1

Smith Nguyen Studio

January 1

2012
Chi n Tranh Ti n T

Ph n V CHNH SCH M I C A TI N T GI R

Smith Nguyen Studio.

Ph n V CHNH SCH M I C A TI N T
T a sch: Chi n Tranh Ti n T D ch gi : H Ng c Minh

GI R

Gi i thi u: Smith Nguyen Studio.

[Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

Lenin t ng ni r ng, bi n php t t nh t nh ch ngha t b n chnh l lm cho h th ng ti n t c a ch m t gi tr . Thng qua qu trnh l m pht ti n t lin t c, chnh ph c th b m t lm tiu hao m t ph n ti s n c a cng dn m khng ai hay bi t. Chnh ph c th t c o t ti s n c a nhn dn b ng vi c s d ng bi n php ny khin cho a s dn chng tr nn ngho i v lm cho m t s k tr nn giu c. Khng c th o n no c coi l kn o v ng tin nh n n l m pht ti n t nh m l t chnh quy n hi n t i. Qu trnh ny ch t m t cch ti m n cc nhn t ph ho i trong quy lu t kinh t m trong c tri u ng i cng khng th tm ra m t ai c th nhn ra cn nguyn c a v n (1).

Keynes, nm 1919. Keynes g i vng l di tch d man, v s nh gi ny t lu tr nn quen thu c i v i ng i dn Trung Qu c. V y ng c c a Keynes l g?

T ng l ng i kin quy t ph n i n n l m pht ti n t , v y th t i sao Keynes l i bi n thnh k t th c a kim lo i qu ny?

B c sang tu i 40, Alan Greenspan v n l ng i b o v kin nh b t di b t d ch b n v vng, v sau khi ln nh m ch c Ch t ch C c D tr Lin bang M , ng b t u ni v i c p d i v v n vng. Nm 2002, tuy v n th a nh n r ng vng l phng th c thanh ton cu i cng c a m i h th ng ti n t hi n c, nhng ng l i lm ng tr c m mu lin k t nh t t gi vng c a cc nh ti phi t ngn hng phng Ty trong nh ng nm 90 c a th k 20. T i sao cc nh ti phi t ngn hng qu c t v cc nh l lu n tay sai c a h l i ght vng n nh v y? V t i sao l lu n ti n t gi r c a Keynes l i c cao?

Trong th c ti n x h i ko di hn 5.000 nm c a loi ng i, b t k l th i i no, qu c gia no, tn gio no, ch ng t c no, vng lun c ng i i cng nh n l m t th ti s n c gi tr . Nh n th c ny u d b m l thuy t coi vng l di tch c a d man ho [Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

gi i. M i quan h t t y u gi a vng v c a c i tr thnh m t logic t nhin trong i s ng c a con ng i. Trong khi khng c thi n c m i v i chnh sch v tnh hnh kinh l c a chnh ph th ng i dn c th ch n cch em ti n gi y m h ang n m gi trong tay i thnh ti n vng v ch i th i c t t hn.

Trn th c t , vi c hon i t do t ti n gi y sang vng tr thnh n n t ng c b n nh t v kinh t c a ng i dn, ch c trn c s ny, s t do c a b t c n n dn ch v hnh th c x h i no khc m i c c ngha y c a n. Khi ti n hnh c ng ch t c o t quy n i ti n gi y thnh vng c a ng i dn th cng chnh l lc chnh ph t c o t s t do c b n nh t c a ng i dn.

Cc nh ti phi t ngn hng qu c t bi t r r ng, vng khng ch l m t th kim lo i qu bnh th ng. N u xt v b n ch t, vng l th kim lo i mang tnh chnh tr duy nh t v i nh y c m cao cng nh gnh n ng th a k l ch s , v n u khng x l t t v n vng, con ng i s t o nn bo tp ti chnh trn ph m vi ton th gi i. Trong tnh trung bnh th ng, vi c ph b b n v vng t t s d n n s b t n nghim tr ng trong x h i, th m ch l gy nn cu c cch m ng b o l c. Ch trong nh ng tnh hu ng c th, khi khng cn ch n l a no khc, ng i dn m i bu c ph i t m th i hy sinh b n thn cng cc quy n l i v n c c a mnh. i u m cc nh ti phi t ngn hng c n chnh l nguy c kh ng ho ng v suy thoi nghim tr ng trong i s ng x h i.

D i s e do c a kh ng ho ng v suy thoi, ng i dn d tr nn tho hi p nh t, s on k t d b ph v nh t, d lu n d b d n d t nh t, s c t p trung x h i d b phn tn nh t, v ng nhin, mu k c a cc nh ti phi t ngn hng cng d c th c hi n nh t. V v y, kh ng ho ng v suy thoi c cc nh ti phi t ngn hng xem nh m t th v kh c s d ng m t cch hi u qu nh t nh m i ph v i chnh ph v ng i dn. Cu c kh ng ho ng kinh t nghim tr ng nm 1929 c cc nh ti phi t ngn hng qu c t kho lo d n d t nh m ph b b n v vng - m t vi c r t kh th c hi n c

[Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

trong tnh hnh bnh th ng, t ph b ng i o ti chnh v chm ngi cho cu c chi n tranh th gi i l n th hai.

1. Chnh sch Ti n t gi r c a John Maynard Keynes Khi tham gia h i ngh ho bnh Paris vo nm 1919, Keynes nh n th c c m i nguy h i ti m tng do n n l m pht ti n t gy ra i v i ng i dn v x h i. Trong cu n sch n i ti ng c a mnh H u qu kinh t c a ho bnh, ng ch ra b n ch t c a n n l m pht ti n t ng th i a ra m t phn tch s c bn r ng n n l m pht siu c p nm 1923 t i c nghi m ch ng hon ton m c st thng nguy hi m c a n. i u ny cng gi ng nh nh ng g m Alan Greenspan pht bi u trong bi Vng v t do kinh t khi b c sang tu i 40. V xt m t kha c nh no , Alan Greenspan

cng c cng quan i m v i Keynes v n n l m pht ti n t . ng ch ra r ng: Trong tnh hu ng khng c b n v vng, s khng c b t c bi n php no b o h s tch lu c a dn chng kh i s th ng soi c a n n l m pht, v i u ny cng c ngha l ngu n ti s n c a dn chng s khng c c ni c t gi an ton. Ni m t cch n gi n, b i chi ti chnh chnh l m mu t c o t ti s n, v vng ch n ng qu trnh nguy hi m ny v ng vai tr b o h ti s n c a dn chng. N u n m c i m quan tr ng c tnh ch t then ch t ny th ng i ta khng c m th y kh khn l gi i v sao c khng t ng i ph bng b n v vng m t cch y c (2). Alan Greenspan ch ra r ng, b n v vng kh ng ch ch t ch xu th lan trn c a n n l m pht ti n t . Xu t pht t ny, Keynes v Alan Greenspan u ph i l ng i ng h kin nh b n v vng, v y nhng sau , h l i quay ngo t 180 v cho r ng, vng l di tch d man. Thm vo , sau khi m t b c ln my, h l i d t khot im hi l ng ti ng m khng c p n a v ti n t c a vng. i v i Alan Greenspan th ng l thn b t do k . Sau khi gia nh p cng ty J.P. Morgan v m nh n ch c Ch t ch c a cng ty ny cng nh c a cc ngn hng ph Wall khc, Alan Greenspan b t u hi u r ng, giang h ti chnh c lu t php c a ring mnh. Trong khi c th gi i t p trung vo t ng ng thi c a Alan Greenspan th c l ch mnh ng ta m i hi u c r ng, ngn hng C c D tr Lin bang M New York m i l c [Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

quan a ra quy t sch th c th . Nm 2002, t i phin i u tr n tr c Qu c h i khi b Ron Paul - ngh s bang Texas truy v n n cng, Alan Greenspan by t r ng b n thn ng ta cha bao gi ph n b i l i quan i m c a mnh vo nm 1966. V cho n nay, ng v n cho r ng vng l phng th c thanh ton cu i cng trong m i h th ng ti n t , cn C c D tr Lin bang M ch l m t b n m ph ng theo ch b n v vng. Tuy nhin, tnh hu ng c a Keynes l i khc v i Alan Greenspan. Murray Rothbard - h c gi n i ti ng ng i M - miu t m t cch su s c c trng nhn cch c a Keynes. ng cho r ng, ch ngha trung tm t ng c c oan c a Keynes (ng i t cho mnh l thnh ph n tinh anh c a t ng l p th ng tr Anh v mi t th o c x h i - ND) c nh h ng tr c ti p i v i h th ng t t ng c a ng ta. c bi t, h i tng (apostle) - m t t ch c b m t c a i h c Cambridge (Anh) - c nh h ng r t l n i v i Keynes. Ki u t ch c b m t ny trong cc tr ng i h c u M tuy t i khng gi ng v i h i ng hng sinh vin ho c cc on th x h i l ng l o nh h i vn h c m gi ng cc t ch c h t nhn gnh vc s m nh tn gio v i l ch s hnh thnh v pht tri n hng trm nm. Cc t ch c ny duy tr m i quan h m t thi t gi a cc h i vin v i nhau, t o nn nh ng t p on l i ch kin c nh t trong giai t ng th ng tr c a x h i phng Ty. H i tng c a Cambridge do 12 thnh vin u t nh t t 31 h c vi n thnh l p. Nh ng ng i ny khng ch thng minh tuy t nh m cn ph i c thn th quy n qu, v m i m t ng i trong s h u ph i c m c ch tr thnh thnh vin trong giai c p th ng tr Anh. Th b y hng tu n, h t h p nh ng a i m b m t, cng nhau th o

lu n cc v n t tri t h c, m h c n chnh tr , thng m i. H c gi i quy ring r rng, nghim kh c, ng th i t r thi mi t th o c chung c a x h i. H t cho r ng h l nh ng ng i tinh anh, r ng h sinh ra l nh ng ng i th ng tr th gi i, ng th i truy n b ni m tin ny gi a cc thnh vin trong t ch c. Trong th g i cho m t ng i b n, Keynes vi t nh th ny: S c m nh n th o c ny c a chng ta ph i chng c cht t i ngng cu ng? Ti c c m gic r ng, tuy t i a s m i ng i trn th gi i ny v n d ch ng nhn th y b n ch t c a b t c s v t no, b i ho c h qu ngu xu n, ho c l qu gian c(3). [Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

