N CHI PHN 13 (Su tp t trang www.rice.com) Mc lc Phan Rang ho hng ng ct ...

. Nam Cng Th x V Thanh - Ph mit ng Bng Bnh Thin - h nc t nhin ln nht BSCL. Pleiku vi Cha vng cha bc Bc Kn: H Ba B - Thin nhin nht h Bangkok: Si Gn th tng lai? Thm Hang Pc B, Cao Bng Ngc Mekong vo Vng quc Campuchia Nht bn 4 Mn n tiu biu Hng v thc Ty Nguyn Ung ru T Vt th sinh c nhiu con trai K V Phi Chu Xuyn Vit qua ng mn H Ch Minh 6 mn c chiu Nam b Cch n mng La mi ca ngi Katu B Phim Bridge on the river Kwai & tuyn Du lch Sng Kwai

C ui - Mn khoi khu ca dn Singapore Ch Cm i n Ph

Phan Rang ho hng ng ct ... Nam Cng

Khng qu dch v nh nhng i ct Mi N cng khng qu hoang s nh nhng cn ct trng x Qung Bnh hay Cam Ranh, gn y, khch i tour qua Phan Rang ho hng khi ni n Nam Cng, mt ng ct hoang s... a vi ct

T nh i ct nhn ra xa c th thy bin ng Hi T th x Phan Rang Thp Chm i xuyn lng Chm Tun T (Ninh Phc), n Nam Cng mt khong 30 pht. Gn th x, nhng li t c bit n. Nam Cng c ngha l vng t pha nam. Ch Hn trong trng hp ny chng hiu sao li lt vo y khi

y li l phn t ca mt lng Chm ven bin. Ngy xa, ngi Chm y lm ngh bin d. Hnh dung nhng on ngi ni nhau bng qua di ct i v pha bin - hnh nh quen thuc trong nhng ng ariya (trng ca Chm) th s thy ng ct ny gn vi i sng ngi Chm l th no. Nhng ngy nay, y l mt ng ct b hoang, ang c cnh kinh doanh tour ch mc n. Trn con ng mi i ni bin trong mt d n pht trin du lch bng qua chn i Nam Cng, ch thy gi thi vng lnh. Thi thong thy mc ng la d, cu i bng qua i vi ting m lc cc, u u, bun t. Nghe ni, trc mt ngy, Saigontourist dn khch n y tung tng vi ct, du chn h cn ng trn nhng ngn i thp. Quyt chinh phc Nam Cng trong ci nng kh ngt ca sng ma thu. Nhng trng ct ni nhau ri vt ln chong ngp tm mt. Mu ct c phn gii nhiu tng, lp nh mt tc phm xp t ti hoa ca

nng v gi x bin ny. C nhng lng ct su nh m cha mt kho tng v tn ca nhng ti ct ng thnh hnh th k l nh nhng kho tng tng mun mt.

i ct hoang s kch thch nhng bc chn khm ph Mt tr chi vc ct c c v thm lng ca to ho! - Bn s tht ln nh vy v m say t phim trn nhng chng chinh phc Nam Cng. n nhng ngn i cao vt, bn c th phng tm mt ra bin ng Hi xanh ngt v pha ty nam l Ch Bang, dy ni nhiu huyn thoi ca ngi Chm. Ni Ch Bang nh i li ru ln trn gi vng t nng

gi ny. V i ct Nam Cng nh mt di la ca nng tin no l nh b qun khi v vi bin. ng ct Nam Cng hp dn bng chnh v hoang s ca n. Cng vi bn tr mc ng, ghi li nhng du chn mnh trn ct sm mai, khi ngn gi bin ng Hi thi vo, tt c tan bin. Mt a tr trong m ni, n mong cho con ng xuyn qua y sm hon thnh i i mc ng, chng c th m vn cho du khch thu trt ct. Tm s hn nhin y lm thong ngm ngi khi ri Nam Cng.

Th x V Thanh - Ph mit ng

Li dn vo ni th x V Thanh (Hu Giang) l con ng mi m (ng 3.2), snh i, cy xanh thng tp. Hai nm sau ngy V Thanh tr thnh tnh l, non mt cy s trn con ng ny, ph mi, hng qun, c s dch v mc ln. C ng, t choi

Cu L Qun T cu Miu ti cu L Qun l nhng c s nh bng thng hiu c sn mit ng. Ch qun Hunh Ti chn trong mun vn loi thc phm y lm thnh thc n ton c. No ch c thc lc nu chua, ch c chin, c mui s t chin, lu chua ln, lu chua c lc ng Km theo cc mn n lun c cc loi rau ng. t rn, t choi - mt loi rau sinh thi mc xen trong rng trm tha hoc vn tp m ch vng Hu Giang v mt s ni thuc G Quao mi c, n vi c thc lc mui s chin - c lch u a bc c ming phil khng dnh mt ming xng nh- cn mt ming rau rng "nghe" v cht

ngm dn. t choi cng cht th cng nng ci v ngon l thng ca c. Cng vic nh bng thng hiu khm Cu c v c thc lc Hu Giang li cun hng ngn ngi. Gi mt a c thc lc mui s chin khong 35.00040.000 ng, lu chua (cho khong 4 - 5 ngi n) 70.000 - 80.000; c lc, c r kho t, c nu tiu: 25.000... trong khi gi bin ti y thng cao hn khong 30%. Ch t S, ch qun Hunh Ti, ni: "Mn ng qu vy nhng phi c b quyt mi lm cho khch nh ti mnh. Cch nay hn 20 nm, hi con ng cn g gh, lm chm cc th cui tun, dn kh gi quanh vng thng a gia nh n y "i mn" hoc mi khch n i ng. n c ngn ri th tui ngh ra thm mn tim heo chng t nhn lng". Mch lu dn

ng vo th x V Thanh (trung tm tnh l Hu Giang) Th dn V Thanh thng k, my chc nm mi c con ng nh by gi. khong gia con ng l cha Quc Thanh xy dng nm 1950, thuc loi xa ca tnh l ny, k bn l tnh x Ngc Chng, xy nm 1965. Bn kia mng l tnh x 200 thc l Quan Miu (cha Quan ) do Bang hi ngi Hoa lp nm 1964. Thng l, vo ngy 13 thng 5 m lch hng nm, khng ring g cng ng ngi Hoa m ngi Kinh cng ti d l va Quan Thnh Qun. Ngy rm hng thng, nht l dp Thng Ngn, Trung Ngn, H Ngn, c 3 ngi cha ny u c ng c dn a phng n cng bi, gi cht tm linh

vo ci h v. Cu L Qun bc qua mng l ni vi QL61. i din cu l con ng mi Ng Quc Tr, trng nha phng l ni vi trc l chy song song knh xng X No, tnh l 932 v Vm Xng, Phong in. Con ng khin tng lm n nh nhng ht ging ny mm. Nh u t Co-opMart, VinatexMart v y. Nay mai, V Thanh s c cng lc hai siu th. Hng ho t thnh th chy v th x theo con ng ny. Ph mi chy ui theo con ng, bt nhp nhng ng r v khu thng mi v khu dn c th tng lai. Ch chng thi, gi t ven ng vn vt tng, c ni ku gi c chc triu ng/m2 vn thy ngi ti mua.

Bng Bnh Thin - h nc t nhin ln nht BSCL.

T th x Chu c (An Giang), chng ti qua ph Cn Tin mt 20 pht, t chn ln quc l 956, chy 15km n th trn An Ph (huyn An Ph, tnh An Giang), i tip 10km na, gp ng ba, r tri 2km mi n bng Bnh Thin. Bng Bnh Thin (cn gi Thin H - h ca tri) mt a danh mi toanh cha c tn trn bn du lch, vi nhiu ngi cn l hoc. y c l l h nc t nhin ln nht BSCL. Huyn thoi Thin H

Du khch tham quan bng Bnh Thin Tn mt nhn thy mt h nc mnh mng xanh ngt m ngay c ngi dn y bao i nay cng khng th gii thch v sao c hin tng vng ng bng nng ph sa ny li c mt h nc trong xanh quanh nm. Trong khi cc sng, knh, rch gn nc li c ngu. Cng bt ng hn khi du thuyn xem nhng ca knh, rch, sng vo bng - ngay cc ca ny nc c hai mu r rt: bn trong Bng nc xanh trong, pha ngoi nc c. Theo truyn thuyt, vo cui th k 18, tng V Vn Vng nh Ty Sn chn bng Bnh Thin lm

cn c. Lc , khu vc ny kh cn, ng bn lm l vi tri t xin ban cho ngun nc qun s dng. ng va khn vi va rt kim m xung lng t, l thay mt dng nc ngt phun tro ngy m trn ngp thnh h. Ngi a phng gi "bng" tc h hay m, bng Bnh Thin l h nc bnh yn ca tri, nm trn ba x: Khnh Bnh, Khnh An, Nhn Hi (thuc huyn An Ph). Ngao du trn bng Vo ma kh, bng Bnh Thin thu hp li cn 200ha v khng bao gi cn, ma nc ni mt bng to rng ln n 800ha. y c l l h nc t nhin ln nht BSCL. H cung cp nc ngt sinh hot cho c vng xung quanh v l "ti c ng" t nhin phong ph bc nht vng bin gii huyn An Ph. su ca bng trung bnh 4 mt. C dn sng quanh bng v pha trn bng cn nui c b xut khu. Ma nc ni, nhng khu nh dn sinh sng hay cc vt rng nguyn sinh cn st li to thnh nhng c o xanh thm trng nh nhng hn non b th mng.

Ng dn trong vng a i khm ph bng, i cc mn c sn ma nc ni ngay trn thuyn nh: c linh nu canh chua, bng in in xo, c lc nng trui, c r nng chm mm me, chut ng r ti ngon v l ming. Th v hn, chnh c dn a phng cho ghe hng dn cch bt, cu c ma nc ni. Gh ca khu ng thu

Mu sinh trn bng Bnh Thin Bng Bnh Thin ni vi sng Hu bng con sng Bnh Di di khong 8km (gn ca khu Khnh Bnh hay cn gi Long Bnh, v c ch Long Bnh). Nn t bng,

dng thuyn my ngc dng Bnh Di n ca khu Khnh Bnh ca Vit Nam, bn kia l ca khu Chrey Thum (cch nhau con sng Bnh Di), thuc tnh Kandal nc bn Campuchia. ng Lm Minh Giang - ch tch UBND huyn An Ph, cho bit, huyn c n quy hoch v ang ku gi u t xy dng khu du lch bng Bnh Thin thnh khu du lch bo tn vn ho, ngh ngi, gii tr nm trong tuyn du lch thuc khu vc kinh t ca khu Khnh Bnh kt ni vi cc a im du lch khc ca tnh An Giang.

Pleiku vi Cha vng cha bc

T xa, c th thy thp a Bo th x l chn tng, cao 60m. Thp T khai sn, ni th ho thng Thch Gic o, mt tng Pht nghn tay bng g chm tr t m, cch iu. Trung tm ngn i l i Hng bo in, vi 3.000 ph iu khc ho hnh tng c Pht nh bc c lin vo b mt cc bc tng, mi bc mang mt thn thi khc nhau ca Pht Thch Ca. Ngi cha xy dng theo phong cch Pht gio i ng ny thu ht khch thp phng n Pleiku ving, nh 3.000 ph iu, miu t v mt khc nhau ca c Pht.

Hn 3.000 ph iu trang tr quanh i Hng bo in. nh: Ngc Anh Ngi cha c xy dng d kin trong 30 nm. Khng kh Nit Bn cn c c c li bi hng chc bc tng B Tt thp nh vng t dc hai bn b th Pht t. Cnh ca chnh ca bo in c lm t nhng tm g lim khng l, c hai pho tng La Hn bng g cao 5 mt sn son trn gi hai bn ca. Ch ring vic thc hin cc bc ph iu cho cc bc tng c tng din tch khong 900 mt vung bn trong gian bo in mt 6 nm, vi hng chc tp th th cng thay nhau lm vic ngy m.

