Enigma e nj vrasje t trefisht

Fali armiqt, por mos i harro kurr emrat e tyre Xh. Kenedi

FILLIMI I ENIGMS S VRASJES Kishte filluar t binte terri i par i nats s 31 janarit t vitit 1997, kur nj makin e tipit LADA(PR 137979), me ngjyr t gjelbr t elt, mori papritmas drejtimin e magjistrales PrishtinMitrovic. Kishte nj ecje t zakonshme. Sikur nuk kishte ndonj ngutje t madhe. Sikur asgj t mos e mbante m aty. Gjithka po zhytej n mjegulln e nats dhe marramendshm shpejt, si mund t ndodh vetm n nj nat fundjanari, terrimi po bhej prher e m i rnd. Buzkalimet nuk po dukeshin. Pemt e zhveshura kishin mbetur diku pas dhe zgjatimi i dritave t makins, ashtu fillikat, vetm se e bnte edhe m t rnd errsirn e gjithkahshme. Vetm npr degt e herpashershme t pishave, flokt e dbornave dukeshin si copra ndrrash, q sapo kishin ngrir. Qyteti i madh mbeti pas dhe dalngadal dritzimet e atyktueshme t fshatrave po bheshin gjithnj e m t pakta. Megjithat, t tre njerzit q ishin n makin, nuk e kishin mendjen tek asgj q po zhytej n terr. Ai, q po rrinte para, bri shoferit, ktheu edhe nj her kokn pas, shikoi me vmendje makinn q po vinte pas tyre, pastaj iu duk se dalloi edhe nj makin tjetr pas saj, t ciln nuk e kishte vrejtur m par. Edhe ai, q ishte n ulsen e pasme, ktheu kokn dhe shikoi i menduar makinat q, as nuk afroheshin dhe as nuk largoheshin. Nuk deshi t shqetsohej. Shikoi nga njeriu q rrinte para dhe q kishte kthyer kokn. I buzqeshi. Si pr t dashur ti thoshte mos u bj merak. Njeriu, q kishte qndruar para, i tha me z t ult shoferit q t ngadalsonte paksa ecjen dhe t hapte rrug pr kalimin e dy makinave q ishin pas tyre, njrn prej t cilave, si i kujtohej tani, e kishte vrejtur q n daljen e par t Prishtins. I ishte dukur sikur kishte par n thellsi t makins katr njerz, njri prej t cilve mbante mes kmbve nj arm, ndrsa shikimi i atij q rrinte n t pasmen e dyt, kishte qen m shum se i zakonshm.

Makinat prap nuk po kalonin. Edhe ato e kishin ngadalsuar ecjen, tani po lviznin njtrajtshm, njra pas tjetrs, ashtu si mund t lvizte ankthi i s keqes. Shikoi edhe nj her nga prapa, tundi leht kokn dhe tha me z t leht, sikur t donte tia thoshte vetes e askujt tjetr: Po na ndjekin. Kaq. Asgj m shum. Ai, q po ngiste makinn, ktheu pr pak sekonda kokn n drejtimin e njeriut q foli, sikur t donte t merrte m shum informacion nga shikimi i njeriut t tij m t afrt, dhe kur nuk gjeti asgj tjetr, vese t vrtetn e asaj q sapo kishte dgjuar, u kthye prsri n drejtimin e rrugs. Pastaj pyeti: T eci m shpejt, si thua? Provoje nj her. Ndoshta sht nj rastsi. Ndoshta jam i gabuar. Ai e tha kt m shum pr t qetsuar shokt e tij, megjithse e dinte se asgj nuk ishte e rastsishme, pr nj ilegal t vjetr si ai, tashm gjithka u b e qart. Megjithse po ecnin m shpejt, makinat pas tyre, as nuk afroheshin e as nuk largoheshin. Njtrajtsi. Nuk foli m. Vetm se nxori nga posht armn, e shikoi me vmendje dhe e kontrolloi nse kishte fishek. Ishte n rregull. Dy t tjert nuk foln. Ai q ishte prapa, m i riu prej tyre, po ashtu nxori armn e tij dhe mendoi pr nj ast t shkurtr se ndoshta do t kishte qen shum m mir, nse do t kishin qen rrethuar n nj or tjetr, m t von, kur ata t kishin me vete edhe automatikt dhe armt e tjera, q ishin nisur t merrnin. Edhe arma e tij ishte n rregull. Ai q e ngiste makinn, shikoi edhe nj her bashkudhtart e tij. Tashm gjithka ishte br krejt e qart. Dhe me nj z m shum se t zakonshm, sikur t thoshte natn e mirapo dika tjetr t ktij lloji, tha: M bj gati edhe armn time. Ishte udhtimi m i jashtzakonshm q u kishte ndodhur. Udhtim me priten pas, nganjher edhe dhjet metra larg e nganjher pesmbdhjet metra larg. Kur po mendoheshin se ndoshta do t ishte m mir t ndaleshin dhe t qllonin t part, dalluan n mugtirn e rrugs disa dritzime t uditshme, t cilat nuk ngjanin as me dritat e shtpive dhe as me dritat e makinave q lviznin. Ai, q rrinte para, e kuptoi se ishte fillimi i prits, caku deri ku i kishin lejuar t ecnin. E

kuptoi po ashtu se rruga q ishte ln deri n fillimin e prits, m pak se dyqind metra, ishte ndoshta rruga e fundit e tyre. U kthye dhe shikoi shokun pas vetes. Tepr i ri pr t pasur nj fund t till, i tha vetes dhe i erdhi keq q po ndodhte kshtu. Do t ishte udhtimi i tyre i par s bashku, e po ashtu, edhe udhtimi i fundit. Krejt shkurt mendoi pr shum gjra, mendoi se e kishte pikur malli pr gjithka q lidhej me shtpin e tij, ndjenjn e ngroht q kishte marr gjithnj me vete. Kishte nj lehtsim q nna e tij, aq e mir dhe fisnike, tashti nuk ishte m. Pastaj mendimi i tij, krejt ngutshm, u ndal tek nj gj q i kishte mbetur pa ju thn shokve t tij. E vetmja gj q nuk e mendoi ishte se mos do t duhej t dorzohej. Shikoi edhe nj her djalin e ri nga pas, i qeshi leht, ngjyra e syve u b krejtsisht e gjelbr, ndjeu edhe vshtrimin e tjetrit, q prgjithsisht ishte i qet. Si thua? e pyeti. Dhe tjetri, m i riu, as q e mori mundimin t dinte prse ishte fjala. Tundi kokn lehtas, flokt e bukur i ran prmbi ballin e pastr, syt i kishin nj ndriim t veant, sikur e gjith jeta q i kishte mbetur po i shkndijonte aty, dhe m par se ti dgjonte zrin, njeriu q e kishte pyetur e mori prgjigjen pikrisht nga shkndijimi i syve. Pastaj dgjoi: Pr hair na qoft! Njeriu q rrinte para nuk e pyeti shoferin q rrinte bri tij. E dinte q m par prgjigjen dhe se gjithka do t kishte qen koh e humbur. Vuri armn n prehr dhe bri saj vuri edhe armn e shokut t tij. Pastaj dgjoi se edhe prapa dika lvizi. Ktheu edhe nj her kokn, zgjati dorn n drejtimin e atij q rrinte prapa dhe filloi t ulte ngadal xhamin e par t makins. Nj er e freskt hyri mes tyre. Ai, m i riu, q ishte prapa, prsriti edhe nj her: Pr hair na qoft! Pastaj askush nuk foli m. Prita po afrohej marramendshm shpejt dhe s bashku me njerzit e uniformuar q po rrinin n prit, ata dalluan edhe tytat e armve t tyre. T gjitha n drejtimin e makins. Kur njeriu q ishte para zgjati dorn prtej xhamit t hapur, dalloi se

nga pas po vinte dhe nj helikopter. I tha vetes: E meritojm nj vdekje t till.Dhe ngriti armn. Njkohsisht dalloi ern q frynte pas shpatullave t tij dhe e kuptoi se edhe shoku i tij, m i riu mes tyre, kishte hapur dritaren e makins dhe po bhej gati t qllonte. Pr hair na qoft! prsriti ai fjalt e djalit t ri dhe shtoi me z: Hajt ta koritim vdekjen. U dgjuan njhersh t shtnat nga prita prball, nga njerzit q kishin ndaluar pas tyre dhe nga lart. Ishin breshri t kahdoshme, t pandaluara, t kobshme. Zjarri i armve kryqzohej mbi makinn q tani vazhdonte t lvizte dhe nga vazhdohej t qllohej. Kur u duk sikur e gjith kjo nuk ishte e mjaftueshme, ather t shtnat filluan me breshri edhe nga helikopteri q sillej sipr tyre. Ai e ndjeu gjakun q kishte filluar t rridhte: vettimthi, iu kujtua nj nat, krejt si kjo, e ftoht dhe njkohsisht e yjzuar, kur, mbi nj rimorkio traktori, po ecnin npr nat drejt kufirit. Nj djali i ri, i biri i Plakut t Shishmanit, ku kishin br konak, i kishte thn: Thuaj nj dshir, nj dshir t vetme q do t doje n jetn tnde. Ai i kishte thn shkurt, t jet vendi im i lir dhe le t vdes t nesrmen. Pr bes, i kishte thn, nuk e kam dert se vdes t nesrmen e dits kur Kosova t jet e lir. E ndjeu edhe gjakun e shokut bri tij dhe e kuptoi se nuk do e priste lirin. E kuptoi po ashtu se po prgatiste t nesrmen. Ather u ndje i qet. N syt e tij u mbyll i gjith peizazhi q ishte rreth e rrotull; rrafshinat e bardha dhe fillesa e lartsive, dborat q kishin mbetur pishnajave, zrat e njerzve q iu afroheshin prher e m afr, megjithse nuk i shihte. Era i shpupurishi flokt dhe iu duk sikur ishte dora e nns s tij. E ndjeu se dera pas tij, n kahun e kundrt, u hap, dhe miku i tij i ri, tentoi t ante rrethimin. Nuk dgjoi m tej. Iku. Duke dashur t besonte se do t kishte qen i rni i vetm i asaj prag-nate t ftoht. Po ikte me emrin e lufts Ismet. T nesrmen do t niste rikthimi i tij i prjetshm me emrin q i kishin vn prindrit. Ishte 31 janar i vitit 1997. E premte. Nj dit e zakonshme q m pas, krejt natyrshm, do t kalonte n historin e kombit. Por q do t merrte pas vetes edhe enigmn e vrasjes s tyre. Do t ishte si nj makth i vrtet pr shum koh me radh, i cili, her pas here, do t riprsritej.

* * * Emrat e t tre t rnve n pritn e 31 janarit 1977 tashm dihen. Ajo q nuk dihet ende, qndron n faktin se si ran ata n kt prit, e organizuar sipas t ashtuquajturs ndjekje japoneze, si kishte rrjedhur fillesa e ndjekjes s tyre dhe ku e kishte gjenezn. Q nuk kishte qen nj ndjekje e rastsishme, kjo sht tashm tepr e qart pr t gjith. Q nata e 31 janarit ose nj nat tjetr e afrt me t, kishte qen e prgatitur n t gjitha detajet, nga sigurimi i fsheht serb e bashkveprues serb, edhe kjo nuk do shum mend t jet qartsisht e kuptueshme. Ky libr ka si qllim t vetm zbulimin e pjesve t s vrtets, pr ti br m pas, nga dshmit e t tjerve, t pathna deri m tash, nj t vrtet t vetme. Njerzimi, n kodin e tij moral, thot q hetimi i nj krimi, i nj ngjarje, e aq m tepr i nj vrasje t trefisht, bhet n do koh. E di q sht e vshtir, mirpo do t doja q gjithka t kthehet n zrin apo n memorien e shoqris njerzore, pr t ditur kush ishin ata, q u flijuan kaq denjsisht. Kjo sht thelbsorja. E m pas, se far ndodhi dhe si ndodhi. Dy vite e gjysm pas ksaj ngjarje, n fillim t korrikut t vitit 1999, un isha pikrisht n at vend ku ishte zn prita. Nuk kishte mbetur asnj shenj. Fillova t eci rreth e rrotull, shikoja peizazhin prreth dhe vreja muzgun q po binte, tepr ngadal, si pr t m ln koh q ti merrja t gjitha me vete. Mirpo nuk kishte asgj t veant. Frynte vetm nj er e leht, pothuajse krejtsisht e pandjeshme. Buz rrugs, aty ku ishte ndalur m n fund makina e shoshuar nga dhjetra e dhjetra plumba, nuk kishte m asgj. Bari kishte filluar t zverdhej, si do fillim korriku. Desha t gjej prmes tij gjurmt nga kishte synuar t ante rrethimin m i riu nga tre t rnt, ai q ishte ulur n ndenjsen e pasme, mirpo nuk munda t gjeja gj. Kishin shkuar dy vera dhe ishte n kaprcyellin e saj vera e tret. Desha t prfytyroj vendet ku ishte ngulitur prita, prgjimin e ardhjes s makins, zhurmn e helikopterit, fishkllimn e plumbave, mirpo fillimisht e kisha t vshtir, pastaj dika filloi t merrte formsim t uditshm. Mendova se pa ata tre djem ne nuk mund t kuptojm historin ton t afrt. E kjo do t thot se nuk mund t kuptojm vetveten, dhe tek un u rizgjua ideja se asgj

nuk kishte shkuar kot. Pastaj, krejtsisht papritmas, si nj e rn kambane, u zgjua edhe pyetja: Si ndodhi kshtu? E kam mbartur gjat me vete kt enigm. Tani, mendova se erdhi koha ti prgjigjem nj pjese t ksaj enigme. Le t fillojm...

Kush ishin ata t tre? Njri, nga tre t rnt, ishte Zahir Pajaziti, Ismeti, antar i Shtabit Qendror t Ushtris lirimtare t Kosovs (m pas Shtabi i Prgjithshm) dhe njkohsisht antar i Shtabit Qendror Operativ t saj. Figur madhore e rezistencs s armatosur. Komandanti i par i Zons Operative t Llapit, njri ndr atentatort dhe organizatort m t mdhenj t lufts. Kishte ngritur nga prgjakimet e mparshme ngrehinn e re t lufts n Llap dhe kishte marr me vete gjithka t mir q kishte pasur lvizja ilegale e pas viteve 70. Ndoshta m shum se do gj, aty ishte mendimi dhe njkohsisht qndresa me pushk n dor e Ali Ajetit, pararendsit t tij, komandantit t njohur t ets s par t Llapit; ndoshta kishte marr nga nj tjetr llapjan i lavdishm, Afrim Zhitia, komandanti i njsiteve t para t Lvizjes Popullore t Kosovs n fundin e viteve 80 dhe drejtuesi politik i organizats; ndoshta kishte marr nga qndresa e llapjanit tjetr, Hasan Ramadanit, dhe duke u ngritur mbi gjithka, ishte br tradit e s mirs dhe e qndress, e kishte vendosur t luftonte. Zahir, n arabisht, do t thot i dukshm, i pranishm, q nuk mund t kalosh pa u vn re. Dika ose dikush q, si ka vendosur nj kontakt me ne m par, vjen e pushton dalngadal mendimin ton, deri n at pik, saq bhet dika e shenjt. Kur e kam lexuar pr her t par kt prkufizim t shkrimtarit Jorge Luis Borges, mendimi im shum natyrshm ka ecur m tej drejt figurs s Zahir Pajazitit. M sht dukur ather, e m duket edhe tani, se asgj m shum se sa ky prcaktim nuk do i shkonte prmasave t nj njeriu si ishte Zahir Pajaziti. Edhe me mua ka ndodhur pikrisht si n mendimin e Borgesit. Kam

dgjuar pr her t par pr t, ashtu si kan dgjuar shum t tjer, vetm prmes Komunikats nr. 30 t Ushtris lirimtare t Kosovs, n t ciln njoftohej rnia e tij, n nj prpjekje t pabarabart, s bashku me Hakif Zejnullahun dhe Edmond Hoxhn. Pastaj, prmes t afrmve t tij, sidomos mikut tim Enver Osmanit, q jetonte ather n Gjermani dhe motrs s Zahirit, q ishte bashkshortja e Enverit, bra m tej, derisa dalngadal gjithka e tij pushtoi mendimin tim, ashtu si kishte ndodhur me shum heronj t tjer. Shkrimi im memorial, Vdekja u korit, botuar n Zrin e Kosovsmenjher pas rnies s tyre, m 6 shkurt 1997, do t ishte dshmia e par. Ky libr sht vazhd e mendimit t hershm. Zahiri ishte drejtuesi i njrs nga degt e mdha t lufts, q m pas, natyrshm, do t shkrihej n Ushtrin lirimtare t Kosovs. Se kur sht br kjo shkrirje, n cilin vit apo pas cilit takim, kjo nuk sht e rndsishme. Sepse nuk ka t bj aspak me dithyrjen e lufttarve t Llapit n Ushtrin lirimtare t Kosovs. M shum se gjithka, ky sht nj akt bashkimi i natyrshm i degve q prbjn t njjtin lum apo i dallgve q prbjn t njjtin det. N vitin e fundit t jets s tij, saktsisht q nga dhjetori i vitit 1995, Zahiri do t njihej me emrin e lufts Ismeti, pseudonim i rastsishm, si rrjedhoj e lidhjeve t reja t krijuara n strukturat ilegale luftarake.

Portreti: N t gjith pamjen ose qndrimin e Zahirit nuk ka asgj t jashtzakonshme, pra nuk ka asgj nga ato tipare q presim nga njerzit t cilt i kemi tash t idealizuar. Shkurt, nse e shikon me vrejtje, n t gjitha qndrimet e tij, nuk mund t dallosh asgj q t kujtoj ose t t bj t mendosh se ke prpara vetes heroin e ardhshm t Kosovs, njeriun, q pak vite pas rnies s tij, do t ngrihej n bronz, n njrin nga kryesheshet e Prishtins. M shum se gjithka, Zahiri i ngjan njeriut t zakonshm t rrafshinave shqiptare t Kosovs. Ai nuk e fsheh fytyrn pas mjekrs, kur sht nxns i shkolls s mesme. Ai ka pamjen e zakonshme t do nxnsi tjetr, me po ato veti dhe me po at shprehje q kan nxnsit e ksaj moshe. Kur sht student nuk mund t dallosh tek ai asgj t veant, nuk i duket ajo as n qndrimin e tij, as n mnyrn se si i ka mbajtur flokt. N kohn e lvizjeve ilegale, n dhjetra

fotografi mes shokve, e ke t vshtir, n mos t pamundur, t dallosh se cili prej tyre sht drejtuesi, komandanti, cili sht prijsi, sepse, prsri, nuk ka asgj t jashtzakonshme. Po ajo thjeshtsi si e gjith t tjerve, po ai qndrim i natyrshm dhe dashamirs. At, sa mund ta marrsh pr nj fshatar tipik t zons s Llapit, aq edhe mund ta marrsh pr nj qytetar t Gjakovs apo t Pejs; sa mund t thuash se sht nj atentator i zakonshm, aq edhe mund t thuash se sht drejtuesi i tyre. Ai nuk krkon q portreti i tij t vendoset n mesin e gjithkaje. E di se kjo do t ishte krejt e kundrt me jetn e tij dhe t tradits familjare, ndaj, edhe n vend q t marr pamjen e jashtzakonshme, ai veshportretin e njeriut t zakonshm shqiptar, kshtu q i mishron n vete t gjith. Fytyra e tij nuk sht e veant, por sht thjesht shqiptare e pastr. sht kjo arsyeja q pamja e jashtme nuk t ngjall habi, nuk t bn t prfytyrosh at si nj njeri t fuqishm, t jashtzakonshm apo jashttoksor. E veanta e tij sht tek shikimi. Vetm aty mund t dallosh dika q nuk e ke dalluar m par tek i gjith qndrimi i tij. Vshtrimi i syve t tij t hirt, tipik i njeriut q ka marr prsipr ti dal zot punve, nuk ka qen i mundur t vij n portretet e njohura t tij, n fotot e pakta dhe t rastit q ka br, por at e mbajn mend t gjith ata q e kan njohur, q kan jetuar me t, q kan qen miq, bashkpuntor, bashklufttar ose kundrshtart e tij. Ky vshtrim, si prej nj goditje, t bn t mos mundesh t fshihesh prej tij; ai t prshkon, nganjher deri n dhimbje ose deri n coprat m t panjohura t qenies tnde. Nuk sht e vlefshme asnj lloj mbrojtje, ashtu si nuk mund t harrosh se, nn kndin e ktij vshtrimi, ke gjetur edhe qetsin e njeriut q e ka br detyrn e tij. Duke perifrazuar nj thnie t Gorkit, mund t thosha se Zahir Pajaziti kishte nj mij sy n nj ift t vetm. N ditt e fundit t jets s tij, Zahiri do t marr gjithnj e m shum portretin e nj guerili ose t nj atentatori. Ka ardhur nj koh, kur pa dashjen e tij, gjrat nuk do t mund t fshiheshin. Ato dalngadal po zinin vend gjithnj e m shum n portretin e tij, sidomos tek syt. Dhe nuk sht e uditshme q pikrisht syt e Zahirit, me t veantn e tyre, jan ata q trheqin vmendjen.

N takimin e 29 janarit 1997, q ai do t ket me Edmondin dhe nj guerili tjetr, do t jet i pranishm, edhe nj mik student i Edmondit, i cili pr shkak t konspiracionit, do t qndronte n nj tryez afr tyre. Ky student i athershm, Ilir Kastrati, do t pyeste menjher pas takimit se, kush ishte njeriu me t cilin sapo ishte ndar Edmondi. Nuk e kishte njohur m par. Do i thoshin se ishte nj biznesmen. Studenti do t tundte kokn dhe do t thoshte se vetm tregtar nuk do t mund t ishte, sepse nuk ka sy biznesmeni. Edmondi e pyet se far sysh ka. Studenti i ri, krejt pa menduar, i thot se ai ka syt e dikujt tjetr, t nj njeriu jo tregtar, ndoshta krejtsisht ndryshe. M shum se gjithka ka syt e nj guerili ose t nj atentatori. Nuk i thot se, nuk ka veshjen, se nuk ka qndrimin apo dika tjetr t biznesmenit, por ndalet tek syt, sepse pikrisht aty qndron edhe fuqia trheqse e ktij njeriu. E gjith forca drithruese e ktij njeriu prmblidhet n shikimin e tij. Prmes vshtrimit ndjen rrzllimin, je m i qet dhe m i bindur; njkohsisht e di se nuk do t mund ti fshihesh edhe aq lehtsisht. Zahiri hyn n radht e njerzve t madhrishm, por jo t rastsishm. Nga gjith shtylla fisnike e babait t tij, Qerim Pajaziti, nga t gjith vllezrit e motrat e tij, atij i kishte rn fati t ishte vazhdues i denj i ksaj shtylle dhe t ishte trashgues i figurave t tilla si Shaban Jashari e Qerim Pajaziti. sht nj mundsi m shum, kuptohet nse je edukuar nga kjo materie, q t shndrrohesh n legjend. Do t adhuroj gjith jetn babain e tij fisnik dhe nnn e tij burrrore. N nj mnyr ose n nj tjetr do i ndjente t pranishm edhe kur do t ishte larg, megjithse, krejt natyrshm, do t ishte edhe ai pjes e jets s tyre. Zahiri ishte i vetmi nga antart e Shtabit t Prgjithshm t UK-s q nuk bnte pjes n Lvizjen Popullore t Kosovs, megjithse kishte lidhje t ndrsjella me shum prej strukturave t saj. Po ashtu, nuk mund t mohohet se n prbrjen e formacioneve t drejtuara prej tij, kishte mjaft antar t organizats. Filozofia politike dhe mendimi ushtarak i tij, jashtzakonisht vizionar dhe idealist, ishte n bashkimin e t gjitha forcave dhe energjive dhe n krijimin e nj fronti t prbashkt. Lvizjet e Zahirit, nganjher t drejtprdrejta dhe her pas here t ndrmjetsuara, jo rrall t vetmuara, sigurisht do t kishin prmasa m t ndjeshme nse ai do t arrinte edhe nj koh m t

vonshme jetsore. Ndrprerja e jets s tij shkputi nj hallk, q do t ishte shum e rndsishme. Duke qen drejtues i njrs nga degt e mdha t lufts, ai ishte njkohsisht edhe njri nga bashkkrijuesit e Ushtris lirimtare t Kosovs.

Ti duhet ta jetosh rinin tnde Edmond Hoxha ishte junikasi q kishte ndr mend t krijonte prmasat e reja t tradits s tij familjare apo t Kosovs. Duke qen se n moshn gjasht vjeare, kur ishte ende fmij, kishte par prangimin e burgosjen e t vllait t tij t madh, Xhavitit, duke qen se nga kjo kishte par se kishte pasur dhimbje, por nuk kishte pasur thyerje, ai kishte vendosur t bhej shtyll e mosthyerjes, sado e dhimbshme t kishte qen kjo dhe sado e mundimshme t kishte qen rruga. Edmondi ishte studenti mes dshirs pr tu br ushtarak dhe njeri i shkencave politike. I riu q kishte zgjedhur t bnte nj jet ndryshe e megjithat tepr rinore (mjafton t kujtojm se n varrin e tij sht vendosur edhe nj kuror n emr t nj vajze). Ndoshta m shum se gjithka ai do t niste nj rrug q njerzit e tij e kishin hapur, me gjith dhimbjen q kishte mbartur ajo, me gjith gjakimin q kishin prjetuar e do t prjetonin. Duke qen m i vogli nga fmijt, djali i pas shtat motrave, ai do t ishte krejt natyrshm thelbi i zemrs s tyre, dritzim nga jeta e prindrve t tij. E, megjithat, kjo nuk e bri at, dhe mendoj se nuk kishte se si ta bnte, nj djal t ri, por t plakur, q n moshn njzet vjeare, pra nj djal plak njzet vjear. N t kundrtn, e gjith ajo q kishte lidhje me prkujdesjen ndaj Edit, me thelbzimin e zemrs s motrave dhe dritsimin e prindrve, ishte e lidhur me Kosovn. Asnjher n kulln e Junikut dhe prgjithsisht n kullat dukagjinase, dita e zakonshme e secils stin nuk ka qen e shkputur nga Kosova. Edmond Hoxha, q n fillesn e lvizjes klandestine do t merrte prsipr pseudonimin Shpati. Her pas here, si pr tu msuar me emrin e tij t ri, ai e shkruante at n faqe t ndryshme fletoresh, si pr

t dshmuar se tash e tutje, jeta e tij, m tepr se ti takonte Edmondit, do i takonte Shpatit. Thyerja e nats s 31 janarit dshmoi se kjo nuk kishte qen e rastsishme. N nj bllok t vogl shnimesh, me nj shkrim jo t bukur, por qartsisht t lexueshm, ai ka shkruar t gjitha ditt e muajit janar 1997, deri tek 30 janari. Nuk e di pse e ka br kt. Nuk e di as prse nuk e ka shkruar 31 janarin. Por, pas shnimit t dits s 30 janarit, ka shkruar, duke e nnvizuar se nj popull q fle, sht i destinuar t vdes. Shpati. N germat e fjals Shpatika shum mbivizime, si pr t dashur t theksonte se edhe ai ishte aty. Si duket, ai e ka shkruar disa her emrin e dyt t tij, si pr t dashur t thot se nuk duhet t flem. Dhe ka shtuar, me po t njjtin shkrim, hapni syt, se boll kemi fjet. Edmondi sht studenti apo i riu tipik q, ndrsa respekton ndejat e zakonshme apo t veanta t njerzve, sidomos t miqve t t vllait, i lejon vetes t drejtn e vzhgimit, t bj prcaktime, t ket nj prirje ndaj atyre q, m shum se sa t flasin, kan nj filles veprimi konkret, dhe ndoshta kjo sht pikrisht shtysa e par e tij drejt Xhavit Halitit, Luan Haradinajt apo Azem Syls. Ai i dgjon m vmendje fjalt e miqve t shtpis s tij, pavarsisht nse ajo sht n kulln e Junikut apo diku pran qytetit t Durrsit, nuk u nprkmb mikpritjen dhe dinjitetin, por, jo rastsisht, i thot nns s tij se Xhavit Haliti nuk sht kot n Shqipri, ai po merret me pun t rndsishme si pr t dashur t qetsoj at, por edhe t ket filles t re n rrugtimin e jets s tij. Do t jet disi e papritur pr familjart e tij miqsia e Edit me disa nga ata q do t bnin emr n lvizjen ilegale, megjithat, kishte ardhur nj koh kur gjrat po shndrroheshin marramendshm shpejt dhe, natyrshm, ai donte t ishte pjes e saj.

Portreti: Edmond Hoxha nuk ishte as 22 vjear n ditn kur u vra. Nuk e kishte menduar kurr, dhe nuk kishte se si ta mendonte, se n mbrmjen e nats s 31 janarit 1997, do t bnte udhtimin e fundit t jets s tij. Ishte ende n at fazn, n mund t themi kshtu, t harlisjes s trupit t tij, q kishte shkuar bukur s gjati dhe q ishte formsuar mjaft mir. M shum se gjithka tjetr ai ka tiparet e nj djali t ri, malsor, i hijshm, i msuar q t duroj, t hesht dhe t mirkuptoj, gjra q shihen edhe n tiparet e fytyrs s tij. N syt e

Edmondit ka zn vend jo vetm hijeshia, por edhe fillesa e nj mendimi q do t mund t rritej edhe m shum, nse nuk do t ndrpritej dhunshm dhe prgjakshm m 31 janar. Ai sht nj djal serioz. Gjithka e tregon pr t till; vshtrimi i tij sht plot krshri, n t nuk ndjehet asgj tragjike dhe njkohsisht asgj meskine. N nj fotografi t njohur t tij, n qytetin e Lezhs, n Muzealin e Sknderbeut, duke ngritur lart shpatn e tij, mund t dallosh fare mir shenjn e fluturimeve n lartsi, t derdhjes s drits, prngritjen e guximshme shpirtrore, nn kupoln e mermert t ballit t tij. Ai sht nj i ri ndrrimtar, q shpejton t kaloj vitet dhe megjithse mundohet t skalis kt qndrim edhe n pamjen e jashtme, nuk do t mund tia arrij: fytyra e tij mbetet e thjesht dhe e pa arritshme, njkohsisht. Gjithka e derdhur n ballin e tij dshmon se aty nuk ka frngji. Aty drita hyn e kthjellt. Dhe ai mbetet i till n memorien e njerzve. N vitin e fundit t jets s tij studenteske, shikimi i Edit fillon e bhet m serioz, portreti i tij bhet m i prer, t duket sikur mbi gjithka sht ulur halli q po mundohet t bart. Megjithat, m shum se gjithka tjetr, krejtsisht pa dashje, pr portretin e tij, ka folur njra nga t shtat motrat, Lumnija, e cila me Edmondin sht takuar m 30 janar 1997. Pra ajo sht njeriu i fundit i familjes me t ciln sht ndar ai. N kt mnyr, prsri, krejtsisht pa dashje, ajo prfaqson edhe mendimin e gjith familjes. Ngjarjen q do e sjell edhe m posht, n nj kapitull tjetr, ajo e tregon krejt rastsisht, pa e ditur se ka br kshtu portretin final t t vllait. Edi erdhi kah ora 16.00 dhe s bashku kemi ngrn dark. Disi ngutej, m shum se zakonisht. Posa filluam t pim aj, Edi foli si me vete: Aaa rrezik sht!. Pse!? e pyeta me habi. Lume, situata sht e shum e vshtir. Po burgosin n mnyr masive, po bastisin barbarisht, po vrasin, po plagosin, sidomos studentt jan vn n shnjestr. Derisa Edi po fliste, dikush m thirri dhe dola prjashta. Kur u ktheva brenda, mu duk se nj rreze dielli kishte rn mbi kokn e Edit. Porsa m ra ndr mend se dielli tanim kishte pernduar, n moment mu b

se u kthye n nj hije t uditshme. Pa dashje, ajo ka br kshtu portretin m besnik t vllait t saj: portretin e nj studenti 22 vjear, mbi syt e t cilit ka filluar t ndjehet pesha e mendimit, por sht njkohsisht edhe i prshknditur nga rrezet e diellit. Nuk e di dhe nuk kam pyetur asnjher se si ka ardhur deri tek emri Edmond, nj emr aspak i zakont n trevat ku ai ka lindur. E di, se tri vite para se t vritej, nj ilegale e njohur dikur si Shota e Llapit, do i thoshte n mirdashje se ne nuk e jetuam rinin ton, ti duhet ta jetosh rinin tnde. Nuk e besoj se ajo ka parandjer nj 31 janar kaq t shpejt, por, e bindur se n at mjedis ku ai po hidhte shtatin, natyrshm do t merrte rrugn e ilegalitetit, q do t thoshte edhe rruga e mundimeve, e ka parandjer se ai do t ishte i denj pr t jetuar. Edi, me gjith vitet e pakta, bri m shum se mundi pr t jetuar rinin e tij. N fund t fundit, ai nuk mund ta jetonte ndryshe at...

Hakif Zejnullahu, sht njeriu, n jetn e t cilit, fjala Kosov, tingllon prher e dlir. Hakif Zejnullahu sht nj nga figurat m t pabujshme t lufts. Si duket, edhe natyra e tij njerzore ka qen e till, e pabujshme. Ka nj kontradikt mes heshtjes s tij dhe puns s br prej tij. Nse heshtjen e ka t jashtzakonshme, punn e ka, po ashtu, t jashtzakonshme. sht nj nga rastet m t veanta t lufts, kur nj figur e rndsishme si ai, t ket qndruar, me nj natyrshmri t thell, n vendin q i ishte caktuar, si zvends i Zahir Pajazitit dhe ndihms i tij, dhe e gjith kjo t ishte shum e heshtur. Hakifi dhe Zahiri ishin jo thjesht nip e daj, por kishin t prbashkt gjithka t virtytshme. Ai kishte virtytin e lufts dhe t guximit, t mosthyerjes dhe mosfjalve t mdha, kishte identitetin e tij t pashoq dhe njkohsisht merakun e gjithkundshm pr shokt, i pafjal, e gjithsesi nj ur lidhse mes komandantit t zons dhe lufttarve. Hakif Zejnullahu ishte njeriu q nisej pr n aksion, pra pr luft, si pr nj gj t zakonshme. Nuk e di tashm se si kishte arritur deri ktu, por

e gjith ajo q ka ndodhur n jetn e tij, sidomos n vitet e muajt e fundit, dshmon pr kt. Njeriu i pabujshm ishte i till nga q edhe Kosovn nuk e donte me zhurm dhe buj. Ai kishte zgjedhur heshtjen, si nj gj krejt t zakonshme. E kishte ditur mirfilli se ishte nj koh q krkonte shum m tepr se fjalt e zakonshme. E kishte ditur se n fund t fundit, koha e fjalve po shkonte. Prfytyrojeni pr nj ast n momentin e fundit kur sht par me njerzit e familjes s tij. E premte paradite e 31 janarit 1997. T afrmit e tij do t kujtonin dy dit m pas se ikja e tij kishte qen tepr e zakonshme, u kishte thn se do t kryente disa pun dhe adresn se ku do t takoheshin. Edhe ai kishte prmendur motrn e tij. Asgj m shum. Dhe kishte ikur. T till e mbajn mend njerzit e afrm. Dhe u duket sikur nga asti n ast, nga njri moment n tjetrin, ai do t rikthehet. Sepse, nga ikjet e zakonshme, njerzit gjithmon kthehen. Lufta ishte br pr Hakif Zejnullahun dika e zakonshme. Kaq e zakonshme, sa q n pragun e nisjes s fundit, si i kishte par edhe nj her t afrmit e tij, kishte thn thjesht: Po shkoj t siguroj disa pjes ndrrimi pr kamionin. Vetm kaq. N t vrtet ai ishte nisur pr t siguruar ndrrimin e jets s Kosovs.

Portreti: N t gjith portretin e Hakif Zejnullahut mund t dallosh fare lehtsisht, se ai ka dika t prbashkt, ose shum t prbashkta, me Zahir Pajazitin. Normalisht: ata jan nip e daj. Pra kan pasur nj shkak prse kan portret thuajse t njjt, nn shikimin e prqendruar t syve. Mirpo tek Hakifi, m shum se tek kushdo tjetr, nga syt buron mirsia e njeriut t zakonshm, qetsia q derdhet prmes tyre t bn t ndjehesh i qet; e di se ke par portretin e nj njeriut t cilit mund ti besosh jetn, nga i cili e di, po ashtu, se je gjithnj i sigurt, edhe n se atij mund ti duhet t sakrifikoj jetn e tij. N pamjen e par asgj nuk t bn prshtypje, ndodh pra e njjta gj si tek Zahiri. Dalngadal fillon e zbulon se prmes qetsis s tij sht njeriu i mir, i lidhur ngusht me familjen; sht djali i mir, bashkshorti i mir, vllai i mir, i kujdesshm, n fund t fundit sht njeriu i puns s prditshme, i jets s prditshme dhe i halleve t prditshme. Nga portreti fizik ngjan m shum me nnn e tij, Qamilen,

bij e Pajazitve, ndrsa nga shikimi ngjan me t atin, Sabitin. Nga ai, si duket, ka marr edhe dshirn pr t mos folur shum, pr t qen i pabujshm dhe i sakt. Kur e shikon, e di se ke para njeriun q besn e ka t shenjt, pra njeriun e fjals s dhn dhe t fjals s mbajtur. Ka momente kur edhe ai shprthen, shkndijohet, do t thoja, kur prtej njeriut t zakonshm dhe t qet, dalin virtytet e njeriut t lufts, q i do punt n rregull, ku do gj t ket vendin e vet. Kur me armt e Ushtris lirimtare t Kosovs bhet ndonj pun e pabukur, ai i lejon vetes t drejtn e shprthimit, t trazohet dhe t shpreh trazimin e tij edhe me z t lart, sepse ai e ka t shenjt gjithka q lidhet me luftn. N fund t fundit ajo ka filluar ti bhet natyra e tij e dyt. E gjith forca drithruese e ktij njeriu prmblidhet n qndrueshmrin dhe modestin e tij. Kta ishin tre njerzit q ran n pritn e 31 janarit 1997, ose m sakt, pr t cilt u ngrit prita e 31 janarit. Pr m shum se nj jav, n t gjith Kosovn kishte pasur dhjetra e dhjetra arrestime. Ditn ose natn. N rrug, n shtpi, n lokale, n pun. Kudo ku i kishin gjetur. Natn, m shum. N dhomat e paraburgimit n Prishtin, megjithse t burgosurit ishin nga 15 komuna, kishte filluar hetuesia intensive. Edhe nj nat para prits do t kishte arrestime, edhe nj dit pas saj. Ather, prse ksaj radhe nuk ndodhi ajo q n Kosov mund t quhet e zakonshme, arrestimi i dhunshm, burgosja, tortura e egr deri ku sht e vshtir t mbash, por prgjimi, ndjekja, lufta dhe vrasja? far kishin ditur m shum se zakonisht n SUP e UDB-shrbimin e fsheht serb, q kishin menduar gjat, ishin prgatitur seriozisht dhe kishin vepruar mizorisht? Nse sht e vrtet se asgj nuk ndodh rastsisht, ather duhet t besojm se e gjith kjo, pra jo vetm akti i prits dhe i vrasjes, e ka nj filles dhe se asgj nuk ka qen e rastsishme. Nuk ka rndsi nse kjo filles ishte nj muaj, nj jav apo disa vite m par. Ajo kishte qen nj filles. Dhe kjo na detyron t kthehemi edhe ne tek pikfillesa.

N VEND T FJALS S PAR Kam qen gjithnj i bindur, vazhdoj t jem edhe sot, se n jetn e prgjakshme t Kosovs, sidomos n njzet vitet e fundit t shekullit t shkuar, ka pasur, mes t tjerave, tri gjra tejet t muara, pa t cilat nuk mund t kuptoheshin ditt e sotme dhe sidomos t nesrme: Lvizja Popullore e Kosovs, si forc atdhetare e prkushtuar deri n vetmohim dhe idealiste deri n vetflijim; Ushtria lirimtare e Kosovs, si ngjarja m madhore e epoks son dhe Lvizja Studentore. T tria kto maja kan t prbashktn e tyre: mendimin vizionar t atyre njerzve, t cilt, edhe kur gjithka dukej e pashpres dhe e mbuluar nga errsira, edhe kur ishin pas burgjeve dhe t pranguar deri n dhimbje, edhe kur terrori ishte deri n palc dhe t dukej sikur nuk do t kishte kurr pranver t ardhshme, edhe kur u vriteshin shokt, vllezrit e t afrmit, prsri nuk hoqn dor nga rrugtimi i tyre drejt liris. Ka qen ndoshta udhtimi m i prgjakshm, m i gjat, n historin e kombit, i cili, sikur asgj tjetr t mos kishte br, vet fakti q mbajti n Kosov ndjenjn e prflakur atdhetare, do t kishte qen m se i mjaftueshm pr t br historin. Asnjra nga tri kulmimet e fundshekullit nuk ka qen e rastsishme dhe asnjra prej tyre nuk ka qen kaotike. T gjitha kan qen marrzisht t sulmuara, mjerisht shpesh her nga shqipfols; t tria, duke qen kulme t veanta, kan qen njkohsisht edhe nj kulm i njjt. Nse nuk do t kishte pasur Kosova djem vizionar dhe t prkushtuar me disa nga shmblltyrat m t ndritura t saj, si Jusuf Grvalla, Kadri Zeka, Bardhosh Grvalla, Adem Jashari, Fehmi Lladrovci, Rexhep Mala, Nuhi Berisha, Afrim Zhitia, Xheva Krasniqi (Lladrovci), Iliaz Kodra, Luan e Shklzen Haradinaj, Ilir Konushevci, Adrian Krasniqi, Gursel e Bajram Sulejmani, Ali Ajeti, Fahri Fazliu, Sknder eku, Ismet Jashari, Hasan Ramadani etj., nuk do t kishte pasur organizat ilegale t quajtur Lvizja Popullore e Kosovs. T gjith ata kan qen themelues, drejtues ose antar t Lvizjes Popullore t Kosovs. Nse n jetn e Kosovs do t kishte munguar nj organizat e till, ather shum gjra do t ishin t mangta; edhe pr faktin se

strukturat e saj krijuan dhe drejtuan Ushtrin lirimtare t Kosovs dhe frymzuan Lvizjen Studentore n dy dekadat e fundit t shekullit q shkoi. Ushtria lirimtare e Kosovs sht, pa dyshim, vlera jon m e spikatur kombtare, n t gjitha trevat shqipfolse, pasi momenti n t cilin u formsua, tipizimi i saj dhe ideali q mbarti, duke qen t prbashkta me shum nga vizionet e brezave dhe aspiratat e tyre, ishin po aq t veanta sa edhe t jashtzakonshme. Nse n fillimin e shekullit t shkuar e gjith Evropa ishte n kaprcyellin e saj dhe luftrat ishin dika e zakonshme, ndrsa paqja ishte e jashtzakonshme; nse n mesin e shekullit t shkuar lufta ishte, po ashtu, m se e zakonshme dhe mori prmasat e gjith globit; n fundin e shekullit, lufta tashm ishte e jashtzakonshme, ndrsa t gjith luftonin pr t ruajtur paqen. Pra, ishte dika krejt ndryshe n fundin e shekullit, nga sa ishte n fillimin dhe n mesin e tij. E zakonshmja ishte e pazakonshme, pr m tepr ajo do t ishte e pazakont, n nj truall t till shqiptar, si Kosova, e cila, pr disa dekada krkohej t tjetrsohej n nj copz krahinore serbe dhe ku gjaku i derdhur nga ishJugosllavia dukej m se i mjaftueshm pr disa breza. N fundin e shekullit t shkuar Kosova dukej e urtsuar, bile-bile, dukej aq e shtruar, sa q diktuesi i dhuns n Beograd, Millosheviqi, do t deklaronte se n Prishtin ishte m qetsi se n mesin e Beogradit. Ai ishte n t drejtn e tij, pr at pjes q e njihte dhe q e kishin siguruar se do t ishte pafundsisht ashtu nj qetsi e vdekshme, sepse ajo po e shpinte kombin drejt asfiksimit. Pikrisht n kt koh, vetm mendimi se do t bhej nj luft e re, ishte padyshim i paprballueshm pr qndrimin politik perndimor, ndrsa synimi pr t br nj luft, ishte skajshmrisht i prjashtuar. Ndaj ishte nj veanti e jashtzakonshme shfaqja e Ushtris lirimtare t Kosovs, t ciln, fillimisht, pak kush e mori seriozisht, m t pakt ishin ata q e besuan dhe shum m t pakt ata q morn guximin pr t qen n radht e saj. Lvizja Studentore do t prbnte gjithnj at q mund t quhet pranverizim i mendimit vizionar, duke i dhn kuptim shum m t

gjer gjithkaje q do t ndodhte n Kosov. sht nj lvizje q ka shum gjra t prbashkta me lvizjet studentore n shum vende ku jan br prpjekje pr t dal nga robrimi, por ka edhe t veantat e saj t paprsritshme. T tre djemt, q jan n faqet e ktij libri, n nj mnyr ose n nj tjetr, jan dshmues t tri majave, me aktivitetin e tyre, lidhjet q kishin, strukturat ku bnin pjes, mendimin politik dhe forcn organizative. T tre kan t prbashktat dhe t veantat e tyre. Kan hyr n lidhjet e Ushtris lirimtare t Kosovs jo n t njjtn koh dhe jo npr t njjtat rrug; kan pasur rrugtime t ndryshme pr t ardhur n ditn e fundit t janarit t vitit 1997; ndrrime t ndryshme. Edhe si karaktere kan qen disi t ndryshm: Zahiri ishte impulsiv, fjalpak dhe shprehs; Edmondi ishte meditues, i qet dhe ndrrues, q dinte t dgjonte; Hakifi ishte i qet, t ngjallte besim dhe praktik. Ata plotsonin deri diku njri tjetrin, mbartnin vlera t shum prej shokve t tyre dhe t strukturave q prfaqsonin, ndaj edhe ishin t denj pr t qen, me jetn dhe me vdekjen e tyre, preludi i liris s Kosovs. Megjithat, m 31 janar 1997, n thyerjen e dits dhe pragun e nats, ndodhi vrasja e tyre. Sipas Komunikats nr. 30 t Shtabit Qendror t Ushtris lirimtare t Kosovs, t dats 3 shkurt 1997, M 31 janar 1997, n ort e vona t mbrmjes, tre pjestar t njsiteve tona ushtarake: Zahir Pajaziti, Hakif Zejnullahu dhe Edmond Hoxha, rrugs pr n detyr t karakterit t veant, u ndeshn ball pr ball me forca t shumta t policis okupatore serbe. Pas nj qndrese heroike, n nj betej t pabarabart, dhan jetn e tyre pr lirimin e vendit...

Si erdhi vrasja e tyre? Rastsi? E pamundur. Nj ngjarje fatkobe? Prsri e pamundur. Jan shum ngjarje e fakte q dshmojn pr t kundrtn. Jan gjasht enigma q duhen filluar t sqarohen: e mohimit, e njohjes, e takimit, e udhtimit, e gjurmimit dhe e vrasjes.

Secila prej enigmave ka lidhje me njra-tjetrn, dhe t gjashtat s bashku, aq sa kan lidhje me personazhet real t ktij libri, aq kan lidhje edhe me vet jetn, historin, rrugtimin e t tjerve. A nuk sht e drejt t dihet prse u mohua aq mjerisht dhe egrsisht Ushtria lirimtare e Kosovs dhe prse tri familjet e mohuan ngushllimin q u drgoi Ibrahim Rugova, pas vrasjes s bijve t tyre? A nuk sht e drejt t dihet m shum pr enigmn e gjurmimit, sepse deklarimet e bra pas ngjarjes, duke prcaktuar sakt rolin, detyrn dhe misionin e Zahir Pajazitit, bjn t qart mirfilli se policia dhe shrbimi i fsheht serb e dinte krejt mir se cilin po ndiqte dhe se cilt kishte vrar? A nuk duhet folur pr enigmn e njohjes dhe t takimit, sepse Edmond Hoxha nuk u ndodh rastsisht n t njjtin udhtim me Zahirin dhe Hakifin, udhtim pr t cilin, pa dshmuar pr emrat, e kishte br t ditur dy dit m par? Pra nuk kishte qen nj takim i rastit, por dika e prgatitur, dhe e prgatitur disi me ngut, pasi Zahiri sapo ishte kthyer nga udhtimi i tij n Shqipri. Saktsisht ai ishte kthyer dhjet dit m par. far kishte ndodhur n dhjet ditt e fundit n Kosov? A nuk duhet folur pr enigmn e gjurmimit, sepse gjurmimi i asaj nate nuk ka qen thjesht e vetm arrestimi i tre ilegalve apo vrasja e tyre, por shum m tepr se kaq? N cilin moment, t ditnats s 31 janarit, policia serbe ka vendosur se nuk duhej pritur m? Sepse Zahiri mund t arrestohej q n orn 16, n stacionin e autobusve n Prishtin, menjher pasi ishte ndar nga Bislim Zogaj, n at koh antar i Shtabit Qendror t UK-s, ky i arrestuar sapo ishte ndar nga Zahiri e jo t lihej t bnte m tej. Prse sht ln t vazhdoj udhtimi i tij, me cilin qllim? Dy dit pas ngjarjes, Nedeljni Telegraf, q mbshtetej n burimet policore serbe, q kan qen t kyura n aksionin policor me t cilin jan likuiduar kta tre personalitete, thekson faktin se, tre pjestart e UK-s, pr t cilt policia kishte pasur informata t sakta dhe q i prcillte me an t s ashtuquajturs prcjellje japoneze(e tipit fllaster), ishin nisur rrugs kah Vushtrria q t shprthenin diku n Drenic, ku strehohej pjesa tjetr e organizats. Dhe kjo bhej me qllim t riorganizimit pasi q ishte hetuar se po ndodhte dika e

uditshme, pasi q ata mund t ishin zbuluar pas burgosjeve masovike. Por, si veprimtar ilegal me prvoj q ishin theksojn kto burime q prcillen n gazetn n fjal me t hetuar se jan t prcjell, ata kthehen dhe e sulmojn veturn q i prcillte, me rast lndohen tre pjestar t polics serbe, por prej njrs nga veturat e policis q merrte pjes n kt aksion t koordinuar, shtihet n Ladene ktyre tre shqiptarve dhe ata vriten nga policia serbe. Sa sht i sakt ky prshkrim i NT? Mos vall, duke thn pjes t s vrtets, si pr shembull pr ndjekjen japoneze, informatat e sakta t policis, qllimi i udhtimit (ka mund t jet saktsuar nga bisedat e fundit telefonike t dats 30 janar dhe 31 janar 1997) jan fshehur edhe t vrteta t tjera? Ka t dhna, tashm krejtsisht t verifikuara, q t ojn n prfundimin se policia serbe e ka ditur udhtimin e tyre, rrugn q do t bnin, prandaj prita ka qen e ngritur m par dhe familjet rreth e rrotull kan pasur secila n dern e tyre nj milic serb. Edhe ata banor aty rrotull, q her pas here do t donin t dilnin deri tek pragu i shtpis, do t prapseshin dhunshm. Terri i nats do t skuqej, por kjo nuk do t bhej rastsisht. Natyrisht nuk mund t sqarohen t gjitha. E rndsishme sht t fillohet, jo pr ndjenjn e rrnimit, por t s vrtets. Sepse duke dshmuar pr gjasht enigma, secila prej tyre bart rndsin e vet, sht njlloj si t krijosh nj tejpamje t re, jo vetm t gjithkaje q ndodhi n ann e cept t rrugs, por edhe t jets s tyre. Njkohsisht, sht qartsisht e kuptueshme, se i gjith ai aksion i madh policor serb, vrasjet makaber, t shtnat nga t gjitha ant, nuk jan br pr njerz t zakonshm. Nse, her pas here, un do t ndalem m shum e m gjersisht n figurn e Edmond Hoxhs, kjo nuk ka lidhje me asgj tjetr, ve faktit se, duke qen m i riu ndr djemt, i lindur n piktakimin e Shqipris londineze me Kosovn, ai ka pasur n vete gjithnj misterin e rinis s tij t hershme, ndrprer prgjakshm n thyerjen e dits dhe fillimin e nats s 31 janarit. Her pas here, do t m lejohet t citoj materiale t ndryshme arkivore, t cilat gjenden n arkivin e Lvizjes Popullore t Kosovs. Arkivi i

organizats nuk sht ruajtur pr tu botuar nj dit...ai ka qen i domosdoshm pr kohn, mirpo, aq sa ka rndsin e tij historike, aq ka edhe vlerat e dokumentit dhe s ardhmes. Disa prej materialeve qe ndodhen ne arkivin e organizats un do i bj t njohura, ashtu si edhe disa t dhna nga shteti shqiptar. sht e natyrshme q, me aq sa kam mundur dhe me aq sa m jan prgjigjur, t rikthehem edhe n kujtimet dhe n intervistat e ndryshme, q m kan dhn shokt dhe bashkpuntort e tyre, t cilt i falnderoj thellsisht. M vjen keq q kishte edhe ngurrime nga shok t tjer, t cilt, edhe pse m kishin premtuar, apo edhe pse vet kishin krkuar t ishin n nj mnyr ose n nj tjetr pjes e ktij libri, n momentin e fundit heshtn. Dshmit e tyre, pr vet rolin dhe funksionin q ata kan pasur, do e bnin edhe m t leht zbulimin e enigmave. Megjithat, un nuk i paragjykoj ata...Jam i bindur se ata nj dit do t flasin.

Si nisi ky libr? E kam menduar prej kohe kt libr. Do t doja q t ishte vazhdimi i nj ngjarje, t ciln po e tregoj m posht. N fillimin e shkurtit t vitit 1997, menjher pasi u hap lajmi pr vrasjen e tre heronjve, njerzit filluan t udhtonin drejt familjeve t tyre, jo thjesht pr ti ngushlluar, por edhe pr tu thn se jan pran tyre. N banesn e Xhavit Hoxhs, n Zvicr, kishte shkuar edhe Fehmi Lladrovci, s bashku me Xhevn. Nuk do i them t gjitha ato q u than asaj dite. Ndeja t tilla shpesh her i ngjajn njra tjetrs. Ndoshta m shum se gjithka kishte dhimbje q t onte drejt prballjes. Ishte nj moment, kur dhoma kishte rn n nj heshtje t pazakont. Foli Fehmi Lladrovci: M dgjo o Xhavit Hoxha, po t jap besn e burrit, mos m thnshin n emr, me kto duar, do ja marr hakun Edmond Hoxhs e shokve t tij.

Tre muaj m pas, n majin e vitit 1997, Fehmiu dhe Xheva, s bashku me nj grup shoksh, u nisn pr n Kosov dhe ran n pritn, ku u vra Luan Haradinaj. N fillimin e marsit 1998 ai u kthye prfundimisht n Kosov dhe nuk e kishte harruar fjal-dhnien e tij. Sepse Fehmiu, duke qen nj ndr burrat m t rrall t Kosovs, ishte edhe simbol i njeriut fjal-mbajts. Kam menduar pastaj se, duke marr hakun e Edmondit, ai kishte br detyrn e tij prej lufttari dhe se, edhe un, duhej t bja detyrn time; n fund t fundit nj libr pr dshmort sht njkohsisht edhe nj hakmarrje ndaj mizorive dhe dhuns serbe, sht si tu thuash vrassve dhe denonciatorve, se heronjt jan t prjetshm.

PRITA DHE KOHA E NJERZVE T PRITS Pra, n prit ishin tre lufttar. Do t ishte e natyrshme q menjher pas vrasjes s tyre, nga njerzit e zakonshm, t bhej pyetja normale: si u vran dhe prse u vran Zahir Pajaziti, Edmond Hoxha dhe Hakif Zejnullahu? N shkurtin e vitit 1997 ishte krejtsisht normale t bhej pyetja si dhe prse u vran? Ndrsa tani, pr t gjith sht e qart prse u vran, por ende jo e qart, si u vran. Sepse ajo q ndodhi ndrmjet fshatrave Pestov dhe Maxhunaj t Vushtrris nuk ishte prgatitur me nxitim dhe shkujdesje n t premten e asaj dite t 31 janarit, por do t kishte patjetr nj filles t mhershme. Ku ishte fillesa e saj, ciln enigm mban ajo n vete? Shtypi shqiptar i botuar n Prishtin ngriti versionin se, kjo nuk ishte asgj m shum vetm se vazhdim i dhuns q kishte nisur, sipas komunikats s Ministris s Punve t Brendshme serbe, q nga 17 janari 1997, dhe se versioni i paraqitur, se ishin vrar tre pjestar t Ushtris lirimtare t Kosovs, ishte vese nj justifikim. N komentin e saj t dats 4 shkurt 1997, gazeta Rilindjacilson se Deri sa serbt n Kosov n nj miting t tyre shfrenues ngritn zrin e protests, ku u krkuan kokat e shqiptarve, menjher pas tempora kriminalisprgjegjsin pr kto akte e mori e ashtuquajtura Ushtri

lirimtare e Kosovs. Kumtesat e ksaj Ushtrieme knaqsi e pedanteri i botuan dhe i transmetuan mediat serbe... Paraqitja n sken e UK-s nuk sht ndonj fenomen i ri. Serbomdhenjt po e shpikin militantizmin shqiptar n Kosov... Nj qndrim i till, tej mase mohues dhe cinik ndaj ngjarjeve, nuk ishte as m shum e as m pak, vese mbshtjellje e jashtme e qndrimit politik t strukturave legale t Kosovs ndaj lufts dhe bartsve t saj. N mbrmjen e s premtes, as dy or e gjysm pas vrasjes, n mediat serbe do t jepej Kumtesa e Shrbimit Informativ t Ministris s Punve t Brendshme t Serbis. Edhe sot, pas nnt vitesh, kur rikthehesh n leximin e saj, e ke t qart se ajo do t ket qen e prgatitur q m par, vetm se pritej vendi, ora, emrat e t vrarve q mund t ishin me Zahir Pajazitin, dhe momenti i vrasjes. Mes t tjerave n t mund t lexosh: Duke ndrmarr masa pr zbulimin dhe ndrprerjen e veprimtaris ilegale dhe terroristike t ekstremistve shqiptar n rajonin e Kosovs, me rastin e privimit nga liria t njrit nga udhheqsit e t ashtuquajturs Ushtri pr lirimin e Kosovs, e cila deri m tashti e ka marr prgjegjsin pr kryerjen e sulmeve terroriste n Kosov, organeve t Ministris s Punve t Brendshme t Republiks s Serbis u sht br rezistenc e armatosur. T premten, m 31 janar, n afrsi t Vushtrris, nga automjeti i udhtarve n t cilin gjendeshin Zahir Pajaziti, nga i ati Qerimi, i lindur m 1 nntor t vitit 1962, n fshatin Orllan, KK Podujev, sht hapur zjarr n pjestart e MPBs me rast sht plagosur leht nj, ndrsa u lnduan dy veta. Nga zjarri i kthyer pran Zahir Pajazitit e kan psuar edhe vozitsi i automjetit t udhtarve, Hakif Zejnullahu, nga i ati Sabiti,..si dhe nj person hprh i paidentifikuar. Zahir Pajaziti ishte nj ndr udhheqsit e shtabit t ashtuquajturs Ushtri pr lirimin e Kosovs, pr t cilin ekziston dyshimi i bazuar se sht drejtprsdrejti i kyur n organizimin dhe ekzekutimin e shum akteve terroriste t kryera n regjionin e Podujevs, Prishtins, Mitrovics s Kosovs dhe vende t tjera. Te t vrart jan gjetur armt, nga t cilat sht shtn n pjestart e MPBs. Personat kan qarkulluar me dokumentet personale dhe me leje te falsifikuara, t cilat jan gjetur tek ata.

Ky sht thelbi i Kumtess s Shrbimit Informativ t Ministris s Punve t Brendshme t Serbis. Kjo Kumtes sht dhn n mbrmjen e 31 janarit 1997, thuajse n t gjitha mjetet e informimit n gjuhn serbe. Identiteti i Zahirit dhe i Hakifit ka qen krejtsisht i sakt, megjithse udhtonin me dokumente t falsifikuara, ndrsa identiteti i Edmondit sht br i njohur vetm ditn e diel, m 2 shkurt 1997, megjithse sht cilsuar, q t premten n mbrmje, si pjestar i Ushtris lirimtare t Kosovs. Si duket, sht ditur se n ndjekje do t ishin tre pjestar t UK-s, por, meqense Zahiri ishte bashkuar me Edmondin dhe Hakifin pak pas ors 16.00, dhe takimi ishte ln q dy dit prpara, fillimisht drejtprsdrejti dhe pastaj saktsuar prmes nj linje tjetr, informacioni pr t kishte qen i mangt. Interesant sht fakti se, pas prfundimit t lufts, mbi grmadhat e godins s shrbimit t fsheht serb n Prishtin, do t gjendej, mes t tjerave, edhe nj fotografi e hershme e Edmond Hoxhs, e cila m pas i sht dorzuar familjes Hoxha dhe ruhet n arkivin e saj. N ann e pasme t ksaj fotografie sht vn shnimi likuiduar, si dhe data, 1 shkurt 1997. Heshtja e par rreth identitetit t Edmond Hoxhs, si duket ka ardhur nga fakti se, q nga koha kur ishte br kjo fotografi, si duket pr dokumente zyrtare t udhtimit, e deri kur ndodhi ngjarja, kishin kaluar disa vite, t cilat kishin qen vendimtare pr ndryshimin fizik t Edmondit. N komunikimin e vrasjes, dhn nga mjetet e huaja t informimit, saktsisht m 1 dhe m 2 shkurt 1997, lidhur me ngjarjen, prcaktohet detyra e Zahirit, dhe vetm Amnesti International hedh dyshimin se mos e gjith kjo sht nj shkak i gjetur nga serbt pr reprezalje t radhs. Gjithka do t bhej edhe m e dyshimt n ditt e mpasme, jo shum t largta, kur lajmi pr vdekjen n burg t studentit Besnik Restelica u b i njjt me lajmin pr vrasjen e trefisht. Shtypi q dilte n Kosov apo jasht Kosovs, por i lidhur me rrjetin n Prishtin, kishte mendime t njjta. Prgjithsisht ishte mendimi se kjo ishte nj vrasje e radhs, her pas here cilsohej si vrasje politike, q nuk kishte t bnte me faktin se tre t rnt ishin pjestar t Ushtris lirimtare t Kosovs. Do t kthehemi m pas n kto shkrime. Vetm

dy gazeta n Perndim, Zri i Kosovsn Zvicr, botim i LPK-s dhe Rruga jon, n Franc, q e botonin Xhevat Bislimi, Abaz Pllana dhe Ibush Bytyi, n kuadrin e shoqats Fan Noli, kishin nj qndrim krejt tjetr. N Kumtesn e siprme t Ministris s Brendshme t Serbis bien n sy dy element: theksimi me rastin e privimit nga liria t njrit nga udhheqsit e t ashtuquajturs Ushtri lirimtare e Kosovsdhe Zahir Pajaziti ishte njri ndr udhheqsit e shtabit t s ashtuquajturs Ushtri lirimtare e Kosovs. M 31 janar, pas ors 18, n t ciln sht shkruar kjo Kumtes, n burgjet serbe, njri prej tre ditsh dhe tjetri prej dy orsh, do t ishin dy nga drejtuesit e Ushtris lirimtare t Kosovs: Nait Hasani dhe Bislim Zogaj. Megjithse kidnapimi dhe burgosja e Naitit mbahej e fsheht, prsri sht lehtsisht e kuptueshme se n prcaktimin me rastin e privimit nga liria t njrit nga udhheqsit..., fjala ka qen pikrisht pr t. Q do t thot se, edhe ai, jo vetm q ka qen i prgjuar dhe nn vzhgim, por edhe sht ditur detyra e tij funksionale, gj q m pas, n gjyqin e zhvilluar, sht br edhe m e qart. Ndrsa Bislim Zogaj, po ashtu, asaj kohe antar i Shtabit Qendror t UK-s, as n kumtesn e MPB-s dhe as n gjyqin e zhvilluar, nuk sht cilsuar n detyrn e tij. Q do t thot se, ndryshe nga Naiti, megjithse mund t ket qen i survejuar, nuk ka qen i prcaktuar. Megjithat, pyetja e par q bhej ather dhe q bhet edhe tash, sht kjo: si e ditn organet e shrbimit t fsheht t Serbis se po ndiqnin Zahir Pajazitin dhe se ai kishte qen antar i Shtabit Qendror t Ushtris lirimtare t Kosovs? Si e ditn ata se Zahir Pajaziti kishte qen organizator dhe pjesmarrs n aksionet e para t UK-s n Podujev, Prishtin, Mitrovic dhe n vise t tjera t Kosovs, gj q, si u b e ditur m von, po ashtu, kishte qen e vrtet? Prej kur e kishin kt informacion ata? Si e kishin prpunuar? Si e dinin ata se po prgatitej nj aksion i ri i forcave lirimtare, kur vendimi pr kt ishte marr pas kthimit t Zahirit nga Shqipria, m 20 janar 1997? Deri ku shkonte informacioni q ata kishin? Kush e kishte hapur rrugn drejt ktij informacioni dhe kishte mbjell s pari farn e hidht t dyshimit se pas UK-s qndronin forca terroriste? Disa gjra nuk do t merren vesh ndoshta asnjher, por edhe faktet

q dihen, jan t mjaftueshm pr t ngritur godinn e denoncimit t enigmave q prfshijn kt vrasje t trefisht. N thelbin e saj qndron nj thnie q, do e bnte t njohur shum vite m von, koordinatori kryesor i lufts n Kosov, deri m 28 janar 1997, Nait Hasani. N nj intervist t tij, dhn n shtator-tetor t vitit 2002, kur nuk kishte shum koh q ishte liruar nga burgu, lidhur me kidnapimin e tij m 28 janar 1997, ai do t dshmonte: A ju kan krcnuar gjat hetimeve t para se do t ju vrasin? Po dhe jo vetm m kan krcnuar, por edhe m kan lidhur e m kan ndenjur me arm tek koka q t m vrasin. far ju pyesnin m s shumti? A kishit prshtypje se ata kishin njohuri pr UK-n? Natyrisht se kan pasur njohuri se kush po i kryen aksionet, sepse ata e kan ditur se UK-ja ekziston dhe nuk ishte pjell e tyre, si thoshin politikant tan. Mendoj se UDB-ja kishte informata pr njerzit q i prbnin brthamat e UK-s dhe kishin siguruar material dhe fotografi, q na kishin fotografuar n vende t caktuara, me mjete t sofistikuara, pa u hetuar e diktuar q na kan fotografuar apo prcjell prmes spiunve. Ku ju kishin fotografuar? N Tiran apo gjetiu? Nga fotografit q kam par ishin t fotografuara n Prishtin, n vende t ndryshme dhe me mjete t tilla q nuk kam mundur ti hetoj, brenda n lokale dhe jasht n qytet. Kjo ishte nj dshmi tronditse, megjithse e vonuar, pr shkaqe q nuk vareshin prej tij, por q gjithashtu do t prbj edhe thelbin e disa enigmave t tjera, mes t cilave edhe t mohimit e t gjurmimit.

