Plazhet e Sarands, t nxish lkurn pa shkundur xhepat

Nj vit m par, plazhet publike t Sarands nuk ishin as miqsor dhe as joshs pr pushuesit vendas dhe t huaj dhe, kjo pr ekonomistin Erjon B., ishte dshtimi m i madh i pushteti vendor.... FAQE 12

Dr. Gzim Alpion, akademik dhe intelektual

Nse ka nj figur intelektuale komplekse, jo thjesht nga emrat q mund t propozohen apo zn vend diku n zyrat plot burokraci e politik, por si nj emr e nj intelekt q bashkjeton brenda trsis jetike... FAQE 15

Maratona 100 Vjetori i Pavarsis hapet n Londr

FAQE 22

www.albaniannews.org.uk

KORRIK 2012

Nr. 19

Editor in Chief: Fatmir Terziu [ Tel.: 07854224291]

GAZETE E KOMUNITETIT SHQIPTAR N BRITANIN E MADHE

e-mail: albaniannews.gazeta@gmail.com

Deputeti MacShane ende kritik ndaj politikave serbe

Deputeti i Parlamentit Britanik Denis McShane sht treguar mjaft i ashpr me politikn aktuale serbe ndaj Kosovs. Jo vetm n librin e tij Pse Kosova ende sht e rndsishme (hy Kosovo still matters, Haus Publishing Ltd, 2011), por edhe n nj bised me t. Ai theksoi pr ne se politika serbe ende sht e ashprr. Madje ai shton se kjo kmbngulje e tyre sht e neveritshme dhe duhet hequr dor nga ajo. Nga ana tjetr ai thksoi se sht prshndets me at q Kuvendi i Kosovs miratoi n shqyrtim t par Projektligjin pr ndryshimin dhe plotsimin e ligjeve, prmes s cilit bhet prmbyllja e mbikqyrjes s pavarsis. Ndrkoh dihet se M 2 korrik Grupi Ndrkombtar Drejtues u mblodh enkas pr kt shtje dhe z MacShane ishte pozitiv. Msohet nga burime t tjera se Projektligji n fjal prek 22 ligje, dhe se prmes ksaj ndryshimet mund t grumbullohen n tri grupe.

PUSHIME T MBARA!!!

2
Nr. 19 - KORRIK 2012

Vijon nga faqja 1 1. Jan ndryshime me t cilat bhet shuarja e prezencs civile ndrkombtare, apo misionit t ICO-s, bartja e kompetencave tek Qeveria dhe Kuvendi. 2. Jan disa ndryshime teknike, do kund ku prmendet n ligjet e Kosovs prezenca civile ndrkombtare ajo shuhet, dhe 3. Garancionet pr lirirt dhe t drejtat fetare, me t cilat sigurohet q pas prmbylljes s mbikqyrjes s pavarsis do t respektohen t gjitha krkesat e Pakos s Ahtisaarit sa i prket t drejtave fetare, politike dhe t drejtave tjera t pakicave, tha Arsim Bajrami, Kryetar i Komisionit Kuvendor pr Ndryshimin e Kushtetuts. N mbledhjen e kaluar t ktij komisioni edhe prfaqsues t partive politike opozitare si LDK dhe AAK ishin shprehur se do t votojn pr kalimin e ktij projektligji. Ndrsa, n Vetvendosje deklaruan se nuk do t votojn pr kalimin e ktij projektligji. Glauk Konjufca u shpreh se me kt duhet t prfundoj edhe Plani i Ahtisaarit e jo vetm mekanizmave mbikqyrs t tij. Pr ne ka kuptim nj prfundim i mbikqyrjes s pavarsis si prfundim i Planit t Ahtisaarit. Duhet ti jepet fund Planit t Ahtisaarit si t till. Ktu po i jepet fund mekanizmave mbikqyrs t ktij Plani sepse ky Plan sht institucionalizuar tashm nprmjet ligjeve dhe sht br pjes e Kushtetuts s Republiks s Kosovs, Glauk Konjufca, Deputet, VV. Sidoqoft, deri m 11 shtator sht dita e fundit kur Kosova duhet t prmbyll t gjitha obligimet n mnyr q Grupi Ndrkombtar Drejtues solemnisht t shnoj prfundimin e pavarsis s mbikqyrur. Denis MacShane dhe libri i tij Politikani dhe humanisti britanik, Dennis MacShane shkruan n librin e tij se pr situatn serioze n Kosov kishte dgjuar n vitin 1988 n Montreal, n nj konferenc ndrkombtare t sindikatave

botrore dhe at nga sekretari gjeneral i socialdemokratve gjerman i quajtur Peter Glotz. Glotz kishte deklaruar se n Evrop po shohim nj fashizm t rrezikshm n ngritje, nj nacionalizm t tmerrshm q rrezikon ta kthej Evropn n kohn e konflikteve dhe errsirs dhe ai sht fashizmi serb. Pr t prfunduar se Milloshevic kishte mbajtur nj fjalim t till me n Fush Kosov dhe pr ka Glotz kishte kujtuar se nuk do t dgjonim fjalime dhe fashizm t till n Evropn moderne (f.4). Ky ishte ai moment q bri MacShane t interesohet pr Kosovn, sipas autorit vet. Kishte shikuar n Enciklopedin Britanike t vitit 1902 dhe nuk kishte gjetur asnj informat pr Kosovn. M von, duke qen ndihms politik n Forin Office/MPJ m 1997 dhe m pastaj ministr pr Ballkan dhe pr Evropn si dhe duke lexuar nga specialist t ndryshm britanik sikurse Noel Malcolm, Jammes Pettifer, Paddy Ashdon, Brendan Simms, Tim Judah etj., kishte krijuar iden dhe kontekstin e qart se ka kishte ndodhur dhe far po ndodhte n Kosov. Nprmes ktij libri autori argumenton se prse t gjith ata q angazhohen dhe duan paqe n Ballkan duhet t prkrahin Kosovn, t drejtn dhe ambiciet e njerzve t Ko-

sovs dhe q t lejohen bashk sikurse edhe kroatt dhe serbt, sllovent, boshnjakt dhe maqedonasit q t jetojn si komb brenda shtetit t vet. N lojn globale t shahut t quajtur Politikat e Fuqive t Mdha, Kosova ende shfrytzohen si piun/ushtar n tabeln ndrkombtare t shahut q prshkohet me rivalitete dhe konkurrenc mes fuqive kryesore botrore. N ann tjetr edhe Serbia lejon shum leht q t shfrytzohet si piun n fushn e shahut nga Rusia dhe pushtetmbajtsit n Kremlin q nuk besojn n prfitime prmes bashkpunimit n marrdhniet ndrkombtare, por jan skeptik dhe dyshues si dhe ndjekin agjendat e veta prfituese (f.6). Sipas librit dhe biseds MacShane shtron hapur se Serbia ende vazhdon ta pengoj Kosovn n rrugn e saj si prmes lobimit kundr njohjeve, si prmes strukturave paralele n veri apo bllokads ekonomike, pastaj moslejimit t fluturimit t aeroplanve q udhtojn pr Kosov etj. Kosova nuk mund t udhhiqet si protektorat ndrkombtar apo q KFOR-i t jet atje gjithmon, prandaj njohja e plot e Kosovs dhe marrja e prgjegjsive ndrkombtare nga Kosova sht shum e rndsishme. Kosova duhet t ket m shum njohje dhe t bhet antare e organizatave

politike ndrkombtare. Prioritet i lart i Kremlinit ka qen q t maksimalizoj politikat anti-SHBA dhe anti-NATO n Kshillin e Evrops p.sh.. Rusia ka krkuar aleatt ortodoks pr t mbrojtur Serbin apo shtetet tjera ortodokse-sllave nga kritikat (f. 99). Politik e njjt sht udhhequr edhe n OKB dhe organizatat tjera ndrkombtare. Propaganda kundr Kosovs dhe liderve t saj rrjedh nga Beogradi me bekimin e Mosks pr nj arsye. Daun ti pengojn njohjet e Kosovs. Serbia krkon ndikim, bile edhe kontroll eventual n rajonet e Ballkanit si n Bosnj, Kosov dhe Mal t Zi dhe sht linja ultranacionaliste serbe q po pengon progresin e vet saj dhe po shkakton probleme n Kosov. Kurse Rusia e Putinit po udhheq politika agresive kundr Perndimit dhe n kt kontekst prkrah edhe Serbin, ata kan probleme dhe debate me Polonin, pastaj me Estonin dhe vendet tjera Baltike, pastaj me Gjeorgjin, me eenin etj. Megjithat bota dhe vendet demokratike m t rndsishme e kan njohur Kosovn, duke filluar nga SHBA-t, Gjermania, Anglia, Franca, Italia, Kanadaja, Turqia, vendet arabe si Arabia Saudite, Bahrejni, Jordania, Hondurasi, Kolumbia, Malejzia, Koreja

Jugore, Australia, dhe vendet e Ballkanit si Kroacia, Bullgaria e Shqipria etj. sht e rndsishme q pes vendet e BE-s t njohin Kosovn dhe mosnjohja nga Spanja sht e pakuptimte dhe e paarsyeshme, sepse Kosova sht rast i veant. Por edhe shtetet e tjera t BEs nuk kan arsye ligjore, por e bjn pr shkak t problemeve t brendshme apo aleancave ortodokse (Greqia dhe Qipro). Nuk kan arsye sidomos pas vendimit t GJND n gusht t vitit 2010 ku qart u theksua se pavarsia e Kosovs nuk ishte n kundrshtim me t Drejtn Ndrkombtare. MacShane shkruan edhe pr fillimin e dialogut mese Kosovs e Serbis me ndrmjetsim t BE dhe argumenton se do t ishte gabim strategjik nga BE nse do t pranonte antarsimin e Serbis n BE pa e njohur Kosovn (f. 122). Ai tutje shkruan se BE-ja m shum sht e relaksuar q ti jap liberalizim vizash (ti heq vizat) Tajvanit q asnj nga vendet e BE-s nuk e njohin si shtet se sa ta ndihmoj me shum Kosovn edhe pse 22 antar t BE-se e njohin at (f. 128). Liberalizimi i vizave t Serbis duhet t kushtzohet me qarkullimit e qytetarve t Republiks s Kosovs pr Serbi. Evropa duhet ta ndihmoj dhe njoh edhe m shum Kosovn se sa tani, nj mnyr sht q parlamentet t bjn marrveshje kmbimore dhe t vizitojn vendin. Partit politike dhe politikant n Kosov mund t msojn nga prvojat e avancuara t vendeve t BE-se dhe n shum fusha t tjera. Kosovart duhet t prfshihen dhe mbrohen nga Konventa Evropiane pr t Drejtat e Njeriut. MacShane prfundon se Kosova e Serbia duhet t pranojn ka ka ndodhur dhe t ndrtojn t ardhmen, t ecin tutje dhe t arrijn integrimin n BE, d.m.th. t dyja t pavarura. MacShane duke qen objektiv pr Kosovn argumenton n mnyr t fuqishme dhe profesionale se pse Kosova ende sht e rndsishme n marrdhniet ndrkombtare dhe pr paqen n Ballkan.

3
Nr. 19 - KORRIK 2012

4
Nr. 19 - KORRIK 2012

Numri i turistv dhe emigrantve q kthehen n atdhe pr t kaluar pushimet verore sht n rritje krahasuar me vitin e kaluar. Kshtu, krahasuar me nj vit m par n pikn kufitare t Morins ka hyr rreth 20% m shum udhtar se qershorin e vitit t kaluar. Gjat 24 orve t fundit kan hyr n vendin ton 13354 shtetas me 7784 mjete, ndrsa kan dal 8101 me 4716 mjete. N Portin e Durrsit kan hyr gjat 24 orve mbi 6 mij e 400 persona, prej t cilve 1800 shtetas t huaj. Fluksi rritet do dit e m shum pr shkak t sezonit turistik, kthimit t emigrantve dhe turistve t huaj, ku n krahasim me t njjtn periudh t nj viti m par kan hyr n port 11% m shum shtetas, thn ndryshe 1150 persona m shum. Ndrkaq n 24 ort e fundit kan dal nga kjo pik kufitare 2635 persona, 974 prej t cilve shtetas t huaj. Mjete gjithsej kan hyr rreth 1590 dhe kan dal mbi 600 t tilla. Autoritetet portuale raportojn, se e djela, e cila prkon

dhe me fillimin e muajit korrik, pritet t sjell nj numr t lart shtetasish, ku numri i t cilve pritet t arrij deri n 5 mij brenda nj dite, nga ku do t mbrrijn me 5 tragete. Gjat 24 orve t fundit n pikn e kalimit kufitar t Kakavijs kan hyr n vendin ton rreth 3158 shtetas shqiptar me 624 automjete, ndrsa kan dal nga kjo pik kalimi pr n shtetin fqinj Greqi 2874 shtetas dhe 586 mjete. Pala shqiptare po punon me 4 sportele n hyrje dhe 4 n dalje, ndrsa pala greke me 3 sportele n hyrje dhe 3 n dalje. Nj rritje t fluksit t emigrantve ka patur edhe n pikan kufitare t Kapshtics. Gjat 24 orve t fundit kan hyr 3450 emigrant me 1200 mjete ndrsa kan dal 2140 persona me 493 mjete. Pala jon punon me 9 sportele, ndrsa pala greke me 3 sportele n dalje. Situata sht nomale dhe nuk ka radh, pavarsisht fluksit. Ndrkoh, policia ka marr t gjitha masat pr garantimin e rendit dhe t siguris n akset rrugore dhe n zonat turistike. Policia e Shtetit dhe agjencit

Rritet numri i emigrantve q kthehen n atdhe pr pushime

rajonale do t bllokojn do lloj aktiviteti turistik q nuk ka licenc dhe q nuk ofron garanci, q t sigurohet jeta pr turistt e ndryshm. Policia nuk do t toleroj aktivitet q vn n rrezik jetn e pushuesve t

ndryshm. Ministria e Brendshme ka krkuar nga prefektt q n bashkpunim me forcat e rendit ti japin zgjidhje dhe problemit t ndotjes akustike q haset n zonat turistike gjat sezonit. Nga ana tjetr,

Drejtori i Prgjithshm i Policis s Shtetit sht shprehur se, forcat e rendit do t shprndahen n t gjith Shqiprin nga Velipoja n Ksamil, n mnyr q t garantohet siguria rrugore.

5
Nr. 19 - KORRIK 2012

Para disa ditsh isha i ftuar nga Grupi i Shkrimtarve britanik n zonn e Willesden Green t Londrs pr t folur pr poezin dhe prozn shqiptare. N nj takim t kndshm e tepr interesant normalisht me nj tem t gjer, por t prqndruar tek krijuesit q jan prfshir n sitn e Fjala e Lir, fjala shkoi tek poett t cilt kan ndrra dhe dshirojn q kto ndrra ti kthejn n realitet. Nj realitet q poezit e tyre t flasin edhe n gjuhn angleze. Kshtu takimi emocional n Librarin e ksaj zone londineze, ishte edhe nj arsye tjetr pr t piktakuar disa shqiptar. Mjaft shqiptar q marrin rrugn nga knde t ndryshme t Londrs pr t pir nj kafe express tek lokali q sht pron e shqiptarit Agron Kurtaj. Dhe sjan pak. Dhjetra shqiptar q kohn e lir duan ta kalojn n kndin ku ndodhet ky lokal me nj experienc t shklqyer. Marrin rrugn sidomos pasditeve dhe gjenden atje tej n Willesden Green. Agron Kurtaj, njeriu pasionant, shpirtmir, i dashur dhe i respektuar qndron n kmb. Thuajse me or t tra. Nj pastrti shembullore. Model shrbimi. I paisur me do element knaqsie n ambientet e bukura, t qeta e t sigurta. Knaqsi! Ndjehet nga vendasit. Ndjehet nga shqiptart. Ambienti thuajse flet shqip. Flamuj shqiptar, pankarta, foto, simbolika t shumta. Edhe nj ekran i madh televizori thuajse flet shqip gjat gjith kohs. Kshtu je ndodhur n nj Shqipri t vogl n zemr t Londrs. sht lokali i shqiptarit Agron Kurtaj. Ai erdhi n Britani n vitin 2007 dhe q nga ajo koh ka nj angazhim total n shrbim t klientve t tij t shumt. Me nj prvoj biznesi q n Atdhe, ai nuk preferoi t gzonte benefitet britanike, por vendosi t bnte biznes. Dhe kshtu me nj familje shembullore, dy fmijt Jesilda dhe Chrisi, q shklqejn n shkollat ku msojn ai sht br nj nga modelet shqiptare n Mbretri t Bashkuar. Agroni sht tejet modest. Madje krkon edhe q t

Kur gjendesh n lokalin e Agron Kurtaj

harruar t prmend edhe momentin m t vshtir q ka kaluar gjat emigracionit. Por at krkon ta harroj se tashm do gj sht pjes e integrimit. Si t gjith biznesment shqiptar edhe ai i kushton dhe gjen koh pr familjen. Ka dy fmij t talentuar dhe t shklqyer n msime. Me bashkshorten dhe fmijt e tij kalon shum pak koh, por at pak koh, zakonisht t shtunn mbasdite dhe t dieln gjen mnyrn e prkushtimit familjar. Pr t, njerzit q merren me biznes jan ose aventurier ose t mendur. Jeta e nj biznesmeni, vazhdon ai, sht nj angazhim trsor, nj angazhim 24-orsh, i cili krkon nj impenjim maksimal. Kshtu, nuk e di nse ka ndonj biznesmen q organizon dhe shijon fundjavn. Pr mua, fundjavat nuk jan trsisht pasive, pasi shpeshher ato jan t shoqruara me dreka ose darka pune. ndrra ime, thot Kurtaj, sht ngritja e nj ambienti tejet komod me muzik live, kuzhin tipike e tradicionale, n kt ambient me 50 vende, me synimin pr t afruar edhe kopshtin pas lokalit, kohn nga ora 8 e mngjesit deri n 1 e 30 minuta pas mesnate n knaqsi pr klientt, festat, gzimet, harmonit dhe do gj q ata e shohin t arsyeshme. Bilardoja sht nj tjetr arsye q shton relaksin dhe gjetjen e kohs s lir mes miqve. Mendoj se kjo ndrr q kam do t krkoj nj angazhim dhe kt e kam nisur, n mnyr q t formohet nj recet ndryshe komunikimi, q t punoj n mnyr t pavarur e me emrin e vet. Jam i bindur q momentalisht jan krijuar kushtet pr ta br kt investim, sepse ekziston nj lodhje e njerzve q merren me biznes pr shkak t siprmarrjeve t mdha q kan marr prsipr. Kjo do t bj t mundur dhe krijimin e nj miniqendre argtuese kulturore pr shqiptart e ksaj zone.

