NHNG TC HI KHN LNG CA BT NGT (M CHNH)

Bt ngt gy teo no v nhiu bnh khc

"Product of U.S.A." , "Sn phm ca Hoa K" , nhng u sn xut v ng gi bn Tu-Ph !

"Lm t tinh bt v mt ma ???

Bt ngt (hay cn gi l m chnh , hoc v tinh) l tn gi thng dng ca cht monosodium glutamate. Vit tt l MSG c tng hp u tin nht bn nm 1908, cho n nay t sn lng l 400,000 tn hng nm v gieo rc nhiu tai ha khng khip cho ngi tiu dng . T nm 1960 ngi ta thy nhng triu chng khng tt do bt ngt gy nn, nh JW. Olney cng b bt ngt gy ra nhng tn thng no . Mt s thng bo khc li cho bit dng bt ngt lu di c th lm gim t l huyt sc t, gim bch cu (tc gim yu s khng ca c th) v.v... Nhng mi cho n thng 7 nm 1986 mi c p ng c ngha l "t chc hnh ng chng bt ngt" gm c 5 nc: Indonesia, Nam Triu tin, Thi lan v Malaysia, c thnh lp Bangkok v a ra "Tuyn ngn Bangkok" ku gi mi ngi gim sn xut s dng bt ngt trong thc phm, cm dng Cc ngh ny c lp i lp li ti hi ngh t th 12 ca "hi bo v ngi tiu dng th gii" t chc ti Madrid, Ty Ban nha. Cc nh y t "Hi chng bt ngt" thng nht kt lun c nhiu triu trng do bt ngt gy ra: nhc u, mt mi, hi hp v cm gic chy bng, ng thi bt ngt cn gy ra bnh suyn, kh th, v nhiu nguy hi n cc t bo thn kinh. Cc th nghim trn chut, b v kh

cho ung bt ngt cho thy bt ngt dng liu cao ph hy cc t bo thn kinh ca ngng sinh vt ny.

Tc hi khn lng ca bt ngt

BS Bi Quc Chu

Mt ln n, mt anh bn nhn nh n tm ti khai bnh: - Hm qua, ang i ng m lm nh ti b trng gi. Ngi m hi lnh, nng u, chn tay bn rn, tim p nhanh, v nh o huyt p th thy tng t ngt. Ti hi lin l c phi anh n sng l mn ph phi khng, anh ngc nhin gt u, cn ni: - n xong t ph chng 15 pht th ti b trng gi nh vy . Ti ci, lc u: Khng phi trng gi u m anh b ng c bt ngt ri !

C ngi bn thng b au lng, ti hi c phi bn thng xuyn hay n ph? Bn ti xc nhn l c. Ti khuyn hy bt n ph. Bn nghe li ti, qu nhin khng cn au lng na. Qu tht c nhiu bnh lin quan n thc n c b nhiu bt ngt, khng phi ch c mn ph m kt ti n. V n khng c ti g. Ch ng than phin l cc ngi bn ham li nhiu hoc chiu theo khu ca ngi n m b nhiu bt ngt nn mi gy ra nhiu bnh cho ngi n.

Mt ngi khc na l gn y, qua bo ch c bit l s ngi b huyt p cao v tai bin mch mu no Vit Nam gia tng mt cch ng ngc nhin, nht l ti cc vng th, m khng r nguyn nhn ti sao. V phn ti, sau mt thi gian, nghin cu, th cho rng mt trong nhng nguyn nhn chnh gy ra tnh trng ni trn chnh l bt ngt. Bt ngt hay cn gi l m chnh, l mt nhm gia v rt quen thuc, c ngi Vit mnh dng nhiu nhng cho n nay vn cha thy c ti liu chnh thc no ca cc ngnh hu quan cng b v nhng tc hi ca bt ngt. Ti ch tm c trong t sch gia nh mt cun sch c do nh xut bn y hc in H Ni nm 1977 ta l v sinh dinh dng v v sinh thc phm, c vit mt cu nhng rt chung chung: Mt s thng bo ni n tc dng sinh hc khng tt ca m chnh do ngh s dng n mt cch hn ch. Bt ngt l mui mononatri ca acid glutamic, cn gi l sodium glutamate. Khi cho vo thc phm, bt ngt lm tng cc mi v t nhin ng thi phc hi mt s c tnh ca thc phm b gim trong qu trnh bo qun. Tuy nhin, khi chng ta cm thy v ca thc n c cho bt ngt th c v ngon hn th chng qua l do bt ngt kch thch thn kinh v gic. Vy ch l v ngon, ngt gi to cn v ngon ngt thc cht ca thc phm th b phai lt, mt mt trong qu trnh thu hoch, pha lc, ct gi ri. Ti cng nhiu bn b khng th an tm khi c hang ch Lm t nguyn liu thin nhin (?) trn bao b ca mt hiu bt ngt rt ni ting, mt khi cc nc phng Ty t lu nu ln "hi chng nh hng Tu"(Chinese restaurant syndrome)biu hin r nht l chng nhc u, m ngi bn n ph ca ti nhim phi mt cch kh y .