DYSHIMI I PAR N t vrtet dyshimi i par pr nj mundsi t till, pra pr informacionin q shrbimi i fsheht serb mund t kishte pr strukturat e

UK-s, Nait Hasanit i kishte lindur edhe m par. Kjo ka ndodhur pas kidnapimit t Besim Rams. Rnia e Besim Rams ishte nj goditje e rnd pr ne. Rrethanat ishin t paqarta. N at koh kam menduar se tashm UDB-ja ka informacione t sakta pr nj pjes t njerzve t UK-s, derisa arriti t arrestoj nj antar t saj. Kuptohet se kemi punuar, por edhe UDBja me njerzit e saj. Kolaboracionistt e kan ndihmuar pr t na kapur. Pas rnies s Besimit, Adem Jashari ka qen mjaft i mllefosur.... Besim Rama, pjestar i grupit t Drenics dhe njri nga bashkpuntort m t afrm t Adem Jasharit, sht kidnapuar m 16 shtator t vitit 1996, ndrsa ishte duke kryer nj pun krejt t zakonshme, rutin. Jan t gjitha t dhnat e besueshme se, n momentin e kidnapimit, ai ka qen nn veprimin e elementve q kan dobsuar vmendjen dhe energjit e tij. Pra, si t thuash, ai ka pasur nj gjendje jo aktive, ka i ka br veprimet e tij jo t realizueshme dhe kapjen e tij t leht. Nse nuk do t ishte kshtu, pr vet karakterin e tij, ai do t kishte rezistuar, gj q sht lehtsisht e besueshme po t prfytyrohet ajo q kishte dshmuar deri ather. Si duket, n bashkpunim me dik t njohur t tij, ndoshta edhe t afrm, sht vepruar paraprakisht pr ngjarjen q do t ndodhte. Ai sht kidnapuar s bashku me Avni Nurn dhe menjher, q asaj nate, jan akuzuar, jo publikisht, nga Shrbimi Informativ i Ministris s Brendshme t Serbis dhe shtypi beogradas, si pjestar t lvizjes terroriste n Kosov. Menjher pas ksaj, nj pjes e Shtabit Operativ t Ushtris lirimtare t Kosovs, m 23 shtator 1996, bn takim urgjent n Prishtin. Takimi bhet n bazn e Shtabit Operativ, ku banonte Nait Hasani, dhe morn pjes Rexhep Selimi, Zahir Pajaziti, Sokol Bashota, Lahi Brahimaj, Bislim Zogaj dhe Naiti. Megjithse edhe m par sht ditur, edhe nga prvojat e mhershme t goditjeve ndaj lvizjeve ilegale, se UDB-ja mund t infiltronte n radht e organizuara, tashm kjo mundsi ishte shum e lart dhe se UDB-ja mund t kishte informacione t sakta pr rrjedhn e ngjarjeve dhe pr njerzit q i mbartnin ato. Duhet mbajtur mend: kidnapimi i Besim Rams ndodhi n mesin e shtatorit 1996.

Prsri, sipas gazets Nedelnji Telegraf, e lidhur ngusht me qarqet e larta t shrbimit informativ serb: Besim Rama dhe Avni Nura jan kidnapuar ndrsa po udhtonin me traktor. N nj pusi t organizuar nga njsit e policis serbe, t cilt ishin t maskuar dhe po pritnin t veshur me rroba civile, u zun kta persona, t cilt ishin t armatosur, madje, njri prej tyre kishte provuar t aktivizoj bombn e dors, e cila iu hoq me an t intervenimit t policve serb. Pas ksaj, Besim Rama dhe Avni Nura jan kidnapuar dhe pr ta nuk dihej asgj. Njoftimi i par zyrtar pr arrestimin e tyre u dha m 1 tetor, ndrsa m dy tetor ata iu dorzuan pr hetime t mtejshme gjykatses hetuese Danica Markoviq. Marrja e tyre n pyetje, sipas komunikats zyrtare serbe, sht br n orn 18 e 30 minuta, 17 dit pas arrestimit. Pr m shum se dy jav me radh, ata u ndodhn n hetime intensive, t fshehta, t dhunshme, pa pranin e asnj avokati, nn nj shantazh t gjithanshm. Kjo ishte goditja e par ndaj pjestarve t Ushtris lirimtare t Kosovs, q bhej n befasi dhe shenja e par se, pavarsisht nga rrethanat, mund t priteshin edhe goditje t tjera. Deri n shtatorin e vitit 1996, n radht e UK-s, megjithse vepronte prej disa vitesh dhe kishte organizuar shum aksione, nuk kishte pasur goditje. M 4 tetor 1996, gjyqtari hetues i qarkut t Prishtins, Danica Marinkoviqi, n lndn penale t t pandehurit Besim Rama etj., pr shkak t veprs penale terrorizmi, nga neni 125 i LPJ, lidhur me nenin 19 te LPJ, duke vendosur sipas krkess pr zbatimin e vendimeve t PPQ n Prishtin PP nr.139/96, nga data 4.X.1996, m datn 6.X.1996 merr aktvendimin pr zbatimin e hetimeve kundr t pandehurve Besim Rama, Avni Nura, Adem Jashari, Jakup Nura, Fadil Kadriu, Nuredin Lushtaku, Sahit Jashari, Rafet Rama, Sami Lushtaku, Iljaz Kadriu, Rexhep Selimi, Hashim Thai, Zenun Kadriu, Ali Jonuzi, Idriz Asllani, t njohur m pas si Grupi i Drenics. N t vrtet, arrestimi i Besim Rams dhe Avni Nures sht shenja e par e dukshme se ishte rn n gjurmt e njerzve t Ushtris lirimtare t Kosovs, sidomos t strukturave t saj t veanta. Mnyra e kidnapimit t Besim Rams sht tipike pr nj prit t prgatitur qysh m par, e kujdesshme dhe e mirorganizuar.

Mirpo, n rastin e Besim Rams, asgj nuk ka qen edhe aq e fsheht, sepse grupi, q m von do t quhej shkurt Grupi i Drenics, nuk ishte edhe aq ilegal. Ai ishte i ditur pr shum vet, sepse, pr banort e zons, prgjithsisht ishte i njohur. Besim Rama njihej si nj ndr pasuesit e Adem Jasharit dhe e strukturave t tij, zona n t cilin veprohej nuk ishte n nj ilegalitet t thell dhe, pak a shum, ishte njra ndr zonat e para q mund t quheshin t lira. M gjer se sa prononcimi i Nait Hasanit, n rastin Besim Rama, disi m gjat, sht ndalur n nj prononcim t tij, t 2 tetorit 1999, njri ndr t bashkakuzuarit e t bashkdnuarit me t (n munges), Rexhep Selimi, Agroniose Dhjetshi. Besim Ramn dhe shokt e tjer n Prekaz armiku nuk e ka pasur t vshtir ti zbuloj, sepse ata kan qen t hapur, kan lvizur hapur me armatim dhe ka qen nj zon e pashkelur nga kmba e serbit q nga viti 1991 dhe n at hapsir, sado e vogl q ka qen, kam par nj tok t lir q ather. Dhe, prdorn nj lshim t Besimit, nj lvizje jasht asaj q paramendohej dhe e mashtruan, e kidnapuan. Do t thot, q nga fillimi un e dija se mund t jem i zbuluar....Me rnien e Besimit nuk u zbulua asgj m tepr prtej meje...Rrjetin organizativ Besimi nuk e dinte dhe nga deklarimi i Besimit mund t them se UK-ja nuk kishte psuar at q mund t psonte. Pak njerz e kan njohur rrjetin dhe kushdo q ka rn nuk e ka ditur rrjetin m shum se sa Besim Rama.... Fjalia e fundit e Rexhep Selimit, si thash, e shkputur nga nj prononcim i tij i 2 tetorit 1999, duhet mbajtur mend. Ai thekson se pak kush e ka njohur rrjetin dhe kushdo q ka rn(pra q nuk ishte nga kta pak kush) nuk do t mund t bnte dm. Tek ky prononcim i Rexhep Selimit mund t kthehemi edhe m pas. Sepse, ndryshe nga ajo q ndodhi n rastin Besim Rama, arrestimet e janarit 1997, mund t t krijojn mendimin se tashm dika kishte dalur tjetrsoj. N fund t fundit ato t japin edhe t dhnn e par se rrjedhja mund t kishte dal nga pak njerz q e kan njohur rrjetin. Sa ishte e sakt kjo? Dhe n fund t fundit a ishte e vetmja e sakt ose e vetmja rrjedhje, apo do t kishte pasur disa rrjedhje t tilla, deri sa ishte ngritur thelbi i goditjes, deri n strukturat m t larta t UK-s? Kjo do t thot se rasti i kidnapimit t Besim Rams sht krejt ndryshe

nga ajo q do t ndodhte m pas. M shum se gjithka mund t flitet pr rrjedhje lokale, ndoshta edhe tepr e ngusht, e cila nuk sht shtrir m tej. Megjithat, edhe n kt rast, shtypi, i lidhur pak a shum me burimet e Sigurimit Shtetror, do t nnvizonte se N fakt, mund t thuhet se aksioni i policis shihet se sht prgatitur gjat dhe se pusia ka qen e prgatitur n saj t informatave t sakta se ku dhe si do t kalojn kta t burgosur. Koha, 16 tetor 1996. Q nga 16 shtatori i vitit 1996, kur ndodh arrestimi dhe kidnapimi i Besim Rams dhe Avni Nures dhe deri me 28 janar 1997, kur ndodh kidnapimi i Nait Hasanit, jan m shum se katr muaj, gjat t cilave, n Kosov dhe n zonn e dyt operative (t asaj kohe) n Maqedoni, bhen m shum se asnjher tjetr aksione t koordinuara t Ushtris lirimtare t Kosovs, n t cilat, mendimi, prania dhe roli i Zahirit, sht i padiskutueshm. Kjo sht edhe periudha kur fillon t ngrihet miti i Zahir Pajazitit, kur ai tashm nuk e ka t mjaftueshme vetm Llapin e Gollakin, por do t rrok prmasa m t gjra gjeografike. sht koha kur Ismetibhet i njohur n lvizjet e tij ilegale, gjithnj brenda strukturs, dhe nse n shtpin e bekuar t Plakut t Shishmanit(cilsim i Zahirit pr kt baz ilegale) do t ishte n nj fillim mbrmje, t nesrmen do t ishte diku tjetr. sht koha kur njerzit fillojn t msohen me aksionet e UK-s. N t njjtn koh kjo sht edhe periudha kur aktivizimi i Edmond Hoxhs, pran Linjs s Llapit, bhet gjithnj e m i pranishm. N katr muaj e gjysm Ushtria lirimtare e Kosovs nuk ka asnj humbje t rndsishme, nuk ndodh asnj arrestim n radht e saj, nuk ka asnj goditje. sht vetm nj i plagosur, Qerim Kelmendi / Dema. Pra sht nj paraperiudh e art. Mirpo kjo sht njkohsisht edhe periudha kur n UDB fillojn e grumbullohen informacione t ndryshme, kur mbi dosjet e vjetra fillojn e arkivohen t dhnat e reja, fillon prpunimi i tyre dhe prcaktohen goditjet dhe arrestimet q mund t bhen, t cilat, si n t gjitha rastet e tjera, ose presin nj ast politik pr t ndodhur, ose presin nj saktsi m t madhe t t dhnave t grumbulluara. Jam plotsisht i bindur, se n momentet e para UDB do t jet gjendur

n vshtirsi pr krijimin e dosjeve t reja, pasi njerzit q kishin filluar t skedoheshin, me prjashtime t rralla, nuk ishin njerz me t kaluar t njohur pr shrbimin e fsheht serb. Prgjithsisht, ata nuk ishin ish t burgosur politik t njohur ose njerz q prej kohe ishin skeduar n dosjet e policis serbe. Ktu do t bnte prjashtim figura mitike e Adem Jasharit, i cili, n rrethimin e par q i ishte br shtpis s tij, m 30 dhjetor 1991, do sillte edhe humbjen e par t forcave ushtarake serbe. Prjashtim do t bnte edhe Nait Hasani apo Zahir Pajaziti. T tjert ishin prgjithsisht student, legal q kishin nj filles ilegaliteti ose m sakt e kishin nj kmb n ilegalitet, t rinj q donin t shprthenin, t cilt, prgjithsisht, nuk kishin nj t kaluar politike dhe po prgatiteshin ta krijonin at. Arrestimi i Nait Hasanit dhe, tri dit m pas, rnia n prit e Zahir Pajazitit, Hakif Zejnullahut dhe Edmond Hoxhs, ka pasur nj prgatitje m t gjer t strukturave t shrbimit t fsheht serb dhe t kolaboracionistve t tyre nga radht e shqipfolsve. sht m se e qart, se ajo q ndodhi n javn e fundit t vitit 1997 ishte prgatitur me kujdes nga strukturat m t larta t Ministris s Punve t Brendshme t Serbis. Pra nuk ishte nj zgjidhje lokale dhe pr nj arrestim t veant, si ajo q ndodhi me 16 shtator, kur u kidnapuan Besim Rama dhe Avni Nura. Arrestimi i Naitit ishte njri nga arrestimet e shumta t ndodhura asaj jave. Edhe ai sht br mbi bazn e nj ndjekje klasike. Nuk sht arrestim i orve t vona t nats, me thyerje dyersh apo dika t till. M shum se gjithka tjetr, ai ka qen nj kidnapim, t cilin jan munduar ta mbajn t fsheht. Kjo ka ndodhur m 28 janar 1997. Si do bnte t ditur m von Azem Syla, n Mbledhjen e Kshillit t Prgjithshm t LPK-s, 10 maj 1998, kur sht diskutuar gjersisht ky arrestim, ngjarja ka ndodhur m 28 janar, n mes ors 16 dhe 16 e 30 minuta. Le t mos harrojm orn 16 deri n 16 e 30 minuta, sepse pr nj rastsi fatale, kjo or do t riprsritet edhe m 30 janar, edhe t nesrmen, m 31 janar. N fare pak dit, n t gjith Kosovn, do t kishte mbi 100 arrestime t ndryshme. N historin e deriathershme t Ushtris lirimtare t Kosovs, kjo sht java m e dhimbshme.

Kjo solli edhe pyetjen: A ka pasur UDB informacione t sakta?

* * * Pyetja e njjt, nse UDB-ja ka mundur t ket informacione t sakta pr rolin e Naitit dhe t Zahirit n UK, i sht br edhe njrit prej drejtuesve kryesor t UK-s, Xhavit Halitit. Megjithse n at koh lidhjet e Xh.Halitit me njerzit q ishin n Kosov realizoheshin vetm nprmjet disa kanaleve t caktuara, q ishin t ditura vetm pr pak njerz, sidomos nprmjet Nait Hasanit dhe Rexhep Selimit, ai ka mendimin se: Kjo shtje mund t sqarohej ndoshta n baz t informatave t shumta q ka Naiti. Megjithat, sa di un, Zahir Pajaziti ka qen ndr njerzit e krkuar n Kosov dhe mendoj se ka pas at far prcjellje japoneze hap pas hapi. E di q, n vitin 1996, ka qen pr nj periudh t caktuar kohe n Shqipri. sht takuar me njerz q i ka njohur dhe q nuk i ka njohur personalisht. Un personalisht nuk jam takuar me t. E kam ditur q ishte n Tiran, mirpo nuk ka qen pun e imja t takohesha me t... E ka takuar Azem Syla. Se si ka ndodhur rnia e tij dhe arrestimi i Naitit un mund t flas vetm me hamendje. Sidoqoft, mendoj se komunikimi me pejxher na ka dmtuar shum. Telefonatat, mbase edhe ato, na kan dmtuar shum. Pastaj dalja n atentate pa maska ka ndikuar n dekonspirimin edhe t Zahirit, edhe t donjrit tjetr. T bsh atentate n qendr, pa mask, je vrtet nj gueril trim, por aty mund t shohin pes gjasht veta ose dhjet vet. Nuk ke tjetr rrug: ose duhet vn maska pr t fshehur fytyrn ose, n t kundrtn, t kufizohet mundsia e lvizjes. Sidoqoft nuk sht br ndonj analiz e plot e atyre ngjarjeve. Pr ta br un nj analiz t till, do t m duhej ti kisha t gjitha informatat, t gjitha: ku ka qndruar Zahiri, me k ka qen hern e fundit, ku ka qen hern e parafundit...Kjo do t thot se, pr t br nj analiz, duhet ti prmbahesh disa parakushteve dhe informatave. (Pjes nga nj intervist e dhn n janar t vitit 2003) Ndrsa Rexhep Selimi, duke u prononcuar pr t njjtin rast, m 9 tetor 1999, do t nnvizonte:

N at koh, janar 1997, vrtet iu dha nj goditje UK-s, sidomos me vrasjen e Zahir Pajazitit, t Hakif Zejnullahut dhe t Edmond Hoxhs dhe me disa arrestime t tjera, ku kishte menduar Serbia se sht brthama e UK-s, ose pr ata q kishte menduar se jan tamam brthama e UK-s, pjesa prbrse e UK-s. Ishte nj goditje e rnd, nj goditje q na tronditi shum... Pyetje: Nga mnyra se si sht vrar Zahiri dhe si sht zn Naiti, shihet se kemi t bjm me aksione t prgatitura mir, ato nuk ishin aksione t rastit. Si mendoni ju tani pr veprimet e tilla t organizuara t Sigurimit Shtetror serb...a mund t na prshkruani se si ka ndodhur kjo? Prgjigje: Pr rastin e Zahirit sht e vshtir t dshmoj dikush, sepse ishte nj prgatitje shum e madhe dhe gjithashtu, para se t vritej Zahiri, ishte ndaluar qarkullimi pr nj koh t gjat n magjistralen Mitrovic Prishtin dhe, n nj far mnyre, e kan ditur se Zahiri do t rezistoj. A i sht br thirrje pr dorzim, apo sht shtn mbi t pa paralajmrim, kjo nuk mund t dihet, kt e din vetm ata q e kan kryer vrasjen dhe ata q kan qen t lidhur ngusht me ta. Ne nuk kemi pasur mundsi ta dim se a sht paralajmruar Zahiri n at rast q t dorzohet apo sht br nj likuidim klasik, por nj gj mund t them se, Zahiri n asnj mnyr nuk do t binte i gjall n duart e serbve. Pr kt jam i sigurt, e kam njohur karakterin e tij... Jan disa nga ngjarjet me t rnda t lufts deri n janarin e vitit 1997. Ishin goditur disa nga drejtuesit kryesor. Ishin arrestuar dy antar t Shtabit Qendror, Nait Hasani dhe Bislim Zogaj, ishte vrar Zahir Pajaziti, po ashtu antar i Shtabit Qendror, Hakif Zejnullahu, zvendsi i tij dhe Edmond Hoxha, Shpati. Pak m pas, do t mbytej n tortura nj student tjetr, Besnik Restelica. Gjithka kishte ndodhur n fare pak dit, marramendshm shpejt dhe, si duket, mjeshtrisht e organizuar. Kjo e bn edhe m logjike dilemn e shtruar nga Xhavit Haliti se Sidoqoft nuk sht br ndonj analiz e plot e atyre ngjarjeve. Pr ta br un nj analiz t till, do t m duhej ti kisha t gjitha informatat, t gjitha: ku ka qndruar Zahiri, me k ka qen hern e fundit, ku ka qen hern e parafundit...Kjo do t thot se, pr t br nj analiz, duhet ti prmbahesh disa parakushteve dhe informatave.

Le tu prmbahemi parakushteve: Me cilt ka qen Zahiri n ditn e fundit, me cilt ka qen n ditn e parafundit, me k sht takuar m 29 janar n mbrmje n nj lokal tek Qafa, ku ka qndruar, cilt e kan krkuar m 29 janar, far ndodhi n pasditen e 30 janarit, takimet e dits s 31 janarit paradite, cilt kan telefonuar tek ai dhe bisedat e fundit t tij, rrugtimin q ka br, do e shohim m tej. N rastin e Naitit, sipas dshmis s tij N pasditen e asaj dite, me sa m kujtohet, kemi shkuar me Xheladin Gashin e t fejuarn time Fatmire Zogu n lokalin Fjalapr drek. Pastaj Plakuka shkuar n banesn time t m priste, kurse un kam shkuar n lagjen Dardaniame t fejuarn ather, tani gruan time, t marr disa gjra... Xheladin Gashi, Plaku, njeriu i fundit q sht ndar nga Nait Hasani m 28 janar 1997, ishte n at koh antar i Shtabit Qendror t UKs, njeriu q gzonte besimin e plot t Nait Hasanit. Ai ishte n dijeni pr t gjitha veprimet e deriathershme. Shum pun brenda n Kosov i kemi kryer me Xheladin Gashin ose Plakun, si e thirrnim, i cili pr mua sht msues dhe edukator m i ngusht i filleve t UK-s, do t dshmoj m pas Nait Hasani. Pra, si t thuash, quhej nj njeri plotsisht i besueshm. N aktakuzn e ngritur m von pr Nait Hasanin dhe grupin e gjykuar me t, prmendet shpesh her emri i Xheladin Gashit. Djali i tij, Iliri, do t arrestohej si pjestar i UK-s, do t akuzohej si pjestar i UK-s, n t njjtin aktgjykim me Naitin dhe do t lirohej, m pas, pr munges provash, s bashku me Alban Nezirin e ndonj tjetr.

Paradoksi i par: m 28 janar 1997, n pikun e arrestimeve t organizuara nga Ministria e Punve t Brendshme t Serbis, pra kur kishte filluar vala e madhe e goditjeve, q e detyroi t kthehej nga Shqipria Zahir Pajazitin, s bashku me Adrian Krasniqin dhe Qerim Kelmendin, (udhtim q do e prshkruajm m posht), pra n pikun e goditjeve, dy nga drejtuesit kryesor t Ushtris lirimtare t Kosovs, koordinatori kryesor, banesa e t cilit ishte njkohsisht edhe vendtakimi i antarve t Shtabit Qendror, s bashku edhe me nj

antar tjetr t Shtabit Qendror, krejtsisht n mnyr legale, bile m shum se ilegale, shkojn pr drek n nj lokal t Prishtins, pr m tepr, n nj lokal si Fjala, i cili sht n nj bodrum, nga ku nuk mund t dalsh n secilin rast rrethimi. Kjo do t thot, sipas gjithkaje q mund t mendohet, se ata nuk kan dyshuar m, ose m sakt, i kan harruar dyshimet e para, se mund t jen t prgjuar. Paradoksi vjen e bhet edhe m i theksuar kur mendon se n t njjtn koh, n Prishtin ndodheshin edhe antar t tjer t Shtabit Qendror, si Sokol Bashota / Mustafa, ose t lidhur ngusht me strukturat e shtabit, si Burim Murmullahu / Dervishi, Adrian Krasniqi / Rexha, Qerim Kelmendi / Dema. N ilegalitet ndodhej vetm Rexhep Selimi / Agroni, ndrsa Plaku, pikrisht n kt koh, mund t thuash shtetrrethimi, gjen strehim n bazn kryesore t UK-s n Prishtin, ku ndodhej edhe banesa e Nait Hasanit. Naiti sht takuar me Zahir Pajazitin, pr her t fundit, n mbledhjen e Shtabit Operativ n dhjetor t vitit 1996, n bazn e Shtabit, ku njherit edhe banonte. Ndrsa, n nj takim blic, pr dhnie porosi, jan takuar n banesn e Zahirit, sipas Nait Hasanit, nga mesi i janarit 1997, takim, n t cilin, si duket ka qen i pranishm edhe Sokol Bashota / Mustafa. (Data e takimit blicduhet t jet n dhjetditshin e fundit t janarit, pasi Zahiri sht kthyer n Prishtin m 21 janar 1997. Shnim i autorit.) sht e sakt se, n dhjetorin e vitit 1996, Zahir Pajaziti do t ishte pr her t fundit n Shqipri, ku do t kalonte dhe natn e vitit t ri, pr tu kthyer n Kosov, n gjysmn e dyt t muajit janar. Zahir Pajaziti n kt periudh ishte i zgjedhur n tri funksione t rndsishme, antar i Shtabit Qendror t UK-s, antar i Shtabit Operativ Qendror dhe komandant i Zons Operative t Llapit. N t njjtn koh, edhe Xhavit Haliti ishte, q prej fillimit, bashkthemelues dhe antar i Shtabit Qendror t UK-s. Mostakimi i tyre, i cili pr shum knd do t dukej sot i uditshm, pasi ishin q t dy n strukturat m t larta t lufts, ndoshta ka spjegimin e vet. N nj deklarat t dhn n qershorin e vitit 1998, komisionit t posam t LPK-s, lidhur me kt ngjarje, ai

ka pohuar se pr t, nga Shtabi Qendror i UK-s kan qen t njohur vetm dy njerz dhe nuk sht interesuar m tej. Lidhjet e Xhavit Halitit me Kosovn, sidomos lidhjet strukturore dhe logjistike, m shum se prmes linjs s Llapit, ishin t realizuara deri ather prmes kanaleve t tjera, prmes drejtuesve t lart t UK-s, si dhe prmes Luan Haradinajt, Ramush Haradinajt, Adrian Krasniqit, Ilir Konushevcit etj., q prbnin strukturat e asaj kohe n logjistik. sht e natyrshme t besohet se ai ka pasur dijeni se kush ishte Zahir Pajaziti, mirpo po ashtu ka qen e ditur, jo vetm nga t mirt, se far prfaqsonte n Shqipri Xhavit Haliti. Nj takim i drejtprdrejt mes tyre, i hapur, ndoshta m shum se gjithka tjetr, do t sillte dekonspirimin e radhve.

Paradoksi i dyt: N fillesn e arrestimeve masive q do t kishte n Kosov, thuajse n t njjtn koh, n Shqipri do t ndodhej nj pjes tjetr e Shtabit Qendror t UK-s, pjesa q prbnte sektorin e veant t LPK-s ose t lidhur ngusht me strukturat e lufts. N Tiran do t jen Azem Syla, i cili ka pasur takim, si mes t panjohurish, me Zahirin, Xhavit Haliti, i cili e di tashm ardhjen e Zahirit, Ali Ahmeti, i cili po ashtu, vemas t tjerve, sht takuar me Zahirin. Do t jen po ashtu edhe Hashim Thai dhe Kadri Veseli / Luli. Gjenden po ashtu edhe dy emra, t cilt m pas do t jen edhe n Prishtin, Adrian Krasniqi dhe Qerim Kelmendi. Megjithat, nuk e di se pr far arsye, nga kjo pjes, q kishte lidhje t strukturuara n Kosov, nuk bhet asnj takim i jashtzakonshm pr kt gjendje t jashtzakonshme. Tash, shum vite m pas, pr dik kjo gjendje do t ishte assesi e kuptueshme. Vazhdoj t mendoj se n kt koh ka pasur nj prim t uditshm ilegaliteti: ata q ishin antar t Shtabit Qendror jasht Kosovs e dinin se kush ishte n kt shtab brenda Kosovs, ndrsa i vetmi q nuk ka ditur pr pjestart e tjer t shtabit do t ishte Zahir Pajaziti. N disa raste ai nuk ka ditur as se ku ishin bazat e tyre, nga vinin shokt e tij, ku strehoheshin. Me prjashtim t identitetit t Nait Hasanit, q e kishte vetgjetur, ai nuk dinte thuajse asgj m tepr. E vrteta sht se edhe disa nga antart e Shtabit n Prishtin kan ditur vetm emrin e tij t lufts, Ismeti, e jo m tej.

Fragment nga nj intervist

 Ka pas takime ato dit mes Zahirit / Ismeti, Naitit / Abazi, Sokolit / Mustafa, Burimit / Dervishi(Murmullahu) dhe mendoj, edhe t ndonj tjetri. Prania ime n ato takime ka qen e ndaluar. Bile, kur po pritej t takoheshin t gjith s bashku, Sokoli e Burimi e kan lan Naitin me prit jasht, deri sa un t largohesha nga banesa (baza) e Zahirit. Nga bisedat q zhvilloja ato dit me Zahirin, kuptova se gjrat po shkonin duke u tensionuar. Shpesh m ka krkuar Zahiri ti tregoj identitetin e Mustafs(Sokol Bashots). Sokoli i kishte thn Zahirit se ishte nga rrethina e Pejs. Zahiri, q njihej me mua dhe q e dinte se isha nga ato an, m pyet se a sht vrtet Mustafanga ato rrethina. Pata thn se konspiracionin e kemi pas idealizuar, dhe, t them t drejtn, sa her ka dashur t dij Zahiri se, kush sht e nga sht Mustafa, edhe sot uditem se si ngurroja ti tregoja, sepse kshtu ishin rregullat e m dukej sikur po bja mkat ndaj Mustafs. E vetmja gj q i pata thn nj her Zahirit ka qen kjo, se Mustafavetm nga Peja e nga rrethi i Pejs nuk sht. E pash se tundi kokn, dhe nuk folm m tej. Zahiri nuk e dinte se ku rrinte me qira, si student, Mustafa. Ndrsa Mustafae dinte dhe e vizitonte shpesh banesn e Zahirit, q gjithashtu ishte me qira. Nse nuk do t ishin kto dy paradokse a do t ishte e mundshme q ngjarjet t kishin nj zhvillim tjetr? sht plotsisht e mundshme, ashtu si mund t jet e mundshme q edhe goditjet t kishin qen m t ashpra. Kjo edhe pr faktin se, n Tirann e asaj kohe, ndoshta m lirisht se gjetk, kishte lvizje dhe prim t rrjetit t strukturuar udbash, i cili sht e pamundur t mos kishte ngritur nj dendsi vzhgimi mbi disa nga emrat e njohur t lvizjes ilegale. Rikthimi pas shum vitesh, n kt rast, n ngjarje t njohura, t panjohura ose fare pak t njohura, bhet m shum si dshmi e kohs q la gjurmt e saj.

Le t rikthehemi: Si ndodhi udhtimi i fundit i Zahir Pajazitit n Shqipri dhe kthimi nga Shqipria? N kt udhtim ai ka qen i shoqruar nga Qerim Kelmendi / Dema. Ai, n nj intervist t prillit 2007, tregon:

Me Zahirin kemi shkuar n dhjetor 1996 n Shqipri. Kishim pun. Un, meq isha ushtari i par i UK-s q isha plagosur n aksion, isha edhe, si t thuash, i plagosuri i vetm i prkdhelur, andej t tjert, q m takonin, m respektonin. Zahiri kishte merakun tim, sepse isha i plagosur n tri pjes t trupit dhe frikohej se nuk do t mund ta prballoj rrugn e gjat. Bile, nga q fizikisht ishte i ndrtuar mir, pra i fuqishm, m thoshte se po t lan fuqit, t mbart n kraht e mi. Un, t them t drejtn, nuk isha aq i plagosur sa ta humbja besimin n fizikun tim. N rrug pr n Shqipri, deri n Gjakov na drguan Hakif Zejnullahu, Ilir Konushevci dhe Shaip Haziri, ndrsa tek nj ur n Gjakov kishte dal e na priste Astriti, djali i Plakut t Shishmanit, q ishte pjestar i UK-s, i organizuar n linjn e Zahirit. Nga shtpia e Shishmanit, pr n drejtim t bjeshkve t Shqipris na ka prcjell Plaku i Shishmanit, pra Xhem Jakupi, s bashku me Gazmend Imerin / Bardheci, nga fshati Ponashec i Gjakovs, i cili, m von, sht zn nga forcat serbe dhe sht ekzekutuar n masakrn e burgut t Dubravs. Pasi i kemi kaluar malet e Shishmanit t Boks, pastaj Livadhet e Boks, kemi marr drejtimin e Shkmbit t Sert (Kt emr ia pata vn un). Aty kemi hngr bukn e Bacs Xhem, e pastaj Baca Xhem na ka udhzuar majat kah t orientohemi, dhe, kur ta arrijm kufirin, na ka rrfyer drejtimin e prafrt, nga duhet t shkojm. Mu n mes t kufirit, n nj diferenc prej 25 metrash kishte qen nj shkmb i ndar n dy pjes, aty jemi ulur e kemi br muhabet t gjat mes vedi(...) N Shqipri stacioni yn i fundit ishte Tirana. N Tiran gjetm Adrianin, por meqense shoqja e tij udhtonte t nesrmen pr n Kosov, ai kshilloi q shoqja e tij mos ta kuptoj se ne ishim n Shqipri, sepse, pa dashje, mund t fliste me njeri, duke mos i ditur punt tona. Ashtu bm. At nat ne shkuam tek nj mik i Zahirit, q dikur, n kohn e Shqipris socialiste, kishte qen komandant i kufirit mes Shqipris dhe Kosovs. Natyra e ilegalitetit nuk ma dha t drejtn t pyes Zahirin, aty pr aty, se far lidhje ka me kt mik. N ditt n vijim, un vazhdova t bj konak tek banesa e Adrianit, n rrugn e Elbasanit, ndrsa Zahiri, pr t mos u kuptuar se jemi bashk dhe shok, nuk ishte dakord t banonte me ne, sepse edhe n Tiran e respektonte konspiracionin. Ai shkoi t banonte tek nj bashkfshatar, Nazmi Zhuka, q ishte i t njjtit katund me Zahirin, pra i Turiqefcit.

N Tiran un shkova t vizitohem tek mjekt. Aty m afroi ndihm Shaip Muja, por meq e kisha nj mik t familjes, ndoqa rrugn tjetr. Pas dy-tre ditsh erdhn t m takonin dy vllezr, Dauti dhe vllai tjetr, i njohur m shum n opinion, pr shkak t aktivitetit t tij shumvjear, Ibrahim Kelmendi. Vizita e vllait t par, pra Dautit, ishte familjare, ndrsa e vllait t dyt, ishte m shum vizit pr t ndihmuar me njohjet e tij mjekimin tim, pasi ather, n Tiran nuk ndjeheshim t sigurt.... N Tiran, Zahiri kishte takim me Ismet Abdullahun, ky ishte takim pune, ndrsa me t tjert kishte takime rutinore, si miku me mik e shoku me shok. Para se t shkonim n Shqipri, Sokol Bashota / Mustafa, m kishte propozuar dhe lutur q Ismetin(Zahir Pajazitin) ta takoja me nj shok, q do t lajmrohej tek un si Petriti. Ky ishte Azem Syla. Meqense nuk njiheshin, Zahiri hezitoi ta takonte. U takova dy-tri her me Azem Syln dhe i them se shoku q ka ardh, nuk ju njeh dhe, meq nuk njiheni, nuk po pranon t takoheni. Azemi m tha q t krijohet mundsia e nj takimi dhe i premtova se do te bja mos, megjithse, thn t drejtn, deri ather, nuk dija gj pr Azemin, vese se sht i afrt i Gani Syls, q dikur ishte udhheqs i Lvizjes Popullore t Kosovs. Zahiri pranoi, por krkoi q mundsisht takimi t bhej tek Lokal Piaca, pas Muzeut Historik. Azemi erdhi m hert me Shaip Mujn, apo ishte Shaipi aty m heret, nuk m kujtohet. Pas pak erdhi Zahiri dhe i tregova se ky ishte Petritiq donte t takohej. Dialogu mes Azem Syls dhe Zahir Pajaziti, ashtu si e sjell Qerim Kelmendi, dhe q nuk mund ta saktsojm, m shum se gjithka tjetr i ngjan nj dialogu ireal, krejtsisht i pakuptueshm sot, por, si duket, n kushtet e nj ilegaliteti t thell, kur dy njerz n strukturat e larta t UK-s nuk dinin njri pr tjetrin, ose m saktsisht, vetm njri dinte pr tjetrin, ishte, n mos i zakonshm, t paktn n kufijt e ksaj. Nuk mund t garantoj pr autenticitetin e biseds, ashtu si e sjell Qerim Kelmendi. Un po e risjell n at form q e ka risjell ai. Zahiri: T falnderoj prkrkesn pr takim, mirpo, meq nuk njihemi, sht e drejt me pyet se, kush jeni ju dhe cili sht qllimi q keni krkuar takim me mue. Azemi: Jam nj shok i juaji, q aktualisht jetoj n Zvicr dhe q ua don t mirn.

Zahiri: T falminderit q na e do t mirn, mirpo mendoj se kjo nuk sht e mjaftueshme dhe far rndsie ka pr tu takuar. Azemi: Un kam dgjuar pr ty, kam dgjuar shum, e di se je trim e shkuar trimit, dhe dshta me fol, se si ka mundsi, q kt prvoj tnden, ta mbartsh edhe n pjes t tjera t Kosovs? Zahiri: Nuk po t kuptoj se pr far e ke fjaln, nuk po t kuptoj... Azemi: Shokt nga brenda m kan njoftuar pr trimrit tuaja dhe mendova se sht mir t flasim, t njihemi dhe... Zahiri: Un or mik, nuk po t njoh, mirpo mendoj se pr kto pun, m mir se kudo, flitet n Kosov. Kur t vish n Kosov, edhe flasim pr far t duash. Atje bhen edhe takimet, e ktu n Shqipri, jemi turist. Takimi i Zahirit me Azem Syln, m pas i (vet)emruar, por i pa br publik, si komandant i Ushtris lirimtare t Kosovs, sht realizuar n fillimin e muajit janar 1997 dhe ky ka qen takimi i par dhe i fundit mes tyre. Takimi, si shkrova, sht realizuar prmes Qerim Kelmendit. Biseda e zhvilluar m tej nuk sht tem e ktij shkrimi, megjithat, sa pr t shuar kureshtjen, krkesa m kryesore e A. Syls ka qen q prvoja e Zahirit, n organizimin e aksioneve, duhej shtrir n t gjitha zonat. Zahiri e ka dgjuar, por e ka heshtur nj gj t till, por gjithashtu ka theksuar se zhvendosja e vendimmarrjes duhet br sa m par e sa m e prqendruar n Prishtin, ndrsa lidhjet e strukturave t lufts brenda vendit me ato jasht vendit, t ishin sa m prfaqsuese dhe, si deri ather, sa m t forta. Biseda ka qen tepr e shkurtr, saq sot mund t t duket ireale. Shqipria e fundvitit 1996 ishte, as m shum e as m pak, vese parathnia e asaj q do t ndodhte pak jav m von: Marsi i vitit 1997. Ndjehej kudo se gjithka ishte e mbushur me tensionin e asaj q po vinte, por, njkohsisht, sht edhe periudha, kur m shum se asnjher, n Tiran, her krejt haptas dhe her t fshehur pas dyerve t prfaqsis s Kosovs, lviz, thuajse lirisht, eskorta udbashe e prgjimit. sht si nj amalgam e uditshme, e shtrir gjithandej, me t gjitha pamjet e mundshme, q nga prudnimi i zakonshm dhe deri tek pafajsia. sht koha kur, mjerisht, sht ndrtuar struktura, pothuajse e plot e prgjimit dhe npr kt hapsir, n javt e fundit t jets s tij, do t lviz edhe Zahir Pajaziti. Kjo hapsir, shpesh her mbytse, do t jet edhe njra nga vragat e prgjimit, surveimit dhe denoncimit t tij.

Mendoni n idealist t cilt gjithnj kan pasur nj shmblltyr: Shqiprin. Zahir Pajaziti ishte njri prej atyre. Megjithse aty ishte burgosur n prill 1994 dhe nuk e gjente as n fundin e vitit 1996 ndrrn e tij, prsri, ai do t ishte njri nga djemt q nuk do t mund t hiqte pas vetes dshprimin. Ai e donte Shqiprin, ashtu si ishte ajo. Sidoqoft, qndrimi i fundit i tij n Shqipri, kishte edhe nj breng, ose m sakt, nj shqetsim q kishte marr me vete. Zahiri, para se t merrte rrugn pr n Shqipri, njsiteve t zons operative t Llapit, q operonin n Prishtin, Besian (Podujev), Gollak e m gjer, u kishte caktuar dy detyra t rndsishme. Afati pr kryerjen e aksioneve ishte nj mujor. Ai i kishte marr t gjitha masat pr realizimin e tyre, kishte marr njkohsisht edhe besne shokve t tij se do t realizoheshin. Mirpo ditt shkonin njra pas tjetrs, largsia krijonte ndjenjn e shqetsimit n proporcion t drejt me kilometrat q ishin mes tyre. Jo rrall, duke iu dukur se ditt dhe ort po ecnin shum m shpejt se duheshin, pra, po rrokulliseshin, duke mos pasur asgj t re, krijonte tek ai ndjenjn e padurimit. Jo rrall mendonte se ndoshta do t kishte qen m mir sikur ai t kishte qndruar aty, mes njerzve t tij dhe t kishte marr kt rrug dimri, shum m pas, kur t ishin vn gjrat n vendin e tyre. Jan momente kur at fillon t mos e zr vendi. Zakonisht ai nuk ishte njeri q i linte t tjert t bnin punn e tij. E kishte n natyrn e vet, edhe e prdorte jo rrall shprehjen se at q mund ta bj vet, nuk ka pse i rrezikoj t tjert, ka, prgjithsisht, nuk sht edhe aq e prhapur n lvizjet guerile. Ndryshe, nga sa do t ishte zakonisht, n lvizjen guerile t Kosovs, n fundin e shekullit t shkuar, t part q do t provoheshin dhe q do t linin gjurmt e tyre, do t ishin drejtuesit e lufts. Zahir Pajaziti ishte njri prej shembujve, ndoshta m domethns, q, aq sa u ndoq nga disa, aq edhe nuk u ndoq nga t tjer. Ato dit ai ishte gjithsesi i trazuar. Prsri i dukej se rrugt e ktij qyteti t madh, mbushur me rrmujn e jashtzakonshme t fundvitit 1996 dhe fillimin e vitit tjetr, pra t ktij viti t mbrapsht dhe thuajse katastrofal, e kishin shtuar largsin me shokt e tij. Njeriu q e kishte shoqruar, Qerim Kelmendi, ende i ka n memorien e tij astet e trazimit, t mrzis, tensionit, krijimit t nj psikoze pritje t pafund,

bisedat telefonike, her pas here te trazuara t Zahirit, dorezat e telefonit q uleshin rnd dhe hapat e par pa folur me asknd. Kur po fillonte t afrohej koha e skadimit t afatit, Zahirin nuk e mbante vendi vend. Kemi shkuar bashk n post dhe ka marr n telefon shokt e tij q ishin n Prishtin. E di, se rrija afr kabins s tij dhe e dgjoja kur u thoshte se po don me u flliq muhabeti. E kishte fjaln se, nse ato dy aksione nuk kryhen brenda afatit t caktuar, ather flliqet puna. M pat thn njher se detyrat ushtarake kur pranohen, ato jan t shenjta dhe duhen kryer domosdo. Kur po afrohej afati i skadimit t ktyre afateve, Zahiri filloi t trazohej bukur shum. M tha se kishte ba mend me u nis sa m shpejt pr n Kosov. Hesapet kan luajt, m tha. Ditt po kalojn e asnjri prej dy objektivave nuk po goditet. I thash t kishte durim, sa ishte afati, e pastaj t marrim vendim se far duhet br. Bile i thash se ne t zonave t tjera nuk e kemi dert, edhe me u shtye puna, mirpo Zahiri ma ktheu se nuk ka justifikim. Ai q don me u arsyetu, nuk ia vlen ti futet ktyre punve. Dhe, m n fund, kur ai ishte n pragun e fundit t pritjes, vjen lajmi se besa u mbajt. T dy aksionet ishin t realizuara. Atentati i par, m 9 janar 1997, n zonn operative nr. 1, kundr Maliq Shehollit, i cili ishte deputet i Partis Socialiste Serbe, bashkpuntor i vjetr i UDB-s, pjesmarrs n varrimin e kriminelit serb Milosh Nikoliq (i cili sht ekzekutuar nga njsitet e zons s Llapit m 25.10.1996), ku mban edhe fjalimin mortor. Atentati i dyt kryhet m 13 janar, ku nga njsitet guerile ekzekutohet bashkpuntori i policis serbe Fazli Hasani, nga Braboniqi i Mitrovics. Ai, pasi do t merrte lajmin, do i thoshte mikut t tij (Qerimit): Natyrisht se asnj vrasje, sikur t ishte bota e mbar, nuk do t duhej t ndodhte. Sikur bota t ishte e mbar. Por edhe humbjet e sojit t Maliq Shehollit, Bejtush Beks, Faik Bellopojs e t tjerve, t cilt ndrtojn jetn e tyre mbi tragjedit e t tjerve, e sidomos mbi tragjedin e Kosovs, nuk jan ngjarje q na tundojn... Zahirit do i hapej fytyra. Atij mngjesi t ftoht janari, kur do merrte

vesh se ishte mbajt fjala, kishte ndryshuar dika tek ai. Do t ishte nga rastet e pakta gjat lufts, kur mbi tiparet e tij, tashm t hequra, do t ulej fillesa e buzqeshjes. Ishte vazhdimisht serioz, i qet dhe, si e mbajn mend, syshpues. Nuk u turprova tha ai dhe shkoi dorn e tij sipr flokve, q i kishin rn mbi ball. far do t kishte ndodh nse aksionet nuk do t ishin br brenda afatit, por pak m von? e pyeta. Ishte br keq e m keq. Nuk kishin pas fytyr me m dal prpara ata q kan rrah gjoksin me i dal prball ksaj pune. N disa gjra, or mik, nuk ka hajgare. Ose e merr prsipr dhe e bn, ose nuk e merr prsipr e shikon punn tnde. Rrug tjetr, pr bes t zotit, nuk ka. Atij i ishte dukur sikur kishte hequr nj barr nga shpina. Megjithat, kishte qen vetm nj prej halleve e derteve t tij. Kjo nuk do t ishte e mjaftueshme pr t ditur krejt mrzin e tij n udhtimin e fundit n Tiran. E kishte pritur mbajtjen e fjals, megjithse i ishte zgjatur realizimi i saj. E kishte ditur se gjithka do t bhej, megjithse ort e ditt i ishin dukur t dyfishta. Mrzia e tij do t ishte m e madhe dhe do t vinte duke u rritur, deri sa do t merrte prmasat e padurimit. Prse ndodhi kjo? Kur kishte marr rrugn Prishtin-Gjakov-Shishman-Lugu i ZiTropoj-Bajram Curr-Tiran, kishte menduar se mund t ishte e nevojshme q t qndronte pr tre ose katr muaj. I duhej q, pr disa koh, t largohej nga ajo q kishte menduar se mund t ndodhte: ndjekja e tij. Mirpo kishte pasur edhe arsye m t mdha se kto. I duhej t takonte miqt dhe t dgjonte opinionin e shtetit shqiptar, nse kjo do t ishte e mundur, por edhe opinionin e shqiptarve t Kosovs, q ishin n Shqipri, edhe n Perndim. Kishte disa koh q e brente droja e shkputjes q mund t ndodhte mes lufts, q ishte n prag, dhe prgjumjes q mund t kishte kombi. Si t thuash, kishte filluar t ndjente se ende, dhe nuk dihej se deri kur, shum gjra ishin mbshtjell me mjegullinn e s panjohurs. Koha po vinte. Ajo do t

ishte e vshtir, ndoshta m e vshtira se gjith t tjerat q kishin shkuar para saj. far duhej br? Do t ishte luft e nj grupimi, sado i vendosur, apo do t ishte luft e t gjithve? Kishte br konak tek nj bashkatdhetar i tij, q ishte edhe antar i LKK-s. E donte at njeri dhe rrethin e tij, por nuk i donte fjalt e teprta. Jo rrall, ndonse i duruar dhe fisnik, pasi dilte nga takimet, shfryente tek Adrian Krasniqi. Kishte ndjenjn e prmbylljes nga zhurmrimat ideologjike dhe romantizmi i shkputur nga gjithka q po ndodhte n Kosov. Nj dit, hyn gjith pezm n shtpin e Ardianit, n rrugn e Elbasanit. Syt i shfaqin tjetr shprehje. Nuk i thot as edhe nj fjal. E prplas pr tok nj si fletore t bardh. far ndodhi? e pyesin. Shiko se me far po merren njerzit dhe mua m duhet t rri me ta, sepse jan shokt e mi e vllezrit e mi. ka sht bre ajo broshur? Kjo nuk sht fletore, sht Buletini q e nxjerrin njerzit e LKK-s. Po shkruajn se sht m vshtir me nxjerr nj fletore t till se me i ba dhjet aksione. Nuk bhet rezistenca e armatosur npr tubime. Nuk mund t presim deri sa t ndrgjegjsohet gjith populli. Njri nga shokt deshi t bnte humor me t, tia lehtsonte pezmin. Pse nuk u the se e gjith kjo q po mendoni mund t bhet vetm nse krejt UDB-ja dhe KOS-i (sigurimi ushtarak serb) shkojn me pushime pr gjasht muaj e marrin me vete edhe krejt makinerin ushtarake. Ti or mik, edhe pse bluan bukur shum, shpeshher ia qllon, dhe vuri buzn n gaz. Desha t tregoja shkurt nj ngjarje t perceptimit t Zahirit pr rrjedhat e lufts dhe konceptin e tij filozofik, pr nj luft, jasht asaj q mund t quhej domeni partive dhe i lvizjeve politike. Megjithat, e gjith ajo q po i ndodhte n udhtimin e tij t fundit n Shqipri, po merrte prher e m tepr prmasn e nj shqetsimi t madh, nganjher

tepr t rnd, dhe po i shkurtonte ditt e qndrimit t tij aty. Kishte br takime t shumta, ishte munduar t sillej natyrshm n at rreth vicioz t krijuar institucionalisht, kishte shpresuar se mund t bnte dika m shum se e zakonshmja, e prsri do t ndjehej i lodhur e njkohsisht i zhgnjyer. Prse? Un pyeta pr kt Qerim Kelmendin. Ja edhe prgjigja e tij:

Ditt e pushimit n Shqipri ishin t merzitshme. Nuk arritm t siguronim asnj arm t vetme pr natyrn e puns son n Kosov. (Zahiri sht kthyer n Kosov me armt q ka shkuar shnim i autorit ) Kuptuam se po prcilleshim nga kureshtartq kishin pas qen t faktorizuar, por edhe nga t tjer q nuk e dinim pse ishin aty. E pam Shqiprin t katandisur, pam shum udbash se si miqsoheshin me pushtetart e Shqipris, me ata q ishin n pushtet. (Dhjetor 1996 janar 1997, kur zhvillohen ngjarjet, n pushtet ishte PD e Berishs shnim i autorit) UDB-asht e Kosovs ishin m t preferuar nga pushteti i Tirans, ndrsa ne ilegalt e lufttart, si Zahir Pajaziti, Adrian Krasniqi, un dhe t tjer, e ndjenim veten t teprt n shtetin am. N t gjitha takimet q patm me t faktorizuaritdhe me t pafaktorizuarit, si ishin Ali Ahmeti, Ismet Abdullahu, Ibrahimi (Kelmendi), e t tjer, kuptuam se lidhjet e UK-s me shtetin shqiptar nuk ekzistonin, ishin nj pik e vdekur. Erdhm n prfundimin se pr ne ka vetm nj zgjidhje, ashtu si thot populli: T lumshin kraht e tu. N mesin e muajit janar, saktsisht me 16 janar, n orn 8 t mngjesit, ndrkoh q Zahiri ishte n Tiran, ishte kryer ne Prishtin aksioni me autobomb kundr rektorit t dhunshm t Universitetit t Prishtins, Radivoje Papoviqit. Zahiri nuk i tregoi askujt nse kishte qen n dijeni t ktij aksioni apo jo. Ilegaliteti i ka n natyrn e tij gjra t tilla. Megjithat ai nuk mbeti i knaqur. Ndoshta kishte dashur m shum se sa ajo q ndodhi. Jan ditt e fundit t Zahirit n Tiran. Sipas nj dshmie t Xhavit Halitit, ai sht takuar me njerz q i ka njohur dhe q nuk i ka njohur.

Zahiri do t takohej, gjithnj n linjn e tij, edhe me Ali Ahmetin, Abazin, dhe po ashtu, bisedat do t ishin t gjata, mirpo ksaj radhe do i cilsonin si takime pune. Do t takohej me njerzit e Linjs s tij, t Llapit, me Ismet Abdullahun, i cili shkoi nga Zvicra posarisht pr kt takim, Nazmi Zhukn dhe Murat Ajetin, etj. E vrteta sht se ai kishte menduar se ksaj radhe n Shqipri do t qndronte disi m gjat se zakonisht. Fillimisht ishte menduar pr tre ose katr muaj, koh tepr e gjat pr nj drejtues t rndsishm t lufts. Si duket, pikrisht kjo largsi do t bhej m pas shtysa e tij e vazhdueshme pr tu kthyer. N takimet e Zahirit me njerz q i ka njohur dhe q nuk i ka njohur, a ka qen e mundshme q t ket pasur edhe prej atyre, t cilt, mjeshtrisht ishin fshehur pas perdeve, ose q po ashtu mjeshtrisht kishin mundur t krijonin lidhje, nganjher jo t pakta, me strukturat e lufts? Gjithka ka qen e mundshme. N fakt, ato q mund t quhen takime t faktorizuara, pra n linjn e puns s tij, pak a shum kishin qen t pa frytshme. Po ashtu ka qen e mundshme q, ndrmjet njerzve q i jan afruar Zahirit ose bashkpuntorve t tij, ka pasur t till, t cilt nuk kishin lidhje ose, m sakt, nuk kishin besimin e strukturave t tjera t lufts. Kjo mund t ket sjell edhe largsin mes tyre, e cila tani, pas kaq vitesh, vrtet mund t t duket e uditshme, por n t vrtet kshtu ka ndodhur. Pikrisht n kt koh, m shum se asnjher m par, n afrsin e Zahirit ose rreth tij, duke vzhguar gjithka q ai mund t bnte, do t dukeshin dy njerz, njri nga t cilt do t kishte kontakte direkte me t dhe tjetri, duke ngritur nj rreth survejimi t kahdohshm. Njri prej tyre do t quhej M.A., dhe n kt libr do ta quajm dhmbprishuri, sepse, pak a shum kshtu sht njohur edhe n koht e zhvillimit t ngjarjeve. Tjetri do t ishte Ram M., i cili edhe m pas, do t njihej po kshtu. N vitet q shkuan, si pr t dashur t dshmojn far kishin qen m par, ata u shfaqn n pozicione t rndsishme t sferave t shrbimeve t fshehta, jo vetm partiake. Mirpo, ky fakt, edhe pse tepr komprometues, nuk do t ishte i mjaftueshm pr t ngritur nj akuz. Fakti tjetr, q pikrisht pas ksaj kohe, pr shrbimin e fsheht serb fillojn e bhen gjrat m t njohura, krijon lidhjen e dyt t mundshme, n t ciln ia vlen t

ndalesh. Ka pasur gjithnj nj dyzim mes Zahirit dhe Ismetit. Jam krejt i bindur se n fillimet e rrjedhjes s informacionit, ka qen e vshtir krijimi i lidhjes q ekzistonte mes Zahirit dhe Ismetit, sepse, duke qen dy burime t ndryshme, ata e kan paraqitur edhe n dy emra t ndryshm. Ka pasur tri mundsi t dekonspirimit: Nga ata q kan ditur pr aksionet e Zahirit n rrethe t ndryshme dhe q e kan ditur emrin e tij, por q nuk kan ditur asgj pr Ismetin; nga ata q kan ditur prkatsin e tij si antar i Shtabit Qendror, por pa e ditur se kush qndron pas Ismetit; dhe nga ata q e kan ditur edhe njrn an edhe tjetrn. Njeriu, q n kt libr qndron pas emrit Dhmbprishuri, sht nga ata q i ka ditur edhe njrn an edhe tjetrn. Pra, ai e ka ditur se kush qndron pas Ismetit, e ka ditur se cili sht funksioni i Zahir Pajazitit n 2linjn e Llapitdhe n strukturat e Ushtris lirimtare t Kosovs, i ka ditur edhe shum nga aksionet q ishin ndrmarr prej tij, ose, t paktn, zonat n t cilat jan kryer aksionet. Zahiri, n dublicitetin e tij, deri n ditn e rnies, ka qen i pazbuluar. Gjithnj pr t, n rastin m ekstrem t mundshm, sht ditur vetm gjysma e tij. Jo rrall sht hedhur hipoteza apo sht plasuar ideja se, Zahiri, aq sa ka qen trim, aq ka qen edhe dekonspirativ. Jan hedhur fakte t ndryshm, nganjher t rndsishm n dukje dhe her pas here krejt t parndsishm. sht br lidhje mes qndrimit dhe ushtrimit t Zahirit n Shqipri, gjat strvitjeve ushtarake dhe faktit q kjo gj ka qen e njohur, jo vetm n rastin e tij, pr shrbimet e fshehta sekrete serbe. Kjo nuk mund t mohohet. sht br lidhje mes gzhojave q jan gjetur n nj aksion dhe veantis q kan pasur ato. Ka pasur jo pak gjra t tilla. Mirpo, t gjitha s bashku nuk kan mundur t krijojn imazhin e plot t figurs s tij, qoft edhe n dosjet sekrete t policis serbe, nse nuk do t kishte pasur t dhna shtes, t cilat jan shum m t vonshme se sa strvitjet n Shqipri

n fund vitin 1991, apo gzhojat e gjetura pak a shum n kt koh. Nse do t ishte ndryshe, ather, Zahiri do t duhej t ishte njeriu i par q do t ishte gjykuar, qoft edhe n munges, nga gjykatat e pushtuesit. Kujtesa e lufts sht ende e freskt, tashm dihen disa nga drejtuesit kryesor q kan qen t dekonspiruar dhe t zbuluar nga shrbimet sekrete serbe. Dihet, pr shembull, fakti se Hashim Thai dhe Rexhep Selimi kan qen t dekonspiruar, t zbuluar dhe, m pas, edhe t dnuar, nga strukturat e instaluara dhunshm n Kosov. Ata jan dnuar, n munges, n t njjtin grup me Adem Jasharin. Kjo sht pikrisht koha kur ai, Zahiri, lviz npr t gjith Kosovn, duke qen gjysm ilegal, her pas here duke kaluar krejtsisht n ilegalitet. Nse do t ishte ndryshe, Zahiri do t mund t arrestohej disa dit m par, kur edhe u b rrethimi i lagjes ku mendohej se banonte ai, gj q u prsrit, n po t njjtat prmasa, edhe m 29 janar 1997. T gjitha analizat q jan br m pas, qoft t pjesshme apo m t thelluara, si dhe deklarimet e mvonshme, t ojn n prfundimin se, mjerisht, strukturat e UDB-s apo t KOS-it, kan qen n dijeni t aktivitetit t Nait Hasanit dhe t Zahir Pajazitit dhe kan realizuar prcjelljen e tyre. Mirpo, ndrsa kan ditur aktivitetin, pr nj koh shum t gjat, nuk kan ditur se ku ishin vendqndrimet e tyre, bazat ku strehoheshin, lidhjet me t tjer jasht rrjetit etj. sht plotsisht e mundshme, se duke ditur pr identitetin e Ismetit, si njri ndr figurat themelore t lufts, tepr von ata kan br lidhjen mes tij dhe Zahir Pajazitit, pra mes figurs s lufts dhe figurs reale, jetsore. Prej sa kohe ishin ata n dijeni, dhe si kishte ndodhur e gjith kjo, sht dika q, si cilson me t drejt Xhavit Haliti, duhet br nj analiz, duhet ti prmbahesh disa kushteve dhe informatave. Ather le t vazhdojm t bjm analizn, le t vazhdojm tu prmbahemi informatave dhe t caktojm disa kushte.

