Viti II. Nr.

50, 11 qershor 2012

Editorial

Revist e pjavshme Nacionali Themelues dhe botues: Kshilli Kombtar i Shqiptarve Kryeredaktor: Baki Rexhepi Zv/kryeredaktor: Jeton Ismaili Redaktor teknik: Kastriot Sinani Lektore: Kadushe Nuhiu Bashkpuntor: Faruk Daliu, Ardita Saqipi, Bilall Maliqi, Esat Shahini, Feride Salihu, Avni Selimi, Dinela Vehbiu, Rijad Demiri, Llukman Rrustemi E regjistruar n ARE-Beograd ISSN: 2217-4990 - Biblioteka Kombtare Beograd Tirazhi: 1000 cop Shtypet n shtypshkronjn VELSON-DEVA 15 Nntori 113, Preshev Dorshkrimet dhe fotografit nuk kthehen Adresa: Nacionali - sheshi Karagjorgje, p.n. ndrtesa e shtpis s kulturs - Bujanoc Tel/fax:017/652-661 E-mail: nacionali2011@hotmail.com NACIONALI sht organ i Kshillit Kombtar t Shqiptarve q jetojn N Serbi

100 vjet shtetsi Shqipria dhe ne ...

N prag t kremtes kombtare m t madhe t shekullit 100 vjet shtetsi t Shqipris, po bhen prgatitje t mdha n t gjitha ant e shqiptaris. Kjo frym madje ka filluar edhe n Luginn e Preshevs t shnohet me disa manifestime n mnyr simbolike. Por, uditrisht kjo lvizje kremtuese disi duket e zbeht n Lugin, sepse pr t t paktn deri m tani nj interes ka treguar vetm Kshilli Kombtar Shqiptar I cili madje e ka parapar n agjendn e buxhetit t vet kt aktivitet. Ndryshe nga shum parti politike dhe politikan t cilt po ti dgjosh duke trumbetuar pr patriotizm, t mbushet mendja se gjokset e tyre jan t mavijosur nga t rrahurat e tyre duke prvetsuar do vler kombtare. Kjo madje ditve t fundit u reflektua uditrisht, n formimin e koalicionit qeveriss pr pushtet lokal n Bujanoc, ku krahas 30 kshilltarve shqiptar q doln nga zgjedhjet lokale, pushteti u b m multietnik se n kohn e monizmit komunist kur shqiptart ishin po thuaj siprfaqsisht t prfaqsuar apo edhe nse gjendeshin n ndonj pozit relevante, ata I kishin kmbt e lidhura pr do veprim I cili do t mbronte interesat kombtare. Isa Boletini nj patriot i madh kombtar thoshte Un jam mir kur sht Shypnia mir, vall sht Shypnia mir kshtu si sht tani tek ne, kur 30 kshilltar shqiptar q u votuan nga m se 65 pr qind e popullsis shqiptare t Komuns s Bujanocit, po prfaqsohen vetm me dymbdhjet sish t dal nga nj subjekt i vetm politik shqiptar. Vall jan shqiptart e komuns s Buajnocit npozt t njjt sikur ata n Preshev, ku nuk ka shum rndsi se cili bllok politik udhheq sepse cilido do qoft sht shqiptar dhe nuk do mend se deshi a po jo do t mbroj interesat shqiptare, por far po ndodh n Bujanoc?! A sht koha q t knaqen apetitet e nj ose dy a tre personave n emr t shumics s fituar n zgjedhje apo ndoshta kjo sht nj gabim i radhs i cili do t shtohet me nj sr gabimesh duke formuar ortekun e prmbytjes i cili historikisht na sht I njohur t gjithve,dhe e tra kjo n prag t 100 vjetorit t shtetsis s Shqipris.

11 qershor 2012

Prmbajtja

Editorial 100 vjet shtetsi Shqipria dhe ne .....................................................................................................................................3 Prmbajtja.........................................................................................................................................................................4 Politik Nagip Arifi bhet kryetar....................................................................................................................................................5 Dshton seanca konstituive n Bujanoc pr munges kuorumi.........................................................................................6 Konstituohet Kuvendi Komunal i Preshevs kryetar zgjidhet Dr Ramiz Latifi.................................................................7 Vuk Jeremic, president i Asambles s Prgjithshme t OKB-s.......................................................................................8 Serbia nuk i ndal hetimet pr krime lufte.........................................................................................................................8 Ministri Markoviq refuzon dhnien e plqimit pr ndrrimin e rrugve n Bujanoc.........................................................9 Kombtare Shefket Musliu :Politikant n Bujanoc t jen t vetdijshm pr momentet historike..............................................10 Shemsi Nuhiu: Jam i pafajshm....................................................................................................................................11 Shqipria pa president edhe pas raundit t dyt t votimit..........................................................................................12-13 Shoqri Nga 1 qershori policat e sigurimit pr automjete 20 Euro pr shtat dit qndrim n Kosov........................................14 Presheva e Sanxhaku bashkojn forcat.............................................................................................................................15 Botime t reja DEMIR BEHLULI, Shenjtresha shqiptare (Portrete dhe vargje pr Nn Terezen)..................................................16 Kultur Karvani poetik i Lugins n shkolln fillore Abdulla Krashnica Miratoc...............................................................17-18 Poezi me force shprehse dhe guxim......................................................................................................................19-20 Analiz Mirupafshim n shtator!...............................................................................................................................................21 Mmdheu Prizreni kryeqytet i Shqiptaris........................................................................................................................................22 Fejton REFORMAT ADMINISTRATIVE, TERRITORIALE E POLITIKE DHE NDRYSHIMET THEMELORE N STRUKTURN ETNIKE T POPULLSIS N PRESHEV GJAT HISTORIS.........................................24-25 Opinion Aspirata evropiane, njqind vjet m von...................................................................................................................26-27 Sport Nis Euro 2012 kompeticioni kontinental i futbollit.........................................................................................................28 KFTRNOCI t dieln udhton pr n Bursa t Turqis..............................................................................................29 Fjalkryqi........................................................................................................................................................................30

11 qershor 2012

Politik

Nagip Arifi bhet kryetar...

Me 21 vota t 12 kshilltarve shqiptar t Partis Demokratike, pes t GQ Dr Stojanqa Arsiq dhe 4 t lists serbe t PD-s, u zgjodh kryetar komune n Bujanoc Nagip Arifi, ndrsa Hajredin Hyda Kryetar Kuvendi, kurse sekretar Emurullah Lutfiu. Seanca e sotme e ftuar nga kshilltari m i vjetr i Kuvendit, Stojanqa Arsi, vetm nj dit pasi kishte dshtuar sance konstituive e ftuar nga ish kryetari i prbrjes s kaluar Jonuz Musliu, ishte maratonike ndrkoh q ftess pr pjesmarrje ju kishin prgjigjur t gjith grupet e kshilltarve t subjekteve q kan fituar mandate n zgjedhjet e 6 majit. Pas verifikimit t mandateve nga salla jan larguar kshilltart shqiptar t PVD-s, LPD-s dhe UDSH-s t cilt dy dit m par arritn koalicionin pr bashkveprim politik n mbrojtje t interesave kombtare brenda Kuvendit Komunal. Ndrkoh q salln e kan lshuar edhe dy kshilltart serb t lists s Partis Prparimtare Serbe Tomisllav Nikoliq, t cilt si jan deklaruar nj gj t till e kan br duke mos qen pjes e asnj grupi q prbn shumicn n Kuvend. Ndryshe sance konstituive ka vazhduar me 12 kshilltart shqiptar t Partis Demokratike, pes t GQ Dr Stojanqa Arsiq dhe 4 t lists serbe t PD-s. Fillimisht sht zgjedhur kryetari i Komuns, Nagip Arifi, pastaj zvendsi i tij Stojanqa Arsiq, mandej Kryetari i Kuvendit Hajredin Hyda, me dy zvends nj shqiptar dhe nj serb, zv/kryetar i kuvendit Veli Idrizi dhe Bozhidar Angjelkoviq si dhe sekretar Emrulla Lutfiu. Przgjedhjet ishin pjes e nj marrveshje paraprake pr koalicion t PD-s me partit serbe, me `rast

pushteti lokal sht ndar n mes t ktyre tre grupeve t cilat jan

prfshir n qeverisjen lokale. Ndrkoh, asnjra nga partit shqiptare q nga shpallja e rezultateve nuk ka pranuar q t bhet pjes e koalicionit pr pushtet lokal me Partin Demokratike t Nagip Arifit e cila kishte fituar 12 ulse n Kuvendin e Bujanocit duke u radhitur subjekt i par me t drejt formimi t koalicionit. Ndryshe n rezultatet e zgjedhjeve t fundit pr her t par n historin e Komuns s Buajnocit, shqiptart i fituan 30 ulse nga gjithsejt 41 sa ka Kuvendi Komunal. Analist dhe njohs t rrethanave politike koalicionin e sotm n prag t 100 vjetorit t shtetsis s Shqipris e shohin si nj pushtet jo t qndrueshm dhe me pasoja evidente pr shqiptart q jetojn n kt rajon, duke pas pr baz benificionet q kan fituar partit serbe karshi PD-s shqiptare t NagipArifit. (PreshevaNEWS)

