'

ICRA HUKUKUNDA LAML TAKPLERE KONU TE KIL ' EDEBILECEK LAMLAR

Av. Talih UYAR (*)

1 - Mahkeme kararlar n n taraflardan her birine verilen mhrl suretierine i 1 ft m denir (HUMY. mad. 392). lml takiplere konu te kil edebilecek ilfmlar unlardr :. a) Adliye mahkemeleri (Hukuk sulh hukuk, asliye hukuk;>, Ceza (1) sulh ceza, asliye ceza, a r ceza, ticaret, i, tetkik nercii) tarafndan verilmi olan iImlar.

Bu i1<mlardan tetkik merdii'ne ait olanlar n takip konusu yaplmas zellik ve farkl lk gsterir. aa) Tetkik Merciinin icra sular hakknda verdii ceza kararlar, dier ceza kararlar gibi aa da belirttiimiz ekilde, '(2) kammzca; beraat kararlar (daha do rusu beraat kararlarnda san k vekili iin hkmolunmii olan vekalet cretleri) he men yani hkm kesinle meden, buna kar n m i h k m iy e t k a r a r 1 a r ndaki ikyeti (mdahil) lehine hkmolunmu olan yarg lama gideri ve vekalet cretleri, hkm kesinle tikten sonra icraya konulur. ' , ' Yargtay, nceleri bu ilm1ar n, ayr takip konusu yaplmakszn asl takip dosyas na 'konularak icra takibinin devam edeceini kabul etmi ken daha sonra yerinde olarak bu gr nden dnp, bu ilrnlar n ayr , takip konusu yap lmasn istemitir (3).
(*) Manisa Barosu Avukatlarndan. (l) Ceza mahkemelerince verilen ilrnlar n y a r la n a g i d e r1 e r 1 'ne ve t a z m 1 n a t'a ili kin hkm fkralar lehine hkm' verilen taiafa (CI\4UY. mad. 365 vd; 353 s. Askeri Mahkemeler Y. mad. 257)' i1ml takip konusu yap labilir. Bu konuda ayr ca' bknz: ileride;: dipn.69 civar . (2) ileride; AIKLAMA: IV-h dipn: 69-71 civar . (3) Bknz: D. 29.2.1972 T. 2091/2395' - 20.1.1971 T. 10756/10649.
TRKIYE BAROLAR B RL DERG S , 1991/1

77

takibe konulma eklini yle bir ayr m yaparak belirtmek uygun olur:

bb) Tetkik Mercii'nin hukuk i leri nde verdii, kararlarn

aaa - Eer Tetkik Mercii'nin karar takibin tamamen iptaline ilikinse rne in, borlu 'takip konusu ilrnn kesinlemeden icraya konulmu olduunu' bildirerek ikyette ( Y. mad. 16) bulunmu ve ikayeti hakl grlerek takip iptal edilmi se ya da borlu hakknda yap lan kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takipte 'borca' (i Y. mad. 168/5; 169) ya da 'imzaya' ( Y. mad. 168/4; 170) itiraz tmi5 ve bu itiraz kabul edilerek, takip iptal edilmi se, veya genel haciz yolu ile takipte, alacakln n itirazn kesin (yahut geici) olarak kald rlmas isteminin reddine karar verilmi se bu kararlardaki yarglama giderleri (ve avukatlk creti) zorunlu olarak ayr - i 1 m 1 - takip konusu yaplarak kar taraftan talep edilebilir (4). Kanmzca, Tetkik Mercii kararlarn n sadece takip hukuku bakmndan tarflar balamas ve bu kararlarn asl uyumazlk konusunda rne in; takip konusu borcun varl konusunda 'kesin hkm' te kil etmemesi iMml icra' yoluyla takip konusu yaplabilmesine engel de ildir. nk, Tetkik .Mercileri de mahkemedir (5) ve Tetkik Merciinin kararlar iltrn niteliindedir. bbb - E er Tetkik Mercii'nin karan, takibin tamamen iptaline ilikin deilse rnein; takibin ksmen iptaline, deme ya da

icra emri tebliinin iptaline, yap lan hacize, takdir edilen k ymete, dzenlenen hesap tablosuna ili kinse bu kararn, ilgili asl takip dosyas na konulup, o dosya iinde dikkate al nmas gerekir (6). nk, bu karar n, o takip dnda bamsz bir varl ve deeri yoktur. Bu nedenle bu karar; ister alacakl ister borlu lehine olsun, ayr bir takip konusu yap lamaz ve mutlaka as l takip dosyasna konulmas ve icra memuru taraf ndan hesap tablosu yap lrken dikkate alinmasi gerekir. zerine ya da nc ki i aleyhine a lan bir dava nedeniyle rnein; Y. mad. 97, 99/a gre a lan istihkak davalarnda verilmie, bu karardaki yarglama gideri (ve avukatl k creti)'nin de ayr bir takip -konusu olaca kukusuzdur.
(4) Bknz: 12.HD. 22.11.1976 T. 10170/1180. (5) Bknz: Anayasa Mah. Karar , 20.9.1966 T. 65/33 (RG. 9.5.1967 T. Say : 12593)

ccc - Eer Tetkik Mercii'nin karar , nc kiinin ba vurusu

78,

TRKIYE BAROLAR B RLI I DERGISI, 1991/1

Hukuk mahkemelerinin a r a k a r a r 1 a r da hatal olarak ilm1 takip konusu yaplmaktad r. Bilindii gibi, yarglamaya son vermeyen, onu yrtmeye yarayan kararlara ara kararlar , buna karn, yarglamaya son veren, hkimin davadan el ekmesi sonucunu do uran kararlara da nihai kararlar denilir. Uygulamada ok defa, davac n n gereksinmeleri gz nne al narak; nafakaya a r a k a r a r ile hkmedilmektedir. Ara karar nda yer alan nafaka hkm ne ekilde icraya konacaktr? Uygulamada, bu kararlar genellikle 'iMml takip' konusu yap lmakta, borluya mahkemenin ara karar na dayanlarak rnek; 53 CRA EMRI gnderilmektedir. ok kez buna ikayet de edilmedi i iin, takibe bu ekilde devam edilmektedir. Halbuki, mahkemenin nafaka takdirine ilikin karar, bir ara karar olduu iin, il<m niteliinde de ildir. Ancak, eda hkmlerini ieren yani bir eyin ya da bir miktar paran n bir kimseye verilmesini veya bir kimsenin bir edimde bulunmas n ya da bulunmamas n ngren nihai kararlar, i 1 m say ldndan, bunlarn d nda kalan ara kararndaki nafaka hkmnn ilml icra yoluyla takibe konulmamas gerekir (7). Ara kararndaki rafaka hkmleri ancak, iltms z takip konusu yap labilir ve borluya rnek; 49 deme Emri gnderilir. Ayn ekilde, bilirkii cretine ili kin mahkemenin ara karar da, i 1 m niteli inde olmad ndan ilml takip konusu yaplamaz (8)... Delil tesbiti ve i h t i y a t i tedbir kar a r 1 a r da ilml takip konusu yap lamaz. Taraflar arasndaki uyumazl nihai olarak zmeyen delil tesbiti, (9) ihtiyati tedbir (10) gibi kararlardaki yarg lama giderleri (ve vekalet cretleri) bamsz olarak ilfml takip konusu, yaplamaz. Esasen, bu kararlarda, yarg lama gideri ve vekalet cretinin ileride haksz kan taraftan alnmasna ya da a lacak as l davada gznnde bulundurulmas na karar verilmektedir.
(6) Bknz: 12.HD, 18.11.1976 T. 10090/11713 - 24.3.1980 T. 2108/2695. (7) Bknz: 12.HD. 23.10.1990 T. 2966/10353 - 29.6.1962 T. 5708/5876 7.2.1978 T. 737/993. (8) Bknz: 12.HD. 8.1.1976 T, 481/146. (9) Bknz: 12.HD. 1.5.1984 T. 2822/5417 - 9.4.1971 T. 370/4112. (10) Bknz: D. 13.4.1972 T. 3932/4115 - 23.5.1968 T. 5596/5474.
TRK YE BAROLAR B RL DERG S , 1991/1

79

Eer, delil tesbiti yapld ktan ya da ihtiyati tedbir-karar aln dktan sonra, dava a lmasna gerek kalmadan uyumazlk sona ermise, davac tebit ya da ihtiyati tedbir karar ndaki yarglama giderleri ve avukatl k creti iin ancak i 1 m s z t ak i p yapabilir ve borluya rnek; 49 deme Emri gnderebilir. Borlunun, deme emrine itiraz zerine, alacakl kanmzca, deii] tesbiti ya da ihtiyati tedbir karar na dayanarak, mahkeme den i t i r a z n i p t a 1 i n i de isteyebilece i gibi, bu konuda tahsil davas (alacak=eda davas) da aabilir... Buna karn yksek mahkeme tevdi mahalli tayini (merci tayini)'ne ait mah keme karar nda takdir olunan yarg lama giderinin ayr takip ko. nusu yap labilece ini belirtmitir (11).
b) Yargtay tarafndan verilen i1mIar

Yargtay'daki durumalar sonucunda, kendisini avukatla di rumada temsil ettirmi olan taraf lehine hkmedilen avukatlk creti, asl davan n sonucu beklenmeden hemen takip konusu ya-. plabilir (12).
c) Tam kaza (yarg) davas sonucunda verilmi olan idari yarg mercii iMmiar (2577 s. dari Yarglama Usul Y. mad. 28/2;

1602 s. Y. mad. 63/IV).