mos shkruajm pr t. As pr familjen e tij, bashkshorten talente q zotron nj sallon mode dhe bukurie, ku me duart e saj t talentuara zbukuron mjaft klient nga shum kombsi q jetojn dhe punojn n Mbretri t Bashkuar. Jesilda, vajza e tij sht antare e Akademis s Bukur t Arteve n Kings Cross. Ka marr disa diploma dhe certifikata. Mjaft gazeta kan shkruar pr talentin dhe rezultatet e saj. dh ndrsa ne

ngulim kmb, Agroni thyen modestin dhe heshtjen. Ai na shprehet: Ka qen nj fillim tregtie pr t prmbushur nevojat e familjes, e cila m futi m von n rrugn e pakthyeshme t biznesit. Kush futet n biznes, e ka t pamundur t dal prsri, pr arsye se aty fillon t marr jet nj krijes jotja, ndrkoh q edhe presioni i ambientit prreth t mobilizon pr t qen gjithmon e m i suksesshm, - shprehet Kurtaj. Frytet e puns jan

gzimi, emocioni dhe qetsia shpirtrore. Korrektsia dhe saktsia n pun jan idealet q e udhheqin n punn e tij t vshtir si biznesmen. Nj fillim modest tregtie n Atdhe n vitet pas 90-ts e ka br tani nj administrator t suksesshm n fushn e kulinaris e m gjer edhe ktu n Britani t Madhe. Agron Kurtaj sht emri q respektohet mjaft n mesin e shqiptarve. E duke folur pr kt investim t tij, Kurtaj nuk ka

Pr t, njerzit q merren me biznes jan ose aventurier ose t mendur. Jeta e nj biznesmeni, vazhdon ai, sht nj angazhim trsor, nj angazhim 24-orsh, i cili krkon nj impenjim maksimal. Kshtu, nuk e di nse ka ndonj biznesmen q organizon dhe shijon fundjavn. Pr mua, fundjavat nuk jan trsisht pasive, pasi shpeshher ato jan t shoqruara me dreka ose darka pune. ndrra ime, thot Kurtaj, sht ngritja e nj ambienti tejet komod me muzik live, kuzhin tipike e tradicionale, n kt ambient me 50 vende, me synimin pr t afruar edhe kopshtin pas lokalit, kohn nga ora 8 e mngjesit deri n 1 e 30 minuta pas mesnate n knaqsi pr klientt, festat, gzimet, harmonit dhe do gj q ata e shohin t arsyeshme. Bilardoja sht nj tjetr arsye q shton relaksin dhe gjetjen e kohs s lir mes miqve.

6
Nr. 19 - KORRIK 2012

Nga: Dr. Leonidha Peppo Tiran sht shkruar dhe m par pr pjesmarrjen e mjekve shqiptar n kongrese e konferenca ndrkombtare t rndsishme mjeksore, ku ndihmesat aktive t tyre kan qen t suksesshme. Ksaj radhe, dshiroj t sjell shkurt n kujtesn e lexuesve t interesuar, nga fusha e mjeksis ose jo, Kongresin Vjetor t Kardiologjis Europiane, zhvilluar n Barcelon (Spanj), nga data 29 gusht e deri m 2 shtator 2009. Vrtet ka kaluar nj koh ca e gjat, por mendoj se msimet dhe vlerat e ksaj veprimtarie aq masive mbeten ende aktuale. E them tani kt gj, duke marr parasysh diskutimet e bra, si dhe prfundimet me vlera afatgjata, q u arritn aty. Pjesmarrje n at Kongres ishte e jashtzakonshme, me 30.000 delegat. Ndrsa delegacioni shqiptar kishte n prbrje nj grup me 34 mjek. Pr dijenin e lexuesve, n kongrese t ksaj natyre, do shtet pjesmarrs el vazhdimisht stendn e vet, me emblemn prkatse t tij. Kshtu, nj knd i veant i ishte ln edhe Shqipris. Presidentja e Shoqats s Kardiologjis Shqiptare (SHKSH), prof. Mimoza Lezha, krahas te dhnave pr ecurin e kardiologjis shqiptare ndr vite, kishte paraqitur n disa stenda edhe pamje nga vendi yn. Prania e prhershme e sekretares s SHKSHs n pavionin shqiptar, iu jepte t pranishmve mundsira t shumta, si pr t shuar kureshtjen e pamjeve t mrekullueshme t vendeve turistike t vendit ton, ashtu edhe pr tiu prgjigjur pyetjeve t vizitorve. Sigurisht q sot nuk sht kush e di se far, q t njohsh 2 apo 3 gjuh t huaja. Kshtu, prfaqsuesja shqiptare, njohse e mir e gjuhs angleze, qendronte e qet dhe e sigurt pran stends shqiptare. Ne bm edhe foto prkatse aty. Pallati i Kongreseve ishte i strmadh, me nj mori sallash, t mbushura dhe t vena n shrbim t atyre, q me pasion e pun t palodhur e kmbngulse, do t referonin apo do t mbanin leksione prpara t tjerve, q jan po aq t ditur sa ata, te cilt qendronin lart n foltore. Krkohej prgjegjsi e madhe, se duheshin pritur dhe pyetjet, rreth temave t tyre. Ata, q pr munges kohe nuk mundn t flisnin npr seanca, pasi temat ishin t shumta dhe koha n dispozion jo e mjaf-

Prvoja t vyera pr kardiologjin, n kongresin e Barcelons

(Duke shfletuar bllokun e shnimeve)

NGA E DJATHTA: DR. L.PEPPO, DR. M. KAPAJ, DR. G. HAKRAMA

tueshme, iu dha mundsia t shpalosnin punimet e tyre krkimore e studimore shkencore npr postera. Tabllorat me prmbledhje t prqendruara ishin vendosur n salla t veanta. Ndrsa, n orare t caktuara e t kufizuara, autori prkats qendronte pran stends tij, gjithnj i gatshm pr tiu prgjigjur pyetjeve t delegatve. Natyrisht, kjo krkonte prgatitje t lart profesionale dhe gjuhsore, pasi dokush duhet t dialogonte me t interesuarit. N kt Kongres, Shqipria u prfaqsua me tema: nga mjekja e pasionuar, Nereida Xhabija; t talentuarin Alban Dibra dhe Prof. Gani Bajraktarin, nga Prishtina, gjithmon i suksesshm n t tilla ngjarje shkencore kardiologjie. Ata paraqitn punimet e tyre dhe ishin t aft t diskutonin me nivel t lart shkencor, me kolegt perndimor, gj q u vlersua mjaft prej tyre. Grupi yn kishte n prbrje t tij 11 veta, t cilve pjesmarrja n kt Kongres iu mundsua fal mbshtetjes financiare t Kompanis s mirnjohur farmaceutike, KRKA. Prfaqsuesja e saj, znjsh. Arenza Bodeci, me zotsin e saj karakteristike, u prpoq t ndihmonte n do gj. Grupi yn u vendos n nj zon t njohur, Barceloneta, n nj hotel t thjesht, por mjaft komod. Ishim miq t mir, mjek t zemrs dhe patm marrdhnie t shklqyera midis

njri-tjetrit. T gjith vendosm q, si pjesmarrja n punime, ashtu edhe lvizjet jasht Pallatit t Kongreseve, ti bnim s toku. Barcelona, qyteti m i bukur i Spanjs, kurdoher t ofron bukurira, q ia vlen ti shijosh. Pr kt, na erdhi n ndihm edhe organizimi i shklqyer, n hyrje t mjediseve t Kongresit. Sportele t panumrt qendronin t hapura gjat tr kohs dhe, me shnimet prkatse, t orientonin mjaft mir. Ato tregonin udhrrfyes turistik, nga ku delegatt mund t merrnin t dhna pr vendet karatestike t turizmit spanjoll. Po kshtu, ofroheshin shrbime t ndryshme, jepeshin informacione pr veprimtarit kulturore e artistike t javs. Pra, gjeje prgjigje pr gjithka krkoje. N kto mjedise informuese shrbenin shum t rinj dhe t reja, t cilt flisnin nj anglishte t kulluar dhe ngahera ishin t gatshm pr t t ndihmuar. Por, prpos ktyre q prmenda m lart, vinte prmbajtja e punimeve t Kongresit, pra ato ajo q i terhiqte gjith t pranishmit, zhvillimi i seancave profesionale pr shtje t ndryshme t kardiologjis. Aty, lektort e njohur, por edhe t tjer, shpalosm plot entuziazm punimet e tyre, duke reklamuar personalitetin shkencor dhe duke trhequr vmendjen e t pranishmve. Shum vemendje trhoqi

prfaqsuesi i shquar i kardiologjis n gjith botn, Eugent Braunald. Ky sht arkitekt dhe zbatues i botimit t rndsishm shkecor, bibls s kardiologjis Zemra. S bashku me Harts, autor tjet, kan br 2 botimet e kardiologjis botrore. Ky mjek i shndritshm, rreth 85-vjear, n leksionin e vet, foli pr t ardhmen e kardiologjis, n vitet 2016-2020. Prandaj salla ishte e mbushur plot, ku sigurisht ishim edhe ne shqiptart. Ndrsa pr habin ton, kur prof. Braunald mbaroi leximin e punimit t tij shkencor, salla u boshatis, sikur t tjer lektor pas tij ishin pa vler!? Pa u zgjatur, tani shnoj ktu se prfitimet tona profesionale nga ai Kongres ishin t shumta dhe me vlera n punn ton t mtejshme me pacientt. Kshtu, pr shembull, na bn prshtypje n temat e lexuara ose jo problematika t tilla, si: stenoza e aorts dhe prfitimet nga operacioni n t, prsa i prket cilsis s jets; luftimi i SIZ-s, duke modeluar direkt pjesn q i takon n gen; mjekimi i aritmive supraventrikulare dhe aritmive ventrikulare, efektet ansore t medikamenteve etj. *** Bukurit e qytetit t Barcelons do t bheshin synim i knaqsis s gjith delegatve, nga vende t ndryshme, pra dhe nga Shqipria. Qyteti kish ndrtesa me kube karakteristike e t zbukuruara, q thiqnin menjher kureshtjen t veanta t cilitdo, ndryshe nga qytete t vendeve t ndryshme, q kemi par. Kjo rrym e veant quhet gaudizm, nga arkitekti i famshm Gaudi, s bashku me piktorin impresionist, Pikaso, q njihen ndr njerzit m t shquar t Barcelons. Vend turistik dhe i dalluar ishte Katedralja, kish e vitit 1803, e cila ndodhej n nj kodr mbizotruse t qytetit, me nj pamje madhshtore, t shpalosur n syt tan. Si kudo n vendet e tjer, edhe Barcelona ka Harkun e Triumfit, simbol i fitoreve prparimtare. Ai ishte me tulla t kuqe, jo shum i madh e i mbuluar me skulptura t njerzve t shquar vends, si Pau, Rodriguez Aty na shoqruan poza t prbashkta fotografike, duke fiksuar kshtu kujtime t paharruara, si pr ne dhe familjet e t njohurit tan. Pas Harkut t Trumfit shikohej gjatsia e shtitores me drur, lule e llampadar. N t dyja ant e saj, stolat e zbukuruar pr t ndenjur, t bnin ta

shijoje at hapsir t rrall. N fund t asaj shtitoreje, ku ishte e ndaluar hyrja e makinave, shtrihej i mrekullueshmi Parku i tre dragojve . N hyrje t tij ngrihej madhrishm Muzeu, me t njjtin emr. Aty t priste skeleti i nj dragoi t strmadh. Gjithashtu, aty bm foto t shumta, n kujtim t ksaj kafshe, e cila nuk gjendet m dhe na on mendimin n lashtsi. Ky park sht krenaria e Barcelons. Ndrkaq, mendja na shkonte edhe te parqet e Parisit. Kompania farmaceutike Novartis organizoi pr pjesmarrsit shqiptar nj dark, n nj nga restorantet e mira t Barcelons. Takimi pr pjesmarsit u la te kisha e quajtur Sagrada familja (familja e shenjt), q ua mbylli gojn vshtruesve pr nj ast, me madhshtin e format e veanta, t papara m par. Por pastaj i la rrug diskutimeve me ndjenja t ndryshme, sipas perceptimit vetjak. Mua, personalisht, m la prshtypje shum t madhe, saq aty dhe m von, n Shqiperi, ua tregoja me tone t larta entuziaste, t njohurve t mi. Pran hotelit ton shtrihej Deti Mesdhe, i pafund, me hotele e plazhe. Menjher aty pran ndodhej sheshi Colombo dhe n mes ngrihej obelisku shum i lart, me zbukurime n baz dhe n maj ishte statuja e krkimtarit dhe zbuluesit t famshm botror, Kristofor Kolombi. Ishte me pamje nga deti dhe dorn e djatht t ngritur lart, po n at drejtim, duke dashur t thot Andej. Kjo fjal prmbledh gjith veprn e tij, prtej detit. Shum pran tij, n kmb, qendronte muzeu i vogl e me 5 anije t tilla, q mundn t arrinin n fund t ekspedits. Njra ishte m e madhe, me vendin ku rrinte udhheqsi, si nj kabin e vogl, mbuluar me batanije. Kto mi tregonte miku im, Kristaq Mio. ...U larguam nga Barcelona pikrisht n ditn, kur u caktuan ministrat e rinj, q doln nga zgjdhjet e 28 qershorit 2009. Ata, q u lidhn me Tirann, njhersh, mundn tua tregonin kt gj kolegve t tjer. Ndrsa t gjith ne e dinim mir, se jeta n Atdheun ton rrjedh njlloj dhe gjithmon e dashur, duke dhn siguri pr jetesn dhe prparimin e pandalshm. Sigurisht, prvoja e fituar n Kongresin e Barcelons do t na shrbente ne, n punn ton t metejshme me pacientt, n fushn e kardiologjis.

7
Nr. 19 - KORRIK 2012

Nga: Prof. Murat Gecaj Dshirojm t dim dika m konkretisht pr prejardhjen dhe jetn tuaj n Kosov? - Kam lindur m 1965, n Fshatin Carralluk, t komuns s Malishevs. Tani familja ime jeton n Prizeren. Shkollen fillore e kreva n vendlindje dhe t mesmen n Klin. Ndrsa shkolln e lart e prfundova n Ferizaj, drejtimi i makineris. Jemi 5 vllezr e tri motra. Dy vllezr, me motrat e me prindrit, jetojn n Prizeren. Ndrsa un, s bashku me dy vllezr tjer, jetojm n Suedi. Kam qen pjesmarrs i organizimit t demonstratave antiserbe t vitit 1981, n Kosov, si dhe n organizime t ndryshme, ndaj pushtuesve serb. Kemi patur vshtirsi t mdha t jets familjare, me kushte t kufizuara nga pushtuesi serb. Gjat tr jets, q nga ajo fminore e deri n vitin 1994, kam pasur probleme t mdha shndetsore, prandaj kam krkuar ndihm mjeksore n Kosov, Beograd, Ljubljan dhe, n fund, n Suedi. Kam kaluar katr operacione t rnda: nj n Kosov, nj n Beograd dhe dy operacione n Ljubljan. Por edhe pse me probleme aq t rnda shndetsore, si dhe t detyruar nga pushtuesi me lvizje t kufizuara, m ka ndihmuar Zoti t mos dorzohem dhe ti prballoj t gjitha kto veshtirsi, duke menduar se edhe un nj dit do t shrohem dhe do t bhem i aft si gjith t tjert. Dhe ashtu, Zoti ma ka realizuar dshiren q ti ndihmoj vetes, si dhe t tjerve. Pr ti prshkruar t gjitha vuajtjet, gjat jets sime, duhet folur nat e dit ose duhet nj libr i tr. Por, besoj, mjafton me ato q tregova, n pika t shkurtuara. Kur jeni vendosur n Suedi dhe si u prshtatt me kushtet e ktij vendi demokratik skandinav. far vshtirsish kaluat dhe si u mbshtett nga vendsit, pra nga miqt suedez ?

VUAJTJET E MIJA M BJN TA KUPTOJ M MIR JETN...

