Deprem Eitimi El Kitab

lEtm Hayattr, GElEcEmz BrlKtE Kurtaralm

trkiye Vodafone Vakfna

teekkr Ederiz.

Projesine Katklarndan Dolay

aKut ARAMA KURTARMA DERNE

AKUT KTAPLII YAYIN NO:4

DEPrEm Etm El KtaB

Copyright AKUT Arama Kurtarma Dernei 2008, stanbul

Bu kitap LETM HAYATTIR, GELECEMZ BRLKTE KURTARALIM projesi kapsamnda baslm olup, 81 ilde verilen eitimler srasnda tm Trkiyeye 1 milyon adet datlmtr. Kitabn tm haklar AKUT Arama Kurtarma Derneine aittir. Kaynak gstermeksizin ksmen veya tamamen alnt yaplamaz, hi bir yntemle kopya edilemez, oaltlamaz ve yaynlanamaz.

Yaync: aKut arama Kurtarma Dernei Hazrlayanlar: a. memet tanrsever, Dndar ahin, Namk arkol, mer Karaca Editr: Gzde arkol llstrasyonlar: Ergn Gndz Kapak Grafik Tasarm: Sanem Krmz Bask ncesi Hazrlk: zgr turguner Basm Tarihi: Haziran 2008 Basm Yeri : Promat Basn yayn San. ve tic. a..
(a. rnek Mah. 1590 sok. No:32 34517 Esenyurt / Bykekmece stanbul t. 0212 6050790))

aKut a. BYKDERE CADDES NO:120 ESENTEPE / STANBUL TRKYE t. +90212 217 0410 (10 hat) F. +90212 217 0422 E. akut@akut.org.tr

www.akut.org.tr

AKUT, Bankanlar Kurulunun 15.01.1999/12304 sayl karar ile Kamu Yararna alan Dernek statsndedir.

NDEKLER:

Deprem ncesi Plan Yapmak Deprem ncesi Hazrlk Konular Genel Acil Durum Hazrlk Konular Depreme Ynelik Hazrlk Konular Acil Durum Seti (72 Saatlik Yeterlilik Seti) zel Malzemeler Bebekler in leri Yallar in Engelliler in Ev Hayvanlar in Deprem Riskleri ve Emniyetli Yerler Deprem Sras Deprem Sonras Afet Sonras Psikoloji Tehlike nceleme Formu Kaynaka

8 10 12 13 15 19 19 19 20 20 20 30 35 40 49 55 61

 AKUT Arama Kurtarma Dernei olarak, gnlllk ve karlksz yardmseverlik ilkeleriyle 12 yl akn bir sredir durup dinlenmeden, Trkiye ve Trk Milleti iin alyoruz. lke ve insan sevgisi yksek, sorumluluk duygusu gelimi, yurttalk bilincine sahip bir avu dac olarak ktmz bu yolda, yllar ierisinde aramza katlan duyarl ve nitelikli yeni gnlllerle birlikte, AKUTumuz giderek tm Trkiyeye yaylan byk ve gl bir aileye dnyor. Yurt sathna yaylm ekipleriyle hizmetlerini aralksz srdren ve Haziran 2008 tarihine dek yurt ii ve yurt dnda olmak zere 452 arama ve kurtarma almasnda 722 insann hayatnn kurtarlmasnda ve/veya normal yaam koullarna nakledilmesinde aktif grev alan AKUT, lkemizin gelecek gzel gnlerine olan inancn ve gvenini hibir zaman yitirmeden almalarn artrarak srdrmektedir. Bir arama kurtarma ekibi olarak afetler, kazalar ve acil durumlarda can kaybn en aza indirmek kadar nem verdiimiz toplum bilinlendirme almalarmz da her geen gn artrarak srdyoruz. Toplumumuzda genel olarak afete hazrlk konularnda eksik, yetersiz hatta lmcl olabilecek yanl bilinenlerin yaygnl hepimizin ok iyi bildii ve derin endie ile izledii bir konu. En nemli sorunlarmzdan biri olan deprem tehlikesine kar toplumumuzu bilinlendirmek amacyla, yllardr lkemizin her kesinde saysz eitim, seminer ve bilgi paylam toplantlar dzenledik. Kstl imkanlarmzla hazrladmz eitim filmlerini, borleri ve kitapklar her frsatta lkemize yaymaya gayret ettik. Hatta 2004 ylnda bu amala btn Trkiyeyi dolatk ve 81 ilimizi tek tek ziyaret ettik. AKUTun 12. yln geride braktmz bugnlerde, afete dayankl bir toplum olmamza katkda bulunmak, deprem ve depremle ilgili konularda yanl bilinenleri dzeltmek ve unutulanlar yeniden hatrlatmak amacyla bir kez daha yollara dmeye karar verdik. TRKYE VODAFONE VAKFInn esiz destei ile bu kez, yine zel olarak hazrlanm bir tr, bir midibs ve bir kamyonetle birlikte gezici bir deprem eitimi ekibi oluturduk ve LETM HAYATTIR, GELECEMZ BRLKTE KURTARALIM sloganyla deprem eitimi seferberliimizi balattk. Ciddi bir n hazrlk sreci sonrasnda hayata geirdiimiz bu proje erevesinde tm yurtta Valiliklerimizin koordinasyonuyla; Deprem ncesi, sras, sonras konulu resim sergisi, deprem temal eitim filmleri, Trkiyenin nemli ve geni bir kesim tarafndan sz dinlenen sanatlarnn deprem uyar filmleri, izleyicilerin de katlmyla depremden korunma temal doalama tiyatro gsterisi ve halka ak deprem seminerleri planland. Bu projenin en nemli ve kalc paras olarak da, elinizde tuttuunuz, 1 milyon adet olarak baslan engelliler, ocuklar ve ebeveynler gibi toplumun tm kesimleri iin hazrlanm; Deprem ncesi, sras, sonrasnda yaplmas ve yaplmamas gerekenlerin yer ald 64 sayfalk bu zgn Deprem Eitimi El Kitabmzla, projemiz Trkiyenin en kapsaml gezici deprem eitimine dnt. Onyllar sren planszlk, dncesizlik ve ciddiyetsizlik nedeniyle afet ve deprem konularnda byk eksikleri ve zayf noktalar olan toplumumuzun, bu abamzla afete dayankl bir topluma dntrlmesine bir nebze olsun katkda bulunabilirsek, AKUT ailesi olarak en az kurtardmz canlar kadar mutlu olacaz. nk biliyoruz ki depremden en az zararla kurtulabilmenin nkoulu depreme ve onun meydana getirebilecei zararlara hazrlkl olmak ve gerekli nlemleri nceden alm olmaktr. Toplumumuz ne kadar hazrlkl olursa, yaanacak aclar o kadar azalr, arama kurtarma ekiplerine de o kadar az i der. Afete dnen depremlerde ne yazk ki herey ok zorlayor, deprem iin oluturulmu resmi kurumlar, yerel ekipler ve sivil toplum kurulular yetersiz kalabiliyor. Bu nedenle hepimiz; komularmzla, muhtarlarmzla, ilgili yerel birimlerimizle iletiim halinde olmal; almalar takip etmeli, planlar yapmal, eitimlere, tatbikatlara katlmal ve gerekli nlemleri almalyz. lk yardm eitimi almak, kk yangnlara mdahale etmeyi renmek, evimizde, iyerimizde nlemler almak ve deprem ncesinde btn bunlar planlam olmak ok nemli. Her konuda olduu gibi, deprem zararlarna kar da bilgimizi paylamak, gcmz birletirmek ve nceden hazrlkl olmak, deprem srasnda ve sonrasnda bir ok hayatn kurtulmasn salayacaktr. Daha gvenli ve salkl bir gelecek iin elinizde tuttuunuz bu almann verdii mesajlar ltfen dikkatle okuyun, okutun, renin, retin ve depremlerde yaadmz aclar, kayplar unutmayn, unutturmayn. Ali Nasuh MAHRUK AKUT Ynetim Kurulu Bakan

 25 lkede 250 milyonu akn kiiye hizmet veren ve sosyal sorumluluu, i yapma kltrnn nemli bir paras olarak benimseyen Vodafone, 2002 ylndan beri Vodafone Grup Vakf kanalyla toplumsal yaama uluslar aras dzeyde katkda bulunuyor. Vodafone Grup Vakf ats altndaki 23 lkede kurulu yerel Vodafone vakflar ile Vodafoneun kresel sosyal sorumluluk birikimleri hayata geiriliyor. Trkiye Vodafone Vakf olarak, Mays 2007 itibariyle bu atnn altna girmekten ve lkemizde saylar henz ok az olan kurumsal vakflardan biri olmaktan dolay byk gurur duyuyoruz. Vakfmzn etkin almalaryla Trkiyenin sosyal ihtiyalarna katkda bulunmay ve vakfmzla zel sektr kurumsal vakflar araclyla toplumsal hayata daha fazla katkda bulunmaya zendirmeyi hedefliyoruz. Bu kapsamda Trk toplumunun kresel aa ayak uydurmasn salayacak ve bilgi toplumuna geiini hzlandracak gerekli altyapnn oluturulabilmesi iin lkemizin refahna katkda bulunacak, srdrlebilir kalknmay ve toplumsal btnlemeyi salayacak projeleri desteklemeyi amalyoruz. Toplumun ilerlemesinin en nemli koulu olan eitim ve Vodafone Grup Vakfnn benimsedii temalar olan afetle mcadele ile spor ve mzik, Trkiye Vodafone Vakfnn da temalar olarak belirlendi ve bu dorultudaki projelere destek salanmaya baland. Vakfmzn bugne kadar destekledii ve desteklemeye devam edecei projeler arasnda, Trk Eitim Vakf ve Milli Eitim Bakanl ile birlikte dzenlenen retmene Destek Projesi, Birlemi Milletler Kalknma ProgramUNDP ile ortaklaa hayata geirilen Bilgisayar Bilmeyen Kalmayacak Projesi ve Dler Akademisi Projesi, AEVle birlikte gerekletirilen Gneydou Anadolu Blgesi Yaz Anaokullar ve Aile Destek Projesi yer alyor. Bu balamda, Vodafone Grup Vakfnn ana temalarndan biri olan afetle mcadele alannda AKUT Arama Kurtarma Dernei ile LETM HAYATTIR, GELECEMZ BRLKTE KURTARALIM projesini hayata geiriyoruz. Afete hazrlk konusunda toplumda nemli bir bilin dzeyi oluturmay hedeflediimiz bu projede, doal afetler konusunda bilgili ve hazrlkl olmann toplumlar asndan hayati bir konu olduu ancak afete hazrlk konusunda toplumumuzda ok ciddi eksiklikler, hatta lmcl yanl bilgiler bulunduu gereinden hareket ediyoruz. Bu projeyle, afete hazrlksz ve bilinsiz bir toplum olmaktan kp bilinli yurttalara sahip, duyarl ve korunma kltr gelimi bir toplum ina etmeyi hedefliyoruz. Bu dorultuda, kresel bir seviyede afet yardm salayan AKUT ile kurduumuz ortakl da ok nemli bir adm olarak gryoruz. LETM HAYATTIR, GELECEMZ BRLKTE KURTARALIM projesinin, yrttmz dier projeler gibi lkemizde baarl olacana, geni kitlelerce sahiplenileceine inanyor, bu almaya destek olan herkese ok teekkr ediyoruz. Rengin ONAY Trkiye Vodafone Vakf Ynetim Kurulu Bakan

TRKYE DEPREM HARTASI

 lkemizin %95i deprem riski tamaktadr. Yerleim alanlarnn dolaysyla nfusun ounluunun deprem blgesinde bulunmas, arpk yaplama, toplumun bu konuda yeterli bilince ve bilgiye sahip olmamas, lkemizde meydana gelen depremlerde can ve mal kaybnn byk boyutlarda olmasna sebep olmaktadr Bu dorultuda toplumsal bilinci artrmak ve olas bir depremden en az zararla kurtulmak iin kiilerin deprem eitimi almas ok nemlidir. Ltfen bu kitab okuyun, gerekli nlemleri aln ve rendiklerinizi ailenizle birlikte belirli aralklarla uygulayn. Kitabmzda deprem eitimini ana balkta inceleyeceiz, srasyla;

1.DEPREM NCES 2.DEPREM SIRASI 3.DEPREM SONRASI

DEPREM NCES YANLILAR

DEPREM NCES DORULAR

1. DEPREM NCES
Deprem ncesi bal altnda iki ksm yer almaktadr: A- PLAN YAPMAK: Depremlerin sebep olaca zararlara kar; depremin ncesi, sras ve sonrasn kapsayan bir plan nasl hazrlanr? sorusunun cevabn vermeyi hedeflemekteyiz. B- DEPREM NCES HAZIRLIK KONULARI: Deprem ncesinde alnmas gereken nlemleri detayl olarak inceleyeceiz.

