Professional Documents
Culture Documents
Semi Conductor
Semi Conductor
CU KIN IN T
ELECTRONIC DEVICES
Lecture 3- Semiconductor (Cht bn dn)
1. 2. 3. 4. 5. 6.
nh ngha cht bn dn Cu trc mng tinh th cht bn dn Cht bn dn thun Cht bn dn khng thun Dng in trong cht bn dn dn in cht bn dn
8/2009
Ha M. Do - PTIT Lecture 3 1 Ha M. Do - PTIT Lecture 3 2
1. nh ngha
- Cht bn dn l vt cht c in tr sut nm gia tr s in tr sut ca cht dn in v cht in mi khi nhit phng, = 10-4 107 .m - Cht bn dn l cht m trong cu trc di nng lng c rng
vng cm l 0<EG<2eV.
- Cht bn dn trong t nhin: Bo (B), Indi (In), Gali (Ga) nhm 3, Silic (Si), Gecmani (Ge) thuc nhm 4, Selen (Se), lu hunh (S) nhm 6, Asen (As) thuc nhm 5, v.v.. hoc hp cht nh clorua ng (CuCl), Asenic Canxi CaAs, Oxit ng CuO, v.v.. - Trong k thut in t hin nay s dng mt s cht bn dn c cu trc n tinh th. Quan trng nht l hai nguyn t Gecmani v Silic. - c im ca cu trc mng tinh th ny l dn in ca n rt nh khi nhit thp v n s tng theo ly tha vi s tng ca nhit v tng gp bi khi c trn thm t tp cht. Do c im c bn ca cht bn dn l dn in ph thuc nhiu vo nhit mi trng v nng tp cht, ngoi ra cn ph thuc vo nh sng, bc x ion ha, v.v..
2.35 A
o
5.43 A
49/176
Ha M. Do - PTIT Lecture 3 3 Ha M. Do - PTIT Lecture 3 4
Ga
As
Si +4
EC Si +4 Si +4 L trng EV
EG < 2 eV
Cht bn dn ghp: Hp cht ca cc nguyn t thuc phn nhm chnh nhm III v phn nhm chnh nhm V: GaAs, GaP, GaN, quan trng trong cc cu kin quang in v IC tc cao
Si +4
Si
+4
Si
+4
Di ho tr
Ha M. Do - PTIT
Lecture 3
Ha M. Do - PTIT
Lecture 3
S to thnh l trng v in t t do
Si - nhit phng mt s lin kt +4 cng ha tr b ph v to ra in t t do v l trng. - L trng cng c kh nng dn Si in nh in t t do, mang in +4 tch v c cng ln vi in tch in t. L trng Si - Bn dn thun c nng ht dn +4 l trng v nng ht dn in t bng nhau: p = n = pi = ni Si +4 Si +4
dn in ca cht bn dn
Si +4
Si
= (n. n + p. p ).q
+4
in t t do
Si +4 Si +4
n - linh ng ca in t t do p - linh ng ca l trng q in tch ca in t q=1,6.10-19C + Mt dng in khi cht bn dn t trong in trng ngoi E:
J = .E = (n. n + p. p ).q.E
50/176
Ha M. Do - PTIT Lecture 3 7 Ha M. Do - PTIT Lecture 3 8
Qu trnh to ht ti in v qu trnh ti hp
- Qu trnh to ra ht ti in trong cht bn dn thun ch yu l do nng lng nhit thermal generation, tc to ht ti in tng theo hm m ca nhit T. - Ngoi ra mt qu trnh to ht ti in khc l do nng lng quang hc optical generation. in t trong di ha tr c th nhn nng lng ca photon nh sng truyn ti v nhy ln di dn. V d trong bn dn thun Si nng lng ti thiu cn thit l 1.1eV, tng ng vi nh sng bc sng
~1 m.
