RKETLER MUHASEBES

1.BLM irket Kavram:

letme: nsan ihtiyalarn karlamak zere igc, para, mal, gibi faktrleri bilinli ve sistemli bir ekilde bir araya getirerek mal ve hizmet reten ve kendi amalarna ulamak iin retim faktrlerinin kullanmnda ekonomik ve etkili kararlar alan iktisadi ve teknik birimlerdir. Byk iletmeler iin gerekli olan sermaye ve i gcnn tek kii tarafndan karlanamamas ve bu giriimden doabilecek riskleri yklenmekten kanma istei ortakl mecbur klar. irket: ki ya da daha fazla gerek veya tzel kiinin sermaye, emek ve bilgilerini birletirerek oluturduklar teknik ve ekonomik kurululardr. irketlemenin balca nedenleri yledir; Byk sermaye salamak ve oluturmak, Yetenekli yneticilerden yararlanmak, Faaliyetlerden doabilecek riskleri datmak, Daha iyi yabanc kaynak finansman salamak, Hukuk baz nedenler

irketin Genel zellikleri unlardr; En az iki kiiden oluur. Gerek ya da tzel kii olabilir. Ulalmak istenen ortak bir ama gereklidir. Ortak bir amaca ulaabilmek iin ortaklar arasnda yazl ya da szl bir anlamann bulunmas. Belirlenen amaca ulaabilmek iin para, mal, i gc, gibi deerlerin sermaye olarak ortaya konulmas.

1.2.irket Trleri: 1.Borlar Kanunu ile Dzenlenmi irketler; a) Adi irket 2.TTKya Gre Dzenlenmi irketler; a)Ticaret irketleri aa)ahs irketleri Kollektif irket Komandit irket
ab)Sermaye irketleri Anonim irket Limited irket Hisseli Komandit irket

1.2.1. AD RKETLER: ki veya daha fazla kiinin hibir merasime ve ekil artna tabi olmakszn, sadece
szl bir anlama ile geici veya srekli olarak kurduklar ortaklklara denir. Adi irketlerin zellikleri; Tzel kiilikleri yoktur, irketlerin kuruluu ekle bal deildir, irketlerin szlemesi yazl olabilecei gibi szlde olabilir, Adi irketlerin tzel kiilii yoktur, bu yzden ticaret unvanna sahip deildir. Tzel kiilii olmadndan bunlarn muhasebe kaytlar sat il. Muhasebe kayd gibi iler.

1.2.2. TCARET RKETLER: ahslarn belli merasim ve yazl ekil artlaryla belli bir unvan altnda
kurduklar irkete denmektedir. Ticaret irketlerin zellikleri; Tzel kiilie sahip olup kurulular ekle baldr, Birinci snf tccar sayldklarndan bilano esasna gre defter tutmak zorundadrlar Ticaret irketleri 2ye ayrlr; AHIS RKETLER ve SERMAYE RKETLER

TCARET RKETLER

AHIS RKETLER

SERMAYE RKETLER

Ortaklar gerek ve tzel kiilerdir. Ortaklar gerek kiilerdir. Ortaklar Bor ve alacaklardan tm mal varlklar ile Sorumluluklar koyduklar sermaye ile snrldr. Asgar sermaye zorunluluu vardr. sorumludur. Kiiler itibar ve emeklerini sermaye olarak koyamaz. Asgar sermaye zorunluluu yoktur. irket szlemesi ancak ortaklarn oy okluu ile Kiisel emek ve sermaye ortaya konulabilir. irket szl. ancak ortaklarn oylar ile deitirilebilir. deitirilebilir. Ortaklardan birinin lm ya da iflas irketin sonu Ortaklarn lm ya da iflas irketi bitirmez. Her trl iktisadi ama ve kararla kurulabilir. olabilir. Sermaye eit paylara blnmtr. Sadece ticari ama ile kurulur. Ynetim denetim ve temel yetkiler belli bir Her ortan ynetim ve temsil hakk vardr. organdadr. Her ortan eit oy hakk vardr. Oy hakk ortaklarn irketteki sermayeleri ile Ortakln devri gtr. orantldr. Yalnz tescil ilan ile kurulur. Pay sahiplerinin deiimi kolaydr. irketin kendisi vergi mkellefi deildir. irketin kendisi vergi mkellefidir. T.T.Kya gre yedek ake ayrmalar gerekmez. T.T.Kya gre yedek ake ayrmaldr Tic. unvannda ort. en az birinin adnn gemesi Tic. Unvannda ortaklarn adnn gemesi gerekmez. zorunludur. 1.Anonim irket / 2.Limited irket /3. His. Kom. irk. 1.Kollektif irket 2.Adi Komandit irket

1.3. irketler Muhasebesinin Konusu:

Muhasebenin asl amac iletmeyle ilgili taraflara istenilen bilgileri sunmaktadr. irketlerin kuruluu ile ilgili ilemler ve muhasebeletirme. irket szlemesi zerinde yaplan deiiklikler ve muhasebeletirilmesi. Faaliyet sonularnn (kr, zarar) datm ileminin muhasebeletirilmesi. letme faaliyetlerine son verilmesi ilerin muhasebeletirilmesi. Hukuk yapnn deitirilmesi. irket devralmalar, irketlerin birlemesi ilemleri ve bunlarn muhasebeletirilmesi.

