T I Ác Và Hình PH T - Fyodor Dostoevsky

Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Ti c V S Trng Pht
Tc gi: Dostoevsky Th loi: Tiu Thuyt Dch gi: Cao Xun Ho Website: http://motsach.info Date: 07-December-2012
Trang 1/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 1
Vo mt ngy u thng by oi bc l thng, lc x chiu c mt ngi tr tui ri gian gc xp thu li trong ng S., bc ra ph v chm ri i v pha cu K., dng nh tn ngn do d. Khi xung thang gc, chng may mn trnh mt c b ch tr. Cn bung xp ca chng k st di mi mt to nh cao nm tng v trng ging mt ci t hn l mt gian phng . Cn b ch - ngi cho chng tr, dn cm thng v cho chng mn c ngi dn bung - th mt cn nh ring pha di, cch bung chng mt cu thang, v mi ln ra ph th no chng cng phi i ngang cnh ca gian nh bp ca b ch lun lun m toang nhn ra thang gc. C mi ln i ngang cnh ca y ngi tr tui li c mt cm gic s st bnh tt khin chng xu h v cau mt. Chng mc n b ch tr lt u lt c v s gp mt b ta lm. Cng chng phi chng hn nht v khip nhc n th, tri li na l ng khc, nhng t lu nay tm thn chng khch ng v cng thng khc thng, gn nh mc chng u ut. Chng sng c c rt su vo ni tm v xa lnh mi ngi, n ni gp ai chng cng s ch chng ring g b ch tr. Chng b cnh ngho kh vi p, nhng gn y ngay c tnh cnh tng bn cng khng cn nn chng na. Chng b hn mi cng vic v cng chng bun lm n g c. Tht ra chng chng s m ch no ht, d m c mu m g hi, chng cng mc. Nhng dng chn trn thang gc, nghe nhng cu ni li nhi nhm tai v nhng chuyn vt vnh thng ngy chng c l th g i vi mnh, nhng cu i n dai dng, nhng li do dm, than phin, ri chnh mnh li phi kim c kht ln, xin li, di quanh; - khng? Th tm cch li i nh mt con mo, rn rn xung thang gc v chun thng mt mch, ng ai trng thy. V chng ln ny, khi bc ra ph chng li cn ly lm l khng hiu sao mnh li s gp ci m ch n y n th. "Ta ang mu mt vic nh vy, m ng thi li s nhng chuyn nhm y - chng ngh thm, mi n mt n ci k d - th... phi... tt c u nm trong tay con ngi, th m n c b l c hi, ch v hn nht... tht hin nhin qu i ri. K cng l khng bit ngi ta s ci g nht nh? Bc mt bc mi, ni ln mt li mi do chnh mnh ngh ra y, h s ci y hn c... Nhng m mnh ni nhiu qu! Mnh khng lm g chnh cng v ni nhiu. M cng c l mnh ni nhiu bi v mnh chng lm g c. Chng qua thng va ri mnh m ra ni nhiu v c nm l sut m ngy trong x m ngh n... chuyn trn tri di t. Nhng by gi mnh i th ny lm g? Ch nh mnh c th lm vic y sao? Vic y liu c phi l chuyn nghim chnh khng? Chng nghim chnh g u. Th thi, chng qua mnh tng tng ra t tiu khin: chuyn a y m. Phi, c l ch l chuyn a thi cng nn?" Ngoi ng ph nng nh thiu t, khng kh ngt ngt, ngi qua li x y, chen chc nhau, u u cng thy ngn ngang nhng vi, gch, g xy nh, bi bm, v phng pht ci mi hi hm ca ma h rt quen thuc i vi nhng ngi dn Petersburg no khng thu ni mt ngi bit th ngoi thnh. Thn kinh ca ngi tr tui khch ng sn, li thm tt c nhng th dn dp vo mt lc, nn cng thm nhc nhi kh chu. Mi x u xng ra nng nc t cc tim ru nhan nhn khu ph ny, v nhng g say ru gp nhan nhn trn h
Trang 2/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ph tuy ang gi lm vic, cng t cho mu sc m m v d dy ca bc tranh thm m . Mt cm gic gh tm n cng cc thong hin mt khonh khc trn nt mt thanh t ca ngi tr tui. Chng rt khi ng, c i mt thm mu rt p, tc hung m, vc ngi trn trung bnh, mnh d v cn i. Nhng pht chc chng dng nh ngp su vo tm trng m chiu, hay ni cho ng hn, mt trng thi hu nh m mui; v chng bc i, khng cn trng thy g xung quanh na, m cng chng bun n ci g ht. Ch thy chng chc chc li lm bm cu g trong ming, theo ci thi quen ni mt mnh m chng va t th nhn. Lc y chng cng nhn thy ngh ca chng i khi ri lon v th cht chng suy nhc lm ri: hai ngy nay chng hu nh khng c ming g lt d. Chng n mc ti tn n ni gi phi ngi khc, d dn dy chng na, cng phi thy ngng khi bc ra ph gia ban ngy trong nhng tm gi rch nh vy. Song khu ph ny th d c n mc th no cng kh lng m khin ai ngc nhin. y rt gn khu Ch Hng Rm, li c nhiu tim ru, dn c phn ln l th thuyn, chen chc trong nhng ph x v ng hm khu vc trung tm Petersburg ny, cho nn quang cnh chung nhiu khi c t im bng nhng mu ngi lm hnh lm v n ni kh c th ngc nhin khi gp mt bng dng qu k quc. Nhng lng ngi tr tui cha cht mt s khinh mit hn hc n ni mc du chng vn c mt tnh c thn v t i i khi rt ngy th, chng cng chng thy ngng nghu cht no khi phi ph by nhng mnh gi rch ca mnh trn ng ph. Cn nh gp ngi quen hay bn hc c th li l chuyn khc; ni chung chng khng thch gp nhng ngi ny... Va lc y, c mt g say ru chng hiu ti sao v i u m li ngt ngng trn mt chic xe gin to tng thng mt con nga ti to tng ang chy qua ph; khi xe n ngang tm ngi tr tui, g say ru bng qut: ", thng cha i m c kia?" ri gi tay ch chng ngoc mm ci rng ln. Ngi tr tui dng pht li v lp cp a tay ln nm ly m. Chic m chng i l mt chic m d hiu Zimmermann(1) sn ht tuyt v bc phch, loang l nhng vt bn v chi cht nhng l thng, vnh mn gn st, mo xch sang mt bn, trng khng cn ra ci hnh th g na. Nhng lc by gi chng chong ngi i khng phi v xu h m v mt cm gic g khc hn, ging nh kinh hi. - Mnh bit m - chng lm bm trong cn bi ri, - chnh mnh cng ngh t trc! Ci y mi t hi hn c! Chnh nhng ci khng u nh th, nhng ci vt vnh ngu xun, tm thng nh th li c th ph hng c mt ! Phi, ci m ny d b ch qu! N l lng, cho nn d b ch ... n mc rch ri th ny th nht nh phi i m li trai, mt ci m kh no y cng c, ch khng th i ci vt qui g ny. Chng thy ai i th m ny c, cch xa mt dm ngi cng ch ngay, h s nh... Ci chnh l v sau h s nh, th l thnh mt tang vt. Lc ny, phi c sao ng ai ch mi c. Nhng ci vt vnh, nhng ci vt vnh li chnh l ci ch yu!... Chnh nhng ci vt vnh ny bao gi cng lm hng ht mi vic. Chng khng phi i xa lm. Chng li cn bit r t cng nh tr n y bao nhiu bc: ng by trm ba mi bc. Trc kia trong khi m tng mng lung chng c ln m. Do y chnh chng cng cha tin l tht v ch dng nhng mng tng liu lnh qui g nhng y sc cm d y t lm cho mnh nn nao, day dt Nhng t do y n nay c mt thng, chng bt u c mt cch nhn khc, v tuy nhng khi ni chuyn mt mnh chng vn t ay nghin l bt lc v thiu qu quyt, chng dn dn quen xem ci mng tng "qui g" kia nh mt mu tht s, mc du trong thm tm chng vn cha dm t tin. By
Trang 3/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
gi chng ang i "duyt th li" vic mu , v c mi bc tm trng bt rt ca chng li cng tng thm. Tim nh ngng p chn tay run ly by, chng n gn to nh cao ln mt mt trng ra con knh o, mt mt trng ra ph X... To nh ngn ra nhiu gian nh lm ni tr ng cho cc hng ngi: th may, th kho, u bp; y c nhng ngi c thuc cc loi, nhng c gi mi dm, nhng vin th li... Qua hai ci cng dn vo hai khong sn trc v sau nh, ngi ra k vo tp np. Trong nh c ba hay bn ngi gc cng trng nom. Ngi tr tui rt hi lng v khng chm trn phi ngi no trong bn h. Va lt vo cng, chng lin r ngot sang phi, lm lt bc ln cu thang. Thang gc ph ny cht hp v ti tm, nhng chng bit r v nghin cu cn k ht nhng iu , nn rt hi lng: "Ti th ny th d c con mt t m no dm di cng khng ngi. By gi m mnh cn s st th ny,th gi s khi n y lm vic y tht, c s cn s ra sao?" - Chng bt gic ngh thm khi bc ln tng th t. n y chng phi dng li v gp phi my ngi cu binh lm ngh khun vc ang khing bn gh c trong mt gian nh ra ngoi. Chng bit y l gian ca mt gia nh cng chc ngi c. "Th ngha l lo ngi c kia dn nh i v nh vy trong mt thi gian no y tng th t ny, cui thang gc ny, ch c gian ca m gi l cn ngi . Nh th rt tt, nh khi c cn n..." - Chng li ngh thm, ri n git chung trc ca m gi. Ci chung nh kh rung ln r r, nghe nh ting st ty ch khng phi ting ng. Trong nhng gian phng cht chi ca loi nh ny hu nh bao gi cng dng rt mt loi chung y. Chng qun bng ci m thanh r r ca chic chung, v by gi ci m thanh c bit y bng nh nhc chng nh li mt iu g m chng cht thy hin r mn mt trc mt... Chng bng rng mnh, v ln ny thn kinh chng qu bc nhc. Mt lt sau, cnh ca m h ra thnh mt khe h rt nh; m gi dm khch qua khe h vi mt v nghi k r rt, ch thy i mt m long lanh trong bng ti. Nhng thy ngoi hnh lang ng ngi, m dn d ln v m hn ca ra. Ngi tr tui bc qua ngng ca, t chn vo gian phng ngoi ti m m c mt bc vch mng ngn cch vi mt gian bp cht chi. M gi lng l ng trc mt chng v nhn chng nh d hi. l mt m gi kh t, ngi b lot chot, tui trc su mi, i mt sc v c, ci mi nhn hot. u m trn, m tc mu gai hi bc xc du trn nhy nha. Trn ci c mnh v cao, trng nh ci cng g, qun mt th gi bng n mng, v tuy tit tri nng nc, trn vai m cng vt vo mt chic khn chong bng lng th x xc ng sang mu vng. M gi ho khc khc v ng hng lun mm. Trong khe mt ca ngi tr tui khi nhn m chc phi c mt ci g khc thng, v thy mt m li thong l v nghi k nh c. - Ti l Raxkonikov, sinh vin. Thng trc ti c n nh b mt ln, - ngi tr tui vi ni lp bp v kh nghing mnh cho, chng va sc nh ra rng mnh cn phi nh nhn. - Ti nh cu , ti nh r l cu c ln n y. - M gi ni r tng ting, i mt d hi vn nhn chng xoi mi. - Tha b... ln ny ti n cng v vic y... - Raxkonikov ni tip, hi lng tng v ngc nhin v ci v nghi k ca m gi." Chc m ta bao gi cng vn th, chng qua ln trc mnh khng y thi" - chng ngh thm vi mt cm gic kh chu.
Trang 4/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
M gi im lng mt lt nh suy ngh iu g, ri trnh sang mt bn nhng li cho khch v ch ca bung ni: - Mi cu vo nh. Ngi tr tui bc vo mt gian phng nh hp, tng dn giy vng, ca s c chng mn nhiu, trn bu t my chu hoa dng hi ng. nh mt tri ln chiu vo phng sng rc. "Th ngha l n lc y nh nng cng s chiu sng nh th ny...". ngha y bt gic vt qua c Raxkonikov. Chng a mt rt nhanh nhn khp gian phng mt lt xem xt v ghi nh tht k cch by bin. Nhng trong phng chng c g c bit. c u lm bng g mu vng v c lm, gm mt chic i-vng lng rt rng bng g un, mt ci bn hnh bu dc t trc ivng, mt chic bn trang im vi mt tm gng mc ln khong tng gia hai khung ca s my chic gh t dc tng v vi ba bc tranh r tin ng khung g vng, v nhng c gi c cho chim u trn tay, c trong phng ch c th. mt gc phng, trc mt bc tng thnh nh, leo lt mt ngn n th. Mi vt u sch s tinh tm, bn gh v sn nh u c nh xi bng ln. "Bn tay m Lizaveta y" - ngi tr tui ngh thm. Khp gian nh khng tm u ly c mt ht bi. "Ch c my m n ba go gi nua v c c mi c ci n np sch s nh th ny" - Chng t nh tip v t m lic mt v pha bc mn vi hoa trn khung ca dn vo cn bung nh th hai, ni t ging ng ca hai m gi v mt chic t ngn. Chng cha ln no gh mt vo y. C gian nh ch c hai cn bung ny. - Cu cn hi vic g? - m gi ni, ging nghim ngh, trong khi bc vo phng ng trc mt chng nh lc ny, c th nhn thng vo mt chng. - Ti mang ci ny li cm. y ! - V chng mc ti ly ra mt chic ng h qu qut mng bng bc, mt sau c chm mt qu a cu. Dy chuyn eo ng h nh bng thp. - Nhng chuyn cm ln trc ht hn ri. Cu hn mt thng: n nay qu mt ba ngy. - Ti s tr thm cho b mt thng li na. B nn i cho t lu. - Ci cn tu ti, cu , nn i hay em bn ngay by gi l tu ti. - Ci ng h ny liu c c nhiu tin khng, b Aliona Ivanovna? - Cu c em n y, rt nhng ca r thi khng ng gi mt xu. Ln trc cu em cm chic nhn ti a cu hai t(2), ch tht ra n hng th bc m mua th d ch n mt rp ri. - B ng cho ti bn rp, ti s chuc li, ch y l vt k nim ca cha ti. Ti sp lnh c mn tin. - Mt rp ri, tin li tr trc, cu khng ng th thi vy. - Mt rp ri? - ngi tr tui tht ln. - Tu cu y, - m gi ni on trao tr chic ng h li. Ngi tr tui cm ly, lng cm ut n ni toan b i ngay. Nhng chng cht ngh li, sc nh rng mnh chng cn bit i u
Trang 5/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
na; v chng chng n y cn c mc ch khc. - B a tin y, - ngi tr tui ni, ging cc cn. M gi lc ti tm chm cha kho v i sang bung bn, sau bc mn. ng li mt mnh gia cn phng, ngi tr tui t m lng tai nghe ngng v nhm suy tnh. Bn kia c ting m gi m t ngn. "Chc l ngn trn cng - chng phng on - M ta b cha kho ti bn phi... My chic u mc vo ci khu bng thp thnh mt chm. C mt chic to gp ba my chic kia, u kho rng ca, chc hn khng phi cha kho m t ngn... Th ngha l cn c mt ci trp hay mt ci rng g y... k cng l. Cha kho rng u nh th c... Nhng sao ta li c nhng ngh hn h n th..." M gi tr ra. - y cu : mi thng tr li mi rp mt ho, ti tr trc mt thng li, v chi mi rp ri tr mt ho ri. Th vi li tr thm vo ch hai rp thng trc ca cu hai ho na, v chi c thy l ba ho ri. Vy by gi ti a cu mt rp mi lm c-pch tin cm ng h. y cu cm ly! - ! Th ra by gi ch cn mt rp mi lm c-pch thi ? - ng th y . Ngi tr tui khng ci li, lng lng cm ly tin. Chng nhn m gi v chn ch cha i vi, nh cn mun ni g hay lm g na, nhng c th l ci g th dng nh chng cng khng r. - B Aliona Ivanovna , c l nay mai ti li s mang li mt ci na... bng bc... p lm... mt chic hp ng thuc l... khi no ti ly bn ti v... - chng m lung ung v im bt. - Thi n luc y hng hay cu . - Cho b... Th b lc no cng nh mt mnh ? B em i vng ? - chng c ly ging tht ung dung hi m gi khi bc ra phng ngoi. - Cu hi m em nh ti c vic g th? - Th... cng chng c g u. Ti ch hi th thi. Chc b li tng... Thi cho b Aliona Ivanovna. Raxkonikov ra v, tm thn mi lc mt thm bi ri. Khi xung thang gc, chng cn dng li my ln nh cht c iu g lm cho chng chong c ngi i. V cui cng, khi ra ph hng tht ln: "Tri i! Gh tm qu! M c l no, l no ta li khng, ch l chuyn nhm, phi l ht sc? - chng ngn ng ni thm. - Ch nh mt vic khng khip nh vy m ta c th ngh n? Lng ta c th cha ng nhng iu nh nhuc nh th ? T hn c l n bn thu, xu xa, kinh tm ht sc!... Th m sut mt thng rng ta c th..." Nhng nhng li ni, nhng ting ku chng tht ra khng sao biu l ht ni xc ng trong lng chng. Ci cm gic gh tm cng cc bt u nn, dy v chng ngay t khi ang i n nh m gi, by gi mnh lit v r rng n ni chng khng cn bit trn vo u cho thot
Trang 6/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
cn m nh ny. Chng bc trn va h nh ngi say ru, khng trng thy ngi qua ng v c x phi h, mi n ph sau chng mi nh thn li. a mt nhn quanh, chng nhn thy mnh ang ng trc mt tim ru dn trong mt gian nh hm c my bc thang t trn va h dn xung ca ra vo. Va lc y c hai g say ru t trong tim du nhau hc ra, mm chi bi lm nhm. Raxkonikov khng ngh ngi g lu. Chng lp tc bc xung my bc thm. Xa nay chng cha ln no vo qun ru, nhng by gi chng thy chng mt v thm vo y li kht bng c hng. Chng ang thm ung mt cc bia lnh, v hn na chng cht c ngh rng mnh t nhin bc nhc hn i nh th ny l v i. Chng n ngi mt gc ti v bn, cnh mt ci bn nhp nhp, gi bia v khao kht nc cn cc th nht. Lp tc mi vt u sng t ra, v tr c chng cng tr nn minh mn. "Tt c nhng ci u l chuyn nhm, - chng ni, lng khp khi hy vng, - chng vic g mnh phi bt rt! Chng qua l mt s ri lon v c th. Ch cn ung cc bia, cn ming bnh - th l trong mt thong tr c li minh mn, nh li vng vng! X! ton chuyn khng u!" Nhng tuy chng nh nc bt mt cch khinh b nh vy, kho mt chng cng vui hn ln, dng nh chng va t nhin thot khi mt ch g khng khip. Chng a mt thn mt nhn nhng ngi ngi trong tim. Nhng ngay trong pht y chng cng m h cm thy tm trng lc quan ny c mt ci g bnh tt. By gi trong tim ru ch cn lc c my ngi khch. Ngoi hai ngi say ru chng gp trn bc thang, sau h cn c c mt tp khong nm ngi ra v, li theo mt c gi im, va i va ko phong cm - H i khut, qun ru im lng v rng ri hn ra. Ch cn li mt ngi hi ng ng say ngi trc mt cc bia, dng dp nh mt ngi tiu thng, bn hn l mt ngi to bo phc phch mc o xibirca di, b ru hoa rm; say tu lu, hn nm ng trn chic gh di v thnh thong, nh cht tnh gic, li b ngn tay ku rng rc, vn vai v nhc lng ln dy my ci, nhng vn khng ngi dy, mm kh a ht mt bi nhm nh no y, va ngm nga va c nh li nhng cu th nh: Sut nm h h vi nh ti Sut nm h... h h... h ... Hoc sau mt lt li sc tnh, ht: ang i trn ph Podiatsexkaya Ti bng gp ngi nm xa... Nhng chng ai bun chia s hnh phc ca hn, thm ch bn hn cn t thi th ch v nghi ng i vi nhng cn cm hng ny trong tim cn c mt ngi trng v nh mt vin cng chc v hu. Hn ngi ring ra mt x, trc mt mt be ru, chc chc li nhp tng ngm nh v do mt nhn quanh. Hnh nh hn cng ang c chuyn g bt rt. Ch thch
(1) Zimmermann, mt hiu m d ni ting ca c (2) ni hai ng rp tin giy.
Trang 7/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Dch gi: Cao Xun Ho
Trang 8/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 2
Raxkonikov thng trnh nhng ni ng ngi v nh ta bit, vn khng mun tip xc vi bt c ai, nht l gn y. Nhng by gi chng li cm thy c mt ci g thu ht chng n vi ngi i. Dng nh c mt ci g thu ht chng n vi ngi i. Dng nh c mt ci g mi m cht din ra trong lng Raxkonikov: chng thy thm c chuyn tr vi ngi khc. Trong sut thng qua, tm trng lo u, m chiu bt rt m thm lm chng qu mt mi, n i nay chng ch mun ht th - d ch trong mt pht - bt k mt th khng kh no khc; v chng la c trong qun ru mt cch thch th, khng n h cnh bn thu. Lo ch qun th gian trong, nhng cng hay ra phng khch. Trc tin, ngi ta thy i ng c b ve c bnh bao nh xi bng nhong ca lo hin ra trn bc thang, ri n c ngi lo l l bc xung. Lo mc mt ci o di ui tm gp np v mt chic gi-l xa tanh en cu ght n pht s, khng tht c vt. Mt lo bng nhong nh mt kho st bi du k. Sau quy hng c mt a b mi lm tui v a na b hn, chuyn bng thc n nhm cho khch. Trn quy by no da chut thi nh, no bnh m en sy kh, no c thi ra tng ming nh: nhng th to ra mt mi rt kh ngi, khng kh ngt ngt khng sao chu ni v nng nc hi ru, n ni tng chng nh ch th trong nm pht cng c th say c. i khi c th gp nhng ngi hon ton khng quen bit nhng ngay t khi mi nhc trng v tuy cha trao i vi nhau mt li no: ta cng c thin cm vi h. D chnh l cm tng ca Raxkonikov i vi ngi khch hng ngi cch chng mt qung xa xa, trng ging nh mt cng chc v hu. V sau, c nhiu ln Raxkonikov nh li ci cm gic ban u y v cng cho l do mt linh cm. Raxkonikov chm ch nhn ngi cng chc, d nhin cng v hn ta nhn Raxkonikov chm chp, r rng l mun bt chuyn vi chng. Cn i vi nhng khch hng khc, k c lo ch, ngi cng chc hnh nh quen lm ri - hn nhn h vi mt v chn chng kh chu ln mt t ngo mn na - nh l vi nhng ngi h lu t hc thc: chng ai hi u i ni chuyn vi hng ngi . Hn ta trc ngoi ng tun, ngi tm thc, vm v, tc hoa rm, u hi, da mt vng bng, thm ch ng sang mu l a, sng ph ra v nghin ngp, i mi hp hp nt r hai k h l i mt ti h ngu nhng sng v tinh nhanh. Trng hn ta c mt ci g rt k l. Ci nhn ca hn dng nh chan cha nhit tnh, v c l cng khng thiu nh hay tr thng minh: nhng trong ci nhn cng thy le ln nhng nh in r. Hn vn mt chic o l phc c mu en rch mp, ch cn nh h mi mt chic cc m hn ci li cn thn, t ra cng cn ch n php lch s. Ngc o s mi nhu nt bn thu thi ra ngoi chic o gi-l xa-tanh Nam-kinh. Ru hn co nhn nh mi ngi cng chc khc, nhng nay mc xanh ln phn. Qu nhin dng dp ca hn phng pht ci v chng chc ca mt ngi cng chc. Nhng hn ta li thn th, lo lng, lun tay v tc, thnh thong li gi c hai tay ln m ly u, hai khuu tay o sn chng xung chic bn nhy nhp. Cui cng hn nhn thng vo mt Raxkonikov v ni to, ging rn ri: - Tha tin sinh, ngi cho php ti tha chuyn ng n? Bi v, tuy trng ngi khng c g l sang trng, song kinh nghim cng cho ti bit rng ngi l ngi c hc thc v khng hay ung ru. Bnh sinh ti bao gi cng knh trng ngi c hc vn m li c c hnh, hn na
Trang 9/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ti l t vn danh d(1). Ti tn l Marmelazov, t vn danh d - Ngi cho php ti hi: ngi tng m nhim cng v g. - Khng, ti ang hc... - ngi tui tr tr li, hi ngc nhin vi li ni c bit cu k v cch hi chuyn t ngt nh nm thng vo mt ngi ta. Tuy lng ham mun c tip xc vi ngi i va mi chm ny ra chc lt trong lng chng, nhng mi thong nghe hn ta ni, ci cm gic chn ght kh chu thng ngy i vi nhng ngi l ng chm (hay ch mun ng chm thi) n c nhn mnh li ni dy. - vy ra ngi l sinh vin, hoc l cu sinh vin? - ngi cng chc reo ln - Ti on ng. Kinh nghim, tha ngi, chnh l nh kinh nghim lu nm y! - V t tn thng hn ta a ngn tay ch ln trn - Ngi vn l sinh vin hoc tng lui ti ging ng. Nhng ngi cho php... Hn ta lo o ng dy, cm ly chai, cc n ngi bn cnh ngi tr tui. Hn say, nhng ni nng mnh dn v lu lnh, ch thnh thong mi c i ch hi nhu v ko di lng nhng. Hn v ly Raxkonikov mt cch khao kht ta h nh sut mt thng nay chnh hn cng cha c ni chuyn vi mt bng ngi no. - Tha ngi - hn vo mt cch gn nh long trng - ngho nn khng phi l thi xu xa: l mt chn l. Ti cn bit rng say ru khng phi l mt c hnh: li cng l mt chn l. Nhng s khn cng, tha ngi, khn cng chnh l mt s xu xa y . Trong cnh ngho nn ngi cn c th gi c bn tnh cao thng ca tm hn, nhng trong cnh khn cng th khng bao gi v khng ai c th gi c. Khi ngi trong cnh khn cng, ngi ta s ui ngi, khng phi ui bng gy na, tha ngi, ngi ta s qut ngi ra khi x hi loi ngi bng mt ci chi cho cng thm nhc nh. Tht ng, v nu lm vo cnh khn cng th ti chnh l ngi u tin s t s v ti. Ri sau l ru! Tha ngi, cch y mt thng, v ti b ng Lebeziatnikov nh, m v ti no c ging ti cho cam, chc ngi cung hiu iu ? Ngi cho php ti hi thm mt iu na, chng qua vi t m thi - ngi bao gi ng m trn sng Nva, trn nhng chic thuyn ch rm cha? - Cha, cha c ln no - Raxkonikov p. - Sao kia ? - y ti th ti ng, nm m nay ri y. Hn ta rt y cc, ung cn v trm ngm suy ngh. Trn qun o v ngay c trn tc hn na qu nhin c nhng cng rm bm ri rc. Rt c th nm hm nay hn khng thay qun o, cng khng tm ra g. Nht l hai bn tay hn, thi th bn nhy nha, i, mng en kt. Cu chuyn ca hn hnh nh thu ht c s ch tuy u oi ca mi ngi xung quanh. My a tr sau quy hng bt u ci khc khch. Lo ch, chc l gi , t trn gian gc i xung nghe "anh chng vui nhn"; lo ngi cch xa Marmelazov, ngp di mt cch uc oi nhng quan trng. Chc hn y ngi ta quen bit Marmelazov t lu, v ci khuynh hng ni nng kiu cch ca hn chc cng thot thai t thi quen ni chuyn thng xuyn vi nhng ngi khng quen bit trong tim ru. Thi quen bin thnh mt nhu cu mt s ngi say, v nht l nhng k b kim ch v ngc i nh. V l nn h c tranh th s ng tnh, v nu c, c s n v na trong m bn nghin.
Trang 10/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Ny, "anh chng vui nhn"! - lo ch ni to ln - Th ti sao ng y khng lm vic? ng y l cng chc sao khng n s m lm? - Tha ng, ti sau ti khng lm vic ? - Marmelazov ch hng v Raxkonikov m tr li, lm nh th chnh chng hi hn. - Ti sao ti khng lm vic ? Lm nh th ti khng au lng v phi co mnh nm khng! Ti khng dt rut hay sao, khi ng Lebeziatnikov cch y mt thng dm thng cng chn h cng tay nh v ti. Xin li ng bn tr, c ln no... hm, ni gi d nh th, ng c ln no hi vay tin mt cch v hy vng cha? - C nhng m v hy vng l th no? - Ngha l ton hon v hy vng y m! Vay m bit trc rng mnh khng th trng mong g ht. y, chc ng cng bit r, ni gi d mt ngi no , mt cng dn ti hu dng v y thin , s khng i no cho ng vay tin. M ti sao h li cho ti vay mi c ch? H bit chc rng ti s khng tr kia m: V thng hi chng? Nhng ng Lebeziatnikov, con ngi thc thi lun theo st cc t tng mi, va ni vi ti rng thi i ta ngay lng thng hi cng b khoa hc cm on, v nc Anh, x s ca chnh tr kinh t hc, ngi ta thc hin iu . Vy, xin hi, ti sao h li cho vay c? y th l tuy bit trc h s khng cho vay, ng vn ct bc ln ng v... - Nhng i nh th lm g? - Raxkonikov ni chen vo. - Th nu ngi ta khng cn mt ai n v cng khng bit i u na th bit lm th no? Phm l ngi ta phi c mt ni no m n ch. Bi v cng c lc nht thit phi ra i, d l i u. Khi a con gi c nht ca ti ln u tin phi ra i vi mt tm th vng(2), ti cng phi i... v con gi ti hin sng vi tm th vng y ! - hn ta va ni thm va nhn chng thanh nin v hi ngi ngng - Chng lm sao c, tha ng, chng lm sao c! - hn vi vng tuyn b, v thn nhin, khi nghe thy hai a b sau quy hng ph ci v chnh lo ch cng ci mm. - Chng lm sao c! Nhng ci lc u khng lm ti nao nng t no - Bi v ai ny u bit chuyn y, v tt c nhng diu g b mt ri cng u tr nn hin nhin c, ti cng khng khinh mit thi m ch cam tm chu ng thi. Thi k h, k h... "y con ngi"(3). Xin ng cho php, ng bn tr, ng c th... Khng, phi ni cho mnh v ni bt hn: khng phi l "ng c th"... Khng phi, "ng c dm" nhn thng vo mt ti m khng nh rng ti khng phi l mt con ln khng? Chng thanh nin lng thinh khng p. - Vy th - Nh hng bin ung dung ni tip, ging ln ny li cng chng chc v trang trng mt cch c dng cng, sau khi i cho nhng ting ci va ni ln trong phng tt hn - Vy c cho rng ti l mt con ln, cn nng l mt bc mnh ph. Ti l hnh nh ca loi th vt, cn Katerina Ivanovna, v ti, l mt nhn vt c hc thc v bm sinh l con ca mt s quan tham mu. C cho rng ti l mt thng hn, cn nng th c mt tm hn thanh cao, v c gio dc thm nhng tnh cm tn qu. Tuy vy... i gi nng thng hi ti? Tha ng, bi v mi ngi tt phi c mt ni no ngi ta thng hi mnh ch, phi khng, tha ng? M Katerina Ivanovna tuy l ngi qung i song cng khng c cng bng... v tuy ti cng hiu rng nng c tm ly m tc x ca ti th cng ch v thng hi thi... v ti c th nhc li m khng bi ri rng nng vn thng tm ly tc ti, ng bn tr - hn ta nhn mnh mt cch cng trang trng khi li nghe ting ci khc khch, - Nhng - tri i gi c bao gi, d
Trang 11/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ch mt ln thi, - nng... Nhng khng, khng! Ton l chuyn ho huyn ht, sao ti li cn ni n lm g? Khng c g ng ni c, v mi iu mong mun u c thc hin kh nhiu ln, nhiu ln ti c thng hi nhng, nhng m tnh ti vn th, v ti bm sinh l mt con vt. - Cn phi ni! - Lo ch qun va ngp va bung mt li nhn xt. Marmelazov ging mnh nm m xung bn, v cng quyt. - Tnh ti vn th? ng c bit khng, tha ng, ng c bit rng ngay c n bt tt ca nng ti cng em ung ru khng? Khng phi l giy u nh, v nu th th cng cn tm gi c l, thng tnh, m l bt tt kia, bt tt ca nng kia? Nng vo tim ru! Li chic khn qung c lng cu t ca nng na! Khn ca ngi ta tng nng thu trc, vn l ca ring nng, ch khng phi ca ti. Ci x ca gia nh ti lnh lm. Ma ng nm nay, nng li cm hn v bt u ho ra mu. Chng ti c ba chu nh, Katerina t sng n chiu c qun qut no l chi u k c tm ra cho chng, v t thu b, nng quen sch s. Nng yu phi v ang b bnh lao e do, m ti cng bit th. Ch nh ti li khng thy c iu hay sao! M cng c ru vo ti li cng thy r. V ti ung ru cng chnh l c tm thy nim ng cm v ni su mun trong cht men. Ti ung v mun au kh thm bi phn. Hn gc u xung bn, v tuyt vng. - Anh bn tr i - hn ngng u ln ni tip - Ti tng nh c c mt nt su mun trn gng mt anh. Ngay t khi anh mi vo ti thy r nh vy cho nn ti bt chuyn vi anh ngay tc khc. K cho anh nghe cu chuyn i ti, ti khng h mun t bu xu ti trc mt nhng k v cng ri ngh kia, v h cng bit ht t trc ri, m l mun tm thy mt con ngi nhy cm v c hc. Anh cng nn bit rng v ti c dy d mt hc vin trong trn dnh ring cho cc thiu n con nh qu phi, v trong bui l tt nghip, nng cm chic khn san, nhy trc mt quan tng trn v cc v quan khch khc, v th nng c thng mt huy chng vng v mt bng khen - Tm huy chng th... Tm huy chng th bn i ri... t lu ri... hm... bng khen th n nay vn cn nm trong hm ca nng v gn y nng cn em ra cho m ch nh xem. Tuy gia nng vi m ch nh lun lun c nhng chuyn xch mch ci v ti thng xuyn nhng nng li thch k l - vi bt k ai - v nhng ngy hnh phc qua m nng vn t ho. Ti khng h trch nng, khng h, bi v tt c nhng k nim ca nng nay ch cn c th, nhng ci khc th tan thnh tro bi. ng. ng, nng l mt ngi nng ny, kiu hnh v cng ngh. Nng t lau ly sn nh, n bnh m en, nhng khng th cho i khinh mnh. Chnh v vy m nng khng th chu c thi th bo ca ng Lebeziatnikov, v khi ng ta gi thi v phu nh nng, nng nm lit ging, v b n th t m b xc phm th nhiu hn. Khi ti ci nng th nng l mt qu ph c ba con nh. i chng trc, nng ly mt vin s quan b binh m nng yu. Nng trn nh i vi hn ta. Nng yu hn tha thit nhng hn li b tha c bc, b a ra to v t lu sau th cht. Cng v sau hn ta cng hay nh nng. Tuy nng khng th tha th cho hn iu ti c ti liu bit chc - nhng mi khi nh n hn, nng khng sao cm c nc mt v vn thng nhc n hn rn ti. Ti cng vui lng, rt vui lng, v nh vy, t nht trong tng tng, nng cng c th hnh dung l ngy xa mnh sung sng lm. Hn ta li cho nng ba a con nh mt huyn xa xi ho lnh m hi ti cng y, v trong mt tnh trng cng kh tuyt vng n ni chnh ti, mt ngi tng ln ln khp y, cng khng sao t ni. H hng ca nng u t b nng. M nng th li kiu ngo, kiu ngo
Trang 12/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
qu i... V tha ng, th l ti, mt anh chng go v c mt a con gi mi bn tui vi i v trc, ti n xin hi nng lm v, v ti khng th khoanh tay ng nhn ni kh au . Mt ngi n b c hc thc v cao qu nh vy m li thun lng kt hn vi ti! Ch ring vic y thi cng ng thy r nng lm vo mt cnh c cc n th no? y th m nng cng ly ti! Nng khc nc n, nng v u bt tai, nhng nng ly ti! V nng khng cn bit i u na. ng c hiu khng, tha ng, ng c hiu khng cn bit i u ngha l th no khng? Khng! Ci y, ng cha hiu c... Sut mt nm ti mt lng mt d lm trn nhim v mt cch trong sch v khng s n ci ny. - hn chm ngn tay vo chai ru - V ti vn c lng tm. Nhng ngay vic cng khng lm cho nng hi lng. Ri th ti mt vic, khng phi li ti ti m v cng s gim bin ch nhn s, th l ti li m ra ru ch. Sau khi lang thang khp ni v chu ng mun vn kh cc, chng ti dng li ni kinh thnh trng l vi mun ngn lu i rc r ny, thm thot c mt nm ri, v y ti li tm c mt vic lm. Tm c ri li mt, ng , ln ny th chnh l li ti ti, v ci thi nghin ngp tai hi ca ti. By gi th chng ti tr trong mt gc nh ca m Amalya Ivanovna Lippevekzen; cn nh ly g m sinh sng, ly g m tr tin nh th chnh ti cng khng bit na. Ngoi chng ti, cng cn nhiu ngi khc tr y - mt cnh hn lon gh tm... hm... th y... Trong thi gian th a con gi v trc ca ti dn dn ln ln; n phi chu ng ci cnh d gh con chng ra sao th thi, ti cng khng k lm g na. V tuy Katerina Ivanovna rt cao thng, nng vn l mt ngi n b hay gin d, nng tnh v cng bit cch hnh h... ng th! Nhng thi, nhc n nhng chuyn lm g. Chc ng cng r rng c cch y th Sonya chng cn c hc hnh t g. Cch y bn nm ti th dy n hc a l v lch s th gii; nhng v kin thc ca bn thn ti cng khng ly g lm vng chc, v li ti liu kh d dng c cng khng c, v sch v th... hm... chng ti cn u na, cho nn vic dy d nh phi dp li. Chng ti ch hc n on vua Ba T l Cyrux. V sau, khi n tui trng thnh n c c thm c mt vi quyn sch c ni dung tiu thuyt v gn y n li c thm c quyn Sinh l hc ca Liuyx do ng Lebeziatnikov gii thiu cho - ng c bit khng, n thch quyn lm v cn c cho chng ti nghe mt vi on. y, tt c hc vn ca n ch c th. Tha ng, by gi ti - c nhn ti - xin hi nh ng mt cu: theo ng, mt ngi con gi ngho, lng thin, nu cng lm mt cng vic lng thin th liu kim c bao nhiu tin? Khng c mi lm c-pch mt ngy u ng ; nu c ta lng thin v khng c ti cn g c bit, y l ni lm b hi tai ra ri y. Ri c ci ng u vin hi ng thnh ph Klovstok Ivan Ivanovich na - ng c nghe ni khng - cho n nay ng ta vn cha tr cng may na t s mi vi H Lan, li cn mng nhic xua ui na: ng ta dm chn dm cng, chi bi tc tn, ly c l ci c o may khng ng kch thc v khu lch. Th ri bn tr con i nh... Ri Katerina Ivanovna na, c i i li li trong phng, tay vn vo nhau, g m ni ln nhng m o - thng ngi lao vn hay th. chng b mun ni " n hi, my sng trong nh ta, my n ung no n, li c si m". Nhng con ti c c n g, ung g cho cam v chnh my a b cng khng c ly mt mu bnh t ba hm ri - Cn ti th ti nm di, ti cn bit lm sao! Ti nm di, say kht v nghe thy ting Sonya ni con ti rt lnh, ging ni nh nh... mi tc n hung hung vng, khun mt thanh thanh bao gi cng xanh xao v gy g. Con ti ni: "Katerina Ivanovna, c tht l ti phi quyt nh lm ci vic khng?". M trc con m Zazya Frantxovna, mt con m c c m s cnh st qu quen thuc, c n hi thm hi d m ch nh ba ln ri. Katerina Ivanovna ci nht p: "Cn g na, cn gi lm g? Qu bu lm y?". ng vi ng , ng , ng vi buc ti cho nng. Khng phi nng ni cu
Trang 13/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
khi ang tnh to u, m ch v b khch ng d di, v bnh tt, v b nhng ting khc ca by tr i m nh, v chng nng ni nh vy cng s v ch khng phi nng ch mun nh vy. Tnh Katerina Ivanovna vn th, ngay khi bn tr con v i m khc, nng cng thng tay nh chng lun. Ri qung su gi, ti thy Sonya dy, qung khn, khoc o ngoi ra i, v chn gi th tr v. Con ti vo nh, i thng n trc mt Katerina Ivanovna v lng lng t ba mi rp trn bn trc mt nng. N khng h ming ni ly na li, khng nhn ai c: n ch cm ci khn trm ln mu lc - ch l chng ti c mt ci khn trm bng d mn dng chung - trm ln u che kn c mt ri nm vt ra ging, quay mt vo tng, i vai b nh v ton thn run ln tng t... Cn ti, ti vn nm , say kht. Ri ti thy, anh bn tr i, ti thy Katerina Ivanovna, cng khng ni na li, n cnh ging Sonyeska qu bn chn con ti sut c bui ti, chc chc li hn chn n, khng chu ng dy, ri con ti v v ti ng vi nhau, m nhau ng... c hai... ng th... cn ti, ti vn nm ... say b t. Marmelazov im bt, tng nh nghn i. Ri t nhin hn hi h rt ru ra ung v ng hng mt ting. - T , tha ng - hn ni tip sau mt lt im lng - t , do mt s ngu nhin bt hnh v do li t gic ca nhng k xu bng - chnh m Zarya Frantxovna tch cc gp phn vo vic ny, v u nh chng ti khng kinh trng m ng mc th phi, - t , con gi ti, Sofia Xemionovna buc phi lnh th vng v tt nhin l khng c chung sng vi chng ti na v c m ch nh Amalya Ivanovna ngi trc y gip m Zazya Frantxovna c ng Lebeziatnikov u khng mun th lm... Chnh v Sonya m hn sinh s vi Katerina Ivanovna. Trc y, cng chnh hn eo ui Sonyeska th nay hn li t v t i: "Sao! Mt ngi c hc thc nh ti m li cng sng chung di mt mi nh vi ci hng n b y !". Katerina khng cho hn ni na, bnh vc ngay Sonya... v th l ht. T Sonyeska ch n thm chng ti vo nhng bui chiu ti, n n, an i Katerina v a v mt t tin do n kim c. N thu li cn bung trong ca bc th may Kapernaumov. Bc ta tht v ni lp, c ci gia nh ng c ca bc ta cng u ni lp c. V bc ta cng ni lp. C nh bc ta sng chung trong mt cn bung cn Sonya th bung cnh, cch nhau mt bc vch... Hm... vng!... h l nhng ngi ngho kh v cng, v li ni lp na... ng th... Th ri, mt bui sm n, ti dy, khoc b qun o rch vo, a hai tay ln cu tri ri n yt kin ngi Ivan Aphanaxievich. Anh c bit ngi Ivan Aphanaxievich khng? Khng ? Tht r hoi! Mt con ngi nh tri y! ng l mt hn sp trc mt c Cha; ngi c chy ra nh sp! Ngi cn a c nc mt ra na sau khi vui lng nghe ht cu chuyn ca ti. "Ngi Marmelazov, anh ph lng mong i ca ti mt ln ri y. Nay ti li ng Raxkonikov ly t cch c nhn m m nhn cho anh mt ln na - chnh ng ta ni th - anh nh ly. Thi anh v i". Ti ci hn nm bi di gt chn ngi - y l ni trong tng tng thi - v tht ra ngi cng khng cho ti lm th v ngi l con ngi c hc thc v c nhng t tng ti tn v chnh tr. Ti tr v v khi ti tuyn b l c vic lm v s nhn tin lng th tri i tht kh lng m tng tng c! Marmelazov li ngng bt v qu xc ng. Lc y c mt l ngi say ru lo o bc vo qun. Cnh ca ra vo, m thanh ca mt chic phong cm quay v ging ht yu t ca mt a b ln by vang ln trong iu "Khutorok". Gian phng n o hn ln. Lo ch v my thng b sn n nhng khch mi n. Marmelazov khng ch n h, vn k tip.
Trang 14/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Hn c v mt lm, nhng cng say hn li cng lm li. Hn linh hot ln, v thm ch mt hn cn nh ti ri ln na khi hn nh n nhng thng li gn y trn ng hoan l ca hn. Raxkonikov vn chm ch ngi nghe. - Chuyn , tha ng, xy ra cch y nm tun... ng... Khi Katerina v Sonyeska bit tin nh vy th tri i, c nh l thin ng rng m n ti. Mi hi no y, ti cn nm di nh mt con vt v ch c nghe chi! Th m nay, h bc rn rn, mng kh bn tr con "Sut... Xemion Zakharovich i lm v mt... cho b ngh..." H pha c-ph cho ti dng trc khi i lm; h lm kem sa cho ti n! H bt u tm c sa ti lm kem cho ti y anh bn ! Ti cng khng hiu h lm th no m xoay ra c mi mt rp nm mi c-pch tu cho ti mt b phm phc cng kh i: no l ng, no l diu c o s mi bng trc bu tuyt p, c mt b cnh tm tt nh vy m ch ht mi mt rp nm mi c-pch! Ngy u tin ti i lm v th chao i, Katerina Ivanovna dn ba n ln, mt ba hai mn: c canh ny, v c tht ln xo rau thm na, mt mn m trc kia ti cha h c bit qua. Cn nng th trng khc hn; m o di th c u! Khng c ly mt chic no? Th nhng nng cng bit cch phc sc nh sp i thm ving ai m khng phi gp chng hay ch u nh; y, c nhng ngi nh th y, khng c g h cng lm c thnh l b: tc chi cn thn, mt ci c o trng nh dnh ln o, mt chic mng-st eo vo c tay; th l nng bin thnh mt ngi khc hn, tr ra, p ra. Sonyeska, con gi yu ca ti th ch a tin v nh thi v, trong lc ny - n ni th - v nh lun khng tin, c chng cng n chiu ti hng v cho ngi ta khi trng thy. Anh nghe ra cha? Th y! Mt hm, ti i lm v, n tra xong i nm ngh th anh bn ny, anh c tin c khng, v ti ngi th thm tr chuyn vi m Amalya Ivanovna! Hai gi lin! Th m tun trc , hai ngi va ci nhau ra tr, by gi li chnh nng mi m ta sang ung c ph. Nng khng th cm lng c na. "By gi th Xemion Zakharovich c vic lm s v c lnh lng. Nh ti thn hnh n tm ngi Ivan Aphanaxyevich, chnh ngi ra n v dn mi ngi khc hy i y , ri cm tay nh i a vo bung lm vic qua mt mi ngi. Anh nghe ra cha, anh bn? "Xemion Zakharovich, - Ngi ni - tuy v nhu nhc, nh d m i theo con ng h hng, nhng ti rt nh n cng lao ca anh v cng bi v anh c li ha vi ti, v li y khng c anh th cng vic c hng bt y, anh nghe cha nn ti tin anh, tin li ha danh d ca anh". Tt c nhng chuyn anh , u do nng ba t ra ht, khng phi v nh d, ch mun khoa trng. Khng! Chnh nng tin nh vy, nng tm thy ngun an i trong nhng o nh do chnh nng tng tng ra, tht th! V ti cng khng ch trch nng, khng ch trch cht no. Ri cch y su hm, khi ti mang mn tin lng u tin ca ti v nh - hai mi ba rp, bn mi c-pch - nng u ym ni vi ti: "Anh ca em ngoan qu! Lc y ch c mnh chng ti thi y nh? Th hi ti th c cht g l ng yu khng ch, v c ra dng tm chng na khng th m nng phi bo m ti m u ym "Anh ca em ngoan qu?" Marmelazov ngng bt. Hn cng mun mm ci, nhng cm hn run bn ln. Tuy vy hn cng km li c. Ci qun ru ny, ri ci dng dp sa o b tha ca Marmelazov, ri cu chuyn nm m ng di thuyn rm ca hn, ri chai ru, vi c ci tnh thng bnh tt ca hn i vi v, vi gia nh, tt c nhng th lm cho Raxkonikov hoang mang. Chng chm ch nghe, nhng vi mt cm gic au n, chng tic l gh vo y. - ng . ng ! - Marmelazov va trn tnh li, ni tip - Vng, tha ng, c l i vi ng cng nh i vi mi ngi khc ch l mt chuyn khi hi, v chc ti lm phin lng ng v
Trang 15/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
cu chuyn ng ngn vi nhng chi tit khn kh ca i t ti y, nhng i vi ti th khng phi l cu chuyn ci. V ti c sc th nghim tt c nhng cm xc ... Th l sut c ci ngy hoan lc ca i ti v cho n c bui ti, tr tng tng ca ti nh c chp cnh bay cao: ri ti s thu xp chu tt mi vic trong gia nh, ti s may mc cho bn tr, ri v ti s yn lng, ti s cu vn danh d cho a con gi yu qu c nht ca ti ri a n v sng m m trong lng gia nh... ri nhiu, nhiu chuyn khc na... Tha ng, ngi ta c quyn m c lm. Vy m, tha ng, - Marmelazov bng nh rng mnh, ngng u v nhn thng vo mt Raxkonikov, vy m ngay ngy hm sau, sau nhng gic m p y th l cch y ng nm hm, bui chiu, ti by mu xo tr nh cp cha kho hm ca Katerina Ivanovna, v nh mt tn k trm trong m ti, ti cum tt c s tin lng cn li - ti cng khng nh l bao nhiu - v y ng xem, nhn sch! Nm hm nay ti khng bc chn v nh, ngi nh ang i tm ti, cn nh vic lm th th l cng i t, cn b phm phc ca ti th hin ang nm trong tim ru u cu Ai Cp, ti i ly b qun o ny... V th l ht. Marmelazov nn qu m ln trn, nghin rng, nhm mt li ri chng mnh khuu tay ln bn. Nhng mt pht sau, v mt hn ta cht thay i. Hn nhn Raxkonikov, c lm ra v ranh mnh v tr tro, ci ha h, ni: - V hm nay, ti li tm n Sonya, xin tin ung ru? H! h! h! - Th c ta cng cho ? - mt ngi trong bn mi n hi rt to, ri ct ting ci r. - Be ru ny chnh l mua bng tin ca n - Marmelazov hng ring v Raxkonikov ni rnh rt. N t tay em n cho ti ba mi c-pch, s tin cui cng ca n - ti trng r m... N khng ni na li, ch lng l nhn ti... Th y, trn kia, ch khng phi di ci trn ny, ngi ta i ngi, khc thng cho con ngi ch khng trch mc h khng h trch mc. Nh th li cng au hn, khng trch mc li cng au hn! Ba mi c-pch, ng th y ! Th m by gi con ti li ang cn tin, c phi khng no? By gi n ang cn phi gi gn cho sch s. Mun sch s th phi tn tin, m y li l mt th sch s c bit, ng , ng c bit khng? Mua phn mua kem ny khng th cn lm n g c? Phi c vy ngn h cng ny, phi c i giy ny, m giy phi cho tht lch s c th ph by c i chn mi khi bc qua vng nc... ng hiu cha, tha ng, ng c hiu ci th sch s y n th no khng? Th m ti, b ca n, ti ly c ba mi c-pch y i ung ru?... Ti ung, v ung ht nhn! Vy th c ai li i thng hi mt ngi nh ti khng? C ai khng? By gi, tha ng, ng c thng hi ti khng ng ni i, c hay khng H! h! h! Hn nh rt ru ra ung na nhng chai cn ro. - Thng hi anh m lm g? - lo ch qun n ngi gn hai ngi t lc no, qut to ln. C ting ci r, thm ch cn chen c ting chi ra. Ch trng ci dng iu ca ngi cng chc v hu kia thi ngi ta cng ci, chi ri, c nhng ngi c nghe ln nhng ngi khng nghe cu chuyn va qua. "Thng hi ti! Ti sao li thng hi ti ! - Marmelazov bng rng ln, ng dy ang tay ra pha trc vi mt v hng phn v qu quyt dng nh ch i c my ting y - Ngi ni ti sao li thng hi ta phi khng? ng. Ta khng c g ng thng hi c, phi treo ta ln, ng inh vo cu rt ch khng phi thng hi. Nhng c treo ta ln, lo thm phn kia i,
Trang 16/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
treo ta ln, nhng treo ta ln ri th hy thng hi ly ta. V ta s ch thn n nh ngi treo ta ln, v khng phi ta kht khao hoan lc, m ta thm mun au kh v nc mt. Lo li bun kia, ngi tng ct ru ca ngi lm du c lng ta chng? Khng, chnh l ta mun tm ni au kh y chai ru ny, ta mun tm au kh v nc mt. Ta ung v ta tm c. Ch c ng vn hng thng xt v thng hiu c vn vt, chng sinh, ch c Ngi mi s thng hi chng ta. Ngi l ng V song, Ngi l ng phn x ti cao. Ri ngy y Ngi s n v s phn hi: u ri, ngi con gi bn mnh nui ngi d gh ph lao v c nghit, nui my a con ca k khc? u ri, ngi con gi r lng thng hi ngi b phm trn nghin ru, n hi m khng h gh s ci tnh th b th vt ca hn: V Ngi s phn: "Li y con! Ta tha th cho con mt ln ri, nay ta li tha th ti li cho con v con rng lng yu thng" (4) v Ngi s tha th cho Sonya yu qu ca ta. Ngi s tha, ta bit trc rng Ngi s tha, lng ta cm thy th ngay t lc ny, khi ta cn ng nh con ta. Ngi s phn x mi ngi v s tha ti tt c, ngi hin cng nh k c, ngi khn ngoan cng nh k lm lc km hn. Xong u , Ngi s cao ging phn dy chng ta: "Cc ngi na, hy ra y. Ra y, nhng linh hn yu ui m mnh trong ru ch, nhng linh hn nh nhuc v tt c chng ta s n di chn ngi, khng h thn. Ngi s ni: "Bay l nhng con ln! Bay l hnh tng ca th vt v mang trn mnh du n ca th vt; nhng cng hy c n y? Nhng bc i hin, nhng linh hn khn ngoan s can: "Ly Cha, sao Ngi li thu nhn nhng k ny?". V Ngi s phn: "Ta thu nhn chng, hi cc bc i hin, ta thu nhn chng, hi nhng linh hn khn ngoan, v trong c bn chng khng h c a no t thy xng ng c thu nhn c..." Ngi s a bn tay ra v chng ta s sp xung ly Ngi... Chng ta s khc... Ri chng ta s hiu ht c mi s! Lc by gi chng ta s hiu ht... v mi ngi ri cng s hiu... c Katerina Ivanovna na, nng cng s hiu... Ly ng Cha Cu th, mong sao chng n ngy tr v ca Ngi! Hn bung ngi ri phch xung gh, kit sc, r ri, khng cn nhn ai na, dng nh qun tt c mi vt xung quanh v chm su trong suy tng, li ni ca hn gy mt n tng no y khp gian phng im lng mt lt, nhng chng my chc ting ci ting chi ra li vang ln. - Hn l s! - Ch ni nhm! - Th m cng i lm cng chc! V c th. - Ta i thi, ng - Marmelazov bng ngng mt ln, ni vi Raxkonikov, - ng a ti v nh h, nh Kozen... trong sn y, v n lc phi tr v vi Katerina Ivanovna. Raxkonikov mun b i t lu; v li chnh chng cng nh du gip Marmelazov v nh. i chn ca Marmelazov t ra yu hn ming li ca hn nhiu, nn hn phi da hn vo ngi chng thanh nin m i. Ch cch c hai, ba trm bc l n nh hn. Cng gn v n nh lo say ru li cng thy bi ri v s hi. - By gi khng phi ti s Katerina Ivanovna - hn th tho trong cn xc ng - cng khng phi ti s nng tm ly tc ti. Tc ? Tc l ci g! Chuyn nhm ht. Ti ni th y! Th nng c tm ly tc ti cng cn hn. Khng phi ti s ci m ti s... ti ti s mt nng,
Trang 17/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
vng... i mt ca nng... Ti cng s c nhng m da trn g m nng... v c... hi th ca nng na. Anh thy nhng ngi ho lao, nhng khi xc ng ho th nh th no cha? Ti s c ting khc ca my a b... v nu Sonya khng cho chng n n g th... ti chng bit... chng bit lm th no na! Ti cng chng s b nh n: v, ng , chnh n vt khng nhng khng lm cho ti au n, m li cn em li cho ti mt nim khoi lc na... V chnh ti, nu khng b nh n th ti cng khng bit lm th no c, th m li hay y! Nng c nh ti i, cho khuy kho... C th m li hay. Chng ta n ni ri y. Nh lo Kozen, mt tay th kho giu ngi c... Dn ti vo! Hai ngi i qua sn v ln tng gc t. Cng ln, cu thang cng ti. Lc y gn mi mt gi. Tuy vo tit ny m Petersburg cng chng ra m na nhng trn cu thang vn ti om. Cui thang gc, pha trn cng, mt cnh ca m khi m ra. Mt mu nn soi sng mt cn bung ti tn di mi bc, ng ngoi ca c th trng sut ht c cn bung. c ngn ngang, ba bn, u cng la lit cc th qun o rch ca tr con. Mt tm vi ging thng treo chn ngang gc bung trong cng. C l c mt chic ging t sau tm mn y. Trong bung vn vn ch c hai chic gh, mt chic i vng lt vi sn trc gn ht, mt ci bn lm bp c k bng g thng mc khng tri khn bn, trn ra c mt ci chn nn bng st, trn c gn mt mu nn m b chy gn ht. T ra Marmelazov mt cn bung ch khng phi trong mt "gc nh", nhng l mt cn bung trn li ra vo. Cnh ca thng sang cc bung khc - hay cc chung khc thuc cn nh ca m Amalya Lippevekzen - ang m he h. T cn bung trong y a ra nhng ting ci ni m . Chc l h ang nh bi v ung tr. Thnh thong li vng ra nhng cu ht sc cc cn. Raxkonikov nhn ngay ra c Katerina Ivanovna, mt ngi n b gy g, mnh khnh, ngi kh cao v cn i, b tc hung xm cn rt ng , g m qu nhin ng. B ta i i li li trong cn bung nh hp, tay khoanh trc ngc, mi mm li, th nc ln tng t khng u, Mt b sng long lanh nh ang ln cn st, nhng ci nhn th sc v bt ng. nh nn l m sp tt chiu chp chn ln b mt hc hc v thng tht: trng cng thm thiu no. Raxkonikov on b ta qung ba mi, v qu tht chng xng i vi Marmelazov t no. Katerina Ivanovna khng ch n hai ngi va vo. Hnh nh b ta ang trong mt trng thi hn m, khng nghe, khng thy g ht. Gian phng ngt ngt nhng b ta khng m ca s; mi hi thi t cu thang xng ln, nhng ca ra cu thang vn b ng, t cc bung trong khi thuc l c n n bay ra lm cho b pht ho ln, nhng b vn khng ra ng ca li. a con gi t, ln su, ngi b gi di t, u gc vo i vng m ng. Thng anh, ln hn mt tui, ang ng khc trong x, ngi run bn ln, c l n va b nh. a con gi ln, qung ln chn, cao v gy nh que dim, mc chic s mi rch mp, ci o chong bng d c, c l may cch y hai nm v by gi con b mc ngn cn cn ln n qu u gi chong ln i vai nh b. N ng cnh thng em, cnh tay di, kh t nh que ci m cht ly thng b, hnh nh n ang c d em, ni th thm ci g vi thng l, c saa cho n ng khc nc ln ln na, mt s st theo di tng bc i ca m n, i mt rt to, ti xm, ni bt trn khun mt gy chot v s hi trng li cng to hn. Marmelazov khng vo. Hn qu ngoi ca v y Raxkonikov vo trc. Thy c ngi l, Katerina Ivanovna l ng dng li rc mt chng, ri sc tnh v nh mun t hi ngi l mt ny vo y c vic g, chc b ta ngh ngay rng chng ch i qua bung ny vo nh trong, nn
Trang 18/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
khng n chng na. B i ra ng ca cu thang li, nhng trng thy chng qu ngay li vo, b ku ln mt ting: - ! My v y ri - B ni khng qut - qu s! qui vt! Th tin u! Cn g trong ti khng! a xem no! Qun o u th ny? Th cn qun o mc u? Tin u? Ni i! B ta xng vo lc sot Marmelazov. Hn ngoan ngoan v nhn nhc khunh ngay hai tay ra hai bn cho vic lc sot c d dng. Khng cn ly mt ng xu dnh ti. - Th tin u? - b ta go ln - i! Tri i C th no hn ta ung ht ri? Cn n nhng mi hai rp trong hm kia m - t nhin b ta in cung tm ly tc li hn vo nh; Marmelazov ngoan ngon l gi vo theo v. y l mt khoi lc i vi ti! Khng phi l au kh u m l khoi lc y ng - hn ku to ln trong khi b day tc, u li c ln cc xung sn nh mt ci. Con b ng di t thc gic v khc tht ln, thng b ng trong gc s hi run bn bt, ku r ln v m qup ly ch n nh ln cn ng kinh. a con gi ln cn ngi ng cng run cm cp. - My ung ru ht nhn, ci g cng em ung ht - Ngi n b ng thng go ln trong cn tuyt vng. - Qun o ca ai u th ny! Chng n ang i, chng n ang i! nng va vn hai tay vo nhau va ch bn tr con - ci kip khn kh ny! Cn anh, anh khng bit thn - nng quay sang Raxkonikov - Ra my tim ru v ! Ra my cng ung vi hn ? Ung vi hn ! Xo ngay! Ngi tr tui hp tp li ra khng ni mt li. Lc y, cnh ca phng m toang v vi ngi t m l u vo nhn, h trng trng b mt xc xc, u i m chp vi, mm ngm tu hoc ht thuc l cun ph pho. C ngi khoc c o chong ng khng ci cc, hoc nhng b mng dnh n s sng, c ngi cn cm bi tay. H ci h h nht l khi nghe Marmelazov ku khoi lc trong khi b tm tc. H li cn a c vo phng na. Ri mt ting ku the th rn ngi vang ln: l m Amalya Lippevekzen vo dn xp trt t theo kiu ca m, chi bi v i ui - n hng trm ln ri - ngi n b ng thng ra khi nh ngay ngy hm sau. Khi i ra, Raxkonikov va kp thc tay vo ti vc my ng tin ng m lc ny lo ch va ph li cho chng v kn o t ln bu ca s. Nhng khi ra ngo cu thang, chng li thay i nh v toan quay tr li. "Mnh n l v vn - chng ngh thm. - y c Sonya. Cn bn thn ta th li ang cn tin". Nhng suy i tnh li thy khng th ly tin li c na, m d c ly c th cng chng nn ly li, chng khot tay mt ci v tr v nh. "Sonya cn cn mua kem phn, - chng li mim ci chua cht ngh tip trong khi bc trn ng ph. - Ci th sch s cn phi tn tin. H! C th l Sonyeska hm nay cng ph sn... v i sn con mi sp... ci k ngh vng... cng phiu lu lm... th l ngy mai, c gia nh h cn kh nu khng c my ng tin ca ta... Ch, Sonya! H o c mt mch nc tht ra tr! H c tha h mc! H cng quen ri. Lc u h cn khc i cht, nhng ri cng quen i. Con ngi vn tin, ci g ri
Trang 19/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
cng quen c. Raxkonikov tr nn t l. - c ri, nu ti ni sai - chng bt gic ni to ln, - ngha l nu qu tht con ngi khng tin ti mun ni c loi ngi ni chung, th tt c nhng ci khc u l nh kin, rt l nhng chuyn lo s khng u, khng cn g ngn cn ta na, v chnh phi nh th mi c. Ch thch
(1) Mt vin chc cp thp thi Sa hong (2) Th ca gi mi dm (3) Cu ni ca Poncius Pilatus khi dn Jesus Raxkonikov trc m ng bu riu. (4) Cu ca Jesus ni vi Magadalena, mt ngi sng phng ng (Phc m)
Trang 20/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 3
Sng hm sau, Raxkonikov dy mun; chng khng thy hi sc t no sau gic ng y nhng cn c mng. Chng m ra cau c bc bi, v hn hc nhn cn bung lp xp ca chng. l mt ci chung nh xu, di su bc, giy dn tng ng mu vng, ph y bi lm, nhiu ni long ra, trng thm hi qu chng. Nh thp n ni ngi no hi cao mt cht bc vo l thy rn rn, c lo cc u vo trn. c tht xng ng vi ni by bin: bung c ba ci gh da c k, p p, trong gc t mt ci bn g sn, trn c my quyn sch v my quyn v, c trng lp bi bm ph ln cng bit lu nay khng h c ai s tay n, v cui cng l mt chic gh sofa to cng knh vn ph vi hoa, nhng nay rch bm, k dc st tng, chon gn na cn bung. l ging ng ca Raxkonikov. Chng thng ng trn chic sofa y nguyn c qun o, khng tri vi lt ging, mnh p tm o chong c k ca sinh vin lm chn: u th k l mt ci gi nh, bao nhiu qun o, c sch ln bn, u nht c xung gi k u cho cao. Trcgh sofa t mt chic bn nh. K cng kh m n cc kh v bn thu hn th, nhng vi tm trng lc by gi chng li thy thch th vi cnh ny. Chng hon ton xa lnh mi ngi nh con ra co mnh vo trong mai, v ch cn trng thy mt ngi y t gi c thnh thong li gh vo dn bung chng cng in tit ln ri. Tm trng y hay c nhng ngi mc chng thin chp, khi qu tp trung suy ngh vo mt vn g. T hai tun nay, b ch nh khng cho chng n, v tuy phi nhn i, mi n hm nay chng vn cha bun n phn trn vi b ta. Naxtaxia, ngi nu bp v l ngi c nht ca b ch nh li c phn thch th v ci tm trng ca ng khch tr, v ch ta cng khng vo bung d dn dp qut tc na, ho chng mi tun mt ln ch ta mi tnh c vo khua chi my ci. Sng hm nay, chnh ch ta vo nh thc chng. - Thi dy! Ng g m ng lm th! - ch ta va khom mnh trn ngi chng va ku ln - Chn gi hn ri. Ti em nc tr ln cho cu y, cu c ung khng? Cu i mm ri cn g? Ngi khch tr m mt, kh git mnh v nhn ra Naxtaxia. - Tr ca b ch y ? - Chng t t nhm dy trn gh sofa, chm ri ct ting hi, v mt ph phc. - Ca b ch no? Ch ta t xung trc mt chng ci m tr ring ca ch nt rn, ng y nc tr long, v hai ming ng vng nh. - Ny, Naxtaxia, ch cm h ly ci ny - chng ni sau khi lc ti ly ra mt nm xu (ch l chng vn nguyn c qun o m ng). Ch i mua cho ti mt a bnh. n c hng tht mua cho mt t xc xch, hay th g cng c, loi r y. - Bnh th ti em n cho cu ngay; nhng cu n canh bp ci c phi hn xc xch khng?
Trang 21/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Canh nu hm qua, ngt lm... Ti phn cho cu, nhng cu li v mun qu. Canh ngt lm y. Sau khi bng canh ln v chng dy n, Naxtaxia n ngi cnh chng tn gu. Ch ta l hng n b nng thn, li thuc loi n b nng thn lm li. - Ny, b Praxkopia Paplovna nh n s cnh st kin cu y, - ch ni. Mt Raxkonikov cau hn li. - n s cnh st ? M ta mun g? - Cu khng tr tin nh m cng khng chu dn i! Th y ch cn g na? - H, tht qu qui, ch cn thiu c th - chng nghin rng lm bm - ng vo lc ny th tht l... tri khoy... cho mnh... M y ngc qu - chng ni to ln - c, hm nay ti s n ni chuyn vi m. - Ni l ngc. th b ta ngc, nh ti y thi. Nhng cn cu, khn ngoan th, sao c nm khoo nh, ch thy lm gi? Trc y cu ni l cu i dy tr hc, sao by gi cu khng lm g na c? - Ti c lm... - Raxkonikov xng ging min cng p: - Lm g? - Mt cng vic... - Vic g? - Ti suy ngh, - chng nghim ngh tr li sau mt lt im lng. Naxtaxia r ra ci. Tnh ch ta hay ci, v khi ci th khng bt ra thnh ting m c ngi c lc l v rung ln tng t mi n bun nn ln mi thi. - Suy ngh nh vy c ra tin khng? - Mi hi lu ch mi ni ra c my ting. - Khng dy khng dp th i dy th qui no c. M ti cng nh tot vo! - y xin cu, mun ung nc ging th ng c nh tot xung ging! (1) - Dy hc h tr cho c my ng tin ng. n thua g m dy? - Chng kh chu cu nhu ni tip nh ang p li nhng ngh ca chnh mnh. - Th cu mun mt lc ht ngay c c mt vn ling y hn? Raxkonikov nhn ch mt cch khc thng. - ng, c mt vn ling - chng ni sau mt lt im lng, ging rn ri. - Ny, t t ch, cu lm ti s qu, trng cu n khip. C phi i mua bnh na khng? - Tu ch!
Trang 22/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- ny, th m ti qun mt! Cu c mt l th n hm qua khi cu i vng. - Th ? Ca ti? Ai gi? - Ai gi th ti bit u y! Ti phi tr cho ngi a th ba c-pch! Cu hon li ti ch? - Chng ln, em y, ti van ch. em y! - Raxkonikov xc ng qut ln. - Tri i! Mt lt sau, bc th c mang n. ng ri, th ca m chng, t qun R, gi n. Chng cm bc th, mt ti mt: t lu, chng khng nhn c th m, nhng lc y cn c ci g khc na bng nhi ln trong tim chng. - Thi, ra i, Naxtaxia ti van ch, y ba c-pch ca ch y, nhng ti xin ch, ch ra chng ln. L th run ly by trong tay chng, chng khng mun bc th trc mt ngi , chng mun mt mnh din i din vi l th ny. Naxtaxia va ra khi, chng a ngay l th ln mt hn; ri ngm nhn hi lu nhng nt ch a ch trn phong b, nt ch quen thuc, thn yu, thanh thanh v hi nghing ca m chng, ngi xa kia dy cho chng bit vit. Chng chn ch cha bc vi, nh cn lo ngi iu g. Nhng ri cui cng chng cng bc th ra. L th dy, xp lm hai tp, hai t giy ln chi cht nhng ch nh ln tn. "Rodia yu qu - m chng vit - th l hn hai thng ri, m khng ni chuyn g vi con qua th t iu chnh m cng kh tm, nhiu m thao thc khng ng c. Nhng chc con cng khng trch m v s vng bt tin tc bt c d . Con cng bit m thng con n ngn no. M vi Dunia ch cn c con na m thi, con l tt c, con l nim hy vng, l hoi bo ca m ca em. Con c bit chng tm trng ca m khi nghe tin con b hc cch y my thng v thiu tin, ri con li thi dy hc v thi cc vic khc na. Vi s lng qu ph mt trm hai mi rp hng nm ca m, m bit lm th no m chu cp cho con c? Con cng bit l mn tin mi lm rp m gi cho con cch y bn thng cng phi git tm ca bc Vaxili Ivanovich Vakhrusin, ngi vn bn hng cho nh ta, tr vo khon lng y. Bc y l mt ngi tt, trc l bn ca b. Nhng m phi cho bc y lnh dn khon ph cp thay m tr cho ht n - v cng n nay mi va ht, - cho nn sut thi gian gn y m khng gi tin cho con c. Nhng n nay, nh n Cha, c l m s gi cho con c mt t tin; vi li, m cng ni ngay vi con l chng mnh cn c th vui mng v gp vn may na kia y. Trc ht, Rodia yu qu, con c on c khng: em con v sng vi m c thng ri nay ri, v t nay hai m con s khng cn phi xa nhau na. n Cha, nhng ni au kh ca em con qua, nhng m cng mun k li ht u ui cu chuyn con hiu r nhng iu m cho n nay m v em vn phi giu con. Cch y hai thng, khi nghe phong thanh Dunia b gia nh Xvidrigailov ngc i, con bin th xin m ni r s tnh, nhng m bit tr li th no c. Nu hi m ni ht s tht ra, chc con s b ht cng vic hc hnh v nh - d phi i b - v m cng bit r tnh cch v tnh cm ca con: chc chn con s khng chu cho ai lm nhc em con. Chnh m do y cng tht tuyt vng, nhng bit lm th no? Vi li chinh m cng cha r ht s thc. Gay nht l nm ngoi, khi vo lm gia s trong nh Xvidrigailov, Duneska lnh trc mt trm rp vi iu kin l s tr dn vo lng thng; v th em con khng th b vic trc khi thanh ton xong khon n kia. Em con nhn s tin , Rodia yu qu by gi th m c th ni r ht vi con phn chnh
Trang 23/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
cng l c th gi cho con su mi rp m nm ngoi con rt cn. M v em ni di con rng l tin ca Dunia dnh dm t trc; nhng khng phi th u - By gi m c th ni ht s tht cho con nghe v nh n Cha, s th bin chuyn t ngt ri, nay kh quan hn, vi li cng con thy Dunia thng con bit ngn no v con hiu r hn tm lng v gi ca em con. Qu tnh lc u ng Xvidrigailov i x th bo vi em con, ng ta li cn v l v nho bng em con trong ba n... Nhng thi m khng mun sa vo nhng chi tit ng bun lm con bc mnh v ch, v by gi mi vic u qua. Tm li, tuy b Marfa Petrovna - v ng Xvidrigailov - v c nh b ta u t ra nhn t v cao thng, nhng cuc sng trong gia nh y i vi em Dunia cng tht gay go: nht l khi ng Xvidrigailov quen ci thi c hi ng cn ti ng - chu s khng ch ca tu thn. Nhng ri s th xy ra th no? Con th tng tng con ngi ngng cung y, ngoi th t ra th bo, khinh khnh v Dunia, nhng trong li em lng yu trm em con t lu. C th l ng ta h thn v kinh hong khi thy mnh c tui, li lm ch mt gia nh, m li sa vo nhng m c vn v nh vy, nn ng ta bt gic m ra cu gt gin d vi Dunia. Cng c th ng ta ly ci thi th l v nho bng ca ng che mt th gian. Nhng cui cng, cm lng khng ng, ng ta dm th l vi Dunia nhng li ngh b i v trng trn, ha hn iu, thm ch li cn r em con b vic trn vi ng ta sang lng khc hoc ra nc ngoi. Chc con cng tng tng c em con nh th no. B vic ra v ngay th khng xong, khng phi ch v mn n, m cn v mun trnh gy phin mun cho b Marfa Petrovna: ra i nh vy s lm cho b ta sinh nghi, do c th gieo mi bt ho trong gia nh ngi ta. V li chnh Dunia cng s khng sao trnh khi tai ting, lm nh th tht khng n. Li thm nhng l do ny n gi chn Dunia li thnh th em con khng trng mong g ra khi ci nh gh tm trc su tun l. Con chc cng bit r em con thng minh v cng ngh nh th no: Duneska rt gii chu ng, v trong nhng hon cnh gay go nht, em con cng c ngh lc ng vng. m khi lo lng, Dunia cng khng cho m bit mt t g v chuyn c, tuy hai m con vn thng trao i th t vi nhau. Nhng cu chuyn kt cc tht khng ng. Mt hm, b Marfa Petrovna tnh c bt gp chng b ang khn khon van ni Dunia trong vn, th l b ta hiu lm v quy ti tt cho Dunia, cho rng u ui ti em con gy ra ht. Th l mt cnh khng khip din ra trong vn gia ba ngi; b Marfa Petrovna, khng cn mun nghe phi tri g na, dm nh Dunia v lng m em con sut mt ting ng h, ri cui cng ra lnh cho ngi nh v vn c qun o ca Dunia vt ba ln xe v a em con v tr m ph. Lc y tri trn ma ro, th l Dunia nhc nh, ch phi i mi by verxta trn mt chic xe nga ch hng khng mui vi mt lo mu-gich. y, by gi con th ngh m xem, lm sao m c th tr li c th con cch y hai thng? M cn bit tr li th no c? M tht l tuyt vng; k cho con nghe cu chuyn th m khng dm, v con s kh s, bun phin v phn ut! M ni cho cng, con cng bit lm th no c? Khng kho qun ch li lm iu g liu lnh th khn to! V li Duneska cng cm m ni; cn nh vit th cho con m ch ni ton nhng chuyn v vn u u trong khi su no tru nng trong lng th m khng ti no vit c. Rng r mt thng tri trong khp thnh ph ngi ta c em chuyn ny ra kho nhau, n ni hai m con khng th i l nh th c na, v n u ngi ta cng x xo bn tn, nhn ng mnh mt cch khinh b, thm ch li cn ni to nhng li ch bai d bu ngay trc mt hai m con. Bn b quen bit u ngonh mt i, khng ai thm cho hai m con na, m li bit chc rng nhng tay i chiu hng ca cc hiu bun v mt
Trang 24/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
vi vin chc cn mun lm nhc hai m con mt cch b i hn na: h bi nha ng be bt trc cng nh, lm ng ch nh phi yu cu hai m con dn i ch khc. Tt c nhng chuyn u do bn tay ca b Marfa Petrovna gy ra c; b ta c th gi i n tng nh trong ph vu co bi nh Dunia. ph ny ai b cng quen, m sut trong thng y b ta li hay ra ph, tnh b ta li hay chuyn v thch k l v vic nh, nht l gp ai cng than phin v ng chng, tht l mt thi rt xu; th l ch trong mt thi gian rt ngn, b ta tung cu chuyn ny ra khng phi ch trong ph m cn khp c huyn na. M sinh m; Duneska vn cng rn hn m. Nu con bit em con chu ng tt c nhng cnh nh th no! Li cn an i khch l m na. Tht l mt v thin thn! Nhng, nh lng Cha bao dung, ni au kh ca hai m con chm dt. ng Xvidrigailov n nn ngh li, v chc l thng tnh Dunia, ng ta a ra trc b Marfa Petrovna mt chng c y t ra lng ngay tht ca Dunia: l bc th m Dunia buc lng phi vit cho ng ta, t trc khi b Marfa Petrovna bt gp hai ngi ngoi vn, c tuyt nhng cuc by t ring t v nhng cuc hn h ln lt m ng ta c van ni; l th vn trong tay ng Xvidrigailov sau khi Duneska ra khi nh. Trong th, Dunia gin d, kch lit trch c thi c x hn h ca ng ta i vi b Marfa Petrovna. Dunia nu r cng v ch gia nh ca ng ta v cui cng vch cho ng ta thy r mnh b i tin n nhng no khi giy v hnh h mt thiu n vn ngho kh v khng ni nng ta. Tm li, Rodia yu qu, li l trong th cao thng v cm ng n ni khi c m phi pht khc v mi cho n by gi, mi khi c li, m cng khng sao cm c nc mt. Hn na, minh oan cho Dunia, nhng ngi ti t nh Xvidrigailov a thm bng chng t ra h cn thy v bit nhiu hn l ng Xvidrigailov tng - xa nay vn thng nh vy. B Marfa Petrovna kinh hong rng ri v li "b mt n tr mng na" b ta ni th - nhng mt khc b khng cn nghi ng cht g v lng ngay tht ca Dunia, v ngay ngy hm sau, hm ch nht, b ta n thng nh th, qu xung khc lc cu xin c M ban cho ngh lc chu ng cn th thch mi v lm trn bn phn. nh th ra, b i thng mt mch n gp m v em, khng gh vo nh ai c; b ta k ht s tnh, khc lc thm thit v chn thnh hi hn m hn Dunia, van xin em con tha li cho b. Ngay sng hm y, t nh ta ra, b khng chn ch i khp nhng ni quen bit trong thnh v ngoi thnh, ht li ca ngi tm hn thanh cao, t cch ng n ca Dunia, va ni va khc st mt. Th cng cha , b ta cn em ra c cho mi ngi nghe l th ca Duneska vit cho ng Xvidrigailov li cn cho sao ra nhiu bn na, theo m lm th cng hi qu. Nh vy b ta phi dnh ra my ngy lin di khp cc ni quen bit khng th ngi ny li ty nnh ngi kia, thnh th nh no cng sp sn t trc i b Marfa Petrovna n; mi ngi u bit trc b ta s c bc th bt h vo lc no, nh no, bn t tp li nghe, ngay c nhng ngi c nghe nhiu ln trc sau nh h ri nh bn b cng vy. m th lm nh th cng tht qu ng, nhng tnh b Marfa Petrovna vn th. D sao, b cng hon ton khi phc c danh d cho Duneska v cu chuyn b i ny c c vo u ng chng, th phm chnh trong v ny, mt cch khng sao xo nho c na. Qu tnh ngi ta i x vi ci lo r di y nh vy cng qu khc nghit, lm m cng c phn i ngi cho lo. Th ri, c my gia nh lp tc mi Duneska n dy hc cho con ci, nhng em con u t chi. Ni chung mi ngi bng nhin u t lng rt knh n em con. Nhng ci chnh l tt c nhng vic dn ng cho s kin bt ng hin nay c th ni l ang xoay chuyn s phn chng ta. Rodia yu qu, m phi vi vng bo cho con bit ngay l c ngi i hi Dunia v em con nhn li tuy cng vic c tin hnh m cha c kin ca con, nhng chc con cng khng
Trang 25/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
bt bnh vi m v em bi v - nhn qua s vic con cng s thy - m v em khng th nn n ch i con tr li c. V li, con xa chc kh c th xt on cng vic cho tht ng n. u ui nh th ny. Anh y nay ln n chc t vn hi thm, tn l Piotr Petrovich Lugin v c h hng xa vi b Marfa Petrovna: chnh b ta ng gp nhiu vo vic ny. u tin anh y t mun lm quen vi nh ta, v c tip i chu o dng c ph vi nh v ngay hm sau c gi li mt l th rt l ng li dm hi, ngh nh ta tr li sm v dt khot. Anh y l mt ngi ch th kh bn, nay ang c vic phi i ngay Petersburg, thnh th mi pht i vi anh u rt qu. D nhin, lc u m v em u sng st v cu chuyn xy ra qu chng vnh v t ngt. M v em cng nhau suy ngh v cn nhc sut c ngy hm y. Anh ta l ngi cn trng v c a v chc chn, c chn hai ni v cng c mt s vn ring. Qu tnh anh ta cng bn mi lm tui ri, nhng b ngoi trng vn d a v cng cn c th c cm tnh trong n gii; ngoi ra anh ta l mt ngi rt chng chc, ng n, duy ch c hi lm l v c v khinh ngi. Nhng c th ch l cm gic ban u thi. V, Rodia yu qu , m cng bo trc l khi con gp anh ta Petersburg - ch nay mai thi con cng ng nhn xt anh ta vi vng v nng ny qu, nh tnh ca con xa nay vn th, nu thot mi gp con thy anh ta c mt im g khng hp con, l m cng ni phng xa th thi, ch m chc th no anh ta cng gy c thin cm ca con. Vi li, phm mun hiu ai, th phi tip xc vi ngi ta mt cch t tn v thn trng mi khi sa vo nhng nh kin sai lm m sau ny s rt kh un nn v ty b. V chng t nht cng c nhiu du hiu chng t Piotr Petrovich l mt ngi rt ng tn trng. Hm n nh ln u, anh ta t xng l mt ngi thit thc, nhng trn nhiu im cng tn thnh "nhng quan nim ca cc th h mi ta" - nh anh ta ni - v li l k th ca mi nh kin. Anh ta cn ni nhiu na, bi v xem ra, anh ta cng thch ph trng, v li rt thch ngi khc nghe mnh, nhng cng khng hn l mt thi xu. D nhin, m cng khng hiu r nhng iu anh ta ni cho lm, nhng Dunia gii thch h cho m hiu l anh ta tuy hc vn khng cao nhng li thng minh v hnh nh cng n hu. Rodia, con cng bit tnh em con y. N l mt, a c ngh lc, c lng tri, kin nhn v cao thng, tuy tm hn vn bng bt, m nghim thy r nh vy. nh rng y chng phi l chuyn yu ng g gia hai ngi, v pha Dunia cng nh v pha anh ta; nhng Dunia vn l mt a con gi thng minh, cao thng nh mt v thin thn, t xc nh cho mnh bn phn em li hnh phc cho chng nn v pha anh ta, anh ta cng quan tm sn sc n hnh phc ca v, m iu th hin nay m v em hu nh khng c l do g nghi ng c, tuy cng phi tha nhn l cu chuyn ng ng hi nhanh chng. Vi li: anh ta vn l ngi cn c chn chn cng phi hiu rng Duneska sng cng c hnh phc bn mnh th hnh phc lm chng ca mnh li cng thm vng chc. Cn ni n mt vi im chnh lch trong tnh tnh, trong nhng thi quen ring ty v c n mt i ch bt ng v t tng iu m ngay c trong nhng cuc hn nhn tm u hp nht cng nhrng trnh khi th Dunia ni vi m l s t n iu ho c, khng c g ng lo ngi c, n s c th chu ng c nhiu, qu h nhng mi quan h gia hai ngi sau ny s trung thc v cng bng. Hnh thc bn ngoi thng hay la ngi ta tht. Nh anh y chng hn, lc u m trng cng hi cc cn, nhng ci c th chnh l do tm hn thng thn cng trc ca anh ta; chc chn l nh vy. Nh hm anh y n thm nh ta ln th hai chng hn, sau khi li cu hn ca anh ta c chp nhn, trong cu chuyn anh ta c ni rng ngay t trc khi quen bit Dunia, anh ta c nh s ci mt c v tht th lng thin, nhng khng c ca hi mn, v nht nh phi l ngi tng chu cnh khn cng v anh ta ni - ngi chng khng c
Trang 26/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
nh cy cht g ca v, m tt hn nhiu l ngi v nn coi chng nh n nhn ca mnh. M cng cn thm l anh ta ni nng du dng v d nghe hn ch khng nh m vit u v m cng qun nhng li c th anh y dng ri, m ch nh ci thi; vi li anh ta cng khng c nh ni cnh ni kho g, chng qua ch but ming l li trong khi ang mi say sa vi cu chuyn, nn sau anh ta cng c sa cha v ni kho li; nhng d sao m cng thy th l hi cc cn, v sau m c ni li vi Dunia nh vy. Nhng Dunia li bc mnh tr li rng "li ni cha phi l hnh ng", ci th tt nhin l ng. Trc khi quyt nh, Duneska thc thu m; tng l m ng, em con dy, i i li li hng gi trong bung, cui cng em con qu trc hnh c M thnh tm cu nguyn mi; n sng hm sau, em con ni vi m l quyt nh dt khot. M ni vi con l Piotr Petrovich sp i Petersburg v c nhiu vic cn, anh ta c nh m mt phng bo cha trn y. Anh ta lm ngh trng s lu nm v mi y va thng mt v kin quan trng. Ln ny anh ta i Petersburg v c mt vic quan trng phi n Vin nguyn lo. Cho nn, Rodia yu qu, anh ta c th gip con c kh nhiu y, c th gip v mi phng din na l khc; Dunia v m u ngh rng t nay con c th bt u xy dng s nghip sau ny v c th coi nh tng lai ca con c xc nh r rng. i! c g vic y s thc hin! c nh vy th qu khng th no ni khc hn l mt n sng m Thng ton nng trc tip ban cho nh ta. Dunia ch c m nh vy. M v em cng nh bo ni xa gn vi Piotr Petrovich v vn y. Anh ta tr li mt cch thn trng, ni rng l tt nhin anh ta cng khng th thiu c mt ngi th k, cho nn th tn tin th lao cho mt ngi nh cn hn l cho mt ngi dng, ct l ai phi c kh nng lm trn phn s, lm nh con khng c kh nng y nhng ngay sau anh ta li t lo ngi l con s bn hc m khng c th gi lm vic vi anh ta, ln ny cu chuyn mi ch n y, nhng ngoi vic ny ra, by gi Dunia khng cn ngh n vic g khc na. T my hm nay ri, n ho hc xy dng c mt vin cnh tng lai v con, n ngh con ri s c th tr thnh ngi giup vic, hn na, ngi cng tc ca Piotr Petrovich trong cng vic t php hung h con li l sinh vin trng lut na. Cn m, Rodia yu qu, m cng hon ton ng vi Dunia v cng chia s nhng d kin, nhng hy vng ca em con, rt tin l c th thc hin c. Tuy gn y Piotr Petrovich c trnh ni vic ny iu cng d hiu thi, v anh ta cha quen con nhng Dunia vn tin chc rng n c th dng nh hng tt ca n i vi ngi chng tng lai m thc hin mt iu mong mun; em con tin chc nh vy - Tt nhin, trc mt Piotr Petrovich, m v em u tuyt i khng bao gi h cho anh ta bit nhng c m , nht l chuyn sau ny con s tr thnh ngi cng tc vi anh ta. Anh ta l mt ngi thit thc, c th anh ta s nghe nhng chuyn mt cch lnh m v tt c nhng chuyn i vi anh ta ch l nhng m c vin vng m thi. M cng nh Dunia cha h h cu no t ra hy vng anh ta s gip m v em con cp tin cho con theo hc ht i hc. S d m v em cha ni n trc ht l v vic y ri tt nhin s n v chc chn - khng cn nhiu li v ch - anh ta s t nguyn gip con ch nh anh ta li t chi Dunia iu ny nht l v ri y, con s c th tr thnh cnh tay phi ca anh ta, v tin anh ta cp cho con s khng phi l mt n hu g, m ch l mt cch tr cng xng ng vi vic lm ca con. Duneska mun thu xp nh vy, m cng hon ton ng vi em. Sau na, m v em khng ni chuyn vi anh ta v m mun rng trong cuc gp g nay mai, anh ta cng phi i x vi con nh ngi ngang hng. Khi Dunia hn hoan ni n con, anh ta tr li l mun xt on ngi no th phi chnh tn mt trng thy ngi , v anh ta t dnh cho mnh ci quyn xy dng mt nim v con sau khi gp con tn mt.
Trang 27/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Rodia rt yu qu ca m, v mt vi l do cng khng c g dnh dng n Piotr Petrovich, m chi l nhng l do hon ton ring t, c l ch l chuyn lm cm ca b gi thi, m thy rng ci xin xong, c l m c ring nh by gi hay hn, ch khng v vi hai v chng. M tin chc rng anh ta, vn l ngi cao thng v t nh, th no cng mi m v khi xa con gi, v s d n by gi anh ta cha ni chnh cng v d khng ni ra th cng l vic tt nhin ri; nhng m s t chi. Trong cuc sng m tng nghim thy rng chng r thng khng a g m v. Khng nhng m khng mun lm phin ai mt cht no, m hn na m cng mun sng hon ton t lp, qu h n v c nhng a con yu qu nh con v Duneska. Nu c th, m mt ch no gn c hai con. Rodia yu qu , m dnh tin ng mng nht vit vo cui bc th ny: c l ch nay mai, ba m con ta s li c sum hp v s c m hn nhau sau ba nm xa cch. M v Dunia quyt nh dt khot l s n Petersburg, c th ngy no th m cha r, nhng d sao cng rt gn, rt gn y thi, cng c th ch mt tun l na. Mi vic cn tu cch xp t ca Piotr Petrovich; h tm n nh c trn anh ta s bo tin ngay cho m v em. V mt vi l do no , nh ta nh t chc l thnh hn cng sm cng tt v nu c iu kin s tin hnh trong c n mn ny, nhc bng khng c, v thi gian cp bch qu, th s t chc ngay sau ngy l c M ln tri. i, sung sng bit bao, khi m s c m cht con vo lng Dunia mng cung ln v sp c gp con, em c ln ni a l ch ring c th thi, cng khin cho n thun lng ly Piotr Petrovich ri. Tht l mt v thin thn. N khng vit g thm vo l th ny, nhng n nhc m vit cho con l n c nhiu, rt nhiu chuyn mun ni, nhiu n ni khng th dng bt thay li, v ch mt vi dng ch th khng ni c g c, ch thm bc mnh thi; n u cho m m con tht cht v gi con ngn vn ci hn. Tuy m con ta sp c sum hp, nhng t hm na cn c bao nhiu tin, m cng s c gi cho con. T khi mi ngi bit Dunia s kt hn cng Piotr Petrovich, tn dng ca m bng nhin tng ln. M bit chc l bc Aphanaxi Ivanovich s thun cho m vay trc - ri tr vo khon ph cp - n by mi nhm rp, v th l m s gi cho con c hm nhm, hoc ba mi rp na l khc: M c th gi cho con nhiu hn nhng cng cn phi lo tin i ng, tuy Piotr Petrovich c nh chu mt phn ph tn, c th l anh ta ngh anh chuyn hnh l v ci hm to ca hai m con hnh nh anh y nh ngi quen ti h th no y, nhng cn v tu, ri chn t chn ro mi n Petersburg, m v em khng th khng c ng xu no trong ti c. Vi li, Dunia v m tnh ton k tng ly tng t, thy rng cuc hnh trnh khng tn lm u. T nh ra ga xe la ch c chn mi verxta: hai m con thng lng cng i vi mt bc nng dn nh xe nga, v t , hai m con s ln tu i hng ba. Cho nn m c l s gi cho con khng phi hai mi lm, m ba mi rp. Nhng thi, m vit cng tm : hai t giy c ri, m cng va ht giy: c mt cu chuyn di, bao nhiu l s vic chng cht! By gi, Rodia rt yu qu, m m hn con, ch i ngy sum hp sp n v cu Cha ban phc cho con. Con hy yu thng ly Dunia, em con, hy yu thng n nh n vn yu thng con. Con hy nh l em con yu con v cng, yu hn c bn thn mnh. Em con l mt v thin thn, cn con, Rodia, con l tt c, l tt c nim hy vng ca m v em. Min sao con sung sng l m v em cng c sung sng ri. Rodia , con c cn cu nguyn Chu nh trc khng, con cn lng tin vo tnh bc i ca Cha Cu th v to th na khng? Trong thm
Trang 28/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
tm, m c s nhng t tng v o, hin nay rt thnh hnh, xm nhp vo tm hn con. Nu qu vy con hy nh nh hi cn th u, hi b con cn sng, con ngi trn lng m bp b nhng li cu nguyn; do y, chng ta tht sung sng bit bao nhiu! Thi t bit con nh, tm bit th ng hn. m con tht cht v gi con nghn vn ci hn. Trn i yu con, Punkheria Raxkonikova". Ngay t khi Raxkonikov mi gi th ra c v cng nh gn sut thi gian c th, nc mt c tun m a trn m chng. Nhng c xong, mt chng ti mt, run git ln, mt n ci gng go, cay ng, hn hc in ln i mi mu xch ca chng. Nm ng u ln chic gi lp kp, bn thu, chng suy ngh hi lu. Tim chng p mnh, nhng ngh ri lon c quay cung trong u. Cui cng chng cm thy ngt ngt kh chu trong cn bung vng cht chi ca chng nh ngi trong t hay trong hm. Tm mt v ngh ca chng cn khng gian thong rng. Chng v ly m i ra ngoi, ln ny khng s gp ai cu thang na: chng qun khuy vic . Chng bng qua l V., hng v pha o Vaxili, tng nh c vic g khn cp ang ch i chng , nhng theo thi quen, chng cm ci i, khng ch g dc ng, mm ni lm bm v thm ch thnh thong li ni to ln lm nhng ngi i ng ht sc ngc nhin. Nhiu ngi tng chng l mt g say ru. Ch thch
(1) Tc ng Nga.
Trang 29/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 4
L th ca m lm cho chng v cng xc ng. Nhng v im ch yu, im chnh ca bc th th ngay trong khl c, chng cng khng cn my may nghi ng g na. V cn bn, vn xem nh c gii quyt, v gii quyt dt khot trong u chng: "Mnh m cn sng th nht nh cuc hn nhn ny s khng thnh, v ngi Lugin kia phi xo!". "Bi v s vic qu hin nhin ri - chng lu bu trong ming, mm mt n ci cay c nh th c thng trc vi d kin ca mnh - khng u, m , khng u, Dunia , cc b khng la c, ti u! Li cn kim cch bo cha v vic khng hi kin mnh, quyt nh cng vic m khng c mnh? R kho! Cc b tng th l t nay khng c cch g ct t c na y hn; c, ri m xem c cch hay khng c cch. L do bo cha mi hay lm sao: "Piotr Petrovich l mt ngi bn rn, bn rn n ni ch dng c xe ch hng ci v, ch khng c cch g khc hn, thiu cht na ci ngay trn xe la cng nn". Khng u. Dunia, anh thy sut, v cng bit tha c nh ni vi anh nhng g m nhiu th, anh bit c ngh g trong sut ci m c i i li li trong bung, c cu nguyn nhng g trc tng c M Kazan trong bung ng ca m. Tro ln ni Golgotha(1) th gay tht y em ! Hm... Ra c quyt nh t khot nh th y, c Avdotia Romanovna : c thun ly mt con ngi c c thc t giu l tr, mt ngi c vn ring ni l "" c vn ring ri, cho n chng chc v oai v hn, c hai ni lm vic, chia s quan nim ca cc th h mi ta nh m mnh vit v "hnh nh" cng n hu, nh bn thn Dunia nhn xt. Ci "hnh nh" nghe mi tuyt ch! M chnh Dunia li kt hn vi ci "hnh nh" ? Tuyt diu! Tht l tuyt diu! "M k cng k, trong th khng bit ti sao b c c m ch n nhng "th h mi" lm g nh? Phi chng ch l xc nh tnh cch ca anh chng, hay c mc ch g xa xi hn, gy thin cm ca mnh i vi Lugin chng hn! ! Cc b tht ranh mnh! Cng cn phi lm sng t mt iu ny na: khng bit hai b ci m vi nhau n mc no trong sut ngy m hm y v sut c thi gian sau. Cc b y ni vi nhau tt c "nhng li l" cn ni ri hay sao: hay h hiu rng h cng c mt tm t nh nhau, n ni khng cn g cn phi ni na v mi li l u tha. C th nh vy mt phn: c c th cng bit, l c thy anh chng hnh nh hi cc cn, "hi" mt cht thi, th l ba c tht th h li nhn xt vi Dunia. L d nhin c nng pht , v tr li c v "bc mnh". Cng phi? Ai m khng tc gin khi cu chuyn chng cn n nhng cu hi ngy th nh vy, cng d hiu qua ri, khi quyt nh rng khng c g phi ni na! M sao b c li cn vit cho mnh l: "Hy yu ly Dunia, Rodia , v em yu con hn c bn thn mnh? Phi chng l lng tm cn rt khin b c n hn v nh tm hy sinh con gi mnh cho con trai? "Con l nim hy vng ca m v em, con l tt c!" ! B c tht..." Ni tc gin mi mt si sc trong lng chng, v gi lc y gp Lugin c l chng s git hn.
Trang 30/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
"H ng th, chng lm bm ni tp, min man vi nhng ngh quay cung trong c, ng l "phi t tn v thn trng mi bit r c" nhng ng Lugin th r qu ri! Trc ht ng ta l "mt ngi ch thc" v "hnh nh" cng n hu y", c phi chuyn a u! ng ta t m nhim mi khon ph tn chuyn ch mt ci rng ln. Th m cn cha tt ? Cn hai b, "c v hn th" v b m, th thu mt lo mu-gich vi mt chic xe ch hng lp chiu (hi qu ta cng tng i nh th ri) C h g u? Ch c chn mi verxta thi m, v t "hai m con c th yn ch ln tu i hng ba" khong mt nghn verxta na. Cng bit iu y ch: c sao xo vy! Nhng cn ng, tha ng Lugin, ng ngh sao? D sao cng l v cha ci ca ng kia m? V ng cng bit tha l b m phi vay trc lng qu ph ca mnh ly tin chi ph vo cuc hnh trnh kia m! R rng ng coi vic ny nh mt cuc kinh doanh, mt chuyn bun chung trong hai bn u c li v m bn phi ng mt c phn ngang nhau, th th chi ph cng phi chia u; bnh v mui th chung, nhng thuc l th ring, nh trong cu tc ng. V chng trong chuyn ny, nh kinh doanh cng n bt ca cc b c t nhiu ri: tin chuyn ch hnh l r hn l ph tu xe, m c th ng cng khng mt xu no v khon ny na! C b khng thy ra, hay h c tnh lm ng. V xem ra c hai b u t hi lng, hi lng lm. M ch mi l hoa u ma thi y, cn nhng qu chn sau ny na kia! y iu quan trng hn ht khng phi l s bn xn, tnh hm li m chnh l ci ging iu. cng s l ci ging iu sau ny khi hon thnh vic ci xin: l mt li sm truyn! M sao b c li ny ra nhng nh chi ngng nh vy c nh? C c bao nhiu tin m dm i Petersburg. "Trong ti ch c ba rp hay ch c "hai t" nh... m gi kia ni... Hm... Ri b c trng mong vo ci g m sinh sng Petersburg". V qua mt vi triu chng no , b c cng on l ci xin xong c s khng th sng chung vi Dunia c d ch trong thi gian u kia m? Chc l con ngi kh i y l li l tm a ca hn ra, tuy th b c vn c mun di mnh, ni "nhng m m s t chi". B c cn ch i ci g, cn bit trng mong vo ai na kia ch? Vo s mt trm hai mi rp tin lng qu ph hn? Nhng li cn phi khu tr vo khon tm vay ca Aphanaxi Ivanovich! Ri t hi sut ma ng b c s cm ci ngi an khn trm, gng tay, ch t lm hng i mt gi thi. Nhng chng bit tha l nhng th khn khic y cng ch thm c hai mi rp mt nm l cng. Th ngha l cui cng hai b vn trng mong vo tm lng ho hip ca ng Lugin: "Chnh anh y s yu cu m nhn". C c m tin vo! Nhng tm hn cao thng tuyt vi theo kiu Sinle thng vn hay th y; n pht cui cng, h vn c thch cm lng cng vo mnh qu, h ch trng mong vo ci tt m khng nhn thy ci xu, v tuy thy trc mt tri chic hun chng, h khng i no dm gi ch danh ra. Ch ngh n chuyn y thi h cng qu kh tm ri; h dang c hai tay ra bng bt s tht cho n khi con ngi h t v d mt hn hoi, h mi chu. , khng hiu ci lo Lugin kia c c tm hun chng hun chic no khng? Chc hn ta c hun chng Anna, v ta c th cam oan l khi no nh chn vi nhng tay thu khon hay li bun, hn ta vn trng tm hun chng ln khuy o. Chc n l ci hn cng s eo. M thi, k m hn?... th thi, v phn b c th xin Cha ph h! B c vn th ri khng bn n na, nhng cn Dunia? Dunia thn yu ca anh, anh bit r em lm. Hi y, khi gp nhau ln cui cng, em hai mi tui ri cn g? Anh hiu c tnh tnh ca em. Trong th, b c ni l Dunia "c th chu ng nhiu". iu th anh r.
Trang 31/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Anh bit r t hai nm ri nay, v t hai nm ri nay anh ch nghi n iu . Chnh th, ch ngh n vic "Dunia c th chu ng nhiu. Dunia tng chu c mt tay nh Xvidrigailov th tt c nhng hu qu ch nh vy tt nhin phi gii chu ng lm. V by gi Dunia b c li tng tng l cng c th chu ng c mt ng Lugin, con ngi thuyt l rng nn ly nhng ngi dn b b lm vo cnh khn cng v phi chu n chng, m li thuyt l ngay trong bui gp g u tin. c, thi c cho l hn "l li" tuy hn ta vn l hay ch l (ngha l c th hn ta chng l li t no c, m chng qua ch v mun gii by ci tm a ca hn ra cho tht nhanh m thi). Nhng cn Dunia th sao? N bit tha tm a thng cha y, m li cam tm sng vi hn? N th n bnh m en, th ung nc l, ch khng i no chu bn linh hn. N khng i no t b t do tinh thn ca n i ly mt s tin nghi no, ngay i ly c cng quc Slezwig - Holstein n cng khng thm, hung chi l ly Lugin. Khng, ta bit Dunia khng phi th v ngay cho n nay nht nh em ta vn khng thay i g... Lm sao c? nh Xvidrigailov kh lm! Sut i, v hai trm rp m c phi lang thang ht huyn ny huyn n lm ngh gia s cng kh! Nhng ta bit em ta th chu lm kip ti mi cho mt tn ch n din, th cam chu s phn ca mt ngi Estonia di ch ca ngi c Ostsee (2) cn hn l cho tm hn v tnh cm mnh b nh bn, hn h i - bng cch sut i trao thn cho mt con ngi m n khng h knh trng, khng h c cht thin cm, ch v li ch ring ca bn thn. V d cho bn thn ng Lugin c l vng thoi ngc tng i chng na th cng khng bao gi em ta chu lm nng hu hp php ca hn. Th th ti sao by gi li chu? V ci l b n g th? iu b quyt u? Vn qu r: nu v bn thn mnh, v mun yn m cho c nhn mnh hay cu sng c tnh mng mnh na, nht nh em ta s khng bn mnh, nhng nu v mt ngi khc, ng th, em ta s bn mnh. V hnh phc ca mt ngi thn yu qu, em ta s bn mnh. y, tt c mi iu b n chnh l y: n bn mnh v hnh phc ca anh, ca m. Bn tt! ! Khi cn, chng ta phi bit nn ngay c tnh t trng li. Ri no l t do, yn hn, c n lng tm na, tt, tt c u em ra ch tm tm ht. Cuc i ta c vic m i tong! Min sao nhng ngi thn thch ca ta c sung sng! M ht u. Ri ta t sng lp ra mt khoa qu bin ring, ta s hc hi cc gio s dng Tn (3) v c l ta s c yn lng trong mt th gian, ta s t thuyt phc l s th phi th, t phi th mi thc hin c mc ch tt p kia. Chng ta ang trong tnh th nh vy , vn sng r nh ban ngy. Chnh Rodion Romanovich Raxkonikov ch chng cn ai khc vo y na, chnh hn l nhn vt ch yu trong cu chuyn ny. Cn g na? Phi m bo no l hnh phc no l tin cho hn, chu cp cho hn hc n i hc, xoay cho hn mt chn cng tc vin trong mt phng giy trng s, ri hn s tr nn giu c, hin hch, s c mi ngi knh trng, v c l rt i li cn ni ting na l khc? Cn b m? Th c Rodia, thng Rodia yu qu a con u lng: a con nung chiu ca b y thi. V l no li khng hy sinh ngay c a con gi nh th kia cho thng con trai u lng yu qu ny c. i! Nhng tm lng thn yu v bt cng ca ti i! Cn sao na: d c phi chu nhn ly s phn ca Sonya ta chc h cng chng, t kia m: Sonya, Sonya Marmelazovna, Sonya vnh hng, h cn tri t l Sonya vn cn mi mi. Sonya, Dunia, hai ngi lng ht c tm ln lao ca s hy sinh ny cha. Hy sinh nh vy c ng khng? Hai ngi lng sc mnh cha, cn nhc hn thit cha? C hp l khng? Dunia, em c thy khng, s phn ca Sonya khng hn km hn t no so vi s phn em phi chung sng vi ng Lugin? M ni "y chng phi chuyn yu ng g". Th th sao, nu khng nhng khng c tnh yu, m c lng mn phc cng khng c nt, tri li cha chi
Trang 32/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
c s khinh b, gh tm, chn ght th th no? Lc by gi ri cng li phi quan tm "gi gn s sch s" nh Sonya ch g? Khng phi th sao? Em c hiu khng, em c hiu r ci th sch s c ngha l th no khng? Em c hiu chng ci sch s ca mt ng Lugin cng ht nh ci sch s ca Sonya thi; c th n cn t hn, hn h hn, b i hn na l ng khc, v vi em d sao cng l mt s tnh ton sng cho thoi mi hn, cn vi Sonya th tt c chung quy ch ct lm sao cho khi cht i! "Th sch s" , Dunia , th sch s t tin lm y! Ri sau ny, nu khng chu ng ni na, em c n hn khng. Ri no l au bun ti cc, no l nhng li nguyn ra, nhng git nc mt m em phi m thm giu gim i v em c phi l b Marfa Pavlovna u. Cn m, ri m s ra sao? By gi m m lo lng kh s ri th sau ny khi thy r tt c, m s nh th no? Cn ti?... Nhng cc ngi coi ti l th ngi g? Dunia... anh khng th nhn hy sinh ca em, m i, con khng mun th! Khng c, ti m cn sng th cuc hn nhn y nht nh khng thnh? Ti khng i no chu th!" Raxkonikov bng sc tnh v ngng lm bm. "Cuc hn nhn y nht nh s khng thnh? Nhng my, my lm c nhng g cho n khng thnh? My cm hn? My c quyn g m cm? V pha my, my c th ha hn g vi h c quyn cm h? Tt c cuc sng ca my , tt c tng lai ca my , my s em hin dng cho h khi no my tt nghip v tm c tic lm chng? Chuyn y nghe nhm lm ri! V chng l chuyn tng lai, ch cn hin ti th th no? V trong trng hp ny phi lm mt ci g ngay t by gi kia, hiu cha? Th by gi my lm g no? My sng bm vo m v em, ch cn g na! Th nhng mn tin y, m v em my phi xoay x bng cch vay vo s lng qu ph hng nm v ly s tin cng ca nh Xvidrigailov y thi? My c cch g d cho h kh vi bn Xvidrigailov Aphanaxi Ivanovich Vakhrusin, hi nh triu ph tng lai kia? My tng my l mt v thn Zeus c th xp t s phn ca h y hn? Trong mi nm na y ? Nhng mi nm na th m my s c th gi, lo c i mt v an khn, v c th cng v khc qu nhiu, m my s ho hon i v nhn i, cn em my? Th ngh m xem, sau mi nm n s ra sao, m ngay trong mi nm y na, n s phi sng th no? Th no, my on ra cha". Chng t dn vt mnh vi nhng cu hi nh vy trong lng khng khi c mt cm gic khoi lc. V chng, i vi chng, nhng cu hi y khng c g l mi m t ngt c, c lm ri, c nghin i ngm li chn i ri. Trc y chng b n quy ry, cn rt t lu lm ri. Ni u ut y ny sinh, bnh trng, tch t li trong lng chng, nhng gn y n chn mui v n n c c li thnh mt cu hi khng khip, man r, qui n, c dy v tri tim v khi c ca chng, tn nhn thc bch chng gii p. V gi y, bc th ca m chng bng ging xung chng nh mt ting st. By gi qu khng cn l lc u su au kh mt cch b ng, t nh rng mi bi ton u nan gii, by gi phi quyt nh lm mt vic g y, ngay tc khc, cng sm cng tt. Bt nhc ra sao cng phi quyt nh mt ci g, hay l... "Hay t b hn cuc sng! - chng bng ni xung go to ln, - s phn ra sao cng ngoan ngon nhn ly vnh vin bp nght tt c trong ta, t b mi quyn hnh ng. quyn sng, quyn yu!" "ng c hiu khng, tha ng, ng c hiu khng bit i u na ngha l th no khng -
Trang 33/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
chng bt gic lp li cu hi ca Marmelazov hm qua, "v phm l ngi tt phi c mt ni no m i n ch!" Chng bng rng mnh, mt ngh hin ln trong c chng: vn ngh y. ngh hm qua. Nhng chng rng mnh khng phi v ngh , li hin ra. Chng bit r, chng "linh cm" thy th no n cng "s hin ra" v chng i sn, v chng y cng chng phi l ngh hm qua na. C ch khc l mt thng trc y v c ti hm qua cng th, n ch mi l mng tng, nhng nay... nay n khng cn l mng tng na, n xut hin vi mt hnh dng mi, y v hm do, hon ton xa l i vi chng, v chng bng nhn thc c, iu ... Trong u chng, mu dn ln rn rt, mt chng hoa ln. Chng vi v nhn quanh, tm mt vt g. Chng mun ngi xung, chng tm mt ci gh, lc by gi chng ang i trn i l K... Cch y chng mt trm bc c mt chic gh di. Chng i tht nhanh n pha y, nhng gia ng mt bin c nh xy ra, thu ht ht s ch ca chng trong vng my pht. Trong khi a mt tm gh ngi, chng cht trng thy mt ngi con gi i trc mt chng, cch vi chc bc. Lc u chng khng my may ch n ngi kia, cng nh i vi mi vt khc by gi vn long thong trc mt chng. C nhiu ln, trn ng v nh chng hn, chng qun bng c nhng con ng va mi i qua, v chng cng quen i nh th. Nhng ngi con gi ang i trc mt kia c mt c g k l p ngay vo mt khin chng dn dn c phi ch n c ta hn, lc u cn min cng v dng nh bc mnh na, nhng ri mi lc mt tp trung hn. Chng bng thy lng ho hc mun bit c th ci g lm cho ngi con gi kia c v k l nh vy Trc ht, trng c ta chc cn t tui lm. Tri nng chang chang th ny m c ta i u trn, khng che , khng eo gng, tay ung a trng rt l lng. C ta mc chic o di bng hng mng, m ngay chic o cng vn xc xch l thng, cc ch gi h, thn sau th b rch ngay di tht lng: c mt mng o b x toc cn dnh lng lng. Mt chic khn trm nh tt xung ci c trn, nhng cng x lch hn ra mt bn. Hn na, c ta li i bc thp bc cao, chn nam chn chiu, thm ch c ngi cn ng nghing bn pha na l khc. Cuc gp g cui cng thc tnh ht sc ch ca Raxkonikov. Chng bt kp ngi thiu n va khi c ta bc gn ti gh; nhng va n ni, c ta c th: bung ngi ri phch xung mt u gh, u ng vo lng ta, v nhm mt li, c l v mt l. Mi thot trng, chng cng bit ngay l c ta ang say mm. Cnh tng tht l k l v qui g. Thm ch chng m ng, khng bit mnh c trng nhm khng. Trc mt chng l mt khun mt thanh thanh, tr mng, c l ch n mi lm, mi su tui l cng, xung quanh lo xo my mn tc vng, mt khun mt xinh xn, nhng li bng v trng nh sng ph. C thiu n hnh nh chng cn, bit g na; c ta ngi vt cho chn mt cch h hnh, c nhn cng bit c ta hu nh khng c thc l mnh ang ngoi ph. Raxkonikov khng ngi xung, cng khng mun b i, m c phn vn ng yn trc mt c ta. Ph ny xa nay vn vng; lc y vo qung hn mt gi tra, li nng nh th kia, nn hu nh khng c ai qua ng: Th nhng, cch y chng mi lm bc, cng c mt ngi n ng ang ng trn va h, c nhn qua, cng bit l hn ta ang mun li gn c thiu n vi mt nh no . C th hn ta cng thy c thiu n t xa v i theo c ta, nhng v c Raxkonikov nn hn cn ngn ngi. Hn nm v pha chng nhng ci nhn hn hc, song
Trang 34/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
cng c giu khong cho chng thy hn nhn nh vy v st rut i cho ngi thanh nin rch ri ng ght kia rt i, nhng ch cho hn. Tnh th tht r? Ngi n ng kia trc ba mi, dng ngi php php y , mt my hng ho trng tro, mi , mp ln phn t ria, n mc rt bnh bao. Raxkonikov tc gin n cc : chng cht ny ra : tm cch lm cho g n din kia b mt mt m. Chng ri c thiu n mt lt v tin v pha hn, tay nm cht, qut ln: - Ny, ng kia, Xvidrigailov! ng lng vng lm g y? - chng ci gn;, bt si c ra mp v tc gin. Th l ngha l g? - G kia cau my, ct ting hi nghimn gh, t ngc nhin, mt cch trch thng. - Xo ngay i, ch c th thi! - My dm lo ? ch m... Hn vung roi ln, Raxkonikov vung hai qu m lao n, thm ch cng khng kp ngh l g kia ngi to bo nh vy tt c th h mt lc hai ngi sc vc nh chng. Nhng ngay lc y, c ai pha sau gi ly chng li: mt vin cnh st... - Ny! Cc ng kia, khng c nh nhau ni cng cng. Cc ng mun g? ng l ai? Vin cnh st nghim khc hi Raxkonikov sau khi ngm ngha b y phc rch ri ca chng. Raxkonikov chm ch nhn vin cnh st. Hn c gng mt tht th m rn ri ca mt ngi lnh, ru mp v ru m mu tiu mui, i mt kh thng minh. - Chnh ti ang cn gp ng y! - Chng nm tay vin cnh st reo ln - Ti l mt cu sinh vin. Ti l Raxkonikov... - chng quay v pha g kia ni tip - cn ng, mi ng li y, ti s ch cho ng xem ci ny... V chng nm tay ngi cnh st li v pha chic gh. - y ng xem, c ta say mm; lc ny c ta i gia i l, cng khng r con ci nh ai, thuc hng ngi no; nhng trng khng phi l gi chuyn nghip. iu r nht l c ta b phc ru v b li dng... ln u tin... ng hiu ch? Ri ngi ta c th y c ra ng? ng c nhn chic o b x rch v xem cch mc o th r; khng phi t c ta mc ly m do ngi khc mc vo, do nhng bn tay vng v ca mt ngi n ng. y, c nhn th thy. By gi ng nhn kia xem, ci g bnh bao sut na nh nhau vi ti kia, ti khng quen bit hn, cng ch mi gp ln u; nhng trn ng i hn ta cng n c ny; hn thy c ta say mm khng bit g na, lin ny mun n ko c ta i u y trong lc c ta ang m man nh vy... Chc chn nh th y, ti khng lm u ng c tin li ti. Chnh mt ti trng thy hn hau hu theo di c ta; song v c ti nn hn cha dm lm g, v n by gi hn vn ang ch cho ti i khi. y ng xem, by gi hn li ng xa ra mt t gi v cun thuc l! Lm sao ng cho hn li c gi ny i? Lm th no a c ta v nh? ng th ngh xem? Ngi cnh st hiu ngay s tnh v suy ngh mt lt. G to lo kia th d hiu qu ri; nhng cn c con gi? Ngi lnh gi ci xung nhn cho k hn, v gng mt l mt nim thng xt chn thnh. Bc lc u ni: - Kh thn qu! Hy cn nh con nt y. Ngi ta la di, li dng c y. ng, ng th. C i, c c nghe khng - bc ct ting gi - nh c u?
Trang 35/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
C b m i mt mt mi, ngy di, sng s nhn nhng ngi ang hi c ri khot tay nh mun xua ui. - Ny y, - Raxkonikov thc tay vo ti, vc ra c hai mi c-pch cn li v ni - ny, ng gi mt chic xe v bo ngi nh xe a c ta v nh. Lm sao bit c a ch ca c ta by gi! - C i, c! - ngi cnh st cm tin xng li gi. - Ti s gi ngay mt chic xe v t ti s a c v. C mun i u by gi? H? Nh c u? - Yn!... c quy ngi ta? - c b lm bm ri li khot tay. - , ? Th khng tt u? C khng thy thn khng bit xu h ? - Bc ta li lc u, va thng hi va bc mnh, ri quay v pha Raxkonikov ni - Rc ri y! - on li a mt nhn k chng t u n chn, chc bc ta ly lm l sao chng rch ri nh th m li c tin em cho khng. - Anh gp c ta c xa y khng? - Bc hi. - Th ti ni c ta i trc mt ti, lo o trn ng ph kia, va n gh l c ta c th gieo phch ngi xung. - Tri i! Ngh n phong ho thi by gi m xu h! Nhc nh th kia m say ru! B ngi ta la phinh ri, khng sai vo u na! Xem, ci o rch th kia... Thi bui i bi qu chng! C l cng con nh t t nhng ngho tng... Cnh y by gi cng nhiu lm. Xem ra cng l con nh c nung chiu, trng nh mt tiu th y. Bc li ci xung nhn c gi. C th l bc cng c nhng a con gi nh th, nhng a con gi "trng nh nhng tiu th c nung chiu c gio dc t t nhng lch lc, b tim nhim cc thi kiu cch thi thng. Raxkonikov bn khon ni: - Ci chnh l ng c ta ri vo tay ci thng u cng kia. Hn s lm nhc c ta ln na! Hn mun g th r qu i ri; hn vn cha chu di, qun ch u! Raxkonikov va ni to ln va a ngn tay ch thng vo g n din kia. G ny nghe thy th, sp sa li ni o ln, nhng ri ngh sao li thi v ch khinh khnh a mt nhn chng. on hn thong th i xa ra mi bc na ri dng li. - Khng ri vo tay n th d thi - ngi h s quan cnh st trm ngm p - Min l c ta chu ni r a ch ca c, khng th... C i, c! - bc ta li ci xung gi. Ngi con gi bng m chong mt, nhn chm ch, dng nh hiu ra, c vt ng dy i ngc li hng lc ny c va mi n, tay vn nh mun xua ui ai, mm lu bu: - H, ci tr trn, c bm ly ngi ta! C ta i nhanh, nhng bc chn vn lo o. G cng t bnh bao kia li lo o theo sau, khng ri mt, nhng li i l ng bn kia.
Trang 36/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Anh c yn ch, ti khng cho n lm by u! - Ngi linh gi ru ria qu quyt ni v theo ht hai ngi kia. - Thi bui u i bi qu chng! - Bc ta li th di ni to ln. Ngay lc , Raxkonikov bng cm thy nh b tim mt mi thuc g qui l; thong mt ci ngh ca chng nh o ngc hn li, chng gi vi theo ngi lnh gi. - Ny, khoan hng! Bc ta quay li. - Thi, ng c mc h! Dnh n h lm g? C cho hn gii tr mt t sao? - Chng tr g cng t - Vic g n ng? Ngi cnh st tr mt nhn chng, khng hiu ra lm sao na. Raxkonikov ci ph ln. - X! - ngi cnh st khot tay mt ci ri li bm st g cng t v c con gi. Chc ng ta cho Raxkonikov l mt thng in hay l mt th g cn t hn na. Cn li mt mnh, Raxkonikov bc bi lm bm. - Th l lo cm i ca mnh mt hai mi c-pch. "Thi lo cng c ly tin ca tn kia na i, ri tha c gi ra cho n, th l xong... M sao ta li dy vo chuyn ny lm g? Mun cu gip ? Ta th cu gip g? Ta c quyn g m cu gip? Thin h c n ti nut sng nhau i, chng can g n ta c! M sao ta li dm vung hai mi c-pch y i? C phi tin ca ta u?". Tuy ni nng l k nh vy, chng cng vn thy rt kh tm. Chng ngi xung chic gh b khng v suy ngh lan man... V chng lc ny chng tht kh lng ngh n mt iu g c th. Chng ao c c m man i, c qun ht tt c ri thc dy v lm li mt cuc i mi m hon ton. Nhn sang u gh b trng, chng lm bm: - Ti nghip c b. C ta s tnh li, khc lc, ri m c s r chuyn - Th l, nh p x v c ta cho k au n nhc nh, c th cn ui c ra khi nh na... Cho l khng b ui chng th cng c mt m Darya Frantxovna no nh hi c cu chuyn, th l c b s ln lc ht tay ny sang tay khc... Ri ngay sau l vo nh thng bc ng tt nhin xa nay ca cc c gi sng qu nt na bn cnh m nhng li giu m i n mnh ri sau ... sau li vo nh thng... ru ch... tim x... ri li nh thng... hai ba nm sau th ch cn l mt ngi tn ph. y mi mi tm, mi chn tui m i n ci nc y... th l xong! Ta li cha thy khi nhng trng hp nh th sao? Nhng lm sao h li n ni nh vy. ! Thi, pht di! S i l phi th! H bo mi nm tt phi c mt t l phn trm no y n khi i u khng r, chc l cho v nh ma... k khc d th v khi vng chn h. Mt t l phn trm! H dng ch ti tht. Nghe m yn tm hn li, ra v khoa hc lm ni "phn trm" th khng cn phi lo lng g na. gi l mt ch khc th... c l s ng lo ngi hn. M v nh Duneska v mt l do no , b ri vo ci s t l phn trm ny th s ra sao?... Khng ri vo s ny th li ri vo s khc? "Nhng mnh ang i u th ny? - chng cht ngh - L tht. Mnh ra i c mc ch kia m. c th xong l mnh ra i... , nh ra ri, phi n nh Razumikhin o Vaxili. Nhng
Trang 37/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
lm g mi c ch. M sao t dng mnh li ny ra ci n nh Razumikhin. K cng l!". Chng cng t ly lm l vi mnh. Razumikhin l mt ngi bn hc c ca hng i hc. iu ng ch l hi cn i hc, Raxkonikov hu nh khng c bn b; chng trnh mi ngi, khng n nh ai m cng khng thch tip ai. V li chng bao lu mi ngi cng xa lnh chng. Chng khng bao gi tham gia vo nhng cuc hi hp, nhng bui chuyn tr, nhng cuc vui chung ca bn b. Chng ra sc mit mi hc tp khng h nng nh mnh, bn b knh n chng cng v th, nhng khng ai mn chng. Chng rt ngho, kiu ngo n khinh ngi v t ci m lc no trng chng cng nh ang nghin ngm mt chuyn g thm kn. Mt s bn cng lp nhn thy chng c mt li nhn khinh khnh, k c i vi hn h, coi h nh tr con, dng nh t cho mnh hn hn h v tr thng minh, v trnh hiu bit, v v cc quan nim t tng, v xem nhng nim tin tng, nhng hng th ca h nh mt ci g thp km. Tuy vy, khng r v sao, chng cng kt thn vi Razumikhin, ni ng ra th khng phi l kt thn, nhng i vi anh ny chng ci m thng thn hn vi mi ngi khc. V chng, vi Razumikhin th cng khng th no i x khc th c. Anh l mt chng thanh nin cc k vui tnh v ci m xu xo, tt bng n gn nh ngy ng. Nhng ci b ngoi ngy ng y li che giu mt tr tu su sc v mt tm hn bit t trng. Cc bn thn nht u bit r iu , v mi ngi u yu mn anh. Anh khng kh kho t no, tuy i khi qu tht c ngy th. Hnh thc bn ngoi ca anh chng kh tiu biu: cao, gy, ru bao gi cng co di nham nh, tc en ly. Thnh thong anh cng ni cn ph quy v xa nay vn c ting l khe nh vm. C mt bn, ang m, trong khi rong chi vi bn b, anh nh ng mt vin cnh st cao gn hai thc. Anh c ti ung ru lin t t bao nhiu cng ht, song cng c th nhn hn khng ung qua ly mt git, thnh thong anh ta cng vui chi phng ng qu mc, nhng cng c th hon ton kim ch mnh. Razumikhin cn mt iu ng ch na l d c tht bi ch anh cng khng h nao nng, d hon cnh b t n u anh cng khng sn lng. Ch no anh cng c, d l trn nc nh cng xong; nhng cn rt x da x tht, nhng trn i cn rut cn gan anh u chu c ht. Anh ta rt ngho, v nht thit t mnh lm ly mi cng vic kim tin sinh sng. Anh ta bit s u mi c th xoay c tin, tt nhin l bng cch lm lng. C ln anh ta sng sut mt ma ng m khng t l si qu quyt rng nh vy li m ra d chu hn, v lnh ng ngon hn. Lc ny anh ang phi b hc, nhng anh tin l ch b hc trong mt thi gian ngn thi, v anh hi h c gng ht sc xoay chuyn tnh th c th tip tc theo hc. hn bn thng nay, Raxkonikov khng n nh anh v Razumkhin cng khng bit chng u na. Cch y hai thng, c ln hai ngi tnh c gp nhau ngoi ph, song Raxkonikov quay mt i v bc sang va h bn kia anh ta khi trng thy. Tuy nhn ra chng mi mi, Razumikhin cng c lm l bc thng v khng mun lm phin bn! Ch thch
(1) Tn ngn ni dng lm php trng ng inh Cha Jesus trn gi ch thp. (2) Min duyn hi Baltic thuc c.
Trang 38/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
(3) Mt dng gio s cng gio, ni ting v nhng th on v lim s che giu di nhng li bin lun xo tr (Jesuistes)
Trang 39/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 5
"Qu nhin cch y t lu mnh c ln nh nh Razumikhin tm h vic lm, kim ch dy hc hay mt cng vic g khc... - Raxkonikov suy ngh, - nhng by gi th li hn ta c th gip c g cho mnh? C th cho l Razumikhin s kim c ch dy hc, hay chia x vi mnh ng c-pch cui cng, nu hn ta cn c mt ng c-pch, thnh th c th mua c i giy v v li b qun o cho tm tm m i dy... hm... th ri sao na? Ta s lm g vi my ng c-pch y? Ch nh by gi m ta li cn n th ? Tht y, n nh Razumikhin th bun ci tht... Vn ti sao by gi li n nh Razumikhin khin chng bt rt hn l chnh chng c th tng; Chng lo lng tm ti mt ngha g chng lnh trong ci hnh ng c v nh ht sc bnh thng y. "Sao th nh, l no ta li mong cy vo mi mt mnh Razumikhin thu xp mi vic v tm li thot cho tt c?" - Raxkonikov ngc nhin t hi. Chng bp trn suy ngh, v l thay, sau mt hi lu bn khon nh vy, bng nhin mt ngh ht sc k l t u vt hin ln trong c chng. "Hm, n Razumikhin, - chng bng tht ln, hon ton im tnh, nh ni n mt iu quyt nh dt khot. - Th ta s n Razumikhin, l tt nhin l nh th, nhng by gi th khoan hng... Ta s n Razumikhin mt ngy sau vic y, khi no vic y lm xong v s tnh khc hn... Ri Raxkonikov bng sc tnh li. "Sau vic y, - chng nhm dy tht ln, - Th ra vic y s xy ra? S xy ra tht hay sao?". Chng ri chic gh di, b i nh chy trn; chng cng nh quay tr v, nhng ngh n chuyn v phng, chng bng thy gh tm qu. Chnh y, trong cn phng ca chng, ci x ti, trong ci t khng khip y tt c ci chn mui hn mt thng nay. Chng b nh v nh, nhm mt bc thng. Ngi chng run run v bt rt, by gi li chuyn sang rung mnh nh trong cn st; thm ch chng cn thy n lnh na; tri nng bc nh th ny m chng cm thy rt. Hu nh bt gic tun theo mt s thi thc khn thit no bn trong, chng bt u gng go nhn k tt c nhng g chng trng thy trn ng i, dng nh tm cch khuy kho, nhng lm nh vy cng chng n thua g my; c mi chc chng li chm vo tm trng m chiu nh c. Ri n khi chng git mnh, ngng u ln nhn quanh, chng li qun ngay, khng nh mnh va ngh g, v thm ch mnh ang i qua nhng ch no cng khng nh nt. Chng c th i ht o Vaxili ra nhnh Neva con, qua cu v r vo cc o nh(1). Nhng khm cy xanh rn v quang cnh ti mt khu ny thot tin thoa du i mt mt mi ca Raxkonikov quen vi bi bm ca ph phng, vi vi va v tng nhng to nh s nh mun x ln, bp ngi ta. y khng kh khng ngt ngt, hi hm li khng c tim ru. Nhng chng my chc
Trang 40/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
nhng cm gic mi m, d chu ny li khin chng thy nhc nhi, bc tc thnh thong chng dng chn trc mt ngi bit th m dng n sau khu vn xanh tt, nhn vo cng st v thy xa xa nhng ngi n b n mc sang trng ng trn cc bao ln v cc sn thng, nhng a tr chy tung tng trong vn. Chng ch n hoa nhiu nht; chng nhn chng lu hn c. Chc chc chng li gp nhng c xe nga sang trng, nhng ngi ci nga rong chi, nam c n c; chng t m nhn theo h v h cha i khut chng qun bng h i. C ln chng ng li m tin; cn c khong ba mi c-pch. "Hai mi c-pch a cho vin cnh st, ba c-pch cho Naxtaxia v bc th... - th tc l hm qua mnh cho Marmelazov bn mi by hay nm mi c-pch g y" - chng ngh thm, tnh ton mt lc lm g khng r, nhng ch mt lt sau chng qun bng i khng hiu mnh rt tin trong ti ra lm g na. Chng nh li iu khi i ngang mt ca hng bn thc n, mt th qun n bnh dn th ng hn. Lc chng mi nh ra rng mnh ang thm n. Bc vo qun, chng ung mt cc vodka, v mua chic bnh rn tht n my ming, phn cn li chng cm theo n nt dc ng. lu lm chng khng. ung vodka, nn va ung vo thy cng hiu ngay, tuy trc sau ch c mt cc nh. Chn chng bng nng tru, v chng bt u thy bun ng khng sao cng c. Chng quay tr v nhng i n o Petrovxki, chng phi ng li v hon ton kit sc. Chng r sang bn ng, i vo gia cc bi cy, gieo mnh xung thm c v lp tc ng thip i. Nhng gic m ca mt ngi bnh thng r nt khc thng v ging hin thc mt cch l lng. i khi thy hin ln mt quang cnh k qui, nhng khung cnh v ton b qu trnh din bin trong gic chim bao c v tht v y nhng chi tit tinh vi, bt ng nhng li ph hp vi ton b quang cnh mt cch tinh xo n ni gi ngi chim bao kia ang thc th khng ti no ngh ra c, d ngi c l mt ngh s nh Puskin hay Turgenev chng na. Nhng gic chim bao bnh tt nh vy bao gi cng khc su vo tr nh v gy mt n tng rt mnh trong c th, ri lon v sn b kch thch mnh. Raxkonikov thy mt gic chim bao khng khip. Chng m thy li thi th u, khi gia nh chng cn ng ci tnh l nh hi no. Do y chng ln by. Mt ngy h vo lc x chiu, b chng a chng i chi ngoi thnh. Tit tri u m, khng kh ngt ngt; khung cnh ni y in ht nh trong k c ca chng; thm ch cn m nt hn na l khc. Ci th trn nh hin r ra quanh chng nh nm trn lng bn tay. Xung quanh khng c ly mt bng cy, ch xa xa mi tt tn chn tri, mi thy mt khm rng v thnh mt vt sm sm. Cnh khu vn cui cng ca th trn c mt qun ru ln xa nay vn gy cho chng mt n tng ht sc kh chu, thm ch cn lm chng kinh hi, mi khi chng i do vi b ngang qua y. y lc no cng c mt m ng ngi h ht, ci ha h, chi bi nhau; h ct ging khn khn ht nhng bi nghe m gh c ngi, v rt hay nh nhau; xung quanh qun lc no cng c nhng g say ru mt my khng khip vt v qua li... Gp h, chng np st vo b v c thn hnh chng run bn ln. Cnh qun ru c mt con ng tt lc no cng bi bm, v bi trn ng lc no cng en xn. Con ng quanh co i ngang qua qun ru, c chng ba trm bc th ngot sang phi v chy vng quanh khu ngha a ca tnh l. Gia ngha a c mt ngi nh th bng , mi vm xanh; c mi nm hai ln cu b Raxkonikov li theo b m n y xem l cu hn cho b ni cu mt t lu m cu cha bao gi c thy mt. Mi ln nh vy, bao gi h cng mang theo
Trang 41/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
chic bnh cng gi ng trong chic a trng bc khn bng; bnh lm bng bt go trn ng, c nhn bng nho kh git vo bt thnh hnh ch thp. Raxkonikov rt thch ngi nh th ny v nhng bc tng c knh trong nh th, phn ln khng c khung, thch c v linh mc gi c ci u lc l. Cnh ngi m ca b chng vi phin phng phiu, cn c mt nm m nho nh ca em trai chng, cht t hi mi c su thng; Raxkonikov cng khng h bit v khng th nh g v a em ny; chng ch nghe ni l mnh c a em trai nh, v c mi ln n ngha a, chng li thnh knh lm du ch thp trc nm m nh v ci xung hn n. V gi y, Raxkonikov m thy mnh ang i vi b trn con ng dn n ngha a; i ngang qun ru, Raxkonikov cm tay b v s hi a mt nhn ngi qun. Mt vic khc thng khin cu b ch , ln ny hnh nh ang c mt tr vui g y th phi; c mt m ng gm nhng ngi n b th dn n mc nh ngy hi, nhng cp v chng nng dn v c mt l ngi du th du thc. Ai ny u say kht, l nh ct ting ht nghu ngao. Bn thm qun ru c mt chic xe gin li. Chic xe trng rt k d. l loi xe gin to thng vn thng nhng con nga ti to bo, dng ch nhng thng ru v nhng kin hng. Raxkonikov vn thch nhn nhng con nga ti to ln, bm di, chn to, ung dung bc u n, ko theo c mt ng tng hng ho, khng cht mt nhc, tng chng ch nng nh vy chng li thy thoi mi hn l i khng. Nhng by gi th l thay, con nga thng vo chic xe gin to tng li l mt con nga lang b chot, gy t, ging nh nhng con nga nh qu m Raxkonikov nhiu ln thy ko xe ch ci hay ch rm r g y. Mi khi bnh xe ln xung bn hay sa vo rnh, nhng ngi mu-gich bao gi cng ly roi nh chng r au, i khi li cn qut vo mm, vo mt chng, v Raxkonikov thy thng xt cho chng qu chng, n ni sut o ln khc, v mi ln nh vy m chng li phi a chng vo nh, khng cho ngi ca s na. Lc y ngoi ph bng n o hn ln: nhng ngi mu-gich to bo mc o s-mi xanh hay , o khoc vt vai, tay cm n balalaika, lun mm reo h, ht xng, t trong qun ru bc ra. Mt ngi cn tr, c bo ph, ci mt tht mng nh c c rt, h to: "Ngi ln, ngi c ln!" nhng lp tc a ny u ci r v la m . - Nga kh ny th ch g? - Ch, Mikonka, cu in ri hay sao: xe ny m thng nga ny ! Con ny chc phi n hai chc tui ri anh em ! - Ngi ln t ch c l cho m xem? - Mikonka li qut - Hn ln xe trc, cm ly cng v vn thng ngi ng pha trc thng xe. - Thng Matvey va nh con nga ta i y hn ng trn xe ni - cn con ny th ch lm kh t thi; t mun git quch n i cho rnh, nui n ch t tn thc. No, ngi ln! T cho n phi nc i cho m xem? - Ni on hn cm ly roi, khoi tr sa son qut con nga lang. - Th ngi no! - m ng ci r - N phi nc i c y gh cha? - D n mi nm nay n cha phi ln no u. - Ri n phi cho m xem! - ng c nng nh n lm g, anh em , mi ngi cm sn ly
Trang 42/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
mt con roi. - Phi y? nh khe vo! Mi ngi va leo ln xe Mikonka va bng a v ci ha h. c su ngi ln, nhng vn cn tha ch, h li ln xe mt m n b to bo mt gay, mnh mc chic o vi hoa, u i m chp dnh cm, chn i ng, mm va cn ht d va ci hnh hch. m ng ng quanh cng ci, m h ci cng phi: mt con nga cm nh th li ko chic xe ch nng trch th kia m bo l phi nc i th ai m nhn ci c? Hai g trai tr ng trn xe lp tc cm ly roi gip Mikonka. C ting qut "No!", th l con nga cm rn c ra ko, nhng khng nhng n khng phi nc i, m ngay nh l bc mt n cng kh nhc lm mi l ni: chn n co t, n rm ngi li v ba cy roi qut xung ti tp nh ma ro. Ting ci trn xe v trong m ng li cng thm gin d, nhng Mikonka th ni cu ln v gin d qut roi vo con nga mi lc mt dn dp, nh th yn tr rng n s phi nc i tht. Trong m ng c mt g thanh nin cng cao hng ln, ni: - Cho ti ln xe my anh em? - Ngi ln, ngi ht ln! - Mikonka qut, - ch ht cho m xem. T s nh khe vo! - Hn va ni va ra sc qut roi vo nga. Trong cn gin in cung hn khng cn bit ly g nh cho con nga au hn na. Raxkonikov ku ln: - Ba i, ba i, h lm g th kia h ba! H nh con nga thng qu! - Ta i thi, ta i thi! - cha chng ni, - chng say ru y, ci l ngc, chng ang by tr nghch nhm y, thi ta i, con ng nhn lm g. Ni on, ng toan dt con i. Nhng cu b git tay ra, hong ht chy v pha con nga. Nhng con nga ng thng by gi kit sc ri. N th hn hn, ng li, ri li c ko, long chong sut ng. - nh cho k cht! - Mikonka qut, - c th thi. T nh cht cho m xem. - Sao th h, my khng phi l ngi c o hn, qu! - Mt ng gi ng trong m ng ni to. - C i thu nh ai mt con nga kh nh th li bt ko ngn y ngi, - mt ngi khc chm vo. - N cht mt! - mt ngi na ni. - K tao! Nga ca tao kia m! Tao mun lm g n th tao c lm. Ngi na ln! Ngi na ln! T nht nh phi bt n phi nc i mi nghe... Bng c ting ci r ln t ht mi ting khc: con nga gy cm, tuy kit sc, nhng khng chu ni nhng nht roi qut mi lc mt dn dp, lng ln ht chn hu. Ngay c ng gi hi ny cng phi mm ci. Qu tnh cng kh lng m nhn ci c: con nga ng
Trang 43/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
khng vng m li cn i lng ln na! Hai g thanh nin trong m ng kim thm c hai cy roi na v t hai pha chy li nh vo hai bn sn con nga. - nh vo mm y, qut vo mt y! - Mikonka qut - Ht ln mt bi anh em i! - Mt ngi ng trn xe h ln, v ai ny u ct ging hng ng. Mt bi ht th tc vang ln, ting trng ch m theo, v h n ip khc lt c ting hut. M n b to bo cn ht d tanh tch v ci hnh hch. Raxkonikov chy n cnh con nga, cu c chy v pha trc; cu thy h nh vo mt n, nhm ng vo mt m nh. Cu khc. Lng cu b se li, nc mt tro ra. Mt nht roi xoang c vo mt cu, cu khng thy au, cu v u bt tai, cu ku go, m b v pha ng gi u ru tc bc ang lc u ra dng bt bnh. Mt ngi n b nh qu nm ly tay Raxkonikov toan dt i: nhng cu git pht tay ra v li chy n cnh con nga. By gi con vt khn kh kit sc lm ri, nhng n cn lng ln ln na. - Ch, con qu! - Mikonka in tit qut ln. Hn vt cy roi i ci xung rt t gm xe ra mt ci v di v to, hai tay cm ly u v v gi cao ln trn u con nga. - Hn nh v u con nga mt! - xung quanh c ting xn xao. - Hn git n cht mt! - Nga ca tao! - Mikonka qut v ly ht sc lc dng v xung, nghe nh nh mt ting nng trch. - nh, nh cho cht i? Sao li ng c ra th! - trong m ng c ting gic. Mikonka li gi cao v ln ln na v ging mt v th hai ln lng con nga khn kh. N khu hn hai chn sau xung, nhng li nhm dy v thu ht tn lc ko bn ny bn n cho c xe nhch ti; nhng su cy roi t khp bn pha thi nhau qut vo n, v ci v li gi cao ln nn u n vo ngi n ln th ba, ri ln th t. Mikonka in tit ln v khng nh cht ti c con nga bng mt nht v. - Sng dai tht! - xung quanh c ting ai ku ln. - By gi th th no n cng gc thi, anh em , th l ht kip! - mt ngi trong m ng ni, ging snh si - Ly ru m b ch! Phi git cho cht ngay i ch, - mt ngi khc ni. - Ch ci l mui nhp? X ra? - Mikonka ni khng ln qut. Hn vt ci v i, khom ngi xung rt t gm xe ra mt thanh st. - Coi chng y! - Hn qut, on ly ht sc ging mnh xung mnh con nga khn nn. Con vt lo o khuu chn xung; n nh rn mnh ln, ko xe, nhng thanh st li ging mnh ln lng, v n ng khuu xung t, tng chng nh c ai bng ct t c bn chn n mt lt. - Phi git cho cht hn i! - Mikonka tht ln v nh in nh di nhy xung t. My g thanh nin na, cng say ru, mt gay b g v ny - roi, gy v - xng vo con nga ang hp hi. Mikonka ng mt bn nn mi thanh st vo lng con nga.
Trang 44/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Con vt khn nn rn c, th ht ra mt ting nng nhc v tt ngh. - Th l ht kip! - trong m ng c ting ku. - Ai bo khng chu phi! - Nga ca tao! - Mikonka qut, tay lm lm cm thanh st, mt ngu. Hn ng tn ngn nh th ly lm tic rng by gi khng bit nh vo ai na. - Qu tht my khng phi l ngi c o! - by gi trong m ng c my ngi cng ln ting trch mc. Cu b ng thng khng cn t ch c na. Cu ku r ln, len qua m dng chy li m; ly ci mm rm mu ca con nga cht v hn ln mt, ln mi con vt... Ri cu bng nhy chm ln xng vo Mikonka, vung hai qu m b nh nn vo ngi hn. Va lc y cha cu, ny gi vn ra sc ui theo, gi cu li c v b ra ngoi. - T i thi? T i thi! - ng ni - ta v thi! - Ba i! Ti saa con nga ti nghip y c ti tnh g... m chng git cht! - Raxkonikov va khc va ni, nhng c cu nghn li v li ni c bt t lng ngc tc anh ch ca cu ra thnh tng ting tht t qung... - say ru y m, chng n by tr nghch nhm,: khng vic g n ta, thi ta v i? - cha cu ni. Raxkonikov dang tay m chm ly cha. Ngc cu c nght li, tc ti. Raxkonikov mun th li cho u mun ku ln mt ting, v bng tnh... Chng tnh gic, m hi m a: tc cng t m, th hn hn. Chng hong ht chong dy: - May qu, y ch l mt gic m! - chng va ni va ngi dy ta lng vo gc cy v th ht ra. - Nhng lm sao th ny? Mnh bt u ln cn st chc: chim bao g m gm guc th? Ngi chng mi nh dn, trong tm tr th thy ti tm, m mt. Chng chng khuu tay tn hai u gi, v a hai bn tay ln vut u. - Tri i! - chng tht ln. - l no, l no ta s ly mt ci ru tht, s b ln u m ta, s ba i s m ta ra... s dm ln vng mu nhp nhp, nng hm hp ca m, s b gy kho v gi hai bn tay run ly by ra ly trm; ri mnh my b bt nhng mu, np vo mt ni, tay cm ci ru... Tri i, c th th c chng? Chng run bn ln nh tu l khi t nh nh vy. - Nhng mnh ngh g th ny! - chng ni tip, u li gc xung v dng nh v cng kinh ngc, - mnh bit l mnh khng th no lm c nh th, th sao mi n nay c t giy v mi lm g? Ngay nh hm qua, khi mnh i... duyt th li vic y, hm qua mnh hiu r nh ban ngy rng mnh s khng th no chu ni... Th m by gi, sao mnh li th? Sao mi cho n nay mnh vn cn h nghi? Hm qua khi xung thang gc, chnh mnh ni rng nh th l khn nn, gh tm, hn h v cng..., v trong khi ang thc ch ngh n vic y thi mnh cng lm ma v hong ht ln ri kia m... - Khng, khng th c, khng th c! Hng c cho rng trong nhng iu suy tnh ca mnh khng cn cht g ng phn vn i
Trang 45/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
na; c cho rng tt c nhng iu mnh quyt nh, trong thng nay u r nh ban ngy, chnh xc nh s hc. Tri i? D c th chng na mnh cng khng th lm c! Mnh khng chu ni, khng sao chu ni! Th th ti sao cho n by gi... Chng ng dy, bng hong nhn quanh nh ngc nhin khng hiu ti sao mnh li n y, ri i ln cu T. Mt chng ti nht, mt chng sng quc ln, chn tay chng r ri ra, nhng chng cht cm thy d th hn. Chng c cm gic nh va vt b c ci gnh nng khng khip tru ln chng by lu, v lng chng bng thy thanh thot v yn tnh. "Ly Cha! chng lm rm cu nguyn, - hy ch ng cho ti, ti s t b ci... m c ng nguyn ra y!". i qua cu, chng bnh tnh nhn con sng Neva, nhn vng thi dng rc ang khut bng. Tuy c suy nhc, chng hu nh khng cm thy ngi mt mi. Tng chng nh ci ung nht ty ln trong tim chng trong sut thng nay bng v tung ra. T do! T do! By gi chng thot ra khi ma lc ca nhng ba m, nhng php thut qui n y. V sau, khi nh li qung thi gian ny v tt c nhng vic xy n vi chng trong my ngy hm y cn k tng pht mt, tng chi tit mt, tng nt mt, c mt iu khin cho chng kinh ngc n mc m tn, mt iu tht ra khng ly g lm phi thng cho lm, nhng v sau chng c cm thy nh tin nh s phn chng: chng khng sao hiu ni v t ct ngha c cho mnh, l ti sao trong khi ang mt mi r ri ra nh vy, l ra phi v nh bng con ng gn nht, thng nht, th chng li i qua qung trng Ch hng Rm, mc du khng h c ly mt l do no i qua y c. Li ny cng khng xa lm, nhng i nh vy r rng l mua thm ng m i, v hon ton v ch. D nhin, hng chc ln chng i v nh m khng nh mnh i qua nhng ph no. Nhng chng vn bn khon t hi khng bit ti sao mt cuc gp g quan trng, c tnh cht quyt nh i vi chng nh vy m ng thi li hon ton ngu nhin nh vy khu Ch hng Rm ny li din ra ng vo gi pht y ca cuc i chng, ng vo lc tm trng chng ang nh vy v ng vo nhng hon cnh cho php cuc gp g y c th c tc dng quyt nh dt khot nht i vi c vn mnh ca chng? C nh th n c rnh i chng y? Lc chng i ngang khu Ch hng Rm l vo khong chn gi. Tt c nhng ngi li bun ln nh u ng ca hiu hay thu dn bn gh hng h v nh, v khch hng ca h cng th. Cnh my ci qun n bn thu dn cc cn nh hm trong nhng khong sn nhp nha v hi hm ca nhng dy nh bao quanh qung trng, v nht l cnh cc tim ru, chen chc nhng m ngi rch ri nhng k cu b cu bt i kim n bng cc ngh nghip. Raxkonikov c bit a thch nhng ch ny, cng nh tt c nhng ng hm quanh y, nhng khi chng lang thang i ra ph khng ch ch. y nhng mnh gi rch chng mc khng h b ai ch v t v khinh th d b dng c ra sao cng khng lm ai kh chu. St gc ng K... c hai v chng mt lo tiu thng by hai ci bn bn ch, si, dy gai, khn vi hoa v.v... H cng dn dp v nh, nhng cn ngi nn li ni chuyn vi mt ngi quen va i ngang. Ngi l Lizaveta Ivanovna, hay nh ngi ta thng gi - m Lizaveta, em gi m Aliona Ivanovna, qu ph ca mt lo cng chc bc by, chnh ci m ch hiu cm m hm qua Raxkonikov va n gp cm ci ng h v "duyt th" li vic y... Chng t lu bit r v m Lizaveta ny, v chnh m cng c bit chng i cht. l mt m n b ba mi lm tui, ngi cao lng khng, vng v, nht nht v hin lnh, gn nh l mt ngi ng ngn. M vi ch rut nh mt ngi y t lm qun qut sut
Trang 46/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ngy m, ng trc m ch th run cm cp v thm ch cn b m ta nh p na l khc. Lc by gi Lizaveta Ivanovna ang ng nghe hai v chng lo tiu thng ni, v m chiu t l. Hai v chng kia th ang ni g vi m khng bit m c v hng hi lm. Raxkonikov cht trng thy m ta, mt cm gic k l, tng t nh mt ni kinh ngc n cng cc, bng trn vo lng chng, tuy trong cuc gp g ny chng c g ng ly lm l c. - B Lizaveta Ivanovna , b nh liu ly th hn - lo tiu thng ni to. - Mai khong by gi b n nh; khong y h cng s n y y. - Mai ? - m Lizaveta ni, ging ko di, v t l nh cn phn vn iu g. - Ch, b s Aliona Ivanovna n th kia ! - m v ni, ging lanh lnh m ta vn l ngi rt lm lnh. - Ti trng b c nh a con nt y. M no c phi ch rut cho cam, ch l cng cha khc m thi, y th m b y bt nt b n l d. - M ln ny b ch ni g vi b Aliona Ivanovna y nh - ng chng ngt li, - y ti khuyn b nh th y, b c n y, ng xin php g c. Mn ny hi lm. Sau ri chnh b ch cng hi lng cho m xem. - Hay ti n vy nh? - By gi ti mai; h cng s n; b c nh liu ly. - Ri chng ti s t m l, - m v ni thm. - c ti s n, - m Lizaveta ni, v vn cn phn vn, on chm ri bc i. n y Raxkonikov i qu nn khng cn nghe g na. Chng i qua im lng, kn o, c sao khng lt mt mt cu no. Cm gic ngc nhin ca chng lc ban u nhng ch cho lng kinh hi, chng ng nh c mt tng bng lun qua xng sng. Chng va bit c, bit mt cch t ngt v bt ng, rng ngy mai, vo lc by gi ti, m Lizaveta, em gi m ch hiu v l ngi c nht cng mt cn nh vi m ta, s i vng, v nh th ngha l lc by gi ti m ch s nh mt mnh. Ch cn my bc na l Raxkonikov v n nh. Chng bc vo bung nh mt ngi va mi b tuyn n t hnh. Chng khng suy lun g ht v hon ton khng c kh nng suy lun, nhng c con ngi chng cht cm thy mnh khng cn t do l tr na m cng khng cn cht ngh lc no, rng mi vic bng nhin c quyt nh dt khot. D nhin, v th chng c ch i c hi thun tin sut my nm lin, th cng khng th trng mong mt dp no tt hn thc hin nh nh ci dp ny va hin ra lc ny. D sao cng kh lng m bit c trc ng mt hm, v bit chc chn, khng cn phi lm vic g mo him, khng cn phi hi han v tm ti g, rng ngy mai ng vo gi y, m gi m mnh nh m hi s nh mt mnh. Ch thch
Trang 47/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
(1) Cc o nh trn sng Neva l ni dn Petersburg kh gi sng qua mu h trong nhng dinh th xy ri rc trong cc lm cy. u mi ln Vaxili sng Neva chia ra lm hai nhnh, mt to, mt nh.
Trang 48/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 6
V sau Raxkonikov tnh c c bit c th hai v chng lo tiu thng mi m Lizaveta n lm g. Cng vic h bn tnh vi nhau ht sc tm thng, chng c g c bit c. S l c mt gia nh mi dn n, v cnh sa st phi bn mt s o qun v dng ca ph n. em ra ch bn th khng c gi, cho nn h mun tm ngi mua li. M Lizaveta vn thng lm nhng vic chy hng, mua i bn li nh th v khch hng m cng kh ng, v m bun bn rt tht th v bao gi cng tr gi phi chng, m ni bao nhiu l mua by nhiu, khng mc c g na. Ni chung th m vn t li v, nh trn kia ni tnh m vn hin lnh v nht nht. Nhng gn y Raxkonikov tr nn m tn. Tm trng m tn y mi v sau ny cn li nhng du vt hu nh khng sao xo nho c. V sau, chng c c khuynh hng xem tt c nhng vic xy ra xung quanh v ny nh c mt ci g huyn b, k d, dng nh c nhng nh hng v nhng s tnh c c bit can d vo vic ny. T do ma dng, mt sinh vin quen chng tn l Pokorev, trc khi ln ng i Kharkov, nhn mt bui chuyn tr c cho chng bit a ch m gi Aliona Ivanovna nh khi chng c cn cm c g chng. Trong mt thi gian kh lu chng khng n y v ang c ch dy hc, cn tm sng c. Cch y mt thng ri chng nh n a ch ny, chng c hai mn c th em cm c: chic ng h c ca cha chng v chic nhn vng nh c git my vin ngc g o m em chng tng chng lm k nim khi chia tay. Chng quyt nh em cm chic nhn, khi tm ra ch m gi, mi thot trng thy m chng c mt cm gic gh tm khng sao nn ni tuy cha bit g lm v m ta. Chng cm ca m hai "t" v dc ng v chng gh vo mt qun ru ti tn. Chng gi tr, ngi xung cnh bn v suy ngh mng lung. Mt ngh k d ny n trong c chng, nh mt con g con sn sng chui ra khi v, v khin chng ht sc bn tm. Hu nh ngay st cnh bn chng c mt ngi sinh vin l mt cng ngi vi mt vin s quan tr tui, H va nh bi-a xong v ang ngi ung tr. Bng nhin Raxkonikov nghe ngi sinh vin ni chuyn vi vin s quan v m ch hiu cm . Aliona Ivanovna, qu ph ca mt vin th li bc by, v cho hn bit a ch m ta. Ch ring iu thi Raxkonikov cng ly lm l: chng va nh m y ra, th m va ng ngi ta li ni chuyn v m y. D nhin l mt s tnh c, nhng by gi chng khng sao ty gt c mt n tng rt khc thng, v n y dng nh ngi ta li mun t m nt thm n tng : ngi sinh vin bng dng bt u ni cho bn bit nhng chuyn ti m v m Aliona Ivanovna y. - M y kh lm, - ngi sinh vin ni, - n m th bao gi cng c tin. Giu s nh mt lo Do thi, m c th a ra mt lc nm nghn, nhng cng khng coi khinh nhng cm ch ng gi mt rp. Bn chng t c rt nhiu tay n y. C iu l m ta gh gm lm. Ri hn bt u k l nhng l m ta c c ra sao, tnh kh bt thng ra sao, nhng l ch cn
Trang 49/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
qu hn chuc c mt ngy cng mt toi cm ri. M ta ch ng cho c mt phn t gi tin, cm, ly li hng thng n nm phn hay nhiu khi n by phn na l khc v.v... Ngi sinh vin li cn cao hng ln ni ba hoa rng m ta c mt m em gi tn l Lizaveta, v m gi b lot chot, xu nh hi y lun tay nh p v hnh h em gi nh ti mi, xem nh a con nt, mc du m Lizaveta t ra cng cao n thc by. - Cng l mt ca l y! - ngi sinh vin ci ln. H bt u bn tn v m Lizaveta. Ngi sinh vin c v c bit khoi tr khi ni n m ta v ci lun mm, cn vin s quan th nghe rt chm ch v bo bn nhn m Lizaveta y n v lt cho mnh. Raxkonikov khng b qua ly mt cu no v bit c mi chuyn: m Lizaveta l em cng cha khc m ca m gi kia, nm nay ba mi lm tui. M lm qun qut sut ngy m cho ch, nu nng, git gi khu o qun em bn, i lau sn thu cho ngi ta, bao nhiu tin cng kim c u a c cho ch. M khng bao gi dm nhn cng vic g ca ai giao nu khng c m gi cho php. M gi nay lm xong di chc, v m Lizaveta cng c bit vic . Theo t di chc ny th m em khng c hng ly mt xu nh ngoi my th bn gh v dng lt vt; cn tin bc th u cng cho mt tu vin trn N... lm tin ph tn cu nguyn thng xuyn cho vong linh m gi. M Lizaveta thuc hng tiu th dn ch khng phi thuc gii vin chc. l mt m gi gi xu x, ngi cao lu u, i chn vng king di ngong, lc no cng i i giy vt gt, n kh sch s. Nhng iu lm cho ngi sinh vin ngc nhin v bun ci hn c l m Lizaveta lc no cng c mang. - Th sao cu bo m ta xu x lm kia m? - vin s quan nhn xt. - , nc da th en xm nh mt thng lnh ci trang, nhng cu phi bit l m ta trng khng n ni. Khun mt v i mt m trng cng phc hu. Rt phc hu na l khc. Chng c l nhiu ngi a m lm. M ta hin lnh, du dng, d tnh, bo g m cng nghe. Vi li m ci trng cng kh xinh. - Th ra cu cng a m ta hn? - vin s quan bt ci ni. - Ci k quc ca m cng c ch hay hay. Thi, t ni ci ny cho m nghe. T sn lng git phng m gi kia cp ly ca ci, v t cam oan vi cu l lng tm t s khng my may cn rt, - ngi sinh vin hm h ni thm. Vin s quan li ci ph ln. Raxkonikov git mnh. Tht l k quc... - Ny, cu cho php t hi mt vic nghim chnh nh, - ngi sinh vin hng ln ni - va ri c nhin l t ni a, nhng cu th ngh m xem: mt ng l mt m gi n n, v ngha, c c, bnh tt, chng c ch g cho ai c, tri li cn c hi cho mi ngi, sng cng chng bit lm g, m d c mc cho m sng th ch nay mai m cng s cht gi cht bnh, cu hiu khng, cu hiu khng no? - th hiu, - vin s quan p, mt chm ch nhn ngi bn ang say sa ni. - Cu nghe tip nh. Mt khc l nhng sc lc tr trung, cng trng phi iu ng v v k
Trang 50/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
sinh nhai, m nhng th y li c hng nghn, v ni no cng c! Hng trm, hng nghn vic tt c th khai trng v chnh n c nu dng s tin m m gi dnh cho tu vin c l hng trm, hng nghn kip sng c th c a vo con ng ngay thng; c th cu hng chc gia nh thot cnh bn cng, tan v, tru lc, cht chc, thot khi nh thng b th cha bnh hoa liu, - v mun th ch cn ly s tin ca m y. Hy git m y i, v ot ly s ca y sut i phng s nhn loi v s nghip chung: cu ngh sao, hng nghn vic thin h li chng chuc c mt ti c cn con duy nht y sao? Ch hy sinh mt tnh mng m cu c hng nghn sinh linh ra khi cnh thi nt v tan r. Mt ci cht i ly hng trm ci sng - ng l mt vn s hc ch g na! V li trn cn cn ca x hi c ngha l g tnh mng ca con m gi ho lao, n n v c c y? Khng hn tinh mng mt con rn, mt con gin, khng bng na l khc, v m ta c hi hn. M ta ht mu ht m ngi khc; hm n m ta ni cn c kh ln cn gn t ngn tay m Lizaveta y! - C nhin l m ta chng ng c sng, - vin s quan ni, - nhng y cn phi k n thin nhin. - Ch, anh bn, thin nhin th ngi ta vn phi sa cha, un nn y thi, nu khng th nh cht ngt trong ng thnh kin mt. Khng lm nh th th khng th no c ly mt v nhn c. Ngi ta c ni: "Bn phn, lng tm", - t khng c ph bn phn, lng tm g u, - nhng vn l chng ta quan nim n nh th no? Khoan, t hi cu mt cu na. Cu nghe y! - Khng, cu khoan hng; t hi cu ci ny. - No th hi i. - Ny gi cu thuyt l nghe hng hn lm; by gi cu th ni cho t nghe xem: liu cu c th "t tay" git m gi hay khng? - D nhin l khng! T ni l ni trn nguyn tc cng bnh... Vn y khng phi l c nhn t... - Th cn theo t, nu cu khng dm lm th vic ny cng chng c g dnh lu n ci cng bnh y! Ta chi vn na i! Raxkonikov bi hi xc ng n cc im. D nhin y l mt trong nhng cu chuyn v nhng ngh ht sc thng thng, quen thuc ca lp thanh mn lc by gi m chng c nghe nhiu ln, duy cch suy lun v ti c khc m thi. Nhng ti sao va ng vo lc ny chng li c nghe cu chuyn y v nhng ngh y, trong khi ngay trong u c chng cng va ny ra... "chnh nhng ngh y". V ti sao va ng vo lc ny, khi chng va ra khi nh m gi, mang theo mm mng phi thai ca nh kia, th li gp ngay mt ngi ni chuyn v m y? i vi chng s tnh c ny bao gi cng vn c v k qui. Cu chuyn v ngha ni hng qun y c mt nh hng phi thng i vi chng trong qu trnh pht trin ca s vic v sau: hnh nh y qua c mt ci g tin nh, mt ch th ca s mnh. T Ch hng Rm tr v, chng bung mnh ri phch xung i-vng v sut mt ting ng h ngi yn khng nhc nhch. Trong khi tri sp ti; chng khng c nn, m cng khng h thong ny ra ngh thp nn ln lm g. Chng khng bao gi nh li c trong thi gian y
Trang 51/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
chng c ngh g khng. Cui cng, chng li thy gy gy st nh hi hm, chng rng mnh v khoi tr ngh ra rng trn chic i-vng ny cn c th nm c. Ch lt sau mt gic ng nng nh ch trm ln chng, dng nh bp chng xung. Chng ng rt lu v khng mng m g c. Mi gi sng hm sau, Naxtaxia a nc tr v bnh m vo cho chng, phi lay mi chng mi dy. Ln ny tr cng li long thch v cng pha trong chic m ring ca Naxtaxia. - Cha ch l ng! - ch ta bc mnh ku ln, - c ng mi thi! Chng kh nhc nhm dy. u chng nhc but; chng ng xung t, i mt vng quanh bung ri li ri phch xung i-vng. - Li ng! - Naxtaxia ku ln, - nhng cu m hay sao th? Chng lng thinh khng p. - C mun ung nc tr khng? - Thi khoan hng, - chng kh nhc ni, on nhm mt v nm quay mt vo tng. - D m tht ri, - Naxtaxia ni on quay ra. n hai gi tra ch ta li vo, v bng lin xp. Chng vn nm nh lc ny. m nc tr vn cn nguyn. Naxtaxia gin di lay chng rt mnh. - Sao cu c ng trn ra th! - ch ta ngn ngm nhn chng qut. Chng nhm ngi ln ri ngi dy, nhng khng ni g vi Naxtaxia, ch thn th nhn xung t. - m hay sao vy? - Naxtaxia hi, nhng chng vn lng thinh. - Cu ra ngoi ph mt cht th hn, - ch ta ni sau mt lt im lng, - i ra mt cht cho thong. Cu n dm ming ch? - Sau hng hay, - chng p, ging yu t, - thi ch ra i! - on chng khot tay mt ci. Naxtaxia ng mt lt na, i ngi nhn chng ri b ra ngoi. My pht sau, chng ngc mt ln v nhn hi lu m tr vi lin xp. Ri chng vi ly khoanh bnh m, cm tha v bt u n. Chng n chng thy ngon ming cht no, ch nhp ba bn tha, nh ci my. u nhx. n xong chng li gieo mnh xung i-vng, nhng khng ng c na; chng nm sp khng ng y, mt p vo gi. Chng c m mng lin min, v nhng hnh nh k l c chp chn ni tip theo nhau: chng m thy mnh ang Ai Cp trn t chu Phi, trong mt khm cy mc gia sa mc. on l hnh ang ngh ngi, my con lc nm yn di bng nhng cy c mc um tm quanh y, on ngi ang n tra. Cn chng th ang ung nc con sui chy rc rch ngay st bn cnh. Khi tri mt ri, v ging nc trong xanh k diu c chy rc rch trn lp si ng sc, trn ln ct trng tinh ng nh ln tng ch nh c ln bi vng... Bng c ting chung ng h vng li. Chng git mnh tnh dy, ngng u ln nhn ra ca s ngm chng xem sm mun ra sao
Trang 52/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
bng hon ton tnh to ng pht dy nh c ai nhc bng chng ln khi i-vng. Chng rn rn n m h cnh ca trng ra cu thang v bt u nghe ngng. Trng ngc chng p d di Nhng ngoi cu thang im phng phc, nh th mi ngi u ang ng. Ngh rng mnh c th ng li b nh vy sut t hm qua, cha lm g, cha chun b g c, chng thy n k qui v v l qu. Th m, c l va ri chung ng h va nh su gi cng nn... v chng bng hi h cung qut ln, khng cn cht g ngi ng, n nh lc ny na. V chng cng vic sa son cng khng c g phin phc. Chng tp trung ht sc ch nhn r mi vic v khng qun lng iu g. Trng ngc chng c p thnh thch, mnh n ni chng thy kh th. Trc ht cn phi lm ci quai ru v khu n vo o khoc, - vic ny ch mt mt pht. Chng lc ng o qun nht di gi tm mt chic s mi c rch bm, t lu khng git, x ra mt mnh di khong ba tc v rng khong nm phn. Chng gp i mnh gi li, ci chic o rng ma h bng vi dy cp ang mc trn ngi l chic o ngoi duy nht ca chng v bt u khu hai u mnh gi rch vo nch o bn tri pha trong. Trong khi khu, hai tay chng run bn ln, nhng chng vn trn tnh c, v khi chng mc vo, bn ngoi khng h trng thy ng ch. Kim ch chng mua sn t lu v gi giy ct trong ngn ko bn. Ci quai vi y l mt sng kin rt tinh xo do chng t ngh ra: n dng eo chic ru. V ra ng khng th no cm ru tay c, giu di vt o th vn phi ly tay m gi, e ngi ta mt. Cn nh by gi c ci quai y ri th ch cn lun ci cn ru vo l n s nm yn di nch o, sut dc ng khng phi lo lng g na. Thc tay vo ti o, chng li c th gi u cn ru cho n khi lc lc; ci o khoc li rng thng thnh nh ci b, nn nhn bn ngoi khng th no nhn thy chng ang gi mt vt g qua ln vi ti. Ci quai ru ny chng cng ngh ra t hai tun trc. Xong u y, chng th my ngn tay vo ci khe h nh gia chic i-vng "Th nh k" ca chng v sn g, mi moi gc tri mt lc v ko ra ci " cm" son sn t lu v du y. Ci " cm" ny chng phi l cm g c; ch l mt ming g mng bo trn kch thc va ng nh mt chic hp ng thuc l bng bc. Mnh g ny mt hm ang i chi chng tnh c bt c trong mt ci sn k bn mt xng th. V sau chng ghp thm mt ming st mng v trn nh hn mnh g kia mt cht - c l l mt mnh st vn mt dng g ri ra, - m chng nht c ngoi ng, cng vo hm y. Chng ghp ming st y vo ming g v ly ch buc li tht cht; ri chng ly mt t giy trng tht sch gi li cn thn, trng rt p mt, v chng giy r k cho tht kh m. Nh vy l lm xao lng s ch ca m gi v khi m ta ang h hoy tho nt dy c th chn lc thun tin. Ming st mng ghp vo l cho thm nng, s m gi mi nhc gi " cm" ln c th bit ngay n bng g. Tt c nhng th y chng ct di i-vng ch n khi cn. Chng va cm ci gi ln th bng nhin bn ngoi c ai ku: - Su gi t lu ri cn g! - Tri i! lu ri ? Chng nhy chm ra ca, nghe ngng mt lc, v ly m v bc xung ba mi bc thang gc mt cch thn trng, lng l, nh mt con mo. By gi cn phi lm ci vic quan trng nht: ly trm ci ru trong nh bp. V vn phi dng ru th chng gii quyt t lu. Chng cn c mt con dao xp; nhng chng khng dm tin vo con dao v nht l khng dm tin
