ASLINDA

ASLINDA
Hayatn Kuran Tefsiri

* GENLETLM EKL BASKI *
A. SALM ADLOLU
2012
ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri
Bu kitabn tm yayn haklar yazarna aittir. zni olmadan hibir surette kopyalanamaz, oaltlamaz, elektronik ortama aktarlamaz. Sadece referans verilerek alnt yaplabilir.
(Kapak fotoraf Nasa ya aittir.)
ISBN : 978-1478294719
A. Salim ADLOLU, 2012
A.Salim Adilolu
BSMLLAHRRAHMANRRAHM
Bu kitab, merhum babama ithaf ediyorum.
Yazar Hakknda: A. Salim Adilolu mstear ismini kullanan yazar, Ekim 1975de Malatyada dodu. lk, orta ve lise eitimini burada tamamlad. Odt ve tde mhendislik renimi ald, renimini yurtdnda tamamlad. Halen ngilterede Astronomi renimi almaktadr. ngilizce, Almanca, Rusa bilmektedir. Bu kitap, yazarn 2011 ylnda yaynlanan te Zlkarneyn te Kyamet adl kitabndan sonraki ikinci kitabdr.
Yazar letiim: asaturka@gmail.com
A.Salim Adilolu
GR ................................................................................. Blm I Yarat-Yaratl ............................................................... Yerin-Gn ve Yerle Gk Arasndakilerin Yaratl .. Canllarn ve nsann Yaratl ...................................... Blm II Kavramlar .......................................................................... Allah Kimdir? ................................................................ Cennet-Cehennem .......................................................... Helal-Haram .................................................................. Kader .............................................................................. Mrik-Mnafk-Kafir-Hristiyan-Yahudi-Kitap Ehli .... ki-Kumar-Fal-Zina-Fuhu ..........................................
9 11 49
101 105 117 129 147 167 177
Blm III Ferdi ve timai Sorumluluklar ....................................... 189 Ferdi Sorumluluklar ....................................................... 191 timai Sorumluluklar .................................................... 217 Blm IV Gayrimslimlere Cevaplar................................................ 231 Blm V
ASLINDA ................................................................... 259