Bised me bizmesmenin e suksesshm Halim Hoti, veprimtar i dalluar pr shtjen shqiptare, Suedi
-Udhtimin e par pr n Suedi e kam br m 13 qershor 1992, pra dhjet vjet m par. Ishim un e gruaja dhe dy vajza, ku n gjendje t rnd shndetsore ishim ne t dy dhe vajza 16 muajshe. Gjate dy viteve t para kam qen n mjekim t plot, pra kam gjetur ndihmn dhe kujdesin e miqve vends suedez. Gjat shrimit dhe m pas kam kryer kurse t ndryshme t gjuhs suedeze, si dhe nj specializim t lart, n profesionin tim t mparshmme, C.N.C. (Operatore Autocad, Cad cam), si dhe kurse t ndrtimtaris. Kam qen arktar i mbledhjes s tre prqindshit pr Kosovn, q nga ditt e para n Suedi, si dhe n organizime t ndryshme me bashkkombasit tan, q jetojn n kt shtet skandinav. U deshn disa vite q t punoja nat e dit, derisa hyra n rrjetin dhe sistemin e shtetit suedez. Sigurisht, kurdoher i kam patur mbshtetje vendesit dhe kshtu arrita t prshtatem , shpejt e mir, me kushtet e puns dhe t jetess ktu. Kshtu, kam punuar npr shum ndrmarrje t ndryshme suedeze,vetem sa pr tu aftsuar, pra t bja prvoj profesionesh. Endrra ime e prhershme ishte q nj her t prmirsohesha nga shendeti dhe kshtu ta theja akullin e vuajtjeve gjat tr jets,pra t bhesha i aft pr pun. Dhe dashti Zoti dhe prej disa vitesh un jam n kmb t mia, si gjith t tjert. Nga marrdhinia bashkshortore, na kan lindur 6 vajza radhazi e pas tyre na i fali Zoti edhe dy djem binjak, me emrat Andi dhe Endi. A mund t na thoni, se cilat jan arritjet tuaja kryesore n biznesin, q drejtoni? -Po. Un nuk mendoj se jam nj biznesmen i madh dhe nuk do ta dshiroja kurr kt gj. Por njeriu duhet t punoj derisa t jetoj, se edhe puna sht nj vepr dhe do njeri e l pas vetes nj vepr t tij, se veprn e krijon njeriu. N vitin 2006, kam filluar me veprimtari ndrtimtarie, ku e kam hapur biznesin tim n Suedi. Kam patur t punsuar, nga 20 e deri 45 veta, n kt lami profesionale. Dhe jam shum i knaqur me arritjet e mija t deritashme. Sot i kam 4 ndrrmarrje t ndryshme (4 lloje t bizneseve): Firm Ndrtimtarie; Firm t banesave me qera; Firm t makinave t vjetra dhe Firm Import & Export, n Dubai. Kjo e fundit sht e posaregjistruar, pr qllime eksport-importi: Kin e Dubai, Kosov, Suedi e Shqipri dhe anasjelltash. I kam n disponim: vendin, depot dhe makinerit, si dhe automjetet e mija. Kshtu, do t thot, jan t gjitha kushtet pr t punuar normalisht. Vllai im, i cili sht dy vjet pas meje, me ndihmon shum. Ndrsa vllai i vogl e ka biznesin e vet, kuptohet me bashkpunim. Kshtu ecin punt mbar. Cilat kan qen drejtimet e bashkpunimit dhe ndihmesave, q u keni dhn, deri tani, bashkatdhetarve shqiptar n Suedi e jasht saj? S pari, kam filluar ti ndihmoj familjes sime t ngusht, pasi e lash n kushte tejet t vshtira ekonomike e te shkatrruar nga lufta. Por dhe i mora dy vllezr ktu, q t m ndihmojn n biznes.Tani kam filluar ta ndihmoj sadopak farefisit tim n Kosov. N Suedi kam ndihmuar dhe jam duke i ndihmuar disa shoqata shqiptare, ndr t cilat sht edhe Qendra Kulturore Shqiptare Migjeni, me qendr n Boras, ku dhe u takuam bashk, gjat nj manifestimi t bukur e t paharruar. N Kosov kam filluar ta jap ndihmesn time, q n vitin 2007. Vendi ishte i shkatrruar nga lufta dhe populli vazhdonte t kishte nevoj pr ndihm, si kurr njher m par. Jo se un mund dhe u ndihmoj aq shum, por bile aq sa kam mundsi, nuk kursehem. Kshtu, i mbaj ekonomikisht disa familje n Kosov, si dhe e ndrtoj, s paku, nga nj shtpi e nganjher dy shtpi n vit. Kt gj e bj pr skamnort dhe m tepr u jap prparsi familjeve me pjestar t smur, q s paku ti bj me nj kulm mbi krye. Kt nism njerzore jam duke e kryer pr do vit me radh dhe do t vazhdoj t ndihmoj, deri sa t kem mundsi. Do t pyesni ju: Pse i ndihmoj t tjert? Sepse vet kam vuajtur mjaft, n shum vite. E kisha lutur Zotin q t ohem n kmbt e mija. Populli m ka ndihmuar, me ato mundsit e veta, q t ma shpetoj jetn. Zoti ma realizoi dshirn, duke mi larguar vuajtjet e mija, me vite t tra. Kshtu, tani q jam i aft pr pun, si shprblim, ua kam borxh t tjerve n kt jet, q ti ndihmoj sa m shum. Se vuajtjet e mija m bjn ta kuptoj m mir jetn, se far do t thot t kesh ose t mos kesh buk n sofr, t jesh i barabart pr jetes, t kesh para pr shrim, t kesh kulm mbi koke dhe t kesh veshembathje si t tjert. Fatkeqsisht, i pasuri mendon se i ka hyp pasuris prmbi dhe nuk i sheh as kupton t tjert, q vuajn pr jetes!? Por, ai harron se pikrisht ather fillojn problemet e jetes s tij, duke mos menduar as punuar, q edhe t tjert t gzohen si ai. Por knaqsia e tij sht aq e shkurtr, sa el e mshel syt. Po lidhjet me Kosovn e Shqiprin dhe trojet tjera shqiptare, si i realizoni? - U prgjigja pak edhe m lart, pr kt pyetje. Megjithat, po u tregoj se Kosovn dhe Shqiperin i vizitoj nga disa her n vit. Po kshtu, gjat vitit shkoj pr arsye pune, pothuajse n t gjitha shtetet e Evrops dhe n Arabin Saudite, n Katar, Barhai, Dubai, Liban, Egjipt, Turqi, Qipro, Hongkong, Shangai. Pekin etj. Nj her prnjher, nuk mendoj q t hapi ndonj biznes n Kosov ose Shqipri, se shum larg jan nga realiteti i demokracis. Besoj q, ndonjher, do t ngopen zyrtart me pasuri.Tani do t fillojn t punojn pr ta ndrtuar shtetin e vet dhe do t mendojn edhe pr popullin. Pra, jam shum i bindur q nj gj t till do ta kuptojn edhe ata. far mendoni e parashikoni n projektet tuaja, t afrta e m t largta, n drejtimet q prmendm m lart? - Kam plane pr biznese, npr disa vende te ndryshme, prandaj jam duke hulumtuar. Jam duke i hartuar disa projekte pr t ardhmen edhe n Suedi. Shum vshtir e kam, por besoj q do tia dal mban edhe me kto plane, q jam duke i br.

8
Nr. 19 - KORRIK 2012

Nga Bashkim SALIASI Veza qysh n lashtsi sht kosideruar nga njeriu si krijuese e jets n tok. Me zhvillimin e gjenetiks dhe njohjen e evolucionit t zhvillimit embrional, veza prbn nj kompleksitet universal biologjik me prmasa funksionale, dhe shkenctart e vendosin at n bazn e vazhdimsis s jets pr t gjitha organizmat e gjalla. Zbulimet e mdha q u bn n fushn e gjenetiks mundsuan dhe mbarshtimin e shpendve, krahas kafshve t tjera si lopa, delja, derri etj. Rezultatet e arritura n prodhimtarin e vezve nga pula, e cila m par bnte 10-15 kokrra vez n vit, ka arritur n 240-280 kokrra dhe n individ rekordmen e n kushte t veanta sht arritur t merren edhe deri n 370-400 kokrra vez n vit. Veza, para se t jet nj produkt i domosdoshm ushqimor pr njeriun, sht mjeti i riprtritjes pr vet puln. Pula dhe prodhimtaria e vezve dhe mishit sot sht kthyer n nj industri t vrtet. Veza prbn nj qeliz t vetme dhe nga kjo lind nj jet e re. Natyra i ka dhn vezs vendin e par t pazvendsueshm pr nga prbrja kimike dhe vlerat ushqimore q ka. Te do vez e zakonshme dallojm pes pjes kryesore: -Lvozhgn e vezs, dy membranat e vezs, e bardha e vezs, t verdhn dhe diskun riprodhues. 1.lvozhga e vezs s bashku me dy membranat, z rreth 11% t peshs s saj. Ajo sht e formuar nga nj membrane proteinike, e veshur pothuajse trsisht me lnd minerale. Lndt prbhen nga karbonati i kalciumit dhe n sasi t vogla t magnezit, fosforit, zinkut dhe hekurit, t cilat zn 95 % t peshs s lvozhgs. Lvozhga sht e prshkrueshme dhe n siprfaqen e saj ndodhen 7500-8000 pore, nprmjet t cilave kryhet shkmbimi i lagshtis e gazeve me mjedisin e jashtm. Trashsia dhe fortsia e lvozhgs s vezs sht n vartsi t rracs s pulave, por dhe t kushteve t mbarshtimit. N fortsin e lvozhgs ndikojn shum faktort mjedisor dhe kushtet e t ushqyerit. Me kalimin e moshs pula nuk sht n gjendje t asimiloj si duhet karbonatin e kalciumit q u jepet me ushqim dhe lvozhga dobsohet. Prmbajtja e karbonatit t kalciumit n ushqim ndikon n cilsin e lvozhgs, prandaj pulat q rriten n gjendje t lir fortsin e lvozhgs e kan t nj cilsie m t mir se ato q rriten n kushte t regjimit stallor. 2.Posht lvozhgs gjenden dy membrana t vendosura n pjesn e brendshme t lvozhgs; -njra e ngjitur me guaskn dhe tjetra e ngjitur me t bardhn e vezs. N pjesn fundore t vezs kto dy membrane jan m t larguara nga njra-tjtra dhe formojn dhomn e ajrimit. Madhsia e ksaj hapsire sht

T dim m shum pr vezn

zakonisht 5 mm, por gjat dimrit, kur temperature sht m e ult, ajo sht m e madhe se sa gjat vers. Me kalimin e kohs veza, humbet lagshti dhe dhoma e ajrit zmadhohet. Kjo sht nj shenj domethnse, q tregon se veza sht e freskt ose jo. Membranat e brendshme t guasks s vezs prmbajn shum limuzin, lnd kjo me veti t muara anti bakteriale, q nuk lejojn deprtimin e mikrobeve n brendsin e saj, duke e ruajtur at nga infeksioni mikrobik. 3. E bardha e vezs prfaqson rreth 56 % t peshs s saj. sht nj mas albuminoze m e holl n pjest q jan m afr lvozhgs, dhe prmban rreth 88 % uj. N dy skajet, n drejtim t majs dhe t fundit t saj, veza ka dy fijza prdredhse, q quhen kalaza ose bilancier. Kto lidhin masn e vezs me lvozhgn. N saj t ktyre bilancierve e verdha megjithse ka dndsi m t madhe, qndron n mesin e vezs. 4. E verdha e vezs ka nj form sferike, n siprfaqen e saj ka nj membrane t holl, q quhet membrane vitalin. E verdha sht pjesa m e rndsishme ushqyse e vezs, e domosdoshme pr zhvillimin e zogut gjat zhvillimit n fazn embrionale deri n ditt e para pas eljes. Ajo prmban rreth 16.6 % protein me vler shum t lart ushqyese. N vezt e freskta , e verdha, pas thyerjes s vezs n pjat, ka form t rregullt t nj kupe, lartsia e t cils arrin n 6 mm. me kalimin e kohs kjo lartsi ulet, deri n prishjen e forms. N kt rast veza sht e vjetr dhe e ruajtur keq, t cilat nuk duhen konsumuar, sidomos nga fmijt e vegjl. 5. Disku riprodhues ose gjerminativ sht nj pik q duket me vshtirsi, n form njolle me diametr 2 mm, q shihet m mir n vezt e freskta. Pas fekondimit ajo zmadhohet dhe bhet kshtu baz pr zhvillimin embrional t zogut t ardhshm. Nj pul q prodhon 240 kokrra vez n vit, s bashku me prodhimin nxjerr nga organizmi rreth

9200 g uj, 1680 g protein, 1440 g undyrn, 1510 g lnd minerale dhe 120 g glucide. Nj pul peshon 1.8- 2 kg, ather del se kontributi i saj prodhues sht 6-7 her m i madh se sa pasha. Pr t arritur kt prodhim ajo duhet t shndrroj gjat nj viti rrth 45 kg ushqim t przier dhe t bilancuar. Tre jan fazat kryesore t njpsnjshme gjat t cilave projektohet dhe kryhet prodhimi i vezs: -formimi i t verdhs, sekretimi i t bardhs dhe imentimi i guasks, t cilat kryhen n aparatin riprodhues t pulave, q prbhet nga ovari dhe ovidukti. do pul q me eljen e zogut, pmban n vezoret e saj nj numr t prcaktuar ovulash. Procesi i formimit t vezs i ngjan nj fluksi t vrtet industrial, ku veza, duke kaluar nga njri repart n tjetrin, fiton cilsi t reja e merr formn e saj t plot. Ovari prbhet nga folikula, ku prodhohen ovulat-bazat e vezs s ardhshme. Numri i ovulave potencialisht i mundshm pr prodhim vezsh sht 500-1 000, sipas rracave dhe individve. Por nga kto ovula vetm nj pjes arrijn t maturohen e t prfundojn me formimin e vezs. Veprimi prodhues nis me zmadhimin e t verdhs n brendsi t folikulave. Kur ovula maturohet, lirohet nga ovary dhe bie n pjesn e par t oviduktit, ku qndron pr 10- 15 minuta.Me ndihmn e fibrave muskulore q prmban kjo pjes, e verdha rrshqet lehtsisht n pjesn tjetr t oviduktit q quhet magnum. Ktu gjat tre orve, gjendra t psame sekretojn t bardhn ose albuminn. Pas ksaj kompleksi i verdh dhe i badh l magnumin dhe kalon n pjesn tjetr, q quhet istmo, ku gjat dy orve prpunohen membranat q mbulojn t bardhn. N vazhdim veza, si mas e lngt, kalon n uter. Gjat gjasht orve t para t qndrimit n kt pjes, ajo mbushet me uj, fryhet dhe ngjitet n muret e urterit. Pikrisht nga ky moment fillon procesi m i gjat i imentimit t lvozhgs, q zgjat rreth 21 or. Disa

or para se veza t prodhohet, ndrpritet sekretimi i kalciumit dhe veza prgatitet pr t dal nga organizmi. Pr formimin e saj t plot vezs i duhen rreth 24-25 or. Kjo do t thot q teorikisht q nj pul mund t prodhoj 1 vez n dit ose 365 vez n vit. Zakonisht, pr shkak t pamundsis s shndrrimit t lndve ushqyse, si rregull nga do pul merret 1 vez n m pak se n dy dit. Puls pr formimin e lvozhgs i duhet ti japi 10 her m shum kalcium n form karbonati, n nj koh q prmbajtja e tij n gjak sht vetm 0.25 mg pr litr. Pr t plotsuar humbjet n kalcium pula kryen nj mrekulli t vrtet matabolike. Asaj i duhen vetm 15 minuta pr t rivendosur ekujlibrin e kalciumit n gjak. Kjo arrihet nprmjet thithjes metabolike t tij nga ushqimi, ashtu dhe nprmjet prdorimit t kalciumit t skeletit. Brenda nj viti nj pul nxjerr me prodhimin e vezve rreth 500 gr kalcium, ose 20 her m shum se sa sasia e tij n kocka. Pr t prballuar kt konsum t madh kalciumi, n racionet e pulave pjellse prdoret 5-6 % karbonat kalciumi, sasi kjo q, n kushte normale, sht e mjaftueshme pr t prballuar krkesat e organizmit. Nj vez e zakonshme prmban 6.5 gr protein. Vlera e do protein varet nga prmbajtja e renditjes s aminoacideve n prbrjen e saj. Nga kjo pikpamje proteinat e vezs njihen si produkte me vler m t lart biologjike. Duke u nisur nga karakteristikat e saj, veza sht nj ushqim i domosdoshm e i pa zvendsueshm jo vetm pr fmijt e vegjl, por n prgjithsi pr njeriun. Veza sikundr sht burim ushqimi me vler t lart, sht n t njjtn koh nj mjedis i shklqyshm pr zhvillimin e shumzimin mikrobeve. Ajo ndodh kur veza ruhet n kushte jo t mira, kur konsumohen vez t vjetra, kur vezs i thyehet lvoxhga dhe i dmtohen membranat e brendshme. N kto raste mikrobet deprtojn n masn e vezs, q bhet pr to mjedis banues shum i prshtatshm. Pikrisht kjo sht dhe arsyja q vezt kshillohen t konsumohen t freskta , ose t ruajtura mir gjat konservimit. Temperatuar e prshtatshme e mbajtjes s tyre sht rreth 10-13oC. veza prdoret pr konsum pasi t ket zier 2-3 minuta. Kjo sht e domosdoshme, sepse n vezt e paziera e bardha ka nj antivitamin q pengon thithjen e vitamins B1 n organizm, kur veza zihet fort, ndodhin shprbrje t proteins dhe paksohet efekti ushqyes i saj. T gjith kemi par se, kur thyhen disa vez, n masn e tyre prmbajn njolla gjaku ose shenja mishi. Ato jan pasoj e rregullimeve metabolike gjat prodhimit. Si prfundim arrijm n konkluzion se, veza nuk duhet ti mungoj njeriut dhe sidomos fmijve t vegjl q jan n rritje e sipr.