Trang 53/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
sc mnh, cho nn chng dt khot chn ci ru. Nhn th cng xin nhn xt qua mt c im chung cho tt c nhng iu m chng quyt nh dt khot trong vic ny. Nhng quyt nh y c mt thuc tnh k d: n cng dt khot th chng li cng thy ngay l n qui g, v l. Tuy trong tm khm c s dng co ray rt d di, sut thi gian y chng cha bao gi, d ch mt giy lt, c th tin rng nhng nh ca mnh c th thc hin c. V d n mt lc no mi vic u c suy tnh k cng tng ly tng t v c quyt nh dt khot khng cn nghi ngi phn vn g na, th c l chng cng vn t b ht nhng nh y nh mt ci g in r, qui g v khng th c c. Th nhng nhng iu cha gii quyt v nhng ni ng vc vn cn c m. Cn nh lm th no ly c ci ru th l mt iu vt vnh khng h khin chng lo ngi, bi v khng cn c g d hn na. S l Naxtaxia, nht l n ti, c vng nh lun: ch ta c chy sang nh hng xm hay sang ca hiu bn cnh, ca bp m toang. Cng ch v th m b ch ting bc ting ch vi ch. Nh vy ch cn chn lc ln vo bp v ly ci ru ri mt gi sau khi mi vic xong xui tr vo li ch c. Nhng cng c nhng ch phn vn: v th mt gi sau chng em ru tr li th va ng khi Naxtaxia tr v. L d nhin phi i thng ln bung i khi ch ta li i ra ngoi. Th nhng nu lc y ch ta li tm n ru v ku tong ln th tt ngi ta s sinh nghi hay t nht cng l mt dp ngi ta sinh nghi. Nhng vn l nhng iu vt vnh m chng chng thm ngh n na, v chng cng khng c th gi m ngh. Chng ngh n ci chnh, cn nhng iu vt vnh th chng gc li cho n khi no chng quyt nh dt khot. Nhng iu ny th li c v nh khng sao thc hin c. Hoc t nht l chng cm thy th. Chng hn, chng khng th no tng tng c rng n mt lc no chng s ngh xong, s ng dy v i n y... Ngay nh chuyn i "duyt th" va qua tc l chuyn n thm vi nh xem xt a im ln cui cng chng cng ch "th lm" qua thi, ch khng phi nh lm tht. Chng ch t nh "No, ta s i xem th mt chuyn, ch c "m tng" mi th ny sao?" - ri lp tc khng sao chu c na, chng vt b ht, t mnh thy gh tm mnh. Th nhng trong khi hnh nh chng phn tch v gii quyt xong xui mt lun l ca vn : bin lun ca chng c mi sc ln nh li dao co v trong thm tm chng khng tm thy nhng li phn bc c thc na. Ri ngy va qua, ci ngy n mt cch bt ng nh vy v quyt nh ngay mi s trong mt lc, tc ng n chng mt cch gn nh my mc: c nh th c ai cm tay chng li i mt cch khng sao cng ni, mt cch m qung, vi mt sc mnh siu t nhin, khng cho chng ci li. C nh th chng b vng vt o vo gung my, v gung my c th m cun lun c ngi chng vo. Lc u - k cng lu lm, - c mt vn khin chng bn tm: ti sao tt c cc v n mng u b khm ph mt cch d dng v du vt ca hu ht cc th phm u hin ra mt cch l liu nh vy? Chng dn d i n nhng kt lun phong ph v k l, v theo chng th nh th khng hn l v th phm khng c iu kin vt cht che giu ti c: nguyn nhn ch yu nm ngay trong tm l th phm; bn thn k git ngi, hu nh bt c k no cng vy, khi nhng tay vo ti c th ngh lc v l tr suy sp hn i, nhng ch cho mt s nh d k quc nh ca tr con, m li ng vo lc cn minh mn v thn trng hn c. Chng nghim ra rng tnh trng ri tr v mt ngh lc xm nhp ngi ta nh mt cn bnh, pht trin dn v ln n cc im trc khi ngi ta nhng tay vo ti c t lu; n gi nguyn mc y trong khi din ra ti c v tip tc ko di mt thi gian sau, di ngn tu tng ngi; ri cng qua i nh bt c mt cn bnh no. Cn
Trang 54/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
vn phi chng bnh tt ra ti c, hay chnh ti c, do ban cht c bit ca n, bao gi cng i i vi mt tnh trng ging nh bnh tt, th chng cm thy mnh cha sc gii quyt. i n nhng kt lun y, chng tin chc rng ring vi chng, trong vic ny s khng c nhng s o ln bnh tt nh th, rng chng s gi vng c l tr v ngh lc sut trong thi gian thc hin nh, ch v mt l do duy nht l vic chng nh lm "khng phi l ti c"... Ta hy b qua c ci qu trnh a chng n quyt nh cui cng; c th ny chng ta cng i vt ln trc nhiu qu ri... Ch xin ni thm rng nhng tr ngi thc t, thun tu vt cht ni chung ch ng mt vai tr ht sc th yu "Ch cn gi vng c ngh lc v, l tr, l s ln lt khc phc c tt c khi cn phi nghin cu chi ly vic ny..." nhng chng vn cha bt tay vo vic, chng vn khng tin cht no rng mnh quyt nh dt khot, v khi gi im, mi vic m ra c v l lng, h ho v hu nh bt ng na l khc. Mt vic ht sc nh nht dn chng vo th b ngay t khi chng cha xung ht cu thang. Xung n ngang cn nh bp ca b ch tr ca bao gi cng m toang, chng thn trng lic mt nhn vo xem th trong khi Naxtaxia i vng b ch c vo y khng, v nu khng vo th ca phng b ta c ng k khng, nh may b ta c nhn ra khi chng vo bp ly ru chng. Nhng chng kinh ngc bit chng no khi cht thy rng ln ny khng nhng Naxtaxia nh, ang ngi trong bp, m li cn ang lm vic na: ch ta ang ly o qun ng trong gi git ra treo ln dy. Trng thy chng, Naxtaxia ngng tay, quay li nhn theo chng trong khi chng i qua. Chng nhn lng i ni khc v c i ngang nh th khng trng thy g. Nhng th l vic hng bt: khng c ru! Chng chong hn ngi i "Mnh cn c vo u, - chng ngm ngh khi xung n cng - mnh cn c vo u m tr tnh rng ng vo lc y ch ta s i vng" "Ti sao, ti sao, ti sao mnh li tin chc nh th?" Chng lng ngi i thm ch cn thy nhc na. Chng mun t bu riu cho h gin... Mt ni hn hc u m, th vt si sc trong ngi chng. Chng ngn ng dng chn di vm cng. i ra ph ly l th chng thy kh chu qu; tr v bung li cng kh chu hn. "Th l l mt mt dp may khng cn bao gi tm li c na?" Chng lm bm trong khi ng tn ngn di cng, ngay trc cn bung ti om ca ngi gc cng ang m ca. Bng chng git mnh. Trong cn bung ca ngi gc cng cch chng hai bc, di mt chic gh di t bn phi, mt nh thp loang long lt vo mt chng... Chng a mt nhn quanh - khng c bng ngi no. Chng rn rn n gn cn bung, bc xung hai bc thang v ct ting yu t gi ngi gc cng "ng th, i vng ri? Chc i u gn y thi, c l ra qun, v ca vn m toang". Chng nhy chm v pha ci ru t di gm gh gia hai thanh ci v rt n ra. Chng lp tc t cn ru vo ci quai vi, t hai tay vo ti o v ra khi bung. Khng ai trng thy c! "L tr khng c vic th ma qu lm thay" - chng ngh thm, ming nhon mt n ci qui g. Vic va xy ra khin chng phn khi l thng. Chng i dc ng, im lng v khoan thai, khng hp tp khi b nghi ng. Chng t nhn nhng ngi qua ng, thm ch cn c gng khng nhn cht no vo mt h v lm sao ng ai ti mnh. n y chng sc nh ti ci m d. "Tri i! Tin c t ba hm nay, th m cng khng i ly c mt ci m ct kt?". Mt cu chi ra t trong lng chng vt tht ra.
Trang 55/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Tnh c lic mt nhn vo mt ca hiu, chng thy chic ng h treo tng ch by gi mi pht. Va phi i nhanh ln cho kp li va phi i vng sang pha bn kia ri quay tr li cho khi l hng... Trc kia, nhng khi tng tng n nhng vic ny, cng c lc chng ngh rng mnh s s lm! Nhng n by gi th chng chng thy s my, khng s cht no na l khc. Thm ch lc ny chng cn ngh n nhng chuyn u u, c iu l nhng ngh y mi hin ln vt bin mt. i ngang cng vin Yuxupov chng li cn ngh kh k n vic xy nhng vi phun nc tht cao: nhng vi phun nh th s lm cho khng kh cc qung trng mt m bit chng no! Chng dn dn i n ch ngh rng gi m rng cng vin ma h ra khp qung trng Chin thng hoc hn na, ni lin n vi cng vin Mikhailovxki, th s l mt cng trnh p v ht sc c ch cho thnh ph. n y chng bng lu tm n mt vn : ti sao trong tt c cc thnh ph ln ngi ta li c vo nhng khu vc chng c vn hoa, chng c vi phun nc, nhng ni bn thu hi hm y ry nhng rc ri thi tha. Nh th khng phi ch v hon cnh p buc, m cn c mt khuynh hng c bit g y na. Chng nh li nhng bui i do khu Ch hng Rm, v pht chc tr v vi hin ti. "Nhm nh qu, - chng ngh thm. - Khng, th ng ngh g ht cn hn". "Chc hn ngh ca nhng k b a ra php trng cng bu vu vo tt c nhng vt gp trn ng i nh th" - ngh y thong ny trong c chng, nhng ch vt qua nh mt tia chp, chnh chng hi h dp tt n i. - Nhng gn n ni ri, kia l to nh, kia l ci cng. Bng u y c mt ting chung ng h n c: "Sao, by gi ri ri Ch nh; chc ci ng h y chy nhanh qu!". May thay cho chng, khi n cng mi vic li din ra mt cch m thm. Hn na, dng nh c , va lc y trc mt c mt chic xe gin ch r to tng i vo cng, che chng khut hn trong sut thi gian chng i qua vm cng, v chic xe va vo n sn chng vt lch mnh sang phi. bn kia chic xe ch r nghe c ting my ngi qut tho, ci v, nhng khng ai trng thy chng v khng thy ai i ngc li pha chng c. Lc by gi trong s cc ca s trng ra khong sn rng thnh thang y c nhiu ca s ang m, nhng chng khng ngng u ln - chng khng sc. Thang gc dn ln bung m gi gn ngang cnh cng, ch r sang phi l n. Chng bc ln cu thang... Chng th li cho u n v ly tay p vo lng ngc ang nh thnh thnh, nhn th nn li cy ru mt ln na ri thn trng v im lng bc ln thang gc, pht pht li lng tai nghe ngng. Nhng ngay cu thang lc ny cng vng tanh: cc ca phng u ng kn, chng khng gp ngi no c. gc hai qu c mt phng b trng c m toang, trong c mt tp th sn ang lm vic, nhng h khng nhn ra. Chng dng li ngh ngi mt lt ri tip tc i. "D nhin gi khng c h y th tt hn; nhng... h cch phng kia nhng hai tng. Nhng y n gc t ri, y l, cnh ca y, v y l gian phng i din b trng. gc ba, gian bung nm ngay di bung m gi cng b trng: tm thp ghim vo ca ct i, nh vy ngha l h dn nh i ni khc!" Raxkonikov thy nght th. Mt ngh vt thong qua c chng: "Hay ta v quch?". Nhng chng khng t tr li v bt u lng tai nghe xem trong phng m gi c ng tnh g
Trang 56/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
khng: trong phng vn im phng phc. Chng li hng v pha di cu thang lng nghe hi lu, tht chm ch... Ri chng a mt nhn quanh mt ln cui cng, xc li o khoc v mt ln na nn li cy ru git vo quai vi. "Mt mnh c ti... qu khng? - chng ngh - mnh c hi hp qu khng? M y a nghi lm... hay l i mt lt na cho tim bt...?". Nhng tim chng khng h bt p. Tri li, nh c tnh, n cng p mnh hn, mnh hn ln mi... Chng khng ghm c na, chm ri gi tay ln cm dy chung v git mt ci. Na pht sau chng li git ln na, mnh hn mt cht. Khng c ting tha: Git chung na cng v ch: m li khng t nhin. D nhin m gi ang nh, nhng tnh m vn a nghi, v chc hn m ch c mt mnh. Chng bit c t nhiu nhng thi quen ca m... v mt ln na chng p tai vo cnh ca. Khng bit v gic quan ca chng tr nn nhy bn n th cng kh lng m gi thit nh vy hay v nhng ting ng y nghe qu r, nhng chng cht nghe dng nh c ting mt bn tay thn trng nm ly qu nm v nh c c ting o di chm st sot vo cnh ca. C ai lng l ng st ngay kho v cng nh chng, ang p tai vo cnh ca nghe ngng t bn trong... Chng c ca quy v lm bm mt cu g m gi khi ngh l chng c ln lt; ri chng ko chung ln na, nhng ko kh, t tn v khng l v g st rut. V sau nh li nhng giy pht ny, chng thy n vnh vin khc su vo tr nh ca chng thnh tng nt r mn mt; chng khng hiu ni lm sao chng li c th xo quyt n th, nht l trong khi tr thng minh ca chng c m i tng lc, cn thn th th hu nh mt ht kh nng cm gic... Mt lt sau nghe c ting rt cht ci ca... 7. Cng nh ln trc, cnh ca h m ra thnh mt khe h nh xu, v t trong bng ti, hai con mt sc li ng vc soi mi chng. n y Raxkonikov mt bnh tnh v sut phm mt sai lm ln. S m gi m hong v thy ch c mnh m vi chng, v khng dm trng mong rng dng v ca mnh s lm cho m yn tm, chng nm ly cnh ca ko v pha mnh cho m gi khng th ngh n chuyn ng li na. Thy th, m ta khng ko cnh ca tr li, nhng cng khng bung qu nm ra, thnh th sut b chng li ra ngoi cu thang cng vi cnh ca. Cn Raxkonikov thy m gi ng chn ngang ca khng cho chng vo, lin bc thng v pha m ta. M ta hong s nhy li li, toan ni g nhng dng nh lu li li khng ni c, ch ging to mt nhn chng. - Cho b Aliona Ivanovna, - chng ln ting, c ni cho tht ung dung, nhng ging ni khng chu tun theo chng, c run ln v t tng qung, - Ti em... mt th... n cm... thi tt hn ta hy vo trong kia... cho sng... - Ni on chng c m ng, y i xng xc vo phng, khng i mi mc g c. M gi tt t chy theo chng; li m lu li. - Tri? ng mun g?... ng l ai?... ng hi c vic g? - Xin li b... ti l ch quen bit y m... Raxkonikov... y, ti mang li cm nh ha ln trc... - Chng a gi giy ra cho m. M gi lic nhn qua gi giy ri lp tc a mt
Trang 57/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
nhn thng vo mt ngi khch ng t. M nhn chm ch, i mt hn hc v h nghi. Mt pht tri qua; chng cn c cm gic l trong i mt m c mt v g nh giu ct ta h m on bit c mi vic. Chng cm thy mnh bi ri, gn nh hong s, hong s n ni nu m c lng thinh nhn chng nh th chng na pht na th chng s b chy mt. - ka, sao b li c nhn ti nh th khng nhn ra y? - chng bng ln ting, ging cng c v hn hc. - B c bng lng th ly, khng th thi, ti i ch khc, ti ang vi y. Chnh chng cng khng ngh l mnh s ni nh th; my cu y c th t n tun ra. M gi trn tnh li, v hnh nh ging ni qu quyt ca ng khch lm cho m yn tm. - , th nh cu n bt thnh lnh qu - ci g th - m nhn gi giy hi. - Chic hp ng thuc l bng bc, ln trc ti ni qua. M cha tay ra. - Nhng sao cu xanh th? Tay cu run ka? Cu s hay sao? - St - chng p xng - Khng c g n th g m ch xanh... - chng phu pho ni thm. Sc lc chng li tiu tan u mt ht. Nhng cu tr li c v c l; m gi cm ly gi giy. - l chic hp thuc l... bng bc... b xem th. - Xem chng c nh khng phi bng bc... Ch, buc g m k qu th? Trong khi h hoy tho nt dy v quay mt v pha nh sng, cnh ca s, cc ca s trong phng m u ng kn, tuy kh tri ngt ngt m chng ng y v quay lng v pha chng trong vi giy. Chng m cc o khoc v tho ci ru ra khi quai, nhng cha rt hn ra ngoi, ch cm tay phi di ln o khoc Hai tay chng bn rn, chnh chng cm thy chng mi lc mt t di v cng ra. Chng s s but tay nh ri cy ru... bng chng thy u c chong vng ln. - Ch, buc g m rc ri th! - m gi bc bi ku ln v nhch v pha chng. Khng th b l ly mt giy no na. Chng rt hn ru ra, cm c hai tay gi cao ln, ngi nh t di hn i, v, hu nh khng phi ra sc, nh mt ci my, chng b sng ru xung u m. Chng dng nh kit sc. Nhng ngay sau khi chng b ru xung ri th sc lc vt tr li, cng nh mi khi, u m gi trn. Mi tc tha lm m bc xc du nhy nha tt thnh bm ui chut v ci mt ming lc sng gy nh ln pha trn gy. Nht ru trng ngay gia nh s, mt phn cng v ngi m vn thp b. M ta ku ln mt ting, nhng rt kh, v bng ngi thp hn xung sn nh, tuy cng cn th gi a hai tay ln u. Mt tay m hy cn gi gi " cm". Raxkonikov lin ly ht sc ging sng ru xung mt ln na, ri mt ln th ba, cng u nhm ng vo nh s. Mu tun ra nh t mt ci cc , v ci thn hnh ng sp xung. Chng li li mt bc cho m ng v lp tc ci xung st mt m. M gi cht. Hai con ngi m trng trng nh mun vt ra khi hc mt, ci trn v khp khun mt u nhn nheo v co rm li.
Trang 58/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng t ru xung sn, bn cnh xc cht, v lp tc thc tay vo ti o bn phi ca m, c cho mu ng dy vo tay. Ti o bn phi l tt ng cha kho ca m: ln trc chng thy m rt cha kha y ra; chng hon ton tnh to, khng h cm thy chong vng hay chng mt g na, nhng tay chng vn run. V sau chng nh li l lc y chng rt chm ch, thn trng, lun c t gi cho tay ng dy mu... Chng rt cha kho ra c ngay; cng nh trc, bao nhiu cha kho u xu thnh chm vo mt ci khu bng thp. Chng lp tc cm chm cha kho chy sang bung ng. l mt cn bung rt nh, vi mt chic trang th to tng by y tng thnh. St bc tng i din k mt ci ging ln rt sch tri chic chn bng, o chn lm bng nhiu mnh la vn khu li. tng bn k mt chic t ngn. Tht l k l: ngay khi chng va mi bt u th cha kho vo ngn t, va nghe thy ting lch cch ca chm cha kho chm vo nhau, chng bng thy rng mnh. Chng li ny ra mun vt ht v b i. Nhng ngh y ch thong qua trong giy lt: by gi m b i th mun. Chng cn ang ci nht ch nho mnh, th bng nhin mt ngh hi hng khc li p mnh vo du chng. Chng bng mng tng nh m gi hy cn sng v c th tnh dy. Chng b chm cha kho vo ci t ngn y, chy tr ra phng ngoi, ni ci xc ang nm sng soi cm ly ru v mt ln na gi cao ln trn ngi m gi, nhng khng b xung. Khng cn h nghi g na, m cht tht ri. Ci xung nhn st hn na vo xc cht, chng thy rt r rng ci s b b toc ra, xng nh u cn lch i mt cht na l khc. Chng toan ly ngn tay s th, nhng ri li rt tay v. Khng s cng r chn. Trong khi mu chy loang ra thnh mt vng. Chng cht thy trn c m gi c si dy; chng ko ra, nhng si dy bn lm khng sao git t c; hn na n li thm mu. Chng th ko si dy qua u, nhng c ci g vng cht khng ko c. Chng st rut toan gi ru ln cht t si dy ngay trn ngi m gi, nhng ri khng dm, v sau my pht h hc vt v lm dy bn c tay ln ru, chng ca t c si dy, khng cn chm vo ngi m gi, v ly n ra; qu chng khng nhm: l mt si dy eo bp ng tin. u dy c hai ci thnh gi, mt bng g huyn b, mt bng ng, ngoi ra cn c mt bc tng nh trng men. Bn cnh cc th l mt ci bp nh bng da lc cu ght c kho bm bng thp. Ci bp nht tin cht cng; Raxkonikov t n vo ti, khng m ra xem, cn hai ci thnh gi th chng vt ln ngc m gi, v vn khng qun cm ly chic ru, chng li chy tr vo bung ng. Chng vi v cung cung ln, bt u h hoy m kho. Nhng khng hiu sao m mi chng ra: cha kho khng vn c. Khng phi v tay chng run mnh n th, nhng chng c lm ln mi: chng hn c khi chng cng thy l cha ny khng phi, th nhng c t vo. Chng cht nh li v suy ra rng ci cha kho to, u c rng ca chc hn khng phi cha m t ngn ln trc chng cng ngh nh th m phi dng m mt ci trp no y, v ci trp y mi chnh l ni m gi ct giu tt c ca ci ca m. Chng ri chic t ngn v lp tc b xung gm ging, v bit rng cc b gi thng ct trp y Qu nhin di gm ging c mt ci rng kh to chiu di n hn by tc, np khum ln, bc da np tng hng inh thp. Ci cha kho rng ca va khp vi kho. Chng m ra. Pha trn, di mt tm vi trng, c mt, chic o chong lng th lt vi di na c mt chic o di la, ri n mt tm khn san. C th tng chng nh ci rng ng ton qun o. Trc ht Raxkonikov chi hai bn tay vy mu ln ln vi lt o lng. "Vi , th th chi mu vo y, s kh thy hn" - chng suy ngh, ri bng sc tnh: "Tri i! Ta in ri hay sao th ny" chng kinh hi ngh thm.
Trang 59/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Nhng chng va nhc my th qun o ln th t di chic o lng but ra mt ci ng h vng. Chng lp tc xo ht ln. Qu nhin, gia cc lp o qun u c nhng bng vng chc u l nhng cm khng chuc li, - vng, xuyn, trm, dy chuyn, hoa tai v nhiu th khc. C ci ng trong hp, c ci ch gi giy bo, nhng gi rt cn thn bng hai ln giy, ngoi li buc dy rt k. Khng chn ch ly mt giy, chng bt u t ht th ny n th khc, vo ti qun v ti o khoc, khng chn la khng m ra xem. Nhng chng cha c th gi b ti c bao nhiu... Bng nghe c ting chn bc phng ngoi, ni c xc m gi. Chng ngng tay v lm i. Nhng mi vt vn im lng, chc chng m sng. Cht chng nghe r mt ting ku khe kh, hay dng nh c ai ku ln mt ting m c ri ngng bt. Xung quanh li im phng phc trong khong mt hai pht. Chng ngi xm bn cnh chic rng v ch i, hi th ri lon, nhng bng nhin chng vt chm dy, v ly ru v chy ra. M Lizaveta ang ng gia phng, tay cm mt gi vi ln, sng s nhn xc m ch, mt trng nht nh t giy v dng nh khng c sc ku ln na. Trng thy chng chy ra, m run ln cm cp v mt m nh rm r li; m gi tay ln bng ly ming, nhng vn khng ku, ri t t i tht li v pha gc phng, lng l ging mt nhn chng trng trng, nh th khng cn hi sc m ku na. Raxkonikov cm ru lao ti; mi m mu xch i nh mi ca tr nh khi kinh hi nhn chm chm vo vt g ang lm chng s v sp sa khc o ln. Ngi n b khn nn kia ng nghch v hong ht n ni thm ch cng khng cn tr khn a hai tay ln ngang mt m , mc du l c ch t nhin v tt yu nht trong giy pht ny, v cy ru ang gi ln ngay pha trn mt, m ch hi nhc tay tri ln cch mt mt qung v t t gi v pha trc nh y chng ra. Li ru dng thng xung s v b t c phn pha trn trn, gn st n nh u. Th l m ng nho xung; Raxkonikov hon ton ri tr. Chng v ly ci tay ni ca m, ri li b xung v chy ra phng ngoi. Chng mi lc mt thm hong ht, nht l sau v git ngi th hai hon ton bt ng ny. Chng mun trn khi ni ny cho tht nhanh. V v th lc y chng c sc nhn v suy lun mt cch ng n hn, v th chng c th thy ht c ci tnh cnh kh khn, tuyt vng, qui g v v l ca mnh, hiu r mnh cn phi lm bao nhiu vic gian phi na mi c th thot ra khi ni ny v ln v n nh, th rt c th l chng b ht y v lp tc i t th, v nh vy cng khng phi v lo s cho bn thn mnh, m ch v kinh hi v gh tm trc vic mnh va lm. Ni gh tm mi lc mt tri dy v dng ln d di trong lng chng. By gi khng cn c g trn i c th bt chng tr vo ch ci rng, thm ch tr vo trong hai gian phng kia cng vy. Nhng mt tm trng l ng, hu nh m mng, dn dn xm chim ly chng: c nhng lc chng nh qun hn mnh i, hay ni cho ng hn, qun mt iu ch yu, v c tm vo nhng chuyn vn vt. Tuy vy, khi lic nhn vo gian bp v trng thy mt x nc t trn chic gh di, chng cng ngh n vic ra tay v ra ru. Hai tay chng nhy nha nhng mu. Chng th cy ru vo x nc, cm ly ming x phng ng trong ci a va t trn bu ca s v bt u ra tay ngay trong x. Ra tay xong, chng ly ci ru ra, ra li ru, v mt hi lu, trong khong ba pht ng h, chi c nhng vt mu trn cn ru, c lc cn ly c x phng xt th na. on chng ly nhng th o qun phi trn si dy cng qua gin bp lau tay v ru, ri a cy ru ra ng cnh ca s xem xt hi lu. Vt mu chi sch, ch c ci cn hi t.
Trang 60/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng cn thn b ru vo ci quai khu di o chong, ri trong nh sng m m lt vo gian bp, chng xem xt chic o khoc, ci qun, i ng. Mi thong trng th nhn bn ngoi chng thy g c; ch c mt vt mu dnh ng. Chng nhng t mt mnh gi v lau sch chic ng. V chng chng cng bit l khng th xem tht k c, v c l cn mt du vt g r rt m chng khng . Chng phn vn ng gia phng. Mt ngh en ti, day dt y ln trong lng chng: chng ngh rng mnh ang pht in v lc ny khng sc suy lun, khng sc t v na, v c l nhng vic chng ang lm y li chnh l nhng vic khng nn lm... "Tri i! Phi trn i, trn i!" - chng lm bm ri lao ra phng trc. Nhng n y chng phi mt phen kinh hong m d nhin chng cha c ln no tri qua. Chng ng ngn ngi ra nhn v khng cn dm tin mt mnh na: cnh ca ngoi m ra thang gc, chnh cnh ca m chng bc vo lc ny sau khi git chung, by gi ang ng, thm ch cn h n mt gang tay na l khc: khng kho, khng ci then; n b ng nh th sut c thi gian, sut c thi gian y! M gi vo xong khng ng ca li, chc l phng chuyn bt trc. Nhng tri i! Sau cn c m Lizaveta vo na kia m? Lm sao chng li khng ngh ra rng m phi c li no m vo? Ch nh m li i xuyn qua tng c! Chng nhy chm ra ca v mc cht li. - Nhng mnh li ln thn ri! Phi b i mi ng, phi i... Chng nhc cht ln, m ca v lng nghe nhng ting ng ngoi cu thang. Chng nghe ngng hi lu, xa xa u pha di, c l ngoi cng, c ting hai ngi ang ci c chi bi ln nhau rt to, ging the th. "H ni nhng g th..." Chng kin nhn ch mt lt. Cui cng ting lo nho im bt nh b ct ngang: h b i ri. Chng mun i ra, nhng bng tng di c ting cnh ca m ra thang gc nh sm mt ci, v c ai bt u bc xung cu thang, mm a ht mt cu g khng r. "Sao h li c lm n sut i th!" - chng thong ngh. Chng khp ca li v ng ch... Cui cng mi vt u im phn phc, khng cn ai i li g na, chng t mt chn ra ngoi th bng nghe c ting chn bc. Ting chn bc nghe rt xa, mi tn cui cu thang th phi, nhng chng nh rt r rng lc y khng hiu ti sao va nghe ting bc u tin chng ngh ngay rng chc chn ngi ta ang i ln y, ln bung m gi tng bn. Ti sao? Nhng ting ng y c g c bit, ng ch chng? Nhng ting chn bc y nng n, u n, thong th. V y, hn ln n gc hai, v vn cn ln na, ting chn mi lc mt r thm, c th nghe thy ting th hen suyn nng nhc ca hn, hn bt u i qua gc ba... Hn n y! V Raxkonikov cht thy nh mnh c ra, chng c mt cm gic y ht nh trong gic chim bao, khi m thy c ngi ui n gn git mnh, cn mnh th nh chn cht xung t v khng sao ca tay c na. V mi cho n khi ngi khch l bt u leo ln gc t, chng mi cung cung ln ng ca li v nhanh nhn ri gian phng ngoi li vo trong nh. Ri chng cm ly ci mc ca v nh nhng ci li, khng mt ting ng. Bn nng gip chng. Xong u y, chng nn th np ngi vo st cnh ca. Ngi khch bt c d cng ng ngoi ca. By gi hai ngi ang
Trang 61/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ng st vo nhau nh chng vi m gi lc ny, khi cnh ca cn ngn cch h, v chng th lng tai nghe ngng. Ngi khch th ht ra my ting nng nhc."Chc phi l mt ngi to bo" - Raxkonikov ngh thm tay xit cht cn ru. Qu nhin, c nh trong mt gic chim bao, chng nghe thy khch cm ly dy chung git mnh. Ci ting r r nh st ty ca chic chung va vang ln th chng cht c cm gic nh trong phng xn xao hn ln. Trong my giy chng cn lng tai nghe ngng tht s na l khc. Ngi l mt ko chung ln na, i thm mt lt ri bng nhin st rut ra sc git qu nm ca. Raxkonikov kinh hong nhn ci cht ca ang lt bt trong khu ci v sng s i lc ci cht bt hn ra ngoi. Qu nhin c th tng u n sp bt n ni: ngi ng ngoi ca git mnh lm. u chng dng nh li chong vng ln. "Mnh ng xung t" - chng thong ngh, nhng ngi kia ln ting, khin chng lp tc nh thn li. - Ch hai con m ny lm g trong y, ng tit hay c ai bp cht ngoo ri? qu s! - hn gm ln, ting nghe nh trong thng pht ra. - , Aliona Ivanovna, m ph thu gi! Lizaveta Ivanovna, nng giai nhn tuyt th! M ra ch? Ch, hai con m cht tit ng ri hay sao th khng bit? Hn pht khng ln, ly ht sc lc ko chung hng chc ln na. Chc hn y phi l mt ngi quen bit lu ngy v c quyn th i vi nh ny. Ngay lc y bng nghe c bc mau, vi v, trn thang gc, cch y khng xa. Li thm mt ngi na mi n, lc u Raxkonikov nghe vn cha hiu ra iu . - Ch nh khng c ai nh ? - ngi mi n ct ting oang oang vui v hi ngi kia lc by gi ang ko chung. - Cho bc Koch! "C nghe ging ni th chc chn hn cn tr lm" - Raxkonikov cht ngh. - C ma n bit, lay n v kho ra m vn khng tha, - Koch p. - Th ti sao ng li bit ti? - ka? Th hm kia tim "Gambrinus" ti va thng bc ba vn bi-a lin y thi. - - - - Th sao, khng c nh ? L tht. M cng v l ht sc. M gi y th i u mi c ch? Ti ang c vic cn gp m. - Ti cng th ng ! - Thi, bit lm th no c? nh phi v vy. - Ch. ! Th m ti c tnh chuyn n ly t tin! - ngi tr tui phn nn. - nh phi v tht, nhng th sao li i hn vi ngi ta? Chnh con m y hn gi hn ngy vi ti y ch. Ti phi i vng kh xa mi gh li y c. Nhng ti vn khng hiu m gi y i u th? Ngi ru r nh sut nm n mc thch c ngi ra, li au chn na, th m nay bng dng li i do u vng mi l ch. - Hay th hi lo gc cng xem.
Trang 62/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Hi g? - Hi xem m i u v bao gi v? - Hm, qu... hi, nhng m m y c i u c kia ch... - V mt ln na hn li ko qu m ca. - M kip, thi nh v vy. - Khoan , - ngi tr tui bng ku ln, - bc th nhn xem: h ko l cnh ca hi bt ra mt t, bc thy khng? - Th sao? - Th ngha l ca khng kho, m, ch ci cht thi, ch mc li thi m! Bc c nghe thy khng ci mc ku lch cch y. - Th th sao? - Sao bc li khng hiu nh? Th ngha l vn c ngi nh. Nu c hai m u i vng c th phi kho bng cha bn ngoi, ch sao li mc ca bn trong c. Th nhng y th mc ca li c ku cnh cch th kia ka, bc c nghe thy khng? M mun mc ca t pha trong th phi trong nh ch, bc hiu ra cha? Th ngha l hai con m nh m vn khng chu m ca! - m tht! - Koch ngc nhin ku ln - Th th hai con m lm g trong y? - v hn li gin d ko ca. - Khoan! - ngi tr tui li ni, - ng ko na? C ci g khng n y ri... bc ko chung, git ca nh th m vn khng m: th ngha l hai m phi cht gic i trong y hay l... - Hay l th no? - By gi th ny nh: ta xung gi bc gc cng ln cho bc y nh thc hai m dy. - Phi y? C hai ngi cng i xung. - Khoan ! Bc c ng y mt cht, ti s xung gi cho. - ng y lm g? - Nh ra c chuyn g... - C l... - Ti ang hc ra lm d thm! y r rng c mt ci g khng n, r - r r - rng l nh th - ngi tr tui hm h ni to, on chy vi xung thang gc. Koch ng li, kh ko chung mt ln na. Ci chung ku ln mt ting. Sau hn li im lng vn qu nm, c - v nh ang suy ngh v xem xt iu g, ko cnh ca ri li bung ra nghim li mt ln na, cho chc bng rng ca ch mc li ch khng kho. Ri hn va th ph ph va khom ngi xung dm vo l kho; nhng kho t vo t pha trong, cho nn hn khng th trng thy g ht.
Trang 63/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Raxkonikov ng yn, tay lm lm cm cn ru. Chng nh ang m sng. Chng cn sp sn nh nhau vi hai ngi l khi h vo na. Trong khi h gi ca v ni chuyn vi nhau, my ln chng cht ny ra chm dt quch cho xong v ng sau ca ln ting qut h. C khi chng mun chi bi, tru tc h trong khi h cha m c ca. "Nhanh ln thi ch!" - ngh y vt thong qua c chng. - M sao hn i lu th, qu. Thi gian tri qua, mt pht, ri mt pht na - vn khng thy ai ln. Koch bt u bt rt ca quy. - Qui tht?... - Hn bng st rut ku ln ri b mc y i xung nt, chn bc vi v v nn ng thnh thnh trn thang gc. Ting bc xa dn ri im hn. - Tri i, bit lm g y? Raxkonikov nhc cht, h m ca ra. Xung quanh khng c ly mt ting ng. V bng nhin chng bc ra, u c tuyt nhin khng cn ngh ngi g na ht, ng ca li tht cht v i xung cu thang. Chng va xung c ba bc thang th bng pha di c ting ng mnh. Bit np vo u by gi? Xung quanh khng c ch no c th n c. Chng chy li li, quay tr vo phng. - qun cht tit! Bt ly n! pha di c ai va qut tho va t trong mt cn phng no nhy x ra ri m b xung thang gc, ming tht tht thanh: - Mitka? Mitka! Mitka! Mitka! Mitka! Qu bt my i thng nm! Ting qut tho chuyn sang ting r the th ri im hn; nhng ting sau cng nghe r l t su vng ln. Xung quanh li im lng. Nhng ngay lc y mt tp ngi va m m leo ln thang gc va ni chuyn n o, ting nghe n dp. H c khong ba hay bn ngi. Chng phn bit c ging ni oang oang ca ngi tr tui. "Chnh h y ri!". Hon ton tuyt vng, chng i thng xung pha h, ra sao th ra? H chn chng li th hng bt, m h khng chn na, th cng th: h s nh. Hai bn sp chm trn nhau: gia chng vi h ch cn mt cu thang na, - v bng nhin, li thot hin ra cch chng vi bc thang, v bn phi, c mt gian phng b trng ca m toang, chnh gian phng gc hai ni bn th sn ang lm vic lc ny, nhng by gi th h b i u, nh c vy. Chc hn va ri chnh h va qut tho va chy xung di sn. Sn nh va mi sn xong, gia phng c mt ci thng, mt hp sn c cm ci chi sn. Trong nhy mt chng chui tt vo ca v np vo sau bc tng, v cng va kp: my ngi kia by gi ln n gc hai ngay trc ca phng. Nhng h vn tip tc ln gc t, va i va ni b b. Chng i mt lt, rn rn ra khi phng v chy xung. Trn thang gc khng c ly mt bng ngi! di cng cng th. Chng i nhanh qua vm
Trang 64/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
cng v r ngot sang tri. Chng bit lm, chng bit rt r rng lc ny y h vo phng, rng h rt kinh ngc khi thy cnh ca lc ny cn mc cht m nay m, rng h trng thy hai xc cht v ch mt pht na l h s on ngay ra c rng va ri k st nhn ang trong phng v va mi kp ln i, c l h cng on c rng chng ng trong gian phng b trng trong khi h i ln. Th nhng chng khng sao dm ro bc i tht nhanh, tuy t y n ch ngot u tin cn phi i n trm bc na. Hay l ta ln vo mt ci cng no y, np vo mt cu thang m i? Khng c, hng bt? Vt quch ci ru i chng? Hay l gi chic xe nga? Khng c, hng bt, hng bt!" Cui cng, chng n ch r vo mt ng hm. Chng bc vo ng, ngi nh cht d; n y chng gn nh thot nn ri, v chng cng hiu nh th by gi th kh b nghi ng hn, hn na ngi qua li rt ng, v chng mt ht vo y nh mt ht ct. Nhng nhng pht kh i va qua lm cho chng kit sc n ni hu nh khng nhch chn c na. M hi ht chy rng rng trn mt chng; c chng t dm. "Thng cha kia say b t" - c ai qut chng khi chng r ra knh o. By gi chng c m man i, cng i tr c cng ti sm li. Tuy vy chng cng nh l khi r ra knh o chng thy y vng qu s d b ch , nn toan quay tr vo ng. Tuy sut ng khuu xung, chng vn i vng mt qung xa v nh t mt hng khc hn. Ngay n khi chng i vo cng nh mnh, Raxkonikov cng vn cha tnh hn. D sao chng ln n thang gc ri mi sc nh n ci ru. By gi cn phi lm mt vic rt quan trng: tr ci ru v ch c, v phi lm sao cho tht kn o. D nhin chng khng cn sc suy tnh rng c l ng ci ru li ch c, m tt hn nhiu l nn vt n vo mt ci sn no khc, n sau ny ri vt cng c Nhng mi vic u m thm. Ca phng ngi gc cng ang ng, nhng khng kho, th tc l hn ta c l ang nh. Nhng chng mt kh nng suy ngh n ni c i thng ti v m ca ra. V th ngi gc cng hi chng: "ng cn g?" th c l chng s c th cm ci ru a thng cho hn ta. Nhng ngi gc cng li vng nh, v chng c th gi t cy ru ch c, di chic gh di; chng li cn ly thanh ci chn ln nh c na. Trn ng tr v bung, chng khng gp ly mt bng ngi no; phng b ch ng kn. V n bung mnh, chng c nguyn qun o gieo mnh xung ivng. Chng khng ng, nhng c thim thip m man. By gi gi c ai i vo bung, chng s lp tc nhy chm dy v ku r ln. Nhng mng ngh t on v ri ren c long thong trong u chng; nhng chng khng th cm gi ly mt no, khng th di theo mt no, d c c sc cng khng c.
Trang 65/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 7
Chng nm nh th rt lu. C nhng khi chng nh tnh gic, v nhng khi y, chng nhn thy m xung t lu, nhng khng h c mun dy. Cui cng chng thy tri sng hn(1). Chng nm im trn i-vng, tm tr cn bng hong v cn m va qua. T di ph vng ln nhng ting qut tho kinh khng nhi c tai. V chng m no cng vy, khong hn hai gi sng di ca s li nghe thy nhng ting qut tho nh th. V gi y chnh nhng ting qut y nh thc chng dy. "! L say ru ko nhau ra v ri y" - chng ngh thm, - hn hai gi sng ri, chng bng chong dy, nh c ai nhc bng chng ln khi i-vng. - Sao, hn hai gi sng ri ? Chng ngi dy v cht ngh ra. Trong nhy mt, chng sc nh li tt c nhng vic qua. Pht u chng ng mnh pht in. Khp ngi chng thy lnh tot ra, chc cng v cn st bt u ni ln t lu, trong khi chng ng. Song by gi chng run ln cm cp, mnh n ni rng nh vo nhau nh mun bt tung ra, ton thn chng chong vng hn i. Chng m h cnh ca v bt u nghe ngng: trong nh im phng phc, mi vt u ng say. Chng ng ngng a mt nhn xung ngi mnh v nhn mi vt xung quanh, lng bn khon khng sao hiu ni: lm th no m hm qua, khi vo bung, chng li khng ci ca li v khng nhng c nguyn c o qun gieo mnh xung i-vng, m ngay c m cng khng ct na. Khi chng nm xung n but ra v nay cn nm trn sn nh, ngay cnh gi. "Nu c ai vo h s ngh ra sao y? Hn l h s ngh rng ta say, nhng...". Chng nhy nhm ra ca s. y c nh sng, chng hi h xem xt ngi mnh sut t u n chn: o qun c cn vt g khng? Nhng c th ny th khng th xem xt g c: ngi chng c run ln ly by. Chng ln lt ci ht o qun ra xem li tht k. Chng lt i lt li xem tng ng may, tng mn v, v vn cha yn tm, chng xem li tng ci mt n ba ln lin. Nhng hnh nh khng c g c khng thy mt du vt no; ch c mt ch gu qun x tung ra, x vi thm y mu ng c. Chng ly con dao xp ln xn ht ch x i. Ngoi ra hnh nh khng cn g na. Bng chng sc nh ra rng ci bp tin v nhng c ly trong hm m gi ra cho n nay vn nm trong ti chng. Mi cho n nay m chng vn cha ngh n vic rt n ra v em giu i? Ngay by gi, trong khi xem xt o qun, chng vn khng nh ra. Th l th no? Trong mt nhong chng li ht ra ngoi v vt c ln bn. Chng li cn ln c cc ti o ra cho chc bng khng cn st li mt ci g na, xong chng v tt c cc th b vo mt gc phng, ni giy dn tng bong ra v rch mt l. Chng nht ht cc th vo ci l y, di ln giy dn tng. "n ri! Khng cn thy vt tch u na, c ci bp cng th!" - chng mng r ngh thm trong khi ng dy nhn n vo ci gc v ci l giy rch by gi cm hn ln. Cht c ngi chng run bn ln v kinh hi: "Tri i, - chng tuyt vng thu tho - mnh lm sao th ny? Th m gi l giu kn ? i thu ai li i giu nh th?". Qu tnh chng qun khng tnh n cc th ny; chng tng l mnh s ly tin thi, cho nn khng chun b trc ch ct giu.
Trang 66/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
"Nhng by gi, th ta mng ci g mi c ch? - chng ngh thm. - C ai li i giu nh th bao gi? ng l mnh mt hn tr khn ri!" Chng bi hoi ngi xung i-vng v lp tc li run ln cm cp. Nh mt ci my, chng ko chic o khoc ma ng c k ca sinh vin vt trn chic gh t bn cnh, mt chic o hy cn m, nhng rch bm ra, p ln ngi, v cn m sng li p vo ngi chng. Chng thip i. Ch nm pht sau chng li chong dy v lp tc hong ht v ly ng qun o. "Lm sao mnh li c th ng trong khi cha lm xong g c! ng th, ng th ri: mnh vn cha tho ci quai nch o ra. qun bng i mt, mt vic nh th m li qun c! Mt tang vt rnh rnh ra nh th?". Chng git t ci quai v hi h x vn n ra tng manh ri nht vo ng qun o di gi. "D sao cng khng ai ng vc nhng mnh g ny; hnh nh th, hnh nh th y!" - Chng ng gia phng nhc i nhc li, v vi mt sc ch cng thng n ni nhc c mt, chng li xem xt xung quanh, trn sn nh cng nh khp cc ni khc, xem mnh c cn qun g na khng. Chng bit chc rng mnh ang mt ht, ngay c tr nh, ngay c kh nng suy lun n gin nht cng th, v bt u lo lng ray rt khng sao chu ni. Sao, chng l hnh pht bt u, chng l gi hnh hnh im?... Kia ri, kia ri, mnh bit ngay m? Qu nhin nhng mnh x chng xn gu qun cn vt ba ra sn nh ngay chnh gia phng, ai vo cng c th trng thy ngay c! "Mnh lm sao th ny na!" Chng li ku ln nh ngi mt tr. n y chng ny ra mt ngh k l: c th l o qun chng ch no cng b bt nhng mu, c l cn c nhiu vt mu lm, chng qua chng khng trng thy, khng nhn ra y thi, v u c chng suy nhc, ri lon, tr khn m i. Bng chng sc nh ra rng trn ci bp tin cng phi c mu, v khi ta t ti ci hp hy cn t!" Chng lp tc ln ti qun ra. Qu nhin trn ln vi lt ti c nhng vt mu? "Th ngha l ta cha mt hn tr khn, th ngha l ta hy cn kh nng suy lun, cn tr nh, mi c th ngh ra c iu ch? - chng c ch ngh thm v hn h ht mnh khng kh vo cng c lng ngc, - chng qua v st nn b suy nhc, m sng trong chc lt thi". Chng lin x ming vi lt ti qun bn tri ra. Va lc y mt tia nng chiu vo chic ng bn tri ca chng: u chic bt tt thi ra ngoi mm giy hnh nh c nhng vt bn. Chng ci chic bt tt ra: "ng l c vt! Mi bt tt nhm nhp nhng mu; chc l chng s bc vo vng mu... "Nhng by gi bit lm th no? Bit giu chic bt tt, ci mnh x, ci treo ti ny i u?". Chng v c mt nm v ng sng ra gia phng. "B vo l si chng?" Nhng l ni h s bi tm trc tin. t! Nhng ly g m t? n dim cng khng c na kia m. Khng, tt hn l hy em mt ch no m vt. Phi ri? Vt i th hn! - chng nhc i nhc li v ngi xung i-vng, - m phi i vt ngay by gi, khng chm tr!" Nhng u chng li c tru xung gi; ngc chng li rung ln tng cn khng sao cng ni; chng ko o khoc ln p. V mi hi lu, n my ting lin, chng c chp chn vi ngh "phi i ngay by gi, khng ln la g na, phi n mt ch no m vt ht cc th ny cho mt tang i, nhanh ln, nhanh ln!" my ln chng chong ngi ln, mun ng dy m khng c. Mt ting p ca rt mnh thc chng tnh hn.
Trang 67/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Ka m ra ch, cht ri hay sao th? C ng li b mi! - Naxtaxia va ku va nn qu m vo ca, - ng sut my ngy lin? ng ht nh con ch! M ra no. Mi gi ri. - C l i u vng cng nn? - mt ging n ng ni. Ch ging lo gc cng... Lo mun g th? Chng chong dy ngi trn i-vng. Tim chng p mnh n au c ngc. - Th th ai cht ca li? - Naxtaxia ci, - ch li sinh ra ci tr cht vi ci! S ngi ta rinh mnh i mt chc? M ra no, ngc, dy i! H mun g? Ti sao lo gc cng li ln y? H bit ht ri. Khng c hay l chu m ca? M chng n... Chng nhm dy, chm v pha trc v nhc then ca ln. Phng chng cht n ni c th c ngi ging cng m c ca. ng nh chng on, lo gc cng ang ng trc ca vi Naxtaxia. Naxtaxia nhn chng mt cch khc thng. Chng a mt thch thc v tuyt vng nhn lo gc cng. Lo im lng, a cho chng mt t giy xm gp lm i, nim bng th xi gn c chai. - Trt s gi n, - lo va trao giy va ni. - S no?... - S cnh st, giy i anh ln s cnh st. - S cnh st !... Vic g th? - Ti lm th no m bit c. H i th i thi. - Lo chm ch nhn chng, o mt quanh phng mt lt ri quay ra. - Cu m tht ri hay sao th? - Naxtaxia hi, mt vn nhn chng m m. Lo gc cng cng ngoi u li mt lt. - St t hm qua, - Naxtaxia ni thm. Chng khng p, tay vn cm t giy, khng bc ra. - Thi ng dy na! - Naxtaxia i ngi ni tip khi thy chng th chn xung sn. - m th ng i na, chng c g gp u, tay cu cm ci g th? - chng nhn xung: tay phi chng ang nm m vi x ct gu qun, chic bt tt, ming ro ti qun. Va qua chng cm nguyn c cc th m ng. Mi v sau, khi ngh li, chng mi nh rng trong cn st c ln chng thc gic, na m na tnh, nm m gi tht cht v c th m ng li. - Xem cu ta nht c m gi u m ng cng khng ri ra, nh th ca qu y... - Ni on Naxtaxia ci r ra tng cn nh thng l. Trong nhy mt chng t ht nm gi xung di vt o v trng trng ging mt nhn ch ta. Tuy lc y chng rt t kh nng suy ngh tnh to, Raxkonikov cng cm thy rng thi ca nhng k i bt ngi hn khng nh th. "Nhng cn... s cnh st".
Trang 68/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Ung nc ch nh? C mun ung khng? Ti s em li, hy cn y! - Khng... ti i y! Ti i ngay dy, - chng ng dy lm bm. - Nhng liu c xung ni thang gc khng no? - Ti c i... - mun i th i. Naxtaxia theo sau ngi gc cng lui ra. Chng lp tc lao ngi ra ch sng xem li chic bt tt v ming ro: "C vt, nhng khng r lm; bn lm b bt, li ch xt mi nn mu cng bc i. Khng bit trc th khng thy g u. Th ngha l Naxtaxia ng xa khng th nhn thy g c. Ly Cha!". Chng lp cp bc phong b ra c. Chng c hi lu v mi cui cng mi hiu ra. l mt t trt thng thng ca quan cnh st yu cu n trnh ti phng giy qun trng vo lc chn gi ri ngy hm nay. "Chuyn qui g th nh? Mnh c vic g dnh dng n cnh st u? M ti sao li ng vo hm nay? - chng ngm ngh, lng bn khon ray rt. - Tri i, sao cho chng xong i" Chng qu xung toan cu nguyn, nhng ri li bt ci - khng phi ci li cu nguyn m ci bn thn mnh. Chng bt u hi h mc o. Ra sao th ra, hng th cho hng nt, cn g! C i chic tt vo? - chng cht ngh, - cng trt bi vo, cng mt u. Nhng va lun chic bt tt vo chng kinh tm v khip s rt n ra. Ri nh ra rng khng cn chic no khc, chng li i vo v ci ph ln. "Tt c nhng ci u l c l, u l tng i, ch l nhng ci hnh thc, - ngh y vt thong qua tr chng nh ch chm h vo mt gc l t tng, trong khi c ngi chng run ln cm cp, - y th m ta vn x chn vo y! Rt cc ri cng x chn vo!" Nhng ri ting ci nhng ch ngay cho ni tuyt vng. "Khng... mnh khng sc..." - chng thm ngh. Chn chng run ly by. "Run v s y - chng lm bm ni mt mnh. u chng vng ln v nhc nhi v cn st. "y l mt qu k! Chng n mun by mu nh mnh n ri hi cng bt thnh lnh" - chng ngh tip khi ra cu thang. "T hi nht l by gi mnh gn nh ang m sng... mnh c th but mm ni by..." Trn cu thang chng sc nh rng mnh vn nguyn cc th trong ci l thng trn tm giy dn tng, - "m c l h c nh cho mnh i vng sot nh cng nn?" - chng cht ngh ra v dng li. Nhng mt tm trng tuyt vng, mt th trng tro ca k cng ng khng ch chng, chng khot tay mt ci v i thng. "Min sao cho chng xong i!..." Ngoi ph nng bc khng sao chu ni; sut my ngy hm y khng c ly mt git ma. Li cnh bi bm, vi gch, li mi x u nng nc t cc ca hiu, cc tim ru xng ra, li nhng g say ru i li nhan nhn, nhng ngi bn hng rong bn thu v nhng chic xe nga p p. nh nng chi vo mt chng nhc but; u chng vng hn ln - ci cm gic thng thng ca ngi st khi ra ng t ngt trong mt ngy nng sng. i n ch r ngot sang dy ph "hm qua", chng bi hi lo s lic mt nhn vo dy ph, nhn to nh y... v lp tc nhn sang ch khc. "Nu h hi, c l ta s ni ht" - chng ngh khi gn n s cnh st.
Trang 69/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
S cnh st cch nh chng khong mt phn t verxta. N va dn sang tr s mi t tng gc th t ca mt to nh mi. Hi n cn ch c, chng c ln gh vo mt lt, nhng lu lm ri. i vo cng, chng thy bn phi c mt cu thang, v trn cu thang, mt ngi mu-gich cm quyn s ang i xung: "C nhng ngi gc cng ra vo; th th y ng l s cnh st ri" (2), chng phng on nh vy ri c th leo ln thang gc, khng mun hi ai ht. "Ta s vo, s qu xung v khai ht t u ch cui". - chng ngh khi bc ln tng th t. Cu thang cht hp, ln thng ng, ngp nga nc bn v rc ri. Tt c cc gian bp ca tt c cc nh khp bn tng u trng ra thang gc v c th m sut ngy. Cho nn khng kh y ngt ngt l lng. Nhng ngi gc cng s cp nch, nhng ngi cnh binh v nhng ngi thng dn nam c n c ln ln xung xung khng ngng. Cnh ca vo phng giy cng m toang. Chng bc vo v dng li phng ngoi. y c my ngi mu-gich ang ng di. Khng kh trong phng ny cng ht sc ngt ngt, li thm mi sn t cc phng xng ra, tanh n ln ma. i c mt lt, chng ny ra i thng vo phng bn. Cc phng y u cht v thp. Mt tm trng nn nng c thi thc chng i su mi vo cc phng trong. Khng c ai n chng. gian phng th hai c nhng vin th li n mc chng hn g chng my, ang ngi vit h hoy, trng h c mt v g k qui. Chng hi thm mt ngi trong bn h. - Anh cn ci g? Chng cha t trt ca s ra. - ng l sinh vin ? - ngi kia hi sau khi nhn vo giy. - Vng, cu sinh vin. Vin th li nhn chng mt lt, song cng khng h c t m. l mt ngi c b tc ri x ln, mt l nh th lun lun theo ui mt ngh bt i bt dch. "Hi hn th chng bit thm c g u, hn dng dng i vi mi vic trn i" Raxkonikov thm ngh. - ng i li ng kia gp ng chnh vn phng, vin th li ni v gi ngn tay ra pha trc chi vo gian phng tn cng. Chng bc vo phng ny phng th t k t ngoi vo, mt gian phng cht hp v y p nhng ngi l ngi - m khch y n mc sch s hn nhng ngi ng trong cc phng kia. Trong s khch c hai ngi n b. Mt ngi tang, phc sc ti tn ngi trc bn giy vin chnh vn phng v ang vit nhng g g do vin kia c. Ngi n b th hai bo phc phch, da mt lm m , dng b v, n mc sang trng v dim da, ngc ci mt ci hoa gi to bng ci a tch, ang ng i mt bn. Raxkonikov cha t trt ra cho vin chnh vn phng. Hn lic nhn qua t giy, ni: "ng i mt t", ri tip tc c cho ngi n b mc tang phc vit. Raxkonikov th nh nhm hn. "Chc l khng phi!" Chng dn dn hon hn, c ht sc trn tnh v ly li can m.
Trang 70/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
"Ch cn mt c ch di dt, mt hnh ng bt cn ht sc nh nht l c th l ht! Hm... tic rng y kh th qu, - chng ngh tip, - ngt ngt th ny... u thy chong vng... tr khn cng vy...". Chng thy hoang mang l lng. Chng ch s khng t ch c. Chng c gng ch n mt vt g hay ngh n mt vic g hon ton xa l, nhng khng sao c. V chng vin chnh vn phng ang thu ht ht sc ch ca chng: c mun phn tch v mt ca hn phng on xa gn. l mt ngi rt tr, tui trc hai mi hai nc da ngm ngm, v mt linh hot. Trng hn c v gi hn tui. Hn n mc bnh bao, theo ng thi trang, tc r thnh ng ngi, chi chut v bi sp cn thn, my ngn tay trng tro ra ry k lng bng bn chi, eo rt nhiu nhn v khu, o gi-l mc nhng si dy chuyn vng. Vi mt ngi ngoi quc ang ng y hn li cn ni dm ba cu ting Php nghe kh thng tho. - Luyza Ivanovna, b ngi xung ch, - hn quay li mt cht ni vi ngi n b mt n mc dim da ny gi c ng mi, nh th khng dm ngi xung, mc du ngay bn cnh c mt chic gh ta. - Ich danke(3) - b ta ni kh, on ngi xung trong ting la st sot. Chic o di mu xanh nht vin ng-ten trng ca b ta nh mt qu khinh kh cu phng tng ra xung quanh gh v chon n gn na gian phng. Mi nc hoa sc nc. Nhng b ta hn ly lm ngng v mnh chon ht na phng v mi nc hoa ca mnh c bay ln ngo ngt nh vy, bn n mt n ci va bn ln va trng tro, nhng r rng l c lo ngi. Cui cng ngi n b mc tang phc vit xong v ng dy. Va lc y c mt vin s quan nn gt giy bc vo, v hin ngang, c mi bc li nhch vai mt ci trng rt l mt. Hn vt chic m li trai c nh ph hiu ln bn v ngi vo gh bnh. Ngi n b sang trng trng thy hn lp tc ng dy, v vi mt v hn hoan c bit, nhn chn xung cho; nhng vin s quan khng my may n b ta, cn b ta th by gi khng cn dm ngi xung trc mt hn na. l vin ph qun trng cnh st khu ny. Hn hai chm ria mp rt di mu hung hung cha ngang ra hai bn; mt c nhng nt rt thanh nhng khng c g c bit ngoi mt v hch dch no . Hn nhn Raxkonikov gm gm v phn no c bc tc; chng n mc ti tn qu, v tuy t thi ca chng nhn nhn nhng vn khng tng xng vi cch trang phc: Raxkonikov v nhn hn qu thng v qu lu khin hn pht . - Anh kia mun g h? - hn qut, chc ly lm l rng mt tn kh rch o m nh th m li khng thm quay mt i khi bt gp ci nhn ny la ca hn. - Ngi ta i ti n... c trt... - Raxkonikov p ng tr li. - y l ngi sinh vin gi n v vic l n i n - vin chnh vn phng vi ngng u ln khi ng giy ni. - y ? - on hn y v pha Raxkonikov mt quyn v v ch cho chng mt on vit trn trang giy, - ng c i? "Tin ? Tin g nh? - Raxkonikov ngh, - nhng, nh vy tc l khng phi chuyn y". V chng rng mnh ln v mng r. Chng bng thy ngi nh nhm l lng. C gnh nng d tru ln vai chng bay bin i u mt.
Trang 71/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Th trong giy mi ng n vo lc my gi, tha ng" - vin trung u qut to, mi lc mt cu tit, chng hiu v chuyn g. - ngi ta vit l chn gi, th m by gi hn mi mt gi ri! - H mi a li cho ti cch y c mi lm pht, - Raxkonikov dng dc ni ch qua vai, trong lng cng t nhin thy ni gin ln mt cch bt ng, v thm ch cn cm thy phn no thch th trong cn gin, - Thit tng ti ang m, ang ln cn st th ny m vn n y, nh th cng lm ri. - Xin ng ng c qut ln nh th! - Ti khng qut, ti ni rt t tn, chnh ng qut ti th c; ti l sinh vin, v khng cho php ai c qut ti c. Vin ph qun trng ni xung ln n ni pht u khng ni ra c cu no, ch thy mi hn lp bp lm to c bt ra. Hn nhy chm ln. - ng im ng... nga... y! ng ang ni cng ng. Xin ng ng c v... v l! - ng cng ang ni cng ng, - Raxkonikov qut ln, - th m khng nhng ng qut tho, ng li cn ht c thuc l na, chnh ng v l i vi chng ti - Ni xong cu y, Raxkonikov c mt cm gic khoi lc khng sao t xit. Vin chnh vn phng mm ci nhn hai ngi. Vin trung u nng tnh c v lng tng. Mi hi lu hn mi rn sc qut ln tht to, ging nghe rt gng go. - khng phi vic ng ng hy chu phin cng khai theo nh ngi ta yu cu. Alekxandr Grigoryevich, a cho ng y xem. Ngi ta kin ng y, ng khng chu tr tin! p mt cha?... Nhng Raxkonikov khng cn bun nghe hn ni na. Chng ho hc cm ly t giy, st rut mun tm ngay ra manh mi. Chng c i c li n hai ln m vn khng hiu. - Ci g th ny? - chng hi vin chnh vn phng. - l giy i tin thu nh. Mt l ng phi tr s tin cn n vi tt c nhng khon bi thng, ph ton vn vn, hai l phi vit t khai cho bit n bao gi ng c th tr, v ng thi cam kt khng ra khi kinh trc khi tr xong n, khng bn chc hoc giu gim ti sn ca mnh i. Ngi ch n c quyn em pht mi ti sn ca ng v x l vi ng ng lut php. - Nhng ti... c n g ai u! - Ci th khng phi vic chng ti. Chng ti ch bit l c nhn c mt t phiu hp l nhn n s tin thu nh l mt trm mi lm rp ca ng trao cho b qu ph vin cng chc bc tm Zarnitxyn cch y chn thng, v b qu ph Zarnitxyn gn t giy ny cho quan t vn php nh Shebarov thanh ton, cho nn s gi ng n y tr li v vic ny. - Nhng b ta l ch tr ca ti kia m? - Ch tr ca ng th c sao!
Trang 72/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Vin chnh vn phng nhn chng vi mt n ci thng hi v b trn, ng thi khng khi c phn c ch nh khi nhn mt anh chng kh kho mi bt u nm mi cay cc, nh mun ni: "Th no, by gi anh thy trong ngi ra sao?". Nhng chng th by gi c thit g, c hi u m i n nhng th tn phiu, nhng vic kin tng y? Nhng th y lm sao c th ng cho chng lo lng, hay d ch n thi cng vy! Chng ng y, c, nghe, tr li v li cn hi na, nhng tt c nhng vic y chng u lm nh ci my. Gi pht ny, tt c con ngi chng ang trn ngp ni hn hoan ca bn nng t v c thng, ca k va thot ra khi mi nguy c ang nng tru trn mnh; chng khng h lo xa, phn tch, khng h hnh dung nhng cch t v gii quyt nhng vn sau ny, khng h nghi ng, thc mc. l mt giy pht vui sng trn vn, t nhin, thun tu th vt. Nhng va lc y s cnh st bng din ra mt cn ging t. Vin trung u, hy ang gin run ln v thi v l ca Raxkonikov v hn l mun cu vn li uy th, hm h xng vo x v ngi "n b sang trng" ng thng kia, ny gi vn nhn hn vi n ci ht sc ng nghch. - Cn m na, rc! - hn bng gn c ht tng ln ngi n b mc tang phc ra ngoi - m qua, ng nh m c chuyn g th h? Li nhng vic nh nhuc by b lm tong c ph ln. Li ru ch, li u . Mun vo nh pha trng gii lm phng? Ta ni vi m, ta bo trc hng mi ln cho m bit rng n ln th mi mt ta khng dung tha na u? Th m m li chng no tt y, ci rc! Raxkonikov kinh ngc n ni t giy but ra khi tay chng ri xung t. Chng ng ngc nhn ngi n b sang trng ang b x v khng cht king d; nhng ch mt lt sau chng cht hiu v cn m ra thch th vi chuyn ny na l khc. Chng lng nghe mt cch khoi tr, thm ch cn mun ci to ln, ci to ln na... Dng nh bao nhiu dy thn kinh ca chng u rung ln bn bt. - Ilya Petrovich! - vin chnh vn phng lo lng gi, nhng ri phi dng li i lc khc, bi v kinh nghim bn thn cho hn bit rng vin trung u nng ny si sc ln ri th khng cn cch g ngn hn li na. V phn ngi n b sang trng th thot tin cn run s cung qut trc cn sm st y; nhng l thay, nhng cu chi bi cng dn dp v cng d di, th v mt b ta li cng ho nh, n ci ca b hng v pha vin trung u hung d kia li cng thm duyn dng. B ta c nhp nhm ti ch, nhn chn lin tip st rut i ngi ta cho php mnh tha li. Cui cng, dp y n. - Tha ng ti u, nh ti c nh nhau m g u - b ta bng tun ra mt trng nh trt , ging c rt nng, tuy b ta ni ting Nga lin lu - v khng h c chuyn g py p c, h ung ru tu say khut ri ko tn, ti xin k ht t ng r. ng ti u ti khng c ti tn g, nh ti l nh t t, tha ng ti u, tu l ch tng tn c, v pn thn ti khng pao gi mun c chuyn g py p. Th nhng h ung ru say mm ri ko tn, li ti thm pa chai na, ri mt ngi d hai chn ln tnh dung cm png chn, fo nh t t m lm nh ry tht khng tt. Hn tp f c tn dung cm, f ti c po hn l nh fy khng cn ra ci th thng g na. Th l hn f ly mt chai ru tnh vo tt mi ngui. Ti pn ki ngay pc kc cng, Kan mi tn, th l hn cm ly Karl tnh dp con mt, Henriet hn cng tnh dp con mt, cn ti th hn tnh ci m nm ln. Thua ng ti u, fo nh t t m lm nh fy
Trang 73/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
tht l pt lt s, th ti mi la ln. Hn lin m ca s trng ra kn to v rng ln the th nhu con ln con, tht l xu h. Ai ti li ch mm ra ph m ht ln nhu con ln con nhu th pao gi? Hi, hi, hi? Kan mi nm ly tui o hn m ko v qu tn, thua ng ti u, c lm rch mt o Rock. Th ri hn la ln l ph tn cho hn mui lm rp. Tht l mt ngui khch khong t t, thua ng ti u, lm t nhng tr py p! Hn po l s fit mt pi po t kt ng, po no hn cng quen, mun fit g f ng th fit. - Th th hn l mt nh vn ? - Tha phi , v tha ng ti u, fo nh t t m nh ry tht i pt lt s! - Thi, thi, thi! ri! Ta ni vi m, ta ni l... - Ilya Petrovich! - vin chnh vn phng li ni, ging y ngha. Vin trung u lic nhanh v pha hn: hn s gt u. - y th tha b Laviza Ivanovna knh mn, y l li dn cui cng ca ti, v ln ny l ln cui cng y nh, vin trung u ni tip. - Nu trong ci nh t t ca b m cn xy ra chuyn by b nh th mt ln na thi, ti s cho b nm mi nh pha ngay, nh trong ging vn qu phi vn ni. B nghe ra cha? - Th ra nh vn kia ly ca ci "nh t t" y nm rp tin n o. y, cc nh vn l th y! - hn va ni va nm mt ci nhn khinh b v pha Raxkonikov. - Hm kia trong mt qun ru cn xy ra mt chuyn nh th ny na: c mt lo vo n ung no n ri khng mun tr tin; i th lo ni: "Ti s cho ln bo mt bi kch nh ngi v vic ny". Trn tu thu tun trc cng c mt lo nh vn dng nhng danh t tc tu tho m v v con gi mt ng t vn quc gia ng knh. Hm trc ngi ta phi tng c mt tn nh th ra khi ca mt hiu bnh ko y. y ci bn nh vn, nh bo, sinh vin, ci bn mm loa mp gii y l nh th y... x! Thi m kia xo i! i! Ta s theo di... liu hn. Nghe ra cha? Luyza Ivanovna on nhn mnh cho t pha, va cho va i tht li ra ca, nhng va n ca th vp lng phi mt vin s quan p trai c khun mt ci m ti tn vi b ru rm tuyt m mu vng ng. chnh l Nikodim Phomits, vin qun trng cnh st. Luyza Ivanovna vi vng ci mnh cho n gn st t v nhn nhy tng bc ngn chy vt ra ngoi. - Li sm st, bo t, cung phong? - Nikodim Phomits thn mt v n tn ni vi Ilya Petrovich - li b quy ry tru tc, li si sc ln ri! Va vo n cu thang ti nghe thy ting. - Bit lm th no c? - Ilya Petrovich ni, ging l ng mt cch i cc, va ni va cm my tp giy t i sang bn bn, c mi bc li nhch vai ln mt ci trng rt ngon mc. - y, xin ngi thy cho: ngi vn s y, - tc ngi sinh vin ny, hay ni cho ng hn, l ngi cu sinh vin ny, khng tr tin, k nhng t tn phiu v khng chu cun gi ra khi nh tr, ngi ta gi n kin khng ngt y th m ngi li cn c nh khiu ni l ti dm ht thuc trc mt ngi! Ngi cn t ra khim nh gp my, y xin ngi i u th nhn xem: dng v ngi hp dn cha!
Trang 74/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Ngho khng phi l xu, anh bn , nhng lm th no c! Ai cng bit l thuc sng khng i no chu ai lng nhc: Chc ng li c iu g bc mnh vi trung u v khng t kim ch c ch g - Nikodim Phomits n tn ni tip vi Raxkonikov, - nhng ng lm nh vy l khng phi: trung u y l mt ngi ht sc cao qu, nhng tnh nh thuc sng, nh thuc sng! C bng ln, si ln, chy pht ln - ri mt bin! Xong l ht! Rt cc ch cn li mt tm lng vng! Cho nn trong binh on mi t cho ng ta ci bit hiu "trung u thuc sng"... - M y c phi l mt binh on thng u? Ilya Petrovich tht ln, rt hi lng v c mn trn d chu nh vy, nhng vn cha ngui ht cn gin. Raxkonikov bng thy mun ni vi hn mt cu g tht ho nh. - i u c th ngh m xem, - chng quay v pha Nikodim Phomits m u, ging rt ung dung. - i u c th t mnh vo tnh cnh ti xem... Ti rt sn lng xin li ngi trung u, nu v phn ti c g s xut i vi ngi. Ti l mt sinh vin ngho v au m, lun b cnh tng bn giy v - chng dng ng ch "giy v". - Ti l cu sinh vin, bi v hin nay ti khng c cch g sinh sng, nhng ti s nhn c mt s tin... Ti c ngi m v ngi em gi trn X... H s gi tin cho ti, v ti s tr. B ch tr ca ti l mt ngi tt, nhng b y thy ti mt ch dy hc v bn thng lin khng tr c tin tr nn on gin ti n ni thm ch cng khng thm dn cho ti n na... V ti khng th no hiu c ci tn phiu y l th no. By gi b y cn c vo t tn phiu y bt ti tr tin, ngi c th ngh xem... - Nhng c phi vic chng ti u... - vin chnh vn phng li ni. - Xin php, xin php ngi, ti hon ton ng vi ngi, nhng cng xin ngi cho php ti c gii by, - Raxkonikov li tip, chng khng ni vi vin chnh vn phng m vn ch ni vi Nikodim Phomits, nhng cng c ht sc quay v pha Ilya Petrovch mc du hn c mt mc lm ra v nh ang cm ci xem ng giy t, khng thm ch n chng, - v phn ti ti xin php gii by rng ti tr nh b ta hn ba nm nay, mi t hi ti mi qu ln v trc tin... trc tin... v chng vic g ti li khng th nhn rng ngay t u ti c li ha l s ly con gi b ta, mt li ha ming, hon ton khng c g rng buc... l mt ngi con gi m, d sao ti cng c cht cm tnh vi c ta... tuy cng chng phi yu ng g, ni tm li, tui tr, ngha l ti mun ni rng hi y b ch tr i vi ti rt rng ri v mt tin nong, v ti sinh hot c phn... hi y ti nh d lm. - Chng ti tuyt nhin khng i hi nhng li tm s nh th, tha ngi, v chng cng khng c th gi, - Ilya Petrovch ngt li mt cch th l, v c thng, nhng Raxkonikov hm h cp li ni tip, tuy by gi chng cht thy ht sc kh ni. - Nhng c xin cc ngi cho php ti k ht... mi vic v v phn ti... tuy cng xin tha nhn rng k nh vy l tha. Nhng cch y mt nm ngi con gi y cht v bnh thng hn, cn ti th vn tr nh c, v khi dn sang cn nh hin nay, b ch c ni vi ti, nh ch thn tnh... rng b hon ton tin cy ti, nhng gi ti vui lng vit cho b mt t tn phiu mt trm mi lm rp tc tt c s tin m b coi l ti cn n ca b, th tt hn. Xin cc ngi hiu cho: chnh b ta ni rng h ti vit cho b t giy y, b li s cho ti n bao nhiu cng
Trang 75/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
c v v phn b s khng bao gi, khng bao gi, - l nguyn vn li b, - dng n t giy y, b c cho ti t tr dn... Th m by gi, n khi ti mt ch dy hc v khng c g n na, b li em ra kin tng... Ti cn bit ni th no c? - Xin ngi vui lng hiu cho rng tt c nhng tnh tit lm ly y u khng c dnh dng n chng ti - Ilya Petrovch xc xc ct ngang - ngi phi k giy nhn n v giy cam kt, cn nh chuyn ngi c yu ngvhay khng yu ng, v nhng ni nim bi t ca ngi, th chng ti tuyt nhin khng cn bit n - Ka sao anh... ph phng th... - Nikodim Phomits va lm bm va ngi vo bn v cng bt u h hoy vit. Hn t dng thy ngng ngng. - ng vit i, - Vin chnh vn phng ni vi Raxkonikov. - Vit g? chng p, ging rt xng. - Ti s c cho m vit. Raxkonikov c cm gic vin chnh vn phng i x vi chng c v khinh th hn sau khi nghe nhng li tm s va ri, v l thay, chng bng thy mnh hon ton khng cn thit g n bt c quan nim ca ai i vi mnh na; s chuyn bin y din ra ch trong mt nhy mt. V th chng chu suy ngh mt cht, Raxkonikov d nhin s ly lm l rng trc y mt pht mnh c th ni nh vy v hn na li ph by c tnh cm mnh ra. M nhng tnh cm y th ly u ra? By gi th ngc li, gi s nhng ngi ngi trong phng ny khng phi l nhng tn cnh binh m l nhng ngi bn thn nht ca chng, th chc chng cng khng tm ra c ly mt li chn tnh ni vi h: lng chng bng dng thy trng hoc ra. Chng c thc r rt rng mt cm gic nng n, xt xa v ni c n, lc lng khng b bn ca mnh, bng nhin trn ngp tm hn chng. Tm trng chng xoay ngc hn li nh vy khng phi v chng thy r s hn h ca nhng li th l tm tnh trc Ilya Petrovch hay ci v c ch hn h ca vin trung u. , by gi th chng cn thit g n s hn h ca bn thn, n tt c nhng tr ganh ua hiu thng, nhng th trung u, i u, bm, tn phiu, kin tng, vn vn, vn vn. Gi s bn h c ra lnh em chng ln gin ho hnh hnh ngay lc y th hn chng cng khng h nhc nhch, thm ch cn nghe li tuyn n y mt cch l ng na l khc. Trong ngi chng ang din ra mt qu trnh mi l, t ngt, cha tng thy. Khng phi chng hiu, m chnh l chng c cm gic ht sc r rt rng mnh khng cn c th th l tm tnh nh lc ny nh, nhng cng khng th no ni bt c chuyn g vi nhng k ngi trong phng giy cnh st ny, v d h c l anh em rut tht ca chng chng na, th chng cng tuyt nhin khng l g phi i ni chuyn vi h, d trong trng hp no cng vy; k cho n pht ny chng cha tng bao gi c mt cm gic k d v khng khip n th. V xt xa hn c, y li l mt cm gic nhiu hn l mt thc, mt khi nim; mt cm gic trc tip, ci cm gic au n nht m chng tri qua t trc n nay. Vin chnh vn phng bt u c cho chng vit giy nhn n theo cng thc thng l, ngha l ti cha th tr n c, ti xin ha n ngy n ngy kia s tr, ti cam kt khng ra khi thnh ph, khng em ti sn i bn, i cho... - Nhng ng khng sc vit na ka, bt c tut ra khi tay, - vin chnh vn phng ni, mt t m nhn Raxkonikov. - ng m ?
Trang 76/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Vng... ti thy chng mt... ng c tip i! - Thi ht ri, ng k tn cho. Vin chnh vn phng cm ly t giy v quay ra gii quyt cc vic khc. Raxkonikov tr cy bt, nhng ng l phi ng dy ra v, th chng li chng khuu tay ln bn v gi hai tay ln m ly u. Chng c cm gic nh b ai ng inh vo inh s. Chng bng ny ra mt ngh k l: ng ngay dy, n cnh Nikodim Phomits v k cho hn nghe tt c nhng vic xy ra hm qua, k cn k cho n tng chi tit nh nht, ri a hn v bung mnh v ch m c giu trong gc bung, trong ci l thng. mun y mnh n ni chng ng dy toan thi hnh ngay. "Hay ngh qua mt cht . Khng, tt hn ht l ng ngh g ht, nhm mt m lm!" Nhng chng bng ng c ra nh ng dinh ti ch: Nikodim Phomits ang ni g rt hng vi Ilya Petrovich, v chng nghe long thong: - Khng th c, phi th c hai ra. Th nht l v tt c nhng vic y y ry nhng mu thun; anh th ngh xem: vic g h li i gi ngi gc cng, nu chnh h l th phm? t t gic mnh hay sao? Hay l nh lc hng? Khng phi, nu th th qu quyt qu chng! V cui cng l ngi gc cng v mt m li bun c trng thy tn sinh vin Pextriakov ngay khi hn vo: hn i vi ba ngi bn v chia tay vi h ngay cng vo, ri li hi thm ch ngay khi bn kia cn ng y. Ch nh i lm mt vic nh th m li cn hi ch ? Cn nh tn Koch th trc khi n nh m gi ngi nh lo th bc tng di n na ting ng h v ng tm gi km mi lm mi t ln phng m gi trn gc. By gi ng th ngh xem... - Nhng khn n li khai ca h c ch mu thun nh sau: h qu quyt rng h c p ca v cnh ca ng kn, th m ba pht sau, khi i ln vi ngi gc cng, th li thy ca m? - Vn l ch : chc chn hung th ang trong nh v cht ca li; v chc chn s tm thy hn y, nu ci thng cha Koch kia khng di dt b xung nh tm ngi gc cng. Chnh trong khong thi gian y hn c th gi xung thang gc v lm th no lt qua mt h. Lo Koch th c lm du thnh lia la, lo ni: "V th ti ng li y th hn nhy x ra b ru vo u ti mt ri". Hn ang mun lm l t n cha y. H - h - h! - Th khng ai trng thy hung th ? - Th trng thy th no c? Ci nh y nh ci vn bch th y m, - vin chnh vn phng, ny gi bn lng tai nghe, bung mt li nhn xt. - S vic r lm ri, r lm ri! - Nikodim Phomits hm h nhc i nhc li. - Khng, s vic chng r t no u, - Ilya Petrovich khng nh. Raxkonikov cm ly m v i ra ca, nhng chng khng ra c n ca... Khi chng tnh dy th thy mnh ngi trn mt chic gh, bn phi c mt ngi no ang ng chng, bn tri c mt ngi khc cm mt ci cc mu vng ng y mt cht nc g vng vng, Nikodim Phomits th ng trc mt chng v ang nhn chng chng chc; chng ng dy. - Sao th, ng m ? - Nikodim Phomits hi, ging hi xng. - Khi k giy ng y cm bt khng ni ri,- vin chnh vn phng var nhn xt va ngi
Trang 77/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
vo bn v tip tc lc son giy t. - ng m lu cha? - Ilya Petrovich cng ang ngi son giy t bn mnh, qut ch ra. D nhin hn cng n xem xt Raxkonikov khi chng ngt i nhng lp tc lng ra khi thy chng tnh dy. - T hm qua... - Raxkonikov lp bp tr li. - Th hm qua ng c ra khi nh khng? - C! - Trong khi ang m? - Trong khi ang m! - Lc my gi? Hn by gi ti. - Xin hi ng i u nh th? - Ra ph. - Tht l gn v r. Raxkonikov tr li rt xng, dn tng ting mt, mt trng nht nh t giy, hai con mt en ni tia mu nhn thng vo mt Ilya Petrovich. - ng y ng khng vng na, th m anh... - Nikodim Phomits nhn xt. - Khng sao! - Ilya Petrovich ni, ging nghe rt khc thng. Nikodim Phomits cn mun ni thm mt cu g na, nhng sau khi a mt v pha vin chnh vn phng lc by gi cng nhn chng khng chp, li thi. Ai ny bng lng thinh. Trong phng im lng mt cch k l. - Thi c - Ilya Petrovich kt lun, - ng c th v. Raxkonikov i ra. Chng cn c th gi nghe thy ting bn tn xn xao ni ln khi chng va ra khi ca: nghe r nht l ging ni c d hi ca Nikodim Phomist... Ra n ph chng tnh hn li. "Khm nh, khm nh, chng s khm nh ngay by gi? - chng t nh trong khi ro bc cho chng v n bung, - qun k cp! Chng n nghi ng!" Cm gic lo s lc ny li lun vo khp ngi chng, t u n chn. Ch thch
(1) Xin bn c lu rng s vic xy ra Petersburg, vo ma h, tit ny, m Petersburg l "m trng" khng c mt tri nhng vn sng.
Trang 78/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
(2) Nhng ngi gc cng hng ngy phi n s cnh st bm bo. (3) Xin cm n (ting c)
Trang 79/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 8
"Nu chng khm ri th sao? Nu by gi v va gp chng ngay nh mnh th sao?". Nhng n bung chng y ri. Khng c g, khng c ai ht; khng c ai dm ng vo y c, ngay n Naxtaxia cng khng h bn mng ti. Nhng tri! Lm sao lc ny chng li c th tt c nhng th y trong ci l thng kia? Chng m b vo gc nh, th tay xung di ln giy ly cc th giu trong l nht vo ti. C thy c tm ci: hai ci hp con ng hoa tai hay mt th g nh th - chng cng khng nhn r na; ri n bn ci bao nh bng da d, mt si dy chuyn bc giy bo, v mt vt g na khng r, hnh nh mt tm hun chng, cng bc giy bo. Chng t ht vo cc ti o khoc, vo ti qun bn phi cn nguyn vn, c sao cho tht kh trng thy. Ci bp tin chng cng gp lm mt vi cc th kia. Ri chng ra khi phng, ln ny c ca m toang. Chng bc nhanh nhn, qu quyt, v tuy cm thy chn tay ri r ra, chng vn tnh to. Chng s b truy bt, chng s rng na gi sau, hay milm pht sau c lnh theo di chng; vy th phi tm cch phi tang trc i: Cn phi lm cho xong trong khi thn th hy cn cht no sc lc, tr c hy cn cht no minh mn... Nhng i u by gi! iu c gii quyt t lu: "Vt tt xung knh o, th l phi tang, v v ny s kt thc". Chng quyt nh nh vy ngay t m qua, trong cn m sng, chng cn nh r l ng vo khi chng toan nhm dy my ln: "Nhanh ln, nhanh ln, i m vt ht i". Nhng by gi mi bit l vt i nh th rt kh. Chng i lang thang dc theo b knh Ekaterina na gi ri, c l cn lu hn na, v my ln mi khi i ngang bn chng li nhn nhng bc tam cp dn xung lng knh. Nhng khng th no ngh n chuyn thc hin nh c: hoc c nhng ci b ngay li xung, v trn b nhng ngi th git ang git qun o, hoc c nhng chic thuyn buc vo b, v ni no cng nhan nhn nhng ngi, v li xung quanh y, dc theo b knh, ng ch no ngi ta cng c th nhn thy, c th ch c: t dng li c ngi c i xung bn, dng li ri b mt ci g xung nc thi kh nghi lm. Th ri nh ra my ci hp kia khng chm m li ni lnh bnh trn mt nc th sao? M chc chn l phi nh th! Bt c ngi no cng c th trng thy. C th ny thi, khi gp chng ai ny cng nhn ng nh th xa nay ch ch n chng. "Khng hiu ti sao h li nhn nh th". Hay c l ch l cm gic ca mnh - chng bn khon t hi. Cui cng chng ngh c l nn i ra mn sng Neva th hn. y vng hn, v kh c ngi trng thy hn, d sao th y cng thun li hn, v nht l xa ch chng hn. Ri chng bng ngc nhin: lm sao chng li c th i lang thang sut hng na ting ng h trong khi ang lo s nh vy nhng ni nguy him ny m khng ngh ra t trc? Chng ph mt na gi ng h lm mt vic v l nh vy cng ch v trong khi m sng chng c ln quyt nh nh th! Do ny chng m ra ng tr, hay qun l lng, v chnh chng cng bit th.
Trang 80/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Nht nh phi lm gp! Chng theo i l V., i ra sng Neva, nhng dc ng mt ngh li vt hin n: "Ti sao li ra sng Neva, ti sao li phi vt xung nc? Sao li khng tm mt ni no cho tht xa, trn cc o chng hn, v n mt ch no tht vng: mt khm cy hay mt bi rm, chn cc th y xung ri nh du vo thn cy chng hn, c phi hn khng". V lc by gi tuy chng thy mnh khng sc suy tnh cho r rng v tnh to, chng cng c cm gic rng l mt ngh ng n. Nhng ri rt cc chng cng khng i n cc o s vic xy ra khc hn: khi t i l V., ra n mt qung trng, chng bng trng thy bn tri c mt li i dn vo khong sn xung quanh c tng ro bao bc kn mt. bn phi, st ngay li vo v ko di cho n tn cui sn l bc tng ca ngi nh bn tng bn cnh, khng tr ca s, khng qut vi. bn tri, song song vi bc tng kn v cng st bn cng vo, c mt dy hng ro g chy su vo khong hai mi bc ri b qut sang tri. l mt khong t trng ngn ngang nhng vt liu b i. Xa hn, mi tn cui sn, bn kia tng c th thy gc mi mt ci nh kho bng thp lp xp, m khi en x, c l thuc mt xng th no y. Chc hn trc kia y c t mt xng ng xe, lm kho hay l mt ci g tng t; hu nh ngay t cng vo, ni no cng thy en x nhng bi than. "y ri, phi vt vo y ri b i". Raxkonikov cht ngh. Khng thy ai trong sn, chng bc vo cng v cht thy ngay st cng c mt ci ng mng lp vo tng nh vn thng thy nhng nh c nhiu th thuyn, phu xe v.v... v khong tng pha trn ng mng thy c my ch vit bng phn: "Cm ng i ch ny". Nh vy cng tt, chng ai c th nghi ng chng gh vo y. "Phi vt ht li y thnh mt ng v b i". Chng a mt nhn quanh mt ln na, v nh thc tay vo ti, th cht trng thy ngay chn tng ngoi, gia ci cng v ci ng mng cch nhau khng y mt thc, c mt tng ln khng o gt g, c l nng ti pt ri, t st vo chn hc tng . Bn kia bc tng y l h ph; ng trong sn c th nghe thy ting chn bc ca nhng ngi qua ng tha tht; nhng ngoi ng nhn vo khng th trng thy chng c, tr khi c ai gh vo y. V chng iu rt c th xy ra, cho nn cn phi lm gp. Chng ci xung gi hai tay nm tht chc ly phn trn tm , ly ht sc lc lt nga n ra. di tng t lm xung thnh mt ci hc trng; chng lp tc trt ht cc th trong ti vo y. Ci bp tin nm trn cng, th nhng trong hc vn cn ch. Xong u y chng li m tng lt li, n nm va vn vo ch c, ch hi nh cao ln hn trc mt cht. Nhng chng bi t xung quanh v ly chn p vo cnh ra hn . Khng cn trng thy g kh nghi na. Chng ra ph v i v pha qung trng. Mt nim vui sng mnh lit, hu nh khng sao chu ni, li trn vo lng chng trong giy lt. "Th l phi tang! Ai li c th ny ra ci n tm di tng y bao gi? C l n nm y t hi mi xy nh, v s cn nm y by nhiu lu na. M d c tm thy, th c ai i ng cho mnh? Th l xong! Mt ht tang chng!" v chng ph ln ci. Phi, v sau chng nh li rng lc y chng r ra ci nc ln tng cn lng l ngn hi v ci mi hi lu, sut trong thi gian chng i qua qung trng. Nhng khi chng r vo i l K, ni m hm kia chng gp ngi con gi say ru, trn ci ca
Trang 81/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
chng vt tt. Nhng ngh khc len vo u chng. Chng li cht c cm tng rng mnh s thy gh tm khi i qua chic gh di m chng ngi suy ngh sau khi ngi con gi b i, v cng s thy kh chu ht sc nu gp li ngi cnh binh c b ria m hm y chng trao cho hai mi c-pch. "Ma bt n i cho rah!". Chng bc i, mt nhn hai bn mt cch l ng v hn hc. By gi bao nhiu ngh ca chng u xoay quanh mt im chnh no , chng cng cm thy rng qu l im chnh, v by gi, chnh lc ny y, chng cn li mt mnh i din vi ci im chnh y, ln u tin trong sut hai thng va qua. "Thi k m n! - chng bng ngh trong cn tc gin in cung. - bt u ri , th c bt u; cuc sng mi ? Mc cho n i v nh m! Tri i, sao li c nhng chuyn ng ngn n th!... Hm nay mnh ni di v lm nhng vic tht hn h! Mnh qu gi mt cch nhc trc mt ci thng Ilya Petrovich mt y! Nhng cng ton l chuyn nhm ht! Nh tot vo tt c bn chng n, m cng cn qui g ngh n chuyn mnh c qu gi hay khng qu gi. Vn khng phi y! Khng phi y cht no!... Bng chng dng li; mt cu hi mi, hon ton bt ng v ht sc n gin cht ny ra, khin chng ri tr v kinh ngc mt cch chua xt: "Nu qu tt c nhng vic u lm mt cch c thc ch khng phi lm h ho, nu my qu c mt mc ch r rng v vng chc, th lm sao mi cho n by gi my vn khng h nhn vo ci v tin v khng bit vic ny a li cho my nhng g, V u m my chu kh chu s v bt tay vo mt vic hn h, xu xa, b i nh th? Va ri my mun vt ht xung nc, c ci v tin ln cc th khc m, thm ch my cng cha m ra xem na... sao li c th nh th?" Phi, ng nh th, hon ton ng nh th. V chng trc kia chng cng bit th, v y hon ton khng phi l mt vn mi m g i vi chng; th m m qua, khi quyt nh vt xung nc, chng quyt nh khng h phn vn, lng l, c nh th tt nhin phi nh th, khng th no khc i c... phi, chng bit ht nhng iu v nh ht; m hu nh vic c quyt nh ngay t hm qua, ngay khi chng ngi bn ci rng ly cc th trong rng ra... Ra th y... " l v mnh ang m nng, - cui cng chng qu quyt t nh, - chnh mnh dy v, hnh h mnh, v chnh mnh khng bit mnh ang lm g... C ngy hm qua, hm kia, sut c mt thi gian y mnh t dy v... Mnh s khi v s khng lm kh mnh na... Th nh khng khi cht no th sao? Tri i! Chn ngy ln ri?..." Chng bc i, khng dng chn. Chng ho hc mun tm cch khuy kho, nhng khng bit nn lm g. Mt cm gic mi m, khng sao cng c mi pht mt trn ngp lng chng: l mt cm gic gh tm khng b bn, hu nh nhc th, i vi tt c nhng g chng gp, tt c nhng g xung quanh chng, mt cm gic kin tr, c lit, cay c. Chng thy tt c nhng ngi qua ng u c nhng b mt, nhng dng i, nhng c ch kh . Gi c ai ln ting ni g vi chng, chng s nh thng vo mt h, c l cn xng vo cn h na,... Chng bng dng chn khi ra n b sng Neva Con, trn o Vaxili, cnh ci cu. "Hn y, trong ngi nh ny y. - chng thm ngh. - Sao th nh, mnh loay hoay th no ri rt cc li dn xc n nh Razumikhin! Li y nh hm y... m k cng l tht; mnh ct i n y hay
Trang 82/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
chng qua tnh c i ngang, th cng th thi; hm kia... mnh ni... l mt ngy sau khi vic y xong xui mnh s n hn, th th c n thi! Lm nh th by gi mnh khng th gh nh ai c na!" Chng ln phng Razumikhin gc nm. Razumikhin c nh. Lc y anh ang ngi vit h hoy trong cn bung cht hp. Nghe ting g ca; anh ra m. bn thng nay hai ngi khng gp nhau. Razumikhin mc mt chic o di ng rch bm, chn i giy vi, u tc ri b, ru khng co, mt khng ra. Gng mt anh l v ngc nhin. - Cu y ? - Anh ku ln, mt chm chm nhn bn t u n chn; nhng ri anh im bt v hut ln mt ting. - Bi n th kia ? Cu mc cn bnh hn c t na ri y! - anh nhn my tm gi rch ca Raxkonikop ni thm. - Ngi xung ch, hnh nh cu mt lm th phi. V khi Raxkonikov bung mnh ri phch xung chic i-vng Th Nh K lt vi sn cn ti t hn c chic gh ca chng, Razumikhin bng nhn ra rng bn mnh m. - Nhng cu m hn hoi ri, cu khng bit ? - Ni on anh cm ly tay bn bt mch. Raxkonikov git pht tay ra. - Khng cn, - chng ni, - ti n... Th ny, ti khng c ch no dy hc c... ti mun... v chng ti cng cc cn ch dy... - Ny, cu m sng ri cn g! - Razumikhin chm ch, quan st chng v nhn xt. - Khng, ti khng m sng... - Raxkonikov ri i-vng ng dy. Khi ln nh Razumikhin, chng khng ngh n vic mnh s phi mt gip mt vi bn. Mi n by gi, do kinh nghim thc t, chng mi vt ngh ra rng gi pht ny khng c g c th lm cho chng kh chu hn l phi mt gip mt vi bt c ai trn i. Mt ni hn hc d di y ln trong lng chng. Va bc qua ngng ca phng Razumikhin, chng thy cm tc bn thn mnh n nghn c. - Thi cho cu? - chng bng ni v i ra ca. - Ka khoan , khoan , cu ny gn qu? - Thi! - Raxkonikov git tay ra ni. - th th cu n y lm qui g! Cu pht in ri chc? Th kia c tc khng ch. T khng cu ra v nh th u. - th th cu nghe y, ti n cu l v ngoi cu ra ti khng bit ai c th gip ti... bt u... v cu tt hn ht thy bn h, ngha l cu thng minh hn, c th bn bc c... Nhng by gi ti li thy rng ti khng cn g na ht, cu nghe ra cha, hon ton khng cn g na ht... khng cn ai gip , cm thng g ht... Ti s t liu ly... mt minh... Thi th ri! C mc xc ti! - Th khoan t no, d hi! Cu in tht ri! T th cu mun th no cng c, cu xem, t cng khng c ch dy hc, m t cng ch cn; nhng ch tm tm c mt lo li
Trang 83/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
sch tn l Kheruvimov, lo ny cng ng gi mt ch dy hc chn. By gi th c i lo y ly nm ch dy hc cc nh bun t cng khng i. Lo ta xut bn c sch v hin ang cho in nhng tp sch nh v khoa hc t nhin, bn t nh tm ti! Ch ring ci u khng thi cng ng ng tin ri! Cu th bao gi cng bo t ngc: th m c k cn ngc hn t na, t ni tht y! By gi lo y cng ang lao theo phong tro, tuy mt ch cn i cng khng bit: l d nhin t khch cho lo lao mnh na vo. y c hai tp gn bn chc trang ting c - theo t th ch l th vn bn thuc ng ngn nht i, ti ni tm li l: n b c phi l ngi hay khng phi l ngi? V c nhin tc gi chng minh mt cch trnh trng rng n b qu l ngi tht. Kheruvimov chun b xut bn quyn sch ny p ng vi phong tro tho lun v vn ph n, t th dch, lo y th lm ci vic ko di bn chc trang ny ra thnh mt trm trang, chng t s vit mt ci du cho tht ku di n na trang giy v em bn nm ho mt quyn. Chu lm! Tin cng dch ca t l su rp mi tp mi su trang, v chi c thy c chng mi lm rp, t lnh trc su rp ri y. Xong ci ny th s dch sang mt ti liu ni v c voi, ri th trong phn sau quyn "Confessions"(1) cng thy c nhiu on ni nhm ht sc v v, cho nn cng dch nt; c mt thng cha no ni vi Kheruvimov rng Rousseau cng l mt th Radisev, l d nhin ta c m , k m n. Th no, cu ly tp 2 quyn "n b c phi l ngi khng?" v m dch nh. Nu cu bng lng th ly ngay nguyn bn, bt giy y - ton l ca cng y - v cm ly ba rp: t lnh tin ng trc cho c hai tp, th ngha l phn cu ba rp. Dch xong cu s nhn nt ba rp na. Nhng cu ng c ngh l t gip g cu nh. Ngc li, va trng thy cu t tnh chuyn nh cu ngay. Trc ht l t vit hay sai chnh t, th n l ting c ca t i khi cng schwach(2), thnh th phn nhiu t c t ba ra m vit v t an i rng lm nh vy sch ch c th hay thm m thi. Th nhng bit u c, c l n khng hay thm m li cng ti thm th c... Cu c ly khng? Raxkonikov lng l cm ly tp giy in ting c cm ly ba ng rp v i ra, khng ni ly mt li. Razumikhin ngc nhin nhn theo chng. Nhng ra n gc ph, Raxkonikov bng quay pht tr li, ln phng Razumikhin, t ln bn c xp giy ln ba ng rp, cng vn khng ni ly mt li, ri i ra. - Ka cu st tht ri? - Razumikhin rt cc cng in tit gm ln. - Cu lm ci tr g th? n t cng phi ln rut ln vi cu... th th n lm g, qu? - Ti khng cn... dch... - Raxkonikov lm bm trong khi bc xung thang gc. - Th th cu cn ci qui g no? - Razumtkhin trn gc qut ch xung. Raxkonikov lng thinh bc thng. - Ny! Nh cu by gi u th h? Khng c ting tr li. Thi mc x... xc cu! Nhng Raxkonikov ra ph. Trn cu Nikolaevxki chng li phi sc tnh, ln na, v mt s vic xy ra khin chng rt kh chu. Mt ngi x ch nh xe song m qut roi vo lng chng v chng sut m u vo chn nga, tuy hn ba bn ln qut chng trnh ra. Nht roi lm cho chng gin in ln. Chng nhy vt ra thnh cu khng hiu ti sao chng c i nghnh ngang gia cu, khong dnh cho x c, nghin rng kn kt. My ngi ng quanh
Trang 84/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ci r ln. - ng i! - Chc l mt thng k cp. - Ai cn l g, gi v say ru ri chui u vo bnh xe lnh tin bi thng ch g? - Cng l mt cch xoay tin ng , cng l mt cch xoay tin. Nhng trong khi chng cn ng bn thnh cu, va nhn theo c xe song m ang xa dn vi i mt gin d v ngy di va xoa lng, chng bng cm thy c ai di tin vo tay chng. Chng nhn li th thy mt ngi n b ng tui, trng chng l hng bun bn, u trm khn, chn i giy da d, cng i vi mt ngi thiu n i m d, cm xanh, chc l con gi b ta. "Anh cm ly, v Cha". Chng cm ly ng tin, v h i thng. C l mt ng ho i. Trng dng v v cch n mc ca chng h rt c th tng chng l mt ngi n my vn thng nga tay xin tng ng xu trn h ph. Chng c b th nh vy chc hn cng l nh nht roi kia lm cho h ng lng trc n. Chng nm cht ng ho i trong tay, i mi bc v quay mt ra sng Neva, v pha hong cung. Bu tri khng mt gn my, v mu nc xanh bic hu nh ln vi mu tri, mt iu rt t thy trn sng Neva. Khng c ni no c th nhn r nhng ng nt ca mi nh th Isaac nh ch chng ang ng, trn cu, cch nh th chng hai mi bc. Chic mi vm khum nh ln trn nn tri, v qua ln khng kh trong vt cn c th thy r tng nt trang hon trn mi. Ch b roi qut ht au v Raxkonikov qun khuy n i; by gi ch c mt ngh lo u m h khin chng bn tm. Chng ng yn hi lu nhn m m vo khng gian xa thm; ni ny i vi chng rt quen thuc. Hi chng cn lui ti trng i hc, nht l trn ng v nh, chng thng dng li hng trm ln ng ch ny, nhn m m vo bc ton cnh trng l ny v c mi ln nh th chng li ly lm l v ci n tng m h v kh hiu nhm ln trong lng chng. Bao gi ci quang cnh trng l y cng nh th vo ngi chng mt lung hi lnh but k l; v chng c cm thy bc tranh lng ly y c mt ci g gh lnh, dng dng... C mi ln nh vy chng li ly lm l vi ci n tng m u, huyn b nhm ln trong lng mnh, v khng dm tin rng mnh c th hiu thu c: chng li t ha s tm cch l gii sau. By gi chng bng sc nh li nhng ni bn khon, thc mc trc kia, v cm thy rng khng phi ngu nhin m mnh nh li nh th. Ch ring mt iu ny thi chng thy n c v k qui v huyn b, l chng dng li ng ch c, dng nh chng tht s tng rng by gi mnh cng c th suy ngh nh trc kia, cng c th quan tm n nhng vn v nhng quang cnh m... trc y khng lu chng vn quan tm n. Thm ch chng cn thy gn nh nc ci na, tuy lng chng s li n au nhi c ngc ln. mt ni no su thm pha di kia, di chn chng, m m hin ln tt c ci d vng y; nhng ngh, nhng vn , nhng ni bn khon, nhng n tng c, v c bc ton cnh ny, v c bn thn chng na, tt c, tt c... Chng c cm gic nh mnh ang bay bng ln, chi vi mt ni no cao ngt, v mi vt u tan bin i trc mt chng... Chng bt gic xua tay mt ci, v cht thy c ng ho i trong lng bn tay nm cht. Chng ng tay ra, nhn m m vo ng tin mt lt ri ang tay nm xung nc. on chng quay li i v nh. Chng c cm tng nh mnh va ly ko ct t hn bn thn mnh ra khi mi ngi v mi vt.
Trang 85/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng v n nh th tri chiu, nh th ngha l chng i lang thang su ting ng h. Chng v nh ra sao v i li no th chng khng h nh t g ht. Ngi run bn ln nh con nga mt l, chng ci o nm ln i-vng, ko chic o khoc p ln ngi v lp tc thip i... Khi tri ti mt, chng sc tnh gic v mt ting go khng khip. Tri i, ting go g m gm guc th Chng cha bao gi nghe thy nhng m thanh qui g nh vy, chng cha tng nghe thy nhng ting r, nhng ting qut, nhng ting rt, nhng ting khc, nhng ting m v chi ra nh vy bao gi. Chng cng khng th hnh dung ni mt ci g hung d, th vt nh vy. Chng kinh hi nhm dy v ngi trn i-vng, pht pht li lng ngi i v s hi v au n: Nhng ting m , la ht mi lc mt thm d di. V chng bng v cng kinh ngc nhn ra ting b ch nh. B ta go tht, r rt ln, khc lc k l cung qut, c khi lu li li ni khng ra ting na, thnh th khng ti no nghe ra c b ni nhng g. Ch bit l b ang ku van, chc l ang van ngi ta ng nh p mnh na, v c mt ngi no ang nh p b tn nhn trn thang gc. Ngi ang nh tc gin in cung, gn c ln qut mng khng khip n ni khn c ging, th nhng cng ang ni g rt nhanh, c c my ting li sc sa ln khng cn nghe ra ci g na. Bng Raxkonikov run bn ln: chng nhn ra ging ni ny; l, ging ca Ilya Petrovich, Ilya Petrovich ang y, v ang nh p b ch nh! Hn ly chn vo b ta, cc u b vo bc thang, - c nghe nhng ting n o nhng ting la ht v m cng r! Lm sao th tri dt o in c ri hay sao? Khp, cc tng trn gc di, sut dc cu thang ngi ta ra ng nght: c th nghe thy nhng ting ni xn xao, nhng ting ku i, nhng ting chn chy thnh thch, nhng ting ca ng m m. "Nhng c chuyn g th, ti sao, v lm sao li c th nh th c!" - chng c ngh i ngh li, tht s lo s rng mnh pht in hn hoi ri. Nhng khng, chng nghe qu r!... Nhng nu th th h sp n phng chng ngay ty gi, bi v... chc u ui cng u do chuyn hm qua... m ra c... Tri i!" Chng nh cht tri ca li, nhng tay chng c r xung... v li cng v ch! Ni hi hng nh mt tng bng trm ly tm hn chng, khin chng au but, co qup li... Nhng ri cui cng ting n o inh i, ko di c n mi pht, bt u im ng dn. B ch nh lun mm rn r v th di sn st; Ilya Petrovich vn cn hm do v nguyn ra... Nhng rt cc hnh nh chnh hn cng lng i; khng cn nghe thy ting hn ni na; "hay l hn i ri! Ly chal". Phi, y, b ch nh cng i ra, mm vn rn r v khc tht tht... v y, ca phng b ta ng sp li... m ng ri thang gc tn v cc bung; h xn xao bn tn, gi nhau i, ting ni khi to ln thnh ting qut, khi nh li ch cn nghe r rm. Chc l ng lm; gn nh c nh u ra xem th phi. "Nhng tri i, ch nh li c th nh th c! M ti sao, ti sao hn li n y lm ci g?" Raxkonikov bn rn gc xung i-vng, nhng khng sao nhm mt li c na; chng nm yn khong na ting ng h, vi mt cm gic s hi au n khng sao chu ni, m xa nay chng cha h bit. Bng phng chng sng rc ln: Naxtaxia va bc vo tay cm nn, tay bng xp. Ch ta chm ch nhn chng, v khi thy chng ang thc, ch t cy nn xung bn v bt u by cc th ra, bnh m, mui, a, tha. - Chc t hm qua cha n g. i lang thang sut c ngy v li st hm hp ln ch c phi khng u.
Trang 86/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Naxtaxia ny... ti sao h nh p b ch th? Naxtaxia nhn chng chm chp. - Ai nh b ch? Va ri y... cch y na gi y m, Ilya Petrovich, vin ph qun trng, trn cu thang... Ti sao hn li nh b y, v... hn n y lm g? Naxtaxia cau my lng thinh nhn chng chm ch mt hi lu. Chng thy kh chu trc ci nhn y thm ch cn thy s na. - Naxtaxia, sao ch c lm thinh? - mi lt sau chng mi rt r ct ting hoi, ging yu t. - Mu y, - sau mt lt im lng, Naxtaxia p kh nh ni mt mnh. - Mu!... Mu no?... - chng lp bp, mt ti nht i, v bt gic n ngi v pha vch. Naxtaxia vn lng l nhn chng. - Khng c ai nh b ch c, - ch li ni, ging nghim ngh v qu quyt. Raxkonikov nhn ch ta, th khng ra hi na. - Chnh ti nghe m... ti khng ng... ti ngi nghe, - chng ni, ging cn rt r hn na... Vin ph qun trng n... ngi ta chy ht ra thang gc, bung no cng ra... - Chng c ai n ht. y l mu n xng ln y. Mu li m khng thot ra c l n dn vo gan, th mi sinh ra m sng... Cu n i dm ba ming ch?" Chng khng p. Naxtaxia vn ng cnh ging, nhn chng m m khng lui ra. - Cho ti xin t nc, Naxtaxia. Naxtaxia i xung nh v khong hai pht sau mang ln mt ci c bng t st trng; nhng chng khng cn nh nhng vic tip din v sau na. Chng ch nh rng mnh nut mt ngm nc lnh v nh nc trong c ra ngc. Sau chng m man i. Ch thch
(1) "T th", tc phm ca J.J. Russeau (2) Yu, km ting c
Trang 87/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 9
Song cng khng phi chng hon ton m man trong thi gian m: l mt trng thi st nht, c ni sng v na m na tnh. V sau chng nh li c kh nhiu vic. C khi chng mng tng nh quanh chng c rt nhiu ngi quy li nh mang chng i u khng r, h bn bc v chng v ci v ln nhau rt d. C khi chng li thy minh nm mt mnh trong phng, mi ngi u b i ht, hn v s chng, v thnh thoang mi c ngi m h cnh ca ra dm chng, de do chng, thm th ci ni vi nhau, v tru chc chng. Chng nh l Naxtaxia thng cnh chng: chng cn nh thm mt ngi na, hnh nh rt quen thuc, nhng c th l ai th chng khng sao on ra c: iu lm cho chng bun lm v thm ch cn khc na. C khi chng tng chng mnh nm lit ging n mt thng nay, khi li ng nh mi vic u xy ra ni ngy hm y. Nhng v vic y, vic y th chng qun bng i: song tng gi tng pht chng vn nh l mnh c qun mt iu g l ra khng c qun mi phi; chng vt v, day dt, c sc nh cho ra, chng rn r, lng ln in cung ln hay ri vo mt tm trng khip s gh gm, khng sao chu ni. Nhng lc y chng vng dy, toan b chy, nhng bao gi cng c ai dng sc gi chng li, v chng li chm vo ci hn m. Cui cng chng tnh hn, lc y l vo khong chn gi sng. Vo nhng ngy quang ng, gi ny bao gi nh nng cng v thnh mt vt di chy qua bc tng bn phi phng chng v chiu sng gc phng cnh ca ra. Bn ging chng c Naxtaxia v mt ngi na ang ng nhn chng c v rt t m. l mt ngi chng cha h quen bit, mt ngi tr tui mc o cp-tan, chm ru cm, dng trng nh mt ngi chy hng. Qua cnh ca m h, b ch ang dm vo. Raxkonikov nhm dy... - Ai th, Naxtaxia? - chng ch ngi tr tui hi. - tnh ri? - Naxtaxia ni. - Tnh ri, - ngi chy hng ni vng theo. on rng chng tnh y, b ch, nh ang ng dm ca, lp tc ng ca li v giu mt i. B ta xa nay vn nht nht v rt s nhng cuc ni chuyn hay gii by; b ta trc bn mi tui, ngi to bo, lng my en, mt cng en, tt bng v bo v v li, trng cng d a na l khc. Tnh c thn ca b ta th tht qu qut. - Anh... l ai? - Raxkonikov hi thng ngi chy hng. Nhng va lc y cnh ca li m toang v Razumikhin, ngi hi ci lom khom. V anh ta vn cao ln, va bc vo va ku ca: - C nh ci bung tu thu, lc no cng cc u va trn; th m cng gi l phngvi phic. Cu tnh ri y ? T va nghe Pasenka(1) bo th. - Mi va tnh dy y, - Naxtaxia ni. - Mi va tnh dy y , - ngi chy hng li mm ci ni vng theo.
Trang 88/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Th anh l ai? - Razumikhin bng quay sang hn hi t ngt. - Cn ti y l Vrazumikhin; khng phi l Razumikhin nh ngi ta thng tng bc(2), m l Vrazumikhin, sinh vin, con nh qu tc, cn cu ny l bn ti. Th cn anh l ai? - Ti l ngi chy hng cho hiu bun ca ng Selopayev , ti n y c t vic . - Mi anh ngi gh ny, - Razumikhin va ni va ngi xung chic gh t bn kia bn con. Cu tnh dy nh th l phi lm, - anh ni tip vi Raxkonikov. - bn ngy nay cu hu nh chng n ung g. Qu tnh cng c hp c my tha nc tr. T dn Zoximov n y hai ln. Cu c nh Zoximov khng? Hn ta khm cho cu v ni ngay rng chng c g h trng ht, chng qua u c b chn ng th no y. Hn ta bo l mt chng thn kinh g y, v n ung kham kh, t ung bia, t n rau kh-ren qu m ra, cn nh bnh trng th chng c g u, s t khi thi. Anh chng Zoximov c lm? Cha bnh thnh tho ri. , ti khng dm gi anh u - Razumikhin li quay sang ngi chy hng, - anh cn vic g xin c ni i Rodia : ca hng ca h hai ln cho ngi n y ri y; ln trc khng phi anh ny, mt ngi khc kia, chng ti c ni chuyn vi ngi . Ln trc ca hiu anh cho ai n y th nh? - ng mun ni ci ngi n y hm kia phi khng , ng y. l Alekxey Xemionovich cng lm hiu chng ti y . - Anh kia c v khn ngoan hn anh phi khng? - Vng , ng y ng l chng chc hn ti . - Hay lm; anh c ni i. - Th ny , ng Aphanaxi Ivanovich Vakhrusin, m ti chc ng c nghe tn nhiu ln, theo yu cu ca b c nh chuyn cho hiu chng ti mt t ngn phiu - ngi chy hng ni thng vi Raxkonikov. - n khi no ng tnh tr, chng ti s trao li cho ng ba mi lm rp, v Xemion Xemionovich theo yu cu ca c nh, c c Aphanaxi Ivanovich bo cho bit v s tin ni trn theo th thc nh c. ng bit vic ny cha ? - C ti c nh... Vakhrusin... - Raxkonikov ni, v trm ngm. - Anh nghe ra cha: cu y bit ng li bun Vakhrusin! - Razumikhin ku ln. - Th m cn bo l cha tnh tr na ? m by gi ti nhn thy anh cng l ngi khn ngoan lm. Hay! Nghe nhng cu ni thng minh cng th lm ch! - Chnh ng Vakhrusin Aphanaxi Ivanovich y , c nh tng gi tin cho cu mt ln qua ng Vakhrusin theo th thc y, ln no ng cng khng t chi li yu cu ca c nh, v cch y t hm c bo cho ng Xemion Xemionovich bit chuyn cho ng ba mi lm rp trong khi ch i mt mn ln hn. - y ci cu "trong khi ch i mt mn ln hn" ca anh nghe hay hn c y; c ci "b c nh" ca anh cng kh lm. No, th theo anh th sao: anh bn ti tnh tr hn hay cha, h? - i vi ti th th no cng c. Min l ng y k c bin lai. - K c m! Anh c mang s sch theo y ch?
Trang 89/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- S y ! - a li y. No, Rodia, cu ngi dy. T s u; cu nguch cho anh ta mt ch k. Raxkonikov, cm ly bt i cu , v by gi chng mnh ang cn tin lm! - Khng cn, - Raxkonikov gt bt ra ni - Khng cn lm sao? Ti khng k u. - Qui tht, khng k th lm th no? - Khng cn... tin... - Khng cn tin! Cu ch ni lo, t xin lm chng nh vy! Anh ch lo, chng qua cu y... li hi m sng mt cht. V chng ngay khi tnh to cu y cng i khi nh th... Anh l ngi thng minh; chng ta s hng dn cu y, ngha l hng dn bn tay cu y mt cht! Cu y s k... No, ta... - D sao thi khi khc ti n y cng c. - Khng, khng, anh lo ngi ci g kia ch? Anh l ngi thng minh. No. Rodia, ng lm phin ng khch... cu cng thy ng y i y. - ni on Razumikhin tht s chun b tay Raxkonikov. - Cu bung ra, ti k ly... - Raxkonikov ni on cm bt k vo s. Ngi chy hng giao tin v lui ra. - Hoan h! By gi th n ch, cu c mun n khng? - C, - Raxkonikov p. - Ch c xp khng? - Xp hm qua. - Naxtaxia, ny gi vn ng y, p. - Xp khoai ty vi bt go y ch? - Xp khoai ty vi bt go. - T thuc lng i ri. em xp ln y, dn tr lun nh. - Vng . Raxkonikov nhn mi vt vi v b ng sng st v mt ni s st v ngha, n n, chng quyt nh lng thinh ch xem s ra sao na. "Hnh nh y khng phi l m sng - Chng ngh thm - Hnh nh l chuyn tht..." Hai pht sau, Naxtaxia bng sp vo v ni rng tr cng s mang vo sau. Khi dn xp ra thy c hai ci tha. hai ci a v c b su: l tiu mui: m-tt n tht b vn vn, nhng th m lu lm khng h thy c by bin tm tt nh vy. Khn gii bn trng tinh. - Naxtaxia ny, gi b Praxkovia Paplovna cho hai chai bia th hay qu. Chng ti s ung vi nhau.
Trang 90/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Ch, ci cu ny cha vi - Naxtaxia cu nhu i xung nh lm trn phn s. Raxkonikov vn nhn quanh qut mt cch ng ngng v cng thng trong khi Razumikhin ngi sang i-vng vi chng, c ch vng v nh con gu, lun cnh tay tri xung di u chng tuy chng c th t nhm dy, a tay phi cm mt tha xp a st ming chng sau khi thi thi my ln cho nng. Nhng xp ch cn hi hm hm m thi. Raxkonikov thm thung hp ly rut tha, mt tha na: ri mt tha na. Nhng cho chng n c my tha th Razumikhin bng dng li v tuyn b rng v phn sau phi hi kin Zoximov . Naxtaxia cm hai chai bia bc vo. - Cu c ung tr khng? - Mang tr ln y, nhanh ln Naxtaxia, v ci mc ny th hnh nh cng khng cn n trng Y khoa. Nhng c bia y ri! Chng ngi ra gh, ko a xp v a tht b li v bt u n ngon lnh nh th nhn i ba hm nay. - Rodia , by gi t ngy no cng n nh ny, - anh ni lng bng, trong chng mc ci ming nhm nhom y nhng tht b cn cho php. - v u c Pasenka, c ch nh ca cu, tht i ht lng. D nhin t khng yu sch g, nhng cng khng phn i. , Naxtaxia em tr ln y ri. Ch ny m lm: Naxtenka, ung bia i! - Anh chng ny quy tht! - Th cn nc ch? - Nc ch th c. - Rt i, khoan, t rt cho; ngi y. Razumikhin lp tc ra tay; anh rt ch vo chn, rt thm mt chn na, b cc mn n y v li ngi sang i-vng, li lun cnh tay tri xung di u ngi m, nng n ln v bt u t tng tha tr cho chng, li hm h thi lun mm vo tha, lm nh th bn thn ci vic thi thi nh vy chnh l bin php ch yu, cng hiu nht cu bn khi bnh. Raxkonikov lng thinh v khng khng c, tuy chng cng cm thy mnh tha sc ngi dy m khng cn ai nng v khng nhng c sc iu khin chn tay cm tha hay cm chn, m c l cn sc i li na. Nhng do mt s xo quyt k d, gn nh s tinh khn ca loi d th, chng bng ny ra tm thi che giu sc lc i, v vt, thm ch nu cn s gi lm nh cha tnh hn na nghe ngng, d xt xem chung quanh ang xy ra nhng g. V chng chng khng sao nn ni cm gic gh tm. Hp c mi tha tr, chng bng bt u hn di, y tha ra v li ng mnh xung gi. Di u chng by gi l nhng chic gi tht, n lng t, v gi trng tinh; iu chng cng ch v ghi nh suy xt thm. - Ngay hm nay, Pasenka phi gi ln cho chng ti t mt mn v pha nc cho anh y ung. Razumikhin va ni va ngi sang gh tip tc n xp, ung bia. - Th b y ly mn u ra cho cu? - Naxtaxia hi, nm ngn tay xe ra cm ci a tch v hp nc tr "qua ming ng" (3)
Trang 91/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Mn ngoi ca hiu y, c bn . Rodia ny, cu khng bit ch trong khi cu m y xy ra c mt cu chuyn k l. Ci hm cu b t chun i mt cch mt dy nh vy, a ch cng khng thm ni, t ni khng ln n ni quyt ch tm cu cho bng c v tr cho cu mt m. Ngay hm y t bt tay vo vic. T i lng khp ni, n u cng hi. T qun mt ci a ch hin nay ca cu, lm sao m nh c v xa nay t c h bit bao gi u? Cn nh c ca cu th t ch nh l khu Nm Gc, nh ng Kharlamov. T tm mi ci nh ng Kharlamov y, nhng v sau mi bit rng ci ng ch nh kia hon ton khng phi l Kharlamov, m l Bukh, tn h i khi cng d nh nhm lung tung ra nh th y! T mi ni cu ln, th l t tm n phng a ch, v cu th tng tng m xem: ch hai pht h tm ra a ch ca cu. Tn cu c ghi y. - C ghi y? - Cn sao na; th m lc t y h tm mi vn khng ra nh ng tng Kobelev y. Ch thi, k th di lm. n y mt ci l t tm hiu ht cc cng vic ca cu ngay, tm hiu tt c, cu , vic g t cng bit; cu c hi ch ny th r, t lm quen c vi Nikodim Phomits, c Ilya Petrovich ngi ta cng ch cho t xem mt, t lm quen c vi bc gc cng, c vi ng Zamiotov Alekxandr Gigorievich, chnh vn phng qun cnh st khu ny, v cui cng l lm quen vi Pasenka - Tht l mt kt thc rc r, y c hi ch ny th bit. - Cu ta lm b y m tt ri, - Naxtaxia lm bm, mi n mt n ci ranh mnh. - C pha ng vo tch m ung, c Naxtaxia Nikiphorovna! - R kh! - Naxtaxia bng ku ln v r ra ci - Ti l Petrovna ch c phi Nikiphorovna u, ch ta ni thm khi trn ci ngt. - Xin ghi lng tc d. y, cu , khi di dng li thi xin ni rng lc u t mun bc mt lung in chy qua khp khu ny xua ht nhng nh kin ca a phng s ti i; nhng Pasenka thng. Cu qu t khng ng b ta li c th... kh i nh vy! Cu ngh sao. h? Raxkonikov lng thinh, tuy i mt, lo lng khng pht no ri Razumikhin, v by gi vn chm chm nhn anh t. - Rt kh i na l khc, - Razumikhin ni tip, khng my may nao nng trc s im lng ca Raxkonikov, v nh ang p li mi cu tr li ca chng, - m li kh v mi phng din. - R kh! - Naxtaxia li ku ln. Cu chuyn ny hnh nh ang a li cho ch ta mt nim khoi lc khng sao t xit. - Tht ng tic l ngay t u cu khng bit cch xoay s. Vi b ta th khng lm nh th c. Tnh tnh b ta c th ni l ht sc bt k! Thi, sau hng ni n chuyn tnh tnh... Th nhng lm th no, l ni v d th, cu lm th no n ni b ta dm khng dn cho cu n na? Hay nh t tn phiu kia chng hn? Cu in hay sao m li i k nhng t tn phiu nh th? Hay chuyn cu ha hn vi con gi b ta chng hn, khi c Natalya Yegorovna ny cn sng... T bit ht? y, t cng thy y l mt vn t nh, v va ri qu t ngc nh con b; cu tha li cho t nh. Nhng nhn th ni n chuyn ngc vi ch ngc; cu ngh sao, Praxkovia Paylovna hon ton khng ngc cht no nh mi thot trng c th tng, phi khng no?
Trang 92/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- - Raxkonikov m , mt nhn i ni khc, nhng cng hiu rng c c tip chuyn th c li hn. - C phi khng no? - Razumikhin reo ln, hn l rt hi lng c bn tr li, - nhng cng khng phi l thng minh, h? Tnh tnh tht l bt k, tht l bt k! T c phn hoang mang ri y, tht th cu B ta sp trn t tun ri. Nhng b ta c bo l bm su, v b ta hon ton c quyn ni nh vy. V chng quan nim ca t v b y c tnh cht tr tu nhiu hn v ch thuc lnh vc siu hnh hc; nhng g din ra gia b ta vi t tht ri beng ln nh i s hc vy! T khng hiu ra lm sao na! Thi, ton chuyn nhm ht; c iu l b ta thy cu khng i hc na, ch dy hc cng chng cn m b cnh cng mt, v n khi con gi cht i th khng cn lin h b con g vi cu na, nn pht hong ln, cn v phn cu, cu c nm bp trong x khng chu lm n g nh trc na, cho nn b ta mi ngh ra ci chuyn ui cu ra khi nh. B ta c nh y t lu nhng cn tic t tn phiu. Hn na chnh cu qu quyt l b c s tr. - l v tm a ti hn h cho nn mi ni th... M ti thiu cht na phi i n xin... th m ti li i ni di ngi ta cho tr v... cho n, - Raxkonikov ni to v rnh mch. - Phi, cu ngh phi y. Nhng s d c s hng bt cng ch v ng Shebarov, t vn php nh v l nh doanh nghip nhng tay vo. Khng c ng ta th Pasenka chng by v g u, b y nht nht lm, th nhng nh doanh nghip kia th li khng nht nht v vic u tin d nhin l t vn : liu t tn phiu kia c hy vng g c thanh ton khng? B ta tr li l: c, v c b c, vi s lng qu ph mt trm hai mi lm rp, b c s tr n cho thng Rodenka ca mnh, d c phi nhn i cng vui lng, li c c em, sn sng bn mnh lm n l gip anh. Th l ng Shebarov cn c vo y... Cu lm g m ca qu d th? Cu , by gi t bit tng ht nhng chuyn b n ca cu ri, khi cu cn c quan h gia nh vi Pasenka, cu ci m vi b ta l phi: ch by gi th ch bn b ti xin ni vi cu l... y n l th y: ngi trung thc, a cm th ci m tm tnh, cn ngi cn c ch th th lng nghe v li dng. y th l Pasenka nhng t tn phiu li cho ci ng Shebarov kia, ly c l tr n, v ng ny, khng cht ngng mt, em ra php lut i thanh ton: Bit c nhng chuyn ny: t cng toan cho ng ta mt v, cho trn bn phn, nhng va lc gia t vi Pasenka bt u c mt mi quan h rt m thm, cho nn t bn ra lnh chm dt mi chuyn, bp nght v ny ngay trong trng nc nh ngi ta thng ni, cam oan rng cu s tr. Cu ngh cha, t m bo cho cu y! Chng t gi Shebarov n, m vo mm hn mi rp v rt giy v, n y, rt hn hnh c gii thiu n vi ngi. Th l by gi ngi ch cn n mm na thi. Cm ly, t "xem k" lm ri y. Razumikhin t t giy vay tin ln bn; Raxkonikov lic nhn mt ci v lng l quay mt vo tng. n nh Razumikhin m cng phi pht lng. Anh ni sau mt pht im lng: - y cu li gi ci tr y ra ri. T tng ni chuyn ba hoa ny n cho cu khuy kho, ai d hnh nh ch lm cu bc mnh. - Cu chnh l ci ngi m ti khng nhn ra trong khi m sng y ? - Raxkonikov ni, cng sau mt pht im lng v khng quay u li. - T y thm ch ngi cn ni xung ln mi khi trng thy t na, nht l hm t a Zamiotov n.
Trang 93/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Zamiotov?... Vin chnh vn phng y ? n lm g? - Raxkonikov quay pht li nhn Razumikhin trng trng. - Ka cu lm sao th? Cu s ci g. Hn mun lm quen vi cu... Nu khng th t lm sao m bit c nhiu chuyn ca cu nh th? Thng cha tt lm cu , mt con ngi tuyt diu... d nhin l theo mt kiu ring. By gi t vi hn l ch thn tnh; hu nh ngy no cng gp nhau v t dn sang khu ny ri. Cu cha bit ? Mi dn sang y. Hn vi t c n nh Laviza hai ln. Cu c nh m Laviza khng? Laviza Ivanovna y m? - T c ni m g khng? - Cn phi ni. Ngi c cn l ngi na u. - T ni m nhng g? - Ch? Ni m nhng g y ? Cn l g nhng li ni m ca ngi m na... Thi, cu , khi phi mt th gi, phi ht tay vo vic ngay. Razumikhin ng dy v ly m. - T ni m nhng g? - Anh chng ny gan l tht! Hay cu s l mt chuyn g b mt? ng lo: cu khng h ni g v nng cng cha ca cu u. Ton ni nhng ch cc vi li hoa tai, dy chuyn g y, li c ni n o Krextovxki, n mt lo gc cng no y, li nhc c n Nikodim Phomits v Ilya Petrovich qun cnh st, ni nhiu lm. Phi, ngoi ra ngi li cn c lng quan tm rt mc n chic gng ca ngi, quan tm lm lm. Ngi c van v: a y cho ti! C th mi. Zamiotov thn hnh i lc li khp phng tm cho ngi i bt tt v t tay - i tay ra nc hoa eo y nhn - t tay cm ci ca kh y li cho ngi, lc y ngi mi bnh tm li, v sut ngy m c kh kh gi ci ca khi y trong tay khng sao ly ra c. Chc by gi cn nm u di chn ct y. Li cn i gu qun gu kic g na, m i n a nc mt ra ch c phi va u. Chng t c bn khon mi khng bit gu qun no. Khng cn hiu ra lm sao na... Thi, phi bt tay vo vic i thi! y c ba mi lm rp, t ly mi rp, hai ting na t s bo co cch s dng. Trong khong y t s i gi Zoximov. L ra hn n t lu ri mi phi, hn mi mt gi ri cn g. Cn Naxtenka, trong khi ti i vng ch nh gh vo y lun, nh anh y c cn n ung g chng... Cn Pasenka th t s dn ngay nhng vic cn phi lm! T i nh! - Gi b y l Pasenka c cht ngi khng ch! - Ch, ci anh chng lu tht! - Naxtaxia ni vi theo Razumikhin, on m ca ra nghe ngng mt lt, nhng ri st rut qu cng b chy xung nh nt. Ch ta ang ho hc mun bit Razumikhin ni chuyn g vi b ch; V li ni chung c th thy r ch ta phc ln Razumikhin. Cnh ca va ng li sau lng Naxtaxia th Raxkonikov tung chn nhy pht dy, ng ngc nh ngi in. Lng nh thiu nh t, chng st rut mong h i khut i cho chng, bt tay ngay vo vic. Nhng vic g, vic g? Va ng lc ny chng li qun bng i, nh c tnh vy. "Ly Cha?
Trang 94/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Ch xin ni r cho ti mt iu: h bit vic y cha, hay l cha bit? Chc h bit ht ri nhng c gi v khng bit tru gan mnh, trong khi mnh cn nm lit ging, th ri n mt lc no h s p vo v ni rng h bit ht t lu nhng c th xem sao... By gi bit lm g y? Qun bng i mt, c nh c y; bng dng qun tit: va mi ri cn nh kia m..." Chng ng gia phng, bt rt v ng ngc nhn quanh, ri n m h cnh ca nghe ngng; nhng khng phi th, phi lm ci g khc ka. Bng nh sc nh ra, chng nhy chm vo gc phng ni giy dn tng thng ra mt l, xem xt mt lc, th tay vo moi moi trong l, nhng vn khng phi. Chng n cnh l si, m np l ra v bt u bi bi trong ng tro: nhng mnh x gu qun v ming ti rch vn nm nguyn ch chng vt, th ngha l cha c ai nhn vo! n y chng sc nh n chic tt m lc ny Razumikhin c nhc ti. Qu tht n ang nm di tm chn, nhng b c xt nhiu v lm be bt, cho nn Zamiotov tt nhin khng th trng thy g c "H, Zamiotov... s cnh st!.: Chng gi ta ln s cnh st lm g th nhi? Giy gi u? Ch... Mnh ln ln ht ri: h gi l gi t hm n kia ch! Hm y mnh cng xem xt mi chic tt, cn by gi... by gi mnh va mi m dy. Th Zamiotov n y lm g? Razumikhin a hn n lm g?... - chng va lm bm, va ngi phch xung i-vng, ngi bi hoi ra. Th ny l th no? Mnh va cn m sng hay qu tht nh th. Hnh nh tht. A, nh ra ri: phi trn phi trn cho nhanh: nht nh phi trn, th no cng phi trn Nhng... trn i u? M o mnh u mt ri? ng cng khng thy! Chng ly mt ri! Chng giu! Hiu ri! A, o khoc y! Chng n b st! tin cn trn bn kia? C ci tn phiu na... Ta s ly tin b i thu mt cn bung khc, chng n khng tm ra c u! Nhng cn ci phng a ch, h tm ra mt, Razumikhin s tm ra. Phi trn bit... i tht xa... sang M, v nh tot vo chng n! em c t tn phiu i... sang y s dng c. Cn em ci g theo na nh? Chng n tng mnh m! Chng n khng bit l mnh c th i li c, h... h... h!... T nhn mt chng, mnh cng bit l chng n bit r mi chuyn! Min sao xung lt ci thang gc! Th nh chng n cho cnh binh gc di kia th sao? Ci g th ny nh, nc ch ? , li cn c bia na, na chai, bia lnh y!". Chng cm ly ci chai cn ng n mt cc bia, v khoi tr ung thng mt mch nh mun p tt ngn la ang thiu t lng ngc. Nhng cha c mt pht thy hi men xng ln u, sng lng c mt cm gic gy gy, c v d chu na l khc. Chng nm xung v ko chn ln p. Tr c chng bc nhc v ri rc sn, li cng ngy cng ri lon thm, v chng bao lu mt cm gic bun ng du dng v d chu bao trm ly chng. Chng khoi tr nhch u chn ch gi cho tht m, ko tm chn bng m m thay th cho chic o khoc rch trm tht kn, kh bung mt ting th di v thip i trong mt gic ngu say sa, khe khon. Chng thc gic khi nghe c ting ai bc vo phng. Chng m mt ra v thy Razumikhin m toang ca phng, ang ng ngng ca, phn vn khng hiu nn vp khng. Raxkonikov nhm ngi dy, nhn anh nh ang c nh li mt iu g. - cu thc y , t t v y. Naxtaxia, a ci gi ln y! - Razumikhin gi xung di nh. T xin bo co ngay... - My gi ri? - Raxkonikov hi, mt lo lng nhn quanh.
Trang 95/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Cu ng y gic y, chiu ri, gn su gi. Cu ng c hn su ting... Tri i, lm sao ti li... th lm sao? Cng kho ch sao! Cu i u m vi? C hn h vi c no chc? By gi tt c thi gian l ca chng ta. T i cu ba ting ng h ri; t c gh vo hai ln: nhng cu ang ng; t li n tm Zoximov hai ln, nhng hn khng c nh, th mi chn ch! Thi c, ri th no hn cng n! T cn i lo my vic ring ca t na. Ch hm nay t dn hn sang bn ny, c ng ch t na. By gi ng ch t chung vi t y. Thi ni chuyn phim mi, kh tht, phi bn cng chuyn cho xong ! em ci gi ln y, Naxtenka By gi ta... Th cu thy trong ngi ra sao ri? - Ti kho, ti khng m. Razumikhin, cu n lu cha? - bo l i n ba ting ng h m. - Khng, trc y kia! - Trc ci g? - Th t k cho cu nghe khi sng ri cn g: hay cu khng nh! Raxkonikov trm ngm suy ngh. Nh trong gic m, chng mng tng n li nhng vic xy ra trong ngy hm y. Mt mnh chng khng sao nh li ht c, chng a mt nhn Razumikhin c d hi. - Hm! - Razumikhin ni, - qun. Khi sng t cng ng l cu cha tnh hn... By gi ng c mt gic ri mi ... Tht y, trng kh hn ra. C lm. No ta bn cng vic? Cu s nh li cho m xem. Cu nhn ci ny mt cht, Rodia! Razumikhin bt u m ci gi vi m hnh nh anh ta ht sc quan tm. - y l vn khin t bn khon nht y, cu V phi lm cho cu ra dng mt con ngi mi c. Ta bt u nh, xem t trn xung di. Cu c thy ci m li trai ny khng anh va ni va rt trong gi ra mt chic m li trai kh xinh xn, nhng cng rt tm thng v r tin. - Cu i th t xem. - Khoan , sau hng hay, - Raxkonikov gt pht ra ni. - Khng c, Rodia , ng th, mun mt; vi li c m nay mnh s khng chp mt c u, ch mnh mua chng o c g c, khng bit c va khng. - Va kho! - anh c ch reo ln sau khi m th vo u bn, - va vn ng c! Cu , m l phn quan trng nht trong trang phc, n nh l mt li gii thiu vy T c thng bn tn l Tolxtyakov, h i n ch no ng ngi l c phi b m ra, trong khi ngi khc vn i m nh thng. Ai cng ngh l hn c thi khm nm hn h, th nhng tht ra th ch v hn xu h vi ci t a ca hn: thng cha c thn lm: No Naxtenka, nu cho ch hai chic m ny, ch thch ci no? Ci m palmerston ny (anh ly trong x ra ci m d nhu nt ca Raxkonikov m khng hiu ti sao anh gi l m palmerston) hay l ci m xinh xo nh mt trang sc ny. Rodia , cu th on xem t tr ht bao nhiu? - Thy Raxkonikov c lng thinh, anh quay sang hi Naxtaxia. - Ch th on xem?
Trang 96/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- D n hai ho. - Naxtaxia p. - Hai ho? ngc! - Razumikhin pht qut ln, - hai ho by gi thi ch c mua cng chng ai ngi ta bn; tm ho! Hi c ri mi mua c r th y. H c hn l h i rch, n sang nm h s b khng cho mt ci khc, tht th y! No, by gi sang Hp chng quc Hoa K, nh trng trung hc ta vn hay ni. Xin bo trc l t hnh din vi ci qun ny lm y nh! - v anh ta ging ra trc mt Raxkonikov mt ci qun len mng mu xm mc ma h, - khng thng n mt l no, khng dy ly mt vt no, tuy c nhng vn cn tm chn, o gi-l cng cng mu vi qun, theo ng yu cu ca thi trang. M ci g c th qu mc c thch hn: mm hn, m hn... - Rodia , i mun gy dng c theo t ch cn ch theo cho ng thi tit; min l thng ging ng i n du cm th trong ti bao gi cng cn c dm ng; v chuyn mua sm ny cng th. By gi l ma h, t sm ton ma h, v n ma thu th d sao cng phi c th m hn, nhng th ny nh phi vt... hn na n lc y nhng th ny c th gi rch, nu khng phi v qu xa hoa th cng v nhng kh khn ni b. No th on gi xem? Cu bo bao nhiu? Hai rp hai mi lm cpch. V cu phi nh l vn c li hn nh trc y nh nu mc rch ri th sang nm s b khng mt ci khc! hiu Phediayev bao gi cng th: tr tin l thi: sut i khng bao gi t chn n na. Thi by gi ta sang ci mc giy dp. Cu bo sao no? R rng l c, nhng cng cn i c vi thng: v y l hng ngoi: vin th k s qun Anh mi em ra ch tm tm bn tun trc; mi i c c su hm, nhng v cn tin nn mi bn. Gi mt rp nm mi c-pch. c ch? - Nhng nh khng va - Naxtaxia ni. - Khng va! Th th ci g y? - ni on Razumikhin rt trong ti ra mt chic giy ng c rch, rm r, bn bm dy cm, thng be bt, chic giy ca Raxkonikov, - t mang phng theo, v h o c chn ci ca kh ny cho t. H lm n cn thn lm. Cn v o qun mc trong th t bn vi b ch. Trc ht y l ba ci s-mi, vi phin thi, nhng diu o mt lm... th l tm ho m, hai rp hai mi lm c-pch o qun, v chi l ba rp nm cpch; mt rp ri mua giy - v giy ny tt lm - v chi l bn rp nm mi lm c-pch, thm nm rp o qun lt na - h tnh gi gp cho nn mi r th - v chi c thy l ng chn rp nm mi lm c-pch. Cn li bn mi lm c-pch tin tha, ton tin nm c-pch bng ng c, y, xin ngi nhn cho,... v th l by gi cu c b cnh ri y. Rodia v theo t, ci o khoc ca cu khng nhng cn dng c m li cn c mt v qu phi c bit na, may hiu Scharmer c khc! V bt tt v cc th lt vt khc th t cu xoay ly; ta cn hai mi lm rp, cn v Pasenka v mn tin thu nh th cu ng lo; t ni l tn dng v hn nh! - Thi, by gi th cu cho php mnh thay o qun cho cu nh, khng th bnh n n trong chic o s-mi y y - Thi! Ti khng thch! - Raxkonikov gt pht ra. Ny gi chng vn nghe bn bo co va bng a va khn trng ca Razumikhin vi mt cm gic ht sc kh chu. - Ci th khng c u cu ; ch nh cng t chy n mn c ng i nh th ny ch l cng toi! - Razumikhin nn n. - Naxtaxia, ng c xu h, gip t mt tay no, th? - v bt chp s khng c ca Raxkonikov, anh c thay o qun cho chng. Xong u y, Raxkonikov ng lng xung chic gi v sut my pht khng ni ly mt li.
Trang 97/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
"H c m mnh mi?" - chng ngh thm. Cui cng chng ln ting hi, mt nhn ln tng: - Tin mua cc th y l tin u th? - Tin u y ? - Th c cht khng? Tin ca cu ch cn tin u na. Hi sng c anh chy hng ca lo Vakhrusin n y chuyn tin ca b c cho cu, cu qun ri hay sao? - By gi th nh ra ri. - Raxkonikov lm l ngh ngi mt hi lu ri mi ni. Razumikhin cau my lo lng nhn chng. Cnh ca vt m v mt ngi y cao ln bc vo phng. Raxkonikov trng ngi ny cng thy nh c phn quen quen. - Zoximov! May qu! - Razumikhin mng r reo ln. Ch thch
(1) Tn b ch nh (Praxkovia) gi thn mt (2) Razumikhin c t gc "razumi" ngha l l tr, tr thng minh, lng tri. Razumlkhin c th hiu l "ngi c tr thng minh, cn Razumikhin c th hiu l "ngi bit iu, phi chng" (3) Nhiu ngi Nga khi ung tr thng khng cho ng vo chn, m ngm ng trong ming ri hp nc vo sau (cho nc thm qua ming ng)
Trang 98/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 10
Zoximov l mt ngi cao ln v bo y trc chng hal mi my tui, mt ph, nc da nht nht, ru co nhn thn, tc mu gai thng sl, mt eo knh, ngn tay bo mp mp eo mt chic nhn vng ln. Anh mc mt chic o khoc mng v rng, rt bnh bao, chic qun ma h mu nht, v ni chung trn ngi anh ca ci g cng rng ri, bnh bao v chng chc; lt trng mut, trn gi-l eo m si dy ng h to bn. C ch ca anh ta chm ri, dng nh u oi nhng cng xen ln mt v khinh xut c dng cng; v tuy anh ta c sc che giu tnh hm mnh vn lun lun l r ra ngoi. Tt c nhng ngi quen bit u bo anh ta kh chu, nhng cng phi th nhn rng anh ta l ngi tho ngh. - T n tm cu n hai ln... Cu thy khng, tnh ri y! Razumikhin reo ln. - Thy ri, thy ri; th by gi anh bn thy trong ngi ra sao, h? - Zoximov va hi Raxkonikov, mt nhn chng m m, va ngi ln i vng cnh chn chng v lp tc ng hn ngi ra cho thoi mi. - Vn c lm l - Razumikhin ni tip. - va ri ngi ta thay qun o cho m cng sut khc ln y. - D hiu thi, anh ta khng thch th thong th ri thay cng c. Mch rt tt. u vn hi nhc phi khng? - Ti kho ri, ti kho hn ri! - Raxkonikov gt, ging bng bnh, ngi bng nhm dy, mt quc ln, nhng ri li ng phch xung gi v quay mt vo tng. Zoximov chm ch quan st chng. - Rt tt... n c, - anh ta ni, ging u oi. - n g cha? Razumikhin thut li ba n v hi xem c th cho n nhng g. - Cho n g cng c ht m... Xp, nc tr... Nm vi da chut th d nhin l khoan cho n , tht b cng th, v thi, chuyn ny chng c g phi dng di! - Anh ta mt cho Razumikhin - Khng ung thm thuc men g na ht; mai ti s xem li... ng l hm nay... Thi c... Chiu mai t s a cu y i chi! - Razumikhin quyt nh - n cng vien Yuxupov ri gh vo "Palais de Cristal" (Lu i Pha l) - Ti th n mai ti cha cho anh y c ng vi, v chng... cht t th c... thi n khi y hng hay. - Ch, bc qu va vn hm nay t n khao nh mi, cch y ch c my bc, gi cu y sang cth hay qu. Nm trn i-vng chi vi chng t cng c. Cn cu th sang ch? Razumikhin bng quay sang Zoximov ni. - ttng qu n dy nh, cu ha ri r. - C l mnh s n mun mt cht. Cu by nhng tr g no? - C g u tr ru, c thu. S c c bnh nng. Ton bn thn c.
Trang 99/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- C th c nhng ai? - Th vn l dn y c, hu ht l dn mi, qu c th, tr c mi ng ch gi nh mnh, nhng cng l mt tay mi: mi n Petersburg hm qua c my vic g y; nm nm hai ch chu mi gp nhau mt ln. - ng y lm g? - Th sut i c ko l mi ci chc trng trm bu v huyn y m... Su mi lm tui ri; c s hu bng con con; thi ch c g ng ni... D sao t cng qu ng ch lm. C c Porfiri Petrovich cng s n; ng ta lm d thm khu ny... mt nh lut hc. Nhng cu cng bit ng ta - Cng c h vi cu . - C h rt xa th no y, sao cu li cau mt? V hai ngi c ln ci nhau, nn cu khng mun n na chc? T cn ch g chp ci lo y. - Thi c, cng tt. y, cn c thm my thng sinh vin, mt anh thy gio, mt anh vin chc, mt anh nhc s, mt s quan, li c Zamiotov... - Cu th ni mnh nghe xem gia cu hay cu ny chng hn - Zoximov ht hm ch Raxkonikov - vi mt g nh Zamiotov th c g l ng thanh tng ng? - cu ny li thi tht! Nguyn tc... Cu th bao gi cng ngi trn ng nguyn tc nh ngi l xo y; khng dm t tr mnh na; cn theo t th nguyn tc l ch ngi ta c tt hay khng, ngoi ra t khng thm bit g na ht, Zamiotov l ngi tuyt diu. - Phi, lm tin c ra pht. - th lm tin, t ch cn! Lm tin th sao, thiu t nhin, - Razumikhin bng qut ln, v gin d mt cch thiu t nhin - t c a chuyn y ra khoe khoang vi cu u? T bo l hn cng c mt tt, th thi! Nu xt ngi m c xt mi mt th cn c my ngi tt na? M t tin chc rng c kiu y th t khng ng gi mt c hnh nng, d c gp c cu vo na cng th! - t qu; t th t i n hai c... - Cn cu th ch ng mt c thi? Li cn ni khy: Zamiotov ch l mt thng b con, t cn s xch tai hn na, v cn phi li ko hn ch khng nn gt hn ra. Khng phi c dng ci li gt ngi ta ra m sa cha cho ngi ta c, nht l i vi tr con. i vi tr con phi thn trng gp i Ci hng tin b nh kiu cc anh th chng hiu g ht! Khng bit knh trng ngi, li thit cho c mnh. Cn nu cu mun bit: th xin ni l hn vi t qu c ch ng thanh tng ng y, chng t ang cng lm mt vic chung. - Mun bit ch? - Th vn l chuyn anh hng th sn y. Chng t quyt s g c cho hn. V chng by gi cng chng c g nguy kch. S vic qu hin nhin ri. Chng qua chng t ch cho thm than vo l.
Trang 100/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Li th sn th v no na th? - Sao, t cha k ? Ch nh? phi, t mi k c phn u y, v v m st m gi ch hiu cm y, by gi anh th sn cng b lin lu vo v ny. - V v m st ny th t bit trc c cu v thm ch cn quan tm c bit, mt phn no, nhn mt dp... t c c trn bo! Th ri... - M Lizaveta cng b git ri! - Naxtaxia bng quay v pha Raxkonikov ku ln. Ny gi ch ta vn ng hng chuyn trong phng, ngi da vo tng cnh khung ca. - Lizaveta? - Raxkonikov lp bp rt kh. - Th cu khng bit m Lizaveta vn hay i ly hng y ? M vn thng n y. di nh y. C ln cn v s-mi cho cu. Raxkonikov quay mt vo tng. Trn tm giy dn tng vng c v hoa trng, chng chn ly mt bng hoa nt v vng v c nhng vch g nu nu, v bt u nhn tht k: hoa c bao nhiu cnh, mi cnh c bao nhiu rng ca v bao nhiu vch nu? Chng cm thy tay chn t di i, nh b ca ct mt, nhng cng khng bun c ng, c nm yn nhn trng trng vo bng hoa trng... - Th ci anh th sn kia lm sao? - Zoximov ct ngang nhng li tn gu ca Naxtaxia vi mt v kh chu c bit. Ch ta th di v lng thinh. - Cng b tnh nghi l th phm! - Razumikhin hm h ni. - C bng chng g khng? - Bng chng ch g! Qu h cn c vo mt bng chng, nhng n c phi l bng chng hay khng th cng cn phi chng minh! Cng ng ht nh lc u h tnh nghi v bt giam hai ci lo... hai ci lo ch g y nh? , Koch v Pextriakov. X! Lm n ngc tht, ngay ng ngoi cng thy chng mt! C l ci anh chng Pextryakov hm nay s gh li ng ti. ny, Rodia, chc cu cng bit v ny, n xy ra t trc khi cu m y, ng vo m trc ci hm cu ngt i s cnh st khi h ang ni chuyn v v ny. Zoximov t m nhn Raxkonikov. Chng nm im khng nhc nhch. Ny, Razumikhin , t trng cu tht l mt tay hiu s ht sc - Zoximov nhn xt. - C cho nh th, nhng chng t cng c g cho hn! - Razumikhin p bn qut ln. - Xt ra trong v ny c ci g ng gin hn c? Khng phi l chuyn h ni by; ni by th bao gi cng c th tha th c; ni by cng c ch hay, v n dn n chn l. Khng phi, ci t nht l ni by m cn hunh hoang vi nhng li ni by ca mnh na. T knh trng Porphin, nhng... y chng hn lc u ci g lm cho h lc hng? Cnh ca vn ng kn, th m khi cng ln vi lo gc cng th li m: y th ngha l Koch v Pextriakov chnh l th phm. y, ci logic ca h l nh th y. - Ka cu ng ni khng ln th h ch tm gi hai ngi y li thi; v khng th... , trc t vn gp ci lo Koch y. Th lo ny vn mua li cm ht hn chuc ca m gi y ?
Trang 101/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Phi, ng l mt thng i bm! Hn mua c tn phiu na. Mt thng lm tin m. Nhng thi k xc hn! Cu c hiu khng, t bc l bc ci li lm vic ht sc c h, i bi ca h... th m ch ring trong v ny ng l cng c th m ra c mt con ng mi. Ch cn nhng c liu tm l hc khng thi cng c th vch r cch tm cho ra du vt tht s... C bo l "chng ti c s kin y m!". Nhng s kin cha phi l tt c: t nht mt na vn l cch x l cc s kin. - Th cu bit cch x l cc s kin ? - Th cu bo lm thinh th no c khi cm thy r rt rng mnh c th gip ch cho cng vic, nu... i gio! Cu c bit r chi tit v ny khng? - T cn ang ch nghe cu ni v anh th sn kia. - phi! y, u ui th ny: ng hai ngy sau khi xy ra v n mng, vo bui sng, khi h ang mi lng xng quanh Koch vi Pextriakov (tuy hai lo ny thanh minh n u n a tng ng i nc bc ca mnh, khng cn h nghi g c na) th bng xy ra mt s kin ht sc bt ng. M lo mu-gich no tn l Duskin, ch mt, tim ru ngay trc mt ngi nh, n s cnh st trnh mt chic hp ng t trang trong c i hoa tai bng vng v k li c mt cu chuyn di: "Cch y hai hm, khong hn tm gi ti mt cht - cu ch ngy gi nh c mt anh th sn tn l Mikolai, trc dy vn thng lui ti nh ti, cm ci hp ng i hoa tai vng mt ngc n tm ti v hi vay hai rp, v n khi ti hi; ci ny ly u? - th hn ta bo l nht va h, ri khng ni g thm na - lo Duskin ni th, - v em ra cho hn mt t, tc mt rp, v ti ngh bng l nu khng gn cho mnh th hn cng em gn cho k khc, trc sau hn cng nng vo tim ru ht, d sao ti ct vn hn: ct cng kn th ly cng nhanh, nh cu tc ng vn ni, nu c nghe phong thanh y l ca n cp hay c chuyn g li thi ti s ln trnh qun". D nhin hn ni lo, v t bit ci lo Duskin ny lm, hn cng l tay chuyn nhn cm v oa tr ca n cp; hn nhn ca thng Mikolai mt vt tr gi ba mi rp khng phi mang "trnh qun". Chng qua hn s y thi. Nhng thi k m hn, cu nghe, y. Lo Duskin ni tip: "Cn nh Mikolai Dementiev th ti bit t hi hn cn nh: hn vi ti n tnh Ryazan, huyn Zaraixk c, hn tuy khng phi l tay nghin ru, nhng cng hay nh chn: v chng ti bit hn lm vic trong ngi nh y vi Mitrey, vn cng qu vi hn. Nhn c ng rp ca ti, hn lp tc em i ly tin ung lin hai cc ri cm tin ph ra v. Cn Mitrey th lc y ti khng thy i vi hn. n hm sAusterlix, chng ti mi nghe tin b Aliona Ivanovna vi b em Lizaveta Ivanovna b git cht bng ru. Chng ti vn c bit hai b y nn sinh nghi v i hoa tai kia v chng ti vn cho rng m ma b y vn cho vay gn . Ti mi n nh b y v kn o tm hiu xem sao. Trc tin ti hi: "Mikolai c y khng?" Mitrey mi bo l Mikolai i ch chn mi n tng sng mi v, say kht; v c mi pht li i, sau Mitrey khng thy hn u na, nh lm nt cng vic mt mnh, l h lm vic cng mt cu thang vi ngi b git tng th hai. Ngh c nhng chuyn , chng ti khng h rng vi ai - lo Duskin ni - nhng cn tm cch bit cho tng tn v ny, v khi v nh vn gi mi nghi k y. n sng hm nay, lc tm gi "tc l hai ngy sau v n mng", cu hiu cha, ti thy Mikolai vo nh ti khng tnh nhng cng khng say lm, c th nghe ni chuyn c. Hn ngi gh di v lm thinh. Lc by gi ngoi hn ra trong tim ru ch c mt ng khch, cn th c mt ngi na ngi quen, nm ng trn mt chic gh di, v y cng l mt khch quen, ngoi ra cn hai thng b hu bn nh ti na. Ti mi hi: "C gp Mitrey khng?" - "Khng, hn bo th, khng
Trang 102/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
gp" "Th anh khng n y ln no ?" - "Hai hm nay khng n" - hn ni. "Th hm qua anh ng u?" " bi ct, ch bn Kolomna y - "Th hm y, anh ly i hoa tai u?" "Ti nht trn va h" - hn ni cu ny nghe rt l, mt c trnh nhn ti. Ti bo: "Anh c nghe ni l ngay ti hm y, ng vo gi y, trn thang ga y c xy ra chuyn ny chuyn n khng" - "Khng, ti khng nghe" - hn bo th. Hn hng mt ln nghe ti ni, mt bng ti nht i t giy. Ti mi k ht chuyn y cho hn nghe", th l hn ng dy cm m nh ra v. Ti mun gi hn li: "Khoan , Mikolai , ung chn ru ch?" - ti nhy ngi nh ng chn ly ca trong khi ti vng ra pha sau, nhng hn lp t vng chy ra ph, r ngot vo mt ng hm, khng thy tm hi u na. n y ti khng cn phn vn g na, ng hn ri... - Cn phi ni! - Zoximov chm vo. - Khoan! Hng nghe cho ht , d nhin l h m b i tm Mikolai; h cho bt gi Duskin v khm nh hn, bt lun c Mitrey; h cng lc tung c nh bn Kolomna ln. Nhng n ngy th ba th gii Mikolai v: hn b gi li gn ca X., trong mt qun tr, hn n y, ci ci thnh gi bng bc eo trn c ra xin i ly cc ru. Ngi ta mang ru ra cho hn. Mt lt sau, mt m n b vo vt sa b, nhn qua khe ca th trong gian nh kho bn cnh thy hn ang tho dy tht lng ra buc thnh thng lng treo ln sn nh, hn ng ln mt sc g chui u vo cai thng lng. M n b ht tng ln, ngi ta mi x li: "! ra th y?" - "Cc ng c dn ti n qun cnh st, khu n khu kia, ti s th ht". H bn dn hn v qun cnh st khu ny vi cc nghi thc thch ng. Th l bt u cuc hi cung: anh l ai, u, my tui - "hai mi hai tui", vn vn, vn vn, ri trong khi anh ang lm vic vi Mitrey, c thy ai i ln thang gc vo gi n gi kia khng?". p: "Chc c nhiu ngi i qua, nhng chng ti khng " "Anh c nghe thy ting ng g khng?" "Khng nghe thy g khc thng c" - "Th anh c bit rng ngy hm y, vo gi y, m gi n vi em gi m b ngi ta git ri ly ca khng?" - "Ti khng h hay bit g ht. Cch dy hai ngy ti mi nghe ng Aphanaxi Pavlich ni chuyn ny ln u trong tim ru" - "Th anh ly i hoa tai u?" - "Ti bt c trn va h" - "Ti sao hm sau anh khng n lm vic vi Mitrey?" - "Ti ti cn i nh chn" - "nh chn u?" - " ch n ch kia" - "Ti sao li vng chy ra khi nh Duskin?" - "V lc ti s qu" - "S ci g? - "S b em x" - Sao li s b x nu bit mnh khng c ti tnh g?" y, cu c tin hay khng th tu cu y, Zoximov , nhng qu tht h c hi cu , nguyn vn ng nh th, t bit qua mt ngun tin chc chn? Th no, cu thy th no, h? - y d sao th bng chng vn c y ch. - Nhng t cha ni n bng chng, t ang ni n ci cu hi cng kia, n cch h quan nm nhim v ca h! Thi k thy h! y, h thc bch hn, p mi, dn mi, th l hn th: "Khng phi bt c trn va h, m trong gian phng ti vi Mitrey lm vic" - "Bt c nh th no?" - "Nh th ny: ti vi Mitrey sn sut ngy hm y n tm gi, sp sa v, th Mitrey cm chi sn bi ly bi vo mt ti, ri b chy, ti mi ui theo. Ti va ui theo hn va ht tng ln; chy xung n sn th m sm vo bc gc cng v my ng ln na, c bao nhiu ng c thy th ti khng nh; bc gc cng mi chi ti mt hi, ri n mt bc gc cng na cng chi, ri m v bc gc cng cng ra chi chng ti mt chu na ri n mt ng ln i vi mt b vo sn cng chi chng ti, v lc ti vi Mitka nm chn ngang li i: ti ang tm ly tc Mitka vt n xung t v m thm thp vo ngi n, cn Mitka
Trang 103/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ang nm di ngi ti cng tm ly ti v nh vo ngi ti thm thp, khng phi chng ti nh nhau tht v th ght g nhau u, m ch l ch bn b thn thit a nhau th thi. Sau Mitka vng chy ra ph, ti mi ui theo, nhng ui khng kp nh tr v phng mt mnh, v cn phi dn dp m v. Ti bt u thu dn v i Mitka tr li. Th ri gc phng ngoi, st tng, sau cnh ca ra vo ti cht dm phi mt gi g, ti mi ci xung xem th thy l mt ci hp gi giy. Ti tho giy ra th thy ci hp ci bng hai ci mc nho nh, tho mc ra th trong hp thy c i hoa tai...". - Sau cnh ca ? N nm sau cnh ca ? Sau cnh ca? - Raxkonikp bng ku ln: i mt ngy di hong ht nhn Razumikhin v t t chng tay nhm dy, trn i-vng. - th sao? Cu lm sao th? Vic g th? Razumikhin cng chm dy hi. - Khng sao c... - Raxkonikov thu tho p rt kh, on li ng mnh xung gi v li quay mt vo tng. Mi ngi im lng mt lt. - Chc cu y ng ri ni m y, - mi hi lu Razumikhin mi ni, mt nhn Zoximov c d hi; Zoximov kh lc u khng ng , ri ni: - Ny cu k tip i ri sao na? - Ni ao na y ? Trng thy i hoa tai, hn qun khuy c Mitka ln gian phng, v ly m v chy mt mch n nh Duskin, v nh ta bit, hn nhn ca lo ny mt rp, ni di vi lo l nht c va h ri lp tc i nh chn. Cn v v git ngi th hn vn mt mc nh trc: "Ti khng hay bit g c, hm kia ti mi nghe ni ln du - "Th sao cho n nay anh vn khng n trnh?" - "V ti s" - "Th ti sao li mun tht c?" - "V lo ngh." - "Lo ngh g?" - "Nh b to x". y, u ui cu chuyn l nh th. By gi cu th ngh xem h kt lun nh th no. - Th cn ngh g na, d sao cng c nhng du hiu. Cha chc chn lm, nhng vn l nhng du hiu. l mt s kin. D sao cng khng th th thng cha th sn ca cu ra c. - by gi h ang buc cho n ci ti git ngi y y! Thm ch h khng cn hoi nghi g na ht! - Ni nhm, cu th ch bc ng thi. Th cn i hoa tai? Cu phi nhn rng nu ngay hm y, ng vo gi y i hoa tai trong rng m gi lt vo tay Mikolai th cng phi do mt con ng no ch, c phi khng no? iu cng kh quan trng i vi vic iu tra ny. - Rng con ng no? Bng con ng no ? - Razumikhin qut ln, - cu l bc s, cu c nhim v kho st con ngi trc tin, v hn ai ht, cu c dp nghin cu con ngi, th m chng l qua nhng ti liu y cu khng thy c bn cht ci thng Mikolai y ra sao ? Ch nh cu khng thy ngay t u rng tt c nhng iu hn cng khai u l s tht thun tu hay sao? Chuyn hn bt c i hoa tai ng nh li hn ni y, hn dm phi ci hp ri nht ln?
Trang 104/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- S tht thun ty! Th nhng chnh hn th nhn rng ln trc hn ni di kia m? Cu nghe t ni y, nghe cho k: c ngi gc cng, c Koch, c Pextriakov, c ngi gc cng kia na, c v ngi gc cng th nht, c m li bun ang ngi chi nh m ny, c vin t vn php nh Kruylov lc y va xung xe khoc tay mt b i vo sn na, - tt c, ngha l n tm chn nhn chng, u nht tr khai rng lc y Mikolai ang Mitka xung t v m hn ta, cn Mitka th tm ly tc hn v cng m li, hai a nm ngay gia li i; mi ngi xung quqnh u chi mng chng, cn chng th "nh hai a tr nh" (nguyn vn li khai ca cc nhn chng) nm ln nhau, la ht, nh nhau v ci ha h, b mt ht sc ng nghnh, ri ui nhau chy ta ph nh hai thng con nt. Cu nghe ra cha? By gi cu ghi nh tht k ly iu ny: hai ci xc trn kia hy cn nng, cu ngh ra cha, hy cn nng, n khi h vo bung vn th! Nu chnh hai a kia git, hay ch mnh thng Mikolai khng thi cng th, git ri b kho rng ly ca, hay ch tham gia phn no vo vic ly ca thi, th xin hi cu mt cu ny: mt tm trng nh th, tc l nhng ting la ht, nhng ting ci, trn nh nhau nh tr con di cng, c ph hp cht no vi nhng th ru ba, mu me, vi nhng hnh ng thn trng, xo quyt ca k git ngi cp ca hm y khng. Va mi git ngi xong, chi cch c nm mi pht - v hai ci xc hy cn nng th m bng dng b c xc cht ln gian phng m toang ra y, v bit rng s c ngi i qua, lin nm ln ra gia li i nh hai a con nt, ci a m khin mi ngi ch , nh mi nhn chng nht tr xc nhn? - K th l tht! D nhin khng th no nh th, nhng... - Khng, cu , khng nhng g ht, cn nu vic i hoa tai kia nm trong tay Mikolai ng vo gi y, ngy y qu nhin l mt bng chng buc ti hn - song l mt vic c th ct ngha trc tip bng nhng li khai ca hn, cho nn ch l mt bng chng c th bc b c - th cng phi xt n c nhng s kin thanh minh cho hn hung chi y li l nhng s kin khng th ph nhn. Th cn cu ngh sao, c theo tinh thn ca php l hc ca nc ta liu h c tha nhn hoc c kh nng tha nhn mt s kin nh vy - mt s kin ch cn c vo tm l hc, vo mt tm trng, - lm mt s kin khng th bc b c v c hiu lc nh tt c cc s kin buc ti c tnh cht vt cht, d nhng s kin ny c th no chng na khng? Khng, h khng tha nhn u, h khng i no tha nhn, v h tm c ci hp y, v ngi kia mun tht c, "mt iu khng th c c, nu hn thy mnh v ti!". l vn ch yu, t bc ng ln chnh v vn ! Cu hiu cho! - Th t cng thy l cu bc ng ln y. Khoan, t qun hi ci ny: ly chng c g m ni rng ci hp dng ho tai qu nhin trong rng m gi ra? - C bng chng y, - Razumikhin cau my p nh c min cng, - lo Koch nhn ra vt ny v cho bit c tn ngi cm . Ngi ny chng minh c mt cch chc chn rng hp hoa ai kia l ca hn. - Hng, by gi cn ci ny na: c ai trng thy Mikolai trong khi Koch vi Pextriakov ln gc khng, v liu iu c th chng minh c g khng? - Qu c th, chng ai trng thy hn ta - Razumikhin bc tc p, - th mi phin ch; ngay c Koch v Pextriakov cng khng trng thy hn khi i qua cn phng ang sn, tuy li khai ca h by gi cng khng c ngha g cho lm na. H bo l h thy ca phng m, c l c
Trang 105/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ngi ang lm vic trong y, nhng khi i qua h khng v khng nh r lc by gi c ngi hay khng". - Hm. Nh vy ch c mt s kin thanh minh cho Mikolai l hai a m nhau v ci m . Ta c cho l mt bng chng vng vng, nhng... By gi cu cho mnh ni: ring cu th cu ct ngha vic y nh th no? Cu ct ngha vic Mikolai bt c i hoa tai ra sao, nu qu hn bt c ng nh li hn khai? - Ct ngha ? Cn phi ct ngha g na: r qu i ri cn g? t nht l con ng cn theo tin hnh iu tra r v c chng minh, v chnh l do ci hp y. Hung th tht nh ri ci hp y. Hn trn phng m gi khi Koch v Pextriakov g ca, v cht ca pha trong. Koch di dt b xung di nh; hung th nhy ra ngoi v cng chy xung v khng c li no khc. Trn thang gc hn sut gp Koch, Pextriakov v ngi gc cng nn phi lnh vo gian phng trng ngay khi Mitka v Mikolai va chy i, ng np sau cnh ca trong khi bn Koch i ngang, i cho ting bc chn ca h i xa ri ung dung i xung thang gc ng vo lc Mitka v Mikolai chy ra ph, moi ngi u gii tn v khng cn ai ng cng na. C th ngi ta thy hn nhng khng , c phi t ngi qua li u. Cn ci hp l hn nh ri t trong ti ra khi ng np sau ca, v khng bit l mnh nh ri, v cn mi ch n chuyn khc. Ci hp y chng minh mt, cch r rng l hn ng ngay y. y, b quyt ca v ny l y c. Tinh xo lm, cu , tinh xo tht y. Tinh xo qu na l khc. - Nhng ti sao, ti sao li "qu"? - Th ti v mi vic u c dn xp qu n tho, cc tnh tit n khp vi nhau qu st sao, nh trn sn khu y. Razumikhin toan ci, nhng va lc y cnh ca phng vt m, v mt nhn vt mi, l mt i vi c ba ngi ang trong phng, bc vo.
Trang 106/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 11
l mt ngi ng tui, dng ngi kiu cch v b v, v mt thn trng v cau c. Thot tin hn dng li ngng ca, a mt nhn quanh mt lt vi v ngc nhin xc xc khng h mun che giu, dng nh ang bn khon t hi: "Ta lt vo ci x xnh no th ny?". Khch nhn quanh ci "bung tu thu" m thp v cht chi ca Raxkonikov mt lt nh c ng vc v thm ch li cn c lm ra v hi s st na, nu khng phi l kinh tm. Vn gi v ngc nhin nh c, hn a mt nhn Raxkonikov ang nm trn i-vng, n mc h hang, u tc ri b, mt my cu bn, v cng ang dng mt nhn hn trng trng. Ri vn ci kiu chm ri nh c nh trc, hn a mt nhn ci bng dng li thi lch thch, m tc khng chi, b ru khng co ca Razumikhin lc by gi vn ngi yn ti ch v xc xc nhn thng vo mt hn nh mun gn hi. Mt pht im lng cng thng tri qua, v cui cng, nh ngi ta c th on trc, c mt s thay i nh trong cch bi tr. Chng hiu qua mt vi du hiu ch xc no rng trong ci "bung tu thu" ny dng iu long trng qu mc kia khng c tc dng g, v khch hi nhn i mt t v dng mt ging l php, tuy khng km phn nghim ngh, quay sang pha Zoximov pht m tng ting mt: - Ti mun hi ng Rodion Romanovich Raxkonikov, sinh vin hoc cu sinh vin? Zoximov chm chp ca mnh mt ci v c l cng ang nh tr li, th Razumikhin lp tc ni trc, mc du chng ai hi anh ta c: - y y, ang nm trn i-vng kia ka! ng cn hi g? Ci cu "ng cn hi g" qu s sng y khin v khch trang trng kia m ra lng tng, thm chi toan quay sang pha Razumikhin, nhng li kp thi t ch v vi vng quay li vi Zoximov. - Raxkonikov y! - Zoximov ht u v pha ngi m ni lp bp ri ngp di mt ci, mm h ra rt to, v gi ci t th y rt lu. Ngp xong, anh ta chm ri th tay vo ti gi-l rt ra mt chic ng h vng to tng mt li, bm np ra xem ri li chm ri v u oi t n vo ch c. V phn Raxkonikov th vn im lng nm di trn i-vng nhn ngi mi vo mt cch chm ch, tuy khng biu l mt ngh g. Khun mt chng by gi khng cn quay v pha ci bng hoa l mt, v trn giy dn tng na, xanh xao l lng v l mt ni au kh phi thng, nh th chng va mi tri qua mt cuc m x au n hay va mi b tra tn nhc hnh. Nhng ngi khch l dn dn khin chng mi lc mt thm ch , ri thm ng ngng, ri thm ng vc v dng nh cn m ra s st na. n khi Zoximov ht u v pha chng ni: "Raxkonikov y" chng bng vng dy rt nhanh, ngi ln i-vng v vi mt ging thch thc nhng yu t v ngc ng, chng ni: - Phi! Ti l Raxkonikov! ng mun g? Khch chm ch nhn chng mt lc ri ly ging oai nghi ni:
Trang 107/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Piotr Petrovich Lugin. Ti hy vng rng tn h ti i vi ng khng n ni hon ton xa l. Nhng Raxkonikov, vn inh ninh ch i mt ci g khc hn, ch thn th v m chiu nhn khch, lng thinh khng p, dng nh th chng nghe ci tn Piotr Petrovich ln ny l ln u. - Sao? Ch nh n by gi m ng vn cha nhn c tin tc g - Piotr Petrovich hi, v hi lng tng. p li cu hi y, Raxkonikov ch chm ri ng mnh xung gi, chp hai tay sau gy v u nhn ln trn nh. Gng mt Lugin thong c v lo lng. Zoximov v Razumikhin cng t m nhn ng khch, ca cui cng ng ta cng m ngng. - Ti thit tng v cng hy vng rng. - Lugin lng tng. -... rng bc th gi i hn mi hm nay, thm ch gn hai tun nay... - Ny ng, sao ng c ng ngoi ca th? - Razumikhin t ngt ngt li. - Nu ng c g cn ni chuyn th vo y m ngi, ch khng ng vi Naxtaxia, hai ngi c chen nhau ci khung ca y th cht lm. Naxtaxy trnh ra cho ng y vo! ng vo i gh y! Ka ng lch vo i ch! Anh ta nhch li gh li cha mt khong h gia ci bn v hai u gi ca mnh l hi rm ngi li ch cho khch "lch vo" qua ci khong h y. Ci th lc by gi khin khch khng sao t chi c, bn hp tp len qua khong h cht hp, vng vu, ngi xung gh v a mt nghi k nhn Razumikhin. - ng cng ng ngng nghu g c, - Razumikhin ni b b, - Rodia m nm hm nay, m sng lin mln sut ba ngy, by gi th tinh v n thy ngon ming. y l bc s iu tr cho anh y, bc s va mi khm cho anh y xong, cn ti l bn ca Rodia, trc kia cng l sinh vin, cn by gi th ang lm h l cho cu y, ng c xem nh khng c hai chng ti y v c vic g c ni chuyn tip i. - Cm n ng. Nhng khng bit ti n y ni chuyn c phin cho ngi m khng - Piotr Petrovich quay sang hi Zoximov. - Kh... khng. - Zoximov lp bp. - C l ng n cn lm cho anh y khuy kho na - ni on li ngp di. - cu y tnh t tu ri, t hi sng kia! - Razumikhin ni tip. Thi thn mt sung s ca anh c v tht th v t nhin n ni Piotr Petrovich ngh li v bt u cm thy lng tng hn, c l mt phn cng v ci thng cha n mc rch ri, ni nng lc cc kia t gii thiu mnh l sinh vin. - B c cu... - Lugin m u. - Hm! - Razumikhin hng ging mt ting r to. Lugin ng ngc nhn anh. Khng c g u, ti ch... th thi; ng c ni i! Lugin so vai.
Trang 108/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- B c cu c vit cho cu mt bc th trc khi ti ln ng n y. Ln n y, ti c nn li my ngy khng n thm cu cho tht chc l cu bit r mi vic; nhng nay ti rt ngc nhin khi thy rng... - Ti bit, ti c bit? - Raxkonikov t ngt ct ngang, v ht sc bc bi. - ng l ch r ch g? Ti bit ri? Thi, th l ! Piotr Petrovich gin lm ri, nhng vn lm thinh. ng ta c ngh gp xem nh th ngha l th no. Mt pht im lng tri qua. Trong khi Raxkonikov, va ri hi ngonh li mt cht tr li ng Lugin, bng dng li bt u nhn ng ta trng trng vi mt v t m c bit, dng nh lc ny chng cha kp nhn k, hoc trn ngi ng ta c thm mt ci g mi m khin chng ch : chng cn c nhc u ln khi gi nhn cho r. Qu nhin, dng dp Piotr Petrovich c mt ci g c bit p vo mt ngi ta, mt ci g nh th xc minh thm ci danh hiu "ch r" m Raxkonikov va tng cho ng ta mt cch qu s sng nh vy. Trc ht c th thy, v thy qu r rng Piotr Petrovich tit sc vi vng li dng my ngy tr ng th phc sc v trang im trong khi ch i v hn th, v chng cng l mt vic chnh ng khng c g ng ch trch. Ngay c ci thc t mn, d c qu ng i na, v s thay i hay ho va lm cho dung mo mnh tun t hn ln cng c th dung th c lm, v Piotr Petrovich nay ang vo a v mt chng r. o qun ng ta u va mi ly hiu may ra, v tt c u tm tt, ho chng ch c mt im nh l mi th u mi qu v ph by qu r mt mc ch nht nh. Ngay c ci m d trn mi tinh, bnh bao ca ng cng l mc ch Piotr Petrovich i x vi n mt cch qu trn trng v cm n trn tay mt cch qu nng niu. Ngay c i gng tay mu hoa c rt p, mt i gng Jouvin chnh hiu cng cho thy r iu , d ch xt ring mt im l ch nhn khng mang n vo, m chi cm trn tay ph trng. Trn y phc ca Piotr Petrovich cc mu ti tr chim u th. ng ta mc chic o vt tng ma h xinh xn mu nu nht, chic qun mng mu vng ti v chic gi-l cng mu, mt chic o s-mi bng hng mn va mi mua, trn c tht chic c vt bng nhiu ht sc mng c sc hung, v ng mng hn c l cc th u rt n vi v mt Piotr Petrovich. Khun mt ng ta kh ti tn v cn c th gi p na, d khng c nhng trang phc kia trng cng c v tr hn l ci tui bn mi lm ca ng. Hai b ru m mu thm ta thnh "kt-lt" (tht bm vin) nh vin hai bn mt mt cch d a pha di rm ng khung ly ci cm co nhn, trng rt p mt. Ngay c b tc, ch hi lm m hoa rm, mi un v chi hiu ct tc ra, cng khng phi v th m c ci v l bch hay ngc nghch ca nhng l tc mi un ni chung, vn thng lm cho ngi ta ging ht nh mt ch r ngi c. Nu trong ci v mt trang trng v kh p ny qu c mt ci g kh chu kh d gy c cm, th l do nhng nguyn nhn khc. Sau khi ngm ngha ng Lugin mt cch khim nh, Raxkonikov mm mt n ci chua cht, ng u xung gi v li ngc mt nhn ln trn nh nh c. Nhng ng Lugin vng tm li v hnh nh nht quyt tm thi khng tm n nhng thi k quc y. - Ti rt ly lm tic rng phi gp cu trong mt tnh trng nh th ny, - ng ta gng go ln ting chm dt pht im lng, - Gi ti bit cu m, ti n y sm hn. Nhng chc cu cng bit, ti bn qu! Hn na ti li c mt cng vic rt quan trng Vin nguyn lo vi t cch trng s, l cha ni n nlng ni lo u m chc cu cng c th bit. Ti ang
Trang 109/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ch gia dnh cu, ngha l b c v c em cu, ch nay mai s ln y. Raxkonikov ca mnh v toan ni mt cu g, nhng mt chng hi l v xc ng. Piotr Petrovich ngng li nhng li, nhng chng thy chng ni g, ng ta li ni tip. - Ch nay mai thi. Ti kim cho hai ngi mt ch tm. - u? - Raxkonikov hi kh. - Gn y thi, nh ca ng Bakaleyev. - ph Voznexkaya, - Razumikhin ni xen vo, c hai gc xp ngn thnh phng tr, do lo li bun Yusin cho thu. Ti c ln n y. - Vng, phng tr... - Tm v cng, va bn va hi, m li l mt ni rt kh nghi; xy ra lm chuyn xng by y, ngi tr th tht l hp... Ti cng gh vo y nhn mt chuyn li thi. D sao tin thu phng cng r. - D nhin ti khng th no thu thp c nhiu ti liu nh th, v ti cng mi n y thi! Piotr Petrovich ni, ging hi kh chu, - nhng d sao y cng l hai cn bung rt sch s, v li cng ch tm mt thi gian ngn... ti tm c ch chnh thc, ngha l ch sau ny ca chng ti, - ng ta quay sang Raxkonikov, - hin nay ang c sa sang li: cn by gi th chnh ti cng nh chu cht trong mt phng tr cch y c my bc, nh b Lippevekzen, chung vi mt ng bn tr ca ti l Andrey Xemionovich Lebeziatnikov - chnh ng ta ch cho ti nh tr ca ng Bakalaiev. - Lebeziatnikov ? - Raxkonikov thong th bung tng ting, nh th ang c nh li iu g. - Cng, Andrey Xemionovich Lebeziatnikov, lm vic b. Cu c bit ? - Vng... khng. - Raxkonikov p. - Xin li cu, nghe cu hi li ti li tng cu c quen. Trc kia ti lm gim h cho ng y mt ngi rt d mn... v theo kp phong... Ti rt thch tip xc vi thanh nin: qua h c th bit c nhng ci mi. - Piotr Petrovich nhn qua c ba ngi mt lt, lng khp khi hy vng. - V phng din no? - Razumikhin hi. - V phng din quan trng nht, c th ni nh th, v thc cht ca vn , - Piotr Petrovich p, c v mng r v cu hi y. - Cc ng , ti mi nm nay khng gh Petersburg. Tt c nhng ci mi, nhng cuc ci cch, nhng t tng mi ca chng ta u c ting vang cc tnh; nhng mun thy cho r v thy cho th phi Petersburg mi c. y, ti bao gi cng ngh rng ch c quan st cc th h tr ca chng ta mi c th thy nhiu, bit nhiu hn c. V cng xin th tht l ti rt mng... - C th l v ci g? - Cu hi ca ng rng lm. C th ti nhm nhng ti thy c mt quan im minh xc hn, c th ni l c nhiu c ph phn hn; nhiu tnh cht thit thc hn...
Trang 110/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Ci ng. - Zoximov bung thng mt cu. - ng qui g, lm g c c thit thc. - Razumikhin vn li. - C c c thit thc cng kh lm, khng phi ca trn tri ri xung u. M chng ta th d n hai trm nm nay khng h ng chm vi cng vic thc t. T tng th c l nhan nhn ra, - anh quay sang Piotr Petrovich ni tip. - Thin cng c, tuy rt u tr; v ngay c lng trung thc cng c th kim ra c, mc du cng c hng m nhng bn bp bm chnh danh hay n danh, ch nh c thit thc th d sao vn khng c! Ca him y. Ti khng ng vi ng, - Piotr Petrovich ci, v thch th r rt. - C nhin cng c nhng hin tng qu khch, nhng s lch lc, nhng cng phi rng lng: s qua khch chng t l ngi ta c nhit tnh i vi cng vic v cng chng t rng hon cnh bn ngoi ca cng vic khng thch hp. Cn s d lm c t l v t thi gian. l cha ni n phng tin. Theo quan im ring ca ti th cng lm c t nhiu ri y: nhng t tng mi, b ch; c ph bin, mt s tc phm mi b ch cng c ph bin, thay cho nhng tc phm m mng, lng mn trc kia; vn hc c mt sc thi chn chn hn; nhiu thnh kin c hi b ch giu v ph tn gc... Ni tm li, chng ta dt khot on tuyt vi qu kh, v theo ti, l mt vic quan trng. - Ch c thuc lng! Ct t gii thiu y m, - Raxkonikov bng bung thng my ting. - Sao ? - Piotr Petrovich khng nghe ra, vi hi, nhng chng khng p. - Nhng ci u ng, - Zoximov vi xen vo. - phi khng ? - Piotr Petrovich ni, mt nhn Zoximov mt cch tru mn, on quay sang Razumikhin ni tip, nhng ln ny thong c v c ch v hnh din, tng chng nh nh thm cht na ng ta dng thm my ch "anh bn tr" - ng cng phi tha nhn rng d sao cng c s tin ho, hay nh ngy nay ngi ta thng ni, c tin b, t nht l trn quan im khoa hc v chn l kinh t hc. - So ng! - Khng , khng phi so ng u ! Chng hn nu trc nay ngi ta ni vi ti "hy thng yu ng loi v ti cng thng yu ng loi, th kt qu ra sao? - Piotr Petrovich ni tip, c l hi qu vi vng, - kt qu l ti x i manh o chia cho ng loi, v c hai u d trn d trung ng nh cu tc ng Nga: "Sn hai th mt lc, ch t trt c hai". Khoa hc th li ni: Hy yu thng ly mt mnh mnh , v trn i ny mi th u da trn c s quyn li c nhn. Ch yu thng ly bn thn mnh th vic mnh s chy, m o cng cn nguyn. Kinh t hc li ni thm l trong x hi cng c nhiu c nghip t nhn n nh, ngha l cng c nhiu o nguyn lnh, th n cng c nhiu c s vng chc, v s nghip chung trong x hi li cng c tin hnh c hiu qu. V vy trong khi ch mang li ring cho mi mt mnh ti m thi, ti dng nh cng chnh do m mu li cho mi ngi v lm cho ng loi ca ti c thm c mt ci g hn l manh o ct i, v khng phi qua s ho phng ca mt vi c nhn l t, m l do s hng thnh chung ca ton th x hi. Mt t tng rt gin n, nhng tic thay n n chm qu v b nhng tm trng cung s v m mng che m i, v thit tng ch cn thng minh mt, cht l c th on c rng...
Trang 111/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- ng th li cho, ti cng chng thng mnh g u - Razumikhin ct ngang mt cch ph phng, - v vy xin ngng li y l va. S d ti bt u cu chuyn l c mt mc ch ring, cn nh tt c nhng li tn gu gii su y, tt c nhng so ng nhc i nhc li mi nghe nhm c tai y, ba nm nay ti ngy lm ri, n ni ti khng th no m ming ra ni c m thm ch cn thy xu h khi c ai ni nhng chuyn y trc mt ti. Hin nhin l ng nhanh nhu mun t gii thiu mnh vi nhng quan dim ca mnh, ci khng c g ng trch, m ti khng h c trch. Chng qua va ri ti ch mun bit r ng l ngi th no, v ng cng thy y, gn y c bao nhiu nhng bn bp bm thuc cc loi xng vo phn u cho s nghip chung v bp mo tt c nhng g chng ng chm n kim li ring, n ni bao nhiu c s u hng bt ra c. Thi, xin ! - Tha ng, - ng Lugin m u, ngi n thng ln mt cch v cng trang trng - Nhng li l khim nh phi chng mun m ch rng ti... - thi xin ng, xin ng... Ti u c dm! Thi , th ri! - Razumikhin ct ngang v quay pht li ni tip cu chuyn b d vi Zoximov. Piotr Petrovich cng tr thng minh bng lng ngay vi cu tr li y. V chng ng ta cng quyt nh l hai pht na s ra v. ng ta quay sang Raxkonikov, ni: - Ti hy vng rng mi quan h mi bt u xc lp gia chng ta hm nay sau kht cu bnh phc v do nhng hon cnh m cu r, s cng c cng c thm... c bit xin chc cu sc kho... Raxkonikov chng bun ngonh li na. Piotr Petrovich ng dy. - Th phm chc hn l mt ngi n cm ! - Zoximov qu quyt ni. - Chc chn l nh th! - Razumikhin tn thnh. - Porfiri thng khng l ngh ca mnh ra, nhng hn vn hi cng nhng ngi cm . - Hi cung nhng ngi n cm ? - Raxkonikov hi to. - Phi, th sao? - Khng sao c. - Lm sao bit c ai l ngi n cm ? - Zoximov hi. - Lo Koch c bit mt s, cn c mt s na th tn c ghi trn cc gi , li c mt s t n khai khi nghe tin. - Ch, chc phi l mt thng bm gi khn ngoan v giu kinh nghim? To bo tht! Qu quyt tht! - y chnh ci li khng ng! - Razumikhin ct ngang. - Chnh ci lm cho cc cu lm tut. T th t bo l hn khng khn ngoan, chng c kinh nghim g ht, v chc hn y l ln u hn git ngi! Th gi thit l mt tn thnh tho c suy tnh k cng, th s thy v l ngay. Cn nu gi thit l mt tn t kinh nghim th s thy l hn ch nh ngu nhin m thot, m nh ngu nhin th vic g ch lm c. Cu th cho l hn c l cng khng lng
Trang 112/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
c nhng tr ngi na! M hn tin hnh cng vic ra sao? - Ly my th ng gi mt vi chc rp nht vo ti, m u vo lc ci trp ng g ca m gi, trong khi th ngn ko trn ca chic t ngn, c mt ci trp dng mt nghn nm trm rp ton tin vng, cha k s bc giy? Hn khng bit n trm, chi bit git thi. Ln u y, t bo cu l ln u hn git ngi y; hn ri tr! V hn thot khng phi v c tnh ton, m l v tnh c. - Hnh nh y l chuyn v m st b qu ph va xy ra th phi, - Piotr Petrovich xen vo ni vi Zoximov lc by gi ng ta cm ly m v gng tay, nhng trc khi ra v cn mun bung thm vi cu nh na. R rng l ng ta ang mun gy mt n tng tt v tnh a chng din thng s khn ngoan ca ng ta. - Vng. ng cng c nghe? - C ch , ngay cnh nh m... - ng c bit tng tn? - Ti khng dm ni l bit tng tn, nhng ti c quan tm n mt vn , c th ni l mt vn ton cc. Ti khi phi ni rng trong nm nm gn y, s ti c trong tng lp di tng ln; cng khng cn ni n nhng v t nh, cp ca din ra lin tip khp ni, i vi ti iu k l hn c l tng cc tng lp trn s ti c cng tng ln nh vy, c th ni l mt cch song song. Ni ny th mt cu sinh vin cp ph mt chuyn xe bu v trn ng ci quan; ni kia th mt s ngi c a v cao trong x hi li lm giy t gi; Moskva li bt c c mt lm gi phiu quc tri c x s, v trong s u x c c mt ng ging vin lch s th gii i hc; mt ni khc, ngi ta git mt mt vin i s ca ta nc ngoi v nhng l do tin bc rt b n... v nu by gi ci b gi ch hiu cm kia b mt ngi trong gii thng lu git - v bn mu-gich khng bao gi i cm vng bc - th bit ly g m ct ngha tnh trng i tru ca mt b phn vn minh trong x hi ta? - C nhiu s bin chuyn kinh t... - Zoximov ni. - Ly g ct ngha y ? - Razumikhin xen vo. - Th chnh l v qu thiu c thit thc thi! - Ngha l th no ? - y chng hn nh ci v ging vin ca ng Moskva y m, khi h hi ng ta lm gi phiu quc tri lm g, th ng ta p: "Mi ngi u c nhng cch ny n lm giu, ti cng mun lm giu cho nhanh" Ti khng nh nguyn vn cu tr li, nhng tinh thn l nh th: lm giu cho nhanh, ng mt g, khng phi kh nhc! H quen n sn, n bm, n ca nhai li. y, n khi gi im th ai ny u phi b mt tht ra... - Th cn lun l th sao? D sao cng c nhng quy tc. - Nhng vic g ng phi lo? - Raxkonikov t nhtn xen vo. - Theo ng nh l thuyt ca ng y ch cn g na? - Sao li ng nh l thuyt ca ti? - Nu c nht qun pht trin nhng iu ng va tuyn truyn lc ny, th phi kt lun rng c th ct c ng loi...
Trang 113/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Xin li! - Lugin ku ln. - Khng, khng phi th! - Zoximov m theo. Raxkonikov mt ti mt, mi trn run run, th kh nhc. - Ci g cng phi c chng mc, - Lugin ni tip, ging trch thng, - t tng kinh t hc cha phi l mt li khuyn khch git ngi v ch cn gi nh rng... - Th c ng l ng... - Raxkonikov li t ngt ngt li Lugin, ging run ln v tc gin, nhng li nghe nh c phn h h, - C ng l ng ni vi v cha ci ca ng, ngay khi c ta thun lng ly ng, rng iu ng ly lm mng hn c l... c ta ngho tng... bi v ly mt ngi ngho c li hn: v sau d b thng tr hn... li c th ni l c ta chu n ng? - Tha ng! - Lugin qut, si sc ln v tc gin, ging lc hn i - Tha ng... sao li c th xuyn tc ngh ca ngi ta i nh th! Xin ng b qua cho, nhng ti phi ni r cho ng bit rng nhng li n i n tai ng, hay ni cho ng hn, c truyn li cho ng, khng h c cht cn c no, v ti ng rng, ni tm li, mi tn ny, ni tm li, m ng... Trc y ti vn thy rng bn cnh nhng c tnh ht sc ng qu: m ng cng c nhng nt t tng hi cung nhit v lng mn vin vng... Th nhng ti cng khng h my may ng rng b ta li c th quan nim v trnh by s vic mt cch sai lc v hoang ng nh vy... v cui cng... cui cng... - Ny ng? - Raxkonikov qut ln, ngi nhm hn ln trn gi v nhn Lugin trng trng vi i mt sng quc v sc nh mi khoan, - Ny ng, by gi th ny nh. - Lm sao ? - Lugin dng li i, v tc gin v thch thc. Hai ngi im lng mt vi giy. - Th ny nh: nu mt ln na ng... cn dm ni n m ti, d ch mt ting thi... ti cng s qung ngc ng xung di cu thang ngay lp tc! - Cu lm sao th! - Razumikhin ku ln. - ra th! - Lugin ti mt i, cn mi. - Xin ng nghe ti ni, - ng ta m u sau mt khong im lng v ly ht sc bnh sinh ra nn gin, nhng vn th hn hn, - ngay t lc ny, ngay t pht u ti on c mi c cm ca ng, nhng c ngi li bit r hn na. i vi mt ngi m v l mt ngi c h hng ti rt sn lng tha th, nhng by gi... i vi ng... khng bao gi ti c th... - Ti khng m! - Raxkonikov qut. - Cng hay! - ng xo i cho rnh! Nhng Lugin t mnh lui ra trc khi ni dt li len qu ci khong h gia ci bn vi ci gh: ln ny Razumikhin ng dy nhng li cho ng ta. Khng nhn ai ht, thm ch cng khng gt u cho Zoximov, tuy anh ta ci cho ng t lu mong ng cho ngi bnh nm yn, Lugin bc ra, tay thn trng cm m ngang vai cho khi chm trong khi khom lng i qua khung ca. V ngay trong ci dng lom khom y ngi ta cng cm thy nh ng ta mang ra theo mt ni cm gin gh gm.
Trang 114/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Ai li th bao gi. - Razumikhin hoang mang lc u ni. - Thi i i! i ht i. - Raxkonikov in di tht ln - C chu cho tao yn khng no, ao ph! Tao khng s chng my! By gi tao khng s a no ht! Xo i! Tao mun ngi mt mnh, mt mnh, mt mnh! - Ta i thi! - Zoximov ht hm bo Razumikhin. - Tri i, ch nh b cu y mt mnh nh th? - Ta i thi! - Zoximov cng quyt nhc li v b ra ngoi. Razumikhin ngm ngh mt lt ri cng chy theo bn. - Nu khng nghe theo cu y th cn c th t hn na, - Zoximov ni khi hai ngi ra cu thang. - Khng nn khch ng. - Cu y lm sao th? - Gi c mt s khch ng no d chu th hay bit my! Lc y cu y sc... Cu , trong tr cu y c mt ci g y. Mt ci g bt di bt dch ang m nh cu ta... T s ci lm, chnh th y! - Chc l ci lo kia ch g, Piotr Petrovich y m! Qua cu chuyn, t bit lo ta sp ly c em cu y, v ngay trc khi m cu y c nhn c mt bc th v chuyn ny y! - Phi, chnh ma qu dn lo y n y; c l lo lm hng ht. Nhng cu c nhn thy l cu y dng dng vi mi vic, ni chuyn g cu y cng lm thinh, ch tr c mt im, h ng n l cu y lng ln; v git ngi y... - Phi, phi! - Razumikhin xc nhn, - t c nhn thy! Cu y rt quan tm, li c v s. L v ngay hm cu y m qun cnh st ngi ta lm cu hong ln, cu y ngt i y. - Ti nay cu k ti nghe t m nh, ri ti s ni cho cu bit ci ny. Cu y c nhng ci lm cho ti rt quan tm, rt quan tm! Na gi na ti s n xem sao... By gi th khng b vim no na u. - Cm n cu nh? Trng thi gian y ti s i nh Pasenka v s nh Naxtaxia quan st cu y. Raxkonikov ngi li mt mnh, st rut, v lo lng nhn Naxtaxia; nhng ch ta vn nn n mi khng chu ra cho. - By gi cu ung nc tr ch? - Naxtaxia hi. - Sau hng hay Ti mun ng, ch ra i. Chng quay pht vao trong; Naxtaxia lui ra. 6. Nhng ch ta va ra khi th chng vng dy, ci ca li, m ci gi ca Razumikhin va em n lc ny anh ta buc li cn thn, v bt lu mc o qun. L thay, chng bng nh
Trang 115/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
hon ton bnh tnh; khng cn trng tht d m d tnh nh ban ny, cng khng cn tm trng lo s hong ht nh trong sut thi gian va qua. y l giy pht u ca mt trng thi im tnh k l, t ngt. C ng ca chng chnh xc v dt khot, nhn qua c th thy r mt ch nh r rng. "Hm nay, ngay hm nay!" - Chng lm bm mt mnh. Tuy chng cng hiu l mnh cn yu, nhng tinh thn chng cng thng n mc im tnh hn, vi mt ch nh bt di bt dch, cho chng thm sc mnh v lng t tin; d sao chng cng hy vng l s khng ng khuu ra gia ph. Mc xong cc th o qun mi mua, chng a mt nhn xp bc trn bn, ngh ngi mt lt v cm t vo ti. C c thy hai mi lm rp. Chng ly lun c my ng tin ng ca Razumikhin mua o qun cn tha li. Ri chng lng l nhc mc ca ln, ra khi phng, xung thang gc v h nhn vo gian nh bp m toang: Naxtaxia ng quay lng li pha chng, ang khom lng thi m l cho b ch. Ch ta khng nghe thy g. V li ai c th d rng chng li b i ra ngoi? Mt pht sau chng ra ph. Lc y khong tm gi, mt tri sp ln. Kh tri vn ngt ngt nh c, nhng chng vn thm thung ht th ln khng kh hi hm, bi bm b ph phng nung nng ln. Chng bt u thy hi chng mt; mt sc mnh man r bng nh ln trong i mt ngu v trn gng mt gy g, vng v ca chng. Chng khng bit i u, v cng khng ngh n vn m chng ch bit c mt iu l "phi chm dt hn ci ngay hm nay mt ln cho xong i, ngay by gi: nu khng th chng khng mun v nh na, v chng khng mun sng nh th ny". Chm dt th no? Chm dt ci g? Chng khng h bit m cng khng bun ngh. Chng xua ui ngh y i: n dy v chng kh s qu. Chng ch cm bit rng cn phi lm sao cho mi vic u thay i hn, bng cch ny hay cch khc, "D c sao cng mc", chng tuyt vng nhc i nhc li vi mt lng t tin v qu quyt bt di bt dch, theo thi quen c, chng i v pha Ch hng Rm theo con ng chng vn i do nhng ln trc. Cha n Ch hng Rm, trn va h trc mt mt ca hiu bun nh c mt ngi tr tui, tc en ang chi phong cm quay mt iu nhc tnh t, m theo mt ngi con gi trc mi lm tui ng ht trc mt hn. Ngi con gi n mc nh mt tiu th, vy xo o khoc ngang lng, gng v m lt c cm mt ci lng chim mu la, tt c cc th u c v sn. Vi ging ht tm thng, hi r nhng kh to v nghe cng m tai, c ta ht mt bi tnh ca trong khi ch i mt, ng hai c-pch trong ca hiu vt ra. Raxkonikov dng li bn cnh cng vi hai ba ngi khc, nghe mt lt, rt trong ti ra mt ng nm c-pch t vo bn tay ngi con gi. Ngi con gi dng pht ngay li nt cao nht v rung cm nht ca bi ca nh th c ai ly dao chm t ngang, ri qut bo ngi quay n: "thi!", v c hai khnh khng i sang ca hiu khc. - ng thch nghe ht rong khng? - Raxkonikov bng hi mt ngi qua ng c tui ang ng cnh chng, trng c v nh mt ngi i bt ph. Hn ng ngc nhn chng t v ngc nhin. Raxkonikov ni tip nhng li c v nh tuyt nhin khng ni n chuyn ht rong: - Ti thch nghe ting ht c m phong cm quay trong mt bui chiu ma thu lnh lo, m u v t t, phi t t mi c, khi mi ngi qua ng u c nhng b mt xanh xao, m yu; hay hn na l khi c tuyt m ri, ri thng xung v lng gi, v nh n hi chiu m
Trang 116/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
m qua ln tuyt. - Ti khng bit ... ng th li cho... - ngi kia ni lp bp, chng s v cu hi cng nh ci v k quc ca Raxkonikov v b i sang bn kia ng. Raxkonikov i thng v ra n Ch hng Rm, ch ci gc m hm trc hai v chng lo tiu thng ni chuyn vi m Lizaveta, nhng lc by gi h khng ngi y. Nhn ra ch c, chng dng li, nhn quanh qut ri hi mt chng thanh nin mc o ang ng ngp trc ca mt hiu bn bt. - gc ny vn thng c hai v chng ng g ngi bn hng phi khng? - Ai m ch ngi y bn hng. - chng thanh nin p, mt khinh khnh nhn Raxkonikov t u n chn. _ ng ta tn l g? - Cha m t tn g th ng ta tn nh th! - Anh c phi ngi Zaraisk khng, trn no? - Chng thanh nin li nhn Raxkonikov. - Tha ngi, ch chng ti khng phi l trn, m l huyn, ch c anh ti c i y i thi, cn ti th ngi nh, cho nn khng bit ... Tha ngi rng lng tha th cho. - Trn gc kia l qun n ? - Tim ru y, c c bn bi-a, li c my nng cng cha na - Hi! Raxkonikov i qua qung trng. Bn kia, mt gc ph, c mt m ngi rt ng, ton l nng dn c. Chng len vo ch ng nht, va i va nhn vo mt nhng ngi ng quanh. Khng hiu ti sao chng thy thm ni chuyn vi bt c ai. Nhng m nng dn khng n chng, c tm nm tm ba ni chuyn nhao nhao ln vi nhau. Chng ng li ngm ngh mt lt ri i sang phi, men theo va h v pha i l V. i qu mt khong trng, chng bc vo mt ng hm... Trc kia chng cng hay i qua ng ny. l mt ng hm ngn gp khc dn t qung trng n ph Xadovaya. Gn y cn c ci g thu ht chng lang thang n nhng ni ny mi khi chng t dng thy tm lm, "cho n tm lm thm". Cn by gi th chng bc i, khng suy ngh g ht. y c mt ngi nh ln cha ton nhng tim n, tim ung, c chc chc li thy my ngi n b trong cc tim y chy ra, n mc nh khi chy sang nh bn cnh: u trn, ch mc o di mng. vi ba ni h xm li trn va h thnh tng tp, nht l cnh nhng bc thang dn xung cc gian nh hm, y c bc xung hai bc cp l c th vo n nhng ni rt vui th, lc by gi, trong mt ni nh vy ang c ting reo h p ph m vang ra khp ph, ting n ghi-ta, ting ht h nhn nhp vui v. Mt tp n b kh ng chen chc li vo; my ngi khc ngi bc thm hay trn va h, my ngi na ang ng ni chuyn. Gn y, gia ph c mt thng lnh say bc lo o, mm ngm thuc l, va i va chi ra; c l hn ang mun i u y, nhng dng nh qun mt l mnh mun i u. Mt thng kh rch o m ang chi nhau vi mt thng kh rch o m khc v mt g say b t nm nh ra chn ngang ng.
Trang 117/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Raxkonikov dng li cnh tp n b ng nht. H ang ni chuyn oang oang; c bn u mc o vi hoa, i giy da d v u trn. C ngi tui qu bn mi, nhng cng c ngi ch mi by, mt h hu ht u sng bm. Chng t dng thy ham thch ting ht h v p ph di kia... gia nhng ting ci, ting r, c th nghe vng ln mt ging ht the th c n ghi-ta m theo, v ting gt giy dm cm cp ca mt ngi no ang nhy nht in cung ln theo nhp ht. Chng chm ch lng nghe, v lm l v m chiu, t m nghn c dm vo ca. Anh ca em chng ngoan, Ch nh em m oan! Ging ht vn the th ln. Raxkonikov ho hc c nghe cho r li ca - lm nh th l iu quan trng nht i vi chng. "Hay l ta vo? - chng ngh. - H ang ci a! V h say. Hay l ta cng ung cho tht say?" - ng anh khng vo ? - Mt ngi con gi ng trong m kia hi, ging nghe kh vang v cha khan hn. C ta hy cn tr, v l ngi duy nht trong bn trng khng n ni tm. - C em xinh nh? - chng va p va ngng ln nhn c ta. C ta mm ci, rt thch ch v cu tn tnh ny. - ng anh cng xinh lm, - c ta ni. - Gay qu! - mt c khc ni ging . - Mi nh thng ra ? - Hnh nh c c con gi nh quan na y, th nhng mi vn hch nh thng! - mt ngi mu-gch va mi n bng ni xen vo, hn say chunh chong, o chn m phanh, mm ngoc ra ci ranh mnh. - Vui cha ka? - hn ni tip. - n th vo i no! - Ti vo ch, c em ! - Hn xng xc bc xung. Raxkonikov b i. - ng anh! - c gi gi vi theo chng. - Ci g? m ngng: - ng anh , gi em c gn ng anh mt vi gi th em sung sng qu, nhng by gi trc mt ng anh khng hiu sao em ngng lm. Cng t cho em su c-pch ung ru i. Raxkonikov mc ti h ho ly ra my ng tin c c ba ng nm c-pch. - i, ng anh ho phng qu!
Trang 118/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- C tn g? - ng c hi Duklida. - Tht qu qut lm, - mt c khc trong bn bt u nhn Duklida ni. - i thu ai li i xin tin ci li y bao gi! T th t cht thn mt... Raxkonikov t m nhn ngi va ni cu y. l mt ngi n b trc ba mi tui, mt r hoa thm tm c ln: mi trn sng vu. C ta ch trch bn mt cch im tnh v nghim trang. "Khng bit mnh c c u, - Raxkonikov ngh thm trong khi di bc, - khng bit mnh c c sch no c on ni mt ngi b x t hnh, mt gi trc khi cht, c ni hay ngh rng v th c phi sng mt ni no cao ngt, trn mt tng hp ch va t hai bn chn, cn xung quanh l vc thm, l i dng, l bng m v tn, c n vnh vin v bo tp khng cng, v c phi ng co ro nh th sut i. Chng nghn nm, mi mi, th th sng nh th vn cn hn l phi cht by gi! Min sao c sng, sng v sng! Sng th no cng c, min l sng! ng qu! Tri i, ng qu i mt! Con ngi tht hn mt! "V hn mt thay k no v th m bo con ngi hn mt" - chng ngh thm sau mt pht. Chng r sang mt ph khc. A, "Lu i pha l": Hi ny Razumikhin c ni n "Lu i pha l". Th nhng va ri mnh mun ci qui g nh. phi, c bo! Zoximov ni l hn c c trong my t bo. - C bo khng? - chng hi khi bc vo mt qun ru kh rng ri v sch s gm c my gian phng hi vng khch. Vi ba ngi khch ang ung nc tr, v trong mt gian phng mi tt trong cng c mt tp khong bn ngi ang ngi ung sm-banh. Raxkonikov thy hnh nh trong s c Zamiotov, nhng v xa qu kh lng trng r mt. "K xc hn!" - chng ngh thm. - ng dng vodka ? - ngi hu bn hi. - Cho tr ra y. Vi li em cho ta my t bo ra trong khoang nm hm gn y, ta s cho tin ung ru. - Vng . Bo hm nay y . Ngi dng thm vodka ch ? Bo c v tr mang ln. Raxkonikov ngi vo bn v bt u tm: "Izler - Izler - Ngi Aztek Ngi Aztk - Izler - Bartola - Masimo - Ngi Aztek - Izler. , qu! tin hng ngy y ri: mt ngi n b ng cu thang - mt lo li bun cht thiu v ru - mt m chy Bi Ct mt m chy ph Petersburg - li mt m chy ph Petersbung - li mt m chy ph Petersburg - Izler - Izler - Izler - Massimo... , y ri..." Cui cng chng tm ra, v bt du c. Nhng ging ch c nhy nht trc mt, tuy vy chng cng c ht c "tin tc" y v ho hc tm nhng tin b sung mi nht cc s sau. Tay chng run bn ln v st rut trong khi ln gi my t bo. Cht c ai ngi xung bn cnh, ngay bn chng. Chng lic nhn sang: Zamiotov, ng ci anh chng Zamiotov , cng vn ci b dng y, vn nhng chic nhn, nhng si day chuyn, vi ci ng ngi r i m tc qun xc du trn mnh mc chic gi-l bnh bao, chic o ui tm hi sn, v chic s-mi
Trang 119/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
mc hi lu khng git, hn ang vui, hay t nht hn cng mm ci vui v v xu xo, gng mt ngm ngm en ca hn hi bng ln v men ru sm-banh. - Ka! Anh y ? - hn m u, v b ng, ging thn mt nh th quen chng t i no i no. - th m mi hm qua Razumikhin cn ni vi ti l anh vn cha tnh, l tht! Ti c n anh. Raxkonikov bit l hn s n. Chng gt ngay t bo ra v quay v pha Zamiotov ci n, v qua n ci ca chng c th thong thy mt tm trng st rut bc tc. - Ti bit l anh c n - chng p, - Ti c nghe ni. Anh c i tm chic tt... Th anh c bit khng. Razumikhin cht mt vi anh ri y, cu y bo l anh vi cu y c n nh Lizaveta Ivanovna, ngi m anh ra sc che ch hm y: anh nhy trung u thuc sng, nhng ngi trung u vn khng hiu cho: Anh nh ch? Sao li khng hiu nh - s vic r qu ri cn g. - Anh chng nhn tht! - Thuc sng y ? - Khng, bn anh y, Razumikhin. - Anh sng tht y, Zamiotov ; tha h lui ti nhng ch khoi nht, khng h phi np thu. Va ri ai tht anh sm-banh y? - y l chng ti... cng ung vi nhau y ch... Sao li phi c ai tht? - Th lao m! Dp no anh ch li dng? - Raxkonikov ci ph ln - Khng sao, anh bn , khng sao! - chng va ni thm va v vai Zamiotov, ti ni th khng phi v c c g, m ch l ch bn b thn thit a chi th thi, nh ci anh th sn nh anh khi nh thm thp vo ngi thng Mitka y tr0ng v m st m gi y m. - Sao anh li bit? - C l ti cn bit nhiu hn anh na y. - Trng anh l qu... Chc anh cn m nng, ng l anh khng nn i chi mi phi. - Anh thy ti c v k l ? - Vng. Anh c bo y ? - c bo! - H vit nhiu v cc v ho hon lm. - Khng, ti khng c nhng tin ho hon. Chng nhn Zamiotov, v b mt; mt n ci ngo ngh li lm cho mi chng mo xch i: - Khng, ti khng c tin ho hon, - chng nhy mt vi Zamiotov ni tip - Thi th i, anh bn tr: anh rt nng lng mun bit ti c g, phi khng?
Trang 120/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- C mun g u, ti hi th thi. Ch nh khng c hi? Sao anh c... - Ny, anh l ngi c hc, c ch ngha y ch? - Ti hc n lp su trung hc(1), - Zamiotov p ging kh hnh din. - Lp su ! C anh bn thn mn ca ti! u r ngi, tay eo nhn - mt con ngi giu c? Ch, cu b ng yu tht! Ni n y Raxkonikov ph ln ci ha h, mm ch thng vo mt Zamiotov, hn n ra xa, khng phi v kh chu m v qu ngc nhin. - X ngi u m k qui! - Zamiotov nhc li, v rt nghim trang. - Ti c cm tng l anh hy cn m sng. - Ti m m sng? Anh ni by, anh bn tr ? Ti k quc lm h? Ti ng cho anh ch lm phi khng? ng ch ch g? - ng ch . - Ch xem ti c g, ti tm ci g hn? Ti ch bo a ra c mt m bo th ny kia m! Kh nghi lm, h? - Anh c ni i xem. - Anh vnh tai ln y ? - Vnh ci g? - Ri ti s ni cho anh bit lad vnh tai lm g anh bn , ti tuyn b vi anh... khng, tt hn l ti xin "th nhn"... Khng, cha ng, phi l "ti xin cung khai", cn anh th "lp bin bn" - th y! Vy ti xin cng khai rng ti c c, c quan tm... tm ti... - Raxkonikov nheo nheo i mt, ch i - ti mun tm ti, cho nn mi n y, ti mun bit v v m st m gi ch hiu cm - cui cng, chng ni kh gn nh th tho, mt d st vo mt Zamiotov. Zamiotov nhn chng trng trng, khng nhc nhch, khng n ra. iu v sau khin Zamiotov ly lm l nht l sut mt pht ng h h im lng nhn nhau nh th. - Th th sao, anh c ci g? - Zamiotov bng bn khon v st rut qut ln. - Vic g n ti c th lm sao? - Chnh ci m gi ny, - Raxkonikov tip, vn ni th tho v vn khng nhc nhch khi nghe ting qut ca Zamiotov, - chnh m gi m cc anh ni chuyn qun cnh st khi ti ngt i, anh c nh khng no? Sao, by gi anh hiu ri ch? - Th l ci g? Sao li... "hiu"? - Zamiotov ni, trong bng hi hong. Gng mt nghim trang v lnh lng ca Raxkonikov bin sc hn i trong giy lt ri chng bng ci ph ln nh lc ny, nh th khng cn cht kh nng t ch no na. V trong giy lt chng sc nh li r nt l lng ci cm gic hm no chng cm ru ng sau tm ca trong khi ci mc rung ln bn bt v hai ngi ng trc ca tc gin chi bi. Cn chng th cht ny ra mun qut mng h, l li ra trc mt h, tru gan h v ct ting ci tht to, tht to! - Anh in ri, hay l... - Zamiotov ni ri bng ngng bt, nh th chong ngi i v mt
Trang 121/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ngh t ngt ny ra trong c. - Hay l? "Hay l" ci g? No, ci g? Ni i xem no. - C g u - Zamiotov bc bi p, - ch nhm! C hai lng thinh. Sau trn ci t ngt, Raxkonikov bng tr nn m chiu v dt. Chng chng khuu tay ln bn, hai tay m u, hnh nh chng qun hn Zamiotov. Im lng ko di kh lu. - Sao anh khng ung tr i? Ngui ht, - Zamiotov ni. - H? Ci g? Tr y ? phi... - Raxkonikov cm chn ln ung mt ngm, b vo mm mt ming bnh. Ri a mt nhn Zamiotov chng bng nh cht nh ra ht v nh thn li: lp tc gng mt chng tr li vi v ngo ngh nh ban ny. Chng tip tc ung nc tr: - Thi bui ny nhng bn gian phi mc ln nhan nhn, - Zamiotov ni - Cch y khng lu trong t "Tin tc Moskva" c ng tin bt c c mt bn gi mo. Chng n c c mt hi kn, chng lm giy bc. - , lu ri cn g! Ti c cch y mt thng, - Raxkonikov im tnh tr li - th theo anh l mt bn gian phi? - chng ci nht ni thm. - Ch cn g na! - Bn y ? Bn y l mt l nhi nhp ch gian phi g! Hng nm chc ngi hp nhau li lm mt vic nh th! Ai li lm n kiu y bao gi? Ba ngi cng l nhiu ri, m trong bn, ngi ny cng phi bit chc bng d ngi kia hn c chnh bn thn mnh! Nu khng th ch cn mt ngi ung ru say ni ba hoa dm cu l cng chuyn v l ht? Ch l mt bn nhi nhp! Chng n dng nhng ngi khng tin cn em tin gi ra i cc kho bc, vic nh th m b ai cng giao. C th cho l ci bn nhi kia lm n trt lt, mi a i c mt triu bc, th ri sao na? Cn c i ngi kia m? Sut i a ny vn l thuc vo a kia, c lo nm np l mt ng lo s tit l, th th th tht c m cht! Nhng ng ny i tin chng cng khng bit i kia: ra kho bc i nm nghn, m tay run ly by. m li c bn nghn, cn mt nghn na th khng m, ch chc b ti i cho nhanh. Th l ngi ta sinh nghi. Mi vic u hng bt ch v mt thng ngc? Sao li c th nh th c? - Sao li c th run tay y ? - Zamiotov p, - c th lm ch. Ti th ti tin chc l c th lm. C khi ngi ta khng t ch c. - Khng t ch c ? - Th cn anh, chc anh t ch c? - Khng, ti th chu? Ch v mt trm bc tin thng m i lm mt vic gh gm nh vy! Lm bc gi i i, m i u kia ch - i n nh ngn hng: y h cn l g nhng ci tr y na, - khng, ti s cung ln mt. Th anh th sao, liu c cung khng? Raxkonikov bng dng li thy mun "th li" ra qu chng. Sng lng chng gy gy ln trong khong my pht.
Trang 122/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Gi phi tay ti th ti khng lm nh th - chng m u xa xi. Ti s i i tin nh th ny: xp bc th nht ti s m i m li n bn ln, ht m xui li m ngc, xem k tng t mt, ri mi m sang xp th hai; m c na xp th ngng li rt ra mt t nm mi rp gi ra nh sng soi th, lt ngc li soi ln na - bc gi chng? "Ngi lm" ti s ni th - ti c ngi b con va mt toi hm nhm rp nh th y"; th ri ti s k chuyn ny ra. n khi m sang xp th ba th: khoan, xin li, hnh nh xp th hai ti m cha k ch by trm, nghi lm, th l b xp th ba y, m li xp th hai, - y c th m m cho ht nm xp nm nghn. Xong xui u y, li rt xp th nm v xp th hai ra mi xp mt t, li gi ln coi, li ng ng, "ng lm n i cho t ny" - lm cho lo ngi quy phi tot m hi ht ra mi thi, n ni hn chi mong sao ti bung tha hn ra cho chng? Ri n khi xong xui u y ti mi i ra, m ca... qun, xin li, li quay vo, li hi han ny n cho r; ti th ti lm nh th y! - Ch, anh ni nhng chuyn nghe m rn c ngi ln - Zamiotov ci. - Nhng ni th ni th thi, ch nu lm tht th anh cng vp. Anh , theo ti, khng ring g anh vi ti m ngay mt k thnh tho v ht sc liu lnh cng khng th tin chc mi phn mnh c. Ni u xa: c ly ngay v git ngi khu ph ta chng hn. Hnh nh y cng l mt tay khng va, gia ban ngy ban mt m dm liu mng nh th, cui cng ch gp may m thot, y th nhng vn run tau khng bit cch ly ca, khng t ch c; c xem v ny cng r... Raxkonikov c v nh b chm vo t i. - R. Th by gi cc anh th bt hn i xem? - chng ni to ln, tru tc Zamiotov vi mt v h h. - ri s bt thi! - Ai bt? Anh ? Anh m bt c ? C th vo y m xem! i vi anh ci ny mi l ci chnh: hn ta c tiu tin hay khng? Trc th khng c tin, th m nay tin u bng dng em ra tiu vng mng, th th cn ai vo y na? V im ny th mt thng b con bng ny cng c th la anh c, nu c mun! - S tht lm a no cng l nh th, - Zamiotov p - git ngi th git mt cch rt xo quyt, liu c tnh mng, nhng ri li lp tc n qun ru th c vo trng. Chnh l ngi ta cn c vo cch tiu tin m bt. Khng phi ai cng khn ngoan nh anh c u! Anh th d nhin l khng vo tim ru ch? Raxkonikov cau my nhn Zamiotov chng chc. - Hnh nh anh pht thm ln, mun bit ti s hnh ng ra sao nu vo a v y? chng hi, v pht - Mun ch, - Zamiotov p, ging nghim trang v rn ri. Khng hiu sao by gi hn ni v nhn mt cch qu nghim ngh. - Mun lm ? - Mun lm.
Trang 123/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- c! Ti th ti s hnh ng nh th ny y. - Raxkonikov bng dng li d st mt mnh vo mt Zamiotov, li nhn chng chc vo mt hn v li ni th tho, n ni ln ny hn phi git mnh. - Ti th ti s ln nh th ny y; ti s ly tin, c v va y ra mt ci l ti i thng, khng gh vo u ht, n mt ni tht kn o v vng v, xung quanh ch c tng v ro, mt vn rau hay mt ci g nh th ti tm t trc: mt tng , nng chng mt pt hay pt ri g y nm gc sn, cnh hng ro, n vn nm y t khi xy nh: ti s nhc tng y ln, pha di tt phi c mt ch trng, ti s b tin v c vo ch trng y. Xong u y ti s vn tng li nh c, ly chn dn thm vo v b i. Mt nm, hai nm, ti vn cha ly, ba nm cng cha ly, - cc anh c th tm xeml Mt bin. - Anh in ri, - Zamiotov ni, khng hiu sao ging cng th tho v bng n xa Raxkonikov. Mt chng sng quc, mt chng ti nht i; mi trn chng run bn bt. Chng chm vo tht st Zamiotov, mi lp bp nhng ni khng ra ting g c; c nh th n na pht, chng cng bit mnh ang lm g, nhng khng km ni. Mt li th nhn khng khip c nhy bn bt trn mi chng nh hm no ci mc ca nhy bn bt trong khu st, tng chng n sp bt ra ngay tc th; ch cn bung n ra, ch cn tht n ln. - Th nu chnh ti git m gi v Lizaveta th sao? - chng bng tht ln... v sc tnh. Zamiotov bng hong nhn chng v ti mt i. Mt n ci mu mo hin ln trn mt hn. - Lm sao li c th nh th c? - Hn ni rt kh. Raxkonikov hn hc nhn hn. - Anh phi nhn l anh tin i! H? Phi khng no? - Khng! Hon ton khng, by gi ti li cng khng tin hn bao gi ht! - Zamiotov ni vi. - By gi ti bt thp c anh ri nh! L ty ri. Th ngha l trc y anh c tin, ch l "by gi anh cng khng tin hn bao gi ht" kia m? - , hon ton khng phi, th! - Zamiotov ku ln, v ngng nghu - Ny gi anh c nt ti a n y phi khng? - Th anh khng tin ? Th th cc anh ni nhng g sau lng ti, khi ti ra khi qun? V trung u Thuc sng hi cng ti lm g, sau khi ti b ngt? Ny b con, - chng ng dy cm m v qut gi ngi hu bn, ht bao nhiu? - C thy ba mi c-pch , - ngi hu bn chy li, p. - y cho anh thm hai ho ung ru. Xem ny, bao nhiu l tin - chng cha bn tay run run cho Zamiotov xem m bc giy, - ny, xanh ny, hai mi lm rp y. u ra? Li o mi na, u ra th? Anh tha bit l mt c-pch ti cng khng cn kia m! Chc l cc anh hi d b ch nh ri ch g? Thi xin ! Assez caus! (2) Cho anh... chc anh gp nhiu iu th v! Chng bc ra, ngi run ry v mt cm gic k d nh trong cn bnh u ut trong c pha c mt cm gic khoi lc khng sao chu ni. Nhng chng vn lm l, trong ngi th mt nh ra. Mt, chng nhn nh nh sau mt cn ng kinh. Cm gic mt mi tng ln rt nhanh.
Trang 124/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Va ri sc lc chng c kch thch v ch cn mt sc y, mt cm gic khch ng duy nht cng lml cho n dng mnh ln, v h cm gic ny yu i th n cng li suy yu rt nhanh. Zamiotov cn li mt mnh ngi yn rt lu ch c, suy ngh trm ngm. Raxkonikov o ln ht nhng ngh ca hn v mt im nht nh v lm cho quan nim hn xc nh hn. "Ilya Petrovich l mt thng n!" - hn quyt nh dt khot. Raxkonikov va m ca ra ph th bng nhin, ngay trc thm, chng vp phi Razumikhin lc y ang bc vo. n cch nhau ch cn mt bc hai bn vn khng trng thy nhau, thnh th sut cp u vo nhau. H a mt d nhau mt lt, Razumikhin kinh ngc n cc im, nhng ri mt cn gin tht s mt cn gin gh gm bng le ln trong mt anh. - Th ra cu u! - anh rng ln. - B ging i trn! Th m mnh chui c xung i-vng tm hn, leo c ln trn nh na! Thiu cht na ti nh Naxtaxia v cu... Th m cu li n y! Rodia! Nh th ngha l th no? Ni tht i! Th i! Nghe cha? - Nh th ngha l cc anh lm ti pht ngy n cht ngi i c, ti mun ng ai bn cnh ti ht - Raxkonikov bnh thn p. - ng ai cnh cu? Trong khi cu i cha ng, mt th xanh nh tu l, th th khng ra hi na? ngu, cu lm g trong "lu i pha l"? Cu phi th nhn ngay lp tc! Thi bung ti ra - Raxkonikov ni on toan i vt qua. Thy th Razumikhin lin tin ln nm cht ly vai chng. - Bung ra? Cu dm ni "bung ra"? Th cu c bit ti s lm g by gi khng, ti s xc cu ln nh mt gi gi, xch cu v bung v kho tri ca li. - Razumikhin , - Raxkonikov ni kh v hnh nh hon ton im tnh, - ch nh cu khng thy rng ti khng cn n nhng n hu ca cu hay sao? Vic g li i lm n lm phc cho nhng k... khng thm nhng th y? M li l nhng k rt kh tm khi phi chu ng nhng th y? Khi ti mi m, cu i tm ti lm g? Nh ti ch mong c cht th sao? Chng l thi ca ti hm nay cha cho cu thy rng cu lm kh ti, rng ti ... pht ngy ln v cu hay sao? Sao li c mun n lm kh ngi ta nh th. Ti qu quyt vi cu l nhng th lm cho bnh tnh ca ti rt kh thuyn gim, v n c lm ti khch ng khng ngt. Hi ny Zamiotov ch b i ti khi khch ng l g? Cu na, ti van cu, cu cng i i! V sau na, cu c quyn g m dm dng sc mnh gi ti li? Chng l cu li khng thy rng ti ang ni chuyn vi cu mt cch hon ton tnh to hay sao? Ti phi lm g y, ti bit ly g y, ti van cu, cu hy ni cho ti bit ti phi lm g cu khi m ti, cho cu khi lm n lm phc cho ti? C cho ti l bc bo, ti hn h cng c min l bung ti ra, v Cha, hy cho ti yn! i i, i i! Khi bt u ni chng rt bnh tnh, trong lng khoan khoi thng thc trc nhng li l c a m mnh sp ni ra, nhng n khi kt thc th li si sc ln v th hn hn, ging nh lc ny, khi ni vi Lugin. Razumikhin ng yn ngm ngh mt lt v bung tay chng ra. - Thi cu xo v nh ma cho rnh! - Anh ni kh v gn nh trm ngm; nhng khi
Trang 125/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Raxkonikov bc i, anh bng gm ln: - ng li... Cu nghe y! Ti ni cho cu bit l tt c bn cu, khng tr mt a no, u l nhng thng ba hoa, nhng thng khoc lc. H c chuyn g hi kh mt t l cc cu c bo bo m ly nh g p trng? Ngay c ci li y na, cc cu cng n cp ca cc tc gi khc. Khng c ly mt du hiu no t ra cc cu c mt cuc sng c lp! Tht cc cu ch l m c voi, mu cc cu ch l nc sa cn! Hng cc cu ti khng tin a no ht. Trong trng hp no cng vy, cc cu ch lo sao cho ng ging mt con ngi! ng l - - i! - anh qut ln, ging gin d gp bt, khi thy Raxkonikov li toan b i, - hy nghe cho ht ! Cu cng bit l hm nay bn b ti n n khao nh mi, c l by gi ng c ri, nhng ti ng ch nh tip khch, bo l chy t v ngay. Th th gi th cu khng phi l mt thng ngc, mt thng ngc tm thng, mt thng ngc thm cn c , mt bn dch t ting ngoi quc... Rodia , ti nhn rng cu l mt thng b thng minh, nhng vn ngc nh thng - y gi cu li ng ti, ngi chi vi ti mt ti, cn hn l giy i lang thang nh th. Cu ra khi nh ri th chng cn bit lm sao na? T s mn v my chic gh bnh tht m, nh ch c y... c tr, c bn... Khng th t t cu nm trn i-vng, d sao cng c bn c b vi nhau... C Zoximov cng n. Th no, cu li ch? - Khng. - By qu i mt! - Razumikhin in tit qut ln. - Cu th bit g? Cu c tr khn u! Cu chng hiu g ht... hng nghn ln, t cng tng nh tot vo nhn loi nh th, nhng ri li quay tr li. Thy xu h... th l tr v vi con ngi! Th cu nh nh, nh ng Potsinkov, gc ba... - C th ny th c l ngi cho ngi ta nh ngi ch hng ci th lm n lm phc thi, ngi Razumikhin ... - nh ai? nh t y ? Ch nho nhoe mt cht thi t cng vt mi i ch! Nh Potsinkov, s 47, hi phng ng vin chc Babuskin... - Ti khng n u, cu - Raxkonikov li quay i. - T cuc l cu s n! - Razumikhin qut vng theo. - Nu khng th cu... - Nu khng ti khng thm nhn mt cu na u! Ny, th hng, c Zamiotov trong y khng - C - Cu c gp ? - C gp. - Cu c ni chuyn ? - C ni chuyn. - Chuyn g th? Thi c, xo i, khng ni th thi. Nh Potsinkov, s 47 Babuskin, nh nh Raxkonikov i n ph Xadovaya v r vo gc ph. Razumikhin t l nhn theo. Cui cng anh khot tay mt ci, bc vo nh, nhng ri bng dng li na chng thang gc. "M kip - anh ngh tip, gn nh ni to ln, - hn ni cng mch lc, nhng li c v nh... M
Trang 126/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
mnh cng ngc nt. Ngi in cng c th ni nng mch lc ch! M hnh nh Zoximov s nht ci y y! - Anh g ngn tay vo trn. - Nh ra... sao by gi m li cho hn i mt mnh? C th l hn nhy xung sng... Ch, mnh lm n hng bt? Khng th c? V anh cm c chy ngc tr li ui theo Raxkonikov: nhng khng cn thy tm hi u na. Anh nh tot mt bi nc bt v bc mau vo "Lu i pha l" tm gp Zamiotov hi cho ra l. Raxkonikov i thng n cu X.; ra n khong gia cu chng ng li ta hai khuu tay vo lan can v nhn ra pha xa. Sau khi chia tay vi Razumikhin, chng thy mt mi n ni cht vt lm mi l c n y. Chng c mun kim ni no ngi xung, hay nm di ra gia ng. Nghing mnh trn ging nc, chng thn th nhn nh phn chiu cui cng mu hng nht ca mt tri sp tt, nhn dy nha ti xm trong bng hong hn mi lc mt dy c thm, mt khung ca s nh mt gc xp xa xa bn t ngn, knh rc ln nh bc chy v tia nng cui cng ri vo trong chc lt, nhn con knh ti xm v dng nh chm ch nhn xung ging nc. Cui cng trong mt chng thy hin ln nhng vng quay tt, cc to nh chuyn mnh, b knh, ngi qua ng, xe c u quay cung nhy nht thnh vng. C l chng ngt i: nu by gi khng c mt cnh tng k d, gm guc bng khin chng git mnh. Chng cm thy c ai ang ng cnh chng, ngay bn phi; chng lic nhn sang th thy mt ngi n b cao, u trm khn, khun mt hi di, gy xp, nc da vng v, i mt su hon. Ngi y, nhn thng vo chng nhng hn l chng trng thy g, khng phn bit c ai ht. Ngi y bng chng tay phi vo thnh cu, gi chn phi ln v ln lt u c hai chn sang bn kia lan can nhy xung knh. Ging nc bn tung te ln v nut chng mi trong giy lt, nhng m pht sau ngi t vn ni ln ri t t tri xui theo ging nc, u v chn chm xung, lng ni lnh bnh, chic vy phng ln nh ci o gi. - C ngi t t! C ngi t t? - hng chc ting tht vang ln; h nhn nho chy li, hai bn b l nh nhng ngi t m, trn cu, quanh Raxkonikov c mt m ng xm li, x nhau chm c vo lng chng. - Tri i, c Aphroxinyuska nh ti m - gn u y c mt ging n b lu loa - Cc ng cc bc i, cu c y vi! Trm ly cc ng, cc ng vt c y vi! - Thuyn u! Thuyn u! - trong m ng c ting qut. Nhng khng cn n thuyn lm g na: mt ngi cnh binh chy xung bn, ci o khoc, ci giy ra v lao xung nc. Anh ta khng phi kh nhc g lm: ging nc a ngi trm mnh tri qua cch bn c hai bc, anh ta a tay phi ra tm ly o nn nhn, tay tri kp nm ly mt cy so do mt ngi bn gi ra cho anh, v lp tc ngi trm mnh c ko ln. H t c ta nm ln my phin hoa cng lt bn. Chng my chc c ta m mt, ngi dy, bt u ht hi v x mi, hai tay c xoa xoa chic o t sng mt cch ng ngn. C ta lng thinh khng ni g ht. - C y say b t, cc ng , say b t, - ngi n b lc ny, by gi ng bn cnh Aphroxinyuska, k l - ln trc toan tht c cht, may ngi ta ci dy kp. Va ri ti ra
Trang 127/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ca hiu, con b nh trng c y th l c chuyn? C ta bn cnh nh ti, ng bun bn nh nhng, y ngi nh th hai cui ph, kia ka... m ng tn dn, my ngi cnh st vn cn loay hoay quanh ngi t t, c ai ni g lo nho v s cnh st... Raxkonikov nhn cnh y vi mt cm gic bnh thn v dng dng k l. Chng bng thy tm tm, "Khng, km lm, nc... khng xong, - chng lm bm mt mnh. S khng c g xy ra ht. - chng ni thm, - c g u m i? Cn qun cnh st? Ti sao Zamiotov li khng qun cnh st nh? M ca n chn gi c m... Chng quay lng ra pha thnh cu v a mt nhn quanh. "Th i no! Sao li khng?" - Chng lm bm v qu quyt i v pha s cnh st. Lng chng trng tri v ti tm. Chng khng mun ngh. Ngay tm trng u t cng qua, khng cn ly mt du vt no ca sc quyt tm lc ny khi chng ra i " chm dt hn tnh trng ny"! N nhng ch cho mt trng thi m mm hon ton. " cng l mt li thot! - Chng ngh trong khi u oi i chm chm trn b knh. - D sao ta cng s chm dt, v ta mun th... Nhng c phi l li thot khng? Th cng th thi? Cng vn l my tc t... h! Nhng kt liu nh th th tht thm hi? Kt liu ri ? Ni cho h bit, hay thi? Ch... qu qui! Mnh mt qu ri - Sao cho chng n ch no m nm xung mt ci. Xu h hn c l nhng chuyn ny ht sc ngy ng. Thi k m n. X, sao li c th ngh n nhng chuyn ngy ng nh th...". Mun n qun cnh st phi i thng mi qua hai ng t ri r sang tri: t y ch cn my bc na l n. Nhng va i n ng t th nht, chng dng li, ngm ngh mt lt, ngot vo ng v i vng qua hai ph na, c l cng chng c mc ch g, hoc gi c th l tr hon thm mt vi pht. Chng bc i, mt nhn xung t. Bng dng nh c ai gh st tai chng th thm mt cu g. Chng ngng u ln v thy mnh ang ng trc "ngi nh y" ngay trc cng. T bui ti "hm y" chng cha ln no i qua y. Mt mun khng sao cng c, khng sao hiu ni, c thi thc chng. Chng i qua cng, r ngot vo cnh ca u tin bn phi v bt u bc ln ci cu thang quen thuc, ln tng th t. Trn ci thang gc cht hp v dc ng lc by gi ti om. Ln n mi trm bng chng li dng chn t m nhn quanh. trm bng tng th nht, khng knh ca s tho hn ra. "Hm y vn cn" - chng thm ngh. V y l gian phng gc hai, ni Mikolai v Mitka lm vic hm y: "ng kn; cnh ca mi sn li; th ngha l phng ny cho thu". V y, tng th ba, tng th t. y ri!" Chng bng ngi ra: ca vo phng y m toang, trong phng ang c ngi, nghe c ting ni chuyn vng ra; chng tht khng ng. Lng l mt lt, chng bc nt my bc thang cui cng v i vo phng. Gian phng cng ang c tu sa li; trong phng c my ngi th ang lm vic; chng c v rt ly lm l v iu ny. Khng hiu sao chng c hnh dung l mi vt s y nguyn nh c, thm ch c l hai ci xc cng vn nm nguyn gia sn nh: th m by gi my bc tng u tr tri, dc bn gh khng c ly mt ci no; l tht! Chng n ngi bn bu ca s. C c thy hai ngi th ang lm, cn tr c, nhng tui chnh lch nhau kh nhiu. H ang dn giy mi ln tng, nhng tm giy dn tng mu trng c im hoa mu tm nht, thay cho lp giy c mu vng trc kia sn rch. Khng hiu sao Raxkonikov thy th rt kh chu, chng nhn lp giy mi mt cch y c cm, nh th ly lm tic rng mi vt thay
Trang 128/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
i i nh vy. Hai ngi th hn l lm mun gi, v ang hp tp cun giy li sa son ra v. H ang mi ni chuyn. hu nh khng ch n Raxkonikov. Chng khoanh tay trc ngc v ngi nghe. - Sng hm y, con b mi n nh t, - ngi ln tui hn ni vi bn, - n tht sm, n mc rt din. T mi bo: "Ny sao ng y c lm dng vi ti lm g th, mun tru thm thng ny y hn?" Con b ni: "Anh Tit Vaxilievich , t nay em mun hon ton tu anh, mun lm g em cng c" th y! M din phi bit nh: trxng nh cc c trong bo thi trang y, tht y nh trong bo! - Th bo thi trang l ci g h ng bc? - ngi tr tui hn hi. Chc hn xa nay hn ta vn hc khn "ng bc" ny. - Bo thi trang l th ny ch n . N l nhng tp t mu, c mi th by li thy gl v cho cc hiu th may y, nc ngoi gi v, cho bit ngi nh th no th phi n mc ra sao, n ng cho ch n b. Tranh v y m. n ng th phn nhiu mc o uitm, cn nh ci mc n b th lm th o trng m n ni cu c bn ht c nh cu i cng cha n thua! - , ci x Piter (3) ny chng thiu th g nhy! - ngi th t tui hm h reo ln - ngoi b m ra th ci g cng c. - , ngoi th y ra th ci g cng c ch my , - ngi th ln tui kt lun, ging ra iu dy bo. Raxkonikov ng y i sang phng bn, ni trc kia t ci ging, ci rng v ci t ngn; gian bung khng c bn gh trng nh hp 1 lng. Giy dn tng cha thay, trong gc cn hn r chic trang th dng tng thnh. Chng nhn quanh mt lt ri tr ra ngi bu ca s. Ngi th ln tui gm gm nhn chng. - ng hi g ? - hn t ngt hi chng. Raxkonikov khng p, lng lng ng dy i ra ca cm ly dy chung ko. Vn ci chung y, vn ci ting st ty y? Chng ko ln na, ri ln th ba, lng tai nghe v hi tng li. Ci cm gic gh rn, qui g hm no bt u sng li, mi lc mt r nt thm, sinh ng thm, v c mi ting chung vang ln chng li rng mnh, v cng nghe chng li cng thy khoi tr. - ng kia c vic g th? ng l ai? - ngi th ra theo, qut hi. Raxkonikov tr vo. - Ti mun thu phng, - chng ni - n xem th. - ang m ai li i thu phng; m ng l ng phi i vi bc gc cng ch! - Sn ra sch s ri; s sn li ch? - Raxkonikov ni tip. Khng c mu ? - Mu no? - Mu ca m gi va b git vi m em gi y m, hm trc y n chy lnh lng thnh c
Trang 129/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
mt vng. - Nhng ng l ai mi c ch? - Ngi th m 1o, hi gt. - Ti y ? - . - Anh mun bit phi khng? Ta n qun, ti s ni. Hai ngi th b ng nhn chng. - Mun ri, chng ti phi v y. i i, Alioska. Phi kho ca, - ngi th ln tui ni. - No th i! - Raxkonikov thn nhin p v i ra trc, thong th bc xung cu thang. - , gc cng - chng qut gi khi xung n sn, lc by gi ngay li vo c my ngi ang ng nhn khch qua ng: c hai ngi gc cng, mt m n b, mt ngi li bun v vi ngi na. Raxkonikov i thng v pha h. - ng mun hi g? - mt trong hai ngi gc cng hi. - Anh c n qun cnh st? (4) - Va mi n xong. ng mun g? - H vn lm vic ch? - Vng. - ng ph qun trng c y khng? - Lc ny th c. ng mun hi g? Raxkonikov khng p, ng yn cnh ngi gc cng ngm ngh mt lt. - ng y n xem phng, - ngi th ln tui li gn ni. - Phng no? - Phng chng ti ang lm y m. ng y bo "ti sao li chi mu i? y c xy ra ra mt v git ngi, ti mn thu phng ny". Ri ng ta ko chung, n sut t c dy y. ng y li bao l "ta n s cnh st, ti s ni ht". ng ta c bm ly chng ti. Ngi gc cng bn khon cau my nhn Raxkonikov t u n chn. - Nhng anh l ai? - hn hi gt, ging d tn. - Ti l Rodion Romanovich Raxkonikov, cu sinh vin, ti nh Sil, trong ng kia, gn y thi, phng s mi bn. C hi bc gc cng, bc y bit ti y. - Raxkonikov p, ging u oi v trm ngm, khng ngonh li, c nhn m m ra dy ph ti om.
Trang 130/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Anh ln phng y lm g? - n xem. - Xem ci g y? - C bt ln qun xem sao! - ngi li bun bng ni chen vo, ri im bt. Raxkonikov lic mt qua vai, chm ch nhn hn mt lt ri ni, ging vn kh v u oi. - i i! - Dn hn ta i! - ngi li bun c th ni thm. - Sao hn li n ch y, chc c g y, h? - Say th khng say, m n ni tht l lng, - ngi th lm bm. - Anh mun g no. - ngi gc cng li qut; by gi hn bt u ni gin hn hoi. - Sao anh c dy da mi th? - Khng dm ln quan ? S chc? - Raxkonikov ni, ging ngo ngh. - S ci g. Anh li thi ci g? - Chc l mt tay lm tin! - M n b ni. - Thi ni chuyn vi hn lm g, - ngi gc cng kia ni; l mt ngi mu-gch to ln mc o phanh ngc, tht lng eo mt chm cha kho! - i i! R rng l hng lm tin. Xo i! on nm ly Raxkonikov, hn x chng ra ng. Chng long chong m chi ra ngoi nhng khng ng. ng thng ngi li, chng lng l a mt nhn qua mi ngi mt lt v b i. - Ngi u m k quc, - ngi th ni. - Thi bui by gi tht lm ngi k quc, - m n b ni. - Gi c dn hn ln qun, - ngi li bun ni thm. - Khng vic g phi dy vo, - ngi gc cng th hai phn gii - ng l mt thng lm tin. Xa nay vn th, hn c dn xc n nhng mnh m dy vo th ri g khng ra y... Bit tha i! "Th ta c i hay khng?" - Raxkonikov thm ngh. Chng dng li gia mt ng t v a mt nhn quanh nh th ch ai quyt nh h. Nhng xung quanh khng c ly mt ting tr li, mi vt u ti om v im lm nh nhng phin m chng ang dm ln: mi vt u cht i vi chng, i vi mi mnh chng... Bng pha xa, cch chng chng hai trm bc, cui dy ph, trong bng ti dy c, chng thy c mt m ng ngi ang ni xn xao, ku la i i. Gia m ng c mt chic xe nga ... Mt ngn n chp chn gia ph "Ci g th?"
Trang 131/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Raxkonikov quay sang phi i v pha m ng. Dng nh chng mun bu viu ly bt c ci g; chng mm ci lnh lng khi ngh nh vy, bi v chng nht quyt n s cnh st v bit chc rng ch lt na, tt c u s chm dt. Ch thch:
(1) Thi y Nga, trng trung hc ch c 8 lp (2) Tn gu th ri! (ting Php) (3) Tn gi thn mt Petersburg (4) Nhng ngi gc cng cc to nh ln Petersburg c bn phn phi hng ngy n n snh st trnh bo v nhng vic xy ra trong ngy hm y.
Trang 132/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 12
Nhng ch ta va ra khi th chng vng dy, ci ca li, m ci gi ca Razumikhin va em n lc ny anh ta buc li cn thn, v bt lu mc o qun. L thay, chng bng nh hon ton bnh tnh; khng cn trng tht d m d tnh nh ban ny, cng khng cn tm trng lo s hong ht nh trong sut thi gian va qua. y l giy pht u ca mt trng thi im tnh k l, t ngt. C ng ca chng chnh xc v dt khot, nhn qua c th thy r mt ch nh r rng. "Hm nay, ngay hm nay!" - Chng lm bm mt mnh. Tuy chng cng hiu l mnh cn yu, nhng tinh thn chng cng thng n mc im tnh hn, vi mt ch nh bt di bt dch, cho chng thm sc mnh v lng t tin; d sao chng cng hy vng l s khng ng khuu ra gia ph. Mc xong cc th o qun mi mua, chng a mt nhn xp bc trn bn, ngh ngi mt lt v cm t vo ti. C c thy hai mi lm rp. Chng ly lun c my ng tin ng ca Razumikhin mua o qun cn tha li. Ri chng lng l nhc mc ca ln, ra khi phng, xung thang gc v h nhn vo gian nh bp m toang: Naxtaxia ng quay lng li pha chng, ang khom lng thi m l cho b ch. Ch ta khng nghe thy g. V li ai c th d rng chng li b i ra ngoi? Mt pht sau chng ra ph. Lc y khong tm gi, mt tri sp ln. Kh tri vn ngt ngt nh c, nhng chng vn thm thung ht th ln khng kh hi hm, bi bm b ph phng nung nng ln. Chng bt u thy hi chng mt; mt sc mnh man r bng nh ln trong i mt ngu v trn gng mt gy g, vng v ca chng. Chng khng bit i u, v cng khng ngh n vn m chng ch bit c mt iu l "phi chm dt hn ci ngay hm nay mt ln cho xong i, ngay by gi: nu khng th chng khng mun v nh na, v chng khng mun sng nh th ny". Chm dt th no? Chm dt ci g? Chng khng h bit m cng khng bun ngh. Chng xua ui ngh y i: n dy v chng kh s qu. Chng ch cm bit rng cn phi lm sao cho mi vic u thay i hn, bng cch ny hay cch khc, "D c sao cng mc", chng tuyt vng nhc i nhc li vi mt lng t tin v qu quyt bt di bt dch, theo thi quen c, chng i v pha Ch hng Rm theo con ng chng vn i do nhng ln trc. Cha n Ch hng Rm, trn va h trc mt mt ca hiu bun nh c mt ngi tr tui, tc en ang chi phong cm quay mt iu nhc tnh t, m theo mt ngi con gi trc mi lm tui ng ht trc mt hn. Ngi con gi n mc nh mt tiu th, vy xo o khoc ngang lng, gng v m lt c cm mt ci lng chim mu la, tt c cc th u c v sn. Vi ging ht tm thng, hi r nhng kh to v nghe cng m tai, c ta ht mt bi tnh ca trong khi ch i mt, ng hai c-pch trong ca hiu vt ra. Raxkonikov dng li bn cnh cng vi hai ba ngi khc, nghe mt lt, rt trong ti ra mt ng nm c-pch t vo bn tay ngi con gi. Ngi con gi dng pht ngay li nt cao nht v rung cm nht ca bi ca nh th c ai ly dao chm t ngang, ri qut bo ngi quay n: "thi!", v c hai khnh khng i sang ca hiu khc.
Trang 133/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- ng thch nghe ht rong khng? - Raxkonikov bng hi mt ngi qua ng c tui ang ng cnh chng, trng c v nh mt ngi i bt ph. Hn ng ngc nhn chng t v ngc nhin. Raxkonikov ni tip nhng li c v nh tuyt nhin khng ni n chuyn ht rong: - Ti thch nghe ting ht c m phong cm quay trong mt bui chiu ma thu lnh lo, m u v t t, phi t t mi c, khi mi ngi qua ng u c nhng b mt xanh xao, m yu; hay hn na l khi c tuyt m ri, ri thng xung v lng gi, v nh n hi chiu m m qua ln tuyt. - Ti khng bit ... ng th li cho... - ngi kia ni lp bp, chng s v cu hi cng nh ci v k quc ca Raxkonikov v b i sang bn kia ng. Raxkonikov i thng v ra n Ch hng Rm, ch ci gc m hm trc hai v chng lo tiu thng ni chuyn vi m Lizaveta, nhng lc by gi h khng ngi y. Nhn ra ch c, chng dng li, nhn quanh qut ri hi mt chng thanh nin mc o ang ng ngp trc ca mt hiu bn bt. - gc ny vn thng c hai v chng ng g ngi bn hng phi khng? - Ai m ch ngi y bn hng. - chng thanh nin p, mt khinh khnh nhn Raxkonikov t u n chn. _ ng ta tn l g? - Cha m t tn g th ng ta tn nh th! - Anh c phi ngi Zaraisk khng, trn no? - Chng thanh nin li nhn Raxkonikov. - Tha ngi, ch chng ti khng phi l trn, m l huyn, ch c anh ti c i y i thi, cn ti th ngi nh, cho nn khng bit ... Tha ngi rng lng tha th cho. - Trn gc kia l qun n ? - Tim ru y, c c bn bi-a, li c my nng cng cha na - Hi! Raxkonikov i qua qung trng. Bn kia, mt gc ph, c mt m ngi rt ng, ton l nng dn c. Chng len vo ch ng nht, va i va nhn vo mt nhng ngi ng quanh. Khng hiu ti sao chng thy thm ni chuyn vi bt c ai. Nhng m nng dn khng n chng, c tm nm tm ba ni chuyn nhao nhao ln vi nhau. Chng ng li ngm ngh mt lt ri i sang phi, men theo va h v pha i l V. i qu mt khong trng, chng bc vo mt ng hm... Trc kia chng cng hay i qua ng ny. l mt ng hm ngn gp khc dn t qung trng n ph Xadovaya. Gn y cn c ci g thu ht chng lang thang n nhng ni ny mi khi chng t dng thy tm lm, "cho n tm lm thm". Cn by gi th chng bc i, khng suy ngh g ht. y c mt ngi nh ln cha ton nhng tim n, tim ung, c chc chc li thy my ngi n b trong cc tim y chy ra, n mc nh khi chy sang nh bn cnh: u trn, ch mc o di mng. vi ba ni h xm li trn va h thnh tng tp, nht l cnh nhng bc thang dn xung cc gian nh hm, y c bc xung hai bc cp l c th vo n nhng ni rt vui th, lc by gi, trong mt ni nh vy ang c ting reo h
Trang 134/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
p ph m vang ra khp ph, ting n ghi-ta, ting ht h nhn nhp vui v. Mt tp n b kh ng chen chc li vo; my ngi khc ngi bc thm hay trn va h, my ngi na ang ng ni chuyn. Gn y, gia ph c mt thng lnh say bc lo o, mm ngm thuc l, va i va chi ra; c l hn ang mun i u y, nhng dng nh qun mt l mnh mun i u. Mt thng kh rch o m ang chi nhau vi mt thng kh rch o m khc v mt g say b t nm nh ra chn ngang ng. Raxkonikov dng li cnh tp n b ng nht. H ang ni chuyn oang oang; c bn u mc o vi hoa, i giy da d v u trn. C ngi tui qu bn mi, nhng cng c ngi ch mi by, mt h hu ht u sng bm. Chng t dng thy ham thch ting ht h v p ph di kia... gia nhng ting ci, ting r, c th nghe vng ln mt ging ht the th c n ghi-ta m theo, v ting gt giy dm cm cp ca mt ngi no ang nhy nht in cung ln theo nhp ht. Chng chm ch lng nghe, v lm l v m chiu, t m nghn c dm vo ca. Anh ca em chng ngoan, Ch nh em m oan! Ging ht vn the th ln. Raxkonikov ho hc c nghe cho r li ca - lm nh th l iu quan trng nht i vi chng. "Hay l ta vo? - chng ngh. - H ang ci a! V h say. Hay l ta cng ung cho tht say?" - ng anh khng vo ? - Mt ngi con gi ng trong m kia hi, ging nghe kh vang v cha khan hn. C ta hy cn tr, v l ngi duy nht trong bn trng khng n ni tm. - C em xinh nh? - chng va p va ngng ln nhn c ta. C ta mm ci, rt thch ch v cu tn tnh ny. - ng anh cng xinh lm, - c ta ni. - Gay qu! - mt c khc ni ging . - Mi nh thng ra ? - Hnh nh c c con gi nh quan na y, th nhng mi vn hch nh thng! - mt ngi mu-gch va mi n bng ni xen vo, hn say chunh chong, o chn m phanh, mm ngoc ra ci ranh mnh. - Vui cha ka? - hn ni tip. - n th vo i no! - Ti vo ch, c em ! - Hn xng xc bc xung. Raxkonikov b i. - ng anh! - c gi gi vi theo chng. - Ci g? m ngng:
Trang 135/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- ng anh , gi em c gn ng anh mt vi gi th em sung sng qu, nhng by gi trc mt ng anh khng hiu sao em ngng lm. Cng t cho em su c-pch ung ru i. Raxkonikov mc ti h ho ly ra my ng tin c c ba ng nm c-pch. - i, ng anh ho phng qu! - C tn g? - ng c hi Duklida. - Tht qu qut lm, - mt c khc trong bn bt u nhn Duklida ni. - i thu ai li i xin tin ci li y bao gi! T th t cht thn mt... Raxkonikov t m nhn ngi va ni cu y. l mt ngi n b trc ba mi tui, mt r hoa thm tm c ln: mi trn sng vu. C ta ch trch bn mt cch im tnh v nghim trang. "Khng bit mnh c c u, - Raxkonikov ngh thm trong khi di bc, - khng bit mnh c c sch no c on ni mt ngi b x t hnh, mt gi trc khi cht, c ni hay ngh rng v th c phi sng mt ni no cao ngt, trn mt tng hp ch va t hai bn chn, cn xung quanh l vc thm, l i dng, l bng m v tn, c n vnh vin v bo tp khng cng, v c phi ng co ro nh th sut i. Chng nghn nm, mi mi, th th sng nh th vn cn hn l phi cht by gi! Min sao c sng, sng v sng! Sng th no cng c, min l sng! ng qu! Tri i, ng qu i mt! Con ngi tht hn mt! "V hn mt thay k no v th m bo con ngi hn mt" - chng ngh thm sau mt pht. Chng r sang mt ph khc. A, "Lu i pha l": Hi ny Razumikhin c ni n "Lu i pha l". Th nhng va ri mnh mun ci qui g nh. phi, c bo! Zoximov ni l hn c c trong my t bo. - C bo khng? - chng hi khi bc vo mt qun ru kh rng ri v sch s gm c my gian phng hi vng khch. Vi ba ngi khch ang ung nc tr, v trong mt gian phng mi tt trong cng c mt tp khong bn ngi ang ngi ung sm-banh. Raxkonikov thy hnh nh trong s c Zamiotov, nhng v xa qu kh lng trng r mt. "K xc hn!" - chng ngh thm. - ng dng vodka ? - ngi hu bn hi. - Cho tr ra y. Vi li em cho ta my t bo ra trong khoang nm hm gn y, ta s cho tin ung ru. - Vng . Bo hm nay y . Ngi dng thm vodka ch ? Bo c v tr mang ln. Raxkonikov ngi vo bn v bt u tm: "Izler - Izler - Ngi Aztek Ngi Aztk - Izler - Bartola - Masimo - Ngi Aztek - Izler. , qu! tin hng ngy y ri: mt ngi n b ng cu thang - mt lo li bun cht thiu v ru - mt m chy Bi Ct mt m chy ph Petersburg - li mt m chy ph Petersbung - li mt m chy ph Petersburg - Izler - Izler - Izler - Massimo... , y ri..."
Trang 136/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Cui cng chng tm ra, v bt du c. Nhng ging ch c nhy nht trc mt, tuy vy chng cng c ht c "tin tc" y v ho hc tm nhng tin b sung mi nht cc s sau. Tay chng run bn ln v st rut trong khi ln gi my t bo. Cht c ai ngi xung bn cnh, ngay bn chng. Chng lic nhn sang: Zamiotov, ng ci anh chng Zamiotov , cng vn ci b dng y, vn nhng chic nhn, nhng si day chuyn, vi ci ng ngi r i m tc qun xc du trn mnh mc chic gi-l bnh bao, chic o ui tm hi sn, v chic s-mi mc hi lu khng git, hn ang vui, hay t nht hn cng mm ci vui v v xu xo, gng mt ngm ngm en ca hn hi bng ln v men ru sm-banh. - Ka! Anh y ? - hn m u, v b ng, ging thn mt nh th quen chng t i no i no. - th m mi hm qua Razumikhin cn ni vi ti l anh vn cha tnh, l tht! Ti c n anh. Raxkonikov bit l hn s n. Chng gt ngay t bo ra v quay v pha Zamiotov ci n, v qua n ci ca chng c th thong thy mt tm trng st rut bc tc. - Ti bit l anh c n - chng p, - Ti c nghe ni. Anh c i tm chic tt... Th anh c bit khng. Razumikhin cht mt vi anh ri y, cu y bo l anh vi cu y c n nh Lizaveta Ivanovna, ngi m anh ra sc che ch hm y: anh nhy trung u thuc sng, nhng ngi trung u vn khng hiu cho: Anh nh ch? Sao li khng hiu nh - s vic r qu ri cn g. - Anh chng nhn tht! - Thuc sng y ? - Khng, bn anh y, Razumikhin. - Anh sng tht y, Zamiotov ; tha h lui ti nhng ch khoi nht, khng h phi np thu. Va ri ai tht anh sm-banh y? - y l chng ti... cng ung vi nhau y ch... Sao li phi c ai tht? - Th lao m! Dp no anh ch li dng? - Raxkonikov ci ph ln - Khng sao, anh bn , khng sao! - chng va ni thm va v vai Zamiotov, ti ni th khng phi v c c g, m ch l ch bn b thn thit a chi th thi, nh ci anh th sn nh anh khi nh thm thp vo ngi thng Mitka y tr0ng v m st m gi y m. - Sao anh li bit? - C l ti cn bit nhiu hn anh na y. - Trng anh l qu... Chc anh cn m nng, ng l anh khng nn i chi mi phi. - Anh thy ti c v k l ? - Vng. Anh c bo y ? - c bo! - H vit nhiu v cc v ho hon lm.
Trang 137/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Khng, ti khng c nhng tin ho hon. Chng nhn Zamiotov, v b mt; mt n ci ngo ngh li lm cho mi chng mo xch i: - Khng, ti khng c tin ho hon, - chng nhy mt vi Zamiotov ni tip - Thi th i, anh bn tr: anh rt nng lng mun bit ti c g, phi khng? - C mun g u, ti hi th thi. Ch nh khng c hi? Sao anh c... - Ny, anh l ngi c hc, c ch ngha y ch? - Ti hc n lp su trung hc(1), - Zamiotov p ging kh hnh din. - Lp su ! C anh bn thn mn ca ti! u r ngi, tay eo nhn - mt con ngi giu c? Ch, cu b ng yu tht! Ni n y Raxkonikov ph ln ci ha h, mm ch thng vo mt Zamiotov, hn n ra xa, khng phi v kh chu m v qu ngc nhin. - X ngi u m k qui! - Zamiotov nhc li, v rt nghim trang. - Ti c cm tng l anh hy cn m sng. - Ti m m sng? Anh ni by, anh bn tr ? Ti k quc lm h? Ti ng cho anh ch lm phi khng? ng ch ch g? - ng ch . - Ch xem ti c g, ti tm ci g hn? Ti ch bo a ra c mt m bo th ny kia m! Kh nghi lm, h? - Anh c ni i xem. - Anh vnh tai ln y ? - Vnh ci g? - Ri ti s ni cho anh bit lad vnh tai lm g anh bn , ti tuyn b vi anh... khng, tt hn l ti xin "th nhn"... Khng, cha ng, phi l "ti xin cung khai", cn anh th "lp bin bn" - th y! Vy ti xin cng khai rng ti c c, c quan tm... tm ti... - Raxkonikov nheo nheo i mt, ch i - ti mun tm ti, cho nn mi n y, ti mun bit v v m st m gi ch hiu cm - cui cng, chng ni kh gn nh th tho, mt d st vo mt Zamiotov. Zamiotov nhn chng trng trng, khng nhc nhch, khng n ra. iu v sau khin Zamiotov ly lm l nht l sut mt pht ng h h im lng nhn nhau nh th. - Th th sao, anh c ci g? - Zamiotov bng bn khon v st rut qut ln. - Vic g n ti c th lm sao? - Chnh ci m gi ny, - Raxkonikov tip, vn ni th tho v vn khng nhc nhch khi nghe ting qut ca Zamiotov, - chnh m gi m cc anh ni chuyn qun cnh st khi ti ngt i, anh c nh khng no? Sao, by gi anh hiu ri ch? - Th l ci g? Sao li... "hiu"? - Zamiotov ni, trong bng hi hong. Gng mt nghim trang v lnh lng ca Raxkonikov bin sc hn i trong giy lt ri chng
Trang 138/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
bng ci ph ln nh lc ny, nh th khng cn cht kh nng t ch no na. V trong giy lt chng sc nh li r nt l lng ci cm gic hm no chng cm ru ng sau tm ca trong khi ci mc rung ln bn bt v hai ngi ng trc ca tc gin chi bi. Cn chng th cht ny ra mun qut mng h, l li ra trc mt h, tru gan h v ct ting ci tht to, tht to! - Anh in ri, hay l... - Zamiotov ni ri bng ngng bt, nh th chong ngi i v mt ngh t ngt ny ra trong c. - Hay l? "Hay l" ci g? No, ci g? Ni i xem no. - C g u - Zamiotov bc bi p, - ch nhm! C hai lng thinh. Sau trn ci t ngt, Raxkonikov bng tr nn m chiu v dt. Chng chng khuu tay ln bn, hai tay m u, hnh nh chng qun hn Zamiotov. Im lng ko di kh lu. - Sao anh khng ung tr i? Ngui ht, - Zamiotov ni. - H? Ci g? Tr y ? phi... - Raxkonikov cm chn ln ung mt ngm, b vo mm mt ming bnh. Ri a mt nhn Zamiotov chng bng nh cht nh ra ht v nh thn li: lp tc gng mt chng tr li vi v ngo ngh nh ban ny. Chng tip tc ung nc tr: - Thi bui ny nhng bn gian phi mc ln nhan nhn, - Zamiotov ni - Cch y khng lu trong t "Tin tc Moskva" c ng tin bt c c mt bn gi mo. Chng n c c mt hi kn, chng lm giy bc. - , lu ri cn g! Ti c cch y mt thng, - Raxkonikov im tnh tr li - th theo anh l mt bn gian phi? - chng ci nht ni thm. - Ch cn g na! - Bn y ? Bn y l mt l nhi nhp ch gian phi g! Hng nm chc ngi hp nhau li lm mt vic nh th! Ai li lm n kiu y bao gi? Ba ngi cng l nhiu ri, m trong bn, ngi ny cng phi bit chc bng d ngi kia hn c chnh bn thn mnh! Nu khng th ch cn mt ngi ung ru say ni ba hoa dm cu l cng chuyn v l ht? Ch l mt bn nhi nhp! Chng n dng nhng ngi khng tin cn em tin gi ra i cc kho bc, vic nh th m b ai cng giao. C th cho l ci bn nhi kia lm n trt lt, mi a i c mt triu bc, th ri sao na? Cn c i ngi kia m? Sut i a ny vn l thuc vo a kia, c lo nm np l mt ng lo s tit l, th th th tht c m cht! Nhng ng ny i tin chng cng khng bit i kia: ra kho bc i nm nghn, m tay run ly by. m li c bn nghn, cn mt nghn na th khng m, ch chc b ti i cho nhanh. Th l ngi ta sinh nghi. Mi vic u hng bt ch v mt thng ngc? Sao li c th nh th c? - Sao li c th run tay y ? - Zamiotov p, - c th lm ch. Ti th ti tin chc l c th lm. C khi ngi ta khng t ch c. - Khng t ch c ? - Th cn anh, chc anh t ch c?
Trang 139/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Khng, ti th chu? Ch v mt trm bc tin thng m i lm mt vic gh gm nh vy! Lm bc gi i i, m i u kia ch - i n nh ngn hng: y h cn l g nhng ci tr y na, - khng, ti s cung ln mt. Th anh th sao, liu c cung khng? Raxkonikov bng dng li thy mun "th li" ra qu chng. Sng lng chng gy gy ln trong khong my pht. - Gi phi tay ti th ti khng lm nh th - chng m u xa xi. Ti s i i tin nh th ny: xp bc th nht ti s m i m li n bn ln, ht m xui li m ngc, xem k tng t mt, ri mi m sang xp th hai; m c na xp th ngng li rt ra mt t nm mi rp gi ra nh sng soi th, lt ngc li soi ln na - bc gi chng? "Ngi lm" ti s ni th - ti c ngi b con va mt toi hm nhm rp nh th y"; th ri ti s k chuyn ny ra. n khi m sang xp th ba th: khoan, xin li, hnh nh xp th hai ti m cha k ch by trm, nghi lm, th l b xp th ba y, m li xp th hai, - y c th m m cho ht nm xp nm nghn. Xong xui u y, li rt xp th nm v xp th hai ra mi xp mt t, li gi ln coi, li ng ng, "ng lm n i cho t ny" - lm cho lo ngi quy phi tot m hi ht ra mi thi, n ni hn chi mong sao ti bung tha hn ra cho chng? Ri n khi xong xui u y ti mi i ra, m ca... qun, xin li, li quay vo, li hi han ny n cho r; ti th ti lm nh th y! - Ch, anh ni nhng chuyn nghe m rn c ngi ln - Zamiotov ci. - Nhng ni th ni th thi, ch nu lm tht th anh cng vp. Anh , theo ti, khng ring g anh vi ti m ngay mt k thnh tho v ht sc liu lnh cng khng th tin chc mi phn mnh c. Ni u xa: c ly ngay v git ngi khu ph ta chng hn. Hnh nh y cng l mt tay khng va, gia ban ngy ban mt m dm liu mng nh th, cui cng ch gp may m thot, y th nhng vn run tau khng bit cch ly ca, khng t ch c; c xem v ny cng r... Raxkonikov c v nh b chm vo t i. - R. Th by gi cc anh th bt hn i xem? - chng ni to ln, tru tc Zamiotov vi mt v h h. - ri s bt thi! - Ai bt? Anh ? Anh m bt c ? C th vo y m xem! i vi anh ci ny mi l ci chnh: hn ta c tiu tin hay khng? Trc th khng c tin, th m nay tin u bng dng em ra tiu vng mng, th th cn ai vo y na? V im ny th mt thng b con bng ny cng c th la anh c, nu c mun! - S tht lm a no cng l nh th, - Zamiotov p - git ngi th git mt cch rt xo quyt, liu c tnh mng, nhng ri li lp tc n qun ru th c vo trng. Chnh l ngi ta cn c vo cch tiu tin m bt. Khng phi ai cng khn ngoan nh anh c u! Anh th d nhin l khng vo tim ru ch? Raxkonikov cau my nhn Zamiotov chng chc. - Hnh nh anh pht thm ln, mun bit ti s hnh ng ra sao nu vo a v y? chng hi, v pht
Trang 140/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Mun ch, - Zamiotov p, ging nghim trang v rn ri. Khng hiu sao by gi hn ni v nhn mt cch qu nghim ngh. - Mun lm ? - Mun lm. - c! Ti th ti s hnh ng nh th ny y. - Raxkonikov bng dng li d st mt mnh vo mt Zamiotov, li nhn chng chc vo mt hn v li ni th tho, n ni ln ny hn phi git mnh. - Ti th ti s ln nh th ny y; ti s ly tin, c v va y ra mt ci l ti i thng, khng gh vo u ht, n mt ni tht kn o v vng v, xung quanh ch c tng v ro, mt vn rau hay mt ci g nh th ti tm t trc: mt tng , nng chng mt pt hay pt ri g y nm gc sn, cnh hng ro, n vn nm y t khi xy nh: ti s nhc tng y ln, pha di tt phi c mt ch trng, ti s b tin v c vo ch trng y. Xong u y ti s vn tng li nh c, ly chn dn thm vo v b i. Mt nm, hai nm, ti vn cha ly, ba nm cng cha ly, - cc anh c th tm xeml Mt bin. - Anh in ri, - Zamiotov ni, khng hiu sao ging cng th tho v bng n xa Raxkonikov. Mt chng sng quc, mt chng ti nht i; mi trn chng run bn bt. Chng chm vo tht st Zamiotov, mi lp bp nhng ni khng ra ting g c; c nh th n na pht, chng cng bit mnh ang lm g, nhng khng km ni. Mt li th nhn khng khip c nhy bn bt trn mi chng nh hm no ci mc ca nhy bn bt trong khu st, tng chng n sp bt ra ngay tc th; ch cn bung n ra, ch cn tht n ln. - Th nu chnh ti git m gi v Lizaveta th sao? - chng bng tht ln... v sc tnh. Zamiotov bng hong nhn chng v ti mt i. Mt n ci mu mo hin ln trn mt hn. - Lm sao li c th nh th c? - Hn ni rt kh. Raxkonikov hn hc nhn hn. - Anh phi nhn l anh tin i! H? Phi khng no? - Khng! Hon ton khng, by gi ti li cng khng tin hn bao gi ht! - Zamiotov ni vi. - By gi ti bt thp c anh ri nh! L ty ri. Th ngha l trc y anh c tin, ch l "by gi anh cng khng tin hn bao gi ht" kia m? - , hon ton khng phi, th! - Zamiotov ku ln, v ngng nghu - Ny gi anh c nt ti a n y phi khng? - Th anh khng tin ? Th th cc anh ni nhng g sau lng ti, khi ti ra khi qun? V trung u Thuc sng hi cng ti lm g, sau khi ti b ngt? Ny b con, - chng ng dy cm m v qut gi ngi hu bn, ht bao nhiu? - C thy ba mi c-pch , - ngi hu bn chy li, p. - y cho anh thm hai ho ung ru. Xem ny, bao nhiu l tin - chng cha bn tay run run cho Zamiotov xem m bc giy, - ny, xanh ny, hai mi lm rp y. u ra? Li o mi
Trang 141/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
na, u ra th? Anh tha bit l mt c-pch ti cng khng cn kia m! Chc l cc anh hi d b ch nh ri ch g? Thi xin ! Assez caus! (2) Cho anh... chc anh gp nhiu iu th v! Chng bc ra, ngi run ry v mt cm gic k d nh trong cn bnh u ut trong c pha c mt cm gic khoi lc khng sao chu ni. Nhng chng vn lm l, trong ngi th mt nh ra. Mt, chng nhn nh nh sau mt cn ng kinh. Cm gic mt mi tng ln rt nhanh. Va ri sc lc chng c kch thch v ch cn mt sc y, mt cm gic khch ng duy nht cng lml cho n dng mnh ln, v h cm gic ny yu i th n cng li suy yu rt nhanh. Zamiotov cn li mt mnh ngi yn rt lu ch c, suy ngh trm ngm. Raxkonikov o ln ht nhng ngh ca hn v mt im nht nh v lm cho quan nim hn xc nh hn. "Ilya Petrovich l mt thng n!" - hn quyt nh dt khot. Raxkonikov va m ca ra ph th bng nhin, ngay trc thm, chng vp phi Razumikhin lc y ang bc vo. n cch nhau ch cn mt bc hai bn vn khng trng thy nhau, thnh th sut cp u vo nhau. H a mt d nhau mt lt, Razumikhin kinh ngc n cc im, nhng ri mt cn gin tht s mt cn gin gh gm bng le ln trong mt anh. - Th ra cu u! - anh rng ln. - B ging i trn! Th m mnh chui c xung i-vng tm hn, leo c ln trn nh na! Thiu cht na ti nh Naxtaxia v cu... Th m cu li n y! Rodia! Nh th ngha l th no? Ni tht i! Th i! Nghe cha? - Nh th ngha l cc anh lm ti pht ngy n cht ngi i c, ti mun ng ai bn cnh ti ht - Raxkonikov bnh thn p. - ng ai cnh cu? Trong khi cu i cha ng, mt th xanh nh tu l, th th khng ra hi na? ngu, cu lm g trong "lu i pha l"? Cu phi th nhn ngay lp tc! Thi bung ti ra - Raxkonikov ni on toan i vt qua. Thy th Razumikhin lin tin ln nm cht ly vai chng. - Bung ra? Cu dm ni "bung ra"? Th cu c bit ti s lm g by gi khng, ti s xc cu ln nh mt gi gi, xch cu v bung v kho tri ca li. - Razumikhin , - Raxkonikov ni kh v hnh nh hon ton im tnh, - ch nh cu khng thy rng ti khng cn n nhng n hu ca cu hay sao? Vic g li i lm n lm phc cho nhng k... khng thm nhng th y? M li l nhng k rt kh tm khi phi chu ng nhng th y? Khi ti mi m, cu i tm ti lm g? Nh ti ch mong c cht th sao? Chng l thi ca ti hm nay cha cho cu thy rng cu lm kh ti, rng ti ... pht ngy ln v cu hay sao? Sao li c mun n lm kh ngi ta nh th. Ti qu quyt vi cu l nhng th lm cho bnh tnh ca ti rt kh thuyn gim, v n c lm ti khch ng khng ngt. Hi ny Zamiotov ch b i ti khi khch ng l g? Cu na, ti van cu, cu cng i i! V sau na, cu c quyn g m dm dng sc mnh gi ti li? Chng l cu li khng thy rng ti ang ni chuyn vi cu mt cch hon ton tnh to hay sao? Ti phi lm g y, ti bit ly g y, ti van cu, cu hy ni cho ti bit ti phi lm g cu khi m ti, cho cu khi lm n lm phc cho ti? C cho ti l bc bo, ti hn h cng c min l bung ti ra, v Cha, hy cho ti yn! i i, i i!
Trang 142/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Khi bt u ni chng rt bnh tnh, trong lng khoan khoi thng thc trc nhng li l c a m mnh sp ni ra, nhng n khi kt thc th li si sc ln v th hn hn, ging nh lc ny, khi ni vi Lugin. Razumikhin ng yn ngm ngh mt lt v bung tay chng ra. - Thi cu xo v nh ma cho rnh! - Anh ni kh v gn nh trm ngm; nhng khi Raxkonikov bc i, anh bng gm ln: - ng li... Cu nghe y! Ti ni cho cu bit l tt c bn cu, khng tr mt a no, u l nhng thng ba hoa, nhng thng khoc lc. H c chuyn g hi kh mt t l cc cu c bo bo m ly nh g p trng? Ngay c ci li y na, cc cu cng n cp ca cc tc gi khc. Khng c ly mt du hiu no t ra cc cu c mt cuc sng c lp! Tht cc cu ch l m c voi, mu cc cu ch l nc sa cn! Hng cc cu ti khng tin a no ht. Trong trng hp no cng vy, cc cu ch lo sao cho ng ging mt con ngi! ng l - - i! - anh qut ln, ging gin d gp bt, khi thy Raxkonikov li toan b i, - hy nghe cho ht ! Cu cng bit l hm nay bn b ti n n khao nh mi, c l by gi ng c ri, nhng ti ng ch nh tip khch, bo l chy t v ngay. Th th gi th cu khng phi l mt thng ngc, mt thng ngc tm thng, mt thng ngc thm cn c , mt bn dch t ting ngoi quc... Rodia , ti nhn rng cu l mt thng b thng minh, nhng vn ngc nh thng - y gi cu li ng ti, ngi chi vi ti mt ti, cn hn l giy i lang thang nh th. Cu ra khi nh ri th chng cn bit lm sao na? T s mn v my chic gh bnh tht m, nh ch c y... c tr, c bn... Khng th t t cu nm trn i-vng, d sao cng c bn c b vi nhau... C Zoximov cng n. Th no, cu li ch? - Khng. - By qu i mt! - Razumikhin in tit qut ln. - Cu th bit g? Cu c tr khn u! Cu chng hiu g ht... hng nghn ln, t cng tng nh tot vo nhn loi nh th, nhng ri li quay tr li. Thy xu h... th l tr v vi con ngi! Th cu nh nh, nh ng Potsinkov, gc ba... - C th ny th c l ngi cho ngi ta nh ngi ch hng ci th lm n lm phc thi, ngi Razumikhin ... - nh ai? nh t y ? Ch nho nhoe mt cht thi t cng vt mi i ch! Nh Potsinkov, s 47, hi phng ng vin chc Babuskin... - Ti khng n u, cu - Raxkonikov li quay i. - T cuc l cu s n! - Razumikhin qut vng theo. - Nu khng th cu... - Nu khng ti khng thm nhn mt cu na u! Ny, th hng, c Zamiotov trong y khng - C - Cu c gp ? - C gp. - Cu c ni chuyn ?
Trang 143/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- C ni chuyn. - Chuyn g th? Thi c, xo i, khng ni th thi. Nh Potsinkov, s 47 Babuskin, nh nh Raxkonikov i n ph Xadovaya v r vo gc ph. Razumikhin t l nhn theo. Cui cng anh khot tay mt ci, bc vo nh, nhng ri bng dng li na chng thang gc. "M kip - anh ngh tip, gn nh ni to ln, - hn ni cng mch lc, nhng li c v nh... M mnh cng ngc nt. Ngi in cng c th ni nng mch lc ch! M hnh nh Zoximov s nht ci y y! - Anh g ngn tay vo trn. - Nh ra... sao by gi m li cho hn i mt mnh? C th l hn nhy xung sng... Ch, mnh lm n hng bt? Khng th c? V anh cm c chy ngc tr li ui theo Raxkonikov: nhng khng cn thy tm hi u na. Anh nh tot mt bi nc bt v bc mau vo "Lu i pha l" tm gp Zamiotov hi cho ra l. Raxkonikov i thng n cu X.; ra n khong gia cu chng ng li ta hai khuu tay vo lan can v nhn ra pha xa. Sau khi chia tay vi Razumikhin, chng thy mt mi n ni cht vt lm mi l c n y. Chng c mun kim ni no ngi xung, hay nm di ra gia ng. Nghing mnh trn ging nc, chng thn th nhn nh phn chiu cui cng mu hng nht ca mt tri sp tt, nhn dy nha ti xm trong bng hong hn mi lc mt dy c thm, mt khung ca s nh mt gc xp xa xa bn t ngn, knh rc ln nh bc chy v tia nng cui cng ri vo trong chc lt, nhn con knh ti xm v dng nh chm ch nhn xung ging nc. Cui cng trong mt chng thy hin ln nhng vng quay tt, cc to nh chuyn mnh, b knh, ngi qua ng, xe c u quay cung nhy nht thnh vng. C l chng ngt i: nu by gi khng c mt cnh tng k d, gm guc bng khin chng git mnh. Chng cm thy c ai ang ng cnh chng, ngay bn phi; chng lic nhn sang th thy mt ngi n b cao, u trm khn, khun mt hi di, gy xp, nc da vng v, i mt su hon. Ngi y, nhn thng vo chng nhng hn l chng trng thy g, khng phn bit c ai ht. Ngi y bng chng tay phi vo thnh cu, gi chn phi ln v ln lt u c hai chn sang bn kia lan can nhy xung knh. Ging nc bn tung te ln v nut chng mi trong giy lt, nhng m pht sau ngi t vn ni ln ri t t tri xui theo ging nc, u v chn chm xung, lng ni lnh bnh, chic vy phng ln nh ci o gi. - C ngi t t! C ngi t t? - hng chc ting tht vang ln; h nhn nho chy li, hai bn b l nh nhng ngi t m, trn cu, quanh Raxkonikov c mt m ng xm li, x nhau chm c vo lng chng. - Tri i, c Aphroxinyuska nh ti m - gn u y c mt ging n b lu loa - Cc ng cc bc i, cu c y vi! Trm ly cc ng, cc ng vt c y vi! - Thuyn u! Thuyn u! - trong m ng c ting qut. Nhng khng cn n thuyn lm g na: mt ngi cnh binh chy xung bn, ci o khoc, ci giy ra v lao xung nc. Anh ta khng phi kh nhc g lm: ging nc a ngi trm mnh tri qua cch bn c hai bc, anh ta a tay phi ra tm ly o nn nhn, tay tri kp
Trang 144/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
nm ly mt cy so do mt ngi bn gi ra cho anh, v lp tc ngi trm mnh c ko ln. H t c ta nm ln my phin hoa cng lt bn. Chng my chc c ta m mt, ngi dy, bt u ht hi v x mi, hai tay c xoa xoa chic o t sng mt cch ng ngn. C ta lng thinh khng ni g ht. - C y say b t, cc ng , say b t, - ngi n b lc ny, by gi ng bn cnh Aphroxinyuska, k l - ln trc toan tht c cht, may ngi ta ci dy kp. Va ri ti ra ca hiu, con b nh trng c y th l c chuyn? C ta bn cnh nh ti, ng bun bn nh nhng, y ngi nh th hai cui ph, kia ka... m ng tn dn, my ngi cnh st vn cn loay hoay quanh ngi t t, c ai ni g lo nho v s cnh st... Raxkonikov nhn cnh y vi mt cm gic bnh thn v dng dng k l. Chng bng thy tm tm, "Khng, km lm, nc... khng xong, - chng lm bm mt mnh. S khng c g xy ra ht. - chng ni thm, - c g u m i? Cn qun cnh st? Ti sao Zamiotov li khng qun cnh st nh? M ca n chn gi c m... Chng quay lng ra pha thnh cu v a mt nhn quanh. "Th i no! Sao li khng?" - Chng lm bm v qu quyt i v pha s cnh st. Lng chng trng tri v ti tm. Chng khng mun ngh. Ngay tm trng u t cng qua, khng cn ly mt du vt no ca sc quyt tm lc ny khi chng ra i " chm dt hn tnh trng ny"! N nhng ch cho mt trng thi m mm hon ton. " cng l mt li thot! - Chng ngh trong khi u oi i chm chm trn b knh. - D sao ta cng s chm dt, v ta mun th... Nhng c phi l li thot khng? Th cng th thi? Cng vn l my tc t... h! Nhng kt liu nh th th tht thm hi? Kt liu ri ? Ni cho h bit, hay thi? Ch... qu qui! Mnh mt qu ri - Sao cho chng n ch no m nm xung mt ci. Xu h hn c l nhng chuyn ny ht sc ngy ng. Thi k m n. X, sao li c th ngh n nhng chuyn ngy ng nh th...". Mun n qun cnh st phi i thng mi qua hai ng t ri r sang tri: t y ch cn my bc na l n. Nhng va i n ng t th nht, chng dng li, ngm ngh mt lt, ngot vo ng v i vng qua hai ph na, c l cng chng c mc ch g, hoc gi c th l tr hon thm mt vi pht. Chng bc i, mt nhn xung t. Bng dng nh c ai gh st tai chng th thm mt cu g. Chng ngng u ln v thy mnh ang ng trc "ngi nh y" ngay trc cng. T bui ti "hm y" chng cha ln no i qua y. Mt mun khng sao cng c, khng sao hiu ni, c thi thc chng. Chng i qua cng, r ngot vo cnh ca u tin bn phi v bt u bc ln ci cu thang quen thuc, ln tng th t. Trn ci thang gc cht hp v dc ng lc by gi ti om. Ln n mi trm bng chng li dng chn t m nhn quanh. trm bng tng th nht, khng knh ca s tho hn ra. "Hm y vn cn" - chng thm ngh. V y l gian phng gc hai, ni Mikolai v Mitka lm vic hm y: "ng kn; cnh ca mi sn li; th ngha l phng ny cho thu". V y, tng th ba, tng th t. y ri!" Chng bng ngi ra: ca vo phng y m toang, trong phng ang c ngi, nghe c ting ni chuyn vng ra; chng tht khng ng. Lng l mt lt, chng bc nt my bc thang cui cng v i vo phng. Gian phng cng ang c tu sa li; trong phng c my ngi th ang lm vic; chng c v rt ly lm l v iu ny. Khng hiu sao chng c hnh dung l mi vt s y nguyn nh c,
Trang 145/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
thm ch c l hai ci xc cng vn nm nguyn gia sn nh: th m by gi my bc tng u tr tri, dc bn gh khng c ly mt ci no; l tht! Chng n ngi bn bu ca s. C c thy hai ngi th ang lm, cn tr c, nhng tui chnh lch nhau kh nhiu. H ang dn giy mi ln tng, nhng tm giy dn tng mu trng c im hoa mu tm nht, thay cho lp giy c mu vng trc kia sn rch. Khng hiu sao Raxkonikov thy th rt kh chu, chng nhn lp giy mi mt cch y c cm, nh th ly lm tic rng mi vt thay i i nh vy. Hai ngi th hn l lm mun gi, v ang hp tp cun giy li sa son ra v. H ang mi ni chuyn. hu nh khng ch n Raxkonikov. Chng khoanh tay trc ngc v ngi nghe. - Sng hm y, con b mi n nh t, - ngi ln tui hn ni vi bn, - n tht sm, n mc rt din. T mi bo: "Ny sao ng y c lm dng vi ti lm g th, mun tru thm thng ny y hn?" Con b ni: "Anh Tit Vaxilievich , t nay em mun hon ton tu anh, mun lm g em cng c" th y! M din phi bit nh: trxng nh cc c trong bo thi trang y, tht y nh trong bo! - Th bo thi trang l ci g h ng bc? - ngi tr tui hn hi. Chc hn xa nay hn ta vn hc khn "ng bc" ny. - Bo thi trang l th ny ch n . N l nhng tp t mu, c mi th by li thy gl v cho cc hiu th may y, nc ngoi gi v, cho bit ngi nh th no th phi n mc ra sao, n ng cho ch n b. Tranh v y m. n ng th phn nhiu mc o uitm, cn nh ci mc n b th lm th o trng m n ni cu c bn ht c nh cu i cng cha n thua! - , ci x Piter (3) ny chng thiu th g nhy! - ngi th t tui hm h reo ln - ngoi b m ra th ci g cng c. - , ngoi th y ra th ci g cng c ch my , - ngi th ln tui kt lun, ging ra iu dy bo. Raxkonikov ng y i sang phng bn, ni trc kia t ci ging, ci rng v ci t ngn; gian bung khng c bn gh trng nh hp 1 lng. Giy dn tng cha thay, trong gc cn hn r chic trang th dng tng thnh. Chng nhn quanh mt lt ri tr ra ngi bu ca s. Ngi th ln tui gm gm nhn chng. - ng hi g ? - hn t ngt hi chng. Raxkonikov khng p, lng lng ng dy i ra ca cm ly dy chung ko. Vn ci chung y, vn ci ting st ty y? Chng ko ln na, ri ln th ba, lng tai nghe v hi tng li. Ci cm gic gh rn, qui g hm no bt u sng li, mi lc mt r nt thm, sinh ng thm, v c mi ting chung vang ln chng li rng mnh, v cng nghe chng li cng thy khoi tr. - ng kia c vic g th? ng l ai? - ngi th ra theo, qut hi. Raxkonikov tr vo. - Ti mun thu phng, - chng ni - n xem th.
Trang 146/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- ang m ai li i thu phng; m ng l ng phi i vi bc gc cng ch! - Sn ra sch s ri; s sn li ch? - Raxkonikov ni tip. Khng c mu ? - Mu no? - Mu ca m gi va b git vi m em gi y m, hm trc y n chy lnh lng thnh c mt vng. - Nhng ng l ai mi c ch? - Ngi th m 1o, hi gt. - Ti y ? - . - Anh mun bit phi khng? Ta n qun, ti s ni. Hai ngi th b ng nhn chng. - Mun ri, chng ti phi v y. i i, Alioska. Phi kho ca, - ngi th ln tui ni. - No th i! - Raxkonikov thn nhin p v i ra trc, thong th bc xung cu thang. - , gc cng - chng qut gi khi xung n sn, lc by gi ngay li vo c my ngi ang ng nhn khch qua ng: c hai ngi gc cng, mt m n b, mt ngi li bun v vi ngi na. Raxkonikov i thng v pha h. - ng mun hi g? - mt trong hai ngi gc cng hi. - Anh c n qun cnh st? (4) - Va mi n xong. ng mun g? - H vn lm vic ch? - Vng. - ng ph qun trng c y khng? - Lc ny th c. ng mun hi g? Raxkonikov khng p, ng yn cnh ngi gc cng ngm ngh mt lt. - ng y n xem phng, - ngi th ln tui li gn ni. - Phng no? - Phng chng ti ang lm y m. ng y bo "ti sao li chi mu i? y c xy ra ra mt v git ngi, ti mn thu phng ny". Ri ng ta ko chung, n sut t c dy y. ng y li bao l "ta n s cnh st, ti s ni ht". ng ta c bm ly chng ti. Ngi gc cng bn khon cau my nhn Raxkonikov t u n chn.
Trang 147/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Nhng anh l ai? - hn hi gt, ging d tn. - Ti l Rodion Romanovich Raxkonikov, cu sinh vin, ti nh Sil, trong ng kia, gn y thi, phng s mi bn. C hi bc gc cng, bc y bit ti y. - Raxkonikov p, ging u oi v trm ngm, khng ngonh li, c nhn m m ra dy ph ti om. - Anh ln phng y lm g? - n xem. - Xem ci g y? - C bt ln qun xem sao! - ngi li bun bng ni chen vo, ri im bt. Raxkonikov lic mt qua vai, chm ch nhn hn mt lt ri ni, ging vn kh v u oi. - i i! - Dn hn ta i! - ngi li bun c th ni thm. - Sao hn li n ch y, chc c g y, h? - Say th khng say, m n ni tht l lng, - ngi th lm bm. - Anh mun g no. - ngi gc cng li qut; by gi hn bt u ni gin hn hoi. - Sao anh c dy da mi th? - Khng dm ln quan ? S chc? - Raxkonikov ni, ging ngo ngh. - S ci g. Anh li thi ci g? - Chc l mt tay lm tin! - M n b ni. - Thi ni chuyn vi hn lm g, - ngi gc cng kia ni; l mt ngi mu-gch to ln mc o phanh ngc, tht lng eo mt chm cha kho! - i i! R rng l hng lm tin. Xo i! on nm ly Raxkonikov, hn x chng ra ng. Chng long chong m chi ra ngoi nhng khng ng. ng thng ngi li, chng lng l a mt nhn qua mi ngi mt lt v b i. - Ngi u m k quc, - ngi th ni. - Thi bui by gi tht lm ngi k quc, - m n b ni. - Gi c dn hn ln qun, - ngi li bun ni thm. - Khng vic g phi dy vo, - ngi gc cng th hai phn gii - ng l mt thng lm tin. Xa nay vn th, hn c dn xc n nhng mnh m dy vo th ri g khng ra y... Bit tha i! "Th ta c i hay khng?" - Raxkonikov thm ngh. Chng dng li gia mt ng t v a mt nhn quanh nh th ch ai quyt nh h. Nhng xung quanh khng c ly mt ting tr li,
Trang 148/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
mi vt u ti om v im lm nh nhng phin m chng ang dm ln: mi vt u cht i vi chng, i vi mi mnh chng... Bng pha xa, cch chng chng hai trm bc, cui dy ph, trong bng ti dy c, chng thy c mt m ng ngi ang ni xn xao, ku la i i. Gia m ng c mt chic xe nga ... Mt ngn n chp chn gia ph "Ci g th?" Raxkonikov quay sang phi i v pha m ng. Dng nh chng mun bu viu ly bt c ci g; chng mm ci lnh lng khi ngh nh vy, bi v chng nht quyt n s cnh st v bit chc rng ch lt na, tt c u s chm dt. Ch thch
(1) Thi y Nga, trng trung hc ch c 8 lp (2) Tn gu th ri! (ting Php) (3) Tn gi thn mt Petersburg (4) Nhng ngi gc cng cc to nh ln Petersburg c bn phn phi hng ngy n n snh st trnh bo v nhng vic xy ra trong ngy hm y.
Trang 149/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 13
Gia ph c mt c xe song m sang trng ca hng quyn qu, thng hai con nga xm rt hng, trong xe khng c ngi, anh x ch cng xung xe ng bn cnh. Ngi ta ang nm dy cng st hm thit gi hai con nga. Xung quanh chen chc mt m rt ng, ng trc l my vin cnh binh, trong c mt ngi cm cy n lng knh ci xung soi mt ci g nm gia ng, ngay st bnh xe. Ai ny u thi nhau ni lao xao, lun ming, ngi nh xe c v hoang mang, chc chc li ni: - Kh qu! Ly Cha, kh qu i mt! Raxkonikov c sc len vo v cui cng thy c ci nguyn nhn gy ra canh nhn nho v thu ht s t m ca m ng ny. Gia t nm sng soi mt ngi va b nga xo. Ngi y ngt i, ngi b bt mu. Cch n mc ca hn trng rt ti tn, nhng l kiu n mc ca ngi; "thng lu". Mu chy ri r trn u, trn mt hn; khun mt b dp, sy st v tm bm ln tng ch trng khng cn ra mt ngi na. C th thy r hn b thng rt nng. - Cc ng i, - ngi nh xe rn r, - ti bit lm th no c! Gi s ti phng bt mng hay khng qut gi g cho cam, ng ny ti cho xe chy rt thong th. Mi ngi u trng thy c, ti khng dm ni di. say ri th mt cn trng thy g na - ai l g! Ti thy ng ta i qua ph, chn bc long chong sut ng ln ra; ti mi qut bo ng ta trnh, mt ting, hai ting, ba ting, v li km nga li; th m ng ta c chi u vo chn nga! Khng bit l c hay v say qu... Nga th nga non, hay hong, c dng cng m chy, ng ta li ht ln na, thnh th chng cng lng ln... kh qu! - ng th y! - trong m ng c ting ai xc nhn. - C qut tht, ng y, anh ta c qut ba ln, - mt ngi khc ni thm. - ng ba ln, ai ny u nghe thy! - ngi th ba ni. V chng, ngi nh xe cng khng ly g lm phin lng v lo s cho lm. Hn ch nhn c xe ny l mt ngi giu c v tai mt, chc hin nay ang ngi u i xe n n. D nhin bn cnh st cng hiu r nh th v c dn xp th no cho ch nhn khi i lu. By gi phi khing ngi b nn v n v em vo nh thng. Khng ai bit t tn hn l g. Trong khi Raxkonikov len n gn v ci xung nhn cho r. Bng nh n chiu sng mt ngi b nn, chng nhn ra hn, - Ti bit, ti c bit ngi ny - chng len hn ra pha trc ku ln, - y l mt ngi vin chc v hu, mt vin t vn danh d tn l Marmelazov. ng ta gn y, nh Kozel... i mi bc s nhanh ln! Ti s tr tin, y! - Chng mc ti ly tin a cho ngi cnh binh xem. Chng thy hi hp l thng. My vin cnh st rt hi lng khi thy c ngi nhn mt c k b nn. Raxkonikov xng c tn mnh ra, cho bit a ch v tn tu nh th y chnh l cha chng, c ht sc tm cch a
Trang 150/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Marmelazov, lc by gi hon ton bt tnh, v nh hn. - y thi cch ba nh na, - chng st sng ch tr, - nh ng Kozel mt ngi c giu c... Chc va ri ng ta ung ru say kht ri m v nh. Ti bit ng y... ng y nghin ru... nh ng ta cn c gia nh, mt b v, my a con nh, li c mt c con gi. a vo nh thng th lu qu m trong nh y th no ch c thy thuc! Ti s tr tin, ti s tr! D sao cng c ngi nh sn sc cha chy cho ngay, ch i nh thng th c th cht c ng... Chng li cn c th gi di ngm mt s tin vo tay ngi cnh binh; d sao trng hp ny cng r rng v hp php, v a v nh th c cu cha nhanh hn. c my ngi tnh nguyn gip mt tay. H khing ngi b nn ln v mang i. Nh Kozel cch y chng ba mi bc. Raxkonikov i pha sau, thn trng u ngi b nn v ch li cho my ngi kia. - y y, ln thang gc phi cho u ln trc; quay li... th, th! Ti s tr tin, cm n cc ng. - chng lp bp. Katerina Ivanovna vn nh thng l, h rnh tay ra c mt pht l lp tc i i li li trong cn bung nh hp, t ca s n l si v ngc li, hai tay khoanh cht trc ngc, va i va ni lm bm mt mnh v ho s s. Thi gian gn y b cng ngy cng hay ni chuyn nhiu vi Polenka, a con gi ln ln mi. Con b tuy cha hiu c nhiu, nhng li hiu rt r rng m cn n mnh, cho nn bao gi cng ging i mt to v thng minh nhn theo m v c ht sc gi v lm ra v hiu nhng li m ni. Ln ny Polenka ci o cho a em trai nh sut ngy hm y m khc kh, t n ng. Trong khi i cho ngi ta thay o smi em git ngay m nay, thng b im lng ngi thng trn gh, v mt nghim trang, ngi khng nhc nhch, hai chn p st vo nhau dui ra pha trc, thy r c lng bn chn, ngn cha ra hai bn. N nghe m n ni chuyn vi ch, mi vu ra, mt ging thao lo, ngi khng my may nhc nhch, ng ht nh ht thy nhng a tr thng minh vn ngi khi ngi ta ci o qun cho chng i ng. a con gi t mc ton gi rch ang ng cnh tm bnh phong i n lt mnh. Cnh ca trng ra thang gc m rng tho bt ra ngoi nhng ln khi thuc l t cc gian khc lun vo, v pht pht li lm cho ngi ho lao ho sc sa. Katerina Ivanovna trng chng cn gy hn nhiu so vi tun trc, v nhng m o trn m cn m mu hn na. B ta va i i li li trong phng va ni. - Con khng th tin c u, Polenka , m cng khng th tng tng c m con mnh sng vui v v sang trng nh th no hi cn nh ng ngoi, v ci lo say ru y lm kh m v lm kh tt c cc con n nhng no! ng cc con xa kia lm quan ngang chc i t v sp c b lm tng trn; ch cn mt nc na thi l ln n chc y, cho nn ai cng n thm, h ni: "Ivan Mikhailovich , ngay by gi, chng ti cng xem ng nh quan tng trn tnh nh ri y" Khi m... Kh...? Khi, m... - mt trn ho ct ngang li b - i, ci kip ch cht ny? - b ku ln, khc m v m ly ngc, - hm khiu v ln cui cng... nh quan thng... cng tc phu nhn Bezzemelnaya c trng thy m - v sau phu nhn c n chc phc khi m ly ba con y, Polenka , - hm y phu nhn hi ngay: "C phi y l ngi thiu n ng yu cm khn san nhy ma trong bui l tt nghip do n khng?"... (Phi nhp ci l rch y li con ly ci kim m khu nh m dn... ch n mai, n rch
Trang 151/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
to ra y! - b va ni va ho s s). Do y quan ph th trn cng tc Segonxkoi mi Petersbung v... ng ta c nhy iu lazurka vi m v ngay hm sau toan n ng li cu hn m; nhng m chn thnh cm t ng ta vi nhng li l ht sc trn trng v ni rng tri tim m t lu thuc v ngi khc. Ngi khc chnh l ba con, Polenka ; ng ngoi gin lm... Nc c cha? Thi a ci o y cho m, th cn bt tt... Lida - b ta gi a con gi nh - thi m nay con c th m ng ng mc o na nh; ri s... cn i bt tt th con bn cnh... S git lun mt th... Sao mi ci thng cha kh rch o m y vn cha v khng bit, say ru. Ci s-mi hn mc th no m rch bm nh ci gi lau nh... Ct sao git cho xong i mt th khi phi kh s hai m lin! Tri i - b ta li ho s s - Li ho! Ci g th? - b ta ku ln khi trng thy m ng l nh phng ngoi v my ngi ang khing vt g vo phng b - Ci g th, h khing ci g th! Tri i! - t u by gi y? - Ngi cnh binh nhn quanh phng hi, khi h khing ci thn hnh mu me b bt v bt tnh nhn s ca Marmelazov vo phng. - t ln i-vng! C t ln i-vng cho ti, u pha ny, - Raxkonikov ch bo. - B xe cht gia ng! Trong khi ang say? - Trong m ng ng phng ngoi c ting ni. Katerina Ivanovna mt ti mt, th kh nhc, l tr s hi cung cung. Con b Lidoska tht ln mt ting chy n m chm ly Polenka v run bn ln. t Marmelazov nm xong, Raxkonikov chy n cnh Katerina Ivanovna. - Ti van b, b c bnh tm, b ng s! - chng ni rt nhanh. - ng nh i qua ng b xe cht phi, b ng s, ng y s tnh dy, ti bo h khing v y ti c gh nh mt ln, chc b cn nh... Ri ng y tnh... ti s tr tin cho h? - Bit m! - Katerina Ivanovna tuyt vng ku ln mt ting v m b v pha chng. Raxkonikov chng my chc nhn ngay ra rng ngi n b ny khng phi d m c th ngt ngay i c. Trong nhy mt mt chic gi c lt di u ngi khn nn: by gi cha c ai ngh n vic ; Katerina Ivanovna bt u ci o cho chng, xem xt, vi vng cung qut ln nhng khng h ri tr. B qun hn mnh i, rng cn cht i mi run ly by v c nn nhng ting ku ch chc bt ra khi lng ngc. Trong khi Raxkonikov nh ngi chy i mi bc s. ng ta cch y mt nh. - Ti cho ngi i mi bc s. - chng nhc i nhc li vi Katerina Ivanovna, - b ng lo, ti s tr. Khng c nc sao? B cho ti ci khn tm, khn mt g cng c, nhanh ln; cha r ng y b thng ra sao... ng b thng ch cha cht u, xin cam doan nh th... Khng bit bc s s ni sao y! Katerina Ivanovna chm ra ca s; y, trn mt chic gh gy t trong gc, c mt ci chu bng t ng nc dnh sn ban m git o qun cho l tr v cho ng chng. Chnh tay b Katerina Ivanovna t lm ly vic y, t nht l mi tun hai ln, i khi cn nhiu hn, v n nay hu nh khng cn o qun m thay na, mi ngi ch cn to mt b lt. Tnh Katerina Ivanovna khng sao chu ni thi bn, th chu kh thc m lm qu sc trong
Trang 152/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
khi c nh ang ng, phi ngay ln dy n sng mai o qun va kp kh cho con ci mc sch, cn hn l trng thy cnh bn thu trong nh. Katerina Ivanovna toan bng chu nc n cho Raxkonikov, nhng sut ng c ngi ln chu xung. By gi Raxkonikov tm c chic khn bng, nhng nc cho t v lau khun mt vy mu ca Marmelazov. Katerina Ivanovna ng th hn hn, hai tay m gh ly lng ngc au but. Chnh b ta cng ang cn cu gip. Raxkonikov bt u hiu ra rng gi ng a ngi b nn v y c l li hn. Ngi cnh binh cng hoang mang. - Polenka! - Katerina Ivanovna gi, - chy n nh ch Sonya, nhanh ln. Khng c ch y nh cng c nhn l b b nga xo phi v h ch y v l phi n y ngay tc khc. Nhanh ln Polenka! No ly ci khn ny m trm con! - Chy cho nhenh nhn! - thng b ngi trn gh t nhin ku ln, on li im lng ngi thng trn gh nh c, mt thao lo, hai bn chn a ra pha trc, ngn chn cha ra hai bn. Trong khi cn phng cht nch nhng ngi, n ni mt qu to ri cng khng lt. Tp cnh binh b i, ch cn mt ngi tm thi li ang c xua m ng t cu thang x xung cho h li tr li. Hu ht cc khch tr ca b Lippevekzen cc phng trong u ko n, lc du h cn chen chc ngoi ca, nhng ri h t xng thng vo phng. Katerina Ivanovna in tit ln. - t nht cng ngi ta cht cho yn thn mt cht ch! - b qut ch vo m ngi, - xem g m xem! Li ht thuc l na! - b ho s s! - C i c m m vo na i! y y, c a no i m kia ka... i ra! t nht cng phi bit tn trng ly mt xc cht ch! B nght th i trong mt cn ho sc sa, nhng nhng li nhic mc c hiu lc. Hnh nh h cn thy s Katerina Ivanovna na l khc; cc khch tr ln lt chen nhau li ra ca vi ci cm gic tho thu thm kn vn thng c khi thy ngi no va b mt tai ng t ngt, d ngi c thn thuc n u, mt cm gic k l m khng mt ai thot khi thm ch d c thnh tht thng xt v thng cm vi ngi b nn cng vy. Lc by gi ngoi ca nghe c ting ai ni rng c vic g c nh thng, ch a v y lm huyn no ln mt cch v ch nh th ny tht l bt tin. Ngi ta cht m bo l bt tin ? - Katerina Ivanovna tht ln v lao ra ca nh mng xi x vo bn kia mt m, nhng va ra n ca chm trn phi ch thn b Lippevekzen: b ta va bit tin v chy vo "n nh trt t". l mt ngi c ht sc lm iu, sng khng c cht g l trt t c. B ta v tay nh t mt ci ri ni: - i ly Cha! Chng p sai ru, b nga dm. Ta fo nh thng ti? Ti l ch nh ty! - B Amalya Ludvigovna! B ngh i ri hng ni, - Katerina Ivanovna m u, ging k c vi m ch nh, b ta bao gi cng ni ging k c, cho m ta "bit thn bit phn, v ngay nh by gi b ta cng khng th t chi mnh ci kiu y - B Amalya Ludvigovna... - Ti po fi p l p khng pao gi tc ki ti l Amalya Ludvigovna; ti l Amal - Ivan!
Trang 153/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- B khng phi l Amal - Ivan, m l Amalya Ludvigovna; ti khng phi l hng ngi i theo nnh b mt cch hn h nh ng Lebeziatnikov, hin gi ang ng ci ngoi kia (qu nhin ngoi ca c ting ci v mt ting reo: "li ci nhau ri!"), cho nn ti s sut i gi b l Amalya Ludvigovna, tuy ti khng ti no hiu ni ti sao b li ght ci tn y th. Chnh b cng thy r tnh trng Xemion Zakharovich nay ta sao; ng y ang hp hi, ti xin b ng ngay ci ca ny li, khng cho ai vo ht, t nht cng ngi ta cht cho yn vi ch! Bng khng, ti xin cam oan vi b rng ngy mai chnh quan tng trn s bit r hnh vi ca b. Cng tc tng trn bit ti hi con con gi v cng rt nh Xemion Zakharovich l ngi chu n cng tc nhiu ln. Ai cng bit rng Xemion Zakharovich c nhiu bn b v nhiu ngi che ch; chnh v mt lng t ho cao thng m Xemion Zakharovich t lnh mt h v thy mnh mc thi nghip ngp, nhng hin nay (b ch Raxkonikov) c mt v thanh nin rt ho hip gip cho. Ngi y c tin ca v thn th. Xemion Zakharovich bit ngi t hi cn nh, v xin b Amalya Ludvigovna bit cho rng... Katerina ni lin thong mt thi mt hi, cng v sau ni cng nhanh, nhng mt trn ho ct ngang nhng li l hng hn ca b. Va lc y ngi hp hi tnh dy v rn ln mt ting... B lin chy li. Ngi b thng m mt ra, v, vn cha nhn ra ai vi ai v cha hiu g c, a mt nhn Raxkonikov ang ng cnh. ng ta th nng nhc, tha tht tng ting di; bn khe mi mu chy ri r: m hi d ht trn trn. Khng nhn ra Raxkonikov, ng ta o mt lo lng nhn xung quanh. Katerina Ivanovna nhn chng vi i mt bun ru nhng nghim khc, nc mt chy quanh. - Tri i! Khp c ngc b xo nt ra ri! Mu chy nhiu qu! - b ni, ging tuyt vng. - phi ci ht o ngoi ra? ng c tr c th quay mnh li mt cht. Xemion Zakharovich ? Marmelazov nhn ra v. - Gi linh mc? - ng ta phiu pho. Katerina Ivanovna ra ca s, t trn vo khung ca v tuyt vng ku ln: - i ci kip ch cht! - Gi linh mc! - ngi hp hi li ni sau mt pht im lng. - Thi im i - i - i! - Katerina Ivanovna qut; ng ta ngoan ngon im bt, a i mt e d v bun b nhn v; Katerina Ivanovna li n ng bn u ging. ng ta hi yn tm, nhng chng c bao lu. Ch lt sau mt ng ta bt gp con b Lidoska (a con ng ta qu nht) ang run ly by trong x nh, nh ln kinh phong, v ang nhn ng vi i mt ngc nhin, chm ch ca tr th. - Th... sao... - Marmelazov lo lng a mt ch a b. ng ta mun ni iu g khng r. - Ci g na th - Katerina Ivanovna qut. - N i t, i t! - Marmelazov lp bp, i mt di ch vo i chn khng ca con b. - Im i - i -i! - Katerina Ivanovna bc dc qut ln, - chnh ng cng bit ti sao n phi i chn khng nh th?
Trang 154/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- May qu, bc s y ri? - Raxkonikov mng r reo ln. Bc s bc vo. l mt ng gi ngi c nh b, tnh ch li cn thn. ng ta a mt nhn quanh c v ng vc, ri n cnh ngi b thng, bt mch, thn trng s nn u ng ta v vi s gip ca Katerina Ivanovna? m cc chic o s-mi b bt mu phanh ngc ngi b thng ra. Khp ngc u b sy st v xo nh ra; bn phi c my ci xng sn b gy Bn tri, ngay tim, c mt ci vt ln mu vng xin xn trng rt gm guc: v nga m mnh vo y. Bc s cau my. Vin cnh binh k li cho ng ta bit rng Marmelazov b bnh xe cun theo, ln lng lc n ba mi bc trn lt ng. - Cn tnh dy c th l tht, - bc s kh th thm vi Raxkonikov. - ng thy th no? - Raxkonikov hi. - Sp cht n ni ri. - Khng cn hy vng g hay sao? - Khng cn ly mt cht! Sp tt ngh ri... Hn na trn u li b thng tch rt nguy him... Hm. C l nn trch huyt..., nhng... cng v ch thi. Chc chn ch nm hay mi pht na l cht. - Th ng c trch huyt i. - c. Song ti xin ni trc rng lm nh vy cng hon ton v ch. Va lc y li nghe c ting chn bc, m ng phng ngoi dn ra, v mt ngi linh mc gi tc bc tay cm lm l, hin ra ngng ca. Mt ngi cnh binh i tm ng ta ngay t khi cn ngoi ph. Bc s lp tc nhng ch v trao i vi ng ta mt ci nhn y ngha. Raxkonikov khn khon bc s i thm mt lt na. ng ta nhn vai v li. Ai ny u lui ra. L xng ti lm rt chng. Ngi hp hi kh lng c th hiu c t nhiu; ch pht ra c nhng ting t qung. Katerina Ivanovna b Lidoska, ko thng b trn gh xung, dt n n cnh ci l gc nh, qu xung v cho hai con qu trc mt. Con b ch bit run cm cp, cn thng b th qu i u gi trn xung t, va gi tay u n lm nhng du thnh tht to, va ci ly st t, trn cp xung sn: hnh nh n rt ly lm thch th vi vic y. Katerina Ivanovna cn mi c cm nc mt; b cng cu nguyn, chc chc li sa li o s-mi cho con, c lc quay li rt t ngn ra mt chic khn trm qung ln i vai trn ca con b, trong khi vn qu v vn cu nguyn. Lc y cnh ca vo cc phng trong li b nhng k hiu k m ra. phng ngoi, ngi n xem mi lc mt ng, ton l nhng ngi khch tr cng nh. Tuy vy h cng khng vt qu ngng ca. Ch c mt mu nn ht nh sng ln quang cnh ny. Va lc y Polenka chy i tm ch tr v, len rt nhanh qua m ngi chen chc phng ngoi. N bc vo, cn th hn hn v va phi chy nhanh, ci chic khn trm u, a mt tm m ri chy li ni: "Ch y v kia, con gp gia ph!". Katerina Ivanovna ko n qu xung cnh mnh. Lng l v e d: t trong m ng len ra mt c thiu n; s xut hin t ngt ca nng trong gian phng ny, gia cnh ngho nn rch ri, cht chc v tuyt vng, gy nn mt n tng tht
Trang 155/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
k l. Ngi con gi cng n mc rt, ti tn: trang phc ca nng l loi rt r tin, nhng li c trang hong dim da theo khu v v kiu cch ring ca gii nng, l mc ch mt cch tr tro v nhc. Sonya dng li ngng ca, khng dm bc vo, ng ngc nhn quanh nh th khng hiu g ht, qun c chic o la mu mua li n ba tng bn nc, rt chng mt trong khung cnh ny, vi chic ui o di mt cch l bch v chic vy xe mnh mng cht ht c khung ca, qun c i giy trng, chic con hon ton v dng khi i m nhng vn c nng cm theo, v ci m lt trn l lng cm chic lng chim mu la. Lin di ci m trn i lch sang mt bn nh m con trai l mt khun mt gy g, xanh xao v s st, ming h m, mt thn th ra v s hi. Sonya trc mi tm tui, ngi b nh, gy g nhng kh xinh, c b tc vng v i mt mu thin thanh. Nng sng s nhn ci ging, nhn ng linh mc, nng cng th hn hn v va phi i nhanh cui cng, hnh nh nng n ting x xo trong m ng v long thong nghe ra c my ting d bu. Nng ci u, bc qua ngng ca v dng li, nhng vn ng st li vo. L xng ti v nhn mnh thnh kt thc. Katerina Ivanovna li n cnh ging chng. Ngi linh mc li ra, v trc khi ra v cng mun ni i li khch l an i ngi qu ph. - Th ti vt chng n i u? - Katerina Ivanovna cu knh gt pht i, ch vo my a tr. - Cha rt t bi, hy hy vng vo s cu gip ca ng v cng. - ng linh mc m u. - t bi, nhng chng n phn chng ti u! - Ni th l c ti, l c ti. ng linh mc lc u ni. - Th ci ny khng ti ? Katerina Ivanovna ch ngi hp hi tht ln. - C l nhng ngi trt nh gy nn tai nn s thun bi thng cho nh b, t ra l v khon mt ngun thu nhp... - ng khng hiu g ht! - Katerina Ivanovna bc bi khot tay. - Bi thng ci g? Chnh hn say ru ri m u vo chn nga kia m! Thu nhp g? Hn th thu nhp g, ch lm kh ti thi. Hn ung ht c tin ca. Hn ly trm ca m con ti em nng vo tim ru, hn lm hng c i m con ti! Hn cht i l may cho m con ti ri! tn km i nhiu! - n pht lm chung phi tha th b , ngh nh th l c ti, c ti ln y! Ny gi Katerina Ivanovna lng xng quanh ngi hp hi, cho ng ta ung nc, lau m hi v mu trn u ng ta, nn li chic gi, va lm va ni chuyn vi ng linh mc, thnh thong mi c th gi quay mt v pha ng ta. Nhng by gi b bng in tit chm ln st ng ta. - i gio, cha i! Ch ton ni sung thi! Tha th! V th ti nay hn khng b cht, th hn s v nh say kht, s-mi th ch c mt chic, m hn cng mc cho rch bm, hn ln ra ng nh cht, cn ti th thc sut sng m git o qun cho hn vi l tr, xong em phi ra ca s ri li quay ra ngi v, nhp, y: m ca ti l th y! Th th ni chuyn tha vi th lm g y! Vi li ti cng tha cho hn ri! Mt trn ho d di ct ngang li Katerina Ivanovna. B khc ra khn mi soa v gi khn cho ng linh mc xem, tay kia m gh ly ngc. Chic mi soa vy y nhng mu...
Trang 156/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Linh mc ci u lng thinh. Marmelazov sp tt ngh; ng ta khng ri mt khi khun mt Katerina Ivanovna by gi li ci xung cnh ng. ng c mun ni vi v mt iu g; ng kh nhc un li lp bp my ting g khng r, nhng Katerina Ivanovna hiu rng ng ta mun xin li mnh, lp tc ln ging hch dch qut chng. - Im i...i...! ng ni na... Ti bit ng mun ni g ri! Ngi hp hi im lng; nhng va lc y mt Marmelazov ang t t o quanh qut bng nhn ra ca, v ng trng thy Sonya... Ny gi ng vn cha nhn thy nng: nng ng trong x ti. - Ai y? Ai y? - ng hi hi h, ging phu pho khn c, lo s cung cung, a mt ch ra pha ca ch Sonya ng, v c sc nhm dy. - Nm xung! Nm x... ung! - Katerina Ivanovna qut. Nhng vi mt sc c gng phi thng ng ta chng tay nhm dy c. ng ng ngc nhn trng trng vo Sonya mt lt nh khng nhn ra con. V li ng cng cha ln no trng thy nng n mc nh vy. Ri bng ng nhn ra nng: ngi con gi au n, ti cc, xu h trong b cnh dim da, ang nhn ni i n lt mnh n vnh bit ngi cha hp hi. Mt ni au xt v hn hin ln trn gng mt Marmelazov. - Sonya! Con... con tha ti cho cha - ng ku ln v mun gi tay ra cho con gi, nhng ht mt ch da, ng ng chi xung, mt p trn sn nh; ngi ta vi chy li ng ln, t nm li ch c, nhng ng bt u th ht ra. Sonya kh ku ln mt ting nghn ngo, chy n m ly cha v lng ngi i. ng tt ngh trong tay nng. - Th l ht kip! - Katerina Ivanovna nhn xc chng ku ln, - By gi bit lm th no y! Ly g m chn ct! Cn l con ny, ngy mai y ti bit ly g nui chng n? Raxkonikov n cnh ngi qu ph - Katerina Ivanovna, - chng m u, - tun trc chng b c ni r cho ti bit cnh sng ca gia nh... Xin b tin chc cho rng ng ni ti b vi mt lng cm phc v tn knh v hn. T ci hm ti c bit ng thng c gia nh v nht l yu knh b n nhng no, mc du ng khng may mc phi thi nghin ngp khn kh, t hm y chng ti thnh i bn... By gi xin b vui lng cho ti c... gp phn... lm trn bn phn cui cng i vi ngi bn qu c. y... c hai mi rp, hnh nh th, v nu s tin ny c th cho b c phn no, th... ti ngha l ti s gh, th no ti cng gh li... c l n mai ti li n... Xin cho b! Ri chng bc nhanh ra khi phng, hp tp len qua m ng ra cu thang; nhng cha len ra khi vp phi Nikodim Phomits, lc by gi va c tin xy ra tai nn v mun thn hnh n dn xp. T hm Raxkonikov n s cnh st h cha gp nhau ln no, nhng ch trong nhy mt Nikodim Phomits nhn ra chng. - anh y ? - ng ta hi.
Trang 157/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Cht ri, - Raxkonikov p. - Bc s v linh mc u c n, mi vic xong ri. ng ng quy ry ngi n b khn kh y na, b ta sn bnh ho lao. Nu c cch g ng hy khch l b ta mt cht. V ng l mt ngi tt bng, ti bit... - Chng ci nht ni thm, mt nhn thng vo mt vin qun trng cnh st. - Nhng ka, mu dy ht vo ngi ng ri, - Nikodim Phomits ni khi trng thy di nh n lng my vt mu cn ti trn o gi-l ca Raxkonikov. - Vng, mu... khp ngi ti b bt nhng mu! - chng ni, v rt khc thng, ri mm ci, gt u v bc xung thang gc. Chng i thong th, ngi st hm hp, lng bt gic trn ngp mt cm gic mi m, v bin, cm gic ca mt sc sng trn vn mnh lit va ph vo chng. C l n ging ci cm gic ca mt ngi b tuyn n t hnh ri t nhin c tuyn n n x. Xung c na cu thang, ng linh mc lc by gi ang v nh, ui kp chng; Raxkonikov lng l trnh ra nhng li cho ng ta i trc. Hai ngi im lng ci u cho nhau. Nhng xung n bc cui cng, chng cht nghe thy ting chn bc vi sau lng. C ai ang ui theo chng. l Polenka: con b va chy theo chng va gi: "Anh i! Anh g i?". Chng quay li. Con b chy xung ht cu thang v dng li trn chng mt bc thang, st trc mt chng, Mt nh sng m m t di sn ht ln. Raxkonikov nhn k khun mt gy g nhng d thng ca con b ang mm ci vi chng v i mt ngy th ang vui v nhn chng. N chy xung lm trn mt vic sai phi m hnh nh n rt ly lm thch th. - Anh i, anh tn l g? Li th ny na nh; anh u? - n hi gp va hi va th hn hn. Chng t hai tay ln vai con b v nhn n m m, lng trn y mt hnh phc kh hiu. Chng thy d chu l lng khi nhn n, chnh chng cng khng bit ti sao. - Th ai sai c xung? - Ch Sonya sai em xung, - b p, n ci cng vui hn na. - Ti bit m, ti bit l ch Sonya sai c xung. - C m cng sai na c. Khi ch Sonya bo em i m cng u ni: "Chy nhanh ln Polenka!". - C c yu ch Sonya khng? - Em yu nht ch y! - Polenka p vi mt ging qu quyt c bit, v n ci ca n bng nghim trang hn li. - Th c c yu ti khng? Thay cho cu tr li, chng thy khun mt nh nhn nhch li gn chng va i mi mm mm ngy th cha ra hn chng. Bng hai cnh tay mnh nh hai que dim ca con b m ly chng gh tht cht: mi u n gc ln vai chng, v con b khc khe kh, mt mi lc mt t mnh vo chng.
Trang 158/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Em thng ba qu - mt pht sau n ngng khun mt t m nc mt ln v ly tay chi nc mt, - by gi bao nhiu l tai nn - n ni thm mt cch bt ng, vi ci v trnh trng m tr con thng c lm ra cho c khi chng mun n ni "nh ngi ln" - Th ba c yu c khng? - Ba yu Lidoska hn ht thy chng em, - n ni tip, rt nghim trang v khng mm ci, ging ni by gi hon ton nh ngi ln, - yu l v n b, l li m na, bao gi ba cng mang qu v cho n, cn chng em th ba dy cho bit c sch, ring em th ba dy ng php vi li gio l, - n trnh trng ni thm, - cn m th khng ni g, nhng chng em cng bit m thch th lm, m ba cng bit th; m mun dy em hc ting Php, v n lc em phi i hc. - Th c c bit cu nguyn khng? - , sao li khng bit, bit ch! lu ri; Em ln nht nn em c thm mt mnh, cn Kolia vi Lidoska th c to ln theo m; u tin l c kinh "Knh mng", ri n mt bi kinh na l bi "Ly Cha tha ti v ban phc cho ch Sonya, ri n Ly Cha tha ti v ban phc cho ba ny ca chng con v ba trc kia ca chng em cht ri, cn ba ny l khc, nhng chng em cng cu nguyn cho c ba kia na". - Polenka , anh tn l Rodion; sau ny c khi no nh, em cng hy cu nguyn cho c "anh Rodion ti nghip" na nh, ch th thi. - Sut i em s cu nguyn cho anh, - con b thnh tm tr li ri bng li ct ting ci, m chm ly chng gh tht cht. Raxkonikov ni r tn h, a ch cho con b v ha ngy mai th no cng gh li. Con b tr ln nh, lng cm phc chng khng b bn. Khi chng bc ra ph hn mi gi. Nm pht sau chng li ng trn cu, ngay ch ngi n b nhy xung sng lc ny. "Thi ri! - chng ni, ging qu quyt v c thng, - dp ht nhng o nh, nhng ni lo s ho huyn, nhng bng ma! C cuc sng y! C phi gi y ta khng sng u? i ta khng cht theo m gi y! Cha cu vt ly linh hn m, v th l ri, m , yn ngh i l va! By gi l vng quc ca l tr v nh sng, vng quc ca... ch, ca sc mnh... ri ta s xem! Ri ta s sc! - chng ni thm, ging ngo ngh nh th ang thch thc mt ma lc hc m no. - Ta bng lng sng trong mt khong khng gian rng c my tc thi kia m! Gi pht ny ta yu ui lm, nhng... hnh nh bnh khi hn. Khi bc trong nh y ra ta bit n s qua khi. , nh Potsinkov cch y c my bc. Nht nh phi n Razumikhin, d khng phi ch c my bc cng vy... c cho hn c cuc! C cho hn c ch, - khng sao, mc hn... Sc mnh, cn c sc mnh: khng c sc mnh th khng lm nn ci g ht; nhng mun c sc mnh phi dng sc mnh, y ci y h li khng bit", - chng ni thm mt cch kiu hnh v t tin mi pht mt tri dy trong lng chng; ch pht chc chng thnh mt ngi khc hn trc. Nhng c ci g khc thng xy ra khin chng thay i hn i nh vy? Chnh chng cng khng bit na; nh ngi cht ui bm vo mt cng rm, chng bng cm thy mnh "c th sng c; cn c mt cuc sng, cuc sng ca mnh cha cht theo m gi". C l chng kt lun qu vi, nhng chng khng ngh n chuyn .
Trang 159/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
"Th nhng mnh li nh cu nguyn cho anh Rodion ti nghip, - ngh y vt thong qua c chng, nhng ch l... phng xa th thi!" chng ngh tip v ci thm hnh ng tr con ca mnh. Chng ang trong mt tm trng ht sc hng khi. Chng tm ra nh Razumikhin rt d dng; trong nh Potsinkov ngi ta bit ngi khch mi n tr v ngi gc cng ch ngay cho chng li vo. Ln n na cu thang nghe ting ci ni n o ca mt m ng ngi t hp. Ca trng ra thang gc m toang; bn trong vng nhng ting qut tho v ci c. Phng Razumikhin kh rng, khch c n mi lm ngi. Raxkonikov dng li trong phng mc o. y, sau mt tm lip, hai ngi y t gi ca ch nh ang lng xng cnh hai ci m l ln, my ci chai, hoc ci a ng bnh nng v nhm t nh bp ca ch nh a ti. Raxkonikov bo vo gi Razumikhin. Anh ta mng qunh chy ra. Thot trng thy ngay l anh ung ru rt nhiu, v tuy xa nay Razumikhin ung ru khng bao gi say, ln ny cng thy anh hi chunh chong. - Cu - Raxkonikov vi ni, - ti ch n ni rng cu c cuc v qu nhin khng ai c th bit trc mnh s lm g. Cn vo th ti khng vo c: ti mt qu, sp ng khuu xung by gi y. Vy chc cu sc khe v cho cu? Mai cu n ng ti... Ny, t a cu v nh nh! Cu m ni l mt, th hn... - Th cn khch? Ci anh tc qun va dm ra l ai th? - Anh chng y ? C ma n bit! C l l ngi quen ca ng ch hay cng c th l hn t dn xc n thi... T ng ch li tip h; ch t l mt ngi v gi; rt tic l by gi cu khng lm quen c. V li k m n c l! By gi h cng chng thit g n t na, m t cng ang cn ra ngoi cho thong, cho nn cu n nh th tht ng lc; ch hai pht na l t nh nhau vi h, tht y? H ni nhm kinh ngi ln c... Cu khng th tng tng con ngi ta c th ni nhm n mc no! M sao li khng th tng tng c? Chng mnh y li khng ni nhm chc? Thi c h ni nhm: ni nhm by gi th sau ny ni nhm i... Cu ngi y mt cht, t gi Zoximov nh. Zoximov v ly Raxkonikov mt cch thm thung; c th thy r anh ta ang ht sc t m mun bit mt iu g; c mt lt mt anh li sng ra. - Phi i ng ngay tc khc, - Zoximov quyt nh sau khi xem xt bnh nhn trong chng mc c th - m nay anh nn ung mt t thuc th tt, ung nh? Lc ny ti va ch... mt liu thuc bt. - Hai liu cng c, - Raxkonikov ni. - Liu thuc bt c ung ngay tc th. - Cu a cu y v l rt tt, - Zoximov bo Razumikhin; - ngy mai ra sao th ta s bit, nhng ngay by gi cng kh lm ri: so vi ban sng c s thay i ng k. Cng sng cng hc c nhiu... - Cu c bit lc ny Zoximov ni nhm vi t nhng g khng? - Razumikhin ni b b khi hai ngi ra ph. - T s ni thng cho cu nghe cu , v h ton l ngc ht. Zoximov dn t i dng phi ni chuyn gu vi cu v gi cho cu ni, ri s v k li cho hn nghe v hn
Trang 160/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
c ci l... l cu... in, hay gn nh th. Cu th tng tng xem! Th nht l cu cn thng minh gp ba hn y, th hai l cu khng in th thm vo chp nhng ngh ca hn, th ba l ci cc tht y vn chuyn ngh phu thut nhng by gi li xoay ra nghin cu cc bnh tinh thn, cn v cu th cu chuyn gia cu vi Zamiotov lm cho hn tin chc ri. - Zamiotov k cho cu nghe ht ri ? - K ht, cu c y. By gi t hiu ht u ui ri, c Zamiotov cng hiu... Phi, ni tm li. Rodia , s l... By gi t hi say cht nh... Nhng khng sao... s l ci y... cu hiu ch? Qu nhin c lc bt r vo u h... cu hiu ch? Ngha l khng c a no dm ni ra ming, v n v l qu, v nht l khi h bt ci thng th sn y th n v tan ra v vnh vin tt ngm i ri. Nhng ti sao h ngc th? Lc ny t c xt Zamiotov t nhiu, - ci ny t ni ring vi cu; cu ng l chuyn g h ra cu bit y nh, t nhn thy hn rt d t i: vic y xy ra nh m Laviza, nhng hm nay th mi vic u r rnh rnh. Ci chnh l do lo Ilya Petrovich m ra c? Hm y hn li dng khi cu ngt i s cnh st; m v sau chnh hn cng m xu h; v t bit... Raxkonikov ho hc lng nghe. Razumikhin say ru m ra ba hoa. - Hm y t ngt i l v khng kh ngt ngt li sc mi sn mi, - Raxkonikov ni. - Cn phi phn trn na! M c phi ch c sn thi u, bnh m t sut mt thng rng ri; Zoximov c th bo m nh th. Cn thng b kia th cu khng th tng tng hn ngi ra nh th no! Hn bo l "Ti khng ng ci gt chn ngi y!" tc l cu y. Hn i khi cng c nhng tnh cm tt cu . Nhng ci bi hc hm nay "Lu i thu tinh" th tht l qu mc hon ho! Lc u cu lm hn hong n ng kinh ln c! Cu hu nh xc nhn cho hn tin chc mt ln na vo ci in r y ri bng nhin th li ra cho hn: "Ny, cm ly!" Tuyt diu! By gi th hn c vi ri, cht d i ri? Cu cha tht y, m vi bn y phi th mi c! Ch lc y li khng c t y, tic qu! Lc ny nh t hn mong cu n lm y. Porfiri cng mun lm quen vi cu... - Th... c... lo y. Ti sao h li lit ti vo loi in? - Ngha l khng phi in. Cu , hnh nh t ba hoa vi cu qu nhiu ri y... Lc ny c mt iu khin cho ngi ta ly lm l l cu ch ch n mt im thi; by gi th r ti sao cu li ch n im ; mt khi bit ht hon cnh... v bit vic khin cu khch ng v gn lin vi bnh trng ca cu nh th no... T hi say cu , nhng c ma n bit, hn c mt g y... T bo cu: hn l rut i v nhng ci bnh tinh thn y ri! Nhng cu th c mc m hn... Hai ngi im lng mt lt. - Ny, Razumikhin , - Raxkonikov ln ting, - ti mun ni thng vi cu: lc ny ti va nh mt ngi cht ra, mt ngi cng chc mi cht... c bao nhiu tin ti em cho h ht ri... v, ngoi ra, c mt ngi va hn ti, ngi y th d ti c git ngi chng na, cng s, ni tm li, y ti cn gp mt ngi na... cm lng mu la, nhng ti ni nhm g th ny; ti mt qu, cu ti mt t... sp n thang gc ri...
Trang 161/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Cu lm sao th? Cu lm sao th - Razumikhin cung qut hi. - Ti chng mt, nhng khng phi v th, m v ti thy bun, bun qu! Tm trng nh mt n b... tht y! Ka... ci g th? Cu trng kia! trng ka! - Ci g th? - Cu khng thy ? Trong phng ti c nh n, cu thy khng? Qua khe ca... H ng trc cu thang cui cng, bn ca phng b ch, v qu nhin c th thy trong bung Raxkonikov c nh n. - L tht! Chc l Naxtaxia. - Razumikhin ni. - Khng bao gi ch ta li ln phng ti vo gi ny, vi li ch ta ng t lu ri, nhng... ti khng cn. Thi, t bit? - Sao th? Ti a cu ln, ta cng vo? - Ti bit ri, chng ta cng vo ch sao, nhng ti mun bt tay cu y v t bit cu y. No, cu a tay y, t bit cu! - Cu lm sao th Rodia? - Khng sao c; ta ln i, cu s lm chng... H bt u bc ln thang gc, v Razumikhin thong c ngh l c l Zoximov ni ng. "Ch? Mnh ni huyn thuyn lm cu y lon c ln ri?" - chng lm bm mt mnh. Ln n gn ca, h cht nghe trong bung c ting ni: - Chuyn g th ny? - Razumikhin ku ln. Raxkonikov cm ly nm ca, m toang n ra v ng sng trn ngng ca. M v em gi chng ang ngi trn chic i-vng ca chng; h i chng sut mt ting ri ng h. Ti sao chng li khng h ng h n v khng h ngh n h, mc du my ln c tin h ln ng v sp n y, hm nay s n? Sut mt ting ri ng h ngi i h tranh nhau hi Naxtaxia, by gi vn cn ng trc mt h, v ch ta c th gi k ht cho h nghe t u ch cui. H s hi cung cung ln khi nghe ni hm nay chng trn i trong khi ang m, m qua cu chuyn k li c th thy r l chng ang m sng na! "Tri i? Rodia lm sao th!" hai m con khc lc, au n trong sut thi gian ch i. Mt ting reo vui mng, hoan h n cho s xut hin ca Raxkonikov, hai m con nhy x ra m chm ly chng. Nhng chng ng im nh ngi cht ri; mt ngh gh gm, khng sao chu ni, t ngt ging vo chng nh mt ting st. Tay chng cng khng a ln m ly m v em: chng khng nhc ni. Hai m con m hn chng, va ci va khc... Chng bc ti mt bc, lo o ri nho xung sn nh, ngt i. Hong ht, ku go, rn r... Razumikhin ang ng ngng ca, lin lao vo phng, a hai cnh tay h php xc bn ln v trong nhy mt t nm ln i vng.
Trang 162/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Khng sao, khng sao? - anh ni vi hai m con, ch ngt xong thi m. Mi va y bc s bo l anh y nhiu ri, khi hn ri m! Ly t nc! , y anh y tnh ri y ny, y, tnh ri! V nm ly tay Duneska mnh n ni sut gy ra, Razumikhin ko nng ci xung xem "anh y tnh ri y ny". Hai m con cm khch nhn Razumikhin nh nhn mt v thin thn; qua cu chuyn ca Naxtaxia, h bit Rodia ca h trong sut thi gian m chu n "ngi thanh nin tho vt y nh th no", ngay ti hm y, trong khi ni chuyn ring vi Dunia, b Punkheria Alekxandrovna Raxkonikova gi Razumikhin nh vy.
Trang 163/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 14
Raxkonikov nhm dy v ngi ln i-vng. Chng mt mi khot tay ra hiu cho Razumikhin chm dt nhng li l khng mch lc nhng nhit thnh m anh ni thao thao an i m v em chng. Chng cm tay m v em, ri lng l nhn mt hi lu ht ngi ny n ngi kia. M chng pht hong ln v ci nhn ca chng. T y mt chng nh ln mt ni day dt gn nh au kh, li c mt ci g sng s, thm ch dng nh in di na. B Punkheria Alekxandrovna khc o ln. Mt Avdotia Romanovna ti mt, tay nng run lp cp trong tay anh nng. - V i vi cu y - chng tr Razumikhin ni, ging ngc ng, - Mai, mai hng hay... M, em n y lu cha? - Lc ti, con , - b Punkheria Alekxandrovna p; tu n chm qu. Nhng Rodia , m khng th no ri con lc ny c, m nay m s li y, cnh... - ng lm kh ti na! - chng bc bi xua tay. - Ti s li vi anh y! - Razumikhin tht ln. - Ti s khng ri anh y mt pht, cn khch kha ca ti ng y th mc, tha h cho h mun lm g th lm! c ch ti ch to. B Punkheria Alekxandrovna mt ln na li xit cht tay Razumikhin ni: - Bit ly g, ti bit ly g cm n anh cho xng? Nhng Raxkonikov li ct ngang. - Khng chu c! Ti khng chu c na... - Chng gin d nhc i nhc li. - ng lm kh ti na! ri, thi, i i... Khng chu c na! - Thi ta i i m , c ra ngoi mt t . Dunia hong ht r tai m: chng ta git anh y mt, m khng thy ? - Nhng sau ba nm tri xa cch m li khng th nhn anh con c mt t hay sao? - b Punkheria Alekxandrovna khc lc. - Khoan hng! - Raxkonikov ln na chn h li, - cc ngi c ct ngang li ti, m u c ti th c ri tinh ln... M, em gp Lugin cha? - Cha, Rodia , song anh y cng c tin m v em ln ti y. Rodia ny, - Punkheria Alekxandrovna hi ngp ngng ni tip, - m v em cng c tin l Piotr Petrovich c lng tt n thm con. - Phi... hn c ci lng tt y y... Dunia ny, lc ny anh va tuyn b vi Lugin l anh s vt hn xung cu thang v anh tng c hn i ri...
Trang 164/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Rodia. Con ni g th? C tht l con khng ni a y ch) - b Punkheria Alekxandrovna hong s p ng, nhng ri b ngng bt, a mt nhn Dunia. Avdotia Romanovna chm ch nhn anh v ch i chng ni tip. C hai m con u c Naxtaxia bo cho bit cuc xung t va ri (theo cch hiu ca ch ta, c hai ngi u ht sc kh tm v bn khon v thp thm ch i). - Dunia, - Raxkonikov kh nhc ni tip, - anh khng bng lng cuc hn nhn ! V vy, ngay ngy mai h gp Lugin l c phi ct t ngay vi hn, v tuyt khng c ni nng g n thng cha y na! - Tri i? - b Punkheria Alekxandrovna ku ln. - Anh, cn thn li ni mt t! - Avdotia Romanovna nng ny p, nhng ri nng li t ch c ngay v du dng ni tip. - By gi c l anh mt ri, khng ni chuyn c u... - C tng ti m sng chc? Khng... C ly Lugin l v ti nhng ti khng nhn s hy sinh . V vy, ngay ngy mai, c vit cho hn mt l th... c tuyt. Sm mai, c em th cho ti xem, th l ht! - Khng i no! - ngi con gi b xc phm tht ln. - Anh c quyn g m... - Dunia, con cng nng ny qu, thi, n mai... con khng thy l... - b c kinh hong v ly Dunia. - i th ta i i cn hn! - Anh y m sng y! - Razumikhin ni l nh, - khng th i no anh y dm lm nh vy! Mai ri ci chng in di y s bay i ht thi!. Nhng hm nay qu anh y c ui c hn ra tht, ng th y. D nhin lo kia cng cu... Hn n y thuyt l ph trng ra mt m kin thc, ri cp ui chun thng... - Th ra chuyn c tht ? - b Punkheria Alekxandrovna ku ln. - Mai, anh nh - Dunia ni, ging i ngi. - M i ta i thi..., anh Rodia, em i nh! - Em, em hiu cha? - Chng thu ht tn lc ni vi theo, - anh khng m sng u, cuc hn nhn y l mt vic hn h. C cho rng anh l mt thng hn, nhng cn em, t nht em cng khng c th, mt ngi l lm ri... D anh c l mt thng hn mt chng na, anh cng s khng th coi em l em c nu, hoc anh, hoc Lugin... Thi, i i... - Cu in ri! bo cha - Razumikhin gm ln, nhng Raxkonikov lng thinh, c l chng khng cn sc p li na. Chng nm di trn i-vng, quay mt vo tng, hon ton kit sc. Avdotia Romanovna t m nhn Razumikhin; i mt en nhnh sng long lanh khin Razumikhin phi rng mnh. B Punkheria Alekxandrovna ng sng ra nh ngi mt hn. - Ti khng ti no rt ra m i c! - B thu tho ni vi Razumikhin, gn nh tuyt vng. Ti s li y ch no cng c... Nh anh a Dunia v h. - Th ri b lm hong ht vic cho m xem? - Razumikhin cng thm th, v ht hong. - t nht ta cng c hng ra ngoi cu thang ci . Ch Naxtaxia , soi n t no!
Trang 165/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Ra n cu thang. Razumiklin li khe kh ni tip: - Lc ny ch thiu cht na anh y nh c ti ln bc s y. B v c nghe ra cha? nh c bc s! Hn phi chu nhn ra v anh y khi ni khng ln y. Ri trong lc ti ang ng di nh theo di th anh y mc qun o ln i lc no khng bit. By gi, nu b v c c lm anh y tc ln th anh s li ln i, m hm th ny cha bit chng anh li t lm hi n thn na y! - Tri? Anh ni sao? - Vi li c Avdotia Romanovna cng khng th ng mt mnh trong ci bung tr ca Piotr Petrovich thu c. Ci thng cha Piotr Petrovich ti tht! Hn khng th thu cho b v c mt cn bung kh hn t sao! Thi, ti hi say, nn li l c th l mt cht, b v c ng chp... - Nhng ti phi n gp b ch nh y mi c - b Punkheria Alekxandrovna khn khon, - ti s van xin b ta nhng cho ti v Dunia mt gc li m nay. Ti khng th b n mt mnh nh th c, khng th c! Lc by gi h ng bc thang trc ca phng b ch. Ch Naxtaxia ng bc thang di, soi n cho h. Razumikhin thy xao xuyn l thng. Na gi trc y, khi a Raxkonikov v nh, tuy c ni nng ba hoa, anh vn thy hon ton thanh thn v hu nh tnh to, mc du ti hm y anh nc rt nhiu ru. Gi y, anh cm thy mnh nh chm trong mt trng thi cung hoan v hi men li bc ln u anh d di hn bi phn. Anh ng gia hai m con b Punkheria Alekxandrovna, cm tay hai ngi - vin cc l l khuyn nh h mt cch mnh dn khc thng v chc l thm sc thuyt phc, c mi cu anh li xit cht tay h trong tay mnh nh trong hai gng km v nhn thng vo mt Avdotia Romanovna khng cht ngng ngng, nh mun nhai sng nut ti nng vy. i khi au qu, h c rt tay ra khi nm tay to tng xng xu ca anh, song anh khng nhng khng , m li cn ko mnh h li gn anh hn na. V th lc y h bo anh m u nhy xung thang gc, chc anh s nhy ngay tc khc, khng suy ngh khng n o. Tuy cng thy anh chng trai tr ny qu rt k cc, v xit cht tay mnh qu au, nhng b Punkheria Alekxandrovna ang hoang mang v chuyn Rodia, v i vi b lc ny Razumikhin qu l mt v cu tinh, nn b c lm ng trc nhng c ch k quc nh nht y. Avdotia Romanovna lc by gi cng hoang mang khng km; tuy chng phi l ngi nht nht, nng cng khng khi sng st v hu th s hi na khi bt gp i mt sng quc v man di ca ngi bn anh nng, duy ch v lng tin tng khng b bn i vi con ngi k quc m cu chuyn ca Naxtaxia gieo vo lng nng, nng mi b c nh ko m chy trn. Hn na, nng cng hiu r l by gi hai m con khng d g thot khi anh ta c. V chng khong mi pht sau ni lo lng ca nng cng du i c phn ln. Razumikhin c mt c im l ch trong nhy mt cung c th bc l ht bn cht mnh ra c, d trong tm trng no cng vy, thnh th ai cng c th hiu ngay mnh ang giao thip vi loi ngi no. - Khng n hi b ch nh c u, lm th th khng g kh bng na! - Anh qut to ln, c thuyt phc b Punkheria Alekxandrovna - B c l m chng na, nhng nu b li th anh y s in tit ln, ri s th ra sao th c tri bit c? B v c hy nghe ti y. Ti nh th
