1

การไหว้ครูมวยไทย

จากความเป็นมาในประวัติศาสตร์ของกีฬามวยไทย วิเคราะห์ได้ว่ากีฬามวยไทยนั้นมีต้น
กาเนิดและสืบสานมาจากศิลปวัฒนธรรมดั้งเดิมของชนชาติ ดังนั้นกีฬามวยไทยจึงถูกยกย่องว่าเป็น
“ศิลปะประจาชาติ” ซึ่งมีความหมายและขอบข่ายแตกต่างไปจากกีฬาสากลโดยทั่วไป ดังนั้น ผู้ที่จะ
ฝึกฝนฝึกหัดชกมวยจึงจาเป็นต้องศึกษาแก่นแท้ของศิลปะประจาชาติไทยนี้ให้ลึกซึ้ง และนาไปปฏิบัติ
จนชานิชานาญ เอกลักษณ์สาคัญของกีฬามวยไทยก็คือ การนา ศิลปะ ดนตรี และทักษะทางกีฬาเข้ามา
ผสมผสานกันอย่างโดดเด่น จนทาให้บรรยากาศของการต่อสู้เต็มไปด้วยความเข้มข้นเร้าใจและตื่นเต้น
ตลอดเวลาจากที่กล่าวมาแล้วจะเห็นได้ว่าการเรียนรู้เกี่ยวกับกีฬามวยไทยนั้น ผู้เรียนจักต้องทาความ
เข้าใจ จดจา ฝึกฝนและพัฒนาจนเชี่ยวชาญในเรื่องต่อไปนี้

การไหว้ครูและการร่ายรา
๑. การไหว้ครู
การเรียนการสอนทักษะกีฬามวยไทย ไม่ว่าจะโดยครูคนใดหรือสานักไหน สิ่งแรกที่ผู้เรียนจะ
ได้รับการถ่ายทอดและปลูกฝังก็คือ การราลึกถึงพระคุณของบรรพบุรุษผู้มีพระคุณต่อการสืบทอด
ศิลปะมวยไทย ซึ่งมักเรียกกันติดปากว่า “ครูมวย” การราลึกดังกล่าวนั้นสอดคล้องกับวัฒนธรรม
ประเพณีไทยอยู่แล้ว ในแง่ของการรู้จักเคารพและกตัญญูกตเวทิตาต่อผู้หลักผู้ใหญ่ผู้มีพระคุณ
สาหรับมวยไทยนั้นการราลึกถึงครูมวยถูกถ่ายทอดออกมาเป็นรูปแบบของการร่ายราควบคู่
ไปกับการอธิษฐานจิตพร้อมกันไป ซึ่งการร่ายราดังกล่าวจะกระทากันก่อนเข้าโรมรันกับคู่ต่อสู้
โดยทั่วไปเรามักเข้าใจและเรียกการร่ายราเช่นนี้ว่า “การไหว้ครู” ความจริงแล้วการไหว้ครูนั้นเป็นพิธี
การที่จัดขึ้นเฉพาะกาล เฉพาะเวลา และถือว่าเป็นระเบียบประเพณีของกีฬามวยไทยส่วนการร่ายราบน
เวทีก่อนการชกนั้นเป็นส่วนหนึ่งของพิธีไหว้ครู โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างพลังทางกายและพลังทาง
จิตก่อนการต่อสู้ ซึ่งถือเป็นเอกลักษณ์ที่โดเด่นของกีฬามวยไทยโดยเฉพาะ พลังทางกายคือการได้
อบอุ่นร่างกายและคลายความตึงเครียดของกล้ามเนื้อ เป็นการยืดเส้นยืดสายให้คลายความเครียดทาง
จิตและทางกายก่อนการชก พลังทางจิตนั้นคือ การได้ข่มขวัญต่อสู้ ได้ดูชั้นเชิงของคู่ต่อสู้ ได้ควบคุม
ภาวะจิตใจมิให้หวั่นไหว ได้ตั้งสติ การราลึกถึงครูบาอาจารย์ผู้ประสิทธิประสาทวิทยาการเพื่อความ
เป็นสวัสดิมงคลก่อให้เกิดสมาธิและความเชื่อมั่นมากขึ้น ทาให้จิตใจมั่นคง ไม่หวั่นไหว ไม่ครั่นคร้าม
คุมสติได้มั่นคง
ดังนั้น ก่อนการเรียนรู้เกี่ยวกับทักษะกีฬามวยไทย ผู้เรียนทุกคนจึงต้องทาความเข้าใจและ
เรียนรู้อย่างลึกซึ้งเกี่ยวกับประเพณีการไหว้ครูและการร่ายรา โดยเฉพาะการร่ายรานั้นมีหลายท่าที่
แสดงให้เห็นถึงความเร้นลับของศิลปะมวยไทยในที่นี้ขอนาท่าร่ายรา “พรหมสี่หน้า”ซึ่งเป็นการร่ายรา
 2

ท่าพื้นฐานสาหรับผู้เรียนมวยไทยขั้นต้น และเป็นต้นแบบของการร่ายราท่าอื่นๆ มาเป็นเนื้อหาใน

บทเรียน
ในปัจจุบันกติกาการแข่งขันมวยไทยนั้น ก่อนเริ่มชกในยกแรก นักมวยทุกคนต้องไหว้ครู ร่าย
ราตามประเพณี เมื่อไหว้ครูร่ายราเสร็จแล้วจึงให้เริ่มชกแข่งขันได้
๒. การร่ายรา (ท่าพรหมสี่หน้า)
การร่ายรามวยไทยบนเวที ก่อนการชกบนเวที ต้องมีเสียงดนตรีไทย (ปี่-กลอง) ประกอบ เมื่อ
เสียงปี่กลองดังขึ้นให้เดินไปนั่งหากจากมุมของตน พอสมควรหันหน้าไปยังมุมของคู่ต่อสู้ ลักษณะ
การนั่ง นั่งคุกเข่าลงบนส้นเท้าขวาทับเท้าซ้าย ลาตัวตรง พนมมือไว้ที่หน้าอก เรียกท่านี้ว่า “เทพนม”

ท่าเทพนม
ต่อจากนั้นให้ปฏิบัติขั้นตอนดังนี้
ขั้นตอนที่ ๑ โล้ลาตัวก้มไปข้างหน้าลดมือจากอก คว่าฝ่ามือ เหยียดแขนตรงแล้วหงายมือให้
หลังมือสัมผัสพื้น ท่านี้เรียกว่า “ไหว้แม่พระธรณี ”
 3

ท่าไหว้แม่พระธรณี
 4

ขั้นตอนที่ ๒ แยกมือออกจากกันแล้วลากมือเข้าหากันทันที ยกมือทั้งสองดึงเข้ามาพนมไว้

เสมอออกอีกครั้ง ท่านี้เรียกว่า “กอบธรณีเข้าสู่อก”

ท่ากอบธรณีเข้าสู่อก
 5

ขั้นตอนที่ ๓ เงยหน้า หงายลาตัวไปด้านหลังเล็กน้อย บกมือขึ้นไหว้เหนือหน้าผาก (ท่าถวาย

บังคม) แล้วลดมือลงมาพนมระดับอกเหมือนเดิมเป็นการถวายบังคมครั้งที่ ๑

ท่าถวายบังคม
 6

ขั้นตอนที่ ๔ ต่อจากท่าในขั้นตอนที่ ๓ ก้มโล้ลาตัวไปข้างหน้าวาดแขนทั้งสองเป็นวงกว้าง

ออกจากกันทางด้านข้าง ส่งมือไปด้านหลังแล้วม้วนข้อมือเพื่อหงายฝ่ามือขึ้น

ขั้นตอนที่ ๕ ต่อจากนั้นลากมือทั้งสองเป็นวงเดิมกลับมาด้านหน้าอีกครั้ง ให้หลังมือแตะกัน

ก่อนที่มือจะสัมผัสพื้น
 7

ขั้นตอนที่ 6 เมื่อฝ่ามือทั้งสองข้างสัมผัสพื้น ให้ลากแขนเข้าหาลาตัว ตอนนี้เรียกว่า “กวักธรณี

ขึ้น”

ท่ากวักธรณีขึ้น
ขั้นตอนที่ 7 ทันทีที่ลากแขนเข้าหาลาตัวให้หงายฝ่ามือขึ้น ดึงมือทั้งสองเข้ามาพนมไว้เสมอ
ออก ตอนนี้เรียกว่า “กอบธรณีเข้าหาอก”

ท่ากอบธรณีเข้าหาอก
 8

ขั้นตอนที่ 8 เงยหน้า หงายลาตัวไปด้านหลังเล็กน้อย ยกมือขึ้นไหว้เหนือหน้าผาก (ถวาย

บังคม) แล้วลดมือลงมาพนมระดับอกเหมือนเดิมเป็นการถวายบังคมครั้งที่ 2

ท่าถวายบังคม
 9

ขั้นตอนที่ 9 ปฏิบัติตามขั้นตอนที่ 4-8 อีกครั้ง เป็นการถวายบังคมครั้งที่ 3 ต่อจากนั้นจึงเริ่ม

ร่ายรามวยในขั้นตอนต่อไป
ขั้นตอนที่ 10 ยกเท้าขวาไปวางข้างหน้า เข่าขวางอ นั่งบนส้นเท้าซ้าย แขนขวาวางบนเข่าขวา
มือซ้ายหงายกาปั้นขึ้นวางอยู่ใต้กาปั้นขวา

