Professional Documents
Culture Documents
Αποστολή ΝΙΚΗ
Αποστολή ΝΙΚΗ
Αποστολή ΝΙΚΗ
ΑΠΟΣΤΟΛΗ «ΝΙΚΗ»
(Μια επιχείρηση αυτοκτονίας στην Κύπρο)
Το καλοκαίρι του 1974 η Κύπρος βρισκόταν στις φλόγες.Τις πρωϊνές ώρες της 20ης
Ιουλίου, μιά μεγάλη Τουρκική αποβατική δύναμη εισέβαλε στο βόρειο τμήμα του νησιού, με
αφορμή το πραξικόπημα απο μερίδα Ελλήνων αξιωματικών της ΕΛΔΥΚ κατά του προέδρου
της Κύπρου Μακαρίου.
Το πραξικόπημα είχε εκδηλωθεί μιά εβδομάδα πριν, και η κύρια δικαιολογία που
επικαλέστηκε η Τουρκία για την εισβολή της στην Κύπρο, ήταν ο κίνδυνος που διέτρεχε η
Τουρκοκυπριακή μειονότητα του νησιού, απο την αλλαγή καθεστώτος, παρ' ότι οι αψιμαχίες
του πραξικοπήματος περιορίστηκαν στην Ελληνοκυπριακή κοινότητα χωρίς σε καμμιά
περίπτωση να απειληθούν οι Τουρκοκύπριοι.
Οι πραγματικοί λόγοι της εισβολής βέβαια, ήσαν οι βλεψεις που ανέκαθεν είχε η
Τουρκία για την Κύπρο, και η προστασία των Τουρκοκυπρίων ήταν το πρόσχημα που
προέβαλλε για να νομιμοποιήσει τις εκάστοτε επεμβάσεις της. Και αρκετές φορές στο
παρελθόν είχε απειλήσει με απόβαση στο νησί.Είναι γνωστό άλλωστε, οτι η προετοιμασία
της Τουρκίας για την εισβολή είχε αρχίσει πολύ πριν την εκδήλωση του πραξικοπήματος.
Σκοπός του κειμένου αυτού δεν είναι να αναπτύξει τις πολιτικές ή τις στρατηγικές
παραμέτρους της Τουρκικής εισβολής και της κατοχής του μισού νησιού απο τους Τούρκους,
η οποία συνεχίζεται μέχρι και σήμερα.Είναι κυρίως ένας φόρος τιμής στους νεκρούς της
αποστολής "Νίκη", και σε όλους όσους έλαβαν μέρος σε αυτή την επιχείρηση του Ιουλίου του
1974.
Η Τουρκική εισβολή βρήκε την άμυνα της Κύπρου σε κακή κατάσταση μετά το
πραξικόπημα και τα θλιβερά γεγονότα που το ακολούθησαν.Η "ηγεσία" που προέκυψε απο
την ανταρσία εναντίον της νόμιμης και διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης του νησιού, δεν
ήταν σε θέση να συσπειρώσει τον πληθυσμό με σκοπό να αντιμετωπισθεί ο εισβολέας
αποτελεσματικά, και φυσικά η διεθνής υποστήριξή της ήταν ανύπαρκτη.Η αμυντική
προετοιμασία του νησιού που είχε εξασθενίσει, μετά απο πολλές αρνητικές εξελίξεις και
κακούς χειρισμούς του παρελθόντος, έλαβε την χαριστική βολή με τις εκκαθαρίσεις στην
Εθνική Φρουρά που ακολούθησαν το πραξικόπημα.
Την πρώτη ημέρα της εισβολής, η Τουρκική αποβατική δύναμη δεν είχε καταφέρει
παρα ένα μικρό προγεφύρωμα στην ακτή της Κυρηνείας και ενώ αυτό θα μπορούσε (παρά τα
όσα έχουν γραφεί ) να είχε καταστραφεί, καμμία κίνηση προσβολής της αποβατικής δύναμης
ή του προγεφυρώματος δεν έγινε απο την πλευρά που θα μπορούσε να επέμβη
αποτελεσματικά: Την Ελλάδα.Η δικτατορική κυβέρνηση των Αθηνών ευρίσκετο στα πρόθυρα
της κατάρρευσης.
