ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 - 15.06.10

∆ΕΗ Α.Ε.
ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΟΡΥΧΕΙΩΝ ΠΤΟΛΕΜΑΪ∆ΑΣ, Ν. ΚΟΖΑΝΗΣ
6. ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ6-

1
6.1. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΥ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ
ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ.................................................................................................................. 6-1
6.1.1. Γενικά ........................................................................................................................ 6-1
6.1.2. Στόχοι του σχεδιασµού κλεισίµατος ......................................................................... 6-2
6.1.3. Προγραµµατισµός σχεδιασµού κλεισίµατος και περιβαλλοντικής αποκατάστασης. 6-3
6.2. ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΟΡΥΧΕΙΩΝ..................................................................... 6-5
6.2.1. Επιφανειακοί χώροι τελικών εκσκαφών και αποθέσεων .......................................... 6-5
6.2.1.1. Γενικά ............................................................................................................... 6-5
6.2.1.2. Αποτροπή πρόσβασης σε µη εξουσιοδοτηµένα άτοµα..................................... 6-6
6.2.1.3. Αποµάκρυνση εξοπλισµού ............................................................................... 6-6
6.2.1.4. Τελική διαµόρφωση χώρων εκσκαφής και απόθεσης αγόνων ......................... 6-7
6.2.1.5. Ευστάθεια και αποφυγή διάβρωσης πρανών .................................................... 6-8
6.2.1.6. ∆ιαχείριση επιφανειακών απορροών ................................................................ 6-9
6.2.1.7. Τελικές χρήσεις γης .......................................................................................... 6-9
6.2.1.8. Τεκµηρίωση επιτυχίας κλεισίµατος................................................................ 6-10
6.2.2. Χώροι βοηθητικών εγκαταστάσεων ........................................................................ 6-10
6.2.2.1. Γενικά ............................................................................................................. 6-10
6.2.2.2. Παύση λειτουργίας βοηθητικών εγκαταστάσεων........................................... 6-12
6.2.2.3. Αποσυναρµολόγηση εξοπλισµού.................................................................... 6-12
6.2.2.4. Ασφαλής κατεδάφιση βοηθητικών εγκαταστάσεων και διαχείριση
προϊόντων/αποβλήτων κατεδάφισης ................................................................................. 6-13
6.2.2.5. ∆ιαχείριση επιφανειακών νερών..................................................................... 6-13
6.2.2.6. Τεκµηρίωση επιτυχίας κλεισίµατος................................................................ 6-13
6.3. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΧΕΡΣΑΙΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ
ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ........................................................................................................ 6-14
6.3.1. Στόχοι και αρχές της αποκατάστασης ..................................................................... 6-14
6.3.1.1. Γενικά – επιδιωκόµενο αποτέλεσµα ............................................................... 6-14
6.3.1.2. Καθορισµός των χρήσεων γης µετά την ολοκλήρωση και παύση της
δραστηριότητας ................................................................................................................. 6-17
6.3.1.3. Αποκατάσταση Τοπίου ................................................................................... 6-19
6.3.2. Εργασίες περιβαλλοντικής αποκατάστασης............................................................ 6-19
6.3.2.1. Γενικά ............................................................................................................. 6-19
6.3.2.2. Αποκατάσταση εδαφών .................................................................................. 6-20
6.3.2.3. ∆ιαχείριση φυτικής γης................................................................................... 6-23
6.3.2.4. ∆ενδροφύτευση δασικών ειδών ...................................................................... 6-28
6.3.2.5. Μηχανικά µέσα για την αποκατάσταση ......................................................... 6-35
6.3.3. ∆ηµιουργία πράσινης ζώνης προστασίας ................................................................ 6-35
6.3.4. Συντήρηση της αποκατεστηµένης βλάστησης – συµπληρωµατικές φυτεύσεις ...... 6-36
6.3.5. Παρακολούθηση αποτελεσµάτων αποκατάστασης................................................. 6-36
ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ i

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
6.3.6. ∆ηµιουργία υποδοµών............................................................................................. 6-37

6.3.6.1. Οδικό δίκτυο – πρόσβαση .............................................................................. 6-38
6.3.6.2. Αρδευτικό σύστηµα ........................................................................................ 6-38
6.3.6.3. Περίφραξη ...................................................................................................... 6-38
6.3.6.4. Πυροπροστασία .............................................................................................. 6-39
6.3.6.5. Παρατηρητήρια............................................................................................... 6-39
6.3.6.6. Σωστικά µέσα ................................................................................................. 6-39
6.4. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΛΙΜΝΑΙΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ
ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ........................................................................................................ 6-40
6.4.1. Γενικά περί λιµναίων οικοσυστηµάτων και τεχνητών υγροτόπων.......................... 6-40
6.4.2. Μεθοδολογία αποκατάστασης των λιµναίων οικοσυστηµάτων της περιοχής του
Έργου 6-41
6.4.2.1. Γενικά ............................................................................................................. 6-41
6.4.2.2. Έργα και παρεµβάσεις για προστασία λιµναίων οικοσυστηµάτων περιοχής
Έργου 6-42
6.5. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ................. 6-45
6.5.1. Γενικά ...................................................................................................................... 6-45
6.5.2. Κόστος έργων περιβαλλοντικής αποκατάστασης.................................................... 6-45
6.5.3. Κόστος αποκατάστασης .......................................................................................... 6-47
6.6. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ ΕΞΟΡΥΚΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ......................................................................... 6-49
6.6.1. Χρονοδιάγραµµα εργασιών αποκατάστασης .......................................................... 6-49
Πίνακας 6.1-1: Βασικά κριτήρια κλεισίµατος και περιβαλλοντικής αποκατάστασης Ορυχείων

Πτολεµαΐδας .................................................................................................................................. 6-2
Πίνακας 6.3-1: Υφιστάµενες χρήσεις γης στην προς αδειοδότηση περιοχή µε βάση τα στοιχεία
της ∆ΕΗ Α.Ε. (Πηγή: ∆ΕΗ Α.Ε., ∆εκέµβριος 2009) ................................................................ 6-15
Πίνακας 6.3-2: Χρήσεις γης στην προς αδειοδότηση περιοχή µετά την ολοκλήρωση και
παύση της δραστηριότητας (Πηγή: ∆ΕΗ Α.Ε.)........................................................................ 6-18
Πίνακας 6.4-1: Ενδεικτικά χαρακτηριστικά λιµνών τελικών εκσκαφών Λιγνιτωρυχείων
Πτολεµαΐδας ................................................................................................................................ 6-42
Πίνακας 6.5-1: Προµετρήσεις τελικών επιφανειών προς περιβαλλοντική αποκατάσταση .. 6-46
Πίνακας 6.5-2: Εκτάσεις και φυτεύσεις στην άµεση περιοχή επέµβασης του Έργου για την
περίοδο 2010-2020 ....................................................................................................................... 6-47
Πίνακας 6.5-3: Προϋπολογισµός έργων αποκατάστασης (περίοδος 2010-2020) ................... 6-48
Πίνακας 6.6-1: Προγραµµατισµός εργασιών αποκατάστασης Ορυχείων Πτολεµαΐδας, για την
περίοδο 2010 – 2020 .................................................................................................................... 6-49
Σχήµα 6.1-1: Σχηµατικό διάγραµµα ενεργειών για τον σχεδιασµό και την εκτέλεση Εργασιών
κλεισίµατος και περιβαλλοντικής αποκατάστασης.................................................................... 6-4
Σχήµα 6.3-1: Οπωρώνας ............................................................................................................... 6-16
ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ii

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Σχήµα 6.3-2: Θερµοκηπιακές καλλιέργειες λουλουδιών και κηπευτικών .................................... 6-17

Σχήµα 6.3-3: Γεωργικές καλλιέργειες........................................................................................... 6-21
Σχήµα 6.3-4: Συγκριτικό διάγραµµα αποδόσεων σιτηρών, µεταξύ αποθέσεων ΛΚ∆Μ και
όµορων µε αυτές περιοχών (ΚΑΡΥΟΧΩΡΙ – ΠΤΕΛΕΩΝΑ) .................................................. 6-27
ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ iii

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
6. ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
6.1. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΥ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
6.1.1. Γενικά
Με βάση την ισχύουσα νοµοθεσία η διατήρηση, προστασία και διαφύλαξη του φυσικού και
πολιτιστικού περιβάλλοντος είναι θεµελιώδους σηµασίας για την «Προστασία του Περιβάλλοντος»
[Ν. 1650/86 (ΦΕΚ 160/Α/18.10.1986), όπως συµπληρώθηκε µε το Νόµο 3010/2002 (ΦΕΚ
91/Α/25.04.2002) «Εναρµόνιση του Ν.1650/86 µε τις οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/61/ΕΕ κ.ά.» και το
Νόµο 998/79 (ΦΕΚ 289/29.12.1979) «Περί προστασίας δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων
της Χώρας», όπως ισχύει σήµερα µε το Νόµο 3208/03 (ΦΕΚ 303/Α/24.12.2003), για την
«Προστασία των δασικών οικοσυστηµάτων, κατάρτιση δασολογίου, ρύθµιση εµπραγµάτων
δικαιωµάτων επί δασών και δασικών εν γένει εκτάσεων και άλλες διατάξεις»].
Στην παρούσα ενότητα περιγράφονται τα βασικά στοιχεία σχεδιασµού για την ολοκλήρωση της
εξορυκτικής δραστηριότητας, «κλείσιµο», και την περιβαλλοντική αποκατάσταση των Ορυχείων
Πτολεµαΐδας του ΛΚ∆Μ. Η λειτουργία τους και οι εργασίες αποκατάστασης θα ολοκληρωθούν ως
το τέλος της δεκαετίας 2050. Όπως προαναφέρθηκε ο σχεδιασµός αυτός έγινε σύµφωνα µε τα
ισχύοντα διεθνώς και τα προβλεπόµενα από την κείµενη Ελληνική νοµοθεσία για ανάλογα έργα.
Επισηµαίνεται ότι, µε βάση τον προτεινόµενο σχεδιασµό προϋπολογίστηκε το συνολικό κόστος
κλεισίµατος και περιβαλλοντικής αποκατάστασης του Έργου για την περίοδο 2010-2020.
Ειδικότερα στοιχεία για το σχεδιασµό των έργων ελήφθησαν από τις Ειδικές Τεχνικές Μελέτες
Εφαρµογής (ΕΤΜΕ), που εκπονήθηκαν από τη ∆ΕΗ, καθ’ υπόδειξη των εγκεκριµένων
Περιβαλλοντικών Όρων των Ορυχείων Πτολεµαΐδας, και τις σχετικές παρατηρήσεις από τους
αρµόδιους φορείς παρακολούθησης της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Κοζάνης και των οικείων
∆ασικών υπηρεσιών. Τέλος, στο πλαίσιο σχεδιασµού των επιµέρους φυτεύσεων αξιολογήθηκαν
προτάσεις του ΕΘΙΑΓΕ, για την επιλογή των κατάλληλων ειδών, τη δηµιουργία σταθερού
οικοσυστήµατος, τη βελτίωση των συνθηκών των όµορων τοπικών κοινωνιών, και τη διατύπωση
προτάσεων-κριτηρίων για την ορθολογικότερη αξιοποίηση και διαχείριση των περιοχών
αποκατάστασης, µε στόχο την αειφόρο και βιώσιµη ανάπτυξη της περιοχής.
ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 6-1

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
6.1.2. Στόχοι του σχεδιασµού κλεισίµατος
Ο προτεινόµενος σχεδιασµός περιγράφει τις προβλεπόµενες δραστηριότητες για την ολοκλήρωση

της εξορυκτικής δραστηριότητας, το ασφαλές κλείσιµο των εγκαταστάσεων και την
περιβαλλοντική αποκατάσταση της περιοχής επέµβασης των Ορυχείων Πτολεµαΐδας, µε γνώµονα
τόσο την υφιστάµενη περιβαλλοντική κατάσταση, όσο και εκείνη που θα προκύψει µετά την
ολοκλήρωση της παραγωγικής περιόδου του Έργου.
Οι δραστηριότητες κλεισίµατος και περιβαλλοντικής αποκατάστασης για τα Ορυχεία Πτολεµαΐδας,

διακρίνονται στις παρακάτω τρεις κύριες κατηγορίες:
¾ Τους επιφανειακούς χώρους των τελικών εκσκαφών και εσωτερικών αποθέσεων

¾ Τους λοιπούς επιφανειακούς χώρους εξωτερικής απόθεσης αγόνων.
¾ Τους χώρους των βοηθητικών εγκαταστάσεων.
Μακροπρόθεσµοι στόχοι του σχεδιασµού κλεισίµατος και αποκατάστασης είναι η απόδοση της
άµεσης περιοχής επέµβασης του Έργου σε µια περιβαλλοντικά συµβατή κατάσταση, που θα
απαιτεί την ελάχιστη δυνατή συντήρηση και παρακολούθηση µετά την ολοκλήρωση των
εργασιών. Για το σκοπό αυτό, οι σχετικές ενέργειες θα εκτελεστούν σύµφωνα µε τα παρακάτω
πέντε βασικά κριτήρια, που εφαρµόζονται στην εξορυκτική βιοµηχανία (Πίνακας 6.1-1).
Πίνακας 6.1-1: Βασικά κριτήρια κλεισίµατος και περιβαλλοντικής αποκατάστασης Ορυχείων

Πτολεµαΐδας
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Κριτήριο προστασίας δηµόσιας υγείας Απόδοση της περιοχής δραστηριοποίησης του Έργου σε
και ασφάλειας κατάσταση που δεν θα δηµιουργεί κινδύνους για την ασφάλεια
και την υγεία των ανθρώπων, της πανίδας, της χλωρίδας και
γενικά για την ασφάλεια του ανθρωπογενούς και φυσικού
περιβάλλοντος.
Κριτήριο γεωτεχνικής σταθερότητας Όλες οι παραµένουσες κατασκευές, περιλαµβανοµένων των πα-
ρεµβάσεων που έχουν γίνει στο φυσικό ανάγλυφο της περιοχής
του Έργου, θα πρέπει να παρουσιάζουν γεωτεχνική ευστάθεια,
έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η δηµόσια υγεία, η ασφάλεια και η
προστασία του άµεσου περιβάλλοντος.
Κριτήριο γεωχηµικής σταθερότητας Όλα τα παραµένοντα υλικά θα πρέπει να είναι γεωχηµικά σταθε-
ρά και δεν θα πρέπει να παρουσιάζουν δυνητικό κίνδυνο για τους
µελλοντικούς χρήστες της περιοχής, τη δηµόσια υγεία ή το άµεσο
περιβάλλον, και ειδικά τα εδάφη, τους υδάτινους πόρους,
χλωρίδα, πανίδα, κλπ.
Κριτήριο βιολογικής σταθερότητας Η αποκατάσταση του περιβάλλοντος θα πρέπει να οδηγεί προς

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
την κατεύθυνση ενός αυτοσυντηρούµενου, τυπικού για την
περιοχή οικοσυστήµατος. To πρόγραµµα αποκατάστασης πρέπει
να ανταποκρίνεται στις µελλοντικές χρήσεις γης της περιοχής και
να στοχεύει στην επαναδηµιουργία ασφαλών και σταθερών
συνθηκών που θα ενθαρρύνουν τη φυσική αναγέννηση και την
ανάπτυξη της βιοποικιλότητας στην περιοχή του Έργου.
Κριτήριο τοπιολογικής προσαρµογής Η αποκατάσταση του περιβάλλοντος θα πρέπει να οδηγεί στην
τοπιολογική διαµόρφωση της περιοχής επέµβασης µε τρόπο
αρµονικά συνδεόµενο και εντεταγµένο στα φυσικά της
χαρακτηριστικά.
6.1.3. Προγραµµατισµός σχεδιασµού κλεισίµατος και περιβαλλοντικής

αποκατάστασης
Όσον αφορά στη µέχρι σήµερα λειτουργία των Ορυχείων Πτολεµαΐδας, τα ορυχεία του Κυρίου
Πεδίου ξεκίνησαν τη λειτουργία τους το 1957, του Πεδίου Καρδιάς το 1970 και του Νοτίου
Πεδίου το 1979. Σε όλες τις περιπτώσεις αυτές εφαρµόστηκε και εξακολουθεί να εφαρµόζεται η
µέθοδος της επιφανειακής εκµετάλλευσης των κοιτασµάτων µε την εφαρµογή της συνεχούς
εκσκαφής, µεταφοράς και απόθεσης µε σύστηµα πολλαπλών βαθµίδων. Σύµφωνα µε τη µέθοδο
αυτή, η επιφανειακή εκµετάλλευση πραγµατοποιείται παράλληλα µε τις εργασίες κλεισίµατος και
περιβαλλοντικής αποκατάστασης των επιµέρους περιοχών όπου έχει ολοκληρωθεί η εξορυκτική
δραστηριότητα και η απόθεση των αγόνων. Η απόθεση των αγόνων διενεργείται µέσω αποθετών
και φορτηγών αυτοκινήτων, έτσι ώστε οι προκύπτουσες τελικές επιφάνειες να εναρµονίζονται µε
το γενικότερο ανάγλυφο της περιοχής. Αρχικά κατά την διάνοιξη νέων ορυχείων τα εξορυσσόµενα
άγονα αποτίθενται στους κενούς χώρους, κοιλότητες, άλλων εξοφληµένων ορυχείων ή επί φυσικού
εδάφους (εξωτερική απόθεση) σε άλλες κατάλληλες περιοχές, ενώ στη συνέχεια, όταν
δηµιουργείται κενός χώρος εντός του ίδιου του ορυχείου, η απόθεση διενεργείται εσωτερικά. Η
εσωτερική απόθεση αγόνων ακολουθεί τις εκσκαφές του ορυχείου για λόγους ευστάθειας των
πρανών, αλλά και για λόγους κατάλληλης περιβαλλοντικής αποκατάστασης παράλληλα µε την
εξέλιξη της εκµετάλλευσης. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, στα Ορυχεία Πτολεµαΐδας τα
εξορυσσόµενα άγονα, από σήµερα και µέχρι το τέλος της εκµετάλλευσης, αξιοποιούνται σχεδόν
στο σύνολό τους, ποσοστό 95%, για την πλήρωση και συνακόλουθη αποκατάσταση των
κοιλοτήτων.
Για την επίτευξη των στόχων αποκατάστασης, ο σχεδιασµός κλεισίµατος και περιβαλλοντικής
αποκατάστασης της άµεσης περιοχής επέµβασης ενός έργου πρέπει να ξεκινά ήδη από τη φάση της
εκπόνησης της Μ.Π.Ε, µε τον προκαταρκτικό σχεδιασµό των έργων αποκατάστασης και µέχρι το
κλείσιµο των ορυχείων (Σχήµα 6.1-1).

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Σχήµα 6.1-1: Σχηµατικό διάγραµµα ενεργειών για τον σχεδιασµό και την εκτέλεση Εργασιών
κλεισίµατος και περιβαλλοντικής αποκατάστασης
(Πηγή: “A Technical Framework for Mine Closure Planning” – Steffen, Robertson & Kirsten
(UK) Ltd, 1999.)
Ο εν λόγω σχεδιασµός πρέπει να εξελίσσεται δυναµικά κατά την περίοδο λειτουργίας του Έργου,
µε την εκπόνηση αναθεωρηµένων σχεδίων, που θα επικαιροποιούνται µε βάση τις εξειδικευµένες
πληροφορίες και τα στοιχεία περιβαλλοντικής παρακολούθησης που συγκεντρώνονται και
αξιολογούνται κατά το διάστηµα αυτό, έως το τέλος της δεκαετίας 2050.
Η χωρική κατανοµή των εργασιών αποκατάστασης για την στάθµη εργασιών 2015, 2020 και την
τελική διαµόρφωση µετά το 2050 φαίνονται στους Χάρτες 10, 11, και 12 του Παραρτήµατος Ι.
Ειδικότερα, στο Χάρτη 11 (Στάθµη εργασιών 2020) φαίνεται αποκατεστηµένη η προσωρινή
εξωτερική απόθεση στην περιοχή Προαστίου, η οποία ολοκληρώνεται περίπου το έτος 2017.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Σηµειώνεται ότι όπως έχει προαναφερθεί, τα υλικά της απόθεσης αυτής θα µεταφερθούν µετά το
2019 στην εσωτερική απόθεση του Ορυχείου, οπότε η ως άνω περιοχή θα αποκατασταθεί εκ νέου
(Χάρτης 12).
Το χρονοδιάγραµµα των εργασιών περιβαλλοντικής αποκατάστασης των Ορυχείων Πτολεµαΐδας,

για την περίοδο 2010-2020 παρουσιάζεται αναλυτικά στην Ενότητα Error! Reference source not
found. της παρούσας µελέτης.
Στο πλαίσιο του παρόντος σχεδιασµού, εκτιµάται ότι η παρακολούθηση της επιτυχίας της
αποκατάστασης θα είναι τουλάχιστον για 3 έτη µετά την ολοκλήρωση των σχετικών εργασιών της
κάθε περιοχής που θα αποκαθίσταται. Η περίοδος αυτή δύναται να τροποποιηθεί ανάλογα µε την
επίτευξη ή όχι των στόχων του προγράµµατος κλεισίµατος και περιβαλλοντικής αποκατάστασης
του Έργου.
Όπως αναλύεται στην σχετική ενότητα, το προϋπολογιστικό κόστος κλεισίµατος και

περιβαλλοντικής αποκατάστασης της άµεσης περιοχής επέµβασης των Ορυχείων Πτολεµαΐδας, για
την περίοδο 2010-2020 εκτιµάται σε 16,1 εκατ.€ χωρίς ΦΠΑ και 19,7 εκατ.€ µε ΦΠΑ (βλ.
Ενότητα 6.5).
6.2. ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΟΡΥΧΕΙΩΝ
6.2.1. Επιφανειακοί χώροι τελικών εκσκαφών και αποθέσεων
6.2.1.1. Γενικά
Όπως έχει ήδη αναφερθεί στο πλαίσιο της παρούσας µελέτης, οι χώροι εξόρυξης των Ορυχείων
Πτολεµαΐδας είναι στο σύνολό τους επιφανειακοί.
Τα ειδικά θέµατα που εξετάζονται κατωτέρω σχετικά µε το κλείσιµο των επιφανειακών χώρων των
τελικών χώρων εκσκαφής και απόθεσης αγόνων των Ορυχείων Πτολεµαΐδας είναι:
• Αποτροπή πρόσβασης σε µη εξουσιοδοτηµένα άτοµα.
• Ασφαλής αποµάκρυνση του εξορυκτικού εξοπλισµού.
• Οριστική διαµόρφωση των τελικών χώρων εκσκαφής και απόθεσης αγόνων.
• Ευστάθεια και αποφυγή διάβρωσης των πρανών.
• ∆ιαχείριση επιφανειακών απορροών
• Τελικές χρήσεις γης.
• Τεκµηρίωση επιτυχίας κλεισίµατος

