DE FEDERATIE VAN MUZIEKFESTIVALS IN VLAANDEREN - Kleine Gentstraat 46b 9051 Gent

Tel. : 09 / 38 88 555 - Fax : 09 / 38 88 666 - email : info@muziekfestivals.be

www.muziekfestivals.be










!"#!$%&'()
)
*++,)
)
-../012#)3#'(&41%')






-56)7+89:;<6)=;,7):;7;):+>;?5@A)>;:BBA6)7B<A)C5@)7;)D6;9<);<):;7;=;,A5<>)*B<)
!
"#$#%&'(!)*+,!"*-$'&&'!'$!.'!/',!0++(1*2'!3$&4#55',#$-!
)3003!
67/3!
!
"
#
$
%
&
'
(

!"#$%&'()
)*+( ,-( .+/-0*12( 3+1( 45( 6786/+1/*9:-( ;*<=-( 8*<2-,0+2-1( ;40,-1( ++1( >-/( ,770=++?( 3+0+3/-0( @+1( >-/(
-@-1-?-1/A( )*+( --1( ,770=+?-( .+/-0*12( 3711-1( ,-( 8-=4-3-06( 1+?-:*<3( :-//-0:*<3( B504-@-1C( ;+/( >-/(
.41.-5/(,770=++?(-@-1-?-1/(*1>47,/A(
ue aandachLspunLen voor een duurzame caLerlng, dle de organlsaLor zelf kan Loepassen of ln afspraken
meL de caLeraar kan vasLleggen, kunnen ln Lwee groepen worden ondergebrachL. Lnerzl[ds speelL
,770=+?-( @4-,*12 een rol, anderzl[ds ls heL ook van belang daL de caLeraar zelf aan ,770=++?( 8->--0
doeL.(





)
D
D
E
(

uuu8ZAML vCLulnC
!"#
8l[ de producLle van 8*4:42*6.>-(@4-,*12 of voedlng
ulL geinLegreerde LeelL verml[den de producenLen
zoveel mogell[k vervullende producLleprocedes.
8lologlsche producLen dragen heL Luropees of
naLlonaal 3-70?-03.
$%"&#%'()%*#'+%',%',-%)"#'../
ue LeelL van groenLen en frulL vraagL mlnder -1-02*-
ln heL selzoen van heL producL, er moeL namell[k
geen gebrulk worden gemaakL van verwarmde
serres. ue dallng ls nog groLer als men werkL meL
reglonale producLen (mlnder /0+16540/3*:4?-/-06).
8elde hebben een poslLleve lmpacL op de ecologlsche
voeLafdruk.
0."-,1-.+%
8l[ falr Lrade producLen krl[gen de producenLen een
--0:*<3-(50*<6 voor hun waren (cacao, koffle,
bananen,.).
2%)%1.-"(34,
vegeLarlsche gerechLen zorgen er nleL alleen voor
daL uw ecologlsche voeLafdruk mlnder grooL ls. u
komL ook LegemoeL aan de wensen van wle geen
dlerll[ke producLen eeL.
5%&#'+(
Serveer maalLl[den dle besLaan ulL gezonde en
voedzame lngredlenLen. verml[d voedsel meL veel
veL, zouL en sulkers.
6.1%-,
robeer alLernaLleven voor flessenwaLer aan Le
bleden. Zorg bl[voorbeeld voor drankfonLelnL[es meL
leldlngwaLer.
uuu8ZAAM 8LPLL8
789./:.'.)%:%'1(
Perbrulkbare verpakklngen, bulkverpakklngen,
reLourflessen, reLourkraLLen en bag-ln-box-sysLemen
zl[n een goed alLernaLlef voor wegwerpverpakklngen.
CpLeer backsLage voor >-0807*38++0(8-6/-3(-1(
@++/;-03 en fronLsLage voor 8*4:42*6.>(+F80--38+0-(
(LA, sulkerrleL, cellulose, .) of >-0807*38+0-
?+/-0*+:-1. Meer duurzaamheld leldL LoL een
vermlnderlng van de wegwerpculLuur.
789./"'&.:%/"'),
uoe aan 6-:-./*-@-(*1=+?-:*12. Zo kunnen
wegwerpmaLerlalen gerecycleerd of gecomposLeerd
worden.
;'%-)"%(
Cebrulk efflclenLe energlebronnen (gas l.p.v.
elekLrlclLelL) of groene sLroom.
6.1%-
Cebrulk keukenapparaLen dle welnlg waLer
verbrulken en pas waLersparende kookLechnleken
Loe.
<=)">'%,
voor caLerlngbedrl[ven voorzleL heL lAvv op
vrl[wllllge basls de mogell[kheld LoL heL verkrl[gen van
een lAvv-Smlley. ueze geefL vlsueel weer daL de
caLeraar over een gevalldeerd auLoconLrolesysLeem
beschlkL. ue smlley sLaaL voor velllge, kwallLelLsvolle
en Lraceerbare producLen.
?.1%-..-,
Cm een duurzame caLeraar ln de buurL Le vlnden,
kan u LerechL op de porLaalslLe voor duurzame
evenemenLen www.huged.be. ueze slLe bledL Llps,
producLen en dlensLen aan dle uw evenemenL
mensell[ker en groener maken.


!"#$%&%'%$"("#)*+#),"-)./&'%"0)
uoor mlddel van lnformaLleborden,
dlscusslerulmLes, sLand[es,. kan u de
bezoekers van uw evenemenL lnllchLen over
de meerwaarde van duurzame producLen en
heL nuL van sorLeren. Plerdoor zal heL publlek
de meerprl[s van deze producLen beLer
aanvaarden.
Cm de bezoekers Le senslblllseren en een
exLra lncenLlve Le geven om mee Le sLappen
ln dlL verhaal kan men werken meL een
waarborgsysLeem. 8v: 30 bekers = een graLls
drank[e, 10 cenL sLaLlegeld, .
8CCk WL8CP1L8
- 8ledL ln samenwerklng meL velL vzw de
1"23$43$5 aan: een lekker, gezond en ecologlsch
brood[e.
lLL8lLS1
- Lnkel *"6+#%$-%$2,")4++'-%78"# voor zowel
fesLlvalgangers, arLlesLen als vrl[wllllgers.
- !-+#87"$ dle de bezoeker lnllchLen over
dlerenrechLen, vegeLarlsme en veganlsme.
- LA bekers worden aparL lngezameld en er ls
een reLoursysLeem (30 bekers = 1 drankbon).
- Lr wordL samengewerkL meL 933.'+ om de
bekers LoL nleuwe LA-bekers Le smelLen.




LSL8AnZAP!
- nauwkeurlg '+$-"#&3"0 voor heL resLauranL van de
organlsaLleveranLwoordell[ken waarln de versheld van
de producLen, de selzoensgebonden producLen en de
korLsLe dlsLrlbuLlekeLen cenLraal sLaan.
CCMLu? lLS1lvAL CLn1
- 8leren van lokale producenLen.
ukkLLC
- Cxfam falr Lrade: zowel backsLage als ln de
fesLlvalshop op de camplng.
- 8ler ulL LA-bekers.
llLS1A MunulAL & u8AnCu1L8
- 8ler, cockLalls en frulLsappen ln LA-bekers.
- Alle caLerlng ulL bloafbreekbare dlsposables, zoals
frleLvork[es en soepkommeL[es.
LASLMC
- Perbrulkbare bekers meL een reLurn raLe van 93.
- CaLerlng van lokale producenLen.
Al8C-LA1lnC lLS1lvAL
- Cebrulken zonnepanelen en warmLeboller voor de
caLerlng.
MC8lLL SCLA8 CWL8 18AlLL8
- LeverL moblele lnsLallaLle meL zonnepanelen
dle groene sLroom leveren voor blersLands,
frleLkramen, .
- Aanwezlg op WerchLer, ukkelpop en All
Cenk
CCuLLu8 CAlL
- CaLeraar moeL LA-reclplenLen en besLek gebrulken.
- CaLeraars beLalen een borgsom Ler nalevlng van de
sorLeerrlchLll[nen en LA-verpllchLlngen.

na heL evenemenL ls heL belangrl[k daL er een
"*+'/+-%" wordL gemaakL *+#)8")3#8"(#34"#)
+2-%"$. uoor een aanLal lndlcaLoren bl[ Le houden
wordL heL mogell[k om naar consLanLe verbeLerlng Le
sLreven. voorbeelden van deze %#8%2+-3("# zl[n heL
percenLage aangekochLe falr Lrade en/of
bloproducLen, heL aandeel van reglonale en
selzoensgebonden producLen ln heL LoLale aanbod en
de hoeveelheld afval.
!
!
"#$%&'(%)**#+,,-.,/!

:
;
)


uuu8ZAAM u8ukWL8k
!"#$%&
Cebrulk bl[ voorkeur gerecyc|eerd, ongeb|eekt,
gecert|f|ceerd (bv. nordlc Swan, 8laue Lngel)
papler. vezels ulL bossen dle op een duurzaam
veranLwoorde manler beheerd worden verdlenen
de voorkeur. ulL papler ls Le herkennen aan heL ISC
of LIC |ogo.
'&"((")%
8eperk heL gew|cht van heL papler.
voor een A6 flyer ls heL ldeale gewlchL 110g/m,
voor een A3 afflche ls daL 130g/m.
*+,-
ue gebrulkLe lnkL voor heL drukwerk ls besL op
vegeta|e bas|s. 8l[ vegeLale lnkL ls de mlnerale
ollefracLle vervangen door planLaardlge olle.
.&/,0%&,
kles als formaat voor het drukwerk een veelvoud
van heL A4 formaaL, zodaL er zo welnlg mogell[k
snl[afval ls.
12&(
Len doordachLe |ay-out kan veel doen. uoor
leLLerLype, leLLergrooLLe, marges en lnLerllnles Le
verklelnen kan men heL paplerverbrulk sLerk
vermlnderen. t koo bv. 15X bespootJ wotJeo Joot
Je motqes voo 2,5 cm ooot 1,5 cm ooo te posseo.
1

Cok heL |ettertype kan een rol spelen ln heL
verbrulk van lnkL. Met cofoot, eeo lettettype Jot
kleloe qootjes mookt lo Je lettets, koo je tot 25X
bespoteo op lokt.
2

Dubbe|z|[d|g afdrukken kan heL paplerverbrulk bl[na
halveren.
34%/&5
verml[d groLe (donkere) kleurvlakken. eo qekleotJ
vlok Jot 1/10
Je
voo Je poqloo looeemt ls bet
epolvoleot voo 1 poqloo tekst6
J
5
7842#%+95:%&;/;5+$%-<"842#%+9
LaaL een wlLrand[e Loe aan de rand van heL
drukwerk. Zo verml[d [e snl[resLen.

1
I
I
D
L
N
S


!"##$%&!'(&)*
Commun|cat|e en duurzaamhe|d kunnen op twee man|eren samengaan: men kan |mmers duurzame
commun|cat|em|dde|en |nzetten, maar ook commun|ceren over de genomen eco|og|sche en soc|aa|-
maatschappe||[ke act|es om de bezoekers te sens|b|||seren.


















*
V
C
C
k


AlL8vL888ulk vL8MlnuL8Ln
.$)$-"4$;%&$+)
8led heL programma dlglLaal of vla een GSM-
app||cat|e aan. lJeool om je ootscbemo oltljJ blj Je
booJ te bebbeo, someo met olle festlvollofo, Je lost-
mloote wljzlqloqeo, lofo ovet Je qtoepeo of bet ploo
voo bet tettelo.
Maak maxlmaal gebrulk van dlglLale communlcaLle
d.m.v. een webslLe, nleuwsbrlef vla mall en
neLwerkslLes zoals lacebook en Myspace.
=%>;$-%5
Schenk bl[ heL maken van een webslLe aandachL aan
de Loegankell[kheld er van. ue AnySurfer checkllsL
bevaL de baslsvoorwaarden voor een toeganke||[ke
webs|te. ue checkllsL besLaaL ulL 36 l[kpunLen dle
beLrekklng hebben op P1ML, CSS en !avascrlpL.
7"+-"45"89&/,,%+5:%&($+9%&%+5
verspreld drukwerk gerlchL door een acLuele
adressenll[sL Le gebrulken.
'"9)%-;5%+584?%&;
verml[d heL ulLdelen van gadgeLs, Lenzl[ ze duurzaam
zl[n en gewlld bl[ heL publlek. robeer ook meL de
sponsors af Le spreken om geen flyers ulL Le delen.
MeL een f|yerrek kan [e verml[den daL flyers aan
ongeinLeresseerde bezoekers worden meegegeven
en dus snel ln de vullnlsbak belanden.
.//&@"(%5;$)+"4$;"-$%
8led heL programma en de slgnallsaLle aan op
duurzaam, herbru|kbaar mater|aa|: LeksLborden (lSC
houL) en krl[Lborden zl[n hlervoor zeer geschlkL.
5
5
A%:%&"+B$%&;
ue webslLe www.huged.be bledL Llps, producLen en
dlensLen aan dle uw evenemenL mensell[ker en
groener maken. Cok waL communlcaLle beLrefL kan u
heel waL lnsplraLle opdoen en duurzame leveranclers
opzoeken.

!"#$%&%'%$"("#)*+#),"-)./&'%"0)
PeL publlek moeL zlch bewusL zl[n van de
ondernomen acLles om ook zelf duurzaam Le
handelen. uaarom moeLen zl[ expllcleL
geinformeerd worden over de genomen
maaLregelen en heL doel van de duurzame
lnlLlaLleven.
ue bezoekers kunnen geinformeerd worden
over zaken zoals afvalprevenLle, heL afval
sorLeersysLeem, energlebesparlngen,
waLerbesparlngen, duurzame moblllLelL en de
keuze voor duurzaam drukwerk of duurzame
caLerlng.
Plerover kan bl[voorbeeld vla carLoons of een
logo worden gecommunlceerd.
CCMLu? lLS1lvAL CLn1
- ue communlcaLle gebeurL zoveel mogell[k
"'"0-(1#%$2,.
- ue gedrukLe afflches van ComedyfesLlval CenL
besLaan ulL 100 3"("242'""(5).+.%"()"#)6%7#)
&"5(/0-)8"-)8%'%"/*(%"#5"'%70")%#0-.
- Cenodlgden komen op een guesLllsL LerechL,
zodaL er geen vrl[kaarLen moeLen worden
afgedrukL.

MAnC MunuC
- lnformeerL zl[n bezoekers over de duurzame
lnlLlaLleven vla 2+(-11#$ en een '131.



uCu8, CAC1uS lLS1lvAL & WL8CP1L8
- ueze fesLlvals hebben alle drle een
$8+(-.,1#")+..'%2+-%" waarmee bezoekers
heL programma kunnen raadplegen vla hun gsm.

u8AnCu1L8
- ueelde C0
2
-neuLrale "21921#5118$ ulL gemaakL van falr
Lrade rubber
CLnllLLuS LLLC18C lLS1lvAL & !AZZ MluuLLPLlM
- 8elde verdeelden 5//(6++8)5(/0:"(0.
8LCCAL CLLL
- CebrulkL 0(%7-&1(5"# voor zl[n programmaLle en
drankll[sLen.
CAC1uSlLS1lvAL
- MaakL meL zl[n sponsors sLrlkLe afspraken over heL
ulLdelen van 3+53"-$.
- CebrulkL voor zl[n drukwerk *"3"-+'")%#0-"# en .+.%"()
8"-)"21'13%$2,")'+&"'$.
CCuLLu8 CAlL
- ZlchLbaarheldsbanners van de parLners worden
mlnsLens 3 [aar gebrulkL.
!
na heL evenemenL ls heL belangrl[k daL er een
"*+'/+-%" wordL gemaakL *+#) 5") 1#5"(#18"#)
+2-%"$. uoor een aanLal lndlcaLoren bl[ Le houden
wordL heL mogell[k om naar consLanLe verbeLerlng Le
sLreven. voorbeelden van deze %#5%2+-1("# zl[n de
hoeveelheld drukwerk, heL aanLal bezoekers op de
webslLe, heL aanLal bezoekers, percenLage van heL
drukwerk volgens duurzame prlnclpes en percenLage
van heL verbrulkLe papler daL gecerLlflceerd ls.

!
!
"#$%&'(%)**#+,,-.,/!

;
<
)

1. AuLML, Culde pour des manlfesLaLlons responsables
2. 1he Lconomls 1echnology CuarLerly (04/09/2010)
3. AuLML, Culde pour des manlfesLaLlons responsables

!"#$%&'
Vaak k|est n|et de organ|sator maar de dee|nemer z|[n verb||[f. De organ|sat|e kan we| verb||[fp|aatsen
voorste||en d|e aan een m|n|mum aanta| duurzaamhe|dscr|ter|a vo|doen.










