Friedrich Engels: Otorite zerine

Page 1 of 3

Friedrich Engels

Otorite zerine [1]

Ekim 1872-Mart 1873'te yazlmtr. Aralk 1873'te, 1874 yl iin hazrlanan Almanca Repubblicanoderlemesinde yaymlanmtr. [Trke'ye evirisi, F. Engels, Otorite zerine, Marks-Engels: Seme Yaptlar, Cilt: II, s: 448-452, Birinci Bask, Sol Yaynlar, Temmuz 1977] Eri Yaynlar tarafndan dzenlenmitir. erisyay@kurtuluscephesi.org

BAZI sosyalistler, son zamanlarda, otorite ilkesi diye adlandrdklar eye kar dzenli bir hal seferine girimilerdir. u ya da bu eylemin otoriter olduunu sylemek onu mahkum etmeye yetmektedir. Bu zet davran biimi o denli ktye kullanlmtr ki, soruna biraz daha yakndan bakmak bir zorunluluk olmutur. Szcn burada kullanld anlamda otorite, u demektir: bir bakasnn iradesinin bizimkine dayatlmas; te yandan otorite, boyunemeyi ngrr. Bu iki szck kulaa ho gelmediinden ve bunlarn temsil ettikleri iliki boyunedirilen taraf iin kabul edilebilir olmadndan, sorun, bundan kurtulmann bir yolu olup olmad, mevcut toplam koullar veri olarak alndnda bu otoritenin artk bir anlam tamayaca ve bunun sonucu olarak da, yok olmak zorunda kalaca bir baka (sayfa 448) toplumsal sistemin yaratp yaratamayacamzdr. Bugnk burjuva toplumun temellerini oluturan iktisadi snai ve tarmsal koullar incelediimizde, bunlarn, yaltlm eylemlerin yerine, gittike bireylerin birleik eylemlerini koyma eilimi tadklarn grrz. Yzlerce iinin buharla ileyen karmak makinelerin banda durduklar byk fabrikalar ve atelyeleriyle birlikte modern sanayi, ayr ayr reticilerin kk atelyelerinin yerini almtr; kk kayklarn ve yelkenlerin yerini nasl buharl gemiler almsa, karayollarndaki binek ve yk arabalarnn yerini de, demiryolu vagonlar almtr. Tarm bile, gittike, kk mlk sahibinin yerine yava yava, ama acmaszca, cretli emekilerin yardmyla geni toprak paralarn ileyen byk kapitalisti geiren makinenin ve buharn egemenlii altna girmektedir. Birleik eylem, birbirine bal olan srelerin karmaklamas, her yerde, bireylerin bamsz eylemlerinin yerini almaktadr. Ama birleik eylemden szeden, rgtlenmeden szetmektedir; otoritesiz rgtlenme diye bir ey olabilir mi? Bir toplumsal devrimin, servet retimi ve dolam zerinde u anda otoriie sahibi olan kapitalistleri devirdiini dnelim. Anti-otoritercilerin bak asn tamamyla benimseyerek, topran ve i aletlerinin, bunlar kullanan iilerin kolektif mlkiyetine getiini dnelim. Bu durumda otorite kalkm m, yoksa yalnzca biim mi deitirmi olacaktr? Grelim bakalm. rnek olarak bir pamuklu iplik atelyesini alalm. Pamuk, iplik haline gelmezden nce, birbirini izleyen en az alt ilemden gemek zorundadr, ve bu ilemlerin byk bir ksm ayr ayr odalarda yaplr. Dahas, makineleri iler durumda tutmak iin, buhar makinesinin banda duran bir makiniste, gnlk onarmlar yapacak bir teknisyene ve btn ileri rnleri bir odadan tekine aktarmak olan daha birok iiye vb. gerek vardr. Btn bu iiler, erkekler, kadnlar ve ocuklar, ilerini bireysel zerklie hi aldrmayan buharn otoritesi tarafndan saptanan zamanlarda balatmak ve bitirmek zorundadrlar. u halde, iiler, ilkin bu i saatlerini kabul etmelidirler; bu saatlere, bir kez saptandktan sonra, ayrcalksz herkes uymaldr. Bunun ardndan, (sayfa 449) datmna vb. ilikin belirli sorunlar ortaya kar ki, eer tm retimin bir anda durmas isteinilmiyorsa, bu sorunlarn annda zlmeleri gerekir; bunlar ister her i dalnn bana yerletirilmi olan bir delegenin kararyla zmlensin, ya da ister, eer olana varsa, ounluk oyuyla zmlensin, tek bireyin iradesi buna her zaman boyunemek durumunda olacaktr, ki bu da sorunlarn otoriter bir biimde zlmesi demektir. Bir byk fabrikanin otomatik mekanizmas, ii altran kk kapitalistinkinden ok daha despotiktir. nsan, i saatleri konusunda bu fabrikalarnn zerine hi deilse unlar yazabilir: Lasciate ogni autonomia, voi che entrate![2] nsan, bilgisinin ve yaratc dehasnn yardmyla doa glerine nasl boyunedirdiyse, beriki de insan, kendisini kullanmas lsnde, her trl toplumsal rgtlenmeden bamsz gerek bir despotizm altna sokarak ondan intikam almaktadr. Byk sanayideki otoriteyi ortadan kaldrmay istemek, sanayiin kendisini ortadan kaldrmay, gerisin geriye kra dnmek zere buharl kr yoketmeyi istemekle ayn eydir. Bir baka rnek olarak demiryolunu alalm. Burada da saysz bireylerin ibirlii yapmalar mutlaka zorunludur, ve bu ibirlii kesenkes