1
ΠΗΓΗ Α: http://www.insitu.gr/PSOIPA/alboum/cyprous/1974.htm
Η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα απο όπου ξεκίνησε το πραξικόπημα, και απο
όπου θα μπορούσε να επηρεασθεί η αμυνα της Κύπρου μετά την εκδήλωση της Τουρκικής
εισβολής, παρουσίαζε σημεία διάλυσης, οι δε στρατιωτικές προετοιμασίες και η γενική
επιστράτευση που ακολούθησε εξελίχθηκαν σε πραγματικό φιάσκο.Πολύτιμος χρόνος χάθηκε
με αμφιταλαντεύσεις, αποφυγή λήψεως αποφάσεων και αλλοπρόσαλλες διαταγές και
ανακοινώσεις , την στιγμή που η ελλειπής και αποδιοργανωμένη άμυνα των Κυπρίων είχε
περιορίσει την Τουρκική ανάπτυξη σε μερικά τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Μέσα στο κλίμα αποδιοργάνωσης και ηττοπάθειας και αφού η εφαρμογή των
προβλεπομένων σχεδίων ενίσχυσης της Κύπρου (κυρίως αεροπορική προσβολή των
δυνάμεων απόβασης), είχε με τον ένα ή άλλο τρόπο ακυρωθεί, αποφασίστηκε η αποστολή
στρατιωτικών ενισχύσεων στην Κύπρο στην μορφή μιάς Μοίρας Καταδρομών (όχι
αλεξιπτωτιστών).
Δέν θα εξετάσουμε εδώ το σκεπτικό, την λογική και το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα του
εγχειρήματος αυτού.Κάτω απο το φώς των στοιχείων που έχουν γίνει γνωστά 28 χρόνια μετά
τα γεγονότα, η αποστολή αυτή δεν μπορεί παρά να χαρακτηρισθεί ανεπιφύλακτα
ως ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ.
Το ότι δεν κατέληξε στην ολική καταστροφή των αεροσκαφών και της δύναμης που
απεστάλη, οφείλεται κατα πρώτο λόγο στην αυτοθυσία, την γενναιότητα,και τις ικανότητες
του συνόλου των αεροπόρων και καταδρομέων που έλαβαν μέρος σε αυτή.Κατα δεύτερο λόγο
οφείλεται στην τύχη.Ποτέ δεν καταλογίστηκαν ευθύνες σε αυτούς που αποφάσισαν την
αποστολή αυτή, που είχε σαν αποτέλεσμα τον θάνατο 33 αεροπόρων και καταδρομέων και
την καταστροφή τεσσάρων αεροσκαφών.Καθόλου περίεργο βέβαια, αφού ούτε για την
λεγόμενη "Τραγωδία της Κύπρου" στην οποία εντάσσεται η ιστορία αυτή, έχουν ουσιαστικά
καταλογισθεί ευθύνες.
'Ολη λοιπόν η 354 Μοίρα Μεταφορών με τα Νοράτλας (20 αεροσκάφη), από την 112
Π.Μ. μετεστάθμευσε στην Σούδα.Επίσης προσεγειώθησαν και 10 C-47 Dakota της 354
Μοίρας Μεταφορών "Πήγασσος".Την τεχνική υποστήριξη των Νοράτλας ανέλαβε η 340
Μοίρα και των 10 Ντακότα η 338 Μοίρα.'Ετσι στην Σούδα υπήρχαν περί τα 60 F-84F (τα
υπόλοιπα είχαν μετεγκατασταθεί στο Ελληνικό και στο Καστέλι), 20 Νοράτλας και 10
Ντακότα. Ο ανεφοδιασμός των Νοράτλας και Ντακότα έγινε με βυτιοφόρα που διέθεσε η
παρακείμενη Αμερικάνικη Βάση.
