DRURI MREKULLI NATYRORE

Nga Miftar Lokaj

Druri sht prfaqsuesi me i prhapur i flors toksore i cili lajmrohet ne te kaluarn shum te largt te toks tone ne forme te fiernave te drunjt. Gjate etapave gjeologjike te cilat kane qene ne ndikimin e kushteve te ndryshme klimatike lajmrohen dhe zhvillohen shume familje dhe specie te drurve. Druri, si material, pra, materie prej te cils dika prodhojm, sht prodhim i organizmit te ngjall pems (trungut) pyllit. Kur themi: prodhimi sht organizm i gjalle, prodhim prej dikaje qe lind, rritet qe zhvillohet e edhe vdes , athua nuk nxite nj frik dhe respekt ! far raporti ka njeriu ndaj atij trungu, kur trungu ka humbur ( ose ne njerzit i kemi marr!) funksionet e jets?! Pr shkak te mbijetess ne kushte te renda pr fillim te sojit te llojit te njeriut , druri sht prdorur pr ndrtimin strehimoret te cilat na kan mbrojte nga ndikimet natyrore dhe rreziqet e ndryshme te botes shtazore.

Deban druri

Deban druri

Si mjete dhe arme. Si zbulim epokal , druri sht prdor pr lnd djegse nga njerzit e par dhe sht ende burimi primar i energjis ngrohse m t madhe t bots. Druri sht prdorur dhe akoma prdoret si lnd djegse pr gatim. Pr te gjitha kto dhe prdorime te ngjashme druri ne fillim sht prdore i pa ose me nj prpunim minimal. Ne nj shkalle me te larte te zhvillimit te vete, njeriu i vetdijshm pr vetit e disa cilsive te drurit, pren dhe sharron pemn (lisin) dhe shfrytzon pjest e saja pr te prmirsuar kushtet mbijetese dhe jets. U vene zjarrin siprfaqeve te mdha te pyjeve dhe i transformon ne siprfaqe te punueshme bujqsore. Pyje ka me bollk dhe njeriu i preokupuar me veten nuk mendon ( pr veti) pr te ardhmen e largt dhe mundsin e shkatrrimit te pyjeve dhe shfarosjen e tyre si dhe humbjen e burimit te atij materia te dashur dhe te vlefshm pr njeriun - drurit. sht interesant edhe pr ne sot si njeriu derisa i ka krijuar veti ( edhe me ndihmn e drurit) kushtet e mbijetese ne toke e edhe ather kur kto kushte i ka siguruar ka nje ndjenje dhe nevoje pr zbukurim, dhnien e forms artistike te drurit dhe prodhimeve te tij.

arshia e drurit ne Gjakove

Shkalle druri

Te prkujtojm monumente qetsuese ( edhe pse relativisht te dimensioneve te vogla) sarkofaget egjiptiane te drurit si dhe dhnie te e formave te ndryshme artistike , ne anijet vitale dhe te pabesueshme aq elegante nga njher me kokat e tyre friksuese ne pjesn vazhduese te prparme. Punimet e shumta prej druri pr gjueti dhe peshkim , pr ecje neper bore etj. Kush mund te mbetet i ftoft para konstruksioneve te arkitekturs askete, kishave ne Norvegji te vjetra disa qindra vjet te nderuara nga pemt dhe drrasat e pishave dhe hormoqit kambanat e te cilave simbolikisht ngrihen drejt qiellit. Te ne druri si materiali m i vjetr sht prdorur nga kohrat e lashta pr ndrtimin e kasolleve, debaneve, shtpive, ndrtesave dhe t objekteve t ndrtuara si jan Xhamit , Kishat, Katedralet, Mullinjt , Urat ,atia e Kalas Rozafa Shkodr, Mbrendia e mullirit te Hagji Zekes ne Peje, Hani i Haraqis ne Gjakove etj.

Hani i Haraive Gjakove

Mulliri i Hagji Zekes Peje

Po ashtu druri sht prdor shume hert si ene se bashku me ent argjilore ne kuzhinat e strgjyshereve tone, ruajtje dhe prpunim e qumshtit dhe prodhimeve te tij, ene pr ruajtjen e prodhimeve te alkooholit, ene pr ruajtjen dhe transportin e ujit te pijes, pastaj ndrtimin e mjeteve transportuese pr sezonin dimror si jan sajat e dimensioneve te ndryshme dhe qerreve te drurit si mjete themelore pr udhtim dhe furnizim me te mira materiale shumica e te cilave sot ruhen si mjete shume te rndsishme pr kulturn tone ne muzet e ndryshme te vendit.