A- PLAN YAPMAK
Depremden zarar grmeden ya da en az zararla kurtulmak iin, deprem ncesinde hazrlk yapmak arttr. Deprem hazrlnn temeli; depremin ncesi, sras ve sonrasndaki tm uygulamalarn planlanmasdr. Yer altnda gerekleen, birok kez nasl ve niye olduunu tam ve net bir ekilde gzmzn nne getiremediimiz depreme kar plan yapmak bize karmak ve zor bir i gibi grnebilir. Oysa birok planlama uygulamas gibi, konuyu temel paralarna ayrp tek tek deerlendirmek, karmakl giderecektir. Planlama konusundaki baz sylemler, depremin etkilerinden korunmak amacyla plan yapma yntemleri hakknda bize ipular salayabilirler: - dare eder bir plan, planszlktan iyidir, - Bugnn idare eder/ iyi plan, yarnn ideal planndan iyidir, - Yarnn ideal plan, bugnn iyi plan gelitirilerek hazrlanr. - Yarn artk bugnse ve hala bir planmz yoksa ya da mevcut planmz gelitirmek iin aba harcamyorsak, amacmz unuttuk demektir. - Amacmz unuttuysak, sulayacak kendimizden baka kimse yoktur.
10

Ailemizi depremin neden olabilecei tehditlere kar korumak amacyla plan yapmaya balamann en kolay yolu; 1- nce temel sorular sormak ve cevaplara gre mevcut durumu inceleyerek risk ve tehlikeleri saptamak, 2- Ortaya kan tehdit ve risklere gre, olas hasar ve zarar yok edecek ya da azaltacak nlemleri almak, deprem annda yaplmas gerekenleri kapsayan bir plan yaparak bunu tm ailemizle paylamak ve hayata geirmektir. Depremin etkilerinden korunmak amacyla nceden plan yapmak, ailemizde kimlerin, ne zaman, nerede, nasl davranacan belirlemek depreme hazrlanmann en temel yntemidir

Evimizde Tehlike ve Risk Tespiti

Evimizde inceleme yapmadan nce temel sorularn sorulmas ile balar: 1. Yaadmz yer (corafya) deprem riski tayor mu? 2. Deprem bizlere ne ekilde zarar verebilir? A) Yapsal hasarlar; binalarn deprem etkisiyle hasar almalar, kmeleri ve bizlere zarar vermesi gibi. B) Yapsal olmayan hasarlar; depremin etkisiyle devrilen eyalarn bizlere verdii zararlar, ehir ebeke ve bina tesisatlarna verdii zararlar ve bu nedenle yangn kmas, elektrik arpmas ya da evlerdeki tehlikeli maddelerin zarara sebep olmas gibi. C) Alt yap hasarlar; yollarn hasar nedeniyle ulamn aksamas, iletiim sisteminin aksamas nedeniyle haberleememe, kamu hizmetlerinin aksamas gibi.

11

3. Deprem baka hangi tehlikeleri tetikleyebilir? Deprem birok tehlike iin tetikleyici olabilir. Baz rnekler; Artl depremler Yangn Tehlikeli Madde Kazas Elektrik arpmas Tsunami Heyelan

4. Depremden sonra hemen yardm gelmemesi sz konusu olabilir mi? -Olabilir. Depremin geni bir blgeyi etkilemesi ve byk zarar vermesi halinde mevcut mdahale kaynaklarnn yetersiz kalmas ile olay afete dnebilir. Bu durumda 72 saat iin yardm gelememesi sz konusu olabilir. Kitabmzn sonunda bulunan TEHLKE NCELEME FORMUNU cevaplayarak (tehlike av yaparak), bahsettiimiz risklerden hangilerinin bizi tehdit ettiini tespit edelim.

Tehlikeler tespit edildikten sonra, depremin bize verebilecei zarar yok etmek ya da azaltmak iin alnmas gereken nlemleri deprem sras ve sonrasnda yaplmas gerekenleri ieren bir plan hazrlanmaldr. Temel hedef, plann tm aile yeleri ile tartlarak oluturulmas, daha sonra dzenli aralklarla eksikliklerin tespit edilerek plann gelitirilmesidir. Bu plan TEHLKE NCELEME FORMUNU kullanarak kontrol edebilirsiniz.

Plan Hazrlamak

B- DEPREM NCES HAZIRLIK KONULARI

1. ksmda incelenen planlama almasnda, mevcut riskler ile zayf olduumuz noktalar tespit edilmi bunlara kar yaplmas gereken uygulama ve hazrlklar genel olarak saptanmt.
12

 2. Ksm ise temel olarak, planlama ierisinde yaplmas amalanan gelitirmelerin hangi konular kapsayabilecei ile ilgili genel bir listeden olumaktadr. Bu ksm ncelikle iki temel balk altnda incelenmektedir: - Genel Acil Durum Hazrlk Konular: Karlalabilecek birok acil durumda ihtiya duyabileceimiz temel hazrlk konularn ierir. Depremler burada belirtilen acil durumlarn bir ksmn ya da tmn bir arada yaratabilir. - Depreme Ynelik Hazrlk Konular: Genel risklere ek olarak, zellikle depremlerin salnm hareketi sonucunda oluan, yapsal ve yapsal olmayan hasarlarna ynelik nlemleri iermektedir. Deprem sras ve sonras iin depremden nce yaplmas gereken hazrlklar ile ocuklar, yallar, engelliler, dilimizi konuamayan yabanclar, ev ve iftlik hayvanlar ile ilgili konular da bu balk altnda zetlenmitir.

Genel Acil Durum Hazrlk Konular

Deprem; gnlk yaammzda karlaabileceimiz; yaralanma veya lmle sonulanabilen yangn, trafik kazas vb. birok acil durumdan farkl bir tehdit deildir. Aksine, sallanma hareketinin sonucunda binalarmz ykabildii gibi, gnlk yaammzda karlaabileceimiz acil durumlarn birounu oluturarak ayn anda yaanmasna neden olabilir. Bu nedenle depreme hazrlanmak, genel acil durumlara hazrlanmay da kapsar. Baka bir deyile; belki deprem srasnda ne yapacamz biliyor ve doru davranyoruzdur ancak eer ilk yardm bilmiyorsak, yaknlarmz, deprem srasnda yaralandnda yetersiz kalabiliriz. Onlara yardmc olamamamz, hazrlmzn yetersiz olduu anlamna gelecektir. Aada, deprem tehdidine hazrlanrken gz nne almamz gereken baz genel acil durum hazrlklar listelenmi ve bu uygulamalarn hangi acil durumlarda gerekli olabilecei
13

parantez iinde belirtilmitir: 1. Acil durumlarda ihtiya duyacamz telefon numaralarn, telefonlarn yanna koymal, cep telefonlarna kaydetmeliyiz. tfaiye: Acil Salk: Polis: Jandarma: 110 112 155 156 Zehir Danma: Gaz Arza: Orman Yangn: AKUT: 114 187 177 (0212) 217 0410

2. Krlarak bizlere zarar verebilecek pencerelerin, gerekmedike tl ve perdelerini kapal tutmak, mmknse camlar filmle kaplamak, evde terlik kullanmak, yatak kenarnda terlik bulundurmak gibi nlemler almalyz. Deprem tehdidi altndaki baz lkelerde kullanlan yntemlerden biri, yatan ayaklarndan birine, iinde yedek terlik, fener, pil, ddk ve su bulunan naylon bir torbay balamaktr. 3. lk Yardm eitimi almal, ev, iyeri ve aralarmzda ihtiya duyabileceimiz ilk yardm malzemelerini bulundurmalyz. Tm acil durumlar iin evlerimizde bulundurabileceimiz temel ilk yardm malzemelerini eczanelerden temin edebiliriz. 4. Temel yangn mdahalesini renmeli, yangn tahliye yollarn saptamal ve ak tutulmalarn salamalyz. Ayrca tahliye sonrasnda aile fertlerinin darda buluaca buluma noktas tespit etmeliyiz. Tarih boyunca birok deprem, ocaklar, sobalar devirerek, gaz borularn krarak, yangnlara sebep olmutur. Yangn depremin bir paras olarak kabul etmeli ve eitim almalyz. Yangn sndrme malzemelerini temin etmeli ve kullanmay renmeliyiz. 5. Evimizde bulunan elektrik, su, gaz gibi tm tesisatlarn yerlerini ve ama kapama pozisyonlarn renmeliyiz. Ayrca yine evimizde bulunan ve zellikleri gerei kaza sonucu bizlere
14

zarar verebilecek tehlikeli maddeleri (ila, boya, tiner, tuz ruhu, amar suyu vb.) kontrol altnda tutmalyz. Bu tr malzemelerin tehlikeli zellikleri zerlerindeki etiketlerde belirtilmitir. Tehlikeli maddelerin kontrol altna alnmas ile ilgili temel uygulamalar S..Y.A. ksaltmas ile ifade edilir. S Snrlayn - htiyacnzdan fazlasn bulundurmayn zole edin - Herkesin kolaylkla eriemeyecei, kontrol edebileceiniz bir yerde saklayn, Y Yok Edin Kullandnz tehlikeli maddelerin artanlarn ihtiya duyan baka birilerine verin ya da uygun ekilde imha edin, gereksiz yere biriktirmeyin, A Ayrn Bir arada olmas halinde risk yaratacak tehlikeli maddeleri ayr yerlerde saklayn (rnein tuz ruhu ve amar suyu). 6. Bulunduumuz yerde aada belirtilen tehditlerin olmas halinde planlamaya dahil edilmelidir. Depremin tetikleyebilecei yangn, tehlikeli madde kazas, elektrik arpmas, heyelan, , tsunami gibi tehlikelere kar da hazrlk yapmamz gereklidir.

Depreme Ynelik Hazrlk Konular

Olas bir deprem srasnda yaplarn yklmas sonucunda doabilecek can kayb ve yaralanmalar en aza indirecek en temel konu; inaat ynetmeliklerine uygun yaplarda yaamaktr. naat ynetmeliklerine uygun yaplm yaplar, olas depremlerde hasar alabilirler ancak yklmazlar. naat ynetmeliklerine uygun yaplmam bir binann olas bir depremde yklp yklmayacana dair hi kimse, hi bir koulda teminat veremez. Bu nedenle; A. Oturduumuz ya da tanacamz binalarn inaat ynetmeliklerine uygun yaplp yaplmadn renmeliyiz. Eskiden ina edilmi yaplarn, deprem ynetmeliine uygunluu test15

1. Yap Konular (Yapsal Tehlikeler)

lerle anlalmaktadr (gzle anlalamaz). Yapnn ynetmelie uygun olmadnn anlalmas halinde, yeniden yapma ya da glendirme yoluna gitmemiz hayati nem tar. B. Yapacamz yeni binalar inaat ynetmeliine uygun yapmalyz.

