Professional Documents
Culture Documents
Bài toán số học liên quan tới lũy thữa
Bài toán số học liên quan tới lũy thữa
Bài toán số học liên quan tới lũy thữa
com
MT S BI TON S HC
LIN QUAN N LY THA
Phm Vn Quc
(Trng THPT chuyn Khoa Hc T Nhin)
Trong cc k thi hc sinh gii chng ta hay gp cc bi ton s hc lin quan
n ly tha nh chng minh s chia ht, chng minh s tn ti hoc tm cc
s nguyn tha mn iu kin,... Trong nhng nm gn y, dng ton ny cng
xut hin nhiu trong cc thi quc gia, thi chn i tuyn thi quc t
(CT) ca cc nc, cc d tuyn v cc thi Ton quc t (IMO). y l
nhng bi ton hay v tt nhin khng d nu khng nm c mt s k thut
cng nh nhn dng c kiu bi ton. Cc li gii thng s dng cng c
khng kh nhng cha ng nhiu s tinh t v s linh hot trong vn dng kin
thc. Bi vit di y cp n mt s kin thc c bn v k nng lin quan
n cc bi ton dng ny.
I. Kin thc c bn
Trong phn ny l mt s kin thc c bn nhng chng hay c dng trong
cc dng ton m ta ang xt: cng thc ly tha, s m "ng", nh l Fermat,
nh l Euler, cp ca s nguyn v mt s tnh cht lin quan hay dng .
1. Mt s khai trin lin quan n ly tha
nh l 1. Cho l s nguyn dng, khi vi , bt k ta c
= ( ) (1 + 2 + 3 2 + + 2 + 1 ) ,
+ = ( + ) (1 2 + 3 2 2 + 1 ) nu l,
( + ) = + 1 1 + 2 2 2 + + 1 1 + .
Ta hy bt u bng v d sau.
V d 1. (Romania 2002) Cho , l cc s nguyn dng vi > 2. Chng
minh rng phng trnh
= 2
khng c nghim nguyn dng.
Li gii.
Gi s phng trnh c nghim nguyn dng (, ). Nu gcd (, ) = >
1 | 2 nn l ly tha ca 2. Bng cch chia hai v cho , ta c th gi s
gcd (, ) = 1 v suy ra , l.
1
www.VNMATH.com
Nu chn, = 2 ta c = ( ) ( + ) nn
) =
(
2 , + = 2 vi l s nguyn dng. Khi = 21 1 + 22 m
l nn = 1. Hn na v 2 nn
)
(
= ( ) 1 + 2 + + 1 > 2
mu thun.
Do l s l. Ta c
)
(
= ( ) 1 + 2 + + 1 .
Nhng do , l nn 1 + 2 + + 1 1 (mod 2). Suy ra 1 +
2 + + 1 = 1, iu ny l khng th v , nguyn dng v > 2. Vy
phng trnh cho v nghim.
Li gii ca v d ny ch yu dng cng thc ca hiu hai ly tha v tnh
cht tch ca hai s nguyn dng l ly tha ca 2 th mi s l ly tha ca 2.
V d tip theo cng c gii cng gn ging nhng cn mt cht kho lo hn.
V d 2. (D tuyn IMO 2008) Cho l s nguyn dng v l s nguyn t.
Chng minh rng nu , , l cc s nguyn (khng nht thit dng) tha mn
ng thc
+ = + = +
th = = .
Li gii.
Ta chng minh bi ton bng phn chng. R rng nu hai trong ba s , ,
bng nhau th tt c chng bng nhau. Gi s c ba s phn bit i mt, khi
theo gi thit ta c
.
.
= 3 .
V v phi m nn c t nht mt trong ba s , , l s m. Hn na phi l
s chn (nu tri li suy ra mi tha s v tri l s dng).
+, Nu l s l, m
2-
= 1 + 2 + + 1 .
2 2
= ( + ) 2
2
2
www.VNMATH.com
)
(
= ( + ) 22 + 24 2 + + 22 .