11 qershor 2012

Politik

Dshton seanca konstituive n Bujanoc pr munges kuorumi

pr t mirn e Bujanocit kan refuzuar t marrin pjes n seancn e sotme, duke e trajtuar at jo legjitime, prderisa pr nesr Stojanqa Arsiq kshilltar m i vjetr ka ftuar seancn konstituive. Kryesuesi i seanc s s sotme Jonuz Musliu, deklaroi se seanca sht legjitime, ndonse nuk ka kuorum dhe kushte pr pun. Nga ana tjetr Kryetari aktual ShaipKamberi e ka quajtur t ngutshm dhe sipas tij amoral vendimin pr t ftuar seancn konstituive nga ana e kshilltarit m t vjetr duke pas pr baz se askush nuk e ka shkarkuar Kryetarin aktual t Kuvendit i cili sht legjitim deri n ditn e konstituimit t prbrjes s re. Ndryshe, rezultatet e zgjedhjeve t 6 majit e kan radhitur Partin Demokratike t parn me 12 mandate t kshilltarve n Kuvendin e Bujanocit. Ndrsa partit shqiptare pr her t par kan fituar 30 ulse n Kuvendin e Bujanocit, serbt kan mbetur t ndar n tre grupe me 11 mandate t kshilltarve. Nj muaj pas prfundimit t zgjedhjeve Partia Demokratike e Nagip Arifit ka arrit t bj shumicn n kuvend me grupet e partive serbe, prderisa asnjra nga partit shqiptare nuk iu sht prgjigjur ftess pr

Prkundr prpjekjes s sotme q Kuvendi Komunal n Buajnoc t verifikoj mandatet e kshilltarve t zgjedhur n zgjedhjet e 6 majit, megjithat kjo nuk u arrit, pr shkak se n Kuvend nuk pati kuorum. Seanca e sotme ishte ftuar nga Kryetari aktual i prbrjes s kaluar Jonuz Musliu, ndrkoh q n Kuvend prezantuan 9 kshilltar t Partis pr Veprim Demokratik, 6 t Lvizjes s Progresit Demokratik dhe tre kshilltar t Unionit Demokratik Shqiptar si dhe dy kshilltar serb t Partis Prparimtare Serbe, nga gjithsejt 41 sa i ka Kuvendi i Bujanocit. Ndrkoh 12 kshilltar shqiptar t Partis Demokratike, bashk me 5 kshilltar serb t Grupit Qytetar Dr Stjanqa Arsiq dhe 4 t tjer gjithashtu serb t s ashtuquajturs List serbe 6
11 qershor 2012

formim t shumics me PD-n. Si merret vesh shumica e Arifit nesr do t mbaj seancn konstituive, ndrkoh q pr mos mbajtjen e seancs s sotme t ftuar nga Jonuz Musliu, ka reaguar edhe Millan Markoviq - Ministr serb i Pushtetit Lokal dhe Kryetari Trupit Koordinues Qeveritar pr Jug t Serbis, duke e quajtur at jo legjitime. Reagim ky q ndr politikant shqiptar sht trajtuar si trysni politike pr avancimin e partive serbe. Ndryshe afati kohor pr verifikim e mandateve t kshilltarve t dal nga zgjedhjet e 6 majit sht 9 qershori, pas s cils pasojn t ashtuquajturat masa t dhunshme q do t udhheqin me pushtetin lokal deri n krijim e kushteve pr zgjedhje t reja lokale. (Nacionali Press)

Politik

Konstituohet Kuvendi Komunal i Preshevs kryetar zgjidhet Dr Ramiz Latifi

N mbledhjen e sotme konstituive kryetar i ri i Asambles komunale t Preshevs u zgjodh Ramiz Latifi, lider i grupit t qytetarve Rilindja Demokratike. Sipas marrveshjes s koalicionit, shumicn n Kuvendin Komunal e prbjn PDSH-ja e Ragmi Mustafs me 17 kshilltar, pastaj Rilindja Demokratike me tre dhe Bashkimi Demokratik i Lugins, me dy kshilltar. N opozit, ndrkaq, mbeten Partia pr Veprim Demokratik e Riza Halimit, me 10 kshilltar dhe Bashkimi Demokratik i Lugins i Skender Destanit me gjasht mandate kshilltarsh. KK e Preshevs do t ket gjithsej 38 kshilltar, t gjith shqiptar, pasi koalicioni i dy partive serbe n zgjedhjet e 6 majit rezultoi pa kalimin e pragut zgjedhor. (Nacionali Press)

11 qershor 2012

Politik

Vuk Jeremic, president i Asambles s Prgjithshme t OKB-s

Ministri serb i Punve t Jashtme, do t drejtoj Asamblen e Prgjithshme t OKB pr vitin e ardhshm, duke prfaqsuar 23 vendet e Europs Lindore prfshir edhe Republikn e Kosovs. Ministri i Jashtm serb, Vuk Jeremi, sht presidenti i ri i Asambles s Prgjithshme t OKB. Ai u zgjodh n kt post si rezultat i mbshtetjes q mori nga 99 vende, ndrkoh q votuan gjithsej 190 vende (nga 193 vendet antare t OKB), prmes nj votimi t fsheht. Sipas informacionit q prcillet nga mediat serbe, Jeremi arriti t triumfonte prball rivalit t tij n kt gar, ambasadorit t Lituanis, Dalius Cekuolis. N kt mnyr, ministri i Jashtm serb do t drejtoj Asamblen e Prgjithshme t OKB pr vitin e ardhshm, duke prfaqsuar 23 vendet e Europs Lindore, duke prfshir edhe Kosovn. (Nacionali Press)

Serbia nuk i ndal hetimet pr krime lufte

Prokurori serb pr krime lufte, Vladimir Vukeviq ka thn se nuk sht duke pushuar puna pr si ka thn ai, arrestimin e terroristve por problemi sipas tij sht m tepr politik. Nuk kemi br asnj gabim kur kemi arrestuar pes shqiptar nn dyshime pr krime lufte n jug t Serbis, ka thn Vukeviq n nj intervist pr t prditshmen Politika, duke shtuar se t gjith ata q kan br si thot ai, krime lufte, do t arrestohen. Ai ka paralajmruar se edhe sa u prket akuzave pr trafikim t qenieve njerzore n Kosov, s shpejti do t bhen publike informacione t reja. Dyshojm pr viktima t krimit 8
11 qershor 2012

monstruoz ndaj serbve n Kosov dhe ne jemi duke hetuar kto raste, ka thn ai.(Nacionali Press)

Politik

Ministri Markoviq refuzon dhnien e plqimit pr ndrrimin e rrugve n Bujanoc

Ministria pr t drejtat e njeriut dhe pakicave, ka refuzuar dhnien e plqimit n Vendimin e Kuvendit t Komuns s Bujanocit pr emrtimin e rrugve n kt qytet. Sipas aktvendimit t ksaj ministrie t dats 23. 03. 2012, i cili n komun ka arritur t premten m 1 qershor 2012, refuzohet dhnia e plqimit pr t gjitha propozimet e rrugve, t prcaktuar me Vendimin e KK t Bujanocit t dats 6 shkurt 2012 pr shkak t qndrimit t kundrt q mban Bashksia lokale e Bujanocit ndaj ktij vendimi dhe pr shkak t kundrshtive t shumta q jan br n opinionin publik t Bujanocit. N baz t ktij aktvendimi t ministris, vendimi i KK t Bujanocit nuk mund t aplikohet, prandaj, emrtimet e rrugve mbeten t njjta si jan aprovuar gjat vitit 2001. Sipas ksaj gjendje propozimi pr sheshin e qytetit Sknderbe nuk do t aplikohet, prandaj, emrtimi i tij edhe m tej do t mbetet Karagjorgje. Vendimi i Ministris pr t drejtat e njeriut dhe pakicave, ngushton kompetencat e vetdaministrimit lokal n Bujanoc, dhe paraqet nj ndrhyrje flagrante t autoriteteve qendrore n kompetencat e komuns s Bujanocit, njofton Shrbimi pr informim i komuns s Bujanocit. (Nacionali Press)

11 qershor 2012

Kombtare

Shefket Musliu: Politikant n Bujanoc t jen t vetdijshm pr momentet historike

Valon Begzadi Ish - komandanti i Shtabit t Prgjithshm t UPMB-s, Shefket Musliu n nj intervist, sot pr Radio Televizionin Bujanoci dha nj mesazh pr partit politike shqiptare n komunn e Bujanocit dhe ftoi q t vin t ulen s bashku dhe t diskutojn sepse sht momenti historik. Ai tha se as 18 e as 12 kshilltar shqiptar nuk duhet t jen si thot ai jasht loje. Kryetart e partive politike shqiptar duhet t jen t gatshm dhe t ulen e t gjejn nj zgjidhje s bashku pr t formuar koalicion t prbashkt mes pr t qeverisur mandatin e ardhshm katr vjear sepse sipas tij e krkon koha, historia dhe populli nuk duhet t pres m, kshtu u shpreh para kamers, Shefket Musliu ish komandant i shtabit t prgjithshm t UPMB-s. Ai beson se t gjith partit jan t vetdijshme dhe t menura dhe se mund t bjn dhe t bashkohen sepse sht moment historik, q n historin e komuns s Bujanocit as nj her tjetr si ksaj her nuk kan marr vota kaq t shumta t cilt kan fituar 30 kshilltar shqiptar t dal nga zgjedhjet lokale t 6 majit. Ai tha se as 18 e as 12 kshilltar shqiptar nuk duhet t jen si thot ai jasht loje, por q t jen s bashku, t i ken resurset e veta dhe t jen t afruar mes veti. Z.Musliu thot se nse nuk e bjn kt, populli dhe gjaku do t i ndshkoj. Shefket Musliu, gjithashtu i bn 10
11 qershor 2012

thirrje edhe kshilltarve t partive politike q t bjn presion tek lidert e tyre n mnyr q mos bjn ndonj gabim as kshilltart sepse ata do t

marrin prgjegjsin mbi vete ku do t shkelin gjakun e dshmorve t kombit.