Trong nhm ny, ngoi Keynes v v h c gi ti ba Russell cn c c cc ng trm ti chnh nh nam t c Rothschild. Sau khi r i kh i Cambridge, cc tng c a h i - nh ng ng i c g i l thin s - v n tham gia h i ngh b m t c a nhm vo th b y hng tu n. H tch c c tham gia vo vi c tuy n ch n cc tng m i cng nh cc ho t ng khc. So v i Keynes, Victor Rothschild nh tu i hn v l chu ch tn c a Nathan Rothschild - ng i n m gi quy n pht hnh ti n t c a qu c Anh ng th i l ng i th a k phong hi u Nam t c i th ba. Victor v Keynes u l nh ng ng i kh i x ng tch c c c a H i ng ngo i giao M (Council of Foreign Relationship) v Vi n quan h qu c t hong gia Anh (Royal Institute of International Affairs). Hai t ch c ny c th c g i l tr ng ng trung ng c a chnh gi i u - M , trong g n m t trm nm qua, y l ni cho ra l hng lo t cn b c m cn c a t p on th ng tr u - M . Theo thng l c a gia t c ngn hng u M , Victor c m t kho ng th i gian lm vi c cho J.P. Morgan (Hoa K) cho nn hi u r t r ph Wall. ng cn l ch t ch c a cng ty d u m Shell - H Lan. Victor cng t ng m nhi m ch c v cao c p trong C c Tnh bo Anh (MI5), v sau m nhi m ch c c v n an ninh c a th t ng Anh Thatcher. Ch c a ng la - nam t c Edmond Rothschild - c g i l cha c a Israel. D i s gi i thi u v du d t c a Victor, v i kh nng thng minh b m sinh, Keynes nhanh chng ng i th y mi bo b trong l lu n bun bn cng tri gi r v n n l m pht - phng h ng ch cng m cc nh ngn hng qu c t th i ang c n m n theo u i Keynes rt t khi n nh ng l i hunh hoang c a mnh trn chnh i, b i ng khng ph i ch u c thc trong quy ph m o c c a ng i bnh th ng. ng gi m o s li u m t cch c nh m t o ra s ph h p v i l lu n kinh t c a mnh. Murray Rothbard t ng ch ra, ng ta cho r ng nguyn t c s ch gy c n tr c h i ginh c quy n l c trong th i kh c chnh xc c a mnh. V v y, ng ta c th thay i quan ni m tr c b t c lc no d ch v m t ng c c nh (4). Keynes hi u r r ng, n u mu n h c thuy t c a mnh tr nn n i ti ng, m t nh kinh t h c c n ph i c nh ng th l c l n v ti chnh v ti n t lm bnh phong. Ngay sau khi phn bi t r phng h ng chnh xc c a s pht tri n l ch s , Keynes l p t c p d ng

[Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

t ch t thin ph th c s c a mnh: l ti hng bi n v kh nng a ra xu t hn ng i. D i nh ho quang c a Adam Smith, Ricardo v Marshall, Cambridge g n nh nghi m nhin tr thnh trung tm c a n n l lu n kinh t th gi i. c xem l ng i ti p b c con ng c a Marshall, Keynes vo m t v tr c c k c l i. Nm 1936, sau khi xu t

b n cu n L thuy t chung v Lao ng, L i t c v Ti n t (The General Theory of Employmen, Interest and Money) - m t tc ph m chnh y u trong i, Keynes ng nhin h t lng ng h l lu n kinh t h c v n nh trng tm t su xa c a m i ng i. Cc nh chnh tr by t thi dng d ng i v i th chnh sch ti n t gi r theo ki u vay ti n, in ti n, tiu ti n ny. Ni chung, s tranh lu n hay ng i ca l thuy t ny l p t c li cu n s ch c a gi i h c thu t. Keynes tin ch c r ng, t ng ti n t gi r c a mnh t s nh n c s ng h h t

mnh c a cc nh ngn hng qu c t cng nh cc chnh tr gia. Trong khi ng i dn bnh th ng ph i gnh ch u t n h i l n nh t c a t ng ny l i l nh ng ng i ho c qu ngu xu n, ho c qu gian c th i t ng chnh cn l i m ng mu n thu ht s ch l gi i h c thu t.

u tin, Keynes tuyn b s i l p gi a l lu n kinh t hi n i m ng l i di n v l lu n kinh t truy n th ng xa c. ng ni r ng, cu n thnh kinh kinh t m i hm sc kia c a ng ch c nh ng h c gi kinh t tr tu i d i 30 m i c th hi u c. Tuyn b ny l p t c nh n c s hoan nghnh c a cc nh kinh t h c tr tu i. Trong th vi t cho b n b, Paul A. Samuelson vui m ng n m c khng km lng c v mnh v n cha n 30: tu i tr th t l tuy t. Nhng chnh Paul A. Samuezlson cng th a nh n r ng, cu n sch c a Keynes l m t s n ph m km ch t l ng v l n l n lung tung(5).

Cc h c gi M cho r ng, n u nh c vi t b i m t gio s c a m t h c vi n no thu c mi n Trung Ty xa xi c a n c M th cu n sch ny cng kh lng m c in ra ch ng ni t i vi c lu danh s sch.

[Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

2. Cu c tranh c t ng th ng nm 1932 Cu c tranh c t ng th ng nm 1932 di n ra trong b i c nh tiu i u c a n n kinh t . M i ba tri u ng i khng c cng n vi c lm v i t l th t nghi p n 25%. Nh ng i u ny t o nn m t p l c gh g m v i t ng th ng Hoover lc b y gi . i di n v i s cng kch m nh m c a ng c vin t ng th ng ng Dn ch Roosevelt i v i chnh sch kinh t t nm 1928 cng nh m i quan h m t thi t gi a t ng th ng Hoover v i cc th l c ngn hng ph Wall, Hoover lun gi c s tr m tnh t nh , nhng trong s ghi chp c a mnh, ng ghi l i cch ngh chn th c c a mnh th ny:

p l i yu c u c a Roosevelt mu n ti ph i ln ti ng ch u trch nhi m ph n i phong tro u c (nm 1929), ti suy ngh r t nhi u v khng bi t l c nn ti t l v hnh ng c th c thi chnh sch l m pht ti n t c a C c D tr Lin bang M t nm 1925 n nm 1928 d i s c p c a cc th l c chu u hay khng, b i th i , ti l ng i ph n i chnh sch l m pht ti n t ny(6).

Qu th t, t ng th ng Hoover c cht oan c. Tuy l t ng th ng M , nhng ng l i khng c s c nh h ng l n i v i chnh sch kinh t v chnh sch ti chnh c a chnh ph . Do chnh ph khng c quy n pht hnh ti n t , v n u Ngn hng c a C c D tr Lin bang M New York khng c c s h p tc c a t nhn th b t c chnh sch no

a ra cng u l vi n vng.

T ng th ng Hoover th t s ng

ph Wall do xa r i phng chm nh c a ngn hng

v vi c b i th ng chi n tranh c a c. Nm 1929, k ho ch Young c Morgan ho ch nh. V i ngu n chi ph c t vi c tng thm gnh n ng n n n c a n c c v thng qua phng th c pht hnh cng tri trn ph Wall c c kh nng b i hon chi n ph, Morgan c th ki m chc m t mn h i l n.

Thng 5 nm 1931, khi k ho ch ny m i b t u c th c thi, m t cu c kh ng ho ng ti chnh c a c v o n ra. Hnh ng c u vn c a ngn hng Rothschild v ngn hng Anh cha th kh ng ch c s lan r ng c a cu c kh ng ho ng, v ngn hng ph [Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

Wall c a Morgan cng khng mu n ch ng ki n c nh k ho ch Young v a m i kh i ng s m ch t y u. Ngay l p t c, Lamont - m t trong nh ng c ng c a Morgan - g i i n tho i cho t ng th ng Hoover, yu c u chnh ph M ng cho chnh ph c ngng vi c b i hon chi n tranh trong th i gian ng n v s ti p t c b i hon sau khi cu c kh ng ho ng ti chnh c c d u hi u ch ng l i. V i gi ng c nh co, Lamont cn ni r ng, n u chnh ph cho h th ng ti chnh chu u s p th s suy thoi c a M cng thm n ng n .

10

Tr c y, t ng th ng Hoover tho thu n v i chnh ph Php v chuy n b i hon chi n tranh c a c. B t c vi c g lin quan n v n b i th ng chi n ph c a c u ph i c chnh ph Php thng qua. V i t cch l m t chnh tr gia, Hoover khng th nu t l i. V th , Hoover l p t c tr l i m t cch th ng th n r ng: Ti s suy ngh chuy n ny, nhng n u xt t gc chnh tr , vi c ny khng kh thi l m. ng l ng i New York th lm sao c th hi u c m i lo v kho n n cha tr gi a cc chnh ph ny(7).

