Mga Huling Araw ni Rizal Hanggang Kamatayan (part 1)

Neil Tagle 1-7

Mula Dapitan Papuntang Maynila

Hulyo 31, 1896 (hatinggabi): Barkong Espanya Agosto 1, 1896 (madaling-araw): Dumaong sa Dumaguete, Negros oriental
o Ang Dumaguete nakalatag sa dalampasigan. Malaki ang bahay dito, ang ilan ay may bubong na yero. Pinakamaganda ang bahay ng isang babae na ang ngalan ay nakalimutan ko na na inokupa ng pamahalaan at isa pang katatayo lamang at may haliging ipil.

o Binisita ang ilang kaibigan at dating kaklase Herrero Regidor: huwes ng lalawigan Pamilyang Periquet at Rufuna Inoperahan isang kapitang Espanyol ng Guardias Civiles o Umalis ng hapon papuntang Cebu

 Cebu (sunod na umaga)

Nabighani sa kagandahan ng Cebu Bahay ni Mateos (abogado): nakita ang matandang mag-asawang nakilala sa Madrid Nasulat sa talaarawan: dalawang operasyon ng strabotomiya ang ginawa ko, isang operasyon sa tainga, at isa sa isang tumor. Umalis kinaumagahan papuntang Iloilo

 Iloilo
Mainam ang biyahe papunta Napuna sa kanyang gawing kanan ang Mactan, ang islang kinasapitan ni Magellan Namili sa lungsod Simbahan ng Molo : ..maganda kahit sa labas pa lamang, ang loob ay di rin kapangitan, lalo pa itoy pinintahan lamang ng isang binatilyo.
Ang mga larawan ay kopya ng mga eksenang iginuhit ni Gustave Dore(Pranses)

Mula Iloilo, pumalaot papuntang Capiz tapos tumuloy sa Maynila sa pamamagitan ng pagdaan sa Romblon

Biyahe papuntang Maynila ay inabot ng 6 na araw

Hindi naabutan ni Rizal ang Barkong Pa-Espanya

Dumating sa Maynila umaga ng Agosto 6, 1896 Barkong Isla de Luzon :bumyahe ng 5pm ng nakaraang araw Sumulat kay Blumentritt ukol dito Nilipat si Rizal sa Barkong Espanyol na Castilla (Agosto 6 Setyembre 2, 1896) o Utos ni Gobernador Heneral Ramon Blanco o Kapitan Enrique Santalo Magandang akomodasyon : di siya isang preso kundi isang panauhin

Ang Pagsiklab ng Rebolusyong Pilipino

Agosto 19, 1896 : natuklasan ni Padre Mariano Gil, kurang Agustino ng tondo, ang plano ng mga Katipunero Agosto 26, 1896 : Sigaw ng Balintawak na pinamunuan ni Bonifacio

Agosto 30, 1896 : Labanan sa San Juan sa pamumuno ni Bonifacio at Jacinto Noong Hapon, idineklara ni Gobernador Heneral Blanco na nasa estado ng giyera ang walong lalawigang nag-alsa sa Espanya (Maynila, Bulacan, Cavite, Batangas, Laguna, Pampanga, Nueva Ecija, Tarlac) Nabasa ni Rizal sa pahayagan ang mga pangyayari at nangamba siya dahil
o Naniniwala siyang hindi pa handa ang bayan sa isang madugong rebolusyon o magdudulot lamang ito ng labis na pagdurusa, pagbubuwis ng buhay at pagkasira ng mga pag-aari o Magiging sanhi ito ng paghihiganti ng mga Espanyol sa lahat ng mga makabayang Pilipino

Paglisan Papuntang Espanya

Agosto 30 : nakatanggap si Rizal ng dalawang sulat mula kay Gob. Heneral Blanco

o Sulat ng pagpapakilala para sa Ministro ng Digmaan: Hen. Marcelo de Azcarraga, at sa Ministro ng mga Kolonya

Setyempre 2 : isang araw bago Gob. Hen. Ramon Blanco umalis pa-Espanya
o Sinulatan ni Rizal ang kanyang ina
Sinasabing nasa mabuting kalusugan siya Nag-aalala siya sa kanyang ina sa mga susunod na araw dahil sa nangyayaring kaguluhan Sana daw ay hindi magkasakit ang matanda na niyang ama Nangakong susulat sa mga dadaungan ng barko hindi lahat ng nagpupunta sa Cuba ay namamatay, at sa bandang huli, ang lahat ay namamatay; kaya mabuti nang mamatay na may ginagawang mabuti Humihingi ng basbas

Nililinaw umano ang pangalan ni Rizal sa pagkadawit niya sa nagaganap na rebolusyon

o Lumipat sa barkong Isla de Panay na papuntang Barcelona

Setyembre 3:nagsimula ng huling paglalakbay ni Rizal

o Kasama sa paglalakbay
Don Pedro Roxas (mayamang creole, industriyalista, kaibigan) Periquin (anak ni Don Roxas)

Si Rizal sa Singapore

Setyembre 7 nakarating

Pinayuhan ni Don Pedro na magpaiwan kasama niya at ng kanyang anak para makinabang sa proteksyon ng batas Ingles

o Unang narating noong 1882 o Namili at namasyal o Napuna ang maraming pagbabago : mas maraming Tsinong mangangalakal at kaunti ang mga Indian

o Sa pamumuno ni Don Manuel Camus maraming Pilipinong residente ang naghikayat rin kay Rizal upang maligtas ang kanyang buhay

Hindi sumunod si Rizal alinsunod sa pangako niya kay Gob. Hen. Ramon Blanco.

