www.belimantil.

info

TREMATODE - METILJI
Doc dr Aleksandar M Dami
Laboratorija za parazitologiju i mikologiju Institut za mikrobiologiju i imunologiju Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu

www.belimantil.info

Trematode (engl. flukes) - Biologija

Sistematika Filum: Platyhelminthes (engl. flatworms) pljosnate gliste Klasa: Trematoda (engl. flukes) Podklasa: Digenea (vie od jenog domaina u ivotnom ciklusu)

Endoparaziti Lokalizacija u domainu trematode creva trematode jetre i unih puteva trematode plua trematode krvi/krvnih sudova

www.belimantil.info

Trematode - Biologija/Graa
Telo - nesegmentirano, spljoteno, ovalno ili poput lista (izuzev Schistosoma sp.) Veliina - od nekoliko mm do vie cm Hermafroditi (izuzev Schistosoma sp.) Tegument - spoljanji omota Oralna i ventralna pijavka Digestivni, ekskretorni (solenociti, "flame cells"), nervni sistem, seksualni organi Jaja - ovalna sa poklopiem (operkulum) (izuzev Schistosoma sp.)

www.belimantil.info

www.belimantil.info

Trematode - morfologija

www.belimantil.info

Trematode - morfologija

www.belimantil.info

Trematode - Biologija/ivotni ciklus

Sloen obino dva intermedijarna domaina Stalni domain ovek, ivotinje Prelazni (intermedijarni) domain pu
1 ID Jaje Miracidijum

- Pu
Shistosoma

(Sporocista erka)

Sporocista Redija Redija erka Cerkarija () (Redija) Metacerkarija vodeno bilje rakovi ribe
2 ID Druge vrste

www.belimantil.info

www.belimantil.info

Trematode Patogeneza, Dijagnoza, Terapija

Infektivni oblici - cerkarije, metacerkarije Put infekcije oralni (termiki neobraena riba, rakovi, biljke) preko koe (Schistosoma sp.)

Tok bolesti - esto hronian

Lab dg - nalaz jaja u stolici, duodenalnom soku, urinu

Terapija prazikvantel
Prevencija - termika obrada ribe, rakova i biljaka

www.belimantil.info

Trematode creva
Fasciolopsis buski - Veliki crevni metilj (Daleki istok, JI Azija, Indija, Banglade) ingestija metacerkarija na biljkama Metagonimus yokogawai (Daleki istok, Rusija) ingestija metacerkarija u ribljem mesu Heterophyes heterophyes (dolina Nila, Indija, JI Azija) ingestija metacerkarija u ribljem mesu Druge (Echinostoma sp., Gastrodiscoides hominis)

www.belimantil.info

Trematode jetre i unih puteva

Fasciola hepatica* Dicrocoelium dendriticum (=D. lanceolatum)* Clonorchis (=Opistorchis) sinensis Opistorchis viverrini (JI Azija)

Opistorchis felineus/maiji metilj (Azija, Istona Evropa)

*Prisutne u Srbiji

www.belimantil.info

Fasciola hepatica - Veliki oviji metilj

Fascioloza (fasciolosis) Parazit jetre i unih puteva biljojeda Rasprostranjenost - irom sveta Morfologija - ~30 X 13 mm, zailjen cefalini (prednji) deo Prelazni domain puevi iz roda Limnea (L. truncatula) Transportni domain - razliito vodeno bilje

www.belimantil.info

www.belimantil.info

Fasciola hepatica odrasli parazit i jaje

www.belimantil.info

Fasciola hepatica
miracidijum (levo), metacerkarija (desno)

www.belimantil.info

Fasciola hepatica prelazni domain (Limnea sp.)

www.belimantil.info

Fasciola hepatica
Put infekcije - unos biljaka sa metacerkarijama
Put parazita: dig trakt peritonealna duplja jetra i uni putevi

Patogeneza - mehaniko i toksino dejstvo Simptomi - poviena to, abdominalni bolovi, dijarea, ikterus, hepatomegalija, holecititis, holelitijaza Lab dg
nalaz jaja u stolici, duodenalnom soku /posle 6 nedelja od infekcije, Entero-test serologija/ELISA, imunoblot tehnike /korisna za rano otkrivanje infekcije

Terapija - bithionol (dihlorofenol)

www.belimantil.info

Fasciola hepatica
imunoprecipitacija u gelu

www.belimantil.info

Dicrocoelium dendriticum
Mali oviji metilj
Dikrocelioza (dicroceliosis) Parazit bilijarnog stabla biljojeda Rasprostranjenost - irom sveta Morfologija - ~5-15 mm X 1.2-2.5 mm Prelazni domaini 1. pu (Helicella sp., Zebrina sp.) 2. mrav (Formica fusca) (metacerkarija)

Put infekcije - ingestija mrava

Put parazita: dig trakt bilijarno stablo

Patogeneza - mehaniko i toksino dejstvo Simptomi - nespecifine abdominalne tegobe, bilijarne kolike, ikterus, hepatomegalija Lab dg - nalaz jaja u stolici

www.belimantil.info

Dicrocoelium dendriticum ivotni ciklus

www.belimantil.info

Dicrocoelium dendriticum odrasli (levo), jaje (desno)

www.belimantil.info

Clonorchis sinensis Kineski jetreni metilj

Klonorhioza (clonorchiosis) Rasprostranjenost - Daleki istok Put infekcije - ingestija metacerkarija u ribljem mesu Rezervoar infekcije psi make

Simptomi - holangitis, holecistitis, bilijarna ciroza, obstruktivna utica Hronina infekcija - adenoholangiokarcinom! Lab dg - nalaz jaja u stolici

www.belimantil.info

Clonorchis sinensis ivotni ciklus

www.belimantil.info

Clonorchis sinensis - jaja

www.belimantil.info

Clonorchis sinensis promene u jetri

www.belimantil.info

Trematode plua
Uzronik - Paragonimus westermani Paragonimijaza (paragonimiasis) Rasprostranjenost - Daleki istok, Indija, Afrika, Juna Amerika Morfologija - ~8-16 mm X 4-8 mm, debljina 3-5 mm Prelazni domaini 1. pu 2. rakovi (metacerkarije) Put infekcije - ingestija metacerkarija u rakovima
Put parazita: dig trakt peritonealna duplja dijafragma pleuralni prostor parenhim plua

