Van een Vlaams naar een lokaal geurbeleid

Leuven, 28 januari 2011 & Gent, 28 februari 2011

Gunther Van Broeck

Ingenieur - Beleidsmedewerker milieuhinder Vlaamse overheid afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu & Gezondheid

Inhoudstafel

Is geurhinder een luxeprobleem ?

De wet respecteren! Welke wet? Een beleid voeren! Welk beleid? Is geurhinder een lokale aangelegenheid? Waarmee kunnen wij u van dienst zijn?

Veurne: toch geen reusachtig kippenbedrijf aan stadsrand

Meeuwen-Gruitrode: protest tegen uitbreiding varkensbedrijf

Evergem: open brief tegen bouw nieuwe varkensstal Hulshout: Belgras pakt geurprobleem aan Geel: mestverwerkingsbedrijf mag er komen Herk-de-Stad: buren vrezen geurhinder varkensbedrijf Wevelgem: ondergoedfabrikant veroorzaakt geurhinder Torhout: wij vrezen zware stank Hoboken: we zijn de geurhinder en lawaaioverlast grondig beu Vlierzele: Ilva-stort stinkt steeds meer hekelt overlast door pluimveeslachterij Baasrode: buurt Tienen: suikerfabriek ontvangt buurtbewoners Ronse: komst bedrijvensite verontrust bewoners

Gazettenpraat in 2010

Oelegem: chemische stank blijft buren storen Nijlen: Geurhinder van biogas? Onzin! Dilbeek: hamburgerkraam moet verhuizen Eeklo: geurstudie in opdracht van IVM voor composteringsterrein Rumbeke: geurstudie moet geurhinder definitief stoppen Berlaar: buurt start petitie tegen varkenskwekerij

Kanegem: Kanegem opnieuw op stelten Knokke-Heist: geurhinder waterzuviering aangepakt Pepingen: gemaaid gras veroorzaakt geurhinder Burcht: stankhinder komt van Petroleum Zuid Mechelen: man stookt vuurtje Koewacht: de stank van die nertsen is niet te harden

Sint-Eloois-Vijve: milieucordinator van Van-o-bel vraagt geduld Oostende: geurhinder Fides Pet Food Emblem: de stank maakt je misselijk

Beveren: geurhinder na lek bij Indaver

Heule: boerderij in dialoog met stankbedrijf De Kortemark: buurt bezorgt restaurant stankhinder Ster Aarschot: al twintig jaar stank

Denderleeuw: opnieuw stankhinder door Rendac Genk: protest tegen kippenslachterij Lokeren: buurt overlegt met varkensslachterij

Wellen: buren vrezen bouw van reuzenkippenstal Genk: Norbord wil vergunning voor meer geurhinder

Maaseik: stad geeft negatief advies voor composteerbedrijf Merchtem: rel over kippenkwekerij tijdens buurtfeest Kallo: geurhinder voor inwoners Niel: moeten alle frituren dan dicht? Nieuwpoort: vistraditie aan Kaai loopt ernstig gevaar Sint-Laureins: mestverwerking is geurloos

Gits: buurt verzet zich tegen uitbrieding mestinstallatie Meeuwen-Gruitrode: vergistingsinstallatie stuit op verzet Heist-op-den-Berg: slachthuis stelt uitbreidingsplannen uit Vilvoorde: alsof we op een sluikstort wonen Kruibeke: geurhinder door bruine gaswolk Beernem: kippenkwekerij mag niet uitbreiden Wervik: geurhinder door zwavel uit Comines Antwerpen: geurhinder in Delwaidedok Brugge: stad legt Borlix nieuwe maatregelen op Jabbeke: industriezone botst op weerstand Jabbekenaars

Sint-Denijs: geen biogasfabriek in dorp Olen: weer klachten rond geurhinder Verlirend Stasegem: 335 bezwaren tegen nieuwe asfaltcentrale Belsele: bedrijf verdwijnt na protest omwoners

Verrebroek: biogasbedrijf vangt bot bij minister Sint-Stevens-Woluwe: buurt tegen komst McDonalds

