ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 - 15.06.10

∆ΕΗ Α.Ε.
ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΟΡΥΧΕΙΩΝ ΠΤΟΛΕΜΑΪ∆ΑΣ, Ν. ΚΟΖΑΝΗΣ
7. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ

ΛΥΣΕΩΝ.......................................................................................................7-1
7.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ................................................................................................................. 7-1
7.2. ΜΗ∆ΕΝΙΚΗ ΛΥΣΗ ................................................................................................... 7-2
7.3. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟ∆ΟΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΟΡΥΚΤΙΚΗ
∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ .................................................................................................... 7-4
7.3.1. Εναλλακτικές µέθοδοι εκµετάλλευσης ............................................................ 7-4
7.3.1.1. Βελτιώσεις σε θέµατα µεταφοράς υλικών................................................... 7-6
7.3.2. Εναλλακτικές µέθοδοι διαχείρισης αγόνων ..................................................... 7-7
7.3.2.1. Γενικά κριτήρια ∆ιαχείρισης ....................................................................... 7-7
7.3.3. Συναπόθεση αγόνων και στερεών υποπροϊόντων καύσης ΑΗΣ ...................... 7-9
7.3.4. Εναλλακτικές Θέσεις για τη Χωροθέτηση των Εγκαταστάσεων ∆ιαχείρισης
Αγόνων 7-11
7.3.4.1. Γενικά ........................................................................................................ 7-11
7.3.4.2. Εξωτερική απόθεση Προαστίου ................................................................ 7-12
7.3.4.3. Εξωτερική απόθεση Πτελεώνα ................................................................. 7-12
7.3.4.4. Εξωτερική απόθεση Ακρινής .................................................................... 7-14
7.4. ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ Υ∆ΑΤΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ . 7-14
7.5. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟ∆ΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ..... 7-15
7.5.1. Περιβαλλοντική αποκατάσταση – Έννοια και δυνατότητες .......................... 7-15
7.5.2. Εναλλακτικές λύσεις που εξεταστήκαν κατά την αποκατάσταση.................. 7-16
7.5.2.1. Εναλλακτικές Χρήσεις γης........................................................................ 7-16
7.5.2.2. Επιλογή Εδαφών ....................................................................................... 7-17
7.5.2.3. Επιλογή φυτεύσεων................................................................................... 7-18
7.6. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΣΥΝΟ∆ΩΝ ΕΡΓΩΝ.................................................. 7-21
7.6.1. Μηδενική λύση............................................................................................... 7-21
7.6.2. Εκτροπή τάφρου Σουλού................................................................................ 7-22
7.6.3. Παραλλαγές σιδηροδροµικής γραµµής ΟΣΕ Κοζάνης – Πτολεµαΐδας -
Αµυνταίου 7-25
7.6.3.1. Εναλλακτικές Λύσεις που εξετάσθηκαν κατά το σχεδιασµό της προσωρινής
παραλλαγής της Σ.Γ Κοζάνης - Πτολεµαΐδας. .......................................... 7-25
7.6.3.2. Εναλλακτικές Λύσεις που εξετάσθηκαν κατά το σχεδιασµό της τελικής
παραλλαγής της Σ.Γ. Κοζάνης - Πτολεµαΐδας – Αναζήτηση βέλτιστης όδευσης
7-30
7.6.4. Παραλλαγές παλαιάς Ε.Ο. Κοζάνης – Πτολεµαΐδας...................................... 7-33
7.6.4.1. Εναλλακτικές Λύσεις που εξετάσθηκαν κατά το σχεδιασµό της προσωρινής
παραλλαγής της παλαιάς Ε.Ο. Κοζάνης - Πτολεµαΐδας............................ 7-34
7.7. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ISO 14001:2004
7-36
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΩΝ I

ECHMES LTD.
∆ΕΗ Α.Ε.
Πίνακας 7.6-1: Μήκος και κλίσεις των τριών υπό εξέταση λύσεων της προσωρινής
παραλλαγής της σιδηροδροµικής γραµµής του ΟΣΕ µε κατεύθυνση Κοζάνη –
Πτολεµαΐδα........................................................................................................................... 7-28
Πίνακας 7.6-2: Αξιολόγηση της επιλεγείσας λύσης (προσωρινή παραλλαγή γραµµής ΟΣΕ)
και των δύο εναλλακτικών λύσεων βάσει τεχνικών, περιβαλλοντικών, οικονοµικών και
κοινωνικών κριτηρίων......................................................................................................... 7-29
Πίνακας 7.6-3: Αξιολόγηση της προτεινόµενης λύσης και των δύο εναλλακτικών λύσεων για
τη χάραξη της προσωρινής παραλλαγής του δρόµου βάσει τεχνικών, περιβαλλοντικών,
οικονοµικών και κοινωνικών κριτηρίων ........................................................................... 7-35
Σχήµα 7.3-1: Εναλλακτικές Θέσεις για τη Χωροθέτηση των Εγκαταστάσεων ∆ιαχείρισης

Αγόνων .................................................................................................................................. 7-13
Σχήµα 7.6-1: Η προτεινόµενη λύση και οι δύο εναλλακτικές λύσεις (προσωρινή παραλλαγή
γραµµής ΟΣΕ) και η σχέση τους µε τον οικισµό Ποντοκώµης, τις γραµµές υψηλής τάσης,
τις ισοϋψείς γραµµές και τη δασική έκταση ..................................................................... 7-27
Σχήµα 7.6-2: Παράλληλη όδευση σιδηροδροµικής γραµµής ΟΣΕ µε άµεση γειτνίαση µε την
αρχική διευθέτηση – εκτροπή της κοίτης του ρέµατος Σουλού ...................................... 7-32
Σχήµα 7.6-3: Ανεξάρτητη όδευση σιδηροδροµικής γραµµής ΟΣΕ και σε γειτνίαση µε την
αρχική διευθέτηση – εκτροπή της κοίτης του ρέµατος Σουλού ...................................... 7-33
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΩΝ II

ECHMES LTD.
∆ΕΗ Α.Ε.
7. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ

ΛΥΣΕΩΝ
7.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στο πλαίσιο της γενικότερης στρατηγικής της, η ∆ΕΗ Α.Ε. για την περαιτέρω Βιώσιµη Ανάπτυξή
της στην απελευθερωµένη αγορά Ενέργειας, ενισχύει την αποδοτικότητα και ανταγωνιστικότητα
των µονάδων της, λαµβάνοντας ταυτόχρονα όλα τα µέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος,
και θεσπίζει στόχους, µεταξύ των οποίων οι κυριότεροι είναι:
• Ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων.
• Βελτιστοποίηση του τρόπου εκµετάλλευσης των λιγνιτικών κοιτασµάτων
• Ορθολογική διαχείριση των αγόνων της εξόρυξης και των στερεών υποπροϊόντων καύσης από
τους ΑΗΣ.
• ∆ραστηριοποίηση σε όλους τους τοµείς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από εναλλακτικές
Ανανεώσιµες Πηγές, όπως ηλιοθερµικοί σταθµοί, φωτοβολταϊκοί σταθµοί, µικροί
υδροηλεκτρικοί σταθµοί, αιολικά πάρκα, κ.ά.
• Αποκατάσταση των ορυχείων µετά την ολοκλήρωση των εξορυκτικών δραστηριοτήτων.
Για την επίτευξη των στόχων αυτών, και στο πλαίσιο της επιστηµονικής τεκµηρίωσής τους, η ∆ΕΗ
έχει εκπονήσει σειρά µελετών και ερευνητικών προγραµµάτων, σε συνεργασία µε Ανώτατα
Εκπαιδευτικά Ιδρύµατα και έγκριτους ερευνητικούς φορείς της χώρας µας.
Στην παρούσα ενότητα της ΜΠΕ περιγράφονται οι εναλλακτικές µέθοδοι και τεχνικές που
εξετάστηκαν κατά τη διάρκεια του σχεδιασµού του παρόντος έργου, για την επίτευξη των
παραπάνω στόχων. Οι εναλλακτικές µέθοδοι, συµπεριλαµβανοµένης και της µηδενικής,
εξετάσθηκαν και αξιολογήθηκαν µε κριτήρια που δίνουν έµφαση στην πρόληψη και
ελαχιστοποίηση των δυνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον και την τεχνικοοικονοµική
βιωσιµότητα.
Σηµειώνεται ότι κατά τον σχεδιασµό ενός έργου και την εκπόνηση της σχετικής Μελέτης
Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, ο φορέας υλοποίησης ενός έργου εξετάζει εναλλακτικές λύσεις,
και συγκρίνει µόνο µεταξύ υπαρκτών λύσεων ή λύσεων προτεινόµενων από τον ίδιο. Σύµφωνα µε
το Άρθρο 5 της Οδηγίας 85/337/ΕΟΚ, «περί της εκτίµησης των επιπτώσεων ορισµένων σχεδίων
δηµοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον», όπως τροποποιήθηκε από την Οδηγία 97/11/ΕΚ,
οι εξεταζόµενες εναλλακτικές λύσεις µπορεί να αφορούν στη χωροθέτηση των εγκαταστάσεων,
στο σχεδιασµό του έργου, σε θέµατα που εν γένει σχετίζονται µε το προτεινόµενο έργο. Επίσης
εξετάζεται η περίπτωση της µηδενικής λύσης, που συνίσταται στην εναλλακτική της µη
πραγµατοποίησης του έργου, οπότε η κατάσταση παραµένει ως έχει σήµερα, τη στιγµή δηλαδή
που αξιολογείται το έργο.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΩΝ 7-1

ECHMES LTD.
∆ΕΗ Α.Ε.
Στο παρόν Κεφάλαιο, αρχικά εξετάζεται η µηδενική εναλλακτική λύση, η µη αξιοποίηση δηλαδή
των λιγνιτικών κοιτασµάτων της λεκάνης Πτολεµαΐδας στην περιοχή Μαυροπηγής και
Ποντοκώµης, µε όλες τις επιπτώσεις στην ενεργειακή σταθερότητα και ασφάλεια της χώρας και τη
µείωση των εκποµπών αερίων θερµοκηπίου σε τοπικό και εθνικό επίπεδο που αυτή συνεπάγεται.
Στην συνέχεια, και επί τη βάσει υλοποίησης του Έργου, παρουσιάζονται οι εναλλακτικές λύσεις
που εξετάστηκαν κατά τον σχεδιασµό του Έργου και την εκπόνηση της παρούσης, και αφορούν:
• σε µεθόδους και τεχνικές σχετικά µε την εξορυκτική δραστηριότητα,
• στην ορθολογική διαχείριση και αξιοποίηση των υδάτινων πόρων,
• στη µέθοδο περιβαλλοντικής αποκατάστασης της περιοχής επέµβασης,
• στα συνοδά έργα που σχεδιάζονται στο πλαίσιο της υλοποίησης του Έργου και
• στο εφαρµοζόµενο σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης
Στις ενότητες που ακολουθούν παρατίθενται οι εναλλακτικές λύσεις και οι επιλογές που έγιναν σε
κάθε περίπτωση για το εξεταζόµενο Έργο.
7.2. ΜΗ∆ΕΝΙΚΗ ΛΥΣΗ
Στην παρούσα ενότητα εξετάζεται η µηδενική λύση, η µη αξιοποίηση δηλ. των εκµεταλλεύσιµων
αποθεµάτων ύψους 180x106 t λιγνιτικών κοιτασµάτων που δεσµεύονται από την ευρύτερη περιοχή
των οικισµών Ποντοκώµης και Μαυροπηγής της λεκάνης Πτολεµαΐδας, όπως αυτά οριοθετήθηκαν
µε βάση τα νεότερα κοιτασµατολογικά στοιχεία. Σηµειώνεται ότι τα συνολικά αποθέµατα των
περιοχών Μαυροπηγής και Ποντοκώµης προβλέπεται να καλύψουν µέρος των αναγκών του
προγραµµατισµού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τη ∆ΕΗ Α.Ε. έως το τέλος της δεκαετίας
του 2050.
Η µηδενική λύση απορρίφθηκε δεδοµένου ότι:

• ∆εν επιτρέπει την παράταση του παραγωγικού χρόνου λειτουργίας της εκµετάλλευσης των
Ορυχείων Πτολεµαΐδας και την κατασκευή και λειτουργία του νέου ΑΗΣ Πτολεµαΐδας V.
Σηµειώνεται ότι η λειτουργία της νέας Μονάδας Πτολεµαΐδα V, µε προγραµµατισµένη
έναρξη λειτουργίας το 2017, έχει σχεδιαστεί αξιοποιώντας τις Βέλτιστες ∆ιαθέσιµες Τεχνικές
(Β.∆.Τ.), µε δυνατότητα µελλοντικής εγκατάστασης συστήµατος δέσµευσης διοξειδίου του
άνθρακα (RFCCS), και καλύτερο καθαρό βαθµό απόδοσης (≥41,5%), συµβάλλοντας έτσι τα
µέγιστα στη σηµαντική µείωση των εκποµπών αερίων θερµοκηπίου, ενώ θα επιτρέψει την
σταδιακή διακοπή λειτουργίας και καθαίρεση ΑΗΣ παλαιότερης τεχνολογίας και τη συνολική
Βελτίωση της απόδοσης και Περιβαλλοντικής επίδοσης του συστήµατος ηλεκτροπαραγωγής
από λιγνίτη της χώρας.
• ∆εν συνάδει, µε το σκεπτικό των εγκριτικών αποφάσεων της ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης για τη
λειτουργία των υφιστάµενων Ορυχείων Μαυροπηγής και Πτολεµαΐδας, σύµφωνα µε το οποίο:
«Το γεγονός ότι η ύπαρξη πλούσιων κοιτασµάτων λιγνίτη στην περιοχή του έργου καθιστά την

ECHMES LTD.
∆ΕΗ Α.Ε.
εκµετάλλευσή τους, αφ’ ενός µεν, µοχλό της οικονοµικής ανάπτυξης της χώρας και ειδικότερα
της περιοχής, και, αφ’ ετέρου, λόγω του ότι το εξεταζόµενο λιγνιτωρυχείο αποτελεί συνέχεια /
αντικατάσταση άλλων που βρίσκονται υπό εξόφληση ή ήδη έχει ολοκληρωθεί η εκµετάλλευσή
τους, η εκµετάλλευση του εν θέµατι ορυχείου καθίσταται αναγκαία και επιτακτική για τη
συνέχεια τροφοδοσίας του ΑΗΣ Πτολεµαΐδας, τη συνολική ηλεκτροπαραγωγή της χώρας και ως
εκ τούτου συντρέχουν επιτακτικοί λόγοι δηµοσίου συµφέροντος», καθώς σηµαντικό τµήµα
κοιτάσµατος, της τάξεως των 180 x 106 t λιγνίτη, παραµένει ανεκµετάλλευτο.
• ∆εν αξιοποιείται στο µέγιστο βαθµό ένας εγχώριος, ενεργειακός πόρος, όπως ο λιγνίτης, που
παρέχει στην Ελλάδα ενεργειακή ασφάλεια και σταθερότητα, µε αποτέλεσµα την
µεσοπρόθεσµη και µακροπρόθεσµη εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από το εξωτερικό.
• Προκαλεί µεσοπρόθεσµες και µακροπρόθεσµες δυσµενείς κοινωνικο–οικονοµικές επιπτώσεις
σε σηµαντικό πληθυσµό εργαζοµένων της περιοχής, που απασχολούνται στην πρωτογενή,
δευτερογενή και τριτογενή παραγωγή. Ενδεικτικά αναφέρονται:
o Το εργατικό δυναµικό (προσωπικό) της ∆ΕΗ, που απασχολείται στα λιγνιτωρυχεία
Πτολεµαΐδας και τους ΑΗΣ, και ανέρχεται συνολικά, συµπεριλαµβανοµένου και του
εκτάκτου προσωπικού, σε 8.071 άτοµα, το οποίο στη συντριπτική του πλειονότητα
προέρχεται από τις γύρω περιοχές (Κοζάνη, Πτολεµαΐδα, κ.ά), καθώς και οι πληθυσµοί
που επηρεάζονται οικονοµικά από αυτούς.
o Πληθυσµοί της τοπικής κοινωνίας, κυρίως αγρότες, που θα µπορούσαν να αξιοποιήσουν
τις αποκατεστηµένες εκτάσεις γεωργικής καλλιέργειας.
• Προκαλεί σταδιακή κατάργηση της τηλεθέρµανσης, καθώς αυτή είναι άµεσα συνδεδεµένη µε
τη λειτουργία των ΑΗΣ.
• ∆εν συνάδει µε τις γενικές κατευθύνσεις της «Μελέτης Στρατηγικής Ανάπτυξης του
Περιφερειακού Πόλου Καινοτοµίας ∆υτικής Μακεδονίας», (∆εκέµβριος 2008).
• Επηρεάζει αρνητικά την παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα της Εθνικής Οικονοµίας για
την επίτευξη ενός υγιούς ανταγωνισµού µε στόχο τη µείωση του κόστους ενέργειας για το
σύνολο των χρηστών και καταναλωτών.