Lamont cng khng ph i tay v a v p tr : Nh ng ngy ny ch c ngi nghe th y khng t l i n i r ng, trong danh sch ng c vin t ng th ng nm 1932 c a ng C ng ho s khng c tn ngi. N u ngi lm theo k ho ch c a chng ti, nh ng tin n ny s khng bao gi xu t hi n n a.

Cu i cng, Lamont cn cha ra m t c c r t cho t ng th ng Hoover v i thng i p r ng, n u nh s vi c thnh cng, ton b cng lao s thu c v t ng th ng. Hoover suy ngh c thng tr i r i cu i cng nh ph i g t u ng .

n thng 7 nm 1932, Lamont l i m t l n n a phi ng i n Nh Tr ng ni cho t ng th ng bi t r ng c n ph i suy ngh l i v n b i hon chi n tranh c a n c c. L n ny, khng th ch u ng n i, v i v t c gi n t t , Hoover qut l n: Lamont lm h ng bt c m i vi c. N u nh c m t vi c khi n ng i dn M t c gi n v ph n i, th chnh l mu m ny (mi n tr ho c hon cc kho n n c a c, Anh, Php i v i [Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

M ). Lamont ch ng hi u g v s ph n n c a c n c M i v i cc ngn hng. Cc ngn hng mu n bi n chng ti (cc chnh tr giai tr thnh ng mu c a x h i en. C l h t c m t b n tho c v kho n b i th ng chi n tranh v i ng i c, nhng l i hon thnh b n tho c y theo m t cch th c tr ng tr n nh t(8). K t qu l Hoover t ch i yu c u c a ph Wall, v n c Php kh t n .

11

i u cng khi n cho cc nh ti phi t ngn hng ph Wall t c anh ch chnh l hng lo t thng tin x u v tnh hnh ti chnh xu t pht t vi c t ng th ng Hoover cng quy t i m t v i hnh vi lng o n th tr ng c phi u, tnh tr ng th t nghi p nguy k ch cha t ng th y cng nh s suy thoi c a n n kinh t v th m c nh c a dn chng trong cn bo th tr ng c phi u. T t c cc v n ny t o nn s ph n n k ch li t i v i cc ngn hng ph Wall. T ng th ng Hoover c dn chng ng h quy t nh v ch m t cc ngn hng v yu c u ph i lm cho ra nh . Hoover th ng th ng tuyn b r ng, th tr ng c phi u New York l m t sng b c l n do nh ngn hng thao tng, cc ph n t u c nh m lm lng o n th tr ng- c n tr s khi ph c ni m tin i v i th tr ng. Hn th n a, ng cn c nh co Houston, v ch t ch S giao d ch ch ng khon New York r ng, n u khng h n ch hnh vi lng o n th tr ng c phi u, ng s yu c u qu c h i ti n hnh i u tra v gim st ch t ch th tr ng c phi u.

Cu tr l i c a ph Wall i v i yu c u c a t ng th ng l r t d t khot v n gi n: Hoang ng! Khng th ch u ng hn n a, t ng th ng Hoover bn ra l nh cho Ngn hng H ngh vi n v u ban ti n t t ch c i u tra hnh vi lng o n th tr ng c phi u. Ph Wall l p t c phi Lamont n Nh Tr ng n tra cng v i t ng th ng v B tr ng ngo i giao hng mong ch n ng cu c i u tra.(9j Ngay sau khi cu c i u tra phanh phui ra nh ng m mu i ng sau th tr ng c phi u cu i th p nin 20, hng lo t cc thng v l n nh l n l t b li ra nh sng v gy ch n ng d lu n. R t nhi u thng tin x u lin quan n th tr ng c phi u c a cc cng ty nh t p on Goldman Sachs, cng ty Morgan b phi by ra nh sng. Khi m i quan h logic gi a hi n t ng r t gi c a th tr ng c phi u v s tiu i u c a n n kinh t c phanh phui gi a bn dn thin h th s gi n d c a ng i dn cha v h ng cc ngn hng. [Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

12

Cn t ng th ng Hoover v con ng chnh tr c a ng cng ng th i b t o n gi a bi n l a gi n d c a c cc ngn hng l n dn chng. V ng i thay th ng chnh l Franklin Delano Roosevelt - ng i c g i l v t ng th ng v i nh t th k 20 c a M .

3. Franklin Delano Roosevelt l ai? Chnh cc b n v ti u bi t r ng, trn th c t , cc th l c ti chnh trong gu ng my quy n l c v i t i t ng th ng Jackson b t u kh ng ch chnh ph . Qu c gia ny s ph i ti p t c cu c u tranh v i gi i ngn hng t th i Jackson, ch c i u l n s c di n ra trn qui m l n hn v r ng hn m thi(10). Roosevelt, ngy 21 thng 11 nm 1933

Trong b n co b ch chn tnh ny c a Roosevelt c m t s i m gi ng v i nh ng g Wilson pht bi u nm . N u Wilson ch l m t h c gi khng am hi u cc mu m th o n c a cc ngn hng th Roosevelt l i l m t nhn v t t ng tr i. Ngy 20 thng 8 nm 1932, trong bi di n thuy t tranh c c a mnh bang Ohio, Roosevelt ni r ng:

Chng ti pht hi n th y 2/3 n n cng nghi p M t p trung trong tay m y trm cng ty, tuy nhin, trn th c t , nh ng cng ty ny b m t nhm khng qu 5 nhn v t quan tr ng kh ng ch . Chng ti pht hi n r ng, 30 nh ti phi t ngn hng v kinh doanh ch ng khon l nh ng ng i ng vai tr quy t nh i v i s lu thng ti n t c a M . Ni m t cch khc, quy n l c kinh t t p trung cao trong tay c a m t s t ng i. T t c nh ng i u ny l tri ng c v i nh ng g m t ng th ng ti n nhi m Hoover t ng ni(11). Roosevelt tm m i cch dn chng M c m th y ng gi ng v i t ng th ng Jackson ng i khng i tr i chung v i cc nh ngn hng v r t c nhn dn m n m , m t v t ng th ng dng c m ch p nh n khiu chi n v i cc th l c ti chnh mu m x o quy t b o v ng i dn th p c b h ng. Tuy nhin, th t ng ti c, Roosevelt cn c quan h m t thi t v i gi i ngn hng qu c t ch ng thua g t ng th ng Hoover. [Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

James Roosevelt - c c a Roosevelt - l ng i sng l p nn Ngn hng New York vo nm 1784, m t trong nh ng ngn hng xu t hi n s m nh t trong l ch s n c M . Ngn hng ny b pht mi trn th tr ng cng tri M vo nm 2006 do c dnh lu n vi c thao tng gi cng tri. Khi Roosevelt tranh c t ng th ng, ngn hng ny c George - anh h c a Roosevelt - i u hnh. Cha c a Roosevelt l m t i gia trong ngnh cng nghi p M v i s n nghi p kh ng l kh p ni nh m than , ng s t ng cng

13

ng th i l ng i sng l p nn cng ty ch ng khon ng s t mi n Nam (Southern Railway Security Company) - m t trong nh ng cng ty ch ng khon u tin c a M . B n thn Roosevelt cng t ng t t nghi p khoa lu t i h c Harvard, sau hnh ngh lu t s v i khch hng ch y u l cng ty Morgan. Nm 1916, cng v i s pht tri n m nh m c a lnh v c ngn hng ng th i c cc th l c ti chnh h tr , khi m i 34 tu i, Roosevelt c b nhi m lm tr l B tr ng B H i qun M . B H i qun chnh l c ng cao c p c a Morgan v th ng xuyn tc ng n Ramon s p x p ni n ch n cho Roosevelt t i Washington.

Roosevelt cn c m t ng i ch t ng gi ch c t ng th ng M - Theodore Roosevelt v m t ng i anh h khc l George E. Roosevelt - m t nhn v t c mu m t ph Wall.

Trong th i k i sp nh p ngnh ng s t, ng ta ti t ch c t nh t 14 cng ty ng s t, ng th i cn n m ch c Ch t ch c a cc cng ty Guaranty Trust Compan, Chemical Bank, Guaranty Trust Company tr c thu c Morgan v hng lo t cc cng ty l n b khc.

Dng h ngo i c a Roosevelt cng thu c dng th phi t trm anh, c quan h thn thch v i 9 i t ng th ng M . Trong l ch s c n i c a M , khng c m t v t ng th ng no c c th l c chnh tr v ngu n v n ngn hng l n hn Roosevelt.