Blm VI
EK ZAHATLAR ...................................................... 277
A.Salim Adilolu
GR
Bu kitabn nsz ve sonsz yoktur. Szlerin en gzeli, Allahn szdr ve bu kitapla yaptmz da Allahn szn insanlara ulatrmaya almaktan bakas deildir. Bu kitapta, sadece Kuran Ayetleri ilenmi, yer yer hadislere referans verilmi ve bakaca hibir dini ek kaynaktan istifade edilmemitir. Bundan dolay kaynaka verilmemitir. Hadislerin tamam, Ktb-i Sitteden alnmtr. Ayetler, kitap iinde koyulatrlm olarak yazlmken, hadisler italik harflerle yazlarak ne karlmtr. Bundan bakaca, ilmi ve fenni bir takm gereklere refere edilmi, ancak bunlarla ilgili de kaynak verilmemitir. Bunun nedeni, kiilerin aratrmaya ve incelemeye tevik edilmesidir. Nihayetinde teknoloji anda yayoruz ve eskisi gibi kitaba, bilgiye ve belgeye ulamak hi de zor deil. Dileyen, kitabn iinde geen bilgilerin tamamn teyit maksatl olarak imknlar dahilinde irdeleyebilir. u bir hakikattir ki, kitaba alnm ilmi bilgilerin tamam reel bilgilerdir.
Din mi bilimin nndedir, bilim mi dinin nndedir, bunu bize zaman gsterecek inallah. Arabistann scak llerinde bundan asrlarca nce mm bir peygamber kendince bunca eyi, -haa, uydurmu mudur, yoksa Allahn bir takdiri gerei bu peygamber, uydurmasna imkn vermeyecek ekilde mm braklarak, Kurann bir Hak sz olduu ayrca delillendirilmi midir, bu sorunun cevabn da herhalde ancak akl ve vicdan sahibi insanlar drste verebilir. Allahn rzasn kazanmaktan baka bir gaye olmakszn yazlan u kitabn hayrlara vesile olmasn mit ediyorum. Allah, phesiz hatadan mnezzehtir. Bir beer olarak yapm olduum, olas hata ve yanllardan dolay da Allaha snyorum Bugne kadar Kuran izah eden trl tefsirler hazrlanm, ancak bu kitap Kuran diliyle hayatn tefsiri olmas mnasebeti ile bir ilktir. Mezar balarnda llere okunsun diye gelmedii kesin olan Yce Kitabmz, insana iki tr okumay emretmitir: Kitabn kendini ve hayatn kendini okumay. te biz de bu kitap ile inallah hayat tefsir etmeye alacak, bir baka ifadeyle hayat nasl okuyacamza, nasl okumamz gerektiine kanaat oluturmaya alacaz. Umulur ki, muvaffak oluruz. Gayret bizden, tevfik Allahtan.
A.Salim Adilolu
BLM I YARATI-YARATILI
Allah her eyin yaratcsdr. O, her eye vekildir.
(Zmer, 62)
10
A.Salim Adilolu
YERN-GN VE YERLE GK ARASINDAKLERN YARATILII
Allahn, yaratlan ilk batan nasl yarattn, sonra bunu tekrarladn grmediler mi? phesiz bu, Allaha gre kolaydr. De ki: Yeryznde gezip dolan da, Allah ilk batan nasl yaratm bir bakn. te Allah bundan sonra ahiret hayatn da yaratacaktr. Gerekten Allah her eye kadirdir. (Ankebt, 19-20) Allah, gkleri ve yeri hak olarak yaratt. phesiz bunda, iman edenler iin bir niane bulunmaktadr. (Ankebt,44) phesiz ki
Rabbiniz, gkleri ve yeri alt gnde yaratan, sonra Ara istiva eden, geceyi, durmadan kendisini kovalayan gndze bryp rten; gnei, ay ve yldzlar emrine boyun emi durumda yaratan Allahtr. Bilesiniz ki, yaratmak da emretmek de Ona mahsustur. Alemlerin Rabbi Allah ne ycedir. ( Arf, 54) Sizin yaratlnzda ve yeryznde yayd canllarda, kesin olarak inanan bir toplum iin ibret verici iaretler vardr. (Csiye, 4) Bilin ki O, (kainat yokken) ilk olarak yaratan, (lmden sonra tekrar hayat) geri getirendir.(Bruc,13) Biz, gkleri, yeri ve bunlar arasnda bulunanlar, oyun ve
11
elence olsun diye yaratmadk. (Duhan, 38) O, kara ve denizin karanlklarnda kendileri ile yol bulasnz diye sizin iin yldzlar yaratandr. Gerekten biz, bilen bir toplum iin ayetleri geni geni akladk. (Enm, 97) nkar edenler, gklerle yer bitiik bir halde iken bizim, onlar birbirinden kopardmz ve her canl eyi sudan yarattmz grp dnmediler mi? Yine de inanmazlar m? (Enbiy, 30) O, geceyi, gndz, gnei, ay.yaratandr. Her biri bir yrngede yzmektedir. (Enbiy, 33) Gkleri, yeri ve ikisinin arasndakileri alt gnde yaratan, sonra Ara istiva eden Rahmandr. Bunu bir bilene sor. (Furkn, 59) De ki: Gerekten siz, yeri iki gnde yaratan inkr edip Ona ortaklar m kouyorsunuz? O, lemlerin Rabbidir. (Fussilet, 9) O, yeryzne sabit dalar yerletirdi. Orada bereketler yaratt ve orada tam drt gnde isteyenler iin fark gzetmeden gdalar takdir etti. (Fussilet,10) Bylece onlar, iki gnde yedi gk olarak yaratt ve her ge grevini vahyetti. Ve biz, yakn semay kandillerle donattk, bozulmaktan da koruduk. te bu, aziz, alim Allahn takdiridir. (Fussilet, 12) O,gkleri ve yeri alt gnde yaratan, sonra Arn zerine istiva edendir. Yere gireni ve ondan kan, gkten ineni ve oraya ykseleni bilir. Nerede olsanz, O sizinle beraberdir. Allah, yaptklarnz grr. (Hadd,4) Andolsun, biz gkte birtakm burlar yarattk ve seyredenler iin onu ssledik.(Hicr,16) O,hanginizin amelinin daha gzel olaca hususunda sizi imtihan etmek iin, Ar su zerinde iken, gkleri ve yeri alt gnde yaratandr. Yemin
12
A.Salim Adilolu
ederim ki, (Resulm): lmden sonra muhakkak diriltileceksiniz desen, kfir olanlar derhal Bu, ak bir byden baka bir ey deildir. derler. (Hd, 7) Biz, geceyi ve gndz birer ayet olarak yarattk. Nitekim, Rabbinizin nimetlerini aratrmanz, ayrca, yllarn say ve hesabn bilmeniz iin gecenin karanln silip aydnlatan gndzn aydnln getirdik. te biz, her eyi ak ak anlattk. ( sr, 12) O, gkleri grebildiiniz bir direk olmakszn yaratt, sizi sarsmasn diye yere de ulu dalar koydu ve orada her eit canly yayd. Biz gkyznden su indirip, orada her faydal nebattan ift ift bitirdik. (Lokman, 10) O ki, birbiri ile ahenktar yedi g yaratmtr. Rahman olan Allahn yaratnda hibir uygunsuzluk gremezsin. Gzn evir de bir bak, bir bozukluk grebiliyor musun?(Mlk, 3) Andolsun biz, sizin stnzde yedi yol yarattk. Biz yaratmaktan habersiz deiliz. (Mminun,17) Yeryznde hametli dalar yarattk, sizlere tatl sular iirdik. (Mrselt, 27) Yeryznde sizin iin rengarenk yarattklarnda da t alan bir toplum iin gerek bir ibret vardr. (Nahl, 13) Sizi sarsmamas iin yeryznde salam dalar, yolunuzu bulmanz iin de rmaklar ve yollar yaratt. (Nahl, 15) Allah, yarattklarndan sizin iin glgeler yapt. Dalarda da sizin iin barnaklar yaratt. Sizi scaktan koruyacak elbiseler ve savata sizi koruyacak zrhlar yaratt. te bylece Allah, Mslman olmanz iin zerinize nimetini tamamlyor. (Nahl, 81) Sizi yaratmak m daha g, yoksa gkyzn yaratmak m, ki onu Allah
13
bina etti. (Naziat, 27) (Onlar m hayrl) yoksa gkleri ve yeri yaratan, gkten size su indiren mi? O suyla, bir aacn bile bitirmeye gcnzn yetmedii gzel gzel baheler bitirdik. Allahtan baka tanr m var! Dorusu onlar sapklkta devam eden bir gruhtur. (Neml, 61) (Onlar m hayrl) yoksa ilk batan yaratan, sonra yaratmay tekrar eden ve sizi hem gkten hem yerden rzklandran m? Allahtan baka bir tanr m var! De ki: Eer doru sylyorsanz siz kesin delilinizi getirin! (Neml, 64) Grmediniz mi, Allah yedi g birbiriyle ahenktar olarak nasl yaratm! (Nuh, 15) Yeri deyen, onda oturakl dalar ve rmaklar yaratan ve orada btn meyvelerden ifter ifter yaratan Odur. Geceyi de gndzn zerine O rtyor. phesiz btn bunlarda dnen bir toplum iin ibretler vardr. (Rad, 3) Allah, yeri canllar iin yaratmtr. (Rahman, 10) Allah, yedi kat g ve yerden de bir o kadarn yaratandr. Ferman bunlar arasnda inip durmaktadr ki, bylece Allahn her eye kadir olduunu ve her eyi ilmiyle kuattn bilesiniz. (Talak, 12) Gkleri ve yeri yaratt gnde Allahn yazsna gre Allah katnda aylarn says on iki olup, bunlardan drd haram aylardr. te bu doru hesaptr. O aylar iinde kendinize zulmetmeyin ve mrikler nasl sizinle topyekn savayorlarsa siz de onlara kar topyekn savan ve bilin ki Allah saknanlarla beraberdir. (Tevbe, 36) Biz, yeryznde nice nice hurma baheleri, zm balar yarattk ve oralarda birok pnarlar fkrttk.(Ysin,34)
14
A.Salim Adilolu
Yerin bitirdiklerinden, insanlarn kendilerinden ve henz mahiyetini bilmedikleri eylerden btn iftleri yaratan Allah tesbih ve takdis ederim. (Ysin, 36) Onlar iin, bunun gibi binecekleri baka eyler de yarattk.(Ysin, 42) Grmyorlar m ki, biz kudretimizin eseri olmak zere onlar iin birok hayvan yarattk. Bu sayede onlar bunlara sahip olmulardr.(Ysin, 71) Bir eyi yaratmak istedii zaman Onun yapt ol demekten ibarettir. Hemen oluverir. (Ysin, 82) phesiz ki Rabbiniz, gkleri ve yeri alt gnde yaratan, sonra da ileri yerli yerince idare ederek Ara istiva eden Allahtr. Onun izni olmadan hi kimse efaati olamaz. te o Rabbiniz Allahtr. O halde Ona kulluk edin. Hala dnmyor musunuz? (Yunus, 3) Gnei kl, ay da parlak klan, yllarn saysn ve hesabn bilmeniz iin ona birtakm menziller takdir eden Odur. Allah bunlar, ancak bir geree binaen yaratmtr. O, bilen bir kavme ayetlerini aklamaktadr. (Yunus, 5) O, size yeri beik klm ve doru gidesiniz diye yeryznde size yollar yaratmtr.(Zuhruf, 10) Allah, gkleri ve yeri hak ile yaratt. Geceyi gndzn zerine rtyor, gndz de gecenin zerine saryor. Gnei ve ay emri altna almtr. Her biri belli bir sreye kadar akp gider. Dikkat et! O, azizdir ve ok balayandr. (Zmer, 5)
15
Hibir ey yok iken O vard. Dnya hayat sona erdirildiinde, Azrail a.s. dhil tm meleklerin dahi can alndnda yine tek kalacak olan Odur. Bylece Her canl lm tadacaktr. ve Allah, yegne hkmran olduunu gsterecektir. (l-i mran ,185). O, ilktir, sondur, zahirdir, batndr. O, her eyi bilendir. (Hadd, 3). O, hem grnen hem grnmeyendir. Ve bundan dolay, hem zahir hem de batndr. Eer kendini zat ile gstermi olsa idi, imtihan srr olmaz, yeryznde iman etmeyen tek insan kalmaz idi. Oysa O, batn olan zatnn, belki fizik gzyle deil ancak gnl gzyle grlp, zahiren idrak edilmesini istedi. Ve insanlara delil olsun diye, zahirini Hz. Musa a.s.n stnde durduu daa tecelli ettirdi. Ve bir peygamberi Onun zahirinin gcne ahit oldu: Musa, tayin ettiimiz vakitte gelip de. (Araf, 143) nsanlara da, peygambere iman etmelerini, baka bir deyile peygamberlerin grd, bildii ve ahit olup naklettiklerine ahadet etmelerini emretti. Musa a.s n kavmi, Allah bizatihi grmedike sana asla inanmayz (Bakara, 55) demilerdi de, Allah, onlarn bu taleplerine yldrm ile cevap vermi, bylece Allah zatyla grmemi olsalar da, varlnn tecellisine ahit olmulard. te bunun gibi, yerin, gn, yerle gk arasndaki birok nesne ve hadisenin kendisi bizatihi Allahn varln delillendiriyor. Tek yaplmas gereken, eyaya ve hadiseye bu gzle bakmak ve benlii ile bir yaratcy bulmaya almak yerine, yaratcnn eylemlerini fark etmek ve zatna ulamak olmaldr.
16
A.Salim Adilolu
Musa a.s.n kavminin bana gelen Allahn inkr edilemez varlnn delillerindendir. Ve Kuran- Kerimde Allah, bu hadiseyi bize bilimsel bir gerekle be-raber, inanmann nasl olduunu gstermek adna varl-nn delilleri ile sunuyor. Evet, biz o an yaamadk, yl-drm bizi arpmad, Lkin biz bugn ok iyi biliyoruz ki, yldrm arpmas vakalarnn bir ksmnda geici lm vukuu bulur ve yeniden hayata dn mmkndr. Aynen Cenab- Allahn takip eden ayette buyurduu gibi: Sonra lmnzn ardndan sizi dirilttik ki kredesiniz. (Bakara, 56) Ve ite bilim de aynen teyit ediyor: Yldrm arpmas madurlarnda lmn en sk nedeni kardiyopulmoner arresttir. Yldrmn internal yaylmas masif direkt akm sayac olarak elektriki potansiyel yapar ve bylece tm miyokardiumu depolarize eder ve kardiyak asistole neden olur..Bununla birlikte primer olarak solunum arresti yldrma bal medller merkez paralizisinden tr birlikte olabilir ve kardiyak arrest uzun sre devam edebilir. te bilimin bugn kendi lisan ile syledii nefesi ve kalbi durduran yldrm arpmas vakalarnda geri dnn mmknl, Kuran lisan ile asrlar ncesinden dile getirilmi. Ayn konunun izahndaki bilim lisan ile Kuran lisan fark, nasl da Kurann kendini, kolaylatrdk deyii ynnden teyit ediyor. Birileri umuyor ki, Kuran bilimi, bilim diliyle izah etmi olsun, ama ayn Kuran herkese hitap ediyor olsun!
17
Ve sadece kendileri anlasn, bakalarna da canlarnn istedii gibi, istedii kadarn anlatsnlar! Onlar iin, Kitapta Allah:Kendilerine kitap verdiklerimiz, onu (Resulullah) kendi oullarn tandklar gibi tanrlar. Kendilerini ziyan edenler var ya, ite onlar inanmazlar. (Enm, 20) eklinde buyurmutur. Yukarda evrenin yaratl ile ilgili sraladmz ayetlerin her biri bugn bilimin de destei ile bize Allahn varl ve gc hakknda birer delil niteliinde. Allah, yine kitapta: Onlar, azlar ile Allahn nurunu sndrmek istiyorlar. Hlbuki, kfirler istemese de, Allah nurunu tamamlayacaktr. (Saff, 8) ve nsan, aceleci yaratlmtr. Size ayetlerimi gstereceim; benden acele istemeyin. (Enbiy, 37) derken, kendi yceliini ve yceliinin delili ayetlerini zaman iinde insana gstereceini, bilim ne kadar ilerlerse ilerlesin, bugn olduu gibi ne kadar ilerledike yaratcdan uzaklayor gibi grnse de, yaratcy teyitten vazgeemeyeceini, eninde sonunda teslim olup, ikrara ereceini, dnen, vicdan sahibi gnllerin bu hakikate ereceini iaret etmitir. Bugn bilimin ortaya koyduu her ey, ad ne olursa olsun, bir yaratcnn varlna iaret etmektedir. Normal artlarda, teknik bir olguda, kusurlar genelde detaya inildiinde ortaya karken, evrende detaya indike mkemmellik gze arpmaktadr. Bu ise, her eyi mkemmel yapan, muazzam bir mhendis eli olmakszn imknszdr. Lkin, her ey Allah iaret etse de, inananlar yannda, inanmayanlarn varl da mutlak surette devam edecektir.
18
A.Salim Adilolu
Bunun byle olmas da, ayrca Allahn sz Kurann hak olduunun delillerindendir. Yani, o inkr edenler, farknda olmadan, Allahn kitab Kurann sznn doruluunu teyit etmi olmaktadrlar. yle ki, yine Cenab- Allah : And olsun ki biz, bu Kuranda insanlar iin her eit misale yer vermiizdir. ayet onlara bir mucize getirsen inkrclar kesinlikle yle diyeceklerdir: Siz ancak batl eyler ortaya atmaktasnz. (Rm, 58) diyerek inkr edenin her artta inkr edeceini teyit etmitir. nkr gzyle bakann, bir Yaratan grme lks yoktur. Ve en acs, insanda tabiat gerei, hep aidiyet duygusu varken, mevzu yaratana geldiinde nefisler, bamszl tercih etmektedir. Esasen, mevzu bir yaratcnn varl ya da yokluu deildir. Her dnen akl, sonunda yaratcya ular. Sorun, hesap soran, her yaptn eylemin, her sylediin szn kaydn tutup, bir gn bundan seni sorumlu tutacak bir yaratcnn insan nefsine ar gelmesidir. Din, aslnda ok basittir. Hz. Peygambere din nedir diye sorulduunda verdii cevap: din, gzel ahlaktr. eklindedir. Evet, din insann birey olarak kendini bilmesiyle balayp, itimai olarak bir nizam iinde yaamasna varan bir yaam tarzdr. Yani, din hayattan kopuk, soyut bir ey deil, bilakis hayatn ta kendisidir. te bu yaam tarznn nasl olmas gerektiine dair hkmler de Kutsal Kitap ile dzenlenmitir. Daha zete indirger isek, hls Sresi, Kurann te biridir.
19
Kurann al sresi de Ftiha Sresi olup, bir dua niteliindedir. Peki bu ne manaya geliyor: De ki: O, Allah birdir. Allah sameddir. O, dourmam ve domamtr. Onun hibir dengi yoktur. (hlas Sresi, 112) Kurann zde anlatmaya alt ey budur! Allahn bir olduuna, Onun hibir eye ihtiyac olmadna, aksine her eyin Ona muhta olduuna, evvelinin olmadna, insan akl ve fikrinin Onu kendi seviyesine indirgeme teebbsnden mnezzeh olduuna inanmaktr. Ancak bu inanma ikrar ile kstl deildir. yle ki, Bedeviler, dedi ki: "man ettik." De ki: "Siz iman etmediniz; ancak "slam olduk deyin. man henz kalplerinize girmi deildir. Eer Allah'a ve Resul'ne itaat ederseniz, O, sizin amellerinizden hibir eyi eksiltmez. phesiz Allah, ok balayandr, ok esirgeyendir." (Hucurt, 14) ayetinin ifade ettii ekliyle bir kademeli olgu sz konusudur. Bu kademe 3 safhadan oluur. Zihnen idrak edip, dil ile ikrar ederek teslim olunur, yani mslman olunur. Akabinde, bu teslimiyet ile birlikte imann esaslar kalbe sirayet eder, kalp mutmain olur. Ardndan mutmain olmu kalp ile kii tm yaamn, yani amelini Allahn rzasna uygun hale getirir. te hls Sresinin kere okunmakla tm Kitapn okunmu oluyor olmasndaki hikmet budur. Temel dsturu anlayp idrak ettikten sonra, teslim olmak/ mslman olmak, sonra bu iman kalbe yerletirmek ve en nihayetinde de, hayatn tamamnda bunu yaamaktr.
20
A.Salim Adilolu
Kitapta anlatlan ve insandan beklenen budur. Gerisi teferruattr. Hz. Ali, ilim bir nokta idi, cahiller onu oaltt derken, zn nasl terk edilip, insanlarn teferruata boulduuna iaret etmitir. hls Sresinde ifade edilen temel dsturun, zihnen, kalben ve nihayetinde tm benlikle idrakinden sonra, insana den artk tam teslim olmas ve Rabbini hamd ile tesbih edip, yceliini ikrardan sonra, Rabbinden doru yaamak iin niyazda bulunmasdr. Ftiha Sresi, insana bir retidir. Allah, kuluna bu istikamette, nasl dua etmesi gerektiini retmitir. Ardndan da, bu duaya, stediin doru istikamet yoluna seni gtrecek ve yine kandn ziyan olmu ve sapkla dmlerin yolundan seni koruyacak rehber bu Kitaptr diyerek icabet etmitir. Allah, dil ile iman yeterli grmeyip, bunun kalbe yerlemesini umduuna ve zahirde zatn, -en azndan, imtihann en doal art gerei aa karmadna gre, batnda zatna delil oluturacak verileri eyann iinde akl sahibi insanlarca kefedilecek ekilde mutlaka yerletirmitir. Dnen, akl sahibi bireyler iin bu farkl yol ve yntemlerle olsa bile, imknsz olmasa gerek! te Kitapta imansz bir babann olu, ocuk brahim iin bu keif yle aklanyor: brahim, babas Azere dedi ki, Putlar tanr m ediniyorsun?, Seni ve kavmini apak bir sapklkta gryorum Bylelikle yakn sahibi olsun (sebepleri anlasn) diye gklerin ve yerin hkm-
21
ranln ve idaresini brahime gsteriyoruz Karanlk evresini sardnda bir yldz grd ve Bu benim Rabbim dedi Battnda ise dedi ki, Batanlar (yok olmaya mahkum olanlar) sevmem! Ayn douunu grd, te benim Rabbim dedi O da batnca, Eer Rabbim bana hidayet etmezse kesinlikle sapklardan olacam dedi Tam gnein douunu izliyordu ki Benim Rabbim bu ite dedi, Bu, dier ikisinden daha byk! Fakat o da ufukta grnmez olunca yle dedi: Ey insanlar, Allaha ortak kotuklarnzdan bizarm Ben ynm gkleri ve yeri yaratana evirdim ve hakka yneldim, mriklerden deilim Kavmi onunla tartmaya giriti Bunun zerine dedi ki, Benimle, bana hidayet veren Allah hakknda m tartyorsunuz? Allaha ortak grdklerinizden korkmuyorum! Hi delili olmadan Allaha ortak kotuunuz putlarnzdan siz korkmuyorsunuz da ben neden korkaym! Bunlar, brahime kavmi karsnda verdiimiz kantlarmzdr (hccetlerimizdir) (Enm 74-83) te, dnme, kavrama kabiliyetine haiz birisi, ocuk dahi olsa hakikate erimek iin etrafta yeterince veri bulabiliyor. Bu ilk keiftir. Telsimiyete giden ilk basamaktr. Akabinde, imann kalbe nakli gelir ki, bu mutmain olutur ve yine Kuran bunu: Hani brahim, Rabbim! Bana lleri nasl dirilttiini gster demiti. (Allah ona) nanmyor musun? deyince, Hayr (inandm) ancak kalbimin tatmin olmas iin demiti. yleyse, drt ku tut. Onlar kendine altr. Sonra onlar paralayp her bir parasn bir dan
22
A.Salim Adilolu
zerine brak. Sonra da onlar ar. Sana uarak gelirler. Bil ki, phesiz Allah mutlak g sahibidir, hkm ve hikmet sahibidir. (Bakara, 260) ayeti ile izah etmitir. Ve bunun devamnda, yine Hz. brahim a.s. rnei zerinden teslim olu, mutmain olu ve nihayetinde iman hayata tatbik edi ile alakal Kuranda yeterince misal ve izahat vardr. lgin bir teferruat, Hz. brahim a.s. byk din iin de peygamberlerin atasdr. Seilen rnek manidardr ve bugn yaplan gereksiz kavgalarn nn alacak cinstendir. Yine ayn rnek zerinden Kuran, atalarn bulunduu yol, itikat zere olmann iman saylamayaca, ola ki atalarn yanl yapyor olabilecei zerinde srarla durmaktadr. Atalar denen kimdir? Kuran, niye srarla atalar mevzusu zerinde durmutur? Atalar ile sadece Kitapta anlatlan rneklerde ad geen atalar kastedilmemi olsa gerek! Aksine, rnekler zerinden dnen insanlar iin bir genelleme yapmalar beklenmi olmaldr. Babamz, bugn bizim iin bir atadr. Dedemiz, hem bizim hem de babamz iin bir atadr. O halde, Kuranda Allah, dinin zamanla insan yaantsndan esintilerin tesiri altnda kalabileceini, hatta yaamn dinamiklerinin bir takm dini hkmlerin yerini dahi alabileceini, bunlara kar dikkatli olunmas gerektiini, insanlarn eski kutsal kitaplar dahi deitirdiini, eskimeyen ve deimeyen hakikatin Kitaptaki hkmler olduunu hatrlatp, insanlarn bu kitab asla deitiremeyeceini Muhakkak ki o zikri (Kuran) biz indirdik. Ve muhakkak onu koruyucu olanlar da elbette biziz. (Hicr, 9)
23
Ona (o Kurana) ne nnden, ne de arkasndan batl (yaklap) gelemez. (Fussilet, 42) ayetleri ile garanti
etmitir. O halde, yapmamz gereken, imann basamanda yol alrken, Kuran rehberliinden ayrlmamaktr. Denilebilir ki, -ki zaten deniyor, madem slam bu kadar iyi, o halde mslmanlarn hali nedir? Niye dnya zerinde adamakll Mslman bir lke yok! Bu ac gerek, Allahn szne zeval getirmez, aksine Allahn szn teyit eder. Birincisi, Hz. say takip edenlere sevi/hrstiyan, Hz. Musay takip edenlere Musevi/Yahudi denirken, srf ayrtrma maksatl olarak Hz. Muhammed (s.a.v) takip edenlere de Mslman/ Muhammedi deniyor. Bu sosyolojik bir yaktrma. Oysa Allah katnda din ancak slamdr. Bu yolu takip edip teslim olmularn tamam da mslmandr. kincisi, Mslman lkelerin hi birisinde gerek manada zgr, slamn ngrd bir idari sistem yoktur. Devlet idarecilerinin hemen hemen hibiri slami usullere gre seilmi kiiler deil, aksine ne ekilde olursa olsunlar, atanm kiilerdir. zgrln olmad bir ortamda cuma namaz bile klnmaz iken, insanlarn gerek islam yaamalarn beklemek hayal olsa gerek! ncs, mslmanlar maalesef, Peygamber Efendimizden (s.a.v) ok ksa zaman sonra hem Kuran hem de hadislerle insanlar uyarlmlar iken frkalara blnm ve tm Mslmanlk tarihi bu frkalarn mcadelesinden ve doal olarak d tehditlere ak hale gelmesinden ibaret kalmtr.
24
A.Salim Adilolu
Frkalamak o kadar ktdr ki, dine bidat kaps aralar. zde herkes ayn dine inandna, ayn Allaha, ayn peygambere, ayn kitaba inandna gre, bunlar da deitiremeyeceklerine gre, insanlar neyin zerinden frkalara ayrlacaklar ve paralanacaklar, birbirlerine kar tez oluturacaklardr? Bu din adna olacak ise, ancak yeni icatlar ile mmkndr. te frkalama hastalnn neticesi olarak, her frka kendi yolunu amak iin, kendi rehberlerini, kendi liderlerini, kendi hurafelerini, kendi bidatlarn icat etmitir. Dinin kendisi, bir kenara braklm, insanlar ite bu icat edilmi bidatlar etrafnda bocalayp durmulardr. Ve btn bunlar, slam alemini bugn iinde bulunduu duruma tamtr. Netice insanlar iin yanl da olsa, aleyhte de olsa, dinin hkm deimemi, aksine tecelli etmitir. Nitekim, naslsanz, yle idare edilirsiniz. hadisini de ,Nedeni u: Bir kavim (toplum), kendinde olan deitirinceye kadar Allah, ona nimet olarak baladn deitirici deildir. Allah phesiz iitendir, bilendir. (Enfal, 53) ayetini de bu mmet ok iyi bilir. Drdncs ise, her gn onlarca hatta yzlerce trafik kazas olur. Bunlarn bin bir nedeni olabilir: hatal sollama, ar hz, dikkatsizlik, uykusuzluk gibi.sebebi kullanc hatas olan hibir kazay ve neticeyi, o arac imal eden firmaya ya da o arac dizayn eden mhendise mal edemezsiniz. Onu ortaya koyan, mutlak surette nasl kullanlmas gerektiine dair ilkeleri de izah etmitir. te Allahn dini de byledir. Daha evvel sylediimiz gibi, din bir yaam tarzdr. nsan ve eyay var eden Allah, onun nasl nizam
25
iinde yaamas gerektiine dair ilkeleri din ad altnda insanla sunmutur. Kii veya toplumlarn bu ilkelere hakkyla uymamasnn neticesi, asla ilke sahibine mal edilemez. Beeri kanun iin de bu byle deil midir? Kanunlarn su sayd bir eylemi gerekletirdii iin kii sulanr. Mahkeme edilir, hakknda hkm verilir. Siz, hi ortada su ve sulu var diye, kanunlarn ya da kanun koyucunun suland bir duruma rastladnz m? Bu akla ziyan bir durum olur. O halde, beeri nizam ve kanunlar iin doru yolu takip eden akln, i Allahn hkmlerini deerlendirmeye geldiinde akln yolundan sapmas ve hkme tabi olacam diye ortaya kmlarn, hkme uymamalar nedeni ile vardklar veya yarattklar neticelerin sorumluluunun Allahn hkmne nakledilmeye allmas da vicdanszlk olur. O halde yapmamz gereken, imann merhalesini aamada yaamamz iin bize yol gsteren hls Sresi zerinden bizden istenenin zne inmek, yine bunu yaparken men edildiimiz eylerin de farkna varmaktr. Yani; Yaratann mesajn almalyz. Onu kabul etmeliyiz. Sonra, zahiren olmasa bile bir stn yaratcnn var olduunu kalben kabul etmeliyiz, onun istedii zere, Ondan gayrsn ne karmadan ve ancak Onun istedii ekilde yaamal, yine bu istikamette yaarken, bu yolda yaamaya mani her trl hasleti de reddetmeli ve ondan uzak durmalyz. te yaratltan balamamzn nedeni budur!
26
A.Salim Adilolu
Bugn bilim anda yayoruz. Yzlerce asr nce bilinmeyen birok hakikat bugn ilkokul seviyesinde biliniyor. Yadsnmyor, izah edilebiliyor. nemli olan bu deildir. nemli olan, bugn bilinen bu birok hakikatin ne kadarnn Allahn kitabnn iinde binlerce yl nce izah edilmi olduudur. Bu azmsanamayacak kadar, hatta inkr deil, ikrar gzyle bakan vicdan sahiplerini yaratcya ulatracak kadar oktur. Bilim boluk kabul etmez ve her eye bir somut izah arar. Bir bilimsel gerein izi srlrken, bu prensip gerei, arada olas boluklar hep teori ya da hipotezler ile doldurulur. Burada sorun yok. Sorun, bilimin ite boluklar doldurmak iin ortaya att teori ve hipotezlerin bir ksmnn bilimin dier dallar ile uyumuyor olmas, bir ksmnn hileli olmas, bir ksmnn da olduundan daha gereki gsterilmeye allmasdr. Ksaca bilim sanld kadar masum deildir. Bir dier hakikat de, sevilik ve Musevilik hayatn iinden koparlp uhreviletirildii ve bilim dnyasnn ekserisi gayrmslim olup, slamdan ve Kuran dan bihaber olduu, dinin bilinaltlarna yerletirildii veya yerletii haliyle kendi kitaplarndaki veya sektlerinde olduu gibi bilimden uzak ve dogmatik olduu nyargs ile bilim adamlarnn Kuranda yer alan bilimsel bir ok hakikati gz ard etmeleridir. Richard Dawkins, tanry inkr ederken, Kuranda zikredilen (Sular ac ve tatl olan) iki denizi birbirine kavumak zere salvermitir. Ama aralarnda birbirlerine karmalarn nleyen bir engel vardr (Rahman,19/20) ve Mslmanlarca bu Allahn yaratc oldu-
27
unun delilidir denilerek bugn bilimsel olarak ispatlanm bu delili, yahu bunu bilmeyecek ne var, younluu farkl iki eyin birbirine karmayacan ocuklar dahi bilir. diyor. Bu delilde olan sadece younluk fark deil ama yle olduunu varsaysak bile bugn ocuklarn bildii tek hakikat younluk fark olan svlarn birbirine karmayaca deil. 1400 sene nce Kurann syledii bu hakikatten baka, bundan 500 yl nce Galileoyu idama gtrebilecek kadar kar klp reddedilen,dnyann gne etrafnda dnyor olduu gereini de bugn ocuklar ok iyi biliyorlar. Demek ki, kyasta mantkla beraber vicdan da nemli bir enstrman. Nitekim Galileoya kar kan baz szm ona bilim adamlar, gerei sylemek yerine, Galileonun bu neticeye varmasna neden olan deneysel almalarn yapt teleskopunun hileli olduunu dahi iddia etmilerdi. Bilim bugn evrenin ilk varoluuna dair kanaat sahibi. Bigbang denen bir patlama ile tekil madde ve enerji paralara ayrld ve bu paralar zamanla bugnk konumlarna gelip yerletiler, souyarak gezegenleri, yldzlar oluturdular. Bu akll teoride sorun yok. Ancak bu akll teoride eksik var. Bu eksik, bu teoriden daha akll olan bu patlamann nasl kendiliinden olduu ve bugnk nizama gelecek bir pozisyonlanmay nasl oluturduu!En kk nesneye bakp ardnda onu ortaya koyan bir yapcy arayan akln, i evren gibi devasa bir olgu ve bu olgunun iinde tkr tkr ileyen bir sisteme
28
A.Salim Adilolu
geldiinde yapcdan/yaratcdan vazgemesi, ok insafl grnmyor. Ama bunun da kendine has nedenleri var. Manevi nedenleri bir kenara brakrsak, iin maddi nedenlerinin banda bir yanl soruya yanl cevap gerei yatmaktadr. Evrendeki mkemmel nizam ve dzene bakp, bir yaratc var mdr yok mudur diye sorarsanz soruyu, nizamn kendisini esas aldnz iin, cevap olarak yaratcy grmezden gelebilirsiniz. Ancak, soruyu evrendeki bylesine mkemmel bir nizam kim yapmtr diye sorarsanz, gerekte bilinmeyene hedeflenmi olur ve ihtimal ki, aresiz olarak bir yaratcya isteseniz de istemeseniz de ularsnz. Ortada mkemmel ileyen bir sistemin olduu malum. Bugn yzlerce bilim disiplinini ilgilendiren bir kanunlar silsilesinin milyarlarca yldr kusursuz iliyor olmasn, hibir vicdan sahibi bilim adam bu denklemi bir kuran olmal phesinden uzak tutamaz. Hele hele, bahsini ettiimiz eyler devasa gkcisimleri ve milimetrik hesaplarn dahi fark yarataca eyler iken, olaylar tesadfn mkemmelliine balamak hi de bilimsel bir yaklam deil. Bilim adamlar genelde bir eyi kefettiklerinde sevinirler, oysa mevzu tanr/yaratc olduunda olmad kanaati onlar sevindiriyor. Bu da bir baka eliki. Esasnda, bu durum dahi, Kitapta ifade edilen inkr rneklendirmeleri asndan szn teyidi manasna geliyor ve byle yapanlar farknda olmadan yine yaratcnn szne hizmet ediyorlar. Tanrnn enstrmanlarn kullanarak, onu inkr etmek de cabas Allah'a kar yalan uydurup iftira dzenden daha zalim kimdir?
29
te bunlar, Rablerine sunulacaklar ve ahidler: "Rablerine kar yalan syleyenler bunlardr" diyecekler. Haberiniz olsun; Allah'n laneti zalimlerin zerinedir. (Hd,18) ayeti ile ite Allah bu zevat hakkndaki hkmn izah etmektedir. Kuran, bundan yaklak 1400 yl nce Arap llerinde yaayan insanlara indirilmitir. Onun iinde bilimsel gerekleri Einstein dili ve formlleri ile zikredilmi bulmak gibi bir lksmz olmasa gerek. Kuran nihayetinde bir bilim kitab da deildir. Kald ki, yaratcdan bahsedip, ortada mevcut tm bilimsel kanunlar da bu yaratcnn koyduu n kabul ile hareket ettiimize gre, srf varln ispat etmek iin yaratcnn bu bilimsel kanunlara tek tek bu kitabn iinde deinmesini beklemek de ok byk bir saflk olacaktr. Yaratcnn yapt o gnk insanlar da dahil olmak zere, tm zamanlarda yaayan insanlarn en basit dil ile anlayabilecei ekilde, kendi varln ispat eden hkmlere yeteri kadar kitapta yer vermi olmaktan ibarettir. Yukarda evrenin, yerkrenin ve gklerin yaratl, gnein, ayn yrngesel hareketleri ile ilgili verilen ayetler kendi balarna bir yaratcnn varln delillendirecek niteliktedir. Szn hangi zamanda sylendii ile szn ieriindeki hakikatin hangi zamanda bilim tarafndan kefedildii kyas nemlidir. Elli yl nce kefedilmi bir bilimsel gerein 1400 yl nce zikredilmi olmas azmsanacak bir delil deildir. Ve inann bunca eyi yaratan bir
30
A.Salim Adilolu
yaratc, Kitaptan da anlalaca zere kulunu ok iyi bildiinden, onun nasl nankr olduundan haberdar olduundan, vakti gelip sznn bilimle dorulanacan ama buna ramen bilimin inkr seeceini de bildiinden mutlaka ama mutlaka kurduu evren nizam ierisine, her trl forml ile aklanabilecek genel dzenin yannda, asla hibir izaha sdrlamayacak ve hibir formle sokulamayacak, imza niteliinde bir veri, bir detay koymutur. te dnyann uydusu ay, byle bir imzadr. Ay, big bang teorisine uymamaktadr. Olmas gereken yerde ve olmas gereken boyutta deildir. Ama yle bir boyutta ve yle bir hacim/ktle denkliindedir ki, akllara ziyan bir fayda retir dnya iin. Sanki, hususi imal edilip, bulunduu yere zel olarak getirilip yerletirilmi gibidir. Hacim/ktle durumuna bakldnda ii bo bir balon ya da lamba izlenimi vermektedir. Ki, bilim adamlarnn hatr saylr bir ksm bu kanaattedir. Zamanla bu da net olarak inallah anlalacaktr. Ancak ben burada imdiye kadar dillendirilmemi bir eyi dile getiriyorum ve diyorum ki, ay dnya ile e zamanl yaratlmtr ancak ay daha sonradan i/iril/mitir. Bilimin ayn kendine dair net bir izah yoktur. Ve grnen o ki, daha uzunca bir zaman da olmayacaktr. Deiik teoriler mevcut olup, bunlardan birisi de ayn ii bo bir kre oluudur. imdi Kuran yollu ayn kendisini izah etmeye alalm. Yalnz bunu yapmadan nce belli noktalar da aa karmakta fayda var. Yukardaki yaratl ayetlerinde bahsi geen gnlerin bizim saya geldiimiz gnler olmad aikar.
31
Yani, Allah, yer ve gkleri alt gnde yarattm derken, bizim bugn bildiimiz ve anladmz manada gnlerden elbette ki bahsetmiyor. Nihayetinde biz, dnyamz gne etrafnda dnerken, kendi etrafnda att bir tura gn diyoruz. O halde, daha yerkre veya gne var edilmemi iken saylan bir gn bizim bugn sayageldiimiz gn elbette deildir. Bu Allahn o zamanki artlar dahilinde kendi katnda geerli olan gndr ve muhtemel ki bugn saydmz gnler ile kyaslandnda milyon ve milyarlar ifade edecek kadar uzun bir zaman dilimidir. te uzayn farkl boyut ve mekanlarnda, merkezi deitirdiiniz mddete zamannda greceli olarak deitiini ilk dillendiren de bu yn ile Kurandr. Yine, big bang teorisinin bir paras olan evrenin genilemesi, Evreni (yaratc) gc(mz) ile ina eden Biziz; ve phesiz Biziz onu istikrarl bir ekilde genileten. (Zriyt, 47) ayetiyle ilk kez insanla iaret edilmitir. Yerin ve atmosferin de yedi tabakadan olutuu, Allah, yedi kat g ve yerden de bir o kadarn yaratandr. Ferman bunlar arasnda inip durmaktadr ki, bylece Allahn her eye kadir olduunu ve her eyi ilmiyle kuattn bilesiniz. (Talak, 12) ayeti ile iaret edilmi ve ilk kez Kurann dile getirdii gereklerdendir. Her ne kadar gk ve sema kelimeleri e anlaml olarak kullanlm ve ou mtercimce semadan kast, uzay katlar olarak alglanm ve nakledilmi olsa da bu kelimenin hem atmosferi hem de uzay katlarn ifade ettii; yle ki, Gn boluunda emre boyun edirilmi olarak uuan kular grmediler mi?
32
A.Salim Adilolu
Onlar orada Allah'tan bakas tutamaz. Kukusuz bunda inanan bir toplum iin ibretler vardr. (Nahl, 79) ayetinde uuan kular gerei ile bu ayette gk/sema ile atmosferin kastedildii ve yine And olsun ki, yakn g kandillerle donattk, onlar eytanlar iin talamalar yaptk ve eytanlara lgn alev azabn hazrladk. (Mlk, 5) ayetinde kandil ile kastedilen yldzlarn nerede olduunu bildiimizden gk/sema ile uzay gnn kastedildiini rahatlkla anlayabiliyoruz. Grld gibi, bilimin yapt Yaratcy teyit etmekten baka bir ey deil aslnda Bilimin babalarndan saylan Galileonun, kendisine bu nvan kazandran tezlerinden biri olan, Aristonun dnya merkezli evren sistemine karlk olarak ileri srd gne merkezli ve dnyann gne etrafnda dnd tezi de, her ne kadar 500 yllk bir maziye sahip olsa da, Kurann Galileodan asrlar nce dile getirdii hakikatlerden biridir. Dnya semasnn alabilecei, yani uzaya gidilebileceinin zor olmakla beraber imknsz olmad da yine Kurann Ey cin ve insan topluluklar! Gklerin ve yerin ularndan bucaklarndan geip gitmeye gcnz yeterse geip gidin. Byk bir g olmadka geip gidemezsiniz. (Rahman, 33) ayeti ile dillendirilmi bir baka gerektir. te adm adm, insanolu kendi eliyle istese de istemese de Yaratcnn bir baka ayeti olan Kfirler istemese de Allah nurunu tamamlayacaktr. (Saf, 8) ayetinin hkmne boyun eecektir. te Zlkarneyn te Kyamet adl kitabmzda, Kehf Sresi iinde nakledilen Zlkarneyn
33
Kssas ile Kurann, kefinden asrlar nce Amerika ktasndan, yine ok yakn zamanda kefedilmi olan Gulf Stream Scak Su akntsndan bahsettiini, daha da tesi, dnyann insan yaayabilen en u noktalarn; dorusu zet bir dnya haritasn daha ktalarn kefinden nce insanlara sunduundan bahsetmitik. Okyanus dibi karanlklar ile uzayn engin karanlklarndan, yani birden fazla karanlktan da ilk bahseden Kurandr. Uzayda saysz k kayna olmasna ramen uzayn nasl olup da karanlk grld emen kara delikler izah ile ancak yakn zamanda aklanabilmitir. nsanolunun zat ve etkisi ile grebildii yegane k kayna ise gnetir. Yani, tekil bir aydnla kar, oul karanlk sz konusudur. te Kuran Hamd, gkleri ve yeri yaratan, karanlklar ve aydnl var eden Allaha mahsustur. Byle iken inkr edenler baka eyleri Rablerine denk tutuyorlar. (Enm ,1) diyerek tekil aydnlkla beraber oul karanla da asrlar ncesinden referansta bulunmutur. Kuran bunun gibi saysz delil ile doludur. Kimin, neyi Rabbe denk tuttuuna dikkat etmek lazm! Kii ancak maksadna eriir ve ancak nasibinde olan bulur. Arayan bir ift gz iin Allah her yerdedir. Ayetlerde mealen verilen nsann topraktan yaratlmas (Rm,20), nsann kendi nefsinden eler yaratlmas ve arada kaynama iin sevgi ve muhabbet hasl olmas (Rm,21), Gece olsun, gndz olsun uyunmas ve insanlarn geim iin arza yaylmas (Rm, 23), imek, yaan yamur (Rm, 24), Gn ve yerin denklii (Rm,25), Rzgarlarn kendisi (Rm,46),
34
A.Salim Adilolu
Yer, gk ve yaylm canllar (r, 29), Denizlerin iinde dev dalar gibi akp giden gemiler (r, 32) bir yaratcnn varlna delillerdir. te hayatn iinden ve deiik konularda verilmi bu rneklerden yaratcya ulamak da yine Kuran lisan ile ancak akleden, ibret almay bilen insanlarn becerebilecei bir meziyettir. Bakmayn meziyet dediimize Aslnda kendine insan diyen her canlnn sadece tefekkr ile yapabilecei eylerdir bunlar. Her ey akl kullanmak ile balyor. Aya dnecek olursak, ok eski maara resimlerinde gkyznde ay yoktur. Aristo, Constitution of Tagean adl eserinde baz olaylarn gkyznde ay olmad zamanlarda cereyan etmi olduundan bahsetmektedir. Eski Yunanllar, dnyann o ok eski dnemlerindeki insanlar iin proselens, yani Seleneden ncesi ismini kullanrlard ki, Selene ay tanras manasndadr. Dr. Bellamy ve alma arkada Dr. P.Allana gre, Tiahuanaco ehrindeki gne kaps abidesinde gkyznn 27.000 yl nceki durumu ifade edilmitir, Lkin burada ay yoktur. Gne kaps sembollerinde, ayn, dnya yrngesine 12.500-13.000 yl nce girdii aka belirtilmitir. O zamanlar ay, dnya evresinde 425 tur atyordu. Yine kozmolog Hans Hoerbiger, ayn dnya yrngesine 13.500 yl nce konulduunu ifade etmitir. Ay ile ilgili bunca belirsizlik karsnda, Harward Smithsonian ay iin en iyi aklama gzlemsel bir hata olduudur, aslnda ay yoktur. demekten kendini
35
alamamtr. Aydaki baz kayalar, dnya zerindeki kayalardan daha da yaldr. Ay olmas gerekenden daha byk, daha yal ve olmas gerekenden daha hafiftir. Cornell niversitesi Gezegen almalar Laboratuar yneticisi ve astronomi-uzay bilimleri profesr Carl Sagan iyice anlalmtr ki, doal bir uydu ii bo bir cisim olamaz diyerek, ayn iinin bo olduu ve dolays ile doal bir uydu olamayacana atfta bulunmutur. Arizona niversitesinden bir ekip, yaptklar almayla ayn 680km +/- 180km kalnlnda ince metal bir ekirdei olduunu tahmin ettiler. Bu sonu, ayn Dnya, Merkr, Vens gibi gkcisimlerine benzemedii fikrine gtryor. Dnya i ve kabuu arasndaki dngsel hz fark, dnya manyetik alann oluturmaktadr ancak ayn iinde scak bir ekirdek yoktur ve ayn grnmeyen yznde manyetik alan daha kuvvetlidir. Dnya manyetik
alannda bundan yaklak 12.450 yl nce ciddi bir deiiklik olduu bilgisi ile baz bilim adamlar, ayn yine bu dnemde dnya yrngesine girdiini savunmulardr. Buras nemlidir! Ay, kendi iinde dengesizdir. Yzeyler arasnda manyetik denklik yoktur ve bize dnk olmayan yzeyinde manyetik younluun olduu bir knts vardr. Tam ay fotoraflarn incelediinizde ayn dilim izgilerinin olduu bir portakal andrdn grrsnz. Mevsimlerin olumasna neden olan,- daha duyarl bir deyile hayatn idamesine neden olan, dnyann eksen eiklii, dnyann sabitleyicisi rolne sahip ayn etkisidir. Yine gne sisteminde sv suyun yer ald yegane
36
A.Salim Adilolu
gezegen olan dnyadaki bu sra dln aktr de aydr. Ay-dnya arasnda srekli bir enerji alverii vardr. Bu enerji alverii dnyann dn hzna etki eder, yani gnlerin says, ls hep ayn tesiri ile oluur. Ay, dnyann dn hzn yavalatmaktadr. imdi benim teorim udur: Gnei kl, ay da parlak klan, yllarn saysn ve hesab bilmeniz iin ona (aya) birtakm menziller takdir eden O'dur. Allah bunlar, ancak bir geree (ve hikmete) binaen yaratmtr. O, bilen bir kavme ayetlerini aklamaktadr. (Yunus, 5) , Gerek u ki, Allah katnda aylarn saym, gkleri ve yeri yaratt gnden beri Allah'n kitabnda on ikidir.. (Tevbe,36) ayetlerinden anlalan udur: a) Gnlerin ve aylarn says, hesab bilinsin diye ay var edilmi ve ona bu gaye iin bir menzil belirlenmitir. b) Aylarn says, ay hareketi ile belirlendiine gre ve ayette gklerin ve yerin yaratld gnden itibaren aylarn says 12 dendiine gre, Ay ilk gnden itibaren var idi.
Bu Kurann kanunudur. Bilim henz bu konuda karar verememitir. Ancak, biz inananlar iin bunda phe yoktur. Nasln bulmak bilimin ii ve biliyoruz ki, bilim
37
dorulardan sapmadka ve srf Kurana inat olsun demedike, sonunda bu doruyu bulacak ve teyit edecektir. Peki hal byle iken nasl oluyor da, ilk insanlardan kalma gkyz resimlerinde evvelki sayfalarda ifade ettiimiz gibi ay gsterilmiyor? Ay bugn bizim iin kayda deer klan onu gne gibi dier gk cisimlerinden gzle grlr ekilde ayrt edecek byklk ve etkide grmemizdir. O halde, ilk insanlarn ay yukarda olmasna ramen resimlerinde figre etmemelerinin nedeni, ancak ayn kayda deer byklkte veya yaknlkla veya grsellikte olmaydr. Ay, her zaman bulunduu yerde bir i etki ile i/iril/mitir. Bunun alametleri var mdr? Elbette vardr. Bilimin ne dediinin u safhada nemi yok. nk bilim ancak bildiini syler. Ay konusunda da kesin bir ey bilmiyor. Ola ki, sylediklerimiz bilimin zihin karmaasnn nne geer de, ayda tkanp kalan gkyz maceras bir sonraki safhaya geer. Evet, ayn belli bir tarihte ierek bym olma ihtimalinin yukarda saylan sra d durumlardan bakaca da alametleri vardr. Ay, Nuh Tufan hadisesinde i/iril/mitir. Peki tufan ile ne olmu ve tufandan sonra yeryznde neler deimitir? Tufanda, yerin sularnn gkten boalan saanak yamur, daha dorusu nehir gibi boalan yamur [Referans: Kamer-11] ile birlemesi ile muazzam bir su hareketi olmutur, ki bu ayn bir i etki ile i/iril/mesinden dolay geici ve gl bir ekim etkisi oluturarak, okyanuslar harekete geirip ykseltmi olmas, hava hareketlerine yol am olmas
38
A.Salim Adilolu
veya dnya ekseninde aya neden olup, buzul blgelerin snmasna ve suya dnmesine neden olduu ile kolaylkla izah edilebilir. Ancak, ilgin olan, o zamana kadar insan mrleri yaklak biner yl seyreder iken [Andolsun ki biz Nuh'u kendi kavmine gnderdik de o bin yldan elli yl eksik bir sre onlarn arasnda kald. Sonunda onlar zulmlerini srdrrken tufan
kendilerini yakalayverdi. (Ankebt, 14)] birdenbire yaklak 120 yl gibi bir sreye dmtr. Eski Ahitte bu srelerle ilgili yeterince kiisel rnek ve yine mrn ksalmas ile ilgili de karar niteliinde izah vardr. nsan mrnn bu ciddi deiiminin nedeni nedir bilinmez ancak zaman algsnda deiiklik olduu kesin. NASAnn almalarna gre, ay her yl dnyadan yaklak 3.5cm uzaklayor, ayn bu uzaklamas, gn getike dnya gnnn az da olsa ksaldna iaret eder. Bu hesap ile bulunabilecek ok ey vardr. Ay, dnya ve gnein Kurann ifade ettii gibi e zamanl yaratldklar varsayldnda, daha evvel dnya gnnn ka saat olduu, dnyann dn hznn ne olduu gibi bilinmeyenlere de cevap bulmak mmkn. Teoriye devam edecek olursak, Ay, dnya ile e zamanl yaratlm, ancak uanki boyutuna sonradan ulamtr. Bu ani bir ime ile olaca gibi, kademeli bir ime de olabilir. Evreni var eden, yeri canllar iin planlam ve bu plan bir sisteme balam olabilir. Dnya, zerinde kusursuz ileyen sistemde byk rol olan eksen eikliini aya borludur.
39
Balangta dnya eksen eiklii olmadan var iken, ki bu dnya zerinde bir takm oluumlarn, -petrol gibi, meydana gelmesi iin daha uygun artlar olumasna neden olur; dnya kendi zerinde evrimi olutururken, nihai olarak kararlanm canl trlerinin hayatnn idamesi iin lazm gelen artlarn olumas adna, ay kademeli olarak iirilmi ve bu Nuh Tufan ile nihayetlenmi ve karar klnan duruma getirilmi olabilir. Bu, eski gk yz figrlerinde ay yok iken, sonradan ayn belirgin olarak ortaya kmas, Ve Ay' bunlarn iinde bir nur yapm, gnei de bir lamba klm. (Nuh,16) ayetinden anlald zere insanlarn aydan tufandan nce de haberdar olmas durumunu izah eder. Kademeli ime olay, bir takm efsanelerde bahsi geen Nuh Tufan benzeri tufanlarn da oluuna izah getirir. Kamer (ay) Sresinde, helaklardan bahsedilii ve bu konuya, Nuh Tufan ile giriliyor olmas da ayr bir detaydr. Bu ani veya planl i/iril/meler srasnda ayn bize dnk yznde s kraterler olutu ve ay manyetik dengesini tersinir yn lehine kaybetti. Yani bize dnk olmayan yz, hareketin ztt ynnde ve gerideki yldzlarn da ekim gc ile manyetik olarak daha youn hale geldi. Ve bu dengesiz yapsndan dolay kademeli olarak ay dnyadan uzaklamaya devam ediyor. Allahn bunlar anlk yapma kudreti olmasna ramen, genel snneti gerei bunlarn ilmen takdir edilmi ve sras/vakti gelince icra edilmi olduuna inanmak evladr. Bunlar ezelden ebedi bilen Allaha g eyler deildir. Sadece ilmen takdir edilmi ey saati
40
A.Salim Adilolu
geldii zaman vukuu bulmaktadr. Byle olduunu dnmeye sevk edecek delillerden biri Ve Nuh'a Senin kavminden imdiye kadar inanm olanlarn dnda kimse inanmayacak diye vahyettik. (Hd, 36) ayetinin ifadesidir. Ayette, artk vaktin geldiine iaret vardr. Btn bunlar, zaten evreni en bata yaratan bir snrsz gcn, stn hesap gc ile yaptn bilime dost ancak inkr yol edinenlere inat gz ard etmiyoruz. Tufan olaynn aydaki bir takm deiimlerle olutuu tezini glendirecek nakiller de vardr. yle ki, bunlardan birinde Nuh a.s., ban ge kaldrp, aya sana ne oluyor?
demektedir. Ayn daha evvel atmosferinin olmas da olaslklar arasndadr, ki bu ayn grselliine de etki eder ve ayn kkl ile beraber eskiden imdi olduu gibi grnmemesinin delillerinden biri saylabilir. Ayn i/iril/mesi, dnya atmosferinde hava hareketlerine sebep olup, yamur oluturmu olmas ile beraber, genileyen ay kendi atmosferini tutacak gc kaybedip, atmosferini dnyaya tam karsnda olduu noktadan kaptrm ve ayn atmosferinde bulunan su yamur formatnda yeryzne ulam olabilir. Tufanda gkten indirilen su iin Kuranda nehir gibi denilmi olmas manidardr. Biz, gkten belli bir lde su indirdik de (faydalanmanz iin) onu yeryznde tuttuk. Bizim onu tamamen gidermeye de muhakkak gcmz yeter. (Mminun, 18) ayetinde bahsi geen gkten inen su bilindik yamur olarak alglanabilecei gibi, yeryznn nihai dzenine erimesine kadar olan srete, atmosfer dndan suyun
41
yeryzne nakli olarak da dnlebilir. Byle dnmeyi gerektirecek iki delil vardr. Bunlardan birisi ayetin iinde geen onu yeryznde tuttuk ifadesidir. Buna denilebilir ki, bu yamurdur ve yamur, yeryzndeki sularn buharlap younlamas sonucu tekrar yeryzne dnmesidir. Bu dorudur, yamuru izah eder ve bylece ayette geen suyun yeryznde kalmas haline de izah getirir. Ancak bu dngsel gerek, ayetteki ifade edili ekline uymaz. nk yamur oluum mekanizmasnda kaynak su, yeryzndedir ve buharlamadan sonra tekrar yeryzne dner. Oysa ayette, yeryznde olmayan ancak belli bir lekte yeryzne indirilen sudan bahis edilmektedir. Bu ikisinin ortak izah udur: Yeryzne uzaydan su indirilmi ve bu su, yeryzndeki yamur oluum ve dnm mekanizmasnn bir paras olmu, bylece yeryznde tutulmutur. Bu indirilmeye kadar yeryznde su olmad manasna gelmez. kinci delil, yine Kurann kendisindendir: .. Byk bir kuvvete ve halk iin yararlara sahip olan demiri de indirdik.. (Hadd, 25) ayeti basit bir cmle gibi grnse de ok ey ifade etmektedir ve bu ok ey insanlar tarafndan yerin yzeyinde bulunup ilk ilenen ve uzaydan yeryzne gktalar bnyesinde indirilmi demirle birlikte yeryznde bileik halinde bulunan indirgen demiri ifade eder. Yani demir de yeryznde bulunmasna ramen dnya dndan da gnderilmi/indirilmitir. Ayette geen su da ayn durumdadr. Bilimin grevi, evrende deli kanunlara bakp, ne gzel kanunlar bunlar, nasl da muazzam alyorlar deyip,
42
A.Salim Adilolu
bunu kendi kendine olu diyerek olduran inkr etmek deil, aksine bu kanunlara bakp, bunlarn nasl ve kimce bu nizama getirilmi olabileceine de izah getirmesidir. Bilimin pheci olmas anlalabilir, ancak inkr apayr bir eydir. 10 ayr disiplinden alannda uzman, 10 ayr kii seseniz ve deseniz ki, yle mterek bir nizam oluturacaksnz ki, 10 ayr disiplinin her kanununa, ilkesine uyacak, Allah bilir, ortaya hibir ey koyamazlar. Teoriye dnecek olursak, ay, ite dengesiz bir manyetik alan yaps ile ifte bask altnda ve dnyadan uzaklamaktadr. Ve ihtimal ki, gne ve dier birka gezegenin sral dizildii veya apraz dizildii bir gnde veya tam tersi istikamette bir dizilite, diziliin ekli nasl olursa olsun, nihayetinde bu asimetrik ii bo balon eklindeki gkcisminin manyetik direnci krlacak ve aynen Kuran da ifade edildii Kyamet saati yaklar, ay yarlr. (Kamer,1) ekilde ay yarlacak, bunun neticesi olarak ayn dnya zerindeki olumlu tm etkisi ortadan kalkacak, dnya, zemberei boalm bir saat gibi babo kalacak ve bu srete de gne batdan domadka kyamet kopmaz hadisinde ifade edildii zere dnyann dn hz ve istikameti dzenini yitirecek, neticede de dnyann sonu gelecektir. Sonu gelecek olan sadece dnya deil, dnyann da iinde bulunduu evrendir. Ay ve gne bir saat gibi alr! O, sabah aydnlatandr. O, geceyi dinlenme zaman, gne ve ay (vakitlerin tayini iin) birer hesap ls klmtr. te bu, aziz olan (ve her eyi) pek iyi
43
bilen Allah'n takdiridir. (Enm ,96) , Onun katnda her ey l iledir. (Rad, 8) , Gklerin ve yerin mlk O'nundur. O bir ocuk edinmemitir, mlknde orta yoktur. Her eyi yaratm, ona l, biim ve dzen vermitir. (Furkn,2), Biz, her eyi bir lye gre yarattk. ( Kamer, 49) Ayetlerinin de belirttii gibi Allah, nizam var eden, her eye l ve hesap getirendir. Zaten inkrclarn da iini bu kolaylatryor. Allah, onlara ; Kfir olanlar iin dnya hayat cazip klnd. (Bakara, 212) , uras muhakkak ki, iman verip inkr alanlar, Allah'a hibir zarar veremezler (l-i mran, 177), lahnz bir tek Tanrdr. Fakat ahirete inanmayanlar var ya, onlarn kalpleri inkrc, kendileri de bbrlenen kimselerdir. (Nahl,22) ayetlerde belirtildii zere tanm getiriyor ve Muhakkak ki biz, bu Kur'an' da insanlara her trl misali eitli ekillerde anlattk. Yine de insanlarn ou inkrclktan bakasn kabullenmediler. (Isra, 89) , Dnmediler mi ki, gkleri ve yeri yaratm olan Allah, kendilerinin benzerini yaratmaya da kadirdir! Allah, onlar iin bir vade takdir etti. Bunda phe yoktur. Ama zalimler, inkrclktan bakasn kabullenmediler.(Isra, 99), Andolsun ki biz, bu Kur'an'da insanlar iin her eit misale yer vermiizdir. ayet onlara bir mucize getirsen inkrclar kesinlikle yle diyeceklerdir: Siz ancak batl eyler ortaya atmaktasnz.(Rm, 58) inanmadan nasibi olmayan kiinin ne dersen de, ne gsterirsen gster nasiplenemeyeceini beyan ile Onlarn (inkrclarn) szleri seni zmesin.
44
A.Salim Adilolu
nk btn izzet (ve stnlk) Allah'ndr. O, iitendir, bilendir. (Yunus, 65) onlarn tavrlarna
zlmememiz gerektiini, hakikatin baki kalacan ve Biz, yakn bir azap ile sizi uyardk. O gn kii nceden yaptklarna bakacak ve inkrc kii: "Keke toprak olsaydm!" diyecektir. (Nebe, 40) ayeti ile de sonunda onlarn inkrlar ile yzleeceklerini bildiriyor. Bize den ise ..sana ancak (Allah'n emirlerini) tebli etmek der. Hesap yalnz bize aittir. (Rad, 40) ayetinin icabdr. Konu ile alakal olarak belirtmekte de fayda var ki, Kuran dili matriksli bir dildir. Az lafz ile ok ey ifade edilmitir. Arapa dilinin yaps da bu ii kolaylatrr niteliktedir. De ki: Andolsun, bu Kur'an'n bir benzerini ortaya koymak zere ins cin bir araya gelseler, birbirlerine destek de olsalar, onun benzerini ortaya getiremezler. (Isra,88) ayetinde ifade edilen benzersiz oluu kastlarndan birisi de tek cmlenin, bazen tek kelimenin birden fazla eyi kastediyor oluudur. Kurann ou yerinde geen gne yer yer manaca yorumlandnda, dinin kendini, slam ifade ederken; ay, mmeti, inananlar veya mslmanlar ifade etmektedir. Ay, nasl dnya ile beraber gne etrafnda dnyor ve istikamet zere ise, mmet de, ayn ekilde, hayatn kendini dnya ekseninde ama din yrngesinde yaamaya nizamlanmtr. Maalesef mmet, Hz. Peygamberin (s.a.v) vefatndan ok ksa bir zaman sonra, frkalara ayrlm, aynen Kurann ifade ettii gibi ay yarlm Lkin ya-
45
rlan fiziki ay deil, mmeti iaret eden ay, manen yarlmtr. te ay, ..ay O'nun ayetlerindendir.
(Fussilet, 37) ayetinde belirtildii zere, Allahn mutlak gcnn bir semboldr. nsanolu, nasl bir yaratcya inand konusunda net olmaldr! Adnn nne hasbelkader bir nvan alp, tm ilmi aleme yayan yaratcnn ilimlerinden sadece birka cz renmi baz insanlarn bu nizama bakp, her ey silsileler eklinde dinamik oluyor deyip, yaratcnn zaten kendine yakr ekilde ve Kitapnda ikrar ettii zere nizamsz olamayaca gereini gz ard ederek, Onu inkr ettikleri gibi mi yapacaz, yoksa yaratcnn nizam yaratlana rahmet olarak halk etmenin tesinde, dilediini diledii an ve diledii ekilde, yani O, gkleri ve yeri rneksiz yaratandr. Bir ie hkmetti mi ona sadece ol der, o da hemen oluverir. (Bakara, 117) ayetinde ifade edildii haliyle yapmaya muktedir snrsz g sahibi olduunu kabul edip, yle mi inanacaz, ite bu karar pein vermemiz gerekiyor. Eer byle yapmaz isek, atamz Hz. Ademin topraktan, yani anasz-babasz, bildiin amurdan yaratldna inanrz, bunda pheye dmeyiz de, Allah, bir sa yaratr, hem de bilindik soylu, temiz bir ailenin kzndan, yani annesi belli; ama atasz Ademe insan deriz de, srf babasz olduu iin saya tanr deriz! te bu ikisi bir arada olmaz. Srf babasz olduu iin annesi olmasna ramen bir insan tanr ilan eden kiinin, ben yaratcnn ilk insan topraktan anasz babasz yaratt-