D thy nu > 1 ta c ngay || 4 (do = 0) v tng t suy ra mu thun
v tch ca chng l 8. Do = 1 = 2 v ta thu c
( + ) ( + ) ( + ) = 8.
Ch l do = 2 nn t gi thit ta c ngay , , cng tnh chn l, suy ra
+ , + , + chn. M 8 = 2.2. (2) nn d thy hai trong ba s , , phi
bng nhau, suy ra = = (mu thun). T ta c iu phi chng minh.
2. S m "ng" (exact exponent)
nh ngha 2. Cho l s nguyn t, l s nguyn v l s t nhin. Ta ni
l c ng (exact power) ca , v c gi l s m ng ca trong khai
trin ca , nu | v +1 - . Khi ta vit v k hiu = ().
Tnh cht 3. Cho , l cc s nguyn, khi ta c
Nu v th + ,
Nu th ,
Nu v vi = th min(,) + .
V d 3. Cho , l cc s nguyn dng v l s nguyn t l, N+ sao
cho 1, khi vi mi s nguyn 0 th + 1 .
Li gii.
Ta chng minh bng quy np theo . Nu = 0, th
1
= 1 + + + 1 (mod ) do 1 (mod )
1
v suy ra n khng chia ht cho . Bi ton ng.
Gi s bi ton ng vi 0 no v = +1 vi - . Theo gi thit
www.VNMATH.com
Li gii.
R rng ta ch cn xt vi l s nguyn dng chn. Ta chng minh bi
ton bng quy np theo 0. Vi = 0 = 2 ( l s l). Khi
1
1 2(1)
=
0 (mod 2 ) .
2 1
=0
Bi ton ng vi = 0. Gi s bi ton ng vi 0, t = 2 vi 2+1 ,
khi
1
= + 1 2 (mod 4)
1
(do l v chn). M 2+ 1. Suy ra bi ton ng n + 1. Ta c
iu phi chng minh.
Ch : Hai v d trn c th tng qut hn, l nh l v s m ng nh
di y, cch chng minh hon ton tng t bng quy np.
nh l 4. (Lifting the Exponent Lemma) i. Vi , l cc s nguyn (khng
nht thit dng), l s nguyn dng v l s nguyn t l sao cho |
v , khng chia ht cho . Khi
( ) = ( ) + () .
ii. Vi , l hai s nguyn l v l s nguyn dng chn. Khi
2 ( ) = 2 ( ) + 2 ( + ) + 2 () 1.
Nhn xt: +, Nu l bng cch thay bi th ta cng c ng thc tng
t trong phn i, ( + ) = ( + ) + () ;
+, Trong phn ii, do , l nn mt trong hai s 2 ( ) , 2 ( + ) bng
1.
V d 5. (Nga 1996) Cc s nguyn dng , , , , tha mn + = .
Chng minh rng nu > 1 l s l v l s nguyn t l th l ly tha ca
.
Li gii.
Ta c = ( + ) (1 2 + + 1 ) suy ra + = , 1. Gi s
m (mod ). Nn theo nh l 4 ta c
( + ) = ( + ) + () = + ,
tc l + ( + ) = = . Hn na theo nh l 4 ta li c
(
)
(
)
+
= ( + ) + = + = ,
www.VNMATH.com
suy ra +
v +
+ (v l v ). M
+ = nn ta c = + = + v t = .
3. nh l Fermat (nh)
nh l 5. (nh l Fermat) Cho l mt s nguyn t tha mn - . Khi
1 1 (mod ) .
i vi s nguyn bt k, ta c (mod ) .
V d 6. Gi s s nguyn t c dng 4 + 3 v l c ca (2 + 2 ) th
| , | .
Li gii.
Gi s tri li - , - gcd (, ) = gcd (, ) = 1. Do theo nh
l Fermat ta c 1 1 1 (mod ). Trong khi t gi thit ta c
1
1
2 2 (mod ) (2 ) 2 ( 2 ) 2 (mod ). Hay 1 1 (mod )
1 1 (mod ). Ta c mu thun v l s nguyn t l.