9
Nr. 19 - KORRIK 2012

DOBRUSHA

T njohim vendlindjen

Nga Vita Arjan Saliasi Nxnse n klasn V Dobrusha ndodhet n jug perndim t malit Ramije dhe kufizohet; - nga veriu me malin e Tomorrit, nga jugu me fshatin Vrzhezh, nga lindja me bregun e Kurors, nga perndimi me shkmbin e Selanit e Bogovn. Uji i Bogovs q buron te Ura e Siraks dhe derdhet n lumin e Osumit, n vitin 1961 u ua n qytetin e Polianit, ku u funizua qyteti dhe Uzina Mekanike dhe n vitin 1985 nga ky uj u furnizua dhe qyteti i Beratit dhe i Kuovs. Nga ky uj funizohet dhe hidrocentrali i Bogovs, q u ndrtua n vitet 1970. Relievi i fshatit ton, ashtu si n gjith Skraparin sht tepr i coptuar. Dobrusha, ka nj lartsi 900-1150 m mbi nivelin e detit. Pjerrsia e relievit sht e zbritur dhe ka drejtim verilindje - perndim. Relievi i Dobrushs sht pjes prbrse e vargut malor Tomorr-Leskovik. N varsi nga pozita gjeografike dhe nga relievi prcaktohet dhe klima. Klima n fshatin ton sht prgjithsisht me dimr t lagsht e ver t that. Sasia m e madhe e rreshjeve, bie n muajt e vjeshts dhe t dimrit. Rreshjet n formn e bors bien m tepr n muajin dhjetor, janar, shkurt, mars, por ka raste q bien dhe gjat prillit, si n vitin 1979 q ra dbor n datn 24 prill. N kujtes t bashkfshatarve tan mbetet rnia e rreshjeve t mdha t bors para viteve 1970 dhe rrallimi i dndsis nga viti n vit. Nj veori karakteristike pr fshatin ton sht prania dhe prhapja e mjergulls gjat ksaj periudhe dhe sidomos n pran-

ver. Errat m t prhapura n fshatin ton jan, Tomorri, er lokale e njohur me emrin Stoen, q ndikon n ashprsimin e klims. Era e ngroht q fryn nga perndimi e quajtur Shiroka, q shoqrohet me rreshje shiu. Brizat detare q fryjn mbasdite deri n mesnat dhe gjat muajve t freskt deri n mngjez freskojn klimn e Dobrushs. Fshati Dobrush prbhet nga trevat e emrtuara; Dobrusha Qndr, Mali i Dodrushs, q n vitin 1980 me vendim t Kuvendit Popullor t asaj kohe mori emrin Prparim, bashk me Malin e Strors dhe Malin e Vrzhezhs. Kto troje pr shum vjet kan qn t pa banuara, por mbas viteve 1920-1925 u populluan prsri nga Fisi i Zaimllarve, Fisi Bejko, Fisi Zylyftari dhe Fisi Kapllan. Banort q populluan kto troje ishin nga Dobrusha, Strora, e Vrzhezha. Fshati yn n prgjithsi nuk ka vuajtur pr uj t pijshm, kt e ka siguruar nga burimet nntoksore apo nga puset q kan hapur pran shtpive. Familja e Metikos dhe e Meleqit, gjyshi i babit, mbushnin uj te pusi q ndodhej afr shtpis q ndrtoji Hysen Saliasi mbas vitit 1970. Rrugt q lidhin fshatin ton me zonat prrreth jan; Dobrush -Vrzhezh -orrovod. Dobrush - Stror - Lisi Buzuqit, Dobrush Selan, Dobrush Prparim, Dobrush - Prparim Ujanik, Dobrush - Ura e Siraks Bogov, Dobrush - Ura e Siraks - Novaj etj. N vitina 1967 qndra e Dobrushs u lidh me rrug automobilistike me Strorn, Selanin, Vrzhezhn e Prparimin. N vitin 1998 nj fondacion Francez, financon ndrtimin e rrugs Lisi Buzuqit - Dobrush

dhe projekti u zbatua nga firma Seferasi. N vitin 2000 u ndrtua dhe segmenti i rrugs Dobrush - Kulmak, ku n ditt e sotme kt rrug e prshkojn makinat, t cilat transportojn drrasn e gurit e nxjerr n malin e Tomorrit. Rrugt brenda prbrenda fshatit kan qn t shtruara me kalldrm. Kto rrug me kalldreme jan ndrtuar hert dhe nga ushtrit pushtuese dhe sidomos ato italiane, tregonin pleqt e vjetr. VEORIT NATYRORE Veorit klimaterike t fshatit ton, karakterizohen me nj temperatur e ftoht gjat dimrit dhe nj kim t freskt n pranver e vjesht e nj ver t that e t nxeht. Sasia m e madhe e rreshjeve bie n muajt Tetor, Nntor, Dhjetor, Janar, Shkurt, Mars, Prill. Vera, pothuajse sht e that dhe pa rreshje. Rreshjet e dbors bien m shum n muajt Dhjetor, Janar, por ka raste dhe n Shkurt, Mars dhe n Prill. Kto rreshje zbresin deri n lumin Osum, por mbajn pak koh, kurse n Dobrush dbora nuk shkrin pr shum muaj t vitit. Para viteve 1970 rreshjet e dbors kan qn shum t mdha, ku lartsia shkonte vnde - vende deri n 1.5m. Rrugt i hapnin me lopata pr tu shrbyer bagtive. Temperaturat e ulta vazhdonin gjat gjith dimrit sa vinte pranvera. Bagtia mbaheshin n regjim stallor nga muaji Dhjetorit e deri n fund t Marsit. Mbas viteve 1975 sasia e rreshjeve sht paksuar shum. N ditt tona ngricat dhe temperaturat jan m t pakta. Gjat dimrit ujrat nnkoksore, shtohen shum. Prrenjt q prshkojn Dobrushn

jan; m i madhi ai i Lngs q bashkohet me Bronecin dhe dy t vegjl, ai i Mbolls, q buron nga Shkoz e Trash, dhe ai i Selishtes q buron n Hereke. Prroi i Selishtes derdhet te ura e Siraks, kurse t gjith t tjert derdhen n prroin e Lngs. Kta prrenj, kur ka rreshje t shumta, sjellin prurje t mdha dhe transportojn aluvione t llojeve t ndryshme, si gur, trungje drursh e tjer. Te ura e Siraks ndodhet, Vrima e Kuedrs, q kur bien shum rreshje , uj q qarkullon n brendsi t saj del mbi siprfaqe dhe mendohet se burimi i Guakut dhe ai i Bogovs burojn nga i njjti vend, nga liqeni i Presps. Dobrusha prsa i prket bimsis, prmbledh zonn e makjes, shkurreve, dushkut, ahut dhe ajo e kullotave alpine. Zona e makieve shtrihet n kufirin e 400 m mbi nivelin e detit. N Varres rritet ulliri dhe n kt zon sht i prhapur shum mreti. Zona e makjeve arrin deri te ura e Siraks, ku rritet mareja, cmrdeli, e cila vazhdon me pyjet me ilqe, panj, shkoz, dushk, mllezr e tjer. N gjith fshatin jan karakteristike shkurret si; kulpra, thanat, lajthit etj. Zona e dushkut kap kufijt 600 m mbi nivelin e detit, dhe m shum rriten n Vromas, n Stane dhe n Shkoz t Trash, pa harruar Gropn e Madhe ku dominon lajthia e shoqruar me lisa t mdhenj dhe rriten dhe shum thana. Zona e ahut kap kufijt deri n Qaftuar, por dhe Zona e Pulemarit popullohet nga ahu, shkoza, mllezra, frashri dhe panja. Kullotat alpine jan t prhapura n t gjith fshatin, por karakteristike jan ahiret n Prosek dhe kullotat e malit Ramie me lloje t ndryshme

bimsh si ato graminore apo bishtajore. N esmatik, Radul e Rras rritet sherebeli dhe lloje t ndryshme bimsh q shrbejn si kullot pr bagtin. Bukurin ia shtojn dhe llojet e trndelinave, aji i malit, lule verbasku, grashinat etj. N Vromas dhe n Plepes rriten bim karakteristike si vallza, lloje dardhsh, bajame, lloje mollsh, rrush i llojeve t ndryshme dhe n gjendje t egr rriten mollt e egra, llojet e gorricave, qershi, me lloje manash t bardh e t zinj etj. Tokat n Dobrush jan pjellore dhe n to rriten kulturat bujqsore si; gruri, misri, elbi, trshra thekra, lulediel, kokulla, urovi, qiqra, patatja, fasulja, qepa, hudra, domatja, preshi, sallata jeshile etj. N Dobrush rriten dhe shum bim mjeksore si; Salepi, sherebela, murrizi, trndafili i egr, njmijfletshja, dllinja e kuqe dhe e zez, hithra etj. Ndr kafsht e egra takohen ujku, dhelpra, lepuri, kunadhja, baldosa, derri i egr, kaprolli etj. Ndr zvarranikt m t prhapura jan llojet e gjarprinjve helmues, neprka, lloje hardhjesh etj. Banort e Dobrushs, gjat dimrit, prve ushqimeve t konservuara prdornin dhe degat e mares dhe krndet e hardhis pr t ushqyer bagtit. Kullotat n fshat kan qn t kufizuara. Prmendim Stanet, Lisin e Madh, Arat e oros, Bregu i Shmtirit, Ara e Flamurit, Raduli, ezmatiku etj. Kullota n livadhe prmndim Prosekun, Murqova, Rrasa, Mbrajka, Seva dhe kullotat n malin e Ramijes. Nga vitet 1970 u kultivua patatja q u mboll n Kulmak dhe n Lis t Madh etj, dhe dhan rendimente t shklqyera. Fara e patates u soll nga Gjermania Lindore dhe ishte dy llojesh; e bardh dhe e kuqe. N kto vite n Gjol u mbolln lloje t ndryshme kumbullash vlonjate dhe u krijua nj bllok me moll, te shtpia e Hazhiut u mbolln kumbulla Tropojane, n Vlad u krijua nj bllok me lloje rrushi, n Breg t Veliut bllok me moll starkinga e golt si dhe blloku me qershi. Kushte m t favorshme pr kulturat bujqsore qofshin kulturat e arave, pemt frutore apo vitikultur ka patur lagja Dyrmish, Ermz dhe pak lagja Saliasi. Duke patur parasysh faktort klimaterik fshatari yn ka rritur delen, dhin, lopn, kaun, mushkn, kalin e gomarin, por n prgjithsi sht marr me bujqsi. Vijon numrin e ardhshm

10
Nr. 19 - KORRIK 2012

11
Nr. 19 - KORRIK 2012

Estetika dhe jeta jon e prditshme Opinion

N t gjitha mjediset kudo q ndodhet njeriu, shijon bukurit e natyrs, jeton ndryshimet e realitetit q ndodhin pr rreth tij dhe krijohet tek ai nj gjndje shpirtrore e caktuar. Kjo ndodh, se veorit estetike t realitetit, veprojn n ndrgjegjen ton dhe ne reflektojm karshi ktij realiteti n gjendje t gzuar ose t hidhruar sipas rastit q ndodhimi. Vlerat estetike t jets njerzit i vlersojn sipsa njohjes, shkalls s intelektit, gjendjes shpirtrore, mjedisit n t cilin jan rritur dhe edukuar, shkolluar dhe jan edukuar si njerz me bindje t thella pr t jetuar realitetin. Shijet estetike, nuk jan pasqyr e thjesht dhe pasive e veorive estetike t realitetit, por jan reflektim subjektiv i ktyre veorive objektive. N edukimin e shijeve estetike t njeriut n radh t par jep efektin e vet arti dhe muzika, sepse kto, jan nj nga format e larta t qndrimit eastetik t njeriut ndaj realitetit n kohn n t ciln ne jetojm. N ditt tona artistt me krijimtarin e tyre, n t ciln ata konceptojn dhe preceptojn jetn e njerzve, ju sjellin atyre realitetin me an t mjeteve t shumta emocionale. I qndrojm mendimit se ne ditt q po jetojm jemi t shkputur paksa nga realiteti., duke ln pas dore ndjenjat dhe emocionet e gurrs popullore. Edukimi estetik me ndjenjn e nacionalizmit nuk duhet par si qllim n vetvete por, si nj pjes e rndsishme e jets s realitetit q jetojm dhe t eksperiencs q na kan ln trashgim brezat paraardhs. Nuk jam dhe nuk kam qen asnj her kundra q n vendin ton t mos dgjohet muzika dhe t njihet arti botror. E theksojm se n as nj moment nuk duhet ln n harres kultura e popullit ton ku shprehen ndjenjat e brezit paraardhs. Po ti referohemi poems Bagti e Bujqsi, e shkruar nga Naim Frashri ne ndjejm knaqsi edhe e prfytyrojm natyrn e bukur shqiptare me mjeshtrin me t ciln e ka prshkruar poeti natyrn n kt vepr, prjetojm ndjenjat e dashuris, mallit e dshprimit q e prshkojn poemn. Kur e lexojm dhe e rilexojm, na duket sikur jetojm edhe ne bashk me poetin, me ndjenjn e tij pr vendlindjen, gj e cila ndodh dhe n ditt tona kur djemt e vajzat kan marr rrugt e kurbetit dhe jetojn n dhe t huaj. N rastin tjetr, n qoft se Naimi do na e prshkruante natyrn shqiptare me fjal t zakonshme, ne nuk do t ndjenim po at knaqsi q ndjejm prej poems s Tij. Letrsia luan rol t madh n edukimin estetik t njerzve. N ditt tona na lindin nj mori pyetjesh: - Si duhet t vishet njeriu i sotm? - Cili do t jet stili i mobilimit t shtpis? - Si duhet t zbukurohet shtpia? - Cili sht tualeti m i prshtatshm q duhet t bjm? - Cili do t jet stili i jets s sotme nga pikpamja estetike? Edhe njerzit q merren me stile t mods po hasin vshtirsi dhe po ti ndjeksh me vmendje u jan kthyer sfilatave t realizuara disa vite m par. Shijet e veshjeve shprehen me ndryshimet estetike t kohve t ndryshme dhe pasqyrojn kushtet dhe mnyrat e jetess s njerzve, epokat q ata jetojn. N kohn q ne po jetojm, ndryshimi shprehet dhe n veshje dhe n paraqitjen estetike n rrug, mjedise publike, qoft dhe n mjedise zyrtare, apo dhe n televizione. Shpesh her kur flitet pr veshje, prdoren shprehje: Kjo veshje sht sipas mods, ose kjo veshje nuk sht e mods. do koh ka mnyrn e vet t t veshurit, ashtu sikundr ndryshon dhe ndryshojn nga nj vend n vendin tjetr. Shkalla m e lart e shfaqeve t shijeve t shndosha estetike dhe kulturs s formuar mir sht krijimi i stilit estetik t jets. E bukura prfaqson t prkryern n t gjitha fushat e jets dhe t natyrs. Ajo na ngjall n shpirt ndjenja t pafundme knaqsie dhe admirimi. Njeriu prej natyre sht i prir pr t bukurn dhe lufton pr ta krijuar at n jet, n mjedisin ku jeton, dhe mjedisin shoqror q ndrton. Por nga t gjitha krijimet, njeriu sht vepra m e bukur q ka krijuar natyra. Tek njeriu do gj duhet t jet e bukur. Edhe mendimet, edhe shpirti, edhe fytyra, edhe veshja. Prgatiti Bashkim Saliasi

12
Nr. 19 - KORRIK 2012

Nga Telnis Skuqi

SARAND Nj vit m par, plazhet publike t Sarands nuk ishin as miqsor dhe as joshs pr pushuesit vendas dhe t huaj dhe, kjo pr ekonomistin Erjon B., ishte dshtimi m i madh i pushteti vendor. Erjoni tregon se n Sarand biznesi e ka keqinterpretuar tregun e lir. Fatkeqsisht mimet nuk i vendos tregu, por shitsi. Fjala konkurrenc nuk ekziston. Me pak fjal n Sarand ka t drejt tregtari, jo konsumatori, thot Erjoni, 35 vje. Sipas tij, pushuesit q zgjedhin Sarandn kan t drejt t nxihen n plazhet publike, por ky parim nuk ekziston n kt qytet. Dielli dhe deti sht i t gjithve, ndrsa rra e hedhur nga pushteti vendor fatkeqsisht sht pron e individve t paprgjegjshm, t cilt abuzojn me pushuesit, thekson Erjoni, ndrsa shton

Plazhet e Sarands, t nxish lkurn pa shkundur xhepat

se pushuesit e braktisn bregdetin jonian sezonin e kaluar, pr shkak se pushteti vendor nuk vendosi diktat ndaj tregtarve abuzues. Erjoni kujton se nj vit m par, nj pushues ishte i detyruar t paguante katr mij lek t vjetra pr nj shezlong, pr t qndruar disa or n plazhin publik. N qoft se pushteti vendor nuk merr n kontroll plazhet publike, ather ne nuk kemi t drejt t pretendojm

turizm masiv, thot Erjoni. Pllumb Halimi, drejtor i shrbimeve publike pran bashkis s Sarand, shprehet optimist se kt ver pushuesit vendas dhe t huaj do t gjejn tjetr atmosfer n brigjet joniane. Bashkia e Sarands qysh tani ka filluar t mendoj t disiplinoj plazhet publike, duke konkurruar subjektet private, shprehet Halimi. Sipas tij, zgjerimi i plazheve publike dhe menaxhimi i tyre

nga ana e punonjsve t bashkis, do t sjell nj tjetr risi pr pushtetin vendor. Aktualisht po punohet pr zgjerimin e plazheve, duke fituar nga administrimi i ri mbi 2 500 metra katror plazhe m shum brenda qyteti, thekson Halimi, ndrsa nnvizon se plazhi publik para shtitores Hasan Tahsini, sht zgjeruar nga 7 n 13 metra dhe plazhi Rinia nga 12 sht br 30 metra, duke sjell zgjerim t dukshm t kapacitetit akomo-

dues pr pushuesit. M tej, Halimi thot se pr her t par, bashkia merr prsipr edhe menaxhimin e shezllongve, duke konkurruar me gjysmn e mimet q aplikojn subjektet private. Sivjet jan bler 523 shezlong e 100 adra dhe 160 t tjera do t sigurohen n bashkpunim me kompani t biznesit t ksaj fushe, si Coca-cola e Algida. Me kt shrbim do t mbulohet i gjith territori i plazheve, ndrkoh q prania e subjekteve private do t jet e kufizuar vetm n siprfaqe t ngushta, saktsisht t kontraktuara, pohon Halimi. N siprfaqet drmuese, vijon Halimi, do t ofrohet shrbimi i bashkis, duke u administruar nga t punsuar sezonal t saj, nga ndrmarrja e shrbimeve dhe taksave. mimi q do t aplikohet do t jet 100 lek pr shezlong, nga 400 q e ofrojn privatt. Kjo natyrshm do t sjell fitim pr pushtetin vendor, si dhe do t penalizoj abuzuesit, prfundon Halimi.