Uygularnadaki nemi nedeniyle hemen belirtelim ki, yang n sigorta polieleri gereince alnan hakem-bilirkii raporlar, HUMY. 516 vd'da dzenlenmi olan hakem karar niteliinde bulunmad ndan ve ayni zamanda Y. mad. 38'e gre <ilm niteli indeki belge de olmad ndan (15) - il m 1 t a k i b e konu yaplamaz (16-17-18).
(Il) Bknz: 12.HD. 18.9.1980 T. 4555/6532. (12) Bknz: 9.10.1969 T. 8524/9148 - 3.12.1968 T. 12068/11854 - 15.1.1963 T. 337/457. (13) Bkz : 12.HD. 21 .1.1981 T. 7895/412. (14) Bknz: 12.HD. 19.11.1981 T. 721/8538 - 15.4.1980 T. 1077/3530 - 4.10.1979 T. 7100/605 vb. - 18.3.1969 T. 3099/2969. (15) KONURALP, H. Hakem-Bilirkii Raporunun Iptali Davas (Karar Tahlui) ( igorta Hukuku Dergisi, 1982/A ustos. C: 1, S: 2, sh: 173). (16) KURU, B. Hukuk Muhakemeler.i Usul, C: 2, sh: 1997 - KONURALP, H. a.g. tahlil, sh: 173. (17) Bknz: 12.HD. 4.11.1982 T.. 7796/8004. (18) Hakem karar niteliinde. olmad iin dorudan doruya takip konusu yap lamayan hakem-bilirki i raporlar usulne uygun olarak

d) Saytay iIm1ar (13) (Saytay Y. mad. 64/11). e) Hakei kararlar (14) (HUMY. mad. 536)

80

. -

TRKIYE BAROLAR BIRL DERG S , 1991/1

Il - Yukarda belirtilen ilmarn, ilm1 takip konusu yaplabilmesi iin, e d a h k m n iermesi gerekir (19). Bu nedenle; uf'a bedelinin denmesi iin icra takibi yap lamaz (20). nk mahkemelerce, uf'a davalar sonucunda, ... mahkeme veznesine depo edilmi olan .........TL. f'a bedelinin davalya denmesine. .. karar verilmektedir. Byle bir ilma dayanarak, dayal uf'a bedelinin t a h s i 1 i iin mahkeme veznesine depo edilmi bulunan uf'a bedeli iin icra takibi yapamaz. Ayni ekilde, istimlk bedelinin tahsili iin takip yap lamaz, (21) iltmda tanmazn teslimine dair ak bir hkm bulunmadka, reddedilen men'i mdahale davas sonucunda verilen i1ma dayanarak, tanmazn teslimi istenemez (22). Keza uf'a il mna dayanlarak, .xdavallarn el atmasnn nlenmesi ile tanmazn teslimi istenemez (23)..: Fakat, istimlak bedelinin artt rlmas na ilikin ilm, - tahsili de ierdiinden, arttrlan istimlak bedeli iin, ilml takip yaplabilir (24)... Ancak, istimlk bedelinin artt rlmas davasnn reddine ilikin hkme dayanarak, itiraz d istimlk bedelinin tahsili iin i1tml takip yaplamaz (25)... Keza; borlu idarenin at istimMk bedelinin indirilmesi davasnn reddine ilikin ilma dayanarak alacakl malik, istimlk bedelinin tahsili iin, iim1 takip yapp, dareye icra emri gnderemez (26)...
dzenlenmi olmas (FIUMY. 287/11) ko ulu ile mahkemeler iin ba laycdr. Bu raporlara kar ancak adalet ve nasafete akca aykr olduu gerekesiyle mahkemede iptal davas alabilir. Sigorta Genel artlar'nda taraflara bu imk.n akca tannmtr. Hakem-bilirkii raporunda belirtilen alacak iin, alacakl grnen ki inin mahkemede tazminat davas ap, alaca ilmi icraya koymas gerekir. Veya, kar (borlu) tarafn aaca hakem-bilirkii raporunun iptali davasna kar mukabil dava olarak tazminat davas amas yahut bu konudaki sreyi geirmi se, ayr bir dava ap, bu davada iptal davas nn sonucunun bekletici sorun yaplmasn talep etmesi gerekir... (19) Bknz: 12.HD. 15.11.1982 T. 7631/8311 - 10.10.1967 T. 9035/8656 25.10.1957 T. 6062/6393 - 21.1.1981 T. 7895/412. (20) . Bk z: 12.HD. 30.3.1981 T. 794/3122.
(21) Bknz: 12.HD. 12.1981 T. 9126/877. (22) Bknz: 12.HD. 10.7.1980 T. 4358/6051. (23) Bknz: 12.HD. 30.6.1981 T. 4711/6241. (24) Bknz: 12.HD. 25.2.1981 T. 472/1825. (2$) Bknz: D. 29.3.1968 T. 3127/3165. (26) Bknz: 12.HD. 13.2.1986 T. 8136/1627;
TRKIYE BAROLAR B RL DERG S ,

- 81

Yksek mahkeme (27) Olunun ihtiyac iin tahliye davas ap bu sebebe dayal olarak tahliye ilmi alan davac yerine, davacnn ihtiya sahibi Olunun bu ilmi icraya koyamayaca n nk iltmda Oul lehine, infaz gereken bir hkm bulunmadn belirtmitir... Tesbit hkmn ieren ilni1arn sadece yarglama giderlerine ilikin blm ilmI takip konusu yaplabilir, tesbit blm ise ilml takip konusu yap lamaz (28). U y g u 1 a m a d a zellikle kira tesbitine ilikin ilm1arn ne ekilde takip konusu yaplabilecei duraksama konusu olmu tur. Bir hukuki ilikinin var olup olmadn tesbite ynelik davalar olan (29) t e s b i t d a v a 1 a r sonucunda verilen hkmlerin <cilmarn icras yolu ile mi yoksa ciMmsz icra yolu ile mi takibe konulaca uygulamada duraksama konusu olmaktad r. Tesbit davalarnn trne gre, bu davalar sonucunda verilen hkmleri iki gurupta incelemek gerekir; a) Bir hukuki ilikinin yok olduunun mevcut olmadnn tesbiti iin alan olumsuz tesbit davalar (30) sonucunda verilen ve olumsuz (menfi) tesbit hkm denilen hkmlerin icraya konulmas nitelikleri gerei mmkn olmadndan, bu ilmlarn cebri icra hukuku ile ilgisi yoktur (31). b) Bir hukuki ilikinin mevcut olduunun tesbiti iin alan olumlu (msbet) tesbit davalar (32) sonucunda verilen olumlu (msbet) tesbit hkmleri k e s i n h k m (HUMY. mad. 237) ve .k e s i n d e 1 i , l aylrsa da, kural olarak iIml icra yoluyla icraya konamazlar (33).
(27) Bknz: 12HD. 22.10.1990 T. 2432/10286 (28) KURU, B. Hukuk Muhakemeleri Usul, C: 2, sh: 2065 vd. (29) KURU, B. Tesbit Davalar , sh: 18 - BILGE, N. / NEN, E. Medeni Yarglama Hukuku, sh: 392 - POSTACOLU, . Medeni Usul Hukuku, sh: 252. (30) KURU, B. Tesbit Davalar , sh: 21, 101 - BILGE, N. / NEN, E. age., sh: 394. (31) KURU, B. Tesbit Davalar, sh: 203 - Bknz: HGK. 7.3.1961 T. 44/8 (Ad. D. 1962/7-8, sh: 873). (33) KURU, B. Tesbit Davalar , sh: 104 - KURU, B. Hukuk Muhkemeleri - Usul, C: 1, sh: 935 - KTtMER, S. Kira Paras nn Tesbiti Davalarna Ait lmlarn Yerine Getirilmesi, (Ad. D. 1979/3-4, sh: 154 vd. Trkiye Not. Bir. Huk. D. 1978/19, sh: 11 vd.) - Ayrca bknz: H GM. 11.6.1980 T. 15235 sayl mta1 as (UYAR, T. Gerekeli-ttihatl cra ve fls Kanunu erhi, C: 1, sh: 380).