2.BLM

KOLLEKTF RKET 2.1.Kollektif irket: Ticari bir iletmeyi bir ticaret unvan altnda iletmek maksadyla gerek kiiler arasnda
kurulan ve ortaklardan hi birisinin mesuliyeti irket alacaklarna kar snrlandrlmam olan irkettir. 2.1.1Kollektif irketin zellikleri unlardr; irketin kurulu ilemleri basittir. Kurulu iin resmi bir kurumun iznine gerek yoktur. Kr ya da zarar szlemede belirtilmek suretiyle serbeste datlabilir. Krdan yasal yedek ayrma zorunluluu yoktur. Ancak bir ticari iletmeyi iletmek maksad ile kurulur. Kollektif irketin bir ticaret unvanna sahip olmas gerekmektedir. Ticaret unvan, irketin trn ve ortaklardan en az birinin adn soyadn iermelidir. Kollektif irket ancak gerek kiiler arasnda kurulabilir. Tzel kiiler ortak olamaz. Bir irketin ortaklar arasnda bir tzel kii yer alrsa o irket adi irket saylr. En az ortak says 2 dir, st snr belirlenmemitir.(genelde 2 il 5 arasndadr.) irketlerin borlarndan dolay ortaklar snrsz ve zincirleme olarak sorumludurlar. Yani irketin mal varl borlarn demeye yeterli olmazsa ortaklardan herhangi birinin veya tamamnn ahsi mal varlna bavurulabilir. Ortaklarn sorumluluunun irkete koyduklar sermaye ile snrl olmamas nedeniyle sermayenin asgar snr belirlenmemitir. Bu irketlerde kiisel emek, beceri ve bilgi n plandadr. Bu irketlerde ortaklarn snrsz sorumluluu vardr. Ve bu yzden ortaklarn yakn ve birbirine gven duyan kiilerden olumas gerekir. Kollektif irket ortaklarndan herhangi birinin lm ya da irketten ayrlmas irketin faaliyetlerini hatta varln tehlikeye drr. 2.1.2 Ynetim Ve Temsil; Kollektif irket ortaklarnn her biri idare ve temsil hakkna sahiptir. dare ileri, irket szlemesi ya da ortaklarn ounluk kararyla ortaklarn birisine ya da birkana verilir. Karar almada en etkili organ ortaklar kuruludur. irket szlemesinde olaan ve olaan st ilerin snrlar belirtilerek olaan st ilemler konusunda karar yetkisi ortaklar genel kuruluna, olaan ilemler ise irket idaresine braklr. dareciler tarafndan, irket ama ve konusunun elde edilmesi iin yaplan iler olaan ilemlerdir. rnein; irketin gnlk ileri, defterin tutulmas, cret ve gider demeleri gibi ilemler gnlk ilem saylr. dare haklar dnda kalan ilemler ise olaan st ilemler olarak saylr. rnein; bata bulunmak, irketin faaliyet konusunu belirlemek, ube amak, bir iletme devralmak gibi ilemler olaan st ilem saylr.

2.2 Kurulu lemleri Ve Muhasebe Kaytlar

2.2.1 Kurulu lemleri; En az iki gerek kii bir araya gelip yazl bir szleme hazrlar ve bunu imzalar. Szlemede ki imzalar notere tasdik ettirilir. Noter tarafndan onaylanan szlemenin onay tarihinden itibaren 15 gn ierisine TTKdan tescili istenir. irketin tescili iin, ticaret siciline bir dileke ile u belgeler de verilmelidir; 2 adet szleme Ticar durum tasdiknamesi Ortaklarn nfus czdan suretleri mza sirkleri irket kurucularnn medeni haklar kullanma hakkna sahip olduklarn belirten ehliyet belgeleri Tic. sicil memurluu irketin kurulmasnda bir uygunsuzluk grmezse kurulmasna izin verir. Ticaret sicil gazetesinde ilan edilir ve irket tzel kiilik kazanr. irket, kuruluunu ilan ettikten sonra 1 ay ierisinde kurulduunu ilgili kurum ve kurululara bildirmelidir.

Bu kurum ve kurulular unlardr;