13
Nr. 19 - KORRIK 2012

14
Nr. 19 - KORRIK 2012

N kt dit t veant pr Vlorn, pr emrin e ndritur t t gjith firmtarve t deklarats s Pavarsis dhe veprs madhore t plakut t menur dhe diplomatit q themeloi shtetin e par shqip, Presidenti i Republiks Prof.Dr. Bamir Topi, mes shum meshkujve vlersoi edhe shkrimtaren e mirnjohur Vilhelme Haxhiraj. Kur flas pr shumic meshkujsh kam parasysh edhe firmtart e Pavarsis. Pas ceremonis s dhnies s mimeve i mora nj intervist t shkurtr zonjs Vilhelme: Urime, Ju prgzoj pr kt mim t merituar, pr t cilin kam shkruar para disa muajsh se duhet ta kishit marr me koh! -Ju faleminderit! M mir von se sa kurr. Kt e kam n lidhje me kohn prej 3 vitesh kur m krkuan CV, Shoq. e t Persekutuarve dhe Burgosurve Politik, Sh. A.K. Kanina dhe Klubi A.Asllani. Pavarsisht nga sasija e librave apo mimeve t marra, un kam 15 vite q shkruaj. Kam pak n krahasim me ata q kan nj jet. Nuk ka rndsi koha, zonj, por vlerat q jep dhe n mos gabohem pr kt ju jeni vlersuar me 13-14 mime kombtare dhe ndrkombtare. Mbi t gjitha ai q ju vlerson sht lexuesi. Ndaj ky vlersim i Presidentit sht plotsisht i drejt. Ju jo vetm shkruani n gjini t larmishme, por tani mesa di keni librin e tridhjet n dor. Nj pun voluminoze q vlen t admirohet. -Dikush ka thn se un vrapoj t kap kohn, por sht e vetmja gj edhe pse ideale, bashkudhton me ne, q as kthehet dhe as kapet. Nj fjal e urt thot: Koha nuk lidhet me litar...! Prsa i prket vlersimeve nga shklqesia e tij Presidenti, vura re se t gjith personat q u nderuan, e meritojn. Madje edhe Presidentin e falenderova veanrisht pr paanshmrin, pa ndikime politike dhe ndoshta pr her t par n qytetin

Presidenti Bamir Topi dekoron znj. Vilhelme Vranari (Haxhiraj) me Urdhrin Mjeshtr i Madh

ton u muan vlerat e vrteta intelektuale, ndrkoh q shohim antivlera ka mbytur vlern. S treti m plqeu q n vlersime ishin prfshir t gjitha fushart ejets, duke pasur vetm nj prfaqsues pr seciln. Dekorin met nisnin q nga etat pr pavarsi, prhapja e arsimit shqip, Lufta e Vlors, Lufta lirimtare, Nga t internuarit e Mathauzenit, nga letrsia, arsimi, studimet historike, piktura, arti dramatik, arti figurativ,filozofia, folklori, bujqsia, pemtaria dhe lulishtet, pyjet madje edhe nga veprimtart e Diaspors. Gjithprfshirja mendoj se nuk ka qejfmbetje, por vlersim real. Si ndihet Vilhelmja pasi ka marr kt mim prestig jioz Mjeshtr i Madh i Pens , jo shaka? -Ndihem e nderuar q vlersohem n 100 vjetorin e Pavarsis, pikrisht n qytetin q e dua m shum se do mrekulli t bots, i cili m dhu-

roi vuajtjet dhe dhembjet m njerzore, por q m ngriti n piedestal duke zen vendin tim n shoqri me dinjitet dhe pun. Ndihem e privilegjuar, se po vlersohem n nj dit me Vlorn time, qyteti i par q u shpall Nderi i Kombit, q vlersohem n nj dit me Ismail Bej Vlorn, i cili u dekoroua me Urdhrin e Flamurit t Kombit dhe njkohsh me Burrat e Kombit q deklaruan Pavarsin Kombtare. Ndihem e respektuar sepse , mes 15 burrave, u vlersua edhe nj femr e cila isha un. Gjithmon e kam pranuar dhe do ta pranoj sfidn pr t qen e barabart me burrat n dhnien e vlerave. Ky vlersim e vrteton plotsisht. Jam e lumtur q u vlersova me kt titull t lart nderi, pr s gjalli. Kujt ia detyroni kt vlersim maksimal? -Falenderoj Presdidentin e Republiks, Prof.Dr.

Bamir Topi, q mori parasysh krkesn e br nga shoqatat e t Persekutuarve, Kanina dhe Ali Asllani, pr tu prfaqsuar prmes puns sime.Ia di pr nder Kryetarit t Bashkis, Z.Shptim Gjika, q miratoi krkesat e tyre dhe formuloi nj preferenc t mrekullueshme , t ciln ia drejtoi Presidentit. U jam mirnjohse t gjith ktyre personaliteteve si dhe dy djemve t Vlors, Aleksandr Flloko dhe Bujar Leskaj, q e shohin Vlorn dhe vlonjatt me syrin e birit t tyre. Nj falenderim t veant e kam pr familjen time, bashkshortin Fitim Haxhiraj q nuk resht s reklamuari krijimtarin time,i cili ka qen iniciues i ksaj letrsie. Iu uroj jet t gjat tim bir Ladin me bashkshorten, Rezin, q m krijojn kushtet pr t shkruar. Gjithashtu uroj vajzn time Ermelinda dhe bashkshortin, Lek Spathari, muzikantt e talentuar me t dy fmijt e tyre t mrekullueshm, Ivo dhe Bianka, duke iu uruar suksese n pun, n shkoll dhe jet. Le t shrbej

ky mim si elsi i suksesit t nipit tim t shtrenjt Ivo, n Tenis, ku ai trainohet dhe ka shfaqur shum talent! U jam mirnjohse bashkpuntorve t mi, redaktor, recensent, kritik, analist, botues dhe lexuesve t shumt. Cila do t jet dhurata juaj pr kt vit jubile? -Miku im q punon n Londr, redaktor dhe kritik i krijimtaris sime, Dr. Fatmir Terziu, m ka br nj surpriz t kndshme. Ka botuar n SHBA,shtpia botuese LULU librin tim t fundit me titull Rikthim i Ismail Qemalit. Kjo sht dhurata ime pr lexuesit e ktij viti 100 vjet Pavarsi. Kurse nga ky vit pres nj dhurat akoma m t bukur q po ia l kohs... Urime dhe suksese t mtejshme. Faleminderit! Intervistoi: Vjollca Tytyni

15
Nr. 19 - KORRIK 2012

Nga Fatmir Terziu Nse ka nj figur intelektuale komplekse, jo thjesht nga emrat q mund t propozohen apo zn vend diku n zyrat plot burokraci e politik, por si nj emr e nj intelekt q bashkjeton brenda trsis jetike, mes njohuris, mencuris, aktivitetit akademik dhe krijimtaris, sht padyshim intelektuali i plotformuar, Dr Gzim Alpion. Dhjetra e dhjetra intervista, mendime, kritika, recenca, analiza, ese, artikuj shkencor e mjaft forma t tjera jan prdorur nga emrat m n z n botn akademike, jo vetm n Universitetin e Birmingamit, ku ai lekturon, por edhe n tr hapsirn globale q lidhet me kt fush. Alpion e kam thn edhe her t tjera sht modeli i referimit, inspirimi jetik dhe akademik pr mjaft shqiptar e t huaj. sht roli me t cilin ai gatuan tr aspektualitetin e studimeve t tij shkencore. Edhe pse i larguar hert nga bangat shkollore n Shqipri, edhe pse ka studiuar dhe ka arritur rezultate t shklqyeshme n auditoret e Universitetit t Kajros n Egjipt, nuk e ka ndikuar n angazhime t ngushta, madje edhe doktoratura n fushn e tij e bn at m kompleks e t gjithanshm, se sa nj akademik me rrog dhe me titull, q rndom i gjejm sa andej dhe kndej. Pra, Dr. Gzim Alpion i lindur n vitin 1962 n qytetin e Peshkopis, mbeti n thelb njeriu q u edukua dhe u kalit n vatrn e nj familjeje tejet te respektuar dibrane, por edhe nj njeri q premtoi me koh dhe arriti t kthente premtimet n vepra. Kshtu ai pas prfundimit t arsimit tetvjear n Peshkopi, n vitin 1977 filloi studimet n Tiran n Shkolln e Mesme t Gjuhve t Huaja Asim Vokshi, ndrsa n vitin 1983 studimet n Fakultetin e Filologjis, Departamentin i Gjuhs Angleze, n Universitetin e Tirans, studime t cilat i ndrpreu n fund t vitit t dyt, pr t studiuar gjuhn dhe letrsin angleze n Universitetin e Kajros. N Kajro studioi pr Bachelor of Arts nga viti 1985-89 dhe pr titullin Master of Arts n Studimet Angleze nga viti 1990-93. Q nga vendosja e mardhnieve diplomatike midis Shqiprise dhe Anglis nga Kajro aplikoi n katr universitete n Britanin e Madhe pr t zhvilluar temn

studimore q pati filluar n Egjipt n vitin 1991. T katr universitetet: ai i Edinburgut, Lidsit, Notinghamit dhe Durhamit, e pranuan. Ai zgjodhi Durhamin, ku vazhdoi studimet pasuniversitare pr Master of Arts n veprat e James Joyce dhe D. H. Larence dhe pak muaj m pas Universiteti vendosi q studimin tia kaloj pr doktorat. Titulli Doktor n Filozofi pr studimin mbi Imazhin e Artistit n Rini n veprat e D. H. Lorencit iu akordua n vitin 1997. Q nga akordimi i titullit Doktor n Filozofi n Universitetin e Durhamit n vitin 1997, Alpion ka punuar n Mbretrin e Bashkuar si lektor i letrsis anglo-amerikane, modernizmin, dhe filmit n Universitetin e Huddersfield, Sheffield Hallam University dhe Neman University College. N vitin 2002, Dr. Alpion u emrua lektor n Departamentin e Sociologjis n Universitetin e Birminghamit, ku sht edhe Drejtor i Studimeve Pasuniversitare, dhe Antar Nderi i Institutit t Studimeve t Avancuara n Arte dhe Shkencat Shoqrore q nga viti 2000. Dr Alpion ka zhvilluar biseda dhe leksione n disa universitete britanike (Oxford, London School of Economics, University College London, Kingston), si dhe n SHBA, Kanada, Kin, Indi, Rusi, Afrikn e Jugut, Gjermani, Itali, Maqedoni, Kosov dhe Shqipri. Gzim Alpion sht autor i librit t mirnjohur Mother Teresa: Saint or Celebrity? (Nn Tereza: Shenjtore apo e Famshme?), q u botua n anglisht n Britanin e Madhe, Amerik dhe Kanada n vitin 2007. N vitin 2008 kjo vepr u botua po n anglisht n Delhi, dhe n italisht n Rom. Botimet e tjera t Dr. Alpion n gjuhn angleze prfshijn dy vepra dramatike tragjedin Vouchers (Tollonat) (2001), dhe dramn If Only the Dead Could Listen (Sikur t vdekurit t dgjonin) (2008) si dhe dy vllime me ese dhe tregime Foreigner Complex: Essays and Fiction about Egypt (Kompleksi ndaj t huajve: Ese dhe proz pr Egjiptin) (2002), dhe Encounters ith Civilizations: From Alexander the Great to Mother Teresa (Takime t civilizimeve: Nga Aleksandri i Madh tek Nn Tereza) (2008). N librin e fundit, botuar nga Meteor Books n Indi n vitin 2008 dhe nga

Gzim Alpion

akademik dhe intelektual

Globic Press n SHBA n fillim t vitit 2009, jan prfshir ese t shkruara nga 1993 deri m 2007. Recenca dhe artikuj pr librat e Dr. Alpionit jan botuar n 15 gjuh t bots. Studimet dhe recencat e Dr Alpion jan botuar n disa revista shkencore n Australi, Britani dhe Amerik si: Continuum: Journal of Media and Cultural Studies; The Journal of the Royal Anthropological Institute; Journal of Southern Europe and the Balkans; Islam and ChristianMuslim Relations Journal; Review of Communication Journal; Film & History: An Interdisciplinary Journal of Film and Television Studies; Scope: Online Journal Film & Television Studies; Albanian Journal of Politics. Pra sic shihet jo thjesht, arritjet e tij, por edhe vlerat dhe vlersimet akademike e bjn kt figur t respektueshme e tejet intelekte. Kam patur rastin q hert t komunikoj me librat e Gzim Alpion, q n kohn kur ai do t mi postonte si nj dhurat e cmuar e kohs, kur un ende prballesha me gjuhn n vendin ku isha ngulur, fal turfullimave t jets. Dhe ende i mbaj ato libra n mesin e librave q shpesh i shfletoj. N fakt ishin takimet e para n letr, n letr librash, n gjuhn e tjetrit q un piktakoja ndrsa kisha ln pas torbn e madhe t derteve t emigracionit. Lexoja dhe nnvizoja, duke ln kshtu jo vetm shenja, por edhe data mbi kto libra. Shihja se si shqiptari i kualifikuar n Perndim kishte mbshtjell stilin dhe sensin komunikues intelektual n vijzime t qarta e t repektueshme. Dhe ndrsa lidhja me emigrimin dhe librin ishte disi kontradiktore, von do t lexoja edhe ato opinione q Gzim Alpion i shprehte n mediat shqiptare. N nj artikull t Dhurata Hamzait ai shprehet edhe pr problemet e shqiptarve n mrgim. Aty gjej t shkruhet se Nj shtys e madhe q Alpion ndrmerr kaq shum studime me vlera t mdha historike dhe kulturore sht se autori ka pasur fatin t studioj n Shqipri, Egjipt dhe Angli dhe ka pasur privilegjin t njihet nga afr dhe t shkruaj pr tema q kan t bjn me civilizimin perndimor, egjiptian dhe Indin. Alpion gjat veprimtaris

s tij intelektuale shquan problemet e shqiptarve n mrgim duke theksuar se N kohn ton, elita shqiptare n mrgim sht aktive por jo e organizuar. Ajo q e bnte imperative organizimin e diaspors n kohn e vllezrve Frashri, Konics, Nolit dhe Qemalit, ishte mungesa e nj shteti shqiptar. N kohn ton elita intelektuale q ka mrguar do t jet n gjendje t organizohet shum m mir dhe pr pasoj ti shrbej m me efikasitet kombit, po qe se n Shqipri dhe Kosov ekzistojn institucione qeveritare q merren direkt me emigracionin dhe me propagandimin e kulturs shqiptar ne bot. Ndrkoh ai e quan absurd faktin q nj komb si i yni edhe pse sht i shprndar n t gjith botn, akoma nuk ka ministri emigracioni as n Tiran as n Prishtin. Po ashtu, shteti shqiptar dhe ai kosovar duhet t investojn n krijimin e nj ministrie apo instituti q t merret kryesisht me propagandimin e kulturs kombtare n bot. Nj institucion i till duhet t ket nj fond t veant pr tu prdorur n form bursash, etj, pr studiues t huaj t interesuar n kulturn, gjuhn dhe traditat tona, tha Alpion, duke theksuar se po qe se duam t na njoh bota, duhet te investojm edhe m shum.

16
Nr. 19 - KORRIK 2012

RITA ORA

n panelin e X Factor
Mediat britanike solln n vmendje prsri portretin dhe aftsit profesionale t kngtares shqiptare, nga Prishtina, Rita Ora. Kt radh ajo erdhi fal prezencs s saj si e ftuar n panelin e gjykimit t shout m t madh britanik X Factor. Zyrarisht erdhi edhe konfirmimi i saj. ajo e bri t ditur kt lajm n Tuiter. Dhe n fakt ajo ishte gjykatsja e radhs, q plotsonte vendin bosh n panelin gjykues. Mediat shkruan se Brit babe dhe kngtarja RIP Rita Ora do t jet mysafire n Londr. Dhe m tej nj dit m par shkruhej se Rita, sht shum e mpreht, me t vrtet sht. Dhe pastaj n ditn e veant pr t u pa t tuited kjofoto, duke treguar Ritn me Tulisan, Gary Barloun dhe Louis Ualsh n skenn kryesore. Dhe srrish komente ishin: Ne mendojm se ajo prshtatet shum mir. Rita sht gjykatsi i tret i ftuar nga Simon Couell, pasi Geri Halliell ishte ne disa arsye personale jasht panelit. Duke lexuar mediat veojm pr t n kt post: N fakt ylli i lindur n Londr, dukej goxha nervoz; Ne e duam at tashm. sht nj gjyqtare q mund t thuhet se duhet t jet e prhershme, dhe jo si nj e ftuar e katrt. Gazeta m e madhe q shprndahet falas Metro jepte nj vend t veant pr t duke e vn n nj krah me Tulisn. Ndrsa Geri Halliuell nuk u duk m, nj yll i ri, me shklqim t ri u ul n panelin e X Factor n arenn O2 n Londr. sht ylli shqiptar, Rita Ora. Rita Ora ka marr pozitn e par ne Angli me solo debutimin e saj n kngn R.I.P n bashkpunim me Tinei Tempah prderisa ka treguar edhe muzikn q ajo e adhuron. Ajo m par ka qen nj adhuruese e Celine Dion. Un dhe babai i im gjithmon i kemi knduar bashk kngt e saj. Nse e tr bota do t ishte kundr ai prap do ta dshironte Celine Dion. Kt sapo ja thash gazets The Sun, ka thn ajo. Por, ta harrojm babain e saj Rita tani m shum sht e shqetsuar se far thot JAy Z pr kt gj. Ajo ka knduar kt vikend edhe n koncertin Watch The Throne, n Londr kt jav. Nuk sht edhe keq pr nj kngtare t re.

17
Nr. 19 - KORRIK 2012

Nga Fatmir Terziu Nuk e di a ka rast m t bukur t shnohet fitorja e Shqiponjs Kreshnik Qato. Nj fitore e denj. Me mund t madh. Me talent. Me zotsi e profesionalizm. Nj fitore n ringun m t madh t ExCel n Londr. Nj fitore si dhjetra nn sigln e Flamurit Kombtar. Por nj fitore n 100 Vjeorin e Pavarsis dhe n ditt kur Shklqesia e Saj, Mbretresha e Britanis s Madhe, Elizabeta II-t festonte madhrishm Jubileun Diamant, natyrshm meriton m shum pr fitoren e Qatos. Ajo ishte nj fitore me nj protagonist t vshtir. Nj fitore n prani t mijra personave t zjarrt. Nj fitore n prani t t Ngarkuarit me Pun t Ambasads s Shqipris n Londr, z Mal Berisha dhe nj pjese t stafit t tij q gjat gjith kohs q ai ndeshej, pra gjat gjith kohs me 10 raunde t vshtira t Qatos n ring, mbanin hapur dhe shpalosur Flamurin Kuq e Zi. Dhe kshtu n kt atmosfer Qato sht dhe mbetet dhjet her m shum Kampion. Jo thjesht se ai sht tashm Kampion i Anglis, por se Qaton do ta mbajm mend mir n at atmosfer Kuq e Zi shqiptare me flamuj e britma pr Shqiprin. Agim Halili, nj nga trajnert dhe sponsort e tij, na kujton se kjo fitore ka qen nj nga m t vshtirat, por m t bukurat se ajo ishte dhe kishte n thelb edhe sensin dhe dshmin e shqiptarit n 100 vjetor t Pavarsis, ndaj Qato meriton e meriton m shum. Ndoshta m shum se mijra telefonatat e urimit...ndoshta m shum! Ai i prloti shqiptart nn peshn e flamurit dhe shqiponjs q mbante n krah dhe n gjoks. Shqiponja e merituar Kreshnik Qato! Qato na nderoi! Boksieri shqiptar, Kreshnik Qato, 29-8-0 (5 KO), u shpall dje Kampion i Anglis n katgorin e mesme t boksit. Fitorja me biksierin shum t prgatitur, Matt Hainy 9-4-0 (1 KO) i ka dhn atij nj forc t madhe, vec titullit kampion t Anglis dhe nj shtys pr t premtuar Kampion Britanik.