Ai cng bit i vi i a s cc nh hng, hiu n, bt ngt lun l cht ch lc lm cho v mn n dn ra tht hp dn. Nguy hn na l trng hp ngi nu cho thm c mung bt ngt cn nguyn ht vo t ph cho m ! Chc l ngi pha Bc thch dng m chnh hn ngi pha Nam v c ln ti H Ni, khi ti t chi v hi l do v ci mung sp bt ngt cho thm kia th c p rng: Nhiu ngi thch n nh th!. C trong bt nm (ngi min Bc hay dng hn), bt canh cng c nhiu bt ngt . Kinh nghim sinh hot bn thn, gia nh v bn b cng vi kinh nghim cha bnh gn 30 nm cho ti pht hin l bt ngt thng gy nn nhng triu chng t mi, nhc u v lm tng huyt p ni trong ngy c n nhiu bt ngt. Chm lm l qua ngy hm sau. Pht hin na l nhng ngi n ph t nh, n ph thng xuyn l mc chng cao huyt p m khng h bit nguyn nhn chnh l ph. Nghe ai khai bnh cao huyt p c 190 -200, ti hi ngay v s thch n ph th thng l ng phc. Ph l mn ngon quc hn quc tu, mt thi k chnh ti cng khoi, nhng nhn k li xem, trong nc dng c g? u tin l xng b (hay tru), ri tu theo ca ch tim m cn c thm nhiu th ngoi bt ngt nh gng, inh hng, hi hi, tho qu, kh mc, v qut Mt s tim cn thm c ci , c ci trng nhng khi hm qu lu nh th th c th sinh c. ng lu l phn m b s gy cho ngi n chng kh tiu, chng cholesterol cao trong mu, nht l i vi ai thch ph gu, ph chin bo, ph chin m c thm tu b! Ngi ang tr bnh cao huyt p vi thuc Ty thy l thuc c ung nhng huyt p vn khng xung mt khi vn cn n ph mi ngy ngha l bnh khng th gim, ln thuc,

c khi cn xy ra tai bin e do tnh mng. Do tnh hnh qun, tim m ra cn c v s mn n khc nh bn b, h tiu, canh min, bn riu, lu, m Qung m nt chung l cha nhiu bt ngt do c hm li ca ngi ch tim, gy c t cho ngi n. Do , nhng ngi c thi quen hay hon cnh phi thng n hng qun nhiu, n nhu nhiu th hay mc phi th bnh, in hnh l 5 bnh: gan, bao t, huyt p, tim mch v ng rut m ch yu l bnh cao huyt p do bt ngt gy ra. Tnh trng ng c, hay d ng tc l phn ng ca gan i vi bt ngt xy ra cn tu vo tnh trng c th, c a con ngi. C ngi bi hoi, mt l, bn rn chn tay, c ngi nhc u, au lng, au vai, c ngi t mi, c ngi tim p mnh v huyt p tng lin Ni chung l nhng phn ng ht sc bt li cho sc khe. Bt ngt c tc hi nh th, khng bit ngnh y t c bit hay khng m c iu l l hin nay, nhiu hiu bt ngt vn c c php qung co rm tri Vit Nam nhAjinomoto, Vedan? C ngi i Nht Bn v cho bit l mt d nc Nht l nc hng u v sn xut bt ngt nhng dn Nht xi rt t bt ngt ngha l rt hn ch. C l h s, bit tai hi ca n nn t dng? Vy m ti nc ta khng h c thng bo, vn bn chnh thc no ca c quan y t Nh Nc phn tch v tc hi cng nh hng dn s dng bt ngt. Ti c lin h trung tm dinh dng thnh ph HCM hi ti liu v bt ngt nhng tic thay y cng khng c ti liu v bt ngt i vi sc kho ca nhn dn tht khng lng c. Theo ti, trc mt con s rt ln gia nh nc ngi mnh (c tnh c th n 70 80%) dng bt ngt hng ngy, cc c quan y t Nh Nc cn c ngay nhng thng bo rng ri qua bo i, qua mng li thy thuc cha bnh ng Ty y cho

