O TEHNIKIM NORMATIVIMA ZA ZATITU OBJEKATA OD ATMOSFERSKOG PRANJENJA ("Sl. list SRJ", br.

11/96) I OSNOVNE ODREDBE lan 1 Ovim pravilnikom propisuju se tehniki normativi za projektovanje, izvoenje, verifikaciju i odravanje gromobranskih instalacija za zatitu objekata od atmosferskog pranjenja. Odredbe ovog pravilnika ne odnose se na specijalne objekte kao to su objekti vii od 60 m, atori, kamp-tereni, sportski tereni, privremeni objekti i drugi objekti specijalne namene. Odredbe ovog pravilnika ne primenjuju se na gromobranske instalacije eleznikih postrojenja i instalacije izvan objekata, elektroenergetskih postrojenja i mree izvan objekta, instalacije telekomunikacija izvan objekata, drumskih vozila, letelica, brodova i platformi na moru. lan 2 Termini i definicije koji se koriste u ovom pravilniku utvreni su jugoslovenskim standardima JUS IEC 1024-1 i JUS IEC 1024-1-1. lan 3 Zatitom objekata od atmosferskog pranjenja, u smislu ovog pravilnika, smatra se zatita ljudi, ivotinja i imovine u objektima. Gromobranska instalacija za zatitu objekata od atmosferskog pranjenja sastoji se, po pravilu, od spoljanje i unutranje gromobranske instalacije. Spoljanja gromobranska instalacija prihvata i odvodi u zemlju energiju atmosferskog pranjenja. Unutranja gromobranska instalacija smanjuje opasna dejstva atmosferskih pranjenja u unutranjosti tienog prostora zatienog objekta. lan 4 Spoljanja gromobranska instalacija sastoji se od prihvatanog sistema, sistema spusnih provodnika i sistema uzemljenja. Sva tri sistema spoljanje gromobranske instalacije moraju se projektovati i izvesti prema uslovima utvrenim u jugoslovenskom standardu JUS IEC 1024-1. lan 5 Unutranja gromobranska instalacija obezbeuje izjednaenje potencijala radi spreavanja opasnih indukovanih napona i prodor prenapona atmosferskog porekla, postavljanjem odgovarajuih ureaja za zatitu u elektrine instalacije niskog napona. Unutranja gromobranska instalacija projektuje se i izvodi prema jugoslovenskom standardu JUS IEC 1024-1 i propisu o tehnikim normativima za elektrine instalacije niskog napona. lan 6

PRAVILNIK

Klasa nivoa zatite kojom se izraava verovatnoa s kojom gromobranska instalacija titi objekat od atmosferskog pranjenja data je u tabeli 1. Tabela 1. Efikasnost gromobranske instalacije prema klasi nivoa zatite

Nivo zatite Efikasnost gromobranske instalacije (E) I II III IV 0,98 0,95 0,90 0,80

Klasa nivoa zatite odreuje se prema standardu JUS IEC 1024-1-1, osim klase nivoa zatite I koja se odreuje bez prorauna za sledee objekte: 1) elektroenergetska postrojenja; 2) telekomunikaciona postrojenja; 3) proizvodna postrojenja i objekte sa zapaljivim i eksplozivnim supstancama; 4) objekte za proizvodnju, preradu, doradu, laboraciju, delaboraciju, ispitivanje, unitavanje i uvanje eksploziva i baruta; 5) postrojenja i objekte s materijalima opasnim za okolinu (npr. radioaktivni, otrovni, bakterioloki i drugi slini materijali); 6) objekte u kojima se uvaju materijalna i kulturna blaga, kao i druge objekte od posebnog znaaja. Spoljanja gromobranska instalacija objekata za proizvodnju, preradu, doradu, laboraciju, delaboraciju, ispitivanje, unitavanje i uvanje eksploziva i baruta izvodi se kao kombinovana izolovana instalacija prema taki 2.1.2 standarda JUS IEC 1024-1. Pri odreivanju klase nivoa zatite, prema standardu JUS IEC 1024-1-1, proraun moe pokazati da zatita od atmosferskog pranjenja za odreeni objekat nije potrebna. Projektnim zadatkom moe se zahtevati vei nivo zatite od nivoa koji je odreen prema standardu JUS IEC 1024-1-1. II PROJEKTOVANJE I IZVOENJE GROMOBRANSKIH INSTALACIJA lan 7 Za nove objekte ili pri rekonstrukciji postojeih objekata moraju se raditi projekti za gromobranske instalacije.