2
ΠΗΓΗ Α: http://www.insitu.gr/PSOIPA/alboum/cyprous/1974.htm
Εκεί εδόθη και το όνομα Νίκη στην αποστολή, από τον σμηναγό Γιώργο
Δημητρό.
Το σχέδιο πτήσεως προέβλεπε: πτήση σε χαμηλό ύψος < 700 πόδια, σιγή ασυρμάτου,
φώτα σβηστά, πορεία τραπεζιού, δηλ απο τη Σούδα στα Μάταλα από εκεί στη νοητή γραμμή
του FIR Αθηνών-Καϊρου μέχρι την Κύπρο και από εκεί αριστερά πάνω στο νησί.Ώρα
απογειώσεως ωρίσθη η 22:00(21.7) με πεντάλεπτο διαχωρισμό αεροπλάνου προς αεροπλάνο
ετσι ώστε ως τις 24:00 να έχουν απογειωθεί όλα τα αεροπλάνα.
Τα πρώτα 15 Νοράτλας ήταν έτοιμα για απογείωση στις 21:40.Η τελευταία διαταγή
απηγόρευε απογείωση μετά τις 24:00 διότι τα αεροσκάφη δεν θα προλάβαιναν την εκτέλεση
της αποστολής πριν ξημερώσει. Οι απογειώσεις ξεκίνησαν στις 22:30 με την παρακάτω σειρά
και το χαρακτηριστικό κλήσης:
3
ΠΗΓΗ Α: http://www.insitu.gr/PSOIPA/alboum/cyprous/1974.htm
Τα αεροσκάφη που τελικά απογειώθηκαν ακολούθησαν μιά πορεία πάνω απο την
πόλη των Χανίων, ανέβηκαν σε ύψος 7000 ποδών, πέρασαν απο τα Λευκα Όρη, κατέβηκαν
στα 500 περίπου πόδια και απο εκεί ακολούθησαν μια πορεία νοτιο-ανατολική μέχρι ένα
σημείο 34° Β.και 27° Α, και απο εκεί γύρισαν ανατολικά με κατεύθυνση την Κύπρο.Η περιοχή
αυτή βρίσκεται κάτω απο την συνεχή επιτήρηση της Τουρκικής Αεροπορίας και ο εντοπισμός
των Νοράτλας θα σήμαινε και την σίγουρη καταστροφή τους.Τα πληρώματα των Νοράτλας
γνώριζαν οτι στο ταξίδι αυτό θα ήσαν μόνοι, δεν θα υπήρχαν Ελληνικά μαχητικά για
προστασία τους.Η μόνη τους προστασία θα ήταν το σκοτάδι και το στοιχείο του
αιφνιδιασμού.
Σε όλη την διάρκεια της πτήσης δεν υπήρχαν ραδιοβοηθήματα, αφού αυτά ήσαν
εκτός ενεργείας λόγω της εμπόλεμης κατάστασης, ούτε σημεία αναφοράς για
προσανατολισμό, και εδώ επιστρατεύθηκαν οι ικανότητες των ραδιοναυτίλων.
Για τα Νοράτλας, η διατήρησις της πορείας ηταν πολύ δύσκολη λόγω της μή χρήσεως
ραδιοβοηθημάτων εξαιτίας του πολέμου και του πολύ χαμηλού ύψους πτήσης (200-500
πόδια).Πολλά απο τα αεροσκάφη πετούσαν σχεδόν σύρριζα με την επιφάνεια της θάλασσας
(μιά πολύ επικίνδυνη κατάσταση, όπου το παραμικρό λάθος των χειριστών σήμαινε συντριβή
του αεροσκάφους και ακαριαίο θάνατο για το πλήρωμα και τους επιβαίνοντες).Τα Νοράτλας
δεν πετούσαν σε σχηματισμό, ούτε είχαν οπτική επαφή μεταξύ τους.Πετούσαν ανεξάρτητα,
με μιά γενική ιδέα του που περίπου πετούσε το προηγούμενο ή το επερχόμενο αεροσκάφος.