i chng, cho bnh nhn c r tai hi ca bt ngt (ging nh thng bo v tai hi ca thuc l). Phi quan tm nht l thnh phn b con lao ng ngho, v khng kh nng mua tht nhiu, c lm thc n hng ngy nn c cho nhiu bt ngt vo cho d n qua ba, nn cng chu c ca bt ngt nhiu hn ai ht. Ti thy c hin tng t l thun gia bnh tt ca dn chng hin nay vi tnh trng n ung hng qun. Do mt mt chng ta nn t chi hay min cng lm lhn ch ti a bt ngt, chu km ngon mt cht m gi c sc kho, mt khc phi cng c bp n bng cch: - Bo qun thc phm ti sng tht tt gi c kh y hng v t nhin. Thc phm cng ti cng cn nhiu acid glutamid tc mi v c trng cng r. - Phn b thc phm ti st sao, nu nng nhanh gn cho tng ba n, trnh tnh trng thc n b ct gi qu lu m bin cht, mt ti ngon. - Thay th bt ngt bng nhng th khc khng hi m vn to v ngt nh c ci trng, c ci , cc loi xng, mp, su su n thua l kho ch bin cho ngon thi c dt khot phi xa la bt ngt d cha bnh hay bnh v n. V phi bt u t bp n gia nh v n ung ngoi ng khng phi l chuyn thng xuyn ca tt c chng ta v ai cng c th hn ch chuyn ny. n cm nh mi l sinh hot cn bn hng ngy ca i a s. Cho nn nguy c bt ngt phi tr kh ngay ti gia nh. M ng b mnh t xa xa cng u c bt ngt, khng dng bt ngt t nh dn d cho n chn cung nh, nhiu mn n Vit Nam vn c ch bin tuyt vi, ni ting trong ngnh m thc quc t! Ti bit c nhiu ngi ni rng mi ngy ch nm c mt cht,

ch n c mt cht bt ngt th c g u m m ? Cc bn y qun rng mi ngy mt cht nhng nhiu ngy, nhiu thng, nhiu nm tri qua th t cng thnh nhiu, bt ngt tch lu trong c th v hin nhin tc hi thm lng. Tng t nh th, cht hn the (borax) c cng dng lm cho thc phm dn, dai nn c cho vo trong v s mn n ngoi ng nh gi, c kiu, ch la, h tiu m. ..cng c hi v lu di. Ri cp st th bt ngt hn the cng u tha cho k tu hnh n chay. Sng thanh tnh, n gin d th ng l sc kho ca nhng t Pht mn phi tt, phi rt t bnh tt, ng ny th gn nh y, s ho thng, sa di, ni s, ni c n khm, cha bnh ti trung tm ca chng ti li ngy cng nhiu hn, ch yu cng l cc bnh v huyt p, gan, bao t. Tm hiu, suy ngh mi ti mi ng ra l nguyn nhn chnh cho bnh ca cc thy khng g khc hn l nhng mn n chay ch bin, ng gi sn ca i Loan c t nhp v trong my nm gn y. V bt ngt khng h vng mt trong nhng gi tm chay, b vin chay, vi nguyn liu rau, c, h ki, bt m chay lt nh th, kh m trnh c chuyn dng bt ngt to v ngon ngt. Do , v bt ngt m ngi n chay b bnh khng km g ngi n mn. Trong tnh hnh nh ni l cha c mt ting ni chnh thc no ca chnh quyn hay ngnh chc nng v tc hi ca bt ngt i vi sc kho nhn dn, bi vit ny ca ti c tnh cch l mt thng bo, cng l li cnh bo v bt ngt. Mi ngi dn u c quyn c cung cp thng tin cn thit cho sc kho cng sinh mng ca mnh khi ri vo tnh trng thiu hiu bit hay h trng hn l sinh mng b e do bi thiu hiu bit.