KRESHNIK QATO

Kampion i Anglis meriton m shum

Qato nuk e filloj mjaft mir duelin e boksimit, ku kishte vshtirsi t gjej mnyrn se si t mund kundrshtarin. Dy raundet e para nuk ishin edhe aq t mira pr t, ndrsa raundi i tret ishte edhe m i keq ku mori nj Knock-Don. Por Qato shum shpejt mori vetn dhe stabilizoi gjith forcat duke br q salla n Exel t flas vetm shqip. Se sa i mir sht Qato tregon fakti se far rikthimi bri, ku me shpejtsin dhe teknikn e tij arriti ti fiton t gjitha raundet duke dalur ngadhnjimtar n fund. Qato e kishte dmtuar mjaft rnd kundrshtarin ku vazhdimisht pat rrjedhje t gjakut dhe vetulln e djatht ia kishte dmtuar rnd. N fund dy gjyqtar e vlersuan n t mir t Qatos me 96-94 dhe 98-94, ndrsa njri n favor t anglezit me 95-94. Edhe ksaj radhe n prkrahje t madhe u gjend Qato nga shqiptart ku ishin n nj numr t madh. Ndrsa n

fund nuk munguan fyerjet dhe ofendimet e anglezve kundrejt shqiptarve t pranishm dhe kundr stafit t boksierit ton, por kjo kaloi me pjekuri t madhe nga t gjith bashkkombasit ton ku e rndsishmja ishte fitorja e boksierit ton. Ndihms traineri i Qatos, Agim Halili, ishte nj nga aktivistt m t prkushtuar n kt fitore. Ja far kishte deklaruar vet Qato dy dit m par: Kreshnik Qato: T shtunn, un kampioni i Anglis Boksieri shqiptar do t ndeshet nesr n ringun londinez Ex- Cel kundr sfidantit vends Met Heini, n duelin e vlefshm pr titullin vakant t kampionit t Anglis. Prpara ksaj sfide t rndsishme pr karriern e tij, 33-vjeari durrsak ka zhvilluar rreth nj muaj strvitje n Franc, e njhersh u shpreh se sht gati pr kt ndeshje t madhe. Qato ka falnderuar promotorin e tij, Ylli Ndroqi, pr mbshtetjen

dhe mundsin q i krijoi pr tu strvitur n Franc. S pari falnderoj zotin Ylli Ndroqi pr mbshtetjen dhe sponsorizimin. Aktualisht jam n formn time m t mir, pasi n Franc jam strvitur intensivisht prgjat 4 javve. T jesh kampion Anglie nuk sht pak. Ne synojm t marrim kt titull dhe, m pas, pse jo dhe ndonj titull m t mir, por tia lm kohs. Pr mua nuk ka rndsi me cilin ndeshem, rndsi ka q jam n formn time m t mir. Un hyj n ring pr fitore, u shpreh Shqiponja pr Ora Sport. Gjithashtu, shqiptari shtoi se sht n form shum t mir fizike dhe psikologjike pr ti prballuar t dhjeta raundet, ndrsa theksoi se pritet t ket shum shqiptar q do t ndjekin ndeshjen e s shtuns, t cilt jan nj mbshtetje e madhe pr t. Kam mbshtetje t gjer, e shoh interesin e tyre. Rndsia e tifozve sht e jashtzakonshme dhe ka rol

vendimtar n ring. Deri tani sfidanti i Qatos regjistron 9 fitore (1 me KO) dhe 3 humbje (2 me KO). Ja far shkruante Fjala e Lir Londr pr kt duel boksi: Prse duhet mbshtetur si asnjher tjetr Shqiponja Kreshnik Qato Shqiponja e Boksit shqiptar, Kampioni i padiskutueshm, Kreshnik Qato ndeshet n ndeshjen e tij t radhs m 2 Qershor. Ndeshja sht n nj vend ku zakonisht kryhen evenimentet m t mdha kulturore dhe sportive, edukative dhe shkencore n Londr. sht Excel. sht godina q duhet t bhet ksaj here, pikrisht m 2 Qershor 2012-t, nj qendr sporti me vlera t mbushura e t frymzuara me Flamurin Kuq e Zi. sht ndeshja q duhet m shum se kurr prezencn dhe respektin tuaj t nderuar miq. Pse themi kshtu? S pari sht nj ndeshje pr Kampionatin Anglez. S dyti sht n prag t evenimentit t madh londinez, Lojrat Olimpike 2012-t dhe s fundi sht n vitin e 100 vjetorit t Pavarsis. Kshtu kto tre gjra dhe mjaft t tjera q fshihen nn fuqin dhe profesionalizmin sporiv t Qatos, e bjn kt ndeshje boksi nj vler n konsideratn m t madhe. Pr kt trajneri dhe i prkushtuari Agim Halili, tashm ka koh q ka angazhuar t gjitha forcat e tij promotore. Ai sht dhe mbetet mbshtetsi kryesor i Shqiponjs, Qato n Mbretri t Bashkuar. Qato natyrshm sht n formn e tij m t bukur sportive. Dhurojin atij nj prkushtim q t merrni nj dhurat emocionale, nj fitore me shqiponjn n valvitjen m t madhe e m historike n vitin e 100 Vjetorit t Pavarsis. Dhe duke prfunduar, duhet thkesuar se Flamuri Kombtar, shtrngimi i duarve me t Ngarkuarin me Pun t Ambasads Shqiptare, Mal Berisha dhe stafin e tij, dhe tr shqiptart q brtisnin t gzuar fitoren i jepnin Exelit nj emr tjetr fitoreje t merituar n kt 100 vjetor t Pavarsis.

18
Nr. 19 - KORRIK 2012

Nga Fuat Memeli

Mirnjohje e hebrejve q gjetn streh n Shqipri

- U hap n Boston fotoekspozita me titull Besa dhe u shfaq dokumentari Shptimi n Shqipri- Mernin pjes rreth 130 pjesmars, shumica shqiptar por edhe familje hebreje q jetojn n Boston si dhe qytetar amerikan- E pranishme edhe zonja Johanna Naumann, punonjse e Muzeut te Viktimave t Holokaustit n Washington-

Prej ditsh, ShoqataMass. AlbaniaBesa, promotore e veprimtarive t shqiptarve n Boston , kish njoftuar pr hapjen e nj fotoekspozite dhe shfaqjen e nj filmi dokumentar, q bnin fjal pr mirnjohjen e famijeve hebreje , ndaj familjeve shqiptare q i strehuan dhe i mbrojtn nga nazistt gjerman, gjat viteve t Lufts s Dyt Botrore. Dhe ja , kjo veprimtari mbreslnse, u promovua kto dit , n mjediset e Universitetit Sufolk n Boston. Organizator t saj ishin Shoqata e Studentve Shqipatro-Amerikan dhe ajo e Hebrejve t Fakultetit Juridik , n bashkpunim me Shoqatn Mass.Albania Besa. Reth 130 pjesmarrs, shumica shqiptar por edhe familje hebreje q jetojn n Boston si dhe qytetar amerikan, morrn pjes n kt veprimtari. Sipari i saj u hap me vizitn e pjesmarrsve n fotoekspozitn me titullin kuptimplotBesa. N 25 fotografi , paraqiteshin familje shqiptare q kan strehuar familje hebreje, gjat viteve 1939-1944. Jan njerz t thjesht ata q shikon n foto , t cilt hapn dyert e tyre per hebrejt q ndiqeshin nga nazistt gjerman. Besa- ky kod i lart moral i shqiptrve n shekuj, ishte motivi q i bri familjet shqiptare , t hapin dyert dhe t strehojn familjet hebreje. Por , para se t hapnin dyert e shtpive , ata hapn dyert e zemrave t tyre, ndaj mirnjohj e hebrejve, sht aq e madhe. Momenti i dyt mbreslns i ksaj veprimtarie, ishte ishte shfaqja e filmit dokumentar Shptimi n Shqipri. N 30 e ca minuta t dokumentarit , pasqyrohej mbrojtja q i bn shqiptart familjeve hebreje, gjat Lufts s Dyt Botrore. Si dihet , nazistt gjerman ndiqnin dhe ekzekutonin hebrejt q kapnin. Kshtu kan vepruar ata n Gjermani , Poloni, Austri, Jugosllavi, Greqi , etj. N Shqipri ishte nj realitet tjetr. Bazuar n besn, kt tradit t lasht shqiptare,familjet

hebreje gjetn streh dhe u mbrojtn m mir se n do vend tjetr t Bots. Bazuar te nj ligj i Zogut q lejonte hebrejt t vinin n Shqipri, nga 200 hebrej q kishte n vndin ton n vitin 1930, numri i tyre arriti mbi 2000 n vitin 1944 , pasi erdhn hebrej edhe nga Gjermania, Austria, Jugosllavia, Greqia, etj. N film flasin hebrej q e kan prjetuar at koh, q kan qn dshmitar real t mikpritjes shqiptare. Nj nga ata sht Johanna Neumann, e cila ishte 8 vjet kur familja e saj erdhi nga Gjermania n Shqipri , pr t shptuar nga bishat naziste. Ajo tregon pr strehimin e par q ju b n Durrs nga familja Pilku. M pas me ndihmn e ksaj familje dhe t tjerave , familja e saj lvizi 17 here n qytete t ndryshme, pr mos rn n duart e gjermanve. N film shprehet mirnjohja pr mbretin Zog , pr Mustafa Krujn e Mehdi Frashrin , q ndihmuan familjet hebreje n ato dit t vshtira. Ndr personazhet q flasin n dokumentar, jan edhe mjaft shqiptar q kan strehuar direkt ose t afrm t tyre, q kan prjetuar at situate, jepen shifra q flasin pr zhdukjen e hebrejve n vnde t ndryshme. Midis tyre t bn prshtypje fakti q n Korfuz , u zhdukn 93 pr qind e hebrejve , duke shptuar vetm 7 pr qint e tyre. Jan shifra tronditse kto , por q lartsojn edhe m shum familjet

shqiptare dhe Shqiprin . Pas shfaqjes s filmit, flasin dy pasardhse t familjeve shqiptare q mbrojtn hebrejt gjat Lufts s Dyt Botrore. Jan dy vajza t reja , familjet e t cilave jetojn n Boston. E para e mori fjaln , Nerejeda Prifti. Ajo foli pr strgjyshin e saj , dshmorin Vasil Gjata. Ai ishte nj nga drejtuesit e njsiteve guerile n qytetin e Durrsit. Punonte n bashkin e ktij qyteti. Puna e krkonte q t vishte uniformn policie. Kt uniform, ja jepte shqiptarve q ndiqeshin nga gjermant si dhe hebrejve, pr t kaluar pa u kontrolluar nga postblloqet gjermane. Ai i onte nga nj vnd n tjetrin shqiptart dhe hebrejt q ndiqeshin. Familja e tij mbajti pr gjasht muaj edhe nj familje hebreje. Por, nazistt gjerman ran n gjurmt e tij dhe e arestuan , duke e torturuar. Pas arestimit t Vasilit , nga frika se mos kapej, familja hebreje u largua nga shtpia e tij. Gjermant e drguan Vasilin n kampin famkeq t Mathauzenit, ku edhe e gogjn n furrat e tij. Emrin e tij, e mban nj rrug n qytetin e Durrsit. Familja e tij sht krenare si biri i tyre shptoi shum jet njerzish ,ndr ta edhe hebrej, theksoi Nerejeda. Nensi Veselaj , nj pasardhse tjetr e familjes q ka strehuar hebrej , e mori m pas fjaln. Ajo tregoi historin e gjyshit t saj , t ndjerit Refik Veselaj , i cili ka strehuar nj

familje hebreje gjat viteve 1943-1944. N ato vite, Refiku punonte si rak te studjoja fotografike Luksi n Tiran. Aty ish paraqitur dhe kish krkuar ndihm hebrei, Mosha Mandil, s bashku me gruan dhe dy fmij.( Moshai ishte fotograf, prandaj ishte drejtuar te kjo studio, duke shpresuar se do gjej mbshtetje). Aty kish takuar Refikun. Ky e mori dhe e oi n Kruj te prindrit e tij. Aty ndenjn dy vjet. Pas lirimit , ajo u kthye n Jugosllavi , nga kishte ardhur. Te kjo familje shkoi Refiku dhe ndenji tre vjet, duke punuar te studjoja e tyre fotografike .Ktu ai u b fotograf profesionist. Pas kthimit n Triran, Refiku hapi studion e tij fotografike ,duke u br nja nga fotograft me emr t kryeqytetit. Me familjen hebreje, ai mbajti lidhje edhe n diktatur, duke shkmbyer kartolina. Kjo miqsi vazhdoi edhe n vitet e demokracis. sht nj miqsi e lidhur n dit t vshtira ndaj nuk harroet. Pasi viteve nntdhjet, ai e rihapi studion e tij fotografike, ku punon nj nga djemt e tij. Edhe djali tjetr, Bujar Veselaj, i cili jeton n Boston s bashku me familjen , punon n nj studio fotografike. Ai dhe vllai i tij, nuk harrojn se babai i tyre e msoi kt profesion nga familja hebreje q strehoi gjat viteve t lufts. Mirnjohja u shprblye me mirnjohje ! Veseli ishte nga t part shqiptar, q ju dha ertifikat mirnjohje nga shteti izraelit .

Pas vajzave t reja, te mikrofoni afrohet protogonistja kryesore e ksaj veprimtarie, zonja Johanna Naumann. Ajo sjell nj sr mbresash personale nga strehimi dhe mbrojtja q ju b familjeve hebreje n Shqipri. Jan mbresa emocionuese, ndaj ajo mer duartrokitjet e pjesmarrsve. Pasi mbaron fjaln, vrshojn pr t nj mori pyetjesh nga pjesmarrsit. Ajo u prgjigjet me rradh, duke e shtuar edhe m tepr informacionin pr familjet shqiptare, q vun jetn n rezik , duke mbrojtur hebrejt. Fjala e saj , ishte si t thuash nj dokumentar i dyt pr kt tem. Pjesmars t ndryshm , me albumin fotografik Besa n dor, i morrn autografe dhe doln fotografi me zonjn Johana. Duan t ken nj kujtim si dhe t pasurojn bibliotekat e tyre me nj botim q flet pr vlerat shqiptare. N mbyllje t ktyre rradhve, desha t theksoj se n nj ceremoni t organizuar n Washington, n muajin prill t ktij viti, ku u shfaq shfaq dokumentari n fjal , ishte i pranishm edhe kryeministri, Sali Berisha. Ate dit ai nderoi me nj dshmi mirnjohje zonjn Johana Naumann, me motivacionin: Nj nga ambasadoret m t mira t kodit moral t vndit tim. Dhe, si msuam n veprimtarin e zhvilluar n Boston, zonja Johanna, ka br moto t jets s saj, propogandimin e vlerave t popullit shqiptar.

19
Nr. 19 - KORRIK 2012

Festime komunitare n Childs Hill Park

Komuniteti shqiptar festoi me respektin m t madh Jubileun Diamand t t Shklqesis s saj Mbretreshs Elizabeta e II-t. Por me kt rast u organizuan edhe mjaft aktivitete t tjera ku spikati edhe sponsorizimi i MoneyGramm. Kjo kompani gjendet gjithmon pran fmijve dhe komunitetit shqiptar. Me kt rast drejtues t shumt, Ambasadort Berisha dhe Hamiti solln edhe prshndetjet e tyre. Sot sht dita kur t gjith kthejm syt nga fmijt, por edhe dita kur n Mbretri t Bashkuar e m gjer n gjith Komonuelth, syt jan ndaj festimeve madhshtore t Jubileut Diamant, t Shklqesis s saj Mbretreshs Elizabeta e II-t. Me rastin e fests ndrkombtare t fmijve, Fests s Abetares, Shoqata Shqiptare n Mbretri t Bashkuar, Ardhmria n bashkpunim me t gjitha shoqatat q operojn n Forumin e Bashkimit t Shoqatave organizuan m datn 3 Qershor ditn e Diel ora 12-00, nj dit t mbushur me plot aktivitete kushtuar Jubileut Diamand t Madhris s saj, Mbretreshs Elizabeta II-t dhe fmijve t komunitetit n nj nga mjediset m t bukura dhe m t populluara me traditn dhe mirgjetjen shqiptare, pikrisht n Childs Hill Park n Golders Green, N11 8NL me Restorantin e Shqiptarve pran. Koncert Live me kngtar t muziks popullore dhe program kulturor artistik nga fmijt e shkollave shqipe. Ishin t ftuar: Kngtarja e mirnjohur Eliza Hoxha; Grupi Kthjellu; Andosi & Xuxi dhe ishin t shoqruar nga grupi muzikor Triola London, kngtart Besniku dhe Manushaqe Vataj. Ashtu sic ishte lajmruar m par kishte edhe mjaft surpriza t tjera, edhe pse shiu ishte inatci. Programi u udhhoq nga i mirnjohuri Xuxi, nj person shum i njohur n Kosov dhe Diaspor, gjithashtu dhe fjala n kt shesh t blert ishte nj fjal q jehoi dhe oshtiu gjat. N kto festime ishin Ambasadort e Shqipris dhe t Kosovs, z Mal Berisha dhe Dr Muhamet Hamiti. Ishin disa kryetar lokal bashkish, t ftuar, zyrtar e intelektual t shumt. Z Vata dhe ambasadort, kryetari Bashkis Brent, prshndetn t pranishmit dhe uruan festn. MoneyGram ndau dhurata dhe simbolika. Ai ishte edhe sponsori kryesor i manifestimit. Lokali shqiptar shrbeu me t gjith asortimentet pr nj dit festive. Fmijt e shkollave t Ardhmria solln hare dhe gzim tek t pranishmit me numrat e tyre. Respekt Mbretreshs Elizabeta II-t Komuniteti shqiptar me banim dhe pun, studime dhe qndrim t prkohshm n Mbretrin e Bashkuar n bashkpunim me disa shoqata shqiptare dhe me disa klube rinore organizon dhe vazhdon t organizoj n ambientet e gjelbrta t Parkut Childs Hill, n Golders Green, N11 8NL me Restorantin e Shqiptarve pran, evenimentin m t rrndsishm t shnimit t festimeve dhe aktiviteteve q prkojn me Jubileun Diamand t Madhris s saj, Mbretreshs Elizabeta II-t. Mbretresha feston 60 vjet si Monark n kto dit t fillimqershorit. Pra Shklqesia e Saj, Mbretresha Elizabeta II shnon Jubileun Diamand. N nj mesazh t publikuar para disa kohsh, ajo ka falnderuar t gjith ata q e kan mbshtetur gjat 60 vjetve t mbretrimit, ndrsa ka rikonfirmuar prkushtimin e saj pr t`iu shrbyer britanikve. Mbretresha Elizabet II ka marr fronin pas vdekjes s babait t saj, Xhorxhit VI, n shkurt t vitit 1952. Ajo sht mbretresha q ka shrbyer m shum pas Mbretreshs Viktoria, e cila ka mbajtur fronin pr m shum se 63 vjet. Pr t shnuar jubileun e Mbretreshs Elizabet, jan parashikuar nj varg aktivitetesh gjat ditve t para t Qershorit dhe gjat gjith vitit 2012-t. Kjo dit e shnuar dhe nj nga ditt m t shenjta pr t shpehur mirrnjohjen publike t Komunitetit Shqiptar, ndaj Mbretreshs Elizabeta e II-t, prkon edhe me nj dit tjetr t shnuar pr fmijt q sht zanafilla e ktij muaji dhe njihet si Festa e Fmijve, festa e bukur e shkollarve t vegjl, q sapo mbyllin me suksese Abetaren e tyre t bukur shqipe. Nj respekt i till festues, sjell obligimin e mirrnjohur t tradits shqiptare t mirrnjohjes dhe prkushtimit me rast festimet jan nj pasqyr e qart. Sot sht edhe dita kur t gjith britanikt i kan syt tek eevenimenti m i rrndsishm i ktij viti, por edhe nj dit kur komuniteti shqiptar shpreh mirrnjohjen pr Madhrine Saj Mbretreshn Elizabeta II t dhe gjith ata dashamirs t gjuhs shqipe i kthejm syt nga fmijt. Me rastin e Jubileut Diamand dhe fests ndrkombtare t fmijve, festa i kalon prmasat. N ambientet e gjelbrta t Childs Hill ishte nj atmosfer e bukur, promovuese dhe tejet interesante gjithmon.