Patogeneza - paraziti inkapsulirani u cistinim strukturama Simptomi - poviena to, dispnea, kaalj, hemoptizije, bol u grudima Lab dg - nalaz jaja u sputumu ili fecesu

www.belimantil.info

Paragonimus westermani - rasprostranjenost

www.belimantil.info

Paragonimus westermani ivotni ciklus

www.belimantil.info

Paragonimus westermani odrasli paraziti

www.belimantil.info

Paragonimus westermani paraziti u tkivu (cisti)

www.belimantil.info

Paragonimus westermani - jaja

www.belimantil.info

Trematode krvi - Schistosoma sp. (Bilharzija)

istozomijaza (schistosomiasis) Istorijat Egipatski papirusi (Kahun, Ebers) 1900 ph Napoleonov pohod na Egipat 1799-1801 Theodor Bilharz (Sigmaringen, 1825 - Kairo, 1862)
(prilikom obdukcije u Kasr el Aini bolnici u Kairu - Distoma haematobium)

Medicinski znaajne vrste i rasprostranjenost Schistosoma haematobium - urinarna istozomijaza; Afrika, Bliski istok Schistosoma mansoni - crevna istozomijaza, hepatosplenina istozomijaza; Afrika, Bliski istok, Brazil, Venecuela, Karibi Schistosoma japonicum - crevna istozomijaza; Kina, JI Azija

www.belimantil.info

www.belimantil.info

www.belimantil.info

www.belimantil.info

Schistosoma sp. - rasprostranjenost

www.belimantil.info

Schistosoma sp. - Biologija

Morfologija - ~10-20 mm X 0.5-1 mm Odvojenih polova Mujak - ginekoforni kanal (ventralna brazda) Jaja 50-80 X 40-60 m ovalna sa terminalnim ili lateralnim trnastim izratajem Cerkarije - zadnji kraj (repi) se rava furkocerkarije ivotni vek - ~5 godina (i do 30 godina)

www.belimantil.info

Schistosoma sp. - ivotni ciklus

Prelazni domain - pu (Bulinus sp, Biomphalaria sp., Oncomelania sp.) furkocerkarija KOA istozomula CIRKULACIJA PORTNI KRVOTOK S. mansoni i S. japonicum sazrevaju u mezenterinim venama produkcija jaja S. haematobium sazreva u krvnim sudovima mokrane beike, prostate, uterusa produkcija jaja

www.belimantil.info

Schistosoma ivotni cuklus

www.belimantil.info

Schistosoma sp. stadijumi u ivotnom ciklusu

www.belimantil.info

Schistosoma sp. prelazni domain

www.belimantil.info

Schistosoma sp. prelazni domain

www.belimantil.info

Schistosoma sp. - furkocerkarija

www.belimantil.info

Schistosoma haematobium - jaje

www.belimantil.info

Schistosoma sp. - Epidemiologija

650 milona ljudi pod rizikom od infekcije 193 miliona - globalna prevalencija (85% Afrika) Infektivni oblik furkocerkarija Nain infekcije prodor furkocerkarije kroz kou tokom boravka u vodi zagaenoj fecesom, urinom prodor furkocerkarija kroz sluzokou drela S. mansoni - ovek je jedini znaajan domain S. haematobium - ovek je jedini domain S. japonicum - ovek i domae ivotinje (pas, maka, konji, svinje); pirinana polja!

www.belimantil.info

Schistosoma sp. nain infekcije

www.belimantil.info

Schistosoma sp. - Patogeneza

jaje zarobljeno u tkivu granulomatozno zapaljenje fibroza kalcifikacije "ma sa dve otrice" (+) omoguava prolaz jajima u lumen creva, beike ograniava difuziju toksinih produkata u okolno tkivo (-) oteenje tkiva (veliki broj jaja) SEA - solubilni Ag jaja istozoma Imunost RKP, ADCC, dominantna produkcija Th2 citokina

Izbegavanje imunske reakcije domaina prekrivanje antigenima domaina inhibitorno delovanje tegumenta (SCIP-1 /komplement inhibirajui protein istozoma) produkuju fosfotidilholin koji lizira makrofage otputaju antigene ("odvraaju" imunsku reakciju od odraslih parazita)

www.belimantil.info

Schistosoma sp. - granulom

www.belimantil.info

Schistosoma sp.-Klinike karakteristike

1. Stadijum invazije - nakon 24 ; dermatitis na mestu prodora cerkarija (2-3 dana)

2. Akutni stadijum (akutna toksemina istozomijaza, Katayama groznica) 5-10 nedelja posle infekcije; to, kaalj, alergijske reakcije (urtikarija, simptomi slini astmi), dijarea, abdominalni bolovi, hematurija, limfadenopatija, hepatitis 3. Hronini stadijum asimptomatski S. mansoni - simptomi portne hipertenzije (hepatosplenomegalija, anemija, hematemeza, ascit) S. haematobium - poliurija, hematurija; papilomi mokrane beike; hidronefroza, bubrena insuficijencija i uremija; karcinom mokrane beike!
4. Ektopina istozomijaza - CNS (S. japonicum) 5. Udruenost sa drugim agensima - Salmonella typhi, S. paratyphi, virusi (HBV, HCV, HDV, HEV)

www.belimantil.info

Hronina istozomijaza portna hipertenzija, asit

www.belimantil.info

Schistosoma sp. Kina, 1960

www.belimantil.info

Schistosoma sp. Dijagnoza, Terapija, Prevencija

Lab dg Nalaz jaja u fecesu (S. mansoni, S. japonicum) Nalaz jaja u urinu (S. haematobium) Imunodijagnostiki testovi (intradermalni test, seroloki testovi)

Terapija prazikvantel
Prevencija i suzbijanje Otkrivanje inficiranih osoba i leenje istih Zdravstveno obrazovanje /odlaganje humanih ekskreta Izbegavanje kontakta sa inficiranom vodom Eliminacija pueva fizikim i hemijskim metodama (moluscidi) Higijensko snabdevanje vodom

www.belimantil.info

Schistosoma sp. - prevencija

www.belimantil.info

Dermatitis kupaa (engl. Swimmers`s itch)