Nhn xt: T v d ny ta suy ra ngay vi l s nguyn dng mi c nguyn
t l ca 2 + 1 u c dng 4 + 1. V t mi c dng ca 2 + 1 u c
dng 2 (4 + 1) , = 0, 1.
V d 7. (CT M 2008) Tm tt c cc s nguyn dng sao cho 7 + 7 l
s chnh phng.
Li gii.
Gi s tn ti N sao cho 7 + 7 = 2 . Khi ta c
(
)
2 + 112 = 7 + 27 = ( + 2) 6 25 + 25 + 26 .
R rng 2 + 112 1, 2 (mod 4) 7 + 27 1, 2 (mod 4). T d dng thy
1 (mod 4). M theo ng thc trn ta c ( + 2) | 2 + 112 suy ra 2 + 112
phi c mt c nguyn t c dng 4 + 3. T 112 2 (mod ). Nu
= 11 th theo nh l Fermat ta c 111 1 1 (mod ) nhng trong khi
(
) 1
111 2 2 = 1 (mod )
mu thun. Suy ra = 11. Do = 11, N v 11 | ( + 2) .
Hn na t ta li c
6 25 + 25 + 26 7.26 8 (mod 11) .
Suy ra 112 | ( + 2) = 112 2 v l c dng ca 2 + 1. Theo v
d 6 cc c nguyn t l ca 2 + 1 ch c dng 4 + 1, tc l ch c dng
2 (4 + 1) , = 0, 1. Khi = 112 2 0; 3 (mod 4). Ta c mu thun v
1 (mod 4). Do khng tn ti tha mn u bi.
5
www.VNMATH.com
4. Hm Euler
nh ngha 6. Cho l s nguyn dng. Hm Euler xc nh trn tp cc
s nguyn dng nh sau: () l s cc s nguyn dng nh hn v nguyn
t cng nhau vi . Quy c (1) = 1.
Tnh cht 7. Hm () c tnh cht nhn theo ngha: Nu , l hai s nguyn
t cng nhau th () = () () .
Tnh cht 8. Gi s = 1 1 2 2 . . . l phn tch tiu chun ca > 1. Khi
(
) (
)
(
)
1
1
1
() = 1
1
1
.
1
2
22
2, 22 , 22 , 22 , . . . (mod )
l dy hng s k t mt lc no .
6
www.VNMATH.com
Li gii.
Ta chng minh bng quy np theo . Vi = 1 bi ton hin nhin ng.
Gi s bi ton ng n 1, ( 2).
+, Nu chn, = 2 vi l. Khi theo gi thit quy np th dy cho
l hng s t lc no m-un . M r rng dy ny l dy 0 m-un 2 k t
lc no . V th theo m-un n cng l dy hng s k t mt lc no .
+, Nu l, theo nh l Euler ta c 2() 1 (mod ). M theo gi thit quy
2
np dy 1, 2, 22 , 22 , . . . (dy cc s m) l hng s k t mt lc no m-un
2
22
(). V th 2, 22 , 22 , 22 , . . . (mod ) l dy hng s k t mt lc no .
Theo nguyn l quy np ta c iu phi chng minh.
5. Cp (order) ca mt s nguyn
nh ngha 11. Cho , l hai s nguyn dng v l s nguyn bt k tha
mn (, ) = 1. S nguyn dng nh nht sao cho 1 (mod ) c gi
l cp ca m-un , k hiu ord () .
B 12. Cho , l cc s nguyn dng v l s nguyn khc 1. Khi
gcd ( 1, 1) = gcd(,) 1 .
nh l 13. Cho , l cc s nguyn nguyn t cng nhau vi > 0 khi
ord () | ().
nh ngha 14. Nu , l cc s nguyn t cng nhau vi > 0 v nu
ord = () th c gi l cn nguyn thy m-un .
nh l 15. Nu , l cc s nguyn dng nguyn
nhau
v nu l
{ 2t cng
}
()
cn nguyn thy m-un . Khi cc s nguyn , , ...,
to thnh mt
h thng d thu gn m-un .
nh l 16. (S tn ti ca cn nguyn thy) Mi s nguyn t u c cn
nguyn thy. Tng qut hn: s nguyn dng > 1 c cn nguyn thy khi
v ch khi = 2, 4, hoc 2 trong l s nguyn t l v l s nguyn
dng.