46
A.Salim Adilolu
na inanyorum deme hakk yoktur. Akl bunu reddeder, nk bu ikisi bir arada olamayacak kadar mantkszdr. Hz. Isa nn yaratl da bir kudret nianesidir. Nizamla beraber, Allahn diledii an dilediini yapma kudretinde olduunun iaretidir. Hz. Isa ile ilgili duruma ileriki blmlerde deineceiz.
47
48
A.Salim Adilolu
CANLILARIN VE NSANIN YARATILII
Sizin yaratlnzda ve (Allah'n) yeryznde yayd canllarda, kesin olarak inanan bir toplum iin ibret verici iaretler vardr. (Csiye, 4)
49
50
A.Salim Adilolu
nsan, iki maher arasnda yaar! Birinci sur frlr, Bir kyamet kopar babanda da, Kendi babandan, kendi kardelerinden ,[Abese 34] Anana kaarsn! Bu bir maher provasdr! Sonra anann karnnda, Gne gibi bir atein barnda, lrsn. Bu ilk ltr. Sen yaarsn, ama kimse bilmez. Bu lm, bir vefattr! Anann karn, senin kabrindir! Sonra ikinci sura frlr Uyanrsn, doarsn. Bunlarn hepsi bir l ile olur. [Ra`d 8, Fatir 11, Fussilet 47] Dilenirse, nefes alrsn, yaarsn! Sonra, yaar ve tekrar lrsn! Bu gerek bir lmdr! Bylece bir vefat etmi, bir lm olursun! Sonra, sura frlr de, dirilirsin!
51
Gkleri, yeri ve bunlarn iine yayp rettii canllar yaratmas da O'nun delillerindendir. O diledii zaman bunlar biraraya toplamaya da kadirdir. (r,29) , Gklerde bulunanlar, yerdeki canllar ve btn melekler, byklk taslamadan Allah'a secde ederler. (Nahl, 49), Allah, yeri halklar iin yaratmtr.
(Rahman, 10), O, yerde ne varsa hepsini sizin iin yaratt. (Bakara,29), Hatrla ki Rabbin meleklere: Ben yeryznde bir halife yaratacam, dedi. Onlar: Bizler hamdinle seni tesbih ve seni takdis edip dururken, yeryznde fesat karacak, orada kan dkecek insan m halife klyorsun? dediler. Allah da onlara: Sizin bilemiyeceinizi herhalde ben bilirim, dedi.(Bakara,30), Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan da eini yaratan ve ikisinden birok erkekler ve kadnlar retip yayan Rabbinizden saknn. (Nsa, 1), . O dilediini yaratr ve Allah her eye tam manasyla kadirdir. (Mide, 17), Sizi bir amurdan yaratan, sonra lm zamann takdir eden ancak O'dur. Bir de O'nun katnda muayyen bir ecel (kyamet gn) vardr. Siz hala phe ediyorsunuz.(Enm,2), O, sizi bir tek nefisten
(Adem'den) yaratandr. (Sizin iin) bir kalma yeri, bir de emanet olarak konulacanz yer vardr. Anlayan bir toplum iin ayetleri ayrntl bir ekilde akladk. (Enm,98), Rabbin zengindir, rahmet sahibidir. Dilerse
52
A.Salim Adilolu
sizi yok eder ve sizi baka bir kavmin zrriyetinden yaratt gibi sizden sonra yerinize diledii bir kavmi yaratr.(Enm,133), ardakl ve ardaksz (zm) baheleri, rnleri eit eit hurmalar, ekinleri, birbirine benzer ve benzemez biimde zeytin ve narlar yaratan O'dur. Herbiri meyve verdii zaman meyvesinden yeyin. Devirilip topland gn de hakkn (zekt ve sadakasn) verin, fakat israf etmeyin; nk Allah israf edenleri sevmez.(Enm, 141), Hayvanlardan yk tayan ve tynden dek yaplanlar yaratan O'dur. Allah'n size verdii rzktan yeyin, eytann ardna dmeyin; phesiz o sizin iin apak bir dmandr. (Enm, 142), (Dii ve erkek olarak) sekiz e yaratt: Koyundan iki, keiden iki... De ki: O, bunlarn erkeklerini mi, diilerini mi, yoksa bu iki diinin rahimlerinde bulunan yavrular m haram etti? Eer doru iseniz bana ilimle syleyin.(Enm, 143), Deveden de iki, srdan da iki (yaratt.) De ki: O bunlarn erkeklerini mi, diilerini mi, yoksa bu iki diinin rahimlerinde bulunan yavrular m haram kld? Yoksa Allah'n size byle vasiyet ettiine ahit mi oldunuz? Bilgisizce insanlar saptrmak iin Allah'a kar yalan uydurandan kim daha zalimdir! phesiz Allah o zalimler topluluunu doru yola iletmez.(Enm,144), Andolsun sizi yarattk, sonra size ekil verdik, sonra da meleklere, Adem'e secde edin! diye emrettik. blis'in dndakiler secde ettiler. O secde edenlerden olmad.(Arf,11), Allah buyurdu: Ben sana emretmiken seni secde etmekten alkoyan nedir? (blis):
53
Ben ondan daha stnm. nk beni ateten yarattn, onu amurdan yarattn, dedi.(Arf, 12), O, hanginizin amelinin daha gzel olaca hususunda sizi imtihan etmek iin, Ar' su zerinde iken, gkleri ve yeri alt gnde yaratandr. (Hd, 7), Yeri deyen, onda oturakl dalar ve rmaklar yaratan ve orada btn meyvelerden ifter ifter yaratan O'dur. Geceyi de gndzn zerine O rtyor. phesiz btn bunlarda dnen bir toplum iin ibretler vardr.(Rad, 3), Andolsun biz insan, (pimi) kuru bir amurdan, ekillenmi kara balktan yarattk. (Hicr,26), Cinleri de daha nce zehirli ateten yaratmtk.(Hicr,27), O, insan bir damla sudan yaratt. Fakat bakarsn ki (insan) Rabbine apak bir hasm oluvermitir. (Nahl,4), Hayvanlar da O yaratt. Onlarda sizin iin stc (eyler) ve birok faydalar vardr. Onlardan bir ksmn da yersiniz. (Nahl, 5), Atlar, katrlar ve eekleri binmeniz ve (gzlere) zinet olsun diye (yaratt). Allah u anda bilemeyeceiniz daha nicesini yaratr. (Nahl,6), Yeryznde sizin iin rengarenk yarattklarnda da t alan bir toplum iin gerek bir ibret vardr. (Nahl, 13), Sizi sarsmamas iin yeryznde salam dalar, yolunuzu bulmanz iin de rmaklar ve yollar yaratt. (Nahl, 15), sterse aklnza (yeniden dirilmesi) imknsz gibi grnen herhangi bir yaratk! (Bunlar, Allah'n sizi yeniden diriltmesini gletirmez.) Diyecekler ki: "Bizi tekrar (hayata) kim dndrecek?" De ki: Sizi ilk kez yaratan. Bunun zerine onlar sana alayl bir tarzda balarn sallayacak ve "Ne
54
A.Salim Adilolu
zamanm o?" diyecekler. De ki: Yakn olsa gerek!(Isra, 51), Biz, hakikaten insanolunu an ve eref sahibi kldk. Onlar, (eitli nakil vastalar ile) karada ve denizde tadk; kendilerine gzel gzel rzklar verdik; yine onlar, yarattklarmzn biroundan cidden stn kldk.(sr, 70), Karlkl konuan arkada ona hitaben: "Sen, dedi, seni topraktan, sonra nutfeden yaratan, daha sonra seni bir adam biimine sokan Allah' inkr m ettin?" (Kehf, 37), Sizi ondan (topraktan) yarattk; yine sizi oraya dndreceiz ve bir kez daha sizi ondan karacaz. (Taha, 55), nkar edenler, gklerle yer bitiik bir halde iken bizim, onlar birbirinden kopardmz ve her diriyi sudan yarattmz grp dnmediler mi? Yine de inanmazlar m? (Enbiy, 30), Ey insanlar! Eer yeniden dirilmekten phede iseniz, unu bilin ki, biz sizi topraktan, sonra nutfeden, sonra alakadan (alanm yumurtadan), sonra uzuvlar (nce) belirsiz, (sonra) belirlenmi canl et parasndan (uzuvlar zamanla oluan ceninden) yarattk ki size (kudretimizi) gsterelim. Ve dilediimizi, belirlenmi bir sreye kadar rahimlerde bekletiriz; sonra sizi bir bebek olarak dar karrz. Sonra gl anza ulamanz iin (sizi bytrz). inizden kimi vefat eder; yine iinizden kimi de mrn en verimsiz ana kadar gtrlr; ta ki bilen bir kimse olduktan sonra bir ey bilmez hale gelsin. Sen, yeryzn de kupkuru ve l bir halde grrsn; fakat biz, zerine yamur indirdiimizde o, kprdanr, kabarr ve her eitten (veya
55
iftten) i ac bitkiler verir. (Hac, 5), Ey insanlar! (Size) bir misal verildi; imdi onu dinleyin: Allah' brakp da yalvardklarnz (taptklarnz) bunun iin bir araya gelseler bile bir sinei dahi yaratamazlar. Sinek onlardan bir ey kapsa, bunu ondan geri de alamazlar. steyen de aciz, kendinden istenen de! (Hac, 73), Andolsun biz insan, amurdan (szlp karlm) bir zden yarattk.(Mminun, 12), Sonra nutfeyi alaka (alanm yumurta) yaptk. Peinden, alakay, bir parack et haline soktuk; bu bir parack eti kemiklere (iskelete) evirdik; bu kemikleri etle kapladk. Sonra onu baka bir yaratla insan haline getirdik. Yapp
yaratanlarn en gzeli olan Allah pek ycedir. (Mminun, 14), Allah, her canly sudan yaratt. te bunlardan kimi karn stnde srnr, kimi iki aya stnde yrr, kimi drt aya stnde yrr... Allah dilediini yaratr; phesiz Allah her eye kadirdir. (Nur, 45), (nsanlar!) Sizin yaratlmanz ve diriltilmeniz, ancak tek bir kiinin yaratlmas ve diriltilmesi gibidir. Unutulmasn ki, Allah her eyi bilen ve grendir. (Lokman, 28), O (Allah) ki, yaratt her eyi gzel yapm ve ilk bata insan amurdan yaratmtr. (Secde, 7), Sonra onu tamamlayp ekillendirmi, ona kendi ruhundan flemitir. Ve sizin iin kulaklar, gzler, kalpler yaratmtr. Ne kadar az krediyorsunuz! (Secde,9), Gkleri ve yeri yaratan, melekleri ikier, er, drder kanatl eliler yapan Allah'a hamdolsun. O, yaratmada diledii arttrmay yapar. phesiz Allah, her eye gc yetendir.
56
A.Salim Adilolu
(Fatr, 1), Allah sizi (nce) topraktan, sonra meniden yaratt. Sonra sizi iftler (erkek-dii) kld. O'nun bilgisi olmadan hi bir dii ne gebe kalr ne de dourur. Bir canlya mr verilmesi de, onun mrnden azaltlmas da mutlaka bir kitaptadr. phesiz bunlar, Allah'a kolaydr.(Fatr,11), Yerin bitirdiklerinden, insanlarn kendilerinden ve henz mahiyetini bilmedikleri eylerden btn iftleri yaratan Allah' tesbih ve takdis ederim. (Ysin, 36), Bir ey yaratmak istedii zaman Onun yapt "Ol" demekten ibarettir. Hemen oluverir. (Ysin, 82), Allah sizi bir tek nefisten (Adem'den) yaratt, sonra ondan da eini yaratt. Sizin iin hayvanlardan sekiz e meydana getirdi. Sizi de annelerinizin karnlarnda katl karanlk iinde eitli safhalardan geirerek yaratyor. te bu yaratc, Rabbiniz Allah'tr. Mlk O'nundur. O'ndan baka tanr yoktur. yleyken nasl oluyor da (O'na kulluktan) evriliyorsunuz? (Zmer, 6), Sizi topraktan, sonra meniden, sonra alakadan (alanm yumurtadan) yaratan sonra bebek olarak karan, sonra sizi gl kuvvetli bir aa erimeniz, sonra da ihtiyarlamanz -ki iinizden daha nce vefat edenler de vardr- ve belli bir vakte ulamanz iin sizi yaatan O'dur. Umulur ki dnrsnz. (Mmin, 67), De ki: Gerekten siz, yeri iki gnde yaratan inkr edip O'na ortaklar m kouyorsunuz? O, alemlerin Rabbidir. O, yeryzne sabit dalar yerletirdi. Orada bereketler yaratt ve orada tam drt gnde isteyenler iin fark gzetmeden gdalar takdir etti. (Fussilet, 9-10),
57
Gklerin ve yerin mlk Allah'ndr. Dilediini yaratr; dilediine kz ocuklar, dilediine de erkek ocuklar baheder. (r, 49), Btn iftleri O yaratmtr. Ve size bineceiniz gemiler ve hayvanlar var etti. (Zuhruf, 12), Her eyden de ift ift yarattk ki, dnp t alasnz. (Zriyt, 49), uras muhakkak ki erkek ve diiden ibaret olan iki ifti O yaratt. (Necm,45), Gkleri ve yeri yerli yerince yaratt. Sizi ekillendirdi ve ekillerinizi de gzel yapt. Dn ancak O'nadr. (Teabun, 3) , (Resulm!) De ki: Sizi yaratan, size iitme duyusu, gzler ve kalpler veren O'dur. Ne az krediyorsunuz! (Mlk, 23), Gerek u ki, biz insan katk bir nutfeden (erkek ve kadnn dlnden) yarattk; onu imtihan edelim diye, kendisini iitir ve grr kldk. (nsan, 2), O Allah ki seni yaratt, seni dzgn ve dengeli klp, ll bir biim verdi. (nfitar,7), Biz insan en gzel biimde yarattk. (Tin,4)
Allahn makam artr ve ar su stnde idi. [Referans:Hd-7] Hibir ey yok iken, ilk olarak melekler, hizmet amal var edildi. [Referans: Mmin-7] Ardndan imtihan maksad ile yaratlacak canllar iin mekan olacak gezegenler, yldzlar var edildi.[Referans: Furkn-59] Bu arn sahibi Allahn, kendi zaman ltnde tam iki gnde bitti.[Referans: Fussilet, 9-12] Sonra cinler yaratld. [Referans: Hicr-27] Yine ayn zaman ltyle takip eden drt gnde dnya yzeyine ekil verilip, zerinde trl
58
A.Salim Adilolu
trl nebatatn, canlnn yaamna elverili hale getirildi. [Referans: Fussilet-10] Her ey insanolunun yaratlndan nce tamamlanmt. Yeryznde yaratlan her ey insanoluna hizmet edecek, yerdeki yaam dengeli klacak ekilde dizayn edildi. [Referans: Furkn-2; Kamer-49] Maksat insan olunun, batn olan Yaratann, zahirde eya zerinde grp [Referans: Hadd-3], akl ve kanaat yoluyla Ona ulamasn salamakt ve insandan beklenen hakkyla hilafet grevini icra etmesi idi. [Referans: En`am-165; Fatr39]. Evrenin yaratl ile dnya zerindeki canllarn (hayvanlar, bitkiler) yaratlna dair Kurann ngrd zaman ile bilimin tahmini rtmektedir. htilaf insanlarn yeryznde var oluu ile alakaldr. Dinin, buna dair ak bir ifadesi yoktur. Ancak bilim, insanlarn evrimin bir neticesi olarak, milyonlarca yl nce olutuunu ve deiik evre artlarnn etkisi ile bugnk halini aldn iddia eder. Bilimin kendine has ,- szmona, karizmas olduu iin, buna kar kmak yrek ister. Oysa evrim bir kanun deil, sadece teoridir. Teori de tam manas ile ispat edilene kadar reddedilemeyecei gibi, alternatif teorilerin de reddini gerektirmez. Ancak, evrimin krlma noktas ve sunulduu ekli ile kabul edilemez oluunun nedeni, yaratcy grmezden gelmesinden bakaca, insandaki mana varln hie sayp, onu hayvan seviyesine indirmesidir. te bu iki unsuru evrim gz ard ettii iin, bugn evrim teorisi, bilimsellikten uzaklap ideolojik bir enstrmana dnmtr. Aslnda evrim teorisi, hepten yanl bir teori deildir. Dinin kendisi de, bir noktaya kadar evrimleme
59
olduunu zaten iddia eder. Yaratc, dzeni zaten bu ekilde kurmutur. Mantk da bunu gerektirmez mi? Eer her ey yoktan var edildi ise, nce bir ey yaplm, ardndan tekine geilmitir. Zaten Yaratc nn iinde keyfiyet yoktur. Bu Kitapta Her eyi yaratm, ona l , biim ve dzen vermitir. (Furkn,2) , Allah, gkten yere kadar her ii dzenleyip ynetir. Sonra (btn bu iler) sizin sayageldiklerinize gre bin yl tutan bir gnde O'nun nezdine kar. (Secde,5), Yaratp, dzene koyan.. (Ala, 2) eklinde zikredilmitir. Bundan 1400 ksr yl nce Allahn o gnk insanlardan itibaren anlalaca ekilde indirdii kitapta, bugnk bilimin lisann bulmak diye bir lksmz yok. Ayrca Kitap, bir zmreye deil, halkn tamamna indirilmitir. Bir ilmi sahada ok iyi olsanz dahi, bu her eyi ok iyi bildiiniz manasna gelmez. Yaratcdan, doal olarak, evrende mevcut tm ilimlerin var edicisinden bahsediyoruz. Eer bu nazarla baklrsa, bir eyi ne kadar iyi biliyor olursanz olun, esasnda hibir ey bilmediiniz sonucuna ularsnz ki, kullanlan lisan bylece tm insanln anlayaca, ortak idrak seviyesine hitap eden lisan olmak ile mkemmelliini teyit eder. Lisann bu zelliinden bakaca, derinlemesine dndnzde ve bilimin verileri ile kyas yaptnzda, aslnda kullanlan bu basit lisann iinde birok bilimsel hakikati bulacak ve sanki asrlar sonra, insanolunun bilim alannda geliecei, bir ok hakikati kefedecei, eer zahmet edip, dnp bakarsa, bu hakikatlerin Kitapn iindeki kolay dilinde nasl da yerle-
60
A.Salim Adilolu
tirilmi olduunu fark edecek ngrsnn de yer aldn fark edersiniz. Bu kitabn gayesi insanlara dini retmek veya insanlara dinin yceliini ispat etmek deil. Bu kitapta gayemiz, tebli etmek ve inanmlara da mutmain olmalar iin kap amaktr. Yoksa, nasibi olmayana Allahn Kitab orda ak pak dururken nasip olmam eyi, bizim u aciz kitabmzla nasip ettirecek halimiz yok. Lkin umulur ki, Allahn Kitapn rtenlere denk gelmi ve bunlarn oyunlarna, hilelerine yenik dp gaflette kalm insanlarn eline ular bu kitap da, uyanmalarna ve en doru Kitapa ulamalarna vesile olur. Konumuza dnecek olursak, Ol deyip olduran Allah, tabiat drt ar gnnde var etmi. nsana dnmek yakr! Burada gn derken daha evvel belirttiimiz zere, milyarlarca yl alan bir gnden bahsediyoruz. te bu bir evrim srecidir. Yaratan, canllarn ayr ayr trler halinde var olmas iin gerekli her trl dzenlemeyi bu zamanda yapmtr. nsann var edilii, tm bunlardan sonradr. nsan var edildiinde tabiat, iindekilerle beraber zaten var edilmi ve insanolunun kullanmna hazr hale getirilmiti. Kuranda insann maddi yaratl ile ilgili: Rabbin meleklere, "Kurumu, yllanm balktan bir insan yaratacam," demiti. (Hicr,28), And olsun ki, insan szme amurdan yarattk. (Mminun,12), O ki, yaratt her eyi gzel yapt. nsan yaratmaya da amurdan balad. (Secde,7), Sizi topraktan yaratmas
61
O'nun varlnn belgelerindendir. Sonra hemen birer insan olup yeryzne yaylrsnz. (Rm,20) ayetleri yeryznn yaratlndan sonra insanolunun yerden temin edilen toprak ve su ile harmanlanarak ekil verilmek suretiyle bedene brndrldn ifade etmektedir. Esasen ilk insann var ediliine refere edilen topraktan edinim, bugn de topraa ballk sureti ile devam etmektedir. nsan, hayatn ancak toprak sayesinde idame ettirebilmektedir. Ald gdalarn hepsi topraktandr. Szme balk ile kast, topran ieriinde bulunan ve insann bedenini oluturan element ve minarelerin seilerek ayklanmas, sonra buna ekil verilmesinden bakas deildir. nsann bugn, hayatn yine topraa bal srdryor olmas, onun topraktan var oluunun delilidir. Vcudumuzda sahip olduumuz her ey, tamamyla kken olarak topran bnyesinde bulunan seme element ve minarelerdir. Yaarken, yeme yolu ile yaptmz da, yine fiziki aktiviteyi salayacak enerji kayna besinler ile vcudun yaratl gerei yenileme gayesi ile ihtiya duyduu element ve minareleri vcuda takviye etmektir. Kuran, insann topraktan yaratldn sylemek ile, indirildii gnn artlarnda insann maddi zn tek kalemde ifade edecek en mkemmel kelimeyi semitir. O dnemde, metali sadece kulland ev ve el eyalarnda gren insanlara sizi demirden, magnezyumdan, inkodan vs. yarattk demesi beklenemezdi herhalde. Toprak kelimesinin seilmi olmas bile bal bana bir sradlktr. Evet, insan z toprakta olan seilmi belli element ve minareler
62
A.Salim Adilolu
kullanlarak var edilmitir. Bugnk hastalklarn ounun da nedeni, zde olmas gerekenlerin dndakilerin ya da tabiat deitirilmi z materyallerin bnyeye alnmasdr. Yine bu tr durumlarn tedavisi de toprakta ve doada gizlidir. Hastalandm zaman bana ifa veren Odur. (uar,80), (Ona:) Ayan ile (yere) vur! te ykanlacak ve iilecek (ve bylelikle ifa bulacan) bir serin (su)! (dedik.) (Sad,42) ayetleri ile de, bu teyit edilmi ve hastaln ifasnn yine doann kendinde, yani insann z materyalinin kaynanda olduu belirtilmitir. Bu cihetle, topraktan yaratlan sadece ilk insan deil, tm insanlardr. nk her ne kadar insann var edilii, O sizi analarnzn karnlarnda, kat karanlk iinde pe pee yaratl safhalarndan geirerek yaratmaktadr. te Rabbiniz olan Allah budur, hkmranlk O'nundur, O'ndan baka gerek ilah yoktur. Buna ramen nasl oluyor da, O'na kulluktan baka ilahlara evriliyorsunuz. (Zmer, 6) ayetinde belirtildii ekliyle artk bir tayc, -anne zerinde devam etse de, ceninin olumasn salayan yumurta ve spermi hcre olarak meydana getiren de yine insann bnyesinde barndrd element ve minerallerdir. Yine yukarda belirtilen ayette geen kat karanlk iinde denilerek, anne karnnn kendisi, uterusun kendisi ve plasenta lsnden oluan kat ortam kastedilerek bilinmeyenlerin olduu bir dnemde hakikatte olann bilgisi verilmitir. Szn her yeri, Csiye 4 ayetinde belirtildii gibi kesin olarak inananlar iin delillerle doludur.
63
nsann anne karnnda geirmi olduu safhalar da Kuran da net bir ekilde tasvir edilmitir ki, bu tasvir bugn anne karnnda ne olduunu bildiimiz gerei ile birebir rtmektedir. phe yok ki, Biz insan kark bir damla sudan yarattk (nsan,2) ayetinde insann kadn ve erkek reme hcrelerinin karm/birleimi ile halk edildii zellikle bir damla ifadesi kullanlarak, kastedilen suyun ne kadar brakld bilinen gereine ramen damla seviyesine indirgenerek belirtilmitir. Sonra onu salam bir karargahta nutfe haline getirdik. (Mminun, 13) denilerek onun kadnn iinde gvenli bir mekana, uterusa yerletirildiini belirtmekle kalmam, ileriki safhalar iin Sonra nutfeyi bir alaka (embrio) yarattk, derken o alakay bir mudga (bir inem et paras halinde) yarattk, derken o mudgay bir takm kemik yarattk, derken o kemiklere bir et giydirdik, sonra onu dier bir yaratk olarak teekkl ettirdik.(Mminun, 14) ayeti ile aslp tutunan ey/yapkan ey/slk manalarnn hepsine gelen alak kelimesi kullanlarak tam da ceninin rahim iinde nasl tutunduu, kan nasl temin ettii hallerinin bugn bilinen tm safhalarn tasvir etmi, yine et, kemik ve et sralamas verilerek en doru ve basit lisan ile belirtilmitir. Kaba hatlar ile bir insann nasl erkek-kadn arasndaki ilikiden meydana geldiini, anne karnnda ne kadar kaldn elbette Kurann indirildii dnemde herkes biliyordu. Ancak, bu sral teferruatlarn bilinmesine imkn yoktur. Hele de bunlarn okuma-yazma dahi bilmeyen bir peygamber tarafndan vahiy olmakszn
64
A.Salim Adilolu
dillendirilmi olmasna imkn yoktur. Aslnda, Peygamberin (s.a.v) mm oluu bile bal bana takdir edenin mucizelerinden birisidir. Her eye o noktadan bakarak deerlendirmek de salkl sonulara ulamak adna nemli bir kriter olacaktr. Yukarda verdiimiz Zmer Sresi 6. ayette geen karanlk iinde pe pee evre ifadesi karanlk iinde birbirini takip eden blge ve evre eklinde de yorumlanmtr. Byle yorumlanmas da, bugn bilimsel olarak bilinen ceninin anne karnnda geirdii evre gereini teyit etmektedir: Birinci blge, fallop borusundaki blge; reme hcrelerinin birletii karanlk bir tneli andran yumurtaln rahime baland blmdr. Birlemeden sonra yaklak iki haftalk ve hcrelerin oalmaya balad evredir ve birinci trimester dnemi olarak anlr. kinci blge, rahim ii blgesi, yine ayette belirtildii ekilde ceninin rahim duvarna aslarak tutunmasyla balayan ve temel organlarn olutuu evredir. 2-8. haftalar arasn kapsar. nc blge, sv dolu plasentadr, douma kadar olan evredir. Grld gibi her iki yorum eklinde de karanlklar iinde blgede ve evreli bir yaratl sz konusudur. Canllar evrim izleri tarlar. Bu, evrim teorisinde iddia edildii gibi tek bir hcreden trleme manasnda deildir. Bu tek bir Elin bir nizam ile yaratyor olmasndandr. Belli safhaya kadar yaratl seyri ortaktr. nsann, insan olmaya balama safhas ikinci trimesterden sonrasdr. te bu aamadan sonra, insan fiziki olarak ve mana olarak dier yaratlmlardan ayrlyor ve insan olarak ortaya kyor. nsann yaratl servenine
65
burada, sonradan devam etmek zere bir ara vererek, dier canllarn yaratlna deinelim: nsan, evrende yalnz mdr? Melek, cin, eytan bunlar bizim Kurandan bildiimiz varlklar. eytan n zaten bir varl, tr tanmlamaktan ziyade bir sfat olduunu, Meleklere: "Adem'e secde edin" dediimizde blis dnda hepsi secde etti. O cinlerdendi, Rabbinin emrinden kt..(Kehf, 50) ayetinden ilk eytan
blisin gerekte varlk olarak bir cin olduu ve bu safhadan sonra eytan olarak adlandrld, Bylece biz, her peygambere insan ve cin eytanlarn dman kldk. (Enm,112) ayetinde belirtildii zere insan ve cin soyundan eytanlarn olduunu biliyoruz. Yalnz yukardaki Kehf 50 ayetinde secde emri meleklere yaplm, ayetin devamnda blis hari hepsi secde etti, o cinlerdendi. denmi. Bu ifadeden mantken, blisin de aslnda melek olduu, ancak cin soylu olduu manas kyor. Aikar bu manay, blise melek yaktrmas yapm olmamak adna grmezden gelemeyiz. Asi olutan nce eer blis cin soylu bir melek olarak adlandrlyorsa, bunun bir tek izah olabilir, o da melekliin de varlk olmakla beraber ayn zamanda bir makam ifade ettiidir. Melekliin varlkla beraber bir makam ifade ettii karmm te Zlkarneyn te Kyamet adl kitabmda aynen burada naklettiim ekli ile cmlenin yapsn esas alp ileri srdm bir iddiadr. Bu konuda kafamn kark olduunu itiraf etmeliyim. Bu karkln nedeni, yine
66
A.Salim Adilolu
ayetteki ifadeden u yorumun da karlabilir olduudur: Allah emri meleklere verdiini sylemek ile, o an mevcut bulunan varlklar iinde en ycesine verilmi bir emirden bahsetmektedir. Emir sadece meleklere deil, tm mevcudata; meleklere, dalara, talara, her trl hayvanata, nehirlere, sulara, okyanuslara, havaya, atee, her eye verilmitir. Meleklere denilerek, en yce varla verilen emrin tm varl kapsad iaret edilmitir. Bu yle dnlebilir: Cumhurbakan bir askeri garnizonu ziyaret etse ve oradaki Genelkurmay Bakanna ayaa kalk dese, sadece onun deil, onunla beraber tm askerin ayaa kalkmas beklenir. te ayetin devamnda blis dnda hepsi ifadesinde yer alan hepsi meleklerle beraber blis hari tm mevcudat refere eder. Nitekim hakikat de byledir. En vahisinden hayvan bile, insana kar boyun emitir. nsana kar muhalif tek varlk, imansz cin soyudur. Bu iki yorum da blisin retme seviyesinde derin ilim sahibi olduu dnlrse, mmkn ve geerlidir. Sorun, birinci yorum ikinciyi kapsar ancak geerli olan ikinci yorum ise, birinciyi de kapsar deme kesinlii yoktur. Dorusunu Allah bilir. Bu gerekle beraber, bilindik varlklar melek, insan ve cinler olarak gruplandrmak mmkn. Peki bunlarn dnda varlklar yok mudur? .gklerin ve yerin yaratl hakknda derin derin dnrler (ve yle derler:) Rabbimiz! Sen bunu bouna yaratmadn.. (l-i mran, 191) ayetinin iaret ettii zere, dnyamz insann zerinde yaad gezegen
67
iken ve gne sistemimizin dier unsurlarn da, dnya denen gezegeni yaanabilir klmak iin var oldu varsaysak bile, gne sistemimizin dnda saysz sistemlerin olduunu da bugn biliyoruz. Peki kendi sistemimiz topyekn insan yaamnn var olduu dnyay sabitlemek, yaanabilir klmak iin var iken, dier onca sistem ne iin var edildi? Btn bunlar sebepsiz olmamal! Gklerde ve yerde bulunan canllar ve melekler Allah'a secde ederler ve byklenmezler. (Nahl, 49) Gkleri, yeri ve ikisinde yayd canllar
yaratmas varlnn delillerindendir. (r, 29) Yukardaki iki ayeti, daha evvel varlklara dair belirttiimiz detaylar da gz nne alarak inceleyecek olursak, bilinen varlklarn insan, cin ve melekten mteekkil olduu gerei ile, Nahl Sresinde gklerde ve yerde bulunan canllar denerek gklerde canllarn, yerde canllarn olduu ifade edilmi, takip eden cmlede ise melekler ayrca zikredilerek, bahsi geen canllardan kastn melekler olmad netletirilmitir. Bylece, meleklerin gklerde olduunu bildiimizden, gklerdeki canllardan kast kimdir diye dnrken melekler olmadn bilerek dnmemiz gerektiini anlyoruz. r Sresi 29 ayetinde de, gk ve yerin her ikisinde de canllar olduu gerei yenilenmi, ancak bunda melekler ayrm yaplmam. Misal bu ayeti tek bana deerlendirirken, gklerdeki canllardan kastn melek olduu varsaym yanl olmaz. ki ayeti kyasladmzda, birinde genel
68
A.Salim Adilolu
olarak canllardan bahsederken, dierinde melekler ayr tutularak melek d canllarn varlndan bahsedildiini pheye mahal olmayacak ekilde anlyoruz. Yeryzn de her zihayat iin dedi. (Rahman,10) ayetinde ise yukardaki ayetlerden farkli olarak canl manasnda dabbe kelimesi yerine halklar manasnda enam kelimesi kullanlmtr. Buradan kan mana, yeryznde insanlar dnda hayvanat ve bitki nevinden bakaca canllar yaarken, dier gk cisimlerinde sadece belli tr varlklarn yaad izlenimi olumaktadr. Peki bu gklerdeki canllardan kast, melekler ayr tutulmusa, insan gibi zaman ve mekan sorunu olmayan cinler olabilir mi? Onu itaatten kan her eytandan koruduk. Onlar, yce topluluu (ileri gelen melekler topluluunu) dinleyemezler. Kovulmalar iin her taraftan taa tutulurlar. Onlar iin srekli bir azap da vardr. (Sfft, 7/8/9) Ayetlerinden de grld zere cinlerin gkyznde yce meleklerin bulunduu noktaya kadar mekan tuttuklar anlalmaktadr. Bundan baka semada canl olarak kastedilmi varlklar arasnda melekler ve cinler dnda olmas kati olan varlklar vardr. Kuranda vefat ettirilerek yce makama eritiinden bahsedilen peygamberler vardr. Yine Allah yolunda ldrlenleri ller sanmayn. Aksine onlar diri olup Rableri katnda rzklan-
69
drlmaktadrlar. (l-i mran, 169) ve Allah yolunda ldrlenlere de l demeyin. Onlar diridir ama siz anlamazsnz. (Bakara, 154) ayetlerinde belirtilen
ehitler de gkte diri olarak zikredilmitir. Yeryznde yaam, lm ancak kyameti bekleyen ruhlar da birer canldr ve bunlar da semada Berzh denen bir mekanda beklemektedir. Bu vehile, ayette gkteki canllardan kast bu da olabilir. Grld zere, bilinen canllardan cin haricinde, lm ve maheri bekleyen insanlar, ehitler, peygamberler ayr ayr veya tamamen ayetlerde semadaki melek harici canllar tabiri ile kastedilmi olabilir. Ancak bu bilindik bu saylanlarn haricinde baka canl tr veya trlerinin olmad manasna da gelmez. Byle olamayacana dair delilimiz yok. Aksine, O, her trl yaratmay bilir. (Ysin, 79) ayetinden de anlalaca gibi, Allah gzmzle grdmz ve gremediimiz her trl yaratmaya gc yetendir. Nitekim, Yerin bitirdiklerinden, insanlarn kendilerinden ve henz mahiyetini bilmedikleri eylerden btn iftleri yaratan Allah' tesbih ve takdis ederim. (Ysin, 36) ayetinde insanlarn (Kurann nazil olduu zaman itibar ile) yaratlmlarn bir ksmndan henz haberdar olmad ile mikrop gibi, sonradan kefedilen birtakm kara ve deniz hayvanlar, bitkilerden bakaca hala varln bilmediimiz canllar olduu kastedilmi olabilir. Yine Andolsun ki biz, insanolunu an ve eref sahibi kldk. Karada ve denizde tatlara ykledik ve temiz yiyeceklerden onlar rzklandrdk. Onlar yarattklarmzn biroundan stn
70
A.Salim Adilolu
kldk. (sr, 70)
ayetinde geen yarattklarmzn
biroundan stn kldk ifadesi yine ayette geen an ve eref sahibi olma durumu ile deerlendirildiinde, yeryznde mevcut tm mahlkat zaten geride brakmakla beraber, daha yaratlnda stnl meleklere kendine secde etmesi emri ile tescillendiinden yani bilinenlerin en ereflisi olduuna gre, biroundan stn olan ifadesi stn olmadklar da vardr manasn paralelinde tadna gre, bilmediimiz bizden stn varlklarn da olmas ihtimaline delil gsterilebilir. Dorusunu Allah bilir! Bizden milyonlarca k yl uzaklkta gezegenler var. Orda bir yerlerde birileri var mdr yok mudur Allah bilir ama varsa da, onlarda gelme imkn var mdr bilinmez, ancak bizim mevcut artlarda gitmeye niyet etsek de gidemeyeceiz, gitsek de varmaya mrmzn yetmeyecei aikar. Herhalde en dorusu, baka canl olabileceine ihtimal vermek, ancak kendi gerekliimize dnmek. nsann anne karnndaki yaratl seyrinde kaldmz yere dnmeden, bilindik varlklarn yaratl z ile ilgili Kurann tanmlamalarna da burada yer vermekte fayda var: Cinne gelince onu da (insandan) daha nce, (vcudun gzeneklerine) nfuz eden kavurucu ateten yarattk. (Hicr, 27), Cinleri z ateten(duman olmayan alev) yaratt. (Rahman, 15) Bildiimiz ve Kuranda zikredilen bilin varlklarn insan, cin ve melek ile snrl olduunu
71
belirttik. nsann yaratln Kitap ta Allah szlm amurdan derken, toprakta yer alan bir takm element ve minerallerin seimi ile fiziki yapsnn oluturulduunu kastettiini de izah etmeye altk. Bundan bakaca Kuranda insanlara imtihan maksad ile gz, kulak gibi organlarn verildiinden bahsedilmekle beraber, insandaki organlar tek tek saymak yerine, genelde algya yarayan; iyi-kt, gzel-irkin, doru-yanl ayrm yapabilen organlarn dile getirildii ve yine Kurann geneli iinde insanlarn ve hatta cinlerin gzleri var ama grmezler, kulaklar var ama duymazlar gibi tabirlerle bu organlarna manen iarette bulunduu ve imtihana tabi varlklarn yer yer doru alg yapamad, hakikati sezemedii ifade edilmitir. Velhasl, esasta varlklar iin Kuran uzuvlar belirtmek yerine hangi materyalden ve zden yaratldklarna deinmitir. nsan iin belirtilen bu iaret, yukarda iki ayette verildii ekliyle cinler iin de yaplmtr. Geriye bir tek melekler iin olan kalyor ki, meleklerin neden yaratld da bu mantkla Kuranda zikredilmi olmaldr. Melekler ile ilgili Kurann ifadesine bilahare deineceiz. Yukarda cinlerle ilgili Kuranda geen iki ayette cin kelimesi deil cann kelimesi kullanlmtr. yle ise cin, gzle grlmeyen varlklarn genelini temsil ederken, bunlardan bilin varlk olanna cann denilmelidir. Nitekim, peygamberimiz bugn bildiimiz mikrobu kastederek cin tabirini kullanmtr. O halde, bugn bizim cin olarak tabir ettiimiz ve varlklarna Kuran kaynakl inandmz bilin varlklar, gzle
72
A.Salim Adilolu
grlmeyen canllar iinde cann olarak tabir edilenlerdir. te yukardaki iki ayette bu varlklarn neden yaratld ifade edilmitir. nsan da Melekler inkr edenlerin, yzlerine ve arkalarna vurarak canlarn alrlarken, bir grseydin! "Tadn bakalm atein azabn! (Enfal, 50) ayetinde grld gibi cann sahibidir. Peki cin denen grnmez varlklardan cann denen bilin varln yaratl z olan, ayn zamanda insanda da cann haliyle bulunan dumansz, kavurucu ate, atein z nedir? Bu radyoaktif mada elde edilen elektrondur! Evet, cinler elektron dan ibaret iken, insan elektron, proton ve ntron lsnden ibarettir. Bundan asrlarca nce indirilmi Kuranda radyoaktiflikten, madan, elektrondan, ntrondan, protondan bahsedilemeyeceine gre izah iin seilen dil zde ve zelliklere iaret ile en ala dildir. Gzle grlemeyen, ancak eylem yapabilen, insana yeri geldiinde tasarruf edebilen cinlerin z yaratl ile ilgili tasvir; onlarn insan gibi tam madde boyutunda olmamalar, aksine daha hr olmalar, maddeye ait unsurlardan en dinamiine sahip olduklar neticesine gtryor bizi. eytan arpm kimselerin cinnet nbeti. (Bakara, 275) ifadesinden de anlamak icap eden, elektron yaratll cinni eytann, insan bnyesine girerek sinir sistemini ve beyni kontrol altna almas ve dzenli fonksiyondan mahrum brakmas olmaldr. Her hcre yenilenirken ounluu sinir hcresinden oluan beyin ve sinir hcrelerinin yenilenmiyor olmas da bu manada ilgintir. Can tayan bu sistemdir. Can, beden vastas ile alg ve algya
73
cevap mekanizmasdr denebilir. Bu ekli ile fiziki lm de bir elektron boalmas ve madde boyutundan syrlmadr denebilir. Aslnda insan, madde boyutuna indirgenmi, yani kstlanmtr. Bir durumda kstlanmadan bahsetmek iin, evvelinde daha iyi bir durumun olmas lazm. Oysa hr ve maddenin kstlamasndan bamsz insan, topraa muhta bir aa gibi, kemie muhta bir kpek gibi topraa baml hale gelmi, mahlkat seviyesine inmitir. Aynen Biz elbette insan en gzel biimde yarattk. Sonra onu aalarn aasna evirdik. (Tin ,4-5) ayetlerinin dedii gibi te insan hayat, mana yn ahsen-i takvimdeki yaratl ile madde yn esfel-i safilin arasnda tercihte bulunma imtihandr. Yalnz, inanp yararl i ileyenler bunun dndadr. (Tin, 6) ayeti iki durum arasndaki yol ayrmn iaret etmektedir. nsan iyilik ile ktlk arasndadr. Yani meleklik ile eytanlk arasndadr. Meleklik, daha evvel belirttiimiz zere bilin bir varl ifade etmekle beraber iyilik makamn de belirtmektedir. nsanda iyilik ve ktlk hep sava halindedir. Yani insan kendini iyilie gtrecek melekelerle donatld gibi, imtihan maksad ile ktle sevk edecek eytani ehvetlerle de donatlmtr. Hadiste, Her insann meleklerden ve cinlerden bir yolda bulunur. denerek bu iaret edilmitir. Zaten yukarda insann canndan bahsettik. phesiz erkei, diiyi iki e yaratan O'dur, (Necm, 45) ayetinde insann diili erkekli iftler halinde yaratlml vurgulanrken Sizi ift ift yarattk. (Nebe, 8) ayetinde insann mana iftlii vurgu-
74
A.Salim Adilolu
lanmtr. Biz her eyden iki ift yarattk. Umulur ki, iyice dnrsnz. (Zriyt, 49) ayetinde ise istisna konmakszn her eyden denilmi ve ift olma durumundan bahsedilmitir. Esasnda her ayette de ift e karlk gelen kelime olarak zevc kelimesi kullanlm ve bundan dolay e, dii-erkek manasnda alnabilir. Ancak ayetlerde nanslar vardr. Necm Suresinde ifte dair erkek ve dii detay verilmitir. Nebe Suresinde, hibir detay verilmemitir. Zriyt Suresinde ise, dier surelerde insana hitap yaplp, insan kast snrlamas getirilmiken, bunda hibir snrlama getirilmemi, aksine her ey denip genellenmitir. Bu u demektir: ay ifttir, dnya ifttir, gne ifttir, insan ifttir, gz ifttir yani aklnza gelebilecek her ey ifttir. Buradaki ift , kopya manasnda deildir. Byle olmadn; e, dii-erkek olma manasnda kullanmdan karmak mmkn; dii ayr, erkek ayrdr. Buradaki mana, kopya/ ayn olma manasndan ziyade birbirini tamamlayan manasndadr. Yani buradan yola klarak, ikinci bir ben var denemez. Allah tarafndan sylenmi bir szde her ey tabiri ok ey ifade eder. Bunun da tek bir izah olabilir: Bu maddenin kendine elik eden antimaddesinin oluudur. Basite indirgersek, elektrona, yerini dolduracak elektrik akm elik eder denebilir. zetle, bilimin bugn sylediini esasnda Allah ok evvelden sylemitir. Zaten Evet, bizim onun parmak ularn bile aynen eski haline getirmeye gcmz yeter. (Kyme, 4) diyerek her insann kendine has parmak izi oluuna iaret eden ve yeniden yaratmann
75
kudretini ifade etmek iin farklara iaret ederek yarattn bildiini ifade eden bir Yaratann anna yakan da budur. Bizim inananlar olarak Allahn varln ispat derdimiz yoktur. Sadece mutmain olma derdindeyiz. Bilime tapanlara da, Her kim Allah ile birlikte dier bir tanrya taparsa, -ki bu hususla ilgili hibir delili yoktur- o kimsenin hesab ancak Rabbinin nezdindedir. uras muhakkak ki kfirler iflah olmaz. (Mminun ,117) demekten baka szmz yoktur. nsan, cin ve cann ile ilgili hususa dnecek olursak; Aldatmak iin birbirlerine cazip szler fsldayan cin ve insan eytanlarn her peygambere dman yaptk. Bu eytanlar ahirete inanmayanlarn kalblerinin o szlere ynelmesi, ondan honut olmas ve kendilerinin iledikleri sular ilemeleri iin byle yaparlar. Rabbin dileseydi bunu yapamazlard, sen onlar iftiralar ile babaa brak; (Enm, 112-113) ve yine Gerek u ki, iman edenler ve Rablerine tevekkl edenler zerinde onun (eytann) hibir zorlayc-gc yoktur. Onun zorlayc-gc ancak onu veli edinenlerle, onunla O'na (Allah'a) ortak koanlar zerindedir. (Nahl, 99-100) ayetlerince, eytann ahirete inanan, iman etmi ve tevekkl etmi insanlar zerinde etkisi olmad belirtilmi. Bunun ztt, hakk ile inanp Allaha gvenmeyen insanlara eytann etkisi var demektir. Bu basit mantk ile madde boyutundaki insanda, Allah ile irtibatn salayan, yani insann kalben ve zihnen, Allaha baland ve dolays ile
76
A.Salim Adilolu
eytann tesirine mani olduu bir ileti merkezi olmaldr. Ki, yakn zamanda bu irtibat noktalar beyinde kefedilmi ve tanr noktas olarak adlandrlmtr. Biz ona ahdamarndan daha yaknz. (Kaf, 16) ayeti ile Allah, bizim zmzde olduunu zaten ikrar etmi, yine Yedi gk, yer ve bunlarn iindekiler O'nu tesbih ederler. Hi bir ey yoktur ki O'nu vgyle tesbih etmesin. Ancak siz onlarn tesbihlerini anlamyorsunuz. phesiz O hilim sahibidir, balayandr. (Isra,44) ayetinde hibir
istisna brakmakszn tm evrenin onu zikrettiini belirtmitir. te bu atom seviyesinde bir zikirdir. Her bir ntron esasnda Yaratan ile balanma noktasdr. Yani, insan yaratltan yaratanna baldr. Bilin varlklarndan meleklere gelince, Hamd, gkleri ve yeri yaratan, melekleri ikier, er, drder kanatl eliler yapan Allaha mahsustur. O, yaratmada dilediini artrr. phesiz Allahn gc her eye hakkyla yeter. (Fatr, 1) ayetinde kanatlardan kast, kulardaki gibi kanat olmasa gerek. Melekler, kendilerine verilen deiik grevleri ifa eden, yerin altna inebilen, gklerde dolaabilen, hzl varlklardr. lk bakta bu srekli hareket edi, teden beriye gidiyor olu, ayetin iinde de dz manas ile kanat kelimesinin geiyor olmasndan dolay, ortada bir uma eylemi var ve kanat da umaya yarayan enstrmandr algs ile evet, bu bilindik kanattr neticesine sevk edebilir, ancak yine ayn ekilde her bir yere gidip gelebilen, zaman sorunu olmayan cin-
77
ler gz nne alndnda, onlar meleklerden daha dk vasfl ve kanatsz bu ii yapabiliyor iken, melekler niye ayn eyi kanatl yapmak zorunda olsunlar ki? Yine, ayette yaratma dan bahsedilmitir. Daha evvelki sayfalarda bilin varlklarndan insan ve cinlere dair Kuranda zde neden yaratldklar izah yapldn belirtmitik. Usulen, ayn izah baka bir bilin varl olan melek iin de yaplm olmaldr. Btn bu izahatla, burada ikier, er, drder kanatl diye bahsetmekle, Kuran, meleklerin KARBON elementinden yaratldn izah etmitir. Karbon iki, ve drt ba yapabilen tek elementtir ve ayette kanat diye ifade edilen de, kanat grnmndeki kimyasal badan baka bir ey deildir. imdi ilk kez dillendirilen bu ifade birilerini alarma geirebilir, ancak bn-i Arabinin dedii gibi bu byledir ve karbonun ne olduunu hakkyla bilen bunu anlar. Zaten eer ayette geen kanat bilindik manada kanat ve kast meleklerin eidine gre farkl sayda kanat verildii olsa idi, Mearic 4 ayetinde verilen ayn mesafeyi tm melekler ve Cebrail ayn srede alyor olmak yerine, Cebrail en stn melek olarak ok daha fazla kanad olacandan, daha ksa srede alyor olurdu. nsann anne karnndaki macerasna kaldmz yerden devam edecek olursak, evreden oluuyor demitik. Yaratl, mahlkat iin belli noktaya kadar ayndr. te o noktaya kadar insan asl ile insan deildir. Ancak birinci evrenin sonunda insani vasflar ortaya kar. Bu
78
A.Salim Adilolu
sekizinci haftann badr. nsann kalbi olumutur, kaslar hareket etmeye balamtr, organlar, sinir sistemi ekillenmi ve el, ayak ve yz hatlar belirginlemitir. Artk bu ayrt edilebilir bir insandr. Konu ile alakal iki hadis rivayeti vardr: Sizden birinin yaratl, annesinin karnnda krk gnde cem olur. Sonra bu kadar mddette alaka olur. Sonra bu kadar mddette mudga olur. Sonra Allah bir melei drt kelimeyle gnderir. Bu melek rzkn, ecelini, amelini, aki veya said olacan yazar, ona ruh flenir. Dieri ise Nutfenin rahme dmesinden sonra krk iki gece geti mi, Allah ona bir melek gnderir ve onun vastas ile nutfeyi ekillendirir, iitmesini, grmesini, derisini, etini, kemiini yaratr. Sonra melek sorar: Ey Rahim! Bu erkek mi, dii mi? Rabbin dilediine hkmeder, melek de yazar. Sonra sorar: Ey Rabbim! Eceli nedir? Rabbin dilediine hkmeder, melek de yazar. Tekrar sorar: Ey Rabbim! Rzk nedir? Rabbin dilediini hkmeder, melek de yazar. Sonra melek elinde sahife olduu halde kar. Artk buna ne bir ey ilave edilir ne de eksiltir. Her ne kadar ortak ifadeler yer alsa da yukarda rivayet edilen ayn konudaki iki hadisten ancak birisi doru olabilir. Bugn insanlarn ounun kabul ettii ilk beyan edilen hadistir. Ancak hadisin iinde geen bu kadar zamanda ifadesi, bata zikredilen 40 gne atf olarak yorumlanm ve krkar gnlk safhadan bahsediliyor kanaati ile ruhun flenmesine 120 gn sonra yorumu getirilmitir. Bu teknik olarak mmkn deildir. 120 gn drt ay eder ki, bebek bu safhada oktan insan eklini ve vasfn almtr. Hadisin iinde rzk kelimesi gemektedir ve bu yemeye tekabl eder. 120 gn
79
yaklak 18. gebelik haftasna denk gelir ki, bebek oktan; yaklak 12. haftada sv yutma ve dklama kabiliyeti kazanmtr. Doru olan ikinci rivayettir. Muhtemelen birinci rivayette, bu kadar srede denildii srada, kast ilk 40 gn sresi deil, parmakla bir gn iareti yaplmt ancak nakil srasnda iaretin lisan iinde yer alma durumu sz konusu olmayacandan sz olduu gibi ama szn iaret ettii nokta gz ard edilerek nakledildi ve nermenin ilk ksmna atf olarak algland. Yukarda verilen ikinci nakil hem bu hatay dzeltmesi hem de bugn bildiimiz bilimsel gereklie daha uygundur. Bu nemli bir noktadr. nk 120 gn yorumunu yapanlar, bu rivayet kaynakl hadisi esas alarak 120 gnden nce insan bilindik manada insan olmad iin krtaj yaplabilir savndadr. Hlbuki, insan olma sresi ok daha ksa ve 8. haftadr. Bundan sonras olumadan ziyade, byme ve gelimedir. Yasal sreleri iinde krtaj yapan ou doktor, fetusun krtaj aparatlarna korku ve irkilme tepkisi verdiine ahit olmutur. Ki, yasal krtaj sresi de genelde 12 haftadr. Konu ile ilintisiz bir baka hadiste: Ey Allahn Resul! Ayette geen beyaz ipliin siyah iplikten ayrlmas nedir, bunlar iki iplik deil mi? Diye sordum da bana: ki iplie bakt isen sen gerekten kaln enselisin dedi ve u aklamay yapt: Hayr, iki iplik deil! Onun biri gecenin karanl, dieri de gndzn beyazldr. denmitir. Yani szlerin bir ksm gerek hadiste gerekse Kitapta dnerek netletirilecek ekilde misaldir. Sz bazen bu cihetten almak icap eder. Yukarda gzlemsel bilime de uyan ikinci rivayeti setikten
80
A.Salim Adilolu
sonra, bunu yorumlamak icap ederse, farkl bir noktaya varrz: Bu hadisin ieriinde, ilk bakta bilime uygunluk ile beraber bilime aykrlk da vardr. Genel manada sre seyri asndan bilime uygundur. Cinsiyet, ceninde artk 8. haftada yumurtalk veya testis oluumu eklinde belirmitir. Sre asndan sknt yok, uyuuyor. Yalnz bilime gre, cinsiyet ta en batan bellidir. yle ki, her bir birey 46 kromozom tar, bunlardan son ikisi cinsiyet kromozomudur ve bu kadnda XX, erkekte XY eklindedir. Eey hcreleri, mayoz blnme mahsul olduundan tekildir ve 22+ X veya 22+Y eklindedir. Kadnn eey hcreleri her zaman 22+X eklindedir, fark erkektedir ve eey hcreleri ya 22+X ya da 22+Y eklindedir. Eer erkein 22+X eklindeki spermi yumurtay dller ise ocuk kz, 22+Y eklindeki spermi dller ise ocuk erkek olur. Yani, eer sperm hcresinin kromozom yapsn biliyorsanz, batan olacak ocuun cinsiyetini de biliyorsunuz demektir. Cinsiyeti belirleyen bilime gre erkein eey hcresidir. Hlbuki, hadiste, bu batanlk reddedilmi ve 42. gnn sonuna takdir eklinde braklmtr. Bu Gklerin ve yerin hkmranl yalnz Allah'a aittir. O dilediini yaratr, dilediine kz ocuk, dilediine de erkek ocuk
baheder. (r, 49) ayetinin ifadesine uygundur. Denilebilir ki, erkein hangi eey hcresinin kadn dlleyeceinin takdiri Allaha aittir ve ayette bu kastedilmitir, ki dz mantkla dorudur ancak hadis ile uygun deildir.
81
Hadise uygunluun art bunun ancak 7. haftann sonunda belirleniyor olmasdr. Peki bilim mi doru sylemitir yoksa hadis mi? Anne ile babann eey hcreleri birleerek zigot denen varl teekkl ederler. Her bir eey hcresi N sayda kromozom tarken, zigot 2N saysnca kromozom tar. Esasnda yumurta hcresi bir robot gibi alr. Erkek eey hcresi yumurta hcresine girdiinde yumurta zarnda elektriksel bir etki oluturur ve yumurta hcresi bu etkiyle da kapanp, iine ald erkek eey hcresiyle birleip blnmeye balar. te bu robotik karakterden tr, bugn klonlama denen almalar yaplmaktadr. Diinin eey hcresinin iindeki N sayda kromozom alnp, yerine kadnn 2N kromozom ieren kendi vcut hcresi yerletirildikten sonra, yapay bir elektriklenme verilerek dii eey hcresine bln komutu verilmi olur ve bunla beraber bnyesindeki 2N kromozomlu DNAy birlemi DNA sanan hcre blnmeye ve kendi klonunu retmeye balar. Yani klonlama kodlanm kadn yumurta hcresinin bir nevi alarma geirilip, aldatlmasdr. Velhasl, ite dii ve erkek eey hcrelerinin birleen 2N kromozomlu DNAs daha sonra blnmelerle oluturulan yeni hcrelere aktarlr. Her hcre yine bu DNA iftine sahiptir. Sonrasnda hcreler arasnda ihtisaslama balar. Olay protein sentezidir. RNA tarafndan ynetilir. Her bir e hcreden, farkl organlar ve yaplar tekil eden proteinler oluturulur. Oysa, btn hcrelerdeki DNA kodu ayndr.
82
A.Salim Adilolu
Protein sentezi safhasndan nce DNA sarmal bir fermuar gibi alr ve RNA polimeraz denen protein enzim DNA zerinde gezerek RNAy; oluan RNA ise, proteinleri oluturur. Bu kademeli ve komplike bir sretir ancak burada basite dile getiriyoruz. te bu oluturulan proteinler insann bedeninin deiik unsurlarn yaparlar. DNA tm hcrelerde ayn iken, farkl organlar tekil edecek hcrelerde farkl proteinler retilir. Yani gz oluturacak hcrede de, kula oluturacak hcrede de ayn DNA varken, birisi gze lazm gelen, dieri kulaa lazm gelen proteini oluturur. Bir organda o organla ilgili proteinler retilirken, bakaca protein retilmemesi iin DNAnn zeri histon ad verilen zel bir protein ile kaplanr. Bu farkl proteinler reterek farkl organlar oluturma srecine morfogenez denir. Bu mkemmel bir sretir ancak bilim hala, hcredeki histonlarn hangi genlerin zerini rtp, hangi genlerin zerini ak brakacan nereden bildiini izah edememitir. DNA zerinde kodlama yapan blm DNAnn ancak %10u kadardr. Bilimsel olarak durum budur. Bu u demektir: Her bir organn ve sistemin ekli ve fonksiyonu, her bir organn ve sistemin yeri, her bir organn ve sistemin oluum sras farkl olduuna gre DNA, a)Ne oluturacan biliyor b) Nerede oluturacan biliyor c) Ne zaman oluturacan biliyor. Bu bilgi DNAnn kendinde mevcut demektir. Peki bu bilgi nasl kodlanm, nasl
83
formulize edilmi ve nerde saklanmtr? DNAlar kromozomlar zerinde yer aldklarna ve her bir kromozom ayr bir organ, organel iin gerekli genetik bilgiyi sakladna gre, bu ilem DNA zerinden tekil olarak deil, kromozomlar zerinden matriks olarak yrtlmektedir. Bir bilimsel problemin zm metotlarndan birisi alternatifler ile kyastr. nsan kompleks bir canldr. Basite karyot veya ok hcreli canl diyebiliriz. Ancak basit, tek hcreli, yani prokaryot hcreli canllar da vardr. nsan gibi organ ihtisaslamas gerektiren kompleks canllardaki bu oluumun nasln anlamak iin ihtisaslama gerektirmeyen canllarda olan durum ile kyas yapmakta fayda var. Her iki canl trnde de protein oluumuna neden olan sistemin z DNAdr. Genetik kod aktarcs bu sistemdir. Her ikisi arasndaki fark, DNAnn konumu ve kromozomlarn eklidir. Prokaryot hcrelilerde DNA hcre iinde dank bulunurken, karyot hcreli canllarda hcre ekirdeinde ve ksmen de kloroplast, mitokondri gibi enerji reten organellerde bulunur. Basit canllarda kromozom dairesel iken kompleks canllarda dorusaldr ve kodlamayan DNA, kompleks canllarda daha oktur. Ve bu durum ancak, bu kodlamayan ve atl grnen DNAnn, kromozomlarn ekil etkisi altnda, tm kodlamay kontrol etmesi ile aklanabilir. Yani esasnda kodlamyor grnen DNA, bir nevi kodlayc DNAy kodlayandr. Yeri ve zaman belirleyen budur. Kodlayan DNAdan onlarca kat daha fazla kodlamayan DNA olmas ok doaldr, nk insan bir sistemler btndr. Bamsz
84
A.Salim Adilolu
organlarn her biri, bir sisteme entegredir. te bu entegrasyonu kontrol eden de protein kodlamas yapmayan DNA dizimleridir. Kald ki, sistem entegrasyonu mstakil organ faaliyetlerinden ok daha komplike bir dzendir. Bir organ olumak ile kalmaz, dier organlar ve tm sistem ile entegrasyon gsterir. Bilim izah edemedii eye, atl deyip ya da evrim sreci ierisinde fonksiyonunu yitirmi deyip kenara kyor. Ama biz ok iyi biliyoruz ki, insan vcudunda atl olan veya fonksiyonel olmayan bir tek hcre dahi yoktur. Zamannda bademcik ve apandisit iin de verilen bu insafsz hkmn bugn geerli olmadn biliyoruz. Cinsiyetin belirleni ekline dnecek olursak, cinsiyet organlarnn olumas ve cinsiyete bal etkenlerin kendini gstermesi farkl eylerdir. Genetik olarak oluan cinsiyet daha sonra hormonlarn kontrolnde kendini gsterir. Misal, testisleri alnm bir erkek ocuu sonradan erkeklik iin gerekli ses kalnl, sakal vs gibi davurumlar gerekletiremez. Hlbuki DNAsndaki cinsiyet kromozomlar vcudunda mevcuttur. Ancak cinsiyet fonksiyonlarnn aa kmas sonraki aamalarda beyin kontrolne ve hormonlara devredilmitir. Kromozomlar esasnda genetik bilgiyi tayan DNAlar yklenen paketlerdir. Esas nemli olan kromozom deil, DNAdr. Yani zarf deil mazruftur. X kromozomunun diilik ve Y kromozomunun erkeklik kromozomu olduu, bu vehile, anomali durumlar bir kenara
85
brakp, genel zerinde bilimin syledii XX diiyi ve XY erkei oluturur iddias eer katiyen doru ise aadaki iki durumun cevabn da verebiliyor olmas gerekir: 1- Hz. sa erkektir ve babasz dnyaya gelmitir. 2- Erkekte ve kadnda kendi cinsleri haricinde kar cinse ait cinsiyet hormonlar da mevcuttur. imdi denebilir ki, Hz. sa Allahn bir mucizesidir ve Allaha gre glk yoktur. Dorudur! Ancak mucize de olsa, Allah her eyi bir ilme binaen yapar. Onu mucize yapan, o ilmi bizim bilmeyiimiz ve istisna tekil etmesidir. Meryemolunu da anasyla bir ayet kldk (Mminun, 50) ayetinden de anlalaca zere sadece babasz doan sa deil ayn zamanda kocasz douran Meryem de birer ayet saylmtr. Ayetin iinde mucize denmemi, ayeten kelimesi kullanlmtr. Peki ayet nedir? Kurann deyii ile gn bir ayettir, gece bir ayettir, ay bir ayettir, gne bir ayettir. Bu rnekler zerinden gidilince ayet, Allahn ilmi ile ortaya koyduu g ve kudretini gtseren alamettir. denebilir. Yani ol deyip olduran Allah keyfe keder ol deyip oldurmamaktadr. Ol deyip olduracak ilme sahiptir. Her eyi l ve ilim ile var eder. Evreni ol demekle var etmitir, ancak olu bir seyirle olmu ve zaman almtr. Bu ilmin gereidir. Bu izahat ile, bir kadnn babasz ocuk, hatta erkek ocuk dourmas ilmen mmkn demektir. Ancak bugnk ilmi verilerle bu pek mmkn grnmyor. Allah katnda sann durumu Ademin durumu gibidir (l-i mran, 59)
86
A.Salim Adilolu
ayetinde Hz. sann babasz yaratl, Hz. Adem in hem anne hem baba olmakszn topraktan yaratlna benzetilmitir. Buradan yola karak yine keyfiyet adledilemez. Hz. Adem, topraktan anasz babasz, ancak bir ilme binaen yaratlmtr. Allahn ol dediinde onun olmamak gibi bir ans zaten yoktur, nk .O nun ilmi her eyi kuatmtr. (Taha, 98) yle ise yukardaki ayetten anlalmas gereken, daha zorunu ilmiyle yapan Allaha, Hz. sa nn yaratl kolaydr, nk en azndan annesi var karm olmaldr. Yukarda bir kadnn babasz ocuk, hatta erkek ocuk dourmas ilmen mmkndr derken erkek ocuk vurgusu yapma nedenimiz, bilimin bugnk izahndan dolaydr. Bnyesinde Y kromozomu bulundurmayan birinin, Y kromozomu tayan bir birey dourmas durumundan dolay bu vurgu yaplmtr. Eer doan ocuk erkek deil de kz olsa idi, en azndan kzda olan da anne de olan da XX olduundan bir ekilde daha kolay izah edilebilirdi. Ama mevcut durum, olabilecek en ekstrem durumdur. Esasen zerinde durduumuz hadisin bilimle eliir yan yoktur. Aksine 100% bilimle rtmektedir, ancak bilimin uan cevap veremedii noktalara da dolayl ve kendi lisan ile cevap vermektedir. Bilim bunu mutlaka ileriki zamanlarda teyit edecektir. yle ki, a) Tam olarak cinsiyetin ceninde ortaya k ann iaret etmektedir. Cinsiyet iin bireyselleecek hcreler daha erken teekkl etse bile, cinsiyetin ortaya k zaman hadiste ifade edildii gibidir.