Projekat mora da sadri osnovne podatke kao to su: lokacija objekta, mere, oblik, materijali, specifina otpornost tla, nivo zatite, klimatski uslovi i drugi neophodni podaci za projektovanje. Projektom se mora odrediti tieni prostor, spoljanja gromobranska instalacija, unutranja gromobranska instalacija, ako je potrebna, i ostali elementi prema jugoslovenskom standardu JUS IEC 1024-1. Projekat mora sadrati sve proraune neophodne za verifikaciju izabranog reenja i zadovoljenje propisanih zahteva. Projekat mora sadrati i sve razraene detalje elemenata gromobranske instalacije navedene u st. 2 i 3 ovog lana za izvoenje gromobranske instalacije. lan 8 Projekat u svim fazama mora biti u saglasnosti s projektima drugih instalacija i projektom graevinskog dela, kao i s delovima projekta za koje se usklaenost mora ostvariti (korienje armatura i drugih metalnih delova objekta). lan 9 Projekat mora sadrati sve tehnike uslove propisane ovim pravilnikom kojih se izvoa mora pridravati tokom izvoenja gromobranske instalacije. lan 10 Izvoenje gromobranskih instalacija mora biti obavljeno prema projektu i u skladu sa zahtevima utvrenim ovim pravilnikom i jugoslovenskim standardima za gromobranske instalacije. Ako pri izvoenju gromobranske instalacije doe do opravdanih i neophodnih izmena, one se moraju uneti u osnovni projekat, odnosno mora se izvriti revizija tog projekta. lan 11 Za delove instalacije koji nee biti pristupani kada objekat bude zavren provera gromobranske instalacije vri se u toku gradnje. Po zavrenim radovima mora se proveriti da li je gromobranska instalacija izvedena prema projektu, ovom pravilniku i jugoslovenskim standardima za gromobranske instalacije, o emu se sainjava zapisnik. lan 12 Efikasnost izvedene gromobranske instalacije mora odgovarati propisanoj vrednosti prema lanu 6 ovog pravilnika, a ako se ustanovi da ne odgovara, moraju se preduzeti dodatne mere zatite prema standardu JUS IEC 1024-1-1. lan 13 Spoljanja gromobranska instalacija proverava se ispitivanjem neprekidnosti prihvatnog sistema, spusnih provodnika i sistema uzemljenja i njihovih spojeva, kao i ispitivanjem otpornosti uzemljivaa gromobranske instalacije. Ova ispitivanja se izvode u skladu s propisom za elektrine instalacije niskog napona.

lan 14 Unutranja gromobranska instalacija proverava se ispitivanjem sistema izjednaenja potencijala u skladu s propisom i standardima za elektrine instalacije niskog napona, merenjem bezbednog rastojanja otvorenih petlji u gromobranskoj instalaciji, ako postoje, i proverom postojanja ureaja za prenaponsku zatitu prema projektu i prema propisima i jugoslovenskim standardima za elektrine instalacije za niski napon. III ODRAVANJE GROMOBRANSKIH INSTALACIJA lan 15 Tokom eksploatacije objekta gromobranska instalacija mora se na propisan nain odravati radi ouvanja njene efikasnosti u pogledu nivoa zatite. Odravanje gromobranske instalacije sastoji se od periodinih provera osnovnih parametara prema jugoslovenskom standardu JUS IEC 1024-1 i od odgovarajuih opravki prema postupku i uputstvu odreenom u projektu. lan 16 Svi podaci o odravanju, a naroito specifikacija opravki i dokazi o proveri osnovnih parametara gromobranske instalacije, kao i projekat moraju se uvati i o njima voditi evidencija. IV VERIFIKACIJA GROMOBRANSKIH INSTALACIJA lan 17 Verifikacija gromobranske instalacije vri se u skladu sa ovim pravilnikom i jugoslovenskim standardom JUS IEC 1024-1. V PRELAZNE I ZAVRNE ODREDBE lan 18 Sve gromobranske instalacije ija je izgradnja zapoeta do dana stupanja na snagu ovog pravilnika mogu se zavriti i primiti prema Pravilniku o tehnikim propisima o gromobranima ("Slubeni list SFRJ", br. 13/68). lan 19 Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da vai Pravilnik o tehnikim propisima o gromobranima ("Slubeni list SFRJ", br. 13/68). lan 20 Ovaj pravilnik stupa na snagu po isteku est meseci od dana objavljivanja u "Slubenom listu SRJ".