82

TRKIYE BAROLAR BRL DERGISI, 1991/1

U y g u 1 a m a d a, zellikle, ok s k alan kira tesbit davalar sonucunda verilen; 600.000 lira aylk kira bedelinin ......... tarihinden itibaren 1.000.000 lira olarak tesbitine> e k 11 n d e verilen kira tesbit hkmlerinin, sadece kira paras n belirledii ve ayrca eda hkmh iermed'i i dikkate alnarak, 'birikmi kira bedellerinin tahsili' iin i mI icra yoluna bavrulamaz... Kira tesbit davalar sonucunda verilen ve kira bedelini belirleyen bu hkmlerin kira alacann miktar ve varl hakknda aklk tamas yani, yeni kira bedelinin miktar ve bu bedelin hangi tarihten itibaren geerli saylacan akca belirtmesi halinde, alacakl kiralayan tarafndan 'i 1 m S 1 z t a k i p' konusu yaplabilecei ve borlunun itiraz zerine, alacaklnn kira bedelini tesbit eden hkme dayanarak Y. mad. 68 gereince itirazn kaldrlmas n Tetkik Mercii'nden isteyebilmesi gerekir (34). Bu konuda, u hususu da akla kavuturmakta yarar vardr. Alacakl, borlunun ilms z takibe kar ileri srd itiraz, hangi hukuki nedenle, Tetkik Merciinde kald rtabilecektir? Bilindii gibi, alacakl ancak, M. mad. 68/I'de say lan belgelerden birine dayanarak, borlunun itiraz nn kaldrlmasn Tetkik Merciinden isteyebilir. Mahkemelerin verdii, kira parasn tesbite ilikin kararlar ise bu maddede ayrca ngrlmemi tir. Doktrinde (35-36) kanmzca da isabetli olarak, mahkemelerin tesbit davas sonucunda verdikleri tesbit hkmlerinin M. mad. 68/I'deki resmi dairelerin veya yetkili makamlarn yetkileri dahilinde ve usulne g(34) KURU, B. Tesbit Davalar , sh: 104; Hukuk Muhakemeleri Usul, C: 1, sh: 935; Icra Hukuku, sh: 144; deme Emrine Itiraz n Ref'i (Ad. D. 1961/11-12, sh: 1043) - UYAR, T. cra Hukukunda Itiraz, 2. Bas, sh: 507 - UYAR, T; Para ve Teminat Verilmesine likin l mlarn cras (Yasa D. 1980/4, sh: 502).. (35) Bknz: Yuk. Dipn. 34. (36) Aksi gr : KTE.MER, S. agm., sh: 154 ve 12.11.1979 T. 1/3 say li t. Bir. K. kar oy yazs, No: II. (Say n KTEMER, bu makalesinde ve t. Bir. K. kar oy yazs nda: t e s b i t h k m 1 e r ini, Y. mad. 68/I'de yazl yetkili makamlar n, yetkileri dahilinde ve usulne gre verdikleri belge niteli inde saymann hatal bir gr olduunu ileri srerek, bu hkmlerin i 1 m oldu unu belirtmektedir. n - Kanmzca, bu hkmlerin ilm say lmas, onlar yetkili makamlarn, yetkileri dahilinde ve usulne gre verdikleri belge say lmama. sm gerektirmez. nk, Y. mad. 68 ancak nedenle borlunun itiraznn kaldrlabileceini ngrmtr. Bu nedenler arasnda da tesbit iMmlar ya da ilmIar bulunmadndan, zorunlu olarak, tesbit iltmIarn, maddede saylanlarn birisinin iinde d nmek uygun olacaktr. TURKYE BAROLAR BRLII DERGS , iiii

83

re verdikleri bir belge olarak kabul edilmesi gerekti i ileri srlerek, bu nedenle, alacaklnn, borlunun itiraz nn kaldrlmasn isteyebilecei belirtilmitir. Yargtay ise, baz kararlarnda (37) byle bir yasal gerekeye dayanmaks zn> ayn sonuca varmken, baz kararlarn kar oy yazlarnda (38) tesbit hkmlerinin iY. mad. 68'deki belgelerden olmad > ileri srlerek, tesbit hkmlerinin ancak kesinlemesi halinde, hkmde tesbit edilen kiran n muaccel olaca sonucuna biraz sonra be1irteceimiz nedenlerle, kanmzca hatal olarak varlmtr. Eer, kira bedelinin tesbitine ili kin hkmde, sadece yeni kira bedelinin miktar belirtilmi fakat 'bu bedelin hangi tarihten geerli olaca aklanmamsa, alacakl yine i 1 m s z t a k i p yoluna bavurabilirse de, borlunun deme emrine itiraz etmesi zerine itiraz n kaldrlmas n Tetkik Merciinden isteyemez (39). nk yeni kira bedelinin ba langc ancak yeni bir .dava almas sonucunda belirecektir. Bu durumda, alacakl , mah kemeden itirazn iptalini (Y. mad. 67) isteyebilir. Olumlu (msbet) ve olumsuz (menfi) tesbit hiikmlerinin yarg]lama giderleri ve avukatl k cretine ilikin ksm ise, ayrk olarak (istisnaen) cebri icra kabiliyetine sahip olduundan, yani eda hkmn ierdi inden, 11.12.1979 T. 1/3 sayl t. Bir. K. gereince; kesinletikten sonra 'i 1 m 1 i. c r a y o 1 u' ile icraya konabilir (40). Ksaca zetlemek gerekirse; kira tesbit davalar sonucunda alnan kararlar alacakl (kiralayan) i k i e' k i 1 d e icraya koyabilir: a)- Ya, borluya ayn takip dosyasndan kira alaca iin 'deme emri' (rnek; 49 veya 51) yarglama gideri ve avukatl k creti iin 'icra emri' (rnek: 53) gnderir. b) Ya da, kira alaca ile yarglama gideri ve avukatlk creti iin ayr takip aar.
(37) Bknz: 12.HD. 26.3.1979 T. 1943/2518 - 27.12.1968 T. 212101/12376. (38) Bknz: 12.HD. 5.12.1978 T. 9013/9895 -- 5,12.1978 T. 91939/9908. (39) Bknz: 12.HD. 30.12.1976 T. 13500/13322 - 27.12.1968 T. 12101/1237 11.6.1966 T. 6682/6672. (40) KURU, B. Tesbit Davalar , sh: 105 - KURU, B. Hukuk Muhakemeleri Usul, C: 1, sh: 936 - KTEMER, S. agm., sh: 155 - Ayrca bknz: 12.HD.. 13.7.1978 T. 6364/6612 - 20.4.1978 T. 3613/3751 - 13.4.1978 T. 3462/3457 - H GM. 11.6,1970 T. 15235 say l mtaMas .

84

TRKIYE BAROLAR BIRLI I DERGISI, 1991/1

Birinci kk n seilmesi daha ekonomik olaca iin tercih edilmelidir. Yksek mahkeme, (41) bu' konudaki e itli itihatlarnda; kira tesbit kararlar ndaki k i r a f a r k 'na ili kin blmn IMmsz, y a r g 1 a rn a g i d e r 1 e r i'ne ili kin blmn ise ilml takip konusu yap labilece ini doktrin'e (42) de uygun biimde belirtmitir. ! - lmlar n takip konusu yap labilmesi iin, k a r a r ve i 1 m h a r c 'nn da denmi olmas gerekir. Esasen 492 s. Harlar Yasas n n 28. maddesi gere ince karar ve ilm harc denmedike, ilgiliye ilm verilemez (mad. 28/a). Ancak, alacakl her naslsa, karar ve i1m harc n demeden ilmi alabilmi se ya da uygulamada daha s k grld gibi, karar ve i1m harc n demeden, ilm n fotokopisini alm ve bunu takip konusu yapm sa, yap lan takip ya da borluya gnderilen icra emrinin iptali Tetkik Merciince gerekecek midir? Doktrinde (43) bu gibi durumlarda; icra memurunun, karar ve iMm harc nn alnmadn tesbit etmesi halinde, icra emrini dzenlememesi gerekti i belirtilmi , Yargtay da (44) bu gibi durumlarda harc n denmesi iin ilgilisine (alacaklya) mehil verilmesi gerekti ini ve mehle ramen harcn yatrlmamas halinde borlunun itiraz nn kabulne (yani; takibin iptaline) karar verilebilece ini belirtmi tir. IV - lmlarn takip konusu yap labilmesi iin ku r a 1 o 1 a r a k kesinlemi olmas gerekli de ildir. Yani, i1m hakknda temyiz yoluna bavurulmu olmas (HUMY. mad. 427 vd.), o ilmin takip konusu yap lmasna (icraya, konulmas na) engel te kil etmez yani temyiz, icray durdurmaz. Fakat, ayrk (istisnai) olarak, Mz ilmlar kesinle meden takip konusu yap lamaz. Hukukumuzda, kesinle meden icraya konulamayacak olan ilmlar unlardr a) Gayrmenkule ve buna 'ili kin ayni haklara dair hkmler (HUMY. mad. 443/IV), (41) Bknz: 12.HD. 23.11.1989 T. 10608/14391 - 28.3.1989 T. 8530/4367 4.10.1988 T. 11982/10798. 27.10.1988 T. 139/12241 (42) KURU, B. icra ve fMs Hukuku, sh: 465 - KURU, B. Hukuk Muhakemeleri Usul, C: 1, sh: 935 vd. (43) KURU, B. Hukuk Muhakemeleri Usul, C: 2, sh: 2173 vd. - KURU, B. Icra ve f1ts Hukuku, sh: 464, dipn. 2. (44) Bknz: 12, HD. 3.2.1981 T. 9040/940 - HGK. 9.4.1975 T. E: 12/253, K: 526.
TRKIYE BAROLAR B RL DERG S , 1991/1