Nm 1921, Roosevelt thi vi c trong b my chnh ph v v u qun cho ph Wall, tr thnh ch t ch ho c ph ch t ch c a r t nhi u t ch c ti chnh. L i d ng m i quan h v i cc chnh tr gia v cc ng trm ngn hng, Roosevelt ki m c nh ng kho n l i [Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

k ch x cho cc cng ty c a mnh. Trong b c th g i cho Meh - m t ng i b n c H

14

ngh vi n, Roosevelt vi t r ng: V m i quan h h u ngh lu di gi a chng ta, ti hi v ng anh s gip ti. Ti ang mong ki m c m t s h p ng cng tri t tay

Brooklyn m h u h t cc cng tri ny u c lin quan n cng trnh thnh ph . Ti hi v ng b n b c c th nh n ti. Lc ny ti khng th qu y r y h , nhng v b n c a ti cng l b n c a anh, v n u nh c cht tnh c m dnh cho ti th s l s gip to l n i v i ti v ti s khng bao gi qun n(12). Trong th g i cho m t ng i b n m i ginh c m t m i lm n l n v i B H i qun, Roosevelt vi t r ng: B n ti bn h i qun tnh c ni v i ti v m t h p ng mua bn i bc 203mm v i cng ty anh. i u ny khi n ti nh l i s h p tc vui v gi a chng ta th i ti cn l tr l B tr ng B H i qun. ngh anh th xem xt kh nng cng ty ti tiu th m t s cng tri c a cc anh. Ti r t hy v ng anh s cho php i di n c a ti g i i n tho i cho anh bn v vi c ny(13).

Trong m t s thng v lm n c m c l i nhu n l n, Roosevelt tuyn b tr ng tr n r ng m i quan h h u ngh c nhn thu n tu l cha . Khi c nh ng b c th ny, chng ta c th hnh dung ra m t t ng th ng Roosevelt nng ng ra sao.

Nm 1922, Roosevelt tham gia thnh l p Cng ty u t Lin h p chu u (United European Investors, Ltd), ng th i gi ch c Ch t ch H i ng qu n tr cng ty ny. Trong ban c v n v H i ng qu n tr c a cng ty ny cn c c nguyn th t ng c Wilhelm Cuno v Max Warburg - nh ng k ch mu gy ra n n l m pht ti n t siu c p c nm 1923 - v Paul - em trai c a Max v l Ph ch t ch kim t ng ki n trc s c a C c D tr Lin bang M .

Trong 60.000 c ph n u tin c cng ty ny pht hnh ra, Roosevelt l ng i n m gi s l ng l n nh t. Cng ty u t Lin h p chu u ch y u th c hi n cc v bun bn u c c. Trong cn bo l m pht ti n t siu c p c, khi ng i dn c b bc

l t n cng th cng ty ny l i ph t nhanh nh di u g p gi(14).

[Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

N n l m pht ti n t siu c p c coi l c my thu ho ch siu h ng. Trong cu c kh ng ho ng ti n t nm 1923 c, m t l ng l n ti s n c a ng i dn ri vo tay cc

15

nh ti phi t. Cu c kh ng ho ng ny ph n nh m t cch chn th c nh t s bng ho i o c c a m t l p ng i trong x h i. Ch c n c trong tay m t vi ng -la M ho c b ng Anh, b t k ai cng c th n sung m c s ng nh vng. Vi ng -la M c th khi n cho ng i ta tr nn giu c nh ph ng. Ng i n c ngoi chen nhau n y, u u gi c cng r m t khi n ng i ta tranh nhau mua nh c a, t ai, s n ph m ngh thu t c a ng i c(15).

Cng gi ng nh nh ng g x y ra trong cn bo l m pht ti n t siu h ng th i k u th p nin 90, m t l ng l n ti s n x h i

Lin X

c b t c o t, giai c p t

s n b c trung lm vo c nh khnh gia b i s n, ng -la M hay ng b ng Anh t nhin c gi. Keynes t ng ni: Vi c p d ng bi n php t o ra n n l m pht ti n t siu c p c th gip m t s ng i m c s c t c o t ti s n c a nhn dn. Trong qu trnh , ph n l n dn chng s tr nn b n cng, trong khi m t s t l i giu ln trng th y Qu trnh ny tch t nh ng nhn t ti m n ph ho i quy lu t kinh t m trong c tri u ng i cng ch ng c ai nh n ra cn nguyn c a v n . Roosevelt t ng ph phn k ch li t m i quan h thn m t gi a Hoover v ph Wall ng th i t xem mnh l v c u tinh c a dn chng. Tuy nhin, i u ny l i mu thu n v i nh ng g m ng lm trn th c t tr c y.

4. Lo i b ch b n v vng: S m nh l ch s c a ngn hng trao cho Roosevelt D i s ch c c a b n v vng, cu c chi n tranh th gi i l n th nh t khi n cho gnh n ng n n n c a cc n c chu u tr nn n ng n . N u khng c C c D tr Lin bang M t p trung huy ng ngu n ti chnh cho cu c chi n th c l quy m chi n tranh ch m cc cb .

Chi n tranh th gi i l n th nh t mang l i cho cc ngn hng qu c t m t c h i lm giu. D c s h tr c a C c D tr Lin bang M , song d i s kh ng ch nghim ng t cua b n v vng, cc ngn hng cng khng th yn tm v i l ng ti chnh v vu

[Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

v kh c th ch ng o n i m t cu c i chi n khc c p ton c u. V v y, vi c ph

16

b b n v vng tr thnh nhi m v kh n c p c a cc ngn hng qu c t . Trong di n bi n nm ngn nm c a l ch s x h i loi ng i, vng d n d n tr thnh m t lo i ti s n c cc n c trn th gi i cng nh n. M i quan h t t y u c a ng i dn i v i vng tr thnh logic t nhin trong i s ng. Khi khng ng v i chnh sch v tnh hnh kinh t c a chnh ph , ng i dn c th ch n cch em ti n gi y m h ang n m gi trong tay i thnh ti n vng r i ' i th i c t t hn. Trn th c t , v n hon i t ti n gi y sang vng tr thnh n n t ng t ' do kinh t c b n nh t c a ng i dn, v ch c trn c s ny, s t do c a b t c n n dn ch hay hnh th c x h i no m i c c y ngha th c t c a n. Vi c chnh ph c ng ch quy n i ti n gi y thnh vng c a ng i dn cng c ngha r ng, s t do c b n nh t c a ng i dn b t c o t. Trong tnh tr ng x h i bnh th ng, vi c ph b b n v vng t t s d n n s b t n nghim tr ng trong x h i, th m ch cn c th gy nn m t cu c cch m ng b o l c. Ch trong nh ng tnh hu ng b t c d, ng i dn m i nh t m th i hi sinh quy n l i c a mnh. y chnh l l do t i sao cc ngn hng l i mong x y ra kh ng ho ng. Tr c nguy c kh ng ho ng v suy thoi kinh t , ng i dn th ng t ra d tho hi p nh t, s on k t gi a h d b ph v nh t, d lu n d b d n d t nh t, s c t p trung x h i d b phn tn nh t v mu k c a cc nh ngn hng d c th c hi n nh t. V th m n n kh ng ho ng v suy thoi c cc nh ngn hng xem nh m t th v kh l i h i nh m ch ng l i chnh ph v ng i dn. Nm 1812, vi c Ngn hng th nh t c a n c M b gi i th d n n s bo th c a gia t c Rothschild ng th i lm bng pht cu c chi n tranh gi a Anh v M . Cu i cng chnh ph M ch u nh ng b v l p nn ngn hng th hai. Nm 1837, t ng th ng Jackson xo b Ngn hng th hai c a M . Cc nh ti phi t ngn hng l p t c bn bn tho cng tri M trn th tr ng London, thu h i cc kho n cho vay, khi n cho n n kinh t M ri vo suy thoi nghim tr ng v tnh tr ng ny ko di mi cho n nm 1848. Trong cc nm 1857, 1870, 1907, v mu n p chnh ph M xy d ng l i ngn hng trung ng t h u, cc nh ti phi t ngn hng qu c t l i m t l n n a cng nhau t o nn [Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

kh ng ho ng ti chnh. Cu i cng, h thnh l p nn ngn hng trung ng t h u C c D tr Lin bang M - t hon ton kh ng ch quy n pht hnh ti n t c a M . M c ch cu i cng c a cc nh ti phi t ngn hng qu c t trong cu c i suy thoi nm 1929 l xo b b n v vng, th c thi chnh sch ti n t gi r , t o ra l trnh ti chnh cho cu c chi n tranh th gi i l n hai. Ngy 4 thng 3 nm 1933, Roosevelt nh m ch c t ng th ng Hoa K kho 32. Ngay sau khi nh m ch c, Roosevelt t r thi khng khoan nh ng v i ph Wall. Th m ch, ngay trong bu i l tuyn th nh m ch c, ng tuyn b r ng, k t ngy 6 thng 3 nm 1933, cc ngn hng trn ton qu c ph i t m ng ng kinh doanh chnh ph ch n ch nh l i c c u ti chnh, ch khi no cng tc i u tra s sch hon thnh th m i c m c a tr l i. Vi c cc ngn hng b t m th i nh ch ho t ng c coi nh hi n t ng l trong l ch s n c M v khi n cho dn chng vui m ng hoan h . N n kinh t l n nh t th gi i ny t n t i trong tnh tr ng thoi thp m tr c cha t ng di n ra v h u nh khng c m t ngn hng no ho t ng su t 10 ngy(16). Ti p , Roosevelt l i gim st ch t ch cc ho t ng i u tra i v i ph Wall v n c b t u t th i t ng th ng Hoover, cha mi nh n vo gia t c Morgan. Trong m t lo t v i u tr n, Jack Morgan v c ng c a ng ta b xoay nh chong chng tr c s ch ng ki n c a ton dn M . Nh ng c nh c a Roosevelt nh m vo cc ngn hng ph Wall c di n ra lin ti p, c sau m nh hn c tr c. Cu i cng, vo ngy 16 thng 6 nm 1933, Roosevelt l i tung ra m t c nh m nh tay hn n a: k d lu t Glass-Steagall, theo , cng ty Morgan b tch thnh hai: Ngn hng Morgan v Cng ty Morgan Stanley. Ngn hng Morgan ch c th ho t ng theo m hnh truy n th ng c a m t ngn hng thng m i, cn cng ty Morgan Stanley ho t ng theo m hnh c a m t ngn hng u t. Roosevelt khng h nng tay i v i S giao d ch ch ng khon New York v ban hnh cc vn ki n nh Php l nh ch ng khon 1933 v Php l nh giao d ch ch ng khon nm 1934, thnh l p u ban giao d ch ch ng khon (SEC) ng th i ph trch vi c gim st th tr ng c phi u. Chnh sch c a tn t ng th ng Roosevelt c d lu n trong x h i nh gi cao, gi i to c s on gi n c a dn chng i v i cc nh ti phi t ngn hng ph Wall. [Smith Nguyen Studio.]