Kombtare

Shemsi Nuhiu deklarohet i pafajshm

Dshmitart e mbrojtjes s pjestarit t Ushtris lirimtare t Kosovs (UK), Shemsi Nuhiu kan dshmuar sot para Gjykats s Lart n Beograd. Sipas dshmitarve, i pandehuri Nuhiu ka qndruar n Kumanov dhe nuk ka qen fare n Gjilan, n kohn pr t ciln sht akuzuar. N prpjekje pr t kriminalizuar luftn e Ushtris lirimtare t Kosovs, prokuroria n Serbi e ngarkon Nuhiun dhe 16 pjestar t UK-s pr vrasje n periudhn nga fillimi i qershorit deri n fund t dhjetorit t vitit 1999. Dshmitari Shaban Hajdari tha para gjykats n Beograd se me Nuhiun ka punuar n ndrtimtari n Kumanov. Ndrsa daja i Nuhiut, Enver Gjinali ka precizuar se Nuhiu n mars t vitit 1999 me familjen e tij ka ardhur n Kumanov dhe ka qndruar deri n dhjetor t vitit t njjt, pastaj jan kthyer n Kosov. Dshmitari tha se Nuhiu sht kujdesur pr vllaun e smur dhe vazhdimisht ishte

i lidhur me t. Shemsi Nuhiu sht arrestuar n Zvicr, ndrsa organeve t drejtsis n Serbi iu sht dorzuar n mars. Ai para Kolegjit t Gjykats s Lart pr krime t lufts ka

mohuar fajsin. (Nacionali Press)

11 qershor 2012

11

Kombtare

Shqipria pa president edhe pas raundit t dyt t votimit

Raundi i dyt pr zgjedhjen e presidentit t Republiks kaloi srish pa asnj surpriz. Pa asnj kandidat, pa asnj votim. Tri gjra ndryshuan nga raundi i par. Nuk u mbajtn fjalime, dhe ky ishte rezultati i pare i prekshm i takimit mes Sali Berishs dhe Edi Rams, q duket se kane nje pakt te heshtur mossulmimi, deri sa te ezaurojne te gjitha prpjekjet per nje president konsensual. Ndryshimi tjetr nga raundi i pare ishte mungesa e kryeministrit Berisha ne seancn pa kandidat. Ndryshimi i trete ishte se ky raund zgjati me pak se tre minuta, t nevojshme aq sa deputetet te zinin vendet dhe kryetarja e Kuvendit, Jozefina Topalli, te njoftonte mungesn e kandidatit pr President. T enjten deputetet do te ken pak me shume pune. Dhe prve rutins parlamentare, do te duhet te vendosin se kur do te jete raundi i trete pr zgjedhjen e presidentit. Konferenca e Kryetareve nuk kishte konsensus pr datn, pasi
12

opozita krkoi te hnn, m 11 qershor, ndrsa mazhoranca te premten, me 8 qershor. Ne fakt,

meq mazhoranca ka unitet pr te premten, votimi duket se do te jete thjesht formalitet. Raundi i

11 qershor 2012

Kombtare

trete, sipas formulimit kushtetues, sht raundi i fundit kur palt jan te detyruar te gjejn konsensus.

N nj prononcim n emisionin "Top Story", kryetari i Lvizjes Socialiste pr Integrim, Ilir Meta deklaroi se ende mund t zgjidhet me konsensus kreu i vendit dhe shprehu bindjen se palt e kan vullnetin pr t'i dhn nj zgjidhje. "Ky proces krkon edhe nj opozit interaktive q propozon nj kandidat pr president. Mazhoranca nuk sht refraktare pr propozimet q mund t vijn nga opozita", tha Meta. Meta theksoi se Xhezair Zaganjori sht kandidatur e mazhorancs dhe shtoi se rrall nj person kombinon aftsi t tlla pr t qen n krye t shtetit. Kreu i LSI-s theksoi se t dieln ka patur nj hap pozitiv, por n rast se takimi BerishaRama do t ishte zhvilluar m par dhe nuk do t ishte publikuar editoriali i Rams, ather kreu i vendit do t zgjidhej m konsensus m hert. (Nacionali Press)

11 qershor 2012

13

Shoqri

Nga 1 qershori policat e sigurimit pr automjete 20 Euro pr shtat dit qndrim n Kosov
Banort shqiptar t Lugins s Preshevs, por edhe t gjith banort e Serbis q duan t hyjn me vetur n Kosov, kan filluar t paguajn mimet e reja t taksave t sigurimit pr t qndruar n Kosov. Qytetart e Lugins s Preshevs, nga 1 qershor do t paguajn 20 euro pr shtat dit qndrimi n Kosov ndrsa ata q udhtojn m shpesh, pr nj vit qarkullimi drejt Kosovs do t kushtoj taksa 603 euro. Taksa e sigurimit mund t paguhet pr 7 dit, 15 dit, 1 muaj, 2 muaj, 6 muaj dhe 1 vit. mimi m i lart sht pr kamion dhe autobus, ku pronarve t ktyre mjeteve i duhet t paguajn 1680 euro sigurim pr nj vit nse dshirojn t qndrojn n Kosov. Ky ndryshim i mimeve ishte marr pas takimit q kishte Ministri i Drejtsis, Hajredin Kui, me Drejtorin e Bordit t Byros Kosovare t Sigurimeve, Rrahim Pacolli me dat 18 maj. mimi i deritanishm ka qen 60 euro pr 15 dit. M posht po japim tabeln me listn e llojit t veturave dhe

mimet sipas ditve. Kjo rregullore ka hyr n fuqi

nga data 01 qershor 2012. (NacionaliPress)

14

11 qershor 2012

Shoqri

Presheva e Sanxhaku bashkojn forcat

Zyrtart e Bashksis Demokratike Boshnjake (BDZ) dhe ata t Unionit Demokratik t Shqiptarve pr Preshev, Bujanoc e Medvegj, jan takuar n Novi Pazar me 'rast kan diskutuar pr zgjidhjen e problemeve t pakicave boshnjake dhe shqiptare n Serbi. Zvendskryetari i partis boshnjake, Admir Muratovi, e priti n Novi Pazar delegacionin shqiptar t kryesuar nga Rahmi Zylfiu. "Ne kemi analizuar situatn politike n Sanxhak dhe n Luginn e Preshevs gjat takimit me udhheqsit shqiptar, ka deklaruar Muratovic. Ne jemi pajtuar q populli boshnjak dhe shqiptar t bashkohen t prballen me sfidat dhe problemet q i kan t njjta". (Nacionali Press)

11 qershor 2012

15

Botime
Vitrina e librit

DEMIR BEHLULI, Shenjtresha shqiptare (Portrete dhe vargje pr Nn Terezen)

Bilall MALIQI Nga penda e shkrimtarit e piktorit t njohur gjithandej trojeve shqiptare Demir Behluli, koh m par doli nga shtypi nj libr i veant nga librat e tjer t ktij autori dhe libr deficitar npr bibliotekat tona dhe t rajonit, fjala sht pr librin prkushtimor me titull Shenjtresha shqiptare ( Portrete dhe vargje pr Nn Terezen). Libri n fjal ka karakterin prkushtimor n vargje pr Nnn Terez e cila shoqrohet edhe me portrete t ndryshme t Shenjtreshs shqiptare. Libri fillon me poezin e ndar n nnt kng dhe nntdhjet e nnt vargje interesante dhe prkushtuese pr kt figur t rndsishme pr kombin ton dhe pr tr njerzimin. Kto nnt dhjet e nnt vargje koincidojn edhe n po kt numr t kokrrave t tespihve t konfesionit islam. Vargjet jan domethnse kan mesazhin e qart moralizues, n t shumten e rasteve shoqrohen edhe m e r i m n d h e 16 muzikalitetin gj q ngelen t kapshme dhe trheqse pr tr shtresn e lexuesve. do kng e poezis poem shoqrohet edhe me portrete t ndryshme s pari t babait t Nns Terez Kol Bojaxhiut dhe t nns s saj Drande Bojaxhiut, t tjerat t gjitha jan portrete nga m t ndryshmet t Nns Terez. Pra pas do knge t poezis pason nga nj portret. Poezia tjetr si vazhdimsi e ktij libri interesant titullohet: / Shenjtresha shqiptare/, poezia n fjal prbhet nga njzet kng t cilat jan poashtu t karakterit prkushtues , n t cilat vargje shpaloset e tr veprimtaria dhe humaniteti i Nns Terez npr koh dhe momente t caktuara. Kngt poetike t poetit sikur komunikojn n mes veti me pikturat t cilat varsisht nga deshifrimi i tyre autori i ka lidhur n mes veti. Pra kan njfar lidhshmrie tematike vargjet me pikturat n do faqe t tyre. Interesant sht edhe trekndshi Nna Terez si shenjtresh katolike, nntdhjet e nnt vargjet n fillim q koincidojn n nntdhjet e nnt kokrrat e tespihve luts t konfesionit islam dhe e treta sht se tok me t dyjat sht se libri ka tridhjet e gjasht portrete q nga mosha e re deri n vdekje, q simbolizojn alfabetin e gjuhs son shqipe. Libri n fjal t gjitha pikturat i ka n kolor, t gjitha portretet jan t pikturuara, vaj n plhur. Ka nj prgatitje profesionale dhe sht botim autori. Gjilan 2012, faqe, 76.