85

Yksek mahkeme;

1 Tanmazn ayn ile ilgili iMmlarn (45), V<Taksime ili kin ilmlarn (46), 1 Mlkiyet tesbiti ile ilgili ilm1ar n (47), 1 El atman n nlenmesi ve ecrimisil davas sonucunda verilen ilmlarn (48), VTapu kaydnn iptaline ve takdir olunan bedelinin da yaldan alnmasna ilikin iMmlarn (49), 1 < uf'a davas sonucunda verilen i1m1arn (50), VCebri tesil davas sonucunda verilen i1mlarn (51), V<Tarmaza ilikin 'tavzih kararlar'nn (52), ITanmazdaki mlkiyet uyumazln da gideren istimlk ilmnn (53), 'kesinle tikten sonra icrayakonulabileceini' belirtmiken, VFuzuli igal nedeniyle tanmazn aynna ilikin olmayan bir sebeple 'el atman n nlenmesi davas ' sonucunda verilen iMmn kesinlemeden icraya konulabilece ini (54), 1 Mlkiyet uyu mazlna ilikin bulunnadka sadece iItnda geen 'mdahalenin nlenmesine' eklindeki szce bakarak, iitmn infaznn kesinlemeine bal olduu sonucuna varlamayacan (55), 1 Tanmazn ayn ile ilgili olmayan (mlkiyet uyu mazlna ilikin olmayan) ilmlarn kesinlemeden takip konusu yap labileceini (56);
1

(45) (46) (47) (48) (49) (50) (51) (52) (53) (54)

Bknz: 12.HD. 29.12.1987 T. 14201/13869. Bknz: 12.HD. 210.1990 T. 9426/9443: Bknz: 12.HD. 14.2.1989 T. 5626/1943. Bknz: 12.HD. 5.11.1987 T. 15037/11179. Bknz: 12.HD. 1.3.1989 T. 7486/2871. Bknz: 12.HD. 15.11.1982 T. 7631/8311. . Bknz: 12.HD. 16.11.1987 T. 16179/11666. Bknz: 12.HD. 11.2.1981 T. 790/1238. Bknz: 12.HD. 10.5.1976 T. 3907/5817. Bknz: - 12.HD. 29.11.1988 -T. 2150/14571 - 11.4.1988 T. 9028/6259 18.2.1985 T. 11624/1315. (55) Bknz: 12.HD. 14.4.1986 T. 10569/4289. (56) Bknz: 12.HD. 15.9.1987 T. 11689/8834 - 6.11.1986 T. 1558/11794. 86 TRKYEBAROLAR B RLE DERGS , 1991/1.

V Tanmazn ayn ile ilgili olmayan el atman n nlenmesine ilikin ilmIar n kesinlemeden takip konusu yap labilece ini (57) V Tapulu yeri,-- harici sat a dayanarak i gal eden ki inin ta- ' nmazdan karlmas iin mahkemeden al nan el atman n nlenmesine ili kin ilmn, kesinle mesine gerek kalmadan takip konusu yap labileceini (58), V Eser szle mesi ile ilgili alacak talebinin, ta nmaz n mlkiyeti ile ilgili olmad ndan, buna ili kin dava sonucunda alnan ilmn kesinle meden icraya konulabileceini (59), V stisna akdinden do an anlamazla ve inaatn noksan braklan ksmn n masraf davalya ait olmak zere davac tarafndan yap labilmesi iin ifaya izin verildi ine dair i1 mn, ilm kesinlemeden takip konusu yap labileceini (60, V Tenkise ili kin i1mlarn, kesinle meden takip konusu yaplabileceini (61), VGecekondularn y klmasna ili kin ilmlar n kesinlemeden yerine getirebileceini (62), belirtmi tir. b) Aile ve ahsn hukukuna ilikin hkmler (HUMY. mad. 443/IV). Ancak nafaka hkmleri kesinle mesi beklenmeden hemen icraya konabiir ( Y. mad. 36/IV, HUMY. mad. 443/111) (63). rnein; boanma, babal k davas iMmiar kesinlemeden takip konusu yaplamazlar (64).
e) Hakem kararlar (HUMY. mad. 536) (65-66). d) Yabanc mahkeme iMmiar (HUMY. mad. 544).
(57) (58) (59) (60) (61) (62) (63) (64) (65) (66) Bknz: 12.HD. 13.6.1989 T. 14255/8921. Bknz: 12.HD. 12.2.1985 T. 11689/1180. Bknz: 12.HD. 25.5.1990 T. 13957/6332 - 23.6.1979 T. 2256/2539. Bknz: 12.HD. 2.2.1981 T. 8905/842. 19.10.1990 T. 3131/10195 - 19.2.1981 T. 9676/1659 12.HD. Bknz: 23.11.1978 T. 9522/9472 - 29.11.1960 T. 8055/8355. Bknz: ltD. 14.6.1956 T. 3354/3587. Bknz: 12.HD. 23.6.1980 T. 3893/5424. 12.HD. 22.3.1990 T. 10073/3153 - 20.2.1990 T. 8425/1483 Bknz: 13.2.1989 T. 6107/1804. Bknz: 12.HD. 19.11.1981 T. 7210/8538 - 15.4.1980 T. 1077/3530 - 4.10.1979 T. 7100/7605 - HGK. 16.2.1972 T. c. f. 708/93 - 4.11.1971 T. 10922/11046. Ayr ca Bknz: Yuk. Dipn. 14 civar .
11/1

TRKIYE BAROLAR BRL DERGS ,

87

e) Say tay ilmlar (Saytay Y. mad. 55) (67). f) Vergi mahkemesi ilmlar (2577 s. dari Yarg lama Usul Y. mad. 28/1) (68). g) Ticaret sicil memurunun teklifi zerine, sicilin ba l olduu mahkemece, tescil konusunda verilen kararlar (TY. mad. 35/IV) ile ilgililerin ticaret siciline yap lacak tescil veya tadil yalut terkin talepleri zerine, sicil memurlu unca verilen karara ynelik sekiz gn iinde-.-- yapacaklar itiraz zerine mahkemece verilecek kararlar (TY. mad. 36/111). h) Ceza ilmlarnn tazminata ve yargilama masraflar na ilikin hkm f kralar (CMUY. mad. 395; 353 s. Askeri Mal . Kurulu Yar. s. Yasas , mad. 244) (69). Kanmzca, tm ceza immlarnn tazminat ve yarg lama giderlerine ili kin hkm fkralar deil, s a d e c e mahkmiyete ili kin ceza ilmlarndaki tazminat ve yarg lama giderlerinin, kesinle meden icraya konamamas , buna kar n beraata ilikin ceza immlarndaki y a r g 1 a nia g i d e r 1 e r i'nin kesinle meden icraya konabilmesi gerekir. Gerekten, konu ile ilgili hukukumuzdaki hkmler bu hususu yle dzenlemi tir: Mahkmiyet hkmleri, kesinle medike icra olunamaz (CMUY. mad. 395); ... ceza hkmleri kesinle medike yerine getirilemez. (353 s. Y. mad. 244/1). Kesinle meden icra edilemeyecek hkmler, mahkmiyet hkmleri dir. Buna kar n, beraat hkmlerinin hemen icra edilmesi gerekir. Nitekim, ceza rnahkemelerinde sam n beraat na karar verilir verilmez, hkmn kesinle mesi beklenmeden, tutuk san k hemen sahverilmektedir. Asl ilmn eklentisi olan yarg lama giderine ili kin hkm fkrasn n da, beraat ilmi gibi hemen icraya konabilmesi gerekir. Bu durumla, uygulamada, ceza mahkemelerinde, a h s i d av a'larda (CMUY. mad. 344) beraata karar verilmesi halinde, beraat eden san k vekiline hkmolunan vekalet creti'nin icraya konulmas srasnda kar lalmaktad r. rne in; bir hakaret ya da yaralama suu ile ilgili ahsi dava sonunda, san.k beraat etse ve ayn iMmda, san k vekili iin vekalet creti takdir edilmi olsa,
(67) Bknz: 12.HD. 1.11.1988 T. 510/12437 - 19.12.1983 T. 11110/10694 (Ileride; t. No: 20). (68) Bknz: 2.HD. 17.1.1989 T. 4802/305. (69) Bknz: 12.HD. 7.12.1989 T. 6123/15170 - 11.4.1988 T. 7431/4636 - 30.1.1984 T. 11164/763.

