Analize e parlamentit. Perberja, formimi profesional dhe karriera politike e deputeteve.

Instituti i Studimeve Politike, www.isshp.net, contactaips@gmail.com, info@ishsp,net

Adresa: Rruga Abdi Toptani, ish hotel Drini, kati II, Tirane
Parlamenti Shqiptar: Arsimimi, profesioni, suksesi profesional, prurjet e reja,
karriera ne vite dhe tiparet kryesore te tij

DEPUTETET: M SHUM DIPLOMA N KRISTAL DHE SHKODR
SESA N UNIVERSITETE PERNDIMORE


Kalimi nga akademikt 1991 tek biznesment 2014.
Berisha e Dokle t vetmit deputet me mandate nga 1991.

Nj nga detyrimet kushtetuese t do funksionari dhe institucioni t lart sht
transparenca publike. Pjes e transparencs sht CV e drejtuesve t lart, prfshir deputett, si
prfaqsues legjitim t qytetarve votues dhe aktort kryesor t vendimmarrjes politike. N
botimet dhe publikimet parlamentare t mparshme dhe t tanishme CV e deputetve vijon t
konsiderohet nj sekret shtetror dhe element marketingu politik. Nj pjes e deputetve nuk
pranon t publikoj CV e tyre, nj pjes tjetr e ndryshon CV n varsi nga nevojat politike t
dits dhe fushata elektorale, nj pjes tjetr ka t dhna t prgjithshme dhe t parndsishme
duke iu larguar t dhnave thelbsore. N kto rrethana, burimi i vetm i verifikimit mbetet
bashkimi i burimit zyrtar me t dhnat e verifikuara n institucione t tjera ku deputett aktual
kan punuar ose n fletpalosjet e tyre n fushat elektorale.
Nga t dhnat e pasqyruara edhe n tabeln bashkngjitur, shumica absolute e deputetve
(79) kan mbaruar studimet e tyre baz
ose edhe t avancuara n universitetet
shtetrore t Tirans. Tek universitetet
vendore n vendin e dyt jan
deputett e diplomuar n Universitetin
e Shkodrs, ndjekur nga universiteti
privat Kristal. N deklarimet e disa
muajve m par numri i deputetve tek
UK ishte dyfish m i madh, por pr
shkak t debatit mediatik mbi cilsin e
diploms disa prej tyre kan preferuar
ta heqin nga CV e tyre kt t dhn. M
pak se 10 deputet kan studiuar n
universitetin e Kamzs dhe pjesa tjetr
n disa universitete lokale, kryesisht n
Kor, Elbasan apo n dy universitete
t tjera private q ndodhen n Tiran.
N grupin e deputetve q kan studiuar n perndim, vetm dy deputet kan kryer
jasht vendit t gjitha ciklet e studimeve, kurse pjesa m e madhe e tyre kan kryer jasht
studime t avancuara, kryesisht n Franc e Itali. Dy deputet jan diplomuar n Turqi, nj n
Rumani, tre n Tetov (Maqedoni), si dhe nj numr minimal deputetsh n Gjermani, Belgjik,
Austri apo SHBA. N total numri i deputetve t diplomuar n Shkodr apo Kristal, sht dy her
m i lart sesa numri i deputetve t laureuar n universitete perndimore. N gjasht raste
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Universitetet ku jan diplomuar
Analize e parlamentit. Perberja, formimi profesional dhe karriera politike e deputeteve.

Instituti i Studimeve Politike, www.isshp.net, contactaips@gmail.com, info@ishsp,net
Adresa: Rruga Abdi Toptani, ish hotel Drini, kati II, Tirane
deputett jan diplomuar n universitete private shqiptare, nj pjes e t cilve edhe n
programe q ende nuk jan akredituar zyrtarisht ose q jan n procese shqyrtimi. N listn e
deputetve bien n sy edhe tendenca e deputetve t ardhur rishtas n politik pr t krkuar
diploma t reja universitare, ndaj rreth 10 prej tyre vijojn studimet n disa universitete private,
madje njri prej tyre sht regjistruar vetm pak muaj m par.