Trang 166/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ny... By gi th ch Naxtaxia li vi anh y, cn ti: ti s a b v c v nh, v y b v c khng th i mt mnh ngoi ng c u. V mt ny Petersbung chng ti... Thi thm vo ni chuyn y! Sau ti s chy ngay li y, v xin ha chc l ch mi lm pht ti s tr li bo co vi hai ngi v tnh trng sc khe ca anh y: c ng c hay khng v.v. Sau th... th ny nh! Sau ti s v ngay v nh, bi v ti cn l khch kha ang say sa b t ng y. Ti s li Zoximov theo, cu ta l bc s ang chm sc anh y, lc ny cu ta ang ng nh ti, cu ny th khng say, khng, khng bao gi say. Ti s li cu ta n ng Rodia v sau s lp tc n ng b v c, khng chm tr nh, ngha l trong mt ting ng h na b s nhn c tin tc ca ti i ch! Nu anh y mt nng, ti xin ha l s a b n ng anh y, cn nu kh th xin mi b i ngh. m nay ti s li y, trong cn bung ngoi anh y s khng hay bit g u, ti s bt Zoximov vo ng trong bung b ch c th kp thi ng dng. Lc ny i vi anh y th ai hn, b hay l bc si? Bc s hn ch, bc s c ch hn nhiu. Vy th b hy c tr v. Cn nh n gp b ch th khng th c, ti th c, nhng b th khng b ta s khng bng lng u bi v... bi v b ta ngc lm. R ta ghen vi c Avdotia Romanovna, xin b bit t cho nh vy v c vi b na...nhng chc chn l vi c Avdotia Romanovna. B ta l mt ngi k quc ht sc. M ti, ti cng l mt thng ngc. Thi, thm vo ni chuyn y. Ta i i. B c tin ti hay khng, no b ni i, b c tin ti hay khng? - M i, ta i thi - Avdotia Romanovna ni - chc chn anh y s lm nh li anh y ha. Anh y cu sng anh Rodia mt ln ri y, v nu qu c bc s thun ng li m y th m con mnh cn trng mong g hn na? - y, y, c c tht l hiu ti v c 18 mt v thin thn! - Razumikhin reo ln, trn y phn khi. - Ta i thi. Ch Naxtaxia, ch ln ngay tc khc, chong n ngi vi anh y, mi lm pht na ti s tr v, tuy cha tht tin hn, b Punkheria Alekxandrovna cng khng phn i na. Razumikhin nm cnh tay hai ngi li xung cu thang. D sao, b c cng khng khi thc mc: "Tuy c tho vt v tn tnh tht, song khng bit liu anh ta c th gi c li ha khng? Anh ta ang say th ny..." - , ti hiu ri, b ngh l ti trng c v say ch g - Razumikhin tht ln, ct ngang dng ngh ca b m anh va phng on trong khi xoc cng bc trn va h nhng bc di n ni hai ngi n b cht vt lm mi theo kp (iu m anh cng khng h ch n). - Tht l ngc, ti mun ni l... ti say nh mt thng v li, nhng vn khng phi y, khng phi ti say v ru u. T khi ti trng thy b v c l u c ti c quay cung ln. Nhng thi, thm vo ni chuyn ti na. Xin ng n ti lm g: ti ch ni lo. Ti khng xng ng vi b v c, khng xng ng n cc y Ngay sau khi a b v c v, lp tc ti s i ra ngoi knh gn y, kia thi, ti s di hai thng nc ln u v tnh hn... Gi t nht b v c cng bit cho rng ti yu qu hai ngi n nhng no!... ng ci ti, cng ng gin ti nh! Cc b c gin ht mi ngi i, nhng ng gin ti. Ti l bn ca anh y v do tt cng l bn ca cc b. Ti mong c nh vy, ti linh cm nh vy... T nm ngoi, c lc... Ngha l ti khng linh cm g ht v b ta v c n vi ti nh t trn tri sa xung. C th l sut m nay ti s khng ng... Lc ny, cu Zoximov c s l anh y in... y cho nn b ng lm anh y gin ln... - Anh ni g th! - B c ku ln.
Trang 167/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Chnh bc s ni nh vy tht ? - Avdotia Romanovna hong s hi. - Hn ni th nhng khng phi th u. Khng, hon ton khng phi. Hn cng y cho anh y ung mt liu thuc, mt th thuc bt, ti thy m, v va ng lc y b v c n. gi n mai b v c hng li c phi hay hn khng? Chng ta i nh th ny l rt tt. Mt gi na, Zoximov s bo co tng tn vi b. t nht hn ta cng khng say nh ti! M ti ri cng khng say na u... Nhng sao ti li c th qu chn th nh? Ch chnh l v my ci thng qu s, chng li cun ti vo cuc tranh lun. Th m ti t dn l khng c tranh lun ri ch c phi... chng ch ton ni nhm! T na th ti gy u ! Ti ch ti li lm ch to... B v c c bit khng: chng n yu cu phi hu dit c tnh, v coi l l tng tuyt nh y! Phi lm sao cho mnh khng phi l bn thn mnh, cng t ging mnh ngn no cng tt ngn y. y, chng n mun i n kt lun nh vy y! i vi chng, l nh tt cng ca tin b. Th chng n tn lo nhng tn cho c o mt cht, ch ng ny... - Anh ny, - b Punkheria Alekxandrovna rt r ngt li Razumikhin, song ch cng lm cho anh chng cao hng ln. - Th b ngh sao? - Razumikhin ct cao ging go to hn na, - b tng ti ni khng ln v chng n tn lo ? Khng phi. Ti li thch cho chng n tn na y. Tn lo l ci c quyn duy nht ca con ngi so vi cc sinh vt khc. Chnh c tn lo ngi ta mi t c n chn l. Chnh v ti tn lo nn ti mi l ngi; khng bao gi t n c mt chn l no m li khng phi tn lo n mi bn ln, c th n mt trm bn mi ln na l khc, v nh th cng l mt th vinh d, th nhng chng ta li khng bit tn lo cho c o, dng tr tu ca mnh m tn lo! Anh c tn lo vi ti i, nhng hy tn lo theo kiu ring ca anh: ti s m hn anh ngay. Tn lo, nhng theo kiu ca mnh, c l cn tt hn l ni ng nhng li nhai li ca k khc; trong trng hp u, anh chnh l mt con ngi, cn trong trng hp sau th ch l mt con vt! Chn l khng mt i u, nhng cuc sng c th hu dit c, c nhng trng hp nh th. By gi chng ang lm g y? Tt c, tt c chng ta, khng tr ai, d l trong lnh vc khoa hc, vn ho, t tng, pht mnh hay trong lnh vc ca l tng, dc vng, ch ngha t do, l tr, kinh nghim, tt c, trong tt c mi lnh vc, chng ta u ch ln n lp d b tiu hc thi. Chng ta a chung nhng tri thc m ngi khc mm cho ta sau khi nhai k. C ng nh vy khng? Ti ni nh vy c ng khng?- Razumikhin qut tng ln, va lay va xit cht tay hai m con Dunia. - C ng khng? - i! Tri i! Ti chu thi, - b Punkheria Alekxandrovna p. - ng, ng nh vy... tuy c nhiu im ti cha ng hn. - Avdotia Romanovna nghim trang tip li, ri bt gic ku ln mt ting v ln ny Razumikhin bp cht tay nng au qu. - ng. C ni l ng. Vy, nu vy th c... c - Anh ta phn khi reo ln. - c tht l mt ngun nhn hu, thanh cao, thng tu v... hon m. Xin c hy a tay ra cho, a i! C b na, lc ny ti mun qu xung, hn tay c, ngay y ngay by gi! V anh ta qu lun xung va h, may sao lc y vng ngi.
Trang 168/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Thi ng, ti van anh, anh lm g th? - b Punkheria Alekxandrovna hong ht n cc im vi ku ln. - Anh ng dy i. Ka, ng len! - Dunia ci, tuy chnh nng cng ht hong. - Khng, khng i no, nu c khng cha tay ra cho ti! y nh, by gi th c, ta i thi! Ti ch l thng th l. Ti khng xng ng vi c, ti say, v ti t thy h thn lm, ti khng xng ng c yu c, song phm k no cha hn l sc vt cng u phi qu xung trc mt c c! Cho nn ti qu xung... Ch ca c y , ch ring iu ny thi cng Rodia c quyn tng c Piotr Petrovich ra khi nh ri? Sao hn li dm a c n mt nh tr nh th ny c! Tht l bu xu! C c bit hng ngi no th ngi ta cho vo y khng? Th m c l v cha ci ca hn ch c phi khng u! C chnh l v cha ci ca hn, phi khng no? Vy th, ti xin ni thng vi c rng ngi chng cha ci ca c l mt thng ch u! - ng Razumikhin , ng qun mt rng... - b Punkheria Alekxandrovna ni. - Vng, vng, b ni ng, ti qun mt, cht tht. - Razumikhin hi hn p - nhng, nhng b ng gin ti v nhng li ti va ni ra. Bi v ti thnh tht. B ni, ch khng phi v... hm. Nu v th th tht l ti, tm li khng phi v ti... Hm, thi c, ti s khng ni g na, ti khng dm ni Nhng hm qua, khi hn mi bc vo bung, chng ti bit ngay rng con ngi y khng phi cng cnh vi chng ta, khng phi v chng ti thy hn vo vi mt ci u mi un hiu ra, cng khng phi v hn hi h ph trng m kin thc ca hn ra u, nhng chnh v hn l mt thng mt thm, mt tn u c, v hn chnh l mt tn Do Thi, mt thng bp bm: trng qua cng bit ngay. B tng hn thng minh ? Khng u hn n n ht ch ni! y, c ngh xem, hn m c th l chng c c ? i! Tri i! Cc b th ngh xem. - va bc chn ln cu thang anh dng pht ngay li, - bn b ca ti ng nh d c say chng na th h cng l nhng ngi lng thin v chng ti, k c ti v ti cng th, d chng ti c ni lo chng i na th ri mt ngy kia ni lo mi chng ti cng s t c n chn l, v con ng chng ti ang i l mt con ng cao qu, cn Piotr Petrovich th... con ng hn i khng cao qu cht no. Tuy ti va chi bi h thm t, song ti knh trng h; ngay i vi Zamiotov, ti khng knh trng g nhng ti rt mn hn v hn l mt thng nhc con! C i vi ci thng sc sinh Zoximov kia na cng th, bi v hn ta tht th v bit vic. Nhng thi ri, mi vic u sng t v u c tha th... Tha th ch? C phi khng ? Thi, ta i thi! Ti bit ci hnh lang ny ri, c ln ti n y. Kia, s 3 y, tng xy ra mt vic by b... No! Cc b bung ny? S bao nhiu. S 8 ? c, ban m cc b nh kho cht ca li, ng cho ai vo c. Mi lm pht na ti s em tin tc li cho cc b ri sau na ting ti s tr li vi Zoximov, cc b c ch. Thi tm bit, ti i y. - Tri i, Dunia, anh con ri s ra sao? - b Punkheria Alekxandrovna lo s ni vi con gi. - M c bnh tnh m , - Dunia va b m, ci o chong va p li. - Chnh Cha phi ci ng ny n vi chng ta y, tuy ng ta cng hi qu chn. Con xin bo m l m con ta c th tin c vo ng y. V li ng ta gip anh con bit bao nhiu l vic... - Tri i, Dunia! Bit anh ta c tr li na khng? M sao m li n tm ri Rodia nh! Tht m khng ng s gp anh con trong mt tnh trng nh th, khng, tht khng ng. Va ri anh
Trang 169/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
con mi ph phng lm sao! Tng nh n khng hi lng khi gp li m con ta... B a nc mt. - Khng, khng phi th u m , m khng trng r y thi, m ch khc sut. Anh Rodia ang b khch ng v mt cn bnh trm trng, nguyn do ch c th thi. - i! Bnh vi tt! Ri s ra sao y, ri s ra sao y! M Dunia, n n ni vi con mi t ch? - B m ni, rt r nhn vo mt Dunia nh mun c ht ngh ca nng, lng cng khuy khuy v thy Dunia bnh vc Rodia, ngha l tha th cho anh - M tin chc l n mai anh con s ngh li, - b ni thm c tm hiu cho n cng tm trng con gi. - Con th con bit chc rng ngy mai anh Rodia li cng s ni nh vy... v vn ny, Avdotia Romanovna ngt li m. V d nhin, n y cu chuyn cng chm dt, v y l mt vn t nh m b Punkheria Alekxandrovna ang rt ngi cp n. Dunia n hn m. B c lng thinh m cht ly nng, on b ngi xung lo u ch i Razumikhin tr v. B a mt rt r nhn theo con gi ang chp tay i i li li trong bung suy ngh lin min, lng cng thp thm i ch nh m. Ci kiu i i li li t gc ny sang gc kia nh vy thnh mt thi quen i vi Avdotia Romanovna m khi nng suy ngh, v nhng lc nh vy bao gi m nng cng s ph ri dng suy tng ca nng. Razumikhin qu cng l bch vi ci tnh cm bng bt i vi Avdotia Romanovna, mt tnh cm t ngt chy bng ln trong cn tu lu; song c ngm ngi con gi, nht l by gi khi nng ang bun b v m chiu chp tay i i li li trong phng th chc nhiu ngi s hiu c ci thi k quc ca Razumikhin m lng th cho anh. Avdotia Romanovna p lm; thn nng cao dong dng, cn i l thng, mi c ch ca nng u th hin sc mnh v lng t tin, m khng h my may lm gim v du dng v kiu dim. Mt Avdotia ging mt anh nng, nhng l khun mt ca mt giai nhn. Tc nng mu hung thm, sng hn ca anh nng mt t, i mt nng hu nh en, sng long lanh, kiu k, nhng i lc li hin du khc thng. Da mt nng trng xanh, song khng phi th nc da xanh bng ca ngi m yu, gng mt nng sng bng ln mt kh sc khe mnh v ti tr. Ming nng hi nh, i mi ti thm, mi di v cm nng hi nh ra mt cht. l nt khng u duy nht trn khun mt xinh p ca nng, song iu cng to cho mt nng mt v c bit cng ngh v dng nh kiu ngo na. Nt mt nng c phn nghim ngh, m chiu hn l vui v, nhng ngc li n ci n trn mi nng mi n nhp vi khun mt y lm sao. Ting ci vui v, hn nhin v v t l mi hp vi nng lm sao, m cng d hiu ti sao Razumikhin, con ngi chn tnh, ci m, tht th, trung hu v khoe nh thn y, li ang lc say sa, v cng cha h c thy ai p nh vy, mi thot nhn nng mt t ch n nhng y. Hn na s tnh c dng nh c cho anh ta trng thy Dunia ng vo lc lng nng ang trn ngp yu ng, ang say sa vi hnh phc c gp ngi anh yu qu. Ri sau anh li thy cnh mi ca nng run ln v phn u trc nhng nhng yu sch xc xc, v n v tn nhn ca anh nng, v anh khng cm lng c na. V chng Razumikhin cng ni ng khi ng trn cu thang trong cn say, anh tht ra rng b ch nh k quc vi Raxkonikov - Praxkopia Ivanovna s phi pht ghen khng nhng vi
Trang 170/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Avdotia Romanovna m c th l ngay c vi b Punkheria Alekxandrovna. Tuy bn mi ba tui b Punkheria Alekxandrovna vn gi c nhng nt kiu dim ca nhan sc ngy xa, trng b li cn tr hn tui nhiu; nhng ngi n b gi m vn gi mi c s trong sng ca tm hn, nhng tnh cm ti mt, tm nhit tnh chn tht v thanh cao, thng hay c v p . Cng xin m ngoc ni thm rng gi c tt c nhng c tnh chnh l phng tin duy nht khi b mt v p ngay khi v gi. Tc b Punkheria Alekxandrovna lm m bc v tha tht dn, nhng np nhn chn chim hn ln t lu khe mt, m bp vo v kh ho i v lo u v su mun tuy nhin nt mt ca b vn xinh p. l chn dung ca Dunia thm hai m tui na, ch c khc l mi di ca b khng nh ra, nn khng c ci v c bit ca Dunia. B Punkheria Alekxandrovna l mt ngi n b d xc ng, song khng phi n mc qu a cm, tnh rt r v hay nhng nhn nhng ch n mt chng mc no thi: b c th dung th, chp nhn rt nhiu, ngay c nhng iu tri vi nh kin ca b, nhng bao gi cng c mt gii hn do lng trung thc do nhng quan nim sng v nhng quy tc ti thiu ca b vch ra m khng hon cnh no c th buc b vi phm c. Razumikhin ra i va c hai mi pht th trn cnh ca nghe c hai ting g kh nhng dn dp: anh ta tr v. - Ti khng vo u, ti khng c th gi, - anh ni vi khi h ra m ca. - Anh y ang yn gic, ng rt ngon, rt say. Ch mong sao anh y c ng c mi ting nh vy. Naxtaxia ang bn cnh anh y. Ti dn ch ta l khng c i u ht trc khi ti tr v. By gi th ti i li Zoximov n y, cu ta s thn n bm bo; sau th xin b v c hy i ngh, ti thy b v c qu mt ri... on anh ta men theo hnh lang ra ngoi. - Con ngi tht l tho vt v... tn tnh! - B Punkheria reo ln, lng trn ngp vui sng. - Anh y tt qu. - Avdotia Romanovna h hi p, ri li tip tc i i li li trong phng. Cha c mt ting ng h c ting bc lp cp trong hnh lang v k n c ting g ca. Hai ngi n b ang ch i, by gi h hon ton tin vo li ha ca Razumikhin, v qu nhin anh li c Zoximov n. Zoximov thun b ngay ba tic tr n thm Raxkonikov, nhng cn n ng cc b th anh ta c min cng v nghi ngi, v khng tin lm vo li Razumikhin ang say tu lu. Nhng n y tnh t i ca anh lp tc c xoa du v cn c tho thu na l khc; anh hiu ra rng ngi ta qu ang ch i mnh nh mt ng tin tri. Anh ta li ng mi pht v hon ton thuyt phc, lm yn lng c b Punkheria Alekxandrovna. Anh ta ni nng mt cch st sng khc thng, tuy nhin cng c gi ci v d dt v nghim trang ca mt ng bc s hai mi by tui khi c mi n thm mt cn bnh quan trng. Anh ta khng ni mt cu no ra ngoi vn c v khng my may t mun tht mi quan h ring t v gn gi no hn vi hai ngi n b. Thot mi vo, nhn thy sc p lng ly ca Avdotia Romanovna, lp tc anh ta c lm ra v khng my may ch n nng v sut trong thi gian ngi trong bung, anh ch tha chuyn vi mt mnh b Punkheria Alekxandrovna thi. Thi khin anh ta thy lng tho mn v cng. V phn bnh nhn, Zoximov cho bit l hin trng rt kh quan. Theo s chn on ca anh ta th cn bnh ca Raxkonikov, ngoi nhng iu kin vt cht thiu thn m chng phi chu ng trong my thng gn y, cn l do mt s yu t tinh thn na: "C th ni l hu qu ca nhng
Trang 171/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
tc ng vt cht v tinh thn phc tp ca nhng mi lo lng, s hi, u t, ca mt vi tng no , vn vn". Bt cht thy Avdotia Romanovna ang ht sc chm ch lng tai nghe mnh, Zoximov bn pht trin lun im ca mnh mt cch khoi tr. Khi b Punkheria Alekxandrovna vi mt ging lo u v rt r hi anh ta xem "c nhng triu chng g ca bnh in khng", anh n mt n ci im tnh v ci m m p rng ngi ta hiu nhng li ca anh theo mt ngha phng i, rng qu nhin c th thy bnh nhn mt ngh g c nh mt ci g nh l chng thin chp - nht l v hin nay Zoximov li ang c bit nghin cu ci ngnh y hc ht sc l th ny, song cng phi nh rng hu nh mi n nay bnh nhn vn m sng v... tt nhin c nhng ngi thn thch nh th ny Raxkonikov s chng kho hn, s c khuy kho v ni chung l mt tc dng rt tt "min l lm sao trnh c cho anh y nhng s kch ng mi" - anh ta ni thm vi mt ging quan trng. on Zoximov ng dy co t va trnh trng va vui v, v c tin chn bng nhng li chc phc, nhng li cm n nng nhit v nhng li cu nguyn tha thit. Avdotia Romanovna li cn cha bn tay xinh xn ra cho anh, tuy anh khng h ng mun th. Zoximov ra v, rt hi lng v cuc i thm ca mnh v li cng hi lng hn na vi chnh bn thn mnh. - Ngy mai chng ta s ni chuyn; by gi th cc b nht nh phi ng thi - Razumikhin va i ra vi Zoximov va khn khon - Sng mai, ti s n tht sm bo tin cho cc b r. - Ci c Avdotia Romanovna y trng mi ng yu lm sao. - Zoximov nhn xt mt cch chn tnh khi c hai ra ngoi ph. - ng yu? Cu ni ng yu ? - Razumikhin ht tng ln v lp tc chm vo nm ly c Zoximov - Nu cu cn dm ni mt ln na... Hiu cha? Cu hiu cha? - Razumikhin va go ln va day day c o Zoximov v p anh ta vo tng. - Bung t ra no, say ru! - Zoximov g tay bn ra, ni. V khi Razumikhin bung tay, Zoximov nhn anh chng chc ri bng r ra ci. Razumikhin ng trc mt bn, hai tay bung thng, v mt nghim ngh, nh ang min man trong nhng ngh en ti. - T tht l mt con la. - anh ni, mt ti sm li nh m my ging t, nhng cu... cu cng th. - , ng bn ti i, khng, khng th t no u nh! Ti khng m tng nhng chuyn v vn u. H lng thinh bc i v mi khi gn n nh Raxkonikov, Razumikhin ang mi lo u ngh ngi, mi ln ting: - Ny, cu l mt tay kh, nhng ngoi cc tt xu thm t khc ca cu, cu cn l mt tay cha tn gi, t bit, m l mt tay tn gi vo loi bn thu na. Cu qu l mt thng nng ni, nhu nhc, a hng lc, cu rng m ln ri khng bit t kim ch g na, y nh th t gi l bn thu y, v thi y s a cu ngay xung bn ly. Cu tr thnh nhu nhc, o l n ni t khng th no hiu ni ti sao th m cu vn c th l mt thng thy thuc gii, m li tn tm na kia ch? Cu ng trn m bng (mt bc s) nhng m cu c th
Trang 172/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
chong dy i thm bnh nhn... ba nm sau chc cu s khng lm nh vy na... Thi c, m kip, vn khng phi y n ch ny kia: cu s ngh m trong cn nh ca b ch, t ni khn c hng b ta mi nghe y; cn t, t s ng trong bp: cng l mt dp hai c cu lm thn vi nhau hn. Khng phi nh cu ngh u! Khng, ng bn ca ti i, khng phi nh vy t no u... - Nhng t c ngh g u. - Ny, b ta th bn ln, thm lng, rt r, trinh bch ht ch ni, tuy vy, ch cn t th di mt ting l b ta chy ra nh sp. ng th y. Nhn danh tt c cc th ma qu trong tri t, xn cu hay gip t thot khi b ta, t van cu. B ta kh i v cng... T s hu t, t th l t s hu t. Zoximov li ph ln ci to hn. - Ch, cu hng qu th? T bit lm g b ta by gi... - T dm qu quyt vi cu l khng tn cng tn sc lm u, cu c ni tht nhiu vo, bt c chuyn g, ch cn cu ngi cnh b ta v ni chuyn l c. Hn na cu l bc s, trc ht c k cho b ta mt n thuc g , t cam oan l cu s khng phi n hn g u. B ta c mt chic chavecin (1); cu bit l t cng c bit n ht i cht ch g, t c mt bn tnh ca nh, tnh ca Nga hn hoi: "Dng chn ti tun l ch". B ta m tnh ca lm, chnh t lm quen vi b ta l bt u bng bi ht tnh ca y y. V li cu l mt tay chi dng cm lo luyn, vo bc thy, mt Rubinstein (2)... T dm chc l cu s khng c g phi n hn u. - Nhng cu c ha hn g vi b ta ri chng? - Mt li ha hn trn giy t chng hn? C l cu ha hn vi b y ri chng? - Khng, cha, cha h! V chng h ta khng phi nh cu tng t no u? Shebarov rp ranh... - Thi, th th c bung b ta ra thi. - Nhng khng th bung ra c. - Sao li khng? - V khng th c, th thi! y c mt ma lc hp dn th no y cu . - Th ti sao cu li quyn r b ta? - Th t c quyn r g u, c l chnh t b quyn r th c, v t ngu ngc mi n ni th. Cn v phn b ta th bt lun l cu hay t, min l c mt ngi ngi th di th vn bn cnh l c. Ny, cu ... Ti khng bit ni th no cho cu hiu by gi. , th ny, cu vn gii ton v t bit by gi cu cng ang cn nghin cu... c, cu c em ra trnh by php tnh tch phn cho b y nghe, t khng a u, t cam on l b ta chng cn g chuyn u, b ta ngi ngm cu m th di, c th sut nm. Nh t chng hn, t ni chuyn hai ngy lin vi b ta v thng ngh vin Ph (v t cn bit ni ci g na kia ch!); th l b ta c vic th di! Nhng
Trang 173/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
cn thn, ng c m ni chuyn yu ng y nh! B ta c thn lm, c th ni cn ng kinh ln y? Cu ch cn lm ra b khng dt c, th l . Thi th mi th tin nghi trn i; c y nh nh cu y - c sch, ngi, nm, vit lch tha h. Cu c th hn b ta na cng c, nhng phi t t y! - Nhng t cn cc g b y mi c ch? - , qu tht t khng bit gii thch th no cho cu hiu c. Ri cu s thy, cu v b y hn nhau hon ton. Trc y, t ngh n cu. V th no cui cng cu cng i vo ng ! th th sm hay mun c khc g? y qu l mt cuc sng trn m bng, m khng phi ch c th u nh, cu s b ht hn vo cuc sng . y chnh l ni tn cng th gii, l ni b neo, l b bn yn lnh, l rn ca tri t, nn tng ca v tr, l bnh rn bo ngy, ch c ngon lnh, l m xamovar lc chiu t, l nhng ting th di u ym, l nhng tm o ni tm thm tho, l chic ging m m... cu s nh cht, th nhng ng thi cu vn sng: tht l li c c hai b! Thi, ng bn ti i, tn lo ri! i ng c ri y! Ny, m thnh thong t hay thc gic c g t s n Rodia mt t xem, mi vic u n c thi; nu mun th cu cng ln xem qua hn ta mt cht. Nhng nu thy c g hi kh nghi, nh m sng hay st sic chng hn th nh gi t dy ngay y nh. V chng, cng khng th no... Ch thch
(1) Loi dng cm kiu c (2) Nh dng cm v nh son nhc Nga (1829-1894)
Trang 174/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 15
Sng hm sau, hn by gi Razumikhin mi thc gic, u t v trm lng, khng hiu sao anh c c mt cm gic y ny mi l, bt ng. Cha bao gi anh ngh l s c ln thc dy trong mt tm trng nh th. Anh nh li cho n tng chi tit nh nht nht trong nhng vic xy ra hm qua v hiu rng c mt chuyn g khc thng va din ra trong lng anh, mt n tng t trc n nay anh cha h bit, khng c cht g ging nhng n tng trc y. ng thi anh cng nhn thc r rng rng gic m nhen nhm ln trong lng mnh l mt ao mng cc k vin vng, n ni anh phi t thy h thn v hi h quay sang nhng chuyn khc, thc t, cp thit hn m "ci ngy kh gi hm qua" li cho anh nh mt di sn. iu khin anh kinh hi nht l hm qua anh x s mt cch " tin v kh ", khng phi ch v anh say ru m cn v do mt lng ghen tung ngu xun, anh li dng hon cnh bi ri ca ngi thiu n chi bi v hn phu ca nng trc mt nng m khng h hay bit g v nhng mi quan h gia hai ngi, v hon cnh ca h, hn na cng khng bit r ngi kia th no. V li anh c quyn g xt on ngi ta mt cch hp tp v bo phi nh vy? Ai khin anh ln mt quan to? M ch nh mt ngi nh Avdotia Romanovna li c th v tin m trao thn cho mt con ngi khng xng ng? Avdotia Romanovna m thun ly hn th tt hn phi c ci xng ng... Cn cn nh tr? Nhng hn lm th no bit c l loi nh tr no? D sao hn cng tm cho cc b y c mt ch tr... Ch! Tht l hn h! C li cho cn say! Cc chng ch di dt y ch cng lm h phm gi mnh thm! S tht n trong cht men, v s tht l ra trn vn, ngha l anh phi by trn vn "s nh nhuc ca ci tm hn k, th l ca mnh". L no anh, Razumikhin, li c php c m mt ci g tng t nh vy? Mnh, ci thng say ru khoc lc hm qua m li em snh i vi mt thiu n nh th ? Lm sao c th c mt s so snh v lim s v l bch nh vy c? Ngh n y Razumikhin d mt, ln v ngay giy lt y, nh c ai c tnh nhc nh, anh sc nh li r rng ti hm qua, khi ng trn cu thang, anh ni rng b ch nh s ghen vi Avdotia Romanovna... Ci ny th tht qu lm? Anh ging mnh nm m vo ci l bp, bm c tay v lm v mt vin gch. Tt nhin, - mt lt sau anh li lu bu, lng ti thn, tt nhin khng bao gi mnh c th xo nho, cu vn c nhng iu nhc y... Vy, th thi, khng ngh n n lm g na, mnh c lng thinh m n v... cng c 1ng thinh m lm trn bn phn... cng khng bo cha, khng ni g c, v... tt nhin t nay th l hng ht! Tuy vy, khi mc qun o, anh cng ngm ngha cn thn hn ngy thng. Anh khng c b y phc no khc, v d c mt b th hai c l anh cng khng mc, "ng th, mnh s ch khng mc". Th nhng d sao cng khng th c ph trng ci v li thi bn thu ca mnh ra mt cch trng tro nh vy c: anh khng c quyn xc phm n s t nh ca ngi khc, nht l khi m nhng ngi khc y ang cn n anh v chnh h li mi anh n. Anh chi qun o mt cch cn thn. Cn qun o lt ca anh th xa nay bao gi cng kh tinh tm, v anh vn ch c bit n mt ny.
Trang 175/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Sng hm y anh ra ry cn thn, ly x phng ni ch Naxtaxia gi u, k c v nht l c hai bn tay. Khi cp n vn : nn co ru hay khng (Praxkopia Paplovna cn gi li c nhng con dao co thng hsro hng t ni m ma ng Zarditxyn, chng b). Chng dt khot gii quyt theo hng ph nh: c nguyn th, khng h li tng u mnh co ru ... th no h cng s ngh nh vy! Khng, khng i no?". V nht l mnh li th l cc cn th ny, bn thu th ny? Li n ting ni sc mi qun ru; v... v c cho rng mnh l mt ngi t t phn no i na, - d sao iu cng c phn ng th sao? Ch nh ngi ta li c quyn kiu hnh khi ngi ta l mt ngi t t. Ai cng phi l ngi t t, hn th na y ch. Th nhng mnh th li... (mnh nh lm mnh th li c nhng chuyn lt vt... khng hn l bt chnh, song...) Cn nu k nhng nh ca mnh th, hm! th m li toan em xp sng i vi Avdotia Romanovna, qu qui Thi c, ta c c gi nh c, c bn thu, cu ght, sc mi qun ru th ny thi, cc cn. Ta s cn ti t hn th na kia!". Razumikhin ang lm bm mt mnh nh vy th Zoximov vo; m hm qua anh ta ng trong phng khch ca b Praxkopia Pavlovna. Zoximov tr v nh v trc khi i, anh ta vi vng tt vo thm bnh nhn mt t. Razumikhin bo cho bn bit l Raxkonikov ang ng li b. Zoximov cm khng c thc chng dy v ha s tr li khong mi mt gi. - Min sao hn ta c nh l c. - Zoximov ni thm, - tht qui khng c mt t uy quyn g i vi bnh nhn, th cn cha chy ci ni g! Cu c bit hn ta s n ng y hay cc b s n y khng? - T chc l h s n, - Razumikhin p, hiu ngay thm ca cu hi, - tt nhin h cn phi bn vic gia nh na ch? T s rt. Cn cu l bc s, d nhin cu c nhiu quyn hn t. - T khng phi l ng c o; t s n v s i ngay; t cng bn khi vic ra ri. - Mnh c thc mc mt iu, - Razumikhin nhn mt, ni tip, - chiu hm qua mnh say v dc ng mnh ni nhm kh nhiu vi cu y, ni c chuyn... l cu s cu y c c pht in. - Hm qua cu ni c chuyn vi cc b y na ch g? - Gi mi bit l mnh ngc! Cu c nn cho mnh mt trn cng c. Nhng c tht cu ngh ng nh vy khng? - Th bo l ton chuyn v vn m li? Ngh ng ci g? Chnh cu, khi cu dn mnh n nh hn, cu ni vi mnh l hn c chng thin chp... V hm qua na, nhng cu chuyn v thng th sn ca cu cng nh thm du vo la trong khi c l hn pht in ln v chuyn y. Gi t bit ch xc cu chuyn xy ra s cnh st, v bit c mt tay ch m no lm nhc cu ta vi nhng mi nghi ng ca hn. Hm... th hm qua t khng cho cu chuyn tr nh vy. Nhng tay mc tnh thin chp l hay thi phng git nc ln thnh i dng lm, mi o mng i vi h u l s thc ht. C nh t ngh li th cu chuyn ca Zamiotov k cho chng ta nghe hm qua nay gii thch c mt na vn ri. ng th y! T cn nh li mt ca u ut mt ng bn mi tui, v khng chu c nhng li che riu hng ngy ca mt thng b ln tm trong mt ba n, ct c thng b cht ti. cn
Trang 176/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
y l mt con ngi kh s, rch ri, b mt vin cnh st xc xc lng m, bnh th chm m li b nghi ng nh vy! Mt con ngi b chng u ut trm trng li thm ci tnh s din qu ng, ngng cung cht t na ch! C l chnh l xut pht im ca cn bnh! Phi ri! M kip! M ny, cu ni ng. Zamiotov l mt thng b d chu y, duy c iu... hm! Hm qua hn k chuyn kia ra lm g th khng bit! Thng cha ba hoa l? - Nhng hn k cho ai nghe? - Cho cu vi mnh nghe ch cn ai na! - Cho c Porfiri na! - Th sao? - Ny, cu c uy tn g i vi h khng? Vi b c v c em y m! Hm nay i vi Raxkonikov nn thn trng hn mt t? - H s dn xp c vi nhau thi - Razumikhin min cng p. - M sao cu ta li ght ci thng Lugin th nh? Mt con ngi lm tin, m cng khng n ni mt cm tnh i vi c ta lm. Cn h th khng c ni mt ng xu nh, phi khng? - Cu c ci li hi cng u th? Razumikhin bc tc qut ln. - H c cn xu nh xu ln no khng th t bit u y. Mun bit th cu c i m hi h. - Ch! i khi cu cng ngc tht y? Thi cu i nh, cm n h t b Praxkopia Paplovna cho t ng tr. Sng nay b ta c th trong bung ng cht ca li, t ng ngoi ca cho vng vo, b ta cng chng thm ln ting, tuy dy t lc by gi; ngi nh em m xamovar t nh bp i qua hnh lang ln cho b... T khng c hn hnh chim ngng dung nhan b ta. ng chn gi, Razumikhin n nh Bakaleyev. Hai m con b Punkheria Alekxandrovna i anh ta kh lu, ang nng in c rut ln. H dy lc by gi, c l cn sm hn na. Anh bc vo, v mt u su nh m ti, ci cho mt cch vng v, v iu lp tc lm anh tc gin, d nhin l gin mnh. Nhng nhng ni lo s ca anh u t ra khng ng: b Punkheria Alekxandrovna v vp nm ly hai tay anh, v thiu cht na b a ln mi hn. Anh rt r lic nhn Avdotia Romanovna, song trn gng mt trang nghim y gi y khng h c nhng nt riu ct khng h thong thy v khinh b giu khng kn nh anh vn ch i; gng mt y chan cha lng bit n v tnh tru mn, chan cha mt nim tn knh chn thnh v bt ng n ni anh ngh th h c s v mnh i cn hn, ch th ny th anh t thy xu h qu chng. May sao, anh ang sn c mt ti ni chuyn, bn vi vng bm ngay ly. Nghe ni l "Rodia cha dy", song "mi vic u n", b Punkheria Alekxandrovna li t hi lng hn v b "ang rt cn, rt cn bn bc trc vi Razumikhin ". K n, hai ngi hi anh n sng cha v mi anh cng ung chn tr; h cng cha dng tr v mun ch anh mt th. Avdotia Romanovna lc chung: mt cu b bn thu, rch ri chy vo v c lnh by m chn ra. Mi mt lt sau, khay tr mi c bng ln, nhng n bn thu v lum thum n ni hai m con b Punkheria Alekxandrovna cng phi thy xu h. Razumikhin toan ln
Trang 177/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ting chi ra thm t, nhng sc nh n Lugin, anh li nn lng, lng tng, v tht l sung sng cho anh khi b Punkheria Alekxandrovna dn dp hi anh mt trng lin tip. Anh phi ni trong bn mi lm pht lin tr li cho ht nhng cu hi , lin tip b ngt li v hi i hi li. Anh k ht nhng s kin ch yu v quan trng m anh bit c v cuc sng ca Rodia trong mt nm nay, v kt thc bng mt cu chuyn t m v bnh trng ca Rodia. Tuy vy anh cng b qua nhiu iu cn phi gi kn, k c ci mn kch xy ra s cnh st v nhng hu qu ca n. Hai m con ho hc nghe anh k, v khi anh yn tr ni cn li v tho mn c thnh gi, th h li tng u anh ch mi m u... - Th cn anh, anh cho bit kin ca anh ra sao! , xin li, mi n by gi ti vn cha c bit tn ring v ph danh ca anh! - b Punkheria Alekxandrovna ni vi. - Dmitri Prokofich. - vng, y, anh Dmitri Prokofich, ti rt mong, rt mong c bit, ni chung... hin nay Rodia quan nim, vn nh th no, ngha l... anh c hiu ti khng, lm th no cho anh hiu c nh, ngha l khng bit ni th no cho r hn. Rodia a ci g v khng a ci g? Lc no n cng d cu bn nh vy sao? N ham thch g, V nu c th, anh lm n cho ti bit n ang m c nhng g? i vi n th hin nay ci g c nh hng mnh nht... rm li, ti mun bit... - m i, lm sao c th tr li mt lc ngn y cu hi c? - Dunia nhn xt. - Ly Cha, bi v ti khng h ng l khi gp chng ti n li nh vy anh . - D ci l l hon ton t nhin thi - Razumikhin p - Ti khng cn m na, nhng ti c mt ng ch hng nm hay n thm ti v hu nh ln no ng cng khng nhn ra c ti, ngay c mt mi cng vy. Th m ng l ngi thng minh y. Cn nh b th xa Rodion t ba nm nay, bao nhiu nc chy qua chn cu! Ti cn bit ni th no by gi? Ti quen Rodion mt nm ri nay, bao gi trng anh y cng vn bun b, lm l, kiu hnh v t ho. Gn y (v c l lu hn na), anh y sinh ra a nghi, thn kinh suy nhc. Anh y vn cao thng v tt bng. Anh khng thch bc l tnh cm, th lm mt vic g tn nhn ch khng chu h mi th l tm tnh bao gi. V li i lc anh khng phi l yu thn kinh m ch lnh lng dng dng n mc phi nhn tnh, c nh th trong ngi anh c hai tnh cch i lp nhau c ln lt thay th nhau. i khi li t ni l lng. Lc no anh y cng khng c th gi, lc no anh y cng than phin l ngi ta c hay ph quy mnh. Tuy anh ch nm di, khng lm g c. Anh y khng hay ch nho ai, khng phi v khng sc so m dng nh ch v khng th gi lm nhng chuyn nhm y. Ai ni g, anh y khng nghe c n u n a u. Khng bao gi anh quan tm n nhng vic m mi ngi u ang ch . Anh t nh gi mnh rt cao, v ti ngh cng khng phi hon ton khng c l. G na nh? ... Theo ti th b v c n thm nh th ny s c mt nh hng rt tt i vi anh y. - i ly Cha, tht th ? - B Punkheria Alekxandrovna ku ln, lng day dt v nhng nhn xt ca Razumikhin v con trai mnh. Mi n by gi Razumikhin mi dm mnh dn nhn Avdotia Romanovna. Trong khi ni chuyn, anh cng c lic nhn nng my ln, song ch vng trm nhn thong qua thi, ri li vi nhn sang pha khc ngay. Avdotia Romanovna lc th ngi xung trc bn chm ch nghe, lc
Trang 178/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
th li ng dy v theo thi quen, do bc i i li li t gc ny sang gc kia, tay chp trc ngc, mi mm cht, thnh thong li ct ting hi mt cu, chn vn khng dng bc, v m chiu t l. Nng cng c ci thi quen khng nghe c cho n ht cu. Sng hm y nng mc mt chic o di mng thm mu, quanh c tht mt chic khn qung trng bng th hng trong m m. Razumikhin nhn thy c nhiu du hiu t ra rng hai m con nng sng trong mt hon cnh ngho kh cng kit. V th Avdotia Romanovna phc sc nh mt b hong, c l nng s khng lm cho anh e d cht no; gi y c l chnh v nng n mc ti tn v anh nhn r c cnh sng ngho kh ca h. Razumikhin bng thy e s cho mi li ni, mi c ch ca mnh, v l tt nhin l tnh hung y rt kh x i vi mt ngi sn thiu t tin nh anh. - Anh cho chng ti bit nhiu chi tit k l v tnh tnh anh ti... v anh ni mt cach v t. Tht l tt, trc y ti c tng l anh sng bi anh ti, - Avdotia mm ci nhn xt. Cn c mt iu anh ni ng: th no cng phi c mt ngi con gi bn cnh anh ti, nng trm ngm ni thm. - Ti c ni chuyn u, song c l c ni ng, nhng... - Sao kia ? - Anh y khng yu ai v c l anh s khng bao gi yu ai c - Razumikhin ni ging dt khot. - Th ngha l anh y khng bit yu? - C Avdotia Romanovna , c ging anh c l lng, ging v mi phng din na l khc! anh ta bng tht ln mt cch bt ng n i anh cng phi t ly lm l, nhng nh li nhng iu mnh va ni v Rodion, anh d mt ln v m ra lng tng. Nhn anh, Avdotia Romanovna khng nhn c ci. - V Rodia th c l c hai ngi u nhm ri y - b Punkheria Alekxandrovna ni xen vo, hi pht . - Dunia , m khng ni n vic hin nay. Nhng iu Piotr Petrovich vit trong th... v nhng iu hai m con chng mnh d kin c l u khng ng c, nhng anh Dmitri Prokofich ny, anh khng th hnh dung c tnh n k quc v bt thng n ngn no. Ti cha bao gi c th yn tm v tnh kh ca n, ngay hi n mi mi lm tui cng vy. By gi na, ti tin chc rng n c th liu lnh lm mt iu g m cha bao gi c ai dm ngh n... ng ni u xa, anh c bit khng, mi cch y mt nm ri thi, n lm ti kinh hong cung cung ln v sut cht i c v nh ly ci c... c g nh? Con gi b Zarnitxyna, ch nh ca n y m? - Anh c bit c t nhiu chi tit g v chuyn y khng? - Avdotia Romanovna hi. - Anh c tin... - b Punkheria Alekxandrovna hng hi ni tip - anh c tin l nhng ting khc, nhng li van xin, bnh tt v c th l ci cht ca ti, ni khn cng ca m con ti c th lm n t b nh c khng? N c th vt qua m tr ngi mt cch bnh tnh v cng. Nhng c th no, c th no n li Khng bit thng chng ti? Anh y khng h ni g v chuyn y vi ti bao gi c - Razumikhin thn trng p - Nhng ti cng c nghe c t nhiu t chnh ming b Zarnitxyna b ta cng khng hay chuyn lm, v nhng iu ti bit c, c l nghe ra cng kh k quc.
Trang 179/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Sao, anh nghe ni nhng g? - c hai m con cng hi mt lc. - ! Cng chng c g c bit lm. Ti ch bit l cuc hn nhn c quyt nh v sp xp xong xui, nhng s d khng thnh ch v c du cht. B Zarnitxyna rt khng hi lng v cuc hn nhn ny. Mt khc, nghe ni c du cng khng ly g lm p lm... xu x na l ng khc... li m yu v, k d... song d sao cng c mt vi tnh tt. Chc phi c, v nu khng th tht khng th no hiu ni... C ta khng c ca hi mn, v li anh y cng khng i no i ngh n chuyn ... Nhng ni chung, trong mt trng hp nh vy kh lng c th h li ph phn. - Ti tin chc rng c y l ngi tt - Avdotia Romanovna khng nh. - Ly Cha tha ti, nhng qu tnh ti mng trong bng khi nghe tin c ta cht, tuy ti cng cha bit r trong hai ngi ai l k s lm hi ngi kia nu cuc hn nhn y thnh, - b Punkheria Alekxandrovna kt lun; on b li ngp ngng la li d hi Razumikhin v tn kch xy ra gia Rodia v Lugin hm qua, mt lun lic trm nhn Dunia khin nng kh chu r rt. C th thy r b Punkheria Alekxandrovna lo ngi nht v s vic y, n cn lm cho b phi s hi ng ngi khng yn na l khc. Razumikhin mt ln na k li cu chuyn, i su vo chi tit, song ln ny c thm li kt lun ca mnh: anh thng thn buc ti Raxkonikov c ch nh s v Piotr Petrovich; ln ny anh khng a bnh tnh ca bn ra bo cha na. - Ngay t trc khi m, anh y ngh n vic ny - Razumikhin ni tip. - Ti cng ngh nh vy - b Punkheria Alekxandrovna ni, v tht vng. Song b rt i ngc nhin khi thy Razumikhin ln ny ni n Piotr Petrovich mt cch thn trng m li c v nh knh n na. Avdotia Romanovna cng ngc nhin khng km. Th kin ca anh v Piotr Petrovich l nh vy hn? - b Punkheria Alekxandrovna but mm hi. - i vi ngi chng tng lai ca c, ti khng th c kin g khc c. - Razumikhin p, ging rn ri v nhit thnh, - ti ni nh vy, cng khng phi v mt th l s ng, m l v... bi v... c th chng qua v c Avdotia Romanovna thun lng chn ngi y. Hm qua s d ti qu nng li nh th: l v ti say b t v hn na... l v ti mt c tr khn... vng, mt tr khn, ti in, hon ton in... v hm nay ti thy xu h qu? Anh mt lng thinh. Mt Avdotia Romanovna cng bng ln, nhng nng khng ni g. T khi hai ngi ni n chuyn Lugin, nng c lng thinh. Cn b Punkheria Alekxandrovna, khng c con hng ng, cng m ra do d trng thy. Mi lt sau, mt khng ngt lic nhn con gi, b mi p ng ni rng hn nay c mt iu khin cho b rt bn tm. - ng Dmitri Prokofich , - b m u. - M s ni thng vi Dmitri Prokofich nh, c khng, Dunia? - Tt nhin ri, m c ni, - Avdotia Romanovna khuyn khch m.
Trang 180/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- y, s l th ny, - b Punkheria Alekxandrovna vi v ni, dng nh c php bc bch ni bun ca mnh l b ct b c mt tng ni ang nng trn ngc. - Hm nay t sm tinh m chng ti c nhn c mt mnh giy ca Piotr Petrovich t Petersburg gi v phc p bc th chng ti gi hm qua i bo tin ln n y. Anh xem, l ra anh ta phi ra ga n chng ti nh ha. Th nhng anh ta li sai mt ngi y t ra, cm theo a ch nh tr ny v ch ng cho chng ti; cn Piotr Petrovich th anh ta nhn l ngy sng hm nay s n y. Th nhng sng nay khng thy anh y n, ch thy mnh giy ny gi li. Tt hn l anh c c ly; trong giy c mt im lm ti thc mc qu... anh s thy ngay l im no... v anh Dmitri Prokofich , anh s ni thng cho chng ti bit kin! Anh l ngi bit tnh tnh Rodia hn ai ht, v cng hn ai ht anh c th khuyn bo chng ti. Ti cng bo trc anh bit l Dunia quyt nh mi vic ngay t u nhng ti th ti cha bit x tr ra sao c, thnh th ti... ti c i anh... Razumikhin m l th ngy hm qua, v c c nhng ging sau y: "B Punkheria Alekxandrovna knh mn. Ti rt hn hnh c bo tin b bit l v bn nhng vic bt ng nn ti khng th ra n b sn ga c, v vy ti c mt ngi rt tho vt ra n h ti. Ti cng khng c ci vinh hnh n thm b sm mai c v c nhng cng vic cn kp nguyn lo vin ang i ti, v cng l khi lm phin n cuc gp g gia b vi con trai, gia c Avdotia Romanovna vi anh c. Vy ti s c hn hnh n cho hi b ti tr qun vo ti mai, ng tm gi, v ng thi nhn y ti xin c php t mt li yu cu m ti xin ni thm l mt li yu cu khn khon, - l Rodion Romanovich s khng d vo cuc gp g chung ca chng ta, v anh y lng m ti mt cch v l cha tng thy, nhn dp ti n thm hm qua trong khi anh y m, v ngoi ra v ti cn gii by ring vi b mt s im cn thit m ti mun c bit kin c nhn ca b. Ngoi ra ti c hn hnh bo trc vi b l nu tri vi li yu cu ca ti, ti vn gp Rodion Romanovich nh b th ti s buc lng phi co lui ngay tc khc, v trong trng hp , b ch nn t trch mnh m thi. Ti vit nh vy l v Rodion Romanovich, tuy khi ti n thm th c v au yu nh th, song ch hai gi sau t nhin khi bnh, i ra ph c v do , cng c th n thm b. Ti c th khng nh c nh vy v chnh mt ti trng thy anh y trong nh mt lo say ru va b xe nga cn cht; anh ta cho con gi lo kia, mt c gi m ai cng bit l h hng, n hai mi lm rp ly c l tr tin ma chay, iu khin ti rt ngc nhin v bit s tin y b tn bao nhiu cng sc mi gom gp li c... Vi tm lng tn qu c bit ca ti i vi c Avdotia Romanovna ng knh, ti xin b nhn y nhng tnh cm tn tu v thnh knh ca ngi y t hn mn ca b. P. Lugin". - Ti bit lm th no by gi, h anh Dmitri Prokofich, - b Punkheria Alekxandrovna rm rm nc mt hi - ti lm th no bo Rodia ng n y c? Hm qua n mt mc i phi c tuyt Piotr Petrovich, th m nay chnh Piotr Petrovich li cm ti tip n. N m bit c th th no n cng c n y khng bit ri s ra sao? - B c lm theo nh c Avdotia Romanovna quyt nh. - Razumikhin im tnh p khng chn ch.
Trang 181/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- i tri i! em n ni... em n ni l... c tri bit c n mun g, n khng h ni r ch nh ca n vi ti. Theo n th tt hn ht, khng, khng, hay l tt hn ht m nht thit m Rodia phi n ng vo tm gi ti hm nay v c hai ngi nht thit phi gp nhau... Ti th ti khng mun a cho Rodia xem l th ny, ti mun tm cch nh anh thu xp th no cho n ng n...v tnh n nng qu... Vi li ti cng khng hiu c sao li c chuyn ngi say ru b cht y, li cn c con gi no kia na, v sao n li c th cho c con gi kia ht s tin cui cng... m... - M m phi chu kh s bao nhiu mi c c m - Avdotia Romanovna tip li. - Hm qua anh y khng c tnh tr, - Razumikhin ni, v m chiu. - B khng bit ch hm qua trong qun ru anh y d qu by ra mt tr a k quc, tuy cng kh tinh khn... hm! Qu tnh hm qua trn ng v nh anh y c ni vi ti my cu v mt ngi cht v mt c con gi no , song ti ch hiu u ui ra lm sao c. V li chnh ti, hm qua ti cng... - M i, tt hn ht... l ta c n ng anh con, con xin qu quyt vi m l n y ta s bit ngay cn phi lm g. M tri i n gi ri y, mi gi hn ri? - nng tht ln khi lic nhn ng h vng trng men rt p eo trn c bng mt si dy chuyn thanh thanh nh kiu Venexy,... tng phn l lng vi ton b trang phc ca nng... "Qu tng ca v hn phu" - Razumikhin thm ngh. - i, n gi ri Dunia ! n gi ri - b Punkheria Alekxandrovna ni, v cung qut, - kho khng thy chng ta n n li ngh l t hm qua n nay chng ta vn cn gin. i, tri i! Va ni b va vi vng khoc o chong v i m. Dunia cng mc o vo. Razumikhin nhn thy gng tay ca nng khng nhng c m cn b thng na; tuy nhin cnh ngho nn l r trong trang phc ca h li cng lm tng ci phong thi chng chc c bit m ngi ta vn thng thy nhng ngi bit cch n mc nhng qun o sn c. i mt Razumikhin thnh knh nhn Dunia v cm thy t ho khi ngh rng mnh s c i cnh nng: "V hong hu kia - anh ngh thm - ngay khi ngi v bt tt trong ngc ti chc hn cn uy nghi lng ly hn c trong nhng ngy hi rc r, trng l nht ca cuc i vng". - Tri i! - b Punkheria Alekxandrovna ku ln, - c bao gi ti li c th tin c rng ti s s mt cuc gp g vi con ti, vi a con yu qu, vi thng Rodia ca ti nh lc ny... Ti s, anh Dmitri Prokofich , - b ni tip. - ng s g c m - Dunia hn m, ni. - M c tin anh y th hn: Con th con tin lm. - i ly Cha! M cng tin anh con ch, tuy th sut m m cng khng sao nhm mt c - ngi m ng thng ku ln. H i ra ph. - Dunia : hi sng m va mi cht thip i mt t m thy b Marfa Petrovna qu c... mc ton trng... b i n gn m, cm tay m ri bt u nhn m mt cch nghim khc tng nh on trch iu g. Phi chng l mt im xu? Tri i anh Dmitri Prokofich , hn anh cha bit: b Marfa Petrovna mt ri! - Vng, ti cha bit, b Marfa Petrovna no kia ?
Trang 182/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- B ta cht t ngt qu. Anh th tng tng... - Sau hng hay m ! - Dunia xen vo, - anh - y bit b Marfa Petrovna l ai u. - anh cha bit ? Th m ti c tng anh r c. Anh Dmitri Prokofich, anh th, li cho ti nh, hai ngy hm nay, u c ti c ri tung ln. Qu tnh ti coi anh nh mt v n nhn cho nn ti c inh ninh l anh t tng ht mi chuyn. Ti coi anh nh b con rut tht y! Ti ni th anh ng gin nh! Tri i! tay phi anh lm sao th kia? Anh b thng? - Vng , tay ti b dp - anh vui sng ni lng bng. - Tnh ti nhiu khi c hay bc tuch qu th y thnh th Dunia c phi la ry ti lun... Nhng tri i n trong ci x xnh ny ? Khng bit by gi n dy cha? Cn ci b ch nh ca n y, mt ci nh th ny m b ta c th coi l mt cn bung c ? Ny, anh ni l n khng thch th l tm tnh phi khng, th th khng kho ti li s lm n bc mnh v nhng... tnh cm mm yu ca ti mt! Anh, Dmitri Prokofich , anh bo ti vi nh? Ti phi n ni vi n ra sao y? Anh bit y, ti c nh ngi lc hng. - Nu b thy anh y chau my th ng c hi nhiu: nht l ng hi thm nhiu qu v sc khe: anh y khng thch u? - i, anh Dmitri Prokofich , lm m tht l vt v! Li ci cu thang ny na... Cu thang g m khip th? - M , trng m xanh qu, c bnh tm, m ! - Dunia tru mn ni vi m. - Chc chn anh con s rt vui sng c gp m, th m m li ru r lo lng nng ni thm, mt long lanh sng. - Khoan hng, ti ln trc xem anh y dy cha. Razumikhin i ln trc, hai ngi n b rn rn bc theo sau. Ln n tng gc th t, hai ngi nhn thy cnh ca bung ca b ch he h m v t trong ci khe h nh y hai con mt en sc chm ch theo di h trong bng ti. My lung mt va gp nhau th cnh ca bng ng li nh sm mt ting khin b Punkheria Alekxandrovna sut bt ln ting ku hi hng. 3. "Khi ri, khi ri!" - Zoximov vui v reo ln khi thy h n, Zoximov n y c mi pht v ang ngi ch hm qua, trn chic i-vng t gc phng, Raxkonikov ngi gc i din; chng n mc chnh t, ra mt, chi u cn thn, mt vic m t lu chng khng h ngh n. Pht chc, cn bung cht nch. Tuy vy Naxtaxia cng theo cc v khch len c vo bung hng chuyn. Qua nhin Raxkonikov cng gn khi, nht l nu so vi hm qua; tuy vy, chng vn cn xanh lm, v mt r v b ph, trng chng ta nh mt ngi b thng hay mt ngi va b au n ch v nhc th: my th cau li, mi th mm cht, mt ngu. Chng ni t v min cng, tung nh ang b p buc phi lm trn mt nhim v, thnh thong mt mi lo u m h l r trong cc c ch ca chng.
Trang 183/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Gi tay chng qun bng, hoc ngn tay chng rt bng tm thuc, th trng chng s ging ht nh mt ngi b thng tht. Tuy nhin, gng mt nht nht v r dng nh cng bng sng ln trong chc lt khi m v em chng vo, nh th ch cng lm tng thm ci v au kh tp trung thay cho v r b ph lc ny. nh sng y va le ln vt tt, nhng ni au kh th vn cn ng li, v Zoximov, con ngi quan st theo di bnh nhn ca mnh vi tt c tm nhit tnh tr trung ca mt bc s mi vo ngh, cng khng khi ngc nhin nhn thy rng khi hai ngi thn ca chng bc vo bung, trn gng mt chng khng l v vui mng m li c ci v m thm au kh ca mt ngi quyt tm chu ng mt, cc hnh khng th no tranh khi, ri Zoximov cng li nhn ra rng mi li tht ra trong khi ni chuyn u nh xa xi vo mt vt thng no ca bnh nhn lm cho n rm mu ln, nhng ng thi anh cng khng khi ngc nhin khi thy con bnh thin chp y sc t ch v che giu tnh c ca mnh, ch khng in cung lng ln ln v nhng li l nh nht nh ngy hm qua na. - ng th, by gi chnh con cng cm thy gn khe hn ri - Raxkonikov va ni va u ym m hn m v em, khin gng mt b Punkheria Alekxandrovna rng r hn ln - V ti ni y khng phi nh kiu hm qua na u, - Raxkonikov ngonh mt v pha Razumikhin ni, v thn mt xit cht tay anh. - Ti cng rt ngc nhin thy anh y c nh th ny, - Zoximov m u, rt mng khi thy khch n, v trong mi pht qua, cu chuyn gia anh vi bnh nhn bt u cn dn. Bn hm na, nu khng c g thay i th mi chuvn s tr li nh trc, ngha l nh cch y mt thng, hay hai... hay c l ba thng g ? V chng bnh ny pht sinh v chm n t lu ri, phi khng? - ri dng nh vn cn s bnh nhn tc gin, anh ta ni thm vi mt n ci d dt, - by gi anh c tha nhn l c l cng ti c anh na khng no? - Rt c th. - Raxkonikov lnh lng p. - Ti khng nh nh vy. - Zoximov hng ln ni tip, - k t nay anh c hon ton bnh phc hay khng ch yu l tu bn thn anh. By gi ni chuyn c vi anh, ti mun khuyn anh mt iu: phi xo b nhng nguyn nhn ban u, ngha l nhng nguyn nhn cn ban u lm anh sinh bnh. C nh vy anh mi khi c, nu khng n cn c th trm trng thm na l khc. Nhng nguyn nhn ban u y ti khng bit r, nhng anh th chc phi bit. Anh l ngi thng minh, v l tt nhin anh vn thng t quan st. Theo ti, hnh nh lc khi u chng bnh ca anh c phn n khp vi vic anh ra khi trng i hc. Anh khng nn c nm im, khng hot ng g c; v vy theo ti phi lm vic, phi c mc ch nht nh; iu t s c li cho sc khe ca anh. - ng, ng, anh ni hon ton c l... Nay mai ti s tr li trng i hc, v th l mi vic c tun tut nh trn bnh xe. Zoximov a ra nhng li khuyn nh khn ngoan y mt phn cng ct gy nh hng vi hai ngi n b. Anh ta khng khi bn khon khi va dt li v lic mt nhn Raxkonikov, anh thy mt nt ma mai r rt trn gng mt chng, song cng ch thong qua trong chc lt. B Punkheria Alekxandrovna lp tc cm n Zoximov, c bit l v vic anh n thm hai m con ti hm qua. - Sao kia? Ti hm qua anh y n ng m y ? - Raxkonikov hi, ta h nh c lo u... -
Trang 184/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Th l sau mt cuc hnh trnh di nh vy, m cng khng ng c t no. - , Rodia , lc y n hai gi sng u! nh m v Dunia cng khng bao gi ng trc hai gi sng c. Ti cng khng bit ly g cm n anh na Raxkonikov mt bng sa sm xung, ci u ni tip vi Zoximov. - Nu khng k n vic tin nong - ti xin li v cp n vn - ti tht khng hiu ti sao li c anh quan tm n th. Qu tht ti khng hiu... v... v ti cn thy kh tm na l khc, v khng th hiu c... ti xin th tht nh vy - Nhng anh ng cu ch! - Zoximov ci gng p anh c t coi nh bnh nhn u tin ca ti: anh cng bit l nhng ngi mi vo ngh nh chng ti thng hay chiu chung bnh nhn nh con mnh ra, c ngi li hu nh phi lng h na. Vi li, ti cng khng ly g lm ng khch lm. - y l ti cha ni n cu ny na y, - Raxkonikov tr Razumikhin ni tip, - cu ta ch nhn c ca ti nhng mi lo u v nhng li s v. - R v vn! Hm nay sao tm hn cu a cm th? - Razumikhin qut ln. Gi Razumikhin tinh hn, anh s thy bn anh khng h c mt tm trng a cm, thm ch cn ngc li na l khc. Song iu khng thot khi cp mt ca Avdotia Romanovna ang chm ch v lo lng quan st anh nng. - Cn v m th con khng dm ni n na m - chng ni tip nh c mt bi hc thuc t sng - mi n by gi con mi hnh dung c phn no l hm qua m au kh bit bao nhiu trong khi mong ngng con v. Ni n y, chng bng lng lng mm ci a tay ra cho em gi. Song ln ny, trn n ci ca chng le ln mt mi xc cm su sc, chn thnh. Dunia lp tc nm ly tay anh xit tht cht, lng vui sng v cm khch. K t cu chuyn lc c hm qua, y l ln u tin chng li n tn vi em. Gng mt b m rng r ln v hn hoan v hnh phc khi thy cnh dn ho im lng v dt khot gia hai anh em. - chnh v th m ti mn anh y! - Razumikhin va xoay mnh ngi trn gh va th thm; tnh anh bao gi cng hay phng i - Anh ta c nhng cm xc p nh l y "N x s mi kho lm sao! - b c ngh thm - N c nhng cm xc tht l cao thng, v n chm dt chuyn hiu lm vi em n mt cch n gin m t nh bit bao nhiu: n ch cn cha tay ra v nhn thng vo mt em n... V i mt n, c khun mt n na, mi p lm sao. Ngi n cn thanh t hn c Dunia na... Nhng, tri i, qun o g m t th, n n mc tht qu ti tn. n nh Vaxia, a hu xe ca Aphanaxi Ivanovich n mc cng cn kh hn? i ti mun lao n m ly c n m hn m khc v sung sng! Nhng m ti s, ti s lm, n tht l... Tri i, tnh kh n lm sao y? Va ri n ni nng tht du dng u ym, th nhng ti vn s. Ti s ci g th nh?". - i, Rodia - b tht ln, hi h p li iu nhn xt ca con - Con khng th tng tng c hm qua m v em... kh tm n nhng no! By gi, mi chuyn qua, chm dt v m con ta li vui vy sung sng nn m mi dm ni. Con hy tng tng l m v em va xung tu vi chy ngay n y m hn con, v ci ch y - y! ch y y ri! Cho ch Naxtaxia. Ch y ni ngay l con st nng, m li trn bc s ln ra ng trong lc
Trang 185/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ang m sng, ngi ta phi chy i tm con. Con khng th tng c l m v em ht hong ln nh th no! M nh ngay n ci cht bi thm ca trung u Potanshikov, mt ngi quen nh ta, bn ca ba con - con chc khng nh ng ta, Rodia nh - ng ta cng b st nng v ln ra ngoi ri ri xung ging, n hm sai mi ko ln c. D nhin m v em con cn tng tng nhiu chuyn bi t hn na. Hai m con toan i tm ngay Piotr Petrovich nh anh ta n gip ... v, con bit y, ch c m vi em, t c v thn, - b m ni tip, ging ai on, ri bng im bt v sc nh ra rng Piotr Petrovich vn cn l mt ti nguy him, mc du "by gi mi ngi u li vui vy sung sng". - Phi! phi, nhng chuyn y tht ng tic, Raxkonikov lm bm p, song v mt chng h hng v l ng n ni Dunia phi kinh ngc a mt nhn chng. - Con cn nh ni g vi m na nh - chng ni tip, c sc nh li - phi... tha m, con xin m v Dunia ng ngh rng hm nay con khng mun n thm m v em trc m li c i cho m v em n y , khng phi th u. - Sao con li ni th, h Rodia, - b Punkheria Alekxandrovna cng kinh ngc ku ln. "Sao th nh? Anh y ch v bt c d m tr li hay sao y? - Dunia suy ngh. - Anh y dn ho ri xin li, tung nh lm cho xong mt th tc hay c mt bi hc". - Va thc dy, con toan n ng y ngay, nhng c loay hoay mi v chuyn qun o, hm qua con qun bo Naxtaxia... git sch ch mu y i... By gi con mi va mc xong qun o... - Mu? Mu no? - b Punkheria Alekxandrovna hong ht hi li. Khng c g u, m ng lo. C mu l bi v hm qua trong lc hi m sng, con c chm phi mt ngi b xe cht... Mt ngi cng chc... - Trong cn m sng? Th nhng cu li nh ht c m? - Razumikhin ngt li. - Chnh th - Raxkonikov p mt cch c bit st sng, - ti nh r cho n tng chi tit nh, th nhng khng hiu ti sao ti li lm nh th? Ti sao ti li n ng y? Ti sao ti li ni th kia? Tht ti khng ti no gii thch r c. - Hin tng cng d hiu, - Zoximov xen vo i khi cch hnh ng th cc k kho lo, tinh xo, nhng ci ng c, ci xut pht im ca hnh ng th li ri lon v tu thuc vo nhng n tng bnh tt no . Mt ci g ta nh mt gic mng. "Cng cn may l hn coi mnh gn nh mt thng lon c" - Raxkonikov ngh thm. - Th th nhng ngi khe mnh cng vy thi, - Dunia nhn xt, mt lo u nhn Zoximov. - Mt li nhn xt kh ng! - Zoximov p - qu nhin tt c chng ta cng nhiu khi hnh ng gn nh ngi in, duy ch c khc l nhng ngi "mc bnh in" h in hn ta mt t; cho nn y phi vch mt ng ranh gii. Cn ngi hon ton sng sut th c th ni l hu nh khng c, c l trong hng chc, hng trm, hng ngn ngi, may ra mi tm c mt ngi nh th, m cng cha hn l hon ton sng sut...
Trang 186/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Nghe n ch "in" m Zoximov v tnh tht ra trong khi ang say sa vi vn anh thch th, mi ngi u cau mt. Raxkonikov dng nh khng , chng ngi yn, v m chiu t l, mt n ci k l in ln i mi nht nht ca chng. Chng vn tip tc nghin ngm mt iu g. - Th ci ngi b xe cht y, ri ra sao? Cu k tip i - Razumikhin vi hi to. - G c? - Raxkonikov nh sc tnh - A! phi... th ri ngi ti dnh dy mu khi ti gip h khing ng ta v nh... Nhn th, m , hm qua con lm mt vic khng th tha th c, qu l con khng cn tr khn na. S tin m gi cho con, con em cho... v ng ta ht... lo vic ma chay. B y nay thnh ngi ga ba, li ho lao, tht ng thng, li c ba a b m ci, i kht... m nh chng c t g... nh y cn mt c con gi na... Gi m trng thy, c l m cng s lm nh con... con cng bit l con khng c quyn lm nh vy, nht l khi bit m vt v th no mi kim ra mn tin . Mun gip , trc ht phi c quyn , bng khng th "Crevez, chiens, si vous n tes pas contents?" (l ) - Chng ci - c phi th khng unya? - Khng, khng phi th! - Dunia p, ging rn ri. - Ch, thi, c... c cng c dng g hn! - chng lm bm nhn em gi gn nh cm hn, mi mm mt n ci ngo ngh. - L ra anh phi tnh n chuyn mi phi... Thi, cng ng khen y? Cng tt cho c... ri c s i n mt gii hn no ny nu khng bc qua, c s kh s, cn nu bc qua, c l c cn s kh hn na. V chng, do ton l chuyn nhm. - Chng bc dc ni tip, gin mnh qu nhiu li. M , con ch mun ni rng con xin li m, chng kt thc, ging xng v ngc ng. - Thi, Rodia, m tin chc rng vic g con lm th cng u tt p c - b c mng r ni. - M ng tin nh vy, - chng p, mi mo xch thnh mt n ci gng go. Mt khong im lng tip theo sau. Trong sut cu chuyn va qua c mt ci g cng thng, t nhng pht im lng cho n cch ging ho, li xin li, v mi ngi u cm thy th. "C nh th h s mnh" - Raxkonikov ngh thm trong khi ngc mt nhn trm m v em. Qu nhin, b Punkheria Alekxandrovna cng im lng li cng m ra rt r. Khi vng h hnh nh mnh vn yu qu h kia m - ngh y thong hin trong tr chng. - Rodia , b Marfa Petrovna cht ri y! - b Punkheria Alekxandrovna bng tht ln. - B Marfa Petrovna no? - Tri i! B Marpha Petrovna, v ng Xvidrigailov y m. M vit kh nhiu v b ta trong bc th va gi cho con y thi? - , ! phi... con nh ra ri... th b y cht ri? Tht - Chng bng rng mnh nh li sc tnh dy. - B ta cht ri ? Sao vy. - Con th tng tng xem; b ta cht tht bt ng! - b Punkheria Alekxandrovna c th, vi ni thm - y, ng lc m gi th cho con, ng ci ngy y! Con th tng tng: hnh nh chnh v con ngi gh tm kia m b ta cht. Nghe ni ci lo y nh p b ta ht sc tn
Trang 187/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
nhn. - Trc h cng sng nh vy sao? - chng quay li hi em. - Khng, ngc li na l khc! i vi b lc no ng ta cng t ra rt kin nhn l na y. Nhiu khi ng ta li cn qu khoan dung vi tnh nt ca v na; v nh th my nm rng... n nay ng ta bng mt kin nhn th no y. - Th ngha l ng ta tuyt nhin khng n ni gh tm lm, v cng nn c by nm kia m? - Dunia, hnh nh c bnh vc ng ta th phi? - Khng, khng, l mt con ngi gh tm, em khng th tng c cn c ci g gh tm hn na - Dunia p, gn nh run ln, nng cau my, trm ngm suy ngh. - Cu chuyn xy ra nh h vo mt bui sng, b Punkheria Alekxandrovna vi v ni tip. - Sau b ta lp tc ra lnh thng xe sau ba cm tra s ln tnh, v trong nhng trng hp nh vy, lc no b ta cng ln tnh. Nghe u tra hm y b n ngon lnh lm. - Sau khi b nh nh t? - i vi b ta... thnh mt thi quen nh th, v khi chm tr, n xong b ta i tm ngay... Con , b ta vn cha bnh bng cch tm y. nh h c mt con sui nc lnh, ngy no b ta cng n y tm rt u. Nhng va li xung nc b ta b mt cn ng kinh. - Tt nhin phi nh th! - Zoximov ni. - Th b ta b nh au lm phi khng? - M thi, c can h g u. - Dunia li xen vo. - Hm! M , sao m c k l nhng chuyn v vn y lm g? - Raxkonikov bng bung ra mt ging gt gng bt ng. - i! Con , ch v m khng bit ni chuyn g hn, - b Punkheria Alekxandrovna but mm ni. - Sao! Cc ngi u s ti c hay sao? - Chng li mm mt n ci nhn nh. - Qu ng nh th. - Dunia ni, mt nghim khc nhn thng vo mt chng. - Khi bc chn ln cu thang, m cn lm c du thnh na, v m s qu. B mt Raxkonikov nhn rm li nh th b chut rt. - i! Dunia, con ni g th! Rodia, con ng gin, m van con! Sao con li ni th, h Dunia? b Punkheria Alekxandrovna lung cung ni. - Tht qu sut dc ng ngi trn xe la, m c ngh: gp nhau m con ta s k cho nhau ngh khng bit bao nhiu l chuyn... Lc y m sung sng n ni khng cn ch g dc ng na. Nhng m va ni g th nh? By gi m cng vn sung sng ch... Dunia, con nhm ri y? Khi c gp li con thi m cng sung sng lm ri, Rodia . - Thi, m i, - chng sit tay m ni lp bp, c chiu bi ri, mt nhn i ni khc - Chng ta
Trang 188/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
cn th gi ni chuyn nhiu. Ni xong, chng bng m ra lung cung v ti mt i: ci cm gic lnh but kinh hong lc ny li dng ngp tm hn chng; chng li thy r mnh va tht ra mt li ni di kinh khng, v khng nhng t nay chng s khng bao gi cn c th chuyn tr ci m vi m chng na m cng khng bao gi cn c th ni vi ai bt c chuyn g. Ci cm gic chua xt y mnh n ni chng hu nh mt tr trong chc lt. Chng ng dy v khng nhn ai, toan i thng ra ca. - Cu lm sao th? - Razumikhin nm ly cnh tay chng, ku ln. Chng li ngi xung va a mt lng l nhn quanh; mi ngi u b ng nhn chng. - i! Sao tt c cc ngi chn th? - Chng bng ku ln mt cch tht bt ng - Ni chuyn g i ch! Sao cc ngi li ngi tr ra th? No, ni i ch! Chng ta ni chuyn no... sum hp th ny m li lng thinh... No, ni chuyn i. - Ly Cha! Ti c tng li ln cn nh hm qua. - Va no b Punkheria Alekxandrovna va lm du thnh. - Anh lm sao th? - Avdotia Romanovna hi, v ng vc. - Ch sao c, anh va nh li mt chuyn khng u - chng p v t nhin ct ting ci. - c, nu l chuyn khng u th tt, nu khng chnh ti cng ngh l... - Zoximov lm bm ri i-vng ng dy. - Gi th ti phi i, c th ti s tr li nu gp cu nh... Anh ta ci cho v lui ra. - Con ngi mi ng qu lm sao! - b Punkheria Alekxandrovna nhn xt. Phi, ng qu, tuyt diu, c hc thc, thng minh, - t nhin Raxkonikov ni lin thong mt thi vi v khch ng t ny n gi cha tng thy chng c. - Con khng nh l trc khi b bnh, con gp anh y u... Hnh nh c gp anh ta u ri th phi... y cng l mt ngi ng qu na! - Chng ht u v pha Razumikhin, - Dunia, em c thch anh y khng? - chng hi em ri bt ci, chng hiu ti sao. - Rt thch, Dunia p. - Ch, qu...! - Razumikhin ngng chn c ngi, mt d ln lng tng ng dy. B Punkheria Alekxandrovna mm ci du dng, cn Raxkonikov th ci ph ln. - Ka, cu i u y? - Mnh cng... c vic cn. - Cu chng c vic g st, li y! Zoximov i ri th cu cng mun bc y hn? Khng i u ht, m my gi ri nh? Mi hai gi ri phi khng? Dunia, em c chic ng h xinh qu nh! Nhng ti sao cc ngi li c lng thinh th? Vn ch c ti ni mi thi! - y l mn qu ca b Marfa Petrovna, - Dunia p.
Trang 189/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- t tin lm y - b Punkheria Alekxandrovna m theo. - A - a - a! Nhng l ng h n th hi to. - Em thch c ny - Dunia ni. - Th ra khng phi ca v hn phu?. - Razumikhin ngh v cht thy mng thm, chng hiu v sao. Th m anh c tng l tng phm ca Lugin. - Raxkonikov ni. - Khng phi, anh ta cha tng Dunia ci g c. - - - ! M , m cn nh khng, con cng tng yu v tng mun ly v. - chng nhn m ni, khin b kinh ngc v cch chuyn hng bt ng ca cu chuyn v ging ni ca chng. - i, con yu qu , m c nh! - b Punkheria Alekxandrovna va ni va lic mt nhn Dunia v Razumikhin. - Hm! ng! Nhng con bit k chuyn g vi m by gi? Chnh con cng khng cn nh c bao nhiu. l mt c b m yu? - chng ni tip, u ci grn, dng nh vt tr li vi tm trng m chiu ban ny, - rt m yu; c ta thch b th cho n my v ch m c c vo tu vin; mt hm, c khc st mt khi ni vi con chuyn ; phi... con nh ra ri, con nh l lm, c ta li cn xu x na. tht qu con cng khng hiu sao con li gn vi c ta hnh nh v c ta bao gi cng m yu. Gi nh c y li tht hay g na th chc l con cn yu c gp bi (chng t l mm ci)... Th y mt cn m sang ca tui xun. - Khng, khng phi ch l mt cn m sng ca tui xun! - Dunia ni, ging nhit thnh. Chng chm ch nhn em, tinh thn cng thng, song khng hiu em mnh ni g v thm ch cng khng nghe thy g na. Ri, vn chm su trong tm trng m chiu t l, chng ng dy, n hn m ri tr li ngi ch c. - Gi con vn cn yu c ta? - b Punkheria Alekxandrovna mi lng ni. - C y... By gi y ? , phi... m ni n c y phi khng? Khng. By gi i vi con nhng vic y u nh sang th gii khc ri... xa xa lm? V tt c nhng vic xung quanh con cng dng nh ang din ra mt ni no xa l. Chng m m nhn h. - Nh cc ngi y cng th, ti nhn cc ngi nh t mt ni no cch xa hng nghn dm... Nhng sao chng ta li nl nhng chuyn y nh, c ma n bit v ti sao cc ngi li hi ti? chng bc bi ni thm ri im bt, cn mng tay, v li trm ngm nh c. - Rodia, ch ca con t qu, tht nh ci quan ti - b Punkheria Alekxandrovna bng ln ting chm dt pht im lng nng n. - M chc con bun bun phn no cng do ch ca con. - Ch ? - Chng p v l ng - Vng, ch ca con cng c dnh dng nhiu n vic y... Con cng ngh n iu . Song ngh va ri ca m tht l k l, m - chng ni thm vi mt n ci qui g. Ch thiu cht na th chng khng cn hi sc no chu ng c
Trang 190/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
cuc hp mt ny, chu ng nhng ngi thn m sau ba nm xa cch, chng mi c gp li, cng nh ci ging thn mt gia nh ca cu chuyn bt c d trong khi chng khng th no ni c bt c chuyn g. Tuy vy chng c mt vic khn cp cn phi quyt nh ngay hm nay khng tr hon: sng nay lc ng dy chng c nh dt khot nh th. Chng thy hi lng v ngh n cng vic tm mt li thot. - Dunia , y, vn n nh th ny, - chng m u, ging kh khan v nghim ngh, - tt nhin anh phi xin li em v nhng chuyn xy ra hm qua, nhng anh t thy c bn phn nhc cho em nh l anh khng h thay i kin. Hoc anh, hoc Lugin. Anh c th l mt con ngi hn mt, nhng em khng th th c. Ch mt ngi thi cng . Nu em kt hn vi Lugin, th ngay tc khc, anh s khng cn coi em l em na. - Rodia! Rodia! th th li nh hm qua ri! - B Punkheria Alekxandrovna chua cht tht ln, m ti sao con c gi mnh l ngi hn mt, m khng th ch c. Hm qua cng th... - Anh - Dunia p ging rn ri v cng kh khan khng km - Chuyn ny trc sau u do mt ngh sai lm ca anh m ra c. m qua, em suy ngh v tm ra c ch sai lm . Hnh nh anh cho rng em v mt ngi no m em hin mnh cho mt ngi no . Hon ton khng phi nh vy, em i ly chng ch v bn thn em m thi, bi v em thy kh sng mt mnh: ri sau l tt nhin em cng ly lm sung sng c th gip c cho nhng ngi thn, song khng phi l ng c ch yu trong quyt nh ca em. "Ni di, - Raxkonikov va ngh thm va cn mng tay mt cch gin d. Con b kiu ngo tht! N khng mun nhn l n thch ng ci vai n nhn! i, nhng nhn cch ti tin! H yu cng chng khc g h ght! i! ta... cm th tt c bn h!". - Tm li, em s ly Piotr Petrovich, - Dunia ni tip, - v trong hai ni kh, em chn ly ni nh nht. Em s trung thc lm trn tt c nhng g ngi y ch i em; v vy em s khng la di ngi y. Sao anh li ci? Mt nng cng bng v trong khe mt nng le ln mt tia gin d. - Em s lm trn tt c y ch? - chng hi vi mt n ci him c. - n mt mc no . Cch thc cu hn ca Piotr Petrovich cng lm cho em thy ngay ng y mun g. Qu ng ta nh gi mnh qu cao, song em hy vng ng ta cng s coi trng em... Sao anh li ci? - Th ti sao em li mt? Em ni di, em , em c tnh ni di ch v ci tnh c chp ca n b, ch v mun bt anh nhn nhn mi vic theo ring ca em. Em khng th knh trng Lugin c, anh gp hn v ni chuyn vi hn. Th ngha l em bn mnh v tin, v vy em hnh ng mt cch hn h, v anh ly lm mng rng t nht em cng cn bit ngng v vic ? - Khng phi, em khng ni di u... - Dunia mt ht t ch tht ln. - Em khng i no ly ng ta nu khng bit chc l ng ta qu trng em, em khng i no ly ng ta nu khng bit chc rng em c th knh trng c ng ta. Cng may l ngay hm nay, em s c dp bit chc chn c iu . Mt cuc hn nhn nh vy khng phi l mt vic tin nh anh ni. M d anh c ni ng chng na, d em c cam tm lm mt vic tin th anh ni nh th
Trang 191/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
chng phi l qu tn nhn hay sao? Ti sao anh c i hi em mt bn lnh anh hng m c l anh cng khng c? Nh vy l p ch, nh vy l cng bc? Nu em c lm hi ngi no th ngi ch c th l mt mnh em m thi... Em cng cha git ngi no kia m! Sao anh li nhn em nh th? Sao anh li ti mt i th? Rodia, anh lm sao th? Rodia, anh yu qu! - Tri i! N lm anh n ngt i kia ka! - b Punkheria Alekxandrovna tht ln. - Khng, khng... khng h g... c sao u. Con hi chng mt mt t thi. Khng ngt u... M th lc no cng s con ngt! Hm? Phi anh nh ni g nh? , phi ri, c lm th no m ngay hm nay c th bit chc rng c s knh trng hn v hn s coi trng c, c phi ng c va ni nh vy khng? Hnh nh c va ni l hm nay th phi. Hay anh nghe nhm? - M i, a cho anh con xem l th ca Piotr Petrovich, - Dunia ni. Tay run run, b Punkheria Alekxandrovna a th cho con trai. Chng cm ly, tr t m ln n cao . Song trc khi m th chng bng quay li nhn Dunia nh c ngc nhin. - L tht! - chng ni chm ri, tung nh va c mt ngh mi m vt hin n. - Sao ti li nhng x th nh? Sao ti li c th lm tong ln nh th? C mun ly ai th c ly thi! Chng nh t nh mt mnh, nhng li ni to ln, ri sng s nhn em mt lt, v nh bn khon khng hiu. Cui cng, chng gi th ra, vn gi mt v ngc nhin khc thng; ri chng thong th v chm ch c i c li bc th hai ln. B Punkheria Alekxandrovna lo ngay ngy; v mi ngi u ch i mt s kin khc thng sp xy ra. - K cng l tht, - sau mt lt suy ngh chng tr li bc th cho m v ct ting ni trng khng, - hn lm lut s, quen giao thip, ni nng nghe cng c v trau chut, th m th th vit nh ngi v hc. Ai ny u xn xao ln: ny gi h ch i mt ci g khc hn. - H u vit nh th c y, - Razumikhin ni, ging ngc ng. - Cu c l th ny ri ? - Ri. - M v em c a cho anh y xem, Rodia , lc ny m... c hi kin anh y, - b Punkheria Alekxandrovna li, v bi ri. - chnh l li vn t tng - Razumikhin ct ngang, - xa nay cc giy t to n vn vit li vn t tng nh vy y. - Vn t tng? ng, ng l vn t tng, vn s v Khng hn l cch vit ca k v hc, cng khng phi l li vit vn hoa g ng l vn s v. Piotr Petrovich khng h c giu l mnh t c hc hnh, hn na cn t ho l t xy dng ly cuc i mnh. - Avdotia Romanovna nhn xt, hi pht v ging ni ca anh. - c ri, nu hn t ho th chc cng c l do, anh khng phn i. Em , hnh nh em bc
Trang 192/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
mnh v c mt l th nh vy m anh ch rt ra c c mi mt li nhn xt nng ni, v em ngh l anh c tnh ni nhng iu khng u nh vy tru tc em. Khng, tri li, v li vn, anh va ny ra mt nhn xt m trong trng hp ny c l khng tha cht no. Trong th c cu: "b ch nn t trch mnh", tht hm sc v r rng; ngoi ra li c li e do l s i ngay lp tc nu anh n. Li e do cng c ngha l e do s b ri m v em, v b ri ng vo lc ny, sau khi gi hai ngi ln Petersburg! y, c ngh sao, v th khng phi Lugin vit ra cu vn y m l anh ny chng hn (chng tr Razumikhin), hoc Zoximov, hoc mt ngi no trong m con chng ta vit ra th ngi c c thy mnh b xc phm nh vy khng? - Kh... khng, - Dunia hm h p. - Em hiu rt r rng vit nh vy l qu vng v, song c l ng ta khng lm ch c ngi bt ca mnh. Anh ph phn ng, anh Rodia, chnh em cng khng ng l... - Th vit bng li vn t tng, m dng li vn t tng th khng c cch no vit khc c, cho nn ging vn m ra th l hn l v hn mun th phi. Ngoi ra, anh buc lng phi lm cho em tnh ng mt cht: trong th, cn c mt cu khc, vu khng anh mt cch kh tin. Hm qua, anh em tin cho mt ngi n b go, ho lao, tuyt vng, khng phi ly c l "tr tin ma chay" m chnh l lo vic ma chay tht, v khng phi a cho con gi ng ta, mt ngi con gi m nh hn vit, "ai cng bit l h hng" (hm qua anh mi gp c ta ln u) m trao cho chnh ngi qu ph. Anh thy y c mt dng tm qu vi vng nh bi nh anh v lm cho anh xch mch vi m v em. Tt c nhng chuyn , mt ln na, cng c din t bng li vn t tng, ngha l c mt dng qu r rng v hp tp mt cch qu ngay ng. Hn l mt ngi thng minh, song ch ring tr thng minh thi th cha hnh ng mt cch thng minh. Tt c nhng chuyn v nn con ngi... v anh cng khng tin l hn coi trng em lm u Anh ni iu ct ch gip em thi, v anh thnh tht cu mong iu lnh iu tt cho em. Dunia khng p, nng quyt nh xong xui t lc ny nng ch mun i n chiu. - Vy th con nh th no h Rodia? - B Punkheria Alekxandrovna hi, lng cng lo u hn v cu chuyn bng nhin chuyn sang ging "s v" - "Con nh th no" ngha l th no? - y Piotr Petrovich bo l con ng n ng nh chiu nay, v ni l s b i, nu con n. Vy th con... c n khng? Tt nhin vic khng th do con quyt nh, m trc ht l do m, nu yu sch ca Piotr Petrovich khng mch 1ng m, hai na l do Dunia, nu n cng khng cm thy b xc phm. Cn con, con s lm theo m, - chng ni thm, ging cc cn. - Dunia quyt nh ri, v m cng hon ton thun theo n, - b Punkheria Alekxandrovna vi p. - Em quyt nh, anh Rodia , l tha thit mi anh n ng nh d bui hp mt ny, - Dunia ni. Anh n ch? - Anh s n. - C anh na, ti cng xin mi anh tm gi n dng chng ti, - nng quay v pha Razumikhin ni. - M i, con mi ca anh y na y.
Trang 193/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Rt tt, Dunia c - B Punkheria Alekxandrovna ni thm. - Cc con quyt nh ra sao th m cng ng nh th. i vi m nh th li cng nh nhm, m khng thch gi v v ni di; tt hn c l ni ht s tht... Piotr Petrovich c gin hay khng cng mc. Ch thch
(1) "Khng bng lng th c cht tit i, ch m!" (ting Php trong nguyn vn)
Trang 194/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 16
Va lc y, cnh ca nh m v mt ngi con gi bc vo bung rt r a mt nhn quanh. Mi ngi u ngc nhin v t m quay li nhn nng Thot tin Raxkonikov cha nhn ra ai. Nng chnh l Sofia Xemionovna Marmelazova. Hm qua chng mi gp nng ln u, song thi gian, khung cnh v cch phc sc ca nng lc y khc su vo k c chng mt hnh nh khc hn. Gi y, nng l mt ngi con gi n mc gin d v ti tn, cn rt t tui, trng nh mt a tr; c ch c d dt v l , nt mt ci m, nhng hnh nh c chiu s hi. Nng mc mt chic o di rt gin d t may ly nh v i mt chic m c k qu ma, duy ch cn chic hm qua l vn cm trn tay. Cht nhn thy trong bung ng ngi, nng khng nhng ngng ngng m cn ri tr hn hoi, lung cung nh mt a b, thm ch cn toan quay tr ra na l khc. - A! C y ? - Raxkonikov kinh ngc ct ting hi v cng m ra lng tng. Ngay lc y chng hnh dung l qua bc th ca Lugin, m v em chng bit t nhiu v ngi con gi m "ai cng bit l h hng". Chng va phn khng nhng li vu khng ca Lugin v tuyn b ch mi gp ngi con gi y ln u tin th bng dng nng li n nh chng mt mnh. Chng cng nh li l lc ny chng khng h ci chnh ci "h hng" m Lugin gn cho nng. Trong nhy mt ht thy nhng iu vt thong qua tm tr chng mt cch m h, hn n. Song nhn khi chng thy con ngi khn kh y phi chu bao nhiu ni ti nhc ch n ni chng bt gic phi thng hi. Khi thy nng hong ht toan b chy. Chng bng cm thy xao xuyn nh c mt ci g o ngc li trong lng. - Ti khng ng c n, - chng vi ni v a mt ngn nng li. - Xin mi c ngi. Chc b Katerina Ivanovna bo c n. y xin li, khng phi y, mi c ngi trn gh kia. Thy Sonya n, Razumikhin ang ngi trn mt chic gh ca Raxkonikov ngay cnh ca, ng dy nhng li cho nng. Lc u Raxkonikov tr cho nng ngi vo gc i-vng, ch Razumikhin ngi lc ny; nhng sc nh l ngi trn i-vng c v "thn mt" qu, chng vi vng tr sang gh Razumikhin. - Cn cu, cu ngi y, - Chng va ni vi Razumikhin va tr vo gc ivng, ch Zoximov ngi lc ny. Sonya ngi xung, ngi hu nh run ln v s hi v rt r nhn hai ngi n b. C th thy r rng chnh nng cng khng hiu sao mnh li c th ngi bn cnh h c. Ngh th, nng thy s qu, n ni nng vt ng dy v bi ri ni vi Raxkonikov. - Ti... ti... ch gh y mt pht thi, xin ng th li v quy ry - nng p ng - Katerina Ivanovna bo ti n v nh khng cn ai na. D ti cn dn ti th no cng khn khon mi ng sm mai... n d bui l cu hn nh th Mitrophan ri n nh chng ti... ng nh Katerina Ivanovna, xi ba tic xong... cho d ti c vinh d tip ng... D cn dn ti n ni vi ng nh vy.
Trang 195/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Sonya lu li im bt. - Ti s c gng... th no ti cng c gng n! - Raxkonikov li cng ng dy ni p ng cu c cu mt. - Xin c ngi li , - chng bng ni, - Ti c cu chuyn cn ni vi c. Xin mi... hnh nh c ang vi? Xin c vui lng li hai pht na... - V chng y gh v pha nng. Sonya li ngi xung v li a mt rt r, s hi nhn hai ngi n b, ri bng ci mt xung. Gng mt nht nht ca Raxkonikov ng ln, c ngi chng nh in o, mt chng sng quc. - M , - chng ni, ging rn ri, y l Sofia Xemionovna Marmelazova, con gi ca ng Marmelazov bt hnh b xe cht hm qua trc mt con, nh con c dp tha vi m B Punkheria Alekxandrovna nhn Sonya v hi nheo mt li. Tuy lung cung trc ci nhn khn khon v khiu khch ca Rodia, b cng khng th b qua iu thch th . Duneska nghim trang v chm ch nhn thng vo khun mt ngi con gi ng thng nh mun hi han tm hiu. Nghe li gii thiu, Sonya ngng u ln song li ci ngay xung, lng cng bi ri hn. - Xin c cho bit - Raxkonikop hi vi Sonya - hm nay ng nh cng vic ra sao? C g rc ri khng... v pha cnh st chng hn? - Khng , mi vic u n c. Vi li, nguyn nhn tai nn qu r rng ri: h cng khng quy ry g chng ti c; ch phi nhng ngi cng tr h ku ca thi. - Ti sao ? - H ku l thi hi mi trong nh do ny tri li nng bc... c mi, nn t bui cu kinh chiu nay cho n mai s a n ngha trang trong nh th. Lc u Katerina Ivanovna khng thun, nhng gi th d cng thy l khng lm th no khc c. - Vy l hm nay ? - D ti trn trng mi ng ngy mai n d bui l cu hn ti nh th, ri n ng chng ti dng ba tc tang. - B nh dn tic tang ? - Vng , gi l my mn xong thi , d ti cn dn ti n chn thnh cm t ng gip chng ti. Khng c ng th chng ti khng bit ly g lo vic ma chay na. - Mi v cm nng bng run ln, song nng c km gi li v hi h ci nhn xung t. Trong khi hi chuyn, Raxkonikov chm ch nhn nng: khun mt nng nh, rt gy v xanh, nt khng c u n lm; mi v cm nng nh v hi nhn khin khun mt trng hi sc. Cng khng th ni l nng xinh c, song i mt xanh ca nng trong sng l thng, v mi khi i mt sinh ng ln, gng mt nng trng hin hu v cht phc n ni ngi ta bt gic thy mnh b thu ht li gn. Trn khun mt v ngay trn khp dng dp ca nng li c mt nt c bit na: tuy mi tm tui, nhng trng nng c v tr hn nhiu, hu nh ch l mt con b v iu ny thnh thong li hin r ln mt cch ng nghnh trong mt vi c
Trang 196/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ch ca nng. - Nhng khng hiu vi s tin t i th th lm sao Katerina Ivanovna c th thu xp mi vic c, m li cn nh m tic tang? - Raxkonikov, bm ly cu chuyn, hi tip. - o quan th rt n gin thi ... v ht thy mi vic cng u rt n gin, nn cng khng tn my... Va ri chng ti vi Katerina Ivanovna c tnh qua th thy cng cn dn ba tic tang... Katerina Ivanovna rt thit tha mun lm nh vy. Qu tnh, khng th... l mt iu an i i vi d... Tnh d ti vn th, ng cng bit... - Vng, vng, ti hiu, ti hiu lm... - C g m c nhn cn bung ca ti k th? y, m ti cng ni n ging nh mt c quan ti. - Hm qua, c bao nhiu ng cho chng ti ht! - Sonya cht ni nhanh, ging gn nh thm th, ri vi v ci mt xung. Mi v cm nng li run run. T lc ny, cn bung khn kh ca Raxkonikov p vo mt nng v gi y my ting y bng dng c t n but ra khi ming nng. Mt giy lt im lng tip theo. Mt Dunia sng ln, v b Punkheria Alekxandrovna cng nhn Sonya mt cch tru mn. - Rodia . - b va ni va ng dy. - tt nhin m con ta s n ba chiu vi nhau, ta i thi, Dunia , cn con, Rodia, con nn i ra ngoi do chi mt lt, xong nm ngh cho khe, ri n ng m sm sm mt cht... Ch s m v em ngi y mi lm con mt... - Vng, vng, con s n, chng ng dy p, v vi vng... - Vi li con cng bn t vic. - Nhng cc v khng i n mi ngi mt ni y ch? - Razumikhin ngc nhin nhn ku ln. Cu nh th no y? - c, c ti s n, tt nhin, tt nhin. Cn cu ngi li y mt pht na. Hin gi m khng c vic g cn n cu y ch? Hay l con ginh mt ca m? - khng, khng u. , anh Dmitri Prokofich, mi anh vui lng cng n dng ba chiu vi chng ti? - Anh n nh! Ti xin anh. - Dunia ni thm. Razumikhin nghing mnh, gng mt rng r ln. Trong giy lt, mi ngi u cm thy ngng nghu khc thng. - T bit Rodia, qun, c ngha l tm bit y. M khng thch ni t bit. T bit ch Naxtaxia... ti li ni t bit na ri! B Punkheria Alekxandrovna cng mun cho Sonya nhng ri lung cung khng bit cho cch no, nh vi v ra khi phng. Nhng Avdotia Romanovna chng nh i sn n phin mnh, khi ni chn m i ngang trc mt Sonya lin l php v trn trng ci u cho nng. Sonya lung cung nghing mnh p l, v hp tp v s st, mt nt au kh thong hin trn gng mt, dng nh thi l php v trn trng ca Avdotia Romanovna l mt, cc hnh i vi nng.
Trang 197/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Dunia, em i nh, - Raxkonikov ni khi ra n u cu thang, - a tay anh bt no? - Em bt tay anh ri m, anh qun ri sao? Dunia ngonh li pha chng, v tru mn v ngng nghu. - Cng chng sao, a anh bt mt ln na. V chng xit cht my ngn tay nh nhn ca nng. Dunia mm ci vi anh, mt ng, ri rt vi bn tay li v i theo m, chng hiu ti sao cng thy lng khp khi vui sng. - Thi, th l n c. - chng tr vo bung ni vi Sonya v nhn nng, gng mt sng hn ln. Cu Cha cho k cht c yn ngh, cho k cn sng c sng thm! C phi th khng? C ng th khng no? Sonya ngc nhin nhn gng mt rng r ca Raxkonikov; chng lng thinh chm ch nhn nng mt lc. Tt c cu chuyn m ngi cha qu c k v nng, gi pht ny bng hin r ln trong k c chng. - Tri i Dunia! - b Punkheria Alekxandrovna tht ln khi ra n ngoi ng, - by gi ra khi nh anh con ri m c mng mng th no y, ta nh nh hn i, hm qua, trn tu, m c ng u m s vui mng khi c t bit anh con? - M , mt ln na con nhc m l anh con ang m nng y, ch nhe m khng thy sao? C th l v qu thng m, thng em nn sinh bnh. Ch cn lng l c th tha th cho anh con rt nhiu, rt nhiu, m . - Chnh c lc ny khng lng th c! - B Punkheria Alekxandrovna ngt li con gi, ging gin di. - Dunia, con c bit khng, m ngm k hai anh em con, con ging ht nh anh con, ging khun mt nh nhng tnh tnh li cng ging nhiu hn: c hai anh em con u hay su mun, c hai u lm l v nng tnh, c hai u kiu hnh, v ho hip. V khng l no anh con li l mt ngi ch k, ng th khng, Dunia? Ngh n cu chuyn s xy ra chiu nay ng nh ta, lng m c xn xang ln con . - M i, ng lo m , s vic s xy ra theo ng l t nhin thi. - Nhng Dunia, con hy ngh tnh cnh m con ta m xem! Ri s ra sao nu Piotr Petrovich c mt mc nh th? - b Punkheria Alekxandrovna cht but mm. - Th th ng ta khng cn ng gi l bao na! - Dunia ni, ging xng v khinh b. - Lc ny m con ta i l phi, - b Punkheria Alekxandrovna vi ni tip, anh con ang vi i u y thi cho n ra ngoi mt t cho n thong m th, ch c trong bung n th pht ngt ln y... Nhng trong ci thnh ph ny th ly u ra khng kh m th kia ch? ngoi ph m c y nh trong bung kn. Tri, thnh vi ph! y, trnh ra con, kho li b cht by gi, h khing ci g kia ka.) Mt chic dng cm th phi? H chen chc nhau gh tht... M cng s ngi con gi y lm. - Ngi con gi no h m? - Th ci c Sofia Xemionovna va n ng anh my lc ny y.
Trang 198/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Ti sao m li s? - M c linh cm th no y. Dunia . Tin hay khng th ty con, nhng khi c ta mi bc vo, m ngh ngay rng ch yu l y c. - Ch c g y ht! - Dunia bc mnh gt. - M th bao gi cng linh vi cm. Anh y ch mi quen c ta t hm qua thi, lc ny khi c ta bc vo, anh cng khng nhn ra na l! - y ri con xem!... C ta lm m lo lmg. Ri con xeml Ri con xem! M s qu! C ta nhn m, nhn m vi cp mt l lng n ni m ngi khng yn na, con c nh l anh con gii thiu c y vi m con ta th no khng? M thy l qu, Piotr Petrovich vit th ni chuyn c y nh th m anh con vn c gii thiu, v nht l gii thiu vi con na ch? Th ngha l anh con qu c y lm. - Chuyn g m h ch vit! y do trc h vit iu dm pha m con ta, m qun ri hay sao? Con th con tin chc rng... c ta l mt c gi rt tt v tt c nhng li ngi ta ni u l chuyn nhm. - Cu Cha ph h c y? - Cn Piotr Petrovich chnh l mt k ngi l i mch ti tin - Dunia bng tht ln. B Punkheria Alekxandrovna ci mt xung, lng thinh. Cu chuyn b b lng. - y, vic mnh cn ni vi cu l th ny. - Raxkonikov ko Razumikhin ra ca s ni - Th ngha l ti c th tha c vi d Katerina Ivanovna l ng s n ch . - Sonya vi ni chen vo v nghing mnh nh mun cho ra v. - Mt lt na , Sofia Xemionovna , chng ti chng c chuyn g b mt u, c khng lm phin g chng t u... Ti c cu chuyn nh mun ni vi c - on ct ngang cu ni ang b gi, chng quay v pha Razumikhin, - Th ny nh. Cu c bit ci lo... tn g nh? Porfiri Petrovich y m? - Bit qu i y ch, c h vi mnh y! Nhng sao kia. - anh ta ni tip, v t m. - C phi hin nay hn ang tin hnh iu tra v y phi khng... chc! Ci v git ngi y m? Hm qua ti c nghe hai cu ni th th phi... - Phi... Sao na? - Razumikhin m hai mt trn xoe ra. - Hn ta c hi cng nhng ngi cm , m ti cng c mt vi th em cm ng y, lt vt thi, nhng li l mt chic nhn con ca em ti tng lm k nim hi ti ln ng i Petersbung v chic ng h qu qut bng bc ca cha ti. Tt c cng ch ng gi nm, su rp g thi, song i vi ti li rt qu, ch l vt k nim. By gi ti phi lm th no? Ti khng mun mt nhng vt y, nht l chic ng h, lc ny khi ni chuyn n chic ng h ca Dunia ti c lo cung ln, s b c i xem. Vt duy nht cn li ca ng c ti y. Nu mt th b c s pht m ln c. n b h tht...! Th cu bo cho ti bit phi lm nh no nh? Ti cng bit l s phi lm mt t khai np ln n. Nhng nu trc tip vi Porfiri, liu c hn khng? Cu ngh th no? Ti mun thu xp vic ny cng chng cng tt. Cu s thy
Trang 199/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
l t y n ba n chiu th no b c ti cng hi cho m xem. - Khng cn g n cnh st tt, nht nh trc tip vi Porfiri thi! - Razumikhin reo ln, ging c v phn khch khc thng. ! Mnh mng qu! Thi, i, i ngay by gi, ch hai bc thi; chc chn s gp hn ta nh. - c ta i i. - Hn ta rt thch lm quen vi cu? Mnh ni chuyn vi hn v cu nhiu bn ri... Mi hm qua y na... Th cu cng c bit m y ? hay lm! Mi vic n khp vi nhau n l tuyt. , phi c Sofia Ivanovna... - Sofia Xemionovna, - Raxkonikov nh chnh li - C Sofia Xemionovna, y l Razumikhin, bn ti, mt ngi rt tt. - Nu cc ng phi i by gi th... - Sonya ni, mt khng dm nhn Razumikhin, v iu cng lm cho nng ngng nghu thm. - Ta i th - Raxkonikov quyt nh, - c Sofia Xemionovna, ngy hm nay ti s n ng c, nhng c cho bit hin c u? Chng khng c v g bi ril, song li c vi v, v c trnh mt Sonya. Sonya ni r a ch, mt ng. C ba cng i ra. - Cu khng kho ca li ? - Razumikhin hi trong khi theo sau chng bc xung cu thang. - Khng bao gi! - Vi li ti nh mua mt kho t hai nm nay ri y! - Raxkonikov ni tip - Dim phc thay nhng k chng c g n ni phi kho ca c! - Chng ct ting ci quay sang ni vi Sonya. Ra n ngoi, h dng bc di cng. - C r tay phi ch, c Sofia Xemionovna? ny, c lm th no m tm ra c ch ti th? chng hi, ta nh mun gi mt chuyn g khc vi nng. Chng mun nhn thng vo i mt trong sng v du dng ca c gi, nhng khng hiu sao chng khng th nhn c. - Hm qua chnh ng c dn a ch li cho Poleska y . - Poleska? , phi... Poleska. C phi l c b, em gi c phi khng? Th ra ti c li a ch cho em c ? - Ch nh ng qun ri sao? - Khng... Ti nh. - Hi trc ti c nghe cha ti ni n ng... Song hi y ti khng bit tn ng, cha ti cng khng bit nt. V hm nay, ti n y ti bit tn ng t hm qua, nn ti hi thm: "Phi ng Raxkonikov y khng?" Ti khng bit l ng cng phi thu tr... Thi, xin cho hai ng, ti s tha vi Katerina Ivanovna... Nng mng qunh ln v c i khi; nng bc i mt ci gm, hi h cho chng thot khi tm mt ca hai ngi, cho chng vt ht ci khong hai mi bc n ch r ngot sang
Trang 200/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
phi ri c thanh thn mt mnh, v qua khi gc ph, li ro bc khng nhn ai m cng khng trng thy g xung quanh mnh, ngm ngh, nh li, suy xt tng li tng ch mnh ni lc ny, nh li tng s vic mt. Cha bao gi, nng cha bao gi c mt cm gic nh vy. C mt th gii mi l vt hin ln trong tm hn nng, m h v kh hiu. Nng bng sc nh ra rng Raxkonikov nh s n nh mnh hm nay, c th l sng nay, c th l ngay by gi. - i ch xin ngi y ng n hm nay, - nng thm th, tim nh lng hn i, ta h mun van xin ai, nh mt a b hong s. - Tri i! Li nh mnh ! Vo ci bung y, ngi s thy. i! Ly Cha V trong giy pht y, l d nhin nng khng th no ch n mt k l mt ang chm ch theo di v bm st nng, hn theo nng mi t khi nng ra khi cng. Khi Razumikhin, Raxkonikov v Sonya ng va h ni chuyn i nhau th ngi l mt va i ngang, hn hu nh bng git mnh khi tnh c thong nghe Sonya ni: "Ti hi thm: c phi ng Raxkonikov y khng?" hn a mt soi mi nhn lt qua mi ngi, nht l Raxkonikov, m Sonya va mi gi chuyn, on hn nhn qua ngi nh v ghi nh ly tt c nhng vic , hn lm trong nhy mt khi i ngang qua, hn lm ra ve khng ch , c i thng, nhng bc chm dn nh mun ch i. Hn rnh Sonya. Hn thy ba ngi chia tay nhau v Sonya i ring ra v nh. "Khng bit c ta nh no? Mnh thy khun mt ny u ri y!" - hn va ngh thm, va c nh li nt mt ca Sonya. n gc ph, hn sang va h bn kia, ngonh li v thy Sonya cng ang i v pha hn, khng ch g xung quanh c. n ch ngot, nng cng r vo cng ng vi hn. Hn lin theo rit nng khng ri mt dc theo b ng bn kia; i dm chc bc, hn li sang bn va h Sonya ang i v theo sau nng cch chng dm bc. l mt ngi tui trc ng tun, tm vc cao hn trung bnh; ngi y, vai rng v xui nn trng nh hi g. Hn n mc bnh bao v chng chc, trng ra dng mt ng ln. Tay hn i i gng mi tinh, cm mt ci can trau chut, g lc cc trn va h theo tng bc chn. Khun mt hn rng, g m cao, trng cng d coi v nc da hng ho ca hn trng khng c v g l dn Petersbung c. Tc hn hy cn tt v mt mu vng hoe, ch im la tha mt vi si bc; ru hn rm v xe rng ra, mu cn sng hn c tc hn na, hn c i mt xanh vi ci nhn lnh lng, chm ch m t l; mi hn thm. Nhn chung hn ta rt quc thc, trng cn tr hn tui nhiu. Khi Sonya r ra knh o th ch cn to hai ngi trn v ng. Nhn k Sonya, hn kp nhn thy ci v t l v l ng ca nng. V n trc nh, Sonya r vo cng: hn cng bc theo v c v nh hi ngc nhin. Vo trong sn, Sonya r sang phi, i vo gc sn c ci cu thang a ln bung nng. "Ch!" - ngi l mt lm bm v bc theo nng ln cu thang. Mi n by gi, Sonya mi thy hn. n tng th ba. Sonya r vo hnh lang v git chung bung s 9, trc ca bung c my ch vit phn: Kapernaumov, th may. "Ch" - ngi l mt li lm bm, ngc nhin v s ngu hp k l ny, ri bm chung bung bn cnh s 8. Hai ca bung ch cch nhau c su bc chn.
Trang 201/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- C tr nh Kapernaumov ? - hn nhn Sonya, mm ci. - Hm qua ng ta va mi cha cho ti chic gi-l. Cn ti, ti y, bn cnh, cng vi b Resslich, Gertruda Karlovna. Tht l mt s tnh c th v. Sonya nhn hn chm ch. - Chng ta l ch lng ging vi nhau y. - Hn ni tip, ging c bit vui v - Ti mi n Petersbung ch c hai hm nay. Thi, cho c, rt mong c gp li c. Sonya khng p. Ca bung nng m, nng lch ngi vo. Khng hiu sao, mt cm gic ln ln va s st va xu h bng trn ngp lng nng. Trn ng n nh Porfiri, Razumikhin phn khi khc thng. - Tuyt tht y, - anh lp i lp li my ln - t rt th, rt th! "Hn th ci g mi c ch?" - Raxkonikov ngh thm. - Ny, t khng bit l cu cng c cm ng m y... th... th... lu cha? Ngha l cu n ng m y lu cha? "Thng cha mi ngy ng lm sao". - Lc no ? - Raxkonikov p v dng li suy ngh - ti n ng m y u ba ngy trc khi m y cht th phi. Vi li, by gi ti cng khng c nh n chuc cm li u, chng ni tip, tung nh c vi v v c bit st sng vi nhng vt - v ti ch cn mi ng rp bc trong ti... cng v ci cn m sng cht tit chiu hm qua! Chng ch nhn mnh vo hai ch "m sng". - Phi y, ng, ng, - Razumikhin vi v tn thnh, cng chng hiu ti sao - y, chnh v th m cu. hm y t cng hi ly lm l... cu bit khng, trong cn m sng, cu lc no cng nhc n y chuyn vi nhn; thi... ng... ng ri. R! By gi th r c ri. "y y! Th ngha l ngh y thm nhp vo tr c h! Anh chng ny chng hn, mt con ngi c th v mnh m chu ng inh trn gi thp t, rt sung sng l t gii thch c ti sao mnh li ni n nhn trong cn m! ngh y tht neo cht vo u c tt c bn h ri". - Khng bit hn ta c nh khng? - chng ct ting hi. - C ch, c ch! - Razumikhin vi p. - Hn ta l mt tay rt tt, y, ri cu xem, hi vng v mt t hn vn l mt ngi lch thip, nhng y t ni v mt phng din khc. Mt tay thng minh, khng ngc t no, nhng m li l mt kiu tr tu hi c bit... Mt con ngi hay ng vc, hoi nghi, v s, thch bp i. Ngha l khng phi thch bp, m l thch chi x th ng hn. Phng php ca hn l phng php c da trn bng chng vt cht, nhng hn tho ngh y, kh tho... Nm ngoi hn iu tra ra mt v n mng hu nh mt ht tung tch! Hn ta rt thch, rt thch lm quen vi cu. - Sao hn li thch qu n nh vy? - Khng phi l v... cu thy y, trong thi gian gn y khi cu ang m t cng c hay nhc
Trang 202/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
n cu... Hn ta cng ch nghe... v khi bit cu l sinh vin trng Lut, v hon cnh khng tip tc theo hc c, hn c ni: "Tic tht?". V th t kt lun l... t mun ni l do tt c nhng vic ch khng phi ch ring vic kia. Ny, Rodia, hm qua khi i v vi cu, t say nn ba hoa nhiu... thnh th t c s cu hiu lm... - Sao? Hiu lm rng ngi ta cho mnh l in y ? M c l tht y. - Chng ci gng. - ... khng! Ny, nhng chuyn t ni hm qua (v c nhng chuyn khc cng vy) u nhm nh tt, u l con ca ma men tt. - Sao cu li t thanh minh mi th! Ti ngy lm ri - Raxkonikov qut ln vi mt ging bc tc cng iu v c phn gi to. - T bit, t hiu ri. Cu c tin chc l t hiu, thm ch t cn thy xu h khi ni n chuyn y. - thy xu h th thi, ng ni na! Hai ngi lng thinh. Razumikhin ang phn khi n cc . Raxkonikov cng nhn thy th, v chng chn ght l lng. Chng cn lo s v nhng chuyn Razumikhin va ni v Porfiri "Vi thng kia mnh cng phi le mi c - chng suy ngh, mt ti i, trng ngc nh thnh thnh m phi lo cho t nhin hn na. Tht ra, t nhin hn c l ng le vi bp g tt. Phi c sc ng le bp g htl Khng, c sc th li khng t nhin ri. Thi c, xem s th ra sao... ri s liu... ch lt na thi... khng bit mnh n y l c li hay c hi? Con thiu thn t lao vo nh n. Tim mnh p mnh qu tht chng lnh!" - y ngi nh xam xm ny - Razumikhin ni. "iu quan trng hn c l Porfiri c bit hm qua mnh n nh m ph thu y v hi v vng mu hay khng bit. Trc ht, mnh phi lm th no bit ngay c iu trong nhy mt, bc vo bung l phi c ngay c iu trn nt mt hn, khng th... d c th no cng phi bit mi c" - Ny, - chng bng quay sang pha Razumikhin vi mt n ci tinh qui, - anh bn , ti nhn thy t sng nay anh bn khng c bnh thng lm, c cung c ln, ng khng? - Cung th no? T chng cung kic t no c. - Razumikhin gin di p. - Khng phi u, ng bn , trng r qu i ri. Lc ny cu ngi trn gh da m c ngi tt ra ngoi mp y, c bao gi cu ngi th u? Cu c nh b chut rt y, ng mt t l git bn ln. Mt cu khi th hm hm, khi th ngt lm nh ming kem. Cu li cn mt na, nht l khi ngi ta mi cu n n cm th cu chn c ngi ln. - Ni by; t c lm sao u! Cu nh ni g th? - nh ni rng cu nht nht nh mt thng hc sinh vy! y, y, li mt na ri! - R kh! - Nhng ti sao cu li ngng kia ch. ng l mt chng Romco! y, khoan hng, hm nay mnh s k li chuyn ny mt ni no y cho m xem, ha! ha! ha... Mnh s c cho b c
Trang 203/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ci mt m, v c ai kia na. - Ny cu, y l chuyn nghim tc, t khng a u... Sau ri s ra sao, h qu! Razumikhin m hong tht s, ngi lnh tot ra. - Cu s k nhng g vi cc b y? T th t... thng cha kh tht? - Cu tht l mt n tm xun! M nh th li rt hp vi cu kia y! Mt chng Romco cao mi versok? Ny, hm nay cu ra ry cn thn qu nh, chi c mng tay na ka? Tht l cha tng thy! Tri i, li xc sp thm na ? Ci u xung mnh xem t! - R kh! Raxkonikov dng nh khng nhn c na, ci ph ln tng trng dn d sut trong khoang thi gian hai ngi cng bc vo nh Porfiri Petrovich. Chnh Raxkonikov mun nh th: t nh trong ngi ta c th nghe thy ting ci m khi hai ngi vo nh v vn ko di khi h bc vo phng mc o. - y khng c h cu no ra y, nu khng, t quai v mt ra - Razumikhin in tit rt qua k rng, hai tay nm cht ly vai Raxkonikov.
Trang 204/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 17
Raxkonikov vo nh. Chng bc vo vi ci v nh ang c ht sc nhn ci. Razumikhin ngng ngng theo sau, mt nh hoa vng, nhn nhm li v tc gin, thn mnh di lu nghu trng ht sc vng v. B mt v c dng ngi anh lc y tht l mt li gii thch hng hn cho ting ci ca Raxkonikov. Cha kp c gii thiu, Raxkonikov nghing mnh trc chu nhn ang ng gia phng a mt d hi hai v khch. Va bt tay ng ta, chng va lm ra v c ht sc nhn ci v ni ly i ba ting gi l t gii thiu. Song va mi nghim c nt mt li v lng bng c my ting chng li dng nh bt gic nhn v pha Razumikhin, th l khng sao nhn c na: ting ci va ri b nn cht bao nhiu, th nay li bt ra mnh bu nhiu khng sao cng ni. Cn gin d in cung ca Razumikhin tip theo ting ci "hn nhin" ca Raxkonikov to cho ci cnh ny mt v hoan h thnh tht v nht l rt t nhin. Razumikhin ta h nh c , ang gip thm vo mn kch ca bn. - Hm! qu! - Anh gm ln v vung tay mt ci va ngay vo mt chic gh con trn t mt ci cc tr nh ung cn. Gh v cc ri nh xong mt ting. - Ti sao li ph hoi bn gh th, h cc v, thit hi cho cng qu y? - Porfiri Prtrovich vui v ku ln. Mn kch tip din nh sau: Raxkonikov ci chn ch ri, tay vn qun trong tay ch nhn, nhng vn bit gi mc va phi, chng ch dp rt tay ra cho tht nhanh v tht t nhin. Razumikhin ht sc lung cung vi chic gh v ci cc v, ngn ngi ra nhn my mnh cc, v mt hm hm, on nh tot mt bi nc bt v quay pht ra ca s, ng quay lng v pha cng chng, mt kh m m, nhn bng qu ra ngoi ca knh, chc cng chng trng thy g. Porfiri Petrovich ci, ng ta cng mun vui chung vi khch, nhng hin nhin cn ang ch i ngi ta gii thch cho. Trong gc phng, Zamiotov ngi trn mt chic gh da. Hn nhm dy khi thy khch vo, v ch i, mi nhon mt n ci, v ng ngng v thm ch hu nh ng vc na trc ci cnh va din ra, ring khi nhn Raxkonikov th hn li c v bi ri na. S c mt bt ng ca Zamiotov khin Raxkonikov ngc nhin v kh chu. "Li thm mt iu cn phi suy xt?" - chng ngh. - Xin hai ng th li. - Raxkonikov m u, c lm ra v ngng nghu. - C g u! Ti rt, thch th. Cc anh n chi tht l vui v. Sao, li khng thm cho hi ai na kia ? - Porfiri Petrovich ht hm tr Razumikhin ni tip. - Qu tnh ti cng khng hiu ti sao cu ta li tc gin ti. Dc dng, ti ch ni l cu ta ging Romco v v chng minh cho cu ta thy, ngoi ra hnh nh khng cn l do no khc. - R kh! - Razumikhin p, vn khng ngonh li - Th th chc phi c nhng l do rt nghim trng cu y mi c th ni gin ln nh vy v mi mt cu ni a cn con - Porfiri ci xo. - Ch, quan d thm to n y nh! Thi, ma qu bt ht cc cu i cho rnh - Razumikhin ct
Trang 205/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ngang v cng bt ci theo, v mt vui hn ln tung nh khng c vic g xy ra c. Anh n cnh Porfiri Petrovich. - Thi, ri! Ton mt l ngc, vo vic thi! y l bn mnh, Rodion Romanovich Raxkonikov, trc ht l v nghe ni nhiu n cu nn mun lm quen vi cu, sau na cng c t vic mun nh n cu. Ka, Zamiotov! Sao cu li y? Th hai ngi c quen nhau ? T bao gi th? "Li chuyn g th ny na?" - Raxkonikov hong ht ngh thm. Zamiotov nh c v ngng nghu, nhng ch thong mt cht thi. - y chng ti mi quen nhau t hm qua, nh cu y hn ni, ging ung dung. - Th th tht l Tri gia t: tun trc hn c khn khon mnh tm cch gii thiu hn vi cu, th m cng chng cn g k ny, cc ngi cng nh hi c nhau... Thuc l cu u? Porfiri Petrovich n vn kiu trong nh: o di ng, lt kh sch, chn i giy vi vt gt. l mt ngi tui trc ba mi lm, vc dng ngi hi ln, to bo v hi c bng na, ru ria co nhn, tc ct ngn, u to trn, gy d ra mt cch k qui. Khun mt tuy trn v bo ph, mi hi hch, nc da vng vt song vn khng thiu v hot bt v li c phn hm hnh na. L ra khun mt y trng cn c v tht th l khc nu khng c ci thn sc ca cp mt sng long nh mu nc, n di hng mi bc phch lun lun hp hy nh mun ra hiu cho mt ngi no. Ci nhn ca cp mt tng phn l k vi ton b con ngi trng nh c dng dp n b ca ng ta v im cho nt mt ng ta mt v nghim ngh hn l ngi ta c th tng khi mi nhc trng. Va nghe ni ng khch c "t vic" cn bn vi mnh, Porfiri Petrovich lp tc mi khch ngi ln gh sofa, cn ng ta th ngi vo cui gh v ch mc nhn Raxkonikov, ch i chng trnh by cng vic, vi ci v quan tm c dng cng v trang nghim qu mc khin ngi ta phi lng tng kh chu, nht l ngi cha quen bit khi mi gp ln u, v nht l khi ngh rng iu mnh sp ni ra li khng tng xng vi thi chm ch trnh trng khc thng ca ng. Nhng Raxkonikov, qua my cu ngn gn v mnh lc, trnh by vic mnh mt cch r rng, chnh xc v thy hi lng vi bn thn n ni cn c th gi quan st, Porfiri kh k. Porfiri Petrovich cng nhn khch khng ri mt trong sut thi gian ni chuyn. Razumikhin ngi bn kia bn st rut v ho hc theo di cu chuyn, mt c lun lun chuyn t ngi ny sang ngi kia, chng ch my n php lch s. "Thng ngc!" -Raxkonikov chi thm. - Th th anh phi khai vi s cnh st. - Porfiri dng mt ging c bit s v tr li khch Anh s vit l v c tin xy ra s kin nh th - c ngha l v m st - nn cn bo cho vin d thm ph trch vic bit l c nhng vt ny vt n thuc quyn s hu ca anh v anh mun chuc li. Hoc l thi cng chng cn ri ngi ta s vit cho anh. - Nhng phin mt ni l hin nay? - Raxkonikov ni tip, c lm ra v tht ngng nghu: ti cng khng sn tin lm, v ngay nhng lt vt y, ti cng khng th... ng , by gi ti ch mun khai rng nhng vt y l ca ti, ri khi no c tin... - Khng h g - Porfiri Petrovich p, c v dng dng i vi nhng li gii by v tin nong
Trang 206/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
, - v li, nu cn anh c th vit thng cho ti my ch cng theo kiu nh trn, i : c bit th ny th n, v k khai nhng vt ny vt kia l ca ti, yu cu. - Th vit trn giy thng c c khng? - Raxkonikov vi v ngt li, mt ln na t ra quan tm n mt tin nong ca cng vic. - , giy g ma ch c? - V bng Porfiri Petrovich nhn chng vi mt v giu ct ra mt, nheo nheo i mt ta nh mun nhy chng. V chng, c th l Raxkonikov tng tng ra th thi, v ci ch thong qua trong giy lt. Song t nht cng phi c mt chuyn g y. Raxkonikov c inh ninh l ng ta nhy mt vi chng, c tri bit ti sao. Hn bit!" - ngh vt thong qua tm tr chng nh mt tia chp. - Xin ng th li v n lm phin ng v nhng chuyn khng u nh th! - chng ni tip, hi lng tng. - Nhng vt y ng gi c thy ch nm rp, nhng i vi ti th n qu lm, v l nhng vt k nim ca ngi thn, v xin th thc l ti rt lo s khi c tin... - , , th ra hm qua khi nghe t ni vi Zoximov l Porfiri tin hnh hi cung nhng ngi c cm , cu git ny mnh ln l v th y - Razumikhin ni vi mt dng l liu. Ci ny th tht qu th. Raxkonikov khng chu c na, a i mt en sng quc ln gin d nhn Razumikhin Nhng chng li trn tnh c ngay. - Cu mun giu ti y hn? - Chng ni vi mt v tc gin gi v rt kho - Ti xin nhn rng c l ti c lo lng qu nhiu n nhng vt m di mt cu ch l nhng b i; nhng cng khng nn v th m coi ti l mt thng ch k, mt thng tham lam, v di mt ti nhng vt v ngha rt c th khng phi l nhng b i. Lc ny ti ni vi cu l chic ng h bc ch ng gi vi xu y l vt duy nht ca cha ti cn li. C tha h m giu ti i, nhng k tnh m ti ln y - chng cht quay sang ni vi Porfiri - v nu b c bit - chng li vi quay v vi Razumikhin v c ni ging run run, - nu b c bit chic ng h y khng cn na, ti th vi cu l b c s cht ing i. i! n b h tht... - Nhng c phi th u! Mnh khng h c nh th. mnh tri hn li! - Razumikhin kh s ku ln. "Th c c khng? C t nhin khng? Mnh c cng iu qu khng? Raxkonikov lo u t hi - Sao mnh li ni "n b"? - Th ra c nh ln y ri? - Porfiri Petrovich hi, khng r lm g. - Vng. - Lc no? - Chiu hm qua. Porfiri lng thinh nh suy tnh iu g. - Nhng vt ca anh d sao cng khng th mt c, - hn ni tip, ging im tnh v lnh lng. - M ti i anh y cng t lu. Ri, co nh khong c vic g xy ra, Porfiri st sng trao ci gt tn thuc l cho Razumikhin,
Trang 207/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ang thng tay gt tn thuc xung thm khng cht thng tic. Raxkonikov git ny mnh, nhng Porfiri dng nh khng nhn chng v ang bn tm vi iu thuc l ca Razumikhin. - Sao? Cu i cu y ? Th ra l cu bit cu y c cm ng y ? - Razumikhin ku ln. Porfiri Petrovich quay hn sang Raxkonikov ni. - C hai th anh em cm ng m y. - chic nhn v ci ng h - u c gi vo mt mnh giy v tn anh c ghi r rng bng bt ch trn giy gi, c c ngy thng nhn cm. - Sao ng nh k th? - Raxkonikov ci nht mt cch vng v, c nhn thng vo mt ng ta, nhng ri khng ghm ni v bng ni thm: - S d ti ngh th l v c l c nhiu khch cm lm. Thnh th ng cng kh lng m nh ht c. Th nhng ng ny, ng li nh ht, m rt r v v... Ngc tht! Km lm! Sao li thm cu y lm g. - Ch l hu ht cc khch cm u n gp ti, ch cn anh l ngi duy nht cha qu b n y - Porfiri p, trong ging ni thong c mt sc thi giu ct kh r. - Va ri ti hi b mt. Vng, ti cng c nghe ni. Ti li nghe ni l anh cn c iu g bi ri kh chu na. y by gi trng anh vn cn xanh lm. - C xanh t no u, ngc ti ti rt khe - Raxkonikov t nhin chuyn sang ging cc cn v gin d ngt li. Cn gin si sc ln trong ngi chng, khng ti no nn c. "Cn gin ny s phn mnh mt - chng cht ngh "Sao h li c lm kh mnh nh th" - "Ti hi b mt!" - Razumikhin ku ln - Tht kho ni. Mi n tn hm qua cng vn cn m sng y. Ny Porfiri, cu c tin c khng, cu y va mi tp tnh ng dy c, th m Zoximov vi mnh va mi quay lng mt ci l cu ta mc qun o lng l chun i; lang thang mi tn u gn n na m mi v, m xin nhc li l ang m sng y nh. Cu c th tng tng c khng? Mt trng hp n k quc? - Sao? ang m sng ? C th nh vy c ? - Porfiri lc u vi mt c ch trng nh n b. - Ch nhm? ng ng tin? M ng cng c tin u - Raxkonikov but mm, khng nn c cn thnh n. Nhng Porfiri c v nh khng nghe thy nhng li l k quc . - Nu khng m sng th sao cu li c th i ra ngoi c? - Razumikhin bng nng mt ln p. - Ti sao cu li i? i lm ci g? M ti sao li len ln nh th? No lc y tr c cu liu c cn minh mn khng? By gi cu khi, t c th ni toc ra vi cu nh vy. - Hm qua, my cu lm ti ngy qu - Raxkonikov cht quay sang Porfiri ni vi mt n ci xc xc v khiu khch - Ti phi trn i thu mt ni khc, i cho cc cu y khng tm ra c, ti em theo mt m tin. ng Zamiotov y cng c trng thy s tin y y. Th no. ng Zamiotov, hm qua tr c ti c mnh mn khng, hay l m sng, ng phn giai h
Trang 208/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
cho. Lc ny hnh nh chng ch mun xng vo bp c Zamiotov. Chng kh chu vi ci nhn v s im lng ca hn qu. - Theo ti th hm qua ng ni chuyn kh tnh to, khn ngoan na l khc, duy c iu ng qu cu knh - Zamiotov p xng. - Hm nay, - Porfiri chen vo, Nikodim Phomits c ni vi ti l ti hm qua lc khuya ng ta c gp anh trong nh ngi cng chc va b nga xo. - y, c xt chuyn ci lo cng chc y th bit - Razumikhin ni tip - c phi l cu hnh ng nh mt thng in nh lo y khng no? Cn c bao nhiu cu em cho m go y ht lo vic ma chay! Nu mun gip th cng c th cho mi lm rp, hay hai mi rp i na, nhng t nht cng gi li ly vi ba rp ch, ng ny li vung ht c hai mi lm rp kia! - Th ng nh ti va tm ra c mt kho vng th sao? C th hm qua ti mi m ra ho hip nh vy. y c ng Zamiotov bit r l ti tm ra c mt kho vng! Xin ng th li, chng quay sang ni vi Porfiri, mi run run, - chng ti lm mt ca ng na ting ng h v nhng chuyn khng u. Chc chng ti lm ng bc mnh lm? - y khng, ngc li, ngc li! Gi anh bit anh lm cho ti quan tm n nhng no! Ti rt thch c nhn anh, nghe anh ni, v xin th tht l ti rt hi lng khi thy anh rt cc c nh n y. - Nhng phi cho chng t ung nc vi ch? Kh c c ri! - Razumikhin ku ln. - Mt rt hay? Chc l cc v cng vui lng c. Nhng trc khi dng tr c nn lm mt t g... c "cht" hn chng? - Thi, v i! Porfiri Petrovich i sai ngi un tr. Nhng ngh c quay cung trong u c Raxkonikov. Chng ang tc ln rut ln. "T nht l chng n cng chng bun v vt hay gi l t no na? Nu my khng h bit tao th lm th no my li ni chuyn v tao vi Nikodim Phomits c? Th ngha l bn chng cng khng thm giu gim l chng ang theo vt mnh nh mt by ch. Tht l chng nh tot vo mt mnh! - Raxkonikov run ln v tc gin. - Thi cc ngi c nh trc din i ch ng vn ta nh mo vn chut na! V nh th l v l Porfiri , m c l ta s khng cho php ngi lm nh vy" Ta s ng y v s ni toc vo mt cc ngi tt c s tht ri cc ngi s thy ta khinh cc ngi n nhng no! - Chng mt nhc th hn hn - "Nhng, ng nh chng qua ch l mt o gic ca mnh th sao? Nu ch l mt o gic, nu mnh lm t u ch cui, ni xung ln mt cch kh kho, ri khng ng ni vai tung ti tin ca mnh th sao? C th tt c nhng li ni, nhng c ch y u khng c ch . Li l ca h cng bnh thng c thi, nhng cng c mt n g bn trong. Nhng cu nh th ngi ta c th ni trong bt c trng hp no, nhng d sao cng vn c mt ci g y. Ti sao hn li ni "ng m y"? Sao Zamiotov li thm l mnh n ni "khn ngoan"? Ti sao chng li ni ci
Trang 209/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ging nh vy? ng... ci ging. Razumikhin cng ngi y, sao hn li khng nghi ng g c? Ci thng ngy ng y th chng bao gi nghi ng g tt! Thi, mnh li ln cn st ri! Lc ny, c phi Porfiri nhy mt vi mnh khng nh? V l, chc l khng, sao hn li phi nhy mt vi mnh kia ch: Phi chng chng nh tru ngi mnh, ch l o gic, hay l chng n bit tht... Ngay c Zamiotov cng t ra xc lo. C thc Zamiotov xc khng? m qua chc hn ngh li. Mnh cng bit, l hn s ngh li! y hn nh nh vy, th m l ln u hn n y Porfiri khng coi hn nh khch, lo ta ngi quay lng li pha hn. Chng n n vi nhau ri! Chng n n vi nhau chnh l v mnh. Chc chn hai a bn v mnh trc khi mnh n! Khng hiu chng n bit l mnh c n ng y cha? Sao cho nhanh ln ch. Lc mnh ni l hm qua mnh chun i tm thu mt ni khc, hn b qua khng nu li... Mnh chui cu chuyn thu nh vo nh th m hay y, sau ny s c ch! "Trong cn m sng kia ch! Ha, ha, ha! Hn bit tt c nhng vic xy ra ti hm qua, nhng li khng bit m mnh mi n? Con m ph thu y li ghi ngy thng bng bt ch kia ? Ch lo, khng bp c ta u. V cha phi l nhng s kin m ch la mt o gic thi! Tang chng u, th a ra xem no! Ngay c ci chuyn i tm nh cng khng phi l mt tang chng, m l chuyn m sng; mnh bit cch ni vi chng ri. Chng c bit chuyn mnh n xem phng khng nh? Cha bit c iu ny th cha v. M sao mnh li n y lm g nh? By gi mnh li ni gin ln: mi tht l mt s kin! H! Sao mnh li nng ny th. Cng c th nh vy li hay, mnh ng vai ngi m m... Hn ng thm d mnh... hn s nh lc hng mnh. M sao mnh li n y?" Tt c nhng ngh thong qua c chng nh mt tia chp. Mt lt sau Porfiri Petrovich tr li: trng ng ta vui v hn ra. - Cu ny, sau ba chn ti qua nh cu, u mnh c... M c ngi cng r ra... - ng ta va ci va ni vi Razumikhin, ging khc hn. - Sao? vui ch? Hm qua bn n im th v nht th mnh li b cc cu. Sau ai thng? - Tt nhin chng ai thng c. Chng n li cho vo ci vn mun thu, li bc ln my. - Rodia ny, cu th tng tng hm qua h xoay ra bn vn : c ti c hay khng? T ni vi cu y: chng n tha h phun ra cc th chuyn nhm. - C g l l! Cng l mt vn x hi thng thng. - Raxkonikov ni, ging l ng. - Vn khng phi t ra di hnh thc y - Porfiri chm vo. - ng, khng hn nh vy, - Razumikhin tn thnh ngay, v li si ni ln nh thng l Rodia ; cu th nghe v cho bit kin nh. T mun th! Hm qua t tot m hi ht ra vi h trong khi i cu t cng c ni vi h l cu s n. Thot tin chng t bn n quan im ca bn x hi. Cn l g quan im y na: ci c l mt s phn khng chng li c cu bt hp l ca x hi, ch th thi, khng hn khng km, v h khng chu nhn nguyn nhn no khc ht. - Cu ch ba? - Porfiri Petrovich ku ln, v phn khi trng thy; ng ta va nhn Razumikhin va ci lun ming khin anh li cng bc ln ngn ngt. - Quyt khng tha nhn nguyn nhn no khc - Razumikhin hm h ni tip - T khng ba
Trang 210/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
u? T s gi sch ca h cho cu xem, theo h th tt c u l do tc hi ca mi trng c, khng c g khc. Cu ni u ming ca h y. V t y suy thng ra l nu t chc x hi cho hp l th mi th ti c u s bin i ngay tc khc, v khng cn c g m phn khng na, v ch trong nhy mt mi ngi u s tr nn lng thin. H khng m xa g n nhn tnh c, nhn tnh b gt b, nhn tnh khng ng k. Theo h th khng phi l nhn loi c pht trin theo mt quy lut lch s sinh ng ri cui cng s tin n t ci bin thnh mt x hi hp l; m ngc li l mt ch x hi, pht ra t mt b c ton hc no , s tc th t chc ton th nhn loi li v trong nhy mt s lm cho nhn loi cng bng v hon thin, khng cn i n s pht trin ca s sng, bt chp ht thy mi con ng pht trin lch s sinh ng. Chnh v th m h ght lch s mt cch bn nng. H ni "lch s ch rt nhng chuyn qui g v ngu xun" v mi chuyn chng qua u do ngu xun m ra c. Cng v vy h khng a ci qu trnh sinh ng ca cuc sng. Khng cn n tm hn sng. Tm hn sng i hi s sng: n khng phc tng my mc, n c tnh a nghi, n vn thoi b. Cn th tm hn ca h th tuy c mi xc cht, c th lm bng cao su cng c, nhng ngc li n khng c sc sng, khng c ch, n ngoan ngon, n khng ni lon? V kt qu l h quy tt c vo mi mt vic: xp gch, chia dy chia phng trong ci phalanstre(l). Phalanstre ng xong xui y nhng nhn tnh ca cc ng th li cha c chun b, m nhn tnh th vn mun sng, n cha hon thnh c ci qu trnh sinh t, n cho rng by gi m vo ngha a th hy cn sm. Khng th no ch dng lun l vt qua nhn tnh c. Php lun l ch mi ra c ba trng hp m tht ra th c n hng triu! Vt b ht c my triu trng hp y i quy tt c li thnh mi mt vn tin nghi. Cch gii quyt tht n d dng. R rng mt cch hp dn y ch: chng cn g phi suy ngh na! Ci chnh l ng suy ngh. Mi b n ca cuc sng c th tm tt trn hai t giy in! - y y li bc ln ri y! Li dong kn dong trng ln ri! Phi gi ly tay hn, - Porfiri ci on quay sang Raxkonikov ni tip. - Anh th tng tng m xem, hm qua cng th y: mt bn hp xng su ging trong mt cn bung; m trc li cn chuc ru Punch na, anh hnh dung c ch? Khng, ng bn ti i, ng ni sai ri: "mi trng" c ngha rt quan trng trong cc v n mng: ti s chng minh cho cu thy nh vy. - T cng bit l n quan trng, nhng cu th ni t nghe xem: mt lo bn mi tui hip mt a b mi tui, c phi l mi trng xi by lo ta chng? - Hiu mt cch cht ch th cng c th ni c l mi trng - Porfiri p, v quan trng l thng - Khi mt a b rt c th gii thch bng nh hng ca mi trng c th lm ch? Razumikhin c h nh sp sa ni khng ln. - c ri - nu cu mun: t s chng minh cho cu ngay lp tc - anh gm ln - l s d mi cu bc chi v ci thp chung nh th Ivan i cao ba mi lm xagien. T s tun t chng minh mt cch r rng chnh xc, li c sc thi t do ch ngha na cho m xem. T cam oan nh th. No, cu c cuc t khng no? - Sn sng! Chng ta th nghe xem cu y chng minh th no? - Cu th ch v vt sut, qu tht. - Razumikhin nhy chm ln vung tay tc gin - Ni vi cu cng bng tha! Rodion ny, cu cha bit hn y thi, ch hn ni th l c c y. Hm qua hn cng ng v phe bn kia ri chi x li ht thy bn chng. M hm qua hn ni
Trang 211/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
mi gh ch! Cn bn kia th c n my n mt ra? Hn c th tip tc nh th hai tun lin. Hi nm ngoi, hn t dng ni c quyt l s i tu: sut hai thng hn c vn mt mc nh th. Gn y hn li ny ra ci lm cho chng mnh tin l hn sp ci v, l hn l chun b xong xui. Hn li cn may c qun o mi na. Chng mnh chc mng hn. Th ri chng c cc kh g ht, c du cng chng thy u: chng qua ch l mt o nh. - Cu li ni sai ri! Ti may o t trc kia, ri nhn c b qun o , ti mi ny ra ngh le cc cu. - Tht ? ng hay le n th c ? - Raxkonikov l ng hi. - Th anh khng tin? c ri, ti cng s le c anh na cho m xem, ha, ha, ha! Khng khoan hng, ti ni ht s tht vi anh . Nhn nhng vn v n mng, v mi trng, v nhng con b y, ti li nh - v li bao gi ti cng quan tm - n bi bo ca anh nhan l "Bn v tt c"... hay mt u g tng t, ti cng khng nh r na. Cch y hai thng ti c hng ci th c bi y trong t "Ngn lun Thi bo". - Bi ca ti? Trong "Ngn lun Thi bo" - Raxkonikov sng st hi. - Phi ri, cch y su thng khi thi hc, ti c vit mt bi bo bn v mt quyn sch, nhng ti gi n t "Ngn lun Tun bo" ch khng phi t Ngn lun Thi bo. - Th m n li c ng trn t Ngn lun Thi bo y. - Thi phi ri. T "Ngn lun Tun bo" nh bn nn ngi ta khng in c na. - ng th y, sau khi nh bo th t "Ngn lun Tun bo" hp nht vi t "Ngn lun Thi bo" nn cch y hai thng bi ca anh mi thy ng trn t ny. Anh khng bit sao? Qu tht Raxkonikov khng h hay bit g c. - Ny, th anh phi i ngi ta tr tin nhun bt i ch? Tnh anh k tht? Anh sng c c n ni nhng vic dnh dng mt thit n bn thn anh, anh cng khng bit na, k cng l y. - Hoan h Rodia. Mnh cng khng bit y nh! - Razumikhin ku ln - Ngay hm nay, mnh phi chy ngay n phng c tm mt s mi c? Cch y hai thng phi khng? Ngy no? Khng h g, mnh s tm thy! Hay y nh! Th m cu ta khng h h ra! - Nhng sao ng li bit bi bo ca ti? Ti k tt kia m? - Ch l mt s tnh c, m cng ch mi c my hm nay thi, do hi thm ng ch bt c quen... bi bo ca anh lm ti rt ch . - Ti nh l trong bi ti phn tch tm trng ca mt k st nhn trong sut qu trnh hnh ng ca hn. - ng th, anh li nhn mnh rng hnh ng ca k st nhn bao gi cng i i vi mt trng thi bnh tt. Rt c o... rt c o, nhng thc ra khng phi phn trong bi bo lm ti ch , m chnh l ci anh chen vo cui bi y, nhng tic thay, y anh chi ni lt qua thi v din t cng cha r rng lm! Tm li, nu anh cn nh th trong c m ch rng trn th gian ny c nhng ngi c th... hay ni cho ng hn khng phi l c th m
Trang 212/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
c ton quyn lm mi vic ngang ngc, phm mi ti c, v vi h th lut php khng ng chm n c. Li xuyn tc v on v gng p khin Raxkonikov mm ci. - Th no? Sao? C quyn phm ti a? Th ch khng phi l do "tc hi ca mi trng" na ? - Razumikhin chen vo, c phn hong ht. - Khng, khng, khng hn l nh vy - Porfiri Petrovich tip. - Trong bi ca anh y, vn l ch loi ngi chia ra lm hai loi, loi "bnh thng" v loi "phi thng". Loi bnh thng th phi sng phc tng v khng c quyn vt ra ngoi lut php bi v, y y, v h l nhng ngi bnh thng, cn loi phi thng th c quyn phm mi ti c v c th vi phm lut php cch, chnh bi v h l nhng con ngi phi thng: Khng bit anh c phi nh vy khng? - Th no? Khng th nh vy c! - Razumikhin ng ngc lm bm. Raxkonikov li ci nht. Mi nghe chng bit ngay hn mun ni g v mun y chng n u; chng nh li bi bo chng vit. Chng quyt nhn li thch thc. - Khng hn nh vy, - chng p mt cch gin d v khim tn. - Tuy vy ti cng xin nhn l ng trnh by gn trung thnh ngh ca ti, thm ch c th ni hon ton trung thnh na l ng khc (chng dng nh ly lm thch th khi tha nhn l "hon ton trung thnh"). Ch c im khc bit l ti khng h nhn mnh rng nhng ngi phi thng th nht thi phi lm mi vic ngang ngc nh ng ni. Ti li cn ngh rng s kim duyt khng i no cho in mt bi bo nh vy. Ti ch mun nu ln rng con ngi "phi thng" c quyn, ti khng ni l ci quyn php l m ch l bn thn h c quyn t cho php lng tm mnh vt qua mt s tr lc no y, v ch ring trong trng hp no vic thc hin tng ca h i hi thi (i khi tng c th c mt tc dng cu vt nhn loi). ng ni l bi bo ca ti khng c r rng, ti sn sng gii thch cho ng hiu trong chng mc c th. C l ti khng nhm khi ngh rng chnh l thch ca ng: vng, ti xin chiu ng. Theo ti, nu v mt trng hp no m nhng pht minh ca Kepler, Newton khng th truyn b c trong nhn loi bng cch no khc hn l hy sinh tnh mng ca mt ngi, mi ngi, trm ngi hoc nhiu hn th v h ngn tr s pht minh hoc lm thnh mt chng ngi trn con ng thc hin, th Newton s c quyn, v hn na cn c bn phn... loi tr ci s mi ngi, trm ngi y i truyn b nhng pht minh ca mnh ra cho ton th nhn loi. Ni nh th khng c ngha l Newton c quyn tu tin mun git ai th git hoc hng ngy ra ch n cp. Hn na, ti nh l c pht trin trong bi bo ca ti mt kin ni rng mi ngi... y l ni nhng ngi ch o, nhng ngi cm cn ny mc cho nhn loi, t nhng nhn vt c xa nht cho n loi Licurg, Solon, Mohammet, Napoleon v nhng ngi sau na, mun ngi nh mt, khng tr ai, u l nhng k ti phm tt, v ch nguyn ci vic ban hnh ra mt o lut mi tc l phi hu b o lut c ca t tin li v c x hi coi nh thing ling; v d nhin, h s khng chn bc d c phi mu, nu nh mu (i khi hon ton v ti, v anh dng ra bo v cho o lut c kia) c th gip h hon thnh . Cn c mt iu ng ch l phn ng nhng v n nhn ca loi ngi, nhng k cm cn ny mc cho x hi u l nhng k kht mu gh gm. Tm li, ti kt lun rng tt c, khng ring g nhng bc v nhn, m ngay c nhng ngi ch vt ln trn mc bnh thng mt t thi cng vy, ngha l tt c nhng ngi c th ni ln mt iu g mi
Trang 213/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
mi, th do bn cht ca mnh, h u nht thit phi l nhng k ti phm, tt nhin l nhiu hay t cn tu. Nu khng, h s kh lng thot ra khi vt bnh xe c, m nm yn trong vt c th cng do bn cht, h s khng th no cam tm c v theo ti h cn c bn phn khng c cam tm nm yn nh th. Tm li. ng cng thy nhng iu khng c g l mi m c. N c in ra, c c hng nghn ln ri. Cn v chuyn phn ra thnh loi ngi bnh thng v phi thng th ti cng tha nhn l hi v on, song ti khng h vch ra nhng con s chnh xc. Ti ch tin chc vo ch o ca ti thi. Ni dung ca ci ch o nh sau: theo mt quy lut ca to ho th loi ngi, ni chung, chia ra lm hai loi: loi h ng (gm nhng ngi bnh thng) ch l nhng vt liu dng sn sinh ra nhng k nh h, v loi nhng ngi chn chnh, nhng ngi c thin bm hoc c ti nng ni ln c mt mi trong mi trng ca mnh. Tt nhin cn c th chia nh mi ra na, n v cng, song nhng nt khc bit ca hai loi th kh r rng dt khot loi u, ngha l m vt liu ni chung, gm nhng ngi bn tnh bo th, yn lnh, sng trong s phc tng v vn thch phc tng. Theo ti th h c bn phn phi phc tng v cng dng ca h l nh vy, v i vi h vic khng c g l nhc nh c. Cn i vi loi th hai th h u vt qua php lut, h u l nhng k ph hoi hay c khuynh hng ph hoi, tu theo kh nng. Ti c ca nhng con ngi d nhin l tng i v mun hnh mun v: vi nhng ch trng rt khc nhau, phn ln nhng ngi ny u i phi hu b ci hin ti v mt ci g tt p hn. Nhng nu thc hin tng ca mnh, h phi dm ln trn mt xc ngi, bng qua mt con sng mu, th theo ti lng tm h cng c quyn cho php h lm nh th, song cng cn phi xt ci tng kia, xt quy m ca n na, - xin ng ch cho im ny. Trong bi bo y ti ni n quyn phm ti c ch l theo ngha (ng nh cho rng cuc tranh lun ca chng ta xut pht t mt vn lut php y). V chng, cng khng c g ng phi lo ngi cho lm: hu nh khng bao gi m ng tha nhn ci quyn ca h c, m li hnh hnh h, treo c h ln (tu theo mc ) v nh vy l m ng thc hin ng ci s mnh bo th ca mnh, mc du trong nhng th h sau chnh ci m ng y li s t nhng ngi b hnh hnh ln b th m hng khi (t nhiu tu theo mc ). Loi u bao gi cng l ch nhn ca hin ti; loi sau l ch nhn ca tng lai. Loi u bo tn th gii v lm cho th gii tng thm v s lng; loi th hai thc y th gii v dn dt n n mc ch. M loi ny cng nh loi kia u c y quyn tn ti nh nhau. Tm li, theo ti th tt c u c quyn ngang nhau v vive la guerre ternelle (2) tc l cho n Tn Jerusalem (3) d nhin! - Th anh cng tin Tn Jerusalem ? - Tin, - Raxkonikov p, ging rn ri - mt vn ci gm xung t, vn dn mt vo mt im chn trn tm thm nh sut trong thin trng ngn ca chng. - Th... anh c tin Thng khng? Xin anh b qua cho thi t m ca ti. - Tin! - Raxkonikov ngng mt ln nhn Porfiri nhc li. - Th anh c tin s tch Lazaro phc sinh (4) khng? - Tin, nhng sao ng li hi nh vy? - Anh tin theo ngha en ch? - Theo ngha en.
Trang 214/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Th c y... Ti cng ch v t m m hi th thi. Xin li anh. Nhng, xin php anh, ta li tr v chuyn ban ny. Khng phi bao gi ngi ta cng hnh hnh h du; cng c ngi... - chin thng trong sinh thi h? ng, cng c ngi chin thng trong sinh thi h, th v... - Chnh nhng ngi li bt tay vo hnh hnh k khc? - Nu cn, m ng cng bit y a s u lm nh vy. Ni chung, nhn xt ca ng rt tinh t. - Cm n anh. Nhng ny, anh cho bit l lm th no phn bit c nhng con ngi phi thng y vi nhng ngi bnh thng? Mi sinh ra h c mt vi du hiu g hn? Ti mun ni l trong trng hp ny cn phi c mt tiu chun chnh xc hn, hay ni cch khc l phi c mt du hu b ngoi r rt hn: anh b qua cho nhng thc mc t nhin mt con ngi thc t v trung tn nhng trong trng hp ny c l cn phi c mt cch trang phc c bit chng hn, hay c mt du vt g? V chc anh cng nhn rng nu xy ra mt s nhm ln v mt ngi no thuc v mt loi ny li tng rng mnh thuc loi kia ri quay ra "loi tr mi tr lc", nh anh va ni mt cch rt mnh xc , th... - ! trng hp y cng thng xy ra lun. Li nhn xt ny li cn tinh t hn ln trc na. - Xin cm n anh - Khng dm. Song cng xin ng lu l s nhm ln ch c th c trong loi ngi u thi, ngha l "nhng ngi bnh thng" theo nh cch gi c l cng khng hay ho lm ca ti. Tuy bm sinh h vn c khuynh hng phc tng, song v mt s tr tru no ca to ho m ngay c con b cng khng thot khi, c nhiu ngi trong bn h thch t cho mnh l nhng k tin phong, nhng k "ph hoi" ri sa vo mt " mi", m l mt cch hon ton thnh tht. ng thi h li thng khng hay ch n nhng ngi thc s mi, thm ch li cn khinh mit nhng ngi ny na coi ngi ta nh nhng k lc hu, t tng thp hn. Song, theo ti, y khng th c mt nguy c g nghim trng c, v ng cng khng c g ng phi bn tm, v h khng bao gi i xa c. tr ci thi ngng cung y, d nhin cng nn qut roi vo h nhc nh cho h bit thn bit phn nhng khng nn lm g hn th, v chng vic ny cng chng cn ai thi hnh c; t h qut vo h thi v h l nhng k rt mc lun thng o l, c khi th lm h cho nhau, c k li t tay mnh qut vo mnh... Ngoi ra, h li cn quy nh ra nhng hnh thc sm hi cng khai t trng tr na: kt qu tht l p v b ch. Tm li ng khng c l do g phi lo lng bn tm c... C mt quy lut nh th y. - y t nht v mt y anh cng lm cho ti yn tm c cht t, nhng li th ny mi kh ch: xin anh cho bit l nhng k c ci quyn m hi k khc, nhng ngi phi thng y, c nhiu khng? L tt nhin ti sn sng nghing mnh trc h, nhng d sao anh cng phi nhn l nu h qu nhiu th cng sn gy tht y, nh? - iu ny na cng xin ng ng lo, - Raxkonikov ni tip, ging vn nh c - Ni chung, nhng ngi c mt tng mi hoc ch c kh nng ni ra mt iu g mi thi, cng t lm, t mt cch k l na l khc. Ch bit r l cch phn phi ngi thnh tng lot v tiu loi chc chn c mt quy lut no ca to ho quy nh mt cch chnh xc v cng bng.
Trang 215/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Ci quy lut th d nhin hin nay chng ta cha bit, song ti tin l n tn ti v sau ny ri c l chng ta s bit. Ci m ng to ln, ci m vt hu y tn ti trn mt t rt cc cng ch ri qua mt qu trnh b n no , qua s giao hp phc tp gia cc ni ging, chng tc, c sc sn sinh ra cho c mt con ngi, trong hng nghn ngi khc, t nhiu c tnh dc lp. Nhng ngi c mt trnh c lp cao hn th trong mt vn ngi mi c c mt (y ti ni ng chng th thi, cho d hiu). Cao hn na th trong mi vn ch c mt. V phi n hng triu ngi mi c c mt bc thin ti. Cn nhng v nhn, nhng ngi nm gi vn mnh ca nhn loi th c l cn c mt ngi xut hin sau khi hng nghn triu ngi bc vo cuc sng. Tm li cng cha bao gi ti gh mt vo ci l c y ca to ho xem qu trnh n din bin ra sao c. Song chc chn l c v phi c mt quy lut nht nh; y khng phi c s ngu nhin c. - Ny, sao, c hai ngi a y ch? - cui cng Razumikhin phi ku ln - Hai ngi ang x nhau hay sao y? Ngi m ch ngo nhau c l khng ch? Rodia, cu ni chuyn ng n y ch? Raxkonikov lng l ngng b mt nht nht v gn nh bun ru ln nhn bn, khng p. Bn cnh b mt trm lng v au kh , ci v cay c trng tro, l lm tru chc v v l ca Porfiri li cng c v l lng i vi Razumikhin. - Ny cu, nu qu tht cc cu ni chuyn ng n th... Tt nhin cu c l khi ni rng vn khng c g mi v cng ging nhng iu m chng ta c, nghe hng nghn ln ri, song ci iu tht s c o trong , ci m qu tht l ca ring cu y, mt ngh khin mnh phi kinh hi l cu ch trng c th giet ngi theo lng tm, m, xin li cu, li ch trng mt cch cung tn nh vy na ch! Cho nn mi l ci ch o trong bi bo ca cu. Theo mnh, dung th kiu git ngi theo lng tm li cng kinh khng hn l mt s dung th chnh thc, hp php na. - Rt ng, th li cng knh khng hn y, - Porfiri m theo. - Khng, cu i qu xa ri y? Hn l c mt s nhm ln g y! Mnh s c bi bo... cu i qu xa ri! Cu khng th ngh nh vy c... Mnh s c. - Trong bi bo khng h c nhng , m ch c nhng m d thi! - Raxkonikov ni. - ng, ng - Porfiri tip ngay - by gi ti gn thy r c cch anh nhn nhn ti c nhng... Xin anh b qua cho ci tnh dai dng ca ti (ti lm phin anh nhiu qu, chnh ti cng thy ngng) y anh xem, lc ny anh c ni i ni li vi ti l c yn tm v s ln ln c th xy ra gia hai loi ngi, song... tuy vy cng c mt s trng hp thc t lm ti lo lng. Chng hn, v th c mt ngi n ng no , mt ngi thanh nin t do cho mnh l mt Licurg hay mt Mohammet... tng lai, c nhin, ri anh ta bn loi tr tt c nhng tr lc ngn cch anh ta vi ci tng lai . Anh ta ngh l phi thc hin mt cuc vin chinh, m mun vin chinh th phi c tin... Th l anh ta bt u kim tin cho cuc vin chinh y... anh bit ch? Zamiotov ngi trong gc bng ph ci. Raxkonikov cng khng h a mt v pha hn. Chng p, ging bnh thn: - Ti cng phi tha nhn rng nhng trng hp nh th qu phi xy ra. V nht l ch c
Trang 216/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
nhng k ngu xun v hm mnh mi mc vo li cu y; nht l thanh nin. - y anh thy y. Th th sao? - Th th thi - Raxkonikov ci khy - Khng phi l li ti ti. S th n nh vy, v mi mi s nh vy. y nh cu ny (chng ht hm tr Razumikhin) va ni l ti dung th vic git ngi. Vy th sao? Chng phi x hi c m bo qu y vi nhng n y, nhng nh t, nhng quan to, nhng tri kh sai ri hay sao? Lo lng m lm g? Cc anh c tm th phm i thi! - V nu chng ti bt c hn? - Th hn phi n ti. - D sao anh cng tht l logic. Nhng cn lng tm hn th sao? - Ci th c can h g n ng? - L ti hi th, cng v lng nhn o thi! - Ngi m c lng tm th s au kh nu nhn thc c li lm. chnh l hnh pht ri, khng ni chi n ngc t na! - Nhng m, nhng bc thin ti - Razumikhin hi, my cau li, - nhng k c quyn git ngi y, chc h phi khng au kh t no ht, d lm mu? - Ti sao li c ch phi? y khng c s chun y cng khng c s cm on no c. Ai thng hi nn nhn th ngi y au kh. Ni thng kh bao gi cng l h qu tt yu ca mt lng tm rng ln v mt tm hn thm thu. Nhng con ngi tht l v i, chc phi chu mt ni bun su rng trn ci i ny, - chng bng ni thm, ging trm ngm khng n khp vi phong thi ca cu chuyn. Chng ngc mt nhn mi ngi, v t l, v cm ly m. Chng qu bnh thn so vi thi ca chng lc ny khi bc vo, v chng cng cm thy nh vy. Mi ngi u ng dy. - y, d anh c s v ti, anh c gin ti hay khng, - Porfiri li ni nh kt lun - th qu tnh ti cng khng th cm lng m - xin anh th li - hi thm anh mt cu nh na (qu tht ti quy ry anh qu) ti ch mun trao i qua mt nh, chng qua ch cho khi qun thi. - c, ng c ni ci nh y ra - Raxkonikov p, gng mt nghim ngh v nht nht, ng trc mt Porfiri ch i. - Th ny... Tht qu ti khng bit c th no cho r. ci ny n cng qu k quc... mt ngh c tnh cht tm l hc... Th ny, khi anh tho ra bi bo, khng th no, th h... anh li khng t xem mnh l y, d ch cht nh thi, xem mnh nh mt con ngi phi thng v ang ni ln mt mi theo ci ngha anh hiu... C phi th khng no? - Rt c th - Raxkonikov p, ging khinh b. Razumikhin rm rt nh mun ni iu g. - th th phi chng chnh anh c th... chng hn gii quyt mt s tht bi, kh khn trong cuc sng vt cht hoc gp phn thc y bc tin ca ton th nhn loi - anh c th quyt nh vt qua tr lc? Git ngi, ly ca chng hn?
Trang 217/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
on, hnh nh Porfiri li bng nheo mt tri v ci thm, ht nh lc ny. - Nu ti vt qua tr lc tt nhin ti s khng ni vi ng! - Raxkonikov p, vi mt v khinh mit y ngo ngh v khiu khch. - Khng phi u, ti ch nh vy ch tm hiu bi bo ca anh r hn v phng din vn hc thi! "H, tht l l liu v trng tro!" - Raxkonikov kinh tm ngh thm. - Xin ng lu cho - chng xng ging p - rng ti khng tng tng mnh l Mohammet hay Napoleon... cng khng phi l mt nhn vt no c c; cho nn, ti khng th tr li ng mt cch tho ng l ti s hnh ng ra sao nu vo a v h. - Thi i, nc Nga chng ta th hin nay ai m khng t cho mnh l Napoleon? - Porfiri bng ni vi mt ging thn mt khng khip. Ln ny ngay trong ging ni ca ng ta cng c mt ci g c bit r rng. - Khng phi l tun va ri, mt Napoleon tng lai kh m Aliona Ivanovna nh ta sao? - Zamiotov t trong gc nm ra mt cu. Raxkonikov lng thinh a mt chm ch v rn ri nhn Porfiri. Razumikhin sa sm mt xung. T ny anh bt u ngh l c mt vn g y, anh quay mt gin d nhn quanh. Mt pht im lng nng n tri qua. Raxkonikov quay gt ra v. - Anh i y ! - Porfiri n cn ni v cha tay ra, v cc k thn mt. - Rt sung sng, rt sung sng c lm quen vi anh. Cn v yu cu ca anh, anh c yn ch. Anh c vit i nh ti ni. Hay tt hn l anh t n ng ch ti lm vic vy... mt ngy no , mai chng hn. Mi mt gi c th ti cng s n y, ta s thu xp mi vic v s ni chuyn... Anh li l mt trong nhng ngi cui cng n ng y c th anh s ni cho chng ti bit mt iu g chng. - ng ta ni tip vi mt v ht sc cht phc. - ng mun chnh thc hoi cung ti theo ng th tc hn? - Raxkonikov xng ging hi. - lm g mi c ch? Lc ny th hon ton cha cn thit. Anh khng hiu ti. Anh thy y, ti khng b l mt c hi no v ti ni chuyn vi ht thy nhng ngi c cm , ti thu nht c mt s bng chng mt s ngi... Anh li l ngi cui cng... , tht l va ng dp, ng ta reo ln nh cht c iu g mng r - ti nh ng dp qu, kh tht! Porfiri quay v pha Razumikhin: cu c nh l cu lm mnh b h tai vi ci thng Nikolai y khng... y mnh bit, chnh mnh cng bit, - y quay v pha Raxkonikov, - chnh mnh cng bit hn v ti, nhng lm th no c? y ngay n Mitka m ti cng phi lm phin. Th y. Chuyn ti mun hi anh chng qua ch c th ny: khi ln thang gc, xin li anh: anh ln y khong gn tm gi phi khng nh? Phi - Raxkonikov p, on hiu ngay rng ng l mnh rt c th khng tr li nh vy. Th khi ln cu thang vo qung gn tm gi, hn l anh c thy tng hai trong mt cn phng bung ca m rng, anh c nh khng? C hai ngi th, hay t nht anh cng thy mt trong hai ngi ch? Lc y h ang sn, anh khng ch ? iu ny rt quan trng i vi
Trang 218/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
h! - Th sn ? Khng, khng thy - Raxkonikov thong th p, ta nh ang lc tm trong k c, trong khi bao nhiu tinh lc trong ngi chng u cng thng ln, trong khi ton thn chng au but n lng ngi i c on xem ci by cng ch no, nh ra mnh c ch no h chng? - Khng, ti khng thy h, v ti cng khng nh l c mt cn bung no m ca. Nhng tng gc th t (gi th chng khm ph ra ci by v hn hoan c thng), ti nh l c mt cng chc ang dn nh... trc mt bung b Aliona Ivanovna... Ti nh, ci ny th ti nh r lm... c my ngi lnh khing mt chic i-vng, h p ti vo tng... Nhng my ngi th sn th khng, ti khng nh l c h y. V u nh khng h c mt bung no m ca th phi. Khng, khng c. - Cu gi ci tr g th? - Razumikhin cht ku ln, dng nh va sc tnh v hiu ra. - Ny, th h qut sn ng vo ci ngy xy ra n mng, cn cu ny n cch y hai hm kia m. Cu hi v vn ci g th? - Ch! mnh li nhm ln ri! - Porfiri p trn - M kip, cu chuyn ny lm mnh ri tinh c c ln! - ng ta quay sang Raxkonikov ni tip nh xin li. - Ci vic cn bit xem c ai thy h trong cn nh vo qung tm gi khng n quan trng n ni ti m ra tng tng l anh cng c th ni cho chng ti bit... Ti tht n ln tt! - Phi thn trng hn mt t ch - Razumikhin mt sa sm xung. My cu sau ny ni phng ngoi. Porfiri Petrovich a hai ngi ra tn ca mt cch ht sc nh nhn. Hai ngi bn bc ra ng, v mt lm l, cau c, v my hc u, khng ai ni vi ai mt cu. Raxkonikov th ra mt ting rt di. Ch thch
(1) Ch cng cng ca nhn dn (trong chng trnh ca nhng ngi theo ch ngha x hi khng tng Php (1771-1837) (2) Chin tranh vnh cu mun nm (ting Php trong nguyn vn) (3) Tc thin ng (ch ca cc vn kin thn b gio (4) Lazaro l mt ngi cht i sng li do php l ca Jesus
Trang 219/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 18
- T khng tin! T khng th tin c! - Razumikhin lo lng nhc i nhc li trong khi c ht sc bc b nhng l l ca Raxkonikov. H n nh tr Bakaleyev; b Punkheria Alekxandrovna v Dunia i h y lu. Trong khi hng say tranh lun, Razumikhin c pht pht li dng li dc ng. y l ln u tin h bn n vic y mt cch khng p m: ch ring iu thi cng khin Razumikhin bi ri v xc ng ri. - Cu khng tin th tu, - Raxkonikov p vi mt n ci lnh lng v u oi - Xa nay cu vn th: cu chng nhn thy t g, nhng ti th ti cn nhc tng ch mt. - Tnh cu a nghi nn cu mi cn nhc... H... qu tht mnh cng thy ging ca Porfiri kh l k v nht l ci tn Zamiotov v li kia na! Cu ni c l, qu c mt ci g y... Nhng ti sao, ti sao mi c ch? - m qua, hn ngh li. - Khng i no, ngc li y ch? Nu chng n c ci ngh v l th l ra chng phi c dng mi cch che n i, chng phi giu kn con bi ca chng ri s bt chp... Nhng ng ny... tht l trng trn v thiu trn trng. - Nu chng nm c nhng bng chng, bng chng tht s y, hay t nht cng l nhng mi nghi ng c cht t c s, th qu nhin chng s c gng giu kn m mu ca chng mong thu c mt kt qu kh quan hn, hn na chng sot nh ti t lu ri kia. Nhng ng ny, chng li khng c bng chng, khng c ly mt s kin no c, ton l o gic, ton l nhng mi ng vc vin vng, khng da vo ci qui g c, cho nn chng mi c dng ci li tr tro y nht mnh... M c th l hn in tit ln v khng tm c bng chng ri cu qu m but ra nh vy. Cng c th hn cn c nh g na y. Ti trng hn cng thng minh th phi. C th hn lm ra v hn bit nht mnh... y c mt vn tm l ring... C phi tm cch gii thch nhng th cng ngy tht. Thi, k n! - M tht l kh , kh ! T hiu cu lm! Nhng... by gi chng mnh ni chuyn thng thn vi nhau (v nh vy l rt tt, t mng lm), t xin th tht vi cu, khng quanh c g, l t nhn thy ci ngh trong bn chng t lu ri kia, tt nhin ch mi trng thi phi thai thi, nhng d ch phi thai cng l qu lm ri. Lm sao chng n li dm ngh nh vy. Khng hiu ci r ca n n ch no? Gi cu bit mnh in rut ln n nhng no Gm cha? Mt sinh vin ngho kh, rc ri i v cnh tng bn v chng u ut, ch cn mt ngy na l ln ra m m man, v c th l chm bnh sn (cu ch im ny); mt ngi giu tng tng, y t i, c thc v gi tr ca mnh, mt con ngi tng sng trong x su thng rng khng nhn thy ai; o qun th rch bm, giy th khng , phi ng trc nhng tn cnh st bn thu, nghe nhng li l xc xc ca chng; ri chng li bt thn tng cho anh ta mt t hi phiu i anh ta phi tr tin cho mt vin hi thm Sebarov no , li thm mi sn t ngp nga trong cn phng kn mt, vi nhit ba mi Reaumer, ngt ngt ln v mt ng ngi; li phi nghe ni n v m st mt ngi m anh va mi n gp hm trc, v tt c nhng th trong khi d dy ang rng tuch. Lm sao m li khng ngt
