ik jij

fan

wij
moeder
fonds omafonds
onbekenden
buren
familie
werknemers
vader

jij bedrijven bekenden

kunstenaar
jij
familie
neef
fondsen
ik
bekenden
kunstenaar werknemers
fonds
donateurs vrienden

buurvrouw
fans

bedrijven
fondsen
fonds jullie ons
bedrijven
vrienden
broer ik broer
zus iedereen
100 dagen
vrienden
elkaar

publiek
collega
donateur

breder
bekenden fans
werknemers vrienden fans

een
donateurs kunstinstellingen
vrienden
ik voordekunst.nl
neef zus
jij

buurvrouw fan
bekenden een online platform om kunstprojecten te steunen

kunstenaar moeder broer buren

vrienden oom jij
vader

bedrijven
bekenden
moeder
oma
neef onbekenden
buren

broerfondsfamilie donateurs
makers
jij ik
bedrijven
moeder

vrienden
vader

zus

vrienden

Aanleiding
Bèta
Nu Verder
 100 dagen voordekunst

AANLEIDING
Het Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK) verwacht ondernemerschap
van aanvragers van subsidie. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan.
In de praktijk blijkt het lastig voor kunstenaars en instellingen om meer
en meer eigen inkomsten te genereren. Het AFK besloot te onderzoe-
ken hoe het de kunstsector de helpende hand kon bieden. Roy Cremers,
stafmedewerker van het AFK, voerde gesprekken met kunstenaars,
kunstinstellingen en andere professionals uit de culturele sector om er
achter te komen hoe het AFK ondernemerschap zou kunnen stimuleren1.
Uit dit onderzoek kwam naar voren dat leningen, microkredieten of
het instellen van een investeringsfonds voor het AFK niet alleen
Project
een verzwaring van de organisatie zou betekenen, maar ook
Under Heaven 3
de focus zou verleggen van een artistiek inhoudelijk oordeel
Top verbetering en verrassing naar een puur financiële toets. Gezien de doelstelling van
het AFK vielen deze instrumenten dus af.
van mijn leefomgeving!
Kids zijn nu al enthousiast
Cultureel ondernemerschap draait naast het vinden van
Vincent Everts
financiering natuurlijk ook om het bereiken van publiek.
Sterker nog, het wordt steeds belangrijker voor kunstenaars
en organisaties om het bestaansrecht van werk en programme-
ring maatschappelijk te legitimeren. En er is geen betere graadmeter
dan een betrokken en zichtbare achterban. Juist in tijden van eco-
nomische crisis is het van belang dat projecten leunen op een mix
van zowel publieke als private financiering. Het AFK besloot niet
alleen maar te kijken naar de financiering, maar ook naar het traject wat
daaraan voorafgaat; het onder de aandacht brengen van een idee, een
projectplan, dat nog gefinancierd moet worden. Deze benadering heeft
sterke overeenkomsten met het fenomeen crowdfunding, een concept
dat in de muziekindustrie reeds succesvol werd toegepast.

Om niet zelf het wiel uit te vinden, maar gebruik te maken van bestaande
kennis en ervaring werd contact gezocht met het Nederlandse bedrijf
SellaBand. Er bleek een wederzijds enthousiasme en de samenwerking
tussen SellaBand en het AFK kon van start gaan. Er werd een projectplan
geschreven voor een crowdfundingplatform voor kunstprojecten, dat
vervolgens werd ingediend bij de Regeling Innovatie Cultuuruitingen van
het ministerie van OCW. Deze subsidieregeling was gericht op innovatie,
kennisoverdracht en samenwerkingen tussen bedrijven en organisaties
uit verschillende sectoren met als doel het maatschappelijke draagvlak
voor kunst en cultuur te vergroten.