87
b) Hayatn varl, tamamen X kromozomuna baldr. Y kromozomu sadece cinsiyet ile alakaldr ve ancak X ile hayat bulur. Onda 'skun bulup durulmanz' iin, size kendi nefislerinizden eler yaratmas ve aranzda bir sevgi ve merhamet klmas da, O'nun ayetlerindendir. phesiz bunda, dnebilen bir kavim iin gerekten ayetler vardr. (Rm, 21) ayeti bunu iaret eder. X in kendisinde zaten her iki cinsiyet iin lazm gelen genetik kod vardr. Bu, kadnda erkek, erkekte kadn cinsel hormonlarnn oluumunu izah eder. Y bir btnletir. Kap-anahtar rol gibi. X olmadka Y nin hayat bulmasna imkn yoktur. Y bir genetik eitliliktir, ama zorunluluk deildir. Balangta var edilen X tir. Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan da eini yaratan ve ikisinden birok erkekler ve kadnlar retip yayan Rabbinizden saknn. Adn kullanarak birbirinizden dilekte bulunduunuz Allah'tan ve akrabalk haklarna riayetsizlikten de saknn. phesiz Allah sizin zerinizde gzetleyicidir. (Nsa,1) Ayetinde nefs ile kastedilen ite bu X kromozomudur. Nefs kelimesi Arapa diil bir kelimedir. Buradan yola karak esasnda ilk yaratlan Adem deil, Havvadr; diil nefs kelimesi Havvaya iaret eder, Ademi Havva dourmutur diyenler yanlmtr. Eer byle olsa idi Allah, Allah katnda sann durumu, Ademin durumu gibidir demek yerine sann durumu, aynen Ademin durumu gibidir derdi. Oysa ki, katnda kelimesi ile ilme referansta bulunulmu, iki durum arasnda vaziyet nans olduu da iaret edilmitir.
88
A.Salim Adilolu
X den ayklanp ortaya karlan Y dir, Ademden kadna aktarlan ise sadece Xdir. Artk toprak rol, kadna verilmitir. Kadnlarnz sizin iin bir tarladr. (Bakara, 223) ayeti bunu kasteder. Ayet numaralar konumuz ve nceliimiz deil, Lkin ilgintir. 21. kromozomdaki hasar, retkenlii ve skuneti ortadan kaldrr, dzensizliktir. Bakara Sresi, 2. suredir ve 2, ifti ifade eder. 22 ve 23, toprak ve tohumu ifade eder. Nitekim, vcut kromozomlar 22 ift ve 23. ift eey kromozomlardr. Lkin bunlar teferruattr. c) Bilim adamlar bugn evrenin bir sonu olduunu kabul ediyor, nk fizik kurallar bunu gerektiriyor. nsan ve evren iin bir son oluunu Sizi amurdan yaratan, sonra size bir ecel takdir eden O'dur. Tayin edilen bir ecel de (kyamet zaman) O'nun katndadr. Sonra bir de phe ediyorsunuz. (Enm, 2) ayetiyle Allah enteresan biimde bir arada izah ederken, insan evren seviyesine karm, evreni de insan seviyesine indirmitir. O halde, evren iin bilimin fizik kanunlar gerei kabul ettii ecel, kanun koyucunun yine fizik, kimya, biyoloji gibi oul ilimlerle var ettii insan iin bireysel manada da ta en bataki yaratlndan itibaren vardr. nsann mr sresi Allah sizi topraktan, sonra nutfeden yaratm, sonra da sizi iftler halinde var etmitir. Diinin gebe kalmas ve dourmas, ancak O'nun bilgisiyledir. mr uzun olann ok yaamas ve mrlerin azalmas phesiz Kitap'dadr. Dorusu bu Allah'a kolaydr. (Fatr,11) ayetinin
89
zikrettii zere, mrne ekil verecek kiilii, karakteri genetik kodunda sakldr. Genler zerindeki almalar bunlar mutlaka ortaya karacaktr. d) Hz. Meryem, muhtemelen XXX kromozomlu bir sper dii idi. Bu manada, Kuranda kendisinden ayet olarak bahsedilmesi de bundandr. Kendi bnyesinde zaten birey oluturabilecek 2N kromozom karakterine sahip idi. Tek yaplan, XX eklindeki ayrm hcrelerinden Y nin sentez edilmesi idi ki, X in Y ye ait genleri zaten tadn ifade ettik. Bunu da bilim yaknda syleyecek, X in hayatn her bireyini dii olsun, erkek olsun ortaya karma kabiliyeti olduunu gsterecektir. Her eyin dorusunu Allah bilir. e) Yaratl bir nizam iledir. slam, evrime temelde kar kmaz. Sorun evrimin keyfiyeti ngrmesi ve btn bu dzenin bir EL tarafndan kurgulandn kabul etmemesidir. Yaratl belli bir noktaya kadar ortaktr. te yukarda incelediimiz hadis, o ortaklktan ayrl noktasn iaret etmektedir. Cenin 8. haftaya kadar, insan ayrmna sahip deilken 8. haftadan itibaren fiziken ve manen artk insan olma vasfna kavuturulmu demektir. Bu krlma noktasdr. Bu safhadan sonras, artk zel plan iledir. Evcil ve evcil olmayan atlarn kromozom saylar bile farkldr. .Sizin iin hayvanlardan sekiz e meydana getirdi. (Zmer ,6) ve (Dii ve erkek olarak) sekiz e yaratt: Koyundan iki, keiden iki... (Enm, 143), Deveden de iki, srdan da iki (yaratt.) (Enm, 144)
90
A.Salim Adilolu
ayetleri ile
Allah,
mahlkat
iinde
birebir
insann
istifadesine verilen ve bu maksat ile insan gibi hususiletirilen canllara iaret etmitir. lk insandan Nuh a.s.a kadar insanlar, Ademolu olarak anlm, Nuh a.s. ile birlikte, artk insanolu tabiri kullanlmtr. Alternatifi olmamann gerei olarak ilk insanlar karde evlilikleri yapmlardr. Bugnk oturmu insani bilgi ve deerler ile bu durum yadrganabilir veya ahlaki bulunmayabilir. Ancak, bu tamamen bilinalt ile ilgili bir algdr. Bugnk algmz, bunu negatif karlasa bile, zamannda bunun byle oluyor olmas ahlaka aykr grlmemi, aksine doal karlanm olmaldr ki uygulanmtr. Gnmzde de bu tr evliliklerin kstl da olsa olduu ancak doal karland topluluklar mevcut. Kald ki, byle olsa bile, bunun mutlak surette uygulama snrlar da takip eden nesillere eriat olarak hkmedilmitir, lkin bu bilgiye sahip deiliz. Allah dilese bir yerine birok Adem ve Havvalar yaratr, bu duruma mani olurdu, misal iki Havva iki Adem yaratr, bunlar kendi aralarnda eletirir, bunlarn ocuklar arasnda nikaha msaade ederdi, ama bu zaman da ortak k noktas insan olma gayesi glgede kalr, insan tabiat gerei, kavmiyetilik ne kard, ki bugn yaayarak buna ahit oluyoruz. Allah, tek bir atadan insanl tretme takdiri ile, insan olma ve insanlk niteliini hedef almtr. Nuh a.s. ile birlikte Ademolundan nsanoluna geilmi ve Allah, Nuh'a buyurduu eyleri size de din olarak buyurmutur. (r, 13) insanlk yeni bir eriat dzenine gemitir. O gnden
91
bugne temel eri hkmler ayndr. Karde evlilii yasa kesin olmakla beraber, birtakm kurallar yeni yaam dzenine gre dzenlenmitir. Bu kavimler dzenidir. dillerinizin ve renklerinizin farkll da O'nun ayetlerindendir. phesiz bunda bilenler iin ibretler vardr. (Rm, 22) ayetiyle ayn ortak atadan gelinmesine ramen birbirine benzer olmayan insanlarn var edilii ile ite insann genetik olarak zengin yaratlml vurgulanmtr. oalp yeryzne yaylan her insan grubu ayn ortak atadan geliyor olmasna ramen bulunduu corafyada edindii kazanmlarna gre dilini ekillendirmitir. Ama diller hep bir kural zerinedir. yle doada ta dt u ses kt, cam krld bu ses kt gibi, taklitler kkenli deildir. Dil denen ey, Ve Adem'e isimlerin hepsini retti. Sonra onlar meleklere yneltip: 'Eer doru szlyseniz, bunlar bana isimleriyle haber verin' dedi. (Bakara, 31) ayetinde olduu gibi ancak retilme ile bu kadar kurall ve nizaml olabilir. Etkileimlerle dilin ekil kazanmas, ayn karkas elinize hazr verilmi bir binay dekore etme, ince ilerini kendi zevkinize gre dzenlemek gibidir. Evren ve iindeki dnya milyarlarca yl nce yaratlmtr. Gklerde ve yerde bulunanlar, O'ndan isterler. O, her gn yeni bir itedir. (Rahman, 29). Evrenin genel nizamndan bakaca, Allah her an yaratmaya devam etmektedir. Her an yeni canllar domakta, her an var olan canllar yenilenmektedir. Ve Allah, sonsuz
92
A.Salim Adilolu
ilmi ile bunlar kuatmtr. Kurduu nizam her an retmeye devam etmektedir. Evrenin ve yeryznn var oluu ile beraber, gen havuzunu da oluturmutur. te sudan yaratl budur. Bitkiler, hayvanlar, toprak her ey bu havuzdan tretilmitir. nsan, zel bir varlktr. Yeryznde yaratln zirve noktasdr. nsan, stn yaratlmtr. Kitabn deyimi ile erefli klnmtr. Akl ile donatlmtr. Aslan gibi peneleri yoktur, ama aslan sirkte oynatr. Ku gibi kanatlar yoktur, ama tonlarca arlkta uaklar yapp, havada uurur. Balina kadar beyni yoktur, ama balinay alt eder. Bir kartal kadar keskin gz yoktur ama kartala bir perem etle hkmeder. Yeryznn hakimidir. Yaratl byledir. nsandan da tek beklenen bu hakimiyeti Allah adna yrtmesidir. Allah, insan kendi Suretinde yaratmtr. Bu fiziki bir suret deildir, bu sfatlar itibari ile surettir. Allah, insana kendinde olan sfatlar suret nispetince ruhundan vermitir. nsanlarn bir ksmnn iddia ettii gibi bu fiziki bir tabir deildir. nk .O'nun benzeri olan hibir ey yoktur. (r, 11), Hibir ey Ona denk ve benzer deildir. (hls, 4) nsan, bir gecede yaratlmamtr. nsan bir sre iinde yaratlmtr. Gerekten insan zerine dehirden (zamandan) yle bir mddet geldi ki o zaman o, anlmaya deer bir ey deildi. (nsan, 1) ayetinde bahsedilen zaman milyarlar bulan bir zamandr. Burada insann balk halinden, hamurunun mayalanmas srecinden bahsedilmektedir. nsann bu yaratl kademeleri ilerken
93
yeryznde insandan daha ilkel, hatta insanms canllar ve cinler zaten yayorlard. Hani, Rabbin meleklere, Ben yeryznde bir halife yaratacam demiti. Onlar, Orada bozgunculuk yapacak, kan dkecek birini mi yaratacaksn?...(Bakara, 30) ayeti, insann ite bu yaratl aamasndan nce yeryznn haline ahit meleklerin yer iin yaratlacak yeni canlya olan tepkisinden bahsetmektedir. Ve Adem'e btn isimleri retti, sonra eyay meleklere gsterdi. "Eer sznzde samimi iseniz bunlarn isimlerini bana syleyin" dedi. Melekler, Seni btn eksikliklerden uzak tutarz. Senin bize rettiklerinden baka bizim hibir bilgimiz yoktur. phesiz her eyi hakkyla bilen, her eyi hikmetle yapan sensin dediler. (Bakara, 31-32) Ayeti ise yeryznde ilk kez bilgi ile donatlm, meleklerin dahi bilmediklerini bilen bir canl trnn var edili ann belirtmektedir. nsan ayn gen havuzundan ancak zel olarak yaratlmtr. phesiz siz, iinizden cumartesi gn haddi aanlar bilmisinizdir. Biz onlara "aalk maymunlar olun" demitik. (Bakara, 65), De ki: Bundan daha fena olanlar, Allah'n cezasna uram bulunanlar haber vereyim mi size? Allah'n lanet ettii, gazabna uratt, ilerinden bir ksmn maymun ve domuz ekline soktuu kiiler ve eytan'a tapanlar. te bunlardr yeri daha kt olanlar, doru yoldan daha fazla sapm bulunanlar. (Mide, 60), Ve sonra da kendilerine yasak
94
A.Salim Adilolu
edilen
eyleri
yapmakta
kstaha
diretenleri
de:
Aalk maymunlar olun! diyerek cezalandrdk. (Arf, 166) diyor Allah Maymun mu insandan gelmitir, yoksa insan m maymundan tremitir ite izah edilmi! Maymun zaten insandan nce var idi, insan zel olarak yaratldktan sonra, ceza olarak bir takm insanlar maymuna dndrlmtr. Ayn gen havuzundan kma olunduundan, fiziki insan ciheti ile bu mmkndr. Dnn ki, elinizde bir lego seti var ve bununla trl nesneler kurguluyorsunuz. Kimiyle ev, kimiyle araba, kimiyle masa, kimiyle sandalye.. te Yaratan da, oluturduu bir gen havuzu ile bir nizam oluturmu ve bu nizama gre zde ayn olan materyalden farkl farkl canllar tretiyor.. Allah, her canly sudan yaratt. te bunlardan kimi karn stnde srnr, kimi iki aya stnde yrr, kimi drt aya stnde yrr... Allah dilediini yaratr (Nur, 45) Kurann yaratl seyrinde evrimden bahsettiini ve bugn adlandrlan evrim teorisi gibi olmasa da, canllarn yaratlnda bir evrimlemenin olduunu Kuran lisanndan karabiliyoruz. Bu konuyu zetle izah etmek gerekirse, Bitki ve hayvanat grubu yaratldktan sonra, en st grup olarak bugnk bilindik manada insan var edildi. Bu Adem ile balayan sre idi. O zamana kadar insana fiziken benzeyen ancak insan bilinci olmayan canllarn olmas ihtimal. nk, melekler Ademin yaratlnda
95
gsterdikleri tepkiden, Ademin eyann adn biliyor olmas ile, yani bilinli, akl sahibi bir varlk olmas ile geri adm atyorlar. Yalnz grnen o ki, insann yaratl ekli Adem ile nihayetlenmi olmuyor. .Dnn ki (Allah) sizi, Nuh kavminden sonra, onlarn yerine hakimler yapt ve yaratlta sizi onlardan stn kld. Allah'n nimetlerini hatrlayn ki, kurtulua eresiniz." (Arf, 69) ayeti Nuh kavminden sonra insanlarn yaratlnn deitirildii, daha stn varlk haline getirildiinden bahsediyor. Hz. Adem ile balayan bilin insan tr, Hz. Nuha kadar bir seyir ile yeryzne yaylm, sonradan insan tr deiik merhalelerden geip, bugnk halini alm demektir. Sebebi bilinmez ancak genel kanaat, -belki de her hayvan birer ift gemiye alnm olmas nedeni iledir; Nuh tufannn tm yeryzn kapsayacak ekilde olmu olduudur. Lkin, Kuran lisanndan bunu karmak mmkn deildir. Kitap n her neresinde geiyor olursa olsun, tufana maruz kalan insanlk olarak deil, Nuh Kavmi olarak ifade edilmitir. Bu durumda, gemiye havyanattan da iftler alnmas ancak yle izah edilebilir: Yeryznn deiik corafyalarnda yetien bitki ve hayvan trleri birbirinin ayn deildir. Her corafik blgenin kendine has bir ekosistemi vardr ve tufan blgesine ait bu varlklarn soyunun korunmas hedeflenmitir. Tufan, bir blgede youn olmu, ancak uzak blgeleri de ksmen etkilemi olabilir. Bu durumda, uzak corafyalarda, tufandan etkilenmi ancak tufandan kurtulmu olma ihtimali aklcdr. Bu haliyle, tufandan sonra yeryznde, uzak
96
A.Salim Adilolu
corafyalarda yaayan her mahlkat, insanms varlklar,ki bu Aborjin gibilerinin durumunu izah edebilir, ve Nuhun gemisinde kurtarlm insanlar ile hayvanat kalm demektir. Nuh tufanndan sonra da yeryznde, deiik doa olaylar ile bir takm nesiller helak edilmitir. Bunu lk, barma, rzgar vs. gibi tanmlarla Kuran da bahsi geen helak vastalar, aslnda sra d doa olaylardr. Radyoaktif bir ma, bir gk cisminin arpmas, tsunami vs gibi bilindik vastalar yine genel usul gerei, basit ve tasavvur edilebilir kelimeler ile Kurann indirildii dnemdeki insanlarca kolayca anlalabilecek ekilde ifade edilmi olmaldr. Dorusunu Allah bilir ancak helak durumlarnn anlatld ayetlerde ifade edilen tasvirlerden kan da budur. ..onlarn helaki iin de mukadder bir zaman tayin etmitik. (Kehf, 59), Biz hibir memleketi (Allah katnda) bilinen bir zaman olmakszn helak etmedik. (Hicr, 4) ayetleri helakn bir ilme tabii olduunu teyit etmektedir. Yani hasbelkader olmamaktadr. Misal ki, bir gkcismi bir yere arpacak ise, bunun ne zaman arpaca bellidir. Bugn biz bunun byle olduunu biliyoruz. O gnk halklar bilmese de, Allah bunu biliyordu. te bu olaylar, yeryznde deiik mutasyonlara sebep olmu, bu mutasyonlar da evre koullar ile insan genetiine etki ederek, bugn bilindik manada ayn atadan gelen ancak birbirinden farkl grnmde insan gruplarn ortaya karm olmaldr. Arf Sresi 69. ayette belirtilen yarattaki deiim bu vesile ile olmu olmaldr. Dorusunu Allah bilir.
97
Mslmanlar, inandmz Allah; ite yoktan var eden, evrenin yegane hakimi, diledii an ol deyip olduran, sonsuz ilim sahibi, emsalsiz mhendis, ilimlerin hepsinin kendinde topland, domam, dourulmam olan, sahte hamilelikleri, sahte kanamalar, hcrenin yenilenme sresini bilen ve buna gre boanm kadna iddet koyandr. Hayatn her annda ve her ynnde yzn gsterendir. Dndnz her cihette hazr bulunan, dualara icabet edendir. Rahmeti alemleri sarm olandr. Rahmetinden nizam ve kaderi/ly var edendir. ittikten sonra mutmain oldunuz mu? Kalbiniz ve zihniniz hlsn iki rknuna erdi ise, artk sra ncye niyet ve Yaratana itaattir. Yaplacak ey, bu istikamette Allaha, aynen Onun bize rettii gibi ynelmektir: Gcn, kudretini, ilmini ve rahmetini grdk ahit olduk. Bizi, dier mahlkattan stn ve akl sahibi yaratp, Zatn tanma, idrak etme ve insan olma erefine erdirdiin iin Sana hamd- senalar olsun. Senin, teker teker ve topyekn yarattna gsterdiin rahmete ahit olduk. Dnya hayatnn geici olduuna inandk, hesaba ekileceimiz gn yegane sz sahibinin Sen olduuna iman ettik. Senden baka ilahmz yoktur. Yalnz Sana kulluk eder, yalnz Senden yardm dileriz. Biz zayfz, aciziz. Bizi doru yola, nimetlendirilmilerin yoluna ilet ve bizi yoldan sapm ve cezaya uramlarn yolundan muhafaza et, bize rehberlik et. Ftiha Sresinde bize retilen bu ikrar, tesbih, iman ardna sralanan duay Rabbimiz Kitapn bana koyarak,
98
A.Salim Adilolu
inandn ve teslim oldu isen, itaat ile mkellefsin. Nasl itaat edip, nasl hilafet edeceinin, duanda istediklerinin cevab da, ite bu Kitapn iindedir diyerek yol gstermitir. Mslmanlar uyann! Allahn kutlu Peygamberi (s.a.v) nin size rettii dine bidat karm, Kitapta knanan atalarn dinine dnmtr. Allahn rahmetine snn! Snn ki, elinizde tahriften korunmu bir Kitap var! nce inandm dediiniz Allah kendi kendinize bir sorun bakalm, nefsiniz ne cevap verecek. Kime inanmsnz, ne kadar inanmsnz. Bir sorun kendinize bakalm, Allah en son nerde ve ne zaman grmsnz!
99
100
A.Salim Adilolu
BLM II
KAVRAMLAR
Kii bilmediinin dmandr.
101
102
A.Salim Adilolu
Mtedeyyin,
hatr
saylr
bir
zata
demiler,
Efendim, mmete dua edin de kurtulua ersin, zat mthi bir kinaye ile Siz, bana Muhammed mmetini gsterin, ben duay edeyim demi. Ac ama doru sylemi. Bir istatistie gre, mslmanlarn % 85i Kuran hayatnda hi okumam. Bilineni bilene retecek deiliz. Lkin hatrlatma babndan, Kuran her mslmann evinde bulunmaz, bulunanlarn da yabana atlmayacak bir ksmnda Kuran, klflara sarlm ve duvara asl durmaktadr. lene, doana, snnet olana, nianlanana, evlenene hep okunur. Ama her mahallede bunu Arapasndan trk tadnda, yrekleri szlatacak ekilde okuyacak birisi bulunur ve ritel eklinde tekrarlanan bu hadiselerde, klfnda tutulan Kuran, mahallenin yank seslisine indirilip verilir, ritel bittikten sonra tekrar klfna konur. Bu duruma kar deiliz, bu da hi yannda bir eydir. Burada sosyolojik bir realiteyi iaret etme derdindeyiz. Kuran ile mslmanlarn bir ksmnn fiziki balants bundan ibarettir. Batan sona okunup anlalmam Kitapn insan hayatnda olmas gerektii hali ile kendini gstermesi de doal olarak beklenemez. Mslmanlarn ou, Kurandan paralar halinde karlp alnm bir takm hkmleri, kendi gelenek, grenek ve alkanlklar ile harmanlayp bir yaam tarzna evirmiler ve yaanan da budur. yle ise,
103
akl banda bir mslmann yapaca ilk i, kaynaa yani Kitap ve Kitapn zne dnmektir. Bu ze dn yaplrken, kaynaktan alnmam ve birou kulaktan dolma bilginin oluturduu zihin karmaasndan arnmak zorundadr. Bunun iin, temel kavramlar net olarak anlamal, zihnini netletirmelidir. Bu nedenle, bilinen temel kavramlar ve temel unsurlar gzden geirmekte fayda var. Bir nceki blmde, zaten yaptmz ey de, dinin ve inancn temeli olan Yaratan tanmak ve tantmakt. Varlnn delillerini inceledikten sonra, Zatnn vasflarn ve sfatlarn da tanmakta fayda vardr. Bu nedenle, izahata Yaratann kendisi ile balyoruz:
104
A.Salim Adilolu
ALLAH KMDR?
Allah, ismi kendine has , ismi kendinden bakasna atfedilemeyen Zat dr. El-Evveldir; hibir ey yok iken, tek bana var olandr. El-Ahirdir; herkes yok olup kyamet ile ortadan kaldrldnda, hayatn ancak kendi iradesi ile var olabileceini delillendirdikten sonra tek bana kalacak olandr. Ez-Zahirdir; Varln ispat ve iaret eden delilleri yaratandr. Eylemleri ve ilmi ile kendini akl ve vicdan sahiplerine gsterendir. El-Batndr; varl gzle grlemeyen, akln figr idrakinden, algsndan uzaktr. El-Hakk tr; varl vacip olan,
deiiklie uramayandr. El-Hayydr; varl ezelden ebede var olan, her daim diri olan, lmn kendisine eriemedii, baki olandr. El-Alimdir; snrsz ilim sahibi, olmularla beraber olacaklar da ok iyi bilendir. El-Mecid dir; Zatnda ve sfatlarnda pek yce, byk olan, en stn ve eref sahibidir. El-Maciddir; an ve erefi yce, kerem ve msamahas bol olandr. El-Vahiddir; Zatnda, sfatlarnda, ilerinde ve hkmlerinde asla orta ve benzeri olmayan, tek olandr. El-Bakiidir; varl sonsuz
105
olan, ezelden ebede var olandr. El-Muksttr; btn ileri denk ve birbirine uygun, yerli yerinde yapandr. ElKaviyydir; Pek gl, hibir zaman gcn yitirmeyen, tam bir kudret sahibidir. El-Halktr; her eyi bir hikmet ve ilim ile var eden. El-Mbdidir; varlklar rneksiz, yoktan var edendir. El-Muhsidir; tm varlklarn saysn tek tek bilendir. El-Kuddstr; noksan-lktan, kusurdan,
eksiklikten mnezzehtir. El-Mtealidir; her eyden yce, her hal ve tavrdan yce olandr. El-Meliktir; btn kainat var eden yegane sahibi ve hkmrandr. ElMtekebbirdir; byklkte ei olmayandr, ulularn ulusudur. Z-l Celali vel ikramdr; Azamet ve ikram sahibidir, byklk sahibidir. El-Hakem dir; hkmeden, hakim, yaptn hikmetle yapan, her ey hakknda gerek hkm sahibidir. El-Latiftir; olaylarn her trl teferruatna hakim olan, her ak ve gizli eyi tm teferruat ile bilen. El-Habir; her eyden haberdar olan, varlklarn gizli durumlarn, i yzlerini en ala ekliyle bilen, gnllerde gizli durandan bile haberdar olandr. El-Celildir; yce ve uludur, celal ve azamet sahibidir. El-Muhyidir; Can veren, hayat baheden ve diriltendir. El-Mmitdir; yaratp hayat verdiklerini ldrendir. El- Kayyumdur; Zatyla kaim, btn varlklara yaama kudreti veren ve vermeye devam eden, mahlkatn hayatn, geimini, her trl i ve hareketlerini ikame eden, srdrendir. El-Muiddir; ldrd canllarn yeniden diriltip kendisine dndrecek olandr. El-Baistir; lleri diriltip kabirlerinden karandr. Eehiddir; her zaman ve her yerde hazr ve nazr olan,
106
A.Salim Adilolu
yaplan her ii grendir. Malik-l mlktr; mlkn yegane sahibi, arzu ve iradesini diledii gibi yrten, emirler veren, yasaklar koyandr. El- Hakimdir; btn ilerinde tam hikmet sahibi, emir ve yasaklar srf hikmet olandr. El-Bedidir; rneksiz yaratan, ilki ortaya koyandr. En-Nurdur; Nur sahibidir. Alemleri nurlandrandr. Maddi ve manevi n kaynadr. El-Validir; Kainat ve iinde olanlar tek bana idare edip, ynetendir. El-Metindir; ok salam, kuvvet ve kudretinde ok yaman olandr. El-Vasidir; rahmeti, kudreti, ltuf ve ihsan, msaadesi engin olan ve her eyi kuatandr. El-Azimdir; pek byk, pek azametli olandr. El-Aliyydir; pek yksek, pek byk ve yegane yce olandr. El- Kebirdir; ok byk, mutlak byk, dengi ve benzeri olmayan, yceler ycesi olandr. El-Kerimdir; ikram sahibi, keremli, alicenap, cezaya gc yeterken balayan, sz verdiinde szunde durandr. ErRakibdir; btn varlklarn zerinde bir gzc, bir ahit, bir nazr, kullarnn yaptklarn her an grp gzetendir. El-Kadirdir; gl, istediini istedii gibi yapmaya gc yetendir. El-Muktedirdir; kudret ve kuvvet sahipleri zerinde istedii gibi tasarrufta bulunandr. El-Ganiyydir; ok zengin, her eyden mstani olan, herkesin kendisine muhta olduudur. El-Varistir;servetlerin gerek sahibidir. El-Manidir; Engelleyen, meydana gelmesini dilemedii eylerin olumasna izin vermeyendir. Ed-Darrdr; elem ve zarar veren eyleri yaratandr. En-Nafidir; hayr ve menfaat veren ey-
107
leri yaratandr. El-Basirdir; ak ve gizli her hali grendir. Es-Semidir; gnllerden geen dahil her eyi ve her sesi iitendir. El-Kahhardr; mutlak galiptir, her eye istedii ekilde hakim olan, varlklar hor ve zelil klmaya kadir olan, mamur yerleri tarumar edip harabeye evirmeye gc yetendir. El-Cebbardr; eksikleri tamamlayan, dilediini zorla yaptrmaya muktedir olandr. El-Azizdir; mutlak galip olan, malup edilemeyen, stn kudret sahibi olup, emir ve iradesine kar gelinemeyendir. El-Muheymindir; her eyi grp gzeten ve btn varlklar zerreden kreye kadar kuatan ve bunlardan haberdar olandr. El-Musavvirdir; var-lklara Suret ve ekil veren ve her eyi ayr ayr zelliklerde yaratandr. El-Baridir; dzelten, eyay btn unsurlaryla birbirlerine uygun olarak meydana getirendir. El-Halimdir; hilm sahibidir, yarattklarna yumuak davranan, kullarn hata ve gnahlar nedeni ile rzkn kesmeyen, muktedir olduu halde hemen cezalandrmayandr. Er-Rahmandr; ok esirgeyen, mmin-kfir ayrm yapmadan tm yarattklarna nimet verendir. Er-Rahimdir; pek merhametli, ahirette mminlere, sevdiklerine byk ve ebedi nimetler bahedecek olandr. Es-Selamdr; selametin ta kendisi, selamette klandr. ElVehhabdr; eit eit nimetler balayan, veren, karlsz ltufta bulunandr. Er-Rezzaktr; btn varlklarn rzklarn verendir. El-Fettahtr; skntlar gideren, maddi manevi btn kaplar aan, kaldran ve giderendir. El-Mmindir; gnllere genilik veren, gnllere iman yakan-
108
A.Salim Adilolu
dr. El-Muzilldir; zillete dren, hor ve hakir klan, maddi ve manevi itibar ve izzetten yoksun brakandr. ElMuzzdr; izzet veren, kullarna eref veren, onlar haysiyetli, vakarl klandr. Er-Rafidir; yukar kaldran, ykselten, an ve eref veren, ycelere kmalarn murat ettiini yceltendir. El-Hafiddir; aa indiren, alaltandr. ElBasittir; bolluk, genilik veren, bol rzk vererek genilie kavuturan, kalpleri ap, geniletendir. El-Kabiddir; darlk veren, skntya sokandr. Madden ve manen darlk ulatrandr. El-Gaffardr; mafireti pek ok olan, gnahlar balayp rtendir. El-Hafizdir; koru-yan, gzetendir, sz ve eylemi kayda alandr. El-Mukittir; mahlkatn azn veren, mrlerini tayin ettii yaratklarn lmne kadar gdalarn verendir. El-Adldir; ok adaletli olan, zulmet-meyen, her eyi yerli yerinde uygulayandr. El-Hasibtir; en iyi ve hassas ekilde hesap soran, hesap sormak iin kullarn yaptklarn tespit eden, ayrntlar ile hesab bilendir. El-Mucibtir; dualar kabul eden, icabet eden, yakarlara cevap veren, istekleri yerine getirendir. El-Hamiddir; Hamde layk olan, btn
varlklarn kendisini vddr. El-Veliyydir; dost, iyi kullarnn dostu olandr. El-Vekildir; lerini kendisine brakanlarn ilerini dzeltip onlardan daha iyi yapandr. El-Vaciddir; istediini istedii zaman bulandr. El-Veduddur; taatkar kullarn ok sevendir. Dostluu ve sevgisi kazanlmaya tek mstehak olan, seven ve sevilendir. Eekurdur; rzas iin yaplan iyi ileri sevap sayan, kendi
109
yolunda harcayanlara ziyadesi ile veren, az da olsa yaplan iyi amelin karln misliyle verendir. El-Gafurdur; ok balayandr. Er-Rauftur; esirgeyen ve efkat gsterendir. El-Afuvvdur; aff ok olan, kullarn gnahlarn oka affedendir. El-Camidir; istediini istedii zaman istedii yerde bir araya getirendir. El-Muahhirdir; geri brakan, erteleyen, istediklerini huzurundan uzaklatran, arkaya brakandr. El-Mukaddimdir; ileri gtren, ne alan, istediini ileri geirendir. Es-Sameddir; ihtiya sahiplerinin kapsna kotuu, herkesin ve her eyin dorudan doruya muhta olup yneldii tek mercidir. El-Munidir; zenginlik veren, dilediini zengin edendir. Er-Raiddir; Mrittir, doru yolu gsteren, btn ileri ezeli takdirine gre yrtp dosdoru ve bir nizam ve hikmet zere sonuca erdirendir. Es-Saburdur; ok sabrldr. Sulular ve gnahkarlar hemen cezalandrmayan, tevbe ve istifar etmeleri iin sre tanyandr. El-Hadidir; doru yola ileten, hidayet veren, istedii kullarn hayr yollarna iletendir. El-Berrdir; ihsan ve iyilii ok olandr. Et-Tevvabtr; tevbeleri kabul eden, ghanlar balayandr. El-Muntekimdir; sulular adaleti ile hak ettikleri cezaya arptrandr. Kuran referansl olarak sralanan ve inandmz Allahn zatn tasvir eden 99 ismi bunlardr. Allah zihin ve kalben idrak ettikten sonra, kime teslim olunacan bilmek adna Allahn sfatlarn ieren bu isimleri bilmekte fayda var. Misal Kuran Bilmediin eyin stnde durup
110
A.Salim Adilolu
srar etme; nk kulak da, gz de, gnl de, hepsi de sorumludur bundan. (sr ,36) derken, teslimiyetten bahsetmektedir. Eyaya ve hadiseye, her ne kadar beer eliyle cereyan ediyor olsa da, bir kudret elinin hakim olduunu bilmek icap eder. Yine ayn ayet, duyum yolu ile alkanlk haline gelmi eylere itikat ve inanta srarc olmamak gerektii, hakikati aratrmak gerektiini, kefi ifade eder. Her ey kime inandn ile alakaldr. Kime inandn tam olarak bilmeden, edinilen bilgilerin doruluunu sentez etme ve hayatn dinamiklerine kar doru duru belirleme ans da maalesef yoktur. nandnz tanrnn, her eye g yetiren, ol deyip olduran, her zorluun kolayln var eden, her karanl aydnlk ile syrp alan olduuna inanyorsanz, hayatn hibir zorluundan korkmanza gerek yok demektir. te o zaman, neden intihar etmenin dinde yasaklandn da, anlamsnz demektir. Her gece, iinde ne kadar kasvet, gk grlts, imek, yldrm bulundurursa bulundursun, sonunda gnein aydnlna teslim olmaya mahkmdur. ncelikle bu hayatn O hanginizin daha gzel i yapacan denemek iin lm ve hayat yaratt. O gldr, O'nun gcne hibir g eriemez ve tek balayan da O'dur. (Mlk, 2) ayetinin belirttii gibi ne iin var edildiini anladktan sonra, yaam ekline ve kime kar sorumlu olduuna karar vermek insann kendi iradesindedir. mtihan iin var edilmi bir hayatn iinde iyi ve kt insanlarn, iyi ve kt hadiselerin, kolay ve zorluun bir arada bulunmasndan daha doal bir ey
111
olamaz. Bu imtihann kendi tabiat gereidir. Ancak teslim olmu, Hakka ynelmi insanlar iin zor diye bir ey yoktur. nk onlar hayatn bir imtihan olduunu ve gerekten zorlukla beraber kolaylk vardr. (nirh,5) hkmnn tecelli edeceini bilirler. Kime inandn ve inandn Zatn her eye g yetiren, olmaz denilenleri dahi olduran olduuna inand isen (Zekeriyya) "Ey Rabbim! Ben iyice yalanm biri ve hanmm da ksrken benim nasl bir olum olur?" dedi. (Allah) "Allah ite byle dilediini yapar" dedi. (l-i mran, 40) rneinin seni de kapsadn biliyorsun demektir. Tebihte hata olmasn, Allah ile kul arasndaki balant, bir cep telefonu operatr ile cep telefonu arasndaki balant gibidir. yle bir operatr dnn ki, dnyada tek olsun, dnyann en cra kelerini dahi kapsama alanna alm olsun. Nereye giderseniz gidin, telefonunuza sinyal gnderiyor olsun. Bu sinyal her daim aktr. Cep telefonunuzdaki simkart, Gerek u ki, insan yaratan biziz. Benliinin ona ne gibi vesveseler verdiini biliriz ve biz ona ahdamarndan daha yaknz. (Kaf, 16) ayetinde ifade edilen ahdamarndan daha yakn olma, insann znde olmay ifade eden, balant vastasdr. Her daim ak olan sinyalin alnmas iin gerekli olan donanm da size verilmitir. Alp almamak tamamen sizin elinizdedir. Sizin bu sinyali almanz iin, bir takm zorunluluklar yerine getirmeniz gerekir. Birincisi, telefonunuz srekli ak olmaldr. Bu Kuranda defaatle tekrarlanan akletme durumudur. kincisi, telefonunuz srekli yannzda
112
A.Salim Adilolu
olmaldr. te bu durum da, .kendisine yneleni de hidayete erdirir. (Rad, 27) ayetinde ifade edilen, Allaha ynelme ve neticesinde doru mesaj alma halidir. ncs telefonunuzun bir arj sresi olduunu bilmeli ve srekli kapanma riskine kar arj etmelisiniz. Bu, yleyse, bir ii bitirince dierine koyul. (nirh , 7) ayetinin belirttii srekli canl kalma halidir. Drdncs telefonunuzu dme, krlma risklerine kar korumak zorundasnz, ki bu ...insan zayf yaratlmtr. (Nsa, 28) ayetinin belirttii zayflk halidir ve Sen Allahn dinini koru ki, Allah da seni korusun... hadisinin ifade ettii durumdur. Sonuncusu da, her ne kadar bal bulunduun operatr, yeryznn her bir yann kapsasa da, maksad seni yer stnde konuturmaktr. Bir i merkezinin bodrum katnda veya yer alt otoparknda cep telefonun alabilir, ancak bir maden ocann 2 kmlik yer alt sahasnda cep telefonunun nasl almasn mit etmiyorsan, eytana ait mekanlarda dolap, Allahtan hidayet sinyali almay mit edemezsin. Bu durumda Onlar, evresini aydnlatmak iin ate yakan kimseye benzerler ki, Allah klarn yok edince, onlar karanlklar iinde grmez bir halde brakmtr. (Bakara, 17) ayetinin dedii gibi kendi kendini karanlklar iinde brakmsn demektir. Yine ayn rnek zerinden gider isek, yapabileceiniz en kt ey, operatrnz deitirmek olacaktr. Tek sinyal gnderen Allah deildir. eytan, her birinizin iinde, vcudunuzda kann dolat gibi, (kendisini hissettirmeden) dolar. hadisinde grld
113
zere eytan da insana srekli vesvese sinyalleri vermekle meguldr. Bu durumda, O eytan ki Allah onu lanetledi (rahmetinden kovdu). O da yle dedi: Yemin ederim ki senin kullarndan belirli bir blmn kendi tarafma alacam. (Nsa, 118) ayetinde ifade edilen ve eytann kullarndan bir blmn kendi tarafma alacam dedii zmreye dahil olmusunuz demektir. Sizi trl trl yalan muhabbetlerle, iftiralarla, olmadk karanlklarda gezdirerek, Dnya hayat oyun ve elenceden baka bir ey deildir.(Enm, 32) ayetinde ifade edildii gibi oyun ve elence ile mrnz, yine Onlar ne olursa olsun- artp-saptracam, en olmadk kuruntulara dreceim ve onlara kesin olarak
davarlarn kulaklarn kesmelerini emredeceim ve Allah'n yarattklarn deitirmelerini emredeceim." Kim Allah' brakp da eytan dost (veli) edinirse, kukusuz o, apak bir hsrana uramtr. (eytan) Onlara vaadler ediyor, onlar en olmadk kuruntulara dryor. Oysa eytan, onlara bir aldantan baka bir ey va'detmez. (Nsa, 119-120) ayetinde ifade edildii ekli ile tkettirip, size dost grnecek ve sonunda O zaman eytan onlara amellerini ekici gstermi ve onlara: "Bugn sizi insanlardan bozguna uratacak kimse yoktur ve ben de sizin yardmcnzm" demiti. Ne zaman ki, iki topluluk birbirini grr oldu (karlat) o, iki topuu stnde geri dnd ve: "phesiz ben sizden uzam. nk ben sizin grmediinizi gryorum, ben Allah'tan da korkuyorum" dedi.. (Enfal, 48) rneinde
114
A.Salim Adilolu
olduu gibi sizin amelinizin hibir sorumluluunu almayp, aksine sizi fersah fersah uzaklatrd Allahtan korktuunu ikrar edip, yalnz brakacak demektir. Lkin mitvar olunuz! Allah, gafurdur! Rahmeti karanlklar da kuatmtr. Size her an tevecch etmek iin hazr ve nazrdr. nsan, her an lr ve her an yeniden doar. Her nefes alverii bir lm-dirim provasdr. Ne kadar karanlklarda gezmi olursanz olun, Allah, sizi aydnla kartmak iin, her daim hazr ve nazrdr! Sizden gelecek tek bir sinyale mutlaka cevap verecektir. De ki: Ey kendi nefisleri aleyhine haddi aan kullarm! Allah'n rahmetinden mit kesmeyin! nk Allah btn gnahlar balar. phesiz ki O, ok balayan, ok esirgeyendir (Zmer, 53) lafzn ciddiye aln! eytann, size vakti zamannda daha gensin bir ey olmaz, Allah affeder [referans: Fatr-5] diyerek ilettii gnahlar yetmezmi gibi, iinizde yer yer filizlenen vicdannzn, gnahtan kirlenmiliinize duyduunuz pimanln eytan tarafndan bu defa sen artk ok kirlendin, gnahkr oldun, Allah seni asla affetmez diyerek skp atlmasna msaade etmeyin. Biz, sriloullarn denizden geirdik; Firavun ve askerleri azgnlkla ve dmanlkla pelerine dt. Sular onu boacak dzeye eriince (Firavun): 'sriloullarnn kendisine inand (ilahtan) baka ilah olmadna inandm ve ben de mslmanlardanm' dedi. (Yunus, 90) ayetinin rneklendirdii Firavun gibi lmn artk kanlmaz olduu bir noktada deilseniz, hala kurtulu ansnz var demektir ve inallah
115
Allah size, Firavuna dedii gibi imdi mi?!.... (Yunus, 91) demeyecek, ..eytan onlarn kazandklar baz eylerden dolay ayaklarn kaydrmak istedi. Ama yine de Allah onlar affetti. Kukusuz Allah ok
balayandr, halim(ok yumuak)dir.
(l-i mran,
155) hkmn tecelli ettirecektir. Bu temennim, nefsim bata olmak zere tm insanladr.
116
A.Salim Adilolu
CENNET- CEHENNEM
Aslnda zerinde yaadmz dnya minyatr bir cennet cehennem kompleksidir. indeki magmasndan tutun da, usuz bucaksz okyanuslarna kadar her ey bir cennet ve cehennem prototipi olarak yaratlmtr. Hz. Adem, bu dnyann toprandan yaratlmtr. Yaratlndan sonra, melekler ile olan diyalog ve meleklere Ademe secde edin emri, bu dnya zerinde verilmitir. blis, emre bu dnya zerinde asi olmutur. Ademin cennette var edilmi olmas, eiyle beraber cennette dolarken eytann gelerek onlar aldatm olmas kelimeler zerinden gidildiinde karlabilecek bir sonu olsa da, genel hkmlere aykrdr. yle ki, Ve ey Adem, sen ve ein cennete yerle. kiniz dilediiniz yerden yiyin; ama u aaca yaklamayn. Yoksa zalimlerden olursunuz. (Arf, 19) ayetindeki cennet kelimesini gerek cennet olarak alrsak, bununla alakal Hani biz meleklere (ve cinlere): Adem'e secde edin, demitik. blis hari hepsi secde ettiler. O yz evirdi ve byklk taslad, bylece kfirlerden oldu. (Bakara, 34) ayetinde Havvay hile ile aldatma faslnda
117
evvel,
blisin
itaatsizlikten
dolay
kfir
olarak
tanmland ve Allah, dedi ki: Yerilmi ve kovulmu olarak k oradan. Andolsun, onlardan sana kim uyarsa sizin, hepinizi cehenneme doldururum. (Arf, 18) ayeti ile isyana mteakip derhal huzurdan kovulduu ve nihayetinde varaca yer olarak cehennemin iaret edildii grlr, ki bu durumda, huzurdan kovulmasna, kfir olarak nitelenmi olmasna ramen eytann hala bir ekilde cennette dolayor olduu kanaati hasl olur. Bu mmkn deildir. Zira, cennet kfirlere haramdr. Bir dier husus, bahsi geen yerin cennet olduu kanaati ile, eytann nasl sonradan cennete girdii/ szdna trl izahatlar getirilmitir. Bunlardan en mehuru, ylan ikna ederek, onun dileri arasnda girdiidir. Yani, eytan Allahn kendisine haram kld mlke, haa Allaha kar hile yaparak, aldatarak girmitir. Bu da kesinlikle mmkn deildir. Allah, bu tr bir halden mnezzehtir. Allah' ve mminleri aldatmaya alrlar. Hlbuki srf kendilerini aldatrlar da farkna varmazlar. (Bakara, 2) ayeti bunun olamayacan, Allahn aldatlamayacan teyit eder. Kald ki, ..phesiz Allah, iitendir, bilendir. (Hucurt, 1) ve bu iddiada bulunanlarn syledii gibi eytann hayvanata bavurup, onlar ikna etmeye
almas, sonunda ylan ikna etmi olmas ve bu ekilde cennete szm olmas Allahn her eyi grp duyan, bilen olduunu bilen blis tarafndan kurgulanacak bir ey olamaz. Yine, aikar ki, eytan Adem ve Havvaya bo ve
118
A.Salim Adilolu
yalan sz sylemitir ve bu da Kurann cennet iin belirttii Orada bo bir sz iitmez.(aiye, 11) tasvirine aykrdr. Sonuncusu da, cennet lmsz, iinde ebedi kalnacak bir makamdr ve eytann gelip Derken onlarn, kendilerinden gizli kalan irkin yerlerini kendilerine gstermek iin onlara fsldad: "Rabbiniz, baka bir sebepten dolay deil, srf ikiniz de birer melek ya da ebed kalclardan olursunuz diye sizi u aatan men etti." dedi. (Arf, 21) ayetinde belirtildii gibi ebedi kalmayasnz diye bir mazeret ile zaten ebedi kalnan mekanda byle bir eylem yapm olmas dnlemez. Bir baka delil de ; Dedi ki: "Rabbim! Andolsun beni saptrdn iin onlara yeryznde (ktlkleri) ssl gstereceim ve onlarn tmn muhakkak saptracam. (Hicr, 39) ayetidir. imdi kronolojik olarak bakar isek, ilk secde emri verilmitir ve blis Hicr 39 ayetindeki ifadesini bu olayn ardnda sylemitir. Daha sonra Adem-Havva cennete yerletirilmi, blis gelip burada onlar kandrm ve bunun zerine blis ve Adem/olu birbirine dman olarak yeryzne gnderilmitir. Yani ilk yaratlmada bahsi geen cennet eer cennet diye bildiimiz cennet olsa, blis secde etmeyii zerine syledii Hicr 39daki ifadesinde yeryznde tabirini, henz yine cennet diye tabir edilen yerde yapt aldatma eylemini yapmam ve ceza olarak birbirlerine dman yeryzne gnderilme hkm daha verilmemi olduundan kullanamaz. Byle bir ey, onun olacan gaybn bildii manasna gelir ki, bu
119
mmkn deildir. Btn bu karmlarla sylenebilecek nihai ey, ayette bahsi geen cennetin yeryznde cennet tasvirine uyan gzel bir yer , nin oradan ile kastn da o gzel yerden srlme olduudur. nsanolu ftraten ebedi yaama arzusu ile
yaratlmtr. Bitmez tkenmez ihtirasnn, snrsz mal edinme arzusunun temelinde yatan budur. Din bir ekliyle bu ihtiraslarn kontrol etmeyi retir. retiye de aslnda Bilin ki, dnya hayat ancak bir oyun, bir elence, bir ss, aranzda karlkl bir vnme, ok mal ve evlat sahibi olma yarndan ibarettir. (Nihayet hepsi yok olur gider). Tpk yle: Bir yamur ki, bitirdii bitki iftilerin houna gider. Sonra kurumaya yz tutar da sen onu sararm olarak grrsn. Sonra da er p olur. Ahirette ise (dnyadaki amele gre ya) etin bir azap ve(ya) Allahn mafiret ve rzas vardr. Dnya hayat, aldan metandan baka bir ey deildir. (Hadd ,20) diyerek dnyann geici bir mekan olduu, arzu ettii eylerin hepsinin cennet denen mekanda olduu, burada zenginlik adna grd ve kendini cezbeden eylerin cennette olanlardan bir cz olduu izahat ile balar. Kuranda cennet tasvir edilirken hep dnya zerinde insana cazip gelen eylerden bahsedilir ve daha niceleri diye devam eder..Zmrtten kkler, eit eit meyveler, ikiler, alttan akan rmaklar gibiVe daha niceleri diyerekten de, bu zihninizde canlanann dnda daha zihninizin alamayaca niceleri vardr diye de eklenir.
120
A.Salim Adilolu
Cenneti tasavvur etmek, zaten mala, mlke ve cazibeye dkn ve emsallerini etrafnda gren insan iin zor deildir. yle dnn ki, bir demo yazlm program alyorsunuz, deneme maksatl kullanyorsunuz, ama programn tm fonksiyonlarnn ilevsel olduu esas program almak iin bedel demeniz gerekiyor. te dnyada istifade ettiimiz cennet emsali nimetler, ayn byle bir programn demo versiyonu gibidir. Daha ziyadesine ulamak iinse, bir bedel demeniz gerekmektedir. De ki: phe yok, namazm da, ibadetlerim de, diriliim de, lmm de alemlerin Rabbi olan Allah iindir. (Enm, 162) ve Allah phesiz, Allah yolunda savap, ldren ve ldrlen mminlerin canlarn ve mallarn Tevrat, ncil ve Kuran'da sz verilmi bir hak olarak cennete karlk satn almtr. Verdii sz Allah'tan daha ok tutan kim vardr? yleyse, yaptnz alverie sevinin; bu byk baardr. (Tevbe,111) ayetleri ite bu bedelin nasl deneceine dair iaretleri vermitir. Aksi de dnlemez. u dnya zerinde, iki gz ev sahibi olmak iin bir mr almak ve kazandndan tasarruf yapmak zorunda kalan insanolunun, her trl nimetin snrsz sunulduu, ev deil kklerde ikamet edecei cennete bedelsiz gireceini hayal etmesi mantkszlktr. Sekiz adet cennete karlk yedi adet cehennem vardr. nsanlar derecelerine gre deiik cennet ve cehennemlere gidecekler. Dnya zerinde de cennet tabir edilecek yerlerin gzellii ve imknlar birbiri ile e deildir. Her birinin kendine gre ayr ayr gzellikleri vardr. Cenneti tasavvur etmek bu yn
121
ile kolaydr. Tasavvuru zor olan ise cehennemdir. Dnyann, cenneti barndrdn emsalleri ile bilirken, ahiret yurdunun iki temel unsurundan dierini barndrmyor olmas elbet dnlemez. te yeryz iindeki kor alevle beraber bu cennet ve cehennem olgusunun birer kk rneidir. Allah derin, scak ve ssz, iinde kaktsten baka su kaynann olmad vadiler ile gnein kumlar kavurduu, kumlarn algda serap olup suya dnt lleri, ate tandr volkanlar bouna yaratmad elbet! Denebilir ki, bunlar dnyann kendi i dinamikleri iinde olan doal eyler. Dorudur, Lkin Allah cennetinin emsalini koyduu dnyaya mutlak surette cehenneminin de emsalini koymutur ve Allahn bir tek rnek ile birden fazla maksat murat etmi olmas mmkndr. Cehennem iinde atein srekli yand, gnahkr insanlarn da bu atein iine atld yer deildir. Atein srekli yand ve insanlarn iine atld cehennem, cehennemlerden biridir. Volkan-lar buna rnek olabilir. te iinde srekli atein var olduu, Orada ilk lmden baka lm tatmazlar, srekli yaarlar ve Allah onlar cehennem azabndan korumutur. (Duhan, 56) ayetinde cennet ehli iin sylenen yinelenen lmn olmad hayatn aksine, her gn lp tekrar dirilip tekrar lmn olduu yer cehennem czlerinden bir czdr. Yeryznde bunun gibi yerler vardr, yine bu yerlerde yaayan lp lp dirilen mahluklar vardr. Cehennem ile alakal birka ayeti burada vermek icap ederse:
122
A.Salim Adilolu
Cehennem ehli, cennet ehline: Suyunuzdan veya Allah'n size verdii rzktan biraz da bize verin! diye seslenirler. Onlar da: Allah bunlar kfirlere haram klmtr, derler. (Arf, 50) Ardndan da (o inat zorbaya) cehennem vardr; kendisine irinli su iirilecektir! (brahim, 16) (Susuzluktan) imdat dileyecek olsalar imdatlarna, erimi maden gibi yzleri halayan bir su ile cevap verilir. Ne fena bir iecek ve ne kt bir kalma yeri! (Kehf, 29) Zira o, cehennemin dibinde bitip yetien bir aatr. (Sfft, 64) te bu, cehennem ehlinin tartmas, phesiz bir gerektir. (Sad, 64) Atete bulunanlar cehennem bekilerine: Rabbinize dua edin, bizden, bir gn olsun azab hafifletsin! Diyecekler. (Mmin, 49) Grld gibi iinde sadece atein olmad, aksine yemenin imenin olduu, konuma ve tartmalarn olduu bir yaam alanndan bahsedildii anlalmaktadr. Yine cehennem ehlinin bir ksmnn cennet ehlinin yaamn grebildii, onlardan talepte bulunabildii de ayetlerden anlalmaktadr. Bunlarn hepsi bu zerinde yaadmz dnyada rnei olagelen durumlardr. yle mahlklar vardr ki, akllara ziyan eylerle beslenirler. Dk ile beslenen, le ile beslenen mahlklar yaar dnyamzda..
123
te cehennem ehlinin bir ksm da, ayn o mahlkat gibi yaayacaktr. Yeryznde yaayan o eit mahlkatlar ile Allah, insana cehennem ehlinin yaantsndan emsal vermitir. Kuranda cehennem; yurt, gidilecek kt yer, hapishane, konak, yatak, karargah gibi deiik isimler altnda zikredilmitir. Mana olarak ise, aadaki misal yeterli olacaktr: Rasulullah s.a.v. Efendimiz, lm bir koyunun yanndan geerken sahabilere: - Grdnz u koyun lsnn, sahibi nezdindeki kymeti nedir? diye sordu. Dediler ki:Hibir kymeti olmad iin buraya atlmtr. Bu cevap zerine Efendimiz :- Varlm kudret elinde olan Allaha yemin ederim ki, dnyann Allah katndaki kymeti, l bir koyunun sahibi yanndaki kymetinden daha ok deildir. Eer dnyann Allah katnda sivrisinek kanad kadar kymeti olsayd, kfirlere bir yudum su bile iirmezdi. Dnya inkrcnn cenneti, mminin cehennemidir. hkmnce, dnya inkrcya gre btn lezzetlerin kaynadr. Ahirette ok iddetli azap greceinden, dnya onlar iin cennettir. Mmin iin ise dnyadaki btn nimetler ahiret nimetleri yannda pek kymetsiz olduundan, dnya cehennem mesabesindedir. Sizden cehenneme uramayacak yoktur. Bu, Rabbinin yapmay zerine ald kesinlemi bir hkmdr. (Meryem,71) ayeti, cennete gidi yolu zerindeki cehennemden inanan inanmayan herkesin mecburen gemi olacan beyan ile birlikte, mana ynnden baktnzda
124
A.Salim Adilolu
inkrclarn zaten inkrlarndan dolay fiilen gidecek olmalar, inananlarn ise, emsalini yeryznde yaayarak cehennemi bilmi olmalar yorumunu da yapmaya imkn vermektedir. Cehennem iinde ebedi kalnacak bir hapishane, yurttur. Girenin kmas mmkn deildir. Cehennem, gnahtan dolay alalmlar/ kamil olmay becerememiler iin Kyamet gn azab kat kat arttrlr ve onda (azapta) alaltlm olarak devaml kalr. (Furkn, 69) ayetinin ifadesi ile iinde ebedi kalnacak mekandr. Cehennemin kendisi de, manen alalm bu insanlar iin bir hapishane nevinden alaa kurulup izole edilmi, iinden kmann mmkn olmad bir maddi alalma ile ina edilmitir. Kuran ayetlerinin hibirisinde inanan ancak gnah sevabn getii iin geici sre cehenneme girecek, arndktan sonra cehennemden kacak anlamasn gerektirecek ifade yoktur. Aksine tamamen ebedi kalnacak mekan olarak belirtilmitir. [Referans: l-i mran-88/116; Ahzb- 65; Arf-36/40; Bakara-39/81/167/217 / 257/275; Beyyine-6; Cin-23; Csiye-35; Enm-128; Enbiy99; Furkn-69; Fussilet-28; Har-17; Hd-39; Kehf-3] Girilen cehennemden k yoktur. Sadece cehennem iinde srekli ate azabna maruz kalma veya azabn hafifletildii durumlar vardr. Yani, cehennemin kendi iinde durum deitirme sz konusudur. Kald ki, srekli atein olduu yerde azabn ksmen hafifletilmesi bile, her ne kadar her ikisi de cehennem iinde olsa da, kyas asndan algda cennete nakil varsaylacak trdendir. Cehennemden arnmadan sonra cennete nakil, yaratltaki aki veya
125
said olma durumuna aykrdr. Mizanda kiinin yk hangi ksmda ar ise, istikameti orasdr. Mizan hesabnn neticesine, Allahn mafireti ile kendisine efaat etme izni verdiklerinin efaati [Referans: T-h-109] da dahildir. Denilebilir ki, bu kiinin gnahlarnn yannda yapm olduu iyi amellerin yok olmas manasna, itikadn hi olmas manasna gelir. Olabilir, bu hakikati deitirmez. Bunun delilleri Kuranda mevcuttur. yle ki, Kuran Hucurt Sresi 2. ayette Allaha ve Peygamberine inananlar, hem de ey iman edenler nidas ile uyarp amellerin nasl boa kabileceine dair misal vermitir. Genel manada bakldnda ise, blisin Allaha iman etmi olmadn sylemek abes olur. blis, aksine Allaha mutmainlik derecesinde iman etmitir, nk Zat ile mahede etmitir. Ancak buna ramen ebediyen cehennemliktir. Lkin, inanm olanlardan, mafireti hak edenlere mahere giderken Meryem Sresi 71. ayette ifade edilen cehenneme uramayacak yoktur ifadesi gerei mecburen grecekleri cehennem korkusu arnma iin yetecektir, ki bunun oluu da mizandan ncedir. Bunun da tesinde ahsi kanaatim odur ki, dnya cennet ve cehennemin bir prototipi olmann yannda, gklerin bir izdm haritasdr. Ve bundan tr, cennet ve cehennem sureti yeryzne yansmtr. Allah, yedi g ve yerden de onlarn mislini yaratt. (Talak, 12) ayeti ile kastedilenlerden biri de budur. Dnya iinde bulunduu gne sistemi ve birinci gk ile beraber tm
126
A.Salim Adilolu
gkler bir dzende arn altnda dnerler/akarlar. Dnya zerinde hibir eyin konumu ve verilmi hkm tesadf deildir. Nitekim, Peygamberimiz (s.a.v) ilk kble olarak Kudse ynelirken, bundan znt duyuyor, Kabenin kble olmasn mit ediyordu. Ancak bu midi hemen gereklemedi. Oysa, tebli zorluunda karlat birok durum iin peygamberimize zlme diyen, Taifte talanrken meleini gnderip, iste u iki da kavuturup, bunlar arasnda helak edeyim diyen Allah, ne diye Onun bu masum isteini bilerek geciktirsin? Bu ihtimal ki, yeryzndeki bir noktann gkteki makam denklii ile alakal bir durumdu ve bu denklik salanana kadar kble deiimi ertelendi. Allah, Kabe'yi, o saygya layk evi, haram ay, hac kurbann ve gerdanlklar insanlarn belini dorultmaya sebep kld. Bu da Allah'n, gklerde ve yerde ne varsa hepsini bildiini ve Allah'n her eyi bilici olduunu bilmeniz iindir. (Mide, 97) ayetini bu manada dnmeye deerdir. Allah, maddi manas dnda manen hangi usul gerei aylarn bir ksmn haram klmtr, Kabe, neden kutsanmtr, yine ayn ayette Allah neden yerdeki insanolu iin verdii hkmden bahsederken, gkler ve yerde ne varsa hepsini bildiine iaret etmitir? Bunlar dnmek lazm.Her eyin asln ve dorusunu Allah bilir.
127
128
A.Salim Adilolu
HELAL- HARAM
De ki: Allah'n kullar iin yaratt ss ve temiz rzklar kim haram kld? De ki: Onlar, dnya hayatnda, zellikle kyamet gnnde mminlerindir. te bilen bir topluluk iin ayetleri byle aklyoruz. (Arf, 32) Ayetinden grld zere, Allah yeryznn tm nimetlerini kullar iin halk etmitir. Esasen inanan kullarn layk grd bu nimetlere, Rahman sfat gerei tm kullarn eritirmektedir. Allahn yasak kld eyler haram, herhangi bir yasaa maruz brakmadan kullarna faydalanma izni verdii eyler ise helal olanlardr. Allah, her eyi bir hikmete balamtr. Onun ilerinde keyfiyet yoktur. Yaratt nimetlerin tamam kendine aittir, ancak zlm olsun diye de kullarn sebepsiz yere bu nimetlerden mahrum brakmaz. Aksine yukardaki ayetten de anlalaca gibi, nimetlerin kendisi tarafndan kulanmna izin verilmiken, sebepsiz yere birilerince haram diye adlandrlmasna da kar kmaktadr. Allah, mevcut bir nimeti sebepten haram klar: 1 ) Ceza olarak 2) Temiz olmad ve bireyin shhatine mani olduu iin 3) timai olarak sorun tekil edecei, beeri veya tabi nizam boza-
129
ca iin. Bunlarn haricinde her trl nimet insanoluna helaldir ve maksadna uygun kullanld mddete sorun yoktur. rneklendirmek icap ederse, Yahudilere trnakl her hayvan haram kldk. Onlara sr ve davarn srt, barsak ve kemik yalar hari, i yalarn da haram kldk. Ar gitmelerinden tr onlar bu ekilde cezalandrdk. Biz phesiz doru szlyzdr. (Enm, 146) ayetindeki durum ceza babndan verilen haram hkmne rnektir. Allah size ancak ly, kan, domuz etini ve Allah'tan bakas iin kesilmi hayvan haram etmitir. Zorda kalan, isyan etmek niyetini gtmeden ve fazla olmamak artyla yiyebilir, phe yok ki Allah, sular rter, rahimdir. (Nahl ,115) ayetinde ise irk durumu ile beraber insann shhatine zeval getirecek,-ki bugn tbben byle olduu kesinlemitir, hayvanlarn yenilmesinin haraml kurala balanmtr. Ve bu kural belirtilirken ancak kelimesi kullanlarak, bunlarn gayrisi size helaldir hkm verilmitir. Yalnz burada dikkat edilecek bir husus udur ki, O (Resul), onlara iyilii emreder, onlar ktlkten alkoyar. Onlara iyi ve temiz eyleri helal, kt ve pis eyleri haram klar. (Arf, 157) ayeti Peygamberimize (s.a.v) helal ve haram klma yetkisi vermitir. Bu nedenle, harama helal hkm vermemekle beraber, Kuranda haram olduu belirtilmemi bir takm hususlarda, peygamberimizin haram olduuna dair hkm vardr. rnein yukardaki ayette saylmam olmasna ramen yenmesi tiksinti uyandracak fare, akrep, ylan vs.. gibi hayvanlarn yenmesini
130
A.Salim Adilolu
peygamberimiz yasaklamtr. Kurann tek tek hayvanlar sralamas dnlemeyeceine gre, Allahn snnet yoluyla Peygambere byle bir yetki vermi olmas da hikmetlidir. Sizlere, analarnz, kzlarnz, kz kardeleriniz, halalarnz, teyzeleriniz, kardelerinizin kzlar, kz kardelerinizin kzlar, sizi emziren st anneleriniz, st kardeleriniz, karlarnzn anneleri, kendileriyle gerdee girdiiniz kadnlarnzn yannzda kalan vey kzlarnz ki onlarla gerdee girmemiseniz size bir engel yoktur, z oullarnzn eleri ve iki kz kardei bir arada almak Suretiyle evlenmek, -gemite olanlar artk gemitir- size haram klnd (Nsa, 23) ayeti de itimai nizamn selameti asndan verilmi haram hkmne emsaldir. Hasl, Sana, kendilerine neyin helal klndn sorarlar. De ki: 'Btn temiz eyler size helal klnd.' (Mide, 4) ayeti mucibince, eyada aslolan helal olmasdr ve Allahn Kitabnda aka haram olduunu belirtmedii ve yine Kitapta Peygamberimize verdii yetkiye dayanarak, Peygamberin haram olduunu belirtmedii her ey helaldir. Helal olan bir eyi de haram saymak, haddi amak olur ki, byk vebal ve gnahtr. Zira Allah nimeti kulunun stnde grmek ister. Bundan bakaca bir de haram aylar mevzusu vardr: Allah, bugn bizim kullandmz gne