Tng Pht nghn mt nghn tay. nh: Ngc Anh La Hn ng nm di chn i, trn mt khun vin rng 1.000 mt vung, th phng 500 v La Hn, nhng tc phm ngh thut do ngh nhn lng mc ng K , Bc Ninh, thc hin. Hn ba nm lm vic

cn mn, cc ngh nhn mi hon thnh hn 100 tng. Du khch s hon ton b m hoc bi nhng ng nt chm tr uyn chuyn m t thn thi trn tng gng mt tng, v mm mi thot tc ca lp vi la trn mt g. C tng ch cao 1 mt, v cng c rt nhiu tng cao trn 3 mt, chm khc tinh xo tng chi tit v hon ton khng sn ph. Phc Tin Ngi cha do Ho thng Thch Gic o khai m nm 1964. n nm 1972 nh cha nh ti thit li, m mang khun vin ng thi xy dng mt s hng mc mi nhng ri khng thc hin c. Mi n nm 1997 cha Minh Thnh chnh thc c khi cng tr li vi mt k hoch xy dng d kin s ko di trong 30 nm.

Bc Kn: H Ba B Thin nhin nht h

Ngi xa gi h Ba B l "Thin nhin nht h", ni c huyn thoi ngi n b trong chic thuyn v tru, vi mt ao Tin khut trong ni , cch ng Pung khng bao xa. y, l khch gp ni Lng Nham, chn ngay vng thng lu sng Nng, sng Gm, sng L. i du lch h l nim am m ca nhiu l khch, nht l khch du lch chu u. H Ba B i mt ngy nhn nha khng ht ba h. Bn s vo vn quc gia, ngc sang pha ty, qua vng Nm Di, Khu Qua, m My vi nhiu thm thc vt qu, nhng li mn m ch c voc mi hch, gu nga, sc v vc hoa i qua.

Ngi Ty bn Pc Ngi Hng dn vin du lch - chin s kim lm Nguyn Vn Tun a ti i rng, ch ln nhng cy lim, nghin, trai, lt m anh thuc nh ch lng bn tay. l cha k n 55 loi ng vt ghi trong Sch Vit Nam. Ch nghe anh k tn, ti cng thy mt. Anh nh mt quyn sch kin thc v rng quc gia Ba B khin ti v cng cm phc. Qu l i mt ngy h, ch dm hc mt nhm khn. Khi xung bn Pc Ngi, Tun li nh anh Cm Thun li thuyn cho ti xung bn. y c hn 40 nh sn ca ngi dn tc Ty. H sn sng cho khch ngh qua m v nu nhng mn a phng rt ngon

tht khch. Ri i thm thc u ng, ao Tin, ng Pung, o B Gi - nhng im vn ho thin nhin cn y huyn thoi ca khu h Ba B. Khch c th thu mt bui mt thuyn, mt mnh i trn h vi gi 100.000. Ba B, bn cng c th thu xe Minsk leo ni li qua sui i ch Nam Cng. Ch c rt nhiu ng bo Mng, Ty, Nng, Dao i mua sm nng c v qun o. C nhng "siu th qun o" treo trn tng ro ton cy, c nhng qun bnh gai rn, xi rn v c rn ch n 1.000 l no bng. Ri phi vt qua 10km ng ni v bn Pc Ngi, phi gi thuyn sang bn h mi v ni nh ngh. bn Pc Ngi c rt nhiu c ngon, c dm xanh, c anh v, c lng, c chin, thc u ng sng Nng v. Lu c, c nng l mn n ni ting bn Pc Ngi, g ni nng, tht d nng n vi xi np nng. Bn c th mi i vn ngh a phng biu din ht then v nghe ht dn gian, nghe n tnh ca vng Bc Kn v Cao Bng.

Ba B l "thin nhin nht h" Nu du lch mo him, bn hy mi hng dn vin a phng, h s gip bn i du lch ni Lng Nham, gip vng thng lu sng Nng, cch h Ba B 2 gi ng h i thuyn. Bn c th gh thm nhng ngi cha c knh trong ni, cha th mt tng Pht, mt nm ch c rt t l khch gh qua.

T Liu: Khu du lch Ba B: y khu du lch c tim nng du

lch sinh thi, vn ha ln mnh v rt c ngha trong tiu vng du lch min ni ng Bc, bao gm khong 20 im di tch danh thng c sc, c o. Trong tiu biu l nhng im du lch: H Ba B: T H Ni theo ng s 3 qua Thi Nguyn, n th x Bc Cn v i

tip khong 40 km (25 miles) l n h Ba B (gn ch R). Con sng Nng chy di chn ni vi, gia nhng b vch ng xuyn qua ni Lung Nham, ni gi l ng Pung. Thuyn nh lun trong ng Pung chp chn trong nh sng m o, nhng thch nh hnh th k l hin ln trc ca ng, i khi ca ng chng 4 km

(2.5 miles) vo a phn h Ba B, mt h kin to ln nht min Bc Vit Nam gia vng phin v vi. H di hn 8 km (5 miles), rng 3 km (1.9 miles), su khong 20 - 30 km (18.8 miles). on gia h hi eo li. C hai o nh ni ln gia h, mt o ging nh con nga ng cng ang li nc (nn cn gi l o An M). H Ba B cao khong 145 m (4,35 ft) so vi mt nc bin, din tch mt h vo khong 500 ha c bao bc bi nhng dy ni vi c nhiu hang ng v nhng sui ngm khi n khi hin. Ton cnh h nh mt bc tranh thy mc lm say lng nhiu du khch t xa n nay. Vn Quc gia Ba B: Vn quc gia Ba B l mt di sn thin nhin qu gi, c din tch 23.340 ha. y l mt h thng rng nguyn sinh trn ni vi bao bc xung quanh h nc trong xanh. y c ti 417 loi thc vt v 299 loi ng vt c xng sng. C nhiu loi ng vt qu him nh phng hong t, g li, voc mi hch... cn c lu gi y.

Cng vi thng cnh h Ba B, vn quc gia Ba B l mt di sn thin nhin p vo bc nht ca nc ta cn phi c bo v, khai thc a khch du lch ti tham quan, ngh dng, nghin cu. ng Pung: ng Pung nm trn dng sng Nng, cch huyn l Ba B 5 km (3 miles). ng l ni con sng Nng chy xuyn qua mt dy ni vi to thnh. ng c chiu di khong 200 m (600 ft), chiu cao trung bnh ca ng 25 - 30 m (60 ft) vi nhiu hnh th, ct hng v. Trong ng cn c n di hng chc vn con sinh sng v tr ng. ng Pung l mt im du lch sinh thi c bit c o v rt hp dn. Thc u ng: Thc l ni c dng sng Nng tip gip vi tnh Tuyn Quang. Thc u ng c chiu di khong 2 km (1.25 miles), l ni con sng Nng b chn li bi nhng tng ln nh xp chng ln nhau vi dc chng 500 m (1,500 ft), to thnh mt thc nc ngon mc k v, ha vi phong cnh rng nguyn sinh to ra mt n tng kh qun. Khng nhng vy,

ti y cn xut hin loi c Chin (c nhng con nng trn 10 kg) l loi c him thy nht hin nay. Ao Tin: Ao Tin l mt h nc nh, rng chng

3 ha nm trn nh ni. B bao bc bi rng nhit i nn kh hu y rt mt m v trong lnh. Tng truyn y chnh l ni cc nng tin trn tri thng xung tm v nh c.

Thc Rom: Thc Rom thuc x Quang Thun, huyn Bch Thng, nm cch th x Bc Cn 8 km (5 miles) theo tnh l Bc Cn - Ch n. Khu thc Rom bao gm mt qun th bi , sng ni rt p ha vi

cnh thin nhin ca ni rng. Thc Rom l ni con sng Cu b chn bi bi l nh di chng 1 km (0.6 miles) to nn phong cnh k th. Hin nay, s Thng mi - Du lch tnh Bc Cn ang c quy hoch thc Rom thnh im du lch ph cn ca khu vc th x Bc Cn, bin ni y thnh khu du lch cui tun vi cc loi hnh vui chi, gii tr, th thao, leo ni, cm tri, ngh dng... Phya Khao: im du lch Phya Khao thuc huyn Ch n, l ni c kh hu n ha, mi trng trong sch. cao trung bnh so vi mt bin l 800 m (2,400 ft), kh hu y m p v ma ng v mt v ma h. Trc kia Php tm ra a im c kh hu tuyt vi ny v cho xy nh ngh mt ti y. Khu bo tn thin nhin Kim H: Khu bo tn thin nhin Kim H thuc huyn Na R vi din tch hng chc ngn hecta, l ni lu gi v bo tn ca ngun gen ng, thc vt qu him. y cn l mt im du lch, nghin cu sinh thi trong tng lai.

ng Nng Tin: ng Nng Tin thuc x Lng H, huyn Na R, l mt trong hang ng t nhin n su vo trong lng ni to nn mt cnh p thin nhin k th. Thc N ng: Thuc x Lng Thnh, huyn Na R, l mt thc nc chy t nh ni xung vi cao trn 100 m (300 ft) to nn mt cnh p thin nhin him thy.

Bangkok: Si Gn th tng lai?

n mt lc no s d tha qu mc to ra nhng i nghch lm thay i mnh m quan h x hi truyn thng v c mi trng sng ti khp nhng th ln. Bangkok c phng vin Si Gn Tip Th tip cn trong 15 ngy nhn cho ra nhng i nghch v ghi li bng phng s nh ny. Liu Bangkok c phi l mt Si Gn - trung tm pht trin nhanh chng nht Vit Nam - s chia th tng lai, trong lc Si Gn chn n v Singapore nh l tm gng pht trin kinh t du lch? Phng s nh : L Quang Nht

Nh ga Hue Lam Phong lun ng nght khch ch i tu. Bangkok l trung tm kinh t thng mai du lch ln mnh nht ca Thi Lan thu ht s lng lao ng n t khp ni v c lng khch du lch cc ln. Nhng chnh iu ny cng l p lc qu ti nng n vi h thng vn ti cng cng, vn kh tt.

c vua l ging mi truyn thng duy nht gi cho x hi Thi n nh. ln vo "Hi ch ph hoa", gii tr Thi to ng cp cho mnh bng hng hiu.

V tr truyn thng ngi ch qun xuyn gia nh cng ang dn c "ci thin". Bn c th d dng gp rt nhiu "ph nam" m con, i ch trong khi ngi ph n bc vo v tr chnh v ra ngoi x hi.

Vic pht trin du lch qu nhanh v cuc sng t khin nhiu ngi phi thay i tp tnh sng duy tr mc kim tin cho gia nh v bn thn. Hai ngi li xe tuk tuk ny l hng xm vi nhau cng Bangkok, mt ngi thng trc ngoi ng vi chic xe, mi 2 tun mi gh v nh mt ln. Anh ang hi thm hng xm v tnh hnh gia nh ca anh sut tun va qua. Chuyn nh a nhng c kh nhiu trng hp nh th. bt c ngc ngch no trong thnh ph, chuyn mua bn cng tp np t sng ti khuya.

Ca ht gip vui v trng i mt cht lng ho tm bn chic my rt tin hot ng 24/24. Cnh tng phn giu ngho rt r nt nhiu ni ti Bangkok. Tuy m rng giao thng rt nhiu, kt xe sut 12 gi lin vn l ni m nh thng xuyn d lut giao thng c tn trng trit .