Vergi dairesi Belediye Sosyal Gvenlik Kurumu Blge alma mdrl (ii altracaksa) irketin dorudan ilikili bulunduu kurum ve kurulular. (Ticaret ve Sanayi Odas ) Kollektif irketin kendisi vergi mkellefi deildir. irket ortaklarnn her biri ayr ayr vergi mkellefidir. Bu nedenle irket ortaklarnn her biri ayr ayr ikamet ettikleri yerin bal olduu vergi dairesine bavurarak GV hesap numaras ve vergi karnesi almak zorundadr. Kollektif irketin ana szlemesinde bulunmas gerekenler; Ortaklarn ad soyad, ikametgh adres ve uyruklar irketin kollektif olduu irketin ticaret nvan ve merkezinin bulunduu yer. irketin faaliyet konusu Her ortan sermaye olarak koymay taahht ettii miktar ve bunun deme ekil ve zaman. irket temsilcilerinin ad ve soyad. mza yetkisinin kime ya da kimlere ait olduu. 2.2.2 Kurulu Kaytlar; 2.2.2.1 Tutulacak Defter; Yukardaki ilemleri tamamlayan kollektif irket son olarak yasalara gre tutmak zorunda olduu muhasebe defterini tasdik ettirmek ve kullanmak durumundadr. TTK Md. 66 ya gre tzel kii tacirler, yevmiye defteri, defter-i kebir, envanter ve bilano defteri ile karar defteri tutmak zorundadr. irketin kurulu ilemleri ayr iki ilemi kapsamaktadr. Bunlardan 1.si Sermayenin Ortaklar Tarafndan taahht edilmesi, 2.si ise bu taahhdn yerine getirilmesidir. irket sermayesinin taahht edilmesiyle irketin hukuk sermayesi, taahhdn yerine getirilmesiyle de irketin fiili sermayesi yerine getirilmi olur. 2.2.2.3 Kollektif irkete Sermaye Olarak Getirilebilecek Deerler; Para Senetli ve Senetsiz Alacak mtiyazlar, htira Beratlar, Alameti Farika, Menkul ve Gayri Menkullerin Faydalanma Ve Kullanma Haklar ahsi Emek Ticari tibar Ticari letme Telif Haklar ve Maden Ruhsatlar rnek: A ve ortaklar Koll. irketi . Tarihinde 75.000 TL sermaye ile kurulmutur. Ortaklarn sermaye taahhtleri aadaki gibi olup, ortaklar bu taahhtlerini kurulutan hemen sonra nakden yerine getirmilerdir. Ortak -A- 20.000 TL (tamam nakit) Ortak -B- 20.000 TL (tamam nakit) Ortak C- 35.000 TL (tamam nakit)

rnek: V ve ortaklar kollektif irketi 30.000 TL sermaye ile kurulmu olup ortaklarn sermaye taahhtleri ve bunu yerine getirme biimleri yledir; Ortak V. 10.000 TL (tamam nakit) Ortak Y. 10.000 TL (5.000 TL alacak senedi, 5.000 TL hisse senedi) Ortak Z. 10.000 TL (5.000 TL Nakit, 5.000 TL ticari mal)

Sermaye Taahhdnn Eksik Veya Fazla Olarak Yerine Getirilmesi Eer ortaklardan biri ya da birka belirlenen tarihte taahhtlerini yerine getirmemeleri halinde u iki yoldan birisine bavurulabilir; 1. Ortan sermaye taahht borcunu gsteren denmemi Sermaye Hesab, sermaye koyna borcu yerine getirilinceye kadar ak tutulur. denmemi sermaye hesabnn bor kalan, sermaye hesabndan bir indirim eklinde gsterilerek bilanoda yer alr. 2. denmeyen sermaye taahht borcu, 131 Ortaklara Borlar hesabna devredilecek 501 denmemi Sermaye hesab kapatlr. Bilanoda 131 Ortaklardan Alacaklar hesab yer alr. rnek: K ve ortaklar kol. ti. 3 ortak arsnda 30.000 TL sermaye ile kurulmu olup ortaklarn sermaye taahhtleri ve bunu yerine getirme biimi yledir;

Ortak K: 10.000 TL ( 5.000 nakit, 5.000 demirba) Ortak L: 10.000 TL ( tamam nakit)

Ortak M: 10.000 TL (12.000 nominal deerli alacak senedi) Ortak K v M sermaye taahht borlarn szlemede belirtilen tarihte yerine getirmilerdir. Ortak L ise borcunun yarsn zamannda demi kalan yarsn ise deyememitir. Bu ortaa 3 aylk ek bir sre daha verilmi ancak deme tarihine kadar geen sre iin kanuni gecikme zammnn alnaca ortaa bildirilmitir. Ortak L kalan sermaye kalan sermaye taahht borcunu kendisine tannan srenin sonunda yerine getirmi ve irkete 1.200 TL de gecikme faizi demitir.