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
6.2.1.2. Αποτροπή πρόσβασης σε µη εξουσιοδοτηµένα άτοµα
Για το ασφαλές κλείσιµο των τελικών χώρων εκσκαφής και την επιτυχία των εργασιών
περιβαλλοντικής αποκατάστασης των εσωτερικών (κοιλοτήτων) και των εξωτερικών αποθέσεων
αγόνων, είναι σκόπιµη η αποτροπή της ελεύθερης πρόσβασης σε επιλεγµένες περιοχές. Για το
σκοπό αυτό, θα τοποθετηθεί σε επιλεγµένες θέσεις εκσκαφών περίφραξη ασφαλείας από
δικτυωτό πλέγµα ύψους 1,50m, που θα φέρει ειδική σήµανση για την αποτροπή της εισόδου στην
περιοχή σε µη εξουσιοδοτηµένα άτοµα. Ανάλογη περίφραξη θα τοποθετηθεί περιµετρικά σε
επιλεγµένες θέσεις των χώρων απόθεσης αγόνων µετά την ολοκλήρωση των εργασιών
αποκατάστασης
Με τον τρόπο αυτό θα εξασφαλιστεί η προστασία των φυτεύσεων που θα προκύψουν στο πλαίσιο
εφαρµογής του προγράµµατος περιβαλλοντικής αποκατάστασης από τυχόν ανεξέλεγκτη βόσκηση,
καταπατήσεις και φθορές.
6.2.1.3. Αποµάκρυνση εξοπλισµού
Ο εξοπλισµός για τη λειτουργία των ορυχείων, όπως αναφέρθηκε στην Ενότητα 5.2.3.4
περιλαµβάνει:
• τους καδοφόρους εκσκαφείς αγόνων και λιγνίτη
• τους ταινιοδρόµους
• τους αποθέτες
• ντιζελοκίνητα οχήµατα και µηχανήµατα (βοηθητικός εξοπλισµός)
• αντλητικό εξοπλισµό υπόγειων και επιφανειακών νερών
Βασική παράµετρος του σχεδίου κλεισίµατος και περιβαλλοντικής αποκατάστασης είναι η

αποµάκρυνση από την εταιρεία όλου του παραπάνω εξοπλισµού, εκτός του κινητού εξοπλισµού
που θα απαιτηθεί για τις εργασίες κλεισίµατος και περιβαλλοντικής αποκατάστασης και ο
καθαρισµός της περιοχής από υλικά που χρησιµοποιήθηκαν κατά τη λειτουργία του ορυχείου,
σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία.
Για την αποµάκρυνσή του, ο πάγιος Η/Μ εξοπλισµός των Ορυχείων Πτολεµαΐδας θα
αποσυναρµολογείται επί τόπου και θα µεταφέρεται σε ειδικούς χώρους υποδοχής, όπου θα
καθαρίζεται επιµελώς, σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία. Στη συνέχεια, ανάλογα µε την
εµπορική του αξία, θα πωλείται απ’ ευθείας ως έχει σε άλλους χρήστες, ως µεταχειρισµένος
εξοπλισµός, ενώ ο µη εµπορεύσιµος θα αποσυναρµολογείται και θα πωλείται ως scrap. Η ίδια
διαδικασία θα εφαρµόζεται για τα ντιζελοκίνητα οχήµατα και µηχανήµατα (βοηθητικός
εξοπλισµός).
Τυχόν επικίνδυνα υλικά που θα προκύπτουν κατά την αποσυναρµολόγηση του πάγιου Η/Μ
εξοπλισµού θα διατίθενται µε ασφάλεια µαζί µε αντίστοιχα υλικά από την αποσυναρµολόγηση του

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
εξοπλισµού των βοηθητικών εγκαταστάσεων, σύµφωνα µε τις ισχύουσες προδιαγραφές

διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων.
Τα συλλεγόµενα χρησιµοποιηµένα ορυκτέλαια θα διατίθενται σύµφωνα µε τις αρχές της

εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων, κατ’ εφαρµογή του Νόµου 2939/2001 (ΦΕΚ
179/Α/06.08.2001) και του Π.∆. 82/2004 (ΦΕΚ 64/Α/02.03.2004) ή τυχόν µεταγενέστερου
νοµοθετικού διατάγµατος που θα ισχύει τη συγκεκριµένη χρονική περίοδο.
6.2.1.4. Τελική διαµόρφωση χώρων εκσκαφής και απόθεσης αγόνων
Ο προς αποκατάσταση χώρος που δηµιουργείται στις περιοχές των τελικών εκσκαφών των
Ορυχείων Πτολεµαΐδας περιλαµβάνει τις εξής επιφάνειες:
• Το χώρο της τελικής εκσκαφής που περιλαµβάνει το δάπεδο της εκσκαφής δηλ. το χαµηλότερο
επίπεδο της εκσκαφής, το οποίο εγκαταλείπεται µε την εξόφληση του κοιτάσµατος καθώς και
τα πρανή της εκσκαφής που διαµορφώνονται βαθµιδωτά για λόγους ασφαλούς λειτουργίας.
• Τους σωρούς απόθεσης των αγόνων µε τις παραεπίπεδες και κεκλιµένες επιφάνειες τους
Επειδή η εξορυκτική δραστηριότητα στα Ορυχεία Πτολεµαΐδας διενεργείται ως κλειστή εκσκαφή

που εξελίσσεται κάτω από το επίπεδο του υδροφορέα υπερκείµενων, κατά τη λειτουργία τους
απαιτείται συνεχής άντληση των υπογείων νερών µέσω περιµετρικών υδρογεωτρήσεων
αποστράγγισης. Παράλληλα απαιτείται και άντληση των νερών που συλλέγονται στον πυθµένα
της εκσκαφής από τα ατµοσφαιρικά κατακρηµνίσµατα και από τις εκροές τοπικών µη
αποστραγγισµένων υδροφορέων. Με βάση τα παραπάνω, συµπεραίνεται ότι µε την ολοκλήρωση
των εξορυκτικών εργασιών και τη διακοπή των αντλήσεων, ο χώρος της τελικής εκσκαφής θα
κατακλυσθεί µε νερά και θα δηµιουργηθεί τεχνητή λίµνη. Για το λόγο αυτό, µετά την
ολοκλήρωση των εξορυκτικών εργασιών και προκειµένου να αποφευχθεί η δηµιουργία έλους
λαµβάνεται ειδική µέριµνα στην εξοµάλυνση και διαµόρφωση, µε τη βοήθεια χωµατουργικού
εξοπλισµού, των πρανών της τελικής εκσκαφής µε την δηµιουργία ήπιων κλίσεων από την πλευρά
που πνέουν οι επικρατούντες άνεµοι στην περιοχή, ώστε να αναπτυχθεί παρυδάτια χλωρίδα. Στη
συνέχεια αποµακρύνεται ο αντλητικός εξοπλισµός των υπόγειων και επιφανειακών νερών και
ακολουθούν οι εργασίες περιβαλλοντικής αποκατάστασης των πρανών της τελικής εκσκαφής µε
φυτεύσεις δασικών ενδηµικών ειδών, µέχρι το επίπεδο που εκτιµάται ότι θα φθάσουν τα νερά της
τεχνητής λίµνης µε βάση τα υδρογεωλογικά και τα υδρολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής και
τις διαθέσιµες µετρήσεις.
Ανάλογες εργασίες διαµόρφωσης, µε τη βοήθεια χωµατουργικού εξοπλισµού, πραγµατοποιούνται

στους χώρους εντός των κοιλοτήτων των εκσκαφών, που έχουν πληρωθεί µε άγονα,, αλλά και στις
περιορισµένες εξωτερικές αποθέσεις, στις περιοχές Προαστίου, Σπηλιάς-Πτελεώνα και Νοτίου
Πεδίου, έτσι ώστε η µορφολογία τους να εναρµονίζεται µε το τοπογραφικό ανάγλυφο της
περιοχής. Οι εργασίες αυτές περιλαµβάνουν δηµιουργία παραεπίπεδων επιφανειών στις στέψεις
των σωρών κατάλληλων για γεωργικές καλλιέργειες, και πρανών µε ήπιες κλίσεις κατάλληλων για

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
περιβαλλοντική αποκατάσταση και ανάπλαση µε δασική βλάστηση µε σκοπό την ξυλοπαραγωγή,

τη δηµιουργία κτηνοτροφικών ζωνών και αποκατεστηµένων εκτάσεων µε δασική βλάστηση. Όπως
έχει ήδη αναφερθεί κατά την απόθεση αγόνων στις κοιλότητες προστίθεται και ως συνδετικό υλικό
και η τέφρα που παράγεται από τους ΑΗΣ που τροφοδοτούνται από τα Ορυχεία Πτολεµαΐδας.
Σύµφωνα µε το εφαρµοζόµενο πρόγραµµα λειτουργίας των Ορυχείων και τους σχετικούς
περιβαλλοντικούς όρους, η απόθεση της τέφρας πραγµατοποιείται σε υψόµετρα µεγαλύτερα από
τα απόλυτα µέγιστα ύψη στα οποία δύνανται να φθάσουν οι γειτονικές τεχνητές λίµνες που θα
δηµιουργηθούν στη θέση των τελικών εκσκαφών. Επίσης στους ίδιους σωρούς το ανώτερο στρώµα
πάχους 10-15 m συνίσταται από καθαρά άγονα (δηλ. υπερκείµενα και λιγνιτικά ενδιάµεσα).
Μάλιστα, µετά την διαπίστωση ότι η παρουσία λιγνίτη στα άγονα, λόγω της αυξηµένης
συγκέντρωσης οργανικού άνθρακα, ευνοεί τις δενδροφυτεύσεις και τις στρεµµατικές αποδόσεις
των καλλιεργούµενων γεωργικών εκτάσεων αποφασίσθηκε η ανώτερη στρώση στους εν λόγω
σωρούς αγόνων να αποτελείται από λιγνιτικά ενδιάµεσα.
Έτσι, κατά το στάδιο των χωµατουργικών εργασιών για τη διαµόρφωση του τελικού προς
αποκατάσταση αναγλύφου της περιοχής περιλαµβάνονται και οι ακόλουθες επεµβάσεις:
• ∆ιακοπή της συνέχειας, («σπάσιµο»), των γεωσχηµατισµών, όπου αυτοί έχουν κανονικά
γεωµετρικά σχήµατα, για την καλύτερη προσαρµογή τους στο περιβάλλον.
• Εξοµάλυνση / διευθέτηση των κλίσεων, ώστε να γίνουν οµοιόµορφες, και να
εξασφαλίζουν τη γεωτεχνική ευστάθεια των αποθέσεων.
• Σταθεροποίηση των ασταθών επιφανειών, µε τις κατάλληλες εργασίες διαµόρφωσης.
• Επίστρωση µε εδαφικό υλικό και φυτική γη ή λιγνιτικά ενδιάµεσα (εφόσον αποδειχτεί από
εργαστηριακές αναλύσεις ότι κάτι τέτοιο είναι αναγκαίο για την υποστήριξη των
σχεδιαζόµενων χρήσεων γης) κατάλληλου πάχους, προκειµένου να εκτελεστούν στη
συνέχεια οι απαραίτητες φυτοκοµικές εργασίες για τη σταδιακή οµαλή εναρµόνισή τους µε
το φυσικό περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής.
• Εξασφάλιση προσπέλασης προς όλες τις προς αποκατάσταση επιφάνειες µε διάνοιξη
κατάλληλων δρόµων, εάν είναι δυνατόν µε µηχανικά µέσα.
Σηµειώνεται ότι οι ως άνω εργασίες υποβοηθούν τη διαδικασία της φυσικής αναγέννησης της
περιοχής και την οµαλή σύνδεσή της µε τον περιβάλλοντα χώρο, περιορίζοντας σηµαντικά το
χρόνο που θα χρειαζόταν σε διαφορετική περίπτωση.
6.2.1.5. Ευστάθεια και αποφυγή διάβρωσης πρανών
Για την επιτυχία της περιβαλλοντικής αποκατάστασης, βασικό µέληµα του σχεδιασµού κλεισί-
µατος είναι η διατήρηση σε µακροχρόνια βάση της σταθερότητας των πρανών των εκσκαφών, των
πληρωµένων κοιλοτήτων και των σωρών απόθεσης αγόνων. Κλειδί για την επιτυχία του στόχου
αυτού είναι η διατήρηση ήπιων κλίσεων, µέτρο που αποκλείει τόσο φαινόµενα κατολισθήσεων όσο
και διαβρώσεων κατά την απορροή των επιφανειακών νερών. Παράλληλα, η συναπόθεση

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
ιπτάµενης τέφρας στις κοιλότητες απόθεσης των αγόνων συµβάλλει ως συνδετικό υλικό στην
ενίσχυση της γεωτεχνικής ευστάθειας των πρανών.
Για το λόγο αυτό τα πρανή των χώρων των τελικών εκσκαφών διαµορφώνονται έτσι ώστε οι
γενικές τελικές κλίσεις τους να κυµαίνονται από 1:2 έως 1:5 εξαρτώµενες από το βάθος, τη φύση
των υλικών και την κλίση των στρωµάτων των γεωλογικών σχηµατισµών σε σχέση µε το πρανές
καθώς και τη διεύθυνση των επικρατούντων ανέµων στην περιοχή. Αντίστοιχα οι τελικές κλίσεις
των πρανών των αποθέσεων αγόνων κυµαίνονται από 1:2,5 έως 1:4, εξαρτώµενες από το ύψος, τη
φύση και το υλικό του υποβάθρου. Σηµειώνεται ότι προς αποφυγή διαβρώσεων από τα
επιφανειακά νερά, οι τελικές βαθµίδες των αγόνων διαµορφώνονται µε µικρή κλίση 2-3% προς το
εσωτερικό.
Μετά το κλείσιµο και την αποκατάσταση των περιοχών αυτών προβλέπεται η διενέργεια
γεωτεχνικών ελέγχων ευστάθειας των πρανών και η λήψη διορθωτικών µέτρων, εάν απαιτείται, σε
ετήσια βάση µέχρι το 3ο έτος µετά την ολοκλήρωση των έργων αποκατάστασης.
6.2.1.6. ∆ιαχείριση επιφανειακών απορροών
Οι επιφανειακές απορροές (όµβρια ύδατα) στους χώρους των τελικών εκσκαφών καταλήγουν στις
αντίστοιχες τεχνητές λίµνες που θα δηµιουργηθούν µετά τη διακοπή των αντλήσεων. Στην περιοχή
των εξωτερικών αποθέσεων αγόνων τελικός αποδέκτης των επιφανειακών απορροών είναι το ρέµα
Σουλού στο οποίο καταλήγουν µέσω τεχνικών έργων (τάφρων εκτροπής κ.ά), όπως αυτά
παρουσιάζονται στην Ενότητα 5.10.8. της παρούσας ΜΠΕ.
6.2.1.7. Τελικές χρήσεις γης
Οι επιλογές ως προς τις τελικές χρήσεις γης των αποκατεστηµένων εκτάσεων, µε βάση πρόταση
του ΕΘΙΑΓΕ, περιλαµβάνουν:
¾ ∆ηµιουργία δασικών βλαστήσεων µε σκοπό την ξυλοπαραγωγή, τη δηµιουργία
κτηνοτροφικών ζωνών και αποκατεστηµένων δασικών εκτάσεων, στις περιπτώσεις των
πρανών των τελικών χώρων εκσκαφής και απόθεσης αγόνων.
¾ Αγροτική χρήση, στις επίπεδες ή παραεπίπεδες επιφάνειες των τελικών χώρων απόθεσης
αγόνων, εκτός των περιπτώσεων όπου οι εγκεκριµένοι περιβαλλοντικοί όροι προβλέπουν
εγκατάσταση δασικής βλάστησης.
¾ Χρήσεις αναψυχής, στα πρανή των εκτάσεων που θα δηµιουργηθούν λίµνες και θα
διαµορφωθούν στα τελικά ορύγµατα των ορυχείων. Στους χώρους αναψυχής
περιλαµβάνονται και οι σχετικά υπερυψωµένες περιοχές δασικών εκτάσεων µε
πανοραµική θέα της γύρω περιοχής.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Στόχος της περιβαλλοντικής αποκατάστασης είναι η αποκατάσταση της βλάστησης και η ενίσχυση
της αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής, ώστε οι ως άνω περιοχές να ενταχθούν αρµονικά
στο περιβάλλον.
Σηµειώνεται ότι από τις προς αποκατάσταση περιοχές εξαιρούνται οι χώροι που θα αποδοθούν για
ειδικές χρήσεις και ειδικότερα,
• Ο ΧΥΤΑ Οικιακών Αποβλήτων της ∆ΙΑ∆ΥΜΑ
• Ο Χ.∆.Β.Α (Χώρος ∆ιάθεσης Βιοµηχανικών Αποβλήτων) Ορυχείου Καρδιάς όπου
εγκιβωτίζονται σε επιµέρους κυψέλες κυρίως προϊόντα αµιαντοτσιµέντου.
• Το Αθλητικό Κέντρο Motor Cross, (Πίστα Μηχανοκίνητου Αθλητισµού)
Παράλληλα, στις τελικά διαµορφωµένες εκτάσεις που θα δηµιουργηθούν στα εξοφληµένα

τµήµατα των Ορυχείων Πτολεµαΐδας προβλέπεται σε έκταση περίπου 4.000 στρ η εγκατάσταση
διαφόρων τύπων ΑΠΕ (ηλιοθερµικών, φωτοβολταϊκών σταθµών, κλπ.), καθώς και Ζώνης
Καινοτοµίας κοντά σε ένα από τους κύριους οδικούς άξονες της περιοχής επέµβασης. Η
χωροθέτηση των παραπάνω θα πραγµατοποιηθεί σύµφωνα µε τις προβλεπόµενες από το
υφιστάµενο νοµοθετικό πλαίσιο διαδικασίες.
6.2.1.8. Τεκµηρίωση επιτυχίας κλεισίµατος
Το επιτυχές κλείσιµο και αποκατάσταση των τελικών χώρων εκσκαφής και απόθεσης αγόνων θα
αξιολογηθεί µε βάση:
¾ Τον έλεγχο της φυσικής ευστάθειας των αποκατεστηµένων πρανών τους.
¾ Τον έλεγχο της επιτυχίας του προγράµµατος περιβαλλοντικής αποκατάστασης και
ανάπλασης των περιοχών αυτών. Για το σκοπό αυτό αξιοποιούνται επίσης η τηλεσκοπική
επεξεργασία δορυφορικών εικόνων της περιοχής.
Οι παραπάνω έλεγχοι θα είναι ετήσιοι και θα διαρκέσουν ως και το 3 ο έτος µετά την ολοκλήρωση
των εργασιών αποκατάστασης, δηλαδή το τέλος της δεκαετίας 2050.
6.2.2. Χώροι βοηθητικών εγκαταστάσεων
Όπως περιγράφηκε στην Ενότητα 5.9 της παρούσης µελέτης, οι βοηθητικές εγκαταστάσεις για
την εύρυθµη λειτουργία των Ορυχείων Πτολεµαΐδας περιλαµβάνουν:
1. Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυµάτων
α. Εγκαταστάσεις επεξεργασίας υδατικών αστικών αποβλήτων K. Πεδίου, Πεδίου Καρδιάς
και Νότιου Πεδίου

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
β. Ειδική µονάδα επεξεργασίας υδατικών αποβλήτων (αποβλήτων µε µεγάλες συγκεντρώσεις

αιωρούµενων στερεών, ελαιοειδών και χηµικών ουσιών)
2. Χώρος Υγειονοµικής Ταφής Απορριµµάτων (ΧΥΤΑ)
3. Χώρος ∆ιαχείρισης Βιοµηχανικών Αποβλήτων (Χ.∆.Β.Α.) (προϊόντων αµιαντοτσιµέντου
καθώς και άλλων βιοµηχανικών αποβλήτων)
4. Πρατήρια υγρών καυσίµων Πεδίου Καρδιάς, Κυρίου Πεδίου, Νότιου Πεδίου και Τοµέα
∆ιακίνησης Σκληρών Σχηµατισµών Νότιου Πεδίου
5. Συνεργεία συντήρησης οχηµάτων και ντιζελοκίνητου εξοπλισµού (Κεντρικό Συγκρότηµα
Συνεργείων, Συνεργεία Νότιου Πεδίου και Συνεργείο Πεδίου Καρδιάς)
6. Μηχανουργεία (Κεντρικό Μηχανουργείο, Μηχανουργείο Κ. Πεδίου, Μηχανουργείο Νότιου
Πεδίου και Μηχανουργείο Πεδίου Καρδιάς)
7. Ηλεκτροτεχνεία – Ηλεκτρολογεία (Κεντρικό Ηλεκτροτεχνείο, Ηλεκτροτεχνείο Κ. Πεδίου,
Ηλεκτροτεχνείο Νότιου Πεδίου και Ηλεκτροτεχνείο Πεδίου Καρδιάς)
8. Συνεργείο ιµάντων
9. Συνεργείο ραούλων
10. Συνεργείο κάδων
11. Αποθήκες εκρηκτικών – καψυλίων – αδρανών πρώτων υλών
12. Πλυντήρια εργολαβικών αυτοκινήτων
Το σύνολο των ως άνω εγκαταστάσεων απεικονίζεται στο Χάρτη 8, Συνοδών Έργων του
Παραρτήµατος Ι.
Ο κινητός εξοπλισµός που χρησιµοποιείται στις βοηθητικές εγκαταστάσεις (ανυψωτικά

µηχανήµατα, φορτηγά, οχήµατα µεταφοράς προσωπικού, κλπ.) θα αποµακρυνθεί πριν την έναρξη
των εργασιών κλεισίµατος και αποκατάστασης.
Στο πλαίσιο του προκαταρκτικού σχεδιασµού των εργασιών κλεισίµατος γίνεται η παραδοχή ότι
µετά το πέρας της λειτουργίας των Ορυχείων Πτολεµαΐδας θα καθαιρεθεί και θα αποµακρυνθεί το
σύνολο των βοηθητικών εγκαταστάσεων και του κινητού εξοπλισµού τους, επιλογή που αποτελεί
την πλέον συντηρητική προσέγγιση. Σηµειώνεται όµως, ότι στην περίπτωση που µελλοντικά η
τοπική κοινωνία ή οι αρµόδιες υπηρεσίες κρίνουν σκόπιµη την αξιοποίηση κάποιας ή κάποιων από
τις κτιριακές εγκαταστάσεις των Ορυχείων Πτολεµαΐδας για κοινωφελείς σκοπούς (π.χ. για τη
λειτουργία µουσείου, πολιτιστικού κέντρου κλπ.), θα υπάρχει η δυνατότητα µη καθαίρεσης των
κτιρίων αυτών και λειτουργίας τους για τον νέο αυτό σκοπό, µετά βέβαια από τον καθαρισµό /
απορρύπανσή τους.
Όλες οι εργασίες που αφορούν το κλείσιµο των βοηθητικών εγκαταστάσεων θα εκτελεστούν