Bn c tin rng c gi ang c tt tc ny tng l mt chng trai trc y? Vic chuyn i gii tnh c chp nhn nhng c phi l hin tng khi c rt nhiu ngi chuyn i gii tnh ti Bangkok ni ring... Vn ho ngoi quc trn ngp trong gii tr Thi vi th mt trang phc tc tai, theo kiu Hn Quc, M, Phi, Latinh, Hiphop... trong khi h gn nh th

vi chic khn karma, vi vn ho truyn thng.

T do vn ho, v t do trong c thun phong m tc. "Tnh dc" cng l mt ngnh kinh doanh cng khai. nh chp mt gc ng khu Soi Cowboy, Bangkok.

Cc sn phm bng a v sinh hot gii tnh c by bn cng khai, phc v mi i tng c nhu cu hay tim nng. Ngoi hnh v trang phc, trang sc cng ngy cng tr nn l tiu chun nh gi trong x hi. Tiu dng dch v lm p ca qu chng, qu ng cn cao hn c phi n.

Mt t m gi v 3 ci bnh go dnh cho ba ngi. l ba n m bc thng xuyn ca nhng ngi lao ng vi thu nhp t i di 1.200 baht/thng nhng khu lao ng ngho nh Onnut v Klong Toey so vi mt phn lu Tom Yum c gi bnh qun t 150 - 350 baht bn ti "Chinatown" Bangkok.

Chp nhn cho ngi dn thoi mi sm t, Bangkok buc phi pht trin c s h tng giao thng cao tng. Cht thi t l thun nhiu ln cng vi dn s Bangkok v s khch du lch.

Thm Hang Pc B, Cao Bng

T T.X Cao Bng ln n ni Cc Mc c dng sui Lnin trong xanh. Vo n khu di tch Pc B, cch TX Cao Bng khong gn 1 gi xe, ng nhiu ni, o cao cua gp. Pc B (Cao Bng) l mt dy ni vi chy di, nm ngay st ng bin gii Vit -Trung. Ni y va c nhiu hang ng vi kn o va c sui nc ngt chy quanh nm.

ng ln hang Pc B. nh : on t

Trong hang Pc B. nh : on t Sng 8.2.1941 (mng 3 tt), lnh t Nguyn i Quc vt qua ng bin gii, v Vit Nam. Ti y Ngi c b con cc dn tc Cao Bng bo v chu o, an ton. Ni y c hang PcB l ni Bc H tng tr li mt thi gian.

Hang PcB nm trong khu ni vi m Bc H chn , lm vic l mt hang ng vi di, n ngm su theo chiu ni. Chiu cao hang ny khong trn 7-8 m ty on, ch rng nht 4-5 m. Hang c nhiu ch thng hi rt p; nhng hm tri nng, c th nhn thy nh nng sng xuyn qua ca hang vo trong hang . Con sui m Bc H t tn l sui Lnin, nc t trn ni Cc Mc chy t hang ni ra n thng ngay cng ra vo ca hang Pc B. Trc cng hang ch mi bc chn l mt h nc rng khong 1.000 m2, c nhiu cy ci t ni vi n lan ra, r bng xung dy h. Trong khu di tch ny cn c chic bn Bc dng ln bn h lm vic hng ngy. By gi l u ma h bin gii, song c khu di tch lun lng lng gi, thm ngt hoa rng, l mt im du ngon cui tun l tng. Phm B Nhiu

Ngc Mekong vo Vng quc Campuchia

Khng hiu v thi thc no m khch lng du kh cng li ham mun i vo Vng quc Campuchia huyn b qua ng sng Mekong (hin c n 7 hng du thuyn phc v du khch - ch yu l ngi phng Ty i trn thu trnh ny). Sng Mekong k v di 4.500km, xut pht t cao nguyn Ty Tng chy qua 6 quc gia, l mt trong nhng con sng di ca th gii ng thi l ni pht nguyn nn vn minh ng Nam

Bn Phnom Penh b phong to nm 1974

Kho du Petronas thuc tnh Kandan

 l chuyn ln, ca khu vc tiu vng sng Mekong. Nhng ch mt on sng ngn khong 140km ca h Mekong ni Phnom Penh v Chu c Vit Nam, cng l mt cu chuyn di v vn ho, lch s, kinh t Ngoi nhng t l, hoi cm t nhng vt lch s c xa v dng sng v i ni hai nc ny, nh:

ngi ca Vng quc Ph Nam hi u cng nguyn di chuyn trn dng sng ny nh th no to ra mt nn vn minh c Eo thnh vng 2.000 nm trc; cuc giao thng ca cc cha Nguyn thi m ci v Nam din ra nh th no trn khc sng ny v du vt ca n vn cn ngay trong s tn ti ca th x Chu c vi Thoi Ngc Hu o kinh m sng, va trn gi, va giao thng qua vng bin a y; th c nhn ngi vit bi cn mang mt hnh nh lch s tip nhn ngay trong kip mnh sng ny: trc khi bc vo thu l ca on sng, hnh nh m ti c v n l giai on nm 1971 n 1974, khi m hng ngy trn phng tin thng tin min Nam Vit Nam khng lc no khng ni v thnh ph Nam Vang b qun Khmer bao vy, v ng tip liu duy nht m ngi M a vo nui sng thnh ph b phong to chnh l thu l ny. Vn ng ni l, con ng ny nguy him n mc ng xng danh l "thu l kinh hong", v tt c tu vn chuyn u b qun du kch Khmer tn cng lin tc trn sut tuyn sng, n ni cc tu vn ti u phi cht y bao ct bo v hai bn v thu th va li tu va trn sau cc bao ct . Nhng

hnh nh t liu m ngi vit cn lu gi c xut hin trn hnh 1 v hnh 2. Trong hnh 1 bn thy hoa tiu con tu va mc o gip va np di hng bao ct bo v khi tu b bn t b, v hnh 2 l s minh ho ca tp ch M v thnh ph Phnom Penh b bao vy ch ra hng tip liu t sng Mekong vo thnh ph ny. Khi tu chng ti kt thc cuc hi trnh, chng ti cng s tip cn Phnm Pnh theo ng hng ca bn s hn 30 nm trc y. Su gi sng, chng ti ri cng Chu c tin vo thu l lch s trn v phong cnh hin ho ca dng sng lm chng ti cm thy cht ng ngn ca mnh v nhng hi c c. L trnh ca chuyn i c vch ra nh trn bn 3. V tr xut pht ca con tu l khch sn Victoria Chu c nm ngay trn ng ba sng Hu v sng Tn Chu (tht ra y l mt con kinh o ni v chia nc gia sng Tin v sng Hu). Thng s k thut ca chic ca n cao tc ca khch sn Victoria m ti cng Nguyn Vn B cung cp l: my cng sut 200 m lc, tc 45 km/g, tu ch c 10 khch, chy on ng di 140km ni Chu c v Phnom Penh ht 3g30 pht (phi cng

thm gn 1 ting lm th tc xut cnh ti ca khu Vnh Xng Vit Nam v visa nhp cnh ca khu Kaam Samnor - Vng quc Campuchia). Hi trnh Chu c Phnom Penh c th chia ra giai on sau: Mt ting ng h trn lnh th Vit Nam Nhn vo bn , ta ch rng, sng Mekong khi chy n Phnom Penh th chia thnh 4 nhnh - nn Phnom Penh cn c tn l thnh ph c dng sng 4 mt - mt nhnh chy vo bin H gi l sng Tonle Sap, mt nhnh nh chy thng v Vit Nam qua Chu c gi l sng Bassac - khi vo lnh th Vit Nam th i tn thnh sng Hu, v nhnh Mekong chnh to ln v Vit Nam qua v tr ca hai huyn Tn Chu v Hng Ng tr thnh sng Tin ca ta. Cng do v tr ny m mi ln d bo v l trn sng Cu Long ta hay nghe bn tin lp i lp li: "nh l ti Tn Chu, Hng Ng ln cao 2 m..."). Hnh trnh ca chuyn i Chu c - Phnom Penh bao gi cng t sng Hu i qua sng Tin v ch duy nht ca khu Vnh Xng y l ca khu quc t trn sng, v tng ng pha Campuchia l ca khu

Kaam Samnor mi c quyn cp visa nhp cnh. Ri sng Hu theo sng kinh o Tn Chu, bn s nhn ra mt con sng thng tp rng hng trm mt, hai bn b l nhng lng c b ng c, sm ut, nhng ch khi r vo sng Tin bn mi cm ht mc rng ln ca dng Mekong v i. Ti cng B cho bit sng rng bnh qun t 500 -700m v c su 12m, tuy vy c rt nhiu bi bi nn tu d mc cn nu khng bit lung lch. Sau khong mt gi ri Chu c bng tu cao tc chng ti bt u bc vo vng bin a (hay ng hn l binthu). Ni tu cao tc v trn hnh trnh ny cn c nhiu hng tu chm hay tu g vn chuyn khch, nu i bng phng tin ny thi gian phi tnh gp i. Bc vo lung nc Campuchia Ca khu bin gii trn sng c ci kh v ring ca n, Vit Nam ca khu quc t Vnh Xng ny c l l mt trong s rt t ca khu sng . Tu cp cu n bin phng Vnh Xng bn b tri sng Cu Long, ta nhn ra n c dng dp nh mt u ban nhn dn x nm trn con ng lng t . Trong khi ch

i th tc xut cnh chng ti c mt s c b "bun tin" thm hi chuyn i ngoi t. c bit, "th trng ngoi hi" y c 3 n 4 ngi i tin, u l cc c gi tr hin lnh trng nh va mi bc ra t rung ng, tt c u nh nh v hon ton khng c cht ch tri. Cc c cho bit doanh thu t vic i tin t 5-10 triu ng/ngy, v mi c ch cn vn khong trn 10 triu ng l . T gi lc ny khong 3,5 ng Vit Nam n mt ng Campuchia. Hi th v s lng du khch qua ca khu mi ngy, mt c cung cp thng tin sau: "Thng l 100 khch qua mi ngy, nay t hn v bng Un Cp". Sau khi c php xut cnh, khch li phi ln tu di chuyn chm st b khong 1 km th tp vo ca khu Kaam Samnor ca Vng quc Campuchia. Mi khch cn c passport, hai hnh h chiu v 20 -la M xin visa nhp cnh c gi tr mt thng. Hai mi pht sau, chng ti chnh thc bc vo lung nc ca Mekong ngoi Vit Nam. Gn 100 km cn li ca thu l t ca khu vo th Phnom Penh c th chia thnh hai vng c th. on u mt khong 1 gi thu trnh n bn ph

Nic Lng. V mt a l bn ph ny l mt v tr xung yu trn hnh trnh ng b - di 170km - ni th Phnom Penh vi ca khu Mc Bi, Ty Ninh,Vit Nam. Quc l ny hin vn mang tn quc l s 1, thi Php thuc l ng ni di ca quc l s 1 Vit Nam - theo cch ngh ca ngi Php l quc l s 1 xuyn ng Dng - nay quc l 1 pha Vit Nam i thnh quc l 22. V mt lch s, ph Nic Lng c m vang y cm xc v i ngi Vit Campuchia, nghe tn bn ph l thy T quc rt gn. Hai bn b sng Mekong on ny hon ton hoang vng, nh ca tha tht ngho nn, ng rung gn nh trng khng. Cn ngay trn dng sng trong sut thu trnh, r rng chng ti ch gp mt chic tu du mang tn Hong Long 2 i ngc li, ngoi ra l mt dng sng trng trn, khng c thuyn b giao thng. Ti cng B, ngi hng ngy xui ngc dng sng cng xc nhn cm gic trn; anh cho bit thnh thong mi gp mt con tu ch hng ti tr, ch yu l tu du. Chng hiu v u thu l lch s quan trng li tr thnh mt con ng trng trn nh th!