Dermatitis oveka nastao prodorom u kou cerkarija ptiijih istozoma.
Trichobilharzia sp. Gigantobilharzia sp. Ornithobilharzia sp.

www.belimantil.info

Dermatitis kupaa

www.belimantil.info

Dermatitis kupaa

www.belimantil.info

Medicinska helmintologija
Laboratorija za parazitologiju & mikologiju Institut za mikrobiologiju & imunologiju Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu

www.belimantil.info

HELMINTI crvi HELMINTOLOGIJA nauka o crvima HELMINTOZE bolesti izazvane crvima

Phylum Platyhelminthes Phylum Nematoda

www.belimantil.info

Zajednike osobine:
elongirane, bilateralno simetrine nie metazoe vieelijski beskimenjaci (3 zametna listia) endoparaziti digestivni trakt (prost ili odsutan) kretanje (kontrakcija miia ispod kutikule) duine nekoliko mm do vie m

www.belimantil.info

RAZMNOAVANJE
hermafroditi ili odvojenih polova enke: oviparne, ovoviviparne, viviparne jaja: segmentirana ili nesegmentirana larva odrasla forma (momokseni ili heterokseni)

www.belimantil.info

PATOGENOST
mesto parazitiranja mehaniki nadraaj trauma broj helminata opstrukcija privativno dejstvo antigenska graa imunopatologija toksini toksino oteenje udaljenih tkiva i organa

Crevni helminti Krvni i tkivni helminti

www.belimantil.info

IMUNSKI ODGOVOR
eozinofili, IgE, Th2 citokini izbegavanje imunskih mehanizama domaina

www.belimantil.info

PUTEVI IRENJA
fekalno-oralni kontaminirana hrana, voda, predmeti ingestijom mesa (unos larvi) transkutani preko vektora

www.belimantil.info

PREVENCIJA TERAPIJA
Tiabendazol inhibira fumarat reduktazu Mebendazol ometa resorpciju glukoze Niklozamid ometa oksidativnu fosforilaciju Prazikvantel agonist Ca jona Ivermektin - efekat na neuromiini sistem Albendazol - efekat na funkciju mikrotubula

www.belimantil.info

Nematode valjkasti crvi

www.belimantil.info

Nematode opte karakteristike

Morfologija cilindrine, nesegmentirane gliste, krem-bele boje, od nekoliko mm do vie cm telesna upljina sa unutranjim organima obavijena kutikulom odvojenih polova, enke vee od mujaka
ivotni ciklus adulti - jaja- larve (do 4 presvlaenja) domaini (monokseni) zoonotske infekcije

www.belimantil.info

Nematode opte karakteristike

Ekologija i epidemiologija kosmopolitske, endemske vrste transmisija oralno (jaja, larve), preko koe (larve), preko vektora domaini (ovek i ivotinje) Podela crevne tkivne
Klinike karakteristike asimptomatske i simptomatske infekcije Terapija (antihelmintici)

www.belimantil.info

Patogenost
Lokalizacija i broj unetih (prisutnih) parazita U oveku se razmnoavaju samo T. spiralis i S. stercoralis Lokalna reakcija na prisustvo adulta u crevima je minimalna (lezije mukoze uzrokuju npr. A. duodenale, T. trichiura, a opstrukciju A. lumbricoides)

Opta i lokalna reakcija tokom invazije i migracije larvi (senzibilizacija domaina, imunski odgovor, oteenja): miozitis T. spiralis taloenje imunskih kompleksa u koi i oku - O. volvulus formiranje granuloma (IV tip preoset.) urtikarija, bronhijalna astma (I tip preoset.)

www.belimantil.info

Patogenost
Hrane se krvlju (A. duodenale) krvlju i tkivom (T. trichiura) crevnim sadrajem (A. lumbricoides) telesnim tenostima (filarije) Egzoprodukti neurotoksini, anafilotoksini, hemolizini, endokrinotoksini antikoagulantni faktor (A. duodenale)

www.belimantil.info

Epidemiologija Faktori uestalosti

Higijensko zdravstveni stepen prosveenosti stanovnitva ivotni standard Preventivne mere, mere protiv vektora Imunodeficijentna stanja (npr. kortikosteroidi S. stercoralis)

www.belimantil.info

Ascaris lumbricoides (velika deija glista)

Morfologija i ivotni ciklus Kosmopolitski parazit (vlana i topla klima) Adulti u tankom crevu; 20-35 cm, M 12-30 cm, L 2mm enka oviparna - nesegmentirana jaja (60x30mm), geohelmint

www.belimantil.info

Ascaris lumbricoides ivotni ciklus

www.belimantil.info

Ascaris lumbricoides - patogeneza

Bolest - askarioza Asimptomatski Mehanike smetnje (ileus) Zapaljenske promene (Loffler-ov sindrom pneumonitis) Toksino dejstvo (CNS) Zaostajanje u razvoju deteta (A.l. se hrani crevnim sadrajem) Ektopina migracija (apendiks, uni kanali, ductus pancreaticus) Dijagnoza jaja u fecesu (200000/ dan, posle 60-75 dana od infekcije)

www.belimantil.info

Ascaris lumbricoides

www.belimantil.info

Trichuris trichiura (biasta glista)

Morfologija Kosmopolitski parazit, geohelmint 4.5 5.5cm, M 3-4cm, oviparna enka Bolest - trihurioza Asimptomatski Kolitis (krvavo-sluzave stolice), anemija, prolaps rektuma Dijagnoza jaja u fecesu (2000-dan; mesec dana od infekcije)

www.belimantil.info

Trichuris trichiura ivotni ciklus

www.belimantil.info

Trichuris trichiura

www.belimantil.info

Enterobius vermicularis (mala deija glista)

Morfologija Kosmopolitski parazit (deca, kolektivi) 10-15mm, M 5mm, enka ovoviviparna Bolest - Enterobioza Pruritus ani, vulvovaginitis, gastrointestinalni poremeaji, simtpomi od strane nervnog sistema Dijagnoza jaja u perianalnom otisku, retko u fecesu (ukupno oko 15000 jaja, oko 1.5 meseca)

www.belimantil.info

Enterobius vermicularis ivotni ciklus

www.belimantil.info

Anisakis sp. (anisakijaza)