20
Nr. 19 - KORRIK 2012

Me emrin e Daut Dautit nuk lidhet as edhe kuptohet thjesht profesioni i tij, as edhe diplomimi n Fakultetin Juridik t Prishtins, m tutje edhe studimet pasuniversitare n Seksionin e Marrdhnieve Ndrkombtare n degn e Studimeve Europiane t Thames Valley Universitetit, por nj rrugtim i gjat aktiv n mjaft fusha si gazetar, aktivist, politolog, krkues shkencor, hulumtues politik e aktivist pr shtjen shqiptare. Dauti Dauti sht lindur m 1960 n Kokaj t Gjilanit. Shkolln fillore e kreu n Prishtin kurse t mesmen, gjimnazin, n Gjilan. Ka kryer fakultetin juridik n Universitetin e Prishtins, kurse studimet post diplomike i kreu n Thames Valley University t Londrs n degn e Unionit Evropian. Shkrimet e para i ka botuar n Bota e Re, pastaj ka vazhduar t shkruaj n revistn javore Zri, pr t ciln, nga viti 1994 e deri m 1999 ka qen korrespondent nga Londra. Gjat vitit 1999-2001 ka punuar redaktor n IWPR (Institute for War and Peace Reporting) n Londr, dhe ka themeluar zyrn e ktij instituti n Prishtin. Nga viti 2000 deri n fillim t vitit 2002 ka shrbyer si Sekretar i Prgjithshm i SHGK (Shoqata e Gazetarve t Kosovs), organizats s par t pavarur t gazetarve n Kosov. Gjat ksaj kohe (2000 2002) ka qen edhe antar i pavarur n KQZ (Komisioni Qendror i Zgjedhjeve). Gjat vitit 2002 ka qndruar n Dayton, n Kettering Foundation, ku ka br hulumtime shkencor n lidhje me medien dhe demokracin. Q nga kjo koh, duke qen antar shkencor (International Fellow) i ktij instituti t rndsishm amerikan, ka hulumtuar dhe botuar nj varg studimesh n fushn e gazetaris, politiks dhe at t shkencave juridike. Gjat vitit 2005 ka punuar si kshilltar pr media i kryeministrit t Kosovs, Bajram Kosumit dhe zdhns i ksaj qeverie. Kohve t fundit ka punuar n zyrn pr informim t IOM (International Organisation for Migration) n Londr. Poashtu, gjat ktyre viteve, n Londr ka vazhduar t paraqitet me shkrime dhe ka debatuar pr shtjen e Kosovs n forume dhe media t ndryshme britanike dhe n media tjera botrore. Poashtu, sht angazhuar edhe si kshilltar pr informim dhe shtje t Ballkanit pr organizata dhe institucione t ndryshme ndrkombtare. Kohve t fundit, n medien e Kosovs, sht paraqitur edhe si analist kritik i procesit politik n Kosov. Daut Dauti sht autor i ktyre librave: 1. Reflektime Shqiptaro-Britanike; 2. Lufta pr Trepn; 3. Unioni Evropian Nga Ideja n Realitet; 4. Building an Independent Media in Kosova Ngritja e mediave t pavarura n Kosov 5. Assamblies and Ancient Deliberation According to Code of Lek Dukagjini; Daut Dauti ka botuar nj numr t konsiderueshm t artikujve dhe punimeve shkencore n gazeta dhe revista n vende t ndryshme. Ky emr sht lidhur edhe me disa botime. M i vlersuari nga botimet e tij mbetet libri Reflektime shqipataro-britanike. I mirnjohuri i letrave shqipe, Prof Dr Milazim Krasniqi, shkruan pr kt libr: sht n interes t madh edhe informacioni q sjell autori pr disa figura shqiptare q kan jetuar dhe kan

Reektime Shqiptaro-Britanike i Daut Dautit mbetet i lexuar

zhvilluar aktivitet n Britanin e Madhe pas Lufts s Dyt Botrore, ku Shqipria ishte nn rregjimin e ashpr komunist e q vazhdojn edhe sot t jen t mbuluar nga pluhuri i harress. Ndrsa jemi me librin e studiuesit t apasionuar dhe politologut mirrnjohs t mjaft situatave dhe skenave, Daut Dautit, nprmjet faqeve t librit, tet kapitujt e tij na japin fleksibiletet dhe njohjet me figura t tilla si Dervish Duma, erkin Sarai, Anton Logoreci, Ihsan Toptani, por edhe me emra britanik si Aubrey Herbert, Edith Durham, Harry Hodgkinson dhe Oakley Hill. N kt libr t shkruar me pasion mes kapitujve t tjer gjejm argumentat e duhur deri sa hyjm n politikat britanke, Unionin Europian dhe m tej Kosova si nj fat q piktakohet mes tyre. sht ky libr i duhur q mendoj se duhet t shrbej edhe pr studentt e trevave shqiptare, por edhe n nj koh kur duhet m shum njohje pr Kosovn. sht pikrisht fjala q duhet srrish Kosovs. FJALA Q I DUHET SRRISH KOSOVS Katr vjet pavarsi, 14 vjet n Liri. Kjo sht Kosova e ditve tona. Kjo sht Kosova e pas gjakderdhjes, shkatrrimit dhe eksodit masiv. Kjo sht ajo q sht pamja reale n faqet e historis. Por ende pas kaq vitesh Kosova nuk ka t institucionalizuar plagt e saj. Ende plagt e saj nuk kan marr ilain e duhur shrrues. Vijon n faqen 21

21
Nr. 19 - KORRIK 2012

Vijo nga faqja 20 Jan plag q ende dhembin, sjellin lot, sjellin vuajtje. Jan plag q ende jan rndesa, t pakonceptueshme mbi varre masive. N fakt t gjitha jan pasoj. Pasoj e nj mosprkushtimi. Pasoj e nj heshtjeje kolektive. N librin e tij Reflektime Shqiptaro-Britanike, Daut Dauti sqaron qart pse nj gj e till ndodh. Ai n faqen 13 t ktij libri shprehet: Tmerret, t cilat i prjetuan shqiptart n Kosov, un i prshkrova me fjaln Holokaust, me t ciln [hebrenjt mbshtetit e mdhenj t Kosovs shnimi im] nuk u pajtuan. Ai shton m tej se ata, pra hebrenjt e Londrs, n nj takim n Hampstead t Londrs e kishin kshilluar q t mos prdorte termin Holokaust pr dy arsye. E para, ishte se shqiptarve u ndihmonte tr bota liberale demokratike, kurse hebraikve n kohn kur ata prjetonin tmerret, nuk u kishte ndihmuar askush. Arsyeja e dyt, ishte se Holokausti ndaj hebraikve ishte term q duhej t prdorej vetm nga hebraikt, pr arsye se vetm kshtu shpegoheshin prmasat e mdha t tmerreve t tyre. Sipas Dautit, kjo kishte vrtet logjikn e vet. T njjtin mendim n hyrje t librit ndan edhe Prof. Dr. Milazim Krasniqi. Edhe mjaft t tjer n fushn intelektuale edhe politike kan vn theksin e gjetjes s nj fjale q do t krijonte institucionin e mishrimit t vuajtjeve dhe plagve n histori dhe do t funksiononte gjat si efekt i memorjes kombtare dhe ndrgjegjsimit. Por, nse vite m par Kosova ishte kryefjala e medias, ushqesa e akademikve, tani mosgjetja e nj fjale t till, q ende krkohet, duket si nj arsye tjetr q mban plagt nn fasho. Kosova tashm ka prvjetort e Pavarsis. Prvjetort e saj si shteti jo ende m i ri i Bots. Kosova ecn dhe piktakon n mnyrn e saj ecjen trsore. Dhe n ecje e sipr ecn mes miqsh t vrtet si SHBA, Britania e Madhe dhe Komuniteti Evropian. Ecn si nj Zonj modeste q krkon bekimin e vazhdueshm, por edhe forcimin e memorjes. Vetm kshtu prvjetort do t jen m trheqs. Do t jen kshtu se prmasat e mdha t tmerreve shqiptare do ti flasin me fjalt e duhura brezave dhe historis. Do t jet ashtu si Dauti thekson: Shqiptart duhej t prdornin termin e tyre [dhe ende duhet] q t simbolizonte dhe q do t shpjegonte tmerret dhe shkatrrimet. Po, sipas dautit kjo shtje, e nj emrtimi autokton, ngrthen n vetvete aspektin filozofik q me siguri do t kishte efekt n zhvillimin dhe n trashgimin kulturore t shqiptarve, ashtu si pati te hebraikt, por nj gj e till nuk u b. Dhe nj gj e till ende pritet dhe duhet t bhet. Kt m shum se kush e krkojn plagt e Kosovs. Kt m shum se kush duhet ta thon akademikt nga llogorja e tyre. LLOGORJA E AKADEMIKVE N LUFTN E FJALVE Lufta dhe ndrhyrja ushtarake e NATO-s n Kosov nxori n sken nj numr t konsiderueshm analistsh, kritiksh dhe akademiksh. Ata n mnyra t ndryshme e interpretuan at pr publikun, pr politikn e median, duke i shtuar arkivave miliona rrjeshta, her me nota realiste e her n lmin e opinioneve. Disa prejt tyre fituan gradat e Doktorit, disa shitn librat e tyre, disa pasuruan arkivat personale dhe ato bibliotekare dhe disa vetm than e shkruan ndonj

ide a ndonj mendim personal. Numri i madh i akademikve, n fakt, gjeti rrast q t shtoj studimet mbi bazn e ksaj plage t dhimbshme duke e trajtuar at me nota t ndryshme. Sot, pas gati disa vitesh shum emra prej ktij numri t madh heshtin, ose ende jan duke reshtuar mendimet e tyre dhe shnimet e dikurshme, bazuar n faktet mediatike. T pakt jan ata q ende servirin mendime e opinione. Disa q jan shum intensiv n paraqitjen e situatave bazuar n kndvshtrime t reja, natyrshm ushqejn dhe ushqehen nga media. Shum prej tyre q zgjodhn opinionet e medias s shkruar dhe televizive pr ti servirur n tryezat akademike apo librareske, sot uditshm edhe n nj vjetorin e Pavarsis s Kosovs, kur duhet t ngrejn zrin, heshtin. Dhe heshtja e tyre ka ngjallur srrish polemika, ka nxjerr n drit nj drit jeshile pr t zbuluar e ndriuar misionin e pens s tyre t para tet viteve, q shkruante me gjakun e qindra t pafajshmve n zemr t Ballkanit. Shum prej tyre shprehen, se Fjala e akademikut dhe studiesit sht dhe ka t bj t bj me krkimin e fakteve dhe t paraqes faktet hert a von sipas nj mnyre tematike, t tjer thon se ajo q u shpreh u shpreh, me ecurin dhe me problemet e tjera u takon mediave, i takon institucioneve, nj numr tjetr shprehen se misioni yn mbaroi me luftn ose m tej pr ca t tjer kur thon t presim finalen. Logjikshmn dhe n mnyr institucionale kjo hierarki mendimi duket shfajsuese n plan t par, duket e qart edhe n fushn profesionale t argumentimit dhe paraqitjes s mendimeve dhe n fakt edhe mund t anashkalohet, dhe mostrajtimi i mtejshm mund t bhet pal me heshtjen reale t disa prej tyre. Ktu emrat e till jan shum, sepse ashtu si e tham q n fillim Lufta e Kosovs rrmbeu shum emra t fushs s letrave, m s shumti elitn akademike t t gjitha vendeve, por qllimi i ktij shkrimi nuk sht t analizohet emr pr emr, apo t kritikohen emra t prvem. Synimi i ktij shkrimi sht t shkund sadopak nj interes tjetr debati n kt situat kur nj luft tjetr ka prfshir njhojen n mas t madhe t Kosovs n arenn politike dhe diplomatike ndrkombtare, q do t ndihmonte n zgjidhjen dhe arritjen e finales. Shkrimi mes disa fakteve dhe argumentave krkimore t muajve t fundit do t shpjegoj faktin e heshtjes s ktyre penave akademike pr kt problem t mpreht dhe domethns pr fatet e nj populli. Nj nga analistt e mirnjohur A. J. Bellamy n shkrimin e tij Kosovo: After the War, the War of Words (Kosova: Pas Lufts, Luft Fjalsh), botuar n The International Journal of Human Rights, Volume 5, Issue 3 Autumn 2001, faqet 97 110, shprehet jo m kot q n titull se Kosova e paslufts sht dhe gjendet mes lufts s fjalve. Kjo kuptimplote pr momentin, pasi zgjidhja e problemit padyshim pret fjaln. Dhe kur lufta e fjalve del n mejdan, shpallet n sheshin e madh politik dhe akademik, padyshim pena sht protagonisti kryesor. Dhe ajo duhet t jet aktive, ndoshta po aq aktive kur trajtoi Luftn e Prgjakshme. Lufta e fjalve e mbrthyer m s shumti n politik, duket disi e pakonceptueshme n interesat akademike, pr faktin se midis ksaj fjale ka mure e ura q duhen kaprcyer. Akademikt shpeshher nuk pajtohen me deklarimet e politikanve. Ata i quajn nxitime dhe rrmbime emocionale asti, fakt q ndoshta i shton

rradht e heshtjes akademike pr problemin n fjal. Gjat hulumtimeve dhe krkimeve tona bazuar n rezultatet e posts elektronike, arkivave akademike t disa viteve t fundit dhe disa anekseve profesionale t lmis s letrave, fakti flet se kjo pen ka heshtur n masn 20-25 pr qind, krahasuar me bumin e nj periudhe q trajtoi problemin e Lufts n Kosov n t gjith hapsirn e Globit. M tej edhe kur elita akademike ka folur ose shkruar, m s shumti sht tematik e lufts, plagve t saj, dhe shum pak pr projektet konkrete. Kto t fundit sigurisht m s shumti i prkasin qeveritarve vendas, elits akademike shqiptare t Kosovs e elits intelektuale shqiptare kudo q sht. N fushn e projekteve, heshtja ose opsioni i akademikve dhe analistve t huaj sht m shum i aspektit vzhgimor. Ktu ata mendojn se srrish rradhn e ka media pr t folur. Pr ta ilustruar m qart kt ide pr fjaln e medias, po citojm nj akademik aktiv Britanik n kohn e bombardimeve t NATOs mbi Kosov, por i heshtur pr situatn n fjal. Philip Hammond, Profesor n LSBU n Londr shrehet: media [pr Kosovn shnimi im] ka luajtur nj rol kryesor n mbshtetjen e ides pr mbrojtjen humanitare ndrkombtare, ndoshta m t madhin, q nga prfundimi i Lufts s Ftoht. Akademikt gjetn ushqimin e nevojshm aty. Sot kur Kosova e paslufts sht mbrthyer n kt fushbetej t re t Lufts s Fjalve, natyrshm duhet flakur tej heshtja. Akademik t t gjith fushave duhet t dalin n llogoren e par. Dhe ndrsa sjedhim kt fakt nuk duhet harruar angazhimi i madh i Dr Noel Malcolm dhe i John Hodgson, q edhe n festimet e nje vjetorit t Pavarsis n Hamersmith Ton mes nj salle plot me fjal entuziaste solln emocione t reja. Ata dhe deputeti John Grogan foln aq shum, dy t part madje edhe shqip, sa heshtjen e akademikve shqiptar e bn sfid, madje edhe duartrokitjet n sall foln ndjeshm e qortueshm pr problemin n fjal. KOHA KRKON RIDALJEN N SKEN T FJALS Vrtet Kosova ka fest. Vrtet gjithkush me genin shqiptar feston dhe gzohet. Vrtet duhen harruar plagt por institucionalizimi i tyre sht srrish krkes. sht nj domosdoshmri m e madhe n nj koh kur sipas BBC-s Ndrsa Kosova po prgatitet t shnoj njvjetorin e pavarsis, shum qytetar serb vazhdojn t mos e njohin realitetin e krijuar pas 17 shkurtit. Kshilla e fundit e ish Ministrit t Jashtm t Britanis s Madhe, Dejvid Millebend, pr t qen t durueshm e t matur, nnkupton t qnit t pjekur, pr t qen n nj hap me Perndimort. Kjo dhe mbshtetja e deklaruar se Britania e Madhe dhe SHBA jan nga shtetet e para q njohn Pavarsin e Kosovs prbn thelbin e domosdoshm t ftess publike pr fjaln e menur akademike dhe analitike. Dhe ndrkoh edhe stili dhe fjala n librin Reflektime Shqiptaro-Britanike t Daut Dautit sht ajo q duhet n kt koh, kur skenart e frontit tjetr jan nga m t paparashikueshmit. Kosova mes librit Reflektime Shqiptaro-Britanike, duhet lexuar mir dhe me tr dimensionet e saj, ashtu si ajo u lexua dhe lexohej n kohn e Lufts, ajo duhet dhe mbetet t jet nj parim jo thjesht harrese, por kujtese pr t uar m tej arsyen dhe logjikn e Pavarsis.