σύµφωνα µε το πρόγραµµα του τελικού σχεδιασµού κλεισίµατος, εφαρµόζοντας τις διαδικασίες
και µεθόδους που έχουν καθοριστεί για την επίτευξη των στόχων του και πάντα σύµφωνα µε την
ισχύουσα νοµοθεσία.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Τα ειδικά θέµατα σχετικά µε το κλείσιµο των βοηθητικών εγκαταστάσεων είναι τα ακόλουθα:

• Ασφαλής παύση λειτουργίας.
• Ασφαλής αποσυναρµολόγηση Η/Μ πάγιου και κινητού εξοπλισµού των βοηθητικών
εγκαταστάσεων και συνοδών έργων.
• Ασφαλής κατεδάφιση βοηθητικών εγκαταστάσεων και διαχείριση αποβλήτων
κατεδάφισης.
• ∆ιαχείριση επιφανειακών νερών.
• Τεκµηρίωση επιτυχίας κλεισίµατος
6.2.2.2. Παύση λειτουργίας βοηθητικών εγκαταστάσεων
Για την ασφαλή παύση της λειτουργίας των βοηθητικών εγκαταστάσεων οι βασικοί στόχοι
περιλαµβάνουν:
• Αξιοποίηση του εξοπλισµού µε υψηλή παραµένουσα αξία.
• Προγραµµατισµός προµηθειών, ώστε όλα τα αποθέµατα ανταλλακτικών και υλικών να
εξαντληθούν κατά το δυνατόν κατά την τελευταία περίοδο λειτουργίας των
εγκαταστάσεων. Τα παραµένοντα υλικά θα επιστραφούν, όπου είναι δυνατόν, στους
προµηθευτές ή θα αξιοποιηθούν σε άλλες αντίστοιχες εγκαταστάσεις, ενώ οι αδιάθετες
ποσότητες θα διαχειρισθούν σύµφωνα µε τις προβλεπόµενες προδιαγραφές.
• Προγραµµατισµός αποµάκρυνσης των διαφόρων εγκαταστάσεων έτσι ώστε εκείνες, που
θεωρούνται ουσιώδεις για την επιτυχία των στόχων του συνολικού προγράµµατος
κλεισίµατος, να διατηρούνται για όσο χρονικό διάστηµα κρίνονται απαραίτητες.
• Καθαρισµός του εξοπλισµού πριν από τις σχετικές εργασίες καθαίρεσης.
6.2.2.3. Αποσυναρµολόγηση εξοπλισµού
Όταν θα έχουν ολοκληρωθεί οι ως άνω σχετικές εργασίες, θα ξεκινήσει η διαδικασία της ασφαλούς
αποσυναρµολόγησης του πάγιου εξοπλισµού των βοηθητικών εγκαταστάσεων. Για το σκοπό αυτό,
αρχικά ο εξοπλισµός θα τίθεται εκτός λειτουργίας και θα αποµονώνεται (ηλεκτρικά και
µηχανολογικά), για την αποφυγή πρόκλησης ατυχηµάτων και στη συνέχεια θα καθαρίζεται µε
επιµέλεια, για την αποµάκρυνση των διάφορων διαλυµάτων, πετρελαιοειδών, ορυκτελαίων, κλπ. Η
διαχείριση των συλλεγοµένων χρησιµοποιηµένων ορυκτελαίων θα γίνεται σύµφωνα µε την
κείµενη νοµοθεσία.
Ο άµεσα εµπορεύσιµος πάγιος εξοπλισµός θα πωλείται απ’ ευθείας σε άλλους χρήστες ως

µεταχειρισµένος εξοπλισµός, ενώ ο µη εµπορεύσιµος θα αποσυναρµολογείται και θα πωλείται ως
scrap. Στη φάση αυτή θα εξετάζεται η ανάγκη διατήρησης των δεξαµενών νερού για την
ενδεχόµενη µελλοντική χρήση τους για άρδευση ή/και πυροπροστασία.
Τυχόν επικίνδυνα υλικά που θα προκύπτουν κατά την αποσυναρµολόγηση του πάγιου εξοπλισµού,
(π.χ. στερεά απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού, µπαταρίες, πυκνωτές,

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
λαµπτήρες, κλπ.) θα συγκεντρώνονται σε κατάλληλους υποδοχείς και θα διατίθενται µε ασφάλεια,

σύµφωνα µε τις ισχύουσες προδιαγραφές διαχείρισης επικινδύνων αποβλήτων.
Ανάλογη διαδικασία θα εφαρµόζεται για τα ντιζελοκίνητα οχήµατα των βοηθητικών

εγκαταστάσεων
6.2.2.4. Ασφαλής κατεδάφιση βοηθητικών εγκαταστάσεων και διαχείριση προϊόντων/αποβλήτων

κατεδάφισης
Έχοντας ολοκληρωθεί η απορρύπανση και η αξιοποίηση – διάθεση του Η/Μ και µη εξοπλισµού
και η ασφαλής διάθεση τυχόν επικινδύνων αποβλήτων, θα ξεκινήσει η διαδικασία της κατεδάφισης
των κτιριακών εγκαταστάσεων. Η διαχείριση των υλικών κατεδάφισης θα γίνεται σύµφωνα µε τις
ισχύουσες προδιαγραφές διαχείρισης Αποβλήτων Εκσκαφών Κατασκευών και Κατεδαφίσεων
(Α.Ε.Κ.Κ.). Τυχόν επιβάρυνση του εδάφους, κατά τόπους, λόγω διαρροών αντιδραστηρίων,
πετρελαιοειδών, χρησιµοποιηµένων ορυκτελαίων, κλπ. θα αντιµετωπίζεται σύµφωνα µε τις
ισχύουσες προδιαγραφές απορρύπανσης – περιβαλλοντικής αποκατάστασης εδάφους
(αποµάκρυνση – απορρύπανση – αποκατάσταση εδαφικού στρώµατος).
6.2.2.5. ∆ιαχείριση επιφανειακών νερών
Τα σχετικά θέµατα διαχείρισης επιφανειακών νερών κατά την περίοδο κλεισίµατος των
βοηθητικών εγκαταστάσεων, επικεντρώνονται στην αποφυγή διάβρωσης του εδάφους.
6.2.2.6. Τεκµηρίωση επιτυχίας κλεισίµατος
Για την τεκµηρίωση της αποτελεσµατικότητας του σχεδιασµού κλεισίµατος και όταν ξεκινήσουν
οι εργασίες της αποσυναρµολόγησης, θα εξετάζονται οπτικά όλοι οι χώροι για να διαπιστωθεί ότι
είναι καθαροί από επικαθίσεις στερεών ή διαλυµάτων. Για τον έλεγχο της αποτελεσµατικότητας
της απορρύπανσης των εγκαταστάσεων κατά την έκπλυση που θα ακολουθεί τον οπτικό έλεγχο, η
µέτρηση της ηλεκτρικής αγωγιµότητας στις επιφανειακές απορροές, ώστε να παραµένει
περιορισµένη.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
6.3. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΧΕΡΣΑΙΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
6.3.1. Στόχοι και αρχές της αποκατάστασης
Ο σχεδιασµός της αποκατάστασης σκοπό έχει να διατηρήσει και να ενισχύσει την οικολογική
φυσιογνωµία και τις λειτουργίες της περιοχής. Γι’ αυτό, κατά τον σχεδιασµό της αποκατάστασης
λαµβάνονται υπόψη:
¾ Τα ενδηµικά φυτικά είδη της άµεσης περιοχής επέµβασης.
¾ Οι ιδιότητες των εδαφών της ευρύτερης περιοχής στα ανάντη της εξορυκτικής
δραστηριότητας.
¾ Οι κλιµατολογικές και υδρολογικές συνθήκες της περιοχής.
¾ Η διαδικασία της οικολογικής διαδοχής, όπως αυτή εκφράζεται στην άµεση περιοχή
επέµβασης.
Η περιβαλλοντική αποκατάσταση της άµεσης περιοχής επέµβασης των Ορυχείων Πτολεµαΐδας

από πλευράς οικοσυστηµάτων και τοπίου, σχεδιάζεται σύµφωνα µε τα ακόλουθα:
¾ Τα οικοσυστήµατα που θα προκύψουν µετά τις εργασίες αποκατάστασης να ενσω-
µατωθούν οπτικά, αλλά και λειτουργικά, στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής.
¾ Τα οικοσυστήµατα αυτά να είναι υγιή και σταθερά.
¾ Τα προγραµµατιζόµενα έργα αποκατάστασης να συνεισφέρουν στην προστασία και
ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής.
6.3.1.1. Γενικά – επιδιωκόµενο αποτέλεσµα
Η διαφύλαξη του φυσικού οικοσυστήµατος της ευρύτερης περιοχής των Ορυχείων Πτολεµαΐδας
είναι αναγκαία για τους παρακάτω λόγους:
• Τη διατήρηση της φυσικής ισορροπίας (οικολογική αλυσίδα).
• Τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης του ανθρώπου.
• Τη ρύθµιση της υδατικής δίαιτας.
• Τη βελτίωση του τοπίου.
• Τη συγκράτηση της αιωρούµενης σκόνης.
Όπως προαναφέρθηκε, η υπό εξέταση περιοχή έχει διαµορφωθεί από τις πολυετείς εξορυκτικές
δραστηριότητες, αλλά και από τις εκτεταµένες εργασίες αποκατάστασης. Στον Πίνακα 6.3-1
συνοψίζονται οι περιοχές που έχουν αποκατασταθεί στα Ορυχεία Πτολεµαΐδας, µέχρι τον
∆εκέµβριο του 2009.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Πίνακας 6.3-1: Υφιστάµενες χρήσεις γης στην προς αδειοδότηση περιοχή µε βάση τα στοιχεία
της ∆ΕΗ Α.Ε. (Πηγή: ∆ΕΗ Α.Ε., ∆εκέµβριος 2009)
ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΚΩ∆ΙΚΟΣ ΈΚΤΑΣΗ (ΣΤΡΕΜΜΑΤΑ)

1. Εκσκαφές ΕΚ 19.105
2. Αποθέσεις ΑΠ 31.974
3. Αποκατεστηµένες εκτάσεις - 30.214
3.1 ∆ιαστρωθείσες εκτάσεις ∆Ε 3.169
3.2 ∆ασικές εκτάσεις ∆ 16.071
3.3 Γεωργικές εκτάσεις ΓΕ 10.803
3.4 Λίµνες Λ 171
4. Χώροι µε ειδικές χρήσεις - 605
4.1 Χ.∆.Β.Α. Ορυχείου Καρδιάς ΧΤ 278
4.2 ΧΥΤΑ ∆ΙΑ∆ΥΜΑ ΧΤ 327
4.3 Πίστα MOTO CROSS -
5. Κτιριακά - ΑΗΣ - 7.028
5.1 Κτιριακές εγκαταστάσεις Κ 1.964
5.2 Βοηθητικές εγκαταστάσεις Β 5.064
5.3 ΑΗΣ Πτολεµαΐδας V -
6. Υποδοµές -
6.1 Ρέµα Σουλού -

6.2 Παράκαµψη σιδηροδροµικής
-
γραµµής ΟΣΕ
6.3 ∆ρόµοι -
7. Αδιατάρακτες Περιοχές - 59.000
ΣΥΝΟΛΟ - 147.926
Το επιδιωκόµενο αποτέλεσµα µετά την ολοκλήρωση των εξορυκτικών εργασιών στο Λιγνιτικό
Κέντρο ∆υτικής Μακεδονίας (Λ.Κ.∆.Μ.) της ∆ΕΗ Α.Ε. είναι να παραδοθεί στους κατοίκους της
περιοχής ένα περιβάλλον αναβαθµισµένο σε σχέση µε την υφιστάµενη σήµερα κατάσταση.
Στο πλαίσιο αυτό σηµειώνονται οι παρακάτω δράσεις που ήδη υλοποιήθηκαν από τον Τοµέα
Προστασίας Περιβάλλοντος & Αποκατάστασης Εδαφών του Λ.Κ.∆.Μ:
• ∆ηµιουργία στο χώρο των παλαιών εκµεταλλεύσεων του Κύριου Πεδίου χώρου
απελευθέρωσης και εξοικείωσης µικρών ζώων, έκτασης 80 περίπου στρεµµάτων. Ο χώρος
αυτός χρησιµοποιείται από το ∆ασαρχείο και τους τοπικούς κυνηγετικούς συλλόγους για

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
τον εµπλουτισµό της πανίδας της περιοχής µε λαγούς, πέρδικες (ορεινή και πεδινή),
φασιανούς κλπ. Σηµειώνεται ότι σε όλη την έκταση της άµεσης περιοχής επέµβασης που
καταλαµβάνουν τα ορυχεία της Πτολεµαΐδας και γενικότερα ολόκληρης της ιδιόκτητης
περιοχής της ∆ΕΗ απαγορεύεται το κυνήγι και συνεπώς οι αποκαταστηµένες περιοχές
λειτουργούν και ως καταφύγια θηραµάτων. Σηµειώνεται ότι οι τεχνητές λίµνες των
ορυχείων που σχεδιάζεται να δηµιουργηθούν στις τελικές εκσκαφές των ορυχείων θα
λειτουργήσουν ως καταφύγιο για τροφή, προστασία (φώλιασµα), ξεκούραση και
αναπαραγωγή των υδρόβιων πτηνών της περιοχής καθώς και των µεταναστευτικών
πτηνών.
• Εκπόνηση ερευνητικών προγραµµάτων σε συνεργασία µε Α.Ε.Ι., Τ.Ε.Ι. και έγκριτα
ερευνητικά κέντρα και καταβολή συνεχούς προσπάθειας για αναδιάρθρωση των
καλλιεργειών στα απεκατεστηµένα εδάφη, εγκαθιστώντας µε επιτυχία οπωρώνες (Σχήµα
6.3-1), µε µηλιές, αχλαδιές, ροδακινιές, καρυδιές, βάτους, δαµασκηνιές κλπ., καθώς και
ενεργειακές καλλιέργειες µε ηλίανθο και ελαιοκράµβη. Για το σκοπό αυτό δηµιουργήθηκε
δασοπονικό πάρκο στο οποίο γίνεται προσπάθεια να φυτευτούν τα περισσότερα
δασοπονικά είδη της περιοχής.
Σχήµα 6.3-1: Οπωρώνας

• Εγκατάσταση και λειτουργία κοντά στα γραφεία του Τοµέα Προστασίας Περιβάλλοντος &
Αποκατάστασης Εδαφών θερµοκηπίου (Σχήµα 6.3-2), και επιτυχής καλλιέργεια
υδροπονικά σε πειραµατικό στάδιο λουλουδιών, (όπως τριανταφυλλιές, µολόχες κ.α.), και
κηπευτικών.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Σχήµα 6.3-2: Θερµοκηπιακές καλλιέργειες λουλουδιών και κηπευτικών
• ∆ιάθεση σε ακτήµονες της περιοχής των περιοχών που αποκαθίστανται ως

καλλιεργούµενες εκτάσεις.
• ∆ιάθεση στην τοπική αυτοδιοίκηση χώρου για την δηµιουργία ΧΥΤΑ οικιακών
αποβλήτων
• Κατασκευή υπαίθριου θεάτρου το οποίο τους καλοκαιρινούς µήνες χρησιµοποιείται για
πολιτιστικές εκδηλώσεις (χορούς, θεατρικές παραστάσεις).
• Κατασκευή και λειτουργία εκθεσιακού κέντρου, στην οποία παρουσιάζεται όλη η
δραστηριότητα των ορυχείων της περιοχής (εξόρυξη λιγνίτη και απόθεση αγόνων,
αποκαταστάσεις περιοχών επέµβασης κλπ.)
• Ίδρυση και λειτουργία εκπαιδευτικού κέντρου για την ταχύρρυθµη εκπαίδευση του
νεοπροσλαµβανόµενου προσωπικού καθώς και την επιµόρφωση του υφισταµένου
προσωπικού του Λ.Κ.∆.Μ.
6.3.1.2. Καθορισµός των χρήσεων γης µετά την ολοκλήρωση και παύση της δραστηριότητας
Ο ορίζοντας για την δηµιουργία των παρεµβάσεων στις περιοχές όπου ήδη έχει ολοκληρωθεί η
εξόρυξη, έχει ξεκινήσει από τη δεκαετία του ’90 µε την έναρξη των εργασιών περιβαλλοντικής
αποκατάστασης και προγραµµατίζεται να ολοκληρωθεί ως το τέλος της δεκαετίας 2050. Όπως
προαναφέρθηκε οι εν λόγω παρεµβάσεις στις τελικές επιφάνειες των Ορυχείων Πτολεµαΐδας
διαµορφώνονται ως εξής, ανάλογα µε τη χρήση γης:
¾ ∆ηµιουργία εκτάσεων µε δασική βλάστηση µε σκοπό:
• την ξυλοπαραγωγή,
• τη δηµιουργία κτηνοτροφικών ζωνών και
• τη δηµιουργία αποκατεστηµένων δασικών εκτάσεων.
¾ ∆ηµιουργία εκτάσεων για αγροτική χρήση.
¾ ∆ηµιουργία χρήσεων αναψυχής
¾ ∆ηµιουργία εκτάσεων γενικής χρήσης

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Στον Πίνακα 6.3-2 παρουσιάζονται οι εκτάσεις των ως άνω χρήσεων γης για τα έτη 2009
(υφιστάµενη κατάσταση), 2020 και τέλος δεκαετίας 2050 καθώς και το % ποσοστό που
καταλαµβάνουν σε σχέση µε τη συνολική έκταση της προς αδειοδότηση περιοχής.
Πίνακας 6.3-2: Χρήσεις γης στην προς αδειοδότηση περιοχή µετά την ολοκλήρωση και
παύση της δραστηριότητας (Πηγή: ∆ΕΗ Α.Ε.)
Έκταση
Τέλος δεκαετίας
2009 2020 2050
Περιοχές Κωδικός στρ. % στρ. % στρ. %
1. Εκσκαφές ΕΚ 19.105 12,9% 16.178 10,9% - -
2. Αποθέσεις ΑΠ 31.974 21,6% 41.077 27,8% - -
3. Αποκατεστηµένες εκτάσεις - 30.214 20,4% 43.560 29,4% 119.724 80,9%
3.1 ∆ιαστρωθείσες εκτάσεις ∆Ε 3.169 2,1% - - - -
3.2 ∆ασικές εκτάσεις ∆ 16.071 10,9% 22.709 15,4% 53.818 36,3%
3.3 Γεωργικές εκτάσεις ΓΕ 10.803 7,3% 20.851 14,1% 54.711 37,0%
3.4 Λίµνες (Ενδεικτικά µεγέθη) Λ 171 0,1% - - 11.195 7,6%
4. Χώροι µε ειδικές χρήσεις - 605 0,4% 1.251 0,8% 1.251 0,8%
4.1 Χ.∆.Β.Α. Ορυχείου Καρδιάς ΧΤ 278 0,2% 278 0,2% 278 0,2%
4.2 ΧΥΤΑ ∆ΙΑ∆ΥΜΑ ΧΤ 327 0,2% 823 0,6% 823 0,5%
4.3 Πίστα MOTO CROSS - - 150 0,1% 150 0,1%
4.4 Εγκαταστάσεις ΑΠΕ * (4.000) -
5. Κτιριακά - ΑΗΣ - 7.028 4,8% 6.605 4,5% 376 0,3%
5.1 Κτιριακές εγκαταστάσεις Κ 1.964 1,3% 1.964 1,3% - -
5.2 Βοηθητικές εγκαταστάσεις Β 5.064 3,4% 4.445 3,0% 180 0,1%
5.3 ΑΗΣ Πτολεµαΐδας V - - 196 0,1% 196 0,2%
6. Υποδοµές - - 4.975 3,4% 4.975 3,4%
6.1 Ρέµα Σουλού - - 1.557 1,1% 1.557 1,1%
6.2 Παράκαµψη σιδηροδροµικής
γραµµής ΟΣΕ - - 2.358 1,6% 2.358 1,6%
6.3 ∆ρόµοι - - 1.060 0,7% 1.060 0,7%