Sermaye Taahhdnn Kiisel Emekle yerine Getirilmesi Sermaye taahhdnn kiisel emekle yerine getirilmesi durumunda muhasebe kaytlarnda iki farkl yol izlenir. Bunlardan birincisine gre; kiisel emek, gerek sermaye taahhd, gerekse bunun yerine getirilmesi ile ilgili kaytlarda dikkate alnmayp, kiisel emein sermayeye katks kr-zarar datmnda gz nne alnmaktadr. kinci yol ise; emein iz bedeli ile muhasebe kaytlarna sembolik olarak gsterilmesidir. Kuruluta Ortaya kan Giderler Ve KDV le lgili Kaytlar letmenin kurulu aamasnda ortaya kan proje giderleri, ett giderleri, stat, yolculuk, avukat ve danmanlk giderleri gibi kurulu giderlerini oluturmaktadr. Yaplan harcamalarn belgelenmesi ve dier ortaklar tarafndan kabul edilmesi artyla irketin kuruluu tamamlandktan sonra bu tutar harcamay yapan ortaa denecei gibi daha sonra denmek zere 331 Ortaklara Borlar Hesabna kaydedilir. Vergi mevzuat asndan kurulu ve rgtleme giderleri, gelir vergisi mkellefi iletmelerde dnem gideri olarak muhasebeletirilir. Kurulu giderleri ortaya kt zaman 7-A Seeneinde 770-Genel Ynetim Giderleri hesabna, 7-B seeneinde 794- eitli Giderler hesabna bor kaydedilir. Dnem sonunda, aktifletirilen kurulu giderleri yanstma hesab aracl ile 262 Kurulu ve rgtlenme Giderleri hesabna, aktifletirilemeyenler ise yine yansma hesaplar aracl ile 632 Genel Ynetim Giderleri hesabna aktarlr. Aktifletirilen kurulu giderlerinin amortisman sresi be yl amortisman oran ise %20dir. rnek: A ve ort. Kol. ti kurulu ilemlerini yrtmekle grevlendirilen ortak C, irketin tzel kiiliinin kazanlmasndan nce ve sonra olmak zere toplam 4.000 TL + %15 KDV tutarnda harcama yaplm olup bu harcamalarn hepsi belgelendirildikten sonra dier ortaklar tarafndan bu tutarn harcamay yapan ortaa iki ay ierisinde denmesi kararlatrlmtr.

7-A Seeneine Gre:

7-B Seeneine Gre:

ki ay sonra yaplacak kayt ise aadaki gibidir;

2.3. Kollektif irkette Sermaye Deiiklii

2.3.1. Sermayenin Artrlmas; Kollektif irkette, mevcut sermaye eitli nedenlerden dolay yetersiz kalabilir. Bu nedenle irketler sermayelerini artrmak gerei duyabilirler. irket sermayesinin artrlmasn gerektiren nedenleri yle sralayabiliriz; 1. Kurulu srasnda irketin faaliyetleri iin gerekli olan sermaye miktar noksan hesaplanm olabilir. 2. irket i hacmini geniletmeye karar vermi olabilir. 3. Parann satn alma gcnde meydana gelen dmeler neticesinde mevcut sermaye yetersiz kalabilir. 4. Yanl bir yatrm politikasnn izlenmesi veya irket faaliyetleri iin gerekli harcamalarn iyi planlanmamas sonucu mevcut sermaye yetersiz olabilir. Sermayesini artrmaya karar veren ve bu kararla ilgili btn ilemleri tamamlayan bir irket, sermaye artrmnda u yollardan birine bavurulabilir. 1. Ortaklarn mevcut sermaye paylarn artrmalar, 2. Ortaklarn irketteki kar paylarn ekmeyip sermayeye eklenmesine karar vermeleri, 3. irkete yeni ortaklar alnmas, 4. Borlarn sermayeye eklenmesi, 5. Dier bir irketle birlemesi, 2.3.1.1. Mevcut Ortaklarn Sermaye Paylarn Artrmalar; Sermaye yetersizlii, sermaye artrm dnda baka yollarla da ortadan kaldrlabilir. Bu yollardan biri de uzun vadeli borlanmadr. Ancak bu borlanmann da bir snr vardr. Hibir iletme iin borlanma snrsz deildir. Sermaye taahhd nakdi olabilecei gibi iktisadi deer de olabilir. rnek: A ve Ort. Kol. ti. ortaklar 12.000 TL olan irket sermayesini yeterli grmedikleri iin sermaye artrm karar alarak sermayeyi 18.000 TL ye karmaya karar vermilerdir. Ortaklarn sermaye paylar eit olup sermaye artrmn da eit olarak karlamay kararlatrmlardr. Ortaklarn sermaye artrm biimleri yledir ve hemen yerine getirmilerdir. Ortak A: 2.000 TL ( nakit) Ortak B: 2.000 TL (alacak senedi) Ortak C: 2.000 TL ( hisse senedi) Ayrca sermaye artrm ile ilgili 1.000 TL +%15 KDV tutarnda masraf yaplm olup bu masraflar irketin bankadaki hesabndan denmitir.

2.3.1.2. Kr Paylarnn Sermayeye Eklenmesi Ortaklar hisselerine den kar paylarn ekmeyip, irkete brakarak bununla sermayelerini artrabilirler. Bu durumda, nce kar datm yaplp her ortan kar hissesi hesaplanarak 331- Ortaklara Borlar hesabna kaydedilir. Daha sonra ise, ortaklarn sermaye artrmndan doan borlarn gsteren 501- denmemi Sermaye hesab ile 331- Ortaklara Borlar hesab karlatrlarak her iki hesapta kapatlr. Bu ekilde sermaye artrm Oto Finansman yoluyla sermaye artrm olarak adlandrlr. Bu durumda yeni nakit girii olmayp, olas bir nakit k nlenmektedir. rnek: A ve Ort. Kol. ti. faal. Dnemini 10.000 TL karla kapatm olup, szlemeye gre kar ortaklar arasnda eit olarak datlmaktadr. Ortaklar hisselerine den kar paylarn irketten ekmeyip bununla sermaye artrm karar almlardr.