17

Smith Nguyen Studio.

Ngay c dng h Morgan cng ph i th a nh n r ng: S tn sng t ng th ng Roosevelt trn ng p kh p ni. M i nh m ch c t ng th ng trong m t tu n m ng lm c nhi u i u k di u khi n cho gi i ti phi t ph i lo l ng. t n c ny cha t ng c nh ng chuy n nh v y(17). Nm 1933, th tr ng c phi u New York ph t m nh v i m c tng tr ng ln n 54%. Nh m t ng i anh hng, Roosevelt tuyn b m nh m r ng: m bun ti n tho ch y kh i thnh i n vn minh c a chng ta. Gi y, chng ta c th khi ph c l i di n m o c xa c a thnh ng th n thnh ny(18). V n l, gi a b n ch t c a s vi c di n ra v c m nh n chung c nh ng k thn c n trung gian c t o nn th ng t n t i m t sai l ch r t l n, trong khi chng ta kh trnh c o gic i v i nh ng tr ng c nh c o di n m t cch ti tnh. Sau khi t m th i ng ng ho t ng, r t nhi u ngn hng khu v c mi n Ty - Trung M

18

v n kin quy t t ch i gia nh p C c D tr Lin bang cng khng th m c a tr l i. V th c s l m t th tr ng r ng l n c gi i ti phi t ph Wall dm ng. Ng i c l a ch n vo ch c B tr ng ti chnh c a Roosevelt chnh l Morgenthau - con trai c a Henry Morgenthau ng th i l m t nhn v t c mu m t ph Wall.

ng c vin ch c Ch t ch S Giao d ch ch ng khon do Roosevelt l a ch n cng khi n ng i ta d khc d c i. chnh l Joseph Kennedy - nh u c c phi u n i ti ng t ng lng o n th tr ng c phi u tr c khi th tr ng ch ng khon ri vo vng suy thoi tr m tr ng nm 1929.

Trong th i k kh ng ho ng 1929-1933, s n nghi p c a Joseph tng t 4 tri u -la ln 100 tri u -la. ng cng l m t nhn v t thn thu c c a Jack Morgan ng th i l cha c a t ng th ng Kennedy l ng l y ti ng tm sau ny.

Ng i xu t d lu t Glass-Steagall tch cng ty Morgan chnh l th ng ngh s Glass - ng i tham gia ho ch nh D lu t C c D tr Lin bang M nm . Th c ra, d lu t ny hon ton khng gy thi t h i n ng n cho cng ty Morgan, ng c l i cn gip cho cng ty ny ngy cng n nn lm ra. Trong s 425 nhn vin c a cng ty J.P. [Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

Morgan, c 125 ng i c ch n ra xy d ng nn cng ty Morgan Stanley, trong , 90% c ph n thu c v Jack Morgan v Ramon. Trn th c t , sau khi chia tch, hai cng ty v n hon ton n m d i s ki m sot c a Jack Morgan. Nm 1935, sau khi khai trng cng ty, Morgan Stanley nh n th u tiu th l ng cng tri tr gi 1 t -la M , chi m 25% s c phi u c a ton th tr ng(19). Trn th c t , cc cng ty l n pht hnh cng tri v n ph i d a vo uy l c ny c a Morgan ng i c nh h ng l n v c th gy s c p v i C c D tr Lin bang M . Cu c i u tr n c a Qu c h i i v i Morgan c coi l mn k ch th v nh t v thu ht c s quan tm c a dn chng. Nh v y, Roosevelt c i u ki n b m t ban hnh cc php l nh quan tr ng nh m lo i b b n v vng. Ngy 11 thng 3 nm 1933, ch m t tu n sau khi nh m ch c, Roosevelt ban hnh m nh l nh nh ch ho t ng h i oi vng c a cc ngn hng v i ci c gi cho n n kinh t n nh. Ti p , ngy 5 thng 4, ng ta l i ra l nh cho dn chng giao n p l i

19

ton b s vng h c cho chnh ph v i gi hon i l 20,67 -la M /ounce vng. Ngoi m t s t ti n vng ho c vng trang s c, b t c ng i no c t gi vng u s b ph t 10 nm t giam v ch u kho n ti n ph t ln n 250 nghn -la M . Tuy c Roosevelt bi n minh l phng php t m th i trong tnh hnh kh n c p, song d lu t ny ko di mi n nm 1974 m i c hu b . Thng Ging nm 1934, Roosevelt l i thng qua d lu t d tr vng, nh gi vng 35 -la M /ounce, nhng ng i dn M khng c quy n hon i vng. V a m i n p vng cho chnh ph v i gi 20,67 la/ounce, nay ngu n tch lu c a h gi m i qu n a, trong khi m khch hng u tin c a cc ngn hng qu c t nh bi t c thng tin n i b tr c khi th tr ng c phi u suy s p vo nm 1929 rt kh i th tr ng ch ng khon m t l ng ti n v n l n v hon i thnh vng v n chuy n n London. Lc ny, h c th bn vng v i gi 35 -la/ounce, v nh v y, gi vng tng t i 69,33% so v i gi chnh ph thu mua tr c .

Khi c Roosevelt h i v quan i m lin quan n cc php l nh nh gi vng, Thomas Gore - v th ng ngh s khi m th uyn thm c a n c M - l nh lng p r ng: R rng l m t tr n c p, ph i khng, tha t ng th ng? i v i cu tr l i th ng th n [Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

c a th ng ngh s Thomas Gore, Roosevelt lun lun canh cnh trong lng m t n i u t. V th ng ngh s ny chnh l ng n i c a Al Gore, Ph t ng th ng M sau ny.

20

Vo nm 1948, Howard Buttett - m t ngh s khc su t i theo u i ng l i khi ph c b n v vng ni r ng: Ti c nh bo cho cc ngi bi t, cc nh chnh tr c a hai ng u s ph n i vi c khi ph c b n v vng. Nh ng ng i n c ngoi pht ti nh ch ti n t gi r c a M cng s ph n i vi c khi ph c ch b n v vng. Cc ngi c n ph i chu n b tr tu v s nh y bn i m t v i s ph n i c a h (20). D su t i nung n u nh khi ph c b n v vng nhng Buffett cha khng th t n m t ch ng ki n s vi c , v ni m tin ny n su vo tm tri con trai ng - Warren Buffett - ng vua c phi u v i ti ng tm l ng l y kh p th gi i. Nm 1997, v i suy ngh r ng ch ti n t php nh t t y u s s p , trong khi gi b c r t g n xu ng m c th p nh t trong l ch s , Buffett quy t nh mua vo 1/3 l ng b c trn th gi i. Vi c lo i b hon ton vai tr c a vng trong h th ng ti n t khng ph i l chuy n n gi n v nh nhng. Qu trnh ny ph i c th c thi theo ba giai o n. B c th nh t l lo i b ti n vng ang c lu thng cng nh xo b vi c hon i vng trong ph m vi n c M . B c th hai l lo i b ch c nng ti n t c a vng trn ph m vi th gi i. Nm 1944, Quy chu n h i oi -la M (Dollar Exchange Standard) do Bretton Woods System xy d ng thay th Quy chu n h i oi vng (Gold Exchange Standard). B c cu i cng l do T ng th ng Nixon th c hi n vo nm 1971. Keynes l ng i ph t c h ho, cn cc nh ti phi t ngn hng ng thanh ph ho . V cu i cng, v i nh ng th o n l a g t, Roosevelt xo b c ch b n v vng. Cng chnh v th m s thm h t ti chnh v ti n t gi r manh nha hnh thnh. Keynes t ng ni m t cu n i ti ng r ng: V lu di, chng ta u s ch t, nhng h u qu c a nh ng hnh vi m cc nh ngn hng gy ra th v n cn mi v i l ch s

5. Adolf Hitler pht ti nh ai? T New York Times ngy 24 thng 11 nm 1933 a tin v m t cu n sch gy nhi u tranh ci c a Sidney Warburg. c xu t b n s m nh t H Lan nm 1933, sau vi ngy [Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

n m trn k , cu n sch ny b c m. M t s cu n st l i c d ch sang ti ng Anh v c trng by trong Vi n b o tng Anh, nhng v sau b c m lu hnh trong cng chng. C nhi u thng tin cho r ng, Sidney Warburg - tc gi cu n sch ny - l thnh vin c a gia t c Warburg, m t trong nh ng dng h l n nh t n c M trong lnh v c ngn hng. Tuy nhin, gia t c Warlburg kin quy t ph nh n thng tin ny. Cu n sch ny ti t l b m t lin quan n s ti tr c a cc nh ti phi t ngn hng Anh - M trong vi c ng h Adolf Hitler ln n m quy n c. Cn c theo nh ng ghi

21

chp c a tc gi cu n sch, nm 1929, thng qua k ho ch Dawes v k ho ch Young, gi i ti phi t ph Wall mu n gip c hon tr h t cc kho n b i th ng chi n tranh. T nm 1924 n 1931, ph Wall cung c p cho c m t kho n vay t ng c ng ln n 138 t mc c. Tuy nhin, trong th i gian ny, c ch chi ra t ng c ng 86 t mc cho vi c b i th ng chi n tranh, s ti n cn l i c dng khi ph c l i ti m l c qun s c a mnh nh m chu n b cho cu c chi n tranh. Nh ng kho n cho c vay trn th c t l nh vo vi c tiu th cng tri, v v th m Morgan v dng h Warburg nhanh chng n nn lm ra.

