Eννοιολογικοί χάρτες

Η χρήση εννοιολογικών χαρτών στη διδακτική πρακτική

αναπτύχθηκε αρχικά από τον J. D. Novak, από το Πανεπιστήμιο του
Cornell, στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Διαθέτουν το σημαντικό
για τη διδασκαλία πλεονέκτημα να παρέχουν, σε συνεκτική μορφή,
οπτική εικόνα του συνόλου του θέματος το οποίο εξετάζεται, ενώ,
ταυτόχρονα, επιτρέπουν την επικέντρωση και την περαιτέρω
ανάλυση του επιμέρους. Προσφέρονται για την αρχική κατανόηση
και τη σύνδεση της ύλης με προηγούμενη γνωστή όσο και για την
επανάληψη. Στηρίζονται στην κατάταξη και ταξινόμηση του προς
εκμάθησην υλικού με συστηματικό τρόπο και είναι φανερό ότι
κινούνται στο θεωρητικό πλαίσιο που όρισαν οι γνωστικοής
προσέγγισης θεωρίες για τη μάθηση.

Η ίδια η διαδικασία σχεδιασμού ενός εννοιολογικού χάρτη, χάρη στη

βηματική πρόοδο που ακολουθείται, δίνει την ευκαιρία να επιτευχθεί
τόσο η κατανόηση της ίδιας της έννοιας όσο και της σχέσης της με το
πλέγμα των εννοιών στο οποίο εντάσσεται. Στο μέτρο μάλιστα που η
σύνθεση του δικτύου των εννοιών γίνεται από τους ίδιους τους
μαθητές, η εκμάθηση λαμβάνει ενεργητική διάσταση.

Τύποι εννοιολογικών χαρτών

Ο εννοιολογικός χάρτης τύπου

«αράχνης». Η αρχή της οργάνωσής
του τοποθετεί το κεντρικό θέμα στο
κέντρο του χάρτη. Στη συνέχεια τα
επιμέρους θέματα περιβάλλουν
κυκλικά το κεντρικό σημείο του χάρτη
δημιουργώντας έναν ιστό παρόμοιο με
τον ιστό της αράχνης.
 Ο ιεραρχικός εννοιολογικός χάρτης. Παρουσιάζει
πληροφορίες σε καθοδικά κλιμακούμενη σειρά σημασίας, με
την πιο σημαντική πληροφορία τοποθετημένη στην κορυφή και
μπορεί να διακρίνεται σε διαφορετικά επίπεδα ιεραρχίας.

Ο εννοιολογικός χάρτης με
μορφή διαγράμματος ροής.
Οργανώνει την πληροφορία σε
γραμμική βάση.

Ο «συστηματικός» εννοιολογικός
χάρτης. Οργανώνει τις πληροφορίες σε
μια μορφή παρόμοια με αυτή του
διαγράμματος ροής της πληροφορίας με
την προσθήκη εισόδων και εξόδων.