2.3.1.3. irkete Yeni Ortak Veya Ortaklar Alnmas hacmi artan ya da i hacmini geniletmek isteyen bir kollektif irkete ek sermaye ihtiyac iin dardan yeni ortak veya yeni ortaklar alnmas yoluna gidilir. Yeni alnan ortan irkette sahip olaca sermaye miktarna ilikin seenekler, irkette erefiyenin bulunup bulunmamasna gre deitirilebilmektedir. erefiye, iletmenin firma deeri ile defter deeri arasndaki fark olarak adlandrlr. 2.3.1.3.1. irkette erefiyenin Olmamas Durumu rnek: A ve Ort. Kol. tinin sermayesi 10.000 TL olup, ortak A ve B nin sermaye paylar eittir. Ortaklar ek sermaye ihtiyalarn kendi imknlar ile salayamadklar iin dardan Bay C yi 5.000 TL payla irkete ortak almaya karar vermilerdir. Gerekli ilemler tamamlandktan sonra Bay C taahhdn nakden yerine getirmitir.

2.3.1.3.2. irkette erefiyenin Olmas Durumu irkette erefiyenin olmas durumunda yeni ortan irkete katlm gereklemeden nce bir bilano dzenlenerek irketteki erefiye tutar belirlenir. Belirlenen erefiye deeri zerinden yeni ortakla anlamaya gidilerek yeni ortaktan sahip olaca sermaye payndan daha fazla yatrmda bulunmas istenir. Yeni ortan yapt yatrmn sermaye payn aan ksm; 1. Mevcut ortaklarn cari hesaplarna alacak olarak kaydedilir. 2. Mevcut ortaklarn sermayelerine eklenebilir. 3. 52- Sermaye Yedekleri grubunda yer alan 523- Dier Sermaye Yedekleri hesabna kaydedilir. rnek: A ve Ort. Kol. tinin sermayesi 20.000 TL olup, ortak A ve B nin sermaye paylar eittir. Ortaklar irketin faaliyetlerini bytmek iin dardan bay Cyi ortak olarak almaya karar vermileridir. Bay C irkete 10.000 TL payla ortak olacak, ancak irkette var olan erefiye nedeniyle irkete 15.000 TL demede bulunacaktr. Bay Cnin yapt fazla demenin ise mevcut ortaklarn hesabna eit olarak, alacak olarak kaydedilmesine karar verilmitir.

rnek: S ve orta kol. ti. sermayesinin 24.000 TL olup, ortak s ve t nin sermaye paylar eit olup 12.000 TLdir. Bay U irkete 1/3 payla ortak alnm ve bu pay iin irkete 21.000 TL demede bulunmutur. Bay Unun sermaye pay 15.000 TL olup, yapt 6.000 TL tutarndaki fazla demenin, eit biimde mevcut ortaklarn sermayelerine eklenmesine karar verilmitir.

2.3.2. Sermayenin Azaltlmas Bir kol. ti. kuruluundan sonraki yllarda sermayesini azaltmak zorunda kalabilir. Bu zorunlulua yol aan sebepleri yle sralayabiliriz; Kurulu aamasnda irketin sermayesi planlanan i hacmine gre fazla hesaplanm olabilir. irket olaan st byk zararlarla karlam ve bu zararlarn kararla mahsup edilmesi veya ortaklar tarafndan karlanmas mmkn olmayabilir. Ortaklarn bir ya da birkann irketten ayrlmas veya dier ortaklar tarafndan ortaklktan karlmas gerekebilir. Ortaklardan bir veya bir ka kendi arzusu ile irketten ayrlmak isteyebilir. Sermaye azaltma karar vererek btn yasal ilemleri tamamlayan bir kol. irket aadaki yollardan biri ya da birka ile sermayesini azaltr. Bunlar; Mevcut ortaklarn sermaye paylar azaltlarak, azaltlan ksm kendilerine denir. Ortalarn azaltlan sermaye paylar kendilerine denmeyip zarar paylarndan doacak borlarna karlk tutmak zere cari hesaplarna devredilir. irketten karlan veya kan ortan sermaye pay kendisine denir. Sermaye azaltmnn muhasebeletirilmesinde,500 Sermaye Hes. borlandrlr, alacaklandrlacak hesap ise, bavurulan sermaye azalt yoluna gre deimekle beraber, genellikle 331 Ort. Borlar hesab olur. 2.3.2.1. Hacmine Gre Fazla Olan Sermayenin Azaltlmas Bu durumda irkette atl kalan bir sermaye bulunmaktadr. Bu durum ortaya ktktan sonra duruma gre fazla olan sermayenin azaltlmas yoluna gidilir. Bu ekilde irkette kullanlmayan atl sermayenin baka alanlarda kullanlm olmas salanr. rnek: A ve Ort. Kol. tinin sermayesi 100.000 TL olup, ortak A ve B nin sermaye paylar eittir. irket sermayesi irketin i hacmine gre fazla olduundan ortaklar sermayenin yar yarya azaltlmasna karar vermilerdir. Gerekli formaliteler tamamlandktan sonra ortaklarn azaltlan sermaye paylar irketin bankadaki hesabndan ekle denmitir.