V
C
C
k


1
I
I
D
L
N
S


CAMlnC
!"#$%&
AfvalmaaLregelen LoegepasL op heL evenL worden
besL ook doorgeLrokken naar de camplng. Ceef
daarom alle gasLen vu||n|szakken Ler beschlkklng bl[
de aankomsL op de camplng, en daarnaasL voldoende
lnformaLle rond heL sorLeersysLeem, evenLueel vla
een sorteerkaart. Afva|e||anden voor de logles op de
camplng moeLen voorzlen zl[n van de nodlge
lnsLrucLles.
'$()*+$$%&
SLa enkel heL gebrulk van normaa|
kampeermater|aa| Loe. verml[d daL bezoekers
wegwerpbarbecues en grllls meebrengen naar heL
kampeerLerreln. na afloop van heL fesLlval kan u heL
achterge|aten kampeermater|aa| schenken aan de
krlngloopwlnkel.
,$-+%+()+().&
Maak zoveel mogell[k gebrulk van bestaande
fac|||te|ten, bv. LolleLLen ln de buurL. ue
afwasgelegenheden en heL sanlLalr worden besL
aangesloLen op heL r|o|er|ngsnetwerk om vervulllng
van heL oppervlakLewaLer Le verml[den. Cm aan
waLerbesparlng Le doen kan u douches en kranen van
spaarfunct|es voorzlen (bv. drukknoppen, sensoren,
doorsLroombegrenzers spaardouchekoppen,.).
verder kan u overwegen om droge to||etten Le
gebrulken waardoor eveneens heL waLerverbrulk
daalL.
/$01))*()**)+.&
Cm heL kampeerLerreln Le sparen worden wagens bl[
voorkeur nleL LoegelaLen op heL Lerreln. uaarnaasL ls
heL ook van belang daL er een st|||e zone op de
camplng wordL voorzlen waar lulde muzlek verboden
ls.
23)4+.5&
Maak eet- en drankge|egenheden voor de logles
aLLenL op de maaLregelen beschreven ln de flche
CaLerlng. Cverschotten van voedsel en drank kan u
schenken aan een organlsaLle voor
mlnderbedeelden.
PC1LL
6$7)%8&
Zoek en promooL hoLels dle reeds duurzame of
mllleuvrlendell[ke maaLregelen nemen. Len
eenvoudlge en duldell[ke aanwl[zlng voor een
m|||euvr|ende||[ke po||t|ek van heL hoLel zl[n
keurmerken. voorbeelden van dergell[ke keurmerken
zl[n LMAS, lSC 14001, de Croene SleuLel, heL
Luropese ecolabel of heL 8russels label voor
ecodynamlsche ondernemlngen.
9::*;$0)&0$$(*)5)%).&
Als een hoLel geen label draagL, kan u op een aanLal
speclfleke punLen leLLen bl[ de selecLle of voorsLelllng
van locaLles naar de deelnemers Loe. voorbeelden
van maaLregelen zl[n:
- een kaarLsleuLelsysLeem daL llchLen en alrco
auLomaLlsch ulLschakelL wanneer men de kamer
verlaaL
- douches voorzlen van spaarkoppen en
waLerbesparende kranen
- doorgedreven afvalsorLerlng
- berelkbaarheld meL heL openbaar vervoer,
shuLLleservlce, enz.
lnzake duurzaam aankoopbeleld en producLbeleld ls
heL poslLlef als de lakens slechLs op vraag worden
verversL l.p.v. elke dag, dlL geldL eveneens voor de
handdoeken. nog onder dlL Lhema kan u bekl[ken of
heL hoLel zelf duurzame schoonmaakproducLen
gebrulkL en duurzame producLen aanbledL aan haar
klanLen (bv. shampoo, zeep, badLexLlel).
ukkLLC
- MoedlgL heL sorLeren en recycleren op de
camplng aan door ln elke camplngzone een
!"#$#%&'"()*+ Le voorzlen. Pler kunnen
bezoekers vullnlszakken verkrl[gen en
gesorLeerd afval blnnenbrengen.
- WerkL samen meL de ,!-*'%..(/-*,"%: voor
hun verLrek kunnen kampeerders maLerlalen
(bv. kledl[, LenLen, slaapzakken en
kookmaLerlaal) blnnenbrengen ln de
krlngloopwlnkel of spullen kopen van de
krlngloopwlnkel.
- kampeerders kunnen nleL- bederfbaar,
voorverpakL voedsel blnnenbrengen. ulL wordL
dan geschonken aan een organlsaLle dle
0."12"%.0"!2#3.++"* lnzamelL voor de
mlnderbedeelden ln ons land.
- WerkL samen meL Cxfam 4&-!+!&1"(!.1)#+"*
voor de caLerlng van de arLlesLen. Cok op de
camplng kunnen de kampeerders deze
producLen kopen.
CCuLLu8 CAlL
- voorzleL slnds 2009 een camplng voor zl[n
bezoekers, waarvan enkel nleL-8russelaars
gebrulk mogen maken. lnwoners van 8russel
kunnen graLls heL .("*5&&!60"!0."! gebrulken.
- voorzleL 1!.'"6+.-%"++"* op de camplng.
7"*2-5-%-2"!"*60&*63"+6()5%-",6
8elangrl[k ls om ln alle communlcaLle Le
vermelden waarom u als .!'&*-2&+.! de
voorgesLelde verbll[fplaaLsen exLra
aandachL geefL en waL hun sLerke punLen
zl[n op heL vlak van duurzaamheld. nleL
alleen de organlsaLle kan de bezoekers
senslblllseren, ook de 0"!5%-84(%&&+2"*
kunnen hun sLeenL[e bl[dragen. Zl[
kunnen heL gebrulk van heL openbaar
vervoer sLlmuleren, hun gasLen duldell[k
maken daL heL kraanL[eswaLer drlnkbaar
ls, hen aanzeLLen LoL heL doven van de
llchLen als ze de kamer verlaLen, enz. Lr
kan op een %)1-","69&*-"!6
'"#.99)*-#""!1 worden rond duurzaam
waLerverbrulk, bl[voorbeeld door een
doucheradlo meL een lngebouwde Llmer
Le voorzlen of door een waLerdlchLe
zandloper omhoog Le hangen. uaarnaasL
kan de verbll[fplaaLs er ook voor klezen
om nleL alleen haar gasLen, maar ook
haar ("!2.*""% Le senslblllseren,
bl[voorbeeld door een opleldlng Le
organlseren lnzake energlebeheer,
afvalbeheer en heL duurzaam gebrulk van
maLerlalen.
Zoals bl[ elke maaLregel ls heL nuLLlg om na heL
evenemenL een "0&%)&+-" Le maken van de
ondernomen acLles. u kan hlervoor gebrulk maken
van lndlcaLoren zoals heL aanLal bezoekers daL
overnachL hebben ln een hoLel of op een camplng dle
mllleuvrlendell[ke maaLregelen neemL. Cok de
evaluaLle van deze overnachLlngsfaclllLelLen kan van
belang zl[n om heL beleld naar de LoekomL Loe aan Le
passen en effecLlever Le maken.
!
!
"#$%&'(%)**#+,,-.,/!
0! !
!
!
!
:
;
6

LSL8AnZAP!
- 8esLauranLhouders krl[gen lnformaLle over de
mogell[kheld om hun producLen vla een korLe
dlsLrlbuLlekeLen aan Le kopen.
- rl[sL aan zl[n parLners samenwerken meL
lokale bedrl[ven aan.
- ue vzw dle heL fesLlval organlseerL zorgL voor
LewerksLelllng. !aarll[ks creeerL zl[ heL equlvalenL
van Lwee deelLl[dse banen voor zes maanden.
1AM8C8 lLS1lvAL LvL8CLM
- ue meesLe arLlesLen zl[n afkomsLlg ulL CenL.
- Lr wordL voor 93 samengewerkL meL bedrl[ven ulL
de buurL.
CCMLu? lLS1lvAL CLn1
- 8leren en frlsdrank worden lokaal geproduceerd
door brouwerl[ 8oman ln Cudenaarde.
!"#$"%%"&'()%*("'"+)&),-"'
!"#$ %&$ '()*+",*-"&$ .*+$ /&-$ &.&+&0&+-$ 1*+$ 2$ *3,$ '()*+",*-'($ %&$ 3'1*3&$ &4'+'0"&$ 5'.&&3$ 0')&3"#1$
6('7&(&+$ -&$ 7&-(&11&+8$ 9&-$ :&,-".*3$ 1*+$ /"&(%''($ &&+$ %22(5*0&$ 7*+%$ '67'2;&+$ 0&-$ 3'1*3&$
'+%&(+&0&(,8$ <''($ 7"#.''(7&&3%$ -&$ 1"&5&+$ .''($ 3'1**3$ )&-&&3%$ &+$ .&(;&(1-$ .'&%,&3$ ;'(%-$ +"&-$ *33&&+$
%&$ 3'1*3&$ &4'+'0"&$ '+%&(,-&2+%=$ 0**($ %*3&+$ ''1$ %&$ -(*+,6'(-1',-&+8$ <**(+**,-$ )&&:-$ %&$
,*0&+;&(1"+)$%&$1*+,$'0$,6&4"*3"-&"-&+$2"-$%&$&")&+$,-(&&1$**+$%&$7&5'&1&(,$.''($-&$,-&33&+8$
$
$
$
$
$
$
$
$
na heL evenemenL kan u de dlensLen verleend door
de lokale economle &.*32&(&+8 Cp basls hlervan kan
u besllssen om ook volgend [aar opnleuw gebrulk Le
maken van de dlensLen van een bepaalde lokale
handelaar, of om over Le sLappen naar een andere. u
hoefL nleL leder [aar dezelfde leverancler voor
bl[voorbeeld groenLen Le klezen, door af Le wlsselen
proflLeerL [aarll[ks een andere lokale ondernemlng
mee van heL succes van heL evenemenL.
'
'
.$*%#-/%0))$!""(1"&'

>
?
?
@
$

A
B
C
<
D
E
F
$

ulLnS1Ln
voor de %"&+,-.&(3&+"+) op heL fesLlval doeL de
organlsaLle bl[ voorkeur beroep op lokale
ondernemers.
voor de 4*-&("+) kan u op zoek gaan naar
leveranclers van lokaal geLeeld en verwerkL voedsel.
Cok voor meer algemene dlensLen zoals 3')",-"&1&$
'+%&(,-&2+"+)=$,6'+,'("+), ,4/''+0**1=$%(21;&(1$
&+$%&4'(*-"& kan u blnnen de lokale economle een
parLner zoeken.
CSl1lLl LllLC1 C uL LCkALL LCCnCMlL
SLreef bl[ de organlsaLle van een evenemenL naar een
zo grooL mogell[k poslLlef effecL op de lokale
economle, zowel op korLe als op 3*+)&$-&(0"#+.
voorbeelden van zulke effecLen zl[n heL zorgen voor
&G-(*$;&(1)&3&)&+/&"% Ll[dens heL evenemenL, heL
lnvesLeren ln nleuwe "+:(*,-(24-22(,
3*+)&-&(0"#+4'+-(*4-&+ meL lokale handelaars en de
'63&"%"+) van lokale afgevaardlgden.
E
H
$

!"#!$%&'#'()*'+
!"#$%%"& '(& )%& %%"*+%& ,-..+*& ./0.-& +%& 0%"1'2)%(& %(& 3#0%%-& 1#4%-'25& 1%+& 6%"$"7'5$."%& #/& $'#-#4'*86&
./$"%%5$."%& 0%",.55'(4%(& +%& 9%"5%(:& ;()'%(& )'+& ('%+& 1#4%-'25& '*<& 1#%+& %"& (.4%).86+& 9#")%(& #0%"&
*%-%8+'%0%&'(3.1%-'(4&0.(&./0.-&%(&"%8=8-.4%&>3'%&/'86%&./0.-*#"+%"'(4?:&&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
@
A
A
B
&

AlvAL
!"#$%&'()"#*+,,%-./+0)+1(
ue afvalveranLwoordell[ke kan afspraken maken meL
leveranclers over $7-5-%0%"'(4&#/&%%(&"%+#7"*=*+%%1
voor verpakklng.
8l[ de aankoop van producLen wordL bl[ voorkeur heL
alLernaLlef meL de mlnsLe verpakklng geselecLeerd.
2%1%"345*#3%$*15".(
SLel een ./0.-+%.1 samen daL ervoor zorgL daL
vullnlsbakken Ll[dlg geledlgd worden, zwerfvull ln de
vullnlsbak belandL en heL publlek wordL
gesenslblllseerd.
633#7+$"(/%.-+1%/+8%"(
8led heL programma en de slgnallsaLle aan op
duurzaam, 6%"$"7'5$.."&1.+%"'..-:&LeksLborden (lSC
houL) en krl[Lborden zl[n hlervoor goed geschlkL.
S1AnuPCuuL8S
91:"#/(
robeer meL sponsors af Le spreken om geen flyers
ulL Le delen. voorzle evenLueel heL *+"%.1%(&0.(&
/-=%"* vla vldeoschermen als alLernaLlef. Cok
programmaboek[es kan u dlglLaal worden aanbleden.
;+'."8/(
verml[d heL ulLdelen van gadgeLs, Lenzl[ ze duurzaam
zl[n en gewlld bl[ heL publlek.
<=+#8"#(
Leg de 0%".(+9##")%-'256%)%( van de sLandhouders
l.v.m. neLheld, geschelden afvallnzamellng, aanbod
en reclplenLen vasL ln een charLer. Maak dlL
evenLueel afdwlngbaar vla een 9.."$#"4.
C
;
D
E
F
G
H
&

AlvAL
!"#/%"#%-.(
verml[d wegwerpverslerlng en verslerlng meL een
[aarLal op. Cebrulk bl[ voorkeur herbrulkbaar
maLerlaal.
!"#*+,,%-./+0)+1(
Perbrulkbare verpakklngen, bulkverpakklngen,
reLourflessen, reLourkraLLen en bag-ln-box-sysLemen
zl[n een goed alLernaLlef voor wegwerpverpakklngen.
>*)51.%-.(
SLel een afvalveranLwoordell[ke aan dle heL
./0.-+%.1 aansLuurL en conLroleerL of de
sLandhouders heL 86."+%" naleven.
vCLulnC
?"#@#3%,@++#(
I%"$"7'5$.."&$%*+%5&%(&0..+9%"5 zorgen voor een
afname van de afvalhoeveelheld. Cok herbrulkbaar
Lafelllnnen en herbrulkbare LafeldecoraLle genleLen
de voorkeur op hun wegwerpvarlanL.
!"#$%&'()"#*+,,%-./+0)+1(
8led eLen aan daL zonder besLek geconsumeerd kan
worden (flngerfood). robeer eveneens alLernaLleven
voor flessenwaLer aan Le bleden (bv.
drankfonLelnL[es meL leldlngwaLer).
ZWL8lvulL8LvLn1lL
<+$*%-.(
Cm zwerfvull op de camplng Le vermlnderen kan u verpllchL Le gebrulken ./0.-3.55%( ulLdelen. Aangezlen
camplngs veranLwoordell[k zl[n voor een grooL deel van de LoLale hoeveelheld afval van een fesLlval, kan u
alLernaLleven aanbleden om de hoeveelheld afval Le vermlnderen, zoals graLls openbaar vervoer.
91:"##",(
MeL een /-=%""%5 verml[dL u daL flyers aan ongeinLeresseerde bezoekers worden meegegeven.
A","#%-7+$"1%-.
Werk meL een waarborgsysLeem (bv. 10 cenL sLaLlegeld) of geef een lncenLlve (bv. 30 bekers = een graLls drank[e)
voor lngezamelde bekers.
!"#$%&%'%$"("#)*+#),"-)./&'%"0)
PeL publlek moeL zlch bewusL zl[n van de
ondernomen acLles om ook zelf duurzaam Le
handelen.
Len +1*+'-"+2 (of een mllleu anlmaLleLeam)
kan de bezoekers, de medewerkers en de
sLandhouders meer ulLleg geven over de
ondernomen acLles om aan afvalprevenLle Le
doen. Cok .%3-45(+22"#)"#)3+(-44#$
kunnen hlerbl[ helpen.
CAC1uSlLS1lvAL
- MaakL meL haar sponsors speclfleke afspraken
over heL ulLdelen van 5+65"-$.
- klesL bl[ alle aankopen voor groLe verpakklngen
en herbrulkbare maLerlalen.
- CebrulkL backsLage 5'+7"# l.p.v. bekers.
- 8l[ de aankledlng van heL Lerreln wordL er
gezorgd daL deze verschlllende [aren na elkaar
gebrulkL kan worden.
- !2+(-.,4#")+..'%3+-%" waarmee de bezoekers
heL programma kunnen raadplegen vla hun gsm.

8CCk WL8CP1L8
- Lr wordL geen programmaboek[e ulLgedeeld
aan de lngang.
-CraLls $2+(-.,4#")+..'%3+-%" meL programma.



uL ZCML8 vAn An1WL8Ln
- voor de caLerlng worden wlsselbekers,
porselelnen servles en ecologlsche rleL[es
gebrulkL.
CCuLLu8 CAlL
- ue camplng heefL een afvalzone en elke bezoeker
onLvangL bl[ aankomsL graLls vullnlszakken.
- ue camplng ls voorbehouden aan personen dle
bulLen heL 8russels PoofdsLedell[k CewesL wonen. Cp
deze manler wll heL fesLlval heL aanLal kampeerders
beperken. 8ezoekers dle wel ln 8russel wonen kunnen
graLls gebrulk maken van bus en meLro van de Mlv8.
CLAS1Cn8u8?
- ue organlsaLoren sLellen een mllleupollLle samen, dle
ervoor zorgL daL er nleL aan wlldplassen wordL gedaan,
daL de vullnlsbakken naar behoren gebrulkL worden
en slgareLLenpeuken nleL op de welde worden
achLergelaLen.
- Campagne love Lhe farm. Leave no Lrace." om
fesLlvalgangers bewusL Le maken van hun lmpacL op
heL mllleu.
lLL8lLS1
-CebrulkL afwasbare borden en frleLbak[es ulL
gerecycleerd maLerlaal waarop sLaLlegeld
beLaald wordL.
Cu-8CM AlvALA8ML LvLnLMLn1Ln
CvAM beschlkL over een handlge cd-rom 'afvalarme
evenemenLen', dle alle beschlkbare lnformaLle over
heL organlseren van afvalarme evenemenLen bundelL
en ook Lal van prakLl[kvoorbeelden bevaL.
naasL heL ("3/."("("#)*+#)6")5"&(/%0-")$%5#+'%$+-%"
en heL 348(6%#"("#)*+#)6")4.(/%2+3-%"$ ls heL nuLLlg
om een evaluaLle Le maken van de ondernomen
acLles. uoor een aanLal lndlcaLoren bl[ Le houden
wordL heL mogell[k om elk [aar Le verbeLeren.
voorgaande punLen zouden ervoor moeLen zorgen
daL heL oprulmen van de fesLlvallocaLle [aar na [aar
mlnder Ll[d ln beslag neemL. voor afvalprevenLle zl[n
onder meer de hoeveelheld en de kosL van de
verschlllende afvalsLromen belangrl[ke %#6%3+-4("#.
!
"#$%&'(%)**#+,,-.,/

9
:
)

!"#!$%&'()'*+,-
net organ|seren van een evenement brengt een grote hoevee|he|d afva| met z|ch mee. noe u deze
afva|berg verk|e|nt, |eest u |n de f|che afva|prevent|e. Deze f|che kan u vervo|gens he|pen met het
op touw zetten van een coherent en effect|ef be|e|d rond afva|sorter|ng, waardoor de kosten voor
opha||ng en verwerk|ng verm|nderen.




V
C
C
k


AlvAL8LPLL8
!"#$%&$'()*'+
kles een afva|partner dle u begeleldL bl[
afvalsorLerlng, -ophallng en -verwerklng. Lr zl[n zowel
lnLercommunale als prlve-afvalparLners. 8espreek
meL hen de mogell[kheden voor recyclage.
,-.%)./0$11*)+
voorzle voldoende vullnlsbakken bl[ de cater|ng en
nabl[ de |ngang. Zorg voor een opvallende
s|gna||sat|e en lokallseer de vullnlsbakken op de
plaLLegrond van heL evenemenL.
2.%.*-34&'-.5&%4*6+
SLel een afva|team samen daL ervoor zorgL daL
vullnlsbakken Ll[dlg geledlgd worden, afval ln de
vullnlsbak belandL en heL publlek wordL
gesenslblllseerd.
78$'(*'+
Leg de verantwoorde||[kheden van de sLandhouders
l.v.m. neLheld, geschelden afvallnzamellng, aanbod
en reclplenLen vasL ln een charLer. Maak dlL
evenLueel afdwlngbaar vla een waarborg.