17 Austos 1999 depremi sonrasnda Boazii niversitesi tarafndan yaplan aratrmada; deprem srasndaki can kayplarnn %3nn ve yaralanmalarn %50sinin eyalarn devrilmesi, cam krlmalar ya da tesisatlarda gerekleen sorunlardan kaynakland bildirilmitir. Bu dorultuda aada nerilen hazrlk uygulamalarn gerekletirmeliyiz: A. Yatak ve oturma gruplarn (koltuk, kanepe, ekyat vb.), cam kenarlarndan ve zerimize devrilebilecek cisimlerden uzakta konumlandrmalyz. B. Ar isimleri, olaplarn c d alak raflarna yerletirilmeliyiz (evdeki en ksa boylu ferdin ba yksekliinin altna). C. Dolap, ktphane, mutfak dolab gibi yksek mobilyalar ile beyaz eyalar arkasndaki duvara sabitlememiz deprem annda devrilmelerini engelleyecektir. Tm sabitleme ilemleri srasnda ivi yerine vida ve dbel, resim asmada ise kancal vida ve dbel kullanmalyz. D. Eyalar dolaplarn iinden derek zarar verebilirler. Kapakl dolaplarda tekne ve karavanlar iin retilen dolap kulplar gibi kilitli kulplar bulunmas (tuta), eyalarn dklmesini ve zarar vermesini engelleyecektir. E. Basnl gaz ieren tm tpleri (LPG mutfak tp, oksijen tp vb.) istediimizde rahata skebilecek ancak kazayla
16

2. Mobilya, Ev Eyalar, Tesisatlar (Yapsal Olmayan Tehlikeler)

almayacak ekilde duvara sabitlememiz gerekmektedir. F. Sobalar yere, borularn ise tavan ve duvarlara skca sabitlememiz, bir deprem srasnda devrilerek yangna ve gaz zehirlenmesine neden olmalarn engelleyecektir. G. Tavanda avize olarak nispeten hafif ve zor krlan modelleri tercih etmemiz gerekmektedir. Doru ekilde dbel ve engel vida ile monte etmemiz halinde bunlarn dme riskini azaltabiliriz. H. Pencerelerin dna herhangi bir sabitleme olmakszn konulan saks gibi malzemeler, bir deprem srasnda derek, aada bulunan kiilere zarar verebilir. Bu nedenle pencere dna aaya debilecek malzemeleri koymamal ya da koyduklarmz sabitlemeliyiz. . yerlerindeki bilgisayarlarn kasalarn yer seviyesinde tutmamz ve masa zerindeki monitrleri sabitlememiz, olas maddi hasarn azalmasna yardmc olacaktr.

3. Deprem Srasna Ynelik Hazrlklar

A. Farkl ortamlarda (ev, iyeri, okul, trafik, ak alan, deniz kenar vb.) depreme yakalanlmas halinde yaplacaklarn belirlenmesi ve tm aile yelerince paylalmas,
17

B. Deprem srasnda yaplmas tavsiye edilen Yat/k - Kapan/Korun- Tutun uygulamas iin evin tm odalarnda en emniyetli yerlerin tespit edilmesi, C. Belirlenen maddelerin tm aile yeleri tarafndan tatbikatla uygulanmas (bu tr tatbikatlar iin genel olarak 6 aylk periyodlar nerilmektedir).

4. Deprem Sonrasna Ynelik Hazrlklar

A. Ayn ya da farkl ortamlarda depreme yakalanan aile fertleri depremden hemen sonra neler yapacann ve evin yaknnda buluacaklar park gibi ak alan bir yerin belirlenmesi, bu bilgilerin tm aile yelerince paylalmas nemlidir. B. Yaanan depremin ardndan belli bir sre iin yaammz, oluturulacak adr kentlerde srdrmemiz sz konusu olabilir. Bu duruma hazrlkl olmak yararl olacaktr. Yaadmz belediye snrlar ierisinde, bir afetin sonrasnda halkn toplanmas ve adr kentler oluturulmas amacyla saptanm yerleri renmeliyiz. Bu blgeler, evin yaknndaki buluma noktasnn kullanlamamas halinde, 2. buluma noktas olarak da kullanlabilir. C. zellikle byk kentlerimizdeki yerel belediyeler, afet sonrasnda acil durum mdahale aralarnn kapal yollar sebebiyle mdahaleye ge kalmamalar iin acil durum yollar saptamlardr. Bu yollarda trafik, afet sonrasnda normal aralara kapatlabilir. Bu durumda acil durum yollarn bilmek, ara kullanmamzn gerekli olmas halinde alternatif gzergahlar saptamamza yardmc olacaktr. D. Ayn anda ok sayda kiinin yaknlarndan haber almak amacyla telefon etmeye almas sonucu hatlar kilitlendiinden; depremin ardndan gerekten gerekli olmadka telefonlar megul edilmemelidir. Bu durumda uzakta yaayan bir tandk irtibat kiisi olarak saptanmaldr. Depremin hemen ardndan uzaktaki bu kii aranarak durum ksaca anlatlmaldr. Hakkmzda bilgi edinmek isteyen yaknlarmz, bu kiiyi arayarak durumumuzu renebilirler. Bu uygulamann n koulu; irtibat kiisinin isim ve numaralarnn tm yaknlarmza nceden aktarlmasdr.
18

E. Depremin bir afet oluturmas halinde 72 saat yardm gelmeyebilir, hazrlkl olmal ve su, barnma ve beslenme gibi temel ihtiyalarmza ynelik acil durum setini tm ailenin bildii bir yerde hazr bulundurmalyz.

Acil Durum Seti (72 Saatlik Yeterlilik Seti)

- Su. - Yiyecek. Kolay bozulmayacak (konserve vb.), - lk Yardm Seti (eczanelerde satlmaktadr), - Pilli radyo ve yedek pilleri, - El feneri (yedek pil ve ampulleri ile), - Battaniye, - Nakit para, - Kibrit / akmak, - Kalem, kat, - Ddk, - Hijyenik ped v.b. , - Sigorta polieleri, bonolar, hisse senetleri, kontratlar, senetler v.b. , - Pasaportlar, sigorta kartlar, doktor kaytlar v.b. , - Deerli ev eyalarnn envanteri, nemli telefon numaralar.

Bebekler iin - Mama, - Bebek bezi, - Biberon, - lalar, - Yedek giyecek, - Sahip olduu rahatszlklar, kullanlan ilalar, alerjiler, ihtiya duyulan zel ekipman ve protezler ile doktor, aile iletiim ve adres bilgilerini kapsayan, tm acil durum bilgilerinin yer ald bir kart hazrlamalyz.
19

zel Malzemeler:

Engelliler iin - lalar, - Fiziksel engeli, sahip olduu rahatszlklar, alerjiler, ihtiya duyulan zel ekipman ve protezler ile doktor, aile iletiim ve adres bilgilerini kapsayan, tm acil durum bilgilerinin yer ald bir kart hazrlamalyz. Ev hayvanlar iin - Veteriner bilgileri, a kaytlar, ilalar, ilk yardm malzemeleri, - Tasma ve sevk kay, - Ev hayvannzn gncel bir fotoraf. F. Deprem sonrasnda yaamn normale dnmesi ve maddi hasarn giderilmesi iin, DASK (Doal Afetler Sigorta Kurumu) tarafndan dzenlenen zorunlu deprem sigortas yaptrmalyz. G.Deprem sonrasnda dardan haber alabilmek iin en uygun ara, pille alan bir radyodur. H.Deprem sonrasnda evimizi sresiz olarak terk etmemiz sz konusu olabilir. Byle bir durumda daha sonra ihtiya duyabileceimiz zel belge ve dkmanlarmz yanmza kolayca alabilmek iin en azndan birer kopyasn hazrlamamz yararl olacaktr. Nfus sureti, ikametgah, tapu, sigorta belgeleri, hesap czdan, bir miktar nakit para, ATM, kredi kart gibi belgelere ihtiya duymamz sz konusu olabilir.

leri Yallar iin - lalar - Sahip olduu rahatszlklar, alerjiler, ihtiya duyulan zel ekipman ve protezler ile doktor, aile iletiim ve adres bilgilerini kapsayan tm acil durum bilgilerinin yer ald bir kart hazrlamalyz.

20

5. zel Koullar
Bebekler ve Yeni Yrmeye Balayan ocuklar: Bu ya grubundaki ocuklarn deprem srasnda zarar grmelerini engellemek iin, yaplacak en nemli uygulamalar, ocuk odasnn ve evresinin dzenlenmesine baldr. a. Yukarda belirtilen acil durum setine bu ya grubu ocuklarn ihtiya duyabilecei malzemeler eklenmelidir. Ayrca zel bir ila kullanmnn sz konusu olduu hallerde bu ilalar bir deprem sonrasnda kolaylkla ulalabilecek bir yerde tutulmaldr. b. Krlma, devrilme ya da eya dmesi gibi risklerden korunmak amacyla; beik ya da bebek yataklar, pencerelerden, sabitlenmemi yksek dolap ve raflardan uzaa yerletirilmelidir. c. Deprem sonras hzl tahliye ihtiyacnn belirmesi olaslna kar, bebek arabas gibi malzemelerin her an iin kolay ulalabilir bir noktada saklanmas nerilmektedir. d. ocuklarmzn deprem srasndaki sarsntdan zarar grmesini engellemek iin, beik ya da bebek yataklarnn kenarna tampon grevi grecek yastk vb. malzemeler konulmas nerilmektedir. Bu tr tamponlar, kenar alak bir yatan sz konusu olduu hallerde yataktan dmeyi engelleyecektir. e. Kitap, bardak vb. malzemelerin dmesi, dklmesi, bebekler iin yaamsal tehdit oluturabilir. Bu nedenle tm kapakl dolaplarda kilitli kulp ya da ak kitap raflarnn nnde gergi ipi kullanlmas gerekmektedir.
21

Okul ncesi ve Okul a ocuklar: Yaklak yana gelmi bir ocuk, depremin ne olduunu ve ona hazrlanmak iin neler yaplmas gerektiini anlayabilir. Depremlerin nasl gerekletii, bizleri nasl etkileyebilecei gibi konular, onun anlayabilecei bir dilde anlatmamz gerekir. Ayrca bu yaa gelmi ocuklar, aile ierisinde depreme ynelik olan tartma ve planlama almalarna dahil edilmelidir. ocuklarn yaplacak uygulamalar unutmamalar ve tehlikeye kar refleks oluturabilmeleri iin tatbikatlarn yaklak alt ayda bir tekrar edilmesi gerekmektedir. a. ocuklara, evin her odasndaki en emniyetli yerler gsterilmelidir. Ayrca evin tm klarnn bilinmesi (acil durum klar vb.), deprem sonras tahliye iin nem tamaktadr. b. Yat/k- Korun/ Kapan- Tutun hareketi, tespit edilen emniyetli yerlerde ocuklara uygulamal olarak gsterilmelidir. c. ocuklara farkl mekanlarda yaanabilecek depremlerde ne ekilde davranmalar gerektii retilmelidir (farkl binalar, ak alan, deniz kenar vb.). Okuldaki davranlar, retmenlerce gsterilmekte ve tatbikatlar yaplmaktadr. ocuk anaokuluna gidiyor ise, okulunda depreme ynelik eitim yapldndan emin olunmaldr. d. zerinde ocuun ad, soyad, adresi, acil bir durum iin iletiim bilgileri ve eer varsa salk problemleri yazl olan acil durum kartlar hazrlanmaldr. Bu kartlar ocuklarn zerinde bulunmal ve gerektike gncellenmelidir. e. Kk ocuklarn, olas bir deprem sonrasnda gaz vanalarn ya da oca kapatmalar beklenmemelidir. Ancak gaz kokusunu tanmalar ve byle bir koku aldklarnda, durumu yetikinlere sylemelerinin ok nemli olduu mutlaka retilmelidir. Yallar: 1. Yallara, evin her odasndaki en emniyetli yerler gsterilmeli ve deprem srasndaki uygun davranlar retilmelidir. 2. Evin tm klarnn yallara retilmesi (acil durum klar vb.), deprem sonras tahliye iin byk nem tamaktadr.
22

3. Yal veya yrme zorluu eken aile byklerimizin her an iin hzl ve dinamik hareket etmeleri beklenemez. Bu nedenle deprem srasnda snlacak emniyetli yerler ile deprem sonrasndaki tahliye yollarnn her an iin ulalabilir ve ak tutulduundan emin olunmas gerekmektedir. 4. Yaam destek sistemleri ile ilgili tm malzemeler (oksijen tp vb.) duvara sabitlenmelidir. 5. Aile bymzn tm gerekli bilgilerini kapsayan bir acil durum kartn srekli olarak yannda bulundurmas, iletiim kurmasn kolaylatracaktr (sahip olduu rahatszlklar, kulland ilalar, alerjiler, ihtiya duyduu zel ekipman ve protezler, doktor, aile iletiim ve adres bilgileri vb.). 6. Aile bymzn, eer var ise yry destek malzemesini (baston vb.) her an iin yaknnda bulundurmasna zen gsterilmelidir. Ayrca yedek yry destek malzemelerinin temin edilerek farkl odalarda bulundurulmas da yararl olacaktr. 7. Yallarn her an iin sesini duyurmas mmkn olmayabilir. Bu nedenle giysi cebinde veya yaknnda bir yerde ddk bulundurmas nerilir. 8. zellikle yalnz yaayan yallar iin nemli bir konu, acil durumlarda gvenilebilir destee sahip olmalardr. Bu durumda; deprem sonrasnda onlar kontrol edecek, gvendikleri en az iki kii tespit edilmelidir. Bu kiilere; - Yallarn zel ihtiyalarnn giderilmesine yardmc olmalar,

- Acil durum tbbi malzeme ve ilalarnn nerelerde olduunun ve ne ekilde kullanldnn anlatlmas, - Evin yedek anahtarnn verilmesi yararl olacaktr.
23

Fiziksel Engelliler: Engelli aile yelerinin bir acil durum ya da afette zarar grmemesi ya da en az zararla tehlikeden kurtulmas iin, yaama ve alma alanlarn onlarn ihtiyalarna gre dzenleyin. a. Bulunduunuz ilin, Sosyal Hizmetler Mdrlnden zrl Kimlik Kartn temin edin ve bir kopyasn srekli yannzda bulundurun. Bu kartn ikinci bir kopyasn da acil durum setindeki nemli evraklarn arasna koyun. b. Engelli aile yemiz iin; fiziksel engeli, sahip olduu rahatszlklar, kullanlan ilalar, alerjiler, ihtiya duyulan zel ekipman ve protezler ile doktor, aile iletiim ve adres bilgilerini kapsayan bir acil durum kart hazrlayn ve srekli olarak yannda bulundurmasna zen gsterin. Bu kart olas bir acil durumda temel tbbi bilgilerin teminini ve iletiim kurulmasn kolaylatracaktr c. Deprem srasnda snlacak emniyetli yerler ile sonrasndaki tahliye yollarnn her an iin ulalabilir ve ak tutulduundan emin olun. d. Evde, her odada bulunan emniyetli yerleri belirleyin. Farkl ortamlarda (ev, iyeri, okul, trafik, ak alan, deniz kenar vb.) depreme yakalanlmas halinde engelli aile yelerimizin uygulayacaklar davran ekillerini uygulamal olarak tatbik edin. e. Acil durum setine kullanlan zel ilalar ekleyin. f. Engelli aile yemizin yatann yannda ve kullanyor olmas halinde tekerlekli sandalyesinin arkasnda yedek bir acil durum seti bulunmasn salayn. g. Engelli aile yemizin protez/ yry destek malzemesi kullanyor olmas halinde bunlar her an iin yaknnda
24

bulundurmasna zen gsterin. Ayrca yedek yry destek malzemelerinin temin edilebiliyorsa farkl odalarda bulundurulmas da sz konusu olabilir. h. Tm odalara ldak konmas genel olarak tavsiye edilen bir uygulamadr. Bu klar normal koullar altnda elektrie bal olarak tutulup arj olmakta, elektriklerin kesilmesi halinde ise pil mrne bal olarak 4-6 saate kadar k salayabilmektedir. Bu tr cihazlarla ilgili dikkat edilmesi gereken temel konu; herhangi bir gaz kaann sz konusu olduu hallerde rahatlkla elle kapatlabilecekleri bir yerde muhafaza edilmeleridir. Elektrikli cihazlar kvlcm reterek, gaz kaa olan koullarda yangna sebep olabilirler. i. zellikle hareketleri kstlanm ekilde mahsur kalmas halinde engelli aile yemizin bulunduu yerden sesini duyurmas mmkn olmayabilir. Bu nedenle giysi cebinde bir ddk bulundurmaldr. j. Yalnz yaayan fiziksel engelliler iin nemli bir konu, acil durumlarda gvenilebilir destee sahip olmalardr. Bu durumda; bir deprem sonrasnda sizi kontrol edecek, gvendiiniz iki kiiyi tespit edin. Bu kiilere zel ihtiyalarnz, acil durum tbbi malzeme ve ilalarnzn nerelerde bulunduunu ve ne ekilde kullanldn anlatn ve evinizin yedek anahtarn verin. Yabanclar: a. Dilimizi konuamayan yabanc misafirlerimiz iin, herhangi bir acil durumda irtibat kurmalarna yardmc olmak amacyla, zerinde iletiim ve adres bilgileri, salk konular, kullandklar ilalar ve alerji bilgileri ile lkelerinin bykelilik telefon numaralarnn da bulunduu bir acil durum iletiim kart hazrlamamz, zor zamanlarnda onlara yardmc olacaktr. b. Yabanc konuklarn bulunduu ya da yabanc kiilerin alt iyerlerindeki acil durum anons sistemleri iinde bu kiilerin dillerinde de anons yaplmaldr.

25

Ev Hayvan Sahipleri: Trleri ve onlara yaknlmz ne olursa olsun, evlerimizde beslediimiz hayvanlarn canlarndan ve salklarndan bizlerin sorumlu olduunu unutmamamz gerekir. Bu, acil durumu ve afete hazrl da kapsamaktadr... a. Ev hayvanmzn ihtiyalarn acil durum setine eklemeliyiz. Ayrca ev hayvanlarnn kulland ilalar, a ve veteriner kaytlar, kimlik gibi malzemeler de bu sete eklenmelidir. b. Ev hayvann evimizin iinde belli bir yerde bulunduruyor olmamz halinde (ku kafesi vb.), bu yerin zerine bir ey devrilmeyeceinden emin olmalyz. c. Evin yedek anahtarnn emanet edilebilecei, gvenilen, ayn zamanda ev hayvanyla birlikteyken rahat olan bir komu ile grerek, eve dnlmesinin mmkn olmad koullarda, ev hayvan ile ilgilenmesi salanmaldr. Bu kiinin ev hayvannn ihtiya duyabilecei malzemelerin yerini bilmesi byk nem tar. d. Kedi ve kpeklerin temel kimlik bilgisini tasma zerinde, kularnkini ise ayak bileklerinde bulundurun. e. Ev hayvannn gncel bir fotorafn tasma ve sevk kayn acil durum setinde bulundurun. Bu fotoraflarn, onlar dier hayvanlardan ayrt etmeye yardmc olacak detaylar gstermesine zen gsterin. f. Akvaryumlar, ar ve salnmla devrilebilecek malzemelerdir. Bu nedenle deprem riski olan blgelerde sabitlenmesine ve etrafnda elektrik malzemesi bulunmamasna zen gsterin. GVENL ME SUYU Gvenli ime suyunun eksiklii ldrc olabilir. 36 saatten fazla su almayan kiiler; susuzluun etkilerini hissedeceklerdir. Salk sorunu, susuzluun bariz bir ekilde hissedilmesinden ok
26

nce balayacaktr. Vcudumuz yemek eksikliini ok daha rahat tolore edebilmektedir. Belirli bir miktarda suyun depolanmasyla alk hissi, haftaya varan sre iin azaltlabilir. ehrin su rezervuar (baraj, su bentleri), byk bir depremin etkilerine ak yaplardr. Alt yapnn zarar grmesi durumunda kirli ve atk sularn ehir su ebekesine karmas bir deprem sonrasnda yaanabilecek doal sonulardan biridir. Bu nedenle bireylerin temiz iecek suyu bulundurmalarnda byk yarar olacaktr. Ne kadar su stoklamalym? 2 litre imek, 2 litre temizlik olmak zere kii bana gnlk 4 litre yani 72 saat iin 12 litre su stoklanmaldr. Tm su rezervinizi serin ve karanlk bir yerde tutun. Ayrca beton, plastii bozmak suretiyle suya kimyasal maddeler aktaracandan plastik su kaplarnn hepsini ahap ya da raf zerinde depolayn. ACL DURUM AYDINLATMASI Bir depremin hemen ardndan kibrit, mum ya da gazya lambas gibi aydnlatma aralarn kullanmayn. Artl bir sarsnt, mum ya da gaz lambasn devirebilir ve yangnlara neden olabilir. Bir depremden hemen sonra doal gaz ya da LPG kaaklar sz konusudur ve herhangi bir alev patlama ya da yanmaya neden olabilir. - Ev iin pille alan fener (ek pilleri ve bu pilleri kullanm tarihleri iinde yenilemeyi unutmayn). - Kiisel kullanm iin el feneri. - Ildak lambalar (gaz kaann etkilemeyecei ak alanlar iin), (cereyan kesilmesi durumunda almas iin fite takl olmaldr).
27

- Kimyasal k ubuklar (emniyetli k kaynadr). - Tanabilir jeneratrler (+ yakt). Unutmayn; 200 wattlk bir ampul, tm bir kampa kitap dahi okuyabilecek kadar k verecektir. htiyacnza bal olarak kendiniz iin doru jeneratr semeye dikkat etmelisiniz. ACL DURUM HABERLEMES TELEFON HABERLEMES Byk bir afetten sonra, normal zamandaki haberleme kanallarnzdan birou devre d kalacaktr. Bir depremin hemen ardndan muhtemelen telefonlarnz almayacaktr. Bu durumun birka nedeni olabilir; telefon santralleri devre d kalabilir, telefon hatlar kopabilir ya da santralin ya da telefonlarn bal olduu elektrikler kesilmi olabilir. Telefon hatlarnn almamasnn dier bir nedeni de ailelerini, arkadalarn merak eden insanlarn ayn anda telefona sarlmalar ve haber almaya almalardr. Bu ar yklenme; telefon santrallerindeki cihazlarn bozulmasna ve devre d kalmasna neden olacaktr. Eer telefon sisteminin devaml olarak almasn istiyorsak, telefon aramalarn limitlemek zorundayz. Bu sorunun zm; daha nce de deindiimiz gibi bulunduumuz yerden uzakta (baka ilde, blgede) bir irtibat kiisi belirlemektir. Bu yntemle; tm akraba ve arkadalarnz, sizinle ilgili olarak bilgi almak iin sizi deil, bu kiiyi arayacaklardr. Uzun mesafe telefon hatlar; lokal telefon hatlar kadar kolay devre d kalmayacaktr. Baka bir deyile; iki bina yannzdaki birine telefonla ulamadan daha nce; komu bir ehir ya da blgeden birine ulaabileceksiniz. Bir afetten sonra telefon kulbeleri de haberleme salamak amacyla kullanlacaktr. Bu telefon servislerinin, yerleim telefon servislerinden daha nce devreye girmesi sz
28

konusu olabilir. Telefon hatlarnn younluu sabah ok erken saatlerde ya da gece ok ge saatlerde decektir. Uzun mesafe telefon grmesinin, sabahn ok erken saatlerinde ya da gece ok ge saatte yaplmas durumunda ans daha yksek olacaktr. ehir d irtibat kiisine ulatnzda konumay ksa ve hzl gerekletirin. Telefon sistemi her an iin devreden kabilir. Sizin ne durumda olduunu bildiiniz aile yelerinizin sal ve durumu hakknda da bilgi verin, bilgi sahibi olmadnz aile yeleri hakknda bilgi aldktan sonra, birka gn iinde telefon edeceinizi bildirerek telefonu kapatn. Aadaki ehir d irtibat kiisi ile ilgili rnek daha nce Kaliforniyada yaanan deprem olaylarnda baarl bir ekilde almtr. ACL DURUM RTBAT KS 1. Baka bir ehir veya blgede yaayan bir arkada ya da akrabanzdan; aileniz iin irtibat kiisi olmasn talep edin. 2. Bu uygulamann; afetlerin ardndan haberlemeyi salamak iin nemli bir konu olduunu, ehir ii ve dndaki arkada ve akrabalarn bu yolla birbirleri hakkndaki bilgilere daha rahat ulaacan anlatn. 3. Ayn ekilde bu kiinin blgesinde bir afet olmas durumunda sizin de onun iin irtibat kiisi olacanz konusunda mutabakat salayn. 4. Tm akraba ve arkadalarnza belirlediiniz irtibat kiisinin adn ve telefon numaralarn ileterek; bir afet sonrasnda sizinle irtibat kurmak isteyenlerin sizi deil, irtibat kiisini aramasn syleyin. 5. Bu uygulamay dier blge ve illerdeki aile yelerinize de duyurarak onlarn da benzer uygulamay balatmalarn salayn. CEP TELEFONLARI Cep telefonlarna ar yklenme santrallerin almaz hale gelmesine neden olabilir. Bundan dolay yukarda belirttiimiz irtibat kiisine ulamak daha kolay olacaktr.
29

AMATR TELSZLER Amatr telsizler, afetler iin en kullanl haberleme malzemeleridir. Amatr telsiz sertifikas alan bireyler tarafndan gerekletirilen grmeler, bir afetin sonrasndaki haberleme ihtiyacnn zlmesinde nemli katklar gerekletirirler.

DEPREM RSKLER VE EMNYETL YERLER

Deprem Hareketinin Risk ve Etkileri Nelerdir? Deprem srasnda gerekleen sarsntlar, depremin byklne bal olarak kontrolmz dnda farkl ynlere savrulmamza ve buralardaki cisimlere vurarak zarar grmemize neden olabilirler. Sarsnt hareketinin bize direkt etkisi budur ancak, depremin en nemli zararlar, etrafndaki cisimleri devirerek, binalar ykarak ya da yangn, tehlikeli madde kazalar gibi dier riskleri yaratarak endirekt ekilde gerekleir. Depremle ilgili olarak yaayabileceimiz hasar trlerini balk altnda inceliyoruz: 1- Yapsal Hasarlar: Binalarn yapsal hasar almas (hafif, orta, ar), ksmen ya da tamamen kmesi durumunu ifade eder. 2- Yapsal Olmayan Hasarlar: Eyalarn devrilmesi, gaz, su, elektrik gibi tesisatlarn zarar grmesi ile yangnlarn kmas, tehlikeli madde kazalarnn gereklemesi gibi olaylar yapsal olmayan hasarlar bal altnda incelenir. 3- Altyap Hasarlar: Kamu tesislerinde gerekleen yapsal hasarlar, kamu hizmetlerinin aksamas, iletiimin kesilmesi, ulamn aksamas gibi hasarlar altyap hasarlar bal altnda incelenmektedir.

30

Emniyetli Yer Ne Anlama Gelir? Emniyetli Yerler; deprem srasnda mevcut risklere kar size en fazla korumay salayan yerleri ifade etmektedir. Bu yerler, yap zellikleri ve bina ii yerleim koullarna gre farkllk gsterebileceinden, buralarda bulunan bireylerce (bizler tarafndan) saptanr. Bu metin, eitli ekillerde belirtilen ve nerilen yerlerin avantaj ve dezavantajlarn aklayarak, emniyetli yer saptamanz iin sizlere klavuz oluturma amacn tamaktadr. Evimizdeki emniyetli yerleri en doru ekilde kendimiz saptayabiliriz. Ancak iinde bulunduumuz binann inaat ynetmeliine uygun olmamas halinde, metinde belirtilen yerlerin hibiri kesin bir koruma salamaz.

Bina i:
Salam Masalarn Altlar
-Yararlar: l naat ynetmeliine uygun ina edilmi yaplarda (yapnn kmesi sz konusu olmadndan) en yksek korumay salar. l Devrilen eyalara ve kk unsurlara kar yksek koruma salar. -Zararlar: l Yapnn kmesi halinde ok dk koruma salar ya da hi koruma salamaz.

Arlk Merkezi Yere Yakn, Salam Malzemelerin Yan

-Yararlar: l naat ynetmeliklerine uygun yaplmayan binalardaki tavan kmesi gibi durumlarda, dier yerlere oranla en yksek korumay salar. Bu malzemeler kme srasnda tamamen ezilmeyerek yanlarnda snabilecek boluk yaratabilirler l rnek salam malzemeler, ek-yat, ii kitap (yaam boluu). vb. dolu sandk, amar makinesi, bulak makinesi kenarlar vb.

31

-Zararlar: l zellikle devrilebilecek ktphane, vitrin gibi yksek ve ar mobilya ile eyalarn sabitlenmedii durumlarda; bu nesnelerin devrilmesine kar dk koruma salar.
NOT: Bu cisimlerin sabitlenmesi halinde, devrilme riski ortadan kalkabilir.
l

salamaz.

Debilecek kk malzemelere kar koruma

Kap Altlar
-Yararlar: l Yalnzca eski tip tek katl yma ya da ahap tek katl hafif binalardaki salam kap kirileri emniyetli yer olarak kabul edilebilir. -Zararlar: l Yeni yaplardaki inaat sisteminde kap kirilerinin salaml ile ilgili bir uygulama sz konusu olmadndan; bu tr binalarda, yapnn hasar almas ve/veya yklmas halinde hi koruma salamadklarndan emniyetsiz yerlerdir.

Duvar Kenarlar ve Ke Duvarlar

-Yararlar: l Herhangi bir koruyucu eyann olmad (bo) ortamlarda, emniyetli yer olarak kullanlabilir. -Zararlar: l Masa altlar ya da arlk merkezi yere yakn salam malzemelerin yanlarna oranla daha az koruma salar (temel yarar; sarsntyla beraber bireylerin savrulmasn azaltmasdr).
32

Merdivenler
-Yararlar: l Yoktur. -Zararlar: l Merdiven altlar ve boluklar, yaplarn en emniyetsiz yerleri arasnda yer alr.

Balkonlar
-Yararlar: l Yoktur. -Zararlar: l Balkonlar, teraslar ve atlar yaplarn en emniyetsiz yerleri arasnda yer alr.

Asansrler
-Yararlar: l Yoktur. -Zararlar: l Deprem annda asansrler, yaplarn emniyetsiz yerleri arasnda yer alr.

33

34

DEPREM SIRASI

2. DEPREM SIRASI
Bir depremin ne zaman gerekleeceini bilemediimiz gibi, depreme nerede yakalanacamz da bilemeyiz. Evde, iyerinde, okulda, yolda ya da farkl yerlerde depremi yaamamz sz konusu olabilir. Bu blmmz, farkl yerlerdeki temel davran biimlerini kapsamaktadr ve her bir yer iin zel koullar ayrca belirtilmektedir. Genel Tutum Deprem srasnda yapmamz gereken ilk ey olabildiince sakin kalmak, dierlerinin de sakin kalmalarna yardmc olmak, kesinlikle panik yapmamaktr. Deprem ncesinde yaplacak tatbikatlar ve almalar sakin kalmamz, ayn zamanda hzl ve doru kararlar vermemizi salayacaktr. Bir dier yaklam ise; depreme nerede yakalanldysa orada (ierideyse ierde, dardaysa darda gibi) hzla doru davranlar uygulamaktr. Genel Davran Depremle ilgili genel davran biimini; Yat/ k Korun/ Kapan Tutun hareketi oluturur. Yat/ k: Kk depremlerden farkl olarak, byk bir deprem srasnda ayakta kalmak mmkn deildir. Bireylerin ayakta kalmaya alrken, hzl salnm hareketleri nedeniyle eitli ynlere savrulmas ve alnacak darbelerle yaralanmalar olduka yksek bir olaslktr. Deprem hareketi srasnda yere yatlm ya da klm olmas halinde savrulma azalmaktadr. Bu nedenle bireylerin deprem olduunu anladklar zaman hzla emniyetli bir yerde yatmalar ya da kmeleri nerilmektedir.

35

Yat: Yere yzst yatma, ya da yan yatarak bacaklar karna ekme (cenin) eklindedir. k: zellikle masa alt gibi yerlerin tercih edildii hallerde uygulanr. ki diz zerine klerek vcut ne eilir. Korun/ Kapan: Deprem srasnda evremizden zerimize decek ya da devrilecek cisimlere kar kendimizi koruma durumunu ifade eder. Korun: zellikle ba blgesinin korunmas birinci nceliktir, yastk ya da baka bir cisimle ba korumak gibi. Kapan: Bamz kollarmzn arasna alarak kapanmak. Tutun: Deprem srasnda salnan koltuk ve oturma grubu gibi ar ve byk cisimlere tutunarak onlarla beraber sallanabilir ve sizi ezmelerine engel olursunuz.

36

Kapal Alanlar (Bina i)

Evler ve Ofisler Deprem srasnda ev ve ofislerdeki davranla ilgili genel yaklam; devrilebilecek ar ve yksek cisimlerden, krlabilecek camlardan, ar ayna, asl bitki gibi derek zarar verebilecek cisimlerden uzak durmak ve tercihen daha nce saptadnz emniyetli yerlerde Yat/ k Korun/ Kapan Tutun hareketini yapmaktr. Hzla doru hareketi yapmann temeli ise, emniyetli yerlerin nceden saptanmas ve tatbikat yaplmasnda yatar. Bu uygulama hemen tm kapal mekanlar iin ayn olmakla beraber, baz istisnalar aada ayrca belirtilmitir. Balkonlar Depreme balkonda yakalanmanz halinde ieri girin ve en yakn emniyetli yerde Yat/ k Korun/ Kapan Tutun hareketini yapn; balkonda kalmayn, aa atlamayn. Merdivenler Depreme merdivende yakalanmanz halinde en yakn kata ulamaya aln, en yakndaki emniyetli yerde Yat/ k Korun/ Kapan Tutun hareketini apn. er laamyorsanz, y E u trabzanlara tutunarak Yat/ k Korun/ Kapan Tutun hareketini yapn. Depreme ieride yakalandysanz, merdivenlere komayn. Asansrler Depreme asansrde yakalandysanz hemen en yakn katta inin ve en yakn emniyetli yerde Yat/ k Korun/ Kapan Tutun hareketini yapn. Deprem sras ve sonrasnda asansre binmeyin.
37

Sinema, Tiyatro, Stadyum, Dini badet Yerleri Bu gibi kalabalk yerlerdeki nemli tehditlerden biri, ilk anda oluabilecek paniktir. Bu duruma bal olarak bir deprem olduunu anladnz anda ilk yaplacak ey, bulunduunuz yerde kalmak, sarsnt boyunca klara gitmeye almamaktr. Ezilme riskinin (paniin) olmamas halinde koltuk/ sra nlerinde Yat/ k-Korun/ Kapan-Tutun hareketini yapabilirsiniz. Panik nedeniyle ezilme riskinin olduunu fark etmeniz halinde olduunuz yerde durarak/ oturarak banz koruyun. Alveri Merkezleri Kalabalk Mekanlar Bu gibi kalabalk yerlerdeki nemli tehditlerden biri ilk anda oluabilecek paniktir; bulunduunuz yerde kaln, panik halinde klara komayn. zerinize devrilebilecek raf vb. objeler ile devrilebilecek yksek ve ar cisimlerden uzak durun. Panik nedeniyle zarar grmeyeceiniz bir yerdeyseniz Yat/ kKorun/ Kapan-Tutun hareketini yapabilirsiniz, aksi takdirde en azndan banz kapayn, ya da bulduunuz bir cisimle banz rterek debilecek sva, cam gibi malzemelerden korunun. Sarsnt srasnda yangn iin bulunan otomatik su pskrtclerin ve yangn alarmlarnn devreye girebileceini aklnzda tutun. Kesinlikle asansrleri kullanmayn.