2.3.2.2. Zarar Nedeniyle Sermayenin Azaltlmas irket faaliyetleri srasnda byk tutarlarda zararlar meydana gelmi olabilir. Ortaya kan bu zararlar irketin z sermayesinde bir azal meydana getirdii iin zararn, ortaklar tarafndan herhangi bir ekilde karlanmas gerekmektedir. Bu zararlar irkette oluan zel yedeklerle karlanabilecei gibi ortaklarn hesaplarna aktarlarak ileriki yllarda meydana gelebilecek karlardan mahsup edilir. irket bir zararla karlat zaman bu zararn ilgili yl zararlar hesabnda muhafaza edilmek kaydyla gelecek 5 yl iinde meydana gelebilecek kararlarla karlanmas mmkndr. Zarar, 5 yl ierisinde karlanamazsa ortaklara dettirilebilir veya zarar tutarnda sermayenin azaltlmas yolun gidilebilir. rnek: S ve Ort. Kol. tinin sermayesi 20.000 TL olup, ortak Snin sermaye pay 12.000 TL ve ortak Tnin sermaye pay 8.000 TLdir. irket szlemesine gre kar ve zarar ortaklarn sermaye paylar ile orantl olarak datlmaktadr. irket faaliyet dnemini 6.000 TL zararla kapatm olup, ortaklar bu zararn, zarar kadar sermayesinin azaltlmas yoluyla ortadan kaldrlmasna karar vermilerdir.

2.3.2.3. Ortaklardan Birinin irketten kmas Ya da karlmas irketten ayrlan ortan pay, kma tarihindeki irket varlklar esas alnarak hesaplanr. Ayrlan ortaa genellikle z sermaye tutar kadar bir demede bulunulur. Ayrlan ortan sermaye pay kendisine szlemede belirtilen tarihte nakit olarak ayrlmadan sonraki ilk bilano tarihinde denir. 2.3.2.3.1. Ayrlan Ortaa Kaytl Sermayesi Kadar deme Yaplmas Ayrlan ortan z sermaye pay, kaytl sermayesine eitse ortaa kaytl sermaye pay kadar bir demede bulunulur. rnek: : A ve Ort. Kol. tinin ortaklarndan Bay Cnin irketten ayrlma karar, dier ortaklar tarafndan kabul edilmitir. Bay C hesaplanan z sermaye pay ile kaytl sermayesinin ayn (10.000 TL ) olmas zerine, kaytl sermayesinin ayn (10.000 TL) olmas zerine, kaytl sermaye payna karlk kendisine 4.000 TL nakit ve 6.000 TL nominal deerinde 2 ay vadeli bir bono verilmesi kararlatrlmtr. Gerekli formaliteler tamamlandktan sonra bay C ye bankadaki hesaptan ekle 4.000 TL nakit ve 6.000 TL nominal deerinde 2 ay vadeli bir bono verilmesi kararlatrlmtr. Gerekli formaliteler tamamlandktan sonra Bay Cye bankadaki hesaptan ekle 4.000 TL demede bulunulmu ve sz konusu bono imzalanarak verilmitir.

2.3.2.3.2. Ayrlan Ortaa Kaytl Sermaye Payndan Daha Fazla demede Bulunulmas irketin karl oluu veya baka sebeplerden dolay ayrlan ortan hesaplanan z sermaye pay kaytl sermayesinden daha fazla olabilir. Bu durumda ayrlan ortaa kaytl sermaye payndan daha fazla bir demede bulunulur. rnek: D ve ortaklar Kol. ti ortaklarndan bay F nin kaytl sermayesi 8.000 TL olup z sermayesi 10.000 TL olarak hesaplanmtr. Bay F nin ayrlma talebi dier ortaklar tarafndan kabul edilmi ve gerekli formaliteler tamamlandktan sonra Bay Fye 10.000 TL demede bulunulmutur. Yaplan 2.000 TL fazla deme dier ortaklar tarafndan stlenilmitir.