- Trong cht bn dn cng xy ra qu trnh ti hp gia in t t do v l trng v gii phng nng lng theo cch:
1.To ra nhit lng lm nng cht bn dn: thermal recombination 2. Pht x ra photon nh sng optical recombination
Optical recombination rt him xy ra trong trong cht bn dn thun Si, Ge m ch yu xy ra trong cc loi vt liu bn dn ghp
- Qu trnh to v ti hp lin tc xy ra trong cht bn dn, v t trng thi cn bng khi tc ca 2 qu trnh bng nhau.
Ha M. Do - PTIT Lecture 3 10
Qu trnh to ht ti in v qu trnh ti hp
- Tc to ht ti in ph thuc vo T nhng li c lp vi n v p nng ca in t t do v ca l trng :
So snh cc c tnh ca Si v Ge
Cc c tnh S nguyn t------------------------------------------Nguyn t lng--------------------------------------T trng (g/cm3)--------------------------------------Hng s in mi-------------------------------------S nguyn t/cm3 ------------------------------------EG0,eV, 00K (nng lng vng cm)-------------EG, eV, 3000K -------------------------------------ni 3000K , cm-3 (nng ht dn in t) ------in tr sut nguyn tnh 3000K [.cm] ------n , cm2/ V-sec --------------------------------------p ,cm2/ V-sec --------------------------------------Dn , cm2/ sec = n.VT -------------------------------Dp , cm2/ sec = p.VT ------------------------------Ge 32 72,6 5,32 16 4,4.1022 0,785 0,72 2,5.1013 45 3800 1800 99 47 Si 14 28,1 2,33 12 5,0.1022 1,21 1,1 1,5.1010 230 1300 500 34 13
G = Gthermal (T ) + Goptical
R np
G=R
np = f (T )
- Nu trong trng hp khng c cc ngun quang v ngun in trng ngoi, trng thi n nh c gi l trng thi cn bng nhit thermal equilibrium hay nh lut Mass-action:
np = ni2 (T )
51/176
Ha M. Do - PTIT Lecture 3 11
Ha M. Do - PTIT
Lecture 3
12
Hm phn b Fermi-Dirac
- L c s xt s phn b ht ti in trong cht bn dn. - Khi xt mt h gm nhiu ht ging ht nhau c th nm trn nhiu mc nng lng khc nhau bao gi cng ny sinh vn hm phn b, bi v xt cc tnh cht khc nhau ca h trc ht ta cn phi bit cc ht ny phn b theo cc mc nng lng trn nh th no? - Xt h gm N in t t do nm trng thi cn bng nhit ti nhit T. Phn b cc in t tun theo nguyn l loi tr Pauli. Tm phn b ca cc in t theo cc mc nng lng? - Nguyn l loi tr Pauli l h qu ca mt nguyn l c bn hn, l nguyn l khng phn bit gia cc ht ging nhau p dng vo trng hp h gm cc ht farmion (cc ht c spin l bi 1/2). - p dng nguyn l nng lng ti thiu: xc sut mt h gm N ht ging ht nhau nm trong trng thi nng lng E t l nghch vi E theo hm m exp, c th l: PN(E) ~ exp(-E/kT).