Trong qu trnh ny xu t hi n m t v n nan gi i: Chnh ph Php th hi n s kin quy t n cng trong chnh sch b i th ng chi n ph c a c. Chnh sch ny khi n cho m t ph n l n cc kho n cho vay c a M i v i c v o b phong to , trong khi kho n chi n ph m c b i th ng cho Php l i do cc ngn hng ph Wall cung c p. Thng 6 nm 1929, nh n th y Php ngy cng gy ra nhi u i u ch ng tai gai m t nn cc nh ngn hng ph Wall t h p v i nhau. Tham gia cu c h p c c Morgan, Rockefeller v nh ng nhn v t u no c a C c D tr Lin bang M nh m bn th o cch th c gi i phng n c c ra kh i p l c c a Php. H i ngh i n th ng nh t l c n ph i thng qua m t gi i php mang tnh cch m ng gip c thot kh i s ki m ch c a n c Php. M t ng c vin cho v tr lnh t chnh l Adolf Hitler. V th l v i t m h chi u ngo i giao M trong tay cng b c th c a t ng th ng Hoover v Rockefeller, Sidney Warburg nh n l nh ti n hnh ti p xc ring v i Adolf Hitler.

[Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

Cu c ti p xc gi a Sidney v Hitler khng h thu n l i. Lnh s qun M ng t i Munich b t l c nn ph i nh n s gip c a th tr ng Munich m i c th dn x p cho Sydney g p c Adolf Hitler. Trong l n g p u tin, i u ki n m cc nh ngn hng ph Wall a ra l p d ng chnh sch ngo i giao t n cng, kch ng ln sng ph n i Php. M c gi m Adolf Hitler a ra cng qu cao, i ph i c 1 t mc. Sidney chuy n bo co yu c u ny c a Hitler v New York. Cc nh ti phi t ngn hng c m th y b c b i v i con s t to mi ng Adolf Hitler v xu t gi 10 tri u -la M . Lc ny, do cha c tn tu i g trn chnh tr ng nn Adolf Hitler g t u ng ngay.

22

Theo yu c u c a Adolf Hitler, kho n ti n ny c chuy n vo Mendelsohn & Co. Bank - m t ngn hng H Lan, sau chia thnh nhi u chi phi u g i n 10 thnh ph c a

c. Khi Sidney quay v New York bo co v i cc nh ti phi t ngn hng, Rockefeller t ra r t l y lm ng v i ch trng Qu c x c a Adolf Hitler. Li n sau , t New York Times tr c y ch ng thm n x a g n Adolf Hitler t nhin chuy n sang gi i thi u h c thuy t Qu c x cng nh thn th con ng i cha c g n i tr i trn chnh tr ng ny. Thng 12 nm 1929, i h c Harvard cng b t u nghin c u s v n ng ch ngha Qu c x c.

Nm 1931, t ng th ng Hoover k tho thu n v i chnh ph Php v i i u kho n r ng, b t c phng n gi i quy t cng n chi n ph no c a chnh ph c cng u ph i c thng qua ki n c a Php. V cng chnh v th m ng ta b th t s ng ph Wall.

R t nhi u nh nghin c u l ch s cho r ng, th t b i sau ny c a t ng th ng Hoover c lin quan tr c ti p v i vi c ny.

Thng 10 nm 1931, Adolf Hitler g i cho Sidney m t b c th. V y l cc nh ti phi t ngn hng c a ph Wall l i tri u t p m t cu c h i ngh khc v i s tham gia c a Norman - Ch t ch Ngn hng Anh. H i ngh di n ra v i hai lu ng ki n: lu ng th nh t l nh ng ng i ng theo h ng Adolf Hitler do Rockefeller i di n; lu ng th hai l nh ng ng i cn do d . Norman cho r ng vi c t n 10 tri u -la M cho Hitler l l m r i, v [Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

ng nghi ng r ng Adolf Hitler s ch ng bao gi hnh ng c . Nhng quy t nh cu i cng c a h i ngh v n l ng h Adolf Hitler thm m t b c n a.

23

Sidney l i n c m t l n n a. T i h i ngh d i s ch tr c a nh ng ng i ng h Hitler, c ng i xu t v i Sidney r ng i qun tin phong c a c qu c x v i qun b o v ng ang r t thi u sng my, ti u lin v sng l c. Lc ny, t i cc thnh ph c a B , o, H Lan, m t l ng l n v kh u c t p k t. Ch c n chi ti n th ngay l p t c c qu c x c th c cung c p hng. Adolf Hitler ni v i Sidney r ng ng ta c hai k ho ch, ho c dng b o l c o t chnh quy n ho c ch p chnh m t cch h p php. Adolf Hitler gi i thch c th hn r ng: n u dng b o l c o t quy n th c n 500 tri u mc c, cn n u ch p chnh m t cch h p php th c n 200 tri u mc.

Nm ngy sau, ph Wall ch o Sydney qua i n tn: Hon ton khng th ch p nh n s ti n ny. Hy gi i thch v i h n ta r ng, vi c huy ng m t l ng ti n l n nh v y n chu u s gy ra tc ng x u cho c th tr ng ti chnh.

Sidney vi t thm m t bo co khc, ba ngy sau, i n bo c a ph Wall tr l i: Chu n b chi 10 tri u, t i a 15 tri u -la M . ngh ng i ny dng chnh sch i ngo i t n cng.

Phng n ch p chnh m t cch h p php tr gi 15 tri u la M cu i cng c cc nh ngn hng ph Wall thng qua. Cch th c chi tr ng nhin l ph i c th c hi n m t cch tinh vi. Cc nh ngn hng chuy n 5 tri u -la M qua ngn hng

Mendelsohn & Co. Bank, H Lan, 5 tri u qua Ngn hng Rotterdam, 5 tri u n a qua Ngn hng Italiana.

Ngy 27 thng 2 nm 1933, ngay trong m x y ra v ho ho n t i to nh Qu c h i c, Sidney v Adolf Hitler ti n hnh h i m l n ba. Adolf Hitler xu t thm t nh t 100 tri u mc hon thnh vi c c p chnh quy n. [Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

24

Ph Wall ch ng chi t i a l 7 tri u -la M n a m thi Adolf Hitler ngh chuy n 5 tri u -la M vo ngn hng Italiana, 2 tri u cn l i chuy n vo cng ty Renania c a Desseldorf. Sau khi hon thnh s m nh cu i cng, Sydney khng kh i c m khi r ng: Ti ch p hnh nghim tc s m nh c a ti n tnh ti t cu i cng. Adolf Hitler l nh c ti l n nh t chu u. Th gi i ny ch cn m y thng quan st ng ta m thi. Hnh vi c a ng ta s ch ng minh s t t x u c a b n thn ng ta. Ti cho r ng, ng ta l m t k x u. i v i ng i dn c, ti th t lng hi v ng nh ng g mnh ni l sai l m. Th gi i ny v n c ph i khu t ph c Adolf Hitler. i th gi i ny th t ng thng, loi ng i th t ng thng.

6. c qu c x d i s

ng h ti chnh c a ph Wall

Ngy 30 thng 1 nm 1933, Adolf Hitler tr thnh th t ng c. N c c hon ton thot kh i n n l m pht ti n t siu c p nm 1923 v b t u cng cu c khi ph c n n kinh t v i t c nhanh chng. Tuy ang ph i gnh ch u cc kho n chi n ph kh ng l nhng c trang b cho mnh m t i qun hng m nh nh t chu u v i t c kinh h n. Ngy 1 thng 9 nm 1939, c pht ng cu c chi n tranh th gi i l n th hai, ngha l h ch m t su nm chu n b cho cu c chi n tranh ny! Trong khi , c ng qu c s m t th gi i l M v n ang ng p l n trong cu c i kh ng ho ng nm 1929. Mi n nm 1941, khi M tr c ti p tham chi n, tnh hnh kinh t c a n c ny m i c khi ph c m t cch c b n. N u khng c ngu n ti chnh kh ng l h tr t bn ngoi th vi c c khi ph c l i hon ton n n kinh t v chu n b chi n tranh quy m l n ch trong th i gian ng n ng i 6 nm qu l i u khng t ng. Nh v y, thng qua vi c h tr ti chnh cho Hitler, gi i ti phi t ph Wall mu n pht ng m t cu c chi n tranh v i quy m l n. Qu l kh c cch gi i thch no h p l hn.

Ngay t r t s m, khi l m pht ti n t siu c p c a c v a m i bnh l ng tr l i vo nm 1924, cc nh ti phi t ph Wall b t u ln k ho ch gip c ch nh qun chu n b [Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

chi n tranh. K ho ch Dawes nm 1924 v k ho ch Young nm 1929 u c ho ch nh cho m c ch ny. C th ni, k ho ch Dawes ph h p hon ton v i k ho ch c a cc nh kinh t - qun s thu c B Tham mu c(22).