1 Er zijn gesprekken gevoerd met onder meer Melle Daamen (directeur Stads­
schouwburg Amsterdam, voormalig directeur Mondriaan Stichting en in die
hoedanigheid betrokken bij het participatiefonds PAKC), Kees van Twist (directeur
Groninger Museum), Daan Laméris (programmamanager Stichting DOEN, betrokken
bij DOEN Participaties), Thijs Tromp (hoofd bestedingen Prins Bernhard Cultuurfonds),
Maaike Lauwaert (projectmedewerker Mondriaan Stichting), Steven van Teeseling (Fonds
BKVB), Francine Mendelaar (Materiaalfonds) en Joeri van den Steenhoven (Kennisland).
2 3
Het plan ‘voordekunst’ werd in de eerste ronde van deze regeling als
eerste gerangschikt uit 84 inzendingen. Uit de beschikking:
Het platform dat het Amsterdams Fonds voor de Kunst samen met
SellaBand ontwikkelt, komt niet alleen ten goede aan de eigen
organisaties, maar aan de gehele culturele sector. Door middel van
het platform wordt het voor sommige subsidieaanvragers eenvoudiger
om verschillende subsidieverstrekkers en andere financiers direct te
benaderen. De besteding van publiek geld wordt transparanter.
Op den duur kan een bijzondere match ontstaan tussen publiek en
privaat geld, waardoor meer draagvlak kan worden gecreëerd voor de
subsidiering van projecten. Bovendien dwingt het aanvragers in een
vroeg stadium na te denken over publieksbereik. Het is interessant dat
het fonds onderzoek heeft gedaan en op basis van de resultaten daarvan
de behoefte aan een dergelijk platform heeft herkend, zowel aan de
kant van aanvragers als van subsidieverstrekkers. De samenwerking
met SellaBand is relevant, omdat zij ervaring heeft met het opzetten
van een dergelijk platform voor de muziekwereld en die
expertise graag in een andere sector wil toepassen. Project
Over het geheel genomen is de aanvraag doordacht Analog Beamer
geschreven, de juiste partners betrokken en
zijn er mogelijkheden voor verbreding van een Toen Churchill ten tijde van WO2
netwerk. Dat kan er toe leiden dat een betere werd gevraagd te bezuinigen op
match ontstaat tussen publiek en privaat geld en de kunst vanwege de huizenhoge
meer betrokkenheid van het publiek bij culturele
oorlogsuitgaven, was zijn antwoord:
projecten.
‘Maar waar vechten wij dan nog voor?’
Dankzij de subsidie werd begin 2010 gestart met Nina Folkersma
de uitvoering van het plan voordekunst. Niets leek
realisatie nog in de weg te staan tot SellaBand eind februari
2010 de handdoek in de ring moest gooien wegens faillissement.
Het AFK vond een nieuwe IT gespecialiseerde partner
in de combinatie Studio Parkers / WEBclusive en samen
met ontwerpbureau Mannschaft werd het voordekunst-plan verder
uitgewerkt. Het vertrouwen in het concept van crowdfunding voor de
kunsten bleef ongeschonden. In het najaar van 2010 was de site
www.voordekunst.nl klaar voor lancering.
Project
KCO meets
Patrick Watson
Fantastisch initiatief, ik steun graag
kunst en cultuurinitiatieven, vooral
in deze tijden van verrechtsing.
pimseltown
4 5
Hoe het werkt
Een kunstenaar of kunst­instelling meldt
zijn project aan op
www.voordekunst.nl
Op basis van tags en de ingevulde
informatie wordt het project via
voordekunst naar één of enkele part-
ners van voordekunst doorgestuurd.
Indien een partner het project ziet zit-
ten, komt het project op
www.voordekunst.nl met een eerste
bijdrage van de betreffende partner. Op
deze manier start geen enkel project op
0% en fungeert de (publieke) bijdrage
van deze partner als vliegwiel voor
externe financiering.
Naast het projectplan, wordt het project gepresenteerd met een filmpje,
er staat een realtime geldmeter op de site (van 0 tot 100%) en er is een
deadline gekoppeld aan het realiseren van de financiering. Daarnaast
geven de projecthouders ook iets terug voor de bijdrage. Dit kan variëren
van een vrijkaartje, een voorbezichtiging, een kijkje achter de schermen of