RIKTHIMI I PAR sht shum e arsyeshme q, duke dashur t kemi nj prfytyrim m

t gjer t t gjith asaj q ka ndodhur n janarin e vitit 1997, t kemi nj rikthim t natyrshm. Pra, t kthehemi n disa nga gjenezat e goditjeve q i jan br lvizjes klandestine n Kosov, sidomos Lvizjes Popullore t Kosovs. Her pas here, n momente dhe koh t veanta, ajo sht goditur tepr mizorisht. Thuajse gjith drejtuesit kryesor t saj, n nj mnyr ose n nj tjetr, kan rn n prita t ndryshme, jan gjendur t rrethuar ose jan vrar n udhtim e sipr. Kjo e ka ndjekur Lvizjen Popullore t Kosovs q nga dit-themelimi i saj, m 17 janar 1982, kur, menjher pas aktit themelues, vriten, n nj pusi tepr t menduar, Jusuf Grvalla, Kadri Zeka dhe Bardhosh Grvalla. Enigma e vrasjes s tyre, vetm tani, pas botimit t romanit Atentatet, t Ibrahim Kelmendit, ka filluar t zbardhet ose m sakt ka ringritur domosdoshmrin e saktsimit t saj. Her pas here, si nj makth i strmadh, ka qen enigma e vrasjes s Rexhep Mals dhe Nuhi Berishs, n janarin e vitit 1984, pas pak kohe, edhe e Bajram Bahtirit. Sapo ishte br prpjekja pr t kaluar kt gjendje makthi, vriten, prsri n Prishtin, Afrim Zhitia dhe Fahri Fazliu. Duke treguar pr ngjarjen e ndodhur me Afrim Zhitin dhe Fahri Fazliun, njri ndr bashkpuntort m t afrt t tyre, Ramadan Avdiu, n mbledhjen e KP t LPK-s, Dega Jasht Vendi, m 10 maj 1998, tregon: N shtator t vitit 1989 jan kap dy shok n aksion gjat shprndarjes s trakteve n Gllogoc (Bekim Krasniqi dhe Agron Shala), kurse ne Prishtin jan arrestuar Afrdita Veliu, Fexhrije Bilalli. Si pasoj ka ardhur tek arrestimi i Shaban Mujs. Si rrjedhoj e gjendjes s krijuar sht dashur t kaloj n ilegalitet Afrim Zhitia dhe Fadil Vata. Fillimisht ata kan ardhur tek un, se kam qen n nj celul me Afrimin dhe Fadilin, dhe m kan shpjeguar se si sht krijuar gjendja. Ata m sugjeruan se patjetr duhet t kooptohem n Komitetin Drejtues t OMLK-s, pr shkak se edhe Bardhyli (Mahmuti) sht i rrezikuar dhe sht e domosdoshme q t trhiqemi, duke kaluar n ilegalitet. Kshtu do t mbetet nj struktur e paqndrueshme dhe q rrezikon edhe ekzistencn e organizats. Pr nj jav rresht ata kan qndruar n shtpin time dhe kemi hartuar planin e veprimit t mtejm, bashkrisht. Pasi q jan marr masat preventive pr t gjith organizatn, pr ndrprerjen e arrestimeve dhe jan siguruar

bazat pr qndrim t mtejm t Afrimit, jan marr masat q Fadili t nxirret jasht vendit pr shkak t gjendjes s tij t rnd shndetsore dhe sht thirr mbledhja e Komitetit drejtues. Kjo mbledhje sht mbajtur m me 22 tetor n Prishtin, n banesn e Binak Berishs. N kt mbledhje sht br kooptimi im n Komitetin drejtues dhe sht planifikuar q me 30 tetor t organizojm demonstrata. Me 27 tetor i shprndam traktet dhe demonstratat u organizuan t fuqishme n shum qytete t Kosovs. Me 2 nntor u vran Afrimi dhe Fahriu. Shkaqet e vrasjes s Afrimit. Fahriu dhe nj shok tjetr, Behlul Labinishti, jan sulmuar prej policis, kur jan ndar prej demonstrats dhe kan shkuar t vizitojn dik n spitalin q sht afr hekurudhs n mbrmjen e 1 Nntorit 1989. sht br rezistenc aty nga Fahriu, Behluli sht kapur dhe sht arrestuar, Fahriu sht shmangur dhe, pr fat, nuk sht plagosur. Fahriu ka shkuar n bazn ku ka ndenjur Afrimi. N at baz Afrimi ka shkuar tri dit m hert. Ai tha se do t shkoj t rri me dy shok ilegal. Ishin Hasan Ramadani dhe Bedri Blakori. Fahriu, meq ju ka shmangur arrestimit, ka shkuar at nat aty ku ka qen Afrimi. Ai e ka ditur at baz. Un kisha caktuar nj takim me Afrimin, t nesrmen, n orn gjasht pasdite, pr ti drguar disa materiale, pr nxjerrjen e organit buletini i Zrit t Kosovs, Rruga e Liris. Diku n orn 2 pasdite, Ilazi (Zhitija) ka ardhur tek un dhe m tha se e kishte par Afrimin me nj djal tjetr, q shkonte rrugs kah Velania. Kam menduar se Afrimi nuk sht dashur t dal prej bazs ku ka qen. M von, pasi q e kam prcjell Ilazin, ka ardhur nj shok tjetr, i cili m tregoi se jan rrethuar n Breg t Diellit, n banesn e Shptimit(Fahri Faslis). Un fillimisht kam dal dhe kam shkuar n bazn ku kan qen. Atje kam takuar Hasanin Ramadanin dhe Bedri Blakorin, q ishin t strehuar n at baz dhe i kam pyetur: Prse ka dal Ismaili(emri konspirativ i Afrimit). Mbrm, m than ata, pasi ka ardhur ai djali (sepse nuk e njihnin pr shkak t konspiracionit), ata kan biseduar bukur gjat. Gjat gjith nats dhe n mngjes. N mesdit ai ka dashur t dal, por Afrimi i ka thn, ndal se po t shoqroj dhe kan shkuar. Vetm nj gjysm ore pasi jan vendosur n banesn e Fahriut n kodr t Diellit, ata do t ndodhen t rrethuar. Un, asnjher nuk e kam pasur t qart arsyen, prse ata kan dal dhe kan shkuar n shtpin e Fahriut. (10 maj 1998. Kaseta 6/a.)

sht krejtsisht e mundshme q banesa e Fahriut t ket qen nn mbikqyrjen e vazhdueshme t shrbimit t fsheht serb. Fare pak koh, pasi Fahriu dhe Afrimi jan futur n banes ka filluar edhe rrethimi i shumfisht i tyre. Ky, si duket, sht edhe momenti i zbulimit t tyre, sepse sikur t ishin zbuluar m hert, do t ishte goditur edhe baza ku kan qndruar Hasan Ramadani dhe Bedri Blakori. sht e vrtet se nj lvizje ilegale, pr m tepr aktive, si ishte LPK, do t kishte prgjimet, ndjekjet, denoncuesit e saj, qoft nga jasht, pra nga shrbimet e fshehta serbe, qoft nga brenda, nga t infiltruarit. Po ashtu, vet fakti se, drejtuesit e organizats do t ishin m t ekspozuarit, e bnte edhe m t mundshme goditjen e tyre. N fund t fundit, qllimi themelor i shrbimeve t fshehta serbe, UDB apo KOS, ka qen pikrisht goditja, q n fillimet e saj, t lvizjes ilegale, sidomos t lvizjes ilegale lirimtare. M e prqendruar bhet kjo detyr pr shrbimin sekret serb pas ngjarjeve t fillim viteve 90, kur filluan t shfaqen goditjet e para, si ishte aksioni n Drenasin e sotm, n t cilin morn pjes Sami Lushtaku, Ramiz Lladrovci, Hashim Thai dhe Jakup Nura t gjith emra t njohur m pas n rezistencn e armatosur. sht nj koh kur strukturat lokale t Lvizjes Popullore t Kosovs nuk dshirojn m t bhen pjes e nj revolte t zakonshme, si pr shembull me shprndarje traktesh, shkrim parullash, etj., por krkojn kalimin n aksionet e armatosura. Krkojn njkohsisht q t ket nj struktur politike, organizative, q t marr prsipr realizimin e aksioneve dhe mbshtetjen e tyre. Pr nj gj t till ata bjn presion n strukturat drejtuese t organizats. Le t kthehem edhe nj her n prononcimin e Ramadan Avdiut, n mbledhjen e Kshillit t Prgjithshm t LPK-s, Dega Jasht Vendit, t 10 majit 1998. Ramadan Avdiu: ...Ne kemi ardhur n prfundimin dhe kemi ndrtuar strategjin q t organizohet nj struktur q t jet e qndrueshme dhe jo t organizohet nj struktur e cila kryen nj mbledhje dhe nuk i kryen punt q duheshin. Kshtu q, m hert kan filluar aksionet e armatosura. Ato jan organizuar nga Lvizja. Un kam qen nj prej atyre q i kam furnizuar njsitet e para t Ushtris, q do t njihet m

von si UK. Dhe kur kam shkuar n Skenderaj, fjala vjen, Mehmeti (Bislimi) ka qen prezent, edhe Hashimi (Thai) ka qen prezent, nga antarsia e Lvizjes, e Kshillit t Rrethit, nga Sami Lushtaku, Hilmi Zeka por edhe nga Adem Jashari, sht krkuar q prgjegjsia pr aksionet t merret nga Lvizja. Un kam kundrshtuar dhe u kam thn se me organizimin q e kemi, duke i pas parasysh edhe dyshimet q i kemi pr dekonspirimet n vende t ndryshme, ne mund ta marrim prgjegjsin, mirpo nuk do t shkoj gjat dhe do t na arrestojn. Duhet pasur shum kujdes, u kam thn, q t mos dshtojm n start, sepse pr ta sjell gjendjen n kt shkall q e kemi sot, pas ndonj goditje eventuale nga ana e armikut, do t na duhet koh e gjat. Shrbimi i fsheht serb kishte mjaft informacione rreth Lvizjes prmes Shaban Sh. Domethn sht krkuar q aksionet t merren prsipr nga Lvizja, un u kam thn se nuk do t merren prsipr nga organizata, por, pr ne, jan shum t mira kto aksione q po bhen, do i mbshtesim, deri sa t krijohet nj struktur ushtarake. Ramiz Lladrovci: M fal Ramadan, a mund t di se kur ke qen n Drenic? Ramadan Avdiu: N Drenic kam qen n qershor t vitit 1993. Domethn, n at koh un nuk kam qen q LPK-ja ti marr prsipr aksionet, para se t krijohet nj mekanizm ushtarak, q ky mekanizm t jet konspirativ, e q krahas t tjerve, do t kishte edhe antar t Lvizjes q nuk do t dinin gj pr at organizim. Si pasoj e ksaj, ne mjaft antarve t Lvizjes ua kemi fshehur, nuk u kemi dhn informacion, qoft pr aksionet, qoft pr organizimin q po bhet, sepse e kishim tash nj prvoj, por edhe i njihnim antart e Lvizjes, se kush mund t kyet dhe mund ti besohet, dhe kush nuk mund t kyet, sepse nuk mund ta mbajn sekretin. Kshtu ka ndodhur edhe n Kshillin e Rrethit n Pej, Qerimi (Kelmendi) ka qen prezent, sht krkuar q t bheshin aksione, ka pasur presion prej antarsis, dhe u sht thn se, porsa t kryhet Mbledhja e Prgjithshme (e Katrta), shum gjra do t definohen dhe secili do e gjej vendin e vet. (10 maj 1998,Kaseta 7/a) Me gjith luhatjet, devijimet, prsri korrigjimet, luhatjet e tjera, prcaktimet e sakta dhe ndreqjet, t cilat kishin ndodhur m par,

Mbledhja e Katrt e Prgjithshme e LPK-s mori vendimin e njohur pr fillimin e rezistencs s armatosur. Prcaktimi i nj orientimi t till dhe fillimi i puns pr sendrtimin e tij, krijuan problemin m t madh tek shrbimi i fsheht serb. N fakt, duan apo nuk duan organizatort, shrbimi serb ishte n dijeni t asaj q po vendosej dhe mendoi se goditja duhet br n rrafsh t gjer, e menjhershme dhe e ashpr. Si ndodhi goditja? Ramadan Avdiu (Dani) sht njra ndr figurat m prfaqsuese t ksaj kohe n radht e Lvizjes Popullore t Kosovs. Danisht, nse mund t thuhet kshtu, i pranishmi i domosdoshm n t gjitha takimet e rndsishme, bashkdrejtues dhe ideator i shum lvizjeve politike t kohs. Pra sht plotsisht i besueshm n tregimin e tij. Ai tregon: N Mbledhjen e katrt t LPK sht vendosur q t ndryshohet emri nga LPRK n LPK, pastaj vendimi m i rndsishm sht afrimi i brthamave t armatosura q i kishim krijuar dhe strukturimi i tyre, duke iu dhn dritn jeshile pr veprim. Pra, vendimi historik pr kalimin n fazn e organizimit t kryengritjes s armatosur lirimtare. Pastaj n kt mbledhje sht zgjedhur Kshilli Drejtues dhe Kryesia e LPK-s. Ditn kur po mbahej Mbledhja e katrt e Prgjithshme jan arrestuar 5 veprimtar t LKK-s. Katr nga ta m kan njohur dhe deri diku e kan ditur pozicionin tim n hierarkin organizative t LPK-s. Kshtu q me t kuptuar lajmin e atij arrestimi, ne kemi supozuar se do t ket fushat arrestimesh nga ana e UDB-s dhe i kemi marr masat q fillimisht ti nxjerrim jasht Kosovs delegatt e Mbledhjes s katrt t Prgjithshme q kishin ardhur nga Dega Jasht Vendit. Ata t gjith n Kosov i kishim futur ilegalisht. Kan qen pes: Emrush Xhemaili, Fazli Veliu, Beqir Beqa, Sabri Kimari dhe Bilall Sherifi. Pastaj un dhe disa veprimtar t tjer jemi trhequr n fshehtsi t thell. M 2 gusht 1993 ka filluar nj fushat e egr e arrestimeve t veprimtarve t LPK-s. Diku para agimit t dits s dy gushtit sht rrethuar jo vetm shtpia ime, por thuajse e tr lagjja ku un banoja. Un nuk isha n shtpi dhe i shptova arrestimit. Pas nj kontrolli dhe vandalizmi t theksuar nga policia okupatore, jan arrestuar babai Hamiti, xhaxhai Sabiti dhe vllai im Rexhepi. N t njjtn koh jan

rrethuar dhe krkuar q t arrestohen pjesa m reprezentative e veprimtarve t LPK-s, jan arrestuar Xhavit Haziri, Ahmet Haxhiu, Nehat Selimi, Rexhep Avdiu e Shemsi Veseli n Prishtin, Ismet Mahmuti, Hajredin Hyseni, Faik Ajeti n Besian, Beadin Hallaqi e Binak Berisha n Prizren, Shefki Muqaj e Ilaz Kadolli n Therand, Ramadan Pllana e Islam Mulaku n Vushtrri, Bajrush Xhemaili n Ferizaj, etj., kurse jan krkuar q t arrestohen dhe ju kan shmangur arrestimit, prve meje, edhe Azem Syla, Hashim Thai, Kadri Veseli, Ramiz Lladrovci, Ekrem Jashari, Halil Selimi, Ibish Neziri, Hidajete Krasniqi, Adrian Krasniqi, etj. Nga t gjith t arrestuarit vetm Xhavit Haziri ka qen pjesmarrs i Mbledhjes s Katrt t Prgjithshme. Duke qen se un kisha qen bartsi kryesor i aktivitetit dhe e njihja strukturn e organizimit m s miri nga t gjith n Kosov, kujdesi pr mua ka qen i madh nga t gjith shokt. N Kosov kam qndruar m shum se nj muaj duke u prpjekur q t sanojm gjendjen. Arritm q prmes lidhjeve q kishim n burg t informojm Xhavit Hazirin dhe t tjert se kush sht arrestuar e kush jo. Ky ka qen hapi q e ka ndrprer fushatn e arrestimeve, sepse si Xhaviti ashtu edhe shumica e t arrestuarve t tjer, n hetime jan ndalur tek un. Pas nj muaji kam kaluar n Shqipri, prej nga jemi prpjekur q t sanojm pasojat e krijuara me arrestimet dhe goditjet q na ishin br nga UDB-ja. N muajin tetor t vitit 1993 sht vendosur q un t kaloj n Zvicr. Ndrkaq me organizimin n Kosov kan vazhduar t mirren Hashim Thai, Azem Syla, Kadri Veseli, Adnan Asllani si dhe veprimtar q nuk ishin t dekonspiruar, si Sokol Bashota, Nait Hasani, Zahir Pajaziti, Xheladin Gashi, Muj Krasniqi, Rexhep Selimi, Luan Haradinaj, Lahi Ibrahimaj, Fatmir Limaj, Rrustem Mustafa, Jakup Nura, etj. Ka edhe nj dshmi tjetr. N nj material t prgatitur pr Komisionin e Posam t LPK-s, lidhur me ngjarjen e 31 janarit e t tjera, njri ndr organizatort e MKP, Adnan Asllani, tregon pr rastin krejt t veant, do t thoja t pashembullt, n zgjedhjen ose prcaktimin e Kshillit t Prgjithshm n MKP. Them se sht rast krejt i veant, pasi kjo do t ndodhte vetm nj her, m pas, ashtu si edhe m par, do t zbatoheshin norma krejtsisht t tjera. Adnan Asllani: Organizimi i mbledhjeve t mhershme, sidomos ajo e treta, organizats son i kishte dhn msime t mjaftueshme pr dekonspirimin e radhve, sidomos t organeve drejtuese. Prandaj,

Grupi i Organizimit dhe i Riorganizimit (GOR) (Ky grup prbhej prej pes vetave Ramadan Avdiu, Adnan Asllani, Hashim Thai, Bilall Sherifi dhe Hulusi Beqiri shnim i autorit), n konsultim me kryesin e para Mbledhjes s Katrt t Prgjithshme, vendosi q t formoj nj Komision, i cili do t shqyrtonte listn e kandidatve t mundshm pr antar t Kshillit t Prgjithshm, dhe, t cilt, do tia propozonte Mbledhjes s Prgjithshme. N propozim do t hidhej q t mos publikohej Kshilli i Prgjithshm, por ti besohej komisionit t prbr nga Halil Selimi, Adnan Asllani dhe Hashim Thai. Mbledhja, si pritej, miratoi propozimin e komisionit dhe ia fali besimin pr emrimin e KP. (Sipas parashikimit t Komisionit, n KP do t zgjidheshin: Bajrush Xhemajli, Halil Selimi, Emin Krasniqi, Adnan Asllani, Shaban Shala, Xhavit Haziri shnim i autorit ). Ky rast, emrimi i Kshillit t Prgjithshm, jo vetm pa hyr n zgjedhje, por edhe duke u ditur vetm nga nj rreth i ngusht, do t jet i vetmi precedent i till, dhe kjo ka lidhje me vendimin e veant pr fillimin e veprimeve t armatosura. N fund t materialit t paraqitur, i cili sht mjaft i gjer dhe pr probleme t rndsishme, jo rastsisht, Adnan Asllani ka shnuar: Mbaj prgjegjsi t plot pr ato q kam deklaruar. Dshiroj q ky material t mos lexohet nga t tjert, prve Bedri Islamit dhe Sejdi Gegs, kjo edhe pr shkak t emrave q kam prmendur. Materiali sht punuar m 8 korrik 1998, mirpo ende disa nga njerzit e prmendur n materialin e siprm, ishin n struktura ilegale. ka do t thot, se edhe pas fillimit t lufts, sht br kujdes q disa ngjarje dhe emra t mbeten n rrethin e ngusht t njerzve. Duke i ln pas ngjarjet q kan ndodhur para vitit 1993, pra edhe kur kan ndodhur arrestimet masive n radht e organizuara t lvizjeve ilegale, sidomos t LPK-s, ndryshe nga sa kishte ndodhur m par, arrestimet e fundit jan analizuar e diskutuar gjersisht. sht br nj material i veant, i titulluar Sqarim mbi shkaqet dhe rrethanat q solln deri te arrestimet e fundit t antarve t LPK-s. Materiali sht punuar nga Adnan Asllani (Bashkimi) dhe Halil Selimi (Qamili), n at koh antar t Trups Udhheqse t LPK-s t dal nga Mbledhja e Dhjetorit 1993, Trup n t ciln bnin pjes edhe

Ali Ahmeti (Abazi), Hashim Thai (Selimi), Emrush Xhemajli (Muhameti). Kjo Trup udhheqse, sipas vendimit t dats 25 dhjetor 1993, t Mbledhjes s Prbashkt t Prfaqsuesve t LPK-s nga brenda dhe t Kryesis s Kshillit t Prgjithshm t LPK-s Dega Jasht Vendit, do t luante rolin e Kshillit t Prgjithshm deri n normalizimin e gjendjes. Kjo Trup, udhheqs i s cils do t zgjidhej Adnan Asllani (Bashkimi), do t jepte llogari para atyre q e kan ngarkuar dhe organeve statutare, gj q sht e kuptueshme. (Dajs F. (Fazli Veliu), Besimit(Azem Syla), Zeks(Xhavit Haliti). Diskutimi pr arrestimet e fundit, t vitit 1993, sht br fillimisht nga data 23 deri m 25 dhjetor 1993. Mendoj q, pa nxjerr dekonspirimet pr emrat e prvem dhe ngjarjet e veanta, do t ishte mir q t sjell disa fragmente t diskutimeve, duke pasur t drejtn e shkurtimit t tyre, pa ndryshuar asgj n prmbajtje. Mbledhja u thirr nga prfaqsuesit e LPK-s nga brenda. N Mbledhje prezantojn: Besimi(Azem Syla), Daja(Fazli Veliu), Bashkimi(Adnan Asllani), Qamili(Halil Selimi), Selimi(Hashim Thai), Abazi(Ali Ahmeti), Muhameti(Emrush Xhemajli), Zeka(Xhavit Haliti). Caktimi i pseudonimeve Besimipr Azem Syln dhe Selimipr Hashim Thain, ka qen krejtsisht i rastsishm dhe sht vepruar kshtu vetm n mbledhjet e ktij grupi. Zakonisht ata kan prdorur pseudonime t tjer shnim i autorit. Mbledhjen u caktua q ta udhheq Bashkimi(Adnan Asllani). Ai vlersoi pozitive Mbledhjet n Tiran (t mparshme), Mbledhjen Konsultative n Krov dhe Mbledhjen e Katrt t LPK-s, duke pasur parasysh mundsit dhe rrethanat e veprimit. Menjher pas MKP, ende pa u konstituuar KP, u bn arrestimet dhe u burgosn dy antar t Kshillit t Prgjithshm, dy u arratisn n Shqipri, dy mbetn jasht rrjedhs dhe nj n ekzil. N vazhdim Adnan Asllani foli edhe pr shkaqet e arrestimeve:

1. Mosorganizimi i mir i joni, gabimet tona, para s gjithash t ishKshillit t Prgjithshm. 2. Lindja e LKK-s, PRSH-s nga gjiri i LPK-s. 3. Przierja e antarsis mes ktyre fraksioneve dhe LPK-s dhe prfolja pa kontroll pr antart, organet udhheqse dhe LPK-n n prgjithsi. 4. Mosdisiplina dhe prfoljet brenda radhve t LPK-s, moskonspiracioni, sidomos ndaj antarve t Kshillit t Prgjithshm, si ndikim i formave legale. 5. Futja e kolons s pest n radht tona (supozohet pr...). Qndrimi i pjess m t madhe t rretheve nuk kan pranuar t vazhdojn veprimtarin (Mitrovica, Peja, Rugova, Sknderaj, Gllogovci, Klina, Kumanova), pa sqarimin rreth arrestimeve... Materialet e MKP nuk kan rn n dor t UDB-s. Mbledhja, sipas t gjitha t dhnave t deritanishme, nuk dihet nga UDB-ja se ku sht mbajtur... Prmes antarve t familjes se vet Xhavit Haziri na ka uar fjal: Shtpin q kemi filluar ta ndrtojm, ta lm krejt tash pr tash se tullat i ka t dobta e u rrnohet menjher, prandaj djemt le t kthehen t studiojn aty ku kan qen. Hashim Thai n diskutimin e tij theksoi se rrethet me t cilat ka kontaktuar jan t gatshme t punojn, menjher pasi t sqarohen. Azem Syla n fjaln e vet tha se Hysen Gega nga burgu ka thn se x-i ka vizita sa her q t doj dhe sa koh q t doj.

Xhavit Haliti sqaroi se Baca M.D. ia ka thn se e kemi ditur se y-ni sht informator i UDB-s, por kemi menduar se punon pr LPK-n. Ata e kan dyshimin edhe tek z-ti,vllai i t cilit sht shoku yn. Xhaviti gjithashtu sqaroi edhe rastin e znies s 12-13 automatikve dhe se njeriu i akuzuar pr kt znie t armve nuk ka ditur asgj dhe akuzohet pa t drejt. Ai krkoi t mos nnvlersohet, edhe n t ardhmen, deprtimi i armikut... N Mbledhje u vendos q brenda muajit janar t paraqitet Materiali prkats.

Materiali sht paraqitur n fillimin e janarit t vitit 1994. N pjesn hyrse t tij sht theksuar se: Gjat arrestimeve t gushtit dhe atyre t mvonshme, jan prfshir nj numr i konsiderueshm i shokve tan, duke filluar nga Kshilli Popullor e deri n udhheqje t Organizats, si dhe shum shok t tjer iu shmangn ksaj, duke u arratisur n drejtime t ndryshme. Edhe pas ksaj ngjarje sht br prpjekje pr konsolidim t radhve, por meq shum rrethe kan kushtzuar punn e mtejshme drejt konsolidimit, duke krkuar sqarim prej organeve prgjegjse rreth arrestimeve, kjo pun nuk ka arritur t kryhet si duhet. Prandaj n nivel t organizats sht ngritur nj Komision pr Shqyrtimin e Shkaqeve t Arrestimeve, i cili nxjerr kt vlersim t bazuar n deklaratat e shokve q ishin m n rrjedh.... Prse ishte e domosdoshme, n fundin e vitit 1993 dhe fillimin e vitit 1994, t sqaroheshin shkaqet dhe rrethanat q solln deri tek arrestimet masive? Jan tri arsye themelore: Ishte e dyta her, brenda pak viteve, q organizata goditej rnd nga arrestimet masive. Pikrisht kur ishte menduar se po ngrihej nj struktur solide, kishte ardhur goditja. Brenda pak ditsh, saktsisht menjher pas vendimit pr fillimin n kalimin e fazs s lufts s armatosur, organizata psoi, edhe nj her, nj goditje t fuqishme, e cila, pr nj koh e spostoi vmendjen e saj nga objektivat themelor dhe ia mpiu veprimin. N Kosov kishte disa koh q kishte filluar ngritja e njsiteve t para t rezistencs, sidomos n zonn e Drenics, t Llapit e t Dukagjinit. Prfshirja e mtejshme e zonave t tjera nuk mund t bhej pa analizuar mir dhe saktsisht gjendjen e krijuar dhe ndrmarrjen e masave t tjera. Kt e krkonin tashm jo vetm drejtuesit e Organizats, por far sht m e rndsishme, e krkonin edhe strukturat organizative n rajone e komuna. M shum se gjithka, ishte fillesa e nj lvizje nga posht.

Nga ana tjetr, kta burra q jan mbledhur n Tiran, nj pjes nga t cilt kishin ikur nga Kosova, kur krkohen t arrestoheshin, jan ndoshta n ditt e tyre m t vshtira. Kjo nuk ka lidhje me jetn e tyre vetjake. Ajo mund t rregullohej gjithsesi. Brejtja qndron n fillet e strukturave q po prgatiten ose q jan ngritur. sht ndoshta koha e vetmis s tyre m t madhe, ndjehet nj lloj dimri i acart, rrugdaljet jan shum t pakta. Nganjher duken t pamundshme. Prreth tyre, her pas here, ka nj shurdhri t jashtzakonshme, qoft edhe pr gjra krejt t zakonshme. Kan synuar jo ndonj gj t jashtzakonshme, por thjesht t botojn nj komunikat n shtypin e prditshm t Tirans, n t ciln dshmoheshin arrestimet dhe dnoheshin gjykimet q tashm kishin filluar, duke dashur edhe t vn sinjalin se organizata vazhdon t ekzistoj dhe nuk duhet t ket thyerje. Kan provuar gjithkund. Dyert jan mbyllur. Nuk kan provuar vetm n Tiran, por edhe n Prishtin. Bujkunuk e boton me pretekstin se e mbyllin gazetn, refuzimin e bn Ruzhdi Demiri. N Zrie refuzon Bardh Hamza. Po n Tiran? Adnan Asllani: Komunikatn ia kam dorzuar n dor redaktorit Luan Rama (gazeta Zri i Popullit), ka premtuar se do t botohet pas dy ditve, por nuk e botoi. Mehmet Gjata n Rilindjan Tiran tha se un botoj vetm far m vjen nga Prishtina dhe, n kt form se si sht komunikata, un nuk e botoj. Bashkim Trenova, Rilindja Demokratike, m tha se nuk kemi vrejtje pr prmbajtjen, por duam t dim se kush sht LPK, kush sht kryetari, ku e ka vuln, ku e ka selin, a sht kundr Ibrahim Rugovs, a ka lidhje me ndonj grup jasht vendit, etj. Nuk e botoi. Zvendskryeredaktori i Republiksnuk e botoi. Asllan Bajrami i RTSH, programi pr bashkatdhetar, tha se do t emetohet, por nuk e publikoi. A nuk t duket e uditshme kur organet kryesore t shtypit shqiptar, t partive kryesore, LDK, PSSH, PDSH, PR, nuk pranojn botimin edhe t nj komunikate t vetme, kur deri ather, n faqet e tyre jan botuar e ribotuar dhjetra e dhjetra paavure t gjithfar organizmash, politik ose jopolitik?

Sikur t ishte ky halli i vetm, nuk do t kishte as shqetsimin m t vogl. Halli i tyre shkon deri tek ekuivoku: Halil Selimi: T gjith dobsit relativisht i dim. Qndrimet e mbledhjes s kaluar dihen. Un pyes: a ka mundsi t shpresohet pr ringritje, meq mbshtetja kryesore n mbledhjen e kaluar ishte n deklarimin e Besimit(Adnan Asllani) dhe t Selimit(Hashim Thai) se kemi forca. Domethn, nse po e vazhdojm, si? Nse po e lm, si? Mendoj se duhet t mblidhen njerzit dhe t vendosin vet ata se far duan t bjn. Jo t pretendojm ti udhheqim ne prej jasht, por atyre u takon zgjidhja e rrugs m t mir... Edhe n mbledhjet e mpasme, jo vetm t Trups Drejtuese, por n nj koordinim m t gjer, sht shfaqur her pas here, dyshimi se, nse vazhdohet edhe m tej me forma t njjta, do t kishte prsri goditje. T trheq vmendjen nj pjes e diskutimit t Hashim Thait: Organizata jon n Kosov, pas arrestimeve, nuk sht faktor i rndsishm politik. Ndoshta nga goditjet, por edhe nga dobsit tona. Duhet t shohim se ku kemi gabuar. Organizim ilegal n Kosov dhe organizim legal jasht Kosovs, nuk shkon. Duhet ta ndryshojm krejt formn e organizimit. Ka qen e gabuar q nga vitet 90. Pos nj organizimi t mirfillt brenda, duhet t bhet edhe jasht. Vetm friksohem se do i marrim njerzit n qaf. Dikush e ka me hile. Se kush nuk e di. Un jam gati t futem n Kosov....

Prfundim i Rikthimit t Par: Do t duhej t pyetej: Prse m sht dashur t rikthehem kaq gjat n dhjetorin e vitit 1993 dhe fillimin e vitit t pasm, ndrsa ngjarja, pr t cilin shkruhet ky libr, ka ndodhur n fundin e janarit t vitit 1997, pra tri vite m pas?

Do t ishte nj pyetje e drejt. Mirpo, mendoj se pa kt rikthim, nuk do t ishte e plot pjesa q do t vinte m tej. Nuk do t ishte e till, sepse n fundvitin 1993 dhe fillimet e vitit 1994, ndryshe nga sa m par, n Kosov ka zhvillime t nj rndsie t veant. Jan fillesat e strukturave ushtarake dhe t krijimit t Ushtris lirimtare t Kosovs. Rndesa e prmasave t nj ngjarje t till do t duhej t kishte themele t qarta, n mnyr figurative do t thoja, se do t duhej t kishte themele t palagshtitura, sidomos nga dekonspirimi, nga ajo q, zakonisht, n nj luft, quhet kolon e pest. Prmes ktij rikthimi do t doja t bja t qart se strukturat politike e ushtarake q morn prsipr barrn e organizimit t lufts e kishin kt merak. Kishin merakun se mos vall, pas nj muaji a dy veprimtarie, bazat mund t zbuloheshin, kur pr m tepr, n kushtet ku ishte futur Kosova e legalitetit, mundsia e dekonspirimit nga brenda pra nga vet shqipfolsit, ishte shum m e madhe se nga jasht pra nga shrbimet e fshehta serbe. Kt merak e kishin edhe tre personazhet real t ktij libri, Zahir Pajaziti, Hakif Zejnullahu dhe Edmond Hoxha. sht edhe nj shkak tjetr themelor dhe, i cili, mendoj un, ka qen i nj rndsie t veant. Ndoshta edhe m i rndsishmi. Pas arrestimeve t vitit 1993, pr her t par, n lvizjen ilegale, krijohet nj Sektor i Veant, i posam, i cili do t merrej me prgatitjen e lufts s armatosur. Kjo nuk kishte ndodhur m prpara, megjithse kishte pasur prpjekje t tilla. N mesin e vitit 1985 Fehmi Lladrovci ishte zgjedhur antar i sekretariatit t LPK-s pr problemet e organizimit t lufts, e m pas ishin ngritur grupe t veanta, n prbrje t t cilave, n periudha t ndryshme, pas fillimit t viteve 90 do t ishin Fehmi Lladrovci, Azem Syla, Halil Selimi, Adnan Asllani, Hashim Thai, Ramadan Avdiu e t tjer, por ksaj radhe, ky sektor, i cili do t ngritej nga Lvizja Popullore e Kosovs, do t kishte specifikn e tij: megjithse ai do t ishte nj struktur e ngritur nga LPK-ja, ai nuk do t informonte pr punn e tij Kshillin e Prgjithshm t Organizats, por vetm kryesin e saj. Pr m tepr, ai nuk do t informonte pr bartsit e aksioneve, strukturat, personat prgjegjs, por vetm pr gjrat m themelore t lufts, ndrsa t tjerat do t ruheshin n nj guask t fort t sekretit. Kjo edhe pr faktin, se prvoja e afruar nga grupet q u strvitn n Shqipri, n fillimin e ktyre viteve dhe q me prjashtime t vogla prfunduan t gjitha

npr burgje, u dekonspiruan ose u larguan jasht Kosovs, e bnte edhe m t domosdoshme, mbylljen e sekretit n nj rreth shum t ngusht. Mbledhja e Katrt e Prgjithshme e LPK-s, saktsisht Grupi i posam q do t vendoste pr emrimet e strukturave t larta drejtuese, Halil Selimi, Adnan Asllani dhe Hashim Thai, prcaktojn Xhavit Hazirin si drejtues kryesor t lvizjes guerile n Kosov, i cili, jo rastsisht, do t drgonte mesazhin e tij t njohur nga burgu, pr t patur nj ndrprerje n shtpin q kemi filluar t ndrtojm. Arrestimi i Xhavit Hazirit, ende pa prfunduar mir Mbledhja e Katrt e Prgjithshme dhe dnimi i tij i mpasm, e bnin edhe m t domosdoshme krijimin e ksaj strukture ushtarake, krejt t veant dhe krejtsisht ilegale edhe brenda nj lvizje ilegale. Emrimi i Xhavit Hazirit, nga Komisioni i Posam, do t ishte i fsheht edhe pr vet pjestart e Mbledhjes s Prgjithshme, ashtu si ka mbetur enigm se cilt njerz arriti t grumbulloj ai rreth vetes n ato fare pak dit, q e ndajn prfundimin e mbledhjes s prgjithshme deri tek arrestimi i tij. Xhavit Haziri do t dnohej me 5 vite burgim, pas daljes s tij n vitin 1998, i njohur me pseudonimin Mjeku, ai do t vepronte pr afro pes muaj n Prishtin, pastaj do t kidnapohej dhe ende sot, nuk dihet asgj m tej pr fatin e jets s tij, e cila ishte e mbushur, si e rrallkujt, me ngjarje dhe prmasa epike. Prgjegjs i sektorit t veant ushtarak u caktua Xhavit Haliti (Zeka), i cili, mbi bazn e nj vendimi t posam t strukturave drejtuese t Lvizjes t vitit 1991, kishte marr detyrn pr krijimin e strukturave ushtarake, dhe s bashku me t edhe Ali Ahmeti (Abazi) dhe Jashar Salihu. M pas, ktij sektori, pas largimit t tij nga Kosova, iu bashkngjit edhe Azem Syla (Antonin Kosov dhe Daja i vogln Zvicr). Pr t ilustruar kt, m lejohet t sjell nj fragment nga biseda mes disa antarve t komisionit t veant, t ngritur nga Kshilli i Prgjithshm i LPK-s n qershorin e vitit 1998, Naser Idrizi, Sejdi Gega dhe prgjegjsit t sektorit, Xhavit Halitit, ku sht i pranishm edhe Ramiz Lladrovci, i drguar i organizats dhe bashkdrejtues i Fondit Vendlindja thrretn Shqipri.

Komisioni: far ishin lidhjet n mes t Kshillit t Prgjithshm dhe sektorit t veant? Xhavit Haliti: Kshilli i Prgjithshm i LPK-s nuk ka qen absolutisht kompetent me u marr me shtjen e Ushtris lirimtare t Kosovs. Sepse kompetencat pr UK-n i ka pas vetm kryesia, n baz t marrveshjes q sht br, me iden q t mbahen gjrat sekret, q veprimet t kryhen perfekt dhe vendimet t merren n kryesi dhe t mos dalin n Kshillin e Prgjithshm. Komisioni: Ktu sht fjala jo pr Kshillin e Prgjithshm, por pr kryesin, pr lidhjet q keni pasur. Xhavit Haliti: Kan qen lidhje normale pune, por edhe brenda kryesis kurr nuk na sht krkuar q t dihet m shum se sa ka qen e nevojshme. Un kam pas detyrim edhe nga kryesia e KP brenda vendit, n Kosov, si i ngarkuar nga Komiteti Drejtues i OMLK-s pr t krijuar lvizjen guerile n Kosov. Kjo ka qen kompetenca ime dhe e sektorit t veant, pra sektorit ushtarak, edhe nuk kisha punuar pa pas kompetencn me u mbajt sekreti dhe kuptohet q shum gjra i kam mbajtur t mbyllura, i mbaj edhe sot, dhe, nse nuk lirohet Kosova, (mos t harrojm se deklarata sht br n qershor 1998 shnim i autorit) do ti marr n varr me vete; jo pse nuk u besoj shokve, por, sepse dikur kemi pasur raste kur sht dashur t hapen disa marrveshje n kryesi, n ndonj rast jo vetm q kan dal jasht saj, por edhe jasht antarsis s LPK-s. Dhe pr at un jam kategorik, jam un apo nuk jam un n sektorin e veant, kushdo q merret me kt pun jasht grupit t ngusht, gjrat nuk duhet t dalin. Nse gjrat dalin, un jap llogari pr tradhti. Rregulloren e kemi t prpikt, pr dekonspiracion dhe pr tradhti jap llogari, pr gabime, mbaj prgjegjsi. Sekretet, ai q nuk i ruan n kt situat, pr mua sht tradhtar. Mekanizmi q sht ndrtuar, n sistem, sht mekanizm shum i prsosur... Guacka, e cila ka mbshtjell n veten e saj sekretin e lufts, sipas analizs q sht br n qershorin e vitit 1998, prgjithsisht ka qen e ngritur n nj struktur t sakt. Prvijimet q jan krijuar m von, prdallimet dhe t arat, nuk kan t bjn n thelbin e tyre me ndrtimin e strukturs. M shum se gjithka tjetr, ata jan prjashtime nga e prgjithshmja, kan t bjn me natyrn dhe

karakteret njerzore, afrsit dhe dobsit, ajo gj e veant q mund t krijohet n nj lvizje ilegale, ku mungesa e kontaktit dhe fshehtsia krijojn mjedisin e bulimit t gjrave q jan krejtsisht t paparashikuara dhe jasht sistemit. N brendsin e guacksilegale fshehtsia ka qen m shum se jetike, nganjher ajo ka shkuar deri n at q mund t quhet e pakuptueshme pr sot, mirpo, n nj mnyr ose n nj tjetr, kjo ka qen e domosdoshme.

Tre shembuj: Qerim Kelmendi sht njri ndr pjestart e hershm t Ushtris lirimtare t Kosovs, ashtu si edhe i vllai i tij, Ibrahimi, sht pjestar i hershm i lvizjeve ilegale dhe i zgjedhur n Kshillin e Prgjithshm t LPK-s. Megjithat, antarsimi i Qerimit n UK sht br fakt i njohur nga vllai i tij vetm pas plagosjes dhe arrestimeve q jan br n familjen e tyre, pr shkak t dokumenteve t gjetura n vendin e aksionit. M prpara askush nuk kishte njohuri. N materialin prej 23 faqesh Si i kuptoj un punt, paraqitur n Mbledhjen e Kshillit t Prgjithshm t LPK-s dega jasht vendit, 9 maj 1998, Ibrahim Kelmendi, do t nnvizonte se po mbushen gati dy vite q kur kam kuptuar se edhe Qerimi, vllai im m i vogl, sht pjestar i UK-s. Dhe kt munda ta marr vesh vetm prmes pasojave q i ndodhn familjes son, sidomos nns, motrs dhe ca djemve t xhaxhallarve. Un nuk e dija se Qerimi ishte plagosur... Xhavit Hoxha, po ashtu i zgjedhur n organet e larta drejtuese t Kshillit t Prgjithshm t LPK-s, ish i burgosur politik nga struktura e njohur tashm si Komiteti i Deanit, sht njohur me faktin se vllai i tij, Edmond Hoxha, ka qen pjestar i hershm i Ushtris lirimtare t Kosovs, vetm pas 31 janarit t vitit 1997, pra vetm pas rnies s tij. Ndoshta mund t mendohet se mes tyre ka qen edhe largsia gjeografike, mirpo, edhe n radht e organizuara, me prjashtim t pak vetve, kjo nuk ka qen e njohur. Adrian Krasniqi sht njri nga dy shokt, q ka udhtuar s bashku me Zahir Pajazitin, n kthimin e fundit t tij nga Shqipria. far ndodh me t n momentin kur ai dgjon se jan vrar tre terrorist, mes t cilve edhe Zahir Pajaziti, nj emr nuk i thot asgj?

Le t kthehem tek nj kujtim i kohs: S bashku me Adrianin, natn e 31 janarit 1997, ishim tek familja e Syl Kadriut. Nuk e mbaj mend a e kishim pas prfunduar darkn, apo akoma e zonja e shtpis, nna Gjyk, q ishte nna jon e dyt, akoma nuk e kishte shtruar sofrn. Po fillonin lajmet e ors 19 e 30 minuta. Gjithka ndryshoi n ato aste. Lajmi i komentatorit t RTP t Prishtins: Sot n fshatin Pestov vriten tre terrorist t rrezikshm, mes t cilve ishte edhe Zahir Pajaziti, antar i Shtabit Qendror t Ushtris lirimtare t Kosovs...Menjher gjithka q kisha brenda trupit u shprb. Mu duk sikur gjith trupin ma ndau n dysh ky lajm i kobshm. Filloi t m dridhet trupi dhe nn Gjyka m solli uj t ftoht. Pr disa momente nuk e di se far ka ndodhur me mua. M solln hapa qetsues, t cilat nn Gjyka i prdorte nga gushti i vitit 1991, kur i ishte ndar nga jeta, aksidentalisht, duke u strvitur me arm, djali i saj Arbeni, q ishte shok i imi dhe i Adrianit. Edhe Adriani, pasi erdha n vete, e pash q ishte rregulluar. Kur i thash se Zahiri nuk sht askush tjetr vese Ismeti, ather filloi t qaj me lot. Vetm ather, megjithse kishim qndruar bukur gjat bashk me njeri tjetrin, ai kishte dit vetm emrin Ismet. Kjo kishte qen e mjaftueshme. Emri i vrtet i Zahirit po msohej nga njri prej bashkpuntorve t tij t ngusht vetm n astet e para t prjetsis. Vazhdoj t mendoj se kjo rrjedh e guaskzimit t sekretit ka qen tepr e dobishme. N fund t fundit, jam krejt dakord me mendimin e dhn nga Xhavit Haliti, n bisedn e zhvilluar me t n qershor 1998 se pr mua ka qen e rndsishme q, n linjn time nuk kam pasur asnj dshtim deri tani, pr mua kjo sht me rndsi, ndrsa se a duhet t dij gjith antarsia e LPK-s, apo edhe vet Kshilli i Prgjithshm, nuk ka qen e rndsishme. Tani sht koha e nj konkluzioni t par: problemet e Ushtris lirimtare t Kosovs kan qen tabu, pra pjes e mbyllur edhe pr t zgjedhurit n forumin m t lart t organizats q e themeloi at; pra kan qen tabuedhe pr antart e Kshillit t Prgjithshm t LPK-s, pa folur pr antart e thjesht t organizats. N shum raste, problemet specifike, t dhnat e veanta, kan qen t mbyllura edhe pr antart e kryesis.

Kjo ka qen e njohur, si e till, deri n 31 janar. Para ksaj date, disa jav prpara, a ka dika e cila ka ndryshuar? Ajo q ndryshoi, a ishte nj ndr fillet q oi n ngjarjen e 31 janarit? Apo ndryshimi ka pasur lidhje me zhvillime t tjera. Dhe, pasi bm kt rikthim, pr t qen t sigurt n hedhjen e mtejshme t hapave t tjer, le t vazhdojm m tej.

RIKTHIMI I ZAHIRIT N KOSOV Zahiri, i trazuar pr arrestimet q po ndodhnin n Kosov, dhe veanrisht duke pasur drojn se mos kto arrestime po preknin rrjedhat e UK-s, pra mos kishte filluar goditja e radhve t organizuara, mendon se koha e qndrimit n Tiran ka prfunduar. Gjithka do t duhej t rikthehej aty ku ishte nisur. I duken t gjata ditt, prsri i duken ort e dyfishta, ka ende makthin e rrjedhs s ngjarjeve. Megjithse e kishte menduar m gjat qndrimin n Shqipri, megjithse ende nuk kishte siguruar thuajse asgj dhe trishtimi ishte tek ai i pranishm, ai kishte filluar t mendonte rikthimin e afrt. N njrn nga kto dit ai i drejtohet Adrian Krasniqit: N qoft se un dhe Dema do t kthehemi n Kosov, do t vish edhe ti me ne, Adrian? A je i gatshm, edhe nj her, ti lesh t gjitha dhe t ecim, pra t lsh edhe nusen? Pse jo, nse sht pr me u nis, do t nisemi. Mendoju mir, ti je ilegal, ashtu si Dema, e rruga pr n Kosov sht me rreziqe, sht e lodhshme. Adriani sht shok i imi, edhe pr gatishmri dhe pr prgatitje fizike ma kalon mua ndrhyri Dema. Un e dua nj pot Adrianit, por nj popa asnj pishman. Ia di punt dhe ia njoh frytet, por ksaj radhe sht ndryshe. Mos u ngut, i tha Dema. Ka koh pr me u kthye n Kosov. Kemi

thn se do t rrim dy-tre muaj dhe nuk kan shkuar as pak jav. Adriani e di vet se si do t vendos, e di m mir se un. Zahiri kur dgjoi prgjigjen e Dems dhe mendimin se ka koh pr tu kthyer, nuk u prmbajt m tej e tha prer: Kush don me ardh me mua, le t bhet gati, se un do t nisem sa m shpejt n Kosov. Nuk kemi pse t ngutemi, i tha prsri Dema. Edhe situata sht e shkaprderdhur. E sheh se i kan rn n er LKK-s dhe kan filluar arrestimet. Ndoshta i kan rn n er edhe UK-s, ku i dihet, m mir t presim. Or djal i mbar, pikrisht pse situata ka filluar t rndohet, un duhet tu gjendem shokve pran. Shiko, - i tha prsri Dema,- un dhe Adriani jemi n listn e t krkuarve, kshtu q n kt situat shokve mund t ju bhemi barr. Ju vendosni si t ua marr mendja, un e kam vendosur, si me vdek, me u nis pr n Kosov. Po, t presim edhe ndonj dit, marrim informacion m shum e pastaj vendosim. Jo or mik, un ju duhem shokve n kto or t vshtira, dhe nesr, m s largu pasnesr, nisemi. Bile ti Dem, po t duash, shko pr shrim n Gjermani, e kur t bhesh m mir, kthehesh ngadal. Nuk e kam situatn e keqe. Nse shkon ti, ne vijm me ty. U morn vesh pr t gjetur nj zgjidhje t afrt. Adrian Krasniqi kishte n Tiran nj t afrm t gjakut t tij. Ky ishte Agim Tafa, njri nga katr djemt e Taf Mahmutit, t familjes s Sylrexhve t Vranocit t Pejs, t cilt e kishin lshuar Vranocin n kohn e Rankoviqit dhe kishin ndrtuar jetn n Tropoj. Thon mir se gjaku nuk bhet uj, jo rrall lidhjet e gjakut kan qen tejet t qndrueshme, edhe pse kishin mes vetes brezni t ndryshme.

Ishte 19 janar 1997. Ky do t ishte udhtimi i fundit i Zahirit nga Shqipria n drejtim t Kosovs. Para tij ishin m pak se dy jav jet, saktsisht do t ishin vetm 12 dit. Ajo q kishte shkuar, kishte prgatitur njkohsisht edhe vazhdimin e 12 ditve. Nuk do t ishte nj rastsi q edhe kto do t ishin njlloj t dinjitetshme si pjesa e shkuar. Nuk kishte se si t ndodhte ndryshe. 19 janari do t mbahet mend si nj dit me mjegull t jashtzakonshme. Ajo kishte rn gjithandej, mbi fillesat e maleve, n shpatinat prreth, ishte kacavarur pemve t ngrira, q nga bryma, dukeshin krejt t bardha, si hoje t zgjatura deri posht toks, n fund t fundit e bnte gjithka fantazmagorike. Temperatura natn zbriste deri n minus 15 grad. Dita, aq e shkurtr, nuk kishte koh as t fillonte shkrirjet e hojeve t akujve q vareshin gjithandej. do gj mund t mendohej, por q t kaprceje malet, kjo do t ishte e paprfytyrshme. Megjithat, po ndodhte. Nga Tirana dhe deri n rrugn pr te Prifqi, deri afr fillimit t Anmalit, i prcolli Agim Tafa, me makinn e tij. Aty u ndan me t. Ai mori rrugn e kthimit, tre burrat morn rrugn e Kosovs. Ky ishte njeriu i fundit me t cilin Zahiri do t ndahej n Shqipri. Ishte nj njeri i bess, familja e t cilit do i shrbente krejtsisht UK-s. Mjegulla e paimagjinueshme vshtirsonte gjithka. Ishin mbyllur shtigjet. Nj nat e zez, e ftoht, tmerrsisht e rndueshme mbi supet e njerzve. Dy or e gjysm kaluan vetm duke krkuar fillin e rrugs. Pr Zahirin dhe Demn kjo ishte hera e dyt q e bnin at rrug, pr Adrianin ishte hera e par. Gjithnj kishin ndjekur shtigje t tjera, ksaj radhe do t ishte ndryshe. Ka qen mjegull aq e dendur, saq vetm Zahiri ka mundur me e gjet rrugn. Paramendoje se far mjegulle ka qen. Prmbi malet e Shishmanit, tek Livadhet e Boks s Shishmanit, plaku i Shishmanit, q kishte dal me na prit se bashku me Ilir Konushevcin, Hakif Zejnullahun dhe Shaipin, e kan ndez zjarrin, si ndizet nj zjarr i madh, si pr 1 maj; edhe ne aty afr kemi kalue e nuk kemi mundur me e pa flakn e zjarrit. Jemi fut diku n fillim t malit t Shqipris n orn 19 ose n orn 20, e n Kosov kemi mbrri t nesrmen natn. Plaku i Shishmanit, Iliri, Hakifi dhe Shaipi ishin br merak pr ne. Si kemi mbrrit tek shtpia e bekuar e Plakut t Shishmanit, un jam

shtri menjher me pushue, se nuk mundesha m, Adriani, i lodhur, mbahej pr burrri, ndrsa Zahiri, bashk me Agronin, djalin e Plakut, q n at koh ishte n klasn e pest ose t gjasht t fillores, kan shkuar n Gjakov, dhe kan marr lidhjen me Hakifin dhe Ilirin tregon Qerim Kelmendi, njri nga tre udhtart e rrugtimit t fundit t Zahirit nga Shqipria n Kosov. M 21 janar 1997 Zahiri do t hynte n Prishtin. M vete kishte edhe dy ilegalt e tjer q asaj nate do t vendoseshin tek banesa e tij. Ishte nj banes me qira, q nuk i plotsonte as kushtet m t zakonshme t jetess. Adrian Krasniqi e kishte natn e par q bnte konak n Prishtin. Q nga aksioni i ndrmarr bashk me Qerim Kelmendin n stacionin e Qollapekut, n fund t gushtit 1996, aksion n t ciln edhe sht dekonspiruar s bashku me dy shokt e tjer t aksionit, ai kishte shfrytzuar linjat familjare dhe m pas ishte zhvendosur n Shqipri. sht nj periudh e shkurtr kur ai fillon t duket rrugve t Tirans n shoqrimin e nuses s tij dhe dikush do t mendonte se kaq e pat edhe puna e tij. Kishte qen nj ndrprerje e prkohshme, m shum pr t dshmuarse nuk ka koh pr pun t tjera... Q nga 21 janari Zahiri fillon takimet e prditshme me shokt e tij. Udhton gjith ditn dhe gjith natn, pr t msuar do gj q kishte ndodhur dhe q ishte duke ndodh. sht nj moment kur fillon t ndjej se duhet br dika, t trheq vmendjen e strukturave t sigurimit serb n nj drejtim tjetr, t mos ket tkurrje dhe njkohsisht t mos ket thyerje. Jan ditt e takimeve t shkurtra, her pas here t takimeve blic, edhe me Nait Hasanin, Sokol Bashotn, me Rexhep Selimin, Burim Marmullakun (Dervishi), por m shum me shokt e tij t linjs s Llapit. sht nj periudh kur askush nuk e di se kur ka qen me Selimin, kur ishte i pranishm me Shaipin apo Ilirin, kur sht takuar me Hakifin, si ka lvizur me Ajetin, kur sht gjendur me Isakun, far lajmi ka marr nga Remi, dhe sido q edhe pas kaq kohe mund t t duket e pabesueshme, fakt sht se n dhjet ditt e fundit t jets s tij, ai sht takuar pothuajse me t gjith bashkpuntort e ngusht t linjs s tij t Llapit. Tek t gjith ai ka skalitur pjes t vetes, dhe kjo ka ndodhur krejt natyrshm. Duket sikur, duke shpejtuar t ik prej jets, ai ka mbetur tek t gjith. Jan aste kur komunikimi n relacionin ZahirNaitSokolXheladin Rexhep, her pas here sht i tensionuar, momentet jan vet t tilla,

koha sht vet e ngutshme, sht po ashtu nj moment kur krkon m shum njerz pran vetes. Sikur t kishte parandjenjn e largimit, ai shpejton pr ti vn gjrat n rregull, pr t mos ln, qoft edhe n rastin ekstrem, asnj arje, nga e cila mund t rridhnin shum gjra. Duke qen prgjithsisht njeri serioz dhe i fjalve t pakta, n kto dit ai bhet edhe m i heshtur. Duke qen njeri i veprimit, n kto dit ai bhet edhe m i lvizshm. Megjithse ishte nj koh kur shum kush do t kishte menduar ikjen ose largimin, nuk i shkon n mendje kjo gj. I dgjon debatet q zhvillohen mes shokve t tij, her pas here nuk e ka mendjen aty, ose duket ashtu, kur papritmas, krejt normalisht pyet: E prse nuk duhet t jet edhe ai shok i yni n takimin ton? Nuk e quan veten t domosdoshm, por i ruan shokt e tij si t till. sht momenti kur fillon e shikon, m shum se asnjher tjetr, prtej vetes dhe kjo e bn at edhe m njerzor. Ndrkoh, n cepin tjetr t qytetit dhe, her pas here krejt afr tij, lviz nj figur tjetr, Edmond Hoxha. Me t Zahiri do t ket tri takime, njra prej t cilave sht vrejtur nga e motra, t dytn e dshmon Ilir Kastrati, njri nga miqt e tij t ngusht, i pranishm n takim, dhe t tretin e dshmon djali i plakut t Shishmanit, i cili ishte njkohsisht edhe pjestar i linjs s Llapit. Edmond Hoxha n kt koh nuk sht ende ilegal, ai prgatitet t jet i till. E ka menduar prej kohe se do t mund t vij nj ast si ky, e ka provuar veten dhe ka arritur n prfundimin se mund ta prballoj. Jan ditt e tij t fundit si student, pra t jets s zakonshme legale. N momentet q do t filloj kthesa drejt ilegalitetit, pra n momentet e para t ilegalitetit t tij, do t ndeshet n pritn e 31 janarit. sht nga ato momente, kur mes studentit legal dhe lufttarit ilegal, qndron nj ditnat, ose m sakt, thyerja e nj ditnate, sht padukshmrisht e vrteta e filless s prjetsis s nj njeriu, i cili, pabujshm, mrekullisht i sinqert, do t merrte mbi supet nj barr q do t ishte e vshtir t mbahej nga kushdo tjetr. Edhe ai ka dyshimet e tij. Do t kthehemi edhe m pas n kto dyshime, por, gjithsesi, dyshimet e Edit nuk jan t prmasave q do t duhej t kishin strukturat e larta t lufts. Ai ka nj shprqendrim t dyshimit t tij, nga e vrteta se mos dikush e ka krkuar n kulln e Junikut, dhe deri tek fakti se n radht e studentve kan filluar arrestimet. Nuk ka qen deri ather i prndjekur, e di fare mir se mes tij dhe Hijes sht ende nj vij ndarse, por kjo vij, sht

njkohsisht kaq e holl, saq nuk sht aspak e uditshme pse ajo mund t kthehet vrullshm shpejt n nj survejim t vrtet. Ai i ka t gjitha shansetq t jet i survejuar, duke filluar q nga gjeneza e fisit t tij e deri tek i vllai Xhaviti, q nga lvizjet e tij t shpeshta drejt Shqipris, sidomos drejt Durrsit, ku do t jen njkohsisht disa nga bazat e rndsishme t lufts dhe prgjuesit e saj, e deri tek shfaqja lirisht e mendimit kryengrits. Shto ktu edhe faktin se javt e fundit ai do t kishte t bnte gjithnj e m shum me armt dhe lvizjen e tyre ishte shum e leht t mendohet se, n mos n at janar 1997, n nj muaj tjetr, t shpejt, t po atij viti, ndjekja dhe survejimi do t vinin. Ishin net t ethshme. Arrestimet jan t kudoshme, secila der mund t trokas ose mund t shkyhet. Ather Zahiri vendos t hap nj porttjetr, ashtu si ishte msuar t hap porta t tilla. Fillon punn pr ekzekutimin e nj inspektori famkeq t shrbimit t sigurimit t fsheht serb. Dy miqt e tij, q jan n t njjtin vend, Adrian Krasniqi dhe Qerim Kelmendi, i krkojn t bhen pjes e aksionit. Ngurron. Nuk ju thot fillimisht as po e as jo. Ju thot, duke qeshur, se nuk ka vdek Llapi e Gollaki. Megjithat e mendon iden e t tjerve. Ata jan t panjohur pr tregun e Besians, ku sht menduar t bhet aksioni. Nuk donte tashm nj aksion t fsheht, gjuajtje nate, donte t bhej gjithka n pik t dits, n nj vend t hapur, ku t dihej se nuk ishte shuar asgj, dhe vendos pr Tregun e Kafshve, t Besians. Prsrit prap thnien e tij se nuk ka vdek Llapi e Gollaki. Megjithat ai mendon m gjat se kaq. E ndjen se tashm nuk do t ishte e mjaftueshme vetm nj aksion, vetm n nj zon. Nse goditjet po bhen kudo, ather duhet t ken t njjtn prgjigje. sht hera e par q ai mendon t realizoj dika m t madhe se zakonisht. I shkon mendja tek shokt e rinj n Vushtrri, pastaj mendimi i shkon tek Haradinajt n Dukagjin e tek Adem Jashari n Drenic. Adem Jashari sht ndr t paktt njerz, t cilve ai u bn vend n adhurimin e tij. Pr Haradinajt ai ka dgjuar prej shokve t tij, sht takuar nj her me Luanin dhe Ramushin, mirpo ka bashkpuntor nj njeri t afrm t tyre, Lahi Ibrahimin, gjithashtu antar i Shtabit t Prgjithshm. Tani krkon lidhje me shokt e tyre. Mendon po ashtu pr njerzit e Meh Uks, t cilin dikur e ka par, e ka takuar, ka folur me t. sht vrar n fundin e dhjetorit 1996. Ka pasur dika mes tyre q nuk do t mund t spjegohej. Tjetrin, Adem Jasharin, nuk e ka par asnjher. E kishte mit, ishte nisur gjithnj drejt tij dhe nuk kishte arritur

kurr. Kur e kishte ndjer ndrydhjen e zemrs nga mungesa e takimit, i kishte drguar nj paket cigare, si shenj mitizimi. Ai e kishte muar gjithnj at aktin e thjesht t mikpritjes, kur i zoti i shtpis i hedh cigaret miqve t tij. Kt kishte dashur t thoshte, megjithse do e kishte pasur pr nder, n gjith jetn e tij, sikur t kishin shkmbyer nga nj cigare me at burr t madh. Gjithnj kishte qndruar dika mes tyre. Ndoshta jo edhe aq shum ilegaliteti, se sa nj ndjenj tjetr, t ciln ai nuk e kishte ditur, ose nuk kishte dashur t dinte se nga vinte. Tani gjithka po prmbysej n fare pak dit, marramendshm shpejt. Edhe ai do t prmbyste rrjedhat. Nse do t kishte n t njjtn dit disa aksione, n disa vende, mes t cilave t ishte edhe Drenica, kjo do t thoshte jashtzakonisht shum. E kishte br n mend t shkonte n t njjtn dit tek shokt e Meh Uks dhe tek Adem Jashari. Kjo do t ishte njkohsisht edhe prishja e barrierave. Ndoshta, pikrisht n kt prcaktim t udhtimit t tij, do t mbshtetej edhe pjesa e deklarats serbe, pas ngjarjes s 31 janarit 1997, se ishin nisur t shprthenin tek bashkmendimtart e tyre n Drenic. (Nedeljni Telegraf, nr.37, 05.02.1997) Mendon pr t gjitha n fare pak koh. E ndjen se ajo po i rrshqet nga dora, por prsri e di, ose sht krejt i bindur, se nuk ka rrug tjetr. M 28 janar thrret n Prishtin pjestar t njsiteve t Pejs, t lidhur me linjn e Llapit, dhe i porosit q t prgatiten pr aksion. Krkon tashm t dal nga ajo q mund t quhej zona e tij. Vendos q n kt aksion t jet edhe Edmondi, jo si gur prove, por si shenj saktsie. Si rrall her, ai krkon nga vetja t jet i shumfishuar. I pari n komunn e Pejs q kishte vendosur kontakte me njsit e Ushtris lirimtare t Kosovs ishte Besniku, i cili m pas, n mnyr t natyrshme, por edhe organizative, s bashku me Adrian Krasniqin dhe Qerim Kelmendin, vendos lidhjet me Linjn e Llapit. Pikrisht disa nga pjestart e njsiteve t Pejs, mes t cilve edhe dy bashkpuntort e tij t msiprm, jan n takimin e 28 janarit. M 27 janar 1997 Zahiri shkon drejt Besians. Krkon t prgatit gjithka pr atentatin q mendohej t bhej. Iu thot t tjerve se m shum po studiojm me shokt rrugt e trheqjes, sepse, meqense aksioni do t bhet ditn, nuk duhet t rrezikohet askush gjat trheqjes. E sidomos t mos rrezikoni ju, n e merrni pjes n aksion, se nuk duam t mbet kush n rrug e t koritet Llapi e Gollaki.

M 27 janar 1997, pak pas mngjesit, n shtpin ku strehoheshin dy ilegal do t shkonte Xheladin Gashi (Plaku). Nga ajo baz, para pak asteve kishte dal Ismeti. Njri nga dy ilegalt kujton: Nj dit m hert se t arrestohet Naiti, vjen tek un, tepr i trazuar, plakuXheladin Gashi. U udita kur e pash, megjithse ishte person i njohur dhe e dija se ky mbante lidhje t drejtprdrejta me Sokol Bashotn. Me thn t drejtn, mnyra se si trokiste n der dhe n mur t baness, m bezdisi, por edhe m frikoi. I zoti i shtpis, q na kishte lshuar kt si lloj shupe me qira, nuk ishte n shtpi. Dola un, me njqind pal tut. Krcitjet ishin t forta. Hapa dern. Kur shoh nj burr t madh dhe t thinjur. E njoha. I them, se ka u ba. M thot a sht aty, nuk e mbaj mend t m ket thn Sokoli a Mustafa, por jo, jo, fiks m tha a sht Mustafa, pseudonimi i Sokolit. I thash se ju i keni pejgjerat dhe si ju ka ndodhur q nuk jeni marr vesh. Plakunuk foli. Nuk e di pse kishte ardh. Ismetinuk ishte aty. Boll shum ndrrova qehren nga frika, por edhe ai mbeti. T nesrmen ndodhi arrestimi i Naitit. Pra, shumka ka qen n lvizje ditt e fundit t janarit. Po t vresh sot, at q ka ndodhur n katr-pes ditt e fundit t muajit, do t ndjehesh i habitur me gjith ato q ka ndodhur, takimet e shumta, prpjekjet, rrugtimet, ndonj prplasje m shum e lindur nga mosdashja, tensioni i krijuar, prsri takimet e radhs, dyer q krcasin, kontrolle t papritura, biseda t shkurtra telefonike dhe, m n fund, krejt papritmas, t vjen n mend nj pyetje: Prse nuk sht zbatuar porosia e Xhavit Halitit, dhn sidomos pr Linjn e Llapitq t gjith t ikin nga t mundin, deri sa t qetsohet situata?

A ISHTE INFORMUAR ZAHIR PAJAZITI PR ARRESTIMIN E NAIT HASANIT? sht br shpesh kjo pyetje, her pas here me ngulm t veant, nse kishte njohuri Zahir Pajaziti pr arrestimin e Nait Hasanit, lidhjet e t cilve ishin t afrta, sidomos pas takimit t tyre t par, n dhjetorin e vitit 1995.