25

Owen Young - T ng gim c Cng ty General Electric, thu c t p on Morgan, l nh ti tr chnh c a Cng ty u t Lin h p chu u do Roosevelt sng l p. Cng chnh Owen Young sng l p nn Ngn hng thanh ton qu c t (Bank of International Settlement) i u ph i cc m i quan h h p tc gi a cc nh ngn hng qu c t . ng nh Caroll Quigley - nh s h c n i ti ng ng th i l n s c a Clinton i h c

George - ch ra r ng: Ngn hng thanh ton qu c t ang t o ra m t h th ng ti chnh khung ch th gi i, m t t ch c b m t nhm ng i kh ng ch , c th chi ph i c chnh tr v kinh t th gi i(23).

T nm 1924 n nm 1931, thng qua hai k ho ch ny ph Wall cung c p cho c kho n vay t ng c ng 138 t mc c, trong khi t ng s ti n b i th ng chi n tranh c a c trong th i k ny ch l 86 t mc. Trn th c t c c c m t kho n h tr ti chnh kh ng l tr gi 52 t mc t M , nh m n n cng nghi p qun s c a c pht tri n v i t c cha t ng th y. Ngay t nm 1919, th t ng Anh Loyd George d bo r ng, nh ng kho n b i th ng kh ng l m c kh c th ch u ng c theo hi p c ho bnh Versaille s khi n ng i c ho c l qu t n ho c l ph i pht ng chi n tranh. V th t ng ti c, c ch n c hai cch th c ny. Ch ng ki n vi c cc nh my qun s hi n i c a c ang m c ln nh n m sau ma, trong khi cc phn x ng s n xu t c a M l i ang o n lng v thng tch trong cn i suy thoi, ngh s M McFadden cay ng ch trch cc ngn hng ph Wall v C c D tr Lin bang M - nh ng k ch mu trong vi c em ti n n p thu c a ng i dn M i ti tr cho c my chi n tranh c a c: Tha Ngi ch t ch, n u bn v kh cho qun i Nh t s d ng vng Mn Chu (ng

b c Trung Qu c) ho c nh ng ni khc, cng ty Nobel c a c c th dng -la M k t ton cc chi phi u bn hng, sau cng khai gi i ngn t i th tr ng New York. C c D tr Lin bang M s gip h gi i ngn ng th i dng chng lm th ch p [Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

pht hnh ti n gi y -la M m i. Trn th c t , C c D tr Lin bang M ang gip cho cng ty ny c a c y c hng t n kho vo h th ng ngn hng c a M . Vi c r rng nh v y, t i sao chng ta cn ph i c i di n n Genve tham gia h i ngh gi i tr qun b ? Khng ph i l u ban C c D tr Lin bang M v ngn hng C c D tr Lin bang M ang khi n cho chnh ph n c ta hon tr thay cho pha Nh t B n nh ng kho n n l cng ty v kh c hay sao?(24). Ngoi vi c cung c p nh ng kho n ti chnh ng n h n li su t th p i v i n n cng nghi p qun s c a c v Nh t trn th tr ng h i phi u thng m i New York, C c D tr Lin bang M cn em ngu n vng d tr c a M tr c ti p v n chuy n sang c. M t l ng ti n kh ng l v n thu c v ng i g i trong ngn hng M c chuy n n c m ch ng c b t c m t th ch p no. U ban C c D tr Lin bang M v Ngn hng D tr Lin bang M ch d a vo m i h i phi u thng m i c a ng i c pht hnh ti n t c a M . Ngu n ti n tr gi m y ch c t -la M c bm vo n n kinh t c, v qu trnh ny n ngy nay v n cn c ti p t c. H i phi u thng m i gi r c a c c nh gi v ko di th i h n New York, v th b em ra th ch p chnh

26

l uy tn c a chnh ph M , cn th c em ra chi tr chnh l ng i dn M . Ngy 27 thng 4 nm 1932, C c D tr Lin bang M chuy n i m t kh i l ng vng v n thu c v nhn dn M tr gi n 750 nghn -la M sang c. Sau m t tu n, m t kh i ng vng khc tr gi 300 nghn -la M cng c v n chuy n sang c theo cch tng t . Ch trong vng 5 thng, t ng l ng vng m u ban C c D tr Lin bang M v Ngn hng C c D tr Lin bang M v n chuy n sang c t m c 12 tri u -la M . H u nh m i tu n u c m t chuy n tu ch vng t M c p c ng n c c. Tha ngi ch t ch, ti tin r ng ng i g i ti t ki m c a ngn hng M c quy n c bi t C c D tr Lin bang M dng ti n c a h vo vi c g(25). Ngoi ngu n. gip ti chnh kh ng l c a ph Wall, cu c c i cch ch ti chnh c a Adolf Hitler cng c tc ng tng i l n. M t trong nh ng i m quan tr ng nh t chnh l vi c thu h i quy n pht hnh ti n t t tay ngn hng Trung ng t nhn c. Sau khi thot kh i chng trnh hi u su t th p chi ph cao do ph i l y cng tri lm th ch p c th pht hnh ti n t , n n kinh t c a c tng tr ng v i t c tn l a, t

[Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

l th t nghi p c a c trong nm 1933 l 30%, nhng n nm 1938 n c ny l i thi u lao ng tr m tr ng. S gip l n trn cc m t k thu t v ti chnh c a cc cng ty M i v i c khng cn l b m t, v n c cc nh s h c sau ny gi i thch l nh ng s vi c ngoi mu n ho c hnh vi v i t m nhn h n h p. Chnh nh ng vi c mang tnh t m nhn h n h p ngoi mu n ny gip cho nng l c s n xu t c a n n cng nghi p qun s c pht tri n ln m t t m cao m i. Nm 1934, nng l c s n xu t d u m c a c l 300 nghn t n d u th v 80 t n xng t ng h p (than quy i bang d u), ph n l i nhu n hon ton d a vo nh p kh u. Ngay sau khi cng ty d u kh tiu chu n M chuy n quy n kh ho d u cho c, n nm 1944, n c c s n xu t c 5,5 tri u t n xng t ng h p v 1 tri u t n d u th.

27

Cho d B k ho ch qun s c yu c u cc x nghi p cng nghi p l p t cc thi t b s n xu t hi n i ho ti n hnh s n xu t quy m l n, nhng cc chuyn gia kinh t qun s v cc x nghi p cng nghi p c a c hon ton khng th hi u c ngha c a vi c ny. Mi n khi hai nh my s n xu t xe hi ch y u c a M xy d ng nh my c ti n vo th tr ng chu u th m i ng i m i hi u ra cn nguyn c a v n . Cc chuyn gia c a c c c sang Detroit h c t p k thu t chuyn mn c a m hnh s n xu t ki u m u. Cc k s c khng ch c tham quan cc nh my ch t o my bay, m cn c cho php quan st cc thi t b qun s quan tr ng khc, t h h c c r t nhi u k thu t, v cu i cng dng chnh nh ng k thu t ny i ph v i M (26).

Trong s cc cng ty gi m i quan h h p tc m t thi t v i h th ng s n xu t cng nghi p qun s c c General Motor, hng xe hi Ford, hng General Electric, Dupont Corporation. T t c cc cng ty ny u thu c s chi ph i c a Ngn hng Morgan, Ngn hng Rockefeller ho c Ngn hng Mahattan c a Warburg.

7. Chi n tranh t v ti n t gi r

[Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

Churchill t ng c m t cu danh ngn nh th ny: Vi c pht ng chi n tranh cn kh khn hn r t nhi u so v i k t thc chi n tranh. Tho t nghe th cu ni ny c v b t h p l, nhng n u suy ngh th u o, chng ta m i th y h t c chn l c a n. k t thc m t cu c chi n, th ng ch c n i bi u c a chnh ph hai bn giao chi n ng i l i thng th o v i nhau v i u ki n k t thc cu c xung t. Chuy n thua thi t hay ginh ph n hn cho t ng bn s c bn th o k l ng v ch ng c giao d ch no m l i m phn khng thnh. Nhng, vi c pht ng chi n tranh th qu l i u kh hn nhi u, v vi c thu ht s th a nh n c a c x h i trong m t x h i dn ch l m t vi c hao tm t n tr. i u ny khi n cho cc nh ngn hng qu c t in u.

28

ng nh Merton ni, trong m t c a cc nh ti phi t ngn hng qu c t , khng c chi n tranh v ho bnh, khng c kh u hi u v tuyn ngn, cng khng c hy sinh ho c danh d . H xem th ng t t c nh ng th ang lm m ho c i m t c a ng i i ny.

Napoleon - ng i nhn th u b n ch t c a cc nh ti phi t ngn hng qu c t - cng t ng nh n xt m t cch s c bn r ng: Ti n khng c t qu c. Cc nh ti chnh khng bi t th no l lng i qu c v s cao th ng. M c ch duy nh t c a h chnh l thu l i.

Sau khi tr i qua cu c chi n tranh th gi i l n th nh t v cu c i kh ng ho ng nm 1929, m c d th ng tay nhng ng i dn M khng h d dng b m c l a l n n a.

Ch ng ai mu n con ci mnh tr thnh bia n cho cc nh ti phi t ngn hng

chi n

tr ng chu u. Kh u c n c d y ln ln sng c l p ch ngha khi n cc nh ti phi t ngn hng b c b i.