bijvoorbeeld een print in beperkte oplage. De projecthouder is hierin vrij.
Projecthouder en donateurs kunnen op voordekunst met elkaar in
contact blijven en updates delen. Daarnaast wordt er op voordekunst.nl
optimaal gebruik gemaakt van de verschillende sociale netwerken
om updates en nieuws te delen met een nog grotere achterban.
Binnen de deadline moet de projecthouder de 100% zien te halen. Indien
het project bij het verstrijken van de deadline tussen de 80 en 99% van
het doelbedrag heeft behaald, dan wordt er een aangepast projectplan
naar alle donateurs gestuurd. Zij hebben de mogelijkheid om hun bijdra-
ge alsnog terug te trekken of akkoord te gaan met het herziene plan. Als
het percentage boven de 80% blijft, dan is ook dit project voordekunst.
Waarom voordekunst.nl? BETA
voordekunst sluit aan bij de trend van social networking en is een Pilotfase 1
unieke innovatie voor de culturele sector; er bestaat geen vergelijkbaar Woensdag 22 september 2010 werd voordekunst gelanceerd tijdens
model. De grote voordelen: PICNIC 2010. PICNIC bleek de ideale omgeving om onder de aandacht
* Er ontstaat een krachtige match van publiek en privaat geld. te komen bij een harde kern van innovators in de creatieve sector en
ook NRC Handelsblad besteedde uitgebreid aandacht aan voordekunst.
* Een initiële bijdrage werkt als versneller; donateurs zijn in de regel Projecthouders van het eerste uur wisten Facebook en Twitter al direct
enthousiaste ambassadeurs en daarnaast heeft zo’n eerste bijdrage volop in te zetten om hun projecten op voordekunst onder de aandacht
een psychologisch effect; projecten met een goed startpercentage te brengen. Niet zonder resultaat: het eerste project, The Miktor & Molf
wekken vertrouwen. Pool Project was binnen 17 dagen 100% gefinancierd!
* Aanvragers worden zich meer bewust van de manier
Project
waarop zij hun project presenteren aan het publiek,
Mijn Naam is Cohen
wat zowel bestaat uit vrienden als bijvoorbeeld
directieleden van een multinational. Zo leren zij Een project als dit dat zowel artistieke
een breed draagvlak te creëren voor hun project. als maatschappelijke waarde heeft,
* Op de site is zichtbaar wie bijdraagt. Er ontstaat verdient ondersteuning! Onder het
een hechte community van donateurs; van parti- motto ‘alle beetjes helpen’ bied ik die
culiere liefhebbers tot bedrijven. dan ook…
* Een wijze les van SellaBand en ook Kickstarter: wees
selectief en laat niet zomaar ieder project op het plat- Jon Heemsbergen
form toe. Kwaliteit is belangrijker dan kwantiteit.
* Naarmate het netwerk zich uitbreidt zullen er meer private
sponsoren zich aansluiten, wat leidt tot meer private finan-
ciering. Kunstenaars worden zo steeds meer ondernemer
en dus minder afhankelijk van subsidies.
* Succesvolle projecten dienen als voorbeeld voor andere aan­
vragers. Doordat projectplannen en strategieën om donateurs te
interesseren openbaar gepresenteerd worden, kunnen aanvragers
veel van elkaar leren. De transparante structuur bevordert de
overdracht van kennis. Instellingen en kunstenaars worden zich
meer bewust van hun maatschappelijke positie en ervaren direct
financieel voordeel wanneer zij zich op een positieve manier tot
de samenleving weten te verhouden. Overigens zonder concessies
te doen aan de kwaliteit.
* Kunstenaars en instellingen kunnen gemakkelijk hun voordekunst-
pagina koppelen aan hun profiel op sociale netwerksites als Twitter
en Facebook. Op deze bestaande netwerksites worden contacten
onderhouden met fans, nieuwe donateurs geworven en kunnen
behaalde resultaten via tweets en posts snel en efficiënt worden
gecommuniceerd naar de achterban. Het is een snelle manier om
met een breed publiek van vrienden, kennissen en geïnteresseer-
den in contact te komen en te blijven tegen relatief lage kosten.