V d 10. Cho l hai s nguyn dng v l s nguyn t tha. Chng minh
rng nu l c nguyn t l ca + 1 th 2 | 1 hoc | 2 1.
Li gii.
T gi thit | + 1 1 1 (mod ) v > 2. Suy ra 2
1 (mod ).
t = ord khi l c ca 2 nhng khng l c ca . M l s
nguyn t suy ra = 2 hoc = 2.
+, Nu = 2 suy ra 2 1 (mod ) hay | 2 1.
+, Nu = 2 2 | 1 v theo nh l Fermat ta c | 1 (pcm).
V d 11. (D tuyn IMO 2006) Tm tt c cc nghim nguyn ca phng
trnh
7 1
= 5 1.
1
7
www.VNMATH.com
Li gii.
Gi l mt c nguyn t bt k ca
7 1
= 6 + 5 + + + 1. Ta c
1
1 0; 1 (mod 7)
+ + + + 1 0; 1 (mod 7) .
4
Li gii.
Xt 2, gi s l c nguyn t nh nht ca . Khi | ( + 1)
(, ) = 1 nn tn ti sao cho 1 (mod ). Ta c ( + 1) (mod )
(( + 1) ) 1 (mod ). Do | vi = ord ( + ). Hn na theo nh l
Fermat ta c (( + 1) )1 1 (mod ) | 1 gcd (, ) = 1 (theo nh
ngha ca ). Tc l = 1, suy ra + 1 (mod ). Mu thun, do = 1.
Ch : Ta c th trnh by li gii bng cn nguyn thy nh sau: Gi l
cn nguyn thy m-un . Theo gi thit ta d thy rng , + 1 khng chia
ht cho , suy ra ( + 1, ) = (, ) = 1 + 1 , (mod ) vi = .
Thay vo phng trnh cho suy ra (mod ) 1 | ( ). M
l c nguyn t nh nht ca nn ( 1, ) = 1 1 | . Theo nh
l Fermat suy ra | 1 1 | = 1 mu thun.
6. Mt s h qu hay dng khc
i. Nu | th ( + ) 1 + (mod 2 ) v nu (mod ) th
= + ta c 1 + (mod 2 ) .
ii . Cho l s nguyn dng v , l hai s nguyn t cng nhau vi . Nu
, l hai s nguyn tha mn (mod ) v (mod ). Khi
gcd(,) gcd(,) (mod ).
iii . Cho l mt s nguyn t l. Khi
a) nu 2 th 1 c mt c nguyn t m khng l c ca 1;
b) nu 2, = 3 hoc > 2 th + 1 c mt c nguyn t m khng l
c ca + 1.
8
www.VNMATH.com
II. Bi tp p dng
Bi 1. (IMO 2005) Xt dy s 1 , 2 , ... xc nh bi cng thc
= 2 + 3 + 6 1 ( = 1, 2, ...) .
Xc nh tt c cc s nguyn dng m chng nguyn t cng nhau vi mi s
hng ca dy trn.
Li gii.
Ta s chng minh vi mi s nguyn t lun tn ti mt s hng ca
dy sao cho | , t suy ra tt c cc s cn tm l 1.
+, Vi = 2, 3 r rng 2 = 48 t | 2 .
+, Xt > 3. p dng nh l Fermat ta c
62 = 3.21 + 2.31 + 61 6 3 + 2 + 1 6 0 (mod ) .
T | 2 gcd (, 2 ) = > 1. Vy ch c s 1 tha mn bi ton.
Bi 2. (D tuyn IMO 2005) Gi s , l hai s nguyn dng sao cho +
l c ca + vi mi s nguyn dng . Chng minh rng = .
Li gii.