Ak Alanlardaki Temel Davran Biimleri: Darda iseniz, binalardan, aalardan, st geitlerden, kprlerden, elektrik direklerinden ve tellerinden uzak durun. Kaldrm ve bina kenarnda bulunmanz halinde, yukardan debilecek kiremit, cam, tabela, sva, mozaik, saks gibi malzemelerden uzak durmaya aln. Ak bir noktada yere kn/ oturun, yukardan debilecek cisimlere kar banz koruyun. Ara Kullanrken: Yolda seyir halindeyseniz yavaa ve dikkatli bir ekilde aracnz yol38

Ak Alanlar (D Mekanlar)

un kenarna ekin ve durun. Elektrik direk ve kablolarndan ve dier tehlikelerden uzak durun. Sarsnt bitene kadar ara iinde kaln. Sarsntdan sonra ara kullanmaya devam etmeniz halinde, yoldaki olas hasarlara kar tetikte olun. st geitlerde, kpr altlarnda ya da zerinde veya tnel iinde durmayn. Bu gibi yerlere girmek zereyseniz, girmeden nce; kmak zereyseniz, ktktan sonra durmaya aln. Kapal otopark gibi yerlere park etmeniz halinde emniyetli yer olarak aralarn yanlarna yatmay dnebilirsiniz. Ancak bu hareketi trafie ak alanda yapmayn.

Fiziksel Engelliler Bu durumdaki davran, fiziksel engelin seviyesi ile ilgilidir. rnein; kendi banza hzla tekerlekli sandalyenizden ayrlp emniyetli bir yerde Yat/ k Korun/ Kapan Tutun hareketini yapabilecek, daha sonra da kendi banza tekerlekli sandalyenize kabilecekseniz bu nerilebilir. Ancak baz fiziksel engeller kiinin bu hareketleri yapmasna izin vermeyebilir. Bu durumda emniyetli bir yerde tekerlekli sandalyenin tekerlekleri kilitlenmeli, ba ve boyun blgesi korunarak sarsntnn bitmesi beklenmelidir. Ev Hayvan Sahipleri Deprem srasnda ev hayvannza tutunmaya almayn. Hayvanlar bir deprem srasnda igdsel olarak kendilerini korumaya alacak, kendilerini gvenli hissedecekleri bir yerde saklanmak isteyeceklerdir. Bu srada yoluna klmas halinde en uysal hayvan dahi ters ve zarar verecek ekilde davranabilir.

zel Koullar

39

40

DEPREM SONRASI, NLEM ALINMAYAN EVN DURUMU

DEPREM SONRASI, NLEM ALINAN EVN DURUMU

41

3. DEPREM SONRASI
- Sakin olun ve dierlerinin de sakin olmasna yardmc olun. - nce kendinizde, daha sonra yaknlarnzdaki dier kiilerde (evinizdeyseniz aileniz, iyerinde i arkadalar vb.) herhangi bir yaralanma olup olmadn kontrol edin. Yaralanma tespit etmeniz halinde hemen ilk yardm uygulayn. Bulunduu yerde daha fazla yara alma ihtimali ya da yaamsal tehdit altnda bulunmuyorsa, ar yaral birini hareket ettirmeye almayn. Bilin kayb olan birinin tanmas sz konusu olursa, ilk yardm eitimlerinde retildii gibi boyun ve srt sabitleyerek yardm isteyin. - Eer dklmse kezzap, amar suyu, tiner, yakt ya da dier yanc svlar temizleyin. zellikle havalandrmann zayf olduu ortamlarda, bu tr maddelerin buharndan gelen bir koku alrsanz, dar karken kap ve pencereleri havalandrma amacyla aarak binay hemen tahliye edin. - Yangn olup olmadn kontrol edin. Eer kk yangnla mcadele etmek konusunda bilgili ve de gerekli malzemelere sahipseniz, mdahale edin; aksi takdirde herkesi de dar kararak acil durum setinizi alp binay tahliye edin. Tahliye srasnda getiiniz tm kaplar kapatn. - Deprem sras/ sonrasnda elektrikler kesildiyse, kimyasal k ubuklar, el feneri ldak gibi malzemeler kullann. Olas bir gaz kaa ihtimaline kar kapal yerlerde kesinlikle akmak, kibrit kullanmayn. - Dm ya da dklm sva, moloz ve cam paralarnn bulunabilecei tm yerlerde salam tabanl ayakkab veya terlik giyerek yaralanma olaslnz azaltn. - Art depremlere hazr olun. rt sarsntlar, A genellikle ana deprem kadar byk olmamakla beraber, ana depremin zayflatt yaplara zarar verebilecek kadar gl olabilir. -Binada yapsal bir hasar olup olmadn kontrol edin. Eer yapsal bir hasar tespit
42

ederseniz ya da herhangi bir ekilde binada emniyetsiz bir durum fark ederseniz, inaat mhendisi vb. bir yetkilinin grn almadan geri girmeyin. - Bacanzda bir hasar olup olmadn tespit etmek iin bina dndan gzle kontrol edin. Hasarlysa yetkili bir kiiye kontrol ettirmeden soba, mine gibi yerlerde ate yakmayn. - Tm tesisat ve donatlar gzle kontrol ederek herhangi bir hasar olup olmadn tespit etmeye aln. - Gaz kokusu almanz ya da bir tslama, fleme sesi duymanz halinde; - Doal gaz iin pencere an, binay terk edin ve dardaki gaz vanasn kapatn. - Mutfak tp (LPG) iin dedantrden gaz kesin, balkon ve pencere an, binay terk edin. Ortak yerleim yeri olan apartman gibi bir ortam terk etme halinde, tehlikeyi dier kiilere de duyurun. Acilen gaz kokusunu ilgili kuruma bildirin ve kesinlikle binaya geri girmeyin. Unutmayn; gaz vanasn kapattysanz, yalnzca ilgili kurumunun yetkilisi tarafndan yeniden almaldr. - Elektrik sisteminde bir hasar olduu biliniyor ya da pheleniliyorsa akm, ana alterden (sigorta) kapatlmaldr . - Elektrii kapatmadan nce gaz vanasn kapatn. - Bina iindeki su borularnda herhangi bir hasar olumas durumunda ana su vanasn kapatn. - Atk su borularnda herhangi bir hasar olup olmadn kontrol etmeden tuvalet sifonunu ekmeyin. Eer kapal dolaplar amanz gerekiyorsa dikkatli an. indeki cisimlerin raflardan kayarak debileceini unutmayn. - Yalnzca ok acil durumlarla ilgili telefon edin. - Afetle ilgili bilgi almak iin radyo dinleyin.
43

- Trafik ak olan sokaklardan uzak durun. Dar gidilmesi durumunda, hasarl binalara, devrilen cisimlere, devrilmi elektrik direk ve tellerine, hasarl duvarlara, kpr, st ve alt geitlerine dikkat edin. - Acil durum mdahale ekipleri tarafndan zellikle yardm istenmemesi halinde hasarl yerlerden uzak durun. - Sahil blgesinde yaanyor olmas halinde, depremden sonra daha i kesimlere gitmek ve irtifa kazanmak olas bir Tsunami olaslna kar korunma salayacaktr. Her ne kadar okyanus kysnda bulunmasak da, lkemizin taraf denizlerle evrilidir ve bir i denizimiz (Marmara) bulunmaktadr. Bu denizler de ok byk olmasalar dahi Tsunami yaratabilirler. - Yetkililerden gelecek tahliye talimatlarna uyun. - Enkaz altnda kalmanz halinde: Sakin kalmaya aln. Kibrit/ akmak yakmayn. Gereksiz toz kaldracak hareketlerde bulunmayn. Aznz bir mendil ya da giysi parasyla rtn. Enkaz altndaki dierleri ile irtibat kurmaya aln. nce dar seslenin. Eer dardakiler sizi duymuyorsa barmakta srar etmeyin, bir boru ya da duvara ta ya da metalle vurarak dardakilerin sizi bulabilmesini salayn. Son are olarak barn. Srekli barmak sizi tketebilir, yksek ve tehlikeli miktarlarda toz yutmanza sebep olabilir.

Bir depremin sonrasnda hayvanlarnza kar sabrl olun. Onlar da, ayn insanlar gibi depremle beraber gerilim yaarlar ve normale dnmeleri iin belli bir sre gerekir. Darda beslenen hayvanlar belli bir sre iin ortadan kaybolabilirler ancak genellikle sakinletikten sonra geri dneceklerdir. Darda beslenen hayvanlar, art sarsntlar yatana kadar kulbe ya da baka bir evrelenmi alana almak ve onlarla daha sk ilgilenmek sakinlemelerine yardmc olacaktr. Kedi, kpek besliyorsanz; - Yaral ya da panik iindeki hayvanlar srabilir, dikkat
44

EV HAYVANI SAHPLER

edin. Panik grmeniz halinde sakinlemesine yardmc olun. - Herhangi bir yaralanma olup olmadn kontrol edin. Tespit etmeniz ya da phelenmeniz halinde en yakn zamanda bir veteriner hekimden yardm aln. - Kedi ve kpeklerinizi yakndan takip edin; davranlar, bir acil durum sonrasnda deiiklik gsterebilir. Tasmalarnn srekli takl olduundan emin olun ve dardayken kpeklerin sevk kaylarnn takl olmasna dikkat edin. Alk olduklar koku ve arazi yapsndaki deiiklikler, onlarda kafa karklna ve anormal davranlara neden olabilir. Akvaryumda balk besliyorsanz; - Baz akvaryum balklarnn yaamlarnn devamll, akvaryum iindeki termostatl su stclar, filtreler gibi elektrikle alan malzemelere baldr. Elektrik kayna veya jeneratr olmadan akvaryum iindeki cihazlar altrmak mmkn olmayacandan, akvaryum sahiplerinin deprem sonras kullanm iin mutlaka jeneratr bulundurmas gerekmektedir. Srngen besliyorsanz; Deprem sonrasnda blge tahliyesi yapmay tercih etmenizin sz konusu olduu souk hava koullarnda, hayvanlarnzn tama kutularn bir battaniye ile kaplayn. Yolculuk yapmanz gerektiinde, srngenleri bir yastk klfnda nakledin Ku besliyorsanz; (ya da baka bir kafes hayvan) - Herhangi bir yaralanma olup olmadn kontrol edin. Bir deiiklik olup olmadn anlamak amacyla, deprem sonrasndaki birka gn kuu takibe aln. Yksek stresli bir olay sonras rahatszlklar genellikle ilk birka gn iinde kendini gstermektedir. Uyuukluk,
45

itah kayb, sulu dk, depresyon, yaralanma ya da kafes tabanna oturmas gibi belirtileri fark etmeniz halinde en yakn zamanda bir veteriner hekime dann. - Stres ve travmann izlerini atabilmesi iin, kuunuzun kesintisiz ve huzurlu uyku almasn salayn. Kular genellikle, yaltlm, sakin, hafif karartlm odalarda, kafes zeri rtlyken sakin kalmaktadrlar. iftlik hayvanlar besliyorsanz Deprem annda ve deprem sonrasnda tm hayvanlar gibi, kei, koyun, inek gibi iftlik hayvanlar da farkl davranlar sergileyebilir, huysuz ve saldrgan olabilir. Byle bir durumda; - Deprem sonras kendi gvenliinizden emin olduktan sonra, it ve duvarlarn hasar grp grmediini kontrol edin. - Al, ahr gibi binalarn hasarl olduunu tespit etmiseniz, hayvanlarnz gvenli bir alana aln. (Bina hasarl ise art depremlerden etkilenip yklabilir.) MUSLUK SUYUNU ARITMA: Musluklardan ve dardan doldurduunuz tm sular depolamadan nce artmanz gerekecektir. Artmak iin; Her 1 litre su iin 2 damla kokusuz, deterjansz, saf amar suyu kullannz. meden nce mutlaka 30 dakika bekletiniz.
46