11 qershor 2012

Kultur

Karvani poetik i Lugins n shkolln fillore Abdulla Krashnica Miratoc

Bilall MALIQI N vazhdn e rrugtimit t Karvanit Poetik t Lugins npr shkolla t ndryshme t Lugins s Preshevs, ksaj radhe Karvani vizitoi shkolln fillore Abdulla Krashnica n Miratoc. Rugtimi poetik i ktij Karvani sht pjes e aktiviteteve t Shoqats s Shkrimtarve Feniks me statutin e saj ku parashihen kto aktivitete edukative npr shkolla t Lugins s Preshevs dhe m gjer. N kt shkoll Karvani Poetik u mirprit nga drejtoria e shkolls si dhe nga nxnsit dhe nga personeli arsimor. Kur themi se kjo or letrare pati karakter edukativ kjo u pa edhe nga interesimi i nxnsve pr t dgjuar fjaln e bukur poetike dhe diciplina e cila ishte n nivel t knaqshm, bri t veten q kjo or letrare t jet e suksesshme. T pranishmit i prshndeti drejtori i shkolls z. Gafur Hyseni i cili s pari iu dshiroi mirseardhje poetve t pranishm duke theksuar se jan t mirseardhur n or letrare dhe n aktivitete t tjera me karakter kulturor n shkolln ton, njherit i

prshndeti edhe nxnsit duke iu dshiruar aste t kndshme n kt or poetike, ndrsa poetve q promovuan libra iu dshiroi sukses dhe shum botime t tjera. Orn letrare e hapi kryetari i Shoqats s Shkrimtarve Feniks Bilall Maliqi, i cili i prshndeti nxnsit pranishm n kt shkoll duke elaboruar n pika t shkurtra ecejakjet e Karvanit Poetik t Lugins n kt gjasht mujor t puns, mandej qllimin e mbajtjes s orve letrare, efektin e tyre pozitiv , nxitja e nxnsve pr t'u marr me krijime poetike etj., etj. Ora letrare Pjes e Karvanit Poetik t

Lugins ishin poet nga t dy komunat tona t cilt para nxnsve shpalosn risit nga krijimet e tyre poetike t cilat ngjalln shum kureshtje tek nxnsit n mesin e t cilve kishte edhe krijues q merren ngapak ma krijime poetike. N kt or poetike morn pjes poett: Bilall Maliqi, Demush Berisha, Ismet Bajrami, Nehat Ramizi , Hajrullah Kasumi, Kamber Imeri, Fatma Salihu dhe Harolinda Salihu. Poett e pranishm nga nxnsit pas do leximi t poezive t tyre u prcolln me duartrokitje frenetike gj q u arrit qllimi final i ors letrare. Nuk munguan as recitimet e

11 qershor 2012

17

Kultur

nxnsve krijues t ksaj shkolle. Krijueses Herolinda Salihu iu nda edhe libreza e antarsis s Shoqats s Shkrimtarve Feniks Preshev. Prurimi i librit Pjesa e dyt e ktij manifestimi poetik ishte edhe prurimi simbolik i romanit Pesha e dashuris i autorit Kamber Imeri nga fshati Miratoc, ky prurim ishte me nxnsit e ksaj shkolle q edhe nxnsit t njihen me botimet e reja t poetve t Shoqats son. I njejti libr do t prurohet edhe para intelektualve dhe dashamirve t librit n nj dat tjetr. Pr rndsin e librit foli redaktori i librit, poeti Nehat Ramizi i cili n pika t shkurtra shpalosi ngjarjen e romanit, vendin e ndodhjes analizoi edhe personazhet e librit etj., etj. M pas pr librin foli edhe recensenti i librit shkrimtari Bilall Maliqi i cili poetncoi se libri i plotson kriteret e botueshme me vler modeste letrare dhe se romani ka efektin e vet pozitiv sidomos pr gjeneratat e reja q do t vijn pr ndodhit e kohs s shkuar me tr ato zakone t prapambetura t kohs t cilat prishn do dshir e dashuri t pastr. Pra ajo ishte nj dshmi e fort sa i prket mosrealizimit t dashurive t shumta t cilat

rezultuan m von edhe me t zezat e tyre. Romani ka edhe porosin e vet q t mos prishet nj dashuri, ti lm pasdore inatet dhe teket sepse psojn shum dshira dashurore. Romani ka edhe dromca biografike t jets s autorit. Prfundoi fjalimin e tij

shkrimtari Bilall Maliqi. Kjo or letrare tok me prurimin e librit e arriti efektin e vet pozitiv dhe se nxnsit dhe personeli arsimor u ndan t knaqur me kt manifestim poetik.

18

11 qershor 2012

Kultur
Vshtrim kritik

Poezi me force shprehse dhe guxim

(Vaxhid Xhelili Mbuloje me shikim hnn. Sh B ARS Beqir Musliu, Gjilan 2012, faqe, 110).

Bilall MALIQI Poeti Vaxhid Xhelili i lindur n fshatin Lluan t Bujanocit, i cili prkohsisht jeton dhe vepron n Zvicrr asnjher nuk u shkput nga rrjedhat kulturore e letrare atje ku punon dhe vepron, porse e shfrytzoi kohn edhe pr t'u marr me shkrime t cilat i tuboi, me kujdes t veant i prpunoi dhe i futi brenda kopertinave t librit m t ri t tij me titull Mbuloje me shikim hnn. Poezia e Vaxhid Xhelilit sht poezi proteste, poezi ndjenjes, poezi malli dhe t gjitha kto tok e bjn kt libr me vlera t avancuara artistike dhe letrare. Brenda kopertinave t librit ndeshemi me gjetje t motiveve t cilat i ka pajisur me figura stilistike t cilave ua ka gjetur vendin e duhur npr vargje poetike. Kur themi se brenda librit n vshtrim hasim poezi me nj gam t larmishme poetike ather mund t themi se poeti i ka prekur disa motive t cilat jan ndar edhe n cikle poetike. Kur jemi te prkushtimi poeti i ka derdhur vargje me shum dshir e dashuri heroit t kombit Agim Ramadani me nj forc shprehse poetike, me shprehje t strpikura me mjete poetike atdhetarie t ciln poeti e ka n shpirt i vlon n gjoks atdhemmdashuria dhe n fund t poezis shprehet bindshm dhe fuqishm:

Fryma m mungoft Po nuk erdha rrugs tnde Kt bindje poeti e shfreu prmes vargjeve poetike t cilat i gufuan nga brendsia shpirtrore si ekstaz. Kjo poezi /Mikut tim hero/ fillon kt prmbledhje poetike t poetit Vaxhid Xhelili, pr t vazhduar edhe n poezi t tjera me gjetje t reja dhe interesante t cilat shpalosin botn poetike t tij t pasur me figura t theksuara gjithandej poezive. N disa raste poeti na del agresiv varsisht momentit dhe ndodhive n prditshmrit tona si n aspektin politik dhe social t jets sidomos n Luginn e Preshevs t ndodhur n shtrydhje e sipr nga shteti serb dhe mos unifikimi i elits politike t Lugins s Preshevs karshi interesave kombtare. Kt realitat poeti e sheh n mnyrn e vet dhe me an t vargjeve poetike bn protest

kundr ktyre mangsive n do aspekt t jets n vendlindjen e tij respektivisht n Lugin. N fillim Pr poetin n fillim ishte liria. Lirin e v n rend t par, sepse i mungon poetit, na mungon neve dhe popullit shqiptar t Lugins s Preshevs. Liria tek ne sht e brisht n do aspekt t jets shoqrore, andaj poeti shprehet: N fillim populli nuk ishte pjat e madhe Pr przierje lugsh As shteti kafaz Poezit e Vaxhid Xhelilit nuk jan t drejtprdrejta, porse jan gjysm hermetike, projn mesazh t qart tek shtresa e lexuesve, porosi kto q fshihen brenda vargjeve poetike. Kur jemi te ligjerimi poetik i Vaxhidit themi se brenda poezive t librit ndeshemi me fuqi shprehse dhe me nj individualitet krijues t tij na
11 qershor 2012