takvimini de hicri takvime temel tekil eden ay takvi-
131
mini de kullanmaz. Burada zihin karmaasna dmemek iin tamlamalara dikkat etmek lazm. Kastm udur; hesap temeli ay veya gnee dayanyor olsa da, Allahn takvim hesab farkldr. Kitapta gnlerin ve aylarn hesab ile alakal ayetler yledir: O, sabah aydnlatandr. O, geceyi dinlenme zaman, gne ve ay (vakitlerin tayini iin) birer hesap ls klmtr. te bu, aziz olan (ve her eyi) pek iyi bilen Allah'n takdiridir. (Enm, 96) Gnei kl, ay da parlak klan, yllarn saysn ve hesab bilmeniz iin ona (aya) birtakm menziller takdir eden O'dur. Allah bunlar, ancak bir geree (ve hikmete) binaen yaratmtr. O, bilen bir kavme ayetlerini aklamaktadr. (Yunus, 5) Biz, geceyi ve gndz birer ayet olarak yarattk. Nitekim, Rabbinizin nimetlerini aratrmanz, ayrca, yllarn say ve hesabn bilmeniz iin gecenin karanln silip aydnlatan, gndzn aydnln getirdik. te biz, her eyi ak ak anlattk. (sr, 12) Bu ayetten anlalan, hesabnn gne ve aya, yllarn hesabnn ise hem gne hem de ayn hareketine dayanddr. Ancak bu ayette hesabn usulne dair bir izah verilmemitir. Kuran, gn iindeki eylemlere ilikin tanmlamalarn ve zaman kriterini gnee gre izah etmitir, bu manada Gndzn gne dnp gecenin karanl bastrncaya kadar (belli vakitlerde) namaz kl; bir de
132
A.Salim Adilolu
sabah namazn. nk sabah namaz ahitlidir. (sr, 78) ayeti gnlk namaz vakitlerine iaret ederken, .Sabahn beyaz iplii (aydnl), siyah ipliinden (karanlndan) ayrt edilinceye kadar yiyin, iin, sonra akama kadar orucu tamamlayn. (Bakara, 187) ayeti ise yine gnlk oru vaktine iaret eder. Grld gibi, gn ii eylemlerin vakit tayin esas tamamen gnee gredir. Bu nedenle, yukarda verilen Enm 96 ayetinde gnein hesap ls olmas ile alakal ifadede, bahsi geen hesap, gnlk eylem planna dair hesaptr. Enm 96da bahsedilen hesap enstrmanlarndan ayn, yl hesab iin enstrman olduunun izah zaten Yunus 5 ayetinde aka verilmitir. sr 12 de ise, ne ay ne de gneten bahsedilmemi, gece ve gndz beraber anlarak, hem ay hem de gnee referansta bulunulup, yl hesabnda her ikisinin rolne deinilmitir. Esas refere edilen hesap lt ay dr. Ayn gzlemi de nihayetinde gnlerin ve gecelerin dngsne bal olduundan bu dngden de tamlayan olarak bahsedilmitir. Aylarn saym, gerekten de Allah katnda on ikidir ve gklerle yeryzn yaratt gnden beri Allah'n takdirinde bu, byledir. Onlarn drt tanesi haram aylardr. Budur dosdoru hesap. (Tevbe, 36) ayetinde Allah, ilk gnden beri aylarn saymnn 12 olduunu belirtmi ve her ne kadar doru hesap/din tabiri onlarn drt tanesi haram aylardr ifadesinden sonra gelse de, mantk gerei, nndeki her iki ifade birbirini tamlayan
133
olduundan her iki ifadeyi de kapsyor olmas gerekir. Yani, yl hesab, ne dnyann gne etrafnda att sresi sabitlenmi bir tura, ne de aylarn ard ardna gelmesine ve bunun toplanmasyla oluan gn hesabna gre yaplmaz deniyor. Bu srekli deikenlik gsteren hzlar, ekim kuvvetleri gz nne alndnda, daha net anlalacaktr. Bu, takvim birden fazla bileenin ortak seyrine baldr. demektir. Ayette geen ifade iddete- uhuri, aylarn saylmas manasndadr ve 12 ay saydnzda bir yl eder demektir. Tek doru hesabn, ayn 12 ardk saylmasnn bir yl ettii bylece izah edilmitir. Gne yl, dnyann gne etrafnda dnmesi ile meydana gelir ve dnyann bir noktasnn ikinci kez ayn noktadan gemesine kadar geen sre 365.242217 gne gndr ve bu bir gne ylna denk gelir. Ay yl ise, ayn dnya etrafnda 12 defa dnmesi iin geen sre olan 354.36768 gnlk sredir. Allahn semi olduu hesap, her ne kadar basit grnse de, aslnda bu kafa kartran ksuratlardan ari, ezele uzanan dn ile istikbale gidecek yarn bilen birine ait olduu bellidir. Temel hesaptr. Hibir ekilde elimez ve her artta geerlidir. nk gne, dnya ve ayn her biri dinamik ve hareketli yldzlardr ve hzlar, birbirlerine olan mesafeleri, etkisinde kaldklar ekim kuvvetleri ve bunlarn neticesinde yrnge sreleri hissedilmese de matematiksel olarak deimektedir. Tm zamanlar kapsayacak doru tanm, bu nedenle Kitapta ifade edilmi olan bu saym tanmdr. zetle, Kuranda ifade edilen yl hesap metodu ay esasldr ve bu matematiksel tekil saym-
134
A.Salim Adilolu
dan bamsz ardk 12 grsel ayn SAYIMI iledir. Ve bu ayn zamanda bir yl iindeki ay saysdr. Bununla beraber, Kuran uygulamada kullanlan ne gne takvimini ne de ay takvimini reddetmemitir. nk, Ysuf dedi ki: Yedi yl, adet olduu gibi ekip biin, haslatn pek azn yiyin, geri kalann saklayn. (Ysuf, 47) ayetinde bahsedilen YIL, gne yldr. Bunu tarihin kendisinden biliyoruz. Bunda dikkat edilmesi gereken, yl kavram hibir izaha gerek olmadan olduu gibi kullanlmtr. Andolsun ki biz Nuh'u kendi kavmine gnderdik de o bin yldan elli yl eksik bir sre onlarn arasnda kald. (Ankebt, 14) Onlar, maaralarnda yz yl kadar kaldlar ve dokuz yl da buna ilave etmilerdir. (Kehf, 25) Yukardaki iki ayet ise, bu hesabn nasl ileyii asndan rnek niteliindedir. Grld gibi, dz mantkla bakldnda birinci ayette 950 yl, ikinci ayette ise 309 yl demek var iken, byle denmemi, bir sre iki ayr dilim halinde dillendirilmitir. Bunun nedeni ay yl ile gne yl arasndaki farktr. Ay yl ile gne yl arasnda ksurat gz ard edilirse, 11 gnlk fark vardr. Kehf Sresindeki rakamlar deerlendirildiinde, 300*11 /365= 9 eder ki, bu nermenin iinde eklediler eklinde verilmitir.
135
Yine ayn denklemi Ankebt Sresinde verilen rnee uyarladmzda, 1000*11 /365= 30 eder ki, bu grld gibi nermenin vermi olduu 50 rakam ile uyumamaktadr. Denklemi uyarlamasak da, kullandmz teori gerei verilen 50 says 33 rakamndan byk olduundan sonucun tutmayacan kestirmek zor deil. (nk bugnk hesaplar ile gne yl yaklak 33 ylda +1 ay yl eder ve bu durumda yukardaki ayetlerde verilen sreler bu oranla olsa idi eklendi/az diye ikinci bahsedilen yl 33den fazla olamazd) Peki bunun nedeni ne olabilir? Kehf Sresinde bahsi geen hadise, Hz. sadan sonra vukuu bulmu ve gnmz astrolojik kriterlerine uygundur. Ancak Ankebt Sresinde bahsi geen hadise, Hz. Nuh ile alakaldr ve kitabmzn birinci blmnde iddia ettiimiz gibi, o gnn ay, dnya ve gne konumlamas bugnk ile ayn deildir. Gne yln sabit aldmzda ve ayn denklemi salama niteliinde tersinir uyguladmzda, yani; 50 * 365 /1000 = 18.25 sonucunu buluruz ki, bu ancak u manaya gelir: O zamanki ay yl gn says 354 deil, 348 gndr. Bu mukayeseli mstakil rnek, her ne kadar da teori zerinden konuuyor olsak da, teoriyi kurguladmz Kuran ayetleri iinden seilmi olduundan delil niteliindedir. Kuran, Nuh peygamber dnemi ile
gnmz arasnda, aydaki deiiklie matematiksel izah
136
A.Salim Adilolu
vermitir. Yine bu da, Nuh tufannda olann aydaki deiimin sonucu olduunun delillerindendir. Yukardaki iki ayetin yaplan izahatnda grld zere, her iki ayette de hem ay, hem de gne ylna iaret edilmi, aksine ikisinin birbirine nasl dntrldne dair bir forml ortaya konmutur. Bu forml udur: Her iki takvim trnde de, ay says 12 dir. Ancak bugnk artlarda 300 gne yl 309 ay ylna eittir. Bu siz ne kadar tekil yllar kyaslayarak, on yllar kyaslayarak iki takvim arasnda l ve oran bulmaya alsanz da, hata etmi olursunuz, nk her bir bileen bamsz deiken hareket ve etkenlere sahiptir ve ancak oran denklii 300 gne ylnda her artta denk gelir ve azalan oranlar ancak yaklaan sonular verir. demektir. Tercme etmek gerekirse bu u demektir, ay takvimi kullanrken gnei, gnei kullanrken ay gz ard edemezsiniz. Yalnz, ek bir nans vardr, yle ki, Allah sr 12 ayetinde, yl hesap iin ay, gne yetmez; gece-gndz de bu hesabn iindedir, demitir. Hesabn sonucu asndan nem arz etmeyip, neticeyi deitirmeyen bir teferruat olmakla beraber, ilgin olan yllarn hesabndan bahseden Ysuf (111), Kehf (110) ve sr Sureleri (111) nin parantez iinde verilen ayet saylar hesabn detaynda mana ifade eden paralel ve meridyenler aras mesafeleri refere etmektedir. Haram aylar konusuna dnecek olursak, her ne kadar haram aylar diye ifade edilse de, haram olan aylar deil, bu aylarda savamann, kan dkmenin haram
137
oluudur. Bu Hz. brahim dneminden kalma bir eriattr, mrikler o gnden kalma bu eriat kendi menfaatlerine gre kullanmaya baladklarndan; bu yaptklarnn doru olmad, suistimal olduu, helali haram, haram helal saymak olduu Kuranda vurgulanmtr. Bu aylar, icma ile Zilkade, Zilhicce, Muharrem ve Receb aylardr. Bunlardan ilk birbirini takip eden aylar iken, Receb ay tek banadr. Bu durum farkl yorumlara neden olmakta ve normalde bu drt ayn birbirini takip ediyor olmas gerektii grleri vardr. Bu grte olanlarn dayana Haram aylar knca mrikleri bulduunuz yerde ldrn. (Tevbe, 5) ayetinde geen haram aylar knca tabiridir. fadeden bu aylarn birbirini takip eden aylar ve toplu halde olduu ve tek kerede kt ilk bakta anlalandr. Devamnda gelen, knca mrikleri ldrn tabiri de bunu destekler mahiyettedir. teki trl, sanki ilk birbirini takip eden aydan sonra mriklerle mcadele edilecei, sonra Receb girince beklenecei, sonra Recebe takiben bu mcadelenin devam edecei mant kyor ki, bu anlalmas zor bir durum. Yine Tevbe 2 ayeti de Yeryznde drt ay daha dolan diyerek bu anlay glendirmektedir. Yine konu ile alakal olmasa da, zerinde
altmz ayetlerde getii ve kafa karkl oluturmu bir konu olmas hasebiyle parantez ap belirtmekte fayda var ki, mrikler nasl sizinle topyekn savayorlarsa siz de onlara kar topyekn savan (Tevbe,36)
138
A.Salim Adilolu
hkm ile Bununla beraber mminlerin hepsinin birden topyekn savaa katlmalar uygun deildir. (Tevbe ,122) hkm bir arada hem de ayn sure iinde gemektedir. Birinde topyekn savama emri var iken, dierinde topyekn savamann doru olmad hkm vardr. Aslnda Kurann genel slubu gerei burada bir eliki yoktur. Bu Kurann bir roman kitab veya gazete makalesi gibi okunmamas gerektiini bilme ile alakaldr. slama saldranlarn, en byk silahlarndan birisi, kelime zerinden veya tamlayan baka bir yerde verilmi bir nermenin ncl stnden manalar karp, kendilerine gre eliki bulmalardr, ki lde su bulmu bedevi gibi sevinirler. Bu da ayr bir hikmet olup, ..Sana Rabbinden indirilen onlarn ounun azgnln ve kfrn artracaktr.. (Mide, 68) Kuran, kendi iinde bir matriks sistemine sahiptir, bunu daha evvel ifade etmitik. Bir btn olarak ele alnmadka, tam olarak anlalmas imknszdr. Byle bir sisteme sahip olmas da, onun hkmlerinin i ie olduu ve hayatn tamamn kapsadnn delilidir. Yukardaki eliir grnen iki hkmde eliki sadece gzdedir. Hakikatte eliki filan yoktur. nk topyekn savan hkm, iki durumu: ahdi bozan, Allahn iaretlerine hrmet etmeyen ve fitneye sebebiyet veren dmana kar [Referans: Bakara-217] ile birlikte ilim retmenin de bir cihat tr olduunu ifade eder. Dier hkm olan topyekn savamann uygun olmay ise, haram aylar dnda, anlamann bozulmas dndaki durumlarda geerli bir hkmdr,
139
diyerek bu konudaki parantezi de bylece kapatm olalm. Haram aylar konusuna dnersek, Kuranda ay ad zikredilmemitir. Zaten Kuran, hibir beerin kulland takvimi de kabul etmez. Beer iinde sistemi kendi sistemine uyan takvimler olabilir ancak, Kuranda hususen bir ay adnn zikredilmemi olmas (sadece Ramazan ile ilgili durum var, buna bilahare deineceiz) onun evrensel bir mesaj olduunun delillerindendir. Hac ile ilgili bile herhangi bir ay ad zikretmeden Hac bilinen aylardadr. (Bakara, 197) denilerek kapal geilmitir. Ki bu aylar icrada, evval, zilkade ve zilhicceden on gndr. Peygamber Efendimiz (s.a.v) Veda haccnda, Haccn yapld Zilhiccenin o yl, Allahn yeryzn yaratt haline/sraya geldiini bildirmitir. Bu takvim referans olma asndan nemlidir. Veda Hacc zaman hicretin 10. yl olmasna ramen Peygamberimizin (s.a.v) byle demi olmas, slamiyetin geliine ramen, Veda Hacc zamanna kadar olan gemi yllarda takvim karmaas, ay deitirme gibi durumlarn hep uygulanm olduu gsterir. Bu aslnda bir yn ile u manaya gelmektedir; aylarn doruluuna dair ,-nk mrikler srekli menfaatleri gerei aylarn ismen yerini deitiriyorlard; ilk doruluk esas Peygamber Efendimiz (s.a.v) n belirttii, Veda Hacc ndaki Zilhiccedir. Evvelkilerin ne nispette deitirildiini bilmeye de imkn yok, nk bildiimiz sadece keyfi deitirilmi olduudur. Bu cihetle, Hicri takvim ba neden, daha sonra Hz. mer dneminde,
140
A.Salim Adilolu
Veda Haccnn yapld ve Peygamberimizin doruluunu teyit ettii Zilhicce ayn takip eden Muharrem ay olarak belirlenmemi de; ay doruluu net olmayan hicretin yapld yln Muharrem ay esas alnarak ve tarih 2 ay 8 gn geriye gtrlerek yaplmtr, bu da ayr bir soru iareti. phesiz biz O Kur'n' Kadir gecesinde indirdik. (Kadir, 1) Ramazan ay, insanlara yol gsterici, dorunun ve doruyu eriden ayrmann ak delilleri olarak Kur'an'n indirildii aydr. (Bakara, 185) Yine o inkr edenler dediler ki: "O Kur'an ona, hepsi birden indirilseydi ya"! Biz onu senin kalbine iyice yerletirmek iin byle (para para indirdik) ve onu tane tane (ayrarak) okuduk. (Furkn, 32) Bir baka eliki gibi grnen husus da, Kurann indirili zaman ile alakaldr. Biz, Kurann 23 yllk bir zaman diliminde ve faslalar ile indirildiini peygamberimizin hayatndan biliyoruz. Ancak yukardaki ayetten sadece sonuncusu bu bilinen hakikati teyit ederken, dier iki ayet farkl iki referansta bulunmaktadr. Kadir gecesi Ramazan iinde olduundan bu iki ayet birbirini teyit eder. Ancak, yine de genel 23 yllk srecin ancak bir blmn iaret ettiinden cevapsz soru brakmaktadr. Denilebilir ki, nzul 23 senede ancak tamam Ramazan ay iinde olmutur, ki byle olmayp her ayda
141
nzul olduunu da biliyoruz. Allah, Kuranda hem ben hem de biz tabirini kullanmaktadr. Oysa Allahn hibir ekilde orta yoktur. Ben zamirini, tamam ile ahsnn zat ve ahs eylemleri iin kullanrken, biz zamirini, ahsnn ycelik sfatlarna iaret ederken veya melekler eli ile yaptrd eylemlerine iaret ederken kullanmaktadr. Yukarda verilen ayetin tamamnda kullanlan zamir biz zamiridir. Kurann, Cebrail a.s. vastas ile vahyedildiini bildiimizden, usule uygun zamir kullanld aikar olmutur ve bu da bilindik nzlu teyit eder. Peki neden 23 ylda faslalarla indirildii halde, belli bir ay ve yine belli bir ay iinde belli bir gece verilmitir? Kuran, Allahtan nce meleine, akabinde peygambere nakil edilmitir. eklinde yukardaki ayetlerde bahsedilen ift zamanl durumu izah etmeye alan yorumlar vardr. Ancak bu bir gayrettir. Meselenin izah yine Kurann kendindedir: Rabbinin katnda bir gn, saydklarnzdan bin yl gibidir. (Hac, 47) yleyse, Kuran, ilk vahyolunduu gn, aylardan Ramazan, gnn gecesi Kadir gecesidir ve 23 yllk sre boyunca bu Allah katnda deimemitir, gn ayn gndr. nk Allah nezdinde bir gn, bizim 1000 ylmza denktir. 23 yl ise, ancak byle bir gnn iinde czdr. Bunun byle olduunun delili yine Kadir Sresinin iindedir : O gece tan yeri aarncaya kadar bir selam ve esenliktir. (Kadir, 5). yle ki, o gece nereye gre gecedir? Dnya zerinde her yerde ayn anda gece olmaz. Bir yer gece iken teki taraf gndzdr. Allahn rahmeti, bir blgeyi kapsamaya-
142
A.Salim Adilolu
cana gre, demek ki sre bir tek geceden bahsetse bile, icrada ve fiiliyatta her yerin ayn gne ait gecesi farkl zamanlarda olduundan, bu tek ve lokal bir gece olamaz. yle anlarsak, Japonyadan baka yerde o gece yaanmam olur. Demek ki, yeryznde lokal olarak zaman deien gecelere denk gelse de, Allah indinde, tek bir zaman kavram/ birimi iinde olmaktadr. Yani geceden kast, dnyann gecesi, ancak zaman lt, arn zamandr. Allah katnda, gece olduu dn-lemez. Kadir gecesi bin aydan hayrldr. (Kadir, 3) n izah da yine ayn temele dayanr. Allah indinde bir gn, bize gre bin yla denk geldiine gre, bir gn 12.000 ay demektir. Atfta bulunulan; gece dediiniz (ilk vahiy vakti gz nne alndnda en fazla gnn te biri eder) gnn bir ksmdr, bu da 4.000 aydr. Dnyann her tarafnn gecesini dndnzde de, bu her bir dilim iin 1000 aya denk gelir. Karmak bir kurgu gibi grnse de, ilerde kader kavramn aklarken izah etmeye alacamz zaman olgusu ile daha iyi anlalacaktr. Aylara ve takvime tekrar dnecek olursak, kameri takvimin uygulanmas ile ilgili pratik zorluklar ortadadr. Arabistan gibi bir lkede her yl vakti deien bir ay, pratikte isim deiikliinden bakaca grsel bir ey ifade etmeyebilir, ancak dnyann deiik corafyalarnda bunun ayn olduunu sylemeye imkn yok! Dnn ki, zihniniz haziran aynn buday hasat ay olduuna artlanm ama 3 yl sonra maalesef, temmuz buday hasat
143
ay olacak. Yine, siz her yl deien gnlerde domu, ceddiniz her yl deien gnlerde lm olacak. Gemi sayfalarda Kurann takvim hesabna deinmi idik. Bariz bir ekilde hesabn nasl yaplaca Kitapn iinde Kehf 25 de verilen rnek ile gsterilmitir zaten. Bu rnek, ayn grsel ardk 12 saymnn temel alnarak, yl hesabnn nasl yaplacan ak bir ekilde izah etmektedir. 300 yllk 12 ay dngs 9 artk yl verir. denmitir. Aslnda Kuran her eyi kendi szn teyit eder nitelikte aklamtr. Takvim konusunda da, anlayanlar iin kendince izahat getirmitir. Ysuf Sresinde, gne takvimini kabul etmi ve kabul edi konusuna da bizatihi rnek vermitir. lgili konu, mevsimler, retim, hasat ile alakal yani dnyevi/maddi bir konudur. Bu tr konularda kullanlmas gereken takvim kesinlikle gne takvimi olmaldr. Yine ay takvimi iin konunun ilendii ayetlere bakarsak, burada durumun farkl olduunu, manevi, uhrevi konulara iaret edildii grlr. Mide Sresi 2. ayette Allahn iarlarna hrmetli olun denilirken, burada yine ayetin iinde geen dini konularla beraber, Allahn kural koyarken gzettii gksel semboller, iaretlerin konumlarna kastedilmitir. te dini konularda kullanlacak takvim de budur. nk Allah, zamanl hibir ibadeti, hibir haram keyfi koymam, bir nizama gre belirlemi ve bunu yaparken de ay l kriteri almtr. Bundan dolay, Allah kitabnda her iki takvimi de reddetmemitir. Zaten, tarihte ay takvimi genel olarak dini gnlerle ilgili olduu iin tercih edilmi olmasna ramen, kimi toplumlarca gnlk kullanm zor-
144
A.Salim Adilolu
luundan ya gne takvimine geilmi ya da her iki takvim bir arada kullanlmtr. Dini gnlerin sene iinde gezmesi, tamamen Mide Sresi 2. ayette belirtilen bu gnlerin gksel iaretlere bal bir hesapla tespit ve takdir edildii ile alakaldr. Aslnda dini diye uhreviletirip, zihinlerde dogmaya brdmz ou ey, hakikatin ta kendisidir, ama madde boyutunda yaayp, yine madde boyutunda dnmeye alm insan iin byle alglanmas da ok normal. lerde kader konusu ilenirken, konu daha iyi anlalacaktr diye mit ediyorum. Kuranda anlan Ramazan ay, zel bir aydr ve gerekten ay addr. Bunu kelimenin etimolojisine inip, bu ay ad deildir; Ramazan, kavuran/ scak manasndadr, dolays ile Kuran da ifade edilen Ramazan Ay, kavuran scak aydr, her zaman gne yl iinde ayn zamana denk gelir diyenler yanlmtr, nk onlar gnein de bir eylemi/hareketi olduunu gz ard etmilerdir. Ay hareketi ile ay takvimi, ay ve gne hareketi ile de gne takvimi yaplyor, ancak genileyen evrende bunlarla beraber Gne de bir delildir ki kendi yolunda akp gidiyor. (Ysin, 38) ayetinin iaret ettii hareket eden bir baka hakikat var ki, o da gnein kendisi. te Ramazan ay; dnya, ay ve gne lsnn arn glge izdmnden getii andr ve gnein evren iinde akp gidiyor olmas, bunu her yl ne alr..zah edeceiz inallah. Ancak her yl yaanan hilal gzlemleme komedisi ve fennin bu kadar gelimi olduu bir zamanda ms-
145
lmanlarn byle bir konuda ittifak salayamamalar ile alakal ayette geen inen hilaller ve yine orucun adedi ile alakal ayette geen sayl gnler referansl, sayl gnlerin ne demek olduuna dair de syleyeceklerim var, ama Ramazan Aynn dolunaydan itibaren olan gnleri nemlidir diyerek Kitapta geen Fitne, adam ldrmekten daha ktdr. (Bakara, 191) hkm gerei, fazlas takva olur, kaybeden olmaz diyerek susuyorum.
146
A.Salim Adilolu
KADER
Kader, belli bal kafa kartran mevzulardan birisidir. Kafa karklnn nedeni, aslnda dnceyi madde boyutuna indirip mana boyutunun gz ard edilmesidir. Allah, Zatnda ve eylemlerinde bizim zihnimizin ald hudutlarn dndadr. Konuyu izah etmeye alalm: Bir de Rabbin, Ademoullarndan, bellerindeki zrriyetlerini alp da onlar kendi nefislerine ahit tutarak: Ben sizin Rabbiniz deil miyim?" dedii vakit, "pekl Rabbimizsin, ahidiz" dediler. (Bunu) kyamet gn "Bizim bundan haberimiz yoktu." demeyesiniz diye (yapmtk). (Arf ,172) Peygamber sizi, Rabbinize iman etmeye ard halde niin Allah'a inanmyorsunuz? Hlbuki O, sizden kesin sz de almt. Eer inanrsanz. (Hadd, 8) Eer biz dilemi olsaydk her nefse hidayetini verirdik. Fakat benden: "Btn insanlar ve cinlerden cehennemi elbette dolduracam." sz hak olmutur. (Secde, 13)
147
Cennet ve Cehennem insanolundan ok nce yaratld. Rivayet ki, Mikail a.s. cehennem yaratldndan beri hi glmemitir. Peygamberimiz insanlar kahkahalarla glerken grdnde Benim bildiklerimi bilseniz, hi glmez, alardnz. diyerekten cehennem ile alakal bildiklerine atfta bulunmutur. Eer insanlar cennetin nimetlerini, cehennemin de dehetini grm olsalar idi, iman etmeyen hi kimse kalmaz idi. Oysa Allah, insanlara sadece nimetini gsterdi. Nitekim, eli atee deen bir ocuu kaza durumlar haricinde, tm mrnde bilerek ve isteyerek dnyalar verseniz atee dokunduramazsnz. Kaza durumu da, yanlma durumudur, Allah da bunu, neticesi ldrme dahi olsa gnahtan saymaz, hata sayar. Mevzu ayn mevzudur. te cehennemi grmeyip, sadece nimeti gren insanolu, Arf 172 ayetinde belirtildii gibi daha maddi yaratlmlnn evvelinde, ahde tabi tutuldu ve cezay grmeyen insanolu nimete ram olup, istisna olmakszn imann teyit etti. Hlbuki Allah, ite o sz verenler iinde kimlerin sznde hak sahibi olduunu, kimlerin o sz yrekten verdiini, kimlerin bu sz srf grd cezp edici nimetler hatrna verdiini ok iyi biliyordu, nk Allah phesiz, gklerin ve yerin gaybn bilir. Dorusu O kalplerde olan bilendir. (Fatr, 38) Ve Allah, dilese idi, ite o an, szn hakikat ile vereni cennetine, sznde eri duran ise cehennemine
koyabilirdi, ancak Allah her eyin hakikatini ve neticesini bilse dahi, zahirde aa kan sz, ikrar ve iman babndan olduu iin, insana geici bir hayat verdi.
148
A.Salim Adilolu
Aslnda,
nsanlar, imtihandan geirilmeden, sadece
"man ettik" demeleriyle brak verileceklerini mi sandlar? (Ankebt, 2) ile Allah , Ben, seni senden iyi bilirim, ama sen git kendini ren demitir. te iinde yaadmz bu dnya hayat, kim olduumuzu renme srecidir. Aslolan, bizim en bata Allaha sz verirkenki, kalp halimizdir. Kitabmzn banda insann anne
karnnda teekkl ile ilgili nakledilen hadisin devamnda Sonra Allah drt kelimeyi/drt hususu yazmakla grevlendirilen bir melek gnderir ve kendisine: 'Onun amelini, rzkn, ecelini, bir de aki veya said olduunu yaz' diye emredilir. Sonra kendisine ruh flenir. eklindeki ifadenin izah da budur. te her birey kl beldaki kalp hali zerine yaratlr, bu onun kaderidir. Ayrca Allah ezelden ebede tm zaman kuatmtr. nsann anne karnna dnden lmne kadar olan zaman dilimi, Allah indinde bir an gibidir. Hatta insann anne karnna dmesinden evvelinde daha ebeveyninin bedeninde iken, ebeveyninin halini bilen, niyetini bilen de Odur, bundan dolaydr ki, ocuklar birer imtihan vesilesi saylmtr. [Referans: Enfal-8; Teabun15] Ancak, Allah rahmet sahibidir. Kulunun her an dnmesini mit eder. Kalpleri evirip eviren Odur. nsan kl belda verdii sz zere tutacak da, o szden uzaklatracak da insann akletmesi ile alakaldr. Bundan dolay ki, Allah kulunu bilip yaratm olsa da, o kalbinde hastalk bulunup szn hak stne vermeyenler iinden de olabildiince zmrenin Hakka ynelmesini mit eder.
149
Bundan dolay, Kuranda defaat ile akletmekten bahseder ve ..Umulur ki, bylece korunmu (Allah'n azabndan kendinizi kurtarm) olursunuz. (Bakara, 21), Allah'tan korkun, umulur ki kurtulua erersiniz. (Bakara, 189), te bunlar, umulur ki Allah affeder; Allah ok affedicidir, balaycdr. (Nsa, 99), Umulur ki dnp anlarsnz. (Enm, 151), Fakat tevbe eden, iman edip iyi iler yapan kimseye gelince, onun kurtulua erenler arasnda olmas umulur. (Kasas, 67) diyerek ite bu umudunu dillendirir. Ve yine Kitap, slubu gerei hem zeli hem geneli esas alarak, bataki iman szne atfta bulunarak hatrlatr : Ey iman edenler! Samimi bir tevbe ile Allah'a dnn. Umulur ki Rabbiniz sizin ktlklerinizi rter. (Tahrim, 8) zetlemek icap ederse, insan evvelinde verdii szn kalbi haline uygun bir kader ile halk olur. Ancak, Rahmeti alemleri kuatm olan Allah bu kaderi deitirme g ve kudretine sahiptir. Yeryznde vuku bulan ve sizin banza gelen herhangi bir musibet yoktur ki, biz onu yaratmadan nce, bir kitapta yazlm olmasn. phesiz bu, Allah'a gre kolaydr. (Hadd, 22) diyerek Allah kaderi iaret etmi, Ama Rabbiniz buyuruyor ki: Bana dua edin, duanz kabul edeyim. phesiz ki, bana kulluk etmekten ululuk taslayarak ekinenler, aalk bir halde cehenneme gireceklerdir. (Mmin, 60) ve her insann amelini boynuna dolayverdik ve Kyamet gn onun iin bir kitap karrz ki, onu neredilmi olduu halde karlar. (sr, 13) diyerek de kaderin seyrinin kendi
150
A.Salim Adilolu
elimizde olduunu belirtmitir. Bunu eklen ifade etmek gerekirse, aynen aadaki gibidir. Ba sonu bellidir, Haktan gelinip Hakka gidilir, snrlar izilmitir, iyi ve kt, hayr ile er rgs kurulmutur ama her halden dier hale gei de her daim mmkndr:
EKL 1
Allah, yaratt kulunu bilmi, kaderini ona gre belirlemi, Lkin yine de rahmet gstermi, ona kaderini deitirebilme imkn vermitir. Bu yn ile dua insanolu iin byk nimettir. blisi de Allah bilmitir. Allah blisin iinde tuttuu gizli kibri bilmi ve bunu aa karmak iin uygun ortam hazrlayp, herkesin bulunduu bir ortamda Adem e secde emrini vermitir. Maksat blisin kibrini aa karmaktr ve blis de kendinden umulan yapmtr. "Ey blis! O benim kudretimle yarattma secde etmene ne engel oldu? Kibirlenmek mi istedin? Yoksa yksek derecelerde bulunanlardan m oldun?"
151
dedi. (Sad, 75) derken, bunca melek, yce makam sahipleri secde etti de seni alkoyan nedir denerek knanmtr. blis, bunun bir imtihan olduunu anlamtr ve bundan dolay yle ise beni azdrmana karlk, and ierim ki, ben de onlar saptrmak iin senin doru yolunun stne oturacam. (Arf, 16), Rabbim! Beni azdrmana karlk ben de yeryznde onlara (gnahlar) ssleyeceim ve onlarn hepsini mutlaka azdracam! demitir. Burada blisin beni azdrman demek ile kastettii bunun bir imtihan olduunu kavrayamayp kibrinden gaflete dm olmasdr. Rabbim diyerek bunu dillendirmesi de delilidir. Rabbin, blisin zn bilmesi gibi, blis de Rabbi bilmitir. blis burada gnah ilemitir: Kibir, emre itaatsizlik ve tvbe etmek yerine, rahmetten mit kesip, isyann artracana dair ahdetmesidir. Oysaki, Davud, kendisini denediimizi sand ve Rabbinden mafiret dileyerek eilip secdeye kapand, tvbe edip Allah'a yneldi. (Sad, 24) de belirtildii gibi hatasn anlayp isyana isyan katmak yerine hemen tvbeye ynelse, belki de Allah zrn kabul edecek idi, ama o kendine ak olan rahmet kaplarn kendi kapatp, kendi kaderini ebediyen deimeyecek ekilde kapatt. Oysa, biz kibir ve emre itaatsizlik gnahn her gn iliyoruz; yle ki; blis, Ademe secde emrine itaat etmedi de eytan oldu. Biz mslmanz deyip, Allahn Kitapnda Bana secde edin dedii emrine itaat etmiyoruz, Lkin hala cenneti/ rahmeti mit ediyoruz. yle ise, eytan knama ey insan, kendi nefsini kna!
152
A.Salim Adilolu
Kaderin bir dier manas ise Allahn her eyi bir ilim ile belli bir l ve nizam ile yaratm olmasdr. Bu manas aktr. Hi phesiz, biz her eyi bir kader ile yarattk. (Kamer, 49) ayetinde geen kader bunu ifade eder. Ay, gne, yldzlar, demir, insan, hayvanat akla gelebilecek her ey bir l ile, hesap ile ilmen yaratlm ve tesadfe yer yoktur. Yani, uurumun kenarna gidip kendinizi aa brakrsanz, der ya lrsnz ya sakat kalrsnz. Neticeye kader diyemezsiniz. nk yukarda ilk hali ile izah ettiimiz kader, hayatn iskeletini olutururken, ona eti kemii sizin aklen tercihleriniz giydirir. Bir kadn bir erkek ile ilikiye girerse, vakti ilmen olmasn gerektirecek vakit ise, shhat de buna elverili ise, ocuk sahibi olursunuz ve siz bu durumu kaderde gelmesi varm diye izah edemezsiniz. Bu iki trl kader izahndan, birini kabul edip dierini reddedemezsiniz. Yukarda bahsettiimiz her iki kader izah geerli izahtr. Hayat bu ikisini bir arada tar. Eer bunlardan sadece kaderin l, nizam olmas halini srf birilerine irin grnmek adna alrsanz, nk talardan ylesi var ki; iinden nehirler kaynyor, yine ylesi var ki, atlyor da barndan sular fkryor, ylesi de var ki, Allah korkusundan yerlerde yuvarlanyor. (Bakara, 74) ayetinde geen Allah korkusundan yerinden yuvarlanan talar yerekimine, toprak erozyonuna, kaya zlmesine balar, zahire izah bulursunuz da, bir tan, kayann Allahtan korktuunu ifade eden Allahn ayetinin altnda kalrsnz.
153
Bundan baka bir de evrenin kaderi vardr. Bu aslnda vuku bulan ou eyi, hatta tam manas ile izah edilebilse, her eyi aklayacak niteliktedir: Evren yoktan verilmitir ve yine yok olmaya mahkmdur. Odur sizi amurdan (balktan) yaratan ve sonra (size) bir mr tayin eden. Bir de O'nun katnda muayyen bir ecel (kyamet gn) vardr. Ama hala phe edip duruyorsunuz. (Enm, 2) ayeti, iinde bulunduumuz maddi evrenin, aynen insanolu gibi mrnn bir sonu olduunu belirtir. nsan da zaten minyatr bir evren niteliinde yaratlmtr. imdi Kuran ayetlerini esas alarak, evrenin genileme temelli sonunu/ kaderini izah etmeye alalm. Bilinsin ki; Biz, Allaha koulsuz inanrz. nk biz, bizim bize denilen kadar basit olmadmz bilir, bizi stn Bir Elin kudretiyle yapm olmasndan gocunmaz, aksine zenerek halk edilmi olmaktan onur duyarz ve bunun iin de her ne istersek, her ne umarsak sze hamd ile balarz. Onun her dedii mutlak dorudur. Bilim, ne sylerse sylesin, Onun dediklerini teyit noktasn geemeyecektir. Bugn neyin nasl izah edildiinin nemi yok. Uzun koulu bir maratonda, ilk k yapann ampiyon bitirecei garantisi nasl yok ise, bugn sylenegelenin baki geerli sz kalacann da garantisi yoktur. Yazk ki, inada teslim olmu birilerinin son sz grme ans olmayacak. Aslnda yaptmz, bilime dolayl katkdr. Burada okuyacaklarnz, paralar birletirilmi olarak ilk kez duyacaklarnzdr. Dorusunu Allah bilir ve
154
A.Salim Adilolu
mit ediyorum ki, Rabbim beni Kendini bildirme ve tebli niyeti hatrna, doruya isabet ettirmi veya olabildiince yaklatrmtr: Rabbinizden olan mafiret ve eni gklerle yer kadar olan cennete (kavumak iin) yarn; o, muttakiler iin hazrlanmtr. (l-i mran, 133) Rabb'inizin mafiretine ve genilii gklerle yerin genilii kadar olup Allah'a ve peygamberlerine iman edenler iin hazrlanm bulunan cennete kouun. te bu Allah'n dilediine verdii ltfudur. Allah byk ltuf sahibidir. (Hadd, 21) G de biz gle bina ettik ve biz onu geniletmekteyiz. (Zriyt, 47) Onlar senden, azabn arabuk getirilmesini istiyorlar; Allah, va'dine kesin olarak muhalefet etmez. Gerekten, senin Rabbinin katnda bir gn, sizin saymakta olduunuz bin yl gibidir. (Hac, 47) Melekler ve Ruh (Cibril), sresi elli bin yl olan bir gnde O'na ykselir. (Mearic, 4) Sizden cehenneme uramayacak yoktur. Bu, Rabbinin yapmay zerine ald kesinlemi bir hkmdr. (Meryem, 71) Ey iman edenler! Allah'n iaret/ sembol/
iarlarnasaygszlk etmeyin.. (Mide, 2)
155
O, gkten yere kadar olan btn ileri dzenleyip ynetir. Sonra (btn bu iler), sizin hesabnzla bin yl tutan bir gnde O'na kar. (Secde, 5)
Temel referansmz olan ayetler yukarda sralanm ve bunlar iinde yine referans cmleler italik yazlarak vurgulanmtr. Bunlar temel alarak dier ayetlerin de yardm ve eldeki bilindik gereklerle izah etmek gerekirse: 1- Evrende bir simetri hakimdir. Bununla birlikte, her ey zdd ile vardr, ki evvelki blmlerde madde, antimadde olayn izah ettik. 2- Evren srekli genilemektedir. Ancak bu bir snrsz ve sonsuz genileme deildir. Eer byle olsa idi, Allah katnda bir gn sizin saydklarnzla bin yla denk gelmez, bir denklik sz konusu olmaz idi. Denilebilir ki, belki Allah katnda da genileme sz konusudur; ki deildir, eer yle bir ey olsa cennete ait en/genilik deeri verilmez idi. 3Allah katnda gece yoktur, yl yoktur; nk
sonsuzlukta zamana ihtiya yoktur. Allah katnda gn ifadesi zihinlere yol gstermek iin bir kyas kriterinden baka bir ey deildir. Ancak bu ifade, sonsuzdan gelip sonsuza giden bir ltn kendi iinde birimlere ayrldn ve bu ayra kriterinin gn diye ifade edildiini, bu
156
A.Salim Adilolu
gnn ise dnya yl ile bin yla denk geldiini ifade eder. 4- Allah katnda zaman, biri nurdan (manevi/biz buna Ty diyeceiz) dieri ktan (maddi/biz buna Tx diyeceiz) ve her biri bin dnya yl genilikli dzlemsel ve birbirine dikey iki kaynan kendi iinde sonsuz paralellikte sralanmas ile oluturduklar saaklardan oluur. Bu iki kaynan kesitii yerde oluan biner yllk kare birim gn ifade eder ve biz buna Tb diyeceiz. Bu iki kaynaktan dolay, O iki dounun da Rabbi, iki batnn da Rabbidir. (Rahman, 17) ( Buradaki iki dou ve iki bat tabiri ayn zamanda, slup gerei birden fazla durumu iaret etmekte olup, dnyann eksen eikliinden kaynaklanan astral ve corafik dou ve bat durumunu da kapsar.) 5- Evrenin genilemesi bir balon genilemesi gibi deildir. yle olsa, yer (ki yerde gklerin iinde bir czdr) ve gkte olan ilerin Allaha ykselmesi iin geen zamana sabit bir deer yerine srekli azalan bir deer verilmesi gerekirdi. Oysa ki, 1000 yl sren bir gn denerek sabit bir zaman verilmitir. Evrenin genilemesi, bir yumurta iinde civciv teekkl gibidir: Dardan yumurta sabit hacimlidir. Ancak, varlktan varla ve enerjiye dnerek teekkl eden yeni varlk, snr deimeyen hacim iinde genilemektedir. Yani genileyen yumurta deil, merkezdeki sar maddedir. Bir tavuk yumurtas, evrenin prototipidir. Yumurta figrne sdrlm evren iindeki varlk,
157
bir sonraki dnya yl bir nceki bulunduu konuma gre yaklak 21 gnlk bir dzlemsel teleme yapmtr. Bu ayn dzlem zerinde simetrik olarak (+) ve (-) ynlerde yaklak 10.5ar gnlk teleme demektir. Bu ayn bir
gne yl iindeki yrngesel geri kalm sresidir, gne takvimi ile ay takvimi arasndaki gn farkdr. Yani mevsimsel gn hesabnzda ve gnee kar konumsal anlk duruunuzda gne takvimi size rehberlik ederken, bir nceki yla kyasla evrensel varlk duruunuzda size rehberlik edecek olan Ay takvimidir. Yani, ayn bir gne yl getiinde vard seyir noktas, sizin bir yl nce evrende bulunduunuz noktadr. 7- Sonsuzdan gelip sonsuza giden dzlemsel ve birbirine dik, sonsuz boyuttaki Tx ve Ty lerin oluturduu dzlemden bir kesit alndnda; cehennem ve dnyann iinde bulunduu bilindik maddi varlkl evren Tb kadar alaktadr ve Tz derinlik dzlemini oluturur. Bunu bir analitik dzleme oturttuunuzda (ekil 2de gtse-
rilmitir), Evren Tx-,Ty-,Tz- ; Cehennem Tx-/Ty+,Tz- ve Tx+,Ty-,Tz-; cennet ise Tx+,Ty+,Tz+ dzleminde yer alr. Ar ise cennet yerlekesinin stndedir. Bu Tb kadarlk alalma durumu ilerin bin yl saylan bir gnde Ona erimesinden ve cehennemin ift dzlem zerinde oluu alemlerdeki simetri dzeninden dolaydr. Bu dizili, yine dier ayetlerde geen herkesin cehennemi grmesi, cehennem ehlinin cennet ehline seslenmesi durumunun izahdr. Srat kprs denen ey, ite bu alalma duru-
158
A.Salim Adilolu
mundan mahere giderken geilecek olan bir Tb lik ykselme kprsdr. Yine bu dzlemsel dizilimden dolay, cehennemin stndedir. 8- Dzlem merkezi Allahn zatna ait evrensel sfr (O) noktas ve Onun nezdinin balang noktasdr. Evren ile dzlem merkezi aras mesafe bir Tb iken, cennetler ile ar aras mesafe 49 Tb kadardr. Yani evren ile ar aras 50 Tbdir. (Mearic,4 ) 10- Evrenin genilemesi, srekli yavalamaktadr. (Bilim eldeki kstl verilerle hzlanmaktadr demektedir). nk bu sre, Nuh a.s. dneminde her bir ynde yaklak 18 gnlk teleme gsterirken, bugn yaklak 10.5 gne dmtr. Bu prototip seilen yumurtada vukuu bulan ve rnek zerinde varln varla dnm genellemesine uyar. Hcre blnmesi, teekkln erken safhalarnda ilerleyen dnemlere nazaran muazzam denecek seviyede ok ve hzldr. 11- Dzlemsel dizili, merkez dzleme paralel veya yatay deil aksine 45 derece eimlidir. yle olmasa, ilerin Rabbe ulam iin sabit bir zaman verilemez idi. Bu ancak 45 derecelik ve merkezden etrafa balon gibi kresel deil, spiral dairesel genileyen bir evren izah ile mmkndr. 12- Genilemeyi, yumurta eklindeki hudutlar iinde sar maddenin iine beyaz maddenin spiral difzyonu eklinde dnmek mmkndr. Yani her hlkarda ortada sar
159
madde varken olmutur. Bu nedenle evren ilk big bang anndan itibaren deil, 6 gnlk yaratlma ve ekim denge srecinin tamamlanmasndan sonra genilemeye balamtr. Evrenin genileme hz ortalama bir hzdr. Bu her ynde ayn sonucu vermez. Aynen dnyann gne etrafndaki hz gibidir. Evren, spiral genilemesini Tx- ve Tyd dzlem alannda en hzl yaparken, O noktas karsna gelen dzlemlerde yavalatr. Yumurta iinde civciv teekklnde olduu gibi, evrensel genileme zoraki bir yerde duracak, bundan sonra, evren kendi isel enerjisini ( bu yumurta iindeki 3 gnlk ihtiyac karlayan hava deposunun kullanmna karlk gelir) tketip kendi iinde toplanarak yok olacaktr. [Referans: Enbiy-104] Mekanizma ayndr. Tek fark, birinde enerjinin varla dnm sz konusu iken, dierinde varln yeni bir enerjiye dnm sz konusudur. 13- Genileme 7 kademelidir. Her bir kademenin ortalama genileme hz farkldr. Biz son kademenin iindeyiz. Genilemenin manevi izah Rabbin, gel deyii ve her eyin isteyerek geliyor oluudur. [Referans: Fussilet:11] Genileme, aslnda Rabbe ykselmedir. Her bir genileme kademesinde, ay bir kademe iirilmitir ve artk ayn genileme imkan yoktur. Yumurta rneinde geen 21 gnlk sre, yaratlmadan itibaren geen 3er gnlk 7 safhay ifade eder. Son safha toplanma safhasdr. Evreni prototip tekil eden yumurtadaki bu maddi varlktan mana varla 7 kademeli gei, aslnda tm mahlkat iin geerlidir.
160
A.Salim Adilolu
Tm gebelikler 7 kademelidir. lk kademeden sonra her maddi varla mana verilir. ekil 2 bunu tasvir etmektedir. 14- Evren sadece genilememekte, ayn zamanda spiral bir yrngede dnme/akma eylemi yapmaktadr. [Referans:Ysin-38] Bu eylem, dnyann gne etrafndaki dnme eyleminin izgisel hz ve yrnge tipi olarak ayndr. Bir tam dngy dnyann gne etrafndaki dn sresinde tamamlar. Sadece dn yn zttr. Yine dnyann iinde bulunduu galaksi dahil galaksilerin tamam tek bir cisim gibi dnme eylemi yaparlar. Bu eylemin de izgisel hz dnyann kendi ekseni etrafnda dn hzna eit, ancak yn zttr. te temel olarak bundan dolay, dnyann dnmekte olduunu bireysel ve topyekn bizimle dnen dnya ii varlklara bakp anlayamayz. Havaya atlan deiik trde cisimlerin, atld noktalara dnmesinin temel nedeni atmosferin de bizimle beraber dnyor olmasndan ziyade budur. Zt ynl ve eit hzlar birbirini sfrlar. 15- Evvelki babda bahsini ettiimiz ve ard ardna olmas mantkl grnyor olmasna ramen byle olmayp, ardk ay ile bamsz tek aydan oluan haram aylar olgusunun nedeni, evrenin bu dngs ile alakaldr. Evren yllk dngsn yaparken, her yl ayn hicri aylarda 0 noktasnn nnden gemektedir. Bu aylar, Mide Sresi 2. ayette belirtilen iaretlerden olmas dolays ile haram klnmtr. Yani bu aylarda, evrenin iindeki dnya
161
0 noktasndan; Allahn huzurundan gemektedir. Evren, dnyann gne etrafndaki yrnge hareketinin aynn yapyor olduundan tek dngde dnya biri yava ve 0 noktasna yakn gei olan, dieri hzl ve 0 noktasndan uzak olan iki gei yapar. Yava geie denk gelen haram aylar, Zilkade, Zilhicce ve Muharrem aylar iken; hzl geie denk gelen ve hzdan dolay tek olan bu ay Receb aydr. Allah, kendi huzurundan geite savaa ve kana msaade etmemitir. Bu durum ekil 3 de temsilen gtserilmitir. imdi birileri diyebilir ki, Allah her an insanolunu gzetlemededir. Ne diye, sadece dnyann kendi huzurundan getii anlar kutsayp, bu zamanlarda kan aktmay haram etsin. Dorudur, Allah her an bizi grmekte ve gzetlemektedir. Ancak, Allah gnlk yaamda konumay yasaklamaz iken, kendi huzurunda duru olan namazda zikir harici konumay yasaklamtr. Bu da ayn haldir.
162
A.Salim Adilolu
EKL 2
163
EKL 3
imdi byle diyoruz diye birileri hemen ayaklanr, din elden gidiyor, bunca asrdr byle olmu, byle bilinmi, bir sen mi akllsn, hem benim bulamadm sen kimsin ki buluyorsun.. diye.. Bunlara denecek szmz ancak udur; maksadmz hakikati ortaya karmaktr. Allahn Kitabnn daha iyi anlalmasna vesile olmaktr. Yaptmz ve dediimiz en dorusudur iddiamz zaten
164
A.Salim Adilolu
ftrata aykr olur. En nemlisi de yine Kitapn verecei cevaptr: Sylenen balarna gelecei vakit, bunlar iin yerden bir "dabbe" (canl) karrz ki bu, onlara insanlarn ayetlerimize kesin bir iman getirmemi olduklarn syler. (Neml, 82) diyerek Allahn zaten, ahir zaman insanlarn muhatap alarak, hakk ile iman etmeyip, yanl zere olduklarn kendilerine hatrlatacan ifade ediyor. Yine Kitapta, Karlnda nefislerini sattklar eyi kskanlklar sebebiyle Allahn, kullarndan dilediine ltfuyla indirdii vahyi inkr etmeleri ne ktdr!..... (Bakara, 90); Seni yalanc saydlarsa, senden nce ak deliller, hikmetli sayfalar ve aydnlatc kitap getiren peygamberler de yalanlanmt. (l-i mran, 184) denilip, peygamberlerin bile knand, yalanc sayld belirtildiine gre, ben ahsm adna sradan bir beer olarak gayem istikametinde kalmay ve niyetim ile teslim olanlardan olup, armadan, aldrmadan stme deni yapmay tercih ederim. Bilim nihai doruyu bulana kadar birok konuda ok fikir deitirmitir, sonunda bu konuda da Kitapn dediine gelecektir.
165
166
A.Salim Adilolu
MRK- MNAFIK-KAFR HRSTYAN- YAHUD- KTAP EHL
brahim, ne yahudi, ne de hrstiyan idi; fakat o, Allah' bir tanyan dosdoru bir mslman idi; mriklerden de deildi. (l-i mran, 67) Kuran, yukardaki ayette brahim a.s.n dinine referansta bulunmak ile, aslnda her dinin de zde ayn din olduunu belirtmektedir. Aslnda nceki sayfalarda belirttiimiz gibi eriat temelde Hz. Nuh eriatdr. Ancak Nuh a.s. yerine bu ayette brahim a.s.n dininden bahsedilmesinin nedeni, hrstiyan ve yahudilerin, slam Peygamberimizin (s.a.v) Hz. brahimin dier ocuunun soyundan geldiini esas alarak farkl grmeleridir. Bu ayet ile soyun dayand Hz. brahimin dininin slam, kendisinin de mslman olduu, ayrlklarn ise, insan icad olduu vurgusu yaplmtr. Aslnda ilk insandan itibaren din ayn dindir ve bu dinin ad slamdr. Bugn insanlarn bunu ayrtrm olmalar hakikati deitirmez, aksine uydurduklar eylere kendilerince isim vermi olduklarn teyit eder. nsanlarn yapt ey, Allah katnda din, phesiz slam'dr. (l-i mran, 19) ayetinin belirttii insanlar iin en bandan beri ngrlm olan tek dini,
167
zamanla kartrp bozarak ve yeni eyler uydurarak [Referans: Enm-137] ortaya yeni kurallar manzumesi karmalar, bu icat edilen kurallara kendilerine gre adlar vererek bunu yeni bir din haline getirmeleri ve bunu ocuklar vastas ile yeni nesillere aktarmalardr. Bundan dolay, Onlara (mriklere): Allah'n indirdiine uyun, denildii zaman onlar, "Hayr! Biz atalarmz zerinde bulduumuz yola uyarz" dediler. Ya atalar bir ey anlamam, doruyu da bulamam idiyseler? (Bakara, 170) ayetinde hibir din ad verilmeksizin Allahn indirdiine uyun denerek, indirilenin hep ayn olduu ancak insanlarn bunu anlamak yerine, atalarndan kendilerine miras kald hali ile yaamay tercih ettii vurgulanmtr. Velhasl, ekli nasl olursa olsun, kendine gre ad belli bir dine inanyor, velev ki, inandn iddia ettii dinin ad slam, kendine verdii isim de mslman olsa dahi, kii Allah birlemiyor, Ona ortaklar isnat ediyor, Onla arasna araclar koyuyor, ve dahi, mslmanm diyor ve namaz klmyor ise, irke giriyor demektir ve her kim irkte ise onun ad mriktir. nk Hepiniz O'na ynelerek O'na kar gelmekten saknn, namaz kln; mriklerden olmayn. (Rm, 31) ayetince namaz klmamak bir mriklik alametidir. Namaz, dinin direidir. hadisince din binas ancak namaz ile ayakta durur ve o olmadan din olmaz. Namaz; vaktin, dolays ile vaktin oluturduu hayatn Allaha adanmldr.
168
A.Salim Adilolu
De ki: "Benim namazm, ibadetlerim, yaamam ve lmm hep alemlerin Rabbi olan Allah iindir." (Enm, 162) Eer Allah iin kyama durmuyorsanz, siz ite kyama durmadnz o iki vakit arasnda, kendinizi eytana adamsnz demektir. Allah terk edip, eytan dost edinmi, din uydurmusunuz demektir. Her trl kolayl salanm namaz klmamakla kimsenin kendisine ben iman ettim deme hakk yoktur. "man ettik" dediler. De ki: "Siz iman etmediniz. Ancak "teslim olduk" deyin. Fakat iman henz kalplerinize girmemitir .(Hucurt, 14) Ayeti, imann ben uyum demekle olmadnn delilidir. Namaz da, grsel ve ritel olarak tek bana yeterli deildir. Enm 162de Benim namazm Allah iindir ifadesi ile, Allah iin olmayan namazlarn varlna atfta bulunulmutur. Namaz ve ibadetleri Allah iin olmayana mrik denir, yaygn anlayta olduu gibi mnafk denmez. Mnafk, zaten namazn hibir ilah iin yapmaz, onun derdi gsteritir, her nifak, paralanma, frkalama, onlarn elinin altndan kar. Her ey iin akla brnme yoluyla uydurduklar mazeretleri vardr. nfak etmezler, dnyay pek severler. Mnafklk ile ilgili Kuranda yeterince izahat vardr. Mrik ise, namazn hamd ve teslimiyet iin deil, ritel olsun diye, Allahtan kendisine bir eyler istemek iin, menfaat olsun diye yapar. Mminin namaz zel bir namazdr, DOSDORU namazdr: Mmin erkeklerle mmin kadnlar da birbirlerinin velileridir. Onlar iyilii emreder, ktlkten alkorlar, namaz dosdoru klarlar, zekt verirler,
169
Allah ve Resulne itaat ederler. te onlara Allah rahmet edecektir. phesiz Allah azizdir, hikmet sahibidir. (Tevbe,71) ayetince Dosdoru namazn da tamlayanlar vardr. yilii emredip, ktlkten alkoymak, zekt vermek ve ayet ile hadislerde emrolunana itaat etmek bir elin parmaklar gibi dosdoru namazdan ayrlmayan, mmin olmann art hkmlerdir. Mriklerin kafas karktr! Akletmeksizin bir tanrya inanrlar, ne yaptklarndan, niin yaptklarndan haberleri bile yoktur. Gelenein takipileridirler. Atalarnn yolu zeredirler. Kitaplarndan da Kitapta yazandan da, aleme denmi ayetlerden de akletmedikleri iin haberleri yoktur. ylesine azlar ile inanrlar. Birka riteli, neyin niin olduunu bilmeden yaarlar. Yln her gn Allahndr. Ama onlar, btn bir yl yapmalar gereken rtin ibadetleri, numerik bir sistemle, bir veya birka geceye ya da zel gne sdrp, ii bitirirler. Bir de mriklerin iinde inkr edenleri vardr.kitap ehlinden ve mriklerden inkr edenler. (Beyyine, 6) ayeti bunlar iaret eder. Bunlar ise kafa karklndan kurtulmak iin, yol olarak kendilerine hepten reddetmeyi semitir. Onlar iin, sadece dnya hayat vardr. Yaptklar her eylem, dnya hayatlarnda menfaat edinme, hayatlarn idame maksatldr. te bunlar da kfirlerden bir czdr. Grld zere mnafkn ve mrikin dini yoktur, menfaati vardr. Her dinin iinde mnafk ve mrik vardr. Onlar iin din bir enstrmandr sadece. Allah ocuk edindi diyenler ise tamamen kfre dm, kfir olmutur: Yahudiler, "Uzeyir Allah'n
170
A.Salim Adilolu
olu" dediler, Hristiyanlar da "Mesih Allah'n olu", dediler. Bu onlarn kendi azlaryla geveledikleri szlerdir. Daha nce inkra sapm olanlarn szlerine benzetiyorlar. Allah onlar kahretsin, nasl da
saptryorlar! (Tevbe, 30) ayetinde daha evvel inkra sapm olanlarn szlerine benzetiyorlar ile kast, daha evvel melekler Allahn kzlardr diyenlerin szleridir. Allah, kitabn banda izah ettiimiz gibi evlat edinmekten mnezzehtir. Her kim, kendine gre byle bir karmda bulunur ve bunu itikat edinirse, phesiz sapm, kfre dmtr. Ayetin iinde geen ifade ilgintir; gevelenmi szler. Bu, byle diyenlerin dediklerine kendilerinin de inand yok da ite, bir kere denmi ve o deyi zerine yaayp gidiyorlar manasndadr. Akl banda, okuduunu gz ile deil, gnl ve zihni ile okuyan hibir Yahudi ve Hrstiyan, kitap diye okuduklarnn Allah tan geldii hali ile olan bir kitap olduunu iddia edemez. Bu mmkn deildir. nk bandan sonuna kadar, birbiri ile elien yzlerce binlerce ifade mevcuttur. Allahtan olan bir eyde de byle bir durum sz konusu olamaz. Ama onlar knamamak lazm.nk bizde de insan yazmas dini baz kitaplarda, Allahn Kitapyla eliir bir dolu ifade bulunurken, hakk konumak ve bu yanllar iaret etmek varken, trl sebeplerle susmay tercih edenlerimiz yok mu? Vallahi akama kadar knadmz Yahudi ve Hrstiyanlarn hali, bizim bu halimizden iyidir. .Allah'n kelamn iitip dinleyinceye kadar ona aman ver, sonra (mslman olmazsa) onu gven iinde bulunaca
171
bir yere ulatr. te bu (msamaha), onlarn, bilmeyen bir kavim olmalarndan dolaydr. (Tevbe, 6) ayetinin dedii gibi hi olmaz ise, onlar bilmeyen kavimler! Bize ne oluyor ki, hem mslmanz diyor, hem de hakk konumuyoruz? Bizim Yahudiler ve Hrstiyanlar knama hakkmz yoktur! Bu hak, anas babas mslman olduu iin mslman olmu ve olduu ile kalm insanlara haramdr! nk onun, eletirdii insandan bir fark yoktur! Aksine, seviye olarak belki de onlardan daha aadr, ayn neviden ilenecek bir gnaha kar veballeri daha da oktur. Allah' ve peygamberlerini inkr eden, Allah'la peygamberleri arasn ayrmak isteyen, "Bir ksmna inanr bir ksmn inkr ederiz" diyerek ikisi arasnda bir yol tutmak isteyenler, ite onlar gerekten kfir
olanlardr. (Nsa, 150-151) ayetleri ok manidardr. Bu ayetlerde, kfir tanm, daha dorusu kfirliin trlerinin sralamas vardr. lk cmledeki inkr zaten kfirliin genel kabul grm tanmna uyduu iin anlalmas kolaydr. kinci cmlede geen Allah ile peygamberin arasn ayrmak istemek ile bir ksmna inanr bir ksmn inkr ederiz ise, tokat niteliinde tanmlardr. yle ki, bugn mslmanm diyen insanlar muhatap alr bu cmleler. Hepten inkr eden zaten zayi olmutur. Hkm verilmitir. Ancak Allahn Kitapnda, peygamberde sizin iin rnekler vardr [Referans: Ahzb-21] denilmi ve saysz ayette Allah ve Resluna itaat ayrlmaz ikili ola-
172
A.Salim Adilolu
rak verilmiken Allah Reslunun snnetlerini, Kitapa uyan hadislerini hie sayanlar bu mmetin iindedir. Emir olarak namaz da, zekt da, iki yasa ile beraber tek bir Kitapn iinde verilmiken, ben kafama gre taklrm diyenler de bu mmetin iindedir. Namaz da, barts de tek bir Kitapn iinde iken, ben namazm klarm ama bam rtmem diyenler de bu mmetin iindedir. u yokluk dnyasnda karnn doyurmak iin, isiz kalacam korkusu ile ivereninin nnde binbir takla atan, ama ald nefesi kendisine baheden Yaratcsna bir namaz ok grenler de bu mmetin iindedir. kuru bor verip borlusunu kle yaparken, her eyini borlu olduu Rabbine kul olmayanlar da bu mmetin iindedir. Ankarada renci iken evden okula otobs ile giderken, getiimiz gzargahtaki pavyon, gazinolarn camlarna Ramazan aynda aslan Ramazan mnasebeti ile kapalyz yazs beni ok zerdi. Bu trajikomik bir durumdur. te kendine mslmanm diyenlerin bir ksmnn durumu budur. Ve yukarda Nsa 150-151 ayetlerinde vurgu yaplan ve ite bunlar kfirlerdir denilen eyden kast tekil rnekleri ile bunlardr. Bizim kimseyi knamaya hakkmz yoktur. Mslmanlarn nce kendi i muhasebelerini yapmalar gerekmektedir. Mslman olmak kolaydr, ancak mmin olmak ve mslman kalmak zordur. Anlald zere mnafk, mrik ve kfir kavramlarnn iaret ettii durumlar, aralarnda kldan ince snrlar olan durumdur. Birinden dierine gemek
173
veya nn hepsi olmak an meselesidir. Allah kimseyi bu sapklklara drmesin, dmeye vesile olunacak hal ve niyetlerden de muhafaza etsin. Bu vasf yle ktdr ki, Allah lanetlerle anmtr ve ekserisi bu hasletten ve bunlarla nasl mcadele edileceinden bahseden Tevbe Sresi, Kurann besmelesiz tek Suresidir. yle ki, Allah rahmetini Kitap iinde dahi bunlardan esirgemitir. Bu konu ile alakal zerinde en ok tartlan mevzulardan birisi Tevbe Sresi 5. ayette geen mrikleri nerede bulursanz ldrn ve Bakara Sresi 191. ayette geen onlar nerede bulursanz ldrn referansl, slamn gayrimslimlere yaama hakk vermedii iddiasdr. Bunu diyenler Kurann onlar peygamberi kendi oullarn bilir gibi bilirler ifadesinde olduu gibi, iddia ettikleri eyin hi de yle olmadn bildikleri halde srf fitne, fesat olsun diye byle demeye devam ederler. Bu ayetlerde kastedilen ldrme eyleminin muhataplar bellidir. Kar tarafn dinine, hukukuna saygl olacam diye ahitlemesine ramen bu ahde uymamlar, ahde uymu gibi grnp ahdin taraftar olmayan gruplar slama kar kkrtp, destekleyenler ile ahde hi yanamayanlardr. Bu gn gibi net ortadadr. Tarih de buna ahittir. yle bir ahittir ki, Yahudileri engizisyon zulmnden kurtaran da, Hrstiyanlar Bizans zulmnden kurtaran da, onlar himaye edip, yaam ve zgr ibadet hakk veren de, hatta bu hakk snrsz ve hadsiz verip, onlar martp tepesine karan da msl-
174
A.Salim Adilolu