Gi s = , khi t gi thit d thy > . Chn l s nguyn t ln
hn v ly = ( + 1) ( 1) + 1. Theo cch chn ny ta c 1 (mod 1)
v (mod ). Khi theo nh l Fermat ta c
(
)+1
1
(mod ) Z.
Ta li c + 0 (mod ) | + . Hn na +
0 (mod ) | . iu ny mu thun v > . Do = tha mn.
Bi 3. (Bulgaria 1995) Tm tt c cc s nguyn t , sao cho l c ca
(5 2 ) (5 2 ).
9
www.VNMATH.com
Li gii.
Do tnh i xng nn ta c th gi s m (5 2 ) (5 2 ) l s l nn
ta c 5 . rng nu s nguyn t l c ca 5 2 th theo nh
l Fermat ta c ngay 3 5 2 5 2 (mod ) = 3.
Gi s > 3, theo nhn xt trn ta c l c ca 5 2 hay 5 2 (mod ).
Li theo nh l Fermat th 51 21 (mod ). Do
5gcd(1,) 2gcd(1,) (mod ) .
M gcd ( 1, ) = 1 do ta c 5 2 (mod ) = 3 mu thun.
Suy ra = 3. Nu > 3 suy ra l c ca 5 2 = 53 23 = 9.13 = 13
tha mn.
Vy tt c cc cp (, ) cn tm l: (3, 3) ; (3, 13) ; (13, 3).
Bi 4. (D tuyn IMO 2003) Cho l mt s nguyn t. Chng minh rng tn
ti mt s nguyn t sao cho vi mi s nguyn , s khng chia ht cho
.
Li gii.
Ta c
(
)
1
= 1 + + 2 + 1 + 1 mod 2 ,
1
1
khng ng d 1 m-un 2 . Gi
suy ra c t nht mt c nguyn t ca
1
s nguyn t ny l v ta s ch ra y l s cn tm.
Tht vy, gi s tn ti s nguyn sao cho (mod ). Khi , theo
2
cch chn s ta c 1 (mod ). Mt khc, theo nh l Fermat,
1 1 (mod ), v l s nguyn t. Hn na ta c 2 - 1 nn (2 , 1) |
1 (mod ). Suy ra 1 (mod ). Khi ta thu c
1 + + + 1 (mod ) .
Cng vi nh ngha ca ta c ngay 0 (mod ), y l iu mu thun. Ta
c iu phi chng minh.
Nhn xt: dng nh l Fermat, ta s tm cch chn s c dng + 1. Khi
(mod ) 1 (mod ) ,
tc l (mod ) 1 (mod ) .
Do tm ta s chn l mt c nguyn t ca 1 v ta c cch chn
nh trn.
Bi 5. (D tuyn IMO 2005) Tm tt c cc s nguyn dng > 1 sao cho tn
ti duy nht s nguyn vi 0 < ! tha mn + 1 chia ht cho !.
10
www.VNMATH.com
Li gii.
Ta s ch ra rng tt c cc s cn tm l cc s nguyn t. Tht vy:
+, Vi = 2 khi r rng ch c duy nht = 1 tha mn yu cu.
+, Vi > 2 v chn ta c 4 | ! nhng + 1 1, 2 (mod 4) , khi khng
tn ti tha mn.
+, Xt l. Ta c
(! 1) + 1 (1) + 1 0 (mod !) .
(*)
Suy ra nu l hp s v l mt c nguyn t ca th ta c
)
(
!
(!)
1 +1=
0 (mod !)
=1
bi v r rng 2 | ! nn mi s hng ca tng trn u chia ht cho !. Do vy
trng hp ny cng khng tha mn.
+, Xt l s nguyn t l v gi s l s nguyn tha mn 0 < !, +1
chia ht cho !. Do l nn ta c khai trin
(
)
+ 1 = ( + 1) 1 2 + + 2 + 1 .
Ta s chng minh = ! 1 l gi tr duy nht tha mn.