Bilzen: kaasfabriek actief zonder stank

Evergem: gasgeur is hinderlijk, maar niet gevaarlijk

Niel: gemeente wil ezels weg na klachten van omwonenden

Geurklachten
Aantal meldingen over geurhinder sinds 1/1/2006 per subcategorie (totaal 4346 meldingen over geurhinder)

2500

4% 1% 10% 6% 50% 7%
2157

Aantal geregistreerde meldingen over geurhinder

2000

1500

22%

1000

500

968 316 252 Land- en tuinbouw 435 28 190 Overige of onbekend Verkeer en vervoer Water en w aterzuivering

0 Buren Handel, diensten, KMO en industrie recreatie en toerisme

geurhinder vanw ege

Bronnen en Evoluties

Hot Spots in Vlaanderen

En hoe doen onze buren het ?

Geurhinder van

Nederland
POLS 2000 2007 % gehinderden

Vlaanderen
SLO 2000 2007 % gehinderden

Verkeer (NL)/Straatverkeer (VL) Industrie Landbouw (NL)/Land- en tuinbouw (VL) Open haarden en/of allesbranders/Schoorsteenafvoer van particulieren (VL)

7 7 10 8 11 10 9 12

14 12 97 66 n.v.t. 6

Geur of stank ?

Geurbelasting

Hedonische waarde

Leeftijd, geslacht, etniciteit

Status

Verwachte waardevermindering

Woonduur

Relatie bedrijf

Astma

Depressie

Gevoeligheid

Coping

Attitude

Verwachtingen over toename/afname geur

Angst voor gezondheidseffecten

Kennis en ervaring

Is stank ongezond?
Cognitieve factoren Demografisch Sociaal-Economisch Persoonsgebonden VERSTORING
Primaire evaluatie

HINDER Geurbelasting
concentratie samenstelling

Receptor gevoeligheid

Waarneming Geur karakteristieken

STRESS

Secundaire evaluatie

Stressgerelateerde GEZONDHEIDS KLACHTEN

Smeets, M. & Fast T. (2006) 9

Hou rekening met de perceptie !

Geuroverlast in Putte (www.burgemeesters.nl)
Vanmiddag kwam het bericht naar buiten dat een aantal inwoners van het Brabantse Putte onwel was geworden, nadat bij Exxon Mobil in Antwerpen de stof waterstofsulfide was ontsnapt. Het is aardig om te zien hoe het nieuws zich vervolgens ontwikkelt. De gemeente Woensdrecht spreekt feitelijk over "Geuroverlast in Putte gemeld". Iets sterker spreekt de Hulpverleningsdienst Zeeland zich op haar website uit met "Mensen onwel na lekkage Antwerpen". De meeste schrik wordt de lezers en kijkers van Omroep Brabant ingeboezemd met "Mensen Putte onwel door gifwolk Antwerpen". Om vervolgens doodleuk te melden dat nog niet bekend is om welke stof het gaat. Maar giftig is deze vast en zeker. Van een "sterke diesellucht" naar `gifwolk' lijkt kort door de bocht. Maar hoe je het ook wendt of keert, in dergelijke gevallen kun je als burgemeester de perceptie van mensen (gifwolk!) maar het beste als uitgangspunt nemen en de schrikreactie daarover delen. Men is geschrokken en indachtig het Thomastheorema geldt in dat geval immers het volgende: "If men define situations as real, they are real in their consequences, ofwel het maken van de voorspelling alleen veroorzaakt de gevolgen van de voorspelling.

10

Inhoudstafel

Is geurhinder een luxeprobleem ?

De wet respecteren! Welke wet? Een beleid voeren! Welk beleid?

Is geurhinder een lokale aangelegenheid? Waarmee kunnen wij u van dienst zijn?

11

Wetgeving
simpele oplossingen voor een complex probleem?

Milieuvergunningendecreet: art. 20; art 22 VLAREM I: art. 43 1; art. 43 2; art. 45 1 VLAREM II: art. 3.3.0.1 1; art. 3.3.0.2; art. 4.1.2.1 1; art. 4.1.3.2; art. 4.4.1.1; art. 4.4.3.1; bijlage 4.4.2, deel V VLAREL: art. 6 1d) 5); bijlage 3 DABM titel XVI: art.16.6.2 1; art. 16.4.18 Besluit Uitvoering titel XVI DABM: art. 34; art. 39 3 Mestdecreet: art. 8; art. 22 Nieuwe Gemeentewet: art. 119; art. 119bis; art. 135 2 Vlaamse codes Ruimtelijke ordening: art. 1.1.4; art. 2.3.1.9 art. ; 4.3.1 1; art. 4.3.1 2 Burgerlijk wetboek: art. 544; art. 1382; art. 1385 Strafwetboek: 563 3
12

Vlaams beleid
Kernideen

Indien hinder, dan BBT maatregelen om hinder terug te dringen tot aanvaardbaar niveau Indien geen hinder: geen acties of maatregelen nodig Ernstige hinder is nooit toelaatbaar Toetsingscriteria: type omgeving, bestaande versus nieuwe hindersituaties, aangenaamheid van de geur, frequentie en duur Nul emissies niet realistisch Subsidiariteit: sturing en ondersteuning vanuit hogere overheid nodig voor moeilijk objectiveerbare geurhinder En ook: proportionaliteit, rechtszekerheid, preventiebeginsel, aanpak aan bron, doelvoorschriften eerder dan middelvoorschriften, overlegd beleid, integratie in andere beleidsdomeinen,

13

Dosis-Respons relaties
De aanvaardbaarheid van geurhinder

2% 10% 3% 45% 5 18% 2% 0.5 1 2 10%

3%

geurcontouren als 98- percentielswaarden

14

Nuleffect niveaus
De aanvaardbaarheid van geurhinder
98P
se/m

NULEFFECT NIVEAUS
biscuitbakkerijen

5.0 4.5 4.0 3.5 3.0 2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0

cacaobonenverwerkende industrie koffiebranderijen bierbrouwerijen groentenverwerkende industrie verfspuiterijen op basis van natlak,
suikerfabrieken,aardappelverwerkende industrie

textielveredelingsbedrijven, biofilters, composteringsinstallaties groen- en GFT afval

extractie van plantaardige olin en verwerking, composteringsinstallaties voor champignons

asfaltmenginstallaties rioolwaterzuiveringsinstallies, slachterijen,grasdrogerijen (naverbranders), recyclage voedingsstoffen

15

Afwegingskader
De aanvaardbaarheid van geurhinder

Afwegingskader: Bedrijfsimpact Technische haalbaarheid Maatschappelijke schade Context, planologie

Aanvaardbare hinder

16

Visiedocument
Ontwikkelingen in het Vlaamse geurbeleid

visiedocument De weg naar een duurzaam geurbeleid : http://www.lne.be/themas/hinder-en-risicos/geurhinder/geurbeleid achtergronddocument + bijlagen = voorzet voor inhoudelijke uitwerking, in overleg met de stakeholders advies Milieu- en Natuurraad Vlaanderen: 2009/18 http://www.minaraad.be/adviezen/2009/visiedocument-2018de-weg-naareen-duurzaam-geurbeleid2019

17

Politieke engagementen
Ontwikkelingen in het Vlaamse geurbeleid

Beleidsnota Leefmilieu en Natuur 2009-2014 :

(73) OD: Nieuw geurbeleid wordt in uitvoering gebracht De uitvoering van diverse maatregelen uit het visiedocument geurhinder die tijdens de vorige legislatuur werd ingezet zal verder voortgezet worden. De nadruk ligt op de introductie van geurkwaliteitsnormen, op een inhoudelijke invulling van de beheersinstrumenten geuraudit en geurbeheersplan, en op de introductie van een reeks codes van goede praktijk. Om de toestand in Vlaanderen verder op te volgen wordt in 2013 opnieuw een enqute uitgevoerd die peilt naar de geluids-, geur- en lichthinder bij de Vlaamse bevolking (SLO-3). Door vergelijking met vorige SLO resultaten zal mogelijk een evaluatie gemaakt kunnen worden van het gevoerde beleid tot dan.

Vlaams Parlement Verslag van de commissievergadering van 9 november 2010 - Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed
18

Inhoudstafel

Is geurhinder een luxeprobleem ? De wet respecteren! Welke wet? Een beleid voeren! Welk beleid?

Is geurhinder een lokale aangelegenheid?

Waarmee kunnen wij u van dienst zijn?

19

De gemeente aan zet

Gemeente bevoegd voor:
Vlarem ingedeelde inrichtingen klasse 3, 2, 2A (enkel vergunningverlening, niet handhaving) niet-ingedeelde activiteiten vrije velddelicten zintuiglijke waarnemingen en zaken onderzoeken (monsters nemen en (laten) analyseren) bij klasse 1 ingedeelde inrichtingen

Gemeentelijke administratieve sancties voor kleine vormen van overlast Eerstelijns klachtenbehandeling Bemiddeling Externe communicatie (informeren, sensibiliseren) Interne informatie-uitwisseling (milieudienst versus politie) Samenwerkingsovereenkomst, thema hinder

20

10

Geurhinder een lokale aangelegenheid

Samenwerkingsovereenkomst

Waarom een thema Hinder in de Samenwerkingsovereenkomst?

Hinder = subjectief, lokaal, ogenblikkelijk Expertise op lokaal niveau op hoger niveau brengen Stimulans om verantwoordelijkheid op te nemen, om lokaal hinderbeleid te voeren

Doelstellingen (taken)
Milieuhinder opvolgen en inventariseren (geurklachten registreren en digitaal opvolgen, analyse feitelijke en potentile hinder) Effectief en efficint optreden bij vaststellingen (politiereglementen geurhinder & verbranden afvalstoffen, vorming geur meten en beoordelen, handhavingsbeleid) Burgers en bedrijven stimuleren tot verantwoord gedrag (passieve/actieve sensibilisatie) Zelf verantwoord gedrag aan de dag leggen (actieve sensibilisatie, opstellen actieplan, projecten) Instrumentarium Ruimtelijke Ordening gebruiken om milieuhinder te voorkomen (projecten)

21

Inhoudstafel

Is geurhinder een luxeprobleem ? De wet respecteren! Welke wet? Een beleid voeren! Welk beleid? Is geurhinder een lokale aangelegenheid?

Waarmee kunnen wij u van dienst zijn?

22

11

Waarmee kunnen wij u van dienst zijn?

Eerste fase: zachte maatregelen

Handleiding Behandeling van geurklachten door lokale overheden, versie april 2010 CVGP Milieuhinder van luchtafvoersystemen van commercile keukens Gids gebruik van milieuzonering Compendium geur meten, berekenen en beoordelen De opmaak van een geurbeheersplan / Het opzetten van een geurzorgsysteem in de onderneming

23

Handleiding behandeling geurklachten

24

http://www.lne.be/themas/hinder-en-risicos/geurhinder/onderzoek

12

CVGP Milieuhinder van luchtafvoersystemen van commercile keukens

www.milieuhinder.be

25

Gids methodieken en gebruik van milieuzonering

www.lne.be/themas/hinder-en-risicos/milieuhinder-en-klachten/milieuzonering

26

13

Compendium geur meten, berekenen en beoordelen

Beschrijving courante methodes die worden gebruikt om geur te meten, te berekenen en te beoordelen. Bedoeld als informatiebron voor vergunningverleners en toezichthouders. In opmaak

Reeds beschikbaar: CVGP bepalen van de geurverspreiding door middel van snuffelploegmetingen
www.emis.vito.be/code-van-goede-praktijk

27

CVGP geurbeheersplan & geurzorgsysteem

Codes van goede praktijk Opzet van een geurzorgsysteem in een onderneming (= vertaling algemene milieuzorgsysteem naar concreet geurzorgsysteem), werkinstrument voor bedrijven Opmaak van een geurbeheersplan: in te zetten ingeval geurzorgsysteem niet volstaat om bestaand geurprobleem onder controle te krijgen, ingeval geurproblemen verwacht kunnen worden naar aanleiding van wijzigingen aan de proceds of activiteiten of naar aanleiding van de start van een nieuwe activiteit. Kan door onderneming zelf worden opgemaakt (proactief), ofwel verankerd als bijzondere voorwaarde in milieuvergunning In opmaak
28

14

Meer informatie?

www.milieuhinder.be
Gunther Van Broeck gunther.vanbroeck@lne.vlaanderen.be 02 553 11 35

29

15