19

Kultur
prezantohet me poezit e librit n fjal. Gati n t gjitha poezit e ktij libri n t gjitha ciklet e ndara poetike vrejm nj qndrueshmri poetike t poetit, nuk ka ramje-ngritje t vlers artistike t tyre. Vaxhidi kt prmbledhje poetike n t ciln kemi edhe nj cikl t servuar pr lexuesit edhe n proz e ka ndar kshtu:/Mbi supe kujtimesh/, /Stuhia e pritjes/, /Qeshem n heshtje/, /Gjethet e qiellit t lagur/, /Grimca ajri/ dhe / Nga veranda e jets sime/, n t cilat poeti u mundua t paraqes tr botn poetike t tij me gjetje t reja, me frym(n)zimin e tij me t cilin e bn lexuesin q sa t jet n lexim t librit t bhet pjes e kngtimit poetik t autorit dhe t'u ngelet n mbamendje nj koh t gjat ky libr me kt vler artistike q ka. Npr motive Kur themi se poezit e Vaxhidit jan t karaktereve dhe t motiveve t ndryshme, ather prpara na del se n shfletim t poezive t tij hasim edhe poezi t motivit t dashuris, atdhedashuris, poezi pr ngjerjet e prditshmrive tona sidomos n Luginn e Preshevs, n Bujanocin e poetit, me poezi revolte e kjo revolt sht e arsyeshme sepse autori nuk mund t rrij duarkryq para nj pasqyre shum t keqe t zhvillimit n do sfer t jets. T tilla jan poezit e Vaxhid Xhelilit si:/Shprushje xhelozie/, /Vetflijim/,/ Motiv i zhveshur/, /Kartolin poetike/, /Imazh real/ N spital/, / N msn/ ,/ Rinjohje/ etj. N poezin Njher, poeti kthehet n t kaluarn, n vendlindje, n arat e mbjellur me grur nga babai: Kam dshir ta luaj vetveten n piano N grunajn e mbjell nga babai E un t'i bie saksafonit t dhembjes N prehrin e nns sime plak 20 Tek poezia / Portreti n Ishullin Elba/ para lexuesve del portreti i poetit i prshkruar me tiparet e tij. Ai n kt poezi nuk fshihet para lexuesit as prapa emrit t tij. Karakteri i ksaj poezie flet qart pr t gjitha kto ndjenjat q poeti i paraqet brenda vargjeve poetike t ksaj poezie q ka mesazh t fort drejtuar t gjith atyre q jan kundr interesave t popullit, kundr idealeve kombtare dhe t gjith atyre q luajn me fatin e popullit. Poeti n fund t poezis shprehet: Ky jam Shqiptar i Bujanocit Jam pak rebel Kokfort Kur m shkelet fjala dhe Shqipria Apo poezia /Melodia e ndjenjes/: E ndjej kur shkoni t votoni E di sakt se votn do t'ia falni hajnis Ktij civilizimi modern Pra poeti ndjen shumka q ngjan n vendlindje , andaj me an t v a rg j e v e t r h e q v r e j t j e p r vetdijsim. Jo vetm kjo poezi q shfaq revolt dhe mos pajtim tek poeti, por edhe n vazhdim t poezive shprehet qart ajo protest e shprehur npr vargje. Edhe tek poezia / Ndryshimi/ jepet tabllo reale pr kombin ku sipas poetit i doli afati/ sa her po shihemi nuk po njihemi/ dhe kto pr fat t keq jan t sakta dhe me t drejt v n spikam kto vargje mjaft domethnse dhe objektive. Poeti vazhdon edhe m tutje n poezit e radhs po kt tem()atik. Tani kthehet n Bujanoc, i kthehet ngjarjeve t turbullta si n aspektin politik ashtu edhe n ate shoqror. Kt shum mir e paraqet n vargjet e poezis / Neni 147/. Ky nen ndalon shumka: N antn e madhe Mund t bartsh vetm ligjet E shtetit varr Dhe kornizn e ndryshkur t njerzis sate t humbur Apo poezia / Raport pr gazet/ , jep nj t vrtet pr ngjarjet e fundit n Luginn e Preshevs. Poeti n vargjet e ksaj poezie paraqet qart ditn e votimit dhe pesimizmin pr politikajt tan t cilt npr tubime paraqiteshin me premtime kurr t parealizueshme sidomos kur sht fjala pr prdorimin e lir t flamurit kombtar, demilitarizimin e fshatrave prreth Lugins s Preshevs etj., etj. Sipas poetit Dikush luajti tr kohn me topin e Ameriks n foltore Asnj i mendur i idealeve nuk ishte veshur me flamur kombtar Pra poeti kshtu e sheh gjendjen e mjerueshme t popullit t tij n Lugin dhe mosseriozitetin e klass politike t cilt punojn vetm pr veti dhe shum pak pr interesat e kombit. Poetika e Vaxhidit ka forc shprehse dhe guxim, sht poetik e unit t tij, e cila shoqrohet me vlera t theksuara ideo-artistike.Kto mund t shihen edhe n poezit:/ Mask/, /I huaji/, /Legjenda e Bujanocit/, /Te semafori/ ,/ Shprngulja/, /T hnave n Bujanoc/, /Motiv pr piktur konkrete/, /Pse nuk m krkove/ etj., etj., n t cilat shihet qart vendosmria e tij q tek poezit e tij t ket art dhe vler. Cikl i posam n kt libr sht edhe / Nga veranda e jets sime/, cikl ky i mbushur me tregime posi proza poetike njzet e nj sosh disa t shkurtra e disa m t gjata t cilat shoqrohen me vlera knaqshme artistike letrare. T gjitha kto tok e bjn kt libr poetiko-prozaik t qndrueshm e me vler dhe kujtojm se ky libr do ta ket vendin e merituar n letrsin bashkkohore shqiptare.

11 qershor 2012

Analiz

Mirupafshim n shtator!
Bilall MALIQI Gjashtmujori i aktiviteteve letrare npr shkolla t Lugins s Preshevs i Shoqats s Shkrimtarve Feniks prfundoi me sukses duke organizuar or letrare me interes pr nxnsit tek t cilt fshihet ai talenti pr t'u marr me shkrime dhe me aktivitete t tjera letrare. Kjo u pa edhe gjat puns son kulturore npr disa shkolla q Karvani Poetik i Lugins i vizitoi dhe tek disa nxns filluan shkndijat e para t interesimit pr t hyr ngadal me hapa fillestar n kanalin poetik, e q kt e dshirojn shumica e nxnsve tek t cilt filloi t trokas muza poetike pr ta shpalosur kt talent t dhuruar nga natyra e pr ta shfrytzuar at maksimalisht dhe pr t dal para opinionit artdashs me ndonj botim t fardo zhanri qofshin ato. Rrugtimi Ky gjasht mujor ishte i suksesit t dshiruar. Karvani Poetik filloi rrugtimin nga muaji janar i ktij viti nga Gjimnazi Sknderbeu Preshev, ku s bashku me Grupin letrar Migjeni t udhhequr nga profesoresha dhe poetesha Sadete Presheva mbajtm or letrare dhe shnuam Flakn e Janarit, mandej vazhduam n shkolln fillore Prof Ibrahim Kelmendi

Preshev. Shkolla e radhs pr Karvanin ishte Dituria Corrotic, pr t vazhduar m tej rrugtimin edhe n shkolln tjetr n territorin e komuns s Bujanocit, prkatsisht n shkolln fillore Desanka Maksimoviq n Bila. Po kt dit u mbajt or letrare edhe n paralelen e ndar t ksaj shkolle n fshatin Samolic. Nga Samolica Karvani Poetik ia msyu nj fshati t Karadakut t Preshevs prkatsisht n shkolln fillore Migjeni n Caravajk dhe s fundi pr ta prmbyllur kt rugtim Karvani u ndal n fshatin Miratoc n shkolln fillore Abdulla Krashnica. Karvani Poetik vazhdon Gjat ksaj periudhe kohore

aktivitetet e Shoqats, sidomos sa i prket realizimit t programit q sht i parapar me statut sht realizar. Kto or letrare dosido t karakterit edukativ dhe nxits pr zbulim t talentave t ksaj fushe t artit letrar e kishte efektin e vet pozitiv dhe n t ardhmen presim bashkpunim t ndrsjell n mes t krijuesve nxns me shoqatn e vetme legjitime letrare n Lugin. Karvani Poetik i Lugins vazhdon punn e vet vetm ather kur nxnsit t'i kthehen bankave t shkolls, fillimit t bukur dhe t suksesshm t vitit tjetr shkollor. Andaj nxns t dashur. Mirupafshim n shtator!...

11 qershor 2012

21

Mmdheu

Prizreni kryeqytet i Shqiptaris

Prizreni sht qytet n pjesn jug-perndimore t Kosovs si dhe i dyti n Kosov pr nga madhsia dhe popullsia pas Prishtins. Prizreni po ashtu sht qendr e komuns dhe rajonit me t njjtin emr. Qyteti ka nj popullsi prej rreth 170,000 banorsh, shumica Shqiptar. Komuna mendohet t ket rreth 221,000 banor, prfshi ktu vet qytetin dhe 76 fshatrat q e prbjn. Gjendet n afrsi t Bjeshkve t Sharrit n Kosovn jugore, rajoni kufizohet me Shqiprin dhe Maqedonin. Qyteti i Prizrenit shtrihet ne pjesn jugore t Rrafshit t Dukagjinit, n rrugn q lidhte me par bregdetin verior t tokave shqiptare dhe qendrat e tij qytetare-tregtare me rajonet e brendshme t Kosovs dhe t Ballkanit. T dhnat arkeologjike ln t kuptojn, se ky territor ishte i banuar q nga antika, kur njihej me emrin Theranda n Gjeografin n shek. II para. K., e n kt trev banonte nj popullsi Dardane. N shek. V pas. K. prmendet emri Petrzn nga Prokupi i Cezares n De aedificiis (Libri IV, Kapitulli 4). Ndonjher citohet edhe n lidhje me Justiniana Prima.Gjat shekullit XI ishte qendr e
22

rndsishme qytetare, m 1019 Prizreni ishte seli e ipeshkevis t perandoris Bizantine. Gjat shek XII-XIV u vendosn n kto treva pjestart e popullsis sllave. N kohn e sundimit t mbretrve Dushan dhe Urosh, Prizreni qe her pas here selia e mbretrive t tyre. Gjurmt e lashtsis s Prizrenit Prizreni, q sht i njohur si lokalitet urban q nga periudha antike. T dhnat arkeologjike dshmojn se Prizreni sht njri ndr qytetet m t vjetra t Evrops Juglindore e m gjer. Emrin (n variante t ndryshme) e Prizrenit e ndeshim n harta e dokumente t ndryshme, si n tabeln V t Ptolemeut (shekulli II), ku prmendet me emrin Termidava, pastaj n hartn Tabula