Κάποια στιγμή πλησιάζοντας την Κύπρο απο τα δυτικά, και έχοντας απο ώρα σπάσει
την σιγή ασυρμάτου, παρατήρησαν οτι η θαλάσσια περιοχή νότια του νησιού παρουσίαζε
ασυνήθιστη κίνηση πολεμικών πλοίων του Αμερικανικού 6ου Στόλου.Ένα απο τα Νοράτλας
πέρασε αρκετά κοντά απο ένα μεγάλο αεροπλανοφόρο, χωρίς κανένα συμβάν.
Άλλα αεροσκάφη πέταξαν κατα λάθος πάνω απο την Βρεταννική βάση του
Ακρωτηρίου στην οποία σήμανε συναγερμός. Αμέσως η Διοίκηση των Βρεταννικών Δυνάμεων
της Κύπρου προειδοποίησε τις Ελληνικές αρχές ότι στο εξής θα αναχαίτιζε οποιαδήποτε
αεροσκάφη θα πλησίαζαν την περιοχή της Κύπρου!Κατά την πτήση προς Κύπρο
Το "ΝΙΚΗ 3", όταν ευρίσκετο 100 μίλια απ' το νησί, παρουσίασε πρόβλημα στον
αριστερό κινητήρα και αναγκάσθηκε να ελαττώση ταχύτητα από 150 μίλια στα 110 και έγιναν
προετοιμασίες προσθαλασσώσεως. Τελικά προσεγειώθη με έναν κινητήρα αλλά το
αεροσκάφος κατεστράφη. Το πλήρωμα επανεπατρίσθη με το "ΝΙΚΗ 5".
5
ΠΗΓΗ Α: http://www.insitu.gr/PSOIPA/alboum/cyprous/1974.htm
Πάνω απο το νησί, παρατήρησαν μεγάλες πυρκαϊές στο Όρος Τρόοδος ,απο τους
βομβαρδισμούς των Τούρκων.Αυτές ήσαν η πηγή των αναλαμπών στον ορίζοντα που είχαν
βοηθήσει στον προσανατολισμό πολλών Νοράτλας κατα την προσέγγισή τους στην
Κύπρο.Μερικά δέχτηκαν αραιά πυρά απο τις διάσπαρτες Τουρκοκυπριακές θέσεις
Το "ΝΙΚΗ 4", μετά απο 5 περίπου ώρες έφθασε πρώτο στην Κύπρο γύρω στις 02:00.
Το αεροδρόμιο της Λευκωσίας διέθετε μόνο τον μικρό διάδρομο. Οι ένοπλοι πολίτες
που είχαν επανδρώσει τα αντιεροπορικά όπλα, νομίζοντας ότι πρόκειται για εχθρικά
αεροσκάφη άνοιξαν πύρ με αποτέλεσμα να χτυπηθή καίρια το Νίκη 4 που βρισκόταν στο
τελικό στάδιο της προσγειώσεως, μόλις 3 μίλια από τον διάδρομο.
6
ΠΗΓΗ Α: http://www.insitu.gr/PSOIPA/alboum/cyprous/1974.htm
Το "ΝΙΚΗ 6" μόλις που απέφυγε σύγκρουση με αεροπλανοφόρο του 6ου Αμερικάνικου
στόλου.
Το "ΝΙΚΗ 7" κτυπήθηκε από αντιαεροπορικά στην άτρακτο και τους κινητήρες με
αποτέλεσμα να κάνη αναγκαστική προσγείωση εντός όμως του αεροδρομίου. Στο
κατεστραμμένο πλέον αεροσκάφος υπήρχαν 2 νεκροί και 11 τραυματίαι καταδρομείς. Το
πλήρωμα επανεπατρίσθη με το "ΝΙΚΗ 5".