Si dihet, Naiti sht arrestuar tri dit m par se t ndodhte ngjarja e 31 janarit. sht arrestuar pak pas ors 16.00, dhe pothuajse n t njjtn or, n t ciln, tri dit m pas, do t vriteshin Zahiri, Edmondi dhe Hakifi. Arrestimi i tij ka qen i fsheht pr shum vet n Kosov, ashtu si n javt e para, ka qen i pa ditur edhe vendi se ku mbahej ai, me sakt, vendi se ku torturohej ai. Pyetja e br ksisoj, pra nse kishte pasur apo jo dijeni Zahiri pr arrestimin e Nait Hasanit, ka n vete edhe nnkuptimin tjetr se, n rast se ai do e dinte nj gj t till, me siguri q do t kishte marr masa t tjera, do t ishte ruajtur m shum dhe, ndoshta, do t kishte qen mundsia e vazhdimit t lufts. Pr t br lajmrimin e Zahir Pajazitit kan qen dy mundsi; njra brenda Kosovs dhe tjetra jasht saj. Brenda Kosovs ka qen linja, prmes se cils jan mbajtur kontaktet e zakonshme, me an t s cilave jan prgatitur takimet, jan br mbledhjet, sht vendosur komunikimi, etj. Lidhje t tilla zakonisht jan realizuar drejtprdrejt, me an t pejgjerve, lidhjeve telefonike ose me an t t tretve. N fund t fundit sht e njjta linj q u vendos me 30 janar 1997. Jasht Kosovs, lidhja ka qen n linjn e sektorit t veant, q ishte pjes e Shtabit Qendror t UK-s, dhe n kt rast prmes Ali Ahmetit (Abazit), i cili kt nuk do t mund ta bnte vet drejtprsdrejti, por prmes linjs q ishte vendosur: Ismet Abdullahut. Brenda Kosovs ka ekzistuar edhe kodi i fsheht pr rastet e jashtzakonshme. Nj kod i till ka qen i prgatitur edhe pr rastet e arrestimeve. Biseda do t zhvillohej n kt mnyr: Shoku yn sht n spital, i smur rnd. Mos ka smundje infektive, ngjitse. Po, at smundje ka. Ky do t ishte kodi i lajmrimit pr rastet e arrestimeve dhe, si do e shohim m pas, ky kod sht prdorur n pasditen e 30 janarit edhe n bisedn mes Zahir Pajazitit dhe Bislim Zogaj. Nga jasht Kosovs nuk ka pasur ndonj kod t veant, sidomos nuk

ka pasur ndonj kod t veant me linjn e Llapit. Lidhjet, n kt linj, ishin perceptuar disi ndryshe, jasht skems s prgjithshme, ose m sakt nuk ekzistonte ndonj skem e prgatitur. Ajo duhej t kalonte disi m gjat se zakonisht dhe ishte lidhja e vetme e deriathershme, nga jasht Kosovs, q nuk kalonte prmes strukturave. Ajo do t ndiqte rrugn tjetr: prmes Ali Ahmetit do t kontaktohej Ismet Abdullahu, dhe si do t vazhdohej m tej, kjo nuk dihej. Duke qen se kishte dy linja, mundsia e lajmrimit dhe e komunikimeve ishte m e madhe. Teorikisht duhej t jet kshtu. Mirpo nganjher ndodh edhe ndryshe: duke qen se jan dy linja, secila prej tyre mund t mendoj se sht vn n funksion linja tjetr, q sht m e efektshme. Po ashtu, edhe mundsia e dekonspirimit sht n t njjtn koh dy her m e pranishme. Ather si shkoi lajmi i arrestimit t Nait Hasanit deri tek linja e Llapit, konkretisht deri tek Zahir Pajaziti dhe far lidhje mund t kishte kjo me gjrat q do t ndodhnin m pas? A kishin, n fund t fundit, lidhje mes tyre, dhe, nse do gj do t kishte rrjedhur ndryshe, a do t ishte e mundur q t mos kishte fare nj 31 janar, ashtu si erdhi? Nj pyetje e shtruar kshtu ka n vete shum domethnie. Megjithat dika do duhej prjashtuar menjher: duhet prjashtuar mundsia se mos nga torturat e tmerrshme, Nait Hasani mund t kishte nxjerr shokt e tij t lufts. Q nga momenti i kidnapimit t Naitit, nga katr pjestar t policis sekrete serbe, para shtpis s tij, sulmit mbi t dhe deri n ditn e riardhjes n vete, kan shkuar m shum se dy jav, t cilat kan qen edhe dit ankthi, pasi askush nuk e dinte se ku mund t ishte ai. Nga ana tjetr, Naiti do t dshmonte, si kishte dshmuar edhe m par se, n asnj lloj gjendje, nga m t vshtirat, ai nuk do t thyhej. Kjo do t ishte pr shum dekada njra nga virtytet m t spikatura t pjestarve t lvizjeve ilegale. Ende nuk njihet asnj lloj gjyqi politik n t cilin t arrestuarit e shumt t ken nprkmbur njri-tjetrin. Naiti do t ecte n kt vazhd dhe kjo pr shum knd do t ishte m se e natyrshme. N prgjigjen e pyetjes, nse kishte pasur dijeni Zahiri pr arrestimin e Naitit, ka qndrime t ndryshme dhe mendime t ndryshme. Ata q kan qen jasht Kosovs, por t lidhur ngusht me ngjarjet

dhe prgatitjen e lufts n Kosov, pohojn se Zahiri nuk ka pasur dijeni, ose m sakt, se nuk ka pasur dijeni deri n pak or para ngjarjes. Ata q kan qen n Kosov, me Zahirin, pohojn se n dy ditt e fundit i ka ditur arrestimet q kan ndodhur n Kosov dhe mes tyre edhe arrestimin e nj njeriu t veant dhe shum t vyer. Nuk ka dhn asnj emr, por gjithka i ka br shokt e tij t mendojn, natyrisht m pas, se fjala kishte qen pr Naitin. Po ashtu, njri nga njerzit e afrm t Zahirit n at koh, me t cilin kishin br s bashku udhtimin e fundit Kosov-Shqipri-Kosov, n fundin e dhjetorit 1966 dhe kthimin n mesin e janarit 1997, Qerim Kelmendi (Dema), ka shnuar se n bazn ku ka qen ai, i sht dhn urdhri t kaloj n ilegalitet m t thell. Krkess s tij q do t largohem pasi t jet lajmruar Zahiri pr arrestimin e Naitit, i jan prgjigjur se kjo pun sht br tashm. Kt deklarim Dema e ka br me shkrim, m 10 maj 1998, n mbledhjen e jashtzakonshme t Kshillit t Prgjithshm dhe ekziston ende n arkivin e organizats. Megjithat, e rndsishme sht t dihet e vrteta se kur, saktsisht dhe nga kush, e mori vesh Zahir Pajaziti arrestimin e Naitit. Njeriu q sht dshmues i ksaj t vrtete quhet Bislim Zogaj, asaj kohe antar i Shtabit Qendror t Ushtris lirimtare t Kosovs, i arrestuar fill pas takimit me Zahirin, n orn 16.00, t 31 janarit 1997, dhe njeriu i fundit q sht takuar me t. Bislim Zogaj sht njra ndr figurat e para t lufts. Njeri, prgjithsisht i qet, ka n pamjen e tij shfaqjen e njeriut t mir, t devotshm dhe sht i till. Ka pasur nj ecje jo t zakonshme drejt lufts deri sa sht zgjedhur n strukturat e larta t saj, mirpo, edhe pas kaq vitesh, nuk ngurron t pranoj t vrtetn se pr t, edhe pse ishte njlloj i zgjedhur, Naiti dhe Zahiri, ishin dy figurat q i adhuronte m shum dhe q i kishte mbi gjithka. N nj mnyr ose n nj tjetr, ai shikonte tek ata shmblltyrn q duhej ndjekur. Naitin ai e ka njohur me emrin e tij t vrtet, ndrsa Zahiri ka qen i njohur pr t me emrin Ismet. Me kt emr Zahiri ka qen i njohur edhe pr t tjert, pavarsisht se kan qen brenda s njjts struktur, gj q e pohon m pas edhe Rexhep Selimi. Bislim Zogajn e kam takuar n dhjetorin e vitit 2006. Kemi biseduar

gjat pr ngjarjet e janarit t vitit 1997, fillesat e tij n UK, lidhjet me Plakun, q ishte br si t thuash edhe nxitsi i tij kryesor, udhtimet me Azem Syln, lidhjet me Nait Hasanin etj. M vjen keq q krkess sime pr nj intervist m t gjat, ai nuk iu prgjigj, megjithse pr kt kishim rn dakord. Dshirn e tij, pr t shkruar vet, n nj libr, t vrtetn pr jetn e tij si pjestar i UK-s, un e respektoj. N sjelljen e dshmis s tij un do t mbshtetem n dy fakte: n bisedn e br s bashku dhe n intervistn q i ka dhn Fehmi Pushkollit. Pak a shum tregimi i tij sht ky: M 30 janar 1997, dy dit pas arrestimit t Naitit, jemi takuar s bashku, Xheladini, Sokoli dhe un. (Nait Hasani ka qen i njohur me emrin e tij t vrtet tek Xheladin Gashi, Bislim Zogaj, Sokol Bashota dhe Rexhep Selimi, ndrsa pr Zahirin, n struktur sht njohur si Abazi, megjithse ai e kishte zbuluar emrin e tij t sakt, prmes lidhjeve n Universitetin e Prishtins shnim i autorit) Kishin ndodhur shum arrestime, mes tyre edhe arrestimi i Naitit. Nuk e kemi dit nse Zahiri kishte marr informacion pr arrestimin e Naitit. Ather kemi vendos t ndryshojm metodn e puns dhe t bjm nj takim t posam. M kan caktuar t komunikoj me Zahirin. E mora n telefon, m 30 janar, ka qen ora 16.00 ose 16 e 30 minuta, dhe i thash se Abazi sht i smur rnd. M pyeti Mos sht me smundje ngjitse?. Po, i thash, edhe t rnd bile. M pyeti: Po Dema si sht?. I thash se Dema (Qerim Kelmendi) sht mir. Ather e lam, q para se t takoheshim, t flasim edhe nj her, ditn e nesrme, pr me caktua vendin se ku me u takue. T nesrmen e kam thirr kah ora 9 dhe kemi ln takim, po at pasdite, n orn 16, tek stacioni i autobusve n Prishtin. Aty jemi takuar, takimi ka qen shum i shkurtr, as dy-tre minuta ose edhe m pak. E kam informuar pr arrestimin e Naitit, kemi ln mnyrn se si do t vazhdojm lidhjet dhe ku mund t bhet takimi i ardhshm. Pas biseds son telefonike t nj dite m par, ai e kishte kuptuar se kishte ndodhur arrestimi i Naitit. Ky ka qen takimi im i fundit me t. Sapo jam ndar me Ismetin, mora rrugn n drejtimin e spitalit dhe kur kam vu re se po ndiqem, kam tentuar t kaloj rrugn shpejt, por... Fakti ose e dhna, se Ismetipo thrriste shpesh n telefonin e Naitit, nuk sht cituar vetm nga Bislim Zogaj, por edhe nga nj material i

posam, paraqitur nga Hashim Thai e Kadri Veseli dhe, m pas, edhe nga Azem Syla. Deri m tash nuk ka asnj burim i cili t ket cilsuar thirrjet e shpeshta telefonike t Zahirit n drejtim t Naitit. T gjith, deri tash, i jan referuar nj burimi anonim, i cili si duket, ka qen edhe burimi i vetm i ktij informacioni. Pr takimin e dats 31 janar 1997 kan qen t informuar tre vet: Bislim Zogaj, i cili do t takohej me t dhe q u arrestua, e m pas u dnua me 5 vite burgim; Sokol Bashota, dhe Xheladin Gashi, si antar t Shtabit Qendror dhe koordinues t takimit. Nga linja e Llapit, duhet t mendohet se ka qen n dijeni vetm Hakifi, gj q megjithat nuk sht e sigurt. N takim Zahiri ka shkuar rreth 15 minuta prpara, pr t verifikuar vendin dhe mundsin e prgjimit, ishte i pashoqruar, qoft edhe nga larg, ka nuk ishte edhe aq e natyrshme pr ato dit. N linjat prkatse, kur ende nuk dihej asgj n Kosov, ditn q sht arrestuar Naiti, vetm pak aste m von, pra po at pasdite, kjo sht marr vesh nga Xhavit Haliti, i cili ka drguar mesazhin q t gjith t ikin dikah, duke e pasur fjaln posarisht pr Zahirin. Mundsia e Xhavit Halitit pr t komunikuar me Zahirin ka qen vetm prmes lidhjeve n Zvicr. Xhavit Haliti ishte informuar nga Azem Syla, i cili, si dukej, ishte informuar nga Xheladin Gashi, q kishte qen n t njjtn pasdite me Nait Hasanin dhe t fejuarn e tij, tani bashkshortja, Fatmire Zogu. Pas drekimit n lokalin Fjalan Prishtin, Xheladini kishte shkuar n banesn e Naitit pr ta pritur at, ndrsa Naiti n lagjen Dardaniapr t prcjell Fatmiren deri tek banesa e saj, ku do t merrte disa gjra. Gjat ksaj pritjeje vjen edhe kidnapimi e zhdukja e prkohshme e Naitit n burgjet serbe. Xhelasini mson pr zhdukjen dhe, si duket, e ka lajmruar Azem Syln, prmes t cilit, lajmi shkon tek Xhavit Haliti, drejtues i sektorit t veant t Lvizjes Popullore t Kosovs. Mundsia pr t komunikuar me Zahirin, ose m sakt, njra nga mundsit, ka qen Zvicra. Kjo, prmes lidhjes q kishte ln aty Zahir Pajaziti. Un e kam drguar informatn tek njeriu i lidhur me t, Ismet Abdullahu, thot Xhavit Haliti, por me sa kam marr vesh, informata nuk ka shkuar n vendin prkats.

Xhavit Haliti ka br edhe lajmrimin e Ali Ahmetit, i cili ka pasur lidhjet e dyanshme me Zahirin. N bisedn e zhvilluar me A.Ahmetin, n vitin 1998, kur ishte ngritur Komisioni i posam pr verifikimin e ngjarjes, sht thn nga ai se, nga ana ime sht br lajmrimi i Ismet Abdullahit dhe i shokve t tjer, dhe kam pasur edhe ather mendimin se informata duhej t kishte shkuar tek Zahiri. Ngjarjet ndodhn pastaj shum shpejt dhe nuk u arrit te kontaktohej m me t. Xhavit Haliti: Kur sht arrestuar Naiti dhe nj pjes e shokve, katr or pas arrestimeve jam informuar, meqense kam qen drejtues i sektorit t veant. Me shokt e Llapit ne kemi pas divergjenca rreth futjes s Ismet Avdullahut n kto shtje. Zahiri ka qen trim, ai ka br pun t mira, por ka qen edhe i dekonspiruar. N orn shtat ose tet t darks jam informuar q sht burgos Nait Hasani. Dhe sht krkuar prej meje q t njoftoj Abazin(Ali Ahmetin) dhe prmes lidhjes q kishte n Zvicr Zahiri, ta njoftonim edhe at. Un e kam njoftuar Abazin dhe n t njjtn koh kam folur edhe me Azem Syln pr far kisha br. (Shnime nga biseda me Xh.Halitin e Komisionit t Posam t LPK-s, ngritur pr kt qllim). Ndrsa Azem Syla, n bised me t njjtin komision t posam, ka nnvizuar se ...ndodhi arrestimi i Naitit. Pas dy orve, nga Prishtina, jam njoftuar un se sht arrestuar Nait Hasani, dhe menjher kam porositur q t lajmrohen t gjith shokt, sido q t jet e mundur, dhe sidomos kam porositur pr linjn e Llapit, se shokt e tjer, prmes lidhjeve t tjera, kan pas mundsi t lajmrohen, kurse linja e Llapit ka mbajtur lidhje t drejtprdrejta me shokt n Zvicr, Abazin (Ali Ahmetin) dhe Ismet Abdullahun. Pra, un jam njoftuar pr dy or, e kam thirr Zekn, i kam thn q t bisedoj me Abazin dhe t lajmrojn Ismetin(pseudonimi i Zahirit). M von kam pyetur se a jan mir shokt, pra a jan lajmruar shokt. M kan thn se jan mir, mirpo kam dyshuar prap, se m erdhi informata se Zahiri ka disa dit q po e krkon n telefon Naitin dhe ky i fundit nuk i prgjigjet. Po e thrrasin e nuk ka lidhje. Ktu edhe mund t dyshoj, se kjo ka qen edhe nj ndr shkaqet e tjera q ka ra n sy Zahiri nga UDB-ja dhe pastaj jan br prcjelljet, deri tek vrasja. N t vrtet, dshmia e thirrjeve telefonike t Zahirit n numrin e Naitit

nuk sht vetm nga Azem Syla. Si e cilsova, ajo sht thn edhe nga Hashim Thai dhe Kadri Veseli n materialin e paraqitur n maj 1998. Megjithat, pr saktsim, mundsia kohore e thirrjeve t Zahirit, nuk ka qen disa ditore. Pr vet shtjellimin e ngjarjeve ato kan nj kufi maksimal prej dy ditsh, saktsisht q nga ora 16 e 30 minuta e dats 28 janar 1997, kur arrestohet Nait Hasani, deri n orn 16 ose 16 e 30 minuta t dats 30 janar 1997, kur Zahiri do t marr lajmin e arrestimit t Naitit. N kto dy dit, gjithka rreth Zahirit ka qen thuajse e shurdhuar, kontaktet me t, nga antart e tjer t Shtabit Qendror jan ndrprer,megjithse n at koh ai ndodhej n Prishtin dhe n mbrmjen e 29 janarit do t takohej me Edmond Hoxhn, n nj lokal tek Qafan Prishtin. Mirpo, m 29 janar 1997, asnjri nga antart e tjer t Shtabit Qendror nuk ndodheshin n Prishtin. Ku ndodheshin ata? Rexhep Selimi ishte n Prekaz, Bislim Zogaj dhe Xheladin Gashi ndodheshin n Komoran, ku edhe banonin, Lahi Ibrahim n Dukagjin, ndrsa Sokol Bashota tek miqt e tij, saktsisht tek Enver Murmullaku. Edhe nse e pranojm si t sakt dhe t vetme dshmin e dhn nga Azem Syla, ather ajo t on n pyetjen: prse sht prcjell n dy ditt e fundit Zahir Pajaziti? Por nuk e bn po ashtu t qart faktin tjetr, se nga e dinte policia e fsheht serbe rolin, pozicionin dhe aksionet e ndrmarra nga Zahiri. Sepse, nse Zahiri ka thirr nj ose dy dit radhas n telefonin e Naitit dhe nuk ka marr prgjigje, do t ishte larg mndsh se prmes ktyre thirrjeve pa prgjigje, t jen zbuluar ato q u dhan n komunikatn e posame t Ministris s Punve t Brendshme t Serbis. Duke qen ndoshta njri nga shkaqet e ndjekjes, nuk sht edhe i vetmi, kur pr m tepr, sipas mjaft dshmive, Zahiri ka prdorur rall dy her t njjtin numr telefoni pr lidhjet me shokt e lvizjes ilegale. Nga ana tjetr, n banesn e Zahirit ka qen i vendosur nj numr telefoni fiks, i cili, n nj mnyr ose n nj tjetr, sht ditur nga antart e tjer t Shtabit Qendror, ose nga njerz t lidhur ngusht me strukturat e ktij shtabi. Kshtu q, sado i drejt q sht konstatimi i A.Syls, prsri ndjekja ka qen m e hershme. Por ajo q sht e dukshme, qndron n faktin se antart e sektorit t veant t LPK-s, q ishin njkohsisht edhe

antar t Shtabit t Prgjithshm t UK-s, porsa kan marr lajmin e arrestimit t Naitit, kan vn n lvizje t gjith ata mekanizma q mendonin se do t ishin t vlefshm. N nj mnyr ose n nj tjetr, linja e sektorit t posam jasht Kosovs, deri n at cak q e kishte t mundshme, ka vn n veprim strukturn e saj, dhe n kt rast, megjithse nuk e kishin dshiruar, struktura e tyre shkonte deri tek njeriu i Zahirit n Zvicr, Ismet Abdullahu. Linja jasht Kosovs ka pasur kt rrjedhje: Informimi i par, Xheladin Gashi, njeriu i par n strukturat e lufts q mson arrestimin, pastaj Azem Syla Xhavit Haliti Ali Ahmeti Ismet Abdullahu (njeriu i Zahirit, jasht strukturave t lufts) dhe nga ky i fundit n Kosov, n nj adres t paditur pr t tjert. Sipas dshmive, deri tek Ismet Abdullahu linja ka funksionuar, m tej asgj nuk ka qen e verifikueshme. Pra, n linjn jasht Kosovs, pr t arritur lajmi tek Zahiri sht dashur t kaloj, m s paku, prmes 6 kanaleve, ose prmes 6 stacione t dy linjave, t dy kanaleve t ndryshme. Rrug e gjat. N pasditet e fundit t janarit 1997 kjo rrug do t ishte edhe m e gjat se zakonisht. N ditn e 31 janarit 1997, rreth ors dymbdhjet, n takimin e tij t fundit me shokt, sipas dshmis s Isak Shabanit, i gjykuar dhe dnuar m pas me dhjet vite burgim, n t njjtin gjykim me Nait Hasanin, Zahiri i informoi se ishte burgosur nj shok i tij me shum rndsi, por nuk besoj se do t rrezikohemi, pasi sht nj njeri shum i vendosur. Pastaj ai urdhroi disa nga shokt e tij, mes t cilve edhe Ilir Konushevcin, t cilt kishin marr pjes n atentatin e organizuar ndaj rektorit t dhunshm serb t Universitetit t Prishtins, q t kalonin n ilegalitet t thell, t paktn pr disa koh. Ai shkon edhe m tej se kaq, duke u caktuar edhe disa nga bazat ku do t strehoheshin. Nuk duhet harruar se sht data 31 janar dhe kishte tashm shum dit q kishte filluar vala e madhe e arrestimeve. Pra, pr t gjith pjestart e Grupit Operativ t Llapit, sidomos t njsiteve t saj n Prishtin, posarisht t njsitit Kobra, ishte e qart se ngjarjet po zhvilloheshin me shpejtsi dramatike dhe se ishin

para nj goditje t ndjeshme t pushtetit serb. Ajo q nuk pritej, sepse kishte qen e pabesueshme, do t qndronte n vrasjen e Zahirit. Pa asnj dyshim, n vetdijen e tyre, Zahiri kishte qen i paprekshm. Ndrsa Edmond Hoxha ka ditur pr arrestimet masive q po ndodhnin, sidomos n radht e lvizjes studentore. Duke qen vet student, pr m tepr i organizuar n lvizjen ilegale, ai ka ditur m shum se kaq. Edmondi, sipas dshmis s motrs s tij, ka ditur dhe e ka pritur se fushata e arrestimeve do t shtrihet m tej n lvizjen studentore. Ka ndjer rrezikun e arrestimit t tij, sht prpjekur t shoshit dhe t marr informata pr gjendjen e krijuar n Junik dhe n Prishtin. N t njjtn koh ka qen i vetdijshm se mund ti ndodhte t vritej. M 24 janar 1997, paradite, Edmond Hoxha thrret ne telefon tek tezakja e tij, Safete Hadrgjonaj, q ishte e lidhur ngusht me lvizjet ilegale. E porosit ti thot Beqs q t shkoj n Junik pr t marr vesh se mos ka pasur kontrolle policore n shtpin e tij. I thot se ata t shtpis nuk duhet t din gj rreth ksaj shtje, por as nuk duhet t din se kush e ka drguar Beqn atje, sepse do t friksohen. T nesrmen, m 25 janar, ai telefon prsri, dhe pasi informohet se n shtpin e tij nuk ka asgj t re, pra nuk ka pasur kontrolle policore, ndjen nj far lehtsimi. Kjo sht telefonata e fundit me Safete Hadergjonajn, por edhe e dhna e par e mendimit t tij pr far mund t ndodhte. E dhna tjetr vjen nga e motra, Lumja, dhe sht m e afrt n koh me ditn e betejs s tyre t 31 janarit. Kjo ndodh nj dit prpara, m 30 janar, afrsisht njzet e katr or para vrasjes. N orn 16 e 30 minuta t 30 janarit 1997, Edi shkoi n shtpin e motrs s tij. (Rastsisht sht e njjta koh kur Zahir Pajaziti merr telefonatn e par nga Bislim Zogaj shnim i autorit). Ajo kujton: Filluam t pim aj dhe Edi foli si me vete: Rrezik sht. E pse po thue ashtu? Ah Lume, situata sht e vshtir, i kan burgosur disa djem dhe mund t burgosin t tjer. Pastaj iu drejtua Nevruzit (dhndrit shnim i autorit), duke u ruajt prej meje se mos e dgjoj se a mi mban dy shok pr disa dit, pasi duhet t ruhen.

Ky reagoi m t madhe: Pash zotin mor Edi, jo dy, por sa t zn kjo shtpi, i mbaj, dhe e drodhn fjaln q t mos kuptoja un. Shqetsimi i tij ka qen i natyrshm: ai ka ndjer goditjen, por njkohsisht ka menduar edhe pr kundrgoditjen. Duke qen pjes e lufts, kt kundrgoditje ai mund ta bnte vetm prmes lufts. Nj gj t till ata kishin vendosur ta bnin n mbrmjen e 4 shkurtit 1977, ditn e mart, n disa pika t Kosovs. Fillimisht ishte menduar pr organizimin e aksioneve, n disa pika njhersh, m 2 shkurt, ditn e diel. Fjalt e fundit, q Edmond Hoxha i ka thn para se t ndahej motrs s tij, t enjten e 30 janarit, rreth ors 19, jan krejtsisht t sakta: Lume ke me ja ndie krismn n kto dy dit, por mbylle dern se po bn ftoht e mrdhet. Ishte pragu i ndarjes s tyre, ai ishte duke zbritur shkallve, duke shikuar pas dhe duke uar dorn lart si prshndetje. I till ka mbetur ai n kujtesn e motrs s tij. Nuk besoj se mund t ket kujtes m t bukur. Hakif Zejnullahu, po ashtu, ka ditur pr arrestimet. Si njeriu q zvendsonte Zahirin, kur ai nuk ishte n Kosov, dhe q kishte qen ndr drejtuesit kryesor n atentatin ndaj rektorit serb t Universitetit t Prishtins, ultranacionalistit Papoviq, Hakifi e dinte po ashtu se vala goditse e policis serbe mund t vinte deri tek ai, pasi, n nj mnyr ose n nj tjetr, makina q kishte shrbyer pr atentatin ishte e lidhur me njerzit e grupit ilegal t Prishtins, sidomos me Ilir Konushevcin. Faktet e mvonshme do t tregonin se ai kishte pasur t drejt, por jo pr kohn kur kishte filluar survejimi i tyre. Fotografit q ju treguan Nait Hasanit, kur ishte i arrestuar, t cilat ishin t realizuara me teleobjektiv, n vende t ndryshme, zakonisht brenda Prishtins, n rrugt apo n lokalet e saj, do t dshmonin se ndjekja kishte qen m e hershme se janari i vitit 1997. T paktn disa muaj m e hershme. Lidhur me faktin, nse kan pasur dijeni apo jo, se m 28 janar sht arrestuar Nait Hasani, sht prononcuar edhe Xhavit Hoxha, vllai i Edmondit. Prononcimi i tij sht br n Mbledhjen e Kshillit t Prgjithshm t LPK-s, dega jasht vendit, 10 maj 1998, kur, s bashku me kt shtje, jan ngritur edhe probleme t tjera t mprehta. Xhavit Hoxha:

Kta t tre jan antar t UK-s, q dikur kam thn ishalla m bn zoti e i njoh. (N mbledhjen e Kshillit t Prgjithshm merrnin pjes edhe Hashim Thai, Kadri Veseli dhe Qerim Kelmendi, n emr t organizats brenda vendit shnim i autorit ). Ta dini se un ktyre ju besoj m shum. Q t treve, se pr fjal e llafe jemi kah ja bjm sikur ajo meselja q sht, dmth sit e ngjesh uj e zall kurr nuk bhet buk. E kta jan kah ja bajn sit miell, ngjesh uj e miell dhe jan tue e ba bukn. Krkoi q t kuptohet drejt kjo, mos t shtrembrohet, mos t ngjesim bishta dhe t mos na dalin fjalt. N rast se dgjohet ndonj shok i yni pr akuz, q un nuk e marr pr akuz, por si keqkuptim, q dikush, prej shokve, ka dor n vrasjen e djemve, ai do t ket pun me mua. Ka gabime pune, e dihet mir se kush i ka vra. Un e di se kta te tre, q jan n kt sall, ja kan marr hakun shokve q i ka vrar serbi. Prandaj, mos t biem n at q, dikush q i ka nxjerr, sht prej nesh. Largohuni asaj. Krkush nuk guxon t prhap ksisoj ideje. Po bra dhe e dgjova un nj, ai do t ket pun me mua. Krkohet prgjegjsi ndaj njerzve q jan t ngarkuar me prgjegjsi, pr gabimet q jan br, pr lshimet q mund t bhen, pr przierje t kompetencave, pr ndrhyrje t sektorit n sektorin tjetr, aty t japin llogari dhe t intervenohet nga kryesia q t ndrpriten ato, t bien punt n binar. T ket do njeri prgjegjsi pr at q i sht ngarkuar. Nse bhen gabime, t korrigjohen ato. sht br ndrhyrje nga njri sektor n tjetrin, nj lloj bajraktarizmi dhe qndron ajo q tha Bedriu (Islami) se, nj njeri, cilido qoft, nuk mundet me i mbajt n dor t gjitha. T ndahen detyrat, t shprndahen punt, t ndahen prgjegjsit dhe t krkohet prgjegjsi. Njerzit jan vra, mund t jen br lshime, pr ato mund t merren n prgjegjsi, jo t interpretohen ndryshe. Po e nis prej s pars, nse ka pasur dekonspirim, me qllim apo pa qllim, dhe si erdhi deri tek vrasja. Shtrohet sot pse nuk jan informuar n rastin e burgosjes s Naitit e burgosjeve t tjera q kan filluar q me 25 janar.(1997) Definitivisht e kam thn. Un e kam dgjuar Dajn (Azem Syla) t thot q u burgos Nait Hasani. Bashk me shok n Winterthur kam thirr n telefon doktor Xhevat Hasanin, se mos sht vllai i tij. Dmth., do njeri q ka dgjuar lajmet e ka ditur se m 28 janar sht arrestuar Nait Hasani. E para, pasi q un e kam ditur n Zvicr, me gjith ata shok q i kam n Winterthur, si nuk e kan ditur ata? Shtrohet pyetja

se, ata ndoshta nuk e kan ditur, se sht punuar me pseudonime ose dika tjetr. Un e di tash se Zahiri ka br disa hulumtime, e di edhe si i ka br, dhe e ka ditur se kush sht Nait Hasani. Un e kam vrejtjen pse sht ln me e lajmru Zahirin dikush n Gjakov, ata djem n Gjakov kan qen m larg, n pikpamje gjeografike, se t tjert, me Llapin apo Prishtinn. Pse Shtabi nuk ka vepruar bashk e me i informu? E kan dit q t tre se sht arrestuar Naiti, sipas dshmis q m ka thn Avni Ajeti, domethn e kan ditur q m 30 janar 1997. E pastaj, ditn e 31 janarit ata kan shkuar q n orn 9, jan takuar me njri tjetrin. Nse sht dhn urdhr q tre djemt t trhiqen, pse nuk sht zbatuar ai urdhr? Nuk e di n sht dhn ai urdhr. Nuk sht burgos vetm Naiti, jan burgos edhe shum t tjer, q i kan ditur gjrat. Njeriu, kur t burgoset, nga torturat e mdha, edhe dalin gjrat. Prandaj jam kundr q akuza pr vrasje t jet ktu, fjala sht tek prgjegjsia. Prap se prap ata e kan ditur se Naiti sht burgosur. Tashti sht fjala se Zahiri ka qen i prcjellur, e ka pranuar edhe ai vet q sht i prcjellur. Por un m s shumti e ngarkoj me prgjegjsi Kryesin, sektorin, Shtabin e Prgjithshm. Pse sht lejuar, q n mes t sektorit t posam, kryesis dhe shtabit, pse sht lejuar q mes tyre t jen njerz q nuk i kan takuar as UK-s dhe as Lvizjes. Ai sht Ismet Avdullahu, e din edhe t tjert q ai i ka ditur gjrat, e ka ditur edhe se Edi sht vrar, kur un nuk e kam ditur, megjithse vllai i tij, e ka dit m mir se vet ne. Nganjher, edhe njerzit n rrug kan ditur m shum se Kshilli i Prgjithshm. Askush sot nuk mendon se gjithka ka qen e rastsishme, se rnia e tyre n prit ishte nj rast fatkeq e fatkob. Vitet, q kan shkuar, e kan br kt vrasje t trefisht, e para e ktij lloji n radht e Ushtris lirimtare t Kosovs, edhe m t dhimbshme, sepse kohs q erdhi i mungoi fjala, autoriteti i tyre, por njkohsisht e kan br edhe m dyshuese. Ndodh nganjher, q n nj organizm ilegal, luftarak, i cili sht n formsim dhe strukturim e sipr, t ndodhin edhe prita t rastsishme, t ket nga ato raste, kur e keqja sht e pa llogaritur, dhe rnia, m shum se gjithka tjetr, t jet nj nga rastsit e shumta t jets. Por n kt vrasje t trefisht nuk sht e njjta gj. Duke qen e dhimbshme, ajo ka zgjuar pikpyetjet e veta, t cilat, her jan fashitur

dhe her jan rizgjuar, por q kurr nuk kan reshtur. Sidoqoft, n momentet e 28 janarit, nj dit m para dhe ditt e m pasme, un mendova t rikthehesha edhe nj her, sepse, si sht thn me t drejt, sht tepr e nevojshme t dihet se ku ishin ata dy dit para, kush ishte me ta, me cilt ishin n ditn e 30 janarit, far ndodhi n pasditen e dy ditve m par etj. Nga t gjitha burimet e mundshme, m t besueshmet jan ato t njerzve q n nj mnyr ose n nj tjetr kan qen t lidhur me to. Disa prej tyre do i sjellim m pas. Ndrsa njrn dshmi, ndoshta sht m e vlefshme, do ta sjellim tani. Do e sjell n mnyr autentike, ashtu si sht e shkruar, pa ndryshuar asgj, vetm disa gabime gjuhsore t korigjuara.

Nj nat m par kishte ndodh arrestimi i Naitit, orn e sakt nuk e di. Sokol Bashota (Mustafa) dhe Burim Marmullahu (Dervishi) nuk na kishin lajmrua at nat, as mua e as Adrian Krasniqin, q ishim bashk n nj banes. Ne e kishim telefonin fiks t shtpis. Ishin, pra, mundsit. Lajmrimi sht br t nesrmen, diku kah ora 11 e dits. Kur thirri Burimi, u udit qysh jemi hala andejpari. Na than se ishte arrestue Abazi(Naiti) dhe se duhet t iknim. Pyeta pr Ismetin(Zahirin). M than se po merret dikush me at pun, por ikni. Pak m hert, diku n nj mngjes, jo edhe aq hert, krcasin dyert e hekurit, si plumbat e pushks. Baca Sadik, n banesn e t cilit ishim, del e pyet se kush sht. I thon se jemi ne t strujs (energjis elektrike). Baca Sadik hap dern dhe u thot se far po doni ju, kur pardje kan qen ormatsat dhe dje kam shkue e kam pague faturn. Ata, si inspektor me prvoj q ishin, nj her u stepn, por ve pak, dhe dikur njeri tha se po shikojm se mos kan br ndonj gabim shokt ton. Un dhe Adriani e kuptuam se jan puntor t SUP-it dhe i bm gati

armt pr zjarr. Pasi shkuan ata, nuk jemi shqetsuar deri n at shkall, sa q t humbnim drejtpeshimin. Provuam, disa her, ta thrrasim Zahirin, n numrin e tij t telefonit n shtpi. Aty nuk lajmrohej kush. Jemi vonuar ca, gjithnj me shpresn se mos do t lajmrohet dikush n telefonin e Zahirit, por kot. Dikur e pam se po vonohemi tepr, vlersuam se ishim n rrezik, t dy ishim ilegal e krkoheshim, dhe shkuam pa panik, por t gatshm edhe pr ndonj flijim. Ju kemi shmangur atij vendi, ku ishte br kontrolli. Kemi ecur npr rrugt e Prishtins, (...), t fryer n bark nga automatiku skorpion, pistoleta dhe bombat, kemi vajtur n stacion t autobusit. Morm autobusin pr n Klin. Nga Klina, n kmb, jemi nisur pr n binart e trenit, n drejtim t fshatit Dush, tek djali i mixhs s Burimit, pra tek Enver Murmullahu. Aty kemi gjet Sokol Bashotn, q ishte edhe dhndr i Murmullahve, Burimin dhe Enverin. Si kemi hyr, menjher na kan pyet, se si patt guxim pr me shkua deri aty. I treguam. M than se krejt qyteti i Klins ishte i mbushur me milic. I tham se nuk i kishim pa. Pastaj i thash: Lere or shok se qysh erdhm, po a e keni lajmrua Ismetin. Nuk i thash Zahirin, sepse, ve meje, Zahirin askush nuk e njihte me emrin e tij. Mendoj se, n at koh, as Sokoli nuk e ka ditur emrin e sakt t Ismetit. M than jo. E pse jo, si sht e mundur? Nuk kemi pas mundsi. Pse nuk keni pas mundsi? sht e vshtir me dal deri n Klin. sht rrezik pr mua, se me njohin, mu prgjigj Sokoli. N qoft rrezik pr ty e deri diku pr Burimin, pr Enverin nuk sht rrezik. Kt askush nuk e njeh, e nuk i shkruan n ball se kush sht. Sot nuk ka mundsi ua arsyetuan.. Qysh more nuk ka mundsi, a jeni n mend a jo? Dikur Sokoli m tha se shkoni ju se do ja bjm diqysh dhe e kryejm at pun. At nat askush nuk u grzhit, nuk u trazua pra, pr ta lajmruar Zahirin. Hallin m t madh e kishin se si me na largua ne. Dhe vrtet u

larguam. Na shoqruan deri n gjysm t udhs, deri n Poterrq. Aty Adriani kishte nj njeri t gjakut t vet dhe ai me makin na afroi deri n Zahaq, aty trup e 600 metra m tutje i ram n konak, e kujt tjetr n ann e Pejs, pos Syl Kadriut, babait t shokut ton t ndjer, Arben Kadriut, q kishte qen shok i ngusht i Adrianit dhe i imi dhe ishte vrar aksidentalisht, duke u ushtruar me arm. Sipas ksaj dshmie, me 29 janar, nj dit pas arrestimit n Naitit, n afrsin e baness s Zahirit ose ku mendohej se strehohej ai, ishte br vzhgimi i par nga forcat speciale serbe. Ndrkoh, m 30 janar ndodh arrestimi i Asllan Selimit. Tashm loja ishte hapur edhe n familjet e drejtuesve kryesor t lufts, si ishte Rexhep Selimi, i cili ndrkoh ndodhej n ilegalitet prej disa kohsh. sht i fundmi nga antart e Shtabit Qendror q do t msoj arrestimin e Naitit, mendoj se, prmes s njjts linj q e kishin msuar edhe antart e tjer t Shtabit Qendror, prmes Xheladinit dhe linjs s tij. Rexhepi, n ditt e fundit t janarit 1997 do t ishte n Drenic dhe sidomos n Prekaz. Bislim Zogaj ndodhej po ashtu n fshatin e tij. Xheladini do t merrte, po ashtu, rrugn e shtpis s tij n Komoran, ku do t arrestohej nga milicia serbe, i biri i tij, Iliri. T tjer, t lidhur me ngjarjen, nuk kishte. Linja ishte mbyllur. Mbeteshin para edhe dy dit, 29 dhe 30 janari. Edhe m 30 janar paradite, t gjitha do t ishin t mbyllura. Jam i bindur se, m shum se gjithka, sht menduar se n kt rast ka funksionuar linja e Llapit, jasht Kosovs, si kishte ndodhur edhe n disa raste t tjera. Koha do t dshmonte se, ndrsa linja brenda Kosovs filloi t funksionoj m 30 janar 1997, pasdite, linja tjetr kishte humbur diku mes arsyeve q askush nuk mund ti merrte me mend. Edmond Hoxha ndrkoh ndodhej n Prishtin. Ai kishte disa dit q ishte kthyer nga vendlindja, Juniku. Udhtimin e kishte br me dhndrin e tij dhe ky do t ishte udhtimi i tij i fundit nga Juniku drejt Prishtins. Kjo do t jet edhe ndarja e tij e fundit me prindrit, megjithse askush nuk do e dinte. Pas 21 janarit, edhe tek ai kishin filluar shqetsimet e para, gj q ishte e kuptueshme. Jo vetm sepse kishin filluar arrestimet masive, por edhe i duhej t vendoste lidhjet, q

pr nj moment ishin shkputur. Ka ende dyshimin se mos sht nn survejimin e policis serbe. Jan dit t trazuara pr t. Jam i bindur se ai nuk e ka njohur Nait Hasanin, por edhe nse e ka njohur si student, si ish i burgosur politik apo thjesht nga pamja impozante e Naitit, ai kurr nuk do e kishte marr me mend se pas tij qndronte Abazi. Ai kishte njohur nj Abaztjetr, Ali Ahmetin, por edhe kt si mik dhe shok i vllait t tij, Xhavitit. Kshtu q edhe nuk ka pasur mundsi t dij pr kidnapimin e tij m 28 janar. Fakt sht se po at dit, pikrisht m 28 janar, ai do t priste nj nga shokt e tij t Grupit t Gjakovs, q ishin n lidhje me Linjn e Llapit, Astritin, do t bnte nj bised t gjat me t pr luftn dhe pr qllimet e s ardhmes, do i bnte konak n dhomn e tij, ku nuk ishte vetm, dhe ku shpesh, me sinqeritetin e njohur t tij, do t bnte nj dekonspirim. Kur po hynin n banesn e Edmondit, ku prej disa kohsh jetonte me qira, ata ran dakord, q pr hir t konspiracionit, shoku i tij t thirrej me emrin Besim. Mirpo, her pas here, edhe nga q ishte i qet n pranin e shokve t tij, t gjith t besuar, disi e harronte marrveshjendhe e thrriste n emrin e tij t vrtet, Astrit. (Dshmi e Astrit Jakupit dhn autorit m 12 maj 2007) Pr arrestimet e tjera Edmondi ka ditur. Ka ditur, po ashtu, edhe pr goditjet q mund t jepeshin n linjn ku bnte pjes, ndaj, ky sht edhe shkaku q i krkon dhndrit t tij t bj konak pr dy shok q rrezikohen. Arrestimin e Naitit, jo me emr, por si nj shok me rndsi, ai e ka marr vesh pas takimit me Zahirin, n ort e para t paradites s 31 janarit. Edhe nse do t ket dgjuar m par pr arrestimin e Nait Hasanit, si student, albanalog apo ish i burgosur politik, ka qen e vshtir t bhet lidhja mes studentit dhe koordinatorit t lufts n Kosov. Nuk ka pasur asnj mundsi tjetr, pasi, n takimin q ka pasur me Zahirin, n nj lokal tek Qafa, n Prishtin, ata kan biseduar pr probleme krejt t tjera. N takimin e br, n ort e mbrmjes s 29 janarit, Zahiri dhe Edmondi nuk kan folur pr asnj lloj arrestimi t rndsishm, por pr dika krejt tjetr, ka fillon edhe qllimin e udhtimit t tyre me 31 janar. (Dshmi e dhn pr takimin e 29 janarit, njkohsisht nga Astrit Jakupi dhe Ilir Kastrati). N kt bised do t kthehemi tek enigma e njohjes.

KRONIKA E NJ KOMISIONI TE POSAM Dyshimin se rnia e tyre nuk ka qen e rastsishme, e kam dgjuar pr her t par nga Hashim Thai, n njrn nga mbledhjet e Kshillit t Prgjithshm t Lvizjes Popullore t Kosovs. Duke qen se ai ishte vet njri nga drejtuesit e lvizjes ilegale lirimtare, at e brente dyshimi se mos kishte ndodhur rrjedhje nga radht e organizuara. N materialin e tij, t prgatitur n emr t Shtabit t Prgjithshm t UK-s, n prill t vitit 1998, mes t tjerave, Hashim Thai do t nnvizonte se Si pasoj e vzhgimeve t shrbimit t sigurimit serb, brenda dhe jasht, dhe duke prfituar nga argumentet e lartprmendura, n fund t janarit dhe n fillim t shkurtit, ndodhn arrestime n radht tona. U arrestuan disa shok. U vra Zahir Pajaziti, Edmond Hoxha, Hakif Zejnullahu dhe m von, u mbyt n tortura, Besnik Restelica. Krkojm nga kryesia e degs s LPK-s jasht vendit, t sqaroj se kur dgjuan pr kto arrestime dhe sa arritn t informojn shokt. Argumentet dhe kundrargumentet t diskutohen hapur dhe n mnyr konstruktive, pr hir t puns, t lufts dhe t gjakut t dshmorve. Kt ua kemi pr detyr dshmorve q t sqarohet, sepse Zahir Pajaziti nuk u informua nga dega e lvizjes jasht vendit, konkretisht nga Ali Ahmeti, pr arrestimin e Nait Hasanit, sepse sht nj e dhn se Zahir Pajaziti u informua pr arrestimin e Naitit, dy ose tri or para se t nisej pr rrug.... Si u dshmua m pas, kjo e dhn n materialin e paraqitur nga Hashim Thai dhe Kadri Veseli, ishte vetm pjesrisht e sakt. Tashm dihet se Zahiri, n linjn brenda Kosovs, mori informacionin 24 or para vrasjes s tij, saktsisht 24 or. Por q ishte njkohsisht, po ashtu saktsisht, 48 or, pasi kishte ndodhur arrestimi i Nait Hasanit. Dihet po ashtu, se n janarin e vitit 1997, lidhjet mes Ali Ahmetit dhe Linjs s Llapit nuk ishin t drejtprdrejta, por nprmes nj t treti, Ismet Abdullahut, i cili, aq sa ishte kontestuar nga strukturat e LPK-s ose t UK-s, po aq qndronte n linj. Fakti se Lvizja kishte pasur disa her goditje t rnda, njra prej t

cilave n vitin 1993, kishte qen ndr m t rndat, dhe ishte analizuar gjersisht n strukturat drejtuese t organizats, kjo mund t sillte dyshimin, nganjher t natyrshm, se e njjta gj mund t ndodhte prsri. Nse do t kishte qen kshtu, pra nse rrjedhja do t kishte qen nga brenda radhve, ather duhej br kujdes i jashtzakonshm, pasi n kohn kur sht ngritur me forc ky dyshim, lufta kishte filluar dhe vetm mendimi se brenda radhve mund t kishte bashkpuntor t shrbimit t fsheht serb, do t kishte qen tmerrsisht i dmshm, pa folur pastaj pr tjetrn, nse do t kishte qen e vrtet. Hashim Thai kishte qen njri ndr drejtuesit e organizats, t cilt, n takimet e tyre n vitin 1993 dhe 1994, kan analizuar gjersisht shkaqet e arrestimeve t ndodhura pas Mbledhjes s Katrt t Prgjithshme t LPK-s. Pr t saktsuar t vrtetn rreth ksaj ngjarje, sidomos n prgjigjen e pyetjes nse kishte pasur rrjedhje nga radht e organizuara, nga Kshilli i Prgjithshm i LPK-s, dega jasht vendit, sht ngritur nj komision i veant pune, n prbrje t t cilit ishin Bedri Islami, Kryetar i Organizats dhe kryetar i komisionit, Sejdi Gega, antar i kryesis dhe Naser Idrizi, antar i Kshillit t Prgjithshm. Para ktij komisioni, ve t tjerave, jan ngritur edhe pyetjet: far qndron pas vrasjes s trefisht n Pestov? Cila ka qen mundsia e tradhtis dhe e prerjes n bes t tyre? A kan ditur t ruajn konspiracionin e domosdoshm n nj luft ilegale vet drejtuesit dhe pjestart e Ushtris lirimtare t Kosovs, sidomos n Prishtin, n Llap dhe n Pej? A sht e mundur q t jet gjithka pronsi e prgjimit t zakonshm t bisedave telefonike apo ka dika m shum se kaq? A mund t ishim para nj sprove t itht se gjurmimi kishte qen ndryshe nga sa mendohet, ka qen, thn haptas, mbi bazn e nj ose disa denoncimeve, t cilat, si do lloj denoncimesh n bot, kan edhe denoncuesit e vet. Si sht shkuar drejt nj pikvrasseje... Komisioni i posam, t cilit pr probleme t veanta dhe n koh t veant iu bashkuan edhe Ramiz Lladrovci dhe Xhevat Bislimi, q t dy antar t KP t LPK-s, pr t ju prgjigjur ktyre pyetjeve dhe shtjeve t tjera q jan shtruar n at koh, mblodhi materialet e drguara me shkrim nga Emrush Xhemajli, Muhamet Kelmendi, Ramadan Avdiu, Adnan Asllani, Ibrahim Kelmendi, etj. U regjistruan takimet me Fazli Veliun, Ali Ahmetin, Bilall Sherifin, Xheladin Gashin, Adnan Asllanin, Ramiz Lladrovcin, Shaban Mujn, Gafurr Elshanin, u

bn biseda me Fehmi Lladrovcin dhe Shaban Shaln, jan zhvilluar biseda dhe incizuar me Xhavit Halitin Zekndhe Azem Syln, Daja i vogl, jan br takime t veanta me Hashim Thain, Bardhyl Mahmutin, Jashar Salihun, jan konsultuar materiale arkivore t Kshillit t Prgjithshm t Lvizjes Popullore t Kosovs, letrat e Ilir Konushevcit, sidomos, letra e tij e nntorit 1997 dhe e 8 majit 1998, pra nj dit para se t vritej; letra e Abedin Rexhs dhe e Rexhep Selimit, nj material i paraqitur nga Qerim Kelmendi Dema, drguar pr komisionin e posam, si dhe materiale t tjera. T gjitha kto materiale vazhdojn t jen n arkivin e organizats. Prse u b e domosdoshme ngritja e nj Komisioni t till, ndoshta, m shum se gjithka, e trajton n prononcimin e tij, br pikrisht pr kt Komision, Xhavit Haliti: Kryesia ka prgjegjsin e saj, prfshir edhe mua, q nuk kemi qen n gjendje t bjm analizn e duhur, t domosdoshme, n pranin e atyre q kan qen n ngjarje ose rreth saj, qoft n grupin e shokve q kan dashur t futen brenda, me mbledh deklaratat e secilit dhe t mos mbes puna q Ramizi ta trajtoj n mnyrn e vet, un n mnyrn time, Abazi n t veten, Azemi n t veten, Hashimi po ashtu, dhe m von t kemi prplasje, a thua se jemi kundrshtar e jo m miq e shok,shok lufte. Sikur t ishte br kjo n koh, dhe un kam qen e jam q t bhet, un do e kisha marr prgjegjsin vet,ashtu si kishte me dal edhe prgjegjsia e t tjerve. fardo dnimi kisha qen i gatshm me marr, vetm q t mos ndodhnin kto sende. Por ideja me e ruajt figurn e pastr, t njrit apo tjetrit, pr mos me pas njeri t gabueshm kurr, kmbngulja se nuk kemi gabuar n asgj dhe se nuk kemi asnj t met, solli edhe n kt gjendje. Ata q kan punuar un do ti mbroj, edhe ata q do t punojn,do ti mbroj. Kjo sht e imja. Ka shum ngjarje, ka shum gjra q mund t trajtohen e t diskutohen, t diskutueshmeve duhet tu bhet analiz dhe t ket konkluzione... Meqense nuk e kam br asnjher publikisht, un gjej rastin t dshmoj punn e mrekullueshme q kan br Naser Idrizi dhe Sejdi Gega, me grumbullimin e materialeve, prqasjet dhe prdallimet, takimet q kan organizuar, analizat dhe prvijimin e t dhnave, kontaktet e ndrmarra, udhtimet, si dhe ndihmn q u sht dhn nga Xhevat Bislimi dhe Ramiz Lladrovci. Vazhdoj t mendoj se puna e

tyre ka qen e nj rndsie t jashtzakonshme, pasi, nga konkluzionet q do t prcaktoheshin, do t kishte ndrtime strukturore ose ndalime stukturore n t ardhmen. Ndoshta kjo ka qen nj nga periudhat m kritike t organizats. Konkluzioni i Komisionit t posam, i miratuar pastaj n mbledhjen e Kshillit t Prgjithshm t LPK-s, n qershorin e vitit 1998, me disa shkurtime, do t jepet n vazhdimin e kapitullit t Enigms s vrasjes. Por mund t thuhet se prgjimi i Zahirit ka qen sigurisht shum m i hershm se fillimi i janarit i vitit 1997. Kthimi i Zahirit n Kosov, m 20 janar t ktij viti, hyrja e tij n Prishtin nj dit m pas, bhej n pikun e prgatitjeve t mdha t shrbimit t sigurimit serb pr valn e madhe goditse t arrestimeve. N dhjet dit, Zahiri nuk mund t kishte folur me asknd, aq t besuar, sa q mund t tregonte dshmin e tij n radht e Ushtris lirimtare t Kosovs. Prkundrazi, ai ka qen shum i heshtur. Shum trim, shum i heshtur dhe shum i vendosur. Tek kto do t kthehemi m von. Ky ishte fillimi i kapitullit t enigms s vrasjes. Tek ky kapitull do t kthehemi edhe n fund t ktij libri.

ENIGMA E MOHIMIT...

E para ishte fjala, thuhet n librat e shenjt. Enigma e par ishte mohimi kjo do t ishte shenjtrimi i fjals. Nuk e di, dhe besoj se askush tjetr nuk mund ta dij, nse ka edhe ndonj shembull tjetr, sidomos n pjesn evropiane t bots, q mohimi t jet ngritur n nj shkall t till, jashtzakonisht t egr, tmerrsisht cinike dhe jasht mendjes shpifse, si ka ndodhur n rastin e Ushtris lirimtare t Kosovs. Ky ka qen nj mohim i pashembullt, i filluar q para se t nisnin aksionet e para dhe, jo rrall, deri m sot. Mohim total, przier bashk, urrejtja patologjike ndaj asaj q dukej se ishte jasht kontrollit institucionaldhe dhuna e shpifjes n t gjitha prmasat e saj. Prbaltimi, i cili vazhdon edhe sot, prgojimi, i cili jargavitet edhe tash,

zezimi i asaj q duhej t vinte, mosmirnjohja deri n palcn e gjrave t gjitha bashk prmbledhin at q sot mund t prbj enigmn e jashtzakonshme t mohimit. Dhe nga mohimi deri tek denoncimi, jo rrall, sht vetm nj ndarje e vogl. N kt rast, jo rrall kjo ndarje nuk ka ekzistuar, ka do t thot se krahas mohimit ka pasur edhe denoncim. Nuk kishte se si t ndodhte ndryshe. Kam pyetur q ditn e par: prse ndodh e gjith kjo, far ishte kjo llav helmi, ndaj atyre, q n fund t fundit, n rastin m t largt, nuk do t ishin asgj tjetr vese disa njerz, t cilt nuk pranonin t rrinin urtsisht t bindurndaj dhuns serbe; ndrsa n rastin m fatlum, ashtu si edhe ndodhi, do t ishin dalzotsit e Kosovs? Si do t ishte e mundur q mendja njerzore t kishte pasur kaq shum llum brenda vetes dhe t shprndante copra t mdha t ktij llumi n mendjet e njerzve, q donin t besonin? T ket qen vall vetm nj rastsi?

Bajrakune mohimit, si edhe n raste t tjera, q lidheshin me revoltn dhe qndresn, e mori Lidhja Demokratike e Kosovs. Dhe asgj nuk filloi nga posht, nga mosnjohja ose nga mosperceptimi. Gjithka rrodhi nga sipr. Nga Velania ose barakat ku ishte selia e LDK-s, gjithka rrodhi posht. Ashtu si prrenjt e turbullt q vijn gjithnj nga lart. Asgj nuk ishte e rastsishme dhe po ashtu, jo e gjitha mund t thurej n mendjen e lodhur nga pijet t nj njeriu t vetm. M shum se e lindur nga brenda, enigma e dhuns s mohimit, ishte nj ardhje nga jasht Kosovs. Nga erdhi kjo dhun mohuese, kush dhe prse e solli, prmes cilave kanale, kush ishin mesazhet dhe bartsit e tyre, far lidhjeje ka mes deklaratave t njjta q dilnin nga selia e Akademis Serbe t Shkencave deri tek barakat e Velanis n Prishtin? Cila ishte e prbashkta mes deklaratave t shrbimit t fsheht serb dhe shrbimit t fsheht t Lidhjes Demokratike t Kosovs, e kthyer sot n organizatn famkeqe Sigurimi i Atdheut? Prse ishte e njjta gjuh dhe e njjta metodologji n perceptimin e gjrave? Nse kujdesshm do t vresh deklarimet e para politike (por edhe t fundit) t Lidhjes Demokratike t Kosovs ndaj Ushtris lirimtare dhe deklarimet e bra nga Shrbimi Informativ i Ministris s Brendshme t Serbis, dallimi mes tyre do t jet vetm n ndonj gabim q mund t

jet br gjat prkthimit ose n ndonj shtes emocionale, m t madhe, q ishte br nga redaktuesit n Prishtin. Shpesh her, fjalit jan t njjta deri n dhimbje, pasi, sado e madhe t jet e keqja q i kanoset nj kombi, gjithher, m e durueshme, sht ajo q vjen nga jasht. Lidhja Demokratike e Kosovs: Incidenti i majit t vitit t kaluar 1993, n Gllogovc, ku u vran dy dhe u plagosn 5 milic serb ishte prgatitur nga qarqet e Ministris s Punve t Brendshme t Serbis....( Shnim i autorit: Ky sht aksioni i par i planifikuar dhe i realizuar mbi bazn e nj vendimi t posam t strukturave paraardhse t UK-s dhe dihen tashm realizuesit e tij). Lidhja Demokratike e Kosovs: Kemi edhe informacione t tjera pr mundsin q kto shprthime t jen vepr e qarqeve ultranacionaliste t Sheshelit...(1996) Iden pr bashkveprimin e Sheshelit e jep pr t parn her Vuk Drashkoviq dhe sht interesant fakti se t part q e prqafojn iden e Lvizjes pr Riprtritjen Serbe, jan ideatort e drejtuesit e LDK-s. Ibrahim Rugova (m 21.06.1996): Ne nuk kemi informata se ekziston nj organizat e till dhe letrat q drgohen, jan pa kurrfar identiteti dhe pa kurrfar rndsie, pos q ta rndojn situatn n Kosov dhe t pengojn zgjidhjen politike t shtjes s Kosovs. Un mendoj se nuk ekziston nj organizat e till. Lidhja Demokratike e Kosovs (m 25 qershor 1996): N Kosov ekziston nj organizat ilegale, terroriste... A sht e sakt se n shtabin e lart drejtues t LDK-s nuk sht ditur asgj pr ekzistencn e UK-s? Jan tri dokumente serioze q e prgnjeshtrojn kt. Njri prej tyre sht nga brenda radhve, nga ish drejtuesja e lart Edita Tahiri; dokumenti i dyt sht gjysm brenda e gjysm jasht, q do t thot se sht nga shrbimi i fsheht i shtetit shqiptar n kohn e presidentit Berisha, dhe, dokumenti i tret sht krejtsisht nga jasht LDK-s, pra nga drejtues t Lvizjes Popullore t Kosovs. Le t shohim dokumentin e dyt, i cili duke qen, si t thuash, gjysm

nga jasht dhe gjysm nga brenda, sht m i paanshmi. Ai mban datn 21 janar 1996, sht skeduar nn numrin AT 317/b, sht protokolluar tri dit m von, dhe n cepin e tij, lart n t majt, sht vn shnimi i zvendsshefit t ShISh-it: T kaloj pr informim n Presidenc.... N nj informacion q ka paraqitur nj inspektor i Shrbimit Informativ t Shqipris, AK, pas biseds n prfaqsin e Kosovs, n Tiran, mes t tjerave, shefi i tij ka nnvizuar: Mendimi i zyrtarve t Prishtins sht se kemi t bjm me njerz t organizuar mir dhe q kan disa baza n Shqipri, sidomos n Tiran, Durrs-plazh dhe n Tropoj. Veprimet e deritanishme t saj, q e quan veten UK, kan qen t prqendruara n Drenic dhe n rajonin e Dukagjinit, q mund t prkufizohej n vijat Prizren-Shtimje dhe n rrugn Pej-Mitrovic. Tash, me aksionet q jan zhvilluar para pak ditsh, zyrtart e Prishtins mendojn se ajo po vepron n nj hapsir krejt tjetr, q sht m e gjer. Gjithnj sipas tyre, UK-ja sht n tri zona, mirpo nuk kan dijeni t sakta se cilat jan shtrirjet e zonave, vetm se, m par, zoti A.A., u kishte thn se zona e dyt sht n Maqedoni. N takimin q ka pasur njeriu i tyre, R.Gj., me nj rfaqsues t qeveris serbe sht pasur parasysh se aksione terroriste duhen pritur edhe n t ardhmen. Mendimi i tyre sht se fjala vjen pr disa njerz t veant, q mblidhen n organizata ilegale e q duhen survejuar, sidomos n Tiran. Disa prej tyre nuk duhen lejuar t veprojn n Shqipri. Pas krkess sime, zyra e Kosovs do na paraqes nj list t emrave t jerzve q dyshojn se fshihen pas ksaj organizate terroriste. N t vrtet, pak dit pas ktij informacioni, zyra e prfaqsis s Kosovs n Tiran ka paraqitur nj list me emrat e personave q mendohet se kryejn veprimtari ilegale subversive. Ashtu, si sht e vrtet se disa dit m pas, disa nga t dhnat q i ishin afruar Shrbimit Shqiptar t Informimit, do t shfaqeshin n nj informacion t prgatitur nga ish shrbimi i sigurimit ushtarak jugosllav KOS, n t cilin jan shtuar edhe disa karakteristika t tjera, si gjendja shoqrore e atyre q e prbjn Grupin e Drenics, arsimi i tyre, vendndodhja, karakteristikat e zons etj. Deklarata e dyt, - nga jasht, - sht pjes e intervists e njrit nga

drejtuesve kryesor t LPK-s, Ramadan Avdiu, pr takimin e strukturave t UK-s, me zotin Rugova, intervist e botuar n gjallje t ktij t fundit. Biseda mes tyre sht br krejt e zakonshme. Rugova pyet: A keni hekura? (sht fjala pr am) Prfaqsuesit: Boll sa me ja nis... Rugova: Ma leni mua kt milet, e di ma mir... Deklaratn e zonjs Tahiri le ta themi m posht. Por le t shkojm m tej. Pohimin e par serioz, pr lidhjet e dyfishta q mund t ishin mes pushtetit serb dhe strukturave politike n Prishtin e bn Komunikata nr. 27 e Ushtris lirimtare t Kosovs, n t ciln, mes t tjerave, saktsisht thuhet se: ...ksaj krrokatje qyqesh me akuza pr terrorizm, fatkeqsisht po i bashkohen edhe disa shqiptar t inkuadruar n lvizjen politike t Kosovs, e t cilt jan me ndikim n qendrn e vendosjes n Kosov dhe me lidhje t ngushta me qarqet zyrtare t pushtetit serb... A ishte i drejt ky pohim? Koha do t tregonte se kishte qen m se i drejt. Sepse jo rastsisht, m 24 janar 1997, nj jav para se t vinte dita e 31 janarit, n t ciln u vran Zahiri, Edmondi dhe Hakifi, Ibrahim Rugova do t bnte deklaratn e tij m agresive dhe m t dhunshme, deri n at koh, ndaj Ushtris lirimtare t Kosovs: Ne nuk kemi informacione se ekziston Ushtria lirimtare e Kosovs dhe n emr t saj mund t paraqiten shrbime t ndryshme, pasi ende nuk sht paraqitur askush i ksaj UK-je. Dnojm edhe nj her shprthimin terrorist t autobombs n Prishtin (sht fjala pr aksionin e organizuar kundr rektorit t dhunshm t Universitetit t Prishtins, Radivoje Papoviq), si moment i rrezikshm pr gjendjen e rnd n Kosov dhe krkojm q kt rast ta hulumtoj FBI dhe Interpoli. Po ashtu dnojm edhe rastet e vrasjeve q po bhen me pretekst t kolaboracionizmit dhe krkojm ndrprerjen e tyre. At dit, m 24 janar 1997, Shrbimi i fsheht i Sigurimit Serb do t fillonte valn e madhe t arrestimeve masive. T jet rastsi? Vshtir

t jet kshtu, m e mundshme sht q t ket nj lidhje, jo edhe aq t zakonshme, sepse dnimi moral dhe politik q i jepte Ushtris lirimtare t Kosovs, njeriu nr. 1 i Lidhjes Demokratike t Kosovs, ishte n t njjtn koh gjysma e par e asaj q do t zhvillohej m pas. Dhe ishte gjysma m e dhimbshme. Koha do t tregonte m pas se Rugova, qoft prmes njerzve t afrm t tij n at koh, si Anton Kolaj, i cili n lidhjet e tij me njerz t veant paraqitej me emrin Azemi, Edita Tahiri apo Rexhep Gjergji, qoft prmes informacioneve q merrte nga Dega e LDK-s n diaspor, e dinte ekzistencn e UK-s dhe pr m tepr, jo shum koh m par, ai kishte pritur, me krkesn e tyre, nj grup prfaqsimi t Ushtris lirimtare t Kosovs. Pra nuk ishte fjala se askush nuk sht paraqitur. Fjala ishte pr m thell se kaq dhe shum qndrime t tij do t kishin zbatimin e hershm n veprimet e shrbimit t fsheht partiak informativ, t krijuar nga Lidhja Demokratike e Kosovs, menjher pas formimit t saj. Kishte qen nj detyr e ngutshme e Lidhjes Demokratike t Kosovs q, sipas prvojs parti shtet, t formonte dhe t forconte, si njrn nga hallkat themelore, shrbimin e saj t fsheht Informativ. Ky shrbim, n nj shkall t madhe, nuk ka asnj lidhje me dy organizmat fantazm, q bn sikur do t krijonin Ministrin e Mbrojtjes dhe t Punve t Brendshme t Kosovs, listn e pjestarve t s cilave, n t njjtn kopje q e kishte Lidhja Demokratike e Kosovs, e kishte edhe sigurimi i fsheht serb. Krijimi i nj miti, se po organizoheshin dy struktura, t mbrojtjes dhe t siguris n Kosov, megjithse nuk ekzistonte asnj institucion tjetr, nuk ishte as m shum e as m pak, vese preteksti i par i shtrydhjes s dshirs pr t rezistuar. Ky mohim, i zgjatur n koh deri m sot, i ka br nj dm t jashtzakonshm Kosovs dhe shtjes s saj. Nse do t kishte ndodhur ndryshe, pra, nse n vend t mohimit do t kishim pasur nj heshtje folse, apo nj pohim, qoft edhe t vakt, gjrat n Kosov, jo vetm pr shqiptart e jo vetm pr Kosovn, do t ishin krejt ndryshe. Przgjatja e ktij mohimi ka lidhje edhe me ngjarjet e mesit t vitit 1996, e ndoshta edhe m hert, t strukturave t shrbimit t fsheht informativ t LDK-s dhe t grupeve t posame t ngritura nga kryesia e LDK-s dhe lideri i saj politik. Qllimi fillestar i ktyre strukturave ishte

eliminimi politik i figurave t njohura nga radht e ish t burgosurve politik t Kosovs, t cilt, pr shkak t bindjeve t tyre, jo vetm q nuk prshtateshin me psikologjin dhe simbiozn politike t Rugovs, por po bheshin gati, ose mendoheshin se ishin gati, pr tu rebeluar. Mbyllja n nj territor t caktuar politik i ktyre njerzve duhej br edhe pr shkakun tjetr, sepse dnuesit e denonciatort e tyre tashm ndodheshin n formacionet politike t LDK-s dhe n strukturat e fshehta t saj. Denoncuesit e djeshm ishin br denoncuesit e kohs, pr t mbetur t till edhe n ditt e m pasme. Dshmia n gjyq e profesor Ukshin Hotit, se ai po dnohet pikrisht nga struktura t tilla, sht njri nga shembujt, megjithse m tragjiku. Qllimi i shrbimit t fsheht informativ t LDK-s, duke i shrbyer mohimit t lufts, ishte pengimi i do lloj synimi pr rebelim, edhe nga strukturat rinore ose ilegale, dhe kt e kishin arritur, deri n nj far mase, me organizimin e arrestimeve masive t vitit 1993. N kt periudh, viti 1993, shrbimi i fsheht serb, prmes njerzve t tij n Sigurimin e fsheht t LDK-s, dhe si faktorve t tjer, t cilt do i themi m pas, kishte arritur t deprtonte n radht e organizuara t lvizjes ilegale, sidomos n LPK. Kjo metod e deprtimit nga brenda, prmes njerzve q nuk ishin t dekonspiruar, q tentonin t paraqiteshin si atdhetar etj., kishte pasur nj frutshmri t madhe n vitin 1993. A mund t ishte e njjta gj edhe me ato q ndodhn nga mesi i vitit 1996, pr t shkuar tek ngjarja e 31 janarit e ndoshta edhe m pas? Tani sht koha t vijm tek deklarata e par, e brendshme. N prgjigjen e pyetjes, pr aksionet e para t sinkronizuara t UKs, dhe se far sht biseduar n Kryesin e LDK-s, zonja Edita Tahiri, pas prfundimit t lufts, ka thn: ... ne e kemi ditur se nga vijn kto aksione. Kemi pasur kontakte me Sali ekun, i cili ka qen udhheqs i aksioneve q jan zhvilluar n pjesn e Dukagjinit. Pastaj me kontaktet e pjesve t tjera t Kosovs, kemi qen t njoftuar pr aksionet q zhvilloheshin n Drenic, Llap dhe n pjes t tjera, si dhe sht ditur pr Adem Jasharin, Zahir Pajazitin e pr figura t tjera q kan qen barts t ktyre aksioneve.... (Intervist e Edita Tahirit, shkurt 2003, botuar n Libri i Liris, f. 224.)