ΥΠΟΣΥΝΟΛΟ, ΠΕΡΙΟΧΗΣ
ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ, σύµφωνα µε στοιχεία 88.926 60,1% 113.646 72,4% 126.326 85,4%
εµβαδοµέτρησης
7. Αδιατάρακτες Περιοχές 59.000 39,9% 34.280 23,2% 21.600 14,6%
Συνολική περιοχή Αδειδότησης - 147.926 (100%)
* Υπογραµµίζεται ότι στις τελικά διαµορφωµένες εκτάσεις που θα δηµιουργηθούν στις
αποκατεστηµένες εκτάσεις των Ορυχείων Πτολεµαΐδας προβλέπεται σε έκταση περίπου 4.000 στρ
εγκατάσταση διαφόρων τύπων ΑΠΕ (ηλιοθερµικών, φωτοβολταϊκών σταθµών, κλπ.. Προβλέπεται
επίσης η ίδρυση Ζώνης Καινοτοµίας κοντά σε ένα από τους κύριους οδικούς άξονες της περιοχής
επέµβασης.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
6.3.1.3. Αποκατάσταση Τοπίου
Οι σηµαντικότερες ίσως περιβαλλοντικές επιπτώσεις από κάθε υπαίθριο εξορυκτικό έργο µεγάλης
κλίµακας είναι αυτές που αφορούν στην αλλοίωση της µορφολογίας του εδάφους, επιπτώσεις που
επηρεάζονται άµεσα από το σχεδιασµό της εξορυκτικής δραστηριότητας και τη λειτουργία της
εκµετάλλευσης.
Η εξεταζόµενη περιοχή χαρακτηρίζεται από λοφώδες ανάγλυφο µε ήπιες κλίσεις και µε γενική
κατεύθυνση µείωσης των υψοµέτρων από τα δυτικά προς τα ανατολικά. Στην περιοχή κυριαρχούν
οι εντατικές καλλιέργειες. Επίσης, υπάρχουν τρία δρυοδάση που προβλέπεται να προσβληθούν από
την εξορυκτική δραστηριότητα, και περιλαµβάνουν, (α) το δρυοδάσος βόρεια του οικισµού
Μαυροπηγής έκτασης 410 στρ., (β) το δάσος νοτιοδυτικά της Ποντοκώµης έκτασης 290 περίπου
στρ. και το (γ) το δάσος βόρεια του οικισµού Κοµάνου, το οποίο έχει ήδη προσβληθεί, λόγω της
ανάπτυξης του Ορυχείου Νοτιοδυτικού Πεδίου - Υψηλάντη (βλέπε Χάρτη 7, Χρήσεων Γης,
Παράρτηµα Ι).
Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών εκµετάλλευσης και την υλοποίηση του προγράµµατος
αποκατάστασης µέχρι το τέλος της δεκαετίας 2050 των νέων εδαφών, στην εξεταζόµενη περιοχή
θα έχουν δηµιουργηθεί εκτάσεις 54.711 στρ. για αγροτική χρήση, 53.818 στρ. µε δασική
βλάστηση µε σκοπό την ξυλοπαραγωγή, τη δηµιουργία κτηνοτροφικών ζωνών και
αποκατεστηµένων δασικών εκτάσεων, ενώ 11.195 στρ. (ενδεικτική επιφάνεια) εκτιµάται ότι θα
έχουν καλυφθεί µε τα νερά των λιµνών που θα σχηµατιστούν στα τελικά ορύγµατα των ορυχείων.
Οι µεταβολές που θα επέλθουν σε σχέση µε τη γενικότερη φυσιογνωµία του χώρου πριν από την
πραγµατοποίηση των εξορυκτικών έργων κρίνεται ότι αναβαθµίζει σηµαντικά την ευρύτερη
περιοχή για τους παρακάτω λόγους:
• Αυξάνουν σηµαντικά τη συνολική επιφάνεια που καλύπτεται µε δασική βλάστηση.
• ∆ηµιουργούν ένα σηµαντικό όγκο επιφανειακών υδάτων που µε τις κατάλληλες
παρεµβάσεις αναβαθµίζει την αισθητική του χώρου ενισχύει την ορνιθοπανίδα της
περιοχής και αποτελεί πόλο έλξης επισκεπτών, συµβάλλοντας παράλληλα στην επέκταση
προς τα νότια των λιµναίων οικοσυστηµάτων της περιοχής.
• Συµβάλλει στην αρµονική ένταξη των παλαιών Ορυχείων στην τοπογραφία και στο τοπίο
της περιοχής.
6.3.2. Εργασίες περιβαλλοντικής αποκατάστασης
Λαµβάνοντας υπόψη τη διεθνή και ελληνική εµπειρία για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος
στην ευρύτερη περιοχή µελέτης των εξεταζόµενων Ορυχείων, αλλά και τις δεσµεύσεις που
δηµιουργούν οι σηµερινές χρήσεις των χώρων, ο προτεινόµενος σχεδιασµός καταλήγει στο

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
παρακάτω σκεπτικό: βασικός άξονας των παρεµβάσεων αποκατάστασης είναι ο σχεδιασµός

ρεαλιστικών και λειτουργικών παρεµβάσεων, οµαλά ενταγµένων στο ευρύτερο φυσικό και
κοινωνικοοικονοµικό περιβάλλον της περιοχής.
6.3.2.2. Αποκατάσταση εδαφών
Σύµφωνα µε τον ισχύοντα σχεδιασµό εκµετάλλευσης των Ορυχείων Πτολεµαΐδας, το σύνολο των
εκτάσεων στις οποίες πρόκειται να πραγµατοποιηθούν επεµβάσεις κάθε είδους θα φτάσει στο
τέλος της δεκαετίας 2050 τα 126.326 στρ. έναντι 147.926 στρ. της συνολικής προς αδειοδότηση
περιοχής. Το πρόγραµµα αποκατάστασης των εκτάσεων αυτών θα πραγµατοποιηθεί σε διαδοχικές
ετήσιες φάσεις. Κάθε φάση θα ξεκινά αµέσως µετά την αποδέσµευση µιας περιοχής από τις
δραστηριότητες εκµετάλλευσης του ορυχείου και θα ολοκληρώνεται µέσα σε 2 έτη. Τα βασικά
στάδια της αποκατάστασης θα είναι τα εξής:
• ∆ιάστρωση - εξοµάλυνση των τελικών επιφανειών.
• Έλεγχος των κλίσεων πρανών στην περίµετρο των αποθέσεων αγόνων.
• Έλεγχος της γονιµότητας των εδαφών και διάστρωση φυτικής γης όπου απαιτείται.
• ∆ενδροφύτευση δασικών ειδών.
• ∆ηµιουργία εκτάσεων γενικών χρήσεων.
Όπως έχει αναφερθεί οι εργασίες αποκατάστασης αφορούν τους χώρους των τελικών εκσκαφών,
τις κοιλότητες των τελικών εκσκαφών που έχουν πληρωθεί µε άγονα και τις περιορισµένες
εξωτερικές αποθέσεις αγόνων.
Τα στάδια αποκατάστασης των νέων εδαφών προσαρµόζονται ανάλογα µε την προβλεπόµενη

χρήση γης για κάθε προς αποκατάσταση περιοχή. Σύµφωνα µε τον ισχύοντα σχεδιασµό, οι χρήσεις
για τις οποίες προορίζονται τα νέα εδάφη είναι οι εξής:
• Εκτάσεις ∆ασικής βλάστησης. ∆ηµιουργούνται εκτάσεις δασικής βλάστησης µε σκοπό την
ξυλοπαραγωγή, τη δηµιουργία κτηνοτροφικών ζωνών και αποκατεστηµένων δασικών
εκτάσεων, οι οποίες διαµορφώνονται σε κεκλιµένες εκτάσεις που αναπτύσσονται κυρίως
στην περίµετρο των αποθέσεων αγόνων και δεντροφυτεύονται µε είδη που ευδοκιµούν
στην περιοχή. Το σύνολο των εκτάσεων που θα έχουν δενδροφυτευθεί µε δασικά είδη µετά
την ολοκλήρωση των έργων αποκατάστασης των Ορυχείων Πτολεµαΐδας θα ανέρχεται σε
53.818 στρ.
• Αγροτική χρήση. Οι καλλιεργήσιµες εκτάσεις διαµορφώνονται σε επίπεδες ή παραεπίπεδες
εκτάσεις µε επικρατούσες µικρές κλίσεις. Μετά τη συστηµατική σταδιακή ολοκλήρωση
των επεµβάσεων αποκατάστασης οι εκτάσεις αυτές εκµισθώνονται σε αγρότες της
περιοχής έναντι χαµηλού τιµήµατος και καλλιεργούνται στο σύνολό τους σχεδόν µε
σκληρό σιτάρι. Μελλοντικά, µε την προϋπόθεση της ανάπτυξης υποδοµών άρδευσης γύρω
από τις λίµνες που θα διαµορφωθούν στις τελικές εκσκαφές των ορυχείων, στις παραπάνω
εκτάσεις θα είναι δυνατή η καλλιέργεια µονοετών ή πολυετών φυτών µε µεγαλύτερες
στρεµµατικές αποδόσεις. Το σύνολο των εκτάσεων που θα διαµορφωθούν για αγροτικές

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
καλλιέργειες µετά την ολοκλήρωση των έργων αποκατάστασης των Ορυχείων

Πτολεµαΐδας εκτιµάται ότι θα ανέρχεται σε 54.711 στρ.. Ενδεικτική όψη των γεωργικών
καλλιεργειών σε αποκατεστηµένες εκτάσεις των Ορυχείων Πτολεµαΐδας δίδεται στο
Σχήµα 6.3-3.
• Χρήσεις αναψυχής. Για το σκοπό αυτό προορίζονται οι λιµναίες εκτάσεις, οι οποίες θα
διαµορφωθούν στα τελικά ορύγµατα των ορυχείων. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών
αυτών εκτιµάται ότι οι λίµνες που θα σχηµατιστούν θα έχουν συνολικό εµβαδόν 11.195
στρ. Αναλυτικά στοιχεία για την αποκατάσταση των λιµναίων οικοσυστηµάτων δίνονται
στην Ενότητα 6.4 της παρούσης.
• Ειδικές χρήσεις. Στις εκτάσεις αυτές περιλαµβάνονται οι χώροι των Χ.Υ.Τ.Α. ∆ΙΑ∆ΥΜΑ,
Χ.∆.Β.Α., καθώς και του αθλητικού κέντρου Moto cross. Το σύνολο των εκτάσεων αυτών
εκτιµάται ότι θα ανέρχεται σε 1.251 στρ..
Σχήµα 6.3-3: Γεωργικές καλλιέργειες
Σηµειώνεται ότι στις τελικά διαµορφωµένες εκτάσεις που θα δηµιουργηθούν στα εξοφληµένα
τµήµατα των Ορυχείων Πτολεµαΐδας προβλέπεται σε έκταση περίπου 4.000 στρ η εγκατάσταση
διαφόρων τύπων ΑΠΕ (ηλιοθερµικών, φωτοβολταϊκών σταθµών, κλπ.), καθώς και Ζώνης
Καινοτοµίας κοντά σε ένα από τους κύριους οδικούς άξονες της περιοχής επέµβασης. Η
χωροθέτηση των παραπάνω θα οριστικοποιηθεί σύµφωνα µε τις προβλεπόµενες από το
υφιστάµενο νοµοθετικό πλαίσιο διαδικασίες.
Για την ενίσχυση της αποδοτικότητας των εργασιών αποκατάστασης πριν την παραχώρηση µιας
έκτασης στον Τοµέα Προστασίας Περιβάλλοντος & Αποκατάστασης Εδαφών θα υλοποιούνται µε
ευθύνη του αρµόδιου ορυχείου οι ακόλουθες ενέργειες:

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
• Στο ανώτερο στρώµα αγόνων πάχους 10-15 m, η απόθεση θα πραγµατοποιείται από

καθαρά άγονα (δηλ. υπερκείµενα και λιγνιτικά ενδιάµεσα).
• Τα πλούσια σε οργανικά συστατικά άγονα υλικά, (δηλαδή τα λιγνιτικά ενδιάµεσα), που
οδηγούνται στις αποθέσεις αγόνων θα αποτίθενται κατά το δυνατό στις τελικές επιφάνειες,
πάχους 2 m περίπου, συµβάλλοντας µε αυτό τον τρόπο στη δηµιουργία γόνιµων εκτάσεων.
Αυτό έχει διαπιστωθεί µε βάση την εµπειρία των αποκαταστάσεων που έχουν
πραγµατοποιηθεί από τη δεκαετία του ’90 µέχρι σήµερα.
• Στους προς αποκατάσταση χώρους απόθεσης αγόνων θα παραµείνει µόνο ο απαιτούµενος
για τις εργασίες κινητός εξοπλισµός. Οι χώροι των αποθέσεων θα καθαρίζονται πλήρως
από υλικά που χρησιµοποιήθηκαν κατά τη λειτουργία των ορυχείων (π.χ. ιµάντες,
µεταλλικά εξαρτήµατα κλπ.).
6.3.2.2.1. ∆ιάστρωση – εξοµάλυνση τελικών επιφανειών
Η διάστρωση και εξοµάλυνση των τελικών επιφανειών είναι αναγκαία κυρίως στις αποθέσεις
αγόνων υλικών. Οι διαστρωµένες επιφάνειες θα επιτρέπουν την οµαλή απορροή των επιφανειακών
νερών προς ορισµένη κατεύθυνση, κατά προτίµηση σχηµατίζοντας µια κοίτη ρέµατος µαιανδρικής
µορφής, ώστε η ταχύτητα ροής να είναι περιορισµένη και να προλαµβάνονται προβλήµατα
διάβρωσης. Ανάλογες εργασίες εξοµάλυνσης πραγµατοποιούνται και εντός των χώρων των
τελικών εκσκαφών.
Οι σχετικές εργασίες θα εκτελούνται µε τη βοήθεια εξοπλισµού χωµατουργικών έργων, κυρίως

προωθητών και ισοπεδωτών γαιών και µε τη βοήθεια φορτωτών και φορτηγών, όπου είναι
αναγκαία η µεταφορά µεγάλων όγκων υλικών.
6.3.2.2.2. Έλεγχος των κλίσεων
Ο έλεγχος των κλίσεων των πρανών στην περίµετρο των αποθέσεων αγόνων και στις
παραµένουσες βαθµίδες των εκσκαφών είναι αναγκαίος ώστε να εξασφαλισθεί η γεωτεχνική
ευστάθεια και να προληφθούν τα προβλήµατα διαβρώσεων τοπικής κλίµακας. Ειδικότερα οι
τελικές κλίσεις των πρανών των αποθέσεων κυµαίνονται από 1:2,5 έως 1:4, εξαρτώµενες από το
ύψος, τη φύση και το υλικό του υποβάθρου. Αντίστοιχα τα πρανή των χώρων των τελικών
εκσκαφών διαµορφώνονται έτσι ώστε οι γενικές τελικές κλίσεις τους να κυµαίνονται από 1:2 έως
1:5 εξαρτώµενες από το βάθος, τη φύση των υλικών και την κλίση των στρωµάτων των
γεωλογικών σχηµατισµών σε σχέση µε το πρανές καθώς και τη διεύθυνση των επικρατούντων
ανέµων στην περιοχή.
Σε περιοχές όπου οι τοπογραφικές µετρήσεις δείχνουν ότι οι κλίσεις υπερβαίνουν το καθορισµένο

όριο θα πραγµατοποιείται εξοµάλυνση µε την προώθηση υλικών από το φρύδι προς το πόδι του
πρανούς.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Τέλος, σε τελικά πρανή των εκσκαφών ή των αποθέσεων όπου έχουν δηµιουργηθεί οριζόντιες
βαθµίδες, θα καταβάλλεται προσπάθεια αυτές να έχουν ήπια κλίση, (2-3%), προς το εσωτερικό,
ώστε να περιορίζονται τυχόν προβλήµατα διάβρωσης και να µεγιστοποιείται η κατακράτηση νερού
της βροχής, γεγονός που συµβάλει στην ταχεία ανάπτυξη της βλάστησης.
Σηµειώνεται ότι στο πλαίσιο της µελέτης «Γεωτεχνική Μελέτη Ευστάθειας Πρανών Αποθέσεων
Αγόνων Ορυχείων Πτολεµαΐδας, Λ.Κ.∆.Μ., Νοµού Κοζάνης της ∆ΕΗ Α.Ε.» (Καββαδάς, 2010),
που περιλαµβάνεται στο Σχέδιο ∆ιαχείρισης Εξορυκτικών Αποβλήτων, Παράρτηµα IX της
παρούσης, εξετάστηκαν οι συντελεστές ευστάθειας, για στατική και για σεισµική φόρτιση,
χαρακτηριστικών τοµών των τριών εξωτερικών αποθέσεων στις περιοχές Προάστιο, Σπηλιά-
Πτελεώνα και Νοτίου Πεδίου.
Από τα αποτελέσµατα των αναλύσεων, όπως αυτά παρουσιάζονται στο Παράρτηµα IX,
προέκυψαν οι επιθυµητές κλίσεις των πρανών, για τις τρεις εξωτερικές αποθέσεις, έτσι ώστε να
διασφαλίζεται η γεωτεχνική ευστάθεια των αποθέσεων τόσο σε στατική όσο και υπό δυσµενείς
συνθήκες σεισµικής φόρτισης.
6.3.2.3. ∆ιαχείριση φυτικής γης
6.3.2.3.1. ∆ειγµατοληψίες και αναλύσεις εδαφών τελικών επιφανειών
Σύµφωνα µε την ήδη εφαρµοζόµενη πρακτική στα Ορυχεία Πτολεµαΐδας, ο έλεγχος της
γονιµότητας των γαιωδών υλικών που απαντούν στην επιφάνεια των αποθέσεων και των
παραµενουσών βαθµίδων των εκσκαφών θα πραγµατοποιείται µε τη λήψη δειγµάτων και τη
διεξαγωγή ειδικών εργαστηριακών αναλύσεων. Τα στοιχεία αυτά αποτελούν τη βάση ώστε να
εκτιµηθούν τα παρακάτω:
• Η αναγκαιότητα διάστρωσης φυτικής γης στις τελικές επιφάνειες των αποθέσεων σε πάχος
κατάλληλο για την ταχεία εγκατάσταση της βλάστησης, στις εκτάσεις που πρόκειται να
αποδοθούν σε αγροτικές καλλιέργειες.
• Η αναγκαιότητα εµπλουτισµού του εδάφους µε οργανική ύλη (ενδιάµεσα άγονα υλικά που
περιέχουν λεπτές λιγνιτικές στρώσεις) ή εφαρµογής χηµικής λίπανσης.
• Η αναγκαιότητα εφαρµογής χηµικής ή µηχανικής καταπολέµησης ζιζανίων.
Σύµφωνα µε τις βέλτιστες πρακτικές που υποδεικνύονται από τη διεθνή βιβλιογραφία και
λαµβάνοντας υπόψη τη χωρική µεταβλητότητα των ποιοτικών χαρακτηριστικών των προς
αποκατάσταση εδαφών, προτείνεται η λήψη των απαραίτητων κατά περίπτωση εδαφικών
δειγµάτων.
Στα δείγµατα που θα συλλέγονται θα πραγµατοποιούνται εργαστηριακές αναλύσεις για τον

προσδιορισµό παραµέτρων που καθορίζουν τη γονιµότητα των εδαφών :
• Μηχανική σύσταση

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
• pH
• Ηλεκτρική αγωγιµότητα
• Περιεκτικότητα σε ελεύθερο ανθρακικό ασβέστιο
• Περιεκτικότητα σε οργανική ουσία
• Περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά : P, K, B, Ca, Mg, Mn, Zn, Fe, Cu
• Περιεκτικότητα σε βαρέα µέταλλα: Cd, Co, Ni, Pd
6.3.2.3.2. Χαρακτηρισµός οριζόντων φυτικής γης µπροστά από το µέτωπο εκµετάλλευσης των
ορυχείων
Η φυτική γη, που διαστρώνεται όπου απαιτείται κατά θέσεις στις τελικές επιφάνειες των
αποθέσεων αγόνων και των τελικών βαθµίδων των ορυχείων προέρχεται από καλλιεργήσιµες
εκτάσεις, που σταδιακά καταλαµβάνονται καθώς προχωρούν οι εργασίες εξόρυξης των Ορυχείων
Πτολεµαΐδας. Για την εκτίµηση της διαθεσιµότητας φυτικής γης, στις θέσεις προέλευσης θα
πραγµατοποιείται ανά τακτά διαστήµατα προσδιορισµός του πάχους της, δεδοµένου ότι το πάχος
αυτό µεταβάλλεται, ανάλογα µε τις τοπικές συνθήκες, από 0 έως 100 cm, και θα τοποθετείται
κατάλληλη σήµανση.
Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται ο επιτυχής καθορισµός και η µεταφορά της φυτικής γης στις
προς αποκατάσταση επιφάνειες. Παράλληλα θα λαµβάνονται περιοδικά δείγµατα για
εργαστηριακές αναλύσεις για τον προσδιορισµό των ποιοτικών χαρακτηριστικών της φυτικής γης.
Η αφαίρεση του καλύµµατος φυτικής γης από τις θέσεις που προαναφέρθηκαν και η µεταφορά του
στις προς αποκατάσταση επιφάνειες θα πραγµατοποιείται από µικρού ως µέσου µεγέθους
εκσκαπτικά µηχανήµατα και χωµατουργικά αυτοκίνητα, όπως υπαγορεύεται από το µικρό πάχος
του στρώµατος φυτικής γης.
6.3.2.3.3. Τεχνικές διάστρωσης φυτικής γης σε οριζόντιες και κεκλιµένες επιφάνειες
Η βέλτιστη πρακτική διαχείρισης φυτικής γης είναι η άµεση µεταφορά και διάστρωση της στις
επιλεγµένες τελικές επιφάνειες των αποθέσεων αγόνων των ορυχείων. Με αυτόν τον τρόπο
παραλείπεται η διαδικασία προσωρινής αποθήκευσής της, η οποία µπορεί να επιφέρει µερική ή
ολική απώλεια των θρεπτικών συστατικών της αν δεν πραγµατοποιηθεί σωστά και η οποία έχει
επιπτώσεις στο συνολικό κόστος των έργων αποκατάστασης (λόγω δέσµευσης εκτάσεων και
σχετικών δαπανών σε υλικά και ηµεροµίσθια για τη διαχείριση της φυτικής γης).
Σύµφωνα µε τις διεθνώς αναγνωρισµένες πρακτικές, το πάχος του στρώµατος φυτικής γης που
διαστρώνεται στις τελικές επιφάνειες κυµαίνεται από 10 µέχρι 50 cm. Κατά τη διαδικασία της
διάστρωσης, όπου αυτή εφαρµόζεται, τοποθετούνται σε κατάλληλο κάνναβο ξύλινοι πάσσαλοι µε
ευδιάκριτη ένδειξη (κόκκινη γραµµή) του ύψους µέχρι το οποίο θα πρέπει να διαστρωθεί η φυτική
γη. Με τη διαδικασία αυτή διασφαλίζεται η οµοιόµορφη κάλυψη των τελικών επιφανειών µε