ECHMES LTD.
∆ΕΗ Α.Ε.
7.3. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟ∆ΟΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ

ΕΞΟΡΥΚΤΙΚΗ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
7.3.1. Εναλλακτικές µέθοδοι εκµετάλλευσης
Η επιλογή της µεθόδου εκµετάλλευσης ενός λιγνιτικού κοιτάσµατος επηρεάζεται από τις
παρακάτω τεχνικές, οικονοµικές και περιβαλλοντικές παραµέτρους:
¾ Ύψος αποθέµατος και ποιοτικά χαρακτηριστικά του κοιτάσµατος.
¾ Γεωµετρικά χαρακτηριστικά κοιτάσµατος και τοπογραφικό ανάγλυφο της περιοχής – Σχέση
εκµετάλλευσης.
¾ Γεωλογικά χαρακτηριστικά του κοιτάσµατος.
¾ Γεωτεχνικά χαρακτηριστικά κοιτάσµατος και περιβαλλόντων αγόνων πετρωµάτων.
¾ Γεωγραφική θέση του κοιτάσµατος και του αντίστοιχου ΑΗΣ.
¾ Κόστος παραγωγής (εξόρυξη).
Για την εκµετάλλευση των λιγνιτικών κοιτασµάτων οι διαθέσιµες µέθοδοι εκµετάλλευσης

διακρίνονται σε µεθόδους υπογείων και µεθόδους επιφανειακών εκµεταλλεύσεων.
Η εφαρµογή µεθόδων υπόγειας εκµετάλλευσης, στην περίπτωση των Ορυχείων Πτολεµαΐδας,

αποκλείσθηκε για τους κάτωθι λόγους:
1. Πολυστρωµατική φύση του κοιτάσµατος. Η υπόγεια εκµετάλλευση δεν επιτρέπει υψηλό
βαθµό επιλεκτικής εξόρυξης µεταξύ λιγνιτικών στρωµάτων και ενδιάµεσων αγόνων υλικών.
2. Μικρό βάθος εκµετάλλευσης και χαλαροί υπερκείµενοι σχηµατισµοί, χαρακτηριστικά που
στην περίπτωση της υπόγειας εκµετάλλευσης δεν εξασφαλίζουν την ασφαλή εφαρµογή
σχετικών µεθόδων.
3. Οι µέθοδοι υπόγειας εκµετάλλευσης παρουσιάζουν χαµηλή παραγωγικότητα η οποία δεν
συναρτάται µε την οικονοµική απόληψη των «φτωχών» από πλευράς ποιότητας λιγνιτικών
κοιτασµάτων Πτολεµαΐδας.
4. Η υπόγεια εκµετάλλευση λιγνιτικών κοιτασµάτων, ανάλογα µε τα γεωλογικά και γεωτεχνικά
χαρακτηριστικά της περιοχής, είναι δυνατόν να προκαλέσει αρνητικές περιβαλλοντικές
επιπτώσεις, όπως την καθίζηση του εδάφους και µάλιστα σε περιοχή ευρύτερη αυτής που
πραγµατοποιείται η εκµετάλλευση (κώνος καθίζησης) και την προσβολή της υπόγειας και
επιφανειακής υδροφορίας.
Παράλληλα, από τις διαθέσιµες µεθόδους επιφανειακής εκµετάλλευσης αποκλείστηκε η

συνολική εφαρµογή της µεθόδου ασυνεχούς εξόρυξης – µεταφοράς – απόθεσης, η οποία είναι
κατάλληλη για την εκµετάλλευση λιγνιτικών αποθεµάτων µικρής οριζόντιας εξάπλωσης και όχι
για τα µεγάλης οριζόντιας εξάπλωσης κοιτάσµατα της Πτολεµαΐδας. Επίσης η µέθοδος αυτή δεν
εξασφαλίζει την εκλεκτική εξόρυξη πολυστρωµατικών κοιτασµάτων.

ECHMES LTD.
∆ΕΗ Α.Ε.
Τα κοιτασµατολογικά χαρακτηριστικά των πολυστρωµατικών κοιτασµάτων της λιγνιγοφόρου

λεκάνης Πτολεµαΐδας, αποτελούµενα από εναλλασσόµενες στρώσεις λιγνίτη και αγόνων ποικίλου
πάχους, απαιτούν για την εκµετάλλευσή τους εκλεκτική εξόρυξη του λιγνίτη. Το γεγονός αυτό, σε
συνδυασµό µε τους αναγκαίους υψηλούς ρυθµούς παραγωγής, επέβαλε από την έναρξη της
εξορυκτικής δραστηριότητας στην περιοχή την επιλογή της µεθόδου επιφανειακής
εκµετάλλευσης των κοιτασµάτων µε την εφαρµογή της συνεχούς εκσκαφής, µεταφοράς και
απόθεσης µε σύστηµα πολλαπλών βαθµίδων.
Η µέθοδος αυτή συνδυάζει τη χρησιµοποίηση ηλεκτροκίνητων µηχανηµάτων µεγάλης δυναµικό-

τητας και συνεχούς λειτουργίας, τόσο κατά την εκσκαφή (καδοφόροι εκσκαφείς), όσο και κατά τη
µεταφορά (ταινιόδροµοι) και την απόθεση (αποθέτες) τόσο του λιγνίτη όσο και των αγόνων
(υπερκειµένων και λιγνιτικών ενδιάµεσων αγόνων ενστρώσεων). Η µέθοδος εφαρµόζεται µε
επιτυχία για περισσότερα από 50 έτη στη λειτουργία των ορυχείων της περιοχής και από την
εφαρµογή της έχει αποκτηθεί σηµαντική εµπειρία. Η µέθοδος αυτή εφαρµόζεται, επίσης,
συστηµατικά και σε ευρεία κλίµακα, στις εκµεταλλεύσεις λιγνιτών της Γερµανίας, αλλά και άλλων
χωρών της Ευρώπης1,2,3.
Με βάση τα παραπάνω, για την επέκταση της εκµετάλλευσης στα Ορυχεία Πτολεµαΐδας, επελέγη
η µέθοδος επιφανειακής εκµετάλλευσης µε την εφαρµογή της συνεχούς εκσκαφής, µεταφοράς
και απόθεσης µε σύστηµα πολλαπλών βαθµίδων µε την αξιοποίηση του βέλτιστου διαθέσιµου
εξοπλισµού (Β.Α.Τ.) υψηλής παραγωγικότητας και σύγχρονης αντιρρυπαντικής τεχνολογίας.
Όσον αφορά τη στρατηγική ανάπτυξης των ορυχείων Πτολεµαΐδας, δεδοµένου ότι τα ορυχεία
βρίσκονται ήδη σε λειτουργία, µε έναρξη εργασιών πριν από πολλά έτη, η εξέταση εναλλακτικών
λύσεων στην παρούσα µελέτη όσον αφορά τη µέθοδο εκµετάλλευσης των λιγνιτικών κοιτασµάτων
δεν έχει ουσιαστική έννοια. Για όλα τα ορυχεία η στρατηγική ανάπτυξης, που περιλαµβάνει τις
θέσεις αρχικής διάνοιξης και τη θέση του συµπλέγµατος των ταινιοδρόµων για τη µεταφορά των
προϊόντων εξόρυξης, έχει ήδη εξεταστεί σε προηγούµενα στάδια ανάπτυξής τους.
Ειδικότερα, το Ορυχείο Μαυροπηγής του Κυρίου Πεδίου βρίσκεται στο στάδιο ολοκλήρωσης της
αρχικής διάνοιξης και η παράλληλη λειτουργία πάγιου και συµβατικού εξοπλισµού έχει
προγραµµατιστεί για την επίτευξη του αναγκαίου ρυθµού παραγωγής. Για το ορυχείο αυτό δεν
τίθεται θέµα αλλαγής του υφιστάµενου κόµβου ταινιοδρόµων. Για το Ορυχείο Νοτιοδυτικού
Πεδίου έχει ήδη ολοκληρωθεί η µετασκευή του νέου κόµβου ταινιοδρόµων. Στο Ορυχείο Νοτίου
1
Τερεζόπουλος Ν. (2001). Μέθοδοι Υπαιθρίων Εκµεταλλεύσεων, ΕΜΠ.
2
Golosinski T, Boehm F. (1987). Continuous Surface Mining, proceedings of an International symposium,
Edmonton, Trans Tech Publications.
3
Leontidis M., Roumpos Ch. (2000). Lignite production - utilisation and technologies in Greece. Seminar V,
Coal Utilisation and Technology, Turkey, 14-15 April.

ECHMES LTD.
∆ΕΗ Α.Ε.
Πεδίου οι εργασίες µετασκευής του κόµβου ταινιοδρόµων έχουν ήδη ξεκινήσει και η περαιτέρω
ανάπτυξη του ορυχείου θα ολοκληρωθεί µε το νέο κόµβο.
7.3.1.1. Βελτιώσεις σε θέµατα µεταφοράς υλικών
Για την πρόληψη και τον περιορισµό της εκλυόµενης σκόνης, κατά τη διαχείριση των υλικών
εξόρυξης και των υποπροϊόντων καύσης των ΑΗΣ (όπως π.χ. λιγνίτης, άγονα, τέφρα, κλπ.),
εξετάστηκαν µία σειρά από εναλλακτικές λύσεις σχετικά µε την µεταφορά τους και προκρίθηκαν
οι ακόλουθες τεχνικές που εξασφαλίζουν την πλέον αποτελεσµατική προστασία του
ατµοσφαιρικού και εργασιακού περιβάλλοντος :
• Κάλυψη των φορτηγών οχηµάτων, που χρησιµοποιούνται στη µεταφορά, όπου αυτό είναι
απαραίτητο, του λιγνίτη και της τέφρας. Σηµειώνεται ότι όταν δεν λειτουργεί ο κύριος κλάδος
του ταινιοδρόµου της τέφρας, η τελευταία µεταφέρεται µε φορτηγά αυτοκίνητα από το χώρο
προσωρινής απόθεσης πλησίον των επί µέρους ΑΗΣ, προς τους χώρους συναπόθεσης µε
άγονα υλικά. Σηµειώνεται ότι τα φορτηγά δεν καλύπτονται όταν (α) µεταφέρουν άγονα,
δεδοµένης της κοκκοµετρίας τους, (β) µεταφέρουν λιγνίτη από το µέτωπο εξόρυξης, διότι ο
λιγνίτης έχει αρκετή υγρασία από τη φύση του (περίπου 40-50 %) µε αποτέλεσµα να µη
ξεφεύγει κατά τη µεταφορά.
• Συστηµατική διαβροχή όλων των δυνητικών πηγών έκλυσης σκόνης των χώρων επέµβασης,
όπως χώροι απόθεσης αγόνων, δρόµοι κυκλοφορίας των φορτηγών που διακινούν υλικά κλπ.
• Προµήθεια και εγκατάσταση Ταινιοδρόµου (Τ/∆) σωληνωτού τύπου, νέας τεχνολογίας, για τη
µεταφορά της τέφρας από τη Νέα Μονάδα Πτολεµαΐδας V, µέχρι το σηµείο ανάµειξής της µε
τα προς απόθεση άγονα.
• Όσον αφορά τον Τ/∆ µεταφοράς τέφρας του ΑΗΣ Αγ. ∆ηµητρίου, σχεδιάζεται η επέκταση
του συστήµατος διαβροχής µε περιστρεφόµενα µπεκ που έχει ήδη εφαρµοσθεί σε µήκος 4km
του υφιστάµενου ταινιοδρόµου τέφρας. Συγκεκριµένα, σύµφωνα µε τα χαρακτηριστικά του εν
λόγω συστήµατος, στα πρώτα 4km υπάρχουν ανά 20m µπεκ για διαβροχή, ενώ πρόκειται να
γίνει επέκταση του σε ακόµη 4km. Επιπλέον, ανά 350m τοποθετούνται πρόσθετοι οριζόντιοι
βραχίονες διαβροχής και στην επιστροφή του ιµάντα ανά 350m τοποθετούνται πάλι µπεκ.
Επίσης, στο σηµείο µεταφόρτωσης κάθε κεφαλής λειτουργούν συστήµατα εκνέφωσης νερού.
Η αξιοπιστία και αποτελεσµατικότητα του εν λόγω συστήµατος διαπιστώθηκε και από τους
ελεγκτές του Κέντρου Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος (ΚΕΠΠΕ) και αναφέρεται σε
έγγραφο της Νοµαρχίας Κοζάνης προς το συνήγορο του πολίτη (Έγγραφο µε
Α.Π.841/23.04.2010, βλ. Παράρτηµα ΙΙ).
• Σχετικά µε τη µεταφορά τέφρας από τον ΑΗΣ Καρδιάς, γίνεται χρήση δύο (2) ανοιχτών
συµβατικών Τ/∆. Τα συστήµατα καταστολής της σκόνης αποτελούνται από 2 θέσεις
διαβροχής κατά µήκος των Τ/∆, καθώς και από 2 θέσεις εκνέφωσης στις κεφαλές των Τ/∆. Το
σύστηµα αποκοµιδής τέφρας εξαιτίας του µικρού µήκους του (1,5km), έχει υψηλή
λειτουργικότητα και πλήρη κατακράτηση τέφρας. Σηµειώνεται ότι, η τοποθέτηση
σκεπάστρων δε συνεισφέρει στη µείωση των εκποµπών σκόνης, αλλά και κατά περιπτώσεις
δηµιουργεί προβλήµατα στη συντήρηση των Τ/∆.

ECHMES LTD.
∆ΕΗ Α.Ε.
Μεταξύ των εναλλακτικών λύσεων που εξετάστηκαν για µεταφορά τέφρας περιλαµβάνεται η
κάλυψη µε σκέπαστρα του ταινιοδρόµου µεταφοράς της. Η λύση αυτή, παρά το γεγονός ότι
προτείνεται από τους εγκεκριµένους περιβαλλοντικούς όρους και τηρείται από τη ∆ΕΗ, για τον
ταινιόδροµο που οδηγεί την τέφρα από τον ΑΗΣ Αγ. ∆ηµητρίου στο σύµπλεγµα ταινιοδρόµων του
ορυχείου Νοτίου Πεδίου, προκαλεί κατά τη λειτουργία τα εξής προβλήµατα:
• Η παρουσία των σκεπάστρων εµποδίζει τη διαβροχή της τέφρας, µε αποτέλεσµα στα σηµεία
µεταφόρτωσης από τον ένα ταινιόδροµο στον άλλο να προκαλείται εκποµπή σκόνης.
• Τα σκέπαστρα δεν επιτρέπουν τη σωστή συντήρηση των ταινιοδρόµων, µε αποτέλεσµα αυτοί
να φθείρονται και να προκαλούνται αφενός διαφυγές τέφρας και αφετέρου λόγω των συχνών
επισκευών της ταινίας να αυξάνει το ποσοστό της µεταφερόµενης τέφρας µε φορτηγά
αυτοκίνητα.
Για να αντιµετωπιστούν τα παραπάνω προβλήµατα, η ∆ΛΚ∆Μ προχώρησε στην εφαρµογή του

προαναφερθέντος συστήµατος «συνεχούς διαβροχής» σε τµήµα του ταινιοδρόµου τέφρας του ΑΗΣ
Αγ. ∆ηµητρίου και κατάργηση των σκεπάστρων. Παράλληλα, έχει οριστεί από τη ∆ΕΗ οµάδα
µελέτης αποτελούµενη από έµπειρα στελέχη της επιχείρησης, µε αντικείµενο την εξέταση των
εναλλακτικών λύσεων µεταφοράς της τέφρας και την πρόταση της βέλτιστης περιβαλλοντικά
λύσης.
Οι λύσεις που διερευνώνται περιλαµβάνουν:

• Εγκατάσταση κλειστού σωληνωτού ταινιοδρόµου
• Εγκατάσταση ανοιχτού τύπου ταινιοδρόµου µε µόνιµο σύστηµα διαβροχής
• Εγκατάσταση ταινιοδρόµου µε σκέπαστρο
7.3.2. Εναλλακτικές µέθοδοι διαχείρισης αγόνων
7.3.2.1. Γενικά κριτήρια ∆ιαχείρισης
Tα άγονα πετρώµατα, τα οποία εξορύσσονται παράλληλα µε το λιγνίτη στα Ορυχεία Πτολεµαΐδας

περιλαµβάνουν υπερκείµενα και ενδιάµεσα. Όπως αναπτύσσεται στη Ενότητα 5.6 της παρούσης,
η συνολικά εκτιµώµενη ποσότητα αγόνων για την περίοδο λειτουργίας των Ορυχείων Πτολεµαΐδας
2010-2020 ανέρχεται σε 4.307x106 t.
Για την ορθολογική διαχείριση των αγόνων εξετάστηκαν δύο εναλλακτικές λύσεις:
¾ Η αξιοποίηση των αγόνων στο µεγαλύτερο δυνατό ποσοστό τους για την πλήρωση και
αποκατάσταση των κοιλοτήτων που δηµιουργούνται από την εξόρυξη του λιγνίτη
¾ Η απόθεση του συνόλου των αγόνων σε εξωτερικές αποθέσεις.
Η εξέταση των ως άνω εναλλακτικών λύσεων και η επιλογή της βέλτιστης µεθόδου, έγινε µε βάση
τα ακόλουθα περιβαλλοντικά κριτήρια:

ECHMES LTD.
∆ΕΗ Α.Ε.
¾ Την πρόληψη δυνητικών επιπτώσεων στο ατµοσφαιρικό περιβάλλον πλησίον των οικισµών.
¾ Την εξαίρεση των περιοχών που παρουσιάζουν λιγνιτικά αποθέµατα από τις περιοχές που
εξετάζονται ως εναλλακτικές θέσεις για τη χωροθέτηση εξωτερικών αποθέσεων
¾ Την κατά το δυνατόν µείωση της ποσότητας των παραγόµενων αγόνων που αποτίθενται σε
αδιατάρακτες επιφάνειες.
¾ Την κατά το δυνατόν µείωση της απόστασης µεταφοράς των αγόνων από τη θέση εξόρυξης
προς µείωση του λειτουργικού κόστους και περιορισµό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
¾ Την διατήρηση των γεωµορφολογικών χαρακτηριστικών του τοπίου, µε τις λιγότερες δυνατές
αλλοιώσεις στο φυσικό ανάγλυφο.
¾ Το περιορισµό των δυνητικών οπτικών επιπτώσεων, καθιστώντας την επέµβαση κατά το
δυνατόν µη ορατή από τους γειτονικούς οικισµούς και τις κοντινότερες οδικές αρτηρίες.
¾ Την ενίσχυση της γεωτεχνικής ευστάθειας των αποθέσεων.
¾ Την διευκόλυνση των εργασιών αποκατάστασης του τοπίου.
¾ Την ταχύτερη σύνδεση του χώρου επέµβασης µε τον περιβάλλοντα χώρο, µετά το πέρας των
εργασιών αποκατάστασης τοπίου.
¾ Την επιλογή τελικής διαµόρφωσης του χώρου επέµβασης που να επιτρέπει την απόδοση της
αποκατεστηµένης περιοχής για χρήση συµβατή µε τις θεσµοθετηµένες και τις επικρατούσες
στην ευρύτερη περιοχή χρήσεις.
Η διαδικασία της τεκµηριωµένης επιλογής της µεθόδου διαχείρισης των αγόνων αποτελεί ένα
ουσιώδες προληπτικό µέτρο για την προστασία και την αποκατάσταση του περιβάλλοντος, αλλά
και την µείωση του κόστους εκµετάλλευσης του εξορυσσόµενου λιγνίτη µε ποικίλους τρόπους
(µείωση των επιφανειών φυσικού εδάφους και αδιατάρακτων περιοχών που θα καλυφθούν από
αποθέσεις αγόνων, µείωση της απόστασης µεταφοράς των αγόνων, αξιοποίηση του ήδη
υπάρχοντος µηχανολογικού εξοπλισµού για τη διαµόρφωση των αποθέσεων κ.λπ.).
Ως Περιβαλλοντικά Βέλτιστη λύση επελέγη η αξιοποίηση των εξορυσσόµενων αγόνων για την
πλήρωση και αποκατάσταση, στο µέγιστο δυνατό ποσοστό, των υφιστάµενων κοιλοτήτων, στις
οποίες έχει ήδη περατωθεί η εξόρυξη, καθώς και αυτών που θα προκύψουν κατά τη συνέχιση της
εξορυκτικής δραστηριότητας. Κατά την επιλογή της µεθόδου διαχείρισης των αγόνων, δόθηκε
ιδιαίτερη έµφαση στην κατά το δυνατόν µεγαλύτερη αξιοποίηση των εκσκαφών που
δηµιουργούνται κατά την εξέλιξη της εκµετάλλευσης αλλά και γειτονικών εκσκαφών
εξοφληµένων ορυχείων που παραµένουν ανοιχτές. Με αυτό τον τρόπο µειώνεται η κατάληψη
αδιατάρακτων χώρων και επίσης δηµιουργούνται οι συνθήκες για την επανένταξη και σύνδεση των
εκσκαφών αυτών µε το τοπίο και την αποτελεσµατικότερη και ταχύτερη αποκατάσταση της
βλάστησης. Σηµειώνεται ότι µε την επιλεγείσα µέθοδο, από σήµερα και µέχρι το τέλος των
εκµεταλλεύσεων που θα ολοκληρωθεί µέχρι εξαντλήσεως των λιγνιτικών κοιτασµάτων, το
σύνολο σχεδόν των αγόνων (95%) αξιοποιείται για την πλήρωση κοιλοτήτων, ενώ µόνο το
5% διαχειρίζεται ως απόβλητο και αποτίθεται σε εξωτερικές αποθέσεις.

ECHMES LTD.
∆ΕΗ Α.Ε.
Η διαχείριση του συνόλου των αγόνων µε απόθεση σε εξωτερικές εγκαταστάσεις, απορρίφθηκε ως

µη περιβαλλοντικά συµβατή, λόγω της µη βιώσιµης αξιοποίησης φυσικών πόρων, των αυξηµένων
απαιτήσεων σε αδιατάρακτες επιφάνειες για την απόθεση των αγόνων που αυτή συνεπάγεται, όπως
επίσης και τις αυξηµένες απαιτήσεις σε άλλα εδαφικά υλικά από δανειοθαλάµους σε αδιατάρακτες
περιοχές για την πλήρωση των κενών της εξόρυξης. Παράλληλα, η µη αξιοποίηση των αγόνων
στις εργασίες αποκατάστασης, αφήνει ανεκµετάλλευτο ένα υλικό µε αυξηµένη συγκέντρωση σε
οργανική ύλη, και επιβάλλει την ανάγκη εξεύρεσης και µεταφοράς σηµαντικών ποσοτήτων
φυτικής γης για την ανάπτυξη ενίσχυση της βλάστησης στις προς αποκατάσταση επιφάνειες των
κοιλοτήτων της εξόρυξης.
Η επιλεγείσα λύση βασίζεται σε µια ολοκληρωµένη προσέγγιση, µε στόχο, αφενός, την όσο το
δυνατόν καλύτερη αξιοποίηση της ποσότητας των παραγόµενων αγόνων εξόρυξης, και, αφετέρου,
την επαναφορά του αναγλύφου και του τοπίου της περιοχής επέµβασης του Έργου σε µια µορφή
κατά το δυνατό συµβατή µε την αρχική, πριν από την έναρξη της δραστηριότητας.
Όπως έχει προαναφερθεί, η ως άνω επιλογή διαχείρισης των αγόνων της εξορυκτικής
δραστηριότητας του Έργου συνάδει απόλυτα µε τις αρχές και τις προτεραιότητες της Οδηγίας
2006/21/ΕΚ, σχετικά µε τη διαχείριση των αποβλήτων της εξορυκτικής βιοµηχανίας. Σύµφωνα µε
αυτή, «...οι φορείς των εξορυκτικών βιοµηχανιών θα πρέπει να λαµβάνουν όλα τα αναγκαία µέτρα
για την πρόληψη ή µείωση, στο µέτρο του δυνατού, των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον και
την υγεία του ανθρώπου, που συνεπάγεται ή θα µπορούσε να συνεπάγεται η διαχείριση των
αποβλήτων της εξορυκτικής βιοµηχανίας», αφού βεβαίως λαµβάνονται υπόψη «...τα τεχνικά
χαρακτηριστικά των εγκαταστάσεων αποβλήτων, η γεωγραφική τους θέση και οι τοπικές
περιβαλλοντικές συνθήκες». Τέλος, η ως άνω Οδηγία αναφέρει ότι οι φορείς της εξορυκτικής
βιοµηχανίας, οι υπεύθυνοι για τη διαχείριση των αποβλήτων καταρτίζουν κατάλληλα σχέδια
διαχείρισης αποβλήτων µε απώτερο σκοπό να µειωθεί στο ελάχιστο η παραγωγή των αποβλήτων
και να ενθαρρυνθεί η αξιοποίησή τους.
7.3.3. Συναπόθεση αγόνων και στερεών υποπροϊόντων καύσης ΑΗΣ
Κατά την αξιοποίηση των αγόνων για την πλήρωση των κοιλοτήτων των εξοφληµένων ορυχείων,
εξετάσθηκε ως εναλλακτική λύση, για την περαιτέρω ενίσχυση της γεωτεχνικής ευστάθειας των
αποθέσεων, η συναπόθεση των αγόνων µε τα στερεά υποπροϊόντα καύσης των ΑΗΣ που
τροφοδοτούνται από το λιγνίτη των ορυχείων Πτολεµαΐδας. Ειδικότερα, η ιπτάµενη τέφρα, µαζί µε
το µικρό ποσοστό της υγρής τέφρας και τη γύψο που θα παράγεται από το συγκρότηµα
αποθείωσης των καυσαερίων στην προγραµµατιζόµενη νέα µονάδα ΑΗΣ Πτολεµαΐδας V,
αποτελούν τα στερεά υποπροϊόντα της καύσης του λιγνίτη στις µονάδες των ΑΗΣ.
Οι ποσότητες τέφρας που εκτιµάται ότι θα παραχθούν από τους ΑΗΣ την περίοδο 2010-2020
ανέρχεται σε 50 Mt, δηλ. 1,0% κ.β της αντίστοιχης ποσότητας των παραγόµενων αγόνων.

ECHMES LTD.
∆ΕΗ Α.Ε.
Αντίστοιχα η ποσότητα της γύψου που θα παραχθεί το διάστηµα 2017-2020 µετά την έναρξη
λειτουργίας της Μονάδας Πτολεµαΐδας V, και της συνοδού εγκατάστασης αποθείωσης
καυσαερίων εκτιµάται ότι θα ανέλθει σε 0,2 Mt, ετησίως. Εκτός από τα ως άνω στερεά
υποπροϊόντα στις εγκαταστάσεις των ΑΗΣ παράγεται και µία ιδιαίτερα περιορισµένη ποσότητα
ιλύος, 0,02 Mt ετησίως από το Συγκρότηµα Καθαρισµού Υγρών Αποβλήτων, ΣΚΥΒΑ, των ΑΗΣ
µε κύρια συστατικά τα αιωρούµενα σωµατίδια λιγνίτη και τέφρας που συγκεντρώνονται κατά την
έκπλυση του πάγιου και κινητού εξοπλισµού.
Η τέφρα στην παρούσα κατάσταση αξιοποιείται ως ποζολανικό υλικό υψηλής αλκαλικότητας σε
ποσοστό 75-80% στους χώρους απόθεσης άγονων υλικών, στις κοιλότητες των ορυχείων, ενώ το
υπόλοιπο 20-25% διατίθεται στην Ελληνική Τσιµεντοβιοµηχανία ως ασθενές ποζολανικό υλικό.
Όσον αφορά στην διαχείριση των στερεών υποπροϊόντων καύσης λιγνίτη στους ΑΗΣ, και αγόνων,
εξετάσθηκαν οι ακόλουθες εναλλακτικές λύσεις:
¾ Αµιγής απόθεση της παραγόµενης τέφρας, αναµεµιγµένης µετά το 2017 µε την παραγόµενη
γύψο, στους χώρους απόθεσης αγόνων των ορυχείων.
¾ Συναπόθεση των στερεών υποπροϊόντων ΑΗΣ µε τα άγονα και αξιοποίησή τους στην
πλήρωση των κοιλοτήτων των εξοφληµένων περιοχών των Ορυχείων. Σε αυτήν την
εναλλακτική λύση περιλαµβάνεται και η συναπόθεση της ιδιαίτερα περιορισµένης ποσότητας
ιλύος από το ΣΚΥΒΑ, της αποτελούµενης από τα αιωρούµενα σωµατίδια λιγνίτη και τέφρας.
Η µέθοδος της συναπόθεσης των στερεών υποπροϊόντων των ΑΗΣ, και ιδιαίτερα της τέφρας µε τα
άγονα υλικά των ορυχείων παρουσιάζει σηµαντικά περιβαλλοντικά πλεονεκτήµατα.
Συγκεκριµένα:
• Συµβάλλει στην ενίσχυση της γεωτεχνικής ευστάθειας των πρανών αποκατεστηµένων
κοιλοτήτων και ενισχύει την αποτελεσµατικότητα των έργων αποκατάστασης.
• Συµβάλλει στην µείωση της διαπερατότητας των αποθέσεων αγόνων εντός των κοιλοτήτων,
και στην αύξηση του συντελεστή επιφανειακής απορροής.
• Συµβάλλει καθοριστικά στην πρόληψη εκποµπών σκόνης, που θα δηµιουργούνταν σε
περίπτωση χωριστής διαχείρισης, µεταφοράς και απόθεσης της τέφρας ή της γύψου, µετά την
έναρξη λειτουργίας του ΑΗΣ Πτολεµαΐδας V.
• Αποφεύγεται η δέσµευση µεγάλων εκτάσεων των ορυχείων για την απόθεση της τέφρας όπως
επίσης και των περιορισµένων ποσοτήτων γύψου.
• Το γεωλογικό υπόβαθρο της περιοχής, η χαµηλή υδροπερατότητα των αποθέσεων µε την
προσθήκη της τέφρας, τα διαθέσιµα στοιχεία και περιβαλλοντικές µετρήσεις, τα
αποτελέσµατα από τη µελέτη επικινδυνότητας κλπ, τεκµηριώνουν, ότι µε την από πολλών
δεκαετιών πρακτική συναπόθεσης πληρούνται οι βασικές απαιτήσεις της κείµενης
νοµοθεσίας, εξασφαλίζοντας την προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας.

ECHMES LTD.
∆ΕΗ Α.Ε.
Από εκτεταµένα ερευνητικά προγράµµατα που έχουν ήδη ολοκληρωθεί και εκπονεί, στην παρούσα
φάση, η ∆ΕΗ σε συνεργασία µε ΑΕΙ και Ερευνητικούς Φορείς τεκµηριώνεται ότι η προσθήκη της
τέφρας ως συνδετικού υλικού κατά την απόθεση των αγόνων στις εργασίες αποκατάστασης των
κοιλοτήτων από την εξόρυξη του λιγνίτη συµβάλλει στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος
και την ανάπλαση-ανάπτυξη των εδαφικών πόρων της περιοχής.
Στο παρελθόν και µέχρι το 1991, στο Ορυχείο Ν. Πεδίου γίνονταν χωριστή απόθεση Τέφρας µε
αποτέλεσµα την επιβάρυνση του ατµοσφαιρικού περιβάλλοντος στον γειτονικό οικισµό της
Ακρινής. Η ως άνω περιοχή έχει ήδη αποκατασταθεί και καλυφθεί µε δασική βλάστηση.
Με βάση τα παραπάνω, η µέθοδος η οποία επελέγη µε αυστηρά περιβαλλοντικά κριτήρια,

είναι η συναπόθεση της τέφρας ως συνδετικού υλικού, µε τα άγονα της εξόρυξης για την
πλήρωση των κοιλοτήτων των εξοφληµένων ορυχείων. Με την τέφρα θα αναµειγνύονται και οι
ιδιαίτερα περιορισµένες ποσότητες της αδρανούς γύψου που θα παράγεται από την νέα µονάδα
αποθείωσης του ΑΗΣ Πτολεµαΐδα V µετά το 2017, και της ιλύος του ΣΚΥΒΑ που συνίσταται
επίσης από λιγνίτη και τέφρα .
7.3.4. Εναλλακτικές Θέσεις για τη Χωροθέτηση των Εγκαταστάσεων ∆ιαχείρισης

Αγόνων
7.3.4.1. Γενικά
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, στο Ορυχείο Πτολεµαΐδας οι εγκαταστάσεις διαχείρισης εξορυκτικών
αποβλήτων χωροθετούνται στις παρακάτω θέσεις:
¾ Εξωτερική Απόθεση Προαστίου (Προσωρινή Απόθεση), έκτασης 1.880 στρέµµατα: Θα

λειτουργήσει από το 2010 µέχρι το 2017 και θα αποκατασταθεί ως προσωρινός χώρος
απόθεσης. Μετά το 2019 θα επαναδιακινηθούν περίπου 50x106 m3 αγόνων από την ως άνω
προσωρινή απόθεση προς την εσωτερική απόθεση του Ορυχείου Μαυροπηγής. Ο χώρος που
θα απελευθερωθεί θα αποκατασταθεί οριστικά µετά το 2025.
¾ Εξωτερική Απόθεση Πτελαιώνα, έκταση 2.042 στρέµµατα: Θα λειτουργήσει από το 2012

έως το 2017 και στη συνέχεια θα αποκατασταθεί όπως περιγράφεται στο Κεφάλαιο 6 του
παρόντος Σχεδίου ∆ιαχείρισης Αποβλήτων.
¾ Εξωτερική Απόθεση Ν. Πεδίου, έκταση 7.700 στρέµµατα: Αποτελεί συνέχιση υφιστάµενης

και η λειτουργία της θα ολοκληρωθεί το 2012. Η αποκατάσταση της ως άνω εγκατάστασης θα
ξεκινήσει στα τέλη του 2011, µε προτεραιότητα την αποκατάσταση των επιφανειών προς τον
οικισµό της Ακρινής.

ECHMES LTD.
∆ΕΗ Α.Ε.
Η χωροθέτηση των ως άνω χώρων έγινε µετά από την εξέταση και αξιολόγηση εναλλακτικών
θέσεων, οι οποίες παρουσιάζονται στη συνέχεια.
7.3.4.2. Εξωτερική απόθεση Προαστίου
Για την επιλογή του χώρου για την παραλαβή των αγόνων του Ορυχείου Μαυροπηγής
εξετάσθηκαν οι ακόλουθες εναλλακτικές λύσεις (βλ. Σχήµα 7.3-1):
• Π1: Χώρος εξοφληµένου Ορυχείου Κοµάνου.