Trang 220/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
i c? y th m chng da vo y, da vo tt c nhng th y nghi ng M kip? T hiu rng chuyn tht ng bc mnh, song Rodia , a v cu, t s ci vo mt mi bn chng, hay hn na: t s nh tot vo mt chng tt, nh mnh vo, nh vung ra vi chc bi y vi chng th phi i x nh th mi c, v chm dt i nh vy vi chng. Nh ln mt chng i! Can m ln! Tht nhc! "K ra hn trnh by tnh hnh cng gii y!" - Raxkonikov ngh thm. - Nh ln! Nhng ngy mai li hi cung ri! - Chng ni ging chua cht - L no mnh li i phn trn vi chng? Hm qua t dng h mnh trc mt Zamiotov qun ru nh vy, mnh bc qu i ri! - M kip T s ch thn n ng Porfiri. T s ly t cch b con, vt cho k ra mi thi, hn phi dc ht ra vi t mi c. Cn Zamiotov th... ", mi n by gi hn mi on ra?" - Raxkonikov ngh thm. - Khoan hng - Razumikhin bng chp ly vai chng qut ln - Va ri cu ni mt iu sai bt! T suy ngh ri: Sai bt! Cu bo hn by cu ch no? Cu cho rng hn nhc n hai ngi th l by cu hn? Nghin ngm mt t xem, nu chnh cu lm ci vic y, th cu c di g li i ni rng cu c thy ngi ta ang sn nh v c thy my ngi th sn? Ngc li, cho d cu c thy, cu cng s ni khng. Ai di g i buc ti cho mnh bao gi? - Nu mnh c lm vic y, chc chn mnh s ni l c thy my ngi th v cn bung Raxkonikov tip tc tr li, v min cng, chn ngy ra mt. - Nhng sao li ni nhng iu c hi cho mnh? - L bi v ch c nhng ngi qu ma hoc nhng k tp s khng my may kinh nghim mi b u chi y khi b hi cung! Mt ngi c cht t tr thng minh v kinh nghim chc chn s c gng nhn ht nhng s kin b ngoi khng chi ci c, ch c iu l hn s tm ra nhng nguyn do khc dn xp theo mt kiu ring, lm cho nhng s kin c mt ngha hon ton bt ng ri trnh by chng di mt dng thc khc. Chnh Porfiri c th tnh ton l mnh s tr li kiu y v ni l c thy my ngi th, lm cho li khai ca mnh c v ng s tht ri tm cch gii thch sau. - Nhng nu th th Porfiri s tr li ngay lp tc vi cu rng trc hm hai ngy chng c th thuyn no y c, v nh vy ngha l cu n y ngay hm xy ra v n mng, lc tm gi. Th l cu s vo trng mt cch d dng nh khng! Th chnh hn tnh nh vy y: hn mong rng mnh s khng c th gi suy ngh v t s vi tr li cho tht c l v cng mong rng mnh qun l ngy hm trc khng th c hai ngi th y c. - Sao li c th qun chuyn y c? - Khng c g d hn! Chnh v nhng chi tit, v ngha m nhng k tinh khn d vo trng nht y. Cng tinh khn th li cng t nghi ng rng ngi ta dng mt th on rt n gin cho mnh vo trng. Mun la c k ti xo quyt phi dng nhng cch ti n gin. Porfiri tuyt nhin khng kh nh cu tng u?
Trang 221/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Thng cha mt tht. Raxkonikov khng nhn c ci. Nhng cng lc y chng ly lm l vi lng hm h v nim thch th ca chng trong li gii thch va ri: trc , chng min cng ni chuyn mt cch chn ngn , ch v mt mc ch nht nh v v khng c cch no khc. "Mnh bt u th v vi mt s im no y ri sao?" - chng ngh thm. Nhng hu nh ngay lc y, chng bng thy bn chn ta h mt ngha bt ng v m lo u va cht n vi chng. Cm gic bn chn c ln dn trong lng chng. By gi hai ngi n trc cng nh tr Bakaleyev. - Cu vo mt mnh i, - Raxkonikov bng ni - mnh s tr li ngay tc khc. - Cu i u? n ni ri cn g? - Mnh c t vic... cn phi lm... Na ting na mnh s tr li... Vo nh cu c ni th. - Tu cu mun lm g th lm ch t s i vi cu! - Sao, cu cng mun hnh h mnh na - Chng tht ln, ging gin d, chua cht, nh mt trn y tuyt vng, n ni Razumikhin phi im bt khng dm cng na. Anh ng mt lt trn bc thm, nhn Raxkonikov ang bc nhanh v hng nh chng. Ri anh nghin rng, nm cht tay li v th rng ngy hm y s n vt Porfiri ra nh mt qu chanh, ri leo ln gc an i b Punkheria Alekxandrovna bt u lo lng hong ht v mi cha thy h n. Khi Raxkonikov gn v n nh, thi dng chng v m hi, chng th nng nhc. Chng leo vi ln thang gc, vo cn bung vn ng v mc ngay ca li. Ri hong ht v in di, chng lao vo gc bung ch c ci l thng trn giy dn tng m trc kia chng dng lm ni giu c, thc tay vo trong v thm d k lng l giu mt lt, s sm tt c cc k, cc np ca tm gy. Khng tm thy g, chng ng dy th mt hi di. Lc ny khi n trc nh Bakaeyev, chng cht ngh l mt vt no , mt si dy chuyn, mt chic nhn, hoc mt mnh giy gi c nhng ging ghi ch vit tay ca m gi, rt c th but ra v lt vo mt k h no chng, ri, sau ny, bt thn l ra thnh mt tang chng khng sao chi ci c. Chng ng yn nh ang trm t mc tng, v mt n ci k l, ti nhc, gn nh in r thong hin trn mi chng. on, chng cm ly m v ra khi bung. ngh ca chng c ri tinh ln. Chng bc xung cu thang v i ra cng v t l. - A, ng ta y ri! - mt ging m m ku ln. Chng ngng u: ngi gc cng ng trn ngng ca bung ang tr chng cho mt ngi thp b dng dp nh mt ngi tiu thng. Ngi ny mc mt chic o di v mt chic gil ng xa trng nh mt m n b nh qu. u hn i mt chic m ct-kt cu bn ci xung pha trc v c ngi hn trng nh g. C nhn b mt hom hem v nhn nheo ca hn, th hn cng phi qu nm mi, i mt hn nh v hm su vo trong hc mt, c mt v g lm l, nghim ngh v bt mn. - G vy? - va hi Raxkonikov va i v pha ngi gc cng.
Trang 222/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Ngi l mt gm gm lic mt nhn chng, chm ch quan st chng mt lt, khng vi v, on chm ri quay lng li, v, khng h rng, hn ri khi cng i ra ng. - C chuyn g th? - Raxkonikov qut ln. - A y, c ngi n hi thm xem c mt sinh vin tr y khng, lo ta ni tn cu v tn ca b ch tr ra. Va lc y cu i xung, ti ch cu, th la lo ta bc. Cu thy y! Ngi gc cng cng c v hi ngc nhin, song ch mt t thi. Lo suy ngh thm mt lt ri quay lng li v chui vo bung. Raxkonikov lao theo ngi l mt v thy ngay y ang i dc b ng bn kia, vn vi bc chn u u chm ri, mt dn xung t ta nh ang suy ngh iu g. Ch mt nhong sau chng ui kp, song c i sau lng y mt lt. Cui cng chng tin ln ngang hng v nhn cho sang mt y. Ngi kia nhn ra chng ngay. Mt hn aq nhanh v pha chng, nhng ri li ci xung. H i cnh nhau nh vy trong khong mt pht, khng ai ni nng g. - ng c hi ti, ni ngi gc cng? - Cui cng Raxkonikov hi kh. Ngi l mt khng p, cng khng nhn chng. C hai li im lng. - Ny, sao th... ng n tm ti, sao by gi li kn ting th... th ngha l th no? Ging Raxkonikov t qung, li ni c nghn li nh khng chu ra khi c. Ln ny, ngi l mt ngng u ln v nhn Raxkonikov vi i mt gm gm, him c. - Qun git ngi! - y bng ni, ging rt kh nhng r rng v rnh rt Raxkonikov i bn cnh y. Chn chng bng mm nhn ra, sng lng lnh tot i v tim nh ngng p trong chc lt, h i cnh nhau nh th trm bc, khng ni vi nhau mt li. Ngi kia vn khng nhn chng. - Nhng m ng... sao... ai l k git ngi - Raxkonikov th thm rt kh. - Chnh my l k git ngi, - ngi kia ni, - ging cng rnh rt v cng rn ri hn. Ri vi mt n ci hn hc v c thng, hn li nhn thng vo gng mt ti nht v i mt n ra ca Raxkonikov. H ra n mt ng t ng. Ngi l mt r sang tri v i thng khng ngoi li. Raxkonikov ng sng ti ch, mt nhn theo ngi kia mt hi lu. Chng thay ngi l mt i c dm chc bc li ngonh i nhn chng vn ang ng yn ch c. ng xa nh th khng th no phn bit c r, song Raxkonikov cng c cm gic nh ngi l mt li nhn chng vi n ci hn hc v c thng lc ny. Bc chm chp, lo o trn i chn r ri, Raxkonikov quay tr v v leo ln bung, ngi lnh tot Chng b m t ln bn v ng im cnh bn khng nhc nhch n mi pht. Ri, kit sc, chng nm ln i-vng, v vi mt ting ku khe kh, dui thng i chn au nh dn. Mt chng nhm nghin. Chng nm nh vy n na ting. Chng khng ngh g ht. Ch mt vi ngh hoc vi mu ngh, nhng hnh nh m h, hin ln trong tr chng khng trt t, khng mch lc, nhng khun mt m chng tng thy xa
Trang 223/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
kia hi cn th u hay gp mt ln u , v lu nay chng khng bao gi cn nh li: ci gc chung nh th V..., mt vn bi-a trong qun ru, v cnh bn c mt vin s quan no , mt mi thuc x-g trong mt hiu bn thuc l tng su di t, mt tim gii kht, mt, cu thang ti en, nc bn chy lnh lng v trng vt ba bi, v xa xa, c ting chung nh th ngy ch nht t u vng li. Nhng hnh nh k tip theo nhau trong mt cn lc quay cung. Cng c mt vi hnh nh lm chng thch th v chng c cm gi li, song n li tan i, v c mt ci g bn trong ln bng va chng, tuy khng nng n lm... Thnh thong chng cn thy d chu na... ci cm gic n lnh vn cha ht, nhng hu nh cng l mt cm gic d chu. Cht nghe thy bc chn vi v v ging ni ca Razumikhin, chng nhm mt gi v ng. Razumikhin m ca v ng mt lc trn ngng ca. on anh rn rn bc vo bung v thn trng n cnh i-vng. C ting Naxtaxia th thm: - ng ph, cho cu y ng cho y gic , ri s n sau. - ng y, - Razumikhin p. C hai rn rn bc ra v ng ca li. Na ting na tri qua, Raxkonikov m mt ra v li dui thng ngi trn i-vng, hai tay bt cho di u. "Hn l ai? Con ngi tri t di t ln y l ai? Hn u v hn thy c nhng g? Hn thy ht, khng cn nghi ng g na? Vy th hn np u v ng u m quan st? Sao mi n by gi hn mi l mt? Hn lm th no m thy c? C th no nh th c chng? Hm! - Raxkonikov ngh tip, ngi rng mnh but lnh, - v ci hp t trang m Mikolai tm thy sau cnh ca, l no li c th nh vy? Tang chng? Ch mt im cn con m em xt k cng c th bin thnh mt tang chng bng c ci kim t thp Ai-cp. Mt con rui bay qua, v n nhn thy. C th nh th c chng?". Chng bng ngao ngn nhn thy th cht mnh suy nhc qu i. "L ra mnh phi bit trc nh th!" - chng mm ci chua cht - mnh cng tin cm c tm trng ca mnh, th th lm sao mnh li dm cm mt cy ru v nhng tay vo mu? L ra mnh phi bit trc chuyn mi phi... , nhng mnh bit trc ri y ch! - chng th tho, tuyt vng. i lc chng li ng sng li trc mt ngh: "Khng, nhng con ngi y khng phi c c nn nh th ny. Ngi cha t thc s, ngi c php lm tt c mi vic, bn ph Toulon, t chc mt v thm st Paris, b qun o qun ca mnh Ai Cp, tiu ph mt na triu ngi trong chin dch Moskva v nh trng lng bng mt tr chi ch Vilna (1); con ngi , n khi cht ngi ta dng tng cho n, vy ngha l, vi n, mi vic u c php lm. Khng, nhng con ngi c nhng tm thn khng phi bng tht m bng ng!" Mt ngh khc ngoi l bt cht hin n, sut lm cho chng bt ci ln. "Napoleon, Kim t thp, Waterloo, v mt m gi hom hem nhp nha, v go ca mt vin th li, mt m ch hiu cm ty tin c mt ci rng bc t di ging th c lin quan g vi nhau? C ai nut tri c chuyn ny, ngay c Porfiri Petrovich na? Lm th no cho hn tin c chuyn ny? M hc s can thip vo y: "Napoleon m li b
Trang 224/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
xung di gm ging "m gi" y! Ch, ch m tht!" Thnh thong chng cm thy nh mnh ang m sng: chng ri vo tm trng khch ng ca ngi ln cn st. "Con m gi y th chng c ngha l g! - dng t tng ca chng cun cun ln tng t mt M gi y... c, th c cho l mt sai lm m vn khng phi ci m y! M gi ch l mt cn bnh thi, mnh nh vt qua tr ngi tht nhanh... Khng phi mnh git mt mng ngi; mnh bit mt nguyn l; ci nguyn l y th mnh git c ri, nhng cn vt qua th mnh cha vt c, mnh vn cn ng bn ny... Mnh ch mi git c thi. M ngay vic ny cng cha bit cch lm na... Nguyn l? Ti sao va qua ci thng ngc Razumikhin li i s v bn x hi? H l nhng k cn c, ham bun ham bn, h lo n "ci hnh phc chung"... Khng cuc sng n vi ti ch c sng c mt ln thi v khng bao gi tr li na, ti khng mun ch i "ci hnh phc chung". Ti mun bn thn ti sng, khng th th ng sng cn hn. Cn sao na? Ti ch khng mun nh lng i qua trc mt b m i kht m c gi cht ly ng rp trong ti ch i ci "hnh phc chung". C ni l "Ti gp mt vin gch vo hnh phc chung, cho nn ti tm thy s thanh thn trong tm hn". Ha ha. Vy th ti sao cc ngi li b st ti? i ti ch c mt ln sng, ti cng mun sng cuc sng ca ti... V m hc ta ch l mt con rn, khng c g khc hn - chng bt ci ln nh mt thng in - ng, qu tht ta l mt con rn - chng ngh tip, bm ly ci tng mt cch h h, vi u vo n, mn m n, ng n lm tr tiu khin, - ng th, trc ht l bi v lc ny ta ang lp lun rng ta l mt con rn, sau na l bi v trong mt thng rng ta quy ry c Thng ch tn, ku go ngi chng gim cho rng ta mu vic y khng phi v ming da ca ta, cng khng phi v s thch ca ta m v ta theo ui mc ch tuyt m v cao qu, ha ha! Th ba na l bi v ta t ra nguyn tc phi tin hnh cng vic ht sc cng mmh, phi cn nhc nng nh, phi c mc v phi chnh xc nh s hc trong tt c nhng con rn sng trn th gian, ta chn con c hi nht, v khi git n, ta inh ninh t ch l ch ly ca n va chi dng cho nhng bc u ca ta thi, khng hn khng km (cn li th cng cho tu vin, theo li di chc ca n, ha ha). Ta ch th l mt con rn, - chng nghin rng kn kt ngh tip - bi v c th ta l mt ci g cn ti tin, cn thi tha hn c con rn b git, bi v ta linh cm trc l ta s t ni nh vy sau khi git n! C g so snh c vi ni khng khip ny? i, tin, hn mt! , gi ta mi thc hiu ng "tin tri" (2) ci nga, vung gm: Allah (3) phn truyn, hy vng mnh v ci u, hi "loi su b ang run ry kia!" ng "tin tri" c l lm, khi ng ta t ngang ng my khu i i bc nh - tht c v n vo c ngi ngay ln k c (4) m khng thm gii thch ly mt li. y vng mnh, bi con su run ry kia, v ng c c mun v khng phi l vic ca my. i? Khng i no, ta khng i no c th tha th cho m gi y! Tc chng bt m hi, i mi run run ca chng kh n, tia mt n ca chng ng li trn trn nh. "M ta, em ta, ta yu h bit nhng no! V u m nay ta li ght h? Phi, ta ght h, ta ght h vi mt cm gic nhc th v ta khng th chu c khi h cnh ta. Lc ny ta n gn m v m hn m, ta cn nh m hn m m li ngh l nu m bit. Lc y ta c th ni chuyn vi m chng? Ci ch tu ta thi... Hm. M y chc phi y nh ta, chng c tp trung t tng ngh tip dng nh ang vt ln vi cn m sng ang trn dn vo ngi chng... - i! gi y ta mi
Trang 225/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
cm con m y lm sao! M gi? Hn l ta s git hn mt ln na nu hn sng li. Ti nghip m Lizaveta! Sao m ta li v vo lc y? M k cng l tht sao mnh li hu nh khng h ngh n m ta th nh, c nh th mnh khng git m ta y Lizaveta. Sonya! Nhng con ngi tht ng thng, tht hin lnh, c i mt du dng H ng mn qu? Sao h li khng khc? Sao h li khng rn r? H hy sinh tt c... h c mt ci nhn trm lng v du dng... Sonya, Sonya, Sonya du hin!" Chng m man i; chng cng t ly lm l khng nh ti sao bng dng li thy mnh ng ngoi ng. Chiu xung. Bng ti dn dn dy c, nh trng rm mi lc mt sng hn, song khi tri li ngt ngt khc thng. Ngoi ng ngi qua li ng c, no l th thuyn, no l nhng ngi i lm cng ang i v nh, no l nhng k i do; khng kh phng pht mi vi, mi bi, mi nc ng. Raxkonikov bc i, bun b lo u: chng nh rt r l mnh ra khi nh vi mt nh no y, mnh c mt vic g phi lm gp, song ch xc vic g th chng qun mt. Cht chng dng li v thy bn kia ng, trn va h c mt ngi ang vy tay ra hiu cho chng. Chng bng qua ng i v pha ngi kia, nhng hn bng quay ngot li b i thng dng nh khng c chuyn g xy ra c, u ci gm, khng ngoi nhn li pha sau khng c v g l va ra hiu gi Raxkonikov c. "Ka hay cha c thc l hn gi mnh khng? Raxkonikov t hi, tuy nhin chng cng c bc theo. Chng i cha c mi bc, bng nhn ra c hn v chong ngi i: chnh l lo li bun lc ny, vn mc ci o di y, vn ci lng g y. Raxkonikov theo hn cch mt qung xa xa, trng ngc p thnh thnh hai ngi r vo mt ng hm, ngi l mt vn khng h ngonh li. "Hn c bit l mnh i theo hn khng?" - Raxkonikov ngh thm. Ngi l mt i vo cng mt to nh ln. Raxkonikov bc nhanh n cng v a mt nhn xem lo kia c ngonh li nhn hoc gi mnh khng. Qu tht khi hn qua ht vm cng, vo n trong sn, bn quay pht ngi li v dng nh vy tay ra hiu cho chng: Raxkonikov lin i vo cng, nhng vo n sn th khng thy ngi kia u na. Th ngha l hn ln cu thang gc u tin bn phi. Raxkonikov lao theo. Qu nhin t hai tng gc trn cn nghe thy ting chn bc thong th v u u. K l thay, ci cu thang trng nh quen quen. y l chic ca s tng th nht: nh trng di qua tm ca knh, bun b v huyn b; v y l tng hai. Ka, y chnh l cn bung nhng ngi th sn lm vic. Sao chng li khng nhn ra ngay nh? Nhng bc chn ca ngi i trc chng im bt. "Th tc l hn dng li hoc np u y". V y l tng th ba; c nn ln na chng? Xung quanh im lng qu; chng thy rn rn. Nhng ri chng vn c bc ln. Ting bc chn ca chnh chng lm cho chng s hi v lo lng. Tri i, sao ti om th ny? Ngi l mt chc l np trong mt x no gn u y. A! Ca bung trng ra cu thang m rng! Chng suy ngh mt lt, ri bc vo. Phng ngoi ti om v vng tanh, khng mt bng ngi, khng mt vt, tung nh ngi ta dn i ht. Chng rn rn bc vo phng khch, khp cn phng ngp trong nh trng vng vc, mi vt u vn y nguyn nh c: my chic gh da, tm gng, chic i-vng vng v nhng bc tranh ng khung. Trng rm nh mt qu cu bng ng s nhn vo ca s. "Chnh v nh trng cho nn mi im lng qu th ny, - Raxkonikov thm ngh - chc l trng ang g mi mt iu b n g y" Chng dng li, i ch; chng i hi lu, v vng trng cng yn tnh bao nhiu th tim chng cng p mnh by nhiu, n ni ngc chng au nhi ln.
Trang 226/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Xung quanh vn im phng phc. Bng mt ting rc kh v gn vang ln, ta nh c ai b mt nhnh ci, ri mi vt li chm vo im lng. Mt con rui thc gic bay ln m vo tm ca knh v vo ve rn r. Ngay lc y trong gc, gia chic t con v khung ca s, chng trng thy ci g nh mt chic o chong ph n treo trn tng. "Sao li c mt chic o chong y? - chng ngh - Trc kia c u?" Chng bc rt kh li gn v on ra rng c ai ang np pha sau chng. Chng thn trng gi tay vn chic o chong ln th thy c mt chic gh da, v trn gh mt m gi ang ngi, ngi gp hn li, u ci gm nn chng khng trng thy mt nhng chnh l m ta. Raxkonikov ng nhn m mt lt. "M ta s", chng ngh, on t t rt ru ra khi quai v ging ln nh s m gi mt nht, ri mt nht na. Nhng, l hay, b my nht ru m m cng khng h nhc nhch, tng chng nh ngi m lm bng g. Chng m hong, ci gm gn hn nhn cho k, nhng u m li cng gc thp xung. Chng ci rp xung st sn nh nhn mt m t di ln: chng nhn m gi v cht khip i. M gi ang ngi ci nhn nh, mt trn ci im lng m m c gi ht sc ng vang ln thnh ting chng khi nghe thy. Bng nhin chng thy nh ca bung ng h m v bn kia cng c ai ci ni th thm. Chng nh in nh di, ly ht sc ging ru vo u m ta, song mi nht ru ging xung th ting ci v ting th thm li mi lc mt to v r thm; cn m gi th r ra ci ngt ngho. Chng toan chy trn, nhng phng ngoi ng nght nhng ngi, cnh ca cu, thang m toang v u cu thang, dc cc bc cp, t trn xung di l nh nhng ngi, ch thy lc nhc nhng u l u. Mi ngi u nhn chng, nhng li tm cch giu mt v nn lng ch i... Tim chng tht li, chn chng khng nhc ln c, tng nh bt r xung. Chng mun ku ln mt ting... v tnh dy. Chng kh nhc th ra mt hi di, nhng l thay, gic m tung nh vn tip din: ca bung chng m rng v mt ngi chng khng h quen bit ang ng trn ngng ca chm ch nhn chng. Raxkonikov cha kp m hn mt ra vi nhm ngay li. Chng nm dn st xung i-vng khng ca quy: "C phi gic m ca mnh tip din hay khng?" chng t nh v li kh h mi mt ra lic nhn: ngi l mt vn ng nguyn ch c v tip tc nhn chng. Bng hn d dt bc qua ngng ca, khp ca cn thn, tin li gn bn, i mt lt, mt vn khng ri Raxkonikov ri t t, nh nh ngi ln chic gh da trc bn, cnh i-vng. Hn t m xung sn nh, cnh hn, hai bn tay ln u gy v t cm ln bn tay. R rng l hn chun b ch i lu. Qua i mi he h m, Raxkonikov thy ngi kia hnh nh cng ng tui; kh ngi chc nch, mt mt b ru rm mu hoe nht gn nh bc. Mi pht tri qua. Tri cn sng, nhng chiu ang xung dn. Trong bung im phng phc. T di cu thang cng khng c mt ting ng kh no vng ln. Ch c ting vo ve ca mt con nhng to, bay long chong hc vo ca knh. Cui cng, tnh hung ny khng sao chu c na. Raxkonikov bng vng dy v ngi ln i-vng. - No, ni i, ng mun g? - ti bit m: ng khng ng m ch gi v ng thi, - ngi l mt bung mt cu tr li
Trang 227/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
k quc v im nhin ct ting ci. - Xin php ng c t gii thiu: Arkadi Ivanovich Xvidrigailov. Ch thch
(1) on ny nhc ti nhng hnh ng ca Napoleon (2) Tc Mohammet Hi gio (3) Thng ca Hi gio (4) m ch mt hnh ng ca Napoleon nm 1791
Trang 228/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 19
Phi chng gic chim bao vn tip tc? - Raxkonikov t hi mt ln na. Chng a mt ng vc v e d nhn ngi khch bt ng. - Xvidrigailov? V l! Lm g c chuyn y! - cui cng chng ng ngng ni to ln. Hnh nh khch khng my may ly lm l v my cu chng va tht ra. - Ti n gp ng c hai mc ch: trc ht ti mun c lm quen vi ng, v t lu ti c nghe ni v ng nhiu iu rt l th v rt vinh hnh cho ng; th n, ti mong rng ng s vui lng gip ti mt vic c lin quan trc tip n quyn li ca em gi ng, Avdotia Romanovna. Nu ti c th ny n gp, khng c ai gi gm g, th do mt thnh kin c, thm ch tiu th cng khng cho ti vo sn na, cn c ng gip cho th ngc li, ti hy vng rng... - ng hy vng ho ri, - Raxkonikov ngt li. - Xin hi, phu nhn v tiu th mi ln hm qua phi khng . Raxkonikov khng p. - Hm qua, ti bit. Chnh ti cng mi n y c ba hm nay. Rodion Romanovich , v vic ny ti xin ni vi ng nh sau, ti khng thy cn phi t thanh minh, nhng cng xin php hi ng cu ny: tht ra trong tt c cu chuyn , ti c lm iu g c bit ti li khng, ngh l ni mt cch khng c nh kin g, ch phn on theo lng tri? Raxkonikov vn im lng nhn hn. - Ti c eo ui mt ngi thiu n khng ni nng ta, ngay trong nh ti, v "a nhng li r r b i xc phm n nng" ch g? (y, ti t buc ti trc ri y!) Nhng ch xem ng th ngh rng ti cng l mt con ngi, et nihil humanum(1). Ni tm li, ti cng c th b sa ng v em lng yu du (ci ny l d nhin ch ca ta khng th can thip vo c), y ch xin ng ngh cho nh vy l c th l gii c mi vic mt cch ht sc t nhin. Vn chung quy nh sau; ti l mt con qui vt hay ch l mt nn nhn? y, nu ti l nn nhn th sao? V trong khi bn vi ngi ti yu i trn sang M hay sang Thu S c th l ti vn p nhng tnh cm ht sc tn qu, li cn ngh n vic xy p hnh phc cho c hai ngi na! L tr vn phng s cho tnh cm m; c l k b ti lm hi nhiu hn c li chnh l ti cng nn, xin ng tin cho nh vy! - Nhng vn hon ton khng phi ch y! - Raxkonikov bc bi ngt li, - chng qua ng l mt ngi gh tm. ng ng hay khng ng cng th thi, cho nn ngi ta khng thm nhn mt ng, ngi ta xua ui ng, th th ng bc i... Xvidrigailov bng ci ph ln. - ng ny tht... tht kh chi vi ng lm. - hn va ni va ct ting ci ht sc thng thn, ti cng nh mu mo mt t, nhng ng li xoy ngay vo im chnh.
Trang 229/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Th ngay khi ni th ng vn mu mo y thi? - Sao ? Sao - Xvidrigailov va nhc i nhc li va ci ha h - th ny th tht l bonne guerre (2) nh ngi ta thng ni, v mu mo ca ti qu cng l loi mu mo c th dung th c lm! Nhng ng cho ti ni nt ; d sao ti cng xin khng nh li rng gi khng c cu chuyn xy ra trong vn th s khng c g ry r ht. Marfa Petrovna... - Nghe ni ng cng cho Marfa Petrovna v bn kia th gii ri th phi? - Raxkonikov ngt li mt cch th bo. - ng cng c nghe ni vic ny ? M khng nghe sao c... y, v cu hi ny qu tnh ti khng bit ni sao, tuy lng tm ti hon ton trong sch trong vic ny. Ngha l xin ng ch ngh rng ti s li thi ny n, mi vic u xy ra mt cch bnh thng v ng l: cuc iu tra y t ch pht hin ra rng y l mt cn ng kinh xy ra v mi n no v ung n gn mt chai ru vang m i tm ngay, ngoi ra khng pht hin c cht g thm na... Khng , y, trong mt thi gian, nht l trong khi ngi trn toa xe la ln y, ti c ngh th ny: c phi ti c gp phn vo ci... tai nn ny khng, v ti lm cho b ta b kch thch v tinh thn hay mt ci g nh vy? Nhng ti i n kt lun rng chc chn khng th nh vy c. Raxkonikov bt ci. - Vic g ng phi lo! - Sao ng li ci? ng th ngh xem: ti nh c hai roi nh, thm ch cng khng c ln na... Xin ng ng cho ti l v s; ti cng bit r ti lm nh vy l rt b i, vn vn; nhng ti cng bit chc rng Marfa Petrovna c l cng ly lm hi lng v s... c th ni l s khim nh ca ti. Cu chuyn v em ng c khai thc ht nc ht ci. Marfa Petrovna phi ngi nh n ba ngy ri; khng cn chuyn g m em ru rao trn ph na, v li b ta lm mi ngi pht chn vi bc th y ri (chc ng nghe ni chuyn c th ri ch?). V bng nhin c hai nht roi y nh t trn tri ging xung... Trc ht b ta sai thng xe, nga... y l ti cha ni n nhng trng hp n b h rt thch ch khi b lng nhc, tuy b ngoi t ra phn ut. Nhng trng hp nh vy th ai cng c; thm ch con ngi ta cn rt thch, rt thch b lng nhc na, ng c nhn thy th khng? Nhng nht l n b, thm ch c th ni h ch bit ly th lm vui thi. C lc Raxkoniko toan ng dy b i chm dt cuc gp g ny. Nhng chng cht thy t m th no y, v dng nh cn mun tr tnh iu g na, nn li ngi yn. - ng thch nh p lm ? - chng hi, ging l ng. - Khng, khng thch lm, - Xvidrigailov im nhin p. - Cn nh Marfa Petrovna vi ti th hu nh khng bao gi nh nhau. Chng ti n vi nhau kh ho thun v xa nay b ta vn hi lng v ti. Sut by nm tri chung sng ti chi dng roi c hai ln (nu cha k mt ln th ba na, nhng trng hp ny li hi kh phn x): ln th nht l hai thng sau khi ci, ngay khi va v lng, v ln cui cng l ln va ri. Chc ng ngh ti l mt qui vt, mt k thoi ho, mt tn bo cha? H - h h - h... ny, Rodion Romanovich, chc ng cn nh cch y my nm, t do c nhng li "sm truyn n c", cng chng v bo ch s
Trang 230/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
nhc mt anh chng qu tc - ti qun mt tn - dng roi nh mt m ngi c trong toa xe la. ng cn nh khng? Do y, hnh nh ng vo nm y li xy ra ci "hnh ng qui g ca bo Th k" (y, bui ngm bi "m Ai-cp" trc cng chng y m, ng nh khng?) i mt en y m, i, thi thanh xun rc r nay cn u! y, ti l th ny: ti hon ton khng tn ng ci ng nh m ngi c, bi v tht ra khng c g... m tn ng! Tuy vy ti cng khng th khng tuyn b rng i khi cng c nhng "m ngi c" lm mnh nga chn, nga tay n ni ti thit tng khng c mt ngi no, d tin b n u chng na, li dm tin chc mi phn l mnh c th t ch c. Do y khng ai nhn s vic cho quan im y, th m y mi chnh l mt quan im nhn o, ung th y. Ni xong, Xvidrigailov t nhin ci ph ln. Raxkonikov thy r ngay rng con ngi ny c mt ch nh g dt khot trong u c. - Chc ng my ngy lin khng ni chuyn vi ai? - chng hi. - Gn nh th. Sao, chc ng ngc nhin khi thy ti d di? - Khng, ti ngc nhin v thy ng d di qu mc kia. - V ti khng mch lng trc nhng cu hi th b ca ng ch g? Phi th khng? Nhng... mch lng ci g? ng hi th no th ti cng tr li th y - hn ni thm, v cht phc l lng. - V ti hu nh khng quan tm c bit n mt ci g c, - hn ni tip, v nh trm ngm. - Nht l by gi, ti khng c vic g bn tm... V chng, ng cng c quyn ngh rng ti mun gy thin cm ca ng, nht l v ti ang c vic dnh dng n lm gi ng, nh chnh ti ni r. Nhng ti xin ni tht, bun lm! Nht l ba ngy nay, thnh th ti cn ly lm mng c gp ng na... ti ni th ny ng ng gin. Rodion Romanovich , chnh ng ti trng cng k qui lm, chng hiu ti sao. Cng ty ng mun nghi sao th ngh, nhng hin nay ng to mt ci g y khng ring giy pht ny ny m ni chung hin nay... y. y thi, ti xin thi, ng ng nhn mt! Ti khng n ni l con gu nh ng tng u! Raxkonikov, gm gm nhn hn. - C l ng cng chng phi l mt con gu. - chng ni. - Ti c cm tng ng l ngi lch thip hay t nht khi cn ng cng bit t ra mnh l ngi t t. - Nhng ti c quan tm g my n cm tng ca ai v ti u. - Xvidrigailov p xng, ging hu nh c v khinh b na, - cho nn ti t hi ti sao li khng lm mt k h lu: kh hu ta khoc o h lu cng thoi mi lm v, nht l nu mnh c xu hng t nhin v pha - hn ni thm on li ci ha h. - Song ti nghe ni l y ng c nhiu ngi quen. V ng cng c "t nhiu thn th" nh ngi ta thng ni. Nu vy th ng n ti lm g, nu khng c nhng mc ch nht nh? - ng ni ng y, qu ti c nhiu ngi quen, Xvidrigailov tip, khng tr li vo im chnh, - ti cng c gp h; ch l ti lang thang y ba ngy nay ri; ti nhn ra h, v hnh nh h cng nhn ra ti. Ti n mc cng tm tt v cng c xem l mt ngi c mu mt. Cuc ci cch in a khng ng chm g n nh ti: t ca ti ton l rng v ng c nui gia sc, thu nhp khng h mt cht no; nhng... ti khng tm n h; trc y ti cng
Trang 231/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
chn ngy: ti n ba hm nay m vn khng cho hi ai ht... Li ci thnh ph ny na! Khng bit n cu to theo ci kiu g. ng th ni ti nghe xem! Thnh ph ca bn th li v cc loi thy dng (3)! Qu trc kia y ti cng khng nhn xt c nhiu, tm nm trc y, khi ti cn chi bi y. By gi th ti ch cn mong vo gii phu na thi, tht y! - Gii phu th no? - Cn v nhng th cu lc b, nhng tim n Dussaud, nhng sng bi-a v nhng th gi l tin b ca cc ng th thi, khng c ti y cng c, - hn ni tip, khng n cu hi ca Raxkonikov. - V li hi u i lm c bc bp mi? - Th ng cng lm c bc bp y ? - Khng th bit lm th no? Chng ti c c mt cng ty ton ngi rt t t c, cch y tm nm; chng ti chi cho qua th gi; ng , ton nhng ngi lch thip, c c nhng nh th, nhng nh t bn. M ni chung trong x hi Nga chng ta th nhng k lu manh li l nhng k lch thip nht - ng c thy khng? V nng thn ti mi n ra nh th ny. Th nhng do y ti cng sut i t v n mt thng cha ngi Hy-lp Niegan. n y Marfa Petrovna xut hin, b ta thng lng mc c vi h ri chuc ti vi s tin ba vn rp (Ti n c thy by vn). Chng ti ci nhau v b ta lp tc ch ti v lng nh ch mt kho tng. B ta hn ti nm tui. Yu ti lm. By nm ti khng ra khi lng. V xin ng lu cho rng sut i b ta c gi ci t bin lai ba vn rp y i ph vi ti, thnh th h ti c nho nhoe g mt cht l b ta lp tc cm ti li! B ta khng t u? n b l h kt hp c tt c cc th trong ngi. - Th gi khng c t giy kia, ng s chun ch? - Ti khng bit ni vi ng th no y? T giy y hu nh khng b buc g ti c. Ti chng mun i u v chnh b Marfa Petrovna hai ln bn vi ti i du lch ra nc ngoi khi thy ti bun chn! Th c y! Trc kia ti cng c ra nc ngoi, v ln no ti cng pht bun nn ln. Cng khng hn nh th, nhng trng thy nhng bui bnh mnh trn vnh Napoli, nhn mt b m bun bun th no y. Kh chu hn c l t dng c mt ci g lm cho mnh bun tht? Khng, trong nc vn hn: y t nht chuyn g cng c th li cho k khc v t thanh minh cho mnh. C l by gi y ti s sn lng i thm him Bc cc, v J ai le vin mauvais (4), ti ght ung ru lm, m ngoi ru ra th khng cn cch g na. Ti th. ny, nghe ni ch nht ny Berg s biu din bay trn mt qu khinh kh cu rt ln vn Yuxupov, ai mun cng i ch phi tr mt s tin no phi khng? - Sao, ng mun bay ? - Ti y ? khng... l ni th... - Xvidrigailov lp bp, v m chiu. "Tht ra hn mun ci g th khng bit" - Raxkonikov t hi. - Khng, t giy y khng b buc ti, - Xvidrigailov trm ngm ni tip, - ti khng ra khi lng l t ti. Hn na, cch y gn mt nm, nhn ngy l thnh ca ti. Marfa Petrovna trao li t giy cho ti, li cn biu thm mt s tin kh ln. Ch b y c mt s vn. "Arkadi Ivanovich, ng thy ti tin ng n th no, - Phi, b ta ni th y! ng khng tin b ta ni
Trang 232/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
th ? ng nn bit l ti tr thnh mt v in ch kh gii giang trong cc lng quanh vng ngi ta bit ti c. Ti li cn t mua sch v na. Lc u Marfa Petrovna khuyn khch ti, nhng ri li s ti c nhiu qu m ngi i. Hnh nh by gi khng c Marfa Petrovna, ng bun lm th phi? - Ti y ? C l, c l ng y. nhn th... ng c tin ma khng? - Ma g? - Ma y m, ma thng thng y ch cn ma g? - Th ng tin ? - Cng tin m cng khng, pour vous phaire (5)... Ngha l khng hn l khng... - ng c trng thy hay sao? Xvidrigailov nhn chng, v trong khe mt hn c mt ci g k qui: - Marfa Petrovna c nh tr v thm ti, - hn ni, mm mo xch thnh mt n ci k . - Thm ng l th no? - V ba ln ri. Ln th nht ti trng thy b ng hm chn ct, mt gi sau khi ti ngha a v. y l mt hm trc khi ti ln ng n y, ln th hai l hm kia, dc ng, lc rng ng, ga MalayaViesta, cn ln th ba th cch y hai ting, trong phng tr ca ti; lc y trong phng ch c mnh ti - Trong khi ng thc ? - Thc. C ba ln ti u ang thc c. B ta n, ni chuyn mt lt ri i ra ca. Hnh nh ti cn nghe c ting chn ca b y na. - Khng hiu sao ti cng ngh l th no ng cng phi gp nhng chuyn nh th! Raxkonikov bng tht ra v lp tc ly lm l v iu mnh va ni. Chng ang xc ng mnh. - Th ? ng ngh nh th ? - Xvidrigailov ngc nhin hi, - Tht th y, ti bo l gia hai chng ta c mt im g ging nhau m. - ng cha h ni nh th bao gi! - Raxkonikov p xng, ging tc ti. - Ti cha ni? - Cha! - Th m ti c ng l c ni ri. Lc ny khi ti vo thy ng nm nhm mt gi v ng, ti t nh: "ng hn y ri" - ng hn y ri l th no? ng mun m ch g? - Raxkonikov qut ln. - m ch ci g y ? Qu ti cng khng bit l ci g... - Xvidrigailov lng tng, v tht th v
Trang 233/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
hnh nh cn bi ri na, hai ngi im lng mt lt, ging mt nhn nhau. - Tht l v vn! - Raxkonikov bc bi ku ln. - Th nhng khi b y n, b y ni vi ng nhng g? - B nh ti y ? ng th tng tng xem, ni ton nhng chuyn vt vnh; con ngi ta k cng l tht: ti li cn ni gin ln na ch. Ln th nht b y vo (hm y ti mt lm ng : l cu hn, ri kinh yn ngh, ri a m, ri tic tang, xong xui u y ti mi v bung lm vic ngi mt mnh suy ngh) b y bc vo ca ni: "ng Arkadi Ivanovich , hm nay ng bn rn qu qun ln dy ng h phng n ri y". Qu nhin sut by nm nay, tun no ti cng ln y ng h ly, v mi khi ti qun b y li nhc. Hm sau ti ln ng i Petersburg. Lc y vo khong rng ng, ti vo ga - sut m qua ti ch ng g, ng vt, mi r ri ra, mt sng hp, - ti gi c-ph; cht thy Marfa Petrovna n ngi cnh ti, tay cm mt c bi. "Arkadi Ivanovich , ti bi cho ng mt qu xem i ng c bnh an khng nh? B ta vn bi bi rt nghim. Tic qu, sao lc y ti li khng bo b ta bi cho kia ch! Ti hong ht b chy. Va may lc y chung nh ga cng ro ln bo gi tu chuyn bnh. Hm nay va n tra xong, mt ba n rt ti t mang hiu v, bng nng trch, ti ang ngi ht thuc bng thy Marfa Petrovna vo, trang phc rt chng chc, mnh mc mt chic o di la xanh ui di lt tht: "Cho ng Arkadi Ivanovich! ng thy chic o ny th no? Amxka cng khng may kho c th ny u (Amxka l c th khu ca chng ti trong lng, xa vn l nng n, c i hc may Moskva v; c b khu o ) Marfa Petrovna quay ngi cho ti ngm. Ti ngm chic o, ri nhn k mt b ta, ti ni: "Marfa Petrovna, ch c nhng chuyn vy y m b cng ct cng n ni vi ti lm g" - " tri i, n quy ry ng cng khng c na sao!" Ti tru tc: Marfa Petrovna , ti mun ly v - "Ci th tu ng thi. Arkadi Ivanovich ; m v cha xanh c m ng i ly v khc ngay th cng chng c g vinh hnh lm u. V d ng c chn c ngi tt chng na, ti cng bit rng c ngi y ln ng ri cng chng ra g, ch t lm tr ci cho thin h thi". Ni on b ta i ra v ti ng chng nh nghe ting ui o st sot trn sn. V l tht, phi khng? - Nhng cng c th ny gi ng ni di sut - Raxkonikov ni. - Ti t khi ni di, - Xvidrigailov p, v trm ngm v dng nh khng n ci ging th l ca cu hi. - Th trc y ng khng bao gi thy ma ? - C ch, ch thy mt ln thi cch y su nm. Ti c thng gia n tn l Finka; hn cht va mi chn xong, th nhng ti qun mt, c gi theo thi quen: "Finka: tu u!", th l hn bc vo v i thng n ci t ci tu ca ti. Ti ngi ngh: "Hn tr th mnh y", v ngay trc khi cht, hn vi ti c chuyn xch mch kh to. Ti mi ni: "Sao my vo phng tao m li dm mc ci o rch ci tay th h, ct ngay, v li!". Hn quay ra v khng bao gi n na. Do y ti khng ni vi Marfa Petrovna. Ti cng toan lm mt bui l cu hn cho hn, nhng ri cng ngng ngng nn li thi. - ng i nh bc s khm cho.
Trang 234/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Ci th ng khng ni ti cng hiu l ti c bnh, tuy khng bit bnh g; theo ti th ti cn kho gp nm ng y, ti khng mun hi ng c tin l ngi ta c th thy ma khng. Ti mun hi ng c tin l c ma khng kia? - Khng, khng i no ti tin! - Raxkonikov qut to ln, ging cn c v hn hc na. - Thng ngi ta ni th no nh? - Xvidrigailov lm bm nh ni mt mnh, mt nhn sang bn cnh, u nghing nghing. - h ni: "Anh m, vy th nhng ci anh thy hin ln ch l mt gic m sng h o m thi". Th nhng ni nh vy khng c l gch cho lm. Ti ng l ch c ngi m mi thy ma; nhng iu ch chng minh rng ma ch c th hin ln cho ngi m trng thy m thi, ch khng h chng minh rng bn thn con ma l khng c tht. - D nhin l khng! - Raxkonikov bc tc nhn thm vo. - Khng ? ng ngh th ? - Xvidrigailov chm ri a mt nhn chng, ni tip. - Th nu suy lun th ny th sao. ng th ni h ti: "Ma c th ni l nhng mnh vn, nhng mu t on ca nhng th gii khc, l yu t phi thai ca n. Ngi khe mnh th d nhin khng thy c, v ngi khe mnh l th ngi trn tc nht cho nn ch sng cuc sng trn tc m thi, d sng mt cch trn vn v c khun php. Th nhng h m mt ci, h ci trt t bnh thng ca ci trn b ph v th lp tc bt u thy l ra ci kh nng tn ti ca mt th gii khc: v cng m nng th li cng tip xc nhiu hn vi ci th gii y, thnh th khi ngi ta cht hn tc l ngi ta bc hn sang th gii khc". Ti suy ngh vn ny t lu. Nu ng tin c cuc sng v lai th cng c th tin li suy lun . - Ti khng tin c cuc sng v lai. - Raxkonikov ni. Xvidrigailov ngi yn, v t l. - Cn nu bn kia ch c loi nhn hay mt th g nh th th sao? - hn cht hi. "Thng cha ny in" - Raxkonikov thm ngh. - y ta vn hnh dung vnh hng nh mt nim khng th hiu c, mt ci g to ln v cng. Nhng ti sao li nht thit phi to ln: Th nh ra, thay cho ci anh th tng tng mt cn bung nh xu nh ci bung tm m khi nh qu, gc chng y mng nhn, y ci vnh hng ch c th. ng , i khi ti vn tng tng nh th y. - Th ch nh, ch nh ng khng hnh dung thy ci g cng bng v c sc an i hn th sao Raxkonikov tht ln vi mt cm gic kh chu. - Cng bng hn ? Bit th no c, c l chnh nh th l cng bng hn cng nn, v nu phi ti th ti s c lm nh vy y ng ! - Xvidrigailov p, mi n mt n ci bng qu. Nghe cu tr li qui g ny, Raxkonikov bng thy ngi lnh tot. Xvidrigailov ngng du, nhn chng m m v bng ci ph ln. - Khng, ng th xt iu ny xem - hn ni to - cch y na gi chng ta cha gp nhau, by gi chng ta ang xem nhau l k th, gia hai chng ta c mt vn cha gii quyt, chng ta gt ci vn y sang mt bn v i vo nhng chuyn vn chng trit l nh th y? y, ti ni hai chng ta cng hi cng thuyn c, c ng khng no?
Trang 235/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- ng lm n, - Raxkonikov bc mnh p, - xin ng by gii nhanh ln v cho ti bit ng c nh n thm ti lm g... v... v... ti ang vi, ti c vic phi i ngay by gi... - Vng, vng c . Em gi ng, Avdotia Romanovna, sp ly ng Lugin Piotr Petrovich phi khng? - ng khng th ng ng g n em ti v ng nhc n tn em ti y hay sao? Thm ch ti cng khng hiu ti sao ng dm m ming ni n tn em ti trc mt ti, nu qu tht ng l Xvidrigailov? - Th ti n y l ni chuyn c y, lm sao li khng nhc c? - Thi c, ng ni i, nhng phi nhanh ln! - Ti tin chc rng v ci ng Lugin kia, mt ngi c h vi nh ti, ng phi c mt kin r rt, nu ng gp Lugin khong na gi ng h hay tng nghe ai ni v ng ta mt cch trung thc v chnh xc ng Lugin khng xng i vi Avdotia Romanovna u. Theo ti, trong vic ny Avdotia Romanovna hy sinh mnh mt cch kh ho hip v v t cho... cho gia nh. Qua tt c nhng iu ti c nghe ni v ng, ti c cm tng rng v pha ng, ng cng s rt hi lng nu cuc hn nhn ny khng thnh, min l quyn li ca em khng b xm phm. n nay c trc tip lm quen vi ng, ti li cng tin chc nh th. - Cn v phn ng th nh vy l rt ngy th, xin li, ti mun ni l rt tr tro. - Tc ng mun ni rng ti mun kim chc ch g ng ng lo, Rodion Romanovich , ti m mun kim chc th i no ti li ni thng ra nh th, ti c phi l mt thng ngc u. V vn ny ti xin bc l vi ng mt hin tng tm l k l. Lc ny khi thanh minh cho mi tnh ca ti i vi Avdotia Romanovna, ti c ni rng chnh ti l nn nhn. Th th by gi xin ng bit cho rng ti khng cn cm thy yu ng g na ht, thnh th chnh ti cng ly lm l, v tht ra trc kia ti qu c cm thy yu... - V n khng ngi ri v dm , - Raxkonikov ngt li. - Qu nhin ti l ngi dm v n khng ngi ri. V chng em ng c nhiu u th n ni ti khng th khng chu mt n tng no . Nhng by gi chnh ti thy ton l chuyn nhm. - ng thy th lu cha? - Ti nhn thy t trc, nhng n hm kia, lc gn n Petersbung ti mi bit chc. Ngay Moskva ti vn cn hnh dung l mnh ang i ng li cu hn Avdotia Romanovna v knh ch vi ng Lugin. Ti ngt li th ny ng b qua cho, ng lm n ni ngn li v ni thng vo mc ch cuc n thm hm nay c c khng? Ti ang vi, ti cn i c t vic. - Rt sn sng. Sau khi n y v quyt nh i mt chuyn... du lch, ti mun dn xp mt s vic chun b cn thit. Con ci ti li vi b d; chng n c ti sn ca m li, khng phi trng cy g vo ti c. M ti cng c ra mt b u! Ti ch ly v phn mnh nhng g Marfa Petrovna biu ti nm ngoi. i vi ti s tin cng . Xin ng th li cho, ti i ngay
Trang 236/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
vo vn y. Trc khi ln ng i du lch - v chuyn du lch ny c l s thc hin - ti mun thanh ton dt khot vi ng Lugin. Khng phi v ti ght b g ng ta lm, nhng chnh v ng ta m sinh ra chuyn xch mch gia ti vi Marfa Petrovna, khi ti c bit rng b ta dn xp nn cuc hn nhn ny. By gi ti mun nh ng thu xp cho ti gp Avdotia Romanovna phn trn vi c em - trc mt ng c l cng tt - rng trc ht ly Lugin khng nhng khng c cht li lc g m li cn thit thi to na l khc. Ri sau khi xin c em tha th cho nhng chuyn ry r xy ra trong thi gian gn y, ti s xin php c biu c em mt vn rp cho c em d b c tuyt ng Lugin, v ti bit chc rng c em cng vui lng c tuyt ng ta, min l c kh nng lm nh vy. - Nhng ng in ri, in tht ri! - Raxkonikov qut ln, v kinh ngc nhiu hn l v tc gin. - Sao ng dm n ni nh th? - Ti cng bit ng s qut ln; nhng trc ht, tuy ti khng giu, song s tin mt vn rp y nay cng tha, ngha l ti hon ton khng cn dng n. Avdotia Romanovna m khng nhn th c l ti s tiu ph i mt cch r di hn na, l mt. Sau na l lng tm ti hon ton trong sch, ti biu nh vy tuyt nhin khng c suy tnh thit hn g. ng c tin hay khng th t, sau ny ng cng nh Avdotia Romanovna s thy r chng qua v ti lm cho c em rt ng knh ca ng phi chu nhiu ni lo u phin h tht, cho nn ti thnh thc hi hn v chn thnh mun - khng phi l chuc li hay n b li nhng chuyn ry r n, - m ch mun lm mt vic g c ch cho c em, b v qu tnh ti khng phi ch c th lm nhng vic xu m thi. V th ti c cht suy tnh t li g th ti s khng ngh biu c mt vn rp, v ch cch y c nm tun thi ti c ngh biu nhiu hn. Hn na, ch cn t lu, rt chng thi; ti s ly mt ngi con gi, do tt nhin khng cn c th nghi ng g rng ti c mun mua chuc Avdotia Romanovna. kt lun, ti xin ni rng nu ly ng Lugin, Avdotia Romanovna cng nhn mt s tin nh th, ch c iu l ca mt ngi khc m thi... Xin ng ng ni gin, Rodion Romanovich , ng hy suy xt mt cch im tnh v bnh thn. Trong khi ni nh vy, chnh Xvidrigailov cng ht sc im tnh v bnh thn. - Xin ng chm dt cho! - Raxkonikov ni. - D sao th nh vy cng l lo xc mt cch khng th dung th c. - Khng lo xc t no u. C nh th th trn i ny con ngi ch c th lm hi con ngi m thi, khng c quyn lm l mt cht iu thin, ch v nhng hnh thc thng tc khng u. Tht v l. V th nh ti cht i chng hn, v li s tin ny cho em ng trong di chc, ch nh lc by gi c ta cng khc t ? - Rt c th. - khng u. M thi, th cng c. Nhng k ra c mt vn rp i khi cng hay. D sao ti cng xin ng ni li vi Avdotia Romanovna cho. - Khng, ti s khng ni li u. - Nu vy, ng Rodion Romanovich , chnh ti buc lng phi tm cch gp ring c em, tc l phi quy ry c ta.
Trang 237/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Nu ti ni li, th ng s khng tm cch gp ring na ch? - Qu tnh ti khng bit ni th no y. Gi c gp mt ln th hay lm. - ng ng hng. - Tic tht. V chng ng khng bit r ti. C l sau ny ta s thn nhau hn. - ng cho rng chng ta s thn nhau hn? - Sao li khng kia ch - Xvidrigailov mm ci ni on ng dy cm ly m, - khng phi ti mun phin ng lm g, v khi i n y ti cng khng dm trng mong g nhiu, tuy sng nay dung mo ca ng gy cho ti mt n tng rt mnh... - Sng nay? ng trng thy ti u? - Raxkonikov lo lng hi. - Tnh c thi... Ti c c cm gic l ng c mt ci g ging ti... Thi xin ng ng lo, ti khng hay nhng nhiu u; vi bn c bc bp ti cng n lm, cng tc Xvirbey, mt quan i thn c h xa vi ti, cng khng n ni kh chu v ti, vi phu nhn Prilukova, ti cng bit vit vo an-bom my ch v bc "c B" ca Raphaen, vi Marfa Petrovna cng sng c by nm tri khng i u, trong nh Vyazemxki Ch hng Rm ti cng tng ngh m hi trc, v c l ti cn i khinh kh cu vi Beng na. - Thi c. Xin hi ng sp i cha? - i u ? - Th ng va ni l i mt chuyn "du lch" m. - i du lch? phi? Qu tht ti c ni chuyn vi ng v chuyn du lch... y, y l mt vn rng ln... Gi ng bit vic ng ang hi l vic g! - hn ni thm on ci to ln mt trng ngn. - C th ti khng i du lch m li ly v cng nn; ngi ta ang lm mi cho ti mt ngi. - y ? - Vng. - Sao m chng th Nhng ti rt mun c gp qua Avdotia Romanovna mt ln na. Ti tha thit xin ng nh vy Thi, cho ng... phi! Th m qun mt! Trong chc th Marfa Petrovna c li cho c em ba nghn rp. Ci ny ti xin cam oan l ng. Mt tun l trc khi cht, Marfa Petrovna c vit chc th, lc y ti cng c mt. hai ba tun na Avdotia Romanovna c th nhn tin mt. - ng ni tht y ch? - Tht y Xin ng chuyn li li. Thi, xin cho ng. Ti tr cch y khng xa. Ra ca, Xvidrigailov vp phi Razumikhin.
Trang 238/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Ch thch
(1) mun ni "Homo sum et nihil humanum ame alienum put" (Ti l mt con ngi v khng c thuc tnh no ca con ngi m ti khng c) (2) "thng thn" hay "khn kho" (ting Php) (3) mun m ch n cc ng phi cch mng (4) Ru vo ti rt xu tnh (ting Php) (5) va lng ng
Trang 239/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 20
gn tm gi; hai ngi vi v n nh Bakaleyev ti trc Lugin. - Ai th cu? - Razumikhin hi ngay khi h ra ph. - l Xvidrigailov, chnh ci lo trang ch lm nhc em ti khi n lm gia s trong nh lo. Lo ta eo ui n, th l Marfa Petrovna v lo ui n ra khi nh. V sau b ta c xin li n. Th ri b ta bng ln ng ra cht. Sng hay h ni chuyn l ni v b ta y. Khng hiu sao ti thy s lo ta lm. Chn ct v xong, lo ln y ngay. Lo c v k quc lm v hnh nh ang quyt nh mt vic g... Hnh nh lo c bit mt ci g y... Phi bo Dunia coi chng lo y... ci ny ti mun ni vi cu y, cu nghe ch? Coi chng! - Liu lo y lm g c Avdotia Romanovna? Cm n cu ni vi mnh nh th... ta s phng, phng cho Avdotia Romanovna... By gi lo u? - Khng bit. - Sao cu khng hi? Ch, tic tht! M thi, t s tm ra. - Cu trng thy mt hn ch - Razumikhin hi sau mt lt im lng. - C trng thy, c trng thy hn hoi. - Cu trng r mt lo y ch? - Raxkonikov hi gn thm. - C ch, t nh rt r; trong mt m ng hng nghn ngi t cng nhn ra ngay, t nh mt dai lm. Hai ngi im lng. - Hm... ci ny th... - Raxkonikov lm bm. - Cu mnh c ngh l... mnh c c cm gic l... y c l ch l mnh tng tng ra thi. - Cu ni chuyn g th? T cha hiu lm. - y cc cu u bo l mnh in, - Raxkonikov ni tip, mi mo xch thnh mt n ci by gi mnh cng c cm gic l mnh in tht, v va ri chng qua l mt bng ma hin hnh trong cn m sng. - Cu ni g th? - Bit u y! C th mnh in tht cng nn, v tt c nhng vic xy ra my hm nay c l ch c trong tng tng ca mnh... - Ch, Rodia? Ngi ta li lm cu ri c ln ri! Lo ta ni nhng g, lo n c vic g? Raxkonikov khng tr li. Razumikhin ngm ngh mt lt. - Thi, cu nghe t bo co cng vic y, - anh m u. - T c gh vo cu, cu ang ng.
Trang 240/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Sau t i n cm chiu ri n nh Porfiri. Zamiotov vn y. T cng toan ni, nhng chng thnh ci g c. Khng sao ni chuyn tht s c. H c v nh khng hiu v khng ti no hiu c, nhng cng chng h bi ri g. T ko Porfiri ra ca s v bt u ni, nhng vn chng ra sao c: hn nhn mt ng, t nhn mt no. Rt cc t gi qua m ln st mm hn v bo s m v c hn ra. Hn ch nhn t ri nh tot mt bi ri ra v, y ch c th. Tht ngu xun. Zamiotov th t chng ni mt cu no. Cu , t c ngh th l hng bt ri, nhng khi i xung cu thang t cht ny ra mt ngh n lm t nh hn c ngi ra: ti sao t vi cu c phi lo lng nh vy? C g nguy him cho cu hay c dnh dng n cu cho cam. ng ny c g u? Cu chng c g dnh dng n chuyn y ht, th th cu c k m chng n; sau ny ta s ci vo mi chng, phi tay t th t cn tru thm cho chng ri c ra na y. V sau tha h m xu h! Cu nh tot vo; sau ny s cho chng mt m, cn by gi th c, mc chng thi! - D nhin l nh th! - Raxkonikov p. "Ri mai y cu s bo sao?" - chng ngh thm. L tht, trc nay cha bao gi chng c t hi xem Razumikhin s ngh g khi bit s tht. Ngh nh vy, Raxkonikov chm ch nhn bn. Cn nh chuyn Razumikhin n gp Porfiri th by gi chng rt t quan tm: t by n nay xy thm bao nhiu vic v bao nhiu vic li vo hu cnh! Trong hnh lang h chm trn phi Lugin, ng ta n ng tm gi nhng cn ang tm cn bung tr ca hai m con Dunia, thnh th c ba ngi cng vo mt lc, nhng khng nhn nhau v khng cho nhau. Hai ngi bn tr vo trc, cn Piotr Petrovich, gi php lch s, nn n mt lc trong phng mc o ci o khoc ngoi. Punkheria Alekxandrovna lp tc ra n ng t ngoi ngng ca. Dunia th cho hi anh nng. Piotr Petrovich bc vo v ci cho hai ngi ph n mt cch kh nh nhn, tuy vb v cn tng bi phn. V li trng ng ta cng c v hi bng hong, cha trn tnh li c. Punkheria Alekxandrovna dng nh cng lung cung. B vi v mi c ba ng khch ngi quanh ci bn trn, trn c chic m xamovar ang si sng sc. Dunia v Lugin ngi i din nhau hai u bn. Razumikhin v Raxkonikov th ngi trc mt b Punkheria Alekxandrovna; - Razumikhin ngi gn Lugin cn Raxkonikov ngi cnh em gi. H ngi im lng mt lt. Piotr Petrovich thong th rt ra mt chic mi soa nhiu sc mi nc hoa v x mi vi ci dng ca mt ngi rt c thin nhng vn hi b xc phm vo phm gi v nht quyt i ngi ta phi phn trn. Khi cn phng ngoi ng ta thong c khng ci o khoc na v b ra v trng pht mt cch ch ng hai m con Dunia, bt h phi ngh li. Nhng ng ta khng dm. Hn na ng ta vn khng thch nhng tnh th mp m, m lc ny th li cn phi hiu cho r: nu ngi ta vi phm vo iu kin ng ta ra mt cch trng trn nh vy, tc phi c mt ci g y, cho nn phi bit r thc h trc ; sau ny vn cn chn th gi trng pht, v ng ta chng thiu g cch. - Ti hy vng rng va qua b i ng vn c mnh kho cha ? - ng ta trnh trng ni vi Punkheria Alekxandrovna. - Nh n Cha, ng Piotr Petrovich . - Ti rt mng. Cn Avdotia Romanovna cng khng mt ch? - Ti th tr v khe th ny nn khng mt, ch m ti th rt kh - Dunia p.
Trang 241/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Bit lm th no c; cc ng quc l ca ta di lm. Ci gi l "nc Nga, m ca chng ta" rng ln lm... Cn ti th hm qua, mc du rt mun, vn khng kp n n b v c c. Song ti cng mong rng khng c g phin h xy ra c ch ? - c ch, ng Piotr Petrovich , chng ti tht v cng bi ri, - Punkheria Alekxandrovna vi tr li ging nghe khang khc, - v gi s hm qua khng phi ng Dmitri Prokofich n vi chng ti th hai m con cng n cht m thi. y, ng Dmitri Prokofich Razumikhin y , b ni thm, gii thiu anh vi Lugin. - hm qua... ti c hn hnh, - Lugin lp bp, mt lic nhn Razumikhin mt cch thiu thin cm, ri cau my v im bt. Ni chung Piotr Petrovich thuc hng ngi c v ht sc nh nhn trong khi giao thip v cng t ho cho mnh l nh nhn, nhng h c iu g hi tri mt cht l li hu nh bt gic mt ht nhng th on ca mnh trong chc lt v m ra ging nh nhng bao bt hn l ging nhng trang cng t hot bt bit lm cho c to no nhit ln. Mi ngi li im lng: Raxkonikov th c mt mc lm thinh, Avdotia Romanovna th khng mun ni qu sm, cn Razumikhin th chng c g m ni, thnh th Punkheria Alekxandrovna li m lo. - Marfa Petrovna mt ri, ng c nghe ni khng, - b m u, vin n ci phng sch ti hu ca mnh. - C ch , Ti c bit tin ngay t u v gi y cng xin bo b v c bit rng Arkadi Ivanovich Xvidrigailov ngay sau khi an tng v xong hi h ln Petersburg, t nht theo nhng tin tc chnh xc nht m ti nhn c l nh th. - Ln Petersburg? Ln y? - Duneska lo lng hi li v a mt nhn m. - ng th y , v d nhin khng phi khng c ch ch, nu xt cch ra i vi v ca ng ta, v ni chung l nhng vic xy ra trc y. - Tri i! Ch nh n by gi m ng ta vn khng chu cho Duneska yn hay sao? Punkheria Alekxandrovna ku ln. - Ti thit tng khng c g ng lo ngi cho lm, i vi b hay Avdotia Romanovna cng vy, d nhin l nu b v c khng mun c quan h g vi ng ta. Cn v phn ti, ti s theo di v s tm ra ch tr ca ng ta... - ng Piotr Petrovich, ng khng bit ch va ri nghe ng ni th ti s qu! - Punkheria Alekxandrovna ni tip. - Ti mi gp ng y c hai ln, th m ti thy s ng ta lm, s lm y! Ti tin chc l chnh v ng ta m b Marfa Petrovna cht. - V vic ny cha th kt lun c, ti c nhng tin tc chnh xc. Ti tha nhn rng c th ng ta xc tin cho s vic xy ra nhanh hn, c th ni l bng cch lng nhc gy mt nh hng tinh thn; nhng v t cch v o c ca con ngi y th ti ng vi b. Ti khng bit by gi gi ng ta c giu khng v b Marfa Petrovna li cho ng c nhng g; v iu ny th ch trong mt thi hn rt ngn na ti s bit, nhng d nhin chn Petersburg ny m trong tay li c sn t tin th ng ta s lp tc tr v thi c. l mt con ngi ht sc tru lc v cht ngp trong cc thi xu xa, trong hng trc tng khng cn ai b
Trang 242/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
kp? Ti c kh c s c on rng Marfa Petrovna, chng may qu yu m chuc n cho ng ta tm nm v trc, li cn cu gip cho ng ta v phng din khc na: ch nh b ta c gng v hy sinh nhiu lm mi im c ngay t u mt v ti hnh, trong c c tnh cht man r y th tnh ln mt s hung c c th gi l qui n, rt c th lm cho ng ta i Sibiri mt chuyn. Nu b mun bit, th con ngi y l nh vy y. - tri i! - b Punkheria Alekxandrovna ku ln. Raxkonikov chm ch lng nghe. - C ng l ng c nhng ti liu ch xc v nhng vic khng? - Dunia hi, v nghim ngh v qu quyt - ton l nhng iu b mt m b Marfa Petrovna qu c ni ring cho ti bit. Cn nu r rng v quan im t php th v ny rt m m. Trc kia y c mt ngi n b ngoi quc tn l Resslich, lm ngh cho vay li lt vt v mt s ngh khc. Hnh nh by gi ngi vn y th phi. T lu ng Xvidrigailov c nhng mi quan h rt gn gi v b mt vi m Resslich . nh m ta c con b mi lm hay ch l mi bn tui g y thi, va cm va ic, c b con vi m ta, u nh l chu h th phi. M cm ght a b y v cng v lun mn chi mng n l n hi, thm chi li cn nh p mt cch v nhn o na. Mt hm ngi ta thy n treo c cht trong mt gian nh kho. Cuc iu tra xc nh rng y l mt v t st. V ny kt thc sau nhng th tc t tng thng l, nhng v sau li c ngi t gic rng a b b Xvidrigailov lm nhc mt cch tn nhn. Qu tnh tt c nhng vic rt m m, ngi t gic l mt ngi n b c khc, hnh tung i bi v khng c tn nhim g cui cng li t gic y cng b dm i do nhng c gng chy cht v t lt ca b Marfa Petrovna; mi vic rt cc ch b hp trong phm v n i. Tuy vy, ting n ny cng c kh nhiu ngi ch n khi cn nh h, chc c Avdotia Romanovna cng c nghe ni n chuyn Philip cht cch su nm hi cn ch nng n v b hnh h tn nhn. - Ngc li ti nghe ni rng tn Philip y t tht c cht. - ng nh th y , nhng chnh l s hnh h, c hip khng ngng ca ng Xvidrigailov bc t hn, hay ni cho ng hn, y hn n ci xu th mun t t. - Ti khng bit vic . - Dunia p xng - ti ch nghe c mt chuyn rt l k l, ni rng tn Philip y c chng u ut th no y, hn l mt th hin trit ti gia, ngi ta ni rng hn c sch nhiu qa ho in v hn tht c ch l v nhng li ch giu ca ng Xvidrigailov ch khng phi v n vt ca ng ta. Do cn y ti thy ng ta i x vi ngi nh t t lm, h cn qu ng ta na, tuy qu tht h cng buc ti cho ng gy ra ci cht ca Philip. - C Avdotia Romanovna , ti thy hnh nh c bng dng c xu hng mun thanh minh cho ng ta th phi, - Lugin nhn xt, mi tm li thnh mt n ci kh hiu - Qu tht ng ta l mt ngi khn ngoan v gii ly lng ph n lm lm: b Marfa Petrovna vi ci cht k l ca b c th xem l mt dn chng ng bun. Ti ch mun gip c v b c thn sinh c mt vi kin phng nhng m mu mi m ng ta chc chn s tin hnh. Cn v phn ti th ti tin chc th no ri ng ta cng vo ngi t v n. B Marfa Petrovna tuyt nhin khng bao gi c chia gia ti cho ng ta, v cn phi lo cho con ci, v nu c li cho ng ta t nhiu chng th cng ch l s tin ti thiu, tm b, va chi dng, m vi nhng thi n chi nh ng ta th khng tiu xi trong mt nm.
Trang 243/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- ng Piotr Petrovich , - Dunia ni, - xin ng ng ni n ng Xvidrigailov na. Ti ngy lm ri. - ng ta va n ti xong, - Raxkonikov bng ln ting ln u tin. Ai ny u nhn nhc quay c v pha chng. Ngay Piotr Petrovich cng hi hp. - Cch y mt ting ri, trong khi ti ang ng, ng ta vo nh thc ti dy v t gii thiu. Raxkonikov ni tip. - ng ta n ni kh hot bt vui v, v rt tin rng ti s kt thn vi ng ta. ng ta rt mun gp em y, Dunia , v c nh anh lm mi gii cho cuc gp mt . ng ta c ngh anh mt vic v c cho anh bit rng b Marfa Petrovna mt tun trc khi cht c vit chc th cho em ba nghn rp, v ch trong mt thi gian ngn na em s nhn c s tin y. - Ly Cha! - b Punkheria Alekxandrovna ku ln, tay lm du thnh. - Cu nguyn cho b y i, Dunia , cu nguyn cho b y vi. - S tht qu ng th, - Lugin but ming ni. - Th ri sao na? - Dunia gic gi. - Ri ng ta bo rng bn thn ng ta cng khng giu, ton b gia sn u li cho cc con hin ang vi b d. Sau ng ta c ni rng ng ta tr cch nh anh khng xa, nhng u th khng bit, anh khng hi... - Nhng ng ta mun bn g vi Dunia? - Punkheria Alekxandrovna hong s hi. - ng ta c ni g vi con khng? - C - Bn g th? - Sau con s ni. - Raxkonikov im lng quay v chn tr. Piotr Petrovich rt ng h ra xem. - Ti cn phi i c vic, cho nn cng khng lm phin cc v na u! - ng ta ni thm, v hi pht v ri gh ng dy. - ng li t . Piotr Petrovich . - Dunia ni, - v ng nh ngi chi vi chng ti sut ti hm nay kia m. Hn na trong th ng li vit l c vic phi gii by vi m ti. - ng th y Avdotia Romanovna . - Piotr Petrovich ni dng dc, v li ngi xung gh, nhng tay vn cm m, - Qua nhin ti c mun trnh by my vic vi c v b c c li l nhng vic rt quan trng na. Nhng v anh c cng khng th ni li mt s ngh ca ng Xvidrigailov trc mt ti, cho nn ti cng khng mun v khng th gii by... trc mt ngi khc... mt s im ti h trng. Hn na li yu cu khn thit v ch yu ca ti khng c thi hnh... Lugin lm ra v mt chua cht v lng thinh mt cch trang trng. - S d li yu cu ca ng - yu cu anh ti khng c mt trong bui gp g ny - khng c
Trang 244/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
th hnh cng ch v ti mt mc khn khon nh vy, - Dunia ni. - ng c vit rng ng b anh ti s nhc; ti ngh rng vic ny cn phi lm sng t ngay v hai ngi phi ho gii vi nhau. V nu anh Rodia qu c xc phm n ng tht, th anh y phi xin li ng, v anh y s xin li. Piotr Petrovich lp tc vng tm tr li. - C Avdotia Romanovna , c nhng li s nhc m d c thin n u cng khng th qun c. Ci g cng c mt gii hn m nu vt qua th rt nguy him; v khi vt qua ri th khng th quay tr li c na. - ca ti khng hn l mun ni n chuyn y, ng Piotr Petrovich . - Dunia ngt li hi st rut: - Xin ng hiu r cho rng by gi, tng lai ca chng ta u tu ch vic ny c c sng t v dn xp n tho chng vnh hay khng. Ti xin ni thng ngay vi ng rng ti khng th nhn nhn cch no khc, v nu ng c cht no coi trng ti, th d c kh khn tht, chuyn ny cng phi chm dt ngay hm nay. Ti xin nhc li rng nu anh ti sai, anh ti s xin li. - Ti l lm l rng c li t vn nh th, Avdotia Romanovna , - Lugin mi lc mt thm tc ti - Trong khi qu trng v c th khng a mt ngi no trong gia nh c lm ch. Trong khi cu mong ci dim phc c kt hn vi c, ti khng th ng thi lnh ly nhng nhim v khng n khp vi... - , ng b ci tnh hay mch lng y i, Piotr Petrovich . - Dunia bc bi ngt li, - V xin ng hy l ngi thng minh v cao thng nh xa nay ti vn hnh dng ng v n nay ti vn mong c hnh dung nh th. Ti c mt li ha trng i vi ng, ti l v cha ci ca ng; trong vic ny. ng c tin ti hay khng th tu ng, ch ti rt kh nng suy xt mt cch v t. Ti ng ra phn x th ny cng l mt vic t ngt i vi anh ti cng nh i vi ng. Sau khi c bc th ca ng, ti khn khon mi anh ti n d bui gp g ny m khng h cho anh y bit g v nh ca ti. Xin ng hiu cho rng nu hai ngi khng ho gii vi nhau, th ti nh phi chn gia hai ngi: hoc l ng, hoc l anh ti. chnh anh ti v chnh ng, c hai ngi u t vn nh th. Ti khng mun v khng c quyn nhm ln khi chn la? Mun chiu ng, ti phi on tuyt vi anh ti; mun chiu anh ti, ti phi on tuyt vi ng. By gi ti mun v c th bit chc: anh y c tht ng l anh ti hay khng? Cn v phn ng th ng c coi trng ti khng, c qu ti khng, ng c ng l chng ti khng? - Avdotia Romanovna , - Lugin ni, ging kh chu, - nhng li l ca c i vi ti n ng qu nhiu ngha, v cn c th ni n xc phm n ti na, nu xt ci cng v m ti ang c hn hnh m ng i vi c. Cha ni n ci li cn nhc k quc v nhc nh t ti ngang hng vi ci... vi ngi tr tui xc xc ny, nhng li l va ri cn ng rng ti khng c ngha l g my i vi c... ti khng th dung th c iu trong khi gia chng ta c nhng mi quan h v, nhng cam c nh hin nay. - Sao! - Dunia bng ln, - ti t quyn li ca ng ngang hng vi tt c nhng g qu gi nht trong i ti, vi ngi m trc nay ti vn coi nh c cuc sng ca ti, th m ng cn mch lng v ti nh gi ng qu thp ?
Trang 245/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Raxkonikov lng l mm mt n ci cay c. Razumikhin c nhp nhm ngi khng yn, nhng Piotr Petrovich nh khng n li phn bc y, ngc li cng ni ng ta li cng cu tit, ging cng thm hng hch nh th m ra c vi nhng li l ca mnh. - Tnh yu i vi ngi bn i tng lai phi vt ln trn tnh thng i vi ngi anh, - ng ta pht m tng ting mt, ging trnh trng, - v d sao ti cng khng th ng ngang hng vi... Tuy lc ny ti nhn mnh rng ti khng mun v kbng th gii by mc ch cuc n thm ny trc mt anh c, by gi ti vn thy cn phn trn vi b c thn sinh rt ng knh ca c mt iu ti quan trng v c lin quan n phm gi ca ti. Hm qua, con trai b, - ng ta ni vi b Punkheria Alekxandrovna, - trc mt ng Razumikhin y... c phi th khng ! Xin li ti qun mt tn ng, - Lugin nh nhn ci u v pha Razumikhin - xc phm n ti bng cch xuyn tc nhng ngh m ti trnh by vi b do trc trong mt bui ni chuyn ring bn chn c ph, c th l theo ti th ly mt ngi con gi ngho tng chu kh c li cho cuc sng gia hai v chng hn l ly mt ngi quen sng sung tc, v nh vy tt hn v phong din lun l. Con b c khuch i ngha nhng li ni ca ti n mc v l, buc cho ti c nhng nh xu xa v nh ch ti bit th anh ta cn c vo mt bc th ring ca b m lm nh vy. Ti s t xem mnh l ngi c dim phc nu b c th ci chnh c iu ny. c nh th ti s thy yn tm mt phn ln. Xin b cho bit c th b truyn t nhng cu ni ca ti nh th no trong bc th gi Rodion Romanovich? - Ti khng nh, - b Punkheria Alekxandrovna lung cung p, - ti hiu nh th no th ti truyn t li nh th. Ti khng bit Rodia ni li vi ng nh th no... C th n c cng iu t nhiu. - Nu b khng gi , th anh ta khng th cng iu c. - Piotr Petrovich , - b Punkheria Alekxandrovna nghim nt mt ni. - Mt bng chng t ra rng ti vi Dunia khng hiu nhng li l ca ng theo mt ngha qu xu, l chng ti ang ngi y. - ng, m ! - Dunia tn ng. - Th ra trong vic ny ti cng c li nt? - Lugin pht ni. - y ny, ng Piotr Petrovich , ng c buc ti mi Rodion, th nhng trong bc th hi sng chnh ng cng ni ngoa cho n y thi, - Punkheria Alekxandrovna vng tm tr li, ni thm. - Ti khng nh l c vit iu g sai ngoa c. - ng c vit, - Raxkonikov ni rt xng, khng quay mt v pha Lugin - l hm qua ti a tin cho con gi ngi b nn, trong khi tht ra ti a tin cho ngi v go ca ng ta ch khng phi cho con gi ng ta. Trc hm y ti cha h trng thy c ta bao gi. ng vit nh vy gy xch mch gia gia nh ti v mun th ng li cn vit thm nhng cu bn thu v t cch ca mt ngi con gi m ng khng h bit. Nh vy l ni xu ngi ta mt cch hn h.
Trang 246/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Xin li ng, - Lugin p, ngi run ln v tc gin. - s d trong th ti c ni nhiu n nhng c tnh v hnh vi ca ng cng ch v mun lm trn mt vic m m v em ng yu cu ti, l k li cho h bit cm tng ca ti i vi ng. Cn v ni dung bc th ti vit, th xin ng c th tm cho ra mt ging no khng ng s tht, ngha l ng khng tiu ph ht s tin y, v trong ci gia nh kia - tc l mt gia nh ng thng - khng c nhng nhn vt ng khinh b? - Theo ti th vi tt c nhng phm gi ca ng, ng cng khng bng ngn tay t ca ngi con gi khn nn m ng d bu. - Th ngha l ng s khng ngn ngi cho c ta lm quen vi m v em ng? - Ti lm nh th ri y, ng mun bit, ti cng xin ni nh vy. Sng hm nay ti c y ngi cnh m ti v Dunia. - Rodia! - b Punkheria Alekxandrovna ku ln Dunia mt; Razumikhin cau my. Lugin mm mt n ci him c v khinh b. - C cng thy y, Avdotia Romanovna , - ng ta ni, - th ny th c cn bo ho gii lm sao c? By gi ti hy vng rng vic ny th l phn minh v c gii quyt xong xui. Cn ti th xin co lui khi ngn tr nhng ni vui mng ca cuc gp g gia nh cng nh nhng cu chuyn kn m cc v ang cn cho nhau bit (ng ta ng dy cm ly m). Nhng trc khi co t, ti cng xin tha rng t ry ti hy vng khng phi d nhng cuc dn xp nh th ny na. Ring vi b Punkheria Alekxandrovna knh mn, ti xin c bit khn khon nh vy, nht l v bc th ca ti vit li gi cho b ch khng phi gi cho ai khc. B Punkheria Alekxandrovna hi mch lng. - ng hch sch chng ti n th kia , ng Piotr Petrovich? Dunia ni cho ng bit ti sao chng ti khng lm trn yu sch ca ng: l mt thin ca n. ng vit th cho ti c nh ra lnh y! C phi bt c mun no ca ng cng u phi coi l mt mnh lnh khng? Ngc li, ti xin ni cho ng bit rng by gi ng phi i x vi chng ti mt cch t nh v khoan dung mi phi, v chng ti tin cy ng m b ht ln y, cho nn d ng khng hch sch th chng ti cng nm trong tay ng ri. - Khng hn th u b Punkheria Alekxandrovna , nht l by gi y, khi c tin b Marfa Petrovna li ba nghn rp: c xem ci ging iu m ngi ta ang dng vi ti cng bit tin y n rt ng lc, - Lugin ni thm, ging cay c - C theo li nhn xt va ri th qu c th on rng trc y ng vn trng mong li dng tnh cnh tng bn ca chng ti, - Dunia tc gin ni. - Nhng by gi t nht ti cng khng cn c th trng mong nh vy c na v nht l ti khng mun cn tr ng Rodia Romanovich chuyn t nhng li ngh b mt ca ng Arkadi Xvidrigailov m ti thy r l c ngha ti h trng v c l rt th v i vi c. - i tri i! - Punkheria Alekxandrovna ku ln. Razumikhin c nhp nhm trn gh.
Trang 247/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- n by gi m em vn khng thy xu h , Dunia? - Raxkonikov hi. - C y anh Rodia , - Dunia ni, - ng Piotr Petrovich xin ng i khi ni ny cho! - nng ni vi Lugin, mt ti mt i v tc gin. Piotr Petrovich hnh nh khng ng s vic li kt thc nh vy, ng ta qu tin vo tnh cnh khn n ca hai nn nhn ca mnh, n by gi ng ta vn cha hiu ra, ng ti mt i, hai mi run bn ln. - C Avdotia Romanovna , nu by gi ti bc ra khi ca ny vi nhng li tng tin nh th, th xin c nh cho rng khng bao gi ti cn quay tr li na. C ngh cho k i! Ti ni l lm. - Tr tro n th l cng! - Dunia vt ng dy qut ln - ti c h mun ng quay tr li u kia ch? - Sao? Ra th - - y? - Lugin qut, n pht cui cng vn cha tin l cu chuyn s kt thc nh th, cho nn m ra ri tr hon ton, - ra th y! Nhng c Avdotia Romanovna , xin c bit chn rng ti c th phn khng vic ny. - ng c quyn g m ni vi n nh vy! - b Punkheria Alekxandrovna nng ny xen vo, ng ly t cch g m phn khng? ng tng ti c th g con Dunia nh ti cho mt ngi nh th sao? ng i i, i hn i! Ch ti chng ti tr t tnh mt cuc hn nhn sai tri nh th, nht l ti... - Nhng b Punkheria Alekxandrovna , - Lugin in tit ln ni, ging cm hn, - by gi b t b li b ha vi ti... v rt cc d sao li ha y lm cho ti phi chu nhng khon chi ph... Cu cui cng ny n nhp vi nhn cch ca Piotr Petrovich n ni Raxkonikov, ny gi ti mt i v tc gin v v c sc t ch, khng sao chu c na v bng ci ph ln. Nhng b Punkheria Alekxandrovna gin in ln qut: - Chi ph? Chi ph g th? c l ng mun ni n ci rng ca chng ti ch g? Nhng ngi nh xe nhn ch khng cho ng kia m. Tri i, chng ti rng buc ng kia y! ng ngh li mt cht ch, ng Piotr Petrovich, chnh ng tri chn tri tay chng ti li th c! - Thi ri m . Con xin m: ri! - Avdotia Romanovna khn khon. - Piotr Petrovich, xin ng lm n i ngay cho. - Ti s i, ch xin ni mt cu cui cng na thi! - ng ta ni thm, hu nh khng cn cht t ch no na, - hnh nh m c qun bng i rng ti cam tm ly c mc du nhng ting n i v t cch ca c lan rng khp vng. Ti v c m coi khinh d lun phc hi li danh gi cho c, th th l ra ti rt c quyn mong c n p v hn na c quyn i hi lng bit n ca c... Mi n by gi ti mi sng mt ra. By gi ti mi thy rng coi khinh d lun nh vy, ti hnh ng mt cch ht sc nng ni... - Hn mun ngi ta b i u hn ra hay sao th nh! - Razumikhin qut ln, nhy chm dy,
Trang 248/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
sn sng cho Lugin mt bi hc. - ng l mt ngi c c v tin! - Dunia ni. - Khng ni g na ht - Raxkonikov qut ln, tay gi Razumikhin li; on tin n st Lugin, chng ni kh, tch r tng ting; - Xin ng ra ngay! Khng c ni ly mt ting no na, nu khng... Piotr Petrovich nhn chng mt lt: mt ti mt v rm r li v cm gin, ri quay gt bc ra ngoi. Tt nhin t c ai mang theo trong lng mt mi cm tht su cay nh mi cm th ca ng ta i vi Raxkonikov by gi. ng ta ht ln u chng v ch mi mnh chng m thi. C iu ng ch l ngay khi xung thang gc, ng ta cn tng tng rng c l c s cha hn tuyt vng v nu ch k ring hai m con th cn c th dn xp c lm.
Trang 249/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 21
ng ch hn c l ngay n pht cui cng Piotr Petrovich cng khng ng cu chuyn s kt thc nh th. ng ta vng tm n cng, thm ch cng khng h thong c cho rng hai ngi n b cng kh v khng ni nng ta y li c th thot ra ngoi uy lc ca mnh. S d ng ta dm tin chc nh vy l v ci tnh hunh hoang v t tin cao m gi gi l tnh t hm m th ng hn c. Vn l mt ngi xut thn ch c hai bn tay trng, Piotr Petrovich quen tt khm phc mnh, tn sng tr thng minh v nng lc ca mnh, thm ch thnh thong, nhn lc khng c ai, li cn m mi ngm ngha mt mnh trong gng na. Nhng trn i ci m ng ta yu nht v ton sng nht l tin bc ng kim c bng cng sc v cc phng tin khc: n a ng tn ngang hng vi nhng k c a v cao hn ng. Va ri khi chua cht nhc li cho Dunia rng ng ta cm tm ly nng bt chp nhng iu ny ting n, Piotr Petrovich ni mt cch hon ton thnh tht v thm ch li cn phn ut su sc trc s "vong n bi ngha" . Th nhng do n dm hi Dunia ng ta bit chc mi phn rng nhng li n i hon ton v cn c y c b Marfa Petrovna bc b trc cng chng v t lu khp th trn khng cn ai tin na; mi ngi u hng hi thanh minh cho nng. V chng ngay by gi ng ta cng sn sng khng chi ci rng t do y ng cng bit th. Tuy vy ng vn nh gi rt cao ci vic lm qu quyt ca ng l ra tay t Dunia ln ngang mnh, v vn coi l mt k cng. Va ri, ni r iu ny ra vi Dunia, chnh l ng ni ln ci ngh thm kn m ng vn hng nng niu p , v ng khng hiu ni ti sao nhng ngi khc li khng hn hoan khm phc ci k cng ca mnh. Khi n thm Raxkonikov, ng bc vo phng chng vi cm gic ca mt v n nhn sn sng gt ly kt qu nhng n hu mnh gieo ra v nghe nhng li tn tng ht sc ngt ngo. V d nhin ngay by gi y trong khi bc xung thang gc, ng cng coi nh mnh b qun n v b xc phm n cng cc. Cn nh Dunia th ng ta khng th hiu c; t b nng i vi ng ta l mt vic khng sao tng tng ni. T lu, my nm nay ri ng ta khoi tr m tng n hn nhn, nhng vn dn lng gom gp cho nhiu tin bc v ch i. ng ta say sa thm c mt ngi con gi c c hnh v ngho (nht nh phi ngho mi c), rt tr, rt xinh, cao thng v c hc thc, rt s hi trc nhng tai ho dn dp tri qua v hon ton phc tng ng ta, mt ngi con gi sut i xem ng ta nh v cu tinh, v n nhn ca mnh, sng m, qu lu: thn phc ng ta v ch mnh ng ta m thi. ng xy dng trong tng tng bao nhiu cnh thn tin, bao nhiu chuyn khoi lc trn ci ti hp dn v vui th ny trong nhng gi ngh ngi yn tnh! V y, gic m bao nhiu nm qua nay gn thnh s thc: nhan sc v hc vn ca Avdotia Romanovna khin ng ta kinh ngc; tnh cm iu ng ca nng kch thch ng ta n cng cc nng cn c mt ci g hn c nhng iu ng hng m c: mt ci gi kiu k, cng ngh, c c hnh, c hc thc v thng minh hn ng ta (ng ta cng cm thy th, m li s i n ng sut i mt cch ti mi v ci cng n t ca ng, s sng knh ci rp xung trc mt ng, cn ng th s lm v cha t uy quyn v hn... Nh c ch , trc y t lu sau mt thi gian di suy xt v ch i, cui cng ng nht quyt thay i con ng cng danh v bc vo mt lnh vc hot ng rng ri hn dn dn leo ln mt mi trng x hi cao hn m ng t lu m c mt cch khoi lc. Tm li, ng ta
Trang 250/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
quyt nh thm d Petersburg. ng ta bit rng dng ph n c th thu li rt nhiu. Nhan sc ca mt ngi n b c hnh v c hc thc c th t im cho con ng cng danh ca ng rc r l lng, thu ht k khc n cnh ng, to nn mt ng ho quang quanh ng... th m by gi tt c u sp tan tnh! Cuc on tuyt t ngt v k qui va qua ging xung u ng ta nh mt ting st. l mt tr a g rt qui g v v l! ng ta chi mi hi xc gi mt t; thm ch ng ta cng cha kp by t cho ht na, ng ch a nh hi qu trn mt cht, th m c s li i n mt kt cc nghim trng nh vy. Xt cho cng ng ta cng yu Dunia theo mt li ring, ng ta thng tr nng trong tng tng - th m ng mt ci. Khng! Mai, ngay t ngy mai phi khi phc, un nn li, hn gn li, v nht l phi tiu dit ci thng nhc con xc lo y i, v chnh n gy ra tt c. Vi mt cm gic kh chu. ng ta nh n Razumikhin... nhng ch lt sau ng ta yn tm hn v mt ny: "Mt thng nh th th t ngang hng vi ta th no c!" Nhng ngi m ng ta e s tht s chnh l Xvidrigailov... Ni tm li, cn phi ry r nhiu... - Khng, con mi l ngi c li hn c. - Dunia va ni va m hn m, - v con ham tin nn mi n ni th, nhng anh , em th rng trc y em khng ng hn li hn n th. Nu em bit r hn t trc, khng c g c th ph d em! Anh ng kt ti em, anh - i n Cha! i n Cha! - Punkheria Alekxandrovna lm bm, v bng hong nh cha hiu r hn nhng vic va xy ra. Ai ny u mng r, v nm pht sau h li cn ci to ln na. Ch ring Dunia thnh thong ti mt i v chau my khi n li vic va qua, b Punkheria Alekxandrovna cng khng ng mnh s vui mng th ny. Mi sng nay thi b cn hnh dung vic c tuyt Lugin nh mt tai ho gh gm. Nhng Razumikhin th hn hoan n cng cc. Anh cng cha dm biu l ht nim hn hoan ra, nhng c run run nh ln cn st, ta h va mi ct c mt khi st nng hng chc cn ln ngc By gi anh c th hin dng cho h cuc i anh, c th phng s h... By gi th vic g m anh chng lm c. Tuy vy anh li cng hong ht xua ui nhng ngh ko theo v thy s tr tng tng ca mnh. Ch c Raxkonikov vn ngi nguyn ch c, v mt lm l v l ng na. Chng l ngi khn thit hn ai ht i phi c tuyt Lugin, nhng by gi li dng nh t quan tm n vic va xy ra hn ai ht. Dunia bt gic ngh rng chng vn gin mnh lm. B Punkheria Alekxandrovna s st a mt nhn con trai. - Th Xvidrigailov ni vi anh nhng g? - Dunia li gn anh hi. - phi! - b Punkheria Alekxandrovna ku ln. Raxkonikov ngng u ln ni: - Hn nht thit mun biu em mt vn rp v t mun gp em mt ln na trc mt anh. - Gp ! Khng i no! - b Punkheria Alekxandrovna ku ln, - m sao ng ta li dm ni chuyn biu xn tin nong vi n! Raxkonikov thut li mt cch hi kh khan bui ni chuyn vi Xvidrigailov, b qua chuyn oan hn Marfa Petrovna hin v khi phi ni lan man, v v khng mun ni bt c chuyn g ngoi nhng iu ti cn thit.
Trang 251/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Th anh tr li ra sao? - Dunia hi. - Lc u anh bo l s khng ni li vi em g ht. Hn ta mi tuyn b l s dng mi cch tm gp em cho k c. Hn bo rng tnh cm ca hn i vi em ngy trc ch l chuyn v vn v by gi hn khng cm thy yu ng g na ht... hn ta khng mun em ly Lugin. Ni chung hn ni nng rt kh chu. - Anh thy ng y th no, anh Rodia? Cm tng ca anh ra sao? - Th tht anh cng khng hiu r cht no. Xin biu mt vn ng nhng li ni l mnh khng giu. Tuyn b l s i u y, nhng mi pht sau li qun khuy l mnh c ni n chuyn y. Bng dng li ni mnh mun ly v v ngi ta mi li cho mnh ri... D nhin hn c nhng mc ch g y, c l l nhng mc ch xu xa. Nhng vn kh lng m gi nh rng hn ta c th hnh ng mt cch ngu xun nh th, nu qu hn c nhng nh en ti nhm hi em; nu th th l qu... D nhin anh thay mt em dt khot khc t s tin y. Ni chung anh thy hn ta rt k d v... thm ch cn c nhng du hiu in r na. Nhng c th anh nhm; c l y ch l mt li v vnh. Ci cht ca Marfa Petrovna hnh nh gy cho hn mt n tng kh... - Ly Cha cho linh hn b c yn ngh! - Punkheria Alekxandrovna tht ln, - m s sut i cu nguyn cho linh hn b ta! Dunia , nu khng c ba ngn rp y th by gi m con ta s ra sao y! Ly Cha, c nh trn tri ri xung y! , Rodia , sng nay hai m con ch cn vn vn c ba rp, m vi Dunia c tnh cch em cm chic ng h cng sm cng tt khi hi tin ca hn trc khi hn a. Dunia hnh nh ngc nhin qu i v li ngh ca Xvidrigailov. Nng c ng yn suy ngh hi lu. - Chc lo y by ra mt qu k g gh gm lm y! - nng ni th thm mt mnh, ngi gn nh run ln. Raxkonikov thy v ht hong qu ng ca nng. - C l anh s cn phi gp lo nhiu ln na - chng ni vi Dunia. - Ta s theo di hn. Ti s tm ra - Razumikhin qu quyt ni. - Ti s khng ri mt! Rodia cho php ti. Lc ny anh y ni: "Hy bo v em ti". Th c c cho php ti khng, c Avdotia Romanovna? Dunia mm ci v a tay ra cho anh, nhng gng mt vn gi v lo lng. B Punkheria Alekxandrovna rt r a mt nhn nng; tuy vy, s tin ba nghn rp hnh nh cng lm cho b yn lng. Mi lm pht sau mi ngi u bn tn si ni. Ngay c Raxkonikov, tuy khng gp chuyn, cng chm ch lng nghe mt lc. Razumikhin ni rt hng hn. - Vic g, vic g b v c phi i u! - anh say sa ni, ging nhit thnh, - v ci th trn y lm g? Ci chnh l y chng ta ng v rt cn c nhau, cn lm, xin hiu cho ti! y, t nht l mt thi gian... Cn ti th xin b v c xem nh mt ngi bn, mt ngi cng tc, v xin cam oan rng chng ta s mu toan mt vic rt hay. y, ti s trnh by t m cho cc v
Trang 252/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
nghe c mt k hoch! Sng sm nay, khi cha c vic g xy ra, ti cht ngh ra c. S l th ny: ti c mt ng ch (ti s xin gii thiu cc v lm quen: mt ng gi rt tt v rt ng knh). ng ta c mt nghn rp vn ling hin khng cn n v vn sinh sng bng s hu bng. hai nm nay ch ti c ni ti nhn ly s tin mt nghn rp y v hng nm tr li su phn cho ng ta. Ti hiu tha i: chng qua ng c mun gip ti; nhng nm ngoi ti khng cn, cn nm nay ti c mong ng ta ln y v quyt nh ly s tin . Ba ngi s gp thm vo y mt nghn rp na, lc u th l cho cng ty chng ta. Th ta s lm g? n y Razumikhin bt u trnh by d nh ca mnh v ni i ni li rng hu ht bn ch hiu sch v nh xut bn ca ta u t hiu bit v sch v cho nn thng lm vic xut bn rt ti, cn cc nh xut bn kh th ni chung sch bn rt chy v kim c kh nhiu li. Chnh Razumikhin ang m c ngh xut bn: anh hai nm lm vic cho k khc v bit ba th ting chu u kh tho; tuy cch y su hm anh c ni vi Raxkonikov l ting c mnh "schwach"(1) cho chng chu cm ly na s trang dch v ba ng rp tm ng: hm y anh ni di, v Raxkonikov cng bit th. - Vic g, vic g chng ta li b l c hi, trong khi chng ta nm c mt trong nhng phng tin ch yu: chng ta c vn ring? - Razumikhin si ni ln. - D nhin cn phi b nhiu cng sc, th ta s ra cng, s g, c Avdotia Romanovna, ti v Rodion... by gi c nhng nh xut bn li kh to. V c s ch yu ca doanh nghip l phi ngh xem c th cn dch nhng g! Chng ta s va dch, va xut bn, va hc vi nhau. By gi ti c th gip ch c, v ti c kinh nghim. gn hai nm nay ti ln li cc nh xu bn, v bit ht mnh li ca h, khng c g hc him lm au, tht y! V vic g, vic g c n tay li khng pht! Ti bit hai ba tc phm (ti vn gi b mt) m ch ring ci em dch v xut bn thi cung a li mi quyn mt trm rp ri, ring c mt quyn th ch ring ci em dch thi c tr ti nm trm ti cng khng ly. Th m nu em bn vi h th c l h cn phn vn y nh, h n lm! Cn v cng vic n lot, giy m, pht hnh th c giao cho ti! Ti thuc lu ra ri! Lc u ta s lm nh , ri dn dn lm n to hn. t nht cng c ming n v d sao cng b c vn. Mt Dunia sng long lanh. - Nhng iu ng va ni lm ti thch qu, Dmitri Prokofich , - nng ni. - Ti th d nhin chng bit g v cng vic ny, - b Punkheria Alekxandrovna tip li. - c l th m hay, nhng cng cha bit chng. Cng vic ny n mi qu, khng bit th no. D nhin ta phi li y , t nht l mt thi gian... B a mt nhn Rodia. - Anh ngh sao h anh. - Dunia hi. - Anh ngh rng ca cu y rt hay, - chng p - D nhin cha nn ngh qu sm n chuyn thnh lp mt cng ty ln, nhng qu c th xut bn dm, su quyn chc chn thnh cng. Chnh anh cng bit mt tc phm nht nh bn chy. Cn v vn cu y c bit cng bit vic hay khng th khng cn h ngh g na: cu y tho lm. V chng ta cn khi th gi bn thm! - Ura! - Razumikhin reo ln - By gi th ny, y c mt cn nh ring ngay trong to nh
Trang 253/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ny cng ch y. l mt cn ring bit, khng n thng vi nhng bung ng tr ny, c bn gh, gi phi chng, c ba phng. I v c hy tm y. ng h th mai s mang i cm v em tin li, ri mi vic s n. Ci chnh l c ba ngi c th chung, c Rodia na... Ka cu i u th Rodia? - Ka, Rodia, con i ri sao? - b Punkheria Alekxandrovna hi, v hong ht. - Li b i vo lc ny! - Razumikhin ku ln. Dunia nhn anh, v ngc nhin v b ng, tay cm chic m li trai, chng ang sp sa bc ra ngoi. - C nh th cc ngi em ti i chn hay vnh bit ti khng bng, - chng ni, ging nghe rt qui g. Chng ta h nh mm ci, nhng khng cn g khc mt c ci hn th na. M bit u, c th chng ta trng thy mt nhau ln ny l ln cui cng, - chng t nhin ni thm. Hnh nh chng ngh thm mt mnh nh th, nhng khng hiu sao but mm ni to ln. - Kia con lm sao th? - B c ku ln. - Anh i u th Rodia? - Dunia hi, ging nghe rt l. - Ti cn phi i, - chng p bng qu, nh phn vn khng mun ni r. Trn gng mt xanh xao ca chng hin r mt quyt tm dt khot. - Ti mun ni... khi n y... ti mun ni vi m... v em Dunia rng chng ta nn xa nhau t lu th hn. Ti khng c khe, trong ngi thy bt rt lm... sau ti s n, chnh ti s t n, khi no... c th. Ti nh m v em, ti thng... Xin c mc ti! cho ti mt mnh! Ti quyt nh nh vy t trc... Ti quyt nh dt khot... D c phi th no chng na... d ti c cht hay khng, ti cng mun mt mnh. Xin qun hn ti i. Nh th tt hn... ng hi han g ti. Khi no cn, ti s n... hay mi m v em n. C l mi vic s c cu vn! Cn by gi, nu m v em cn yu ti, xin ng tm ti na... Nu khng, ti s th ght hai ngi, ti cm thy th... Thi xin t bit! - Tri i! - b Punkheria Alekxandrovna ku ln. C hai m con u khip s n cng cc; Razumikhin cng th. - Rodia, Rodia! Ta ho gii vi nhau i, m con mnh s li nh trc! - ngi m ng thng ku ln. Raxkonikov chm ri quay i v chm ri bc ra ca. Dunia bc theo. - Anh! Sao anh n x vi m nh th! - nng th tho, mt quc ln v cm gin. Chng gm gm nhn Dunia. - Khng c g u, ti s n, ti s lui ti - chng lm bm nh khng bit r mnh nh ni g, on bc ra khi phng. - Tht l ch k, c c, tng tn nhn tnh! - Dunia ku ln.
Trang 254/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Anh y in ch khng phi th u! Anh y in ri! Ch nh c khng thy hay sao? Chnh c tng tn nhn tnh th c! - Razumikhin gh st vo tai nng th thm ging khn khon, tay xit cht tay nng. B Punkheria Alekxandrovna nh ngi mt hn. Razumikhin quay v pha b ni vi: - Ti tr v ngay! - ri chy ra ngoi. Raxkonikov i anh cui hnh lang. - Ti bit l cu s chy ra. - chng ni. - Cu hy quay li vi h v li vi h... Mai cng th, v li mi mi... Ti... c l ti s n, nu c th. T bit cu. on chng b i, khng cha tay ra cho bn. - Nhng cu i u mi c ch? Cu lm sao th? L no li nh th... - Razumikhin thng tht ni lp bp. Raxkonikov dng li mt ln na. Ti ni ln ny l ln cui cng: ng bao gi hi han g ti na ht. Ti khng bit ni th no tr li cu... ng n nh ti. C l ti s t n y. Cu mc ti, cn m v em ti... th cu ng b h. Cu hiu ti cha? Trong hnh lang ti om, hai ngi ng cnh mt ngn n, h im lng nhn nhau khong mt pht. Sut i Razumikhin s nh mi pht ny. i mt ny la ca Raxkonikov nhn trng trng vo mt anh, dng nh mi lc mt xi su thm vo tm hn, vo thc anh, Razumikhin git mnh. Dng nh va c mt ci g khng khip vt qua gia hai ngi. Mt ngh no le ra nh mt li m d: mt ci g gh gm, qui g vt hin ln, v c hai u hiu ... Razumikhin ti nht i nh mt xc cht. - By gi th cu hiu ri ch? - Raxkonikov bng ln ting, mt co rm li mt cch au n... Cu quay li vi h i, - chng ni thm v quay pht i ra khi nh... By gi ti s khng thut li nhng g din ra bung b Punkheria Alekxandrovna ti hm y, nhng l Razumikhin quay li an i hai m con ra sao, nhng l anh qu quyt rng Rodia ang m cn phi ngh ngi, rng chng nht nh s tr li, rng chng ang b khng hong tinh thn, khng nn khuy ng thm; nhng l anh ta s theo di chng, tm cho chng mt bc s tht gii, hay c mt hi ng bc s na... Ni tm li, k t ti hm y Razumikhin tr thnh ngi con v ngi anh trong gia nh h. Ch thch
Trang 255/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
(1) yu, km kinh nghim
Trang 256/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 22
Raxkonikov i thng n to nh ln b knh, ni Sonya thu tr. l mt to nh ba tng c k sn mau xanh l cy. Chng tm ngi gc cng hi thm v ch c nhng li ch dn m h v ch ng th may Kapernaumov. Chng tm li vo ca gc sn dn vo mt cu thang cht v ti, leo ln gc ba v bc vo dy hnh lang chy dc theo tng gc, pha trng ra sn. Chng ang s sm i trong bng ti, ng ngng khng bit u l li vo nh ng Kapernaumov, th bng cch chng ba bc c mt cnh ca m ra; chng bt gic nm ly cnh ca. - Ai y? - mt ging n b lo lng hi. - Ti... ti n c, - Raxkonikov p, on bc vo mt gian phng mc o nh xu. Trn mt chic gh gy c t mt cy nn cm vo mt ci chn bng ng mp mo. - ng y ! Tri i? - Sonya ku ln khe kh v ng sng ra. - Vo c i li no? Li ny ? V Raxkonikov, c trnh nhn Sonya, bc vi vo phng. Mt pht sau, Sonya cng cm nn bc vo, t nn xung v ng trc mt chng, bng hong n cc xc ng khng sao t xit v c v hong ht v cuc n thm t ngt ny. Bng gng mt xanh xao ca nng bng ln, thm ch mt nng cn rm rm l na... Nng nghn ngo, lng h thn pha ln mt cm gic ngt ngo... Raxkonikov vi ngonh i v ngi xung chic gh t cnh bn. Chng c th gi nhn lt qua gian phng mt lt. l mt gian phng ln nhng thp l t, gian phng cho thu duy nht ca gia nh Kapernaumov: c mt cnh ca ng kn n thng vi nh h, tr bc tng bn tri. Pha i din, bc tng bn phi, cn c mt cnh ca na bao gi cng kho cht. Bn kia ca l mt cn nh khc, mang s khc. Phng ca Sonya ging mt ni cha c hnh bn gc xin xo trng rt chng mt, bc tng c tr ba khung ca s nhn ra b knh ct gian phng thnh mt ng cho, thnh th mt gc phng nhn hot tht vo tn u u nn khi thiu nh sng khng th nhn thy g trong ci x su hom y c; cn gc kia th li t mt cch k qui. Trong c gian phng thnh thang hu nh khng by bin g c. Trong gc bn phi k mt ci ging; cnh ging, v pha ca ra vo, c mt chic gh. Cng st bc vch c k ging, ngay bn cnh ca n thng sang bung bn, t mt ci bn g mc, trn tri mt chic khn bn mu xanh xanh; bn bn c hai chic gh an. St bc tng i din, gn ci gc nhn, c k mt chic t ngn nh bng g mc trng nh ch v gia khong khng. c trong phng ch c th. Giy dn tng mu vng vng, x xc v m khi, en xn li cc gc; chc ma ng y m thp v rt mt lm. Cnh ngho tng p ngay vo mt; ngay ging ng cng khng c rm che. Sonya lng l nhn ngi khch ang t tin chm ch xem xt phng nng, v cui cng bt u s run ln nh ng trc mt v quan to, trc k nh ot s phn mnh. - Ti n mun... mi mt gi ri phi khng? - chng hi, mt vn khng ngc ln nhn
Trang 257/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
nng. - Vng , - Sonya lm bm. - phi: ng y ! nng bng ri rt ln nh tm thy li thot ng h bn ng ch nh mi nh y... ti c nghe... ng y ... - Ti n thm c lnn cui cng y - Raxkonikov ni tip lm l, mc du chng n ln ny mi l ln th nht - c l ti khng gp c na. - ng... i xa? - Ti cha bit... mai s r. - Th mai ng khng n nh Katerina Ivanovna na ? - ging Sonya run run. - Cha bit... Sng mai s r c... Nhng ti n y khng phi v vic y. Ti mun ni vi c mt iu... - Chng ngc i mt m chiu ln nhn nng v cht nht ra rng trong khi mnh ngi, nng vn ng trc mt. - Sao c li ng th... C ngi xung i. - chng ni, ging bng thay i hn, du dng, n tn. Nng ngi xung. Chng nhn nng mt lt, v n cn v gn nh thng xt. - C gy qu! Tay c ka, c trong sut i! Ngn tay nh ngn tay ngi cht. Chng cm ly tay nng, Sonya mm ci yu t. - Ti xa nay vn th, - nng ni. - Hi cn nh cng th ? - Vng. - Tt nhin thi? - chng dn ging ni, v v mt, ging ni ca chng bng li thay i hn. Chng a mt nhn quanh ln na. - C thu phng ny ca nh Kapernaumov ? - Vng ... - H bn kia, sau cnh ca ny ? - Vng... h cng mt cn bung nh th ny. - C nh mt bung ? - Vng - Ti m bung ny th ban m s lm, - chng nhn xt, v mt lm lm. - Gia nh ng ch rt tt, h i x t t lm, - Sonya p, vn c v nh cha trn tnh li c v cha hiu r lm. - Bn gh c... u ca nh ch c. H tt lm, tr con cng hay sang ti chi... - Nh h ni lp phi khng?
Trang 258/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Vng ... ng ta va ni lp va tht. C b v cng th. Khng hn l ni lp, nhng c cu c cu mt. B y tt lm. ng y trc kia lm gia n cho ngi ta. Con n by a... ch c a u ni lp, cn my a kia ch au m thng thi... ch khng ni lp... Th sao ng bit nh y ? - nng ni thm, hi ngc nhin. - Do trc ng thn sinh c c k ht cho ti nghe. V c ng ta cng k ht... C chuyn c ra i lc su gi ri gn chn gi c tr v, c chuyn Katerina Ivanovna qu bn ging c. Sonya lung cung. - Hm nay ti dng nh c gp, - nng th thm, ging rt r. - Gp ai? - Cha ti. Ti ang i dc ph gn y thi, u gc ph ny y, khong gn mi gi, cht thy ai nh cha ti i pha trc. C l ng l cha ti. Ti nh gh vo Katerina Ivanovna. - C i do ? - Vng, - Sonya th thm ni ngc ng ri lung cung ci mt xung. - Khi c cn nh, Katerina Ivanovna nhiu ln sut nh c phi khng? - khng, ng ni g th, khng phi u! - Sonya nhn chng, v hi hong s. - Th c yu b y ? - D ti? Sao li khng! - Sonya rn r, ging au n, hai tay bng chp li. - ! ng khng... Gi ng bit r d ti. D y tht nh tr con y... D y bun phin qu... m ra nh ngi lon c. Trc kia d y thng minh bit my... d y cao thng qu... tt qu! ng khng bit g c, khng bit g c... tri i? Sonya ni nh tuyt vng, lng xc ng v au n, hai tay vn vo nhau. i m nht nht ca nng li ng ln, mt nng l v au kh. C th thy r rng ngi ta va chm vo mt ch rt au trong tm hn nng, v nng tha thit mun by t, mun ni ln iu g bnh vc Katerina Ivanovna. Mt nim thng xt khng th no ngui c, nu c th ni nh th, bng hin r trn tng nt mt ca nng. - nh ! Sao ng li ni th? Tri i, d y m li nh ti! M d y c nh chng na th sao! Th sao no? ng khng bit. ng khng bit g ht... Kh thn d y qu. i, kh thn qu! Li au m... d y tm cng bng... D y trong sch. D y tin rng u u cng phi c s cng bng, v i hi nhu th... V d c b tra tn nhc hnh d y cng khng i no lm mt vic khng cng bng. D y khng thy rng i ny khng th c cng bng c, nn c ut c... Tht nh a tr, nh a tr. D ti cng bng lm, cng bng lm. - Ri y c s ra sao? Sonya nhn chng c hi. - By gi c nh trng vo c. M trc kia th cng th, cha c trong khi say ru cng n xin tin c thi. Nhng by gi c liu sao?
Trang 259/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Ti khng bit, - Sonya bun ru p. - H vn ng y ? - Ti khng bit, d ti ang n tin thu nh. Nghe ni hm nay b ch nh bo s ui i, v Katerina Ivanovna ni l khng thm li mt pht no na. - Sao b y gan th? Trng mong vo c ? - khng phi. ng ng ni th... Ti vi d y ch l mt thi, - Sonya bng li si ni ln, thm ch cn bc tc na, trng ht nh mt con chim bch yn hay mt loi chim nh no ang ni gin. - Th d ti cn bit lm th no na? Lm th no, lm th no? - Nng hi, ging nng ny v xc ng. - Hm nay d khc ht c nc mt! D y lon tr c, ng khng hay sao? D y lon c y, khi th d y lo cung ln nh a tr, khng bit, ngy mai lm th no cho tm tt, c nhm v cc th... Khi th vn hai cnh tay vo nhau, khc ra mu, khc lc, ri bng dng c nn u vo tng nh tuyt vng lm liu. Ri sau li ngui ngui. D vn hy vng ng, d y ni by gi ng l ngi cu gip d y, d y s tm c ch vay t tin v em ti tr v thnh ph c ca d y lp mt trng k tc cho con gi nh qu tc, s cho ti lm gim th, v s bt u mt cuc sng mi, mt cuc sng ti p, d y m chm ly ti, hn ti, an i ti, d y tin nh th? Tin vo nhng chuyn hoang ng nh th! Lm sao c th ci li d y c? Th m sut ngy hm nay d lau chi, sa sang, yu nh th m b c mt thng nc ln ln phng, th dc ra ngi ng xung ging; hi sng ti vi d y ra ch mua giy cho Polenka v Lena, v giy chng rch c ri, nhng khng tin tr, cn thiu nhiu lm, th m d y chn c hai i giy tht xinh, v d y c khiu thm m lm, ng khng bit y... Th l d y khc o ln trong ca hiu, trc mt nhng ngi bn hng, v thiu tin. Trng d y thng qu! - Th th c... sng nh th ny chng c g l l. - Raxkonikov ni, mi n mt n ci chua cht. - Th ng khng thy thng hay sao? ng khng thng ? - Sonya li bng ln, - ti bit ng c bao nhiu em cho ht d ti, tuy cha thy d. Gi ng thy ht, tri i? V bao ln, bao nhiu ln ti lm cho d ti phi khc! Mi tun trc y thi! i, ti tht t qu! Ch mt tun trc khi cha ti cht. Ti tn nhn qu! M bao nhiu ln nh th ri. Sut ngy hm nay ti nh li m au lng qu! Sonya vn hai cnh tay trong khi ni, xt xa vi nhng k nim y. - Th ra chnh c tn nhn ? - Phi, chnh ti, chnh ti? Hm y ti n nh, - nng va ni tip va khc - cha ti ni: "Con c cho b nghe mt cht. Sonya. B nhc u lm, con c i... sch y" - l mt quyn sch nh mn ca ng Lebeziatnikov, ng Andrey Xeminovich y. ng ta bn cnh, lc no cng kim c nhng quyn sch tht ng nghnh. Ti ni: "Con phi i y", ti khng mun c, ti n ct cho Katerina Ivanovna xem ci c o; s l b Lizaveta lm ngh bun c c mang li cho ti my chic c o v mng-st r tin, nhng xinh xn v cn mi, c thu hoa. Katerina Ivanovna thch lm, d y eo vo o v ng soi gng, d y thch lm, thch
Trang 260/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
lm; d bo: "Cho d, Sonya nh, d van Sonya y". D y "van" ti, v d y thch qu. Th nhng d y c eo vo u? Xin l xin th thi, chng qua d y sc nh li nhng ngy vui thu trc D y m mi ngm nhn mnh trong gng, th nhng c cn chic o no na u, khng cn ly mt chic, khng cn g ht, my nm nay ri Katerina Ivanovna khng bao gi xin g ai ht, chnh d y c g cng em cho ngi ta th c, th m lc y d hi xin ti, bit d y thch n nhng no! Th m ti tic khng mun cho, ti ni: "Di Katerina Ivanovna, d eo vo u? Ti ni th y "eo vo u". ng l ti khng c ni nh th! D y c nhn ti, d y bun v ti t chi, d y kh tm n ni trng ti nghip qu chng... Khng phi d y bun v my chic c o u, m v ti t chi d, ti bit. i! Gi c cch no cha li, xo b nhng li y i... Ti tht t qu! Nhng ni lm g... ng th ng c cn g bit! - C c bit b Lizaveta bun c y ? - ng cng bit sao? - Sonya hi li, hi ngc nhin. - Katerina Ivanovna ho lao rt nng, chng cn sng c bao lu na u, - Raxkonikov ni sau mt pht im lng, khng tr li vo cu hi. - khng u, khng phi u! - V Sonya bt gic nm ly hai tay chng nh van xin chng ng cho d nng cht. - B y cht i cn hn. - Khng, sao li hn? Khng phi th, hon ton khng phi nh th! - nng hong ht nhc i nhc li v nh khng bit mnh ni g. - Cn cc em th sao? C cho chng i u, nu khng em v vi c? - , ti cng khng bit na!... - Sonya ku ln v hu nh tuyt vng, hai tay m ly u. C th thy r rng chnh nng cng ngh n iu nhiu ln lm ri, Raxkonikov ch nhc li khin nng hong s mt ln na thi. - Th nu trong khi Katerina Ivanovna cn sng, c sinh bnh phi vo nh thng th sao? chng hi mt cch ph phng. - , sao ng li ni th! Khng th no nh th c! - V khun mt Sonya nhn nhm li v mt ni kinh hong gh gm. - sao li khng th c? - Raxkonikov ci gn ni tip - C c c bo him u! n lc y h s ra sao? C nh s ko nhau i lang thang ngoi ng, b y s va ho va xin b th v s p u vo tng nh hm y, l tr s khc. B ta s gc xung, h s a vo n cnh st, vo nh thng, b ta s cht, cn l tr... - khng! Cha khng nh vy? - cui cng Sonya tht ra t lng ngc nghn ngo. Nng lng nghe, nhn chng vi i mt van ln, hai tay chp li thnh mt li cu khn im lng, nh th mi s u tu thuc chng. Raxkonikov ng dy i i li li trong phng. Mt pht tri qua. Sonya ng im, u ci gm, hai tay bung thng, dng r ri.
Trang 261/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Khng dnh dm c ? Khng dnh c t nhiu phng khi bt trc hay sao? - Chng bng dng li trc mt Sonya, hi. - Khng, - Sonya ni th thm. -D nhin l khng - C th cha? - chng ni thm, ging gn nh ngo ngh. - Th ri! - V tht bi! Th d nhin phi th! Cn hi lm g? Chng li i bch b trong phng. Mt pht na tri qua. - Th khng phi ngy no c cng c khch ? Sonya cng bi ri thm, mt nng li bng ln. - Khng, - nng gng go tr li. - Hn Polenka ri cng phi th, - chng ni t ngt. - Khng! Khng. Khng th c, khng! - Sonya tht ln nh ngi tuyt vng, tng chng c ai va ly dao m vo ngi nng. - Cha khng i no cho mt vic gh tm nh th xy ra c. - Vn xy ra khi vic nh vy y! - Khng? Khng! Cha s che ch cho Polenka, Cha! - nng nhc i nhc li, nh ngi mt hn. - M c l cng chng lm g c Cha ht, - Raxkonikov p, v dng nh h h, ri nhn nng ci ph ln. Mt Sonya cht bin sc i mt cch khng khip, cc th tht trn mt git ln tng t. Nng nhn Raxkonikov vi mt v on trch khng sao t ni, nng mun ni iu g, nhng khng sao ni ra c, ch bng mt khc nc n. - C ni Katerina Ivanovna lon c; chnh c cng lon c y, - chng ni sau mt lt im lng. Khong nm pht tri qua. Chng vn lng thinh i i li li khng nhn nng. Cui cng chng n cnh nng, mt sng quc. Chng nm ly hai vai Sonya v nhn thng vo gng mt t m nc mt ca nng. Lung mt ca chng kh, sc, nng nh mt tia la, mi chng rung mnh... bng chng qu sp xung sn nh v hn ln chn nng. Sonya hong ht li li nh trnh mt ngi in. V qu nhin trng chng chng khc mt ngi in tht. - ng lm g th? Vi ti m ng li... th ? - Nng ni lp bp, mt ti i, v tim nng bng tht li au nhi. Chng vt ng dy. - Khng phi ti ci ly em, ti ci ly trc s thng kh ca loi ngi. - chng ni, ging qui g, v b ra ca s. - Em nghe y, - mt pht sau chng quay li ni thm - lc ny ti va ni
Trang 262/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
vi mt k kiu cng l hn khng bng ngn tay t ca em... v hm nay ti em ngi bn cnh em gi ti nh vy l mt iu vinh d i vi n. - sao ng li ni th? Li ni trc mt em ng? - Sonya hong ht ku ln, - ngi vi ti m l mt vinh d! Nhng ti lm g cn... danh tit. Tri i, sao ng li ni th? - Ti ni v em nh th, khng phi v em mt danh tit, v ti li ca em, m v ni au kh v hn ca em. Em l mt ngi ti li, y ti li, ng nh th, - chng ni thm, ging gn nh phn khi, - v ti li ca em cng nng hn na l v em hy sinh, y do mnh mt cch v ch. Cn g khng khip hn phi sng trong ng bn nh m em gh tm, v ng thi chnh em cng bit (ch cn m mt ra thi) rng lm nh vy chng cu c ai v chng c ch g cho ai cht no ht! Em th ni ti nghe - chng ni nh ni khng ln - lm sao trong tm hn em li c th pha ln nhng iu nh nhuc, hn h nh vy vi nhng tnh cm thing ling, tri ngc hn li? Th m u xung sng m cht cho xong c phi l cng bng hn, cng bng hn khng bit bao nhiu m k, m li khn ngoan hn na khng? - Th ri h s ra sao? - Sonya hi, ging yu t, mt nhn chng chua xt, nhng hnh nh khng h ngc nhin v ci chng va gi ln. Raxkonikov nhn nng vi i mt k d. Chng c thy tt c qua mi mt ci nhn ca nng. Th ra chnh nng cng c ngh . C l nhiu ln trong cn tuyt vng nng suy ngh tht s n vic kt liu ngay mt lc cho xong ht mi s, v nng ngh mt cch chn chn n ni by gi nng hu nh khng ly lm l na. Thm ch nng cng khng thy li l ca chng tn nhn nh vy, v d nhin cng khng n ngha nhng li trch mc v nht l cch chng nhn ni nhc ca nng, v Raxkonikov cng thy r nh vy. Nhng chng cng hon ton hiu nng b giy v au n khng khip n nhng no khi ngh n tnh canh nhc ca mnh. Vy th ci g cho n nay, ci g c th ngn chn quyt tm t vn ca nng? Ngh n y chng mi hiu ht c my a tr m ci khn kh v ngi n b ho lao d in d di c p u vo tng kia c ngha nh th no i vi nng. Tuy vy chng cng li thy r rng nhn cch ca Sonya cng nh np gio dc ca nng khng th no cho php nng sng mi nh vy. Song chng vn bn khon khng hiu ti sao nng li c th sng trong tnh trong lu nh vy m khng phi in, nu khng can m t t" D nhin chng hiu rng tnh cnh ca Sonya l mt hin tng ngu nhin trong x hi, tuy tic thay tuyt nhin khng phi l mt hin tng c bit v ngoi l. Nhng chnh tnh cht, ngu nhin y, np gio dc y v c qung i v trc na l ra c th git cht nng ngay t khi bc nhng bc u trn con ng nh nhuc ny. Vy th ci g nng nng? Hn khng phi l thi dm tru lc. R rng cuc sng nhc ny ch chm n nng mt cch c hc; s tru lc tht s vn cha thm cht no vo lng nng: chng thy r nh vy; nng ang ng trc mt chng nh mt cnh thc... "Nng c ba con ng. - chng thm ngh: - nhy xung sng, vo nh thng in, hay... hay rt cc lao mnh vo tru lc, tr tu u m i, tm hn st li". ngh sau cng ny khin chng gh tm hn c, nhng chng l mt k hoi nghi, chng cn tr tui, chng xa ri cuc sng, v vy chng tn nhn, cho nn khng th khng tin rng li thot sau cng, tc s tru lc, l li thot d c c thc hin hn c.
Trang 263/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
"Nhng chng l li nh th tht, - chng ngc nhin thm ngh, - chng l ngay c con ngi vn cn gi c mt tm hn trong sch ny rt cc cng s t gic vn ti ci h nh bn, thi tha y? Phi chng xu th y bt u, v s d nng cn chu ng c cho n nay ch v dm tru lc i vi nng khng cn gh tm my na? Khng, khng th nh th c! chng nhm ku ln, nh Sonya lc ny, - khng, s d cho n nay nng vn cha t t l v s c ti (1) v ngh n h, n nhng ngi y. S d cho n nay nng vn cha in... Nhng ai bo nng cha in? C tht nng vn tnh tr hay khng? C th no li ni nng nh nng? L no ngi tnh tr li suy lun nh nng. L no c th ngi ngay trn ming h thi tha ca s tru lc ang ht mnh xung, m li xua tay, bt tai khi ngi ta ni n nguy c ca mnh? Nng lm sao th, hay l nng ch i mt php thn thng? Chc hn l nh th. Tt c nhng iu chng phi l nhng du hiu in r sao?". Chng kin tr gi ly ngh ny. Li thot y cn lm chng hi lng hn bt c li thot no khc. Chng bt u nhn nng chm ch hn. - Th c hay cu nguyn Cha lm phi khng Sonya? - chng hi. Sonya lng thinh. Chng ng cnh, i nng tr li. - V th khng c Cha, ti s ra sao? - nng th thm rt nhanh, v cng quyt mt bng sng ln, nhn chng mt thong, tay xit mnh tay chng. "y ng nh th!" - chng nh. - Th Cha lm g cho em? - chng tip tc d xt Sonya. Im lng hi lu, nh khng tr li c, lng ngc yu ui ca nng php phng v xc ng. - ng im i! ng hi na ng khng xng ng! - nng bng ku ln, nghim ngh v gin d nhn chng. "ng th tht! ng th tht!" - chng inh ninh t nh. - Cha lm tt c! - nng th thlm ni nhanh, mt li nhn xung. "Li thot y ri! y chnh l cch gii thch li thot" - chng t nh, mt t m nhn nng hau hu. Vi mt cm xc mi m, k l, gn nh au n, chng nhn chm chm khun mt xanh xao, gy g, vi nhng nt sc v khng u n y, i mt xanh diu hin c th nm ra nhng tia la y sng ln v mt cm xc mnh lit v khc kh, ci thn hnh nh b ang run ln v ut c v cm gin, v cng thy tt c nhng ci tht k l, hu nh v l. "ng l mt k ngy di, mt k di" (2) - chng nhm i nhm li. Trn t ngn c mt quyn sch. Trong khi i i li li trong phng, mi ln i ngang chng vn thy n. By gi chng cm n ln xem. l pho Tn c bng ting Nga. Quyn sch ng ba da, c k, nhu nt. - Sch u th ny? - Chng hi Sonya ang ng ch c, cch bn ba hc. - C ngi em n cho ti. - nng p, v nh min cng, mt nhn pha khc.
Trang 264/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Ai em n? - B Lizaveta. Ti nh b y kim h. "Lizaveta! L tht!" - chng ngh thm. Mi lc chng li cng c cm gic l tt c nhng g c lin quan n Sonya cng u l lng, k diu. Chng em sch n gn ngn nn v bt u gi xem. - on no c chuyn Lazaro? - chng hi t ngt. Sonya vn nhn mi xung t, khng p. Nng ng hi nghing ngi v pha bn. - Chuyn Lazaro sng li ch no? C tm h ti i, Sonya. Nng lic mt nhn chng. - Khng phi y u, trong thin Phc m th t kia... - nng th thm, v nghim ngh, vn ng yn. - C tm h v c cho ti nghe i, - chng ni on ngi xung, khuu chng ln bn, hai tay nng cm, mt trn trn nhn sang mt bn, lng tai ch i "Ni ba tun na xin mi c n mt ni cch y by dm(3). Chnh ta hnh nh cng s n y, nu khng phi l mt ci g cn t hn na" - chng lm bm mt mnh. Sonya ngn ng bc li gn bn... Nng cha tin lm vo ci mun k quc ca Raxkonikov. Song nng vn cm ly sch. - Ch nh ng cha c ? - nng hi, mt ngc nhn chng qua bn. Ging nng mi lc mt thm nghim ngh. - lu ri... Hi ti cn i hc. C c i. - Th ng khng nghe c nh th ? - Ti... khng i nh th. Cn c c hay i khng? - Kh - khng, - Sonya th thm, Raxkonikov ci nht. - Ti hiu... Th mai c cng khng i lm l an tng cha c ? - Ti s i. Tun trc ti cng c n... lm l cu hn. - Cho ai? - Cho Lizaveta. B y b git bng ru. Cn no chng mi lc mt thm khch ng. Chng bt u thy chong vng. - C thn vi b Lizaveta ? - Vng... B y tt lm... b y n y... thnh thong thi... n lun khng tin. B y vi ti cng c v ni chuyn. By gi b y ang c chim ngng thng . m hng nhng t nh rt trong sch ra ny gi ln trong lng chng mt n tng k l. Li
Trang 265/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
thm nhng cu chuyn tr b mt g gia hai ngi... gia hai ngi ngy di y. "Ri mnh cng dm ra ngy di nt mt thi! Mt chng hay hay y?" - chng ngh. - c i! chng bng qut ln, ging hch sch v cu knh. Sonya vn do d. Tim nng p nnh. Nng khng dm c. Raxkonikov nhn "ngi in khn nn" vi i mt hu nh au xt. - ng nghe lm g? ng c tin o u? - nng th thm rt kh, nh nght th. - c i ti mun th! - chng dn ging, - c c cho Lizaveta nghe th c kia m? Sonya gi sch ra v tm on y. Tay nng run lp cp ging nng khn i. Nng hai ln toan c m vn khng pht m ra c ch u. "Vy c mt ngi au, tn gi Lazaro, vn ngi Bthani(4)..." - cui cng nng c ln mt cch kh nhc, nhng t ch th nm tr i, ging nng v ra t ra nh si dy n qu cng. Hi th nng nghn 1i, ngc nng tc ti. Raxkonikov hiu c mt phn ti sao Sonya phn vn khng mun c cho chng nghe, v cng hiu ra, chng li cng gt gng v nng nc i nng c mt cch th bo. Chng hiu qu r rng by gi nng rt kh tm khi phi bc l nhng cm xc ca mnh. Chng hiu rng nhng cm xc y qu nhin lm thnh iu b n tht s ca nng, c l t lu c l t hi nng mi ln ln, khi cn vi gia nh, bn cnh ngi cha khn nn v ngi d gh in r v au kh, bn cnh my a tr i kht, gia nhng ting qut tho v mng m tc tn. Nhng ng thi gi y chng bit, v bit chc chn, rng tuy nng thy bn chn v v cng s hi trc mt iu g khi bt u c, nhng vn ho hc mun c l lng, v c cho chng nghe nht l by gi ri, "sau ny d c th no cng mc!"... Chng c thy iu trong mt nng, chng hiu ni xc ng hng phn ca nng... Nng c t ch c nut cn nghn ngo dng ln ngang c ngay t cu u, v c tip chng th mi mt trong thin Phc m ca Thnh Joan. Nng c n cu th 19: "C nhiu ngi Jud n ng an i Martha v Maria v s anh cht. Martha nghe c Cha Jsus n, bn i n Ngi, nhng Martha th ngi ti nh. Martha tha cng c Cha Jsus rng: Ly Cha, nu Cha c li y, th anh con chng cht. M by gi con cng bit mi iu Ngi s xin c Cha Tri, c Cha Tri t ban cho". n y nng li ngng c, h thn cm thy trc rng mnh s run, ging mnh li s v. "c Cha Jsus phn rng: anh ngi s sng li. Martha tha rng: Con vn bit rng n s sng li ngy cui cng, anh con s sng li. c Cha Jsus phn rng: ta l s sng li, v l s sng. K no tin ta th du cht i ri, cng sng li. Cn ai sng v tin ta th mun i chng h cht. Ngi tin iu chng? Ngi tha rng..." Sonya kh nhc th li cho u, ri cao ging c tch bch tng ch, nh ang truyn ging trc mt m ng tn . "c Cha, phi, ti tin cha l ng Christo, con c Cha Tri, l ng s n th gian". Nng toan dng li ngc mt ln nhn chng, nhng li hi h ghm mnh li v c tip, Raxkonikov ngi nghe khng nhc nhch, khng ngonh li, khuu tay vn chng ln bn, mt
Trang 266/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
nhn sang mt bn, Sonya c n cu 32: "Nhng Maria, lc ti ni c cha Jsus ng, va thy Ngi th sp mnh xung chn Ngi m rng: Ly Cha! Nu cha c ti y, th anh ti khng cht! c Cha Jsus thy ngi khc, v nhng ngi Jud i cng ngi cng khc, bn au lng cm ng m phn rng: cc ngi chn ngi u? Chng tha rng: Ly Cha, xin hy li coi. c Cha Jsus khc. Ngi Jud bn ni rng: ka, Ngi yu Lazaro l dng no! C mt vi ngi trong chng ni: Ngi m mt k m c, h chng c th cng lm cho ngi ny khng cht sao?" Raxkonikov bi hi quay li nhn nng. Phi, ng nh th! Nng run ln cm cp trong mt cn st tht s. Chng bit trc nh th. Nng sp c n nhng li ni v ci php l ln lao, k diu nht v mt cm gic hn hoan cao c trn ngp lng nng. Ging nng sang sng nh ting chung, chan cha mt nim hn hoan c thng, li cng vang ln mnh m. Nhng ging ch c nho i trc mt nng, mt nng tt sm li, nhng nng thuc lng nhng cu ang c. n cu cui cng: "Ngi m mt k m c..." nng h thp ging xung, nhit thnh din t ng vc trch mc v ch bai ca nhng ngi Jud m qung, thiu lng tin, m ch mt pht na, nh b st nh s ph phc xung khc v tin... "C chng na, chng cng l mt k m qung v thiu lng tin, ch lt na chng cng s c nghe v cng s tin. Phi, phi! Lt na thi, ngay by gi" - nng m c, lng khp khi ch i. "By gi, c Cha Jesus li au lng na, bn n phn m: mt l mt ci hang, trc ca hang ny c mt phin chn li. c Cha Jsus phn rng: hy ct phin i. Martha l em gi k cht tha rng: Ly Cha c mi, v chng ngi nm bn ngy ri". Nng nhn tht mnh hai ch "bn ngy". "c Cha Jsus li phn: ta h chng tng ni vi ngi rng nu ngi tin th s thy s vinh hin ca c Cha Tri sao? y vy, h ln hn i khi hang k cht ng nm. a Cha Jsus bn nhng mt ln tri m rng: tha cha, ti t n Cha nhn li ti. Ti cng bit Cha vn hng nhn li ti, nhng ti ni vy l v c on dn ny ng quanh y, ng hu h tin rng y chnh Cha l ng sai ti n. Ngi ni xong, bn ku ln mt ting ln rng: "Lazaro! hy ra". V k cht i ra...". Nng c to ln, ging trang trng, nng run ln v lnh tot i, nh th chnh mt nng trng thy. "... chn tay buc bng vi lim v mt th ph khn. c Cha Jsus phn cng chng rng; hy m cho ngi, v ngi i. By gi c nhiu ngi Jud n cng Maria v thy s c Cha Jsus lm, bn tin Ngi". Nng khng c tip, v khng th c tip na; nng gp sch li v nhanh nhn ri gh ng dy. - Tch Lazaro sng li n y l ht, - nng ni th thm, ging nghim khc, on ng yn, ngi quay sang mt bn, khng dm ngc mt ln nhn chng, dng nh c e thn. Nng vn run nh ang cn st. Mu nn li xung rt lu trong chic n m mo, ht mt nh sng l m ln k st nhn v c gi im t hp mt cch k l trong gian phng khn kh, trc pho sch vnh hng. Hn nm pht tri qua.
Trang 267/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Ti n y bn mt vic. - Raxkonikov bng cau my ni to ln. on ng vy li gn Sonya. Nng lng l ngc mt ln nhn chng. Anh mt chng khc kh l thng, phn chiu mt quyt tm d di. - Hm nay ti rung b nhng ngi thn, - chng ni - rung b m v em ti. By gi ti s khng n vi h na. Ti ct t ht mi lin h. - Ti sao? - Sonya sng st hi. Cuc gp g ban sng vi m v em chng li trong lng nng mt n tng phi thng, tuy chnh nng cng khng sao nh r. Nng hu nh kinh hi khi nghe tin chng on tuyt vi h. - By gi ti ch cn c em na m thi - chng ni tip - Ta cng i... ri n y. (chng ta u l nhng k b nguyn ra, chng ta hy cng i khi ni ny. - Mt chng sng long lanh. "Nh ngi d in d di!" - n lt Sonya thm ngh. - i u? - nng hi, ging khip s, v bt gic li li. - No ti c bit? Ti ch bit l ta s cng i mt ng, ti bit chc, th thi. Cng mt mc ch! Nng nhn chng, khng hiu. Nng ch hiu rng chng au kh gh gm, v hn. - Nu em ni vi h, s chng c ai hiu g ht. Chng ni tip. - Cn ti, ti hiu, ti cn c em, cho nn ti n em. - Em khng hiu. - Sonya th thm. - Sau ny em s hiu. Chng phi em cng lm nh ti sao? Em cng vt qua... em cng cam tm vt qua. Em t y o thn mnh, em hm hi i... mnh (cng th thi), l ra em c th sng bng tr tu, bng lng tri, nhng em li kt liu trn khu ch... Nhng em khng chu ng c u v nu em mt mnh em pht in nh ti. Ngay gi y em cng hon ton nh ngi in; th th ta hy cng i trn mt con ng! Ta i i! - Ti sao? Ti sao ng li ni th! - Sonya ni, lng xc ng l lng trc nhng li l ca Raxkonikov. - Ti sao ? Ti v khng th sng mi nh th ny ti v th y! Rt cc cng phi suy ngh nghim tc: v thng thn, ch khng th ku khc nh tr con rng Cha s khng nh th. Nu mai y ngi ta a em vo nh thng tht th s ra sao? B y, va in r va ho lao, chng my lu na s cht, cn l tr? Polenka c th no khng h hng? Ch nh em khng trng thy nhng a tr b m sai i n xin cac gc ph? Ti tm bit nhng b m y sng u va hon cnh nh th no. y tr con khng cn l tr con c na. C a ln by tru lc, trm cp. Th m tr con l hnh nh ca Cha C-c, vng quc ca c Cha tri l ca chng". Cha phn cho chng hng c knh, c yu, chng l nhn loi tng lai...
Trang 268/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Th th bit lm th no, lm th no? - Sonya khc nc n tng cn, hai tay vn vo nhau, nhc i nhc li. - Lm th no ? Ct t vnh vin tt c nhng g cn ct t, ch c th thi; v gnh ly ni kh? - Sao? Em khng hiu? Sau ny em s hiu... T do v quyn lc nht l quyn lc! Phi c quyn lc i vi l su b run ry, i vi c ci t kin y! y l mc ch! Em nh ly! l li trn tri ca ti! C l ti ni chuyn vi em ln ny l ln cui cng. Nu ngy mai ti khng n na, em s nghe ngi ta ni ht mi chuyn. n lc y em hy nh nhng li ny. Ri v sau, qua nm thng, n mt lc no y em s hiu ngha nhng li ny. Nu mai ti cn n y, ti s ni cho em bit ai git Lizaveta. T bit em! Ton thn Sonya run ln v hong s. - Th ra ng bit ai git? - nng hi, ngi lnh tot i v s hi, mt ng ngc nhn chng. - Ti bit v ti s ni... cho em bit, ch mnh em thi! Ti chn em. Ti n em khng phi xin em tha th, m ch ni cho em bit thi. Ti chn em t lu, ngay t khi cha em ni chuyn em cho ti nghe, v khi Lizaveta hy cn sng, ti ngh n vic ny. Thi cho em. Em ng a tay ra. Mai? Chng i ra, Sonya nhn theo chng nh nhn mt ngi in: nhng chnh nng cng nh in nh di, v nng cng cm thy th. u nng chong vng. "Tri i! lm sao ngi y li bit ai git Lizaveta? Nhng cu ni y ngha l g? L qu! Nhng ng thi ngh y vn khng n vi nng. Khng h. Khng h...". , chc ngi phi kh s v cng! Ngi y rung b m v em, li sao. Vic g xy ra? Ngi y nh lm g? Ngi y ni vi nng nhng g th? Ngi y hn chn nng v ni, ni... phi, ngi y ni r nh th, l thiu nng ngi y khng th sng c... Tri i!". Sut m hm y Sonya st v m sng. i khi nng git mnh chong dy, khc, tay vn vo nhau, c khi li chm vo mt gic ng li b ca ngi st, v nng m thy Polenka, Katerina Ivanovna, Lizaveta, bui c Phc m v ngi y... chng, vi khun mt xanh xao, i mt ny la... Chng hn chn nng, khc... Tri i! Sau cnh ca bn phi, cnh ca ngn phng Sonya vi cc phng ca b Gertruda Karlovna Resslich, c mt cn bung trung gian t lu b trng m b Resslich c nh cho thu, trn cng vo c mt tm bin v trn cc tm knh ca s trng ra b knh c dn nhng mnh giy cho bit r nh . Lu nay Sonya quen coi l mt gian phng khng c ngi . Th nhng sut ti hm y ng Xvidrigailov ng trong phng y gh st vo cnh ca nghe trm. Khi Raxkonikov i ra, ng ta ng ngm ngh mt lt, rn rn tr v bung mnh gip gian phng b trng, ly mt chic gh da v lng l t vo st cnh ca thng sang bung Sonya. ng ta thy cuc ni chuyn va qua rt l th v ng ch , n lm cho ng ta rt hi lng, hi lng n ni ng ta a chic gh sang sau ny, ngay nh ngy mai chng hn, khi phi chn chn ng sut mt ting ng h; t ry phi c ch ngi cho tht thoi mi hng mt khoi cm trn vn v mi phng din.
Trang 269/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Ch thch
(1) i vi nhng ngi C c gio, t t l "trng ti" (2) Nguyn vn "jurodivaia" Nga c nhng ngi ngy di c nhng ngi m tn coi l "ngi ca Cha", bn thn h cng thng m o n mc cung si (3) Cch Petersburg by dm c mt nh thng in (4) Nhng on trch Phc m y u sao theo bn Kinh thnh bng ting Vit ca Socit biblique britannique et trangre( Thng Hi 1925, c sa li i cht hi khc vi cc bn La tinh, Nga v Php
Trang 270/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 23
Sng hm sau, ng mi gi, khi Raxkonikov bc vo n cnh st, n phng vin d thm v nh vo bo vi Porfiri Petrovich l mnh n, chng phi ly lm l khng hiu sao mi ngi ta vn cha tip chng: t nht n mi pht sau mi c lnh mi chng vo. Th m chng c d tnh l l ra chng va n h v ngay ly chng mi phi. Trong khi chng vn ng trong phng khch, quanh chng c nhiu ngi i li, ton l nhng ngi chng c v g ch n chng c. phng st bn trng ging nh mt phng giy, c my vin th li ang ngi vit v c th thy r l trong bn h khng h c ai hay bit g v ci tn Raxkonikov. Chng a mt lo lng v ng vc d xt quanh mnh, xem th u y c mt tn lnh p gii no, mt i mt b mt no theo di chng, chng khi ln i u chng? Nhng khng h c mt du hiu no tng t: ch thy nhng vin th k quen ang bn bu vi nhng cng vic lt vt v nhng ngi khng h n chng: by gi chng c mun i khp cc phng tri cng chng ai bit. Mi lc chng mt thm vng tm ngh rng nu con ngi b mt hm qua, ci bng ma t di t tri ln y bit ht v trng thy ht, th l no ngi ta li cho chng ung dung ng i nh th ny? V chng l ngi ta li ngi yn cho n mi mt gi i n khi chng t nguyn dn xc n? Th ngha l ngi y cha t gic g, hay... hay chng qua chnh hn cng chng bit g, chng trng thy g nt (m trng thy lm sao c kia ch!), vy th tt c nhng vic xy ra hm qua ch l mt o nh, b trng thi kch ng v tr tng tng bnh tt ca chng phng i ra. Gi y n li tt c nhng vic y v chun b bc vo cuc chin u sp ti, chng bng cm thy mnh run, v thm ch cn thy gin si ln khi ngh rng mnh run s trc tn Porfiri Petrovich kh . i vi chng, iu khng khip nht l phi gp li con ngi y: chng cm th hn v cng, v hn, thm ch cn s lng cm th y lm cho mnh h ming m tit l. Chng tc gin n ni lp tc thi run; chng sa son bc vo vi mt v lnh lng xc xc v t ha vi mnh l s c lng thinh, c ch nhn v lng nghe cng nhiu cng tt, t nht ln ny phi thng cho k c ci bn nng d khch ng mt cch bnh tt ca mnh. Ngay lc y h gi chng vo phng giy Porfiri Petrovich. Porfiri Petrovich ang ngi mt mnh trong phng lm vic. l mt gian phng khng ln m cng khng nh: trong phng c mt ci bn vit t trc mt chic i-vng bc vi sn, mt ci bn ng giy t; mt ci t t trong gc v my ci gh da - ton l nhng c ca cng s, bng g vng nh bng. Trong mt gc, trn bc tng pha sau, hay ni cho ng hn l trn tm g ngn pha sau, c mt cnh ca ng kn: sau tm g y chc phi cn nhng gian khc na. Khi Raxkonikov vo, Porfiri Petrovich lp tc khp cnh ca chng va bc qua, v trong phng ch cn li hai ngi. Porfiri Petrovich n khch mt cch ht sc vui v v nim n, v ch my pht sau, Raxkonikov mi nhn thy mt vi du hiu t ra ng ta hi lng tng, c nh th c ai va lm cho ng ta ngc nhin mt cch t ngt hay bt cht thy ng ta ang lm mt vic g vng trm. - A, anh bn rt ng knh! Anh n so huyt chng ti ri... - Porfiri cha c hai tay ra ni. No, cu ngi y! Hay c l, anh khng thch ti gi "anh bn" hay... "cu" tout court? (1). Xin
Trang 271/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
anh ng cho l ti qu sung s... y , mi anh ngi ln chic i-vng ny. Raxkonikov ngi xung, mt vn chm ch nhn Porfiri. My ch "n so huyt chng ti ri", cu xin li v cch xng h, hai ch Php "tout court", v.v... u l nhng du hiu tiu biu. "Ch, hn cha c hai tay ra cho mnh, nhng khng a tay no cho mnh bt c, hn rt li rt ng lc" - chng thong ngh, lng nghi ngi. Hai ngi theo di nhau, nhng h hai lung mt gp nhau mt ci l nhanh nh chp, h nhn ngay sang pha khc. - Ti em mnh giy ny n... v ci ng h... y Vit th ny c cha , hay phi vit li? - Ci g? Giy ? c, c... anh ng bn tm, th ny c ri, - Porfiri Petrovich ni lin thong nh ang vi i u, on cm giy xem. - Phi ng th ny y. Khng cn g hn na. - ng ta vn ni lin thong, on t t giy xung bn. Ri mt pht sau, trong khi ni sang chuyn khc, ng ta li cm ln v em ct vo bn ng giy. - Hm qua hnh nh ng c ni rng ng mun hi ti... chnh thc... v quan h gia ti vi ngi... b git? - Raxkonikov m u, - "Sao mnh li ni hnh nh - ngh y vt qua c nh mt tia chp. - M sao mnh li lo ngi v ni hnh nh - mt ngh khc lp tc k theo, nhanh nh lung in. V chng cht cm thy rng trong chc lt, ch cn tip xc vi Porfiri Petrovich mt ci, ch cn hai cu ni, hai tia mt, l tnh a nghi ca chng tng ln n mc qui d... v nh vy ht sc nguy him: thn kinh b khch ng, cng thm hi hp. "Nguy to! Nguy to! Ta li s l li". - Vng - vng - vng. Xin anh ng ngi! Ta cn th gi, cn th gi, - Porfiri Petrovich lp bp. ng i i li li bn bn vit, nhng hnh nh chng c mc ch g c, khi bc ra ca s, khi li gn bn ng giy, khi li n bn vit, khi th c trnh khe nhn ng vc ca Raxkonikov, khi th li dng pht ti ch nhn trng trng vo mt chng. Nhng lc y trng ci bng dng thp b, mp mp v trn trnh ca ng ta tht l k qui, c nh mt qu bng ln lng lc khp phng, h gp phi tng l bt tr li. - Ta cn nhiu th gi, cn nhiu th gi! Anh c ht thuc khng? Anh c thuc y ch! y, thuc l y - ng va ni va a cho khch mt iu - Anh , ti tip anh y, cn ch ca ti th ngay bn kia vch... phng ca s ct cho ti y, cn by gi th ti tm thi ch khc, v y ang cn phi sa sang li i cht. Cng gn xong ri... c Nh nc ct cho ch cng l mt chuyn th v, anh nh? Anh ngh sao? - Phi, th v lm, - Raxkonikov p, mt nhn Porfiri gn nh ngo ngh. - Th v lm, th v lm... - Porfiri Petrovich nhc i nhc li, nh cht ngh n mt iu g khc hn, - Phi th v lm! - cui cng ng ni to gn nh reo ln, dng pht li cch Raxkonikov hai bc v nhn thng vo mt chng. Ci li nhc i nhc li mt cch ngc ngch rng c Nh nc ct ch cho l mt chuyn th v y tht qu tng phn vi ci nhn nghim trang, thm trm v b n ca ng ta lc by gi. Nhng iu li cng lm cho cn gin ca
Trang 272/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Raxkonikov si sc ln, chng khng sao nn ni mt li khiu khch ngo ngh v kh liu lnh: - ng ny, - chng bng hi, mt nhn Porfiri gn nh xc xc v ta h cm thy khoi lc vi ci v xc xc y hnh nh c mt quy tc t php, mt bin php m cc v d thm u dng, l thot tin ni nhng chuyn xa xi, nhng chuyn vt vnh khng u hay thm ch ni n mt vic nghim trang no ngoi ra lm cho ngi b hi cung vng tm hay ni cho ng hn, xao lng i, ru ng s phng ca ngi ri t nhin ging ln nh u ngi ta mt cu hi ht sc bt ng v nguy him; c phi th khng? Hnh nh xa nay trong ci tp iu l, quy ch nht nht u c nhc n bin php ny th phi? - th ra... ng cho rng ti ni n chuyn phng phic l th y phng? - Ni on Porfiri Petrovich nhy mt mt ci; mt v ci ct ranh mnh thong lt qua mt ng ta, nhng np nhn trn trn ln i, hai con mt ti h nheo li, cc nt mt gin ra ri ng ta bng ph ln ci mt thi di, rung c ngi ln, mt nhn thng vo mt Raxkonikov. Raxkonikov cng gng go ct ting ci, nhng khi Porfiri thy chng ci theo, li cng ci sc sa n ni mt ta ln, th Raxkonikov kinh tm. C chng khng cn gi gn g c na: chng im bt, cau my v quc mt cm gin, nhn khng chp vo mt Porfiri sut trn ci dng nh c ko di v tn ca y. V chng, r rng l c hai bn u thiu thn trng: ho ra Porfiri Petrovich ci vo mt khch, trong khi khch pht ut ln v ting ci ca ng ta, th m ng ta cng khng ly g lm ngng c. Raxkonikov rt ch n iu ny: chng hiu rng va qua Porfiri Petrovich chng thy ngng cht no, m ngc li, chnh chng c l ri vo trng; chng hiu rng y hin nhin c mt ch g m chng khng bit, rng c l mi vic b tr xong xui v ch lt na s l r ra, phi trn ra... Chng lp tc i thng vo , ng dy cm ly m: - Porfiri Petrovich, - chng ni, ging qu quyt, nhng cng l kh r s bc tc. - Hm qua ng c ng mun ti n y ng hi cung g y. Chng nhn mnh c bit hai ting "hi cung". Ti n, v ng cn g xin c hi, nu khng xin ti v. Ti ang vi, ti c t vic. Ti cn n d l an tng ngi cng chc b nga xo m ng, cng c bit ... - Chng ni thm ri lp tc pht cu ln v ni thm nh vy, ri sau li cng bc tc hn na v pht cu ln nh th, - ti chn ngy nhng chuyn ny ri. ng thy khng, ngay t lu ri... v cng mt ln v th m ti pht m, ni tm li. - chng gn nh qut ln, v cm thy cu ny li cng khng ng ch hn na, ni tm li: mt l ng hi ti i, hai l cho ti v ngay... v nu c hi th xin hi cho ng th tc! Bng khng, ti s khng cho php; v vy, trong khi ch i, xin cho ng, v hin nay ng vi ti khng cn chuyn g m ni na... - Tri i Anh lm sao th? Hi anh ci g mi c ch" - Porfiri Petrovich ku ln, lp tc i ging, i v mt v thi ci ngay trong nhy mt, - Xin anh ng lo, anh , - ng ta ni, ging vn v, ri li hng hc i bch b khp phng, xong li n mi Raxkonikov ngi xung, - cn chn th gi anh , cn chn th gi, vi li nhng ci ton l chuyn khng u c! Tri li ti rt mng l anh n ch chng ti. Ti tip anh nh tip mt ngi khch. Cn v trn ci cht tit ca ti th xin anh b qua cho, Rodion Romanovich . C ng tn anh l Rodia Romanovich khng nh? Tn ng c thn sinh anh l Roman phi khng? Thn kinh ti d kch thch lm, li nhn xt hm hnh ca anh lm ti bun ci qu; i khi ti ci c rung bn ln nh qua bng cao su sut na gi lin... Ti hay ci lm. Tng ti th ny, ti cn s
Trang 273/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
b bi lit na kia. Nhng anh ngi xung ch, ai li th? Ngi i, anh bn , khng ti li ngh l anh gin... Raxkonikov im lng lng nghe v quan st, mt vn cau c gin d. Tuy vy chng cng ngi xung, nhng tay vn khng b m. - Anh bn Rodion Romanovich , ti xin ni vi anh mt iu v bn thn ti, c th ni l anh hiu r c tnh ca ti, - Porfiri ni tip, vn i li lng xng trong phng v vn trnh mt Raxkonikov nh ban ny. - Anh , ti l ngi c thn, khng hay giao thip v t ngi bit tn, hn na li l mt ngi ht thi, mt ngi b i, mt ngi m mn mc meo ln ri v... v... anh c nhn thy iu ny khng, anh Rodion Romanovich l nc ta, nht l trong cc gii Petersbung ca chng ta, nu hai ngi thng minh cha quen lm nhng c th ni l coi trng nhau, nh anh vi ti chng hn, ngi li vi nhau, th thng hng na gi vn khng ti no tm ra mt ti ni chuyn, - c ngi tr ra nhn nhau, ngng nghu. Ai ai cng c ti ni chuyn, cc b chng hn... Nhng gii x giao thng ng chng hn, bao gi cng c chuyn m ni, cest de rigueur(2), cn hng ngi trung lu nh chng ta th li hay ngng v t ni... y l ti ni nhng ngi bit ngh y. Th th ti sao, anh th ngh xem, ti sao li nh th? Ti chng ta khng quan tm g n cc vn x hi, hay ti chng ta vn rt trung thc cho nn khng mun la di nhau, ti cng khng bit na. H? Anh ngh sao? Ka, anh m xung ch, c nh anh nh i ngay y, qu tnh cng kh coi lm... Tri li, ti rt mng... Raxkonikov t chic m li trai xung v lng thinh, v nghim trang v cau c, lng nghe cu chuyn rng tuch v u Ng mnh S ca Porfiri. "Phi hn nh ni chuyn nhm nh th lm mnh xao nhng sc ch tht chng?". - Ti s khng mi anh xi c ph u, y khng phi ch; nhng ti sao li khng ngi gii tr ly dm pht vi bn b, - Porfiri ni khng ngt ming, - Anh , nhng th cng v ny n, nhng ti c i i li li th ny anh ng pht nh; anh b qua cho, anh bn , ti rt s lm anh pht , nhng ti khng th thiu vn ng c. Ti phi ngi sut ngy nn cng mun i li ly dm pht... bnh tr m... ti vn cha bng th dc; nghe ni c nhng ng t vn, nhng ng t vn quc gia hn hi, v ngay c nhng ng t vn c mt na cng vui lng nhy dy; thi bui khoa hc l th y... th y... Cn v nhng cng v y, nhng vic hi cung v nhng th tc ny n... y, anh va c nh nhc n chuyn hi cung... qu nhin, anh Rodion Romanovich , xin anh bit cho rng nhng cuc hi cung y i khi cn lm cho ngi hi ri tr hn c ngi b hi na kia... V iu ny, va ri anh bn va c mt nhn xt hon ton ng n, m li d dm na (tht ra Raxkonikov khng h nhn xt g nh th c). C ri tung ln? Phi, ri tung ln! V tr i tr li vn ch c th, nh ci trng ch y! Sp ci cch n ni, t nht cng mong h i cch gi cho, h h h! Cn nh v ci bin php t php ca chng ti - nh anh gi mt cch d dm - th ti hon ton ng vi anh. Th anh bo ngi b co no, ngay c tn mu-gch dn n nht cng th, ngi b co no m khng bit rng thot tin ngi ta bt u hi nhng cu vu v ru ng mnh (theo cch ni rt ti tnh ca anh) ri bng nhin b thng vo s, b thng sng ru, h h h, vo chnh gia s, theo cch n d rt ti tnh ca anh h - h! Th ra anh ngh rng ti ni n chuyn ch l mun... h - h? Anh c khiu chm bim y. y, ti khng lm nh th u? phi, nhn ni n chuyn ny li nh n chuyn kia, va ri anh cng c nh nhc n th tc, y, th tc hi cung y m... Nhng th tc l ci g? Anh , trong nhiu trng hp th tc ch l
Trang 274/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
chuyn nhm. i khi ni chuyn thn mt nh ch bn b li c li hn. Th tc khng mt i u, xin anh c yn tm; nhng xin hi th tc thc ra l ci g? Trong bt c trng hp no th tc cng khng c quyn lm vng chn ngi hi cung. Cng vic ca ngi d thm c th ni l mt th ngh thut t do hay mt ci g nh th... h - h - h! Porfiri Petrovich dng li mt pht th. ng ta c th tun ra tng trng nhng cu rng tuch, v ngha l, nhng thnh thong li t ngt chen vo nhng ch y n ri li lp tc quay ra ni chuyn phim. By gi ng ta gn nh chy khp phng, hai cng chn bo ph bc mi lc mt nhanh, mt nhn xung t, tay phi sau lng, tay tri khua lia la, lm cc th c ch khng n khp t no vi li ni ca ng ta. Raxkonikov cht nhn thay rng trong khi chy qua chy li trong phng, c i ln hnh nh ng ta dng chn bn cnh ca mt khonh khc, c v nh nghe ngng... "Hn ch i ci g hay sao th?". - y qu nhin anh ni ng hon ton y, - Porfiri ni tip, mt nhn Raxkonikov mt cch vui v v hn nhin l thng n ni chng phi git mnh phng, - ng tht y, anh c nh ch iu cc th tc t php mt cch tht d dm m li rt ng n, h - h! Nhng bin php tm l hc thm thu ca chng ti (d nhin cng ch mt s no thi) qua nhin cng ht sc bun ci, m c l li cn v ch na, nu ni b hnh thc cn tr. Phi, ti li xin ni n th tc: y, nu ti c giao cho iu tra mt v no y, v bit rng, hay ni cho ng hn, nghi ng rng ngi ny ngi n l th phm... Hnh nh anh hc lut th phi? - Vng, trc kia ti hc lut. - y th th y l mt th d c th c ch cho anh v sau, ngha l anh ng ngh rng ti dm ln mt dy anh: vit c mt bi bo v ti c nh th cn khin ai dy! Khng u; chng qua ti ch nh bo trnh by mt s kin, mt dn chng nh y, chng hn ti cho rng ngi ny, ngi kia, ngi n l th phm, th xin hi vic g ti li lm phin n h qu sm, mc du c cho l ti c bng chng d buc ti h i na? Chng hn c ngi th phi bt ngay, nhng c ngi th tnh cht li khc, ng th y, th th vic g khng cho hn trong chi trong thnh ph t lu? H - h! y, ti thy hnh nh anh cha tht hiu, vy ti xin ni r hn: chng hn ti bt u sm qu, th nh vy c l ti cho hn mt ch da tinh thn, c th ni nh th, h - h! Anh ci ? (Raxkonikov khng h c mun ci: chng mm mi ngi im, i mt ny la khng ri mt Porfiri Petrovich). Nhng tht ra n nh th y, nht l i vi mt s ngi no , v ngi ta mi ngi mt tnh, v chng ti ch bit da vo kinh nghim thc t m thi! Va ri anh c nh nhc n bng chng; th ta c cho l phi c bng chng i, nhng anh , bng chng phn nhiu u to hai mt; ti l mt ngi d thm, ngha l mt con ngi yu ui, xin nhn nh vy: trong bng cng mun tin hnh iu tra mt cch r rng nh ton hc, cng mun kim c mt bng chng hin nhin nh hai ln hai l bn! Mt bng chng trc tip, khng chi ci vo u c! Nhng nu bt ngi khng ng lc, tuy bit ch xc chnh l th phm, th nh vy l t tc b mt phng tin tip tc buc ti, ti sao? Ti v lm nh vy tc l cho hn mt tnh th xc nh, c th ni nh th, lm cho hn yn ch v vng tm, th l hn s rt su vo v: hn s hiu rng hn l mt t nhn. Nghe ni Sevaxtopol ngay sau trn Alma, nhng ngi c tr tu rt lo qun ch nh vo khng bit lc no v chim ngay Sevaxtopol; nhng khi thy qun ch mun tin hnh mt cuc vy hm chnh quy v bt u xy cng s, th h yn tm v vui mng khng bit bao nhiu m k: nh th ngha l t nht hai thng na cuc vy hm chnh quy kia mi kt thc bng trn nh chim thnh ph? Anh li ci ri, li khng tin ? D nhin anh cng
Trang 275/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ng. ng, ng! vn l nhng trng hp c bit, ti cng ngh th; trng hp va nu ln l mt trng hp c bit y! Nhng anh Rodion Romanvvich thn mn , trong khi cn phi nhn r iu ny: ci trng hp chung chung m cc, th tc v quy tc t php ghi trong sch v nhm gii quyt v vn c ng dng gii quyt, li l mt trng hp khng h c, chnh l v bt c v n no cng l mt v n mng chng hn, h xy ra trong thc t th lp tc chuyn thnh mt trng hp hon ton c bit v i khi khng c cht g ging cc v trc. i khi c nhng trng hp ht sc khi hi. y, ti c cho mt v no hon ton t do: khng bt b, khng quy ry g c, nhng lm th no cho ng ta tng gi tng pht bit rng - hay t nht cng nghi ng rng ti bit ht t u ch cui, rng ti sut m ngy theo di ng ta, rnh m ng ta khng li mt pht, ti c cho ng ta nghi ng v lo s thng xuyn nh th, xin cam oan l th no ng ta cng cung ln, t dn xc n v c l li cn h hnh l ra mt ci g ging nh hai ln hai l bn, mt ci g c v ton hc, y th mi th ch. iu c th xy ra vi mt anh mu-gch qu kch m cng c th xy ra vi mt anh em ca chng ta, mt con ngi hin i, m li c nhiu s trng v mt mt no na, tng c trng hp nh th y! Bi v, anh bn thn mn , mt iu rt quan trng l phi hiu ngi kia s trng mt no. Li cn thn kinh na, thn kinh na ch, anh qun mt ci ny! Ch l by gi nhng con ngi nh th u au m, d khch ng! Li thm ci chng sng mt na, sng mt nng y. V cng xin ni rng nhiu khi l th ngun qung y. Vic g ti li phi lo v hn i li t do trong thnh ph? C cho hn do chi, tm thi c cho hn do chi ; v d sao ti cng bit l con mi ca ti khng bao gi b ti m ln i u c kia m! V li ln i u mi c ch? H - h! Ra nc ngoi ? Mt ngi H Lan th trn ra nc ngoi, ch hn th khng u. hung chi ti vn theo di v hn na c cch phng. Trn vo nhng ni thm sn cng cc ca t quc chng? Nhng y ton nhng g mu-gich Nga chn chnh, nhng g mu-gch thm cn c : mt ngi c hc nh ngy nay th th vo ngc cn thch hn l sng vi bn mu-gch ca chng ta, h - h! V i vi h, bn mu-gch cng chng khc g ngi ngoi quc! Nhng nhng ci ton l chuyn vt, chuyn b ngoi. Trn l th no! ch l chuyn hnh thc, ci chnh khng phi ch ; hn khng trn khng phi ch v khng bit trn i u: hn khng trn thot ti v nhng nguyn do tm l hc kia. Nghe cng hay y ch nh! V mt nh lut ca t nhin, hn khng trn d c ch m trn cng vy. Anh trng thy mt con bm trc ngn nn cha? y, hn c th m lun qun mi xung quanh ti nh con bm quay cung xung quanh ngn nn; t do i vi hn khng cn c g th v na, hn s ngh ngi, ri tr, qun qui, lm cho mnh mc mu thm nh vng vo li, t dy v mnh n cht i c! Cha : chnh hn s chun b cho ti mt tn tr ton hc g nh kiu hai ln hai l bn, min l ti cho hn mt thi gian gii lao cho lu lu. V hn s quay trn, quay trn mi xung quanh ti mi lc mt gn li v... hp! Hn s chui tt vc mm ti, ti s nut chng, th v tht, h - h - h! Anh khng tin ? Raxkonikov khng p, chng ngi yn, khng c ng, mt ti mt, mt vn chm chm nhn vo mt Porfiri. "Bi hc hay y - chng ngh, ngi lnh tot ra. - By gi khng cn l ci kiu mo vn chut nh hm qua na. Hn khng di g ph trng sc mnh ca hn ra v... mch nc cho mnh mt cch v ch: hn thng minh hn th nhiu... y c mt mc ch khc. Mc ch g? A, ng hng, ng bn . ng do dm ti. ng mu mo vi ti ? ng khng c bng chng, v con ngi hm qua khng h c. Chng qua ng mun lm ti ri tr, mun tru cho
Trang 276/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ti tc ln trc, ri khi ti khng ln th chp ch g? ng hng, h ri! Nhng sao hn li mch nc cho mnh n mc y lm g? Hn trng mong vo b dy thn kinh m yu ca mnh chc. Khng u, ng bn ng hng, h ri y, mc du ng c sa son mt ci g y... No, th xem ng sa son ci g?" V chng ly ht sc bnh sinh ra chun b n ly ci tai ho khng khip v cha h hay bit kia. Nhiu lc chng mun chm ln bp c Porfiri cht ti ngay ti ch. T khi bc vo y, chng s cn gin . Ch ng cm thy mi kh li, tim p thnh thnh, nc bt si ra mp. Nhng chng vn quyt im lng khng ni mt cu no khi cha n lc. Chng hiu rng l chin thut tt nht tnh th chng, v lm nh vy khng nhng chng s khng l li m tri li cn lm cho k th tc ti khi thy mnh lng thinh, v c l chnh hn cn l li ra vi mnh na. t nht chng cng hy vng nh vy. - Khng, anh khng tin, ti bit, anh vn ngh rng ti a nhm, - Porfiri ni tip, mi lc mt vui ln, thch ch ci hnh hch lun mm v li bt u chy loanh quanh trong phng. - D nhin anh ngh phi; tri sinh ti ra ngi ngm nh th ny, thnh th ch gi ln cho ngi ta nhng ngh hi hc m thi; ti l mt thng h; nhng ti ni v xin nhc li vi anh mt ln na rng anh nn b qua cho ti, mt ngi gi c. Anh Rn Romanvvich . anh hy cn tr, c th n; l ang tui hoa nin cho nn cng nh ton th lp thanh nin, anh trng tr tu con ngi hn c. S sc so nhy bn ca tr tu v nhng s suy din tru tng ca l tr quyn r anh rt mnh. V nh vy l ging ht nh ci Hofkriegsrat ca o ngy trc chng hn, trong chng mc ti c th xt on qua cc bin c qun s, trn giy th h nh tan qun Php v bt Napleon lm t binh, v trong khi h ngi trong phng giy m tnh ton vi suy din mt cch v cng sc bn, th tng Mark u hng cng vi c qun on ng ta, h - h - h! Ti bit, ti bit anh Rodion Romanovich , anh ang ci ti, v ti l cng chc m c thch ly dn chng trong lch s qun s. Bit lm th no c, ti c ci tt l thch vic qun s v thch c cc bn thng bo qun s chc hn ti chn sai ngh. L ra ti phi eo ui nghip qun s mi phi. C l cng chng thnh mt Napoleon u, nhng cng phi ln n chc thiu t h - h - h? y y cn by gi, anh bn thn mn ti s ni cho anh bit chi tit vic kia, ngha l ci trng hp c bit y: thc t v nhn tnh l iu quan trng, anh , v i khi n lm in o s tinh ton sng sut nht? y, anh nn tin li mt ngi gi c ti ni tht y, Rodion Romannovich (trong khi ni nhvy, Porfiri Petrovich tuy ch vn vn ba mi lm tui, nhng qu nhin cng trng nh gi hn i: ngay c ging ni ca ng ta cng thay i, ngi khm rm li), - hn na ti l ngi ngay tht... Ti c phi l ngi ngay tht khng no? Theo anh th sao? Hnh nh ngay tht hn hoi ch cn g na: nhng chuyn nh th m ti c ni toang ra cho anh bit, li khng i n b g c. h - h y th y, ti xin ni tip: tr tu sc so l mt iu rt qu; c th ni l mt s t im ca thin nhin v l mt ngun an i ca cuc sng, v n c th by ra cc tr qu thut n ni mt anh d thm ti nghip nhiu khi khng bit ng no m ln na; v li hn ta cn b tr tng tng ca hn m hoc na, v hn ta cng l ngi thi! Nhng nhn tnh li cu tr cho anh d thm ti nghip kia, th mi cht ch! V chnh l iu m lp thanh nin say m tr tu khng ngh n, trong khi "bc qua mi tr lc" (nh anh ni mt cch ht sc sc so v tinh t). C th cho rng hn la di, - hn y tc l con ngi y, ci trng hp c bit, incognito(3) y, - m la di