Biktima ng Panloloko ng mga Espanyol

Linggid sa kanyang kaalaman nagsabwatan sina Gob. Hen. Blanco, at ang mga Ministro ng Digmaan at mga Kolonya
o Malaking pagkakamali ang pagtiwala kay Blanco o Akala niyay kaibigan at may dignidad ito dahil pinayagan siyang pumunta ng Espanya bilang isang malayang tao para sa kanyang serbisyo sa Cuba

Mapanganib na Pilipino daw si Rizal na responsible sa mga nagaganap na kaguluhan

Pag-aresto kay Rizal

Setyembre 25, nang papaalis ng Daungan ng Said sa Kanal Suez

Setyembre 27
Setyembre 28

o Napuna ni Rizal ang maraming sundalong Espanyol sa Isla de Luzon

o Naging bali-balita sa barko na may telegramang dumating galing Maynila na nagsasaad ng pagbitay kina Franisco Roxas, Genato, at Osorio

o Isang pasahero ang nagbalita kay Rizal na iniutos ni Gob. Hen. Blanco ang pag-aresto sa kanya
o Sumulat kay Blumentritt
Ipakukulong daw siya sa Ceuta (Espanyol na Morocco), sa kabila ng Gibraltar Noon lamang niya napagtanto ang paglolokong nagawa sa kanya

Ibinalita ang sinabi ng pasahero Hindi makapaniwala sa panlilinlang at kawalan ng katarungan mula sa opisyal ng militar, itoy nararapat lamang sa pinakamababang bandido Nagreklamo na ang kanyang serbisyo at sakripisyo ay sinuklian ng pagkakulong

Setyembre 29

o Wala pa naming opisyal na utos sa kanyang pagdakip

Sumulat si Rizal sa kanyang talaarawan na may mga tao na wala ng maisip kundi siraan siya at gumawa ng mga kakatwang kwento

Setyembre 30

o Kinumpirma ni Kapitan Alemany ang tsismis

o Gabi ng Setyembre 30

Doon lang daw siya sa kanyang kwarto mamamalagi habang wala pang utos mula Maynila Sinunod ito ni Rizal Dumaong ang barko sa Malta Si Rizal ay nakapiit sa kwarto Hindi niya nabisita ang mga kilalang islang-kuta ng mga tagapagtaguyod ng Krusada ng Kristyano Naisulat sa talaarawan : Nakita ko mula sa maliit niyang bintana ang magagandang tanawin ng kuta kasama na ang mga nagtataasang kastilyo nitong may tatlong palapag.. na lalong gumaganda dahil iniilawan ng mga lampara.

Pagdating sa Barcelona bilang isang Preso

Oktubre 3
o Dumating sa Barcelona (30 araw) o Ang tanod na ay ang Komander Militar ng Barcelona: Hen. Eulogio Despujol
Nag-utos ng kanyang destiyero sa Dapitan noon 1892

o Sa kanyang pangalawang araw napuna niyang ipinagdiriawang ang Pista ni San Francisco de Assisi
Sinulat niya sa kanyang talaarawa na narining lamang niya ang mga putok ng kanyon at ang konsiyerto

Oktubre 6
o Dinala si Rizal sa kulungan sa Monjuich o Pagdating ng hapon ay dinala sa tanggapan ni Despujol
Inusisa ng 15 mins Ipinabalik si Rizal sa Maynila

o Barkong Colon

Huling Pagbabalik-bayan ng Isang Martir

Araw-araw nagsulat sa talaarawan Maayos ang pagtrato kay Rizal

o Hindi kinadena o Hindi nagtangkang tumakas

Oktubre 8
o Nabalitaan niyang sinisisi siya sa rebolusyon sa Pilipinas
Mula sa mga pahayag sa Madrid

o Biyaya ang makabalik sa Pilipinas (talaarawan)

Maituwid ang pangalan

Pagkompiska ng Talaarawan

Oktubre 11
o Natural lamang na gusto malaman ng mga opisyal ang mga sinusulat niya
Maaring nagplaplano na naman ng sedisyon Walang ebidensyang magdidiin sa ibinibintang sa kanya

Nobyembre 2
o Nasauli ang talaarawan
22 na araw natigil ang kanyang pagtatala

Nabigong Pagligtas sa Singapore

Nakarating ang balita sa Europa at Singapore

o Dr. Antonio Ma. Regidor
Abogadong si Hugh Fort habeas corpus: Illegal ang pagkakulong kay Rizal

o Punong Mahistrado: Loinel Cox

barkong pandigma ay hindi sakop ng Singapore

o Walang alam si Rizal sa mga pangyayari

Pagdating sa Maynila

Nobyembre 3
o Dagdag puwersang militar at armas o Rizal ay nilipat sa Fort Santiago

Mga makabayang Pilipinong pinagmalupitan

o Deodato Arellano, Dr. Pio Valenzuela, Moises Salvador, Jose Dizon, Domingo Franco, Timoteo Paez, Pedro Serrano Laktaw, Paciano
Isangkot si Rizal

Paunang Imbestigasyon

Nobyembre 20
o Huwes : Koronel Francisco Olive o Rebelyon, Sedisyon, Conspiracy
Dokyumento Testimonya (hindi pinaharap sa kanya)

Nobyembre 26
o Kapitan Rafael Dominguez o Don Nicolas dela Pea
1. 2. 3. 4. Kaagad litisin Kailangan ikulong Pag-aaring Php1M bilang bayad pinsala Ipagtanggol ng opisyal ng sandatahan; hindi abogado
Ten. Luis Taviel de Andrade (kapatid)