http://www.kurtuluscephesi.com/marks/otorite.html

23/05/2009

Friedrich Engels: Otorite zerine

Page 2 of 3

saptanm olan saatler iinde yaplmaldr ki hi bir kaza olmasn. Burada da, iin ilk koulu, btn ikincil sorunlar zmleyen bir egemen iradenin bu irade ister tek bir delege tarafndan, ya da ister ilgili kimselerin ounluunun kararlarn uygulamakla ykml bir komite tarafndan temsil ediliyor olsun bulunmasdr. Her iki durumda da, ok belirgin bir otorite vardr. Dahas, demiryolu sorumlularnn sayn yolcular zerindeki otoritesi kaldrlacak olsa, harekat ettirilen ilk trenin bana neler gelmez ki? Ama, otorite, hem de mstebit bir otorite zorunluluu, ak denizdeki bir gemideki kadar baka hi bir yerde bu denli ak deildir. Burada, bir tehlike annda, herkesin yaam, herkesin tek bir kiinin iradesine annda ve kaytsz artsz uymalarna baldr. (sayfa 450) Bu gibi savlar anti-otoritercilerin en azgnlarnn karlarna koyduumda, verebildikleri tek yant u oldu: Evet, bu doru, ama bu durumda bizim delegelerimize verdiimiz ey otorite deil, yetki devridir! Bu baylar eylerin adlarn deitirdiklerinde eylerin kendilerini deitirdiklerini sanyorlar. Bu derin dnrler tm dnyay ite byle alaya alyorlar. Bylelikle grdk ki, bir yanda, nasl devredilmi olursa olsun, belirli bir otorite, ve te yanda da, belirli bir boyuneme bunlar her trl toplumsal rgtlenmeden bamsz olarak, iinde retim yaptmz ve rnleri dolama soktuumuz maddi koullarla birlikte bize dayatlan eylerdir. te yandan grdk ki, retimin ve dolamn maddi koullar, byk sanayi ve byk tarm ile kaznlmaz olarak gelimektedir ve bunlar bu otoritenin alann gittike geniletme eilimindedirler. Demek ki, otorite ilkesinden mutlak olarak kt, ve zerklik ilkesinden de mutlak olarak iyi bir ey diye szetmek samadr. Otorite ve zerklik, kapsamlar toplum gelimesinin eitli evreleriyle birlikte deien greli eylerdir. Eger zerklikiler, gelecekteki toplumsal rgtlenmenin, otoriteyi, olsa olsa retim koullarnn onu kanlmaz klaca snrlar iersine hapsedeceini sylemekle yetinselerdi, birbirimizi anlayabilirdik; ama onlar otoriteyi zorunlu klan btn olgulara gzlerini kapamlar, hrsla szcn kendisine saldryorlar. Anti-otoriterciler niin siyasal otoriteye, devlete kar kmakla yetinmiyorlar? Siyasal devletin, ve onunla birlikte siyasal otoritenin de nmzdeki toplumsal devrimin sonucu olarak yokolaca, yani kamu ilevlerinin siyasal riiteliklerini yitirecekleri ve toplumun gerek karlarn gzetmek olan basit ynetsel ilevler haline gelecekleri dncesini btn sosyalistler paylamaktadrlar. Ama anti-otoriterciler, otoriter siyasal devletin, bir rpda, hatta onu yaratm bulunan toplumsal koullar yokolmazdan nce, ortadan kaldrlmasn istiyorlar. Bunlar, toplumsal devrimin ilk iinin otoritenin ortadan kaldrlmas olmasn istiyorlar. Bu baylar hi bir devrim grmler midir? Devrim, elbette ki, en otoriter olan eydir; bu, nfusun bir blmnn kendi iradesini, nfusun teki blmne tfeklerle, snglerle (sayfa 451) ve toplarla akla gelebilecek btn otoriter aralarla dayatt bir eylemdir; ve eer muzaffer olan taraf yok yere yenik dmek istemiyorsa, bu egemenliini, silahlarnn gericiler zerinde yaratt terr ile srdrmelidir. Paris Komn, silahl halkn otoritesini burjuvaziye kar kullanmam olsayd, bir gn olsun dayanabilir miydi? Tersine, Paris Komnn bundan yeterince serbest bir biimde yararlanmam olmakla sulamamz gerekmiyor mu? O halde, u iki eyden birisi: anti-otoriterciler ya neden szettiklerini bilmiyorlar, ki bu durumda kafa karklndan baka bir ey yaratm olmuyorlar; ya da bunu biliyorlar, ki bu durumda da proletaryann hareketine ihanet ediyorlar. Her iki durumda da gericilie hizmet etmi oluyorlar.(sayfa 452)

Ekim 1872-Mart 1873'te Engels tarafndan yazlmtr Aralk 1873'te, 1874 yl iin hazrlanan Almanca Repubblicano derlemesinde yaymlanmtr mza: Federico Engels

Dipnotlar

http://www.kurtuluscephesi.com/marks/otorite.html

23/05/2009

Friedrich Engels: Otorite zerine

Page 3 of 3

Otorite zerine adl makalesinde, Engels, her trl otoriteyi reddeden bakunincilerin grlerini eletirmekte ve proleter devrimin devlet karsndaki tutumu sorununa ilikin marksist grlere bir temel getirmektedir. Engels, devleti yaratm olan toplumsal ilikileri kaldrmadan "devleti kaldrmak"tan szeden anarist dncenin bilim-d ve kar-devrimci zn aa vurmaktadr. Ayrca anarist dogmacl ve sekterlii de acmaszca eletirmektedir. [2] "Ey buradan ieri giren, her trl zerklii ardnda brak!" (Dante, lahi Komedi, Cehennem, III. ark, 3. msra ksaltlm.)
[1]

http://www.kurtuluscephesi.com/marks/otorite.html

23/05/2009