Ha M. Do - PTIT Lecture 3 13
Hm phn b Fermi-Dirac
- Bng cch p dng nguyn l trn km theo vi nguyn l loi tr Pauli ngi ta tnh ton ra li gii l hm phn b Fermi-Dirac: Xc sut mc nng lng E [eV] b in t lp y ti nhit T tun theo hm phn b Fermi- Dirac nh sau:
1 f (E) = E EF exp +1 KT
f(E) T=00K
T=3000K
T=25000K
0 -1 0 0,2 1 (E-EF)
Hm phn b Fermi-Dirac
- Phn tch hm Fermi-Dirac:
f (E) = 1 E EF exp KT +1
E Vng dn T = 10000K T = 3000K
Hm phn b Fermi-Dirac
Nhn xt hm phn b Fermi-Dirac: - Ti 00K, f(E) = 1 khi E < EF . Nh vy tt c cc mc nng lng thp hn EF u b in t chim ng v tt c cc mc nng lng cao hn EF u trng rng. - Xc sut cc vng chim ng khi T > 00K u lun bng 1/2 ti E = EF , khng ph thuc vo nhit . - Hm f(E) i xng qua im F, do , xc sut in t chim ng mc nng lng EF + E bng xc sut cc mc nng lng m in t khng chim ng mc EF - E . - Xc sut mc nng lng khng b in t chim ng s l:
1 f (E) = 1 1 E EF exp KT +1
T=
E > EF => f(E) = 0
00K
E < EF => f(E) = 1
( EF E )
EC EF EV
F
T= 00K Vng ho tr
EG
f (E) e
KT KT
E - EF <<- KT f ( E ) 1 e
( E EF )
0.5
f(E)
1 f ( EF ) = 2
EF [eV]- Mc nng lng Fermi
Ha M. Do - PTIT
52/176
Lecture 3 15
- Trong cht bn dn, xc sut mc nng lng E [eV] b in t in y cng tun theo hm phn b Fermi-Dirac.
Ha M. Do - PTIT Lecture 3 16
( EF E )
KT
dE
EV
EV
( E EF )
KT
dE
n = N C .e
( E F EC )
KT
2mn kT N C = 2. 2 h
3/ 2
p = NV .e
( EV E F )
KT
2m p kT NV = 2. h2
3/ 2
Mt trng thi hiu dng trong vng dn mn Khi lng hiu dng ca in t t do k[J/0K] Hng s Boltzmann, h hng s Plank , T [0K]
Ha M. Do - PTIT Lecture 3 17
Mt trng thi hiu dng trong vng ha tr mp Khi lng hiu dng ca l trng k[J/0K] Hng s Boltzman, h hng s Plank , T [0K]
Ha M. Do - PTIT Lecture 3 18
= N C NV .e EG / KT
2 .k 3/ 2 A = 4. 2 .(mn .m p ) = h
3
Vi bn dn thun n i = p i E F =
i
mp E C + EV 3 + kT ln 2 4 mn
q mp
mp, mn l khi lng hiu dng ca ht ti in l trng v in t t do, chng ph thuc vo cu trc di nng lng. E C + EV -Nu mp mn th mc Fermi EFi nm gia vng cm. E F = 2 -Nu mpmn mc Fermi ch nm gia vng cm khi T=00K
i
m n /m 0 m p /m 0
Ha M. Do - PTIT
Si 0.26 0.39
Lecture 3
Ge 0.12 0.30
Nng ht ti in trong cht bn dn thun nhit phng rt nh, nn cht bn dn thun c kh nng dn in km.
53/176
Ha M. Do - PTIT
ni = N c N v e EG / 2 kT
Lecture 3 20
Bn dn thun Si
conduction
Donors: P, As, Sb
E Si +4 Si e5 Si +4 EC ED EV Vng dn
0,01eV
Sb
+5
+4
Mc cho EG Vng ho tr
Si
+4
Si
+4
54/176
23 Ha M. Do - PTIT Lecture 3 24
Lecture 3
Si
+4
Si
E +4 EC EG EA EV
Lecture 3
Vng dn
In
+3
Si
+4
Si
+4
Si
Mc nhn
0,01eV
+4
Vng ho tr
25 Ha M. Do - PTIT Lecture 3 26
ni2 n
2
n 2 ( N d N a ).n ni2 = 0
2 1+ 4ni2 (N d N a )2
(N d N a ) + (N d N a )
55/176
Ha M. Do - PTIT Lecture 3 27 Ha M. Do - PTIT
n Nd Na
Lecture 3
Nd Na
28