Adulti u DT morskih sisara jaja (morski raii) - larve u miiima morskih riba Japan, Skandinavija, Holandija (presna riba) Larve penetriraju zid creva- eozinofilni granulomi u zidu eluca, creva Klinika slika i dif dg: peptiki ulkus, Ca eluca Dg: gastroskopija, pregled povraenog sadraja, serologija

www.belimantil.info

Anisakis sp. ivotni ciklus

www.belimantil.info

Anisakis sp.

www.belimantil.info

Ancylostoma duodenale i Necator americanus

Morfologija i ivotni ciklus A.d. (rudarska glista) - severna Afrika, Mediteran, S i D istok N.a. - Afrika, severoistona Azija, Amerika Morfoloki veoma sline (bukalna kapsula), hookworms, patogeneza infekcije ista 10-13mm, M 8-10mm, RL (400mm), FL (700mm) enka oviparna (70x35mm) - u fecesu jaja (4-8 blastomera) ivotni ciklus: jaja rabditiformna larva (u zemljitu) filariformna larva (penetritra kou)- migracija larve adult (u tankom crevu)

www.belimantil.info

Ancylostoma duodenale

www.belimantil.info

Kukaste gliste ivotni ciklus

www.belimantil.info

Ancylostoma duodenale i Necator americanus

Bolest - ankilostomoza svrab, dermatitis na mestu prodora larve pneumonitis (migracija) hipohromna anemija (antikoagulantni faktor) enteropatija sa gubitkom proteina (edemi), krvavo sluzave stolice Dijagnoza: jaja u fecesu (20000/ dan, 1.5 mesec od infekcije)

www.belimantil.info

Strongyloides stercoralis
Morfologija i ivotni ciklus Umerena i tropska podruja Azije, Afrike, Amerike, Mediteran 2-2,5 mm, ovoviviparna - u Liberkinijevim kriptama polae jaja U fecesu rabditiformna larva (300m) Indirektan razvoj (slobodna generacija), direktan razvoj Autoinfekcija (endo i egzoinfekcija)

www.belimantil.info

Strongyloides stercoralis ivotni ciklus

www.belimantil.info

Strongyloides stercoralis
Bolest - strongiloidoza Larva currens, pneumonitis; adulti u tankom crevu Hiperinfektivni sindrom: DT i plua, groznica, dig smetnje, dispnea Diseminovana strongiloidoza (imunodeficijentni) (metaboliti kortikosteroida slini hormonima rasta) Dijagnoza Dg: larve u fecesu (duodenalnom soku) 2-4 nedelje od infekcije, u sputumu kod imunodeficijentnih i u drugim uzorcima

www.belimantil.info

Strongyloides stercoralis

www.belimantil.info

Trichinella spiralis

Biologija Kosmopolitski parazit svinja i pacova (mesodera i njihovih rtvi), ovek

Podvrste T. spiralis (razni sisari, posebno svinje, medvedi, glodari, ljudi) T. britovi (divlje svinje, konji, humane infekcije retke) T. nativa (ariktiki medvedi, glodari, morski sisari, foke, ovek) T. nelsoni (hijene, leopardi, lavovi) T. pseudospiralis (ptice) 3-4mm (viviparna), M 1.5mm, L 0.1mm

www.belimantil.info

Trichinella spiralis ivotni ciklus

www.belimantil.info

Trichinella spiralis

www.belimantil.info

Trichinella spiralis
Bolest trihineloza (3 stadijuma) I - invazija (prolivi, abdominalni bol, to 40oC)
II - migracija (to, hipereozinofilija, bolovi u miiima, edemi - oni kapci, respiratorni simptomi- dispnea) III - incistacija bolovi u miiima, toksemija Komplikacije: miokarditis, pneumonitis, encefalitis

Dijagnoza: parazitoloki pregled stolice, serologija, biopsija miia

www.belimantil.info

Trichinella spiralis

Poviena to Mijalgije Periorbitalni edem Eozinofili

www.belimantil.info

Toxocara canis et cati

ivotni ciklus Askarida psa/make, kosmopolitski, 6-10 cm, M 46cm Skoro 100% tenadi inficirano (transplacentarno, ingestijom zemlje, mlekom) ovek se inficira jajima larva kroz crevo migrira u razliite organe (jetra, plua, mozak, oko) Adulti se ne razvijaju kod oveka Patogeneza U kapilarima krvarenja, zapaljenje, granulomi, hiperEo, alergijske reakcije Bolest toksokarioza (VLM, OLM)

www.belimantil.info

Toxocara canis et cati

VLM migracija larvi T.canis, T.cati , Ancylostoma sp. visoka eozinofilija, hepatomegalija, respiratorni simptomi, groznica; komplikacije: retina, CNS KLM - usled prodora kroz kou i migracije larvi kroz potkono tkivo (ivotinjske ankilostome i dr) Dijagnoza - serologija, koni test

www.belimantil.info

Toxocara canis ivotni ciklus

www.belimantil.info

VLM i OLM

www.belimantil.info

KLM

www.belimantil.info

Cestode-pantljiare
Pljosnati segmentirani crvi

www.belimantil.info

Cestode - Pantljiare

ovek stalni domain

Taenia solium Taenia saginata Diphyllobothrium latum Hymenolepis nana Dipylidium caninum

ovek prelazni domain

Echinococcus granulosus Echinococcus multilocularis Taenia solium Spirometra sp.