N thniet e zonjs Tahiri ka dy element: q kryesia e LDK-s, s pari, ka ditur pr aksionet, por, s dyti, ka ditur edhe pr bartsit e tyre. Megjithse nuk kishin vendosur asnj lloj lidhje institucionale apo thjesht informale, strukturat e LDK-s ishin n dijeni. Po ashtu, megjithse q pas vitit 1993, nuk do t kishte asnj lidhje, e fardolloj forme, mes strukturave t lufts dhe Sali ekut, prsri, prmes grupimeve t ngritura prej tij, vazhdonin t vinin informime n strukturat e LDK-s. Krejt ndryshe do t ndodhte n strukturat e organizmave q kishin krijuar strukturat e lufts, si n Lvizjen Popullore t Kosovs. N arkivin e organizats, LPK, ndodhet edhe nj material i dhn nga Muhamet Kelmendi, ish nnkryetar i Lvizjes Popullore t Kosovs, n t cilin thekson se as kryesia e Lvizjes Popullore t Kosovs, megjithse e kishte formuar dhe e udhhiqte politikisht Ushtrin lirimtare t Kosovs, me prjashtim t tre vetve, nuk e dinte se kush ishin, sepse gjithka ishte n konspiracion t thell, gjithka ishte sekret. E dinim dhe kishim lidhje me Adem Jasharin, por pr bartsit e tjer t lufts, megjithse ishin antar t organizats, me emra dhe mbiemra, nuk bisedohej, as n mbledhjet e kryesis, e as t Kshillit t Prgjithshm. Ndrsa kryesia e LDK, pas gjysms s dyt t vitit 1996 dhe n vitin 1997 kishte njohuri pr to. Kjo, jo nga fakti se ata kishin lidhje, sepse si dshmon n intervistn e saj zonja Tahiri, megjithse kishte biseduar me Rugovn, pr vendosjen e kontakteve institucionale dhe institucionalizimit t Ushtris lirimtare t Kosovs, kishte marr nj prgjigje, alarugoviane, se kjo shtje do t duhej t shtrohej n Kuvendin e Kosovs, kur dihej se Kuvendi as nuk ishte mbledhur nj her, dhe as nuk do t mblidhej m pas. Zonja Tahiri pohon po ashtu se ka munguar lidhja formale mes LDK-s dhe UK-s. Mund t shtohej edhe kjo. Ka munguar fardo lloj lidhje edhe mes Zahir Pajaziti e Sali ekut, mes Adem Jasharit dhe Sali ekut. Edhe kur Zahiri kishte momentet e tij t mira t besimit, pra, edhe kur ai ishte i prir t besonte se do t kishte m n fund nj prcaktim t rendit t gjrave, q do t thonte bashkpunim, do t ndjehej i zhgnjyer. N janarin e vitit 1997, megjithse prmes linjs s tij ishte prpjekur t vendoste nj ur ndrmjetsie me institucionet, ai do t ndjehej i zhgnjyer. Nuk do t ishte hera e par, mjerisht do t ishte hera e

fundit. Prse ndodhi e gjith kjo zezon mohim? Mes dy botve, ashtu si kurdoher mes dy gjrave, qndronte HIJA. sht koha t flasim pr hijen.

HIJA E keni vn re hijen? Ajo t ndjek gjithkund, sht si t thuash, prngjasimi i vetes tnde t dyt, me zgjatimet dhe devijimet e saj. Sado q t mundohesh, edhe kur nuk e vren, e di fare mir se ajo sht diku, sht e pranishme, vetm se nuk mund ta preksh. Jo rrall, m par se t shfaqet trupi, dallohet hija e tij. Shrbimi i fsheht i sigurimit serb pikrisht nj hije t till ndrtoi pas strukturave t lufts, t kudogjendshme, t shumllojshme, t larmishme. Si u ndrtua ajo? Kishte disa shtrirje: n Kosov, n Shqipri, n shtetet perndimore, sidomos n Zvicr dhe n Gjermani. N Kosov ajo u prqendrua tek shrbimi i fsheht informativ i LDK-s, si struktur ndihmse; tek njerzit q mundi t infiltronte n radht e lufts, tek bashkpuntort e saj, q nuk ishin t pakt dhe q nuk njiheshin t gjith; tek strukturat e mir-organizuara dhe t pajisura me mjetet m t kohs. Ishte nj rrethim i katrfisht, nga i cili do ishte tepr e vshtir t dilje. E gjith kjo, si duket ndodhi, menjher pas vitit 1992, edhe kur fillon datimi i aksioneve t para guerile dhe do t bhet m e domosdoshme n vitet q pasuan. Mund t thuhet se rritja e HIJES ishte gjithnj n proporcion t drejt me veprimet q zhvilloheshin n Kosov. Kjo ishte nj gj q mund t pritej, megjithse tani ishte dy her m e vshtir: sepse bhej, si t thuash, e institucionalizuar, dhe s dyti, sepse ishte br m e sofistikuar. N Prishtin fillojn t shquhen disa figura politike q kishin lidhje t ndjeshme me strukturat e Hijes. Anton Kola, Rexhep Gjergji, Sknder

Zogaj, Ali A. do t ishin dyzimi i mjegulls. Pr t qen edhe diaspora pjes e mjegulls, do t prfshihej n kt valle edhe Hafiz Gagica, i cili do t ishte edhe m i besueshm n t dhnat e grumbulluara, pasi kishte qen dikur pjes e lvizjeve ilegale. T tjert, si Anton Kolaj,i njohur ndryshe si Azemi, jo rrall do t prfitonin nga miqsia q do t kishin me drejtues t lvizjeve ilegale. Her pas here do t synohej rifutja n loj e disa prej atyre q ishin thyer gjat periudhs s paraburgimeve, ku edhe torturat kishin qen m t egra. Ndodhte edhe kjo. Arrestimet e grupeve q kishin shkuar pr t br strvitje ushtarake n Shqipri, ishin prgatitur po nga t njjtt njerz q edhe i kishin organizuar. Ata q u regjistruan me emrat e tyre t vrtet, n pragun e kalimit t kufirit me Kosovn, jan arrestuar dhe prndjekur. Prjashtim do t bjn dy njerz, Adem Jashari dhe Zahir Pajaziti. I pari, do t filloj luftn, kjo do t ndodh m 31 dhjetor 1991, i dyti do t bhet ideatori i lvizjes guerile. Do t ishin dy prjashtime nga e prgjithshmja, por edhe ata ishin t zbuluar. Ndrsa ajo q mund t ndodhte nga skutria e denonciatorve, kolaboracionistve dhe e bashkpuntorve ishte e njohur. Ashtu si u b i njohur edhe ndshkimi q patn. Kjo sht nj histori tjetr. N t vrtet, ajo q u zbulua nga kta kolaboracionist, m shum kishte qen e shkuar, se sa e ardhshme. Dora e tyre do t ishte n kidnapimin e Besim Rams. Do t ket raste edhe t infiltrimit n strukturat e lufts edhe t njerzve q ishin futur ose q rrugs do t bheshin denonciator t strukturave, ku mendohej se do t bnin pjes. Kt do e themi m pas. Kur kam lexuar intervistat e realizuara nga Nait Hasani dhe Rexhep Selimi, n t dy rastet m ka br prshtypje kmbngulja e intervistuesit pr t saktsuar Shqiprin si vendin e dekonspirimit. T dy drejtuesve t lufts u sht br, thuajse e njjta pyetje: Ku jeni fotografuar, n Tiran? Ku jeni dekonspiruar, n Tiran? Ka pasur disa t vrteta n kt pyetje. HIJA veproi n Tiran prmes disa rrugve: s pari, nga zyra e

Kosovs, si quhej, e cila n t vrtet, m shum se pr gjithka tjetr, ishte ngritur pikrisht pr t vzhguar se far mund t ndodhte n Shqipri dhe q kishte lidhje me Kosovn. Mirpo kjo nuk ishte e mjaftueshme, dhe shrbimi i fsheht serb nuk do t ishte, ai q ishte, nse gjithka do e linte n dor t institucionalistve. Shrbimi i fsheht serb e dinte fare mir, se nse do t tentohej t ndrmerrej dika serioze, do t kishte vetm nj rrugkalim: Shqiprin. Gjithkush e dinte kt. Rrugt e tjera ishin krejtsisht t zna. Nuk mund t futej nga veriu, por edhe nse kjo do t bhej, gjithka do t ishte thuajse e paprfillshme. Nuk mund t futej nga Maqedonia, sepse do t ishte dyfish m e rrezikshme. E njjta gj edhe nga Mali i Zi, megjithse strukturat ilegale, n prmasa t vogla, ekzistonin edhe n kto treva, dhe gjithka do t kishte pasur pasoja t pallogaritshme. T dyja palt e kishin llogaritur Shqiprin. Strukturat ilegale si nj port nga ku mund t hyhej, strukturat serbe si nj port q duhej mbyllur. E gjitha qndronte n gjetjen e sekretit se si mund t hapej ose se si mund t mbyllej kjo port. Ka nj ngjashmri n dy veprimet. Lvizja Popullore e Kosovs drgoi, q n fillim, njerzit e saj pr t prgatitur terrenin n Shqipri. N krye t ktij grupi, edhe kur qeveriste Ramiz Alia, edhe kur qeveriste Berisha, edhe kur qeveriste Nano, do t ishte i njjti njeri: Xhavit Haliti. M pas, me vendim t posam t Kshillit t Prgjithshm, u drguan edhe Ramiz Lladrovci dhe Halil Selimi, por kjo sht prtej kohs n t cilat zhvillohen ngjarjet e ktij libri. Shrbimi i fsheht serb drgoi atje Ram M. Ai n fare pak koh ndrtoi rrjetin e tij, i cili u shtri sidomos n Tiran dhe n Durrs.M pas, prmes disa lidhjeve t veanta, strukturat e HIJES u shtrin edhe n Tropoj, veanrisht prmes B.Demirit, ish ushtarak, kontrabandist m von, i cili do t ishte prijsi i bands q do t vriste n prit Ilir Konushevcin, dhe q m pas, do t vritej nga Fatmir Haklaj, si shenj hakmarrje q kishte vrar njerz q ishin n bes t tij. N ndryshim me periudhat q prballoi Haliti, Ram M. qndroi deri kur e kuptoi se koha e tij po shkonte. N ndihm t tij, n koh t ndryshme u drguan njerz t damkosur si kontrabandist t drogs, t ngatrruar me gjithfar veprash penale, brenda e jasht Kosovs,si ishin vllezerit Muriqi. Mjerisht, n ndihm t tij, u drguan edhe njerz q prej disa kohsh kishin krijuar lidhje me disa nga strukturat e lufts,

sidomos n Linjn e Llapit, si ishte Dhmbprishuri. Ram M. t krijonte prshtypjen e nj njeriu t mir, t qet, i interesuar pr shtjen kombtare, i dhn pas halleve t lufts, gjithnj me merakun se duheshin ndihmuar ata q po luftojn, t cilin, t vinte keq q nuk e kishe njohur m par. Xhavit Haliti ndrtoi nj rrjet t vogl njerzish rreth vetes. Ata ishin t besuarit e tij. Duke ditur t krijoj lidhje t sakta, ai u kap m shum, si i thon, pr brirsh, me hallkat nga ku mund t vendosej, dhe nuk ishte asgj e fajshme n qndrimin e tij. Prkundrazi. Do t kishin nj kontribut t muar Sahit Krasniqi, Ali Reshani, Shaban Muja etj., t cilt secilin udhtim mund ta quanin si udhtimin e tyre t fundit. Barrn e logjistiks, deri n vitin 1997, e mbartn vllezrit Haradinaj, Luani dhe Ramushi. U ngritn disa baza, prgjithsisht shtpit e njerzve t thjesht, ose t ingranuar n lvizjen ilegale. Pastaj ngrihet nj grup tjetr, fillimisht me 4 ose 5 vet, e m pas zgjerohet deri n dhjet vet. Barrn e ktij grupi e mbanin Ilir Konushevci (Mrgimi), Adrian Krasniqi (Rexha), Muj Krasniqi (Kapui), Hysen Dreshaj (Besniku), Gzim Sejdiu (Genci), Qerim Kelmendi (Dema), Gazmend Imeri (Bardheci) i fshatit Ponashec, Astrit Jakupi, djali i Plakut t Shishmanit, Xhem Jakupit, Naim Haziri (Dilaveri), Emin Hoxha nga fshati Cermjan, etj. Jan disa shtpi t kthyera krejtsisht n dobi t lufts, ajo e familjes s Xhem Jakupit, krijuar nga Zahiri, shtpia e Musa Demirit (Haxhi Baba) n Golem, shtpia e Xhavit Hoxhs n Golem, shtpia e Agim Tafa (Krasniqi) n Bajramcurr, djali i mixhs s Adrianit, dhe pastaj baza kryesore n Bajramcurr. Ajo ishte ngritur tek shtpia e vllezrve Krasniqi, q ishin djemt e mixhs s Adrianit, e cila ishte vn krejtsisht n shrbim t UK-s, q nga Besnik Taf Krasniqi, i biri i tij, Arturi, pr t ecur m tej tek kamioni i Besnik Krasniqit, me t cilin transportoheshin armt e para, sado t pakta, pr t shkuar tek shtpia e Sulejman Berishs n Prifq, pr t shkuar edhe m tej tek shtpia e bacs Sulejman Krasniqi, ku fillonin ngarkesat q bheshin natn, pr t ecur dy net e nj dit, deri tek baza e par e UK-s, tek shtpia e Plakut t Shishmanit. Prej aty, bartja e armatimit kalonte n Jabllanis (sot Shqiponja) e Gjakovs, pr t vazhduar tek shtpit-baza n Aqarev, Prekaz, Dush, etj.

Pas rnies s Adrian Krasniqit grupi zgjerohet. Nga Gjermania shkojn dy vullnetart e par n sektorin e logjistiks, Gani Nuhaj (Dyseldorf), Demir Demiri (Bochum) dhe Cane Demiri (Bochum), Ganiu nga Jezerci / Ferizaj, kurse dy kushrinjt Demiri nga Morina / Gjakov.Pastaj, prmes Burim Murmullakut vjen lidhja e re me tezakun e Ponashecit Hoxhn. Tani nga linja Bajram Curr-Prifq-Lugu i Zi-Shishman kalohet n nj rrug m t favorshme, Bajram Curr-Prifq-Popoc, pr t kalauar n kt linj, s pari deri n Ponashec, e m pas pr tu zgjeruar edhe kah Smolica, prmes Kanunite Agron Rams pr n Jabllanic. M pas, gjithnj n kt linj t logjistiks do t jen Xhemajl Fetahu (Gjermani / Raushiq i Pejs), Blerim Muriqi (Zvicr / Rugov), pastaj nj grup i organizuar nga Gani Nuha (Jezerc / Ferizaj), Tomorr Gashi (Graboc i Pejs), Bekim Kelmendi dhe Gjylshane Kelmendi (Gjermani / Llabjan i Pejs), Naim Kastrati (Gjermani / Doberdol i Pejs), Fanol Bardhaj (Gjermani / Pej), Shaban Gashi (Pej), Xhevat Fetahu (Raushiq i Pejs), etj. Drejtues i grupit do t zgjidhej Gani Nuha, ndrsa zevendes Fanol Bardhi. Ndrkoh Ilir Konushevci kishte organizuar edhe nj linj tjetr, q funksiononte nga krahu i Kuksit, nga Kruma dhe drejtues t saj ishte Qemal Idrizin (Vushtrri) dhe Ruzhdi Saramati (Zhur). Prse u ndala kaq gjat? Vreni dika. Gjithka ka kaluar prmes njerzve t zakonshm dhe prmes shtpive t njerzve t zakonshm, t cilt e kan br kt, pa menduar se do t ken pjesn e vet n histori, pa dshiruar q prmes gjith asaj q bnin, t kishin m shum t holla, pra t pasuroheshin. Gjithka ka kaluar prmes portave dhe si thon, kush t hap portn, t ka hap zemrn. Shrbimi i fsheht serb, q u shtri bukur fort n Tiran dhe n pjesn veriore t vendit, nuk mund t kishte nj rrug t till. Mund t hapeshin porta pr t, por jo t njerzve t mir, pra jo portat e shtpive. Ather ai vendosi t bnte dika krejt tjetr, prsosmrisht e mbuluar dhe n dukje krejt e zakonshme. Mendoi t hapte disa lokale n Tiran, ndonj n Durrs dhe rrugs pr n veri. Ato do t ishin pikstacionet e mbledhjes dhe e kalimit t lajmit. Ram M. gjendej kudo. Fillimisht paraqitej si nj njeri n nevoj dhe prfitonte nga nj fond q ishte ngritur n Zvicr nga llapjant, me emrin e Ali Ajetit. M

pas do t kishte nj banes n Laprak, m pas do t ngrinte nj dyqan n qendrn e Tirans, prball Hotel Dajtit, ku thuhej se ishte bashkpronar me Murat Ajetin, ngjitur me lokalin e njohur t asaj kohe, q ndodhej po ashtu prball, me emrin Nikolino. Aty, afr tyre, si rastsisht, ishte vendosur edhe nj telefon, i cili do u shrbente shqiptarve t Kosovs pr t folur me familjet e tyre. Prmes ksaj linje, jo rrall, pr njerzit q dyshonin se ishin t ingranuar n lvizjet ilegale, bhej prgjimi dhe regjistrimi i bisedave. Edhe n lokalin tjetr, q e kishin n ann e djatht, pra n restorantin Kumanovakishin drguar nj njeri t tyre. Kjo nuk ishte e mjaftueshme. Ather ngritn nj baz t UDB-s edhe n restorantin Prizreni. Ishte nj rrethim prmes dyqanesh, lokalesh, restorantesh, ku jo rrall do t uleshin edhe njerz t lufts. Prgjithsisht, njerzit q ishin strukturuar e dinin se kur dhe pr cilt do t prgjonin. Ndoshta kjo ka qen edhe arsyeja pse Zahir Pajaziti takimin e par dhe t fundit me Azem Syln e cakton vet se ku do t bhet, jasht ktij rrjeti, n t cilin ai kishte filluar t dyshonte. Pa asnj dyshim, se npr kto qendra udbashe ka kaluar mjaft informacion i vyer pr shrbimin e fsheht serb. Vitet q erdhn m pas treguan se cilt kishin qen t involvuarit n t gjith kt, megjithse nuk i treguan t gjitha. N diaspor, shrbimin e fsheht e drejtonte nj njeri i njohur, tinzar deri n dhimbje, prfitues deri n mrzi, Hafiz Gagica, Kryetar i LDK-s n Gjermani. Thuhej se n zyrn e tij ishte par disa her edhe Selim Brosha, eksponenti i njohur i UDB-s. Nuk e di se sa e vrtet sht kjo. Personalisht kam folur dy her me Gagicn, hern e par n zyrn e tij, dhe, hern e dyt, prmes telefonit. Hern e par, kur isha n Gjermani si gazetar, m dha porosinq t mos e takoja Ibrahim Kelmendin, sepse ishte nj njeri i rrezikshm. Hern e dyt, pak para prfundimit t lufts, kur pas biseds sime, mu prgjigj shkurt, disa her: t ruajt zoti, si t donte t m thoshte se robi nuk mund t m ruante m. Kur ai nuk ishte m i nevojshm, shrbimi i fsheht i LDKs e nxori krejtsisht jasht loje, ka ndodh jo rrall me denoncuesit bajat. N qendr t Hijes, shrbimi i fsheht serb vendosi disa figura, t cilat, n nj mnyr ose n nj tjetr, kishin vendosur kontakte, qoft prmes afrsis familjare, qoft prmes njohjeve t hershme, me njerz ose struktura q kishin lidhje me luftn. M ka br gjithnj prshtypje dshmia ose m sakt t thuash prononcimi i njrit nga

pjestart e par t njsiteve guerile, se kam mendimin se Murat A., Ram M. dhe Genc K. jan tre agjentt m t suksesshm t UDB-s, q kan keqprdorur lidhjet familjare, pr t deprtuar deri aty ku UDBja as q e ka par n ndrr se mund t deprtoj. Nuk kam hyr t verifikoj kt prononcim, pr vazhdimin e ktij libri m sht m interesante gjetja e ktij fakti, i cili, edhe n qoft apo n mos qoft i vrtet pr tre personat e msiprm, si do t saktsohej m von, do t ishte i sakt, t paktn prej dy prej tyre. A duhej mohuar Zahir Pajaziti? A duhej mohuar Edmond Hoxha? A duhej mohuar Hakif Zejnullahu? Kush ishin ata, cili prej tyre kishte qen njeri i frustuar, cili prej tyre kishte qen dor e zgjatur e shrbimit t fsheht serb, terrorist, njeri i Arkanit etj. etj.?

M I RIU... M i riu prej tyre ishte Edmond Hoxha. Kishte lindur n Junik, n familjen atdhetare t Hoxhajve t Junikut t fisit Morin. Ishte nj dit e premte, 10 tetor 1975, do t vritej po ashtu n nj dit t premte, 31 janar 1997. Do t lindte n orn pes t mngjesit, pas shtat motrave, do t vritej afrsisht n orn pes t mbrmjes, duke ln pengun e ikjes t tij n syt e shtat motrave. Pra ishte vetm 21 vjear, sapo kishte hyr n vitin e njzetedyt t jets s tij. Student i shkencave politike. Pak ndrrimtar si krejt brezi i t rinjve. Shum i vendosur pr t br m t mirn e mundshme. Zakonisht flet n fjali t shkurtra, aq sa t duket sikur nuk ka folur. Vetm kur sht fjala pr Kosovn, flet m gjat dhe i thot motrs s tij: Lume, pa e br veten t vdekur nuk mund t bsh dika pr Kosovn, e kur e qet veten, pra kur nuk t dhimbet jeta, e ke mund frikn. Nuk sht n natyrn e tij t flas kaq gjat e prandaj, prsri hesht. Mendon se ka nj rrug t hapur nga strgjyshi i tij i largt Ymer Hoxha, pr t ardhur m afr n koh, tek gjyshi Avdyl Hoxha e pr t qen krejt afr rrugs s t atit, Hysniut, dhe t vllait, Xhavitit. Nse nj rrug ndiqet nga disa breza, kjo do t thot se ajo rrug, jo vetm sht hapur, por edhe sht shtruar. Duhet vetm t ecsh n t dhe t bsh pak m tej se ata q shkuan. Cilido brez e ka br kt. Edmondi mendon se sht koha e tij. E mendon kt krejt natyrshm, si dika tepr t zakonshme. E di q sht rrug tepr e vshtir, sepse sht nj koh e vshtir, si do

koh pushtimi ; m e pakta sht rruga q t on drejt burgjeve politik, ku ishte i vllai i tij, por t on edhe drejt vdekjes, si ishin vrar disa nga t part e tij. Mes dy rrugve, prehjes dhe qndress, ai zgjedh t dytn. Mendoj se nuk kishte se si t ndodhte ndryshe. Rrugn e kishin hapur disa breza t kulls s Junikut, ai nuk mund t ndrronte trasen e saj, vetm po t ishte bukshkal. Nuk ishte i till. Kishte marr prej t gjithve at q i duhej dhe do t bnte m tutje. Rebelimi i tij kishte filluar nga arsyeja. Jo nga dshira. Ishte rebelim ndaj shkaut, jo sepse ishte i till, por sepse regjimi i tij ishte vrass. Ishte derdhur aq shum gjak, saq shumka ishte thyer. Prgjakja kishte qen e rnd dhe askush nuk e do prgjakjen. Edmond Hoxha ishte njri prej atyre q ishte gati t derdhnin gjakun e tij, por q nuk e donte prgjakjen. E dinte, po ashtu, se nuk kishte rrug tjetr kjo ishte arsyeja. Edmond Hoxha ishte nj djal i gjat, i hijshm, ende i ri pr t qen i ngarkuar me halle, dhe njkohsisht tepr i vjetrpr hallet q kishte menduar t merrte mbi vete. Si e shkrova, ishte nj djal i heshtur. Flokt i hidhte pa ndonj kujdes t veant, nganjher n ann e djatht; koka ishte paksa e zgjatur prmbrapa, kishte nj shikim t qet, vllai i dshiruar i motrave, nga q m i madhi, Xhaviti, e kishte shkuar nj pjes t rndsishme t jets s tij larg shtpis, pra larg motrave dhe prindrve. Prgjithsisht Edmondi dgjonte me vmendje t tjert kur flisnin, e kjo ndodhte jo vetm me m t moshuarit, por edhe me moshatart e tij. Ishte i zhvilluar fizikisht, si dukej ishte ngutur pr t qen i till, duke e parandjer se po vinte koha e tij, trupi i tij ishte muskuloz, por jo deri n kthimin e muskulozitetit n mani, kraht i kishte t gjat, kjo duket edhe nga nj fotografi e tij n Lezh, me shpatn e Sknderbeut n dor, kishte dika shum trheqse n shikimin e tij e ndoshta kjo e kishte br nj ilegale t hershme, Gjyle Krasniqin, m mir e njohur si Shota e Llapit, ti thoshte: Ne nuk e jetuam rinin ton, ti duhet ta jetosh rinin tnde. Ai kishte marr shum gjra nga bjeshkt e Junikut, ku kishte hedhur shtat, por njkohsisht kishte filluar t merrte edhe nga Prishtina e Durrsi. M pas, Prishtins do i bhej njri ndr studentt simbol t saj, ndrsa n Durrs do t kishte afrsin e disa prej njerzve q do t

prgatitnin apo drejtonin luftn lirimtare. N kujtimet e t gjithve atyre q e kan njohur, Edmond Hoxha ka ngelur nj djal i qet, tepr i afrt, disi i ndrojtur kur sht i pranishm n bisedat e t rriturve, jo shum kureshtar, m tepr i prir pr t dgjuar, se sa pr t folur, me nj t kuqe t leht t fytyrs, zakonisht shum i afrueshm pr t tjert dhe i gatshm pr t t qen pran. Edmondi zakonisht nuk fliste gjat, prpiqej t gjente mes fjalve at q ishte m e domosdoshme pr t thn dhe q duhej thn, t tjerat i linte n heshtje, sikur t kishte pas vetes drojn se deri ku duhej folur. Zakonisht nuk e mbajn mend n biseda t gjata, si duket e kishte ndjer se punt q i takonin t bnte n fare pak vite, nuk do t kishin as koh dhe as vend pr fjal t shumta. Ai, gjithka q do t kishte, do i prmblidhte n vetm fare pak koh, n t ciln pjesa m e madhe do i takonte lvizjes, ecuris s gjrave, prpjekjeve pr t br dika, pr t dal nga riciklimi i mbylljes n vete. Ai ishte njri nga t rinjt q ishte mrzitur prej fjalve, ashtu si mrzitet njeriu nga nj lngat e gjat. Nse ai do t kishte qen n jet, deri n fillimin e tetorit t vitit 1997, me siguri do t ishte n mesin e prijatarve t demonstrats s njohur studentore dhe n radht e studentve lufttar. Jam i bindur pr kt nga dy fakte, t cilat, natyrshm, kan lidhje me njra tjetrn.

Fakti i par: Njri ndr drejtuesit e njohur t lvizjes studentore, Driton Laji, duke shkruar pr Tubimin Prkujtimor me rastin e vrasjes s studentit Edmond Hoxha, shnimin e tij publicistik Vdekje krenaredo e mbyllte me mendimin e qart se Edmondi filloi studimet pr t mos i mbaruar, pr t, aty mbeti dshira pr tu br jurist i diplomuar. Ai vdiq, por nse ka vdekje krenare, kjo ksaj here, i takon Edmond Hoxhs. S dyti, disa nga miqt m t afrt student t Edmond Hoxhs, menjher pas fillimit t lufts, ndrpren studimet dhe u bn ushtar ose epror t Ushtris lirimtare t Kosovs si Mensur Hoti, Bekim Begolli, Ram Gjikokaj, Shkumbin Demaliaj, Sami Cacaj, Gzim

Hoxha, t cilt gjithnj kan patur ndjenjn se bashk me ta dhe me punn e tyre sht edhe ajo q kishte vn Edmond Hoxha. Nj mik i imi nga Vlora m thonte dikur se kur vinte n qytetin ton ndonj djal i bukur, vajzat thonin se ka ardhur nj djal i bukur si kosovar. Miku im shtonte edhe dika tjetr, si pr shembull se ku e kan gjetur shqiptart n Prishtin at njeri me shall, sikur t mos ishte i tyre. Por un do t ndalem tek thnia e par, sepse Edmondi ishte tipik i till, si thoshin dikur vajzat e detit pr djemt e hijshm. Me tipare shum t rregullta, magjia e tij qndronte n t qeshurn e veant, shum e leht, me nj prvijim buzve. Sikur asgj t mos mbahej mend prej tij, nga miqt, shokt, shoqet dhe njerzit, do t kishte mjaftuar vetm ajo e qeshur e veant, disi e trhequr, me shklqimin e jashtzakonshm t syve. sht jo e rastsishme se, n kujtimin e shokve dhe t njohurve t tij, Edmondi, mbetet njeriu q nxitoi t arrinte vitet e pjekuris s par. Ndoshta shum nga t njohurit e tij, shqiptar t Kosovs, e kan par Edmondin prmes syve t ilegalve, sepse ata zakonisht i prkisnin lvizjeve ilegale, ose prmes syve t bashkmoshatarve t tij student. Ka qen tepr e zakonshme q, pr secilin ilegal, kur e ka njohur pr her t par, si vllai i Xhavit Hoxhs, t ket thn: Ah, vllai i Xhavitit qenke, dhe nj pjes e emrit t vllait t tij, t ket kaluar edhe tek Edmondi. Xhaviti ishte njri nga t burgosurit politik t grupit t njohur si Komiteti i Deanit, prmes t cilit kishin kaluar n dshmin historike t mendimit politik edhe kryengrits t Kosovs shum emra t njohur si Smajl Haradinaj, Hasan Ukhaxhaj, Jashar Salihu, Drita Kui, etj. Pra, donte apo nuk donte Edmond Hoxha, megjithse ai e donte kt fakt, njohja e par e tij, me nj rreth m t gjer dhe m t pjekur se brezi i tij, do t ishte, pr shum vite, prmes emrit t vllait t tij dhe kjo, po ashtu, donin apo nuk donin njerzit, do t ndikonte n perceptimin e figurs s tij. Si do ta shihte at nj njeri, i cili, as nuk kishte pasur asnj lloj lidhje me lvizjen ilegale, dhe, pr m tepr, nuk do t ishte as shqiptar i Kosovs, por nj banor i Tirans, njeri i kulturuar, atdhedashs dhe kt e dshmoi m pas me mbshtetjen q i dha Ushtris lirimtare t

Kosovs, e q n jetn e tij kishte njohur shum njerz? Edmondin ai do ta njihte n nj vit aspak t zakonshm n jetn e Shqipris. I jashtmi sht gjithnj m objektiv, sepse, duke mos qen pjes e gjrave t ditura, ai ndrton n prfytyrimin e tij at q ka ndjer se kjo sht m e sakt. Gjithnj kam dashur t di se si ngrihet n kujtesn e njerzve t till figura e Edmond Hoxhs. Dhe iu drejtova nj njeriu n Tiran, i cili e kishte njohur Edmond Hoxhn, e m pas gjith familjen e tij, n vitet e kalimit t tij nga rinia e hershme n at q do t vinte m pas. Fadil Smajli, ish drejtori i prgjithshm i posts shqiptare, bn dshmin e njeriut q e ka njohur Edmondin drejtprdrejt, jo prmes mendimit politik q ishte krijuar pr familjen e tij. sht njeriu q, ndryshe nga shum t tjer, ka kaluar prmes njohjes jetsore tek njohja politike, dhe pikrisht sepse, jo vetm ai, por gjith familja e tij kishin nj ndjesi t veant pr Edmondin, ndikoi edhe n prkushtimin e mtejshm t tyre. Nga mosha, Edmondi mund t ishte vllai i vogl i Fadil Smajlit. Pra ajo q do t ndikonte do t ishte dika q nuk kishte lidhje me moshn. Kishin jetuar n dy skaje t t njjtit truall, pra nuk do t ishte as afrsia e nj jete t prbashkt. Ishte dika tjetr, q edhe pas shum vitesh, do t mbetej e jetsuar tek Fadil Smajli. Ai m shkruan: T falnderoj shum pr poemn Preludi, kushtuar Edmond Hoxhs dhe shokve t tij. Dua t t them se vajzat e lexuan dhe u knaqn shum, duke e vlersuar me mendimin e tyre, shum t bukur, duke u nisur edhe nga fakti se ato e kan njohur personalisht Edin. Ndonse n mosh t vogl, por u ka mbetur n mendje, djaloshi i gjat, i dashur, buzagaz... Ja si e takova pr her t par Edin. Nj pasdite vere, diku nga fundi i muajit korrik apo fillimi i muajit gusht t vitit 1992, bie zilja, vajza e madhe, ather rreth 12 vjee, hap dern dhe thot se sht nj djal i gjat dhe nj vajz e vogl (ishte mbesa e Edit). M thot se jam Edi, vllai i Xhavit Hoxhs, sepse Edin, e njihja si emr, por nuk e kisha takuar asnjher. E prqafova dhe u ulm. U prshndetm sipas zakonit dhe bm biseda t lira familjare. M beso, se ai ast, pr mua dhe time shoqe, Netin, e vajzat, ka mbetur si nj gj shum e rrall, e jashtzakonshme, e kujtojm gjithnj, nj djal, q tani sht prcaktuar nga t gjith, por me nj buzqeshje t

hapur dhe krenar, virtyte t veanta t Edit. Si zakonisht, ditve t shtuna dhe t diela, shkonim n plazh, ku takoheshim me t gjith t afrmit e Xhavitit. Takoheshim tek shtpia e tij dhe pr at shtpi duhet br nj vlersim i veant, sepse aty kan marr rrjedh shum ngjarje t Kosovs. M pas msova se Edi ishte student n Fakultetin Juridik t Prishtins. T gjitha motrat i duan vllezrit, por motrat e Edit e t Xhavitit, ishin dika m shum. Nj gj m ka br prshtypje. N biseda, n grup apo n biseda personale, Edi dgjonte me shum kureshtje, nuk ndrhynte, rrinte i qet dhe do fjal ndrmjet miqve dhe shokve e shoqronte me buzqeshje, dhe me nj shikim shum domethns, t ciln un e kuptova me vones, sepse pa folur, me buzagaz, pranonte ose jo, n heshtje bisedat q bheshin, kryesisht pr Kosovn. ...Nj dit, n plazh, kisha vendosur ta ngacmoja Edin pr problemet e Kosovs. E thirra dhe i thash t dilnim n nj an, sepse aty kishte shum njerz. U larguam disa metra dhe fillova ta ngacmoja: N vitin 1981, i thash Edit, kam qen me pun n Puk, dhe n janar t atij viti kam takuar nj ift t moshuarish nga Prizreni. Ndrmjet bisedave t tjera ata u shprehn se Kosova mund t shptoj vetm nga rinia studentore, studentt jan ata q do ta fillojn luftn pr Kosovn. Dhe si dihet, studentt u ngritn n marsin e vitit 1981. Q nga ajo koh, i thash Edit, i kam ndjekur me shum kujdes ngjarjet n Kosov, qndrimet e politikanve t kohs n Kosov, t Vllasit, Morins, Jasharit...Mirpo tash po m duket se ka shum heshtje... M dgjoi me shum vmendje, ashtu si prher, i qet, buzagaz dhe me nj vshtrim sikur donte t dinte m shum. I fola edhe pr qndrimin e Shqipris s asaj kohe dhe gatishmrin e saj pr t ndrhyr nse do t ishte e nevojshme, fjala ishte pr vitet 1981 1988. Mu duk sikur po m pyeste me shikimin e tij pr t ditur m shum, por edhe sikur ndjeva se kishte dika q nuk po thuhet. Kur befas m tha, t vazhdoj. Un e ngacmova prsri. Edi, far po bn rinia studentore n Prishtin, se kam dgjuar se ka filluar t futet frika nga regjimi serb, se t rinjt po largohen nga Kosova. M shikoj qetsisht, si prher, por tash me nj shikim tjetr. Jo baca Fadil, ne po studiojm dhe po punojm, e vjen dita edhe luftojm. Punoni, i thash, por duhet edhe t ruheni. T ruhemi, nuk sht keq, tha, por jo duke ndenjur n shtpi.

I thash se duhet t kishte kujdes, sepse ka prindrit, motrat, se Xhaviti sht larg Kosovs. M tha se e gjith Kosova sht kshtu, se t gjith kan prindr, motra e vllezr. Mirpo dikush duhet edhe t punoj pr Kosovn. Studentt n Prishtin, m tha Edi, jan shum impulsiv, ndoshta gabojn ndonjher, duke folur m shum se duhet, por po i ikn koha fjalve. U takuam prsri dhe folm prsri pr Kosovn dhe hallet e saj. Ishte nj vit m von. Vazhdojm t punojm, m tha Edi, ka m shum represion nga regjimi serb, por jemi m t organizuar. Kishte nj shikim ndryshe. Lajmi i hidhur. At nat, 31 janar 1997, kthehem n shtpi, rreth ors 21 dhe menjher m than se n Kosov jan vrar tre vet. Prita lajmet e fundit dhe dgjova pr vrasjen. Dy ishin t identifikuar, Zahir Pajaziti dhe Hakif Zejnullahu. I treti ishte i paidentifikuar. Ditn e dyt lajmi qe i tmerrshm. Studenti i paidentifikuar ishte Edmond Hoxha. Nga Juniku. Kisha qen n shtpin e tyre n Junik n vitin 1994. Nuk e harroj at pritje, megjithse pushteti serb m urdhroi t largohesha nga Kosova pr njzetekatr or. Kam qen me Urimin, vllain e Petrit Bytyit. Asnjher nuk e kishim msuar emrin e plot t Edit. Pr ne ai ishte thjesht Edi Hoxha. Merre Petritin n Zvicr, m than. I thash se nuk ka plumba q t vrasin Edin. Mir, mir, po merre Petritin. E mora dhe msova t vrtetn m t hidhur t jets sime. Si sht e mundur? Gruaja dhe fmijt filluan t qanin, si edhe un, edhe tani q po shkruaj kto rreshta..... Fadil Smalji, njeriu q sht prkushtuar pr Kosovn, m shkruan m gjat se kaq. Duke e njohur nga afr, ather kur i lexova pr her t par mbresat e tij, mendova me vete, se edhe nj njeri i fort si ai, mund t ket plagt e tij, lehtsisht t prekshme. N kt rast, plaga e tij ishte nj djal i ri, shqiptar nga Juniku, q kishte trokitur nj dit vere, t vitit 1992, n shtpin e tij, si vllai i nj t njohuri, q m pas do t bheshin miq t afrt, dhe q krejt natyrshm i kishte br vend n jetn e tij, ashtu si njerzve m t afrm. Kjo sht e shkruar nga nj njeri, i cili, nse mund t them kshtu, u b

i brendshmn hallet e lufts, duke shkuar prmes njohjes s njerzve t prkushtuar pr Kosovn. Ather far mund t thoshte nj njeri tjetr, i cili nuk ishte, si t thuash, i njohur i zakont apo i pazakont, por mik dhe shok. Nga t gjitha kujtimet pr Edin, shum nga t cilat jan botuar n librin e merituar t publicistit t njohur Kadri Rexha, un mendova se kujtimet e nj miku, ndoshta nuk do t duhej t ishin n natyrn e ktij libri, pasi dihet se far mund t thot nj mik i rinis s par. Edmond Hoxha, njeriu i heshtur e kishte pasur vetin t heshtte dhe kur do t vinte koha, t flisnin t tjert pr t. Nuk do t jet e uditshme q do t jet bashkpuntori dhe miku i Zahir Pajazitit dhe q do t vriteshin bashk. Ndoshta, m shum se askurr, ishin bashkuar nj grup njerzish, t cilt, nuk i kishin n natyrn e tyre fjalt e shumta, rendjen pas tyre dhe pas pshprims s fjalnajs, njerz, t cilt, krejt natyrshm, kishin vendosur t bnin detyrn e tyre. Nse ajo do t ishte e vshtir dhe e rrezikshme, kjo nuk kishte lidhje me prkushtimin e tyre. Ata kishin ardhur me nj mision t madh, koha q do t vinte do t dshmonte se ata kishin qen t denj pr t mbartur kt mision. A duhej mohuar nj djal i till dhe far do t kishte t paqart tek ai... Kujtojeni n astin e fundit t ndarjes me motrn e tij, n fillimin e mbrmjes t 30 janarit 1997, njzet e katr or para vrasjes, kujtojeni duke ulur shkallt, buzgaz, me dorn e ngritur lart si prshndetje dhe natyrshm do t ndjeni edhe krimin e mohimit. Ky ishte njri nga tre heronjt e nats s 31 janarit. M i riu dhe m i panjohuri. As policia e fsheht serbe, at nat kur i vrau, nuk e diti emrin e tij. Ose e mbajti pr disa koh t fsheht emrin e tij pr t shkuar m tej n gjurmt e asaj q kishte ndodhur. Nuk i dihet asnjher. Por dihet q ishte m i riu nga t tre, djal q sapo kishte mbushur t 21 vjett. Dy t tjert ishin m t njohur. Zahir Pajaziti ishte po ashtu nj djal i gjat, por ashtu si kishte t prbashkta me Edmondin, kishte m shum t veantat e tij.

Vetia e Zahirit pr t mos folur shum e sidomos pr t mos folur gjra t pabukshme, kishte kaluar, pa u ndjer, edhe n tiparet e tij. Gjithka ishte e trhequr tek ai, mollzat e faqeve t futura prbrenda, shikimi i syve sikur kalonte prmes vetes s tij, flokt q prgjithsisht nuk kishin ndonj vend t caktuar, duart q i lvizte ather kur duhej, sepse prgjithsisht ai nuk fliste me gjeste, ecja e veant duke i tundur paksa shpatullat, ndrsa kmbt sikur i nguliteshin n tok. Pr Zahirin sht shkruar shum. N vitet pas ngjarjes s 31 janarit 1997 mjaft bashkpuntor t tij, kan dshmuar kujtimet e tyre, duke br t qart rolin e tij si prijtar n lvizjen lirimtare, prmasat e guximit dhe t vetmohimit. Ai sht padyshim njra ndr figurat m t skalitura t lufts. Interesant sht fakti se, dy nga njerzit e tij m t afrm, Ilir Konushevci dhe Adrian Krasniqi, t cilt po ashtu jan sot figura mitike, n letrat nga t fundit t tyre, njra drguar vllait t tij, nga Adriani dhe tjetra drguar shokve t idealit, nga Iliri, n rreshtat e par kan vlersimin pr Zahirin. Asnjri dhe as tjetri nuk e kan ditur se ekziston nj letr e till. Letra e Adrianit drguar vllait t tij sht m shum nj letr lamtumire, letra e njeriut q ka marr prsipr t bj pun t rndsishme, por q e di fare mir se, n kt rrug t gjat e t vshtir njkohsisht, mund t vritesh. Sa sht nj letr thellsisht njerzore, ajo sht edhe letr amanet, nse mund t thuhet kshtu, pr t gjetur t prbashktn e tyre. Ndrsa letra e Ilirit, drguar shokve t tij t idealit, si e titullon ai vet n hyrjen e saj, m shum se gjithka, pr vet natyrn dhe adresn e saj, sht nj letr vizionare, mendimi i njeriut q dshiron prmasa t reja t lufts dhe prcaktimi i rrugve se si mund t bhet m mir nj gj e till. T dy ata, Iliri dhe Adriani, n kohn e shkrimit t letrave ishin t prcaktuar n fuqizimin e logjistiks s UK-s, kishin lidhje t gjra me zonat e lufts dhe ishin po ashtu, pjestar t saj. Njri do t vritej n tetor t atij viti, ndrsa tjetri n fillimin e majit t vitit t ardhshm. Kush ishin Adrian Krasniqi dhe Ilir Konushevci? Adrian Krasniqi sht pa dyshim njra nga figurat m emblematike t lufts.Ka patur q n fillim dika romantike dhe pasionante tek ai. Do t futej n rrjedhat e lufts prmes Lvizjes Popullore t Kosovs, ku

militonte prej kohsh, dhe krejt natyrshm do t kthehej n njrin nga djemt e pazakont, i cili, ashtu si do t ndjehej n shtpin e tij, do t ndjehej thuajse n t gjith Kosovn. Ka nj rreth miqsor e lufte njkohsisht q do i bnte nder secilit. E gjen me Sylejman Selimin, Muj Krasniqin, Sokol Bashoten, Qerim Kelmendin, Rahman Ramn, Rexhep Selimin, ka takime me Adem Jasharin, lviz s bashku me Luan Haradinajn dhe Rramush Haradinajn,e gjen tek Lahi Ibrahimi, takohet n Tiran me Xhavit Halitin dhe Azem Syln, njihet si njeri i afrt i Ali Ahmetit, bn konak tek djemt e Drenics, por edhe jep konak n Tiran, n rrugn e Elbasanit, tek ajo q do t njihej si banesa e Rexhs,rrugton me Zahir Pajazitin, e njeh at thjesht si Ismetidhe m pas kupton se kush qndron pas emrit t ktij burri t madh, sht ndoshta njeriu m i afrt i Ilir Konushevcit, prderi sa bn nj vend madhor tek ai, duke e quajtur njrin ndr themeluesit e Ushtris lirimtare t Kosovs. Kur i duket se nuk ka br sa duhet, ather e shumfishon veten prmes gjith fisit t tij, kndej e matan bjeshkve, nuk i rrihet duke br at q e kishte br zakonisht, dhe, ndrmerr aksionin e njohur, ku edhe vritet. Do t jet me Muj Krasniqin dhe Qerim Kelmendin, megjithse i thon se gjithka mund t bhet n nj nat tjetr, ai e ka vendosur, ka n vete nj thirrje t brendshme, si t donte t bnte jetsore at q kishte thn mijra her se askush nuk mund t m ndaloj t jap jetn pr Kosovn. N nj nat dramatike i a thot kt edhe dikujt tjetr q prpiqet ta ndaloj, niset, sht nj nisje e gjat dhe bie. Do t jet ilegali i par q do t vishte uniformn e Ushtris lirimtare t Kosovs. Mund t jet rastsi, por sidoqoft, sht nj rastsi e bukur. Duke perifrazuar nj thnie t Rexhep Selimit, e cila n t vertet sht cituar pr Luan Haradinaj, do t thoja se Ilir Konushevci sht buka e Ushtris lirimtare t Kosovs. sht fillimisht antar i Shtabit t Zons Operative t Llapit, njri nga njerzit m t afrt t Zahir Pajazitit. sht e vshtir t gjesh nj lvizje t Zahirit, n t ciln, n nj form a n nj tjetr, t mos jet pjes e saj edhe Ilir Konushevci.N se ke thn kt, ather mund t mendosh se i ke thn t gjitha. Pas vrasjes s Zahirit ai do t jet komandanti dhe drejtuesi kryesor i zons operative t Llapit. Do t vritej n mnyr enigmatike, vrasje ende e mbshtjell n mister,

me 9 maj 1998.Shum gjra jan t pathna pr vrasjen e tij, e po ashtu, shum gjra t tjera, kan provuar t hidhen si mjegull mbi t vertetn. Prpjekjet q jan br pr t deformuar saktsin e ngjarjes, pr ta lidhur at me nj prit klasike banditsh apo me nj thyerje t nj embargojet brendshme, nga shkaku i nje delegacioni europian kan qen t gjitha vetm zymtsimi i asaj q ka ndodhur n t vertet. Pa as m t voglin dyshim, ai sht vrar n nj prit klasike, t organizuar nga shrbimi sekret serb, duke pasur, bashkpuntort dhe ekzekutort e saj shqipfols.Do t ishte nj prit e ngjashme me at q ishte ngritur pr Zahirin, Hakifin dhe Edmondin, n terrin e nats, buz rrugs,me nj prgatitje t mhershme. Mrgimie ka parandjer kt, ndoshta e ka ditur se secili udhtim i tij mund t ishte njkohsisht edhe udhtimi i fundit, e ka ditur, po ashtu, se ngrehina e shrbimit t sigurimit serb kishte asaj kohe, jo vetm n Tiran, nj struktur t ngritur. N fund t fundit, vet njeriu kapo i bands, q kishte ngritur pritn dhe q realizoi vrasjen, B. Demiri, tropojan, kishte qen nj ish ushtarak, i cili, n kohn e embargos ndaj ish Jugosllavis bnte thuajse do nat rrugn prtej kufirit, ku jo rrall takohej me punonjs t rndsishm t sigurimit serb, me t cilt bnte tregtin e nafts. Kjo lidhje e krijuar m hert, ka qen ajo q do t vendoste pr emrin e ekzekutorit, por do t linte n HIJE emrin e denonciatorit, i cili, n kt rast, sht shum e mundshme, t jet n t njjtn linj lidhje me ato q denoncuan Zahirin. N prag t nisjes s fundit, Iliri do t jet n Durrs, n shtpin e njohur baz t lufts t Haxhi Babs ( Musa Demiri ) ku do t linte nj pjes t logjistiks dhe t hollat q i kishin mbetur, m shum se 30 mij dollar amerikan, t cilat, do i dorzoheshin m pas shokve t tij. Iliri do t vritej rreth 5 kilometra larg vendit klasik t prits, s bashku me mikun e tij Hazir Mala, duke marr me vete nj pjes t enigms, e cila, nj dit, domosdo do t jet qartsisht e ditur. 9 maji sht ditnata kur vjen pragu i tjetrsimit t Ilir Konushevcit, nga njeriu i zakonshm n njeriun e prjetshm. Me 9 maj, rrugs pr n linjat e logjistiks ai ishte ende Iliri ose Mrgimi, ndersa m pas, ai do t kthehej n simbolin e liris s Kosovs. 9 maji sht pragu kur Iliri nuk sht vetm djali i Halit Konushevcit, nga fshati i Lugajs, aty ku rrjedhin lumi i Livadhis dhe lumi i

Balltavs, nuk shte m vetm djali i dashur i Nazmije Kastratit, nga fshati Kastrat afr Besians, nuk ishte m vetm vllai i Saimirit, Havushit, Suzans dhe Artonit ; ashtu si derdhet lumi i Livadhis dhe i Balltavs,afr fshatit ku lindi Iliri, n lumin e Llapit, me 9 maj,Iliri u derdh n shpirtin e gjith llapjanve, lum m i fuqishm se t zakonshmit, sepse ishte nga prijtart e lumit t liris dhe i till nuk bhet kushdo. Me 9 maj Iliri nuk ishte m vetm bashkshorti i Luljeta Ramadanit nga Ferizaj, me t ciln kishin 6 vite t martuar, nuk ishte m thjesht babai i Nertils, e cila u kishte lindur nj vit pas martess, pikrisht me 5 mars 1993 ; Iliri ishte tashm shum m tepr se nj bashkshort i jashtzakonshm, shum m tepr se nj baba i shklqyer: me emrin e tij do t ngriheshin n luft dhjetra djem e vajza t Kosovs. Kto ishin dy lufttart q solln dshmi historike. Duke qen n letrat e fundit t tyre, m shum se do kush tjetr, ata dshmojn se kush ishte Zahir Pajaziti. Le t sjellim pjes nga letrat e tyre. Adrian Krasniqi (Rexha): U vra Zahiri, udhheqsi i Shtabit Operativ/Qendror t Ushtris lirimtare t Kosovs, trimi i paepur dhe i cili ishte atentatori numr nj n Kosov. Ka qen trim e shkuar trimit dhe trimrit e tij nj dit do t dalin sheshazi... Ilir Konushevci (Mrgimi), m 18.X.1997: Pranojn: Shokt e idealit n diaspor. N vend t prshndetjes, dy fjal pr shokt e mi t ngusht: Zahir Pajazitin dhe Adrian Krasniqin. Pr t folur pr kta burra, automatikisht flet pr nj pjes t madhe t lvizjes revolucionare ose t Ushtris lirimtare t Kosovs. Un jam shum me fat q kam pasur rastin t rri dhe t punoj me ta. Zahiri ishte trim i madh dhe shum i rrall. Atentator i shklqyer, q nuk i trembej syri nga asgj. Me punn e tij, un mendoj q i vuri themelet e

UK-s. Ai i ngjalli ndjenja popullit n Kosov dhe n diaspor. Ngriti moralin e t gjith njerzve q nuk prulen para armikut, ndrsa atyre q prulen, ju futi tmerrin n palc. Puna e Adrianit sht ajo, e cila, nuk i shkoi shum kujt pr dore. Ai nuk u knaq vetm me kt pun t shenjt q bnte, t ciln e vlersojn t gjith shokt, por donte q vet t merrte pjes n aksione konkrete, ku dha edhe jetn heroikisht. Deshm apo nuk deshm, po bm nj analiz t puns s Zahirit dhe Adrianit, del se kta i vun themelet e aktivitetit t UK-s, prandaj ne na mbetet t vazhdojm veprat e tyre, deri n lirimin prfundimtar... T dyja letrat jan t vitit 1997, sht ende koha kur Ushtria lirimtare e Kosovs nuk ka br paraqitjen e saj t par publike, dhe sht i natyrshm, q edhe n kto letra, t ruhet konspiracioni. Prqendrimi vetm tek dy emra, t cilt tashm kishin rn n luft, nuk do t thot se ata, Iliri dhe Adriani, nuk e njihnin rrjedhn dhe shtrirjen e saj. Mjafton t prmendet fakti se at nat q ndodhi vrasja e Adrianit ai ishte n Drenic dhe njeriu i fundit me t cilin sht ndar atje, ishte Sylejman Selimi, i cili, sikur t ndjente dika, i sugjeroi q aksioni t bhet nj nat tjetr. Pr m tepr, n tetorin e vitit 1997, kur sht shkruar edhe letra e par e njohur e Ilir Konushevcit, ai kishte disa muaj, q nga fillim marsi, q ishte n detyrn e drejtuesit t zons operative t Llapit, duke u br kshtu zvendsuesi i par i Zahirit. Mirpo si e shohin nga distanca dhjetvjeare Zahir Pajazitin disa nga bashkpuntort e tij? Me Zahiri Pajazitin jam takuar n vitin 1996, kur m kan njohur, ndrsa Ilir Konushevcin e kam njohur n vitet 90, prmes Hysen Jasharit, nj shok i Bradashit, q i takonte ets s Llapit, t kohs s Ali Ajetit. Lidhjet tona kan qen aq t sinqerta, sa pr nj koh t shkurtr, un pr Zahirin kam qen bashkpuntor, si t ishim njohur prej vitesh. Sot opinioni shqiptar sht i monopolizuar me informacione pr komandant, t cilt e kan kt epitet, jo se ishin t veant, por meqense kan qen antar t LPK-s, e kan pasur m t leht t

vendosin kontakte me UK-n, kt formacion ushtarak q e ka formuar Lvizja Popullore e Kosovs. Kur nj organizat krijon krahun ushtarak t saj, ather gjith antart e LPK-s, prjashto ata q nuk kan pas kuraj, kan qen automatikisht antar t UK-s. sht pastaj problem tjetr, se si LPK-ja i ka aktivizuar kshillat e saj popullor, q ekzistonin n Kosov dhe, k ka vendosur ta aktivizoj m hert e ke ma von... Mungesa e infrastrukturs ushtarake ka br q shum atdhetarve t zot tu trokitet n der m von. Nga ajo q un kam kuptuar, dhe q e kam njohur UK-n q n zanafill, kam ardhur n konstatimin se Zahir Pajaziti ka qen aorta kryesore e UK-s... Zahiri, bashk me grupin e tij t Llapit ka qen kmbana e UK-s. Nse Adem e Hamz Jashari, - m t drejt thuhet, dhe sht kshtu, ishin projektuesit e rezistencs ushtarake kundr okupatorit jugosllav, ather pr Zahir Pajazitin, lirisht mund t thuhet, se ka qen Arkitekti dhe Muratori i par i operacioneve guerile. Lirisht mund t themi se Adem Jashari ishte i pari q prishi statuskuon e okupimit t Kosovs dhe e demaskoj politikn kolaboracioniste t Rugovs, e po ashtu, pr Zahir Pajazitin, lirisht mund t themi se sht i pari q e lkundi nga qetsia gjith Serbin. Ishte Zahir Pajaziti Ai q e detyroi, q n Kosov, n rrethana t jashtzakonshme, t vij Ministri i Punve t Brendshme t Serbis. N at koh, n Kosov, vepronin dy simbolika; n njrn an ishte Serbia, me gjith aparatin e saj represiv dhe bashkpuntort legal e t fsheht, ndrsa n ann tjetr ishin Ademi dhe Zahiri. Ata dallonin mes tyre si gjsendi me Katedralen. N kt rast gjsendi ishte Serbia, ndrsa ata ishin katedrale. Sepse gjsendit, ose edhe njeriut, sa m pran ti afrohesh (sa m shum ta njohsh), aq m i vogl t duket, ndrsa Katedrales, sa m pran ti afrohesh, aq m e madhe duket. Pra kush e ka njohur Ademin mir (mjerisht nuk e kam njohur nga afr, e kam takuar vetm dy her), kush e ka njohur Zahirin mir, pr fat kam qen nxns i tij, kush ka qen i sinqert me ta dhe kush ka punuar pa hile, e ka parasysh Katedralen. Kush i ka br lajka atyre, kush nuk ka qen i sinqert me ta, kush nuk ka mundur t shkoj pas ferkemvet (gjurmve) t tyre, ather sht ndryshe... Un pr veten time, me kuraj e them, se dallimi mes Zahirit dhe meje, sht i ngjashm me dallimin q ka nj ortek me nj top t vogl bore... (Qerim Kelmendi)

Fillet e Ushtris lirimtare t Kosovs jan ngushtsisht t lidhura me emrin e heroit Zahir Pajaziti. Ai ishte njri ndr themeluesit e rezistencs s armatosur, jo vetm n Llap, por edhe n mbar Kosovn. N at koh Zahiri, faktikisht, ishte komandant i operatives s Ushtris lirimtare t Kosovs dhe njkohsisht edhe vet ishte n ball t aksioneve q kryente ushtria jon. Aty ku ishte Zahiri, aty ishte UK-ja. Zahiri, para themelimit, me themelim dhe pas themelimit t UK-s, ishte m i sjellshmi, m puntori, m i angazhuari dhe shtylla kryesore e brjes s UK-s. N nivel t prgjithshm radhitet n listn e patriotve m eminent t kombit ton. (Latif Gashi) Hakif Zejnullahu sht padyshim fisnikria e njeriut t zakonshm, i cili, edhe kur del nga shtpia pr gjrat e mdha t lufts, krejt zakonshm dhe shum natyrshm, u thot njerzve t tij se kam pak pun. Edhe asaj dite t 31 janarit, u tha tepr i qet se do t shkonte n Prishtin pr t bler disa paisje pr mjetin e tij dhe vetm kaq. Gjithka mund t shohsh sot tek portreti i tij fisnik. Nj djal i zakonshm n pamje, asgj t veant, thelbi i nj njeriu q sapo ka kryer punt e dits, me shikimin e qet, fjalt e mira, krejt i sinqert n gjith jetn e tij, ai do t mbartte at vetin e jashtzakonshme t njeriut t mir, q nuk bn asgj t bujshme, por gjithka t frytshme. Kur e shihje Hakif Zejnullahun e kishe t vshtir t mendoje se pas figurs s tij, krejtsisht t zakonshme, disi e mnjanuar, qndronte njri ndr atentatort m t sprovuar. T tri aksione e fundit, n dhjetor janarin e vitit 1997, n Zonn Operative t Llapit, kan si projektues dhe realizues pikrisht kt njeri, Hakif Zejnullahun. A duheshin mohuar njerz t till? Sepse nuk ishte thjesht nj struktur politike q po i mohonte. Sepse pas politiksdo t vinte di m e dhimbshme se kaq, ajo q kishin ndrruar, q nuk e kishin dhe q dikush bnte se e kishte shteti dhe pushtetart e Kosovs.