Shumica jurist? Po, por jurist n fundjave (part time)

Tabela e profesioneve ilustron t dhnat mbi diplomat universitare t deputetve. Si
shihet, rreth 31 deputet, ose m shum se nj e pesta e parlamentit jan diplomuar n juridik.
Nj e dhn e till duket shpresdhnse pr cilsin juridike t parlamentit, por vetm
formalisht. Nse analizohen diplomat dhe vitet e studimit kemi t bjm me nj fenomen tjetr:
shumica e tyre nuk kan studiuar juridik n sistemin e dits full time, por n sistemin e fundjavs
ose t korrespodencs. Kshtu, 20 deputet kan diplom juridike si studime t dyta plotsuese
ose prmes sistemit part time. Madje n pes raste deputett deklarojn se kan nisur studimet
n juridik n moshn 38-42
vjeare dhe jan diplomuar
4-5 vite m von, kryesisht
n universitete private n
Shqipri e Maqedoni ose n
universitete periferike
shtetrore e private ktu.
Duke pasur kto t
dhna bhet m e qart
pasqyra prse cilsia
juridike e parlamentit
(diskutime, etik
parlamentare, sjellje
zyrtare, raportet me ligjin e
rregulloren, etj) jan ende
n nivele minimale dhe nj
nga defektet kryesore t
parlamentarizmit n
Shqipri.
Profesioni i dyt m popullor pr deputett lidhen me fakultetet ekonomike n Tiran e
rrethe, kryesisht studimet n ekonomik, biznes, menaxhim, marketing, etj. Kategoria e tret e
profesioneve t deputetve jan inxhiniert (pjesa m e madhe e ktyre deputetve nuk e kan
ushtruar asnjher profesionin pr t cilin jan diplomuar), si dhe mjeket ku spikasin katr
kardiolog.
N parlament ka edhe nj numr t lart deputetsh q vijn nga formimi ushtarak e
policor (m t lart n prqindje sesa p.sh, parlamenti gjerman dhe Italian), vijojn agronomt,
dhe profesionet e tjera me prqindje m t ult. Numri i filozofve dhe sociologve sht i njjt
p.sh, me numrin e deputetve q m par kan ushtruar profesionin e gardistit (bodigardit) dhe
se megjithse duket se n parlament ka shum gazetar, n fakt vetm nj numr minimal i tyre
ka formim baz gazetarie.

0
5
10
15
20
25
30
Profesionet e deputeteve
Analize e parlamentit. Perberja, formimi profesional dhe karriera politike e deputeteve.

Instituti i Studimeve Politike, www.isshp.net, contactaips@gmail.com, info@ishsp,net
Adresa: Rruga Abdi Toptani, ish hotel Drini, kati II, Tirane
Cilsia akademike? M pak se 10% jan profesor

Referuar t dhnave t deputetve n parlamentin shqiptar, m pak sesa 10% e
deputetve kan tituj t lart akademik, 90% e t cilve q e kan marr kt titull gjat
periudhs komuniste ose n vitet e para t tranzicionit. Kjo e dhn ndihmon pr t kuptuar se
nuk kemi t bjm me figura t shquara t shkencs, por kryesisht me profesor q kan
braktisur prej vitesh profesionin e tyre baz pr t hyr dhe qndruar gjat n politik.
Pr shkak t sistemit t ri universitar prbrja e deputetve lejon t bhet klasifikimi edhe
i atyre me grad shkencore doktor
ose master. Kshtu, 19 deputet kan
gradn MA dhe 8 PhD, 6 t tjer jan
ende n proces studimi, nga t cilt
dy jan doktorant. Pjesa m e
madhe e deputetve ka mbaruar
sistemin e vjetr katr vjear ose
sistemin e ri trevjear. T analizuar
n lidhje me numrin e diplomave
universitare q deputett posedojn
t dhnat jan gjithashtu interesante.
Rreth 20 deputet kan m shum se
nj diplom universitare dhe rreth 4
deputet kan m shum se dy
diploma. Kto t fundit jan ose
figura q vijn nga studimet
ushtarake e policore, ose biznesmen
q ushtrojn ndikimin e tyre pr m shum diploma n CV personale.
Interesant sht krahasimi midis deputetve t vitit 1991 dhe atyre t parlamentit aktual.
M 1991 figuronin rreth 52 deputet me tituj shkencor, pjesa m e madhe e tyre profesor dhe
pedagog n universitet, kurse m 2014 dominojn nj kategori tjetr politikansh, -
biznesment. N parlamentin aktual ka numr rekord biznesmensh: 35, shumica e t cilve
merren me fushn e ndrtimit ose me aktivitete t tjera t lidhura me ndrtimin, si industri
fitimprurse gjat tranzicionit.

2014 me prurje t reja? Po, m shum se nj e treta e parlamentit

Legjislatura e vitit 2009-2013 ishte cilsuar si shum pozitive pr t gjitha palt politike.
PD krenohej se deputett e saj shnuan reformat
thella dhe mundsuan hyrjen n NATO dhe
liberalizimin e vizave. PS krenohej se deputett e saj
i rezistuan pushtetit prmes sakrificave t mdha,
prfshir grevave t uris dhe protestave masive.
LSI e konsideronte grupin e saj solid dhe garanci t
pushtetit. Por t gjitha palt ndryshuan mendje kur
hartuan listat proporcionale t emrimit t
deputetve. Pr pasoj kemi nj parlament ku 55
deputet jan prurje e re n politik dhe n parlament, pra pa eksperienc politike n nivele t
98
19
8
5
7 7
115
20
4
0
20
40
60
80
100
120
140
Cilesia akademike e Kuvendit
Prurje e
re, 55
Rikandidi
m, 80
Rikthim, 5
Parlamenti 2013
Analize e parlamentit. Perberja, formimi profesional dhe karriera politike e deputeteve.