88

TRKIYE BAROLAR B RL DERG S , 1991/1

bu ilmdaki vekalet creti, san k tarafndan ne zaman icraya kunulacaktr? Bu konudaki bilimsel eserlerde, hibir ay rm yapl makszn, ceza ilmlar nn, tazminata ve yarg lama masraflarna ilikin hkm fkralarn n icra olunabilmesi iin kesinlemesi gerekir (70) denilmektedir. Yargtay'n konuya ilikin k tutabilecek bir itihadna da rastlamad k. Kanmzca, hukukumuzda, ceza iMmiarnn infaz zamann dzenleyen tek hkm CMUY. mad. 395 olduundan, bu hkmde de a kca mahkCmiyet ilmlar '> dzenlendiinden, beraat ilmlar ndaki vekalet cretlerinin, as l ilma bal olarak, onun ibi, kesinlemeden icraya konulabilmesi gerekir. Mahkmiyete ili kin ceza hkmnde yer alan avukatl k creti, yarglama gideri, tazminat gibi ilm n eklentisi niteli indeki alacaklar, ceza hkmllnn daha sonra yaz l emirle ortadan kalkmas halinde, takip konusu yap lamaz (71)... 1) Kira bedelinin tesbitine ili kin kararlarn da kesinlemeden takip konusu yap lamayaca 11.12.1979 T. 1/3 say l tt. Bir. K. ile kabul edilmi olduundan, hukukumuz bakmndan, lu kararlarn da icraya. konabilmesi iin kesinle mi olmas gerekmektedir (72). Herhangi bir yasa hkmne dayanmayan bu zm eklini kabul etmi olan anlan t. Bir. K. ve ayni zm benimseyen nceki tarihli Yargtay kararlar doktrinde (73) eletirilmitir. Buraya kadar belirtilenler di ndaki i1mlar n takip konusu yaplabilmesi iin, kesinle mesine gerek yoktur. Yksek mahkeme; 1 < potekie temin edilmi para alacana ilikin ilm n (74), V tirazn iptaline ili kin i1mn (75),
(70) KURU, B. icra ve fls Hukuku, sh: 472. (71) Bknz: 12.HD. 17.5.1979 T. 3935/4385. (72) Bknz: 12.HD. 8.12.1987 T. 760/2755 - 9.11.1987 T. 15948/11360 - 17.6.1986 T. 12312/6941 - L. Bir. K. 12.11.1979 T. 1/3. (73) KURU, B. Hukuk Muhakemeleri Usul, C: 2, sh: 2062 vd. - UYAR, T. Para ve Teminat Verilmesine ili kin 1rn1arn cras (Yasa D. 1980/4, sh: 503 vd.). (74) Bknz: 12.HD. 25.1.1990 T. 7421/272. (75) Bknz: 12.HD. 13.11,1989 T. 4628/13798.
TRKIYE BAROLAR B RL DERG S , 1991/1 '

89

V Genel kurul kararnn iptali hakknda a lan dava sonucunda verilen karar n (76), V Arttrlan karnulatrma bedelinin yer, ald ilmn> (77),, V 'Kiracilk sfat ' nedeniyle hakk nda alan davay kazanan dayal ynnden, lehine hkmedilen yarg lama giderleri ile avukatlk cretini ieren ilm n (78), '\/ Tapu iptali ve tescil da'as nn, bedele dntrlm olmas halinde, mahkemece verilen ilm n (79, V stimlak olunan ,ta nmazn, \istimiak yapan idare 'adna tesciline dair ilm n (80), V <Yargtay'daki duruma iin' takdir olunan vekalet cretinin (81), V <3533 sayl Tahkim Yasas gereince, konusu para olan hakem kararlarnn (82), V Gecekondularn yklmasna ilikin ilftmlarn (83-84), 'k e s i n 1 e m e d e n icraya konulabileceini' belirtmitir (85)... V - Gerek doktrinde ve gerekse uygulamada baz i1mlarn takip konusu yap labilmesi iin kesinle mi olmasnn gerekip ge- . rekmedii tart ma ve tereddt konusu olmu tur. imdi bu tr il mlar inceliyelim:
a) Olumsuz tesbit davas (Y. mad. 72) sonucunda verilen ilmlarda yer alan 'tazminat' ve 'yarg lama giderleri'ne ilikin hkm fkralar, 1mm kesinlemeden takip konusu yap labilir mi?

Bu durumu davan n red veya kabul edilmi ' olmas ihtimaline gre ayr ayr incelemek gerekir.
(76) (77) (78) (79) (80) (81) (82) (83) (84) (85) 90 Bknz: 12.HD. 2.10.1989 T. 9825/11478. Bknz: 12.HD 10.3.1987 T. 7181/3312 - 21.2.1985 T. 120861594. Bknzf 12.HD. 10.11.1986 T. 12883/11881. Bknz: 12.HD. 282.1984 T. 12758/2183. Bknz: 12.HD. 25.9.1980 T. 4594/6786. 'Bknz: D. 9.10:1969 T. 8529/9148 - 3.12.1968 T. 12068/11854 - 15.1.1963 T. 337/457. Bknz: ltD. 18,3.1969 T. 3099/2969. Bknz: 14.6.195 T. 3554/3587. Kar : D. 6.10.1953 T. 4344/4686 -. 5.7.1951 T. 361513646. Ayrca bknz: Yuk. dipn. 54-61 civar . ,
TURK YE 13AROLA 4 B RL DERGISI, 1991/1

aa) Mahkeme, yarg lama sonunda olumsuz tesbit davas nn reddine karar vermise; 1 - Eer bu red karar nda alacakln n ihtiyati tedbir dolaysiyle alacan ge alm bulunmasndan do an zarar iin (yzde krktan aa olmamak zere) alacakl lehine t a z m n a t a hkmedilmise (86). alacakl bu red kararn n k e s i n 1 e m es i n d e n s on r a, mahkemenin icra dairesine gnderdi i yaz zerine, borlunun yat rd %15 teminat paraya evrilir ve alacakl lehine hkmedilen %40'dan az olmayan tazminata mahsuben alacaklya denir. Alacakl , lehine hkmedilen ve %15 oran ndaki tazminat miktar iin, borlu hakk nda ayr bjr 'ilml icra takibi' yapamaz. Alacakln n, teminatla kar lanmayan tazminat miktar iin, i1ml takip yapabilmesi ne zaman mmkndr? Bunun iin de olumsuz tesbit davas nn reddine ilikin karar n kesinlemesini beklemek zorunda m d r? M. mad. 72/IV'de ... hkmn kesinlemesi halinde, alacakl ihtiyati tedbir dolay syla alacan ge alm bulunmaktan do an zararlarn gsterilen teminattan alr. denilmi olduundan, kanmzca, alacaklnn borlunun dava aarken yatrd teminat miktar olan %15'i a an tazminat miktar iin, borlu hakk nda ilrn1 takip yapabilmesi ancak mahkemenin verdi i olumsuz tesbit davas nn reddine ilikin kararn kesinle mesinden sonra mmkn olabilmelidir (87). Yksek mahkeme (88) miktar konusunda herhangi bir ayr m yapmadan ... yasa, a kca menfi tesbit davas ndan kaynaklanan tazminatn tahsilini, buna dair verilen hkmn iesinle mesine balamt r ... > diyerek genel nitelikteki HUMK. 443'den ayr olarak dzenlenen zel nitelikteki ttK. 72 uyar na> alacaklnn lehine hkmedilen %15 imdi %40 inkar tazminat n, ancak hkm kesinle tikten sonra borludan talep edebilece ini belirtmitir... 2Olumsuz tesbit davasn n reddine ili kin kararda, dayal alacakl lehine hkmedilen y a r g 1 a m a g 1 d e r 1 e r 1 n i
(86) Ayrntl bilgi iin bknz: UYAR, T. icra Hukukunda Olumsuz Tesbit ve Geri Alma Davalar , 2. Bas , sh: 19 vd. (87) Aksi gr : KURU, B. Icra ve fl.s Hukuku, C: 1, sh: 539 - POSTACOLU, t. Icra Hukuku, sh: 269. (Bu grti e gre; alacakl daval >, lehine hkmedilen tazminat n yzde onbe i aan miktar iin, hkmn kesinlemesini beklemeden, il.ml icra takibi yapabilir. Buna kar lk borlu da, teminat gstererek K. 36 ve HUMK. 443'e gre sre ve icrann geri braklmas karar alabilir). (88) Bknz: 12.HD. 4.5.1989 T. 12446/6985.
TRKIYE BAROLAR B RL DERG S , 1991/1