MOHIMI I PAPRITUR Mohimi i lvizjes lirimtare, disi krejt papritur, erdhi edhe nga e

ashtuquajtura qeveri e Bukoshit. Them se ishte e papriturpasi, n nj mnyr ose n nj tjetr, ishte pritur shum m tepr prej tij, sepse ishin vendosur kontaktet e para. Sidoqoft, ai m 2 nntor t vitit 1996, do t deklaronte se nuk kemi informata pr ekzistimin e Ushtris lirimtare t Kosovs, ne marrim vetm ksi kumtesash, t cilat na drgohen, na shprndahen, por nuk kemi njohuri pr ekzistimin e saj, pasi Kosova nuk ka ushtri.... Bukoshi shkoi edhe m tej, se sa ishte menduar edhe n rastin m t keq, n mohimin e lufts lirimtare. Vlersimin e puns s tij dhe t institucionit q ka drejtuar, shum m mir se gjithkush, e ka dhn ish ministri i tij i Informacionit, Xhafer Shatri. N nj replik me autorin e ktij libri, Shatri ka shkruar: Fondin e Republiks s Kosovs, ku kan milituar me mijra patriot, e ku, n emr t lufts pr liri, ishin grumbulluar qindra milion marka gjermane, kopukt arritn ta privatizojn. Ndrkoh q n kufi vriteshin si qengjat njomzakt q kishin ardhur pr arm, parat e ktij fondi ruheshin pr dit t zeza. Ruheshin pr Kosovn e paslufts pr t mbijetuar politikisht kryekopukt institucional, duke bler me parat e fondit vota e parti t ndryshme. Duke zhvilluar hapur e me pare t popullit veprimtari kundr tij. Ksaj deklarate t Shatrit askush nuk i sht prgjigjur dhe aq m pak Bukoshi. Ai nuk ka hapur polemik me ish numrin 2 t qeveriss tij, sepse, sht i bindur se Shatri di shum m tepr se ato q ka shkruar. Dhe nse dikush shpesh her mund t ket pyetur veten se ku ishte zezimi i mohimit t djemve t lufts, sht e mjaftueshme t lexoj deklaratn idhnake t Shatrit. Por do t donim t shtonim edhe nj fakt tjetr, q deri m tash, sht thuajse i panjohur. N raportin Financiar, Tepr Sekret, t Ministris s Mbrojtjes, pr periudhn 07.03 05.08.1998 (periudh pr t ciln flet n deklarimin e tij zoti Shatri), n kapitullin e par, Hyrja e Prgjithshme, sht nnvizuar me t zeza se Kshtu pr armatimin e njsive jan ngritur

gjithsejt kto mjete financiare n shumn prej 20 milion e 955 mij DM. Me urdhrin nr.10, t dats 30.04.1998, t Kontos s quajtur 5000/500, nprmes banks DB, me ndrmjetsues K. Balaj, i jan dorzuar Ahmet Krasniqit 3 milion e 200 mij marka. Me urdhrin nr.17-6, t dats 01.06.1998, nprmjet t njjts Konto dhe t njjtit ndrmjetsues, i jan dorzuar zotit A.Krasniqi 1 milion marka, ndrsa 8 dit m von, m datn 9 qershor, prsri n t njjtn rrug, i jan dorzuar, prmes urdhrimit 186 edhe 3 milion marka t tjera. Ndrsa n muajin korrik 1998 nprmjet urdhrave 21-7, 22-7, 23-7, 24-7 dhe 25-7, saktsisht nga data 8 deri me 23 korrik, i jan dorzuar zotit Ahmet Krasniqi, po ashtu me ndrmjetsues K. Balaj, 12 milion e 600 mij marka. Pr m pak se 15 dit t muajit gusht n fondin sekret t FARK-ut kalojn rreth 13 milion marka, kur n t gjith muajin mars t po ktij viti, jan derdhur gjithsejt vetm 75 mij marka, n tre urdhra, prkatsisht 001, 006 dhe 007, koh e cila prkon edhe me denoncimin e br nga zoti Shatri. Pr cilt u ngritn kto mjete, kur zoti Shatri pranon se fondi ishte privatizuar dhe se n kufi vriteshin si qengjat njomzakt? Deri n kt koh, me gjith premtimet e zshme, lidhjet e krijuara dhe takimet e organizuara, nga qeveria Bukoshi, m shum se ishte heshtur, ishte mohuar e vrteta e lufts. Problemet q kan qen mes strukturave t lufts dhe qeveriss siprme jan diskutuar jo rrall edhe n mbledhje t rndsishme t organizmave q kishin lidhje me luftn, ka patur mendime t ndryshme, jo rrall prmes tyre jan futur persona t tret, t cilt, duke shfrytzuar lidhjet familjare, por jo vetm ato, kan qen si ndrmjetsose prcjellsshumash simbolike, si ishte rasti i Genc K. apo Murat A. Deri n periudhn pr t cilin bn fjal raporti i msiprm sekret i qeveris s Bukoshit, pra deri m 5 gusht 1998, ka vetm nj prjashtim dhe ajo sht br pikrisht n ditn e hartimit t raportit, m 4 gusht 1998. Duke prjashtuar nj shum, q sht dhn deri n kt koh pr

Shtabin e Prgjithshm t UK-s/ Dokumenti Tepr Sekret01 Nr 48/ 98, Prishtin, 04.08.1998, firmosur nga Bukoshi dhe realizuar si vendim nga Ahmet Krasniqi, Agim Mehmeti dhe Hilmi Nebihi, far sht br me shumn tjetr? Sepse, n Raportin Financiar, q prmendm m lart, n pikn e dyt t ktij Raporti, thuhet tekstualisht: Formimi i Shtabit republikan t Mbrojtjes Territoriale: Ky shtab tani pr tani sht vetm n themelim e sipr dhe jo i plotsuar me organet e duhura, por bn hapat e par n angazhimin e kuadrove n terren pr funksionimin e shtabeve territoriale t regjioneve dhe komunave. Mos t harrojm: raporti ka datn 5 gusht 1998. Ka pes muaj q n Kosov zhvillohen luftime. Zotri Bukoshi sht n hapat e parpr angazhimin e kuadrove n terren. N t njjtn koh, Ushtria lirimtare e Kosovs ka t ngritura gjasht zona operative dhe 24 brigadat e para, shtabet e zonave, shrbimet e ndrlidhjes etj etj. Bukoshi nuk i njeh kto dhe n fillimin e muajit gusht 1998 sht ende n hapat e par pr krijimin e strukturave paralele. M pas, her pas here, si pr t dashur t liroj shpirtin nga mkatet, qeveria e Bukoshit, do t bnte derdhjet pakta n furnizimin e Ushtris lirimtare t Kosovs, por edhe ather, m shum do t synonte t krijonte lidhje e raporte t drejtprdrejta me zonat, se sa t kishte nj lidhje t drejtprdrejt me Shtabin e Prgjithshm apo drejtuesit e sektorit t logjistiks. M 2 nntor 1998, n baz t urdhrit t dhn nga Halil Bicaj, por firmosur nga Agim Mehmeti, i dorzohen Petrit Pollogut, pr njsit mbrojtse t komuns s Ferizajt 100 mij marka gjermane, t konvertuara n 81 mij e 300 franga zvicerane. Mbi bazn e vendimit t Ministris s Mbrojtjes, nr. prot. 7-14 i dats 10.02.1999, mbi bazn e krkess s br nga komandanti i nnzons s Kaanikut, z. Qamil Ilazi dhe ndihmsit Hajrush Kurtaj, pr mjete monetare, bhet dorzimi n shumn prej 200 mij marka gjermane, personit t autorizuar. z. Xhafer Zharku, i lindur m 02.06.1962 n fshatin Bievc, komuna e Kaanikut, nr. i amzs 0206962962022. T hollat i dorzon Njazi Sinan Asllani dhe i pranon Xhafer Shaqir Zharku. Dy dit m von, m 12 shkurt 1999, sipas vendimit me nr.prot.7-225, sipas krkess s Shtabit t Prgjithshm t Ushtris lirimtare t Kosovs, t nnshkruar nga shefi i Shtabit, z. Bislim Zyrapi, dhe zvendskomandanti, z. Jakup Krasniqi, nr. prot. 08-101, dat 12.01.1999, i dorzohen personit me nofkn Dervish Sadiku3 milion

marka gjermane. Pr t gjith periudhn e lufts, kjo sht ndihmaose kontributii qeveris s quajtur Bukoshi n adresn e sakt: Shtabi i Prgjithshm i Ushtris lirimtare t Kosovs, kur n t njjtn koh, sipas dshmis s zotit Shatri, kishte grumbulluar disa qindra milion marka gjermane. far sht br me tepricn, e cila n kt rast kishte qen disa qindra her m e madhe se sa ndihmandaj lufts? Kt, as sot, askush nuk e di. Mirpo, n Raportin Sekret, t cituar m sipr, kopje e s cils gjendet edhe n arkivin e LPK-s, n pikn e par t saj, sht prcaktuar, si m e rndsishmja, ngritja e qendrs informative n kuadr t FARKut. Shpenzimet pr ngritjen e ksaj qendre jan t mbajtura sekret, ashtu si edhe detyrat e saj. Sepse, n fund t kapitullit t par, fill pas prcaktimit t shums s ngritur, prej 20 milion e 955 mij marka gjermane (deri m 5 gusht 1998) sht vn edhe shnimi: N kt raport jan ndar mjetet t cilat jan shpenzuar vetm pr Shtabin e Prgjithshm t Forcave t Armatosura dhe jan pjes prbrse e ktij raporti. Pra nuk jan prcaktuar mjetet q ishin prdor pr qendrn Informative, e cila, si do t theksohet m pas, n nj nga burimet e informacionit t Ministris s Punve t Brendshme t Serbis, kishte detyra krejt tjera nga informimi i zakonshm publik i mediave dhe i opinionit. Po ashtu, ndrsa jan shpjeguar pak a shum blerjet e armve pr furnizimin e fshatrave, ka edhe nj z, t pashpjeguar, i cili mban numrin rendor 17, me numrin e dokumentit 117/01-08, lloji i dokumentit Referat, dat 1 gusht 1998, mbi arsyetimin e shpenzimeve prej 2 milion e 359 mij dhe 72 marka gjermane. T jet kjo shuma e prdorur fillimisht pr ngritjen e qendrs informative? Kt tashm, ve atyre q e kan ngritur, askush nuk mund ta dij. Prse vjen e gjith kjo: Sepse n nism t gjithkaje qndron filozofia e njohur e Bukoshit, e mohimit dhe e prmimit, e cila, n kt rast, si n shum raste t tjera t ngjashme, nuk sht shum larg denoncimit. N kt rast, asgj nuk sht prtej saj. Mirpo nuk ndodh vetm kjo e kaq thjesht edhe n shrbimet e fshehta informative. Atje ka m shum se kaq.

ENIGMA E NJOHJES N ditn e pafundme t 31 janarit t vitit 1997, askush nuk mund ta dinte se n ort e para t pasdites s saj, krejt befasisht, aty ku dita do t thyhej nga nata dhe gjithka do t fillonte t zhytej n terrinn e pritshme t dimrit, do t ndodhte njra nga ngjarjet epike t kombit. Kishte disa koh q ndjehej epizmi n t gjith Kosovn dhe jo papritmas, megjithse ende nuk e dinin prse, njerzit kishin filluar t ndjeheshin disi ndryshe. Kishte dika q kishte filluar t tjetrsohej pr t mir tek ata, shikimi kishte filluar t bhej m i qet, ndriimi mes syve kishte edhe nj filles mendimi, hapat ishin m t sigurt, pa e ditur as vet, prse kishin filluar ti hidhnin, jo ashtu lehtas, fluturimthi, sikur t kishte pasur uj deri ather nn kmbt e tyre ose fjal q lviznin nga e premtja n t premte; ndrsa tani toka kishte filluar t ngjizej; zri i njerzve ishte m i qet, me gjith tronditjen q kishte, pa at ndjenjn e ankthit, q dashje pa dashje, i kishte shtypur. Kishte disa muaj q gjrat kishin filluar t ndryshonin. Megjithse askush nuk e kishte thn krejt qart shkakun e ktij ndryshimi, prsri gjithka ndjehej. Kishte n t vrtet ende nj ankth q rrinte pezull mbi qytetet dhe rrafshinat prreth, kishte ende nj mjegull q kacavarej ende mbi rrafshnaltat dhe fillesat e maleve, por, pas shum kohe, njerzit kishin filluar t dgjonin, se jo shum larg kryeqendrs, kishin filluar t krijoheshin disa oaze lirie, t quajtura zona t lira, n t cilat, pas mugullimit t par t mbrmjes, nuk dukej asnj kmb polici serb. Tani, prher e m shpesh, n bisedat e zakonshme, jo krejt befas dhe jo rastsisht, kishte filluar t hynte nj emrtim i ri, i panjohur deri ather, Ushtria lirimtare e Kosovs. Fillimisht kishte qen i pa perceptueshm pranimi i saj. Ajo, se si iu ishte dukur njerzve, ishte shfaqur fillimisht e ndrojtur, jo se kishte druajtjen e ideve t saj, ajo e kishte tashm misionin e saj vizionar krejt t qart. Ishte ngritur shum mjegull mbi t, ishte hedhur shum dyshim dhe kjo kishte t bnte pastaj me mdyshjen e njerzve. Do t vinte nata e 31 janarit 1997 pr t qen m se e qart se me far kishte lidhje drejtpeshimi i gjrave q po ndodhnin. Njerzit do t kishin pr her t par tre shembuj t mdhenj, se ndryshe nga far

rridhte nga Velania apo konferencat e shtypit, djemt q po luftonin ishin djem t Kosovs, nga t gjitha viset e saj; se ata ishin t vendosur t luftonin deri n fund dhe t bnin jetn e tyre truall pr ditt e ardhshme t Kosovs dhe se atyre u prkiste e ardhmja. 31 janari ishte dita kur do t ndahej dyshimi nga e vrteta, kur mes hutis s prgjithshme do t ishte shkreptima e dits s fundit t muajit, kur me gjith dhimbjen dhe megjithse ata po quheshin nga entet zyrtare, qoft serbe apo shqipfolse, si terrorist, pjestar t s ashtuquajturs UK-s dhe drejtues fantazma t saj, varrimi i tyre, fillimisht, ditn e diel, m 2 shkurt n Llap, dhe t nesrmen n Junik, do t ishte i madhrishm. Njerzit, prmes aktit t pranis s tyre n momentin e fundit, si t donin t krkonin ndjes q nuk i kishin besuar m par. Akti i ndjess sht gjithnj fisnik. Q n astin e par, pra q n momentin kur u b i njohur fakti se tre djem t rinj, lufttar t Ushtris lirimtare t Kosov, sipas Komunikats nr.30 t Shtabit Qendror t UK-s dhe viktima t terrorit serb q prvetsohen nga UK-ja, sipas Lidhjes Demokratike t Kosovs, kur ende gjithka ishte nn mjegulln e nats, njri nga tre t rnt, ishte ende i panjohur, jo vetm pr ata q i kishin prcjell Zahirin dhe Edmondin, por edhe pr gjurmuesit, ndjeksit e vrassit, pra pr milicin serbe. N t gjitha deklarimet e para zyrtare t Shrbimit Informativ t Ministris s Brendshme serbe nuk jepet emri i Edmondit. As n lajmet speciale t dhna nga radio dhe tv beogradas nuk jepet nj gj e till. As n lajmin e dhn nga radio Moska, emisioni n gjuhn serbe, tri or pas ngjarjes, nuk jepet emri i njeriut t tret q vritet n Pestov. Vetm theksohet se sht terrorist dhe antar i t ashtuquajturs Ushtria lirimtare e Kosovs. T dukej sikur, duke qen n dijeni t udhtimit q do t ndodhte dhe t dy personave t par, Zahirit dhe Hakifit, ata ende nuk kishin dijeni pr t tretin q do t ishte mes tyre. Pra, nse e kishin ditur se n at makin, q nga asti i nisjes, do t ishte Zahir Pajaziti dhe Hakif Zejnullahu, ata nuk kishin arritur t dinin se cili do t ishte personi i tret, ose, ka sht m e mundshme dhe si do t thuhet m tej, ata kishin pritur dik tjetr t udhtonte asaj nate.

T kishte qen rastsi apo dika kishte rrjedhur ndryshe nga ajo q kishte pritur sigurimi i fsheht serb? Q n ditn e par t pasngjarjeve dhe n ditt e mpasme, sidomos nga shtypi i dits, n gjuhn shqipe dhe i botuar n Prishtin, sht shtruar si mister, prse u gjend n at makin Edmond Hoxha. Mirpo si u gjet n makinn e tyre Edmond Hoxha, kt nuk e di askush, far sht e vrteta, edhe nga t afrmit e Hakifit dhe t Zahirit, nga njra an, si edhe t afrmit e Edmondit, nuk mund t thuhet n asnj mnyr se kta jan njohur mes veti. Dhe e tr kjo e shton enigmn e ksaj vrasje misterioze, - shkruhej nga H. Mulliqi m 7 shkurt 1997, nj jav pas ngjarjes. Pyetja, si e till, sht shtruar q me nj shkurt dhe ata q e kan ditur t vrtetn, nuk mund t dilnin haptas. sht shkuar edhe m tej; sht hedhur dyshimi se, sipas t dhnave t pasqaruara, Edmond Hoxha, ishte arrestuar nj dit m par, t enjten, m 30 janar, dhe se trupi i tij aty mund t ishte nj truk policor. Edhe prindrit e t afrmit e Zahirit dhe t Hakifit, n bisedat e para, t bra pas ngjarjes, duke dashur t ruajn t fshehtn e pasgoditjes, kan thn se Edmondin nuk e kishin takuar ndonjher dhe se nuk e dinin miqsin e tij me bijt e tyre. Duke pasur parasysh se n at koh nuk mund t thuhej asgj tjetr m shum se sa kaq, sepse lidhjet do t vazhdonin t shthureshin, dhe kjo sht e kuptueshme. Nga t gjitha gjrat e javs s par do t ngelte nj enigm, e cila do t zgjatej edhe m tej: kur dhe si jan njohur me njri tjetrin Zahiri dhe Edmondi? Nuk ka pasur asnj enigm n lidhjet mes Zahirit dhe Hakifit. Si u b e njohur menjher, ata ishin nip e daj dhe duke qen t till, gjithka do t ishte e natyrshme. Edhe organizimi i varrimit t tyre u b me nj diferenc t shkurtr kohore, n mnyr q pjestart e dy familjeve t mund t ishin tek njra tjetra, sepse ishin t lidhura. Motra e Qerim Pajazitit, babait t Zahirit, ishte nna e Hakifit. Pra ishte nj dhimbje familjare e dyfisht. Enigma do t qndronte n njohjen tjetr.

Ishte ajo njohje thjesht n ditn e 31 janarit kur po udhtonin s bashku dhe nisja kishte njkohsisht edhe fundin e njkohshm? Ishte nj udhtim i rastit apo i organizuar, kishte lidhje kjo me nj rastsi rutin apo ishte gjithka e prgatitur prej ditsh? U ndodh krejt rastsisht Edmondi n makinn e tyre? Prse nuk rrugtoi me ta edhe Ilir Konushevci, si ishte parathn dhe prse gjithka ndrroi n momentet e fundit? Cili do t ishte caku i atij udhtimi? Prse morn ata pikrisht at drejtim dhe far do t kishte ndodhur nse do t kishin marr nj drejtim tjetr? A kishin udhtuar edhe m par ata me njri tjetrin apo kjo kishte qen njohja e par, udhtimi i par dhe i fundit? Rastsia n udhtimin e tyre, qoft edhe si bashklufttar, duhet prjashtuar krejtsisht, sepse Edmond Hoxha nuk kishte qen n at makin si nj udhtar i zakonshm, i cili n fillimin e mbrmjes s 31 janarit, kishte dal n buz rruge dhe kishte ngritur dorn, pr t udhtuar nuk dihej se ku dhe nuk dihej se me k. Q ka qen nj udhtim i prgatitur, kt e ka dshmuar q t nesrmen e motra e Edmondit Hoxhs, Lumja, pa e ditur se pr far dhe me cilt do t udhtonte vllai i saj. Nj dit para krimit, m 30 janar, do t thoshte n ditvarrimin e vllait t saj, Lumnije Hoxha, e martuar n Prishtin, vllai im, Edmond Hoxha, gjendej n shtpin time. Kishte ardhur tek ne n dark. Edi, kshtu e thrrisnim Edmondin, m tha se do t shkoj nesr pr dark, iftar, n Vushtrri. Bile, si me shaka, m tha se a do t vish edhe ti. Thnia e saj m 3 shkurt 1997 dshmon se ishte prgatitur, t paktn prej dy ditsh, udhtimi i tyre i prbashkt. Ajo dshmon se edhe lajmi i dhn n gazetat e kohs, se sipas informatave t pasqaruara, Edmondi m datn 30 janar kishte qen i arrestuar nga policia serbe, ishte po ashtu i pasakt. Sipas dshmis s motrs s Edmondit, dhn m 2 shkut 1997, Edmondi e dinte se do t udhtonte n drejtimin e Vushtrris, kjo edhe ndodhi, e dinte se do t udhtonte pasdite, pasi do t bnin iftar diku, kjo edhe ndodhi, e dinte se do t kishin strehim n nj baz t lufts, pasi kto ishin bazat e Zahirit, e kjo nuk ndodhi, sepse gjithka u ndrpre egrsisht. Por ka edhe arsyetime e njohje t tjera q e saktsojn mendimin se

asgj nuk ka qen e rastsishme. S pari, n kushtet e fundjanarit t vitit 1997, kur egrsia serbe ishte n kulmin e saj dhe do t burgoseshin m shum se 110 vet, do t ishte tejet e vshtir t mendohej se nj ilegal i prmasave t jashtzakonshme si Zahir Pajaziti do t udhtonte me nj njeri t panjohur apo q sapo e kishte njohur. Gjendjen e janarit t vitit 1997 nuk mund ta nnvlersonte nj drejtues i lufts, aq m tepr, se pak para nisjes, ai kishte marr mesazhe t qarta se duhej ndrruar gjithka nga taktikat dhe rruglidhjet e deriathershme. Pr m tepr, dy dit para ngjarjes, me 29 janar, sht br i njohur lajmi, prmes Televizionit satelitor Shqiptar, se sht zhdukur ish i burgosuri politik, albanalogu Nait Hasani. Po at nat, kujton Xhavit Hoxha, duke kujtuar se Nait Hasani kishte lidhje me mjekun Xhevat Hasani, mora n telefon kt t fundit pr ti kumtuar lajmin.Pra ishte nj kronik e shpallur, q, krejt normalisht mund t ishte edhe e njohur. Ka pasur disa rrug q kan uar drejt njohjes s Edmondit me Zahir Pajazitin dhe lidhjes n mes tyre. M e rndsishmja prej tyre ka qen ajo, q mund t quhet, si lidhje institucionale. Ushtria lirimtare e Kosovs ka qen nj institucion i veant i lufts. Ajo ka pasur strukturat e saj, lidhjet, organizimet, mbulesat, mbshtetjen politike e financiare, etj. N radht e saj nuk mund t futeshe sipas qejfit dhe kohs q do t donte secili. Kishte nj koh, struktur dhe shkall verifikimi. Jo rrall her, n koht e para t organizimit t saj, edhe pr pranimin e nj njeriu t vetm, sht br kujdes i veant, sepse, duke msuar nga goditjet e deriathershme, LPK, si organizatore e lufts, nuk dshironte prsritjen e gjrave. N kohn q sht br njohja e Edmondit, me linjn e Llapit, si quhej ather, ka qen i ndrtuar dhe funksiononte Shtabi Qendror i saj, brenda n Kosov dhe jasht saj, ishin zgjedhur drejtuesit e Shtabit Operativ Qendror, q bnte prcaktimet ushtarake, kishte filluar lidhja dhe koordinimi i sakt i veprimeve. Zahir Pajaziti u prfshi n kto struktura t larta drejtuese dhe vendimmarrse pas Takimit t tij me Nait Hasanin n dhjetorin e vitit 1995, takim i organizuar n varrezat e qytetit t Prishtins, n lagjen e sotme Mirdit. Njohja e tyre sht br prmes strukturave t tjera ndrlidhse dhe drejtuese. Duke qen se koordinatori kryesor i ktij

takimi, pas miratimit q ishte marr n sektorin e veant, ishte Ali Ahmeti Abazi, edhe Nait Hasani u paraqit me emrin Abaz njri nga emrat e shumt t lufts s tij. Ndrsa Zahiri, duke qen se kishte si ndrmjets n at faz Ismet Abdullahun, q jetonte n Zvicr, u paraqit me emrin Ismet. Zahiri shoqrohej nga njeriu i pandar me t, djali trim Avni Ajeti, njeri i afrt i komandantit t par t ets s njohur t Llapit, dshmorit Ali Ajeti. Takimi ka qen i shkurtr, dika m shum se nj gjysm ore, por shum i frytshm. Natyra impozante, e sinqert dhe komunikative e Naitit ka ndikuar n forcimin e lidhjeve. Ndrsa, vendosmria dhe shpirti i lart praktik dhe organizativ i Zahirit ka ndikuar n besimin e dyfisht. Pak koh pas vendosjes s ktij kontakti, duke qen s ndrkoh Zahiri kishte edhe lidhje t mhershme n linjn e Dukagjinit, sidomos me Luan dhe Ramush Haradinajn, Adrian Krasniqin dhe Qerim Kelmendin, t cilt, ishin, s bashku me Ilir Konushevcin, bartsit kryesor t logjistiks n at koh, u vendos, q edhe nj grup tjetr i ksaj zone, i cili deri ather kishte lidhje me struktura t tjera, t kalonte n linjn e Llapit. N kt grup prej tre antarsh do t ishte edhe Edmondi. Aq m shum bhej i domosdoshm ky kalim strukturor, pasi Edmondi, n kt koh, ishte student n Prishtin dhe, kryeqendra e Kosovs, ishte pikrisht nn strukturat organizative t linjs s Llapit. Dshmia e Ali Ahmetit (Abazit), pr kt kalim, sht br q n vitin 1998, kur ishte ngritur komisioni i posam pr hulumtimin e ngjarjes dhe sht ritheksuar n mbledhjen e Kshillit t Prgjithshm t LPKs, qershor 1998. (Arkivi i LPK-s, dshmi e Ali Ahmetit dhn Komisionit t Posam, 4 qershor 1998) Pra, n linj strukturore t UK-s, sht br i mundur kalimi i Edmondit, n linjn e Llapit, n fillimin e vitit 1996, por pjesmarrja e tij n radht e UK-s, sipas disa dshmive, sht m e hershme, pasi, n linjn e Llapit, ai hyri si pjestar i saj dhe jo si rishtar. Megjithat, kjo nuk sht e tra. N at koh n Prishtin, nj numr i madh studentsh, sidomos nga zona e Llapit, por jo vetm nga ajo, t cilt kishin si figur kryesore Rrustem Mustafn Remi, pasuesin e mvonshm, tepr t denj, t puns s Zahirit dhe t Ilir Konushevcit, ishin n strukturat e Ushtris lirimtare t Kosovs.

Ja nj dshmi e komandant Remit, dhn familjes Hoxha, dshmi e cila ruhet ende n arkivn e familjes dhe sht botuar pr her t par n librin e njohur t Kadri Rexhs Pushk lajmtare: Si student i fakultetit juridik Edin e kam njohur nga afr q prej vitit 1995... Meqense personalisht isha i organizuar n UK, nuk m lejohej t bisedoj me t drejtprdrejt, por kam mbledhur informata se kush sht dhe prej far familje rrjedh. Informatat i kam dorzuar tek komandanti Zahir Pajaziti dhe kam insistuar se Edmondi mund t jet nj ushtar i mir dhe se mund t rekrutoj edhe t tjer. Komandanti ka marr informata edhe nga njerz t tjer dhe e pranoi angazhimin e tij n UK. Komandant Zahir Pajaziti fliste pr Edin si pr ushtarin m t dalluar dhe t sprovuar t asaj kohe.... Takimet e para t Edmond Hoxhs me njerzit e linjs s Llapit, t drejtuar nga Zahir Pajaziti, sipas informacione q ndodhen n arkiv, jan br n fund t pranvers s vitit 1996. Fillimisht ato kan qen takime individuale, m shum se gjithka kan qen takime njohje dhe perceptimi, dhe pastaj, gradualisht, duket se jan shtrir m tej, nprmes Adrian Krasniqit dhe Ilir Konushevcit. Lidhjet e tjera, pr organizimin e tij n struktura, Edmond Hoxha i kishte me Mrgimin, por, edhe m tej, takimet mes tij dhe njerzve t Zahirit, kan qen, ndonse jo t shpeshta, t domosdoshme. Si kujton komandant Remi, mendimi i Zahirit, fillimisht ka qen q t drgoj Edmondin n Prekaz, t ushtrohet, pasi po vinin kohra q duheshin m shum atentator n Prishtin, mirpo, pr shkaqe q nuk lidheshin me dshirn e tij, pra t Zahirit, nuk u b i mundur nj gj e till. N fakt, me gjith lidhjet dytsore q kishin, sidomos prmes Nait Hasanit dhe Rexhep Selimit, takimi mes Zahirit dhe njeriut legjend, Adem Jasharit, nuk u realizua. Pra fakti q njohja e tyre, t paktn mes t tretve fillimisht, sht br q n pranver t vitit 1996, dshmon se nuk ka qen nj udhtim i zakonshm dhe se ai, Edmondi, nuk sht gjetur aty rastsisht. Prgjithsisht Zahiri ishte nj njeri i qet, flegmatik, q nuk i shprehte edhe aq kollaj ndjenjat e tij, pr m tepr ai nuk ishte njeri i fjalve t teprta. Megjithat, n kt rast, pas njohjes s par, atij i kishte br prshtypje dika e veant tek Edmondi, dhe u kishte thn shokve se ishte takuar personalisht me nj student t fort dhe shpejt do t

kishin nj krah t mir ndihme. Ai vjen nga nj familje e t burgosurve politik dhe sht i njohur i Rexhs(Adrian Krasniqit). Pas njohjes s tyre vjen nj periudh e shkurtr heshtje, kjo pr dy arsye. Zahiri kishte n at koh shum objektiva t rndsishme dhe sht koha kur ai organizon, pr pak muaj, 11 aksione n gjith territorin e Kosovs, dhe s dyti, ai, si zakonisht, i l koh pr tu provuar dhe pr tu menduar mir nse mund t hynte prfundimisht n nj rrug q nuk kishte kthim. Edmondi e pranoi sfidn. Avni Ajeti, njeriu m i lidhur se kushdo me Zahirin, sidomos gjat vitit 1996, do t kujtonte m von, n nj intervist t botuar n vitin 2001: Edmond Hoxhn e kam par pr her t par n vjeshtn e vitit 1996, n prezenc t Zahirit, Hakifit, Ilirit dhe Hasan Zenelit nga Ballabani. Ishte koh pasdreke, n lokalin Xhixhi, q gjendej n Qaf. T gjith ishim ulur n nj tavolin. Edi ishte pran Zahirit dhe gjat tr kohs biseduan s bashku. Bisedonin lehtas, ne t tjert, po ashtu, bisedonim, sa nuk mund t them se far teme rrahn Zahiri me Edin. Hera e dyt, prap vjesht, n t njjtin muaj, gjethet ishin ende n drunj, por nuk bnte t ftoht. U takuam n t njjtin lokal, por kt her ishim m shum, dy tavolina. Edi ishte ndrmjet Zahirit dhe nj njeriu t moshuar, q as sot nuk e di se kush ka qen...Zahiri m thoshte gjithnj: Harro do gj q sheh, mos mbaj mend njerzit, q, edhe nse burgosesh, t mos dish se me knd ke pasur kontakt. Natn e fundit t tyre kam qen me ta... Pranvera e vitit 1996 sht fillesa e puns s tyre t prbashkt. Kjo e fisnikron edhe m tej Edin, saq vrehet edhe tek shoku i tij i dhoms pr dy vite radhazi, Nexhat Xhafa, i cili m pas do t kujtonte: ...sidomos nga fillimi i vitit 1996 Edmondi ndryshoi edhe n sjellje. Nuk sillej kot rrugve, si bnte nj pjes e rinis. Edi n kt vit ishte kyur drejtprdrejt n radht e UK-s. Shoku i tij nuk kishte gabuar, ai vetm nuk do e dinte se Edmond Hoxha do t kishte tash e tutje nj msues t madh t lufts, Zahir Pajazitin. A ka qen e rastsishme shkuarja e Edmondit n radht e UK-s? A ka qen e rastsishme q kt e pranoi dhe e bri pjes t lufts Zahir Pajaziti? Prse Zahir Pajaziti dhe shokt e tij t lufts, pra, prse

strukturat e lufts trokitnq n fillim tek Edmond Hoxha? sht krejt normale t besohet se nuk ka qen e rastsishme. Zakonisht, kalimi prmes filtritt njohjeve ka qen shum m i gjer se sa e zakonshmja. N fillimin ose n mesin e vitit 1966, kur u b njohja e Zahirit me Edmondin, nuk ishte e leht t ishe pjestar i UK-s, jo vetm nga fakti se shndrrimi i strukturave t LPK-s drejt strukturave ushtarake ishte n nj faz domethnse, por edhe sepse, shum nga ata q do t pagzoheshin n ort e para t lufts, m pas do t bheshin drejtuesit e saj. Pra njohja u b, kur duhej t ishe njkohsisht prijs i njerzve dhe lufttar i thjesht, kur duhej t ishe prgatits i aksioneve dhe atentator. Shembulli i Zahirit sht, pa dyshim, njri ndr m domethnsit. N t vrtet, n vitet e para t krijimit t saj, Ushtria lirimtare e Kosovs do t kishte nj struktur t ngritur jo rrmbimthi, ashtu shpejt e shpejt. Gjrat jan shoshitur e sqaruar bukur mir, nga njri takim n tjetrin, nga njra struktur n tjetrn. Nuk ka qen rastsi q UK shkoi tek Edmondi, jo vetm se ai ishte i vllai i Xhavit Hoxhs dhe ky ishte i njohur si ish i burgosur politik, por edhe m shum se aq. Po t shikosh me vmendje, thuajse t gjith studentt e Universitetit t Prishtins, q kan qen pjes e strukturave t lufts apo q u bn m von, do t ishin djem t rregullt, ndoshta do t them, me tipare t jashtzakonshme virtytesh, shembulli q duhej t ndiqej. Nj gj e till nuk sht br shpejt e shpejt. sht trokitur ku sht ditur se dera do t hapet dhe se do t mbes nj der e hapur pr t gjith kohn. Zahiri dhe Edmondi jan takuar me njri tjetrin edhe m 29 janar 1997, dhe si duket, n kt takim, kan vendosur udhtimin drejt Vushtrris. Si del nga t dhnat e bashkkohsve, por edhe nga Xhavit Haliti (Zeka): qllimi i udhtimit t tyre ka qen trheqja e nj sasie armatimi q gjendej n nj baz q e dinte Edmond Hoxha. Nj dit para Vitit t Ri, m 30 dhjetor 1996, Edmond Hoxha, s bashku me Nexhat Xhafn do t shkojn n nj fshat afr kufirit me Shqiprin, pr t marr arm dhe municion. Udhtuan me veturn e

pronarit t baness ku jetonin, por nuk i kishin thn qllimin e udhtimit. Pasi arritn n Batush, i than shoferit ti pres, morn dy antat me arm dhe u kthyen. Kto mjete ishin vendosur n ditn e dyt t janarit, n nj baz, n drejtimin e Vushtrris, t ciln e dinte Edmondi. sht i sakt mendimi se ata ishin nisur pr t trhequr kto arm, t cilat ishin n nj baz, ende t pazbuluar dhe q do t shrbenin pr aksionin q ishte menduar t bhej m 4 shkurt 1997. T mrkurn, m 29 janar, n orn 12, u nisa pr provimin e patents s shoferit. E takova Edin sipr qendrs sportive, ishte me nj shok. Edi u nda dhe erdhi tek un, ndrsa ai tjetri, si duket nga q nuk m njohu se isha motra e Edit, ktheu shpindn dhe u largua. Ky gjest m bri prshtypje, nuk e njoha se ishte nga shokt e Edit, q kisha par ndonjher. Ai reagoi shpejt, nuk ia pash mir fytyrn, andej i them Edit se kush sht ai. Nj shok, m tha, nuk ka rndsi emri. E pash edhe nj her shokun e Edit, m von, nga fotografia m sht dukur si Zahiri kujton motra e Edmond Hoxhs. Takimi i njohur mes Zahir Pajazitit dhe Edmond Hoxhs sht br m 29 janar 1997. Ka qen pasdite von dhe jan takuar n nj lokal tek Qafa n Prishtin. Edi ka shkuar i shoqruar nga Ilir Kastrati, shok i tij student dhe nga Astrit Jakupi, nga Shishmani, i cili ishte i organizuar n Linjn e Llapit. Edhe organizimi i tij kishte ndjekur rrugn prmes Ismet Abdullahut n Zvicr. Ky fakt nuk do t ishte i rndsishm, nse nuk do t ishte nj dshmi se mundsia e ndrlidhjeve dhe e komunikimit mes I.A. dhe Zahirit ka qen e mundshme, edhe pr ngjarje e raste t veanta, si ishte krijimi i nj lidhje t re. Takimi mes Zahirit dhe Edmondit sht ln fillimisht prmes telefonit, nj dit m par, dhe pastaj sht saktsuar t nesrmen. Takimi i br n ort e pasdites s von ka ende sot dy dshmues: Ilir Kastratin, i cili, duke qen s bashku me Edin, megjithat ka qndruar n nj tryez afr tyre, dhe Astrit Jakupin, i cili ka qen n lidhje prej kohe me Zahirin. Biseda e tyre nuk ka qen edhe aq e gjat. sht br prcaktimi i ndrmarrjes s aksioneve, fillimisht sht menduar se Edmondi do t jet pjesmarrs n aksionin q do t organizohej n rrethinat e Gjakovs (ndoshta pr kt ai i thot t nesrmen motrs s tij se do ja dgjosh krismat kto dy tri dit), m pas, n takimin e br m 31

janar paradite, ku edhe sht prcaktuar udhtimi, sht menduar se mund t bhej m shum se kaq. Asaj nate, 29 janar, sht prcaktuar udhtimi drejt Vushtrris, ku ndodheshin armt, por nuk sht prcaktuar dita e sakt. Pastaj, mes Zahirit dhe Edit jan prcaktuar qart mnyrat se si do t komunikonin me njri tjetrin, rrugt q do t ndiqnin dhe koha sht prcaktuar pr n nj komunikim tjetr. Kjo ka qen rruga e tyre drejt njohjes. Do t ishte naive t mendohej se Zahiri, prgjithsisht njeri i konspiracionit, do t mund t ndrmerrte nj rrug t till, sidomos n nj koh t till, me nj djalosh t ri, student, ende t paditur se kush sht. Ai kishte br shoshitjen e njohjes, takimet e tjera kishin qen guri i provs dhe tani do t vinte vet prova. Ekziston, po ashtu, nj e dhn tjetr, q ndodhet e arkivuar n arkivin e organizats, se n aksionin e ndrmarr ndaj rektorit serb t Universitetit t Prishtins, n janar 1997, si vzhgues ishte aktivizuar edhe Edmond Hoxha dhe ekzistonte dyshimi i dekonspirimit. Kjo, megjithse krejt shkurt, cilsohet n letrn e dyt t Ilir Konushevcit, shkurt 1998.

MUNGESA E TRI INTERVISTAVE N kt libr, i cili n vetvete, nuk sht asgj tjetr, vese ndrthurja dhe prvijimi i jets s tre herojve t kombit dhe enigms s rnies s tyre, n fakt, mungojn tri intervista, t cilat, m shum se gjithka tjetr, do t doja t ishin. Mungon intervista e Nait Hasanit, koordinator kryesor i Ushtris lirimtare t Kosovs, deri n 28 janar 1997, kur edhe u kidnapua, mungon intervista e Rexhep Selimit, padyshim njri ndr personalitetet m t spikatura gjat lufts, figura e t cilit, pas shkurtit t vitit 1997 filloi t prvijohej gjithnj e m tepr, deri sa u b njri nga emblemat e saj; mungon intervista e Bislim Zogaj, antar i Shtabit t Prgjithshm t Ushtris lirimtare t Kosovs, deri me 31 janar 1997, kur n orn 16 e 10 minuta,arrestohet nga forcat e siguris t shrbimit t fsheht serb. T tri intervistat do t kishin pasur prmasn e tyre t domosdoshme n kt sprov, e cila, sht po ashtu, edhe fragment i nj epoke, n t ciln ata nuk kan qen vzhgues t zakonshm, por ndrtues t nj filozofie t re n Kosov, barts t nj vizioni q pak kush mund ta

mbarte.Pra, si t thuash, ata kan qen vet lnda, materja, nga e cila sht ngjeshur nj pjes e epoks. Pr kt ata kan gjith respektin tim. Kan qen t domosdoshme t tri intervistat sepse ata jan ndr njerzit q i kan njohur nga afr tre personazhet e ktij libri, njri nga t cilt, Zahir Pajaziti, ka qen, n mos tjetr, i barabart mes t barabartve n drejtimin e lufts. Ai ka qen nj vete e dyt e gjithsecilit nga tre t munguarit n kt libr, dhe ndoshta, m shum se gjithka, dshmia e tyre do t ishte edhe nj akt tjetr nderimi pr t rnt. Kan qen t domosdoshme t tri intervistat sepse ata jan nga njerzit m t fundit q jan ndar me Zahirin, ( Naiti dhe Bislimi) ose q kan pasur nj besim t jashtzakonshm tek ai, edhe pas rnies,si do e bnte t ditur m pas Rexhep Selimi. T tre kan qen antar t Shtabit t Prgjithshm, kan br pra pjes n t njjtn struktur drejtuese t lufts, kan ndar bashk mendimet, trazimet, prkujdesjet, rrugtimet, aksionet, ka qen e mundur t plagosen ose t bien heroikisht pran njeri tjetrit, kan br takime ilegale, jan ndjer t gzuar kur u kan ecur punt mbar, ashtu si edhe jan mrzitur kur ka ndodhur e kundrta, e kan njohur njeri tjetrin edhe si njerz edhe si bashklufttar, kshtu q, n nj mnyr ose n nj tjetr, ata kan n vete at q u mungon t tjerve, mbresn e paprsritshme t nj jete dhe ideali t prbashkt. N fund t fundit, nga t gjith antart e dikurshm t Shtabit t Prgjithshm t UK-s, q kan vepruar n Kosov deri n fundjanarin e vitit 1997, ata jan t vetmit, s bashku me Sokol Bashotn Mustafa, q jan t pranishm n jetn ton. T tjert nuk jan m, duke pasur n mend edhe ndarjen nga jeta t Xheladin Gashit Plaku, apo burgimin e paligjshm t Lahi Ibrahimit. Pra, n nj kuptim ata duhet t ishin edhe zri i shokve t tyre. Un i jam drejtuar t treve pr t m ndihmuar n udhshkrimin e jets s Tre herojve dhe n prcjelljen e enigms s vrasjes s tyre. Pr mua, m e rndsishme se gjithka, ka qen jeta e Zahirit, Hakifit dhe Edmondit, si i kan njohur ata, n far rrethanash, punt q kan br s bashku, veorit dhe, pse jo, edhe gjra t tilla q n pamjen e

zakonshme t duken voglsira, por q mund t prbjn pjes t rndsishme t jets s njeriut. Kam dashur t di se si jan njohur, pr far gjrash bisedonin kur ishin n at q mund t them ast i lir, pra kur nuk flisnin pr hallet e lufts, far dshironin t bnin pas lufts, far ndrrimesh kishin dhe vizioni i prmasave q mbartnin. Duke qen se isha autori i par q kisha br prmbledhje t epiks s jets s tyre, q n shkurtin e vitit 1997, dhe si t thuash, njeri i brendshm n oborrin e njerzve t Ushtris lirimtare t Kosovs, do t kisha dashur q bashkbisedimi mes nesh t ishte prvijimi i jets s Tre njerzve q u b fli pr Kosovn. Mjerisht kjo nuk ndodhi. Megjithse kishim patur nj marrveshjemiqsh mes nesh,pr t br m t mirn e mundshme, nuk u b asgj, dhe ktij libri i mungojn tri intervista. Kur megjith premtimin e br dhe dshirn e vetshfaqur, tre miqt e mi, Naiti, Bislimi dhe Rexhepi, nuk mu prgjigjn, ather mendova q ta l n mes t rrugs krkimin tim mes antarve t dikurshm t Shtabit t Prgjithshm t UK-s, dhe nuk i u drejtova Sokol Bashots, gjithnj me mendimin se edhe nj heshtje tjetr, do ishte nj munges m e madhe. Ndaj e lash n mes. Kur un u nisa t bj vendin e duhur pr tri intervistat q mungojn, kam pasur bindjen se vendi q kisha ln do t ishte i vogl, mirpo ndodhi e kundrta, mbeti i bosht. E kisha kt bindje sepse, q t tre, megjithse artin e shkrimit e din ndoshta m mir se un dhe i respektoj pr kt, n koh e vende t ndryshme kishin dhn intervista pr jetn e tyre, e nganjher, edhe tek njerz apo tek botues q dikur kishin qen katrciprisht kundr lufts, pra kundr ideve t tyre. E kisha kt bindje, sepse ata e din fare mir se, pr t gjitha shkrimet q kam br pr luftn, n disa vite rradhazi, n t gjitha librat, kurrnjher nuk kam pranuar t shprblehem dhe, vazhdoj t ec n kt truall. Pra ishte nj shenj nderimi m shum pr njerzit e lufts. Sidoqoft un u mbshteta tek intervistat q kan dhn ata n organe t ndryshme t shtypit. Por n t gjitha mungon nj detaj, nj fakt, nj gj q duhej t ishte: si u njohn ata me Zahirin, cila ishte ajo rrnj e fort,e qndrueshme e lidhjes s tyre, si ndodhn arrestimet e janarit t

vitit 1997 dhe si ran n prit Zahir Pajaziti, Edmond Hoxha dhe Hakif Zejnullahu. N asnjern prej intervistave, q ata kishin dhn n koh dhe n vende t ndryshme, nuk e gjeta kt dhe pikrisht pr kt i u drejtova atyre. Fillimisht un i u drejtova Nait Hasanit. Kjo ndodhi q n zanafilln e ktij libri. Kisha arsye pr ta br nj gj t till. Ai kishte qen koordinatori kryesor i lufts, njeriu q ishte takuar i pari, n emr t shtabit t prgjithshm me Zahirin, kishin qen s bashku deri n ditt e fundit, kishin ndjer, n se mund t them kshtu, vibracionin e anktht t ditve t fundit t janarit. Nait Hasani sht njri nga njerzit q meriton respektin e t tjerve. Edhe n se do ti kishte mbetur dika pa br n jetn e tij, deri n ditn e arrestimit t fundit, me 28 janar 1997, ai e tejkaloi m tej me qndrimin e jashtzakonshm n burgjet serbe. Kisha edhe nj lloj nostalgjie pr t ditur m shum pr t. N ditt kur po gjykohej dhe nuk e lejuan motrn e tij t takohej me t n salln e gjyqit, bra poezin e gjat Lermni t prqafoj vllain timdhe ishte ende tek un kjo ndjenj e afrsis. Kisha edhe nj shkak tjetr, dhe ndoshta ky ishte m madhori. Ai kishte nj barr mbi vete. Duhej t lehtsohej nga kjo barr. Kt barr i a kishte vn koha, i a kishin pritur prindrit e t rnve, dhe, pa dashje i a kishte vn njri ndr miqt e tij m t afrt n vitet e lufts, Xhavit Haliti. Pyetje: Dihet q n janar t vitit 1997, UK-ja psoi nj goditje t madhe. Kur bjm fjal pr rnien e Zahir Pajazitit, n janar t vitit 1997, a mendon q UDB-ja ka pasur informacione t sakta pr rolin e Naitit dhe t Zahirit n UK? Xhavit Haliti Kjo shtje do t mund t sqarohej ndoshta n baz t informatave t shumta q ka Naiti... Dhe un u drejtova pr t marr pikrisht dika nga kto informata t shumta... Tek Bislim Zogaj u drejtova me dshirn e tij. E kishim ln n mes nj bised n qytetin e largt t Shtutgartit dhe mendova se mund ta vazhdonim m tej. N fund t fundit, kshtu e kishim ln. E respektoj

dshirn e tij pr t shkuar vet nj libr pr ngjarjet e lufts. Mirpo ai sht njeriu i fundit q ishte ndar nga Zahiri. sht po ashtu njeriu q sht arrestuar menjher pas ktij takimi. Rexhep Selimi sht njeriu q n ditt e fundit t janarit 1997 nuk do t ndodhej n Prishtin. Duke qen ilegal, pr m tepr i dnuar me 20 vite burgim n munges, atij i duhej t bnte kujdes t jashtzakonshm n t gjitha lvizjet q do t bnte. Me 30 janar, nj dit para vrasjeve, do t arrestohej vllai i tij, Asllani. Sidoqoft, nga t gjith antart e Shtabit Qendror, ai, s bashku me Lahi Ibrahimin, jan m t largtitme ngjarjet e fundjanarit t vitit 1997 n Prishtin. Pr faktin e thjesht se nuk ndodheshin aty. Duke patur nj parafjal, un i drgova pyetjet e mia,t cilat, donin t kishin nj prgjigje shum m t gjr se sa ndodhit e janarit. Asnjra nga pyetjet nuk ishte e huaj pr to. Asnjra nga ato q krkoja nuk ishte tabu. Le t sjell disa nga pyetjet e bra, pr t cilat nuk mora kurr prgjigje: Bislim Zogaj: Pyetje: Cila ka qen njohja juaj e par me Zahir Pajazitin dhe ku sht br ajo? Prgjigje: (Nuk ka prgjigje) Pyetje: N fundin e janarit 1997 ndodh arrestimi i Naitit, si edhe arrestime t tjera. Si sht vepruar nga shokt e Shtabit qendror q ishin tani n ilegalitet? Prgjigje: (Nuk ka prgjigje) Pyetje: Si dhe ku sht marr vendimi pr njoftimin e Zahirit, lidhur me arrestimin e Naitit? Si e keni br kt njoftim? Shenime nga biseda juaj e fundit telefonike me Zahirin. Prgjigje: (Nuk ka prgjigje)

Pyetje: Si ka ndodhur takimi juaj t nesermen, me 31 janar ne stacionin e autobuzve, n Prishtin?. Prgjigje: (Nuk ka prgjigje) Pyetje: Ku ndodhi arrestimi juaj dhe pas ktij arrestimi, ku jeni drguar, n cilin stacion policor dhe nga kush jeni marr n pyetje.. Prgjigje: (Nuk ka prgjigje) Pyetje: A jeni pyetur nga gjykatsi hetues pr rolin e Naitit, Zahirit ose t shokve t tjer t shtabit qendror? Prgjigje: (Nuk ka prgjigje)

Pyetje q ia kam br Rexhep Selimit: Pyetje: Pas dhjetorit t vitit 1996, n strukturat e larta t UK-s, bn pjes edhe Zahir Pajaziti. Ku e keni takuar pr her t par? Cila ishte prshtypja juaj dhe ku sht shtrir bashkpunimi juaj? Pyetje: N vitin 1996 n Kosov ka patur nj rritje t ndjeshme t aktiviteteve lirimtare. Si sht br koordinimi i tyre nga Shtabi Operativ Qendror apo nga Shtabi i Prgjithshm, dhe si sht br i mundur funksionaliteti mes zonave q ishin asaj kohe? Pyetje: Me 16 shtator 1996 arrestohen dhe kidnapohen Besim Rama dhe Avniu Nura. sht shenja e par e informacionit se UDB-ja ka filluar t bjer n gjurmt konkrete t UK-s. A sht analizuar ky rast n Shtabin Qendror apo n Shtabin Operativ dhe a ka pasur konkluzione se si sht arritur deri ktu e si do t veprohet m von? Pyetje: Me 28 janar 1996, disa dit pas aksionit t njohur kundr rektorit serb t Universitetit t Prishtins, i njohur si nacionalist i artur i vijs s ashpr kundr shqiptarve, arrestohet Nait Hasani, koordinatori kryesor i deriatherhsm i UK-s n Kosov dhe miku juaj i afrm. Kur e mort vesh arrestimin e tij? Ku ndodheshit ju n at koh?

Pyetje: Me 31 janar 1997 vriten n Pestov Zahiri, Hakifi dhe Edmondi. Si e mort vesh lajmin pr vrasjen e Zahirit? Pyetje: Pas vrasjes s trefisht, pas dika m shum se 6 javsh kan rifilluar aksionet e UK-s. A sht analizuar ndonjher n organet drejtuese t lufts n Kosov si erdhi deri tek dekonspirimi i Naitit dhe vrasja e Zahirit? Si sht br riorganizimi i lufts m pas? Pr asnjrn nga pyetjet nuk mora prgjigje. Sidoqoft, barrnpr t pasur prgjigje n kto pyetje un nuk ia kam vn askujt, asnjrit prej tre t intervistuarve q mungojn n kt libr dhe q, sado koh q t shkoj, ata, pr gjith at q kan br, kan mbetur n kujtesn e kohs s tyre, e kjo do t thot n kujtesn e Kosovs. E prsris, un i respektoj ata, por m duhet t them, me keqardhje, se ndjehet mungesa e zrit t tyre n kt libr. Kt shkarkim barre krkonte disa vite m par edhe Qerim Pajaziti dhe, kur e ndjeu se nuk do t kishte asgj ve enigms, e la gjithka n vetvete, si pjes t nj brenge. Megjithat nj libr, nuk sht asgj m shum se nj libr. Ata kan premtuar se do t shkruajn nj dit librat e tyre dhe jam i bindur se do t jen shum m t realizuar, m faktik dhe m domethns se ky libr. Por n se un, qoft edhe pa dashje, kam br t mundur t hapet nj brazd, nga ka rrjedhur jeta e Tre Herojve, prsri do t ndjehesha i lumtur, si t gjith njerzit q kan br detyrn e tyre.

ENIGMA E PRGJIMIT Ka qen e pamundur t mendohet se, duke dashur t organizojn nj struktur t armatosur, do t kishin qen edhe jasht do prgjimi te njsive t specializuara t sigurimit t fsheht serb. Lvizja Popullore e Kosovs, n vitet e saj t ekzistencs, e kishte pasur nj prvoj t till t hidhur, pasi disa her, q nga ditt e para krijimit t saj, ajo kishte psuar goditje t ndryshme, njra nga t cilat, do t ishte, pr shum e shum vite e ndoshta sht edhe tash, enigma m e madhe e saj, vrasja e Jusuf Grvalls, Kadri Zeks dhe Bardhosh Grvalls.

Gjithsesi, prgjigjja e nj enigme t till, ka gjithnj vshtirsit e veta, pasi, n jo pak raste, ato q mungojn, jan m t shumta se ato q kemi. N kt enigm, si n do enigm tjetr, t vrasjeve t atdhetarve shqiptar n Kosov, mungojn faktet q jan t fshehura thell n dosjet sekrete serbe. Por edhe ajo q dihet ose q mendohet se sht e sakt, sht prsri nj rrug n t ciln mund t guxohet t hyhet. Frika pr goditjen q mund ti jepej Ushtris lirimtare t Kosovs ka qen q n ditt e para t saj dhe kjo sht br m e madhe pas arrestimeve q ndodhn n prfundimin e Mbledhjes s IV t Prgjithshme t LPK-s. Njri ndr konkluzionet m t rndsishme t ksaj mbledhje ka qen edhe ai i prgatitjeve serioze pr luftn e armatosur, e cila kishte nisur, por q duhej br shum m mir e shum m gjersisht. Dyshimi i par erdhi andej edhe nga nuk pritej, ai erdhi nga qelit e burgut. N mbledhjen e prbashkt q kan br prfaqsuesit e LPKs brenda vendit dhe t kryesis s Kshillit t Degs s saj jasht vendit, nga data 23 deri ne 25 dhjetor 1993, sht thn shprehimisht se, Xhavit Haziri, i burgosur, prmes antarve t familjes s tij kishte uar fjal se Shtpin q kemi filluar ta ndrtojm, ta lm krejt, se tullat i ka t dobta dhe u rrnohet menjher, prandaj shokt le t kthehen e t studiojn aty ku kan qen. Ky ishte lajmrimi i par dhe, nga ajo q ka treguar m pas Xhavit Haziri, n periudhn e shkurtr t lirimit nga burgu dhe zhdukjes s tij pas kidnapimit serb, faktet dhe pyetjet q i kishin br hetuesit serb dhe shqiptaroserb, dshmonin se ata kishin filluar t binin n gjurmt e strukturave t para t armatosura. N takimin e msiprm, sipas procesverbalit t mbajtur, merrnin pjes Besimi(Azem Syla), Daja(Fazli Veliu), Bashkimi(Adnan Asllani), Qamili(Halil Selimi), Selimi(Hashim Thai), Abazi(Ali Ahmeti), Muhameti(Emrush Xhemajli) dhe Zeka(Xhavit Haliti). Shnim i autorit: Pseudonimet Besimipr Azem Syln dhe Selimipr Hashim Thain, kan qen t rastsishm.

Nuk i solla rastsisht emrat e pjesmarrsve n kt takim t prbashkt. Po t shikosh me vmendje, katr prej tyre do t jen antar t Shtabit Qendror t Ushtris lirimtare t Kosovs (m pas Shtabi i Prgjithshm), Xhavit Haliti, Ali Ahmeti, Azem Syla dhe Hashim Thai; Halil Selimi do t jet m pas, s bashku me Ramiz Lladrovcin, prfaqsues i organizats dhe i Fondit Vendlindja thrretn Shqipri, Fazli Veliu, drejtues i LPK-s deri n maj 1998, Adnan Asllani, antar i KP t LPK-s dhe kryeredaktor i gazets Zri i Kosovs, ndrsa Emrush Xhemajli do t jet n Zonn Operative t Dukagjinit. N fakt, n kt periudh, pas arrestimeve q kishin ndodhur n Kosov, me dy gusht 1993, njerzit q u takuan n Mbledhjen e Prbashkt, ishin drejtuesit kryesor t organizats dhe t ngarkuar pr ngritjen e strukturave t armatosura. E prmenda kt takim edhe nj her, n t cilin, pr her t par sht dyshuar seriozisht dhe sht analizuar konkretisht se, n hapat themeltar t Ushtris lirimtare t Kosovs, ka qen shum e mundur q t ndodhin zbulime masive dhe dmtime t ndjeshme. Po ashtu, pr her t par, ngrihet nj grup pr t analizuar shkaqet e arrestimeve dhe sqarimin e gjendjes, material i cili sht punuar nga Halil Selimi dhe Adnan Asllani, dhe q gjendet n arkivin e organizats. Gjithashtu, ndryshe nga hert e tjera, grupi udhheqs i kohs i Lvizjes Popullore t Kosovs, saktson se n radht e organizuara ka pas infiltrim t agjentve t UDB-s, t cilt edhe jan njohur m pas. Saktsimi i gjrave dhe sqarimi i ngjarjeve bri, po ashtu, t mundur, ringritjen e strukturave t lufts dhe, pr nj koh t gjat, mosdmtimin e tyre. Sepse, n nj mnyr ose n nj tjetr, ishte br mbyllja e rrugve, q onin n dekonspirimin e radhve. (Interesant sht po ashtu se, n kt material, pr her t par jepen emrat e strukturave t para ilegale, t cilat jan t gatshme t kthehen n struktura t armatosura.) Pr nj koh t gjat, q nga fillimet e aksioneve t armatosura, lvizja guerile n Kosov, me gjith krkimet e sforcuara t shrbimeve t fshehta t sigurimit serb, UDB dhe KOS, e po ashtu, me gjith rrjetin jo t pakt t bashkpuntorve t tyre shqiptar, nuk kishte dmtime n radht e saj. Arrestimi i par, i Besim Rams, ndodhi m 16 shtator 1996. Pastaj erdhi nj periudh kur, n nj mnyr ose n nj tjetr, megjithse aksionet po bheshin gjithher e m t shpeshta, nuk

kishte arrestime t tjera. Mirpo kjo nuk do t thot se gjithka u zbulua brenda nj dite ose se gjithka filloi pas atentatit t rektorit t dhunshm t Universitetit t Prishtins, ultranacionalistit Papoviq. Vazhdoj t mendoj se, goditjet q iu dhan lvizjes ilegale lirimtare n Kosov, n janarin e vitit 1997, nuk lidhen edhe aq shum me faktin se u godit ish rektori i dhunshm i Universitetit t Prishtins, apo se Rugova krkoi Interpolin pr t zbuluar atentatort. Beogradi, kur erdhi puna, dshmoi se nuk i vinte keq pr nj rektor universiteti. Zbulimi i fsheht serb ka dyshuar gjithnj tek figura e Zahir Pajazitit, por dyshimet m t shpeshta dhe m t sforcuara pr t dhe lvizjet e tij, jan sidomos pas muajve t par t vitit 1996, sidomos n pranvern e ktij viti dhe m pas. Kjo sht periudha kur shrbimi i fsheht serb sht n krkimin e vazhdueshm t Zahirit, kur shtpia e tij n vendlindje kontrollet disa her, bhen krkesa pr dorzimin e armve dhe n nj rast edhe pr nj arm-snajper. Fillon keqtrajtimi i familjes s tij, sidomos i t atit dhe vllezrve, dhe Zahiri, n nj mnyr ose n nj tjetr, kalon n gjysm ilegalitet dhe n disa momente, edhe n ilegalitet t thell. Takimet e tij me familjen bhen gjithnj e m t rralla, sepse, si nj ilegal, i lindur si i till, ai e ndjen se sht nn vzhgimin e prhershm.