Peutingeriana (shekulli III), te dijetari E. Spenser e ndeshim, si Procopera (359-336 para kohs s re). Prizrenin me kt emr e ndeshim edhe te Procopi (565), si dhe sipas amerikanit Eric Hempi, emrtimi Prizren vjen nga Theranda (Therand, Prizdrijana, Peneropolis, Praeserem, Pri-zna, Pri-zrenum, Presarin, Pri-sareno, Pri-zirendi, Pre-zren,Pre-zdin, Pri-zdren, Pru-zrenin, Torzerm, Perserin e Pri-zrend, Pri-zerand, Priserand, Pri-zerendi, Pri-zereni dhe Prizreni. Me ndarjen e Perandoris Romake (395) n at t Perndimit dhe t Lindjes, Prizreni ra nn sundimin e Bizantit (deri n shekullin XIII). Ndrkaq, n vitin 1 455 ra nn sundimin e Perandoris

11qershor 2012

Mmdheu

Otomane. Ndaj monumentet e shumta e t begatshme t kulturave t lashta jan dshmitare t kaluars s pasur t Prizrenit, i cili edhe me t drejt njihet si qytet muze. I nnshtruar lvizjeve t mdha shoqrore gjat periudhave t caktuara kohore, Prizreni prjeton dhe baticat e zbaticat e zhvillimit ekonomik, social e kulturor. Shnimet historike flasin se lulzimin m t madh t zhvillimit Prizreni e kishte prjetuar gjat shekullit XIV dhe XIX, kur njihejsi qendr tregtare, fidanishte e zejtaris, kulturs dhe artit, ka dshmon edhe prania e m se 65 prmendoreve historike t patundshme dhe mbi 600 t tjerave t lvizshme. N shek XI njihet si qendr e rndsishme qytetare. M 1019 prmendet si nj seli e ipeshkevis t perandoris Bizantine. Gjat sundimit serb (shek XII-XIV) u vendosn n kto treva pjestart e popullsis sllave. N kohn e sundimit t mbretrve Dushan dhe Urosh, Prizreni qe her pas here selia e mbretrive t tyre. Pas pushtimit nga Perandoria Osmane (1455) Prizreni ndonse humbi prkohsisht rndsin e tij, u b prsri qendr e fuqishme ekonomike, kulturore dhe administrative (qendr Sanxhaku dhe Vilajeti). N shekullin XIX Prizreni ishte qendra e dyt m e rndsishme

ekonomiko tregtare e trojeve shqiptare me rreth 1.500 dyqane n fund t ksaj periudhe. Si pas vjetarit turk t vitit 1874 qyteti i Prizrenit kishte 44.000 banor nga t cilt mbi 35.000 shqiptar. Prizreni z nj vend t veant n historin e Lvizjes Kombtare Shqiptare, u b kryeqendr e Lidhjes Shqiptare t Prizrenit, q u themelua me 10 Qershor 1878. N Prizren pati selin e vet edhe Qeveria e prkohshme Shqiptare (1881) e kryesuar nga banori i njohur i ktij qyteti, Ymer Prizreni. N vitin 1913 vendoset pushteti serbo-malazez me 'rast nj numr i madh i familjeve shqiptare nga qyteti u shprngulen n Turqi. Gjat lufts s II botrore banort e tij dhe rrethit t tij u prfshin n Lvizjen Antifashiste Nacionallirimtare. Prizreni u lirua m 17 nntor 1944. Pas lufts deri m 1947,

Prizreni ishte qendra e Qarkut Autonom t Kosovs. Megjithat nuk pati ndonj zhvillim t ndjeshm. Edhe m pas ishte nj ndr qendrat m t prapambetura n gjith Jugosllavin. N fund t viteve t 50-ta deri n mesin e viteve t 60ta nga Prizreni u shprnguln mbi 3.200 familje n Turqi. Areali muzeal i shtpis "Lidhja e Prizrenit" Nga e kaluara e bujshme historike, qyteti i Prizrenit ka trashguar nj numr t madh objektesh kulturo -historike. M t rndsishme jan : Kompleksi i Shatrvanit, Nn kalaja, Marashi, Kalaja, Kisha e Shn Premtes, Kisha e Shn Shptimit, Xhamia e Bajraklis, Xhamia e Safi Sinan Pashs, Hamamet e qytetit, krojet e qytetit, Ura e Gurit dhe nj numr i madh i shtpive folklorike t qytetarve t trashguar ndr shekuj.

11 qershor 2012

23

Fejton

REFORMAT ADMINISTRATIVE, TERRITORIALE E POLITIKE DHE NDRYSHIMET THEMELORE N STRUKTURN ETNIKE T POPULLSIS N PRESHEV GJAT HISTORIS (3)
Shoshajn e Poshtme dhe Corroticn, KPV i Gosponics M 1947, komuns s Preshevs i prfshinte:Ranatocin, Bukocin, Pas Lufts s Dyt Botrore, n bashkangjiten edhe kto fshatra: Garn, Shoshajn e Eprme, fillim t vitit 1945, Shqiptart e Staneci, Seferi, Buhii, Caravajka, Gosponicn, Maxhern dhe Ilincn. Preshevs u ndan srish nga trsia e Peena, Buhii, Depca, Maxherja KPV i Caravajks prfshinte: popullats shqiptare t Kosovs dhe dhe Ranatoci, t cilat i takonin Buhiin, Depcn, Peenn, Seferin, nga ajo e Maqedonis, pr t mbetur komuns s Gjilanit. Stanecin dhe Caravajkn. KPV i Presheva qendr rrethi n fillim, Sipas shnimeve partiake t vitit Preshevs prfshinte Preshevn, ndrsa m von qendr komunale n 1949, t gjetura n Arkivin Historik Kurbalin, Norn, Rahovicn dhe kuadr t Serbis. N asnj prej t Vranjs, Rrethi i Bujanocit Trrnavn. KPV i Miratocit shteteve t deritashme, Shqiptart e prfshinte 20 Kshilla Popullore t prfshinte Miratocin dhe Cakanocin. Preshevs nuk kan pasur mundsi t Vendit:Bujanoci, Trrnoci, Muhoci, KPV i Strezocit prfshinte: zgjedhin, n prbrjen e t cilit shtet Rakoci, Levosoja, Nesalca, Rainca, Strezocin, Gerajt dhe Bugarinn. apo njsi administrative duan t Corrotica, Gosponica, Caravajka, KPV i Zhunics prfshinte: jetojn. Presheva, Miratoci, Strezoci, Golemidollin, Zhunicn, Leranin Zhunica, Svinjishta, Bilai, Klinoci, dhe ukarkn. Presheva n Jugosllavin Klenike, Spanevci dhe Zhbevci. Fshati Bushtran prfshihej n socialiste Kshilli Popullor i Vendit i KPV t Bilait. Raincs prfshinte: Brecin, Sipas Statutit t Kshillit Popullor M e L i g j i n m b i n d a r j e n Gramadn, Letovicn dhe Raincn. t Rrethit t Bujanocit t vitit 1953. administrative t RP t Serbis t 18 Kshilli Popullor i Vendit(KPV) i Rrethi i Bujanocit prfshinte kto prillit 1947(Fletorja zyrtare RPS, nr. Corrotics prfshinte: Bukurocn, komuna: Bujanoci, Presheva, 17/1947), u caktuan njsi Miratoci, Caravajka, Zhunica, administrative-territoriale: Bilai, Rainca, Levosoja, rrethet, qytetet dhe rajonet e Rakoci, Trrnoci, Muhoci, qyteteve. Me kt ligj Zarbinca, Zhbevci, Klenike, Preshevs i merret e drejta t Spanevci dhe Novosella. jet rreth si prpara, kshtu Me Ligjin mbi territoret e nga viti 1947, Presheva i komunave dhe rretheve t takon her rrethit t Republiks Popullore t Bujanocit, her rrethit t Serbis/Fletorja zyrtare RP t Vranjs, her bashksis Serbis, nr.56, e dats 20.VII ndrkomunale n Leskoc dhe 1955/ Presheva caktohet n n fund rrethit t Pinjs. Kjo Rrethin e Vranjs. ndodhi, sepse rrethet ishin R r e t h i i Vr a n j s i drejtperdrejte t lidhura me prfshinte kto vendbanime: pushtetin qendror, ndrsa Bareliqin, Bilain, komunat me rrethet. Bosilegradin, Bujanocin, Preshevs ia morn t drejtn Kleniken, Klisurn, Kriva e rrethit q t mos ket lidhje Fejn, Lepenicn, Muhocin, me qendrn, por t qeveriset Preshevn, Ristocin, n g a B u j a n o c i , Vr a n j a , Surdulicn, Trgovishtn, Rrethi i Bujanocit, gjendja e vitit 1948 Shkruan: Xhemaledin Salihu
24
11 qershor 2012

Leskoci.