Ο χώρος αυτός είχε αρχικά επιλεγεί για την παραλαβή των αγόνων υλικών του Ορυχείου
Μαυροπηγής. Όµως στο τέλος του 2008 η θέση αυτή επελέγη ως πιο κατάλληλη για τη
χωροθέτηση του νέου ΑΗΣ Πτολεµαΐδας V. Κατά συνέπεια η λύση αυτή απορρίφθηκε.
• Π2: Χώρος σε ήδη υφιστάµενες αποθέσεις του Β. Πεδίου.

Η λύση αυτή απορρίφθηκε καθώς οι νέες αποθέσεις:
o Θα γινόντουσαν πάνω σε ήδη αποκατεστηµένες περιοχές.
o Θα οδηγούσαν σε σχηµατισµό σωρών µεγαλύτερου ύψους, µε αρκετά σηµαντική
οπτική όχληση του χωριού Καρυοχωρίου.
• Π3: Χώρος εξωτερικής απόθεσης Πτελαιώνα.

Η λύση αυτή απορρίφθηκε καθώς:
o Ο χώρος βρίσκεται σε απόσταση 12km από το Ορυχείο Μαυροπηγής.
o Η µεταφορά των 60x106 m3 αγόνων προϋποθέτει τη χρήση 150 φορτηγών / 12h
για διακίνηση 106 m3/µήνα, µε αρκετά δυσµενείς επιπτώσεις στο ατµοσφαιρικό
(σκόνη) και ακουστικό (θόρυβος) περιβάλλον.
• Π4: Χώρος εξωτερικής απόθεσης Προαστίου.

Η λύση αυτή τελικά επελέγη ως βέλτιστη, καθώς:
o Ο χώρος βρίσκεται κοντά στο Ορυχείο Μαυροπηγής.
o Θα λειτουργήσει από το 2010 µέχρι το 2017 και θα αποκατασταθεί ως προσωρινός
χώρος απόθεσης. Μετά το 2019 θα επαναδιακινηθούν περίπου 50x106 m3 αγόνων
από την ως άνω προσωρινή απόθεση προς την εσωτερική απόθεση του Ορυχείου
Μαυροπηγής. Ο χώρος που θα απελευθερωθεί θα αποκατασταθεί οριστικά µετά το
2025.
7.3.4.3. Εξωτερική απόθεση Πτελαιώνα
Για την επιλογή του χώρου για την παραλαβή των αγόνων του Ορυχείου Νοτίου Πεδίου
εξετάσθηκαν οι ακόλουθες εναλλακτικές λύσεις (βλ. Σχήµα 7.3-1):

ECHMES LTD.
∆ΕΗ Α.Ε.
Σχήµα 7.3-1: Εναλλακτικές Θέσεις για τη Χωροθέτηση των Εγκαταστάσεων ∆ιαχείρισης Αγόνων
ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΕΙΡΩΝ 7-13

ECHMES LTD.
∆ΕΗ Α.Ε.
• Τ1: Χώρος εξωτερικών αποθέσεων Ν. Πεδίου.

Ο χώρος αυτός αφορούσε τη συνέχιση απόθεσης αγόνων στο χώρο εξωτερικής απόθεσης
Ακρινής. Η λύση αυτή απορρίφθηκε καθώς οι νέες αποθέσεις θα οδηγούσαν σε
σχηµατισµό σωρών σηµαντικού ύψους, µε αρκετά σηµαντική οπτική όχληση του οικισµού
Ακρινή.
• Τ2: Χώρος εξωτερικής απόθεσης Πτελαιώνα.
Η θέση αυτή τελικά επελέγη ως βέλτιστη, και θα λειτουργήσει από το 2012 έως το 2017
και στη συνέχεια θα αποκατασταθεί όπως περιγράφεται στο Κεφάλαιο 6 του παρόντος
Σχεδίου ∆ιαχείρισης Αποβλήτων.
7.3.4.4. Εξωτερική απόθεση Ν. Πεδίου
• Α1: Χώρος εξωτερικής απόθεσης Ν. Πεδίου (βλ. Σχήµα 7.3-1).

Η λύση αυτή τελικά επελέγη, καθώς αποτελεί συνέχιση υφιστάµενης και η λειτουργία της
θα ολοκληρωθεί το 2012. Η αποκατάσταση της ως άνω εγκατάστασης θα ξεκινήσει στα
τέλη του 2011, µε προτεραιότητα την αποκατάσταση των επιφανειών προς τον οικισµό της
Ακρινής. ∆εν εξετάστηκαν άλλες εναλλακτικές λύσεις για το χώρο Εξωτερικής Απόθεσης
Ν. Πεδίου.
7.4. ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ Υ∆ΑΤΙΝΩΝ

ΠΟΡΩΝ
Για την προστασία των ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών των υδατικών πόρων στα
Ορυχεία Πτολεµαΐδας, από τις εναλλακτικές λύσεις που εξετάστηκαν προκρίθηκαν οι ακόλουθες
λύσεις:
¾ Για την ασφαλή λειτουργία των Ορυχείων Πτολεµαΐδας και την προστασία των εξορυκτικών
εργασιών, αντλούνται µόνο οι αναγκαίες ποσότητες υπογείων νερών. Παράλληλα
εφαρµόζεται συνεχής παρακολούθηση της στάθµης του νερού και διακοπή της άντλησης όταν
επιτυγχάνεται η επιθυµητή στάθµη του υδροφόρου ορίζοντα.
¾ Το σηµαντικότερο µέρος της αντλούµενης ποσότητας υπογείων νερών, πέραν αυτής που
χρησιµοποιείται για την κάλυψη των αναγκών του ορυχείου, διατίθεται στη ∆ΕΥΑΚ για
περαιτέρω χρήση και το υπόλοιπο διατίθεται στο φυσικό αποδέκτη (ρέµα Σουλού).
¾ Μέρος των αντλούµενων υδάτων χρησιµοποιείται για τη διαβροχή των ελεύθερων επιφανειών
και των δρόµων, για την αντιµετώπιση των διαφυγών σκόνης.
¾ Τα επιφανειακά νερά που αντλούνται από τα δάπεδα των ορυχείων χρησιµοποιούνται για τις
ανάγκες της ∆ΕΗ και το υπόλοιπο διατίθεται στο φυσικό αποδέκτη (ρέµα Σουλού).
¾ Εγκατάσταση αυτοµατοποιηµένου τηλεµετρικού συστήµατος για την παρακολούθηση των
ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών των επιφανειακών και υπόγειων νερών που
αντλούνται στο πλαίσιο της εξορυκτικής δραστηριότητας των Ορυχείων Πτολεµαΐδας.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Σηµειώνεται ότι τέτοια τηλεµετρικά συστήµατα έχουν ήδη εγκατασταθεί και λειτουργούν µε
επιτυχία στο Ορυχείο Νοτίου Πεδίου και στο Ορυχείο Νοτιοδυτικού πεδίου – Υψηλάντη.
Η εναλλακτική µέθοδος διαχείρισης των υδάτινων πόρων σύµφωνα µε την οποία τα

αντλούµενα νερά από τις γεωτρήσεις αποστράγγισης και τα αντλιοστάσια από τους χώρους
εκσκαφών διατίθενται στο σύνολό τους στο παρακείµενο ρέµα Σουλού, χωρίς να αξιοποιείται
µέρος τους για την κάλυψη των αναγκών ύδρευσης ή και άρδευσης της περιοχής, ή την
εφαρµογή µέτρων περιβαλλοντικής προστασίας, π.χ. πρόληψη και καταστολή δηµιουργίας
σκόνης στους χώρους των Ορυχείων, άρδευση των αποκατεστηµένων περιοχών, απορρίφθηκε ως
µη συµβατή µε στόχους της περιβαλλοντικής πολιτικής της ∆ΕΗ, και της κείµενης
περιβαλλοντικής νοµοθεσίας για την αειφορική διαχείριση και προστασία των ποιοτικών και
ποσοτικών χαρακτηριστικών των υδάτινων πόρων.
7.5. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟ∆ΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
7.5.1. Περιβαλλοντική αποκατάσταση – Έννοια και δυνατότητες
Όπως έχει εκτενώς αναφερθεί στο Κεφάλαιο 6 της παρούσης, η περιβαλλοντική αποκατάσταση
των εξοφληµένων ορυχείων και των χώρων απόθεσης άγονων υλικών αποσκοπεί στην επίτευξη
των ακόλουθων στόχων:
• Περιορισµό ή πλήρη ανάταξη όπου είναι δυνατόν, των δυσµενών επιπτώσεων που
προκλήθηκαν από την εξορυκτική δραστηριότητα στα γεωµορφολογικά χαρακτηριστικά και
στο τοπίο της περιοχής,
• ∆ιατήρηση και ανάδειξη πολύτιµων στοιχείων και χαρακτηριστικών του φυσικού και
ανθρωπογενούς περιβάλλοντος (π.χ. φυσικών, γεωλογικών),
• Προστασία της δηµόσιας ασφάλειας και υγείας,
• Ελαχιστοποίηση δυσµενών κοινωνικοοικονοµικών επιπτώσεων από την ολοκλήρωση της
εξεταζόµενης εξορυκτικής δραστηριότητας.
Αρχικά, οι εναλλακτικές λύσεις που εξετάστηκαν όσον αφορά τον σχεδιασµό των έργων
αποκατάστασης, είναι οι εξής δύο:
• Η ενσωµάτωση του σχεδιασµού αποκατάστασης στο σχεδιασµό της παραγωγικής διαδικασίας
από τα πρώτα στάδια ανάπτυξης του έργου, έτσι ώστε να συνιστά µέτρο πρόληψης των
δυνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων κατά την διάρκεια ζωής και µετά το κλείσιµο του
έργου
• Η εκ των υστέρων εισαγωγή του στα κριτήρια σχεδιασµού του έργου, ως µέτρου
αντιµετώπισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
που συνδέονται µε τη λειτουργία των χώρων εξόρυξης των αποθέσεων αγόνων και των
συνοδών έργων.
Η ενσωµάτωση της προοπτικής της περιβαλλοντικής αποκατάστασης στο σχεδιασµό του

έργου από τα πρώτα στάδια ανάπτυξης του, που επελέγη ως η βέλτιστη περιβαλλοντικά λύση,
έχει ως αποτέλεσµα την πρόληψη δηµιουργίας δυσµενών συνθηκών ή φαινοµένων, την
ελαχιστοποίηση των δυνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων κατά το στάδιο λειτουργίας, την
ταχύτερη αποκατάσταση του χώρου και τη σηµαντική ελάττωση του κόστους αποκατάστασης. Η
έγκαιρη ενσωµάτωση της αποκατάστασης στον σχεδιασµό έχει ως αποτέλεσµα την ενεργό
συµµετοχή και ενηµέρωση των υπεύθυνων της εξόρυξης σχετικά µε τη διαδικασία, τις απαιτήσεις
και τους σκοπούς της αποκατάστασης, ώστε να προσαρµόζουν αντίστοιχα, κατά το δυνατόν τις
εργασίες εξόρυξης, µεταφοράς και απόθεσης και να αξιοποιούν τα παραγόµενα υλικά και τα κάθε
φορά διαθέσιµα µηχανήµατα για την επιτυχία των σκοπών της αποκατάστασης.
Στην περίπτωση του προτεινόµενου Έργου, ο σχεδιασµός των έργων αποκατάστασης αποτελεί
αναπόσπαστο τµήµα των εξορυκτικών εργασιών από τα πρώτα στάδια ανάπτυξής τους, µε
προφανείς θετικές επιπτώσεις στη βιωσιµότητα και οικονοµικότητα των έργων αποκατάστασης. Η
πρόοδος των εργασιών αποκατάστασης κοινοποιείται σε ετήσια βάση στους αρµόδιους φορείς
παρακολούθησης της τήρησης των εγκεκριµένων Περιβαλλοντικών Όρων σε επίπεδο
Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Κοζάνης και ΥΠΕΚΑ, τα αποτελέσµατα αξιολογούνται και
προτείνονται συµπληρωµατικές ενέργειες όπου αυτό απαιτείται.
7.5.2. Εναλλακτικές λύσεις που εξεταστήκαν κατά την αποκατάσταση
Οι εναλλακτικές λύσεις που εξετάστηκαν κατά τον σχεδιασµό των έργων αποκατάστασης, όσον
αφορά τις χρήσεις γης, την επιλογή των εδαφικών υλικών και τις φυτεύσεις δίνονται στις ενότητες
που ακολουθούν.
7.5.2.1. Εναλλακτικές Χρήσεις γης
Λαµβάνοντας υπόψη ότι οι µελλοντικές χρήσεις γης της περιοχής άµεσης επέµβασης θα πρέπει να
συνάδουν µε τις αρχικές χρήσεις της περιοχής, επελέγη µε βάση τα κριτήρια βιώσιµης ανάπτυξης,
µέθοδος αποκατάστασης της περιοχής άµεσης επέµβασης του Έργου έτσι ώστε η µελλοντική
χρήση της να περιλαµβάνει εκτάσεις που να καλύπτονται κατά κύριο λόγο από δασικά είδη
και δευτερευόντως από γεωργικές καλλιέργειες.
Παράλληλα, στο πλαίσιο της αναβάθµισης της ευρύτερης περιοχής και της ανάπτυξης
παράλληλων τουριστικών και περιβαλλοντικών δράσεων, πλέον των υφιστάµενων χρήσεων γης,
εξετάσθηκαν εναλλακτικά και υιοθετήθηκαν τα ακόλουθα:

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
• Η δηµιουργία πίστας Moto-cross, µε κατάλληλη διαµόρφωση αποκατεστηµένης περιοχής, για