Do , vi trch nhim v lng tm ca ngi thy thuc, thy ci g r rng l hi cho sc kho ca b con cng nh ca bnh nhn th phi ln ting. Ti mong mi c mi ngi quan tm v c kin ng gp, xy dng cng chn ra cch tt nht gii quyt vn ny.

v nhiu bnh tai hi khc

Bt ngt gy teo no

Theo gii quan st, Vit Nam, nm 1996 l mc pht trin mi ca cng nghip bt ngt Vit Nam. Ti Hoa K, s giu mnh ca cng nghip bt ngt trc y tng ngn chn s pht hin ra cc tc hi ca n i vi sc khe con ngi. Theo nghin cu, nu n nhiu bt ngt th tr em s b teo no, l ln! Mt nghin cu ca tin s tm thn hc Vin i Hc California Arthur D. Colman cho thy, c khong 30% dn chng b nhng phn ng nguy hi, khi n phi bt ngt. Bt ngt, thc cht l mt ha cht vi tn gi Monosodium Glutamat "MSG". l cht mui ca acid glutamic, c s dng nh tc nhn gy v cho nhng thc n km v ngt. Tuy khng phi l mt acid amin thit yu, nhng glutamate l mt cht quan trng kch thch h thn kinh. Chnh v vy, c mt thi, ngi ta cho bt ngt l b no, c th cha c bnh nhc u! Nhng khng phi vy. Thc t, nu dng bt ngt nhiu qu, th chnh glutamate ngoi sinh "d tha" ny s gy ri lon hot ng no, dn n suy thoi no. Cha k gan v thn do phi lm vic ct lc thi hi c cht acid amin ny, dn n b suy yu v gy nhiu ri lon.

T Chc Y T Th Gii "WHO" v T Chc Lng Nng "FAO" ca Lin Hip Quc nhiu ln khuyn co khng cho tr em di 6 tui dng bt ngt v cc thc n ch bin c bt ngt. i vi ngi ln, trnh dng chng no tt chng y. Cm dng cho ph n c thai. Ngoi ra, mt s tc hi khc ca bt ngt: mp ph, trm cm, i ng ngi c nguy c cao, v nhiu loi bnh tim mch khc... S hn ch sn xut bt ngt xy ra kh mun mng: Nm 1970, C Quan Kim Sot Thc Phm Hoa K "FDA" v nhiu quc gia khc nh Php, Anh chnh thc cm s dng bt ngt cho tr em. Ti Php hon ton khng th tm thy bt ngt bt c ca hng v siu th no "ngoi tr tim n Ta&oslashu". Khng thy c qung co bt ngt trn cc phng tin truyn thng. Nhng Vit Nam, bt ngt li ang 'bnh trng'. T sn xut v mc tiu th 8,000 tn nm 1980, n nm 1994 tng ln gp 10 ln. n nm 2005 tng ln khong 100,000 tn. Hin c nc c 5 c s sn xut bt ngt c vn u t nc ngoi vi tng cng cng sut hn200,000 tn/nm. Cha k hng trm tn bt ngt khc v ang c B Thng Mi Vit Nam cp quota nhp v c chuyn lu t bin gii vo Vit Nam. c kin bo ng: 'Vit Nam ang tr thnh 'bi thi' bt ngt' ca th gii. (theo ti liu nghin cu ca tin s Phm Vn Tt). Ti cui nm 2000, chnh ph Vit Nam mi c thng bo 'khng khuyn khch u t sn xut bt ngt . Nhng, sn xut vn ang vt cu. Cha ai ngh n chuyn hn ch qung co bt ngt. Chnh nhng chin dch qung co rm r, phn phi bt ngt v ang lm dn chng ng nhn bt ngt nh l

mt mn ph gia cn thit, tr c bnh nhc u v au rng! Tin s Arthur D. Cilman, gio s lm sng khoa tm thn Vin i Hc California tm s: 'Ti vit mt bi v tc hi ca bt ngt. Ngay lp tc, Hip hi bt ngt chi hng triu dollars m chin dch bo ch chng li ti. H e da ct qung co trn cc bo nh ng tip bi ca ti! H thu mt ng nghip ca ti i hc Harvard n gp ti, ng ti tr ti lm mt chng trnh nghin cu khc, ng tn cng bt ngt". Ty phng thng ni n'Hi chng nh hng Tu' (Chinese restaurant syndrome)vi cc triu chng in hnh khi n phi cc thc n c nhiu bt ngt: nhc u, mt, au ngc, st v ri lon tun hon. Ngi ta cng ghi nhn mt s ngi thng xuyn b ri lon nh:suyn, cm, au tht ngc, t mt... l do khng dung np bt ngt. V vy, cng t dng bt ngt cng tt. c bit l cn trnh ti a cho tr em di 6 tui khng dng bt ngt. Cch tt nht bo v sc khe cho chnh mnh v gia nh mnh l tuyt i khng dng bt ngt trong thc phm hng ngy.