(N a N d ) + (N a N d )
2 2
1+
4n (N a N d )2
2 i
nn = N C .e
( E F EC )
KT
= Nd
EF = EC KT ln
NC Nd
EF
i
Ha M. Do - PTIT
Lecture 3
29
Ha M. Do - PTIT
Lecture 3
30
p = NV .e
( EV E F )
KT
= Na
EF = EV + KT ln
NV Na
EF
56/176
Ha M. Do - PTIT Lecture 3 31 Ha M. Do - PTIT Lecture 3 32
n = ni = N c e ( Ec EFi ) / kT N c = ni e
( Ec E F i ) / kT
n = N C .e
( E F EC )
kT
n = ni e
( E F E Fi ) / kT
p = NV .e
Ha M. Do - PTIT
( EV E F )
kT
p = ni e ( EFi EF ) / kT
Lecture 3 33
E
- Dng din tri (Dng in cun): Dng chuyn dch ca cc ht ti in do tc ng ca in trng E: Jdriff =Jdriff(n) + Jdriff(p) = .E = q(nn + pp).E
Ha M. Do - PTIT Lecture 3 34
6. dn in cht bn dn
- dn in ca cht bn dn khi c c 2 ht ti in tham gia = q(nn + pp) - Vi bn dn loi n, n>>p, dn in l: n = qNDn [(.m)-1] - Vi bn dn loi p, p>>n, dn in l: p = qNAp [(.m)-1] + Cht tp cng nhiu th in tr sut cng gim, tuy nhin linh ng nv p li gim khi nng cht pha tp tng, nh vy c ch dn in trong vng pha tp mnh tng i phc tp - Nng gii hn cc nguyn t tp cht mun a vo tinh th bn dn c quyt nh bi gii hn ha tan ca tp cht y. Nu vt qu gii hn ny th hin tng kt ta s xy ra, khi tp cht s khng cn c cc tnh cht nh mong mun na.
- Einstein Relation: linh ng v h s khuch tn D c xc theo m hnh vt l da trn c s mt s lng ln ht ti chu nhng chuyn ng nhit ngu nhin vi s va chm thng xuyn, 2 hng s ny t l vi nhau theo Einstein Relation nh sau: Hng s Boltzmann k =1,38.10-23 [J/0K] D kT = q [C] in tch ht ti, T [0K ] q - p dng cng thc trn cho in t t do v l trng trong cht bn dn
Dn = n kT q Dp = p kT q V th = kT q
35
57/176
Ha M. Do - PTIT Lecture 3 36
linh ng ca ht ti in
Vn tc dch chuyn ca ht ti in t l thun vi in trng ngoi: -
Tng kt
Cht bn dn thun, khng thun. Hm phn b Fermi-Dirac, Mc Fermi Nng ht ti trong cht bn dn:
|v|=E
linh ng
(Units: cm2/Vs)
n = n i e ( E F E Fi ) / kT
n p
Note: linh ng ph thuc vo nng cht pha tp tng cng (ND + NA) !
Nng in t t do v l trng trong cht bn dn c th thay i do: Pha tp, in t trng, Nhit , Chiu sng. Mc Fermi trong cht bn dn thay i theo nng pha tp Cht bn dn thun c dn in nh, cht bn dn khng thun dn in ln.
= q ( n . n + q . q )
dn dx
J p = J driff ( p ) + J diff ( p ) = qp p E qD p
kT q
dp dx
J = Jn + J
Ha M. Do - PTIT Lecture 3 37 Ha M. Do - PTIT
Dn = n
Dp =
kT q
V th =
kT q
38
Lecture 3
Mt s hng s
- Electronic charge, q = 1,610-19 C - Permittivity of free space, o = 8,85410-14 F/cm -Boltzmann constant, K = 8,6210-5 eV/K, k=1,38 10-23 J/K - Planck constant, h = 4.1410-15 eVs - Free electron mass, m0= me = 9.110-31 kg - Thermal voltage Vth= kT/q = 26 mV (at T= 3000K)
Ghi ch
m n /m 0 m p /m 0
at T= 300 K
Si 0.26 0.39
Si 1400 470
Ge 0.12 0.30
Ge 3900 1900
Lecture 3
58/176
Ha M. Do - PTIT Lecture 3 40