Xt l s nguyn t, . Ta c | + 1 | () 1. Theo nh l
Fermat ta li c | ()1 1 nn | ()(,1) 1 = 1. Suy ra | + 1
( = ) v nu < th 1 2 + + 2 + 1 (mod ) 0 (mod )
do (, ) = 1. T ta thu c 1 2 + + 2 + 1 v ( 1)! nguyn
t cng nhau, suy ra ( 1)! | + 1. M | + 1 nn ! | + 1. Do iu kin
0 < ! ! = + 1 = ! 1. Cng vi (*) ta c = ! 1 l gi tr
duy nht tha mn.
Vy tt cc s nguyn dng cn tm l tt c cc s nguyn t.
Bi 6. (D tuyn IMO 2006) Chng minh rng vi mi s nguyn dng lun
tn ti s nguyn sao cho 2 + chia ht cho .
Li gii.
Ta s chng minh bng quy np theo rng lun tn ti s nguyn dng
ln 2 (mod ) .
+, Vi = 1 hin nhin ng.
+, Xt > 1. Theo tnh cht ca hm Euler ta c dy cc s m ca 2 theo
m-un l tun hon vi chu k l bi ca (). Do vi , ln v
(mod ()) th 2 2 (mod ).
Chn s c dng 2 (mod ()). Khi 2 (mod )
2 2 (mod ). Theo gi thit quy np ta c th chn c s ln
2 (mod ()) 2 (mod ()). T ta thu c
2 (mod ). Theo nguyn l quy np ta c iu phi chng minh.
Bi 7. (CT M 2007) Hi c tn ti hay khng hai s nguyn dng , sao
cho khng l c ca vi mi s nguyn dng .
11
www.VNMATH.com
Li gii.
Trc ht ta chng minh rng vi mi s nguyn dng , th vi ln
ta c
+() (mod ) .
(*)
Tht vy, gi s = 1 1 2 2 . . . , trong 1 , 2 , ..., l cc s nguyn t phn
bit. V l hm nhn tnh nn ta c
)
) (
) (
(
() = (1 1 ) (2 2 ) . . . ( ) = 1 1 1 1 1 2 2 2 2 1 . . . 1
(
) (
)
(
)
1
1
1
= 1
1
1
.
1
2
v 1 = = + () .
()
Th th theo nh l Euler
1 1 +() () () 0 (mod ) ,
tc l 1 = tha mn yu cu. Theo gi thit quy np, c v hn s 1 =
tha mn iu kin trong khng nh (**), t (**) ng. V do khng c
cc s nguyn dng , no tha mn u bi.
Bi 8. (CT M 2003) Tm tt c cc b ba s nguyn t (, , ) tha mn
| + 1, | + 1, | + 1.
12
www.VNMATH.com
Li gii.
Gi s , , tha mn u bi suy ra chng l ba s nguyn t phn bit.
Trng hp 1 : C ba s , , u l. Ta c | + 1 nn theo v d 10 ta c
2 | 1 hoc | 2 1.
+, Nu 2 | 1 1 (mod ) 0 + 1 2 (mod ) m > 2 nn
mu thun vi u bi.
+, Nu | 2 1 = ( 1) ( + 1). Hn na do l v 1, + 1 l cc s
chn nn ta c
+1
1
hoc |
.
|
2
2
+1
Khi ta lun c
< . Bng cch chng minh tng t ta cng c
2
< , < . Ta cng c mu thun nn trng hp ny khng xy ra c.
Trng hp 2 : Mt trong ba s , , phi bng 2, do tnh xoay vng nn ta
c th gi s = 2. Khi | 2 + 1, li theo v d 10 ta c 2 | 1 hoc
| 22 1.
R rng nu 2 | 1 nh trng hp trn ta cng c 1 (mod ) 0
v t = 2 , = ord (). Ta c 2
1 (mod ) 2
1 (mod ). Suy
2008
2007
2008
ra | 2 , - 2 , tc l = 2
m | 1 1 (mod 22008 ). Do
(
)
(
)
1 mod 22008 22007 0 mod 22008 2 | .
iu ny mu thun vi gi thit, ta c kt lun ca bi ton.
Bi 10. (Vit Nam 2001) Cho l s nguyn dng v , l cc s nguyn t
| 6 + 6 | 6 + 1 | 2.6 1.