Fejton

Vlladiin Hanin, Vlasn, VllasinnOkruglicn, Vranjn, Vranjska Banjn dhe Zlatokopin. Pra, n Rrethin e Vranjs hyn 22 komuna. N mbshtetje t Kushtetuts s RPF t Jugosllavis dhe Kushtetuts s RP t Serbis t vitit 1963, Kshillat Popullore t Komunave shndrrohen n Kuvende komunale. /Fletorja zyrtare e RPS, nr.14/1963/. Pr sendrtimin e bashkpunimit t prhershm, planifikimit, t zhvillimit dhe harmonizimit t planeve e programeve t veta dhe pruarjen e planeve t prbashkta si dhe pr ushtrimin e ca punve t interesit t prbashkt komunat: Bojnik, Bosilegrad, Bujanoc,Crrna Trav, Leban, Leskovc, Medvegj, Preshev, Surdulic, Trgovisht, Vlladiin Han, Vllasotinc dhe Vranj, n mnyr vullnetare dhe sovrane me Ujdi shoqrore/Fletorja zyrtare RSS, nr. 33/ 1975/, jan deklaruar mbi bashkimin n Bashksin ndrkomunale regjionale t Moravs Jugore me seli n Leskovc./ Feti Shaipi, Funksionimi i Bashksis Ndrkomunale Regjionale e Moravs Jugore, Panorama, nr. 2, Preshev, 1980, f. 16/ N Tabel, me qllim e futm edhe rubrikn e prkatsis etnike turke n kt rajon, pr t'i par numrin e madh t popullsis turke gjat viteve 1953 dhe 1961, ather kur ndodhi shprngulja e madhe e t ashquarve turq, ndrsa kishte t bnte me shqiptar t shkruar si turq, arsye e vetme ishte marrja e vizave pr Turqi. Nga tabela prfundojm se zvoglohet numri i banorve seb dhe kemi rritje t numrit t banorve shqiptar, n periudhn kohore 1948-1981.
11 qershor 2012

(vijon) 25

Opinion

Aspirata evropiane, njqind vjet m von

Nse para njqind vjetsh shtja pr udhheqsit e athershm shqiptar ishte si t kihet nj shtet q sht shqiptar, perndimor, prandaj dhe evropian - e n kta njqind vjet asnjri prej objektivave nuk sht arritur - a jan ende t gjalla kto aspirata? shtetror ka nj natyr shum m drastike n Kosov, nj shtet disfunksional, me 20 pr qind t territorit t vet t pakontrolluar nga institucionet e vendit. Nj moskompletim i identitetit toksor shoqrohet me problemin e legjitimitetit t vet ndrkombtar, duke qen shtet i njohur nga 91 vende, mes t cilave jan edhe fuqit m t mdha perndimore, por jo prej vendeve t tjera t OKB-s, dhe me rndsi, t atyre q jan n Kshillin e Sigurimit si Rusia dhe Kina, q do t bllokonin antarsimin e Kosovs n OKB. Pastaj, legjitimiteti evropian i Kosovs sht i bllokuar nga pes prej 27 vendeve antare t BE-s, t cilat nuk e kan njohur pavarsin e Kosovs, pra rrjedhimisht nuk e njohin vendin as si partner kontraktual t Bashkimit Evropian. Shqiptart nuk jan t vetmuar n ushtrimin e shtetsis s pakompletuar. Ata jan bukur t ndrlidhur me dy projekte t hapura t shtetndrtimit serb. Bosnja dhe Hercegovina sht nj shtet disfunksional, i cili nuk ka legjitimitet kushtetues t vetin dhe i cili udhhiqet pak a shum me nj marrveshje ndrprerjesh t luftimeve t arritur n Dayton, Ohio m 1995. Brenda ksaj marrveshje qe arritur Kushtetuta q legjitimoi nj krijes t pastrimit etnik, Republikn Serbe, nj entitet me t drejt vetoje brenda Bosnje e Hercegovins. Republika Serbe, duke funksionuar si entitet i veant n nj shtet disfunksional, sht duke e mbajtur t hapur procesin serb t shtetndrtimit. T njjtn gj po e bn edhe veriu i Kosovs, apo thn m

Veton Surroi Procesi i shprndar i shtetndrtimit nuk e ka ln vetm Shqiprin t pakompletuar. N forma t tjera kan mbetur t pakompletuara dy shtete t tjera, me dallimet e tyre gjegjse. Republika e Maqedonis sht dashur t kaloj npr nj proces t vshtir shtetndrtimi si vend i pavarur, vetm pr t gjetur se ende ka nj problem fondamental me njrin prej fqinjve t saj, Greqin, e nprmjet ktij problemi edhe me identitetin si shtet kombtar. Greqia ka penguar n form t suksesshme antarsimin e Maqedonis n NATO dhe fillimin e procesit t negociatave pr aderimin e Maqedonis n Bashkimin Evropian, duke mos e pranuar emrin kushtetues t vendit, dhe 'sht m brengosse, duke mos e pranuar identitetin e shumics s popullats s vendit si maqedonas etnik. Ky moskompletim i identitetit perndimor t vendit ka pasur nj pasoj t dyfisht negative te vendi. Nga njra an e ka ushqyer edhe m lvizjen populliste, q sht e identifikuar me partin n pushtet (VMRO-DPMNE), e q sht
26

prqendruar n ndrtimin e identitetit evropian nprmjet t nj pothuaj parku zbavits me tem adoptimin e Aleksandrit t Madh dhe Maqedonis antike. Nga ana tjetr, ka krijuar vendnumrim n aspiratat perndimore t vendit: nj Maqedoni e paralizuar sht duke e humbur edhe m tutje teksturn sociale ndretnike q e mban vendin bashk. Sot, m shum maqedonas se m par jan t prqendruar n aventurat e Aleksandrit t Madh, e m shum shqiptar t Maqedonis se m par jan t prqendruar n idet e islamit politik, prfshir edhe kuptimin se t jesh pjes e kombit t madh islamik do t thot t mos jesh pjes e etnikumit tnd. Sot n Maqedoni po zhvillohet nj gar pr identitete alternative: nj pjes e maqedonasve duke e krkuar n antikitet, nj pjes e shqiptarve duke e krkuar n islamin, n at q nuk bn pjes n traditn shqiptare. Por, shkalla e moskompletimit

11 qershor 2012

Opinion

mir, politikat serbe n Kosov, t cilat duke mos e njohur pavarsin e Kosovs po e bjn t paqart shtjen e kufijve t shtetit t Serbis. Serbia sht shtet i paprmbushur, s bashku me Bosnje e Hercegovinn dhe Kosovn. Pr m tepr, duke i mbajtur t hapura opsionet e ndarjes n Bosnje dhe Kosov, procesi shtetndrtues serb nuk sht duke e prjashtuar irredentizmin, nj precedenc q do t shtynte prqendrimin e shqiptarve nga Lugina e Preshevs dhe Maqedonia. Pasojat e ksaj politike jan t dyfishta. Nga njra an ajo shrben pr t paralizuar rritjen e institucioneve demokratike t shtetit, si sht rasti me Bosnjn e Kosovn, apo t ushtrojn presion t prhershm mbi shtetet si Maqedonia me nj skenar kiameti q i rri mbi kok shtetit. Nga ana tjetr, ajo shrben pr t krijuar nj diskrepanc edhe m t madhe mes Serbis dhe restos tjetr t shteteve t pakompletuara. Serbia, prkundr pengimit t hapt t funksionimit t Kosovs, pengimit t Misionit t BEs n Kosov si dhe t mosprkrahjes pr nj Bosnje e Hercegovin m t integruar, ka fituar statusin e kandidatit pr vend antar t BE-s. Pra, ndrsa shqiptart nuk jan t vetmuar n ushtrimin e shtetsis s pakompletuar, ata jan n situat krejt tjetr prej Serbis, ngase kjo e fundit favorizohet nga BE-ja pr shkak t pozits s saj pivotale gjeopolitike. Nse para njqind vjetsh shtja pr udhheqsit e athershm shqiptar ishte si t kihet nj shtet q sht shqiptar, perndimor, prandaj dhe evropian - e n kta njqind vjet asnjri prej objektivave nuk sht arritur - a jan ende t gjalla kto

aspirata? Objektivi i par ka ndryshuar, e me t jan duke u riformuluar edhe t tjert. Dshtimi pr t krijuar nj shtet shqiptar q do t prfshij n t shumicn drmuese t shqiptarve tashm ka krijuar nj proces shtetndrtimi t shprndar pr kombin shqiptar, tashm me nj rezultat t prekshm t pes shteteve ku shqiptart me prezenc t ndryshme demografike dhe prpjestim t peshs politike kan t drejtn e identitetit t tyre etnik. Ndjekja e nj objektivi pr korrigjimin e gabimeve t njqind vjetve t fundit, pr t formuar nj Shqipri me shumic t shqiptarve n Ballkan, do t ishte nj ndrmarrje gjigante pr kombin shqiptar. Ky objektiv do t nnkuptonte tri procese bazike. Njri, ai i ndryshimit t kufijve, me ose pa dhun, t Serbis, Maqedonis dhe Malit t Zi. S dyti, do t nnkuptonte absorbimin dhe tretjen e Kosovs s sotme n Shqiprin e re. S treti, krijimin e nj kapaciteti administrativ dhe ekonomik pr ta br vendin m funksional se 'sht tani. Asnjri prej ktyre proceseve nuk mund t udhhiqet nga demografia e tanishme politike. Shqipria si vend nuk ka potencial t mjaftueshm demografik, politik, ekonomik e as ushtarak pr t integruar n t territore apo popullata t reja. Shqipria sht (mezi) ende n fazn e konsolidimit t institucioneve t veta, pas kolapsit shtetror m 1997, duke dshtuar vit pas viti, kohve t fundit, pr t prmbushur kriteret bazike t Kopenhags t nj demokracie funksionale. Pr m tepr, nj qasje e ktill e Shqipris do t vinte n pyetje t vetmen arritje

