Professional Documents
Culture Documents
Yatra Sparsha
Yatra Sparsha
;Dkfbs
k|sfzs
k|yd ;+:s/0f
k|lt
;jf{lwsf/
d"No
M
M
M
M
M
M
M
cfj/0f
M
cfs[lt ljGof; M
d'b|s
M
ofqf:kz{
s]bf/ ;]t
;flxTo ;Fufnf] 86 sd, a]nfot
@)^*
!))) k|lt
;Dkfbsdf
g]kfn / blIf0fk"j{ Pl;ofdf g]=?=!%).
o'P;\ 8n/ %., kfpG8 %.
/d]z kf}8n
]
/d]z bxfn
n'if k|;
] , sf7df8f},F g]kfn,
kmf]g $&*@*@$,
e-mail : lushapoudel@gmail.com
kfOg] 7]ufgf
ISBN: 978-9937-2-4070-3
YATRA SPARSHA
Edited by Kedar Sangket
;dk{0f
g]kfnL ofqf ;flxTodf snd 8'nfpg] ;Dk"0f{
;|i6f tyf kf7sxdf of] ofqf:kz{n]
Pp6f gf}nf] /; lnP/ cfPsf] 5 .
To;}n] hf]h;n] ofqf;DaGwL
uxg tyf efjgfTds
cg'el" t lnP/ snd
rnfpg'ePsf] 5
pxfFxsf
lgldQ
;dlk{t
;Dkfbs
ofqf:kz{
ofqf:kz{
;Gbe{ ;"rLx
!= pQ/cfw'lgs ljdz{M /Tgk':ts e08f/, sf7df8f},+ @)^$
@ = g]kfnL ;flxTodf pQ/cfw'lgs ;dfnf]rgfM /Tg k':ts
e08f/, sf7df8f},+ @)^^
#= ;fdfGo ax'/jfbM /Tg k':ts e08f/, sf7df8f},+ @)^&
$= eojfbM j}rfl/s lrGtgM /Tg k':ts e08f/, sf7df08f},+
@)^^
%= k"jL{o tyf kfZrfTo ;flxTo l;4fGtM ljBfyL{ k':ts e08f/,
sf7df8f},+ @)^@
ofqf:kz{
b]zk/b]zsf t:jL/
o'j/fh gofF3/]
;Demgf u5'{ Tof] klxnf] kfOnf]nfO{
kfOnf;Fu cfpg] dgUu] s'/f 5g\ . 3'd\ zAbn] af]s/] NofPsf
k|z:t cy{df 3'dGt], 3'dj' f, 3'd3fd, 3'dlkm/, 3'dfOh:tf w]/} efj
kfpF5f}+ xfdL . ofqf ToxL ;Gbe{n] hf]l8P/ cfpg] kIf xf] . ofqf,
lgofqf, ofqf;+:d/0f, ofqfj0f{g jf ofqflgaGw oL ;a} zAbn]
cFufn]sf] ;f/e"t efj xf] 3'dfO cg'el" t .
g]kfnL ;flxTodf o;sf] p7fg laGb'sf] Oltxf; 5g\ g} . ;fdfGo
hgdgn] 3'd/] hlt wtL{ gfk] JoQm ug]{ cj;/ kfPgg\ ;xh} . 7"nf
kbf;Lg Hofgn] hlQ lg kfP Tof] df}sf, n]Vg] si6s/ emDdf/ lsg
uy]{ / < oxL bf]xf]/L rl/qdf g]kfnL ;flxTodf ofqfsf] lzNk h'g a]nf
cfpg'kYof]{ cfOxfNg ;s]g .
s?0f, sGtlahf]u / s/]ks/]k eP/ ofqfsf] n]vg;+;f/ p7\of]
/ hlt cfof] To;n] e"uf]n, ;+:s[lt, hLjgk4lt, zf;g, Joj:yf /
cg'el" tsf x/]s kq] a'emfO ptfb}{ Nofof], n]Vb} Nofof] / lvKb}lvKb}
Nofof] .
ofqf:kz{
ofqf:kz{
11
ofqf:kz{
ljwfsf kdf dfq x'g ;Sb}g, k|df0f / e"uf]nsf ;xL cfFs8fdf afFRg]
u5{ o;n] .
e|d0f jf lbUbz{g ;a} kIf ofqf ;flxTon] :jLsfg]{ kf6f] xf] .
cg'el" tsf] tLj|tfnfO{ r6Ss 5f]8/] lgofqfsf] sNkgf xDd]xDd] x'g
hfG5 . v'fdf 7]nf p7fP/ cGgk"0f{lt/ nls{g] 1fg]Gb| ljjz xf]pmg\
jf hxfhdf jls{kmsL{ ug]{ hof /fO{ x'g
\ ;fwg / l:yltdf k[ystf
eP klg efjsf] x'/Ldf wgL 5Fb5
} g\ . To;}n] v'Nb'nLdo lrq / tYosf
;"rL lgofqfn] cfg} kf]N6fdf xfFSg] kIf k/] .
;'dns'df/ u'?n] k]l/;;Dd k'Ug ;s] klg, xl/ dfgGw/n]
axfO{{ uf8]g{ ;Dd 6]Sg ;s] klg 3'Dbfsf xtf/f] / efjgfsf a]ujfg
;';n
] L xfNg 5f]8s
] f 5}gg\ . 3'd3fdsf] pknlAw of] cgGotd\ nfUg]
u5{ .
JolQmsf a'emfO / cleJolQmn] lgofqfdf ;wF} dfgs :yfg
kfpF5g\ eLid pk|t] Ln] e]6s
] f d'l:nd dlxnf, ljZjf;bLk ltu]nfn]
ge]6s
] f lbj\ut JolQmTjx jf s[i0f ahufO+n
{ ] x[botM ;fIffTsf/
u/]sf slj ToxL laDa / 6f]nL;Fu Psfsf/ kIf x'g\ .
ofqfdf n]vsn] bu'/s
] f af6fdf kf7s gk'u;
] Dd cleJolQmsf]
d"NonfO{ pGgt dfGg ;lsGg . hutn] af6fdf e]6s
] f kfq, kl/j]z /
k|sl[ tsf txx ;fg'n] cg'et" u/]sf laDa, ljsf; / ljrf/x,
zld{nfn] ofqfdf v]ks
] f kl/0ffd, :jefj / cg'xf/x ofqfdf dL7f,
;\ul7t / k|d
] k"0f{ eP/ cfPsf 5g\ .
n]vgdf n}l\ us r]tgfsf] ;antfn] lng] u/]sf] dxQf cfhsf]
csf]{ ts{zLn kIf xf] . pdfn] ;d'bd
| f 9'Ssn] 8'Ag gkfpFbfsf] lvGgtf,
;fg' zdf{n] kf]v/]nL ljdfg:yndf kfPsf] c;xof]u / pk]Iffk'?ifsf
b[li6n] ku]N{ g'kg]{ ljrf/f]Qh
] s l:ylt x'g\ . logn] ofqfsf] sf]/f /
efj' s t:jL/ dfq gb] v fO{ ;dfhsf sk6 / sfnfefjgfsf]
pbf\uf]kgfnfO{ k|:6\ofpF5g\ .
ofqf:kz{
13
14
ofqf:kz{
15
16
ofqf:kz{
ofqf:kz{
17
18
ofqf:kz{
!! c;f]h @)^*
sf7df8f}+
ofqf:kz{
19
ljifo;"rL
lu|gjLr ljZjs} z"Go lsnf]ld6/
ONof e/fO{
@#
;d'b;
| uF lk/tL
pdf ;'jb] L
#!
s]bf/ ;]t
#(
%!
hGd3/ hfFbf
hut gjf]lbt
^!
hof /fO{
&#
20
ofqf:kz{
;f]/s
] u'kmfsf] 5ftLleq dx]Gb|uk' mfsf] ;Demgf
lbK; zfx
*!
a'sf{leqsf s]6Lx
eLid pk|t] L
*(
o'j/fh gofF3/]
!)#
tkfO{s
+ f] b]zdf
a]nfotsf ;flxlTos tLy{:ynx 3'Dbf
ljZjf;bLk ltu]nf
!!!
!!&
!#!
ha d l;8\gL k'uF]
;fg' zdf{
!#(
;'dns'df/ u'?
!$&
xl/ dfgGw/
!^%
x]dGt k/b]zL
!&#
1fg]Gb| ljjz
!&(
ofqf:kz{
21
ONof e/fO{
hGd M @* gf]eD] a/, !(%% .
dg dg} t xf] -syf;\ux| _, nkma/fsf] jl/kl/ -ofqf;+:d/0f_, clg===
-syf;\u|x _, lgMzAb k|Zgx -syf;\u|x_, o'/f]k gf}nf] kl/j]z
-ofqf;+:d/0f_, s;n] s] a'of] -afn syf;\ux| _, hLjgsf /x
-syf;\ux| _ k|sflzt .
lzIff k'/:sf/, - @)$$_, g]kfn ;flxTo ljsf; kl/ifb\ o'=s]=f/f ;g\
@))^ df ;Ddflgt .
g]kfn OlGhlgo/ >LdtL ;dfh, u'~hg ;flxlTos ;+:yf, l;:gf]kfgL
g]kfn cflb ;+:yfdf cfa4 .
22
ofqf:kz{
23
ofqf:kz{
25
ofqf:kz{
27
ofqf:kz{
of] cfNxfbsf/L knsf] cfgGb kfpg of]eGbf klxnf dnfO{ s]n] /f]ss
] f]
lyof] < k|sl[ t;Fu Psfsf/ x'g dnfO{ s]n] 5]ss
] f] lyof] <
cfw'lgs hLjgsf] s[lqdtfn] xfdLnfO{ rfn} glbO{ k|sl[ taf6
6f9f k'ofO;s]5 . :jefljstfaf6 6f9f k'ofO;s]sf] /x]5 . xfdLn]
rfn} sxfF kfPsf 5f}F / < oxL cfw'lgstfn], oxL s[lqdtfn], xfdL
cfk}mF af6 klg 6fl9Fb} 5f}F . cfgf] kl/jf/af6 6fl9Fb} 5f}F . cfk"m PlSnFb}
5f}F . cfg} kl/j]zdf klg ckl/lrt x'bF } uO/x]sf 5f}F . of] ;To xfdLn]
a'g] k|of;} u/]sf 5}gf}F .
t/ clxn] cfP/ agfj6Lkgn] xfd|f] hLjg h]lnO;s]sf] 5 .
s[lqdtf xfd|f] hLjgsf] cleGg kIf x'g k'us
] f] 5 . ca xfdLn] rfx]/
klg xfdL k|fs[t x'g ;Sb}gf}F xf]nf .
kn ;]sG] 8df, ;]sG] 8 ldg]6df clg ldg]6 klg 3G6fsf] ;f]kfgdf
plSng} nfu]sf] 5 . laTb} u/]sf knxn] lgd]iflgd]if ub}{ Pp6f nfdf]
sfnv08nfO{ 5f]6o\ fO;s]sf 5g\ . hLjg ultzLn 5 . To;;Fu tfbfTDo
ldnfpg cfgf] kfOnf To;};uF ldnfpFb} rfNg ;lsof] eg] dfq afFRg
;lsG5 . xf]Og eg] t cfk"m kl5 kl/G5 . oxL hLjgn] rfn]sf] kfOnfsf]
rfn;Fu;Fu} rfn ldnfpgsf nflu ca d oxfFaf6 p7\gk' 5{ . oxLF
a;]/ dfq x'bF g} . cGt klg x]gk{' 5{ . d}n] lu|gljr kfs{nfO{ labfOsf]
;]t u/]F . p;n] klg cfgf vsf kftx xNnfP/ dnfO{ labf
uof] .
ofqf:kz{
29
pdf ;'j]bL
hGd M efb| %, emfkf .
tlKsP/ cGh'nLdf -uhn;\ux| _ k|sflzt . cGtb{l[ i6 -q}dfl;s_,
d]/f] g]kfn -}dfl;s_ sf] ;Dkfbg .
gO b'uf{u0f]z k'/:sf/ @)^&, ljZj g]kfnL k|yd cgnfOg /]l8of]
uhn k|ltof]lutf @)^^ -k|yd_, ;flxlTos rf}tf/L k'/:sf/ tyf
;Ddfg, @)!), cgnfOg ln6/]r/ 86 sdaf6 ;Ddflgt .
xfnM s';G' tL !#, nlntk'/ .
Email: us_bhandari2@yahoo.com
30
ofqf:kz{
;d'b;
| u
lk/tL
k/b]z a;fOsf k6\of/nfUbf lbgxdf /dfOnf] If0fsf] kl/sNkgf
dfqn] klg s]xL /fxt ldNbf] /x]5 . slxn]sfxLF t To:tf] /dfOnf]
If0fnfO{ jf:tljstfd} cg'ej ug{] df}sf gldNg] klg x}g t/ To:tf
If0fx cToGt} ;Lldt x'bF f /x]5g\ . cfgf] sfdaf6 km';b{ lgsfNg' ,
;fyLx e]nf kfg{' clg uGtJo to ug{' lgs} ufx|f] x'G5 . o:t} cK7\of/fx
aLraf6 lgsflnPsf] 5f]6f] ;do eg] cfh;Ddsf] ;a} lttf]kgf la;f{pg]
u/L :jflbnf] x'bF f]/x]5 . of] ;a} e"ldsf afFws
] f] d}n] d]/f] ;d' e|d0fnfO{
;Demgsf nflu xf] . d]/f] b'vfO sd ug{] cf}iflw xf] ;d' . of] la/fgf]
7fpFdf d]/f] efjgf ;f6\g] ;fyL xf] ;d' . To;}n] hlxn] cfgf]
sfdaf6 clnslt km';b{ ldN5 d p;nfO{ e]6g\ bf}l8P/ k'luxfN5' .
d hGd]sf] 7fpF kfFry/sf] t dnfO{ ;Demgf 5}g d}n] hn/flz
klxnf] kN6 b]vs
] f] lal/ vf]nf xf] . c;f/;fpgdf ufpF g} ysf{pg]
u/L Psf]xf]/f] tj/n] :jfF=== ub{} eo/ kdf k|:t't x'g] / kmfu'g
r}tlt/ xjfO{ rKkn klg aufpg g;Sg] u/L ynf kg{] To;sf] :jefj
dnfO{ k6Ss} dg kb{g} Yof] t/ klg d To;nfO{ x]//] /f]dflGrt x'Gy]F .
Ps k6s cfdf;Fu a/fxIf]q 3'Dg hfFbf rt/flsgf/df ndtGg kN6]sf]
ofqf:kz{
31
ofqf:kz{
33
ePsL lyPF . ;d'L lsgf/ olt dgdf]xs x'G5 eGg] d}n] cg'dfg u/]sL
lyOgF . xfdL k"mn}km"nsf kfs{x / cf]xf]/bf]xf]/ ul//x]sf afSn}
dflg;xsf ;d"xnfO{ kf/ u/]/ ;d'Lt6df k'Uof}F . cfFvfn] EofP;Dd
gLnf] kfgLsf] Ps5q ;fd|fHo d}n] lgs}a/;Dd lgofnL /x]F . 6f9}af6
bz{g u/]/ dfq d]/f] dg c3fPg . afn'jfsf] la:s'g s'NrFb} cem cl3
a9]/ d}n] To;nfO{ cfg} xftn] 5f]PF .
d?e"ldsf] tftf] afkmnfO{ ;'nQ
' } lgn]sf] To; ;d'sf] lr;f] :kz{
kfP/ d Psl5g efjljef]/ eO/x]F .
;d';Fusf] of] k|yd kl/ro xflb{stfk"0f{ /x] klg d]/f] sf}tx" n
eg] zfGt ePsf] lyPg . 5]psf] afn'jfdf ndtGg kN6]sL uf]/L o'jtL;Fu
d}n] s]xLa]/ enfs';f/L u/]F . of] e"dWo;fu/ /x]5 . o;}sf] lsgf/df
pQ/blIf0ftkm{ nfdf] / k"j{ klZrd rf}8fO ;fFu/' f] eP/ Oh/fon
eGg] b]z a;]sf] /x]5 eGg] yfxf kfPF . pQ/df ltj]l/of / blIf0ftkm{
Onft /x]sf] Oh/fonsf] k"j{ klZrdsf] s'g} s'g} efu eg] olt ;fFul' /Psf]
5 ls s]xLIf0fd} ;Ldf jf/kf/ ug{ ;lsG5 .
k|ldnfn] tfg]/ nu]sLn] uf]/L;Fusf] ;+jfb aLr}df 6'6g\ k'Uof] .
x]bf{xb] }{ xfdL c:tfpg nfu]sf] ;"o{ laDak/L /ft} ePsf] e"dWo;fu/df
kf}8L v]Ng egL k:of}F . cl3b]lv v]ln/x]sf c3{gUg uf]/Lx xfdLnfO{
n'u;
} uF kfgLdf k;]sf] b]v/] pb]s dflg/x]sf b]lvGy] . xfdL pgLxsf
klx/g b]v/] nfhn] lha|f] 6f]SYof}F / d'v 5f]k/] xfF:YofF} . ToxfF b'O{ cnu
;+:sf/af6 lgld{t km/s dgf]lj1fg :jefljs 9df k|s6 ePsf] lyof]
t/ b'j} kIf c:jfefljs tj/n] rlst eO/x]sf lyof}F . ZnLntf /
clZnntf eGg] Pp6f s[lqd cjwf/0ff xf] .
o:tf] wf/0ff 7fpF / ;dfhn] cfgf] cg'sn
" tfsf nflu agfPsf]
x'G5 eg]/ d}n st} k9]sL lyPF . To;sf] cfzo To; a]nf cfkm}F ef]Ugfn]
/fd|/L a'em]F . hF3f/ k/;Dd km}lnPsf] x'gfn] lgw{Ss ;d';Fu v]Ng
;lsGYof] . sDd/;Ddsf] kfgLeGbf k/ hfg /f]s nufpFb} ;'/Iff uf8{x
glhsaf6 s/fO/x]sf x'Gy] . b'O{ xTs]nfn] e'OF 6]s/] } uf]8f 5KNof
34
ofqf:kz{
35
36
ofqf:kz{
ofqf:kz{
37
s]bf/ ;]t
hGd M @)@^
/fd]5fk, /:gfn' ( .
38
ofqf:kz{
39
ofqf:kz{
ofqf:kz{
41
42
ofqf:kz{
43
ofqf:kz{
lvRofF} . xfd|f ;fyL k|df]b efOn] ;fx|} /fd|f t:jL/ lvRg] ePsf]n] ;a}n]
pxfFn
F fO{ g} ;'DkGYof}F xfd|f Sofd/fx . xfdL ca kfgL gfrsf] sDd/
dsf{Oaf6 cf]em]lng yfNofF} . ljleGg b]zsf ko{6sxsf] cfudgn]
;fFRRf} of] ;x/ Jo:t lyof] . k]/f]gLsf] :kz{df e'mDg' cem} rf/ 3G6f
afFsL lyof] . hok|sfz bfOsf] xftsf] 38L x]/fOn] lht nfdf efO /
of] ;]tn] rfn gkfPh:tf] t ug{' g} lyof] .
lbgn] sf]N6] km]b}{ lyof] . 38Lsf ;'Ox 3'Db} lyP t/ 3fdsf]
dfofn] 5f]8s
] f] lyPg .
udL{sf] xfjf axFb} lyof] . sf]nfxndf dfG5]x x/fpFb} lyP t/
emg\ ahf/ el/Fb} lyof] .
oxfF ;fFemdf a9L dfG5]sf] rfk e]6b\ } 5' d .
oxfF ;]tf n'ufdf s]6fx / sfnf n'ufdf s]6Lxsf] jr{:j b]Vb}
5' d .
dfgj ;Eotfsf] k'Ug'kg{] r'nL 5 lg Tof] / x'gk' g{] uf}0ftfdf
logLxnfO{ x]//] vl:sG5' d . tn em5{' . e'6fglt/ k'U5' . anfb]z
/ ef/tlt/ t}l/g k'U5' / ;lDemG5' d]/f] b]zsf] b'Mlvof el/of cyf{t\
ef]sf / ysfgn] cf]8fNb} u/]sf] ;dodf k'us
] f] a]nf dfu]/ eP klg
vfOG5 s'sn
' 9fs t .
t/ o'/f]klt/ o:tf] xFb' g} . ;Fus
} f] ;fyLn] SjfKkSjfKk lsg]/ vfG5
/ afFsLn] y's 3'6S\ ofpFb} a:g'k5{ . t/ oxfF Tof] geP/ x]Nkk'mn eg]
Tolt b]lvFbg} . g]kfnLsf] :j/ ;'Gg]lalQs} cs{} b[li6efjn] x]bf{/x]5g\ .
xfdL km]l/ c k/ x'lQG5f}F .
udL{n] xfd|f dgx kfSg yfn] . kfgL lkpg] / ofNg] sfd t eO
g} /Xof] lg/Gt/ Tof] lbg . ef]lnkN6 dfq xfdL sfa'ndf p8\g] ePsfn]
Tof] /ft k]/f]gL;Fu} e'mDg] ;'/;f/ kSsfkSsL eof] xfd|f] . eml/nf] 3fd
slxn] lIflthsf] lk7"d
F f cjt/0f xf]nfh:tf] eof] . xfdL rf/ hgfsf]
ofqf:kz{
45
ofqf:kz{
:jfb t s'/} gu/fF} . b'aO{sf] k]/f]gL dL7f] klg cs{} vfnsf] dL7f]
nfUof] . lgln/x'h
F :tf] nfUof] .
k]/f]gLsf] sDd/ ;dfP/ 5f]8g\ dg nfu]g .
qmdzM ylkFb} uofF} . df]xgL nufof] . nfdfnfdf luFnf;sf lr;f]
lr;f] k]/f]gL 3fF6Laf6 ;//// aUb} uof] .
xfdLnfO{ k]/f]gLn] n7fpg yfNof] ca . t/ ToxfF k]/f]gLn]
n6\l7g]xdf ;a} klZrdL d'ns
' sf lyP t/ kmfk'm ToxfFsf d'l:nd
;d'bfosf o'jfo'jtLxsf] rxnkxn klg TolQs} b]lvGYof] . pgLx
cfgf] ;dfh / wd{af6 6f9f xFb' } lyP . d'vsf] 3'D6f] 5f]k/] uf8Laf6
pqGy] t/ ha eLleq k|:yfg uy{] pgLxn] cf]8s
] f] ;n 3fF6Ldf a]y]{ .
sfFrn
' L km]y]{ / cfgf ?lrsf] l8 ub{y] .
eL /dfOnf] lyof] .
c\uh
]| L An'h uLtx 3lGs/x]sf lyP .
sf]nfxnn] sfg 6g6lgFb} lyof] eg] xfd|f lha|fx n6kl6Fb} lyP .
eL 7"n} xftfdf cjl:yt lyof] .
s'gfs'gLlt/ /f]dfG;sf jftfj/0f klg b]lvGYof]] .
k|jL0f / lht efOn] lgn]/ pla|P/ kmfn]sf] r'/f]6sf lgsf]l6gn]
hok|sfz bfO / d klg c5'tf] /xg ;s]gf}F . qmdzM xfdLxnfO{ klg
6fpsf] 3'dfpg ;'? eof] .
k]/f]gLsf] rds emg\ rlDsg yfNof] tf/fx rDs]emF} cfsfzdf .
h"gn] xfF;/] eGb} lyOg\ ltdLxnfO{ zLtsf] vfFrf] 5 .
xfdL ;fFRr} zLtsf] :kz{df cf]l;Fb} lyof}F lsgls eLsf] cufl8sf]
efu v'Nnf lyof] .
xfd|f] ofqf emg\ :kz{do aGb} uof] .
ofqf:kz{
47
ofqf:kz{
ofqf:kz{
49
s[i0f ahufO{+
hGd M @# h'g, w/fg .
oGqjt\ n3'syf;\ux| -@))&_, lxpFsf tGgf xfOs';\ux|
-@))(_, /f]8Dofk n3'syf;\ux| -@)!)_, ;|i6f / l8lh6n jftf{
;flxlTos s[ltx k|sflzt .
;dsfnLg ;flxTo 86 sd, sljxsf cfFvfdf w/fg
sljtf;\ux| -;g\ !((*_, w/fg Og b cfOhh ckm kf]o6\;
-cg'jfb;Dkfbs :jod\ k|sfz zdf{, ;g\ !((*, w/fg bk{0f
-lj=;+= @)%^_, k|o| f; - @)%% _, etfe'] xf:oJo\Uo klqsf
-@)%$_, :dfl/sf, !@ cf+} /fi6JofkL v'Nnf o'jf jSt[Tjsnf
k|ltof]lutf -@)%#_, sd{rf/L :dfl/sf, ;'g;/L @)%!, P]ltxfl;s
:ynxsf] kl/ro -k"jf{~rn kl/ro_ @)%% cflb k':ts /
klqsfx ;Dkflbt .
b]jsf]6f ztfAbL ;Ddfg -@)^^_, cg];f; ln6/]/L j]a hgf{lnHd
Pjf8{ -@))(_ f/f ;Ddflgt .
cGt/f{li6o g]kfnL ;flxTo ;dfh, s]Gb|Lo sfo{;ldlt, jfl;\6g
8L;L, cd]l/sfdf cfa4 .
Email: bajgaikrishna@yahoo.com
50
ofqf:kz{
51
x]g{ 5'6fof}+ . o' k'msf] o:tf] s'/f ;'g/] d]/f] dg lvGg eof] . bM'vL t
pgL klg ePsf /x]5g\ . pgnfO{ klg Tof] x]g{] OR5f /x]5 . cfof]hsn]]
Joj:yf u/]cg';f/ Tof] lgjf:yfg e|d0f ug]{ sfo{qmddf g} lyPg
xfd|f] . t/ pgn] eg] ltAat e|d0fkl5 kms]/{ cfpFbf xfdL;Fu
lbpF;f] sl/a cf7 3G6f ;do x'g] ePsf]n] cfg} lx;fan] 3'Dg
;S5f}F . pgsf] of] hafkmn] d ;fx|} v';L ePF . slj ;flxTosf/xsf]
nflu oxL t xf] lg 7"nf] tLy{:yn .
slj To' k"msf] sljtf w]/} k6s k9]sf] 5' d}n] . k|frLg slj To'
k'msf] hLjgbz{g, k|st[ Lk|d
] / dfgjk|d
] sf sljtfn] cld6 5fk 5f]8s
] f]
5 . o:tf dxfg\ / d]/f] lk|o sljsf] ljutnfO{ glhsaf6 lgofNg] o:tf]
cj;/ 5'6s
] f]df cl3;Dd lvGg ePsf] dgdf ca v';Lsf nx/x
nx/fpFb} uP .
ltAatsf] e|d0f ;lsof] . ca xfdL ltAataf6 a]Olh cfpg
ltAat ljdfg:yndf k|tLIff ub}{ lyof}F hxfh p8\g] ;dosf] . dgf]/d
kxf8sf] aLrdf cal:yt ltAatsf] wfjgdfu{nfO{ 5f]8o\ f] hxfhn] .
;+;f/sf] clt pRr:yfgdf cjl:yt ljdfg:ynxdWo]sf] Ps
ljdfg:yn xf] of] . ltAatsf] ljdfg:ynaf6 lgs} dfly csflzof]
hxfh . hxfhsf] em\ofnaf6 x]b5
{ ,' ljdfg:ynaf6 b]lvPsf cUnf
kxf8 ca km'Rr] y'Dsfh:tf dfq b]lvg yfn] . sl/a @ 3G6f cfsfzdf
atfl;Fb} p8]kl5 laxfg b; ah] xfdL 5Gb' ljdfg:yndf plqof}F .
rLgsf cGo ;x/h:t} Jo:t, sf]nfxn, dfG5] / ;fOsnsf] eL8
5Gb' ;x/df klg b]lvof] . 5Gb' ;x/ cfkmFd
} f rLgsf] k|frLg tyf
P]ltxfl;s ;x/ xf] . ;+;f/df xfn k|rngdf /x]sf] sfuhsf] gf]6
b;f}F ztfAbLdf ;a}eGbf klxn] 5Gb' ;x/af6} ;'? ul/Psf] /x]5 . snf
tyf ;flxTosf] k|/] 0ffsf] e"ld /x]5 of] 5Gb' ;x/ .
xfdL xtfl/Fb} lyof}F . ;do yf]/} lyof] . xfdL 6flGh6 Kof;]Gh/
dfq lyof}F To; ;x/sf] . Aofux xf]6ndf yGSofP/ clnslt k|m;
]
eof}F . o' k'mhLn] ldnfpg'ePsf] k"jl{ gwf{l/t sfo{qmdcg';f/ ;Lw}
sljhLsf] lgjf:yfgtkm{ nfUof}F .
52
ofqf:kz{
53
54
ofqf:kz{
ofqf:kz{
55
ofqf:kz{
57
ofqf:kz{
ofqf:kz{
59
hut gjf]lbt
hGd M ;g\ !(*!, vf]6f .
hLjg cg'el" t, cIfo cfs[lt, sfFrf] d'2fh:tf s[ltx k|sflzt .
ljBfno txb]lv g} sljtf, uLt, lgofqf / syfn]vgdf ;lqmo .
/fli6o o'jf sljtf dxf]T;j, ljZjJofkL sljtf k|ltof]lutfdf
k'/:s[t .
xfnM a]nfotdf sfo{/t .
Email: jagatnabodit@gmail.com
60
ofqf:kz{
hGd3/ hfbf
nfld8fF8fdf Kn]gaf6 cf]ln{b+ f lbpF;f]sf] 7Ls ! ah]sf] lyof] .
nfdf] Zjf; km]//] Psrf]6L df6f]nfO{ dg dg} 9f]u]F . nfld8fF8f;Fusf]
d]/f] e]6 sl/a Ps bzskl5sf] lyof] of] . /x/nfUbf] l6g Phsf]
clGtd v'6l\ snfdf d lxF8b\ } ubf{ lxF8s
] f] lyPF nfx'/ oxL af6f] eP/ .
Tolt a]nf 5f]8s
] f ;fgf;fgf gfgLx a9]/ lr} g;lsg] eO;s]5g\ .
t/ wGo k|ldnf alxgLnfO{ d}n] lrgF,] pgn] klg e'ns
] L /lxgl5g\ .
ca'O hut bfh' PSn} vf]O t efph" < ltgn] klxnf] gh/d} k|Zg
t:of{Og\ . e] xf] eg] of] k|Zgsf] hafkm d}n] sltnfO{ s;/Ls;/L
lbPF cfkmFn
} fO{ yfxf 5}g . g9fF6L e] xf] eg] d}n] hLjgdf ;a;] w]/}
km]; u/]sf] k|Zg klg o;};uF ;DalGwt 5 . 76]pnL ub}{ eg]F sxfF PSn}
x'g] lg, d]/f] ;fy afaf x'gx' G' 5, 7"nL pxfF lg x'gx' G' 5 clg yfxf 5 d]/f]
efGhL lg 5 . ca efph" g} vf]hs
] f] xf] eg] rflxF pxfFF 3/df vfgf
ksfP/ b]j/sf] af6f] x]l//xg'ePsf] xf]nf . d]/f] s'/fn] pgL cjfSs
eOg\ ;fob . c s'/f 5f]8/] xfd|f] nflu vfhf agfpgkl nflug\ .
k|ldnf a}gLsf] of] 3/ xfd|f] nflu xf]6n hf] nfld8fF8fsf] nflu
Psbd k|rlnt lyof], clxn] klg /x]5 . km/s olt kfPF plt a]nf
;f;"dfn] ;dfn]sf] lhDdf clxn] a}gL hf] 3/sf] a'xf/Ldf cfOk/]sf]
ofqf:kz{
61
/x]5 . vfhf vfPkl5 xfdLn] nfld8fF8fnfO{ rfF8} 5f]8g\ ' lyof] / nfUg'
lyof] xn];L dxfb]jsf] bz{g ug{ .
xfdL;Fu} hfg]df ylkP k|mG] r gful/s cf / ef/tLo gful/s
lgs]z . xfdL;Fu ofqfsf] nflu b'O{ lsl;dsf pkfox lyP . Ps
;femf a;df df}/;
] Dd hfg' / lbQm]naf6 cfpg] xn];L hfg] ;femf a;
kv{g' . bf];f| ] ;fem} uf8L l/ha{ ug{' / cfgf] uGtJodf x'OlF sg' . bf];f| ]
af6f] xfdLn] ;dfTg] lg0f{o uof}F . t/ b'l5{d] 8fOe/ /d]z efOn]
;'?df bf]Aa/ z'Ns ;'gfP/ dg} emG8} kl/jt{g u/fOlbP . h] xf];\ /d]z
efOn] ToxL lbg xn];L k'ofP/ lbQm]n kmsf{pg] ;t{ cf7 xhf/
?kofFdf l:jsf/] . To;kl5 ;'? ef] xfd|f] uf8Ldf ofqf . afaf uf8Lsf]
cufl8 a:g'eof] afFsL xfdL k5fl8 a:ofF} . uf8Lsf] k5fl8 l;6sf] Ps
;fO8df 7'lNbbL Odfg, efGhL cfOl/; / d clg csf]k{ l cf, lgs]z
] Dd hfg] a'OkfnL pxfF x'gx' G' Yof] . uf8L u'8g\ dfq ;'? u/]sf]
/ df}/;
a]nfdf vFnf;L efOn] uf8L /f]Sg 9f]sf 9s9Sofof] . geGb} Ps hgf
/fli6o kf];fsdf ;lhPsf df]6f] dfG5] cfFvfcl3 xflh/ lyP . pgn]
;/f;/ uf8Ldf hLpnfO{ leq\fP . 7fpF p;} k"/f eO;s]sf] To;dfly
df]6f] HofgnfO{ sxfF x'g] vfnL 7fpF < ToxL klg slQ cK7\of/f] gdfgL
d]/f]5p
] df 3'l;|P .
dnfO{ 5f]8/] sxfF lxF8g\ nfu]sf] < pN6f] 8fOe/ efOdf vlgP
pgL .
8fOe/ efOn] s]xL gaf]nL uf8L rnfpg ;'? u/] . d}n] klg s]xL
af]Ng] dg ul/gF . h;} uf8L rNg ;'? ef] xfd|f] Hofg pk|mg ;'? ef] .
vfN8fv'N8L, ;fF3/' f], le/fnf] / cToGt} hf]lvd vfnsf] af6f] b]v/] ;a
s'/f x/fd ef] . o:tf] c;lhnf] ;dodf klg pgn] w]/} s'/f ug{ EofP .
lrghfg ef] . pgn] cfgf] ufpFbl] v sf7df8f};
+ Ddsf] cf}sft ;'gfP,
s]an Ps kmf]gsf] e/df ;a sfd x'g] aofg;d]t atfpg EofP . of]
;a s'/fdf dnfO{ slQ ?lr lyPg . a;\ dgdf ;f]lr/x]yF] logsf]
Hofgn] dnfO{ ;s; glbP of] nfdf] ofqf cln hftL x'g] lyof] . pxfF
62
ofqf:kz{
63
ofqf:kz{
65
ofqfn] lgSs} unfPsf] lyof], p;f] eP/ d}n] g} pxfFsf] sfd ug{
hfu?s agF] . ;/sf/L sfof{nodf k'u/] ;DalGwt sfl/Gbf;Fu a'em\bf
t sfd p;lbg x'g g;Sg] a'lemof] . d o;f] kms{g nfu]sf], pxfF rGbf
6'Kn'Ss} b]vf kg{' ef] . rGbf pxfF d]/f] 7"lNbbLsf] ;xkf7L, dnfO{
;fg}bl] v dfof ug]{ pxfF, e]6/] v';L nfUof] . pxfFsf] cg'xf/df klg
cfZro{sf] v';L efj b]v]F . pxfF t ToxLF g} sfd ug]{ sd{rf/L x'gx' bF' f]
/x]5, enfs';f/Ldf pxfFnfO{ d]/f] ;d:of yfxf ef] . t'?Gt ;DalGwt
ljefudf d]/f] sfdsf] nflu pxfFn] af]Ng'eof] . d]/f] sfdsf] kmfon cl3
a9\of] .
lbbLn] lrof dufpg' ef] . cfgf] ;fyLx;Fu lrgfpg' ef] clg
o;f] lg e'ef], d]/f] efO t nfx'/] eP/ klg h:tfsf] To:t} /x]5 .
lsg cfh;Dd PSnf] < d;Fu vfF6L pQ/ lyPg l;km{ d':s'/fPF . s'/f
a'em\bh
} fFbf :s'n] ;fyL ;Ltf/fd / zfGtfs'df/ klg ToxLF sd{rf/L
/x]5g\ . Ps lsl;dsf] uj{ eof] . oxfF xfd|f] xflsd eP/ a:g'kg]{
dfG5] nfx'/] eP/ lsg uPsf] < ;xkf7L ;Ltf/fdn] dgsf] s'/f vf]n] .
km]l/ klg d;Fu vf; pQ/ lyPg . a;\ d':s'/fPF .
;a lrghfgsf] ePkl5 t d]/f] sfd ;f]re
] Gbf w]/} g} l56f] eof] .
sfd ;sL ;a};uF labf eP/ xf]6n kms{b+ f dgdg} ;f]r,F] g]kfndf
sd{rf/L glrgL sfd ;/f;/ x'g] ;do slxn] cfpFnf . ;f]emf;Lwf
hgtfsf] nflu ;/sf/L sfd slxn] ;lhnf] xf]nf .
xf]6ndf k'Ubf zfGtf a}gL ;fyLx;Fu e]6g\ eg]/ cfPsL /lxl5g\ .
gofF slj, sjloqLx, kqsf/xsf] ;fgf] x"n;Fu e]6 x'bF f d gf}nf]
cg'el" tn] 5f]OPF . l;h{gzLn dgx d]/f] nflu cfkm}F cfkmGt nfu]/
cfpF5g\ . pgLxsf] pef/, lh1f;f / hfu?stf b]v/] d]/f] w/fg]
lbgx hLjGt eP/ cfP . pgLx;Fu cflTdotf ufFl;of] / km]l/ e]6g\ ]
u/L xfdL 5'lofF} .
xf]6nsf] sf]7fdf k|jz
] ubf{ yfxf ef] afaf / e]gf dnfO{ s'l//xg'
ePsf] /x]5 . p; ;fFem 7"lNbbLsf] 3/ hfg'kg]{ lgDtf] lyof] . lgDtf]
;s]/ laxfg xf]6n kms{b+ f kfsf]6 PkmPdsf lgb]z
{ s 6 yfkf;Fu
66
ofqf:kz{
67
efUo alnof] /x]5 xfd|f] cfz d/]sf] lah'nL cfof] clg e6fe6
cGtjf{tf{ lg /]s8{ eof] . eLdhLsf k|Zgx ux|f}F / ;fk]lIfs lyP . d
;Sbf] xn'sf gagL ;fGble{s pQ/ af]n]F . cGtjf{tf{ ;lsof] / lah'nL
lg uof], s:tf] ;+of]u
cGtjf{tf{ ;s]/ xf]6n k'Ubf afaf cfgf] hflu/] hLjgsf ;xofqL
afa'/fd ;/;Fu s'/fdf dUg x'gx' bF' f] /x]5 . afa'/fd ;/ d]/f] k|fylds
sfnsf] u'? h;nfO{ cfgf] cl3 kfP/ d Psrf]l6 km]l/ afns ljBfyL{emF}
ePF . pxfFxsf] ;fy d ;+nUg x'bF u} bf{ g} aflx/ s;}n] hut bfO
eg]/ af]nfPsf] gf/L :j/ ;'gF] . 9f]sfaflx/ x]bf{ yfxf nfUof] alxgL
ljdnf s]o/n]; cfPsL /lxl5g\ . a}gL PSn} cfOgg\ . pgL cfpFbf
kfOnfel/ ;fx;, dgel/ cfF6 clg cfFvfdf eml/nf] ljZjf; af]s/]
cfOg\ .
bfO cfpg'xg' ] s'/f yfx} ePg . d t 3/ uPsL lyPF . aNn
clxn] cfpFb} 5' . n slt lbg a:g'xG' 5 < ca Pp6f sfo{qmd xfdL
cfof]hgf u5f}+{ . alxgLn] PsfPs cfTdLotf kf]lvg\ .
d]/f] lg 5f]6f] 5'L ;a} s'/f ug{ Eofsf] 5}g . xKtf lbgsf] nflu
cfsf] . tLg lbg t lalt;Sof] . vf]O sfo{qmd ug{ t ;do ldNnf / <
d}n] zf u/]F .
lsg gldNg] bfO < d ;a 7Ls u5{' . alxgLsf] cfjfhdf
ljZjf; lyof] . Pp6f cfuf]h:tf] /flknf] hf]z 5f]8/] a}gL labf eOg\ .
bfO laxfg} P;Pn;L k/LIff lg/LIf0f ug{ pef]vf]nf nflu;Sg'
esf] lyof] . afa'/fd ;/ klg labf x'ge
' Pkl5 afaf / d 3/ lxF8g\ ]
tv{/df lyof}F . emf]lnt'DnL af]Sg xf]6nsf sfOFnf bfOn] Pp6f efO
vf]hL lbg'esf] /x]5 .
3/sf] cfFugL 6]Sbf 3fdn] d]jf vf]nfsf] ;fF3' t/]/ ;]/f v]tsf]
cfwL af6f] psfnf] r8\b} lyof] . 3/sf] r'nfrf}sfdf dgn] cfdf
vf]Hof] . cfdfsf] 7fpF efph"n] ;Sbf] cfTdLotfn] eb}{ hfg'ePsf] /x]5 .
cfdfn] /f]kL hfg'ePsf] ;'Gtnfsf] vx klg a"9f] x'bF } uP5g\ .
68
ofqf:kz{
efph" eGb} x'gx' G' Yof], o;kfnL t ;'Gtnf /fd|f] kmn]g . ;a} e'
;do t /x]5 lg . s'g} a]nf ToxL ;'Gtnf af]6} y]Ug g;Sg] u/L kmNYof],
ca la:tf/} gkmNg] x'bF } uO/f5 / ;dosf] s'g} 38L ;'Gtnfsf] Tof] af]6
ToxfF x'g] 5}g .
dgdf htftt} cfdfsf] cefj v8\lsP klg :j]R5f / k|1f 5f]/Lxn]
d]/f] dgnfO{ ;Sbf] axnfO/x] . :j]R5f sd af]Ng] eP klg sfG5L k|1f
t 7f ug{;d]t l;kfn' /lxl5g\ .
ef]lnkN6 ufpFel/sf afh]ah'x, a8fa8Lx, sfsfsfsLx,
clg ;;fgf gfgLxnfO{ e]6g\ ] df}sf ldNof] . ;dsfnLg bf}tF /Lx
ufpFdf afFsL /x]g5g\ . sf]xL lax] u/]/ dfOt ufpF 5f]85
] g\, sf]xL
hflu/ ug{ ;x/ k;]5g\, w]/r
} fFlx Ond vf]Hb} k/b]z uP5g\ . ufpF
klxn]h:tf] /dfOnf] nfu]g dnfO{ .
t/ ufpFsf] cf}wL dfof nfu]/ cfof] . slxn] 5f]8/] ghfpmF clg
ufpFdf s]xL u?Fh:tf] klg nfu]/ cfof] . ef]lnkN6sf] lbg 3/df uGyg
d} laTof] . s]xL ufpFn] bfh'efOx;Fu enfs';f/L ub}{ clg 3/df
efph"n] tof/ ug{e
' sf] 3/t?n vfFb} r}t dlxgfsf] Tof] clGtd lbglt/
xfdLn] df3] ;\qmflGtnfO{ ;lDemof}F .
ef]lnkN6 l6s6sf] rfFhf]kfFhf] ldnfpg bfO / d lbQm]n plSnofF} .
l6s6 ;]n ug]{ k;n k'Ug'cl3 d]/f] ctLtsf] ldNg] ;fyL bLk]Gb|sf] k;n
cfof] . bLk]Gb|sf] 8\of8L d]/f] cn k;ndf al;/xg'esf] /x]5 . c\sn
gd:t] s:tf] 5 tkfO{n
+ fO{ < cgL vf]O t cfG6L < d}n] w]/} k|Zg u/F]
PsfPs . cn lgwf/ v'DRofP/ PsfPs efj's a'eof] . cfG6L t
of] ;+;f/df 5}g afa"
cgk]lIft cnsf] s'/f ;'g/] d 5Ss k/]F . Ps k|sf/sf] ulx/f]
zf]sn] dg 5f]of] . s:tf] ce/f] 5 of] hLjg < cnn] af]ns
] f] s'/f
em"6f] eP x'GYof] eP/ cfof] t/ ;To lttf] lyof] . bLk]Gb| hLjgnfO{
k5\ofpFb} hfkfg k'us
] f] t yfxf lyof], t/ p;sf] hLjgsf] of] b'Mvb
b'36{ gf dnfO{ yfxf lyPg . cfG6Ln] sltrf]l6 :s'naf6 ef]sfP/ cfpFbf
ofqf:kz{
69
ofqf:kz{
hLjg . w]/} sfd eP/ klg cw'/f]em}F nlu/x]Yof] d]/f] hGd3/sf] ofqf .
;Dem]F bf]kf{df dfjnL ufpF hfg} EofOgF, sdnf d]8dsf] 3/ hfg] lgDtf]
k"/f ug}{ ;lsgF, ;/:jtL :s'nsf ;/x;Fu e]6 ug]{ df}s} ldn]g, a}
rf]ssf sdn bfO;Fu ulkmg] df}s} ldn]g cflbcflb . ;f]r]F cf]xf] of]
hLjg ck"0f{ 5, cw'/f] 5 . uf8L la:tf/} df}/] lt/ xflsFb} lyof] . uf8Ldf
8fOe/ bfOsf] //;] uLt 3lGs/x]sf] lyof] t/ d eg] d]/L efph"
k'ikfnfO{ v"a dg kg]{ uLt ;lDem/x]sf] lyPF . efph"n] dnfO{ Psrf]l6
ufP/ g} of] uLt ;'gfpg'ePsf] lyof] .
lhGbuL of] k"mn k"mnsf] yFu' f x'bF g}
pbfpg] / c:tfpg]sf] 6'f] x'bF g}
uf8L xfdLnfO{ af]s/] nfld8fF8flt/ x'OlF s/x]sf] lyof], x'OlF s/x]sf]
lyof] uf8L nfld8fF8flt/ ===
ofqf:kz{
71
hof /fO{
hGd M * gf]eD] j/, emfkf .
j]s/ l:66sf b'O{ cfFvf, 8Da/L cflb s[ltx k|sflzt .
sljtf, syf Pjd\ uLtx j]e / cGo kqklqsfxdf k|z:t
dfqfdf k|sflzt .
;flxTo ;Fufnf] 86 sd k'/:sf/ / cflbjf;L k|ltef k'/:sf/af6
;Ddflgt .
cg];f; s]Gb|Lo pkfWoIf .
xfnM a]nfotdf sfo{/t .
Email: jaya_30@hotmail.com
72
ofqf:kz{
73
ofqf:kz{
Kn]g stf k'Ub} 5 eg]/ b]vfPsf] Dofk k6sk6s x]//] , slt prfOdf
Kn]g pl8/x]5, l8kfr{/ / c/fOensf] 6fOd s]slt km/s x'bF } 5, Tof]
3/L3/L r]s u/]/ cflb . h;} u/] klg ;do hfg] xf]Og x} . hxfh
w]/d
} fly uPkl5 Kn]gdf lbPsf] cf]8g\ Ln] lr;f]nfO{ 5]Sb}g . csf]{+ cf]8g\ L
dfUg] axfgfdf Po/xf]:6]hnfO{ af]nfpg', 3/L h';kfgL dfUb}, lkpFb,}
oL o:t} t xf] lg afx| 3G6fsf] sfd . d]/f] 5]pdf lgbfO/xg'ePsf d]/f]
>Ldfg\sf] lgb|fsf] dnfO{ v"a O{iof{ nfU5, pgL r9]bl] v gem/];Dd
lgbfpg ;S5g\ . pgnfO{ em\ofnkl a:tf 8/ nfU5, To;}n] d]/f] efu
kof] em\ofnsf] l;6, cFWof/f] lgik xFbf klg 3/L3/L ;fgf] em\ofn
vf]n/] aflx/ lrofpg t kfOG5 .
af]ss
] f] lstfj k9\g] axfgf u/] dg p8]/ Kn]gsf] ulteGbf 6f9f
cGt} atfl;G5, h;nfO{ 6'f]df Nofpg lgs} s;/t ug}k{ 5{ .
n x]/ t cufl8sf l;6df a:g]xn] nsf{Psf] l;6n] gfs
7f]lsg7f]lsg vf]H5, ltgLx a]lkmqmL 3'5g{ \ af nfU5, tL t af3;Fu
slDkl6;g g} ub{5
} g\ 3'g{ . tL ;'tfxfsf] lgb|fnfO{ Ao"e
F mfP/ ck/fw
gu/f}F Sof/, ef] ;'Tg lbpFm x} . a? a;f}F sf]lRrP/} eP klg l;6df .
nfU5 s'g} a]nf t nfdf] ofqfdf 6\jfF6\ nufP/ a]lkmqmL ;'tfF+} /
c/fOen xndf emNn'/fd x'bF } k'uf},F w/d/ ub}{ . t/ s] u/f}F . o;sf]
nflu 3fF6Lsf] 9Ssg slxNo} v'ng] , gq o:tf k6\ofOnfUg] ofqfx
si6s/ x'g] g} lyPg xf]nf .
s'g} xjfO{ofqfdf vfgf / kfgL cfjZos / k'Ubf] glbP/ c/fOen
xndf ef]sn] xNn'/fd xFb' } k'Ug' klg k5{ .
kfgLh'; k]okbfy{ yk dfu]df x]osf] b[li6n] x]g{] ljdfgsDkgLdf
ofqf gu/f}F eGg] nfU5 . emg\ /fd|f] gfd sdfPsf Sofy] k]l;lkms /
la|l6; Po/j]hsf sd{rf/Lsf] vf] Jojxf/n] ltgLxnfO{ s] eGg]
xf]nf . lsl/of t gxfnf}F, oL ljdfgxdf r9\g' gk/f];\ eg]/,
lxFl8/xg'k5{ . cfkbljkbdf r9\gk} nf{ .
ofqf:kz{
75
76
ofqf:kz{
xfdL cf]ln{of}F .
p;sf] t ofqf cem} ;lsPsf] 5}g . pm t cem} c:6]l nof k'u/]
dfq la;fpg kfpF5,] xsaf6 c w]/} ko{6s af]s/] :jb]z lelqFb5
} ].
v} cem} slt 3G6f p8\g} afFsL 5 .
aflx/ P/fOen xndf xfdLnfO{ lng k|tfk cfPsf] 5, P/fOen
xnsf] 7"nf] l:qmgdf k/}af6 xfdLnfO{ b]lv;s]sf]] 5 . p;nfO{ ge]6s
] f]
klg b'O{ jif{sf] xf/fxf/L eO;s]sf] 5 . p;n] PSn} afFRg ;S5' eg]/
k|dfl0ft ub}5
{ xsdf . p;nfO{ a]nfotsf] uDeL/tfeGbf xssf]
df]xstf g} Kof/f] nfUof] . To;}n] p;n] ToxL 7fpF /f]Hof], kmls{of] .
pm ToxLF clNemof] . pm Pp6f ;kmn Joj;foL x'G5' eGg] ;kgf kfn]/
x'sf{pbF } 5, cfzf 5 p;sf] ;kgf ;fsf/ x'g5
] .
pm cln cUnf] ePsf] /x]5, p;sf] cg'xf/ afa} cem} aRr}
b]lvG5 . skfn sf6]/ z/b Ct'sf] af:g nfu]sf] s'v/' fsf] efn]h:t}
5l/tf] b]lvPsf] 5, p;nfO{ d}n] ;fg}df 5f8]/ lxF8] . d}n] d]/f] hLjgsf
ofqfx to ul//x]F . p;nfO{ d}n] 5f8]sf tL lbgx si6s/ eP klg
cfh p;n] eG5, cfdf tkfO{n
+ ] af6f] gvf]hs
] f] eP s;n] vf]Hg] t <
p;sf] cg'xf/df em\ofKk bfx|L knfPsf] rfxG5, nfU5 p;sf] rfxgf
k"/f x'bF g} h;sf] hFu' fsf] /]vL g} 5}g .
Po/kf]6a{ flx/ lg:sgf;fy xfdLnfO{ xssf] dflg;xsf] eL8,
Xo'ld8 / udL{n] Ps}k6s 3fF6Ldf SofKk lgdf]7o\ f] . dgdg} egF]
hf8f]af6 udL{ dgk/fP/ cfPsf] xf]Og < nf} vf tftf], tfk tftf] 3fd
Po/kf]6a{ f6 aflx/ lg:sg Eofsf] 5}g xssf] dflg;xsf] eL8,
?vf] :jfefj / Xo'ld8n] cf]OnfPsf] n]sfnL] ;fuh:t} agfPsf] 5 .
dflg;nfO{ h] 5 Tof] dg kb}g{ csf]{ vf]Hbf ;Xo x'Gg, dflg;sf] hft}
a}ug' L xf] .
Po/kf]6{ 8an8]sf/ a;, hf] Po/ slG8;g hl8t 5 . oL ;'Gtn]
/sf] 8an8]sf/ a;xn] xssf] x/]s s'gfs'gfdf ofq'xnfO{
Po/kf]6a{ f6 3/3/af6 Po/kf]6{ k'ofpF5g\ . xs ;fgf] cfONofG8
ofqf:kz{
77
ofqf:kz{
ofqf:kz{
79
lbK; zfx
hGd M @)#*, wflb .
cfuf] -sljtf;\ux| -@)^&_ k|sflzt .
km'6s/ syf, sljtf, uLt, uhn, d'Qms, :tDen]vg, ;+:d/0f ,
ofqflgaGw cflb ljle ;flxlTos kqklqsf Pjd\ j]ak]hdf
k|sflzt .
k|;g" -;flxlTos ;Fufnf] -@)^@ _, /fOlh :6f/ -/fli6o
;fKtflxs -@)%*b]lv @)^) ;Dd_ larf/x
8f= bL3{l;+x ad, -hLjgL @)^@_ cflb k':ts, klqsf ;Dkflbt .
xfnM Oh/fon .
80
ofqf:kz{
;f]/s
] u'kmfsf] 5ftLleq
dx]Gb|uk
' mfsf] ;Demgf
gLnf] e]:6 nfO6 An' lhG; k]G6 le/]kl5 km]l/ afy?d k;]F .
egfO ;'gs
] f] xf] ;fg}df 5f]/fdfG5] aflx/ hfg] a]nf 38L x]5g{ ,\ 5f]/LdfG5]
aflx/ hfg] a]nf P]gf x]5g{ ,\ yfxf 5}g slt 5f]/Ln] P]gf x]5g{ \ t/ drflxF
x]5'{ cjZo . k"mn ;fOhsf] P]gf Ps k6s lgofn]kl5 xtf/xtf/ lg:s]F
afy?daf6, Aofu le/]/ ;gUnf; / Sofd]/ af]s/] aflx/ x'lQPF, lrkf]/f
aflx/ klv{/x]sL lyOg\ . dg p;}p;} km'? lyof] s]6fs]6LnfO{ b;}F
cfPh:tf] . sf/0f s'g} ;'Gb/ k|fs[lts 56f b[Zokfg ug{ hfg] of]hgf
lyof] lrkf]/f / d]/f] . ;fydf l5d]ssf b'O{ hgf c / lrkf]/fs} elthf
/fdL klg lyof] . lgs}k6s ;f]ws
] f] lyPF lrkf]/f;Fu stf uOFb5
} 3'Dg
eg]/ t/ dnfO{ ;/k|fOh lbg]eGb} k6Ss} elggg\ .
af6f]el/ cg'dfg ug{ vf]hF] t/ ;lsgF . cln 6f9fsf] af6f] /
7fpFdf k6sk6s 3'd3fd u/]s} eP klg csf]{ k6snfO{ lbzf / af6f]
d slxNo} ;Demg ;lSbgF, emg\ slxNo} guPsf] 7fpFsf] cg'dfg ug{' t
k/sf] s'/f . t;y{ lrkf]/f s'l6n d':sfg cf]7el/ kf]t/] dnfO{ 3'b}{
lyOg\ ls ;/k|fOh lgSs} cy{k0" f{ x'ge
] of] eGb} . a]nfa]nfdf r'gf}tL
ofqf:kz{
81
lbFbl} yg\ bLK; 6fO 6' u]; k'uk] l5 b]lvOxfN5 lg eGg] ;f]Rb} sfgdf
Pd kL y|L sf] Pc/kmf]g sf]r/] em\ofnaf6 aflx/ b[li6 ofFSg yfn]F .
gf]eD] a/sf] kfl/nf] 3fddf Oh/fPnL laxfg udSs uDs]em}F k|tLt
x'GYof] . ;8sjl/kl/sf km"nx, cln dfl:t/ leQfdf 9'fsf r]k
r]kaf6 6fpsf] prfn]/ a]lkmqmL d':s'/fO/x]sf kftfkftLx hjfg x'bF }
u/]sf] 3fdsf] ls/0fdf 6lNsFb} l;l;{/] atf;;Fu aonL v]ln/x]sf] b]Vbf
v';Ln] dg r~rn lyof] . p;f] t x]gd
{ f :ofxfl/Psf au}r
F fsf km"nx
lag /fd|f x'G5g\, t/ tL x]bf{ dnfO{ nfU5ls hah{:tL d':s'/fpg
afWokfl/Psf cf]7xh:tf] .
tLeGbf s'gfsGb/f, kmfF6, eL/, kx/f, sfGnflt/ a]:ofxf/ kmlqm/x]sf
k"mnkftk|lt d]/f] Wofg a];L cfsif{0f x'G5, nfU5 :jtGq km'Nb}5g\,
cfg} dhL{df cf]Onfpg]5g\ . x'OFls/x]sf] sf/sf] em\ofnaf6 b]v]F
/ftfDo] sfGnf] x/]s jif{sf] cS6f]a/ dlxgfsf] ;'?jft;Fu} lagflgDtf]
hxLFtxLF pd|/] lgl:kmqmL d':s'/fpFb} l;f] Oh/fPn l;Fufg{] Ps k|sf/sf]
;'Gb/ km"n, snflgt' sf] b'nxL kn] s'g a]nf v'?Ss ;Demgfsf]
v'8l\ snf] pSn]/ d k'u5
] ' d]/f] wflbsf] Kof/f] df6f] yfqm]sf] kv]/fdf .
gf]e]Da/ ofg] ls ltxf/sf] xf/fxf/L ;do cfFug, s/];f,uf]/]6f,
af/Lsf] sfGnf], l8n htftt} d':s'/fpFb} z/bLo ;'Gb/tf / xflb{s
cfgGb lbg] tL ;okqL dvdnL clg ltgsf kft, km"n r'8F /] df8\b}
;'F b} ubf{ Tof] af;gf slt dL7f] / lk|o nfUYof] cfh ;lDemFbf Tof]
af;gf cfgf] df6f]sf] cfgf] ckgTjsf] lyof], Tof] d]/f] g]kfnL af;gf
lyof] . bLK; cf/ o' l:nlk < cluNnf] l;6af6 lrkf]/f s/fpFbf kf] k'gM
em/]F blIf0f Pl;ofsf] ;'Gb/ g]kfn . To;sf] ;fgf] 6'qmf] wflbsf] 5ftL
yfqm]sf] ;okqL, dvdnLsf] y'uF f 5f]8/] dWok"js
{ f] 6'qmf] Oh/fondf . gf]
gf] cfO Pd lnl:g ; ub{} k'gM aflx/} lgofNg yfn]F .
;fdfGoeGbf s]xL a];L ultdf sf/ x'OlF s/x]sf] lyof] . gDa/ !
/f]8 h'g t]nclje ;x/af6 h]?;ndlt/ hfG5 sf] < 5ftL gfKb} lyof}F
sf/sf] ultdf . a]t;]d;
] sg{/af6 sf/ gDa/ ! /f]8 5f]8/] bflxg]
82
ofqf:kz{
df]l8Pkl5 cf}Bf]l] us If]q kf/ ub{} ;fgf] xfFu] ;8s x'bF } kxf8 r9\g
yfNof] . kxf8 t s] eGg' xfd|f] g]kfnL kxf8 x]//] , t/ Oh/fPnsf] nflu
kxf8 g} xf] . d]g/f]8 5f]8k] l5 sl/a !)!% ldg]6 u'8/] sf/ dfly
y'Dsf]df k'u/] /f]lsof] . kfls{ n6df sf/ yGsfP/ nfUof}F yf]/} cf]/fnf],
] g sf8{ / l6s6 lnPkl5
d]/f] To; lbgsf] ;/k|fOhlt/ . ToxfF OGkmd{;
lrkf]/f yrSs a]Grdf al;g\ / elgg\ bLK; lne of]/ Aofu ljy ld
PG8 uf] 8fpg, a6 6]s Sofd]/f ljy o' a'em]F d]/f] ;/k|fOhsf] k|:yfg
cf]/fnf] em/]/ hfg'kg{] /x]5, af6f] t csf]{ klg /x]5 . c;Qm, a"9fa"9Lx
hfgsf] nflu ;lhnf] af6f], t/ lrkf]/f klxNo} klg 3'ld;s]sf]n] To;
lbg vf; d]/f] nflu g} ToxfF uPsf] x'bF f pgLrflxF xfdLnfO{ kv{/] ToxLF
:Gofs af/d} a:g] eOg\ . cf]s] eGb} Sofd]/ af]s/] nfu]F c;Fu}
cf]/fnf] d klg . lgs} emg{k' g{] /x]5 v'8l\ sn}v'8l\ snf x'bF } .
cGtdf tn k'u/] pleof}F u]6df hxfF ufO8x k|tLIff/t e]l6P .
;/f;/leq uof}F . chsf] kxf8sf] km]bLdf /x]sf] u]6af6 leq k:of}F
kxf8sf] ue{leq clns k:gf;fy lah'nLsf] pHofnf]df ;fgf] xnh:tf]
b]lvof] hxfF ;;fgf a]Gr /flvPsf lyP leQfsf] l:qmglt/ kmsf{P/ .
xfdLnfO{ ToxLF a:g elgof] . xfdL eg]sf] nueu !)!@ hgfsf]
ko{6s em'G8 lyof}F . ToxfF a;fn]/ l:qmgdf s]xL ldg]6sf] hfgsf/L
lel8cf] b]vfOof] h'g cb\et" k|fs[lts nLnf x]g{ xfdL hfFb} lyof}F .
;;{tL{ s]xL dxjk"0f{ a"bF f ;'gfOof] . h:tf] ls;leq /x]sf ;a} nfOd
:6f]g h'g kfgL;Fusf] lgoldt / lg/Gt/ k|ltlqmofaf6 k"0f{ kTy/h:tf]
ag]sf ljlrq cfs[lt / j:t'x sfg'gL tj/af6 k"0f{ ;'/lIft agfOPsf
k|fs[lts ;DklQ xg'nfO{ g5'gx' f]nf . s'g} klg vfBkbfy{ tyf w'dk| fg
gul/lbg'xf]nf . s'g} klg kfNt' hgfj/ gn}hfg'xf]nf . kmf]6f] lvRgsf
nflu 5'6 ul/Psf ;Lldt :yfgnfO{ Wofg lbg'xf]nf . leqsf] 3'dfO
u|k' df x'g5
] . ;Sbf] ;fgf] cfjfhdf s'/fsfgL ug{x' f]nf . ufO8;Fu}
/xg]5g\, pgnfO{ ;'Gg'xf]nf / k5\ofpg'xf]nf .
ofqf:kz{
83
ofqf:kz{
85
ofqf:kz{
/fVgdf ;a}eGbf w]/} xft oxfF cfpg] ko{6sxs} /xG5 . d}n] ;f]w
F]
s;/L < hafkmdf eGof] oxfFleqsf] cj:yf Psbd} gfh's 5 .
crfgs ablng] tfkqmd, Xo'ldl86L sfa{g8fOcS;fO8sf] n]an, rsf{]
cfjfhaf6 pTkGg x'g ;Sg] 3if{0f / sDkg cflbn] oxfF /x]sf k|fs[lts
gfh's rLhaLhnfO{ xfgL ug{ ;S5, To;}n] To;f] x'g gbLg tkfO{x+ s}
a];L xft x'G5 . To;}n] /x]5 ko{6sxnfO{ ToxfF /x]sf s'g} klg
rLhaLhdf xft nufpg lgif]w /x]5 . To;kl5 3'dfp/f] af6f] u/L
kmls{of}F klxn]s} u]6df / aflxl/of}F .
To; a]nf;Dd ef]sn] ;tfpg yfln;s]sf] lyof] . xtf/xtf/
dfly :Gofs af/df k'Ubf lrkf]/f Ps em'G8 ko{6sx;Fu ulkmFb}
/lx5g\ . dnfO{ b]Vgf;fy a8f] km'lt{nf] d':sfg 5l/g\ / ;f]lwg\ xfp
cf]h of]/ ;/k|fOh < hafkmdf Ps ula{nf] d':sfg;lxt eg]F
lrkf]/f O6 cf]h e]/L jG8k{m" n ;/k|fOh ofG6fl:6s a6 o' cf/
df]:6 jG8/k"mn b]g cn ckm lb;, cfO ljn aL u|6] km"n 6' o' km/Pe/ .
To;kl5 ToxLF :Gofs af/df xNsf vfhf vfP/ 3/lt/sf] af6f] nfUof}F .
kmls{b+ f ;a} km]l/ cfcfk"md} ulkmg yfn] . d eg] cl3 ev{/
b]vs
] f] crDdnfUbf] u'kmf / ToxfFleqsf] s'g} syfdf jl0f{t cs{} nf]sh:tf]
b[Zo ;lDemFb} ;f]Rb} lyPF . ;/sf/L tj/af6 o;/L g} vf]h / htg ug{]
xf] eg] xfdL;Fu o:tf cgluGtL ;Dkbf 5g\, h;af6 cf}Bf]lus /
s[lqdtfn] u|:t l;f] ljZjsf] Wofg tfGg ;lsGYof] h;n] b]z t
lrgfpFYof] g} xfdL g]kfnLnfO{ bl/tfaf6 klg dfly psf:Yof] cjZo,
t/ o:tf] s;n] ;f]Rg] < g]tf n8\gdf / xfdL tfnL ahfpgd} Jo:t
d]/f] b]z clg d]/f] a]jfl/;] dx]Gu'kmfnfO{ rfx]/ klg d}n] Oh/fonsf]
;f]/s
] u'kmf;Fu t'ngf ug{ ;lsgF . t/ s] slxNo} g;s"n
F f<
ofqf:kz{
87
eLid pk|]tL
88
ofqf:kz{
a'sf{leqsf s]6Lx
hLjgdf slxNo} klg k'unF" f eg]/ ;f]Rt} g;f]rs] f] b]z O/fgsf]
/fhwfgL t]x/fgdf @& k'; @)%( zlgaf/ cyf{t\ !! hgj/L @))#
sf] laxfg nueu !) ah]lt/ cfOk'uF] . O/fgsf] s]Gb|Lo a}n] u/]sf]
df}lb|s gLlt / d'bf| :kmLltsf] cGt/;DaGwaf/]sf] PsxKt] ;]ldgf/df
efu lng'kg]{ sfo{qmd lyof] . ljz]iftM ;g\ !(&( sf] O:nflds qmflGtkl5
s/ O:nflds b]z eg]/ lrlgPsf] O/fgdf kfOnf 6]sG' h]n;Dd klg
dgsf] cfsfz k"0f{tM v'Ng ;s]sf] lyPg . lz/b]lv kfp;Dd sfnf]
a'sf{n] k"/} hLp 5f]Kg] O:nflds b]zsf dlxnfx;Fu s'/f ug'{ x'g] xf]
ls xf]Og, Tof] klg lglZrt yfxf lyPg . Ps lsl;dsf] c;lhnf]
af]ls/x]s} lyPF cfk"m;Fu} .
Po/kf]6a{ f6 Oldu|;
] gsf] cf}krfl/stf ;s]/ aflx/ lg:sg]lalQs}
e]6 eP kfls:tfgaf6 ToxL sfo{qmddf cfPsf kfFr hgf ;xefuLx .
kl/ro u/]F pgLxdWo] rf/ hgf;Fu . kfFrf}F ;xefuLrflxF s]6L lyO{
a'sf{n] 5f]lkPsL . w'lDdPsf] afbnh;/L r'krfk al;/x]sL p;nfO{
af]nfOgF . p;sf ;fyLxn] klg p;sf] kl/ro d;Fu u/fpg] r]i6f
u/]gg\ . xfdL Pp6} uf8Laf6 uof},F nfn] xf]6n;Dd . af6f]el/ tL rf/
kfls:tfgL;Fu cg]s ukmx eP . xfF;f]7f klg eP t/ uf8Lsf]
ofqf:kz{
89
ofqf:kz{
91
ofqf:kz{
93
ofqf:kz{
95
ofqf:kz{
97
98
ofqf:kz{
99
ofqf:kz{
ofqf:kz{
101
o'j/fh gofF3/]
hGd M @)@^, Onfd .
;+jb] gfsf :j/x -;+oQ
' m lgaGw;\ux| _, d'xt" s
{ f] jl/kl/
-lgaGw;\ux| _, dv'08fsf] dg -lgaGw;\ux| _, sf7df8f+n
} fO{ sf]/f{
-lgaGw;\ux| _, gLn8fd -lgaGw;\ux| _, cgfd kxf8df kmgkmgL
-lgofqf;\ux| _, Ps xftsf] tfnL -lgaGw;\ux| _, 3fdsf] r'Dag
-lgofqf;\ux| _ k|sflzt .
dbg k'/:sf/ @)^%, z/ nfld5fg] o'jf lgaGw k'/:sf/
@)^%, cGt/f{li6o g]kfnL ;flxTo ;dfh pTs[i6 k':ts k'/:sf/
-cd]l/sf_ @)^#, df]tL k'/:sf/ @)^!, e"kfndfgl;+x sfsL{ o'jf
k'/:sf/ @)^!, pQd zflGt k'/:sf/ @)%*, /fli6o k|ltef
k'/:sf/ @)%^ af6 k'/:s[t . lgaGw / lgofqfdf ljz]if cle?lr .
xfnM sf7df8f+} .
Email: yrnayaghare@gmail.com
102
ofqf:kz{
tkfO{s
+ f] b]zdf
s'lb/x]sf] /]ndf tLg hgf g]kfnL 5f}F .
/]nel/ dfG5] 5g\ y/Ly/Lsf . Pl;ofnL, clk|msL, o'/f]kn
] L cflb
cg]s x'lnof af]ss
] f cg'xf/sf] x"n 5 /]ndf .
xf]d/fh cfrfo{, 8f=e/fO{ / d cfdg];fdg] 5f}F . xfd|f cfFvf
h'wfO sd eP klg s'/f ;f6f;f6 eO/x]5g\ lg/Gt/ . ev{/} wf]P/
NofPh:tf] l6lnSs ;kmf 5, /]8 nfOgsf] /]n .
ef/tLox y'k|} 5g\ . Tof]eGbf a9L 5g\ lx:kflgsx . xf]rf,
sfnf skfnsf, 7\ofDd} g]kfnL cg'xf/sf . cem a9L 5g\ clk|msg
sfnfx . lgs} xf]xNnf 5 tL a;]sf] l;6df . hxfF sfnf ToxfF xf]xNnf
;'gs
] f] s'/f ldNb}5 .
xfdL 8'kg ;s{naf6 r9]Yof}F . k'Ug' lyof] l;Ne/l:k| . z'qmaf/sf]
lbglgs} eL8ef8 5 . km]l/ /ftsf] a]nf .
cd]l/sfdf z'qmaf/sf] sfd ;s]/ b'Ol{ bg] 5'L dgfpg lgl:sxfNg]
hLjgz}nL /x]5 . zlgaf/ / cfOtaf/ hd]/ d:tL ug]{ clg ;f]daf/b]lv
km]l/ 3F8' f w:g] k|rng ;a}sf lglDt ;+:sf/ ePsf] kfPF d}n] .
jfl;6g l8;Laf6 d]/LNofG8 uO/x]Yof}F xfdL . cZj]txsf]
eL8ef8 a9\tf 5 d]/LNofG8df . o;sf] k|df0f /]neGbf cZj]txsf]
xf]xNnfaf6 kfOGYof] dHh}n] .
ofqf:kz{
103
ofqf:kz{
105
e/fO{ pu|} l/;fPsf /x]5g\ . ;ft ;d'bk| fl/ cfpFbf klg dTy/
ePg5 l/; .
rfOgf6fpg k'u]kl5 /]ndf clns a9L hfkfgL, lkmlnlkgL,
sf]l/ofnL / lrlgofFd
F n
" sf dfG5]sf] ;\Vof ylkof] . Pp6L kftnf]
hfdf nufPsL o'jtLn] unfdf a4}a'4 clt dfnf nufPsL b]lvof] .
To;}To;} /dfof] dg
p;sf xftdf Pp6f snfTds sf7] dfnf lyof] . To;nfO{ pm
3/L3/L cf]7df k'ofpFb,} 5ftLlt/ x'ofpFyL . Tof]lt/ /l;ofnL o'jtL;Fu
zf:qfy{ ul//x]sf] sfn] aflP/ x]Yof]{ .
l8;Lsf] d]6f ] ;]jf olt Jojl:yt 5of] hxfFhxfF /f]lsG5, o;sf
bfofFafofF k|Voft ljZjljBfnox 5g\ . cem ko{6snfO{ ;'lawf xf];\
egL dgf]/~hg, oftfoftsf ;Dk"0f{ cj:yf Jojl:yt /flvPsf /x]5g\ .
tkfO{+ ;'vL slt k|ltzt x'gx' G' 5 <
d]/f] k|Zg oyfjt\ 5 .
tkfO{s
+ f] b]zdf dfG5] ;'vL 5}gg\, v';L 5g\ . oxfF d lg ;'vL w]/,}
v';L sd 5' . ;'vL / v';L b'O{ cnu s'/f x'g\ . cd]l/sfn] ;a}nfO{ ;'v
lbG5, v';L kfg{ g;s] lg
e/fO{n] ;To af]n] ls eGg] nfUb}5 dnfO{ .
d]6f ] 3/L ;'?leq k:5 . 3/L v'Nnf d}bfgdf a]tf]8n] a]luG5 .
/]nsf] ult lg/Gt/ kl/jlt{t vfnsf] 5 . l5gd} j]ujfg / l5gd} :jf
36\5 tLj| ult . a9]sf] / 36]sf] cfef; kfOG5 dl;gf] cfjfhdf .
Go'of]s{ Pe]Go' k'uk] l5 7"nf] x"n k:of] xfdL a;]sf] sIfdf . lgs}
ax; ul//x]sf] lyof] ;d"x . cfrfo{n] atfP logLx km'6anaf/]
s'/f ub}5
{ g\
x'g klg cd]l/sfdf v]ns'b x'g yfn]kl5 ;f/f ;x/ g} aGb
hlQs} x'bF f /x]5g\ . :6f]/, lns;{ / ;aj]x PsfPs :nf] x'bF f /x]5g\ .
v]ns'bk|lt cd]l/sLxsf] rfxgf ljz]if kfPF d}n] .
a|]G6p8 k'u]kl5 d]6f]df ofq'sf] rfk emg\ a9\of] . emsfPsf
cfrfo{ xfd|f aftlrtdf ;xL yfKg / d'G6f] xNnfpg yfn] .
106
ofqf:kz{
ofqf:kz{
107
ofqf:kz{
tkfO{s
+ f] b]zdf ;dosf] d"No glrGg]xsf] aufn 5 . lbPsf]
;dodf gk'Ug], af]nfP/ 3G6f}F s'/fpg], sfddf l9nf] uP x'g] cflb
ofjt ;dokL8fn] ToxfF h/f] uf9]sf] 5 . vf]O, s;}n] of] /f]uL rl/qsf
h/f sf6\g ;s]gg\ . oxfF To:tf] 5}g . km'lt{, hf]; / ;do lrGg]
dfG5]nfO{ cd]l/sfn] cFufn} xfN5 . d}n] w]/} jif{ ;dokL8fsf h/fdf
h]lnP/ hLjg vQd kf/]5' . oltv]/ s]xL yfxf kfpg vf]Hbfvf]Hb}
l9nf] eO;s]5
a"9f] x8\8L cd]l] /sfdf 3f]6/] tf?0o pd]/df g]kfndf cN5\ofOF
vr]s
{ f] uj{af]w Ps k6s km]l/ ;'gF] d}n] . e/fO{h:tf c y'k}| ;Tkfq
cd]l/sL e"ldsf] ufyfdf efl:F;b}efl:F;b} uO/x]y] . To} lyof] of] k|ltlqmof .
] f] afofFklsf]
/]nsf] clGtd la;f}g+ L ca w]/} 6f9f lyPg . d]6f s
:jrflnt ;"rgfkf6Ldf uPsf] :6];g / ca cfpg] :yfgsf] ;]t
k6sk6s cfO/x]Yof] . d]/f cfFvf Totf klg hfGy] 3/L3/L .
OHht kfPsf] cyjf u'dfPsf] s] nfU5 < cfF6 a6'n/] ;f]wF] d}n]
tL u'?j/;Fu . hf] nfd} ;do cg'zf;g, cfTdfledfg, b]z / hLjgaf/]
d"NodfGotfsf] JofVofgdf h'6s
] f] lyof] s'g} a]nf .
tkfO{s
+ f] b]zdf OHht eP/ kf] sltGh]n hf]ufO/fVg' < ;w}F
cefj, aGb, /fhgLlt / e|i6tfsf] aLrdf cfkm"nfO{ gLltjfg agfP/
s;n] /fVg ;S5, xF <
cfuf] cf]sn] >Ldfg\n] . d k|ltjfb ul//x]sf] 5}g, s]jn >f]tf
eP/ plePsf] 5' . kftfn k;]sf] a'l4hLjLsf] cGtd{g k9\g' 5 d}n] .
g]kfn gcfpg] < l;Ne/l:k|df /]n /f]lsPkl5 d}n] ;f]wF] 8fS6/nfO{ .
tkfO{s
+ f] b]zdf ko{6s ag]/ 3'Dg cfpFnf . ca t d cd]l/sL
gful/s
s'g} ;do lqrGb| SofDk;df sfnf] Aofu / gf]6a's af]s/] k9fpg
hfg] xl//fh u'?n] pb\3f]if u/] .
d]6f ] uO;s]Yof] To; a]nf pgnfO{ af]s/]
ofqf:kz{
109
ljZjf;bLk ltu]nf
hGd M xflQvs{ @, wgs'6f .
;f}uft leQ] klqsf -k|wfg ;Dkfbs @)%)%!_, k|jf;L j]bgfsf
cfjfhx, a]nfota|g' fO{ -k|wfg ;Dkfbs @)%)@)^#_, kbdl;+
;'Aaf JolQmTj / s[ltTj -;d"xut @)^@_, hgljZjf; ;fKtflxs
wgs'6f, -cltly ;Dkfbs @)^$^%_
nepaliLiterature.com k|wfg ;Dkfbs, nepaliSamachar.com k|wfg
;Dkfbs .
b]z af]Sg'sf] kL8f -lgofqf;\ux| _, af]lg{of] kl/ro -e"uf]n kl/ro_,
u[xo'4sf kL8f -lgofqf;\ux| , cleofg -/fhg}lts zAbfjnL;\ux| _,
k/b]zLsf sf];n
] L sljtfx -sljtf;\ux| _ k|sflzt .
cg];f; gf/fo0f tyf hoGtf k|;fO+{ j]e kqsfl/tf k'/:sf/, ;g\
@))), g]kfn :jtGq ljBfyL{ df]rf{ s]= ;= @)^! f/f ;Ddflgt .
xfnM cf/=hL=cf/= Ph's;
] g ;]G6/, a|g' fO{ -a]nfotL uf]vf{
;]gfcGtu{t_ .
110
ofqf:kz{
a]nfotsf ;flxlTos
tLy{:ynx 3'Dbf
Od]nsf] k|To'Q/df d}n] n]vF] a]nfotL le;fsf] ;do cjlw le;f
nfu]sf] lbgaf6} ;'? x'G5 . k|foM cGo d'ns
' xdf rflxF b]zsf] ;Ldfleq
l5/]kl5 dfq ;'? x'G5 . To;}n] tf}/tl/sf cln km/s 5 . ;flxTosf
Ps ljlzi6 Joltm a]nfot 3'Dg] of]hgf agfO{/xg'ePsf] 5 eGg]
s'/fsf] hfgsf/L kfpFbf dnfO{ cf}wL v';L nfUof] . :jod\ d klg
;flxTo k9\g dg k/fpg] JolQm ePsf]n] pxfFnfO{ ;dotflnsf lbP/
a]nfotdf 3'Dg cfpg] lgDtf] u/F] . ;fFem ^=#) ah] d / ;fyL uf]kL
nG8gsf] lxy|f] Po/kf]6d
{ f :jfut ug{ k'UofF} . g]kfnL ;flxTosf e08f/
8f= uf] l jGb/fh xfd| f ] :jfutsf] k" m nu' R 5fnfO{ 5ftLdf 6fF : b}
d':s'/fpg'eof] . a]nfotjf;L ;|i6f ;h{s tyf g]kfnL bfh'efO,
lbbLalxgLxn] ljleGg sfo{qmdsf] cfof]hgf ub}{ pxfFnfO{ :jfut
ug'e
{ of]] . pxfFsf] a]nfotofqfsf] qmddf c\uh
]| L ;flxTosf hudWo]sf
Ps ;]S;lko/sf] hGd7fpF hfg] klg s'/f rNof] .
6f9f6f9faf6 cfP/ kz'kltsf] bz{g u/]/ cfkm"nfO{ k'0o k|fKt
ePsf] dx;'; ug'{ cfcfgf] cg'el" tdf lge{/ /xg] s'/f xf] . ;a}sf]
Pp6} cg'el" t xFb' g} . dnfO{ leqL dgaf6} v';Ln] prfln/x]sf] lyof] .
d :jod\ gofF 7fpFx 3'Dg kfpFbf cf}wL dg k/fpg] dfG5] . ;flxlTos
7fpF :6f6{kmf]8,{ ckgPeg hxfF ;]S;lko/ hlGdPsf lyP . ToxfF
3'Dgsf] nflu ;flxTosf ljz]if JolQmTj kfx'gf;Fu hfg] tof/L k"/f
eO;s]sf] lyof] . ef]ln laxfg} af6f] nfUg'kg]{ ePsf]n] OG6/g]6df
af6f]sf] of]hgf -?6 Knfg_ agfpg ;'? u5'{ . xfdL dfG5]xsf] cf
ofqf:kz{
111
cfgf] ;f]rfO / :jefj x'G5, s]xL jif{cl3 eujfg\ a'4 hGd]sf] 7fpF
n'lDagLsf] hGd:ynd} Ps /ft latfpg] cgf}7f] ;f]r cfof] / 3/b]z
k'Ug]lalQs} of]hgfcg';f/ To;tkm{ nfuF] / Ps /ft n'lDagLdf latfpFbf
d cfgGbn] ubub\ ePsf] lyPF . ;]S;lko/sf] hGdynf] 3'Dg] of]hgfn]
dnfO{ To;/L g} v';Lsf] bafax cfO/x]sf lyP . ck|Toflzt OG6/g]6n]
;]S;lko/sf] hGd:yn ;f]re
] Gbf w]/} 6f9f /x]sf] s'/f gS;fdf b]vfof],
d 7"nf] ;6df k/F] . kfx'gfnfO{ d cfkm}F 3'dfpg n}hfG5' eGg] dg;fon]
y'k}| ;|i6f ;fyLx eP klg s;}nfO{ lhDd]jf/L lbPsf] lyOgF . Tolt
6f9f sf/df hfg c;Dej ePsf]n] d s]u?F s]u?F ePF . To; ;fFem
kfx'gf d]/f] af;:yfg kmS:6f]geGbf 6f9f kmfGa|fl] :yt cs}{ ;fyLsf]
3/df x'gx' G' Yof] . d}n] ;f]rs
] f] ckgPeg :6f]gx]h glhssf] geP/
jld{3
\ d glhssf] /x]5 . kfx'gf d ;Fu} ef]ln Tof] 7fpF hfg 9'Ss;fy
tof/Ldf x'gx' G' Yof], t/ Tof] w]/} 6f9f ePsf] sf/0f kmS:6f]gaf6 kfx'gf
/x]sf] kmfGa|f] k'u/] z]S;lko/sf] hGd:yn k'Ug ;Dej lyPg . Hofb}
;fjwfgLsf ;fy efO 6nfO{ kmf]g u/]F . pm;Fu} pgs} 3/df xfd|f
;flxlTos kfx'gf x'gx' G' Yof], pxfFnfO{ ;|i6fxsf] 3/df d]hdfg vfg
EofOgEofO lyof] . d}n] ofjt s'/fx atfPF . cGttM 6 cfkmFn
} ]
/]naf6 kfx'gfnfO{ 3'dfpg] lgwf] eof] . Pp6f 7"nf] ljkb\sf] ;dfwfg
eof] t/ dxjk"0f{ Aoltm;Fu dxjk"0f{ 7fpFsf] ofqf ug]{ of]hgf k"/f
gx'g] ePsf]n] 6fpsf] dfly 9'f /flvPem}F ux|f] eO/Xof] . eljiodf
s;}u/L Tof] ;flxTosf] kljq:yn 3'Dg hfg]5' egL afrf ub}{ dg zfGt
kfg]{ sf]l;; u/F] t/ dgleqsf] csf]{ dfG5]n] elg/Xof] ltdL PSn}
hfg'sf] dxj, ;flxTosf ljlzi6 JolQm;Fu hfFbfv]/Lsf] h:tf] x'g]
5}g . Tof] c;Gt'li6sf] ef/Ln] dnfO{ tflg/Xof] .
kfx'gf z]S;lko/sf] hGd:yn 3'd/] d]/f] af;:yfgdf kms{ge
' of]
/ eGg'eof] efO Tof] 7fpF ;flxTosf] dxjk"0f{ tLy{:yn xf] . ;Fu}
hfg ;lsPg, eljiodf Psk6s hfg" x} . pxfFsf] Tof] egfOn] d]/f] dg
emg\ sFl' 9of] . tkfO{s
+ f] cflzif nfuf];\ d Ps lbg cjZo hfg]5' egL
d]/f] k|lta4tf hfx]/L u/F] . a]nfotofqfsf] z'ef/Dedf pxfFnfO{ Ps
lbg SofG6j/L 3'dfpg klg cfkm}n
F ] n}hfg] afrf u/]sf] lyPF / efO
lxk]Gb|, d / kfx'gf SofG6j/L Sofly|8f n
] leq l5of}F . kfx'gfsf] lz/df
ePsf] g]kfnL 6f]kL vf]Ng a"9L af]hn
' ] cfu|x ug'e
{ of] . ljzfn Sofly8fn
] sf]
112
ofqf:kz{
csf]{ efudf k'gM Ps j[4n] 6f]kL vf]Ng cfu|x uof] . ;DejtM Tof] rr{
leqsf] lgod x'g ;S5 .
c\uh
]| L ;flxTosf] ;'?jft e"ld cyf{t\ z'e;fOtsf dxfk'?if
h]km| L rf};/sf] ;flxlTos sd{el" d SofG6j/L ;x/;Fu 7]nf7]n ub}{ cfh
klg cl:yTjdf /x]sf] SofG6j/L Sofly8fn
] sf] Oltxf; hlt a'em\of]
Tolt g} a9L dxjsf] nfUg' :jefljs} xf] . O:jL %(^ df /f]daf6
cfPsf ;Gt cul:6gn] lgdf{0f cf/De u/]sf] ljzfn rr{ cyf{t\
Sofly8fn
] To; a]nf o'/f]ks} ;a}eGbf 7"nf] dflglGYof] . clxn] klg
a]nfotsf] ;a}eGbf k'/fgf] / ljzfn Sofly8fn
] o;}nfO{ dflgG5 . ;g\
!(#% sf] SofG6j/L dxf]T;jsf] nflu n]lvPsf] gf6s d8{/ Og b
Sofly8fn
] ljZjd} cd/s[lt aGg k'Uof] . pQm gf6sn] Sofly8fn
]
lgdf{0fsf] xhf/ jif{kl5 /fhf x]g/L ltLon] $ hgf dfG5] nufO{
tTsfnLg dxfg\ ;Gt j]s6] sf] xTof ul/Psf] s'/f pNn]v ub{5 .
dxfg\ ;Gtsf] xTof / xTofkl5sf] 36gfkl/36gfn] emg} o;
Sofly8fn
] sf] dxj a9]sf] kfOG5 . oxfFsf cgluGtL cfsif{0fxdWo]
g]kfnsf] efg'eQmn] /fdfo0f n]ve
] mF} c\uh
]| L ;flxTosf] ;'?jftdf b
SofG6j/L 6]N; sf dxfg\ n]vs h]km| Lsf] af/]df hfgsf/L lbg] 3/ klg
/x]sf] 5 . l;f] c\uh
]| L ;flxTo / ;x/ ;Eotfsf] ;DaGw SofG6j/L
Sofly8fn
] ;Fu clt dxjk"0f{ 5 . c\uh
]| L ;flxTosf] ;'?jft cj:yfsf
emG8} b'O{ bh{g ;flxTosf/x o;} ;x/sf /x]sf lyP . h;cg';f/
h]km| L rf};/ -!##%!$))_, lqmi6km/ df]nf{] -!%^$!%(#_, cfOh]s
jfn6g -!%(#!^*#_, ljlnod ;f]dgf/ -!^)^!^^(_, 8flgon
8]kmf] -!^^!!&#!_, hgfyg :km]6 -!^^&!&$%_, yf]d; u|] -!&!^
!&&!_, h]gL cf:6g -!&&%!*!&_, l/rf8{ x\ofl/; jf/fd -!&**
!*$%_, hf]g s]6;
\ -!&(%!*@!_, rfln{; 8]lsG; -!*!@!*&)_,
hf];k] m sgl/8 -!*%&!*@$_, d]/L cfp6]n -!*&$!($*_, ;d/;]6
d'ud -!*&$!(^%_, cfO{= P;= Onf]6 -!***!(^%_ / cfog
lkmlNd -!()*!(^%_ /x]sf 5g\ . ;du|df SofG6j/LnfO{ c\uh
]| L
;flxTosf] /fhwfgL eGg ;lsG5 / ;flxTodf r]tgf x'g] ;|i6f, ;h{ssf]
nflu eg] 7"nf] ;flxlTos tLy{:yn xf] .
ofqf:kz{
113
ofqf:kz{
ofqf:kz{
115
116
ofqf:kz{
117
d lgs} ;do ladf/L ePF . ;flxTo n]Vg yfn]/ ladf/L ePsf] xf]
ls ladf/L eP/ ;flxTo n]Vg yfn]sf] xf] eGg] ljifodf d cfkmF}
cGof]ndf 5' . ;fgL 5fKtf;Dd d]/f] :jf:Yol:ylt /fd|} lyof] . To;kl5
d]/f] :jf:Yol:ylt la|ubF| } uof] . k]6sf ladf/sf sf/0f ljleGg 8fS6/nfO{
b]vfPkl5 ck|;
] g u/]kl5 lgsf] x'G5 elgP tfklg cem;Dd lgsf] x'g
;s]sf] 5}g . ck|;
] g u/]kl5 d]/f] :jf:Yol:ylt emg\ lalu|of] . d p7\g
g;Sg], af]Ng g;Sg] l:yltdf k'uF] . ljBfnodf 5 dlxgfnfO{ labf lng'
kof] . cfkmFn
} fO{ nfUYof] lhGbuLsf] of] clGtd If0f xf] . afFRg] cfzfsf
tGf ;f/} IfL0f lyP . z/L/sf] l:ylt gfh's eP klg dl:tisrflxF
lqmofzLn g} lyof] . ToxL ;do ;fgLsf] efu b'O{ n]Vg] k|lta4tf u/]F
/ n]vF] klg . dnfO{ 3/df n]Vgsf nflu aGb]h u/fOPsf] lyof], egf}F
Ps k|sf/ ;flxTo n]Vg / k9\g so'{ nufOPsf] lyof] . t/ d n'sLn'sL
n]Vg] / k9\g] ub{yF] . o;/L :jf:Yol:ylt gfh's ePsf] dfG5]nfO{ lxF8g\
/ vfgnfO{ aGb]h nufOg' :jfefljs klg lyof] .
o:t} aGb]hsf 3]/fxnfO{ gfb} lxF8b\ f d]/f] klxnf] ;flxlTos
ofqf g} qf;lbk"0f{ eP/ klg xf]nf . :jod\ d klg plt ;f/} ;flxlTos
ofqfsf nflu km8\sf] dfg{ rfxlbgy]F . Tof] qf;lbk"0f{ ;flxlTos 36gfsf]
;do lyof] lj=;= @)^@ ;fn c;f]h ! ut] jf0fL k|sfzgn] ebf}sf]
clGtddf egfF} d;fGtdf k|To]s jif{ eJo ;flxlTos sfo{qmd ub{}
cfPsf] 5 . Tof] jif{ klg sfo{qmd eJotfsf ;fy ;DkGg eof] . bf];f| ]
lbgsf] sfo{qmddf ;flxTosf/xnfO{ O6x/Lsf] sfJojfl6sf / e]86] f/
3'dfpg nfg] lyof] . ;dofg';f/ O6x/Lsf] sfJojfl6sfsf] cjnf]sg
/ vfgkfgsf] sfo{qmdkl5 xfdL e]8]6f/lt/ NfUof}F . jf:tjdf of]
sfo{qmddf dnfO{ lsg xf] Tolt hfg dg lyPg . t/ cfb/0fLo k/z'
bfO / c ;fyLxsf] cfu|x sf6\g g;sL uPsL lyPF . e]86] f/sf]
e|d0f, rfN;KjfOG6sf] cjnf]sgkl5 xf]6ndf vfglkgsf] sfo{qmd
lyof] . emG8} tL;rfnL; hgf hlt ;flxTosf/ lyof}F . ;flxTosf/xdf
O6x/L, lj/f6gu/, x]6f}8+ f, a'6jn, emfkflt/sf] klg x'gx' G' Yof] . ;flxlTos
ukmufkmdf ;do lat] . larf/ cfbgk|bfgsf qmddf lbg lat] . ;du|df
118
ofqf:kz{
lbg /dfOnf] g} eof] . t/ kms{g] qmddf rf/ ah] uf8L kms{g] s'/f
lyof] . To;n] uf8L rf/ ah] e]86] f/sf] cf]/fnf] nfUg] 7fpFdf cfP/
/f]lsof] . Psb'O{ hgf ;flxTosf/ 5'6g\ e
' Psf] /x]5, To;}n] kv{g]
qmddf xfdL /f]lsof}F . d cufl8sf] l;6df lyPF . d]/f] 5]pdf a'6jnsf]
;flxTosf/ Clif/fd e';fn x'gx' G' Yof] . xfdLn] lrgfkrL{ uof}F . To;}
;do 8fOe/ cfgf] 7fpFaf6 p7]/ xfdL ePlt/ cfof] . t'?Gt uf8L
u'8g\ yfNof] . d}n] dfq uf8L u'8s
] f] yfxf kfPF / lrRofPF . d}n]
s/fpg]lalQs} pQm 8fOe/ t'?Gt kmls{xfNof] . o;/L gkms{s
] f] eP
eujfg\ hfg"g\ s] eO;SYof] . d eg] cflQP/ s] u/f}F eg]/ 56k6fPF .
Tof] dflg; 8fOe/ xf] h:tf] klg nfu]g . To:tf] le/fnf]df uf8L
u'8k] l5 Tof] JolQmn] /f]Sg ;Snfg\ eg]/ d cflQP/ 9f]sfdf k'lu;s]5' .
d}n] yfxf g} kfOgF . 9f]sfdf k'u/] xfDkmfNg vf]Hbf t'?Gt a|s
] nfu]/
d 9f]sfdf ahfl/g k'u5
] ' . rf]6 t To:tf] s]xL nfu]g t/ dleq o:tf]
qf; k;]5 ls d slt ;do;Dd af]Ng g} ;lsgF . a|s
] nfu]kl5 dfq
k5fl8sf ;flxTosf/x ;a} ukmdf d:t lyPF . yfxf kfpg'eP5 .
To;kl5 ;a} hgf ql;t x'ge
' of] . d eg] cw{dl" R5{t cj:yfdf lyPF .
;Fus
} f] ;flxTosf/ e';fnhL n] kfgL lbg'eof] . To;kl5 s]xL ;fdfGo
ePF . cl3 uf8Laf6 xfdkmfn]sf] eP emg\ ufx|f] x'GYof] eg]/ k/z'bfO
eGb} x'gx' G' Yof] . o; a]nfrflxF dnfO{ cfTdfUnflg eof] . d PSn} lsg
efu]/ 9f]sfdf k'u]5' eg]/ . dnfO{ cfkm" dfq afFRg rfxg] eg]/
:jfyL{kg b]vfPsf]em}F nfUof] . x'g t of] s'/f k|ToIf b]Vg] d dfq t lyPF
lg eg]/ dg a'emfPF .
ef]lnkN6 k/z'bfOn] kmf]g u/]/ eGg'eof] alxgL, tkfO{n
+ ] xfdL
;a}nfO{ arfpg'eof] . ;a} ;flxTosf/x lj/f6gu/df To;} eGb}
x'gx' G' 5 . lxhf] zlgaf/ km]l/ ! ut] d[To'jf0f k/]sf] /x]5 . x'g klg
7Ls} xf] d}n] geg]sf] jf yfxf gkfPsf] eP Tof] uf8L eL/af6 v;]/
sxfF k'UYof] xf]nf . b]zsf] jl/i7 ;flxTosf/ k/z' k|wfg, s[i0fe'if0f
an, dw' kf]v/]n, ljjz kf]v/]n, uLtf kGt, u08sL k'q -c w]/s
} f]
gfd lal;{;s]sf]_ uf8L tfKn]h' sf] w'Gr]df ePsf] x]lnsf]K6/ b'36{ gfem}F
ofqf:kz{
119
x'g s'ga} /] nfUb}gYof] . kl5 Tof] b'36{ gfsf] ;dfrf/n] dnfO{ Tof]
lbgsf] ;+emgf tfh} u/fof] . Tof] lbg d}n] t ;a}nfO{ arfPF t/ d
:jod\ eg] s}of}F lbg;Dd cw{dt[ h:tf] eO/x]F .
d]/f] hLjgsf] klxNf] ;flxlTos ofqf o;/L qf;lbk"0f{ /x]sf]
lyof] . To;}n] ;flxlTos ofqfdf ?lr ghfUg'sf] csf{] sf/0f of] klg
lyof] . t/ klg /f]df~rs ;flxlTos ofqf u/]/ kf7sdfly ljrf/ /
cg'el" tsf] v]tL ug{] nfn;frflxF dgdf 5Fb} lyof] . To;}n] 6f9fsf]
;flxlTos ofqfsf] lgDtf]nfO{ :jLsfb{} lj=;= @)^$ ;fn a}zfv @(
ut] efiffzf:qL dxfgGb ;fksf]6fsf] hGdhoGtL / k'/:sf/ ;df/f]xdf
hfg d pT;'s ePF . of] d]/f] bf];f| ] ;flxlTos ofqf lyof] . lsglsg
dnfO{ Tof] sfo{qmddf hfFphfFp nfUof] . To;}n] t dnfO{ sfo{qmdlt/
Tolt glxF8g\ ,] lgDtf] gdfGg] eGg] cf/f]ksf afl56fn] glehfPsf eg]
xf]Ogg\ . To;n] klg xf]nf Tof] jftfj/0f ;\Nofpg d}n] Tof] sfo{qmddf
hfg] lg0f{o u/]F . kl/jf/sf] ljrf/;Fu s':tL v]Nb} ljhoL eP/ nfu]F
d sfo{qmdlt/ . laxfg d d]/L alxgL lnP/ kfFr ah] latf{df]8lt/
nfu]F . ;doeGbf s]xL cl3 d tf]lsPsf] 7fpFdf k'uF] . ToxfF ld>
a}hoGtL, /f]lx0fLljnf; / cGo ;flxTosf/x;Fu e]63f6 eof] . s]xL
;dokl5 s[i0f w/fjf;L cfpg'eof] . pxfFn
F ] xfnva/ hfFra'em ug{e
' of]
-cWoIfsf] gftfn] / cfTdLotfsf] gftfn] ._ pxfFn] s]zj cfrfo{;uF
kl/ro u/fpg'eof] . To;kl5 s[i0f a/fn, ejfgL IfqL;Fu klg kl/ro
u/fpg'eof] . jf:tjdf dnfO{ o:tf] v'Nnf jftfj/0f dg k5{ . lbgel/
sf]7fleq a;]/ sljuf]i7L u/]/ 3/lt/ nfUg'eGbf of] cgf}krfl/s If0f
slt cfgGbdo 5 . jf:tjdf ;a}nfO{ :jtGqtf g} dg k5{ .
s]xL ;dokl5 s[i0fe'if0f an, ljjz kf]v/]n, dg' dlGhn /
s'db' clwsf/L klg cfOk'Ug'eof] . Tolt~h]n;Dd d lzlz/sf] zLtn]
nkSs leh]sf] b'af]em}F ;a};uF lelh;s]sL lyPF . ;dosf] gfsfaGbLsf]
;Ldf/]vf tf]8\b} lgwf{l/t ;doeGbf cfwf, kf}g] 3G6f l9nf] xfdL
ToxfFaf6 lxF8o\ f}F . lgs}dfly ag{] eGg] 7fpFdf xfdLnfO{ :jfutfy{ s]xL
;flxTosf/ / ;dfh;]jL x'gx' G' Yof] . ToxfF xfdLn] sf]bf]sf] /f]6L /
120
ofqf:kz{
u'Gb|s
' sf] crf/ klg vfof}F . jf:tjdf dL7f] lyof] . d}n] s]6fs]6Ldf
vfPsf]afx]s sf]bf]sf] /f]6L b]vs
] f] klg lyOgF . jf:tjdf d]/f] :jf:YonfO{
ldNg] g} lyof] . Tof] sf]bfsf] /f]6Ln] slt 7"nf] sfd uof] eGg] ljifosf]
rrf{ ;flxTosf/df a]ns
' f rf/ ah];Dd /Xof] . kl5 dnfO{ nfUof]
xfdLnfO{ t s]6fs]6LnfO{ rsn]6 v'jfP/ ca ltdLn] w]/} lxF8g\ k' 5{
eg]/ kmsfPem}F /x]5 Tof] sf]bf]sf] /f]6L t . jf:tjdf xfdL ofqfsf]
ljifodf cgle1 g} /x]5f}F .
lnl6n nfj/ :s'nn] ;fob uf8L ;f}hGo u/]sf] lyof] Sof/ .
lat{fdf]8df ;flxTosf/sf nflu eg]/ ef}lts, cfly{s / dfgl;s
kn] ;xof]u ug{] ;dfh;]jLsf] hdft g} b]v]F d}n] . ;fob xfd|f] w/fg
/ O6x/Ldf klg o:tf] eOlbPsf] eP . k|ToIf kdf xflb{stf /
;bf;otf b]vfpg'xg' d
] f d}n] ;dfh;]jL uf]kfn a:g]t, l;/f] ;fGbfO{,
?afa' e08f/L, 5ljnfn vltj8fnfO{ b] v ] F . To:t} :yfgLo
;flxTosf/xdf s[i0f ;'j]bL lg/fsf/, /lZd z]v/, t]/fv, k'0o
a/fn, rGb| e08f/L, dgf]h tk:jL, Hof]lt ls/0f, /Ltf v8\sf cem
a9L nfUg'ePsf] lyof] .
xfdL lnl6n nfj/ :s'nsf] uf8L r9]/ sRrL Tof] klg clt
ljs6 / hl6n af6f] x'bF } cl3 a9\of}F . uf8L sl/a cfwf 3G6f hlt dfq
s] lxF8s
] f] lyof], Pp6f psfnf]df yrSs a:of], wfOw'O{ gu/Lsg
;flxTosf/sf] lhGbuLh:tf] . ;dy/ af6f]df lxF8g\ ] uf8L lar/f]
s;/L ;xFbf] xf] of] si6do af6f] . htftt} vfN8f, vf]laN8f, 9'fsf
r'Rrfx . ;flxTosf/sf] efUoh:tf] . hLjgdf cfOkg{] o:t} si6do
ofqf kf/ ug{ g;s]/ uf8Lh:t} y'rS' s a:g] ;flxTosf/x w]/} 5g\
xfd|f] b]zdf . cem} dlxnf ;flxTosf/xsf] nfd} ;"rL tof/ x'G5
xf]nf . To;}n] d}n] ;flxTosf/sf] hLjg;Fu kfGtl/t ul/lbPF To;
uf8Lsf] xfntnfO{ . ca xfdLn] lxF8g\ ] ;fd"lxs ;Nnfx lgsfNof}F /
lxF8g\ yfNof}F . lgs} dfly lxF8k] l5 xfdL tLgj6LnfO{ cfkt\ cfOkof] .
ljsNksf] vf]hLdf ef}tF fl/P xfd|f cfFvfx . Pp6f b'Ot{ n] /fd|f] 3/
zf}rfno;lxt ePsf] b]Vof}F . t/ crDd To:tf] /fd|f] 3/ afnsyfsf]
ofqf:kz{
121
ofqf:kz{
ofqf:kz{
123
s]xL dfly k'uk] l5 km]l/ uf8L efl;g] qmd a9\of] . of] a]nf ld>
a}hflGt / ejfgL IfqLrflxF lgs} 8/fpg'eP5 . pxfFFx lxF8]/ g}
:df/s:yn k'Ug'eP5 cGoGt} si6dosf ;fy . nLnfhL / drflxF
lxF8g\ cN5L uof}F . xfdL;Fu} hLjg clwsf/L, ch{g' ;fksf]6f / b]jg]
k|;fOF x'gx' G' Yof] . lrgfkrL{sf] v]n v]Nb} xfdL psflnof}F . lxF8g\ a8f]
d'l:sn eO/x]sf]Yof] . nLnf / d p:t} lyof},F lxF8g\ df rflxF . 7f8f]
psfnf] jl/kl/ v}v lr;f] xfjf;Fu ;fOgf] ufF:t} xfdL psflnof}F .
lgs} 7f8f] psfnf] sf6]kl5 uf8L cfOk'Uof] . uf8Ldf r9\of}F . uf8Ln]
gfgLnfO{ emf]n' fdf xNnfPem}F xNnfpFb} dfl:t/ nUof] . casf] af6f]
clns sd qf;bLk"0f{ lyof] . s]xLdfly k'uk] l5 Pp6f 3'DtL cfof] . Tof]
3'DtLdf km]l/ uf8L km:of] . 8fOe/n] emG8} b;f}F rf]6L;Dd uf8L
lgsfNg] k|of; uof] t/ ;s]g . 8fOe/sf] w}ot{ f, nugzLntf /
;Lksf] xfdLn] d'Qms07n] k|z;
+ f uof}F . ;fob of] b[Zo ljb]zLn] b]v]
eg] slt crDd dfGbf x'g\ . tL ufpFn]n] b]vfPsf] ;bf;otf /
xflb{stfn] xfdL s[ts[t eof}F . s:tf] lgZrn dfof, slt cfTdLotf
slt xflb{stf kxf8sf] :jR5 xfjf / k|jl[ Qdf x'ss
]{ f] dfgjLotf .
;x/df ePsf] k|bl" ift Jojxf/nfO{ oxfFsf] dflg;sf] Jojxf/n] emfk8
xfg]em}F nfUof] dnfO{ . cem emg\ ;x/sf] d} x'F eGg]xn] ldqtf /
cfTdLotfnfO{ k|flKtsf] kf;f]df em'G8\ofPsf] b]v]/ pgLxnfO{
dfgjLotfsf] of] syfsf] aN5Ldf aNemfpg dg nfUof] dnfO{ .
km]l/ ufpFn]n] d'l:snn] uf8L aflx/ lgsfn] . ;fgf;fgf
s]6fs]6Lb]lv j[4;Dd nfluk/]sf] b]v/] d crlDdt / ql;t ePF, s]xL
u/L uf8L k5fl8 kmSof{] eg] tL ;xof]uL xftx ldg]6df sRofss'rs
'
x'g ;Sy] . s] Tof] b[Zo d]/f] bon] ;xg ;Snf <
ca uf8L kfFrf}F gDa/sf] :jfut k|jz
] bf/df k'us
] f] lyof] . ToxfF
s]xL JolQm :jfut ug{ dfnf lnP/ a:g'ePsf] lyof] . ToxfF dnfO{
syfsf/ eg]/ dfnf nufOof] . d}n] eg]
F d of] 7fpFdf cfOk'Ug' d]/f]
;f}efUo xf] . t'?Gt uf]kfn a:g]tn] eGg'eof] of] 7fpFsf] klg
;f}efUo xf] . jf:tjdf b'j} s'/f ;xL lyP . To;kl5 xfdL km]l/
124
ofqf:kz{
psflnof}F O{Zj/sf] sfdgf ub{} . Ps hgf ufpFn] eGb} x'gx' G' Yof]
xfdL slt cefuL /ftel/ kfgL gk/]sf] eP kfx'gfxnfO{ olt si6
x'g] lyPg . d t /ftel/ ;'Tg ;lsgF . slt :jR5 efjgf slt 7"nf]
cf:yf / ljZjf; ;flxTok|lt t/ cefuL t xfdL ;flxTosf/ xf}F eg]/
d}n] a'emfpg ;lsgF . s]xL ;dokl5 Pp6f ;fgf] :s'n cfOk'Uof] .
ToxfF uf8L /flvg] 7fpF /x]5 . ToxfFaf6 km]l/ k}bn lxF8g\ k' g{] 8fF8f;Dd .
ca lxF8\g]qmddf nLnfhL / d v'lDrof}F . t/ klg v'f gtGsfO{
gk'lug] ePsf] x'gfn] ;lsg;sL nDsg yfNof}F . kZrfQfksf] ;'gfdLn]
dhfn] 3]of] dnfO{ . dfly k'Ug]eGbf klg s;/L kms{g] eGg] 5fnxn]
3]/] dnfO{ . af6fdf s]xL eOxfn] d}n] lhGbuL slxNo} ;flxlTos
ofqfsf] nflu cg'dlt kfpg} 5}g eGg] qf;n] 8f]ofof] dnfO{ . ;flxlTos
ofqfdf olt nfdf] / hf]lvdk"0f{ ofqf of] g} d]/f] klxnf] lyof] . xfdL
emG8} 8fF8fsf] 6'Kkf]df lyof}F . ToxfFaf6 tn ;dy/ d}bfgsf] /d0fLo
b[Zo b]lvFb} lyof] . xfdL t];f{] af6f] x'bF } ukmsf] u'O7F f k'mSb} psflnof}F .
sl/a cfwf 3G6f lxF8k] l5 :df/s:yn cfOk'Uof}F . cf]xf] ;flns
ePsf] 7fpF slt dgdf]xs . k"jk{ l d]rL vf]nfsf] au/, afx'g8fFuL
clg lgs} k/ l;lSsd / bflh{ln lrofpFb} u/]h:tf] eg] klZrdkl
latf{df]8 / w'nfaf/Lsf kmf/flsnf kmfF6x . of] k|fs[lts ;f}Gbo{df
xfdL lnKt eof}F . of] /d0fLo b[Zo b]v/] d efjljef]/ ePF . lbgel/sf]
kL8fkl5 hGd]sf] cb\et" cfgGb . cem egfF} k|;j j]bgfkl5 hGd]sf]
ckf/ ;'vfg'el" tsf] cfgGbem}F . d}n] o:tf] k|fs[lts ;f}Gbo{sf] /;f:jfbg
ug{ gkfPsf] jiff}{+ eO;s]5 . clxn] kf] lt;{gf hfu]h:tf] eof] .
8fF8fsf] y'Dsf]sf] aLrdf :df/s clg :df/ssf] jl/kl/ km"naf/L .
slt /dfOnf]:yn jf:tjdf :df/s:yn cToGt pko'Q
{ m 7fpFdf
lyof] .
w]/}h:tf] ;flxTosf/ e]nf eP/ sfo{qmd ;'? ul/;Sg'ePsf]
/x]5 . ef]s / ysfOn] xfdL nvt/fg lyof}F . d]/f] ;f; km'n/] bd
a9]h:tf] ePsf] lyof] . t/ klg ToxfFsf] /d0fLo jftfj/0fn] xfd|f]
;Dk"0f{ ysfg / ef]snfO{ lgd{nLs/0f ul/lbof] . d kmf]6f] lvRg] d'8df
ofqf:kz{
125
ofqf:kz{
127
ofqf:kz{
ofqf:kz{
129
130
ofqf:kz{
131
ofqf:kz{
133
ofqf:kz{
clxn] klg . Tolt a]nf d /flt b;b]lv afx| ah];Dd sfo{qmd rnfpyF .
To; a]nf s]xL ;|ft] fx lyP, hf] d}n] af]ns
] f hlt ;a} /]s8{ u/]/
dnfO{ g} ;'gfpFy,] sf]xL dfq cfjfhsf] e/df hLjgsf w]/} nfdf
af6fdf kfOtfnf ;fg{ vf]lh/xGy],sf]xL cfjfhs} e/df x[bosf] 9's9'sL
;'gfpg vf]Hy] . cfg} syf eP klg clxn] s'g} lbg k9]sf] syf jf
] f] rnlrqh:tf] nfU5 .
x]/s
/]n cs:dft /f]lsof] . xfd|f] ukm;Fu} xfdLn] Selma, Wilson
Rocky Mountain kf/ ul/;s]sf lyof}F . /]n hnsf] aLrdf /f]lsPsf]
lyof] . lsg /f]lsPsf] xf]nf < ;a} hgf lh1f;' lyP . ToxL a]nf
;a}nfO{ ;ts{ u/fpFb} 3f]if0ff eof] xfdL clxn] ;fpy elh{lgofsf]
cn]Sh]lGb|of k'us
] f 5f}F . s]xL cufl8sf] /]nsf] lnudf sfd eO/x]sf]n]
oxfF xfdL b; ldg]6 hlt /f]lsG5f}F . o;af6 kg{ uPsf] c;'ljwfsf]
nflu Ifdf rfxG5fF} .
/]ndf ofq'x /]:6'/G] 6 hfg], vfg]s/' f af]s/] cfpg], zf}rfno
hfg]cfpg]xsf] rxnkxn rln/x]sf] lyof] . /]n eP klg k"/}
xjfO{hxfhsf] h:t} ;'ljwf 5 . 3fd slnnf] aGb} uPsf] cg'ej
x'GYof] . 38Ldf tLg aHg nfUb} lyof] . vfg]s/' f lng bLks /]i6'/G] 6lt/
uof] . /]n k|foM hnsf] af6f] eP/ cufl8 al9/x]sf] lyof] . oxfFsf]
jftfj/0fk|ltsf] ;r]ttf / htf uP klg hn}hn b]Vbf crDd klg
nfUYof] . Ps lbg Ps hgf ldqn] eg]sf] lyof] . cd]l/sf olt 7"nf] 5
ls oxfF clxn] ePsf] hldgsf] k}tF L; k|ltzt dfq pkof]u ePsf] 5
/] . Soflnkmf]lg{of Pp6f /fHo dfq 5'lof] eg] ljZjsf] P3f/f}F 7"nf]
zlQmzfnL /fi6 x'g5
] /] . otf k|foM ;a} 3/x sf7sf] g} eP klg
cfgf] hn df:b}gg\ / ;a} d]lS;sf]af6 NofpF5g\ /] . clxn] klg
cd]l/sf;Fu krf; jif{nfO{ k'Ug] OGwg hu]8f 5 /] . cfgf] hlt ;a}
;'/lIft /fv]/ csf] dfq k|of]u ul//x]sf] 5 /] . wgL / ;DkGg /fi6n]
o:t} t u5{g\ lg . gq g]kfndf h:tf] kfFr ln6/ k]6f n
] lng lbgel/
df]6/;fOsn ;femf oftfoftsf] k]6f]nkDksf] nfOgdf /fVg'k/]sf]
kL8f s;/L ef]Ug ;sf];\ . g]kfnsf] h:tf] af6f], w'jfF, w"nf]sf] k|b"if0f,
ofqf:kz{
135
ofqf:kz{
nfUof}F t/ w]/a} /] ;Dd klg xfdLnfO{ aflx/ hfg lbOPg . ;a}n] rf;f]
/fv] . Ps hgf cfOdfO{sf] s]xL ;fdfg x/fPsf]n] ;Dk"0f{ ofq'xsf]
emf]nf hfFr ug]{ xf]nf eGg] xNnf eof] . t/ Ps}l5gdf la:tf/} xfdLnfO{
cf]ln{g eGof] . Ps hgf k'ln; s;}nfO{ x]b,{} s;}nfO{ ;f]Wb} lyof] .
:6];gdf cf]ln{Pkl5 d}n] Wofg nufP/ x]g{ yfn]
F k'ln;n] Ps hgf
dfG5]sf] xft]emf]nf vf]Nof] / b'Oj{ 6f ;'O6/h:tf ;;fgf n'uf lgsfNof] .
;Fu} a:g] a"9Ln] ToxL xf] eGb} lnOg\ . Tof] n'uf rf]g{] v}/n
] fO{ d}n]
lu|G;a/f]df g} b]vs
] f] lyPF . To;n] cfgf] emf]nf e'Od
F f /fv]/ vf]Nb}
s]xL lemSb} km]l/ leq /fVb} PSn} s/fO/x]sf] lyof] . Tof] b]v/] d}n]
bLksnfO{ eg]sf] klg lyPF Tof] dfG5] ax'nfh:tf] 5 eg]/ .
k'ln;n] Tof] dfG5];uF s'/f ul//x]sf] lyof] . xfdL cfgf] ;fdfg
lng] 7fpFlt/ uOxfNof}F . xfd|f ;'6s];x ljdfg:yndf h:t} 3'Db}
cfO;s]sf] lyof] . o'lgog :6];gdf c;fWo eL8 lyof] . xfdL xfd|f]
ef/Lef/L b'O{ b'Oj{ 6f ;'6s]; af]s/] /]8nfOg /]ndf r9\glt/ uof}F .
l6s6 lngsf] nflu d}n] ef8f ;f]w,F] Pshgf d]6f ] ;xof]uLn] ;ft
aHb}5, To;kl5 l6s6 lnFbf ;:tf] x'G5, s]xL ldg]6 kv{g;
' \ elgg\ .
b'O{ 8n/ c;L ;]G6sf] l6s6 ;ft aHgf;fy Ps 8n/ k}tF L; ;]G6df
d}n] lnPF . o;/L /]nsf] l6s6 lsGbf d]l;gdf k};f xfNg], l6s6
lgsfNg] cfkmF} ug'k{ 5{ . d]/f]rflxF s]xL k};f afFsL ePsf] Pp6f l6s6
lyof] elh{lgofdf a:bfsf] . To;d} s]xL yk]F . xfdL ef/L ;'6s];x;lxt
o'lgog :6];gaf6 Fortotten eGg] 7fpFdf cf]ln{of}F / km]l/ lu|gnfOgdf
r9\gsf] nflu bf}l8of}F . lu|gnfOgsf] /]naf6 prince Gerge Plaza df
cf]ln{of}F / km]l/ a; r9]/ Xofrlen cfOk'Uof}F . To; a]nf 38Ldf
/ftsf] ;f9] cf7 alh/x]sf] lyof] .
ofqf:kz{
137
;fg' zdf{
hGd M c;f/ @, ;f]daf/, yfkfynL, sf7df8f}+ .
afNosfn t/fO{sf /3'gfyk'/, hn]Zj/, hgsk'/ / g'jfsf]6df
lat]sf] . $) sf] bzsb]lv lg/Gt/ kdf n]vg . km'6s/ kdf
sljtf, syfx n]vg . oy]i6 dfqfdf sljtfx k|sflzt .
ljz]if cle?lr cfVofgdf . s[ltut kdf cw{lj/fd -@)^%_,
hLtsf] kl/efiff -@)^&_, cy{ -@)^*_ u/L tLg pkGof;x
k|sflzt . gf/L cl:dtf / ljb|fx] r]tsL n]lvsf .
Email: sanu.sharmaa@gmail.com
138
ofqf:kz{
ha d l;8\gL k'u]
Psfb]zdf=== ha klxnf] k6s l;8\gLdf hxfhaf6 cf]ny{] ,F] d
v"a lhlNnPy]F . cfsfz 5'g vf]Hg] ejgx ;kmf;'U3/, km/flsnf,
lrNnf ;8sxdf lgodsf ;fy Ps} xf/df ;'nn
' ' alu/x]sf df]6/
uf8Lx d]/f] lhlNng'sf] d'Vo sf/0f dfq lyPg . d t lhlNnPy]F
oxfFsf dflg;xsf] Jojxf/, af]nL / ;Eotf b]v/] .
/]nsf] 9f]sf v'nk] l5 Ps5]pdf pleP/ /]naf6 cf]ln{gx] nfO{
klxn] cf]ng{ lbP/ clg dfq /]ndf r9\g] c:6l] nogx, j[4, ue{jtL,
la/fdL / :jf:gL dflg;xsf] nflu l;6 5f]8/] pl7lbg] logLxsf]
;Eotf b]v/] cfkm}d
F f nlHht ePy]F d . sxfF d]/f] b]z hxfF wSsfd'Ssf
-Tof] klg hfgLhfgL, tfsLtfsL eL8ef8sf] kmfObf p7fP/ htf;'s}
xft xfNg kfOof];_\ tF5f8d5f8 ub}{ a;, 6\ofDkf]df r9\g] cf]ng{ ]
;+:sf/df x'ss
{] f xfdLx clg sxfF logLx
af6f]df sxLF cln 7"nf] emf]nf af]s/] lxFl8/x]sf kfsf pd]/sf
dfG5] x'g\ of aRrfsf] k|fd -aRrf u'8fpg] uf8L_ ;lxtsf :jf:gL
dfG5]x;Fu 8' o' lg8 c XofG8 < eGb} d2t ug{ cl3 a9\g] of km]l/
cf]OnfPsf] cg'xf/df ePsf cfFvf;Fu cfFvf h'Wbf cf/ o' cn/fO6 <
ofqf:kz{
139
ofqf:kz{
141
lbg ;d'bs
| f] lsgf/fdf 3fd tfk]/ latfpg dg k/fpF5g\ . kfgLsf]
5]p -jf6/ k|mG6_ hnsf] glhssf] 3/ logLxsf] klxnf] k|fyldstfdf
k5{, a;f]af;sf] nflu . 5'lsf] lbg logLx kf6L{ u/]/, 3'd/] , lao/
lkP/ latfpF5g\ . g]kfndf t #^% lbgdf ;fob !^% lbg aGb,
x8tfn x'G5 . km]l/ ;fj{hlgs labf -b;},F ltxf/, tLh_ x'G5 t/, oxfF
k"/f jif{el/df hDdf (!) lbg ;fj{hlgs labf k5{ -lqm;\d;, Oi6/
/fgLsf] hGd lbg ;a} ldnfP/_ . To;}n] logLx oL nfdf 5'Lx
s'//] a:5g\ . clg kl/jf/ lnP/ 3'Dg lg:sG5g\ . olb of] ;fj{hlgs
labf zlgaf/ of cfOtaf/ kof] eg] 5'L ;f]daf/ x'G5, lsgls
zlgaf/ / cfOtaf/ t o;} 5'L x'G5 . h:t}M /fgLsf] hGdlbg zlgaf/
k/] c:6l] nog ;/sf/sf] tkm{af6 ;f]daf/ 5'L x'G5 . dtnj, n
ljs PG8 -nfdf] ;KtfxGt_ c:6l] nofnLxsf] kf6L{df k|foM kf]ns
] f]
df;' -afa{So"_ sf] afx'Notf x'G5 -ufO{, e]8f, v;L, aFbn
] , s'v/' f, ;'uF /'
/ sf?sf] df;' oxfF lsGg kfOG5, t/ c:6l] nofnLx k|foM ufO{, e]8f
/ s'v/' f a9L k|of]u u5{g_\ .
ofqf:kz{
143
ofqf:kz{
ofqf:kz{
145
;'dns'df/ u'?
146
ofqf:kz{
147
dfly yf]kfg]{ ub{5f}F . t/, jf:tjdf sf/0f xfdL :jod\ g} xfF} . xfdL
;wF} hLjgdf s'g} g s'g} lx;faaf6 ;\3if{/t /xG5fF} . of] Pp6f
hLjg ef]ufOsf] qmlds l;nl;nf xf] h;nfO{ xfdLn] cfcfg} kf/fn]
x]5f+{} . k|To]s knsf] sl7gfOleqsf] ;'Gb/tfnfO{ a'em\ g ;Sg'k5{ eGg]
d]/f] ljrf/ xf] . hLjgsf] k|To]s kf6fnfO{ ;d]6b\ } hfFbf ;a}eGbf klxn]
hLjgsf] cl3 a9\g] klxnf] sbd cfgf] ;fgf] kl/jf/af6 g} ;'? x'g]
ub{5 . xfdL ToxL kl/jf/sf] dfofdf]x, :g]x, ;'vb'vleqsf] bfo/fleq
g} bu'l//x]sf x'G5fF} .
o;/L hLjg kl/jf/sf] bfo/fleq bu'l//x]sf] cj;/df aflx/
lgofNg] xfdLnfO{ k'm;{b klg xFb' g} . d]/f] hLjgsf] ;]/f]km]/f] klg ToxL
kl/jf/sf] bfo/feGbf aflx/ slxNo} k'mTs]gg\ . d]/f] sfFwdfly ;wF}
7"nf] lhDd]jf/Lsf] dx;'; eO/xGYof] / lhDd]jf/L ;lsg] / o;af6
s]xL ;dosf] nflu eP klg pDsg] km';b{ slxNo} lgsfNg ;s]sf]
lyOgF . oltsf pd]/;Dd b]zljb]z 3'ldof], s}of}F /fi6xdf sfd
ul/of] t/, tL ;a} afWotfsf] kl/lwleq ;d]l6Psf hLjgsf
lqmofsnfkx lyP . utjif{sf] cGtdf d]/f hLjgkL au}r
F fdf k'mn]sf
b'O{ hgf ;Gtfgxn] xfd|f] j}jflxs hLjgsf] #)cf}F jif{ufF7sf] cj;/df
xfdLnfO{ ;/k|fOh lbFb} r9fOPsf] ;f}uft clxn]sf] !@ lbg] o'/f]k
e|d0f lyof] .
cfg} :g]x / dfofn] x'sf{Psf oL b'O{ hgf ;Gtfgn] xfd|f]
cg'e"ltnfO{ dx;'; u/]sf /x]5g\ . xfdLnfO{ :jR5, :jtGq eP/
o'/f]k e|d0f ug]{ pkxf/ lbPsf lyP / olt a]nf d}n] of] o'/f]k e|d0fsf]
ofqf ;+:d/0fnfO{ cfj/0f lbFb} n]Vb}5' . 5f]/f5f]/Ln] lqm;d;sf] cj;/
kf/]/ e|d0fsf] clu|d a'ls u/]sf /x]5g\ t/, Tolt a]nf o'/f]ksf]
slqmg] hf8f]df e|d0f /dfOnf] gx'g] x'gfn] dfr{ dlxgfsf] !* b]lv @(
tfl/v;Dd e|d0fdf hfg] sfo{qmd ldnfPsf lyofF} .
d]/L >LdtLn] o;/L e|d0fsf] clu|d a'ls yfxf g} glbO{ lsg
u/]sL < eg]/ 5f]/LnfO{ ;f]Wbf 5f]/Ln] eg]sL lyOg\, tkfO+x{ n] xfd|f]
148
ofqf:kz{
nflu dfq b'Mv ug'x{ G' 5 cfgf] af/]df slxNo} ;f]Rg' x'Gg===ca of]
e|d0f tkfO{+x b'O{ hgf 9'Ss / :jR5Gb eP/, ;a} rLh e'n]/
cfglGbt x'bF } e|d0f ug]{ xf], of] xfd|f] a'afcfdfk|ltsf] cfb/ hgfpg]
klxnf] sbd / s;/L v';L agfpg] eGg] ;fgf] k|of; xf] eGg] zAbx
xsaf6 kmf]gdf eGbf >LdtLn] cfFvfaf6 xif{sf cfF;x' a///
v;fOg\ / dnfO{ elgg\, aRrfxnfO{ ;fg} b]V5' d t/, kfsf], a'em\ g]
eO;s]sL /lxl5g\ d]/L 5f]/L eGb} tf}lnofn] cfF;' k'R5\b} dnfO{ kmf]gdf
5f]/L;Fu af]Ng kmf]g lbPsL lyOg\ .
hLjg slxn]sxLF efjgfTds v';Lsf] nx/ aGb} 5rlNsG5 .
d}n] aRrfnfO{ wGojfb lbFb} czLjf{b lbPsf] lyPF . xfd|f] of] e|d0f
;ftj6f /fi6xsf] !@ lbg] e|d0f lyof] . aRrfxsf] xfdLk|ltsf]
cg'el" t / >4f b]v/] o; 38L dnfO{ hLjgbz{g ;'vsf] >f]t /
cg'kd j/bfg 7fGb} klxnf]rf]l6 hLjgsf] ;'Gb/tfnfO{ glhsaf6
lrofpFb} 5' .
!& dfr{ @)!! sf] lbg;Dd xfdLn] ;a} e|d0fdf n}hfg] ;fdu|Lx,
sk8fx Kofs ul/;s]sf lyofF} . Pp6f l8lh6n Sofd]/f, XoflG8Sofd
lel8cf] Sofd]/f / ;ftj6f Sof;]6x tof/ kf/l;s]sf] lyPF . ;ft
j6f Sof;]6 ;ft j6f /fi6sf] nflu eg]/ lsg]sf] lyPF . xfdLn] ljz]if
zlgaf/ / cfOtaf/sf] 5'Lsf] lbgdf g} tof/ kf/]sf lyof}F . lbgf
!* dfr{ @)!! laxfg ;f9] ^ ah] p7\ofF} / l5} tof/ eofF} . Pp6f
aQL afNofF,} ;fOtdf lxF8g\ c
' l3 cfgf] cf/fWob]jnfO{ k"hf u/]/ xfdL
;jf ;ft ah] 3/af6 Sofgf8fjf6/, nG8gsf nflu lxF8o\ fF} . xfd|f]
ofqf Sofgf8fjf6/af6 ;'? x'g] lyof] . d]/f] 3/ rfn{6g nG8gdf 5 .
3/af6 Sofgf8fjf6/ @) ldg]6df k'luG5 .
Sofgf8fjf6/af6 PS;kft PS;Knf]/ sDkgLsf] sf]raf6 xfdL
;ftj6f /fi6sf nflu 7Ls ;ft ah]/ %% ldg]6 hfFbf k|:yfg uofF} .
xfdLeGbf klxn] g} ;a} e|d0fsf/Lx sf]rdf al;;s]sf /x]5g\ .
e|d0fsf] af/]df 6'/ ufO8, ;dL sf]6;
\ -d]/L 5f]/Lsf] gfd ;dL;Fu
ofqf:kz{
149
ofqf:kz{
151
ofqf:kz{
kg]{ k]l/;sf] /]8nfO6 If]q x]g{ rfxg]xnfO{ ;f9] ;ft ah] tof/ eP/
l/;]K;g Pl/ofdf e]6g\ ] s'/f eg]sL lyOg\ .
k]l/; ;x/sf] af/]df w]/} ;'gs
] f] / k9]sf] lyPF . k]l/; x]g{] /x/
k"/f eO/x]sf] lyof] . t/, a]ns
' L clncln l;dl;d kfgL kl//x]sf]
x'gfn] cln c;xh dx;'; eO/x]sf] lyof], k]m/L klg k]l/; ;x/ 3'Dg]
k|an OR5f / k]l/; a;fOsf] 5f]6f] ;donfO{ larf/ u/]/ xfdL b'j}
hgf vfgf vfP/ l/;]K;gDff 7Ls ;dodf k'Uof}F . ljzfn k]l/; ;x/
Ps} lbgdf 3'Df]/ ;Sg] s'/f g} lyPg . xfd|f] e|d0ftflnsf cg';f/ !(
dfr{sf] k"/f lbg k]l/; ;x/ 3'Dg] To;kl5 @) dfr{sf] lbgdf blIf0f
k|mfG;sf] ljVoft jfOg agfpg] au{lGb If]q x'bF } ;fFem d]sf]g ;x/df
af; a:g] /x]sf] lyof] . @))) jif{bl] vsf] Oltxf; af]ss
] f ejgx,
k|]dLxsf] ;x/, snf;+:s[ltsf] cb\e"t ;d, Jofkf/, jfl0fHo,
/fhgLlts tyf ;+;f/sf] dxjk"0f{ lqmofsnfkxsf] /fhwfgL k]l/;
;x/ xf] .
;+;f/sf k|efjzfNfL k|dv
' tLgj6f ;x/dWo] k]l/; klg Pp6f
;x/ xf] . ;]Og gbLsf] lsgf/fdf a;]sf] o; ;x/sf k|mG] rjf;Lxn]
;g\ !($) df, bf];f| ] ljZjo'4tfsf hd{gLsf] k|eT' j n8fOF gn8Lsg
l:jsfg'k{ /]sf] lyof] . of] ;'Gb/ ;x/nfO{ kl5 ldq/fi6xn] hd{gLsf]
k~hfaf6 d'St u/]sf] lyof] . hd{gL kl5 x6\b} hfFbf, lx6n/n] ToxfFsf
;'Gb/ ef}lts ;+/rgfx Afdaf/L u/]/ Wj:t gug{] cfb]z lbPsfn]
Wj:tx'gaf6 tL ;'Gb/ ejgx / k]l/;sf ef}lts ;+/rgfx ar]sf
lyP .
lx6n/n] k]l/;nfO{ sAhf u/]kl5 ;g\ !($) df k]l/; cfPsf
lyP . k|mfG;sf] /fhwfgL k]l/; ;x/df k|yd ljZjo'4sf] a]nfb]lv g}
ljZjsf tTsfnLg ;dosf k|Voft lksf;f], 8fnL, cd]l/sL n]vs
x]ldj] / ?;L sDkf]h/ :6fljG:sLh:tf ljlzi6 snfsf/x hd36
ePsf lyP . sfnfGt/df ljZjel/sf snfsf/xn] dg k/fpg] ljz]if
;x/sf] kdf ljVoft aGb} uof] .
ofqf:kz{
153
ofqf:kz{
155
u/]/ uf}/j ug]{ af6f] klxNofpg ;lsFb}g < b]zdf s]jn ;Qfsf]
n8fOFdf e'ns
] f g]tT[ jau{sf] cGt/fTdfn] b]znfO{ hf]ufP/ ljsf; ug{'
k5{ eGg] ;b\al' 4 slxn] cfpnf < v}/, b; ah]lt/ /flt xf]6ndf b'j}
bDktL k'UofF} / lbgel/sf ofqf af/] s'/f ub}{ ef]lnsf d'Vo 7fpFxsf]
e|d0faf/] s'/f uofF} / dL7f] lgb|fdf b'j} hgf ;'TofF} .
kmf]/:] 6lxn xf]6nsf] rf/ tNNffsf] !* gDa/ sf]7fdf xfdLn] b'O{
/ft latfPsf lyof}F . xfd|f] !@ lbg] e|d0fsf] sfo{qmd ;ftj6f /fi6x
/x]sf] x'gfn] k|To]s ;x/df ;+lIfKt a;fO lyof] / oxL 5f]6f] ;dodf
a9LeGbf a9L 7fpFx x]g{] / cjnf]sg ug]{ p2]Zo /x]sf] lyof] . d]/f]
p2]Zo k]l/; ;x/sf] d'6d
' f /x]sf] P]ltxfl;s :yn, t'On] l/; uf8]g{ ,
n'e]| Do'lhod, Plkmn 6fj/, ;]Og gbLt6 / k|l;4 gf]6/8fd Sofyf8fn
x]g'{ /x]sf] lyof] .
!( dfr{ @)!! sf] lbg Tolt hf8f] lyPg . lxhf] l;dl;d kfgL
k/]sf] lyof] t/ cfh kfgL k/]sf] lyPg . la:tf/} lbg pl3|Pnfh:tf]
b]lvGYof] . csfzel/ afbn eP tfklg lbg pHofnf] g} lyof] . df};d
;kmf eOlbPsf] eP w]/} dHhf cfpg] lyof] eg]/ a'l/ofn] ->LdtLnfO{
d a'l/of g} eG5'_ eGb} lYfOg\ .
d}n] lkms/ gu/ ef]lnaf6 xKtfF;
} Dd 3fdnfUg] s'/f l6eLxdf
eg]sf 5g\ eg]F . xfdL laxfg} tof/ eP/ a|s
] kmf:6 xnlt/ uofF} .
;dLn] xf]6nsf] :jfOKsf8{ -rfaL_ x/fP % o'/f] ltg'k{ 5{ eg]sL lyOg\ .
kl5 ;x/ 3'd/] cfPkl5 lng] ljrf/n] d}n] sfpG6/df uP/ rfaL
lkmtf{ lbPF . xfd|f] ;fyLx Wfdfwd x]jL a|s
] kmf:6 lnO/x]sf lyP . d}n]
klg 6Gg a|s
] kmf:6 lnPF t/ cfh k"l0f{dfsf] lbg, >LdtLsf] j|t lyof] .
a'l/ofn] s]jn b"w / kmnk"mn vfPsL lyOg\ . Ps yd{; tftf] kfgL
lnP/ km]l/ ;x/ 3'Dgsf nflu ufO8sf] kl5 nfUof}F . cfh ;a} pT;flxt
lyP . lxhf];Dd la/fgf] / ckl/lrt e|d0fsf ;fyLx olt a]nf xfdL
plxn]bl] v g} kl/lrt ePh:t} Pscfk;df s'/f ul//x]sf lyof}F . cfh
xfdLnfO{ 6'/ ufO8 ;dLn] cs}{ d]6f n
] fOg ;dft]/ k]l/;sf] d'6' dflgg]
P]ltxfl;s :yn e]G8f]dKn]; :SjfP/ k'ofP/ ToxfFaf6 lbgel/ 3'Dg
;Sg] If]qxsf] ljj/0f lbPsL lyOg\ .
156
ofqf:kz{
cfhsf] e|d0fdf ljz]if u/L k]l/;sf] t'nO] l/; uf8]g{ sf] If]q,
g]kf]lnog t];f| s
] f] /fhdxn, n'e]| Do'lhod, gf]6/8fd Sofyf8n, ;]Og
gbL / k]l/;sf] ljVoft Plkmn 6fj/ x]g{] of]hgf lyof] t/, Ps lbgleq
oL ;a} dxjk"0f{ ;'Gb/ :ynx x]Gf{ Eofpg] xf] ls xf]Og To;df
dnfO{ ;Gb]x lyof] . cfh d k|ToIf oL ;a} xhf/fF} ;fnb]lvsf] Oltxf;
af]s]sf 7fpFxdf cfgL wd{kTgL;Fu 3'Dg kfpFbf Psbd} v';L
nflu/x]sf] lyof] .
hLjgdf ;+;f/ x]g{] s;nfO{ /x/ x'Gg / xfdLh:tf ul/a d'ns
' df
hGd]sf dWod auL{oxsf nflu klg cfly{s lx;fan] ;xh x'bF g} .
clxn] xfdL k]l/; ;x/sf] dWo efu, t'On]l/; uf8]g{ sf] pQ/kl
g];gn csfbdLdf k'us
] f 5fF} . !*cfF} ztfAbLb]lv ;~rfng ul/Fb}
cfPsf] o; csfbdLaf6 w]/} ljlzi6 snfsf/x hGd] eGg] s'/f
ufO8n] eg]sL lyOg\ .
xfdLnfO{ s]jn @) ldg]6sf] nflu kmf]6f] lvRg] ;do lbFb} ca
xfdL t'nO] l/; uf8]g{ tkm{ nfUg]5fF} elgg\ . !*cf}F ztfAbLdf e]G8f]dKn];
:SjfP/;Dd k]l/; ;x/nfO{ cfw'lgsLs/0f ug{sf nflu ejgx
eTsfpFb} ;8sx km/flsnf ub}{ cfPsf] a]nfdf hgtfn] lj/f]w u/]/
/f]ss
] f /x]5g\ . o; If]qdf xhf/f}F jif{ k'/fgf 3/x b]lvof], t/ tL
;a} 3/x ;do;fk]If d/dt;Def/ u/]/ /fv]sf /x]5g\ . e]G8f]dKn];n]
k|mfG;]nL uf}/jsf] Oltxf; af]ss
] f] /x]5 . e]G8f]dKn];sf] :SjfP/ cyf{t\
kf6gdf k'Ubf dfgf}F k|mfG;]nLxn] h] u5{g\ eljiosf ;GttLxsf
nflu Oltxf; /r]/ hfG5g\h:tf] nfUof] . 7"nf] d}bfgh:tf] km/flsnf]
kf6gdf Pp6f cUnf] wft'sf] :tDe lgdf{0f u/]/ n8fOFsf ljj/0fx,
;lxb ePsf dflg;xsf gfd / cfs[ltx clt lyP . ;Af}eGbf
dfly g]kf]lnogsf] dfgj sb a/fa/sf] d"lt{ :yflkt u/]sf] /x]5 .
g]kf]lnogn] c:6l/hsf] n8fOFdf ljhoL x'bF f sAhf u/]sf !##
j6f tf]kx unfP/ lgdf{0f u/]sf] ;f] :tDedflysf] d"lt{nfO{ k|mfG;]nL
hGftfxn] g]kf]lnogsf] ktg x'g] sfndf ofFSg vf]hs
] f lyP, t/
ofqf:kz{
157
158
ofqf:kz{
159
ofqf:kz{
161
xfdL ToxfF k'uk] l5 dfq yfxf nfu]sf] lyof] . d]/L a'l/ofnfO{ of]
k|lqmof Psbd} dg k/]5 / crDd nfu]5 . To;sf/0f a'l/ofn] xfF:b}
lgs} /f]dlG6s kf/fn] dnfO{ xfdL klg Pp6f tfnf NofP/ e'mG8\ofpFg]
ls a'/f < eg]/ ;f]lwg\ . d}n] klg lkmNdL gfosn] em}F a'l/ofnfO{
/f]dflG6s tl/sfn] eg]F P a'l/of of] wft'sf] tfnfeGbf alnof]
dgsf] tfnf xfdLn] #) jif{klxn] g} nufP/ rfaL dgsf] ;fu/leq
/flv;s]sf 5fF,} ca o:tf] tfnfsf] s] cjZostf < ta d]/L a'l/of
emG8} kfFr bzs k'Ug cfF6s
] L b'nxLsf] cg'xf/ d}n] ljjfx ubf{sL
;f]xj| if{sL emF} b]vF] / ltgL klg d]/f] s'/f ;'g/] Ps kN6 xfF:b} dl:sg\ .
slt /dfOnf] eof] xf]nf tkfO+{ cGbfh ug'{ xf]nf . jf:tjdf
ljjfx u/]kl5 :jR5Gb o; lx;fan] e|d0f u/]sf] klg o;} kN6 lyof] .
5f]/f5f]/Lsf] k9fO ;lsPsf] lyof] . 5f]/L ljjfx eP/ gf]s/L ub}{
cfgf] lhDd]jf/L axg ul//x]sL lyOg\ . 5f]/fn] klg PdaLaLP;sf]
k9fO l;WofP/ OG6g{ ub}{ lyof], ca s]xL dlxgf dfq afFsL 5 .
To;sf/0f o;kN6 xfdL lgl:kmlqm lyofF} . Tolt a]nfsf] Tof] If0f a'l/of
/ d]/f] nflu clj:d/0fLo lyof] . k]l/;sf] Tof] k'n klg clj:d/0fLo
5.
To;kl5 xfdL cln dflylt/ a9\b} uof}F ToxfF /fhf x]g/Ln]
lgdf{0f u/]sf s\lqm6sf] k'n b]lvof] . k'nsf] dWoefudf /fhf x]g/L
3f]8fdfly ;jf/ ePsf] cw{sbsf] d"lt{ :yflkt ul/Psf] 5 . To;
k'nsf] b'j} afx'sf] tNnf] k]l6sfsf] efusf k|To]s v'8l\ snf]df ljlrq
d'bf| ePsf dflg;xsf] cg'xf/x agfP/ /flvPsf 5g\ . oL ljleGg
d'b\ f| sf cg'xf/x lsg o;/L agfPsf xf]nfg\ < eg]/ ;dL, ufO8nfO{
;f]4f ltgn] x]g/Lsf] /fHosfndf 36]sf] Pp6f /f]rs 36gf eg]sL
lyOg\ . kfx'gfx cfdlGqt u/]sf lyP . /fqL ef]hdf crfgs /S;Lsf]
sdL eP5 / kfx'gfxnfO{ kof{Kt /S;L -jfOg_ k'ofpg g;s]sf]df
/fhf x]g/LnfO{ v]b nfu]5 . /fhfsf] ef]hdf /S;Lsf] sdL < of]
nfhdbf]{ s'/f eof], ca d km]l/ csf]{ /fqLef]h tTsfn lgDTofpF5' /
To;df lkpg] /S;Lsf] sdL sbflk x'gx' bF' g} eg]/ x'sd
' lbP5g\ .
162
ofqf:kz{
ofqf:kz{
163
xl/ dfgGw/
hGd M @% dfr{, :of\hf .
c;"lrt laDaWjlg cflb s[ltx k|sflzt .
w]/} syf, sljtfx j]e / cGo kqklqsfxdf k|sflzt .
cg];f;df cfa4 .
xfnM Oh/fon
Email: hari_mdr@yahoo.com
164
ofqf:kz{
axfO{{ uf8{g
] ;u n'6k'l6b} ubf{
laxfg}bl] v ;"on{ ] Oh/fonsf] Jo:t ;x/ t]ncleasf] kv]6fel/
sflGt lkmFhfO;s]sf] lyof] . d]/f] sf]7fsf] em\ofnaf6 ;"os
{ f] ls/0f
leq} k;]/ sf]7f g} /d\ofO;s]sf] lyof] . km]ac
'| /Lsf] lr;f] laxfgLdf
klg ;"on
{ ] leq} cfTdfb]lv uld{nf] kfl/;s]sf] lyof] . ;fyLx s]xL
:jl0f{d ;kgfdf x'gx' G' Yof] eg] s]xL sfddf hfgsf nflu t/v/ ub}{
x'g'x'GYof] .
d eg] sfd a]u/sf] dfG5] g ;'Tbf lgb|f nfUYof] g p7]/ s]xL ug{]
xtf/ g} x'GYof] . t/ Tof] laxfg lgs} pd af]s/] laxfgLsf] klxnf]
3fdsf] emNsf];uF } dgdf cg]s ts{gfx v]nfpFb} p7]F . sf/0f d]/f]
cfhsf] uGtJo leGg} lyof] . sfdlagfsf] ;dodf Oh/fonsf] s]xL
dxjk"0f{ 7fpFxsf] cjnf]sg ug{] w]o al9/x]sf] lyof] . To;}n] klg
xf]nf dnfO{ laxfg}bl] v ltg} t:jL/df dfq} b]lvPsf dgf]/~hgfTds
/ efjgfTds lx;fan] ;'Gb/ / ;uf}/j km'ln/x]sf 7fpFxn] crDd;Fu
tflg/x]sf] lyof] . laxfgsf ;a} sfdsf/afxL ;s]/ l56f]l56f] emf]nfdf
;fgf] Sofd]/f xfnF] . kf;kf]6{ k};f ;a} ldnfPF . clg xtf/xtf/
t]ncleasf] s]Gof a;kfs{lt/ nDs]F . a;kfs{leq kl;;s]kl5 ;Lw}
5}6f}F tnfdf uP/ a;sf] ?6 x]/F] . cl3Nnf] a; 5'l6;s]sf] /x]5 k'gM
csf{] a; s'gk'{ g{] ef] . csf]]{ a; !) ah]kl5 dfq} /x]5 . ca km]l/ Ps
ofqf:kz{
165
3G6f ;do latfpg dNffO{ clt ufx|f] ef] . of] Ps 3G6f latfpg b'O{
k6s t d rf}yf] tnfdf em/]F . laxfg} k;nx klg gv'ns
] f, km]l/
dfly g} hfg] u/]sf] lyPF . cGtdf s]xL ;Lk gnfu]kl5 Sof6]l/ofdf
uPF / skmL / s]s dufP/ esfes x;'g{ yfn]F . ;do k|z:t} lyof] /
klg v} lsg xf] s'GgL dnfO{ xtf/} eO/x]sf] lyof] . s]s skmL vfO;Sbf
klg cem} !% ldg]6 afFsL g} /Xof] . carflxF nfdf] ofqfdf ltvf{
nfluxfN5 ls eg]/ kfgLsf] hf]xf] u/]F . clg a; s'g{ yfn]F .
;doeGbf !) ldg]6cufl8 a; cfOk'Uof] . a;df r9\g] xfdL
hDdfhDdL rf/ hgf dfq} lyof}F . uf8L 7Ls ;dodf u'8g\ yfNof] .
a;kfs{sf] d"nf/ x'bF } a; aflxl/of] . pQ/L OG6/r]~hsf] 5taf6
uf8L x'lQFb} cfOnf]g x'bF } t]ncleaaf6} aflxl/of] . la:tf/} a; x'OlF sg
F uF cufl8b]lv
yfn]kl5 d}n] eujtLhLnfO{ kmf]g ;Dks{ u/]F . To;f] t pxfF;
g} af/Daf/ xfOkmfsf] pQm :yfgdf k'Ugsf nflu kmf]g;Dks{ eO/x]s}
lyof] . k'gM pxfFn] axfO{ uf8{g] sf] ;"rgf s]Gb|sf] gDa/ lbg'eof] . d}n]
k'gM pQm ;"rgf s]Gb|df kmf]g u/]/ s]xL ;"rgf lng] ;'/ s;]F . kmf]g
u/]kl5 sDKo'6/ d]l;gn] c\uh
|] Ldf ;"rgf k|jfx ug{ yfNof] . d
df]afOn sfgdf /fv]/ Wofgk"js
{ ;'lg/xg yfn]F .
;"rgfcg';f/ a'waf/afx]s x/]s lbg !@ ah] c\uh
]| L ufO8n]
axfO{ uf8{g] b]lv dlGb/;Ddsf] e|d0f u/fpFbf] /x]5 . To; ;d"xdf
3'Dgsf nflu pQm ;"rgf s]Gb|df gfd l6kfP/ !!M$% ah];Dddf
cfkm}F xflh/ eO;Sg'kg{] /x]5 . pQm uf8{g] leqsf ;a} hfgsf/L lbFb}
3'dfpg] s'/f yfxf kfPkl5 of] dg cQflng yfNof] . sf/0f Tolt a]nf
sl/a ;f9] b; alh;s]sf] lyof] / xfOkmf k'Ug g} sl/a 8]9 306f
nfUg] s'/f ;'gs
] f] lyPF . t}klg Ps k6s 8fOe/;Fu ;f]wF] . p;n]
!!M$) df k'luG5 eg]kl5 k'gM s]xL xif{n] dg el/of] . Oh/fonsf]
a; sl/a !@) ls=ld k|lt3G6fsf] /tf/df u'l8/x]s} lyof] t}klg d]/f
nflu ;f]] ult l9n} eO/x]sf] lyof] . dnfO{ :6]l/ xftdf lbPsf] eP
;s]hlt PS;n]6/ bafP/ x'OFSofpy]Fh:tf] dfq} Nflu/Xof] . geGb}
uf8Ln] ;dodf g} xfOkmf a;kfs{df k'ofof] .
8fOe/nfO{ :ofaf;L lbPF . t/ Ps}l5gdf Tof] :ofaf;L v]/ uP
166
ofqf:kz{
em}F eof] . t'?Gt axfO{ uf8{g] hfg] a; jf 6\ofS;Lsf] hf]xf] u/]F . dxFu}
eP klg 6\ofS;L lng] lgwf] u/]F . clg :yfgLo Ps hgf enfbdLnfO{
:yfgdf k'Ug nfUg] ;do ;f]wF] . 6\ofS;Ldf uP klg @) ldg]6 nfUg]
s'/f atfPkl5 d kfgLkfgL ePF . oqf] xtf/ u/]/ cfP/ klg ;don]
;fy glbPsf]df cfkm}FnfO{ lwSsfb{} ljsNkdf a; s'g{ yfn]F . !$
gDa/sf] Kn]6kmd{df !## gDa/sf] a; cfOk'Uof] . dgel/sf ;f/f
v';LxnfO{ emG8} ltnf~hnL lbFb} nfu]F pQm :yfglt/ . d r9]sf]
a;n] kxf8sf sGb/fxnfO{ l5rf]n]/ dfly 8fF8fsfF8flt/ xflgFb}
cufl8 a9\of] . 8fF8fdfly agfOPsf cTofw'lgs 3/x, y'k}| xl/of
8fF8fkfvfx, log} 8fF8fkfvfxsf] le/fnf]df ldnfP/ agfOPsf cfsif{s
af6fx, dgdg} /dfO/x]F . a; 8fF8fsfF8f 3'Db} km]l/ cf]/fnf] nfUof] .
cf]/fnf] 3'DtLx sf6\b} ubf{ d}n] k6sk6s axfO{ uf8{g] sf] ;a}eGbf
dflysf] u]6df hfg' 5 dnfO{ elg/x]s} lyPF . 8fOe/n] x'G5 eGb} uf8L
s'bfO/x]sf] lyof] . b'O{ hgf kfn] al;/x]sf] sfnf] ;'Gb/ u]6df nu]/
a; /f]Sof] / eGof] oxL xf] axfO{ uf8{g] sf] u]6 . d xtf/xtf/
a;af6 cf]n]{F / u]6lt/ xflgPF . u]6df uP/ ;f]wF] . t/ ckm;f]r uf8L
d}n] eg]sf] u]6 geP/ tn aLrsf] axfO{ o'lgel;{6L l5g{] u]6df kf]
/f]ss
] f] /x]5 . km]l/ pQm u]6df /x]sf kfn]nfO{ ;f]wF] . p;n] glhs} 5
t/ lxF8/] hfg c;Dej 5 jf w]/} ;do nfU5 To;n] ltdLn] 6\ofS;L
jf ;fd"lxs 6\ofS;Ldf dfly hfg ;S5f} eg]/ ;Nnfx lbof] . d t'?Gt}
cln tnsf] a; s'g]{ 7fpFdf k'u]F . a; s'ge
'{ Gbf 6\ofS;Ld} hfg] lgwf]
u/]F / 6\ofS;L /f]sF] . @) Oh/fonL ;s]n dfq} /x]5 ef8f . clgkm]l/
cufl8 a;df cfPsf] pxL af6f] x'bF } axfO{ uf8{g] sf] dflyNnf] u]6 k'uF] .
u]6glhs} xfOkmfsf] 8fF8fdf cjl:yt 7"nf / cUnf xf]6nxn] :jfut
u/]em}F b]lvGYof] . cGttM u]6df k'u/] axfO{ uf8{g] sf] b[Zo x]g{ cft'/
ag]F .
dflyNnf] u]6df k'u/] eujtLhLnfO{ kmf]g u/F] . pxfF cem} s]xL
;dodf dfq} cfpg] va/ kfPF . ;donfO{ kv{g hlt ufx|f] ;fob
hLjgdf s]xL x'bF g} xf]nf . To;}n] u]6df r]lsdf plePF . u]6kfn]n]
t sxfFaf6 cfPsf] eg]/ ;f]Wof] . d}n] g]kfn eGg]lalQs} xfdL;Fu klg
g]kfnL 5 kv d af]nfOlbG5' eGof] . clg t'?Gt} g]kfnL efO x'gx' bF' f]
ofqf:kz{
167
ofqf:kz{
169
u]6af6 uf8{g] sf] d'Vo ejgx x]g{ kfOG5 eg] bf];f| ] efuaf6 axfO{
dlGb/sf] cjnf]sg ug{ kfOG5 . ckm;f]r Tolt a]Nff eg] axfO{
dlGb/sf] Tof] cfsif{s b[Zofjnf]sg ug{ kfOPg . Tolt a]nf pQm
dlGb/sf] dd{t;Def/ eO/x]sfn] k"/} lalN8nfO{ g} aflx/af6 se/
ul/Psf] lyof] . aflx/L ;'Gb/tfdf eGbf leqL ;'Gb/tfdf /dfpg] d
o;n] vf;} c;/ r}F kf/]g . km]l/ kmf]g cfof] . eujtLhL aLrsf]
o'lgel;{6L k:g] u]6d} k'Ug'eP5, hxfF d ;'?df k'us
] f] lyPF . clg
pxfFnfO{ dfly ;"rgf s]Gb| ePsf] u]6df cfpg eg]F . clg km]l/
eujtLhLsf] kvf{O;Fu} ltg} axfO{{ uf8{g] sf] dflyNnf] efuxdf otfptf
8'Ng yfn]F .
axfO{{ dlGb/df ljZje/af6 ko{6sx lelqg] s'/f Tolt a]nf g}
yfxf ef] . sl/a Ps 3G6fsf] a;fOdf dfq} sDtLdf 5 jf ;ft b]zsf
gful/sx pQm uf8{g] cjnf]sgsf nflu cfPsf lyP .
a]lNhod, hd{gL, /l;of, rLg cflb b]zaf6 cfPsf tL ko{6sx
c\uh
]| L klg af]Ng ghfg]sf . Tof]eGbf t a? g]kfnLx g} a9L
cGt/f{li6o efiff af]Nbf /x]5g\ eGg] ;Dem]/ uj{ nfUof] .
eujtLhL cfpg'ef] . km]l/ uf8{]gsf] d"nu]6af6} leq} k:of}F .
uf8{g] sf] leq ;a} ejgxsf] cWoog ug{ gkfP klg u]6af6 bf];f| ]
tNnfdf em/]/ glhsaf6} uf8{g] sf] 5ftLdf leqL bob]lv g} r'Dof}F .
cfFvf gyfs'Gh]n tntn;Dd x]//] u]6af6 aflx/ lg:SofF} .
aLrsf] u]6af6 axfO{{ dlGb/ x]g]{ OR5fn] b'j} hgf 6\ofS;L r9]/
cf]/fnf] nfUof}F . aLrsf] u]6df k'uk] l5 u]6kfn]nfO{ leq k:g kfOg] jf
gkfOg] ;f]Wof}F . u]6kfn]n] kfOg] hfgsf/L u/fPkl5 6\ofS;Laf6 cf]ln{P/
u]6leq k:of}F, t/ ckm;f]r km]l/ dlGb/leq hfg gkfOg] /x]5,
dgel/sf ;a} pd / hfFu/x Ps}rf]l6 u'h'N6\ofP/ aflx/}af6
dlGb/sf] bz{g u/]/ k'gM ;a}eGbf tNnf] u]6df k'Uof}F .
laxfgsf] s]s / skmLafx]s kfgLrflxF 3/L3/L 3fF6Laf6 lelqPs}
xf] . axfO{{ uf8{]gsf] dgf]/d b[Zon] d]/f] ef]sKof; ;a} n'l6/x]sf]
lyof] . eujtLhLsf] ;Nnfxadf]lhd k]6k"hf ug{] x]tn
' ] /]:6'/G] 6 l5of}F .
j]6/ d]g' lnP/ cfP . ;a} s'/f 5f8]/ d}n] ldS; sjfkm dufPF . ldS;
170
ofqf:kz{
ofqf:kz{
171
x]dGt k/b]zL
hGd M !$ gf]eD] j/, kfFry/ .
nIo Ps uf]/6] f] cg]s -@)^@, pkGof;_, ;dosf 3'DtLx -@)^$,
pkGof;_, cg'el" tsf laDax -@)^^, n3'syf_ cflb s[ltx k|sflzt .
w]/} syf, sljtfx k|sflzt ePsf 5g\ j]e / cGo kqklqsfxdf .
cg];f;df cfa4 .
172
ofqf:kz{
cfkm}n
] lx8s
] f uf]/6
] fx
Gu|:t d'ns' sf] ljifd kl/l:yltaf6 cflht ag]/ ha d}n]
cfgf] 3/sf] ;F3f/ gf3]F ta d]/f] hLjgdf klg cg]s ptf/r9fjx
cfP h'g cfh slt clj:d/0fLo kn ag]/ d]/f dfg;k6nel/
;NanfO/x]sf 5g\ t slt laiffn' gLnsfF8f ag]/ k}tnfxdf lalem/x]sf
5g\ .
xf], ;DemFbf cfh}h:tf] nfU5, t/ yfx} gkfO ;do slt rfF8}
lrlKn;s]5 . cg]s efubf}8 / cGtjf{tf{sf] s8f k|lt:kwf{ l5rf]n/]
otf l5/]sf] klg bzs a];L eO;s]5 . ha d}n] stf/l:yt Pp6f
k|ltli7t ax'/fli6o sDkgLaf6 stf/ k|jz
] sf] lu|g l;Ugn k|fKt u/]F
To;sf] s]xL lbgd} cGo ;xsdL{ ldqx;Fu} To;tkm{ p8\gk' g{] s'/fsf]
6'f] klg nfUof] .
!% dO{ ;g @))) sf] ;fFem ^ ah] kfls:tfg Po/nfOG;sf]
ljdfgaf6 s/fFrL x'bF } bf]xf hfg] k"jt{ of/Ladf]lhd cGo ;xsdL{x;Fu}
clGtdkN6 cfgf] b]zsf] df6f]nfO{ r'Dag u/]/ lqe'jg cGt/f{li6o
ljdfg:yndf k|jz
] u/]F . t/ lj8Dagf k|lts"n df};dsf sf/0f lgwf{l/t
;dodf ljdfg cjt/0f / p8fg x'g g;s]sf sf/0f # 3G6f;Dd
ljdfg:ynleq} k6\ofl/nf] ;do u'hfg{ afWo aGof}F xfdL .
ofqf:kz{
173
s/fFrL 6flGh6 x'bF } bf]xf p8\gk' g{] ljdfgn] sf7df8f}a+ f6} tLg
3G6f l9nf] p8\gk' g{] ePkl5 xfd|f] rf/ 3G6] 6flGh6 ck|Toflzt kdf
$@ 3G6fdf ablng k'us
] f] lyof] . oBlk $@ 3G6fsf] s/fFrL a;fO
xfd|f] lglDt clt g} nfebfos /Xof] . $@ 3G6fkl5 s/fFrL 5f]8b\ f
xfdL ;a}n] xf]6n ld8j] xfp; nfO{ cg]s wGojfb JoQm uof}F .
h;n] xfdLnfO{ xf]6ns} /]vb]vdf b'O{ lbg;Dd s/fFrL ;x/sf] cjnf]sg
ug{] Joj:yf ldnfPsf] lyof] .
g]kfn 5f8]sf] 7Ls b'O{ lbgkl5 bf]xf pq\of}F xfdL . bf]xfsf nflu
clwsf+z ;fyLx gofF cfuGt's eP klg d]/f] eg] of] bf];f| ] cfudg
lyof] . oBlk s]xL ;fnsf] cGt/fnkl5sf] d]/f] Tof] k'g/fudg s]jn
gfds} dfq bf];f| ] lyof] . lsgeg] To;eGbf cl3 !((%(^ df d}n]
b]v]sf] bf]xf / To; a]nfsf] bf]xfsf] ef}lts ;+/rgfdf cfsfz /
hldgaLrsf] leGgtf cfO;s]sf] lyof] .
;DemFbf cfkm}n
F fO{ nHhfaf]w x'gu] 5{ . t/ ;To, ;To g} x'G5 /
To;nfO{ n'sfO/fVg' dfG5]sf] a]OdfgL dfq} xf]n] dnfO{ lgw{Ss;Fu
cfgf] jf:tljstf cf]sNg ;w}F k|l] /t ul//x]sf] x'G5 . s'/f d]/f] klxnf]
bf]xf k|jz
] sf] cg'ejsf] xf] . Tolt a]nf g]kfn / stf/aLr k"0f{ kn]
>d ;Demf}tf nfu" eOg;s]sfn] clxn]h:tf] sf7df8f+a} f6 ;Lw} bf]xf
p8\g] Joj:yf eO;s]sf] lyPg . h;n] ubf{ lbNnLsf] af6f] x'bF } stf/
k|jz
] ug{k' g{] of}6f csf6\o afWotf /x]sf] lyof] . oBlk c/a l5/]/ 6Gg
k};f sdfpg] ;kgfsf] pTs6 cleNfiffn] tL ;a} vfn] cK7\of/fxsf]
;fdgf ug{ cfly{s, zf/Ll/s / dfgl;s kn];d]t cfk"mnfO{ k"0f{
kdf tof/ agfO;s]sf] lyPF d}n] . stf/ k|jz
] sf nflu cfjZos
kg{] 6fen 8s'dG] 6nufotsf ;Dk"0f{ sfuhftx tof/ u/]/ k//fi6
dGqfno / >d dGqfnosf] lnlvt cg'dltdf ha d sf7df8f}a+ f6
;'gf}nL gfsfx'bF } lbNnLtkm{ nfu],F Tolt g} a]nfb]lv d}n] lhGbuLsf]
jf:tljs ofqf klg ;'? u/]F . To;f] t ef/tLo e"ldd} afNosfnsf
s]xL ;dox Joltt ul/;s]sf] d]/f] lglDt Tof] ofqf Tolt c;xh
eg] dx;'; ePsf] lyPg . oBlk ;'gf}nL gfsf kfl/sf cfg} g]kfnL
174
ofqf:kz{
175
ofqf:kz{
ofqf:kz{
177
1fg]Gb| ljjz
hGd M @)@&, vf]6f .
sljtf, lgofqf, lgaGw / snf ;dLIffsf kmfF6df lg/Gt/ lqmofzLn .
cfs[ltsf] cfjfh, /f/fsL cK;/f cflb s[ltsf ;|i6f .
snf;flxTosf] ljj]rgf / rrf{df ljz]if of]ubfg .
xfnM k|1f;ef ;b:o, g]kfn nlntsnf k|1fk|lti7fg . c/lgsf] snf
k'/:sf/, z/ nfld5fg] /fli6o k|ltef k'/:sf/af6 ;Ddflgt .
Email: bibasgyan@hotmail.com
178
ofqf:kz{
179
ug{s
' f] klg ;DejtM s'g} cy{ /xg] lyPg . vfOPsf] 5 / afFRg
;lsPsf] 5 . afFlrPsf] 5 / g} vfg kfOPsf] 5 .
P];cf/fdsf] Hofgn] d'l:sn;Fu lxF8g\ ;s]sf] lyof] . sf]dn,
slnnf] w'sw'sLn] wGg lxF8/] cfkm"nfO{ prfOlt/ nDSofO/x]sf] lyof] .
t/ vfnL k]6df ;a} ;'vsf cg'el" tx ufoj eO/x]sf lyP . xfdLnfO{
ef]sn] P]7g u/fP/ cTofPsf] of] klxnf] 36gf lyof] . /f/fofqfdf
hfFbfsf cToGt sl7gtd\ kxf8 l5rf]ns
] f tLtf cg'ejx 5g\ .
g]kfnleqs} csf]{ g]kfnsf gfpFn] lrlgg] d'us
' f k"jf]Q
{ / ljs6
lxdfnL e]usf s'gfsGb/f rxfbf{ klg o:tf] ef]sf] Hofg ePg . o:tf]
xQ] / x}/fgLsf] k/fsfi6f klg lyPg . tL If]qdf t g vfg]s/' fs} s'g}
lrgf] e]l6of] g dflg;s} ;'lsnf] hLjgk|f0f xfFl;/x]sf] b]lvof] . b]lvof]
eg] Vofp6] / lvgfp6] km'ls9n Hofgsf] xb};Ddsf] xljut
=======ToxfF vfgfs} xfxfsf/, ToxfF gfgfs} xfxfsf/ b]lvof]
lahf]u / lalNnaf7sf] k/fsfi6f e]l6of] o:tf bogLo b[Zolrq
htftt} k|:6 k|s6 lyof] . hLjgdf c3fphL eft vfg gkfPsf]
hLjgdf Ps;/f] n'uf nufpg gkfPsf]
o:tf] cefuL Hofgb]lv hLjgdf slxNo} k};fsf] gfs, d'v b]Vg
gkfPsf g]kfnL cfTdf klg dhfn] hLjg lhO/x]sf lyP . o:tf 3fp
/ 36gfxsf] a]lnlj:tf/ ug{ nfu] csf]{ cfn]v tof/ xf]nf .
vf;u/L slnnf kfOnfn] s7f]/ kxf8sf pa8vfa8 af6f3f6fx
l5rf]Ng'kg]{ x'G5 . To;dfly slxn] psfnf] / slxn] cf]/fnf]sf cN5L
nfUbf af6f]sf cfofdel/ ;':s]/f / ysfOn] r'/r'/ x'Fb} hLjgsf]
uGtJo gfKg' ;lhnf] sbflk x'bF g} . k6\of/nfUbf If0fx clg nvt/fg
k/]sf] Hofgk|f0fsf lglDt vfg / cf/fd ug{ kfpg' sd 7"nf] pknlAwsf]
rLh x'bF g} .
olt a]nf Ps c~h'nL kfgLn] klg 7"nf] t[lKt lbG5 . olt a]nf
PskmfFsf] ds}n] klg cd[tsf] sfd ub{5 . olt a]nf ef]sf] k]6n] Hofg
180
ofqf:kz{
;f/;f}b+ f] /xFbg} . lxF8g\ ] ult / b]lvg] b[Zodf s'g} cfsif{0f klg x'bF g} .
olt a]nf b]lvg] k|sl[ tsf] ;'Gb/tf klg ;a} lkmSsf nfUg yfNb5 .
k]6df clnslt vfgfsf] vft nfu]kl5 aNn ;'? x'G5 ofqfsf] dHhf
cfFvfel/ 7f]lSsg cfpg] :jR5 lxdfnL 56f / lxdfnL xfjfx
clg l:gUw kxf8sf cgluGtL >[v
\ nfx ToxLF e]l6G5 / ToxLF
b]lvG5g\ k|sl[ tsf snfTds Sofgef;x ToxfF ljljw /sf k[ys\
ld7f;sf :jfb kfOG5 . ToxfF cfs[ltsf ;'Gb/ ;+/rgfx b[li6uf]r/
x'G5g\ . ToxfF km/s e"uf]nsf km/s jftfj/0f x'G5 . t/ cfFvfn]
e]65
\ dgdf]xs afGsL k|sl[ tkof{j/0fsf]
oxfFeGbf /dfOnf] cGt st} 5}gh:tf] nfU5 . oxfFeGbf dgf]/d
7fpF sxLFst} 5}g / e]l6Fb}g eGg] nfU5 . o:tf] k|s[ltsf] v'Nnf
jftfj/0fdf /Dg / /dfpg kfpg'sf] cfgGb / cfsif{0f g} a]Un}
x'bF f]/x]5 . o:tf] k|sl[ tdf pd hfU5 . o:tf] kl/j]zdf pT;fx a9\5 .
cGttM Ps}l5gdf ysfO efU5 . km]l/ Ps}l5gdf pT;fx hfU5 .
kxf8 l5rf]Ng'sf ;f/f Wo]o / wf]sf]x ToxfF k|s6 x'g yfNb5g\ .
lxdfn e]6\g'sf ;f/f d]nf]d];f]x ToxfF b[li6uf]r/ x'g yfNb5g\ .
k|sl[ tk|d
] Lsf nflu oL ;Dkbf / oL df}lns :jkx cs}{ u|xsf cs}{
:juL{o wfd x'G5g\ .
o:tf] nfU5, oL rLhlah ;a} xfd}| nflu x'g\ . xfdL pgLxs}
cfFug, anF;
] L, lkF9L / k]6Lxdf d:tn] jiff}b+{ l] v x/fO/x]sf] v';L e]6/]
cfkm}n
F fO{ lal;{/x]sf x'G5f}F . ofqfdf kfOnf b'vfP/ / k]6 l/TofP/
kl;gfkl;gf x'gs
' f] cy{ oxfFlg/ pknlAwd"ns nfUg yfNb5 .
ofqfdf xG8/ / 7Ss/ vfg'sf ;f/f k|tf8gfkL8fx If0fe/df
st} ufoa x'G5g\ . If0fe/df tL ;a} st} ljnLg x'g k'U5g\ . aNn
ToxfF hLjgdf gjLgtf pb\3fl6t x'G5 . hLjgdf hfFu/ / hf];
ylkG5 . ofqf ;fFRr} To;kl5 ofqfdo x'bF } Tof] clj:d/0fLo g} aG5 .
ofqf:kz{
181
182
ofqf:kz{
183
ofqf:kz{
ofqf:kz{
185
186
ofqf:kz{