De selectie van de eerste projecten voor deze pilotfase is gedaan door

het AFK omdat we in deze start-up periode voor zowel kunstenaars als
donateurs een controleerbare situatie wilden creëren 2.

Noten op volgende pagina

6 7
Officiële lancering
Op 4 november 2010 werd voordekunst officieel gelanceerd door
Carolien Gehrels, de Amsterdamse wethouder voor kunst en cultuur, en
Sylvia Dornseiffer, directeur van het AFK, in het Hirschgebouw aan het
Leidseplein. Deze middag en avond presenteerden de vijf lopende pro-
jecten op voordekunst zich live aan het publiek en kon er direct geld
overgemaakt worden. De lancering was een groot succes; interviews in
de landelijke dagbladen en een reportage in Nieuwsuur maakten duide-
lijk dat er veel belangstelling is voor crowdfunding in de kunsten.
voordekunst bereikt het hele land.
Beelden van de
Ook het tweede en derde project, Analog Beamer, tijdens de opening presentatie
van de Museumnacht en ArtCore 2010 van LnSaint werden succesvol op 4 november
via voordekunst gefinancierd. De lancering van voordekunst ligt nu 100
dagen achter ons en we kunnen de volgende conclusies trekken:
* crowdfunding voor kunstprojecten slaat aan; zowel kunstenaars
als donateurs zijn enthousiast
* het beheren van een website als www.voordekunst.nl is arbeids-
intensief; het is belangrijk om continu traffic te genereren naar de
site om het ‘geven’ te stimuleren. De projecthouders zijn hier voor
verantwoordelijk, maar in de pilotfase is hier nog een belangrijke
rol voor voordekunst weggelegd
* hoe concreter en persoonlijker een project, des te groter is de kans
van slagen
* de meeste donaties vinden plaats wanneer een project net is Goed initiatief! Cultureel
geplaatst en wanneer de deadline in zicht komt, dus aan het
begin en aan het einde van de looptijd. Om ook in de tussenlig-
gende periode de nodige aandacht te vragen, moeten project­
houders een communicatiestrategie ontwikkelen en uitvoeren.
* het is van belang dat projecthouders contact onderhouden met
hun donateurs en hun projectpagina regelmatig updaten
EN NU VERDER
Pilotfase 2
12 februari 2011 is voordekunst officieel 100 dagen ‘in de lucht’. Het is
nu zaak om het platform tot een succes te maken. Dit jaar willen we de
volgende stappen zetten:
* voordekunst is een zelfstandige stichting met een eigen formatie,
aangestuurd door een bestuur. Op termijn is het de bedoeling dat
de rol van initiator AFK dezelfde is als die van toekomstige partners
* projecten kunnen per 1 maart aangemeld worden op
voordekunst. Vooralsnog moeten het Amsterdamse projecten zijn
omdat het AFK nu nog de enige partner is
* er wordt een marketingcampagne opgezet om met name ook
bedrijven bewust te maken van de mogelijkheid,
en de meerwaarde van het financieren van kunstprojecten
* er worden concrete afspraken gemaakt met partners die van
voordekunst een succes willen maken
* met de komst van nieuwe partners wordt het bereik van
voordekunst groter
Project
The Miktor & Molf Pool
Samenwerking
Ik steun graag kunst in de openbare voordekunst zoekt samenwerking met andere publieke
ruimte waar sculptuur ook interactief of private fondsen, lokale of regionale partners, zoals
gebruikt en genoten mag worden. woningbouwcorporaties of kunstinstellingen en bedrijven
Daarbij gun ik ook voordekunst alle in Nederland om een landelijk platform te realiseren.
geluk en succes toe; een sterk initiatief! Crowdfunding draait nu eenmaal om het bereiken van
een breed publiek. In de techniek is hier ook rekening mee
Rachel Feuchtwang gehouden.
Het is voor geïnteresseerde partners daarom relatief eenvoudig
om aan te sluiten bij het platform en de integratie kan soepel en
Project
kostenefficiënt verlopen. Daarnaast zijn er verschillende mogelijkheden
Artcore 2010
om te integreren of voort te bouwen op de reeds ontwikkelde
techniek.
ondernemerschap
Nederland kent nog geen ver ontwikkelde ‘culture of giving’, dus alles
in het jaar 2010
moet in werking worden gezet om die te krijgen. Dit heeft tijd nodig,
Fleurs
maar vraagt bovenal om gezamenlijke inspanning. voordekunst nodigt
u graag uit om met ons het avontuur aan te gaan. Als partner, kunstenaar
of donateur.

