Giao Trinh Trang Bi Dien

TS.
Nguyn B
NNG - 2007
suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com
TS. Nguyn B
NNG - 2007
khoa dien - dai hoc thanh do
Cc k hiu s dng gii thch hot ng s :

1- A(x) = 1: phn t A dng th x c in (nu l cun dy) hoc ng li (nu l tip im) 2- A(x) = 0: phn t A dng th x mt in (nu l cun dy) hoc m ra (nu l tip im) 3- A(x,y): phn t A gia hai dng x v y hoc hai im x,y. 4- A(l): phn t A trn mch ng lc V d: - G(l) = 1: tip im G mch ng lc ng (tr 33) - K2(l) = 0 : tip im K2 mch ng lc m (tr33). - n nt M1(22) LT(22) = 1, LT(17) = 1, + LT(22,23) = 1: khi n nt M1 dng 22 th cun dy rle LT dng 22 c in lm cho tip im LT dng 17 ng, ng thi tip im LT gia dng 22 v 23 ng.(tr36) - R8(15-13) = 1, + R8(1-3) = 1, R(5-9): tip im R8 gia im 15 v 13 ng li, ng thi tip im R8 gia im 1 v 3 cng ng lm cho in tr R(5-9) (tr40)
Chng 1
TRANG B IN MY CT KIM LOI