AlvALS18CMLn
9*/($"#$%+
Afvalbeheer moeL ervoor zorgen daL de hoeveelheld
resLafval [aarll[ks daalL.
:'$;(.*/+
Zamel frontstage (en op de camplng) mlnlmaal Mu
en resLafval geschelden ln (Cl1 enkel als alle
dlsposables bloafbreekbaar zl[n). Cok backstage
haalL men resLafval en Mu geschelden op. uaar
komL nog eens glas, papler, gebrulkL frlLuurveL en
houLafval bl[. Maak lndlen mogell[k een
composLhoop op heL Lerreln, mlLs akkoord van de
elgenaar.
<)=$5*%5*(84>*/+
8ekers worden lngezameld d.m.v. afvalellanden,
sLaLlegeld of een reLoursysLeem meL drankbonnen of
lncenLlves. S|garettenpeuken op heL Lerreln kan u
vermlnderen door (draagbare) asbakken Le voorzlen.
1
I
I
D
L
N
S


AlvAL
?&#4%6.)6+
1l[dens heL evenL zorgL heL afva|team ervoor daL de
sorLeerregels worden opgevolgd en daL de
vullnlsbakken voldoende worden geledlgd. volle
vullnlsbakken onLmoedlgen bezoekers Le sorLeren en
Lrekken zwerfvull aan.
uaarnaasL moeL ook geconLroleerd worden of de
sLandhouders heL charter naleven.
lnlC8MA1lL Ln AnlMA1lL
<)"4'5$(.*+
lnformeer bezoekers, medewerkers,
schoonmaakpersoneel en sLandhouders over heL
sorteersysteem. ulL kan vla sLlckers en borden en/of
posLers aan de afvalbakken. vermeld bl[ de MD-
bakken zeker daL blologlsch afbreekbare bekers
hlerln nleL Lhuls horen.
!).5$(.*+
Aantrekke||[ke vu||n|sbakken zorgen naasL
medewerklng van de bezoekers ook voor poslLleve
medla-aandachL. voorbeelden van aanLrekkell[ke
vullnlsbakken zl[n CapLaln 8abblL (veolla) of heL
urankorgel, een afvalmoblel en vullnlsbakken meL
open deksels.
Len an|mat|eteam (bv. a song for a boLLle en Lhe
boLLle machlne van losL lus) kan heL sorLeren een
ludlek karakLer geven en zorgen voor een beLere
opvolglng van de sorLeerregels.
!"#$%&%'%$"("#)*+#),"-)./&'%"0)
Zoals hlerboven reeds vermeld kan u heL
publlek op verschlllende manler beLrekken bl[
heL sorLeren van afval. ulL kan bl[voorbeeld
vla aanLrekkell[ke vullnlsbakken, een
+#%1+-%"-"+1 en 2/%2"'%30")$%4#+'%$+-%" bl[ de
afvalellanden. Cok heL sLaLlegeld- en
reLoursysLeem voor drankbekers hoorL hler
bl[. 5(%4%#+'%-"%-)en een $-(+-"4%$6,")'76+-%"
op heL Lerreln zl[n de succesfacLoren.
Cm ervoor Le zorgen daL bezoekers de
sorLeerregels naleven ls heL belangrl[k daL heL
sysLeem nleL Le lngewlkkeld ls. 87")
""#*7/2%4"(9),7")"::"6-%"*"(. uuldell[ke
kleuren voor de verschlllende Le sorLeren
maLerlalen en een beperkL aanLal maLerlalen
ln omloop helpen hlerbl[.

u8AnCu1L8
- Alle voedlngsverpakklngen zl[n verpllchL
mllleuvrlendell[k: van frleLvork LoL soepbeker.
ueze verpakklngen worden lngezameld ln
afzonderll[ke vullnlsbakken en alle selecLlef
lngezamelde verpakklng wordL na heL fesLlval
LoL 671.7$- verwerkL.
- ln de prl[s van drankbonnen ls een
ecowaarborg lnbegrepen.
- ledere camplnggasL dle zl[n afval gesorLeerd
naar heL afvallnzamelpunL brengL, krl[gL op
maandagochLend een graLls onLbl[L.
8CCk WL8CP1L8
- CapLaln 8abblL vullnlsbakken
- PeL conLalnerpark van heL fesLlval, daL ln
samenwerklng meL losL lus wordL ulLgebaaL,
draagL bl[ LoL beLere verzamellng en verwerklng.
losL lus van zl[n kanL lnformeerL ook de
fesLlvalganger vanulL een sLand op heL
fesLlvalLerreln.



lCS1 LuS
- ZorgL op fesLlvals voor sorLeerellanden, boLLle
machlne, recycllng palace en Muslc for a boLLle
om de bezoekers Le senslblllseren.
WL8LLulLLS1 LLuvLn
- uraagbare asbak om slgareLLenpeuken op heL
fesLlval Le verml[den.
CLn1SL lLLS1Ln
- nauwe samenwerklng meL de mllleudlensL.
- urankorgels voor sorLeren van de drankbekers.
lLL8lLS1
- LA-bekers worden aparL lngezameld en er ls
een reLoursysLeem (30 bekers = 1 drankbon).
- Lr wordL samengewerkL meL Loopla om de
bekers LoL nleuwe LA-bekers Le smelLen.

Zoals bl[ elke ondernomen acLle ls heL nuLLlg om
achLeraf een "*+'/+-%" Le maken. Samen meL uw
afvalparLner kan u bekl[ken hoeveel resLafval er
opgehaald ls ln verhoudlng meL gesorLeerd afval.
Maar ook de hoeveelheden per fracLle ls nuLLlge
lnformaLle. PeL 27"' van afvalsorLerlng ls daL de
hoeveelheld resLafval [aar na [aar daalL. ue
anlmaLleacLles kunnen onder de loep worden
genomen en worden geevalueerd op hun
effecLlvlLelL.
!
"#$%&'(%)**#+,,-.,/ !

;
<
)

!"#$%&$'&"()"*!"#$%&
!"#$%&'(&$$)&*""%+$,-..$&$)&(/0""%($&1%-)+(#-23&4%-5$$%&$)$%6'7+(&0$#&*"#$%,$%5%8'9&5'7&+$&5%-)&"")&
#$& :"99$);& 1$5%8'9& *""%& <-1$.'79& %$1$)*"#$%& $)& 1"& (:""%6""<& <$#& *"#$%& -<3& 4%-5$$%& ")+$%6'7+(& +$&
<'.'$85$."(#')1&6-&.""1&<-1$.'79&#$&0-8+$)&5'7&+$&.-6')1&,")&0$#&"2,".*"#$%3&&
!"#$%%&'"(")"*#+,'-"*#.*#-"/"#0.12"#,3("43).&4&#.*#*"#$%5$(:"%$)+$&<""#%$1$.$)#"*#$%%&'"(")"*#',*-#
<'.'$85$."(#')1#5.6#2"&#),/"*#7%*#%07%)+%&"'8#
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
9$#*%#&"#(%%*#,0#2"&#("7,"'-"#5")".-#',*-#+%&"'#"*#
%07%)+%&"'# "00"1&."0# +%4# "*# .*# +"):"# $%&"# 2"&# 2""0&#
5.6("-'%("*#&,&#-"#-;;'/%%$2".-#7%*#2"&#"7"*"$"*&#
.4#2"&#*;&&.(#,$#*%#2"&#0"4&.7%)#-"#,*-"'*,$"*#%1&."4#
&"# $,".8$%$)8# =)+'/"#-%$)# -."# ;# # 2."'7,,'# :%*#
("5';.:"*#/.6*#2"&#+%&"'7"'5';.:#"*#-"#("'"%).4""'-"#
5"43%'.*("*#<578#.*#7"'(").6:.*(#$"&#7,'.("#"-.&."4=8#
#
>
?
?
@
&
#
A
=
B
C
D
E
F
&
#
>?@ABCADE?BAF!A#G??@BAHAIAF
!"#$%%$&'(#)$*
J,,'#9%")$)&$)&+-8/0$(#/.6*#7"'412.))"*-"#4,,'&"*#
43%%'4K4&"$"*#7,,'2%*-"*8#A"*#43%%':,3#:%*#2"&#
+%&"'7"'5';.:#&,&#-"#2")0&#7"'$.*-"'"*
L
8#J,,'#
:'%*"*#:%*#;#-,,'4&',,$5"('"*/"'4M#4"*4,'"*#"*#
-';::*,33"*#("5';.:"*#,$#2"&#7"'5';.:#&"#
'"-;1"'"*8#
9,:##-'.$##$)#7"'5';.:"*#7"")#+%&"'8#93#&,.)"&&"*#
$,"&#,3#/N*#$.*4&#""*#43%%':*,3#4&%%*8#F,(#5"&"'#.4#
2"&#("5';.:#7%*#-',("#&,.)"&&"*#"*#;'.*,.'48#O."'5.6#
+,'-&#2"&#+%&"'#7"'7%*("*#-,,'#""*#)%%(#-',("#
,'(%*.412"#$%&"'."M#/,%)4#2,;&4*.33"'4M#-',("#
5)%-"'"*#,0#:)".*"#4&;:6"4#3%3."'8#
+,#$%-"#)$.*/"#$%0$1%')2*
F")'#"'%$&#-$:"((')1$)#7"'".4"*#.*#-"#$""4&"#
("7%))"*#(""*#-'.*:5%%'#+%&"'8#O."'7,,'#:%*#$"*#
%$1$)*"#$%#,0#"2,".*"#$%#7%*#5.67,,'5"")-#-"#
:";:"*#,0#-"#-,;12"4#("5';.:"*8#?)4#"'#""*#
*"#$%68',$%')1(')(#".."#'$#%%*+"/.(#.4#,3#2"&#
0"4&.7%)&"''".*#:%*#$"*#2"&#"00);"*&#2."'7%*#,,:#7,,'#
2"&#4%*.&%.'#("5';.:"*8##
GPIPAQCAI?D@PFH
34),$##$-*
D);.&#&,.)"&&"*#5.6#7,,':";'#%%*#,3#5$(#"")+$&
%'-.$%')1$)#,$#),/.*(#.*#,33"'7)%:&"+%&"'#&"#
7"'$.6-"*8#E)%%&4#+%&"'1,*4;$3&."3;*&"*#)."04&#/,#
-.12&#$,(").6:#5.6#'.,)"'.*("*8##
R,'(#7,,'#7,)-,"*-"#;'.*,.'4#,$#*'.+:."(($)#&"#
7"'$.6-"*8#E)%%&4#-"/"#,3#(,"-#5"'".:5%'"#3)%%&4"*#
"*#5"4&#7"'43'".-#,7"'#2"&#2")"#&"''".*#.8387#.*#SS*#
(',&"#(',"38#!;.-#-"#+"(#*%%'#-"#&,.)"&&"*#,0#;'.*,.'4#
,,:#(,"-#%%*8#
5$#$%0$-#$-*
H"5';.:#5.6#7,,':";'#$.).";7'."*-").6:"M#0,40%%&%'$"#
"*#5.,),(.412#%05'"":5%'"#-"&"'("*&"*#"*#
-,;12"3',-;1&"*8##
E
G
&
#
!"#$%&%'%$"("#)*+#),"-)./&'%"0)
lnformeer voor een geslaagd waLerbeleld
de bezoekers over de acLles dle u
onderneemL Legen waLerverspllllng. ulL
kan door %#12(3+-%"&2(4"# of een
%#12(3+-%"-"+3. Zo maakL u de
bezoekers bewusL van de besparlngen dle
ze reallseren.
Zorg er daarnaasL voor daL de LolleLLen
proper zl[n en op Ll[d worden geledlgd.
ulL zorgL ervoor, samen meL lnformaLle
over de schadell[ke gevolgen van
5%'4.'+$$"#, daL de fesLlvalgangers vaker
heL LolleL zullen gebrulken.
ukkLLC
- CebrulkL voor zl[n deLergenLen Lcover,
waardoor de vulllasL van heL afvalwaLer
vermlnderL.
u8AnCu1L8
- uankzl[ de samenwerklng meL de Pogeschool
WesL-vlaanderen kan al heL waLer van de
douches en wasLenL op de camplng vler dagen
lang gefllLerd worden ln een elgen
waLerzulverlngslnsLallaLle. PeL afvalwaLer wordL
zodanlg gezulverd daL heL dlrecL ln de beek
geloosd kan worden.
8CCk WL8CP1L8
- Alle was- en relnlglngsproducLen, aangeleverd
door Alphelos vlve, zl[n voorzlen van heL
6/(2.""$)"72'+&"'.

LSL8AnZAP!
- LxperlmenLeerL al enkele [aren meL droge
LolleLLen.
- vanaf 2010 wordL enkel nog dlL Lype LolleLLen
gebrulkL.
- SLelL Ll[dens de voorsLelllng op heL pleln der
mogell[kheden" graLls waLer Ler beschlkklng aan
alle deelnemers van heL fesLlval. ulL om de
nadruk Le leggen op heL belang van waLer voor
de planeeL en op heL felL daL heL voor vele
bevolklngsgroepen onLoegankell[k ls.
CCuLLu8 CAlL
- CebrulkL fronLsLage en op de camplng droge
LolleLLen.
- 8acksLage worden er geen chemlsche LolleLLen
gebrulkL.

!"#$%&'$())"*++,-+./

1. www.grohe.be
!"!#$%!&!"&'(%)**+&
net energ|evraagstuk kr|[gt |n de med|a zeer vee| aandacht, denk b|[voorbee|d aan de u|tputt|ng
van foss|e|e grondstoffen, de u|tstoot van broe|kasgassen en de ontw|kke||ng van duurzame
energ|e. Cok een evenement verbru|kt energ|e. Daarom |s het van be|ang aandacht te besteden
aan d|t verbru|k en te k|[ken hoe de |mpact ervan op het m|||eu gereduceerd kan worden.












V
C
C
k


1
I
I
D
L
N
S


LnL8ClL
!"#$#%&'(
PeL merendeel van de acLles m.b.L. rat|onee|
energ|everbru|k komL erop neer daL bl[ aankoop of
huur van apparaLuur geleL moeL worden op heL
energleverbrulk ervan. Zo ls heL aangewezen
energ|e-eff|c|nte ver||cht|ng Le lnsLalleren door bv.
gebrulk Le maken van energlezulnlge lampLypes (LLu-
spoLs, gasonLladlngslampen, .) en
beweglngssensors. Cok voor bureauapparatuur,
ge|u|ds- en ||cht|nsta||at|es en generatoren kan er
worden geleL op heL energleverbrulk. lnformeer
daarnaasL medewerkers en standhouders en
senslblllseer hen om energlezulnlg Le werken.
)%%#*+,"("-"#.&"(
uuurzame energle kan u aankopen bl[ een groene
stroom|everanc|er. uaarnaasL kan er ook lokaal
duurzame energle opgewekL worden, door heL
plaaLsen van zonnebollers voor warm waLer of
zonnepanelen, wlndmolens voor elekLrlclLelL en/of
heL gebrulk van blodlesel. Loka|e opwekk|ng heefL
een rol naar bewusLmaklng van heL publlek, als
energlevoorzlenlng zl[n ze eerder lnefflclenL.
/&01(
SLel een energ|everantwoorde||[ke aan dle heL
energleverbrulk van heL fesLlval opvolgL en
energlebesparende maaLregelen opspoorL. SLands
kunnen voorzlen worden van energ|emeters
waardoor hun verbrulk aparL gefacLureerd kan
worden. Cm hen aan Le sporen LoL energlezulnlg
gedrag kan u zelfs een compet|t|e Lussen de
sLandhouders overwegen. verllchLlng kan |nte|||gent
gestuurd worden vla schemerschakelaars en/of
Llmers.

CC
2
-S18A1LClL
2"3"-(&1(4"3"-(
Mon|tor en ana|yseer heL energleverbrulk, de
verplaaLslngen, heL aanLal bezoekers, heL verbrulk
van waLer, papler en voedlng en heL afval van heL
evenL. Al deze daLa vormen samen de CC
2
-
voetafdruk van heL fesLlval.(
5"6%73&"(8+-(6"(7+#$9-(:9930#&-3(
Lens u lnzlchL heefL ln uw voeLafdruk, ls de eersLe
sLap deze Le proberen reduceren. ln deze flche vlndL
u enkele Llps om Le besparen op heL energleverbrulk.
Andere flches (moblllLelL, afvalprevenLle, caLerlng,
enz.) geven Llps en besparlngsmogell[kheden om ook
op de andere elemenLen van de carbon fooLprlnL ln
Le grl[pen.
;<
=
>79,0"-1+3&"(0#9.#+,,+(
ue ulLsLooL van heL fesLlval kan ln geldwaarde
worden omgezeL en gebrulkL worden om pro[ecLen
Le sLeunen dle een evenredlge hoeveelheld CC
2
-
u|tstoot verm|nderen of e||m|neren. voorbeelden
van organlsaLles dle zlch lnzeLLen voor heL
compenseren van CC
2
-emlssles zl[n CllmacL,
CompenCC2, CC2loglc en 1reeslor1ravel.
?79@9.&17A"(89"3+:6#%'
ue ecologlsche voeLafdruk ls de geschatte
opperv|akte aarde om voor uw evenemenL en zl[n
bezoekers/medewerkers voedlng en energle (lncl.
verplaaLslngen) Le produceren en afval Le
absorberen. Als resulLaaL komL men x aanLal m per
bezoeker ulL. ueze voeLafdruk, ulLgedrukL ln hecLare
of m per bezoeker, laaL Loe zowel verschlllende
edlLles van een evenL als gell[kaardlge evenLs meL
elkaar Le vergell[ken. ue nade|en zl[n daL heL
berekenen Ll[drovend ls en Lamell[k duur. uaarom
kan de organlsaLle zlch ook beperken LoL heL
reglsLreren van de afval- en energledaLa als
gemakkell[ke sLap voor een eersLe benchmark.
Sens|b|||seren van het pub||ek
Cp heL fesLlval kan u meL s|gna||sat|e en
cartoons werken om de bezoeker bewusL
Le maken van de problemaLlek en de
mogell[kheden om aan raLloneel
energleverbrulk Le doen.
nCvA 8CCk kC818l!k
- Len duurzame dansv|oer zeL de beweglng van
heL dansende publlek om ln brulkbare energle.
ue energle werd gebrulkL om de vloerpanelen Le
doen opllchLen van de dansvloer.
ukkLLC
- lnsLalleerL l.s.m. lZLn een aanLal
zonnebo||ersystemen voor heL
(voor)verwarmen van alle douches. ulL leverL
een energlebesparlng op van gemlddeld 63.
- 1erreln- en backsLageverllchLlng worden
lnLelllgenL gesLuurd vla schemerschake|aars.
Al8C LA1lnC lLS1lvAL
- ue CC
2
-ulLsLooL van sLroomaggregaLen,
hefLrucks, heL lokale LransporL van arLlesLen,...
zal volledlg gecompenseerd worden vla heL CC
2
-
kredleL van de [aarwerklng van de elgen vasLe
zonnepane|en|nsta||at|e en vla Compenco2.be.
- MeL heL Le beLalen bedrag aan Compenco2.be
wordL een equlvalenL aan bomen geplanL om de
ulLgesLoLen CC
2
weer op Le nemen ulL de
aLmosfeer. naar schaLLlng zal er ln LoLaal maar
voor ongeveer 10 Lon CC
2
gecompenseerd
moeLen worden, waL een compensaLlefacLuur
van mlnder dan 300 euro zal beLekenen.

MAnC MunuC
- Green Seats voor vllegverkeer van de
arLlesLen.
- CC
2
-compensat|e voor de op- en afbouw van
heL fesLlval.
- Senslblllseren van de bezoekers meL carLoons.

8CCk WL8CP1L8
- nybr|de |-generator op koolzaadolle.
- 8acksLage therm|sche pane|en voor de
verwarmlng van heL douchewaLer.
- So|ar tra||er van !an CreaCar

LASLMC
- Groene e|ektr|c|te|t door Le lnvesLeren ln
kabels.

CAC1uS lLS1lvAL
- CebrulkL de 8ar So|ar op de fesLlvalwelde.

CLn1 !AZZ lLS1lvAL & !AZZ MluuLLPLlM
- Wlllen CC
2
-neutraa| zl[n Legen 2014 en wlllen
ln de LoekomsL zelfs CC
2
-pos|t|ef worden.


Cm ervoor Le zorgen daL de volgende edlLle mlnder
energle verbrulkL moeLen de gereglsLreerde
gegevens grondlg bekeken worden. ueze gegevens
kunnen als benchmark dlenen voor de volgende
edlLle. vergell[k de gegevens van de huldlge edlLle
meL dle van de voorgaande en bepaal de oorzaak
voor de Loe- en afname van lndlcaLoren. Mogell[ke
|nd|catoren zl[n: heL percenLage van energlezulnlge
apparaLuur, de verbrulkLe elekLrlclLelL, de
verbrulkLe hoeveelheld brandsLof en de kosL per
deelnemer aan C0
2
.
!
!
"#$%&'(%)**#+,,-.,/!

N
A


!"#$%&'
!"#$%&%'&()*#'&")+*',&-../&0(*1-'2#'&3'4../564$#'&,$2&+./3'27&*5&4'%&0'($23/*1,&4'%&3'()*#52*-'$)&.8&
''2& '-'2'"'2%& %'& 0'8'/,'2& .9& 0'564'/"*235"*##'('2& $$2& %'& 0*'#'2:& !.,& -../& #'& .";.2'2#'2&
;*(('2&;'&#'&.-'/($5%&-$2&3'()*#7&-'/,''/&'2&3/.%'&-.(,5-'/8($$%5*23'2&+.-''(&".3'(*1,&0'8'/,'2:&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
<
!
!
=
&

8LZCLkL8S
!"#$%&'(%)"*$+
8epaal ln samenspraak meL een 3'()*#5#'5,)2#*3'
heL maxlmale geluldsnlveau. PeL maxlmale
geluldsnlveau om gehoorschade Le beperken sLaaL
opgenomen ln heL 64$/%'/&%'3'2&3'4../564$#'"
van de lederaLle van MuzlekfesLlvals ln vlaanderen
en bedraagL 103 declbel, gemeLen over 13 mlnuLen
aan de mengLafel.
,$%&'-."/".'+
ue luldsprekers worden besL 0.-'2&4'%&8)0(*',
gehangen en naar beneden gerlchL. 1ussen
geluldsboxen van hoge en lage Lonen wordL besL
voor een scheldlng gezorgd.
u kan ook opLeren voor een Lechnologle waarbl[
elekLronlsch versLerkLe muzlek .8%*"$$(&-'/58/'*#
wordL over heL publlek.
0"./"".'1)".#*'2+
Moedlg bezoekers aan om heL openbaar vervoer Le
gebrulken. ln samenwerklng meL de nM8S en de Ll[n
kan u ervoor zorgen daL heL fesLlvalLlckeL ook een
geldlg vervoersbewl[s ls. Cok carpoollng en heL
aanmoedlgen van vervoer meL (brom)fleLs verlagen
de verkeersoverlasL. u kan ook samenwerken meL de
organlsaLle 1ra[ecL om een ".0*(*%'*%58($2 op Le
sLellen (zle flche MoblllLelL en berelkbaarheld).
CMWCnLnuLn
!"#$%&'(%)"*$+
PeL bepalen van een maxlmum geluldsnlveau ls ook
hler van belang. laaLs de geluldsbronnen zo daL er
gebrulk gemaakL wordL van 2$%))/(*1,'&
3'()*#50$//*>/'5 (bv: park, bos,.). Zl[n er geen
naLuurll[ke geluldsbarrleres, breng dan
geluldsabsorberend maLerlaal aan rond de
geluldsbron.
uoor "''/#'/'&,('*2'&()*#58/','/5 over heL Lerreln
Le plaaLsen, daalL heL geluldsnlveau en kunnen de
bezoekers nog sLeeds alles goed horen.
3$$.+)*(+4"2+")"("5"(2+
Cm de overlasL voor de omwonenden Le
vermlnderen wordL er besL een '*2#))/ voor heL
evenemenL bepaald.
6%#&-#*''"(+
Wlldplassen roepL om begrl[pell[ke redenen veel
ergernls op bl[ omwonenden. uoor meer LolleLLen Le
plaaLsen op en rond heL fesLlvalLerreln, dle ook 's
nachLs beschlkbaar zl[n, kan men wlldplassen
beperken. Cok graLls LolleLLen, gerlchLe conLroles en
heL plaaLsen van plaszullen zl[n mogell[ke
oplosslngen.
0*(&*#%'5".
?@%/$&%.'+*64% van de pollLle kan vandallsme ln de
onmlddelll[ke omgevlng van heL fesLlval voorkomen.
A
B
C
D
?
E
F
&

CCn18CLL
verml[d daL de geluldsnormen volgens de
"*(*');'%3'-*23 overschreden worden. Zorg er dus
voor daL heL maxlmaal bepaalde geluldsnlveau ook
gerespecLeerd wordL gedurende heL fesLlval.
ue conLrole kan ulLgevoerd worden door mensen van
de organlsaLle zelf m.b.v. een sonomeLer of door
exLernen:&
8LSCPL8MlnC
ue organlsaLle kan ervoor klezen om de bezoekers
../#.81'5 aan Le bleden, al dan nleL Legen beLallng.
Cordop[es beschermen heL publlek Legen
gehoorschade en lndlen er voor een duurdere versle
wordL gekozen, verllesL de muzlek nleL aan kwallLelL.
u8ulvLnlLLS1Ln
- ue cenLrale feesLzaal werd lngedeeld ln
verschlllende declbelzones. Len cenLraal
compuLersysLeem reglsLreerL gedurende de
fesLlvlLelLen heL gemlddelde geluldsnlveau ln
alle zones zodaL er onmlddelll[k kan worden
lngegrepen als heL maxlmale nlveau
overschreden wordL.
- 1oeschouwers krl[gen aan de lngang oordop[es
aangeboden.
- PeL geluldsplan bepaalL de speclfleke
lnplanLlng van de luldsprekers ln de zaal.
lLuL8A1lL vAn MuZlLklLS1lvALS ln vLAAnuL8Ln
- PeefL een charLer opgesLeld Legen gehoorschade op
fesLlvals.
- ulL charLer bepaalL daL heL maxlmale geluldsnlveau 103
declbel ls, gemeLen over 13 mlnuLen aan de mengLafel.
- PeL charLer werd al door meer dan 130 organlsaLles
onderLekend.
!"#$%&%'%$"("#)*+#),"-)./&'%"0)
uoor $%1#+'%$+-%" en een %#23(4+-%"-"+4
kan u de bezoekers lnllchLen over de
gevolgen van Le lulde muzlek.
uuldell[ke slgnallsaLle op en naar de
LolleLLen draagL bl[ LoL de vermlnderlng
van wlldplassen.
LxLra pollLleLoezlchL &/%-"#),"-)
2"$-%*+'-"(("%# gaaL wlldplassen en
vandallsme Legen.
LSL8AnZAP!
- ue organlsaLoren verdelen gehoorbeschermers
voor de klnderen Legen 1"'/%5$3*"('+$-.
na heL fesLlval wordL besL een "*+'/+-%" gemaakL van
de genomen maaLregelen. Zo kan er bl[voorbeeld
gekeken worden naar hoe vaak heL maxlmale
geluldsnlveau overschreden ls. Cok opmerklngen en
klachLen van buurLbewoners verschaffen nuLLlge
lnformaLle. Len andere mogell[ke lndlcaLor ls heL
aanLal ulLgedeelde oordop[es ln verhoudlng meL heL
aanLal bezoekers.
!

!
"#$%&'(%)**#+,,-.,/
6
7
)

CLn1SL lLLS1Ln
- Llke (muzlek)organlsaLor vraagL LoelaLlng LoL
geluldsulLzendlng aan bl[ de MllleudlensL. ln elke
LoelaLlng wordL een 4+8%4/4)1"'/%5$#%*"+/ en
een '"%#5//(' bepaald.
- Llke (pleln)organlsaLor kan graLls een
$3#34"-"( lenen om zelf heL geluldsnlveau Le
conLroleren en bl[ Le sLuren. ue eersLe avond
van heL fesLlval sLelL de MllleudlensL heL nlveau
op alle plelnen af en llchL aan de organlsaLoren
Loe hoe en waar op heL pleln geconLroleerd zal
worden Ll[dens de leesLen.
- PeL sLreefdoel ls de 1"'/%5$&"'+$-%#1)*33()5")
3493#"#5"# Le beperken, de lnLerferenLle
Lussen de plelnen mlnlmaal Le houden, Lerwl[l
Loch de kwallLelL van de opLredens behouden
bll[fL.
- 8l[ de opbouw van de geluldslnsLallaLles
begeleldL opnleuw een exLerne
geluldsdeskundlge de organlsaLoren bl[ heL
afsLellen van de geluldslnsLallaLles.
- Afflche campagne Legen wlldplassen laaL hem
zlLLen".

!"#$%$&'$&()(#'*'$+#,,*-'$.(
net transport van goederen en bezoekers naar het evenement zorgt voor ongeveer 90 van de
u|tgestoten broe|kasgassen. De verp|aats|ngen van bezoekers maakt h|ervan ongeveer 8S u|t
1
. Cm
de hoevee|he|d geproduceerde broe|kasgassen te verm|nderen kan men zowe| |nzetten op |nd|v|due|e
a|s op co||ect|eve mob|||te|tsact|es. Cok een goede bere|kbaarhe|d spee|t een grote ro| b|[ het
verm|nderen van de |asten voor de omgev|ng en het m|||eu. Daarom ste|t u best vooraf een
bere|kbaarhe|dsprof|e| en mob|||te|tsp|an op. n|ervoor kan u onder andere samenwerken met 1ra[ect,
een organ|sat|e d|e u bege|e|dt b|[ de opmaak van het mob|||te|tsp|an, de rea||sat|e
en de cord|nat|e ter p|aatse en de e|ndeva|uat|e ervan.


















V
C
C
k


1
I
I
D
L
N
S


vL8vCL8SMluuLLLn
!"#"$%&'("$)*
robeer soepel Le zl[n ln [e |evert|[den, op dle manler
kan de leverancler zl[n opLlmale leverrouLe plannen
meL mlnder kllomeLers.
uoe zoveel mogell[k beroep op |oka|e |everanc|ers.
Cf vraag of producLen vla mllleuvrlendell[ker
LransporLwl[zen als spoor of schlp kunnen worden
Loegeleverd. voor leverlngen per vrachtwagen kan
de mllleu-lmpacL gereduceerd worden door Le leLLen
op speclfleke punLen zoals: heefL de vrachLwagen
een roeLfllLer, hebben de chauffeurs een opleldlng
gekregen ln eco-efflclenL rl[den, ls de vrachLwagen
opLlmaal beladen, voldoen de vrachLwagens aan de
Lu8C 4 of Lu8C 3 emlsslenorm?
+",-"."$)*
Moedlg bezoekers aan om n|et met de wagen naar
heL fesLlval Le komen. net openbaar vervoer ls heL
meesL voor de hand llggende alLernaLlef. Cm dlL
aanLrekkell[ker Le maken kan men zorgen voor een
combl-regellng meL de nM8S of ue Ll[n. voorzle ook
laLere dlensLen of een feestbus om de bezoekers na
heL fesLlval Lhuls Le krl[gen. uoor bewaakLe
fleLsenparklngs en evenLueel een fleLsenmaker Ler
plaaLse kan u heL gebrulk van de f|ets sLlmuleren.
Cok aan camp|ngbezoekers kan u lncenLlves
aanbleden als ze gebrulkmaken van fleLs, bus of
Lreln. verklesL een bezoeker Loch meL de wagen Le
komen, sLlmuleer dan carpoo||ng.
/$0(")0"&*"&*1"2"3"$."$)*
voorzle een ophaa|d|enst vanaf het stat|on. Zorg
ervoor daL de hoLels waar de arLlesLen en vl's
verbll[ven dlchL bl[ heL fesLlvalLerreln llggen.
Voorbere|dende vergader|ngen van medewerkers
vlnden besL plaaLs vla vldeoconferenclng.
Lelepresence of Skype.
lnlC8MA1lL & CCMLnSA1lL
4"5)(0"*
Informat|e verstrekken over moblllLelL ls zeer
belangrl[k om de bezoekers voor de fleLs, heL
openbaar vervoer, de camplng of carpoollng Le doen
klezen. ZeL daarom f|ets-, bus-, tram- en tre|nroutes
op de webslLe van heL fesLlval. Cm lokale
overnachLlng Le promoLen kan u ook lnformaLle
opnemen over de camp|ng, nab|[e hote|s en
[eugdherbergen. verwl[s op de webslLe eveneens
door naar carpoo|webs|tes (bv. karzoo.be,
LaxlsLop.be, carpool.be) of bled zelf een
carpooldlensL aan (vla een carpoolll[sL op heL
fesLlval).*
6(7&%8()%0("*
Zorg voor een duldell[ke bewegwl[zerlng van fleLs- en
wandelrouLes (van en naar heL dlchLsLbl[gelegen
sLaLlon), duld opsLapplaaLsen voor bussen goed aan,
zorg voor carpoolpalen en hang op heL fesLlvalLerreln
de dlensLregellngen ulL. *
9:
;
<'-1="&)%0("*=$-7$%11%*
ue lmpacL van de CC
2
-ulLsLooL op heL fesLlval kan
worden vermlnderd door deel Le nemen aan een
CC
2
-compensaLleprogramma. ulL doeL men door
pro[ecLen Le sLeunen dle CC
2
-u|tstoot verm|nderen
of e||m|neren. voorbeelden van organlsaLles dle zlch
lnzeLLen voor heL compenseren van CC
2
-emlssles zl[n
CllmacL, CompenCC2, CC2loglc en 1reeslor1ravel. *
!"#$%&%'%$"("#)*+#),"-)./&'%"0)
Zorg voor)*1'21"#2")%#31(4+-%" op de
webslLe om bezoekers Le overLulgen om
een alLernaLlef voor de wagen Le klezen.
Maak de lnfo over fleLs- en wandelrouLes,
dlensLregellngen en carpoollng snel
vlndbaar. Cp heL fesLlval zelf kan u meL
$%5#+'%$+-%")"#)6+(-11#$ de bezoekers
bewusL maken van de problemaLlek en
de voordelen van de alLernaLleven
lnzlchLell[k maken.
8LCCAL CLLL
- ZorgL voor een 3""$-&/$ (prlvaLe maaLschappl[)
van heL sLaLlon naar heL fesLlvalLerreln en Lerug.
8CCk WL8CP1L8
- SLelL heL 41&%'%-"%-$.'+# op ln samenwerklng
meL 1ra[ecL.
- PeefL een bewaakLe 3%"-$"#.+(0%#5.
- ZorgL voor "7-(+)&/$$"# van ue Ll[n en een
*11(2"'%5)892+5-(%. LlckeL van de nM8S.
ukkLLC
- :(+-%$)1."#&++()*"(*1"( van ue Ll[n en de
nM8S. Cngeveer 70 van de bezoekers komL
meL bus of Lreln naar heL fesLlval.
- PeefL een bewaakLe 3%"-$"#.+(0%#5.
- PeefL een ;<6'%#5)="+4 voor heL woon-
werkverkeer van zl[n medewerkers.
MAnC MunuC
- SLelL heL 41&%'%-"%-$.'+# op ln samenwerklng
meL 1ra[ecL.
- ue omllggende sLraLen van heL fesLlval zl[n
volledlg *"(0""($*(%> en enkel berelkbaar vla
openbaar vervoer.
- Lr zl[n ulLgewerkLe 3%"-$(1/-"$ vla heL
knooppunLenneLwerk.
- PeefL verpllchLe .+(0%#5$ voor t8.
- lnformeerL de bezoekers meL 6+(-11#$.
- 8eschlkL over een bewaakLe 3%"-$"#$-+''%#5.
MC8lLl1Ll1SLAn 18A!LC1
- Cok volgende fesLlvals werken samen meL
1ra[ecL: 8ock Perk, ukemarock, Maanrock,
CacLusfesLlval, 1omorrowland
SllnkS lLS1lvAL
- ue ?"&$%-" voorzleL algemene
berelkbaarheldslnformaLle meL een overzlchL
van alle gereallseerde maaLregelen: bewaakLe
fleLsensLalllngen, bewegwl[zerlng van
fleLsrouLes, nachLbussen, gecomblneerde LlckeLs
Loegang + busLlckeL.
- ue %#31$-+#2 op heL fesLlval geefL
gedeLallleerde lnformaLle over de
berelkbaarheld van de slLe.

na afloop van heL fesLlval ls heL zlnvol heL LoegepasLe
moblllLelLsbeleld Le "*+'/"("#. Len 2"&(%"3%#5 zorgL
ervoor daL u lessen kan Lrekken voor de volgende
edlLle. ue volgende .+(+4"-"($ kunnen nuLLlge
lnformaLle opleveren: aanLal bezoekers dle gebrulk
maakLen van heL openbaar vervoer, percenLage
meerdaagse fesLlvalgangers daL Ler plaaLse bleef
overnachLen, aanLal bezoekers per fleLs of Le voeL,
hoeveelheld CC
2
-emlssle waarvoor gecompenseerd
werd en bezeLLlngsgraad van de lngelegde bussen.
!
!
!
"#$%&'(%)**#+,,-.,/!

@
A
)

1. Culde pour des manlfesLaLlons responsables (p.40)
!"#""$%&'(%)"%*+,'-."%
Vee| evenementen spe|en z|ch af |n de open|ucht, vaak |n een omgev|ng met bomen, stru|ken en ander
kwetsbaar groen. 2onder spec|a|e bescherm|ng kan de bodem of het groen hee| wat te ||[den hebben
b|[ de op- en afbouw van het evenement, door het verkeer, de grote aanta||en bezoekers en het
zwerfvu||. De herste|kosten |open dan hoog op. 8|[gevo|g d|ent u a|s organ|sator een aanta|
maatrege|en te treffen d|e voorkomen dat bodem en groen b||[vende schade onderv|nden.














V
C
C
k


vL8kLL8
!"#$""#%&'%(")%)"##"*+
1l[dens de opbouw van heL evenemenL moeL veel en
vaak zwaar verkeer heen en weer rl[den voor de aan-
en afvoer van de lnfrasLrucLuur, meL dlepe rl[sporen
LoL gevolg. robeer zoveel mogell[k heL verkeer naar
heL Lerreln af Le lelden langs verharde wegen.
krlLleke zones waar verkeer absoluuL nleL mag
komen worden afgezeL meL verkeers||nten en
dranghekkens.
,#-$."#/"0"#1%
Als heL nleL mogell[k ls om heL verkeer van heL
Lerreln weg Le houden, leg dan ro|matten, (meta|en)
r|[p|aten en |oopp|anken om schade Le voorkomen.
Poe zachLer de ondergrond, hoe breder de
drukverdelers moeLen zl[n.
Als ook dlL nleL mogell[k ls, worden besL voerLulgen
gebrulkL meL brede banden, zoals LracLoren.%
2"#.*3"45+4%
voorzle een verp||chte serv|cegang achLer de sLands
voor caLeraars en sLandhouders. Als men de gang
voldoende breed maakL kan deze eveneens dlenen
als onLsnapplngsweg voor de hulpdlensLen.
WA1L8CvL8LAS1 Ln ZWL8lvulL
65)"#&."#051)%
8egen kan heL Lerreln herschapen ln een
modderpoe|, waardoor de bodem of de begroellng
langdurlge en soms onhersLelbare schade kan
ondervlnden. vooral op p|aatsen waar vee| pub||ek
samenkomt of waar veel kullen ln heL Lerreln zlLLen ls
heL noodzakell[k om maaLregelen Le Lreffen.
vul daarom vooraf de kullen op en zorg voor heL dlep
beluchLen van de grasmaL om de door|aatbaarhe|d
van de bodem Le vergroLen, waardoor bodemwaLer
beLer kan lnsl[pelen.
Vochtabsorberende bodembedekkers (houLkrullen,
sLro, zand) kunnen helpen ln geval van waLersnood,
maar mogen nleL prevenLlef worden aangebrachL. ue
oprulmlng van heL fesLlvalLerreln zal daardoor
moelll[ker verlopen omdaL de bodembedekker zlch
mengL meL zwerfvull.
78"#9.-*0%
Als zwerfvull door bezoekers ln de grond wordL
gelopen, kan dlL ln de maag van grazend vee LerechL
komen daL na afloop opnleuw de plaaLs van heL
fesLlvalLerreln zou lnnemen. voorkom daarom
zwerfvull door wegwerpmaLerlalen Le verml[den (zle
flche afvalprevenLle). uoor heL gras prevenLlef korL af
Le maalen wordL heL makkell[ker heL Lerreln achLeraf
schoon Le maken.
SllnkS lLS1lvAL
- voorzleL !"#$%"&'()*+%$#"& voor vrachLwagens.
- lronLsLage llggen er ,-.#"&'/%-"("& over
gevoellge plekken.
- Lr sLaan !"#$%"&',"00"& rond bomen om deze
Le beschermen.
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
Cok na heL evenemenL moeL men ervoor zorgen daL
heL /"(0""( op heL Lerreln beperkL bll[fL (zle secLle
'voor'). uaarnaasL ls heL belangrl[k daL er een analyse
gemaakL wordL van de LoegepasLe maaLregelen.
Plerbl[ kunnen kosLen worden afgewogen Legen
baLen. ue 0-1#"& l.v.m. heL beheer van de locaLle zl[n
bl[voorbeeld heL aangekochLe of gehuurde maLerlaal
(meLalen rl[plaLen, houLen panelen, rubberen
maLLen) en de lnsLallaLle ervan. Sommlge lokale
overheden lenen deze maLerlalen ulL aan de
organlsaLor. ue 2$#"& van locaLlebeheer zl[n onder
andere daL de bodem mlnder veronLrelnlgd wordL en
vruchLbaar bll[fL. Maar ook de kosLen van heL
hersLellen van de grasmaL na heL evenemenL
(venLlleren en herzaalen) zullen dalen. uaarnaasL
zullen de bezoekers heL ook aangenamer vlnden om
op een houLen vloer Le dansen l.p.v. op een zachLe
ondergrond.



!"#$%&'$())"*++,-+./

3
4
5
6
7
8
9
'

8
:
'

8LZCLkL8S
!"#$"%#&"'&'()(%*&
;-"#<$&<"(1 nemen bl[ voorkeur de korLsLe weg, ook
als deze door perken of sLrulken loopL. Cok
=)%>+%$11"(1 zoeken bl[ voorkeur een groen hoek[e
op. Ceef daarom looprouLes duldell[k aan en scherm
kweLsbaar groen af meL hekken en nadars
(afzeLllnLen of l[zerdraad zl[n nleL voldoende).
8loemenperken kunnen beschermd worden door er
een podlumconsLrucLle over Le bouwen dle
bl[voorbeeld dlensL kan doen als exLra zlLrulmLe.
+"%,(%)"&-')"%.%-')&
odla, LenLen, caLerlngunlLs, conLalners en LolleLLen
moeLen zoveel mogell[k op een verharde ondergrond
geplaaLsL worden. Cebrulk >(.0/"(>"%"(1 als dlL nleL
mogell[k ls.
/01*2"%*&
uoor lnfrasLrucLuur ln clusLers Le plaaLsen kan men al
veel schade voorkomen. laaLs bl[voorbeeld LolleLLen
verspreld over heL Lerreln l.p.v. gecenLrallseerd.
SlCnALlSA1lL
3('4%"'."'&
8)"#*"1 en >.)!1+)*0"(1 voor heL bevesLlgen van
slgnallsaLle kunnen schade veroorzaken. Ceef
daarom aan de !">"="(0"(1 aan waar lnformaLle en
slgnallsaLlemaLerlaal bevesLlgd mag worden. Maak
bl[ voorkeur gebrulk van ?$@,#'2"/"1#)<)&<1!$#"()$$%
zoals Louw, elasLleken of oude fleLsbanden. ueze zl[n
bl[ heL verwl[deren van de slgnallsaLle ook makkell[k
weg Le nemen zonder schade Le veroorzaken.
5".$678"%*&
uoor duldell[ke wegwl[zers naar #-)%"##"&'"&'.()&-)(1
Le gebrulken en deze ook aan Le dulden op de
plaLLegrond van heL evenemenL, kan men
wlldplassen vermlnderen.
Wegwl[zers zorgen er ook voor daL de bezoekers op
de +$>"& bll[ven en nleL door kweLsbaar groen
lopen.
u8AnCu1L8
- 8l[ de podlumopsLelllng wordL er rekenlng
gehouden meL heL aanpalende &$#..(<"2)"> vol
koelen en vogels.
- ln de LoekomsL wordL er waarschl[nll[k een
sLrook grond aan heL naLuurgebled afgesLaan
om de veroorzaakLe hlnder Le compenseren.

!"#$%&'$(&)*
Len managementsysteem |s geen check||st van wat een organ|sat|e a||emaa| moet doen om tot een
duurzamer fest|va| te komen, maar we| een m|dde| dat |e|dt tot een verbeterd proces en dat de
organ|sat|e u|tdaagt om creat|ef na te denken over het duurzaamhe|dsbe|e|d. D|t proces bestaat u|t
een aanta| stappen: |an (voor), Do (t|[dens), Check en Act (na). De organ|sat|e za| h|er ze|f de vruchten
van p|ukken op term|[n. net succes van d|t proces hangt af van de toew|[d|ng van a||e medewerkers,
zodat het gentegreerd wordt |n het fest|va|managementproces.
V
C
C
k


SCCL, uCLLLn Ln 8LLLlu
!"#$%&
WaL wll de organlsaLle berelken meL een duurzamer
beleld (doe|en)? MeLen en reglsLreren van gegevens
geefL een beeld van de lmpacL van de verschlllende
Loplcs van heL fesLlval. MeLen ls weLen! Waar de
grooLsLe lmpacL zlch slLueerL kan de grooLsLe
(mllleu)besparlng gereallseerd worden. 8eLrek zowel
de fesLlvalorganlsaLle als de sLakeholders om na Le
denken over waL de be|angr|[kste effecten van heL
evenemenL zl[n m.b.L. duurzaamheld. Lens deze
effecLen gekend zl[n, moeL er een gew|cht aan
worden Loegekend en besllsL worden welke gevolgen
men heL meesLe aandachL zal geven. na deze acLles
zullen de be|angr|[kste waarden van heL fesLlval
L.o.v. duurzaamheld duldell[k worden.
'#%()*%((+,-%,&
Lens de scope bepaald ls, kan er worden overgegaan
LoL heL bepalen van doe|ste|||ngen en streefc|[fers
voor de vasLgesLelde waarden. Als bv.
luchLveronLrelnlglng L.g.v. CC
2
-ulLsLooL van
leveranclers en bezoekers een belangrl[k probleem ls,
kan de doelsLelllng zl[n om deze ulLsLooL meL x Le
wlllen vermlnderen Legen [aar y. ueze doelsLelllng
kaderL dan blnnen de waarde 'energle en kllmaaL'
van de organlsaLle.
.%(%+/&
PeL beleld vormL een basls voor heL behalen van de
gesLelde doelen blnnen heL
fesLlvalmanagemenLproces. ulL beleld moeL duldell[k
zl[n voor alle leden van de organlsaLle en beschlkbaar
worden gesLeld aan de hand van een
be|e|dsverk|ar|ng aan heL publlek en alle relevanLe
sLakeholders.
LAn
01#"%/21%&
verLaal heL beleld ln werklnsLrucLles en procedures.
Len acLleplan bevaL concreLe maaLregelen meL
veranLwoordell[ke en deadllne.
!*34%5#(/%1)&
Cm Le weLen Le komen wle de sLakeholders van heL
fesLlval zl[n, moeL de organlsaLle zlch afvragen wle er
betrokken ls bl[ heL fesLlval en wle er door benv|oed
wordL. ulL kunnen bl[voorbeeld bezoekers, arLlesLen,
buurLbewoners, pollLle, leveranclers, medewerkers
en onderaannemers zl[n. Crganlseer meL deze
sLakeholders een d|a|oog om hun belangen mee Le
kunnen opnemen ln heL duurzaamheldsbeleld.
!6789&
ue doelen dle u ulLelndell[k formuleerL ln
samenspraak meL de sLakeholders moeLen voldoen
aan heL SMAk1-pr|nc|pe (speclflc, measurable,
achlevable, reasonable en Llme-bound). Plerdoor
wordL de organlsaLle verpllchL om na Le denken over
hoe de doelen behaald kunnen worden. koppel de
bekomen doelen vasL aan key erformance
Ind|cators (kl) zodaL ze meeLbaar worden.
SLel een duurzaamheldsveranLwoordell[ke aan meL
als Laken heL meLen, reglsLreren en monlLoren van
gegevens, heL genereren van verbeLeropLles, heL
ulLvoeren van haalbaarheldsanalyses, heL opzeLLen
van senslblllserlngsacLles e.d.




!
"
#
$
%
&
'
(

vCC8WAA8uLn
Alvorens heL duurzaamheldsbeleld Le lmplemenLeren
ln heL managemenLsysLeem, moeL er aan een aanLal
)**+,--+./0 voldaan zl[n.
1en eersLe moeL heL Leam ln sLaaL zl[n om de
12/3454/6/(7-6/0 beschreven ln heL beleld ulL Le
voeren. 1en Lweede moeL er een goed sysLeem ln
voege zl[n daL ervoor zorgL daL de .*/8/0 behaald
worden. 1en derde moeLen de 8/)/+-034/+1
beLrokken zl[n bl[ heL duurzaamheldsbeleld van de
organlsaLle. 1en sloLLe moeL er een conLlnue dlaloog
zl[n meL de 17-6/9*8./+1.
PCL
!"#$%&'((#)"*+,-.")"%/
Zorg voor een duldell[ke 7--6)/+./840:, zodaL
veranLwoordell[kheden per Lhema van heL beleld
worden vasLgelegd. uaarnaasL moeL er een sysLeem
zl[n daL vloLLe 3*;;<043-74/ Lussen de verschlllende
veranLwoordell[ken mogell[k maakL.
0#$+%+%1/"%/(%&'+--"*+%1/
ue organlsaLle moeL ervoor zorgen daL haar
medewerkers capabel zl[n om de Loebedeelde Laken
naar behoren ulL Le voeren. uoor Lralnlng en
onLwlkkellng kan men /11/074=8/()--+.4:9/./0
onLwlkkelen, bl[voorbeeld op heL vlak van duurzaam
onLwlkkellngsbeleld, weLgevlng en mllleuLhema's
zoals energle, afval e.d.
2(334%+5$&+"/
CnLwlkkel een procedure zowel voor de 407/+0/(
3*;;<043-74/ Lussen de verschlllende funcLles
blnnen de organlsaLle als voor de />7/+0/(
3*;;<043-74/ naar leveranclers en sLakeholders.
ueze procedure kan onder meer de
duurzaamheldsprlnclpes van heL fesLlval, de
waarden, doelen en sLreefcl[fers, conLacLpersonen en
een feedbackmechanlsme bevaLLen.
6"7"#$%5+"#8/
Cp basls van de waarden, doelen en sLreefcl[fers van
heL beleld, moeL er aan elke leverancler 40.4)4.<//8
lnformaLle worden gegeven zodaL deze meehelpL bl[
heL behalen van deze doelen./

&
?
(

CPLCk
9:8"#7"#"%/"%/3"&"%/
ulL hoefL geen zwaar en vermoelend proces Le zl[n.
veel zaken gebeuren 12*07--0 en verelsen ://0(
5*+;/8/ mechanlsmen, zoals bl[voorbeeld heL sLlller
zeLLen van de muzlek als deze Le luld sLaaL. ulL wordL
besL wel genoLeerd voor volgende edlLles.
Andere doelsLelllngen zullen wel een *@1/+)-74/28-0
en de lnzeL van meerdere personen verelsen om Le
bepalen hoe er bl[ een fouL bl[gesLuurd moeL
worden.
;"</="#>(#3$%5"/?%)+5$&(#8/
uoelen zl[n gekwanLlflceerd ln kl's. Cm deze kl's Le
meLen, worden vaak ;//74017+<;/07/0 gebrulkL, bv.
een weegschaal om Le meLen hoeveel afval er
geproduceerd wordL. ueze meeLlnsLrumenLen bll[ven
besL behouden voor volgende edlLles om precleze en
vergell[kbare daLa Le verkrl[gen. Lnkele )**+@//8./0
van kl's voor bl[voorbeeld heL vermlnderen CC
2
-
ulLsLooL zl[n energleconsumpLle (kWh), CC
2
-ulLsLooL
(Lon) en gebrulkLe hernleuwbare energle. voor
velllgheld en gezondheld kunnen dlL heL
geluldsnlveau (d8) en heL aanLal ongevallen zl[n.
AC1
6"#"%/
uoor de verzamelde daLa Le vergell[ken meL de
gesLelde doelen, kan de organlsaLle haar lessen
Lrekken ulL gemaakLe fouLen en heL
.<<+A--;9/4.1@/8/4.(--02-11/0. Cok hler ls de
lnpuL van de 17-6/9*8./+1 belangrl[k.
!"#3+,)"%/
Zorg voor een procedure om -5,4B640:/0()-0(9/7(
@/8/4. onder de loep Le nemen. ue procedure moeL
-5,4B640:/0(-074342/+/0(en prevenLleve acLles
aanraden, de :/)*8:/0 van een afwl[klng
mlnlmallseren, de **+A--6 van de afwl[klng
onderzoeken en aanbevellngen doen om deze ln de
LoekomsL Le )/+;4B./0.
$*3<;/07//+ de aanbevellngen zodaL ze kunnen
worden opgenomen ln heL duurzaamheldsbeleld.
ue "'C(DEFDF ls //0(;-0-:/;/07(17-0.--+. voor
duurzame evenemenLen. ueze sLandaard bevaL geen
concreLe duurzame maaLregelen, maar beschrl[fL heL
proces om LoL een duurzaam evenemenL Le komen.
PeL ls de bedoellng daL de lSC 20121 mee wordL
:/=)-8<//+.(.**+(./(17-6/9*8./+1 op haalbaarheld,
Loepasslngsgebled, enz. lSC 20121 ls geen
cerLlflceerbaar(8-@/8, maar een handvaL/kapsLok
voor heL gevoerde beleld.

ue 8rlLlsh SLandard speclflcaLlon for a susLalnablllLy
managemenL sysLem for evenLs of G'(HIEF ls
onLsLaan door ulLgebrelde lnLeracLle meL
sLakeholders en hanLeerL een lmpllcleLe 3's (eople,
laneL, roflL) ldeologle. ue sLandaard deflnleerL de
verelsLen voor een duurzaam evenemenL.
anagemenLsysLeem.

!"#$%&'#()*'+#),-
N|et a||een voor mensen met een v|sue|e, aud|t|eve of motor|sche hand|cap z|[n er drempe|s. Cok voor
muz|ek||efhebbers met een verstande||[ke hand|cap |s een bezoek aan een evenement n|et a|t|[d
ev|dent. Cm het fest|va| toeganke||[ker te maken voor personen met een hand|cap kan eventuee|
beroep gedaan worden op de expert|se van IN1kC.
PeL ls belangrl[k daL mensen meL een handlcap ergens LerechL kunnen meL hun vragen voor heL
evenemenL van sLarL gaaL. Len |nfod|enst kan exLra lnformaLle geven over de genomen acLles.
V
C
C
k


1
I
I
D
L
N
S


1CLCAnCkLLl!kPLlu
!"#$%&'$()'(($*
voor personen meL een fysleke of vlsuele handlcap
verml[dL u besL h|ndern|ssen. kles als ondergrond
voor verhard, vlak en sllpvrl[ maLerlaal (bv. houLen
planken, rubberen maLLen, meLalen plaLen). verml[d
groLe hoogteversch|||en (meer dan 2 cm) of overbrug
deze vla hellende vlakken. Cok aan de hoogLe en de
breedLe van Loegangs- en doorgangswegen moeL
aandachL besLeed worden, zodaL rolsLoelgebrulkers
zelfsLandlg kunnen passeren. Ge|e|dehonden moeLen
worden LoegelaLen op heL fesLlvalLerreln, ze zl[n van
grooL belang voor de mensen dle er gebrulk van
maken.
!"#+$,%'-.*
uuldell[ke Laal en een goede sLrucLuur zl[n belangrl[k
bl[ heL opsLellen van webslLe, programmaboek[e of
andere lnformaLlebronnen. ue AnySurfer checkllsL
bevaL de baslsvoorwaarden voor een toeganke||[ke
webs|te. ue checkllsL besLaaL ulL 36 l[kpunLen dle
beLrekklng hebben op P1ML, CSS en !avascrlpL.
verder moeL de s|gna||sat|e op heL fesLlval duldell[k
zl[n en aangepasL aan slechLzlenden. Un|verse|e
p|ctogrammen zl[n heL besL begrl[pbaar voor mensen
meL leesproblemen.
/+)%'-.*
voorzle voorbehouden parkeerp|aatsen voor
mensen meL een handlcap, dle bl[ voorkeur nleL
verder dan 23 meLer van de lngang verwl[derd zl[n.
Mensen meL een fysleke handlcap hebben vaak
problemen om heL pod|um goed Le kunnen zlen. ulL
kan opgelosL worden door heL plaaLsen van een
verhoog. Cm sLorende gelulden weg Le fllLeren voor
slechLhorenden kan heL gebrulk van een r|ng|e|d|ng
een oplosslng bleden. Cok moeL er aandachL besLeed
worden aan de Loegankell[kheld van heL san|ta|r.
Zorg daarom voor een of meerdere aangepasLe
LolleLLen.
AuL-ASSlS1Ln1lL
0%%$+,1*
AuL-asslsLenLle beLekenL: hulp bleden aan een
persoon meL een handlcap bl[ AcLlvlLelLen van heL
Dagell[ks Leven. Mensen meL een handlcap kunnen
nleL alLl[d een beroep doen op famllle of vrlenden om
hen Le helpen, daarom ls heL aanbleden van
asslsLenLle op fesLlvals zlnvol.
2$3%"-&%'-.*
Als er AuL-asslsLenLle voorzlen wordL, moeL dlL vla
verschlllende kanalen worden bekendgemaakL. Maak
duldell[k waar, wanneer en hoe de AuL-asslsLenLen
berelkbaar zl[n. Cm de organlsaLle van AuL-
asslsLenLle goed Le laLen verlopen, kan men vragen
daL de mensen dle van deze asslsLenLle gebrulk
wlllen maken vooraf conLacL opnemen.
45/6)%,7-"3*
8l[ voorkeur wordL er een voorbehouden
kampeerzone voor personen meL een handlcap
voorzlen, ln de nabl[held van de lngang van de
fesLlvalwelde. Pler kunnen de faclllLelLen voor
mensen meL een handlcap dlchL bl[ de gebrulker
worden lngerlchL. laaLs op dlL voorbehouden
kampeerLerreln ook een ADL-tent. ulL ls de
ulLvalsbasls voor de asslsLenLen, maar kan ook
dlenen als verzorglngsrulmLe en als plek waar men 's
avonds de (elekLrlsche)rolsLoel kan achLerlaLen en/of
opladen.
8.)9"-&)9.*%&&-&'."'-.*
Cp heL fesLlvalLerreln worden de hulpmlddelen van
mensen meL een handlcap exLra belasL. Als deze
hulpmlddelen sLuk gaan op heL fesLlvalLerreln, kan
een exLra vangneL gecreeerd worden door
techn|sche hu|pver|en|ng Le organlseren.*

8CCk WL8CP1L8 & ukkLLC
- Zorgen voor een !"#$%&"'"#$ op heL
fesLlvalLerreln. SlechLhorenden kunnen
draadloos gebrulk maken van dlL sysLeem.
An1WL8Ln 8CLl1
- ersonen meL een handlcap kunnen graLls
gebrulk maken van ())!*&+),'&#-
./!0&&!.%//12&#.
- Lr lopen +&%%&#'&-(%/00&# naar de houLen
dansvloer en de houLen wandelpaden.
- 1l[dens de opLredens zl[n er /3$&*/0&#'&-
4)#&2-voor personen meL een handlcap.
- 1l[dens de cullnalre wandellng ls er een 1)%0-
5%//62&-$&*/!&#1//% aanwezlg.
- Len overzlchL van heL programma en een plan
van heL fesLlvalLerreln ln *!/"%%& ls Ll[dens heL
evenemenL Le verkrl[gen aan de lnfosLand.
- Lr ls //#$&./21-2/#"1/"! voorzlen.
CAC1uSlLS1lvAL
- ZorgL voor een !"#$%&"'"#$ op heL
fesLlvalLerreln. SlechLhorenden kunnen
draadloos gebrulk maken van dlL sysLeem.
- verzorgL de ())!4"&#"#$&# ln samenwerklng
meL ln18C. Ze voorzlen onder andere
makkell[ke Loegang voor rolsLoelen, aangepasLe
LolleLLen, voorbehouden parkeerplaaLsen en een
plaLform voor mensen meL een handlcap zodaL
deze beLer heL podlum kunnen zlen.

8CCk WL8CP1L8, u8AnCu1L8 & C8ASC
- ueze fesLlvals voorzlen alle drle een AuL-
camplng.
MAnC MunuC
- voorzleL $&1)%01& ).1!&'&#2.
8CCk WL8CP1L8 & ukkLLC
- Zorgen voor een !"#$%&"'"#$ op heL
fesLlvalLerreln. SlechLhorenden kunnen
draadloos gebrulk maken van dlL sysLeem.
8CCk WL8CP1L8, u8AnCu1L8 & C8ASC
- ueze fesLlvals voorzlen alle drle een 789:
;/6."#$.
SlnnL8'S uA? S1uulC 88uSSLL
- AlLernaLleve lngang voor mensen meL een
handlcap.
- AsslsLenLlehonden worden LoegelaLen.
- AangepasL sanlLalr.


Als heL fesLlval ls afgelopen kan men- de genomen
maaLregelen &(/%,&!&#. Zowel de AuL-asslsLenLen
als de personen meL een handlcap kunnen zlnvolle
verbeLersuggesLles aanbrengen. uoor deze op Le
volgen kan de Loegankell[kheld ln de LoekomsL nog
verhoogd worden. Als men ln heL verleden
zelfsLandlg heefL gewerkL aan Loegankell[kheld kan
men conLacL opnemen meL ln18C om ln
samenwerklng meL hen de Loegankell[kheld van heL
fesLlval onder de loep Le nemen.
!
!
"#$%&'(%)**#+,,-.,/!

<
7
-

!"#$%&"'$"'(
Len evenement b|edt de ge|egenhe|d om st|| te staan b|[ soc|a|e, |ntercu|ture|e en |ntergenerat|one|e
aspecten van de maatschapp|[ waar|n het evenement p|aatsv|ndt. Soc|a|e cohes|e en ze|fontp|oo||ng
z|[n twee fundamente|e doe|en van duurzame ontw|kke||ng. n|erb|[ denken we zowe| aan de
d|vers|te|t van het personee|sbestand en de medewerkers a|s het aantrekken van een ged|vers|f|eerde
bezoekersgroep.
















Lva|ueer de maLe waarln de bezoekers de
maaLschappl[ weersplegelen, de maLe waarln heL
fesLlval Loegankell[k en berelkbaar ls voor
kansengroepen en de soclale en culLurele parLners
dle werden beLrokken worden bl[ heL fesLlval.
(
V
C
C
k


1
I
I
D
L
N
S


kAnSLnC8CLLn
!"#$%$&'($)$"*#$+,,
uraag er zorg voor daL geen enkele medewerker,
bezoeker of andere sLakeholder wordL ulLgesloLen
door zl[n of haar orlglne, leefLl[d, handlcap, seksuele
geaardheld, geloof of levensbeschouwlng.

-$.+(&,/+(&0"++1&2+&#*"%,
MeL een dlvers personeelsbesLand kan de organlsaLle
vla concreLe acLles heL personeelsbeleld versLerken
en een fesLlval opensLellen voor compeLenLe
medewerkers meL dlverse achLergrond (ouderen,
allochLonen, langdurlge en laaggeschoolde werklozen
en mensen meL een arbeldshandlcap). Zorg voor een
aangepasL onLhaal voor deze nleuwe medewerkers
zodaL zl[ snel hun weg vlnden blnnen de organlsaLle.
CnLhaalbrochures ln eenvoudlge Laal en
peLer/meLerschap kunnen hlerbl[ helpen. ueze
mensen kunnen worden lngeschakeld voor
verschlllende Laken zoals mllleuzorg, explolLaLle van
bars, verkeer, enz.

3+&#$.*1&,.00(,$+%+(++",
Cm de bezoekersgroep van heL fesLlval Le
dlverslfleren, kan u samenwerken meL soc|aa|-
maatschappe||[ke organ|sat|es (vzw's, sporLclubs,
[eugdverenlglngen, .). ulL zl[n organlsaLles meL heL
expllcleLe doel gunsLlg Le zl[n voor de gemeenschap.
naasL heL hanLeren van democraLlsche prl[zen kan u
ook opLeren voor grat|s of goedkopere t|ckets voor
bepaalde groepen mensen. Zo kan er een korLlng
worden voorzlen voor mensen ln moelll[kheden dle
vallen onder arLlkel 27 van de rechLen van de mens.
Su8SlulLS
!*"4+(.$"5,6*"&+"5(0+/+",
CrganlsaLles kunnen een subsldle aanvragen bl[ de
federale en de vlaamse overheld om een
dlverslLelLsplan Le schrl[ven. MeL een dlverslLelLsplan
onLwlkkelen organlsaLles een P8-beleld meL
bl[zondere aandachL voor dlverslLelL. Cm een plan op
maaL van de organlsaLle Le onLwlkkelen, kan er
gekozen worden Lussen vler soorLen
dlverslLelLsplannen: een lnsLapdlverslLelLsplan, een
dlverslLelLsplan, een clusLerdlverslLelLsplan en een
groeldlverslLelLsplan. Meer lnformaLle vlndL u op
www.werk.be.,
naasL deze algemene subsldles voor heL opsLarLen
van een dlverslLelLsplan zl[n er nog andere
sLlmulansen voor speclfleke groepen zoals o.a.
laaggeschoolde [ongeren, vl[fLlgplussers en langdurlg
werkzoekenden. ue webslLe www.aandeslag.be geefL
een overzlchL van speclfleke subsldles voor heL
aanwerven van deze doelgroepen.
7+80+6,6*"&+"5(0+/+",**",9+#,:+&#$.*1,
Als u meL uw fesLlval kansengroepen wll aanLrekken,
kan u een aanLal spec|f|eke maatrege|en nemen om
de drempel voor deze mensen Le verlagen. Lnkele
mogell[ke acLles: be[aarden LoelaLen om een sLoelL[e
mee Le nemen naar heL fesLlval, medewerkers
voorzlen dle personen helpen dle slechL Le been zl[n,
LolleLLen voor personen meL een handlcap, een
aangepasLe programmerlng, goedkopere LlckeLs voor
de doelgroep en heL ulLwerken van speclale
communlcaLlecampagnes.

N
A


CCMLu? lLS1lvAL CLn1
- ue organlsaLle engageerL zlch om een dlvers
fesLlval Le zl[n. Lr zl[n meer dan !"#$%&'()*+,-.*$
*/0'1$2++'345'/*$2356 op heL fesLlval.
- ue lnkomsLen worden evenredlg over de
arLlesLen gespreld en een grooL deel van de
wlnsL gaaL naar duurzame pro[ecLen.
LSL8AnZAP!
- SchenkL speclale aandachL aan de problemen
dle arLlesLen ulL heel de wereld ondervlnden bl[
hun zoekLochL naar succes. Plermee proberen
zl[ de mechanlsmen dle lelden LoL
'/&*345%22&7,84*,7 ln de gecommerclallseerde
muzlekwereld ln de kl[ker Le zeLLen.
- Lr zl[n LenLoonsLelllngen, afflches, een
alLernaLleve plaLenzaak, debaLLen, een radlo en
parLnerorganlsaLles aanwezlg op heL fesLlval om
dlL engagemenL krachL bl[ Le zeLLen.
- verwelkomL elk [aar een LwlnLlgLal
%&**97*+,/8*/ ln samenwerklng meL Servlce
Clvll lnLernaLlonal. Zl[ werken mee aan heL
fesLlval en aan de sLrucLurele opbouw van heL
pro[ecL.
- SLelL 1000 plaaLsen Ler beschlkklng voor
9*/6*/$,/$9'*,+,-.4*7*/ dle kunnen genleLen
van een korLlng op kaarL[es voor culLurele
acLlvlLelLen. Zl[ kunnen heL fesLlval bl[wonen
Legen sLerk verlaagde prl[zen.
- ue organlsaLle sLreefL ln heL algemeen naar
zeer 7*9'3&25,634*$:&,-;*/, zodaL heL fesLlval
Loegankell[k bll[fL voor ledereen.
- Lr wordL op de Lwee podla voor een
verschlllende aLmosfeer gezorgd om
verschlllende Lypes bezoekers aan Le Lrekken. ln
comblnaLle meL de gezlns- en babyvrlendell[ke
maaLregelen zorgL dlL voor een :(<+,*.$%2/$2++*$
+**15,-7*/.
=*/6,<,+,6*&*/$
Cm [ongeren en kansengroepen Le
berelken voor dlL soorL pro[ecLen kan u
samenwerken meL scholen,
[eugdverenlglngen, heL CCMW en andere
organlsaLles dle acLlef zl[n ln de soclale
secLor.
8lMLL8CCk
- ue organlsaLle laaL Loe daL mensen sLoelL[es
meebrengen.
- Lr zl[n 200 medewerkers op de wel om de
oudere mensen Le helpen.
!
"#$%&'(%)**#+,,-.,/!

1. www.werk.be
!"#$%&%'&(%"'&)(**%+(',-
ue organlsaLle van heL fesLlval heefL een
belangrl[ke Laak lnzake
compeLenLleonLwlkkellng van haar
medewerkers. ue kern van
!"#$%&%'&(%#)')*%#%'& besLaaL ulL
lnvesLeren ln lndlvlduele
compeLenLleonLwlkkellng van medewerkers.
PeL gaaL over heL aanLrekken van (de [ulsLe)
compeLenLles, heL onLwlkkelen van capaclLelLen
en heL benuLLen ervan. PeL zorgL ervoor daL
elke ('+(,(+-%.%/#%+%0%12%1/zl[n/haar &).%'&%'/
#)3(#))./ 2)'/ "'&$.""(%' en aanwenden.
4"#$%&%'&(%5/ zl[n observeerbare
elgenschappen onder de vorm van kennls,
kunde of gedragsvaardlgheld dle bl[dragen LoL
heL succesvol funcLloneren ln een concreLe
funcLle. Len compeLenLle kan zowel Lechnlsch
als gedragsmaLlg zl[n. 6%!7'(5!7%/ !"#$%&%'&(%5
zl[n kennlsgebonden vaardlgheden, zoals de
kennls van de mllleuweLgevlng.
8%+1)*5!"#$%&%'&(%5 zl[n de verLallng van
zowel waarden, persoonll[ke moLlvaLle als
vaardlgheden en gedrag. Ze zl[n nauw
verbonden meL de werkhoudlng en aLLlLudes
van de medewerker.
Cm de compeLenLles van de medewerkers
maxlmaal aan Le wenden moeLen de
medewerkers worden aangemoedlgd om
opleldlngen Le volgen en dlenL de organlsaLle
voldoende mogell[kheden daarLoe Le bleden.
Cm een evenwlchL Le vlnden Lussen de
onLwlkkellngswensen van de werknemer en de
verelsLe deskundlgheld verLrekL
compeLenLlemanagemenL alLl[d ulL een
!"'5&1-!&(%,%/ +().""* Lussen organlsaLle en
medewerkers. PeL ls van belang blnnen heL
medewerkersLeam complemenLalre en
voldoende compeLenLles aanwezlg Le hebben en
hlermee bl[ de 1%21-&%1('* ook rekenlng Le
houden. SLel daarom een 9-'!&(%"#5!71(:,('*
op meL de gewensLe 2%1'!"#$%&%'&(%5
waarover de medewerker moeL beschlkken voor
heL ulLvoeren van een bepaalde Laak. Zorg
ervoor daL deze gender- en leefLl[dneuLraal zl[n.
vervolgens moeLen de &)2%'/ $%1/ #%+%0%12%1
speclflek besproken worden zodaL elke
werknemer weeL waL zl[n of haar Laak lnhoudL.
voorzle ook Ll[d voor heL voeren van
9-'!&("'%1('*5*%5$1%22%' en de opmaak van
$%15""'.(:2%/ "'&0(22%.('*5$.)''%', waarln de
medewerker zl[n/haar elgen leerproces opsLelL
meL concreLe doelsLelllngen en lndlcaLoren.
;,).-%%1 de medewerkers na afloop van heL
evenemenL. Plervoor kan u de $%15""'.(:2%/
"'&0(22%.('*5$.)''%' Ler hand nemen en meL
de medewerker overlopen of de gesLelde
doelen behaald zl[n. Als de medewerker zl[n [ob
goed heefL ulLgevoerd kan u hem of haar de
kans geven door Le sLromen naar een funcLle
meL meer veranLwoordell[kheden.
6
<
=
>
;
?
@
/

?
A
/

B
C
C
D
/

!"#"$%&"'()*+"&",&$"%'
!
"#$!%&!'()*+#,*-#&!.*+!&&+!/&,-#.*0!1'(%&+!.&&0!2&%&1&(3&(,!4&-('33&+!%#&!&&+!)('-&!.&(,56&#%&+6&#%!
**+! -*3&+! 7#-.'&(&+8! 900&! 2&%&1&(3&(,! 2'&-&+! '.&(! &&+! **+-*0! *0)&2&+&! 5'2:&-&+-#&,! 4&,56#33&+8!
;**,-! %&<&! *0)&2&+&! 5'2:&-&+-#&,=! <#$+! 2&&(! ,:&5#/#&3&! .**(%#)6&%&+! .&(&#,-! */6*+3&0#$3! .*+! %&!
/7+5-#&! %#&! 2&+! -#$%&+,! 6&-! /&,-#.*0! ':! <#56! +&&2-8! >&<&! /7+5-#&,! 37++&+! 1&! '+%&(4(&+)&+! #+! %(#&!
*0)&2&+&! )('&:&+?! '()*+#,*-'(! .*+! &&+! &.&+&2&+-=! ':&(*-'(! ':! &&+! &.&+&2&+-! &+! 6&0:&(! ':! &&+!
&.&+&2&+-
@
8!