τη διοργάνωση αθλητικών εκδηλώσεων και την προσέλκυση τουριστών.
• Η δηµιουργία τεχνητών λιµνών
• Η δηµιουργία καταφυγίου αγρίων ζώων.
• Η δηµιουργία παρατηρητήριων σε διάφορα σηµεία των περιοχών αποκατάστασης.
• Η εγκατάσταση ΑΠΕ (ηλιοθερµικοί, φωτοβολταϊκοί κλπ. σταθµοί)
• Η δηµιουργία Πάρκου Καινοτοµίας Ενεργειακών και Περιβαλλοντικών Εξελίξεων, σύµφωνα
µε τα προβλεπόµενα στη Μελέτη Στρατηγικής Ανάπτυξης του Περιφερειακού Πόλου
Καινοτοµίας ∆υτικής Μακεδονίας» (∆εκέµβριος 2008), που προέκυψε ως αποτέλεσµα της
συντονισµένης δράσης των ΑΕΙ της περιοχής, της ∆ΕΗ και άλλων επιχειρήσεων της ∆υτικής
Μακεδονίας.
Η επιλογή των παραπάνω χρήσεων γης για τις αποκατεστηµένες περιοχές των Ορυχείων
Πτολεµαΐδας διασφαλίζει και ενισχύει την ισόρροπη ανάπτυξη της περιοχής, µε δραστηριότητες
του πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς τοµέα µετά την ολοκλήρωση της εξορυκτικής
δραστηριότητας.
7.5.2.2. Επιλογή Εδαφών
Στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής στρατηγικής της ∆ΕΗ για την αξιοποίηση λιγνιτικών
κοιτασµάτων, πρωταρχικό στόχο αποτελεί η ανάκτηση και επανακαλλιέργεια εδαφών, στις
περιοχές που έχουν ολοκληρωθεί τα έργα εξόρυξης και οι εργασίες αποκατάστασης.
Για την επίτευξη του στόχου αυτού και µε ενδεχόµενη τη µη επάρκεια της ανακτώµενης φυτικής
γης από τις περιοχές των ορυχείων, για τους λόγους που αναφέρθηκαν στο Κεφάλαιο 6, ως
εναλλακτικές λύσεις που εξετάσθηκαν και αξιολογήθηκαν έναντι της συµβατικής λύσης της
κάλυψης του συνόλου των τελικά διαµορφωµένων αποθέσεων αγόνων και των βαθµίδων των
τελικών εκσκαφών µε φυτική γη, ήταν:
• Αξιοποίηση των υπερκειµένων αγόνων ως έχουν
• Αξιοποίηση υπερκειµένων αγόνων εµπλουτισµένων µε λιγνιτικά ενδιάµεσα.
• Αξιοποίηση υπερκειµένων αγόνων εµπλουτισµένων µε λιγνιτικά ενδιάµεσα και διάστρωση
φυτικής γης πάχους 30cm µόνο στο 50% των εκτάσεων για αγροτική χρήση.
Από την αξιολόγηση των διαθέσιµων αποτελεσµάτων, που προέκυψαν από τις γεωχηµικές και
εδαφολογικές µετρήσεις σε διάφορες ενότητες αναπλασθέντων εδαφών (ιδέτε Ενότητες 4.2.3.2
και 6.3.2.3) στις αποθέσεις άγονων υλικών των Ορυχείων Πτολεµαΐδας, τεκµηριώνεται ότι η
παραγωγικότητα των αποκαταστηµένων αγόνων, ανεξάρτητα από την σύνθεσή τους (υπερκείµενα
ή λιγνιτικά ενδιάµεσα) παραµένει υψηλή και κυµαίνεται στα ίδια επίπεδα µε την παραγωγικότητα
των εδαφικών υλικών της ευρύτερης περιοχής και σε ορισµένες περιπτώσεις είναι περαιτέρω
βελτιωµένη.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Από τα παραπάνω συνάγεται ότι για τον σχεδιασµό των έργων αποκατάστασης, µπορούν να
αξιοποιηθούν τα ίδια τα άγονα ως υλικά για την κάλυψη των προς αποκατάσταση επιφανειών
και διάστρωση φυτικής γης πάχους 30cm στο 50% του συνόλου των εκτάσεων για γεωργική
χρήση.
Από τις εναλλακτικές λύσεις σχετικά µε την σύνθεση των αγόνων, ως βέλτιστη περιβαλλοντικά
λύση επιλέχθηκε η αξιοποίηση υπερκειµένων εµπλουτισµένων µε λιγνιτικά ενδιάµεσα, µε
διάστρωση φυτικής γης πάχους 30cm στο 50% των εκτάσεων για αγροτική χρήση, λόγω του
εµπλουτισµού τους µε την οργανική ύλη του λιγνίτη, που είναι ένα φυσικό υλικό πλούσιο σε
οργανοχουµικά συστατικά.
Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η ορθολογική διαχείριση φυσικών πόρων, δεδοµένου ότι µε
την αξιοποίηση ενός υποπροϊόντος (των αγόνων υλικών εκσκαφής) της εξορυκτικής
δραστηριότητας µειώνονται οι απαιτήσεις για εξεύρεση στην γειτονική περιοχή δανειοθαλάµων
φυτικής γης και περιορίζονται οι επεµβάσεις σε αδιατάρακτες περιοχές και οι µεταφορές γαιωδών
υλικών, ενώ παράλληλα αξιοποιείται η φυτική γη που συγκεντρώνεται από τις εργασίες
αποκάλυψης των λιγνιτικών κοιτασµάτων.
7.5.2.3. Επιλογή φυτεύσεων
Τα κριτήρια βάσει των οποίων γίνεται η επιλογή των ειδών για την αποκατάσταση της δασικής
βλάστησης είναι τα ακόλουθα:
¾ Η αποκατάσταση της βλάστησης είναι προστατευτική και βελτιωτική του εδάφους και
παράλληλα, στοχεύει στη δηµιουργία αισθητικής βλάστησης.
¾ Για λόγους αισθητικής αλλά και για λόγους προστασίας και βελτίωσης του εδάφους,
ενδείκνυται η δηµιουργία ενός µικτού δάσους κωνοφόρων και πλατύφυλλων δασικών ειδών.
Η δηµιουργία µικτού δάσους είναι ιδιαίτερα σηµαντική καθώς το µικτό δάσος, εκτός από
αισθητικό, έχει την ιδιότητα να αυτοπροστατεύεται από πυρκαγιές και από ασθένειες.
¾ Χρησιµοποίηση, κατά το δυνατόν, αυτοχθόνων φυτικών ειδών και ειδών που έχουν ήδη
χρησιµοποιηθεί µε επιτυχία στα Ορυχεία Πτολεµαΐδας. Τα είδη αυτά είναι καλύτερα
προσαρµοσµένα στις συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή και συνεπώς εξασφαλίζουν την
επιτυχία του προγράµµατος της περιβαλλοντικής αποκατάστασης.
Με βάση τα ανωτέρω και λαµβάνοντας υπ’ όψη τα αυτόχθονα δασικά είδη, τις εδαφικές και
κλιµατολογικές συνθήκες της περιοχής, αλλά και τα αποτελέσµατα του προγράµµατος
περιβαλλοντικής αποκατάστασης της περιοχής, το οποίο εφαρµόζεται µε επιτυχία τα τελευταία
χρόνια στο εξεταζόµενο έργο για την αποκατάσταση της βλάστησης στις εκτάσεις δασικής
βλάστησης, όπως επίσης και τις προκαταρκτικές προτάσεις της µελέτης «Εδαφολογική Μελέτη των
Αποκαταστηµένων Εκτάσεων του Λιγνιτικού Κέντρου ∆υτικής Μακεδονίας (Λ.Κ.∆.Μ.) της ∆.Ε.Η.
Α.Ε.», Εθνικό Ίδρυµα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.), Ινστιτούτο Εδαφολογίας Θεσσαλονίκης,
(2010), υιοθετήθηκαν τα ακόλουθα:

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
• ∆ενδροφύτευση, χωρίς διάστρωση φυτικής γης, του 80% του συνόλου των εκτάσεων δασικής
βλάστησης, καθώς το 20% αυτών εκτιµάται ότι θα περιλαµβάνουν έργα υποδοµών, όπως έργα
εσωτερικής οδοποιίας, δηµιουργία παρατηρητηρίων, κ.ά.
• ∆ηµιουργία δασικής βλάστησης µε σκοπό την ξυλοπαραγωγή σε ποσοστό 30% του συνόλου
των εκτάσεων δασικής βλάστησης. Οι φυτευτικοί σύνδεσµοι των κατάλληλων δασοπονικών
ειδών για αναδασώσεις µε σκοπό την ξυλοπαραγωγή θα είναι στα κωνοφόρα: 2x3m, ενώ στα
πλατύφυλλα: 4x4m.
• ∆ηµιουργία δασικής βλάστησης µε σκοπό τη δηµιουργία κτηνοτροφικών ζωνών στο 50% του
συνόλου των εκτάσεων δασικής βλάστησης, µε τη δηµιουργία ενός δασολιβαδικού
συστήµατος µε ξηρανθεκτικά είδη (ακακία, γλεδίσχια, µουριά, φελλοφόρος δρυς κτλ.) και
εγκατάσταση σε αραιό φυτευτικό σύνδεσµο 8x8m.
• ∆ηµιουργία δασικής βλάστησης µε σκοπό την δηµιουργία αποκατεστηµένων δασικών
εκτάσεων σε ποσοστό 20% του συνόλου των εκτάσεων δασικής βλάστησης. Οι φυτευτικοί
σύνδεσµοι των κατάλληλων δασοπονικών ειδών για αναδασώσεις µε σκοπό την
αποκατάσταση θα είναι στα κωνοφόρα: 5x5m, στα πλατύφυλλα: 2,5x2,5m, ενώ στους
θάµνους 1x1,5m.
Ως µέθοδος βελτίωσης της γονιµότητας των εδαφών της περιοχής εξετάσθηκαν οι ακόλουθες
εναλλακτικές:
• Εναλλακτική λύση 1. Φύτευση ακακίας, σε ποσοστό 75%
Η εναλλακτική λύση αυτή έχει αρκετά πλεονεκτήµατα, καθώς:
¾ Η ανάπτυξη της ακακίας σε εδάφη αποθέσεων έχει δείξει αξιόλογα αποτελέσµατα
(98% επιτυχία φύτευσης).
¾ Η εγκατάσταση δάσους ακακίας σε µια περιοχή όπου δεν έχει διαστρωθεί αρχικά
φυτική γη µπορεί να θεωρηθεί ως µέθοδος βελτίωσης της σύστασης και πρόληψης
της διάβρωσης του εδάφους, αφού η συγκέντρωση στο έδαφος και αποσύνθεση του
φυλλώµατος κατά τη χειµερινή περίοδο (συγκράτηση αζώτου και άλλων φυσικών
εδαφοβελτιωτικών ιχνοστοιχείων και ουσιών) δηµιουργεί στρώµα που δρα ως
εδαφοβελτιωτικό.
¾ Χαρακτηριστικό της είναι η άµεση ανάπτυξη του ριζικού της συστήµατος µε
αποτέλεσµα τη συγκράτηση εδάφους κεκλιµένων επιφανειών αποθέσεων καθώς και
υγρασίας.
¾ Η ακακία δρα ως φράγµα πυροπροστασίας λόγω της δυσκολίας ανάφλεξής της.
¾ Η ακακία είναι δασοπονικό είδος ελαφρόσπορο (εύκολα µε τους σπόρους του θα
εξαπλωθεί και σε διπλανές εκτάσεις), φωτόφυτο, αναπτύσσεται µε επιτυχία σε
µεγάλο οικολογικό εύρος και έχει µικρές απαιτήσεις σε καλλιεργητικές φροντίδες
και άρδευση.
¾ Είναι άριστο µελισσοκοµικό φυτό το οποίο ανθίζει την περίοδο τέλη Απριλίου –
αρχές Μαΐου, παρέχοντας τη δυνατότητα ανάπτυξης της µελισσοκοµίας στην
περιοχή.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Η παραπάνω εναλλακτική λύση, απορρίφθηκε, έναντι της εναλλακτικής λύσης 2 (Α.Π. οικ.
7052/2.11.07, ∆/νση Πολ/µίας και Περ/ντος, ΥΠΕΚΑ), λόγω του υψηλού ποσοστού συµµετοχής
της ακακίας.
• Εναλλακτική λύση 2. Φύτευση στον ίδιο χώρο διαφόρων ειδών δένδρων (Βέλτιστη
λύση)
Στο πλαίσιο της Στρατηγικού Περιβαλλοντικού Σχεδιασµού της ∆ΕΗ, οι αναδασώσεις θα πρέπει
να σχεδιάζονται µε τη φύτευση στον ίδιο χώρο διαφόρων ειδών δένδρων, όπως της ακακίας (σε
µικρότερο ποσοστό), του κυπαρισσιού, της αριζόνας ή γλαυκό κυπαρίσσι, του σπάρτου, της
µαύρης πεύκης και της τραχείας πεύκης. Με τον τρόπο αυτό επιχειρείται η γρήγορη ανάπτυξη της
δασικής βλάστησης και η σταδιακή βελτίωση της αισθητικής του τοπίου µετά την ανάπτυξη των
αειθαλών και φυλλοβόλων δέντρων. Για την προστασία από πυρκαγιές η τραχεία πεύκη και η
µαύρη πεύκη ενδείκνυται να φυτεύονται σε µικρότερο αριθµό και σε θέσεις που βρίσκεται πάντοτε
νερό.
Επίσης για λόγους ενίσχυσης της αισθητικής του τοπίου εξετάσθηκαν µίξεις σε µικρό ποσοστό µε
τα παρακάτω είδη: σφενδάµι (Acer pseudoplatonus, Acer Platanoeides, κλπ.), φράξος (Fraxinus
sp.), µοσχοϊτιά (Eleagnus angustifolia), αείλανθος (Ailannthus altissima), πλατάνι (Platanus
orientalis), είδη δρυός (Quercus sp.), σκλήθρο (Αlnus glutinosa), Οστρυά (Ostrya carpinifolia),
κρανιά (Cornus mas και Cornus sanquinea), γαύρος (Carpinus duinensis), φουντουκιά (Coryllus
avellana), άρκευθος (Juniperus oxycedrus), φτελιά (Ulmus sp.) και πυράκανθα (Pyracantha
coccinea). Τα παραπάνω είδη είναι πιο απαιτητικά και χρειάζονται µεγαλύτερη φροντίδα και
πλουσιότερα εδάφη.
Τέλος, για τη λεπτοµερή επιλογή των φυτευτικών ειδών, η ∆ΕΗ Α.Ε βρίσκεται σε στενή
συνεργασία µε το ΕΘΙΑΓΕ για την σύνταξη Ειδικής Τεχνικής Μελέτης Εφαρµογής (ΕΤΜΕ) µε
τίτλο «Ειδικής Μελέτης – Έρευνας Επιλογής Ξυλωδών Ειδών για την Περιβαλλοντική
Αποκατάσταση των Ορυχείων Περιοχής Πτολεµαΐδας», µε σκοπό και στόχο αφενός την
οικονοµικότητα των µέτρων επανένταξης του χώρου στο φυσικό περιβάλλον και αφετέρου τη
βελτίωση της αισθητικής του τοπίου, καθώς και την επίτευξη οικολογικής ισορροπίας. Ειδικότερα
αντικείµενα θα αποτελέσουν:
• Η επιλογή κατάλληλων ξυλωδών ειδών προσαρµοσµένων στο ξηροθερµικό περιβάλλον, της
µεσαίας οικολογικής ζώνης,
• Η δηµιουργία σταθερού δασικού οικοσυστήµατος και βελτίωση των συνθηκών των όµορων
τοπικών κοινωνιών,
• Επαναφορά της πανίδας,
• Η δηµιουργία δασολιβαδικού συστήµατος που συνδυάζει την παραγωγή βοσκήσιµης ύλης για
την κτηνοτροφία, την παραγωγή δασικών προϊόντων και την προστασία του περιβάλλοντος
και τέλος

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
• ∆ιατύπωση προτάσεων-κριτηρίων για την ορθολογικότερη αξιοποίηση και διαχείριση των

περιοχών αποκατάστασης µε στόχο την αειφόρο και βιώσιµη ανάπτυξη.
Οι παραπάνω πρακτικές βασίζονται στις αρχές της αειφορίας και του µέγιστου περιβαλλοντικού
οφέλους και έχουν προκύψει από την εµπειρία πολλών ετών καθώς και από ερευνητικά
προγράµµατα που έχουν ολοκληρωθεί και εκπονούνται στην περιοχή σε συνεργασία µε
πανεπιστηµιακούς φορείς και άλλα ερευνητικά κέντρα.
7.6. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΣΥΝΟ∆ΩΝ ΕΡΓΩΝ
Όπως έχει ήδη αναφερθεί στην Ενότητα 5, για την επέκταση των Ορυχείων Πτολεµαΐδας και
Μαυροπηγής προς τα ∆υτικά και την απρόσκοπτη εκµετάλλευσή τους η οποία θεωρείται
απαραίτητη για την οµαλή τροφοδοσία της χώρας µε ηλεκτρική ενέργεια, είναι αναγκαία η
υλοποίηση µιας σειράς συνοδών έργων που συνδέονται µε την παραλλαγή υφιστάµενων υποδοµών
και αφορούν τα ακόλουθα:
1. Εκτροπή τάφρου Σουλού
2. Προσωρινή και τελική παραλλαγή σιδηροδροµικής γραµµής ΟΣΕ Κοζάνης – Πτολεµαΐδας -
Αµυνταίου
3. Προσωρινή και οριστική παραλλαγή παλαιάς Ε.Ο. Κοζάνης – Πτολεµαΐδας
Οι εναλλακτικές λύσεις που εξετάσθηκαν στο πλαίσιο της παρούσης ΜΠΕ όσον αφορά τα ως άνω
συνοδά έργα, συµπεριλαµβανοµένης και της µηδενικής λύσης, ήτοι η µη πραγµατοποίηση των εν
λόγω τροποποιήσεων, παρουσιάζονται στις ενότητες που ακολουθούν.
7.6.1. Μηδενική λύση
Η µη υλοποίηση των προτεινόµενων συνοδών έργων (µηδενική λύση) µπορεί να υπάρξει στις
παρακάτω περιπτώσεις:
• Μη εκµετάλλευσης της λιγνιτοφορίας των Ορυχείων Πτολεµαΐδας προς τα δυτικά προς την
πλευρά των οικισµών της Ποντοκώµης και Μαυροπηγής για την οποία καθίσταται αναγκαία
το έργο.
• Κατάργηση των υφιστάµενων υποδοµών (υφιστάµενη παλαιά Ε.Ο., υφιστάµενη
σιδηροδροµική γραµµή, υφιστάµενη κοίτη Σουλού) και µη αντικατάστασή τους, και
ταυτόχρονα επέκταση και εκµετάλλευση του Ορυχείου Ν∆ Πεδίου - Υψηλάντη.
• Μη κατάργηση των υφιστάµενων υποδοµών αλλά περιορισµένης εκµετάλλευσης του
Ορυχείου Ν∆ Πεδίου – Υψηλάντη.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Η µη υλοποίηση των προτεινόµενων συνοδών έργων που συνεπάγεται τη µη εκµετάλλευση της

λιγνιτοφορίας των Ορυχείων Πτολεµαΐδας προς τα δυτικά, θα έχει σοβαρές συνέπειες στο
ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας, σύµφωνα µε την ανάλυση που γίνεται στην Ενότητα 7.2.
Όσον αφορά την µηδενική λύση της κατάργησης των υφιστάµενων υποδοµών (έργων), µε την
ταυτόχρονη σχεδιαζόµενη επέκταση των Ορυχείων Πτολεµαΐδας προς τα ∆υτικά για την
εκµετάλλευση του Ορυχείου Ν∆ Πεδίου – Υψηλάντη, αυτή θα έχει ως συνέπεια την κατάργηση
της λειτουργίας του οδικού δικτύου Πτολεµαΐδας – Μαυροδενδρίου, καθώς και του
σιδηροδροµικού δικτύου Αµυνταίου – Κοζάνης. Η λύση αυτή προφανώς απορρίπτεται λόγω των
σηµαντικών αρνητικών επιπτώσεων που συνεπάγεται σε θέµατα συγκοινωνιών και περιφερειακής
ανάπτυξης, δεδοµένου ότι καταργεί βασικές υποδοµές της περιοχής.
Η λύση της µη µετατόπισης των υφιστάµενων υποδοµών – έργων, αλλά εκµετάλλευσης των
Ορυχείων, δεν είναι τεχνικά εφικτή, λόγω της χωροταξικής αποµόνωσης του Ορυχείου Ν∆ Πεδίου
– Υψηλάντη από τους ΑΗΣ, του µεγάλου βάθους της εξόρυξης στο δυτικό τµήµα του Ορυχείου
και των πρανών που θα πρέπει να διαµορφωθούν.
Συµπερασµατικά, οι παραπάνω µηδενικές λύσεις που εξετάσθηκαν θα πρέπει να απορριφθούν