91

(ve bu arada, vekalet cretini). alacakl , kanmzca iMmn kesinlemesini beklemeden, hemen icraya koyarak, denmesini isteyebilir. Baka bir deyi le, M. 72/IV'de alacakl lehine hkmedilmi olan tazminat iin ngriilen kesinle me ko ulu burada uygulanmaz. nk, bir iMm n hemen icraya konulabilmesi kural'd r. Mmn> ancak kesinle tikten sonra icraya konulabilmesi istisnai bir durumdur ve bunun iin zel bir hkme gerek vard r... Yksek mahkeme (89) ise, bir olayda il.m n bir btn olduunu belirterek, olumsuz tesbit davas nn reddine ilikin karar kesinle meden, alacaklnn bu kararda lehine hkmedilen 'yarglama giderleri'ni tpk lehine hkmedilen 'tazminat' gibi takip konusu yapamayaca n oy okluu ile (90)---- belirtmi tir... bb) Mahkeme, yarg lama sonunda <olurnsuz tesbit davas nn kabu1ne> karar vermi se; davay kazanm olan davac-borlu, hem kendi lehine hkmedilmi olan y a r g :1 1 a m a g i d e rt e r i'ni (ve bu arada; vekalet cretini) ve hem de e er, takibi haks z ve kt niyetli o1.du u> anlalarak, borlunun bu dava sebebi ile urad ve takip konusu alacak mikta-n n yzde krkndan aa olmamak zere, t a z m 1 n a .t a hkmedilmise (91), bu tazminat iMm kesinle tikten sonra, ilml takip yolu ile, alacakl dan talep edebilir (92). nk, olumsuz tesbit davas nn kabul (borlu lehine sonulanmas ) durumunu dzenleyen Y. mad. 72V, icran n iadesi konusunu genel olarak dzenleyen Y. mad. 40 hkmi.ine paralel bir hkmdr. Olumsuz tesbit davasn n kabulne ili kin ilmn kendisi ancak kesinletikten sonra uygulanabileceinden, bu iMm n eklentisi niteliinde olan tazminat ve yarg lama giderlerinin de talep edilebilmesi iin, iMmn kesinle mesini beklemek gerekir. Yksek mahkeme, nce (93) olumsuz tesbit davas nn kabu lne ili kin iMmda yer alan vekalet creti, tazminat ve masrafa ait hkm fkrasn n, iMmn teferruat olmas nedeniyle, iMmn kesinle mesinden sonra infaz edilebjlece ini isabetli bir ekilde belirtmiken, sonra (94) ttK. mad. 721V hkmnn, bu da(89) Bknz: 12.HD. 4.5.1989 T. 12446/6985. (90) Bu konuda kat]ld m z kar oy yazs iin bknz: UYAR, T. lmI Takipler, sh: 36 vd. (91) Ayrntl bilgi iin blcnz: UYAR, T. age., sh: 23. (92) UYAR, T. age., sh: 24 KURU, B. age., C: 1, sh: 555. (93) Bknz: 12.HD. 28.4.1980 T. 2316/3752. (94) Bknz: 12.HD. 29.2.1988 T. 4591/2292.

92

TRK YE BAROLAR B RL DERGISI, 1991/1

ya nedeniyle davac borlu yara na hkmedilmi avukatlk creti ve sair yarglama giderlerinin tahsiline dair hkm f kras ile ilgili olmadn belirterek, aksi gr savunmutur... Ancak, daha sonra (94a), ... madde metninde, icran n ksmen veya tamamen eski hale iadesi a kca iIfnn kesinlemesine balanmtr. Bu husus iin esasdr, tazminat ve giderler ise esasn eklentileridir. Mmn esas kesinlemeden infaz edilemeyeceine gre eklenti ve ayrntlar da pek doal olarak kesinle meden infaz olunamaz ... diyerek tekrar doktrince de onaylanan ilk gr ne dnmtr... b) stihkak davas (HY. mad. 97, 99) sonucunda verilen ilftmlarda yer alan 'tazminat'- ve 'yarg lama giderleri'ne ilikin hkm fkralar, iIm kesinlemeden takip konusu yap labilir mi? Bu durumu, davan n red veya kabul edilmi olmas ihtimaline gre ayr ayr incelemek gerekir. aa) Tetkik Mercii, yapt yarglama sonucunda, istihkak davasnn reddine karar vermi se, bu red kararnda dayal lehine hkmedilen yarglama giderleri (ve bu arada vekalet creti) ile alacaklnn alaca ndan, bu dava nedeniyle istifadesi geciken miktarn yzde krkndan aa olmamak zere bu hkmedilen tazminat (95) i1m kesinle meden, alacakl tarafndan takip konusu yaplabilir. Gerek doktrinde (96) ve gerekse uygulamada (97) bu konuda yani; istihkak davas nn reddine ili kin kararn, k e s i n 1 e m e d e n uygulanaca hakkfnda bir duraksama yoktur... bb) Tetkik Mercii, yapt yarglama sonunda istihkak davasnn kabulne karar vermi se, davay kazanm olan davac, il<mda kendi lehine hkmedilef y a r g la m a g i d e r 1 er i 'ni (ve bu arada vekalet cretini) ve istihkak iddias na kar itiraz eden alacakl veya borlunun ktniyeti tahakkuk etti inden haczolunan maln de erinin yzde onbeinden aa olmamak zere lehine hkmedilen t a z m i n a t' (98) ne zaman takip konusu yapabilir?
(94a) Bknz: 12.HD. 9.4.1990 T. 11290/4128. (95) Ayrntl bilgi iin bknz: UYAR, T. icra Hukukunda stihkak Davalar , 2. Bas, sh: 418 vd. (96) KURU, B. age., C: 2, sh: 1079 - UYAR, T. age., sh: 415 vd. (97) Bknz: 12.HD. 19.2.1981 T. 90/1573. (98) Ayrntl bilgi iin bknz: UYAR, T. age., sh: 424 vd.
TRKIYE BAROLAR B RL DERG S , 1991/1

93

Doktrinde (99) istihkak davas nn kabuliine ilikin Tetkik Mercii kararnn uygulanabilmesi ve zellikle, haczin kald rlabilmesi iin, kesinlemesine gerek bulunduu belirtildii gibi, yksek mahkeme (100) de, kimi kez oybirli i ile kimi kez o'okluu ile istihkak davalar sonucunda verilen i1mlarn tesbit iltm niteliini tas dr, tesbit i1tmlarnr ise 12.11.1979 T. 1/3 s. t. Bir. K. gere ince kesinlemeden infaz eiile.meyeceini belinmi tir. Yksek mahkemenin 27.1.1984 T. 10575/716 say l oyokluu ile verilmi olan kararnn iki kar oy yaz snda da (101) ne icra ve fls Kanununda ve ne de Hukuk Usul Muhakemeleri Yasasnda 'istihkak davalarnn kabulne ilikin hiikmlenin kesinle medike icra edilemiyeceklenine dair' bir hkm bulunmad belirtilerek, ekseriyet kararna itirak edilmemi tir. Yksek mahkeme, daha sonraki kararnda ayrntl gereke gstermeden hkm kesinlemedike haczin kald rlarnayacan oybirlii ile kabul etmi tir... Kanmzca, istihkak davas sonucunda verilen kararlar n kesinle meden uygulanamayaca n belirten ak bir hkm bulunmadndan tan r mallar hakkndaki istihkak davasnn kabulne> ili kin hkmleri <istihkak davas nn readine ilikin hkmler gibi kesinle meden uygulanabileceini kabul etmek daha do ru olacaktr. Asl nda, yksek mahkemenin ounluk kararn n gerekesindeki ... aksinin kabul, alaca n teminat olan mahcuzun karlmasn , ziyan inta eder. Merci karar kesinlemedike, mahcuz iizerinde ne borlu ne nc ki i, ne istihkak mddeisi ne de icra dairesi, alacakl nn muvafakat olmadan tasarrufta bulunamaz. Aksinin kabul, K.'nun 85 ve 86. maddesine de aykrdr.... eklindeki endi eler yerindedir. Ne var ki, yasada bu gr e paralel bir dzenleme yoktur. 538 say L Yasa ile Icra ve fls Yasasnda yap lan deiiklikten nce hazrlanan N TASARI da; akca dava nc ahs lehine inta eders, hkm kesinle medike haciz kalkmaz (mad. 97c/IV) eklinde nerilen deiiklik (102) benimenmemjtir. stihkak davas tanmaza ilikinse HUMY. mad. 443/IV gere ince, kanmzca, dava sonucunda
(99) KURU, B. age., sh: 1088. (100) Bknz: 12.HD. 28.9.1987 T. 10818/9444 - 27.1.1984 T. 10575/716 - 31.5.1984 T. 4632/6959 - 29.2.1984 T. 12561/2226. (101) Bknz: UYAR, T. 1m1 Takipler, 2. Bas , sh: 46 vd; 102) Bknz: POSTACIOLJ, . cra ve fls Kanununun Mahcuz Malda s tihkak Davalar Hakk ndaki Hkmleri Ne Yolda Tadjl Edilmelidir? (Ansay Armaan, sh: 282). 94 .
TRKIYE BAROLAR