ovek ujedno i prelazni i stalni domain

Hymenolepis nana

www.belimantil.info

Cestode Opte karakteristike

www.belimantil.info

Cestode Opte karakteristike

www.belimantil.info

Diphylobothrium latum
Najvea cestoda oveka Oboljenje diflobotrioza (diphyllobotriosis) Evropa (Baltike zemlje), Amerika, Japan Morfologija: odrasli oblik - preko 10 m, 3000 proglotisa skoleks - kljun sa dve botridije (pseudofilidae) proglotisi iroki uterus oblika rozete ispunjen jajima jaja dnevno oko milion jaja, utobraon boje larveni oblik coracidium (u jajima) izlazi i pliva po vodi procercoid (u raiu), pleocercoid (u ribama) infektivni oblik Prelazni nosioci rakovi i ribe Definitivni osioci ovek, pas, maka, foka

www.belimantil.info

Diphyllobothrium latum (riblja pantljiara)

www.belimantil.info

Diphylobothrium latum
Put infekcije: unoenjem termiki neobraenog mesa riba (plerocercoid) Patogeneza: parazit tankog creva (obino jedna pantljiara), Simptomi: asimptomatski ili sa dijarejama, povraanjem, epigastrinim bolom, porast T, opstrukcija i gubitak u teini Eozinofilija, perniciozna anemija (koristi vitamin B12) Dijagnoza epidemioloki podaci, konzumiranje svee ribe, anemija Definitivna dijagnoza nalaz i identifikacija jaja i proglotisa u fecesu Terapija niklozamid, paramomicin, kvinakrin Prevencija pravilna eliminacija fecesa, termika obrada riba, edukacija

www.belimantil.info

Diphyllobothrium latum

www.belimantil.info

Taenia spp
T. saginata: odrasla forma u crevima oveka tenijaza T. solium: odrasla forma u crevima oveka tenijaza larva u tkivima oveka cisticerkoza

www.belimantil.info

Taenia solium i T. saginata

www.belimantil.info

T. saginata
Morfologija: odrasli oblik duine oko 6 m skoleks sadri 4 pijavke, proglotisa (oko 2000) zreli sadre uterus sa do 30 bonih granaaktivno naputa GIT jaja tamno braon sa dve opne i radijalnom strukturom izmeu, embrion heksakant larveni oblik cysticercus bovis (kod goveda) bobiavo meso prelazni nosioci goveda (govea pantljiara) stalni nosioci ljudi

www.belimantil.info

Taenia saginata (govea pantljiara)

www.belimantil.info

TENIJAZA
Patogeneza: odrasla forma (obino jedna) parazitira u tankom crevu oveka privrena rostelumom i/ili pijavkama za sluzokou Simptomi: asimptomatski ili blaga lokalna inflamacija, mehanika iritacija, poveanje ili gubitak apetita, ree opstrukcije Dijagnoza nalaz proglotisa i/ili skoleksa makroskopski ili jaja u perianalnom otisku Definitivna dijagnoza mikroskopskim nalazom pijavki na skoleksu ili brojanjem bonih uterusnih grana gravidnih proglotisa do 30 T saginata do 12 T. solium Terapija niklozamid, prazikvantel Prevencija odrasle forme jaja rizik od cisticrkoze !!!

www.belimantil.info

Taenia saginata

www.belimantil.info

T. solium
Oboljenja tenijaza (taeniosis) i cisticerkoza (cysticercosis) Morfologija: odrasli oblik - veliki parazit oveka (oko 2-4 m), skoleks sadri 4 pijavke i rostelum sa dva venca kukica, ima do 1000 proglotisa zreli sadre uterus sa 12-15 bonih granapasivno naputaju GIT jaja tamno braon sa dve opne i radijalnom strukturom izmeu, embrion heksakant larveni oblik cysticercus cellulose (kod svinja) bobiavo meso Prelazni nosioci svinja, ovek Definitivni nosioci ovek Put infekcije: za oveka larva (bobiavo meso) tenioza jaja cisticerkoza
za svinju: jaja ili proglotisi sa jajima cisticerkoza

www.belimantil.info

Taenia solium (svinjska pantljiara)

www.belimantil.info

CISTICERKOZA
Larva prisutna u dubokim organima i tkivima Lokalizacija larve: mozak, oko, miii, subkutano tkivo i sl. (lii na tumor) Larva - mehurasta veliine 5-10 mm vitalna oko 5 godina kasnije kalcifikuje

www.belimantil.info

Cysticercosis

www.belimantil.info

Cysticercosis

www.belimantil.info

Hymenolepis nana
Patuljasta pantljiara koja ceo ivotni stadijum kompletira u jednom domainu (monoksena)
Inficirano oko 20 miliona osoba, u nekim delovima sveta oko 10% dece Oboljenje - himenolepidioza (hymenolepidiosis) uglavnom kod dece Morfologija: odrasli oblik duine 3,5 do 4,5 cm (200 proglotisa) jaja svetlouta, dve tanke opne,filamentozna vlakna, embrion heksakant (onkosfera) cisticerkoid u crevnoj resici

www.belimantil.info

Hymenolepis nana (patuljasta pantljiara, mala deija pantljiara)

www.belimantil.info

Hymenolepis nana
Bolest - himenolepidiosis Put infekcije: fekalno-oralni unos jaja Patogeneza: parazit gornjih treina (2) tankog creva, larve razaraju crevne resice Simptomi: zavise od broja parazita, u teim sluajevima dolazi do obimnog razaranja crevnih resica, gubitak apetita, dijareja, glavobolja, konvulzije Definitivna dijagnoza nalaz i identifikacija jaja i proglotisa u fecesu Terapija niklozamid, alternativno paramomicin Prevencija teka zbog direktne transmisije H. diminuta Parazit tankog creva pacova i mieva Prelazni nosioc pacovska ili mija buva

www.belimantil.info

Hymenolepis nana

www.belimantil.info

Echinococcus
Najznaajnije vrste: E. granulosus i E. multilocularis Oboljenje ehinokokoza (echinococcosis), hidatidna bolest Morfologija: najmanja pantljiara odrasli oblik u tankom crevu psa, 4-6 mm (skoleks, vrat, telo sa 3 proglotisa,poslednji sadri jaja) jaja tamno braon sa dve opne i radijalnom strukturom izmeu, embrion heksakant larveni oblik (cysta hydatigena)

www.belimantil.info

Larveni oblik (cysta hydatigena)

promera i do veliine deje glave Dve membrane: spoljanja - kutikularna unutranja germinativna hidatidna tenost (ispunjava larvu koja podsea na mehur) Veoma imunogena!!! Sadri vezikule proligere (prisutne samo kod fertilnih cisti)

www.belimantil.info

Echinococcus granulosus (psea pantljiara)

www.belimantil.info

Echinococcosis
Prelazni nosioci ovek, ovce, konji, svinje, goveda Definitivni nosioci psi i dr. kanide Put infekcije: ovek unese jaja embrion dospeva u jetru, plua, kosti, mozak, gde se zaustavi poinje da se razvija larva (cysta hydatigena): jetra i peritoneum 66% plua 22% bubrezi 3% kosti 2% mozak 1% ostali organi i tkiva 6%