Ri bn ph Nic Lng, ta tri qua mt hnh trnh di 1 gi 30 pht th n ch Phnom Penh. Hai bn b trn on sng ny thy cht t nt sm ut cng nghip, c bit pha b tri thuc tnh Kandal l tnh ln cn v bao quanh th Phnom Penh. c dng dp ca nhiu nh my nm dc theo sng nh: mt nh my ch bin g, mt nh my c tn Fuchan Cambodia Co Ltd, mt kho xng du c logo ca cng ty Petronas im c bit ca tt c cc nh my thuc tnh Kandal ny l lun c mt cu cng bn cnh, r rng h mun tn dng thu l ny cung cp nguyn vt liu v bc d hng ho; vn ti ng thu bao gi cng r v thun li cho xut cng, v d nhin hng xut cng ng thu s l xui dng Mekong ra b bin Vit Nam. Chng ti thm mong sao cho cc nh my ny n nn lm ra con ng lch s ny s tr nn nhn nhp v sm ut hn mai sau. ng sau 4 gi 30 pht thu trnh, xa xa thy th Phnm Pnh thp thong. y l Nam Vang trn sng Mkong, nhng m vang tht thn quen vi ngi Vit pha Nam v, ai cng c bn b b con ln Nam Vang lm n hay ch t vi cu chuyn lin quan n ci

a danh ny. Dng "sng bn mt" nh mt cng cho khi tip cn thnh ph t pha sng, thp thong pha chn tri l cung in hong gia, khch sn cao cp Cambodiana, i l bn cng Sisowath trng quen quen nh cc thnh ph Vit Nam ven sng (xem bn 1). Cng du lch m cc tu khch n th nm ngay trn i l Sisowath ny. 4 gi 30 pht va tri qua lm ti qun ci k c c v mt "thu l kinh hong" hi thp nin 70, nhng bin 140 km lung nc h Mekong ni hai quc gia ny tr thnh dng chy sm ut hn v thng mi, mt mi lin-kt-thu v lm n, giu c chc chn i hi rt nhiu c gng na.

Nht bn 4 Mn n tiu biu

C l khng mt quc gia no c nn vn ha m thc chu nh hng su sc ca v tr a l nh nc Nht.Ba n Nht lun mang hng v bin c.C v rong bin l linh hn ca tt c cc mn n.Xt v mt dinh dng,thc n ca ngi Nht rt khoa hc:nhiu c,rau c,rong bin,u tng,t tht. Cc mn n thng nht,c v thanh,hi ngt,t gia v. Ngi Nht cng n ba ba chnh: sng,tra v ti.a cng c dng trong ba cm nhng ngn hn a ca ngi Vit ,ai hn a ca ngi Hn Quc.

Go ca ngi Nht do nhng nhiu nha,n khng ngn.Ba no cng phi c mt bt sups gi l miso,thng c ng trong bt g c np y,hp ring bn ngoi khng dng tha,mun hay chan cng vi cm.Mn sup ny mang hng v truyn thng ca tng gia nh nhng ph bin nht vn l loi c ch bin t bt gia v lm bng c,u ph sng v rong bin. Trong cc ba n Nht,cc mn n tiu biu nht l Sukiyami,Tempura, Sushi v Sashimi. Sukiyami: l mn tht b xo vi u ph,min Nht v ti ty.y l mn n nng,thc n xo xong,chm vi nc Shoyu(mt loi x du c nh thm trng sng) n ngay.Ngi khng quen c th thy kh n nhng nu c thng thc mn ny gia ma lnh,ht h hi m t bp la ngay trn bn th mi thy Sukiyami tht tuyt Tempura : l c mc,tm,u bp,c sen,rau bc bt,rn bng du ni,chm vi nc shoyu.Nhng

shoyu ny hi nht,ha thm c ci trng,gng sng bo nhuyn. Nhiu ngi cho rng sushi l mt loi bnh ,thc ra y l cm nm c trng ca Nht.Khi nm cm thnh nhng vt nh,ngi Nht cho thm mt cht dm chua ngt , gia nm cm l nhn(c ci mui hay rau u luc).Nhng nm cm nh xinh xinh c cun trong ming rong bin v xt thnh nhng ming nh,cng chm vi shoyu Ni ting trn th gii phi k n Sashimi.y l tn gi chung ca cc mn sng.C,bch tuc,tm,mc...xt mng,cun thnh nhng bng hoa lng ly.gi nguyn mu nguyn thy ca thc phm ti.C bin hay c nc ngt u c th s dng ngay nhng mc hay bch tuc thng c trn qua trc khi dng.Sashimi lun c chm m tt,dng km ru sake. Sake: Ring th ru ny cng c th vit c chng di.Mi nm qua sake ging nh ru np pha long

nhng nu bn ngh c th ung bao nhiu cng khng say th tht sai lm.Sake ngm chm,nhng khi say th rt nhc u.Ru sake c chit vo cc bnh nh bng s,ngm trong ni nc nng lun nhit 37 C hay 39C,tuy nhin bn c th ung nng hay lnh ty thch C mt iu th v nu bn mun tm hiu vn ha m thc ca ngi Nht: Khi c mi n n cm,hy chun b tinh thn :ba cm c th ch c mt ngi n l bn.Ch nh ch tip chuyn v xi cm cho khch thi.Phong tc ny c th c thay i vi mt s gia nh nhng cha hon ton ph bin.V cng nn lu : cm c th b ma ty nhng thc n ng a vo l phi n ht.iu ny nh mt li khen ngi ti nu nng ca b ch nh hiu khch.

Hng v thc Ty Nguyn

Ty Nguyn khng ch c c ph, c "ci nng", " ci gi" m cn m trong mnh nhng con thc to ln, nguyn s, hoang di. Huyn thoi thc khi n ak Lak v ak Nng thm h thng bn dng thc trn sng Srpok: Gia long, Trinh N, D'raysap v Dray nur, bn s cm nhn c iu . Cch thnh ph Bun M Thut hn 30 km, thuc huyn Krng N tnh ak Nng, thc Draysap l thc ln v p. Theo ting , D'raysap c ngha l thc khi. Tc truyn rng, H'Mi ngi con gi dn tc , ngy

ngy cng ngi yu i lm ry. Mt hm trong lc ang say sa cng vic 2 ngi trng thy mt con qui vt u to nh qu ni, mt ln nh chic ni ng, ru di, rng nhn v ton thn c vy lp lnh nh nh bc, ang bay ln trn tri. Trong lc gi ni ln cun cun, cy ci ng nghing, qui vt lao tht mnh v cm vi xung t, xe i cnh ln phun nc lm thnh cn ma d di ri bay i mt. HMi trong cn khip m tan vo my m. Cn chng trai th bin thnh mt gc cy ln, cm su vo ghnh . Ch y ngy nay l thc khi Draysap. Thnh thong, ngi dn li nhn thy t trn tri pha u thc c mt m my trng ging hnh c gi ang s xung m p ly thn cy c th kia. C mi ln m my k diu y xut hin th vng thng ngun con thc li c ma to v gi git. Nhn t xa, con thc un ngi trn nhng ro cao v m m mnh xung mt nc t vch 30 mt trng ging nh vi ca con voi khng l ang phun nc hung d. Bc tng nc trn tr xung

nhng tng lm chm di, vng bt trng xo v tung ln nhng m khi hi nc, lng trong ting m m, vang di m c cy s trc khi xung chn thc bn c th nghe v thy t ngi. ng di chn thc, bn lt thm gia rng gi nguyn s vi nhng cy c th cao ngt tri, nhng tng sng sng, vang vng u y bn tnh ca ca huyn thoi v mt tnh yu bt t lung linh cng nhng tia nng xuyn qua thc v nn nhng sc cu vng k o lm cho cnh p n nao lng. Nhng hang ng k th Khng xa D'raysap bao nhiu, ngn Dray nur cng m m nc. iu th v v hp dn ca Dray nur l du khch c th khm ph hang ng, tri qua cm gic mnh trong lng thc v c bit khi c dng nc ca ni rng Ty Nguyn massage, cm gic thch th khng ni no bng.

n tng u tin khi t chn n Dray nur l s hng trng ca n. Thc nc gn 30 mt xung lng sng su thm tung nc trng xo. Vi chiu di 200m ni lin t b ak Lak sang b ak Nng ta khng khi chong ngp trc sc mnh ca dng chy v lng nc khng l nh mun nghin nt tt c mi th. Dray nur nm trn dng chy ca sng Krng Ana (sng Ci). T y bn c th vt sng thm D'raysap nm trn sng Krng n (sng c). Sng Serpok vn l s ho hp ca 2 dng sng ny. Truyn k rng, ngy y c mt chng trai bun Kup em lng yu mt ngi con gi bn kia sng. Hai ngi quen nhau rt lu gia nh hai bn mi bit.

Hai dng h vn him khch vi nhau nn khng cho php con mnh ly nhau. u tranh mi cho tnh yu m vn b ngn cm, trong mt m trng sng gia i ngn su thm bn dng Srpok cun tro, i trai gi tr nhy xung sng c cng bn nhau mi mi. m hm tri ni cn ging bo, nc cun cun dng cao. Nhng ngi dn trong nh nghe ting tht ca ni rng, sng hm sau tnh dy thy dng sng chia thnh 2 nhnh, ngn cch ng qua li ca 2 dng h. K t hnh thnh nn dng sng c v ci cun trong mnh 2 ngn thc hng v tng trng cho tnh yu bt dit. Khi khm ph hang ng y, bn cn phi c n pin vo v hang ng n su vo lng t nn rt ti. Bn s bt gp rt nhiu di bn trong. Bui chiu hng nghn con di ku tht thanh bay vo trong hang ng gy cm gic rn rn, l v th v. Nu mun tm cm gic mnh bn nn khm ph bn trong lng thc. Ch cn mt o phao l bn c th lm c di s hng dn v gip ca nhn vin

qun l thc. Bn ngoi c nhng th ln tc trc phng nhng chuyn bt trc. Vt qua vch c dng thc xung mi cm nhn c v hng v ca "thc nc ln nht Ty Nguyn". Dng sng Srpok ang chy t Thu in Bun Kup n y bt ng i dng. Mt ghnh di hn 200m bt t b ak Lak sang b ak Nng vn ra pha trc nc t 30m xung lng sng. Pha di ghnh l mt khong trng hn 3000m2 to nn hang ng n su vo lng t. ng di ghnh , ting m ca con nc khng l t tt c ting chim mung, ting vang t hang ng su thm. Bc tng nc trc mt gi ra i bao lo toan phin mun. Cm gic vui thch cn c tng ln khi bn tm n nhng phin di dng nc , nm trn mnh nhng ct nc massage. Nhn vin y s ch cho du khch nhng ch thch hp. Thc Trinh N v Gia Long Thc Trinh N nm cch trung tm huyn CJut