BIRLII DERGISI, 1991/1

verilen karar kesnle meden uygulanmamali yani ta nmaz zerindeki haciz, ancak karar kesinle tikten sonra kald rlmaldr. ' stihkak davasnn kabulne ili kin hkmn kesinlemeden uygulanmas gerekecei' benimsenince, bu karar temyiz eden alacaklnn, kararn hemen uygulanmamas n Yargtaydan yrtmenin durdurulmas karar getirerek salyabilece ini de kabul etmek gerekir. Bunun iin alaakl nn, kanmzca; i1tmda davac nc ki i lehine hkmedilen yarg lama giderleri ile e er ayrca hkmedilmi se %15 tazminat' karlyacak teminat gstermesi yeterlidir (103). Her ne kadar, yasada sadece itihkak davasnn redd-i hakkndaki karar n - tehiri icra istemiyle - temyizi dzenlenmi ve istihkak davasn n kabul hakkndaki kararn tehiri .icra istemiyle temyizinden hi bahsedilmemi se de; bu boluun nerdiimiz ekilde doldurulmas gerekir. c) Su'ya yaplan (vaki) el atman n (mdahalenin) nlenmesine ilikin mahkemelerce (sulh hukuk ya da asliye hukuk mahkemelerince) verilen i1m1ar'n icraya konulabilmesi Iin kesinle mesi gereklimidlr? Bilindii gibi; kesinle meden icraya konulamayacak olan ilmlar belirten HUMY. mad. 443'de bu - iMmiardan bahsedilmemitir. Bu nedenle, ilk bak ta, bu tr il mlarn icraya konulabilmesi iin kesinle melerine gerek bulunmad ileri srlebilir.:. Bu konuda, el at lan (mdahale edileh) suyun, iinde akt tanmazn tamamlayc paras (MY. mad. 619), oldu u, bu nedenle, tammaza yaplan el atman n nlenmesi ilmlar gibi, tanmazn tamamlayc parasr niteliindeki suya yap lan el atmann nlenmesine ili kin ilfrdar n da 'kesinle meden takip konusu yaplamayaca ' ileri srlebilir mi? Bu soruya cevap verebilmek iin, sular n gerekten iinden kt veya a.kt tanmazlarn (arazilerin) tamamlayc paras niteliinde bulunup bulunmad n arat rmak gerekir. Bunun iin de, el at lan (mdahale edilen) suyun z e 1 m 1 k i y e t konusu olabilen kaynak niteli inde bir su mu, yoksa, z e 1 m 1 k i y e t konusu olamayan akarsu, dere, yeralt suyu niteliinde mi bulunduunu tesbit etmek gerekir. nk; - e er el atman n nlenmesi iMm na konu olan su; k a y n a k niteli ini ta yorsa, kaynaklar MY. 644/ ve 679/1 gere ince, iinden kaynad arazinin tamamlay c paras sayldndan, bu i1m n icraya konulabilmesi (takip konusu)
(103) UYAR, T. age., sh: 422.
TRKYE BAROLAR B RL DERGISI, 11/1

95

yaplabilmesi iin kanmzca k e s i n 1 e in i o 1 m a s (HUMY. mad. 443 uyarma) gerektii halde, eer el atmann nlenmesi ilm na konu olan su bu nitelikte bulunmayan ve zel mlkiyete konu olmayan, bir akarsu'ya, dere'ye, yeralt suyuna ilikinse, o zaman kan mzca, bu ilmn icraya konulmas iin ne HUMY.'da, ne MY.'da ve ne de sular'a ilikin zel (2659 (104), 3039 (105), 4373 (106), 7478 (107), 927 (108); 331 (109) vb.) yasalarda aksine bir hkm bulunmad ndan kesinle:mesine gerek bulunmamaktadr... Bu nedenle, u y g u 1 a m a d a kacak .uyumazlllar zmleyebilmek iin, el atman n nlenmesi ilm na konu olan suyun niteliini gerekirse bilirki i incelemesi de yaptrlarakaratrmak gerekecekti.r. Bu hususta nemli olar), mesele, .<kaynak teriminden ne anlailacadr. Yasada (MY. 644/Il, 679) bunun tanm yaplmamtr. Konu doktrinde (110) de tartmal olmakla beraber genellikle; yeralt suyunun, yeryzne kt yere, kayak denilir. te bu kaynak suyu, iinde kt (kaynad) arazinin tamamlayc paras saylr .ve o arazinin maliki, kaynak suyunun da maliki olur. Arazinin maliki, bu kaynak suyunu diledi i gibi kullan r. Kaynaktan daha iyi faydalanabiimek iin kayna tutabilir. Yani, kaynak noktas na yapaca boru, yalak, tulumba gibi baz tesislerle, kaynak suyunu ba ka yere aktabilir, toplayabilir. Baklarnn kay naktan yararlanmas n engelleyebilir. ster(104)2659 s. Sular Kanununa Ek Kanun (Bknz: RG. 1. Kanunsani (Aral k) 1935 T. s: 2895). (105) 3039 s. eltik Ekimi Kanunu (Bknz: RG. 23.6.1936 T. s: 601). (106)4373 s. Takn Sulara ve Su Bask nlarna Kar Korunma Kanunu (Bknz: RG: 21 Kanunsanj (Aral k) 1943 T. s: 5310). (107)7478 s. Ky me Sular Hakknda Kanun (Bkrz: RG. 16.5.1960 T. s: 10506). (108) 927 s. Scak ve Souk Maden Sularnn stismar ile Kaplcalar Tesisat Hakknda Kanun (Bknz: RG. 30.6.1926 s: 408). (109)331 s. Sular Hakknda Kanun (Bknz: RG. 10.5:1926 T. s: 363). (110) YAZMAN, t. Kaynaklarn Trk Medeni Hukukunda Tabi Oldu u Rejim, sh: 70 vd. MRE, Z. Kaynak - Yeralt Sular ve Hukuki Durumlar , sh: 33 vd. - O UZMAN, K. / SEL , . Eya Hukuku, sh: 445 - DORUSZ, E. Sular Hukuku, sh: 32 AKPEK, J. Trk E ya Hukuku, 2. Kitap, sh: 187 - TEKNAY, S.S. Eya Hukuku, sh: 590 ERTA, . Eya Hukuku, sh: 270 - BERTAN, S. Ayni Haklar, C: 1, sh: 898 - GRSOY, K. T./EREN, F./CANSEL, E. Trk E ya Hukuku, h: 618 - SAYMEN, F. H./ELBR, H. K. Trk E ya Hukuku Dersleri, sh: 332 - KARAHASAN, M. Trk Medeni Kanunu (E ya Hukuku) C: 2, sh: 776.

96

TURKP E BAROLAR B RL DERG S , 1991/1

se, kaynak zerinde bakasna irtifak hakki (MY. 679, 752) tan yabilir... MY.'nn 679. maddesinde 167 sayl Yasa ile (111) 1960 ylnda yaplan deiiklikle, yeralt sularnn menfaati umuma ait sulardan olduu ve arazinin mlkiyetine tabi olmad ngrldnden, kaynak suyu ile yeralt suyunu birbirinden ayrmak gerekir. Bu husus yksek mahkemenin e itli itihatlarnda (112) da ... su, kaynanm MK.'nun 679. maddesinde sz geen 'kaynak suyu' mu yoksa herkesin yararlanabilece i 'yeralt suyu' mu olduunun aratrlmas gerekir ... eklinde akca belirtilmitir. Ayrca, suyun kaynak suyu say larak zel mlkiyete konu olabilmesi ve iinde kaynad arazinin tamamlayc paras saylabilmesi iin, kayna n zel mlkiyete konu olmas nda kamunun zarar olmamas ve kaynayan suyun bir 'dere' ya da ' rmak' meydana getirmemesi> gerekir. Bu husus da yksek mahkemenin itihatlarnda (113), ... tapulu yerden kaynasa bile,- bir suyun kaynad tanmazn snrlar iinde kalmayacak kadar byk olduu veya suyun yeryzne kar kmaz bir dere haline geldi i veya suyun zel mlkiyete ba l saylmasnn kamu iin zararl olaca hallerde, .bu suyun zel mlkiyete konu olamayaca (kaynan, arzn tamamlayc paras niteliinde olamayaca) hususunun dikkate alnmas gerektii... eklinde belirtilmitir.