22
Nr. 19 - KORRIK 2012

Si radhher flamuri Kombtar shqiptar sht valvitur dje n mes t metropolit britanik. N nj dit q prkonte me festimet madhshtore t parads s gards Mbretrore t Mbretris s Bashkuar, n vazhdn e Jubileut Diamant dhe ditlindjes s Shklqesis s saj Mbretreshs Elizabeta II-t dhe kur mijra flamur britanik pushtonin sheshet dhe vendet kryesore, flamuri shqiptar n hyrje t rrugs kryesore t Hamrsmithit, nj zon kjo tejet e njohur n Londr, mbante peshn e valve t Flamurit Kuq e Zi. Dhe simbolika e tij n nj knd t till, valvitjet e tij krenare, paralajmronin nisjen e Maratons s Pavarsis s 100 Vjetorit organizuar nga Albanian Life Quality Union me drejtues Dr Edmond Stojkun n bashkpunim me Ardhmria q drejtohet nga intelektuali dhe aktivisti i mirrnjohur i Komunitetit shqiptar dhe Kryetar i FB Shoqatave shqiptare n Britani t Madhe, Lutfi Vata. E gjitha pastaj i bashkngjitej flamurit t vendosur n faqen kryesore t salls s madhe t festimeve kulturore n Hamrsmith. Salla q priti kryetart e bashkive t Hamrsmithit dhe disa zonave t tjera, Deputett e Parlamentit Britanis s Madhe, Andy Sloughter, Karen Back dhe ambasadort e Shqipris dhe t Kosovs prkatsisht Z. Mal Berisha dhe Dr Muhamet Hamiti. Prania e drejtueses t shoqats Mother TerezaAlbanian Union dhe sekretare e Forumit t Bashkimit t Shoqatave shqiptare, mjekes

Vjetori i Pavarsis hapet n Londr

Mirnjohje Fatmir Terziut nga Albanian Life Quality Union n kuadrin e 100 vjetorit t Pavarsis
s palodhur Zamira Ruspi, zvendskryetarit t Forumit t Bashkimit t Shoqatave shqiptare n MB dhe kryetar i Bashkshis Shqiptare, z Talat Pllana, drejtuesve t shoqatave Dituria dhe Sfida, Ruzhdi dhe Kadime Jata si dhe t mjaft aktivistve, intelektualve, biznesmenve e prfaqsuesve t tjer n nj sall q ndoshta do t ishte shansi m i miri pr t shijuar surprizat, mbeti vmendja e radhs. Shfaqja n sken e drejtuesve t spektaklit, gazetarve t Top Channel Zilije Fei dhe Aurel Borii, q lajmruan intonimin e Hymnit Kombtar, dhe thirjen pr tu ngjitur n sken n krah t Flamurit Kuq e Zi t deputetve britanik, drejtuesve t bashkive, ambasadorve Berisha dhe Hamiti dhe z Stojku e Vata ngriti n kmvb salln. Pastaj drejtuesit e evenimentit lajmruan menjher se Albanian Life Quality Union dekoronte disa t pranishm me ertifikata Mirnjohje. Dhe ata ishin ish Ministri i Jashtm e Britanis s Madhe z David Miliband, deputett Karen Back dhe Andy Sloughter, kryetarja e Bashkis s Hamrsmith, Belinda Donovan dhe akademiku, shkrimtari dhe studiuesi Dr Fatmir Terziu. Pr Fatmir Terziun n mirnjohjen dhn atij, ishte motivacioni: Pr kontributin e shquar dhe primin e vlerave t shqiptarve n Europ. Pr meritn e veant n fushn akademike dhe rolin e padiskutueshm n edukimin e t gjith brezave. Me penn e tij, ka ndikuar n integrimin e Shqipris e shqiptarve, jo vetm n Londr, por kudo ku ata ndodhen (Presidenti: Dr Edmond Stojku). Koncerti festiv pastaj vazhdoi me kngt e Eli Fars, Vedat Ademit, Sidrit Bejleri dhe me numrat e humoristve Salsano Arapi dhe Bes Kollaku t mirrnjohur nga Portokallia. Kshtu Maratona 100 Vjetori i Pavarsis hapet n Londr duke paraprir dhjetra e dhjetra evenimenteve t tjera q krkojn pjesmarrje dhe organizim m t mir, angazhim dhe prkushtim m t madh komunitar dhe shoqror. Respekti pr 100 vjetorin mbetet obligim moral dhe njerzor i secilit. Udha e tij deri n evenimentet e tjera mbetet e hapur.

Maratona 100

23
Nr. 19 - KORRIK 2012

Nj reportazh i pahulumtuar dhe i pakrkuar, krejt i rastsishm

mnyr q t zbrazeshin n nj eksplodim shpresash dhe mundsish t s sotmes?! T jet kjo pr shkak se, si pasaardhs t ilirve e ndjen se, m n fund, ishte koha q edhe ky popull t vetdijsohet ...?! Anise populli m i vjetr, po pra Sllavent e mij t dashur, populli m i vjetr i gjall n kto hapsira, t cilin ne, pikrisht ne Sllavent (t Jugut sidomos) u kemi shum borxh. Ka shum pyetje prgjigja e t cilave gjendet n vet titullin e ktij reportazhi e t cilin un as q kam filluar ta shkruaj akoma. Prse? Sepse tek un, vizioni i s vrtets gjat ballafaqimit me realitetin u shkri n nj val t ngroht shprese mos e gjitha ishte vetm nj mjegullnaj e verbr me t cilin kishim jetuar gjer tani. Dhe me kt nuk dua t paragjykoj gjrat, jo. Vetm se, ajo q pash gjat ktij udhtimi nj javor npr trojet e Shqipris etnike nuk kishte t bnte aspak me ndonj vajtim pr t humburn... Nuk kishte t bnte aspak me etjen dhe pangopsin pr t huajn... Nuk kishte t bnte aspak me akuzimin e tjetrit... Nuk kishte t bnte me hipokrizin e synimeve gllabruese vetjake... Nuk kishte t bnte me... Ishte krejtsisht ndryshe. Po far? Shqipria, ana e ndritshme e saj Ka njzet vite q Shqipria doli nga utopia e errt komuniste. Sot ajo ka 500 kilometra autostrad a cila diku diku ndrprehet n pjes t shkurtra pr ti ln vend pamjeve befasuese t nj vendi t mrekullueshm. Ndrprerje kto q t ngjajn n jehona t largta t mendime t zymta tek ikin, ikin,... Bosna dhe Hercegovina ka vetm 40 kilometra auostrad t ciln vazhdon ta ndrtoj mbi dhjet vjet, thuaja krenare n amullin demokratike q po e jeton. Prderisa qeveritart e saj knaqen s jetuari me ngjyrat e gjelbra, t kuqe dhe t kaltra duke krijuar kshtu ylberin e qllimeve t paskrupullta egoiste drejt humbjes dhe dshtimit, qofshin ata majtist apo djathtist n qarqet politike. Shqipria sht vend me nj hoteleri t n zhvillim t hovshm. Mbyllyni vetm pr nj ast syt dhe mendojeni veten n nj dhom t pajisur me aparatin klimatik, banjo luksoze dhe shrbyes t njerzishm. Mendojeni nj asortiman t begat ushqimesh dhe pijesh. Diell dhe det. E jo, nuk sht kjo Monte Carlo, as Nice, aq m pak Napuli, Budva apo Spliti. Fjala sht pr Sarandn. Qytetin e vogl n jug t Shqipris 711 kilometra larg prej piks m veriore t ktij vendi. I zgjuar nga errsira ku ishte katandisur, ky shtet shprthen duke lulzuar n t gjitha ngjyrat e mundshme me gjith virgjrin e tij joshse. Por, nuk duhet t gnjehemi. Sikur edhe do shtet tjetr n t ashtuquejturin tranzicion edhe ktu egzistojn akoma mbeturinat e kapitalizmit t par, shoqris post-feudale t ciln e njohin vetm qeveritart. Megjithat, si e pash edhe vet, e ndjeva, e dgjova,,, kjo ktu nuk ka edhe aq rndsi. Askund nuk pash fytyra t piklluara. Dhe t jeni t bindur se nuk kam vizituar vetm pjest e parapara pr shtresn e lart. Isha n restoranet klasike t fast-food po edhe n ato high-class. Mes tyre dallonte vetm mnyra e prezentimit t prodhimeve. Kualiteti ishte pothuaj trsisht i ngjashm. Kur shpresa buzqesh Buzqeshja n fytyrat e vendasve, jo rrall m kujtonte hapsirat e vendbanuara me Slavent, Jugort e adriatikut t prmendur n nismn e ktij rrfimi, t cilt, n t kundrtn e vendasve, shpeshher t mbjellin at ndjenjn se m mir do t ishte tua drgonin numrin e llogaris bankare pr t paguar qndrimin e pushimit e t mos shkoje fare. Vetm do tu pengoje, apo jo? Ktu, n Shqipri, nse ndodh ta harroni miun e palidhur t laptopit tuaj n tavolinn ku para pak astesh keni shikuar pr her t fundit e-mailet tuaja, vet kryepersoneli i restoranit do t vrapoj pa frym pas jush 200 metra duke thirrur...Mister, mister... pr tjua dhn sendin e harruar me buzqeshje n fytyr e pr t t ln pastaj pa fjal nga mahnitja. N Bosn dhe Hercegovin, t njejtin do ta vendosnin diku n ndonj raft pr t pritur t ktheheshe pas tij. mimet jan halo Bing, kako brat,... imtsira. Ness kafeja sht 1.5 euro, mim ky q i prgjigjet nj mimoreje normale Sarajevase. Birra me emrin domethnsTirana prputhet jo vetm pr nga sinonimi dhe kualiteti por edhe mimi i arsyeshm me tonn, Sarajevase. Pra, mir dhe lir. Kazinot egzistuese n Shqipri, me oferta t llollojshme nate duke u nisur nga disko klubet, jan conditio si ne qua non t ktushme. Galerit, si ato private ashtu edhe ato shtetorore, me ekspozita artistsh t njohur e t panjohur, prdit e m shum marrin botkuptimin e llojit inspirativ q nga galerit e arteve aplikative e deri te galerit satirike... Hotelet prej dhjetra dhomash mimet e t cilave varojn mes 20 dhe 40 euro pr gjysm pansion deri te ato dhjetkatshe q shklqejn nga dirtaret e blinduara ngjyrash t ndryshme ku mimet nuk kalojn 85 euro pr nj gjysm pansion ditor. Shiriti bregdetar i qytetit i rregulluar bukur, prqafon i gjithi Porto Edun, t krijon mundsin q nga dhoma ku gjendesh t zbressh menjher tek rreshti i par i lokaleve pr t ngrn mngjesin... pastaj vazhdon npr radhn e kafiterive dhjetra metra m larg, dhe pas kafes, n dhjetra metra t tjer mund t zgjedhsh adrn dhe shtratin pr rrezitje mu n mes t plazhit. Dhe krejt kto pa ndar pr asnj ast shikimin nga deti i bukur dhe i qet i Jonit ku pasqyrohen malet e afrta t Greqis me Korfuzin prball. Saranda, me autobus sht larg Bosns dhe Hercegovins plot 20 or... por, besomni q e vlen edhe aq, ndonse autori i ktyre rreshtave sht msuar t udhtoj me aeroplan nga Sarajeva nprmjet Oslos deri n Vankuver dhe mbrapa, nprmjet Cyrihut, Vjens, Roms, Zagrebit, Beogradit dhe m tej. sht e qart q pr kt largsi nuk duhet fajsuar banort e Shqipris por duhet treguar qeveritarve shtetror t Bosns dhe Hercegovins e edhe atyre t Shqipris, se duhet br sa m shpejt dika lidhur me kt. Imagjinoni nj vend q nuk ka lidhje komunikuese me shtetin m t afrt t saj. Madje as nga Podgorica e Malit t Zi nuk ka lidhje autobusi me Shqiprin. N Sarajev, megjithat, egzistojn individ, t cilt bartin personelin e Ambasads Shqiptare n Bosn dhe Hercegovin, Ulqin e gjer n kufirin mes Malit t Zi dhe Shqipris. Ata pastaj hidhen n Shkodr dhe vazhdojn pr Tiran. Kshtu, n interes t t dy palve sht i domosdoshm krijimi i nj linje t rregullt autobussh gj kjo e cila m s shumti rndon ndrgjegjen e kompanive turistike dhe autotransportuese pr heshtjen e thesareve dhe resurseve natyrore mu n afrsi t kufirit bosnahercegovanas teksa na ofrojn Kubn dhe lundrimet tejoqeanike, e po kjo vlen njsoj edhe pr fqinjt tan nga Shqipria.... Ec rrugs Latif aga me jaran... Sikur t udhtonit me autobus nga Sarajeva n Prishtin nuk do t bnit keq t kthenit n Novi Pazar pr nj kafe shtpie, me mikun dhe kolegun Mexhid Mehmeti t vizitonit Prekazin dhe vendvrasjen e Adem Jasharit, lufttarit t denj pr pavarsin e Kosovs, pastaj Tyrben e Sultan Muratit i cili vritet n Fush Kosov bash me Car Lazarin (1389). M tej t merrni rrugn pr Prizren dhe Tiran, duke kaluar plot dashamirsi kontrollin kufitar dhe me prshtypjen se jeni duke prshkuar tunelin i cili ndan Francn me Italin, n m pak se tri or (n vend t shtat orve dikur), sakaq gjendesh n plazhin e mrekullueshm t Durrsit n Shqipri. Aty pi kafen dhe vazhdon kah Vlora duke vizituar Shtpin e Baballarve t Kombit e duke lozur me shikim mbi Mediteran, npr valt e Adriatikut e gjer tek deti Jon, n jug. Dhe, nse ju them se gjat ktij udhtimi gjithnj t shoqruar me personelin dashamirs t agjensis Sharr Travel nga Prishtina i cili na ofroi mblsira dhe pije freskuese falas prgjat rrugs, n krejt pak vende kam par bunker t vegjl, relike t s kaluars s errt t dyzet viteve, nuk ju gnjej aspak. Suvenirt prreth bregdetit qndronin mes kiit klasik dhe modeleve krkuese t kohs. Qetsia dhe paqja me t ciln vendasit duan tju ndihmojn sht pothuaj ireale. Aq e pabesueshme sa jo vetm njher jam pyetur mos vall jam diku tjetr e jo n Shqipri, vendin e errsirs dhe makthit t dikurshm. Pastaj, vendasit do tju shpiejn n Butrint, dhjetra minuta tej Sarands, qytetin historik pr t cilin egzistojn versione t ndryshme nga ana e historianve shqiptar dhe atyre grek. Do t ishte mir t gjindet nj kompromis mes dy palve. Epilogu si mouve Natyrisht, dikush edhe mund t pyetet: Si sht e mundur? sht i shitur ky autor? Kush ia pagoi rrugn? Kush e frymzoi me kt vizion inspirues? Prgjegjja sht shum e thjesht dhe e qart. Pa pasur qllimin t shkruaj reportazh, jam nisur si nj pjesmarrs n Festivalin e Poezis n Sarand ku u tubuan mbi dyzet poet nga 16 vende t ndryshme t bots, i ftuar nga miku dhe kolegu Bardhyl Maliqi... Ky tregim, para s gjithash, pr njeriun i cili ka vizituar shum vende nga t gjitha ant e bots, mund t jet gjithka tjetr vetm jo ndrr. Jo ndrr n Shqipri. Edhe dika. Do t doja ta prsrisja prap. T ndrroj i zgjuar. Po... Prktheu n shqip: Albina Idrizi

Nga Sabahudin Hadzialic A mund t ndrrohet zgjuar? Vrtet, me vite t tra, s paku ne nga vendet e ish shtetit t prbashkt i cili pa ndonj rezultat u prpoq t rivendosej n tri baza, ishim t ngarkuar me paragjykime ideologjike pr Shqiprin e Enver Hoxhs. Vendin pa ardhmri dhe me t vrteta t manipuluara. Pr t ndodhur pastaj, zgjimi, si n Shqipri ashtu edhe n pjest e ish Jugosllavis. Por edhe ky zgjim nuk ishte i njejt varsisht vendeve t krijuara n hapsirat ku himni Hej Slaveni ishte i detyrueshm brenda nj bashkim - vllazrimi siprfaqsor, edhe pr ata t cilt nuk kishin asgj t prbashkt me Slavent, asgj fare. Gjithsesi, ky sht nj tregim prkujtues pr nj analiz m t thell historike. Le t prpiqemi t prqndrohemi kah zgjimi i cili n kto hapsira pr disa ishte i dhimbshm e pr disa t tjer, jo. Pr t trett ishte nj gjendje siprfaqsore eutanazije, e pr t katrt tmerrsisht i gjakosur. T pestt kan pritur zgjidhjen pas kndeve t shpress prderisa t gjashtt, ashtu si pishtari n stemn shtetrore q iku n utopi, digjeshin duke pritur m kot... Po jua l juve, lexues t nderuar, t zgjidhni pr veten tuaj far m shum ju prgjigjet nga t lartprmendurit, e un po shkoj t ndrroj zgjuar... Urtia e t shpresuarit T fillosh nj reportazh i ngarkuar prplot paragjykime, sht tejet e vshtir. Por, n ann tjetr, t prshkruash gjrat prmes fakteve t rralla q glojn mu para teje, sht shum e leht. Duke i par me syt e tu, duke i dgjuar me vesht e tu, duke i ndjer me t gjitha shqisat e tua. Shqipria sht vend i shpress. Cils do t pyeteni ju? Po asaj shprese e cila ishte shuar n vendet e tjera. T jet kjo pr shkak se kishin t bjn me nj shtet relativisht t ri i cili pikrisht kt vit shnon 100 vjetorin q kur baballart e kombit nnshkruan dokumentin e pavarsis n Vlor?! T jet kjo pr shkak se plot dyzet vite u akumuluan n

24
Nr. 19 - KORRIK 2012