Trang 277/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
mt cch ti tnh, khn ngoan ht sc: c v nh sp c thng n ni ri, hn bt u khoi tr thng thc nhng kt qu ca ci tr tu sc so ca hn, th nhng ng mt ci ng vo ch th v nht, ng vo ch git gn nht, hn ln ra bt tnh. Th c cho l hn ang m, khng kh trong phng c khi cng ngt ngt tht, nhng d sao cng l? D sao cng gi ln mt ! Hn la di mt cch u vit, nhng li khng bit tr liu n nhn tnh. Him nht l ch y y. Mt ln khc, mi say sa vi ci tr tu sc bn ca mnh, hn bt u le ngi ang nghi ng hn, hn lm nh c ti mt i a chi, nhng hn ti mt mt cch qu t nhin, qu ging nh tht, th l li gi thm mt na? Tuy thot tin ngi kia mc lm tht, nhng m v ngh li, khng bit mnh c lm ln h hnh g chng. y c mi bc li nh th mi: G nh; hn bt u i qu bc, hn n nhng ni khng ai hi. hn, hn lun mm ni n nhng chuyn l ra phi im i, h ra nhng cu bng gi ny n, h - h... ri li t dn xc n hi: ti sao cha bt ti i... h - h - h. iu c th xy ra vi mt con ngi ht sc sc so mt nh tm l hc v l mt nh vn. Nhn tnh l mt tm gng, mt tm gng trong sut nht! Hy nhn vo gng m thng ngon, th y! Ka sao anh ti mt i th, Rodion Romanovich, anh ngt th , hay ti m ca s ra nh? - xin ng ng bn tm, - Raxkonikov ni to ln, ri bng ci ha h, - Xin ng ng bn tm! Porfiri dng li trc mt chng, i mt lt ri bng ci theo. Raxkonikov ri i-vng ng dy, trn ci nh ln cn ca chng t nhin ngng bt. - Porfiri Petrovich? - chng ni to, tch bch tng ting, tuy chn chng run ry ch chc khuu xung, - by gi ti thy r ng nghi ti git hai ch em m gi. V phn ti, ti xin tuyn b vi ng rng chuyn ny lm ti pht ngy ln t lu ri. Nu ng thy mnh c quyn truy t ti trc php lut th c truy t i; nu ng thy cn bt, th bt i. Nhng ci vo mt ti v hnh h ti th khng c u, ti khng cho php ng lm nh vy... Mi chng bng run ln, mt chng le ln mt nh cm gin in cung, v ging ni ca chng, ny gi b km hm, vang ln lanh lnh. = Ti khng cho php ng lm nh vy! - chng bng qut ln, ly ht sc lc ging mnh qu m xung bn, - ng nghe ra cha. Porfiri Petrovich? Ti khng cho php? - i tri i, li lm sao ri! - Porfiri Petrovich ku ln, v hong ht n cng cc. - anh! Rodion Romanovich! Ka cu! cu lm sao th? - Ti khng cho php! - Raxkonikov li qut ln mt ln na. - Kh ch anh bn ! Khng ngi ta nghe thy mt. h s n y! Bit ni vi h ra sao. Anh th ngh xem! - Porfiri Petrovich th thm, v hong ht, mt gh st vo mt Raxkonikov. - Ti khng cho php, ti khng cho php! - Raxkonikov lp i lp li nh ci my, nhng bt gic cng th thm rt kh. Porfiri quay pht i v chy ra m ca s. - Phi m ra cho thong! Anh ung t nc, anh bn , anh va ln cn y! - y toan chy ra
Trang 278/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ca sai bng nc, nhng va may trong gc phng c mt ci bnh thu tinh ng nc l. - Anh , ung i - y vn v em nc li cho Raxkonikov, ni th thm, - may ra s ... - v s hi v ngay c v thng cm ca Porfiri na trng t nhin n ni Raxkonikov im bt v bt u nhn ng ta vi mt tr t m man di. Tuy vy, chng cng khng ung nc. Rodion Romanovich! Anh , anh m c th th ri n pht in ln mt, ti cam oan nh vy, ch! Ka anh ung i! t nht cng ung ly mt ngm! Hn p chng cm cc nc ln. Nh ci my, chng nng cc a ln mi, nhng cht trn tnh li, chng li gh tm t cc xung bn, phi, anh va ln cn mt cht y! C nh ny th bnh c ca anh li ti pht mt y anh bn , - Porfiri Petrovich ni, n cn nh mt ngi bn: song vn c v hi hoang mang. - Tri i! Anh chng bit nng nh mnh t no c? Ngay nh Dmitri Prokofich hm qua c n ti. - nh tnh tnh ti cay c, kh chu tht y, nhng ai li v th m suy din qu ng nh vy bao gi! Tri i, hm qua anh v ri, Dmitri Prokofich dn trong khi chng ti ang n ba tra, cu y ni huyn thin, ti khng chen c mt cu no, ch ngi ra m nghe; y, ti ngh... ch, r tht! C phi anh bo cu y n khng? Ka anh ngi xung ch, ti van anh, anh ngi xung ch! - Khng, ti khng bo? Nnng ti bit Razumikhin c n ng, v n lm g, - Raxkonikov p xng. - Anh bit ? - Bit. Th th sao no? - Th th ny, anh Rodion Romanovich , s l ti cn bit nhiu k cng ca anh na kia; ti bit ht! Ti bit chuyn anh i thu nh ra sao, gia lc m hm, tri ti mt, anh li git chung, li ni n vng mu, lm cho my ngi th v my ngi gc cng khng cn hiu ra lm sao na. Ti cng hiu tm trng ca anh lm, tm trng lc by gi y... d sao c nh th ri anh n pht in ln mt, tht y! Anh lon c mt! Lng cm phn ca anh si sc ln mnh lit, mt lng cm phn cao qu v thy mnh b xc phm, lc u l s phn xc phm n anh, k n l bn cnh st, th l anh m u n ni ny ni n ... c th ni l bt mi ngi ni r ra v chm dt ngay mi s, v nhng mi nghi ng ngu xun y lm anh pht ngy ln ri. C phi th khng no? Ti on ng tm trng anh y ch? Nhng c ci li y, anh khng nhng lm cho mnh lon c ln m ngay c Razumikhin nh ta na. Anh cng lm hn lon c nt; v cu y tt lm, khng th hiu c chuyn y u, chnh anh cng bit y. Anh th c bnh, cu y th c c, v bnh ca anh rt cc s ly sang cu y... Anh , lc no anh bnh tm li, ti s k... ka anh ngi xung ch, ti van anh. Anh ngh i mt cht, anh trng nht hn i; ka anh ngi xung i. Raxkonikov ngi xung, cn run qua, khp ngi chng nng hm hp. Chng sng s lng nghe ging ni ca Porfiri Petrovich ang hong ht v n cn sn sc chng. Nhng chng khng my may tin li ng ta ni, tuy cm thy c mt xu hng k l mun tin nhng li . Nhng cu ni bt ng ca Porfiri v chuyn i thu nh lm cho chng chong hn ngi i. "Th ra hn bit chuyn y ri ?" - chng cht ngh - m li em ra k vi mnh!". - Vng, trong kinh nghim thc t ca chng ti tng c mt trng hp gn ng nh th, mt trng hp tm l hc, bnh l hc nh th, - Porfiri ni lin thong. - C mt ngi t gn
Trang 279/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
cho mnh ti st nhn, m li gn th ny na kia: hn ta dng ra c mt cnh tng hoang ng, a ra nhng bng chng, k li cn k tng chi tit, lm mi ngi khng bit ng no m ln na, lm g? Qu tnh hn cng c can d vo v n mng nhng mt phn no thi, v hon ton khng c ch tm, n khi hn bit l mnh v tnh ni gio cho bn st nhn, hn m ra bun phin, lo s n ni lon c ln, tng tng th, rt cc pht in hn hi v inh ninh rng mnh chnh l k git ngi! Nhng v sau to thng thm khm ph ra v ny, ngi khn nn kia c x trng n v gi vo nh t bn. May m c to thng thm. May th - t, chc - chc - chc! nhng nh th ri s ra sao h anh bn? C th c th ln cn st nng khi thn kinh qu khch ng, ri ang m i git chung v hi nhng thuyn mu me! Qua kinh nghim ti bit tng tn ci tm l . i khi n c xui ngi ta nhy, t trn ca s hay trn gc chung xung, v cm gic y c mt ci g quyn r l thng... Chuyn git chung cng th thi... Do bnh tt y Rodion Romanovich , do bnh tt m ra c! Anh coi thng bnh tnh ca anh qu y. L ra anh phi hi kin mt ng thy thuc c kinh nghim, ch ng c bm ly anh chng bo y... Anh m sng y! Nhng vic anh lm u do m sng m ra c y? Trong pht chc mi vt nh quay cung ln xung quanh Raxkonikov. "Phi chng, phi chng by gi hn vn ni di? - Chng thong ngh - Khng th c, khng th c!, - chng gt ngh y i, cm thy trc rng n s lm mnh gin si ln, ni khng ln, v cn gin c th lm mnh pht in c. - Khng phi ti m sng m lm nh vy u, ti tinh y! - chng qut ln, trong khi c vn dng ht sc xt on nhn su vo th on ca Porfiri - Ti vn tnh y, vn tnh y! ng nghe ra cha? Vng, ti nghe, ti hiu? Ngay hm qua anh cng ni l khng m sng. Thm ch cn nhn mnh c bit l khng m sng! Anh ni g ti cng hiu ht! Ch!... Anh nghe ti, anh Rodion Romanovich knh mn ca ti , y c ly mt vic ny chng hn. V th anh qu l th phm hay c can d vo ci v n cht tit ny tht, th i no anh li nhn mnh rng mnh lm nhng vic y trong lc hon ton tnh to, ch khng phi trong cn m sng? M li c khng khng mt mc nhn mnh c bit vo ch na, anh th ngh xem, c th no nh th c khng? Theo ti th hon ton ngc li mi phi. V th anh c n g th l ra phi qu quyt rng mnh ang m sng mi ng! C phi th khng no? Th ch g? Trong cu hi ny nghe nh c mt ci g tinh qui, Raxkonikov n ngi li st lng ta vo chic i-vng trnh Porfiri Petrovich ang chm vo chng, v ng ngng nhn trn trn vo mt hn. - Hay nh v vic Ruzumikhin chng hn, hm qua cu ta n l t mnh hay do anh dn th l ra anh phi ni l cu ta t n, v giu chuyn mnh c dn d i! Th nhng chnh anh c giu u! Anh li cn nhn mnh rng chnh mnh dn cu ta n! Raxkonikov khng h nhn mnh nh th. Chng thy lnh but sng lng. - ng c di tr mi, - chng ni chm ri: ging u ut mi rm li thnh mt n ci au n ng li mun cho ti thy rng ng bit ht hnh tung ca ti, bit trc tt c nhng cu tr li ca ti, - chng cm thy mnh khng cn sc cn nhc li l cho k lng c na, - ng mun do ti... hay chng qua ng nho bng ti...
Trang 280/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng vn nhn trng trng vo Porfiri trong khi ni, ri bng mt cn gin in cung, v hn li le ln trong mt chng. - Ch di tr! - chng qut ln. - Chnh ng cng bit rt r rng th on li hi nht ca k phm ti l c sc khng giu gim nhng iu khng giu gim c Ti khng tin ng u! - Ci anh ny ng nghnh tht! - Porfiri ci h h, - khng bit ng no m ln na; anh c mt nh kin g n su vo c y. Th anh khng tin ti ? Ti th ti xin ni vi anh rng anh tin ti y, anh tin c mt phn t, nhng ti s lm cho anh tin ti c bn phn, v ti thnh tht mn anh v thnh tm mong iu lnh iu tt cho anh. Mi Raxkonikov run ln. - Vng, ti mong th, ti s ni dt khot cho anh bit, - hn ni tip, kh cm ly cnh tay Raxkonikov pha trn khuu tay mt cht, - ti xin ni rng: anh phi coi chng cn bnh. Hn na gia nh anh li va mi n y; anh phi nh n h. Anh nn u ym v v cho h yn lng mi phi, ng ny anh ch lm h lo s... - Vic g n ng? Sao ng li bit? Vic g ng phi quan tm n th? Th ra ng theo di ti, v ng mun cho ti bit nh th? - Ka! Th chnh anh cho ti bit c, ch cn ai! Anh khng rng trong khi nng ny anh ni cho ti v cho nhiu ngi khc bit trc mi chuyn ri sao? Dmitri Prokofich Razumikhin hm qua cng cho ti bit nhiu chi tit rt th v. A, va ri anh ngt li ti, ch ti mun ni rng mc du anh thng minh sc so nh th, nhng c ci tnh a nghi y, anh khng cn nhn s vic mt cch tnh to c na u. y c tr li chuyn ci chung chng hn, mt ca qu nh th, mt s kin nh th (v l c mt s kin) m ti li c em ra ni b b ln vi anh, ti, mt vin d thm! Th m anh khng thy g ? Nu ti c nghi ng anh mt my may, i no ti li lm nh th! Tri li, lc u ti phi ru ng phng ca anh v gi v nh khng bit vic ny, nh lc hng anh ri t nhin, nh b sng ru xung nh s (theo li ni ca anh), hi p vo mt: "Tha ngi, th ngi c nh n lm g trong phng ngi b git lc mi mt gi ti? Ti sao ngi li git chung? Ti sao ngi li hi n vng mu? Ti sao ngi li la my ngi gc cng v r h ln gp qun trng?". L ra ti phi lm nh th mi phi, nu ti c cht no nghi ng anh. L ra phi ly khu cung anh theo ng th tc, ra lnh khm nh v c l giam anh na... ng ny ti li khng lm nh th, ngha l ti khng nghi ng g anh! Nhng anh chng thy g c, v anh mt kh nng nhn s vic mt cch tinh to ri, xin nhc li nh vy. Raxkonikov run bn c ngi ln, thnh th Porfiri Petrovich trng thy qu r. - Ch di tr! - Chng qut ln, - ti khng bit ch ca ng, nhng bit l ng ni di... Lc ny ng ni khc hn, ti khng nhm c u. ng ni di! - Ti m ni di ? - Porfiri p, hnh nh ni nng ln, nhng vn gi v ht sc ti ci ngo ngh v nh th khng h chp n kin ca Raxkonikov i vi mnh. - Ti ni di ... Th va ri ti x l vi anh nh th no (ti, mt vin d thm), chnh ti mch r cho anh tt c cc phng tin bo cha, ti phn tch cho anh thy ht ci tm l y: "Ti m au ti m sng, li b xc phm trong mt tm trng u ut nh vy, li bn cnh binh nhng nhiu v vn
Trang 281/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
vn... H - h - h! Tuy nhn th cng xin ni rng tt c nhng phng tin bo cha tm l hc y, nhng l do v nhng li chng ch y ht sc bp bnh, m li c hai mt; th ni l "bnh hon, m sng, chim bao, m mng, mt tr nh", c c, nhng xin hi anh, ti sao trong cn bnh, trong khi m sng anh ch m thy nhng chuyn y thi, ch khng m thy ci g khc. C th m thy nhiu chuyn khc lm ch? C phi khng no? H - h - h. Raxkonikov kiu hnh v khinh b nhn hn. - Tm li, - Chng ni to v dn ging, va ni va kh y Porfiri ra, ng dy. - tm li, ti mun bit ng c cng nhn ti hon ton ngoi vng tnh nghi hay khng, ng ni i, ng Porfiri Petrovich, ng hy ni cho chc chn v dt khot, v ni nhanh ln, ngay by gi! - Ch, tht l gay go? Chi vi anh gay go tht y, - Porfiri ku ln, v ht sc ti ci, ranh mnh, khng my may bi ri. - Nhng ti sao anh li phi bit, anh mun bit nhiu nh th lm g, trong khi ngi ta cha h quy ry n anh. Anh tht nh a tr con: a la n y, no no? Ti sao anh li phi lo lng n th? Ti sao anh li hi chng ti nhng cu nh th? V l do g? Ha h - h - h? Mt ln na. - Raxkonikov nh in nh di qut ln: - Xin nhc li rng ti khng th no chu c na ci... - Ci tnh trng mp m ny ch g? - Porfiri tip lun. - ng c tru gan ti! Ti khng chu u... Ti bo vi ng ta l ti khng chu! Ti khng th v khng mun! ng nghe cha, nghe cha? - Chng li nn qu m ln bn ln na. - Ka kh ch, kh ch! Ngi ta nghe thy y? Ti xin ni tht cho anh bit, anh liu hn. Ti khng a u! - Porfiri ni th thm, nhng ln ny trn gng mt ng ta khng cn ci v ht hong v cht phc hi n b nh lc ny na; tri li, by gi ng ta ra lnh hn hi, ging nghim khc, my cau li v dng nh gt phng mt lc tt c nhng thi mp m b n trc y. Nhng iu ch thong qua trong chc lt. ang bng hong, Raxkonikov in tit hn ln; nhng l thay, chng li mt ln na tun theo mnh lnh ni kh, tuy cn gin in cung ca chng ln n cc im. - Ti khng cho ng giy v ti u! - Chng th tho nh lc ny, trong giy lt au xt v cm hn nhn r rng mnh khng th khng phc tng mnh lnh ca hn, v ngh nh vy li cng in tit thm, - ng bt ti i, khm xt i, nhng xin ng lm ng th tc ch khng c a vi ti! ng khng c... - Thi anh ng lo n th tc lm g - Porfiri ngt li vi n ci ranh mnh nh trc v dng nh khoi tr ngm ngha Raxkonikov, - anh , ti mi anh n y nh ch ngi nh, hon ton ng trn tnh bn... - Ti khng thm ci tnh bn ca ng, ti nh tot vo! ng nghe ra cha? By gi ti ly m i v y. y by gi ng ni sao, nu ng c nh bt. Chng cm ly m v i ra ca. - Th anh khng mun xem tr vui bt ng ? - Porfiri ci hnh hch, on li nm ly cnh
Trang 282/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
tay chng pha trn khuu mt cht v gi chng li ngng ca. Hn mi lc mt thm vui v thm v ct nh ra mt, khin Raxkonikov khng sao t ch c na. - Tr vui g? Ci g th - Chng dng pht li hi v s hi nhn Porfiri. - y ci tr vui bt ng ca ti n ang ngi sau cnh ca kia, h - h - h! - Hn gi ngn tay ch cnh ca ng kn trn tm vn ngn gian phng ca hn. - Ti li cn kho ca li cho n khi trn i kia. - Ci g th u? Ci g? - Raxkonikov li gn cnh ca, toan m ra, nhng ca kho cht. - Kho ri anh , cha kho y! Qu nhin y rt trong ti ra mt ci cha kho, a ra cho chng xem. - My vn ni lo! - Raxkonikov tht ln, khng sao ghm mnh c na, - my ni lo, qun x l! Chng lao vo Porfiri. ng ta li ra pha ca ngoi, nhng khng cht s st. - Tao hiu ht ri! - Chng chm vo ngi y. - My ni lo, my c tru tc tao, tao tit l ra... - Nhng cn c cch no tit l nhiu hn th c na h anh bn, Rodion Romanovich. Anh mt t ch ri cn g. ng c qut tho! Ti gi ngi vo y. - My ni lo, chng c tr g u! My c gi ngi vo y! My bit tau au m nn mun khch cho tao in tit ln, tao tit l ra, mu m ca my l nh th y! Khng c, my c th a bng chng ra y xem! Tao hiu ht ri! My khng c bng chng no ht, my ch on m mt cch bn thu, v l, nh kiu thng Zamiotov! My bit tnh tao, cho nn my mun khch cho tao ni khng ln, ri a mt l c o, mt l nhn chng ra lm cho tao ht va i ch g... My ang i chng phng? My i ci g? u? a vo y xem no! - Nhn chng g h anh bn! Con ngi ta tht kho tng tng! D c theo th tc nh anh ni na th lm nh th cng khng c, anh bn , anh chng hiu cng vic t no... Nhng th tc khng mt i u t anh s thy... - Porfiri va lm bm va lng nghe nhng ting ng ngoi ca. Qu nhin lc by gi ngay trc ca vo, phng bn nghe nh c ting n o. - chng n y phng! - Raxkonikov qut ln. - my cho i gi chng n ch g! My i chng ch g! My tr tnh... No, th cho c l vo y: nhn chng, i biu, my mun th g cng c, no? Tao sn sng! Sn sng... Nhng n y xy ra mt bin c k d, bt ng so vi qu trnh din bin bnh thng ca s vic n ni c Raxkonikov ln Porfiri Petrovich u khng sao lng trc c mt cch kt thc nh vy. Ch thch
Trang 283/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
(1) Gn ln (ting Php) (2) Nht thit phi nh th (ting Php) (3) n danh (ting )
Trang 284/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 24
V sau, khi hi tng li giy pht , Raxkonikov hnh dung s vic xy ra nh sau: Ting n o bn kia ca ra vo bng tng ln rt nhanh, v cnh ca m h ra. - Ci g th? - Porfiri Petrovich bc tc qut ln. - Ta dn... Thot tin khng c ting tr li, nhng cng c th on c l sau cnh ca c mt tp ngi, hnh nh ang c x mt ngi ra. - Ka, ci g th h? - Porfiri Petrovich hi li, ging lo lng. - Chng ti gii tn t n, tn Mikolai y , - C ting ai p. - Khoan hng! Dn i! i ... Sao li cho hn vo y? Ln xn qu chng! - Porfiri chm ra ca qut ln. - Nhng hn... - ging ni lc ny ct ln nhng ri bng ngng bt. Khong hai giy sau nghe c ting vt nhau hunh huch, ri nh c ai y mnh mt ngi khc ra, ri mt ngi mt ti mt bc thng vo phng giy Porfiri Petrovich. Thot trng, dng v ngi y rt l. Hn nhn trn trn pha trc, nhng ta nh khng trng thy g c. Mt hn nh ln mt quyt tm dt khot nhng mt hn li nht nht nh ngi cht, tng chng nh hn ang b a i hnh hnh. i mi trng bch ca hn kh run run. Hn cn rt tr, n mc nh hng bnh dn, tm vc trung bnh, ngi gy, tc ct thnh hnh ci go, nt mt thanh t v trng nh kh khan. Ngi b hn x lao vo phng theo hn trc tin v nm c vai hn: l ngi lnh i p gii, nhng Mikolai quy tay mt ci khin hn phi th ra mt ln na. Mt m ngi hiu k xm xt ngoi ca. C my ngi chc len vo. Tt c nhng vic k trn u din ra trong mt khonh khc. - Ra i , cha n lc! i ta gi hng vo ch? Sao li dn hn n sm th? - Porfiri Petrovich lu bu, v bc bi ht sc v dng nh cung qut ln. Nhng Mikolai bng qu xung. - Lm ci g th? - Porfiri qut, v sng st. - Ti c ti! Ti xin th! Ti l k git ngi - Mikolai ni, ging nh hi ngc ng, nhng kh to. Mi ngi lng i trong khong mi giy, nh th u b cm khu; thm ch ngi lnh p gii cn n ngi ra xa Mikolai, li dn v pha ca v ng sng ra y. - Ci g th? - Porfiri Petrovich trn tnh li qut Ti... l k git ngi... - Mikolai nhc li sau
Trang 285/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
mt pht im lng. - Sao... my... Sao... My git ai? Porfiri Petrovich bi ri ra mt. Mikolai li im lng mt giy. - Ti git Aliona Ivanovna v em gi b ta, Lizaveta Ivanovna, ti... git... bng ru. Ti b qun tr... - vn qu nh c, hn ni thm, ri li im bt. Porfiri Petrovich ng yn mt lt nh suy ngh iu g, nhng ri bng vng vng xua tay ui my ngi nhn chng bt ng kia i. H lui ra ngay, v cnh ca khp li. Porfiri a mt v pha Raxkonikov ang ng trong gc phng ngy di nhn Mikolai, toan i v pha chng nhng bng dng li nhn chng mt lt ri lp tc a mt sang pha Mikolai, ri li nhn sang Raxkonikov, ri li nhn Mikolai, ri t nhin nh ni xung ln, li xng vo hn. - My vi ni chuyn qun tr vi tao lm g? - Porfiri qut ln, ging gn nh hn hc. - Tao hi my c m qung hay khng u, ni i: my git ngi h? - Ti l k git ngi... ti xin cng khai... - Mikolai ni. - Ch? My git bng g? - Bng ru . Ti giu sn. - Ch! Vi th! Mt mnh my ? Mikolai khng hiu cu hi. - Mt mnh my git ? - Mt mnh ti. Cn Mitka khng c ti tnh g, n khng can d vo vic ny. - Ny ng c vi ni chuyn Mitka! Ch!... Th lc y my lm th no chy xung thang gc? My ngi gc cng trng thy c hai a chng my kia m? - l ti mun nh lc hng... cho nn... mi chy vi Mitka, - Mikolai p vi, v nh nhm sn t trc. - Thi, ng tht ri! - Porfiri cm gin qut ln, - ngi ta mm cho n ci g l n tun ra y nh th! - y lm bm ni mt mnh: v cht trng thy Raxkonikov. Hnh nh ng ta mi ch n Mikolai n ni trong chc lt qun bng c Raxkonikov i. By gi sc nh ra v thm ch cn l v bi ri... - Rodion Romanovich, anh i! Xin li anh nh, - y bc vi v pha chng, - th ny khng n u; xin anh... anh y chng c ch li g c... chnh ti cng... anh thy y, tht l nhng chuyn bt ng! Xin mi anh... Ri cm tay chng, Porfiri ch ra ca. - Hnh nh ng khng ng th phi? - Raxkonikov ni, d nhin chng cng cha hiu g lm, nhng c thi gi vng tm hn tr li. - Th anh cng c ng u, anh bn! Ka tay anh vn cn run bn ln kia ka, h h...
Trang 286/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Nhng anh cng run y thi, ng Porfiri Petrovich ? - Ti cng run. Ti cng khng ng! Hai ngi ra n ca. Porfiri st rut i Raxkonikov ra. - Th ng khng cho ti xem ci tr bt ng kia na ? - Raxkonikov hi. - Ni th ra dng th, nhng rng c nh vo nhau cm cp, h h. Anh c khiu chm bim lm. Thi, xin cho anh. - Theo ti th xin vnh bit mi ng. - Ci cn tu Cha, cn tu Cha! - Porfiri lm bm: mi c rm li thnh mt th n ci. Khi i qua vn phng s cnh st, Raxkonikov nhn thy c nhiu ngi chm ch nhn chng. phng mc o trong m ng chng kp nhn ra hai ngi gc cng nh y. Hai ngi m ti hm kia chng r ln qun cnh st. H ang ng i ci g khng r. Nhng va ra n u thang gc, chng bng nghe ging ni ca Porfiri Petrovich lo nho sau lng. Ngonh li, chng thy y ang chy theo, th hn hn. - Xin tha mt cu na, anh Rodion Romanovich , v tt c nhng vic ny th xin ty Cha, nhng d sao theo th tc sau ny cng cn hi thm anh dm cu... cho nn chng ta s cn gp nhau y, th y! V Porfiri ti ci dng li trc mt chng. - Th y - Y nhc li. C th phng on rng y cn mun ni g na, nhng chng hiu sao khng ni ra c. - Cn ti th ti xin ng b qua cho nhng chuyn ban ny, ng Porfiri Petrovich ... ti hi nng, - Raxkonikov ni; by gi chng hon ton vng tm tr li, n ni c mun ln mt khiu khch hn chi, mt mun khng sao cng ni. - Khng sao, khng sao, - Porfiri p, v hu nh mng r... - Chnh ti cng th... Tnh ti tht c a, rt n hn, rt n hn. y, chung ta s cn gp nhau. Nu Cha thun tnh, ta s cn gp nhau nhiu, cn gp nhau nhiu? - V s bit nhau n ni n chn? - Raxkonikov m thm. - V s bit nhau n ni n chn, - Porfiri Petrovich tn ng, v nheo mt nhn chng, v rt nghim trang. - By gi anh i d l thnh? - L an tng. - qun, l an tng! Anh ch gi gn sc khe nh, sc khe y... - Cn v phn ti th khng bit chc ng th no y! - Raxkonikov p, chng bc xung cu thang nhng li ngonh v pha Porfiri, - ti cng mun chc ng thnh cng, nhng ng cng thy y, chc v ca ng n khi hi qu.
Trang 287/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Sao li khi hi? - Porfiri Petrovich lc by gi quay i, cng li lp tc vnh tai ln. - Cn sao na, y nh ci thng Mikolai khn kh kia chc b ng hnh h giy v theo ci kiu tm l hc ca ng mi cho n khi n chu nhn mi thi; chc sut m sut ngy ng c nhc i nhc li vi hn: "My l k git ngi, my l k git ngi..." Th ri n by gi hn chu nhn, ng li bt u nhi vo s hn mt bi khc: "My ni lo khng phi my l k git ngi! My khng th l k git ngi c. Ngi ta mm cho ci g cng ni ra y nh th?". y, nh th m cn bo ci ngh ca ng khng khi hi na hay sao? - H - h - h? Th ra anh cng va ri ti c ni vi Mikolai l "mm cho ci g hn cng ni" ? - Sao li khng ? - H - h! Anh sc so lm, sc so lm. Ci g anh cng nhn thy ht. Tht l mt b c c khiu chm bim! Anh bm ng vo phm hi hc... h - h! Nghe ni trong s cc nh vn th Gogol l ngi c khiu y nhiu hn c phi khng? - Phi, Gogol. - Phi, Gogol... xin cho, rt mong c gp ng li - Xin cho, rt mong c gp ng li... Raxkonikov i thng v nh. Chng mt mi v hoang mang n ni v n nh, chng th mnh ri phch xung i-vng v ngi th ra nh th trong mi lm pht, chi cho mt v sp xp li c phn no nhng ngh ang ri tung ln trong u. V Mikolai chng cng khng bun tm cch ct ngha xem sao na: chng cm thy mnh sng st qu chng, chng thy rng trong nhng li th nhn ca Mikolai c mt ci g v l, k l m hin nay chng khng ti no hiu ni. Nhng nhng li th nhn l mt vic c tht. Chng thy r ngay nhng hiu qu ca vic y trc sau ri ngi ta cng pht hin ra hn ni di, v li s quay sang chng. Nhng t nht t gi cho n khi y chng cng c t do v nht thit phi lm mt ci g t v, v nguy c ny khng sao trnh khi. Nhng nguy n mc no? Tnh hnh bt u r nt ra; khi nh li i khi cuc ni chuyn vi Porfiri, chng khng khi mt ln na rng mnh khip s. D nhin chng cha bit ht ch tm ca Porfiri, cha th hiu thu c tt c nhng mu m ca y lc by gi. Nhng th on ca y cng l r mt phn, v d nhin, hn ai ht. Raxkonikov hiu r "nc c" ca Porfiri ng s n nhng no. Ch mt cht na thi l chng c th tit l hon ton, ln ny c bng chng hn hi. Bit r ci tm l bnh tt ca chng v ngay t u nm vng v soi thu vo tim gan chng. Porfiri hnh ng mt cch tuy qu mnh dn, nhng hu nh chc chn, khng cn nghi ng g na, lc ny Raxkonikov s h qu nhiu, nhng vn cha n ni tit l nhng s vic c th; tt c vn cn l tng i. Nhng d sao, liu by gi chng c quan nim c s vic va xy ra mt cch ng n hay khng? Liu chng c lm khng? Hm nay Porfiri mun a n kt qu no? C th hn mun g? C tht l hn ang ch i mt ci g khng? V th khng c Mikolai xut hin bt thnh lnh lm cho c s hng bt ra, hai ngi s chia tay nhau nh th no? Porfiri l gn ht cc nc c ca ng ta; d nhin nh vy cng liu lnh, nhng qu ng
Trang 288/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ta c l ra; v Raxkonikov c cm tng rng nu Porfiri cn bit g hn, y cng s l ra nt. Ci "tr bt ng" y l ci g? Mt tr a dai chng? N c ngha g khng? N c th che giu mt ci g ging nh mt s kin, mt li buc ti c cn c khng? Con ngi hm qua chng? Hn bin i ng no? Hm nay hn u? V nu Porfiri c nm c mt ci g chc chn, th d nhin ci phi c lin quan n ngi hm qua... Chng ngi trn i-vng, u gc xung, hai khuu tay chng ln u gi, hai bn tay bng ly mt. Khp ngi chng vn cn run ln tng cn. Cui cng chng ng dy, ly m, ngh ngi mt lt v bc ra ca. Khng hiu sao chng c c cm gic l t nht ngy hm nay chng c th coi nh mnh ngoi vng nguy bin. Chng cht thy vui vui trong lng: chng mun i cho nhanh n nh Katerina Ivanovna. n d l an tng th d nhin l mun mt ri, nhng d tic tang th cn kp, v y, ch lt na, chng s c gp Sonya. Chng dng li suy ngh, v mt n ci yu t hin ln trn mi chng. - Hm nay! Ngay hm nay! - Chng nhm i nhm li mt mnh, - phi, ngay hm nay: Phi th mi c... Chng toan m ca th t nhin cnh ca t n m ra. Chng git mnh nhy li li. Cnh ca m t t v nh nh, v mt bng ngi bng hin ra: con ngi hm qua, con ngi t di t tri ln. Hn dng li trn ngng ca, im lng nhn Raxkonikov v bc mt bc vo phng. Hn vn y nh hm qua, cng ci dng dp y, cng n mc nh th, nhng v mt v khe mt ca hn thay i hn: hm nay trng hn bun ri ri; hn ng yn mt lt ri bung mt ting th di nng tru. Ch thiu ng hn p lng bn tay ln m, ng u sang mt bn na l s trng ht nh mt m n b. - ng mun g? - Raxkonikov lng ngi i, hi. Ngi kia im lng mt lt ri bng ci xung gn st t cho chng, ngn eo nhn trn bn tay phi chm xung sn nh. - ng lm g th - Raxkonikov ku ln. - Ti c ti, - hn p kh. - Ti g? - Ti c c vi ng. Hai ngi nhn nhau mt lt. - Hm y ti bc qu. Hm y ng n ng kia, c l l ang say, bo hai ngi gc cng ln qun v li hi n vng mu, ti rt bc mnh khi thy h c mc ng, cho ng l ngi say ru. Ti gin n ni m y khng ng c na. Chng ti nh li a ch ca ng, v hm qua chng ti n y hi... - Ai n? - Raxkonikov ngt li, trong giy lt chng bt u nh ra.
Trang 289/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Tc l ti y, ti xc phm n ng. - Th ng l ngi trong nh y ? - Vng, ti cng y, lc y ti cng ng cng vi h, ng qun ri sao? Ti cng c mt ca hiu ng y, lu. Chng ti lm ngh thuc da lng th, lnh vic v nh lm... hm y ti bc nht... V Raxkonikov bng nh li r mn mt c ci cnh ngy hm kia di cng; chng nh rng ngoi hai ngi gc cng cn c my ngi na ng y, trong s c c nhng ngi n b. Chng nh li mt ging ni bo c dn thng chng ln qun. Din mo ngi ni cu y th chng khng nh v ngay by gi chng cng khng nhn ra, nhng chng vn cn nh l hm y chng c quay li tr li hn... T ra c ci cn khip s ngy hm qua ca chng ch v th. Khng khip nht l ngh rng mnh sut cht, sut lm hi mnh ch v mt vic v ngha nh vy. Th ngha l ngoi chuyn i thu phng v hi n vng mu ra, ngi kia khng th k g na c. Th ngha l Porfiri cng khng nm c g, khng c g ht, ngoi ci cn m sng y, khng c ly mt s kin no ngoi ci tm l y ra, mt cn c hai mt, khng c g chc chn. Th ngha l nu khng c s kin g xut hin thm na (m n khng th xut hin c, khng c xut hin, khng c) th... th chng liu c th lm g c chng? D cho chng c bt chng i na, th chng ly bng c u m kt ti chng? V nh th cng c ngha l mi n gi, mi va ri Porfiri mi hiu chuyn chng i "thu phng", ch trc y hn khng h hay bit g. - Chnh ng ni vi Porfiri hm nay... l ti c n ng y? - Chng ku ln, cht ny ra mt t ngt. - Porfiri no? vin d thm ? - Ti ni y. Hai ngi gc cng khng chu i, cho nn ti i! - Hm nay? - Ti n trc ng c vi pht. Ti nghe h ni, nghe ht, ti bit ng y hnh ti ng nh th no. - u? Th no? Lc no? - Th ngay y, sau cnh ca ngn y; ti ngi sut y! - Sao? Th ra ng l ci "tr vui bt ng" y y phi khng? Sao li c th nh th c nh? ng th ni r ra xem? - Thy hai ngi gc cng khng chu nghe ti i ln qun - ngi kia ni - v mun ri, h ni th, hn na li s cc quan mng v khng ln bo ngay lc y ti bc mnh qu mt c ng, th ri ti i d xem ng u. Hm qua ti d c, th l sng hm nay ti ln qun. Ln th nht ti n th ng ta i vng. Mt gi sau ti li n, th h knng tip, ln th ba h mi cho vo. Ti mi k ht cho ng ta bit, th l ng ta lng ln ln chy khp phng, m ngc thm thp: "Qun k cp, chng my lm n vi tao nh th ? Tao m bit th th tao cho lnh n gii hn v n ngay!" Ri ng ta chy ra gi mt ngi no n ri ko ra mt
Trang 290/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
gc ni thm th xong li n hi ti v chi vung ln mt hi. Ti thut ht li cho ng ta bit v ni rng hm qua, khi ti ni cu y, ng khng dm tr li g c v khng nhn ra ti. y th l ng ta li chy lng ln, m ngc, tc gin in cung, ri khi c ngi vo bo l ng n, ng ta mi bo ti ra ngi sau tm vn ngn, ngi cho yn, c nghe g cng khng c ca quy. ng ta thn hnh ra ly mt chic gh v kho tri ti li, "c l ta s gi n anh", ng y bo th. V sau khi h dn Mikolai n. ng va i c mt cht th ng y tha ti v ngay: "ta s cn gi anh n hi na", ng y bo th... - Trong khi ng y, hn c hi Mikolai ? ng va ra khi th ng y cng dn ti ra lun, ri mi bt u hi Mikolai. Ngi tiu thng ngng ni v bng li ci mnh cho, ngn tay chm xung sn. - Xin ng tha th cho ti t gic, lm hi ng. - Chu s tha ti cho ng, - Raxkonikov p, v chng va dt li th ngi kia li ci cho mt ln na, nhng ln ny khng cho st t m ch nghing mnh thi, chm ri quay i v bc ra khi phng. "Ton nhng bng c hai mtt. By gi th ton nhng bng c hai mt thi" - Raxkonikov nhm i nhm li, ri bc ra khi phng, vng tm hn bao gi ht. "By gi ta s con vt ln vi nhau" - Chng t nh vi mt n ci hn hc trong khi bc xung thang gc. Nhng chng hn hc l hn hc vi bn thn mnh, chng khinh b v h thn nh li ci thi "hn nht" ca mnh.
Trang 291/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 25
Bui sng k theo cuc gii by tai hi i vi Piotr Petrovich din ra gia ng ta vi Dunia v Punkheria Alekxandrovna, cng c tc dng lm cho ng ta tnh ng. ng ta dn dn buc lng phi nhn rng vic va ri qu l mt s kin c tht v khng sao hon ci c na, mc du ng ta ht sc kh chu v vn thy l mt vic hu nh hoang ng, tuy xy ra tht, nhng vn v l ht sc, khng th no tng tng c. Lng t i b tn thng cn rt tm can ng sut m hm y nh mt con rn c. Bc xung ging, Piotr Petrovich lp tc n soi gng. ng ta lo s khng bit m qua trn trc nh vy, mt mnh c vng v i chng? Song v mt ny th hin khng c g ng lo ngi: nhn vo ci dung mo qu phi, trng tro v hi pht ph ra trong thi gian gn y, Piotr Petrovich trong chc lt li thy ngui lng, tin chc mnh s li kim c trung nhn mt ni no khc, c l li cn tm hn ai kia na; nhng ch trong khonh khc ng li sc nh ra v nh tot sang mt bn, khin ng bn tr cng tr mt phng l Andrey Xemionovich Lebeziatnikov phi mm ci: mt n ci lng l nhng y nho bng. Piotr Petrovich thy n ci v lp tc ghi vo s k c. Trong thi gian gn y ng ta ghi vo s k c rt nhiu iu v ng bn tr. Lng cm gin ca ng cng tng gp bi khi ng cht ngh ra rng ng l khng nn cho Lebeziatnikov bit nhng chuyn xy ra hm qua. l vic sai lm th hai ng v nng ny m mc phi trong ngy hm y: trong cn tc gin ng th l qu nhiu... Ri sut bui sng hm , nhng chuyn bc mnh c lin tip dn n. Ngay nh Nguyn lo vin, cng vic ng ang lo toan cng tht bi. Nhng ngi lm ng bc mnh nht l ci lo ch cn nh ng thu chun b ci v v chu xut tin tu sa, mt lo th th cng ngi c mi giu ln: lo ta mt mc khng chu hu b giao ko v khng khng i thc hin tng khon mt, mc du Piotr Petrovich giao li cho lo cn nh hu nh c tu sa thnh mt cn nh mi. ca hng g cng vy, h nht nh khng chu tr li mt rp no trong s tin t cc mua hng, tuy ng cha ch v nh ly mt chic bn, mt chic gh no c. "Ch nh ta li m mt m v khc m ci c c dng bn gh". Piotr Petrovich nghin rng cu nhu mt mnh, nhng cng lc y mt ngh tuyt vng li thong hin ln: "Nhng c l no vic ny li hng bt khng phng cu cha? L no li khng c th mt ln na xem sao? Hnh nh quyn r ca Dunia mt ln na li xi vo tim ng ta nhc nhi. Piotr Petrovich au kh sng qua gi pht ny, v d nhin nu gi y c th c nguyn cho tri tru t dit Raxkonikov, ng ta s khn to li c nguyn ln ngay lp tc. "Ngoi ra mnh li cn phm mt sai lm na l khng h a tin cho h, - ng ngh thm trong khi bun ru tr v phng Lebeziatnikov - m kip, khng hiu sao mnh li m ra bn xn th? Thm ch mnh cng khng bit tnh l li na. Mnh tr tnh cho h tng bn t lu ri h xem mnh nh mt v cu tinh, th m li h bay bin i mt! X! Khng, gi thi gian qua mnh th cho h mt nghn ri mua ci, mua qu cp, sm t hp t trang vn vt v t vi vc hay nhng ca kh g y hiu Knop hay hiu tp ho Anh, th cng chuyn s tm tt hn... v vng chc hn! H s khng t khc mt cch d dng nh th
Trang 292/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ny! Ci hng ngi y m t khc th th no cng t cho mnh c bn phn tr li ht cc th qu cp v tin bc, m tr th kh, tic lm! M lng tm cng khng yn: ai li i ui mt ngi xa nay vn ho phng v t nh nh vy? Hm! Mnh h to ri? on nghin rng kn kt mt ln na, Piotr Petrovich chi mnh l ngc... chi thm, c nhin. i n kt lun , ng ta v nh cau c v hn hc gp bi so vi khi ng ta i. Nhng cng vic sa son dn tic tang nh Katerina Ivanovna cng thu ht tr t m ca ng mt phn. T hm qua ng ta c nghe phong thanh v ba tic tang ny; ng li cn nh mng tng rng h c mi ng th phi; nhng v ang mi lo vic ring nn ng khng ch g n nhng chuyn y ng bn vi vng sang hi b Lippevekzen ang lng xng bn chic bn tri khn n trong khi b Katerina Ivanovna cn bn ngoi ngha a: th c bit rng ba tic tang s t chc trng th, hu ht cc khch tr trong nh u c mi n, ngay c nhng ngi khng quen ngi qu c, cho ch ng Andrey Xemionovich cng vy tuy cch y khng lu ng ta c chuyn xch mch vi Katerina Ivanovna, v cui cng l chnh bn chn ng Piotr Petrovich khng nhng c mi m li cn c mong mi thit tha na, v ng hu nh l v khch trng yu nht tr trong nh ny. n nh b Amalya Ivanovna cng c mi mc mt cch knh cn, bt chp nhng chuyn li thi trc y, cho nn by gi b ta ang lo lng dn dp, sai bo nh b ch nh, v hu nh cng cm thy th v trong vic ny. Hn na b ta li n mc rt sang, tuy l kiu o tang nhng cng may bng la mi tinh, ren tha lng ly, v rt ly lm hnh din vi cch trang phc . Nhng tin tc thu lm c gi cho Piotr Petrovich mt nh, v ng tr v phng ring, tc l phng ca Andrey Xemionovich Lebeziatnikov, trong mt tm trng c phn m chiu t l. S l ng cng c bit rng trong cc khch kha c mi n d tic c c Raxkonikov. Andrey Xemionovich sut bui sng hm y nh. Gia ng ta vi Piotr Petrovich hnh thnh nhng mi quan h k l, song cng c phn t nhin: Piotr Petrovich khinh mit v th ght ng ta khng b u cho ht hu nh ngay t hm u n t, nhng mt khc li dng nh c s ng ta. Ln Petersburg, Piotr Petrovich n nh Andrey Xemionovich khng phi ch v tnh tn tin bn xn: hnh nh chnh l l do ch yu, nhng ngoi ra li cn mt l do khc na. Hi cn tnh nh ng ta c nghe ni Andrey Xemionovich, ngi trc kia c ng ta lm gim h, l mt trong nhng ngi thanh nin tin b hng hi nht v hn na cn ng mt vai tr quan trng trong mt s t chc ly k, gn nh huyn hoc. iu gieo mt n tng kh mnhvo c Piotr Petrovich. Tt c nhng tp on , gm nhng k c th lc, bit nhiu, khinh mit v ln n mi ngi, t lu gy nn trong lng Piotr Petrovich mt mi s hi c bit song cng ht sc m h. D nhin, nht l hi tnh nh, ng ta khng th no c mt khi nim chnh xc hay d ch gn ng thi cng vy, v nhng vic i loi nh th. Cng nh mi ngi, ng c nghe ni c nhng ng phi gi l tin b, h v ch ngha, nhng phi t co v.v, nht l Petersburg; nhng cng nh nhiu ngi khc, ng ta phng i v bp mo ngha nhng danh t ny n mc qui g. my nm nay ng ta s nht nhng v t co cng khai, v chnh l iu ch yu khin ng lun lun lo lng qu mc, nht l khi tnh chuyn dn ln Petersbung hot ng. V mt ny ng pht hong ln nh tr nh thng pht hong. Cch y my nm, hi cn tnh nh, khi mi bt u xy dng s nghip, ng gp hai trng hp nhng nhn vt kh quan trng b t co cng khai mt cch tn nhn, li l nhng ngi ng ta vn bu vu, nng ta. Mt trong hai v kt thc mt cch c bit nhc nh cho ngi b t co, cn v kia th thm ch sut thnh chuyn li thi to. Chnh v th cho nn Piotr Petrovich nh h n Petersbung l tm hiu ngay tnh th, v nu cn, phi n trc v ly lng "cc th h tr". V mt ny ng
Trang 293/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
trng mong vo Andrey Xemionovich v khi n thm Raxkonikov chng hn, ng cng tun ra c dm cu hc lm. D nhin chng my lu ng ta c th gi thy r Andrey Xemionovich l mt con ngi ht sc tm thng v kh ng nghch. Nhng iu khng h my may lm cho Piotr Petrovich thay i nh kin v vng tm thm. D ng c thy r rng bn tin b cng u l nhng tay ngc nghch c, th ng cng khng bt lo lng cht no. Ni cho ng ra. ng khng h quan tm n nhng hc thuyt, t tng, h thng m Andrey Xemionovich khng ngt nhi vo tai ng. ng c mt mc ch ring. ng ch cn bit ngay: cng sm cng ti, l tnh hnh y ra sao? Nhng con ngi y c th lc hay khng? Bn thn c iu g ng s khng? Nu ng mu toan vic ny vic n th h c t co hay khng, nu h t co, th c th h s ln n ci g, v c bit hin nay h ang t co ci g. Th vn cha : liu c cch g n vi h v li dng h, nu qu h c th lc tht? C cn phi lm nh th khng? Chng hn, liu c th nh chnh h lm trung gian ngm ngm xy dng mt ci g trn con ng s nghip khng. Ni tm li, trc mt c n hng trm vn . Andrey Xemionovich l mt ngi cng chc khng kheo, nc da vng vt, ngi thp b, ru v tc vng mt cch k l, rt hnh din vi b ria m tia thnh ct-lt. Hn na ng ta lun lun au mt. Tnh ng ta hi nhu nhc, nhng n ni th li kh chng chc qu quyt v i khi cn rt bo ming na: li n ni bao gi cng gy mt s tng phn bun ci vi dng ngi lot chot ca ng ta. nh b Amalya Ivanovna ng c lit vo hng khch tr ng n, ngha l khng ru ch b tha v tr tin nh sng phng. Tuy c nhng c tnh , Andrey Xemionovich qu nhin vn hi kh kho. ng ta nhit thnh hng theo phi tin b v "cc th h tr ca chng ta". l mt trong v s nhng hng nhi con qut quo dt nt, hm hnh v tm thng lm thnh ci l hp bao gi cng chp ly t tng thi thng nht ri lp tc lm cho n ho ra dung tc, bin tt c thnh mt th bim ho, mc du cng c khi h phng s nhng l tng mt cch ht sc chn thnh. V chng, Lebeziatnikov tuy l ngi rt tt bng, nhng cng bt u thy kh chu vi ngi cng tr v l ngi gim h c ca mnh: Piotr Petrovich. C hai bn u m ra c c cm vi nhau nh vy mt cch t pht. Tuy Andrey Xemionovich qu c kh kho tht, nhng dn dn cng bt u thy r Piotr Petrovich li dng mnh v trong thm tm vn khinh mit mnh, rng "con ngi ny c mt ci g khng tht". Andrey Xemionovich th trnh by cho ng ta nghe v h thng ca Fourier v hc thuyt Darwin, nhng Piotr Petrovich, nht l t lu nay, bt u c thi qu ngo ngh trong khi nghe, v my ngy va qua li cn ln ting chi bi na. S l do bn nng ng ta bt u hiu ra rng Lebeziatnikov khng nhng l mt k tm thng v ngc nghch, m c l li cn l mt tay khoc lc na, v khng h c th lc g ng k ngay trong tp on ca hn cng vy, chng qua ch c ngi ta mm li cho thi: hn na, ngay c ci ngh ca hn ta l ngh tuyn truyn, c l hn cng khng bit cho n ni n chn, cho nn thng hay lng tng qu mc, cn ni g n chuyn hn c th t co ai. Nhn tin cng xin ni qua rng mi ngy gn y, nht l hi u, Piotr Petrovich vui lng nhn nhng li tng bc kh k quc ca Andrey Xemionovich, ngha l ng ta lng thinh khng ci li khi Andrey Xemionovich gn cho ng ci sn sng gp phn vo vic xy dng mt "cng x" mi sp t chc mt ni no trn ph Mesanxkaya; hay l khng cn tr Dunia, nu ngay trong thng u chung sng, c ta ny ra bt nhn tnh chng hn; hoc gi khng ra ti cho con ci sau ny v.v... v v.v... i loi nh th. Theo thi thng, Piotr Petrovich khng ci chnh nhng c tnh m ngi ta gn cho mnh, d n c k quc nh th na th ng cng
Trang 294/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
yn, v bt c li tng bc no cng u lm cho ng thch th. Sng hm y Piotr Petrovich va i i my xp giy bc v, ang ngi trc bn m li. Andrey Xemionovich, xa nay hu nh khng bao gi c tin, ang i li trong phng v v lm ra v nh nhn nhng xp giy bc y mt cch dng dng, thm ch cn khinh b na. Ngc li, Piotr Petrovich khng i no c th tin rng Andrey Xemionovich tht tnh c th nhn m tin y mt cch thn nhin; v phn mnh Andrey Xemionovich li chua cht ngh rng qu nhin Piotr Petrovich c th ngh v mnh nh vy, c l li cn hi lng v c dp tru thm ng bn tr vi my xp giy bc by la lit trn bn, nhc cho ng bn nh n ci thn phn hm hiu ca mnh v thy ht s khc nhau r rt gia hai ngi. Ln ny Andrey Xemionovich thy Piotr Petrovich c v cu bn v l ng hn hn mi khi, tuy ng ta bt vo cu chuyn a thch nht l vic thnh lp mt "cng x" c bit. Nhng cu nhn xt v bt b nht gng m Piotr Petrovich tht ln trong khi thy nhng hn xu ku lch cch trn chic bn tnh, l r giu ct v l v c tnh. Nhng Andrey Xemionovich vn l ngi "nhn o", ngh rng tm trng Piotr Petrovich l do cuc on tuyt vi Dunia hm qua m ra, v nng lng mun chuyn cu chuyn sang vn y; ng ta c nhng kin rt tin b v c tc dng tuyn truyn em ni v vic ny, c th an i ng bn ng knh, v "chc chn" s gip cho ng ta tin b thm. - nh ci m... ci b qu ph y dn tic tng g th? - Piotr Petrovich bng ngt li Andrey Xemionovich on l th nht. - Lm nh th ng khng bit y? Hm qua ti trnh by cho ng nghe kin ca ti v cc th l nghi y ri m... B ta cng c mi c ng na, ti nghe ni th. Hm qua chnh ng cng c ni chuyn vi b ta... - Ti khng th ng ci con m ngc ngho kit y li em ht s tin ca ci thng ngc kia cho ra dn tic. Ngay lc ny i ngang qua nh m, ti cng vn ly lm l: sa son nhng x c ln, li c c ru ric na! M ta mi c my ngi c ma n bit l hng ngi no! Piotr Petrovich ni tip, lun lun t cu hi v gi cho Lebeziatnikov ni, hnh nh ang c mt ch g trong u. - Sao? ng bo m ta mi c ti ? - ng bng ngng u ln hi. - Lc no? Ti khng nh. D sao ti cng khng n. Ti n lm g? Hm qua ti ch nhn tin ni qua vi m l vi t cch qu ph ca mt ngi cng chc ang tng bn, m c th nhn c mt s tin tr cp tm thi chi dng trong mt nm. C l v th m m ta mi ti chng? H - h! - Ti cng khng c nh n d, - Lebeziatnikov ni. - Cn phi ni! thng tay nh ngi ta cn n lm g: cng ngng ch, h - h! - Ai nh? nh ai? - Lebeziatnikov bng sng c ln, mt gay. - Th thng trc ng nh ci m Katerina Ivanovna ch cn ai na! Hm qua ti c nghe ni... T tng ca cc ng l th y? C ni bnh vc ph n mi. H - h - h! V Piotr Petrovich c v nh h d, li bt tay vo gy bn tnh. - Ch l chuyn nhm, chuyn vu khng! - Lebeziatnikov lng ln (ng ta rt s nhc n chuyn ny) - hon ton khng phi nh th! Vic xy ra khc hn... ng nghe nhm y; chuyn n
Trang 295/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
by? Hm y ti ch t v m thi. Chnh m ta ging nanh ging vut ra xng vo ti trc... M ta vt mt ca ti c mt bn ria m... Ti thit tng ngi ta c quyn bo v thn th mnh ch. Hn na ti khng cho php ai hnh hung ti ht... Nguyn tc ca ti l nh vy. V th kia l lng hnh. ng bo ti phi lm th no: c ng ra y cho m ta nh ? Ti ch y m ta ra thi! - H - h - h! - Lugin vn ci hn hc. - ng gy chuyn vi ti l v chnh ng ang cay c cn nh ci chuyn nhm y th quyt khng dnh dng g n vn ph n? ng hiu sai ri; ti cn ngh rng nu cho l ph n dnh dng vi nam gii v mi phng din, ngay c v th lc na, nh ngi ta khng nh, th trong trng hp ny cng phi bnh ng ch. D nhin sau ti ngh ra rng k thc khng th t vn ra, v u l khng c ri, v trong x hi tng lai khng th c u ... v d nhin trong chuyn u m cng i hi bnh ng th tht chng, ti khng n ni ngu nh th... tuy vn c u , ngha l sau ny s khng cn, nhng by gi th vn cn... X! Qu tht! Ni vi ng tht kh? Ti khng n d tic tang khng phi v chuyn y Ti khng n ch v mun gi nguyn tc: khi tham gia vo mt h tc, ch c th! V chng cng c th n ci cho vui th thi... Nhng tic l khng c my ng c o. Gi c th th no ti cng n. - Ngha l ng nh ngi vo bn ca ngi ta m n ri nh vo a v nh lun vo mt nhng ngi mi ng n ch g? - Tuyt nhin khng phi l phi nh, m l phn i! V mt mc ch tt. Nh vy ti c th gin tip gp phn tuyn truyn cho t tng tin b. Mi ngi u c nhim v tuyn truyn, gio dc t tng tin b, c l cng mnh cng tt, ti s c th gieo rc mt t tng, mt ht ging. V t ht ging y s ny ra mt s kin. Nh th th c g xc phm n h? Lc u h s mch lng nhng v sau chnh h s thy l ti gip ch cho h. y nh ngi ta buc ti cho c Terebieva (c ta by gi vo "cng x") v khi c ta b gia nh ra i v... trao thn cho k khc. C ta vit th cho cha m ni l khng mun sng gia nhng thnh kin c v mun t do kt hn; ngi ta bo nh th qu th bo i vi cha m, l ra nn nng nh h, vit cho du dng hn. Theo ti th ton l chuyn nhm, quyt khng cn du dng g c, m tri li, tri li, y chnh l ni cn phn i tht mnh. Ka nh b Varentx chung sng vi chng by nm, b hai con li ri vit th ni dt khot vi chng: "Ti nhn thc rng sng vi ng ti khng th c hnh phc c. Ti s khng bao gi tha th cho ng la di ti, giu gim khng cho ti bit rng c mt c cu x hi khc m phng tin t chc l cng x. Cch y khng lu mt con ngi ho hip cho ti bit iu , ti trao thn cho ngi y v s cng ngi y xy dng cng x. Ti ni thng ra nh th, v ti cho rng la di ng l bt lng. ng mun thu xp cho bn thn nh th no th tu ng. ng ng hng ko ti tr li, ng lc hu qu ri. Ti mun c hnh phc". y, vit loi th ny l phi vit nh th! - Ci c Terebieva y chnh l ngi m do trc ng c ni l t do kt hn n ln th ba y phi khng? - Xt cho ng ra th ch mi ln th hai! M d c n ln th t, ln th mi lm i na th cng c can h g. V nu c lc no ti tic rng cha m ti mt i th chnh l lc ny, d nhin. Ti li cn c my ln m c rng nu h cn sng, ti s phn khng cho h mt m
Trang 296/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ra tr! Ti s c lm nh vy... Ti s cho h bit tay, ch! Ti s cho h thy! H s c mt m kinh ngc. Tht tic l ti chng cn cn ai! - cho h kinh ngc ch g? H - h! Thi c, ng mun lm g th c lm: - Piotr Petrovich ngt li, - nhng ny, ng th ni ti nghe mt cht: ng c bit con gi ngi qu c th phi, ci c gy gy y m! Nhng iu h n v c ta hon ton ng y ch? - Th sao? Theo ti, ngha l theo quan im ring ca ti, chnh l mt tnh trng ht sc bnh thng ca ph n. Sao li khng? Ngha l distinguons(1). Trong x hi hin thi d nhin n khng phi l bnh thng lm, v l mt tnh trng bt c d, ch trong x hi tng lai th n hon ton binh thng, v l mt cch sng t do. M ngay by gi c ta cng c quyn: c ta tng au kh, v l ci vn ca c ta, c th ni l ci t bn m c ta c ton quyn s dng. D nhin trong x hi tng lai s khng cn c vn g na; nhng vai tr ca ngi gi im s c xc nh theo mt hng khc, s c xc nh mt cch cng bng hp l. Cn ring c nhn Sofia Xemionovna th hin nay ti coi hnh vi ca c ta nh mt s phn khng c th v kch lit chng li c cu x hi v do ti ht sc knh trng c ta; thm ch nhn c ta ti cn thy h lng h d na. - Th m ngi ta k vi ti rng ng ui c ta ra khi nh tr ny! Lebeziatnikov ni khng ln. - li l mt li vu khng - ng ta tht ln. - Hon ton, hon ton khng phi th? l ci m Katerina Ivanovna m y ni by nh th, v m chng hiu g st! M ti cng khng h eo ui c Sofia Xemionovna. Chng qua ti chi mun gip c ta tin b thi, mt cch hon ton v t, nhm c v tinh thn phn khng trong c ta... Ti th ti ch cn s phn khng, cn bn thn Sofia Xemionovna th l t nhin khng th tr y c na ri? - ng r c y tham gia cng x ch g? - ng c nho bng mi, m nho bng mt cch vng v nht nho, xin ni r nh th. ng khng hiu g ht? Trong cng x khng lm g c nhng vai tr nh th. Cng x lp ra chnh l ng c nhng vai tr nh th na. Trong cng x vai tr thay i hn thc cht ca n, v ci g y l ngu xun th y li l thng minh, ci g trong hon cnh hin nay l phi t nhin th trong cng x li s thnh ra hon ton t nhin. Tt c u tu ch con ngi sng trong hon cnh no v mi trng no. Tt c u do mi trng, bn thn con ngi chng l ci g ht. Cn i vi Sofia Xemionovna th cho n nay ti vn l ch thn tnh: iu l mt bng chng c th cho ng thy r rng c ta cha bao gi xem ti l mt k th, mt ngi xc phm n c ta. Phi! Ngay by gi ti cng ang li ko c ta vo cng x, nhng trn nhng c s khc hn, khc hn! C g m ng ci! Chng ti mun thnh lp mt cng x ring, c bit, nhng trn nhng c s rng ri hn trc. Chng ti ci tin thm cc (quan im ca chng ti. chng ti ph nhn nhiu hn! Gi Dobroliubov sng li, ti s tranh lun vi ng ta! Cn nh Bielinski th ti s tr cho mt m. Trong khi ch i, ti tip tc gio dc Sofia Xemionovna. Bn cht c ta ht sc tt p! - y th l ng li dng ci bn cht tt p y ch g? H - h! - Khng, khng! , khng Ngc li y ch?
Trang 297/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Lm g c chuyn ngc li! H - h - h... Ni th m nghe c! - ng phi tin mi c ch! V l do g ti li i che giu ng, ng th ni xem! Tri li, chnh ti cng ly lm l: i vi ti c ta c v trnh bch v c thn n mc s st qu mc y! - Cn ng th d nhin l ng gio dc... h h! ng chng minh cho c ta thy rng e thn nh th l ng ngn ch g? - Hon ton khng phi, hon ton khng phi nh th! Sao ng li hiu ch gio dc mt cch th thin v - ni v php - ngu xun nh th? ng khng hiu g ht? Tri i, ng cn... lc hu qu? Chng ti i tm t do cho ph n, cn ng th trong c ch rt mt chuyn y... Trong khi gt hn sang mt bn vn trinh tit v tnh c thn ca ph n, xem l nhng chuyn v ch, thm ch l nhng thnh kin h lu, ti vn hon ton, hon ton dung th thi e d ca c ta i vi ti, v l ch, l quyn ca c ta. D nhin nu c ta t ni vi ti: "Em thm kht anh", th ti s t cho mnh l ngi dim phc, v ti rt thch c gi ny; nhng hin nay, t nht l hin nay khng c ai c x vi c ta mt cch l v knh cn hn ti, khng c ai coi trng nhn phm ca c ta hn ti... ti i ch v hy vng - Ch c th thi! - Tt hn ng nn tng c ta mt ci g, ti cuc l ng cha ngh n vic y y. - ng khng hiu g ht, ti ni m! D nhin tnh cnh c ta l nh th, nhng y l mt vn khc! Khc hn! Chng qua ng khinh mit c ta. Va trng thy mt vic m ng tng lm l ng khinh, ng khng chu nhn mt con ngi bng mt con mt nhn o na. ng cha bit bn cht c ta ra sao! Ti ch bc mnh l gn y c ta chng c g c v khng mn sch ca ti na. Trc kia c vn mn y. Cng ng tic l mc du c ta c mt tinh thn phn khng mnh m v cng quyt, nh hnh ng ca c, ta cho thy mt ln, c ta vn dng nh t tnh c lp? t sc ph nhn, cho nn khng dt hn c ra khi mt s thnh kin v... t tng ngu xun. Tuy vy, c mt s vn c ta hiu rt r. Chng hn, c ta hiu rt thu o vn hn tay, ngha l nu mt ngi n ng hn tay mt ngi n b, tc l c mt quan nim bt bnh ng xc phm ti ph n. Chng ti c tho lun vn ny, v ti lp tc truyn t li cho c ta. V cc hip hi cng nhn Php c ta cng nghe kh chm ch. Hin nay ti ang gii thch cho c ta hiu vn t do vo phng ngi khc trong x hi tng lai. - Li chuyn g na th? - Gn y chng ti c tho lun vn : mt thnh vin cng x c quyn vo phng mt thnh vin khc khng, d l n ng hay n b, bt c vo lc no... rt cc chng ti gii quyt l c quyn... - Th nu lc y ngi kia ang tho mi nhng nhu cu thit yu th sao, h - h! Andrey Xemionovich ni gin ln. - ng th c ni mi n nhng "nhu cu" cht tit y! - ng ta hn hc qut ln, - Ch, ti tht bc mnh v khi trnh by cho ng nghe quan im ti nhc qu sm n nhng nhu cu cht tit y! M kip! l mt vn gay go nht i vi nhng ngi nh ng, v t hn c l cc ng cha bit u ui ra sao ch nho ri! C nh th mnh ng lm y! C nh th dng ly lm t ho lm! X! Ti nhiu ln khng nh rng i vi nhng ngi mi tp tm th
Trang 298/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
khng c cch no khc l trnh by vn ny sau cng, khi h tin chc vo h thng, khi h c trnh kha kh v c nh hng. y, ng th hi xem ng thy c g ng thn v ng khinh trong ci h v sinh chng hn? Ti th ti sn sng tin phong i dn bt c h v sinh no! Thm ch y cng khng c g l hy sinh c! y ch l mt cng vic, mt hot ng cao qu, hu ch cho x hi, khng thua km bt c hot ng no khc, m li cn hn mi hot ng ca mt Raphaen hay mt Puskin no chng hn, v c ch hn. - V cao qu hn, cao qu hn, h - h... - Th no l cao qu hn? Ti khng th quan nim rng t nay c th dng nh gi hot ng ca con ngi c "cao qu hn", "ho hip hn", ton l chuyn nhm nh, chuyn v l, nhng t c k y thnh kin, m ti nht nh ph nhn! Ci g c ch cho nhn loi th ci y cao qu. Ti ch hiu c mt t: c ch. ng mun ci th c ci, nhng s tht n nh th y! Piotr Petrovich ci ha h. ng ta va m tin xong v em ct i nhng vn cn li mt phn trn bn, khng bit lm g. Ci vn "h v sinh" ny tuy tm thng nh vy, song cng my ln lm cho Piotr Petrovich v ng bn tr xung t vi nhau. S d nhng cuc xung t y m ra ng ngn, ngu xun cng ch v Andrey Xemionovich ni gin tht s. Lugin th nhn dp gii khuy, v lc ny ng ta c bit thy mun tru gan Lebeziatnikov. - Ch ti hm qua ng b tht bi cho nn ng mi cu knh v nhiu s th! - Cui cng Lebeziatnikov tht ln. Ni chung, tuy c tnh "c lp" v nhiu tinh thn "phn khng" nh vy, khng hiu sao ng ta vn khng dm chng chi vi Piotr Petrovich v vn gi mt thi knh n hnh nh quen t mt nm trc. - Tt hn l ng th ni xem. - Piotr Petrovich ct ngang, ging trch thng v bc dc, - ng c th... hay ni cho ng hn: c tht ng thn vi ngi con gi ni trn khng, v ng c thn vi c ta n mc c th mi c ta vo y, trong phng ny, ngay by gi khng? Hnh nh h ra ngha a gi v c ri th phi... Ti nghe ting h i li rn rp lm... Ti c vic cn gp c ta mt t. - Nhng ng gp lm g? - Lebeziatnikov ngc nhin hi. - Ti cn gp th thi. Nay mai ti s i, cho nn ti mun ni cho c ta bit... V chng cng xin ng ngi y trong khi ti ni chuyn. Nh th li cn tt hn na l khc. Nu khng, c tri bit ng s ngh nhng g. - Ti chng ngh g st... Ti ch hi th thi, v nu ng c vic cn, th khng c g d hn l gi c ta ln y na. Ti xung ngy y. Cn ti th xin ng tin chc cho rng ti s khng lm phin hai ngi u. Qu nhin, chng nm pht sau Lebeziatnikov tr li vi Sonya. Nng bc vo vi mt v ngc nhin n cc , vn nh thng l, nng m ra lung cung. Trong nhng trng hp nh vy bao gi nng cng lung cung, nng rt s nhng ngi mi gp, nhng cuc lm quen; trc kia, hi cn b th, by gi li cng s hn... Piotr Petrovich tip n nng mt cch
Trang 299/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
"n cn v l ", song vn c mt sc thi thn mt ct nh no y. V chng theo Piotr Petrovich th l mt thi rt n ng i vi mt ngi b v ng knh nh ng ta khi ng trc mt con ngi tr tui v cod phn th v nh vy. ng vi vng "khuyn khch" cho Sonya vng tm, mi nng ngi trc bn, i din vi ng. Sonya ngi xung, a mt nhn quanh - nhn Lebeziatnikov, nhn m tin trn bn, ri li nhn Piotr Petrovich v khng ri mt ra na, nh th mt nng dn cht vo ng ta. Lebeziatnikov i ra pha, c Piotr Petrovich ng dy, ra hiu cho Sonya c ngi v ra ca chn Lebeziatnikov li. - Ci thng Raxkonikov c y khng? n cha? - ng ta hi th thm. - Raxkonikov n ri y. Sao? Phi, n ri... Mi va vo, ti c trng thy! Sao? - y, nu th ti tha thit xin ng li y vi ti, ng ti ngi mt mnh vi ci c gi ny. Chuyn th chng c g, nhng nh ngi ta d ngh ny n. Ti khng mun Raxkonikov mch li vi h rng... ng c hiu ti mun ni g khng? - , ti hiu, ti hiu! - Lebeziatnikov cht on ra. - Phi, ng c quyn... D nhin theo ring ti th ng lo ngi nh vy cng hi qu, nhng... d sao ng cng c quyn. Ti li cng c. Ti s ng y, cnh ca s, v s khng lm phin ng... Theo ti th ng c quyn. Piotr Petrovich tr li ngi trn i-vng, i din vi Sonya, chm ch nhn nng, ri bng lm ra mt v mt cc k trang trng, li c phn nghim khc na nh mun ni: "Ny c, ng c ngh xng y nh". Sonya m ra lung cung hn hoi. - C Sofia Xemionovna, trc ht xin c chuyn li co li ca ti cho m c... Hnh nh b Katerina Ivanovna l ngi thay th cho m c phi khng ? Piotr Petrovich m u mt cch trang trng nhng cng kh n tn. C th thy r ng ta c nhng nh ht sc thn thin. - Vng , ng th y , thay cho m ti y , - Sonya p hp tp v s st. - y th th c chuyn h li co li ca ti, l v nhng hon canh khng tu thuc ti, ti buc lng phi vng mt trong ba chn... v trong ba tic tang, tuy m c c nh mi. - Vng , ti s xin ni li ngay by gi, - on Sonya vi v ng dy. - Nhng ht , - Piotr Petrovich ngn nng li, ming mm ci, v thy nng ng nghch, li khng bit php lch s, - C Sofia Xemionovna thn mn , nu c ngh rng ch v mt vic nh mn ch lin quan n ti nh vy m ti li dm phin n c v mi mt thiu n nh c n phng ti, th c qu khng bit r ti my. Ti c mt mc ch khc. Sonya hp tp ngi xung. Nhng t giy bc ng sc cn by ngn ngang trn bn li lp long trc mt nng, nhng nng vi v quay mt i, ngng ln nhn Piotr Petrovich: nng cht thy rng nhn tin bc ca ngi khc l mt vic ti bt chnh, nht l i vi mt ngi nh nng. Nng toan nhn vo i knh tay gng vng ca Piotr Petrovich ang cm tay tri v chic nhn to bn rt p mt h phch, eo ngn gia bn tay y, nhng ri nng li t
Trang 300/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
nhin quay i, v khng bit nhn i u cho n, nng li nhn thng vo mt Piotr Petrovich. ng ta im lng mt lt, v cn b v hn trc na, ri ni tip. - Hm qua, nhn i qua nh, ti c dp trao i my li vi b Katerina Ivanovna bt hnh. Ch cn hai cu cng cho ti thy rng b ang trong mt tnh trng... phi t nhin, nu c th ni nh th... - Vng ... phi t nhin, - Sonya vi v tn ng. - Hay ni cho n gin, d hiu hn, l mt tnh bnh hon. - Vng, n gin v ... vng , bnh hon. - Th y. Cho nn, v lng nhn o v - - ... c th ni l v lng trc n, ti c mun v phn mnh lm mt vic g c ch, v thy trc s phn khn n khng sao trnh khi ca b. M hnh nh c gia nh by gi cng ch bit trng vo c na thi. - Xin php ng, - Sonya bng ng dy, - Cho ti c hi: hnh nh hm qua ng c ni chuyn vi d ti rng c th c mt s tin tr cp phi khng ! V hm qua d ti c bo l ng s lo cho d ti c hng tr cp. C phi th khng ? - Hon ton khng phi nh th, v v mt phng din no , li cn v l na l khc. Ti ch mun m ch n ch tr cp tm thi cho qu ph mt cng chc cht trong khi tha hnh nhim v, y l ni nu c ngi che ch cho. Nhng hnh nh ng thn sinh c khng nhng lm vic cha thi hn, m gn y li khng lm g c na. Ni tm li, tuy cng c th hy vng y, nhng rt mong manh, v trong trng hp ny tht ra khng h c quyn c tr cp, m tri li na l khc... Th m b ta ngh n tin tr cp, h - h - h! B ta k cng nhanh nhu nht! - Vng , v s tin tr cp... V d ti vn c tin v tt bng, m ngi tt bng th ci g cng tin, v... v tr c d ti li nh th... vng ... xin php ng..., - Sonya ni on li ng dy i ra. - Xin c ngi li, c cha nghe ht. - Vng , ti cha nghe ht, - Sonya lp bp. - Th th c ngi xung. Sonya ht sc lng tng ngi xung, ln ny l ln th ba - Thy tnh cnh b ta vi l con th ci ct nh vy ti... cng mun, nh ti ni, gip phn no gi l trong chng mc c th, ch khng hn c. Chng hn c th t chc lc quyn, hay gi l x s g y trong nhng trng hp nh th ny, nhng ngi thn, hay nhng ngi l c thin mun gip cng th, thng lm nh vy. y ti mun ni vi c chuyn y may ra c th. - Vng , c ... Xin Cha ban phc cho ng ... - Sonya ni lp bp, mt nhn Piotr Petrovich m m. - C th, nhng... sau ta s bn, ngha l cng c th bt u ngay hm nay. n ti ta s gp nhau bn bc v c th ni l t mt c s cho vic ny. By gi ti xin mi c c gh li y. Ti hy vng rng Andrey Xemionovich cng s... tham d, nhng... y c mt vic cn phi
Trang 301/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
bn trc v bn k. Chnh v th m ti phi phin n c, Sofia Xemionovna . C th l theo ti, nu a tin cho b Katerina Ivanovna th nguy him khng th lm nh th c. Chnh ba tic tang hm nay cng chng t iu . C th ni l khng c ly mt ming bnh dnh n ngy mai v... y, mt i giy cng khng c, th m li mua c ru Rom Yamaik, ru Madera v c c-ph na th phi. Khi i ngang ti c trng thy. n mai tt c s ln u c, k c vic kim ming bnh qua ba, tht l v l. Cho nn theo ring ti, cuc lc quyn phi tin hnh sao cho b qu ph khn kh ng bit l c tin, m ch c c bit thi chng hn. C ng khng? - Ti khng bit Ch c hm nay d ti mi th... c i ch c mt ln... d ti rt mun nhc nh, cho hng hn... d ti rt thng minh . V chng cng tu ng: ti s rt, rt... c nh s i n ng... V Cha s... c l tr m ci cng s... Sonya khng ni ht c. Nng khc o ln. - c! Th th c lu cho; cn by gi xin c vui lng nhn tm cho s tin nh mn ny, ca c nhn ti gi gip m c. Ti thit tha mong rng tn ti s khng c nhc n. y... v chnh ti cng ang c nhiu vic phi lo, nn ti khng th gip nhiu hn. V Piotr Petrovich cn thn vut thng mt t giy mi rp, a cho Sonya. Sonya mt cm ly, ng pht dy lm bm cu g khng r v hi h ci cho. Piotr Petrovich trang trng a nng ra ca. Nng bc vi ra ngoi, lng bi hi day dt, v tr v phng Katerina Ivanovna, ht sc bi ri. Sut thi gian hai ngi ni chuyn, Andrey Xemionovich khi th ng ca s, khi th i bch b trong phng, khng mun ph ngang cu chuyn; khi Sonya ra khi, ng ta vi n cnh Piotr Petrovich v long trng cha tay ra: - Ti nghe ht v trng thy ht, - Andrey Xemionovich ni, c bit nhn mnh hai ch "trng thy" - Tht l cao qu, v ti mun ni l nhn o! ng mun trnh cm n, ti thy ri! V tu theo nguyn tc ti th tht l khng th ng tnh vi li ban n c nhn, v khng nhng n khng th tiu dit ci c tn gc m cn nui dng thm, tuy vy ti cng khng th khng tha nhn rng ti rt thch khi thy hnh ng ca ng, vng, vng, rt thch. - Ch; ch l chuyn vt! - Piotr Petrovich lm bm, v hi bi ri, mt nhn Lebeziatnikov c chiu lm lt. - Khng, khng phi l chuyn vt! Mt ngi b lng nhc v ang bc bi v chuyn hm qua nh ng m, li c - th ngh n ni kh ca ngi khc... tuy hnh ng va ri ca ng l mt sai, lm v mt x hi, - mt ngi nh vy cng rt ng knh phc! Thm ch ti khng ng ng c th hnh ng nh th, ng. Piotr Petrovich , hn na l v nhng quan nim ca ng... ! quan nim ca ng cn tr ng nhiu qu! Nh cu chuyn hm qua chng hn, lm ng xc ng qu ng. - ng Andrey Xemionovich tht th ku ln, v ng ta li thy c thin cm vi Piotr Petrovich l lng. M ti sao, ti sao ng li nht thit phi bm ly cuc hn nhn y, cuc hn nhn hp php y, h ng Piotr Petrovich rt nh nhn, rt cao thng ca ti? Vic g ng c phi cn n ci tnh cht hp php y trong hn nhn? y. ng c nh ti cng c, nhng xin ni rng ti rt mng, rt mng khi thy cuc hn nhn khng thnh, V ng vn c t do, i vi nhn loi, ng vn cha phi, l ngi b i? Ti rt mng...ng thy khng, ti ni ht ngh ca ti ra ri y!
Trang 302/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- S d ti cn n hn nhn hp php nh th l v ti khng mun t do kt hn nh cc ng ri phi mc sng v nui con k khc, - Lugin p ly l. ng ta ang mi bn tm ngh mt, iu g lung lm. - Con ci ? ng cp n con ci? - Andrey Xemionovich git mnh nh con chin m nghe thy ting kn tri - Con ci l mt vn x hi v l mt vn quan trng vo bc nht, ti ng nh th: nhng vn con ci phi gii quyt cch khc, thm ch c mt s ngi hon ton ph nhn con ci cng nh bt c ci g c dnh dng n gia nh. Ti s ni chuyn con ci sau, cn by gi, hng bn n chuyn mc sng . Xin th tht y l nhc im ca ti. Ci danh t tc tu, sc mi tri lnh, y tnh cht Puskin ny thm ch cng khng th no c c trong vn t vng tng lai. M sng l ci g? , tht l sai lc! Sng no? Sao li sng? Tht l nhm nh! Tri li trong ch hn nhn t do khng th c chuyn mc sng c! Mc sng ch l hu qu t nhin ca bt c cuc hn nhn hp php no, c th ni l mt s chnh l, mt s phn khng, cho nn hiu theo ngha ny mc sng khng c g l nhc nh. V gi s ti s kt hn mt cch hp php - y l ni gi d mt chuyn v l nh th - th ti s cn ly lm mng khi c mang cp sng cht tit ca ng, lc ti s bo v ti: "Mnh , trc nay ti ch yu mnh, nhng n by gi th ti li cn knh phc mnh na, v mnh bit "phn khng". ng ci ? Ch v ng khng sc gt b cc thnh kin c? M kip, ti cng hiu ni kh chu ca k b la trong hn nhn hp php; nhng ch l ci hu qu b i ca mt s vic b i, trong c hai ngi u b h phm gi. Cn n khi sng cm cng khai nh trong hn nhn, t do th n khng cn ngha l g na v thm ch khng, cn gi l sng na. Ngc li, v ng c lm nh vy th cng ch chng t cho ng thy rng b ta knh trng ng, cho rng ng khng i no i cn tr hnh phc ca b ta, v ng tin b n mc khng ngh n chuyn tr th ch v b ta i ly chng khc. M kip, i khi ti m c l nu ti i ly chng... Chc! nu ti ci v (theo ch hn nhn t do hay hp php cng th thi), th ti s thn hnh dn mt tnh nhn n cho v ti, nu v ti mi khng bt c nhn tnh, ti s ni: "Mnh , ti yu mnh, nhng ti li cn mun hn th na: ti mun mnh knh trng ti y!" Ti ni th c ng khng, c ng khng no? Piotr Petrovich va nghe va ci hnh hch, nhng khng c v chm ch lm. Thm ch ng cng chng nghe my i na. Qu nhin ng ta ang suy ngh mt iu g khc, v cui cng Lebeziatnikov cng nhn thy th. Thm ch Piotr Petrovich cn c v bt rt, hai tay c xoa vo nhau, v mt t l. Tt c nhng iu , sau ny Andrey Xemionovich s suy xt v nh li... Ch thch
(1) Ta phi phn bit (ting Php)
Trang 303/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 26
Kh lng m ni cho ng nhng nguyn nhn no xui khin b c ri lon ca Katerina Ivanovna ny ra ci by ba tic tang r di ny. Qu nhin, b ta phi tiu vo y gn n mi rp trong s hn hai mi rp ca Raxkonikov cho lo vic chn ct. C l Katerina Ivanovna t cho mnh c bn phn t lng sng knh hng hn chng "cho tm tt", nhng ngi cng tr v nht l b Amalya Ivanovna bit rng chng b "khng nhng khng thua km g h, m li cn kh hn nhiu na" v trong bn h khng ai c quyn c "vnh mt" ln vi ng ta. C l nguyn nhn chnh trong vic ny l "tnh t ho ca ngi ngho" khin nhiu ngi em ht nhng ng c-pch cui cng cn dnh dm c ra tiu pha, vo nhng l nghi bt buc cho mi ngi trong x hi, khng tr mt ai, c ht sc lm sao cho khi "thua km ngi ta" v cho ngi ta khi "ch ci". Cng rt c th Katerina Ivanovna mun chng t ngay trong dp ny, ng vo gi pht ny, khi tng chng nh b ta b mi ngi rung b, cho nhng "k cng tr ti tin v xu xa" y thy rng mnh khng nhng "bit cch sng v bit cch tip i", m hn na c gio dc sng mt cuc i khc hn, trong mt "gia nh qu phi, hn na c th ni l qu tc thng lu, gia nh ca mt v i t", ch tuyt nhin khng phi lau sn v m m git qun o rch cho con. Nhng cn t ho v s din n cng cc y thnh thong vn thy c nhng ngi ngho kh nht, khip nhc nht v i khi tr thnh mt nhu cu cp thit khng sao cng c. Hn na, Katerina Ivanovna li khng phi hng ngi d khip nhc: c nhng trng hp c th lm cho b iu ng, nhng lm cho b khip nhc ngha l lm cho b hong s phi tun theo mnh, th khng th c. Ngoi ra, Sonya rt c cn c khi ni rng tr no ca b bt u ri lon. Tht ra iu ny cha c th ni mt cch dt khot v chc chn, nhng gn y, sut mt nm nay qu nhin b c khn kh ca b tri qua qu nhiu cn th thch gian trun n ni khng th no khi b tn thng t nhiu: Bnh ho lao pht trin mnh: theo li cc bc s, cng gp phn tc hi n tr nng. Ru khng c nhiu v cng khng c my th, ru Madera khng c, chng qua ngi ta phng i ra th. Nhng d sao cng c ru: c vodka, ru rhum v ru Porto, ton l mt hng c, nhng cng dng. Cc mn n th ngoi bnh bt go c truyn ra cn c ba, bn mn (trong c c bnh rn tht) u c nu nng trong nh bp ca b Amalya Ivanovna; ngoi ra ngi ta cn t hai m xamovar dn tr v ru Punch sau ba n. Chnh Katerina Ivanovna thn hnh i mua sm vi mt ngi Ba Lan m i khng hiu t u n tr nh b Lippevekzen, hn lp tc t nguyn i theo gip Katerina Ivanovna, sut ngy hm qua v sng hm nay hn u tt mt ti chy ht ni ny n ni khc, li th ra, v hnh nh c sao cho mi ngi ch n chi tit ny. ng mt l hn b i tm cho c ch thn Katerina Ivanovna, chy mi ra tn Goxtiny Dvor (1) tm b, lun mm gi: "Pani Chorunzhina"(2), rt cc lm cho b pht chn ra, tuy lc u b ni l khng c con ngi "tn tu v ho hip" y th b khng bit xoay x ra sao na. Katerina Ivanovna c mt tnh c bit l h gp bt c ngi no cng vi t im ngay cho h nhng mu sc rc r v, tt p nht, ca ngi tng bc khng tic li, n ni ngi ta pht ngng ln, ba ra nhng s vic khng h c khen ngi h, ng thi li thnh tht v qu quyt tin rng nhng s vic y c tht, ri v sau bng tnh ng ra, b ht hi, ph nh v xua ui con ngi m ch cch y my ting ng h b dc lng sng bi.
Trang 304/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Bm sinh b vn c tnh mau ci, vui v v chan ho, nhng v phi tri qua nhng tai ho v tht bi lin tip, b quay ra mong mun v khng khng i hi mi ngi phi sng cho ho thun vui v v khng ai c sng cch khc, i hi cc oan n ni mt s ngang chng cn con no, mt tht bi nh nht no trong cuc sng cng lp tc lm cho b ni xung ln, v ch trong khonh khc, ang p nhng nim hy vng v m c ti p nht, b bng quay ra nguyn ra s mnh, v c ci g cng x, cng vt tung ra v p u vo tng chan cht. By gi cng vy, b Amalya Ivanovna bng dng m ra c mt ngha quan trng v c Katerina Ivanovna knh trng khc thng, c l cng ch v ba tic ny v v b Amalya Ivanovna ht lng tham gia lo vic sa son; b ta nhn ly vic by bn, kim khn, a v.v... v nu nng cc mn n trong nh bp ca mnh. Trong khi ra ngha a, Katerina Ivanovna giao cho b ton quyn hnh ng, cho b tu tin liu ly. Qu nhin, mi vic u c chun b chu o: bn tri khn kh sch, cc th a, cc, chn, dao, na th d nhin rt hp, cc kiu v cc c khc nhau, mn ca mi nh mi t, nhng n gi nh, mi th by bin y u ra y, v Amalya Ivanovna, cm thy mnh lm trn phn s mt cch v vang, ra n nhng ngi mi v vi mt v t ho kh r rt, phc sc sang trng, i m chp mi dnh di tang, mnh mc o di en. V t ho ny tuy rt chnh ng, song khng hiu sao khng va b Katerina Ivanovna: "C nh th khng c b Amalya Ivanovna th ngi ta khng by c bn y". B cng khng c thin cm g hn i vi ci m chp mi dnh di tang: "Hay l con m ngi c n n ny m ra kiu hnh v b thng tnh m thun gip bn khch tr ngho hn ti nghip? Thng tnh! Thi xin li! ng thn sinh Katerina Ivanovna, ngy xa lm i t v sut ln chc tng trn, my ln m tic tht n bn mi tn khch, v ci hng nh m Amalya Ivanovna cha cng ch kit no, ni cho ng hn, l Amalya Ludvigovna, th c mun vo lm bp cng ng hng...". Tuy vy. Katerina Ivanovna cng t ch s khng l nhng cm ngh ca mnh ra qu sm, tuy b nh bng l hm nay th no cng phi cho m ta mt bi hc cho m bit thn bit phn, nu khng th c tri bit m cn s ln mt n th no. Trong khi ch i, Katerina Ivanovna ch t ra mt thi lnh nht. Mt chuyn ry r khc cng gp phn lm tng thm tm trng cu bn ca Katerina Ivanovna: trong s nhng ngi cng tr c mi n d m tang, ch c mi mt mnh anh chng ngi Ba Lan xoay x th no c th gi gh vo ngha a, ngoi ra hu nh khng c ai i c; cn n d tic tang th trong bn h ch c nhng ngi hn mn v ngho kh nht, trong li c my ngi n mc khng cn ra ci th thng g na, trng nh mt l ma di. Cn nhng ngi hi c vai v, hi ra dng mt cht th dng nh u c tnh bo nhau khng n. Piotr Petrovich Lugin chng hn, c th ni l ngi khch tr oai v nht y, cng khng n. y th m ti hm qua Katerina Ivanovna trt loan bo cho khp mi ngi ngha l Amalya Ivanovna, Polenka, Sonya v anh chng Ba Lan - bit rng con ngi ti cao qu, ti ho hip ny, vn c tin ca v th lc kh ai b kp xa kia l bn ng chng trc ca b, tng c cha b tip n trong nh, c ha l s tm mi cch lo cho b mt s lng qu ph kh cao. y cng xin ni r rng s d Katerina Ivanovna c khoe khoang tin ca v th lc ca ngi no, th tuyt nhin khng phi v v li, tnh ton ring t g c, b khoe khoang nh vy mt cch hon ton v t c th ni l trt bt ni lng, ch v ci th c khen ngi ngi ta v lm tng phm gi ca ngi c khen ln. Ngoi Lugin ra, v chc l v "noi gng ng ta", cn c "ci tn ch u" Lebeziatnikov cng khng n nt. "Khng bit ci thng cha ny cho mnh l ci th g? Ngi ta ch v thng tnh m mi hn n, v
Trang 305/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
cng v hn chung phng vi ng Piotr Petrovich, li c quen vi ng ta, nn khng mi khng tin". Li cn c mt b thuc hng lch duyt v c "con gi qu th" ca b khng n d: b ny tuy mi n nh b Lippevekzen trong vng hai tun nay, song cng my ln ku ca v nhng ting n o t cn nh ca gia nh Marmelazov vang ln, nht l khi ng chng qu c i ung ru say kht tr v. D nhin Katerina Ivanovna cng bit th, v b Amalya Ivanovna, c mi ln chi nhau vi Katerina Ivanovna, v do ui c my m con ra khi nh, li rng tng ln rng h quy ry "nhng khch tr ng knh m h khng bn n gt chn". Gi y Katerina Ivanovna c mi hai m con b ta, nhng k m b khng "bn n gt chn", v mt l do na l t trc n nay mi khi tnh c gp nhau, b kia li khinh b quay mt i - y cho b ta bit rng "nh ny cao thng hn nhiu, khng h tm th vt", v h thy rng Katerina Ivanovna vn khng quen sng trong mt tnh cnh nh th ny. B nh tm th no cng phi ni n chuyn ny trong ba n, cng nh nhc n ci chc tng trn ca ng c, v ng thi cng dm ch rng khi gp b khng vic g phi ngonh mt i mt cch ngu xun nh vy. Li cn c mt ng trung t to bo khng chu n (tht ra l mt i u tham mu gii ng), nhng sau mi bit l ngay t sng hm qua ng ta say b t "chng cn chn cng u m l i na". Ni tm li, ch thy anh chng ngi Ba Lan ri n mt vin th li gy cm cm nh hn, mc o ui tm cu ght, mt y mn nht, ngi hi hm kinh tm; ri n mt ng gi ic c v gn nh m tt, ngy trc lm mt trm bu chnh no y, tr nh b Amalya Ivanovna khng bit t i no, do ai nui v lm g. Li cn c mt lo trung u v hu nghin ngp, tht ra ch l mt nhn vin qun lng, c mt li ci ng ng ht sc kh , v li khng mc gi-l "c cht ngi khng ch"! Mt lo cha cng ch kit no c th ngi vo bn, thm ch cng chng cho hi g Katerina Ivanovna, v cui cng l mt nhn vt v khng c o khoc nn nh xut u l din trong mt ci o di mc ng, nhng ci ny th tht qu tht l, cho nn nh nhng c gng ca Amalya Ivanovna v anh chng Ba Lan, hn t tng c ra ngoi. Nhng anh chng Ba Lan li r u n hai anh chng Ba Lan na, xa nay cha tng tr nh b Amalya Ivanovna v trong nh ny cha c ai trng thy mt bao gi. Nhng iu lm cho Katerina Ivanovna ht sc kh chu. "Th ny th sa son, l dn cho ai?". cho ch, ngi ta phi dn cho my a tr n trn mt ci hm t gc sau, khng cho chng ngi chic bn ln cha chi chon ht c phng. Hai a b ngi trn chic gh di, cn Polenka ln nht phi trng coi em, cho chng n v chi mi cho chng "cho ra dng con nh qu phi". Ni tm li, Katerina Ivanovna buc lng phi tip mi ngi mt cch long trng gp bi v thm ch vi v khnh khnh na. C mt s khch b b nhn mt cch, nghim khc c bit v mi ngi vi mt ging trnh thng. Khng hiu sao Katerina Ivanovna cho rng b Amalya Ivanovna phi chu trch nhim v nhng ngi khng n, cho nn bng quay ra n ni ht sc khinh xut vi b ta, khin b ta nhn thy ngay v mch lng khng sao t xit. Mt s khi u nh vy khng th bo hiu iu g tt lnh v sau c. Cui cng, mi ngi ngi vo bn. Raxkonikov n gn ng vo lc h t ngha a tr v, Katerina Ivanovna mng qunh ln, trc ht v chng l "ngi c hc duy nht trong c m tn khch, v nh mi ngi u bit, ang chun b hai nm na bc ln bc gio s trng i hc Petersburg", sau na l v thot mi vo chng knh cn xin li b ngay, v khng n d l an tng c mc du
Trang 306/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
rt mun. B ta c v vp ly chng, mi chng ngi ngay bn tay tri mnh (bn phi l b Amalya Ivanovna), v tuy phi lun lun xng x trng nom cho ngi nh bng thc n cho ng ch v mc cho cc tn khch, tuy nhng cn ho au n c pht pht li lm b nght th, khng ni c ht li (hnh nh hai ngy qua b ho nng hn trc rt nhiu), b vn ni chuyn khng ngt vi Raxkonikov, vi v thm th by t vi chng tt c nhng cm xc tch t li ttong lng v ni cm phn chnh dng ca mnh khi thy ba tic tang tht bi; tuy vy cn phn ut ca b 1un lun xen nhng ting ci ht sc vui v khng sao nhn c, nhm ch giu cc tn khch quy quanh bn nhng ch yu l ch giu ch thn b ch nh. - Li ti con tu h ny c. ng hiu ti mun ni ai ch: ni m y, m y y! - Katerina Ivanovna bt u tr b ch nh cho chng. - ng th nhn m m xem: mt m ang long ln sng sc, m bit ti ang ni chuyn v m, nhng khng hiu ni g, tc li c mt ln. X, tht nh con c! Ha - ha - ha? - Mt cn ho ct ngang ting ci. - M i ci m chp y khoe ci g nh? - B li ho - ng c thy khng, m ta c mun mi ngi tng m ta che ch cho ti, v m n d th ny l vinh hnh cho ti lm. Ti tng m l ngi t t, nh m mi nhng khch cho kha kh mt cht v phi l nhng ngi c quen vi nh ti, th m ng xem, m ta mi nhng ai: ton mt l h u y! Mt l v li ng th xem ci thng cha mt bn kia ka: mt th sn i hai chn! Cn my thng Ba Lan kia... ha - ha - ha! - ting ci chuyn thnh ting ho - Chng cha tng n y bao gi, t thu cha sinh m ti cha bao gi trng thy mt chng: th th xin hi ng chng n y lm ci g? Chng ngi cnh nhau, trng nghim chnh ra pht. - Ny, pane(3) - b ta bng qut gi mt ngi trong bn h. - Pane n ch rn cha? n na i, ung bia i, ung bia i! Khng ung vodka ? ng xem ka: hn ng pht dy cho, ng xem, ng xem chc l i meo ra, ti nghip! Thi c cho chng n. Min l ng c lm n, t nht cng phi th... qu tnh ti ch s cho my ci tha bc ca b ch nh! Amalya Ivanovna? - b bng quay sang b ch nh ni kh to, - nh h c cum mt tha ca b th ti khng chu trch nhim u, xin ni trc nh vy! Ha - ha - ha! - B ci ph ln mt trng, ngonh v pha Raxkonikov ht hm ch b ch nh, rt thch th vi cu ni khy. - Khng hiu! Ln ny m ta vn khng hiu? C ngi h hc mm ra, ng xem nh mt con c, tht y nh con c, trn mo c tht di ruy bng mi, ha - ha - ha... n y ting ci li chuyn thnh mt trn ho d di ko di n nm pht. Mt vt mu dnh trn khn tay, trn tot m hi ht. B lng l a cho Raxkonikov xem vt mu, v cha kp th b ta li th thm ni vi chng si ni, m ni ln nhng m o : - ng th xem, ti nh m ta lm mt vic c th ni l ht sc t nh, l mi b hai m con ci b thng lu kia, ng c hiu ti ang ni n ai khng? y cn phi x s tht tinh t, kho lo, th m m lm th no khng bit n ni ci m nh qu ngc nghch mi ln tnh kia, ci th khng ng mt trinh m cng ln mt, ch v m ta l v go mt thng cha thiu t no y ln y xin lng qu ph, lun lt khp cc cng s, nm mi tui u m cn nh phn, thoa son v nhum tc (ai m ch bit), mt th ngi mt hng nh th m mi khng thm n, thm ch cng khng thm cho ngi n co li, nu qu khng thn hnh n c, tht n ci l ti thiu cng khng bit! Ti khng hiu ti sao ng Piotr Petrovich cng khng n. Cn Sonya u? , n y ri, tht l may! Sao Sonya, con i u th? m tang b m cng n mun th l tht. Rodion Romanovich, ng cho n ngi cnh vi. Ch ca con y, Sonyeska... mun n g th c n i, n mn c nu ng ny ngon hn
Trang 307/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ny, ch rn s bng ln ngay. Bn tr c ri ch. Polenka, ng y c mn cho cc con khng? - B ta li ho mt chp, - Thi c. Lena phi chp ngoan nh, Kotia ng c u a hai chn; phi ngi cho ra dng con nh qu phi. Con ni g Sonyeska? Sonya vi v chuyn ngay li co li ca Piotr Petrovich, c ni cho tht to mi ngi u nghe, dng nhng li l tht lch s tao nh, thm ch, cn c thm tht v t im vo na. Nng ni thm rng Piotr Petrovich c dn tha li l h c dp ng s n ngay ni chuyn ring v cng vic v bn xem sau ny c th lm g, mu tnh nhng g, v.v... Sonya bit rng ni nh vy s lm cho Katerina Ivanovna yn lng v khuy kho, s mn trn lng t i v nht l s tho mn c tnh kiu hnh ca b. Nng vi vng cho Raxkonikov ri ngi xung cnh chng v t m lic nhanh v pha chng. Tuy vy sut t y v sau nng c trnh nhn chng v trnh ni chuyn vi chng. Nng li cn c v l ng na, tuy vn nhn vo mt Katerina Ivanovna cho b vui lng. Nng cng nh Katerina Ivanovna u khng mc tang phc, v khng c o; Sonya chn mt chic o nu, chic o thm mu nht, em mc, cn Katerina Ivanovna th mc chic o di c nht cn li, bng vi in mu xin xn c sc. Nhng li nhn nh ca Piotr Petrovich c tip n rt nim n. Katerina Ivanovna trang trng nghe Sonya truyn t, ri vn gi ci v trang trng y, b hi thm sc khe Piotr Petrovich, on quay ngay sang Raxkonikov ni th thm, nhng nghe rt to, rng qu tnh mt con ngi oai v v ng knh nh Piotr Petrovich m ri vo mt "m ngi k quc" nh th ny th rt l, tuy ng ta rt tn tu vi gia nh b v vn l bn c ca c thn sinh b. - Cho nn ti c bit cm n ng, Rodion Romanovich , v ng khng khinh r lng hiu khch ca ti, ngay trong mt hon cnh nh th ny, - B ni kh to, - v chng ti cng bit rng ch v thng tnh chng ti m ng gi li ha. Ri b ta li nhn qua m khch kha mt lt, v kiu hnh v ng b, ri bng t v n cn c bit hi to ng gi ic ngi bn kia bn, xem ng ta c mun n thm tht rn khng, v ngi ta rt ru Porto cho ng ta cha. ng gi khng p v hi lu khng hiu ngi ta hi g mnh, tuy nhng ngi ngi cnh c huch vo ngi ng ta ci vi nhau, ng ta ch h mm ng ngc nhn quanh, khin cho mi ngi cng ci gi. - R l ma di! Xem ka, xem ka? H a hn n lm g th khng bit? Cn nh Piotr Petrovich th xa nay ti vn tin tng? - Katerina Ivanovna ni tip vi Raxkonikov - v d nhin ng ta khng ging... - B quay sang Amalya Ivanovna ni to v xng, v nghim khc n ni b ch nh m hong ln, - khng ging ci bn n ging dim da nh b: bn y th c mun xin vo nu bp nh cha ti cng khng c u. Gi nh ti cn sng m tip h th tht vinh d cho h, v chng c tip cng ch v nh ti rt thng ngi thi. - Vng . ng nh rt hay ru; ng ung nhiu lm! - lo nhn vin qun lng v hu bng rng tng ln trong khi nc chn ru th mi hai. - Sinh thi nh ti qu c ci tt y, ai cng bit th, - Katerina Ivanovna chp ngay ly cu ni ca lo nhn vin qun lng - nhng nh ti l ngi hin lnh v cao thng, bit knh trng gia nh, bit thng v thng con; ch phi ci nh ti v tt bng m qu tin nhng k xu xa tru lc, b ai cng kt bn nh chn, ton l nhng hng khng bn n gt giy nh ti! Rodion Romanovich , ng th tng tng: khi lim ti tm thy trong ti nh ti mt con g
Trang 308/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
bng bt ngo ng: say nh cht ri m vn cn nh n con. - G ? B ni l mt con g ? - lo nhn vin qun lng ku ln. Katerina Ivanovna khng thm p. B quay ra suy ngh iu g v ct ting th di. - Chc ng cng ngh nh mi ngi rng ti i x vi nh ti qu nghit ng. - b ni tip vi Raxkonikov. - Tht ra khng phi th! ng y rt n ti, n lm! ng y tt bng lm! Nhiu khi ti thng nh ti qu. C nhng lc ng ngi trong x nhn ti ti nghip qu, cng mun v v, an i ng y, nhng ri li ngh bng: "Du dng vi ng ta th ng ta li ch chn mt thi", phi nghim may ra mi gi c t nhiu. - Vng, c khi phi tm ly tc li xnh xch y, nhiu ln ri y, - lo nhn vin qun lng li rng ln v rt thm mt cc vodka na. - Khng phi ch tm tc m thi u! - Katerina Ivanovna ct ngang - C nhng thng ngc cn phi ly chi m qut ra khi nh y. y l ti ni k khc ch khng phi ni nh ti u. Nhng m trn m Katerina Ivanovna mi lc mt thm thm mu, ngc b php phng. Ch thm cht na l b sn sng gy s. C nhiu ngi ci khc khch, r rng l h thch ch lm. C my ngi huch lo nhn vin qun lng v ni th thm vi lo hn l mun xi by thm. - Vy xin hi b va ni, ngha l... va ri... b nh m ch... v no y? - Thi ch cn! Ch nhm! Mt m n b go y m! Thi b qua cho m y... - Cho qua! - on lo ta li nc ru. Raxkonikov im lng ngi nghe, trng ng thy gh tm. Chng ch n qua loa ly l nhng th atTina Ivanovna b vo cho chng, m cng ch b ta khi mch lng. Chng chm ch nhn Sonya. Nhng Sonya by gi mi lc mt thm lo u v s hi; nng cng cm thy ba tic s khng kt thc m thm, v lo s theo di thi mi lc mt thm cu gt ca Katerina Ivanovna. V li nng cng bit rng nguyn nhn chnh lm cho hai ngi n b mi ln Petersbung t khc li mi ca Katerina Ivanovna mt cch khinh mit nh vy chnh l nng, Sonya. Chnh Amalya Ivanovna c ni vi nng rng b m cn ly lm kh chu khi nghe mi v hi: "Lm sao ti li c th cho con gi ti ngi cng bn vi ci ng y?". Sonya cm thy Katerina Ivanovna bit c vic ny, v i vi b, mt iu g xc phm n Sonya cn quan trng hn l xc phm n bn thn b, n con ci b, n cha b na, tm li l iu s nhc au n nht i vi Katerina Ivanovna. Sonya li bit rng b s khng sao ngui lng nu "cha ni c cho hai con m nh qu dim da kia bit r chng u l v.v..." Va lc y, nh c tnh, c mt ngi no ngi cui bn nh chuyn n cho Sonya mt ci a trn t hai qu tim nn bng rut bnh m en c mt mi tn xuyn qua. Katerina Ivanovna lng ln v lp tc ch v pha cui bn ni to ln rng k no va lm nh vy hn l mc "con la say ru". Amalya Ivanovna cng linh cm thy c triu chng bt thng, ng thi thi khinh khnh ca Katerina Ivanovna cng lm cho b ta bm gan tm rut i. Mun cho khng kh nng n v li cho khch kha ch sang hng khc nhn th cng cao mnh ln trc mt mi
Trang 309/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ngi, b ta bng dng bt vo k l rng mt ngi quen ca b l ng "Karl hiu thuc" c mt m ang i trn xe nga th bng "ngi tnh xe mun git ng ta v Karl fan ni xin hn tng git, chp tay khoc loc mi, s khip fa ti". Katerina Ivanovna cng mm ci, nhng li nhn xt ngay rng Amalya Ivanovna khng nn k chuyn bng ting Nga. Amalya Ivanovna li cng thm tc, v ci li rng ng. "Vater aus Berlin" (4) ca b ta "l mt nhn vt rt trng yu v hai tay bao gi cng th vo ti qun". Katerina Ivanovna, tnh vn d ci, khng sao nn c na v ci ph ln nh nc n, n ni Amalya Ivanovna mt hn t ch. - Con m mi l lm sao! - Katerina Ivanovna li vui v th thm vi Raxkonikov, - nh ni hai tay b ti m thnh ra th tay mc ti ngi ta, hi - hi! V ng c nhn thy khng, ng Rodion Romanovich, tt c nhng bn ngoi quc Petersbung y m, nht l bn c u u ko sang ta, u ngu hn ngi mnh c? ng cng thy y, ai i li i k rng "Karl hiu thuc s khip fa ti" (thng cha tht dt nh cy) v ng l tri g thng nh xe li, th ng ny li "chp tay khoc loc fan xin". Chao i, ngc i l ngc! Th m tng l cm ng lm y, v cng khng h ng mnh ngc n th no? Theo ti th thng cha mm mui go tin say be bt kia cn khn hn nhiu; t nht cng thy c rng hn say mm, bao nhiu tr khn trt vo y cc ht ri, cn my lo kia th u ra v nghim trang ng n c... y, mt m ta c long ln sng sc. Tc lm! Tc tm y! Ha - ha - ha! - ting ci ca b li chuyn thnh mt cn ho. Vui ln, Katerina Ivanovna m mi k ht chuyn ny n n, v t nhin ni rng vi s lng qu ph xin c b ta s m mt k tc x cho con gi qu tc tnh nh. B ta cha ln no ni ring vi Raxkonikov v vic ny, cho nn lp tc say sa i vo nhng chi tit y sc quyn r i vi b. B bng ly u ra mt tm "Bng khen", chnh tm bng m m m ng Marmelazov ni chuyn vi Raxkonikov do trc trong tim ru, khi k rng hm lm l tt nghip Katerina Ivanovna nhy iu khn san "trc mt quan tng trn v nhiu nhn vt khc". By gi tm bng khen y hn l ang c dng lm mt chng ch t ra rng Katerina Ivanovna c quyn m k tc x; nhng n c dnh ch yu l tr cho "hai con m nh qu dim da" kia mt m ra tr, nu chng n d tic tang, v cho chng thy r rng Katerina Ivanovna vn l con nh qu phi, "c th ni l qu tc thng lu vo bc nht na, l con mt quan i t, v chc chn b hn xa nhng th n b chuyn chy cht cu may u mc ra nhan nhn trong my nm gn y". Tm bng khen lp tc c truyn qua tay cc ng khch say mm, v Katerina Ivanovna cng c yn, v trong bng qu c vit en toutes lettres(5) rng b ta l con gi mt v t vn hong cng c thng hun chng bi tinh, v nh vy tc cng gn nh mt v i t. Bc ng ln, Katerina Ivanovna quay ra k l di dng v cc th chi tit ny n trong cuc sng m m v ti p sau ny T, no l mnh s mi cc gio vin trung hc v dy trong trng k tc, no l trc kia mnh hc ting Php vi mt ng thy Php tn l Mango, mt ng gi dng knh nay ang yn dng tui gi T... v chc chn s nhn li n dy vi mt s lng ht sc phi chng. Cui cng b cng nhc n Sonya: nng s "cng v T... vi b gip b trong mi vic". Nhng n y cui bn bng c ai ph ci ln. Katerina Ivanovna lp tc c lm ra v khinh khnh khng nghe thy ting ci cui bn, nhng li lp tc c ct cao ging ln, say sa ni v nhng nng lc ca Sofia Xemionovna, chc chn c th lm ngi cng tc c lc ca b, ni n "tnh du hin, kin nhn, lng hy sinh, tm hn
Trang 310/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
cao thng, v hc vn" ca nng, va ni va v v ln m Sonya, ri ng dy m nng hn hai ln, rt thm thit. Sonya bng mt, cn Katerina Ivanovna th bng khc o ln, ri li nhn xt ngay rng mnh l "mt con m ngc yu thn kinh, li ang lc hoang mang qu sc", rng " n lc phi kt thc, by gi n xong ri, phi dn tr ln thi". Ngay lc y Amalya Ivanovna, trong lng gin si ln v sut cu chuyn khng c gp mt cu no, thm ch ngi ta cng chng thm nghe b ni na, lin i mt, nc liu cui cng. B ta giu v bc dc, nh bo ni vi Katerina Ivanovna mt iu nhn xt h trng v su sc, l trong trng k tc tng lai phi ch c bit n o qun lt ca cc n sinh (die Wasche), phi gi sao cho n tht sch, v "nht tn cn phi c mt p (die Dame) rt tt trng nom o qun cho chu o", v th n l phi cm "cc c con ki tr toc trm tiu thuyt pan tm". Katerina Ivanovna, by gi qu nhin ang ht sc hoang mang, mt mi v pht chn ln vi ba tic, lp tc "ct ngang" Amalya Ivanovna, ni rng b ta ch "ni nhm" v chng hiu g ht; rng lo n o qun lt (die Wasche) l vic ca ngi qun l ch khng phi ca b hiu trng mt trng k tc qu phi; cn nh chuyn c tiu thuyt th ch ni nh vy thi cng qu khim nh ri, v xin b ta im i cho. Amalya Ivanovna ni khng ln ni rng b ta c "thin ", b ta rt mun "tiu lnh tiu tt, rng ngi ta "mi khng chu tr tin nh (des Geld)" cho b. Katerina Ivanovna lp tc "tr ming", ni rng b ta ni di ch "thin " g m thin v ngay t hm qua, khi th hi chng b cn nm trn bn, b ta lm tnh lm ti v chuyn nh ca ri. B Amalya Ivanovna lin nht xt mt cch rt n nhp vi cu trn, l b ta "t mi cc p kia, nhng h khng tn, v h l ngi qu phi khng th tn nh ngi khng qu phi c". Katerina Ivanovna lp tc "nhn mnh" rng mt m cu b cu bt nh b ta th lm g c t cch phn on th no l qu phi tht, th no l qu phi gi. Amalya Ivanovna khng chu c na, bn tuyn b rng ng "Vater aus Berlin" ca b ta l mt ngi "rt, rt quan trong, khi no ti hai tay cng th fo ti, mm th puf!, puf!" v cho mi ngi hnh dung tht r ng Vater, b ta ng pht dy, thc c hai tay vo ti, phng m ln, mm pht ra nhng m thanh m h nghe nh puf! puf! lm cho khch kha ci r ln: h c ci nh vy khuyn khch b Amalya Ivanovna, v bit trc th no cng c mt cuc xung t. Nhng th ny th Katerina Ivanovna khng cn ti no chu c na, lin "nhn mnh" cho mi ngi u nghe thy, rng c th b Amalya Ivanovna xa nay khng c Vater g c, b ta chng qu l mt m kiu dn "Phn Lan Petersburg", chc chn trc y i nu bp cho nh ai, c l cn t hn th na. Mt b Amalya Ivanovna ng ln nh con tm luc, v b tru tro ln rng chnh Katerina Ivanovna mi "khng h c Vater" cn b ta th c ng "Vater aus Berlin", mc o ui tm di th ny ny, mm lc no cng puf! puf! puf!. Katerina Ivanovna khinh b ni rng dng di ca b th ai ny u bit v ngay trong tm bng khen ny c ghi bng ch in rng cha b l mt quan i t; cn nh b b Amalya Ivanovna (l ni gi d nh b ta c b tht i na) th chc hn ch l mt g kiu dn Phn Lan Petersbung lm ngh bn sa; nhng ng hn c l b ta chng h c b cht no, v cho n nay vn khng r ph danh b ta l g; gi l Amalya Ivanovna hay Ludvigovna? n y b Amalya Ivanovna nh in nh di nn qu m ln bn, rt ln rng b ta l Amal Ivan ch khng phi Ludvigovna, rng cha b "tn l Johann, trc lm n chc th trng" cn cha b Katerina Ivanovna th "cha pao gi lm th trng". Katerina Ivanovna lin ng dy, v vi mt ging c v bnh tnh (tuy mt b ti mt, ngc php phng d di), ni vi b ta rng nu mt
Trang 311/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ln na b ta cn "dm c gan t ci ng Vater cht tit y ngang hng vi cha b, b s git phng ci m chp kia dm nt ra". Nghe thy th, Amalya Ivanovna lng ln chy khp phng, gn c tru tro ln rng b ta l ch nh ny v Katerina Ivanovna phi "cun ki ti ngay lp tc!", on chng hiu sao li cung cung chy i thu vn cc tha bc trn bn. Trong phng huyn no hn ln; tr con khc o. Sonya chy ra toan gi Katerina Ivanovna; nhng khi Amalya Ivanovna bng lo nho nhng g v ci th vng, Katerina Ivanovna y Sonya v xng vo Amalya Ivanovna thc hin li hm do lc ny v ci m chp. Nhng va lc y cnh ca vt m, v Piotr Petrovich Lugin hin ra trn ngng ca. ng ta ng yn o mt nhn qua cc khch kha mt lt, v chm ch v nghim ngh. Katerina Ivanovna m b v pha ng ta. Ch thch
(1) Mt khu bun bn gm nhiu ca hiu chim bn ph Petersburg (2) B trung u (ting Ba Lan) (3) Cc ng (ting Ba Lan) (4) ng b Berlin (5) R rng, phn minh (ting Php)
Trang 312/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 27
- Piotr Petrovich! - b ku ln, - t nht cng c ng bnh vc chng ti! Xin ng ni cho con m ngu n kia bit rng n khng c n ni nh vy vi mt ngi qu phi gp lc sa c, php lut khng cho php nh vy... ti s ku ln tn quan Tng trn t lnh... M s phi chu trch nhim... Xin ng hy nh n s tip i ca cha ti, xin ng che ch l tr ci ct. - Xin li b... Xin li, xin li b, - Piotr Petrovich xoa tay gt i, - b cng bit tha rng ti khng h c ci hn hnh c quen bit c nh... xin li b! (c ting ai ci ph ln) cn nh nhng chuyn ci c lin min gia b vi b Amalya Ivanovna th ti khng c nh cany d vo... Ti ch v c vic cn... mun tha chuyn nga vi con gh ca b, c Sofia... Ivanovna th phi? Cho php ti vo... on Piotr Petrovich vng qua mt bn Katerina Ivanovna, bc v pha Sonya ang ng gc i din. B Katerina Ivanovna ng sng ra ch c, nh b st nh. B khng hiu ni lm sao Piotr Petrovich li ph nhn s tip i ca cha b. Sau khi ba ra ci chuyn tip i y, chnh b cng tin chc rng l mt chuyn c tht, nh tin mt iu g thing ling. Ci ging kh khan, c v s v, thm ch li y hm do v khinh b, cng khin b chong ngi i. V khng hiu sao ai ny u dn dn im lng khi ng ta xut hin. Ci v "chng chc v trang nghim" ca ng ta qu lc iu trong m khch kha ny nh, nhng ngoi ra cn c th thy rng ng ta n y c mt vic g quan trng lm, chc hn phi c mt l do g khc thng mi c th a ng ta qu b n y cho nn mi ngi u chc mm rng ngay by gi s c mt bin c g xy ra. Raxkonikov, by gi ang ng cnh Sonya, n sang mt bn nhng li cho ng ta vo; Piotr Petrovich hnh nh khng trng thy chng. Mt pht sau Lebeziatnikov cng hin ra ngng ca; ng ta khng vo phng, ch ng nhn, v t m c bit, gn nh ngc nhin; ng ta lng tai nghe, nhng hnh nh hi lu c iu g khng hiu ra c. - Xin li cc ngi, hnh nh ti n lm phin cc ngi, nhng vic ny kh quan trng, - Piotr Petrovich ni trng khng gia m khch; - ti cn ly lm mng rng y c ng ngi chng kin. Tha b Amalya Ivanovna, ti xin b ly t cch ch nh m ch n nhng iu ti sp ni vi c Sofia Ivanovna y. C Sofia Ivanovna, - ng ta quay sang ni vi Sonya ang ht sc ngc nhin v cha chi hong s - ngay sau khi c ri khi cn phng ti vi ng bn ti l Andrey Xemionovich Lebeziatnikov trn bn ti thy mt mt t ngn phiu quc gia tr gi mt trm rp. Nu c c cch no bit c v ni r cho ti bit hin n u, th ti xin ly danh d m cam oan trc tt c cc nhn chng y rng vic ny s khng c hu qu g. Bng khng, ti buc lng phi dng n nhng bin php rt cng quyt, v n lc y c ch nn t trch mnh m thi... Trong phng im phng phc. Ngay c my a tr ang khc cng nn bt. Sonya mt ti mt ng im nhn Lugin, khng bit tr li ra sao c. Nng c v nh vn cha hiu ra. My giy ri qua.
Trang 313/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- No, c nh th no? - Lugin hi, mt nhn Sonya trng trng. - Ti khng bit... Ti khng bit g c... - mi hi lu Sonya mi ni, ging yu t. - Khng bit? C khng bit ? - Lugin hi li v im lng mt lt na - Xin c ngh cho chn, c , - ng ta ni, ging nghim khc, nhng vn nh khuyn nh, - C ngh k i, ti thun cho c suy ngh thm mt lt. Xin c thy cho rng nu khng bit chc, d nhin mt ngi c kinh nghim nh ti khng i no li liu lnh i buc ti thng cho c nh vy; v nu buc ti trc tip, bng pht ngn, nhng li pht ngn sai, hay ch nhm thi cng th, th v mt phng din no chnh ti phi chu trch nhim sau ny. Ti bit nh th lm. Sng nay v c vic cn ti em i mt s ngn phiu tn dng tr gi c thy gn ba nghn rp. Trong v ti cn ghi r s tin . Khi v nh - C ng Aney Xemionovich chng thc vic ny, - ti em tin ra m, v m c hai nghn ba trm rp, ti b s tin vo v, ri t v vo ti o trong. Trn bn cn li chng nm trm rp tin giy, trong s c ba t bc mt trm rp. Ngay lc y c n (do chnh ti mi) - v sut thi gian sau c c v ht sc bi ri, n ni trong khi ang ni chuyn, khng hiu ti sao c ba ln ng dy hp tp nh b i, tuy cu chuyn cha ni ht. Andrey Xemionovich c th chng thc nhng iu . chc chnh c cng sn lng xc nhn trc mt mi ngi rng s d ti nh ng Andrey Xemionovich mi c vo ch l bn vi c v tnh cnh go ba b v ca m k c l b Katerina Ivanovna (v ti khng n d l tang c), v bn cch t chc lc quyn, x s hay lm mt vic g tng t gip b ta. C c cm n ti v thm ch cn a nc mt ra na (ti k ht ra nh vy, trc ht l c nh li, sau na l c thy rng nhng chi tit d nh nht cng khng b xo m trong tr nh ca ti). Sau ti ly mt t giy bc mi rp trn bn a biu c nhn danh c nhn ti, gi l tm gip m c ln u. Tt c nhng vic Andrey Xemionovich u c trng thy. Sau ti tin c ra ca, - trong khi c vn lung cung nh trc, - ri ngi li mt mnh vi Andrey Xemionovich ni chuyn trong khong mi pht, on sau khi Andrey Xemionovich ra ngoi, ti li ngi vo bn m nt ch s tin cn li m ti nh ct ring ra. Ti rt ngc nhin khi thy thiu mt t giy bc mt trm rp. C th ngh m xem: Andrey Xemionovich th ti khng th no nghi ng c, ngay ch gi thit nh vy thi ti cng ly lm xu h ri. Ti cng khng th no m nhm c, v mt pht trc khi c vo ti tnh ton xong xui v thy tng s tin chng nh tnh. Xin c nhn cho rng, khi nh li ci v lung cung, vi vng mun b i ca c, nh li rng c hai tay ln bn mt lt, v cui cng xt n hon cnh x hi ca c v nhng thi quen gn lin vi hon cnh , ti kinh hi - C th ni nh vy - v thm ch phi bt c d, buc lng i n mt mi nghi ng tuy c tn nhn tht, nhng ng n! Xin ni thm v nhc li rng tuy ti c cn c hin nhin tin chc iu , ti cng hiu rng trong khi buc ti nh th ny vn c iu nguy him cho ti Nhng c cng thy ti khng tr tr, ti rt phn ut, v xin ni r l v sao: tha c ch v s vong n ht sc b i ca c! Tht l qui g! Chnh ti mi c n bn cch gip ngi m k khn kh ca c, ti cht bp tin ring ca ti ra biu c mi rp, th m c n p li ngay tc khc bng mt hnh ng nh vy! Khng c, nh th khng tt mt cht no. C th ngh m xem; hn na, vi t cch mt ngi bn, (v gi pht ny c khng cn c th c mt ngi bn no tt hn ti na) ti xin c phn tnh! Bng khng, ti quyt khng dung tha! Th no? - Ti khng ly g ca ng c, - Sonya hong ht tr li, - ng c cho ti mi rp, y xin ng ly li. - Sonya rt trong ti ra mt chic khn tay, tm ni tht m ra, rt t giy bc mi rp v cha ra cho Lugin.
Trang 314/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Cn mt trm rp na, c khng th nhn - Lugin ni ging trch mc v cng quyt, khng cm t giy bc. Sonya thng tht nhn quanh. Mi ngi u nhn nng vi nhng b mt d tn, nghim khc, ngo ngh, th hn. Nng nhn Raxkonikov... chng ng st tng, tay khoanh trc ngc, v ang nhn nng vi i mt ny la. - Tri i! - Sonya but mm ku ln. - Tha b Amalya Ivanovna, by gi cn phi bo s cnh st, cho nn rt mong b cho gi ngi gc cng n y, - Lugin ni kh, ging li cn c v mn trn du dng na. - Gott der barmherzigel(1). Ti t pit t l con an kp m? - Amalya Ivanovna v tay nh t mt ci. - B bit th ? - Lugin tip li, - th th chc trc y t ra b c mt s cn c no y kt lun nh vy. Tha b Amalya Ivanovna rt knh mn, xin b nh cho nhng li b va ni trc mt ng nhn chng. Xung quanh bng bn tn xn xao ln c mt lt. Mi ngi u nhn nhc. - Sa - ao - ao? - Katerina bng nh bng tnh, qut ln, v nh mt ci l xo bt tung ln, b chm v pha Lugin, - Sao? ng buc cho n ci ti n cp ? Sonya y ? Chao i, qun hn mt, qun hn mt! - V lao vo Sonya, b m chm ly nng trong i tay kh t vng nh hai gng km. - Sonya! Sao con dm cm ca hn mi rp! Con ngc qu i mt? a y! a ngay mi rp y y - ny. V git t giy bc trong tay Sonya, Katerina Ivanovna ly hai tay v nt ra ri nm thng vo mt Lugin. Nhm giy trng vo mt ng ta v ny xung sn. Amalya Ivanovna vi chy n nht. Piotr Petrovich ni gin. - Gi con m in kia li! - ng qut. Lc by gi bn cnh Lebeziatnikov cn c my ngi na ng ngng ca nhn vo, trong s c c hai m con ngi n b mi n Petersburg. - Sao? in ? My bo ta in y ? ngu - u - u! - Katerina Ivanovna rt ln the th. - Chnh my mi l ngu, ci qun co giy to n kia, hn mt! Sonya, Sonya m li i ly tin ca hn? Sonya m li i n cp? N cn b th cho my na y, ngu! - V Katerina Ivanovna ct ting ci in di - Cc ng cc b c trng thy thng ngu kia khng? - b chy nhn nhc bn ny bn kia, ch Lugin cho mi ngi xem. - Th no! - C my na ? - B trng thy b ch nh, - C my cng xc nhn l n n cp hn, con m sc sinh Ph-l-s kia, cng g mc vy xe! Ch, bn chng my, bn chng my? Nhng n c bc ra khi phng u, va phng my xung l n ngi xung cnh ng Rodion Romanovich ngay kia m! Chng my c sot ngi n i! N cha i u c n m c ly th tin vn cn trong ngi n! Tm i ka tm i, tm i! Nhng h ch my khng tm thy th liu hn y, nhi con
Trang 315/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
! Tao s chy ln n tn hong thng, tao s qu trc chn Sa hong nhn t khoan dung, ngay by gi, ngay hm nay! Tao l a m ci! H s cho tao vo!(2). My tng h khng cho sao? ng hng, tao s vo k c! Tao s vo n ni! My thy n hin lnh th nh c hip n phi khng? My trng mong vo y hn? Nhng tao th khng phi tay va u, ch my ? My s bit tay tao! Tm i! Tm i ka, tm i! V Katerina nh in nh di lay mnh Lugin, ko ng ta v pha Sonya. - Ti sn sng, v xin chu trch nhim, nhng xin b bnh tm cho, xin b binh tm Ti thy qu r rng b khng phi tay va! Th... th... by gi lm th no? - Lugin lp bp, - vic ny phi lm s cnh st mi c... tuy... v chng y cng c nhn chng lm ri... Ti sn sng... Nhng d sao mt ngi n ng cng kh lng... v khc gii... Gi c b Amalya Ivanovna gip cho... tuy l ra khng th lm nh vy... lm th no ? - Ai cng c? Ai mun th c vic sot? - Katerina Ivanovna qut ln - Sonya, lt ti ra cho chng n xem! y, y! My xem y, qui vt, ti khng y ny, ch c ci khn tay, trong ti khng c g ht, my thy cha! Cn ti kia, y, y! My thy cha! thy cha? V Katerina Ivanovna khng nhng ln ti Sonya ra, m li cn ln lt ko tung c hai ln vi ti ra ngoi. Nhng n ci ti th hai bn phi th bng thy vng ra mt mnh giy. Mnh giy bt tung ln v thnh mt ng vng cng trn khng ri ri xung cnh chn Lugin. Mi ngi u trng thy. C my ngi ku ln. Piotr Petrovich ci xung, dng hai ngn tay nht t giy gi ln cho mi ngi xem v ging hn n ra. l mt t ngn phiu mt trm rp gp tm li. Piotr Petrovich a tay vng khp bn pha mi ngi thy r t giy bc. - T n cp! Xo ngay ra khi nh tao! Gi knh st knh st! - Amalya Ivanovna tru tro ln, phi ty chng ti Xipiri! Xo ngay! Khp bn pha ni ln nhng ting . Raxkonikov lng thinh nhn Sonya chm chp, thnh thong li a mt sang Lugin, nhng rt nhanh. Sonya vn ng ch c nh ngi mt hn; nng hu nh khng ngc nhin c na. Bng khp mt nng bng ln; nng ku mt ting v gi hai tay bng mt. - Khng, khng phi ti! Ti khng ly! Ti khng bit! - nng ku ln my ting no lng v lao v pha Katerina Ivanovna. B m chm ly nng v xit cht vo lng, nh mun che ch nng chng li tt c. - Sonya! Sonya D khng tin u! Con thy y, d c tin u! - Katerina Ivanovna ku ln, bt chp s tht s s ra y, b lay lay ngi nng trong tay nh ru mt a tr, hn ly hn ln khp mt nng, ri chp ly hai tay nng m hn ti tp. - Con m li i n cp! Sao n ngu th! Tri i! Cc ngi ngu lm, ngu lm! - b qut to ln vi mi ngi - nhng cc ngi c h bit tm lng n ra sao u, n l ngi th no, cc ngi c bit u! N m li i ly tin! N sn sng ci b chic o cui cng ca n em bn i, n sn sng i chn khng cho cc ngi ht, nu cc ngi cn, n nh th y! N i lnh th vng v con ti cht i, n bn mnh nui m con ti! i, ng i l ng i! ng c thy khng, ng c thy khng? Tic tang ca ng th ny y! Tri i! Ka bnh n vi ch, sao cc ngi c ng ra th! Rodion Romanovich! Sao ng m cng khng bnh n vi? ng cng tin hay sao? Cc ngi khng ng ngn tay t ca n, c l cc ngi y c l, c l! Tri i! Bnh cho n vi ch!
Trang 316/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Ting khc ca Katerina Ivanovna, ngi n b c qu ho lao, hnh nh gy mt n tng rt mnh trong m khch. C mt ci g tht thm th: au kh cng cc trong khun mt tiu ty ho hon v bnh tt, mu mo v au dn, trong i mi kh cn rm mu, trong ting go khn c, trong ting khc nc n nh ting khc tr con, trong li van xin y lng tin cy ngy th v tuyt vng y n ni mi ngi hnh nh u ng lng thng hi cho ngi n b khn nn. t nht Piotr Petrovich cng thng hi ngay. - B! B i? - ng ta ku ln, ging oai v, - vic ny khng can h n b! Khng ai dm buc ti b xi gic hay ng lo, hung chi chnh b pht hin sau khi ln ti o c y ra: th ngha l b khng h hay bit g. Ti rt sn lng thng hi nu cnh... bn cng bc bch c Sofia Xemionovna, nhng tha c ti sao c li khng chu th nhn? S nhc chng? Ln ny l ln u? C l c ri tr qu? Cng d hiu thi, rt d hiu... th nhng ti sao li m u vo mt tnh hung nh vy! Tha cc ngi! - ng ta ni vi tt c cc khch kha - tha cc ngi! V lng trc n, v c th ni l thng xt, c l ti sn sng tha th, ngay n by gi cng vy, mc du b xc phm n nhn phm. Tha c, mong rng ni h thn hm nay s l mt bi hc cho c v sau - ng ta ni vi Sonya - Cn vic ny th n y xem nh chm dt. Th cng ri! Piotr Petrovich lic nhn Raxkonikov. Hai lung mt gp nhau. Ci nhn ny la ca Raxkonikov nh mun thiu Lugin ra tro. Trong khi Katerina Ivanovna hnh nh khng nghe thy g na, b m Sonya vo lng hn ly hn nh ngi in. My a tr cng xm quanh a i tay nh b m ly nng, cn Polenka, cha hiu r u ui ra sao, cng m a nc mt, khc nc ln tng cn v p khun mt xinh xn sng hp v khc ln vai Sonya. - Tht l hn h - mt ting ni rt to bng vang ln ngoi ca. Piotr Petrovich vt ngonh li. - Hn h n the l cng! - Lebeziatnikov nhc li nhn thng vo mt Lugin. Piotr Petrovich dng nh git mnh. Mi ngi u nhn thy th. (V sau h nh li iu ny). Lebeziatnikov bc vo phng. - Th m ng dm vin ti ra lm nhn chng? - ng ta ni trong khi bc v pha Piotr Petrovich. - Th ngha l th no, Andrey Xemionovich? ng mun ni g th? - Lugin lm bm. - Nh th ngha l ng... l mt k vu khng, ti mun ni th y! - Lebeziatnikov ni, ging si ni; i mt ln km nhem nhn Lugin mt cch nghim ngh. ng ta ang gin si ln. Raxkonikov hau hu nhn ng ta nh mun ghi nh v cn nhc tng ch. Mi ngi li im thin tht. Piotr Petrovich hu nh c v bi ri, nht l nhng pht u. - Nu ng mun ni vi ti... - ng lp bp, - nhng ng lm sao th? ng c tnh tr khng? - Ti th rt tnh tr, cn nh ng l... mt thng bp bm. Chao i, sao c th hn h n th! Ti nghe ht, ti c i nghe hiu cho ht, bi v xin tha nhn rng mi cho n y cu chuyn vn cha hn l c logic... Nhng ng lm nh th lm g th ti cha hiu ni Nhng ti lm g mi c ch. Xin ng thi cho ci li phng on xng b y! Hay c l ng
Trang 317/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
qu chn ri? - C l chnh ng mi qu chn, ch khng phi ti hn? Ti tuyt nhin khng bao gi ung ru, nguyn tc ca ti l nh th! Cc ngi th tng tng: chnh ng ta, chnh tay ng ta a t giy mt trm rp y cho Sofia Xemionovna, - ti c trng thy, ti c chng kin, ti sn sng th nh vy! Chnh ng ta, chnh ng ta! - Lebeziatnikov nhc li vi mi ngi. - Mt tr ri hay sao th, nhi con? - Lugin rt ln, - Chnh c ta ang ng s s trc mt ng kia ka, chnh c ta va mi xc nhn y, trc mt mi ngi rng ngoi mi rp ra, c ta khng ly g ca ti na ht. Th th lm sao li c th ni l chnh ti a? - Ti c trng thy, ti trng thy! - Lebeziatnikov dn ging qut ln, - v tuy lm nh vy l tri vi quan im ca ti, ti cng sn sng tuyn th trc to n ngay by gi, bt c th nh th no cng c, v ti trng thy ng b mt di ngm cho c ta! Nhng ti li tng ng mun gip ngm c ta c ngc khng ch! Khi ng tin c ta ra ca, c ta c quay li bt tay ng. Mt tay ng gi ra bt, cn tay kia ng ngm t vo ti c ta mt t giy bc. Ti trng thy! Ti c trng thy. Lugin ti mt i. - ng ni nhm g th! - ng ta trng trng tro tro - ng ng ca s lm sao trng thy t giy bc c? ng m sng y... mt km nhn th kia. ng ni m ri! - Khng, khng m sng u! Tuy ng xa, ti vn trng thy ht, v tuy ng ca s cng kh nhn r tht - ng ni ng y, - nhng v mt trng hp c bit: ti bit chc rng l mt t giy bc mt trm rp, bi v khi ng trao cho c Sofia Xemionovna t giy mi rp, Chnh ti trng thy, - ng cng ly lun mt t giy trm rp trn bn (ci ti thy r v lc y ti ng gn ngay bn, v v ngay lc y ti cht ny ra mt ngh ring cho nn ti khng qun rng ng c cm t giy bc ). ng gp n li v t tr i c cm sut trong tay. Sau ti li sut qun khuy i nhng khi ng ng dy, ng chuyn t giy bc t tay phi sang tay tri v sut but tay nh ri; n y ti li sc nh ra, bi v ngh lc ny li n vi ti, c th l ti ngh rng ng mun kn o lm n cho c ta; khng cho ti bit. ng c th hnh dung ti bt u theo di ra sao, y th l ti trng thy ng t c t giy bc vo ti c y. Ti trng thy, ti c trng thy ti sn sng th nh vy. Lebeziatnikov gn nh th khng ra hi na. Khp bn pha bt u ni ln nhng ting x xo mi lc mt y ngc nhin; nhng cng c c nhng ting gm g y v do nt. Moi ngi u xn v pha Piotr Petrovich, Katerina Ivanovna lao n Lebeziatnikov. - Andrey Xemionovich Ti trt nhm, trc y ti khng hiu ng! Xin ng bnh vc cho n! Ch c mt mnh ng bnh vc n! N l a m ci, Cha sai ng n! Andrey Xemionovich, ng i, ng tt qu, qu ho qu! V Katerina Ivanovna, hu nh khng bit mnh ang lm g na, qu sp xung trc mt Lebeziatnikov. - Ton chuyn nhm! - Lugin tht ln, nh in nh di, - ng ni ton chuyn nhm. "Ti qun, ti nh, ti qun" - th l ci g! Ho ra ti c t vo ti cho c ta ? lm g? V mc ch g? C quan h g gia ti vi ci th...
Trang 318/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- lm g ? y, chnh ci ti cng khng hiu, cn nhng iu ti k th hon ton ng s tht. ng l mt ngi bn thu, c c, ti khng nhm u v ti nh rt r ti ngh g v vic ny khi ti cm n v bt tay ng. ng ngm t tin vo ti c ta lm g? Ngha l ti sao li nht thit phi ln lt mi c? Ch nh ch v mun giu ti, v bit rng quan im ca ti ngc hn li v ti p nhn li gia n c nhn, vn l mt bin php khng trit t no? Th l ti kt lun rng qu tht ng thy ngng mt vi ti khi em cho mt mn tin nh vy v ngoi ra, ti ngh c l ng mun lm cho c y ngc nhin sau ny khi bng tm thy c mt t giy bc mt trm rp trong ti, bi v c nhng v n nhn rt thch t im ic thin ca mnh theo kiu y, ti bit. Sau ti li cn ngh rng ng mun th thch c ta, ngha l mun xem th khi thy t giy bc ri, c ta c n cm n khng? Ri ti li ngh l ng mun trnh nhng li cm n v mun rng, nh cu ngn ng thng ni:"tay phi khng nn bit"(3)... ni tm li, mt ci g nh th... Phi, lc y ti ny ra nhiu ngh linh tinh lm, thnh th ti nh gc li sau ny ngh thm: nhng cng khng mun l cho ng bit rng ti r iu b mt ca ng, v lm nh th khng c t nh. Tuy nhin ti li nay thm mt ngh khc: nh ra Sofia Xemionovna cha kp hay bit g nh ri mt t giy bc th sao? Cho nn ti quyt nh n y gi ring c ra ngoi v bo cho c bit l ng c t mt trm rp vo ti c. Nhng nhn tin ti c gh qua phng b v c Kobyliatnikhov a cho h quyn "i cng v phng php tch cc" v c bit gii thiu bi bo ca Piderit (c bi ca Wagner na). Sau ti n y th va c chng kin mt chuyn l lng th ny. y, th hi ti lm sao c th c nhng ngh, nhng iu suy lun , nu qu ti khng trng thy ng t mt trm rp vo ti c ta? Khi Andrey Xemionovich kt thc on din vn rm r v rt ra mt kt lun logic nh vy, ng ta mt l ra, thm ch m hi cn chy rng rng trn mt. Than i! D ni ting Nga, ng ta cng khng bit cch trnh by cho chnh (v chng ng cng khng bit th ting no khc), thnh th ni xong ng kit lc hn, thm ch cn c v nh gy xp i sau ci k cng bin h , tuy vy, nhng li l ca ng cng gy c mt n tng ht sc mnh m. ng ni say sa, qu uyt n ni r rng mi ngi u tin ng. Piotr Petrovich cm thy tnh th rt nguy ngp. - Trong u c ng ny ra nhng cu hi v vn ny n th vic g n ti? - ng ta qut ln. khng phi l mt bng chng! C th ng cm thy th thi, cn ti, ti xin tha rng ng ni di, ng ! ng ni di, ng vu khng ti v c iu g th on ti, c th l ng th ti khng tn thnh nhng quan im phng tng v v o ca ng v x hi, th y! Nhng li ci bay ny khng c li g cho Piotr Petrovich c. Ngc li, khp bn pha c ting x xo bt bnh ni ln. - ra my mun li vo y? - Lebeziatnikov qut ln. - My ni di! C gi cnh st li y, ta s th? Ch c mt iu ti cha hiu: hn liu lnh lm mt vic hn h nh th lm g! , con ngi sao m khn nn, hn! - Ti c th ct ngha ti sao ng ta li lm mt vic liu lnh nh th, v nu cn, ti cng s xin th! - mi n gi Raxkonikov mi ln ting, ging rn ri, on bc ln pha trc. Trng chng c v qu quyt v im tnh. Khng hiu sao ch thot nhn chng mi ngi u thy r ngay rng chng bit r s tnh, v cu chuyn sp n ch kt thc.
Trang 319/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- By gi th ti hiu ht, - Raxkonikov ni thng vi Lebeziatnikov - Ngay t u ti nghi ng rng c mt m mu g b i trong vic ny; s d ti ng l v mt hon cnh c bit m ch mt mnh ti c r, v by gi xin ni ra cho mi ngi cng bit c s do m ra c! ng Andrey Xemionovich nhng li qu bu ca ng cho ti thy r hn ri. Xin tt c cc ngi lng tai nghe ti ni. Ci ng ny - Chng ch Lugin - cch y t lu c cu hn em gi ti l Avdotia Romanovna Raxkonikova. Nhng n khi ln Petersbung th hm kia, ngay bui gp g u tin gia ng ta vi ti, chng ti xch mch vi nhau, v ti ui ng ta ra khi nh: c hai ngi c th xc nhn vic . ng ta l ngi rt him c. Hm kia ti cng cha bit ng ta tr y, ti phng ng, ng Andrey Xemionovich, cho nn ngay hm chng ti ci c nhau, tc hm kia, ng ta thy ti ly t cch l bn ca ng Marmelazov qu c giao li cho b qu ph ca ng l Katerina Ivanovna mt t tin lo vic chn ct. ng ta bn vit ngay cho m ti mt bc th ni rng ti ly ht tin khng phi trao cho b Katerina Ivanovna, m l em cho c Sofia Xemionovna ng thi dng nhng li l ht sc hn nhc n... n tnh cch ca Sofia Xemionovna, ngha l mun m ch rng ti c nhng quan h bt chnh vi Sofia Xemionovna. ng ta lm nh vy, chc cc ngi cng hiu l gy xch mch gia ti vi m v em ti, mun gi cho h ngh rng ti em ht s tin cui cng h dnh li gip ti ra phung ph v nhng mc ch bt chnh. Ti hm qua, trc mt c ba ngi: m ti, em ti v Piotr Petrovich, ti phc hi li s tht v chng minh rng ti trao tin cho b Katerina Ivanovna lo vic chn ct ch khng phi a cho c Sofia Xemionovna, v mi n hm kia ti khng h c quen bit c Sofia Xemionovna, thm ch cng cha bao gi trng thy mt c y na. Ngoi ra ti c ni thm rng ng Piotr Petrovich Lugin vi tt c nhng phm cch qu gi ca ng, cng khng ng g ngn tay t ca c Sofia Xemionovna - ngi m ng ni xu thm t nh vy. Khi ng ta hi: "liu ti c dm c Sofia Xemionovna ngi cnh em gi ti khng" ti tr li rng vic ti lm ngay sng hm y. Cm tc v thy m v em ti khng chu nghe li xc xim ca ng ta m bt ho vi ti, Piotr Petrovich lin tip bung ra nhng li hn xc khng th no dung th c. Mt cuc on tuyt dt khot xy ra, m con chng ti ui ng ta ra khi nh. Tt c nhng vic u xy ra ti hm qua. By gi xin cc ngi lu c bit n iu ny: cc ngi th tng tng xem nu by gi ng ta chng minh c rng Sofia Xemionovna l mt ngi n cp, th trc ht ng ta s chng minh c cho m v em ti thy rng nhng mi nghi ng ca ng ta c phn ng, rng ng ta ni gin khi ti t c Sofia Xemionovna ngang hng vi em ti l c l, rng s d ng ta cng kch ti chnh l bo ton danh d cho em gi ti, tc v cha ci ca ng ta. Ni tm li, qua nhng vic , ng ta cn c th lm cho ti xch mch tr li vi ngi nh, v d nhin ng ta cng hy vng chuc li lng h. y l cha ni ng ta cn tr c th ring vi c nhn ti, v ng c c s c on rng danh d v hnh phc ca c Sofia Xemionovna i vi ti rt qu. Nhng iu ng ta tr tnh l nh vy! Ti hiu vic ny nh th y! Nguyn nhn trc sau ch c th v khng th c nguyn nhn no khc c? Raxkonikov kt thc nh vy, hay gn nh vy, li ca chng chc chc li b ngt qung v nhng ting , trong m cng chng ang lng tai nghe rt chm ch. Nhng tuy my ln b ngt qung nh vy, chng vn ni rt sc so, im tnh, chnh xc, r lng v qu quyt. Ging ni anh v sc, cch ni qu quyt v v mt nghim ngh ca chng gy nn trong lng mi ngi mt n tng v cng mnh lit.
Trang 320/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- ng, ng nh th y! - Lebeziatnikov phn khi xc nhn. - rt nhin phi nh th, v khi c Sofia Xemionovna va bc vo phng chng ti, ng ta c hi ti ngay: "ng n cha? Ti c trng thy ng trong m khch kha ca b Katerina Ivanovna khng?" ng ta gi ti ra ca s, hi nh nh vy Th ngha l ng ta cn ng nht thit phi mt y mi c! ng th y, ng c y! Lugin im lng mm ci khinh b. Tuy vy, mt ng ta cng ti mt i. Hnh nh ng ta ang c ngh cch thot khi tnh trng ny. C l gi c th b i ngay ng ta s rt hi lng, nhng lc by gi th hu nh khng th b i c; lm nh vy c khc g trc tip cng nhn nhng li buc ti ng l ng, v th nhn rng mnh vu khng Sofia Xemionovna tht! Hn na m khch kha, hng tit sn v hi men, by gi ang ni gin thc s. Lo nhn vin qun lng tuy cha hiu r u ui cho lm, cng qut tho to hn ai ht v ra nhng bin php kh ry r cho Lugin. Nhng cng c nhng ngi khng say; l nhng ngi khch thu nh t khp cc bung ko n. C ba anh chng ngi Ba Lan u nng mt ln n cc , lun mm qut: "pane laidak!"(4) v lu bu trong ming nhng li e do hng ting Ba Lan. Sonya lng nghe, tinh thn cng thng, nhng dng nh cng cha hiu ht, ta h va tnh mt cn m. Nng ch nhn Raxkonikov khng ri mt, cm thy chng chnh l lc lng hao v mnh. Katerina Ivanovna th phu pho mt cch kh nhc v hnh nh mt l ra. Trng ng ngc hn c l b Amalya Ivanovna: b ta ng c ra, mm h hc v hnh nh khng c ngh g trong u ht. H ta ch hiu rng Piotr Petrovich b tng hng th no y. Raxkonikov toan xin php ni thm, nhng ngi ta khng cho chng ni ht: mi ngi u qut tho v chen chc quanh Lugin, th nhau chi bi v e do. Nhng Piotr Petrovich khng hong ht. Thy m mu buc ti Sonya hon ton tht bi, ng ta lp tc vin n li tr tro. - Xin php cc ngi, xin cc ngi ng chen, cho ti i i! ng ta va ni va len qua m ng, - v xin cc ngi dng do; ti cam oan l s chng c chuyn g ht, cc ngi chng dm lm g u, ti khng phi hng nht gan u, ngc li cc ngi s phi chu trch nhim v vic ny: cc ngi bng bt mt v ti hnh. Con n cp ny b vch mt qu r, ti s truy t cho m xem. To n ngi ta khng m qung v say ru nh th ny, h khng i no i tin hai tn v thn kht ting, chuyn em nhng t tng t do xi by ngi ta lm lon. Chng n buc ti ti tr th ring, v chnh chng cng ngu xun th nhn nh th... Vng phi, xin php cc ngi! - ng phi cun gi ra khi phng ti ngay; xin ng vui lng xo i ni khc, t ry ng c nhn mt ti na! Th m ti tn bao nhiu hi sc trnh by cho hn nghe... sut hai tun lin! - Th chnh ti bo vi ng l ti s i kia m, ng Andrey Xemionovich, ngay t khi ng cn gi ti li; by gi ti ch xin ni thm rng ng l mt thng ngc. Ti xin chc cho ci c ngu n v cp mt m lo ca ng chng khi. Xin php cc ngi, xin php! ng ta len c ra ca; nhng lo nhn vin qun lng khng mun cho ng ta i ra mt cch d dng nh vy, lo vi ly mt ci cc trn bn ang tay nm Piotr Petrovich, nhng ci cc li bay thng vo ngi b Amalya Ivanovna. B ta tru tro ln, cn lo nhn vin qun lng th mt thng bng v vung tay qu , nng n ng chi xung gm bn.
Trang 321/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Piotr Petrovich tr v phng, v na gi sau khng cn thy tm hi ng ta trong nh ny na. Sonya bm tnh vn nht nht; trc y nng cng bit rng mun lm hi nng khng c g d bng, v bt c ai cng c th tha h s nhc nng, hu nh khng s b ry r g c. Nhng d sao cho n pht ny nng vn tng c th trnh tai ho bng cch thn trng gi gn t, bng thi hin lnh, nhn nhc trc mi ngi. Gi y nng tnh ng mt cch qu au xt. D nhin nng c th nhn ni cn rng chu ng tt c - ngay chuyn ny cng th. Nhng pht u nng kh tm qu i. Tuy nng thng v c thanh minh, - khi pht hong s v sng st ban u qua, khi nng hiu r s tnh. Cm gic b v v si nhc vn nhc nhi trong tim nng. Nng bt u ln cn u ut. Cui cng, khng chu c na, nng lao ra khi phng v chy v nh. By gi Lugin i mi ra c mt lt. Khi chic cc nm trng vo ngi b Amalya Ivanovna khin khch kha ci r ln, b ta cng khng sao cng ni hi men bc ln ngn ngt trong u. Rt ln nh ngi ho di, b ta xng vo Katerina Ivanovna m b cho l gy nn mi chuyn. - Xo ngay khi nh ny! Ngay lp tc! i! - V b bt u v tt c nhng c ca Katerina Ivanovna trong tm tay b, vt ba ra gia sn. Katerina Ivanovna by gi kit sc nm vt ra ging, th hn hn, mt ti nht, gn nh ngt i. Thy th b nhy xung ging v xng vo Amalya Ivanovna. Nhng lm sao chi ni: Amalya Ivanovna ht tung b ln nh mt chic lng g. - Sao! H vu khng mt cch v o nh th cha hay sao, m con m kia cn sinh s vi ti! Gm cha! Chng ti va chn xong, h n ung ca ti no n ri h ui ti ra ng vi l tr m ci! Nhng ti bit i u? - ngi n b khn kh va go ln va nc v th hn hn. - Cha i l Cha! - b bng ht to, mt sng quc, - Ch nh khng cn l cng bng na hay sao? Nu Cha khng che ch l m ci chng ti th cn che ch ai na? ri xem! Trn i cn c to n, cn c cng l, ti s i tm! i y, v o! Polenka, con nh trng cc em, ri m s v. i m ngoi ng cng c? ri xem trn i ny cn c cng bng na khng? Ri trm 1n u ci khn d xanh m ng Marmelazov qu c nhc n trong khi k chuyn cho Raxkonikov nghe, Katerina Ivanovna chen qua m khch tr say kht vn cn chen chc ln xn trong phng; v va ku go khc lc va chy ra ng, vi mt mc ch m h l i tm cng l cho k c, ngay lp tc, bng bt c gi no Polenka s hi np vn gc phng vi hai a b, ngi run cm cp ngi trn chic hm m cht hai em, i m v. Amalya Ivanovna lng ln chy khp phng, rt ln the th, lun mm than th, v c ci g cng vt xung t. Khch kha th gn c ln ni mi ngi mt phch, ngi th bn nt v s vic va xy ra, ngi th ci c chi bi nhau; c ngi li ct ting ht nghu ngao... "By gi ta cng phi i thi - Raxkonikov ngh. No, Sofia Xemionovna, th xem by gi c s ni g!" V chng i n nh Sonya. Ch thch
Trang 322/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
(1) Ly Cha t bi (ting c) (2) Theo phong tc c, Sa hong phi cho nhng ngi m ci trc tip khiu ni nu b ai c hip, lng nhc, v phi bnh vc h (3) Mt cu ngn ng ph bin nhiu nc chu u: "Tay phi khng nn bit n nhng vic tay tri lm" (4) ng ny l bp bm
Trang 323/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 28
Raxkonikov ng ra bnh vc Sonya mt cch hng hi v mnh dn chng li Lugin, tuy tm hn chng cng ang mang nng mt ni dau kh v khng khip khng b bn. Nhng sau nhng cc hnh sng nay, chng dng nh cng vui mng v c dp khuy kho nhng n tng nng n khng sao chu c na, l cha ni n bao nhiu cm xc ring ty v su kn thc y chng bnh vc Sonya. Hn na, chng lun lun ngh n bui gp mt sp ti vi Sonya v ngh c nhng lc khin chng ht sc bn chn lo s: chng ni cho nng bit ai git Lizaveta, chng bit trc rng l mt cc hnh gh gm, v dng nh c khot tay xua ui hnh nh y i. Cho nn, khi ra khi nh Katerina Ivanovna chng thch thc: "No, Sofia Xemionovna, by gi c s ni g?" Cng ch v mt tm trng hng phn b ngoi sau khi thng c Lugin. Nhng trong tm hn chng din ra mt hin tng k d. Khi ti n cn nh ca Kapernaumov, chng bng thy bn rn hn ra v kit sc v s hi. Chng dng li trc ca, lng ray rt v mt cu hi k l: "C nn ni ai git Lizaveta khng? Cu ni ny tht k l bi v ngay lc y chng cht cm thy rng chng nhng khng th no khng ni ra nh, m ngay n tr hon gi pht y li d ch mt thi gian ngn thi cng khng th c. Chng cha bit r ti sao li khng th c, chng ch cm thy th, v ci thc au xt rng mnh bt lc trc s tt yu hu nh bp chng xung. khi phi ngh ngi v kh s, chng hi h m ca phng v ng trong khung ca nhn Sonya. Nng ang ngi chng khuu tay ln chic bn con, hai tay bng mt, nhng trng thy Raxkonikov, nng vi vng ng dy ra n chng, nh th vn i chng t ny. - Khng c ng, khng bit ti s ra sao? - nng ni nhanh khi gip mt chng gia phng. Hn l nng ch chc chng n ni ngay mi cu y. Ni xong, nng ch i. Raxkonikov i v pha bn v ngi xung chic gh nng va ngi lc ny. Nng ng trc mt chng, cch chng hai bc, ng ht nh hm qua. - Th no, Sonya? - Chng ni, ri bng cm thy ging mnh run run - C ci v va qua u da vo "hon cnh x hi ca c v nhng thi quen gn lin vi n" kia m. Lc ny c c hiu iu khng? Gng mt nng l v au kh. - Nhng xin ng ng ni vi ti nh hm qua! - nng ngt li chng. - Xin ng ng ni. Th ny ti cng kh lm ri... Nng hi h mm ci, s nh ra li trch mc khng va lng chng. Lc ny ti di dt b i. Khng bit by gi ng y ra sao? Va ri ti nh quay tr li ng y nhng c ngh l... ng sp n y. Chng k li cho Sonya bit rng Amalya Ivanovna ui gia nh nng ra khi nh, v Katerin Ivanovna chy i "tm cng l" u u khng r.
Trang 324/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- tri i! - Sonya ku ln, - ta li ng y ngay on nng v ly o chong vai. - Mi mi vn c th! - Raxkonikov bc tc qut ln. - C ch bit ngh n h thi! C y vi ti mt lt . - Th cn... Katerina Ivanovna? - Katerina Ivanovna th khng th thiu c c u b y chy ra khi nh, tt phi t n y thi - Chng xng ging ni thm - Nu b y n m khng c c nh, th chnh c li s l ngi c li... Sofia phn vn bt rt ngi xung gh. Raxkonikov im lng, mt nhn xung t ngh ngi iu g. - C cho l va ri Lugin khng mun th, - Chng m u, khng nhn vo Sonya - Nhng nu hn mun th hay nh tnh ton iu g, hn s cho c vo t, nu khng c Lebeziatnikov vi ti, phi khng? - Vng, - nng ni, ging yu t - Vng! - nng nhc li, v l ng v lo lng. - M qu nhin ti c th khng c mt y! Cn nh Lebeziatnikov th hon ton ch v tnh c m n. Sonya lng thinh. - Th nu c vo t th sao? C c nh hm qua ti ni g khng? Nng vn khng p. Raxkonikov i mt lt. - Th m ti c tng c li s ku ln: ", ng ng ni na, ng thi cho!" - Raxkonikov ci, nhng c v gng go. Mt pht sau chng hi: - Sao, li im lng ? - Phi ni chuyn g ch? y, ti ang mun bit c s gii quyt "vn " ny ra sao, nh Lebeziatnikov thng ni (chng c v nh bt u lng tng). Khng, tht y, ti khng a u. Sonya , c c gi s c bit ht nhng nh ca Lugin t trc, ngha l bit chc rng nhng m mu ca hn s hm hi Katerina Ivanovna v l tr; v ph thm vo y c c na (v c ch xem mnh nh mt ci g rt ph). Polenka cng th... v n cng ch c con ng y. y, nu by gi cho c quyt nh cho ai c sng ttn i ny: cho Lugin sng m lm nhng vic b i, hay cho Katerina Ivanovna phi cht? C s quyt nh ra sao: trong hai ngi th ai phi cht? Ti hi c nh vy. Sonya lo lng nhn chng. Trong nhng li l ngp ngng y ta h mun m chi xa xi mt iu g, nng ngh nh c mt m hng tht k l. - Ti cm thy t trc l ng s hi mt iu g nh vy - nng ni, mt nhn chng d hi. - c c cho l nh th; nhng c cng c th ni l c quyt nh ra sao? - Sao ng li hi mt iu khng th c c? - Sonya kh chu p. - Th ngha l th c cho Lugin sng v lm by? C cng khng dm quyt nh iu na sao?
Trang 325/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Nhng ti lm th no bit c nh ca Cha... M ng c hi g nhng chuyn khng th hi c nh th? Nhng cu hi trng rng y lm g? Lm sao iu li c th do ti quyt nh c? Ai cho php ti phn x ngi no c sng, ngi no phi cht? - nh ca Cha can thip vo ri th chng cn bit lm th no na, - Raxkonikov hm hc cu nhu. - Cn g ng c ni thng ra th hn! - Sonya au n ku ln, - ng li mun by chuyn g na. Ch nh ng n y ch lm kh ti? Nng khng dn lng c na, o ln khc nc n. Chng nhn nng, lng bun ri ri qun bng nm pht tri qua. - Em ni ng y Sonya , - Cui cng chng ni. Chng nh bng thay i hn ci ging lm ra v trng tro v thch thc mt cch bt lc khng cn na. Ngay c ting ni cng yu i. Hm qua chnh ti c ni vi Sonya l ti s n khng phi xin tha th, th m nay ti li hu nh m u bng mt li cu xin tha th... Ti ni n Lugin v n Cha l ... xin tha th y Sonya ... Chng mun mm ci, nhng ch c mt ci g bt lc v ang d hin ln trn gng mt xanh xao ca chng. Chng ci u gi tay bng ly mt. V t nhin mt cm gic cm th cay c k l, bt ng i vi Sonya vt thong qua lng chng. Nh kinh ngc v hong s trc cm gic , chng vt ngng u ln v chm ch nhn nng; nhng chng bt gp lung mt lo u v i ngi ca nng ang hng v pha mnh: khe mt y chan cha tnh yu; lng cm th ca chng vt bin i nh mt bng ma. Khng phi chng cm th; chng ln ln cm xc ny vi cm xc khc. Cm xc ban ny ch c ngha l gi pht y n. Chng li ly tay bng mt v gc u xung. Bng chng ti mt i ri gh ng dy nhn Sonya, v khng ni mt cu, chng nh ci my ngi sang ging nng. Trong tri gic ca chng, pht y sao ging ht nh khi chng ng sau lng m gi, cy ru rt ra khi quai, v cm thy "khng th l mt khonh khc no na". - ng lm sao th? - Sonya s st hi. Chng khng ni c. Chng hon ton khng on trc l mnh s ni r s tht, nh th ny, v khng sao hiu ni vic g xy n vi mnh. Sonya kh bc li gn chng, ngi ln ging v ch i, mt nhn chng khng chp. Tim nng khc khoi p mnh. Tnh th khng sao chu c na. Chng ngonh mt ti nht v pha nng, mi chng nh c sc ni ra iu g, nhng ch rm r li, bt lc. Mt cm gic s hi trn qua lng Sonya. - ng lm sao th? - nng hi li, hi n mnh ra. - Khng sao u Sonya , ng s... Ch l chuyn nhm! Phi, xt cho cng th ch l chuyn nhm, - Chng lm bm, v nh ngi ang m sng khng bit mnh ni g. - Ti sao ti ch n lm kh mt mnh em thi? - Chng bng nhn nng ni thm. - Phi. Ti sao? Ti c t hi mi cu ny Sonya ...
Trang 326/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
C l chng t t cho mnh cu hi y cch y mi lm pht, nhng by gi chng ni trong trng thi bt lc hon ton, hu nh khng cn thc v mnh na v cm thy ton thn run ln ly by. - Tri i, anh kh qu? - nng nhn chng, au n. - Ch l chuyn nhm! th ny, Sonya - Khng hiu sao trong khong hai giy chng bng mm mt n ci nht nht, yu t - Sonya c nh l hm qua ti nh ni vi Sonya iu g khng? Sonya lo lng ch i. - Khi ra v, ti c ni rng c l ti s vnh bit Sonya; nhng nu hm nay ti n, ti s ni cho Sonya bit... ai git Lizaveta. Nng bng run bn c ngi ln. - y cho nn hm nay ti n ni cho Sonya r y. - Th ra hm qua anh ni tht ... - nng kh nhc th tho, - sao anh li bit? - nng hi nhanh nh cht tnh. Sonya bt u th mt cch kh nhc. Mt nng ti dn i. - Ti bit. Nng im lng mt lt. - H tm ra ngi y ri sao? - nng hi, ging rt r. - Khng, cha tm ra. - Th sao anh li bit c iu ? - Cng sau mt pht im lng nng li hi, ging th tho rt kh. Chng ngonh v pha nng v m m nhn nng khng chp. - Em on xem, - Chng ni, mi li mm n ci mu mo v yu t hi ny. Khp ngi nng nh c nhng t c git chy qua. - Nhng anh... sao anh li, nht em nh th? - nng ni, ming mm ci nh a tr con. - Th tc l ti vi ngi y phi l ch rt thn tnh... ti mi bit c, - Raxkonikov ni tip, mt vn nhn khng chp vo mt nng, nh th khng sc g mt nhn i ni khc. - ngi y... khng nh git Lizaveta... Ch v... tnh c m phi git... Ngi y nh git m gi... trong khi m y nh mt mnh, ngi y n... Nhng Lizaveta cht tr v... cho nn ngi y... git lun c b ta. Thm mt pht kinh hong tri qua. Hai ngi vn chm ch nhn nhau. Th Sonya khng on c ? - Chng bng hi, vi ci cm gic nh ang lao t trn thp chung xung. - Kh... khng. - Sonya th tho rt kh.
Trang 327/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Th nhn k xem. V chng va ni dt cu, mt cm gic c quen thuc, bng li nh mt tng bng trn vo tm hn chng t but: chng nhn nng v trong gng mt nng chng bng trng thy mt Lizaveta. Chng nh li r mn mt v mt Lizaveta khi chng cm ru xn n, cn b ta th li vo tng, tay gi ra pha trc mt v s hi ngy th trn gng mt, ng nh tr con khi chng kinh hi nhn chm chm vo vt lm cho chng s, bc tht li v gi hai bn tay b nh ra pha trc, ch chc khc o ln. Gi y Sonya cng gn ht nh th cng c v bt lc, hong s nh th, nng sng st nhn chng mt lt ri bng gi tay tri ra pha trc, my ngn tay kh chm vo ngc chng, v t t ri i-vng ng dy, mi lc mt n xa ngi ra, mt nhn chng mi lc mt n sng st. Ni s hi ca nng vt truyn sang chng: cng ng v kinh hong y hin ln gng mt chng, chng cng bt u nhn nng y nh th, v thm ch hu nh cn mm mt n ci tr con nh nng na. Em on ra ri ch? - mi hi lu chng mi th thm. - Tri i! - mt ting r khng khip bt ra t lng ngc chng. Nng bn rn ng xung ging, mt p ln gi. Nhng ch mt thong sau nng vt nhm dy, nhanh nhn nhch li gn nm ly hai tay chng trong my ngn tay xit cht nh nhng gng km v mt li bt u nhn trng trng nh dn cht vo mt chng. Qua ci nhn cui cng, tuyt vng ny nng c tm thy mt tia hy vng cn con no. Nhng khng cn g m hy vng na; khng cn h nghi g c na; qu ng nh th. Mi v sau, khi nh li giy pht ny, nng vn cn thy l lng qui d: ti sao lc y nng li hiu ngay rng khng cn nghi ng g c na? D sao cng khng th ni l nng c lc tin cm thy mt ci g nh th kia m? Th nhng gi y chng va ni ra nng cht c cm gic nh mnh qu nhin linh cm c iu t trc. - Thi, Sonya , ri? ng giy v ti na - Chng van ni, ging au dn. Chng tuyt nhin khng c nh th tht vi nng theo kiu y, nhng ri kt qu li c nh th. Nh khng cn t ch c na, nng ng pht dy v i ra gia phng, hai tay vn vo nhau, nhng ri quay pht tr li ngi xung cnh chng, vai k gn st vo vai chng. Ri khng nhin, nh b m nhi vo ngc, nng git mnh, ku ln mt ting v t dng qu sp xung trc mt chng. - Sao anh li t hm hi mnh nh th! - nng tuyt vng tht ln v ng dy m chong ly chng, xit tht cht. Raxkonikov n ra v mm ci nhn nng: - Em l qu, Sonya , sau khi anh ni nh th m em li m hn anh. Em in ri hay sao? - Khng, by gi trn i khng cn ai bt hnh hn anh na! - nng ku ln, nh in nh di, khng nghe thy li chng va ni, v bng khc nc n nh ln cn ng kinh. Mt cm gic t lu khng th nghim bng trn vo tm hn chng nh mt t sng, v lng chng du hn i. Chng khng cng li cm gic : hai git l tro ln rng rng trn mi
Trang 328/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
mt chng. - Th em khng b anh , Sonya? - Chng ni, mt nhn nng gn nh vi mt nim hy vng: - Khng, khng; khng i no, d anh c phi i u! Sonya tht ln, - em s theo anh, anh i u em cng s theo anh! , tri i? i, sao ti kh th ny! M ti sao, ti sao em li khng bit anh t trc! Ti sao anh khng n sm hn? Tri i? - Th anh n y thi. - Nhng mi by gi mi n! i, by gi bit lm th no! Bn nhau, bn nhau! - nng nhc i nhc li nh ngi mt hn v li m ly chng, - Em s i y vi anh! Chng nh cht git ny mnh, n ci lc ny, hn hc v gn nh ngo ngh, li hin ln trn mi chng. - Sonya , c l ti cha c mun i y u, - Chng ni. Sonya a mt rt nhanh nhn chng. Sau cm gic xt thng nhit thnh v day dt lc u i vi k bt hnh, lng kinh hi i vi k git ngi li trn ngp lng nng. Trong ging ni t nhin thay i ca chng, nng cht nghe ra ging ni ca k st nhn. Nng kinh ngc nhn chng. Nng cha bit g ht, cha bit ti sao, lm th no li nh vy, v nh vy lm g. Hy gi tt c nhng cu hi y cng mt lc bng ln trong thc ca nng. V nng li khng tin: "Anh y, anh y m li l k git ngi! C th th c chng". - Nhng lm sao th ny! Ti ang u th ny! - nng kinh ngc tht ln nh vn cha tnh li, - lm sao anh, mt ngi nh th... m li c th lm vic y? Lm sao th! - Th ly ca m li. Thi i, Sonya! - Chng tr li, nh c mt mi v thm ch bc tc na. Sonya ng yn nh ngi ra, nhng ri bng ku ln: - Anh i? Anh... mun gip m? Phi khng? - Khng phi, Sonya , khng phi u, - Chng lm bm, quay mt i, u gc xung, - ti khng n ni i n th... qu nhin ti c mun gip m, nhng... cng khng hn nh th... ng giy v ti na Sonya ! Sonya chp tay li. - Nhng ch nh li c th nh th tht! Tri i, s tht g m khng khip th! Ai m tin c? Lm sao, lm sao m anh, ngi em cho nhng ng tin cui cng ca mnh, li c th git ngi ly ca! Chao i! - nng bng r ln, - s tin anh cho Katerina Ivanovna... s tin... Tri i, ch nh li chnh l s tin... - Khng u Sonya , - Chng hi h ngt li, - khng phi s tin y u, Sonya ng lo! l tin ca m ti gi mt nh bun chuyn li, ti nhn c trong khi m, ng vo hm ti em cho... Razumikhin c thy ... chnh anh y nhn h ti... tin y l ca ti ca chnh ti, ca ti tht.
Trang 329/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Sonya b ng nghe chng ni v c ht sc hiu cho c t nhiu. - Cn s tin kia... v chng, ti cng khng h bit y c tin bc g khng, - Chng khe kh ni thm, dng nh ang mi m chiu suy ngh, - lc y ti c tho c m y ra mt ci bp tin bng da ... ng y cng nh th ny, nhng cng khng m ra xem; chc l v khng c th gi... y, cn my th c, nhng dy chuyn vi li cc o g y... tt c cc th y cng vi ci bp tin ti u chn di mt tng trong mt ci sn i l V., ngay sng hm sau... By gi cc th vn cn y... Sonya c sc lng nghe. - Th th ti sao... sao anh ni: ly ca, m li khng ly g c? - nng ni nhanh, nh ngi cht ui c blu ly cng rm. - Ti khng bit... ti cha quyt nh c l s ly hay khng ly s tin y, - Chng ni, v li t l, ri bng sc tnh, chng ci khy mt ting ngn. - Ch, by gi ti ni nghe d dn qu, phi khng? Sonya thong c ngh: "Anh y in chng?". Nhng nng li chn ngay ngh li: khng, y c mt ci g khc. Nng khng hiu c, nng khng hiu g ht - Sonya, em bit khng, - Chng bng ni nh say sa hng khi: - Em , em nghe ti ni y: gi ti git ngi v i, - Chng ni tip, nhn mnh tng ch v nhn nng, v b n nhng chn thnh, - th by gi... ti s sung sng lm! Em nn bit iu ! - Nhng em th em c cn g. - Chng li qut ln sau mt lt im lng, thm ch cn c v nh tuyt vng na, - ti c th nhn l ti lm mt vic xu xa, th em cng c cn g? Em c cn g ci c thng ngu xun y? Chao i, Sonya, gi y ti n em c phi v th u! Sonya loi toan ni iu g, nhng ri vn lng thinh. - S d hm qua ti bo em i vi ti l v ti ch cn mi mnh em na m thi. - Anh bo em i u? - Sonya hi, rt r. - Khng phi i n trm, i git ngi u, em ng lo, khng phi th u, - Chng ci gn chua cht, - Chng ta khc nhau lm... M Sonya , mi n by gi, n pht ny ti mi hiu r hm qua ti bo em i u. Cn hm qua, khi bo em i, chnh ti cng khng hiu l i u. Chung quy ti ch mun xin em mt iu, ti n cng ch v mt iu duy nht: em ng b ti. Em khng b ti ch, Sonya? Nng sit tay chng. - M ti sao ta li ni vi c y, ti sao ta li bc l vi c y lm g? - mt lt sau chng li tuyt vng ku ln, mt nhn nng vi mt cm gic xt xa v hn, - y by gi em ang i ti ct ngha. Sonya em ang i, ti bit lm; nhng ti s ni g vi em y? Em s khng hiu g u, ch thm au kh thi... v ti m kh! y, em khc. em li m ly ti - ti sao em li m ly ti? Ti v ti khng chu ng c mt mnh: phi em trt ln vai ngi khc: "em cng au kh i, nh th s cho ti" - em c th yu c mt k hn h nh th ?
Trang 330/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Nhng anh cng au kh kia m? - Sonya ku ln. Ci cm xc hi ny li nh mt t sng trn vo lng chng v trong mt khonh khc li lm cho lng chng du xung. - Sonya, tm hn anh c c lm, em phi nh ly: em s hiu c rt nhiu. Anh n y chnh l v anh c c. C nhng ngi h khng n nh th u. Cn anh l mt thng ti... mt k hn h! Nhng... thi, mc? Vn khng phi y... By gi cn phi ni, m anh th khng bit m u ra sao... Chng ngng li, trm ngm. - Chao i, anh vi em khc nhau qu! - Chng li ku ln, - khng xng i t no. M ti sao, ti sao anh li n lm g. Khng bao gi anh c th tha th cho mnh vic y! - Khng, khng phi u, anh n l tt! - Sonya tht ln, - Cho em bit th hn? Hn nhiu! Chng nhn nng, au xt. - M tht nh th - Chng ni nh va ngh ra mt iu g, - Qu nhin s vic xy ra nh th! y anh mun lm mt Napoleon, cho nn anh git ngi... By gi em hiu ch? - K... khng. - Sonya th thm, v rt ra v ngy th - nhng... anh ni i, anh ni i! Em s hiu, em s t mnh hiu ht! - nng van v Raxkonikov. - Em s hiu ? Thi c, ri xem! Chng im lng suy ngh hi lu. - S l th ny: C ln anh t t cho mnh cu hi sau y: chng hn, nu Napoleon vo a v anh, v trn con ng xy dng s nghip ca ng ta khng c trn Toulon, khng c chin dch Ai Cp, khng c cuc hnh qun qua Mont Blanc: thay cho nhng s kin p v hng v y ch c mt m gi l bch, v go mt vin th li no , cn phi git ly s tin ct trong rng m ta ( xy dng s nghip m em hiu ch?) y liu Napoleon c quyt nh git hay khng, nu khng c cch no khc? Liu ng ta c thy ngng v vic chng hng v t no v qu... qu ti li khng? y, th th anh xin ni vi em rng "vn " ny giy v anh rt lu, n ni anh thy xu h kinh ngi ln, khi rt cc anh t nhin ngh r rng khng nhng ng ta s khng thy ngng m thm ch cng khng h thong c ngh rng vic khng hng v... v thm ch ng ta cng khng th no hiu c: ngng ci g mi c ch? Ch cn ng ta khng c con ng no khc, ng ta s bp c m gi cht khng kp ngp, chng ngh ngi li thi g ht! Th l anh... cng khng ngh ngi li thi g na... anh git... theo gng k c uy tn... V s vic xy ra ng nh th! Em bun ci ? Phi, Sonya , trong vic ny, ci ng bun ci hn c l s vic c th xy ra ng nh th... Sonya khng thy bun ci cht no. - Anh c ni thng ra... ng v d g c th hn, - nng ni, ging cn rt r hn na, kh n ni ch nghe long thong. Chng quay mt li bun ru nhn Sonya v cm ly tay nng.
Trang 331/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Ln ny na, em cng ni ng, Sonya . Qu nhin ton l chuyn nhm, hu nh ch l nhng li ba hoa rng tuch! Em cng bit y, m anh hu nh ch c hai bn tay trng. Em gi anh c c n hc chng cng l chuyn tnh c, buc lng phi i lm gia s cho ngi ta. H ch bit hy vng vo anh na m thi. Anh i hc, nhng khng tin theo hc nh phi tm ra khi trng. M d c ko di c nh th ny chng na, th chng mi mi hai nm sau (nu hon cnh thun li) anh cng c th hy vng tr thnh mt ng gio hay mt vin cng chc lng mi nm mt nghn rp... (Chng ni nh c mt bi hc thuc lng). Trong khi th m anh ho hon i v lm lng vt v v bun phin, anh th d sao cng khng an i c m, cn em gi... y, cn s phn em gi anh th cn c th t hn na! M l no c th nh tm sut i th vi mi vic, quay mt i khi thy s i, qun c m mnh, cam tm cho ngi ta xc phm ti em gi mnh chng hn? lm g? Phi chng ri sau khi chn ct m v em, li kim thm mt gia nh khc: ci v, sinh con ci, ri li b cho chng ngho kh, i kht? y... y anh mi quyt nh l ly c tin ca m gi ri, s dng chi tiu trong nhng nm u, khng lm kh m na, bo m cho mnh tin theo hc i hc, ri sau khi tt nghip cng c phng tin bc nhng bc u - v tt c nhng vic phi lm mt cch thng tay, trit , sao cho c th thu xp tht n s nghip sau ny v bc vo mt con ng mi, mt cuc sng t lp... y, ch c th... L d nhin anh git m gi y nh vy l xu... th l ri! Chng c v nh kit lc khi ko l cho n ht cu chuyn. Chng ci u. - Tri i, khng phi th, khng phi th u, - Sonya lo s ku ln, - Ch nh li c th nh th... khng, khng phi, khng phi... - Chnh em cng thy l khng phi! Nhng anh th anh ni tht y, s tht l nh th! - Nhng s tht g m l th? Tri i! - Anh ch git mt con rn thi, Sonya , mt con rn bn thu, v dng, nguy hi. - Ngi m li l rn ! - Nhng anh cng bit khng phi l mt con rn, - Chng p, mt nhn nng rt g Nhng xt ra th anh ni nhm, Sonya , - Chng ni thm, - anh c ci thi ni nhm t lu ri; em ni ng. y c nhng nguyn nhn khc hn, khc hn! t lu anh khng ni chuyn vi ai, Sonya ... By gi anh thy nhc u lm. Mt chng nh ln nh ang ln cn st. Chng hu nh lm vo trng thi m sng; mt n ci lo u thp thong trn mi chng. Qua tm trng khch ng thy l r mt s kit qu gh gm. Sonya hiu chng au kh n chng no. Nng cng bt u thy chng mt. Li l chng ni nghe k d qu: dng nh cng c th hiu c mt cht g, nhng... "Nhng lm sao th! Lm sao! Tri i!" V nng tuyt vng vn hai cnh tay vo nhau. - Khng, Sonya , khng phi th! - Chng li ni, vt ngng u ln nh th mt ging ngh t ngt li n khch ng chng, - khng phi th? Tt hn... em c gi s... Phi! Nh vy qu c hn tht! Em c gi s anh l ngi ch k, hay ganh t, c c, hn h, hay on th, y... v c l cn c chiu hng pht in na. (Thi c ni phng ra mt lt cho xong! Trc y ngi ta cng c ni n chng in ca anh, anh thy th!) y, lc ny anh
Trang 332/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
c ni vi em rng anh khng tin theo hc i hc. Th nhng em c bit khng? C th l anh vn c tin y? M anh sn sng gi hc ph cho anh, cn tin mua sm o qun, giy dp v tin n th anh s t kim ly c, chc chn nh th? Dy hc cng c th kim c kh: h tr mi ln nm mi c-pch, Razumikhin vn lm n kh lm! Nhng anh pht bn ln v khng chu lm. ng l pht bn (ch ny hp lm). Anh rt su vo trong x nh con nhn. Em c vo ci chung ch ca anh ri, em thy y! Em c bit rng nhng trn nh thp l t v nhng cn bung cht chi n p tm hn v tr tu con ngi ra sao khng? Tri i, sao anh cm th ci chung ch y n th! Th nhng anh vn khng mun i ra khi bung. Anh c tnh khng chu ra! Hng my ngy lin anh khng ra ngoi, khng mun lm vic n n cng khng bun n na, c nm di ra. Ch Nataxia c bng ln th n dm ba ming, khng bng ln th thi, c nhn c ngy; v hn hc m c tnh khng hi. Ban m th khng c n m g ht, anh c nm trong bng ti, cn kim tin mua nn th anh khng bun kim. L ra phi hc, nhng sch th anh em bn ht ri, cn nhng cun v v nhng tp ghi chp trn bn th bi ph dy n mt phn. Anh thch nm ngh mng lung hn. Anh c ngh mi... V anh c nm m lun, nhng gic chim bao linh tinh, k d, khng cn ni ra lm g! Nhng mi n lc y anh mi bt u m tng l... Khng, khng phi th! Anh li k sai mt ri! Em thy khng, do y anh c t hi; sao mnh li ngu n ni bit chc rng nhng ngi khc ngu, m li khng mun cho mnh thng minh hn ln? Sonya , v sau anh v nh ra rng nu i cho mi ngi khn ln th lu qu... V sau anh li bit c rng vic s khng bao gi c c con ngi ta khng thay i, v khng ai ci to c h ht, ng c ph sc lm g cho mt! Phi, th y! l quy lut ca h... Quy lut y Sonya ! Th y! V Sonya , by gi anh bit rng ai c mt tr tu v mt tinh thn vng mnh th k chnh l cha t ca h! Ai c tha qu cm, th k c l i vi h. Ai c gan nh tot vo tt c, th k y l ngi cm cn ny mc cho h, v ai to bo hn c, th k y c l hn c? Xa nay vn th v mi mi sau ny vn th! Ch c k no m mi khng nhn ra thi! Trong khi ni, Raxkonikov tuy vn nhn Sonya, nhng khng cn tm xem nng c hiu hay khng na. Cn st hon ton khng ch chng. Chng nh ang say sa trong mt ci hoan lc hc m (Qu nhin qu lu chng khng ni chuyn vi ai) Sonya hiu ra rng ci gio l en ti y tr thnh tn ngng v lut php ca chng. - Sonya , do y anh ngh ra rng - Chng say sa ni tip - quyn lc ch vo tay k no dm ci mnh xung nm ly n. y ch c mt iu kin duy nht: ch cn gan d? Do y, ln u tin trong i anh ngh ra mt iu m trc anh, cha bao gi c ai ngh ra c? Cha h c ai! Anh bng thy r nh ban ngy rng cho n nay cha c ai dm v sau ny cng s khng c ai dm, khi thy tt c nhng thnh kin y n v l n nhng no, cm ngay ly ui ci ca kh y m qung m n v nh ma! Anh... anh mun c gan lm vic y, nn anh git... anh ch mun t ra mnh c gan lm thi, Sonya , chung quy nguyn nhn ch c th! - anh im i, anh im i! - Sonya chp tay ku ln. - Anh xa ri Cha, nn Cha trng pht anh, anh ri vo tay qu Satan... - ny, Sonya , nhng khi anh nm trong bng ti tng tng lin min nh vy, chnh l qu Satan cm d anh y phi khng? - Anh im i! Anh khng c a nh th, anh l k bng o, anh khng hiu g ht? Tri i! Anh y s khng hiu g ht, khng hiu t g u!
Trang 333/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Em ng ni th, Sonya , anh c a t no u, chnh anh cng bit l qu li ko anh. ng ni na, Sonya , ng ni na! - Chng khn khon nhc i nhc li, v lm l. - Anh bit ht. Tt c nhng iu anh ngh i ngh li, th thm t nh mi khi nm trong bng ti... Tt c nhng vn anh em ra tranh lun mi vi mnh: cho n chi tit, nh nht nht, v by gi anh bit ht, bit ht! Sao do y anh chn nhng chuyn ba hoa ny n th! Anh mun qun ht i v bt u li t u, Sonya , v thi ng ba hoa na. M ch nh em li cho rng anh c nhm mt a chn nh mt thng ngc? Anh i nh mt ngi minh mn, v chnh iu hm hi anh! V ch nh em li tng anh khng bit rng v th anh bt u t hi, t cht vn xem mnh c quyn nm quyn lc hay khng, th s thy mnh khng c quyn? Nay nu anh t cu hi: con ngi c phi l mt con rn khng, th s thy rng con ngi khng phi l mt con rn i ci anh, n ch l mt con rn i vi ngi no khng h ngh n vn , v c i thng, khng h t hi g c... Mt khi anh bt rt my ngy lin vi cu hi: gi Napoleon vo cnh y, ng ta c lm hay khng? Th nh vy tc l anh cm thy r rng mnh khng phi l Napoleon... Anh phi chu ng s dn vt ca tt c nhng ngh khng u y, Sonya , v ch mun thot hn ra cho nh bt: Sonya , anh mun git ngi khng phi bin lun, git v mnh, cho mi mt mnh mnh thi! Trong vn ny anh khng mun di tr, d vi bn thn cng vy Anh git ngi khng phi gip m - ch l chuyn nhm? Anh git ngi khng phi nm ly phng tin v quyn hnh ri ng ra lm k ban n cho nhn loi. Nhm ht! Anh ch git thi; git cho mnh, cho mi mnh mnh, cn nh sau c tr thnh n nhn ca ai khng hay sut i nh mt con nhn ging li bt ht mi ngi ht ly mu tu ca h, th lc y i vi anh chc chng c g quan trng ht! V ci chnh l khi anh git khng phi anh cn tin, Sonya ; anh cn ci khc kia, ch tin th khng cn n th... By gi anh bit ht nhng ci ... Em hiu cho anh, c l nu anh i li con ng y, anh s khng bao gi git ngi ln na. Hi y anh cn bit mt ci khc, mt ng c khc thc y bn tay anh; hi y anh cn bit, v bit cho tht nhanh, xem anh c phi l mt con rn nh mi ngi khc, hay l mt con ngi? Anh c th vt qua tr lc hay khng? Anh c dm ci mnh xung nm ly quyn lc hay khng? Anh l mt con su b run ry, hay l k c quyn. - Git ngi? Anh c quyn git ngi - Sonya chp hai tay li. - Ch - , Sonya! - Chng bc bi ku ln, toan ci li nhng ri im lng khinh b. - ng ngt li ti, Sonya ! Ti ch mun chng minh cho Sonya thy r mt iu, l hi y qu cm d ti, ri sau mi ging gii cho ti hiu rng ti khng c quyn i n y v ti cng l mt con rn nh mi ngi thi! Qu nho bng ti, cho nn ti mi n tm Sonya y! Sonya tip khch i? Gi ti khng phi l mt con rn, th liu ti c n y khng? Sonya , do y khi ti n nh m gi, ti ch mun duyt th thi... Sonya nn bit nh th! - Th ri anh git? Anh git! - Nhng git, nh th no ch? Ai i li git nh th? Ai li i git ngi nh ti git hm y? Ri c dp ti s k cho Sonya nghe chuyn ti i git ngi... C phi ti git m gi u? Ti git ti, ch khng phi git m gi? n y, ti t tiu dit ngay tc khc, vnh vin t tiu dit!... Cn m gi y th qu n git ch khng phi ti... Thi ri, Sonya , ri! cho ti yn, - Chng bng ku ln, ging lo s in cung, - mc ti! Chng chng khuu tay ln hai u gi v a hai bn tay p cht ly u nh hai gng km.
Trang 334/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Anh kh qu i mt - Sonya bt ra ting ku au xt. - y by gi bit lm th no y, em ni i! - Chng vt ngng u ln hi v nhn nng: mt rm r hn i v tuyt vng. - Lm th no! - nng ng pht dy ku ln, v mt nng ny gi vn a l, bng sng quc ln. - ng dy! Nng nm ly vai Raxkonikov, chng nhm dy, nhn nng hu nh kinh ngc. - Anh hy i ngay by gi, ngay pht ny, ra ng ng t ng, hy qu xung hn mt t m anh lm u, ri hy nghing mnh trc c thin h, khp bn phng tri, v hy ni to ln vi mi ngi: "Ti l k st nhn?". Lc y Cha tr li cuc sng cho anh. Anh i ch? Anh i ch? Nng hi dn, ngi run bn bt nh ln cn; nng nm ly hai tay chng, xit cht trong tay mnh v nhn chng vi i mt ny la. Chng kinh ngc v thm ch cn chong ngi i trc s phn khch t ngt ca Sonya. - Em mun ni n t y hay sao y, Sonya? Phi i th ti ch g? - Chng hi, v mt sa sm. - Phi nhn ly kh nhc chuc ti, cn phi nh th y. - Khng! Ti khng i u Sonya . - Th anh s sng ra sao, sng ra sao? Anh s sng vi ci g? - Sonya ku ln. - By gi cn sng th no c? Anh s ni nng vi m anh ra sao? Tri i, m v em gi anh by gi s ra sao y? Nhng ti ni g th ny? Anh t b m v em ri kia m? Anh t b h ri, t b ri! Tri i! - nng ku ln, - Chnh anh y cng bit ht! Nhng lm th no, lm th no c th sng thiu loi ngi c! By gi anh s ra sao y! - ng tr con, Sonya , - Chng ni kh. - Ti c ti g trc loi ngi? Sao ti li phi i? Ti s ni vi h nhng g? Tt c nhng th ch l o nh... Chnh h th git hi hng triu ngi, th m li cn cho l mt n c. H l nhng k la o, hn h, Sonya ! Ti khng i u. Ti s ni g vi h, ni rng ti git, nhng khng dm ly tin, ch em giu di tng ? - Chng ni thm vi mt n ci chua cht. - Chnh h s ci ti, h s ni: khng ly l ngu. Va ti va ngu! H s khng hiu g u, Sonya , h s khng hiu, v khng xng ng hiu. Sao ti li phi i? Ti khng i. ng tr con, Sonya ... - Anh s kh sut i, anh s kh v cng, - nng nhc i nhc li, hai tay ang v pha chng, van ln, tuyt vng. - C l ti ni mnh nh vy, Vn hi qu, - Chng ni, v lm l, nh ang suy ngh min man, - C l ti vn l mt con ngi ch khng phi l mt con rn, v ti t ln n mnh nh vy cng kh vi... Ti s cn vt ln. Mt n ci ngo ngh hin trn mi chng. - Chu ng mt ni thng kh nh th! M li chu ng sut i, sut i! Ti s quen i... -
Trang 335/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng ni, v dt v trm ngm, mt pht sau, chng tip. - Sonya , thi, khc lc th ri, by gi phi bn n cng vic: ti n ni vi Sonya rng by gi h ang tm ti, ang truy n ti... - Tri! - Sonya hong ht ku ln. - Sao em li ku ln nh th! Chnh em mun ti i y th m by gi li hong s l lm sao? Nhng ti khng cho h bt u. Ti s cn vt ln vi h, h s khng lm c g u. H khng c bng chng tht s. Hm qua ti nguy to, tng mt kip ri; nhng hm nay tnh th li kh quan hn. Bng chng ca h u hai mt c, ngha l nhng li buc ti ca h u c th xoay ngc tr li, theo chiu hng c li cho ti, em hiu khng? Ti s xoay chuyn c v by gi ti bit cch... Nhng chc chn h s bt ti tng ngc. Gi khng c mt vic tnh c xy ra, c l ngay hm nay h bt ri, chc th, cng c th l hm nay h s cn bt ti... Nhng khng sao u Sonya ; giam t lu ri phi th ra thi... v h khng c ly mt chng c no ra hn, v sau ny cng s khng tm c, ti cam oan nh th. Cn nh nhng ci h nm c th khng buc ti ngi ta. Thi, ri... Ti ch mun ni cho Sonya bit... Vi em gi v m ti th ti s c tm cch lm th no cho h khuy kho, cho h khi hong s... V chng em ti by gi hnh nh cng c bo m ri... do c m ti cng th... y, ch c th tuy nhin Sonya cng nn cn thn. Khi no ti vo t, em s vo thm ti ch? - , em s vo, em s vo! Hai ngi ngi cnh nhau, bun ru, dt, nh va b mt trn bo nh dt vo mt b bn vng tanh. Chng nhn Sonya v cm bit tnh yu ca nng i vi mnh ln lao n nhng no, v l thay chng bng kh s, au xt khi thy mnh c yu nh th. Phi, l mt cm gic tht k l v khng khip! n vi Sonya, chng cm thy l tt c nim hy vng, l li thot duy nht ca mnh; chng mun trt bt d ch mt phn nhng ni thng kh ca chng, v gi y, khi nng trao c tri tim cho chng, chng bng cm thy mnh kh hn trc khng bit bao nhiu m k. - Sonya , - Chng ni, - thi, em ng vo t thm anh th hn. Sonya khng p, nng khc. My pht tri qua. - Anh c eo thnh gi trong ngi y khng? - nng bng hi t ngt, nh cht nh ra. Thot tin chng khng hiu cu hi. - Anh khng c, anh khng eo ? y, anh cm ly ci ny, bng g huyn b. Em cn mt chic khc, bng ng, ca Lizaveta cho. Em vi Lizaveta i cho nhau, Lizaveta cho em chic thnh gi y, cn em cho b ta mt bc tng thnh nh. By gi em s eo chic thnh gi ca Lizaveta, cn anh eo chic ny. Anh cm ly... ca em y! Ca em m - nng khn khon - Chng ta s cng au kh, th th hy cng eo gi thp t! - Em a y! - Raxkonikov va ni va cha tay ra nhn. Chng khng mun lm Sonya phin lng.
Trang 336/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Nhng ri chng lp tc rt tay li. - By gi khoan , Sonya . Sau th hn, - Chng ni thm cho nng yn lng. - Phi, phi sau th hn, sau th hn, - nng hng hi tn thnh. - Khi no anh i n ly au kh, anh s eo. Anh n em, em s eo vo cho anh, chng ta s cu nguyn mt lt v s i. Va lc y c ai g ca ba ting. - Sofia Xemionovna, ti vo c khng? - C ting ai nghe rt quen hi mt cch l . Sonya hong ht chy ra ca. Khun mt nht nht v mi tc vng hoe ca Lebeziatnikov ng vo phng.
Trang 337/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 29
Lebeziatnikov c v lo lng lm: - Ti n tm c y, Sofia Xemionovna . Xin li Ti cng ngh l s gp ng y, - ng ta bng ni vi Raxkonikov - Ngha l ti khng ngh g, nh vy, nhng ti li ngh... ng nh, b Katerina Ivanovna pht in ri, - ng ta bng b Raxkonikov quay sang Sonya ni. Sonya ku ln mt ting. - Ngha l t nht cng c v nh th. V chng... chng ti ng y chng bit lm th no c, th mi cht B y v nh, hnh nh n u y ri b ngi ta ui th phi, c l cn b nh p na... t ra cng c v nh th... B y chy n nh ng th trng Xemion Zakharovich, nhng ng ta khng c nh; ng ta ang d tic nh mt ng no y, cng lm tng. C th tng tng, b y xng thng n ch dn tic c cht khng... n nh ng tng kia y, ri, c th tng tng m xem, b y c nng nc gi cho c ng th trng ca Xemion Zakharovich ra cho b y gp, hnh nh li bt ng ta ri bn tic i ra ngoi mi cht ch! C cng hnh dung c hu qu ra sao. D nhin l h ui b y ra; b y c k l chnh b chi ng ta v nm ci g vo u ng ta y. Cn c th c on rng... ti cng khng hiu ni ti sao h khng bt b y! By gi b y ang k l cho mi ngi nghe, cho c b Amalya Ivanovna na, nhng b ni kh hiu lm, c vt v ku go lun mm... phi, b y bo l by gi mi ngi u rung b b y ri, th b s em con ra ng quay phong cm cho chng ma ht, b cng s ma ht xin tin, v ngy ngy s n ng di ca s v tng kia... " cho thin h u thy cnh con ci mt vin chc nh nc vn dng di qu tc m phi i n xin ngoi ph!". B y nh p my a, lm chng khc inh ln. B y dy cho Lena ht bi "Khutorok", dy cho thng b ma, dy cho c Polenka Mikhailovna na, bao nhiu o qun b y x ht; b lm cho bn tr my ci m g trng nh m kp ht; cn ring b y th nh cm mt ci chu thau i nh, thay cho dn nhc... B y khng chu ngh g ht. C th tng tng xem th c cht khng! Khng th nh th c... Lebeziatnikov toan ni tip na, nhng Sonya nghe n y, th khng ra hi na, bng chp ly chic o chong vai v chic m chy ra ngoi, va chy va mc o, Raxkonikov ra theo, Lebeziatnikov ni gt chng. - Chc chn l in ri! - ng ta ni vi Raxkonikov trong khi hai ngi cng ra ph, - Ti ni "c v nh th" ch v khng mun lm cho Sofia Xemionovna s thi. Nghe ni l nhng ci u trong phi ngi ho lao n lan ln n c y; rt tic l ti khng bit y hc. D sao ti cng c khuyn can b y nhng b y mt mc khng nghe. - ng c ni chuyn my ci u vi b y ? - Khng hn l chuyn my ci u. V li c ni b ta cng chng hiu no. Nhng ti ni th ny: nu dng logic khuyn bo mt ngi no rng ngi tht ra khng c l do g phi khc c, th h s thi khc. Ci r. Th ng cho rng ngi s khng thi khc ? - Nu th th cuc sng s d dng qu, - Raxkonikov p.
Trang 338/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Xin php ng, xin php ng; d nhin Katerina Ivanovna th kh m hiu c; nhng ng c bit khng Paris ngi ta tin hnh nhiu cuc th nghim quan trng v kh nng cha bnh in m ch dng cch thuyt phc bng logic y. y c mt v gio s, mi cht cch y t lu, mt nh bc hc c uy tn, ch trng rng c th cha bng cch y. cn bn ca ng ta l trong c th ca ngi in khng c s ri lon g c bit, v bnh in c th ni l mt s sai lm v logic, mt s sai lm trong cch phn on, mt cch nhn nhn sai lm i vi s vt ng ta ln lt bc b nhng kin ca ngi bnh v - ng th tng tng m xem - nghe ni ng ta t mt s kt qu? Nhng v ng thi ng ta cn dng c bin php tm hng sen na, cho nn nhng kt qu ca cch tr liu d nhin cng c ch ng nghi ng... t nht cng c v nh th... Raxkonikov thi nghe t lu. V n ngang nh, chng gt u cho Lebeziatnikov v r vo cng. Lebeziatnikov sc tnh, ng ngc nhn quanh ri i thng. Raxkonikov vo ng chnh gia bung chng. "Mnh r vo nh lm g?". Chng nhn nhng t giy dn tng vng vng sn rch, lp bi, chic i-vng... T di sn a ln nhng ting g g khng ngt, nghe nhi c tai; hnh nh c ai ang ng mt ci g u y, mt ci inh th phi... Chng n cnh ca s, king chn ln v nhn xung sn hi lu, v ht sc chm ch. Nhng di sn vng ngt, khng trng thy ngi ng inh u c. Pha tri, bn dy nh ngang, y c my khung ca s ng; trn bu ca s c my chu hoa dng hi ng x xc. Ngoi ca s c vt qun o... Tt c nhng th , chng thuc lng, chng quay tr vo v ngi ln i-vng. Cha bao gi, cha c bao gi chng cm thy mnh c c gh gm n th! Phi ri, chng li mt ln na cm thy rng c l mnh cm th Sonya tht, ngay by gi, sau khi lm cho nng kh s hn trc. "Ti sao mnh li n xin nc mt ca nng? Ti sao mnh li nht thit phi u c i nng nh vy? i, hn h qu! - Ta s c mt thn mt mnh! - Chng bng qu quyt tht ln, - Nng s khng phi vo ngc lm g? Dm pht sau chng ngng u ln v mm mt n ci k d. Mt ngh l lng va cht n. "C l trong ngc thch hn tht" - Chng cht ngh. Chng khng nh r mnh ngi trong bung bao lu vi nhng ngh m h c chen chc hng m trong u nh vy. Bng ca bung m v Avdotia Romanovna bc vo. Thot tin nng dng li ngng ca nhn chng nh lc ny chng nhn Sonya ri nng bc vo v ngi xung chic gh trc mt chng, ch nng ngi hm qua. Chng im lng nhn em, v nh khng c ngh g trong c ht. - Anh ng gin, anh , em ch n gp anh mt pht, - Dunia ni. V mt nng t l, nhng khng nghim khc. Mt nng nhn trong sng v du dng. Chng thy r rng c ngi con gi ny na cng n chng vi lng yu thng. - Anh , by gi em bit ht, bit ht ri. Dmitri Prokofich k chuyn, ging gii cho em r ht u ui. Ngi ta ang truy n ang lm kh anh v mt mi nghi ng ngu xun, kh ... Dmitri Prokofich c ni vi m rng khng c g nguy him c v anh hong s nh vy l ho
Trang 339/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
huyn. Em khng ngh nh th v hon ton hiu lng anh phn ut n chng no, em hiu rng lng phn ut y c th li nhng du vt mi mi khng xo m c. Em s th lm. V vic anh t b m v em, em khng ph phn g v khng h dm ph phn; xin anh tha th cho em c ln trch mc anh. Chnh em cng t nguyn thy rng nu em c mt ni bun cay cc nh vy em cng s xa lnh mi ngi. Em s khng k cho m bit g v vic ny, nhng em s lun lun ni chuyn vi m v anh v thay mt anh m ni rng ch t ba na anh s n. Anh ng lo lng cho m; em s lm cho m yn tm; nhng anh cng ng lm kh m, - anh n ly mt ln thi cng c; anh phi nh rng l m anh! By gi em n y ch ni rng nu nh anh c cn n em hay cn n... c cuc i ca em hay c cn g na... th anh c gi em, em s n. Thi, em i nh! Nng quay pht li v i ra ca. - Dunia? - Raxkonikov gi git nng li, ng dy v li gn nng, - anh Razumikhin Dmitri Prokofich y, l mt ngi rt tt. Mt Dunia hi ng . - Th sao? - nng hi sau mt pht ch i. - Anh y l ngi ch th, cn c, ngay thtt v bit yu tha thit... Thi t bit Dunia. Dunia bng mt ln, ri bng lo lng hi: - Ka, lm sao th anh, chng ta chia tay nhau vinh vin tht hay sao m anh tri trn nh vy? - Cng th thi... em i i... Chng quay mt i v ra ng cnh ca s. Nng ng yn mt lt lo lng nhn chng ri lui ra, lng bn chn lo s. Khng, lng chng khng lnh nht vi em. C mt giy pht, giy pht cui cng, chng thy thit tha mun m ly em tht cht v vnh bit em, thm ch cn ni r s tht na, nhng ri d ch a tay ra cho em chng cng khng dm. "C l v sau n s git mnh khi nh li rng mnh m hn n, n s bo l mnh n cp chic hn ca n!". "Liu ngi con gi ny c chu ng c khng" My pht sau chng li t nh: "Khng, khng chu ni u; nhng ngi nh th khng chu c u! H khng bao gi chu c...". V chng ngh n Sonya. Mt lung hi mt t ca s la vo. Bn ngoi, nh sng du xung. Chng bng v ly m v ra ngoi. D nhin chng khng th, m cng khng mun lo ngh n tm trng bnh tt ca mnh. Nhng tt c ni lo lng lin min v cn khng hong tinh thn y khng th khng li nhng hu qu. V s d chng khng ln cn st li b tht s c l cng chnh l v tm trng lo u khng ngt y vn cn nng chng ng vng trn i chn, vn khin chng tnh to,
Trang 340/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
nhng hnh nh mt cch gi to, nht thi. Chng i lang thang khng ch ch. Mt tri ang ln. t lu nay, chng bt u cm thy lo u khc thng. Trong mi lo u y khng c g tht da dit, nung nu cho lm; nhng n to ra mt ci g trng tn, vnh cu, chng tin cm thy mi lo u lnh lo y t kh y s ko di ht nm ny qua nm khc khng cng, chng mng tng n cuc sng vnh hng trn "khong khng gian hp c my tc". Chiu xung, cm gic y thng li bt u giy v chng mnh lit hn na. - y, c c nhng lc nhu nhc ht sc ngu xun, thun tu nhc th nh vy, l thuc vo mt bui mt tri ln no y, th sao trnh khi lm nhng vic ngu ngc! Khng nhng n tm Sonya, m li cn n tm c Dunia na cng nn. - Chng hn hc lm bm. C ai qut gi chng, chng ngoi li, Lebeziatnikov ang chy v pha chng. ng th tng tng xem, ti va li ng ng, ti i tm ng y. ng th tng tng m xem, b y thc hin nh tht: b y dt con i ri! Ti vi Sofia Xemionovna cht vt mi mi tm c. B y ang nh chic soong g nhp bt l tr nhy ma. Chng n khc. H dng li cc ng t ng v trc cc ca hng. Mt m ng ngu xun chy theo h. Ta i i. - Cn Sonya? - Raxkonikov lo lng hi trong khi ro bc theo Lebeziatnikov. - Tht nh in nh di. Ngha l khng phi Sofia Xemionovna nh in nh di m l Katerina Ivanovna y; v chng c Sofia Xemionovna na cng nh in nh di. Cn Katerina Ivanovna th in di hn hoi ri. Ti xin ni vi ng l b ta lon c hon ton. Ngi ta s bt h vo s cnh st. ng c th hnh dung vic s c tc dng nh th no... By gi b y ang ngoi knh, u cu X, ch cch nh Sofia Xemionovna mt qung. Gn y thi. Trn b knh, cch u cu khng xa v ch cch ch Sonya tr c hai nh, c mt m ng ang xum xt li. ng hn c l nhng a tr, trai c gi c. ng trn cu nghe thy ging ni khn khn: t qung ca Katerina Ivanovna. V qu nhin l mt cnh tng k quc c sc thu ht m ng ngoi ph. Katerina Ivanovna mc chic o di c, chong khn san bng d, u i chic m rm rch nt vo sang mt bn trng khng cn ra ci hnh th g na. B ta qu nhin lon tr hn hoi ri. B mt nhc th hn hn. Gng mt ho lao thiu no ca b trng au n hn bao gi ht, hn na ngoi ph, di nh nng, ngi ho lao bao gi trng cng au yu v tiu tu hn nh, nhng b vn gi trng thi phn khch, mi lc mt thm cu bn. B xng vo my a tr qut mng chng, nn n chng, by cho chng nhy ra sao, ht nhng g ngay trc mt m ng, quay ra ging gii cho chng hiu ti sao li cn phi th, pht ngn ln trc ci c chm hiu ca chng, nh p chng... Ri cha by v xong, b quay ra ni vi m ng; h thy ngi n mc hi kha kh mt cht dng li xem, b ta lp tc quay ra phn trn cho h r y l nhng a tr "con nh qu phi, thm ch c th ni l qu tc thng lu na" m by gi n nng ni ny y! Nu nghe trong m ng c ting ci hay mt cu ni g c khch bc, b lp tc xn vo nhng k xc xc v bt u chi nhau vi h. C my ngi ci tht, my ngi khc lc u; ni chung ai ny u t m mun xem cnh ngi n b in vi l tr s st. Ci ng m Lebeziatnikov c ni n
Trang 341/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
th lc by gi khng thy u, t nht l Raxkonikov khng nhn thy, nhng thay cho ting g soong Katerina Ivanovna bt u v hai bn tay kh t vo nhau nh nhp bt Polenka ht, cn Lena v Kolia th nhy ma; ng thi chnh b ta cng ct ting ht m theo, nhng h c ht c n nt th hai l mt cn ho au n li ni ln ct t ngay ging ht khin b tuyt vng nguyn ra bnh ho cht tit v thm ch cn khc na. Lm cho b bc tc hn c l ting khc v ni s hi ca Kolia v Lena. Qu nh Lebeziatnikov ni, b ta c gng trang phc cho l tr theo kiu nhng ngi i ht rong. B cho a con trai i mt chic khn lm bng th vi g v trng lm mt ngi Th nh k. Nh khng cn gi trang phc cho Lena; n ch i chic m chp bng lng lc ca m ma ng Xemion Zakharovich, c cm mt mnh lng iu trng t i b ni Katerina Ivanovna li v lu nay vn ct trong rng, coi l bo vt ca gia nh. Polenka th mc chic o di thng ngy. N c nhn m rt r v ng ngc, khng ri m mt bc, c nut nc mt. N cng on chng c rng m n in, v lun lo lng a mt nhn quanh. ng ph v m ng lm cho n s khip va i. Sonya lo o theo sau Katerina Ivanovna m khc lc, pht pht li van xin b v nh. Nhng Katerina Ivanovna khng h lay chuyn. - Thi i Sonya, thi i! - b ni nhanh, ging hp tp, va ni va ho v th hn hn. - Con chng bit con van xin ci g u, con nh a tr y. D bo l d khng tr v nh con m c say ru y na u m. C cho mi ngi, cho c thnh Petersbung ny thy cnh con ci mt ngi qu tc sut i trung thnh phng s Nh nc, v c th ni l cht trong khi tha hnh nhim v, phi i hnh kht ra sao. - Katerina Ivanovna c th gi tng tng ra rng chng mnh "cht trong khi tha hnh nhim v, v c nhm mt tin vo chuyn hoang ng . - Phi cho ci tn tng qun khn nn y thy r. M con ngc lm, Sonya : by gi nh c cn g m n na u, con th xem? M con d y o nh th l ri, d khng mun th na u! , Rodion Romanovich, cu y ! - B cht trng thy Raxkonikov, lin reo ln v lao v pha chng, - Xin cu lm n ging gii cho con b ngc nghch nh ti hiu rng khng cn c cch g na u! Ngay nh bn ht rong cng kim c tin; cn nh m con ti th ai cng phn bit c ngay, h s bit ngay chng ti l mt gia nh qu phi c qu, sa c l vn phi i hnh kht, ri ci tn tng qun y s b cch chc cho m xem! Ngy no chng ti cng s n ht di ca s lo ta, v khi no hong thng ng gi, ti s qu xung, cho l tr ng ra trc v ch cho Ngi xem: "Ly Cha chng con, xin ngi che ch!". Ngi l cha ca nhng k ci ct Ngi rt khoan dung, Ngi s che ch m con ti, cu s thy, cn nh vin tng qun kia th Ngi s... Lena! Tenez - vous droitel (l). Cn thng Kolia, chc na my phi nhy li y. Sao my khc? Li khc ri! Th my s ci g, ci g no, thng ngc kia! Tri i! Ti bit lm n th no vi chng n by gi, cu Rodion Romanovich? Cu khng bit ch chng n ngu di lm kia Con ci nh th th cn bit lm n th no c! B ta sut khc (nhng vn khng ngt ni lin thong), ch cho chng xem my a tr ang khc tht tht. Raxkonikov cng c th khuyn gii cho b ta v nh. Chng cn mong tc ng vo lng t i, ni rng b ta m li i ht rong gia ph nh bn quay phong cm th khng tin, v b sp sa lm hiu trng mt trng k tc dnh cho con gi qu tc... - Trng k tc, ha - ha - ha! R kho ho huyn! - Katerina Ivanovna tht ln. My ting ci li chun thnh mt cn ho d di, - Khng, Rodion Romanovich gic m y qua ri! Mi ngi u rung b m con ti ri! Cn ci tn tng qun y... Cu , ti nm mt l mc vo u hn, - y, trong cn phng gia nhn va ng c mt l mc t bn t giy ghi tn
Trang 342/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
nhng ngi ra vo: ti n ghi tn ri cm lun l mc nm hn, xong ti b chy. i, h tin, tin qu! Nhng thi, nh tot vo, by gi ti s t tay nui chng, khng thm xin x a no ht? M con ti lm kh n th l ri! - B tr Sonya - Polenka, my xin c bao nhiu ny gi, a xem no? Sao? C thy ch c hai c-pch ? Tri i, chng tht t mt! Chng chng bun cho, ch chy theo, th li ra m xem! , ci thng ngm kia ci ci g th? - B ch mt ngi ng trong m ng - Cng ch v ci thng Kolia n ti d qu, n kh vi n! Con lm sao th Polenka? Phi ni ting Php vi m ch, Parlez - moi francais(2). M dy cho con ni, con thuc c my cu kia m! Nu khng th ly g cho ngi ta phn bit c cc con l con nh t t, c gio dc, ch tnh khng phi nh bn ht rong; chng ta c i ht nhng iu th tc g u, ta s ht mt bi tnh ca cao qu... A phi! Ht g by gi nhi? Cc ngi c ngt li ti mi, trong khi... y, cu Rodion Romanovich , chng ti dng li y chn xem nn ht bi g, - ht bi g cho thng Kolia n cng ma theo c... v cu th tng tng xem, chng ti ra i th ny m chng c chun b g c; phi lm th no bn nhau tp dt tht chu o ri s ra i l Nevxki: y mi c nhiu ngi thng lu, h s ch n chng ti ngay. Lena bit ht iu "Khutorok"... Nhng lc no cng "Khutorok", "Khutorok", ai m ch ht c bi y! Chng ta phi ht bi g t nh hn nhiu kia... No, con c ngh thm c bi g khng, Polenka, t nht con cng phi gip m vi ch! Ch nh li i ht bi "Anh phiu k chng gm" hay sao? , ta s ht bi "Cinq sous"(3) bng ting Php. M dy cho cc con ri kia m, dy ri. Ci chnh l ht bng ting Php th h s thy ngay cc con l con nh qu tc, nh th s cm ng hn nhiu... Li cn c th ht: "Malborough s en va-t-en guerre" na! ng l mt bi ht tr con, cc nh qu tc nh no cng ru con bng bi y. "Malborough s en va-t-en guerre Ne saint quand revienda(4) B ct ting ht... - Nhng khng, ht bi "Cinq sous" hn? No, Kolia, chng tay cnh sn nhanh ln, cn con, Lena, con cng quay mt sang pha kia ka, m vi Polenka s v tay ht theo. Cinq sous, cinq sous Pour monter notre mnage...(5) - H - th - h! - Ci c my ting b li ho ln mt trng. - Nn o li, Polenka, vai chy xung ri kia, - b hn hn ni qua trn ho. - By gi cc con phi n mc cho tht ng n, i ng cho tht chng chc mi ngi thy r cc con l con nh qu phi. bo l xuching phi may di hn m phi xp hai ln vi vo! Th m do y con Sonya li c ni i ni li l: "Ngn na vo, ngn na vo", thnh th by gi trng con b khng cn ra ci g na... Ka, li khc c l ri! Sao m ngc th h, vic g m khc? No, Kolia, bt u i, nhanh ln, nhanh ln, nhanh ln! , thng b tht khng sao bo c! Cinq sous, cinq sous... Li mt tn lnh! Ny, anh cn ci g h? Qu nhin c mt vin cnh binh ang r m ng len vo. Nhng va lc y c mt vin cng chc b v trc nm mi tui, mc phm phc c chong thm o ca-pt, c eo hun chng (iu ny lm cho Katerina Ivanovna rt hi lng, v cng c nh hng i vi ngi cnh binh), tin n gn v lng l a cho Katerina Ivanovna mt t giy bc ba rp mu xanh
Trang 343/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
l cy. Gng mt ng ta l v thng xt chn thnh. Katerina Ivanovna cm ly t giy bc v ci cho ng ta mt cch l , thm ch trnh trng na. - Xin a t ngi, - b ta m u, ging trch thng, nhng nguyn nhn buc chng ti... cm ly tin, Polenka. Con thy khng, vn c nhng ngi cao thng v ho hip sn lng gip mt ngi n b qu tc ng thng trong cn hon nn. Tha ngi, trc mt ngi l nhng a tr m ci, con nh qu phi, hn na c th ni l c lin h vi nhng nh qu tc thng lu vo bc nht... Th m ci tn tng qun y c ngi n chim gi... lo ta dm chn dm cng ku l ti n quy ry lo ta... "Bm quan ln, ti ni th, xin quan ln che ch cho l tr m ci, v quan ln vn bit r m m ng Xemion Zakharovich nh ti, v v mt k n mt nht trong nhng k n mt vu khng con gi ca nh ti ngay hm nh ti mt..." Li tn lnh kia! Xin ngi che ch cho vi! - B ku ln, van xin vin cng chc, - sao tn lnh kia c xn vo ti th ph Mesanxkaya chng ti gp phi mt tn nh th, phi trn ln y... th vic g n my no, ngc! - V ngoi ph cm khng c th. Xin dng lm mt th thng. - Chnh my khng ra ci th thng g th c! Tao i th ny cng nh nhng ngi ht rong thi, vic g n my? - V vic ht rong th phi c giy php, cn nh b th b dng b nh th lm phin nhiu ngi qua ng. B ng u ? - Giy php? - Katerina Ivanovna go ln. - Ti va mi chn ct chng ti sng nay th lm g c giy php! - B i, b i, xin b bnh tm li! - Vin cng chc m u: - Ta i i, ti s a b v. y ng ngi th khng tin... B ang m... - Tha ngi, th ngi, ngi khng bit g ht - Katerina Ivanovna qut ln, - Chng ti s ln i l Nevxki... Sonya! Sonya! N u ri th? Cng khc nt? Ka cc ngi lm sao c l th... Kolia, Lena, cc con chy i u? - Bb bng hong ht ku ln, - i, l tr kh di ny! Kolia, Lena, chng n chy i u th khng bit? S l Kolia v Lena, s khip va i trc m ngi hiu k v nhng li qut mng ca ngi m in r, ri cui cng li thy ngi cnh binh n, hn l bt chng mang i u khng r, bng nh bn trc vi nhau, cm tay nhau cm c chy. B Katerina Ivanovna khn kh va ku khc va m b theo chng. B ta va chy va khc v th hn hn, trng tht k quc v thng tm. Sonya v Polenka cng chy theo b ta. - Bo chng n tr li i, Sonya, bo chng n tr li! Chao i, con ci ngu di, bt hiu n th th thi! - Polenka? Bt chng n li... Ch v chng my, m mi... B ang mi chy bng vp chn ng nhoi ra. - Ng bt mu ra ri! Tri i! - Sonya ci xung ngi b, ku ln. Ai ny u chy li xm quanh.
Trang 344/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Raxkonikov v Lebeziatnikov trong s nhng ngi chy n trc tin; vin cng chc cng hp tp chy li v sau ng ta l vin cnh binh. Hn cu nhu: "Ch, m kip!", v khot tay bc bi, cm thy trc rng cu chuyn tr nn ry r. - i i i i! - hn xua ui nhng ngi ang chen chc xung quanh. - Sp cht ri? - C ai ku ln. - B ta in! - mt ngi khc ni. - Ly Cha cu ch! - mt ngi n b va lm du thnh va ni. - gi c hai a tr nh li cha? dn v kia ri, c ch bt chng li c ri... xem ka, l nhi con! Nhng khi nhn k Katerina Ivanovna, h thy r khng phi b vp vo bt mu ra nh Sonya tng, vng mu nhum lt ng l mu c t trong ngc b ra. - Ci ny th ti bit, ti tng trng thy, - vin cng chc ni nh vi Raxkonikov v Lebeziatnikov, - bnh ho lao y: mu c c ra lm cho ngi bnh nghn th. Ti c ngi b con, cch y khng lu ti c c chng kin, mu c th th ra n mt cc ri... t nhin th ra... Nhng bit lm th no y, b y cht ngay by gi th sao? - a v y y, v nh ti! - Sonya van ln, - ti ng ny ny... Kia, nh ti kia, cch y hai nh... V nh ti, nhanh ln, nhanh ln! - nng vt v van ni mi ngi. - Mi bc s cho vi... Tri i! Nh ngi cng chc ra sc gip , mi vic cng thu xp c kh n, ngay c vin cnh binh cng khing h Katerina Ivanovna mt tay. Khi h khing c vo nh Sonya, b ta hu nh ngi hp hi. H t b ln ging. Mu vn cn chy, nhng b ta hnh nh bt u hi tnh. Ngoi Sonya ra, cng bc vo phng mt lc c Raxkonikov v Lebeziatnikov, ngi cng chc v vin cnh binh. Trc khi khing vo phng vin cnh binh ui m ng i - trong s c my ngi theo vo n tn ca - bt h phi gii tn. Polenka cm tay Kolia v Lena dt v. Hai a b run cm cp v khc tht tht. nh ng Kapernaumov cng c ngi chy xung: ch thn ng ta, chn th tht, mt th cht, hnh th c qui, ru m v tc mc dng ng ln tng chm tua ta; v ng ta, mt hnh nh ngy xa b mt phen hong s thi qu nn c gi mi v hong s y, v my ngi con ca h nt mt cng ra nh g v lun lun phi ngc nhin, ming h hc. Gia m cng chng y t nhin thy c Xvidrigailov xut hin. Raxkonikov ngc nhin nhn hn, khng hiu hn t u xut u l din ra v khng nh l c thy hn ng trong m ng. H ni chuyn mi bc s v linh mc. Ngi cng chc tuy c th thm vi Raxkonikov rng mi bc s by gi hnh nh cng v ch, nhng vn n cn cho ngi i mi. Chnh Kapernaumov lnh ly vic . Trong khi Katerina Ivanovna th li c u mu tm cm. B a i mt au n, nhng chm ch v soi mi nhn Sonya ang ly khn tay lau nhng ht m hi trn trn b, mt ti mt, ngi run ly by; cui cng b nh nng ngi dy. H hai bn t b ngi trn ging.
Trang 345/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- My a b u? - b ni, ging yu t. - Con a chng v ri ch Polenka? i con ci ngc qu? Ti sao cc con li b chy... i! Mu li a ra trn di mi kh ho ca b. B a mt nhn quanh mt lt. - Th ra phng con nh th ny y, h Sonya! D cha n con ln no... d phi... - B nhn Sonya, au n - M con d ht ht mu ca con ri Sonya ... Polenka, Lena, Kolia, li y... y, chng n y, Sonya ng c y, con nhn ly chng... d trao cho con... cn d th ht ri... v hi mn! Ha!... Cc ngi bung ti ra, t nht cng cho ti cht cho yn... H li b nm ln gi. - Ci g? Linh mc ? Khng cn... Tin u m tha thi th? Ti khng c ti g! Khng ra ti th Cha cng phi tha cho ti... Chnh Cha cng bit ti au kh n th no... Cn Cha khng tha th cng chng cn! Katerina Ivanovna mi lc mt lm vo trng thi m sng vt v. Thnh thong b git mnh, o mt quanh phng, nhn ra mi ngi trong khong mt pht, nhng tnh c mt lt ri li m man ngay. B th kh kh kh nhc, nghe nh c ci g lc xc trong c. - Ti ni vi lo y: "Bm quan ln..." - b tht ln, c mi ting li dng li th, - Ci m Amalya Ludvigovna y... Chao i, Lena; Kolia! Hai tay chng cnh sn, nhanh ln, nhanh ln, gliss - gliss, pas-de-basque!(6). Cp gt giy xung... Phi cho duyn dng con . Du hast Diamanten und Perlen...(7). Th no na nh? Gi ht c bi ny... Du hast die shousten Augen Madchen, was wilist du mehr(8) Phi ri, ch cn g na! Was wilist du mehr, - ri n phi ngh ra ch, ci thng n y. phi, th ny na ch: Di nng tra oi ! Trong mt thung lng... min Dagetxtan(9) i hi xa m yu qu... M yu n m say bi tnh ca ny, Polenka ! con bit khng, cha con... hi sp ly m, vn ht... i, nhng ngy y! Gi by gi m con mnh ht bi ny! No, sao nh, sao nh... m qun i mt... ka cc con th nh li xem no, th no nh? - Katerina Ivanovna xc ng n cc im; b c sc nhm dy. Cui cng, b ct ging khn khn, t on the th ln nghe m rn c ngi, c ht c mt ting li th hn hn, v nh mi lc mt thm s hi. Di nng tra oi ! Trong mt thung lng... min Dagetxtan Mt mnh ch trong ngc... - Bm quan ln! - b bng tht ln mt ting x rut x gan, nc mt chy rng rng, - Xin quan ln che ch l tr m ci! Ngi cn nh s tip i n cn ca m ma ng Xemion Zakharovich... C th ni qu tc thng lu na l khc! Ch! - b git mnh, cht tnh li v
Trang 346/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
a mt nhn mi ngi v nh kinh hi, nhng ri b nhn ngay ra Sonya. - Sonya, Sonya! - b ni, ging du dng v u ym, nh th ly lm l sao li c nng trc mt. - Sonya yu qu, con cng y ? H li b ngi dy. - Thi! n lc... Vnh bit cuc sng o y! Con nga kh kit sc ri! N cht to - o oi ri! - b tht ln, ging tuyt vng v hn hc, ri bung u ri phch xung gi. B li m man, nhng cn m cui cng ny khng lu. Khun mt v vng, kh ho ca b bng nga hn ra pha sau, ming h hc ra, hai chn rn thng . B th ht ra mt ting di dng dc v tt ngh. Sonya gieo mnh ln xc b, ang hai tay m chm ly v lng ngi i, u np vo lng ngc kh ho ca ngi cht. Polenka sp xung hn chn m, khc nc n. Kolia v Lena, vn cha hiu vic g va xy ra, nhng cng linh cm thy mt iu g rt khng khip dang c hai tay m ly nhau, mt nhn trng trng vo mt nhau, v bng nhin cng mt lc h ming ra v cng ct ting ht ln. C hai u vn n mc nh phng tr: mt a i khn Th, a kia di m chp cm mnh lng iu. Khng bit lm th no m tm "bng khen" kia li bng dng trn ging, bn cnh Katerina Ivanovna, n nm y, ngay bn gi; Raxkonikov trng thy. Chng ra ng ca s. Lebeziatnikov vi v ra theo. - Cht ri! - Lebeziatnikov ni. - Rodion Romanovich, ti c cu chuyn nh cn ni vi cu, - Xvidrigailov li gn ni. Lebeziatnikov lp tc nhng ch cho hn v lch thip lng i. Xvidrigailov du Raxkonikov ang ngc nhin ra mt gc xa hn na. - Tt c nhng mn phin phc ny, ngha l vic chn ct ny n, ti s lo liu ht. Cu cng bit y, vic ny s tn tin, m ti th c ln ni vi cu l ti c mt s tin tha. Hai a nhc kia vi con Polenka th ti s cho vo mt c nhi vin no kha kh v cho mi a mt s vn l mt nghn ri rp ch cho n khi chng thnh nin, Sofia Xemionovna c th yn tm hon ton. Vi li ti cng s ko c ta ra khi cnh lm than, v c ta l mt ngi con gi tt c phi khng no? y y, th th xin cu ni li vi Avdotia Romanovna rng ti s dng s tin mt vn rp ca c y nh th y? - ng ra tay lm mt vic ngha nh th c mc ch g? - Raxkonikov hi. - Ch - ! Tht l ngi a nghi! - Xvidrigailov ci xo. - Th ti bo l s tin y ti khng cn n m li. Th sao, cu khng th tin rng ti c th ch v nhn o, th thi, hay sao? V b ta u phi l mt "con rn" (lo gi ngn tay ch vo gc phng ni ngi cht ang nm) nh mt m gi cho vay li no y. y cu cng phi tha nhn rng, y, tht th " cho Lugin sng m lm nhng vic b i, hay cho b ta phi cht?". V nu ti khng gip, th Polenka chng hn, cng s i theo con ng thi m... Lo ni my cu vi mt v ci ct ranh mnh, nh mt ngi ang nhy mt ra hiu,
Trang 347/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
trong khi vn nhn Raxkonikov khng ri mt. Raxkonikov ti mt i ngi lnh tot ra, khi nghe chnh nhng cu mnh ni vi Sonya. Chng hp tp li li v ngy di nhn Xvidrigailov. - T - ti sao... ng li bit? - Chng thu tho, th khng ra hi na. - Th ti y, bn kia vch, ti tr nh madame Resslich m li. Bn ny l ng Kapernaumop, bn kia l madame Resslich mt ngi bn c rt tn tu vi ti. Ti l ch lng ging y . - ng? - Ti, - Xvidrigailov ni tip, ci rung c ngi ln, - v ti c th ly danh d m ni vi cu, cu Rodion Romanovich thn mn , rng ti thy cu c nhng ci th v l thng. Ti bo l chng ta s kt thn vi nhau m, ti ni trc vi cu nh th. V y chng ta kt thn. Ri cu s thy ti l ngi d tnh nhng no. Cu s thy rng vi ti cu cn c th sng c lm... Ch thch
(1) ng cho thng (ting Php) (2) C hy ni ting Php vi ti (ting Php) (3) Nm xu (ting Php) (4) Malborough i nh gic khng bit bao gi s v (5) Nm xu, nm xu, chng ti thu xp nh ca. (6) Nhng danh t v o (ting Php), ch hai bc nhy (7) C c kim cng v ngc trai (ting c) (8) C c i mt p nht i. C gi kia i, c cn mun g hn na (ting c) - Th ca Henrich Heine (sao khng c ng) (9) Th ca Lermontov
Trang 348/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 30
Raxkonikov bt u sng qua mt thi gian k l: nh th mt mn sng m bng bung xung trc mt chng v giam hm chng trong mt cnh c n nng n, khng li thot. Lu mi v sau, khi nh li thi gian ny, chng mi hiu ra rng thc ca chng i khi nh lu m hn li v c th, tr mt vi qung h ngn, ko di mi cho n tai ho cui cng. Chng hon ton thy r rng trong thi gian y chng nhm ln rt nhiu, chng hn v thi gian v thi hn xy ra mt vi s vic; t nht l v sau, khi nh li v c gng l gii nhng k nim y, chng bit thm nhiu v bn thn mnh, nh nhng ti liu do ngi khc cng cp cho. Chng hn, vic ny th chng li ln vi vic n; c vic chng cho l hu qu ca n mt s kin no ch c trong tng tng ca chng m thi. i khi chng bng thy bn chn lo lng mt cch au n kh s, thm ch cn m ra s st hong ht na. Nhng chng nh li rng cng c nhng pht, nhng gi, v c l c nhng ngy na, chng hon ton dng dng; tm trng n vi chng nh i lp vi tm trng s hi v trc, n ging nh trng thi dng dng bnh tt ca mt s ngi hp hi. Cn ni chung th trong nhng ngy cui cng ny chnh chng cng li dng nh c gng trn thot cho khi hiu mt cch mnh mn v trn vn tnh cnh ca mnh; mt s s kin lin quan n cuc sng hng ngy, vn i hi c gii thch ngay, c bit khin chng kh tm; nhng chng s sung sng bit chng no nu c gii thot, c trn khi nhng mi lo u mc du trong tnh cnh chng m qun lng nhng mi lo u y th c th lm vo nguy c dit vong hon ton khng sao trnh khi. Lm cho chng lo s nht l Xvidrigailov; thm ch cn c th ni rng chng dng nh ch ngh n Xvidrigailov na thi. T khi Xvidrigailov ni ra nhng li l qu r rng v qu nguy him i vi chng trong cn bung ca Sonya, trong gi lm chung ca Katerina Ivanovna, ging t tng thng ngy ca chng dng nh ri lon i. Nhng mc du s kin mi ny lm cho chng lo lng n cng cc, Raxkonikov hnh nh vn khng vi tm cch l gii n. Thnh thong, khi bng dng tnh c n mt khu ph xa vng, ho lnh no, ngi trong mt tim ru thm hi no , mt mnh mt bn suy ngh min man, v hu nh cng khng nh ti sao mnh li n y, chng bng sc nh n Xvidrigailov: chng bng lo lng nhn thc c mt cch qu r rng l phi thng lng vi con ngi y cng sm cng tt, v quyt nh dt khot nhng g c th quyt nh c. C ln i lang thang ra ngoi ca , chng li cn mng tng rng mnh ra y i Xvidrigailov v hai ngi hn gp nhau y Mt ln khc, gn tng sng chng thc dy th thy mnh nm gia t, cnh nhng bi rm, v hu nh khng hiu sao mnh li y. V chng trong khong hai ba ngy sau ci cht ca Katerina Ivanovna chng c hai ln gp Xvidrigailov, ln no cng hu nh gp ngay trong phng Sonya, chng gh vo y lm g th chnh chng cng khng r, v ln no cng ch gh khong mt pht. Ln no hai ngi cng trao i vi nhau vi cu vn tt, v khng bao gi ng n ci im chnh yu, nh th t nhin gia hai ngi c mc c vi nhau l tm thi khng ni n vic . Xc Katerina Ivanovna vn cn qun trong quan ti. Xvidrigailov chy ngc chy xui lo liu cho m tang. Sonya cng rt bn. Ln gp sau cng, Xvidrigailov cho Raxkonikov bit rng v my a con ca Katerina Ivanovna th lo thu xp xong xui u vo y c; nh c quen ni ny ni n, lo tm c my nhn vt gip lo gi ngay c ba a tr m ci vo nhng vin c nhi rt thch hp vi chng; nhng mn tin k
Trang 349/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
qu cho chng cng gii quyt c nhiu vic v tr m ci m c vn th gi d hn con ci hng bn cng nhiu. Lo cn ni thm nhng g g v Sonya, ha c dp s thn hnh n gp Raxkonikov v ni qu l "mong c bn bc vi chng; c nhng vic rt cn ni chuyn vi chng...". Cu chuyn gia hai ngi c trao i phng mc o, u cu thang. Xvidrigailov nhn m m vo mt Raxkonikov ri sau mt lt im lng, t nhin h ging xung hi: - Ny, Rodion Romanovich, sao trng cu thng tht th? Tht y! Cu nghe, cu nhn, nhng xem ra th hnh nh cu khng hiu g ht. Cu phi can m ln. y, ta ni chuyn mt cht: ch tic l ti ang bn qu: vic mnh ln vic ngi... Ch, Rodion Romanovich, - lo bng ni thm. - ngi ta ai cng cn khng kh, khng kh... trc ht phi c khng kh! Lo bng n ra mt bn nhng li cho ng linh mc v ngi gip l ang i vo. H n lm l cu hn. Theo yu cu ca Xvidrigailov, l cu hn c c hnh hai ln mt ngy ng nghi thc, Xvidrigailov b i. Raxkonikov ng yn suy ngh mt lt ri theo ng linh mc vo phng Sonya. Chng ng trn li vo, l cu hn bt u, lng l nghim trang, bun b. T hi cn b, chng c mt cm gic nng n, mt ni s hi thn b khi ngh n ci cht v cm thy n ln qut u y; v li lu chng khng d l cu hn no. Hn na y cn c mt ci g khc, qu khng khip, ng lo s. Chng nhn my a tr: chng u qu bn quan ti. Polenka khc. Sau lng chng, Sonya cu nguyn se s; hnh nh nng ang rt r khc thm. "Ra trong my ngy nay nng khng nhn ta ln no v khng ni vi ta mt li no" - Raxkonikov cht ngh. nh nng chiu vo phng sng rc; khi trm hng bay cun ln nghi ngt; ngi linh mc c: "Xin cha ban cho bng an". Raxkonikov ng d sut bui l. Khi lm du ban phc lnh v co t ra v, ngi linh mc a mt nhn quanh, v k l. Sau bui l Raxkonikov n cnh Sonya. Nng bng cm ly hai tay chng v gc u vo vai chng. C ch gin d y khin Raxkonikov ht sc kinh ngc; chng cn thy n k quc na: l tht, nng khng cht no thy gh s khng my may thy kinh tm chng, tay nng khng h thong run ln cht no! y qu tht l lng nhn nhc khng b bn. D sao cng l ngh ca chng. Sonya khng ni g ht. Raxkonikov xit tay nng ri ra v. Chng thy lng nng tru. Gi gi pht ny c th b i u m sng mt mnh, d c phi sng nh th sut i chng na, th chng s cho mnh l ngi dim phc. Nhng kh mt ni trong thi gian gn y, tuy hu nh lc no chng cng mt mnh, nhng chng khng sao cm thy mnh c ngi ring li vi mnh c. C nhng ln chng tnh c ra ngoi thnh, bc ln con ng thin l, thm ch c ln chng cn n mt khu rng nh na; nhng nhng ni y cng ho lnh vng v, th chng li dng nh cng cm thy mt ci g gn gi v ng lo s ang ln qut u y, mt ci g khng hn l gh rn, nhng hu nh rt ng bc mnh, thnh th chng hi h tr v thnh ph, tr trn vo m ng, gh vo qun ru, qun gii kht, i ra ch tm tm hay ch Hng Rm. y chng thy chu hn v hu nh c n na. Trong mt qun ru, vo lc x chiu, khch kha ang ht. Chng ngi nghe h ht sut mt ting ng h v nh rng mnh cn thy thch th na. Nhng v sau chng li bng m ra lo lng; c nh th lng tm bt u cn rt chng. "y, mnh ngi nghe ht th ny, nhng
Trang 350/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
vic mnh ang cn lm c phi th u! Chng thong ngh. Nhng ri chng li hiu ngay ra rng khng phi ch c iu ny khin chng lo lng, cn c mt ci g i hi phi gii quyt ngay khng chm tr, nhng ci th khng th no l gii c m cng khng th no din t ra bng li c. Tt c u ri bt li thnh mt cc. "Khng, th ny th th phi tranh u cn hn, th mt ln na phi ng u vi Porfiri, vi Xvidrigailov cn hn... Sao cho chng c c mt li thch thc no, mt k no tn cng ta... Phi! phi!" Chng ra khi qun v cm c i tht nhanh, gn nh chy. Ngh n m v Dunia, khng hiu sao chng bng thy s cung cung ln. Chnh m y, khi gn tng sng, chng thc gic gia nhng khm cy rm trn o Krextovxki, ngi st run cm cp; chng v n nh th tri sng. Ng c my ting th cn st qua khi, nhng chng thc dy mun: lc by gi hai gi tra. Chng sc nh ra rng hm nay chnh l ngy chn a ma Katerina Ivanovna, v ly lm mng rng mnh khng n d. Naxtaxia a thc n ln cho chng; chng n ung rt ngon ming, gn nh ngn ngu. Tr c chng mnh mn hn, chng thy bnh tnh hn ba ngy gn y. Thm ch chng cn thong ly lm l v nhng cn hong s cung cung trc y. Ca m, v Razumikhin bc vo. - n y h, th tc l khng m! Razumikhin ni, vi ly chic gh v ngi vo bn, i din vi Raxkonikov. Anh ang lo, v cng khng c mun giu ni lo y. Anh ni nng c v bc bi r rt, nhng ni t tn, khng cao ging. C th ngh rng anh va ny ra mt nh g ring, mt nh c bit na l khc. Anh m u, ging c quyt: - Cu , mnh th mnh k xc c l cc cu, nhng c theo nhng iu hin nay mnh thy c th r rng l mnh khng th hiu mt t g; xin cu ng tng mnh n y ct vn cu, mnh nh tot vo! Mnh khng cn! By gi d cu c th l ht nhng chuyn b mt ca cc cu vi mnh, c l mnh cn khng thm nghe na l khc, mnh s nh tot mt bi m b i. Mnh ch n t mnh nghim li cho tht dt khot; trc ht l c tht cu in hay khng? y cu cng thy; c ngi tin chc rng (y, nhng ngi y l ai th cu cng bit) c l cu in hay sp pht in n ni ri. Mnh th tht vi cu l chnh mnh cng c chiu mun xiu v kin ny kh mnh, trc ht l cn c vo nhng hnh ng ngu xun v c phn kh ca cu (nhng hnh ng y khng th no ct ngha c) v sau na l cn c vo cch cu c x vi m v em cu gn y. Nu khng phi, l mt thng in th ch c mt con quai vt, mt tn n mt mi c th x vi h nh cu; vy phi kt lun rng cu l mt thng in... - Cu gp h lu cha? - Va gp xong. Th cn cu th khng gp h t lc no? Cu ln i ng no m mt mt th, cu th ni xem mnh n tm cu ba ln m khng gp. M cu m kh nng t hm qua. B c nh n thm cu; Avdotia Romanovna ra sc can ngn nhng b c mt mc khng chu nghe, c bo: "Nu n m, nu n b lon c, m m n khng sn sc n th cn ai?" Th l mnh vi Avdotia Romanovna, phi a b c n y, v khng l mc b c i mt mnh? Sut dc ng, mi cho n khi vo st ca nh cu chng mnh c van xin b c yn tm. Vo nh, ch thy cu u c; b c ngi ch ny y. B c ngi nh th n mi pht, Avdotia Romanovna vi mnh th im lng ng cnh. B c ng dy ni: "N i u vng, th tc l n vn kho; nhng qun c m, lm m m phi ng ca xin cht tnh thng nh
Trang 351/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
xin ca b th th tht l ngang chng v ng h thn". B c tr v nh v nm xung ging, by gi ang st: "Ti bit n c th gi n vi ngi ca n" b c mun ni "ngi ca n" y l Sofia Xemionovna, v hn th hay tnh nhn ca cu g y, t cng khng bit na. Va ri t lp tc n nh Sofia Xemionovna v t mun tm bit cho tng tn, - t n th thy mt c quan ti t trong nh, l tr th khc. Sofia Xemionovna ang m th o tang cho chng. Cu th chng thy u c. T xem mt lc, xin li ri ra v, thut li s tnh cho Avdotia Romanovna r. Th ngha l tt c nhng chuyn kia u nhm nh ht, chng phi ngi ca cu g st, ng hn c l cu in. Nhng n y th li thy cu ngi chn tht b ngn ngu nh th ba ngy khng n. C cho rng ngi in cng vn n nh thng, nhng mc du cu cha ni vi t cu no, t cng thy ngay l cu khng in! T sn sng th nh vy. G th g ch nht nh l khng in. Cho nn ma qu bt tt c bn cu i cho rnh, v y c mt iu b n, mt chuyn b mt g y; cn nh t th t khng hi u m i vt c ngh cho ra nhng chuyn b mt ca cc cu. Cho nn t ch gh qua chi cu dm cu, - anh ng dy, kt lun - Cho n h d, cn by gi th t bit t phi lm g ri! - Th by gi cu nh lm g? - By gi t nh lm g th c vic g n cu? - Xem chng y, ri cu s quay ra ru ch mt thi! - Sao... sao cu li bit? - Thi i, c g m chng bit. Razumikhin lm lng mt lt. - Cu xa nay vn l ngi c tr xt on rt tinh v cha bao gi, cha h in bao gi c, anh bng ni, ging, nhit thnh. - ng th y: t s ung ru! Thi, t v nh? - on anh quay gt i. - u hm kia th phi, ti c ni chuyn vi em gi ti v cu y Razumikhin ! - V t! Nhng m... hm kia th cu gp c y u c? - Razumikhin bng dng pht li, thm ch cn hi ti mt i na. C th thy rng tim anh bt u p mnh trong lng ngc, chm chm v cng thng. - Dunia c n y, n mt mnh, ngi y ni chuyn vi ti. - Dunia? - Phi, Dunia. - Th cu ni g... t mun hi l cu ni chuyn g v t? - Ti bo Dunia rng cu l mt ngi rt tt, trung thc v cn c. Cn nh cu yu Dunia th ti khng cn ni ra, v chnh n cng bit. - Chnh c y cng bit? - G m khng bit! D ti c i u, d ti c mnh h no cu cng nn li che ch m v em ti. Ti "ph thc" hai ngi li cho cu y, Razumikhin . Ti ni nh vy bi v ti bit
Trang 352/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
chc mi phn l cu yu Dunia, ti tin chc tm lng trong sch ca cu. Ti li cn bit rng n c th yu cu v hn na, c l n yu cu ri cng nn. By gi cu thy th no hn th cu c nh liu ly: c nn ru ch hay khng th tu cu y. - - Rodia... cu ... y... Ch, qu tht? Th cn cu th nh i u? Cu thy khng, nu ton l chuyn b mt c th thi! Nhng t... t s bit c iu b mt y... V t tin chc rng l mt chuyn g ht sc v vn, nhm nh khng u, chc chn nh th, v ch do mt mnh cu by t ra c. Nhng cu l mt ngi ht sc tt! Tt v cng! - Ti cn mun ni thm mt iu na, nhng cu c ct ngang, ti mun ni l lc ny cu ngh rt phi khi quyt nh khng tm bit nhng chuyn b mt, nhng iu b n y. Tm thi cu hy c mc y, ng bn tm. n lc ri cu s bit ht, bit ng vo lc cn bit. Hm qua c mt ngi ni vi ti l con ngi cn khng kh, cn khng kh, khng kh! By gi ti nh n gp ngi y hi xem ngi y ni nh vy c ng g. Razumikhin ng yn, v trm ngm v xc ng nh ang suy xt iu g. "Cu y c tham gia mt m mu chnh tr g y! Chc chn nh th! V chc l nay mai sp tin hnh mt vic g quyt lit - Chc chn nh th! Khng th no khc c, v... c Dunia cng bit... - anh bng thm ngh. - Th ra Avdotia vn lui ti nh cu, - anh ni, dn tng ch - Cn cu th ang nh gp mt ngi c ni rng cn c nhiu khng kh hn, nhiu hn na v c th ngha l bc th y... cng nm trong phm vi ny, - anh kt lun nh t nh mt mnh. - Th no? - C y c nhn c mt bc th, va nhn c hm nay, bc th lm c y lo lng lm. Rt lo lng. Lo lng qu i na l khc. T quay ra ni n cu. C y lin bo t im. Ri sau ... c y bo c l ch nay mai chng ta s xa nhau, ri quay ra cm n t rt nhit thnh; sau c y v phng ring kho tri ca li. - N c nhn c mt bc th ? - Raxkonikov hi li, v trm ngm. - Phi, mt bc th, th cu khng bit ? Hm. C hai ngi im lng mt lt. - Thi t v, Rodion nh. Cu ,... c lc t, nhng thi, t v nh, cu thy khng, c lc t... Thi t v y? T cng ang c vic... T s khng ung ru u. By gi th khng cn... cu ch ni lo! Razumikhin hp tp ra v; nhng khi ra khi ca v ng ca sp kn li anh bng m ra ni, mt nhn i ni khc: - ny? Cu cn nh v n mng y ch, chc ci lo Porfiri y m. v git m gi y m? y, th th t ni cho cu bit l tm ra tn git ngi ri, hn th ti v a ra y bng chng. Cu th tng tng, chnh l mt trong hai ngi th sn, cu nh ch, do trc t vn bnh vc y? Cu c th tin c khng: c ci v nh nhau, ci a m trn thang gc vi thng bn trong khi ngi gc cng vi hai nhn chng ln phng m gi, u l do hn
Trang 353/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
by ra nh lc hng. Ci thng ch con y khn ngoan m tinh tr tht! Tht kh m tin; nhng chnh hn ging gii v th nhn ht! Do trc t b mc lm to! By th th t thy y ch l mt thin ti v thut v vnh khn ngoan, mt thin ti v mn nh lc hng iu tra hnh php, - Cho nn chng c g ng ly lm l cho lm c! Nhng ngi nh th cng c th c lm ch? Cn nh vic hn khng chu ni m phi th nhn, th lm nh th t li cng tin hn na. Nh th c l hn... Nhng do y t mc lm to mc lm mt cch t hi! T bc ng ln v hai thng y! - Cu th ni h ti nghe, ai cho cu bit chuyn y v ti sao cu li quan tm c bit nh vy? - Raxkonikov hi, v xc ng r rt. - Li cn ti sao! Ti sao t quan tm! Th m cng hi! T bit chuyn y l do Porfiri, v my ngi khc na. Nhng chnh hn cho t bit hu ht mi chuyn. - Porfiri y ? - Porfiri. - Th hn... hn bo sao? - Raxkonikov hi, v ht hi. - Hn ct ngha cho t r rng lm. Ct ngha theo li ring ca hn, dng tm l hc. - Hn ct ngha ? Chnh hn t ct ngha cho cu r? - Chnh hn, chnh hn; thi t v y! Sau ny t s k r thm, ch by gi t ang c vic. Do trc... c mt lc t ngh... Nhng thi; sau hng hay! By gi th vic g t li i ru ch. Khng ru cu cng lm cho t say kht ri. T say ri y Rodia ! By gi th khng ru t cng say, thi t v nh, t s gh cu, ch nay mai thi. Razumikhin i ra. "ng cu y c tham gia mt m mu chnh tr ri, chc chn, chc chn nh th! Razumikhin quyt nh dt khot trong bng, trong khi thong th xung thang gc. - Cu ta li c em gi vo cuc na; ci c l rt thch hp, rt thch hp vi tnh cch ca Avdotia Romanovna. Hai anh em vn c hn h vi nhau... Chnh c y cng c ni xa xi vi mnh. C xt nhng li l, nhng cu ni xa gn... bng gi ca c y th ng l nh th! Nu khng th lm th no ct ngha c ci m bng bong ny? Hm! Th m mnh c tng... Tri i, mnh ngh ra nhng chuyn nh th c cht ngi khng ch! Phi, l mt ngh u m m chng, mnh tht c li vi cu y! Chnh ci hm ng bn ngn n mnh ny ra ci y. X! Tht l mt ngh xu xa, th b, hn h! Thng Mikonka th nhn nh vy l kh lm... V li tt c nhng vic xy ra trc kia th by gi qu r! Cn bnh ca cu y, nhng hnh ng k qui kia, m ngay c do trc na, do cn trng i hc y, lc no cng thy cu y lm l, cau c l lng... Nhng by gi li c ci bc th y l th no? Chc cng c mt ci g y. Th ca ai gi th nh? Mnh ng l... Hm. Thi c, mnh s bit tt". Anh sc nh n Dunia v suy ngh n tt c nhng g c lin quan n nng, v thy tim mnh lm i. Anh cm c chy. Razumikhin va ra khi th Raxkonikov ng dy: quay ra ca s, hc u vo gc ny gc n nh th qun bng mt kch thc cht hp ca cn bung, ri... li ngi xung i-vng.
Trang 354/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng nh i mi hon ton; li mt cuc u tranh - th ngha l li thot tm thy! Phi, th ngha l tm thy mt li thot! Ch khng th mi vic s b tc qu, chng s b dn vo th b, chng s ngt th gh gm, s u m i mt. Ngay t do gp Mikonka trong phng Porfiri chng bt u ngt th v khng c li thot, v cht chi. Sau Mikonka li n cuc ni chuyn nh Sonya, cng ngay hm y; chng tin hnh v kt thc cuc gii by hon ton khng ging t no vi cch chng hnh dung trc kia... th ngha l chng suy nhc i trong chc lt, suy nhc n cng cc ri! Ngay trong mt lc! M hm y chng cng th nhn vi Sonya, t chng th nhn, chn thnh th nhn rng chng khng th mang ci gnh nng y trong lng mt mnh m sng c! Cn Xvidrigailov l c mt bi tnh ... Xvidrigailov khin chng lo u, qu c th, nhng hnh nh khng phi v phng din y. Vi Xvidrigailov c l cng sp phi u tranh. C l Xvidrigailov l c mt li thot cng nn, nhng Porfiri th li l chuyn khc. Th l Porfiri t ct ngha cho Razumikhin hiu, dng tm l hc m ct ngha, hn li bt u a ci tm l hc cht tit ca hn vo y ri! Porfiri ? Nhng lm sao Porfiri li c th tin, d ch mt pht thi, rng Mikonka l th phm, sau khi gia hn vi chng do y, trc khi gp Mikonka, din ra mt cuc chm trn m khng c cch gii thch no c th ct ngha ng c, tr mt cch duy nht (My ngy hm nay Raxkonikov nhiu ln thong nh li tng mng mt trong bui gp g vi Porfiri ln y; gi nh li ton b th chng s khng ti no chu ni). Do y nhng cu ni, nhng c ch, nhng ci nhn trao i vi nhau, ging ni dng trong khi i p v ni chung tt c i n nhng mc cng cc, n ni sau Mikonka (m Porfiri on bit c tng tong trong ngay t li ni v c ch u tin) Mikonka khng th l ngi c kh nng lm lung lay tn gc nhng nh kin ca hn c. Th kia m! Ngay c Razumikhin cng cn bt u nghi ng na l! Cuc ni chuyn trong hnh lang, bn ngn n, khng phi khng li mt du vt g. Th l cu ta lao n tm Porfiri... Nhng hn le cu ta nh vy l lm g? Hn c mc ch g m li li cho Razumikhin quay sang Mikonka nh th? V chc chn l hn c ngh ra mt mu mo g y, hn c nhng nh g y, nhng c th l nh g? Qu nhin t bui sng hm y cho n nay cng kh lu, qu lu na l khc, m Porfiri vn im hi lng ting. y, nh th li cng nguy hn... Raxkonikov cm ly m li trai, ngm ngh mt lc ri ng dy m ca. Trong sut thi gian y, y l ngy u tin chng cm thy mnh t ra cng tnh tr. "Phi thanh ton vi Xvidrigailov mi c - chng ngh, - v d c th no cng phi thanh ton ngay, cng sm cng tt; hnh nh ci lo ny cng i mnh t dn thn n th phi". V giy pht y t ci lng mt mi ca chng bng tri dy mt mi cm th d di n ni chng c th git ngay Xvidrigailov hay Porfiri. t nht chng cng cm thy rng nu khng phi ngay by gi, th sau ny chng c th sc lm vic . "Ri s xem, ri s xem" - Chng t nh. Nhng chng va m cnh ca trng ra phng ngoi th bng vp ngay phi ch thn Porfiri. ng ta n tm chng. Raxkonikov ngi ra mt lt. L thay, chng khng ngc nhin lm khi trng thy Porfiri v hu nh khng thy s. Chng ch git mnh, nhng ch trong khonh khc chng nh thn li rt nhanh. "C l n
Trang 355/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
on kt! Nhng lm sao hn li lng l ti y nh mt con mo, mnh chng nghe thy g c? Hay hn ng rnh ngoi t ny?". - Chc anh khng ng c khch, anh Rodion Romanovich nh, - Porfiri Petrovich ci ln. - lu ti mun gh anh, hm nay nhn i ngang, ti ngh bng: ti sao khng gh vo ni chuyn dm pht. Anh nh i u y? Ti s khng ngi lu u. y, ch ht xong iu thuc ny l ti v, anh cho php nh! - Nhng ng ngi xung ch, ng Porfiri Petrovich, mi ng ngi, - Raxkonikov ni, c v bng lng v thn mt, n ni tht tnh chng cng s t ly lm l nu chng cn sc t quan st. Ni lo s ca chng trc y tiu tan khng cn ly mt du vt! i khi, b mt tn cp bt, ngi ta c th s cung cung ln trong khong na gi, nhng n khi tn cp k dao vo c hn hoi th li khng cn thy s hi g na. Raxkonikov ko gh ngi ngay trc mt Porfiri v nhn thng vo y, khng h chp mt. Porfiri nheo nheo i mt v bt u chm thuc l ht. "No, ni i, ni i ka, - Cu y nh ch chc but ra t y lng Raxkonikov. - No, sao th, sao mi my khng ni th h?".
Trang 356/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 31
- Ch, thuc vi men! - mi hi lu, chm thuc ht v th ra mt ln khi, Porfiri mi ln ting, - Ch t hi, nhng ti khng b c. Sinh ho, sinh suyn ra,: th rt nh co. Ti nht gan lm anh , hm qua ti c n bc s B, mi bnh nhn lo ta khm n na ting l ti thiu; lo va nhn ti va ci na kia, lo g g, nghe nghe, ri ni: "Anh ng ht thuc na th hn; phi anh rc ra ri". y, ti lm th no b thuc c? Ti bit ly g m thay vo y? Ti khng ung ru, th mi kh, h - h - h, ti khng ung ru mi cht ch! V tt c u l tng i Rodion Romanovich , ci g cng tng i thi! "Sao th nh, hn li quay ra dng ci phng sch c hay sao?" - Raxkonikov kinh tm ngh thm. t nhin chng sc nh li c bui ni chuyn cui cng, cch y khng lu, gia hai ngi, v ci cm gic hm y li trn vo lng chng nh mt t sng. - Ti hm kia ti c gh anh y. Anh khng bit ? - Porfiri Petrovich ni tip: mt o quanh phng - Gh vo phng ny y, chnh gian phng ny. Hm y ti cng c vic i qua y. Ti t nh:; no, ta vo thm anh y mt cht. Ti gh vo th thy phng m ca toang hoang; ti dm vo phng, i mt lt, ri i ra, cng khng bo cho ngi ca anh bit na. Thng anh khng ng ca ? Mt Raxkonikov mi lc mt sa sm xung. Porfiri nh th on c ngh ca chng. - Ti n gii by vi anh, anh Rodion Romanovich thn mn , gii by y! Ti cn v c nhim v phi gii by vi anh, - ng ta ni tip, ming mm ci, thm ch cn gi tay v khe ln u gi Raxkonikov, nhng hu nh ngay lc y gng mt ng ta bng m ra c v nghim ngh v u t, thm ch cn m bun na, khin Raxkonikov rt ngc nhin. Chng cha bao gi thy v cng khng h ng Porfiri c c mt v mt nh vy. - Ln trc gia anh vi ti din ra mt cuc ni chuyn tht k l. Rodion Rmnovich . M c l ngay cuc gp mt u tin gia chng ta cng khc thng, nhng hi y... Thi, by gi th chuyn y qua, khng nhc lm g na! Th ny y: c l ti rt c li i vi anh; ti cng cm thy th. Anh cn nh chng ta chia tay nhau th no khng? Lc y bao nhiu giy thn kinh ca anh u rung in ln nh dy n, gi th run bn bt, m ti cng th. Anh , thm ch cn c th ni rng hi y ta c x vi nhau chng n t no, tht chng ra ngi qun t. Th nhng d sao chng ta vn l nhng ngi qun t, hay ni cho ng hn, d sao chng ta ch yu vn l nhng ngi qun t, ci phi hiu mi c. Anh cng nh y, s th i n nng ni thm ch khng cn ra ci th thng g na l khc. "Sao hn li ni th nhi, hn cho mnh l ngi th no?" - Raxkonikov kinh ngc t hi, ngng u ln v ging to mt nhn Porfiri. - Ti ngh li v thy rng by gi chng ta thng thn vi nhau th hn, - Porfiri Petrovich ni tip u hi ng v pha sau, mt nhn xung, nh th khng mun cho nn nhn c phi bi ri v ci nhn ca mnh, v t b nhng th on, mu mo dng trc kia - Vng, nhng mi ng vc v nhng cuc tip xc nh th khng th ko di mi c. May m ln y c Mikonka n gii quyt h, ch khng th ti cng khng bit s th gia chng ta cn i n
Trang 357/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
u. Hm y ci thng tiu th cng cht tit y ngi trong phng ti, sau bc vch y: anh c hnh dung c khng? Tt nhin by gi anh bit chuyn y ri; v li chnh ti cng bit l v sau hn c n anh; nhng hm y anh c phng on mt iu khng ng ti khng h cho ngi i gi ai c v cng cha h ra lnh g c. Chc anh s hi: ti sao ti li cha ra lnh? Bit ni th no vi anh y: chnh ti u c dng nh cng ri tinh ln vi tt c nhng chuyn . Chng qua ti ch cho gi my ngi gc cng li, th thi (chc khi i ngang anh cng c trng thy my ngi gc cng), hi y c mt ngh vt qua c ti nhanh nh mt tia chp; anh thy khng, hi y ti tin chc ri y, Rodion Romanovich . Ti ngh: thi th cng c, tuy tm thi ti sng mt ci ny, nhng ri tt s v c ci khc, nhng t nht ci g nm c ri th ti khng sng u. Tnh anh d khch ng lm Rodion Romanovich , bn cht anh n th. D khch ng qu mc na l khc, l mt trong nhng nt cn bn trong tnh cch ca nh, m ti c th hy vng l hiu thu c phn no. y l d nhin ngay nh hi y ti cng c th c suy xt thy rng khng phi bao gi cng tm c mt ngi t n th l ht tm can ra vi mnh. Tuy i khi cng c ngi nh th, v nht l khi lm cho ngi y st rut n mt c t ch, nhng d sao cng him. Khng, chnh do y ti cng bit th. Ti ngh: min sao c c mt bng chng nh, rt nh cng c, mt thi, nhng phi l mt ci g c th nm c trong tay, phi l mt bng chng c th ch khng phi ch c mi ci th tm l hc y. Bi v, ti ngh, nu mt ngi phm ti th d nhin d sao cng c th ch i ngi mt ci g c th; cn c th trng mong mt kt qu ht sc bt ng na l khc. Hm y ti trng mong tnh kh ca anh y Rodion Romanovich , ti trng mong tnh kh ca anh nhiu hn c! Hm y ti rt hy vng anh. Nhng ng, nhng sao by gi ng c ni nh th mi, - hi lu Raxkonikov mi ni lp bp, thm ch cng khng cn nhc cu hi ca mnh cho lm. "Hn ni ci g th, - Chng bng hong t hi, - Ch nh hn cho mnh l v ti tht hay sao?". - Sao ti li ni nh th! Ti n y l phn trn vi anh, c th ni ti xem l mt bn phn thing ling ca ti. Ti mun trnh by cho anh r ht tt c nhng vic qua, k ht ngn ngnh cu chuyn "hiu lm" gia chng ta. Ti lm cho anh kh s rt nhiu, anh Rodion Romanovich . Ti khng phi l mt con qui vt. V ti cng hiu mt ngi ngho kh, nhng kiu hnh, c bn lnh v nng ny - nht l nng ny - nh anh, c th au kh n nhng no khi phi chu ng tt c nhng ci ? D sao ti cng coi anh l mt ngi ht sc cao thng, hn na cn c nhng nt i lng na l khc, tuy ti khng phi ng vi tt c cc quan nim ca anh: iu ti t thy c bn phn ni thng t trc, mt cch hon ton thnh thc, v trc ht ti khng mun la di. Khi mi c bit anh, ti thy c cm tnh vi anh. Ti ni th chc anh ngh m bun ci lm nh? Anh c quyn ci. Ti bit rng ngay khi nhc trng thy ti, anh khng a g ti, v tht ra cng chng c g ng a c. Nhng anh mun ngh th no th ngh, ch v phn ti th by gi ti mun dng mi cch xo b n tng c v chng t rng ti l ngi c tnh cm v c lng tm. Ti xin thnh tht m ni nh vy. Porfiri Petrovich ngng li mt lt, v trang trng. Raxkonikov cht thy mt ni kinh hi mi m trn vo lng. Ngh rng Porfiri coi mnh l ngi v ti, chng bng bt u thy s.
Trang 358/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Tun t k ht cho anh r nhng vic t nhin khi u ra sao th chc khng cn - Porfiri Petrovich ni tip, - thm ch ti thit tng lm nh vy l tha na. M ti cng kh lng k ht c. Bi v bit lm th no trnh by cho cn k c? Thot tin c nhng ting n. Nhng ting n y ra sao, do ai a n tai ti v vo lc no... v v u m chnh anh li y vo y - nhng ci ti ngh cng tha nt. Ring v phn ti th s vic bt u t mt chuyn tnh c, ch t mt chuyn tnh c hon ton, chuyn ny rt c th xy ra m cng rt c th khng xy ra, chuyn g th? Hm, ti ngh cng chng c g cn phi ni. Do y trong u c ti tt c nhng th , nhng ting n v nhng chuyn ngu nhin y, khp li thnh mt ngh duy nht. Ti cng xin thnh thc th nhn, v th nhn th phi th nhn cho ht, do y chnh ti tn cng anh trc y. Nhng ch ca m gi ghi trn cc cm chng hn, v vn vn, vn vn, u l nhng chuyn vt. Nhng ci nh th th c th k hng trm. Do y ti cng c dp bit c chuyn xy ra vn phng qun cnh st, cng l mt cch tnh c, khng phi v v tnh nghe ai ni, m do mt nhn vt c bit, mt nhn vt trng yu, k li. Ngi y thm nhun vic ny mt cch su sc l lng m t mnh li khng bit. Tt c nhng chuyn u lm thnh mt ci vng ln qun, mt vng ln qun, anh Rodion Romanovich thn mn ! V y lm sao cho khi quay u v mt hng nht nh? Mt trm con th khng bao gi thnh mt con nga, mt trm mi ng vc khng bao gi thnh mt bng chng. y c mt cu tc ng Anh ni nh th y, v ni nh th l khn ngoan khng g bng, nhng hy c th kim ch dc vng m xem, dc vng y; v lm d thm th cng vn l mt con ngi. n y ti li nh ti ci bi bo nh ca anh, ng trong t tp ch y, anh nh ch, ngay hm u tin anh n gp ti, chng ta bn kh k y. Ln y ti c tru tc anh, nhng l gi cho anh i xa hn na. Xin nhc li, anh nng ny v m yu lm, Rodion Romanovich . Anh li to bo, kiu hnh, thm trm v xc cm, xc cm rt nhiu: nhng ci th ti bit t lu. Tt c nhng cm gic y ti u c bit, v khi c bi bo ca anh, ti cm thy nh c mt ci g quen thuc. N hnh thnh trong nhng m khng ng, khi tim anh tri dy p thnh thnh trong mt tm trng say sa cung nhit, m anh phi c trn p. nhng ngi tr tui, lng cung nhit y kiu hnh b trn p nh vy rt nguy him. Do y ti tru anh, cn by gi th ti xin ni rng nhn chung ti rt thch bi bo y, ngha l thch trn quan im ti t; l ln th bt u tin ca mt ngi tr tui, nhit thnh. Khi o, sng m, mt si t ng rung ln lanh lnh trong sng khi. Bi bo ca anh k quc v v l, nhng trong cng thong thy lng chn thnh, mt nim kiu hnh tr trung, bt khut, mt s to bo ca k cng ng; bi y m m lm, v nh th l tt. Ti c qua bi ca anh, nhng ti gc n li. "y, mt con ngi nh th ny khng th ch dng li y!" y, by gi anh th ni ti nghe, sau nhng vic nh th th lm sao cho khi b li cun vo nhng vic k theo? , tri i? Th ti c dm ni g u? By gi y ti c khng nh g u? Lc y ti ch nhn xt. Ti ngh: ci g th ny nh? Chng c g ht, ng l chng c g, v c l tuyt nhin khng c g ht. Cho nn ti b li cun vo y k cng tht ngang chng: ti c sn Mikonka trong tay, m li c s kin hn hi na, mun ni g th ni, ch vn l nhng s kin! V hn cng c nhng im ng ch v tm l, cn phi quan tm n hn; v vn y l vn sng cht. By gi ti phn trn nhng vic y vi anh lm g? cho anh bit v khi c cng nh con tim ca anh ng buc ti ti l do y hnh ng mt cch tn c. Khng tn c u, ti xin thnh tht ni nh vy, h - h! Anh tng sao: do y ti khng sot nh anh phng? C ch, c y anh , h h, c sot y trong khi anh ang m nm lit ging. Khng phi sot chnh thc, v khng phi ti thn hnh n sot nhng c sot y. Chng ti xem xt phng anh n tn chn t k tc, ngay t khi mi chm c nghi ng; nhng - umsonst (1)! Ti ngh: by gi con ngi
Trang 359/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
y s n, s t n, ch nay mai thi; nu l th phm th th no cng s n. V anh c nh ng Razumikhin ba hoa vi anh nhng g khng? l do chng ti b tr lm cho anh khch ng, chng ti c phao tin ra cho Razumikhin ni li vi anh: m cu y th li l ngi khng th kim ch c lng cm phn. Thot tin cn phn n v s to bo ngang nhin ca anh p ngay vo mt ng Zamiotov: y, t dng ang ngi trong qun ru li qut tng ln: "Chnh ti git!" Qu to bo y, qu xc xc: ti mi ngh: nu chnh anh l th phm, th anh qu l mt i th ng s! Do y ti ngh nh th y. Ti bn ch i. Ti ra sc ch i anh, cn Zamiotov th lc y b anh p o, v... chnh vn l ci tm l hai mt y c y! y, th l ti i anh, v qu nhin Cha ta ti: anh n! Trng ngc ti c nh thnh thnh. Ch! Do y sao anh li n lm g? Ting ci y, ting ci ca anh khi bc vo nh, anh cn nh ch, lc y ti on c ht nh nhn qua mt lp knh trong sut, v v th ti khng ch anh mt cch c bit nh vy th ti chng nhn thy g trong ting ci ca anh u. Tinh thn c chun b sn l nh th y. V hm y ci ng Razumikhin ? Cn tng kia na, anh c nh khng, tng m pha di anh giu cc th y m? y, ti c c cm gic nh th ang trng thy trc mt, trong mt vn rau no y v anh c ni vi Zamiotov, ri ln th hai li ni nh ti, l anh giu trong mt mnh vn rau phi khng? y th l chng ti m u vo phn tch bi bo ca anh, ri n khi anh trnh by, mi ting anh ni ra nghe c nh c hai ngha, tng chng nh c mt g np bn di! Th y, anh Rodion Romanovich, ti c th i mi n nhng ct tr cui cng, ri cng trn vo y v sc tnh. Ti t nh: mnh lm g th ny! V nu mun th tt c nhng th , ti bo th, cho ch nhng nt nh nht nht, u c th ct ngha theo hng khc, m nh th li c v t nhin hn na. Tht l mt cc hnh! "Khng, ti ngh bng, gi c c mt bng chng nh th hn! "Ri n khi nghe ni chuyn anh n git chung, ti c lng ngi i, thm ch cn run bn ln na. ", ti ngh bng, ci bng chng nh y y ri! Chnh n y?" V chng lc y ti cng khng suy xt g na, ti khng mun, ch c th thi. Giy pht y ti sn sng vung ra mt nghn rp tin ring nu c th c tn mt nhn anh khi anh i sng i vi ci lo tiu th cng y hng trm bc, sau khi lo ni thng vo mt anh: "qun git ngi!", i sut mt trm bc nh th m khng dm hi li... Th cn ci cm gic lnh but trong tu xng sng na. Chuyn ci chung y, trong khi ang m, na m na tnh? y th, Rodion Romanovich , th th nhng tr a ca ti do y c g ng cho anh ly lm l? M ti sao anh li n ng vo lc y? Dng nh cng c ai xui khin anh y, tht y, v v th lc y khng c Mikonka xen vo th... th anh cn nh Mikonka hm y ch? Anh nh r ch? Tht l mt ting st ngang tai! Chnh l mt li tm st t trn tri ging xung! Th ri ti n ting st y ra sao? Ti khng tin ly mt my may, chnh anh cng thy y! Bit th no c. Sau y, anh i ri, hn tr li nhiu im rt c l, n ni ti cng phi ly lm l, th nhng ti cng khng h tin ly mt ch! C mt nh kin vng nh bn thch l th y? Ti ngh bng: khng phi u, xin li! Mikonka th c dnh dng g vo y? - Va ri Razumikhin c ni vi ti rng n by gi ng cng vn buc ti cho Mikonka v chnh ng qu quyt vi Razumikhin nh th... Chng thy nght th, khng ni c ht cu. Ny gi, lng hi hp khng sao t xit, chng lng nghe ngi soi thu vo rut gan chng nay ang t b nhng ngh ca chnh bn thn. Chng khng dm tin, v khng tin. Trong nhng li l hy cn lp l ca Porfiri, chng ho hc tm kim bt cho c mt ci g chnh xc hn, dt khot hn. - Ci ng Razumikhin y na! - Porfiri Petrovich reo ln, nh th vui mng v cu hi ca
Trang 360/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Raxkonikov ny gi vn im lng, - H - h - h... Ci ng Razumikhin y th phi gt ra xa: hai ngi l , ngi th ba ng c xen vo! Razumikhin th khc hn, li l mt ngi ngoi cuc, cu ta chy n tm ti, mt ti mt... Thi, k cu ta, ng li vo y lm g! Cn v Mikonka th anh c mun bit bn cht n th no khng, ngha l theo nh ti quan nim y? Trc ht hn cn l mt a tr v thnh nin, khng hn l mt thng nht, ch th thi, nh kiu mt ngh s no y. Tht y, ti ni v hn nh vy anh ng ci. Hn l ngi c tm hn, c mt tr tng tng rt phng tng. Hn bit ht, bit nhy, bit k chuyn, nghe ni hn k chuyn hay n ni ngi ni khc cng ko n nghe. Hn c i hc, tnh hn hay ci: ng mt t hn ci ngt ngho: hn ung ru cho k say m man, khng phi v trc tng, chng qua nhn dp c ai phc ru cho hn, ung nh tr con y. Do y hn n cp m cng khng bit l mnh n cp; v "nht di t th sao li bo l n cp?" Th anh c bit hn thuc mt dng bit gio khng? Cng khng hn l bit gio, m ch l mt gio phi thi; trong h hn c nhng ngi i hnh hng, v cch y t lu khi cn trong lng hn c mt v thnh lo(2) ch gio cho trong hai nm lin. Ti bit c nhng iu l do Mikonka v nhng ngi ng hng ca hn Zaraixk cho bit. Li th ny na ch hn mun trn vo sa mc ! Hn m o lm, m m vn cu nguyn cha, thng c cc sch c, sch "chn chnh", c n m ngi ra. Petersbung c tc dng rt mnh i vi hn, nht l n gii, ri th ru ch na. Hn rt d chu nh hng, th l hn qun mt v thnh lo, qun ht. Ti c bit l c mt ho s y rt mn hn, t lu nay bt u lui ti nh hn, nhng bng li xy ra v ny? y th l hn m cung, toan treo c t t! i trn! Trong dn gian h quan nim v php l ca ta nh th th bit lm th no? C ngi nghe ni hai ting "x n" l s ht va ri. Li ti ai? l mt vn m cc to n mi phi gii p. ? Ch cn Cha ban cho h ci kh nng y? Th ri n khi vo t, hnh nh hn nh li v thnh lo c kia, nh li Kinh thnh. Anh Rodion Romanovich , anh c bit trong bn hn c nhng k quan nim my ch "au kh" nh th no khng" "au kh" y khng phi l hy sinh cho anh, m ch v "cn phi au kh" thi; th ngha l phi nhn ly au kh, v nu nhn t tay nh chc trch, th li cng phi cam tm. Do trc ti c bit mt t nhn rt hin lnh sut nm ngi trong ngc c Kinh thnh bn nh la l si, c mi m ra lon c c anh . Th ri mt hm hn bng dng cy mt vin gch nm vo vin cai ngc, tuy vin cai ngc chng h xc phm n hn. Nhng th ny mi l: hn c nm chch i vi tc ng trng phi vin ci ngc! y, anh cng tha bit mt t nhn dng kh gii nh li nh chc trch th s kt liu nh th no: hn "chu au kh" y. Th cho nn by gi ti cng nghi l Mikonka mun "chu au kh" hay mt ci g tng t nh th. Ci ti bit chc, cn c c bng chng hn hi na. Ch c iu hn khng bit l ti bit. Sao, anh khng tin l trong m ngi y c th c nhng k in r nh th ? Thng vn c lun y. By gi ng thnh lo li bt u c tc dng, nht l sau khi tht c li cng nh. V chng, hn s t n k ht cho ti nghe thi. Anh tng hn chu ng c ? Ri m xem, hn s li phn cng thi. Hng gi mt ti i hn n ci chnh nhng li cng khai trc y. Ti em lng yu mn ci thng Mikonka y, v ti ang kho st hn rt k. Khng bit anh th no nh? H - h... C nhng im hn tr li ti rt rnh mch, chc hn bit thm c nhng ti liu cn thit. Hn chun b rt kho; nhng c nhng im khc th tht nh sa xung bn, hn khng bit ly mt t g, khng bit g ht, m cng khng ng l mnh khng bit na? Khng u, anh Rodion Romanovich , y khng phi Mikonka! y l mt ci g huyn hoc, en ti, mt ci g hin i, mt trng hp ca thi i ta, thi i m lng ngi b vn c, thi i m ngi ta thng nhc n cu "mu
Trang 361/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
lm cho ngi ta mt d", thi i m tin nghi c coi nh cu cnh duy nht ca c cuc i. y c nhng m c sch v, y c mt qu tim b l thuyt kch thch; y c th thy mt quyt tm bc ci bc u tin, nhng l mt loi quyt tm c bit, - ngi quyt nh hnh ng, nhng li c nh th m u t trn ni xung hay gieo mnh t trn mt thp chung, i lm ti c m chn c nh th khng phi chn mnh na. Vo nh th qun ng ca li, git ngi, git hai ngi mt lc, theo l thuyt Git ngi, nhng ri cng khng bit cch ly tin, v c ci g th li em giu di mt tng . Ngi y kh s gh gm bit chng no khi ng sau cnh ca trong khi ngi ta ang p ca v git chung, ri v sau, khi cn nh b trng, trong khi ang d m d tnh, ngi y li n nh li ting chung, n v li thy cn ci cm gic lnh but sau sng lng... Th c cho rng ngi ang m, th nhng li th ny na: git ngi, nhng li coi mnh l ngi lng thin, coi khinh thin h, lm ra v mt v thin thn su mun. Khng. Mikonka khng dnh dng n v ny, anh Rodion Romanovich thn mn , khng phi Mikonka! Sau tt c nhng iu ni, nghe ging nh nhng li nh chnh, my cu sau cng ny tht qu t ngt. Ton thn Raxkonikov run bn ln nh b m xuyn qua ngi. - Th th... ai... ai git? - Chng but mm hi, ging ngc ng. Porfiri Petrovich vt ng ngi vo lng ta gh i-vng, nh th qu kinh ngc v cu hi bt ng - Ai git ? - ng ta nhc li, nh th khng dm tin tai mnh na, - Th anh git ch ai, Rodion Romanovich? Chnh anh git y... - ng ta th tho ni thm, ging hon ton qu quyt. Raxkonikov chm dy, ng yn mt vi giy ri li ngi xung, khng ni mt li. Nhng th tht trn khp mt chng c git ln tng t nh ln tn. - Mi li run ln nh ln trc ri y, - Porfiri Petrovich lm bm, ging nghe nh c v thng xt. Y im lng mt lt ri ni tip: - Anh Rodion Romanovich hnh nh anh hiu cha ng ti, cho nn anh mi ngc nhin nh th. Ti n y chnh l ni cho ht v thanh ton vic ny mt cch thng thn. - Khng phi ti git, - Raxkonikov ni kh, nh nhng a tr nh khi b bt qu tang. - Khng, chnh anh git y, Rodion Romanovich , chnh anh ch khng cn ai vo y na ht, - Porfiri th thm, v nghim khc v qu quyt. Hai ngi im lng n mi pht, mt khong im lng ko di n mc k d. Raxkonikov chng khuu tay ln bn v lng l a my ngn tay ln v tc. Porfiri dim tnh ngi yn, ch i. Bng Raxkonikov a mt khinh b nhn Porfiri. - ng li gi ci li c ra ri, ng Porfiri Petrovich ! Li nhng th on y, sao mi ng khng bit chn? - Ch thi, by gi ti cn thit g n th on. V th y c nhng nhn chng th li l chuyn khc ng ny ch c anh vi ti r tai cho nhau nghe. Chnh anh cng thy y, ti n anh khng phi lng bt anh nh lng bt mt con th. Anh c nhn hay khng th gi pht ny i vi ti cng th thi. Ch ring mt mnh ti vi thm tm ti, khng cn n anh, ti cng bit chc.
Trang 362/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Nu th th anh n y lm g? - Raxkonikov bc dc hi. - Ti xin hi li mt cu c: nu ng cho ti l th phm, ti sao ng khng tng giam ti i? - Cu hi n l ng! Xin tr li tng im mt: th nht, trc tip h lnh bt anh, ti chng c li g ht. - Khng c li! ng tin chc nh th, th tt phi... - Ch, ti tin chc th sao? Tt c nhng ci tm thi vn ch l nhng ngh ring ca ti thi. M vic g ti li a anh vo yn ngh trong y? Chnh anh cng bit th, cho nn anh mi yu cu. Ni gi d ti a anh ra i chng vi lo tiu th cng kia, v anh ni vi lo: "Bc say sao? C ai trng thy ti i vi bc? Lc y chng qua ti cho bc 1 mt g say ru, m qu tnh bc cng say ru tht", - y nu th th ti bit ni g vi anh, hn na l li ca anh c v c l hn li ca lo y, v trong nhng iu lo khai ch c mt tm l m thi, - mt mi nh th m li i ni chuyn tm l th tht kh nghe - Cn anh th anh nh trng ngay vo im nt: v ci lo khn kip y vn ru ch be bt, ai cng bit. M bn thn ti cng my ln th tht vi anh rng ci tm l hc y c hai mt, v mt th hai l c phn c l hn, cn nh ngoi ci ra th ti cha c g buc ti anh c. V nu mc du nh vy ti vn c cho bt anh v ti n y (tri vi th tc thng l) bo cho anh bit trc, th ti vn xin ni thng vi anh (cng tri vi th tc) rng lm nh vy khng c li cho ti. y y cn im th hai l ti n anh v... - Sao, th hai l... - Raxkonikov vn cn th hn hn. - L v, nh lc ny ti ni, ti t thy c bn phn phn trn vi anh. Ti khng mun anh cho ti l qui vt hn na l v ti thnh tht c thin cm vi anh, anh c tin hay khng th tu. Th ba, l do , ti n anh trc tip v thng thn ngh vi anh ra t th. Nh vy s c li cho anh hn khng bit bao nhiu m k, m cng c li cho ti hn, v ti s trt c mt gnh nng. Sao, anh thy ti lm nh vy c thng thn hay khng? Raxkonikov ngm ngh mt lt: - ng Porfiri Petrovich , chnh ng cng ni, ch c nhng ti liu tm l hc thi, nhng ng li i vo ton hc. Th nu ngay by gi y ng cng nhm th sao? - Khng Rodion Romanovich , ti khng nhm. Ti c mt bng chng. Do y ti tm c bng chng : nh Tri gi cho. - Bng chng g? - Ti s khng ni cho anh bit u: anh Rodion Romanovich . M d sao by gi ti cng khng c quyn tr hon na; ti s cho bt anh. Th th anh suy xt i; by gi i vi ti ng no cng th thi, cho nn ti ni l ni cho anh. Tht y, Rodion Romanovich , nh th tt hn. Raxkonikov ci gn, v hn hc: - Th th khng nhng bun ci, m li cn tr trn na. y, cho d ti c l th phm chng na (iu ny ti khng h tha nhn) th vic g ti li n t th vi cc ng, trong khi chnh
Trang 363/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ng cng ni rng vo y ti s c yn ngh? - Chao i, anh Rodion Romanovich , anh ng hiu st tng ch qu: c th chng yn ngh cht no u! V y ch l mt l thuyt, m li l mt l thuyt ring ca ti, th hi ti th c uy quyn g i vi anh? C l ngay by gi y ti cng ang giu gim anh mt iu g y. V ch nh ti li c mang ra ph by ht vi anh, h - h! Vn th hai: c li g? Th anh c bit lm nh vy anh s c gim ti nh th no khng? Nu anh ra u th ng vo lc ny? Ch xin anh suy ngh mt cht m xem ng vo lc mt k khc ng ra nhn ti v lm ri tung c ln. Cn v phn ti, ti xin ly danh Cha m th rng ti s thu xp, xoay x " ng y" th no cho vic anh ra th c v nh hon ton bt ng. Chng ta s th tiu ht ci "tm l hc" kia i, ti s bin tt c nhng mi ng vc i vi anh thnh con s khng, thnh th ti c ca anh s c xem nh do mt trng thi m mui ca tr tu m ra, v tht tnh m ni, n chnh l do trng thi m mui m ra y. Ti l mt ngi trung thc, Rodion Romanovich , v ti s gi li ha! Raxkonikov bun ru lng thinh v ci u; chng suy ngh hi lu, ri cui cng li mm ci, nhng n ci ca chng by gi du dng v bun b: - Ch thi, khng cn! - Chng tht ln, nh th khng mun giu gim g Porfiri na. - Khng vic g phi th! Ti khng cn cc anh gim ti cht no! - y chnh l iu ti vn s! - Porfiri ni tip ging si ni v nh th bt gic but mm. Chnh l ti vn s anh khng cn n s khoan nhng ca chng ti! Raxkonikov bun ru v nghim ngh nhn Porfiri. - ng anh , anh ch khinh r cuc sng! - Porfiri ni tip - n hy cn di lm. Sao li khng cn gim ti, sao li khng cn! Anh tht nng ny! - Ci g hy cn di? - Cuc sng! Anh l ci th tin tri g, phng anh bit c bao nhiu? Anh hy tm, ri anh s thy. C l Thng i anh bc ngot ny. V li cng khng phi xing xch sut i kia m... - S gim ti... - Raxkonikov bt ci. - Th sao, hay l anh b mt cm gic xu h ca hng trng gi gi li? C l anh thy xu h nh th tht m khng bit, v anh cn tr lm? Th nhng ngi nh anh l ra khng nn s st hay xu h khi ra t th mi phi? - Ch - ! Ti nh tot vo! - Raxkonikov thu tho, v khinh b v gh tm, nh th khng bun ni na. Chng li nhm dy nh mun i u, nhng ri li ngi xung, v tuyt vng r rt. - Anh nh tot vo ! Anh mt tin tng v tng u ti phnh ph anh mt cch th lu; nhng anh sng c bao lu? Phng anh hiu c bao lm? Anh ngh ra mt hc thuyt, ri thy n tan v anh m xu h v rt cc tht chng c o cht no! Rt cc ch thnh mt vic hn h, qu c th, nhng anh vn cha phi l mt k hn h n th! t nht, anh cng khng bi c suy ngh g lu, anh lp tc i n nhng hnh ng cc oan. Anh bit ti
Trang 364/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
coi anh l ngi nh th no khng? Ti cho rng anh l mt trong nhng k m d ngi ta c moi tng khc rut ra vn mm ci ng nhn bn ao ph, min l tm c mt nim tin hay mt thng . y, ri anh s tm thy, v anh s sng. Trc ht, t lu anh cn phi thay i khng kh. K ra au kh cng l mt iu tt Anh hy au kh i mt cht. C l Mikonka cng c l khi hn mun i tm au kh. Ti bit anh khng c c tin, nhng anh cng ng trit l nhiu qu lm g; anh hy t ph thc hn cho cuc sng, khng suy xt; anh ng lo, n s a anh dt vo b v s nng anh ng dy. Vo b no? Sao ti li bit? Ti ch tin rng anh cn c th sng c. Ti bit rng by gi anh nghe ti ni nh nghe mt bi thuyt gio c thuc lng; nhng c th sau ny anh s nh li, v c lc n s c ch cho anh; chnh v th ti mi ni. Anh ch git mt m gi, nh th cn may y. Ch nu anh ngh ra mt thuyt no khc na th c l cn lm mt vic qui g gp trm triu ln! C l cng nn t n Thng ; anh bit th no c: c l Thng cn che ch cho anh sau ny anh lm mt vic g y. Anh phi c mt tm hn rng ln v phi bt s st i. Phi chng anh thy khip hi khi ng trc vic ln phi lm? Khng, y m khip s th xu h lm. Anh i mt bc nh vy th phi vng tm ln. y l vn cng bng. Anh hy lm ng nhng iu m l cng bng i hi. Ti bit rng anh khng tin, nhng ti cam oan l cuc sng s chim phn thng. Sau ny ri anh s yu mn n. By gi th anh ch cn khng kh, khng kh, khng kh! Raxkonikov git mnh. - Nhng ng l ai th h - Chng qut ln, - ng l ci th tin tri g? ng ng trn nhng nh cao thm nghim, tnh mch no ban b cho ti nhng li sm truyn nh vy? - Ti l ai ? Ti l mt ngi b i, khng hn khng km. C l cng l mt ngi bit cm xc, bit thng xt, c l cng hiu bit t nhiu, nhng vn l ngi hon ton b i. Cn anh th khc: Thng chun b cho anh mt cuc sng (v bit u y, tt c nhng chuyn s tiu tan nh my khi trong lng anh, khng cn li mt cht g). y, by gi anh chuyn thnh mt loi ngi khc, th sao? Vi mt tm hn nh anh, ch nh anh li i tic r cuc sng tin nghi? Cho l anh s cch bit mi ngi mt thi gian di i na, khng ai trng thy, th anh c cn g? Vn khng phi l thi gian, vn l chnh bn thn anh. Anh hy tr thnh mt mt tri, ri mi ngi s trng thy anh. Mun lm mt tri th trc ht phi l mt tri. Sao anh li mm ci: chc anh bun ci v thy mt ngi nh ti m li ln ci ging Schiller ch g? Ti xin nh cuc l anh cho rng by gi ti vn tm cch phnh anh! y, c l ti phnh anh tht cng nn, h - h - h? Rodion Romanovich c l anh ng qu tin vo nhng li ti ni, thm ch cng ng bao gi tin ly mt ch no, bn cht ti n nh th, ti xin tha nhn; ch xin ni thm iu ny: ti l ngi gian gio hay l ngi trung thc th c l bn thn anh c th phn nh ly. - Bao gi ng nh bt ti? - Ti c th cho anh i do chi mt ngy ri hoc hai ngy na. Anh suy ngh i mt cht, anh bn , anh cu nguyn Cha i mt cht. Nh th s c li hn, tht y, c li hn. - Th nu ti trn th sao? - Raxkonikov hi, mi mm mt n ci k d. - Khng, anh khng trn u. Mt g mu-gch c th trn, mt g theo mt gio phi thi thng c th trn; l mt k i nhai li ngh ca ngi ta, ch cn gi ngn tay ra cho hn
Trang 365/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
xem, l sut i hn s tin bt c iu g anh mun! Cn nh anh th anh khng cn tin vo ci thuyt ca mnh na ri, th th anh trn i vi ci g. Trn trnh nh th th c ci g? Sng trn trnh rt kh khn v cc nhc, m anh th trc ht cn c cuc sng v mt v tr nht nh, mt bu khng khi ca mnh m trong cuc sng y th lm sao c c mt bu khng khi ca anh? Anh c trn i ri cng s quay tr li thi. Anh khng th thiu chng ti c. Cn nu ti giam anh vo ngc th ch mt thng, hai thng, cho l ba thng i, anh s sc nh n nhng li ti ni, ri anh s t mnh ra th nhn m c l chnh anh cng khng ng na. Trc y mt gi anh cng cha bit l mnh s ra th. Ti li cn tin chc rng anh s ngh n chuyn "chu au kh"; by gi th anh khng tin li ti, nhng ri anh s i n ch . V au kh l mt vic ln lao, anh Rodion Romanovich ; anh ng thy ti bo ra v cuc sng sung tc m ci, ti bit lm, trong au kh c c mt l tng. Mikonka ngh ng. Khng, anh khng trn u, Rodion Romanovich . Raxkonikov ng dy cm ly m. Porfiri Petrovich cng ng dy. - Anh sp i chi ? Ti nay tri tt y, min l ng c ging. V chng c ging m li hn, cho n mt tri ra. - Porfiri cng cm ly m. - ng Porfiri Petrovich , - Raxkonikov dn mnh tng ting, v nghim ngh, - ng ng c tng l va ri tt th nhn vi ng. ng l mt ngi k quc, v ti c nghe ng ni cng ch v hiu k m thi. Cn th ti cha h th nhn vi ng iu g c... ng nh ly. - c th ti xin nh, xem ka: li cn run na. Anh c yn ch, anh bn ; ti s chiu theo anh. Anh i do i mt lt; nhng cng khng nn i chi nhiu qu. Ti cn c mt iu mun yu cu anh, phng khi c xy chuyn g bt trc, - ng ta h ging ni thm, - y l mt iu t nh, m rt quan trng: nu, nh may (ci ny th ti cng khng tin v ti ngh anh khng th lm nh vy c), nu nh ra trong khong bn nm mi ting ng h sp ti anh c ny ra ci kt liu v ny mt cch khc, mt cch qui g no y, nh t st chng hn (mt gi nh rt v l, xin anh b qua cho) th xin anh li mt mnh giy vit vn tt nhng r rng. y, hai ging ch, ch hai ging ngn ngi thi, anh nn nhc lun c tng kia na: nh th cao thng hn. Thi cho anh... Chc anh c nhng tng tt lnh, khi u may mn! Porfiri i ra, ngi hi lom khom v dng nh trnh nhn Raxkonikov. Raxkonikov ra ca s, st rut v bc bi ch cho Porfiri c th gi ra ph v i c mt qung xa xa. on chng cng hp tp ra khi phng. Ch thch
(1) V hiu (ting c) (2) Xtarext mt b lo c xem l bc thnh hin
Trang 366/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 32
Chng vi v n nh Xvidrigailov. Chng c th hy vng nhng g con ngi ny th chnh chng cng khng bit. Nhng trong con ngi y dng nh n nu mt quyn lc no y i vi chng. Mt khi nhn thc c iu , chng khng sao yn tm c na, v hn na by gi li n lc cn phi gp hn. Dc ng, c mt vn khin chng bn khon kh s: Xvidrigailov gp Porfiri cha? C theo nhng iu chng bit c th cha, chng sn sng th nh th? Chng suy ngh thm, suy ngh na, n li sut bui ni chuyn va ri vi Porfiri, v kt lun: khng, hn cha gp, chc chn l cha! Nhng nu cha gp, th liu sau ny hn c n tm Porfiri hay khng? Hin nay th chng c cm tng l hn s khng n. Ti sao? Chng cng khng th ct ngha c iu nhng d chng c sc ct ngha i na, th by gi chng cng chng hi u m bi c ngh cho ra. Tt nhin nhng vn giy v chng rt d, nhng ng thi chng dng nh li khng thm ngh n. Tht l lng, v c l chng c ai tin nh vy, nhng k tht lc by gi chng dng nh dng dng, khng lo ngh g my n ci s phn hin ang ch chng. Chng ang kh tm lo ngh n ci g khc quan trng hn nhiu, mt ci g phi thng, c lin quan n bn thn chng ch khng phi ai khc, mt ci g trng yu. Thm vo y chng li thy tinh thn mt mi v cng, tuy sng nay tr c ca chng lm vic kh hn my ngy trc. Nhng by gi y, sau tt c nhng s vic xy ra, liu c cn phi hoi cng c gng vt qua nhng kh khn tp nhp ny na khng? Chng hn c cn phi mu mo lm sao cho Xvidrigailov ng n gp Porfiri khng? Ai li i nghin cu, tm hiu tnh hnh, mt th gi v mt thng cha Xvidrigailov no ? , chng chn ngy nhng chuyn y ri! Th nhng chng vn vi vng n nh Xvidrigailov; phi chng chng ang mong i lo ta mt ci g mi, nhng li ch bo, mt li thot no ? Ngi ta vn sn sng bm ly mt cng rm m? Chng phi nh mnh, chng phi bn nng lm cho chng vi lo ta gn nhau sau? C l ch v mt mi, tuyt vng; c l cn c mt ngi no khc kia, ch khng phi Xvidrigailov, chng qua v tnh c m gp phi Xvidrigailov thi. Sonya? , ti sao by gi chng li n nh Sonya nh? Li n xin my git nc mt ca nng ? V li chng cng thy s Sonya lm. Sonya chnh l mt li tuyn n quyt lit, mt quyt nh khng th no thay i c. y ch c cch chn ly con ng ca Sonya hay con ng ca chng. Nht l trong gi pht ny chng khng sc gp nng c. Khng, c l n th thch Xvidrigailov m li hn; xem th hn l ci g? V trong thm tm chng khng th khng th nhn rng t lu chng dng nh bt u cn n hn. y th nhng gia chng vi Xvidrigailov phng c g ging nhau? Ngay c ti li ca hai ngi cng khng th ging nhau c. Hn na con ngi y li rt kh , r rng l tru lc dm n cng cc, chc chn l xo quyt, di tr, v c l rt c c. C nghe nhng chuyn ngi ta k v hn cng bit. Qu tnh hn c lo cho con ci b Katerina Ivanovna tht; nhng c ai bit hn lm nh vy lm g v vic c ngha g? Con ngi y lc no cng m mu,
Trang 367/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
tr tnh chuyn. Trong sut my ngy hm y cn c mt ngh lun lun m nh Raxkonikov khin chng ng ngi khng yn, tuy chng cng c xua ui n i v n lm cho chng kh tm qu. i khi chng ngh: my hm trc Xvidrigailov c lun qun quanh chng, m by gi hn cng cn ang lun qun nh th; Xvidrigailov bit c iu b mt ca chng; Xvidrigailov tng c nhng m mu nhm hi Dunia. Th nu by gi hn vn c th sao? Hu nh chc chn c th ni l c. By gi hn nm c iu b mt ca chng v nh th l c c mt quyn lc i vi chng: th nu hn mun dng ci quyn lc lm mt v kh hi Dunia th sao? ngh y thnh thong, ngay trong gic ng, li n giy v chng, nhng by gi l ln u tin n hin ln trong thc mt cch r rt nh vy, trong khi chng i n nh Xvidrigailov. Ch ring mt ngh y thi cng lm cho chng hm hm tc gin. Trc ht l nu vy th mi vic s thay i, ngay c tnh cnh ca chng cng th, cn phi lp tc cho Dunia bit iu b mt . C l nn i t th, cho Dunia khi lm mt vic g bt cn. Li cn bc th na? Sng hm nay Dunia va nhn c mt bc th g y Petersbung liu c ai c th gi th cho nng? Lugin chng? Qu tnh ng y c Razumikhin canh gi; nhng Razunmikhin chng? Ngh n y Raxkonikov bng thy kinh tm. D sao cng cn gp Xvidrigailov cng sm cng tt chng quyt nh dt khot nh vy. May qu, y chi tit khng cn thit bng thc cht ca vn ; nhng nu hn c th... h Xvidrigailov m mu mt vic g nhm hi Dunia, th... sut thi gian y, sut thng va qua, Raxkonikov mt mi n ni by gi chng khng cn sc gii quyt nhng vn chi tit bng cch no khc hn l a ra mt quyt nh c nht: "nu th ta s git hn", - Chng lnh m ngh thm trong cn tuyt vng. Mt cm gic nng n tru ln tim chng; chng dng chn chnh gia ph v a mt nhn quanh: chng ang i theo ng no v y l ni no? Chng ang ng trn i l X. cch Ch hng Rm m chng va i qua khong ba bn chc bc. Tt c tng th hai ca ngi nh bn tri u dnh cho mt tim ru. Bao nhiu ca s u m toang; c trng nhng bng ngi thp thong sau cc khung ca cng bit l tim ru ang cht nch nhng khch. T trong tim a ra nhng ting ht chen ln vi ting kn cra-ri-nt v ting v cm lanh lnh, ting trng Th th thm. C th nghe c nhng ging n b r the th. Chng ng ngng khng hiu sao mnh li r vo ph ny, v toan quay tr li, th bng trong mt khung ca s m toang cui tim ru chng cht trng thy Xvidrigailov ngi bn mt chic bn tr, ngay st ca s mm ngm tu thuc. iu khin Raxkonikov kinh ngc n ni pht hong ln. Xvidrigailov lng l quan st v theo di chng, v c mt iu lp tc p mnh vo mt Raxkonikov, l lo ta hnh nh ang mun ng dy ln i ni khc, c sao cho chng khi trng thy. Raxkonikov lp tc lm ra v nh mnh cng khng trng thy Xvidrigailov v ang mi nhn sang hng khc, nhng vn khng ngng quan st Xvidrigailov bng khe mt. Tim chng p ri lon. ng th tht: Xvidrigailov r rng l khng mun cho ngi ta trng thy mnh. Hn rt tu ra khi mm, v toan ln i; nhng khi ng dy v y gh ra, hnh nh hn bng nhn thy Raxkonikov c trng thy hn v ang theo di hn. Gia hai ngi din ra mt ci g ging nh trong bui gp g u tin nh Raxkonikov, khi chng ang ng.
Trang 368/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Mt n ci tinh qui hin ln trn gng mt Xvidrigailov v mi lc mt nhon rng ra. Raxkonikov cng nh Xvidrigailov u bit rng hai ngi trng thy nhau v ang quan st nhau. Cui cng, Xvidrigailov ln ting ci ha h. - No, no. Mi cu vo y cho vui; ti y! - hn ng bn ca s qut xung. Raxkonikov leo ln gc tim. Chng tm thy Xvidrigailov trong mt cn phng sau rt nh ch c mt ca s, n thng vi gian phng ln c by hai chc ci bn con, ni nhng ngi li bun, cng chc v c mt l ngi hp ngi ung tr trong ting ht ca mt tp ca ang ng thanh rng thc mng. Cng t phng y vng ra ting lch cch ca nhng hn bi-a chm vo nhau trn cc bn bi-a. Trn chic bn con trc mt Xvidrigailov c t mt chai sm-banh ung d v mt ci cc lng. Trong phng cn c mt thng b ht rong eo mt chic phong cm quay nh v mt c gi khe mnh, tui trc mi tm, m , mc chic vy sc xn gu ln, u i chic m ty-rn c nh dai la. Bt chp ting ng ca t phng bn a sang, c ta vn ht, ct ci ging n trm hi r ht mt bi ca ca hng bi bp theo ting m ca chic phong cm quay: - Thi ri! - Xvidrigailov ct ngang khi thy Raxkonikov vo. Ngi con gi ngng bt v lm lng knh cn ch i. Va ri c ta ht ci bi th tc y cng vi mt v mt nghim trang v cng knh nh vy. - , Philip, ly cc! - Xvidrigailov qut. - Ti khng ung ru u. - Raxkonikov ni. - Tu cu, ti gi ly cc khng phi mi cu. - Ung i Katia! Hm nay ch th thi, khng cn lm g na u, i i! - hn rt cho c gi mt cc ru y v a ra mt t giy bc nh mu vng. Katia ung cc ru mt hi nh n b thng ung, ngha l mi khng ri cc, ung thnh hai mi ngm, cm ly t giy bc, hn bn tay ca Xvidrigailov gi ra cho c ta mt cch kh trang trng, v bc ra khi phng. Thng b eo phong cm quay cng l gt ra theo. C hai u c gi ngoi ph vo. Xvidrigailov sng Petersbung cha c mt tun l, th m xung quanh hn nh hnh thnh mt khng kh gia tc, trong hn l gia trng, Philip, anh hu bn trong qun ru cng l "ngi quen thn" v c xun xu quanh hn. Cnh ca dn sang phng bn ng li; trong cn phng ny, Xvidrigailov Raxkonikov c nh nh mnh, v c l hn vn thng ngi y ht ngy ny sang ngy khc. Tim ru ny vn bn thu, u tp v thm ch khng phi thuc hng trung bnh. - Ti ang nh li ng nh tm ng, - Raxkonikov m u, - nhng khng hiu ti sao va ri, i qua Ch hng Rm ti bng r vo ph ny! Ti cha bao gi i vo ph ny, thng th i qua ch Hng Rm, ti l sang phi kia. V li n nh ng khng th i li ny. Th m ti va r vo y gp ngay. L tht! - Sao cu khng ni thng ra l: thn k?
Trang 369/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- V c l y ch l s tnh c. - u c nhng ng y n l ng nghnh - Xvidrigailov ci xo. - d trong bng c tin l c php thn k, th b ngoi cng khng chu nhn! y chnh cu cng ni "c l" ch l s tnh c. Cn nh y h s c mt y kin ring n mc no th cu khng tng tng c u, Rodion Romanovich ! ay ti khng ni cu. Cu th cu c kin ring v khng h s mnh c kin ring. Chnh v th m cu thu ht tr t m ca ti. - Ch v th thi ? - M ch th thi cng . Xvidrigailov r rng ang trong mt tm trng phn khch, nhng ch cht nh thi; hn ch mi ung c na cc ru. - Ti thy hinh nh ng n gp ti trc khi ng bit l ti c th c c ci m ng gi l kin ring th phi? - Raxkonikov ni. - do y th khc. Mi ngi c mt ng i nc bc ring. Cn v php thn thng th xin ni vi cu rng hai ba ngy gn y hnh nh cu m ng th phi? Chnh ti ch cho cu ci tim ny, v cu n y khng h c g l thn k ht; chnh ti ch v cho cu t u ch cui mun n y phi i qua nhng li no, m t c ch dn qun ru, li ln c nhng gi c th gp ti y. Cu nh ch? - Ti qun ri, - Raxkonikov p rt ngc nhin. - Ti tin l cu qun tht. Ti ni vi cu n hai ln. a ch tim ny in vo k c ca cu mt cch my mc. Cu r vo y nh mt ci my, th nhng vn ng phoc a ch, tuy chnh cu cng khng bit. Cn ti th khi dn d cu ti cng khng hy vng l cu hiu. Cu t sc t ch lm, Rodion Romanovich . C ci ny na: ti tin chc rng Petersbung c lm k va i va ni chuyn mt mnh. y l mt thnh ph ca nhng ngi d in d di. V th nc ta c mt nn khoa hc, th cc nh y hc, lut hc v trit hc c th tin hnh nhng cuc nghin cu rt qu gi v Petersburg, mi ngnh kho st mt mt. Him c ni no c nhng anh hng en ti, sc cnh, k d i vi tm hn con ngi nh Petersburg. Ch ring nhng nh hng kh hu thi cng lm chuyn ri! ng thi y li l trung tm hnh chnh ca c nc Nga, cho nn tnh cht ca n tt phi c phn nh khp ni Nhng vn by gi khng phi ch , m l ch ti my ln ng bn ngoi quan st cu. Mi ra khi nh, cu hy cn ngng thng u ln. i c vi chc bc cu ci u xung, hai tay chp sau lng. Cu nhn th nhn, nhng r rng l chng trng thy g trc mt hay hai bn. Cui cng mi cu bt u lp bp ni mt mnh, thnh thong cu li g tay ra, va ni va hoa ln ri cui cng cu dng li chnh gia ng mt hi lu. Nh vy khng tt t no. C l ngoi ti ra cn c ngi khc nh th, v nh vy chng c li cht no. i vi ti th tht ra cng chng c ngha l g, ti khng cha cho cu khi c u, nhng tt nhin cu cng hiu ti y. - Th ng bit ngi ta ang theo di ti ? - Raxkonikov hi, mt nhn hn soi mi. Khng, ti c bit g u, - Xvidrigailov p, v nh ngc nhin. - Th th thi, c mc ti, - Raxkonikov cau my lm bm.
Trang 370/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Th thi, c mc cu vy. - Tt hn l ng hy ni cho ti bit ti sao ng thng n y ung ru v hai ln ch v cho ti n y gp ng, m n khi ti ng ngoi ph nhn vo ca s th ng li mun ln trn i? Ti thy rt r nh vy. - H! H! Th ti sao khi ti ng ngng ca phng cu, cu li nhm mt nm trn gh sofa v gi v ng, trong khi cu chng ng mt t no? Ti thy rt r nh vy. - Lc y ti c th c nhng... l do... chnh ng cng bit y. - Th ti cng th, ti cng c th c nhng l do ring, mc du cu khng th bit c. Raxkonikov chng khuu tay phi ln bn, ta cm ln nm ngn tay phi v chm ch nhn Xvidrigailov. Sut mt pht ng h chng quan st khun mt hn, khun mt trc y vn p mnh vo mt chng. l mt khun mt k d, trng ging nh ci mt n: da trng hng, mi cht, b ru cm mu vng nht, b tc vng hy cn kh rm. i mt khng hiu sao trng qu xanh. V ci nhn dng nh qu nng n v bt ng. C mt ci g kh chu l lng trong khun mt tun t v trng tr hn tui nhiu y. Xvidrigailov n mc bnh bao, c bit trau chut cc th lt di b y phc mng ma h. Ngn tay hn eo mt chic nhn to tng git mt vin ngc t tin. - Ch nh ti li cn phi ry r v ng na hay sao, - Raxkonikov bng ni, st rut hi h i thng vo - Mc du ng c th l mt ngi ht sc nguy him, nu ng mun hi ai, nhng ti khng mun c thc mc mi th ny na. Ti s cho ng thy ngay rng ti khng qu ci thn mnh cho lm nh ng c th tng. ng nn bit rng ti n y ni thng cho ng r l nu ng vn gi nh trc y i vi em gi ti v nu ng nh li dng nhng iu pht hin c gn y, th ti s git ng, trc khi ng c th gi cho ti vo ngc. Ti ni l lm, ng cng bit ti c th gi c li ha . Th hai l nu ng mun ni vi ti iu g, - v sut thi gian gn y ti c c cm tng nh ng mun ni iu g vi ti - th ng hy ni ngay i, v th gi rt qu v c l chng bao lu na s mun mt. - Nhng cu i u m vi th! - Xvidrigailov hi, mt t m nhn chng. - Mi ngi c mt ng i nc bc ring, - Raxkonikov st rut ni, v mt hm hm. - Va ri chnh cu yu cu ni chuyn thng thn, th m ti mi hi mt cu cu khng chu tr li. Xvidrigailov mm ci nhn xt - Cu lc no cng c cm tng l ti c nhng mc ich g y, cho nn cu c nhn ti vi i mt ng vc. Thi c, vo ia v cu th ci cng rt d hiu. Nhng mc du ti ht sc mun kt thn vi cu, ti cng chng hi u m i ci chnh iu cu vn ng cho ti. Tht tnh cng chng cn, m ti cng khng h c nh ni vi cu mt ci g c bit cho lm c. - Th ti sao do n ng li cn n ti nh vy? Do y ng vn xun xoe quanh ti kia m? - Th chng qua cng v mun quan st mt nhn vt th v. Ci tnh cnh qui n ca cu lm ti th qu - th y? Hn na cu li l anh rut mt ngi m ti rt quan tm, v cui cng l trc kia ti lun c nghe ngi ta ni v cu rt nhiu chuyn, do ti kt lun rng cu rt c nh hng i vi ngi ; th cha hay sao? H - h - h! Tuy nhin cng xin th nhn
Trang 371/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
rng cu hi ca cu cng rt phc tp i vi ti, v ti thy kh tr li cho cu r. y y, chng hn th ny nh, cu n gp ti by gi khng hn l v cng vic, m l v mt ci g mi xy ra, phi khng no? Phi khng no? - Xvidrigailov hi dn, mi mm mt n ci ranh mnh, - y, th th cu hy tng tng rng chnh ti khi ngi xe ho ln y ti cng trng mong cu, hy vng rng cu cng s ni mt ci g mi mi, v ti s vay mn c ca cu mt ci g! y, nhng k giu c nh chng ta l th y! - Vay mn ci g? - Bit ni th no y? No ti cng c bit l mun g? Cu thy y, ti c ngi sut ngy trong ci tim ru kh ny, v ti ly th lm th, cng chng phi th lm u, nhng d sao cng cn c mt ch no m ngi. y c ly ci con b Katia khn kh kia cu trng thy ri ch? y, gi ti l mt tay "d thc vi tin", mt tay snh n cu lc b cho cam... ng ny ti c th n nhng th nh th kia ka! - Lo gi ngn tay ch mt ci bn con gc phng, trn c mt, ci a st ty ng mt ming bp-tt khoai rn n d, nom rt tm - tin th... cu xi ba chiu cha? Ti ch n c mt ming, gi khng mun n na. Nh ru chng hn, th ti khng ung. Ngoi sm-banh ra ti chng ung g ht, m ngay c sm-banh na sut bui ti ti ch ung c mt cc, th cng nhc u ri. By gi s d ti bo dn ru l ly sc v ti sp n mt ni ny. Cho nn cu thy tm trng ti lc ny kh c bit. Lc ny ti ln trn nh mt thng hc sinh l v ti s cu lm phin ti; nhng hnh nh (lo rt ng h ra xem) ti c th ngi vi cu n mt gi na; by gi mi bn ri. Cu c tin c khng? Gi ti c lm mt ci g: lm trang ch, lm b, lm k binh, lm th nh, lm nh bo g cng c... Nhng ti ch lm g, chng c ly mt ngh chuyn mn g! i khi cng chn. Qu tnh ti c ngh rng cu s ni vi ti mt iu g mi. - Nhng ng l ai v ti sao li n y lm g? - Ti l ai ? Cu cng bit y: l mt ngi qu phi, tng ng hai nm trong mt n v k binh, ti sng lang thang Petersburg, ri ly b Marfa Petrovna v v thn qu. y, tiu s ca ti l nh th y! - Hnh nh ng hay nh bc? - Khng, nh bc g ti y! Lm ngh c c bp khng phi l nh bc. - Th ng tng l mt tay c bc bp? - Vng, c bc bp. - Th sao, c b nh khng? - Cng i khi. Th th sao? - y th tc l ng cng c th thch u sng... m ni chung nh th cng t. - Ti xin min bc li, v chng ti cng khng phi l tay gii trit l. Xin th tht ti ln y l v n b nhiu hn. - ng va mi chn ct xong b Marfa Petrovna? - Chnh th, - Xvidrigailov mm ci h h, trng tro. - Th cu ngh sao? Hnh nh cu cho
Trang 372/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
rng ti ni v n b nh vy c g xu th phi? - Ngha l ng mun hi, theo ti th dm c phi l xu khng ch g? - Dm ? Ra cu mun i n y! Tuy vy ti cng xin tr li tun t v n b ni chung; cu , ti ang mun ni chuyn phim. Cu th ngh xem, nh ti th cn king nhn lm g? Ti sao li phi xa n b, mt khi ti rt thch mn y t nht cng l mt cng vic. - Th ra ng ln y ch m dm ? - Thi cng c, th dm cng c. C cho l dm ? t nht cng l mt cu hi thng thn, ti thch th. Trong ci dm y t nht cng c mt ci g trng tn, hn na cn c c s t nhin v khng b tr tng tng huyn hoc chi phi, l mt ci g nh mt hn than trong mu lun lun thiu t ngi ta, v khng d g m ti cho tt i c nu cha n mt tui no . Cu cng nn tha nhn rng cng l mt th cng vic ch? - C g ng cho ng mng u? l mt cn bnh, v l mt cn bnh nguy him. - ra cu mun i n y? Th c cho l mt cn bnh, cng nh tt c nhng g qu mc m y th nht thit phi vt qua mc bnh thng - nhng trc ht l mi ngi n mt khc, v th n l d nhin ci g cng phi c chng mc, l mt li tnh ton kh ti tin, nhng bit lm th no? Nu khng th th c l n phi bn vo u m t st. Ti xin tha nhn rng mt ngi t t nht nh phi chn, nhng d sao... Th liu ng c th t st c khng? - y y... - Xvidrigailov p, c kh chu, - Xin cu lm n ng ni n chuyn y - hn vi v ni thm v thm ch ci ging hunh hoang r rt trong tt c nhng cu ni trc y ca hn cng khng cn na, ngay c gng mt ca hn cng dng nh bin sc i. - Ti xin th tht l ti yu hn mt cch khng th tha th c, nhng bit lm h no: ti vn s cht v khng thch ai ni n ci cht. Cu c bit khng, ti l mt ngi t nhiu c theo thn b gio y. - A! Vong hn b Marfa Petrovna hin hin! Sao b vn n y ch? - Thi cu ng nhc n chuyn y na! Petersburg cha c ln no thy hin ln, thi mc xc b y - hn qut ln, v nh bc bi. - Thi, tt hn l ta hng chuyn y... phi, v chng... Hm, ch, t th gi qu, ti khng ngi lu vi cu, tic tht! C mt chuyn ng ni lm. - Chuyn g th? Chuyn n b chc? - Phi, mt ngi n b, mt chuyn tnh c, khng, ti khng nh ni chuyn y. - Th ci hon cnh xu xa y khng c tc dng g i vi ng na ? ng khng cn sc lc m dng li na ? - Th cn cu. Cu li dm cho mnh c sc lc ? H h h! Ti cng ly lm l cho cu y, Rodion Romanovich , tuy ti cng bit trc l s nh th. Chnh cu li i ni vi ti v chuyn dm , v m hc. Cu l mt Schillef, cu l ngi sng v l tng! D nhin phi nh th, nu khc i th mi ng ly lm l, nhng d sao trn thc t cng c ch l l. Ch, tht
Trang 373/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
tic l t th gi qu, v cu qu l mt nhn vt th v! nhn th xin hi: Cu c thch Schillef khng? Ti th ti thch lm lm! - Nhng ng qu l mt tay cha huynh hoang! - Raxkonikov ni, nh c chiu gh tm. - y, c tri chng gim, khng phi u cu ! Xvidrigailov va ci ha h va p - Tuy vy ti cng khng ci lm g, c cho l ti huynh hoang i, nhng vic g li khng hunh hoang, nu lm nh vy chng xc phm n ai c? Ti sng by nm thn qu trong nh b Marfa Petrovna, cho nn by gi gp c mt ngi thng minh nh cu, mt ngi thng minh m li ht sc th v, ti rt mng c tn chuyn gu, vng, hn na ti li ung ht mt na cc ru ny v thy bc ln u cht nh. Nhng ci chnh l c mt iu lm cho ti rt phn chn, th nhng iu th ti s... khng ni n. Cu i u th? - Xvidrigailov bng hi, v hong ht. Raxkonikov ri gh ng dy. Chng cht thy kh chu v ngt th, li thm mt cm gic nh ngng ngng v n y. Chng i n ch tin chc rng Xvidrigailov l tn bm rng tuch v v ngha l nht trn i. - Ka! Cu ngi li t na ch, - Xvidrigailov nn n, - Cu gi ci g ch, t nht cng ung t tr. Ka cu ngi i ti s khng tn nhm na u, ngha l ti khng ni chuyn ti na u. Ti s k cho cu nghe mt chuyn. y, nu cu thch ti s k cu nghe chuyn mt ngi n b "cu vt" ti (theo nh cch ni ca cu). cng l c th xem l cu tr li cho cu hi th nht ca cu, v ngi chnh l em cu. Ti k c ch? V li ta s git c th gi. - ng k i: nhng ti mong rng ng... - xin cu ng lo, hn na i vi Avdotia Romanovna th d mt ngi xu xa v rng tuch nh ti cng ch c th c mt lng tn knh su sc m thi.
Trang 374/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 33
C l cu cng bit (v li bn thn ti cng c ln k cho cu nghe) rng ti tng ngi t y v cng n. N th v khi, m ti th chng c trin vng g tm c phng k tr n. Khng cn g phi k t mi hi y Marfa Petrovna chuc ti ra nh th no; cu c bit i khi n b h c th yu n mc m mui i nh th no khng? l mt ngi n b oan chnh, kh thng minh (tuy hon ton v hc). Cu th tng tng mt ngi n b oan chnh v hay ghen nht i nh th m, sau nhng cn phn n in cung v nhng li x v khng khip, li cam tm h mnh xung k kt vi ti mt th giao ko v li thc hin ng ci giao ko y trong sut thi gian chng ti ly nhau. S l b ta hn tui ti kh nhiu, hn na khng hiu sao trong mm lc no cng nhai mt th ht ci g y. Ti c tr tro v cng c mt th cng trc c bit ni thng vi b ta rng ti khng th no hon ton chung thu vi b ta c. Li th nhn lm cho b ta in cung ln, nhng hnh nh s tht th th l ca ti cng c ch lm cho b ta hi lng; b ta t nh: " ni trc ra nh vy, tc l khng c la di mnh". y, i vi mt ngi n b hay ghen th l iu quan trng nht. Sau nhiu phen khc lc khn ngui, chng ti n nh c mt th giao ko mm nh sau: khon th nht, ti s khng bao gi b b Marfa Petrovna v trn i s l chng b ta; khong th hai l ti s khng i u ht nu khng c php ca b ta; khon th ba l ti s khng bao gi bt nhn tnh lu di, khon th t, b vo khon trc, b Marfa Petrovna cho php ti thnh thong gian du vi bn y gi, nhng nht thit phi c b ta b mt chun y, th nm l ti khng c yu mt ngi dn b thng lu no; th su l nu vn nht ti c nh phi lng ai mt cch say m m ui tht s (xin Cha ph h cho ti trnh c tai ng ny) th ti phi th l vi b Marfa Petrovna. V iu khon cui cng ny th t by v sau b Marfa Petrovna kh yn tm; l mt ngi n b thng minh cho nn cng bit tha ti l mt g dm ng ch thch ve gi, khng th c mt tnh yu tht s c. Nhng mt ngi n b thng minh v mt ngi n b hay ghen l hai chuyn khc nhau: th mi cht ch. V chng i vi mt s ngi mun phn xt h mt cch tht v t, cn phi gt trc mt s nh kin v t b cch nhn thng ngy i vi nhng ngi v nhng vt quen thuc xung quanh ta. Ti c quyn hy vng vo cch ph phn ca cu hn ca bt c ai khc. C l cu nghe ni nhiu chuyn bun ci v qui g v Marfa Petrovna. Qu nhin b ta c mt s thi quen rt bun ci; nhng cng xin ni thng vi cu rng ti thnh tht ly lm tic v nhng ni bun kh nhiu v s m chnh ti gy ra. Thi, hnh nh ni nh th cng thnh mt bi oraison funbre(l) kh chnh, xng ng vi ngi v du dng nht ca mt ngi chng du dng nht. Nhng khi xy ra ci c, phn nhiu ti lm thinh v khng ni cu ln, v ci tr qun t y hu nh bao gi cng t c mc ch; n c tc dng i vi b ta v thm ch cn lm b ta thch th na. C nhng lc b ta li cn ly lm t ho v ti na. Th nhng n khi xy ra chuyn em gi anh th b ta vn khng sao chu ni. Khng bit lm th no m b ta li c th liu lnh a mt giai nhn nh vy vo nh lm gia s? Ti cho l v Marfa Petrovna l mt ngi n b nhit thnh v a cm cho nn chng qua b ta phi lng em cu - theo ng ngha en ca t ny! Phi, c ci c Avdotia Romanovna y na! Ngay t pht u ti hiu rt r rng tnh hnh rt nguy kch, v - khng bit cu ngh th no? - toan nht quyt trnh nhn Avdotia Romanovna y, m chnh Avdotia Romanovna i bc u y. Cu c tin c khng? Cu cng c tin c khng, l
Trang 375/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
t u b Marfa Petrovna i n nc gin ti v ti chng bao gi ni g n c em cu v ti qu dng dng trc nhng li l say sa m b ta tun ra khng ngt ca ngi Avdotia Romanovna? Ti tht khng hiu b ta mun g na? V d nhin l b Marfa Petrovna k ht chuyn ti cho Avdotia Romanovna nghe. B ta c ci thi khn kh l b ai cng em k ht nhng chuyn kn trong gia nh ra v b ai cng em ti ra m ku c, than phin; th th lm sao li c th b qua mt ngi bn mi tuyt diu nh vy? Ti on rng h chng bao gi ni chuyn g khc ngoi chuyn ti, v khng nghi ng na, Avdotia Romanovna bit c nhng cu chuyn m mui, huyn b m ngi ta vn gn cho ti... Ti nh cuc l cu cng tng ngh mt ci g nh th ri, phi khng? - Ti c nghe Lugin cn buc ti ng l lm cho mt a tr phi cht na. Vic c ng khng? - Xin cu lm n ng ni n nhng chuyn nhm nh y na, - Xvidrigailov thoi thc, v kinh tm v st rut, - nu cu c mun bit cho k c ci chuyn v ngha l y th mt hm no y ti s k ring cho cu nghe, cn by gi... - Ngi ta cn kho nhau chuyn mt ngi gia n ca ng thn qu, nghe u ng cng c gy ra mt ci g th phi. - Xin cu lm n thi cho! - Xvidrigailov li ct ngang, v st rut r rt. - C phi chnh l tn gia n m sau khi cht i vo nhi tu thuc cho ng khng... hnh nh chnh ng cng c k cho ti nghe th phi? - Raxkonikov mi lc mt cu tit ln. Xvidrigailov chm ch nhn Raxkonikov, v chng c cm gic l trong khe mt hn, nhanh nh mt ln chp, trong giy lt vt nh ln mt giu ct hn hc, nhng Xvidrigailov nn gin tr li rt l php: - Chnh hn y. Xem ra cu cng rt mc quan tm n tt c nhng chuyn v ti t xem nh c bn phn h c dp thun tin l s lm tho mn lng hiu k ca cu. M kip! Qu cng c ngi c th thy ti nh mt nhn vt tiu thuyt. Cu ngh m xem, sau nhng vic nh th th ti phi bit n m ma b Marfa Petrovna bit chng no v b ta ni cho em cu bit bao nhiu iu b n v th v v ti. Ti khng dm khng nh nhng iu gy nn trong lng em cu mt n tng nh th no; nhng d sao nh vy cng c li cho ti. Tuy Avdotia Romanovna vn c mt cm gic kinh tm t nhin i vi ti, v tuy ti bao gi cng c mt v lm l kh , rt cc nng cng vn thy thng ti, thng hi mt con ngi sa ng. M khi lng mt ngi con gi thy thng, th u d nhin l iu nguy him cho nng hn c. V th no ri cng ny ra ci kin "cu vt": cm ho, ci t hon sinh, ku gi ti mc ch cao c hn, du dt vo mt cuc sng mi, mt i hot ng mi, y cu cng bit tha nhng mng tng kiu nh th. Ti lp tc nhn r rng con chim ang t lao vo li, v v pha ti, ti cng rnh sn. Hnh nh cu cau my th phi, cu Rodion Romanovich? Khng sao u, cu cng bit y: trc sau cng ch xy ra nhng chuyn vt m thi. (M kip, ti ung nhiu ru qu!) Cu , ngay t u lc no ti cng ngh m ly lm tic rng s phn khng cho em cu sinh vo th k th hai hay th ba ca k nguyn ny, lm con mt vng cng hay mt v tng trn, lnh quan no y Tiu . C ta chc chn s l mt trong nhng ngi tun o v tt nhin s mm ci khi ao ph d chic km nung vo ngc. Hn c ta s t xng ra lnh ly nhc hnh, v nu sng th k th bn hay th nm th s b
Trang 376/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
sang min sa mc Ai Cp y ba mi nm tri, sng bng r cy, bng cung hoan v o nh. Bn thn c ta ch kht khao, ch i hi cho chng c dp au kh v mt ngi no, v nu khng tm c dp au kh, c ta c l n phi nhy qua ca s m cht. Ti c nghe ni t nhiu v mt ng Razumikhin no y. Nghe u ng ta l mt ngi c lng tri, ng nh tn h ng ta(2) chc hn l mt anh thy dng(3), thi c c cho ng ta bo v em cu. Ni tm li, ti hiu c c em th phi, v ti cng ly lm hn hnh v iu . Nhng hi y, ngha l hi mi quen, chnh cu cng bit y, bao gi ngi ta cng c phn nng ni v kh kho hn, ngi ta c nhn sai lch, thy g ho cuc. M kip, sao c em li p n th lm g. Li khng phi ti ti! Ni tm li, thot tin, ti thy tri dy trong lng mt cn dc vng t khng sao cng ni. Avdotia Romanovna l mt ngi tit hnh n mc kinh khng, cha tng thy, cha tng nghe ni c ai nh vy. (Xin cu lu , ti ni nh vy, v em cu l cung cp mt s kin, c em cu tit hnh c l n mc bnh tt, tuy c ta vn c mt tr tu rng ri, v nh vy s c hi cho c ta): Vo do y c mt tn l Parasa, Parasa mt huyn, va mi a t mt thn khc v lm gia n. Trc kia ti cha tng gp c bao gi. Rt xinh, nhng li ngc n qu qun: c ku khc m c ln, chuyn m ra li thi to. Mt hm, sau ba n chiu, Avdotia Romanovna c tm cch gp ring ti trn mt li i trong vn, v hai mt sng long lanh, c ta i ti phi bung th Parasa. hu nh l ln u tin chng ti ni chuyn ring vi nhau. D nhin ti coi vic tho mn mun ca Avdotia Romanovna nh mt vinh d, ti c lm ra v n hn, bi ri, ni tm li, ti ng kch khng n ni ti, th l bt u nhng mi quan h, nhng cuc ni chuyn b mt, nhng li khuyn rn, thuyt gio, khn khon, van ni thm ch c nhng git nc mt na- Cu c tin khng, c ta cn khc na. y lng ham mun tuyn truyn ca mt thiu n n c th mnh lit n mc y y! D nhin l ti li ht cho ci s phn ca ti, lm ra v thm mun kht khao nh sng, v cui cng ti huy ng n ci th on ln nht v cng hiu nht chinh phc mt tri tim ph n, mt th on cha tng a li tht bi cho ai bao gi v c tc dng quyt nh i vi mi ngi khng tr mt ai. l mt th on rt thng thng: nnh ht. Trn i khng c g kh bng cng trc, v khng c g d cho bng nnh ht. Nu trong thi cng trc c chen vo d ch mt nt gi to ht sc nh nht, th lp tc s gy mt n tng lc iu ri s sinh ra v l to chuyn. Cn nnh ht th d c gi di t u ch cui cng vn d chu v ngi nghe cng vn khng khi thch th; tuy l mt cm gic thch th th lu, nhng d sao cng vn l mt cm gic thch th. V d cch nnh ht c th thin n u chng na, th t nht trong th no cng c mt phn na c v ng s tht. i vi trnh no v tng lp no trong x hi cng th thi. Dng cch nnh ht th d l mt ni c trong n Vexta(4) cng h ho c. Cn nhng ngi bnh thng th chng cn ni lm g na. Ti khng nhn c ci mi khi nh n chuyn ti quyn r mt b rt mc tn tu vi chng, vi con v vi tit hnh ca mnh. Tht, khng c g vui bng m cng khng c g t tn cng sc hn! M b ta tht s l mt con ngi c hnh, t ra cng c hnh theo mt li ring. Ton b chin thut ca ti chung quy li l ch lun lun ph phc xung lm nh b p o trc ci tit hnh ca b ta. Ti nnh b ta mt cch v s, v h mi chm c b ta xit tay mt cht hay nhn qua mt thong, ti t trch l cng bch b ta, l b ta khng c, v khng c quyt lit n ni chc chn ti s khng bao gi c cht g nu ti khng phi l ngi xu xa n th, rng b ta qu trong trng nu khng lng trc c m mu qu quyt ca ti v v tnh ng thun, tuy bn thn b cng khng hay bit vn vn, vn vn. Tm li, ti c hng tt, trong khi b kia vn tin chc nh inh ng ct rng mnh trong trng, tit hnh, mnh vn lm trn bn phn, mnh sa ng mt cch hon ton ngu nhin. Th ri cui cng ti mi ni rng ti thnh tht tin chc mi phn l b ta cng i tm khoi lc chng khc
Trang 377/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
g ti, b ta gin ti mt m ra tr. B Marfa Petrovna ng thng ca ti cng rt a nnh, v nu ti mun, nhin ti chuyn c ton b c ngi ca b ta thnh s hu ca ti t khi b cn sng. (Ch, ti ung ru d qu, thnh th ba hoa tn). Ti mong cu ng gin nu ti ni rng chnh ci hiu qu y cng bt u thy th hin c Avdotia Romanovna. Nhng ti li ngc v thiu kin nhn nn mi vic mi hng bt ra. Trc kia Avdotia Romanovna cng my ln rt i pht v cch nhn ca ti (ring c mt ln th li cng pht c bit), cu c tin c khng? Tm li, trong khe mt ti mi ngy mt nh ln mt tia la mnh m v trng tro, khin cho c ta s v rt cc y ra th ght. Khng cn phi k chi tit lm g, d sao gia hai chng ti cng m ra bt ho. n y ti li lm mt vic di dt na. Ti bt u a ra nhng li l ht sc th tc nho bng tt c nhng th tuyn truyn, thuyt gio ; Parasa li c a ln sn khu, m cng khng phi ch mt mnh ta, ni tm li, nh ti tr thnh mt th Xodom(5). Chao i, cu Rodion Romanovich, gi cu c trng thy d ch mt ln thi i mt ca Avdotia Romanovna nhng khi quc ln long lanh nh thnh thong trong thi gian y! By gi ti say tht ri, ti ung ht c cc ri, nhng ci khng h g, ti vn ni tht y: ti xin qu quyt vi cu rng m m ti m thy nh mt y; cui cng ti khng sao chu ni ting st sot ca chic o di nng mc na. Qu tht do y ti tng sp ln chng kinh phong n ni, ti cha bao gi tng tng mnh c th in di ln n mc y. Tm li th no cng phi lm lnh; nhng by gi khng th lm lnh c na ri. Cu th tng tng xem lc y ti lm g? Con ngi ta c th in di, cung si n chng no! in di ln ri th ng bao gi mu toan vic g ht, cu Rodion Romanovich . Ti suy tnh rng Avdotia Romanovna d sao cng ch l mt c gi ngho hn (, xin li, ti khng nh ni th, nhng ch ngha th c g l quan trng, ng no cng vn mt ni dung y thi m) tm li, c ta sng bng sc lao ng ca hai bn tay, c ta li cn phi nui m nui anh (, qu tht, cu li nhn mt...), ngh th ti quyt nh xim biu c ton b tt c tin bc ca ti (do y ti c th c n ba vn rp) c ta cng ti i trn, trn ln y, ln Petersburg thi cng c: L d nhin ti sn sng th tht yu ng trn i. ha hn hnh phc cc lc vn vn, vn vn. Cu c tin c khng, lc y ti si m n ni v th nng c bo ti ct c hay u dc b Marfa Petrovna ly nng, ti s lm ngay tc khc. Nhng c s rt cc v l thm hi nh cu bit, v cu cng c th t mnh on c ti in cung ln n chng no khi c bit b Marfa Petrovna i o u ra ci tn co giy Lugin ch u y v hu nh dn xp xong cuc hn nhn, - thc cht m ni th nh vy cng chng khc g nhng li ngh ca ti, c phi khng? C phi khng no? ng th ch cn g na? Ti nhn thy cu bt u nghe rt chm ch... cu tht l mt chng thanh nin rt th v! Xvidrigailov st rut nn qu m ln bn, hn d c mt ra. Raxkonikov thy rt r rng cc sm banh hay cc ru g y m hn nhp dn tng ngm nh ht t lc no khng bit c mt tc dng khng lnh mnh i vi hn, bn quyt nh li dng c hi ny. Chng thy Xvidrigailov rt kh nghi. - y th th by gi ti hon ton tin chc rng ng ln y l v em gi ti, - Chng ni thng vi Xvidrigailov khng giu gim, tru gan cho lo tc thm... - Ch thi, - Xvidrigailov nh cht trn tnh c, - Th ti ni vi cu... v li em cu khng th no dung th c ti. - Th ti vn bit chc l n khng th dung th, nhng vn by gi khng phi ch . - Cu c bit chc l c ta khng th? - Xvidrigailov nheo mt v mm ci ngo ngh - Cu ni
Trang 378/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ng: c ta khng yu ti; nhng cu ng bao gi ni mt iu g c quyt v nhng vic xy ra gia hai v chng hay gia hai ngi nhn tnh nhn ngi. y bao gi cng c mt kha cnh m trn i khng bao gi c ai bit c ngoi hai ngi trong cuc. Cu dm ni qu quyt rng Avdotia Romanovna nhn ti mt cch kinh tm? - C theo mt vi cu ni, mt vi ca ng trong khi k chuyn, ti nhn thy rng n by gi ng vn cn c nhng nh ring, nhng m mu m ng nh tin hnh gp, nhm vo Dunia, d nhin l nhng m mu tin. - Sao! Ti but mm ni ra nhng cu, nhng nh th ? - Xvidrigailov bng hong ht ln mt cch ht sc ngy ng, khng h n ci hnh dung t m chng dng nh gi nhng m mu ca hn. - Th ngay by gi ng cng ang but mm y thi. Chng hn, ng s ci g m s lm th? Sao by gi ng bng m hong ln th? - Ti s, ti hong? Ti s cu chc? Cu s ti th c. Anh bn tr . Ch, k cng ng tht... V chng ti say ri, ti bit lm; li sut l li na ri. Ru qu ru qui! , em nc l ra y! Hn v ly chai v chng ni chng rng qung ngay ra ca s. Phillip bng nc ra. - Ton l chuyn nhm, - Xvidrigailov va ni va nhng t chic khn mt chm ln u, Ti ch cn ni mt ting cu cng ui l v tt c nhng nghi ng ca cu tan ra tro. Chng hay cu c bit ti sp ci v khng? - ng cng c ln ni vi ti ri thi. - Ti c ni? Th m qun mt. Nhng do y ti cha th ni chc chn c, v thm ch ti cng cha trng thy v hn th bao gi; ti ch mi c nh thi. y, cn by gi th ti c v hn th, cng vic xong xui, v gi khng c nhng vic bc thit th th ny ti cng a cu li ng y ngay by gi, v ti mun hi kin cu. Ch, qu tht, ch cn c mi pht. Cu th nhn ng h m xem; tuy vy ti cng xin k cho cu nghe, v y l mt chuyn rt l th, chuyn ti ci v y, ngha l cng c ch l th ring, ka cu i u? Li b i ? - Khng, by gi th ti khng b i na u. - Cu li hn? ri xem! Ti s a cu n ng y, tht y, s cho cu xem mt v hn th ca ti nhng by gi th cha, by gi th cu cng sp phi i c vic. Cu r sang phi, ti r sang tri. Cu bit ci b Resslich y ch nh? Th ci b Resslich hin cho ti thu phng tr y m? Cu c nghe ni ch? Ka, cu ngh g th, chnh ci m Resslich m ngi ta vn n l lm cho mt con b phi nhy xung sng ngay gia ma ng y m, y, cu c nghe ni ch. Th th chnh m ta lo liu cho ti c y; m ta bo: ng by gi mt thn mt mnh nh th chc l bun lm. ng nn chi bi i cho n khuy kho. M ti th tnh li m thm, bun b. Cu tng ti vui lm? Khng, ti bun lm; ti khng lm hi ai: ti c ngi l trong x, c khi sut c ngy khng ni vi ai mt cu. Ci con m Resslich x l y tr tnh nh th ny y, ti ni cu nghe: ti ly v c t lu s pht chn, s b v y m i, th l c v kia s nm li trong tay m ta, m ta s cho lu thng trn th trng, ngha l th trng thng lu nh hng ta y, cao hn na cng nn. M ta bo c y c mt ng cha lit
Trang 379/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
bt toi, mt cng chc hu tr, sut ngy ngi trn gh bnh, ba nm nay chn khng c ng c. M ta li bo m c l mt ngi n b khn ngoan. B ta c mt ngi con trai lm vic u cc tnh, khng n g cho cha m c. C gi ln th i ly chng v t y bit tm; li phi nui bo c hai a chu (lm nh trong nh cha ming n), c con gi t ang hc d trong trng trung hc th c gi v, mt thng na mi trn mi su tui, th ngha l mt thng na c th cho i ly chng nt, l ly ti y. Ti vi m y n; nh h n l bun ci: ti t gii thiu: mt nh trang ch go v, c tn tui c t nhiu thn th, c vn - y, tuy ti nm mi cn c ta mi mi su, nhng th th sao? Ai k n chuyn y. Th no, cng th y ch h. Th tht, ha ha! Gi cu c trng thy ti ni chuyn vi ng b, b m. c xem ti lc y th tr tin cng ng! C ta bc ra, nhn chn cho. Cu th tng tng m xem, hy cn mc chic o ngn, tht l mt n hoa cha n, mt bng ln nh tri rng ng (d nhin h ni chuyn cho c ta bit). Ti khng bit cu i vi dung nhan ph n ra sao, ch theo ti th ci tui mi su y, i mt cn th ngy y, ci v e l v nhng git nc mt thn thng y theo ti th cn hn c nhan sc, th m ng ny c ta li p nh mt bc tranh na. Mi tc vng nht, un thnh tng bp nh, i mi mng, thm, i bn chn xinh xo tht m hn! y, th l chng ti lm quen vi nhau, ti bo l ti phi vi v v bn vic nh, v n ngy hm sau, tc l ngy hm kia, ng b v b m chc phc cho hai tr. T do y h n nh l ti b c b ln i ngay, v khng t xung t na... y, c ta mt ta tai ln, cn ti th c hn ly hn ; b m th d nhin khuyn bo con rng y l chng my, v phi nh th mi c, tm li l mt ca qu! V ci thi gian hin nay, thi gian cha ci y, c l li cn th hn c thi gian lm chng kia. y c mt ci gi l la nature et la vrit (6) Ha ha! Ti ni chuyn vi c b hai ln: c b chng ngc cht no u; c ln c ta nhn trm ti lm ti chy bng ln nh que dim. M cu , mt c ta nh kiu mt c b ca Raphael y. y, c b Xikxtin c mt v mt huyn hoc, v mt ca mt c gi cung tn ang bun ti, cu khng sao? y, kiu nh th y. Va cu phc xong, n hm sau ti mang li nghn ri ngay: mt trang sc bng kim cng, mt ci khc bng ngc trai v mt ci trp bng bc dng trang im to bng ngn ny, li thm th lt vt na, n ni c ta, c c b y, mt my cng rng r c ln. Hm qua ti t c b ln i, chc l ti lm s sng qu, th l c ta bng mt ln, tro c nc mt ra, khng chu cho ti, tuy ngi nng bng ln. C nh i u vng mt lt, chng ti ngi li mt mnh, c b bng m chm ly c ti (y l ln u tin), i tay b nh xit cht ly ti, hn ti v th s l mt ngi v tt, ngoan ngon v trung thnh ca ti, s lm cho ti sung sng, s hin dng c cuc di, hin dng mi pht trong i mnh, s hy sinh tt c, tt c, v n p li ch xin ti coi trng c ta m thi, khng cn "biu tng qu cp g ht". Cu cng nn tha nhn rng c nghe mt li th l ring ty nh th ca mt c thin thn mi su tui, mt ng ln v mt ni thn thng trinh bch, mt rm rm nhng git l hn hoan, cng th y ch? Phi khng no? Cng ng cng y ch h? ng lm ch y... cu ta, ta n nh c y i, nhng by gi th cha c! - Ni tm li, chnh s chnh lch qui g v tui tc v th cht y n kch thch dc tnh ca ng ch g? M ch nh ng li ly v nh th tht hay sao? - Cn g na? Hn i ch! Mi ngi phi t xoay x cho mnh v k no bit cch t la di mnh hn c th k y sng vui v hn c! Ha ha! Nhng sao cu bng dng m ra o c th? Xin cu r lng tha th cho, ti l mt con ngi ti li, h! h! h! - Th nhng ng li thu xp cho con ci b Katerina Ivanovna. V chng... v chng ng cng
Trang 380/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
c nhng l do ring lm nh vy... by gi ti hiu ht. - Ni chung ti rt yu tr, ti rt yu tr con, - Xvidrigailov ci ph ln. - V phng din ny ti li c th k cho cu nghe mt mu chuyn ht sc l th, chuyn y cho n nay vn cn tip din. Hm u tin ln y ti i khp cc x xnh m, th cu bo by nm khng nm mi ri cn g. Chc cu cng thy rng ti khng vi tm gp bn b c, tc l cc bu bn ngy xa y m. y ti li cn c trnh h cng lu cng tt, du bit khng, do thn qu vi b Marfa Petrovna ti kh n cht vi nhng k nim v nhng x xnh b mt y: y ai bit cch th c th tm c rt nhiu ci th. M kip! Ngi ta ch chn say sa, thanh nin c hc thc th chng bit lm g quay ra t tiu hu sinh lc trong nhng m c v mng tng cc k vin vng, m u vo nhng hc thuyt qui g; bn Do Thi u n n ko n v vt tin bc, v bn cn li th th nhau chi bi tru lc. Ngay t my gi u ln n y ti li ngi thy ci mi quen thuc ca thnh ph ny. Ti tnh c sa vo mt th gi l d hi khiu v, mt ci t qu gh ngi (ti vn thch loi t qu bn bn mt cht kia). D nhin y ngi ta nhy mt iu cng-cng in lon, khng u c v hi ti cn y cha bao gi thy. Phi, tin b ch y y. Ti cht trng thy mt con b mi ba tui, n mc rt xinh xn, ang nhy vi mt tay snh si; mt tay khc nhy i din vi n. M n ngi trn mt chic gh t st tng. y, cu th tng tng iu cng-cng n th no! Con b thn thng mt, cui cng cm thy nhc v bt u khc. Tay snh nhy kia m ly n m quay cung v lm b lm tch trc mt n, xung quanh mi ngi u ci ph ln. Nhng lc nh th ti thch ci cng chng y lm, tuy l loi cng chng ca iu cng-cng. H ci ha h v reo: "Phi y, phi nh th mi c. Ai bo cho tr con n y". Ti th ti cn qui g, m vic g n ti, h gii su c theo ng logic, hay khng th ti cn qui g? Ti lp tc chn ch ngi bn cnh b m v bt u k l no ti cng l ngi ni khc mi n, no y ton l nhng bn v hc, no l h khng bit phn bit th no l gi tr chn chnh v khng bit kinh n ngi t t cho phi o, ti ni h ra cho h bit l ti c nhiu tin; ti mi h ln xe nga ca ti v a h v nh ch tr trong mt bung thu li ca ngi ta, v h va mi n Petersburg. Ti lm quen vi h. H tuyn b rng c lm quen vi ti nh th ny, c m ln con u ly lm hn hnh; ti c bit rng h chng c tin mong g c, h ln y l xin x mt vic g mt cng s no y; ti bn t nguyn gip cho tin; ti li c bit rng h n d bui d hi y v tng lm rng y ngi ta dy khiu v tht; ti tnh nguyn gp phn gio dc c b, dy cho c ta hc ting Php v hc khiu v. Hai m con hoan h nhn li cho l mt vinh d ln, v t y ti quen thn... Cu c mun th ta s n ng y, nhng by gi th cha c. - ng ng c k nhng chuyn bn thu, hn h y ra y na, dm ng, hn mt! - Tht l mt Schiller ng Schiller ca chng ta y ri! O la vertu va-t-elle se niche(7). Cu , ti s c k cho cu nghe nhng chuyn nh th, ct nghe nhng ting ku than ca cu. Nghe khoi lm! - Cn phi ni. ng trong lc ny ti khng thy mnh l bch hay sao? - Raxkonikov lm bm, v hn hc. Xvidrigailov ci ph l ng ng; cui cng hn gi Philip, tr tin v ri gh ng dy:
Trang 381/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Thi ti say tht ri, Ni chuyn th l ri! - hn ni, - khoi tht. - C nhin l ng phi thy khoi lm, - Raxkonikov cng ng dy ni, - i vi mt ke dm chn chng nh ng m k nhng thnh tch nh vy, trong khi ang m mu mt vic g cng b i khng km th g m ch khoi, nht li k trong nhng hon cnh nh th ny, v k cho mt ngi nh ti... C sc kch thch lm. - nu th, - Xvidrigailov va p va nhn Raxkonikov, hi c v ngc nhin - nu th th chnh cu cng l mt tay v s ra tr. t nht cu cng c nhiu bn lnh. Cu c th nhn thc c nhiu, nhiu lm... m cng c th lm nhiu. Nhng thi, th l . Ti thnh tht ly lm tic l ni chuyn vi cu c t qu, nhng cu khng thot c ti u... y, cu c i mt cht m xem... Xvidrigailov bc ra khi qun ru. Raxkonikov ra theo. Xvidrigailov cng khng say g my; u hn ch chong vng mt lc, nhng hi men mi chc mt rt dn. Hn nh ang lo lng v mt vic g ht sc quan trng, mt c cau li. Hnh nh hn ang ch i mt vic g sp xy n, khin hn bi hi lo s. Trong nhng pht sau cng, thi ca hn i vi Raxkonikov t dng thay i hn, mi lc mt thm th l v ngo mn. Raxkonikov cng thy th v cng m lo. Chng bt u thy Xvidrigailov c iu g rt kh nghi, v quyt nh i theo hn. Hai ngi xung n va h. - Cu r sang phi, ti r v pha tri, hay c l ngc li cng c, nhng c iu adieu, mon plaisir(7) rt mong gp li cu. on hn r sang phi, i v pha ch Hng Rm. Ch thch
(1) iu vn (ting Php) (2) Razum c ngha l lng tri, l tr (3) mun ni mt ngi lm cch mng 4) Vexta l n thn ca la v ca gia nh (c Hy Lp) (5) Xodom l mt thnh ph c ca x Palestin, dn y hoang dm n cc , cho nn thnh ph b la nh tri thiu hu hon ton trng pht (Kinh Thnh) (6) Tnh t nhin v chn tht (ting Php) (7) c hnh s bit trn vo u (ting Php) (8) Xin cho anh bn rt l th (ting Php)
Trang 382/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 34
Raxkonikov i theo hn. Th l th no? - Xvidrigailov quay li, ku ln - Hnh nh ti bo... - Th ngha l by gi ti s khng ri ng ra u! - Sa - a - ao? Hai ngi cng dng li nhn nhau mt lt nh th d sc nhau. - Qua tt c nhng cu chuyn d tnh d say ca ng, - Raxkonikov ni rt xng, - ti i n kt lun chc chn, l ng khng nhng khng t b nhng nh b i ca ng v em ti; m hn na cn bn tm hn bao gi ht v nhng nh . Ti bit sang nay em ti c nhn c mt bc th g khng r. ng th sut bui ngi khng yn. C cho l ng o u ra c mt m v dc ng, nhng iu chng c ngha l g. Ti mun t mnh tm bit cho ra nh. Tht ra Raxkonikov cng kh lng c th ni r lc by gi chng mun g v t mnh mun tm bit ci g cho ra l. - ra th? Cu mun ti gi cnh st li khng? - Gi i! Hai ngi li ng yn mt lt, mt st mt. Cui cng, Xvidrigailov thay i sc mt, thy r rng Raxkonikov khng s hi trc li hm do, hn bng quay ra ht sc vui v v thn mt. - Cu tht n hay! Hi ny ti c khng ni n chuyn cu, tuy d nhin ti cng ang t m in c rut ln. Tht l mt chuyn huyn hoc. Ti cng mun ln khc, nhng qu tht mt ngi cht cng n pht cung ln vi cu... Thi c, ta cng i, nhng xin ni trc l by gi ti ch gh v nh mt pht ly tin; sau ti s kho phng li, thu xe ra cc o v sut bui ti ngoi y. Th th cu i theo ti lm g? - Ti c vic n ng y, nhng khng phi n ng, m n c Sofia Xemionovna xin li v khng i a m c. - Ci tu cu nhng Sofia Xemionovna hin khng c nh. C y dn c ba a tr n nh mt b mnh ph gi, trc c quen vi ti t lu, vn ng u mt c nhi vin no y. Ti lm cho b ta m mn tm thn khi a mn tin dnh cho ba chim non ca b Katerina Ivanovna, ngoi ra li cn cng thm tin cho vin v cui cng k chuyn c Sofia Xemionovna cho b ta nghe cn k tng chi tit khng giu gim g ht. n tng gy nn tht khng sao t xit. Chnh v th m Sofia Xemionovna c mi ni nht hm nay n trnh din ti khch sn X., ni b mnh ph tm tr khi t bit th v. - Khng h g! Ti vn c gh!
Trang 383/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Tu cu y, nhng ti th ti khng i vi cu u; vic g n ti! y, n ni ri, cu , ti bit chc rng s d cu nhn ti mt cch ng vc nh vy l v ti t nh gi , khng hi han g lm phin n cu... cu hiu ch? Cu thy nh vy l qu ch g; ti nh cuc vi cu y! y, th th cu cng nn t nh mt t! - T nh m li i nghe trm? - cu mun ni n chuyn y? - Xvidrigailov ph ci, - phi, cu m khng nhc n chuyn y th mi ng ly lm l. Ha ha! Tuy ti cng c hiu c i cht nhng iu m cu... by tr... ng y v c k cho Sofia Xemionovna nghe nhng th l th no? Ti c l l mt ngi ht sc lc hu, v khng sao hiu ly c cht g. Cu ct ngha cho ti vi cu, ti van cu y, Cu hy em cc nguyn l mi ra ch gio cho ti! - ng khng th nghe thy g ht. ng ch ni lo thi! - Th ti c mun ni chuyn y u! (tuy ti cng c nghe thy ch khng phi khng). Khng, ti mun ni l cu c than vn th di mi! Ci anh chng Schiller trong cu khng ngt ln ting phn n. Th ri by gi li "khng c nghe trm!". Nu th th cu i m bo vi nh chc trch rng ti va gp mt trng hp th ny th kia: trong l thuyt ca ti thy c mt ch sai lm nh. Cn nu cu tin chc rng nghe trm l khng th c, cn nhng m gi kia th c th ly bt c th g m b cho cht cng xong, tu thch, th cu hy trn sang M i cho nhanh! Trn i anh bn tr ? C l hy cn kp y. Ti ni tht y. Khng c tin? Ti s cho tin i ng. - Ti tuyt nhin khng ngh n chuyn y, - Raxkonikov bc bi ngt li. - Ti hiu (v chng cu cng ng ngi: khng mun th ng ni nhiu lm g cho n mt); ti hiu cu ngh n ci g ri, vn lun l ch g? Ci o lm ngi, lm cng dn ch g? Cu c gt sang mt bn cho ti; by gi cu cn g ngh n nhng vn y? H - h! V cu vn l mt cng dn, vn l mt con ngi? th th ng c th mi vo y, khng nn dnh vo nhng vic khng phi vic mnh. Hay cu c cho mt vin n vo c; sao, hay l khng thch? - Hnh nh ng c mun tru tc ti ti b i th phi... - Cu ny gn tht, nhng n ni ri. Xin mi cu ln thang gc. Cu thy khng, y l ca vo phng Sofia Xemionovna, cu nhn m xem ny khng c ai nh ht. Cu khng tin ? Th c hi nh ng Kapernaumov: c y vn gi cha kho nh ng y y. y chnh madame de Kapernaumov y ri, h? Ci g? (B ta hi ic). C y i ri ? i u? "i" cu nghe ra cha? C y i vng, c l n khuya mi v. No by gi mi n phng ti. V cu cng mun n ti th phi? y, phng ti y ri. Madame Resslich khng c nh. B ny lc no cng bn chy cht u u, nhng l ngi rt tt, ti cam oan vi cu nh vy... c l b ta c th gip cu c, nu cu khn ngoan hn mt t. y, xin cu thy cho: ti ly trong bn giy ra t ngn phiu nm phn ny (cu xem, ti cn v khi t nh th!), t ny s em i ngay hm nay ly tin vng tht. y, cu thy cha? Khng c l g li mt th gi nhiu hn na. Kho ngn ko li, kho phng li, v th l chng ta li ra cu thang ri. No, nu cu mun, ta thu chic xe nga! Ch ti cn ra cc o m. Cu c thch i do mt vng khng? y, ti thu chic xe song m ny n mi Yelaghin, sao? Cu t chi ? Cu khng chu c na ? Khng sao, ta c i cho mt lt. Hnh nh tri mun ma th phi, khng sao: ta ln xe
Trang 384/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
i... Xvidrigailov ngi ln xe. Raxkonikov nhn thy nhng mi ng vc ca mnh, t nht l lc ny, khng c cn c. Khng p ly mt li, chng quay li v i ngc v pha Ch hng Rm. Gi dc ng chng ngonh li d ch mt ln thi, chng s c th gi trng thy Xvidrigailov mi ngi xe i c trm bc bo li, tr tin v bc xung va h. Nhng by gi chng khng cn trng thy g c ht, chng r ngot qua mt gc ph. Mt cm gic gh tm su sc gic chng trnh xa Xvidrigailov. "Th m mnh li c lc ch mong mt ci g con ngi gian c, th b, dm , n mt y!" - Chng bt gic tht ln. Qu tnh Raxkonikov tht ra li phn on y qu vi vng v nng ni. Trong hon cnh ca Xvidrigailov c mt ci g t nht cng tao trm ln thn th hn mt mu sc c o, nu khng phi l huyn b. Cn v phn em gi chng th Raxkonikov vn mt mc tin rng Xvidrigailov s khng chu bung tha. Nhng by gi m c phi suy i ngh li mi v chuyn ny th kh qu, khng sao chu c. Theo thi quen, chng i mt mnh c vi mi bc li chm m vo mt ci m mng su thm thm. Bc ln cu, chng dng chn bn lan can v bt u nhn xung nc. Trong khi c mt ngi ang ng cnh chm ch nhn chng: Avdotia Romanovna. Hai ngi gp nhau u cu, nhng chng khng nhn ra em, c i thng. Dunia cha bao gi gp anh gia ng nh th ny nn kinh ngc n chong ngi i. Nng dng li, phn vn khng bit c nn gi anh hay khng. Bng nng trng thy Xvidrigailov ang t pha Ch hng Rm hp tp i li. Nhng trong khi n gn, hn ta hnh nh c ln lt v phng. Hn khng i ln cu, m li dng chn bn va h cch y mt qung, c ht sc lm sao cho Raxkonikov ng trng thy mnh. Dunia th hn trng thy t lu. Hn bt u ra hiu cho nng. Nng c cm gic nh nhng du hiu ca hn mun van xin nng ng gi anh, c mc chng, v hy n gp hn ta, Dunia lm theo. Nng rn rn i vng qua ch Raxkonikov ng v i v pha Xvidrigailov. - Ta i nhanh ln, - Xvidrigailov th thm bn tai nng. - Ti khng mun Rodion Romanovich bit cuc gp g gia chng ta. Ti xin bo c bit rng va ri ti vi cu y ngi vi nhau trong mt qun ru gn y. Cu y n tm ti y. Ti phi cht vt lm mi g ra c. Khng hiu sao cu ta bit ti c gi th cho c, v c nghi ng th no y. Chc khng phi c ni cho cu y bit y ch? M nu khng phi c th ai? - By gi i khut vo gc ph th ny, - Dunia ngt li hn, - anh ti khng trng thy c u. Ti xin ni cho ng bit l ti s khng i u na. C g ng c ng y m ni; nhng chuyn y c th ni gia ph cng c. - Trc ht chuyn y khng th no ni gia ph c; th n l c cng phi nghe c c Sofia Xemionovna ni chuyn na; th ba l ti s cho c xem mt s ti liu... y th cui cng nu c khng thun vo nh ti, th ti s khng xin gii by g na v xin co lui ngay tc
Trang 385/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
khc. ng thi xin c ng qun rng mt iu b mt rt th v ca anh c hin ang hon ton nm trong tay ti. Dunia dng li, phn vn, v a mt nhn Xvidrigailov xoi mi. - C s ci g nh! - hn ni, ging im tnh, - thnh ph khc thn qu ch? M ngay nh thn qu c cng lm hi ti nhiu hn l ti lm hi c, cn nh y... - C Sofia Xemionovna c bit trc cha? - Cha ti cha ni g vi c y ht, thm ch ti cng khng chc c ta hin to nh hay khng. Chc l c th phi. Hm nay c ta va chn ct xong b m k: trong mt ngy nh th th ai li i thm ving bao gi. Ti khng mun ni cho ai bit chuyn qu sm: thm ch ti cn c phn hi hn l ni cho c bit. Trong trng hp ny mt li ni bt cn ht sc nh nht cng c th thnh mt li t gic. y, ti nh ny, ta sp n ri y. Kia l ngi gc cng nh chng ti; ngi gc cng bit, ti rt r; y, hn cho ti; hn thy ti i vi mt ngi n b, v d nhin l c th gi nom r mt c, v nh vy l c li cho c: nu c c s ti v nghi ng ti. Ti n ni th l nh vy xin c b qua cho. Ti thu li phng ca khc y. C Sofia Xemionovna st vch phng ti, cng thu li. C tng ny u cho thu. C g m c s st nh tr con th? Ti ng s n th kia ? Mt Xvidrigailov rm r li thnh mt n ci ra v k c; nhng by gi hn cng tht kh m ci c. Trng ngc hn nh thnh thnh, hi th c nght li. Hn c ni tht to che giu ni xc ng mi lc mt tng; nhng Dunia khng c th gi nhn thy hn xc ng khc thng nh vy; nng ang qu bc mnh v cu ca hn va ni rng nng s hn nh a tr v hn l mt ngi ng s i vi nng. - Tuy ti cng bit ng l ngi... bt lng, nhng ti khng s ng mt cht no u. ng i trc i, - nng ni, b ngoi c v im tnh: nhng mt nng c ti nht i. Xvidrigailov ng chn trc phng Sonya. - Xin php hi c c nh khng . Khng c. Th th xi qu: Nhng ti bit l c ta c th v sm. Chc chn c ta ch c th n nh b mnh ph n xin cho my a tr m ci. M chng va cht. Ti cng c gip h lo liu. Nu mi pht na m c Sofia Xemionovna khng v th ni hm nay ti s bo c y n ng c, nu c mun. A phng ti kia ri. Ti hai phng ny. Sau cnh ca ny l nh b Resslich, ngi cho ti thu li phng. By gi mi c nhn vo y, ti xin ch cho c xem nhng ti liu chnh ca ti: t phng ng ca ti c cnh ca ny n thng sang hai cn phng hon ton b trng, cha c ngi thu, hai cn phng y y... c cn nhn cho k hn t na... Xvidrigailov hai cn phong c sn bn gh kh rng. Dunia a mt ng vc nhn quanh, nhng khng h thy c g khc thng trong cch by bin cng nh trong cch phn b cc phng, tuy nu tinh cng c th nhn thy mt ci g, chng hn nh cn phng ca Xvidrigailov nm gia hai phng khng ngi . Mun vo phng hn khng th i thng t hnh lang, m phi i qua hai cn phng ca b ch hu nh b trng. T cn phng ng, Xvidrigailov m mt cnh ca vn kho cht v ch cho Dunia xem mt gian khc cng b trng, dnh cho thu. Dunia dng li trc ngng ca khng hiu ngi ta cho mnh xem nhng th lm g, nhng Xvidrigailov vi vng ging gii:
Trang 386/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- y ny, c xem gian phng ln th hai ny. Xin c lu n cnh ca ny. N c kho cht. Cnh ca c mt chic gh: c hai phng th ch c mi mt chic gh ny. l ti a t phng ti sang ngi nghe cho thoi mi. Ngay sau cnh ca y l chic bn ca Sofia Xemionovna, hm y c ta ngi y ni chuyn vi Rodion Romanovich, cn ti th ngi y trn gh ny, nghe trm, hai ti lin, mi ti en hai ting ng h, v d nhin l cng c bit c t nhiu, c ngh sao? - ng nghe trm ? - Vng, ti nghe trm: by gi tr v phng ti i, y cng chng c ch no m ngi na. Hn dn Avdotia Romanovna quay tr li cn phng th nht ca hn dng lm phng khch, v mi nng ngi xung mt chic gh ta. Cn hn th ngi u bn pha bn kia, cch nng t nht n mt xa-gien, nhng hnh nh trong mt hn li nh ln ci tia la hi no lm cho Dunia hong s. Nng rng mnh v li a mt ng vc nhn quanh. l mt c ch v thc; hnh nh nng khng mun l ngh ngi. Nhng ci v tr cch bit ca phng Xvidrigailov rt cc khin nng lo s. Nng toan hi xem t nht b ch tr ca Xvidrigailov c nh khng, nhng ri li thi... v t trng. Hn na, lng nng ang khc khoi v mt ni au kh khc, cn mnh hn ni lo s cho mnh khng bit bao nhiu m k. Nng bt rt khng sao chu ni. - Bc th ca ng y, - nng t bc th ln bn ni. - Nhng iu ng vit trong th khng th no c c, ng c m ch n vic anh ti c phm mt ti c g y. ng m ch qu r, by gi ng ng hng ci chnh. Th th xin ng bit cho rng ti nghe ni n ci chuyn nhm nh ny, trc c ng v khng h tin ly mt ch. l mt mi nghi ng b i v l bch. Ti bit r u ui chuyn ny, ti bit r v u ngi ta by t ra n v by t ra nh th no. ng khng th c ly mt bng chng no ht. ng c ha l s chng minh: th th ng ni i! Nhng xin ng bit trc cho rng ti khng tin ng u! Ti khng tin! My cu va ri Dunia ni vi v, rt nhanh, v trong giy lt mt nng cht bng ln. - Nu c khng tin th l no c li c th mo him n phng ti mt mnh? Th th ti sao c n? Ch v hiu k thi ? - ng c lm kh ti na, ni i, ni i! - Qu c l mt ngi con gi can m, ci chng cn phi ni na! Tht tnh ti c tng c s yu cu ng Razumikhin a c n y. Nhng chng thy ng ta cng i vi c hay ln qut u quanh y, ti nhn k ri y. Tht l qu cm; th ngha l c mun cu Rodion Romanovich. V chng, c th ci g cng thn tin c... Cn nh anh c th ti bit ni th no y? Va ri chnh mt c c trng thy cu y. C thy cu y th no? - ng ch cn c vo ci v b ngoi y thi sao? - Khng, ti khng cn c vo y, ti cn c vo nhng li l ca chnh cu y ni ra. y, cu ta n y gp c Sofia Xemionovna hai ti lin. Ti ch cho c bit h ngi u. Cu y th ht vi c ta. Cu y l mt k st nhn. Cu y git m gi cho vay li c gi c cm ca cu y; cu y git c em gi m gi, mt m li bun tn l Lizaveta, tnh c bc
Trang 387/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
vo phng trong khi cu y git m gi. C hai u b cu y git bng mt cy ru mang sn trong ngi. Cu y git hai ch em ly ca, vn cng ly ca tht, cu ly mt t tin v mt th c... Chnh cu y ni cn k tt c nhng chuyn y vi c Sofia Xemionovna; mi mt mnh c ta bit chuyn y: nhng c ta khng h can d vo v git ngi, d l bng li ni hay bng hnh ng: tri li c ta cng kinh hong ng nh c by gi. C c yn tr, c y khng t gic cu y u. - Khng th nh th c! - Dunia thu tho, hai mi trng bch ra nh mi ngi cht, Khng th c, khng c l g, khng h c ly mt t l do g... ng ni di! ng ni di! - Cu y git ngi ly ca, l do ch c th. Cu ta ly tin v ly c. Qu tnh, theo nh li cu y th nhn th cu y khng dng n tin, cng khng dng n c m li em giu di mt tng no y, v hin nay cc th vn cn ch c. Nhng s d nh vy l v cu ta khng dm dng n. - Nhng c l no anh y li c th ly trm ca ngi? Ch ngh n chuyn y thi anh y cng khng th ngh c! - Dunia ku ln, on ng pht dy. - ng cng bit anh y kia m. ng gp anh y ri ch? Ch nh anh y li c th n trm Nng nh van xin Xvidrigailov, nng qun ht ni lo s ban ny. - C Avdotia Romanovna , ychng ngn triu kiu phi hp v phn hng. Khi mt tn k trm i n trm, trong bng hn cng bit mnh l mt k hn h - nhng ti c nghe n mt ngi qu phi nh cp mt chuyn xe bu v: bit u ngi t li chng ngh rng mnh lm mt vic lng thin! D nhin gi nghe mt ngoi ni th ti cng chng tin g hn c. Nhng v chnh tai ti nghe cu y ni ra, nn ti phi tin. Cu y cng ging gii cho c Sofia Xemionovna bit l do. Lc y c ta khng dm tin tai mnh, nhng rt cc ri c ta phi tin mt mnh. Phi, chnh mt c ta thy mt ci g khin c phi tin. V chnh cu y ni cho c ta bit. - Nhng... l do g th? Cu chuyn di dng lm, c Avdotia Romanovna ! Khng bit ni th no cho c hiu by gi, y c mt th l thuyt, i khi cng nh ti ni l c th phm mt ti c c bit, nu c mt mc ch chnh tt. Ch c mt iu c duy nht thi, m li c mt trm iu thin! L d nhin cng bc mnh tht, khi ngi ta l mt thanh nin c ti tr, li c mt lng t i khng b bn, bit rng ch cn c ly ba nghn bc chng hn, l c s nghip, c tng lai, c cuc i mnh s khc hn, th m li khng c c ba nghin bc y! Thm vo y l mt tm trng b khch ng v i, v cht, mc rch, v nhn thc r rt ci a v x hi qu p ca mnh, li thm tnh cnh ca m v em na. Ch yu l v s din, v t ho v s din; v chng c tri bit c ngi ta c th vn c nhng xu hng tt m vn... Ti khng buc ti cu y, xin c ng ngh nh vy; m y cng chng phi vic ca ti. y cng li c mt l thuyt ring, cng kh hay ho, cho rng loi ngi chia lm hai hng. C thy khng: hng vt liu, v hng ngi c bit, ngha l nhng ngi c mt v tr cao khin cho h khng cn m xa n lut l, m tri li, cn ban b lut l cho hng ngi kia, hng vt liu, hng cn b y. Cng hay, cng l mt l thuyt nghe c; une theorie comme une autre(1) cu y rt m say Napoleon, ni cho ng hn, iu lm cho cu y m say l c rt nhiu nhng k thin ti
Trang 388/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
khng thm m xa n ci c c bit, c bc qua khng h ngh ngi. Hnh nh cu y tng tng rng mnh l mt thin ti, - ngha l cu y c mt thi gian tin chc nh th. Cu y au kh rt nhiu v hin nay vn au kh v ngh rng mnh bit dng ln mt l thuyt nhng bc qua khng ngh ngi th li khng sc bc, th tc l mnh khng phi l thin ti... y, i vi mt chng thanh nin giu lng t i th nh vy qu tht cng nhc nh, nht l thi i ta... - Th cn lng tm, lng hi hn? Th ng cho rng anh y khng c thc g v lun l hay sao? - Nhng anh y c phi l hng ngi nh th u? c Avdotia Romanovna , by gi th mi s u hn lon, m xa nay cng cha bao gi c trt t cho lm c. Ni chung ngi Nga l nhng con ngi rng ri; Avdotia Romanovna , rng ri nh t ai ca h vy, v rt c xu hng thin v ci huyn hoc, ci hn lon; nhng rng ri m li khng c thin ti c bit th khn to. C cn nh khng, chng ta tng ni chuyn tay i vi nhau rt nhiu v nhng chuyn nh th v cng v ti ny, nhng bui ti ngi trn sn thng trong vn sau ba n chiu. Do y c vn khin trch ti v ci tnh rng ri y y. Bit u, chnh trong khi chng ta ni chuyn, cu y ang nm u, min man vi nhng ngh ring ca cu. Trong gii hc thc ca ta khng c nhng truyn thng tht thing ling, c Avdotia Romanovna : ho chng thnh thong mi c ai theo sch v m to ra cho mnh mt truyn thng... hay rt mt ci g t cc pho s bin nin. Nhng phn ln l nhng nh bc hc, li l nhng k gn d n ni ngi sng trong gii x giao khng th no theo h c. V chng, ni chung cc quan nim ca ti th c u bit; ti tuyt nhin khng buc ti ai ht. Chnh bn thn ti cng l k tay trng, v ti vn mt mc nh th. Nhng v vn ny th ta ni kh nhiu ln. Thm ch ti cn c ci dim phc c c ch n nhng kin ca ti... C xanh lm, Avdotia Romanovna . - Ti c bit ci l thuyt ca anh ti. Ti c c bi bo ca anh y ng trong tp ch, trong c ni n nhng ngi c php lm tt c. ng Razumikhin a cho ti c. - ng Razumikhin ? Bi bo ca anh c? Trong mt t tp ch? C mt bi bo nh th tht ? Th m ti khng bit. Chc ci ny mi tht l th! Nhng c i u y Avdotia Romanovna? - Ti mun gp Sofia Xemionovna - Dunia ni, ging yu t. - Sang phng c y i li no? Chc c y v ri; by gi th no ti cng phi gp c y. cho c y... Avdotia Romanovna khng ni c ht cu; hi th ca nng tc li. - Phi n khuya c Sofia Xemionovna mi v. Ti chc th. ng l c ta v rt sm, nhng by gi m cha v, th s v rt mun. - th ra my ni di! Ta bit... my ni di... bao gi my cng ni di! Ta khng tin my! Khng tin! Khng tin! - Dunia tht ln trong mt cn in di hon ton, khng cn cht tr khn no na. Nng gn nh bt tnh ng phch xung chic gh m Xvidrigailov xch li cho nng. - Avdotia Romanovna, c lm sao th, c tnh li! Nc y, c ung ly mt ngm. Hn ry nc ln mt nng. Dunia rng mnh v m mt ra.
Trang 389/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Tc dng mnh tht - Xvidrigailov cau my lm bm mt mnh. Avdotia Romanovna, c bnh tm li! C bit cho rng cu y c nhng ngi bn. Chng ti s cu cu y. C c mun ti a cu y ra nc ngoi khng? Ti c tin, ni ba ngy ti s xoay c v tu. Cn nh cu y c git ngi, th sau ny cu y cn lm c nhiu vic thin chuc li. C c yn tm, li cn c th tr thnh mt v nhn na. Ka, c lm sao th? C thy trong ngi ra sao? - Ngi u m c c! Li cn nho bng na. ng ti v! - C i u? Ka, c i u th? - Ti i tm anh y! Anh y u? ng c bit khng? Ti sao canh ca ny li kho? ng vi ti vo y bng ca ny m by gi li kho cht. ng i kho ca t lc no th? - Ch nh li c m toang ca cho cc phng khc nghe nhng chuyn va ri? Ti khng h c nho bng: ti ch thy chn ci kiu ni ny. y, c nh i u th, hay l c mun phn cu y? C lm cho cu y pht khng ln, v cu y s t i l tung tch mt. Xin c bit cho rng ngi ta ang theo di cu y. H nh hi c ri y. Ri c ch lm l chuyn ra thi. Khoan , c : ti va gp cu y ni chuyn xong; cn c th cu thot c. C i mt t, c ngi xung i, ta hy cng ngh cch. Ti mi c n chnh l ni chuyn ring vi c v vic y v cng suy ngh cho k. Ka c ngi xung ch! - ng lm cch no m cu anh y c? C th cu anh y c tht ? Dunia ngi xung. Xvidrigailov cng ngi xung cnh nng. - Tt c u tu c y, mi mt mnh c! - Hn m u, mt sng long lanh, ging gn nh th thm, v lng tng v thm ch cn xc ng n ni ni nhu mt my ch. Dunia hong ht n ra xa, hn cng run bn c ngi ln. - ch mt li ca c thi, l cu y s thot! Ti... ti s cu thot cu y. Ti c tin, ti c bn. Ti s lp tc gi cu y i, ti s thn hnh i ly h chiu, hai t h chiu. Mt cho cu y, mt cho ti ti. Ti c nhiu bn: h l nhng ngi tho vt c... C c mun khng? Ti s ly thm cho c mt t h chiu na... cho c m c na... c cn g Razumikhin? Ti cng yu c. Ti yu v cng... Cho ti hn gu o ca c, cho ti hn... cho ti hn! Ti khng nghe ni ting o c st sot. C hy ni: lm vic y i, v ti s lm. Ti s lm tt: Vic khng th lm c ti cng lm. C tin ci g ti cng s tin theo. Vic g ti cng s lm, lm tt! C ng nhn, ng nhn ti nh th! C c bit l c ang git cht ti khng... Thm ch hn cn bt u m sng. Hn bng bin sc hn i nh c mt ci g va phang ln u hn. Dunia nhy pht dy chy ra ca. - M ra! M ra. - nng tht qua tm ca, hy vng c ai ngoi nghe thy v ly tay lay cnh ca. - M ra cho ti vi, kia! Khng c ai ngoi y sao? Xvidrigailov ng dy v sc tnh. Mt n ci him c v ngo ngh hin dn ln trn i mi hy cn run run ca hn. - Khng c ai nh u - hn kh bung tng ting mt, - B ch nh i ri, c ku cng ung cng; ch t thm bc mnh v ch.
Trang 390/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Cha kho u? M ngay ra, m ngay lp tc, hn mt! - Ti nh mt chia kho ri, khng th tm c. - ! Ra m nh cng hip! - Dunia tht ln, mt ti nht hn i v chy vo gc nh, hi h v ly chic bn con t va tm tay che mnh. Nng khng ku na: nhng mt nng nhn trng trng vo k ang uy hip mnh v chm ch theo di tng c ng ca hn. Xvidrigailov cng ng trc mt nng, gc phng i din. Thm ch hn cn ly c t ch, t nht l b ngoi. Nhng mt hn vn nht nht nh c. N ci ngo ngh vn y nguyn. - C va ni "cng hip", c Avdotia Romanovna l cng hip, th c cng tha hiu rng ti c bin php phng. Sofia Xemionovna th i vng; t y n phng Kapernaumov rt xa: cch nhng nm phng kho kn. Sau cng l ti t nht cng kho gp i c, v hn na, ti chng c g phi s, v d sau ny na c cng khng th khiu ni g c: ch nh c li mun hi anh c? M cng khng ai ngi ta tin c u: y, ti sao mt ngi con gi li mt thn mt mnh n phng mt ngi n ng c thn? Thnh th d c c hy sinh anh c i na, th cng vn khng chng minh c ci g ht: chng minh mt cuc cng hip kh lm c Avdotia Romanovna . - Qun n mt - Dunia cm phn th tho. - Cng c, nhng xin c lu cho rng y l ti mi gi d th thi. Cn nh theo ring ti, th c hon ton ng: cng hip l mt vic n mt. Ti ni th ch l v mun cho lng tm c khi c g n hn nu c thun lng cu anh c mt cch t nguyn theo nh li ngh ca ti. Nh th ngha l c c thun chng cng ch v hon cnh, hay v b cng hip cng c, nu c phi dng n my ch y mi xong. C ngh i; s phn ca anh c, ca m c ang nm trong tay c. Cn ti, ti s l k n l ca c... sut i... ti s i c tr li y, ch ny... Xvidrigailov ngi xung chic i-vng cch Dunia khong tm bc. Nng khng cn cht h nghi g na v ci v quyt tm khng g lay chuyn ca hn. V chng nng cng tha bit hn l ngi th no... Bng nng rt trong ti ra mt khu sng tay, ln c ri t bn tay ang cm sng ln bn. Xvidrigailov nhy pht dy: - A ha! Ra th c? - Hn ngc nhin ku ln, nhng vn mm ci him c, - y, ci lm cho tnh th thay i hn? Chnh c lm cho cng vic ca ti d dng i rt nhiu, c Avdotia Romanovna? Nhng c ly sng u ra th? C phi ng Razumikhin? ! Sng ca ti ri! Anh bn c! Th m do y ti c tm mi! Nhng bui tp bn m ti c hn hnh hng dn cho c hi cn thn qu qu khng ph hi. - Khng phi sng ca my, sng ca b Marfa Petrovna m my git cht y, khn nn. Trong nh b y khng c ci g l ca my ht. Tao ly khu sng ny ngay t do bt u ng my c th lm nhng vic bt lng nh th no. H my bc ti mt bc thi, tao th s bn cht my. Dunia nh in nh di. Nng cm sng, sn sng bp c. - Th cn ng anh th sao. L ti hi cho bit, v t m th thi, - Xvidrigailov hi, vn ng nguyn ch c.
Trang 391/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Nu mun th c i m t gic. ng im! Khng c nhc nhch! Khng tao bn. My u c v my, tao bit, chnh my cng l k st nhn... - Th c tin chc ti u c Marfa Petrovna ? - Chnh my! Hnh my c ni bng ni gi vi tao nh th. My ni n thuc c, tao bit l my c i mua... my sp sn chnh m git ch khng ai vo y na... khn nn. - D c tht th i chng na, th cng chnh v em... d sao em cng l nguyn nhn. - M ni lo! Tao gi tao cng vn cm th my... - h! Avdotia Romanovna? R rng l c qun: trong khi say sa tuyn truyn, c ci st vo ngi ti lm i... Ti c thy trong mt c; c nh ch, ti hm y, di nh trng, c c ting ho mi thnh tht... - Ni lo! - Cn phn n in cung nh ln trong mt Dunia - My ni lo, vu khng! - Ti ni lo? Thi c, c cho l ti ni lo? i vi ph n khng nn nhc nh nhng chuyn y. - Hn ci nht - Ta bit l em s bn tht, con vt xinh xn kia. No th bn i! Dunia gi sng ln, mt nht nht nh ngi cht ri, mi di trng bch run run, i mt en m to nh ln nh la nhn thng vo lo. Ch nng quyt nng c lng khong cch v ch ch mt c ng nh ca lo v pha nng. Cha bao gi Xvidrigailov thy nng p nh th. nh la le ra t mt nng trong giy pht nng g sng ln, nh thiu t lng hn, v hn thy tim tht li, au nhi. Hn bc ln mt bc. Mt pht sng n. Vin n st qua tc hn, cm vo bc tng pha sau. Hn dng li ci kh: - ng t y! C ta nhm vo u. Ci g th ny? Mu! - Hn rt khn lau dng mu nh nh si ch chy dc theo thi dng bn phi: chc hn vin n bn st lp da u. Dunia h sng xung v nhn Xvidrigailov khng hn l s hi: m tung nh ng ngc th ng hn. Dng nh nng cng khng hiu mnh va lm g, v ang c vic g xy ra. - Thi, th l bn trt mt ril Bn na i, ti i - Xvidrigailov ni kh, vn cn mm ci, nhng l mt n ci u ut, - C th ny th c cha kp ln c ti c th gi tm ly c ri! Dunia git mnh, vi v ln c v li gi sng ln. - ng th ti ra! - nng tuyt vng tht ln, - ti th l ti s bn ln na... Ti... s bn trng... - c thi... cch c ba bc th g m ch trng. y nhng nu khng trng... th - Mt hn long ln sng sc, v hn bc thm hai bc na. Dunia bp c. Sng b hc. - C ln n khng cn thn. Khng sao! Cn mt vin na y. C cha li i, ti i. Hn dng trc mt nng cch hai bc, ch i v nhn nng vi mt quyt tm man di, i mt long ln, nng tru dc vng. Dunia hiu rng hn th cht cn hn th nng ra. "V... v by gi ch cn cch c hai bc, tt nhin s bn trng!"
Trang 392/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Bng nhin nng vt sng. - Vt i ri! - Xvidrigailov ngc nhin tht ln v th ra mt hi di. Lng hn nh bng ct c mt gnh nng, v c l khng phi ch l gnh nng ca ni s hi trc ci cht: gi pht y hn cng kh lng c c ci cm gic s hi y. Hn thy thot c mt cm gic khc, cay ng v u ut hn, m chnh hn cng khng th xc nh cho tht r c. Hn n bn Dunia v kh m ly thn nng. Nng khng khng c, nhng run bn ln nh chic l, nng nhn hn vi i mt van ln, hn toan ni g, nhng ch thy mi hn mp my m khng tht nn li. - Bung ti ra - Dunia khn khon. Xvidrigailov rng mnh; ging ni ca nng khng hiu sao thay i hn, khng cn gin d nh trc na. - Th em khng yu sao? - hn hi kh. Dunia lc u. - V em khng bao gi... c th...? - hn th tho, tuyt vng. - Khng i no! - Dunia th tho. Trong mt khonh khc c mt s ging co lng l nhng v cng d di din ra trong tm hn Xvidrigailov. Hn nhn nng, ci nhn khng sao din t ni. Bng hn bung tay, quay li, hp tp bc ra ng ca s. Mt khonh khc tri qua. - Cha kho y! - Lo rt ci cha kha t ti bn tri o bnh-t v ln chic bn sau lng, khng nhn Xemion Xemionovich cng khng ngonh v pha Dunia. - C cm ly; c i nhanh ln! Lo c mt mc nhn mi ra ca s. - Nhanh ln. Nhanh ln! - Xvidrigailov nhc li, vn khng c ng, khng ngonh li Nhng qua ging hn khi ni hai ting ny cng thong ngh mt m thanh g khng khip. Dunia cht hiu ra, nng cm ly cha kho lao ra ca, m tht nhanh v m b ra ngoi. Mt pht sau, nh mt con in, khng cn bit g na, nng chy ra b sng v r v pha cu X. Xvidrigailov ng cnh ca s khong ba pht na; cui cng hn t t quay li, a mt nhn quanh v chm ri a lng bn tay vut qua trn. Mt n ci k d lm cho mt hn rm r li, mt n ci thm hi, ru r, yu t: n ci ca tuyt vng. Mu gn kh, dy bn lng bn tay hn; hn hn hc nhn vt mu, ri nhng khn t lau thi dng, hn cht trng thy khu sng ca Dunia vt cnh ca. Lo cm ln ngm ngha. l mt khu sng tay nh c b ti kiu c, bn c ba pht; trong quay cn c hai vin n v mt ngi thuc. Cn c th bn c mt pht na. Hn ngm ngh mt lc t sng vo ti, cm ly m v ra ngoi.
Trang 393/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Ch thch
(1) Cng l mt l thuyt nh mi l thuyt khc (ting Php)
Trang 394/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 35
Sut bui ti hm y mi n mi gi Xvidrigailov la c ht tim ny n qun khc. Hn li tm u ra c Katia, c ta li ht mt bi ht ca hng bi bp, trong c trch ai l " hn mt v bo cha". Hn quay ra hn Katia. Xvidrigailov tht ru c Katia, c thng b quay phong cm, c bn phng ht, c bn hu bn, li c hai vin th li qun no y n. Lo kt bn vi hai vin th li ny cng v c hai u lch mi: mt anh th mi quo sang bn phi, mt anh th mi quo sang bn tri. iu gy cho Xvidrigailov mt n tng rt mnh. Cui cng hai vin th li r lo n mt khu vn du h no y; lo mua v vo ca v tr tin cho c bn. Trong vn ny c mt cy tng mnh d trng c ba nm v ba bi cy nh. Ngoi ra cn c mt ci "Vauxhall" (tim tr c ca nhc), tht ra 1 mt tim bn bia, nhng cng bn c nc tr na. Trong vn c t nhng chic bn con sn xanh v my chic gh. Mt phng ht rt ti v mt ngi c Munkhen n mc theo kiu h rm, say ru, mi cht, nhng khng hiu sao trng li c v ht sc chn chng, ang mua vui cho cng chng. Hai vin th li ci nhau vi my vin th li khc na v sinh s nh nhau. Xvidrigailov c h chn lm ngi phn x, hn phn x c mi lm pht ri nhng h c thi nhau go to n ni khng sao hiu c mt t g. u hnh nh c mt ngi trong bn h n cp mt ci g v thm ch c th gi em bn cho mt lo Do Thi tnh c gh vo y; nhng bn xong li khng chu chia tin cho bn. Cui cng mi v nh ra rng vt em bn l mt ci tha tr ca Vauxhall. Ngi ta nhn ra ci tha, v chuyn bt u m ra li thi to. Xvidrigailov lin xut tin n ci tha ri ng dy ra khi vn. Lc y khong mi gi ti. Sut thi gian qua hn khng ung ly mt git ru no, ch gi tr cho c l m thi. Ti hm y tri u m v oi bc. Khong mi gi c nhng m my en ngm u n n ko n; sm chuyn m m, ri ma trt xung nh thc. Nc ma khng ri tng git, m li xung tng mng qut en t ln mt t. Pht pht li c nh chp, v mi t chp nh vy ko di n ni c th nhm m n nm. Ngi t nh chut lt, Xvidrigailov v nh, kho ca li, m ngn ko bn ly ht tin ra v x vn hai ba t giy g y. on hn t tin vo ti, toan thay qun o nhng ri nhn ra ca s v lng nghe ting sm, ting ma bn ngoi hn khot tay mt ci, cm ly m v i ra, khng ng ca phng. Hn i thng n gp Sonya. Nng ang nh. Trong phng khng phi ch c mt mnh nng, quanh nng c bn a con nh ca ng Kapernaumov. Sofia Xemionovna ang cho chng ung nc tr. Nng im lng v knh cn n cho Xvidrigailov, ngc nhin nhn b qun o t sng ca hn, nhng khng ni ly mt li. Bn tr con th lp tc b chy: s khip va i. Xvidrigailov ngi xung cnh bn v mi Sonya ngi bn cnh. Nng rt r lng tai ch nghe hn ni.
Trang 395/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- C Sofia Xemionovna , c l ti sp i M, - Xvidrigailov ni, - v v ln ny ti gp c c l l ln cui, cho nn ti mun n dn c my vic. Sao, hm nay c gp phu nhn cha? Ti bit phu nhn ni vi c nhng g, khng cn k li na. (Sonya phc mt c ch, v mt) hng ngi y h c mt n np ring. Cn v cc em c th qu tht by gi thu xp n tho, v s tin dnh cho chng th ti k qu c ly bin li cho tng a, ton vo tay ngi tin cn c. V chng cng xin c gi ly my t bin li, phng khi nh c vic g chng. y, c cm ly! Thi, by gi th l xong. y t ba t ngn phiu nm phn, tr gi c thy l ba nghn. Xin c gi ly dng ring cho c, tin ny l tin ca c. Vic ny ch c ti vi c bit thi y, d sau ny c c ngh ni chuyn g, cng ng cho ai bit. C cn s tin y v, c Sofia Xemionovna , sng nh trc kia th xu lm, v li by gi c chng vic g phi sng nh th na. - Ti chu n ng qu nhiu, c l tr m ci v ngi m qu c, - Sonya ni hp tp, - Cho nn, nu lu nay ti t c li cm t ng, th... xin ng ng cho rng... - Thi... c ri, c ri. - Cn s tin ny, ng Arkadi Ivanovich , ti rt i n, nhng by gi ti khng cn tin. Ti cng sc lm ly m n, xin ng ng ngh l ti v n: ng c lng nh th th s tin ny... - y, c c cm ly, c Sofia Xemionovna , ti xin c, v c cng ng nhiu li lm g na, v ti cng ang vi. C cn tin y. Rodion Romanovich ch c hai con ng: cho mt vin n vo c, hai l i Vladimirka(l). Sonya ng ngc nhn lo v bt u run cm cp. - C ng lo, ti bit ht, v do chnh cu y ni ra, m ti khng phi l ngi bm mp, ti khng ni cho ai bit u. Hm y c bo cu y ra t th l rt phi. Nh th c li cho cu y hn nhiu. y, th l cu y i Vladimirka, cn c th i theo cu y. ng th phi khng? C ng khng no? y, th th c phi cn n tin. Cn tin cho cu y, c hiu khng? Ti cho c cng nh cho cu y thi, hn na c c ha tr n cho m Amalya Ivanovna ti c nghe ni. C Sofia Xemionovna, sao c li i nhn ly nhng cng n y mt cch thiu suy ngh nh vy? V Katerina Ivanovna mc n ci con m ngi c y, ch c phi c u, th th c nh tot vo. i nh th khng c u. y, nu sau ny c ai hi g ti. - ngy mai hay ngy kia g y th no h cng hi c, c ng ni l ti c n y v tuyt nhin khng c ni vi ai hoc l cho ai bit l ti c cho c tin. Thi by gi th xin t bit. Hn ri gh ng dy. - Ti gi li cho cu Rodion Romanovich. , tm thi c hay gi s tin ny cho ai gi h... cho ng Razumikhin cng c. C c bit ng Razumikhin khng? Chc c phi bit. Mt tay cng kh. C c mang li ng ng ngy mai hay khi no n lc. Cn t by gi n lc y, th c ct i cho k. Sonya cng vt ng dy, hong ht nhn hn. Nng rt mun ni mt iu g, hi mt cu g, nhng my pht u nng khng dm, v li cng khng bit m u ra sao. - ng lm th no, by gi tri ma th ny... ng i sao c.
Trang 396/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- y nh i sang M m li s ma . H - h. Thi cho c Sofia Xemionovna rt mn? C hy sng i, v sng cho trn vn, c s c ch cho nhiu ngi. c ni vi ng Razumikhin l ti c gi li cho. C c ni th ny: Arkadi Ivanovich Xvidrigailov c li cho ng. Th no c cng phi ni y. Hn i ra, mc Sonya ngi li vi ni ngc nhin, s hi v mt mi nghi ng m h, u ut. V sau ngi ta mi bit l ngay ti hm y, khong mi hai gi Xvidrigailov li cn tin hnh mt cuc thm ving kh k quc v bt ng na. Ma vn khng tnh. Khong mi hai gi km hai mi, ngi t sng, hn bc vo cn nh cht hp ca cha m c v cha ci, trn i l th ba ca o Vaxili, i l Maluy. Hn m ca sm sm v lc u lm cho c nh cung ln; nhng Arkadi Ivanovich khi cn cng bit c nhng phong rt ho nh d a, cho nn t lc u hai bc cha m rt khn ngoan y c phng on (v chng y cng l mt iu phng on sc so) rng Arkad Ivanovnovich c l i ung ru u v say kht khng cn bit m t g na, nhng v sau gia thit y t n sp ngay. B m a cm v khon ngoan y chic gh bnh c bnh xe ca ng b tn tt ra gp Arkadi Ivanovich v lp tc theo thi quen bt vo nhng cu hi xa xi no y. Ngi n b ny khng khi no hi thng, lc u bao gi cng huy ng nhng n ci v nhng ci xoa tay ra , ri sau mi hi loanh quanh mt hi, chng hn, nu cn bit, tht chc chn v chnh xc Arkadi Ivanovich nh n bao gi th tin hnh hn l, th b ta bao gi cng bt u hi han mt cch ht sc t m v hu nh ho hc na v thnh ph Paris, v sinh hot cng nh y v ho chng mi v sau mi dn tun t li v i l th ba ca o Vaxili. Vo nhng lc khc th d nhin ci li c tn trng rt mc, nhng ln ny Arkadi Ivanovich khng hiu sao t ra nn nng l thng v ng t ng mun gp v hn th, mc du ngi ta cho hn bit ngay t u l v hn th i ng. L d nhin c v hn th bn ra mt, v Arkadi Ivanovich ni thng cho c ta bit ngay rng c mt vic rt quan trng buc hn phi i khi Petersbung trong mt thi gian, cho nn hn mang li cho c ta mt vn ri rp bc gm nhiu loi ngn phiu khc nhau, xin c nhn lm qu, v t lu hn nh biu c mn tin nh y trc khi ci. Qua nhng li gii thch ny chng thy c mt mi lin h g logic cho lm gia mn qu y vi chuyn i gp gp kia, cng kh lng hiu ni ti sao li phi mang qu n vo lc na m trong khi tri ma nh trt, tuy vy, mi vic u din ra mt cch kh m thm. Ngay c nhng ting , nhng cu hi dn dp v nhng ni ngc nhin cng bng dng m ra va phi v d dt khc thng; ngc li lng bit n c by t ra mt cch nhit thnh v cn c xc mnh thm bng nhng git nc mt ca b m rt khn ngoan kia na. Arkadi Ivanvich ng dy ci ln, m hn v hn th, v v ln m c ta, qu quyt rng chng bao lu na s tr li. Nhn thy trong kho mt c ta c mt ni t m tuy th ngy nhng cng bao hm c mt cu hi thm lng m trang nghim, hn ngm ngh mt lt, hn c b mt ln na v trong thm tm cht thy bc mnh mt cch thnh tht khi ngh rng mn qu kia s lp tc c em kho k vo chic rng ca b m khn ngoan nht i. Hn ra i, mi ngi ngi li vi mt tm trng phn khch khc thng. Nhng b m a cm lp tc gii quyt mt s thc mc quan trng nht, ging thm th, lin thong, b ni Arkadi Ivanovich l mt nhn vt trng yu mt con ngi c lm cng vic, giao thip rng ri, giu c. C tri mi bit trong u c ng ta c nhng g, chc ng ny ra mt g, th l bn ra i, li ny ra mt khc, th l mang tin n biu, cho nn chng c g phi ly lm l c. L d nhin: ng ta t nh chut lt trng cng k quc tht, nhng ngi Anh chng hn h cn
Trang 397/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
k quc gp my, v li nhng ngi thng lu nh ng ta th s g ai d ngh, h khng cn kiu cch. Thm ch c l ng ta c lm nh vy chng t rng mnh chng s ai cng nn. Ci chnh l khng c ni g vi ai v vic ny v c tri bit s vic rt cc s ra sao, cn tin bc th phi cho vo rng kho ngay li, v l d nhin, may mn sao con Fedioxia lc by gi li ang ngi di nh bp. Nht l tuyt nhin, tuyt nhin khng c h t g vi ci con m Resslich kia c, vn vn, vn vn. H ngi ni chuyn r rm mi n hai gi khuya. C v hn th th i ng sm hn nhiu, lng bn khon v hi bun. Trong khi , ng mi hai gi m, Xvidrigailov qua cu X, i v khu Petersburg c. Ma tnh, nhng gi vn thi o o, hn bt u run, v trong khong mt pht a mt nhn xung ging nc ti en ca nhnh Neva Con mt cch c bit t m, thm ch cn c v bn khon na. Nhng chng my chc hn cm thy ng trn mt sng lnh qu; hn quay tr li v i vo i l X, hn bc trn i l X, di v tn mt hi lu, i n na gi, trong bng ti my ln vp chn vo b l bng g: nhng vn khng ngng t m tm kim mt ci g m bn phi i l. u vo khong cui i l, nhn c ln i qua cch y t lu, hn n mt khch sn lm bng g nhng kh rng, v lo nghe u nh tn khch sn l Adryanopol th phi. Hn tnh khng sai: gia ni vng v ny, to khch sn y l mt im ni bt nn khng th khng tm ra c, d trong bng ti cng vy. l mt to nh di bng g en xn li. Tuy khuya, trong nh vn c nh n v khng kh vn kh nhn nhp. Xvidrigailov vo hnh lang th gp mt ngi n mc rch ri ra n. Hn hi thu mt cn bung. Ngi kia nhn hn t u n chn, r mnh mt ci cho tnh ri lp tc dn hn vo mt cn bung ring cht chi v ngt ngt, u tn cui hnh lang, trong gc, bn di mt ci cu thang. Nhng khng cn phng no khc. Ngi n mc rch ri nhn khch c d hi. - C tr khng? - Xvidrigailov hi. - C th c ! - Cn c g na khng? - C tht b, c vodka, c thc nhm ... - em tht b v nc tr ra y! - Ngi khng cn g thm na ! - Ngi hu hi, hi ng ngng. - Khng, khng cn g na ht. Ngi hu lui ra, hon ton tht vng. "Chc y phi l mt ch tt - Xvidrigailov t nh, - th m mnh khng bit. C l mnh trng cng ging mt ngi va tim ca v v, nhng dc ng c chuyn li thi. M k cng l tht, khng bit nhng ngi ng tr y l hng ngi no". Hn thp nn nhn gian bung cho k. l mt ci chung nh n ni hu nh khng cha ni kh ngi ca Xvidrigailov, vn vn ch c mt ca s; ging th rt bn; ci bn g sn v chic gh chon gn ht c phng. Tng trng nh lm bng nhng mnh vn ng inh li vi nhau, giy dn tng sn rch v bi bm n ni tuy cn c th on c n mu vng, nhng khng cn trng thy hnh v g na. Vch v trn u b ct cho qua, nh trong cc gian gc x vn thng thy, nhng y pha trn khng phi l mi nh, m l mt ci cu
Trang 398/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
thang. Xvidrigailov t cy nn xung, ngi vo ging v bt u suy ngh. Nhng mt ting th tho k d phng bn, mt ting th tho khng ngt, i khi li to dn ln sut thnh ting tht, cui cng khin hn ch . T khi hn vo n gi, ting th tho khng lc no gin on. Hn lng tai nghe: c ai ang chi ra v trch mc mt ngi no khc, ging th tho nghe gn nh khc, nhng mi vn ch nghe ging mt ngi m thi. Xvidrigailov ng dy ly tay che ngn nn. trn vch lp tc le len mt khe h nh. Hn 1i gn dm sang. Trong mt cn bung rng hn bung hn mt cht, c hai ngi khch tr. Mt trong hai ngi khng mc o ngoi, tc xon tt, mt v sng ph, ang ng vi t th mt nh din thuyt, hai chn chng ra gi thng bng, va m ln ngc va lm ging thm thit trch mng ngi kia l bn hn khng c ly mt a v x hi, c hn ta vt t chn bn ly v h hn ta mun th hn c th ui ngay, v ch c ng ti cao thy r iu . Ngi bn b trch mng ngi trn gh v trng nh mt ngi ang mun ht hi v cng m khng sao ht hi c. Thnh thong hn li ngc i mt c ngu v n nh mt cu ln nhn din gi, nhng r rng l hn khng h hiu ly mt t g v thm ch chc cng chng nghe thy g na. Trn bn c mt ngn nn sp tn, mt bnh ru gn cn, my ci cc, mt mu bnh m, my qu a chut v my ci chn tr ung cn t lu. Sau khi nhn k cnh tng ny, Xvidrigailov dng dng ri ci khe h trn vch v tr v ngi trn ging nh lc ny. Ngi hu n mc rch ri em nc tr v tht b vo. Hn khng sao nhn cho khi hi ln na: "C cn g na khng ?" - v sau khi li nghe mt cu tr li ph nh, hn lui ra hn, khng tr li na. Xvidrigailov v ly chn tr ung cho m ngi ln, nhng n th khng sao n c ly mt ming, v ming c nht pho ra. Hnh nh hn bt u st. Hn ci o khoc ngoi, o vttng, trm chn nm xung ging. Hn thy bc mnh: "D sao, gi ln ny m kho mnh vn hn" - hn ngh thm ri ci nht. Trong phng rt ngt ngt, ngn nn chy leo lt, bn ngoi gi thi o o, u y trong mt x, c ting chut gm sn st, m khp phng hnh nh cng thong c mi chut v mi da. Xvidrigailov nm yn, m m, mng mng: ngh ny c k tip theo ngh n, hnh nh hn cng rt mun cho tr tng tng bm hn vo mt ci g nht nh. "Chc bn di ci ca s kia l mt khu vn g y, - hn ngh. - Cy ci c r ro; ban m mnh khng a nghe ting l r ro trong bng ti, trong ma bo mt t no, ci cm gic tht kh chu!" V hn sc nh ra rng lc i ngang qua cng vin Petrovxki, hn cn thy gh ngi ln khi nghe n cm gic y. Nhn y hn li nh n cu X v nhnh sng Neva Con, v li thy lnh nh lc ny, khi ng trn ging nc. "Trong i ta cha bao gi thch nc, ngay trong nhng bc tranh phong cnh cng vy, Xvidrigailov li t nh, ri bng mt ngh k d li khin hn bt ci: L ra by gi ta phi dng dng i vi nhng vn thm m v tin nghi y mi phi, th nhng ng ny li m ra tn mn, kh tnh, c nh mt con th quyt chn cho bng c mt ch thun li... trong mt trng hp nh th ny. Lc ny mnh c mun r v pha cng vin Petrovxki cho k c. Lc y c l mnh thy ti, thy lnh, h- h! C nh th mnh cn nhng cm gic d chu y? , sao mnh li khng tt nn i nh?" - Hn thi tt cy nn. " phng bn h i ng. - hn th thm, khng thy nh sng chiu qua ci khe h ban ny - B Marfa Petrovna , y, by gi b c th n than phin c y, ch ny thch hp lm, phng li ti om, m gi pht ny li kh c sc, th m chnh vo lc ny th b li chng n...".
Trang 399/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Khng hiu ti sao Xvidrigailov cht nh ra rng lc ny, mt gi trc khi th hnh nh cng hip Dunia, hn c khuyn Raxkonikov giao nng cho Razumikhin bo v. Tht ra, c l mnh ni th phn ln l t kch thch, ng nh Raxkonikov phng on. M ci thng cha Raxkonikov y bm tht hn c gan lm. Sau ny, dn hn c th thnh mt tay i bm, khi no bt v vn, ch by gi th hn thm sng qu i. V im ny th bn y hn nht lm. M k xc hn, hn mun th no mc hn, vic g n mnh! Hn nm mi vn khng ng c. Dn dn hnh nh Dunia lc ny bt u hin ln trc mt hn, v hn bng rng mnh. "Khng, ci th by gi phi gt i, - hn sc tnh, t nh thm, - phi ngh n mt ci g khc. Tht k l v bun ci: ta cha bao gi cm th ai su sc, thm ch cng khng bao gi thy thm tr th cho lm, m l mt triu chng chng lnh? Ta cng khng thch tranh lun v khng hay ni nng - Cng l mt triu chng khng hay! M lc ny ta ha vi nng bao nhiu chuyn... x, qu! Th nhng ng l nng c th lm cho ta tr thnh mt con ngi khc hn..." Hn li im lng, rng nghin cht li: hnh nh Dunia li hin ln trc mt hn, ng ht nh khi nng va bn pht th nht, hong s h sng xung, lng ngi i ng nhn hn: lc y hn tha th gi m chm ly nng. V nng cng khng gi tay ln t v u, nu chnh hn khng nhc nng, hn sc nh ra rng trong khonh khc dng nh hn thy thng hi nng: tim hn c se li..."Cha! M kip li nhng ngh y ri. Hy gt ht nhng th y i, gt ht!" hn bt u thim thip: cn run v st ngt; bng hn c cm gic nh mt vt g chy di ln chn, dc theo tay chn hn, hn rng mnh. "Ch, qu tht, chc l chut! - hn ngh thm - ti mnh c ming tht b trn bn". Hn thy ngi qu, khng mun gi chn ng dy: lnh lm; nhng bng li c mt cm gic bun bun rt kh chu chn, hn tung chn dy thp nn ln. Ngi run cm cp v st rt, hn ci xung xem xt mt ging - Chng thy g ht. Hn r chn, th bng mt con chut, nhy ra tm vi lt ging. Hn chm li bt con chut; nhng con chut khng chu ri ging b i ni khc, m c chy lon x trn ging, n lun qua ngn tay hn, leo qua cnh tay v chui tt xung t gi; hn nm chic gi i, nhng trong nhy mt hn cm thy ci g nhy ln bng hn, b b trn ngi v lun ra sau lng, di ln o s-mi. Hn rng mnh v tnh dy. Trong phng ti om, hn ang nm trn ging, vn trm chn kn nh c. Ngoi ca s, gi vn rt ln. "Kh tht?" - hn bc dc ngh thm. Hn vng dy ngi mp ging, quay lng v pha ca s. "Tt hn l ng ng na" - hn t nh. T ca s la vo mt lung khng kh lnh v m; vn ngi nguyn, hn ko chn trm ln ngi. Hn khng thp nn. Hn khng ngh g ht, m cng chng mun ngh; nhng nhng gic m c thi nhau chm hin ln, trong u c long thong nhng mng ngh khng u khng ui v chng c mch lc g c. Tung nh hn chm vo mt trng thi na m, na tnh. Khng bit v kh lnh, v bng ti, v m t, hay l v nhng trn gi ang rt di ca s gy nn trong tm tr hn mt mun, mt xu th g qui n v kin tr, song hn ch thy hin ln nhng bng hoa li ton nhng bng hoa, hn mng tng thy mt phong cnh k diu: mt ngy l Ba Ngi sng sa, m p gn nh nng bc, mt ngy hi. Mt ngi bit th sang trng thn qu kin trc theo kiu Anh, gia nhng khm hoa thm ngt, chy thnh nhng bn di vy khp bn pha; thm nh ph kn nhng cy leo, hai bn vin nhng bn hoa hng; mt cu thang gc sng sa, mt m, tri mt tm thm sang trng, hai bn t nlng chu lung Trung Quc trng nhng th hoa qu. Hn ch c bit n nhng chu hoa c nc t trn cc bu ca s: ng nhng gi thu tin trng mut, mm mi, i tru trn
Trang 400/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
nhng cnh hoa xanh ti mng v di, to ra mt mi thm ngo ngt, hn c tn ngn khng n ri chn, nhng ri cng leo ln thang gc va bc vo mt gian phng khch rng ri, cao ro. y li cng th: lin cc ca s cnh cc ca ln m ra sn thng: ngay trn sn thng, u u cng thy hoa. Sn nh ri mt lp c thm mi ct v cn ti. Cc ca s u m rng, mt ln khng kh mt m nh nhng, thm tho bay vo phng, chim chc ru rt di ca s v chnh gia phng, trn mt ci bn ph tm khn lim bng xa tanh trng, c mt c quan ti. C quan ti c m t Napoli v vin ng-ten kiu t ong. Nhng chm giy hoa kt khp bn pha. Trong quan ti, gia nhng o hoa, thy t mt c b mc o di tuyn trng, hai tat nh chn bng cm thch chp thnh hnh ch nht trn ngc. Nhng mi tc bung lo xo ca c b. mt mi tc vng nht, li t sng. Nhng ng nt nghim khc v cng li trn mt c b cng nh c khc bng cm thch nhng n ci trn i mi nht nht ca c chan cha mt nim ti h khng b bn v nh cha ng mt li than th thng thit khng ph hp vi tui th. Xvidrigailov bit c b ny. Bn quan ti khng thy c tng thnh, bch lp, v khng nghe thy ting cu kinh. C b l mt k t t, mt k trm mnh. C mi mi bn tui, nhng c mt ci lng tan nt, c t hm hi mnh v mt ni s nhc lm cho tr c ngy th non nt ca c ngc nhin v hong s, di vo tm hn trong trng nh thin thn ca c mt ni h thn khng ng phi chu, v git pht t y lng c ra ting ku tuyt vng cui cng, khng ai nghe thy b bng b mt cch trng trc trong bng m dy c, trong ma lnh, trong tit bng tan m t, trong ting gi go... Xvidrigailov sc tnh, ng dy v bc ra ca s. Hn s song tm cht ca v m ca ra. Gi in cung la vo cn bung cht hp v dng nh ph sng gi vo mt lo, vo ngc: lo by gi ch ph mt ln vi s mi, bn di ca s chc phi c mt khu vn g y c l l mt khu vn du h; chc ban ngy cng c phng ht, cng c nhng ngi hu em tr ra dn cc bn con. Cn by gi th t cc cnh cy, cc khm l, nhng git nc ma bng vo ca s; tri ti nh mc, thnh th ho may ch phn bit c l m nhng vt sm sm cho bit ch nhng vt trong vn. Xvidrigailov ci xung, chng khu tay ln bu cae s, nhn m m vo khoang khng ti mt khong mi pht. Gia m ti vang ln mt ting i bc ri mt ting khc. " sng hiu! Nc song Neva dng ln, - hn ngh thm, - sng mai, nhng ch thp, nc s trn ln ph, chy vo nhng cn nh hm, chut di hm s bi ln, v gia ma gi s c nhng ngi t nh chut lt va chi ra va khun nhng m gi rch ca mnh ln cc tng trn... By gi my gi ri th nh?". V hn va t hi nh vy th gn u y bng c mt chic ng treo tng nh ba ting r r vi v "Ch ch cn mt ting na l sng! Cn i g na? Ta s i ngay, i thng ra cng vin Petrovxki. y ta s chn ly mt bi rm rt m nc ma, ch cn ly vai y mt, ci l hng triu git nc di ln khp u...". Hn li ngi xa ca s, ng ca li, thp nn ln, mc o gi-l, khoc o ngoi, i m v cm nn ra hnh lang i tm ngi hu rch ri chc ang ng u trong mt ci bung xp dng lm kho cha, gia nhng m b v nhng mu nn, tr tin tr cho hn v ra khi khch sn. "y l gi pht thun li nht khng th chn lc no thun li hn na? Hn i li hi lu sut dc dy hnh lang di v hp, nhng chng thy mt ai, v toan gi to ln, th bng nhin trong mt x ti, gia mt ci t c k v cnh ca ln, hn nhn ra mt vt g k d, dng nh sinh ng, hn cm nn ci xung th thy mt a tr - mt a con gi ln nm l nhiu, mc mt chic o t sng nh ming gi lau nh, ang khc v run cm cp,
Trang 401/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
hnh nh n khng s hi khi trng thy Xvidrigailov, ch a i mt to v en ly nhn lo vi mt v ngc nhin ngy di, thnh thong mi nc ln mt ting, nh nhng a tr khc lu v nn, thm ch cng ngui ngui, nhng ri ngh sao li mun khc na. Mt con b ti mt v ph phc: n lnh cng i ri, nhng "lm sao n li y? Hn l n trn y v sut m khng ng", lo ln ting hi. Con b bng hot bt hn ln v tr li lin thong mt hi vi ci ging tr con ni t. N ni nhng g, no l "m nh", no l n "nh gy" (nh v) mt ci chn g y. Con b ni khng ngt mm; qua nhng chuyn n k cng c th on c phn no rng l mt a con khng c nung chiu, m n, chc l mt m u bp say ru no y; c l lm khch sn ny, nh ui lm cho n hong s; con b lm v mt ci chn ca m n, s qu b trn i t chp ti; c l n ngi ngoi ma kh lu, mi sau mi ln c vo y, np sau t v ngi sut m trong x, va khc va run v lnh, v ti v v s li b m nh v i trn nh vy. Xvidrigailov b n v bung, t n ngi ln ging v bt u ci o qun cho n. i giy thng ca n, khng c tt, t sng nh th ngm sut m trong mt vng nc. Ci o qun cho n xong, Xvidrigailov t n nm ln ging, ly chn trm kn c u cho n. N lp tc ng thip i. Lm xong u y, hn li lm l suy ngh min man "T nhin li i rc n v? - hn bng ngh vi mt cm gic hn hc kh chu - tht v vn!" Hn bc bi cm nn ln i tm cho bng c ngi hu v v ra khi ni ny cho nhanh. "Ch, con be ny!", hn thn ra v m ca ra ngoi nhng li quay li ln na xem con b thc ng ra sao. Hn thn trng gi chn ra. Con b ng rt say, mt gic ng ngon lnh. c p chn kn, con b m ngi li v i m nht nht ca n bt u ng hng. Nhng l thay, mu hng y mi lc mt r v m hn mu hng bnh thng trn m mt a tr. "N st y" - Xvidrigailov ngh thm, n mt ln nh ung ru, c nh th ai cho n ung ht c mt cc. i mi thm nh ang nng bng ln, nhng ci g th ny. Hn bng ng chng nh hai hng mi en v di ca con b hi chp chp, v qua hai hng mi y mt i mt hu nh chng cn g th ngy ang nm ra mt ci nhn sc so, tinh qui c nh th con b khng ng, m ch gi v. Phi, ng th tht: i mi n nhon ra thnh mt n ci, hai bn mp run run nh ang c nhn. Nhng ri con b khng bun nhn ci na: n ci tht s, r rng; c mt ci g trng tro, khiu khch nh ln trong gng mt chng c g l th ngy y; l mt b mt dm dc, b mt ca gi mi dm, ca mt con Php. By gi, by gi n m c hai mt ra khng king d g na: i mt y nhn Xvidrigailov, ci nhn tr trn, nng nn nh mt ngn la, i mt ci ct, ku gi hn... c mt ci g xc xc, qui g v cng trong ci ci, trong i mt y, trong tt c ci v i bi ca khun mt tr con y. "Sao, mt con b ln nm? - Xvidrigailov th tho trong mt cn kinh hong thc s Ci g th kia?" Nhng ka, con b quay hn v pha hn, khun mt nng bng nh la, n dang tay ra. "A, khn kip!" " Xvidrigailov hong ht ku ln, gi tay ln toan nh. Nhng va lc y hn bng tnh. Hn vn nm trn ging, chn vn trm kn; nn vn khng thp ln, ngoi ca s tri sng. "Sut mt m y nhng cn c mng!" hn hn hc nhm dy, cm thy ngi ri r hn ra; cc khp xng nhc but. Bn ngoi, sng m dy c khng trng thy g ht. sp n nm gi; hn ng qun! Hn ng dy mc chic vt-tng v chic o khoc hy cn t. Hn nn ti tm khu sng tay: ly sng ra, cha li u n; on hn ngi xung, rt trong ti
Trang 402/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ra mt cun s tay, v ngay t u, t d trng thy nht, hn vit my dng ch tht b, hn c li mt lt, ri chng khuu tay ln bn ngm ngh. Khu sng v quyn s nm ngay bn khuu tay. My con rui thc gic bu vo ming tht b cn nguyn vn trn bn. Hn nhn my con rui mt hi lu, v cui cng ly tay phi th bt mt con. Hn ra cng hi lu, nhng khng sao bt c. Cui cng, bt cht thy mnh ang lm ci cng vic th v y. Hn sc tnh, rng mnh ng dy v qu quyt ra khi phng. Mt pht sau hn ra ng. Mt ln sng m dy c mu sa ang trm ln thnh ph. Xvidrigailov bc trn l ng bng g nhp nhp ly la, i v pha sng Neva Con, hn mng tng thy ln nc sng Neva dng ln cao trong m qua, o Petrovxki nhng li i t t, lp c t t nhng khm cy, nhng bi b t t, v cui cng l ci bi rm kia... hn bc dc a mt xem xt cc s nh ngh n mt ci g khc. Trn i l khng c ly mt bng ngi qua ng, mt c xe nga. My ngi nh g sn mu vng ti, ca s ng kn mt, trng r v bn thu. Kh lnh v m t thm khp ngi hn, hn bt u rng mnh. Thnh thong, gp nhng ci bin ca hiu, hn tn mn c k tng ci hn. Hn i ht on vi h bng g. Hn ang i ngang mt to nh ln Mt con ch bn thu, t mm, cp ui chy ngang qua mt hn. Mt g mc o ca-pt say b t, nm ngang gia va h, mt p xung t, hn nhn g say ru mt lt ri tip tc i. Mt ci thp canh cao hnh trn thp thong bn tay tri hn. "thi - hn ngh thm, - Ch ny c ri, vic g phi ra n o Petrovxki? t nht y cng c mt nhn chng chnh thc..." Hn sut bt ci v ci ngh mi m ny v r sang ph X. y c mt ta nh ln c thp canh. Bn ci cng ln ng kn, c mt thng ngi nh b ng t vai vo cng, mnh khoc chic o ca-pt xm ca binh s, u i chic m ng kiu nh m ca anh hng Asin(2). i mt ngi ng ca hn ang lnh lng lic v pha Xvidrigailov ang i li, trn gng mt hn thy l r mi hn ngn nm li mt du n chua xt ln tt c cc khun mt Do Thi, khng tr mt trng hp no. C hai, Xvidrigailov v Asin, im lng nhn nhau mt lt. Cui cng Asin thy rng mt ngi khng say m li chng ni chng rng ng nhn trng trng, cch mnh c ba bc, l mt vic phi php. - , ng kia c vic g th h? - hn hi, ngi vn khng nhc nhch v vn khng thay i t th. - Th c g u, anh bn, cho anh. - Xvidrigailov p. - y khng phi ch! - Ti sp ra nc ngoi anh bn . - Ra nc ngoi ? - i sang M! - i sang M? Xvidrigailov rt khu sng tay ra v ln c. Asin nhn cao lng my. - ny, y khng phi ch a nhng tr y u!
Trang 403/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Sao li khng phi ch. - Ti v khng phi ch. - Thi, anh bn , cng th thi. Ch ny tt ri; nu h c hi anh, anh c ni l ti i sang M... Hn cha nng sng vo thi dng bn phi. - Ka! Khng c y khng phi ch! - Asin cung cung ln, mt mi lc mt ging to thm. Xvidrigailov bp c. Ch thch
(1) Ni i y Siberi (2) Nhn vt anh hng (c Hy lp)
Trang 404/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 36
Cng ngy hm y, nhng l vo khong by gi chiu, Raxkonikov i n nh ca m chng v em chng, - Cn nh ca Bakaleyev m Razumikhin thu cho h. Li vo thang gc trng thng ra ph. Raxkonikov li gn, bc chn vn cn ngn ngi v nh ang phn vn khng bit c nn vo hay khng. Nhng d sao chng cng quyt khng quay tr li; chng quyt nh dt khot nh vy. "V chng ng no cng th thi, h vn cha hay bit g, - Chng ngh, - l quen coi mnh nh mt thng gn..." o qun chng mc tht khng khip; lm be bt, dm ma sut m, rch ri, nhu nt? Mc chng hu nh khng cn trng ra mt ngi na, v mt nhc, v di du ma gi, v th cht suy nhc v v cuc ging co vi bn thn n sut mt m mt ngy. Sut m hm y chng i mt mnh, c tri bit i nhng u. Nhng d sao, ch ca chng cng quyt. Chng g ca; m chng ra m. Dunia i u vng. Ngay c ngi y t gi lc y cng chng thy u. B Punkheria Alekxandrovna thot tin sng s ra v ngc nhin v mng r; ri b cm ly tay chng ko vo phng. - Con ti y ri! - b mng qu ni lp bp. - Con ng gin m, Rodia , m gp con m li a nc mt ra mt cch ngu ngc th ny con ng gin nh; m ci y, ch khng phi khc u. Con tng m khc sao? Khng, m mng qu y, m c ci thi ng ngn nh vy: mng l c chy nc mt ra. T ngy cha con mt i, ng ci g m cng khc. Con ngi xung y, con yu qu ca m, chc con mt lm, m bit. , o qun con lm ht ri. - Hm qua con i gia ma m - Raxkonikov m u. - khng, khng phi u? - B Punkheria Alekxandrovna hi h ngt li chng. - Con tng by gi m li bt u hi vn con theo ci thi qu ma ngy trc ca m, con ng lo. M hiu ri, m hiu ht, by gi m hc i c n np y, v tht tnh m cng thy y h phi hn. M v l hn hoi: m c i u m hiu c nhng iu con suy xt, ti sao m li c bt con phi tha trnh bm bo. Chc con c khi cng vic, khi d nh trong c, m lm sao m bit c, hay l con li ny ra nhng ngh mi g y, l no m li c c lo o theo hi con ngh g? , m li... Tri i! Sao ti li c ni nhng ni cui nh con m in th ny? y, m c ci bi ca con ng trong bo n ln th ba. Anh Dmitri Prokofich mang li cho m xem y. Trng thy bi bo, m c sng st ra; y ny, con m ngc, m t nh th, con n lm vic nh th ny y ny, u ui cu chuyn l th y! Chc do y con n ang c nhng ngh mi m trong c; n ang mi suy ngh th m mnh c quy ry, lm ti lm tnh n. Con ca m , m c nhng d nhin c nhiu iu m khng hiu; m tt nhin phi nh th: ch m th hiu sao ni? - M cho con xem mt cht, m .
Trang 405/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Raxkonikov cm ly t bo v nhn qua bi bo ca mnh mt thong. Tuy tht l tri ngc ht sc vi tnh cnh v tm trng chng lc by gi, nhng chng cng vn khng khi c ci cm gic k l, va bc bi va ngt ngo, ca mt tc gi ln u tin thy mnh c in, nht l khi tc gi y li mi hai mi ba tui. Nhng cm gic ch thong qua trong chc lt. c c my dng, chng cau mt, v mt ni bun khng khip khin lng chng se li. Chng cht nh li tt c nhng cuc ging co vt v tinh thn trong my thng gn y. Chng bc dc v kinh tm vt t bo ln bn. - Nhng c mt iu, Rodia , tuy m ngu ngc tht, nhng m cng tr xt on bit rng chng bao lu na con s l mt trong nhng ngi xut sc trong gii khoa hc ca ta, nu khng phi l ngi xut sc trong gii khoa hc ca ta. Th m h li dm ngh l con lon c. Ha - ha - ha! Con khng bit ch h ngh th tht y! Ch, su b thp hn, h lm sao m bit c th no l tr tu! Th m Dunia cng sut tin y l tht! Sinh thi cha con c hai ln gi bi ng bo, lc u l mt bi th (m cn gi li trong mt cun v, lc no m s cho con xem), ri n c mt truyn di (chnh m xin cha con cho m chp li), v cha m cu tri mi cho h ng - th m h khng ng cho! Rodia , cch y su by ngy, nhn o qun, ni n chn ca con m m t rut ra? Nhng by gi m thy m tht ngc, v nu con mun th vi tr tu v ti nng ca con, ci g m con ch kim c ngay! Th ngha l hin nay con cha mun, con ang bn nhng cng vic quan trng hn nhiu... - Dunia khng c nh h m? - Khng c nh, con . N hay i vng lm, n c m nh mt mnh. May cho anh Dmitri Prokofich thng sang ngi vi m v c ni chuyn con lun. Anh y mn con, v trng con lm, Rodia . Cn em con th m khng c ni l n khng bit knh yu m u. M khng c phn nn. Tnh n khc, tnh m khc; do ny n c nhng chuyn b mt g y; cn nh m th chng c chuyn g giu cc con c. C nhin, m cng bit Dunia l ngi rt thng minh, hn na li bit thng m thng anh, nhng m cng khng bit nhng chuyn s a n u. y, by gi con n vi m th ny, lm m sung sng qu, cn n th i chi u u; khi no n v m s bo; trong khi con i vng anh con c n, cn con th ny gi con i nhng u? Rodia con cng ng chiu m qu: c th gi th con gh, khng th thi, bit lm th no c m s i vy. V d sao m cng bit l con thng m, i vi m ch th thi cng ri. M s ngi c bi ca con, m s c nghe mi ngi ni n con, ri thnh thong chnh con li gh vo thm m, cn mong g hn na? y nh by gi con n y an i m, m bit lm... n y b Punkheria Alekxandrovna bng khc o ln. - M li th ri! Con ng nhn m, m ngc lm! - Tri i, sao ti li ngi ra th ny, - b ng dy ku ln, - nh c c-ph, th m m cng chng pha cho con ung! B gi l hay ch k th y. M pha ngay, m pha ngay! - Thi m , con i by gi y. Con n c vic khc. Xin m nghe con ni. B Punkheria Alekxandrovna rt r li gn con. - M i, d c xy ra chuyn g, d m c nghe ni g v con, d h c ni g vi m v con, m c cn thng con nh by gi na khng? - Chng bng tht ra t y lng, dng nh khng
Trang 406/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
suy ngh, khng cn nhc li l. - Rodia, Rodia, con c chuyn g th? Sao con li c th hi nh vy? m ai s ni g vi m v con? M s khng tin ai u, d ai cng th, h n l m ui ra ngay. - Con n xin m tin cho rng xa ny bao gi con cng vn yu m v by gi ch c mt mnh m vi con th th ny, con mng lm, con li cn mng l khng c Dunia nh. Chng ni tip vn nhit thnh nh c, - Con n y ni thng vi m rng, d sau ny m s kh s chng na, nhng con cng xin m bit rng by gi con thng yu m hn c bn thn con: v tt c nhng iu m v em ngh cho con, l con tn nhn v khng bit thng m, thng em u khng ng. Khng c bao gi con li nh th... thi, th cng ; trc con cng nghi l phi n ni vi m nh th...v bt u nh th. B Punkheria Alekxandrovna lng l m ly con, sit cht vo ngc v khc thm. - Rodia , con c chuyn g th m khng bit, - mt hi lu, b mi ni. - Sut my hm nay m c ngh l m v em quy ry con nn con pht chn, nhng by gi m thy r con sp c chuyn g kh tm lm, cho nn con mi u su nh vy. M on th t lu, Rodia . M ni th con tha th cho m; m c ngh n chuyn y mi, m khng ng c. m qua em con cng m sng sut n sng v c nhc n con mi. M cng nghe c long thong, nhng chng hiu g. Sut bui sng hm nay m c nh ngi sp b hnh hnh: m cng ch i mt ci g, linh cm thy iu g, th m by gi m ra tht? Rodia, Rodia, con sp i u? Hnh nh con sp i u xa phi khng ton? - Con sp i xa. - M cng ngh th? M cng c th i theo con, nu con cn c m. C Dunia na; n thng con, n qu con lm, v c Sofia Xemionovna na, nu cn c cho c y i vi m con mnh; con thy khng, m cng sn lng nhn c y lm con m. Anh Porfiri Petrovich s cng gip ta sa son mt tay, nhng... con i u by gi? - Con phi i y m . - Sao! Ngay hm nay ? - b ku ln, nh th sp mt con vnh vin. - Con khng li c, con ang vi, con ang rt cn... - Th m khng i vi con c ? - Khng, m hy qu xung cu nguyn Cha cho con. C l li cu nguyn ca m s thu n Cha. - Th th cho m lm du thnh ban phc cho con. Th, th. Tri i, m con ti ang lm g th ny! Phi, chng mng lm: chng rt hi lng l lc y khng c ai, ch c hai m con vi nhau. Lng chng dng nh bng du li sau c ci thi gian khng khip y, chng phc xung trc mt m, hn chn m, v hai m con m nhau khc. V ln ny, ngi m vn khng ngc nhin, khng gn hi, t lu b hiu rng c mt chuyn g khng khip ang xy ra vi con b, v nay gi pht ng s cho chng im.
Trang 407/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Rodia, con yu ca m, con u lng ca m, - B thn thc - By gi con li nh hi cn b, hi y con cng n vi m nh th ny, cng m hn m nh th ny; hi cha con cn sng: mi khi cha m bun, ch ring mt, vic c con bn cnh thi cng an i cha m, ri n khi cha mt, bao ln m con ta m ly nhau nh by gi, cng khc bn m cha. Cn s d m khc t lu, l v lng m cm thy trc cn hon nn. Ln u tin m trng thy con, ti hm y, con cn nh khng, hm m v em mi ln y y ch nhn khe mt ca con thi m on bit c ngay, tim m c nhi ln, v hm nay khi ra m ca cho con, m trng thy con l ngh ngay rng gi pht oan nghit n. Rodia, Rodia, con khng i ngay by gi y ch? - Khng . - Con cn n y ch? - Vng... con s n! - Rodia, con ng gin nh, m khng dm hi u M bit l khng nn hi, nhng cng xin con ni cho m mt li, con i u c xa khng? - Xa lm. - y con s lm vic g, s nghip ca con y phi khng? - l tu Cha... ch xin m v em cu nguyn cho con. Raxkonikov i ra ca, nhng b m nu ly chng v tuyt vng nhn vo mt chng. Mt b rm r li v kinh hi. - Thi, m , - Raxkonikov ni, lng v cng hi h l ny ra ci n y. - Con cha i hn ch? Con cha i mi mi y ch. Con s li n, mai con n nh! - Con s n, con s n. Thi con i. Cui cng chng g ra c. Chiu hm y m p thong tri v quang ng; my tan t hi sng. Raxkonikov tr v bung; chng vi lm. Chng mun lm cho xong mi vic trc khi mt tri ln. T by gi cho n lc y th chng khng mun gp ai ht. Trong khi leo thang gc ln phng, chng nhn thy Naxtaxia, ang li hi bn chic m l, ngng ln nhn chng chm chm v a mt trng di theo chng. "Hay l c ai trn bung mnh?" - Chng thm ngh. Chng kinh tm ngh n Porfiri. Nhng ln n bung v m ca ra, chng trng thy Dunia, nng ngi mt mnh, ang ngh ngi min man, v hnh nh i chng t lu. Chng dng chn trn ngng ca. Nng hong ht ri i-vng ng dy v vn thng ngi ln trc mt chng. Mt nng nhn chng khng chp, biu l s s hi v mt ni au bun khng th no xoa du ni. Ch ring ci nhn y thi cng cho chng hiu rng nng bit ht. - By gi anh phi th no, vo vi em hay l i ch khc? - Chng hi, v ngn ngi. - Em ngi c ngy ng ch Sofia Xemionovna; chng em i anh. Chng em ngh rng th no anh cng gh li ng y!
Trang 408/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Raxkonikov bc vo bung v r ngi xung mt chic gh. - Trong ngi anh thy suy nhc th no y, Dunia . anh mt lm: th m trong gi pht ny anh c mong tht sc t ch. Chng ngc mt nhn nng, v e ngi. - Sut m hm qua anh i u? - Anh cng khng nh r na; em , anh mun nh ot cho dt khot v nhiu ln i men theo sng Neva; ci anh cn nh. Anh c mun kt liu y nhng... anh khng dnh... - Chng th tho, mt li a v pha Dunia mt ci nhn e ngi. - i n Cha! Chnh em vi Sofia Xemionovna vn s nh th y! Th ngha l anh vn cn tin cuc sng; i n Cha, i n Cha! Raxkonikov mm ci chua cht. - Anh khng c tn ngng, th nhng va ri anh vi m m nhau khc; anh khng c tn ngng, th nhng anh li xin m cu nguyn cho anh. C tri bit ti sao li nh th, Duneska , anh chng hiu ra sao ht. - Anh c n m? Anh ni vi m ri ? - Dunia hong ht hi dn. - Ch nh anh li dm ni? Khng, th khng ni bng li; nhng m hiu c nhiu. m qua m c nghe thy em ni m. Anh chc m hiu c mt na. C l anh gh li thm m nh th l khng tt. Anh cng chng bit ti sao anh li gh na. Anh l mt k hn h, Dunia. - Mt ngi hn h, m li sn sng i chu au kh? V anh i y ch? - Anh i. i ngay by gi. Phi, chnh v mun trnh ni h thn y m anh nh t t, Dunia , nhng ri khi ra ng trn ging nc, anh li ngh rng trc nay anh t cho mnh l ngi c sc mnh, th by gi khng l g li s xu h, - Chng ni hp tp nh mun ni ht ra cho tht nhanh. - Dunia, nh th c phi l t ho khng? - T ho y, anh Rodia . Dng nh c mt ngn la nh ln trong i mt n ca chng, chng nh ly lm d chu rng mnh hy cn t ho. - Em , th em khng ngh rng chng qua v anh s nc ch? - Chng hi vi mt n ci mu xch, mt nhn thng vo mt nng. - anh Rodia, sao anh li ni th - Dunia ku ln: ging cay ng. Hai ngi im lng khong vi pht. Chng ngi yn, u ci gm nhn xung t. Dunia ngi cui bn i din, au n nhn chng. Bng chng ng pht dy. - Mun ri, anh phi i y. Anh i t th. Nhng anh khng bit i nh th l lm g. Hai hng nc mt chy rng rng trn m nng.
Trang 409/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Em khc , Dunia, th em c th a tay ra cho anh c khng? - Anh h nghi iu ? Nng m cht ly anh. - Anh i chu au kh nh th l ra c mt phn na ti c ri cn g? - nng ku ln, tay sit chng tht cht v hn chng. - Ti c? Ti c no? - Chng bng qut ln trong mt cn gin d t ngt, - anh git mt con rn gh tm, ch c hi, mt m gi cho vay li hon ton v dng, mt m gi m git i cng ng c n x bn mi ti li, mt m gi ht mu ngi ngho, th m li l mt ti c ? Anh khng cho lmt ti c, v anh khng ngh n chuyn chuc ti. Ti sao xung quanh mi ngi u c tht vo tai anh: "Ti c, ti c!" Mi n by gi, anh mi thy s hn nht ca anh n v l n nhng no, mi n by gi, khi anh quyt nh i chuc ly ni h thn v ch . Ch v hn h v bt ti nn anh mi quyt nh nh th m cng c l v li na, nh... thng cha... Porfiri kia bn vi anh. - Anh, anh, sao anh li ni th? Anh lm mu kia m! - Dunia tuyt vng ku ln. - Ai m chng lm mu. - Chng ni tip, gn nh in di, - trn i ny mu ang v xa nay vn nh thc, ngi ta n nh rt ru sm banh, v ngi lm mu c i vng l nguyt qu trn n Capitoli (l) ri v sau c g l n nhn ca loi ngi. Th em c th nhn k m xem, tt s thy! Chnh anh mun lm iu thin cho ngi i v l ra c th lm hng trm, hng nghn vic thin thay cho ci vic ngu xun y. Cng chng phi l ngu xun, m ch l vng v thi, bi v ngh y tuyt nhin khng n ni ngu xun nh by gi ngi ta c th tng, khi thy n tht bi... ( tht bi th ci g cng c v ngu xun!) Lm ci vic ngu xun y, anh ch mun to cho mnh mt v tr c lp, i bc th nht, c c nhng phng tin, ri n khi y vic kia s c b p li bng nhng vic hu ch khng bit bao nhiu m k... Nhng anh... ch mi bc bc u thi anh cng khng chu ni, v anh l mt thng hn! Chung quy ch c th! Tuy vy, anh cng s khng nhn theo quan im ca bn h, gi anh thnh cng, th h i m min ln u anh ri, cn by gi th h gng c anh li! - Nhng khng phi th, tuyt nhin khng phi th! Anh sao anh li ni nh vy? - ! Khng phi ci hnh thc y ch g, phi l mt hnh thc tt p hn v phng din thm m ch g? Tht anh khng ti no hiu c: ti sao di tri ph ln u ngi ta trong mt cuc vy hm chnh quy li l mt hnh thc ng trng hn? S m hc chnh l du hiu u tin ca bt lc! Cha bao gi, cha bao gi anh nhn thc c iu r nh by gi, v hn bao gi ht, by gi anh khng th hiu ni ti c ca anh ch no! Cha bao gi, cha bao gi anh c sc mnh v lng tin vng chc nh by gi! Khun mt xanh xao, hc hc ca chng ng ln. Nhng trong khi ni cu sau cng, mt chng tnh c bt gp mt Dunia, v trong i mt y, chng thy bit bao nhiu, bao nhiu l bun kh thng xt v chng, n ni chng bt gic trn tnh li. chng thy rng d sao mnh cng lm cho hai ngi n b ng thng y tr thnh nhng con ngi khn kh. D sao, chnh chng cng l nguyn nhn...
Trang 410/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
- Dunia, em yu qu! Nu anh c li, em hy tha th cho anh (tuy khng th no tha th cho anh c, mt khi anh c li). Thi t bit em! Ta ng tranh ci na! Anh phi i, anh phi i ngay y. Em ng i theo anh, anh van em, anh cn phi gh... By gi em v ngay vi m i. Anh van em hy v vi m! l li cu xin ln nht ca anh i vi em. Em ng ri m ra mt lc no; khi anh ra i, m ang lo lng lm, kh lng m chu ng ni: ri m n cht hay pht in ln mt. Em hy bn m, Razumikhin s bn cnh m v em; anh c ni vi anh y... ng khc v anh: anh s c gng can m v lng thin sut i tuy anh l mt k st nhn. C l n mt lc no em s nghe ni n tn anh. Anh s khng bu xu m v em u, em s thy? Anh s cn chng minh c... cn by gi th hng tm bit. - Chng vi v kt lun, chng li nhn thy mt sc thi g khc thng trong khe mt Dunia khi chng ha nh vy. - Sao em c khc th? ng khc, em ng khc; v chng ta c phi chia tay vnh vin u. A, phi! Khoan , anh qun mt. Chng n cnh bn ly mt quyn sch dy bm y bi, gi quyn sch ly mt bc chn dung nh cp gia cc trang giy, mt bc v bng thuc nc trn mnh ng voi, l chn dung ngi con gi b ch nh, v hn th c ca chng, cht v st nhit, chnh ngi con gi k d tng mun i tu. Chng ngm ngha khun mt m yu v y sc truyn cm y mt lt, hn bc chn dung ri trao cho Dunia. - y, vi ngi ny anh ni nhiu n vic y ch ring vi c ta m thi! - chng ni, v trm ngm, - Anh th l cho c ta bit nhiu v nhng vic m sau ny xy ra ra mt cch qui g nh vy. Em ng lo, - Chng quay v pha Dunia. - Cng nh em, c y khng h tn thnh, v anh ly lm mng rng c y nay khng cn na. Ci chnh, ci chnh l by gi mi vic s i theo mt hng mi, s on tuyt hn vi d vng, - Chng bng ku ln, tr li vi ni bun c, - Tt c, tt c, th nhng anh sn sng n ly ci cha? Bn thn anh c mun th khng? H bo l cn nh th th thch anh? Nhng cuc th thch v ngha y phng c ch g? Th thch nh th th c ci g. phi chng khi kh cc n n n i, khi gi yu kit lc sau hai mi nm kh sai, anh s nhn thc c r hn by gi? M n lc y th cn sng lm g na? Ti sao by gi anh li nh lng sng nh th? i, tng sng hm nay, khi ng trn sng Neva, anh bit anh l mt thng hn! Cui cng, c hai cng i ra, Dunia cc lng lm, nhng nng vn yu thng anh. Nng bc i, nhng ch c dm bc nng li ngoi li nhn anh mt ln na, lc cn c th trng th chng. Nhng i n gc ph chng cng ngonh li, ln cui cng hai lung mt h gp nhau, chng nhn thy Dunia ang nhn mnh, chng st rut v thm ch bc mnh khot tay bo nng i i, v quay ngot sang ph khc. "Mnh l mt ngi c c, mnh bit, - chng t nh sau mt pht chng ly lm xu h v ci c ch bc dc va ri i vi Dunia - Nhng ti sao h li c yu qu mnh nh vy, mt khi mnh khng xng ng! i, gi ta ch c mt thn mt mnh, khng c ai thng yu ta v ta cng chng bao gi thng yu ai ht. Gi khng c tt c nhng vic ny. M k cng l tht, phi chng trong ci thi gian mi lm hai mi nm sp ti tm hn ta s khut phc, ta s knh cn st si trc mt ngi i, b u cng t x v mnh l trm cp? Phi, chnh th, chnh th! Chnh v ta m by gi h y ta i, chnh h cn nh th... y c ly nhng k ang lng xng lui ti trn ng ph, mi a trong bn h u l mt thng hn, mt thng k cp ngay t bn cht ca n; t hn na, li l mt thng n n. Th nhng gi th h tha cho ta cnh t y, th tt c bn h s si sc mt lng cm phn thn thnh ngay! i, sao
Trang 411/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ta cm th tt c bn h n th!" Chng m chiu suy ngh: "Lm sao c th din ra mt qu trnh cui cng a ta n ch khut phc trc bn h, khng cn suy lun g na, khut phc mt cch thnh thc? M ti sao li khng kia ch?" D nhin phi nh th. Ch nh hai mi nm p bc lin tc li khng dn n mt kt qu nh vy? Nc chy mn. M th th cn sng lm g, sng lm g na, ti sao by gi ta li i, mt khi chnh ta cng bit l mi vic s ng y nh trong mt cun sch, ch khng th no khc c!" K t ti hm qua chng t t ra cho mnh cu hi y d n mt trm ln, nhng ri chng vn c i. Ch thch
(1) Hnh thc khi hon ca ngi La M c i dnh cho cc tng c cng
Trang 412/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 37
Khi chng bc vo nh Sonya, tri ht u xm ti. Sut ngy hm y. Sonya bn chn lo lng khc thng. Nng vi Dunia cng ch i. Dunia n nng t sng sm, v nh rng hm nay, Xvidrigailov c ni l Sonya "bit chuyn y". Chng ti s khng k li t m vic hai ngi con gi ni chuyn, than khc vi nhau ra sao, h hiu nhau n th no. Qua cuc gp g y, Dunia t nht cng c mt nim an i l anh nng s khng c n: chng n t th vi Sonya trc tin: chng n tm nng mt con ngi khi chng thy cn mt con ngi; cng chnh nng s i theo chng n ni s phn nh. Dunia cng khng hi na, song nng bit l s nh th. Thm ch nng cn nhn Sonya mt cch sng knh v lc u sut lm cho Sonya bi ri v lng sng knh y. Thm ch Sonya cn sut khc o ln na: nng ngh khc hn, nng cn t cho mnh khng xng ng c nhn Dunia na l khc. Hnh nh tuyt vi ca Dunia cho nng mt cch n cn v tn knh hm h gp nhau ln u nh Raxkonikov, t y vnh vin khc su vo lng nng nh mt trong nhng hnh nh p v cao c nht xut hin trong i nng. Cui cng Dunia st rut qu khng chu c na; nng t gi Sonya n nh anh v ngi i chng y; nng c c cm gic rng chng s v y trc tin. Ngi li mt mnh, Sonya lp tc quay ra lo s cung cung ln. Nng ngh c l chng t t tht cng nn. Chnh Dunia cng s nh th. Nhng sut ngy c hai u ra sc tm cc l l lm cho nhau tin l vic y khng th xy ra c, v h thy yn tm hn, khi ang ngi cnh nhau. Nhng va chia tay nhau mt ci, l c hai li ch ngh n mi mt vic y na m thi. Sonya nh rng hm qua Xvidrigailov c ni vi nng l Raxkonikov ch c hai con ng: i Vladimirka hay l... Hn na nng li bit r tnh s din, ngang ngc, t i v c v thn ca chng. "Ch nh ch c s nht gan, tm l s cht l c th buc chng sng" - Cui cng nng thm ngh trong cn tuyt vng. Trong khi , mt tri ln. Nng bun ru ng trtc ca s nhn m m pha trc mt, nhng qua khung ca s ch thy bc tng ln khng qut vi ca to nh bn cnh. Cui cng, khi nng dn dn i n ch tin chc rng ngi khn nn cht th Raxkonikov bc vo phng nng. Mt ting reo mng but ra khi lng ngc nng. Nhng nhn k v mt chng, nng bng ti mt i. - ng ri y? - Raxkonikov ci nht ni - Ti n ly my ci thnh gi ca em y, Sonya . Chnh em bo ti ra ng t ng: by gi n lc thc hin, em li m ra s st hay sao! Sonya kinh ngc nhn chng. Nng thy ci ging y nhng li y u l gi to. V li trong khi ni vi nng, chng cng nhn u vo gc nh tng nh trnh nhn thng vo mt nng. - Sonya , ti suy ngh hiu ra rng nh th c l li hn. Trong trng hp ny c iu... Thi, ni ra th di lm, m cng chng cn ni lm g! Nhng em c bit ci g lm cho ti bc mnh khng? Ti bc mnh l v c ci l n n, na ngi na ngm y s xm ly ti, s nhn xa xi vo ti, s hi ti nhng cu ngu xun m ti buc phi tr li, s ch tr ti... X!
Trang 413/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Sonya , ti s khng n Porfiri u, ti chn hn lm ri. Ti s n ng bn "Thuc Sng" ca ti th hn, ti s lm cho ng ta ngc nhin mt m, ti s gy c mt n tng c bit. Nhng l ra phi im tnh hn: do ny ti pht bn qu. Em c tin c khng; va ri ti sut gi qu m ra hm do em gi ch v n ngonh li nhn ti ln cui cng y. Tht l mt tm trng th vt. Ch, sao ti li n nng ni ny! u, thnh gi u? Chng dng nh khng t ch c na. Thm ch chng cng khng th ng yn ti ch ly mt pht, khng sao tp trung ch vo mt vt g; ngh ca chng c nhy t chuyn ny sang chuyn khc, chng ni lm nhm chng u vo vi u; tay chng run run. Sonya lng l ly trong ngn ko ra hai chic thnh gi, mt chic bng g huyn b, mt chic bng ng, lm du thnh cho mnh, ri cho Raxkonikov v eo chic thnh gi bng g huyn b ln ngc chng. - Th ra y l mt c ch tng trng: c ngha l ti vc ly cy thp t(l), h, h! C nh th l trc nay ti au kh cn t qu! Bng g huyn b tc l ca hng bnh dn; ci bng ng l ca Lizaveta th em gi, cho ti xem t? Th lc y... b ta eo ci ny ? Ti cng c bit hai chic thnh gi ging nh th. Mt chic bng bc, mt chic c nh tng. Hm y ti nm c hai ln ngc m gi. L ra by gi ti eo hai chic y th phi hn, tht y, nhng ti c ni nhm mi, qun c cng vic; ti ng tr th no y! Sonya , ti n l bo trc cho em bit... y ch c th... Ti n y ch v th (Hm, th nhng trc y ti c tng l s ni nhiu hn). M chnh em cng mun ti i, th th ti s vo t, v em s toi nguyn; ka sao em li khc? Em cng th ? Thi, ng khc na; i, ti tht kh vi nhng chuyn ny! Tuy vy, cng c mt cm xc ny sinh trong lng chng; chng nhn nng, lng se li: "Ngi ny, ngi con gi ny th sao? - Chng thm ngh, - i vi nng ta c ngha l g? Sao nng li khc, sao nng li sa son cho ta nh m v em ta th. Nng s lm bo mu cho ta!". - Anh lm du m cu nguyn i, mt ln thi cng c, - Sonya cu khn, ging rt r, run ry. - tu em, bao nhiu ln cng c! Ti rt sn lng, Sonya , rt sn lng. Tht ra chng mun ni mt ci g khc. Chng lm du thnh my ln. Sonya vi ly chic khn, trm ln u. l mt chic khn trm bng da mn, c l chnh chic khn m do trc Marmelazov c ni l "khn chung ca gia nh", Raxkonikov thong ngh nh vy, nhng chng khng hi: Qu nhin, chnh chng cng bt u cm thy mnh ng tr l lng v t dng lo u mt cch v l. iu khin chng hong s. Chng cng cht thy s hi khi thy Sonya mun cng i vi chng. - Ka? Em i u! nh, nh! Ti i mt mnh - Chng qut ln, bc dc v s st ri i ra ca, v hu nh hn hc. - Vic g phi i c mt on tin h hu ng nh th - Chng lm bm trong khi bc ra ngoi. Sonya ng li mt mnh gia cn phng. Chng cng khng t bit nng na, chng qun khuy nng i ri; mt mi ng vc su cay, y phn khng ang si sc trong lng chng: "Nhng tt c nhng vic ny c phi hay khng, c ng hay khng? - Chng li ngh trong khi bc xung cu thang, - phi chng khng cn c th dng li sa cha li tt c... v ng i
Trang 414/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
na?" Nhng chng vn c i. Chng bng cm thy mt cch dt khot rng khng vic g phi t ra cho mnh nhng cu hi na. Bc ra ph, chng sc nh l cha t bit Sonya, l nng ng li gia phng, chong chic khn di xanh, nghe chng qut khng dm nhc nhch; chng dng li mt thong. Ngay lc y cht c mt ngh soi vo tm tr chng sng rc, nh th vn i n lc ny nh chng qu hn. "Ti sao va ri ta li n nng, n lm g? Tuyt nhin khng c vic g ht! cho bit l ta chu i chng? C cn thit g u! Hay l ta yu nng? Lm g c, yu ng g? Va ri ta xua ui nng nh ui mt con ch y thi. Hay l ta cn n chic thnh gi ca nng tht? i, ta suy n nhiu qu! Khng, chnh l ta cn n nc mt ca nng, ta cn trng thy v hong ht ca nng, xem tm hn nng, qun qui au n. Ta phi bu vu ly mt ci g tr hon li, nhn mt con ngi? Th m ta cn dm hy vng vo mnh nh vy: m c v bn thn nh vy, ta, mt thng n my, mt k ti tin, mt thng ti, mt thng hn". Chng i c b knh. T y n y khng cn xa na. Nhng n u cu, chng dng li mt lt v bng r ln cu, i v pha ch hng Rm. Chng ho hc nhn hai bn, chm ch nhn k tng vt mt m khng sao tp trung c sc ch vo mt vt g, tt c u lt qua rt nhanh. "y, ch mt tun na, mt thng na h s a ta ln nhng c xe t ch qua cu ny i u khng r, lc y ta s nhn xung dng knh ny ra sao, c l ta s nh li chng? - Chng thong ngh. - y, ci bn ny, n lc y ta cng s c chnh nhng ch kia chng? Trn bin Tavarissextvo, y phi nh ly ci ch a kia, v mt thng sau s nhn ng vo ch a y: th n lc y ta s nhn nh th no? Lc y ta s ngh g s cm xc ra sao? Tri i, tt c nhng th , nhng mi... lo u ca ta hin nay chc phi ti tin lm! Tt nhin nhng chuyn chc cng phi c mt ci th... ring... (ha - ha - ha! ta ngh nhng chuyn g th ny!) ta ang tr thnh mt thng con nt, ta ang t hunh hoang vi mnh; ta c g m phi t xu h vi mnh nh? Ch, chen ln gh tht! Ka, chc ci lo ngi c bo phc phch kia va x mnh: hn c bit hn va x ai khng nh? M n b nh qu kia b con i n my, k cng l tht: m y tng ta sung sng hn m y. , ta cho m vi xu cng hay. trong ti cn ng xu nm, u ra th khng bit? "y ny, y ny cm ly, b m!" - Ly cha ph h cu! - Ngi n my ni, ging nghe nh khc. Chng bc thi khu ch Hng Rm. chng tht kh chu, rt kh chu khi phi len vo gia m ng, th nhng chng vn nhm ng vo ch c ng ngi nht m tin. Chng sn sng hin dng tt c mi s trn i c ng li mt mnh; nhng chng cng cm thy mnh khng mt pht no c th ng li mt mnh c. Trong m ng c mt g say ru ang d tr: hn c mun nhy ma, nhng li c ng chi sang mt bn. Mt tp ngi xm li quanh hn. Raxkonikov len qua m ng, ng nhn g say ru my pht ri bng ci ph ln tng t ngn v t qung. Ch mt pht sau chng qun bng g say ru, thm ch khng trng thy hn na; tuy vn nhn vo hn. Cui cng chng b i, cng khng nh l mnh ang u na; nhng i n gia khu ch, trong ngi chng bng xao ng ln, mt cm gic rt mnh lp tc trn vo ngi chng, khng ch chng c th xc ln tinh thn.
Trang 415/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng cht nh n nhng li ca Sonya: "Anh hy ra ng t ng, ci mnh trc dn chng, qu xung hn mt t, v anh c ti vi tri t, v hy ni to ln vi mi ngi: "Ti l k st nhn!". Chng run bn c ngi ln khi ngh n y. Ni lo u v su mun khng c li thot ca chng trong sut thi gian gn y nhng nht l trong my ting ng h gn y lm cho chng ngt ngt n ni chng ho hc v ly ci kh nng c c mt cm gic thun tu mi m, trn vn ny. Cm gic bng n vi chng nh mt cn bnh: n chy bng ln trong lng chng nh mt tia la ri b g bao trm ly chng nh mt m chy. Trong khonh khc chng thy c tm hn du hn li. Chng a nc mt. Chng ang ng th no th c th m gc xung t... Chng qu gia khu ch, ci mnh xung st t v hn mt t bn thu y mt cch khoi lc, lng trn y hnh phc. Chng ng dy, ri ci xung mt ln na. - Ch thng cha say kht ri - mt g tr tui ng bn cnh ni. C ting ci ph ln. - y l ngi ta sp i Jerusalem y, anh em , ngi ta ang t bit con ci, t bit t quc, t bit mi ngi y, ngi ta hn mnh t ca thnh Saint- Petersburg, - mt ngi tiu thng hi ng ng say ng trong m ng ni thm. - Anh chng hy cn tr - mt ngi th ba m vo. - Con nh qu phi! - C ai nhn xt, ging o mo. - Thi bui by gi th cng chng bit th no l qu phi, th no l khng. Tt c nhng li bn tn y gi Raxkonikov li, v my ch: "Ti git ngi", c l ang chc tht ra, ngng dng li trong ming chng. Tuy vy, chng cng im tnh chu ng nhng ting qut tho, v, khng nhn sang hai bn, chng bc thng qua ng hm i v pha s cnh st. Dc ng c mt hnh nh thong qua mt chng, nhng chng khng ly lm l, chng tin cm rng tt phi th. Hi ny trn khu Ch hng Rm, khi quay sang tri ci mnh st t ln th hai, chng cht trng thy Sonya. Nng ng np sau mt ci nh ln bng g cho chng khi trng thy: th ngha l nng i theo chng trong sut on ng kh nhc y! Giy pht y chng cm thy v hiu thm tha rng t nay Sonya s vnh vin bn cnh chng v s theo chng d c phi i n ni cng tri cui t, d s phn c xua chng i u chng na. Lng chng nh o ngc hn li, nhng... y chng i n ni oan nghit... chng vo sn mt cch kh mnh dn. Phi ln n tng th ba. "By gi ta vn ch mi ln thang gc m thi" - Chng thm ngh. Ni chung chng c c cm gic l t y n ci pht oan nghit y hy cn xa, hy cn nhiu th gi lm, cn c th ngh li rt nhiu iu. Li nhng m rc ri, nhng ng v khoai trn ci cu thang xoy trn c, li nhng cnh ca phng m toang, li nhng gian nh bp to ra nhng lung khi v nhng mi hi hm. T do n, Raxkonikov cha ln no tr li y. Chn chng c t di, khuu xung, nhng vn bc . Chng dng li mt lt th li cho u, trn tnh li, khi vo cho ra v mt con ngi. "Nhng lm g? Ti sao? - Chng cht hiu r ngha ca hnh ng va ri. - Nu cn ung cn chn thuc ng y, th cn thiu g na? Cng ng cng hay. - Trong giy lt hnh nh Ilya Petrovich "Thuc Sng" vt thong qua tr tng tng ca chng - C tht ta n gp hn khng? Khng th gp ai khc sao? Khng th gp Nikodim Phomits c sao? Hay l
Trang 416/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
tr li n nh ring vin qun trng, t nht cng c khng kh gia nh? Khng! Hy ln gp Thuc Sng, phi n gp gp Thuc Sng. ung th phi ung cn mt hi!". Ngi lnh tot, hu nh m man: chng m cnh ca vo s cnh st. Ln ny trong s rt t ngi i, ch thy mt ngi gc cng vi mt ngi thng dn no ng y. Ngi canh ca ngi sau tm vch cng khng bun nhn ra na. Raxkonikov bc sang phng bn. "C l by gi khng ni ra cng cn kp" - chng thong ngh. Trong phng ny c mt vin th li mc thng phc ang sp sa vit ci g trn bn giy. Trong gc c mt vin th li khc ang son ch ngi. Khng thy Zamiotov u. Nikodim Phomits d nhin cng khng c y. - Khng c ai c ? - Raxkonikov hi vin th li ngi bn giy. - Th ng cn hi ai? - - - ? Ting th chng nghe, ngi th chng thy nhng ci tinh thn Nga - la - t... trong cu chuyn c tch y ni th no nh, ti qun mt! X - Xin k - knh ch - Cho - o ng - i mt ging ni quen thuc bng reo to ln. Raxkonikov run ln. Trc mt chng l vin trung u Thuc Sng; hn va phng th ba t ngt bc ra. "y chnh l s mnh, - Raxkonikov ngh thm - Ti sao hn li y?". - ng n tm chng ti ? C vic g th - Ilya Petrovich ku ln. (Hnh nh hn ang vui v thm ch c phn cao hng na). - Nu ng n gii quyt cng vic th hi sm qu. Ti n y cng ch tnh c... Nhng nu ti c th gip c g? Ti xin th thc vi ng... ng g nh? Xin li... - Raxkonikov. - Th nh l Raxkonikov!(2) Ch nh ng li c th tng l ti qun! Xin ng ng cho ti l ngi nh th, ng... Rodion Romanovich Ro... Ro... Rodonovich th phi. - Rodion Romanovich. - Phi, phi - phi! Rodion Romanovich, Rodion Romanovich? Ti mun nh nh li l li ci tn y kia. Ti c nhiu ln hi thm ng. Ti xin th tht rng t do y ti thnh tht ly lm phin lng rng hm y chng ta , v sau ngi ta ni r ti mi c bit rng ng l mt nh vn tr, hn na li l mt nh bc hc... v, c th ni l ang trn nhng bc u. ly Cha! Cc nh vn, nh bc hc th v no m lc u chng bc nhng bc c o! Ti v nh ti u coi trng vn hc, ring nh ti th li yu say m! Vn hc v ngh thut! Tr dng di ra khng k, cn th mi th u c th t c bng ti nng, tri thc, tr tu, thin ti! Nh ci m chng hn, m l ci g? M l mt ci bnh rn, ti mua n hiu Zimmermann; nhng ci c che y v bo ton bn di ci u th khng th no mua c! Xin th tht l ti cng mun n phn trn vi ng, nhng li ngh bng, c l ng... Nhng thi, xin hi ng ln y c vic g cn khng? Nghe ni ng c ngi nh mi ln thm, phi khng? - Phi, m v em ti. - Ti c ci hn hnh v may mn c gp em gi ng, tht l mt thiu n c hc thc p tuyt trn. Xin th tht l ti rt lm tic rng do y chng ta ni nng l nh vy! Cn
Trang 417/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
nh nhn khi ng b ngt ti c ny ra ghi ng, th v sau nhng vic y c gii thch mt cch ht sc thn tnh! Tht l d oan, cung tn! Ti hiu ni cm phn ca ng lm. C l, nhn vic gia nh ng mi ln, ng nh dn nh mi chng? - Khng, ti ch... Ti nh gh vo hi... ti tng s gp ng Zamiotov y. - phi! Ch l hai ng kt bn m, ti c nghe ni. y, Zamiotov hin khng c y, khng n na. Phi, chng ti nh tm chu thiu Alekxandr Grigorievich! T hm qua ng ta khng cn n y na; ng ta i i ni khc... v khi thuyn chuyn, ng ta cn to ting vi mi ngi... to ting mt cch v l na l khc... Mt a tr nng ni: khng hn khng km; ng ta cng c v c trin vng, nhng c th tin vo ci lp thanh nin "u t" ca chng ta m xem! ng ta mun d mt k thi g y th phi, nhng vi chng ti th ch cn ni chuyn gu v hunh hoang i cht, th l thi xong ri y. V y khng phi nh trng hp ng hay ng Razumikhin bn ng chng hn! S nghip ca cc ng thuc lnh vc khoa hc, v tht bi khng th lm cc ng nn ch c. i vi ng tt c nhng ci ho nhong ca cuc sng c th ni l chng l ci g ht c. ng l mt nh tu; mt nh kh hnh, mt n s, ng ch cn mt quyn sch, mt cy bt dt trn vnh tai, nhng cng trnh nghin cu khoa hc - linh hn ng phiu diu nhng ni y y! Chnh ti y cng phn no... ng c bt k ca Livingston (3) cha nh? - Cha. - Cn ti th c ri. V chng by gi lm ngi theo ch ngha h v lm: cng d hiu thi; thi i ta l thi di g, xin hi ng. Nhng d sao, ti cng ni vi ng... chc hn ng khng phi l mt ngi h v ch ngha? ng tr li thnh tht i! - Khng... - Khng, ng . ng c ni tht vi ti i, ng ngi g c, nh ni vi chnh mnh y. Cng v l mt ng, m... ng tng ti mun ni: m tnh bn l mt ng khc (4) ch g? Khng, ng on sai ri! Khng phi l tnh bn, m l tnh ca mt cng dn v mt con ngi, tnh yu nhn loi v tnh yu i vi ng Ti cao. Ti cng bit lm mt nh chc trch, mt ngi lm cng v, nhng bao gi ti cng c bn phn cm thy mnh l mt cng dn v l mt con ngi, v chu trch nhim v vic . Va ri ng nh ni n Zamiotov, Zamiotov th s lam mt chuyn g by b theo kiu Php trong mt nh cha, bn cc sm banh hay cc ru sng ng, y Zamiotov ca ng l th y! Cn ti th c th ni l mn mi i v lng tn tu v v nhng cm xc cao c, hn na ti li c mt chc v, mt a v! Ti c gia nh, c con ci. Ti lm trn nhim v ca mt cng dn v mt con ngi, cn Zamiotov l ai, ti xin hi ng nh vy? Ti i x vi ng nh vi mt ngi c hc vn nng cao phm gi ln. y, ngoi ra by gi li sinh ra v khi nhng hng "c " y (5). Raxkonikov b ng ging cao lng my ln. Li l ca Ilya Petrovich, hn l va bn n ng dy, tun ra tng trng trc mt chng, phn ln nghe nh nhng m thanh v ngha. Nhng d sao chng cng hiu c t nhiu; chng bn khon nhn hn v khng bit s vic s kt thc ra sao. - L ti mun ni n nhng c gi ct tc ngn y - Ilya Petrovich vn ni huyn thuyn, Chnh ti y t cho h ci bit hiu "c " v thy l mt bit hiu hon ton thch ng. H - h! H chui vo hc vin, hc gii phu; nhng ng bo nu ti ln ra m, liu ti
Trang 418/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
c mi mt c con gi n cha cho ti khng? H - h! Ilya Petrovich ci ln, rt hi lng vi nhng cu d dm ca mnh. - C cho l do lng kht khao hc vn, mt lng kht khao v ; nhng c hc vn ri th thi. Lm dng lm g? Ti sao li i xc phm n nhng con ngi cao qu, nh ci thng Zamiotov v li kia lm? Xin hi ti sao hn li xc phm n ti? Li cn nhng v t t kia na, cng nhiu v khit, ng khng th tng tng c u. Bn h vung ht nhng ng tin cui cng ri t st. Con gi c, con trai c, ng gi cng c... y, va sng nay c tin mt ng mi ln y c t lu, ny, ng Nil Pavlyst, ng Nil Pavlyst... Ci ng m va ri h bo l bn vo u t st qun Petersburgxkaya tn l g th nh? - Xvidrigailov, - mt ging khn khn v dng dng u t phng bn p. Raxkonikov git mnh. - Xvidrigailov! Xvidrigailov t st? - Chng ku ln. - Sao! ng bit Xvidrigailov ? - Vng... ti c bit... ng ta mi ln y c t lu. - Phi ri, mi ln y, v mi cht, ng ta l ngi chi bi phng ng, bng dng li t st, m t st mt cch ngang chng khng th tng tng c c li my ch trong s tay, ni l cht trong lc tnh tr v yu cu ng buc ti cho ai c. Nghe ni ng ta c lm tin. Sao ng li bit ng ta? - Ti... c quen... em ti trc c lm gia s trong nh ng ta. - ra th... Th th ng c th cho chng ti bit mt s ti liu v ng ta. Th ng cng khng ng ? - Hm qua ti c gp ng ta. ng ta ung ru, ti khng bit g ht. Raxkonikov cm thy nh c mt ci ln ngi chng v chng xung. - Hnh nh ng li ti mt i ri. y b lm... - Vng, ti phi i y, - Raxkonikov lm bm. Xin li, ti n lm phin. - khng sao . ng ngi chi bao nhiu lu cng c y ch! c ni chuyn vi ng tht l th v. V ti ly lm mng c tuyn h rng... Ilya Petrovich li cn cha tay ra bt na. - Ti ch mun... ti n gp Zamiotov... - Ti hiu, ti hiu, nh vy cng rt hay - Ti rt hn hnh... xin cho ng... Raxkonikov mm ci. Chng lo o bc ra. u chng chong vng. Chng khng cm thy chn mnh chm t. Chng bt u xung thang gc, tay phi vn vo tng. Chng mng tng nh c mt ngi gc cng cm quyn s i ln s x phi chng; hnh nh c mt con ch sa vang ln u tng di, v c mt ngi n b no va qut tho va nm mt hn si vo con ch.
Trang 419/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng xung ht thang gc v bc ra sn. Ngoi sn, cch ca ra vo khng xa, Sonya ang ng lng ngi ra nhn chng vi i mt thn th, man di, mt ti mt. Chng dng li trc mt nng, trn gng mt nng c mt ci g au n, m yu, tuyt vng. Nng chp hai tay ln ngc. Mt n ci ngy di, qui g hin ln m trn mi Raxkonikov. Chng ng yn mt lt, ci nht ri quay tr li ln s cnh st. Ilya Petrovich ngi vo bn v ang cm ci trn mt ng giy m g khng r. Ttrc mt hn l ngi mu-gch x phi chng trong khi leo ln thang gc. - - ! ng tr li y ! ng qun ci g th? Nhng ng lm sao th? Raxkonikov mi trng bch, mt n, t t bc li gn hn, tin st cnh bn, chng tay ln nh ni mt cu g, nhng khng ni c, ch pht ra nhng ting ri rc. - ng kh ! Ly gh y! y. ng ngi xung y ng ngi xung! Ly nc! Raxkonikov bung ngi ri phch xung gh, nhng mt vn khng ri Ilya Petrovich by gi ang ngc nhin mt cch rt kh chu. - Chnh ti... - Raxkonikov m u. - ng ung nc i. Raxkonikov ly tay gt cc nc ra v ni kh, ging ngp ngng nhng rnh mch: - Chnh ti git m ch hiu cm v em gi b ta l Lizaveta ly ca. Ilya Petrovich h hc mm ra. Nhng ngi xung quanh x ti. Raxkonikov nhc li li cung khai. Ch thch
(1) Trong nhiu ngn ng chu u, thnh ng "vc cy thp t" c ngha l nhn ly au kh (2) Ilya Petrovich mun ni rng anh ta c qun l qun mt tn v ph danh, ch h (Raxkonikov) th vn nh: mun t ra knh n Raxkonikov (gi tn v ph danh l cch gi dnh cho nhng ngi c mnh mn trng) (3) Nh thm him ni ting ngi Anh (1813 - 1873) (4) Tc ng Nga (5) mun m ch cc n sinh vin, mi bt u c Nga
Trang 420/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 38
Bn mt ging sng rng v vng c mt th trn, mt trong nhng trung tm hnh chnh ca nc Nga; trong th trn c mt pho i, trong pho i l mt ngc tht. Trong ngc tht c mt phm nhn b x n kh sai bit x loi hai tn l Rodion Romanovich Raxkonikov, giam y c chn thng: T ngy phm ti cho n nay gn mt nm ri. Qu trnh xt x v ny din ra kh m thm. Phm nhn xc nhn li cng khai ca mnh mt cch cng ci, r rng v chnh xc, khng ln ln cc s vic khng giu bt nhng iu c hi cho mnh, khng xuyn tc cc s kin, khng qun ly mt chi tit vn vt no. Hn k li cn k ton b qu trnh v n mng: hn gii thch iu b n ca ci cm (mnh vn mng vi tm st) tm thy trong tay m gi b git, k ti m vic ly chm cha kho trong ngi m gi, m t nhng chic cha kho y, miu t ci rng v cho bit n ng g, li cn k r mt s c ng trong rng na. Hn gii p nhng mi thc mc v ci cht ca Lizaveta, k li vic lo Koch ln p ca ri thm ngi sinh vin, thut li tt c nhng iu hai ngi ni vi nhau, k r vic hn chy xung thang gc v nghe ting reo h ca Mikonka v Mitka, np trong cn phng b trng ri i v nh ra sao, v cui cng ch r tng trong khoang sn i l Voznexxki, pha di ci cng: ngi ta tm thy ci bp tin v cc vt khc... Ni tm li, v n phn mnh. C nhng iu lm cho cc v d thm v quan to rt ngc nhin, chng hn phm nhn em giu cc th xung di tng m khng h dng n, v nht l phm nhn khng nhng khng nh ht nhng vt chnh tay mnh ly m cn ni sai s lng nhng vt y na. Li c mt vic nghe ra tht kh tin, l phm nhn cha bao gi m ci bp tin ra v thm ch cng khng bit trong bp c bao nhiu tin (trong bp c ba trm mi by rp bc v ba ng tin hai ho: v b lu ngy di tng , c my t giy bc to nht nm pha trn b n hng ht). Ngi ta tra i kho li rt lu bit r ti sao b co li ni di v im duy nht , trong khi mi vic khc th li th nhn mt cch t nguyn v chn xc nh vy. Cui cng: mt s ngi (nht l nhng ngi c nghin cu tm l hc) i n ch tha nhn rng c th phm nhn khng nhn vo bp tin tht cho nn khng bit trong bp c nhng g, v c th em giu xung di tng , nhng t h li kt lun ngay rng ti c ch c th din ra trong mt trng thi in lon nht thi, c th ni l trong khi ang ln chng thin chp, b t tng git ngi cp ca m nh, khng h c suy tnh mc ch, khng h mu li. y tht l mt dp tt cho ci thuyt v chng in lon nht thi, mt hc thuyt mi m, thi thng m ngy nay ngi ta thng c em p dng cho mt s ti nhn. Thm vo y, trng thi u ut kinh nin ca Raxkonikov li c nhiu nhn chng xc nhn r rng, trong s c bc s Zoximov cc bn hc c ca phm nhn, b ch nh, ngi y t gi. Tt c nhng iu u tch cc gp phn a n kt lun l Raxkonikov khng ging hn nh mt k st nhn, mt tn trm cp thng thng; y c mt ci g khc. Nhng, li c mt vic lm cho nhng ngi bnh vc kin ny rt bc mnh, l phm nhn hu nh khng c mun t bo cha; khi to hi nhng cu quyt nh: c th ci g xui khin hn git ngi v ci g thc y hn ly ca, th phm nhn tr li kh r rng, vi mt s chnh xc th bo, rng nguyn nhn trc sau ch l tnh cnh khn n, ngho tng, khng ni nng ta, l mun bo m cho nhng bc u xy dng s nghip bng mt s tin l ba nghn rp, m hn hy vng ly c
Trang 421/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
ngi b git. Cn s d phm nhn quyt nh git ngi l do tnh nng ni v hn nht, li b cnh tng bn v nhng ni tht bi kch thch thm. n khi to hi ci g xui khin hn ra t th, th phm nhn ni thng l lng hi hn thnh khn. Tt c nhng li l y nghe tht gn nh v s... Tuy vy, li tuyn n cng khoan hng hn l ngi ta c th d on cn c vo ti c phm, v s d nh vy c l chnh v phm nhn khng nhng khng mun t thanh minh, m dng nh li cn t mun t buc ti thm vo cho nng na. Tt c nhng hon cnh c bit v k l xung quanh v n u c ch xt ti. Trng thi bnh hon ca phm nhn trc khi phm ti khng cn c th h nghi mt cht no na. Vic phm nhn khng dng n nhng th ly, mt phn c gn cho tc dng ca lng hi hn chm n, mt phn c gn cho tnh trng khng c lnh mnh ca tr nng trong thi gian phm ti. Vic Lizaveta tnh c b git thm ch cng c xem nh mt dn chng xc nhn thm gi thit ny: git hai mng ngi m ng thi li qun rng ca vn ng! Cui cng vic phm nhn ra t th ng vo lc v n ang ri tung ln v li t t gic sai tri ca mt k cung tn b suy sp tinh thn (Mikolai) v hn na l trong khi khng c bng chng g r rng buc ti th phm tht, m hu nh cng khng c nhng mi nghi ng g ng k (Porfiri Petrovich hon ton gi li ha), tt c nhng iu rt cc khin to gim nh ti cho phm nhn. Ngoi ra cn c nhng s vic khc t ngt c a ra nh sng, gy mt tc dng rt mnh c li cho phm nhn. Mt cu sinh vin tn l Razumikhin o c u ra nhng ti liu v xut trnh nhng bng chng cho bit rng phm nhn Raxkonikov, hi cn sinh hot trong trng i hc, em nhng ng tin cui cng ca mnh ra gip mt ngi bn hc ngho tng v ho lao, v hu nh nui cho ngi y n hc trong sut na nm tri. Ri n khi ngi bn y cht, phm nhn sn sc ngi cha gi nua v bt toi ca bn (ngi bn y t tay lm lng nui cha t khi mi hn mi ba tui), ri cui cng a ng c vo nh thng, v n khi ng ta cng cht nt, chn ct ng t t! Tt c nhng ti liu c t nhiu nh hng tt i vi vic quyt nh s phn Raxkonikov. Ngay c b ch nh c, m ngi v cha ci qu c ca Raxkonikov, b qu ph Zarnitxyn, cng ng ra khai rng hi h con mt to nh khc gn khu Nm gc, c m xy ra mt v ho hon, Raxkonikov xng vo mt gian ang ang bc chy cu hai a tr, v b bng nng. S vic ny lin c thm tra k lng v c nhiu nhn chng xc nhn kh r rng. Ni tm li, rt cc phm nhn l y kh sai loi hai trong thi hn tm nm thi, vi chiu c n vic ra t th v mt s hon cnh gim ti. Ngay t u v n m Raxkonikov lm bnh. Dunia v Razumikhin tm cch a b c ra khi Petersbung sut thi gian xt x. Razumikhin chn mt thnh ph trn ng xe ho, gn Petersbung c th theo di u v n v ng thi c th gp Avdotia Romanovna lun. Bnh tnh ca b Punkheria Alekxandrovna hi khc thng, thuc lnh vc thn kinh v c km theo nhng hin tng gn nh lon c, nu khng phi l hon ton th t nht cng mt phn. Khi Dunia gp anh ln cui cng ri tr v nh thy m m hn, ang st v m sng. Ngay ti hm y nng bn nh vi Razumikhin s tr li nhng g nu b c c hi v con trai, li cn ngh ra c mt cu chuyn c u, c ui, l Raxkonikov i n mt ni no rt xa bin gii nc Nga, do mt s u thc c nhn, chuyn i ny rt cc s em li cho chng tin ti v danh vng. Nhng c mt iu khin cho h rt kinh ngc, l bn thn b Punkheria
Trang 422/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Alekxandrovna khng h hi g v vic y, ngay lc by gi hay v sau cng th, tri li, b c cng dng ln c mt cu chuyn di v chuyn i ca con trai: b a nc mt thut li vic chng n t bit b ra sao trong khi k li c ni bng gi cho hai ngi hiu rng c nhiu iu rt quan trng v b mt m ch mt mnh b bit thi, rng Rodia c nhiu k th c th lc, cho nn chng cn phi trn trnh na l khc. Cn v s nghip tng lai ca chng th b tin chc l s rc r v cng, khi no mt s hon cnh th ch s khng cn na; b qu quyt vi Razumikhin rng sau ny con b s tr thnh mt nhn vt chnh tr tai mt trong nc: c xem bi bo ca Raxkonikov v ci ti nng vn hc li lc ca chng cng r. Bi bo y b c c i c li khng bit chn, i khi li c to ln na, ch thiu ng m ly t bo m ng, y th nhng c th by gi Rodia u th hu nh b khng h hi n, tuy c th thy r l ngi ta trnh ni chuyn ny vi b: chi ring iu thi ng l cng khin cho b sinh ngh ra ri mi phi. Cui cng, h ly lm l v bt u lo s khi thy b Punkheria Alekxandrovna mi khng ng g n mt s im nht nh. Chng hn, chng bao gi b than phin v ni khng c th t g ca chng, mc d khi cn ci tnh nh ngy trc, b ch sng bng nim hy vng v ni trng mong sm nhn c mt bc th ca thng Rodia yu qu. iu ny th tht khng sao ct ngha ni, v khin cho Dunia rt lo; nng ngh c l b c linh cm thy mt ci g khng khip trong s phn ca con trai v khng dm hi v s phi bit thm mt ci g cn khng khip hn na. D sao, Dunia cng thy rng tr khn ca b Punkheria Alekxandrovna ang lm vo mt tnh trng khng bnh thng. Tuy vy cng c i ln trong khi ni chuyn, nng v tnh gi cho m hi nhng cu m nu tr li th khng th ni r Rodia hin nay u; v nhng khi nng buc lng phi tr li nhng cu p m kh nghi, b bng tr nn bun b, u ut v trm lng khc thng, v tnh trng ko di trong mt thi gian kh lu. Cui cng Dunia thy kh lng ba t v ni di mi, nn i n kt lun dt khot rng tt hn c l tuyt i khng ni g n mt s im nht nh; nhng cng ngy cng thy r, n mc hin nhin, rng ngi m ng thng y ang nghi ng mt iu g khng khip. Dunia nh li nhng li ca anh nng ni rng b c c lng nghe nng ni m trong m trc ci ngy oan nghit y, sau khi nng gp Xvidrigailov: hay l m y b c nghe c g chng? Thng thng, i khi l sau my ngy hoc my tun r, trm ngm, ch lng l khc thm ngi m bng hot bt ln mt cch khc thng v bng bt u ni b b khng ngt ming v con trai, v nhng nim hy vng ca mnh, v tng lai... Nhng cn tr chng ca b i khi rt k quc. H an i b c, h m cho b c yn tm (c l chnh b cng thy r rng ngi ta ch m cho qua chuyn, an i mnh), nhng b c vn c ni. Nm thng sau khi ra t th, phm nhn c a ra x. Razumikhin h c dp l vo ngc thm chng. Sonya cng vy. Cui cng, gi pht chia tay n. Dunia th vi anh rng cuc phn ly ny khng phi l vnh vin; Razumikhin cng vy. Trong khi c tr trung v nhit thnh ca Razumikhin hnh thnh c mt d nh vng chi l trong ba bn nm sp ti t nht cng c t cho c nn mng ca cng cuc gy dng sau ny, dnh dm mt s tin v dn sang Siberi, l ni t ai giu c v mi phng din nhng nhn cng, ngi v vn th li t: n y s lp c ngay th trn Rodia b y n v... c nh cng nhau khi u mt cuc sng mi. Khi chia tay, h u khc. Trong nhng ngy tn cng
Trang 423/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Raxkonikov rt trm ngm, hi thm m rt nhiu, lun lun lo lng n m. Thm ch chng cn rt au lng v thng m, khin cho Dunia rt lo s. Khi c bit t m tm trng bnh tt ca m, chng m ra u ut khc thng. Sut thi gian y khng hiu sao chng c bit t ni vi Sonya, Sonya, vi s tin ca Xvidrigailov li, thu xp v sa son xong xui t lu i theo on t trong c Raxkonikov. V vic ny hai ngi khng h trao i ly mt cu, nhng c hai u bit rng s vic s nh th. Khi chia tay nhau ln cui cng, chng mm ci mt cch k d khi nghe nhng li ni qu quyt v nhit thnh ca em gi v Razumikhin v tng lai hnh phc ca gia nh khi chng s mn hn kh sai, v ni trc rng bnh tnh ca m chng bao lu na s a n tai ho. Hai thng sau Dunia ly Razumikhin. L ci bun v trm lng. Trong s nhng ngi c mi n d c Porfiri Petrovich v Zoximov. Trong sut thi gian gn y Razumikhin trng r l mt con ngi quyt tm dt khot. Dunia tin mt cch m qung rng anh s thc hin c tt c nhng d nh ca mnh, v li nng cng khng th khng tin c: trong con ngi y r rng c mt ngh lc st . Mt trong nhng vic anh lm trong thi gian y l tr li nghe ging trng i hc cho ht chng trnh, hai v chng lc no cng ngi vch thm nhng d nh cho tng lai. h tin chc l nm nm na s c th dn i Siberi. Cn t by gi n lc y th h trng mong co Sonya. B Punkheria Alekxandrovna vui mng cu phc cho con gi ly Razumikhin; nhng sau vic ci xin y b dng nh li c v bun ru v lo lng hn. mua vui cho b trong chc lt, Razumikhin c k chuyn anh sinh vin c ngi cha gi yu v chuyn Rodia b bng pht m ln sau khi cu hai a tr hi nm ngoi. Tr c b Punkheria Alekxandrovna sn ri lon, cho nn c hai tin tc ny khin b lm vo mt tnh trng gn nh cung hoan. B khng ngt mm ni i ni li chuyn y, ang i gia ph cng bt chuyn (tuy Dunia lc no cng i km theo m). Trong nhng chuyn xe cng cng, trong cc ca hng, h v c ai l b li ngay cu chuyn sang con trai, sang bi bo ca chng vit, k l chuyn chng gip ngi sinh vin, chuyn chng b bng trong m chy, vn vn. Dunia cng chng bit lm th no can m na. Ngoi ci nguy c do tm trng cung hoan bnh tt y gy ra, li cn c mt nguy c khc na, l nu nh c ai nhc n tn Raxkonikov v ni n v n va qua, th ch ring vic y thi cng a n tai ho. Thm ch b Punkheria Alekxandrovna cn hi c a ch ca m hai a tr c cu ra khi m chy v nht nh i n gp b ta cho k c. Cui cng, tm trng lo u ca b c ln n cng cc. i khi b bng nhin khc o ln, b rt hay m v trong cn st thng m sng Mt hm, vo bui sng b bng tuyn b rng c theo nhng tnh ton ca b th Rodia sp v n ni ri, rng b nh l khi t bit chnh chng c ni c th mi thng na s v, b lin bt tay vo dn dp nh ca v sa son n con: thu xp gian phng dnh cho chng (tc phng ring ca b) lau chi bn gh, git gi v em treo nhng tm rm mi, vn vn. Dunia lo cung ln, nhng vn lm thinh, thm ch li cn bt tay vo gip m dn phng n anh. Sau mt ngy sa son ro rit, y nhng mng tng ho huyn, nhng m c ti vui v nhng git nc mt mng r, n m b bt u kh v sng hm sau ln cn st nng m man. Hai tun sau b c mt.
Trang 424/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Trong khi m sng b c tht ra nhng cu cho php suy ra rng b cn on bit c v ci s phn khng khip ca con trai nhiu hn l ngi ta vn tng. Trong mt thi gian kh di Raxkonikov khng bit tin m cht, tuy vic trao i th t vi Petersbung c xc lp ngay t khi chng n Siberi, do Sonya m nhim vic lin lc. Hng thng nng vit th gi u t v Petersbung tn Razumikhin, v mi thng nng li nhn c th tr li u n t Petersbung gi n. Thot tin, Dunia v Razumikhin c cm tng nh th ca Sonya vit kh khan v khng sc tho mn lng mong i ca h; nhung dn dn c hai u thy r rng khng th no vit hay hn th na, d sao qua nhng bc th ny chng c th hnh dung c mt cch trn vn v chnh xc cuc sng ca ngi anh khn kh ca h. Nhng bc th ca Sonya cha ng ci thc t ht sc tm thng ca cuc sng hng ngy nng m t mt cch ht sc n gin v r rng cnh sng t y ca Raxkonikov trong th nng khng h gii by nhng hy vng ca bn thn, nhng d on v tng lai, hay miu t nhng cm xc ca mnh. Nng khng h c gng trnh by tm trng ca chng v cuc sng ni tm ca chng ni chung: trong th ch c nhng s vic, ngha l nhng li ca chnh chng ni ra, nhng tin tc chi tit v tnh hnh sc kho ca chng, trong bui gp g hm n hm kia chng mun g, chng yu cu nng nhng g, dn nng lm g, vn vn. Tt c nhng tin tc y u c truyn t mt cch ht sc t m, hnh nh ngi anh bt hnh dn dn t n hin r ln, vi nhng ng nt minh bch v chnh xc; y khng th c s hiu lm g c v tt c u l nhng s kin ng n. Nhng qua nhng tin tc y Dunia v chng nng t khi rt ra c iu g c th an i h, nht l do du. Sonya lun lun vit rng chng lc n cng lm l t ni v hu nh khng quan tm cht no n nhng tin tc m nng ni li cho chng bit mi khi nhn c th Petersburg; chng c i khi hi thm tin m; v n khi, thy chng on c, Sonya cho chng bit s tht, th l thay, ngay c tin m cht dng nh cng khng c tc ng g mnh lm i vi chng, t nht l b ngoi cng c v nh th. Nng li cho bit rng tuy chng c v rt su vo ni tm v dng nh khng ci m cht no vi nhng ngi xung quanh, chng vn nhn cuc sng mi mt cch rt thng thn v gin d; rng chng hiu rt r cnh ng ca mnh v khng thy ngc nhin gia ci hon cnh mi m quanh chng, khng nn nng ch mong mt ci g kh quan hn trong thi gian sp ti, khng c nhng nim hy vng vin vng (mt tm trng vn thy c trong nhng ngi a v chng) v hu nh khng h ly lm l v bt c iu g trong cnh sng mi, tuy cnh sng ny rt khc cnh sng trc kia. Nng cho bit rng sc khe ca chng kh quan. Chng vn ngy ngy i lm lao dch, khng trnh vic m cng khng chuc ly vic. V thc n th i vi chng hu nh th no cng c, nhng ngoi ch nht v ngy l ra, thc n km n ni rt cc chng vui lng nhn ca Sonya mt t tin mua tr ung hng ngy; cn v nhng mt khc th chng xin nng dng bn tm, mt mc khng nh rng nng lo cho chng nh vy ch lm chng bc mnh m thi. Ngoi ra, Sonya cn cho bit rng trong tri giam chng chung vi mi ngi, nng khng c trng thy bn trong ra sao, nhng cng on c rng y cht chi, bn thu v c hi cho sc khe; chng ng trn mt ci chng bng an ghp c tri mt tm d, v khng chu sa sang g ch nm ht. Nhng chng sng n s v ti tn nh vy tuyt nhin khng phi v mt ch nh g c sn, m ch v khng bun ch v khng thit n hon cnh vt cht ca mnh. Trong th Sonya ni thng ra rng chng khng nhng khng thit nng vo thm m hu nh li cn bc bi mi khi thy nng vo na, nht l thi gian u; chng khng thch ni chuyn v thm ch cn th l i vi nng na, nhng dn dn nhng chuyn vo
Trang 425/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
thm y i vi chng cng thnh mt thi quen v hn na, mt nhu cu, thnh th chng cn thy bun do nng m lin my ngy khng vo thm chng c. Ngy l nng thng gp chng cng nh giam hay nh gc ngc, nh ngi ta gi chng ra cho nng gp vi pht; cn nhng ngy thng th nng gh tm chng cng trng kh sai hay cc xng th, cc l gch, cc nh kho trn b sng Yrtys. V bn thn nng, Sonya cho bit rng nng quen c my ngi trong th trn, c ngi cn vui lng che ch cho na: nng lm ngh khu o, v v trong th trn hu nh khng c hiu may, cho nn nng cng tr thnh mt ngi cn thit cho nhiu nh; nng ch khng ni cho h bit l qua nng, Raxkonikov cng c quan trn che ch cho, nh h cng gim nh cng vic cho chng, vn vn. Cui cng, c tin (Dunia cn nhn thy trong nhng bc th sau cng Sonya c chiu lo lng v xc ng khc thng) l chng xa lnh mi ngi, trong ngc cc phm nhn khng a chng, chng c lng thinh sut my ngy lin khng ni v mi ngy mt xanh xao trng thy. t nhin trong bc th sau cng Sonya ni l chng m kh nng phi vo nm trong bnh x ca phm nhn.
Trang 426/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Chng 39
Chng m t lu, nhng khng phi nhng ni khng khip ca cuc sng t y, khng phi lao dch, khng phi thc n, khng phi ci u b co trc, khng phi manh o rch bm nh qu chng xung: ! nhng s do y, nhng ni thng kh y, c ngha l g u i vi chng! Tri li, chng cn thch lm vic kh sai na l khc: lm xong, c th chng kit qu i, cho nn t nht chng cng c c my ting ng h ng yn gic. Cn thc n th c ngha l g i vi chng nhng bt xp lu bu nhng gn ny? Trong cuc sng trc y, khi cn l sinh vin, nhiu khi ch mong c th m cng khng c na. o qun chng cng m v thch hp vi sinh hot ca chng. Xing xch th chng hu nh khng cm thy trn mnh na. Chng c thy xu h v ci u co trc v ci o na ny na n ca ti nhn khng? Nhng xu h vi ai? Vi Sonya ? Sonya s chng, m c l g chng li i xu h vi Sonya? - Nhng s thc th no? Chng vn xu h ngay c vi Sonya v tr th, chng c x vi nng mt cch th l v khinh mit. Nhng chng xu h khng phi v ci u trc v nhng si xing: lng kiu hnh ca chng b tn thng; chng m cng chnh v lng kiu hnh b tn thng. i, chng s sung sng bit chng no, nu chng c th t buc ti mnh! Nu th, chng s chu ng c tt, d l s xu h, ni nhc. Chng phn xt mnh rt nghim khc nhng ci lng tm nghit ng ca chng vn khng tm thy mt ti li g tht gh gm trong d vng ca chng, ho chng ch c ci ti l hng vic, m ti ny th ai cng c th mc phi. Chng thy xu h chnh l v chng, Raxkonikov, sa c mt cch m qung, v hy vng, ti tm v ngu xun, v mt bn tuyn n no ca nh mnh m qung, nh phi cam tm chu khut phc trc s "v ngha" ca mt li tuyn n no , nu mun tm thy cht yn tnh. Hin nay l mt ni lo u khng i tng, khng mc ch, ri v sau l mt s hy sinh lin min khng ngt, khng a li mt ci g c, - s phn ca chng trn i ny ch c th. Cn nh tm nm na chng mi c ba mi hai? Cn c th bt u mt cuc sng khc, th ci c ngha l g! Chng sng m lm g? D nh ci g? Hng ti ci g sng ch cho c sng ? Nhng tc kia chng cng vn sn sng hin dng cuc sng ca mnh cho l tng, cho hy vng, thm ch cho nhng m c vin vng na. Ch sng thi, bao gi chng cng vn thy l cha ; chng vn mun mt ci g hn th na. C l ch v c mong mnh lit m trc y chng t cho mnh l mt ngi c quyn hnh ng hn ngi khc. Sao s phn li khng gi n cho chng mt lng hi hn, mt lng hi hn thiu t, v nt ci lng, xua ui gic ng, mt lng hi hn gh gm n ni ngi ta chie m c mt si dy thng lng hay mt o t! i chng s vui sng bt bao nhiu nu c c lng hi hn y? V thng kh v nc mlt cng l cuc sng. Nhng chng khng hi hn v ti c ca chng. t nht chng cng c th cm gin s ngu xun ca mnh, nh trc kia chng cm gin nhng hnh ng ht sc v l v ngu xun a chng vo ngc tht. Nhng gi y, khi vo ngc, khi c thnh thi, chng li suy xt v ngh li tt c nhng hnh ng trc y,
Trang 427/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
v tuyt nhin khng thy n v l v ngu xun nh trong khong thi gian tai hi trc y chng tng. "T tng ca ta c g l ngu xun hn nhng t tng, nhng l thuyt sinh ra nhan nhn v chrn chc, x y nhau trn th gii ny t khi th gii tn ti? - Chng t hi - Ch cn nhn nhn s vic bng mt quan im hon ton c lp rng ri v thot ra ngoi nhng nh hng tm thng, l d nhin ngh ca ta s tuyt nhin khng... k quc n th! Hi nhng k ph nhn, hi nhng bc hin trit nm xa kia, ti sao cc ngi li dng li gia ng! Sao h li thy hnh ng ca ta qui g nh vy? - Chng t nh. - V, n l mt ti c ? Danh t ti c ngha l g? Lng tm ta yn n. D nhin ta phm mt ti hnh; d nhin ta vi phm lut php v lm mu, th th cc ngi c ly u ta i cho ng lut php... v th l ! Nu th th d nhin nhiu bc n nhn ca loi ngi, khng c tha hng quyn bnh m li t mnh ginh ly, tt phi b x x ngay t nhng bc u. Nhng nhng ngi y qua c nhng bc u, cho nn h phi, cn ta khng qua c, cho nn ta tri, ta khng c quyn bc nhng bc y". Chng ch tha nhn ti li ca mnh mi mt im : chng qua chng khng qua c cuc th thch v ra t th. Chng cn au kh v mt ngh khc: ti sao lc y chng khng t st? Ti sao khi ng nhn xung ging sng chng li chn ly cch ra t th? Ch nh lng ham sng li mnh lit v kh trn p nh vy? Xvidrigailov cng s cht, nhng vn trn p c y thi? Chng xt xa t hi nh vy v khng th hiu c rng ngay t lc chng ng nhn xung ging sng, c l chng linh cm thy trong bn thn v trong nhng ch kin ca mnh c mt sai lm su sc. Chng khng hiu rng mi linh cm y c th bo hiu mt s chuyn bin sp ti trong i chng, bo hiu mt cuc hi sinh, mt cch nhn nhn mi m i vi cuc sng. y chng ch mun thy tc dng nng n v ti tm ca bn nng, m chng khng sc ph v v bc qua c, v nhu nhc v hn km. Chng nhn nhng ngi bn t m ly lm l: h cng ham sng bit chng no, h qu cuc sng bit chng no? Chng c cm tng rng chnh trong t ngc h li cng yu, cng bit qu cuc sng hn l ngoi i t do. Trong bn h c nhng ngi phi chu bao nhiu l cc hnh, bao nhiu ni thng kh gh gm, nhng ngi trc kia sng lang thang chng hn? C l no h li c th qu n nh vy mt tia nng, mt khu rng um tm, mt dng sui lnh mt ht u u trong bi rm, m h tm thy ba nm v trc, v vn m c gp li nh m c gp ngi yu, nm m thy n, thy lp c xanh rn hai bn b, thy con chim ang lu lo trong khm l? Nhn k hn, chng thy c nhng trng hp cn kh gii thch hn na. Trong ngc tht, gia ci mi trng y, d nhin chng khng thy c nhiu, m cng khng h c mun thy. Chng nh nhm mt li m sng: i vi chng, nhn l mt vic g gh tm, khng sao chu ni. Nhng dn dn c nhiu iu khin chng ngc nhin, v chng dn d, dng nh min cng, bt u nhn thy nhng iu m trc kia chng khng h ng ti. Ni chung, iu lm cho chng ngc nhin hn c l ci vc su thm thm, khng ti no vt
Trang 428/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
qua c, gia chng v tt c m ngi y. C th tng chng nh chng vi h l nhng th gii khc nhau. Chng vi h nhn nhau mt cch nghi ng v th ch. Chng bit v hiu nhng nguyn nhn khi qut ca s cch bit y nhng trc kia cha bao gi chng tha nhn rng nhng nguyn nhn y qu nhin su sc v mnh m n th. Trong ngc c c nhng ngi Ba Lan b y, nhng phm nhn chnh tr. Nhng ngi xem c bn kia nh nhng k dt nt, qu ma v ht sc khinh mit h; nhng Raxkonikov khng th coi khinh h nh vy c: chng thy r rng nhng k ngu dt y c nhiu im cn thng minh hn nhng ngi Ba Lan kia nhiu. y c my ngi Nga cng khinh mit h qu mc - mt cu s quan v hai ngi hc tr trng dng; Raxkonikov cng thy rt r ch sai lm ca h. Cn bn thn chng th mi ngi u khng a v mun trnh. Thm ch h dn dn bt u cm ght chng - ti sao? Chng cng khng bit. H khinh mit chng, nho bng chng, nho bng ti c ca chng, ngay c nhng k cn nng ti hn chng nhiu cng th. - My l con nh qu tc! - h ni. - Sao my li cm ru lm g, khng phi vic ca hng my. n tun th hai ca c chay ln n lt chng i l vi c tri ca chng. Chng vo nh th cu nguyn vi nhng ngi khc. Mt hm c cuc xung t xy ra, ti sao th chng cng khng bit na; c bn gin d xng vo chng. - My l v o! My khng tin Cha! - h qut vo mt chng. - Phi git my i. Chng cha bao gi ni g vi h v Cha v v c tin nhng h li mun git chng v chng l k khng tin Cha; chng lng thinh khng ci li. Mt phm nhn xng vo chng, nh in nh di. Raxkonikov im tnh v im lng i hn; chng khng h chp mt, khng mt th tht no trn mt chng rung ng. Ngi lnh p gii kp thi xen vo gia hai phm nhn, nu khng, mu xung. Cn c mt vn na ma chng khng sao gii quyt c: ti sao tt c bn h li mn Sonya n th? Nng khng h mun gy thin cm vi h; h t khi gp nng, ch thnh thong nhng hm i lm lao dch, khi nng n thm chng mt lt. Th nhng mi ngi u bit nng, li bit rng nng theo chng n y, h bit nng u, sng ra sao. Nng khng h cho h tin, khng gip h vic g ng k. Ch c mt ln, nhn l Ging sinh, nng c em mt mn qu vo cho c tri: my ming ch rn v my chic bnh nng. Nhng dn dn gia h vi Sonya bt u c nhng mi quan h gn gi hn: nng vit h th cho h gi nhng ngi thn v em ra bu cc b cho h. Nhng ngi b con ca h mi khi n th trn ny, u theo li dn ca h m gi c cho Sonya, hay c tin bc na. V v ngi yu ca h u bit nng v hay lui ti nh nng. V nhng khi nng ra cng trng vi Raxkonikov hay gp on t ang i lm, mi ngi u ct m, ci cho nng: "C Sofia Xemionovna, m ca chng ti, ngi m du hin y tnh thng xt!" - nhng k ti phm th l, b s phn nguyn ra y ni vi ngi con gi nh b, gy g y nh vy. Nng mm ci vi h. H yu c dng i ca nng, h ngoi li nhn theo nng, xem nng i v khen ngi nng; h li cn khen nng sao b nh th v thm ch h cng khng bit h khen ngi nng v ci g na. H li cn n nh nng cha bnh cho. Chng nm trong nh thng sut my ngy cui c chay v Tun l Thnh. Khi bt u bnh phc, chng hi tng li nhng gic chim bao trong khi chng cn nm st m man. Chng m thy c th gii b tri pht phi lm mi cho mt nn dch khng khip, cha tng
Trang 429/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
nghe, cha tng thy, t trung tm chu trn sang chu u. Mi ngi u s phi cht, tr mt s t ngi c la chn. C nhng loi giun l xut hin; l nhng vi sinh vt c tr trong thn th con ngi. Nhng cc sinh vt li l nhng thn linh, c tr khn v ch. Nhng ai hp th cc sinh vt y vo ngi lp tc tr nn in r, nh b ma m. Nhng cha bao gi c ai li cho mnh l thng minh, l nm vng c chn l nh nhng ngi nhim bnh. Cha bao gi ngi ta li tin tng vo nhng li phn xt, nhng bin lun khoa hc, nhng quan nim lun l, nhng tn ngng mt cch tuyt i, cc oan nh vy. Chng lot nhng lng mc, nhng thnh ph, nhng dn tc b nhim bnh v ln cn in r. Mi ngi u hong ht ln, chng ai hiu nhau. Ai ny u cho rng ch c mt mnh mnh nm c chn l, v nhn nhng ngi khc m m thm thp vo ngc khc lc vn tay vo nhau. H khng cn bit ph phn ai v ph phn nh th no h khng th tho thun c vi nhau xem ci g l thin, ci g l c. H khng bit buc ti ai, thanh minh cho ai, h git nhau trong mt cn hn th v ngha l. H tp hp li thnh c nhng o qun ln, nhng va xut chinh, nhng o qun y t xu x mnh, cc hang ng ri lon, cc chin s xng vo m chm, cn x, v n tht ln nhau. Trong cc thnh ph, ngi ta nh thanh la sut ngy triu tp mi ngi li nhng ai triu tp v triu tp lm g th khng ai bit c, v mi ngi u hong ht ln. Ngay nhng ngh nghip thng thng nht cng b bot ri, v ai ny u ngh nhng kin ring, nhng cch sa i ring, v chng ai chu ai st, nng nghip ngng hot ng. Ni ny ni n ngi ta xm li tng tp, cng tho thun mt vic g th tht s khng ri nhau, nhng ri lp tc quay ra lm mt ci g khc hn nhng iu m chnh h va ngh xong, bt u buc ti cho nhau, nh nhau, ct c nhau. Cc thnh ph bt u bc chy, nn i bt u honh hnh. Mi ngi v mi vt u b tiu dit. Nn dch bnh trng ln v c lan ra mi. Trong c thin h ch c my ngi thot nn, l nhng ngi trong sch v c Tri la chn t trc, c nhim v khai thu cho mt ging ngi mi v mt cuc sng mi, ty u v ci to qu t, nhng cha c ai trng thy nhng ngi y u c, cha c ai nghe ting ni v li l ca h ra sao c. C mt iu lm cho Raxkonikov rt kh tm l gic m v ngha l y khc su vo tr no ca chng thnh nhng k nim bun ru v au n, l n tng ca nhng gic m do cn st sinh ra y mi vn khng m. By gi l tun l th hai sau Tun l Thnh; thi tit ang tri qua nhng ngy ma xun m p, quang ng; trong bnh x ca phm nhn, ngi ta m cc ca s cng li st ra. Ngoi ca s mt ngi lnh canh i i li li, trong sut thi gian chng m, Sonya ch vo bnh x thm chng c hai ln, mi ln mun vo thm nh th phi xin php, m xin php th kh lm. Nhng nng hay ln nh thng, nht l lc x chiu, v i khi ch n ng ngoi sn mt lt, nhn t xa nhng khung ca s ca bnh x. Mt hm lc x chiu Raxkonikov by gi gn khi hn, chp mt ng thip i; khi thc dy, chng v tnh ra ca s v bng trng thy Sonya ng bn cng nh thng. Trng nng c v nh ang ch i mt ci g. Giy pht y chng cht thy nh c mt ci g xi vo tim; chng git mnh v hi h ri ca s. Hm sau Sonya khng n, hm sau na cng th; chng nhn thy mnh lo lng mong nng. Cui cng, h cho chng ra vin. V n tri, chng c cc phm nhn cho bit rng Sofia Xemionovna m phi nm nh khng i u c. Chng lo lm, lin nh ngi i hi h. Chng bao lu chng c bit rng bnh tnh ca nng khng nguy him. V pha Sonya, c bit rng chng nh nng v lo cho nng nh vy, nng gi cho chng mt mnh giy vit bt ch bo cho chng bit rng nng nhiu, nng ch b
Trang 430/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
cm nh v ch t na, rt chng thi, nng s ra cng trng thm chng. Khi chng c mnh giy ny, tim chng p mnh, au nhi. Ngy hm y, tri li quang dng v m p. T sng sm, khong su gi, chng ln ng i lm b sng. y c mt ci nh kho dng lm ni nghin thch cao, bn trong c xy mt ci l t thch cao. Ch c ba phm nhn c a ra lm y. Mt trong ba ngi i vi ngi lnh p gii v pho i ly mt dng g y, ngi th hai bt u b ci cho vo l. Raxkonikov ri nh kho ra tn b sng, ngi ln nhng sc g xp cnh nh kho v bt u nhn xung ging sng rng v vng. B sng rt cao, nn ngi c th nhn bao qut c mt vng rt rng. T b bn kia rt xa, c ting ht thoang thong vng li. Ni y, trn canh tho nguyn mnh mng chan ho nh nng, my tp lu du mc v thnh nhng chm en l m. Ni y l t do, ni y ang sng nhng con ngi khc khng ging ngi y mt cht no, y ngay c thi gian cng dng nh ngng li, tng chng nh th k ca Abraham(1) v on gia sc ca lo vn cn y. Raxkonikov ngi nhn m m khng ri mt; ngh ca chng ho tan thnh mt gic m, mt vin nh; chng khng ngh g ht, nhng mt ni bun m h khin chng xc ng v bt rt. Bng nhin chng thy Sonya bn cnh. Nng rn rn li gn v ngi xung cnh chng. Lc y hy cn sm lm, khng kh ban mai rt but vn cha du bt. Nng mc chic o chong ti tn, c k v khoc chic khn xanh. Mt nng cn mang du vt ca trn m va qua: gy i, xanh i, m hp li. Nng nim n v vui mng mm ci vi chng, nhng vn a tay ra cho chng mt cch rt r nh thng l. Xa nay bao gi nng cng a tay ra cho chng mt cch rt r, i khi li khng dm a ra na, nh s b chng ht hi, bao gi chng cng nh c kinh tm khi cm tay nng, bao gi gp nng cng c v bc dc, i khi c lng thinh trong sut thi gian nng n thm. Cng c khi nng pht s v ra v vi mt ni bun ti su sc. Nhng by gi tay h khng ri nhau na; chng a mt nhn nng rt nhanh, khng ni g c, cp mt nhn xung t. y ch c hai ngi vi nhau, khng ai trng thy h. Ngi lnh gc quay mt i. Vic y xy ra nh th no th chnh chng cng khng bit, nhng bng nh c mt ci g nm ly chng v nm chng xung chn Sonya. Chng khc v m ly chn nng. Thot pht u nng s qu, mt nng ra. Nng git mnh li li v run ry ng nhn chng. Nhng ngay lc y, ngay giy lt y nng hiu ht. T y mt nng nh ln mt nim hnh phc v bin; nng hiu rng t nay nng khng cn phi nghi ng tnh yu ca chng na: chng yu nng, yu v cng, v gi pht by lu mong i nay n. H mun ni, nhng khng ni nn li. Mt h rng rng. C hai u xanh v gy; nhng trn hai gng mt m yu, nht nht y bng ln nh bnh mnh ca mt ngy mai i mi, ca s hi sinh ton vn trong mt cuc sng mi. Tnh yu lm cho h sng li lng ngi ny cha ng nhng ngun sng v tn cho lng ngi kia. H quyt nh ch i v chu kh kin nhn, h cn by nm na; t nay cho n lc y bao nhiu l thng kh cng cc v bao nhiu l hnh phc v bin? Nhng chng sng li, v chng bit th, chng cm thy th mt cch trn vn, vi tt c
Trang 431/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
nhng ng gn th tht v i mi ca chng, cn nng, nng ch sng vi cuc sng ca chng m thi. Ti hm y, khi cc tri giam ng ca. Raxkonikov nm trn chng vn ngh n nng. Hm y chng cn c cm gic nh tt c cc phm nhn trc kia vn th ght chng, nay nhn chng bng mt con mt khc. Chng li cn bt chuyn vi h na, v h tr li chng mt cch du dng thn mt. By gi chng nh li iu , nhng s vic ch phi din ra nh vy l g? y chng phi l lc tt c phi thay i hay sao? Chng ngh n Sonya. Chng nh li mnh lm ti lm tnh nng khng ngt, giy v cu x tm hn nng nh th no; chng nh li khun mt xanh xao, gy g ca nng, nhng by gi nhng k nim y cng hu nh khng cn lm cho chng kh s na: chng bit t nay chng s chuc li tt c nhng ni thng kh ca nng bng mt tnh yu v cng v tn. V li tt c tt c nhng ni thng kh ca d vng y l ci g? Tt c, ngay c ti c ca chng, ngay c cuc xt x v n y ca chng, gi y, trong pht say sa ban u, chng c cm gic nh l nhng s kin g b ngoi, xa l, thm ch khng lin quan g n chng na. V chng ti hm y chng khng th ngh lu v lin tc n mt vic g, tp trung t tng vo mt ci g nht nh; m by gi th chng cng chng gii quyt c vn g mt cch c thc; chng ch cm xc thi. Bin lun nhng ch cho cuc sng, v trong thc tt phi hnh thnh mt ci g khc hn. Di gi ca chng l mt cun Phc m. Chng cm n ln nh mt ci my. Quyn sch ny l ca nng, chnh quyn sch trong nng c cho chng nghe on Lazaro sng li. Trong thi gian u tri giam chng ngh rng nng s a tn gio ra lm kh chng, s ni n Phc m v s buc chng c sch y. Nhng chng rt i ngc nhin m nhn thy rng nng khng h ni n chuyn y mt ln no, thm ch cng khng bao gi khuyn chng c Phc m. Chnh chng hi mn ca nng t lu trc khi m, v nng lng l em sch li cho chng. T by n nay chng cng khng h gi ra xem na. V gi y chng cng khng gi ra xem, nhng c mt ngh thong qua c chng: "Ch nh by gi nhng quan nim ca nng li c th khng phi l nhng quan nim ca ta? t ra l nhng tnh cm, nhng hng ca nng". Sut ngy hm y nng cng bi hi xc ng, v n m li cn m tr li na. Nhng nng sung sng n ni hu nh hong s trc hnh phc ca mnh. By nm, ch by nm thi? Trong thi gian y hnh phc, c nhng lc c hai ngi sn sng coi by nm y nh by ngy. Thm ch chng cng khng bit rng cuc sng mi khng phi s t n cho chng hng khng, rng cn phi mua n vi mt gi rt t: vi mt k cng to ln sau ny... Nhng n y bt u mt qu trnh khc, qu trnh ci ho dn dn ca mt con ngi, qu trnh ti sinh ca n, qu trnh chuyn dn t mt th gii ny sang mt th gii khc, lm quen vi mt hin thc mi m, t trc n nay cha tng bit n. N c th lm thnh ti cho mt cu chuyn k mi, cn nh cu chuyn chng ti hin ang k th n y l ht.
Trang 432/433
http://motsach.info
Ti c V S Trng Pht
Dostoevsky
Ch thch
(1) Mt gia trng Do Thi thi thng c, chu hai mi i ca thu t Adame (Kinh Thnh)
Trang 433/433
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
http://motsach.info

T I Ác Và Hình PH T - Fyodor Dostoevsky

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

T I Ác Và Hình PH T - Fyodor Dostoevsky

Uploaded by

Copyright:

Ti c V S Trng Pht

(1) Zimmermann, mt hiu m d ni ting ca c (2) ni hai ng rp tin giy.

Dch gi: Cao Xun Ho

(1) "T th", tc phm ca J.J. Russeau (2) Yu, km ting c

(1) yu, km kinh nghim

(1) Ta phi phn bit (ting Php)

(1) V hiu (ting c) (2) Xtarext mt b lo c xem l bc thnh hin

(1) Cng l mt l thuyt nh mi l thuyt khc (ting Php)

(1) Ni i y Siberi (2) Nhn vt anh hng (c Hy lp)

You might also like