My ct kim loi c dng gia cng cc chi tit kim loi bng cch ct bt cc lp kim loi tha, sau khi gia cng c hnh dng gn ng yu cu (gia cng th) hoc tho mn hon ton yu cu t hng vi chnh xc nht nh v kch thc v bng cn thit ca b mt gia cng (gia cng tinh). 1.1. Cc yu cu chnh v nhng c im cng ngh c trng ca trang b in v t ng ho cc my ct kim loi My ct kim loi theo s lng v chng loi chim v tr hng u trong tt c cc my cng nghip. 1.1.1. Phn loi my ct kim loi My ct kim loi gm nhiu chng loi v rt a dng trong tng nhm my, nhng c th phn loi chng da trn cc c im sau: Phn loi my ct kim loi theo nh hnh 1.1
MY CT KIM LOI
QU TRNH CNG NGH TIN PHAY BO MI KHOAN
QU TRNH SN XUT VN NNG
TRNG LNG KCH THC THNG LN
CHNH XC GIA CNG THNG
CHUYN DNG C BIT
NNG
CAO RT CAO
RT NNG
Hnh 1.1 S phn loi cc my ct kim loi - Ty thuc vo qu trnh cng ngh c trng bi phng php gia cng, dng dao , c tnh chuyn ng v.v, cc my ct c chia thnh cc my c bn: tin, phay; bo, khoan doa, mi v cc nhm my khc nh gia cng rng, ren vt v.v - Theo c im ca qu trnh sn xut, c th chia thnh cc my vn nng, chuyn dng v c bit. My vn nng l cc my c th thc hin c cc phng php gia cng khc nhau nh tin, khoan, gia cng rng v.v gia cng cc chi tit khc nhau v hnh dng v kch thc. Cc my chuyn dng l cc my gian cng cc chi tit c cng hnh dng
nhng c kch thc khc nhau. My c bit l cc my ch thc hin gia cng cc chi tit c cng hnh dng v kch thc. - Theo kch thc v trng lng chi tit gia cng trn my, c th chia ma ct kim loi thnh cc my bnh thng (<10.000kG), cc my c ln (<30.000kG), cc my c nng (<100.000kG) v cc my rt nng (>100.000kG) - Theo chnh xc gia cng, c th chia thnh my c chnh xc bnh thng, cao v rt cao. 1.1.2 Cc chuyn ng v cc dng gia cng in hnh trn MCKL Trn MCKL, c hai loi chuyn ng ch yu: chuyn ng c bn v chuyn ng ph Chuyn ng c bn l chuyn ng tng i ca dao ct so vi phi m bo qu trnh ct gt. Chuyn ng ny chia ra: chuyn ng chnh v chuyn ng n dao - Chuyn ng chnh (chuyn ng lm vic) l chuyn ng thc hin qu trnh ct gt kim loi bng dao ct. - Chuyn ng n dao l cc chuyn ng x dch ca dao hoc phi to ra mt lp phi mi. Chuyn ng ph l nhng chuyn ng khng lin quan trc tip n qu trnh ct gt, chng cn thit khi chun b gia cng, nng cao hiu sut v cht lng gia cng, hiu chnh my v.v V d nh di chuyn nhanh bn hoc phi trong my tin, ni sit x trn tr trong my khoan cn, nng h x trong dao trong my bo ging, bm du ca h thng bi trn, bm nc lm mt v.v Cc chuyn ng chnh, n dao c th l chuyn ng quay hoc chuyn ng tnh tin ca dao hoc phi. Trn hnh 1-2 biu din cc dng gia cng in hnh c thc hin trn cc MCKL. - Gia cng trn my tin (hnh 1-2a): n - tc quay ca chi tit (chuyn ng chnh); v - vn tc x dch ca dao ct vo chi tit (chuyn ng n dao). - Gia cng trn my khoan (hnh 1-2b): n- tc quay ca mi khoan (chuyn ng chnh); v- chuyn ng tnh tin ca mi khoan vo chi tit (chuyn ng n dao). - Gia cng trn my phay (hnh 1-2c): n- tc quay ca dao phay (chuyn ng chnh); v- chuyn ng tnh tin ca phi (chuyn ng n dao). - Gia cng trn my mi trn ngoi (hnh 1.2d): n- tc quay ca mi (chuyn ng chnh); v- chuyn ng tnh tin ca mi vo chi tit (chuyn ng n dao).
- Gia cng trn my bo ging (hnh 1-2e): vt, vn- chuyn ng qua li ca bn (chuyn ng chnh), chuyn ng di chuyn ca dao theo chiu ngang ca bn (chuyn ng n dao).
Hnh 1-2 Cc dng gia cng kim loi trn cc my ct kim loi a) Tin b) Khoan c) Phay d) Mi e) Bo
1.1.3. Cc thit b in chuyn dng dng trong cc my ct gt kim loi. 1. Nam chm in: thng dng iu khin cc van thu lc, van kh nn, iu khin ng ct ly hp ma st, ly hp in t v dng hm ng c in. Nam chm in dng trong cc my ct gt kim loi l nam chm in xoay chiu c lc ht t 10N n 80N vi hnh trnh ca phn ng (li nam chm) t 5 n 15mm.
1.Mch t; 2. Cun dy ca nam chm; 3. Thanh dn hng; 4. Phn ng li nam chm; 5. Vng ngn mch F
Hnh 1-3 Cu to nam chm in Hnh 1-4 c tnh c ca nam chm in
Nguyn l lm vic ca nam chm in nh sau: khi cp ngun cho cun dy 2 s xut hin t thng khp kn theo mch t 1. S tc dng tng h gia t thng v dng in trong cun dy s sinh ra mt lc ko ht phn ng 4 vo su trong nam chm in. Thanh dn hng 3 c chc nng gim h s ma st gia phn ng v mch t, m bo cho phn ng khng b ht lch. c tnh quan trng nht ca nam chm in l c tnh c (c tnh lc ko). N biu dim s ph thuc gia lc ko sinh ra ca nam chm in v hnh trnh ca phn ng F = f(). c tnh c biu din trn hnh 1-4. 2. Bn t: dng cp chi tit gian cng trn cc my mi mt phng (hnh 1.5). Cu to ca bn t gm: hp st non 1 vi cc cc li 2, cun dy 3, bn t 4 c lt cc tm mng 5 bng vt liu khng nhim t. Khi cp ngun 1 chiu cho cun dy, bn s tr thnh cam chm vi nhiu cp cc: cc bc N v cc nam S Bn t c cp ngun 1 chiu (tr s in p c th l 24, 48, 110 v 220V vi cng sut t 100 3000W) t cc b chnh lu dng it bn dn. Sau khi gia cng xong, mun ly chi tit ra khi bn phi kh t d ca bn t, thc hin bng cch o cc tnh ngun cp cho bn t. 3.Khp ly hp in t: dng iu chnh tc quay, iu khin ng c truyn ng: khi ng, o chiu, iu chnh tc v hm. Khp ly hp in t l khu trung gian ni ng c truyn ng vi my cng tc cho php thay i tc my cng tc khi tc ng c khng i, thng dng trong h truyn ng n dao ca cc my ct kim loi. i vi h truyn ng n dao ca cc my ct gt kim loi, yu cu duy tr mmen khng i trong ton di iu chnh tc . V cu to v nguyn l hot ng, ngi ta phn bit hai loi khp ly hp in t: khp ly hp in t ma st v khp ly hp in t trt. a) Khp ly hp in t ma st, cu to nh trn hnh 1-6 gm: thn khp ly hp 3, cun dy 4, cc a ma st 8 v 9, a p 10 v gi kp 11. Tt c cc phn t k trn c g lp trn bc lt 2 lm t vt liu khng nhim t v bc lt c lp trn trc vo 1 (trc gn vi trc ca ng c truyn ng). Ngun cp cho cun dy ca ly hp c cp
H1-6. Khp ly hp in t ma st
nh sau: cc m ca ngun c ni vi thn ca ly hp 3, cc dng ca ngun c cp qua chi than 7 v vnh trt tip in 6, cn 5 l vnh cch in gia cc dng ca ngun v thn ly hp. Nguyn l lm vic ca khp ly hp ma st nh sau: khi cun dy 4 c cp ngun, s to ra mt t trng khp kn qua cc a ma st. T trng to ra mt lc ht ko a ma st 9 v thn ly hp 3. Cc a ma st 8 v 9 n khp nhau. a ma st 9 ni vi trc 1 (trc ng c truyn ng), cn a ma st 8 ni vi trc 12 (trc my cng tc). b) Khp ly hp in t trt. Cu to ca n c biu din trn hnh 1-7.
Hnh 1-7 Khp ly hp in t trt Cu to ca n gm hai phn chnh: Phn ng 1 c gn vi trc ca ng c truyn ng 2 (trc ch ng) v phn cm 3 ca cun dy kch thch 4 c ni vi trc ca my cng tc (trc th ng). Ngun cp cho cun dy kch thch 4 l ngun 1 chiu tip in bng chi than 5 v vnh trt 7 lp trn trc 6. Nguyn l lm vic ca khp ly hp in t trt nh sau: Khi cho ng c truyn ng quay v cp ngun cho cun kch thch, trong phn ng s xut hin sc in ng cm ng, sc in ng s sinh ra dng in xoy (dng Fuc). S tc dng tng h gia dng in trong phn ng v t thng ca phn cm s sinh ra mmen in t lm cho phn cm quay theo cng chiu vi phn ng. H s trt ca khp ly hp ph thuc vo tr s dng in trong cun kch thch v mmen ca ph ti. Bi vy, vi mmen ti khng i, khi ta thay i dng in trong cun dy kch thch s thay i c tc ca my cng tc. 1.2 Chn h truyn ng v tnh chn cng sut ng c truyn ng ca my ct gt kim loi 1.2.1. Cc h truyn ng thng dng trong my ct gt kim loi 1. i vi chuyn ng chnh ca my tin, khoan, doa, my phay vi tn s ng ct in khng ln, phm vi iu chnh tc khng rng
thng dng h truyn ng vi ng c khng ng b rto lng sc. iu chnh tc trong cc my thc hin bng phng php c kh dng hp tc . 2. i vi mt s my khc nh: my tin Rvonve, my doa ngang, my sc rng yu cu phm vi iu chnh tc rng hn, h truyn ng trc chnh dng h truyn ng vi ng c khng ng b hai hoc ba cp tc . Qu trnh thay i tc thc hin bng cch thay i s u dy qun stato ca ng c thay i s i cc vi cng sut duy tr khng i. 3. i vi mt s my nh: my bo ging, my mi trn, my doa to v h truyn ng n dao ca mt s my yu cu: - Phm vi iu chnh tc rng. - o chiu quay lin tc. - Tn s ng ct in ln. Thng dng h truyn ng mt chiu (h my pht - ng c in mt chiu F - , h my in khuch i - ng c in 1 chiu MK - , h khuch i t ng c in 1 chiu KT - v b bin i tiristo - ng c in mt chiu T-) v h truyn ng xoay chiu dng b bin tn. 1.2.2 Cc tham s c trng cho ch ct gt trn cc my ct gt kim loi Cc tham s c trng cho ch ct ph thuc vo yu t ca iu kin gia cng nh: chiu su ct t, lng n dao s (hnh 1-2), b rng phi b, bn dao ct T, vt liu chi tit, hnh dng v vt liu dao, iu kin lm mtCc tham s c xc nh theo cng thc kinh nghim ng vi tng nhm my. 1.Tc ct: l tc chuyn ng di tng i ca chi tit so vi dao ct ti im tip xc gia chi tit v dao Tc ph thuc vt liu gia cng, vt liu dao, kch thc dao, dng gia cng, iu kin lm mt v.v. theo cng thc kinh nghim
v= Cv
Trong t: chiu su ct , mm; s: lng n dao, l dch chuyn ca dao khi chi tit quay c mt vng, mm/vg T: bn ca dao l thi gian lm vic ca dao gia hai ln mi dao k tip, ph Cv, xv, yv, m l h s v s m ph thuc vo vt liu chi tit, vt liu dao v phng php gia cng
T t s
XV
yv
[m/ph]
(1-1)
2. Lc ct : trong qu trnh gia cng, ti im tip xc gia chi tit v dao c mt lc tc dng F , lc ny c phn ra 3 thnh phn (hnh 1-2a): - Lc tip tuyn (lc ct) Fz l lc m trc chnh (truyn ng chnh) phi khc phc. - Lc hng knh Fy to p lc ln bn dao. - Lc dc trc Fx m c cu n dao phi khc phc. [N] (1-2) tnh ton lc ct, ta dng cng thc kinh nghim sau: Fx = 9,81CF.txF.syF.vn [N] (1-3) x y Trong : CF,t F , s F ,n l h s v s m ph thuc vo vt liu chi tit gia cng, vt liu lm dao v phng php gia cng. Cc lc cn li Fx, Fy cng c xc nh theo cng thc tng t nh cng thc (1-3) Khi tnh ton s b c th ly Fx v Fy theo cc t l nh sau: Fz:Fy:Fx = 1: 0,4 : 0,25 (1-4) 3. Cng sut ct: (cng sut yu cu ca c cu chuyn ng chnh) c xc nh theo cng thc:
F = Fx + F y + F z
Pz =
Fz .v 60.1000
[kW]
(1-5)
Trong : Fz - lc ct, N; v - tc ct, [m/ph]. 4.Thi gian my l thi gian dng gia cng chi tit, cn gi l thi gian cng ngh, thi gian c bn hoc thi gian hu ch. tnh ton thi gian my, ta cn c vo cc tham s c trng cho ch ct gt gi l phng php gia cng trn my. V d: i vi my tin:
tm = L n.s
[ph]
(1-6)
Trong : L - chiu di ca hnh trnh lm vic, mm; n - tc quay ca chi tit (tc quay ca mm cp), vg/ph. s - lng n dao, mm/vg; Nu thay vo biu thc (1-6) gi tr ca:
60.10 3 v n= d
[vg/ph]
(1-7)
Trong : d - ng knh chi tit gia cng; mm. Ta c:

tm =
dL
60.10 3 vs
[s]
(1-8)
10
T biu thc (1-8) ta nhn thy rng: mun tng nng sut ca my (gim thi gian cng ngh tm) phi tng tc ct v v lng n dao s. 1.2.3. Ph ti ca ng c truyn ng cc c cu in hnh trong cc my ct gt kim loi 1. C cu truyn ng chnh Trong truyn ng chnh cc my ct gt kim loi, lc ct l hu ch, n ph thuc vo ch ct (t, s, v) vt liu chi tit gia cng v vt liu lm dao i vi chuyn ng chnh l chuyn ng quay nh my tin, phay, khoan, doa v my mi, mmen trn trc chnh ca my c xc nh theo cng thc:
Mz = Fz .d 2
[N.m] [m] [N.m]
(1-9)
Trong : Fz - lc ct, N; d - ng knh ca chi tit gia cng Mmen hu ch trn ng c l:

M hi = M z Fz .d = i 2i
(1-10)
i vi chuyn ng chnh l chuyn ng tnh tin, v d nh chuyn ng di chuyn bn trong my bo ging, chuyn ng ca dao trong my sc, my bo ngang v.vMmen tnh tin hu ch l: Mhi = Fz. [N.m] (1-11) Trong : l bn knh qui i lc ct v trc ng c, c xc nh bng t s gia tc di chuyn tnh tin v tc ca ng c truyn ng:
=
v 60
[N.m] [N.m]
(1-12) (1-13)
Mmen cn tnh trn trc ng c c xc nh theo biu thc sau:

Mc M hi
2. C cu truyn ng n dao Trong h truyn ng n dao, ng c thc hin di chuyn bn dao, hoc dch chuyn chi tit thc hin c qu trnh ct gt. H truyn ng n dao c thc hin bng nhiu phng n khc nhau. Phng n in hnh l c cu n dao kiu trc vt cu. S ng hc ca c cu n dao c biu din trn hnh 1.8 Lc n dao khi bn dao hoc bn cp chi tit khi hnh c tnh theo biu thc sau: Fado = (Gb + Gct)f0 + s Trong : Gb - khi lng ca bn, N;
[N]
(1-14)
11
Gct- khi lng ca chi tit, N; f0 - h s ma st khi bn dao trt trn g trt f0 = (0,2 0,3) khi khi ng bn dao; f0 = (0,08 0,1) khi ct gt; - p sut dnh thng ly bng 0,5N/cm2
Hnh 1-8. S ng hc ca c cu n dao 1. ng c in; 2. hp tc ; 3. trc vt v tn; 4. cu; 5. Bn dao; 6. G trt
Lc n dao khi ct gt c tnh theo biu thc: [N] Fad = (Gb + Gct)f + s Mmen trn trc vt v tn c tnh theo cng thc sau: - khi khi ng Mado
M ado = Fado .d tb tg ( + ) 2
(1-15)
[N.m] [N.m]
(1-16) (1-17)
- khi ct gt
M ad =
Fad .d tb tg ( + ) 2
Trong : - gc nghing ca ren vt v tn; = arctg(f) - gc ma st ca trc vt v tn; dtb - ng knh trung bnh ca trc vt v tn, m. 1.2.4. Tnh chn cng sut ng c truyn ng cc c cu ca my ct kim loi 1.Nhng vn chung Vic chn ng cng sut ng c truyn ng l ht sc quan trng. Nu chn cng sut ng c ln hn tr s cn thit th vn u t s tng, ng c thng xuyn lm vic non ti, lm cho hiu sut v h s cng sut thp. Nu chn cng sut ng c nh hn tr s yu cu th my s khng m bo nng sut cn thit, ng c thng phi chy non ti, lm gim tui th ng c, tng ph tn vn hnh do sa cha nhiu.
12
2. Cc s liu ban u tnh chn c cng sut ng c, cn phi c cc s liu ban u sau: a) Cc thng s ca ch lm vic ca my bao gm: - Cc thng s c trng cho ch ct gt l: tc ct, lc ct hoc cc thng s ca ch ct gt nh chiu su ct, lng n dao, vt liu c gia cng , vt liu dao v.v , trng lng chi tit gia cng, thi gian lm vic, thi gian ngh - Khi lng ca chi tit gia cng. - Thi gian lm vic v thi gian ngh. b)Kt cu c kh ca my bao gm: - S ng hc ca cc c cu. - Khi lng cc b phn chuyn ng. 3. Cc bc chn cng sut ng c Qu trnh chn cng sut ng c c th chia lm 2 bc sau: a) Bc 1: chn s b cng sut ng c truyn ng theo trnh t sau: + Xc nh cng sut hoc momen tc dng trn trc lm vic ca hp tc (Pz hoc Mz). Nu trong mt chu k, ph ti ca truyn ng thay i th phi xc nh Pz (hoc Mz) cho tt c cc giai on cho c chu k . Mi loi my c cc cng thc ring xc nh. C th cho trc Pz hoc Mz + Xc nh cng sut trn trc ng c in v thnh lp th ph ti tnh: mun thnh lp th ph ti cho truyn ng trong mt chu k, ta phi xc nh cng sut hoc momen trn trc ng c v thi gian lm vic ng vi tng giai on - Cng sut trn trc ng c xc nh theo biu thc:
Pc = Pz
Trong l hiu sut ca c cu truyn ng ng vi ph ti Pz - Thi gian lm vic ca tng giai on c th xc nh tu thuc iu kin lm vic ca tng c cu truyn ng nh khong ng di chuyn ca b phn lm vic, tc lm vic, thi gian lm vic hoc iu khin my v.v Trong c thi gian hu cng (thi gian lm vic thc s) v thi gian v cng (thi gian lm vic khng ti, iu khin my, chuyn i trng thi lm vic v.v) Thi gian hu cng c xc nh theo cng thc ng vi tng loi my. Thi gian v cng c ly theo kinh nghim vn hnh. + Da vo th ph ti tnh xy dng phn trn, tin hnh tnh ton chn ng c nh nu trong gio trnh T - Khi ch lm vic l di hn, ph ti bin i (loi bin i) ng c thng c chn theo i lng trung bnh hoc ng tr - Khi ch lm vic l ngn hn lp li, ng c c chn theo ph ti lm vic v h s ng in tng i.
13
- Khi ch lm vic l ngn hn, ng c c chn theo ph ti lm vic v thi gian c ti trong chu k. b) Bc 2: kim nghim ng c theo nhng iu kin cn thit. Tu thuc vo c im ca c cu truyn ng m ng c chn c kim nghim theo iu kin pht nng , qu ti v m my. kim nghim theo iu kin pht nng, ta xy dng th ph ti ton phn bao gm ph ti tnh v ph ti ng. Ph ti ng ca ng c pht sinh trong qu trnh qu (QTQ) v c xc nh t quan h:
M d = J d dt
Trong J l momen qun tnh ca ton b h thng truyn ng qui i v trc ng c in d/dt gia tc ca h thng. Sau khi lp th ph ti ton phn i=f1(t); M= f2(t); P= f3(t) hoc th tn hao trong ng c P= f4(t), theo i lng ng tr hoc tn hao trung bnh, ta kim nghim iu kin pht nng. Nu thi gian QTQ khng ng k so vi thi gian lm vic n nh v ng c c chn s b theo phng php ng tr th khng cn kim nghim theo iu kin pht nng. Ch l i vi cc ng c lm vic ch ngn hn lp li, tr s M% phi ly theo th ph ti ton phn. Khi kim nghim theo iu kin qu ti, i vi ng c khng ng b, cn xt ti hin tng st p li in. Thng thng cho php st p 10%, nn mmen ti hn ca ng c trong tnh ton kim nghim ch cn: Mt = (90%)2Mtm = 0,81Mtm Mtm l momen ti hn theo s liu ca ng c in. nhng c cu truyn ng i hi m my c ti nh c cu nng h x, di chuyn bn, ng c cn kim nghim theo iu kin m my. Ngoi ra cn phi kim nghim ng c theo iu kin c bit do yu cu iu chnh tc v hn ch gia tc. 1.3. iu chnh tc trong cc my ct kim loi nhn c cc ch ct khc nhau m bo cc qu trnh cng ngh ti u, cn phi iu chnh tc truyn ng chnh v n dao. iu chnh tc cc my c th thc hin bng ba phng php: c, in c v in. u chnh tc bng c l phng php iu chnh c cp vi s thay i t s truyn trong hp tc . iu c th thc hin bng tay hoc t xa: bng khp ly hp in t, thu lc v.v trong trng hp ny ng c c s dng khng ng b roto lng sc. iu chnh tc bng phng php in c l iu chnh tc bng cch thay i tc ng c v thay
14
i t s truyn ca hp tc . ng c in c th l ng c khng ng b nhiu tc hoc ng c mt chiu. iu chnh in l thay i tc my ch bng thay i tc ng c in. ng c in mt chiu cho php iu chnh tc n gin, trn hn so vi ng c in xoay chiu, gim nh kt cu c kh ca my. Khi gii quyt vn iu chnh tc truyn ng chnh v n dao MCKL cn phi quan tm n cc ch tiu sau: 1. Phm vi iu chnh tc : t s tc gc ln nht max v tc gc nh nht ca chi tit min
D =
max min
(1-19)
i vi chuyn ng tnh tin

Dv = Vmax Vmin
(1-20)
i vi chuyn ng n dao l t s lng n dao ln nht v nh nht

Ds = s max s min
(1-21)
2. trn iu chnh tc : l t s gia hai gi tr k nhau ca tc :

= i +1 i
(1-22)
Trong : i , i+1 l tc cp th i v i+1 N c xc nh bng cng thc sau:

= z 1 max z 1 = D main
(1-23)
Trong : z s cp tc ca my. Cc ga tr chun ca trn iu chnh c s dng trong truyn ng ca MCKL l: = 1,06; 1,12; 1,26; 1,41; 1,58; 1,78; 2 3. S ph hp gia c tnh ca h thng v c tnh ca ph ti c tnh c ca c cu sn xut c khi qut bng phng trnh:
M c = M 0 + (M dm + M 0 ) dm
q
(1-24)
q l s m tu thuc vo loi my [-1, 0, 1,2] Ta ch xt hai trng hp q = 0 v q = -1ng vi truyn ng n dao v truyn ng chnh MCKL q = 0 ta c Mc= Mm = const ng vi truyn ng n dao q = -1 ta c Mc= 1/ (Pc= const) ng vi truyn ng chnh
15
Trong thc t, c tnh c ca my khng gi c c nh theo qui lut trong ton b phm vi iu chnh tc m thay i theo iu kin cng ngh hoc iu kin t nhin. - i vi truyn ng chnh MCKL, ni chung cng sut khng i khi tc thay i, cn momen t l ngc vi tc . Nh vy tc thp , momen c th ln. Do kch thc ca cc b phn c kh phi chn ln ln , iu khng c li. Mt khc, thc t sn xut cho thy rng cc tc thp ch dng cho cc ch ct nh, ngha l Mz v Pz nh. V vy vng tc thp ngi ta gi momen khng i cn cng sut ct thay i theo quan h bc nht vi tc - i vi truyn ng n dao MCKL, ni chung momen khng i khi iu chnh tc . Tuy nhin vng tc thp, lng n dao s nh, lc ct b hn ch bi chiu su ct ti hn t. Trong vng ny khi tc n dao gim, lc n dao v momen n dao cng gim theo. tc cao, tng ng tc vz ca truyn ng chnh cng phi ln, nu gi Fad ln nh c th cng sut truyn ng s qu ln. Do cho php gim nh lc n dao trong vng ny, momen truyn ng n dao cng gim (h1.9)
Fz
Fad
M,P M P
Vgh
V1
V2
Vad
min
gh
max
1.9 th c tnh ph ti ca MCKL
1.10 Quan h M(), P() ca

M l khi thay i U vv
Mt h thng truyn ng in c iu chnh gi l tt nu c tnh iu chnh ca n ging c tnh c ca my. Khi ng c c s dng mt cch hp l nht, ta c th lm vic y ti mi tc . Nh , h thng t c cc ch tiu nng lng cao. Ni cch khc, c th la chn ng c c kch thc nh nht cho my. c tnh iu chnh ca truyn ng in l quan h gia cng sut hoc momen ca ng c vi tc . V d i vi ng c in mt chiu kch t c lp, khi iu chnh in p phn ng v gi t thng khng i, ta c: M = kI = const, P = M Khi iu chnh t thng, gi in p phn ng khng i th:
16
M = kI 1/; P = M = const Kt hp c hai phng php iu chnh ta c th nh hnh 1.10. c tnh iu chnh vng ny c dng ging nh c tnh c ca truyn ng chnh MCKL 4) n nh tc : l kh nng gi tc khi ph ti thay i. ng c tnh c cng cng th n nh cng cao. Ni chung truyn ng n dao yu cu % 5 10% ; truyn ng chnh yu cu % 515% 5) Tnh kinh t: xt n gi thnh chi ph vn hnh, tn hao nng lng trong qu trnh lm vic n nh v QTQ. Ngoi ra cn phi nh gi mc tin cy, thun tin trong vn hnh, d kim vt t thay th. 1.4. iu khin chng trnh s cc my ct gt kim loi 1.4.1. Khi nim c bn v iu khin chng trnh s 1. Khi nim v nh ngha Khi gia cng trn cc my ct kim loi thng thng, cc bc gia cng chi tit do ngi th thc hin bng tay nh: iu chnh s vng quay, lng n dao, kim tra v tr ca dng c ct t kch thc cn gia cng trn bn v v.v Ngc li, trn cc my ct gt iu khin theo chng trnh s, qu trnh gia cng c thc hin mt cch t ng theo chng trnh thit k trc. Chng trnh c thit k bng nhiu phng php khc nhau. Vd nh cc my chp hnh dng gia cng cc chi tit c b mt khng gian phc tp (cnh tua bin, khun dp c cu hnh phc tp), chng trnh cho trc c thit k di dng cc vt mu. Qu trnh gia cng trn cc my chp hnh thc cht l qu trnh chp nguyn mu theo vt mu. Tuy nhin, tnh linh hot ca cc my khng cao. Mun thay i loi chi tit gia cng, phi thay i hnh dng, v tr, s lng v qui lut chuyn ng ca cc b phn cam, vt mu, v tr cng tc hnh trnh Nh vy vic chnh my phc tp, ch to vt mu mt nhiu thi gian. khc phc nhng khuyt im trn ca my chp hnh, trong cc my iu khin theo chng trnh s, chng trnh a vo cc thit b iu khin s dng cc bng c l hoc bng t. Cc bng thc hin chc nng l mt b mang chng trnh gia cng di dng mt chui cc lnh iu khin. H thng iu khin s c kh nng thc hin cc lnh v kim tra chng nh mt h thng o, s dch chuyn ca cc bn trt ca my. Nh vy, iu khin s (Numerical Control - NC) l mt hnh thc c bit ca t ng ho m c th l cc my ct gt t ng c lp trnh thc hin mt lot cc hot ng mt ch c xc nh trc nhm to ra
17
mt chi tit c kch thc, hnh dng v cc thng s cng ngh c th d on trc. Cc my ct gt kim loi iu khin theo chng trnh s gi l my NC hoc cc my CNC (Computer Numerical Control). Mt my ct gt kim loi NC gm hai b phn chnh: B iu khin my (The Machine Control Unit - MCU) v bn thn my ct gt kim loi. B MCU gm hai thnh phn: b x l d liu (The Date Proccessing Unit DPU) v b iu khin lp li (Control Loops Unit CLU). DPU c chc nng x l d liu v m ho, nhng d liu ny c c t b mang chng trnh v phn nh cc thng tin v: V tr ca mi trc, chiu chuyn ng, t s tin dao v cc tn hiu iu khin cc chc nng ph ti CLU. CLU c chc nng iu khin cc c cu chuyn ng ca my. S khi ca mt my ct kim loi iu khin s biu din trn hnh 1-11
BV GCT BV GM K CB CH M
Hnh 1-11. S khi my iu khin chng trnh s

BV - bn chi tit gia cng; GCT- khi chun b v ghi chng trnh; CN - cc thng s cng ngh; GM - b gii m; K - khi khuch i; CH - c cu chp hnh; M - my ct gt kim loi; CB - b cm bin cc tn hiu phn hi.
B ghi chng trnh gm hai khu chnh: Khu chun b chng trnh v khu ghi chng trnh c chun b vo b mang chng trnh. thit lp c chng trnh, cc d liu cn c l: - Bn v chi tit gia cng. Thng s cng ngh ca chi tit gia cng gm: kch thc, vt liu, chnh xc gia cng. - Cc loi dao ct yu cu. - Cc loi g. - Cc thng s ct gt: chiu su ct t, lng n dao s, v tc ct v. 2. H thng iu khin. Cc h thng NC u tin ra i do s cn thit ch to cc chi tit ca my bay vi s lng khng nhiu. Trong h thng NC, cc thng s hnh hc ca chi tit v cc lnh iu khin my c a ra l dy cc con s.
18
Hnh 1-12 S khi iu khin chc nng ca h thng iu khin NC S khi chc nng h thng iu khin NC gm c cc b phn chnh sau: + Np d liu vo h thng gm bn phm v bng c l (hoc bng t). Ton b cc ch dn gia cng c in vo bng c l (hoc bng t) di dng cc cu lnh chng trnh. + H thng iu khin thc hin chc nng x l d liu v a ra d liu. + B thch nghi l mt mt xch ni gia my NC vo h thng iu khin
19
b) H thng iu khin CNC H thng iu khin NC c nhc im l km linh hot. Mun thay i chng trnh phi lm li bng c l hoc thay bng t khc. Hin nay khc phc nhc im trn, dng h thng iu khin CNC, s khi chc nng c biu din trn hnh 1-13
Hnh 1-13 S khi chc nng ca h thng iu khin CNC

20
+ Np d liu vo h thng Trong h thng iu khin CNC chng trnh gia cng c th a vo trong h thng iu khin thng qua bng iu khin c mn hnh. + H thng iu khin CNC Chng trnh gia cng a vo by gi c th gi ra bt c lc no t b nh chng trnh. Thay i, sa cha chng trnh c th thc hin ngay trn my. Cc cu lnh c th b sung, thay th. + B thch nghi. B thch nghi trong cc h iu khin NC thng thng l mt b chuyn i lin ng. Trong h iu khin CNC, b chuyn i lin ng ny c thay th bng mt b iu khin chng trnh lu gi, b iu khin ny c ni vi my tnh. 1.4.2. Cc dng iu khin Trn cc my ct gt kim loi iu khin theo chng trnh s, qung ng i ca cc dao ct hoc ca cc chi tit c cho trc mt cch chnh xc thng qua cc ch dn iu khin trong chng trnh NC. Tu theo dng ca cc chuyn ng gia cc im u v im cui ca qung ng i ny , ngi ta chia lm ba dng iu khin: 1. iu khin theo im iu khin theo im c ng dng khi gia cng theo cc to xc nh n gin (nh my khoan doa). Dao ct s thc hin chy nhanh n cc im c lp trnh, trong hnh trnh ny dao khng ct gt vo kim loi, chi khi dao n ng to , qu trnh ct gt mi c thc hin theo lng n dao c lp trnh (hnh 1-14)
Hnh 1-14. iu khin theo im
Hnh 1-15. iu khin theo ng
21
2. iu khin theo ng iu khin theo ng to ra cc ng chy song song vi cc trc ca my. Trong khi dao chy ng thi thc hin ct gt lin tc to nn b mt gia cng (hnh 1-15) 3. iu khin theo ng vin Bng iu khin theo ng vin, phng php iu khin ny c th to ra cc ng vin hoc ng thng tu trong mt phng hoc trong khng gian. iu t c nh s chuyn ng ng thi ca cc bn trt theo hai hoc nhiu chiu v gia cc trc chuyn ng c quan h hm s (hnh 1-16)
Hnh 1-16 iu khin theo ng vin a) iu khin ng vin 2D. Cho php thc hin mt ng vin no ca dao ct trong mt mt phng gia cng X-Y. b) iu khin ng vin 1/2D. Cho php thc hin mt ng vin no ca dao ct trong mt mt phng gia cng X-Y sang mt phng Y-Z. c) iu khin ng vin 3D. Bng iu khin ng vin 3D, cho php ta thc hin c cc chuyn ng ca dao ct trong khng gian ba kch thc X-Y-Z 1.4.3 Lp trnh gia cng trn cc my NC v CNC 1. Cc nh ngha a) Mt chng trnh c to nn bi mt chui cc lnh khin cho mt my tnh hay mt my NC tin hnh cng vic gia cng xc nh. i vi mt my NC, cng vic ny l ch to mt chi tit c th bng chuyn ng tng i gia dao ct v chi tit. b) Qu trnh thit lp cc chui lnh cho cc dao ct t bn v chi tit gia cng, cng vi s pht trin cc lnh chng trnh c th va sau chuyn tt c cc thng tin ny sang b phn mang d liu c m ho c bit cho mt h thng NC v c th c n mt cch t ng c gi l lp trnh.
22
2. Ni dung ca chng trnh NC Ni dung ca chng trnh c cu thnh t mt s khi m t qu trnh hot ng ca my bng cc bc hoc cc cu lnh. Trong mi khi c th bao gm cc lnh khc nhau, c cc kiu lnh sau: - Cc lnh hnh hc iu khin chuyn ng tng i gia dao ct v phi l ABCXYZ. - Cc lnh cng ngh qui nh t s bc tin (F), s vng quay ca trc chnh (S) v cc loi dao ct (T). - Cc lnh chuyn dch la chn dao ct (T), cc lnh ph khc (M) v.v H thng a ch thng l mt ch ci qui nh cc gi tr bng s v sau lu gi li. Mi a ch c xut hin trong mt khi. 3. Cc bc lp chng trnh Qu trnh lp chng trnh c thc hin theo cc bc sau: a) Chun b d liu (thng tin v cng ngh) lp c chng trnh cn c cc d liu v cng ngh nh: kch thc v vt liu chi tit gia cng, chnh xc gia cng, dao ct, gc, cc thng s c trng cho ch to ct gt. b) M t ton hc: V li cc bn v chi tit gia cng, trn ghi y cc kch thc, c im cng ngh, c im iu khin theo tng nguyn cng. c) M ho cc d liu: Cc s liu v ch gia cng c bin i thnh dng m ho theo tiu chun. tin hnh m ho d liu theo chng trnh, cn nm bt cc khi nim sau: + To khun: l thit lp cc lnh iu hnh thuc phn cng trong thng tin iu hnh c m ho. S lng cc con s cn dng ph thuc vo tng kiu cc h thng iu khin s. + H thng a ch: l nhng k t cho php thng nht vi chc nng m bo bi h thng iu khin s. a ch c ghi bng ch ci tiu chun nh trong bng 1.1.
23
Bng 1.1 Bng ch ci tiu chun ghi h thng a ch

K hiu
ngha Chuyn ng xoay xung quanh trc X Chuyn ng xoay xung quanh trc Y Chuyn ng xoay xung quanh trc Z B nh hiu chnh dng c ct Lng chy dao th hai Lng chy dao iu kin chuyn ng C th s dng t do Thng s ni suy song song vi trc X Thng s ni suy song song vi trc Y Thng s ni suy song song vi trc Z C th s dng t do Chc nng ph S th t cu lnh C th s dng t do Chuyn ng th ba song song vi trc X Chuyn ng th ba song song vi trc Y Chuyn ng th ba song song vi trc Z hoc chuyn ng nhanh theo trc Z S vng quay ca trc chnh Dng c ct Chuyn ng th hai song song vi trc X Chuyn ng th hai song song vi trc Y Chuyn ng th hai song song vi trc Z Chuyn ng theo hng ca trc X Chuyn ng theo hng ca trc Y Chuyn ng theo hng ca trc Z
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
24
Chng 2
TRANG B IN NHM MY TIN

2.1 c im cng ngh Nhm my tin rt a dng, gm cc my tin n gin, my tin vn nng, chuyn dng, my tin ngTrn my tin c th thc hin c nhiu cng ngh tin khc nhau: tin tr ngoi, tin tr trong, tin mt u, tin cn, tin nh hnh. Trn my tin cng c th thc hin doa, khoan v tin ren bng cc dao ct, dao doa, tar renKch thc gia cng trn my tin c th t c vi mili n hng chc mt
Hnh 2.1 Dng bn ngoi my tin Dng bn ngoi ca my tin nh hnh 2.1a. Trn thn my 1 t trc 2, trong c trc chnh quay chi tit. Trn g trt t bn dao 3 v sau 4. Bn dao thc hin s di chuyn dao ct dc v ngang so vi chi tit. sau t mi chng tm dng gi cht chi tit di trong qu trnh gia cng, hoc gi mi khoan, mi doa khi khoan, doa chi tit. S gia cng tin nh hnh 2.1b. my tin, chuyn ng quay chi tit vi tc gc ct l chuyn ng chnh, chuyn ng di chuyn ca dao 2 l chuyn ng n dao. Chuyn ng n dao c th l n dao dc, nu dao di chuyn dc chi tit (tin dc) hoc n dao ngang, nu dao di chuyn ngang (hng knh) chi tit. Chuyn ng ph gm c xit ni x, tr, di chuyn nhanh ca dao, bm nc, ht phi.
25
2.2 Ph ti ca c cu truyn ng chnh v n dao 1. Ph ti ca c cu truyn ng chnh Qu trnh tin trn my tin c thc hin vi cc ch ct khc nhau c trng bi cc thng s: su ct t, lng n dao v tc ct v. Tc ph thuc vt liu gia cng, vt liu dao, kch thc dao, dng gia cng, iu kin lm mt v.v. theo cng thc kinh nghim
v= Cv
vi - t: chiu su ct , mm s: lng n dao, l dch chuyn ca dao khi chi tit quay c mt vng, mm/vg T: bn ca dao l thi gian lm vic ca dao gia hai ln mi dao k tip, ph Cv, xv, yv, m l h s v s m ph thuc vo vt liu chi tit, vt liu dao v phng php gia cng m bo nng sut cao nht, s dng my trit nht th trong qu trnh gia cng phi lun t tc ct ti u, n c xc nh bi cc thng s: su ct t, lng n dao s v tc trc chnh ng vi ng knh chi tit xc nh. Khi tin ngang chi tit c ng knh ln, trong qu trnh gia cng, ng knh chi tit gim dn, duy tr tc ct (m/s) ti u l hng s, th phi tng lin tc tc gc ca trc chnh theo quan h: v = 0,5dct.ct (2-2) vi dct: ng knh chi tit, m Trong qu trnh gia cng, ti im tip xc gia dao v chi tit xut hin mt lc F gm 3 thnh phn v lc ct c xc nh theo cng thc: Fz = 9,81CF.txF.syF.vn , [N] (2-3) Qu trnh tin xy ra vi cng sut ct Fz (kW) l hng s: Pz = Fz.v.10-3 , [kW] (2-4) Bi v lc ct ln nht Fmax sinh ra khi lng n dao v su ct ln, tng ng vi tc ct nh Vmin; cn lc ct nh nht Fmin , xc nh bi t, s tng ng vi tc ct Vmax, ngha l tng ng vi h thc: Fmax.vmin = Fmin.vmax (2-5) V S ph thuc ca lc ct vo tc nh h2.2 Tuy nhin nh phn tch, dng th ph ti Hnh 2-2 th ph ti ca thc t ca truyn ng chnh my tin c dng truyn ng chnh my tin hai vng Fz = const v Pz = const (h 1.4)
T t s
XV
yv
[m/ph]
(2-1)
26
2. Ph ti ca truyn ng chnh my tin ng Truyn ng chnh my tin ng c dng c th ring, khc so vi my tin bnh thng v cu trc v kch thc. Trn my tin ng, chi tit gia cng c ng knh ln v c t trn mm cp nm ngang, hay ni cch khc trc mm cp l theo phng thng ng. Do trng lng mm cp, trng lng chi tit ln ln nn lc ma st g trt v hp tc kh ln. V vy ph ti trn trc ng c truyn ng chnh my tin ng l tng ca cc thnh phn lc ct, lc ma st g trt, lc ma st hp tc .
Hnh 2.3 th ph ti ca truyn ng chnh my tin ng Trn hnh 2.3a, l th biu din cc thnh phn cng sut ca truyn ng chnh v s ph thuc ca chng vo tc mm cp: P1 cng sut khc phc lc ct; P2 cng sut khc phc lc ma st g trt; P3 v P4 cng sut khc phc lc ma st trong hp tc tng ng do lc ct v s quay ca mm cp; P5 - tng cng sut ca truyn ng chnh. Trn hnh 23b, l cc thnh phn mmen tng ng vi tc ca mm cp. Thnh phn lc ma st ph thuc vo tc nh hng ln n qu trnh qu ca truyn ng chnh. Do khi lng ca mm cp v chi tit ln v s khc nhau ca h s ma st lc ng yn v chuyn ng nn mmen cn tnh khi khi ng ca truyn ng c th t ti 60 80% momen nh mc. V momen qun tnh tng qui i v trc ng c c th t ti 8 9 ln momen qun tnh ca ng c nn qu trnh khi ng ca h thng din ra chm vi momen cn tnh ln. Theo mc gia tc ca ng c, momen cn tnh s gim nhanh v khi tc tng th n t thay i. 3. Ph ti ca truyn ng n dao Lc n dao ca truyn ng n dao c xc nh theo cng thc: Fad = kFx + Fms + Fd , [N]
27
Cng sut n dao ca my tin c xc nh bng cng thc: Pad = Fad .v ad .10 3 , [kW] Cng sut n dao thng nh hn cng sut ct 100 ln v tc n dao c xc nh bi lng n dao v tc gc chi tit: v ad = s'. ct .10 3 , [m/s] (2-6) Mc nh hn tc ct nhiu ln. y
s' = s , 2
[mm/rad]
Lc v mmen ph ti ca truyn ng n dao khng ph thuc vo tc ca n, v ph ti ca truyn ng n dao ch c xc nh bi khi lng b phn di chuyn ca my v lc ma st g trt v hp tc . V Trn th ph ti ca truyn ng n dao hnh V1 V2 V3 2.4, di tc rng v1< v <v2 momen ph ti Hnh 2.4 th ph ti ca l hng s, vng tc v< v1 v v>v2 momen truyn ng n dao ph ti s thay i tuyn tnh theo tc 3) Thi gian my Thi gian my (thi gian gia cng) ca my tin c xc nh:
tM = l.10 3 , [s] v ad
(2-7)
Trong : l l chiu di gia cng , mm ct l tc gc chi tit, rad/s s lng n dao, mm/vg Kt hp (2-6) v (2-7) ta c cng thc tnh thi gian my:
t NM = l
ct .s'
, [s]
(2-8)
Nh vy gim thi gian gia cng, ta phi tng tc ct v lng n dao v nng sut s tng. 2.3 Phng php chn cng sut ng c truyn dng chnh ca my tin Truyn ng chnh my tin thng lm vic ch di hn. Tuy nhin, khi gia cng cc chi tit ngn, cc my trung bnh v nh, do qu trnh thay i nguyn cng v chi tit chim thi gian qu ln nn truyn ng chnh phi tin hnh tnh ton mt ch nng n nht. Gi thit trn my tin thc hin gia cng chi tit nh hnh 2-5. Cc nguyn cng khi gia cng gm 4 giai on: 1 v 3 - tin ct hoc tin ngang; 2 v 4 - tin tr (tin dc). Ph ti ca ng c trong tng nguyn cng ph thuc vo cc thng s ch ct, vt liu chi tit dao v.v
28
4 Qu trnh tnh ton nh sau: 3 2 a) T cc yu t ch ct gt, theo cc cng thc (2-1), (2-3), (2-4) v 1 (2-8) xc nh tc ct, lc ct, cng sut ct v thi gian gia cng ng vi tng nguyn cng. Nu tc ct tnh c khng ph hp tc ca my (theo s liu k thut c l1 l3 kh) th chn ly tr s c sn trong l2 l4 my gn ging vi tc ct tnh ton. Hnh 2-5 Chi tit c gia cng trn Dng tr s ny tnh li Pz, tm, my tin theo (2-4) v (2-8). Tr s V, Pz, tm ny c dng chnh thc trong ton b bi ton. b) Chn nguyn cng nng n nht v gi thit nguyn cng y my lm vic ch nh mc. T xc inh hiu sut ca my ng vi ph ti ca tng nguyn cng theo cng thc:
M hi = M hi + M ms
d2
1 a 1+ + b t
a, b - h s tn hao khng bin i v bin i. Cng sut trn trc ng c ng vi tng nguyn cng : PDi =
Pzi
d0
Gi thit trong thi gian g lp, tho g chi tit, chuyn i t nguyn cng ny sang nguyn cng khc, ng c quay khng ti (m khng ct in ng c) th cng sut trn trc ng c lc ny l cng sut khng ti ca my, tc l bng lng mt mt khng i: Po= a.Pcm (2-9) ng vi cng sut ny l thi gian ph ca my, chng c xc nh theo tiu chun vn hnh ca my t0 c) ng c c th chn theo cng sut trung bnh hoc cng sut ng tr:
Ptb =
Pci + P0 j
i =1 4 j =1 n
t
i =1
4 i =1
mi
+ t0 j
j =1
n
hoc trong :
Pdt =
Pci2 .t mi + P02j .t 0 j
j =1 n
t
i =1
mi
+ t0 j
j =1
d1
29
Pci, ti cng sut trn trc ng c, thi gian my ca nguyn cng th i P0j, t0j- cng sut khng ti trn trc ng c, thi gian lm vic khng ti ca my, P0j = P0 n - s khong thi gian lm vic khng ti
Pc Pc2=Pc m Pc4
Pc1
Pc3
P0 t01 tm1
P0 t02 tm2 Tck
P0 t03 tm3
P0 t t04 tm4
Hnh 2-6 th ph ti ca ng c Chn ng c c cng sut nh mc ln hn 20 30% cng sut trung bnh hay ng tr: Pm (1,2 1,3) Ptb hoc Pm= (1,2 1,3)Pt (2-12) d) ng c truyn ng chnh my tin cn phi c kim nghim theo iu kin pht nng v qu ti 2.4 Nhng yu cu v c im i vi truyn ng in v trang b in ca my tin 1. Nhng yu cu v c im chung a. Truyn ng chnh: Truyn ng chnh cn phi c o chiu quay m bo quay chi tit c hai chiu, v d khi ren tri hoc ren phi. Phm vi iu chnh tc trc chnh D< (40125)/1 vi trn iu chnh = 1,06 v 1,21 v cng sut l hng s (Pc = const). ch xc lp, h thng truyn ng in cn m bo cng c tnh c trong phm vi iu chnh tc vi sai s tnh nh hn 10% khi ph ti thay i t khng n nh mc. Qu trnh khi ng , hm yu cu phi trn, trnh va p trong b truyn lc. i vi my tin c nng v my tin ng dng gia cng chi tit c ng knh ln, m bo tc ct ti u
30
v khng i (v = const) khi ng knh chi tit thay i, th phm vi iu chnh tc c xc nh bi phm vi thay i tc di v phm vi thay i ng knh:
D= v D v D max = max . ct max = max . d max min Dct min v min v min Dct min
(2-13)
nhng my tin c nh v trung M,P bnh, h thng truyn ng in M chnh thng l ng c khng ng b roto lng sc v hp tc c vi P cp tc . cc my tin c nng, my tin ng, h thng truyn ng chnh iu chnh 2 vng, s dng b bin i ng c in mt chiu (BB ) v hp tc : khi v< vgh m bo Vmax V Vmin Vgh M = const; khi v> vgh th P= const. B Bin i c th l my pht mt chiu 2-7 Biu momen v cng sut ng c trong truyn ng chnh hoc b chnh lu dng Thyristor. b. Truyn ng n dao: Truyn ng n dao cn phi o chiu quay m bo n dao hai chiu. o chiu bn dao c th thc hin bng o chiu ng c in hoc dng khp ly hp in t. Phm vi iu chnh tc ca truyn ng in hoc dng khp ly hp in t. Phm vi iu chnh tc ca truyn ng n dao thng l D = (50 300)/1 vi trn iu chnh = 1,06 v 1,21 v momen khng i (M = const). ch lm vic xc lp, sai lch tnh yu cu nh hn 5% khi ph ti thay i t khng n nh mc. ng c cn khi ng v hm m. Tc di chuyn bn dao ca my tin c nng v my tin ng cn lin h vi tc quay chi tit m bo nguyn lng n dao. my tin c nh thng truyn ng n dao c thc hin t ng c truyn ng chnh, cn nhng my tin nng th truyn ng n dao c thc hin t mt ng c ring l ng c mt chiu cp in t khuch i my in hoc b chnh lu c iu khin. c. Truyn ng ph: Truyn ng ph ca my tin khng yu cu iu chnh tc v khng yu cu g c bit nn thng s dng ng c khng ng b rto lng sc kt hp vi hp tc . 2.Cc s iu khin in hnh my tin ng v my tin c nng Cc my tin ng v my tin c nng c mt trong cc ch lm vic c bn l tin mt u. t c nng sut ln nht ng vi cc thng s ca ch ct ti u, yu cu phi duy tr tc ct khng i. t c iu , khi ng knh D ca chi tit gim dn, cn phi iu chnh tc
31
gc ca chi tit ct theo lut hyperbol: ct.D = const. Sau y ta xt mt s s iu khin in hnh.
Bn dao
+ RTr3 RV + KT KN RT X RN RN (a) RT
FT2
+ RTr2(T) 1BK 2BK RT RN RTr3 RD RTr3 RTr2(N)

FT1
P
UV RTr2 UD RTr1 RTr1 -
RTr1
RC Uc
BB
Bn dao
+ C1 U~ C2 X32 CL2 Rv Uph Uc
FT2
RD
BB
(b)
X31 CL1 Uc
CKFT
FT
Uph (c)
BB
Hnh 2-8 Cc s iu khin duy tr tc ct l hng s (v = const) attric ng knh chi tit gia cng khi tin mt u l bin tr DD. Con trt ca n lin h vi bn dao qua b iu tc P. Phm vi di chuyn ln nht ca con trt s tng ng vi ng knh ln nht ca chi tit gia cng trn mt my. in p t ln bin tr RD c ly t my pht tc FT1 t l vi tc gc ca chi tit, v vy UD~ ctD. in p t ln bin tr RV l in p n nh. in p ly con trt ca RV s t l vi tc ct.
32
Hiu in p cc u con trt ca bin tr RV v RD l UV-UD c t vo rle 3 v tr RTr2. R le ny s iu khin ng c X t tc quay ca ng c chnh C. Khi khi ng, bin tr Rc v tr tng ng vi tc gc mm cp nh nht, cn UD = 0. Sau khi khi ng, ng c chnh (rle KT hoc KN tc ng), do tip im RTr2(T) kn nn rle RT tc ng, ng c X quay theo chiu thun ng vi s tng tc ca ng c chnh v in p my pht tc FT1. Khi in p UD=Uv, rle RTr2 mt in nn RT ngt nn ng c X dng c hm ng nng. Tc ca ng c chnh s tng ng vi tc ct t trc v v tr bn dao khi bt u gia cng. Khi gia cng, bn dao di chuyn ti tm, con trt ca bin tr di chuyn v hng gim UD, do rle RTr2, RT li tc ng; ng c X li quay theo chiu tng tc ng c trc chnh, nh vy duy tr c in p UD~ct.D l hng s. Khi tc gc ng c chnh t gi tr ln nht, cng tc hnh trnh 1BK tc ng, ng c X dng quay. Khi dng mm cp, rle RTr2 tc ng tng ng vi tip im RTr2(N) ng v ng c X quay theo chiu gim tc ng c chnh, con trt bin tr Rc c di chuyn v v tr ban u, cng tc hnh trnh 2BK s b tc ng dng ng c X. Tc ct c duy tr khng i vi chnh xc ph thuc chnh xc ch to b phn lin h gia bn dao v bin tr RD, mc tuyn tnh ca c tnh bin tr RD v pht tc, nhy im khng ca rle cc tnh RTr2, v n nh ca cc thng s ca s khi nhit v in p li thay i. Trn hnh 2-8b l s iu khin tc quay ca ng c C theo hm ca ng knh chi tit gia cng theo nguyn l Uc Uph D. in p ch o Uc t l vi tc ct c t bng bin tr RV. in p phn hi Uph D . Nu h thng iu chnh c b iu chnh PI th lun lun c: Uc = Uph D ngha l Vz = D Trn hnh 2-8c l s iu khin duy tr tc ct l hng s thc hin bng cc attric ng knh v tc kiu khng tip im. in p pht ra ca attric X31 t l vi tc di Vz. in p phn hi ly t my pht tc FT, cun dy kch t pht tc c cp t attric X32 qua cu chnh lu CL2 t l vi ng knh ca chi tit UCL2 = K1D; nh vy in p pht tc UFT = K2D. S iu khin m bo Uc= Uph = K2D v iu khin .D = const chnh xc duy tr tc ct ph thuc vo nhng yu t: c tnh phi tuyn ca attric X32 v pht tc, ng cong t tr ca pht tc.
33
thc hin php nhn cc tn hiu t l vi v D, c th dng b nhn bng in t thay cho my pht tc. u im ca n l iu chnh trn, tin cy cao. Nhc im l kh chnh nh mch sao cho qu trnh qu ti u trong ton b iu chnh. Mt yu cu c bit i vi my tin c nng v my tin ng l duy tr lng n dao khng i. iu c th thc hin bng s 2-9. in p ch o ca h thng truyn ng n dao c ly t my pht tc FT1 ni cng vi trc ng c truyn ng chnh C. Khi UcdD= K1D = K2C v D/ c= const. Chit p RD s t lng n dao
FT2
BB1
FT1
RD Ucd
BB2
Hnh 2-9 S duy tr lng n dao l hng s 2.5 Mt s s iu khin my tin in hnh 1. S iu khin truyn ng chnh my tin nng 1A660 My tin nng 1A660 c dng gia cng chi tit bng gang hoc thp c trng lng 250N, ng knh chi tit ln nht c th gia cng trn my l 1,25m. ng c truyn ng chnh c cng sut 55kW. Tc trc chnh c iu chnh trong phm vi 125/1 vi cng sut khng i, trong phm vi iu chnh tc ng c l 5/1 nh thay i t thng ng c. Tc trc chnh ng vi 3 cp ca hp tc c gi tr nh sau: cp 1: ntc = 1,6 8 vng / pht cp 2: ntc = 8 40 vng/ pht cp 3: ntc = 40 200 vng/ pht Truyn ng n dao c thc hin t ng c truyn ng chnh. Lng n dao c iu chnh trong phm vi 0,064 26,08 mm/vg Truyn ng chnh c thc hin t h thng F-. iu chnh tc ng c bng cch thay i dng in kch t ca ng c, cn sc in ng ca my pht gi khng i. a/ Mch ng lc ng c quay truyn ng chnh c cp in t my pht F. ng c s cp quay my pht F khng th hin trn s . Kch t ca ng c l cun CK(2). Kch t ca my pht l cun CKF(9). ng c lm vic c cn G(l) = 1, ni in p my pht vi ng c ng thi K2 (l) = 0, gii phng mch hm ng nng. Cun kch t
34
CK(2) c cp in m bo t thng v cun kch t my pht CKF(9) c in to t thng F lm cho my pht F to ra in p UF . Rle RC(l) bo v qu dng c tip im l RC(27). Khi dng in qua ng c ln hn gi tr cho php, RC(l) = 1, RC(9) = 0, ct in mch iu khin ( dng 27) Rle RH(l) v RCB(l) c gi tr tc ng khc nhau. Ga tr tc ng ca RCB bng gi tr nh mc ca in p my pht; cn gi tr tc ng ca RH bng 10% gi tr nh mc ca in p my pht. RG1 v RD1 l hai cun dng ca rle RG v RD. Hai cun p tng ng l RG2(9) v RD2(8). Hai cun dng v p ni ngc cc tnh nhau. Bnh thng khi cun p c in s lm cho tip im ca rle tng ng ng li. Nu dng in trong ng c ln hn gi tr cho php th cun dng s to ra lc y ln hn lc ht ca cun p lm cho tip im ca n m ra. C th khi: RG(9) = 1, RG(8) = 1; nu I> Icf1 Fy RG1> FhtRG2 RG(8) = 0; RD(8) = 1, RD(4) = 1, nu I> Icf2 Fy RD>Fht RD2 RD(4) = 0, b/ Mch kch t ng c Cun CK(2) l cun kch t ca ng c c cp t ngun mt chiu cng ngun vi cun CKF(9) v l ngun cp cho mch khng ch. Bin tr KT(2) ni tip vi cun CK thay i dng in chy qua n, lm thay i t thng thay i tc ng c trn tc c bn. Khi RKT(2) v R(2) b ni tt th dng CK bng nh mc. Rle dng RT(2) c gi tr tc ng bng dng nh mc ca CK. Rle dng RTT(2) l rle bo v thiu t thng . Gi tr tc ng ca n nh thua dng CK nh nht to ra tc ln nht ca ng c. c/Mch kch t my pht Cun CKF(9) l cun kch t my pht c cp in bi cu tip im T,N(6) v N,T(10). Khi T(6) = 1, v T(10) = 1, tng ng vi chiu quay thun ca ng c. Khi N(6) = 1, v N(10) = 1, tng ng vi chiu quay ngc ca ng c. in tr Rf ni tip vi cun CKF(9) nhm gim dng qua n, kt qu in p ca my pht gim nhm lm gim dng trong ng c. d/Cc iu kin lm vic ca my 1. Phi dng kch t cho ng c RTT(1) = 1, 2. Phi dng bi trn DBT(36) = 1, K4(36) = 1, K4(29) = 1, 3. Cc bnh rng n khp: 1KBR(39) = 1, 2KBR(39) = 1, 3KBR(39) = 1, 4KBR(39) = 1, 4RL(39) = 1, 4RL(29) = 1, 4. Tr s tc c chn T(29) = 1,
35
K2
F
G
+ KT K3 K1 T 2C T N CKF N RG Rf K3 RD G 1C
RH RC
RCB RG1
K2 R
Rh
CK 1 2 3 4 N 5 6 7 8 9 10 KT 11 12 13 14 15 16 17 18 19
RD1
RT
RTT
RD2 RG2
K1 G
K2
T KN
1 K4 K4 T K1 TT TN K3 LN N M1 LT M2 LN LT 1RL 2RL 1RL 2RL
KT
CK1
KN H1 H2
K1 N
N
LT
20 21 22 23 24 25 26 27 28
RCB 3RL
3RL LN
1KX RNT RC D T M3 2KX
KN KT
3RL
KT KN K1 G K2
LN RH T N G RH K1 RT DBT CTC1 CTC2 1KBR 2KBR 2RL 1RL 3KBR 4KBR RCB 4RL K4 K1 LT K2
29 30 31 32 33 34 35
K3 K4
1RL 2RL 4RL
36 37 38 39
Hnh 2-10. S truyn ng chnh my tin h F- (1660)

36
5. Chiu quay c chn: chn ng c quay thun CTC1(37) = 1, 1RL(37) = 1, 1RL(17) = 1 v 1RL(19) = 1; chn quay ngc CTC2(38) = 1, 2RL(38) = 1, 2RL(18) = 1 v 2RL(20) = 1, e/ Khi ng (khi ng thun) Cc iu kin lm vic . Chiu quay c chn. n nt M1(22) LT(22) = 1, LT(17) = 1, + LT(22,23) = 1, + LT(29) = 1, K1(29) = 1, K1(30) = 1, + K1(34) = 1, + K1(17) = 1, T(17) = 1, T(16) = 1, + T(20) = 0, + T((30) = 1, G(31) = 1, G(32) = 1, K2(32) = 1, K2(30) = 1, ni vi K1(30) to ra mch duy tr cho K1(29). Kt qu khi n nt M1, cc phn t sau y c in: K1, T, G v K2. Trn mch ng lc, G(l) = 1, ni F vi ; K2(l) = 1, gii phng mch hm ng nng. K2(1) = 1, R(2) b ni tt; G(3) = 1, KT(2) b ni tt; ICK = m = m. K2(8) = 1, + T(6) = 1, + T(10) = 1, RG2(9) = 1, RG(8) = 1, Rf b ni tt nn ICKF = m UF nhanh chng tng n gi tr nh mc. ng c khi ng cng bc lm cho tc tng nhanh nhng dng in c th vt qu gi tr cho php. Nu I>Icf1 FRG1>FhRG2 RG(8)= 0, Rf+CKF ICKF UF I Khi I<Icf1 FRG1<FhRG2 RG(8)= 1, Rf = 0, ICKF UF I Nu I vn cn ln hn gi tr cho php th qu trnh trn c lp li ngha l dng in trong ng c khng th vt qua gi tr cho php v c gi l hn ch dng theo nguyn tc rung. Mc du c s thay i dng in trong ng c nhng tc ng c vn c tng do qun tnh. Khi tc tng th dng in trong ng c gim dn; n lc I<Icf1 th qu trnh rung chm dt. