1.

KOMPANIT SHUMKOMBSHE
-Prkufizimi Kompani q operojn t paktn n dy shtete t ndryshme. Zakonisht kompanit shumkombshe veprojn n nj numr t madh vendesh dhe kan prmasa gjigande. Shpeshher buxheti i nj kompanie t till tejkalon PBB e nje shteti te vogl. Nje KSHK prbhet nga kompania mm n vendin e origjins dhe kompani t tjera t kontrolluara nga ajo n shtete t tjera. Kur kompania mm zotron m shum se 50% t aksioneve t kompanive n vendet e tjera, ato quhen filiale t saj. -Lindja e KSHK-ve KSHK-t e para jan krijuar n shek XIX dhe ishin t pakta. N pjesn m t madhe t rasteve ishin shoqri tregtare t cilat kishin filiale n kolonit e tyre. Sot ka rreth 60000 kompani t tilla me rreth 800.000 filiale. Ato kan rol kryesor n globalizimin e ekonomis.

-Tipet e KSHK-ve
Ekzistojn tre kategori t ndryshme t Kompanive Shumkombshe. 1.Krkuese t lendeve t para KSHK-t e para i prkisnin ksaj kategorie. Qllimi kryesor i tyre sht shfrytzimi i lndve t para n vendet ku ndrtojn filialet e tyre. 2.Krkuese t tregut Qllimi i tyre sht t gjejn tregje t reja pr produktet e tyre. Psh. CocaCola, Volkswagen etj 3.Minimizuese t kostove Ksaj kategorie i prkasin gjenerata m e re e KSHK-ve. Vendosin t prodhojne plotsisht ose pjesrisht produktet apo shrbimet e tyre n vende ku kostot jane m t ulta, kryesisht n Azi. Pjesa m e madhe e tyre i perket industris elektronike dhe asaj t Mods.

-Procesi i krijimit t nj KSHK-je

Krijimi i nj KSHK-je sht rezultat i nj konkurrence t fort n tregjet vndase. sht nj proces i ngadalt pasi duhet t operohet n nj mjedis jo t njohur dhe risku sht i lart. Hapi i par i krijimit t nj KSHK-je sht rritja e eksporteve. N kt mnyre kompania mm njihet me tregun dhe me prefencat e konsumatorve. sht mjaft i rndsishm sigurimi i informacionit. Metoda m e prdorur pr krijimin e nj KSHK-je jan Investimet e Huaja t Drejtprdrejta (FDI). N kt rast kompania mm vendos nse do t krijoj nj filial t ri apo do te blej nj kompani vendase ekzistuese q ka nj biznes homolog. Metoda t tjera pr formimin e nj KSHK-je jan:

a) Joint-ventures Jan marrveshje tregtare midis Komapanise mm dhe kompanive lokale pr nj projekt t caktuar. Psh General Motors me Toyota-n. b) Franchising Prdorimi i suksesit t nj firme si model biznesi. sht nj mundsi pr t krijuar nj zinxhir dyqanesh dhe prhapjen e produktit duke evituar investimet dhe prgjegjsit. Psh. McDonald C) Licensimi Leja pr t prodhuar apo shitur nj produkt t caktuar.

-Sistemi financiar i KSHK-ve

KSHK-t krkojn burime financiare shum m t mdha se kompanit kombtare. Dy aspektet kryesore t menaxhimit financiar t KSHK-se jan: 1.Sigurimi i fondeve (Hua, Rritja e kapitalit nga pronart etj..) 2.investimi i tyre (Shprndarja e fondeve pr t maksimizuar t ardhurat) KSHK-t kan aftesin pr t transferuar t ardhurat dhe paran midis filialeve t ndryshme me an t mekanizmave t brendshme: mimet e transferimeve t mallrave dhe shrbimeve, hua te brendshme, dividente, komisione, pagesa pr patenta etj Rezultat i lvizjes s brendshme t t mirave, shrbimeve dhe kapitalit jan transaksionet finaciare. KSHK ka mundsi t prdor kanale t shumta financiare dhe me fleksibilitet kohor. Aftsia per t transferuar fonde dhe shprndarja e t ardhurave i jep mundesin KSHK-s t shfrytzoj paprsosmrit e tregut duke prdorur mundsit q rrjedhin nga arbitrazhi. a)Arbitrazhi fiskal - KSHK-t paguajn m pak taksa duke i transferuar t ardhurat n vende me sistem fiskal m t avantazhuar. b)Arbitrazhi i tregut financiar Duke transferuar fondet midis njsive KSHK-t evitojn kontrollet valutore, prfitojne interesa m t larta pr fondet shtes dhe zvoglojne kostot e fondeve hua. N kryerjen e operacioneve financiare KSHK prballen me riskun nga inflacioni, kurset e kmbimit, riskun politik etj Sigurisht duke operuar n vende t ndryshme ka mundsi t shumta pr diversifikimin e riskut.