Nm 1935, u ban c bi t do ngh s Gerald Nye lnh o cng b m t b n bo co dy hn 1.400 trang. Trong b n bo co ny, cc chi ti t b m t lin quan n vi c tham

[Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

chi n c a M c ti t l . B n bo co cng li t k m mu v cc hnh vi phi php c a cc nh ngn hng cng nh cc cng ty v kh c a M trong qu trnh tham chi n.

29

S b c a hng lo t v b b i trong t s t gi c phi u nm 1929

ph Wall c

phi by qua cu c i u tr n i v i Morgan khng lu tr c khi n cho ln sng ph n chi n M dng cao mnh li t. Lc ny, cu n sch ng n chi n tranh c a

Miris cng kch thch s tranh lu n k ch li t c a dn chng i v i v n tham chi n. Trong tnh hnh nh v y, t nm 1935 n nm 1937, M thng qua ba d lu t trung l p, nghim c m n c M tham gia vo gu ng my chi n tranh.

V phng di n kinh t trong n c, b my chnh ph m i c a Roosevelt b t u v n hnh c hn 5 nm, n n kinh t M v n cha th y kh i s c, t l th t nghi p v n cao n 17%. n nm 1938, n c M l i m t l n n a ri vo cu c suy thoi nghim tr ng.

Cc nh ti phi t ngn hng v Roosevelt u cho r ng, ch c chnh sch thm h t ti chnh siu c p do Keynes x ng v i vi c th s c pht hnh ti n t gi r m i c th c u vn c tnh hnh kinh t lc ny. V m t cu c chi n tranh trn quy m l n m i l tc nhn gip cc nh ngn hng c th t c i u h mu n.

Sau khi ch b n v vng b ph b vo nm 1933, m i tr ng i trn con ng d n n chi n tranh c tho b , m i th c chu n b chu o, ch cn thi u ci c th i bng cu c chi n n a m thi. Charles C. Tansill - nh s h c c a i h c George - cho r ng, i v i Nh t B n, cu c chi n tranh c ho ch nh xong tr c khi Roosevelt th ng i vo nm 1933. Nm 1932, h i qun M xc nh n vi c c th gy thi t h i nghim tr ng cho h m i Thi Bnh Dng n u pht ng t p kch b t ng trong vng 96 km t Trn Chu C ng. B ph n tnh bo M ph c m t m c a pha Nh t B n vo thng 8 nm 1940, ng th i c th gi i m c nh ng b c i n bo c a Nh t B n tr c . My ph m t m do M ch t o c chuy n giao n cc ni trn th gi i, duy nh t b st Trn Chu C ng, c s h i qun l n nh t c a M t i khu v c Thi Bnh Dng. R t nhi u nh s [Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

h c u tin r ng, tr c khi s vi c x y ra th Roosevelt bi t c h i qun Nh t B n s p t n cng Trn Chu C ng. Ngy 13 thng 1 nm 1943, t i Casablanca, Roosevelt v Churchill pht bi u r ng, c c n ph i u hng v i u ki n. Tuyn b ny khi n cho n i b n c c ph n i Adolf Hitler, cc th l c ch trng gi ng ho v i cc n c ng minh c m t phen h va. Ngay t u thng 8 nm 1942, c xu t i u ki n gi ng ho v i cc n c ng minh v rt lui tr c ngy 1 thng 9 nm 1939 k t thc cu c chi n tranh i b i ny(27).

30

N i b n c c ch trng l t Adolf Hitler, trong khi l c l ng c a chnh quy n pht xt b t tay xy d ng k ho ch chnh bi n qun s . B n tuyn b c a Roosevelt chm ch c s nh h ng c a l c l ng ph n chi n trong n i b n c c. Kissinger

gi i thch ng c c a b n tuyn b Casablanca c a Roosevelt nh th ny: Roosevelt d a vo bao nhiu l do vi t ra b n tuyn b ny (n c c c n ph i u hng v i u ki n). ng ta lo r ng vi c th o lu n i u ki n ho bnh i v i c c th d n n b t ng ki n gi a cc n c ng minh v hy v ng cc n c ng minh tr c h t hy t p trung s c l c ginh th ng l i trong chi n tranh r i m i bn v cc v n k ti p. ng ta cng v i vng qu quy t r ng, Stalin ri vo b t c trong chi n d ch Volgagrad ng th i nh n m nh r ng, M quy t i khng c ho hon m t cch n c i v i c. Nhng nguyn nhn c b n nh t l Roosevelt c g ng trnh nh ng ng i c sau ny tuyn b r ng nm n c c b nh ng l i b p b p g g m nn m i nh chi n(28).

ng nhin l Kissinger c l, nhng s th c cu c chi n tranh tn kh c v ci gi ph i tr qu cao b ko di n hn hai nm, v s sinh m ng v ti s n tan theo khi l a chi n tranh. Hn 6 tri u ng i Do Thi ch t trong tay pht xt. N u chi n tranh k t thc vo nm 1943 th m t ph n l n trong s h c l c c may cn s ng st. Suy cho cng, trn bnh di n hi p thng u hng c i u ki n c a c, cc n c ng minh c th c quy n trong vi c pht ngn.

[Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

Tuy nhin, cc nh ti phi t ngn hng qu c t khng th d dng k t thc c h i t t p nh v y pht ti. Ngay khi ng n l a chi n tranh t t ng m vo thng 8 nm 1945, gi tr cng tri M t 16 t -la M trong nm 1930 tng v t ln 269 t -la M nm 1946. Ch trng thm h t ti chnh v ti n t gi r c a Keynes cu i cng c nghi m ch ng trong khi l a c a cu c chi n tranh th gi i l n th hai. Cc nh ti phi t ngn hng qu c t l i pht ti thm m t l n n a trong cu c chi n tn kh c ny.

31

CH THCH (1) John Maynard Keynes, H u qu kinh t c a Ho bnh (The Economic Consequences of the Peace), 1919. (2) Alan Greenspan, Vng v t do kinh t (Gold and Economic Freedom), 1966. (3) Murray N. Rothbard, Keynes (Keynes the Man). (4) Murray N. Rothbard, Keynes (Keynes the Man). (5) Murray N. Rothbard, Keynes (Keynes the Man). (6) Eustace Mullins, Tr t t th gi i (The World Order: A Study in the Hegemony of parasitism) - Staunton, Virginia: Ezra Pound Institute, 1985; Chng 3. (7) Ron Chernow, Gia t c Morgan (The House of Morgun) - New York: Grove Press 1990; Chng 17. (81 Ron Chernow, Gia t c Morgan (The House of Morgun) - New York: Grove Press 1990, tr. 328. (9) Ron Chernow, Gia t c Morgan (The House of Morgun) - New York: Grove Press 1990, tr. 352. (10) F.D.R: Th t c nhn (New York: Duell, Sloan and Pearce 1950), tr. 373. (11) Antony C. Sullon, ph Wall v F.D. Roosevelt (Wall Street and F.D. Roosevelt) Arlington House Publishers 1975- Chng 1. (12) Antony C. Sullon, ph Wall v F.D. Roosevelt (Wall Street and F.D. Roosevelt) Arlington House Publishers 1975- Chng 2. (13) Antony C. Sullon, ph Wall v F.D. Roosevelt (Wall Street and F.D. Roosevelt) Arlington House Publishers 1975

[Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

(14) Antony C. Sullon, ph Wall v F.D. Roosevelt (Wall Street and F.D. Roosevelt) Arlington House Publishers 1975(15) Marjori Palmer, Cu c i l m pht ca c t 1918-1923; (1918-1923 German Hyperinflation) - New York: Traders Press, 1967. (16) Glyn Davis. L ch s ti n t t th i c i n nay (History of Money From Ancient Times to The Present Day) - University of Wales Press 2002, tr.512 (17) Ron Chernow, Gia t c Morgan (The House of Morgan) - New York: Grove Press 1990); tr. 357. (18) Ron Chernow, Gia t c Morgan (The House of Morgan) - New York: Grove Press 1990); tr. 357. (19) Ron Chernow, Gia t c Morgan (The House of Morgan) - New York: Grove Press 1990); tr. 386-390. (20) Bin nin s thng m i v ti chnh (The Commercial and Financial Chronicle), 6/5/1948. (21) N i dung c a ph n ny c l y t cu n ph Wall v s tr i d y c a Hitler (Wall Street and the Rise of Hitler) - tc gi Antony C. Sutton, (G S G & Associates Pub 1976) Chng 10. (22) L i khai tr c Th ng ngh vi n Hoa K, U ban cc v vi c qun i, 1946. (23) Carrol Quigley, Bi k ch v hy v ng (Tragedy & Hope) - Macmillan, 1966, tr. 308. (24) Ti li u lu tr c a Qu c h i, 1932, tr. 1259-96. (25) Ti li u lu tr c a Qu c h i, 1932, tr. 1259-96. (26) Antony C. Sullon, ph Wall v F.D. Roosevelt (Wall Street and F.D. Roosevelt) Arlington House Publishers 1975- Chng 1. (271 Walter Schellenberg, H i k Schellenberg (The Schellenberg Memoirs) - Andre Deutsch, London, 1956. (28) Henry Kissinger, Thu t ngo i giao (Diplomacy) - Simon & Schuster, 1995, Chng 16. Ch nh s a v ng gi ebook Smith Nguyen Studio - 1/1/2012 Copyright 1/2012 Smith Nguyen Studio. All right reserved. Email: SmithNguyenStudio@ymail.com

32

[Smith Nguyen Studio.]

Smith Nguyen Studio.

33

Smith Nguyen Studio.

[Smith Nguyen Studio.]