Vshtrim rreth njohurive t Imam Ebu Hanifes n shkencn e hadithit

Njher iu parashtrua nj pyetje Imam Ebu Hanifes, gjersa ishte i ulur n prani t msuesit t tij, Imam A`meshit, i cili ishte ekspert n Kiraet dhe Hadith. Pasi Ebu Hanife iu prgjigj pyetjes q iu parashtrua, msuesi i tij krkoi nga ai q ti sillte argumente pr prgjigjen. Pr ta argumentuar prgjigjen e tij, Imam Ebu Hanife filloi t citoj hadithe, t cilat i kishte dgjuar nga vet Imam A`meshi, me zinxhirin e plot t transmetuesve deri tek Pejgamberi s.a.v.s. Kur ai e prfundoi hadithin e gjasht, Imam A`meshi e ndaloi dhe i tha: Kjo sht e mjaftueshme, ti m ke transmetuar pr nj koh t shkurtr at q t kam transmetuar un ty pr nj koh prej njqind ditve. Nuk e prisja q ti do ti zbatoje t gjitha ato hadithe. ! O fukaha (jurist)! Ju jeni mjekt ndrsa ne (transmetuesit e hadithit) jemi ilai. (Me kt nnkuptoi q transmetuesit e haditheve vetm i transmetojn ato, ashtu si farmacistt japin ilaet, por fukahat tregojn pr zbatimin e ktyre haditheve ashtu si mjekt prshkruan medikamentin e duhur pr smundjen prkatse). M pastaj Imam A`amash iu drejtuar Imam Ebu Hanifes duke i thn: Por ti i ke arritur t dy drejtimet (ti je edhe muhadith edhe fekih; ti transmeton hadithe dhe po ashtu shpjegon prdorimin korrekt t tyre).[1] 2. Imam Ahmed bin Hambeli sht pyetur: A mund t quhet nj njeri fekih (jurist) nse ai i ka njqind mij hadithe n memorin e tij? Ai iu prgjigj: Jo. Njeriu e pyeti: E ka nse i ka rreth dyqind mij? Ai, srish, iu prgjigj negativisht. Ai e pyeti prsri: E treqind mij? Imam Ahmedi iu prgjigj, srish, negativisht. E ka nse i ka rreth katrqind mij, pyeti prsri? Imam Ahmedi bri me gjest me dorn e tij, duke nnkuptuar q mbase ky person mund t jet kompetent pr t qen jurist dhe muxhtehid, q mund t lshoj fetva pr njerzit.[2] Nj rast i ngjashm ndodhi me Jahja ibn Meinin. Ai, po ashtu, u prgjigj negativisht, derisa pyetsi pyeti rreth mbajtjes mend s pesqind mij haditheve. Pas ksaj ai tha: Shpresoj q nj person i till mund t jet i kualifikuar (kompetent).[3] Nga Imam Ahmedi, po ashtu, sht transmetuar pesqind mij.[4] Nse e shikojm madhshtin e Imam Ebu Hanifes dhe kalibrin e tij, shohim se ai sht nj fakt i padiskutueshm, se ai ishte njri ndr fukahat (juristt) m t mdhenj. Muhadithi dhe fakihu i madh Sufjan Theuri n lidhje me at ka thn:

 Ebu Hanife sht juristi m i madh n siprfaqen e toks.[5] Abdullah bin Mubaraku thot: Ebu Hanife sht juristi m i madh. Un nuk kam par ndonj si ai n fikh (jurisprudenc).[6] Imam Shafiu thot: do person sht i varur nga Ebu Hanife n fikh (jurisprudenc).[7] Kshtu, nse memorizimi i pesqind mij haditheve sht minimumi i krkuar pr tu konsideruar si fekih (jurist), ather ju mund t imagjinoni sa hadithe duhet t ket ditur Imam Ebu Hanife pr t marr nj grad kaq t lart n mesin e juristve, dhe pr tu quajtur Juristi m i madh. Hafiz Ebu Jahja Zekerija Nejsaburi n librin e tij Kitab Manakibu Abi Hanifah citon kt thnie t Imam Ebu Hanifes: Un kam shum snduk t mbushur me hadithe. Sidoqoft un kam transmetuar vetm nj pjes t vogl t saj nga t cilat njerzit mund t prfitojn me lehtsi prej tyre.[8] 3. Mis`ar bin Kidem ishte nj muhadith dhe bashkkohs i Imam Ebu Hanifes. Ai posedonte aq njohuri n fushn e Hadithit sa q imamt t mdhenj si Shu`beja dhe Sufjan Theuriu (q t dyt ishin t njohur si Emirul-Muminine fil-hadith Udhheqs t besimtarve n shkencn e hadithit) i referoheshin atij kur nuk dakordoheshin n lidhje me ndonj shtje t hadithit. Ata i drejtoheshin njri tjetrit duke thn: Le t shkojm sipas mizanit (kriterit) t Mis`ar bin Kidemit.[9] Ai njher pat thn: S bashku me Ebu Hanifen kemi krkuar studiuar hadithin, por ai na tejkaloi, garuam me t n devotshmri dhe jet askete, por edhe ktu ishte para nesh, e s bashku me t krkuam studiuam fikhun, dhe ai arriti n kt shkenc at q po e shihni.[10] sht e ditur se prej vlersimeve m t mira sht komplimenti i bashkkohsit, sepse zakonisht rivaliteti ekziston n mes t bashkkohsve. Pr m tepr, n kt rast bashkkohsi nuk sht ndonj person i zakonshm. Prkundrazi, ai sht ekspert n fushn e hadithit. Kt qndrim e prforcojn edhe m shum thniet e Mekki bin Ibrahim dhe t Jezid bin Harun) ku jan shprehur:

Ebu Hanife ishte hafidhi m i madh i hadithit n kohn e tij.[11] 4. Si ishte zakon i prhapur n mesin e ndriuesve t mdhenj t kaluars ku ata kan kontribuar n fushn e Hadithit me hartimin e haditheve t t Drguarit s.a.v.s. n form t librit, n mnyr t ngjashme edhe Imam Ebu Hanife vazhdoi n kto gjurm duke kompiluar: Kitab-ul-Atharin e tij. Megjithat, tipar unik i ktij libri sht se ai sht hartuar n nj format sistematik, duke prcjell rendin tematik t Fikhut, sistem ky q m von sht prdorur prgjithsisht nga fukahat dhe muhadithint e mvonshm. Pr m tepr, ai mbulonte do kapitull q dikush mund t gjente n librat e fikhut. Nga ana tjetr, prmbledhjet para Imam Ebu Hanifes nuk ishin sistematike, por thjesht prmbanin hadithe t ndryshme pa ndonj tem ose kapitull t caktuar. N mnyr t ngjashme, ka pasur edhe prmbledhje t tjera q kan pasur nj rend deri n nj far mase, por kan prfshir vetm disa tema. Kshtu q hartimi m i vjetr sistematik i haditheve sahih q sht gjetur sht Kitab-ul-Athar i Imam Ebu Hanifes.[12] Ai i zgjodhi ato hadithe aty nga nj koleksion prej dyzetmij haditheve.[13] Prpos Kitab El-Atharit, gjenden edhe pesmbdhjet prmbledhje q prmbajn hadithe (t transmetuara) nga Imam Ebu Hanife.[14] Mulla `Alij Al-Karij shkruan: Shejht (msuesit) e Imam Ebu Hanifes arrijn numrin prej katr mij.[15] Prktheu: Fatih Ibrahimi Burimi i prkthimit: http://alhaadi.org.za/articles/taqleed/1174-a-glimpse-of-imaam-abu-haneefahsrahmatullahi-alayh-expertise-in-the-science-of-hadeeth.html _____________ [1] Menakibul-Imamil-A`dham `Alij El-Karij, with Al- Jawaahirul Mudeeah, vol. 2, fq. 484. [2] I`lamul-Muwakki`iin vol. 1, fq. 36. [3] Al-Jaami`u li Akhlaaqir Raawi wa Aadaabis Saami`, fq. 345. [4] Al-Musawwadah, Atharul-hadithish-sharif, fq. 175. [5] Qawa`id fi`ulumil-hadith, fq. 310. [6] Tahdhibut-Tahdhib, vol. 10, fq. 450 [7] Ibid. vol. 10, fq. 450. [8] (Al-Imam Ibnu Maxheh wa Kitaabuhu As-Sunan, fq. 54). [9] Al-Imam Ibnu Maxheh wa Kitabuhu As-Sunan, fq. 50. [10] Manakibu Abi Hanifah Zahabee, fq. 27. [11] Ibnu Maxheh `Ilm Hadith, fq. 166. [12] Ibn Maxheh, `Ilm Hadith, fq. 159. [13] Ibid, fq. 164. [14] (Sharhu Musnadi Abi Hanifah `Alij Al-Karij, fq. 7).

[15] Ibid, fq. 8.