t rndsishme q ka br drejt identitetit t vet perndimor, antarsis n NATO. Kombi policentrik shqiptar i ka adresuar instinktivisht objektivat e veta, i detyruar fillimisht nga integrimi i ish-Jugosllavis. Udhheqja shqiptare e asaj kohe n ish-Jugosllavi vendosi t organizoj nj politik t shtetndrtimit t shprndar (pavarsi pr Kosovn, status kombi shtetformues pr shqiptart e Maqedonis, status special pr shqiptart e Serbis dhe t Malit t Zi). Pjes e ksaj politike ishte nnkuptimi gjat ktyre dy dhjetvjetshave t fundit se shqiptart do t bashkohen n Evropn e bashkuar. shtja e integrimit evropian pr shqiptart pra sht shndrruar n shtje t tejkalimit t deficitit fillestar t shtetit t Shqipris- BE-ja duhet t shndrrohet pr shqiptart at ka Shqipria nuk arriti n 100 vjett e kaluar. Por, at q shqiptart e kuptojn tash sht se rruga e komunikimit ndrshqiptar nprmjet projektit t unifikimit t Evrops sht shum m e ndrlikuar. Rruga drejt nj realiteti t till sht e gjat, prfshin reforma, dhe n fakt sht nj finalizim i nj procesi shtetndrtues - nj shtet q sht n paqe me veten dhe me fqinjt e vet, aq efikas institucionalisht sa t jet pjes e BE-s. Pr m tepr, kjo rrug on nga objektivi i antarsimit n BE, nj organizm n ndryshim t prhershm, nj q ka nj ardhmri prher t pasigurt, i definuar si projekt n ndrtim e sipr.

11 qershor 2012

27

Spor t

Nis Euro 2012 kompeticioni kontinental i futbollit

Shtohen ethet n pritje t Euro 2012, kompeticioni kontinental i futbollit, q kt vit zhvillohet n Poloni e Ukrain. Ndeshja e par e Europianit do t jet Poloni-Greqi n Varshav n orn 18:00, dhe pritja sht entuziaste pr t zott e shtpis. Skuadra e Smudas ka rizgjuar n atdhe shum shpresa dhe futbolli polak do t donte m n fund t rikthehej te lavdia e viteve '70 pas dekadash zhgnjimi e mediokriteti. Por nuk do t jet e leht pr polakt t kualifikohen n nj grup, ku prve Greqis jan edhe Rusia e Republika eke. Edhe Ukraina sht e fokusuar, duke qen e zonja e dyt e shtpis s Euro 2012, edhe pse n tone m t vogla n krahasim me Polonin, q ka shpresa serioze se do t mund t lr nj shenj t rndsishme n kt Europian. Skuadrat favorite pr fitoren finale jan pa asnj dyshim Gjermania dhe Spanja, dy finalistet e Europianit t katr viteve m par. Spanjollt do t debutojn m datn 10 qershor, pikrisht kundr Italis s Prandelit dhe trajneri i kampionve n fuqi t bots dhe t Europs, Vinsente del Boske, ka deklaruar n mnyr t drejtprdrejt se ambicia e tij do t jet fitimi i trofeut dhe se sht n gjendje q ta prballoj presionin q qndron mbi t n kt periudh. Por fakti se n Spanj besojn te tripleta surpriz (Europian-Botror-Europian), Del Boske ka vendosur t ndaloj rrjetin social Twitter n grumbullimin e Furis s Kuqe, pasi mendon se mund t jet burim i shprqendrimit t vmendjes s lojtarve t tij. Ndrsa Gjermania e Joakim Lvit do t debutoj t shtunn e

ardhshme kundr Portugalis, q vjen direkt pas nj humbjeje t turpshme n Lisbon ndaj Turqis. Pra, q n fillim do t kemi nj ndeshje t rndsishme pr gjermant, t cilt do t ken kshtu mundsin t kuptojn menjher far roli do t mund t luajn n kt turne. Nuk do t knaqemi vetm duke fituar, dshirojm edhe t shprehim nj futboll t bukur, ka thn t dieln

trajneri i gjermanve n konferencn pr shtyp, edhe pse n Berlin ndonj trofe do t donin m n fund ta shikonin pas shum komplimenteve, por pa asnj triumf n vitet e fundit. Pavarsisht se Spanja ka pritur 50 vite t gjata prpara se t fitonte dika dhe italiant 24 vjet, n Gjermani jan tashm t paduruar dhe i kan besuar Lvit detyrn pr t'i dhn fund pritjes. Ka probleme tek Anglia, ku trajneri Roi Hoxhson nuk do t mbshtetet te Frank Lampard e Geri Kahill, t nxjerr jasht luftimit nga nj fraktur e dyfisht n nofull. N vendin e tij do t grumbullohet Kelli i Liverpulit, edhe pse pr t zvendsuar nj kampion si Lampard nuk do t jet e leht. Italia ka humbur 0-3 kundr Rusis, prandaj pr bandn e Prandelit do t jet absolutisht e ndaluar t nnvlersoj kundrshtart. (Nacionali Press)

28

11 qershor 2012

Spor t

KFTRNOCI t dieln udhton pr n Bursa t Turqis

Nn organizimin e komuns Osmangazi qyteti I Burss dhe Federats s futbollit Rumelia nga Bursa, KF Trnoci do t merr pjes n Turnirin e tret ndrkombtar KUPA E BALLKANIT. Sipas drejtorit t K.F.Trnoci, Turniri mbahet prej dats 11-15 qershor 2012. N kt turnir do t marrin pjes ekipet nga Turqia, Bullgaria, Maqedonia, Shqipria dhe Kosova. Po ashtu KFTRNOCI prej dats 7-10 qershor sht duke marr pjes edhe n Turnirin ndrkombtar n Shkup, me 'rast sot (08.06.2012) do t zhvilloj dy ndeshje prej ors 11:00 KFTrnoci-KFAlbarsa e Shkupit dhe prej ors 17:00 KFTrnoci-KFTirana. (Nacionali Press)

11 qershor 2012

29

Fjalkr yqi
AKTORJA AMERIKANE NGA FOTO DJATHTAS ARKITEKTI, SINAN QYTET N SHQIPRI
(shq)

TRUP GJEOMETRIK SIUJDHES PRPUTHJE VARGJESH QYTET N N GREQI (shq.) SICILI

KOMIKU YN, THAI T SHPREHURIT ME GJESTE

ROMAN AKTORJA EMRI I PUNTORE MBI AMERIKANE N RADIO SYPRINA LEKN NGA FOTO VJETR I LUBJANS OSE N E MADH MAJTAS TELEVIZION

ANA MANJANI

AKTORJA AMERIKANE HEPBERN EMR MASHKULLI

LUM N SUEDI KOLONI E SPANJS N AFRIK METRI FOTOMODELET

KNGTARJA LUIZA IKONE

LUM N ETIOPI AKTORJA GJERMANE, SHNAJDER BANORET E KINS

USHTRIA DETARE IVA ZANIKI QYTET N FRANC T FILMUARIT E NJ ROMANI AKTORI AMERIKAN, ALAN MOLIBDEN LOJ Q LUHET ME PLLAKZA DRURI F. T. P. DUKURI KELVIN TEMPO QYTET N KANADA PJES E ELEKTROMOTORIT NGJITJE TIKETASH (sh) OKSIGJEN SHKOVA THIRRJE PR DYLUFTIM AUTOMOBILISTI, ALAN PUNIM ENIGMATIK ZERO MONITORI TERM N MATEMATIK (limit)
(shq)

MILIAMPER KUFIZIM

SHAHISTI ANGLEZ, XHONATAN

BORI

GABIM SHTYPI QYTET N BOSNJE

FEDERATA NDRKOMB. PR NOT E VATERPOLO VEGL MURATORI

NJERI Q, PRSHKAK T PARAGJYKIMEVE FETARE MUNDON VETEN (sh.shq)

LLOJ KOSTUMI PR PLAZH LITRI AKTORE E NJOHUR AMERIKANE SHTET N AFRIK (liqen n Afrik) REVOLUCIONARI I NJOHUR, GEVARA POET E KRITIK LETRAR, VINCA PRCAKTORT (matemat.)

EMR MASHKULLI LLOJ RRUSHI I BARDH

IVAN DANEU AKTORJA, MARGRET

TOM KRUZ KOMPOZITORI, FRANC SPANJA JO KT

EMR FEMRE INTERES E TONELAT ALFRED NOBEL RADIUS FLET LETRE, REGJISTR AZOTI

INTERES E ATMOSFER LUM N AUSTRI

30

11 qershor 2012

Vendbanimi turistik MALI I ROBIT n mes t rrugs Durrs-Kavaj tel. +381 63 484 581 tel./Fax: 99355 578 262 315 cel.: 99355 69 34 88 926