2 De eerste projecten op www.voordekunst.nl: Voor meer informatie over voordekunst:

Miktor & Molf – The Miktor & Molf Pool Project
Meeus van Dis – Analog Beamer / Daniel Cohen – Mijn naam is Cohen Roy Cremers
Opening Museumnacht 2010 Entrée – KCO Meets Patrick Watson www.voordekunst.nl
LnSaint – ArtCore 2010 Opium voor het Volk – De zoon info@voordekunst.nl
Leonard van Munster – Under Heaven 3 Poetry Circle Nowhere - CONTACT 020-5200535
8 9
 Factsheet
Donateurs:
Gerealiseerde projecten
Miktor & Molf: 17 dagen: 55 donateurs
Under Heaven: 158 dagen: 37 donateurs
Artcore LnSaint : 69 dagen: 50 donateurs

Gerealiseerde totaal benodigd

projecten bedrag ‘crowd’ AFK
Miktor & Molf 7.500 4.195 3.305 (44%)
Analog Beamer 15.070 6.355 8.715 (42%)
Artcore 26.430 16.430 10.000 (38%)

Totaal aantal donaties in geld (inclusief lopende projecten):

€ 66.081 (12/02/2011).
Totaal aantal donateurs voordekunst: 356 (12/02/2011).

Fondsen die bijdroegen

SNS REAAL Fonds droeg €10.000 bij aan KCO.
European Cultural Foundation droeg €7.500 bij aan Artcore.
AFK droeg in totaal €52.020 bij verdeeld over 6 projecten.

Project Analog Beamer Traffic facts

Maandelijks zijn er 289 mensen die de blog bezoeken
Voordekunst wordt op twitter door 193 mensen / organisaties gevolgd.
De afgelopen nieuwsbrief is door 903 mensen bekeken.
Maandelijks zijn er op facebook 628 actieve gebruikers.
De website voordekunst is inmiddels door ruim 12000 mensen bezocht.

Perslijst
3voor12 http://www.3voor12.vpro.nl/artikelen/artikel/44110013

AD http://bit.ly/aycaTm

Ajanaku http://ajanaku.com/voordekunst-of-it/

AVRO http://avro.nl/kunstindeknel/Artikelen/voordekunst.aspx

Brabands Dagblad http://www.brabantsdagblad.nl/vrijetijd/7567593/Donors-gezocht-voor-kunstenaars.ece

Dagje Weg http://www.dagjeweg.nl/nieuwsredactie/nieuws/14426/Website%20moet%20musea%20helpen

DeOptimist http://www.deoptimist.net/2010/10/kunst-voor-iedereen-door-iedereen/

Drimble http://drimble.nl/regio/noord-holland/amsterdam/1974729/verhip-de-kunstsector-onderneemt.html

ED http://www.ed.nl/uitcultuur/cultuur/7567596/Donors-gezocht-voor-kunstenaars.ece

Karel&Sjaak http://www.karel-sjaak.nl/site.php/blog/202

Kunstbeeld http://www.kunstbeeld.nl/00/kb/nl/469/nieuws/14734/AFK_lanceert_Voordekunstnl.html

KunstKlimaat http://kunstklimaat.wordpress.com/2010/11/04/voordekunst-nl/

MakeLove Not Art 1 http://www.makelovenotart.nl/page/33813/nl

Metropolis M http://www.metropolism.com/fresh-signals/afk-lanceert-voordekunst.nl/

Monobrow 1 http://www.mymonobrow.nl/kunstzinnige-crowdfunding-voordekunst-nl/

10 Nieuwsuur http://nieuwsuur.nl/video/196533-kunstenaars-lossen-het-zelf-op.html 11
 NMN http://www.nederlandsmedianetwerk.nl/profiles/blogs/lancering-online-crowdfunding
Nu Jij http://bit.ly/eIfBBM

OverBeeldende http://www.overbeeldendekunst.nl/
Kunst
Parool http://www.parool.nl/parool/nl/12/CULTUUR/article/detail/1045802/2010/11/04/Donors-gezocht-voor-
kunstenaars.dhtml