manlardr. Onun iin, bu tr iddialarda bulunanlar, ancak iki eyi teyit ederler: Birincisi, Kuran tam okumadklarn, nk iddiann cevab ayetin getii surenin devamnda aklanmtr. kincisi, Allahn szn teyit ederler. Bunlara ne yapsan yaranamazsn! tesinde Kuran akl sahiplerini muhatap alr ama bunu yaparken de aklet diye drter. Kuranda geen kendilerine kitap verilenlerin (yahudi, hristiyan vb. nin) yiyecei size helaldir. (Mide,5) ayeti onlar ne piirir, nnze korlarsa yiyin manasnda deildir. Hlbuki, Kurann dier hkmlerine gznz yumup, srf bu ayeti ele alrsanz, byle bir mantk yrtebilirsiniz. Ancak bu mantk sadece sizi balar. Bu ayette ifade edilen helal yemenin snr dier ayetlerde aklanmtr. nnze domuz etinden yaplarak konmu bir yemei yiyemezsiniz. Onun iin iinize gelen bir tek cmle ile hkm veremezsiniz. Bundan dolay, yaplan haksz yorumlar, yorum sahibinin ancak Kurana olan cehaleti veya kinini ifade eder. Kuran, hrstiyan, yahudi, ve kitap ehli tabirlerini bir arada kullanmtr. Hlbuki, dz bir bak ile hrstiyan da yahudi de birer kitap ehlidir. Gndelik konumada ncile inanp, onu tatbik eden hrstiyan, Tevrata inanp onu tatbik eden Yahudidir. Oysa teoride byle olsa bile, pratik yaamda bu tek kelimelik dar tanmlar yetersiz kalr. Hrstiyanlar ve Yahudiler de kendi ilerinde deiik sektlere ayrlr. Hatta bilindik bu sektlerin dnda akln kullanarak, yanllar tespit etmi, bunlar inan kaideleri
175
ve pratiklerinden karm ama eitli nedenler ile hala hrstiyan veya Yahudilik zerine olanlar vardr. lerinde Allaha oul isnat edenler vardr, bunlar kfir olmutur, bunlara kurtulu yoktur. lerinde Hz. sa, tanrdr diyenler vardr, bunlar kfir olmutur, bunlara kurtulu yoktur. Ancak, bunlar demeyenleri de vardr. Mide Sresi 5. ayet Mslmanlara kitap ehli kadnlar ile evlenme izni verirken, Bakara Sresi 221. ayet mrik kadnlarla evlilie izin vermez. Oysa Kitap Ehli hrstiyanlarn ekserisi mriktir. Hatta akla ilk gelen kanaat, onlarn tamamnn mrik olduudur. te evlilik konusundaki bu iki ayet, hepsinin ayn olmadna, kitap ehlinin hepsinin mrik olmadna dair iaretini vermitir. kitap ehlinin inkrclarndan olan kardelerine. (Har, 11) ayetinde geen kitap ehlinin inkrclar tamlamas da, yine kitap ehlinin iinde inkrc olmayanlar olduunu gsterir. Bu konuda deerlendirmede bulunurken dikkatli olmak ve ehli kitapn hepsini ayn deerlendirerek vebal altna girmemek ve Kuran ltlerinde kalmak gerekir. nk Kuran, yahudi ve hrstiyanlar veli edinmeyi yasaklamakla birlikte, iman edenlere sevgi bakmndan en yakn olarak da hrstiyanlar sebebiyle birlikte gstermitir.
176
A.Salim Adilolu
K-KUMAR- SHR- FAL- ZNA-FUHU
Sonra
andolsun
ki:
Onlarn
nlerinden,
arkalarndan, salarndan ve sollarndan gelip sokulacam. Ve sen, onlarn ounu kreder bulmayacaksn dedi. (Arf,17) eytan onlar hakimiyeti altna alp kendilerine Allah anmay unutturmutur. te onlar eytann tarafnda olanlardr. yi bilin ki, eytann tarafnda olanlar ziyana urayanlarn ta kendileridir. (Mcadele, 19) Gerek u ki: man edip de yalnz Rablerine tevekkl edenler zerinde onun (eytann) bir hakimiyeti yoktur. eytann hakimiyeti, sadece onu dost edinenler ve Allaha ortak koanlar zerindedir. (Nahl, 99-100) Ey nananlar! ki, kumar, putlar ve fal oklar phesiz eytan ii pisliklerdir, bunlardan kann ki saadete eresiniz. (Mide, 90)
Ktl insana eytan retmitir. nsan aslnda iyilik zere halk olunmutur. Ancak ftraten zayftr.
177
nanmak, gvenmek, daha fazlasn istemek, sevmek, sevilmek insann ftri zellikleridir. eytan secde etmeyii anndan itibaren insann azl dmandr. Her trl hile ve desise ile iddiasn kantlamann peindedir. lk gnden beri izledii metot budur. nsann neden yaratldn bildiinden tm zaaflarn da pekl iyi bilmektedir. lk, kadn kandrmtr. nk kadn kandrlm bir erkek zaten kazanlm bir erkektir ve onunla ne batan ne sonradan uramaya gerek yoktur. Kadn kandrrken, kadnn zaafn kullanmtr. nsann en byk talihsizlii, eytann insan biliyor olmasna karn, insann eytan bilmiyor olmasdr. te bu bilinsizlik, ftri zayflk ile zaaf bir araya gelince eytan iin kadn kandrmak bir tek bahaneye kalm ve nihayetinde emeline ulamtr. Erkein de en byk zaaf kadndr. Yeryznde ilk cinayet kadn yznden ilenmitir. Onun iin Kuranda inananlara vaat edilen huriler hizmeti deil, pekl evlenilecek kadndr. yle slama kuruluk bilgileri ile vicdandan ve realiteden uzak saldranlar tatmin etmek, onlara irin grnmek iin laf eveleyip geveleyip onlar aslnda kadn/e/zevce deil, hizmeti demenin alemi yoktur. Siz hi, bir hizmetinin hizmet kalitesini tasvir ederken iri gzl [Referans: Vaka-22, Sfft-48, Duhan54] tabirinin kullandn grdnz m? Kitapn sz aktr. Bunda utanlacak, evirilip evrilecek bir ey yoktur. Yarattn bilen Allah, beklentiye ahlak lleri nispetinde cevap vermi, ahlakszln nn almay hedeflemitir. Demitir ki, dnyada kadna tamah etme, kadn zaafna
178
A.Salim Adilolu
yenik dp de mrn de ahir hayatn da karartma. Kurallarma uy, senin burada houna gidenlerle kyas edilemeyecek derecede gzel olan kadnlardan el dememi ve yepyeni yaratmayla yaratlmlardan sana vereceim. Bunu kime demi? Evlilikten baka her trl mnasebeti kendisine yasak ettii erkee sylemi. Gerek manada iman etmi insanlar iin bu ok ey ifade eder. Bunu akama kadar eini aldatan, metres hayat sren; komusunun karsndan tutun da okuldaki rencisine; iindeki mesai arkadana; otobste, trende beraber seyahat ettii bayana kadar hibir frsat karmayan hasta kalplilerin anlamasna imkn yoktur, bunlara kar da srf dini savunacam diye laf evirip evirmenin manas yoktur. Allah, ite bunlar gibi olunmasn, temiz dururken kirliye bulalmasn diye hkmlerini net bir ekilde izah etmitir. ok elilik mevzuda ayndr. Evet, slam ok elilie cevaz vermitir. nk slam, evlilikle dnda, snrsz gizli kadn/metres kapsn ebediyen kapatmtr. slam bu cevaz da evliliin snrsz olduu bir toplumda evlilik saysna snr getirerek yapm ve sayy drt ile snrlandrmtr. Bu drt says da, erkein ftraten kadna meyilli oluunun bilinmesi ile beraber, dinamik yaam koullarnn bu tr evlilikleri bazen mecbur klmasndan dolaydr. Yine bu kural getirirken de, eitlik, adalet art koymu, bu artn da ftraten gerekletirilmesinin zor olduunu ifade edip, tek elilii nermitir. nsan ftrat ve hayatn dinamiklerini bu kadar derinlemesine bilen ve buna gre hkmler getiren bir dinin; her trl kire pasa
179
bulam, nne geldii ile ilikiye giren, ancak srf akam yattn sabah unuttuu ve sorumluluunu almad iin sadece bir hatra nevinden gren, pratikteki eylemi ile teorideki durumunu karlatrmak yerine sadece kt zerinde ka kii ile evli olduuna gre deerlendiren insanlara kar savunmaya kalklmas bile dine hakaret olur. Elerine sadakat ile yaayan insanlar elbette vardr. Ancak slam kural korken, bireysel durumlarn yannda itimai realiteleri de gz nne alr ve hibir ak kap brakmaz. Bu iin erkek tarafndan olan boyutu.Bir de kadn tarafndan olan boyutu var ki, o daha da iler acs. ok elilie kar kan kadnn, erkeine ya koulsuz ok gveniyor olmas gerekir ya da akln peynir ekmekle yemi olmas. Yeryznde takva seviyesinde itikat sahibi olmayp, be vakit namazn klmayp eini aldatmayacak erkek yoktur. Ysufu iin bile Eer Rabbinin burhann grmese idi. Ysuf da ona zenip gitmiti. (Ysuf, 24) diyen Allah, aslnda erkein halini izah etmitir. Bu ftri bir realitedir. Bu aldatma; gz ile, el ile, lisan ile ve her eyden fenas zihin ile aldatmadan fiili aldatmaya kadar duruma gre deiecek seviyede trl trl aldatmadr. Toplum iinde bunu yapamayan erkek, bu iler iin hususi kurulmu messeselerde bu ii illa ki yapacaktr. Dnn ki, bir mslman memlekette bir umumhanenin sahibi vergi rekortmeni olabiliyor. Nasl oluyor da oluyor? thalat-ihracat yapmadna gre bu zat, iletmesi iyi alm demektir. Peki bu iletmenin sermayesi var da, mterisi yok mu? Varsa bu mterisi kimdir?
180
A.Salim Adilolu
Bu mteriler, gnn, ayn, yln rutin seyrinde toplum iinde erkeim diye dolaan insanlar deil mi? Bunlar birilerinin ei, birilerinin kardei, birilerinin ocuu deil mi? Allaha inanyorsanz, hakk ile inanacaksnz. Onun ilim ve hikmet sahibi olduuna itimat edeceksiniz, koyduu kanunlara, nizam llerine itiraz etmek yerine hikmetini anlayp, ne kadar yce bir Allaha inandnz iin kran duyacaksnz. Zina nedir? Fuhu nedir? Zina, evlilik d sayl sayda ilikidir. Fuhu, zinay meslek veya alkanlk haline getirme, srekli yapma durumudur. Fuhun ve zinann cezas,Kuranda aka mevcuttur. Kurann zinaya getirdii ceza, bekar taraflarn her birine kalc yara ve zarara sebep olmayacak ekilde yz sopa vurulmas ve bu uygulamann yapan bir daha yapmaktan, izleyeni de ayn hale dmekten ekindirecek kalc etkisi olmas iin halka ak ekilde yaplmasdr. [Referans: Nur-2] Zina eylemi iddias iin genel iki ahit ilkesinin dna klm ve drt ahit art getirilmitir. Bunun nedeni cezasnn arl deildir. Drt ahit artnn nedeni, iddia edilen suun ve sonularnn toplum zerindeki etkisinin arl olup, iddiann ayn zamanda kendi nefsani arzu ve isteklerini gerekletirmek veya nefsani arzu ve isteklerinin reddine kar intikam almak dahil bir ok nedenden dolay yaplm olmas ihtimali ve bunun nne geilmeye allmasdr. Bu yle bir ihtimaldir ki, kendi istek ve arzularnn reddini namuslu kadnlara iftira etmeye gtrecek kadar tehli-
181
kelidir. Emsali Ysuf ve Zleyha kssasnda mevcuttur. Bundan dolay, iddiasn ahit ile ispat edemeyenlere de Namuslu kadnlara zina isnadnda bulunup, sonra (bunu isbat iin) drt ahit getiremeyenlere seksener sopa vurun ve artk onlarn ahitliini hibir zaman kabul etmeyin. Onlar tamamen gnahkardrlar. (Nur, 4) ayetince geici ve kalc cezalar ngrlmtr. Yine ayn nedendendir ki, elerin birbirlerine kar suistimal niyetli zina isnadnda bulunmayaca gerei ile eine kar kendisi haricinden ahidi olmayanlara, her bir yemin bir ahitlik hkmne balanp drt yemin hakk verilmi ve yine bunun dahi suistimal edilmesini nlemek iin yalana yemin lanetlenmitir. [Referans: Nur-6] Evli olup zina edenler iin Kuranda kelimeler ile direkt ceza hkm yoktur. Ancak, ceza recm cezasdr. Peygamber Efendimiz (s.a.v) n snneti ile sabittir. Recm cezas Tevrat kkenli bir cezadr. Evlilere bunun uygulanaca sz ile direkt ifade edilmemi olsa da Kuran lafzndan karlmaktadr. Zina eden erkek, zina eden veya mrik olan bir kadndan bakas ile evlenmez; zina eden kadnla da ancak zina eden veya mrik olan erkek evlenir. Bu, mminlere haram klnmtr. (Nur, 3) ayeti bu konuda net izahat getirmitir. Zina cezasnn ifade edildii ayeti takip etmesi, yz sopa cezasnn evli olmayanlar iin geerli olduunun delilidir. Nur Sresi 3. ayetin lafz da ilgintir. Burada hkm ile beraber ayn zamanda bir kader ileyii bahsi vardr. Zina eden erkek, istese de istemese de, ya zina eden kadn ile ya da mrik bir kadn
182
A.Salim Adilolu
ile evlenir. manas vardr. nk ifade hkm olma durumu ile beraber takdir durumunu da iermektedir. Yine ifadeden anlalan, bu durumun mslmanlar iin geerli olduudur. Zina eden mslman erkein mslman kars zinadan dolay bo olur. nk zina eden mslman erkek, eyleminden dolay mrik, hatta Zinaya yaklamayn. Zira o, bir hayaszlktr ve ok kt bir yoldur. (Isra, 32) ayetine muhalefetten kfir olur ve mslman kadnlarn mrik/kfirlerle evlenmesi haramdr. [Referans: Bakara-221] mann tazelese dahi, mslman ei bo olmutur ve nikah tazelemek gerekir. Zani erkein de ister bekar ister evli olsun, zinadan olmu ocuk zerinde hakk yoktur velev ki zahiren kendisine ait olduu belli olsa bile. Bu snnet ile sabittir. Zina yaplan kadn bekar ve hr ise, ocuk anneye; kadn evli ve hr ise ocuk yatak sahibine aittir, zaniye de mahrumiyet vardr. hadisince kadnn kocasna; kadn cariye ise, ocuk efendisine aittir. Bu cemiyet nizamn salamak adna getirilmi bir hkmdr. ocuk, annenin ayrlmaz bir parasdr. Anneyi red mmkn deildir. Lkin baba iin durum byle deildir. Kz ocuu rahmet, erkek ocuu nimettir. hadisinde belirtilen rahmet ve nimetten zani erkein nasibi yoktur. ocuk, Snnetullahn bir tecellisidir ve ancak anneye aittir. Mslman bir erkek, Allahn yaklama deyii hkm ile iddetle yasaklad bir eylemi icra etmekle, peinen hak mahrumiyetini kabul etmitir. Velev ki, eylemi kadn provoke etmi olsun. Eylemden fail kendi payna den cezay alr. nk, cennet mekandan
183
eytana aldanp snr aan Havva ile beraber, Havvaya aldanp gnah ileyen Adem de srlerek nasibini alm, muaf tutulmamtr. Bekar zaninin ocuk zerinde hakk yoktur, nk her doan slam ftrat zerine doar ve slam ftratna aykr eylem yapm bir erkee Allah size, mutlaka emanetleri ehli olanlara vermenizi ve insanlar arasnda hkmettiiniz zaman adaletle hkmetmenizi emreder. Allah size ne kadar gzel tler veriyor! phesiz Allah her eyi iitici, her eyi grcdr. (Nsa, 58) hkm gereince Allahn emaneti olan ocuk teslim edilmez. Hem bu hkm gerei hem de recm edilip ldrlecei gerei ile zaten evli mslman zaniye pratik olarak ocuk hakk mmkn deildir. Btn bunlar, temelde aile genelde ise toplum nizam iin konulmu kanunlardr. Zinay alkanlk ve fuhu da meslek haline getirmiler iin ngrlm ceza da Nsa Sresi 15 ve 16. ayetlerde aklanmtr. Kuran hkmlerinde neshedilme, yeni gelen hkmn bir dierini ortadan kaldrmas diye bir ey sz konusu olamaz. Kurann tm hkmleri kyamete kadar bakidir. Nesh karm yapmak, her mslmana, eitim seviyesi ne olursa olsun, yaad mekan ne olursa olsun, slam ile beraber tarih bilme klfeti de getirir, ki kimsenin byle bir zorunluluu yoktur. Bundan dolay Nsa 15 ve 16. ayetlerde verilen zina ve fuhu alkanlk haline getirmi, meslek edinmi kiilere verilecek ceza onlarn toplumdan tecrit edilip, tvbe edene ve hallerini
184
A.Salim Adilolu
dzeltene kadar hapis koullarnda eziyete maruz braklmasdr. Bundan sonrasnda ise onlarn durumu mstakil zina etmi kii koullarna tabidir; evlilikleri, hak sahiplikleri buna gre tespit edilir. te insan zaafndan kaynaklanan zina byle melun bir eydir. Toplumun ekirdei olan aile hayatn altst eder. eytann en kolay saldr noktalarndan birisidir. nk eytana uymayan Havva ile Nefsine uymayan Zleyhalarn ve Rabbine teslim olmu Ysuflar ile Meryemlerin says, toplumda elle gsterilecek kadar azdr. Bunun temeli ftri zayflk ve meyildir. Kadn ise, ftraten kandrlmaya ve ynlendirilmeye yatkndr. Bundan dolay, kadna kar eytann ii kolaydr. Zina ve fuhu mevzusunda eytana den ise kadn kandrdktan sonra, erkein kadna meyil zaafnn ileyecei ortamlar hazrlamaktr. Kandrlmas kadna gre daha zor olan erkee kar eytann tuzaklar ise iki, kumar gibi kt alkanlklardr. Erkein analitik dnme yetisinin elinden alnmas iin ikiden daha iyi bir silah olamaz. Akl sarholuun glgesinde kalm bir erkein, ftraten ormanda grdnz vahi bir hayvandan veya dallarda zplayan maymundan fark yoktur. Bu safhaya gelmi bir erkekten ki btn ktlklerin anasdr. Hkmnce artk insani bir eylem bekleyemezsiniz. Kumar pislii de illa ki, iki pisliine elik eder. Hayvanlam erkek iin artk ormann kral olma vaktidir. Kimi ve neyi yediinin, nasl yediinin bir nemi yoktur. Allah bunca vahi hayvan niye yarat-
185
mtr diye dnenlere, ekosistem dengesi iin elzem olmas durumu dnda, insann kendi iinde barndrd ve terbiye edilmez ise da yansyacak vaheti grmesi asndan baka nasl gzel bir rnek olabilirdi diye sormak lazm! Bireysel olarak kadn ve erkein zaaflarn kullanarak her birini kendi yoluna ekmi eytann bir sonraki hedefi ailedir. Aile toplumun ekirdeidir ve ekirdei bozarsanz, toplumu kendiliinden bozmu olursunuz: Sleyman'n hkmranl hakknda onlar,
eytanlarn uydurup sylediklerine tabi oldular. Hlbuki Sleyman by yapp kfir olmad. Lkin eytanlar kfir oldular. nk insanlara sihri ve Babil'de Harut ile Marut isimli iki melee indirileni retiyorlard.
Hlbuki o iki melek, herkese: Biz ancak imtihan iin gnderildik, sakn yanl inanp da kfir olmayasnz, demeden hi kimseye (sihir ilmini) retmezlerdi. Onlar, o iki melekden, kar ile koca arasn aacak eyleri reniyorlard. Oysa bycler, Allah'n izni olmadan hi kimseye zarar veremezler. Onlar, kendilerine fayda vereni deil de zarar vereni renirler. Sihri satn alanlarn (ona inanp para verenlerin) ahiretten nasibi olmadn ok iyi bilmektedirler. Karlnda kendilerini sattklar ey ne ktdr! Keke bunu anlasalard! (Bakara, 102) Harut ile Marut, Allah tarafndan insanlara mucize ve sihir arasndaki fark gstermek iin hususen melik sfat ile gnderilmi meleklerdir. Hz. Sleyman, kulara,
186
A.Salim Adilolu
rzgara, cinlere hkmedip sra dlklar gsterince, cinler insanlara Sleymann by ve sihir ile btn bunlar yaptn telkin etmeye balad. Allah da, Sleyman a.s.n yaptklarnn by ile alakas olmad, bunun Allahn izni ile vukuu bulan mucizeler olduunu ve sihrin farkn gstermek iin bu iki melei grevlendirdi. Mucize ilmi bir gerekliktir. Tek fark, bizim gncel bilgimizin mucizenin gereklemesine neden olacak ilmin gerisinde olmas ve olan bildiklerimiz ile anlamaktan uzak oluumuzdur. Oysa by ve sihir tamamen bir ilizyon ve duyu aldanmasdr. Btn dnya iindeki nesnelerle beraber bir sahnedir aslnda. Olan biteni biz be duyumuz vastas ile alglar ve bunu beynimiz ile yorumlar, karara balarz. Grmeyen birisi iin masann stnde duran bir kitap yoktur. Duymayan birisi iin konuan bir az yoktur. Beethoven gibi sesin, ritmin ve melodilerin en ince algsn beynine kazm birisi iin mrnn geri kalannda zihinde melodi ve ritim retmek iin duyusal/algsal sese ihtiya yoktur, zihin bu kabiliyeti edinmitir. te sihir denen ey, grsel algnn zihinsel yorumunun deitirilmesinden baka bir ey deildir. D dnyada olan eyi, zihin olduu gibi deil, olmas istendii gibi alglamaya balamtr. Th Sresi 66-70. ayetlerde geen sihirbazlar ile Hz. Musa arasnda geen hadisede olan durum da budur. Sihirbazlar algda yanlmaya neden olmu, attklar denek ve ipler hareket ediyor gibi grnm, ancak Hz. Musann asas ylana dnp onlarn tamamn yiyince, bunun bir alg bozulmas deil, gerek eylem, mucize olduunu anla-
187
dklarndan hemen iman edip, secdeye kapanmlardr. te sihir denen ey bir zihin kontrol hadisesidir. Allaha tevekkl edip teslim olan kiilere bunun tesiri yoktur. Allah, bu eytan pisliine kar insanlara teminat vermitir. Ancak insan, Allahn elini brakp zihnen bunlara meyledince, kendiliinden zihnini bu hileyi kabule hazr hale getirmi olur. Yukarda verilen Bakara Sresi 102. ayette, yzlerce belki binlerce sihir iinden aile yapsn bozacak, kar-koca arasn aacak sihirden bahsedilmi olmas nemlidir. nk aileyi bozduunuzda, bir dolu pislie de kendiliinden yol vermi olursunuz ki, neticede kazanan eytan olur. Allah, tm inananlar bu tr pisliklerden korusun.
188
A.Salim Adilolu
BLM III
FERD VE TMA SORUMLULUKLAR
"Bir kimse kendisi iin istedii bir eyi, mmin kardei iin de istemedike, hakiki mmin saylamaz."
189
190
A.Salim Adilolu
FERD SORUMLULUKLAR
Kime, neye, niin ve nasl inandmz bildikten sonra geriye bir tek ey kalyor o da inandmz eyi nasl yaayacamz. nsan iin l insan olmaktr. nsan, her eyi kusursuz yapmaya programlanm bir melek deildir. Yine insan her eye isyan eden, ktl iar edinmi eytan da deildir. Ama her ikisine ait zellikleri de ahsnda toplamtr. nsan iin yol, ikisi arasnda insanca dengede yaamaktr. Eer biz dileseydik, sizden yeryznde yerinize geecek melekler yaratrdk. (Zuhruf, 60) ayetiyle insana kim olduu hatrlatlmtr. Onun iin, vasat yaratlm insana insan-i kmil kriteri esas alnarak din retmek ve ona gre yaamasn dikte etmek vebal altna girmektir. Dokunduu her eyin haram olduu, nereye admn atsa atee gidecei retisi, ierik olarak doru olsa bile metot olarak yanltr. nsan, fiziken ve manen aciz bir varlktr. Bir inek dourur da, buzas iki dakika sonra ayaklanrken insann ayaklanmas bir yl bulur. Allah dilese idi, stn yaratt insana elbet bu yetiyi verirdi. Ama Allah insana nsan, aceleci yaratlmtr. Size ayetlerimi gstereceim; benden acele istemeyin. (Enbiy, 37) ayetindeki szn nsan hayr
191
istedii kadar erri de ister. nsan pek acelecidir! (sr, 11) sz ile birletirerek acele istememesini tavsiye deil, emretmitir. slama girmek ile ertesi gn kamil insan olunmaz. Hucurt Sresi 14. ayette bunun bir sre ald ifade edilmitir. nsan, adm adm ykselir ve ycelir. lkokul andaki bir talebeye siz integrali getirip bunu reneceksin diye dayatamazsnz. Yine Einsteinin dedii gibi, herkes dahi yaratlmtr ancak siz bir baln zeksn aaca trmanma kabiliyeti ile yarglarsanz, bal ebediyyen gerizekal kalmaya mahkum etmi olursunuz. reti metodu ok nemlidir. Siz hem mjde hem uyar olarak gnderilmi bir dinin, hep uyaran tarafn esas alarak, kimsenin samimi mslman olmasn bekleyemezsiniz. retide ceza nemlidir, ancak srekli ceza vererek bir ocuu bile terbiye edemezken, yetikinin terbiye edilmesini umamazsnz. Allah sevgisi, Allah korkusundan nce gelmelidir. Eer sevmeden korkarsanz, eytanca bir itikat zere olursunuz. nk, Tpk eytann meseli gibi ki hani insana kfret dedi de kfredince ben dedi senden beriyim, nk ben alemlerin rabbi olan Allahtan korkarm (Har, 16) ayetinin dedii gibi, eytan Allah insann tahmin ettiinden daha iyi bilir, Onun alemlerin Rabbi olduuna iman etmitir. Cezasnn iddetini de iyi bilir, Lkin rahmetinden mit kesmitir. eytan figrn kafanzda ok iyi canlandrmanz gerekir. Dmannz ne kadar iyi tanrsanz, kendinizi o kadar iyi savunursunuz. inizde Allah ile konuan var m? eytan konumutur! yle ise mevzu, Allah bilmek deil, hakk ile bilmektir ve
192
A.Salim Adilolu
hakkn vermektir. Allah sevmekle ie balamak gerekir. Yaratan sevmek bir zorunluluk eklinde de olmamaldr. Ak ile olmaldr. Olmaz ise, Onlar namaza kalktklar zaman enerek kalkarlar, insanlara gsteri yaparlar, Allah' da pek az hatra getirirler. (Nsa, 142) ayetinde belirtilen mnafklar gibi olunur ki, onlar iin de Allah Mnafklara, kendileri iin ac bir azap olduunu mjdele! (Nsa, 138) diyerek hkmn vermitir.
Kurguyu zihninizde doru yapmalsnz. Sizi bir yaratan vardr. yle bir yaratc ki, sizi istedii gibi halk etme imkn varken, sizi yarattktan sonra da sizi mahrum brakmak elinde iken; sizi insan olarak yaratm, her eyi de emrinize vermi bir yaratc! Ve bu yaratc diyor ki, u dnyada grp gpta ettiklerin benim hazinelerimden sadece bir cz! [Referans:Hicr-21] Yaratan bir sevgiliyi ilk grte sevdiin gibi, o ak, cokuyu her an muhafaza ederek sevmelisin ki, dnya gznde kendi benliinle beraber hak ettii kkle ulasn da, Yaratc ile arana girecek hibir ey kalmasn! Allah keiften sonra, kendini kefedeceksin.
Edeceksin ki, Allaha lay ile hamd edesin. Kendini kefetmeyenin hakk ile kretmesi mmkn deildir. Etrafa bakacaksn; sinekleri greceksin, bcekleri greceksin, fareleri greceksin, stne basp getiin imeni greceksin, tavada kavrulmu eti, o etin bir zamanlar ot yiyen bir kuzu olduunu; salatada domatesi, o domatesin bir zamanlar dalnda salndn greceksin. Acknca
193
kendi
ellerinle
buzdolabn
atnda,
bacaklarnda
srnap bir dilim cier vermeni bekleyen kediyi greceksin, bir kuru kemik iin bin kuyruk sallayan kpei greceksin, bataklklarda debelenip duran suaygrn greceksin, bir kartaln penesinde rpnan tavan greceksin, srtna yk vurulmu eei, azna gem vurulmu at greceksin. Greceksin tm bunlar ve kendini kendi nevinden olanlarla deil, bunlarla kyaslayacak; dileseydi bu grp gzetlediim kan can olan dierlerinden biri yapard, ama O beni bunlarn hepsinden stn yapmakla, bana zaten yaratlmdan ltufta bulunmu diyerek hamd edeceksin. Kendini kendi nevinden olan insanlarn hibiri ile takva ls dnda kyaslamayacaksn! nk bu hesap doru hesap deildir, akl yanlr. Hastann olmad toplumda doktor acndan lr. Herkesin patron olduu bir toplumda ekmei yapacak adam bulamazsn da bu defa herkes acndan lr. Rabbinin rahmetini onlar m paylatryorlar? Dnya hayatnda onlarn geimliklerini aralarnda biz paylatrdk. Birbirlerine i grdrmeleri iin kimini tekine derecelerle stn kldk. Rabbinin rahmeti onlarn biriktirdikleri eylerden daha
hayrldr. (Zuhruf, 32) derken Rabbin, hayatn kendini izah etmitir. nsanlar arasnda trl trl maddi farkllklar olmasndan daha doal bir ey olamaz. Rabbini, insanlar arasndaki maddi farkllklara bakp, Rabbinin adaletini byle bir terazi ile lemezsin. Hi kimse ben kendi kendime yeterdim, her iimi kendim grrdm diye bir iddiada bulunamaz. Byle bir iddiann pratikteki mr
194
A.Salim Adilolu
gn gemez. krn balangc insan olmaktr. Bundan gerisi teferruattr. Boyunuzun ksa ya da uzun olmas, hasta ya da salkl olmanz, zayf veya iman olmanz, zengin ya da fakir olmanz eer hayatn maksadn ve onun sadece bir imtihan olduunu anlad iseniz, sizin iin bir imtihan sorusu tr olmaktan baka bir ey deildir. Aslnda bu mant anlad iseniz, birok iyi ve nimet diye grnen eyin de klfetten baka bir ey olmadn, yokluuna da zlmenin manas olmadn, aksine sorulmas muhtemel zor sorulardan birinden muaf olunduu iin sevinmek dahi icap ettiini anlamnz demektir. Olur ki, bir ey sizin iin hayrl iken, siz onu ho grmezsiniz. Yine olur ki, bir ey sizin iin kt iken, siz onu seversiniz. Gerei (hayrl ve doru olan) Allah bilir, siz bilemezsiniz. (Bakara, 216) ayetinden ders almak ve her halde Yaratana tevekkl etmek lazm. nsan olmak ve Yaratan sevmek ile balayan kefinizle, insan olarak kendinize ve sizi insan yaratmakla birlikte, yeryznn halifesi olarak atayan Rabbinize kar sorumluluklarnz olduunu her daim hatrlamanz
gerekmektedir. imdi bir dnn, ben mslmanm diyen ka kii, sabah yatandan kalkp gnne bir halife gibi balyor ve gnn bir halife gibi yayor? Allah, yeryznde sizi kendini temsil edecek, yeryzne bu sfatla hkmedip, kurulu dzeni idame ettirecek varlk olarak atam. Bir mslmann gne balarken aklna gelecek ilk i bu olmaldr. Evinden iine gitmek zere kmadan,
195
nasl iinin gerei gibi hazrlanp yle evinden kyor ise, Yaratannn teklif ettii, kendisinin de keyfle stne vazife ald hilafet grevinin [Referans:Ahzb,72]; dnyevi grevi, nvan, konumu, toplumsal stats ne olursa olsun bilincinde olmal ve ona gre gnlk hazrln ve eylemini yapmaldr. Bu bilinte olan bir insann 24 saat gizli kameralarla ekilmesine, eylemlerinin takip edilmesine gerek yoktur. O zaten kendisini 24 saat durmakszn izleyen, yorulmaktan muaf bir gz Sahibinin olduunu pekl bilir. Bireyleri bu bilin ile donatlm bir toplumda, brakn gvenlik alarmn, kaplarda kilide bile ihtiya yoktur. te bunun iindir ki, bir toplumun mslmanlk demografisini karrken, azlarn ne dediine deil, insanlarn nasl yaadklarna bakmak lazm. Namaz, oru, zekt, hac slamn temeli olan be kouldan Allahtan baka ilah olmad ve Muhammed (s.a.v.)n Onun kulu ve Resul oluunun teyidinden sonra gelen drt temel koul ve zorunlu olmasna ramen bunlarn hibirisi hakk ile icra edilmedike kiinin kurtuluuna vesile olmaz. Hakk ile icrann ilk koulu Allahn ilahlna ve peygamberin resul oluuna ahadettir. Dikkat ediniz! Bu bir ikrar deil, bu dil ile sylemek deil, bu ahadettir. ahadet ise idrak ile olur! Peki idrak nasl olur? Allah zat olarak gremeseniz de varln ayetleri ile fark etmeli, Onlar, ayakta dururken, otururken, yanlar zerine yatarken (her vakit) Allah' anarlar, gklerin ve yerin yaratl hakknda derin derin
196
A.Salim Adilolu
dnrler (ve yle derler:) Rabbimiz! Sen bunu bouna yaratmadn. (l-i mran, 191), ayetinde belirtilenlerden olmal ve buna ahadet etmelisiniz. Aksi halde, ne kadar inanyorum deseniz de, ne kadar dini pratikte bulunuyor olsanz da, bu atalarnzn dini olmaktan teye gitmeyecektir. Atalarn dini tabiri ok nemli ve bir mslmann buna gz yummas sz konusu olamaz. Kuranda defaatle zerinde durulan bu hususta bir alg sorunu olduu reddedilemez bir gerektir. Alg sorunu udur: Kuran, bunu mrikler ile ilgili olarak dile getirmektedir. Buras doru ancak, algdaki sorun, bu insanlarn niye mrik olduunun gz ard edilmesidir. Bu insanlarn dedelerine, dedelerinin dedelerine de Allah tarafndan peygamber ve kitap gnderilmitir. Onlar da Allahn varlna inanrlar. Ancak zaman iinde insanlar trl nedenlerle doru yoldan sapmlar, helali haram, haram helal yapmlar, hayatlarn dinin ngrd kurallara gre ekillendirmek yerine, alageldikleri hayatlar yaayabilmek iin dinin kurallarn kendi hayatlarna adapte etmilerdir. Bunu hem de din adamlar marifeti ile yapmlardr. Kurann nazil oluunun stnden asrlar gemitir. 1400 ksr yl azmsanacak bir zaman deildir. Bu sre, Kurann Allah'n indirdiine uyun, denildii zaman onlar, "Hayr! Biz atalarmz zerinde bulduumuz yola uyarz" dediler. Ya atalar bir ey anlamam, doruyu da bulamam idiyseler? (Bakara, 170) diyerek knad kiilerin bir ksmnn yaad dnem ile uyarlm atalar arasnda geen zamandan daha uzun bir zamandr bu! Biz msl-
197
manlarn, bu knamann neresinde oluumuzu tetkik etmemiz lazm. Elimizde Allahn bildirdii dine ait Kurandan baka neler var, ne zere itikat ediyor ve ne zere yayoruz bunu irdelememiz lazm! Mslmanlarn yarsndan ou Hz. sann tekrar yeryzne geleceine, dnyada adalet ile slam zerine hkmedeceine, mezhepleri kaldracana inanr. Btn bu olacan mit ettii eyler gzel ve olumlu eylerdir. Kimse Onun gelip kt bir ey yapacana vurgu yapmaz, ki byle bir ey de beklenemez. Peki ne imi; ite o yaplacak iyi eylerden birisi de mezheplerin kaldrlmas imi. Madem bu iyi bir ey, peki sen ne diye kendi yaantnda, hayatnn hedeflerinin belirlenmesinde mezhep darlndan kendini karmayp, bunun olmas iin Hz. sann gelmesini bekliyorsun? diye sormazlar m adama. Ya Hz. sa gelmeden lp gidersen, yanl olduunu bildiin bir eyi doru imi gibi yaparak yaayp, bu yanl zere lm olmayacak msn? Kurana kimse dokunamyor. Vallahi Allahn muhafaza garantisi olmasa, Allah muhafaza onu da oktan kendimize uydurmutuk. Dinlerini paralayan ve blk blk olanlardan (olmayn. Bunlardan) her frka, kendilerinde olan ile bbrlenmektedir. (Rm, 32) hkm nerede yazyor? Her mezhebin benim dedii Kitapta. Kim demi? Her mezhebin inandk ve itaat ettik dedii Allah. Bu hkm kime vahy olunmu? Her mezhebin Anam babam sana feda olsun dedii Peygambere. yle ise, Allah bir iken,
198
A.Salim Adilolu
Peygamber tek iken, Kitap tek iken, neyi ne iin paylaamyorsun da frkalara ayrlmayn diyen hkme ramen frkalara ayrlyorsun, bu da yetmezmi gibi Allahn szn ispat edercesine benim yolum en doru yol deyip, kendi tuttuun yol ile bbrlenip, gerisini dman belliyorsun? "Yahudiler 71 frkaya blnd, Hristiyanlar 72 frkaya. mmetim ise 73 frkaya blnecek. Biri dnda hepsi atete olacak. Kurtulan frka benim ve ashabmn yolundan gidenlerdir." hadisi daha ne kadar ak sylenmeli idi ki, mezhep denen eyin, buna dayal yarn, inatlamann, kavgann, savan ne kadar tehlikeli ve yanl olduu daha iyi anlalsn? Mslmanlar bunu yapmayn! phesiz ki Allah insanlara hibir ekilde zulmetmez, fakat insanlar kendilerine zulmederler. (Yunus, 44) diyen Allahn szne kulak verin ve bu zulm durdurun! Sizi Kitap zerinden, Peygamber zerinden ayramayanlar, mezhep zerinden ayryor! Ortalkta yaranz gstere gstere dolamayn. Zira bu yaray kayacak, sonra da onu kangren edip, ortalktan kaybolup sizi maddi manevi lmlere sevk edecek dman ok, kendi kendinize bu zulm yapmayn, kendinize acmyorsanz, ocuklarnza acyn. Grmyor musunuz, banza diktatrler dikip sizi bir asrdr onlarn zulm altnda inletenler, sanki o diktatrler gkten zembille gelmi gibi, bugn gznzn iine baka baka, utanmadan, sklmadan bunlar zalim, gitmeleri lazm, size zgrlk getireceiz diyerek sizi kendi kannzda bomaya alyorlar. Srdeki koyun kadar da m beyniniz yok ki, Deccal,
199
yannda bir su ve bir de ate olduu halde ortaya kacak. Bazlarnn onun yannda grd su gerekte su olmayp yakc atetir. Bazlarnn onun yannda grd ate de gerekte ate olmayp souk, tatl bir sudur. Sizden deccale kim yetiirse, ate olarak grd tarafta bulunsun. Zira o, tatl, iimi gzel bir sudur. hadisindeki ifadenin bir tebihat olduunu, Deccal in zaten ortalarda fink attn grmyor ve duyduunuz her hikyeye gerekmi gibi inanyorsunuz? Size su diye sunulan eye koan bir milyon Irakl daha dn denecek zamanda kadn demeden, ocuk demeden, yal demeden canndan oldu. Yoksa siz ok akllsnz da dedeleriniz gerizekal myd ki, evlerinde oturup birilerinin onlara zgrlk getirmesini beklemek varken, sava meydanlarnda canlarndan oldu? Sakn ola demeyin ki, ite biz de dedelerimizin yaptn yapyoruz, zulme bakaldryoruz. Kendinizi kandr-mayn! Sizin bir eye bakaldrdnz yok! Siz sadece stnze rehavetin kt koltuklarnzdan, birilerinin kirli emellerini icra etmek iin, bu uurda dklecek kan var ise, kendi kanlar deil, sizin kannz olsun diye kaldrlanlarsnz. Ve bir gn, ite tamam bitti, tekrar oturabiliriz dediinizde, birilerinin sizin o koltuklarnza oktan oturmu olduunu greceksiniz! Ve ite o gn ok ge olacak! Ey iman edenler! Yahudileri ve hristiyanlar dost edinmeyin. Onlar birbirlerinin dostudurlar. Sizden kim onlar dost
edinirse o onlardandr. Allah zalimler topluluunu doru yola eritirmez. (Mide, 51) hkmn unutmayn.
200
A.Salim Adilolu
Filler kavgasnda kendinizi fare edip ezdirmeyin. Dnn, dne kadar elinize ekmek dahi vermeyenler, brakn ekmek vermeyi, size ait olanlar sizden alanlar, bugn ne diye elinize silah veriyor, cebinize para koyuyor! Allah sizi birbirinizden stn olasnz diye deil, ancak birbirinizi daha iyi bilesiniz, kaynaasnz diye kavimlere, milletlere ayrd. [Referans: Hucurt-13] Ve demedi mi : M'minler ancak kardetirler. yleyse kardelerinizin arasn dzeltin! Allah'a kar sorumluluk bilinciyle yaayn ki size merhamet edilsin! (Hucurt, 10). Gemiinizden ders aln! Bu mmeti gemite, milliyetilik tuza ile birbirlerine krdrdlar. Her millete bir devlet dediler, aramza suni snrlar izdiler. Oysa biz ok iyi bilirdik ki, Allahn arz genitir [Referans: Zmer-10, Nsa-97] ve Vatan, ancak zerinde Allaha hakk ile kulluk yaplabilen yerdir. O izili snrlarn ardnda paralanm insanlar istedikleri gibi ynettiler! phesiz ki, bir kavim kendi durumunu deitirmedike Allah onlarn durumunu deitirmez. (Rad,11) hkm dn vard da bugn yok mudur? Dn, safiyne duygularn smrye ap, birilerinin kirli ve gizli emellerine alet olup, mmet birliini milli devletlere terk etmek zorunda brakanlar, bugn mezhepler zerinden daha da ufalama planlarna alet olmann hesabn vermeyeceklerini mi sanyor? Uyann mslmanlar! Kurana gsterdiiniz maddi sayg-y, artk muhteviyatna da gsterin. Sayg gsterdiini sandnz ey, yeryznn bilmem neresindeki bir ormann aacnn ilenmesinden
201
yaplm kttan baka bir ey deil. Siz, Kuran raflardan, duvarlardan indirmedike, sayfalarn ap okumadka, okuduunuzu anlamadka, anladnz yaamadka daha ok planlara alet olacaksnz. Daha ok alayacak, daha ok ufukta mehdiler bekleyeceksiniz! Mezheplerinizi bir kenara brakn! Namaz klarken, ellerinizi balasanz ne olur, salsanz ne olur! Tahiyyat okurken, ahadet Parmanz kaldrsanz ne olur, kaldrmasanz ne olur? Siz bunlara bakmayn, dininizi ufaltp alaltmayn! Siz, namaz ne kadar doru kldnza bakn! Namaznzn dosdoru olup olmadna bakn! Kpek dokunsa abdestim mi gider, guslm m gider endiesi kadar, farknda olmadan birilerine kul, kle, kpek oldum mu olmadm m endiesi yaayn! Peygamberin de bir beer olduunu, beerin en stn olmasna ramen De ki: 'Allah'n dilemesi dnda kendim iin yarardan ve zarardan (hi bir eye) malik deilim. Eer gayb bilebilseydim muhakkak hayrdan yaptklarm arttrrdm ve bana bir ktlk dokunmazd. Ben, iman eden bir topluluk iin, bir uyarc ve bir mjde vericiden bakas deilim.' (Arf, 188) ayeti ile nelere malik olup nelere malik olmadnn belirtildiini grn, anlayn ve kendi kendinize araclar icat edip, peygamberde dahi olmayan vasflar onlara ykleyip, kendi kendinizi kandrmayn. Ehl-i Beyti sevin. Ama niye Peygamber Soyundan bahsedilmediini, Ehl-i Beyt teriminin tercih edildiini dnn. Sofranzda ekmei sizinle paylaanlar, sohbetinizde bulunanlar hane halknzn dnda
202
A.Salim Adilolu
tutmayn. Takvann, imann, kan ve nesep yolu ile aktarlmadn, Kabilin bir peygamber olu olduunu, Ysufu kuyulara atanlarn Ysufun hem kardei hem de Yakbun olu olduunu, Nuhun kurtulu gemisine binemeyenler arasnda olu ve karsnn olduunu, Lutun gerisinde ailesinin de kalp helak olduunu bilin, bilin ki, eline nereden geirdii belli olmayan bir para kt alp, ben seyyidim diyerek hibir hissesi olmamasna ramen kendine Peygamber takvasndan hisse karmaya alanlara meydan vermeyesiniz. Ey Fatma! Baban peygamber diye gvenme! Kyamet gn herkes kendi amelinden hesaba ekilecek! diyen Peygamber szn asla unutmayn, unutmayn ki, aklnz kimseye emanet etmi ve farknda olmadan (eytan) onlara sz verir ve onlar mitlendirir; hlbuki eytann onlara sz vermesi aldatmacadan baka bir ey deildir. (Nsa, 120) ayetinde belirtilen bo mide kaplanlardan olmayasnz. phesiz ki, kendilerine doru yol belli olduktan sonra, arkalarna dnenleri, eytan srklemi ve kendilerine mit vermitir. (Muhammed, 25) ayetinin belirttii gibi, kendilerine doru yol gsterildikten sonra Peygamber ncesi dnemin adet ve alkanlklarna dnp, dinimi yayorum sanarak istikametten sapmayasnz. Ayet, iinde getii surenin ismi ile nereye balanmanz gerektiini, balang noktanzn ne olmas gerektiini gstermitir. Muhammed den nceye giden din ile Muhammedden (s.a.v) arkaya kalan din, eytann mit yolundan baka bir ey deildir. lla bir mezhebe bal olmak, bir kimlikle anlmak istiyorsanz, ki
203
bu neyi ne zaman ve ne iin yapacan bilmek asndan gzeldir, organize olmaktr, bunda bir beis yok. Sorun bunu taassup haline getirip getirmediinizdir. Ekserisi amelde farklla dayal mezhepler, ana yol deildir. Bunlar tali yollardr. Bunlarn varl sizi artmasn, bunlar olmaz ise olmazlar, sizin tuttuunuz yoldan gitmeyenleri de Hakka varmazlar olarak grmeyin. Peygamberin bir tek eylemde birden fazla snnet uygulam olmas, rahmettir. Bu rahmeti, kendi elinizle zulmete evirmeyin. Unutmayn, De ki: Herkes, kendi miza ve merebine gre i yapar. Bu durumda kimin doru bir yol tuttuunu Rabbiniz en iyi bilendir. (sr, 84). Siz, tuttuunuz yolun anayola kp kmadna bakn. Gnlk hayatn iinde yaplagelen bir ok eyleme dair bu yle olursa gnahtr, byle olursa sevaptr hkmlerinin ounun imanla alakas yoktur. Bunlarn ou bireyin ve toplumun shhati ile alakal tavsiyelerdir. Tekil bir rnek ile somutlatrmak icap ederse geceleyin trnak kesmek gnahtr. rnei lay ile rnektir. Kimse geceleyin trnak kesti diye kfir olmaz, mrik olmaz, cehenneme gitmez. Bu bir tavsiyedir, bireyin shhati ile alakaldr. Gece trnanz salkl kesemeyebilirsiniz, kendinize zarar verebilirsiniz, trnak etrafa srayabilir, hatta yediiniz yemein iine bile debilir ve bundan zarar grrsnz. Bu tavsiyenin gnah kelimesi ile anlm olmas, szn sylendii toplumun bunu anlayabilecei ve ciddiye alaca bir lisan ile ifade etme gayretindendir. Bunun gibi binlerce rnek bulmanz mmkndr. Din, akl olanadr.
204
A.Salim Adilolu
Aklnz kullanmak da farzdr. te bu vesile ile neden namazn, orucun, zektn ve haccn slamn temel koullar olmasna ramen kurtulu iin yeterli olmadn izaha alalm: Allah sebepsiz hibir eyi haram etmedii gibi, yine sebepsiz hibir eyi de insanoluna klfet olarak veya grev olarak ya da ibadet olarak yklememitir. nsan etten kemikten ibaret maddi bir varlk deildir. nsann iinde insanl iine alacak kadar derin bir alem vardr. Namaz, dinin en byk vecibelerindendir. Ama sadece mnafklara klfettir. Namaz maddi ve manevi birok rol tek bana stlenmi muazzam bir aksiyondur. Sokaklarda yoga yapanlar grrsnz, oralarn buralarn kvrrlar, kimsenin gk kmaz. nsanlar havann ienin dibinde kald, sesin ayak parmaklarna kadar tm hcrelerce rahatszlk seviyesinde yksek olduu gece kulplerine, diskolara gider, ste de para verirler, oynatmadklar yerleri kalmaz, buna da kimsenin gk kmaz. Ama mevzu namaza geldi mi, beynamazlar ve kfirler rkusuyla, secdesi ile dalga geerler. Bu da eytann nasl insanlar kendi gemine takp, maymun gibi oynattnn bir delilidir ya, mevzumuz bu deil. Namaz, kulun Allah ile bulumasdr. Birebir grmesidir. Bulunduunuz ehrin valisini mrnzde ya grrsnz ya gremezsiniz. Sizi idare eden babakann sizi muhatap almas iin ise mucize gerekir de, alemleri var eden Allah, eer kymetini biliyorsanz, sizinle adnza, nvannza bakmakszn
205
birebir muhatap olur. O grme yerinde her daim hazr ve nazrdr, grmeyi hakk ile bir diyaloa evirmek de, sadece yat kalklardan ibaret bir ritel yapp kapdan dnmek de sizin elinizdedir. Namaz klnmaz, namaz dosdoru klnr. Nedir namaz dosdoru klmak? indeki ve dndaki rkunlar ile koullarna uyulur. Abdesti eksiksiz alnlr, niyeti halis yaplr, rkuya secdeye, ate stnde namaz klar gibi gidilip gelinmez, acele edilmez, kelimeler yutulup yenmez. Hakk ile ve net bir ekilde fiziki artlar yerine getirilir. Bir an nce bitsin diye gzetlenilmez. Bir sevgili bulumasdr namaz. Aksine uzattka uzatmaktr namazn olmas gereken hali. Sayg ve ballk namazn artdr. [Referans: Bakara-238]. Namaz, huu iinde klnr. Bitsin de iime bakaym hesab yaplmaz. [Referans: Mminun-2]. Namaz, sadakat ile bir mr klnr. [Referans: Meryem-31]. Namaz, ailenin tm fertlerince klnr. [Referans: T-h 132]. En nemlisi namaz, iki vakit arasnda Rabbe tekmil vermektir: Allahm, senin yap dediklerini yaptm, yapma dediklerinden sakndm. smini yceltmek ve bana verdiin hilafet grevini hakk ile yerine getirmek iin elimden geleni yaptm. Senin rzan iin karma kan her zorlua katlandm, Sana olan saygmdan, ktlklerden uzak durdum. Bir sonraki vakte kadar da ykm hafiflet, azmimi artr, sebat ver. deyip, bir sonraki vakitte bulumak zere selamlap vedalamadr namaz! Eer iki namaz aras ktlklerden ve hayaszlktan korunamam iseniz [Referans: Ankebt-45] siz dosdoru namaz klmamsnz demektir. Ve ite o
206
A.Salim Adilolu
zaman bir sonraki namazda sizi karlayacak, Rabb in Yazklar olsun o namaz klanlara ki, Onlar namazlarn ciddiye almazlar. nidasdr. Namazn bu yn ile birlikle, insan sal iin reddedilemez faydas vardr. Namaz ve abdest bir btndr. Faydas abdest ile balar. Abdest vcutta biriken negatif ve statik elektrik ykn boaltmann aklc bir yoludur. Bundan dolaydr ki, alternatifi toprak ile yaplan teyemmmdr. Temizlik abdestin gayesi deil, aksine doal sonucudur. Gayesi sadece temizlik olsa idi, sadece toza, amura, pislie bulatnzda abdest almanz icap ederdi, oysa uyuduunuzda, uyukladnzda ya da yellendiinizde bile abdestinizi yenilemeniz gerekir ve bunun da nedeni ite bu enerji boalmn salamaktr. Ayn sebepten sinirli iken abdest alnmas tavsiye edilmitir. Sadece namaz iin deil, mmknse her frsatta abdest almak gerekir. Ayns gusl abdesti iinde geerlidir. zellikle cinsel ilikiden sonra vcudun elektrik dengesi aleyhte bozulur. Bunu basit tkrk deneyi ile test edebilirsiniz. Gusl abdestinizin olmad bir zamanda lavaboya tkrmeyi denediinizde tkrnzn su kvamnda olmadn, aksine koyu ve yapkan kvamda olduunu, yle ki tek kerede tkrmenin zor olduunu greceksiniz. Gusl abdestinden sonra, tkrnz normal su kvamna gelecektir. Vcudun elektriksel dengesi; yediiniz besinlerden doru istifade etmenizden, dzenli hcre blnmesine, doru genetik kod aktarmna, salkl dne-
207
bilme yetinize kadar ok ey zerinde etkilidir. Namaz klarken vcudunuzun tm akralarn harekete geirir, enerji yenilemesi yaparsnz. Yine srekli tek ynde oluan kan dolamnz tersine tetikleyip, sisteme lehte uyar gnderir, kalbinizin daha iyi almasn salarsnz. Btn bunlar siz farknda olsanz da olmasanz da namazdan maddi edinimlerinizdir. te namaz hakkyla Allah anmak olan mana gayesiyle yapmadnzda, ne niyetle yaparsanz yapn zaten elde edeceiniz bu maddi kazanmlardan baka bir kazanm elde etmemi olursunuz ve kldnz namaz, tm maddi kazanmlar bu dnya zerinde kalacak olduundan, teye eli bo gitmi olursunuz. Zekt, namazn ikiz kardeidir. yle ki, Kuranda namazn anld hemen her ayette zekt namazn yannda grrsnz. Namaz, bu manada vcudun zektdr. Eer hakk ile inanyorsanz, bedeniniz bata olmak zere sahip olduunuz her eyin zaten Allaha ait olduunu da biliyorsunuz demektir. Maddi kazanmlarnz iin ne yaptnz ok da nemli deildir. nk size o frsat veren Allahtr. te Allahn adaleti budur. Allah insanlar arasndaki maddi dereceyi sadece hayat nizam bulsun diye karar klmtr. Sizin bir ksmnz dier bir ksmnza imtihan (vesilesi) kldk; (bakalm) sabredecek misiniz? Rabbin her eyi hakkyla grmektedir. (Furkn, 20) ayeti iin srrna iaret eder. Varlk sahibinin sahip olduu da, yokluk sahibinin sahip olmad da aslnda edeerdir.
208
A.Salim Adilolu
Birisi varln imtihan sorusu, dieri de yokluun imtihan sorusudur. Snav ayn snavdr. Kii diyebilir ki, beni Rabbim varlk ile imtihan etse daha baarl olurdum ya da beni Rabbim yokluk ile imtihan etse daha baarl olurdum. Bu bir faraziyedir. Oysa Allah kimseye gcnn yeteceinden fazlasn yklemez. [Referans: Bakara-286]. Neyle imtihan ediliyorsan, bil ki, Rabbin senin iin olabilecek en kolay yolu semitir. Onu bile baaramad isen, tekileri zaten baarmana imkn yoktu demektir. Bundan dolay, kendisine imkn verilmi kii, kazancnn her yl krkta birini zekt olarak vermek zorundadr. Bu aslnda ok basit bir imtihandr. Her kazan erbab, az ok hesaptan anlar. Yapaca tek ey, sene balarken kendine kalacak net kazanc, kazandklarm eksi krktabir eklinde formle edecektir. Bu ngr ve plan ile verilmi zektn verildii bile fark edilmez. Yalnz vermek yetmez! Kuran, Tevbe Sresi 60. ayette zektn kimlere verileceini de belirtmitir. Zekt doru yere ve doru ekilde vermek gerekir. altrd iisinin hakkn vermeyen tccarn verdii zekt, zekt deildir. altrd iisinin
mutfandaki tencerede pien atan haberi olmayan tccarn verdii zekt, zekt deildir. Borcu olan alan olann, kendi alan dururken, gtrp bakasna verdii zekt, zekt deildir. Elinizin altndakilerden sorumlusunuz. hadisi her taciri balar. Hele ticaretinden dolay, kendisine borlu olan birisinin evine haciz gtrtm, altndaki ula kadar aldrtm bir tacirin verdii hi zekt deildir. nk o zekt verecek adam aramaya bile ihtiya kalma-
209
yacak ekilde, zekta muhta insanla muhatap iken, onu grmezlikten gelip, stne beter muhta hale drm; onun hakk olan zekt gtrp bakasna vermi, bununla da kalmayp, zekt verecek kadar varl var iken, Borlu dardaysa Borcunuzu genileyinceye sadaka(zekt) dek mhlet verin ona. bu, olarak balarsanz
bilseniz, sizin iin daha hayrldr. (Bakara, 280) ayetini gz ard etmi, alacakl olmay kendine snrsz hak sahibi olmak grm, hakkn ararken zulme tevessl etmitir. Allahn byle bir zekta ihtiyac yoktur, byle bir zektn da sahibine hayr yoktur. te maksadna uygun klnmayan namaz iin nasl Rabbim yazklar olsun o namaz klanlara diyorsa, namazn getii her yerde namazla beraber anlan zekt farzasn maksada uygun ve dosdoru yapmayanlara da yazklar olsun! Allah, her an ve her daim, hayr ve er ekseninde insan imtihan eder. Borlu nasl borcunu deme konusunda gayreti, sz ve niyeti ile imtihan ediliyorsa, alacakl da ayn nispette sabr, tahamml ve borluya tavr ile imtihan edilir. yle ki, Allah merhamet etmeyene merhamet etmez. Her farz kulun Allaha borcudur. Maddi alaca iin merhamet ve tahamml gstermeyene, Allah mutlaka kendine kar olan borlarn sorgularken tavrn hatrlatacak ve
merhameti kadar merhamet edecektir. Zekt messesesinin salkl iledii bir toplumda fakir ve bor batana dm insan bulamazsnz. Bu mmkn deildir. te zekta imkn olup da vermeyen ya da doru kiiye ve doru ekilde vermeyen, hak sahibinin btn Mahru-
210
A.Salim Adilolu
miyetinin ve maduriyetinin sonularnn ortadr. ocuu a kalm ise, msebbibidir. Yuvas dalm ise msebbibidir. Shhatini yitirmi ise msebbibidir. Zenginlik nimeti verilenin, nimetin her imknndan faydalanrken, teki tarafta yokluk klfeti ile imtihan edilen kula kar sorumsuz olmas, sorumluluunu da ciddiyet ile olmas gerektii gibi yapmaynn hesapsz kalmas dnlemez. te bu ynyle, fakirlik ve zenginlik nimet veya klfet olma bakmndan grecelidir. Ahiret yurduna inanan insanlar iin ikisi arasnda kldan ince kltan keskin bir kpr kadar fark yoktur. Ameller yaplrken samimiyet ile ve maksada uygun yaplmaldr. Kii kendisini aldatabilir, Lkin Allah aldatlmaktan mnezzehtir. Ve Allah diyor ki, Dinlerini bir oyuncak ve bir elence edinen ve dnya hayatnn aldatt kimseleri (bir tarafa) brak! Kazandklar sebebiyle hibir nefsin felakete duar olmamas iin Kur'an ile nasihat et (Enm, 70) Oru farzas da yine maddi ve manevi getirileri olan temel farizalardandr. Allahn kimsenin alna ve susuzluuna ihtiyac yoktur. Yeryzne nimetler deyen ve bunu inkr edenlerden dahi rahman sfat hatrna esirgemeyen Allahn, inanm kullarn, kullarn istifade edecei bir fayda olmakszn bundan mahrum etmek istemesi dnlemez bile. Oru ancak inanm kullar iin, nimetin krn daha ziyadesi ile eda edebilmek, yenilip iilen bir gnde unutulan ihtiya sahiplerini daha iyi hatrlamak, onlarn halini mahade etmek iin bir enstr-
211
mandr. Tm nefsani arzular besleyen yine alm olduumuz gdalardr. ehvet duygusu, imtihan iin var edilmi en gl duygulardan birisidir. nsan vcudu, kendi kendini tanyan bir mekanizmaya sahiptir. nceliklerini ok iyi bilir. Gda takviyesinin azald bir zamanda mevcut enerji stounu temel ihtiyalar dururken, tali ihtiyalara harcamayacak kadar zeki yaratlmtr. te bu yn ile oru insann ehevi duygularn bastran nemli bir metottur. mkan var iken, yiyip imemek de ancak inanan kullarn yapaca eydir. Bundan baka oru, durmakszn yl boyu alan insan bedeninin revizyonu ve rehabilitasyonu iin elzemdir. Tek rn reten mekanik bir fabrika bile, yllk bakma alnr. Belli bir sre retim durur, makineler gzden geirilir. nsan bedeni ise, binlerce eit retimin yapld hacmen kk ancak icraata devasa bir kimya fabrikas gibidir. Birbiri ardna ve durmakszn saysz kimyasal ilem btn bir hayat boyunca biz farknda olmadan gerekleir durur. Btn bu kimyasal prosesler, aldmz gda ve ieceklerin ykm ile gerekleir. Vcut her zaman tedbirli alr. Her an alan organlar ve sistemler iin, srekli dnen ve yorumlayan beyin iin vcutta srekli ihtiya halinde enerjiye dntrlecek hammadde stou vardr. Vcutta bekleyen ve dzenli yaklmayan bu hammadde stou zamanla vcuda zararl toksik maddelere dnr. Bu, evinize aldnz ekmei tketmediinizde zamanla bozulup kflenmesi gibi bir eydir. te oru, bu birikimin nne geer ve siz bu toksik maddeleri vcudunuzda srekli biriktirmek
212
A.Salim Adilolu
zorunda kalmazsnz. Bu bir nevi, resetleme ilemidir. Vcudunuzu fabrika ayarlarna getirmi olursunuz. Temel farizalar iinde haccn zel bir yeri vardr. Hac, bireysel yaplmakla birlikte toplu yaplmas hasebiyle itimaidir. Dier temel farizalarda mekan zorunluluu yok iken hac farzasn ancak Mekkede yapabilirsiniz. Dier hibir farizada olmad gibi, dardan bakldnda klfet gibi grnen bu farz de hikmet doludur. Gerekletirmek iin, yeryznn en scak yerlerinden birine gitmek zorundasnzdr. Ancak bunun alternatifi yoktur. Hac, bireysel olarak hayatma yerletirdiim dinimin ben bir neferiyim, her nerede ve ne artta olursa olsun ben dinime hizmete hazrm ve yolum Allah yoludur deyiin ve bu deyii eylem ile ortaya koyuun semboldr. Birliin semboldr. Hac farzas, dnyann neresinden olursanz olun, hangi milletten olursanz olun, hangi renkte olursanz olun, tm mslmanlar kardetir dsturunun resmini izmektir. Bundan baka hac bir arj ilemidir. Manen ve fiziken arj olutur. slamn dou topraklarn grmek, oralara ayak basmak manevi arjdr. Fiziki arjn srr da, Sizden her kim hasta olursa yahut bandan bir rahatszl varsa (Bakara, 196) ayetinde gizlidir. Arabistan scak bir memlekettir. Ancak dnyann en scak memleketi deildir. Oradan daha scak yerlerde yaayan mslmanlar vardr.Dier farizalarda, Allah onlar iin hibir istisna getirmemitir. Misal u derecenin stnde scaklkta yaayanlar bandan rahatsz ise oru tutmasn,
213
gnee kmasn ya da hac ibadeti iin kriter koyarken hacca sadece scaa alkn insanlar gelsindenmemitir. badete mani hastalk durumu, hastalk nevi belirtilmeksizin ibadetten sorumluluu kaldran veya erteleyen mazeret olarak kabul edilmiken, Hac iin dier ibadetler iin geerli olan hastalk durumu ile beraber zellikle bandan rahatszl olanlar iin istisna getirilmitir. Bunun nedeni orann scak oluu deildir. nk scan aresi vardr. Kendinizi glgelendire-bilirsiniz, en basitinden emsiye kullanabilir ya da yaratclnza gre deien areler retebilirsiniz. Bunun nedeni udur: Daha evvelki sayfalarda, evrenin dn ve genilemesini izah ederken, haram aylarda evren iindeki dnyann arn nnden getiini belirtmi idik. Ar, Allahn huzurudur! Yani tm dnya, o zamanlarda birebir Allahn huzurundan gemektedir. Bu dnyann topyekn geiidir. Haccn yapld ay ve o ayn kstl farz gnleri ise, bizzat Kabenin Allahn huzurundan getii zamandr. Bu huzur noktasn evvelki sayfalarda 0 noktas olarak belirtmi idik. Btn bu evrensel hareket iinde yl boyunca, dnyann birebir 0 noktasna denk gelen tek noktas Kabedir. Tavaf eylemi de evrensel hareketin izdmsel taklididir. te bu huzur noktasndan insana nur/pozitif enerji transferi gereklemektedir ve bandan rahatszl olanlarn gelememesinin mazeret kabul edilmesi bundandr. Kabe, bir iaret noktasndan ibarettir. Btn rol de budur. Bu nokta yeryznde iaretlenmitir.