 Uzun sre ilem grmeden bekletilen sularn iinde bakteriler reyecektir. Bundan dolay depoladnz suyu 6 ayda bir yenileyin. TERMOSFONDAN SU ELDE ETMEK: Termosifonlar da su kaynadr ve her termosifonun altnda gerektiinde kullanabilmek iin tahliye vanas vardr. - Suyun soumasn salayn. - Termosifona gelen souk suyun vanasn kapatn. - Termosifona gelen gaz ya da elektrii kapatn. - Tabandaki tahliye vanasn an. - Termosifonun alt ksmndan gelen suyun uzun sre birikme nedeniyle kirli (bulank-amurlu) olmas olasl vardr. Su daha temiz gelene kadar aktmaya devam edin. EVNZDEK DER TEMZ SU KAYNAKLARI: - Tuvalet sifon rezervuar (deposu). DKKAT: Bahsi geen tuvaletin iindeki deil, tuvalet sifon rezervuarndaki sudur. Eer su rezervuar iinde kimyasal temizleyici, renklendirici ya da koku malzemesi kullanlyorsa bu su KULLANILAMAZ. - Buz kalplarn eritmek, su elde etmek iin kullanlabilir. - inde su bulunan dier kaynaklar (meyve sular v.b.). - Borularn iinde kalan sular. Evimizde bulunan su borularnda suyun kesilmesi halinde dahi su kalabilmektedir. Eer deprem sonras binaya giri gvenli ise, aadaki uygulama sonunda temiz su elde edilebilir. nce evin ana su vanas kapatlr. Sonra, evin en yksek noktasndaki du bal alr ve su borusuna hava girmesi salanr. Daha sonra evin en alak noktasndaki su vanas veya musluk alarak iindeki su temiz bir kaba aktlarak su elde edilir. GVENL SU ELDE ETME YNTEMLER: Kullanmadan nce su ve yiyecek koyacanz kaplar temizlemeyi ve dezenfekte etmeyi unutmayn. Eer suda partikller varsa nce; kahve filtresi, tlbent, ya da kat mendil gibi bir malzemeyle szn.
47

- EN Y ARITMA: yukarda bahsettiimiz gibi 1 litre suya 2 damla amar suyu damlatp 30 dakika bekletip sonra kullanmaktr. - Y ARITMA: % 2 saflkta iyodin eklemek (litreye 3 damla, eer su bulanksa iki kat). - KABUL EDLEBLR ARITMA: Suyu fokurdatarak kaynatmak (deniz seviyesinde 5 dakika her 300 metre irtifa fark iin 1 dakika ekleyin, eer su bulanksa toplam sre iki katna kacaktr). BR DEPREMDEN SONRA YEMEK HAZIRLAMAK Birka nden sonra souk yiyecek yemek zorlaacaktr. Bir afetten sonra da normal zamannzdaki gibi yemek dzeni oluturmaya gayret etmelisiniz. Bu durum fiziksel olduu kadar zihin salnz iin de nemlidir. Temel olarak ya da drt gn iin ocak veya frn kullanmadan ate yakarak yemeklerinizi piirmek durumunda kalabilirsiniz. - Kamp Atei ile; evreden toplanan odun ve aa paralarnn evresi ta veya tula ile kapatlm alan iinde yaklmas. - Mangalda kmr ya da odun yaklarak. - Kamp oca (yeterli propan gaz ile birlikte). - Trekking Oca (genelde daclk, kamplk ve avclk ile ilgilenenler tarafndan kullanlr.) - Sterno (jel) tr ocaklar - Yemek kaplar l Tava. l Kap. l Bardak veya kupa l atal, kak, bak. - Konserve aaca bulundurun. MUTLAKA YAPIN: - Ak mekanlarda ocak veya ate yakmadan nce, ate evresinden tutuabilecek veya yanabilecek malzemeleri uzaklatrn.
48

- Ak mekanlarda ocak veya atein evresini rzgardan korumak ve alevin kontroln salamak iin, zerinde boya olmayan teneke veya metal bir para ya da ta veya tula ile evreleyerek korumaya aln. - Eer var ise atee yakn bir mesafede yangn sndrc bulundurun. Yangn sndrc yok ise bo bir kovann iine toprak veya kum doldurup, yine atee yakn bir mesafede bulundurun. - ocuklar, bakma muhtalar ve yallar ate kaynandan uzak tutun. SAKIN YAPMAYIN: - Aa altnda, ot ve kuru bitki yanlarnda sakn ate yakmayn. - Rzgarl havalarda veya sert rzgar esen yerlerde ate yakmayn. - Kapal mekanlarda veya havalandrmann az olduu yerlerde ate yakmayn. - adr iinde veya adr yaknnda kesinlikle ate veya ocak yakmayn. - Yklan veya hasar gren bina yanlarnda veya eklentilerinde ate yakmayn. - Gaz veya tp kaa olacandan phelendiiniz hibir alanda ate yakmayn.

Depremin neden olaca bir acil durum ya da afetin, herkes zerinde baz psikolojik etkileri olacaktr. Bu etkilerin almas birok faktre bal olarak, kiiden kiiye deien zamanlarda gerekleir ve bu durum birka gn ya da aylarla ifade edilebilir.
49

Afet Sonras Psikoloji

Acil durum ya da afetin sonrasnda yaamn tekrar normale dnebilmesi, bu etkilerin almas ile balantldr. Aada yazl olan belirtiler; sizin, sevdiklerinizin ya da yaknlarnzn bir deprem sonrasnda yaayabilecei doal tepkilerdir: Psikolojik Belirtiler: Konsantrasyon ve hafza problemleri l aresizlik hissi l Tedirginlik veya kzgnlk l nkar l Kendini sulama, bakalarn sulama l Belirgin ruh hali deiiklii l Tek bana kalma, geri ekilme l Olayn tekrar olmas korkusu l Sersemlik, uyuukluk veya ar bask altnda olma hissi
l

Fizyolojik Belirtiler: tah kayb l Ba arlar, gste ac hissi l Diare, mide ars, bulant l ki, ila ve sigara kullanmnda art l Kabuslar grme l Uyku uyuyamama l znt, depresyon, ac l Yorgunluk, enerji dkl l Ar aktif olma
l

50

Yukarda listelenen belirtileri kendinizde ya da rnek olarak bir yaknnzda fark etmeniz halinde: - Unutmayn, tm bu reaksiyonlar normaldir ve herkesin bana gelebilir. - Karnzdaki kiinin konumasna izin verin. Yk paylatka azalacaktr, iyi bir dinleyici olmak esastr. - Anlay gsterin. Size anlatlanlarn bir ksm sizin iin ok anlaml olmayabilir, kendinizi karnzdaki kiinin yerine koymaya alarak anlay gsterin. - Size anlatlanlar sizde tutun. Stres hissi, korkular, depresyon ya da dier fiziksel semptomlarn devam etmesi halinde belki de psikolojik yardm almanz sz konusu olabilir. Byle bir durumda dardan yardm iin bir profesyonele bavurmaktan ekinmeyin. Unutmayn; duygularnzn, psikolojik problemlerinizin ve bunlarn belirtilerinin farknda olmanz, onlarn zm iin ilk aamadr.

Bir afet sonrasnda ocuklar; normal seviyenin ok daha zerinde etkilenmi ve duygusal zarar grm olabilirler. Normalin zerindeki tepkiler normaldir ve genellikle ok uzun srmez. Grlebilecek belirtilerin bir ksm aadaki gibi listelenmitir: l Karanlktan ar korkma, ayr kalma, kendi kabuuna ekilme. l Aileye sarlma, yabanclardan korkma. l znt ve kayg. l ocuka reaksiyonlarda art. l Okula gitmeyi istememek. l Yemek ve uyku rejiminde deiiklik. l Utangalk ya da agresif davranta artma. l Yatak slatma ya da parmak emmek. l Kabus grmek. l Baars ya da dier fiziksel ikayetler.

ocuklar ve Afet Sonras Psikoloji

51

Bu tr belirtiler fark edildiinde yaplabilecek baz uygulamalar aada yer almaktadr: - Afetle ilgili olarak ocuunuzun hissettiklerini sorun ve onunla konuun. Duygularn paylan. - ocuunuzun anlayabilecei ekilde; gerekleen afeti anlatn, onu bilgilendirin. - ocuunuzun; emniyette olduunuzu ve birlikte olacanz hissetmesini salayn. Arada gven tazelemek iin bu konuyu tekrar gndeme getirin. - Sklkla ocuunuzun elini tutun (aile yelerine temas, ocuklarn gven duymasna yardmc olmaktadr). - ocuunuz uyumadan nce odasnda birlikte geirdiiniz sreyi uzatn. - ocuunuzun kaybettii bir oyuncak, battaniye ya da ev konusunda mzmzlanmasna izin verin. - Eer ocuunuzun okulda problem yaadn dnyorsanz, retmenleri ile grn. retmenle sizin beraber yapacanz uygulamalarn verimlilii daha fazla olabilir. Genellikle ocuklarn duygusal reaksiyonlar ok uzun srmeyecektir ancak bazen; aylar sonra problem oluabilir ya da daha nceki problemler tekrar ortaya kabilir. Bu durumda aile dndan psikolojik destek almanz gerekebilir. Aadaki Tehlike nceleme Formunu tm aile bireyleriyle birlikte doldurun. Btn klar Evet (X) olana kadar evinizde yapmanz gereken deiiklikleri gerekletirin. Her 6 ayda bir ailecek Deprem tatbikat yapn. Bu tatbikatlarda komularnzn da yer almasn salayn.

52

UNU BLN: BELK DE LK 72 SAAT SZE KMSE YARDIMA GE-LE-ME-YE-CEK. BRBRNZE SADECE SZ YARDIM EDEBLRSNZ. MAHALLEL NE KADAR ORGANZE OLURSA, O KADAR OK NSANIN HAYATI KURTULUR. BUNUN N MALZEMEYE HTYACINIZ VAR. LEVYELER, BETON KIRICILARI, KAZMA KREKLER, YANGIN SNDRCLER, JENERATR, TAB K SU VE YYECEK. MDDEN BU MALZEMELER TEMN EDN. MUHTARLARA BURADA OK DYOR, BRBRNZLE LETM HALNDE OLUN. UNUTMAYIN LETM HAYATTIR.

53

OCUKLARINIZI DA ALIP HEP BRLKTE TATBKATLAR YAPIN. BU TATBKATLAR SZE KOMK VE GEREKSZ GELEBLR. YAPMAZSANIZ, DEPREM SONRASINDA PANKTEN OK DAHA ZC DURUMLARA DEBLRSNZ. TIPKI OYUNCULARIN FLM NCES GNLERCE PROVA YAPIP, EKM GN GELDNDE HATASIZ OYNAMALARI GB. TE O GN DE HEPMZ N EKM GN. TATBKATLARI YAPALIM! TM MAHALLEL LETM HALNDE OLALIM.

LETM HAYATTIR, GELECEMZ BRLKTE KURTARALIM.