1km v hng ty. Nm thng ngun dng Krng N, thc ni ln nh mt vt cn vi nhng dy bazan lm chm, xp chng ln nhau mun hnh mun v. Khng "d dn" nh thc "v", thc "chng", dng Trinh N t ra hin ho v "du dng". Cnh vt yn bnh v tnh lng. Nhng phin to cao cht vt, nhng si dy rng bn vo nhau. Theo con ng tam cp bng , bn c th men theo dng nc chim ngng cnh tr non nc ho quyn vo nhau. Mi chn, bn c th ngh chn bn nhng nh chi Ty Nguyn nghe s tch "Trinh N", v cu chuyn bun ca mt c gi ang xun th, do trc tr trong chuyn tnh duyn tm n ci cht ni ngn thc. Nm pha trn 2 thc "v", " chng" l thc Gia Long. S tch v Gia Long khng gn vi tnh yu m gn vi vua cha. Ngy trc vua Gia Long cho x ni lm mt con ng rt p ln thc. Trong thc c h tm tin l ni vua quan th gin. H rng khong 100m2 trong xanh, yn vi nhng cn gi rng lao

xao cng ting chim ht lnh lt u y lm cho cnh vt thm k b, huyn o. Thc Gia Long cao 50m, vi chiu rng ca sng Srpok khong 100m trn ngp c lu vc thc to nn v uy nghi, hng trng c bao quanh bi nhng cy i th r bng xung mt h trm ngm, ru phong, c tch. Du vt ca vua cha, ca thi gian cn hn ghi li trn thc to cho bn cm gic hoi c mng lung. Ngoi tr thc Dray N thuc tnh ak Lak, ba thc cn li nm a phn tnh ak Nng. V mi tch khi tnh ak Lak nn h tng ca ak Nng hu nh cha c g. V th, nu lm mt chuyn khm ph thc, bn nn chn im tp kt TP Bun M Thut (ri t i thc). Cc thc ny cch trung tm TP Bun M Thut khng qu 40km, gn hn nhiu nu khi hnh t th x Gia Ngha (ak Nng). i ngn Ty nguyn c bao iu k b, hng v v thin nhin, v con ngi. Nhng dng thc l tng trng cho sc sng cho tm linh y, hng trng, kiu dim v mi gi khm ph. n cm nhn, bn s

thy bao iu hp dn v gi tr. Cc mn c sn ca Ty Nguyn l cc mn tht rng, cm lam, ru cn C th mua c ph, kh nai, kh b, mng kh, mt ng v lm qu. c bit, su ring v b TP Bun M Thut rt ngon v r

Ung ru T Vt th sinh c nhiu con trai

Tuyt nhin khng c bt k mt loi ha cht. Ton b "cng ngh lm ru" u c thc hin ngay trn cy. Trong 7 loi ru truyn thng ca ngi C'Tu, T Vt l loi ru tri cy c o c mt khng hai.

Gi Bhnch Vt ang ly ru t cy T Vt nh: V.P.T Ngi lm T Vt ngon nht ng Giang

"Cho hai lt T Vt i!". Gi Bhnch Vt lt t chy ra ng ni c ting ngi va gi. Dng ng nh th vi nc da en bng c trng ca mt ngi n ng C'Tu di theo bng nng. Khch hng l mt n ng C'Tu ng tui, ci xu xa: "Thm ru qu!". Gi Bhnch Vt, Trng thn RaVh, x Ating (ng Giang, Qung Nam) c mnh danh l ngi lm T Vt nhiu nht v ngon nht. Khp ng Giang ny, hu nh ai cng bit n tay ngh ca ng. Ru T Vt c lm t cy T Vt (cn gi l cy oc) cng h vi cy da v ch mc nhng vng ni su, m cao ti hai huyn ng Giang v Nam Giang. Tuy nhin, khng phi ni no cng c cy oc mc v khng phi ngi C'Tu no cng bit cch lm v lm ngon. V vy m cn nh nm lng chng ni c n gn 60 cy T Vt ca gi Vt lun ng khch n mua. Hu ht h l nhng ngi C'Tu v ngi Kinh cc x ln cn. Trung bnh mt ngy, ng bn n vi chc lt ru. Ngh bn ru tr thnh ngun thu nhp tng i ca gia nh ng vi 6 a con.

Va dt chng ti ra vn oc ang ma ly ru, gi Vt khoe ton b hn 60 cy oc ca nh ng l do c thn sinh em cy non v trng cch y 20 nm trong nhng chuyn i rng. By gi cc cy ln lt ra bung v lm ru c. Nhanh nh con sc, ch bng mt c nhy, ng "yn v" trn chic gin bc ln thn cy. Ni l gin nhng thc cht, n ch c ghp ni t mt vi cy tre l c ct cht bng dy thng. trn , ng sn mt can nha hng ru. Cng ngh "3 khng"! " lm ru, b con thng chn nhng cy gn ry. C sng ra ng thy ru chy y can, ch vic ly ung". Va ly ru, gi Vt va chm ri bt m vi chng ti tng cng on lm ru t m. Tt c cc thao tc u c thc hin ngay trn cy. Vic lm ru theo mt quy trnh nht nh. Bt u l vic chn bung lm ru. Cy T Vt thng tr

bung bt u vo thng 4, t trn ngn xung. Mt i cy ch ra t 4-5 bung. Bung u tin l "zin", ch ly ht lm ging. T bung th hai tr xung gi l ki'xur khai thc lm ru. Sau chn bung, ngi lm ru phi cht nhnh v lm gin quanh thn cy c ch lm ru.

Ru t cy T Vt c mang ra mi khch Lm ru T Vt cng on p bung l cng phu, quan trng nht v cn ngi c kinh nghim. "Nu p khng ng quy trnh, nh hay mnh tay qu s lm bung b b, khng ra c nc v b thi bn trong. Cy g p cng phi tng xng vi ln ca bung" gi Vt gii thch. 6 ln p (tng

cng l 36 ngy) th n cng on cht nhnh. Ngi C'Tu thng ly thn nhng loi cy nga, thng l cy mng thm (cn gi l cy ry di) ho, em gi nt, bt vo u ch bung b cht. Theo kinh nghim, n s lm nng vt ct, kch thch cy ra nc. Vic cht bung tip din vo mi bui sng, bui chiu lin tip trong 3 ngy. Mi ln ch c cht chng 5 ly ung nc loi va cho n khi cy a ra nc mu vng. Bng v tng tri ca kinh nghim nhiu nm lm ru, gi Vt mch nh: "Trng hp cy khng ra nc, c th ly t chn ch vo vt ct, ly l mn gi nt bt li. Chng hai ba ngy sau, cy s cho ra nc". n khi thy c bt trng si ln t vt ct, c ngha l vic lm ru hon thnh. Trung bnh mt ngy m, cy t nht cng cho c 5 lt ru, cy ging tt c khi c c 20 lt. c ru ln men v tng nng , ngi C'Tu phi cho thm v cy chun (mt loi cy cho g) phi kh vo. Chnh v vy, ru T Vt va c mu trng c nh ru np, nhng li c v ngt thanh nh mt, chan cht ni u li. Ni tm li, quy trnh lm ru T Vt

theo cng ngh 3 khng: khng ha cht, khng tn km v khng "ng hng". Bit dc ca ngi C'Tu Ru T Vt c bt gaz nh bia (thng th 2 ngy sau mi ht) nn ngi dn vn a y l bia ca ngi C'Tu. Nu ru trong chai y kn sau chng mt ngy chai s b n v gaz. V vy, hu hiu nht l ng ru trong h, can nha hay ng na. Vo nhng dp l hi nh cng ma, cng ru u nm, l hi n mng la mi... ru T Vt c trc nh Gul cho dn lng cng thng thc. Ru T Vt c nng thp, ta nh ru vang. Ngi C'Tu quan nim rng: ru T Vt rt hin, khng ai ung ru T Vt m gy g nh nhau c. "n ng C'Tu ung ru T Vt th mp mp, sinh c nhiu con trai" - Alng Pt, mt ngi hng xm ca gi Vt ci m. Vi nhng kinh nghim bt thnh vn ca ngi C'Tu th thanh nin ung T Vt s c sc khe bt th bn chim, c nhiu c gi yu.

n b con gi C'Tu ung ru T Vt v n gip h c ln da trng nh trng g bc, tc en nh mun. Ngi gi ung ru T Vt s tr nn minh mn, khe mnh...

K V Phi Chu

Ngay pha Bc th trn c Agadez min Trung Niger l dy ni Air. Dy ni hng v nm gia lng sa mc Sahara ny nh chic x lan ni lnh bnh gia mt i dng cha ton kem. Cc nh ni v vng ni cao c hnh thnh t rt nhiu nm trc y. n tng tng th t dy ni ny c th c tm tt trong mt vi t ng: rng ln, kh cn, dc ng v ti tm.

mib

Nhng khe ni su do nc chy to thnh, nhng v ma kh li ch ton ct l ct. Nhng du vt cn li dc nhng ra ni cao chng t y tng l ni sinh sng ca loi cu Barbary, mt loi ng vt thch nghi c vi mi trng sng khc nghit, gi gn nh tuyt chng vng ni Bc Phi. C th, mi trng sng y vn tt, nhng chng tuyt chng v b sn bt ht. Khng c con ng ci no v ch c rt t nh ca gia vng ni ny. Ngoi tr cc con ng mn trn nhng khe ni ln, du hiu cn li v s sng ca con ngi l nhng chic ct nm ri rc nh cc m chm vng i thp di chn ni. Mi m chm nh vy thc cht l mt ngi m c. Cc ngi m ny u rt bit lp, nm kn o, phn ln u cn nguyn vn v c th

nhn thy r nht nu i bng my bay cao thp. cng chnh l cch m J.Michael Fay khm ph ra chng vo mt bui sng thng 12 m p trn chic my bay Cessna 182. Chic my bay Cessna mu vi hng ch GOWCS c trang b cc my mc c bit phc v cho cng vic thu thp d liu. WCS - tn vit tt ca t chc Bo tn i sng hoang d, cng l ni Fay ang lm v tham gia d n Du chn ngi. D n ny bao gm mt chng trnh y tham vng, v nhng bn th hin thin nhin hoang d v tc ng ca con ngi i vi thin nhin trn phm vi ton th gii. Chic Cessna n gn mt a im c tn l Arakao. Pha ng ca vng sa mc rng ngt tm mt, chng ti nhn thy mt cnh tng ht sc k v: nhng n ct cao ngt ngng cht ng dc theo mt pha ng ca dy ni, ging nh mt by khng long mu xm ang b mt bc tng khng l chn ng. mt ni tr tri i din vi cc nh ni ca dy

ni Air l nhng ngn ni c mt hnh dng khc: un ln kt cu nh di la, nh ln mu nu vng, nh ni hnh kim t thp thng ng, nhng rng ni sc cnh, nhng on dc vng xung v gn sng, tri di 150 dm t pha ng bc Niger. Ho ra, Arakao l sn phm ca gi. Khi va phi mt im no trn nhng ngn ni - phn chp ca ngn ni la t thi xa, nhng ngn gi to thnh dng xoy ri phn tn ra nhiu ni khin ct ri xung. Cc n ct cng lc cng cao. V y, chng c tn ti mi, co cm li vi nhau, va cao ln, hng v, va mng manh v lun chuyn ng, lin tc tri i cng nh lin tc c bi p li.

Xuyn Vit qua ng mn H Ch Minh

Nm xa, t Bc vo Nam trn ng mn H Ch Minh, b i Bc Vit phi mt 6 thng mi n ni. Ngy nay du khch c th thong dong ln bnh trn con ng mi trng nha ny vi vn tc 100 km/g, qua nhng ngi lng yn bnh v cnh quan ni rng, thin nhin hng v. Xuyn Trng Sn cm nhn Vit Nam l on m u ca mt bi bo mi y ca hng thng tn AP v c nhiu phng tin truyn

thng i chng khp th gii ng li. ng Trng Sn, ni ting th gii theo cch gi ca bo gii phng Ty trong thi chin tranh Vit Nam l ng mn H Ch Minh, nay c a vo nhng tour l hnh y hp dn ca ngnh du lch Vit Nam. Hn 1.200km ca tuyn ng ny - nay mang tn ng H Ch Minh - xy dng xong. Trn tuyn ng ny, du khch s ln lt i qua nhiu a danh ni ting thi chin tranh, nh Khe Sanh, thung lng Ia Drang, ln nhng a danh ni ting nh ph c Hi An, bi bin Nng, c Hu v c thnh ph Vinh - ni hng chu nhiu trn ma bom ca khng qun M. Cng chnh trn bu tri thnh ph cng ny, khng qun M b nhiu thit hi v my bay v phi cng. Gn l lng Kim Lin, ni nh cch mng H Ch Minh cho i v nay c mt bo tng gn gi nhiu vt chng v cuc i y bn ba, bo tp ca ng. Mi nm Kim Lin n tip khong 1,5 triu lt khch du lch, a s l ngi Vit Nam nhng s khch

quc t cng bt u tng nhiu. Ngy 9.5.1959, ng mn H Ch Minh c khi cng xy dng bi S on cng binh 559 gm 440 b i tr, trong c c n. Hn 16 nm sau , n tr thnh mt huyt mch qun s quan trng, c khc vng sang Lo v Campuchia, a mt lng b i Bc Vit v hng triu tn qun trang, qun b vo chi vin cho min Nam. Trong cun The Blood road (Con ng mu), John Prados vit rng c nhiu ngi tng cho rng M s chin thng trong cuc chin ti Vit Nam nu nh h c th ct t c mi cng cuc chuyn qun v tip vin trn con ng mn H Ch Minh, nhng h cha hiu ht tm mc ca vn . "i vi c mt th h gii tr Bc Vit trc y, hnh trnh trn cn ng ny vo gii phng min Nam thi thc mnh trong lng h, l mc ch cao c ca h". V rt nhiu ngi th h y vnh vin ra i. Dc

theo ng H Ch Minh c nhiu i tng nim cc chin s hy sinh nhng ni ting nht l i tng nim ng Lc, cch thnh ph Vinh khong 30 km v hng nam. Ti y c m ca 10 c gi tui t 17 n 24 hy sinh trong cc v oanh kch ca my bay M, vi t l trung bnh l hn 3 qu bom trn mi mt vung. i xa hn vo Nam l Ngha trang ng 9, ni c khong 10.000 bia m. Cuc chin kt thc c 30 nm nhng vn cn rt nhiu ngi Vit cha tm ra c hi ct, tng tch ca ngi thn ca h tng i trn ng mn H Ch Minh. Nhng khng v th m ngi Vit vi mnh vo qu kh. H tp trung cho mt tng lai tt p hn. "Chng ta xuyn rng Trng Sn cu nc v nay chng ta li xuyn Trng Sn cng nghip ho v hin i ho nc nh", nguyn Th tng V Vn Kit ni khi ng H Ch Minh c khi cng vo nm 2000. A Li trong thung lng A Shau ni ting bom n rn vang hi nhng nm 60, cch nay 5 nm vng lng, im ng th nay l mt th trn ang pht trin mnh vi ch bn mt hng v nhiu cn

nh mi. Nhng vt tch v s hin din ca lnh M ti y hu nh tan bin, ch c nhng ngi ln tui nht mi c th ch c cho bn bit rng ngi trng hin nay trc y tng l bi p ca trc thng qun s M. xa tm mt A Li, nu c nhn k, du khch c th trng thy Hamburger Hill (i Tht bm), ni l chin a kinh hong hi nm 1969 m vn cn in m trong tm tr nhiu cu binh M v c th hin qua b phim cng tn ca o din Stanley Kubrick.

6 mn c chiu Nam b

Ta th hnh dung quang cnh ng bng Nam b li li 300 nm v trc. y, vi sc Min, dm ba mi tranh x xc, cn bao nhiu rng l rng ... Ngy hai bui nu khng c cht khi lam lch qua khe l bo hiu c s sinh hot ca loi ngi, th y ch c th coi nh khu rng bn ma lng ngt. Di sng, kh tm c cnh bum. C mp, c su, rn ... tung honh nh mt giang sn ring bit. Trn b, di nhng bng c th vn di hng lot cnh, r chng cht l nhng chut, b, mui mng, a vt ... sinh si ny n. ng bng Nam b phi qua qu trnh khai ph,

chinh phc bn b mi tr nn tr ph nh by gi. Tin trnh ci to thin nhin y c ghi nhn lu gi trong nn vn ho khai hoang, lp p ca ngi Vit. N gn lin vi "ting tm " ca nhng mn c sn ng rung, ni tho d. "Cht " ca cc mn n y bt ngun t rng, t sng; nghe th hi gh, song n vo th ... 1. Tc k xo ln Trn cnh ng t gic Long Xuyn, tip gip vi vng bin v rng Kin Giang - H Tin, cng nh vng ng Thp Mi bao la, ngt ngn, ni ting l nhng a danh c nhiu tc k, rn mi. y l mn n kh ph bin ca dn quanh vng. Sau khi t chc bt tc k, ngi ta cht b u, nhng nc si, co cho sch lp vy. Trc khi p, cht tc k ra tng mng, p vi i hi, tiu hi, bc cho phi m ti, ri tht tc kvo xo cho sn li; sau vt nc ct da vo xm xp, chm la liu riu tht ho quyn vi gia v v nc ct (ng la nng qu mt ngon). H thy nc ct da sc xung, ta bc cho ra, rc u phng

ln l xong. Tht Tc k thm ngon l lng ! c bit l phn ui ... bo ngy, bi b ng tng, lc ph, v ni y tp trung m v xng sn. Tc k xo ln m c thm "" th khi ch ! Nhng khng phi ai cng c th dng mn qu him ny ! 2. Chut xo x t Sau khi t chc dm c bt chut hoc i sn chut bng mi cha v anh em xm nhau un nc cho si, trng chut vo cho nc, lt da cho sch, l ra lp tht chut trng phau em treo ln cho ro nc, cht b u, ui, chn... Sau , cht tht chut thnh tng ming va ming, p ti, bt ngt, ng, mui, ng v hng, nc tng... chng 5 pht cho thm. Xong u , bc cho ln bp, tht nng, cho m, phi ti tht vng, thm, x t gi nhuyn vo xo lin tc n khi se li mi cho tht vo o u tay. Khi tht chn mc ra da, rc tiu, u phng ln. Dng khi tht cn nng th mi "tuyt c mo - khng thua g mn ngon "chn cung nh " !

3. Cho du xanh nu vi rn h t ng Thp Mi rn, ra nhiu c ting. Khi bt c rn h t, em p u cho cht, dng nc si co vy tht sch. K n m ly rut gan, ri cht rn

thnh tng khc di khong tc ty; em hm cho nh mi vt ra. Sau , go v u xanh vo ni nc hm rn. Cho chn nm nm va ming. em x tht rn h t nh nh tht g, trn chanh, rau rm. Mc mi t cho cho vo mt t tht rn, c rc tiu hnh trn u, n n u mt n ... v cho u xanh rn h t lm mt gan, gii nhit ! 4. Di qu hp chao Di qu c rt nhiu mit rng U Minh thng v h. Khi lm tht di qu, dt khot khng nn lng dnh vo tht trong lc lt da, v phi b cho ht cht x trong di i, tht mi khng hi. Cht u, b cnh, ra sch mu, cht ming va n, dng chao t nh nhuyn v gia v p chung vi tht; mt lc ri bc ln bp hp cch thu. Mn ny b thn nht y ! 5. Ba Kha ngm mui Ba kha l loi sinh vt sng ven sng, bin, hnh dng ging con cua, ln hn con cng. Ba kha bt em

v ra sch, ch lm sch mt v ming, ri p ba kha vi mui theo t l thch hp, b vo khp, y kn np li. Khong mt tun l ba kha s chn, ly ra n vi mn no cng u ngon. Lc em ba kha ra dng, cn ngm vi nc si khong nm pht, tch ym b cng, b trng t p ti, t, chanh, ng, bt ngt cho thm u, bt cho phi m, ti cho thm ri ba kha vo chin. Khi no n, vt chanh vo, ta s c mn n ngon, nht l n vi cm ngui, ht sy ! 6. C bng kho tiu y khng phi l c bng m ca c Tm thi xa xa, m l c bng trng xut hin vo lc ma ma dm mit ng bng Nam b. Chng sng bm theo nhng d lc bnh tri lnh bnh trn sng rch theo con nc ln, rng. Loi bng trng ny nh con, ln lm ch bng ngn tay t, chng n ton bt bo trn mt nc nn trong rut khng c cht d. Thng thng, ngi ta bi xung k theo my d lc bnh, dng r xc c bng, hoc l dng y ging trn sng. Mi ln ko y vi ba k c ti nhy soi si. Do khng c

tp cht, nn c bng em v khi cn m bng, ch vo r, dng l chui ti ch xt cho sch nht, bt tanh, trn vi t mui cho thm u c, ri ri t du hoc m, nc mu, xc cho u, bc ln bp chm la liu riu. c bit kho vi nc mm ng, nm ng, bt ngt cho va n. Khi nc va cn, ri thm m hoc du, rc tiu ln cho thm. n cm vi c bng kho tiu tht m tnh qu hng ... rt hp vi cuc sng dn d. Su mn n " c chiu " ny ca ngi Nam b gi cho bn iu g ? Chc chn khng n thun ch l " qu him ", " tuyt c mo " hay " mt gan, b thn " m cn l s khng nh bn lnh thch ng cao ca ngi Vit ta trong bui u khai sn lp a vng Nam b hoang d xa.

Cch n mng La mi ca ngi Katu

Nhng ngy ny, t tun u thng 7 dng lch, cc lng Katu Qung Nam bt u vo ma l hi Mng la mi. Trong m ba ting t v h gi thn linh, iu ma "tung tung" mng chin thng ca cc chin binh v "ya y" cu ma hin dng M la tng bng din ra trong ting cng ching vang vng ni rng. Ct m tru l tm im vi con tru tng l "ngu tc" tham gia ko g lu trong rng.

Ph n Katu thi ti gi go (nh: .N.K) Cy nu cao vt lm bng g kron (gn, go) vi biu tng chim grooc (b cn), chim tring (phng hong t) ta lc chnh gia lng. Chung quanh lng biu tng ca mt v tr thu nh - cnh ph n thi nhau gi go, p la mng ma bi thu. Trong nh gl, cm lam, bnh sng tru, g nng ng tre... c by ra i khch bn phng.

Say theo iu khn (nh: .N.K) c bit, ru t vc hon ton "sinh thi" c ch lng mi tn mi tng v khch bng chic cc tre mu xanh non. Du khch khng ch say bi v thanh ngt ca loi nc gii kht c o ny m cn v tm

lng ngi Katu hn hoan, hiu h. Khng ch th, ti l hi mi y lng B hoong, x Sng Kn, huyn ng Giang, ng bo Katu cn bit lm "kinh t th trng" vi nhng gian hng m no, ti hoa vn, m b-r c bn vi gi rt phi chng. Hoc nh mt ngi lng x Zara, huyn Phc Sn, cnh nhng gian hng th cm l cc "fastfood" bp luc, bnh sng tru, xu xoa... phc v du khch v ng bo khi h cng d khn bui thi th ti nng ca hai i cng ching trong x. Cng c mt trong l hi, ng V Th Bnh, V trng L hnh thuc Tng cc Du lch Vit Nam xc nhn: "Qung Nam nh hnh tt v thnh cng bc u trong n lc x hi ha loi hnh du lch vn ha, sinh thi, hoang d v v ngun...".

Duyn dng th cm Katu, Ma tung tung v ya y,

Ct m tru "ngu tc" (nh: .N.K) Tht th v, khi du khch c nghe li nhng bi ca truyn i ca ngi Katu tng c Le Pichon su tm t nm 1938: "...Khi hi ma n/Ta s hin t mt tru/Tt c t tin/Thn linh s v vui/Quanh nh gl ta /...La cho ta sc mnh v lng dng cm/Thc nm nay s y kho/Ngy ngy ta n cm/T cy la thm mc trn ry!".