λόγω των σηµαντικών αρνητικών επιπτώσεων που έχουν σε εθνική και τοπική κλίµακα.
7.6.2. Εκτροπή τάφρου Σουλού
Ως εναλλακτικές λύσεις για την εκτροπή της τάφρου Σουλού, εξετάστηκαν έξη (6) λύσεις πέραν
της προτεινόµενης και της µηδενική λύσης (βλ. Ενότητα 7.6.1). Η περιγραφή της προτεινόµενης
λύσης η οποία αφορά την εκτροπή της τάφρου για µήκος περί τα 10.200m, όπως απεικονίζεται στο
Σχήµα 5.10.3, δίδεται στην Ενότητα 5.10.7 της παρούσης. Συνοπτικά, οι έξι (6) εναλλακτικές
λύσεις που εξετάστηκαν και οι οποίες παρουσιάζονται αναλυτικά στην ΜΠΕ Εκτροπής Τάφρου
Σουλού (Αρ. Πρ. κατάθεσης 161220/03.06.2010, ∆/νση Περ/κού Σχεδιασµού, ΥΠΕΚΑ) έχουν ως
ακολούθως:
• Εναλλακτική Λύση 1
Η 1η εναλλακτική λύση, είναι η λύση που αποτέλεσε την προτεινόµενη στην εγκεκριµένη
Προµελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου της Εκτροπής Τάφρου Σουλού (Απόφαση
υπ’ Αρ. Πρ. 173368/4107/23.10.2007 της ∆/νσης Περ/κού Σχεδιασµού του ΥΠΕΚΑ – πρώην
Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε., Παράρτηµα ΙΙ). Σύµφωνα µε τη λύση αυτή, η εκτροπή του Σουλού θα
πραγµατοποιείτο σε δύο φάσεις. Η «πρώτη» εκτροπή, θα γινόταν στις αρχές του έτους 2007. Το
έτος 2010 θα πραγµατοποιείτο µία δεύτερη εκτροπή της κοίτης του Σουλού, µήκους περί τα
4.200m, η οποία θα αποτελούσε τµήµα της πρώτης εκτροπής. Η λύση αυτή προτάθηκε αρχικά
διότι ο χώρος της πρώτης εκτροπής απαιτείτο για την εσωτερική απόθεση άγονων υλικών του
Νότιου Πεδίου.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Με τον υφιστάµενο σχεδιασµό ο χώρος αυτός δεν αξιοποιείται για την απόθεση των άγονων
υλικών και δεν απαιτείται η πραγµατοποίηση της πρώτης εκτροπής. Οπότε η ως άνω λύση δεν
εξυπηρετεί τις σηµερινές ανάγκες του ορυχείου και δεν επελέγη.
Η 2η εναλλακτική λύση που εξετάσθηκε, είναι η εκτροπή της τάφρου εκτός της περιοχής της
εξορυκτικής δραστηριότητας της ∆.Ε.Η. Οι δυνατές λύσεις που προτείνονται είναι η εκτροπή
αυτής, είτε ΒΑ των λιγνιτωρυχείων, είτε Ν∆ αυτών. Οι περιοχές όµως αυτές, εκατέρωθεν των
ορυχείων παρουσιάζουν ορεινό-λοφώδες τοπογραφικό ανάγλυφο, ενώ οι γεωλογικοί σχηµατισµοί
που συναντώνται είναι κυρίως ασβεστολιθικά πετρώµατα.
Για την υλοποίηση αυτής της εναλλακτικής λύσης, εκτιµάται υψηλό κατασκευαστικό κόστος τόσο
λόγω του µεγάλου µήκους της εκτροπής όσο και των απαιτούµενων απαλλοτριώσεων µεγάλων
εκτάσεων, αφού η τάφρος απαιτείται να εκτραπεί για µεγάλο µήκος. Με τη διαδικασία των
απαλλοτριώσεων εκτός του µεγάλου κόστους που απαιτεί συνεπάγεται και µεγάλη χρονική
καθυστέρηση. Σύµφωνα λοιπόν µε τα ανωτέρω, αυτή η εναλλακτική λύση απορρίφθηκε.
η
Η 3 εναλλακτική λύση εξετάσθηκε, βάσει της υδρολογικής διερεύνησης που πραγµατοποιήθηκε
από τους ∆. Κουτσογιάννη και Ν. Μαµάση "Εκτροπή ρέµατος Σουλού για την Ανάπτυξη των
Λιγνιτικών Εκµεταλλεύσεων της ∆ΕΗ στο ορυχείο Νότιου Πεδίου της περιοχής Κοζάνης -
Πτολεµαΐδας", 2004, προκειµένου να αναπτυχθεί οµαλά η λιγνιτική εκµετάλλευση του ορυχείου
αυτού. Για το σκοπό αυτό προτάθηκε η εκτροπή του Σουλού κοντά στα χωριά Ποντοκώµη και
Μαυροδένδρι σε µήκος περί τα 3km. Στην ανωτέρω µελέτη, διεξήχθη υδρολογική διερεύνηση και
τελικά προτάθηκε η τεχνική λύση της κατασκευής αντλιοστασίου και καταθλιπτικού κλειστού
αγωγού παροχετευτικότητας 3m3/s για την ανύψωση των υδάτων σε υψοµετρική διαφορά 37m και
ταµιευτήρα ανάσχεσης για τη ρύθµιση των πληµµυρικών παροχών του ρέµατος µε χωρητικότητα
περί τα 106m3.
Με βάση περιβαλλοντικά κριτήρια (αισθητική τοπίου, διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας της
περιοχής ενεργειακή κατανάλωση), είναι προτιµητέο να συνεχιστεί η επιφανειακή ροή της τάφρου
Σουλού και όχι η εκτροπή των επιφανειακών υδάτων µέσω κλειστών καταθλιπτικών αγωγών.
Σύµφωνα λοιπόν µε τα ανωτέρω, η λύση αυτή, της τοποθέτησης κλειστών αγωγών, δεν θεωρείται
ενδεδειγµένη και δεν επελέγη.
Η 4η εναλλακτική λύση που εξετάσθηκε, αφορά στη συνέχιση της εκµετάλλευσης των
προαναφερθέντων ορυχείων, χωρίς όµως να πραγµατοποιηθεί εκτροπή της τάφρου. Το γεγονός
αυτό, θα σήµαινε κατάργηση της τάφρου Σουλού, σε διάφορα σηµεία αυτής, µε αποτέλεσµα τη
διακοπή της απρόσκοπτης ροής των επιφανειακών νερών µε συνέπεια µία σειρά σηµαντικών

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων µε κυριότερη την κατάκλυση µε ύδατα της περιοχής των
ορυχείων.
Η 5η εναλλακτική λύση που εξετάσθηκε, αφορά στην αλλαγή της πορείας της εκτροπής της
τάφρου. Εξετάζονται οι περιπτώσεις µετακίνησης της τάφρου σε διαφορετική θέση είτε ανατολικά,
είτε δυτικά της επιλεγείσας. Η λύση αυτή όµως απορρίφτηκε, καθώς ανατολικά και δυτικά της
προτεινόµενης λύσης το ανάγλυφο δεν είναι κατάλληλο για τη διαµόρφωση της νέας κοίτης της
τάφρου Σουλού.
• Προτεινόµενη – Επιλεγείσα Λύση

Η προτεινόµενη λύση αφορά την εκτροπή της τάφρου Σουλού, µε την κατασκευή νέας κοίτης, σε
τµήµα του το οποίο έχει µήκος 10.200m. Στο πλαίσιο αυτό, για τις ανάγκες ορθής λειτουργίας των
λιγνιτωρυχείων και ιδιαίτερα του ορυχείου Κοµάνου, κρίνεται σκόπιµο να πραγµατοποιηθεί µία
προσωρινή επέµβαση ενός τµήµατος µήκους 2.460m για την περίοδο από τα τέλη του 2010 έως το
τέλος του έτους 2012, οπότε και θα διαµορφωθεί η τελική κοίτη του ρέµατος.
Στα πρώτα 700m, η νέα κοίτη του ρέµατος θα ακολουθεί το φυσικό έδαφος. Στα επόµενα 3.600m,
θα διαµορφωθεί σε νέες αποθέσεις της ∆.Ε.Η., έπειτα από την ολοκλήρωση των κατάλληλων
αποθέσεων και την εφαρµογή κατάλληλης στεγάνωσης, ούτως ώστε να λάβει πολύ µικρή τιµή και
πρακτικά να µηδενιστεί η κατείσδυση. Στα επόµενα 3.440m, η νέα κοίτη του ρέµατος Σουλού θα
διαµορφωθεί σε παλαιές αποθέσεις της ∆.Ε.Η., έπειτα από την πραγµατοποίηση των κατάλληλων
εκσκαφών στο υφιστάµενο ανάγλυφο. Τέλος, στα τελευταία 2.460m της, η νέα κοίτη θα
διαµορφωθεί επί συµπυκνωµένων επιχωµάτων .
Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, το τµήµα της προσωρινής εκτροπής της κοίτης του ρέµατος Σουλού
θα έχει µήκος 2.620m και θα διαµορφωθεί σε φυσικό έδαφος, έπειτα από τις απαραίτητες εργασίες
εκσκαφών. Στην Ενότητα 5.10.7 γίνεται αναλυτικότερη περιγραφή της επιλεγείσας λύσης, ενώ η
σχηµατική όδευση της νέας κοίτης του ρέµατος αποδίδεται στο Σχήµα 5.10-3.
Η εναλλακτική λύση αυτή θεωρείται ως η καταλληλότερη και προτείνεται να υλοποιηθεί, καθώς:

• διασφαλίζεται η απρόσκοπτη λειτουργία των ορυχείων
• διατηρείται η ροή στην τάφρο Σουλού
• οι διαµορφώσεις του αναγλύφου ακολουθούν τις εξορυκτικές δραστηριότητες της ∆ΕΗ
• γίνεται απόλυτη εκµετάλλευση των αποθέσεων ώστε η νέα κοίτη να είναι όσο το δυνατό
πλησιέστερα στην υφιστάµενη
• η διαµορφούµενη κοίτη είναι ικανή να παραλαµβάνει πληµµυρικές απορροές µεγάλης
περιόδου επαναφοράς
• είναι η πλέον οικονοµική λύση γιατί εκµεταλλεύεται πλήρως το πρόγραµµα αποθέσεων της
∆ΕΗ και
• περιβαλλοντικά είναι αυτή που δηµιουργεί τις λιγότερο αρνητικές επιπτώσεις.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Η 6η εναλλακτική λύση, αφορά στην προσωρινή εκτροπή της υφιστάµενης κοίτης της τάφρου
Σουλού και στην επαναφορά της στην αρχική της θέση. Ειδικότερα, προτείνεται η εφαρµογή της
προτεινόµενης λύσης (βλ. Ενότητα 5.10.7) και εν συνεχεία µετά το πέρας των εξορυκτικών
δραστηριοτήτων της ∆.Ε.Η. και κατά τη φάση της τελικής αποκατάστασης των λιγνιτωρυχείων, να
πραγµατοποιηθεί µία δεύτερη εκτροπή, που θα επαναφέρει την τάφρο Σουλού στη σηµερινή της
θέση. Εφόσον όµως διαµορφωθεί η τελική κοίτη του Σουλού, όπως σχεδιάζεται στην προτεινόµενη
λύση και πραγµατοποιηθούν οι εργασίες αποκατάστασης – φύτευσης της νέας κοίτης, δεν κρίνεται
σκόπιµο να επιστρέψει στην αρχική της θέση διότι αφενός θα πρέπει να γίνει ξανά η διαµόρφωση
της κοίτης στην υφιστάµενη θέση, το οποίο συνεπάγεται ένα πρόσθετο κατασκευαστικό κόστος
και αφετέρου θα δηµιουργηθεί πρόσθετη περιβαλλοντική επιβάρυνση στην περιοχή (µεταφορές
υλικών, αποθέσεις κλπ).
7.6.3. Παραλλαγές σιδηροδροµικής γραµµής ΟΣΕ Κοζάνης – Πτολεµαΐδας -

Αµυνταίου
Οι παραλλαγές της σιδηροδροµικής γραµµής του ΟΣΕ Κοζάνης – Πτολεµαΐδας – Αµυνταίου από
το ύψος του ΑΗΣ Πτολεµαΐδας έως και την περιοχή του Προαστίου, καθίστανται αναγκαίες
προκειµένου να επιτραπεί η επέκταση των Ορυχείων Πτολεµαΐδας της ∆ΕΗ Α.Ε. προς δυσµάς.
Η ολοκλήρωση της νέας σιδηροδροµικής γραµµής θα γίνει σε 2 Στάδια: Αρχικά, θα
πραγµατοποιηθεί προσωρινή παραλλαγή της υφιστάµενης σιδηροδροµικής γραµµής σε νέα θέση,
δυτικότερα της σηµερινής, η οποία θα είναι προσωρινή (2014 έως 2016), αφού το 2017 θα θιγεί εκ
νέου από την ανάπτυξη του ορυχείου. Στο µεσοδιάστηµα λειτουργίας της προσωρινής παραλλαγής
θα κατασκευασθεί ανατολικά της υφιστάµενης όδευσης της σιδηροδροµικής γραµµής και µέσω
των εξοφληµένων εκµεταλλεύσεων των Ορυχείων Πτολεµαΐδας η προτεινόµενη τελική
σιδηροδροµική γραµµή, η οποία, προκειµένου να επιτευχθεί η ελαχιστοποίηση των χωµατισµών,
θα βρίσκεται σε παραλληλία µε τη νέα κοίτη του ρέµατος Σουλού, την οριστική παραλλαγή της
παλαιάς Ε.Ο. Κοζάνης – Πτολεµαΐδας καθώς και τον αγωγό υδροδότησης του ΑΗΣ V και θα τεθεί
σε λειτουργία µετά το 2017 αντικαθιστώντας την πρώτη.
Σηµειώνεται πως, µε την κατασκευή της προσωρινής παραλλαγής της Σ.Γ., δίνεται ο απαραίτητος
χρόνος για τη σταθεροποίηση των αποθέσεων του Ορυχείου Καρδιάς, από τις οποίες µετά το 2016
θα διέλθει η τελική παραλλαγή της χάραξης.
7.6.3.1. Εναλλακτικές Λύσεις που εξετάσθηκαν κατά το σχεδιασµό της προσωρινής παραλλαγής
της Σ.Γ Κοζάνης - Πτολεµαΐδας.
Οι εναλλακτικές λύσεις αφορούν τις χαράξεις της προσωρινής παραλλαγής της σιδηροδροµικής
γραµµής του ΟΣΕ σύµφωνα µε τις Λύσεις Α και Β (βλ. Σχήµα 7.6-1), όπως αυτές εξετάσθηκαν
στο πλαίσιο της σχετικής ΠΠΕ“Παραλλαγές τµήµατος υφιστάµενης σιδηροδροµικής γραµµής ΟΣΕ

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Α.Ε. Κοζάνης – Πτολεµαΐδας – Αµυνταίου, περιοχής Ορυχείου Ν∆ Πεδίου Πτολεµαΐδας, Λ.Κ.∆.Μ.