Pownet http://www.powned.tv/nieuws/binnenland/2010/11/kunstenaars_zoeken_geld.html#reageerhier

Public http://publicworks.nl/2010/11/06/voordekunst-crowdfunding-kunst/
Works
Smarter Money http://www.smartermoney.nl/?p=334

Ten Pages http://www.tenpages.com/nieuws/media/239

Trendbeheer http://trendbeheer.com/2010/11/04/crowd-funding-voor-de-kunst-voordekunst-nl/

Trouw 02/Actueel http://www.actueel.nl/nieuws/239153

VeenMagazines http://www.veenmagazines.nl/00/KB/nl/469/nieuws/print/14734/AFK_lanceert_Voordekunstnl.html

Volkskrant http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2676/Cultuur/article/detail/1045729/2010/11/04/Donors-gezocht-voor-
kunstenaars.dhtml
Vrij Nederland http://www.vn.nl/Archief/Samenleving/Artikel-Samenleving/Verhip-de-kunstsector-onderneemt.htm

Spitsuur http://www.omroepwnl.nl/programmas/ochtendspits?deel=4

N Juice http://njuice.com/Kunstenaars-lossen-het-zelf-op-Video

CCAA http://www.ccaa.nl/page/43734/nl

XpertCMKB http://www.xpertcmkb.nl/?p=2846

Seniorennet http://blog.seniorennet.be/angeltjes/archief.php?ID=775546

De Pers http://www.depers.nl/economie/523019/De-kunstenaar-heeft-u-nu-echt-nodig.html

Kinst Klimaat http://kunstklimaat.wordpress.com/category/crowdfunding/

Actueel Nieuws http://www.actueelnieuws.eu/online-crowdfunding-platform-voordekunst-gelanceerd/

MediaReporter http://metareporter.nl/2010/11/06/publiek-financiert-kunst-online/

NOS http://headlines.nos.nl/forum.php/list_messages/22452

Krantenoverzicht http://www.kranten.com/zoeken.html/donors%20gezocht

Bekijk ‘t http://www.bekijkt.nl/tips/detail/171/Voor+de+kunst!.html

Bijgespijikerd http://www.bijgespijkerd.nl/about#sjefkerkhofs
Webclusive http://www.webclusive.com/projecten/voordekunst/

BAM (Belgie) http://www.bamart.be/pages/detail/nl/5566

VPRO De Gids: http://bit.ly/gj48Xo

Het Parool http://www.parool.nl/parool/nl/22/KUNST/article/detail/1045802/2010/11/04/Donors-gezocht-voor-kunstenaars.

dhtml
de Volkskrant ‘Zelf een kunstenaar sponsoren via het web’. http://bit.ly/exiEsO
Intermediair 51/52 http://www.intermediair.nl/epaper/2010/51/index.html#/27/
Telegraaf ‘Website springt in op marktdenken’. http://bit.ly/aUMeWe
HeART & Society Crowdfunding & Leonard van Munster. Winter 2011 nr 7. http://bit.ly/ehIjqS
Bright Magazine Interview + Cover 10 februari 2011 nr. 39: http://shop.bright.nl/00/br/nl/0/product/hitlist/t27/0/Bright.html

voordekunst bedankt:
Miktor & Molf, Meeus van Dis, Stichting Museumnacht Amsterdam, LnSaint, Paradiso Melkweg Productiehuis (Thalita Stijnman),
Leonard van Munster, Entrée, Daniel Cohen, Opium voor het Volk, Poetry Circle Nowhere, Mannschaft, Diane Peters, Studio Parkers,
WEBclusive, Mo Veld, Karel en Sjaak, They (Sophie van Veen), Maartje van Nimwegen, Bow Evers, Donna Wolf, Isi Kunath, Boris Postma,
Jurre de Beer, Hotmamahot, Brandwacht en Meijer, Teddy Cherim en Kees van Nieuwkerk, collega’s, directie en Raad van Toezicht
Amsterdams Fonds voor de Kunst, Andries Mulder, SellaBand (Johan Vosmeijer en Dagmar Heijmans), SNS REAAL Fonds,
European Cultural Foundation, AT5 en alle donateurs én ambassadeurs voor hun vertrouwen en enthousiasme.

12