13
www.VNMATH.com
mod (2+1 )
www.VNMATH.com
= 2 (2 1) (tc l s m ca 2 ln nht ca 2 1) ta c
{
0 nu 2001
=
2001 nu < 2001.
Vy = 2 vi xc nh theo cng thc trn.
Bi 13. (CT Romanian 2005) Gii phng trnh trong tp s nguyn dng
3 = 2 + 1.
Li gii.
Bng quy np ta d dng chng minh c hai nhn xt sau:
22 = 32
1
)
(
) (( 2 )1 ( 2 )2
( )
= 32 1
3
+ 3
+ + 32 + 1 .
( )1 ( 2 )2
( )
M 32
+ 3
+ + 32 + 1 l tng ca s l nn l s l. Do
1991 | 19901991
1990
+ 19921991
Li gii.
Trc ht ta chng minh bng quy np rng vi mi s l 3 v s nguyn
0 th ta c
+1 ( + 1) 1 v +1 ( 1) 1.
www.VNMATH.com
+1
19911993 19901991
= 1 + +2 vi - .
1990
+ 1, 19911991 19921991
1.
Vy = 1991.
Bi 15. (IMO 1990) Tm tt c cc s nguyn dng sao cho
2 + 1
l s
2
nguyn.
Li gii
Vi = 1 tha mn. Xt > 1 l. Gi s 3 l c nguyn t
nh nht ca . Ta c gcd ( 1, ) = 1 v | 2 + 1 | 22 1. Theo nh
l Fermat | 21 1 suy ra | gcd (21 1, 22 1) = 2gcd(2,1) 1. M
gcd (2, 1) 2 suy ra | 3 = 3. t = 33 vi 2, 3 - .
Ta c nhn xt: Nu 2 1 chia ht cho 3 th chia ht cho 31 (xem v
d 3). Hn na do 32 | 2 | 22 1 321 | = 3 = 1.
Gi s > 1 v l c nguyn t nh nht ca . R rng l v
5, gcd (, 1) | 3. Khi ta c | 22 1, | 21 1 | 2gcd(2,1) 1 |
26 1 = 32 .7. Do = 7 7 | | 2 + 1 m 2 + 1 2, 3, 5 (mod 7) mu
thun. Vy = 1 = 3 tha mn. p s = 1, = 3.
Bi 16. (CT Trung Quc 2005) Cho , , l cc s nguyn dng > 1, =
. Chng minh rng nu 1 v 1 c cng cc c nguyn t th + 1 l
ly tha ca 2.
Li gii.
Trc ht ta chng minh bi ton cho trng hp = 1, tc l nu > 1, >
1 v 1 v 1 c cng cc nhn t nguyn t th v + 1 l ly tha
ca 2. Phn chng, gi s l c nguyn t l ca . Khi mi c nguyn
t ca 1 + + 2 + + 1 l c ca 1 + + 2 + + 1 | 1 | 1.
Suy ra 1 + + 2 + + 1 (mod ) 0 (mod ), nn = . Do
1 + + 2 + + 1 = , > 1. t = + 1 1 + + 2 + + 1
(mod 2 ) mu thun. Vy l ly tha ca 2. Gi l c nguyn t bt k
ca + 1 | 1 | 1 = 2.
Trong trng hp bt k, t = gcd (, ) , = /. Ta thu c 1
v 1 c cng cc c nguyn t. Do theo chng minh trn ta c l ly
tha ca 2 v + 1 = 2 , 2. Xt m-un 4 suy ra l. Gi s l c nguyn
t ca + 1 suy ra | + 1 | 2 1 | 1 | 1 2 (mod ). T
= 2, tc l + 1 l ly tha ca 2.
III. Mt s bi tp
Bi 1. (D tuyn IMO 2007) Cho , l cc s nguyn. Gi s vi mi > 1
lun tn ti s nguyn sao cho chia ht cho . Chng minh rng =
vi l s nguyn no .
16
www.VNMATH.com
www.VNMATH.com
18