∆ΕΗ Α.Ε.”, για την οποία εκδόθηκε Εγκριτική Απόφαση µε Α.Π. οικ. 144247/10.09.09 της Ειδικής
Υπηρεσίας Περιβάλλοντος (Ε.Υ.ΠΕ.) της Γενικής ∆ιεύθυνσης Περιβάλλοντος του Υ.ΠΕ.Κ.Α.
Η εναλλακτική Λύση Α αφορά στην προσωρινή παραλλαγή της σιδηροδροµικής γραµµής

Αµυνταίου-Κοζάνης η οποία ξεκινά και καταλήγει στα ίδια σηµεία, στο ύψος του ΑΗΣ Καρδιάς
και του οικισµού Κοµάνου αντίστοιχα, όπως και η επιλεγείσα λύση, ακολουθώντας όµως
διαφορετική όδευση (βλ. Σχήµα 7.6-1). Το συνολικό µήκος της εναλλακτικής αυτής
σιδηροδροµικής γραµµής είναι 7,387 km. Η µικρότερη απόσταση από το ΒΑ άκρο (σηµείο Ε στο
Σχήµα 7.6-1) του οικισµού Ποντοκώµης είναι 50 m. Η γραµµή διέρχεται από γεωργικές εκτάσεις
καθώς και από τη δασική έκταση η οποία απαντάται βόρεια της Ποντοκώµης. Η χάραξη Α
διασταυρώνεται µε γραµµές υψηλής τάσης σε αρκετά σηµεία, όπως φαίνεται στο Σχήµα 7.6-1.
Στον Πίνακα 7.6-1 παρουσιάζονται οι κλίσεις ανά τµήµα της παράκαµψης για κάθε µία από τις
πιθανές οδεύσεις. Καθώς η γραµµή είναι µονή, ενδιαφέρουν οι κλίσεις µόνον ως απόλυτοι αριθµοί.
Κλίσεις µεγαλύτερες από 1,9% παρατηρούνται σε 55% του συνολικού µήκους της γραµµής, ενώ η
ελάχιστη κλίση είναι 0,17% για 16% του συνολικού µήκους. Ο σταθµικός µέσος όρος κλίσης
στο σύνολο της γραµµής είναι 0,23%.
Η εναλλακτική Λύση B αφορά στην προσωρινή παραλλαγή της σιδηροδροµικής γραµµής

Αµυνταίου-Κοζάνης η οποία ξεκινά και καταλήγει στα ίδια σηµεία, στο ύψος του ΑΗΣ Καρδιάς
και του οικισµού Κοµάνου αντίστοιχα, όπως και η επιλεγείσα λύση, ακολουθώντας όµως
διαφορετική όδευση (βλ. Σχήµα 7.6-1). Το συνολικό µήκος της εναλλακτικής αυτής
σιδηροδροµικής γραµµής είναι 6,937 km. Η µικρότερη απόσταση από το ΒΑ άκρο (σηµείο Ε στο
Σχήµα 7.6-1) του οικισµού Ποντοκώµης είναι 350 m. Η γραµµή διέρχεται από γεωργικές εκτάσεις
καθώς και από τη δασική έκταση η οποία απαντάται βόρεια της Ποντοκώµης. Η χάραξη Β
διασταυρώνεται µε γραµµές υψηλής τάσης σε αρκετά σηµεία, όπως φαίνεται στο Σχήµα 7.6-1.
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία που παρουσιάζονται στον Πίνακα 7.6-1 κλίσεις µεγαλύτερες από
1,9% παρατηρούνται σε 45% του συνολικού µήκους της γραµµής, ενώ η ελάχιστη είναι 0,17%
για 17% του συνολικού µήκους. Ο σταθµικός µέσος όρος κλίσης στο σύνολο της γραµµής είναι
0,18%.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Σχήµα 7.6-1: Η προτεινόµενη λύση και οι δύο εναλλακτικές λύσεις (προσωρινή παραλλαγή γραµµής ΟΣΕ) και η σχέση τους µε τον οικισµό
Ποντοκώµης, τις γραµµές υψηλής τάσης, τις ισοϋψείς γραµµές και τη δασική έκταση

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Πίνακας 7.6-1: Μήκος και κλίσεις των τριών υπό εξέταση λύσεων της προσωρινής
παραλλαγής της σιδηροδροµικής γραµµής του ΟΣΕ µε κατεύθυνση Κοζάνη – Πτολεµαΐδα
ΕΠΙΛΕΓΕΙΣΑ
ΛΥΣΗ Α ΛΥΣΗ Β
(ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ) ΛΥΣΗ
Α/Α ΜΗΚΟΣ ΜΗΚΟΣ ΜΗΚΟΣ
ΤΜΗΜΑ- ΚΛΙΣΗ ΤΜΗΜΑ- ΚΛΙΣΗ ΤΜΗΜΑ- ΚΛΙΣΗ
ΤΟΣ (m) ΤΟΣ (m) ΤΟΣ (m)
1 779 0,80 459 1,78 387 1,96

2 797 -1,05 1.151 0,17 1.086 -0,40
3 2.003 0,28 805 -0,63 818 -0,74
4 495 1,22 1.165 2,00 730 1,84
5 2.341 -1,99 905 -0,82 1.186 0,17
6 2.902 -1,99 2.591 -2,00
7 138 -1,90
Συνολικό µήκος 6.415 7.387 6.937
Σταθµικός µέσος
όρος κλίσης 0,15 0,23 0,18
Στον Πίνακα 7.6-2 παρουσιάζονται τα κριτήρια στα οποία βασίστηκε η αξιολόγηση των
εναλλακτικών λύσεων για την προσωρινή παραλλαγή της όδευσης, καθώς και τα αποτελέσµατα
της αξιολόγησης, όπως αυτές εξετάσθηκαν στην εγκεκριµένη ΠΠΕ του έργου. Τα κριτήρια
βαθµολογούνται σύµφωνα µε την ακόλουθη κλίµακα, που περιλαµβάνει µόνον ακέραιους
αριθµούς, χωρίς την εφαρµογή επί µέρους συντελεστών βαρύτητας, καθώς τα κριτήρια ως
πρωτίστως περιβαλλοντικά θεωρούνται ότι είναι µεταξύ τους ισοβαρή.
1= για καλές συνθήκες για το περιβάλλον
2= για µέτριες συνθήκες για το περιβάλλον
3= για κακές συνθήκες για το περιβάλλον
Με βάση το παραπάνω σύστηµα, ως βέλτιστη λύση αξιολογείται αυτή η οποία συγκεντρώνει τη

χαµηλότερη βαθµολογία (13 βαθµοί).

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Πίνακας 7.6-2: Αξιολόγηση της επιλεγείσας λύσης (προσωρινή παραλλαγή γραµµής ΟΣΕ) και των δύο εναλλακτικών λύσεων βάσει τεχνικών,
περιβαλλοντικών, οικονοµικών και κοινωνικών κριτηρίων
ΕΙ∆ΟΣ ΕΠΙΛΕΓΕΙΣΑ ΛΥΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ Α ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ Β

Α/Α ΚΡΙΤΗΡΙΟ
ΒΑΘΜΟΣ2 ΒΑΘΜΟΣ2 ΒΑΘΜΟΣ2
ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ1
1 Π, Ο, Τ Μήκος της παράκαµψης 6,415 km 1 7,387 km 3 6,937 km 2
2 Π, Κ Εγγύτητα στον οικισµό Ποντοκώµης (σηµείο Ε στο 600 m 1 50 m 3 350 m 2
Σχήµα 7.6-1)
3 Π ∆ιέλευση από δασική έκταση (βλ. Σχήµα 7.6-1) Όχι 1 Ναι 2 Ναι 2
4 Π, Ο Τέµνει ρέµατα Ναι, τέµνει 3 1 Ναι, τέµνει 3 1 Ναι, τέµνει 3 1
ρέµατα ρέµατα ρέµατα
5 Π, Τ Προσαρµογή στο ανάγλυφο της περιοχής (βλ. Σχήµα Ναι 1 Εν µέρει 3 Εν µέρει 2
7.6-1)
6 Π, Τ Ποσοστό συνολικού µήκους παράκαµψης µε κλίση > 34% 1 55% 3 45% 2
1,9
7 Π, Τ Ποσοστό συνολικού µήκους παράκαµψης µε κλίση < 32% 2 16% 3 33% 1
0,5
8 Π Σταθµικός µέσος όρος κλίσης 0,15 1 0,23 3 0,18 2
9 Π, Ο, Τ Επιχώσεις 92.988 m3 1 98.495 m3 2 115.536 m3 3
10 Π, Ο, Τ Εκσκαφές 154.836 m3 2 221.815 m3 3 118.409 m3 1
11 Π, Ο, Τ Ισοζύγιο = |εκσκαφές – επιχώσεις| 61.848 m3 2 123.320 m3 3 2.873 m3 1
12 Π Θόρυβος: απόσταση Ποντοκώµης από γραµµή Μέγιστη 1 Μικρότερη 3 Ενδιάµεση 2
13 Π Ρύπανση: απόσταση Ποντοκώµης από γραµµή Μέγιστη 1 Μικρότερη 3 Ενδιάµεση 2
Συνολική αξιολόγηση 16 35 23
1 2
Π: Περιβαλλοντικό κριτήριο Συγκριτική βαθµολογία των 3 λύσεων µε βέλτιστο βαθµό το 13
Κ: Κοινωνικό κριτήριο
Ο: Οικονοµικό κριτήριο
Τ: Τεχνικό κριτήριο
Α: Άλλο (π.χ. επικινδυνότητα)

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Σύµφωνα µε τον ως άνω πίνακα, η επιλεγείσα λύση για την προσωρινή όδευση της γραµµής
υπερτερεί έναντι των άλλων δύο εναλλακτικών λύσεων ως η βέλτιστη λύση δεδοµένου ότι
συγκεντρώνει τη βέλτιστη συνολικά βαθµολογία µε βάση όλα τα κριτήρια – περιβαλλοντικά,
οικονοµικά και κοινωνικά- που εξετάστηκαν.
7.6.3.2. Εναλλακτικές Λύσεις που εξετάσθηκαν κατά το σχεδιασµό της τελικής παραλλαγής της
Σ.Γ. Κοζάνης - Πτολεµαΐδας – Αναζήτηση βέλτιστης όδευσης
Η χωροθέτηση της τελικής όδευσης της Σ.Γ Κοζάνης - Πτολεµαΐδας ανατολικά της υφιστάµενης
γραµµής και µέσα από τα Ορυχεία Πτολεµαΐδας αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την
απρόσκοπτη εξέλιξη της εκµετάλλευσης των ορυχείων, η οποία όπως έχει ήδη αναφερθεί
θεωρείται απαραίτητη για την οµαλή τροφοδοσία της χώρας µε ηλεκτρική ενέργεια.
H επιλογή της βέλτιστης όδευσης της τελικής παραλλαγής της σιδηροδροµικής γραµµής του ΟΣΕ,
µέσω των Ορυχείων Πτολεµαΐδας, η λειτουργία της οποίας προγραµµατίζεται για το 2017, έγινε µε
κριτήρια:
• Την παράλληλη διάταξη του οδικού και σιδηροδροµικού δικτύου.
• Τις απαιτήσεις του Ε∆ΙΣΥ για την εφαρµογή των κανονισµών ασφαλείας που επιβάλλονται
σε περίπτωση παράλληλου οδικού και σιδηροδροµικού έργου.
• Την όδευση µέσω περιοχών µε ήδη εξοφληµένα λιγνιτικά κοιτάσµατα.
• Τη µη κατάργηση υφιστάµενων συνοδών έργων και κυρίως τη διατήρηση υφισταµένων ή υπό
κατασκευή κτιριακών και λοιπών εγκαταστάσεων, ταινιοδρόµων και εργοταξιακών δρόµων.
• Την αξιοποίηση του υφιστάµενου αναγλύφου µε στόχο τη µείωση των απαιτούµενων
χωµατουργικών έργων (εκσκαφών – αποθέσεων) και τη µείωση του αναγκαίου µήκους της
σιδηροδροµικής γραµµής.
• Την ασφαλή διακίνηση οδικώς και σιδηροδροµικώς του πληθυσµού τόσο των
εξυπηρετούµενων οικισµών όσο και του απασχολούµενου προσωπικού τόσο στις υφιστάµενες
όσο και στις µελλοντικές εγκαταστάσεις των Ορυχείων και των Μονάδων
Ηλεκτροπαραγωγής.
• Τη συνέχιση µεταφοράς πετρελαίου µέσω του σιδηροδροµικού δικτύου στις υφιστάµενες
Μονάδες ΑΗΣ Καρδιάς και ΑΗΣ Αγίου ∆ηµητρίου.
• Τη δυνατότητα σιδηροδροµικής µεταφοράς του εξοπλισµού της νέας Μονάδας Πτολεµαΐδας
V στη φάση κατασκευής και η εν συνεχεία τροφοδότηση αυτής τόσο σε πετρέλαιο όσο και σε
λιγνίτη στη φάση λειτουργίας.
• Το σεβασµό του υφιστάµενου στην περιοχή Κοµάνου αρχαιολογικού χώρου.
Τα παραπάνω κριτήρια οδήγησαν σε µονοσήµαντη επιλογή/χωροθέτηση της προτεινόµενης

όδευσης για την τελική παραλλαγή της σιδηροδροµικής γραµµής του ΟΣΕ. Με δεδοµένο το
στοιχείο αυτό στην παρούσα ενότητα αναπτύσσεται το σκεπτικό µε το οποίο σχεδιάστηκε η
βέλτιστη όδευση της τελικής παραλλαγής της σιδηροδροµικής γραµµής για την επιλεγείσα αρχικά
όδευση µε κριτήριο την ελαχιστοποίηση των χωµατισµών που απαιτούνται για το σύνολο των

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
σχετικών έργων δηλ. του έργου της διευθέτησης - εκτροπής του ρέµατος Σουλού, των έργων
οδοποιίας (εργοταξιακός δρόµος, οριστική παραλλαγή παλαιάς Ε.Ο. Κοζάνης – Πτολεµαΐδας) και
του έργου της κατασκευής της τελικής παραλλαγής της σιδηροδροµικής γραµµής, µε την
προϋπόθεση βέβαια να τηρούνται όλες οι σχετικές προδιαγραφές που αφορούν την οµαλή
λειτουργία της γραµµής.
Ως εκ τούτου, δεδοµένης της χωροθέτησης της γραµµής στη συγκεκριµένη περιοχή, αλλά και της
προβλεπόµενης απαλλοτρίωσης του οικισµού της Ποντοκώµης οι όποιες εναλλακτικές λύσεις
σχετικά µε τη όδευση της γραµµής επικεντρώνονται στην αναζήτηση της βέλτιστης όδευσης µε τις
ελάχιστες - κατά το δυνατό - απαιτούµενες χωµατουργικές εργασίες. Οι εναλλακτικές οδεύσεις που
εξετάστηκαν παρουσιάζονται στη συνέχεια:
• Παράλληλη όδευση σιδηροδροµικής γραµµής ΟΣΕ σε άµεση γειτνίαση µε την αρχική
διευθέτηση – εκτροπή της κοίτης του ρέµατος Σουλού (βλ. Σχήµα 7.6-2): Με βάση την
αρχική όδευση της διευθέτησης – εκτροπής της κοίτης του ρέµατος Σουλού, διαπιστώθηκε ότι
για την µείωση των χωµατισµών η παράλληλη προς αυτήν όδευση της σιδηροδροµικής
γραµµής θα οδηγούσε σε ταχύτητες συρµών µικρότερες των 100km/h. ∆εδοµένου ότι η θέση
της σιδηροδροµικής γραµµής θα ήταν η οριστική εφεξής, και της σηµαντικότητας της
γραµµής η οποία συνδέει εµπορικά και συγκοινωνιακά την πρωτεύουσα του νοµού Κοζάνης
µε την Θεσσαλονίκη και την υπόλοιπη χώρα, θεωρήθηκε πως η εν λόγω όδευση δε θα ήταν η
ενδεδειγµένη.
• Ανεξάρτητη όδευση σιδηροδροµικής γραµµής ΟΣΕ και σε γειτνίαση µε την αρχική
διευθέτηση – εκτροπή της κοίτης του ρέµατος Σουλού (βλ. Σχήµα 7.6-3): Στην περίπτωση
αυτή έχοντας ως βάση την αρχική όδευση της διευθέτησης – εκτροπής της κοίτης του ρέµατος
Σουλού θα απαιτούνταν εργασίες διεύρυνσης του διαδρόµου παρά την κοίτη του ρέµατος,
προκειµένου να αυξηθεί η ταχύτητα διέλευσης των τρένων (έως και 150km/h), γεγονός που
θα συνεπαγόταν υπέρµετρη αύξηση των απαιτούµενων χωµατουργικών έργων για τη
δηµιουργία του σιδηροδροµικού διαδρόµου. Ως εκ τούτου η συγκεκριµένη λύση
εγκαταλείφθηκε.
• Έπειτα από τα παραπάνω αποφασίσθηκε περιορισµένη τροποποίηση της επιλεγείσης
διευθέτησης – εκτροπής της κοίτης του ρέµατος Σουλού ούτως ώστε α) να υπακούει στους
όρους της αδειοδοτούσας αρχής για παραλληλία των διαδροµών χάραξης οδικής και
σιδηροδροµικής αποκατάστασης κυκλοφορίας και β) στις απαιτήσεις για σχεδίαση της νέας
χάραξης της σιδηροδροµικής γραµµής για ταχύτητες 150 km/hr µε πρόβλεψη µελλοντικής
διπλής γραµµής.
• Τέλος κρίνεται αναγκαίο να γίνει µια µικρή αναφορά στη µη επιλεγείσα ανεξάρτητη όδευση
σιδηροδροµικής γραµµής µε την αρχική διευθέτηση – εκτροπή της κοίτης του ρέµατος
Σουλού Η λύση της µη παράλληλης όδευσης της γραµµής µε τη κοίτη του ρέµατος Σουλού,
µε όδευση της σιδηροδροµικής γραµµής πάνω στις υφιστάµενες αποθέσεις µε κριτήριο την
µείωση του συνολικού µήκους παραλλαγής της σιδηροδροµικής γραµµής θα δηµιουργούσε
ιδιαίτερα µεγάλες κλίσεις για τη διαδροµή του τρένου και θα έθιγε τις υπάρχουσες
εγκαταστάσεις. Σηµειώνεται πως η γραµµή θα πρέπει να καλύπτει όλες τις σχετικές τεχνικές

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
προδιαγραφές που θα µεγιστοποιούν την ασφάλεια, την άνεση και την µεταφορική ικανότητα
του σιδηροδροµικού δικτύου. Ως εκ τούτου, η εν λόγω λύση απορρίφθηκε.
Σχήµα 7.6-2: Παράλληλη όδευση σιδηροδροµικής γραµµής ΟΣΕ µε άµεση γειτνίαση µε την
αρχική διευθέτηση – εκτροπή της κοίτης του ρέµατος Σουλού

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Σχήµα 7.6-3: Ανεξάρτητη όδευση σιδηροδροµικής γραµµής ΟΣΕ και σε γειτνίαση µε την
αρχική διευθέτηση – εκτροπή της κοίτης του ρέµατος Σουλού
7.6.4. Παραλλαγές παλαιάς Ε.Ο. Κοζάνης – Πτολεµαΐδας
Οι παραλλαγές της παλαιάς Ε.Ο. Κοζάνης – Πτολεµαΐδας, σχεδιάστηκαν µε κριτήρια την