www.belimantil.info

Echinococcus granulosus Echinococcus multilocularis

www.belimantil.info

Echinococcosis
Simptomi: larva prema lokalizaciji moe biti benigna ili maligna Pritisak na okolna tkiva usled rasta larve Komplikacije nastaju kao posledica rupture ciste (spontano/tokom intervencije): sekundarna ehinokokoza (diseminacija sadraja ciste), svrab, urtikarija ili anafilaktiki ok (usled imunopatoloke reakcije IS na Ag u hidatidnoj tenosti)

www.belimantil.info

Echinococcus granulosus

www.belimantil.info

Echinococcus granulosus

www.belimantil.info

Echinococcus granulosus

www.belimantil.info

Echinococcus granulosus

www.belimantil.info

E. multilocularis
Odrasla forma je slina E. granulosus Razlikuje se larveni oblik (alveolarnog, sunerastog tipa grae) Licice umski glodari, ovek sluajno Humane infekcije su retke (Bavarska, vajcarska !!!) Teka klinika slika, visoka smrtnost, teko hirurko leenje.

www.belimantil.info

Dipylidium canium
Parazit tankog creva pasa. Infekcija kod dece!!! Bolest: dipilidioza (dipylidiosis) Morfologija: odrasli oblik duina 10 -70 cm, 60 170 proglotisa proglotisi se otkidaju i samostalno naputaju GIT. jaja smetena u opnama (8-15) grupisana u klastere Proguta ih larva psee buve : larveni oblik procerkoid i cisticerkoid u GIT buva Sluajno gutanje zaraene buve u hrani npr. Prelazni nosioci Ctenocephalides canis, C. felis Definitivni osioci pas, maka, foka, ovek

www.belimantil.info

Dipylidium canium
Put infekcije: unos zaraene buve per os Patogeneza: nedovoljno poznata Simptomi: slabo izraeni Definitivna dijagnoza nalaz i identifikacija jaja i proglotisa u fecesu Terapija kao za D. latum (niklozamid, paromomicin itd.) Prevencija antihelmintici kod domaih ljubimaca

www.belimantil.info

Dipylidium caninum

www.belimantil.info

TREMATODE - METILJI
Pljosnati nesegmentirani crvi

www.belimantil.info

Trematode (engl. flukes) - Biologija

Sistematika Filum: Platyhelminthes (engl. flatworms) pljosnate gliste Klasa: Trematoda (engl. flukes) Podklasa: Digenea (vie od jenog domaina u ivotnom ciklusu) Endoparaziti Lokalizacija u domainu trematode creva trematode jetre i unih puteva trematode plua trematode krvi/krvnih sudova

www.belimantil.info

Trematode - Biologija/Graa
Telo - nesegmentirano, spljoteno, ovalno ili poput lista (izuzev Schistosoma sp.) Veliina - od nekoliko mm do vie cm Hermafroditi (izuzev Schistosoma sp.) Tegument - spoljanji omota Oralna i ventralna pijavka Digestivni, ekskretorni,nervni sistem, seksualni organi Jaja - ovalna sa poklopiem (operkulum) (izuzev Schistosoma sp.)

www.belimantil.info

www.belimantil.info

Trematode - Biologija/ivotni ciklus

Sloen obino dva intermedijarna domaina Stalni domain ovek, ivotinje Prelazni (intermedijarni- ID) domain pu
1 ID Jaje Miracidijum

- Pu
Shistosoma

(Sporocista erka)

Sporocista Redija Redija erka Cerkarija () (Redija) Metacerkarija vodeno bilje rakovi ribe
2 ID Druge vrste

www.belimantil.info

Termatode - ivotni ciklusi

www.belimantil.info

Trematode Patogeneza, Dijagnoza, Terapija

Infektivni oblici - cerkarije, metacerkarije Put infekcije oralni (termiki neobraena riba, rakovi, biljke) preko koe (Schistosoma sp.)

Tok bolesti - esto hronian

Lab dg - nalaz jaja u stolici, duodenalnom soku, urinu, sputumu

Terapija prazikvantel
Prevencija - termika obrada ribe, rakova i biljaka

www.belimantil.info

Trematode creva
Fasciolopsis buski - Veliki crevni metilj (Daleki istok, JI Azija, Indija, Banglade) ingestija metacerkarija na biljkama Metagonimus yokogawai (Daleki istok, Rusija) ingestija metacerkarija u ribljem mesu Heterophyes heterophyes (dolina Nila, Indija, JI Azija) ingestija metacerkarija u ribljem mesu Druge (Echinostoma sp., Gastrodiscoides hominis)

www.belimantil.info

Trematode jetre i unih puteva

Fasciola hepatica* Dicrocoelium dendriticum (=D. lanceolatum)* Clonorchis (=Opistorchis) sinensis Opistorchis viverrini (JI Azija)

Opistorchis felineus/maiji metilj (Azija, Istona Evropa)

*Prisutne u Srbiji

www.belimantil.info

Fasciola hepatica - Veliki oviji metilj

Fascioloza (fasciolosis) Parazit jetre i unih puteva biljojeda Rasprostranjenost - irom sveta Morfologija - ~30 X 13 mm, zailjen cefalini (prednji) deo Prelazni domain puevi iz roda Limnea (L. truncatula) Transportni domain - razliito vodeno bilje

www.belimantil.info

www.belimantil.info

Fasciola hepatica odrasli parazit i jaje

www.belimantil.info

Fasciola hepatica
miracidijum (levo), metacerkarija (desno)

www.belimantil.info

Fasciola hepatica prelazni domain (Limnea sp.)

www.belimantil.info

Fasciola hepatica
Put infekcije - unos biljaka sa metacerkarijama
Put parazita: dig trakt peritonealna duplja jetra i uni putevi

Patogeneza - mehaniko i toksino dejstvo Simptomi - poviena to, abdominalni bolovi, dijarea, ikterus, hepatomegalija, holecititis, holelitijaza Lab dg
nalaz jaja u stolici, duodenalnom soku /posle 6 nedelja od infekcije, Entero-test serologija/ELISA, imunoblot tehnike /korisna za rano otkrivanje infekcije