214
A.Salim Adilolu
Onun iin Arabistana sel geliyor, yle zamanlar olmutur ki, Kabeyi sel basmtr, Kabe yklmtr, o nasl bir kutsal mekan, Tanr evidir deyip akllarnca slam ile dalga geenler bouna sevinmesinler, kutsal olan noktann kendisidir, Kabeyi kutsal yapan ise, bu noktay iaretleme misyonunu stlenmi olmasdr. Safa ver Merve de bu nevidendir. [Referans: Bakara-158]. te bu byledir. Allah, sebepsiz hibir eye kutsiyet vermez. Onun stlendii bir misyon mutlaka vardr. Bu nokta Hz. brahime iaret edilmi ve akabinde buraya bir bina yapmas emredilmitir. Sonradan bu nokta, Tur Dann ykseltilmesi ile veya baka bir yolla Kudse tanm, -ki bu evrensel boyutta mikrometrik bir hadisedir; yine Peygamber Efendimizin (s.a.v) temennisi ve Allahn izni ile bu nokta tekrar Kabeye getirilmitir. [Referans: Bakara -144]. te bu fiziksel konum deiikliinin evrensel dzlemde olabilirlii vakti gelene kadar Allah, kblenin Kabe oluunu Efendimizin (s.a.v) ok istiyor oluuna ramen geciktirmitir ve muhtemelen bu deiiklik drt haram aydan birinde gereklemitir. nk Allah, mutlak gcne ramen, her eyi bir ilme binaen ve nizam zere yapar. Bireyin fert olarak sorumluluklar bundan ibarettir. Mslmanm demek ile birey, Allah yeryznde halife sfat ile temsil etmenin vermi olduu bilin ile kendine ve Allaha kar sorumludur. Zaten mslmanm demek de, bu sorumluluu almm ve gereini yapmaya hazrm demektir. Bundan sonras itimai sorumluluklardr.
215
216
A.Salim Adilolu
TMA SORUMLULUKLAR
Cleybib, Efendimizin (s.a.v) huzuruna kyor ve Ey Allahn Elisi! Zina etmeme izin ver! diyor. Sahabiler onu byle bir ifadeden dolay Sus! Sus! diye susturmaya alyorlar. Ama ki Cihan Gnei, onu Hele yle gel! diye yanna aryor. Cleybib, Efendimizin yanna gelip oturuyor. Peygamber Efendimiz onunla konumaya balyor: Syle bakalm. Bir bakasnn senin annenle zina etmesine raz olur musun? Canm feda olsun, hayr, olmam. Zaten hi kimse annesiyle zina edilmesine raz olmaz. Peki kznla zina edilmesini ister misin? Urunda leyim ya Resulullah! Hayr, istemem. yleyse hi kimse kzyla zina edilmesini istemez. Bir bakasnn kz kardeinle zina etmesini ister misin? Yoluna feda olaym, hayr, istemem. Hibir kimse, kz kardeiyle zina edilmesini istemez. Peki halanla zina edilmesi seni memnun eder mi? Canm feda olsun, hayr, kesinlikle. Halasyla zina edilmesi hi kimseyi memnun etmez. Peki birinin teyzenle zina etmesine raz olur musun? Urunda leyim, hayr buna da raz olmam. Teyzesiyle zina edilmesine kimse raz olmaz. Evet, bu konuma ile akl mantk plannda Allah Resul, Cleybibin akln ikna eder ve onu doyurur. Ardndan da elini bu gencin gsne
217
koyar ve yle dua eder: Allahm! Onun gnahn bala, kalbini temizle ve namusunu muhafaza buyur. Bireyin, toplum iindeki duruu, yukarda zikrettiimiz rnekte olduu gibi bugnn tabiri ile empati eklinde olmaldr. Empati denen popler terimin en hakkaniyetli tanmn Peygamberimiz (s.a.v) , kiinin kendisi iin istediini bir bakas iin istemesi eklinde vermitir. Bunun ztt da varittir. Yani kendin iin istediini bakas iin isterken, kendin iin istemediini bakas iin de istememelisin. te kiinin kendine ve Yaratanna kar temel sorumluluklarn bildikten sonra, gnlk hayatn toplum iinde idame ederken ciltler dolusu kitap kartrmasna, hususi fetvalar aramasna gerek yoktur. Din, akl kullanmay gerektirir. Dininizi doru anlad iseniz, temelde empati yolu ile toplum hayatnz dzenleyebilir, kendinize ve bakalarna zulm etmekten uzak durabilir, bylece gnaha bulamazsnz. Yine ayn yolla, din adna sylenen bir eyin hakikatte dinin znden mi olduunu, yoksa sonradan uydurulmu bir bidat m olduunu anlamanz da zor olmayacaktr. Lkin akletmek tek bana yeterli deildir. Akl bir rehberdir. Empati yapabilmek kalbin iidir. nanan bir birey olarak, lmn hak oluuna ve lmden sonra bir hesap gnnn sizi beklediine dair n kabulnz var demektir. te, tm hesab o gne brakmadan, mslman kendi vicdan ile kendi mizann her an kurmay becerebilmelidir. Yani mslman, Mahkeme-i
218
A.Salim Adilolu
Kbraya, sadece alacaklar iin kacak ekilde yaamaldr. Toplum, aileden balayan bir dzendir. Ardndan en yakn evreniz, komu ve akrabalarnz gelir. Bunlar ile ilgili sorumluluklar hakk ile yerine getirildii zaman, toplumsal dzen kendiliinden tesis edilmi olacaktr. teki trl, bir bireyin tm topluma dzen vermesi, bunu toplum lekli yapmas dnlemez. Bunlar idarecilerin iidir. Ailesi iinde huzuru tesis edememi birinden toplumun bana geip, idareci sfat ile tm topluma huzur tesis etmesini bekleyemezsiniz. Kendi ocuklarna baba olamam, onlara merhamet gstermeyen birisinin retmen olmasn beklemek, bu vazifeyi hakk ile icra etmesini beklemek, mucize beklemek gibi bir ey olur. Kiinin aile iindeki, ailesine kar ve ailesi ile ilgili ilerdeki tavr aslnda toplum iindeki tavr asndan lektir. Hz. Ali, ocuklarnz ile yedi yana gelene kadar oyun oynaynz, on be yana gelene kadar arkadalk ediniz, sonrasnda da onlarla istiare ediniz. diyerek, topluma hazrlanan birey eitimine dair nemli bir kriter koymutur. Bekar ve ocuk sahibi olmayan birisinin ilkokul retmeni olmas bir risktir. nk onun kendi ocuklarna kar tavr snanmamtr. Salkl bir toplum ancak yeteri ve doru eitim alm bireyler ile mmkndr. Kendi akrabas ile ilikiyi kesmi, onlarn halini, ihtiyalarn gzetlemeyen birisinden fedakarlk ve kalc
219
dostluk bekleyemezsiniz. nk o, dost olmas ftraten gereken insanlarla dostluu reddetmitir. Byle birisinin nc ahslarla dostluu ancak menfaat esasldr. Ve byle bir dostluk, her ne kadar an itibar ile dostluk olarak grnse de mr, ba kuran menfaatin varl ile snrldr. Yine kendi ocuklarnn stne titrer iken, bakasnn ocuklarn hie sayan bir insandan toplum namna bir ey retmesini bekleyemezsiniz. nk, o zaten temel empati kuraln hie saym, her ocuun kendisi iin nemli olduu bir ebeveyne ait olduunu gz ard etmitir. Hibir ebeveynin kendi ocuunu seme hakk yoktur. Yine hibir ocuun da kendi ebeveynini seme hakk yoktur. Bununla birlikte hibir ebeveynin de sahip olduu ocuk yetikin olana kadar onun banda veli olarak bulunma garantisi yoktur. Yani her ocuk aslnda potansiyel bir yetimdir. Yetimlerin tamam mmetin mterek ocuklardr. Ona erien, kendi ocuu gibi ona bakp, onu kollamak ile mkelleftir. Elbette kimseden kendinden olmayan ocuu, kendi ocuu ile ayn lde sevmesi beklenemez. nk ebeveynin evladna sevgisi, Allah tarafndan zayf yaratlm ve kollanp gzetilmeyi gerektiren insann doru ve aile iinde yetitirilmesi iin hususen baedilmi, kkeni rahim sfat olan bir sevgidir. Ancak, kendi evladna kar duyduu bu hususi sevgi kadar olmasa bile, her inanan, elinin erdii yetime, rahman sfatnn hatrna sevgi gstermeli, onlar
220
A.Salim Adilolu
kollayp
gzetmelidir.
Kendisi
de
bir
yetim
olan
Peygamberin (s.a.v) mmetine yakan budur. Yetime gerekli ilgiyi gstermeyen, onu horlayan, ezen, umursamayan bir kiinin ahadetinin de, peygamber imannn da, kitaba imannn da kymeti yoktur. nk o Allahn rahman sfatnn nasl ilediini olduunu anlamam, bilmemi, kendi peygamberinin yetim
yleyse
yetimi sakn ezme. (Duha,9) emrini yerine getirmemitir. Byle birisinin imandan sz etme hakk yoktur. Allahn bir yetimin korunup, gzetilmesi iin kimseye de ihtiyac yoktur. Bu bir nasip meselesidir. Allah, hayat birbiri iine gemi sebep-sonu ilikileri ile rmtr. Yetime denk gelen, umulur ki, Allah adna hilafet gerei onu kollayp gzetsin. Yapaca ancak kendi lehine olacaktr. Ancak yapmamas da, Allahn o yetimi grmezlikten geldii manasna gelmez. Allah, nice viraneler iinde yetim kullar iin hazineler gizlemitir. Kul, ya zahire bakar grmezden gelir ya da hikmete sarlr da Hzr olur. te Hzr, Allahn hikmet elidir. [Referans: Kehf-82]. Allah, her yerde hazr ve nazrdr. Siz isteseniz de istemeseniz de, hikmetini tecelli ettirecek bir vasta bulacaktr. Bundan dolaydr ki kssada geen Hzr, Ben bunu da kendiliimden yapmadm... (Kehf,82) demitir. Aslnda, Allah size Hzr olma frsat vermektedir, ancak bu grene ve bilenedir. Yoksa, O'nun ilmi dnda bir yaprak bile dmez (Enm, 59)! Allahn Musa ve Hzr kssas ile anlatt budur: Sen, zahirde doru olan yap, eri bir duvar grrsen neticesinin hayr olacan mit ederek o duvar
221
dzelt. Eriyi dzeltmek her halkarda hayrdr. Bundan baka zahirde asln anlayamadn eyin de neticesini Allaha brak. Onun gr senin anlk grnden daha keskindir. Allahn her ie dair mutlak bir plan vardr. Sizler ancak Rabbinizin dilemesi sayesinde (bir eyi) dileyebilirsiniz. phesiz Allah her eyi bilendir, hikmet sahibidir. (nsan, 30) derken Allah, sizin planladklarnz ancak Allahn nihai plan iinde olmak art ile gerekleir realitesini vurgulamtr. Dnn ki, gnah ileme niyeti ile bir yerden baka bir yere vasta ile hareket ediyorsunuz. Yolda karnza bir kpek kyor, siz o kpee arpmamak iin gayret ederken, direksiyon hakimiyetini kaybediyor ve kaza geiriyorsunuz. Neticede bir erre maruz kalyorsunuz ama bu er sizi gnah ilemekten muhafaza etmi oluyor. Siz, gnah ileme halini grmediiniz veya kazadan dolay gremediiniz iin, olan sadece kazadan ibaret ve er olarak alglyorsunuz. Oysa, karnza kan o kpek size ulaan Allahn hikmet elidir. Bir Hzr gibi size yetimi ve sizi altndan kalkamayacanz bir ykten korumutur. Hadisenin kimin eli ile ve nasl gerekletiinin nemi yoktur, sonrasn bilen Allah hikmetini tecelli ettirmitir. Yalnz bir nans nemlidir. Hzr ile Musa kssasnda vukuu bulan her hadisede de ortak olan, birbirinden bamsz bu hadisenin iyilik sahibi kiilerle ilintili olmasdr: yilik sahibi adamn gemisi, iyilik sahibi babann yetim ocuklar ve iyilik sahibi ebeveynin asi ocuu.Bu bamsz durumun ortak yan, hikmetin neye bal olarak tecelli
222
A.Salim Adilolu
ettii asndan nemlidir. Ebeveyn ile ocuk hayatnn da birbiri ile balantl oluu, ocuklarn birer imtihan vesilesi oluu da buradan karlacak neticeler arasndadr. Komu, aile ve akrabadan sonra, topluma alan ilk penceredir. nsan elinin ulaaca ilk zmre komusudur. Komusu a yatarken tok yatan bizden deildir. hadisi komuyu kollayp gzetmenin nemi asndan vicdan esasl ok nemli bir alt snr izmitir. Hibir vicdan sahibi, bu alt snra gzn yumamaz. Bundandr ki, bu konuyu izaha bile gerek yoktur. Vicdan olan zaten anlar, vicdansza da sz faide etmez. Onun durumu, stne varsan da soluyan, kendi haline braksan da soluyan bir kpein durumuna benzer. Bu kssay anlat, olur ki dnrler. (Arf, 176) ayetinde anlatlmtr zaten. Bir de bu ikisi arasnda olanlar vardr: Bunlar da sz bilen ancak iine geldii gibi yorumlayan ve komuyu gzetmeyi, komuyu gzetlemek olarak alglayanlardr. Bunlara da Allah, vicdandan nce akl fikir versin demekle yetineceiz. Onlar iin komunun a ya da tok olmasndan ziyade; komuda ne pitii, neyin iinde pitii, nasl pitii, nasl servis edildii, o gn komuda misafir olup olmad, komuda olandan kendilerinde olup olmad nemlidir. Bunlar iin, hakikatten mahrum kalmaktan baka, kendilerine kendi elleri ve dilleri ile yaptklar zulm bile ceza nevinden yeterlidir. Bunlara mutluluk yoktur. mrlerini, bakasnn srsnde ka koyun olduunu saymakla geirirler.
223
Yalan sylememek, iftira atmamak, zan yapmamak, haksz yere insan canna kymamak, lde ve tartda adil olmak da temel toplumsal sorumluluklardandr. Yalan, hakikatin nne perde ekmektir. Zamann israfdr. Yeryznde hibir birey ve eylem kendi ba-na mstakil hayat bulmaz. Her birey, nasl annesine bal olarak hayata gelir ise, her eylem de bir baka eyleme bal olarak hayata gelir. Bu sonsuz eylemler silsilesi demektir. nk her bir sonu, bir baka sebebin neticesidir. Bir babann kendinden olma ocuunu inkr ans vardr, ancak hibir annenin kendinden olma ocuunu inkr ans yoktur. te yalan, bir babann kendinden olma ocuunu inkr etmesi halidir. Dnn ki, bir baba kendi erkek ocuunu bile bile inkr ediyor ve teki tarafta ayn babann baka bir kadndan kz ocuu oluyor. Aradan yllar geiyor ve dinamik hayat bu iki ocuu birbirlerinin kardei olmaktan habersiz olarak bytyor ve karlatryor. Ve bu iki ocuk birbirlerini iki kardein birbirini sevdii gibi deil, iki bamsz ferdin birbirini sevdii gibi seviyor ve gereklerden habersiz evleniyor, hatta ocuk sahibi oluyorlar. Bu evlilik ne kadar shhi ise, yalann toplum zerinde rettii sebep-sonu ilikisi de ancak o kadar shhdir. ftira ise yalandan beter durumdur, nk yalan kendiliinden iinde barndrr. Zan ise, ise iftira ile yalan aras bir eydir. Hibir zaman geree ulamaz. En iyi ihtimal ile bir zannn varaca yer, geree teet gemek olacaktr. Oysa hakikat bir ember zerinde yerleiktir ve bir baka hakikate baldr.
224
A.Salim Adilolu
Mslman, kimseyi iinde bulunduu duruma bakarak knamamaldr. Kalpleri evirip eviren de, kiiyi halden hale koyan da Allahtr. Bakasnn dknl veya gnaha dml zerinden bir bakasna ykselme yoktur. Hayatnzda yaptnz her eylem ile farknda olmadan bir enerji retirsiniz ve rettiiniz bu enerji mutlak surette sizin karnza kar. nanyorsanz bu byledir, inanmyorsanz bu hayatta karnza kmaz ama bu size hesap olarak mizanda sorulur. Knamaynz, knadnz ey banza gelmedike lmezsiniz. hadisi inananlar esas alr. nanan bir insann Allah, gnahnn ve hatasnn vebalini bu dnyada ekmesini murat eder ve bundan dolay lmden nce knad eyi, kendisine, kendisine olmaz ise, kendi ahitliinde evladna yaatr. Yine mslman, kiiyi gemii ile yarglamamaldr. Her insan hata yapar. Bu insann yaratl gereidir. Gemiini bildiiniz, hatalarna ahit olduunuz insanlarn, kendilerini dzelttiklerine de ahit olursanz, o insanlarn gemiteki hatalarna olan ahitliinizi unutun. nk eytan insanlar arasnda her daim, fitne fesat olsun ister. Kendini dzelten ve gelitiren insanlar, eytann cann yakar. eytan, bu insanlarn gemi kusurlarn akla, dile dkerek onlarn itibar kaybetmelerini, aalanmasn arzu eder. eytann bu oyununa gelip, kendinize yazk etmeyin. Allah balayandr, kusur rtendir. Allahtan ancak ne yapt iseniz, mislini mit edebilirsiniz. Kendi ayp ve kusurlarnzn hem bu dnyada hem de ahirette rtl-
225
mesini istiyorsanz, kimsenin gemi ayp ve kusurlarn aratrmayn, onlar dillendirmeyin. Bu genel kaidelerin dnda mslman hayatnn her annda, iyilik ve doruluk zere olmaldr. yiliklerin belki de en gzeli kiinin kendi anne-babasna kar gsterdii iyiliktir: Rabbin, sadece kendisine kulluk etmenizi, ana-babanza da iyi davranmanz kesin bir ekilde emretti. Onlardan biri veya her ikisi senin yannda yalanrsa, kendilerine "of!" bile deme; onlar azarlama; ikisine de gzel sz syle. (sr, 23) ayetinde bu iyilik iddetle vurgulanmtr. yle ki, ayetlerin cmle baznda anlalr ifadesi yannda cmlede seilen
kelimeler, hkmn yer ald cmlenin varsa elik ettii dier hkm, bahsi edilen hkmn anlalr olmasndan bakaca, iddetine dair de fikir vermektedir. te yukardaki ayette, Cenab- Allah, Ana-babaya iyilik etmeyi, hkmlerin en gls olan sadece kendisine kulluk hkm ile beraber anm, emri kesin lafz ile kuvvetlendirmi ve onlara iyilikten bakaca bir hal iinde bulunamazsnza vurgu iin, olabilecek en basit asi olu tepkisi olan of deyi i misal seerek insanlara snr izmitir. Bunun tek tercmesi udur, Evladna Allaha kulluu men etmeyen her anne baba, anne-baba olmak yeter art ile evladndan sevgi ve sayg grmeyi hak etmitir. Bizi dnyaya getiren, byten yetitiren, Allah tanyacak ortamlar hazrlayan bu kprye hizmetkar olmak elbette her bilinli mslmann stne vazifedir. Bu evladn atasna
226
A.Salim Adilolu
kar durumudur. Atann da evladna kar duruu nemlidir. ocuu dnyaya getirmek marifet deildir. Nitekim, bir ocuun dnyaya gelii snnetullaha tabidir. artlar gerekleir, Allah da takdir ederse gelir. Marifet, ocua doru eitim vermek ve onu insan gibi yetitirmektir. Bir babann ocuuna retecei ve nesilden nesile aktarlmasn isteyecei ey, namazn dosdoru klnmas, kibirden uzak durulmas, insanlarn hor grlmemesi, davranlarnda ll ve dengeli olunmas, konuurken ses tonuna dahi dikkat edilmesi ve her eyden nemlisi iyilii emredip ktlklerden sakndrmas, bunu yaparken karlamas muhtemel meakkatlere de katlanp, sabr gstermesi olmaldr.[Referans:Lokman,17-19]. Kiinin iyi olmas yetmez, kii iyi oluu ile rnek olurken, hayatnn her annda iyilii de insanlara bir halife edas ile retmeli, emretmelidir. yilik iin yol amak adna, mevcut ktlklerle de mcadele etmeli, bu mcadeleyi yr-trken de ylmamal, sabretmelidir. Mikro lekte Allah rzas iin yaplan bu bireysel toplumsal duruun nihai noktas ise Allah adna cihat etmektir. Bireyin kendi hayatn Allahn raz olaca ekilde intizama getirmesi de bir cihattr. Nitekim Peygamber Efendimiz (s.a.v) bir sefer dn Kk cihattan byk cihada geldik. diyerek bunu vurgulamtr. Sava, hi kimsenin tasvip edecei bir ey deildir. Allah da, bundan honut deildir. Ancak, sava hayatn bir realitesidir. Allah, yarattn ok iyi bilmektedir. Yeryz bir oyun alan olarak yaratlmamtr. Allahn insanlar yarat ve yeryznn insanlara istifade
227
etmek zere tesis edili gayesi aktr. Mlkn yegane sahibi Allahtr. Bu mlkte nasl yaanmas gerektiinin kurallarn koyan da Odur. Bu kurala uymayan, uymad gibi, uymak iin gayret gsterenlere zulmeden, onlarn Allahn raz geldii gibi yaama abasn hie sayp engel olan insanlara kar; szn are etmedii, anlamann mmkn olmad, anlalm olunmasna ramen anlamann ihlal edilmi olmas halinde yaplacak tek ey savamaktr. Kim, bir cana kymayan veya yeryznde bozgunculuk karmayan bir nefsi ldrrse, btn insanlar ldrm gibi olur (Mide, 32) diyen bir dinin sava sebepsiz olarak caiz grmesi zaten sz konusu olamaz. u mantk ok iyi anlalmaldr: Yeryz Allahndr. nsanlar da onun yeryznde setii akil yaratklardr. Yeryzn insanlarn istifadesine sunmutur ve yeryz denen mlkn nizam ile idaresi iin bir kurallar manzumesi semi, bunun adna da slam demitir. Bu koca dnyay tek bir lke gibi dnn. Nasl her lke belli bir kanunla ynetilir ve egemenlik hakkn da bakasna inetmez, harici ve dahili tm dmanlara kar sava dahil gerekli tedbiri alr ise, Allah da kendi belirledii nizamn hkm srmesine mani her trl mihraka kar nce sulh yollu, bu mmkn olmaz ise sava yollu mcadeleyi esas almtr. Bu kiilerin yaam hakknn elinden alnmas deil, aksine adam gibi yaamay bilmeyenlerin ve yeryznn fesada uramasna neden olanlarn eylemlerine son verilmesinin bir yoludur. Yoksa, can ve hayat veren Allah, ne diye almak iin,-haa,
228
A.Salim Adilolu
kendine yol arasn! slama cihad zerinden saldrp, onu eli kanl bir din gibi gstermeye alanlar sizi aldatmasn! Onlar, arab dahi ilah ettikleri peygamberlerinin kan niyetine iecek kadar kana baylrlar. Onlarn gemi eytann elin-dedir. Azlarndan hakkaniyet namna tek sz iitemezsiniz. eytan kadar isyankr, ama eytan bile artacak kadar arszdr onlar! Burgerlerinden geilmez, akama kadar et aras ot yerler, beyinleri dumura uramtr, yedikleri eti ot gibi yerden biter sanrlar da, mslmann Allah iin senede bir kez kestii kurbana vahet derler. Onun iin onlarn ciddiye alnacak ne sz ne de hali vardr. Mslman iin Namazm, ibadetlerim, hayatm ve lmm, alemlerin Rabbi Allah iindir. (Enm, 162) ayeti dsturdur. Hayatn kendisi ve iindeki her ey Allah uruna lmekten daha kymetsizdir. [Referans: Tevbe-24] Yeryznde hakim hkm Allahn oluncaya, kfirler ve mnafklar da bu hkme boyun einceye kadar Allah urunda cihad etmek bizim boynumuza bortur ve bu borcu da derken hibir knayann knamasndan da korkumuz yoktur. [Referans: Mide-54]. Evvelki blmlerde evrenin genilemesi konusunu ilerken, onun durumunu bir tavuk yumurtasna benzetmitik. Mslmanlar, Allah huzurunda namaza dururken, niyet etmeden nce bu rnei hatrlayn. Hatta namaza dururken seccadenizin nne bir yumurta koyun! Allahn, sadece sizi deil, iindeki her eyle beraber dnyay, dnya ile beraber de
229
gnei, ay, gezegenleri, galaksileri, gzn grd ve grmedii evrenin tm derinlikleri ile evrenin kendisini ite o kadar bir yumurtann iine nasl hapsettiini anmsayn! Byle bir ycelik ile toplantya girdiinizi hayal edin. Namaza balamadan nce zihninizi kurcalayan ne kadar problem var ise, o yumurtann iine hapsedin. nk unutmayn, siz de o yumurtann iindesiniz ve emin olun, bunu yaptnzda o yumurta atlayana kadar eytan siz oktan atlatm olacaksnz! Tabi, mit ediyorum byle bir tavsiyem sonraki nesillere kutsanm yumurta olarak miras kalp, yumurtann yenilmesinin haram saylmasna kadar uzanan bir sapkla dnmez!
230
A.Salim Adilolu
BLM IV
GAYRMSLMLERE CEVAPLAR
Bilgiden nasibi olmayanlar da "Allah bizimle konusa ya, yahut bize de bir mucize gelse ya!" dediler. Bunlardan ncekiler de tpk byle, bunlarn dedikleri gibi demilerdi. Onlarn kalpleri birbirlerine benzedi. Gerekten de yakine ermek (hakikati bilmek) isteyen bir kavim iin biz mucizeleri ok ak seik gsterdik.(Bakara,118)
231
232
A.Salim Adilolu
1- slam, kadna bask uygular ve slamda kadn dvme vardr iddias: Savclarn grevi, emareleri mevcut bir su ile ilgili zahir delilleri toplamak ve bu deliller zerinden potansiyel bir faile, kanunlarn ilgili su ve suun ileni tarz gz nne alnarak belirledii ceza esasnca dava ap, mahkemece cezalandrlmasn istemektir. Bir savcnn kendine gre delilleri olsa bile, sana ceza istemesi, iddia ettii suun ilenmi olduu ya da suun iddia ettii gibi ilenmi olduu ya da suun o sank tarafndan ilenmi olduu manasna gelmez. Konu balndaki gibi bir iddiann sahibinin slam biliyor olduunu dnmek bile hayal olur. Ancak bir gayrimslim ile din diyaloguna girdiinizde bu duyacanz muhtemel ilk iddiadr. Bir savc edas ile iddiada bulunulur, hatta iddiada bulunulmakla kalmaz, hkm de ayn azdan verilir. Kadnn soyunup dklmesi, erkeklerin hakim olduu toplumda, erkein kendisine bitii ancak
kendinin farknda olmad bir rolde hayatm zgrce yayorum zann ile hareket ediyor olmas, ayn kadnn bir emtia gibi vitrinlerde pazarlanmas eer kadna zgrlk ise, doal olarak bu haksz snrn dnda kalan
233
kadn profili kstlanm veya baskya maruz braklm kadn algs dourabilir. Bir eyi doru lmek iin, sadece lm yapmanz yetmez. Neyi ne ile ltnz nemlidir. Maksat arlk hesaplamaksa farkl bir lek, hacim hesaplamaksa farkl bir lek kullanrsnz. slam kadna sadece kadn gz ile bakmaz. Kadn ele alrken onun dikey ve yatay tm statlerini ele alr. Kadn etir, kadn annedir, kadn kz kardetir, kadn teyzedir, kadn haladr, kadn st annedir, kadn st kardetir. Kadn erkek seviyesine indirip, kadn erkee eittir demek kadnn kendine hakarettir. Allah, ikilii deil teklii tercih eder. O, alemlerin yegane hkmrandr. Tm alemi tek bana idare eder. lkelerin tek idarecisi olur. Toplumu oluturan birimlerin en k olan ailenin idaresini de Allah, yaratltaki faktan dolay erkee vermitir. slam nazarnda erkein tek stnl, hatta stnlkten ziyade sorumluluu budur. Bunun haricinde kadn her zaman ve koulda erkekten stn tutulmutur. Btn sapk ve kadn aalayan sistemleri gz ard etsek ve sadece kitap ehli dinleri esas alsak bile, kadnn slam ile yceltildiini grm oluruz. nk icat edilmi ruhbanlk ile duvarlar arasna hapsedilmi kadn, slam ile duvarlar arasndan karlm ve topluma katlmtr. slama gre, Havrada itikfa ekilmi Meryem de, Sebe Kraliesi Belkis da kadndr ve ayn saygya layktr. slam, kadna hem dnyadan diledii gibi faydalanma hakk vermi, hem de inancn yaayabilme hakk. Bu
234
A.Salim Adilolu
yeryznde sadece slamn temin ettii bir haktr. Bir hrstiyan kadn gibi Allah bilmek, Onun istedii gibi yaamak iin kendinizi anne olmaktan, e olmaktan mahrum, dnya nimetlerinden kopuk manastr duvarlar arasnda yaamak zorunda deildirsiniz. Dilediiniz gibi hayatn iinde yer alrsnz. Tek yapmanz gereken, Allahn toplum iinde bulunurken kadna izmi olduu snrlara riayet etmektir. Bu konuda da, erkeklerden tek fark, tesettrdr. Tesettr de slamn getirdii yeni bir uygulama deil, slama kadar olan tm dinlerin ortak buyruudur. Dini manuple edip, kitaplarnn buyruunu kelimelerle, cmlelerle oynayp deitirenlerin ortadan kaldramad bir hkmdr tesettr. Dier kitap ehli dinler deitirilip, dine uhreviyat katlp, din dinamik hayattan koparlp, ibadethanelere hapis edildiinden, yahudi ve hrstiyan cemaatlerinde dinini hakk ile yaamaya alan tesettrl kadnlar sokaklarda pek gremezsiniz. Bu da sanki, tesettrn sadece slamda var olduu algs oluturur. Oysa, slam birok konuda olduu gibi bu konuda da yeni bir ey getirmemitir. Bugnlerde srf birilerine irin grnmek iin mslmanlar arasnda slamda tesettr yoktur diyenlere yanldklarnn delillerinden birisi de budur. slamda bal gibi tesettr vardr. nk dier kitap ehli dinlerin hepsinde tesettr vardr. Tm gayretlerine ramen bunu ortadan kaldramamlar, sadece ibadethanelere sktrmlardr. Konu almken bu tesettr mevzunu netletirmek icap ederse, kadnn tesettr ile ilgili Kuranda geen iki ayet yledir:
235
Ey
Peygamber!
Hanmlarna,
kzlarna
ve
m'minlerin kadnlarna syle, (dar kacaklar zaman) bedenlerini rtecek elbiselerini giysinler. Bu, onlarn tannp incitilmemelerine daha uygundur. (Ahzb, 59) M'min kadnlara da syle: gzlerini saknsnlar, namus ve iffetlerini esirgesinler. Grnen ksmlar mstesna olmak zere, zinetlerini tehir etmesinler. Bartlerini, yakalarnn zerine (kadar) rtsnler. Kocalar, babalar, kocalarnn babalar, kendi oullar, kocalarnn oullar, erkek kardeleri, erkek
kardelerinin oullar, kz kardelerinin oullar, kendi kadnlar (mmin kadnlar), ellerinin altnda bulunan (kleleri), erkeklerden, kadna ihtiyac kalmam (cinsi gten dm) hizmetiler, yahut henz kadnlarn gizli kadnlk hususiyetlerinin farkn-da olmayan
ocuklardan bakasna zinetlerini gstermesinler. Gizlemekte olduklar zinetleri anlalsn diye, ayaklarn yere vurmasnlar. Ey mminler! Hep birden Allah'a tevbe ediniz ki, kurtulua eresiniz. (Nur, 31) Bu iki ayetin irdelemesinden kan sonu udur: a) Kadn iin birisi hane iinde dieri de hane dnda giyim kriteri getirilmitir. b) Hane iinde ban kapatlmas art, Nur 31 de sayl ahslar dndakilerin bulunmas hali iin geerlidir. Hane dnda, ister istemez bu izin verilen ahslarn
236
A.Salim Adilolu
dnda ahslarla karlalma durumu, en azndan riski olduundan her halkarda ba kapatmak icap eder. c)Ahzb Sresinde barts gememekle birlikte, dar klmas durumunda vcutlarn gstermeyecek ekilde bir d kyafeti zerlerine almalar belirtilmi. Ancak biz bartsnn hkmn Nur Sresinden bildiimizden, hane dna kldnda barts ile beraber vcudu genie rten bir d kyafetin de giyilmesi gerektiini anlyoruz. d)Ahzb Sresi, kadn ve kzlar birlikte anarken, Nur Sresinde sadece kadnlar anlm ve yine kimlere kar ba rtlmeyecei listesi verilirken, kocalar kelimesi ile balanmtr. Bundan Ahzb Sresinin hkmnn evli, bekar tm bayanlar iin geerli iken, Nur Sresinin hkmnn sadece evli bayanlar iin olduu sonucuna varmak mmkn. Ancak bu varsaym kadnlk ve kzlk ayrmnn evlilik ile olduu mant ile geerli bir varsaym. Oysa ayetin devamnda yer alan gslerin zerinin kapatlmas ve cinsel istekten mahrum yallar ifadesi, kadnlk kriteri olarak, fiziken cazibe uyandracak aa, ergenlie gelmi bayanlarn tamam eklinde yorumlanmaldr. Yine karlacak bir dier sonu, ergenlie ermi olsun veya olmasn, her bayann dar karken d giyiminin tesettr lsnde olmas gerektiidir. Ayetlerde d elbise olarak cilbab kullanlm iken,- ki cilbab geni, vcut hatlarn belli etmeyen, vcut boyunca uzanan elbisedir; barts olarak humr kulla-
237
nlmtr. Bu, ayetin indii dnemde zaten ba rtmek iin kullanlan bir rtdr. Bu haliyle slam, kadna bartsn ilk kez getirmi deildir. Zaten kullanlmakta olan bartsn nasl kullanacan izah etmi, bu rtnn ba kapattktan sonra sarkan ksmlar ile gslerin de zerinin kapatlmas art getirilmitir. Barts ile ilgili durum budur. zetle slam, kadna bu tr kstaslar getirerek ona toplum iinde dinini de dnyasn da yaama hakk vermitir. Kadnn rtnmesi de, onun kstlanmas deil, aksine ehvetine dkn erkekten gelecek tehlikelere kar korunmas ile alakaldr. Bu konuda delil aramaya da gerek yoktur. Kadnn slam d toplumlarda hali ortadadr. Szmona zgrlk adna kadn, cinsel cazibesi ortadan kalkana kadar bir emtia olarak kullanlmakta, kadn zerinden birileri hem kirli arzularn tatmin etmekte hem de servet kazanmaktadr. Kadna deer verdiini iddia eden bu zmrenin tek deer verdii ey kadnn bedenidir. Gzelliini yitirmi bir kadn onlar iin miadn doldurmu bir emtiadr, onlarn cinsel arzularn tatmin etmeyecek derecede gzel olmayan ya da onlara para kazandrmayacak kadar gzel olmayan kadn ise zaten onlar asndan hi yoktur. Kadnn dvlmesi hususuna gelince; Kuran, kadndan bahsederken kadnn mslman olduu n koulu ile hareket eder. Yani kadn, ei ile hangi artlar altnda nikah ettiini, einin kendine, kendinin de eine
238
A.Salim Adilolu
kar olan haklarn bilir. Allah, kadn erkee birey olarak eit tutmakla beraber, aile sorumluluunu erkee vermi, evin geimi ykn kadndan kaldrmtr. Kadn istemez ise, kendi dourduu ocuunu dahi emzirmek ile mkellef deildir. Erkek, bir nevi idareci olmakla beraber evinin de hizmetkrdr. Doal olarak kadnn da bu fedakrlk karsnda erkein haklarn korumas icap eder. Kadnn evlilik iinde sorumluluklar vardr. Bunlar, kocalarnn yokluunda onlarn maln, ev srlarn, namus ve iffetlerini korumalar, hane iinde ihtilafa mahal vermeyecek derecede itaatkar olmalar, ibadetlerine devam etmeleri, ocuklarn gzel yetitirmeleri, kocann rza gstermedii kiileri haneye almama vs.. eklinde sralanabilir. Nitekim bir erkek, evinde huzur arar. Evinden dar ktnda karsna dair gven problemi yaamak istemez. Sokrates , mutlaka evlenin, karnz iyi karsa mutlu olursunuz, yok eer kt karsa filozof olursunuz demitir, Lkin kimse filozof olmak iin evlenmez. te erkein fedakrlna ramen, kadn serkelik yapyor ise slam bu duruma nce kendilerine t verin, yataklarndan ayrln. Bunlar da fayda vermezse hafife dvn. Eer size itaat ederlerse kendilerini incitmeye baka bir bahane aramayn. nk Allah ok ycedir, ok byktr. (Nsa, 34) ayeti ile kademeli bir meyyideler silsilesi getirmitir. Kimse, kimi kadnlarn tabiatndan kaynaklanan nedenler ile, zaman zaman erkee sinir buhranlar geirttirecek kadar serkelik yapt gereini inkr edemez. slam, bu ly korken
239
aslnda slam d toplumlarda kadnn kemiklerini krma, gzn karma gibi seviyelere varan erkek vahetine hangi artlarda, hangi metotlar ie yaramadnda, hangi lde ve hangi arta kadar bu eylemin yaplabilir olduuna snr ve l getirmitir. Peygamber Efendimizin (s.a.v) hanmlarna kar davran ortadadr ve mminlerin bu konuda ne tavsiyeye ne de rnek alnacak baka bir ahsiyete ihtiyac yoktur.
2- Peygamber, ocuk denecek yata kzla evlenmi iddias: Hz. Aye validemiz kastedilerek yaplan bu iddiaya kar baz mslmanlar, Hz. Aye validemizin evlendiinde ok kk olmadn, yetikin bir kz olduunu ispat ile meguller. Bu konuda yazl bir kayt yoktur. Kimse ne Efendimiz (s.a.v)in ne de Aye validemizin nfus czdann grmedi. ddia sahibinin de iddiay bu ekilde rtmeye alann da kendi sznden baka delili olamaz. Peygamber, Hira Danda maaraya toplumdan uzak olmak, daha rahat ibadet edebilmek iin gitmitir. Lkin peygamber mrn toplum iinde geirmitir. Yaad dnemde de slam tebli ederken, dostundan ok dman vard. Szn z udur; Hz. Ayenin peygamber ile evlendiinde ya kat Allah bilir. Lkin, maarada da banda yaamayp, toplum iinde yaayan bir adam, eer yetim olmayan bir kz ile evlendi, iinde onca dmannn olduu bir toplum da knamad, gkn
240
A.Salim Adilolu
bile karmad ise, o gnn artlarnda olaan bir evlilik yapm demektir. Byle bir eyin de bugn tartlacak taraf yoktur. 3- Kadna mirastan eksik pay verilmektedir. slamda klelik sistemi vardr iddialar: Modern an retebildii ne km iki sistemden birisi kapitalist, dieri sosyalist sistem olmu ve tam bir asr btn dnya bu iki sistemin etrafnda kutuplamtr. Her eyin emtia diye alnp satld, sat fiyatnn ise reel emek ve retim kriterlerinden ziyade, suni arz ve talebe gre belirlendii kapitalist sistemde en hzl ve en ucuz satlan ise kadn bata olmak zere insan olmutur. Sanayi devrimi denen ey, dnya zerinde yerin alt ve stnn smrlmesinin bir sisteme balanmas ve ilkel klelik dzeninin modern bir kimlie ve nitelie dntrlmesinden baka bir ey deildir. Tarih boyunca var olan, insanlarn alm-satm ile yaplan klelik sistemi sanayi devrimi ile birlikte, sistematik ve gnll klelie dntrlmtr. Afrikada bir lkenin tm yeralt zenginliklerini topran altndan karmak iin artk eli krbal, yerel insanlar peryodik olarak korku ile motive etmeye alan bekilere ihtiya yoktur. Afrikal teni kara, byclere inanan ve aatan yontularak yaplm alglarnn etrafnda dans etmekten baka bir ey bilmeyen (!) insanlara batl ve aristokrat insanlar, tanry tantmlar, ellerine devirilmi nciller vererek, ebedi saadete karlk topraklarn ellerinden oktan almlardr. Afrikal insann
241
tm yapaca, kendilerine tanry tantan bu seilmi (!) insanlara minnet borlarn kendi elleri ile demek adna yerin altndan elmas karmak, ama asla gkn karmamak, akama kursana giren bir lokmaya da ellerine devirilmi ncilleri tututuranlarn rettikleri birka iir bozmas dua ile kr duas etmektir. karlan elmas, elmasn karld sahann bykl kadar bir Avrupa lkesinde ilenmek zere Avrupaya gidecek ve o lkenin zerinde yaayan bir avu insann refah iin kullanlacaktr. Bu, Afrikal insann kendisine tanry tantan insanlara bir minnet borcudur! Dnyann her kesinde efendilik yapanlarn, klelerin ayandan kard prangalarn hikayesi budur ve aktrler deise de, hedef de sonu da hep ayndr. Szde verilen zgrlk, gstermelik olarak prangalarn zlmesidir. Ancak prangalarn zlmesinden ok nce, insanlar Pavlovun kpekleri gibi artlandrlmtr. Her deiim de beraberinde bir takm direnileri meydana getirir. En basitinden, oturduunuz yerden ayaa kalkarken bile, soluduunuz havann direnci ile karlarsnz. Sanayi Devrimi ile oluturulan klelik yerine iilik adl bu yeni sistem de kendi direncini gstermitir. Komin esasl sosyalist sistem de ite bu direncin farkna varan sistemin efendilerince ince hesaplarla oluturulmu alternatif ama gstermelik bir sistemdir. Hakikatte, dardan bakldnda birbiri ile zt grnen bu iki sistemin de gerisinde ayn efendiler vardr. Ancak kurguyu yapanlar o kadar aklc bir kurgu yapmlardr ki, kapitalist dzen iinde yaayan ve ocuklarna kadar
242
A.Salim Adilolu
sisteme kle edilmi, bir ayda sistemin bir efendisinin tezgahnda alarak kazandn, dier ay gelmeden sistemin dier efendisinin tezgahnda tketmek zorunda braklan insanlar kart sistemin ktlkleri ile korkutularak sisteme isyanlar nlenmi; yine kart sistemde karn tokluuna almak zorunda braklanlar da psikolojik bask altna alnarak, kendileri iin sistem kurgulanrken hesap edilen yz yl sonrann potansiyel tketicileri olma hedefine uygun artlandrlmlardr. Sovyetler Birliinin en nde gelen komnistleri, Komnist Parti efleri bugn en nde gelen kapitalistlerdir. Rusyann btn oligarklar bunlarn iindendir. Rus halk ise hala karn tokluuna almaya devam etmektedir. Dahas erkekler isiz ve ayya, kadnlar ise fuhu batana saplanmtr. Sistem kurguland gibi ilemitir. Olan yine, filler tepinirken farelere olmutur. nsan olmann art, akl sahibi olmaktr. Akl sahibi olmann da gerei akln kullanabilmektir. Dnya zerinde denenmemi hibir sistem yoktur. nsan ftratnn zaaflar vardr. Akln kullanmayan akl sahipleri var olduu mddete de bu zaaflar kullanacak birileri mutlaka olacaktr. te slam ilkelerinin tamamnda insan ftratn esas alr ve insan bireysel olarak muhatap alp, zaaflarnn kendisini ve neticede kendi zaaflarna esir dm insann, bakalarnca esir alnmasn nlemeye alr. Portakal fiyatlar ykselsin diye her gn tonlarca portakal okyanus sularna gmen, buna ramen insanlar gnlk be portakal karlnda altran insanlarn utanmadan sklmadan ve hibir
243
hakikate dayanmayp, srf Kuranda kle kelimesinin geiyor olmasndan dolay slamda klelik vardr demelerine verilecek cevap, slamda klelik yoktur. slam realisttir. Hayatta klelik vardr. Sizin gibiler yznden olmutur ve grnen o ki, sizin doymayan gznz, bitmeyen hrsnz var olduu mddete de var olmaya devam edecektir. te slam bu realiteyi bildiinden, mecburen klelik kelimesini anmtr, ama kle kelimesinin getii tm ayetlerde kelime AZAD kelimesi ile beraber gemitir. Hemen her sua, alternatif kle azat etme cezas getirmi bir dinin, klelii savunduunu iddia etmek iin ancak sizin gibi vicdansz olmak gerekir. Ayrca Beled Sresi 12 ve 13. ayetler, Hibir cezaya karlk olmakszn kle azat etmenin, nefse ar geldiini ancak yaplmas gerektiini syleyerek de, kleliin nn tkamtr. Kadnlarn slam hukukunda mirastan eksik pay ald iddias da, yine sizin gibi hayat para ile mlk ile lenlerin iddia edebilecei iftiradan baka bir ey deildir. Size gre, kadnn eline ne kadar ok para geerse, o kadar ok tketir ve siz o kadar ok kazanm olursunuz. Hatta size gre kadn doutan sermayedir. Paras yok ise, bedenini satar, kazandn gider bir baka dkkannzda harcar. Hatta yle ki, bu irkin eylemi kadn frsat bulup, dnp fark edemesin, fark etse de geri dnemesin diye, kadn narkotik ile uyuturmak gerekir. Bunun iin, dnyann bir ucundan temin edip dier ucuna sattnz uyuturucunun para transferini kolay klmak iin
244
A.Salim Adilolu
bankalar kurmak gerekir. Bu da yetmez, insanlara bu bankalardan kartlar vermek, zehir yolu ile kle edemediiniz insanlar kartlarnz ile kle etmek gerekir. te sizin iin insan budur. Tketiyorsan insansn! Sizin tezgahnzda tketiyorsa bir insan, ite sizin iin o, kamil insandr. slamdan nefret edersiniz. nk slam, ta en bata eytann hilesine aldanm Havvadan itibaren aldanmaya ftraten msait olan kadnn bana erkei veli klmtr. Parann kontroln ve sorumluluunu da kadn yerine erkee vermitir. Kadna evlenirken mehr verilmesi art getirmitir. Kadna ne mehrini ne de mirastan ald payn aile btesine katma zorunluluu vermeyip, tamamen kadnn tasarrufuna brakp, kadn maddi gvence altna almtr. Yani slam, dul kalmas halinde, bir sava veya yokluk halinde, bir darlk halinde, hayatn getirebilecei her hangi bir zorluk halinde kadnn sizin kirli tuzaklarnza dme riskini ortadan kaldrmtr. yle ki, kz kardeleri ve anneleri de mirasa ortak yaparak, onlar da size kar korumutur. Sizin de karn arnz bu yzdendir. Yoksa ailenin mali sorumluluu zerinde olan erkein hi ocuu olmamas halinde bile ald mirasn kulanmndan payna den, kadnn ald payn dengidir. ocuunun olmas halinde ise, bu ocuk saysna bal olarak azalan nispetlerdedir. Ve siz, paray da parann hesabn da, matematii de ok iyi bilenler olarak, bu gerei kendinizi bilir gibi bilirsiniz.
245
4- slam, ok elilie izin vermi, stne cariyelik sistemini getirmitir iddialar: Eer yetim kzlarn haklarna riayet edememekten korkarsanz beendiiniz (veya size helal olan) kadnlardan ikier, er, drder aln. Hakszlk yapmaktan korkarsanz bir tane aln; yahut da sahip olduunuzla yetinin. Bu, adaletten ayrlmamanz iin en uygun olandr. (Nsa, 3) Kadnlar (nz) arasnda sevgide eitlik yapmaa hrs gsterseniz bile, asla buna gcnz yetmez. O halde bsbtn birine meyledip dierlerini (ne kocal, ne de kocasz) askda kalm gibi brakmayn. Eer nefsinizi dzeltir ve hakszlktan saknrsanz gerekten Allah gnahlarnz ok balaycdr, ok merhamet edicidir. (Nsa, 129) Bu konu deerlendirilirken, hkmn verildii Nsa Sresi 3. ayet yine adalet ile ilgili teferruatn verildii Nsa Sresi 129. ayet ile birlikte ele alnmaldr. Bu iki ayet, birbirinin tamamlaycs niteliindedir. Peygamber ile birlikte gelen slam dinidir. Din, gelirken beraberinde o dini yaayacak yeni bir kavim, yeni bir nesil getirmemitir. Din, mevcutta alkanlklar olan, gelenekleri olan, hatta kendine gre inanlar olan bir topluma ve o toplum ekseninde tm insanla gelmitir. Durum byle iken, deerlendirme yaparken, sanki din
246
A.Salim Adilolu
yeni bir toplum ile birlikte gelmi veya mevcut toplumun zerine o toplumun hafzalar, alkanlklar bir gecede resetlenmi olarak gelmi gibi bir alg ile hareket etmemek gerekir. Vahyin gelii bile bu alkanlklar yznden bir gecede veya bir kerede olmam, aksine tam 23 sene srmtr. ok elilik slamn getirdii bir yenilik deildir. Bugn ze bal yaamaya alan Hrstiyan ve Yahudi birok frkada da ok elilik mevcuttur. Kitap Ehli olmayan birok toplumda geleneksel olarak ok elilik say snr olmakszn uygulama bulmaktadr. Kald ki,
kendilerine hrstiyan veya yahudi diyen, resmi olarak tek ele yetinen toplumlarda erkek ve kadn ilikilerinin durumu ortadadr. Gecelik ilikiler veya sreli metres ilikileri, fuhu bugn bu toplumlarn olaan karlad durumlar haline gelmitir. Hibir kadnn metres olmak gibi bir aalamay yaama hakk yoktur. Kadnn yeri, aile iinde e ve anne olmasdr. slam, zaten uygulamada snrsz olarak var olan ok elilie snr getirmi ve bunu arta balamtr. ok eliliin ciddi bir adalet gerektirdiini vurgulam, bunun da zor, hatta imknsz olduunu Nsa Sresi 129. ayet ile vurgulam ve bu hale dmemek iin drde kadar evlilie izin verse de, tek ele yetinilmesini tavsiye etmitir. Erkek ftrat ok elilie meyillidir. slam d toplumlarda, resmi evliliklerin tek olmas bu gerei deitirmez, nk evlilik d iliki ve fuhu olaylarnn istatistiki durumu ortadadr. Fuhu ve zina denilince akla hep kadnlar geliyor.
247
Oysa bu ite bir eylemdir. Paris sokaklarnda akam yollara dizilen fahieler birbirleri ile yatmadklarna, mterileri de evlilik czdanlarnn var ya da yok olmasna gre semediklerine gre, kimse bu toplumlarda evli erkeklerin cinsel yaam eleri ile snrldr diyemez. te ftraten bu meyle sahip erkee slam, evlilik d her trl ilikiyi yasak etmitir. Yani, mslman bir erkein, bat toplumlarnda olduu gibi, bir gecelik kaamak yapp ya da ayda bir birlikte olduu metres tutmak gibi bir ans yoktur. slam, bir tek kiinin dahi riske girmesine msaade etmez. Bundan dolay, bu ftri durumun yaratabilecei menfi eylemlerin nne ruhsat vererek gemitir. Bu erkek asndan byledir. Bunun bir de kadn asndan olan boyutu var ki, kadnlarn da ftri ihtiyalar vardr. slam, ftri ihtiyalarn giderilmesine ancak mspet snrlar iinde izin vermitir. Yani bir kadn ancak bu ihtiyacn aile iinde giderebilir. Mslman bir kadnn gecelik ilikilere girme, birilerine metres olmak gibi bir durumu sz konusu olamaz. Nitekim, sava veya sava d nedenler ile zaman zaman kadnlar dul kalmakta ve yine toplum iinde kadn nfusu her zaman erkek nfusunun nnde seyretmektedir. Eer tek elilik zorunluluk olsa, dul kadnlarn yeni birisi ile beraber olmas veya kadnlardan erkek nfusunu aan ksmnn aile kurmas sz konusu bile olamaz. Teorik olarak da, bir erkein kz ocuu sahibi olma ihtimali mayoz blnme prensipleri gerei erkek ocuk sahibi olma ihtimalinin 3 katdr. Bu her zaman olasln denk ileyecei, -yani drt ocuu olan bir
248
A.Salim Adilolu
erkein nn kz, birinin erkek olaca; manasna gelmez, ancak bir realitedir. te hayatn tm bu realiteleri iinde slam, ok elilik hususuna artl bir ruhsat getirmitir. Yine Nsa Sresi 3. ayette sahip olduunuz ile yetinin diyerek; slam evveliyatnda geleneklere gre yaplm, ancak getirmi olduu yeni kurallara uymayan evlilikleri maduriyete sebebiyet vermemek iin lavetmek yerine, yenilerinin getirilen kurallara gre yaplmas art ile geerli saym; bu manada getirilen say snrlarna zaten erimi olanlarn artk bunun stne evlenemeyeceini belirtmitir. z oullarnzn karlaryla ve iki kz kardei nikahnz altnda birletirmeniz de, size haram klnmtr. slam gelmezden nce yaplanlar, gemite kalmtr. nk Allah ok balayan ve acyandr. (Nsa, 33) ayeti slam ncesi yaplan, ancak slam ile birlikte yasaklanan evlilik trlerine rnek ile gemite yaplm bu tr evliliklerin yenilenmemek zere geerli olduunu belirtmitir. Yalnz Nsa Sresi 3. ayetin banda ok nemli bir nerme vardr: kier, er ve drder evlilik izni, bu nerme ile yetimlerin haklarna riayet etmekten korkulmas artna balanmtr. Ayetin inme vesileleri arasnda muhtelif nedenler vardr ve bunu tek bir hadiseye balamak zordur. Ayetin anlalr zahir manas bundan dolay gz ard edilemez hale gelmektedir. Bu da udur: 1- Yetim ve bakire kzla evlenen, artk yeni bir e alamaz.
249
2- Birden fazla e alp, Nsa 129 ayetinin belirttii kadnlar arasnda asla adil olamazsnz hkm gerei, bu adaletsizlie dmek istemeyenler; batan yetim e alarak, erkeklere verilen ok e ruhsatnn yolunu kendilerine kapatabilirler. Yani, ayet ok eliliin sebep olaca eler aras adaletsizlie dme durumuna karlk mslman erkeklere yol gstermi, bir yetime aile kurup sahip kmann fazilet olduunu, yetime kar takvadan dolay endie edilen hakkna riayet edememe riskinin, ok elilikte kesin vukuu bulacak adaletsizlik durumundan daha evla olduuna iaret etmitir. Cariye sistemi ise, her ne kadar kadn ile alakal olsa da, siyasi bir sistemdir. Allah urunda canlar ile cihat edenlere, sava sonunda esir alnan kadnlarn ganimet olarak verilmesi durumudur. Cihadn maksad, Allahn hkmne ve dinine kar kanlar, bozgunculuk yapp dzenin nne geenler, Allahn dini ve dzeninin yaanmasna msaade etmeyenler ile mcadele etmektir. Allah urunda, hakkn vererek cihad edin. (Hac, 78) diyerek Allah, mslmanlarn cihad Tevbe 24 ayetinde belirtildii zere, gayeyi Allaha hakk ile kul olmak, bu davay her eyin stnde tutmak ve davay sahip olduu her eyden daha kymetli bilerek hakk ile yapmalar konusunda uyarmtr. Ganimet, cihadn maksad deil, neticesidir. Allahn dinine kar kanlarn kadnlarnn bunlar ile yaama, bunlarn zulmne ortak olma hakk yoktur. Aksine umulur ki, savan neticesinde elde edilen
250
A.Salim Adilolu
bu kadnlar, slam ortamnda Allahn hkmlerini ve slam renirler. Cihat eden mslmanlar derece olarak en stn mslmanlar olarak saylm ve yine cariyeler de bu mslmanlara ganimet olarak verilmitir. Bu bir dl deil, aksine en iyi potansiyel retmene renci telsimidir. Allahn hkmne gre tesis edilmemi, zellikle Allahn hkmne isyan ve sava zere olan bir hayatn nikah ahdi dahil hibir ahdi varit deildir. Bu nedenle, bylesi bir sava durumunda elde edilen cariye, cihat etmi mslmana potansiyel bir mslman olarak teslim edilir. Onun her trl eitimi ve ihtiyac bu mslman tarafndan karlanr, buna karlk da kendisinden faydalanlmasna, -kadnn da ftri hali gzetilerek msaade edilmitir. Cariyelerin her trl haklar hukuken dzenlenmi ve nihayetinde mslmanlara da bunlarn iman etmeleri halinde, kendileri ile evlenmeleri ya da
evlendirilmeleri tavsiye edilmitir. Yani yaplan udur; Milyonlarca insann ldrld bat savalarnda,
tecavze urayp ldrlen, ldrlmeyip esir kamplarna alnan, ikencelere maruz braklan, bir tabur askerce saysz tecavze uratlan kadnlara, slamda en knden en byne kadar bu tr muamelelerin hepsi men edilmi, kendileri bir tek mslmana verilerek maddi hayatlar temin altna alnmakla beraber, hukuklar belirlenmi, dnya hayatlarnn gvence altna alnmas ile beraber, ahiret hayatlarnn da kurtarlmas hedeflenmitir. Bunu da hakk ile anlamak iin, nce Allah bilmek, sonra
251
bu hayatn ne olduunu ve ne iin olduunu anlamak, dnya sonras bir hayatn da varlna inanmak gerekir. Bunlar bilmeyen birisine, cariye sisteminin ne olduunu anlatmak ise, beyhude bir gayrettir. 5- slam, hrszn elinin kesilmesi hkmn getirmitir iddias: Bu durum biraz karmaktr ve maalesef itiraf etmek gerekir ki, iddia sahiplerini hakl karacak ekilde mslmanlarca da tam olarak anlalamam, szn deyim olma ihtimali gz ard edilerek, kelimelerin mstakil ve direkt esas alnarak yorumlanmtr. Ayet yledir: Erkek hrsz ve kadn hrszn, yaptklarndan tr Allah tarafndan ibret verici bir ceza olarak, ellerini kesin. Allah Gl'dr, Hakim'dir. (Mide, 38) ve hrszla ceza hkmnn yer ald bu ayeti, aadaki ayet takip eder: Kim (bu) haksz davranndan sonra tevbe eder ve durumunu dzeltirse phesiz Allah onun tevbesini kabul eder. Allah ok balayc ve esirgeyicidir. (Mide, 39) Kuranda hrszlk ile ilgili fiili rnek vardr ve Yakb a.s. eriatna gre, bu fiilin cezas hapsedilme, alkonulmadr: "Peki yalanc karsanz onun (hrszlk edenin) cezas nedir?" dediler. Onlar da: Cezas, su kab kimin yknde bulunursa, o kimsenin kendisi(nin alkonmas)
252
A.Salim Adilolu
onun cezasdr. Biz zalimleri byle cezalandrrz dediler. (Ysuf,74-75) lgintir hrszlk ve cezasnn yer ald Ysuf Sresinde ayrca, el kesme ifadesi vardr: Kadn onlarn dzenlerini duyunca kendilerine (birini) gnderdi. Onlar iin dayanacaklar koltuklar hazrlad ve her birine bir bak verdi. (Ysuf'a): "k karlarna" dedi. Onu grdklerinde (gzlerinde) byttler, ellerini kestiler ve: "Allah' tenzih ederiz, bu bir beer deildir. Bu ancak stn bir melektir" dediler. (Ysuf, 31) Kurann bir baka ayetinde ise u hkm vardr: O size, dinden Nuh'a tavsiye ettiini, sana vahyettiimizi, brahim'e, Musa'ya ve sa'ya tavsiye ettiimizi eri'at (hukuk dzeni) yapt. yle ki: Dini doru tutun ve onda ayrla dmeyin. Fakat
kendilerini ardn (bu) esas, Allah'a ortak koanlara ar geldi. Allah dilediini kendisine seer ve iyi niyetle yneleni kendisine iletir. (r, 13) Btn bu ayetlerin birlikte deerlendirilmesi ve yine dier fiillere verilen cezann durumu kyaslanrsa aadaki yorumlara ulalr: a) Su, sutur. Birbiri ile kyas edilerek deer biilmez. Bu elma ile armudu her ikisi de meyvedir diyerek her halkarda eit tutmak olur. Lkin, i suun kendi deil, sua uygulanacak cezaya geldiinde kyas
253
yapmak nispet bulmak asndan bir yoldur. Zina; hem kul hakkna tecavz, hem soyu bozan, hem de toplumsal ahlak zedeleyen bir fiil iken cezas yz sopa ile snrlandrlmtr. Bu dnldnde zina gibi ar bir sua verilen ceza hrszlk suuna verilen cezadan hafif olamaz. b) Ayette, Hz. Nuhtan itibaren verilen eriatn mslmanlara da verildii belirtilmitir. Ancak eski dinlere ait kaynaklar tahrif edildii, bir takm eri hkmler insanlarca deitirildii gerei ile bu bizim onlarn bugn sahip olduu eri hkmlere birebir uyacamz manasna gelmez. Ancak Kuran, Yakb a.s.n eriatna ait bir durumu nasl olduu eklinde izah etmitir. Bu bizim iin de geerli bir eriat demektir. c) Yalnz verilen rnekte, hrszlk mal bulunmu, teslim alnmtr. Yani orada verilen alkonulma cezas mala kar ilenmi sua deil, eylemin kendisine verilen cezadr. Hlbuki, hrszlk durumunda alnan maln iade edilip edilmedii, maldan istifade edilip edilmedii de nemlidir. d) Hrszlk suunun cezasnn ifade edildii Mide Sresi 38 ayetten sonraki ayet durumunu dzeltmesi ifadesini iermekle, bu huyundan vazgemesi durumuna iaret etmitir. Yani eylemin tekrarlanan bir eylem olabilmesi durumuna referans edilmitir. e) Mide Sresi 38. ayette ellerin kesilmesi ifadesini deyim olarak men edilme, alkoyma eklinde
254
A.Salim Adilolu
almak mmkndr. Ancak ayetin devamnda ifade edilen ibret olmas tabirinden dolay illaki byledir diyemeyiz, nk alkonulmadan ziyade, ellerin fiziki kesilmesi ibrete daha uygundur. f) Ysuf Sresi 31. ayette kadnlarn ellerini kesmeleri, bilekten koparp atma deil, bak ile ellerine zarar vermi olmalar eklindedir. Btn bu yorumlardan karlacak sonu da u olmaldr: -Maln sahibine iade edilmesi durumunda, hrszlk eyleminin cezas alkonulma, hapistir. - Mal sahibine iade edilmemi ve mal sahibi balamam ise, hrszlk eylemine verilecek ceza; mal iin ayr eylem iin ayr olmak zere, zarara misliyle zarar/cezaya misliyle ceza hkm gereince [Referans: Nahl126] maln sahibine tazmini kadar mal sahibine borlanma veya nevinden bir mal iade ile eylemin kendisi iin alkonulma eklinde olmaldr. Hrszlk eylemini yapan kiinin, eyleminin
nianesi olarak ellerinin zerinin iz eklinde kesilmesi ve ancak toplum iine byle salnmas. Ellerinin zerindeki iz brakm yarayla birlikte tvbe eden kurtulmutur. Ancak buna ramen eylemi tekrarlayan, mal ve hrszlk eylemi iin ngrlm temel tazmin ve alkoyma cezasna arptrldktan sonra, topluma salnmadan bu defa ellerinden birisi kesilir. kisinin kesilmeyeceinin delili Mide Sresi
255
33. ayetteki aprazlama kesim hkmdr: Kii, tek cezayla bir uzvun yapt ilevin hepsinden mahrum braklamaz. Her tvbe bir nevi, Allaha ilenen hata veya gnah bir daha ilemeyeceine dair sz verip, yemin etmektir. Bozulmu tvbeden sonra yeni tvbe iin bozulan tvbenin kefaretini demek gerekir. Bu da, Mide Sresi 89. ayet uyarnca aileye yedirilen yemein orta hallisinden on fakire yedirmek, yahut onlar giydirmek, yahut da bir kle azat etmektir. Bunlar bulamayan iin gn oru tutmaktr. Yine tvbe eder ve eylemini tekrarlamamsa kurtulmutur. Buna ramen eylemi yine tekrarlar ise, bu durumda verilecek ceza, kesilmi elinin diyeti olarak ikinci elinin kesilmesi ve bylece ebediyyen de elleri olmad iin hrszlk eylemini yapacak imknnn teorik olarak kalmam olmasdr. Buna ramen bu eylemi bir ekilde tekrar ederse, Mide Sresi 33. ayetteki cezalar sras ile uygulanr. Bakasna ait mal gizlice almak olarak tanmlanan hrszln cezas had, ksas/diyet ve tazir lemesinin hepsini kademeli olarak ierir. Hrszla kar uygulanan had cezas; sulunun suunu, yakalanmas veya tetkikten sulu olduu anlalmadan evvel kendiliinden itiraf etmi olmas halinde ise Mide Sresi 34. ayet uyarnca uygulanmaz. nk ilgili ayet ekiyalk ve gasp nevinden daha ar sularla ilgilidir ve byk her zaman k kapsar. El kesme cezasnn; maln tazmini, eylemin kendisi ile alakas yoktur. Bunlardan hibirinin yerini tutmaz. nk ayet Allah tarafndan bir ibret demekle, bunun kendisine verilen nimeti, srarla