ALCLMLLn
Alle medewerkers van een fesLlval moeLen over een
aanLal 4*,#,.**(%#)6&%&+ beschlkken. ueze
vaardlgheden zorgen ervoor daL ledereen goed
samenwerkL en daL de plannlng en de voorschrlfLen
gerespecLeerd worden. We onderschelden een
LlenLal compeLenLles dle ononLbeerll[k zl[n voor
medewerkers van een fesLlval:
!
A&0/,-*+%#)!1&(3&+!?!Cp een effecLleve wl[ze
Laken onafhankell[k kunnen ulLoefenen.
B*2&+1&(3&+! ?! 8l[drage leveren aan een
gezamenll[k resulLaaL.
C&(*+-1''(%&0#$36&#%,<#+! 4&<#--&+?! ! PeL
belang van heL elgen handelen onderkennen
en pllchLsbewusL handelen.
B-#:-!<#$+?!Afspraken, regels, procedures Ll[dlg
naleven.
"&-('714**(! <#$+?! lnLeger, zorgvuldlg,
ob[ecLlef en correcL zl[n.
D0&E#4&0! <#$+?! Zlch gemakkell[k kunnen
aanpassen aan wl[zlgende omsLandlgheden.
F&&()#&(#)! <#$+?! AcLlef zoeken naar slLuaLles
om compeLenLles Le verbreden en Le
verdlepen.
G0*+2*-#)! 1&(3&+?! SLrucLuur aanbrengen ln
Ll[den, rulmLe en prlorlLelLen klezen bl[ heL
aanpakken van Laken of problemen, heL
verloop bewaken.
C&#0#)! 1&(3&+?! Cevaarll[ke slLuaLles en
rlslco's verml[den, zowel voor zlchzelf als
voor anderen
A&0/4&6&&(,#+)! 4&<#--&+?! ln alle
omsLandlgheden de elgen emoLles onder
conLrole houden

lunC1lL8LSCP8l!vlnCLn
!"#$%&'$()"*
Len medewerker werkL ln een ploeg, ln nauwe
samenwerklng meL dlverse parLners (o.a. de
decorbouwer, Lechnlcl, arLlsLleke agenLen,
leveranclers, dlensLverleners, de openbare
admlnlsLraLles en de flnanclers). Pl[ beheerL mee de
lnzeL van mensell[ke, maLerlele en flnanclele
mlddelen, volgL deze op en beheerL heL budgeL.
!H'2:&-&+-#&,: flnanclele en maLerlele bronnen
beheren, een vergaderlng lelden,
pro[ecLmanagemenL Loepassen, acLles of pro[ecLen
opvolgen en evalueren, rapporLen en verslagen
opsLellen, en Len sloLLe de leldlng kunnen nemen ln
heL planmaLlg lnzeLLen van mensen en mlddelen.
!+,"$()"*
Len operaLor bedlenL dlverse Lechnlsche apparaLuur,
asslsLeerL bl[ de organlsaLle ervan en ls creaLlef. ueze
medewerkers worden lngezeL bl[ heL voorberelden
en ulLvoeren van de decormonLage.
!H'2:&-&+-#&,? geluldsapparaLuur kunnen
bedlenen, plaaLsen en afregelen, een llchLLafel
bedlenen en cuen Ll[dens een voorsLelllng,
audlovlsuele Lechnleken Loepassen en de voorsLelllng
op- en afbouwen.
*
-,.+,"**
Len helper asslsLeerL bl[ de organlsaLle van heL
evenemenL en bl[ heL bouwen van aLLracLles.
!H'2:&-&+-#&,: opzeLLen van LenLen,
muzleklnsLrumenLen opsLellen, op- en afbraak van
podla en Lrlbunes, de plaaLslng van llchLgrlds, LenLen
en dranghekken. Maar bovenal moeL een helper een
goede Leamplayer zl[n.

1. hLLp://vdab.be/cobra/
!"#$#%&"#'(")(%"*+)'&"#'(
!"#$%&'"(&) "%) *"(+(,'"(&) $-) '".) /"0.(*1+) 2".3"/.) '".) 2"*$3&"3"%) "%) 2"'$4&"%) *1%) '".) '$$,0.)
5$,"+(67") %(*"14) *1%) -089'(09':) /80("7) "%) 0$9(11+) ;"+#(6%) *1%) 5"&";"37"30<) ) =113%110.) ,11.) '".) $5)
'".)*$$37$5"%)*1%),"#$%&'"(&009'1&")&(");$3&.)*"3$$3#117.)&$$3);"37$50.1%&(,'"&"%<)>%9(&"%."+")
"%)-"351%"%.")*"3*4(+(%,)"%)1%&"3")5(00.1%&"%)$-)&");"37*+$"3)&(")09'1&"+(67)#(6%)*$$3)5"&";"37"30)
74%%"%) $$7) "//"9.) '"22"%) $-) &") 511.09'1--(6) "%) '".) 5(+("4<) ?+0) $3,1%(01.$3) *1%) ""%) /"0.(*1+) 2"%.) 4)
%(".)1++""%)*"31%.;$$3&"+(67)*$$3)4;)"(,"%)*"(+(,'"(&:)5113)$$7)*$$3)&")*"(+(,'"(&)*1%)4;)2"#$"7"30<)
=113$5) (0) '".) 2"+1%,3(67) ""%) -$+(98) $-) .") 0."++"%) 3$%&) *"(+(,'"(&) "%) ,"#$%&'"(&) $-) '".) "*"%"5"%.<)
="#") -$+(98) 5$".) ,"9$554%(9""3&) ;$3&"%) %113) #$;"+) 5"&";"37"30) 1+0) 2"#$"7"30<) @31(%(%,) "%)
9$%.3$+") *1%) &") 5"&";"37"30) "%) 0429$%.319."30) $-) #17"%) &(") /$4.) 74%%"%) +$-"%) (0) "*"%""%0) *1%)
2"+1%,<)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)

na afloop van heL evenemenL kan men de gebrulkLe pollcy rond velllgheld en gezondheld evalueren. PeL ls van grooL belang
daL velllghelds- en gezondheldsaspecLen worden gereglsLreerd zodaL deze evaluaLle mogell[k ls. Zowel heL aanLal
ongevallen als de Levredenheld van de medewerkers over heL lnLern leefmllleu en heL algemeen velllgheldsgevoel van de
bezoekers zl[n relevanLe parameLers.
A
B
B
C
)

@
>
D
=
E
F
G
)

vLlLlCPLlu
Cm de velllgheld van de medewerkers en bezoekers
Le garanderen moeL de organlsaLle bl[ de bouw van
sLanden en podla rekenlng houden meL de
gebrulkell[ke *"(+(,'"(&0%$35"%. uaarnaasL kunnen
ook speclfleke vormen van velllgheldsconLrole
worden LoegepasL.
!
"#$%$&'($!)$*++#,-*./$!
ue gehoorschade dle onLsLaaL door Le lulde muzlek ls
onhersLelbaar. revenLle ls dus de enlge passende
remedle. 8epaal ln samenspraak meL een
,"+4(&0&"074%&(," heL maxlmale geluldsnlveau. PeL
maxlmale geluldsnlveau om gehoorschade Le
beperken sLaaL opgenomen ln heL 9'13."3) .","%)
,"'$$309'1&"" van de lederaLle van MuzlekfesLlvals
ln vlaanderen en bedraagL 103 declbel, gemeLen
over 13 mlnuLen aan de mengLafel.
ue organlsaLle kan ervoor klezen om $$3&$-6"0 aan
Le bleden aan zl[n bezoekers. ueze kunnen verkochL
of graLls verdeeld worden.
0$#1$2$#(&)!%#(34(55()$#,!
ue weL beLreffende de rechLen van de vrl[wllllger
bepaald daL de organlsaLle *"3-+(9'. een verzekerlng
moeL afslulLen m.b.L. de rlslco's verbonden aan heL
vrl[wllllgerswerk. 8l[ de provlncle kunnen felLell[ke
verenlglngen en vzw's LerechL voor een ,31.(0)
*"3#"7"3(%,< ueze verzekerlng dekL burgerll[ke
aansprakell[kheld (schade aan derden), llchamell[ke
ongevallen en rechLsbl[sLand van vrl[wllllgers.


CLZCnuPLlu
ue organlsaLoren moeLen lnsLaan voor de
beschermlng van de gezondheld van de bezoekers en
de werknemers.
Lr moeL een -+1% worden opgesLeld daL als doel
heefL de kwallLelL van de werkomgevlng en andere
mogell[ke schadell[ke facLoren acLlef Le verbeLeren.
ln heL plan moeLen duldell[ke doelen en
veranLwoordell[kheden worden opgenomen om de
gezondheld van de medewerker Le vrl[waren.
PeL plan moeL er ook voor zorgen daL er voldaan
wordL aan de huldlge ;".."+(67") "(0"% zodaL heL
rlslco van boeLes of evenLuele geschlllen wordL
gereduceerd.

voor heL opsLellen van een dergell[k plan kan er een
beroep worden gedaan op verschlllende %$35"%) "%)
3(9'.+(6%"%) omLrenL velllgheld en gezondheld zoals
CPSAS 18001 en lSC 22000. Cok de webslLe van de
lnLernaLlonal Labour CrganlzaLlon (www.llo.org)
bledL ulLgebreldere lnformaLle aan over deze Loplc.

F
?
)

CLn1SL lLLS1Ln
- Llke (muzlek)organlsaLor vraagL LoelaLlng LoL
geluldsulLzendlng aan bl[ de MllleudlensL. ln elke
LoelaLlng wordL een !"#$!%!&'()%$*+,$-("% en
een '($,*%%.' bepaald.
- Llke (pleln)organlsaLor kan graLls een
+/,/!(0(. lenen om zelf heL geluldsnlveau Le
conLroleren en bl[ Le sLuren. ue eersLe avond
sLelL de MllleudlensL heL nlveau af op alle
plelnen.
LLlnCLnAl8
- 1$)!+2&03(!"4",*()$,'(,&(,&4/.5+3/6+ dle
gaan over velllgheld. lelnCLnalr wll meL de
focus op dlL Lhema bepaalde sLedell[ke
problemen aankaarLen zoals de sLlgmaLlserlng
van bepaalde bevolklngsgroepen en wl[ken, de
snelle ulLbreldlng van lofLs, 'gaLed communlLles'
en andere geLLo's voor rl[ken, heL afslulLen van
publleke plaaLsen meL velllgheldscamera's,
sLadsplannlng dle bank[es en andere
LoevluchLsoorden voor daklozen en
ongewensLen weerL, de chlpkaarL voor de
meLrogebrulkers dle al hun Lra[ecLen reglsLreerL.


7(,+$8$)$+(.(,&-",&3(0&6%8)$(5&
1l[dens heL fesLlval kan er een 9"!6"',(&
worden opgezeL rond Lhema's zoals
velllgheld, SCA's, gehoorschade en
verslavlngen.
!
!
"#$%&'(%)**#+,,-.,/!

!"#!$%$&$!'($")%"*+","-!)
!"# $%&'()$)"# '&&%# ""'# *++%,&-"%# ."($)/&0# )(# ""'# 12*%&34$# *)"# *"# -"*"5"%6)'7# /&'# -""%*"%"# &3$1%"'#
/"%")($8# 9"'# :"0&'7%);6"# 7%1"2# /&'# *)"# &3$1%"'# ,);'# *"# ."($)/&0:",1"6"%(8# <-# $1$# ""'# 7"(0&&7*#
-)0)"+/%)"'*"0);6# ."($)/&0# $"# 61-"'# )(# 4"$# /&'# 7%11$# :"0&'7# 1-# 4"'# -""# $"# 6%);7"'# )'# 4"$# 4"0"# /"%4&&0#
%1'*#*++%,&&-4")*8#
) )
=
<
<
>
#

?
@
A
!
9
B
C
#

AC1lLS: uL vlL8 L'S
!"#$%&'()##*')+,&%-.*/'
Zorg ervoor daL duurzame producLen :"(34)6:&&%
zl[n. PeL moeL voor de bezoeker vanzelfsprekend
worden om duurzame keuzes Le maken. Ceef de
bezoeker dan ook de mogell[kheld om een 7%1"'"%#
&0$"%'&$)". Le klezen, zonder daL dlL een groLere
(flnanclele) lnspannlng vraagL.
!"0+12#,&'()+&3-,'##"/'
vla bewusLe acLles en lnformaLlecampagnes kan heL
fesLlval de bezoeker aansporen LoL 7%1"'"%#7"*%&7.
uoor duurzame keuzes Le belonen kan men een
poslLleve houdlng en 7"*%&7(/"%&'*"%)'7 bekomen
bl[ de fesLlvalganger.
!",#,&'($&42&*')&"5&"/
D%1"2(-&$)7"#($)-+0&'("' hebben doorgaans een
groLer effecL op gedrag dan lndlvlduele acLles of
lnlLlaLleven. 8ezoekers moeLen 312%1*+3"'$ zl[n ln
heL berelken van heL elnddoel: een geslaagd
mllleuvrlendell[k fesLlval.
!6&)7%-89'(,&&8':&4',+&3&';++2$&&%3/'
ue 1%7&')(&$)" moeL zelf heL goede voorbeeld geven.
ue fesLlvalorganlsaLor sLaaL cenLraal ln een groLe
keLen van bezoekers, arLlesLen, overheden en
bedrl[ven. uoor deze 3"'$%&0"#%10 heefL de
organlsaLor een moole kans om heel de keLen
poslLlef Le beinvloeden, om duurzaam gedrag Le
promoLen.
1CLASSlnCLn
!"#$%&'()##*')+,&%-.*/'
8esLeed aandachL aan de ""$($&'*;"(. vraag van de
caLerlng daL er gezond voedsel geserveerd wordL.
Cok /"7"$&%)(34 en :)1017)(34 voedsel en
($%""62%1*+3$"' krl[gen de voorkeur. Ceef de
bezoekers een ulLgebreld aanbod meL de garanLle
daL ze een klelnere lmpacL hebben op heL mllleu.
Zorg er ook voor daL de 2%);,"' van deze maalLl[den
nleL subsLanLleel hoger zl[n dan dle van andere,
onduurzame maalLl[den.
!"0+12#,&'()+&3-,'##"/'
@'.1%-""%#"'#("'():)0)(""% bezoekers over Lhema's
zoals waLer- en energlebesparlng, afvalprevenLle en -
sorLerlng, duurzame caLerlng (blologlsch,
vegeLarlsme, veganlsme), . ulL kan gebeuren vla
/"%(34)00"'*"#6&'&0"': slgnallsaLle op heL evenL,
mondellng (d.m.v. anlmaLleLeams, workshops),
sLanden (bv. sLand van afvalsorLeerbedrl[f) en dlglLaal
(d.m.v. webslLe, mall, nleuwsbrlef).
Moedlg heL gebrulk van heL 12"':&&%#/"%/1"% aan.
Ceef /11%*"0"' aan de mensen dle heL openbaar
vervoer nemen, zoals een aparLe Loegangsweg naar
heL fesLlval (geen urenlange flle) of graLls Loegang LoL
de camplng.'
!",#,&'($&42&*')&"5&"/'
Zorg voor &')-&$)"Leams dle bezoekers op een
ludleke manler beLrekken bl[ de
duurzaamheldslnspannlngen van heL fesLlval. Cok
workshops en sLand[es zorgen voor een hogere
beLrokkenheld van de bezoeker. '
!6&)7%-89'(,&&8':&4',+&3&';++2$&&%3/'
Cebrulk als organlsaLle zoveel mogell[k
7"%"3E30""%*"#-&$"%)&0"' voor de opbouw van heL
fesLlval en 31--+')3""% dlL ook. Zorg daL al heL
drukwerk lSC-gelabeld ls (zle flche CommunlcaLle).

ukkLLC
- PeefL een elgen eco-team daL ervoor zorgL daL
ledereen op de hoogLe ls van heL
recyclagebeleld op heL fesLlval.
- vla dagell[kse eco-weet[es sLlmuleerL heL Leam
de ecologlsche bewusLwordlng en
beLrokkenheld van de medewerkers.
lCS1 +
- Muslc lor A 8oLLle: ln rull voor een plasLlc fles
LrakLeren Lwee muzlkanLen de bezoeker op een
heuse serenade.
- 8oLLle Machlne: een ludleke machlne dle
plasLlc flessen een Lweede leven geefL.
LSL8AnZAP!
- An|mat|es verduldell[ken de keuzes dle heL
fesLlval maakL rond duurzaamheld.
- 1l[dens de voorsLelllngen wordL grat|s water
ulLgedeeld om de nadruk Le leggen op heL
belang van waLer voor onze planeeL en op heL
felL daL heL voor veel bevolklngsgroepen
onLoegankell[k ls.
u8AnCu1L8
- 8ezoekers worden geinformeerd en
ulLgenodlgd om de |ow |mpact show bl[ Le
wonen. ulL ls een leuke lezlng waar Llps&Lrlcks
worden aangeboden voor duurzaam leven.
C11L88C11L8 lLS1lvAL
- ln de eco-zone leren de bezoekers
spelenderwl[s over duurzame onLwlkkellng.
- verschlllende workshops voor klnderen en
volwassenen rond duurzaamheld.
lLL8lLS1
- 8leden workshops, debatten, documenta|res
en magaz|nes rond mllleu en duurzaam leven
aan.
- NGC-stand[es aanwezlg op heL Lerreln.
- 100 vegan|st|sche cater|ng.
Len muzlekfesLlval kan veel meer dan enkel leuk
enLerLalnmenL wlllen aanbleden. ue culLurele funcLle
sLaaL op de voorgrond bl[ een fesLlval. Maar de
be|angr|[ke maatschappe||[ke en educat|eve funct|e
mag evenmln vergeLen worden. MuzlekfesLlvals
kunnen op een veranLwoorde manler meL respecL
voor mens en mllleu georganlseerd worden.
MuzlekfesLlvals sLaan ln een un|eke pos|t|e en zl[n ln
sLaaL om een hele keLen Le beinvloeden. Zl[ kunnen
zorgen voor lnbreng van allerlel nleuwe ldeeen en
maaLregelen, en zo acLlef heL ecologlsch bewusLzl[n
verder aanwakkeren. na heL fesLlval kan men de ll[sL
van gemp|ementeerde act|es over|open en
eva|ueren welke succesvol waren en welke nleL. ulL
kan als basls dlenen voor een volgende edlLle van heL
fesLlval.