Instituti i Studimeve Politike, www.isshp.net, contactaips@gmail.com, info@ishsp,net
Adresa: Rruga Abdi Toptani, ish hotel Drini, kati II, Tirane
larta t politiks dhe vendimmarrjes. Gjithashtu kemi rreth pes deputet q jan rikthyer n
parlament pas nj periudhe katr ose m shum vjeare jasht parlamentit, kurse pjesa tjetr e
deputetve u konfirmua.

Deputetet m me shum mandate? Berisha e Dokle n Kuvend prej 1991

Lista e deputetve m me shum mandate sht interesante pr t shpjeguar ecurin e
karriers politike n Shqipri. Tabela prezanton 14 deputett me mandate m t shumta
parlamentare, tre prej t cilave nuk kandiduan n zgjedhjet e vitit 2014. Referuar ksaj liste
deputett m me shum mandate parlamentare, pa ndrprerje prej vitit 1991, jan Berisha (PD)
dhe Dokle (PS), i pari ish president dhe dy her ish kryeministr, i dyti ish kryetar parlamenti dhe
ish zv/kryeministr. Nse Berisha n t gjitha rastet ka qen vet hartuesi i lists, pra edhe autori
me t drejt t prfshirjes s emrit t tij n list (prfshir 1996 kur njhersh ishte edhe
President), n rastin e Dokles sht interesante sesi nj figur politike pa pesh specifike n
vendimmar
rjen e lart
politike t
PS ka
arritur t
mbijetoj
n do
zgjedhje, si
n sistemin
mazhoritar,
n ate miks
dhe n at
proporcion
al me lista
t mbyllura.
Pas tyre me
nga nj mandat m pak jan Ruci, Islami, Meta, - tre deputet t majt, por Islami tashm i
zgjedhur pr her t shtat nga e djathta. Nga demokratt n listn e m t mandatuarve bjn
pjes edhe ish kryetari Shehu, Imami, Gjana e Topalli, kurse nga e majta figurat m me shum
mandate mbeten edhe Majko, Brace, Ulqini. I vetmi jasht dy palve sht Dule i PBDNJ dhe
indirekt edhe Meta, i cili prej 2005 sht deputet me LSI. N tabeln n t djatht ndodhen edhe
partit politike pr t cilat kta individ kan konkurruar dhe jan zgjedhur. Rast i veant
mbetet Islami, kurse kalimet nga PD tek parti t reja dhe rikthim n PD, ose nga PS tek LSI duken
m normale.

________________________________________________________________________________________________________________
Instituti i Studimeve Politike (ISP) sht organizat joqeveritare q ka fokus kryesor
monitorimin e jets politike n vend, forcimin e demokracis, shtetin e s drejts, t drejtat e njeriut
dhe problematikat q lidhen me to. Ky punim sht pjes e projektit mbi monitorimin e institutit t
Kuvendit dhe partive politike n Shqipri. Pjes e ISP jan ekspert t njohur t politiks,
diplomacis, medias dhe jets publike. Pr m shum www.ishsp.net
EMRI dhe MBIEMRI 1991 1992 1996 1997 2001 2005
2009 2013 TOTA
L
PARTIA
01. NAMIK DOKLE X X X X X X X X 8 PP-PS
02. SALI BERISHA X X X* X X X X X 8 PD
03. GRAMOZ RUCI X X - X X X
X X 7 PP-PS
04. KASTRIOT ISLAMI X X - X X X
X X 7 PP-PS -PD
05. ILIR META - X X X X X
X X 7 PS, LSI
06. ERMELINDA MEKSI - X X X X X
X* - 6 PS
07. TRITAN SHEHU X X X X - X
X - 6 PD-PDR-PD
08. ARBEN IMAMI X X - X X -
X X 6 PD-PAD-PD
09. JEMIN GJANA - X X X X X
X - 6 PD
10. PANDELI MAJKO - X - X X X
X X 6 PS
11. MUSA ULQINI - X X X X X
- X 6 PS
12. ERJON BRACE - - X X X X
X X 6 PS
13. VANGJEL DULE - - X X X X
X X 6 PBDNJ
14. JOZEFINA TOPALLI - - X X X X
X X 6 PD
* E.Meksi ka dhn dorheqje 2011, S.Berisha ka dhn dorheqje m 1996.