B Phim Bridge on the river Kwai & tuyn Du lch Sng Kwai

Ngi nc ngoi, thm ch c ngi Thi Lan, bit n sng Kwai v cy cu ni ting bc qua con sng ny, ch yu qua b phim (c xem l kinh in) Bridge on the river Kwai. Phim ot 7 gii Oscar v (cng c coi l) a cu sng Kwai ln bn th gii! Ngi Thi qu rt gii lm du lch, ai n x ny ri u tm tc iu y. V nu ngi Vit Nam cng gii lm du lch nh h, th nhng ni heo ht nh Khe Sanh hn tr thnh ci nam chm ht n c triu khch du lch nc ngoi lun khao kht

c bit nhiu hn v cuc chin tranh Vit Nam ni ting v rt t m mun n "thc a". Kanchanaburi thng 11 Nhng hy lin tng chp nhong y sang mt bn v cng quay li vi Kanchanaburi, vi sng Kwai. theo li ca ngi n ng Australia ang trng coi s yn ngh ca hng ngn ngi tng l mt phn ca bin c ln nht trong lch s loi ngi: Chin tranh th gii th hai - cng tm v cu chuyn tht xy ra hn 60 nm trc. Kanchanaburi ch l mt thnh ph nh ca tnh cng tn, mt tnh bin gii ca Thi Lan, gip Myanmar. Nu khng c chin tranh, khng c tuyn ng ray t thn th ngy nay du khch n y vn c v khi cnh p ngm, chi, tn hng ci ti lm du lch ca ngi Thi. Nhng d c bao nhiu thc nc p tuyt trn vi nhng khu rng nguyn sinh ngt ngn y b n, Kanchanaburi vn khng th tr nn thu ht, tr nn thnh vng, sm ut nh ngy nay nu thiu cu chuyn cu sng Kwai v

Death Railway - tuyn ng st t thn. Hng nm, c vo cui thng 11 u thng 12, du khch n Kanchanaburi li c thng thc mt s kin vn ho quy m: l hi cu sng Kwai vi cuc trnh din m thanh - nh sng ngon mc ti hin li cu chuyn lch s xy ra ti y hn 60 nm trc. Mt ba tic m thanh - nh sng honh trng a ngi xem ngc li vi khng kh a ngc ca tuyn ng t thn m qun Nht bt cc t binh ng minh v hng chc vn dn phu cc nc chu xy dng. T khng gian nng n y t kh chuyn sang gp gp vi ting bom n t nhng cuc di bom ca qun ng minh. Bom n y git cht rt nhiu ngi, c qun Nht ln ng minh b bt lm t binh y, nhng cc qu bom y, vi nhng ngi ang sng nh a ngc, li l mt s gii thot. Cuc trnh din kt thc trong cn ma pho hoa huy hong, nh mt khc hoan ca chin thng. Mt ln na, phi cng nhn ngi Thi rt gii lm du lch.

Chuyn tht v cu sng Kwai v Death Railway D c thn phc ngi Thi n u, c say m phong cnh thin nhin hng v Kanchanaburi n mc ng ngn, th mt khi ct cng n ni ho lnh ny, iu ai cng mun lm - v rt nn lm, khng phi nhc nh, l tm hiu cu chuyn khin a danh ny ni ting: cu sng Kwai v Death Railway. n tn hi heo ht l o Ho ngc - HellfirePass, a danh ni ting khng km cu sng Kwai, chng ta s thy c trn tm bia tng nim nhng ngi cht sut dc tuyn ng st t thn, c nhc n c nhng dn phu t Vit Nam! C bao nhiu ngi Vit cht sut dc tuyn ng t thn di 415 km, c tnh ton l "mi thanh t vt tr gi mt mng ngi"? Ngi n ng Australia ngha trang chin tranh Kanchanaburi c l khi cho rng b phim Bridge on the river Kwai l th tm thng rc ri, bi nhng b

phim sc mi Hollywood nh th thng ch cao qun M, qun ng minh, cn nhng cnh a ngc c ti hin gy t m nhiu hn l th hin s tht. S tht, theo gi ca ng ngi c ny, c th tham kho ti bo tng mi nht v Death Railway, c tn Thailand-Burma Railway Centre. Bo tng ny khnh thnh cha lu, b sung thm vo i hnh cc bo tng v cu sng Kwai v Death Railway cng nh chin trng ni y hn 60 nm trc. Mt thnh ph nh c 3 bo tng v cng mt s kin lch s, 2 ngha trang lin quan ti s kin y, v thu ht hng triu du khch nc ngoi mi nm n tng nim nhng ngi cht, kim chng cu chuyn trong b phim ni ting, nh vy bit chuyn v Death Railway c sc nng lch s v sc thu ht th no. Chuyn v cy cu sng Kwai v Death Railway rt di, c bao nhiu cun sch, phim truyn, phim t liu, bo tng, cng trnh nghin cu nhng vn khng . Nhng hnh nh gh rn ti bo tng JEATH (vit tt t tn cc quc gia: Japan - Nht, England -

Anh, America/Australia - M/c, Thailand - Thi Lan v Holland - H Lan, nhng nc c ngi, qun i tham gia mt trn xung quanh Death Railway) hay Bo tng Th chin II (World War II Museum) c th khin ngi xem lnh ngi v khng dm ngh, dm tng tng ti nu mnh b ri vo hon cnh y. Chuyn bt u nm 1942, t tham vng ca qun chim ng Nht mun xy tuyn ng st ni Nong Pladuk min trung Thi Lan ti Thanbyuzayat Min in phc v cho vic vn chuyn v kh chun b cho mc tiu xm lc n qua ng Min in, v cng chuyn nhng th cp bc c ti Min in, nht l vng bc v ngc qu, v Nht. xy dng tuyn ng ny, qun Nht a ti y hn 200.000 dn phu t cc nc chu b chim ng (trong c Vit Nam), v hn 60.000 t binh qun ng minh b qun Nht bt trn chin trng Thi Bnh Dng v ng Nam . V t , bt u cu chuyn v a ngc trn trn gian, ni ci cht chnh l s gii thot. Hng m, nhng ng la

thiu xc ngi cht lin tc chy sut dc con ng t thn. Quang cnh bi trng ny c ti hin trong show trnh din m thanh - nh sng cu sng Kwai rt xc ng. Thot u, cc k s Nht thit k tuyn ng, c coi l nhng ngi "c lng tri nht trong i qun xm lc", tnh ton thi gian xy dng ton b 415 km ng st ny phi mt 5 nm. Nhng sc p chin cuc khin cc ch huy qun Nht ra lnh rt ngn thi gian y xung cn 16 thng. Cc t binh v dn phu phi lm vic qun qut 18 gi mt ngy lun phin nhau di kh hu khc nghit ca vng rng ni heo ht, di roi vt v sng n ca hn 1 vn lnh Nht v Triu Tin ch hu. Khng ai trn thot ni, hu ht u b bt v x t ngay lm gng, ai khng b bt th cng cht v lc gia rng rm v i mt vi loi mui truyn bnh st no. Ch duy nht t binh (v danh) c xem l chy thot v c qun du kch ngi Karen (dn tc thiu s sng Min in,Thi Lan) cu sng.

Trn sut l trnh 415 km ca tuyn ng t thn y, c nhiu a danh i vo lch s, m c nhc n nhiu nht l cu sng Kwai v o Ho ngc (Hellfire Pass). Cu sng Kwai l cy cu ln nht sut ton tuyn ng, cn o Ho ngc, ni nhng t binh v dn phu phi x i nhng hm ni ch bng nhng cng c ht sc th s v... tay khng. 70% s ngi lao ng ti con o khng khip ny cht. o c ci tn rng rn kia do vo giai on cui ca qu trnh xy dng, khi cc t binh, dn phu b p buc lm vic gn nh c ngy, vo m xung, c cng trng c thp sng bng uc. Nhng ngn la chp chn trong m rng gi khin ngi ta khng khi ngh ti ngn la luyn ngc tra kho nhng linh hn b y xung a ngc. Ci tn y cn li ti ngy nay, nh mt bi hc v chin tranh tn khc. Ngay ti li i xung ca o Ho ngc, c mt bo tng nh trng by nhng hin vt cn li ni y

sau 60 nm, t nhng ci xng nh ti i giy g. hai bn hm ni, thnh thong li thy nhng b hoa nh, nhng li tng nim ca con chu, ngi thn ca nhng t binh b xc li ni y. Cuc sng a ngc Death Railway chm dt khi qun Nht bi trn. Tng cng c hn 16.000 t binh v xp x 100.000 dn phu cht trong gn 2 nm xy dng tuyn ng ny. Nhng ngi sng st s cn b m nh c cuc i khi phi tri qua mt bin c khng khip nh th. Khng b phim, khng cun sch no c th k c ht nhng g din ra trn sut 415 km con ng y mu, m hi v nc mt. Tr li Kanchanaburi Kanchanaburi ngy nay, d l mt tnh bin gii nhng khng cn heo ht na. Trung tm Kanchanaburi l mt th sm ut lc no cng nhn nhp khch du lch. Khng ging bt k u, tnh quc t ca Kanchanaburi th hin r nht nhng tn ng ph. Mi con ng mang tn mt quc gia, c c ng

Vit Nam, nh xu, ng Php, M, Australia... cng chng ln hn. Ngha trang chin tranh Kanchanaburi nm gia lng thnh ph vn cng vi cu sng Kwai, o Ho ngc... chng kin s lt xc ca Kanchanaburi t a ngc trn gian tr thnh "thin ng" cho khch du lch. Mt s tnh c, mt nhm nhng ngi lm phim tr n t Vit Nam, mun lm mt b phim v tuyn ng t thn ny, n Kanchanaburi ng lc k nim 60 kt thc Chin tranh th gii th hai. H gp c nhng nhn chng gi tr k li mt cu chuyn m rt t ngi Vit bit n d xy ra kh gn chng ta - gn hn chu u hay Trn Chu Cng, m li c lin quan ti s phn ca nhiu ngi Vit v danh. Cc k kh tm c mt khch du lch Vit Nam Kanchanaburi, khc hn nhng ni nh Bangkok, Pattaya. Nhng t nht c mt ngi Vit rt am tng cu chuyn cu sng Kwai v Death Railway, l ngi ph n H Ni, "phu nhn" ca vin qun trang ngi c. Sau khi ch phim Bridge on the river

Kwai v gi cho nhm lm phim Vit Nam nn n u bit c cu chuyn tht v cu sng Kwai, v Death Railway, ng ngi c ny mi ni rt nh: "V anh l ngi Vit y!" - ni bng ting Vit hn hoi, xng "anh" ch khng xng "ti". Nguyn Minh Phim v Death Railway - Bridge of the river Kwai (Cu sng Kwai) ca o din lng danh David Lean, ra i nm 1957, ot 7 gii Oscar. Phim hay, nhng cu chuyn c v khng tht. - A soldier's story: B phim t liu dng theo li k ca mt t binh ng minh ngi c. a VCD phim ny c bn ti Nh tng nim ngay chn o Ho ngc. - Nhm lm phim ti liu ca cng ty MFC (TP.HCM) cng ang c k hoch sn xut mt b phim v Death Railway.

Cu sng Kwai l cy cu ln nht sut l trnh 415 km ca tuyn ng t thn (Death Railway). Cu sng Kwai, chp nm 1997 Kanchanaburi xa l mt th trn heo ht, gi tr nn sm ut.

Death Railway, con ng y mu, m hi v nc mt. c hn 16.000 t binh v khong 100.000 dn phu cht trong gn 2 nm xy dng tuyn ng ny. o ho ngc vi 70% s ngi lao ng ti con o khng khip ny cht. Bc tng th hin tnh on kt ca cc t binh ti Bo tng Death Railway Nhng ngi n ng trung nin Australia trng coi ngha trang chin tranh Kanchanaburi li t v kh chu khi nhc n b phim ny v ng khuyn ai quan tm ti cy cu y, ti cu chuyn bi thm v tuyn ng st t thn, ct cng ti tn ni ho lnh ny th nn tm hiu cu chuyn tht ng sau nhng ci tn, a danh ca lch s.