VI - Kesinlemeden takip konusu yap lamayacak olan ilmlarda yer alan ve o ilm n eklentisi durumunda olan yarg lama giderleri (ve zellikle, vekalet cretleri) (114), tazminatlar (115), taahhtnameler (116) as l iMrn kesinle meden takip konusu yaplamaz.
(111) 167 s. Yeralt Sular Hakk nda Kanun (RG. 23.12.1960 T. s: 10688). (112) Bknz: HGK. 15.11.1989 T. 3-443/600 - 3.HD. 28.3.1983 T. 1576/1688. (113) Bkriz: HGK. - 15.11.1989 T. 3-443/600; 3.HD. 21.6.1988 T. 2050/6544 28.3.1983 T. 1574/1688 - 17.3.1983 T. 1368/1445. (114) Bknz: 12.HD. 10.2.1987 T. 6499/1454 - 28.6.1984 T. 5709/8236 - 11.3.1976 T. 11364/2528 - 12.HD. 14.2.1989 T. 5626/1943. (115) Bknz: 12.HD. 7.12.1989 T. 6123/15170 - 11.4.1988 T. 7431/4636 - 30.1.1984 T. 11164/763 vb. - 12.HD. 22.3.1990 T. 10073/3153 - 15.3.1990 T. 9653/ 2675 - 20.2.1990 T. 8425/1483 - 13.2.1989 T., 6107/1804 - 12.HD. 2542/ 3867. - - - (116) Bkhz: 12.HD. 2.6.1983 T. 4313/4433.
TRKIYE BAROLAR B RL DERGISI, 1991/1

97

V - Kesinlemeden takip konusu yap lamayacak olan iltmlara verilecek kesinle me erhi>nin hkiu tarafndan imza edilmesi gerekir (HUMY. mad. 443/son). Hakem karar ya Yargtayca sresi iinde temyiz! zerine onanmak suretiyle yahut da mahkemeye hakemlerce verilmi (braklm) olan kararn taraflara tebliinden sonra, sresi iinde temyiz edilmemesi zerine mahkeme ba kan ya da hkimi tarafndan onaylanmas suretiyle kesinleir (HUMY. mad. 356). Temyiz edilmi olan hakem karar nn Yargtayca onanm olmas yeterlidir. Ayrca, mahkeme bakan ya da 1 kini tarafndan onaylanmasna gerek yoktur. Buna ra men, bu kararn ayrca mahkeme bakan ya da Mkimi tarafndan onaylanmas , sadece bir tesbit niteliini tar. Grld gibi, hakem kararlar kazailik niteliini yani yarg karar olma niteliini ancak <yargtayca ya da mahkeme bakan ya da hkimince onaylanmakla kazanmaktadr (117). V! - Kesinletikten sonra takip konusu yap labilecek olan ilmlarn, t a k 1 p t a r i h i n d e kesinle mi olmas gerekir (118). Aksi takdirde, takip konusu ilm takip s rasnda kesinlemi dahi olsa, yaplan takibin iptali gerekir. IX - Takip konusu i1rnn, icra dairesince <kesin1e tii ekliyle yerine getirilmesi (uygulanmas ) gerekir (1.19). icra memuru, i1mn ne ekilde infaz edilmesi gerektii konusunda Tetkik Merciinden aydinlatici bilgi isteyemez. Kerdi anlayna gre iMm uygulamas gerekir. lmn, ilm ieriine aykr biimde uygulanm olmas halinde ilgililer 1 k y e t yoluna. ba vurabilirler (120). X - Baz iMmiar nitelikleri gerei-- a y r takip konusu yaplamayp, ilgili ;akip dosyas na konularak infaz edilir.
(117)Aynntl bilgi, iin bknz: YEENGL, R. Tahkim sh: 339 vd. - BILGE, N./NEN, E. age., sh: 770 vd. - POSTACOLU, . age., sh: 809 vd. - KURU, B. Hukuk Muhakemeleri Usul, 1974, sh: 1027. ALANGOYA, Y. Tahkimin Nitelii ve Denetlenmesi, su.: 200 vd. (118)Bknz: 12.HD. 27.6.11985 T. 821/6394. (119) Bknz: 12.HD. 23.6.1981 T. 2332/6034. (120) Bknz: UYAR, T. tIm1 Takipler, 2. Bas ., BE NC KISIM, Birinci Blm.

98

TRKIYE BAROLAR B RL DERGISI, 1991/1

rnein; V Tetkik Mercilerinin hukuk kararlarndan takibin tamamen iptaline ilikin oimayanlar nn, ayr takip konusu yaplamayacan, ilgili icra dosyasna konularak, o dosyada ilem grme-leri gerektiini daha nce bknz: Yuk. AIKLAMA I-bbb dipn. 6 civar belirtmi tik... V Mahkemelerin, itirazn iptali davas (iY. mad. 67) sonucunda verdikleri itirazn iptaline ilikin kararlar da, ayr takip konusu yaplamayp (121), ilgili icra dosyas na konularak, uygulanrlar (122). tirazn iptali ilmnda yer alan yarglama giderleri (ve bu arada vekalet creti) ile icra inkar tazminat iin ayr bir takip yaplmasna gerek yoktur. Bunlar n tm dier takip giderleri ile birlikte, borludan ayni dosyadan tahsil edilir (123). VMahkernelerin olumsuz tesbit davas (i Y.. mad. 72) sonucunda verdikleri davann kabulne (yani, borlunun borlu olmadnn tesbitine) ilikin kararlar bir tesbit hkm niteliinde Olduundan, davac-borlu tarafndan eer alacakl tarafndan yaplm bir icra takibi varsa icra dosyas na konularak, takibin durmas nn salanmas gerekir (Y. mad. 72/V, C: 1) (124). Bu ilm kesinletikten sonra, borludan o takibe dayan larak alnm para varsa ayrca mahkemeden hkm almaya gerek kalmadan geri al nr (Y. mad. 721V, c.2) (125). Olumsuz tesbit davasnn kabulne ilikin ilmda davac lehine hkmedilen y a r g 1 a m a g i d e r 1 e r i (ve bu arada vekalet creti) ve ayrca hkmedilmise t a z m i n a t ilm kesinle tikten sonra (126) davac - borlu tarafndan ayr bir ilml takip konusu yaplabilecei gibi, eer borlu hakknda balam bir icra takibi varsa ve ilm borlunun k smen borlu olmadna ilikinse, borlu ayr ca iltml takip yapmadan, o takip dosyasna ilmi koyarak, kendi borcundan, lehine hkmedilen yarglama giderlerinin indirilmesini isteyebilir...
(121) Buna karn, itirazn iptali davasnn reddine ilikin ilmlar ilmda yazl 'yarglama giderleri' (ve vekalet creti) ile 'icra inkar tazminat' bakmndan ayr ilml takip konusu yaplr. (122)UYAR, T. Icra Hukukunda itiraz, 2. Bas, sh: 181. (123)KURU, B. age., C: 1, sh: 300. (124) Bknz: 12.HD. 28.4.1980 T. 2316/3752. (125)UYAR, T. Olumsuz Tesbit ve Geri Alma Davalar , sh: 24. (126) Bknz: Yuk. AIKLAMA: Va-bb dipn. 91-95 civar.
TRKIYE BAROLAR B RLI I DERGISI, 1991/1 .

99

Mahkemelerin olumsuz tesbit davas sonucunda verdikleri davann reddine ilikin kararlar, daval-alacakh tarafndan hkmedilen yarg lama giderleri ve tazminat bakmndan ayr bir ilm1 takip konusu yaplmas gerekir (127). V Olumsuz tesbit: davasnn, geri alma (istirdat) davasna dnmesi (Y. mad. 72/V ) sonucunda verilen kararlar, borlu tarafndan ayr takip konusu yap lamayp, istirdada konu icra dosyasna konularak ilm gere inin, yerine getirilmesi (borlu tarafndan) istenebilir (128)... V Bozma kararudan sonra verilen kararn kesinlemesi zerine (Y. mad. 40/11), bu karar ayr takip konusu yaplamayp, nceki takip dosyasna konularak infaz edilebilir (129).

(127) Bu itakdirde olumsuz tesbit davas nn reddine ilikin i1rnn kesinlemi olmasnn gerekip gerekmedi i hakknda bknz: Yuk. AIKLAMA: V-a-aa dipn. 87-89 civar . (128) Bknz: 12.HD. 9.5.1988 T. 4866/6204. (129)Bknz: 12HD, 14.4.1986 T. 10587/4302. 100
TRKIYE BAROLAR B RL DERGS 1991/1