Terapija - bithionol (dihlorofenol)

www.belimantil.info

Fasciola hepatica
imunoprecipitacija u gelu

www.belimantil.info

FILARIJE
Doc dr Aleksandar M Dami
Laboratorija za parazitologiju-mikologiju Institut za mikrobiologiju i imunologiju Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu

www.belimantil.info

Filarije Opte karakteristike

Taksonomija Nematoda (Filarioidea) Oboljenje filarioze, filarijaze (filariosis,-asis) Morfologija tanke, konaste oble gliste duine vie cm odvojenih polova, enke (viviparne) polau mikrofilarije (mf) mf (embrionalni razvojni oblici): 160-300 m 5-7 m; kod nekih vrsta mf zadravaju opnu jajeta koja im slui kao omota; identifikacija mf zasniva se na mikroskopskim morfolokim karakteristikama i rasporedu jedara (embrionalne elije) Stalni domain ovek, neke ivotinje Prelazni domain (vektor) artropode Culicidae: komarci Tabanidae: obadi Simuliidae: muice papuarke

www.belimantil.info

Mikrofilarije
(Iz: Markell EK, John DT, Krotoski WA. Markell and Voge`s Medical Parasitology, 8th ed. W.B. Saunders Company, 1999, Philadelphia.)

www.belimantil.info

Filarije Opte karakteristike

ivotni ciklus odrasle jedinke parazitiraju u limfnom sistemu ili subkutanim tkivima stalnog domaina posle oploenja enka polae mf koje dospevaju u cirkulaciju ili se nalaze u koi gde su pristupane hematofagnim insektima koji im slue kao vektori
Rasprostranjenost tropske i subtropske oblasti u oblastima sa umerenom klimom prisutne su vrste koje su primarno paraziti ivotinja, ali izazivaju i infekcije oveka (zoonozne filarioze) npr. Dirofilaria repens u Evropi Dirofilaria immitis u Evropi Klinike karakteristike asimptomatski, akutno, hronino ~200 miliona inficiranih Lab dg nalaz mf u krvi (krvni razmaz, gusta kap bojenje po Giemsa-i ili isecima koe)

www.belimantil.info

Filarije Opte karakteristike

Vrste od primarnog medicinskog znaaja Wuchereria bancrofti Loa loa Onchocerca volvulus Druge vrste Brugia sp., Mansonella sp.

Dracunculus medinensis /ne pripada filarijama

www.belimantil.info

Wuchereria bancrofti (filaria nocturna)

Oboljenje limfatika filarioza, Bankroftova filarioza, elefantijaza, wuchereriosis (-asis) Rasprostranjenost Daleki istok, JI Azija, Afrika, C&J Amerika Prelazni domain Culicidae (komarci) Morfologija: 90-100 0.25 mm 35-40 0.1 mm ivotni ciklus komarac inokulie larve u kou odrasli paraziti u limfnim sudovima oploenje i polaganje mf mf u cirkulaciji tokom dana mf se koncentriu u plunoj cirkulaciji!

www.belimantil.info

Wuchereria bancrofti ivotni ciklus

(Iz: Markell EK, John DT, Krotoski WA. Markell and Voge`s Medical Parasitology, 8 th ed. W.B. Saunders Company, 1999, Philadelphia.)

www.belimantil.info

Wuchereria bancrofti

Klinike karakteristike Asimptomatska infekcija sa mikrofilaremijom Kriptina infekcija /amikrofilaremija Akutna bolest: limfangitis, limfadenitis; to, glavobolja; epididimitis, orhitis /mikrofilaremija (+) Hronina bolest: elefantijaza (ekstremiteta, dojke i dr), hidrocela, hilurija i hematohilurija /mikrofilaremija (+, ) Tropska pluna eozinofilija (eozinofilna plua) alergijska reakcija na mf koje su zarobljene u pluima /kaalj, dispnea Lab dg direktan mikroskopski nalaz mf u perifernoj krvi (nou), tenosti hidrocele (bojenje: Giemsa) nalaz odraslih parazita (operativno uzet materijal) detekcija cirkuliuih Ag parazita serologija /unakrsna reaktivnost! molekularna dg PCR (krv, saliva) Terapija dietilkarbamazin citrat (DEC), operativna

www.belimantil.info

Wuchereria bancrofti mikrofilarija

(Iz: Connor DH, Chandler FW, eds. Pathology of Infectious Diseases, Vol II. Appleton & Lange, 1997, Stamford.)

www.belimantil.info

Wuchereria bancrofti patologija

(Iz: Grist NR, Ho-Yen DO, Walker E, Williams GR. Diseases of Infection. An Illustrated Textbook. Oxford University Press, 1987, Oxford.)

www.belimantil.info

Wuchereria bancrofti patologija

(Iz: Connor DH, Chandler FW, eds. Pathology of Infectious Diseases, Vol II. Appleton & Lange, 1997, Stamford.)

www.belimantil.info

Wuchereria bancrofti patologija

(Iz: Nutman TB, ed. Tropical Medicine: Science and Practice. Lymphatic Filariasis. Imperial College Press, 2000, London.)

www.belimantil.info

Wuchereria bancrofti hilurija

(Iz: Connor DH, Chandler FW, eds. Pathology of Infectious Diseases, Vol II. Appleton & Lange, 1997, Stamford.)

www.belimantil.info

Wuchereria bancrofti lab dg

(Iz: Grist NR, Ho-Yen DO, Walker E, Williams GR. Diseases of Infection. An Illustrated Textbook. Oxford University Press, 1987, Oxford.)

www.belimantil.info

Loa loa (filaria diurna)

Oboljenje loaosis (-iasis) Rasprostranjenost Z & C Afrika Prelazni domain Tabanidae (obadi, Chrysops sp.) Morfologija: 50-70 0.45-0.60 mm 30-40 0.35-0.40 mm ivotni ciklus: insekt inokulie larve u kou odrasli paraziti u subkutanom tkivu oploenje, enka polae mf mf u cirkulaciju Klinike karakteristike Asimptomatski sa mikrofilaremijom Tranzitorni lokalni angioedem (migrirajui - Kalabarski otoci) Subkonjunktivalna lokalizacija parazita (eyeworm) Komplikacije glomerulonefritis, encefalitis

Lab dg mikroskopski nalaz mf u perifernij krvi (danju); PCR Terapija DEC, ekstrakcija parazita iz oka

www.belimantil.info

Loa loa ivotni ciklus

(Iz: Markell EK, John DT, Krotoski WA. Markell and Voge`s Medical Parasitology, 8 th ed. W.B. Saunders Company, 1999, Philadelphia.)

www.belimantil.info

Loa loa vektor (Chrysops sp.)