ελαχιστοποίηση των χωµατισµών του συνόλου των τεχνικών έργων (που επιτυγχάνεται µε την
ελαχιστοποίηση του µήκους διαδροµής της όδευσης καθώς και µε την παραλληλία της νέας κοίτης
του ρέµατος Σουλού, της οριστικής παραλλαγής της παλαιάς Ε.Ο. Κοζάνης – Πτολεµαΐδας της
τελικής παραλλαγής της Σ.Γ. του ΟΣΕ και του αγωγού υδροδότησης του ΑΗΣ V), µε την
προϋπόθεση βέβαια να τηρούνται όλες οι σχετικές προδιαγραφές που αφορούν την οµαλή και

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
ασφαλή κυκλοφορία του δρόµου. Παράλληλα, όπως ισχύει και στην περίπτωση της Σ.Γ. του ΟΣΕ,
µε την κατασκευή προσωρινής παραλλαγής, δίνεται ο απαραίτητος χρόνος για την εκδήλωση των
όποιων καθιζήσεων και εν συνεχεία σταθεροποίηση των αποθέσεων του Ορυχείου Καρδιάς, από
τις οποίες από το 2016 θα διέλθει η οριστική παραλλαγή του δρόµου.
7.6.4.1. Εναλλακτικές Λύσεις που εξετάσθηκαν κατά το σχεδιασµό της προσωρινής παραλλαγής
της παλαιάς Ε.Ο. Κοζάνης - Πτολεµαΐδας.
Όσον αφορά τη χωροθέτηση της προσωρινής παραλλαγής της παλαιάς Ε.Ο. Κοζάνης-
Πτολεµαΐδας, η οποία προγραµµατίζεται το 2010-2016, µε δεδοµένη τη χάραξη της προσωρινής
παραλλαγής της σιδηροδροµικής γραµµής του ΟΣΕ, ο δρόµος χωροθετείται παράλληλα και δυτικά
της τελευταίας. Η επιλογή αυτή, πέραν της ασφαλούς και οµαλής λειτουργίας, εξασφαλίζει το
µικρότερο µήκος διαδροµής και την ελαχιστοποίηση των κλίσεων αναγλύφου της διαδροµής, µε τα
συνεπαγόµενα περιβαλλοντικά και οικονοµικά οφέλη. Εποµένως, δεδοµένης της χωροθέτησης της
προσωρινής παραλλαγής της σιδηροδροµικής γραµµής του ΟΣΕ, οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική
(µη παράλληλη µε τη γραµµή του ΟΣΕ) χάραξη της προσωρινής παραλλαγής της παλαιάς Ε.Ο.
Κοζάνης-Πτολεµαΐδας πέραν της προτεινόµενης συνεπάγεται:
• Μεγαλύτερες κλίσεις εδάφους.
• Επιπλέον χωµατισµοί και χωµατουργικές εργασίες.
• Μεγαλύτερο µήκος διαδροµής και συνεπώς παραπάνω ποσότητες σε υλικά κατασκευής και
αύξηση του κόστους λειτουργίας και συντήρησης.
• Επιπλέον τεχνικά έργα (γεφυρώσεις, διαβάσεις κτλ).
∆εδοµένης της αναγκαιότητας για παραλληλία των οδεύσεων της σιδηροδροµικής γραµµής και της
προσωρινής παραλλαγής της Ε.Ο., στη συνέχεια εξετάζονται 2 εναλλακτικές λύσεις για την
όδευση του δρόµου, οι οποίες αφορούν παράλληλες χαράξεις του τελευταίου µε τις εναλλακτικές
Λύσεις Α και Β της γραµµής του ΟΣΕ, που εξετάσθηκαν στην Ενότητα 7.6.2.1.
Έτσι, όσον αφορά την προσωρινή παραλλαγή της παλαιάς Ε.Ο. Κοζάνης - Πτολεµαΐδας,
εξετάζονται οι εναλλακτικές χαράξεις Α’ και Β’ που αντιστοιχούν σε οδεύσεις παράλληλες µε τις
εναλλακτικές Λύσεις Α και Β της γραµµής του ΟΣΕ, όπως αυτές φαίνονται στο Σχήµα 7.6-1 της
Ενότητας 7.6.2.1. Για τις εν λόγω χαράξεις, αναµένονται αντίστοιχες – συγκριτικά – τιµές των
κριτηρίων αξιολόγησης όσον αφορά το µήκος διαδροµής, τις κλίσεις, την ελάχιστη απόσταση από
τον οικισµό της Ποντοκώµης και τη διέλευση από συγκεκριµένες χρήσεις γης, µε την εκάστοτε
εναλλακτική λύση όδευσης της γραµµής του ΟΣΕ.
Με βάση την ανάλυση των εναλλακτικών λύσεων της γραµµής του ΟΣΕ της Ενότητας 7.6.2.1,
µπορούν να εξαχθούν αντίστοιχα συµπεράσµατα όσον αφορά τη σύγκριση των εναλλακτικών
χαράξεων Α’ και Β’ της προσωρινής παραλλαγής του εξεταζόµενου δρόµου, σε αντίστοιχες
θέσεις (σε παραλληλία µε τις γραµµές του ΟΣΕ), σύµφωνα µε τον ακόλουθο Πίνακα 7.6-3.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Πίνακας 7.6-3: Αξιολόγηση της προτεινόµενης λύσης και των δύο εναλλακτικών λύσεων για τη χάραξη της προσωρινής παραλλαγής του δρόµου
βάσει τεχνικών, περιβαλλοντικών, οικονοµικών και κοινωνικών κριτηρίων
ΕΙ∆ΟΣ ΕΠΙΛΕΓΕΙΣΑ ΛΥΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ Α’ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ Β’

Α/Α ΚΡΙΤΗΡΙΟ
ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ1
1 Π, Ο, Τ Μήκος της όδευσης Μικρότερο √ Μέγιστο Χ Ενδιάµεσο
2 Π, Κ Εγγύτητα στον οικισµό Ποντοκώµης (σηµείο Ε Μέγιστη √ Μικρότερη Χ Ενδιάµεση
στο Σχήµα 4.3-1)
3 Π ∆ιέλευση από δασική έκταση (βλ. Σχήµα 4.3-1) Όχι √ Ναι Ναι
4 Π, Ο Τέµνει ρέµατα Ναι, τέµνει 3 Ναι, τέµνει 3 ρέµατα Ναι, τέµνει 3
ρέµατα ρέµατα
5 Π, Τ Προσαρµογή στο ανάγλυφο της περιοχής (βλ. Ναι √ Εν µέρει Εν µέρει
Σχήµα 4.3-1)
6 Π Σταθµικός µέσος όρος κλίσης Μικρότερο √ Μέγιστο Χ Ενδιάµεσο
11 Π, Ο, Τ Ισοζύγιο = |εκσκαφές – επιχώσεις| Μηδενικό* Μηδενικό* Μηδενικό*
12 Π Θόρυβος: απόσταση Ποντοκώµης από δρόµο (βλ. Μέγιστη √ Μικρότερη Χ Ενδιάµεση
Σχήµα 4.3.1)
13 Π Ρύπανση: απόσταση Ποντοκώµης από δρόµο (βλ. Μέγιστη √ Μικρότερη Χ Ενδιάµεση
Σχήµατα 4.3.1-4, 6.4-3, 6.4-4)
Συνολική αξιολόγηση Βέλτιστη Ενδιάµεση Χείριστη
* Μηδενικό Ισοζύγιο, αφού το έδαφος που θα κατασκευασθεί ο δρόµος θα έχει ήδη διαµορφωθεί στο πλαίσιο της κατασκευής της σιδηροδροµικής γραµµής
1
Π: Περιβαλλοντικό κριτήριο
Κ: Κοινωνικό κριτήριο
Ο: Οικονοµικό κριτήριο
Τ: Τεχνικό κριτήριο

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
Ως εκ τούτου, η προτεινόµενη λύση για τη χωροθέτηση της προσωρινής παραλλαγής όπως

φαίνεται στο Σχήµα 5.10-1, είναι η βέλτιστη λύση, από περιβαλλοντικής, τεχνικής και
κονωνικοοικονοµικής σκοπιάς, τόσο κατά την περίοδο κατασκευής όσο και κατά την προσωρινή
λειτουργία της.
7.7. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ISO

14001:2004
Τέλος, για την ολοκλήρωση της παρουσίασης των εναλλακτικών λύσεων που εξετάστηκαν στο
πλαίσιο του παρόντος Έργου,κρίνεται σκόπιµο να γίνει µία συνοπτική αναφορά του Συστήµατος
Περιβαλλοντικής ∆ιαχείρισης που εφαρµόζεται από τη ∆ΕΗ στα Ορυχεία Πτολεµαΐδας.
Η ∆ΕΗ Α.Ε. έχει θέσει την προστασία του περιβάλλοντος στις βασικές προτεραιότητες της
πολιτικής της για εκσυγχρονισµό και ανάπτυξη.
Για το λόγο αυτό εφαρµόζει όλα τα απαραίτητα µέτρα πρόληψης και αντιµετώπισης των
δυνητικών επιπτώσεων από την ανάπτυξη, λειτουργία και αποκατάσταση των Ορυχείων, αλλά και
πέραν αυτών, έχει επιλέξει από τις διαθέσιµες εναλλακτικές µεθόδους ∆ιαχείρισης να προχωρήσει
εθελοντικά στην πιστοποίηση των Συστηµάτων Περιβαλλοντικής ∆ιαχείρισης όλων των
παραγωγικών εγκαταστάσεών της, σύµφωνα µε το πρότυπο ISO 14001:2004.
Έτσι, η ∆/νση Λιγνιτικού Κέντρου ∆υτικής Μακεδονίας (∆.Λ.Κ.∆.Μ.) έλαβε Πιστοποιητικό

Συµµόρφωσης κατά ISO 14001 για το Σύστηµα Περιβαλλοντικής ∆ιαχείρισης από τον ΕΛΟΤ τον
Ιούνιο του 2007. Οι απαιτήσεις του διεθνούς προτύπου ISO 14001 προϋποθέτουν τη συµµόρφωση
του Σ.Π.∆ µε την Ελληνική και Ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νοµοθεσία και τη συνεχή βελτίωση
όλων των δραστηριοτήτων των ορυχείων πέραν των απαιτήσεων της νοµοθεσίας, µε στόχο την
αποτελεσµατικότερη προστασία του περιβάλλοντος.4
Παράλληλα, η Γενική ∆ιεύθυνση Ορυχείων, έχοντας ως στρατηγική της επιλογή την εφαρµογή
των αρχών της Ολικής Ποιότητας (T.Q.M) σε όλες τις δραστηριότητές της, προχώρησε στην
εφαρµογή Συστήµατος ∆ιαχείρισης Ποιότητας σύµφωνα µε το πρότυπο ISO 9001 σε όλες τις
κεντρικές της υπηρεσίες.
Με την εφαρµογή αυτών των συστηµάτων διοίκησης, που αποτελούν τον κορµό της ∆ιαχείρισης
Ολικής Ποιότητας (T.Q.M), η Γενική ∆ιεύθυνση Ορυχείων προσβλέπει στην:
4
∆ελτίο Τύπου ∆ΕΗ Α.Ε., Αθήνα, 5 Ιουνίου 2007.

ECHMES Ltd.
∆ΕΗ Α.Ε.
• Ανάπτυξη του οµαδικού πνεύµατος.

• Ευαισθητοποίηση όλων των εργαζοµένων στα θέµατα προστασία του Περιβάλλοντος.
• Αναβάθµιση της ποιότητας των συνθηκών εργασίας.
• Βελτίωση και αύξηση της αποδοτικότητας των ορυχείων προς όφελος όλων των
ενδιαφεροµένων πλευρών, και κοινωνικών εταίρων, δηλαδή των εργαζοµένων, των τοπικών
κοινωνιών, πελατών, µετόχων και όλων των συνεργατών της.
Αναλυτικότερη παρουσίαση του Σ.Π.∆ που εφαρµόζει η ∆ΕΗ στο Λ.Κ.∆.Μ δίνεται στις σχετικές
ενότητες των Κεφαλαίων 2 και 9. Παράλληλα, στο Κεφάλαιο 10 της παρούσης, παρουσιάζεται το
Πρόγραµµα Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης που εφαρµόζεται από τη ∆ΕΗ για τον έλεγχο και
τη συνεχή βελτίωση και αναβάθµιση της περιβαλλοντικής επίδοσης στα εξεταζόµενα Ορυχεία.

ECHMES Ltd.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 - 15.06.10

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 - 15.06.10

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 - 15.06.10

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

∆ΕΗ Α.Ε.

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΟΡΥΧΕΙΩΝ ΠΤΟΛΕΜΑΪ∆ΑΣ, Ν. ΚΟΖΑΝΗΣ

7. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΩΝ I

Σχήµα 7.3-1: Εναλλακτικές Θέσεις για τη Χωροθέτηση των Εγκαταστάσεων ∆ιαχείρισης

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΩΝ II

7. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΩΝ 7-1

7.2. ΜΗ∆ΕΝΙΚΗ ΛΥΣΗ

Η µηδενική λύση απορρίφθηκε δεδοµένου ότι:

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΩΝ 7-2

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΩΝ 7-3

7.3. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟ∆ΟΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ

7.3.1. Εναλλακτικές µέθοδοι εκµετάλλευσης

Για την εκµετάλλευση των λιγνιτικών κοιτασµάτων οι διαθέσιµες µέθοδοι εκµετάλλευσης

Η εφαρµογή µεθόδων υπόγειας εκµετάλλευσης, στην περίπτωση των Ορυχείων Πτολεµαΐδας,

Παράλληλα, από τις διαθέσιµες µεθόδους επιφανειακής εκµετάλλευσης αποκλείστηκε η

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΩΝ 7-4

Τα κοιτασµατολογικά χαρακτηριστικά των πολυστρωµατικών κοιτασµάτων της λιγνιγοφόρου

Η µέθοδος αυτή συνδυάζει τη χρησιµοποίηση ηλεκτροκίνητων µηχανηµάτων µεγάλης δυναµικό-

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΩΝ 7-5

7.3.1.1. Βελτιώσεις σε θέµατα µεταφοράς υλικών

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΩΝ 7-6

Για να αντιµετωπιστούν τα παραπάνω προβλήµατα, η ∆ΛΚ∆Μ προχώρησε στην εφαρµογή του

Οι λύσεις που διερευνώνται περιλαµβάνουν:

7.3.2. Εναλλακτικές µέθοδοι διαχείρισης αγόνων

7.3.2.1. Γενικά κριτήρια ∆ιαχείρισης

Tα άγονα πετρώµατα, τα οποία εξορύσσονται παράλληλα µε το λιγνίτη στα Ορυχεία Πτολεµαΐδας

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΩΝ 7-7

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΩΝ 7-8

Η διαχείριση του συνόλου των αγόνων µε απόθεση σε εξωτερικές εγκαταστάσεις, απορρίφθηκε ως

7.3.3. Συναπόθεση αγόνων και στερεών υποπροϊόντων καύσης ΑΗΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΩΝ 7-9

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΩΝ 7-10

Με βάση τα παραπάνω, η µέθοδος η οποία επελέγη µε αυστηρά περιβαλλοντικά κριτήρια,

7.3.4. Εναλλακτικές Θέσεις για τη Χωροθέτηση των Εγκαταστάσεων ∆ιαχείρισης

¾ Εξωτερική Απόθεση Προαστίου (Προσωρινή Απόθεση), έκτασης 1.880 στρέµµατα: Θα

¾ Εξωτερική Απόθεση Πτελαιώνα, έκταση 2.042 στρέµµατα: Θα λειτουργήσει από το 2012

¾ Εξωτερική Απόθεση Ν. Πεδίου, έκταση 7.700 στρέµµατα: Αποτελεί συνέχιση υφιστάµενης

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΩΝ 7-11

7.3.4.2. Εξωτερική απόθεση Προαστίου

• Π1: Χώρος εξοφληµένου Ορυχείου Κοµάνου.

• Π2: Χώρος σε ήδη υφιστάµενες αποθέσεις του Β. Πεδίου.

• Π3: Χώρος εξωτερικής απόθεσης Πτελαιώνα.

• Π4: Χώρος εξωτερικής απόθεσης Προαστίου.

7.3.4.3. Εξωτερική απόθεση Πτελαιώνα

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΩΝ 7-12

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΕΙΡΩΝ 7-13

• Τ1: Χώρος εξωτερικών αποθέσεων Ν. Πεδίου.

7.3.4.4. Εξωτερική απόθεση Ν. Πεδίου

• Α1: Χώρος εξωτερικής απόθεσης Ν. Πεδίου (βλ. Σχήµα 7.3-1).

7.4. ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ Υ∆ΑΤΙΝΩΝ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΩΝ 7-14

Η εναλλακτική µέθοδος διαχείρισης των υδάτινων πόρων σύµφωνα µε την οποία τα

7.5. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟ∆ΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

7.5.1. Περιβαλλοντική αποκατάσταση – Έννοια και δυνατότητες

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟ∆ΩΝ, ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΛΥΣΕΩΝ 7-15

Η ενσωµάτωση της προοπτικής της περιβαλλοντικής αποκατάστασης στο σχεδιασµό του