ขั้นตอนที่ 11 โล้ลาตัวไปข้างหน้า ขาซ้ายเหยียด งอเข่าซ้ายสัมผัสพื้น ปลายเท้ายกขึ้นจากพื้น

แต่ไม่งุ้ม ควงหมัดจากข้างหลังไปข้างหน้า 3 รอบ

ท่าโล้ลาตัวไปข้างหน้า
 10

ขาซ้ายเหยียด งอเข่าซ้ายสัมผัสกับพื้น

ปลายเท้ายกขึ้นจากพื้นแต่ไม่งุ้ม ควงหมัดจากข้างหลังไปข้างหน้า 1 รอบ

 11

ขั้นตอนที่ 12 ต่อจากนั้นยกมือขวาขึ้น หันกาปั้นออก แล้วโล้ลาตัวมาข้างหลัง นั่งบนส้นเท้า

ซ้าย ควงหมัดจากข้างหน้าไปข้างหลัง 3 รอบยกมือซ้ายขึ้นหันกาปั้นออก ซึ่งการยกกาปั้นขวาและซ้าย
เรียกว่า “บังอบายเบิกฟ้าฝึกฟื้นใจเมือง”
 12

ท่าบังอบายเบิกฟ้าฝึกฟื้นใจเมือง
 13

ขั้นตอนที่ 13 ปฏิบัติตามขั้นตอนที่ 11-12 จนครบ 3 ครั้ง ตอนนี้เรียกว่า “ท่าปฐม”

ขั้นตอนที่ 14 ลุกขึ้นยืนเท้าชิดกัน พนมมือระดับอก ยกเท้าขึ้นเล็กน้อยพร้อมกับเช็ดส้นเท้า

ขวาไปกับพื้นข้างหน้า แล้วหมุนตัวไปทางขวามุมกลาง วางเท้าลงบนพื้นก้าวเท้าซ้ายไปข้างหน้า ยก
มือไหว้
 14

ขั้นตอนที่ 15 ยกเท้าซ้ายขึ้นให้ขาขนานกับพื้น ปลายเท้าตั้งขึ้นเล็กน้อย ควงหมัด 2-3 รอบ วาง

เท้าซ้ายลงบนพื้น เช็ดส้นเท้าขวาไปกับพื้นข้างหน้า แล้วยกเข่าขวาขึ้นพลิกลาตัวกลับหลังหัน หันหน้า
ไปยังมุมตรงข้าม (มุมกลาง)
 15

ขั้นตอนที่ 16 ก้าวเท้าซ้ายนามาข้างหน้า ยกเท้าซ้ายขึ้นให้ต้นขาขนานกับพื้น ปลายเท้าตั้งขึ้น

เล็กน้อย ควงหมัด 2-3 รอบ วางเท้าซ้ายลงบนพื้น เช็ดส้นเท้าขวาไปกับพื้นข้างหน้าแล้วยกเข่าขวาขึ้น
พลิกลาตัวกลับ หันหน้าเข้าหามุมของตัวเอง ยกมือไหว้
 16

ขั้นตอนที่ 17 เช็ดส้นเท้าขวาไปกับพื้นข้างหน้า แล้วยกเข่าขวาขึ้น พลิกลาตัวกลับหันหน้าเข้าหามุมคู่

ต่อสู้
 17

ขั้นตอนที่ 18 ก้าวเท้าซ้าย ลากเท้าขวาชิดเท้าซ้าย แล้วก้าวเท้าซ้ายต่อไป ลักษณะเฉียงออก

ด้านข้าง (ซ้าย) พร้อมกับควงหมัดไปด้วยก้าวเท้าขวา ลากเท้าซ้ายมาชิดเท้าขวาแล้วก้าวเท้าขวาต่อไป
ลักษณะเฉียงออกด้านข้าง (ขวา) พร้อมกับควงหมัดไปด้วย ซึ่งลักษณะนี้เรียกว่าการ “ย่างสามขุม”
ปฏิบัติสลับกันไปจนเคลื่อนที่ไปเกือบถึงมุมคู่ต่อสู้ ชิดเท้าแล้วคานับคู่ต่อสู้
ขั้นตอนที่ 19 เดินกลับมายังมุมตัวเอง รอผู้ตัดสินเรียกมาฟังคาชี้แจงกติกาการแข่งขัน เมื่อฟัง
กติกาการแข่งขันแล้ว เดินกลับมายังมุมของตนเองเพื่อให้ครูมวยถอดมงคล ฟังระฆังเริ่มการต่อสู้
ต่อไป