256
A.Salim Adilolu
bakasnn hak ve hukukunu inemede kullanp, tvbesinde ve halini dzeltmekte samimi olmayana Allahn belirledii bir ceza olduunu ifade etmitir. Bireyin ellerinin kesilmi olmas, onun nihai tvbesini edip, Allaha kar pimanln ikrarna engel deildir, aksine tvbe kaps her daim aktr. Bu cezay ar bulanlar unutmamaldr ki, ceza sutan sonra gelir ve cezay dzenleyen hukuk, dzenlemeyi yaparken, cezalandrmak amac deil, caydrmak ve suu ilenmeden nlemek amac gder. Hrszlk iin ngrlen had cezasna da bu gzle bakmak gerekir. Ancak gayrimslimlerin ekseri bir ksmnn bu cezay ar bulmalarn ve knamalarn da yerin altnda stnde, cebimizde ne varsa gizliden, brakn bedenimiz, ruhumuz bile duymadan almay sistem haline getirdiklerini bildiimizden anlayla karlyoruz. Normalde sadece hrszlarn ikyet etmesi gereken bir durumun, yaras olan gocunduruyor olmasn da olaan karlyoruz.
257
258
A.Salim Adilolu
BLM V
ASLINDA
Onlarn sylediklerinin seni zdn elbette biliyoruz. Onlar aslnda seni yalanlamyorlar, fakat, o zalimler Allah'n ayetlerini inkr ediyorlar. (Enm,33)
259
260
A.Salim Adilolu
Aslnda, namaz bir ibadet deildir. badet olsa idi, De ki: phe yok, namazm da, ibadetlerim de, diriliim de, lmm de alemlerin Rabbi olan Allah iindir ki. (Enm, 162) ayetinin iinde, ama ibadetden ayr zikredilmezdi. badet hayatn kendisidir, hayatn nasl yaanddr. Aslnda, hayat La lahe llallah demeyi tek ve her nefeste becerebilmektir. La ilahe , ilah yok; llallah ise Allahtan baka demektir. Eer bu iki nermeli basit cmleyi tek ve her nefeste sylemeyi becerebiliyorsanz, ne inkra dersiniz, ne de Allahn tek ilahln ikrar etmi olmaktan geri kalrsnz. Aslnda, lanet ile rahmet iki anahtardr. Rahmet cennetin, lanet ise cehennemin kapsn aar: (Resulm!) Biz seni ancak alemlere rahmet olarak gnderdik. (Enbiy, 107) ayeti ile Allah bu anahtar Peygamberimizin (s.a.v) eline verdiini, Muhakkak ki kyamet gnne kadar lanet senin zerine olacaktr! (Hicr, 35) ayeti ile de lanet anahtarn eytann eline verdiini izah etmitir. yleyse kii, takip ettiinin at kapdan girmeye mahkmdur. Aslnda, Ebu Cehiller lmedi, aramzda yayor! Ahiret gnne iman edip, Allah yolunda cihat etmedike; haclara su da verseniz, cami yaptrmay bir kenara bra-
261
kn, gidip Kabeyi batan onarp ina da etseniz size faydas yoktur. [Referans: Tevbe-19]. Bunlar Ebu Cehil de yapt. Aslnda, Kabil Habile karndatr! Kyamet gn Kabil, Habilden kaacaktr. [Referans: Abese-34] .Oysa tm mminler kardetir. [Referans: Hucurt:10] Bir ie girmek iin rvet veriyorsan, o ii hak eden bir baka mslman kardeinin ie girme hakkn ldryorsun demektir. Eer bir i iin rvet alyorsan, bir katile yol veriyorsun demektir. Ve sen kyamet gn, kimden kaman gerektiini bile bilemeyecek kadar aciz kalacaksn demektir. Aslnda, slamda ruhbanlk yoktur: . Uydurduklar ruhbanla gelince onu, biz yazmadk. Fakat kendileri Allah rzasn kazanmak iin yaptlar. Ama buna da gerei gibi uymadlar (Hadd, 27) Yani din adaml yoktur. Hayattan kopmak yoktur. Bir lokma yoktur, bir hrka yoktur! Uydurmadr! Olmayan bir eyi srf takva olsun diye, Allah rzas iin, iyi niyetle olduran, ne iin oldurmu olursa olsun, uydurmutur! Hakkyla uymadka da, uydurduu boynuna yk kalr. Hele oldurduu olan glgede brakmsa, yol icat etmi demektir. Ve her kim o yoldan giderse, yol sahibine yolda olmu demektir. O yolun da akibeti Allaha kalm demektir! Aslnda, kabir azab diye bir ey yoktur. nk her lnn kabri yoktur! Okyanus dibinde yatan lnn, tp
262
A.Salim Adilolu
fakltesinde kadavra olmu lnn, Ganj nehrine tozu savrulmu lnn ve daha nicelerinin kabri yoktur! nsana ne kabirdekilerin saysnn [Referans: Tekasr-2] faydas vardr, ne de insann sesleniinin kabirdekine faydas! [Referans: Fatr-22] Kabristan, bir ibretistan mahallidir. Lkin, kimse sevinmesin nk olmayan kabir azabdr, daha dorusu mezar azabdr. Oysa azap vardr. Daha mezara konmadan, lm annda balar: Melekler yzlerine ve arkalarna vurarak ve "Tadn yakc cehennem azabn" (diyerek) o kfirlerin canlarn alrken onlar bir grseydin! (Enfal, 50) . Kiinin cennet ehli mi cehennem ehli mi olduu lm annda bellidir. (Onlar,) meleklerin, "Size selam olsun. Yapm olduunuz (iyi) ilere karlk cennete girin" diyerek tertemiz olarak canlarn aldklar kimselerdir. (Nahl, 32)
Evvelki sayfalarda cennet-cehennem fasln ilerken verdiimiz zaman boyut esasl yerleim dzeninin basite indirgenmi hali aadaki gibidir:
263
Merkezi, bu drt alann merkezi kesiim noktas ve ap evren byklnde olan kresel alan berzh alemidir. ekille ifade etmek icap ederse aadaki gibidir:
Kii ld andan itibaren bu dnya ile hibir maddi ilikisi kalmaz. Bedenin bir kymeti yoktur. Kii nerede ve nasl lm olursa olsun, mezar olsa da olmasa da gidecei yer ite bu Berzh alemidir. Kii ameline gre, Berzh aleminde bu drt blmeli yerden birisine gider. Evren tarafnda kalan blme, bizim ryalarmzn cereyan ettii ve
264
A.Salim Adilolu
uyurken ruhumuzun gt blgedir. Kaza gibi ani olaylarla geici bilin kayb, koma durumu yaayanlarn dndklerinde tarif ettikleri buraya gidi halidir. Ryalarmzda lm insanlar grebilmemizin nedeni lm kiilerin burada bulunabiliyor ve uyku ile kendi ruhumuzun buraya ykseliyor olmasdr. Bu blge bir nevi gei blgesidir ya da hapishanelerdeki ak gr alanna benzetilebilir. Berzhta kendi nevinden ruhsal dzeyde bir hayat vardr. nsan burada bilin dzeyinde diridir! Kyamet ile birlikte, insan tekrar lr ve Berzh yaam sona erer! Kuran n anlalr olmas iin kabir somut rnei ile dile getirdii, ancak hakikatte kyametin ardndan sura fr ile kabirden kalklacak yer ite burasdr. nsan kyamet anna kadar birisi dnya hayatnda dieri de ite Berzh aleminde olmak zere iki kere lmtr. Yukardaki Enfal Sresi 50. ayette tadn cehennem azabn denmesinin nedeni, Berzhn bir gei formu olduu, cennet nimetleri ile cehennem azabnn rneklerinin burada olmasdr. Her blge kendi nevinden karekter tar. Cehenneme dnk blmeler cehennem, cennete dnk blge cennet, evrene dnk blge evren karekteri tar. Ryalarmzda evrene ait rnekler grmemiz ancak bunlarn ancak yorum ile anlalr olmas, burann benzer karekterde ancak bilin dzeyde olmasndan dolaydr. Berzha ait zaman artk Allah katnda zamandr. Ryalarmzda saniyeler iinde gnler hatta aylar iinde oluyormu gibi olaylar grmemizin nedeni budur. lenin de uyuyann da ruhunun gittii yer Allah,
265
lecekleri zaman canlarn alr; lmeyeni de uykusunda (bir tr lme sokar). Bylece, kendisi hakknda lm karar verilmi olan(n ruhunu) tutar, brsn ise ad konulmu bir ecele kadar salverir. phesiz bunda, dnebilen bir kavim iin gerekten ayetler vardr. (Zmer,42) ayetinin de belirttii gibi burasdr. Berzhta her blge yedi katmandan oluur. Kiinin durumuna gre; geride braktklarndan kendine ulaan hayr, hasenat ve duaya bal olarak kii bulunduu blgenin katmanlar arasnda yer deitirebilir. uana kadar cennete veya cehenneme giden olmamtr. Cennet ve cehenneme ancak kyametten ve hesaptan sonra gidilecektir. Ancak Berzhn iinde cennet ve cehennem birer minyatr haliyle mevcuttur. yilik zerine lenler ile ilgili olarak Onlarn dlleri, sabretmelerinden tr iki kez verilecektir. Ktl iyilikle savarlar ve kendilerine verdiimiz nimetlerden verirler. (Kasas, 54) ayetinde iki kez dllendirilecekler denmesinin nedeni biri Berzhtaki dier hesaptan sonraki asl cennet olmak zere iki kere cennetlik olmalardr. Peygamberler ve ehitler de dahil u ana kadar lenlerin hepsi Berzhtadr. Peygamber ve ehitler cennet ksmndadr ve nimetlendirilirler. lmemi, ldrlmemi Hz. sann bir uyku hali gibi vefat ettirilerek Onu stn bir makama ycelttik. (Meryem, 57) ayetinde belirtilen yceltildii makam Berzhn cennet ksmdr. Peygamber Efendimizin Mirata ziyaret ettii de Berzhn bu blgeleridir. Yceliinde snr olmayan O Allah ki, kulu Muhammed'i geceleyin, kendisine baz
266
A.Salim Adilolu
ayetlerini gstermek iin, Mekkede'ki Mescidi Haram'dan, evresini mbarek kldmz, Mescidi Aksa'ya gtrd. (sr, 1) ayetinde ayetlerin bazsn denmesinin nedeni budur. Peygamber ve ehitlerin istisnai durumu bunlarn cennet blgesinin st katmanlarnda yer alyor olmas ve cennete yakn olulardr. Bu sylediklerimin duyulmaya allanlara ters dtnn farkndaym. Ancak bu byledir. Allahn, peygamber ve ehitlerini asl cennete deil de Berzhtaki cennetie koymasnn nedeni,-haa, cenneti onlardan esirgemesi deil, cennete girmenin Bir de onlar dediler ki: Sahi biz, bir kemik yn ve kokumu bir toprak olmu iken, yepyeni bir hilkatte diriltileceiz, yle mi! (sr, 49) ayetinde iaret edildii gibi yepyeni bir yaratl gerektii ve bunun da ancak kyametten sonra olacadr. Hesap gnne kmayacak kii yoktur. Buna peygamberler ve ehitler de dahildir. nk hesap gn sadece hesap verme deil, ayn zamanda ahit olma ve hak alma gndr. Nitekim, Kendilerine peygamber gnderilmi olanlara da, peygamber olarak gnderilenlere de soracaz. (Arf, 6) ayeti bunun delilidir. Oysa, cennete giriin k yoktur. Hesap iin dahi olsa oradan k yoktur. Orada kendilerine hi bir zahmet dokunmaz ve oradan karlacak da deillerdir. (Hicr, 48) ayeti bunun delilidir. Oras ebedilik mekandr ve farkl yaratl gerektirmesinin nedeni de budur. Meryem Sresi 71. ayette belirtilen herkesin cehenneme urayacak olmas; mizann, cennetin ve cehennemin konumlanmas ile alakaldr. Peygamberler
267
dahil herkes cehennemi bu konumlandrmann zorunluluu gerei grecektir. Ancak, Berzh dneminde bir takm amellerinden dolay cehennem katmanlarndan birine gitmi birisi, arndktan veya mizanda efaat grdkten sonra asl hayatta cennete gidebilir. Mizann varl da zaten bunun iindir. Ve kyamet ile birlikte, Berzhtakiler de dahil, Allahn diledikleri dnda herkes lr. Dnya hayatna geli bir dirili deildir. O maddi bedene brntr, daha dorusu ltr. Dnya hayat bir uyku halidir. Bedeni ise bir kafesten baka bir ey deildir. Bedene hapsedilmi insan dnyaya gelmeden evvel zaten vardr. Allaha sz vermitir. te anne karnnda ete kemie brnmek bir lmdr. Bu ilk lmdr. Sonra insan madde boyutunda dnya hayatnda geirdii zamann sonunda lr! Bu bir ryadan hakikate uyantr esasnda, ilk dirilitir. Madde boyutundan, kafesten syrltr. Sonra Sura fr ile kyamet kopar ve insan ikinci kez lr. (Dn o) gn ki, yazl ktlarn tomarn drer gibi g toplayp dreriz. Tpk ilk yaratmaya baladmz gibi onu tekrar o hale getiririz. (Bu) zerimize aldmz bir vaad oldu. Biz, (vadettiimizi) yaparz. (Enbiy, 104) ayetince artk yer, gk, yldzlar, ay, gne hibir ey yoktur. Evren ilk gnk enerji haline dnmtr. yle ise, kabir azabn mezarlarn iinde arayanlar, O gn kabirlerden, hzla karlar. Sanki dikili bir eye doru kouyorlarm gibi. (Mearic, 43) ayetindeki kabri bildiin mezar sananlar,
268
A.Salim Adilolu
yok olmu evrende mezar ne gezsin? Sura frlmek ile maddi zaman ve maddi zaman leinin oluumuna yarayan yldzlar ortadan kaldrlmtr. Artk, evrenin kendine ait zaman yoktur. Sur olduu atfedilen boynuz da zaten zaman temsil eder. Bu aamaya kadar insan iki kere lm ve bir kere dirilmitir. Topraa ekilmi tohum gibi, sr ile birlikte insan yeniden dirilmek zere lmtr. Kabir mekan Berzhtadr. Berzhn topra insanln kabridir. kinci sr ile, Berzh kabrine gml insan, yumurtasndan km timsah yavrularnn nereye kotuklarn bilmeksizin suya kouu gibi, maher yerine koar. Bu artk yepyeni bir hayata, maddi zamandan manevi zamana geitir. Maher yeri, Berzhn merkezidir. Drt bir yandan insanlar buraya koar, ite bu ikinci dirilitir. Ve insan sonunda, bu safhaya kadar olan seyrini Onlarsa Rabbimiz derler, iki kere ldrdn bizi ve iki kere dirilttin, artk sularmz da syledik, buradan
kmamza bir yol yok mu? (Mmin, 11) diyerek ikrar eder. Artk geride sadece cennet ve cehennem vardr. Ve maddi zamann yok olup at Allah indindeki bin yllk bolua cennet yaklatrlmtr. [Referans: Tekvir-13] Aslnda gne ve ay bir saat gibi alr. Kyamete ayarlanmlardr. Gne, kendisi iin belirlenen yerde akar. te bu, aziz ve alim olan Allah'n takdiridir. (Ysin, 38) denii bundandr. Gne, maddi zaman iin lek, ay ise mana zaman iin lektir. Dnyann gne etrafnda att bir turluk zamanda, ayn dnya etrafnda
269
att bir turluk zaman kadar evren dnm, genilemitir. Gne ateini cehennemden, ay nurunu cennetten emsal almtr. Ne zaman evrenin kollar Tx ve Ty zaman kollarna deer, -vaktini Allah bilir; ite o zaman, maddi zaman boynuzu iin frlme vakti gelmitir. Aslnda, her doum bir lmdr. Sonsuzluk iin yaratlm insann snrlanmasdr hayat ve bundan dolaydr hayata balarkenki feryat. Aslnda yeryzndeki mahlkatn tamam yeryznde oluturulan gen havuzunda yaratlm deildir. En azndan koyun, kei, deve, sr [Referans:Zmer6,Enm-143]ve bldrcn[Referans: Arf-160] yeryzne indirilmedir. Bakmayn siz meallerin bir ksmnda bunlar iin yaratt yazdna, onlar polemie girmek istemeyilerinden byle yazmlardr. Ayetlerde bunlar aka indirdik eklinde belirtilmitir. Aksi halde, zaten her eyi yaratan Allah neden zellikle bunlar belirtmi olsun ki! Gkten kurbanlk ko geldiini [Referans: Sfft-107] bilip, ahiret gnne inanan, nk O, her trl yaratmay gayet iyi bilir. (Ysin, 79) ve Oysa gklerin ve yerin hazineleri Allah'ndr. Fakat mnafklar bunu anlamazlar. (Mnafkun, 7) ayetlerine iman etmi biz mslmanlar iin bunlar Allaha g olmayan olaan eylerdir. Belki de kim bilir, popler evrim teorisini rtecek deliller de bu hayvanlarda gizlidir. Ben gsterdim, inallah bir mslman biyolog/genetiki de grr! Bir hayvann hem eti, hem st, hem derisi/yn ile kendini
270
A.Salim Adilolu
kullanlabilecek seviyede, hem de uysal olarak evrimlemi (!) olmas zaten evrim iddiasn rtmeye yetecek cinstendir. nk evrim teorisine gre, trler bencilleerek evrimleir. Aslnda, siz bakmayn yaratcsz evrim iddiasnda bulunanlarn ne dediklerine. Onlar bitkileri hepten grmezden gelirler. Onlarn dedikleri hakikat olsa, bugn iinde zehir olmayan bir tane meyve, bir tane sebze bulamazdnz. Hepsi dalndan koparlmamak iin kendine ya iinden ya dndan bir kalkan olutururdu, ama her ne hikmet ise, hepsi hususen dalndan koparlsn diye, albeniye brnmtr. imdi buna da derler ki, onlar daha evrimini tamamlamamtr. nsan gibi kompleks bir canl evrimini ayn tek hcreden treyip, ayn zamanda tamamlamken, basit kalan ama kompleks meyveler veren bitkiler iin byle bir iddiann komik olmasn bir kenara brakn ve onlara gelecekte insan neslinin bu kendi teorilerine gre a kalma riski olduundan ocuk yapmamalarn nerip gein. Aslnda, dnya yaam bir alg dzenidir. Alglamadnz bir ey, yoktur. Hayat ve madde, be duyunuzun size verdii cevaptr. Algnza yarayan duyularnz ise, gerekte size ait deil, sizin dnyay alglamanz iin verilen enstrmanlardr. Sizin olan sadece algy nasl yorumladnzdr. te bunu ayet aynen yle aklar: O gn dilleri, elleri ve ayaklar, yapm
olduklarndan dolay aleyhlerinde ahitlik edecektir.
271
(Nur, 24) . Yani benim diye bildiiniz vcut uzuvlarnz aslnda sizin deildir. Siz sadece bilinten ibaretsiniz. mrnde kendini aynada grmemi, ayna grmemi, ayna nedir bilmeyen birisi iin aynada grd gerek bir insandr ve kendisi deildir. Ta ki, aynaya dokunana, yani bir baka duyusu ile bir terslik olduunu yorumlayana kadar. Aslnda, Kerbela yoktur, Yezid yoktur, sadece takdir vardr. nk Allah, Ey nananlar! Yolculua kan veya savaa giden kardeleri hakknda: Onlar yanmzda olsalard lmezler ve ldrlmezlerdi diyen inkrclar gibi olmayn. Allah, bu tr dnceleri onlarn kalplerinde ac bir pimanlk kayna yapacaktr. nk yaatan ve lme hkmeden yalnz Allah'tr. Allah, yaptklarnz hakkyla grendir. (l-i mran, 156) demitir. Hkm, ezelde verilmitir. Allah, maddeyi Yezidlerin, manay ise Seilmilerin srtna yklemitir. Allahn selam Seilmilerin zerine olsun! Aslnda, gzleri m Yakb peygamber yoktur. Gzleri de gnlleri de m olan ocuklar vardr. Yakb un grmek iin bir alg enstrmanna ihtiyac yoktur. Allahn da, en basit mahlkatna bile er beer verdii bir alg enstrmann seilmi peygamberinden, daha iyisini vermeden esirgemi olmasna imkn yoktur. te kiinin maddi donanmna, bedensel gzelliine bakp, fark iaret ederek, tanr adil deil diyenler mana derinliine inemeyenlerdir.
272
A.Salim Adilolu
Aslnda, her bireyin kendine has bir enerji kodu vardr. Hibir bireyin enerji kodu, dier bireyin enerji kodu ile ayn deildir. Bu kod, kiinin nerede ve ne zaman leceine kadar her eyi zerinde tar. Kii bu koda doutan sahiptir. Bu kod, kiinin genetik kodunun bir parasdr. ALLAH sizi topraktan, sonra bir damlacktan yaratm ve sonra da sizi iftler halinde retmitir. Bir diinin gebe kalmas ve dourmas ancak O'nun bilgisiyledir. Bir canlnn uzun mrl olmas da mrnn ksa tutulmas da ancak bir kitapta kayda gredir. Bu, ALLAH'a kolaydr (Fatr, 11) ayetinde anlatlmak istenen ve kitap diye ifade edilen de, bu genetik yazlmdr. Kimi tercmelerde Lehv-i Mahfuz denmesinin nedeni, insanlarn baka bir kitap bilmeyiindendir. Oysa ayette bir kitap denerek, artikelsiz bir kitaptan bahsedilmitir. Andolsun biz Kur'an' t alnsn diye kolaylatrdk. (Ondan) t alan yok mu? (Kamer,17) ayeti ile kastedilen kolaylklardan birisi de, bir bilim adamnn ancak 20 yl nce kefedip, sradan insanlarn da ancak temel bilgiye sahip olduktan sonra tasavvur edecei ad konulmam ilmi bir gerein asrlar ncesinde herkese kavranabilecek bir ifade tarz ile ifade edilmi olmasdr. Lehv-i Mahfuz da zaten ilim kitabdr. Ezelden ebede zamann da ilmine sahip olan Allahn her trl veriyi iinde tuttuu kitaptr. Fatr Sresi 11. ayet dikkatlice incelendiinde mrn uzun veya ksalnn kaytl olduu kitap ifadesinin, insann sperm ve yumurtadan, zigota, zigottan douma olan safhalarn zet
273
geilmesinden sonra ifade edildii grlr. Bu srete kitap olabilecek, insann her trl bilgisinin kaydedildii kodlar sistemi, insann genetik kodudur. Allah, bunun ilminden bahsetmitir. Nihayetinde, genetik kod bir kitap olmakla, Lehv-i Mahfuz kitabndan bir czdr. Genetik kod, kiinin sadece maddi dnyasn deil, ayn zamanda ierdii enerji kodu ile manevi dnyasn da ekillendirir. Yaplan her eylem, sylenen her sz, ite bu enerji kodu zerinden kodlanp kayda geer ve enerjiye dnr. Birisine beddua ettiinizde, bu kod zerinden ilgili kiiye bir enerji mesaj iletmi olursunuz ve o kii bundan etkilenir. Yani genetik kod, ayn zamanda bir enerji kayt ve nakil aparatdr. Ve siz ldnzde bu kayt, bir vakitte karnza gelmek zere kendi kodunuz altnda bir merkeze iletilir ve saklanr. Bilim btn bunlar zaman gelince kefedecek ve bizi daha da mutmain edecektir. Dnen bireyler iin aslndalar hi bitmez. Bilim de zaten, acabalar ve aslndalar ile adm adm ilerler. Bir mslman iin bilimdeki ilerleme ok nemlidir, nk her mslman bilim ne kadar geliir ise, yaratcnn o kadar bilinir hale geleceini ok iyi bilir. nk bilim denen eyin zerinde alt da, ortaya karp koyduu da Allahn ayetlerinden bakas deildir. Aslnda ben bu kitab insanlarn Allah unuttuu ama Allahn insanlar unutmad bir yerde yazdm. Aslnda bu yer yok. Aslnda siz yoksunuz, aslnda ben yokum. Aslnda bu kitap da yok. nk dnya bir yokluk
274
A.Salim Adilolu
alemi. Aslnda Allah var ve baka hibir ey YOK! Dolays ile Allah iin ve Allah adna olmayan hibir eyin de kymeti yok!
275
276
A.Salim Adilolu
BLM VII
EK ZAHATLAR
277
278
A.Salim Adilolu
Aslnda
ben
kitaplarm
yazarken
bir
metot
kullanmay tercih ediyorum. Temel olarak izlediim metot, ana verileri ortaya koymak, bunun zerine bir iddiada bulunmak veya iddiay nceden syleyip sonrasnda iddiay destekleyecek ana veri ve delilleri izah etmekten ibaret. Bir takm delil ve verileri var olduunu bildiim halde dillendirmeyi nedenim, okuyucunun dnmesini ve bunlara kendi ulamasn salamak niyetidir. nk her durumda dnce yolu atktan sonra, bu delillere konu zerinde zihin yoran bireylerin ister istemez ulalacan ve bunlarn iddia ettiim eyi desteklediinin grleceini mit ediyorum. Lakin, bu bazen yanl anlalmalara sebebiyet verebiliyor. Her eyi okuyucunun nne hazr koymay zerinde alma yaptmz alan asndan doru bulmuyorum. Bu ezberci bir yaklam olur ve maksada eriilmemi olur diye dnyorum. Ancak te Zlkarneyn te Kyamet Kitabnda izlediim bu metodun bir takm sorunlar da beraberinde getirdiini mahede etmi oldum. Bir takm delillerin bilinli olarak darda braklm olmas, gtm olduum maksada erimeye maalesef yaramad. Mesela o kitapta iddia ettiimiz, Zlkarneynin dnyann ayr noktasna yapm olduu seyahatlerin analizinden ortaya kan sonu, bugn bilimce varl bilinen ancak izah edilemeyen birok soruya cevap verir niteliktedir. Bunlardan bir ksm dile getirilmi, bir ksmnn ise iaretleri verilmi
279
iken, kimse iareti verilen ksm ile ilgilenmedi. Yaptmz analizlerin neticesinden ve verilen iaretlerden, Antik Msr eserlerinden bazlarnda Uzakdou insan figrnn ilenmi olmasnn nedenlerine izahat getirmek mmkn iken kimse byle bir karmda bulunmad ve bylelikle izlenen metot da maksadna erimemi oldu. Oysa ben bu izahat, iaret vererek gemek yerine kendim de kitapta ileyebilirdim. te bu tecrbe ile, bu kitapta farkl bir yol izleme karar aldm: Ayn kitab, e zamanlarda birisi konularn ilenmi ve bitmi hali ile, dieri de ilenmi konulara ek izahatlar eklinde; konularn bitiminden sonra, ilenmi konularn iinde bahsedilmese bile, ilenen konuyu destekler mahiyette bakaca delillerin de olduunu gsteren son bir blm ieren formatta yaynladm. Bylece okuyucuya, tm verilerin ilenip bittii sanlan bir kitapta hl ayn konu ile alakal ilenmemi veriler ve deliller olabileceini gstermeyi hedefledim. Benim bu ekte ileyeceim de yine konular nihayetlendirir, ilenmedik ey brakmam nitelikte olmayacaktr. altmz konu, Allahn ilmidir ve Cenab- Allah, kendi ilmi ile alakal ayet yeryzndeki aalar kalem, deniz de arkasndan yedi deniz katlarak (mrekkep olsa) yine Allah'n szleri (yazmakla)
tkenmez. phe yok ki Allah mutlak galip ve hikmet sahibidir. (Lokman, 27) ayet iinde sz kelimesini kullanarak snrsz ve sonsuz tanmlamasnda bulunmutur. Yani ne kadar yazarsak yazalm, ne kadar veri ortaya korsak koyalm, sonunu getirmek mmkn deil-
280
A.Salim Adilolu
dir. nk gznzn ve gnlnzn grp alglad her ey hakikatte Allahn ilminin birer tecellisidir. Bunun izah ok basittir. Birbirine paralel iki dz aynay alp, ortasna bir k kayna koyduunuzda, o k kaynann kendinin de, rettii n da aynalarda yansm halinin adedini sayamazsnz. Aynalar arasnda olan bir ilmin tecellisidir, fakat sonu sonsuzdur. te tek ve basit bir hadisede cereyan eden Allahn ilminden bir cz iin bile; adedinin saysn sayamayacanz, saydklarnz satrlara ve sayfalara sdramayacanz veri elde etmi olursunuz. kinci bir husus da udur: Konular ilerken bir bahisten aniden baka bir bahse geilmesi.. Bu aslnda bir Kuran metodudur. Elbette bu aciz kitab, haa Kuran ile kyaslamak gibi bir niyetim yok. Ancak burada iaret etmeye altm ey, konu menei Kuran lafz olan bir kitaptan Onun metodunun aksi bir metot bekleyemezsiniz. Bu kendiliinden gelien bir neticedir. Kurann herhangi bir konuda konuurken aniden bir baka konuya geiyor olmas, Onun bir rituel veya dua kitab deil, aksine hayatn kendisini anlatan bir mene kitap olmasnn delillerindendir. Hayatta mstakil hibir nesne veya hadise bulamazsnz. Hayatn tm unsurlar birbirine bir rmcek a gibi rl ve baldr. Bir dalndan tuttuunun hayat, sizi kendi iinde baka bir dala ulatracaktr.
281
Kuran doru anlamak ok nemlidir. Kuran, her eyden nce Allahn szdr. Allah, sznn yazl olduu Kitap iin bakn ne diyor: Eer biz bu Kur'an' bir daa indirseydik, muhakkak ki onu, Allah korkusundan ba eerek, para para olmu grrdn. Bu misalleri insanlara dnsnler diye veriyoruz. (Har, 21) ! Ayetin biti cmlesi manidardr ve mealen Bu bir misaldir ve dnenlere bunda hisse vardr demektedir. Bir da Kurandan nasl korkabilir? Ondan ne alabilir ki, korkudan para para olsun? Kuran, kt zerine yazldr. Kt dediiniz ey, aatan elde edilir. Eer ayetin indirilme ile kast, lafzn fiziki olarak temas olmu olsa idi, nesnel olarak dadan bir fark olmayan kadn da Kuran zerinde tayacak mecali olmamas gerekirdi! Bunun iin, ayette Kurann zerine indirilmesi ile kastedilen, buyruun indirilmesidir. nsan, Kurandaki buyruun muhatabdr. Emir insana gelmitir, nk bu sorumluluu insan isteyerek almtr: Biz emaneti, gklere, yere ve dalara teklif ettik de onlar bunu yklenmekten ekindiler, korktular. Onu insan yklendi. Dorusu o ok zalim, ok cahildir. (Ahzb, 72) . Peki yerin, gn ve dalarn reddedip, insann kabul ettii emanet nedir? Dalar, yerin bir paras iken neden ayrca ayetin iinde dile getirilmitir? te bu sorunun cevabn bulmak iin, kendimize bir yol bulmamz lazm. Yollardan birisi bunlarda olup insan da olmayan nedir?, Dieri de insanda olup bunlarda olmayan nedir? eklinde sorulacak iki sorudur. Sorulardan hangisini
282
A.Salim Adilolu
seerseniz sein, sizi bir sonuca gtrecektir. Bu metoda dair bir izahtr. Siz kendinize benim setiimden farkl olan seebilirsiniz; bu ne sizin yolunuzun ne de benim yolumun yanl olduu manasna gelmez. nemli olan doru sonuca ulamaktr. te bu misal ile yukarda ifade ettiimiz metoda dair bir fikir yrtm olabiliriz. Konuya dnecek olursak; yer, gk ve dalarda olup bizde olmayan boyun eme, teslim olma, koulsuz itaattir. Gklerde ve yerde olanlar hep O'nundur. Hepsi O'na boyun emitir. (Rm, 26) Bunlarn hepsi Allaha koulsuz itaat etmi ve teslim olmulardr. Oysa insanda olup bunlarda olmayan ise, irade seenei ve irade seeneinin kayna akldr. Burada akl ile kastedilen hafza deildir elbette. nk yle mahlkat vardr ki, hafzas insan hafzasndan misli ile kuvvetlidir. Kpek misal bu mahlkatlardan birisidir. Ama o da teslim olanlardandr. Akl ise seme zgrlnn meneidir. Zek ile akl da kartrlmamaldr. Zeknn varl doruya ulamada yeterli bir entrman deildir. Zeknn iletilmesidir akl. Kuran insana ite bunun yolunu gsterir. Bundan dolay defaat ile akletmekten bahseder. nk delilleri ortaya koymutur. nsana den sadece bu delillerden yola karak Yaratcya teslim olmas, boyun emesidir: nk Rabbi ona: Mslman ol, demi, o da: lemlerin Rabbine boyun edim, demiti. (Bakara, 131) Kurann ngrd Mslmanlk byle bir Mslmanlktr: Teslimiyetin boyun emilik seviyesinde olduu! Yani insana verilen emanet zekdr. nsandan beklenen ise, zeky iletmesi,
283
yani akletmesidir. nk emanet maddi bir olgudur ve zekdr. Oysa akl maddi bir olgu deildir. Daha somut bir rnek vermek gerekirse, gz maddi bir olgudur, verilmitir, oysa grmek bir eylemdir, gz maddi unsurunun iletilmesidir. Bakmak da bir eylemdir ancak grmekten ayrlr. Her ikisi de ayn somut nesnenin icraat olmasna ramen, grmek eyleminde akln tesiri, bakmak eyleminde ise sadece duyunun ileyiinin doal neticesi mevcuttur. te Kuran ile dillendirilen ve insandan beklenen, mevcut zek olgusunun akl yollu iletilmesi ve Yaratcnn grlmesidir. O, akl sahipleri iin bir t ve doruluk rehberidir. (Mmin, 54) ayetiyle bu kastedilmitir. Herkes kendine gre zek sahibidir, ancak akl sahibi olmak zeky iletebilme ve doru kullanabilme kabiliyeti gsterebilmektir. Kurann batan sona insanlara retmeye alt ey aslnda budur. Kuran elbette bir bilim kitab deildir. Byle bir iddiada bulunmamz imknsz. nk bu Kurana haa, hakarettir. nk Kuran, tm ilimlerin gerek sahibinin sonsuz ilminden bir czdr. Bu yle bir czdr ki, beerin deiik disiplinlere ayrd fenni ve sosyal ilimlerin hemen hepsine dair referanslar Kurann iinde mevcuttur. ..Muhakkak ki Allah, evet O, mutlak g ve hikmet sahibidir. (l-i mran, 62) ayetinde ifade edilen mutlak g Allahn sonsuz fenni ilim sahibi oluudur. O her eyi ilmi ile kuatmtr. Hikmet sahibi oluu ise, her eyin hakikatine ve en doru neticesine gidecek yolu evvelden
284
A.Salim Adilolu
biliyor olmasdr. Bu yn ile hikmet, sosyolojik olarak olaylara yaklarken, hakikat seviyesinde yaklaabilme kabiliyetidir. Kuran insanlara her ikisinden de yol gsteren bir rehberdir: (Resulm!) Bu sylenenleri biz sana ayetlerden ve hikmet dolu Kur'an'dan okuyoruz. (l-i mran, 58) . Bu temel bilgiden sonra, kitapta anlatmaya altmz bir takm noktalarn daha net anlalmas asndan teferruata girmek icap ederse: Levh-i Mahfuzu bu manada doru tanmlamak ve anlamak gerekir. Manas korunmu levha demektir. Kurann kendisi, Levh-i Mahfuzdandr: Hayr, o erefli Kur'an'dr. Levh-i Mahfuz'dadr. (Brc,21-22). Levh-i Mahfuz, Allahn ilim kitabdr. Ezelden ebede olan her eyin kaydnn tutulduu yerdir. Bunun vasfn tam olarak bilmemize imkn yoktur. Bugn teknoloji bize tasavvur edebilme gc vermektedir. Ancak bu tasavvur bize isabet de veriyor manasna gelmez. Levh-i Mahfuz, bir serverdr denebilir. Ancak bu server, kayd nasl tutar, materyali nedir bunu biz uan bilemez ve kestiremeyiz. Misal, yz yl nce sadece kaytlar filmler zerine tutan insanolu bugn kompakt disklere, mini iplere kayt tutabilmektedir. lerde teknoloji bizi bu konuda nereye gtrr nasl bilemiyorsak ya da bugnk teknolojinin halini elli yl nce nasl bilemiyor idi isek, Levh-i Mahfuzun da asln bilmemize bugnk bilgilerimiz ile vakf olmamza imkn yoktur. Allah, kendi snrsz ve sonsuz ilminin verisini buraya kaydetmitir. Yine bu ilmin ekseninde olup
285
biten her eyin de kayd burada mevcuttur. Bunu byle bilmek lazm: phesiz lleri ancak biz diriltiriz. Onlarn yaptklar her ii, braktklar her izi yazarz. Biz, her eyi apak bir kitapta (levh-i mahfuz'da) sayp yazmzdr. (Ysn, 12) Aslnda yaadmz zaman, Allah katnda olup bitmi bir zamandr. Evet, ilerin izah budur. Biz yaadmz sandmz eyi, Allaha ait olan zamanda oktan yaam ve bitirmiizdir. Hayatn bir algdan ibaret olmasnn nedenlerinden birisi de budur. Btn bunlarn kayd da Levh-i Mahfuza ulamtr. Kurann gelecekte olacak olaylardan haber veriyor olmasnn izah da budur: Rumlar en yakn bir yerde yenildiler. Onlar bu yenilgilerinden bir ka yl sonra galip geleceklerdir. , eninde sonunda Allah'a aittir. te o gn, inananlar, istediine yardm eden Allah'n yardmna sevineceklerdir. O gldr, merhametlidir. (Rum, 2-5) ayetinde ifade edilen durum bunlara bir rnektir. Yine Peygamber Efendimiz (s.a.v)n kyametin byk kk alametleri ile ilgili verdii saysz hadise rnei de ayn nedendendir. Yaanm bitmi bir zamana ait verilerden bir ksm Allah tarafndan insanlara Kuranda ve peygamberi aracl ile bildirilmitir. Allahn insanlarn kaderini biliyor olmasnn nedenlerin de birisi de budur. Bu tamamen iinde yaadmz zaman boyutunun alaltlm bir boyut olmas ve Allah indindeki zamann gerisinde iliyor olmas ile alakaldr. Allah, alimdir. her eyi
286
A.Salim Adilolu
bilir. Ancak Allah hibir eyi ilimsiz ve nizamsz yapmaz. O daha yaratlta her eyi bir nizama balam ve ara istiva etmitir. ler artk o andan itibaren Onun koyduu nizam ile yrmektedir. Olan biteni, olacak ve bitecei Allah ziyadesi ile grm ve kayda alm, bu kayd da Levh-i Mahfuzda tutmu, diledii kadarn diledii hari kimse ile paylamamtr. Levh-i Mahfuza da korunmu denmesinin nedeni budur. Bundan dolay kehaneti, gelecekten haber vermeyi yasaklamtr, nk zaten gelecein bilgisi kendi korumas altndadr ve ona da kimsenin ulama ans yoktur. Bilinecek ksmn zaten insanlarla bir ekilde paylam, insanlara malm etmitir. Ben gelecei biliyorum diyenin dediinin doru olma ihtimali bu korunmuluktan dolay mmkn deildir. Yine Allah, Kuran da hakknda bilgi sahibi olmadn eyin peine dme [Referans: sra-36] derken, kastlardan bir kast olarak, gemii irdeleme, asln rendiinde zlecein, gnln burkacak eylerle ilgilenme, gemi gemitir kastnda bulunmutur. te srafilin Sra frecek olmas yaanm bitmi bu zaman boyutunun ortadan kaldrlmasndan baka bir ey deildir. Mikail nasl doa olaylarnn idaresinden mesl ise, srafil de zamann idaresinden mesldur. Yoksa, srafil, dnya var olduundan beri elinde boynuzdan bir boru, kyamet vaktini bekliyor deildir. Zamann oluumu ve nihayetlenmesi grevi srafildedir. Zaman denen olgu, yaanmas kolay, ancak algs zor bir olgudur. Her uyan-
287
dnzda grdnz gne size yaanacak yeni bir gn saydrr. Siz o gn yaar ve grrsnz. Hlbuki, gn denen ey, o gnn saatleri, dakikalar, saniyeleri, bir dizi astral olayn icrasna baldr. Bu kolunuzdaki saatin akrep ve yelkovannn size saat ve dakika bilgisi verirken, sizin o akrep ve yelkovan hareket ettiren ierdeki mekanizmann ileyiinden habersiz oluunuz gibidir. erde birbiri ile ilintili onlarca ark, size dakika ve nihayetinde dakikalardan olumu bir saat neticesi vermek iin durmakszn alr. srafil, ite evren boyutunda zamann ilemesini organize etme grevi ile grevlendirilmi melektir. Sr denen ey, kolunuzdaki saatin i mekanizmasdr. Evren boyutunda bu elbette farkl bir mekanizmadr ve evrende arklarn yerini gneler almtr. Dzenlenmi yok olu vakti geldiinde, srafilin yapaca, iinde bulunduumuz zaman boyutunu ortadan kaldrmaktr. kinci Sr ise, yeni bir zaman boyutunu devreye sokmasdr. Artk bu devre, insann ebedi yaayaca devredir. imdi madem yaanm bitmi bir zaman yayoruz, o halde nasl oluyor da srafil hl bu zaman boyutunu kaldrmak iin kyameti bekliyor denilebilir. Ancak bunun da izah udur. Bizim zamanmz, dnyann gne etrafnda dnmesi ile oluan kendi gneimiz eksenli bir zamandr. srafilin sorumlu olduu zaman ise, bizim gneimizi de iine alan evren esasl zaman boyutudur ve kyamet de dnyann deil, evrenin saatini esas alr. nk kyamet ile yok olacak sadece dnya ya da gne sistemi deil, evrenin kendisidir.
288
A.Salim Adilolu
Kader olayn izah ederken, Allah kulunun Kl Beldaki kalp halini bilmitir dedik. Bu dorudur. Bunun bir dier delili de yine Sizi, topraktan yarattnda da ve analarnzn karnnda ceninler iken de, en iyi bilendir. Bunun iin kendinizi temize karmayn. nk O, Allaha kar gelmekten saknanlar en iyi bilendir. (Necm, 32) ayetinde geen topraktan yarattnda tabiri ile ilk yaratla yaplan atftr. Bu insann bireysel kaderi ile alakaldr. Yani Allah, daha yaratlnda insan bilmitir, yaratp hayat verdikten sonra da yaamn seyretmitir. Neresinden bakarsanz bakn, Allah insann kaderini grmtr. Allahn insanlara bireysel rahmeti de udur: Kul belirlenmi bir kader zerine dnyaya gelir, gelii de gidii de plana balanmtr zaten. Onu kaderin dna karacak tek ey duasdr. Allah indinde insanolunun yaad dnya zamannn zaten bitmi olmas ok ey ifade etmez. nk bizim pratik olarak zamanda geriye veya ileriye gitme ansmz olmasa bile, zamann sonunu gren ve bilen Allahn zamann ilerisine mdahale gc vardr. Allah bu gc kullanmaya hazr ve nazrdr. Ancak, Allah bu gc ancak kuldan gelecek dua mukbilinde harekete geirir. (Resulm!) De ki: "Rabbim size ne kymet verir duanz olmasa? (Ey inkrclar! Size bildirdiklerini) kesinkes yalan saydnz; o halde azab yakanz brakmayacaktr! (Furkn,77) ayetinin iaretlerinden birisi budur. Duann bu manadaki gcne iaret eder. Duanz yoksa, yaamnz robot gibidir, sizin evveldeki kalp halinize gre izilmi hayat yaar gidersiniz.
289
Oysa dua sizin iin bir gtr, bu izginin dna kma gcdr. Bu Allahn size izilmi kader ltnde teknik olarak bitmi ancak ilmen mdahale etme gc olan dua anndan teye olan yaamnz lehinize dzeltme durumudur. Yine tvbe duanz da, gemie dnk yaamnzn lehinize dzenlenmesi halidir. Allah, siz mdahale edemeseniz de, sizi geriye gtrmese de,- ki bu teknik olarak Allah indinde mmkndr ama sosyal nizama aykr olduu iin iletmez; kayda alnan gemiinizi sizin duanza mukbil dzenler, gnah ve hata olan yerleri kaytlarnzdan karr. Ryalarmz gerekte yaratlta ait olduumuz zaman leinde gerekleir. Saniyeler iinde grdmz ryalarmz, sanki gnler iinde olmu hadiseler gibi anlatmamzn nedeni budur. Buna ramen zerinde yaadmz dnya ise, zaman yava ve alaltlm bir dnyadr. Gerekte rya olan bu dnya zerindeki yaammz, ryalarmz ise, gerek ve ait olduumuz yaam boyutundan aldmz mesajlardr. nsanlara ahiret hayatnda, dnyada ne kadar kaldklar sorulduunda dediler. (Mminn, 113) eklinde cevap "Bir gn veya gnn bir ksm kadar kaldk. Sayanlara sor," verecek
olmalarnn nedeni budur. nsan, uykudan gerek hayatna uyanmtr ve artk dnya hayatna dair hatrlad eyler ancak rya nevindendir. Ryalarmzn tabire ihtiya duymasnn nedeni de, yine dnya hayatnn gerek ait olduumuz hayat kriterleri esas alnarak bir model ek-
290
A.Salim Adilolu
linde yaratlm; her nesne ve olgunun bir temsil grevi olmasndandr. te bundan dolay Yakb var ancak m Yakb yoktur; Sleyman var ancak kral Sleyman yoktur; Ysf var, ancak vezir Ysf yoktur; Kerbel yoktur, Yezd yoktur. Sonsuzlua ait olanlar var, ancak yoklua ait olanlar yoktur, hi nevindendir. Kuranda dnya zaman ile ara dair zaman kyas yapmaya yarayacak bin yla denk gelen gn lei verilmitir. Bu lek ile birok eyin kyasn yapmak ve birok eyin izahn bulmak mmkndr. Bunlardan birisi de Cebrail a.s.n Efendimiz ile birebir grme saysdr. Efendimiz (s.a.v) ile Cebrail a.s.n grmesine dair Necm Sresinin giriinde bilgi verilmitir. Burada grmenin iki defa olduu izah vardr. Birisi anlatlm dieri de daha evvel de oldu denilerek refere edilmitir. Bunun defaatle olma imkn, ite bu zaman boyut farkndan dolay yoktur. Bu ayetlerde belirtilen Sidret-l Mnteh kitapta belirttiimiz evrenin, yani iinde bulunduumuz zaman boyutunun u noktas ile merkezin arasnda kalan serbest berzh noktas, ryalarn grld yerdir. Grmelerden birisi, burann yannda denilerek evren ile berzh snr iaret edilmitir. Yine ayetlerde belirtilen Cennet-l Mev kitabn iinde bahsini ettiimiz berzh alemindeki n cennettir. te kyametin kopmas ile evren ve evrenin iinde olduu zaman boyutu ortadan kaldrlacak, evrenin sanda solunda yer alan cehennem birleecek, yeni dze-
291
nin solunu oluturacak, cennet ise, bu yeni dzenin yerleim plan gerei yaklam olacak ve sada kalacaktr. Kitapta verilen emada evrenin ortadan kalktnda ortaya kacak manzara gzde canlandrldnda bu daha iyi anlalacaktr. te bu durum ile alakal Kuran aadaki izah yapmtr. Zaten emay olutururken dayandmz temeller de hep bu izahatlardr: (O gn) cennet, takva sahiplerine yaklatrlr. (uara, 90) (Resulm!) Sen bu sz (Kur'an') yalan sayan bana brak Biz onlar, bilmedikleri bir ynden yava yava azaba yaklatryoruz. (Kalem, 44) te berzhn cehennem blmnde olanlara cehennem, berzhn cennet blmnde olanlara ise cennet yaklatrlmtr. Yine Kuranda kitab sadan ve soldan verilenler diye belirtilen durumda da sa ve sol tabiri ile belirtilen kiinin kendi sa veya solu deildir. buradaki sa ve sol tabiri cennet ve cehennemi refere eder. Bunu yle dnebiliriz. Siz bir master rencisisiniz. Bir tez hazrlayp denetleme kuruluna gnderiyorsunuz. Kurul inceliyor, teziniz onanrsa kabul arivine; reddedilirse, red arivine kaldrlyor. Siz sonradan kurula mracaat ediyorsunuz, tezinizin durumu ariv kaytlarnda inceleniyor ve reddedilenlerin olduu soldaki arivden veya kabul edilenlerin tutulduu sadaki arivden kyor.
292
A.Salim Adilolu
Btn bu ek izahattan sonra, kitapta ilenen konulardan, ay ve gne takvimi mevzusunu ilerken, dnyalk ilere buday hasat rneini vermi ve dnn ki, buday ii ile itigal ediyorsunuz, kullandnz takvim ay takvimi ve srekli deiiyor, bu yl haziran aynda yaptnz hasat, takip eden yl temmuzda yapyorsunuz. demitik. Burada yanl anlalma durumu sz konusu olmasn diye aklk getirmek icap ederse, ay takviminde gnlerin her yl geriye gittii gerei gz nnde bulundurulmu, kullandnz ay adlar gne takviminde kullandnzn ayns eklinde ancak takvimin kendisinin ay takvimi eklinde olduu varsaylmtr. Doal olarak, gne takvimi esasna gre dnemi sabit kalan buday hasat, ertesi sene yine gne takvimi kullanldnda haziranda olacak iken, aylar geriye doru kayma yaptndan ertesi yl temmuz ayna denk gelecektir. yle ki, bir nceki yl 1-30 haziran dnemi, bir sonraki yl, 10-20 haziran ve 1-10 temmuz dnemi olacaktr. Oysa buday yine gne takvimindeki olmas gerektii yerde hasat ediliyor olduundan siz her sene ya da en iyi ihtimal ile 3 senede bir, sonraki isimle adlandrlan ay iinde hasat etmi olacaksnz. Yemin ederim ki, bu Kur'an'da insanlar iin her trlsnden temsil getirdik. Gerek ki iyi dnsnler. (Zmer, 27) diyen Allahtr. Ve eer Allah, her trls demise bu istisnasz her trlsdr. Bu ayete ait deiik mealleri incelediinizde bir ksmnn her trl tabirini
293
ahlk leine indirgediini grrsnz. Bu beeri bir yorumdur. Oysa Allah, her trl derken istisna brakmamtr. Bu her eyi Kuranda bulursunuz demek deildir. nk temsil getirdik denmi ve her eye deinildii ancak her eyden rnek verildii belirtilmitir. Yani bu u demektir: Kuran, dardan bakp okuduunuzdan daha derin bilgileri ieren bir kitaptr. Ancak anlamak ve grmek iin dnmeye ihtiya vardr. Kuranda her trl ilim dalna ait bilgi vardr. lmin gururla ortaya koyduu birok yeni kefin zaten Kurann iinde olduu bellidir. Ta ki, sana, (bylece) en byk ayetlerimizden bazlarn gsterelim. (T-h, 23)
ayetinde bahsedilen ayetler doru anlalmal ve Kuranda ayet diye kastedilen her ayetin, Kuranda sral cmleler olmadn bilmemiz gerekir. Kurann cmleleri olmann haricinde bu ayette bahsi geen ayet ile kastedilen de Allahn ilim ve kudret nianeleridir. Kuran her trl ilme dair emsali kendi iinde vermitir. Bu Kurann kendi szdr. Onu bir zikir kitab ya da hkm kitab haline indirgemek onu anlamam olmaktr. Ancak byle olduunu anlamak ile birlikte, Kurann iinden olmadk eyler karmaya almak da ifrat ile tefritten birini semek olur. Evvelki nasl doru deil ise, sonraki de doru deildir, aksine tehlikelidir. Misal, vukuu bulmu mstakil bir hadisenin kendisini Kuran iinde benzeen birka kelimeyi esas alarak, bu kelimelerin getii ayet yada srelerde matematik formlleri retip, hadiseyi bu ayetlerin iine oturtmaya almak ve her mstakil olay iin farkl
294
A.Salim Adilolu
formller retmek, iinde bilimi barndrdna inanlan bir kitaba bilim d yaklamak olur. Birincisi Kuran , her eyi iine aldn sylememitir. , her eyden misal verdiini sylemitir. kincisi, buna ramen siz her eyin Kurann iinde olduuna inanyor ve bu istikamette formller retiyorsanz, en azndan rettiiniz forml benzer durumlarn hepsinde geerli olmal ve ortak sonucu vermelidir. ncs, btn insanlk iin indirilmi bir kitap, snrl sayda ayet ve srede, bir konuda seilmi bir rnek vermi ise, bu rnek seilmeye deer ve tm insanl ilgilendirecek bir rnek olmaldr. Misal, eer bir deprem hadisesinin Kuran iinde illa ki emsal verildiini dnyorsanz, bu insanlk tarihinin en byk veya en ykc depremi olmaldr ya da en sra d depremi olmaldr. Bulunduunuz ehrin, yaadnz lkenin iinde olmu, sizin iin kayda deer ancak tm insanlk iin kayda deer olmayan, hatta emsali dier depremlerin bir ksmna gre sradan bile saylabilecek bir depremi Kuranda aramak manaszdr. Yok eer illa ki olduuna inanyorsanz, emin olun, tm insanlk tarihi boyunca olmu ve olacak depremleri Kuran iinde bulana kadar iddianz hkmszdr. te bundan dolay da, bu tarz iddialar, karmlar tehlikelidir. Bunlar ile enerji kaybetmektense, Kurann dier hakikatlerine eilmek daha aklcdr. Kuranda genel bilim ilkelerini mevcuttur. Hatta bugn bilimin bildiinin tesi de mevcuttur. Kuran bilim kitab deildir. Bir rehberdir. Allaha nasl ve niin kulluk edilecei, hayatn bireysel ve itimai olarak nasl yaan-
295
mas gerektii, neyin iyi neyin kt olduunu izah eden bir rehber kitaptr. Ancak, Allaha nasl ve niin kulluk edilecei izahn Allahn kim olduunu izah etmeden yapm da deildir. Bu izahlardan birisi de Allahn yegane yaratc ve yarattna nizam koyucu olduudur. te bu yarat ve yarattna nizam koyu izah da, bilimin izahndan bakas deildir. Yani Allah Kuranda kendini ve nizamn anlatrken bilime doal atfta bulunmutur. Kuran, inananlar asndan phesiz ki bilimin nndedir. nk bilim Kurann iindedir. Ancak, Kurann meselesi bilimi insanlara retmek deildir. Kuran, insanlardan bilimdeki gelimeleri grdke kendisinin daha iyi anlalmasn ve dolays ile mutmain olmalarn bekler. Kuranda eliki yoktur. Onda eliki arayanlarn elleri hep bo kalacaktr. Ya da onda eliki olduunu iddia edenler eninde sonunda kendi cehaletleri ile ba baa kalacaklardr. nk bu tr iddialarn hepsinin kayna, Kurana meal zerinden veya paralar halinde yaklamaktr. Oysa Kuran bir btndr ve meal bilgisi kesinlikle yetersizdir. ou meallerdeki eviriler de, meal sahibinin kendi alg ve anlaynn cmlelere dklm halidir. Eksiltili verilmi cmlelerde kullanlan tamlamalar srekli meal sahibinin kendi anlay dorultusundaki seimleridir ve bunlarn bir ksm isabetli iken, bir ksm tartmal, hatta bir ksm tamamen isabetsizdir. Kuran, Arapa deil, Apak bir Arapa ile indirilmitir. Arapa az sz ile ok ey kastnn yaplabildii mkemmel bir dildir.
296
A.Salim Adilolu
Byle deyiimizden kimse Arap veya Arapa hayranl karmasn. Btn diller Allaha aittir. O mesajn iletmek iin, o mesaj tayacak en uygun dili semitir. Bu ynn bir kenara braksak dahi, bu dil seimine itiraz edemeyiz. Nihayetinde gelmesi gereken ve tm insanla hitap edecek bir kitap, olan dillerden hepsinden birden gelemeyeceine ve illa ki tek bir dilde olacana gre, Allah takdir hakkn kullanp, her halkarda diledii bir dil ile gnderecekti. Arapa olmayp Trke olsa veya baka bir dilde olsa, bu defa da o dili kullanmayanlar iin sorun olarak alglanacakt. Nedense, bu dil mevzusu da sadece Kurana gelince sorun oluyor. Dier kutsal kitaplar iin bunu sorun yapan yok. Velhasl, Kurann dilinin Arapa olmas, takdirin byle yaplm olmasndan ziyade ieriindeki mesajlar ile alakaldr. Mesela miras mevzusu, srekli paralar halinde yaplan deerlendirmelerden ve meal sorunundan dolay hep tartma konusu olmutur. Erkein birden fazla e durumuna ruhsat veren kitabn, miras mevzusunda lmnden sonra, ok eli olmas durumunu gz ard etmi olmas dnlemez. Bu dnlmtr de. Ancak bunun getii ayetlerdeki kadn kast, adamn ocuklarndan kadn olan zann ile gz ard edilmi, miras matematik hesab ile almaya kalkan insanlar hep denksizlik ile karlamtr. Denk olmayan ise sadece kast ile anlaytr. Yoksa kitapta hibir surette denksizlik yoktur.
297
Mslmanlar olarak bizim grevimiz, ncelikli olarak kendimizi yetitirmek, kendi hayatmza slam hakim klmaktr. Her birey, kendi kendisini bir devleti idare eder gibi idare ve kontrol etmelidir. Bakalarna din retmek veya din adna tavsiyelerde bulunmak mslmann ancak kendinde bunu yaamasndan sonra mmkndr. Dinin de en doru retilme tarz, lisan ile deil hal iledir. Din bir mslmann zerinde iki beden byk veya iki beden kk elbise gibi durmamaldr. Elbise vcuda oturmaldr. Greni kendine imrendirmeli, albenisi olmaldr. Ama ne yazk ki, bugn biz mslmanlarn ekserisi iin byle olduunu sylemek pek gtr. Teorik bilginin de maalesef kimseye faydas yok. Yaanmayan, teoriden ibaret bilgiden de verim ve retim beklenemez. Bizde de saysz niversiteler olmasna ramen, icat kmaynn nedeni ite bu yaanmaytr. Her ey kat zerindedir. ou akademisyen, senelerce rencilerine anlatt eyin pratiini hi grmemitir aslnda. Formller iinde cebelleip durulur. Oysa yle icatlar vardr, bambaka bir ey zerinde alrken, laboratuarda elinizin kazara bir ieye arpmas ile ya da bir damla asidin yanllkla baka bir yere damlamas ile ortaya kar. Bilimde evk ancak grerek olur. Bir adm attnz ve attnz adm sizi bir st basamaa tad ise, artk evk basamaklarndan keif basamaklarna doru ykselirsiniz. Sonunda kendiniz iin de insanlk iin de bir deer retme yolundasnzdr. Din de byledir. Akama kadar ezberden, ne dediini bile bilmeden istediin kadar ayet oku, iste-
298
A.Salim Adilolu
diin kadar salavat getir, bundan kendine fayda retemezsin, bakasna fayda retemezsin. Bu ancak, mmiler iin bir yoldur. nk mmi insan, duru insandr. Zihni de kalbi de kolay mutmain olur. Onun nefes alnn bile ibadet olaca anlar, cezbeleri vardr. Ancak okumu insan, kafas kark insandr. Kafa karklndan arnmas, kendini artmas ve dininin hakkn vermesi gerekir. Bir doktor, hastasn her inceleyiinde, tp ilminin derinliklerinde Allah bulabilmeli, Et tbb-i mihrabi-l iman dsturunca mutmain olabilmeli, bylece kendisi iin ve insanlk iin bir mslman olarak fayda retebilmelidir. Genel manas ile mslman, Allahn varlnda yok olmay bilebilmeli; kendi yokluunu kefedebilmeli, varlnn ise ancak Allah ile mmkn olduunu idrak edebilmeli, Allahtan bakasnn hakikatte olmadn, her eyin varln Onun varlna borlu olduu bilincinde olmaldr. Bu aynen en mkemmel dzeyde gelitirilmi bir elektronik cihazn elektrik olmakszn bir hi olmas gibi bir eydir! Bu kitap ile derin Kuran ilminden birka hususa aklk getirmeye ve hayatn kendini Kuran lisan ile aklamaya altm. mit ediyorum ki, maksadna ulamtr. Biz mslmanlarn kimseyi mslman yapmak gibi bir gayesi yoktur. Hidayet Allahtandr. Biz iyiyi ve gzeli iaret etmek, tebli etmek ile mkellefiz ve yaptmz da Allah ve ayetlerini iaret etmektir. Bizi, kimsenin hristiyan misyonerler gibi deerlendirme hakk yoktur. Bizim
299
maksadmz saya mrit toplar gibi mmet oluturmaya almak deildir. Yine biz Yahudiler gibi, kendimizi dier milletlere de kapatp, dini ve tanry,-haa, kendimize mlk de edinmi deiliz. Biz, sadece Allah tantmak ve elimizin erdii insanlar Onun yoluna davet ile mkellefiz. Bundan da bir menfaatimiz yoktur. Gayemiz Allah rzasdr. Aksine, aslnda kazanlm her insan, bizim iin bir risktir. nk Allahn cenneti ve cehennemi dolduracam sz vardr. Yani birileri illa ki cennete ve cehenneme gidecektir. Byle bir sz olduuna gre, bakalar cehenneme ne kadar yakn olursa, dz mantkla biz o kadar uzak oluruz diye bencilce bir karm da mmkndr. Ancak biz byle bir karm da yapmyoruz, nk biz insan olarak ayn toplum iinde yaadmz biliyoruz, bakasnn altnda yanan ve bizim grp seyrettiimiz ama mdahale etmediimiz atein bizi de yakacan biliyoruz. Biz, yaratlan Yaratandan tr seviyoruz ve cenneti veya cehennemi maksat edinmiyoruz, nk biz cennet tm insanlk ile dolsa dahi, bizi daha bir hi iken en gvenli yerlere yerletirip, biz dnyaya gelmeden annemizin gvdesinde rzkmz temin eden, acizliimizi bilip annemize rahm sfat ile tecelli ederek bizi efkatli ellere teslim eden Allahn bizim iin yepyeni cennetler var edeceinden phe dahi etmiyoruz. Kitabmz doru anlamal ve bu istikamette doru amel etmeliyiz. slam dini, kleleri azat etmeyi deil, klelere zgrl; yoksullara yardm etmeyi deil, yok-
300
A.Salim Adilolu
sulluu ortadan kaldrmay ilke edinmitir. Hayat, Kurandadr ve Kuran, hayatn kendisidir. Her ikisini de bilerek ve anlayarak okumak gerekir. te Zlkarneyn te Kyamet adl kitabmzda dnya-ay ilikisini bir baka kitapta ileyeceimizden bahsetmi, bylece ksmet olmu bu kitapta bu konuyu fasl halinde ilemi olduk. nallah ksmet olursa, yine farkl ilmi konuya aklk getirecek ve konusu sadece bu mevzudan oluan bir Kuran almasnda daha bulunacaz. Neyle ilgili olduuna dair bu kitap iinde ksmi iaretini verdiim insanlk iin ok nemli bu konu inallah ilendiinde ve anlaldnda Kurann ycelii bir daha tartmaya mahal brakmayacak ekilde teyit edilmi olacaktr. Din, biz inananlar iin phesiz bilimin nndedir. Bundan zerre kadar phemiz yok. Sonunda bilimin kendisi dini teyit edecektir. Bilim bugn olduu noktaya, kendi teorilerini gelitirerek, kefederek gelmitir. Be yz yl doru bilinen bir teori yeni bir keif ile bir gecede yok olup gidebilmektedir. Onun iin hl son sz sylenmi deildir. Yaplan her keif aslnda Allahn ilminden bir czdr ve sonunda varlacak olan da phesiz Allahtr. Bu vesile ile Allah bize yeter, Allah var, bakas yok diyoruz!
301

ASLINDA

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ASLINDA

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ASLINDA

Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

(Kapak fotoraf Nasa ya aittir.)

A. Salim ADLOLU, 2012

Bu kitab, merhum babama ithaf ediyorum.

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

Yazar letiim: asaturka@gmail.com

101 105 117 129 147 167 177

ASLINDA ................................................................... 259

EK ZAHATLAR ...................................................... 277

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

Allah her eyin yaratcsdr. O, her eye vekildir.

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

YERN-GN VE YERLE GK ARASINDAKLERN YARATILII

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

CANLILARIN VE NSANIN YARATILII

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

kldk. (sr, 70)

ayetinde geen yarattklarmzn

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri

ASLINDA-Hayatn Kuran Tefsiri