Nuk duhet harruar po ashtu se emri i Zahirit duhej t kishte qen prej kohe n listat serbe t zbulimit, sepse, pr nj koh, n fillimet e viteve 90, ai do t ishte n grupin e njerzve q do t strviteshin pr disa koh n Shqipri, grup i cili, ishte krejtsisht i zbuluar dhe i ditur nga sigurimi serb. Listat q ishin hartuar n zyrat e ndryshme t LDK-s kishin qen prej kohe t njohura pr strukturat policore serbe, dhe n kto lista emri i Zahirit ishte nga m t njohurit. Mirpo, dyzimi i Zahirit, pas dhjetorit t vitit 1995, i njohur n linjn e Llapit si Zahir, dhe n linjat e tjera si Ismet, do t mund t bhej nj, pra t krijonte prfytyrimin e nj njeriu t vetm, nse rrjedhja do t ishte, ose nga ata pak vet q dinin shumka, si do t shprehej Rexhep Selimi, ose nga t besuar t Zahirit, jasht strukturave t njohura t lufts, por q dinin shumka, pr shkak t lidhjeve t

krijuara. Por vjeshta e vitit 1996, n nj mnyr ose n nj tjetr, ka treguar se linja e Llapit, duke qen shum shqetsuese pr pushtetin e dhunshm serb, do t ishte edhe n pritjen e nj goditje. Ka qen nj periudh kur shrbimi i fsheht serb po kalonte nga e njohura, pra nga fakti se n Kosov vepronte Ushtria lirimtare e Kosovs, tek e panjohura, tek strukturat e saj prbrse, kalim, i cili, asnjher nuk u shtri n t gjith qelizat e lufts. Afrsisht n majin e vitit 1996, nj pjes e antarve t dikurshm t atij q ishte quajtur Grupi i Deanitdhe q prbhej nga njerz q kishin qen n lidhje me Sali ekun ose me t tjer, kaluan n strukturat e Ushtris lirimtare t Kosovs, pikrisht n zonn, e cila, n nj mnyr ose n nj tjetr lidhet me linjn e Llapit, si quhej ather. Duke kaluar ktu, shum prej tyre me qllimin e mir pr t vazhduar luftn dhe disa t tjer pr t vzhguar luftn, ata nuk i kishin shkputur lidhjet e dikurshme, fije t cilat, n nj mnyr ose n nj tjetr do t onin edhe tek strukturat e sigurimit t fsheht q ishte ngritur pran Lidhjes Demokratike t Kosovs. Shpesh her, pa ndonj qllim t keq, e ndonj her edhe me qllimin e prapsht, informacionet q kan kaluar nga strukturat e lufts, tek strukturat e fshehta t Lidhjes Demokratike, kan pasur t bjn, jo vetm me aksionet, por edhe me bartsit, jo vetm me realizuesit e aksionit, por edhe me organizatort e tyre. Njeriu q Zahir Pajaziti kishte ln pr lidhje t mtejshme, jasht Kosovs, kishte njkohsisht lidhje, si me Shtabin Qendror t UK-s, nj antar t tij, por kishte lidhje, n t njjtn koh, edhe me strukturat e Lidhjes Demokratike ose t qeverisBukoshi. Asnjher nuk sht menduar se ai po bn loj t dyfisht, por sinqeriteti ose dshira e mir e tij sht keqprdorur. Duke qen se, n nj mnyr ose n nj tjetr, emri i Zahirit kishte filluar t bhej, vesh pas veshi, i njohur edhe pr strukturat e LDK-s (si e pranon n intervistn e saj edhe zonja Edita Tahiri), drejtuesit e sektorit t veant t LPK-s, antar t Shtabit Qendror t UK-s, ishin t paknaqur me kt lidhje dhe ju propozuan shokve t Llapit krijimin e lidhjeve t tjera. Disa nga antart e ktij sektori ishin tejet t

paknaqur me punn e njeriut t ngarkuar nga Zahiri pr lidhmbajtje, dhe kjo, jo vetm pr shkak t raporteve t tij me organizatn, por shum m tepr pr lidhjet e dyfishta. sht fakt, se me prjashtim t antarve t sektorit t veant, askush tjetr n Kryesin e LPK-s nuk e ka ditur se kush po merret me problemet e lufts, se kush sht n drejtim n Shtab, n organizim etj. Ata kan ditur vetm aq sa u sht dashur t din, dhe kjo ka qen njra ndr krkesat themelore t sektorit t veant, ruajtja e fshehtsis s veprimit. N Materialin e dorzuar komisionit t posam, pr analizimin e shkaqeve q uan n arrestimet e janarit 1997 dhe vrasjen e trefisht m 31 janar t po ktij viti, Muhamet Kelmendi, i cili n kt periudh kishte qen nnkryetar i organizats, do t shkruante: Dua t deklaroj dhe at me prgjegjsi t plot, se Kryesia e LPK-s, dega jasht vendit, nuk i ka njohur shokt e asnj organi t Ushtris lirimtare t Kosovs. Kt e them dhe mbaj prgjegjsi n emr t organit q i kam takuar. Por, nuk e prjashtoj mundsin q shokt e sektorit t veant ti ken njohur. Knd e kan njohur dhe n cilin organ kan qen ata shok, nuk kemi qen t informuar dhe nuk kemi krkuar t informohemi. Nuk kemi qen t informuar si kryesi, flas si organ, e jo pr individt e saj. Kurr kryesia nuk sht informuar mbi shokt e UK-s apo mbi strukturn e saj... Pr to ne jemi informuar nga sektori i veant pas vrasjes s shokve n Vushtrri dhe burgosjeve, dhe mbi informatat e tyre sht analizuar gjendja e krijuar, arsyet a faktet q kan uar deri tek rnia dhe burgosjet...(1 qershor 1998, material i paraqitur Komisionit t posam). Sipas materialit t paraqitur nga Muhamet Kelmendi, ka pasur nj analiz t gjendjes s krijuar, t arsyeve dhe t fakteve q kan uar deri tek rnia dhe burgosjet e ndodhura n vitin 1997. Kjo gj sht br nga sektori i veant. Konkluzioni i tyre vjen n thnien e Kelmendit, n po t njjtin material: ... Ne si kryesi e kemi pranuar raportin dhe analizn q na ka dhn sektori i veant dhe konkluzionin se ata kan rn n krye t detyrs, n luft kundr pushtuesit pr lirimin e vendit. Ne nuk na kan thn se ka pas gabime nga ana e organizats, prkundrazi, LPK-ja, nga sektori i veant, q do t thot nga Shtabi Qendror, sht

prgzuar.... Krejt e kundrta ka ndodhur n sektort e posam t shrbimit t fsheht t Lidhjes Demokratike t Kosovs. N prbrjen e tyre kishin hyr me shumic jo pak nga njerzit e organizuar deri pak koh m par n shrbimin e fsheht t sigurimit serb dhe q nuk i kishin humbur lidhjet e vjetra. Faktet jan t shumta, por nuk jan analiz e ksaj enigme. Mjafton t prmendet fakti se, kur filloi ekzekutimi i agjentve t fsheht, t cilt ishin deri n fyt t prlyer me gjakun e njerzve, njeriu i par i LDK-s i mori publikisht n mbrojtje. Kjo do t ndodhte pr her t par n zhvillimin e nj lufte lirimtare, nse nuk e prmendim si fakt, qeverin e Petenit n Franc, gjat lufts s dyt botrore. Disa nga ata q kishin hyr n prill-qershorin e vitit 1996 n strukturat e organizuara t lufts, do t arrestoheshin m pas dhe ndonjri do t akuzohej n t njjtin grup me Nait Hasanin. Deponimet e tyre n hetuesi, shum prej t cilave, pas aksioneve t organizuara fillimisht nn drejtimin e Sali ekut, thuajse t gjitha deri n vitin 1992, kishin nj shkputje t ndjeshme, deri n vitin 1996, jo vetm sepse nuk kishin vazhduar m tej, me gjith dshirn e mir, por edhe sepse nuk kishin dijeni se far kishte br ndrkoh Grupi i Llapit ose njerzit n Prishtin. Njerzit, t quajtur m pas n hetuesi si Grupi i Deanit, n mesin e vitit 1995, jo prmes strukturave t organizuara me Shtabin e Prgjithshm, n tri shtpi t refugjatve n Junik, kishin vendosur eksploziv, i cili eksplodoi n dy prej tyre, aksion i cili u prsrit edhe m 8 gusht t vitit 1996, por tashm tek lagja e refugjatve n Baballoq. N t gjith aktakuzn e ngritur kundr 16 t pandehurve, m 18 shkurt 1997, nga Danica Marinkovi, n Gjykatn e Qarkut t Prishtins, t akuzuar si pjestar t Ushtris lirimtare t Kosovs, mund t vresh nj fakt, i cili, nse m par nuk ishte i dukshm, tani, kur gjrat dihen, ndikon n formsimin e nj mendimi t qndrueshm pr prgjimin dhe gjurmimin e Zahir Pajazitit. Cili sht ky fakt? N vendimin e gjykatses serbe pr zbatimin e hetimeve, n arsyetimin q lidhet me Bislim Zogajn, thuhet vetm se ka marr pjes n mbledhjet e UK-s dhe ka mbajtur lidhje dhe ka bartur porosit midis antarve t organizats. Vetm kaq. Pra, nuk thuhet se Bislim Zogaj

sht antar i Shtabit Qendror t Ushtris lirimtare t Kosovs. Kjo do t thot se ata nuk e kan ditur kt fakt, pra nuk e kan ditur detyrn e Bislim Zogajt n strukturat e lufts. Megjithse ai sht arrestuar m 31 janar 1997, n orn 16, sapo ishte ndar nga Zahiri. Nj fakt tjetr: N mesditn e 28 janarit 1997, koordinatori i veprimtaris lirimtare n Kosov, Nait Hasani, kishte drekuar me njrin prej antarve t Shtabit t Prgjithshm, Xheladin Gashi (Plaku). Ata kishin ecur s bashku deri n banesn e Naitit dhe Plakukishte hyr aty pr ta pritur at, deri sa t kthehej nga prcjellja q po i bnte t fejuars s tij. sht e sigurt se n kt koh Naiti ka qen i ndjekur rreptsisht dhe se ishte planifikuar arrestimi dhe kidnapimi i tij, n fshehtsi t madhe. Kjo edhe ndodhi. Mirpo, deri para pak kohsh ai kishte qen me nj tjetr antar t Shtabit t Prgjithshm, me Plakun, si do t ishte edhe Zahiri, tri dit m pas, me nj tjetr antar t Shtabit. Arrestimi i Plakutnuk ndodhi, dhe kjo, si duket, pr arsye se organet e shrbimit t fsheht serb, ende nuk kishin siguri pr veprimet e tij, pra ende ai, Xheladin Gashi, nuk ishte n listn e t prgjuarve, apo edhe nse ishte, nuk dihej nse ky do t ishte Plaku. Pak koh m von, po pr t njjtin njeri, pra, pr Xheladin Gashin, do t shkruhej n t gjitha aktakuzat e regjimit serb, si njri ndr organizatort e lufts, ka do t thot se dekonspirimi i tij, ose ishte br m von se data e 28 janarit ose organet e kundrzbulimit serb kishin n plan luajtjen e nj loje shum m t madhe se kaq. N t kundrtn ai do t ishte arrestuar sapo do t ishte ndar nga Naiti, ashtu si do t arrestohej, tri dit m von, Bislim Zogaj, sapo ndahet nga Zahiri. Nuk duhet harruar se Plakui takonte prgjithsisht grupit t njohur si Grupi i Drenicsdhe lidhjet e tij me Zahirin kishin qen t pakta, m shum organizative, n takimet e Shtabit Operativ Qendror apo t Shtabit Qendror t Ushtris lirimtare t Kosovs, shumica e t cilave mbaheshin n shtpin e Nait Hasanit, n Prishtin. Nga ana tjetr, si do t dshmohej pas arrestimit t Naitit, lidhjet mes Zahirit dhe Plakutdo t shkputeshin, pr t pasur nj filles rilidhje t pasuksesshme m 29 janar paradite, dhe pr tu rilidhur prsri m 30 janar, pasdite, nj dit para vrasjes s trefisht. Pra, n fundin e janarit, por edhe disa jav m pas, shrbimi i fsheht

serb nuk ka ditur pr rolin dhe funksionin e Bislim Zogajt. Por nuk ka ditur as pr rolin dhe detyrn e Xheladin Gashit. Ose ka br se nuk e ka ditur. Prse mund t ndodhte nj gj e till? Nj prgjigje pr kt ka dhn n materialin e paraqitur m 14 maj 1998, n Komisionin e posam, Emrush Xhemajli, deri ather sekretar i prgjithshm i organizats. N materialin prej 18 faqesh, mes t tjerave, ai ka nnvizuar edhe nj ide: Logjika e prjashtimit apo e likuidimit moral e politik, e shprehur n luftn e pamshirshme ndaj LPK-s apo n radht e saj, kundr shokve, q t gjith i njohim se nuk kan lidhje me armikun, do t krijonte konfuzion dhe do ti ndihmonte frontit t armikut pr t na prar dhe pr t na mposhtur m leht. Pr m tepr, kjo do t krijoj hapsir, q armiku t kryej krime kundr nesh dhe ti deklaronte si qrim hesapesh mes grupeve... Fryrja e aferave nuk e ndihmon punn. Ju thrras si vllezr, q t mos i hipim askujt n qaf, duke i krijuar shoku shokut afera absurde... Pr mua do t ishte e padrejt, po t prpiqesha t bja afer lshimin nga burgu, vitin e kaluar t Ilir Gashit, djalit t Xheladin Gashit, i prmendur se ka marr pjes n mbledhje t rndsishme t UK-s. I njjti ishte n aktakuz me Nait Hasanin. Dihet se armiku nuk mund t vrtetonte akuzn, sikurse edhe pr disa t tjer q i dnoi, por Ilirin e lshoi pr t diskredituar Xheln... Shum leht mund t sajohen afera t panevojshme dhe t dmshme pr luftn, duke br pyetjet: pse u akuzua Adem Jashari, se qllimi i tij ishte te parat, dhe po i shprdoron, dhe m von doli se nj konstatim i till nuk ishte i sakt, sepse ai e dshmoi veten se ideali i tij ishte lirimi i Kosovs, duke sakrifikuar gjithka, jet, familje e pasuri... (Material i E.Xhemajlit,14 maj 1998 / arkivi i LPK-s) A jan t drejta konstatimet e Xhemajlit? A ka pasur raste t tilla, kur deprtimet dhe vzhgimet e shrbimeve sekrete serbe kishin analizuar kaq mjeshtrisht dhe kishin prpunuar kaq hollsisht? Me siguri q po. Pr periudhn, n t ciln zhvillohen ngjarjet, krijimi i mjediseve mbytse, rrethanave t dyshimta, aferave t pakuptimta, sjelljes s vorbulls s fjalve, prmbytjes s qllimeve fisnike, kan qen krejt normale. Kan qen njkohsisht edhe nj domosdoshmri e lufts speciale q ishte ndrmarr ndaj radhve t organizuara.

Kshtu ndodhi, si duket, edhe n rastin e msiprm. N harkun kohor t tri ditve, nga ora 16 deri 16 e 30 minuta t 28 janarit 1997, deri n orn 16 deri n 16 e 30 minuta t 31 janarit 1997, do t ket dy raste thuajse t ngjashme prgjimi, ndjekje, arrestimi dhe kidnapimi apo vrasje. N rastin e par, me gjith prndjekjen, ndodh vetm kidnapimi, ndrsa lihet i lir antari tjetr i Shtabit Qendror, ndrsa n rastin e dyt, pas prndjekjes ndodh vrasja, e cila, megjithse e parashikuar dhe e planifikuar, nuk sht menduar t shkohet deri ktu, dhe, arrestimi. Kidnapimi i Naitit sht mbajtur fshehur, pr arsye q kuptohen. Ndrsa, po asaj nate, kur Bislimi ishte arrestuar dhe dika m shum se nj gjysm ore m pas, Zahiri, s bashku me Hakifin dhe Edmondin, do t vritej n pritn e ngritur n Pestov, shrbimi informativ i Ministris s Punve t Brendshme t Serbis, do t bnte t njohur se ishte vrar njri nga drejtuesit e Shtabit Qendror, si dhe t dhna t tjera, t cilat, si do t bheshin t njohura m pas, kishin qen t vrteta. Kjo do t thot se prgjimi, vemas i Naitit, kishte qen edhe ndaj Zahirit, se i prgjuari kishte qen ai, se pr at kishte t dhna t skeduara, se njihej se kush ishte ai dhe se asaj nate, njri ndr dy qllimet e shrbimit t fsheht serb, ka qen vrasja e tij. Qllimi tjetr ka qen znia rob e tij, mirpo, prgatitja e madhe q sht br, ka m shum dshmin se e kan ditur, ose se e kan paramenduar, se do t kishte luft. Nse nga dy antar t t njjtit Shtab Qendror dhe me lidhje t prbashkta, njri sht i njohur, nganjher deri n detaje, kjo do t thot se ai ka qen i ndjekur. Nuk ka se si t jet ndryshe. Kjo ndoshta mbshtet edhe m shum mendimin e shfaqur m par, t dekonspirimeve q kan ardhur nga deprtimi n strukturat e lufts t njerzve q ishin t lidhur me shrbimin e fsheht informativ t LDK-s, njerz, t cilt, si u dshmua edhe m par, ishin t lidhur me shrbimin e fsheht serb. A ka qen e rastsishme q arrestimet ndodhn disa koh pasi ishin prfshir n strukturat e UK-s edhe disa pjes grupimi q kishte ngritur koh m par Sali eku dhe njerzit rreth tij? Kjo sht vetm nj pjes e s vrtets, por nuk sht e tra. Vazhdoj t mendoj, edhe

pse sht e faktuar, se duke qen vetm nj rrjedhje e asaj q mund t kishte ndodhur, nuk ishte e gjitha. Gjithnj n linjat e ngritura nga shrbimi i fsheht i LDK-s. N listn e t arrestuarve t janarit t vitit 1997 do t gjendeshin edhe dy emra: A. N. dhe K.G., i pari i akuzuar m pas n t njjtin grup me Nait Hasanin, ndrsa i dyti, pasi ishte ndaluar n hetuesi pr disa koh,ishte marr n pyetje,kishte pranuar aantarsin n UK dhe uditrisht ishte liruar. Prse akuzoheshin ata? A.N., student nga Peja, i lindur m 1974, deri para arrestimit ka jetuar n Prishtin,ka pranuar pjesmarrjen n tri aksione terroriste. N t parn, si tha, e ka kryer me 22 prill 1996 s bashku me nj person t panjohur diku rreth ors 21 n afrsi t stacionit t trenit n Pej. Nga pusia kan hapur zjarr n patrulln e policis...Me at rast kan plagosur dy milic. Katr muaj m von,prkatsisht me 28 gusht, s bashku me dy t panjohurka kryer sulmin terrorist n ndertesn e policis n ellapek,komuna e Pejs....Vetm tri dit m von me dy t panjohurA.N. rreth ors 23 ka kryer sulmin terrorist n stacionin e milicis n fshatin Kliin. K.G.,gjithashtu student nga Peja pranoi se ka hyr n UK me iniciativn e A.N. dhe se at e ka br vetm pasi sht njohurme qllimet e ksaj organizate terroriste.Pasi q e ka br betimin i sht vn pseudonimi Preng Sh.,pas ksaj ka marr pjes n shum mbledhje t UK-s n Pej, n t cilat jan planifikuar aksione terroriste... Prse solla pjes nga ajo q ishte dshmuar, ose m sakt, ishte shnuar n proesverbalet e hetuesis serbe? Pr nj arsye t vetme, uditrisht pasi kishin pranuar ose dshmuar pr gjith kt aktivitetme to do t ndodh dika e jashtzakonshme. far do t ndodh? As njri dhe as tjetri nuk kan qen t organizuar n radht e Ushtris lirimtare t Kosovs, mirpo kan pasur dijeni pr shum veprime t saj.

Me 16 dhjetor 1997, kryetari i trupit gjykues, gjykatsi serb Dragolub Zdravkoviq, n vendimin e tij do t bnte t ditur se 17 t akuzuarit si antar t UK-s do t dnoheshin me 187 vite burgim, dy prej t cilve do t gjendeshin n arrati dhe dy t liruar nga aktakuza. Njri prej tyre do t ishte A. N. q do t shpallej, po ashtu i pafajshm, si edhe Ilir Gashi. Lirimi i A. N. sht br n rrethana tejet t dyshimta, ai sht organizuar nga dajallart e tij, por edhe nga baxhanaku i t atit, Isuf Ferizi, si dhe nga i ati, I.N., pr t cilin, pr shum koh me radh ka pasur nj t dhn se ishte i rekrutuar n UDB. Njeriu tjetr, i liruar m heret nga burgu, K.G., me sugjerimin e t atit, pranon t punoj pr UDB-n, ose e kishte pranuar kt shum koh m prpara. Q t dy, A.N. dhe K.G., jan njohur me njri tjetrin, pasi kan qen shok n shkolln e mesme. A.N. si duket e ka njohur Naitin n Universitet, pasi ishte n t njjtin fakultet me t ose n nj shoqat kulturore q ishte ngritur pran Fakultetit. E ka ditur po ashtu, se fjala ishte pr nj ish t burgosur politik. Mirpo, as njri dhe as tjetri, pra as A.N. dhe as K.G., mendohet se nuk kan ditur pr Zahirin ose nuk kan pasur lidhje me t. Si duket, dekonspirimi i tyre ka vajtur deri tek Naiti. Ose, duke menduar se Zahiri sht i prgjuar dhe i mbuluar nga t tjer q survejonin Linjn e Llapit, detyra e tyre ka qen e prqndruar tek Naiti. Arrestimet erdhn, se, n fundin e dhjetorit 1996 dhe n fillimin e janarit 1997, n UDB, kishin shkuar t dhnat e grumbulluara mjeshtrisht nga strukturat e fshehta udbashe n Kosov e jasht saj, dhe ishte menduar se mund t bhej nj goditje e fuqishme n strukturat drejtuese t lufts, pr ti dhn fund asaj. Fakti tjetr se arrestimet ndodhn n ato linja t lufts, t cilat ishin t lidhura me persona t veant, q erdhn nga grupimet e fshehta t LDK-s, apo n t cilat kishin krijuar lidhje njerzit e saj, e bn disi m t ndjeshme t vrtetn e goditjes. Mund t pyetet: prse nuk ndodhn arrestime masive n zonn e Drenics, kur dihej fare mir se ajo ishte, jo vetm gurkyi i Ushtris lirimtare t Kosovs, por edhe mbijetesa e saj? Adem Jashari ishte nj njeri q besonte tek njerzit, q duke pasur nj

zemr t madhe, kishte edhe kujdesin e madh, pr t ngritur nj ngrehin t fuqishme, pa plasaritje t brendshme dhe kt ia arriti mrekullisht. As gjat lufts dhe as m pas, nga Grupi i Drenics, i cili ishte m i madhi dhe m i shtrir n t gjith zonat e saj, me ndonj prjashtim t rrall, nuk kan dalur denonciator, prgjues, lajms udbash apo dshmues t gjyqeve t rreme. Kjo ndodhi se, me gjith prpjekjet, udbasht nuk arritn t deprtojn dhe t bhen pjes e lvizjes lirimtare n Drenic. Ata edhe nuk mundn, por, edhe nuk guxuan t shkonin m tej. Sidoqoft, prgjimi, ose m sakt, rnia nn prgjim e Linjs s Llapitka edhe shkaqe t tjera dytsore, t cilat, kan pasur nj ndikim n t gjith at q sht zhvilluar. Sidoqoft, pr t shtjelluar tregimin e mposhtm, ka disa burime ansore dhe disa burime kryesore. Disa prej tyre jan prmendur q n fillim, si dshmit e dhna nga antar t Shtabit t Prgjithshm t UK-s, biseda t incizuara dhe t transkriptuara, materiale shkrimore nga antar t kryesis s LPK-s, nga njerz q kan qen t lidhur ngusht me ngjarjet, bashklufttar t Zahirit. N burimet ansore, disa prej t cilave jan m shum t rndsishme e disa m pak, jan intervistat e shkputura nga njerz t involvuar, krahasimi i t dhnave, konkluzione t nxjerra nga ngjarjet e sidomos nga pasngjarjet, citimi i shtypit t lidhur, n nj mnyr ose n nj tjetr, me qarqe t njohura t sigurimit shtetror serb etj. Le t fillojm me njrin nga burimet kryesore. Fragmente nga biseda e Komisionit t Posam t LPK-s me Azem Syln (Daja i vogl), m 16 qershor 1998 (i zbardhur nga shiriti i diktatofonit, inizim legal / me vendim t Komisionit dhe miratim t bashkbiseduesve): Komisioni: Si sht e vrteta pr ndihmn e familjes Jashari dhe pr takimin me djalin e tij, Lulzimin? Azem Syla: T dhna nuk kam dhe nuk them se nuk sht ndihmuar familja Jashari, por besoj nj qind pr qind, sikur t gjitha familjet e tjera, sht ndihmuar edhe familja e tij.

Naser Idrizi (antar i komisionit): sht fjala para rnies s tyre dhe jo pas rnies, sht fjala pr ndihmn me mjete financiare dhe me logjistik. Azem Syla: Pr mjete financiare nuk ka pasur nevoj t ndihmohet familja Jashari, sepse i ka pasur nj ose dy vet n emigracion, n pun, kurse pr mjete teknike t lufts, m shum se t gjitha rrethet sht ndihmuar, jo vetm ai, por i sht dhn Ademit dhe shokve t tij. Ramiz Lladrovci: N nj letr q ka drguar Adem Jashari, n dhjetor 1997, shkruan se jemi t diskriminuar n furnizimin me armatim. Letra ekziston edhe sot. Azem Syla: Nuk e di pr kt letr, di vetm se sht ndihmuar. Naser Idrizi: Kur sht br Adem Jashari antar i UK-s? Azem Syla: Dat t sigurt nuk di, por nj e di dhe flas me kompetenc se ka qen ushtar dhe nj ndr eprort n rrethin e tij dhe e di se ka mbajtur lidhje t drejtprdrejta me Nait Hasanin, njrin prej antarve t Shtabit t Prgjithshm t UK-s. Komisioni: far ishin lidhjet n mes t sektorit t veant dhe Kryesis s KP t LPK-s, dhe si ndodhi q Abazisht larguar nga sektori i veant, me vendim t kujt sht larguar? Azem Syla: Raportet n mes t sektorit t veant dhe Kryesis s LPK-s kan qen lidhje t rregullta, lidhje normale. Zeka(Xhavit Haliti) ka qen dhe sht prgjegjs i sektorit dhe sa sht krkuar nga antart udhheqs politik t LPK-s, sqarime, sugjerime e t dhna, ju jan dhn, por kurr struktura dhe emra konkret. Ata kan qen vetm pr sektorin. Sa i prket largimit ose prjashtimit t njrit prej antarve nga sektori i veant, prkatsisht Abazit, un mund t them pak fjal, se kshtu e di. Qndrimi pr prjashtim ose largim nga ky sektor sht br pikrisht nga brenda, duke u bazuar n shum gabime e shum faje, ndoshta t paqllimta t Abazit... Komisioni: A ka qen ndonjri prej tre dshmorve, Hakifi, Zahiri apo

Edi antar i Shtabit Qendror t UK-s? Azem Syla: Me sa di un, Zahiri ka qen, kurse ata t tjert, e di se nuk kan qen. (Pr her t par, n kt bised Azem Syla hedh mendimin se, pavarsisht nga rrethanat, lajmrimi i Zahirit, prmes linjs s veant q ekzistonte aso kohe, nprmjet Ismet Abdullahut, nuk ka shkuar aty ku duhet.) Naser Idrizi: A keni arritur t verifikoni lajmrimin e shokve q ishin n Linjn e Llapit? Azem Syla: Un kam pyetur, nse jan mir shokt, m ka ardh prgjigja se jan mir, kam pyetur prsri nse jan mir shokt, sepse ka disa dit q Naitin po e thrrasin e nuk ka lidhje... (Prfundim i fragmentit t biseds.)

sht e ditur tashm se telefoni i Zahrit sht prgjuar. Mirpo nuk do t mund t prcaktohej nse ka filluar prgjimi pikrisht n tri ditt e fundit t muajit janar 1997. Por q sht prforcuar ky prgjim, kjo sht m se e qart. Nj shembull: M 31 janar 1997, n orn 9 t paradites, Bislim Zogaj thrret n telefonin e Zahirit dhe s bashku kan ln takimin e njohur t ors 16, n stacionin e autobusve. Kjo telefonat sht prgjuar dhe mbi bazn e ktij prgjimi, por jo vetm t tij, ka vazhduar edhe ndjekja e mtejshme, q oi n vrasjen e trefisht. N takimin e ksaj dite, me gjith kujdesin e treguar, Zahiri ka qen nn vzhgimin e policis serbe, vzhgim, i cili, nuk ka filluar n orn e dhn, por shum m hert. Jam i bindur se, edhe po t mos kishte qen ajo telefonat, udhtimi i tyre ka qen i zbuluar dhe prita, po ashtu, ka qen e prgatitur. Takimi nuk ka qen asgj tjetr, vese nj ndrprerje e prkohshme. Jo n pak raste, ilegal, gjysm ilegal apo njerz t angazhuar n luft, por q ende bnin jet legale, n rrethana t ndryshme, jan ekspozuar, dashje ose pa dashje. sht e vrtet, se disa muaj para vrasjeve, por edhe pak jav prpara, njerz t angazhuar n luft, q ndodheshin n Tiran, bnin fotografi, edhe me njerz q nuk u takonin rrethit t tyre ilegal ose t lufts, kishte filluar t flitej hapur pr

punt e lufts, kjo edhe nga fakti se, ende, nuk kishte pasur ndonj goditje t ndjeshme ndaj radhve t organizuara. N njrn nga bisedat e tij, Hamz Jashari, do t thoshte se njerzit po flitnin se far po bhet, se far po mbarohet, dhe do t shtonte se, po t ishte ndryshe, punt do t ishin m mir, dhe kt aludim nuk e kishte pr rrethin e tij. Fotografit e ilegalve ose t lufttarve, jo vetm nga Linja e Llapit, kan qen t njohura pr shum vet, dhe jo rrall, n kto fotografi, jan par njerz t armatosur. Njri nga antart e Shtabit t Prgjithshm, n nj bised t zhvilluar n Tiran, duke folur pr njrin ndr ilegalt e njohur, do t thoshte se ishte trim i madh, por ishte edhe dekonspirues i madh. Do e thoshte kt, sepse, me gjith lidhjet q ishin krijuar me strukturat e lufts, ai kishte trokitur n disa dyer njhersh, pr sigurimin e shpejt t logjistiks luftarake. Shrbimi i fsheht i sigurimit serb, sigurisht q ka br jo vetm prgjimin, por edhe przgjedhjen. Ai ka arritur n konkluzionet se kush duhej t ndiqej dhe kush jo, dhe t dhnat e tij, pas ngjarjeve t njohura, i ka dhn shtypit beogradas t lidhur ngusht me t. Dhe nuk ka qen e rastit, se disa nga aktakuzat e ngritura kundr pjestarve t Ushtris lirimtare t Kosovs, t jen botuar m par n shtypin beogradas dhe m pas t ken dal n cilsin e aktakuzs. Problemi shtrohet se prej kur dhe deri n far mase e dinin organet e dhunshme serbe n Kosov ekzistencn e UK-s, prej kur dhe si e ndiqnin aktivitetin e njrit nga drejtuesit kryesor t lufts, Zahir Pajazitit?

ENIGMA E GJURMIMIT DHE E NDJEKJES Tashm sht krejtsisht e sigurt se Zahir Pajaziti ishte nj emr i njohur pr shrbimin e fsheht t sigurimit serb dhe pr strukturat e tij. Njkohsisht ata kishin informacion jo t pakt se Ushtria lirimtare e Kosovs ishte e pranishme dhe reale. N nj intervist t tij, dhn pas lirimit nga burgu, Nait Hasani, koordinatori kryesor i UK-s, do t deklaronte se Shrbimet e fshehta serbe kan pasur njohuri se kush po i kryen aksionet, sepse ata e kan ditur se UK-ja ekziston dhe nuk ishte pjell e tyre, si thoshin politikant tan. Mendoj se UDB-ja kishte informata pr njerzit q i prbnin brthamat e UK-s....

Nj thnie e till, pas kaq kohsh dhe se si kan rrjedhur ngjarjet, sht plotsisht e sakt, jo vetm n pjesn e par t saj, pra n njohurin e shrbimit t fsheht serb se UK ekzistonte, por edhe pr disa nga njerzit q prbnin brthamat e para t saj. Njri prej tyre ishte Zahir Pajaziti. Duke qen ndr organizatort kryesor t lufts, fillimisht n Zonn e Llapit dhe pastaj me nj shtrirje m t gjer, n t gjith Kosovn, ai jo shum von do t skedohej dhe do t bheshin t gjitha prpjekjet pr t rn n gjurmt e tij. Kjo sht ditur n nj shkall t ndjeshme nga Zahiri, por edhe nga shokt e tij, Hakifi, Iliri, Shaipi, Selimi e m pas edhe nga Edmondi. Fakti q Zahiri, relativisht shum shpejt, kaloi n ilegalitet ose gjysm ilegalitet, dshmon pr kt. Vendqndrimin e tij e kan ditur fare pak njerz, zakonisht m t besuarit e tij, si Ilir Konushevci, Avni Ajeti, Hakif Zejnullahu, Rrustem Mustafa, Isak Shabani, Selim Haziri, Qerim Kelmendi, Adrian Krasniqi e pak t tjer, prgjithsisht djemt m t besuar t linjs s Llapit. Ajo sht ditur edhe nga antart e tjer t Shtabit Qendror t UK-s. Disa dit para arrestimit, n at banes kishin qen Nait Hasani, Xheladin Gashi, Sokol Bashota dhe Burim Murmullaku. Q banesa nuk sht ditur nga sigurimi i fsheht serb dshmon fakti se ai asnjher nuk sht bastisur, megjithse krkohej, e pr m tepr, at dit q do t vritej, m 31 janar 1997, policia serbe do t bnte kontroll, n nj banes m t afrt, ku si duket kishin marr informatn e fundit se mund t ndodhej Zahiri. N tri ditt e fundit t ktyre ngjarjeve do t kishte tri prpjekje t shrbimeve t fshehta serbe pr t rn n gjurmt e Zahirit, prmes tri kontrolleve t maskuara. Fakt sht, po ashtu, se n mngjesin e 31 janarit, vendi afr baness ku jetonte n ilegalitet Zahiri, ishte gjysm i rrethuar. Sidoqoft krkimi i Zahiti sht br shum m prpara, sepse policia serbe nuk i ka marr t gjith informacionet pr t vetm nga paraditja e 29 janarit deri n paraditen e 31 janarit. Krkimi dhe gjurmimi i tij ka filluar q nga ditkthimi i tij nga Shqipria, n fillimet e viteve 90, pr vet faktin se lista e plot e njerzve q po strviteshin n Shqipri, n t njjtn kopje q gjendej n zyrat e prfaqsis s Kosovs n Tiran, ndodhej edhe n strukturat e fshehta t shrbimit informativ serb. Pra, krkimi pr Zahirin e ka nj filles, e ka fillimisht nj dekonspirim, listn e drguar nga zyra e Prfaqsis s Kosovs n Tiran, por ka edhe nj mundsi shum m t madhe se kjo.

N fillimet e viteteve 90 n Shqipri po vendosej nj regjim i rrept krkimi ndaj t gjith atyre shqiptarve t Kosovs, q mendonin t kishin nj rrug tjetr, krejt t ndryshme nga ajo q po ndiqej institucionalishtn Kosov. Shrbimi Informativ Shtetror i Shqipris dhe kryetari i ktij shrbimi, Bashkim Gazidede, jo vetm e dinin qe n kryeqendrn shqiptare glonte shrbimi i fsheht serb, i cili kishte tani nj fushveprimi t jashtzakonshm, por, prmes njerzve t tyre n LDK, kishin vendosur, ndoshta pa dijenin e shtetit shqiptar, lidhje t dyanshme. N Shrbimin Informativ Shtetror t Shqipris, nga ana e Prfaqsis s Kosovs kishte shkuar nj krkes pr survejimin ose ndalimin e veprimtaris s 36 personave, q cilsohen si eksponent t lvizjeve ilegale, list, t ciln, prmes kanaleve t tjera, mund ta kishte edhe shrbimi i fsheht serb. Fakt sht se, n vitin 1994, Zahiri sht arrestuar nga policia e shtetit shqiptar, sepse i ishin gjetur armatime t ndryshme, kryesisht bomba dore, dhe ishte burgosur pr 5 jav. Qndrimi i tij n burg, megjithse i shkurtr, ka br t mundur rizbulimin e identitetit t tij, por edhe t veprimtaris s tij. Megjithat, ko nuk do t thot se gjithka ka qen e panjohur. Problemi tjetr sht se nga informacionet q kemi pasur, ata (grupi i Zahirit) kan qen n prcjellje, Zahiri vet ka qen n prcjellje rregullisht, pa ndrprerje, ai e ka ditur kt dhe ne ja kemi thn kt, - do t pohonte m pas, n majin e vitit 1998, drejtuesi i sektorit t veant pran LPK-s, Xhavit Haliti. Pra, gjurmimi dhe ndjekja sht ditur edhe nga organet e strukturat drejtuese t lufts, por edhe nga vet Zahiri. Ndrsa Hakif Zejnullahu, duke br nj jet, n dukje normale, pr mjaft koh ka qen jasht prgjimit, kjo edhe nga fakti tjetr se, marrdhniet e tij me Zahirin, ndonse t afrta, ndoshta m t afrtat n kt periudh, jan m s shumti n komunikimet direkte ose me an t shifrave t caktuara. Hakifi, edhe natn e 30 janarit e ka kaluar n shtpin e tij. Edmond Hoxha, dyshimin pr prgjimin dhe ndjekjen e tij e ka pasur vetm n ditt e fundit t jets, saktsisht n dy ose tri javt e fundit, pasi, si mendohet, pjesmarrja e tij n atentatin ndaj rektorit Papoviq, megjithse jo primare, ka patur t mundur identifikimin e tij. Pas arrestimeve t para, droja e tij, se ka filluar prgjimi i aktivitetit, ka qen edhe m e madhe, por jo e frikshme. Ai ka patur shqetsimin se mos kan filluar bastisjet ose prgjimet edhe n shtpin e tij n Junik, por

edhe aty ku banonte n Prishtin. M prpara ai nuk e ka pasur nj shqetsim t till, megjithse ka pasur ndjenjn se n nj aksion ose n nj tjetr, edhe mund t vritej. Pikrisht pr kt shkak ai i ka krkuar motrave se, nse ndodh nj gj e till, ai nuk do vajtime mbi ditvarrimin e tij e as m pas. sht periudha kur fillon shndrrimi i tij, nga jeta romantike ilegale n veprimtarin konkrete t rrezikshme, e cila, mund t sillte pasoja, ashtu si edhe ndodhi. sht thuajse kurdoher nj ngjarje e fsheht q trheq ngjarjen e njohur dhe t dukshme. Tek ne, ngjarja e njohur dhe e dukshme, sht vrasja e trefisht e nats s 31 janarit. Ajo ka pasur nj paraprirje, nj ngjarje t fsheht, q e ka trhequr at. Ka patur disa mundsi pr zbulimin, prgjimin, gjurmimin dhe ndjekjen e Zahir Pajazitit. Mir sht q, pasi shtruam disa nga faktet, mundsit, takimet, dyshimet dhe rrethanat, t analizohen t gjitha qetsisht, sepse anashkalimi i secils hallk prej tyre, mund t sjell mangsi q jan t dmshme. Le t nisim nga institucionet e lufts dhe t ecim deri n hallkat e saj. Pra, si i thon, le t pastrojm oborrin e brendshm t shtpis. Pa u br nj gj e till, sht e vshtir, n mos e pamundur, t ecet m tej. Sepse edhe mundsia e par, q t bie ndr mend, ose se ku mund t hedhsh mendimin e dyshimt, sht pikrisht ktu. Edhe po t duash, nuk mund ta anashkalosh. Nse do e bsh kt t fundit, pra anashkalimin, ather edhe dyshimet do t ishin m t ndjeshme. Kan qen disa njerz dhe disa mundsi q rrjedhjet t ken qen t brendshme. Prcaktimi i Rexhep Selimit se pak njerz e kan njohur rrjetin dhe kushdo q ka rn nuk e ka ditur rrjetin m shum se sa Besim Rama, t bn detyrimisht t prcaktosh se mos vall n kt rast, kur do t kishte arrestime t rndsishme, rrjedhja do t ishte nga ata pak njerz q e kan njohur rrjetin. Nuk ke se si i shmangesh ksaj pyetje dhe nuk do t doja kurrsesi ti shmangesha asaj. Sepse, nga e gjith ajo q disponohet n arkivin e LPK-s, nga gjith sqarimi q i sht br ktij rasti n Komisionin e posam, del n prfundimin se nuk ke as prse ti shmangesh.

Si dihet tashm, n kt periudh, brenda vendit, bnin pjes n shtabin Qendror t UK-s, Nait Hasani, Rexhep Selimi, Xheladin Gashi, Sokol Bashota, Bislim Zogaj, Adem Jashari (i cili nuk merrte pjese n mbledhjet e Shtabit Qendror Operativ pr arsye sigurie dhe lidhjet mes tij dhe shtabit mbaheshin prmes Nait Hasanit), Lahi Ibrahimaj. Nga strukturat jasht vendit ishin t prfshir Xhavit Haliti, drejtuesi i sektorit t veant dhe Ali Ahmeti, m pas Jashar Salihu dhe Azem Syla. Koordinator t veprimeve jasht brenda ishin Hashim Thai (i cili kishte mandatin e organizats pr krijimin e strukturave t lufts) dhe Kadri Veseli. (Sipas deklarats s Azem Syls, pas ngjarjeve t janarit 1997, saktsisht pes muaj m von, do t bhet kompletimi i shtabit edhe me dy antar t rinj, t cilt nuk ishin nga Linja e Llapit, duke aluduar pr Hashim Thain dhe Kadri Veselin / shnim i autorit). N Kosov m 28 janar 1997 arrestohet Nait Hasani dhe detyrohet t kaloj menjher n ilegalitet Xheladin Gashi. Duhet t besohet se ai deri ather nuk ka qen n ilegalitet t thell, pr vet faktin se, n t njjtn dit, ai kishte drekuar n Prishtin. Adem Jashari ndodhej n Drenic, dhe me prjashtim t lidhjeve prmes t dytve ose t tretve, ai nuk kishte lidhje t drejtprdrejta me Zahir Pajazitin. Mungesa e lidhjeve t drejtprdrejta ka ndikuar jashtzakonisht shum n krijimin e nj strukture m t fuqishme, sidomos pas 31 janarit, pasi, dy zonat kryesore t lufts, mbetn pr disa koh t shkputura nga njra tjetra. Sokol Bashota, Xheladin Gashi dhe Bislim Zogaj, takohen m 30 janar 1997. Ata jan t njohur me faktin se Nait Hasani sht zhdukur, pra kidnapuar, gj t ciln Plakue kishte ditur pak aste pas arrestimit. N takimin e ksaj pjese t shtabit, nuk merr pjes Rexhep Selimi, i cili, sipas nj interviste t Xhavit Halitit, ishte i smur, gjendej n Tiran, dhe sapo merr vesh pr arrestimet dhe ngjarjet e fundjanarit 1997, kthehet n Kosov, pr t ringritur edhe nj her strukturat e dmtuara. E dhna se Rexhep Selimi n kt koh ndodhej n Kosov vjen, si e cilsova, nga nj intervist e Xhavit Halitit. Pas botimit n gazetn Epoka e ret pjesve t ktij libri, n janar 2006, un kisha nj telefonat nga Rexhep Selimi, prmes s cils m sqaronte se ajo q ishte thn n intervistn e Xh. Halitit nuk ishte, kohsisht, e sakt, pasi n kt periudh ndodhej n Drenic, n Prekaz. Ndrsa rasti i qndrimit t tij n Tiran, pr arsye smundje, i takon nj kohe tjetr.

N Prishtin, ato dit kan pasur takime me Zahir Pajazitin edhe disa njerz t tjer. Duhet ti themi t gjitha. Kan qen Qerim Kelmendi, Adrian Krasniqi, t cilt ishin kthyer me t nga Shqipria, Burim Murmullaku, si njeri i afrt dhe her pas here pjesmarrs n mbledhjet e Shtabit t Prgjithshm, po ashtu Astrit Jakupi dhe Edmond Hoxha t gjith kta jasht Linjs s Llapit. Pr takimet e fundit, me shokt e tij t Linjs s Llapit, do t shkruajm m tej. Asnjri prej antarve t Shtabit t Prgjithshm nuk mund t kishte ditur udhtimin e fundit t Zahirit, sepse, asnjri, q kur ishte vendosur pr kt udhtim, nuk kishte pasur takim me t. Nga ana tjetr, t gjith ata ishin prej shum kohe antar t t njjtit shtab dhe, deri ather, nuk kishte pasur asnj dmtim t radhve. Kshtu q, n nj mnyr ose n nj tjetr, dyshimi se mos kishte pasur rrjedhje nga strukturat e larta t lufts, brenda n Kosov, mendohet se do t ishte dika lehtsisht e verifikueshme. N muajin janar 1997 jan thuajse t gjith antart e Shtabit t Prgjithshm q jan takuar me Zahirin. I pari takohet Nait Hasani, kur ai sapo ishte kthyer nga Shqipria. Ishte nj takim i shkurtr, pr marrje e dhnie detyrash, t cilin, as njri e as tjetri, nuk e kan menduar se do t ishte i fundmi mes tyre. N dhjetditshin e fundit ai ka pasur takime, t veanta ose n grup, edhe me Sokol Bashotn, Bislim Zogajn, Xheladin Gashin, dhe t gjitha kan qen takime t shkurtra. Njeriu i dyt q sht takuar me Zahirin, mbi bazn e nj paracaktimi, nga ana e Shtabit Qendror sht Bislim Zogaj. Takimi, si e kemi thn dhe do e prsrisim, ka zgjatur jo m shum se dy minuta, dhe ka qen vetm prcjellja e mesazhit t shtabit, q ishte vendosur n takimin e s enjtes, 30 janar 1997, mes Sokol Bashots, Xheladin Gashit dhe Bislim Zogajt se duhej ndryshuar krejtsisht metoda e puns. Fakti q n kt takim drgohet Bislim Zogaj kishte lidhje me at q mendohej se do t ishte m pak i dekonspiruar. N fakt, kshtu ishte. Askush tjetr nuk sht takuar me t n Kosov. Pra nuk ka pasur takim as me Rexhep Selimin, Adem Jasharin apo me Lahi Ibrahimajn. Kan qen takimet e tij t fundit me shokt e shtabit. Disa prej tyre e kan njohur thjesht me emrin Ismet. Disa t tjer, brenda shtabit, e

kan ditur edhe emrin e tij t vrtet. Sidoqoft, ajo q duhet prjashtuar kushtimisht, pa asnj ekuivok dhe pa asnj mdyshje, qndron n faktin se denoncimi i tij apo i grupit t tij, nuk mund t ishte br nga shokt e tij, t cilt ishin njlloj t rrezikuar. Pra, duhet prjashtuar nga do lloj dyshimi dhe kshtu sht e vrteta, antart e Shtabit t Prgjithshm ose q ishin n lidhje direkte me t, si Adem Jashari, Rexhep Selimi, Sokol Bashota, Lahi Ibrahimaj, Nait Hasani, Burim Murmullaku, Adrian Krasniqi. Pr udhtimin e fundit t Zahirit nuk ka ditur asgj as Qerim Kelmendi, i cili sht takuar pr her t fundit me t, nj ose dy dit para arrestimit t Naitit. sht nga njerzit e lidhur m shum me t, e di se kush qndron pas Ismetitdhe kmbngul q t bhet lajmrimi i menjhershm i Zahirit pr arrestimin e Naitit. Pr udhtimin e Zahirit drejt Vushtrris, jasht asaj q mund t quhet linja e Llapit, kan ditur dy vet, Edmond Hoxha, q u vra me t, dhe Astrit Jakupi, prmes t cilit sht br edhe kontakti i dats 29 janar 1997. Ky i fundit, i caktuar pr organizimin e realizimin e nj aksioni s bashku me Edmondin, e ka njohur Ismetin, por nuk e ka njohur Zahirin, pr m tepr, dita dhe ora e udhtimit nuk sht prcaktuar n takimin ku ai ka qen i pranishm. N kt rast, nga brenda atyre q dinin shumka, n koh t ndryshme ka pasur prvijime dyshimi, dhe her pas here edhe dyshime t shfaqura, pr dy njerz, t cilt, nse mund t themi kshtu, duhej t dinin dy gjra njkohsisht: se Ismetidhe Zahiri ishte i njjti njeri, dhe se ishte antar i Shtabit Qendror t UK-s. Ata do t duhej t dinin po ashtu edhe aksionet kryesore n t cilat kishte marr pjes Ismeti, t cilat do t shpalleshin n Kumtesn e Ministris s Punve t Brendshme t Serbis pr vrasjen e tre Herojve. Dyshimi i par, pr shkaqe q tashm edhe mund t jen qartsuar, sht ngritur ose ka rn mbi Ali Ahmetin, fillimisht si jnj mundsi denoncimi dhe m pas, jo si denoncues, por si nj njeri q nuk e ka kryer detyrn e tij, pr lajmrimin e sakt t Zahirit. Pr her t par ky dyshim, si kerkes pr sqarim, sht br nga Hashim Thai, m pas, prsri si antar i shtabit q ka br gabime, mes t cilve edhe mosverifikimin e lajmrimit t Zahirit, sht br edhe nga Azem Syla.

N fund, erdhi edhe nga Menduh Thai, i cili, megjithse nuk kishte pasur asnj lidhje me strukturat e UK-s, bri edhe akuzn m t drejtprdrejt e m t ashpr. Pr t br verifikimin e ksaj akuze ose ktij dyshimi sht punuar me kujdes. M mir se gjithka, kt mund ta sqaroj edhe n prgjigjen q m sht dashur t bj n akuzat e ngritura nga Menduh Thai, prgjigje, t ciln, pjesrisht po e sjell n kt libr. Reagim ndaj deklarats s Menduh Thait, mbi akuzimin e Ali Ahmetit pr tradhti dhe vrasje me porosi: T nderuar zotrinj, pasi lexova ne gazetn Tuaj, Koha Ditore, prononcimin e zotri Menduh Thait, nnkryetar i Partis Demokratike Shqiptare, n nj nga emisionet TV n Maqedoni, mbi rolin dhe kontributet e zotit Ali Ahmeti, duke e akuzuar pr tradhti dhe vrasje me porosi ribotuar nga ana juaj, kam pritur me bindje se, dikush tjetr ose disa t tjer, do t reagonin, pr t saktsuar nj t vrtet dhe pr t hedhur posht nj mashtrim, i cili, nse do t lejohej t gjallonte si i sakt, do t kishte dme t pallogaritshme historike, morale, politike e kombtare. Mjerisht kjo nuk ndodhi. Nuk i di shkaqet, ose m sakt nuk dua t ja pranoj vetes shkaqet e nj heshtje t till, por jam i bindur se ato nuk lidhen me saktsimin e s t vrtets.... Reagimi im nuk lidhet vetm me faktin se, gjat periudhs s lufts n Kosov, 1998 1999, kam qen i zgjedhur, thuajse unanimisht, kryetar i Lvizjes Popullore t Kosovs, organizat, n t ciln bnin pjes t gjith antart e Shtabit t Prgjithshm t Ushtris lirimtare t Kosovs, pra edhe zoti Ali Ahmeti, t gjith antart e Drejtoris Politike t saj, pra edhe miku im i vjetr Bardhyl Mahmuti. Pr m tepr, disa nga antart e shtabit ose t Drejtoris Politike ishin t zgjedhur edhe n forumet m t larta drejtuese t organizats, si Bardhyl Mahmuti, nnkryetar dhe Ali Ahmeti, antar i kryesis... N fillimet e vitit 1998, problemi q ngre sot zotri Menduh Thai, natyrisht jo n kt shkall dhe jo me kt harbutri, sht ngritur, n form krkese pr sqarim, edhe nga dy antar t organizats, t prfshir n strukturat e larta drejtuese t lufts. N materialin e paraqitur n Mbledhjen e Gjasht t Prgjithshme t LPK-s, dega jasht vendit, ata kan krkuar q t sqarohet si dhe nga ndodhen dekonspirimet pr shokt q vepronin n Kosov.

M 10 maj 1998, Mbledhja e Gjasht e Prgjithshme e LPK-s ka ngritur nj Komision t Posam pr t sqaruar problemet e ngritura. Pr vet rndsin q kishte sqarimi i shtjeve t shtruara, Kshilli i Prgjithshm caktoi si drejtues t Komisionit t posam kryetarin e organizats, Bedri Islami si dhe dy shok, Naser Idrizi dhe Sejdi Gega. M pas, pr probleme t veanta komisionit iu bashkangjitn edhe shok t tjer si Xhevat Bislimi, Ramiz Lladrovci, Halil Selimi, Ramadan Pllana. Komisioni, i cili drejtohej nga un dhe prej ktej lind edhe detyrimi im moral pr afishimin e s vrtets, m 11 korrik 1998 paraqiti raportin e tij verifikues. N Komision dorzuan materialet e tyre me shkrim Emrush Xhemajli, Hashim Thai dhe Kadri Veseli n emr t shokve brenda vendit, Muhamet Kelmendi, Ramadan Avdiu, Adnan Asllani, Ibrahim Kelmendi,Bislim Elshani, sht marr kontakt dhe jan t incizuara e transkriptuara bisedat me Xhavit Halitin, drejtues i sektorit t veant t Lvizjes Popullore t Kosovs, antar i SHP dhe i Drejtoris Politike, Azem Syln, antar i SHP q t dy deri n maj 1998 antar t Kryesis s LPK-s, Fazli Veliun, Ali Ahmetin, Bilal Sherifin, Xheladin Gashin, Ramadan Pllann, Ramiz Lladrovcin,Gafur Elshanin, Jashar Salihun, antar i SHP dhe nnkryetar i organizats, sht konsultuar letra e fundit e Ilir Konushevcit Mrgimitdrejtuar organizats,si dhe letra e tij e 8 majit 1998, jan marr kontakte me Fehmi Lladrovcin, Shaban Shaln, Ramush Haradinaj, Iliaz Kodrn, jan konsultuar letra t Grupit t Drenics, sidomos e dhjetorit 1997, incizime t ndryshme nga Adem Jashari, letra e Abedin Rexhs dhe e Rexhep Selimit, drguar pr kt qllim Komisionit t Posam. sht br konsultimi gjithashtu me procesverbale t mbledhjeve t Kshillit t Prgjithshm t LPK-s, Komisionit t Organizimit dhe t Riorganizimit, materiali pr shkaqet e arrestimeve t vitit 1993 etj... I prmenda t gjith kta emra dhe dokumente, sepse, thuajse asnjri prej tyre nuk e ka ngritur akuzn ndaj Ali Ahmetit pr tradhti dhe nxjerrje t shokve n prit. Ka qen krejt e natyrshme q ka pasur gabime, kjo bhet edhe m e mundshme n kushtet e ilegalitetit dhe t organizimit t lufts, mungess s lidhjeve dhe konspiracionit. Pr t saktsuar kt, sht e nevojshme t sjell pjes t transkriptuara (t cilat jan t incizuara) nga bisedat e zhvilluara me dy nga drejtuesit m t hershm t lufts n Kosov. Xhavit Haliti, i ngarkuar nga Komiteti Drejtues i OMLKs pr t krijuar lvizjen guerile n Kosov, do t caktohet m pas nga Kryesia e LPK-s drejtues i sektorit t veant, q prfaqsonte pjesn e antarve t Shtabit Qendror t UK-s, dhe njkohsisht antar i Drejtoris

Politike. sht njeriu prmes t cilit kan kaluar shum gjra dhe njkohsisht zanafilla e shum t tjerave, q bri maksimumin e mundshm t asaj q pritej. Fragment nga biseda: Komisioni: Si ndodhi largimi i Abazit(Ali Ahmetit) Xhavit Haliti: Largimi i Abazit nga sektori i veant sht krkuar nga Shtabi Qendror brenda vendit, pr shkak t gabimeve q i kan konsideruar ata si gabime, pr shkak se nuk ka respektuar vendimet dhe krkesat e tyre; n veanti n drejtim t grupit, n krye t s cilit ka qen Fehmi Lladrovci. Kjo ka qen kryesorja, n at grup sht vra Luan Haradinaj, kjo ka qen thelbsorja. T gjitha akuzat pr Abazin, qoft pr tradhti, qoft pr vrass, jan kot, un jam kategorikisht q jan t pabazuara, jam krejt kundr. Sepse kam punuar me Abazin q 12 e 13 vjet dhe e njoh mir. Abazi bn gabime, si t gjith, edhe nse ka br gabime, nuk i ka br me qllim. Biseda me Azem Syln, n at koh njihej vetm si antar i Shtabit Qendror t UK-s dhe i sektorit t veant, m pas do t bhej i njohur fakti se ishte edhe Komandant i Prgjithshm i UK-s, sht br me 16 qershor 1998. N pyetjen e Komisionit t Posam pr largimin e Abazitnga sektori i veant, pra nga funksioni i antarit t Shtabit, Azem Syla prgjigjet: Qndrimi pr largimin e Abazit sht marr nga brenda pr gabimet e bra, e kan marr kt vendim pr Abazin duke u bazuar n vrasjen e Luan Haradinajt, jo q sht shkaktar Abazi pr vrasjen e ktij, po pr futjen e grupit nga Gjermania. Nuk qndrojn akuzat q thon...se Abazi sht shkaktar pr vrasje, gabime ka br, por q t them se Abazi sht shkaktar pr vrasje, kjo sht shpifje... Solla pjes nga prononcimet e dy nga drejtuesit m kryesor t lufts, t cilt kan punuar prej m shum se 10 viteve me Abazin dhe t cilt kishin prcjell vendimin e ardhur nga brenda pr largimin e tij nga sektori i veant. Le ta lm pr nj her tjetr faktin se cilt nga brendakishin t drejt t ndshkonin dik q krkonte t fuste, pas thirrjes s Adem Jasharit n prill 1996 (material i incizuar ruhet n Arkivin e LPK-s) dhe kmbnguljes t jashtzakonshme t tyre, grupin e Fehmi Lladrovcit, n luft n Kosov. E rndsishme n kt pjes sht deklarimi me shkrim i gjith grupit n fjal, mes t cilve Fehmi Lladrovci, Xheva Lladrovci, Ilaz Kodra, Abedin Rexha, Rafet Rama, Ramiz Lladrovci etj. lidhur me ngjarjen. Deklarata e tyre, e nnshkruar, me t ciln sht bashkuar m pas edhe Ramush Haradinaj, shfaq dyshimin se prita pr ta ka qen e organizuar q m

par, dhe fajsojn njeriun, i cili, pr fat, nuk ndodhej n radht e organizuara, pra nuk sht hedhur asnj lloj dyshimi pr shokt e lufts. Komisioni i posam, q sht ngritur pr verifikimin e ngjarjeve, si e cilsova, m 11 korrik 1998, ka dhn prcaktimin e tij unanim, se t gjitha problemet dhe akuzat e ngritura nuk qndrojn dhe vendimi i Komisionit sht pranuar dhe miratuar nga Kshilli i Prgjithshm i LPK-s, pa asnj vrejtje. Kt vendim ia kemi br t njohur edhe Shtabit t Prgjithshm... Me vendim t posam Abazisht caktuar t punoj pr prgatitjet e ngjarjeve t ardhshme n Maqedoni. Dyshimi i dyt ka ardhur disa koh m von, kur kan filluar t qartsohen disa ngjarje, takime e biseda. N nj material, drguar autorit t ktij libri, sht hedhur mendimi q t ndriohet roli dhe figura e respektuar e Xheladin Gashit, t cilin, megjithse e kam takuar vetm disa her, jam i nderuar q m ka cilsuar si mikun e tij. N materialin e paraqitur mes t tjerave sht thn: shtja e vrasjeve dhe e arrestimeve n strukturat e larta t UK-s natyrisht krkon studim dhe analiza t prpikta, t do detaji, qoft ai edhe shum i vogl apo i parndsishm n dukje. N t gjitha prndjekjet, oraret, piktakimet q prfunduan me arrestimin e Naitit, pastaj t Bislim Zogajt, rrezikimin e piks ku ndodheshin Adrian Krasniqi dhe Qerim Kelmendi, dhe n fund, operacioni q prfundoj tragjikisht pr UK-n, ku u vran Zahiri, Hakifi dhe Edmondi, t gjitha kto ngjarje kan detajet e veta, n t gjitha kto ngjarje kemi katalizatorin e orareve, piktakimeve dhe prndjekjeve. Duhen ndriuar kto detaje t vogla, n mnyr q figura e tij t jet sa m e pastr, t jemi objektiv dhe mos frikohemi nga e vrteta. Ather edhe peizazhi i personalitetit katalizator bhet m i dukshm n horizont. Ai njeri e ka nj emr, t cilin ne duhet tia ruajm. sht n zanafilln e UK-s, sht n ngjarjet e mpasme t saj, sht i prfshir thuajse n t gjitha ngjarjet, ka caktuar takime mes njerzve, ka qen me Naitin, i cili sht arrestuar pak minuta m von, pas ndarjes me t, ka dijeni pr takimin e Bislim Zogajt me Ismetin, pra sht, si t thuash, kudo. Ktij dyshimi, m pas, do i shtohej edhe fakti se, i biri i tij, Iliri, do t lirohej si i pafajshm, nga i njjti akt gjykim, n t cilin Nait Hasani do t dnohej me 20 vite burgim.

Nuk do t ishte n dinjitetin tim, qoft si autor i ktij libri, por edhe nga lidhjet e rrethanat e prcaktuara me Ushtrin lirimtare t Kosovs, nse do t kisha heshtur para s vrtets, ose nse do e kisha ln dyshimin vetm t hedhur e asgj m tej. T gjith ata q e kan njohur Xheladin Gashin kan pasur nj besim tek qndrueshmria dhe sakrifica e tij. sht nga t rrallt njerz q sht q n zanafilln e Ushtris lirimtare t Kosovs dhe e di thuajse t gjith rrjetin e saj. Ka lidhje me Grupin e Drenics, por edhe me Linjn e Llapit, sht i afrt me Nait Hasanin, Bislim Zogaj, Hashim Thain, Azem Syln, Kadri Veselin. Ka nj natyr, n dukje t ashpr, mirpo, po ashtu edhe di t thot fjaln e krkuar. Beson tek institucioni i lufts, sa q nganjher shkon edhe m tej se duhet. Mirpo ai di aq shum sa q, nse do t kishte pasur rrjedhje prej tij, ose edhe ndonj lshim, sado i vogl t kishte qen ai, dmtimi i radhve t organizuara do t ishte katastrofal. Sepse prmes tij kan kaluar aq shum linja e aq shum fije sa q do t jet e vshtir t kishin kaluar prmes nj tjetri. Pr her t par, me dshirn e tij, jemi takuar n shtpin e mikut tim Adnan Asllani, n Zvicr. Ka qen nj takim, si i thon, mes katr syve, pr problemet q krkonte t sqaronte Komisioni i Posam. Kam qen i bindur ather se, pr vet natyrn, bindjen dhe rrugtimin e tij, ai mund t bnte gabime, por nuk mund t shkonte kurr deri tek denoncimi. sht edhe nj fakt tjetr: ai nuk e ka ditur vendimin e Zahirit pr t udhtuar drejt Vushtrris. Pra nuk e ka ditur se ai do t shkonte drejt prits. Nga antart e tjer t Shtabit t Prgjithshm, Zahiri ishte takuar n Tiran me Azem Syln, por sht diskutuar pr probleme t strukturimit t lufts. Interesant sht fakti se, megjithse bjn pjes t dy n t njjtin Shtab, ata do t takohen pr her t par dhe ky do t ishte edhe takimi i tyre i fundit. Deri n at koh, n linjn e Ushtris lirimtare t Kosovs, Zahiri kishte nj lidhje t dyfisht: n Kosov me Nait Hasanin, ndrsa jasht saj, me Ali Ahmetin. Zakonisht nuk tejkaloheshin kto lidhje, pr vet ndrtimin e strukturave t lufts dhe rregullave q ishin vendosur m par. E di q n vitin 1996, Zahiri ka qen n Shqipri. Un personalisht nuk jam takuar me t... E kam ditur q ishte n Tiran, por nuk ka qen pun e imja t takohesha me t... E ka takuar Azem Syla...

(Xhavit Haliti, qershor 1998). Kto ishin lidhjet q kishte Zahiri n ditt e fundit n at q mund t quhet linja e Shtabit t Prgjithshm dhe e njerzve t tjer rreth ktij Shtabi, por q nuk i takonin Linjs s Llapit. Me kta njerz sht takuar, ka biseduar, sht vendosur pr rrugt q do t ndrmerreshin, mund edhe t ket pasur situata t acaruara, ka sht e kuptueshme pr kohn, por n fund t fundit, kta ishin miqt, shokt dhe bashkdrejtuesit e lufts n Kosov. T tjer nuk kishte. Prej atyre Zahiri nuk do t zbulohej kurr, edhe sikur lufta t vazhdonte njqind vite. Komisioni i Posam i Kshillit t Prgjithshm t LPK-s, dega jasht vendit, pr verifikimin e arrestimeve dhe vrasjen e 31 janarit 1997, ka dal me konkluzionin: Megjithse jan marr t gjitha masat pr tu lajmruar shokt e linjs s Llapitprmes kanaleve t tyre jasht Kosovs, pr arrestimet q kan ndodhur dhe sidomos t Nait Hasanit, prgjegjsia e njeriut t caktuar posarisht me kt detyr, sht se nuk i sht shkuar deri n fund verifikimit dhe saktsimit t ngjarjes. Shokt q jan vrar n Pestov kan qen nn prgjimin e vazhdueshm t policis serbe dhe nuk prjashtohet mundsia e vzhgimit t mhershm t grupit t tyre. Thelbsore ishte se n sektorin e veant nuk ka pasur rrjedhje t informacionit, por ka gabime t cilat, pr cilindo, jan t natyrshme. Mundsia tjetr e rrugs s strukturave t lidhura me luftn pr dekonspirimin e tyre mund t ishte Kshilli i Prgjithshm i LPK-s, pasi, si organ drejtues, mund t kishte pasur dijeni pr ngjarjen. Duke e sjell n mend, edhe nj her, thnien e ish-nnkryetarit t kryesis s LPK-s, Muhamet Kelmendi, e cituar n kt libr, sht ndoshta me interes t sjellim edhe nj her fragmentin e nj bisede, mes Komisionit t Posam t ngritur pr kt qllim nga LPK-ja dhe drejtuesit t sektorit t veant, Xhavit Haliti. Komisioni: far ishin lidhjet mes Kshillit t Prgjithshm t LPK-s, sektorit t veant dhe strukturave t lufts?