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
φυτική γη, και δίνεται η δυνατότητα ογκοµέτρησης µε τοπογραφικό συνεργείο της διαστρωθείσης
φυτικής γης, επιτρέποντας έτσι τον τεχνικό και οικονοµικό έλεγχο του έργου.
Με βάση τα παραπάνω, και την εικοσαετή εµπειρία του Λ.Κ.∆.Μ. της ∆.Ε.Η σε έργα
αποκατάστασης εδαφών, που πρόκειται να αποδοθούν σε αγροτικές καλλιέργειες, προτείνεται η
διάστρωση φυτικής γης σε στρώµα πάχους 30 cm στο 50% των τελικών επιφανειών των
αποθέσεων, που προορίζονται για αγροτική χρήση.
6.3.2.3.4. ∆υνατότητα διάστρωσης φυτικής γης σε χέρσες εκτάσεις εκτός της απαλλοτριωµένης
έκτασης των ορυχείων
Σε περιπτώσεις που υπάρχει διαθέσιµη φυτική γη από τα µέτωπα της πρώτης εκσκαφής της
εκµετάλλευσης των ορυχείων αλλά δεν υπάρχουν έτοιµες προς αποκατάσταση εκτάσεις, στον
προγραµµατισµό των εργασιών προβλέπεται η δυνατότητα διάστρωσης της φυτικής γης σε χέρσες
εκτάσεις εκτός των ορίων απαλλοτρίωσης των ορυχείων. Η ως άνω πρακτική, σύµφωνα µε την
άποψη ειδικών µελετών που έχουν εκπονηθεί στην περιοχή, κρίνεται επιβεβληµένη προκειµένου
να προχωρήσει µε ταχείς ρυθµούς η αναδάσωση και η γενικότερα αποκατάσταση της βλάστησης
του λεκανοπεδίου Πτολεµαΐδας.
Ο σχεδιασµός και η υλοποίηση τέτοιων δράσεων θα γίνεται πάντα σε συνεννόηση µε τις τοπικές
αρχές και τους κατοίκους της περιοχής, ώστε σε καµία περίπτωση να µην θίγονται δηµόσια ή
ιδιωτικά συµφέροντα (π.χ. µείωση των διαθέσιµων βοσκοτόπων).
6.3.2.3.5. ∆υνατότητα συντήρησης φυτικής γης
Ως τελευταία επιλογή διαχείρισης της φυτικής γης, η οποία συλλέγεται κατά την έναρξη των
εξορυκτικών δραστηριοτήτων και στις περιπτώσεις που είναι αδύνατη η διάστρωση της εντός ή
εκτός των εκτάσεων των ορυχείων, θεωρείται αναγκαία η κατάλληλη συντήρησή της, µέχρις ότου
δηµιουργηθούν νέοι προς αποκατάσταση χώροι.
Για τη συντήρηση της φυτικής γης προβλέπεται µετά την εκσκαφή της, η απόθεσή της σε σωρούς
µικρών διαστάσεων, ώστε να αποφεύγεται η συµπίεση των υλικών που βρίσκονται στη βάση των
σωρών και να διασφαλίζεται η κυκλοφορία του αέρα. Στη συνέχεια, οι σωροί καλύπτονται µε
ποώδη βλάστηση και περιβάλλονται από ανάχωµα µικρού ύψους, ώστε να συγκρατείται η υγρασία
κοντά στη βάση τους.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
6.3.2.3.6. ∆υνατότητα υποκατάστασης της φυτικής γης µε άλλα υλικά που συνεξορύσσονται µε το
λιγνίτη
Σύµφωνα µε τα όσα αναφέρθηκαν σε προηγούµενη παράγραφο, η φυτική γη διαστρώνεται σε

στρώµα πάχους 30 cm στο 50% των τελικών επιφανειών των αποθέσεων, που προορίζονται για
αγροτική χρήση.
∆εδοµένου ότι η τελική επιφάνεια που προκύπτει για αποκατάσταση είναι µια πτυχωτή καµπύλη
επιφάνεια κατά πολύ µεγαλύτερη από τις σχετικά επίπεδες επιφάνειες προέλευσης της φυτικής γης,
δεν είναι δυνατή η διάστρωση της φυτικής γης σε όλες τις προς αποκατάσταση επιφάνειες των
Ορυχείων Πτολεµαΐδας. Στο πλαίσιο αυτό για την προετοιµασία των προς αποκατάσταση
επιφανειών αξιοποιούνται τα λιγνιτικά ενδιάµεσα, που εξορύσσονται ως άγονα καθώς προέρχονται
από την εξόρυξη επάλληλων στρώσεων πτωχού λιγνίτη χαµηλής θερµογόνου ισχύος (<800kcal/kg)
και στείρων µη οργανικών υλικών. Τα υλικά αυτά σύµφωνα µε εργαστηριακές αναλύσεις
υποστηρίζουν τη γρήγορη ανάπτυξη της βλάστησης ισάξια µε τη φυτική γη.
Η ύπαρξη τέτοιων υλικών σε τελικές επιφάνειες, σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα των µελετών, έχει
αποδεδειγµένα οδηγήσει σε στρεµµατικές αποδόσεις της τάξης των 300 kg/στρ. για το σκληρό
σιτάρι, οι οποίες, συγκριτικά µε αυτές άλλων επιφανειών στην ευρύτερη περιοχή είναι περίπου
διπλάσιες.
Αξίζει µάλιστα να αναφερθεί ότι κατά το παρελθόν έχουν διεξαχθεί προκαταρκτικές µελέτες για
την εκµετάλλευση αυτών των στρώσεων, και ειδικότερα αυτών που χαρακτηρίζονται ως
«λεοναρδίτης» (υποκατηγορία των λιγνιτών), µε την παραγωγή εδαφοβελτιωτικών και
οργανοχουµικών λιπασµάτων.
Από την αξιολόγηση των µέχρι τώρα αποτελεσµάτων για την περίοδο 1997-2001 φαίνεται, ότι η
παραγωγικότητα των αποκαταστηµένων αγόνων κυµαίνεται στα ίδια επίπεδα µε την
παραγωγικότητα της ευρύτερης περιοχής και σε ορισµένες περιπτώσεις είναι περαιτέρω
βελτιωµένη (βλ Σχήµα 6.3-4)

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Σχήµα 6.3-4: Συγκριτικό διάγραµµα αποδόσεων σιτηρών, µεταξύ αποθέσεων ΛΚ∆Μ και
όµορων µε αυτές περιοχών (ΚΑΡΥΟΧΩΡΙ – ΠΤΕΛΕΩΝΑ)
Η αξιοποίηση των αγόνων υλικών που συνεξορύσσονται µε το λιγνίτη και είναι σε θέση να
βελτιώσουν την γονιµότητα των αποκατεστηµένων εδαφών αποτελεί λύση που υποστηρίζεται από
την νοµοθεσία των ΗΠΑ, ειδικά στις περιπτώσεις ορυχείων που έχουν διανοιχτεί σε περιοχές µε
πτωχά εδάφη ή περιοχές όπου η γονιµότητα έχει περιοριστεί λόγω της εντατικής καλλιέργειας.
Για την αξιοποίηση του παραπάνω πλούσιου σε οργανική ύλη υλικού στις τελικές επιφάνειες
απαιτείται κατάλληλη άροση και ανάµιξη των υλικών που συνθέτουν το επιφανειακό στρώµα.
Στη συνέχεια, για την αξιολόγηση των ποιοτικών χαρακτηριστικών των γαιωδών υλικών των προς
αποκατάσταση αποθέσεων αγόνων, παρατίθενται τα συµπεράσµατα µελέτης µε τίτλο:
«Εδαφολογική Μελέτη των Αποκαταστηµένων Εκτάσεων του Λιγνιτικού Κέντρου ∆υτικής
Μακεδονίας (Λ.Κ.∆.Μ.) της ∆.Ε.Η. Α.Ε., Εθνικό Ίδρυµα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.),
Ινστιτούτο Εδαφολογίας Θεσσαλονίκης, (2010)». Στο πλαίσιο της ως άνω Μελέτης αναλύθηκαν
243 δείγµατα εδαφών, από διάφορα βάθη σε 81 σηµεία δειγµατοληψίας, οκτώ περιοχών
αποθέσεων, που ελήφθησαν και προσκοµίστηκαν στο εργαστήριο του Ινστιτούτου Εδαφολογίας
Θεσσαλονίκης, από τις αποκαταστηµένες περιοχές του ΛΚ∆Μ.
Τα αποτελέσµατα των αναλύσεων συγκρίθηκαν µε αποτελέσµατα προγενέστερων εδαφολογικών

µελετών, που αφορούσαν καλλιεργήσιµες εκτάσεις διαφόρων δήµων του Ν. Κοζάνης, που έχουν
παρουσιασθεί αναλυτικά στην Ενότητα 4.2 της παρούσας Μελέτης.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Από τα αποτελέσµατα των παραπάνω αναλύσεων προκύπτει ότι, µε εξαίρεση τον σίδηρο, οι µέσες
τιµές των εκχυλίσιµων συγκεντρώσεων βαρέων µετάλλων στις εξετασθείσες αποθέσεις της ∆ΕΗ
είναι χαµηλότερες από τις αντίστοιχες των γεωργικών εδαφών του Ν. Κοζάνης.
Σε όλα τα δείγµατα εδάφους που αναλύθηκαν, και σε συνδυασµό µε τα διαθέσιµα αντίστοιχα

στοιχεία από γεωργικά εδάφη του Ν. Κοζάνης, προκύπτει το συµπέρασµα ότι στην πλειοψηφία
τους τα εδάφη των αποθέσεων της ∆ΕΗ, σε ότι αφορά τις εκχυλίσιµες (αφοµοιώσιµες από τα
φυτά) συγκεντρώσεις τους σε βαρέα µέταλλα, δεν διαφέρουν από τα γεωργικά εδάφη του Ν.
Κοζάνης.
6.3.2.4. ∆ενδροφύτευση δασικών ειδών
Κατά τη δενδροφύτευση δασικών ειδών επιλέγονται ενδηµικά και άλλα είδη που προσαρµόζονται
στις εδαφικές και κλιµατολογικές συνθήκες της περιοχής. Στην περίπτωση των Ορυχείων Πτολε-
µαΐδας προγραµµατίζεται η φύτευση δασικών δενδρυλλίων και η δηµιουργία νέων εκτάσεων
δασικής βλάστησης σε αντικατάσταση των περιορισµένων δασικών εκτάσεων της Μαυροπηγής,
Ποντοκώµης και Κοµάνου. Βασικός λοιπόν στόχος του προγράµµατος περιβαλλοντικής
αποκατάστασης των εδαφών Ορυχείων Πτολεµαΐδας είναι η δηµιουργία υγιούς δάσους το οποίο θα
έχει έκταση πολύ µεγαλύτερη από αυτή που σήµερα καλύπτεται από δάση στην περιοχή του
Έργου. Παρακάτω περιγράφονται αναλυτικά οι λόγοι επιλογής των δασικών ειδών καθώς και οι
επιµέρους εργασίες δενδροφύτευσης στις προς αποκατάσταση περιοχές.
6.3.2.4.1. Επιλογή των δασικών ειδών
Τα κριτήρια βάσει των οποίων γίνεται η επιλογή των δασικών ειδών για την αποκατάσταση της
βλάστησης είναι τα ακόλουθα:
• Φύτευση αυτοχθόνων φυτικών ειδών, προσαρµοσµένων στις συνθήκες που επικρατούν
στην περιοχή εξασφαλίζοντας έτσι την επιτυχία του προγράµµατος της περιβαλλοντικής
αποκατάστασης και ανάπλασης της περιοχής.
• Κατά την αποκατάσταση των Ορυχείων Πτολεµαΐδας δεν επανεγκαθίσταται αµέσως τα
προϋπάρχοντα της εξορυκτικής δραστηριότητας είδη, αλλά φυτά που στόχο έχουν τη
δηµιουργία ενός δάσους (προδάσους) από πρόδροµα είδη που θα διευκολύνει την
εγκατάσταση του τελικού δασικού είδους. Τα δασοπονικά είδη που πρωτοεµφανίζονται σε
µια τελείως γυµνή επιφάνεια πρέπει να είναι ελαφρόσπορα, φωτόφυτα, µε µικρές
εδαφικές απαιτήσεις, µε µεγάλο οικολογικό εύρος και δυνατότητα γρήγορης αύξησης
κατά το πρώτο στάδιο της ηλικίας των.
• Η αποκατάσταση της βλάστησης είναι προστατευτική και βελτιωτική του εδάφους και
παράλληλα, στοχεύει στην αποκατάσταση της αισθητικής τοπίου µε αποτέλεσµα τη
δηµιουργία δάσους.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
• Για τους παραπάνω λόγους, ενδείκνυται η δηµιουργία ενός µικτού δάσους κωνοφόρων και
πλατύφυλλων δασικών ειδών. Η δηµιουργία µικτού δάσους είναι ιδιαίτερα σηµαντική για
την επιτυχία του προγράµµατος περιβαλλοντικής αποκατάστασης της άµεσης περιοχής
επέµβασης σε βάθος χρόνου, καθώς το µικτό δάσος έχει την ιδιότητα να αυτοπρο-
στατεύεται από πυρκαγιές και από ασθένειες.
• Ειδικά για την προστασία και τη βελτίωση του εδάφους, η δενδρώδης βλάστηση που θα
δηµιουργηθεί, θα περιλαµβάνει είδη µε πλούσιο υπέργειο τµήµα, πυκνό και βαθύ ριζικό
σύστηµα, καθώς και είδη όπως η ακακία και το σπάρτο που έχουν την ιδιότητα να
δεσµεύουν το άζωτο (Ν) της ατµόσφαιρας και να εµπλουτίζουν µε αυτό το δάσος.
Επίσης για λόγους ενίσχυσης της αισθητικής του τοπίου προτείνονται µίξεις σε µικρό ποσοστό µε
τα παρακάτω είδη: σφενδάµι (Acer pseudoplatonus, Acer Platanoeides, κλπ.), φράξος (Fraxinus
sp.), µοσχοϊτιά (Eleagnus angustifolia), αείλανθος (Ailannthus altissima), πλατάνι (Platanus
orientalis), είδη δρυός (Quercus sp.), σκλήθρο (Αlnus glutinosa), Οστρυά (Ostrya carpinifolia),
κρανιά (Cornus mas και Cornus sanquinea), γαύρος (Carpinus duinensis), φουντουκιά (Coryllus
avellana), άρκευθος (Juniperus oxycedrus), φτελιά (Ulmus sp.) και πυράκανθα (Pyracantha
coccinea). Τα παραπάνω είδη είναι πιο απαιτητικά και χρειάζονται µεγαλύτερη φροντίδα και
πλουσιότερα εδάφη.
Σηµειώνεται ότι στο πλαίσιο του Στρατηγικού Περιβαλλοντικού Σχεδιασµού της ∆ΕΗ, στην
παρούσα φάση η εταιρεία βρίσκεται σε στενή συνεργασία µε το ΕΘΙΑΓΕ για την σύνταξη Ειδικής
Τεχνικής Μελέτης Εφαρµογής (ΕΤΜΕ), σε ότι αφορά την αποκατάσταση για δασική και
λιβαδοκτηνοτροφική χρήση, µε τίτλο «Ειδική Μελέτη – Έρευνα Επιλογής Ξυλωδών Ειδών για
την Περιβαλλοντική Αποκατάσταση των Ορυχείων Περιοχής Πτολεµαΐδας». Σκοπός και
στόχος της Μελέτης είναι αφενός ο σχεδιασµός οικονοµικών και βιώσιµων µέτρων επανένταξης
του χώρου στο φυσικό περιβάλλον και αφετέρου η µείωση των δυσµενών οπτικών επιπτώσεων,
καθώς και την επίτευξη οικολογικής ισορροπίας. Ειδικότερα αντικείµενα θα αποτελέσουν:
• Η επιλογή κατάλληλων ξυλωδών ειδών προσαρµοσµένων στο ξηροθερµικό περιβάλλον,
της µεσαίας οικολογικής ζώνης,
• Η δηµιουργία σταθερού δασικού οικοσυστήµατος και βελτίωση των συνθηκών των
όµορων τοπικών κοινωνιών,
• Επαναφορά της πανίδας,
• Η δηµιουργία δασολιβαδικού συστήµατος που συνδυάζει την παραγωγή βοσκήσιµης ύλης
για την κτηνοτροφία, την παραγωγή δασικών προϊόντων και την προστασία του
περιβάλλοντος και τέλος
• ∆ιατύπωση προτάσεων-κριτηρίων για την ορθολογικότερη αξιοποίηση και διαχείριση των
περιοχών αποκατάστασης µε στόχο την αειφόρο και βιώσιµη ανάπτυξη.
Το πρόγραµµα θα υλοποιηθεί σε δύο (2) φάσεις:

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Α. Φάση. Εκπόνηση Ειδικής Μελέτης Αποκατάστασης της Βλάστησης.
Κατά τη φάση αυτή θα γίνει καταγραφή, επιλογή και οριοθέτηση των θέσεων στις οποίες θα
εφαρµοστούν αναδασώσεις µε ξυλώδη είδη για δασική και λιβαδοκτηντροφική χρήση,
αξιοποιώντας τα Γεωγραφικά Συστήµατα Πληροφοριών (G.I.S.). Θα προταθούν ζώνες
αποκατάστασης της βλάστησης, ανάλογα µε την οικολογική θέση, την κλίση και το έδαφος και θα
επιλεγούν τα κατάλληλα είδη (κωνοφόρα ή πλατύφυλλα, αείφυλλα ή φυλλοβόλα, βαθύρριζα ή
επιπολαιόριζα), τα οποία θα φυτευτούν σε µίξη ή µη και σε διάφορους φυτευτικούς συνδέσµους. Η
αναδάσωση µε εγχώρια είδη συµβάλλει στη διατήρηση της ποικιλοµορφίας των ειδών, περιορίζει
τον κίνδυνο πυρκαγιάς, ενώ συνεισφέρει στην προστασία των περιοχών. Τέλος, θα γίνει επιλογή
και φύτευση κατά θέσεις καρποφόρων ξυλωδών ειδών για την εξασφάλιση τροφής στην άγρια
πανίδα.
Θα προβλεφθεί η δηµιουργία κτηνοτροφικών ζωνών µε τη δηµιουργία ενός δασολιβαδικού

συστήµατος µε ξηρανθεκτικά είδη (ακακία, γλεδίσχια, µουριά, φελλοφόρος δρυς κτλ.). Στόχος θα
είναι η κάλυψη των διατροφικών αναγκών των αγροτικών ζώων, η προστασία του περιβάλλοντος,
η αύξηση των φυτικών ειδών και η διατήρηση της βιοποικιλότητας και κυρίως η ενίσχυση του
εισοδήµατος των τοπικών κοινωνιών.
Σε ότι αφορά στη διαχείριση της φυτικής γης σύµφωνα µε την εµπειρία που εφαρµόζεται από τη
∆ΕΗ Α.Ε. θα εξετάζεται πρώτα η δυνατότητα άµεσης µεταφοράς από τους αγρούς που σταδιακά
καταστρέφονται να διαστρώνεται στις τελικές επιφάνειες των αποθέσεων των ορυχείων σε
κατάλληλο πάχος και σε συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα. ∆ευτερευόντως θα γίνεται διάστρωση
της φυτικής γης σε χέρσες εκτάσεις, εκτός της απαλλοτρίωσης των ορυχείων και κυρίως σε
δηµόσιες εκτάσεις, µε σκοπό την ταχύτερη αποκατάσταση µε δασοπονικά είδη. Όταν δεν
υφίσταται η δυνατότητα για την άµεση αξιοποίηση της φυτικής γης θα πρέπει να γίνεται απόθεση
σε σωρούς µικρών διαστάσεων οι οποίοι θα συντηρούνται, προκειµένου να διατηρούν τα
παραγωγικά τους χαρακτηριστικά, ενώ θα προβλέπεται συγκεκριµένο χρονοδιάγραµµα για τη
σταδιακή χρησιµοποίηση στην τελική διαµόρφωση των επιφανειών.
Β. Φάση. ∆ιαχρονική παρακολούθηση των αυξητικών και οικολογικών χαρακτηριστικών των

ξυλωδών ειδών που θα χρησιµοποιηθούν για την περιβαλλοντική αποκατάσταση και τη δηµιουργία
δασικών εκτάσεων για δασική και λιβαδική-κτηνοτροφική χρήση.
Η φάση αυτή έχει αφενός επιστηµονικό ενδιαφέρον για την απόκτηση πληροφοριών συµπεριφοράς
δασοπονικών ειδών στο περιβάλλον της αποκατάστασης των ορυχείων και αφετέρου πρακτικό για
µελλοντικές εφαρµογές αποκατάστασης. Με τη σταδιακή εφαρµογή της Ειδικής Μελέτης
Αποκατάστασης της Βλάστησης (καθορισµός επιφανειών εφαρµογής για δασική και λιβαδική-
κτηνοτροφική χρήση, επιλογή δασοπονικών ειδών, φυτευτικών συνδέσµων κτλ.) σε συνεργασία µε
τη ∆ιεύθυνση Περιβάλλοντος της ∆ΕΗ Α.Ε. θα επιλεγούν πειραµατικές επιφάνειες, σε θέσεις που

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
επελέγησαν (α) για δασική χρήση και (β) για λιβαδική – κτηνοτροφική χρήση (δασολιβαδικό
σύστηµα).
Με βάση τα παραπάνω, και µε βάση προκαταρκτικές προτάσεις του ΕΘΙΑΓΕ για την περιοχή του
Έργου, για τις εκτάσεις δασικής βλάστησης, προτείνονται τα ακόλουθα:
• ∆ενδροφύτευση, χωρίς διάστρωση φυτικής γης, του 80% του συνόλου των εκτάσεων
δασικής βλάστησης, καθώς το 20% αυτών εκτιµάται ότι θα περιλαµβάνουν έργα
υποδοµών, όπως έργα εσωτερικής οδοποιίας, δηµιουργία παρατηρητηρίων, κ.ά.
• ∆ηµιουργία δασικής βλάστησης µε σκοπό την ξυλοπαραγωγή σε ποσοστό 30% του
συνόλου των εκτάσεων δασικής βλάστησης. Οι φυτευτικοί σύνδεσµοι των κατάλληλων
δασοπονικών ειδών για αναδασώσεις µε σκοπό την ξυλοπαραγωγή θα είναι στα
κωνοφόρα: 2x3m, ενώ στα πλατύφυλλα: 4x4m.
• ∆ηµιουργία δασικής βλάστησης µε σκοπό τη δηµιουργία κτηνοτροφικών ζωνών στο 50%
του συνόλου των εκτάσεων δασικής βλάστησης, µε τη δηµιουργία ενός δασολιβαδικού
συστήµατος µε ξηρανθεκτικά είδη (ακακία, γλεδίσχια, µουριά, φελλοφόρος δρυς κτλ.) και
εγκατάσταση σε αραιό φυτευτικό σύνδεσµο 8x8m.
• ∆ηµιουργία δασικής βλάστησης µε σκοπό την δηµιουργία αποκατεστηµένων δασικών
εκτάσεων σε ποσοστό 20% του συνόλου των εκτάσεων δασικής βλάστησης. Οι φυτευτικοί
σύνδεσµοι των κατάλληλων δασοπονικών ειδών για αναδασώσεις µε σκοπό την
αποκατάσταση θα είναι στα κωνοφόρα: 5x5m, στα πλατύφυλλα: 2,5x2,5m, ενώ στους
θάµνους 1x1,5m.
Ειδικότερα για το δάσος Μαυροπηγής, εκτάσεως 410 στρ. περίπου, και σύµφωνα µε τον υπ’ αριθµ.
δ1/34 όρο της ΚΥΑ ΕΠΟ οικ. 142453/753/23.02.2006 προβλέπεται: «Να επαναδηµιουργηθεί το
∆άσος της Μαυροπηγής στην ίδια θέση που υπήρχε πριν την επέµβαση ως συνέχεια του τµήµατος που
δεν πρόκειται να θιγεί, ώστε τελικά να µην αλλάξει η χρήση γης.». Για την ικανοποίηση του
παραπάνω όρου, προτείνονται τα ακόλουθα:
• Την επιλογή των νεαρότερων δένδρων Μακεδονικής ∆ρυός (Quercus Macedonica) από το
δάσος της Μαυροπηγής, τη συλλογή αυτών µε επαρκή µπάλα χώµατος, µε περιορισµό της
κώµης των, και τη µεταφύτευσή τους σε θέσεις των ορυχείων, που βρίσκονται υπό
αποκατάσταση µε σταθεροποιηµένα εδάφη, σύµφωνα µε την πρόταση της ∆ΕΗ Α.Ε (αρ.
πρωτ. ∆.Λ.Κ.∆.Μ. 3363/04.03.2008).
• Συλλογή καρπών, κατά την περίοδο καρποφορίας, και µε τη βοήθεια δασολόγου, την
παραγωγή ικανού αριθµού φυταρίων, τα οποία θα χρησιµοποιηθούν για την αναδάσωση.
• Την επαναδηµιουργία του ∆άσους της Μαυροπηγής, µετά το κλείσιµο της δραστηριότητας
των Ορυχείων, στην ίδια θέση που υπήρχε πριν την επέµβαση, ώστε τελικά να µην αλλάξει
η χρήση γης.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
6.3.2.4.2. ∆ηµιουργία φυταρίων
Τα φυτάρια των κωνοφόρων (τραχείας πεύκης, µαύρης πεύκης, αριζόνας και κυπαρισσιού) που θα
χρησιµοποιηθούν πρέπει να είναι µονοετή το πολύ διετή βωλόφυτα, ενώ των πλατύφυλλων
(σπάρτου και ψευδακάκιας) θα είναι µονοετή γυµνόρριζα. Κατά την προµήθεια τους θα
εξετάζονται τα παρακάτω:
• Τα γυµνόρριζα φυτάρια να είναι επαρκώς αποξυλωµένα και το υπέργειο τµήµα τους να
βρίσκεται σε βλαστική ηρεµία.
• Στα γυµνόρριζα το ριζικό σύστηµα να είναι καλά διαµορφωµένο, έντονο και µε πολλές
λεπτές ρίζες.
• Τα φυτάρια να είναι νωπά και το φύλλωµά τους να βρίσκεται σε πλήρη σπαργή.
• Να είναι απόλυτα υγιή και να µην εµφανίζουν συµπτώµατα ασθενειών ή εµφανείς
κακώσεις, πληγές κλπ.
• Η κόµη να είναι κλιµακωτή, διακλαδιζόµενη και µε πυραµιδοειδή µορφή. Φυτάρια µε
ατρακτοειδή κόµη να απορρίπτονται.
• Ο βλαστός να είναι ευθυτενής και µονοστέλεχος. Να µην είναι δίχαλος ή πολυκόρυφος.
• Ο φλοιός τους να είναι λείος υγιής και να έχει το φυσικό του χρώµα.
Η προµήθεια των φυταρίων θα γίνεται από δηµόσια ή ιδιωτικά δασικά φυτώρια και πρέπει να
φέρουν και τα πιστοποιητικά από τα φυτώρια της προέλευσής τους.
Τέλος, ιδιαίτερα για το ∆άσος Μαυροπηγής, προβλέπονται τα µέτρα που συνοψίστηκαν στην
παραπάνω παράγραφο και περιλαµβάνουν τη διατήρηση νεαρών δένδρων, τη συλλογή καρπών,
και παραγωγή ικανού αριθµού φυταρίων.
6.3.2.4.3. Τεχνικές δενδροφύτευσης
Η δενδροφύτευση δασικών ειδών που παρουσιάζουν προσαρµοστικότητα στις εδαφικές και