C ui - Mn khoi khu ca dn Singapore

C ui ti c ct ming p gia v v du nng trn la. Nhng quan trng l nc xt n vi c c lm bng c chc loi gia v nh c ring, gng, hnh, ti, t v d nhin l khng th thiu mm tm kh. V cay nng ca nc xt thoang thong mi mm tm kh c trng nh thm vo tn ming sn c gin gin, cng nhai cng ming. Cch ch bin: C ui ly t ba ngoi vo c phn xng sn. Ra c sch ro, p c vi ru gng sang bn. Cho du vo cho phi ti vng ri cho tt c cc gia v vo xo u, cho thm 100ml nc vo nu vi

la nh khong 30 pht n lc hn hp snh li l c, nm ng, mui. Dng du pht ln c nng vng hai mt. Cho c ra a, xp c hnh ty, t v ng ln mt, ri hn hp gia v ln c. C nng n km vi c hnh ty ngm chua. Nguyn liu: (4 phn n) - C ui: 600g - t him kh: 10g - u phng: 10g - Mm tm Indo: 10g, ti: 15g - C hnh tm: 2 c, kh mc: 20g - C ring: 10g, c ngh: 10g - C gng: 10g - ng: 1 mung c ph - Mui: 1/2 mung c ph - Ru gng: 1 mung xp - C hnh ty, t ct si, ng: mt t

Ch Cm i n Ph

- Cho mt ti li, gu gin nh! ng ch qun ang li hi thi tht cho khch, nghe ging gi, vi ngng pht ln. Nhn ra khch quen, ng ci ha h rung rung b ria mp, ri ni: - Vng! Bc cn "chiu" no c ra nt, em xin c hu tip . Qun ph 15 Vn Miu mi khai trng cha y na nm m khch vo, ra tht tp np. B con cng ph v c nhng hng ph lu nm quanh y ngc nhin, chng hiu v sao qun ph ny c sc quyn r nhanh n l vy. Ting lnh n xa...

Th ra, y l qun ph C C, trc kia bn ph Hng Thic, trong mt cn nh hp, ngang khong 2,5 mt nay mi chuyn v y. Tho no, nhiu ngi trn Hng Thic, Hng Nn, Hng Hm... nh ph ny, vn ko ti y n qu mi sng. Ti ko sp ci m, lm li bc vo qun nh mt khch l v gi: - Cho mt ti li, gu gin nh! ng ch qun ang li hi thi tht cho khch, nghe ging gi, vi ngng pht ln. Nhn ra khch quen, ng ci ha h rung rung b ria mp, ri ni: - Vng! Bc cn "chiu" no c ra nt, em xin c hu tip . T lu, ti bit ng ch qun ny c hai ci th n am m. Th nht l "nghin" chuyn chng ca Kim Dung. Th hai l c cng, t mn lm cho c bt ph ngon cho khch, d l ngi kh tnh. Bi vy, cch ni ca ng mang hi hng ca chng. ng cn l mt nh "gii phu" v ... b. Trong mt ln vn

khch him hoi, ti c ng C C m mang cho nhiu hiu bit v ph. Ti li l g? Ci li n nm bn trong bp tht mng con b. Thi mng, qua nc si, ming ti y cong ln v c nhng vn trng c, nh mu con ra con, cho nn cn gi l li ra. n ngt m v gin sn st. Ti sao cc c ngy xa a ming gu ln hng "cc sc"? Hi , nhiu hng ph c ming m gu c giu di ngn bn, khng by ln. Ch khi c khch quen gi, mi b ra thi vi lt chiu khch. Tht ra, theo cc cc c: "Th nht m nm, th nh m ci, th ba m gu". Ming nm, chnh l m bu v con b ang c cha, t khi ngi ta ang tm "tht" con b sp , cho nn ming nm rt him. Ming ci, ming gu th con b no cng c, n gin m khng ngn. Ming nm ngon v b dng nht, ch c iu bit cch lm th khng hoi... n bt ph qun ny mi thm du, gi c ct cch ca nhng hng ph gnh xa xa v cch gi ph nghe cng sng tai. Lng Vn C huyn Nam Trc, tnh Nam nh, l chnh gc qu ca h C. Nghe ni, v k hy ng

thnh hong lng nn t h C i sang l C. Thi xa c lng lm bnh ph cung cp cho khp vng. Theo ng C C, dng h nh ng c n nm i bn ph v ln H Ni cng my i. ng C Chiu m hng ph ph Hng ng, sau ny con gi, con r m thm hng ph Bt n. ng C Hng gy dng tim ph Hng ng Tm Thng. u l nhng qun ph ngon c ting H Ni. Nay, cc qun ph do con ci m nhim, tha hng ting thm v ngh gia truyn m ht khch ng nh thu no. ng C C bn ph t nm 13 tui ny l mt ngi cng hay chuyn. ng bo: Theo cc c ngy xa k, th ph khng phi l xut x t ngi Tu. N t cc gnh qu bn bnh a cua, tht ln ri dn dn l tht b v ln n nh cao l ph b. Nh khng nh iu , ng ni thm: Cc ng c thy H Ni t xa n nay, c qun ph no ca ngi Tu khng?

Ni n ph H Ni, khng th thiu danh ti Thn B H. Ti nh mi nhng ngy cn b, cch y hn ba chc nm, khi ci rt ct rut theo gi ma ng bc t ngoi sng Hng trn vo thnh ph, n mt bt ph 61 B H, nc nng gi n tn khi hp nhng tha cui cng, c cm gic nh c... hi sinh. a ch y c th coi nh l ni khi nghip ca ng Bi Tr Thn t nm 1955, vn qu gc Hoi c, H Ty. Ph Thn c ting t hi y. Hn nhiu ngi H Ni

cn nh phong thi bn hng khoai thai, chu o v c pha cht ngh s ca ng Thn. Ngi dong dng, tc p gng knh lc no cng mt, ng Thn cng hay tr chuyn vi khch. Thi thong cao hng, ng a ly my cu Kiu: "Ngi u gp g lm chi, trm nm bit c duyn g hay khng?..." Trong con ngi dng v t tin v hm hnh y, bit c c ngi ca ng gy dng nn ngy nay, my ai hiu thu ci s "ba chm, by ni, chn mi lnh nh" ca ng Thn v ch ct vi ngh, ngay c ci thi "ph l lng thc, b l sc ko". Dm, by nm nay, ng Thn khng trc tip ng bn hng na, m ch i kim tra v ... rong chi. Th vo , "Lin hip ph Thn" ra i c ti by ca hng, ri khp trung tm H Ni, do cc con ng ng bn. C l, v danh ting ca ph Thn cho nn trong nam, ngoi bc, c khng t hiu ph cng ly tn l ph Thn. ng Thn dn: "Ch c tim ph no H Ni, treo bin Thn B H v c hnh thp ra bn cnh, y mi chnh l hiu ph nh ti". u cng l mt cch t "bo h quyn tc gi". C ln, chuyn vn vi ng Thn, ti thc mc ti sao c mt thi ng vo thnh ph H Ch Minh lm n, m tim trong , ti n n

m thy khng ngon bng khi ng bn ngoi ny? ng Thn gii thch: Cng con ngi y, cng cng thc pha ch nh vy, khng sai mt ly, khng thiu th g, nhng cng km ngon hn t cht tht. Tt c ch ti ci ngun nc. Nc ngoi ny khng b nhim phn. N ch l vi cht, d c c lc rt k. Ri thin nhin, kh hu cng nh hng phn no. Cho nn, cc c xa ni "n Bc, mc Nam" l vy. H Ni, trong "ngnh ph b" cn c th k ra thm mt vi tn tui thi nay. Nh ph T Ln ph Hai B Trng chng hn. ng T qu Ph Xuyn, H Ty, cng thi ng bn lu, nay con chu ng k nghip. Nghe ni m thm ca hiu ph u Triu c vi nm nay. Nhiu ngi nghin ph H Ni cho rng, ph b hin nay "chia th chn vc" vi ba dng h chnh k trn: Nhng theo ti, cn c nhng qun ph "mai danh, n tch" m n cng ngon o . Ni theo ging ng C C th l nhng "kim th c c", khng th xem thng c. n c nh mt qun ph gnh trn ng Nguyn Thi Hc, khng n sm th ht sut. Ngy no cng c mt b gi tc bc,

gnh ph ra ch y. Bn t su gi n khong tm gi sng. Bn ng 50 bt khng hn, d rng vn cn nhiu khch chu chc. Ai hi sao li vy, th b ci xin thng cm v bo: "Ti khng ham kim tin, bn vy thi l ri, cn phi v chi vi chu ch?"... Vit n y, ti t thy mnh qu mo mui v th thin. Bi v, ph H Ni l mn n tng ta khi trong vn chng ca cc bc tin bi ti danh. Cc c ngy xa dng "ht ch" yu ph, t v ph v ci th n ph. Vi Thch Lam, "ch cn g ngon hn bt ph..." Cn c Nguyn Tun th snh ph lm, v vit: "... trong ci nh nh, nh t nc, c c mt s nh n ph". Nh vn V Bng, trong "Ming ngon H Ni", v ph b nh "mt chng trai m ho kh bc ln ngn ngt", cn ph g nh "mt nng con gi thanh tn". V, cn nhiu na, "hng hng chu ngc" vit v ph H Ni... Ti tm c cu chuyn ca mt ngi bn c dp sang cng tc Cana-a xc ng n nhng no khi i trong m trn ng ph Mng-r-an pht hin mt qun ph, ca ngi Vit ta treo tm bin c dng ch: "Ph H

Ni", nm np khch vo ra. V ng nhin, ngay hm , anh bn vo qun n ph, tuy khng ngon bng th , nhng tht s l nim kiu hnh ni t khch qu ngi? Phi chng cng l iu thi thc ti vit bi ny, bi l c mi ln vo cng tc pha nam t nc, gp li nhng ngi quen vn H Ni vo sinh sng, lm n trong , ti hay gp cu hi: "Do ny ph H Ni th no? K i ch?". Nht l cc b, cc c hay n qu. Mi ln c dp h ra H Ni, va xung sn bay Ni Bi, l nhc ngay phi dn n qun ph no ngon nht H Ni. Qu l mt vic kh. Bi ti mi ngi mt thch, s nguyn trong n ung, my ai chu ai? Gii ra th c bn b khen "tinh mm" cng l qu ha ri. M ci vn ha m thc ca H Ni th mnh mng lm. Tuy nhin, cng c iu ng bun v s thc dng honh hnh khng t trong cc hng n ngy nay. Anh bn ti 36 ph Hng Nn, mt ngi kh k tnh trong n ung, hay cu nhu: " ph b l ph b, ph g l ph g, lm chuyn mt th cho ngon. Ch ai li bn ph b g!". Anh bo: "Nc

dng ph b l ninh xng ng b, nc dng ph g l ninh xng ng ln, khc hn nhau nhiu th, th m li dng chung th cn ra ci g". Theo anh ta th kim c mt qun ph "chn chnh" khng phi d. H Ni by gi nhiu qun bn ph lm, bt nho lm. Bin hiu trng ra c thy hi: "Cm-ph-bn-min mng", "Cho-bn-cm-ph b g", v.v. C do, nhiu hng ph cn c ra mt bt bt ngt c ngn, c tt o o vo bt ph, trng... iu lm! Ni th thi, ngi H Ni vn snh n lm. Qun ph no ngon, chng cn qung co, nhng khch vn ng nm np, d cho qun c cht chi, li su trong ng. Cng vi nhng thng cnh Th , nhng mng tng ru phong, hng cy cm ngui vng, cy bng l v mi hoa sa nng nn... ph H Ni to nn phong v H Ni, gi nh da dit nhng ngi i xa.