Xh.Haliti: Kshilli i Prgjithshm nuk ka qen absolutisht kompetent q t merret me shtjet e Ushtris lirimtare t Kosovs n strukturat e saj. Sepse kompetencat pr UK-n i ka pasur vetm kryesia, n baz t marrveshjes q sht br, me iden q t mbahen gjrat sekret, veprimet t kryhen perfekt dhe vendimet politike q merren n kryesi t mos dalin n Kshillin e Prgjithshm. Nj ide e till sht hedhur pr her t par n Mbledhjen e Prbashkt t drejtuesve t LPK-s n Kosov dhe kryesis s LPK jasht vendit, n dhjetorin e vitit 1993, nga Hashim Thai dhe Xhavit Haliti. Duke par arrestimet q kishin ndodhur dhe goditjet q mund t ndodhnin edhe n t ardhmen, sht krkuar, me t drejt q, problemet e lufts dhe ngritja e bazave t saj, t mos bhet n rreth t gjer, pra t din pr t, sa m pak njerz q t jet e mundur. Prqendrimi i problemeve tek sektori i veant, brenda LPK-s, si pjes e Shtabit Qendror t UK-s, po ashtu ka qen i detajuar. Prsa i prket shtjes se kush merrte pjes n njsitet e UK-s, se kush ishte n krye t detyrs, far detyrash kishte n Kosov, kush merrej me at pun ose me kt pun, jo vetm q nuk e kemi diskutuar, por as nuk do t pranonim kurrsesi t diskutonim. (Muhamet Kelmendi) I solla gjith kta shembuj, pr t arritur, edhe nj her, n t njjtin konkluzion q arriti edhe komisioni i majit t vitit 1998, se, pavarsisht gabimeve q ishin shfaqur, vija e ndjekur, kishte qen prgjithsisht e sakt, dhe n kushtet e athershme, ndoshta, mundsia m e mir. Arritja e konkluzionit se, nuk kishte pasur rrjedhje, nga shokt e caktuar n kto struktura, kishte rndsin e vazhdimit t puns n t ardhmen. Nuk duhet prjashtuar se, shum nga antart e Kshillit t Prgjithshm t LPK-s, duke pasur lidhjet e tyre me ilegalt q vepronin n Kosov, lidhje t hershme organizative, kishin dijeni pr ngjarjet q zhvilloheshin aty dhe mbanin ende lidhje, por jo n rrug organizmi politik. Lidhje t tilla, her pas here, kan pasur ndikimin e tyre, n t mir ose n t pamir t puns, por asnjra prej ktyre lidhjeve, nuk ishte n rrjedhn e veprimit, t ilegalitetit dhe t personalitetit t Zahirit. Fakt sht se, edhe drejtues t lufts brenda vendit, si pr shembull Rexhep Selimi, deri n fund, e ka njohur Zahirin, me emrin e lufts Ismetidhe m pas ka msuar pr emrin e tij t

vrtet. Kshtu q lidhjet vetjake, nganjher edhe t miratuara, t antarve t Kshillit t Prgjithshm t LPK-s, me pjestar t njsiteve t Ushtris lirimtare t Kosovs, nuk t onin drejt dekonspirimit individual. Nga ana tjetr, megjithse, thuajse t gjith pjestart e linjs s Llapit ishin antar t LPK-s, ose qndronin n lidhje t vazhdueshme me LPK-n, vetjake ose familjare, Zahiri nuk ishte antar i organizats. Pra, duhet prjashtuar mundsia e dekonspirimit nga jasht, qoft nga sektori i veant, qoft nga antart e Kshillit t Prgjithshm t LPK-s, apo t kryesis s fondit Vendlindja thrret. Po jasht ksaj linje? Pr her t par, ideja e nj linje tjetr, nse mund t quhet kshtu, sht cituar n bisedn e zhvilluar nga Komisioni i Posam i LPK-s, me drejtuesin e sektorit t veant, Xhavit Halitin. Xhavit Haliti: Kur sht arrestuar Naiti dhe nj pjes e shokve, 4 ose 5 or pas arrestimeve, jam informuar, meqense kam qen drejtuesi i sektorit. Ne kemi pas divergjenca rreth futjes s Ismet Abdullahut n kto shtje, meq, ve t tjerave, Ismeti filloi edhe me na u drejtua prej s largu, punt po dilnin. Zahiri ka qen trim i madh dhe ka br pun, por, pr mua, ka qen edhe i dekonspiruari i madh, mirpo ka br pun t vlefshme, dhe kjo ka qen deri diku edhe e ditur nga linja e qeveris, ku donin mbshtetje njerz t Zahirit. Lidhja tjetr e Zahirit jasht Kosovs ishte Ismet Abdullahu, me t cilin, gjithashtu, ishte i lidhur: edhe n linjn e lufts, por edhe n linjn familjare, q m von do t bhej e dyfisht. Si dihet, Zahiri dhe Hakifi kan qen daj dhe nip. Kushriri i afrt i Hakifit, Zena, q sht tani n TMK, e kishte daj Ismet Abdullahun. Pra lidhja e par familjare mes Zahirit dhe Ismetit, sht br prmes Zens, kushririt t Hakifit, ndrsa lidhja e dyfisht do t bhej n vitin 1999, kur vllai i Zahirit, Agimi do t martohej me mbesn e Ismetit. Sidoqoft kjo ishte nj lidhje jasht strukturave t drejtprdrejta t Ushtris lirimtare t Kosovs, pr m tepr, nj linj e cila kishte n vete rrezikun e dekonspirimit. sht nj koh kur disa vet fillojn t krkojn ndihma t ndryshme

pr Linjn e Llapitdhe kjo shpesh her sht br pa miratimin e Zahirit. N fakt, n dhjetor 1996 dhe fillimin e janarit 1997, ai sht takuar n Tiran me shum njerz, t cilt kan qen t njohur pr t, por jo t gjith kan qen t sinqert me t. Nj mundsi tjetr dekonspirimi, e cila duhet prjashtuar pa mdyshje, sht edhe n vet linjn e Llapit, si thuhej fillimisht, dhe n Zonn Operative t Llapit, si u b e njohur m pas. Linja e Llapit, n fillimet e saj, kishte dika m shum se 30 antar, t cilt ishin njerz t besuar, prgjithsisht t sprovuar pr trimrin e tyre ose q do t sprovoheshin m pas, dhe pr mundsin e qndress. Disa prej tyre kishin qen t burgosur politik, antar t lvizjeve ilegale, m pas do t bheshin atentator t njohur pr njsitet e tyre dhe shtrirja, nuk do t ishte marramendse, pr t ciln, edhe mund t ishte mundsia, por e kujdesshme, e menduar dhe e sakt. Vet pranimi n radht e UK-s ka qen nj proces n vete, i cili kalonte prmes nj organizmi t posam verifikimi dhe miratimi. Duhej kaluar npr disa rrath provashpr t arritur deri tek fakti se ishe tash e tutje pjestar i strukturave t lufts. Ky organizm verifikimi dhe kujdesjeje ishte n t gjitha zonat e lufts, t paktn deri n fillimin e majit t vitit 1998, kur lufta mori karakter masiv dhe nuk mund t ishte e njjta veti matse. Por n vitin 1995 dhe sidomos nj vit m pas, edhe n Zonn e Llapit, verifikimi i antarve t ardhshm t UK-s do t ishte shum i kujdesshm. Shokt dhe bashklufttart e Zahirit jan t njohur tashm pr t gjith. Hakifi, Ilir Konushevci, Rrustem Mustafa dhe Selim Neziri do t prbjn shtabin e par drejtues t Zons Operative t Llapit. Avni Ajeti (Sokoli) ka qen njri nga njerzit m t afrm t tij, si dhe Latif Gashi, Muharrem Ismajli, Fahri Bala, Isak Shabani, Shaip Haziri, Sejdi Rama, Naim Hyseni, Beqir Beqiri e dhjetra t tjer. Asnjher, askush, pr asnj ast, nuk ka ngritur dyshimin se rrjedhja e informacionit ka ndodhur nga linja e Llapit. Edhe un, nse e bj kt, qoft edhe n linjn e plot mohuese, kjo ndodh vetm pr shkak t radhitjes s gjrave. Edhe nse do t kishte ndodhur ndryshe, pra edhe nse rrjedhja do t kishte qen nga nj njeri i brendshm, nj

gj e till nuk do t kishte ndodhur pr her t par. N lvizjet ilegale, politike apo ushtarake, ka pasur ngjarje t rndsishme q jan dekonspiruar nga brenda. Por n kt rast, dhe kjo i bn nder linjs s Llapit, asgj nuk ka ndodhur prej kndej. sht edhe nj fakt q e vrteton kt: M 31 janar 1997, asnjri nga shokt e linjs s Llapitnuk e kan ditur udhtimin e drejtuesit t tyre. Pra, askush, me prjashtim t Hakifit dhe t Edmondit, nuk e ka ditur se ata po drejtoheshin pr n Vushtrri. Kjo ka qen e paditur pr ta. Si do e themi edhe n pjesn e mpasme, udhtimi i Zahirit, s bashku me Edmodnin dhe Hakifin, ka qen nj dika krejt e papritur pr ta, pr m tepr, Ilir Konushevci dhe Shaip Haziri, e kishin ditur se do t udhtonin drejt nj objektivi tjetr. Avni Ajeti kishte folur q n mngjes hert me Zahirin, por as ai nuk e ka ditur qllimin e udhtimit t tyre dhe as kohn e udhtimit. Nga ana tjetr, nse do t kishte pasur rrjedhje n linjn e Llapit, arrestimet do t kishin ndodhur shum me hert, para se t bhej shtrirja dhe strukturimi i mtejshm i Ushtris lirimtare t Kosovs dhe, sidomos, para se t bhej atentati ndaj rektorit Papoviq. Fakti se, edhe pas vrasjes t Zahirit, shum nga shokt e tij, e vazhduan luftn, n po t njjtat struktura dhe me po t njjtt njerz, dshmon se, ndrsa ishin vrar dy nga drejtuesit kryesor t tyre, do t burgoseshin disa t tjer, prsri, thelbi kishte mbetur pa u dmtuar. Ky thelb oi n riorganizimin e Zons Operative t Llapit, duke e br at, njrn nga m t merituarat gjat lufts. Duke prjashtuar nga denoncimi tri nga strukturat m t lidhura me luftn, drejtuesit e Shtabit, brenda e jasht Kosovs, drejtuesit e strukturave t LPK-s si dhe njerzit e linjs s Llapit, kt nuk e bj as nga nostalgjia, pasi kam qen drejtues i organizats n vitet e lufts, dhe as nga mungesa e materialeve. Pikrisht sasia e materialeve q jan n arkivin e organizats dhe t Shtabit t Prgjithshm, m ka uar drejt mendimit ose, m sakt, drejt pohimit, se rrjedhjet, prgjithsisht nuk kan ndodhur nga brenda, por ato kan ardhur nga jasht organizmit t lufts. Se si ka ndodhur rnia e Zahirit, Edmondit, Hakifit dhe arrestimi i Naitit,

para disa kohsh mund t flitej vetm me hamendje. Mendoj se komunikimi me pejxher e ka dmtuar shum luftn dhe njerzit pjestar t saj, telefonatat edhe ato kan dmtuar. Pastaj, dalje n disa atentate pa maska, kan ndikuar n dekonspirimin, edhe t Zahirit, edhe t shokve t tij. Jo rrall, punt e lufts, jan br shtje e nj bisede t lir, n t cilat, si pa t keq, jan prmendur emra t prvem, dhe n zonn e Llapit, pa dyshim, emri i Zahirit, ka qen m i njohuri. T bsh atentat, n qendr t qytetit, mes nj lokali, n nj rrug t njohur, ku mund t jen kalimtar t rastsishm, t ndrmarrsh disa aksione radhazi, krejt ballas, pa mask, je vrtet nj gueril trim, do t thosha, tepr i vendosur, mirpo, gjithka ndodh n nj vend publik, ku jan t njohur e t panjohur, ku mund t shohin dhjet vet q nuk flasin, por edhe vetm nj q flet. Mirpo, asnjra prej tyre, ose t gjitha s bashku, nuk kan uar drejt dekonspirimit t madh. T gjitha s bashku ose secila ve e ve, kan qen pjes, q kan dmtuar ose jo n momente t veanta, por nuk kan qen pjesa kryesore e dekonspirimit. Gjurmimi dhe ndjekja e njerzve t lufts ka ardhur nga dy pal njerz: e natyrshme nga pushtuesit dhe e panatyrshme nga ata q, politikisht dhe jo vetm politikisht, nuk ishin njerz t lufts. Mes ktyre dy palve, t interesuara pr ndjekjen, prgjimin, zbulimin dhe vrasjen, m t mundshmit pr t shkuar n afrsi t ngjarjeve kan qen njerzit q thireshin n institucionet, q ishin msuar t shrbenin dhe po vazhdonin t shrbenin. sht koha t rikthehemi tek Hija. N kt rast hijaka formn dhe emrin e Dhmb-prishurit. Ai ishte nj figur e komplikuar, ashtu si e kishte t komplikuar edhe pamjen e tij t prdal. Do t ishte n rastet e radha kur brendsia e shpirtit do t ishte n proporcion t drejt me pamjen fizike: e shmtuar, dhmb t prishur, flok t artur, mollza t hequra, shikim i oroditur. Ishte njkohsisht i njohur dhe si bashkpuntor me djemt e Linjs s Llapit, por edhe me Ram Marajn. Fillimisht bn disa pun, gjen disa arm, siguron disa t holla, sht ndrmjets n nj pazar, hyn e del n disa zyra institucionesh, krijon nj filles rrjeti tregtar, ku her pas here vendoset vet, dhe her t tjera njerzit e tij. Prsri takohet me djemt e lufts, ka brengnse nuk po ndihmohen si duhet,

dalngadal fillon t u flas se po rrshqasin n rrug t gabuar, se me djemt e Lvizjes nuk mund t bhet pun, se Linja e Llapitpo anashkalohet, se po duan t urdhrojn disa nga jasht Kosovs, se vetm t Llapit jan m t merituarit. Gjen diku nj gabim q sht br, nj lshim q ka rrshqitur dhe vrapon t prfitoj prej tyre, t nxit mendimin se vetm gjrat q kalojn prej tij ose prej lidhjeve t tij, mund t jen t besueshme. Siguron prsri dy ose tri arm. Ndrkoh fillon e njeh m mir rrjetin, fillon t dij se kush lviz, se far po lviz, merr vesh se ku po bhen aksionet, prqas ngjarjet, analizon se si mund t ken ndodhur. E njeh mir kohn dhe vendin. Fillimisht e njeh Zahirin vetm si Zahir, si nj bashkvends. Deri ktu sht n rregull, ka filluar t msoj, pastaj futet n lidhje me strukturat e tij jasht Kosovs. Disa i ka njohur m par dhe disa i njeh m pas. Prfiton nga mbiemri i tij, i cili sht i njohur n Llap, sht n mosh m i vjetr se t tjert, ndaj e di se t rinjt e respektojn edhe pr kt fakt. Ecn m tej nga kjo, hyn dalngadal n disa an t fshehta, deri sa vjen nj koh dhe e quan edhe veten njeri t punve t fshehta. N mbrmje rri me Ram Marajn dhe gjithka kalon npr filtrin e tyre. Kur mendojn se duhet t ket prforcime, ather thrrasin Ramiz M. dhe t tjer t klanit t tij, t cilt nuk e kan pr asgj t bjn nj kontrabandn e drogs me prfitimet q nxjerrin nga shrbimi i fsheht serb. Nj dit, nj ilegal, duke biseduar pr dhmbprishurinme Ilir Konushevcin do i thot atij: Do t flas hapur me ty. Sipas bindjes sime ky person sht i lig, gjithnj sipas bindjes sime, ka t gjitha potencialet q t jet agjent i UDB-s. (...) Edhe ky, n prani t shokve t Llapit, po flet keq e ma keq pr ty e pr disa rreth nesh. Me nj pamje fizike t frikshme, ai do t kishte dhe veprimtari t frikshme. Tepr i mistershm n vitet e lufts, ai do t ishte ndr njerzit m t suksesshm t UDB-s q do t infiltrohej n rrethinat e strukturave t lufts, por q do t dij njkohsisht tri gjra: se kush sht Zahir Pajaziti, se n cilat aksione ka marr pjes ai dhe se kush qndron pas pseudonimit Ismeti. sht njri nga dy njerzit q veprojn jasht Kosovs dhe q i din kto tri gjra, por ndrsa njri do t ishte dhe do t mbetej ndr m t besuarit e Zahirit, Ismet Abdullahu, tjetri do t rrshqitej si hije pas tij

pr t gjetur pjes t s vrtets s lufts. Kt do e bnte mjeshtrisht. Do t ishte po ashtu, njri nga tre njerzit m t suksesshm t UDB-s q kan keqprdorur lidhjet familjare pr t hyr deri n gjra intime t lufts. Nuk do t ishte vetm. Do t ishte pjes e strukturave t fshehta. N njrn nga ditt e mesvitit 1996 ai fillon t dyshoj nse linja e krijuar nga Luan Haradinaj sht e sakt dhe ka vrtet lidhje me strukturat e UK-s. Dyshon, por nuk mundet ta vrtetoj. Ather, duke u afruar si nj njeri q ka dshirn e madhe t ndihmoj luftn, u thot, Luanit dhe Edmondit, se ka siguruar disa arm t rnda, q jan n lagjen Laprak t Tirans, por duhet t shkojn s bashku pr ti trhequr. Tundimi pr t siguruar armt sht i madh. Njeriu dhmbprishursht po ashtu i njohur me rrethe ilegalsh, ku jan edhe ata t lidhur. Ather nisen s bashku drejt Lapraks, njeriu me dhmb t prishur i afron drejt baness ku jeton prej disa kohsh Ram M., eksponent i UDB-s n Shqipri, futet n shtpin e ktij t fundit, ndrsa djemt presin jasht. Mund edhe t jen fotografuar, jo m kot Ram M. sht i pajisur me teleobjektiv. Pastaj, pasi rri disa minuta, gjithnj pas perdeve, del dhe u thot, me nj z t zvargur, gjith keqardhje, se njeriu q ka armt i ka rritur mimet jashtzakonisht shum dhe nuk ia vlen, por t mos mrziteni, sepse ai do t siguroj arm t tjera. Pastaj zhduket pr disa dit. Spostohet drejt Tirans. N fundin e dhjetorit t vitit 1996, kur ndodh edhe udhtimi i fundit i Zahirit n Shqipri, ai sht po aty, prpiqet t afrohet gjithnj e m shum dhe t krijoj nj ndarje t madhe mes strukturave t lufts; n t besuar dhe n t pabesuar, n institucionalist dhe n joinstitucionalist. Hija e tij bie mbi ngjarjet, e gjith kjo duhet t zbardhet nga ata q e din se kush ishte dhmbprishuri, q, n nj mnyr ose n nj tjetr, t mos bartin pjes t gjynaheve dhe fajeve t tij. Nuk do t ishte i vetmi, por do t ishte m i informuari, m i afrmi, m i lidhuri, ndaj edhe Hijae tij do t ishte m e rrezikshmja, do t ishte filli i par pas s cils do t mbshtilleshin fije t tjera. E gjith ajo q kishin br strukturat e fshehta t shqipfolsve do t onte drejt 31 Janarit.

Deri tani, vetm Komisioni i ngritur me 10 maj 1998, ka br, pr kushtet e kohs nj analiz t ktyre ngjarjeve. Pr t shkuar m tej n nj analiz t till, pr t thelluar at, asaj kohe i mungonin shum informacione. Duheshin pasur t gjitha, pra duhej pasur se cila kishte qen dita e parafundit e Zahirit, far kishte br dhe m kishte takuar dy ose tri dit m par, me cilt njerz, far kishte besuar dhe cili kishte qen qllimi i tij pr ditt e ardhshme, kujt i besonte ai m shum e kujt nuk i besonte edhe aq, prse kishte ndrruar drejtimi i rrugtimit t tij dhe prse prita, q do t vriste n orn 16 e 22 minuta, ishte ngritur q nj or e gjysm m par... Pra, asaj kohe, duheshin, ato t dhna, q pak a shum i kemi sot, dhe q t gjitha, ndihmojn t qartsohet enigma e vrasjes dhe e gjith asaj q ndodhi at t premte t fundit t janarit t vitit 1997. Mirpo, q kjo nuk kishte filluar m par, tashm sht e qart pr t gjith. Le t ndrtojm s bashku ditt e fundit t tre dshmorve...

VRASJA Janari i vitit 1997 ishte nj muaj i rnd, ndoshta m i rndi n t gjith janart q kishin shkuar. Mbi peizazhin e ngrir vareshin hejet e akullt t nj dimri q sapo kishte filluar, dhe t cilit, nuk i dihej n se do t kishte pas pranver t shkrirjes s akujve. Errat fyenin si t marra dhe rrugt e qeta, t pushtuara t Prishtins, megjithse nn nj diell t ngrir, dukeshin edhe m t boshta. Megjithat, t gjitha kto do t ishin ve t zakonshme, sikur n mesin e muajit janar, n nj dit krejt ndryshe, t mos ishte br atentati ndaj rektorit t dhunshm t Universitetit t Prishtins, Papoviq. Do t ishte aksioni i par i njsiteve guerile t Prishtins, i ideuar nga shtabi qendror operativ i UK-s, i cili, do t dshmonte, krahas t tjerave, edhe veantin e organizimit, me shprthimin n distanc. Pr disa dit me radh ishte ndjekur rruga e zakonshme e rektorit t dhunshm, rrugtimi i tij nga shtpia drejt vendpunimit, ndalesat q bnte, mundsia e qndrimit n nj vend ose n nj tjetr, parkimi q bnte zakonisht, vendqndrimi i tij n makin, pas, majtas apo

djathtas, ishin shikuar mundsit se nga mund t devijonte rrugtimin, oraret e lvizjes, t kthimit dhe pasdite, etj. Pr t gjitha kto ishin organizuar nj grup i posam i njerzve t besuar, mes t cilve do t spikaste roli i Hakif Zejnullahut, Ilir Konushevcit, Edmond Hoxhs dhe pjestarve t tij t linjs s Llapit. Pikrisht n ditt kur po organizohej aksioni kundr rektorit t dhunshm serb, Edmond Hoxha ka nj bised telefonike me Safete Hadergjonaj. N bised e sipr, - rrfen ajo, - m kot u prpoqa ta dij prse ishte merakos, nuk m tha asnj fjal lidhur me kt. Pastaj e pyeta: sht koh pushimesh, pse nuk vjen n shtpi, por rri kot atje, n Prishtin? Ta dish se nuk po rri kot, shpejt do ta marrsh vesh, - mu prgjigj me nj z q ende m tingllon n vesh. Kjo ishte biseda ime e fundit me Edin. Ashtu si ishte menduar se mund t ndodhte, menjher pas aksionit, filluan arrestimet masive, m masivet e viteve t fundit dhe njkohsisht m t organizuarat. Pas dshtimit t shrbimit t fsheht t sigurimit serb, pr arrestimin e Grupit t Drenics, atyre nuk mund tu lejohej nj dshtim tjetr dhe prandaj, gjithka, si duket, sht prgatitur me rreptsin m t madhe dhe duke parapar goditjet m t ashpra. N fare pak dit u bn 107 arrestime, mes t cilave do t ishte edhe ajo e studentit t inxhinieris Besnik Restelica, pjestar i grupit t Llapit dhe i lidhur me Zahir Pajazitin.Arrestimet do t vazhdonin edhe n shkurt. Gjithka u b dyfish e dhunshme. Trokitje t pasmesnatshme, t akullta, t egra, gjuh e huaj npr tokn e lasht shqiptare, krisma t vetmuara, arrestime n mesin e rrugs, kidnapime, njerz q nuk dihej se ku kishin prfunduar, mbi t gjitha pikpyetje rreth nj njeriu t njohur, Nait Hasani. Q natditn e par t arrestimeve kishin filluar torturimet e jashtzakonshme, gjithka bhej me shpejtsi pr t pasur nj goditje t jashtzakonshme, pr ti dhn fund nj ndrre dhe nj shprese, q kishte emrin UK. Kto dit t vals goditse Zahir Pajazitin, Edmond Hoxhn dhe Hakif Zejnullahun i gjejn n Kosov. Zahiri dhe Edmondi n Prishtin, ndrsa Hakifi lviz nga Prishtina n shtpin e tij. Zahiri ishte tashm plotsisht ilegal, dy t tjert ende n fazn mes legalitetit dhe kalimit n ilegalitet.

Arrestimet u bn t njohura me 26 janar 1997, ndrsa kishin filluar q me 22 janar. Katr dit kishte zgjatur heshtja mes arrestimeve t para dhe publikimit t tyre. Shum nga emrat q qarkullonin si t arrestuar, n nj mnyr ose n nj tjetr, ishin t lidhur me strukturat e lufts. Nga m shum se 100 arrestime, dhe m shum se kaq t prndjekur, n gjyqin policor t pushtuesit do t dilnin m pas 21 prej tyre, por, pothuajse t gjith, me dy ose tri prjashtime, kishin pasur dijeni ose kishin mbshtetur lvizjen lirimtare. Kjo kishte nn rrjedhn e saj se, ndryshe nga her t tjera, ksaj radhe goditja kishte qen m e studiuar dhe m e qart. N mesditn e dats 27 janar Zahiri mendon t organizoj n javn e par t shkurtit disa aksione radhazi, pr t trhequr vmendjen e pushtuesit dhe pr ti dhn zemr njerzve, q mund t mendonin se pas ksaj goditje, tashm gjithka mund t ishte e humbur. Fillimisht ai mendon pr ditn e diel t 2 shkurtit 1997, por meqense koha ishte fare e shkurtr dhe nuk dihej ende se deri ku ishte shtrir vala e arrestimeve dhe se deri ku mund t shkonte m tej, n mbrmjen e dats 29 janar ai mendon q t bheshin me 4 shkurt. Pr kt atij i duhej t bisedonte me shokt e tij n Shtabin Qendror Operativ, sidomos me Rexhep Selimin dhe Nait Hasanin, por lidhjet ishin ndrprer, pasi Naiti tashm ishte kidnapuar, ndrsa ai nuk kishte asnj adres t sakt t Rexhs. Ajo q kishte funksionuar deri me 28 janar, pra koordinimi i veprimeve dhe lidhjeve prmes Naitit, tashm nuk ishte m. Por, edhe nse do t ishte ndryshe, ai nuk e dinte faktin se pas arrestimit t Naitit, thuajse t gjith antart e Shtabit t Prgjithshm, nuk ishin m n Prishtin. Pr m tepr ai nuk do t kishte as adresat e tyre. Tre njerz, n kohra t ndryshme, kan dshmuar pr aksionet q do t ndrmerreshin, Avni Ajeti, Astrit Jakupi dhe Qerim Kelmendi. T martn, me 4 shkurt, kishim planifikuar nj aksion n Besian... kujton njeriu i pandar me Zahirin, Avni Ajeti. Kur u takuam me Zahirin me 29 janar, n mbrmje, bashk me Edmondin, ai na dha detyrn pr t br aksionin me 4 shkurt dshmon Astrit Jakupi.

Ndrsa Qerim Kelmendi dhe Adrian Krasniqi ishin menduar t bnin pjes n aksionin q do t organizohej n Besian. Por le t vijm n tre ditt e fundit t tyre, megjithse, pr cilindo sht e qart, se ajo q ndodhi me 31 janar, nuk ka filluar n tri ditt e fundit t jets s tyre. Me 29 janar 1997, si kujtojn edhe Astrit Jakupi e Ilir Kastrati, ka ndodhur takimi mes Edit dhe Zahirit. Kjo ka qen, si duket, dita kur sht vendosur pr t br s bashku aksionet e menduara nga Zahiri dhe q do t prfshinte edhe Edin. Mes tyre sht biseduar pr tri gjra: e para dhe m e rndsishmja, pjesmarrja n aksion; e dyta, kishte mundsi q edhe Edi t ishte dekonspiruar, pasi n paraditen e 29 janarit Ilir Konushevci ishte thirrur ne polici dhe ishte pyetur rreth makins q kishte shprthyer n aksionin kundr rektorit serb Papoviq. Dyshohej se makina autobombkishte qen e Ilirit dhe ai kishte lajmruar, disa dit para ngjarjes, se ia kishin vjedhurmakinn. Tema e tret kishte lidhje me rrugtimin e ardhshm pr sigurimin e mjeteve q Edmondi kishte sjell nga kufiri me Shqiprin n ditn e par ose t dyt t janarit 1997 dhe t nj arme tjetr automatike, q ishin n Vushtrri. Mendimi i Zahirit ka qen q, aksionet t cilat do t organizoheshin me 4 shkurt, t kishin shtrirje m t gjer dhe t vendoseshin lidhjet direkte me Adem Jasharin. Heshtja q kishte rn me 29 janar paradite e bnte t domosdoshme krijimin e lidhjeve direkte, q deri ather, nganjher edhe pr arsye absurde, t mos ndodhura. Edmondi ndoshta do t kalonte, m pas, n pjesn e lir t Drenics, ku ishte Adem Jashari. Nj mundsi e till ka qen edhe m e madhe, ashtu si sht krejt e mundshme, q asaj nate, ose t nesrmen n mngjes, ata do t rrugtonin m tej pr n Drenic, pr t bashkrenduar me Adem Jasharin, aksionet e 4 shkurtit 1997. Gazeta Nedeljni Telegraf,n numrin e saj t 37, dat 5 shkurt 1997, pra vetm katr dit pas ngjarjes, mbshtetur n t dhnat e shrbimit informativ t Ministris s Brendshme t Serbis, pr her t par do t ngrinte dyshimin: ... Ky tresh terrorist, natn midis 31 janarit dhe 1 shkurtit, kishte

provuar q t hidhej n Drenic, prkatsisht n territorin e komuns Skenderajt, ku fshihet nj numr i madh i bashkmendimtarve t tyre. Pr kt hap ata kishin vendosur si duket pr faktin se pas arrestimeve t para nga 26 janari, kishin dyshuar se policia u kishte rn edhe atyre n gjurm.... Duke marr parasysh se, edhe m par Zahiri kishte pasur mendimin pr t drguar Edmondin t strvitej n Drenic (deklarat e Rrustem Mustafs Remit), por edhe faktin tjetr, m t rndsishm n kt rast, se gjith atyre ditve, telefoni i Zahirit sht prgjuar, mundsia m e madhe sht n qndrimin e tyre t prkohshm n Drenic, sidomos pas 4 shkurtit. T dhnat e servirura nga shrbimi i sigurimit serb, pr gazetn e msiprme, si edhe n raste t tjera, kan qen t shpejta, ngritur mbi t dhnat e grumbulluara prej tyre, t cilat nuk i a kan besuar t gjitha mediave t tjera n gjuhn serbe. N takimin e 29 janarit, mes Zahirit dhe Ilir Konushevcit dhe shokve t tjer, ai i kishte paralajmruar se do t ndodheshin para aksioneve t reja. Shprehimisht ai i kishte thn Ilirit: Kto dit do t shkojm bashk n nj aksion t veant. At duhet ta kryejm un, ti, Shaipi dhe nj shok tjetr. Nse nuk kemi vetur tjetr, vjen me ne edhe Hakifi. Emrin e Edmondit nuk e ka prmendur, kjo do t ishte e pazakont pr Zahirin, pasi ai gjithnj kishte vepruar me shokt e njsiteve t tij, t cilt prgjithsisht e njihnin njeri tjetrin. Meqense Edmondi nuk ishte i njohur me t gjith, ai sht mjaftuar vetm me thnien edhe nj shok tjetr. Pas t dhnave t fundit, sht po ashtu e mundshme, q shoku tjetrt ishte Adrian Krasniqi, i menduar pr aksionin q do t realizohej n Besian, dhe q me prjashtim t Ilirit, deri n at koh nuk njihej me pjesn tjetr t Linjs s Llapit. Edhe m par sht pyetur se prse Zahiri e ka quajtur aksionin q prgatitej t ndrmerrte si nj detyr t veant, kur pr m shum ai kishte prgatitur dhe realizuar shum aksione t tilla. E veanta e udhtimit dhe e aksionit t organizuar do t ishte n lidhjen e drejtprdrejt t Zahirit me Adem Jasharin, lidhje t cilat, m par ishin realizuar prmes Naitit ose Rexhep Selimit. Ky do t ishte takimi i tyre i par, megjithse ata vazhdimisht e kishin mbshtetur dhe ndihmuar

njeri tjetrin. Hakif Zejnullahu n paraditen e 29 janarit kishte qen po ashtu n Prishtin dhe kishte marr pjes n takimin e organizuar mes Ilirit dhe Zahirit. Si duket ai kishte pasur dijeni m par pr aksionet q do t organizoheshin, ndoshta edhe nga fakti se ishte zevendesi i Zahirit. Meraku i tij, i asaj dite, ka qen n moszbulimin nga policia serbe e njerzve q kishin marr pjes n aksionin kundr rektorit serb Papoviq, por edhe n kujdesin pr shokt e tjer. Me 30 janar, n buzmbrmje Zahiri dhe Edmondi jan takuar edhe nj her dhe kan vendosur pr udhtimin e s nesrmes. N takim ka qen edhe Avni Ajeti. sht rn dakord q udhtimi do t bhej vetm me Hakifin, pasi rrugtimi nuk ishte m i sigurt. Edmondi do t linte m pas fjaln tek e motra se, t nesrmen, me 31 janar, do t shkonte n Vushtrri. Do t bnte humor me t se a po vjen edhe ti me mua, sikur t ishte nj udhtim i zakonshm. Takimi i tyre sht ln pr n mesdit, por, m pas sht shtyr pr n fillimin e pasdites, pasi Zahirit, n mngjesin e 31 janarit, i kishte telefonuar Bislim Zogaj, pr t ln takimin e njohur mes tyre, pr n orn 16.00, n stacionin e autobusve n Prishtin. Takimi ka kushtzuar edhe udhtimin e vont. Me 31 janar, n mngjes, kur po prgatitej t dilte nga banesa e tij, Zahiri vren se blloku sht i rrethuar me polic serb. Kthehet pas, n banesn e tij, n Tophane. Si duket, rrethimi ka qen i prgatitur pr t, por adresa e dhn kishte qen e gabuar. N banesn ku u b kontrolli, gjithka kishte prfunduar shpejt, ka nuk ishte e zakonshme pr kontrollet serbe t 31 janarit 1997. Mjafton t kujtojm se, po asaj dite, n mngjes hert, sht arrestuar Besnik Restelica, i cili m pas u mbyt n torturat e burgjeve serbe. Krkimi i Zahirit at mngjes, n nj adres t gabuar, jep nj dshmi tjetr, se zbulimi i tij nuk sht br nga shokt e Linjs s Llapit, t cilt e dinin mir adresn e tij, por nga t tjer, q, ose kishin hyr, relativisht von n strukturat, ose lidhjet e tyre prej larg, si ishte rasti i dhmbprishuritshkonin deri tek saktsimi i bllokut ku banonte Zahiri, por jo edhe t baness. Rreth ors 12.00, Zahiri telefon tek Avni Ajeti. I thot shkurt, duke prdorur kodin e zakonshm ilegal se Sot po nxen dielli n Prishtin,

Avni i prgjigjet: Mos po t djeg ty?. Jo, - ia kthen Zahiri, - un sot nisem pr tek Plisat. Kshtu e quanin Vushtrrin. Kjo do t ishte telefonata e fundit mes tyre. Emrtimin e Vushtrris Tek Plisate dinin vetm shokt e Linjs s Llapit. Edhe nse kjo bised sht prgjuar, ka qen e vshtir pr shrbimin e fsheht serb t zbulonte se pas fjals Plisatsht Vushtrria, kur, po t njjtt, prmes bisedave, ende nuk e kishin zbuluar banesn e Zahirit n Prishtin. Nse emrtimin Plisatpr Vushtrri, e ka ditur dhmbprishuri, prmes lidhjeve t shpejta, edhe ky informacion sht zbardhur prej tij. Kjo sht plotsisht e mundshme, pasi vet prita ka filluar t ngrihet me shpejtsi pas ors 14 e 30 minuta. Pr maskimin e prits sht sajuar bllokimi i rrugs magjistrale pr kontrolle rutin. Do t ishte hera e par, q n kontrolle rutin, mes mjeteve ndaluese, do t vendoseshin edhe makineri lufte. N paraditen e 31 janarit, kur ishte vendosur tashm udhtimi i Zahirit, Hakifit dhe Edmondit, ndodh edhe takimi i tij i fundit me shokt. Kjo ndodhi n nj ajtore, afr ders s tregut t qytetit. Ishin Zahir Pajaziti, Ilir Konushevci, Shaip Haziri dhe Beqir Beqiri. Pak m von shkon edhe Isak Shabani, ndrkoh Zahiri i kishte telefonuar Hakif Zejnullahut n Gurash, duke i ln porosin q rreth ors 12.00 t ishte n Prishtin. Takimi do t bhej n vendin e caktuar. Vendi ishte caktuar n paraditen e 30 janarit, por sht krejt e mundshme q Hakifi, deri n at telefonat, t mos e kishte ditur rrugtimin q do t kishin prpara. Pasi ai nuk kishte qen n takimin mes Edmondit dhe Zahirit, me 29 janar dhe as n bisedn e tyre t 30 janarit. N familjen e tij, at mngjes, Hakifi u kishte thn se po shkonte n Prishtin pr t bler disa pjes rezerv pr kamionin e tij. Bile, kur sht nisur, na ka ln porosin q un dhe vllai yn m i ri, t shkojm sonte n Prishtin, te motra, pr t br iftar, ngase atje do t takoheshim s bashku. (Kujton Bajram Zejnullahu vllai i Hakifit.) Ndrsa Zahiri, i cili ishte ilegal, q nga fillimi i majit t vitit 1996, n shtpin e tij, pr her t fundit, kishte qen, me 26 janar, ditn e diel. Me 31 janar, pr her t par, dhe jo sipas normalitetit t tij, Zahiri filloi t flas n nj grup m t gjer se zakonisht dhe sht dita kur i informon shokt se nj shok i yni me rndsi sht arrestuar. N t njjtn dit, sipas kujtimeve t Isak Shabanit, pas daljes s tij nga

burgu, ai porosit Ilir Konushevcin se pr disa dit duhet t largohesh nga Prishtina. Iliri dhe Shaip Haziri ndodheshin n takimin e siprm, edhe nga se Zahiri me 29 janar u kishte thn se do t shkonin s bashku n nj detyr t veant. Qartsisht sht e ditur tashm se udhtimi i Zahirit, Edmondit dhe Hakifit nuk ka qen dika e rastsishme. Gjithka ka qen e prgatitur q m par, ndoshta edhe m hert se 29 janari i vitit 1997, por sidoqoft, n dy ditt e fundit, sht vendosur pr shumka. Do t vendoste edhe pr udhtimin e tyre t prbashkt. Do t ishte nj rrugtim i prbashkt, i cili do t merrte pas vetes edhe pyetjen: Nga cila or e dits s premte, 31 janar 1997, ka filluar ndjekja e Zahir Pajazitit dhe e shokve t tij? Sepse, asaj dite gjithka e ka nj fillim, i cili oi drejt ors 16 e 22 minuta, kur toka prskuqet. N mngjesin e asaj dite, ndoshta si edhe shum dit t tjera, Zahir Pajaziti sht krkuar, por nuk sht gjetur. Policia sekrete serbe ka pasur t dhnat rreth tij dhe aktivitetit t lvizjes lirimtare, deri n at pik, sa ka pasur njohuri denoncuesi i mundshm, i cili, nuk ka qen i linjs s ngusht rreth Zahirit. Duke u nisur nga t dhnat e sakta, por jo t plota, policia serbe ka krkuar vendqndrimin e tij, ka synuar t krijoj prmes gjurmimit t tij tablon e plot t njerzve q mbshtetnin at dhe ishin, si t thuash, mundsia e tij pr shumfishimin e vetvetes, dhe prmes ksaj linje, ka menduar se do t bnte t mundur goditjen e prnjhershme t t gjith Linjs s Llapit. Nga prgjimi i bisedave telefonike ata kan msuar fare pak, kan msuar pr lvizjet vetjake dhe takimet e tij t mundshme, por jo pr rrjetin ose pr shkalln e shtrirjes s aktivitetit t tij. N asnj rast nuk ka qen e mundur q prmes bisedave telefonike t Zahirit t jet kaluar n zbulime m t gjra. Mundsia m e madhe e filless s gjurmimit dhe t ndjekjes s Zahirit ka qen pak pas mesdits s 31 janarit 1997, pasi ai ishte ndar nga shokt e tij. N kt koh sht ditur edhe fillesa e udhtimit t tij dhe ndoshta edhe caku i prfundimit t saj, n dy etapa, trheqja e armve nga pika e takimit q e dinte Edmondi, dhe kalimi n zonn e lir t Drenics. Ndoshta edhe pr kt fakt, prita sht zn n nj vend t bosht, e prgatitur me kujdes dhe e saktsuar, t paktn dy or para

ngjarjes. Fakti q, pas ors 15.00, banort e fshatit afr vendngjarjes, kan pasur, ndoshta secili, nga nj njeri t armatosur tek pragu i shtpis dhe nuk sht lejuar lvizja e tyre, dshmon se, njohuria e shrbimit t fsheht serb, ka qen t paktn dy or m prpara. Q nga ora 15.00 dhe deri disa or pas prfundimit t luftimeve, banort e asaj zone kan qen n nj gjendje moslvizshmrie t detyrueshme. Vetm n mngjesin e s shtuns, kur ata kan filluar lvizjen drejt vendngjarjes, kan arritur t shohin gjurmt e gjakut, q ende kishin mbetur mbi asfalt, mbi fillesat e bors an rrugs dhe n dheun e fushs. Prmenda jo rastsisht tri vendpamje t gjakimit, sepse t tre kan rn n kahe t ndryshme. Por le t kthehemi edhe nj her tek ora 15.30, e dits s 31 janarit. sht momenti kur s bashku me to fillon udhtimin edhe Edmond Hoxha. Ky sht momenti kur ai ka dal n rrug, pr t mos u kthyer m si njeri i zakonshm. Takimi ishte ln q m par, n afrsi t baness s tij dhe n makin ishin vetm Zahiri dhe Hakifi. N kt koh ata kan pasur pas vetes, t quajturn ndjekje japoneze, pra, vnien nn prgjim dhe ndjekje nga shrbimi i fsheht i sigurimit serb. Ata jan afruar me makin drejt Stacionit t autobusve dhe Zahiri, krejt i vetm, ka br m tej n takimin e parashikuar me Bislim Zogajn. Ka qen rreth 15 minuta para orarit t caktuar, si gjithnj pr t br vzhgimin e duhur. Si duket, nuk ka vrejtur asgj t veant. Pas ndarjes me Bislimin, kan filluar udhtimin. Ora ishte 16.05. Asnjeri prej tyre nuk ka mundur ta dinte se ky do t ishte udhtimi i tyre i fundit. Pr t qen t sakt, ata e kishin menduar se do t mund t vinte nj dit ose nj ast i fundm, por gjithsesi kishte qen dika e largt, dika q nuk duhet menduar dhe nuk kishte prse t mendohej. Pr to, vdekja, sa kishte qen e afrt, dika e zakonshme, aq kishte qen edhe e largt, e pazakont, q mund t priste, deri sa ata t shkonin deri n fund t qllimit t tyre. Jo rastsisht, Edmondi do u thoshte motrave t tij se pa e br veten t humbur, nuk mund t vij dit lirie pr Kosovn. Pra, gjithnj kishin menduar se kishin para tyre nj rrug t gjat dhe se vdekja mund t priste. Tani, ajo pjes e jets q shtrihej para tyre ishte tepr e shkurtr, mjerisht shum e shkurtr, e ndonse ishte e till, ajo kishte para vetes nj gj tejet t veant dhe kjo do t lidhej me t ardhmen. Do t ishte njra nga rastet e rrall, ku vdekja do

t koritej. Megjithat, nuk e kishin menduar se, n ditn e fundit t muajit janar t vitit 1997, n pragun e thyerjes s pikut t dimrit dhe njkohsisht n pragun e thyerjes s ditnats, do t kishte pasur nj muzg t dyfisht: t nats q po binte mbi t gjitha konturet e qytetit kodrinor, fushat dhe rrafshinat prreth e deri atje tej, ku kufiri i ultsirs bashkohej me fillimin e vargmaleve dhe t jets s tyre q sapo kishte nisur. M i vjetriprej tyre, Hakif Zejnullahu, ende nuk i kishte br t 35 vitet, pasi kishte lindur me 22 qershor t vitit 1962, dhe ishte i vetmi nga tre udhtart q ishte i martuar; Zahiri ishte po ashtu ende pa i br 35 vitet e jets s tij, ndrsa m i riu, ai q po rrinte n sediljet e pasme t veturs, Edmond Hoxha, sapo kishte br 21 vite, pasi kishte lindur me 10 tetor 1975. Policia e fsheht serbe e dinte mirfilli, pr dy nga lufttart, se cilt po ndiqte. Ndoshta ajo ka qen n dijeni se lvizja e tyre do t ishte edhe m e madhe, ndoshta me dy makina, pasi edhe prita e prgatitur pr to, kishte qen m shum se e zakonshme. Por le t kthehemi tek dita e nisjes s tyre t fundit. Prishtin, 31 janar 1997. Nj gri i errt, uditrisht pas nj dite te veant me diell, po ulej mbi gjithka q kishte rrethuar kt pejsazh, gjithsesi t thyer. Kishte disa dit q grija e errt e fundjanarit kishte rn mbi atit e ndrtesave, si nj muzg i gjithditshm. Errat frynin dhe nuk kishin t ndalur, rrugt kryesore kishin mbetur bosh. Prball Granditdhe deri n vendin ku ishte kryer atentati i dy javve m par, kishte nj boshllk t uditshm. Vetm her pas here, s bashku me klithjen dhe krrakatjen e korbave, ngrihej edhe zri i artur i nacionalfashistve serb na vran, bre, na vran. Ishte e uditshme, mijra e mijra shqiptar t vrar, n pes dekadat e fundit, nuk kishin asnj lloj ndjesie tek serbt. Prgjunjur mbi veten, krejtsisht t deliruar, si n nj makth t vazhdueshm, ata kishin pritur rikthimin e kohs s rankoviizmit, dhe, kur kjo kishte ardhur, ishin ndjer t qet, t sigurt dhe t bindur se, dalngadal, shqiptart, mes dy rrugve, vdekjes ose dbimit, do t shtyheshin drejt Bjeshkve t Nemuna. Shrbimi Informativ serb, lidhur me atentatin ndaj rektorit Radivoje Papoviq do t nnvizonte:

...Megjithat, kt dyshohet se e ka kryer sektori m i fort i UK-s, e ai sht ai i Prishtins, i cili si pr mbrojtje shrbehet me rrjetin e fort t bazave, por edhe me vendbanimet e dendura t disa pjesve t Prishtins, t cilat jan m par labirinthe dhe fortesa, n t cilat ndoshta mund t hyhet, por assesi edhe t dilet... Kto lagje jan t paarritshme, posarisht pr organet e ndjekjes. (Nedeljni Telegraf 19 shkurt 1997). Tre djemt q po ndiqeshin kishin pasur nj motiv thelbsor n jetn e tyre: mos-zbrazjen e Kosovs, mos-humbjen e shpirtit t saj, mostretjen e jets dhe mos-dbimin. T gjitha kto, s bashku, mund t prmblidheshin vetm tek nj fjalzim i shkurtr, pavarsia e Kosovs. Ata q i ndiqnin kishin t kundrtn, vrasjen, dbimin, litjen. N mes tyre qndronin vetm dhjetra metra ndjekje dhe po ashtu disa metra parandjekje. Djemt q shkonin drejt asaj q kishin dshiruar, ndjeksit q donin t kryenin vrasjen rituale t shqiptarve. E gjith tragjedia q kishte ndodhur n shekuj e q do t ndodhte edhe m pas, duke pasur nj fund n qershorin e vitit 1999, ishte e prmbledhur n kt ndjekje: vrassit q donin t bnin vrasjen e tyre, djemt q donin t bnin Kosovn. T gjitha t tjerat i kan shrbyer ktij qllimi. Askush nuk e di me siguri se kur e vun re pr her t par se po ndiqeshin. Zahir Pajaziti nuk e dinte, po ashtu, se njeriu me t cilin ishte takuar ne orn 15.00, tani ishte i arrestuar e m pas do t drgohej n burgun ferr t Dubravs, pr ti mbijetuar vdekjes. Nuk e dinte se ndjekja kishte filluar q m par dhe se ajo q kishte filluar t vrente, ishte tashme n t gjitha prmasat e saj. Rruga para tyre ishte e zn, shtigjet ishin t mbyllura, n t gjitha ant kishte filluar t shtrihej prita e zez. Asgj nga kto nuk kishin mundur se si ti dinin. Rastsisht, njeriu tjetr q kishte pasur t udhtonte me to, n kohn kur po hipte n makin dhe po hapte dern e pasme t saj, kishte marr urdhr t qndronte n Prishtin. Ilir Konushevci - Mrgimi, q e kishte menduar rrugtimin me Zahirin dhe Hakifin e nj shok tjetr, pr t cilin nuk kishte menduar se ndoshta mund t ishte Edmond Hoxha, nuk kishte pyetur m shum. Ai ishte prgjithsisht njeri i heshtur, mbylli dern e makins, i uroi rrug t mbar dhe qndroi me shokt q prisnin, pa e ditur se nuk do t

shiheshin m. Ndryshimi i rrugtimit do e hiqte nga prita e asaj dite Ilir Konushevcin, por e gjith kjo do t thoshte pr t, vetm 15 muaj e disa dit m shum jet, pasi, pesmbdhjet muaj e dhjet dit m pas, m 10 maj t vitit 1998, pikrisht n at dit kur po merrej Vendimi pr ngritjen e Komisionit t Jashtzakonshm pr ngjarjet e 31 janarit e t tjera, ai do t binte n nj tjetr prit, ksaj radhe n nj tjetr vend, disi larg Prishtins, por q kishte qen vendi i ndrrave t tij, n Shqipri. Edhe ai ishte ather drejtuesi kryesor i zons operative t Llapit. Fillimisht, Zahir Pajaziti kishte vrejtur se q nga dalja e Prishtins, pas tij ishin vazhdimisht dy makina dhe i dukej se, kur kishte kthyer kokn pas, kishte vrejtur se njri prej atyre q rrinte para, kishte mbshtetur mes gjunjve nj arm. Kjo nuk kishte qen e zakonshme. Kishin provuar tu shmangeshin, por, uditrisht, edhe makina q ishte para tyre, as nuk krkonte rrug dhe as nuk e shtonte shpejtsin. Ai ishte br m i vmendshm. Nuk do t ishte e rastsishme q makina e tyre ishte mbyllur mes tri makinave t tjera dhe se po lviznin njtrajtshm drejt nj ndalese policore e cila kishte filluar t dukej. Mendoi se do t kishte qen m e arsyeshme, nse, rrmbimthi, ashtu duke u shmangur, t kalonin makinn q kishin para tyre dhe t mund t ecnin m tej. Ajo nuk bnte rrug dhe ai prsri dalloi tyta armsh. Katr njerz t rinj, t shprfytyruar, qndronin para tyre dhe atij se pse iu duk se mund t ishin nga forcat speciale t policis. Nuk do t kishte qen i gabuar. Ishte pra 31 janar 1997. Kishte kaluar ora 16 e 15 minuta dhe ata e kishin vn re se po ndiqeshin. Pak minuta m pas do t vinin re se, edhe rrugt para tyre, ishin t bllokuara. Ishte krijuar nj rrethatore, nga e cila ishte tejet e vshtir t dilje. Njra nga makinat e policis kishte bllokuar t gjith rrugn prpara, ndrsa nga makinat e tjera,n vend t kokave t njerzve, dukeshin vetm grykat e zeza t armve. Ajo q nuk kishin arritur t vrenin ishte se disa agjent ishin fshehur n dy kraht e rrugve dhe m pas, pikrisht nga kndej do t vinin disa nga plumbat godits. Fillimi i nats s hert e bnte edhe m ireale gjithka, hijet e zeza kishin filluar t rriteshin, nj filles fushe q shtrihej para tyre, ishte po ashtu e mbuluar nga vzhgimi i pushks dhe ata kishin para tyre dy rrug: Njra prej tyre: t ndaleshin. T qndronin disa minuta n pritje, deri sa

t vinte dikush nga ushtarakt prball, t dilnin ngadal prej makins s tyre t vjetr, natyrisht me duart lart, ndrkoh do t kishin dorzuar armt dhe do t prisnin t heshtur. Hapat e ushtarakve, q do t afroheshin, do t tingllonin t uditshm, si prangat e hekurta kur ecnin,sepse ata ishin njerz-pranga, Gjithka q kishin br deri ather do t ndjenin se si do t shkrmoqej dhe ditt q do t vinin, do t ishin gjysm t pakuptimta, si nett e errta t fundit t janarit. Kjo ishte njra rrug dhe ashtu si nuk do t kishte ndodhur pr her t par, ashtu dhe nuk do t ishte edhe pr her t fundit. Ishte nj rast i njohur, sa bota. Kishin edhe rrugn tjetr: t mos jepeshin, t thyenin natn pas shkndijimit t pushks dhe t kishin nj mbyllje, krejtsisht t denj pr jetn e deriathershme. Kjo do t thoshte luft dhe lufta do t kishte t rnt e saj. Ata ishin nisur ksaj rruge, nuk e kishin pasur ndrmend t ndaleshin dhe, nse deri ather, gjithka kishte qen e dal nga shpirti dhe mendimi vizionar, tani kishte ardhur koha q t viheshin n prov n momentin e tyre t mbram. Kjo e dyta, rruga e qndress, ishte tejet e vshtir, ishte njra nga rrugt, q, po ashtu nuk ishte e re, por q vazhdonte t ishte e rrall. Duhej m shum se guximi i zakonshm, duhej shikuar prtej vetvetes dhe prtej s sotmes. Ata i kishin t dyja kto: kishin koh q ishin prtej vetes, dhe po ashtu, kishin koh q qndronin prtej s sotmes. Vendosn t luftonin. Helikopteri q sillej mbi to kishte, po ashtu, dika t prbashkt me krrakatjen e korbave. Si kishte ardhur deri tek rrethimi i tyre? Nj enigm, t ciln, ndoshta, deri n nj far shkalle, mund ta thyente, edhe dshmia e njrit nga pjesmarrsit n rrethimin dhe n vrasjen e tre heronjve, dshmi e cila sht thn me 3 shkurt 1997, pra, as tri dit pas ngjarjes dhe q natyrisht kishte qen shum e fresktdhe autentike. Nedeljni Telegrafn numrin e saj t dats 5 shkurt 1997, mes t tjerave do t shkruante, gjithnj sipas rrfimit t punonjsit t shrbimit t fsheht t sigurimit serb: Ekskluzisht, nga njri prej pjesmarrsve n prcjelljen dhe arrestimin e ktij treshi terrorist, zbulon edhe detajet e ktij aksioni dramatik. Pasi q pjestart e shrbimit t sigurimit i kishin rn tashm n gjurm

Zahir Pajazitit, pr t cilin dyshohej se kishte marr pjes n realizimin e shum aksioneve terroriste. At dit, pasi q ky i fundit ishte takuar me Hakif Zejnullahun dhe Edmond Hoxhn, n Prishtin, t treve u ishte vn prapa e ashtuquajtura ndjekja japoneze, ndrsa n hyrje t Vushtrris dhe n disa vende t tjera u ishin vn pritat. Qllimi ishte q t kapeshin n vepr, prkatsisht t arrestoheshin pasi q t arrin n cak. Mirpo, meq ishte fjala pr ilegal me prvoj, ata, sipas t gjitha gjasave, kishin vn re se po prcilleshin nga policia, prandaj, te fshati Pestov, kishin provuar tu shmangeshin duke anashkaluar makinn e par t prcjelljes japoneze, duke hapur zjarr nga automatikt dhe pistoletat. Mirpo n kt ast ishin prgjigjur forcat speciale nga makina e dyt dhe e tret dhe rezultatidihet... Nedeljni Telegrafdo t shtonte m pas: Ministria e Punve t Brendshme, menjher pas vrasjes, deklaroi se Zahir Pajaziti ishte njri nga udhheqsit e t ashtuquajturs Ushtri lirimtare e Kosovs, gjersa pr dy t tjert, nuk jep kualifikime. Pasi t tre lviznin me dokumente t rreme, identifikimin e t tretit e deklaruan burime t afrta me qendrn informative shqiptare n Prishtin, gj t ciln e vrtetuan edhe familjart e Edmond Hoxhs... Para se t ecim m tej, ndoshta do t ishte e vlefshme, pr kt libr, t ndalemi n dy momente. S pari, gazeta NT, pr her t par bn dshmin se Ministria e Punve e Serbis, t dhnn e par pr identifikimin e t tretit, pra pr Edmond Hoxhn, e ka marr nga Qendra Informative Shqiptare n Prishtin. Nuk duhet harruar se sht nj koh entuziastepr forcat policore serbe, t cilat, dashje pa dashje, kan lshuar edhe informata t tilla, t cilat lidhen me qendrn informative shqiptare n Prishtin. Kush ishte kjo qendr informative shqiptare, e cila kishte lidhje me Ministrin e Brendshme serbe dhe q i jepte t dhna saj, dhe kto t dhna nuk i jepte pr gjithkamos, por at q kishte lidhje me shtje t rndsishme, si vrasja e ushtarve t UK-s. Kush qndronte pas ksaj qendre informative shqiptare, e cila, sigurisht, nuk ka qen qendr informative lajmesh, si pr shembull QIK, e cila, me gjith gjynahet e saj t mdha, n kt rast, t paktn n kt rast, nuk ka lidhje me qendrn informative shqiptare n Prishtin.

Gjurmt e hershme e t m passhme t ojn tek shrbimi informativ (sekret) shqiptar i Lidhjes Demokratike t Kosovs, q ishte ngritur mbi bazn e lidhjeve t mhershme udbashe. Lajmi dhe informimi ka dal pikrisht nga kjo qendr, pasi, jo pak nga antart prbrs drejtues t saj kishin qen m par dhe vazhdonin t ishin, n lidhje strukturore me UDB-n, KOS-in dhe shrbime t tjera t inteligjencs serbe. Nga ktu sht br edhe informimi se, i vrari i tret nuk sht askush tjetr, vese studenti militant Edmond Hoxha. T dhnat e drguara nga ky shrbim shqiptar informativ kan dshmuar se edhe Edmond Hoxha ishte pjestar aktiv i UK-s dhe jo nj udhtar i zakonshm, ka ka br, q edhe m pas, n t gjith versionet zyrtare t saj, Ministria Punve t Brndshme e Serbis, ti cilsoj ata si tresh terrorist. Fakti i dyt q harronburimi policor informativ i Nedeljni Telegrafsht se megjithse po lviznin me dokumente t rrem, identiteti i Hakif Zejnullahut sht br i qart q n deklarimin e par zyrtar t shrbimit informativ t Ministris s Punve t Brendshme t Serbis, dhe jo vetm emri e mbiemri,por edhe ditlindja e vendlindja e sakt, ka nuk mund t jet n dokumentet e rrem. N gjrat e rreme jan gjra t rreme dhe jo ditlindja e sakt, emri i t atit etj. Nse dikush mund t thot se n kt rast jan nisur nga identifikimi i makins, sepse ajo ka qen pron e familjes Zejnullahu, duhet t dihet se ajo ka qen e rregjistruar n emr t t zotit t shtpis, njeriut t mir Sabit Zejnullahu.Ishin disa djem q mund t udhtonin me at vetur, dhe sht, n pamjen e par, disi e uditshme, q gjendet saktsisht se ishte pikrisht Hakifi. Nuk ka gj t uditshme ktu. Shrbimi i sigurimit serb e ka ditur fare mir se po ndiqnin Zahir Pajazitin dhe Hakif Zejnullahun. Nuk e kan ditur pr t tretin, sepse kishte qen dika q e kishte ditur vetm Zahiri, por pr udhtarin e dyt, kishin ditur gjithka. Ata kishin pritur vetm qt arrestoheshin pasi q t arrinin n cak, pra duke e shtrir shkalln e arestimeve,duke zbuluar bazat e reja t lufts, n njern prej t cilve ishin nisur pr t trhequr armt, dhe n se kjo nuk kishte ndodhur, do gj sht n nderin e t herojve t kombit. N shkrimin tim Memorial pr t rnt, t 7 shkurtit 1997, me titullin E

prse u korit vdekja, botuar n Zri i Kosovs, mes t tjerave kam shkruar: ...Pas tyre, ashtu si njoftoi ministria e brendshme e Serbis, ishin nisur edhe agjentt serb, n t famshmen ndjekje japoneze. Me shpresn pr t kapur jo vetm tre veta, por edhe m shum se aq. Ishte nj nisje e dyfisht. Njra drejt pavdeksis dhe tjetra drejt turpit dhe disfats. Askush nuk do ta marr vesh se pr far kan biseduar pr her t fundit t tre shokt ilegal. Askush nuk mund ta dij m, se cila mund t kishte qen dshira pr t thn dika m shum, n adresn e t afrmve t tyre, t miqve dhe t shokve, por n fund t fundit, kjo nuk sht aspak e rndsishme. Themelore sht se ata morn nj vendim t madh, nga ata t cilt nuk mund t marr gjithkush, e veanrisht nuk mund t marrin ata q nuk mund t mbartin mbi vete ide t mdha, si sht ideja e liris..... Mirpo, un i kthehem prsri nj detaji, ndoshta t parndsishmn dukje, por q dshmon pr qllimin final t udhtimit t tyre. Qllimi i ndjekjes s Zahir Pajazitit dhe shokve t tij nuk ka qen thjesht arrestimi i tyre. Kjo mund t bhej fare thjesht e shkurt n Prishtin, n astin kur ai do t takohej me Bislim Zogajn. N nj vend t till, si stacioni i autobusve ose n nj ajtore, arrestimi i dikujt, prmes agjentve t fsheht civil, mund t ishte i prballueshm, aq m tepr pr nj shrbim, i cili ishte pushtues. Nj gj e till kishte ndodhur edhe n arrestimin e Besim Rams. Nj dit m par, me 30 janar, policia e fsheht serbe do t arrestonte Asllan Selimin, i cili ishte po ashtu nj nga njerzit e organizuar n radht e Ushtris lirimtare. Pra, nuk ishte fjala thjesht pr arrestimin e nj terroristi. Ishte pr m shum se kaq. Ndjekja japoneze i duhej shrbimit serb pr dy arsye: ose vnia n prit dhe eliminimi i fundit, ose, dhe kjo m e mundshmja, arritja e caqeve t tjera. N dshmin e dhn nga shrbimi informativ i ministris s brendshme serbe, sht thn se qllimi ishte q t arrestoheshin n vepr, prkatsisht pasi t arrinin n cak. Duhet naivitet t besosh se pr shrbimin e fsheht serb caku i kapjesdo t ket qen thjesht nj baz e lvizjes ilegale lirimtare. Ajo ishte njra nga hallkat, por nuk ishte e gjitha. Shrbimi serb nuk mund t rrezikonte jetn e njerzve t tij (dhe sipas burimeve t mirinformuara nga ky luftim u vran dy polic serb, u plagos rnd

nj tjetr dhe u lnduan dy t tjer), por as nuk mund t rrezikonte q, nga lvizja e ilegalve t mund ti largoheshin. Ata, duke e ditur se Zahir Pajaziti ishte antar i Shtabit Qendror t UK-s, nuk mund ti ken lejuar vetes pakujdesin, pr ta ndjekur at, thjesht se donin t dinin pr nj baz m shum, apo pr nj cak t zakonshm. Qllimi i ndjekjes, fillimisht, ka qen t merrej vesh itenerari i lvizjes s Zahirit, Hakifit e Edmondit drejt Drenics, ku ishte tashm qendra m e fort dhe m jetdhnse e Ushtris lirimtare t Kosovs. Ky ishte interesi i madh i tyre, pasi, n Drenic ishte berthama e lufts. Aty ndodheshin disa nga njerzit, t cilt, jo shum koh m par ata i kishin dnuar n munges me nga 20 vite burgim dhe arritja e ktij caku, do t ishte pr shrbimin informativ serb, shrbesa m e ndjeshme. Zahiri, Edmondi dhe Hakifi, edhe n kt ast t mbram, kan menduar prtej vetes. Nuk kan pritur deri sa t vij asti i prits, por kan menduar ta thyejn at, prpara se ajo t prmbyllet. Ndaj edhe kan sulmuar me armt q kishin, me ato mundsi q u a jepte rrugtimi. Breshria e plumbave mbi to ka qen e gjithanshme. sht e padyshimt se, n astin kur sht shtn mbi to, Hakifi do t ket qen duke e mbajtur timonin, do t thoshte dy dit pas ngjarjes, i ati Sabiti. Kt e dshmon edhe fakti se nj gisht t dors s djatht e ka t kputur si dhe majat e dy gishtave t tjer pran. Kjo dshmon se dora ka qen e ngjitur pr timon. N fytyrn e tij kishte plot dromca xhami t makins dhe kjo tregon se makina ka qen duke ecur me shpejtsi dhe pas goditjes s plumbave n dritare, xhamat i jan prplasur Hakifit n fytyr. Fillimisht ata jan qlluar nga makinat q vinin pas tyre dhe, thuajse n t njjtn koh, edhe nga prita q ishte vendosur prball dhe n dy ant e rrugve. Nj breshri plumbash n trupin e Hakifit kan hyr nga ana e djatht dhe kan kaluar n ann e eprme, t majt, ndrsa plumbat, me t cilat ai sht qlluar n kok, kan hyr nga pjesa e prparme e koks, n pjesn e ballit, n ann e djatht. Si duket, plumbat n kok, ai i ka marr pasi sht ndaluar makina. sht e mundshme q deri ather, ai t ket qen i plagosur pr vdekje, por, goditja n ball, t ket qen prfundimtare. N trupin e tij ka pasur 12

deri n 13 plumba, aq sa kan mundur n prag t ndarjes t shohin t afrmit, ka nuk e prjashton mundsin q t jet goditur edhe me m shum plumba. Ndrsa Zahirit, po ashtu rreth 15 plumba, me prjashtim t njrit, i cili i kishte kaluar prmes fytit, t gjith t tjert kan kaluar nga ana e majt n t djathtn, ndrsa Hakifit i kishin kaluar nga e djathta n t majt. Kjo tregon se jan qlluar, t paktn, nga tre drejtime. Ballas, majtas dhe djathtas, Mirpo do t kishte edhe nj drejtim tjetr dhe ky do t ishte nga sipr. Edmond Hoxha, i cili do t merrte mbi vete m shum se 8 plumba, vdekja i erdhi nga goditjet e bra nga helikopteri ushtarak, i cili sillej mbi fushn e luftimit. Ai do t kishte mbi vete m shum se 8 goditje, shumicn n shpin, ndonjrn edhe nga e majta e tij, por, plumbi, i ardhur pas qafs, kur ai sapo kishte dal nga makina dhe ishte n kmb, i erdhi nga lart. Pas krimit, si pr t dashur t fshehin gjurmt e tij, rruga sht bllokuar trsisht, q nga ora 17.00 e nats s 31 janarit dhe deri t nesrmen n mngjes. Gjat nats kan lvizur mjete policie, helikopter, ambulanca. Tre heronjt jan drguar po at nat n morgun e spitalit t Prishtins. Mbi trupat e tyre, t tre djemve, ishin shenjat dhe gjurmt e m shum se 36 plumbave. Breshri vdekje. Megjithat, ishte qlluar mbi njerz, q kishin si mision t koritnin vdekjen. T nesrmen, kur rruga sht liruar, prreth vendit, ku ishin vrar djemt, ishin ende forca t mdha policore dhe askush nuk lejohej t afrohej tek vendi i ngjarjes. Shenjat e gjakut dukeshin ende. Gjaku as nuk lahej e as nuk zbardhej. Kishte gzhoja t shumta plumbash, q nuk kishin arritur ti mblidhnin, xhama t thyer, prita t lna prgjysm, gjithka si n nj shesh luftimi. T rnt kishin filluar t ngjiteshin n kujtesn e kombit, vrassit ishin ende n vendin e krimit. 31 Janari ishte dita kur do t ndahej e vrteta nga dyshimi, kur mes hutis s prgjithshme do t ishte shkreptima e dits s fundit t muajit, kur, me gjith dhimbjen dhe megjithse ata po quheshin nga entet zyrtare, qofshin serbe apo shqipfolse, si terrorist dhe pjestar t s ashtuquajtursUshtris lirimtare t Kosovs, varrimi i tyre do t ishte i madhrishm. Njerzit, prmes aktit t pranis s tyre, n momentin e fundit, si t donin ti krkonin ndjes q nuk u kishin besuar m par. Akti i ndjess sht gjithnj fisnik.

* * *

N vend t fjals s fundit... E shtuna e 1 shkurtit e vitit 1997 u zgjua nn nj mngjes t ftoht akull. Npr rrafshinat kishte rn bryma e bardh e nats, q ashtu e ngrir dhe e kudogjindshme, dukej sikur ishte fillimi i nj bore t tejdukshme. Pas pak do t fillonin t dukeshin konturet e maleve nn nj diell, i cili, si n baladat e lashta shum po ndrin, por pak po nxen. N mesin e rrugs, diku aty afr fshatit Pestov, si dshmi t jashtzakonshme, kishin mbetur gjurm gjaku, q nn at bardhsi,dukeshin edhe m shum. Kishin forma t uditshme, nj ktu, nj aty, sikur t ishin fillesa t hiroiglifeve q pritnin t zbrtheheshin. Ende ishin gjurm t forta, dheu i ngrir ende nuk kishte filluar t merrte n vete gjakun e derdhur. Do t duhej t fillonte shkrirja e dherave t but t Kosovs, nn at diell q dukej i pazakonshm asaj dite, q gjurmt e gjakut t fillonin t tjetrsoheshin, n t njjtn koh q dheu bhej edhe m i kafejt, pikrisht nga prskuqja e gjakut. Dalngadal, krejt natyrshm, si rrkzat e pastra, toka po merrte n kumtin e saj at q i kishin falur tre nga bijt q e kishin thyer natn dhe i kishin dhn nj kuptim t ri dits. Gjithnj e m tepr do t bhej shkrirja n nj e gjakut t derdhur dhe e toks s plleshme, deri sa do t vinte nj ast q askush nuk do t mund ta kuptonte se ku fillonte njra dhe ku mbaronte tjetra. Ishte br gjithka e prbashkt. Toka, duke e marr n vete at q njeriu kishte pasur m t muar, kishte br t sajn edhe amanetin. Dhe, si thon jo rastsisht, amanetin nuk e tret dheu. N tokn e Kosovs ruhet amaneti i jets dhe i vdekjes s tyre. Nse t tre do t kishin pasur nj vdekje t shkurtr, q ishte shtrir mes kufirit t ors 16 e 20 minuta, deri n 16 e 30 minuta t 31 janarit t vitit 1997, jetn do ta kishin tepr t gjat, jashtzakonisht t gjat, sepse ajo sht shkrir tashm n dherat e buta dhe t ngrohta t Kosovs.