κλιµατολογικές συνθήκες της περιοχής πραγµατοποιείται µε τις παρακάτω τεχνικές:
• Με την συµβατική χειρωνακτική τεχνική. Με την τεχνική αυτή φυτεύονται κάθε χρόνο στο
Λ.Κ.∆.Μ. περίπου 300.000-450.000 δενδρύλλια που αντιστοιχούν σε έκταση περίπου
2.500 στρ. Οι εργασίες αυτές εκτελούνται κυρίως από εργολάβους και οι ως άνω ρυθµοί
φύτευσης δηλώνουν την ετοιµότητα του Τοµέα Προστασίας Περιβάλλοντος &
Αποκατάστασης Εδαφών του Λ.Κ.∆.Μ. να ανταποκριθεί άµεσα στις όποιες απαιτήσεις
φυτεύσεων προκύψουν στα Ορυχεία Πτολεµαΐδας.
• Με τη µέθοδο ripper (αναµοχλευτή γαιών). Η συγκεκριµένη µέθοδος βασίζεται στη
διάνοιξη αύλακα, µε τη βοήθεια ενός ripper που σύρεται από ένα τρακτέρ ή µε τους
αναµοχλευτήρες ενός προωθητή γαιών και την τοποθέτηση δενδρυλλίων εντός του αύλακα
από συνεργείο που ακολουθεί την πορεία των ως άνω µηχανηµάτων. Με τη µέθοδο αυτή
επιτυγχάνονται ρυθµοί φύτευσης µέχρι και 1200 δενδρύλλια ανά ώρα.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
• Με µεταφύτευση. Με τη µέθοδο αυτή πραγµατοποιείται η µεταφορά αναπτυγµένων

δέντρων από θέση σε θέση, κυρίως όπου υπάρχει άµεση ανάγκη αναβάθµισης της
αισθητικής του χώρου.
• Με µεταφορά ριζικού συστήµατος. Η µέθοδος αυτή επιτρέπει την αξιοποίηση
ριζοχωµάτων που βρίσκονται σε περιοχές που πρόκειται να εκσκαφούν. Με τον τρόπο
αυτό τα ριζοχώµατα (γόνιµα εδάφη που περιέχουν σπόρους φυτών και ριζοβλαστήµατα)
δεν καταστρέφονται, αναµειγνυόµενα µε τα υπόλοιπα υλικά, αλλά µεταφέρονται και
διαστρώνονται σε εκτάσεις που είναι έτοιµες προς αποκατάσταση. Η εγκατάσταση
βλάστησης µε την τεχνική αυτή γίνεται πολύ γρήγορα και το οικοσύστηµα που προκύπτει
θεωρείται ότι προσοµοιάζει καλύτερα µε ένα φυσικό οικοσύστηµα.
Η επιλογή του καταλληλότερου κατά περίπτωση τρόπου φύτευσης γίνεται µε βάση τα εξής
κριτήρια:
• Στα χαλαρότερα εδάφη µε ήπιες κλίσεις που απαντώνται κατά το πλείστον στις
αναδασώσεις των Ορυχείων Πτολεµαΐδας γίνεται φύτευση µε τη µέθοδο ripper
(αναµοχλευτή γαιών). Η φύτευση σε αυλακώσεις εµφανίζει µεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας
λόγω µεγαλύτερης συγκράτησης υγρασίας αλλά πάντα πρέπει να λαµβάνεται µέριµνα έτσι
ώστε οι αυλακώσεις να ακολουθούν παράλληλα τις ισοϋψείς και όχι κάθετα διότι υπάρχει
κίνδυνος µεγάλης διάβρωσης των εδαφών.
• Στις µέσες έως µεγάλες κλίσεις προτείνεται η διάνοιξη λάκκου ανάλογων διαστάσεων µε
το φυτό που πρόκειται να φυτευτεί.
• Σε διαβρωµένες επιφάνειες ή σε µεγαλύτερες κλίσεις µπορεί να εφαρµοσθεί ή φύτευση
κατά Coutourier (πλάγια φύτευση σε µικρές βαθµίδες πλάτους 20cm που γίνονται
χειρωνακτικά µε τσάπα).
Σηµειώνεται ότι καθώς οι κλίσεις των πρανών των αποθέσεων στην περιοχή των Ορυχείων
Πτολεµαΐδας είναι ήπιες στο µεγαλύτερο µέρος των προς αποκατάσταση περιοχών δεν απαιτείται
η φύτευση να γίνει σε βαθµίδες. Το γεγονός ότι δεν υπάρχει ανάγκη δηµιουργίας βαθµίδων
συµβάλλει στην επιτυχία της βλάστησης, δεδοµένου ότι τα φυτά στο εσωτερικό µιας βαθµίδας
υποφέρουν από έλλειψη εδάφους, ενώ τα φυτά στο εξωτερικό µέρος από έλλειψη υγρασίας.
Η εγκατάσταση των δενδρυλλίων γίνεται κατά τη φυτευτική περίοδο κάθε έτους, από Νοέµβριο
έως αρχές Απριλίου για τα γυµνόριζα φυτά, ενώ για τα µικρά βωλόφυτα και µέχρι το Μάιο. Τα
φυτά µε µπάλα χώµατος µπορούν να φυτευτούν όλο το χρόνο, αλλά καλό είναι να αποφεύγεται ο
χειµώνας, επειδή στην περιοχή καταγράφονται χαµηλές θερµοκρασίες και µεγάλη περίοδος
παγετού. Φύτευση µε σπόρους δεν προτείνεται για τα συγκεκριµένα είδη γιατί παρουσιάζει χαµηλά
ποσοστά επιτυχίας.
Οι φυτευτικοί σύνδεσµοι, που προτείνονται µε βάση την µακρόχρονη εµπειρία που έχει αποκτηθεί
σε έργα περιβαλλοντικής αποκατάστασης δασικών εκτάσεων κυµαίνονται για τα κωνοφόρα: από
2x3m έως 5x5m, για τα πλατύφυλλα: από 2,5x2,5m έως 4x4m, για τα ξηρανθεκτικά είδη: 8x8m

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
και για τους θάµνους 1x1,5 m. Οι ποσότητες των αναγκαίων δενδρυλλίων συνεπώς προκύπτουν
από το µέγεθος της προς αποκατάσταση έκτασης και τη χρήση της.
Το παραπάνω πλαίσιο πρακτικών βασίζεται στις αρχές της αειφορίας και του µέγιστου
περιβαλλοντικού οφέλους και έχουν προκύψει από την εµπειρία πολλών ετών καθώς και από
ερευνητικά προγράµµατα που έχουν ολοκληρωθεί και εκπονούνται στην περιοχή σε συνεργασία µε
πανεπιστηµιακούς φορείς και άλλα ερευνητικά κέντρα.
6.3.2.4.4. Καλλιεργητικές φροντίδες
Μετά την ολοκλήρωση των φυτεύσεων λαµβάνεται µέριµνα για την κατάλληλη περιποίησή τους,
που θα έχει ως σκοπό την εξασφάλιση µιας ταχείας και αποτελεσµατικής κάλυψης της περιοχής µε
πυκνή βλάστηση.
Ο όρος περιποίηση περιλαµβάνει τις διαδικασίες που χρειάζονται για τη δηµιουργία ευνοϊκών
συνθηκών για την επιβίωση των φυταρίων µετά την φύτευσή τους, τη δηµιουργία του κατάλληλου
αυξητικού περιβάλλοντος για την ανάπτυξή τους, αλλά και την προστασία τους από τα
αιγοπρόβατα που βόσκουν στην περιοχή.
Η περιποίηση των αρτιφύτρων περιλαµβάνει τις εξής εργασίες:

¾ Καταπολέµηση της παρεδαφιαίας ανταγωνιστικής βλάστησης
¾ Σκάλισµα
¾ Άρδευση
¾ Λίπανση
Η καταπολέµηση της παρεδαφιαίας ανταγωνιστικής βλάστησης σκοπό έχει την αποµάκρυνση των
ανταγωνιστικών ειδών (βρύα, πόες, χόρτα και τυχών θάµνων), για να µην υπάρχει ανταγωνισµός
όσον αφορά το νερό και τα θρεπτικά συστατικά του εδάφους. Η αποµάκρυνση αυτή είναι
απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία της αποκατάστασης.
Το σκάλισµα σκοπό έχει την βελτίωση των φυσικών και εµµέσως των χηµικών ιδιοτήτων του
εδάφους. Γίνεται στο τέλος της άνοιξης και το καλοκαίρι, όταν έχουν προηγηθεί βροχοπτώσεις.
Με το σκάλισµα αναµιγνύεται το έδαφος µέχρι βάθους 5cm σε όλη την έκταση και επιτυγχάνεται
η δηµιουργία λάκκου διαµέτρου 0,40 m γύρω από το φυτό για την συγκέντρωση του νερού από
βροχές ή το πότισµα. Παράλληλα εξασφαλίζεται το σπάσιµο της εδαφικής κρούστας και η
διεύρυνση των τριχοειδών αγγείων του εδάφους για να εκµεταλλευθεί το φυτό την υγρασία των
βαθύτερων στρωµάτων.
Συνήθως οι δύο παραπάνω εργασίες, δηλαδή η καταπολέµηση της παρεδαφιαίας ανταγωνιστικής

βλάστησης και το σκάλισµα, διεξάγονται ταυτόχρονα.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Η άρδευση θα γίνεται κατά τους ξηρούς θερινούς µήνες (Μάιο έως Σεπτέµβριο), µία φορά κάθε
µήνα περίπου, ανάλογα βέβαια και µε της βροχοπτώσεις κάθε έτους, και σε κάθε φυτό εκτιµάται
θα ρίχνονται 20 λίτρα νερού περίπου.
Για το σκοπό αυτό µπορεί να χρησιµοποιηθεί µόνιµο αρδευτικό σύστηµα ή µικρό βυτιοφόρο
όχηµα χωρητικότητας 5m3.
Η λίπανση απαιτείται στις περιπτώσεις µειωµένης παρουσίας θρεπτικών συστατικών στο έδαφος
της προς αποκατάσταση περιοχής. Η λίπανση θα γίνεται τους µήνες ∆εκέµβριο – Ιανουάριο.
Παράλληλα θα εξετασθεί η δυνατότητα αξιοποίησης οργανικού λιπάσµατος, που είναι διαθέσιµο
στη περιοχή.
6.3.2.5. Μηχανικά µέσα για την αποκατάσταση
Εξοπλισµός που θα χρησιµοποιηθεί για την αποκατάσταση και επανίδρυση του δάσους
περιλαµβάνει:
• Προωθητή γαιών για τη διαµόρφωση του δικτύου των οδών προσπέλασης από το
υφιστάµενο οδικό δίκτυο προς τις θέσεις των χώρων απόθεσης αγόνων, τη διάστρωση των
τελικών επιφανειών αποκατάστασης, τη διάστρωση της φυτικής γης και εφόσον είναι
εφοδιασµένοι µε αναµοχλευτήρες (ripper), για την αναµόχλευση και καταπολέµηση της
τυχόν ποώδους βλάστησης που έχει αναπτυχθεί.
• Φορτωτές για τη φόρτωση του εδαφικού υλικού και της φυτικής γης και την εναπόθεσή
τους στους χώρους απόθεσης αγόνων και τους χώρους των τελικών εκσκαφών.
• Φορτηγά αυτοκίνητα για τη µεταφορά και φόρτωση του φυτευτικού υλικού,
χειρωνακτικών εργαλείων, λιπασµάτων κλπ.
• Γεωργικούς ελκυστήρες για το όργωµα της επιφάνειας που θα αποκατασταθεί.
Το σκάλισµα και η λίπανση που θα ακολουθήσουν θα γίνουν χειρωνακτικά.
6.3.3. ∆ηµιουργία πράσινης ζώνης προστασίας
Για τον περιορισµό της οπτικής όχλησης και τη διαφυγή σκόνης που τυχόν προκαλείται από τις
εξορυκτικές δραστηριότητες και γίνεται αντιληπτή από τους γειτονικούς οικισµούς και από
ορισµένα τµήµατα του κάθετου οδικού άξονα της Εγνατίας (Κοζάνης – Φλώρινας), στον
σχεδιασµό του Έργου προβλέπεται η δηµιουργία πράσινων ζωνών προστασίας µε δενδροφυτεύσεις
σε ορισµένες θέσεις του περιγράµµατος της άµεσης περιοχής επέµβασης των Ορυχείων
Πτολεµαΐδας.
Οι νέες δενδροφυτευµένες (πράσινες) ζώνες προστασίας θα δηµιουργηθούν σε ορισµένα τµήµατα

κατά µήκος των προτεινόµενων νέων ορίων επέµβασης του Έργου επί του φυσικού αναγλύφου. Οι
εν λόγω δενδροφυτεύσεις θα γίνουν µε κατάλληλη µίξη φυτών. Σύµφωνα µε τη Μελέτη Τοπίου

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
που έχει εκπονηθεί στο πλαίσιο της παρούσης, βλ. Παράρτηµα IV, η συγκεκριµένη παρέµβαση θα
πλαισιωθεί από επιπλέον δενδροφυτεύσεις κατά µήκος των οδών πρόσβασης στους οικισµούς
καθώς και εντός των οικισµών, έτσι ώστε να αναβαθµιστεί γενικότερα η αισθητική του τοπίου.
Τα δασοπονικά είδη που προσφέρονται για το σκοπό αυτό είναι το κυπαρίσσι Cupressus
sempervirens και η ψευδακακία Robinia pseudocacia µε φυτευτικό σύνδεσµο 2,00 × 2,00 m και σε
βάθος το λιγότερο τριών σειρών, καθώς συγκριτικά µε άλλα ήδη είναι σχετικά περιορισµένος ο
χρόνος που απαιτείται για την πλήρη ανάπτυξή τους.
6.3.4. Συντήρηση της αποκατεστηµένης βλάστησης – συµπληρωµατικές φυτεύσεις
Σχετικά µε τις συµπληρωµατικές φυτεύσεις σηµειώνονται τα εξής:

• Τα φυτευόµενα φυτάρια ακόµα και στις καλύτερες συνθήκες δεν επιβιώνουν όλα. Πολλές
φορές για τη συµπλήρωση των διάκενων χρειάζεται συµπληρωµατική φύτευση.
• Με τον προτεινόµενο φυτευτικό συνδυασµό είναι αποδεκτό ένα ποσοστό επιβίωσης 80%
χωρίς συµπληρωµατική φύτευση. Όταν η µη αποκατάσταση εντοπίζεται κατά θέσεις, τότε
είναι απαραίτητη η συµπλήρωση των κενών, ακόµη και αν το ποσοστό επιβίωσης για το
σύνολο της αποκατεστηµένης επιφάνειας είναι 80%.
• Η συµπληρωµατική φύτευση να γίνεται έγκαιρα, το αργότερο µετά από ένα έτος από τη
διαπίστωση της µη επιτυχίας, προκειµένου να είναι δυνατή η ευνοϊκή συνάθροιση µεταξύ
των νεοφυτεµένων φυταρίων και των αντιστοίχων της αρχικής φύτευσης.
Στις περιπτώσεις αυτές πρέπει να βρεθούν τα αίτια της αποτυχίας και εφόσον µπορούµε να
άρουµε την αιτία ή τις αιτίες, τότε να διενεργείται συµπληρωµατική φύτευση.
6.3.5. Παρακολούθηση αποτελεσµάτων αποκατάστασης
Η αξιολόγηση της επαναφοράς της βλάστησης στις προς αποκατάσταση περιοχές γίνεται µε βάση
τα αποτελέσµατα ετήσιων επιβλέψεων - παρατηρήσεων µέχρι το 3ο έτος µετά το τέλος των
εργασιών επαναφύτευσης – αναδάσωσης – συντήρησης. Το χρονικό αυτό διάστηµα θεωρείται
ικανό για τη διάγνωση της επιτυχίας του προγράµµατος περιβαλλοντικής αποκατάστασης και έχει
προκύψει από τη µέχρι σήµερα εµπειρία των αρµόδιων υπηρεσιών της ∆.Λ.Κ.∆.Μ.
Σύµφωνα µε την Ειδική Μελέτη του ΕΘΙΑΓΕ που παρουσιάστηκε στην Ενότητα 6.3.2 της
παρούσης οι µετρήσεις αυτές θα περιλαµβάνουν:
α) Θέσεις για δασική χρήση:
• ∆ηµιουργία βάσης δεδοµένων µε τα δασοπονικά είδη που θα χρησιµοποιηθούν και την
εγκατάσταση σε διάφορους φυτευτικούς συνδέσµους.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
• ∆ιαχρονική παρακολούθηση των αυξητικών και οικολογικών χαρακτηριστικών των

νεοφύτων των ξυλωδών ειδών σε τέσσερις (4) εποχές του έτους, θνησιµότητα των ειδών,
καταγραφή των εποχιακών επιδράσεων των κλιµατικών και εδαφικών παραγόντων στα
αυξητικά και ποιοτικά στοιχεία, επίδραση της χλωρίδας, αγροτικών ζώων, πανίδας και
ανθρωπογενών παραγόντων στην αύξηση και προστασία των ξυλωδών ειδών.
β) Θέσεις για λιβαδική-κτηνοτροφική χρήση (δασολιβαδικό σύστηµα):

• ∆ιαχρονική παρακολούθηση των αυξητικών και οικολογικών χαρακτηριστικών των
ξυλωδών ειδών και καταγραφή της εποχιακής µεταβολής των ποιοτικών και ποσοτικών
χαρακτηριστικών της βοσκήσιµης ύλης της βλάστησης του υπορόφου.
• Λήψη στοιχείων και συνέχιση της καλλιέργειας των φυτειών.
• Επίδραση της χλωρίδας, αγροτικών ζώων, πανίδας και ανθρωπογενών παραγόντων στην
αύξηση και προστασία των ξυλωδών ειδών και
• Καταγραφή των εποχιακών επιδράσεων των κλιµατικών και εδαφικών παραγόντων στα
αυξητικά και ποιοτικά στοιχεία των ξυλωδών ειδών, καθώς και της ποώδους βλάστησης
του υπορόφου, ανάλογα µε τον εδαφικό τύπο.
Ανεξάρτητα από τα παραπάνω θα διενεργούνται τακτικές επισκέψεις στις περιοχές αποκατάστασης

για τον έγκαιρο εντοπισµό οποιασδήποτε φύσης προβληµάτων.
Ολοκληρώνοντας, σηµειώνεται ότι οι παραπάνω τεχνικές αποκατάστασης των εδαφών των