2.4. Kollektif irkette Kr / Zarar Dalm

Kr; iletmelerin z sermayesinde art meydana getirdii iin iletme sahiplerinin varlklar zerindeki haklarn artrc nitelie sahiptir. Zarar ise z sermayede azala neden olduu iin ileme sahiplerinin varlklar zerindeki haklarn azaltc nitelie sahiptir. Faaliyet sonularnda elde edilen kar veya zararn dalmnda ncelikle ana szlemeye baklr. Szlemede byle bir hkm yoksa genel kuruldan bir kii ya da atanan 3. Bir kii datm ilemini gerekletirir. 3. Kii datmnda hakkaniyet salanamazsa ortaklar 3 ay iinde mahkemeye bavurabilir. Kar ve zararn datmnda mutlaka u kurallara uyulmas gerekmektedir. Kr ve zararn ortaklar arasnda eit datm Kr ve zararlarn ortaklar arasnda sermaye paylar ile orantl datm Krn sermaye payyla orantl, zararn ise eit datm Ortaklarn sermaye paylar orannda ortaklara krdan belli bir miktar faiz datldktan sonra kalan krn ortaklar arasnda eit datm Sermaye olarak kiisel emeini ortaya koyan ortaa zarardan pay verilmeyip dnem krnn belli bir yzdesi bu ortaa kr pay olarak datldktan sonra klan krn yukardaki esaslardan birine gre dalm Dnem krndan ynetici ortaa belli bir pirim verildikten sonra kalan krn yukardaki esaslara gre dalm Krn datlmayarak sermayeye eklenmesi Zararn GVK mad. 88 e gre dalm. Zarar kadar sermayenin azaltlmas Zararn ortaklara dettirilmesi 2.4.1. Kr Datmnn Muhasebeletirilmesi Kol. tinin tzel kiilii vergi sorumlusu olmayp, ortaklardan her birisi gelir vergisi mkellefidir. Dolaysyla ortaklara kr paylar datlrken kendilerinden vergi kesintisi yaplmayp, ortaklar kr paynn vergisini kendi vergi dairelerine deyeceklerdir. irket faaliyetleri krla sonuland zaman ilgili faaliyet dnemi sonunda envanter ilemi ve kaytlar sonras 690 Dnem Net Kr Veya Zarar hesabnn alacak kalan 590 Dnem Net Kr Veya Zarar hesabna aktarlarak bilanoda 590 nolu hesabn yer almas salanr. zleyen dnemde al kaytlarndan sonra bu defa 590 Dnem Net Kr hesabna alacak kalan bu hesabn borcu karlnda 570 Gemi Yl Kr hesabnn alacana aktarlarak 590 nolu hesap kapatlr. Daha sonra kr datm yaplncaya kadar kr, 570 Gemi Yl Kr hesabnda tutulur. Ortaklarn verecei kr datm kararna gre kr datm yapldka 570 Gemi Yl Kr hesab borlandrlarak 331 Ortaklara Borlar hesab alacaklandrlr. Ortaklarn hisselerine den kr paylar dendike de 331 Ortaklara Borlar hesab borlandrlarak 100 Kasa, 102 Bankalar ve dier hesaplar alacaklandrlr.

2.4.1.1. Karn Ortaklar Arasnda Eit Datm rnek: K ve Ortaklar Kol. tinin sermayesi 100.000 TL olup irketin sermaye yaps aadaki gibidir. Ortak K: 50.000 TL Ortak L: 25.000 TL Ortak M: 25.000 TL irket ilgili faaliyet dnemini 30.000 TL krla kapatlm olup, irket szlemesine gre kr, ortaklarn sermaye paylarna baklmakszn, eit olarak datlmaktadr. lemler tamamlandktan sonra her ortan kr pay kendilerine irketin bankadaki mevduat hesabndan ekle denmitir.

2.4.1.2. Krn Sermaye Payyla Orantl Datm rnek: A ve orta Kol. ti nin sermayesi 30.000 TL olup, irketin sermaye yaps yledir; Ortak A: 20.000 TL Ortak B: 10.000 TL irket. Faal. Dnemini 12.000 TL krla kapatm olup szlemeye gre Kr, ortaklarn sermaye paylar ile orantl olarak datlmaktadr. Kar datm ilemleri tamamlandktan sonra ortaklarn kar paylar nakden denmitir. Ortaklarn Kr Paylar: Ortak A =20.000 / 30.000 x 12.000 = 8.000 Ortak B =10.000 / 30.000 x 12.000 = 4.000

2.4.1.3. Ortaklarn Sermaye Paylarna Faiz dedikten Sonra Kalan Krn Datm Kollektif irketlerde kr datmnn ortaklarn sermaye paylar ile orantl olarak yaplmas en ok bavurulan bir yol olmakla beraber sermeye paylarnn farkllndan kaynaklanan adaletsizlikleri nlemek amacyla, krdan ncelikle ortaklarn sermaye paylar zerinden belli oranda faiz hesaplanp datldktan sonra kalan karn ortaklar arasnda eit olarak datlmas da yaygn bir yntemdir. rnek: P ve ortaklar kol. ti. sermayesi 40.000 TL olup, ortaklarn sermaye paylar aadaki gibidir. Ortak P: 30.000 TL irket yln 20.000 TL karla kapatm olup, szlemeye gre dnem kr; Ortak R: 10.000 TL ortaklarn sermaye paylarna %20 faiz uyguladktan sonra kalan kar ortaklar Ortak S: ahsi Emek arasnda eit olarak datlr. Kar datm ile ilgili ilemler tamamlandktan sonra ortaklarn hisselerine den faiz + kar paylarnn yars denmi, deme srasnda ortak Pnin kar payna mahsuben alm olduu 2.000 TL avans kapatlmtr. Kar + Faiz paylarnn kalan yarsnn ise 3 ay sonra denmesi karara balanmtr.