54

TEHLKE NCELEME FORMU

Toplant: A. Ev halk ile genel acil durumlar ve bir depremin ncesi, sras ve sonrasnda neler yapmamz gerektiini tarttmz bir toplant yaptk. Bu toplantya ev halknn tm katld. ( ) Evet ( ) Hayr

Genel Acil Durum Konular: A. Telefonlarn yanna acil durum numaralarn ieren katlar koyduk. Ayrca cep telefonlarna da bu numaralar kaydettik. ( ) Evet ( ) Hayr

B. Depremde krlabilecek camlarn bize verecei zarardan korunmak amacyla, camlarn ieri dmesine engel olacak nlemler aldk (normal koullar altnda perdeleri kapal tutmak, terlik kullanmak, yatak kenarnda terlik bulundurmak, cama film takmak vb.). ( ) Evet ( ) Hayr

C. lk yardm eitiminiz var m? Eer yoksa, evdeki herkes ar yaral durumda olan birisinin kprdatlmayp 112 Ambulans servisinin aranmas gerektiini biliyor mu? ( ) Evet ( ) Hayr

D. Evde var m? Yangn Sndrc/ Yangn Hortumu ( ) Evet ( ) Hayr Duman/ Is Dedektr/ Su sistemi ( ) Evet ( ) Hayr Yangn Battaniyesi ( ) Evet ( ) Hayr Gaz dedektr ( ) Evet ( ) Hayr
55

E. Herkes yangna mdahale iin gerekli malzemeleri kullanmay biliyor mu? ( ) Evet ( ) Hayr

F. Yangn srasnda binay tahliye etmek iin kullanacamz yollar saptadk. Bu yollarn her zaman iin ak kalmas iin binadaki komularmzla anlatk. ( ) Evet ( ) Hayr

G. Evimizdeki tm tesisatlar tespit ettik. Bu tesisatlarn mevcut standart ve ynetmeliklere uygunluunu kontrol ettik. Ev halk, tm tesisatlarn ne ekilde kapanmas gerektiini rendi. ( ) Evet ( ) Hayr

H. Ev halk, tesisat konular ile ilgili (elektrik, gaz, su) bir acil durum gerekleirse ne yapacan ve hangi ilgili birimlerin aranmas gerektiini biliyor. ( ) Evet ( ) Hayr

. Evde bulunan tehlikeli madde olarak kabul edebileceimiz malzemeleri listeleyin. 1) 3) 5) 7) 9) 11) 2) 4) 6) 8) 10) 12)

56

J. Evde bulunan ve tehlikeli madde olarak kabul ettiimiz tm malzemeleri SYA ksaltmasnda ifade edilen uygulamalara tabi tuttuk. ( ) Evet ( ) Hayr

K. Saptadmz tehlikeli maddelerle ilgili bir acil durum gereklemesi halinde tm ev halk ne yapacan ve hangi gerekli birimlere haber vermesi gerektiini biliyor. ( ) Evet ( ) Hayr

Deprem Konular: A. Evdeki tm bireyler, her bir oda / mekan iin bir deprem srasnda snabilecekleri emniyetli yerleri biliyor. ( ) Evet ( ) Hayr

B. Evdeki tm bireyler bir depremin ncesi, sras ve sonrasnda neler yapmas gerektiini biliyor. ( ) Evet ( ) Hayr

C. Evdeki tm bireyler, bir deprem sonrasnda a ihtiya duyduu takdirde kibrit, akmak kullanmamas, fener kullanmas gerektiinin farknda. ( ) Evet ( ) Hayr

D. Evdeki tm bireyler, darda bulunduklar srada bir deprem yaamalar halinde neler yapmalar gerektiini biliyor. ( ) Evet ( ) Hayr

57

E. Evdeki tm bireyler, kendileri farkl noktalardayken depremin gereklemesi halinde, depremden sonra nasl ve nerede buluacaklarn biliyorlar. ( ) Evet ( ) Hayr

F. Olas bir depremin ardndan, dardan yardm gelene kadar kendimize yeterli olmamza yardmc olacak bir acil durum seti hazrladk. ( ) Evet ( ) Hayr

G. Evdeki tm bireyler ve irtibat kiileri birbirinin irtibat numaralarn biliyor. Ayrca olas bir depremin ardndan bizimle ilgili bilgi almak isteyebilecek tm yaknlarmza irtibat kiisinin bilgileri iletildi. ( ) Evet ( ) Hayr

H. Bir depremin ardndan dardan bilgi almak iin pilli radyo ve televizyon gibi cihazlar kullanmamz gerektiini, telefonu ise yalnzca acil durumlarda kullanacamz tm ev halk olarak biliyoruz. ( ) Evet ( ) Hayr

Yap Konular: A. Yaadmz binann inaat ynetmeliklerine uygun yaplp yaplmadn, naat uygunluk belgesine bakarak rendik. ( ) Evet ( ) Hayr

B. Tanacamz binann inaat ynetmeliklerine uygun yaplp yaplmadn, naat uygunluk belgesine bakarak rendik. ( ) Evet
58

( ) Hayr

Yapsal Olmayan Konular: A. Sabitlenmemi ve devrilmesi halinde bizleri yaralayabilecek ve zarar verecek mobilya, buzdolab vb. malzemeleri listeleyin. 1) 3) 5) 7) 9) 11) 2) 4) 6) 8) 10) 12)

B. Devrilmesi halinde bizleri yaralayabilecek ve zarar verecek mobilya, buzdolab vb. malzemeleri uygun ekilde sabitledik. ( ) Evet ( ) Hayr .

C. Dmesi, devrilmesi halinde bizlere byk maddi hasar verecek trdeki eyalar uygun ekilde sabitledik. ( ) Evet ( ) Hayr .

D. Cam kenar ya da devrilmesi halinde bizlere zarar verebilecek bir cismin yannda bulunan oturma ve yatma gruplarn bizlere zarar veremeyecei uygun noktalara tadk. ( ) Evet ( ) Hayr

E. Dolap ierisindeki ar malzemeleri alt raflara yerletirdik ( ) Evet ( ) Hayr

F. Almas halinde ierisindeki malzemelerin dklecei ve bizlere zarar verecei dolaplara kilitli kulplar taktk. ( ) Evet ( ) Hayr
59

G. Mevcut basnl tpleri (LPG, yangn sndrc vb.) istendiinde rahatlkla sklebilecek ancak kazayla almayacak ekilde sabitledik. ( ) Evet ( ) Hayr

H. Bir deprem srasnda devrilerek yangn karabilecek sobalar yere, baca borularn ise tavan ve duvarlara sabitledik. ( ) Evet ( ) Hayr

. Tavan lambalarn hafif malzemelerden setik. Tm aydnlatmalar uygun ekilde sabitledik. ( ) Evet ( ) Hayr

J. Pencere, balkon dndaki saks vb. devrilebilecek her eyi kaldrdk. Kaldrmadklarmz ise uygun ekilde sabitledik. ( ) Evet Kapan: A. Bu plan hazrlamann son aamas olarak ___________ tarihinde bir tatbikat yaptk ve almalarmzn eksik kalan taraflarn tespit etmeye altk. Bir sonraki tatbikat ____________ tarihinde yapacaz. B. Tm ev halk bir sonraki tatbikat tarihini kaydetti. ( ) Hayr

60

Kaynaka: - AKUT Arama ve Kurtarma Dernei / AKUTla Afetlere Hazrlk 2004 - AKUT Arama ve Kurtarma Dernei / Toplum Afet Mdahale Takm (TAMT) Eitim Dokmanlar 2000 - Boazii niversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Aratrma Enstits Afete Hazrlk Eitim Birimi / Hepimiz iin ABC Afete Hazrlk El Kitab - 2005 - Boazii niversitesi, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Aratrma Enstits Aratrma Raporu - Marla A. Petal, M.S.W. / 17 Austos 1999, 03:02, Mw7.4, Depremde Meydana Gelen lm ve Yaralanmalarn Nedenleri - Boazii niversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Aratrma Enstits Afete Hazrlk Eitim Birimi / Yapsal Olmayan Tehlikelerin Azaltlmas Eitim Program (YOTA) - Sivil Savunma Genel Mdrl / Deprem dokmanlar - 2004 - Trk Kzlay / Toplum Liderlerini Tekilatlandrma Projesi Dokmanlar - Yeryz ve Deprem - Boyut Yayn Grubu 2000 - European Centre on Prevention and Forecasting of Earthquakes (ECPFE) / Technical Handbook for Search & Rescue Operations in Earthquakes 1999 - California Fire Department / Community Emergency Response Team (CERT) Documents - 2000 - Federal Emergency Management Agency (FEMA) / Community Emergency Response Team (CERT) SM 317 Participant Manual 2003 - OES California, Governors Office of Emergency Services Emergency Supplies Checklist - AKUT Arama ve Kurtarma Dernei mer Karaca / Engelliler iin Deprem Klavuzu 2008 - The State of Florida Family Preparedness Guide - American Red Cross / Your Family Disaster Plan - American Red Cross / Your Family Disaster Supplies Kit
61

- American Red Cross / Helping Young Children Cope With Trauma - American Red Cross / How Do I Deal With My Feelings? - OES California, Governors Office of Emergency Services / Tips For Elderly - OES California, Governors Office of Emergency Services / Preparing Your Family For An Earthquake - OES California, Governors Office of Emergency Services / Tips For Pet Owners - OES California, Governors Office of Emergency Services / Tips For Physically Challenged - OES California, Governors Office of Emergency Services / Earthquake: Duck, Cover & Hold - Federal Emergency Management Agency (FEMA) / Are You Ready? - California Department of Food and Agriculture / Disaster Preparedness For Bird and Reptile Owners - California Department of Food and Agriculture / Disaster Preparedness For Cat & Dog Owners - OES California, Governors Office of Emergency Services / How to Secure Your Furniture - Institute For Business & Home Safety / Protect Your Home Against Earthquake Damage - Texas Agricultural Extension Service and Hazard Reduction and Recovery Center / Handbook for Emergency Preparation and Response - The Humane Society of the United States / Disaster Preparedness for Pets - American Red Cross / Emergency Preparedness Check List - American Red Cross & Federal Emergency Management Agency (FEMA) / Food and Water in an Emergency - American Red Cross & Federal Emergency Management Agency (FEMA) / Your Family Disaster Plan - American Red Cross & Federal Emergency Management Agency (FEMA) / Your Family Disaster Supplies Kit
62

LETM HAYATTIR, GELECEMZ BRLKTE KURTARALIM.

PROJE GENEL KOORDNATR PROJE TASARIM ve UYGULAMA SANAT YNETMEN GEZC AKTVTE KOORDNATR PROJE DREKTR HALKLA LKLER DREKTR NAMIK ARIKOL NAMIK ARIKOL- ENOL DURMU ERGN GNDZ ENOL DURMU YEM MELEK OKYAY MELH ARDAK

BUNLAR ONLAR TYATRO GRUBU

YAZAN YNETEN OYUNCULAR SREYYA KARACABEY KADR EVK REDFE ZERENER ONUR ULA CEREN GEDKAL EMRE EN ENGN ZSAYIN KADR EVK AYSIN IIMER ATLLA KILI ERSN AYHAN CENGZ UZUN NALAN ERKOVAN SEVDA EVK

DEPREM UYARI FLMLER

YAPIMCI YAPIM KOORDNATR METN YAZARI KAMERAMANLAR KURGU TERCMAN (TME ENGELLLER N) KAYNAKA NAMIK ARIKOL DDEM DER GZDE ARIKOL SADIK NCESU - HAKAN DEMR DERGAH EN HALSE DELER YAAM N BE DAKKA

PROJE DESTEK
WEB STES LETM ASSTAN BLG LEM GVENLK ULAIM SANTRAL IDEAPOLIST FATMA ZGEN SERHAN KALEL SERKAN ABACI HARUN SALTIK DAVUT YURTTA SERKAN BAKIRLI NEE GKALP

www.iletisimhayattir.com 63

SOSYAL SORUMLULUK BLNCYLE PROJEMZE CAN VEREN SEVGL SANATILARIMIZ

AHMET ZHAN BEYAZIT ZTRK BURAK KUT DERYA BAYKAL DOA RUTKAY EMRE ALTU ERDAL TOSUN ERKAN CAN BRAHM TATLISES MEHMET AL BRAND MRKELAM MUSTAFA ALTIOKLAR MJDAT GEZEN MJDE AR ZKAN UUR SEMH SAYGINER SERHAT TUTUMLUER AHNAZ AKIRALP EBNEM DNMEZ TAN SATRK TARDU FLORDUN BOAZ NVERSTES KANDLL RASATHANES VE DEPREM ARATIRMA ENSTTS BAHEEHR NVERSTES PROF. DR. HALUK GRGEN SNEM NCE YURT KARGO JINGLE HOUSE TME ENGELLLER MLL FEDERASYONU EKSTRA FLM YAPIM BOYUT YAYINLARI BERAH TEKSTL BERNA KREK CANMAYA ALES YELLER HDROLK DG GRAF KBELE YAPIM ALP AKSZ SEZER MZK MEHMET BECCE TRKYE CUMHURYET 81 L VALLKLER KAYMAKAMLIKLARI BELEDYE BAKANLIKLARI EMNYET GENEL MDRLKLER SVL SAVUNMA MDRLKLER VE AYRICA ACCORD LETM YNETM DANIMANLII

TEEKKRLER

www.iletisimhayattir.com 64