Το "ΝΙΚΗ 8" στις 01:20 περίπου ανεχαιτίσθη από αγγλικό αεροσκάφος τύπου LIGHTNING.
Το "ΝΙΚΗ 9" έλαβε προειδοποίηση στα ελληνικά από τον 6ο Στόλο να τηρή σιγή ασυρμάτου.
Το "ΝΙΚΗ 12" προσεγειώθη στην Λευκωσία στις 03:25 χωρίς καύσιμα και κατακτυπημένο
από τα αντιαερπορικά. Παρέμεινε και κατεστράφη.
Το "ΝΙΚΗ 13" των διοικητών προσεγειώθη στην Ρόδο αφού χάθηκε λόγω βλάβης της πυξίδος.
7
ΠΗΓΗ Α: http://www.insitu.gr/PSOIPA/alboum/cyprous/1974.htm
Το "ΝΙΚΗ 14" αν και έφθασε στη Λευκωσία γύρω στις 4:10 δεν προσεγειώθη αλλά επέστρεψε
προς την Ρόδο.
1. Το 135 'Νίκη 1' εξετέλεσε την αποστολή του και στις 06:20 προσεγειώθη στην Σούδα
2. Το 140 'Νίκη 2' εξετέλεσε την αποστολή του και στις 06:30 προσεγειώθη στην Σούδα.
3. Το 234 'Νίκη 5' προσγειώθηκε στη Λευκωσία στις 02:15 απεγειώθη στις 02:35
περίπου και στις 07:00 προσεγειώθη στην Ρόδο με σχεδόν άδειες δεξαμενές
καυσίμων.
4. Το 220 'Νίκη 6' προσγειώθηκε στη Λευκωσία στις 02:10 απεγειώθη στις 02:30 και
στις 06:40 προσεγειώθη όχι στην Σούδα αλλά στο Ηράκλειο Κρήτης λόγω ελλείψεως
καυσίμων.
5. Το 144 'Νίκη 8' προσγειώθηκε στη Λευκωσία στις 03:12 απεγειώθη στις 03:30 και
στις 05:45 προσεγειώθη στη Ρόδο με άδειες δεξαμενές καυσίμων.
6. Το 142 'Νίκη 9' προσγειώθηκε στη Λευκωσία στις 02:50 απεγειώθη στις 03:00
περίπου και στις 07:15 προσεγειώθη στο Ηράκλειο Κρήτης
7. Το 222 'Νίκη 10' εξετέλεσε την αποστολή του.
8. Το 189 'Νίκη 11' εξετέλεσε την αποστολή του.
9. Το 187 'Νίκη 15' προσεγειώθη στην Λευκωσία στις 04:20 απεγειώθη στις 04:55 και
στις 07:30 προσεγειώθη στο Ηράκλειο Κρήτης
10. Το πλήρωμα του ΝΙΚΗ 12 επανεπατρίσθη μετά από 15 ημέρες με το πλοίο ΣΑΠΦΩ
Την 1 Αυγούστου 1974 από τον Δ/τη της 112Π.Μ. με ημερησία διαταγή προετάθησαν
για την απονομή ΧΡΥΣΟΥ ΑΡΙΣΤΕΙΟΥ ανδρείας όλοι οι άνδρες της αεροπορίας που έλαβαν
μέρος στην αποστολή Νίκη.
8
ΠΗΓΗ Α: http://www.insitu.gr/PSOIPA/alboum/cyprous/1974.htm
ΠΗΓΗ Α: http://www.insitu.gr/PSOIPA/alboum/cyprous/1974.htm
9
ΠΗΓΗ Α: http://www.insitu.gr/PSOIPA/alboum/cyprous/1974.htm