Ορυχείων Πτολεµαΐδας θεωρούνται οι πλέον ενδεδειγµένες για τους εξής λόγους:
• Το περιβαλλοντικό όφελος που προκύπτει µεγιστοποιείται.
• Η ποικιλότητα χρήσεων που προκύπτει θα συµβάλει διαχρονικά στην περιβαλλοντική
αναβάθµιση της περιοχής των Ορυχείων Πτολεµαΐδας.
• Οι γεωργικές εκτάσεις που δηµιουργούνται µετά την αποκατάσταση σε πρώτη φάση
µισθώνονται σε ακτήµονες της περιοχής έναντι συµβολικού τιµήµατος. Η καλλιέργεια των
εκτάσεων αυτών αναµένεται να συµβάλλει στη Βιώσιµη ανάπτυξη της περιοχής
αναπληρώνοντας σε µεγάλο ποσοστό το αγροτικό εισόδηµα που προσωρινά απολέσθηκε
λόγω της δέσµευσης αγροτικών εκτάσεων για την ανάπτυξη των ορυχείων.
6.3.6. ∆ηµιουργία υποδοµών
Οι υποδοµές που κρίνονται αναγκαίες για την ανάπτυξη νέων χρήσεων γης στις προς
αποκατάσταση επιφάνειες των Ορυχείων Πτολεµαΐδας περιλαµβάνουν:
• Την κατασκευή ασφαλτοστρωµένων και χωµάτινων δρόµων για την ευκολότερη
πρόσβαση στους αποκατεστηµένους χώρους, δηλαδή στα αγροτεµάχια, στις δασικές
εκτάσεις και αργότερα στις λίµνες.
• Την κατασκευή δικτύων άρδευσης των εκτάσεων.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
• Την κατασκευή περιφράξεων, όπου αυτό απαιτείται για πρόληψη τυχόν ατυχηµάτων,
προστασία της πανίδας από λαθροθηρία και των δασικών δενδρυλλίων που φυτεύονται για
τα πρώτα στάδια της ανάπτυξής τους, από τη βόσκηση.
• Τη δηµιουργία ζωνών πυροπροστασίας για την πρόληψη των πυρκαγιών.
• Την κατασκευή παρατηρητηρίων για την καλύτερη εποπτεία του χώρου.
• Την προµήθεια εξοπλισµού διάσωσης, προειδοποίησης και ενηµέρωσης για την άµεση
αντιµετώπιση εκτάκτων καταστάσεων.
6.3.6.1. Οδικό δίκτυο – πρόσβαση
Στα στάδια αποκατάστασης συµπεριλαµβάνεται και η δηµιουργία – κατασκευή ασφαλτοστρω-

µένων καθώς και χωµάτινων δρόµων, που θα εξυπηρετούν τόσο την πρόσβαση των αγροτών στις
αποκατεστηµένες προς καλλιέργεια εκτάσεις, αλλά και των επισκεπτών αναψυχής στα δασύλλια
που θα δηµιουργηθούν καθώς και περιµετρικά των. Επίσης οι δρόµοι που θα κατασκευαστούν θα
εξυπηρετούν την τακτική επιτήρηση των αποκατεστηµένων περιοχών και την πρόσβαση
πυροσβεστικών οχηµάτων σε περιπτώσεις εκδήλωσης πυρκαγιών, αλλά και της πρόσβασης
βυτιοφόρων για την άρδευση των αποκατεστηµένων περιοχών όταν κρίνεται σκόπιµο.
Κάθετα προς τους περιµετρικούς δρόµους και προς την πλευρά των λιµνών θα δηµιουργηθούν
επιπλέον δρόµοι πρόσβασης στους χώρους αναψυχής και παρατηρητήρια, καθώς και µονοπάτια
φυσικών δρόµων, όπου θα τοποθετηθούν παγκάκια για τους περιηγητές, καθώς και κατάλληλα
µέσα ενηµέρωσης σε επιλεγµένες θέσεις.
6.3.6.2. Αρδευτικό σύστηµα
Για τα πρώτα χρόνια ανάπτυξης των νεαρών εγκατεστηµένων δασικών φυτών και δενδρυλλίων θα
απαιτηθεί πότισµα κατά τους ξηρούς θερινούς µήνες (Μάιο έως Σεπτέµβριο), που θα γίνεται
κυρίως µε βυτιοφόρο όχηµα ή µόνιµο αρδευτικό σύστηµα. Θα χρειαστούν και συµπληρωµατικά
αρδευτικά συστήµατα, που θα περιλαµβάνουν γεωτρήσεις, δεξαµενές νερού, αρδευτικά δίκτυα από
πλαστικούς σωλήνες κλπ. κατ’ αντιστοιχία µε αυτό έχει ήδη εγκατασταθεί κατά µήκος του
τµήµατος της Εθνικής οδού Κοζάνης – Πτολεµαΐδας, που συνορεύει µε το ορυχείο Μαυροπηγής
για το πότισµα των φυτευθέντων ειδών.
6.3.6.3. Περίφραξη
Περιφράξεις θα τοποθετηθούν επιλεκτικά και στις επιφάνειες που θα δασωθούν για την πρόληψη
προβληµάτων βοσκής, καταπατήσεων και φθορών. Επίσης περιφράξεις θα τοποθετηθούν σε
σηµεία όπου κάτι τέτοιο κρίνεται απαραίτητο για την παρεµπόδιση της λαθροθηρίας, ειδικά σε
αναδασωµένες περιοχές γύρω από τις λίµνες που θα έχουν εξελιχθεί σε βιότοπους αγρίων ζώων.
Τέλος περιφράξεις θα κατασκευαστούν, όπου απαιτείται, στους επισκέψιµους χώρους των λιµνών,
έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα πρόκλησης ατυχήµατος από πτώση στο νερό.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
6.3.6.4. Πυροπροστασία
Στις αποκατασταθείσες περιοχές, εκτός από τους δρόµους πρόσβασης πυροσβεστικών οχηµάτων
στις αποκατεστηµένες περιοχές, θα υλοποιηθούν και τα παρακάτω έργα πυροπροστασίας:
• ∆ηµιουργία ζωνών πυροπροστασίας.
• Κατασκευή σηµείων υδροληψίας για την πλήρωση των πυροσβεστικών οχηµάτων.
• Κατασκευή παρατηρητηρίων για τη συνεχή επιτήρηση των περιοχών κατά τις περιόδους
υψηλού κινδύνου εκδήλωσης πυρκαγιών.
• Τοποθέτηση τηλεφώνων κατά µήκος των δρόµων και σε επιλεγµένες θέσεις (χώροι
αναψυχής, παρατηρητήρια) για άµεση ειδοποίηση των υπηρεσιών πυρόσβεσης από
οποιονδήποτε αντιλήφθηκε την εκδήλωση πυρκαγιάς.
• Τοποθέτηση ενηµερωτικών – προειδοποιητικών πινακίδων για τον κίνδυνο εκδήλωσης
πυρκαγιάς κατά µήκος των δρόµων και σε επιλεγµένες θέσεις (π.χ. χώροι αναψυχής,
παρατηρητήρια).
• Τοποθέτηση πυροσβεστικών φωλεών σε επισκέψιµους χώρους για την έγκαιρη κατάσβεση
µικρών εστιών που δηµιουργούνται από ανθρώπινες δραστηριότητες.
6.3.6.5. Παρατηρητήρια
Η επιλογή των θέσεων εγκατάστασης παρατηρητηρίων θα στηριχθεί σε λεπτοµερή αξιολόγηση της

περιοχής έτσι ώστε να εναρµονίζονται µε την τοπογραφική διαµόρφωση της περιοχής και να έχουν
την ελάχιστη δυνατή επίπτωση στο τοπίο.
Βασικές αρχές για την ελαχιστοποίηση της οπτικής επίπτωσης από την κατασκευή ενός
παρατηρητηρίου είναι:
• Η κατασκευή να είναι όσο το δυνατόν πιο διακριτική.
• Να γίνεται χρήση υλικών και χρωµάτων που δίνουν την αίσθηση της φυσικότητας και να
εναρµονίζονται µε το τοπίο.
• Να γίνεται απόκρυψη του παρατηρητηρίου µε µέσα τα οποία δεν αλλάζουν την
φυσιογνωµία της περιοχής, π.χ. αξιοποίηση της παρακείµενης βλάστησης και του
αναγλύφου της περιοχής.
6.3.6.6. Σωστικά µέσα
Προκειµένου να αποφευχθούν ή να αντιµετωπιστούν έγκαιρα τυχόν ατυχήµατα που έχουν σχέση

µε την πτώση ατόµων από µεγάλα ύψη στην περιοχή που περιβάλλει τις λίµνες, θα ληφθούν τα
ακόλουθα µέτρα:
• Προµήθεια σωστικής λέµβου µε εξωλέµβιο κινητήρα κατάλληλης ισχύος για την άµεση
προσέγγιση στο χώρο που έχει συµβεί ατύχηµα.
• Τοποθέτηση µέσων παροχής πρώτων βοηθειών στους επισκέψιµους χώρους.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
• Τοποθέτηση τηλεφώνων κατά µήκος των δρόµων και στους επισκέψιµους χώρους για την
άµεση κλίση ασθενοφόρου οχήµατος και την ενηµέρωση των αρµοδίων φορέων.
• Τοποθέτηση πινακίδων που ενηµερώνουν για την ύπαρξη κινδύνου καθώς και για τον
τρόπο χρήσης των διαθέσιµων µέσων προφύλαξης.
6.4. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΛΙΜΝΑΙΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ-

ΤΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
6.4.1. Γενικά περί λιµναίων οικοσυστηµάτων και τεχνητών υγροτόπων
Υγρότοποι είναι φυσικές ή τεχνητές περιοχές αποτελούµενες από έλη µε ποώδη βλάστηση, από µη
αποκλειστικώς οµβροδίαιτα έλη µε τυρφώδες υπόστρωµα, από τυρφώδεις γαίες ή από νερό. Οι
περιοχές αυτές είναι µόνιµα ή προσωρινά κατακλυζόµενες από νερό το οποίο είναι στάσιµο ή
τρεχούµενο, γλυκό, υφάλµυρο ή αλµυρό. Ουσιώδη γνωρίσµατα της µεταβατικής ζώνης που
περιβάλλεται µεταξύ των µόνιµα κατακλυσµένων και των καθαρά χερσαίων περιοχών είναι η
παρουσία υδροχαρούς βλάστησης και υδροµορφικών εδαφών, δηλαδή εδαφών που ανέπτυξαν
ειδικά γνωρίσµατα ως αποτέλεσµα της υψηλής στάθµης νερού. Οι συνηθέστεροι τύποι υγροτόπων
είναι: ποταµοί, ποτάµιες εκβολές (δέλτα) λίµνες, λιµνοθάλασσες, πηγές, παρόχθιες περιοχές,
τεχνητοί ταµιευτήρες νερού, αλυκές. Οι υγρότοποι παρουσιάζουν ιδιαίτερη βιοποικιλότητα µε
πληθώρα υδρόβιων πουλιών που βρίσκουν εκεί χώρους για αναπαραγωγή, φώλιασµα, τροφή και
ανάπαυση.
Οι λειτουργίες των υγροτόπων ταξινοµούνται σε τρεις κατηγορίες οι οποίες σχετίζονται µε:

• την υδρολογία,
• την ποιότητα του νερού και
• την στήριξη της βιοποικιλότητας.
Οι λειτουργίες που σχετίζονται µε την υδρολογία και αφορούν το εξεταζόµενο έργο,

περιλαµβάνουν µεταξύ άλλων τον εµπλουτισµό των υδροφορέων και τον έλεγχο των πληµµυρών.
Αυτές που σχετίζονται µε την ποιότητα του νερού περιλαµβάνουν την παγίδευση ιζηµάτων και
τοξικών ρύπων, την αποµάκρυνση και το µετασχηµατισµό θρεπτικών στοιχείων, βελτιώνοντας
έτσι την ποιότητα του νερού. Οι λειτουργίες που σχετίζονται µε την υποστήριξη της
βιοποικιλότητας περιλαµβάνουν τη δέσµευση της ηλιακής ακτινοβολίας και την στήριξη των
τροφικών αλυσίδων, µε αποτέλεσµα τη στήριξη της βιοποικιλότητας των ειδών χλωρίδας και
πανίδας και των ενδιαιτηµάτων τους.
Η λειτουργία των τεχνητών υγροτόπων βασίζεται στη συνδυασµένη χρήση εδάφους, νερού και
υγροτοπικής βλάστησης µε σκοπό τη «δηµιουργία» των υγροτοπικών εκείνων λειτουργιών, οι
οποίες συντελούν στη βελτίωση της ποιότητας των υδάτων. Οι κυριότερες από αυτές είναι:

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
• Η αποµάκρυνση και ο µετασχηµατισµός των θρεπτικών στοιχείων.

• Η συγκράτηση ιζηµάτων και τοξικών ουσιών.
Συγκεκριµένα οι διεργασίες που συµβαίνουν εντός του τεχνητού υγρότοπου διακρίνονται σε :

• Φυσικές στις οποίες ανήκουν η καθίζηση, η διήθηση, η προσρόφηση και η εξαέρωση.
• Χηµικές, π.χ. κατακρήµνιση, η υδρόλυση, η οξείδωση – αναγωγή.
• Βιολογικές, π.χ. ο βακτηριακός µεταβολισµός, ο µεταβολισµός των φυτών και η
αποικοδόµηση των νεκρών ιστών.
Οι τεχνητοί υγρότοποι, εκτός από τη χρήση τους για τη βελτίωση της ποιότητας του νερού, έχουν
και άλλες χρήσεις:
• Είναι µέσα αντιµετώπισης πληµµυρικών φαινοµένων και υποβοήθησης (µε έµµεσο τρόπο)
της επαναπλήρωσης των υπόγειων υδροφορέων και της εξασφάλισης νερού άρδευσης
κατάλληλης ποιότητας. Εποµένως έχουν ιδιαίτερη σηµασία και στη διατήρηση της
ποιότητας των εδαφών που βρίσκονται στα κατάντη του υγρότοπου.
• Με τη βοήθεια των υγροτοπικών λειτουργιών που επιτελούν, οι τεχνητοί υγρότοποι
µπορούν να αντιµετωπίσουν προβλήµατα που προκαλούνται στη διαχείριση τόσο των
υδατικών όσο και των εδαφικών πόρων σε επίπεδο λεκάνης απορροής.
• Τα υγροτοπικά οικοσυστήµατα στηρίζουν διάφορες παραγωγικές ανθρώπινες
δραστηριότητες, ενώ παράλληλα είναι ενδιάµεσοι ή τελικοί αποδέκτες τόσο της
επιφανειακής, όσο και της υπόγειας απορροής της υδρολογικής τους λεκάνης στην οποία
εντάσσονται.
• Ταυτόχρονα ο βαθµός στον οποίο επιτελούνται οι λειτουργίες ενός υγρότοπου,
επηρεάζεται από την ποιότητα των υδατικών και εδαφικών πόρων στα κατάντη του.
Τέλος οι υγρότοποι έχουν πολλαπλές αξίες για τον άνθρωπο, δεδοµένου ότι:
• Η µεγάλη τους βιολογική ποικιλότητα είναι απαραίτητη για τη βελτίωση καλλιεργούµενων
φυτών, αγροτικών ζώων και µικροοργανισµών.
• ∆ίνουν νερό για ύδρευση και άρδευση, εµπλουτίζουν τους υπόγειους υδροφορείς,
προστατεύουν από πληµµύρες, ενεργούν ως φίλτρα καθαρισµού ρύπων, µειώνουν τις
ζηµιές από παγετούς και καύσωνες.
• Παρέχουν ευκαιρίες για αναψυχή, άθληση, οικολογικό τουρισµό, εκπαίδευση και έρευνα.
6.4.2. Μεθοδολογία αποκατάστασης των λιµναίων οικοσυστηµάτων της περιοχής

του Έργου
Μετά την ολοκλήρωση των έργων εκµετάλλευσης των Ορυχείων Πτολεµαΐδας θα παραµείνουν οι
τελικές κοιλότητες οι οποίες αναµένεται να κατακλυστούν εν µέρει από νερά που προέρχονται

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
τόσο από τα ατµοσφαιρικά κατακρηµνίσµατα και τις επιφανειακές απορροές, όσο και από τον
υπόγειο υδροφορέα υπερκειµένων της περιοχής, µετά την παύση των αντλήσεων. Εναλλακτικά
είναι δυνατόν να εξετασθεί η παροχέτευση νερών από το ρέµα Σουλού, σχηµατίζοντας κατ’ αυτό
τον τρόπο τεχνητές λίµνες. Στον Πίνακα 6.4-1 συνοψίζονται τα ενδεικτικά χαρακτηριστικά των
λιµνών αυτών, όπως προέκυψαν από µια πρώτη εκτίµηση. Σηµειώνεται ότι για τον προσδιορισµό
αυτών των τεχνικών χαρακτηριστικών απαιτείται Ειδική Υδρογεωλογική Μελέτη, η οποία και
εκπονείται.
Πίνακας 6.4-1: Ενδεικτικά χαρακτηριστικά λιµνών τελικών εκσκαφών

Λιγνιτωρυχείων Πτολεµαΐδας
ΛΙΜΝΗ ΣΤΑΘΜΗ ΠΥΘΜΕΝΑ ΕΝ∆ΕΙΚΤΙΚΗ ΚΛΙΣΕΙΣ ΠΡΑΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

ΟΡΥΧΕΙΟΥ ΛΙΜΝΗΣ ΜAX. ΣΤΑΘΜΗ ΑΠΟΘΕΣΕΩΝ ΕΚΣΚΑΦΩΝ
ΝΕΡΩΝ ΛΙΜΝΗΣ
Μαυροπηγής 590 - 605m ά.ε.θ. 610m ά.ε.θ. 1:5 1:3

Νοτιοδυτικού πεδίου
480 - 550m ά.ε.θ. 550m ά.ε.θ. 1:6 1:4,5 – 1:5
- Υψηλάντη
Νότιου Πεδίου 410 - 500m ά.ε.θ. 500m ά.ε.θ. 1:9 1:3 - 1:4
6.4.2.2. Έργα και παρεµβάσεις για προστασία λιµναίων οικοσυστηµάτων περιοχής Έργου
Τα βασικά στάδια της αποκατάστασης που προβλέπονται για την προστασία των εν λόγω λιµναίων
οικοσυστηµάτων είναι τα εξής:
• Οι µηχανισµοί ελέγχου της στάθµης.
• Η σταθεροποίηση των πρανών.
• Οι δενδροφυτεύσεις.
• Παρεµβάσεις στην αισθητική του τοπίου.
• Παρακολούθηση της ποιότητας των υδάτων του λιµναίου οικοσυστήµατος και
• Λήψη των απαιτούµενων µέτρων για την προστασία τους.
6.4.2.2.1. Μηχανισµοί ελέγχου της στάθµης
Η κατανοµή του νερού στις σχηµατιζόµενες τεχνητές λίµνες εξαρτάται από παράγοντες όπως:
• Το ανάγλυφο της θέσης (σε θέσεις µε ανοµοιόµορφο ανάγλυφο ευνοείται η οικολογική
ποικιλότητα και η βιοποικιλότητα λόγω των τοπικών διαφοροποιήσεων στο υγρασιακό
καθεστώς).
• Η παρουσία υπόγειων εκφορτίσεων.
• Ο τύπος του εδαφικού υποστρώµατος ανάλογα µε το οποίο η στάθµη του νερού µπορεί να
διαµορφώνεται είτε από την επιφανειακή κίνηση του νερού (σε αργιλώδη ή ιλυώδη εδάφη

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
χαµηλής διαπερατότητας) είτε από πλευρικές κινήσεις του νερού (σε υψηλής
διαπερατότητας εδάφη, πλούσια σε οργανική ύλη).
6.4.2.2.2. Σταθεροποίηση των πρανών
Η σταθεροποίηση των πρανών που περιβάλλουν τα υπό εξέταση λιµναία οικοσυστήµατα αποτελεί
το σηµαντικότερο παράγοντα ασφάλειας των αποκατεστηµένων χώρων. Τα πρανή που
σχηµατίζονται στα ορυχεία κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες:
• Πρανή από τις παραµένουσες βαθµίδες της τελικής εκσκαφής.
• Πρανή από τις αποθέσεις αγόνων υλικών στην κοιλότητα της εκσκαφής.
Η σταθερότητα των πρανών που σχηµατίζονται από τις παραµένουσες βαθµίδες της τελικής
εκσκαφής εξαρτάται από την συνολική κλίση του πρανούς και όχι από την κλίση των επιµέρους
βαθµίδων.
Όπως έχει αναφερθεί, η ευστάθεια των πρανών που σχηµατίζονται από τις αποθέσεις αγόνων σε
κοιλότητες εξοφληµένων ή ενεργών ορυχείων (εσωτερικές αποθέσεις) ενισχύεται από την
προσθήκη περιορισµένης ποσότητας ιπτάµενης τέφρας ως συνδετικό υλικό.
Η συγκεκριµένη παρέµβαση για τη σταθεροποίηση των πρανών γύρω από τις λίµνες θα έχει
επιπρόσθετα θετικό αντίκτυπο στη βελτίωση της πρόσβασης στις λίµνες και την ασφάλεια και
εξυπηρέτηση των δραστηριοτήτων αναψυχής που µπορούν να αναπτυχθούν γύρω από αυτές.
6.4.2.2.3. ∆ενδροφυτεύσεις
Οι δενδροφυτεύσεις στην περίµετρο των τεχνητών λιµνών θα διενεργηθούν µε µεθόδους και

τεχνικές που ήδη αναφέρθηκαν σε προηγούµενες ενότητες της παρούσης µελέτης. Σε κάθε
περίπτωση θα φυτευτούν δασικά είδη που παρουσιάζουν προσαρµοστικότητα στις εδαφικές και
κλιµατολογικές συνθήκες της περιοχής.
6.4.2.2.4. Παρεµβάσεις στην αισθητική του τοπίου
Παράλληλα µε τα σχεδιαζόµενα έργα αποκατάστασης οι χώροι γύρω από τις λίµνες θα

εµπλουτιστούν µε χαρακτηριστικά που προσδίδουν στο τοπίο ποικιλοµορφία. Ο ως άνω στόχος
µπορεί να επιτευχθεί µε τους ακόλουθους τρόπους:
• Με τη φύτευση διαφορετικών δασοπονικών ειδών: φυλλοβόλα και αειθαλή σε
διαφορετικές πλευρές των λιµνών, ανάλογα και µε τον προσανατολισµό και µε το εδαφικό
υπόστρωµα (ακακίες στους χώρους των αποθέσεων αγόνων υλικών και άλλα δασικά είδη
στα παραµένοντα πρανή).