a)Faiz Paylarnn Hesaplanmas Ortak P: 30.000 x 0,20 = 6.000 Ortak R: 10.000 x 0,20 = 2.000

b) Kar Paylarnn Hesaplanmas Kalan Kar:= 20.000-8.000 =12.000 Ortak P:12.000 /3 = 4.000 Ortak R: 12.000/3 = 4.000 Ortak S:12.000 /3 = 4.000 Toplam 10.000 6.000 4.000 20.000

c) Kar+ Faiz Paynn Hesaplanmas Kr Pay Faiz Pay Ortak P: 4.000 + 6.000 = Ortak R: 4.000 + 2.000 = Ortak S: 4.000 = Toplam: 12.000 + 8.000 =

2.4.1.4. Kr Paynn Sermayeye Eklenmesi Kollektif irket ortaklarnn oy birlii ile alacaklar bir kararla dnem karndan hisselerine den kar paylarnn tamamn ya da bir ksmn irketten ekmeyerek sermayesine ekleyebilir. rnek: E ve Ort. Kol. ti. dnem kr 60.000 TL olup irketin sermaye yaps 60.000 TL olup irketin sermaye dalm yledir. Ortak E: 50.000 TL irket szlemesinde; dnem karnn, kardan %10 orannda yedek ake ayrldktan Ortak F: 30.000 TL sonra, kalan karn sermaye paylar ile orantl olarak datlmas ngrlmektedir. Kar Ortak G: 20.000 TL datm ile ilgili ilemler tamamlandktan sonra ortaklar hisselerine den kar paylarnn yars ile sermayelerinin artrlmasna karar vermilerdir. Kar paylarnn kalan yars ise ortaklara irketin bankadaki mevduat hesabndan ekle denmitir. a) Yedek Ake Hesab: 60.000 x 0.10 = 6.000 TL irket ortaklar alacaklar bir karla dnem karnn bir b) Kalan Karn Datm: ksmn ya da tamamn zel yedek olarak ayrabilecekleri Kalan Kar = Dnem Kar Yedek Ake gibi zel yedek ayrmayarak hisselerine den kar Kalan Kar = 60.000 6.000 = 54.000 paylarnn bir ksmn ya da tamamyla sermayelerini Ortak E: 50.000 / 100.000 x 54.000 =27.000 Ortak F: 30.000 / 100.000 x 54.000 = 16.200 Ortak G: 20.000 / 100.000 x 54.000 = 10.800 TOPLAM =54.000 artrabilirler.

2.4.1.5. Arlkl Sermaye Yaklamna Gre Kar Datm Dnem iinde ortaklarn sermaye paylarnda farkl tutarlarda art ya da azallar olmas durumunda her bir ortan arlkl sermayesi hesaplanarak, dne kar hesaplanan arlkl sermayeye gre datlabilir. Bu yaklamda, sermaye deiikliinden sonra yeni sermaye ile bir sonraki sermaye deiikliine kadar ka ay faaliyete devam edilmi ise bu sre ile yeni sermaye oran arplarak arlkl ortalama hesaplanr. Arlkl ortalamann hesaplanmasnda, kesirli aylar tam saylr. rnek: AB Kol. ti. 200Y faal dneminde 85.000 TL kar elde etmitir. Ortaklarn sermaye paylarnda dnem ierisinde art ve azallar olduundan, ortaklar dnem karnn arlkl sermaye yntemine gre datlmasn kararlatrmtr. Ortaklarn sermaye hareketleri aadaki gibidir: Ortak A 01 01 200Y 20.000 TL Balang Sermaye 17 04 200Y 10.000 TL lave 11 09 200Y 40.000 TL lave 23 11 200Y 20.000 TL ekilen Ortak B 01 01 200Y 40.000 TL 15 04 200Y 20.000 TL 05 07 200Y 10.000 TL 13 09 200Y 40.000 TL Dnem Ba sermaye ekilen ekilen lave

Arlkl Sermayenin Hesaplanmas A) Ortak Ann Arlkl Sermayesinin Hesaplanmas: Tarih lem Tutar Yeni Sermaye Sre 01.01.200Y BALANGI 20.000 17.04.200Y LAVE 11.09.200Y LAVE 23.11200Y EKLEN 10.000 40.000 20.000 20.000 30.000 70.000 50.000 3 AY 5 AY 2 AY 2 AY

Arlkl Sermaye 60.000 150.000 140.000 100.000 450.000

TOPLAM AIRLIKLI SERMAYE B) Ortak Bnin Arlkl Sermayenin Hesaplanmas: Tarih lem Tutar Yeni Sermaye Sre 01.01.200Y 17.04.200Y 11.09.200Y 23.11200Y BALANGI 40.000 EKLEN EKLEN LAVE 20.000 10.000 40.000 40.000 20.000 10.000 50.000 3 AY 3 AY 2 AY 4 AY

Arlkl Sermaye 120.000 60.000 20.000 200.000 400.000

TOPLAM AIRLIKLI SERMAYE KAR PAYININ HESAPLANMASI: ORTAK A: 450.000 / 850.000 X 85.000 = 450.000 TL ORTAK B: 400.000 / 850.000 X 85.000 = 40.000 TL TOPLAM 85.000 TL

2.4.2. ZARAR DAITIMININ MUHASEBELETRLMES