(Iz: Connor DH, Chandler FW, eds. Pathology of Infectious Diseases, Vol II. Appleton & Lange, 1997, Stamford.)

www.belimantil.info

Loa loa odrasli parazit u oku

(Iz: Connor DH, Chandler FW, eds. Pathology of Infectious Diseases, Vol II. Appleton & Lange, 1997, Stamford.)

www.belimantil.info

Onchocerca volvulus

Oboljenje onchocercosis (-iasis), reno slepilo (river blindness) Rasprostranjenost Afrika, Arabijsko poluostrvo, C&J Amerika Prelazni domain Simuliidae (mu. papuarke, black flies, Simulium sp.) Morfologija: 23-50 cm 0.30-0.5 mm 16-42 cm 0.125-0.2 mm ivotni ciklus insekt inokulie larve u kou odrasli paraziti u subkutanom tkivu u voriima (nodulusi) oploenje i polaganje mf mf u koi Klinike karakteristike Subkutani noduli (odrasli paraziti) Dermatitis pruritus, hiperpigmentacija (sowda), hipopigmentacija (leopard skin), atrofija koe (elephant skin) Limfadenitis visee prepone (hanging groin) Keratitis, horioretinitis

Lab dg detekcija mf u mikroskopskim preparatima iseaka koe (skin snips) detekcija Ag u koi, PCR Terapija - ivermektin

www.belimantil.info

Onchocerca volvulus ivotni ciklus

(Iz: Markell EK, John DT, Krotoski WA. Markell and Voge`s Medical Parasitology, 8 th ed. W.B. Saunders Company, 1999, Philadelphia.)

www.belimantil.info

Onchocerca volvulus vektor/stanite

(Iz: Connor DH, Chandler FW, eds. Pathology of Infectious Diseases, Vol II. Appleton & Lange, 1997, Stamford.)

www.belimantil.info

Onchocerca volvulus subkutani vori

(Iz: Connor DH, Chandler FW, eds. Pathology of Infectious Diseases, Vol II. Appleton & Lange, 1997, Stamford.)

www.belimantil.info

Onchocerca volvulus subkutani vori sa parazitima

(Iz: Connor DH, Chandler FW, eds. Pathology of Infectious Diseases, Vol II.Appleton & Lange, 1997, Stamford.)

www.belimantil.info

Onchocerca volvulus promene na koi

(Iz: Connor DH, Chandler FW, eds. Pathology of Infectious Diseases, Vol II. Appleton & Lange, 1997, Stamford.)

www.belimantil.info

Onchocerca volvulus visee prepone

(Iz: Connor DH, Chandler FW, eds. Pathology of Infectious Diseases, Vol II. Appleton & Lange, 1997, Stamford.)

www.belimantil.info

Onchocerca volvulus kolona slepih

(Iz: Connor DH, Chandler FW, eds. Pathology of Infectious Diseases, Vol II. Appleton & Lange, 1997, Stamford.)

www.belimantil.info

Onchocerca volvulus keratitis

(Iz: Mehlhorn H, ed. Encyclopedic Reference of Parasitology. Diseases, Tretment, Therapy, 2 nd ed. Springer, 2001, Berlin.)

www.belimantil.info

Onchocerca volvulus patologija

(Iz: Edungbola LD, Asaolu SO. Parasitologic survey of onchocerciasis (river blindness) in Babana District, Kwara State, Nigeria. American Journal of Tropical Medicine and Hygiene 1984, 33: 1147-1154.)

www.belimantil.info

Dracunculus medinensis
Oboljenje dracunculosis (-iasis), Zmaj od Medine Rasprostranjenost Afrika, mogue Indija, Pakistan Prelazni domain mikroskopski raii roda Cyclops Morfologija 70-120 cm 2 mm 1.5-4 cm 0.4 mm ivotni ciklus ingestija vode sa prelaznim domainom u kojem je larva parazita odrasli paraziti sazrevaju u subkutanom tkivu posle oploenja enka migrira u subkutano tkivo najee donjih ekstremiteta parazit probija kou na dorzumu stopala kada koa dospe u kontakt sa vodom izlaze larve
Klinike karakteristike Ulkus usled prodora enke kroz kou Sekundarne infekcije (anaerobi, npr. Clostridium tetani) !! Terapija mehaniko odstranjenje parazita, benzimidazoli

www.belimantil.info

Dracunculus medinensis ivotni ciklus

(Iz: Markell EK, John DT, Krotoski WA. Markell and Voge`s Medical Parasitology, 8 th ed. W.B. Saunders Company, 1999, Philadelphia.)

www.belimantil.info

Dracunculus medinensis ekologija

(Iz: World Health, June-July 1990)

www.belimantil.info

Dracunculus medinensis patologija

(Iz: Connor DH, Chandler FW, eds. Pathology of Infectious Diseases, Vol II. Appleton & Lange, 1997, Stamford.)

www.belimantil.info

Dracunculus medinensis patologija

(Iz: Connor DH, Chandler FW, eds. Pathology of Infectious Diseases, Vol II. Appleton & Lange, 1997, Stamford.)

www.belimantil.info

Dracunculus medinensis - odrasla enka

(Iz: Markell EK, John DT, Krotoski WA. Markell and Voge`s Medical Parasitology, 8 th ed. W.B. Saunders Company, 1999, Philadelphia.)

www.belimantil.info

Dracunculus medinensis patologija

(Iz: Connor DH, Chandler FW, eds. Pathology of Infectious Diseases, Vol II. Appleton & Lange, 1997, Stamford.)

www.belimantil.info

Dracunculus medinensis
(Iz Faust EC. Human Helminthology. A Manual for Physicians, Sanitarians and Medical Zoologists, 2 nd ed. Henry Kimpton, 1939, London.)