Ene druri per uji prodhime te qumshtit

Veku per prodhimin e qilimave

Njeriu te gjitha kto produkte nga druri i ka punuar prej llojeve t ndryshme te drurit te haloreve si jan hartina, rrobulli, arneni, bredhi, hormoqi, ndrsa prej llojeve te

fletoreve gshtenja, bungu, panja, frashri dhe drur te tjer nga specie t tjera qe kan ngjyra, tekstura, dendsi dhe karakteristikat e ndryshme dhe jashtzakonisht te pasura. Pra vetit e jashtzakonshme qe i ka druri kundrejt elementeve te tjera si jan stabiliteti dhe siguria sizmike, higjiena dhe ambienti m i shndetshm dhe komod, prevalenca ne ruajtjen e energjis dhe lehtsia e ngrohjes, duke siguruar rritjen e siguris n rast zjarri, estetika, izolim i mir termik, vetit elektrike dhe akustike si dhe si nj material termoizolues ndaj lagshtirs, duke absorbuar ndryshimet n lagshti e bjn lndn e drurit qe te jete edhe sot te jete ne avantazh pr prdorim. Pa prodhime te drurit si jan celuloza nuk mund te para mendohet prodhimi i letrs.

Nj trung rreth njqindvjear i hormoqit ne pyjet e Rugovs

Dru ahu pr ngrohje

E kshtu do te mund te vazhdonim me numrimin me shembuj neper ant e ndryshme te botes mbi shfrytzimin e drurit ne historin e njerzimit, jo vetm si material i jashtzakonshm pr plotsimin e nevojave me te llojllojshme por edhe pr nevojn e shprehjes shpirtrore pr gare me te bukuren.

Djepa te drurit te punuar nga druri i ahut Marr pr baze rendsin e jashtzakonshme te drurit duhet te vm ne spikame parimet e arritjes sa me te mire kuantitative dhe kualitative te shfrytzimit te asortimenteve te drurit si imperativ ne qasjen e teknologjis moderne te prpunimit te drurit masiv ( teknologjis se sharrave). Me nj friksim, respekt dhe njohuri duhet ti qasemi vendimit per te ndaluar jeten e nje druri 100 vjecar, sepse mos te harrojm se kemi te beje me aktin e konvertimit te organizmit te gjalle pems por edhe te drurit te rrumbullaket ne nje mall per shoqerine. Sa akt i ndrgjegjshm? A e bjm ket vrtet me prgjegjsi do here? Me prgjegjsi ndaj natyrs dhe vete neve...

Trupa hormoqi per sharritje

Dru te qara ahu

Prandaj qe te jemi ne gjendje qe ta kryejm me sukses ket akte te sharrimit te drurve te rrumbullaket dhe sharrimin e me vonshm te drrasave te prodhuara na nevojitet qe para se gjithash te armatosemi me dije. Kur flasim pr mnyrn e sharrimit ather gjithsesi kemi nder mend llojet e makinave primare dhe sekondare me te cilat behet sharrimi primar i drurit te rrumbullaket dhe sharrimi i produkteve te sharruara ne pjese te tjera te destinuar pr prodhime finale te drurit. shtje me rendsi sht shfrytzimi i drurit ne formn finale te tij. Druri sht pra nj material shume i muar qe ta shfrytzojm aty ku prparsit e tij kooperative para materiale tjera nuk vihen ne shprehje. Me vlera komparative te drurit kuptojm vetit estetike te drurit(ngjyra, tekstura por edhe gabime te drurit), ngrohtsin e tij ne kontakt me njeriun, mundsin e lehte te dhnies se forms dhe prpunimit ne prgjithsi. Ne ket kuptim druri masiv ne te ardhshmen do te shfrytzohet para se gjithash aty ku vjen ne kontakte direkte dhe indirekte me njeriun.

Restorant druri ne Shkukeza ne Gjakove

Prodhime drur: drrasa te sharrura

Prandaj druri veanrisht do te duhej ta shfrytzonim ne prodhimin e mobilieve, pr prpunimin e dyerve dhe dritareve, pr punim e shtpizave nga druri, pr rregullimin e brendshm te banesave ( veshje te mureve , shkalle te ndryshme ), prodhimin e parketit dhe dysheve te ndryshme. Po ashtu druri sht nj material i pa zvendsueshm pr prodhimin e instrumenteve muzikore( vetit akustike te drurit). Teknologjia moderne e ngjitjes se drurit e mundson edhe prdorimi i suksesshm pr projektime arkitektural te mbajtseve me distance te madhe ( pr halat sportive, hapsira te mbyllura pr pishina si dhe pr qllime te tjera.) Perfundimi!....