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
• Με την διαφοροποίηση των υψοµέτρων της περιοχής που αποτελεί το φρύδι του
ορύγµατος εντός του οποίου θα σχηµατιστεί η καθεµιά λίµνη, κυρίως από την πλευρά των
αποθέσεων όπου κάτι τέτοιο είναι ευκολότερο.
• Με τη διαµόρφωση περιπατητικών δρόµων και παρατηρητηρίων θέας σε θέσεις όπου η
προσλαµβάνουσα παράσταση του τοπίου θα είναι η βέλτιστη δυνατή και κατά το δυνατό
πλησιέστερα στο οδικό δίκτυο, έτσι ώστε να αποτελέσουν πόλους έλξης επισκεπτών.
6.4.2.2.5. Παρακολούθηση της ποιότητας των υδάτων του λιµναίου οικοσυστήµατος
Σε ότι αφορά τους ποιοτικούς στόχους για τα νερά των λιµναίων οικοσυστηµάτων που θα
δηµιουργηθούν στις τελικές εκσκαφές των Ορυχείων Πτολεµαΐδας, σύµφωνα µε το πρότυπο
Σύστηµα Περιβαλλοντικής ∆ιαχείρισης που εφαρµόζεται στα Ορυχεία Πτολεµαΐδας, αυτοί πρέπει
να ανταποκρίνονται τουλάχιστον στα πρότυπα ποιότητας γλυκών επιφανειακών νερών για τη
διαβίωση ψαριών, όπως αυτά ορίζονται στην ΚΥΑ 46399/1352/03-07-1986, ΦΕΚ Β438.
Τα δείγµατα για την εξέταση της ποιότητας των νερών των λιµνών θα συλλέγονται από
διαφορετικά σηµεία της επιφάνειας των λιµνών και από διαφορετικά βάθη. Για το σκοπό αυτό η
∆ΕΗ θα διαθέτει κατάλληλο σκάφος καθώς και όλο τον απαραίτητο εξοπλισµό συλλογής και
συντήρησης δειγµάτων.
6.4.2.2.6. Λήψη µέτρων για την προστασία της ποιότητας του νερού του λιµναίου οικοσυστήµατος
Σε ότι αφορά τα µέτρα για τον έλεγχο της ποιότητας των νερών των λιµναίων οικοσυστηµάτων,
αυτά περιλαµβάνουν:
• Εξοµάλυνση και διαµόρφωση µε τη βοήθεια χωµατουργικού εξοπλισµού, των πρανών των
τελικών κοιλοτήτων µε την δηµιουργία ήπιων κλίσεων από την πλευρά που πνέουν οι
επικρατούντες άνεµοι στην περιοχή για την αποτροπή δηµιουργίας έλους στις
σχεδιαζόµενες τεχνίτες λίµνες.
• Προληπτικές παρεµβάσεις που έχουν στόχο να αναστείλουν τη δράση παραγόντων που
τείνουν να υποβαθµίσουν την ποιότητα των νερών των λιµναίων οικοσυστηµάτων.
Προληπτικά µέτρα που θα εφαρµοστούν στην περίπτωση των τεχνητών λιµνών των Ορυχείων
Πτολεµαΐδας είναι τα εξής:
• Η δενδροφύτευση της γύρω περιοχής ώστε να προληφθούν φαινόµενα διάβρωσης των
πρανών και καθίζησης των φερτών υλικών εντός των λιµνών.
• Η επέµβαση, για τον ίδιο λόγo, στις διαδροµές των επιφανειακών απορροών που
καταλήγουν στη λίµνη, µε την κατασκευή βαθµίδων ανάσχεσης της ροής του νερού.
• Η επεξεργασία ρυπασµένων νερών επιφανειακών ρεµάτων που καταλήγουν στις λίµνες
πριν την είσοδό τους σε αυτές, έτσι ώστε η οποιαδήποτε επεξεργασία να εφαρµόζεται σε
σχετικά περιορισµένο όγκο νερών. Η επεξεργασία σε αυτές τις περιπτώσεις περιλαµβάνει
την καθίζηση αιωρούµενων σωµατιδίων.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
6.5. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
6.5.1. Γενικά
Στην παρούσα ενότητα της Μ.Π.Ε γίνεται αποτίµηση του κόστους περιβαλλοντικής
αποκατάστασης µε βάση τα διαθέσιµα στοιχεία των οικονοµικών συνιστωσών της
περιβαλλοντικής αποκατάστασης της άµεσης περιοχής επέµβασης του Έργου. Τα στοιχεία αυτά
αναπροσαρµόζονται καθ’ όλη τη διάρκεια λειτουργίας του Έργου και οριστικοποιούνται
παράλληλα µε την οριστικοποίηση του σχεδίου κλεισίµατος και αποκατάστασης.
Το κόστος περιβαλλοντικής αποκατάστασης αποτελεί αναπόσπαστο τµήµα του συνολικού κόστους

παραγωγής του λιγνίτη, παράλληλα µε τα επιµέρους κόστη (αποκάλυψης, εξόρυξης, µεταφοράς,
κ.λπ.). Οι οικονοµικές συνιστώσες που συναπαρτίζουν το κόστος περιβαλλοντικής
αποκατάστασης, είναι οι ακόλουθες:
• ∆ιάστρωση - εξοµάλυνση των τελικών επιφανειών.
• Έλεγχος των κλίσεων των βαθµίδων των ορυχείων και των πρανών στην περίµετρο των
αποθέσεων.
• Έλεγχος της γονιµότητας των εδαφών και διάστρωση φυτικής γης όπου απαιτείται.
• Προµήθεια φυταρίων ποωδών φυτών και βωλόφυτων.
• Φύτευση των φυταρίων σε λάκκους.
• ∆ηµιουργία των απαιτούµενων υποδοµών.
• Συντήρηση φυταρίων όπου απαιτείται.
Στην ενότητα που ακολουθεί, γίνονται προµετρήσεις των τελικών προς αποκατάσταση επιφανειών
για τις χρονικές περιόδους 2010-2020 και 2021- τέλος δεκαετίας 2050. Η ανάλυση του κόστους
των έργων περιβαλλοντικής αποκατάστασης γίνεται για τη χρονική περίοδο 2010-2020, καθώς µία
εκτίµηση του συνολικού κόστους αποκατάστασης µέχρι το τέλος της δεκαετίας 2050, ενέχει πολύ
µεγάλη επισφάλεια, λόγω των απαιτούµενων δυνητικά αναπροσαρµογών στον σχεδιασµό των
έργων αποκατάστασης µε την εξέλιξη των βέλτιστων διαθέσιµων τεχνικών επιλογής ειδών και
φυτεύσεων και τις αναµενόµενες διακυµάνσεις του σχετικού κόστους.
6.5.2. Κόστος έργων περιβαλλοντικής αποκατάστασης
Στην παρούσα ενότητα γίνεται προµέτρηση των οικονοµικών συνιστωσών των εργασιών
περιβαλλοντικής αποκατάστασης της άµεσης περιοχής επέµβασης του Έργου για τη χρονική
περίοδο 2010-2020. Τα στοιχεία αυτά αναπροσαρµόζονται καθ’ όλη τη διάρκεια λειτουργίας του
Έργου και οριστικοποιούνται µε το τέλος αυτής, παράλληλα µε την οριστικοποίηση του σχεδίου
κλεισίµατος και αποκατάστασης.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Οι διαφορετικοί τύποι τελικών επιφανειών προς αποκατάσταση προµετρήθηκαν για τις χρονικές
περιόδους 2010-2020 και 2021- τέλος δεκαετίας 2050 µε βάση τους Χάρτες 2, 11 και 12 και
παρουσιάζονται στον ακόλουθο Πίνακα 6.5-1.
Πίνακας 6.5-1: Προµετρήσεις τελικών επιφανειών προς περιβαλλοντική αποκατάσταση
ΕΤΟΣ
2021 - τέλος
2010 - 2020 δεκαετίας
έως ΤΕΛΙΚΟ 2050
ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΤΕΛΙΚΟ
2009* 2020
Αλλαγή** Νέες απο- Νέες απο-
χρήσεων καταστάσεις καταστάσεις
(στρέµµατα)
ΑΠΟΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΣΙΜΕΣ 10.803 -2.776 12.824 20.851 33.860 54.711
ΑΠΟΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΕΣ ∆ΑΣΙΚΕΣ
ΠΕΡΙΟΧΕΣ 16.071 -2.308 8.946 22.709 31.109 53.818
ΛΙΜΝΕΣ
ΟΡΥΧΕΙΟΥ ΜΑΥΡΟΠΗΓΗΣ 1.622 1.622
ΟΡΥΧΕΙΟΥ Ν∆ ΠΕ∆ΙΟΥ - ΥΨΗΛΑΝΤΟΥ 3.857 3.857
ΟΡΥΧΕΙΟΥ ΝΟΤΙΟΥ ΠΕ∆ΙΟΥ 5.716 5.716
ρ. ΣΟΥΛΟΥ 171 -171 0
ΣΥΝΟΛΟ 27.045 -5.255 21.770*** 43.560 76.164 119.724
ΆΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ
Χ.Υ.Τ.Α. & Χ.∆.Β.Α. 605 496 1.101 0 1.101
ΠΙΣΤΑ MOTO CROSS 150 150 0 150
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 27.650 -5.255 22.416 44.811 76.164 120.975
* Τα στοιχεία της συγκεκριµένης στήλης αφορούν τελικές επιφάνειες που έχουν ήδη αποκατασταθεί
** Τα στοιχεία της συγκεκριµένης στήλης αφορούν τις αλλαγές χρήσεων γης την περίοδο 2010-2020 καθώς ήδη
αποκατεστηµένες περιοχές χρησιµοποιούνται ως χώροι εξορυκτικής δραστηριότητας καθώς και στη µετατροπή
σε ορισµένες περιοχές ορισµένων καλλιεργήσιµων εκτάσεων σε δασικές.
*** Στον Πίνακα 6.6-1 δίνεται η ανάλυση ετησίως των προς αποκατάσταση καλλιεργήσιµων και δασικών
εκτάσεων για την χρονική περίοδο 2010-2020
Στον Πίνακα 6.5-2 παρουσιάζονται το είδος και ο αριθµός των φυταρίων του προτεινόµενου
προγράµµατος περιβαλλοντικής αποκατάστασης, ο φυτευτικός σύνδεσµος και η έκταση που θα
καλύψει κάθε είδος, για την περίοδο 2010-2020.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Πίνακας 6.5-2: Εκτάσεις και φυτεύσεις στην άµεση περιοχή επέµβασης του Έργου
για την περίοδο 2010-2020
Φυτευτικός Ποσοστό επί

Έκταση ΠΟΣΟΤΗΤΑ
Κατηγορία Φυτευτικών Ειδών Σύνδεσµος των φυτεύσεων
(στρ.) (ΤΕΜ.)
(mxm) (%)
Σύνολο επιφάνειας 8.946
Ποσοστό κάλυψης 80%
Επιφάνεια προς δασική βλάστηση 7.157
∆ασική βλάστηση µε σκοπό την περιβαλλοντική αποκατάσταση (20%)

Επιφάνεια προς βλάστηση 1.432
ΚΩΝΟΦΟΡΑ 5,0x5,0 57.254 5%
ΠΛΑΤΥΦΥΛΛΑ 2,5x2,5 229.018 18%
ΘΑΜΝΟΙ 1,0x1,5 954.240 77%
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 1.240.512 100%
∆ασική βλάστηση µε σκοπό την ξυλοπαραγωγή (30%)

Επιφάνεια µε κωνοφόρα 537
Επιφάνεια µε πλατύφυλλα 1.610
ΚΩΝΟΦΟΡΑ 2,0x3,0 89.460 47%
ΠΛΑΤΥΦΥΛΛΑ 4,0x4,0 100.643 53%
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 190.103 100%
∆ασική βλάστηση µε σκοπό την δηµιουργία κτηνοτροφικών ζωνών (50%)

ΞΗΡΑΝΘΕΚΤΙΚΑ ΕΙ∆Η 8,0x8,0 55.913 100%
ΠΟΛΥΕΤΗ ΛΙΒΑ∆ΙΚΑ ΕΙ∆Η 0%
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 55.913 100%
6.5.3. Κόστος αποκατάστασης
Στον Πίνακα 6.5-3, παρουσιάζεται η προεκτίµηση του κόστους περιβαλλοντικής αποκατάστασης

για την χρονική περίοδο 2010-2020. Σηµειώνεται ότι οι τιµές µονάδας που παρουσιάζονται στους
εν λόγω πίνακες αφορούν σε απολογιστικά στοιχεία των έργων αποκατάστασης περιβάλλοντος
που εκτελέστηκαν από τη ∆.Λ.Κ.∆.Μ. µε αυτεπιστασία και ανάθεσης σε τρίτους (εργολαβίες)
κατά την τελευταία 5ετία.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Πίνακας 6.5-3: Προϋπολογισµός έργων αποκατάστασης (περίοδος 2010-2020)
Τιµή
∆απάνη
Έργα Αποκατάστασης Μονάδα Ποσότητα Μονάδας
(€)
(€)
ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ (Οριζόντιες επιφάνειες)
Α. ∆ιευθέτηση υλικών αποθέτη για τη δηµιουργία
στρ. 12.824 100,00 1.282.400
τελικών επιφανειών
Β. Ισοπέδωση, διαµόρφωση επιφανειών προς
στρ. 12.824 75,00 961.800
αποκατάσταση (αγροτικές καλλιέργειες)
Γ. ∆ιάσωση και διάστρωση φυτικής γης m3 1.538.880 3,95 6.078.576
∆. Έργα υποδοµής (αγροτική οδοποιία,
στρ. 12.824 105,00 1.346.520
περιφράξεις, κλπ)
1
∆απάνη αποκατάστασης 9.669.296
Απρόβλεπτα (10%) 966.930
Σύνολο ∆απάνης αποκατάστασης (ΑΝΕΥ ΦΠΑ) 10.636.226
ΦΠΑ 2.446.332
Σύνολο ∆απάνης αποκατάστασης (ΜΕ ΦΠΑ) 13.082.557
Σύνολο ∆απάνης Αποκατάστασης ανά στρέµµα (ΑΝΕΥ ΦΠΑ) 829,40
Σύνολο ∆απάνης Αποκατάστασης ανά στρέµµα (ΜΕ ΦΠΑ) 1.020,16
∆ΑΣΙΚΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ (Κεκλιµένες επιφάνειες)

Α. ∆ιευθέτηση υλικών αποθέτη για τη δηµιουργία στρ..
τελικών επιφανειών 8.946 100,00 894.600
Β. Ισοπέδωση, διαµόρφωση επιφανειών προς στρ..
αποκατάσταση (αγροτικές καλλιέργειες) 8.946 80,00 715.680
Γ1. Φύτευση δασικών ειδών (πλατύφυλλα) τεµ. 329.660 0,32 105.491

Γ2. Φύτευση δασικών ειδών (κωνοφόρα, θάµνοι,
τεµ. 1.156.867 2,50 2.892.167
ξηρανθεκτικά, κλπ)
2 Γ3. Καλλιεργητικές φροντίδες στρ.. 8.946 36,00 322.056
∆απάνη αποκατάστασης 4.929.994
Απρόβλεπτα (10%) 492.999
Σύνολο ∆απάνης αποκατάστασης (ΑΝΕΥ ΦΠΑ) 5.422.994
ΦΠΑ 23% 1.247.289
Σύνολο ∆απάνης αποκατάστασης (ΜΕ ΦΠΑ) 6.670.283
Σύνολο ∆απάνης Αποκατάστασης ανά στρέµµα (ΑΝΕΥ ΦΠΑ) 606,19
Σύνολο ∆απάνης Αποκατάστασης ανά στρέµµα (ΜΕ ΦΠΑ) 745,62
ΣΥΝΟΛΟ ∆ΑΠΑΝΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ (µε απρόβλεπτα) 16.059.220

ΦΠΑ 3.693.620
3 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ∆ΑΠΑΝΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ (µε απρόβλεπτα) 19.752.840
Μέση ∆απάνη Αποκατάστασης ανά στρέµµα (ΑΝΕΥ ΦΠΑ) 737,68
Μέση ∆απάνη Αποκατάστασης ανά στρέµµα (ΜΕ ΦΠΑ) 907,34

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Από τον πίνακα 6.5-3 προκύπτει ότι, το εκτιµώµενο συνολικό προϋπολογιστικό κόστος των έργων
περιβαλλοντικής αποκατάστασης της άµεσης περιοχής επέµβασης, για την περίοδο 2010-2020,
ανέρχεται σε περίπου 16,1 εκατ.€ χωρίς ΦΠΑ και 19,7 εκατ.€ µε ΦΠΑ (23%) µε µέση δαπάνη
αποκατάστασης ανά στρέµµα σε 737,68 € χωρίς ΦΠΑ και 907,34€ µε ΦΠΑ (23%).
6.6. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ ΕΞΟΡΥΚΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
6.6.1. Χρονοδιάγραµµα εργασιών αποκατάστασης
Σύµφωνα µε όσα αναπτύχθηκαν στις προηγούµενες ενότητες, στον Πίνακα 6.6-1 που ακολουθεί
παρουσιάζεται το αναλυτικό, ανά έτος, χρονοδιάγραµµα των εργασιών αποκατάστασης για την
περίοδο 2010-2020. Στον πίνακα αυτόν συνοψίζονται οι επιφάνειες των επί µέρους φυτεύσεων,
που παρουσιάζονται στον Χάρτη 11, Στάθµη Εργασιών 2020 και ο προγραµµατισµός
υλοποίησής τους στο Χάρτη 13, Χρονικής Προτεραιότητας Αποκατάστασης.
Πίνακας 6.6-1: Προγραµµατισµός εργασιών αποκατάστασης Ορυχείων Πτολεµαΐδας,

για την περίοδο 2010 – 2020
Εµβαδόν αποταστάσεων Έτος

Σύνολο
(στρ.)
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Καλλιεργήσιµες εκτάσεις 439 718 2396 2489 1715 1544 834 731 876 377 705 12.824
∆ασικές εκτάσεις 772 150 56 653 1356 1591 595 614 525 1232 1402 8.946
Συνολική έκταση 1.211 868 2.452 3.142 3.071 3.135 1.429 1.345 1.401 1.609 2.107 21.770
Σηµειώνεται ότι ο ως άνω προγραµµατισµός εργασιών περιλαµβάνει και την αποκατάσταση της
προσωρινής εξωτερικής απόθεσης στην περιοχή Προαστίου, η οποία ολοκληρώνεται περίπου το
έτος 2017. Τα υλικά της απόθεσης αυτής θα µεταφερθούν µετά το 2019 στην εσωτερική απόθεση
του Ορυχείου Μαυροπηγής, οπότε η ως άνω περιοχή θα αποκατασταθεί εκ νέου.

ECHMES Ltd.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 - 15.06.10

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 - 15.06.10

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 - 15.06.10

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

∆ΕΗ Α.Ε.

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΟΡΥΧΕΙΩΝ ΠΤΟΛΕΜΑΪ∆ΑΣ, Ν. ΚΟΖΑΝΗΣ

6. ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ6-

ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ i

6.3.6. ∆ηµιουργία υποδοµών............................................................................................. 6-37

Πίνακας 6.1-1: Βασικά κριτήρια κλεισίµατος και περιβαλλοντικής αποκατάστασης Ορυχείων

ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ii

Σχήµα 6.3-2: Θερµοκηπιακές καλλιέργειες λουλουδιών και κηπευτικών .................................... 6-17

ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ iii

6. ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ

6.1. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΥ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ

ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 6-1

6.1.2. Στόχοι του σχεδιασµού κλεισίµατος

Ο προτεινόµενος σχεδιασµός περιγράφει τις προβλεπόµενες δραστηριότητες για την ολοκλήρωση

Οι δραστηριότητες κλεισίµατος και περιβαλλοντικής αποκατάστασης για τα Ορυχεία Πτολεµαΐδας,

¾ Τους επιφανειακούς χώρους των τελικών εκσκαφών και εσωτερικών αποθέσεων

Πίνακας 6.1-1: Βασικά κριτήρια κλεισίµατος και περιβαλλοντικής αποκατάστασης Ορυχείων

ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 6-2

6.1.3. Προγραµµατισµός σχεδιασµού κλεισίµατος και περιβαλλοντικής

ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 6-3

ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 6-4

Το χρονοδιάγραµµα των εργασιών περιβαλλοντικής αποκατάστασης των Ορυχείων Πτολεµαΐδας,

Όπως αναλύεται στην σχετική ενότητα, το προϋπολογιστικό κόστος κλεισίµατος και

6.2. ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΟΡΥΧΕΙΩΝ

6.2.1. Επιφανειακοί χώροι τελικών εκσκαφών και αποθέσεων

ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 6-5

6.2.1.2. Αποτροπή πρόσβασης σε µη εξουσιοδοτηµένα άτοµα

6.2.1.3. Αποµάκρυνση εξοπλισµού

Βασική παράµετρος του σχεδίου κλεισίµατος και περιβαλλοντικής αποκατάστασης είναι η

ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 6-6

εξοπλισµού των βοηθητικών εγκαταστάσεων, σύµφωνα µε τις ισχύουσες προδιαγραφές

Τα συλλεγόµενα χρησιµοποιηµένα ορυκτέλαια θα διατίθενται σύµφωνα µε τις αρχές της

6.2.1.4. Τελική διαµόρφωση χώρων εκσκαφής και απόθεσης αγόνων

Επειδή η εξορυκτική δραστηριότητα στα Ορυχεία Πτολεµαΐδας διενεργείται ως κλειστή εκσκαφή

Ανάλογες εργασίες διαµόρφωσης, µε τη βοήθεια χωµατουργικού εξοπλισµού, πραγµατοποιούνται

ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 6-7

περιβαλλοντική αποκατάσταση και ανάπλαση µε δασική βλάστηση µε σκοπό την ξυλοπαραγωγή,

6.2.1.5. Ευστάθεια και αποφυγή διάβρωσης πρανών

ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 6-8

6.2.1.6. ∆ιαχείριση επιφανειακών απορροών

6.2.1.7. Τελικές χρήσεις γης

ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 6-9

Παράλληλα, στις τελικά διαµορφωµένες εκτάσεις που θα δηµιουργηθούν στα εξοφληµένα

6.2.1.8. Τεκµηρίωση επιτυχίας κλεισίµατος

6.2.2. Χώροι βοηθητικών εγκαταστάσεων

ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 6-10

β. Ειδική µονάδα επεξεργασίας υδατικών αποβλήτων (αποβλήτων µε µεγάλες συγκεντρώσεις

Ο κινητός εξοπλισµός που χρησιµοποιείται στις βοηθητικές εγκαταστάσεις (ανυψωτικά

Όλες οι εργασίες που αφορούν το κλείσιµο των βοηθητικών εγκαταστάσεων θα εκτελεστούν

ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 6-11

Τα ειδικά θέµατα σχετικά µε το κλείσιµο των βοηθητικών εγκαταστάσεων είναι τα ακόλουθα:

6.2.2.2. Παύση λειτουργίας βοηθητικών εγκαταστάσεων

6.2.2.3. Αποσυναρµολόγηση εξοπλισµού

Ο άµεσα εµπορεύσιµος πάγιος εξοπλισµός θα πωλείται απ’ ευθείας σε άλλους χρήστες ως

ΣΧΕ∆ΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 6-12

λαµπτήρες, κλπ.) θα συγκεντρώνονται σε κατάλληλους υποδοχείς και θα διατίθενται µε ασφάλεια,

Ανάλογη διαδικασία θα εφαρµόζεται για τα ντιζελοκίνητα οχήµατα των βοηθητικών

6.2.2.4. Ασφαλής κατεδάφιση βοηθητικών εγκαταστάσεων και διαχείριση προϊόντων/αποβλήτων