!
!
"#$%&'(%)**#+,,-.,/!

N
A


!"#$%&&"'(")*+,"*"-"$&"$.+
!"#$%&&'()$*+)"#%,"-#.''-/**&0").1)(12*(()(3"(#"(#."#2-)($)2"1#.)"#."#%-3*()1*+)"#-%(.#0"+#+0"&*#
.''-/**&0").# 0*(+""-+# &%"+# /%4"5# "6+"-(# *51# )(+"-(# 4%-."(# 3",%"-.7# 855"# &"."4"-9"-1# &%"+"(#
4%-."(# )(3"5)$0+# %,"-# 0"+# $%($"2+# ,*(# ""(# .''-/*&"# %-3*()1*+)"# "(# %,"-# 0"+# .''-/**&0").1:"5").#
,*(#0"+#;"1+),*57#!)+#)1#(%%./*9"5)<9#%&#+%+#""(#%2+)&*5"#&"."4"-9"-1:"+-%99"(0").#+"#9%&"(7#
#
#
#
#
#
#
#
#
#
#
#
#
!"#$% &'% &(')'$% *'+'",-.% /0-% "1% '+% 2(3-% 4')(5'$.%
/'),'% 60,'$% ,3$$'$% 7'% &'% 8()4'$&'% '&"-"'% *'-'+%
&('$.%9'-%7'),'%(+40$"10-"'1%:'**'$%7'%8+3;:-*00+%
,3$$'$%10<'$7'+,'$.%%
=
>
>
?
#
%
@
A
B
!
C
D
E
#
%
=>?@>?
!"#$$%$&
A%,0$%10<'$%<'-%&'%<'&'7'+,'+1%$0&'$,'$%(8'+%
7'),'%.%"5"(%3%7")%+'0)"1'+'$%'$%<'-%7'),'%*$+)"1%
&'6'%*'+'",-%63))'$%7(+&'$B%C$8'$-0+"1''+%((,%7'),'%
2*-+("-1%3%:"'+"$%,3$$'$%*'4')'"&'$B%
'(()*+%""%$&
D''2%<'&'7'+,'+1%&'%,0$1%(<%6')2%8((+1-'))'$%-'%
&('$%(<-+'$-%&'%&33+600<:'"&%*"$$'$%&'%
(+40$"10-"'B%E+004%$00+%:3$%<'$"$4%'$%,(<%10<'$%
-(-%''$%4'&+04'$%1+*22"(25*(%(<%&'%&(')'$%-'%
*':0)'$B%
,%*"-**-$.%$&
F'-+',%&'%<'&'7'+,'+1%*"#%*'1)"11"$4'$B%G-')%,-*3"(%
(8'+%&'%4'1-')&'%&(')'$H%:'-%4'8('+&'%
&33+600<:'"&1*')'"&H%($&'+$(<'$%0;-"'1H%
13;;'120;-(+'$H%,$')53$-'$%'$%'+80+"$4'$B%
=I>?%
/%#0*&
/'+,%"$%-'0<1%+($&(<%:'-%*':0)'$%80$%&'%4'1-')&'%
&(')'$B%='6'%-'0<1%6"#$%,"-*(+4%%-."5)<9%8((+%:'-%
+'0)"1'+'$%80$%:3$%15';"2"',%&(')B&
1#0%$2%)3%$&
=('%*'+('5%(5%5%9*5"#,"-"()3)(3"(%&"'%
($&'+1-'3$"$4%,3$$'$%*"'&'$%"$%:'-%6(','$%$00+%
(5)(11"$4'$%'$%:'-%3"-8('+'$%80$%&'%0;-"'1%(<%&'%
&(')'$%-'%*':0)'$B%9'$%,0$%*"#8((+*'')&%''$%.":*+%
(+40$"1'+'$%<'-%&'6'%)(,0)'%8'+'$"4"$4'$%(<%6(%((,%
<'-%:'$%10<'$%-(-%(5)(11"$4'$%-'%,(<'$B%I5%&"'%
<0$"'+%7(+&'$%((,%"6+"-("#1+*9"0%5."-1%*'-+(,,'$%
*"#%:'-%&33+600<:'"&1*')'"&%80$%:'-%2'1-"80)B%%
D
8
#
%
ukkLLC
- PeefL een elgen !"#$%!&'(daL ervoor zorgL daL
ledereen op de hoogLe ls van heL
recyclagebeleld op heL fesLlval.
- vla dagell[kse !"#$)!!%*!+ sLlmuleerL heL Leam
de ecologlsche bewusLwordlng en
beLrokkenheld van de medewerkers.
CCMLu? lLS1lvAL CLn1
- ue parLners van heL comedy fesLlval CenL
engageren zlch om ,--./&&'('!!(%!(,!01!0.
Zo werkL brouwerl[ 8oman noolL meL
vervullende one-way verpakklngen.
CLn1SL lLLS1Ln
- ue medewerkers zorgen er samen meL de
afvalbeheerders voor daL glazen flessen en
karLonnen dozen ln de *-2+%!("#0%&20!.+ op de
afvalverzamelplaaLs LerechLkomen.
!"#$%&'$())"*++,-+.

!"#$"%%"&'()%*("'+",""&-./*0'
!"#$ %&&'())*$ +",-./)0$ 0"1-$ #."-$ )00""#$ %"$ #)%'&2$ 34$ *.0."&5$ *))'$ ("-$ (.67$ 332$ .#$ /33'$ %"$ 032)0"$
1"*""#,67)4$ "#$ 7"-$ 032)0"$ ,30.%)'.-".-,#"-8"'29$ !/"#"*"#-"#$ (.:#$ #)&8$ /"';3#%"#$ *"-$ 7"-$ 1";."%$
8))'$ ("$ 40))-,/.#%"#5$ %33'$ 7"-$ 4&;0."2$ %)-$ ("$ 3#-/)#1"#$ *))'$ 332$ %33'$ %"$ 4"',3#"#$ %."$ ("$
-"8"'2,-"00"#9$ <"("$ 032)0"$ /"')#2"'.#1$ 2)#$ "'/33'$ (3'1"#$ %)-$ 7"-$ /300"%.1"$ 43-"#-.""0$ /)#$ %"$
3*1"/.#1$ /)#$ 7"-$ +",-./)0$ ;"#&-$ 83'%-9$ =)#-$ 332$ )0$ 7""+-$ %"$ 032)0"$ 1"*""#,67)4$ /))2$ )#%"'"$
;"0)#1"#$ %)#$ %"$ 3'1)#.,)-."$ /)#$ 7"-$ +",-./)05$ %33'$ 3/"'0"1$ ;0.:2-$ /))2$ %)-$ ,)*"#$ *""'$ ;"'".2-$ 2)#$
83'%"#$ %)#$ )4)'-9$ >#%"'$ 032)0"$ 1"*""#,67)4$ 2)#$ *"#$ 39)9$ /"',-))#?$ 032)0"$ 3'1)#.,)-.",$ "#$
;"0)#1"#1'3"4"#5$*.0."&%."#,-5$.#-"'63**&#)0"5$;&&'-;"83#"',$"#$3#%"'8.:,9$
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
"#$! %%$&%'! 4)')*"-"',! ()#! *#+,-).&! .-$$#$! /0,(#$!
+)1! (#! #2%'-%&)#! 2%$! 3#&! +#&,#..#$! 2%$! (#! '0.%'#!
*#4##$563%7! 8)1$! +29:! 3#&! %%$&%'! *#,#%')5##,(#!
7,01#6&#$! )$! 5%4#$/#,.)$*! 4#&! (#! '0.%'#!
*#4##$563%7;! 3#&! %%$&%'! 7#,50$#$! (%&! %%$! (#8#!
7,01#6&#$! 4##/#,.&#;! 3#&! %%$&%'! '0.%'#! 7%,&$#,5! #$!
(#! #60$04)563#! )47%6&! 2%$! 3#&! <#5&)2%'! 200,! (#!
,#*)09
@
>
>
A
$
!
B
C
D
<
!
E
F
$
!
=>?"@A"BCD@E
!""#$%&'()&#*+
C#+3'*""'!(#!+--,&+#/0$#,5!02#,!(#!%6&)2)&#)&#$;!
)$2#5&#,)$*#$!#$!7'%$$#$!2%$!(#!0,*%$)5%&)#9!F0,*!#,!
&#*#')1.#,&)1(!200,!(%&!-!%'5!#2#$&0,*%$)5%&0,!/##&!
3#+&!2%$!(#!/"'8)67-.#1"#$3+$/"'(&67-.#1"#!2%$!(#!
+--,&!#$!7,0+##,!(#8#!&#!2#,#$)*#$!4#&!-/!
+#'%$*#$9!
G#!0,*%$)5%&)#!.%$!#,200,!.)#8#$!##$!7,01#6&!07!
70&#$!&#!8#&&#$!)$!3#&!200,(##'!2%$!(#!'0.%'#!
*#4##$563%7!.#$,)*"#8"'2.#1$*"-$,-)2"730%"',!-)&!
(#8#!*#4##$563%79!!
,-.&)'&#/0)1+
H!.%$!+29!200,!(#!6)-"'.#1!5%4#$/#,.#$!4#&!'0.%'#!
#$!%,&)5%$%'#!3%$(#'%%,5;!')#%)#.*)-."!80#.#$!+)1!
7'%%&5#')1.#!2#,#$)*)$*#$;!(#!+#5&%%$(#!7'0#*!
-"67#.6.!%%$2-''#$!4#&!##$!'0.%%'!&#63$)563!+#(,)1<!0<!
56300'!#$!.-$5&2#,#$)*)$*#$!'%&#$!)$5&%%$!200,!(#!
/"',."'.#1$"#$,.1#)0.,)-."!07!3#&!<#5&)2%'&#,,#)$9!
IJ"BK>=L!M"N"BC"@
2&3"04*)05&-"+
B#57#6&##,!3#&!4%O)4-4!*#'-)(5$)2#%-9!N'%%&5!
*#'-)(5+,0$$#$!80!(%&!#,!*#+,-).!*#4%%.&!/0,(&!2%$!
#)-&&'0.:2"$1"0&.%,;)''.G'",!P+2:!7%,.;!+05;QR9!G00,!
*""'%"'"$20".#"$0&.%,4'"2"',!02#,!3#&!&#,,#)$!&#!
2#,57,#)(#$;!(%%'&!3#&!*#'-)(5$)2#%-!#$!.-$$#$!(#!
+#80#.#,5!$0*!5&##(5!%''#5!*0#(!30,#$9!
6""#+5-)+7&$+&5&)&.&)$+
M#7%%'!)$!5%4#$57,%%.!4#&!(#!04/0$#$(#$!##$!
".#%&&'!200,!3#&!#2#$#4#$&9!!
803493-**&)+
G00,!*""'$-3.0"--"#!&#!7'%%&5#$!07!#$!,0$(!3#&!
<#5&)2%'&#,,#)$!#$!(#8#!5&##(5!+#563).+%%,!&#!30-(#$!
.%$!4#$!/)'(7'%55#$!+#7#,.#$9!I0.!*,%&)5!&0)'#&&#$;!
*#,)63&#!60$&,0'#5!#$!3#&!7'%%&5#$!2%$!7'%58-)'#$!07!
7'%%&5#$!/%%,!/)'(7'%55#$!80-!.-$$#$!200,.04#$;!
3#'7#$!04!(#!02#,'%5&!&#!2#,4)$(#,#$9!
:-)4-30*.&+
!H-')$-3"(.67-!2%$!(#!70')&)#!.%$!2%$(%')54#!)$!(#!
0$4)((#'')1.#!04*#2)$*!2%$!3#&!<#5&)2%'!+#7#,.#$9!
:&#/&&#*(5&#3-*$+
=&#'!##$!;"'".2;))'7".%,4'3+."0!#$!*3;.0.-".-,40)#!
07!04!2#,.##,502#,'%5&!&#!2#,4)1(#$!P8)#!<)63#!
?0+)')&#)&!#$!+#,#).+%%,3#)(R9!
E
I
$
!
u8AnCu1L8
- Cnder de noemer uranouLer achLer Lralles",
organlseerde heL uranouLer lolkfesLlval ln 2008
een fesLlval voor !"#$%!"%"%, dlL ln
samenwerklng meL de gevangenlsdlrecLle van
leper. ue gedeLlneerden konden ook proeven
van Lyplsche fesLlvalmaalLl[den.
- WerkLe samen meL een &'()"%' van de
Pogeschool WesL-vlaanderen dle een sLudle
deed rond waLerzulverlng op heL fesLlval ln heL
kader van zl[n meesLerproef.
*
LSL8AnZAP!
- ue organlsaLle lulsLerL naar de +,-"./0%!"%*
#$%*)"*0%1+%".& van lloreffe (heL dorp waar heL
fesLlval doorgaaL) om Le kunnen lnspelen op de
problemen waarmee de buurL geconfronLeerd
wordL Ll[dens heL evenemenL.

ZCML8 vAn An1WL8Ln
- naasL bulLenlandse producLles worden er
pro[ecLen gereallseerd ln &$-"%1"./0%!*"%*
2+,.+)(2'0"*-"'*3+/$3"*2(3'(."3"*"%*&+20$3"*
+.!$%0&$'0"& (buurLcomlLes, verenlglngen, ...).
Pun acLleve beLrokkenheld en medewerklng
draagL bl[ LoL de verbredlng van heL fesLlval en
LoL een sLevlge #".$%/".0%! ln de buurLen zelf.


CLn1SL lLLS1Ln
- Samenwerklng van de organlsaLle meL de
-030"()0"%&'. Zl[ zorgen ervoor daL de muzlek
nleL Le luld sLaaL en daL heL fesLlvalgebeuren
Ll[dlg sLopL.
- krl[gen subsldles voor een &'()"%'"% eco-
Leam.
*
SllnkS lLS1lvAL
- CraLls Loegang voor alle +-1+%"%)"% op
vrl[dag.


MAnC MunuC
- Cmllggende sLraLen zl[n volledlg verkeersvrl[.
- Cpbouw van de podla wordL gedaan door de
leerllngen sLelllngenbouw van uon 8osco Wllrl[k.


CAC1uS lLS1lvAL
- WerkL samen voor de camplng meL de
plaaLsell[ke 4567*"%*568.
*
!"#$%&'$())"*++,-+./

!"#$%$&'(")$*+%!&
Duurzame evenementen kunnen z|ch ondersche|den en v|a ger|chte market|ngact|es zorgen voor een
grotere z|chtbaarhe|d. 2org we| voor een so||de bas|s aan duurzaamhe|dact|es a|vorens uw evenement
te prof||eren a|s eco-fest|va| of duurzaam fest|va|. 8enadruk eerder de w|| om cont|nu te verbeteren.

!
!
!
!
!
!

!
!
!
!
!
!



Welke lmpacL heefL de exLerne communlcaLle
LeweeggebrachL? kan er nog doe|ger|chter
gecommunlceerd worden? MeeL heL aanLal fans op
lacebook of heL aanLal vlews op ?ou1ube. uoor
rekenlng Le houden meL de men|ng van de
bezoekers en de feedback van de an|mat|eteams
kan de exLerne communlcaLle verbeLerd worden.
V
C
C
k


1
I
I
D
L
N
S


LLLk18CnlSCP
LlekLronlsche communlcaLle over duurzame
prakLl[ken naar belanghebbenden kan op
verschlllende manleren.
Zorg ln de eersLe plaaLs voor een aanLrekkell[ke
webs|te van heL evenL. Pler kan een aparLe paglna
rond heL duurzaamheldsbeleld aangeboden worden.
uaarnaasL kunnen ook externe presentat|es over
duurzame lnlLlaLleven verspreld worden vla vldeo
(?ou1ube) of commun|ty s|tes zoals lacebook,
neLlog en 1wlLLer.
nlL1-LLLk18CnlSCP
Cok op een nleL-elekLronlsche manler kan er
gecommunlceerd worden over de genomen
duurzame lnlLlaLleven. Lnerzl[ds kunnen deze ln de
verf worden gezeL op heL fesLlval zelf d.m.v.
brochures, aff|ches en an|mat|eteams. Mond-LoL-
mond reclame zorgL naLuurll[k ook voor
lnformaLleverspreldlng onder de bezoekers. ue
dlrecLe omgevlng van heL fesLlval kan men op de
hoogLe brengen van duurzame prakLl[ken door
bl[komende lnformaLle Le verschaffen vla een
buurtvergader|ng of ger|chte ma|||ng.
Maak uw lnlLlaLleven ook vla de med|a bekend vla
persberlchLen, lnLervlews, persconferenLles en
publlcaLles ln vakLl[dschrlfLen. uoor dlL laaLsLe kan
heL lokale karakLer van heL fesLlval oversLegen
worden. Cf neem deel aan awards, zoals de 'Creen 'n
Clean Award' en 'Lhe Creener lesLlval Award'.
ueel Len sloLLe uw lnzlchLen meL secLorgenoLen en
w|sse| kenn|s en ervar|ngen u|t.
u kan ook de sLap zeLLen naar een
duurzaamhe|dsvers|ag. ue C8l-rlchLll[nen, de
lnLernaLlonale sLandaard voor
duurzaamheldsverslaggevlng, voorzlen Legen 2011
een speclaal supplemenL voor de evenLsecLor.
N
A


ukkLLC
- Cok ukkelpop kreeg de voorbl[e [aren de
!"##$%&$%'(#)$%*+)", als lnLernaLlonale
erkennlng voor zl[n mllleubewusLe aanpak van
heL evenemenL.
8CCk WL8CP1L8
- 8ock WerchLer, 1W Classlc en WerchLer
8ouLlque sLellen zlch LoL doel om de lmpacL op
heL mllleu Le conLroleren en Le vermlnderen.
- MeL een !"##$%-$%'(#)$%*+)",, ulLgerelkL door
?ourope, de Luropese overkoepelende
fesLlvalfederaLle, wordL deze lnspannlng
bekroond.

lLL8lLS1 Ln Al8C LA1lnC lLS1lvAL
- SleepLen de eersLe CroenevenL Awards van
CvAM ln de wachL, een belonlng voor
evenemenLen dle zlch engageren op heL vlak
van duurzaamheld. ue deelnemers aan de
Award vulden allemaal de CvAM LvenLscan ln,
een graLls onllne hulpmlddel waarbl[
organlsaLoren lnzlchL krl[gen ln de mllleu-lmpacL
van hun evenemenL.

!"#$$%&'()'*+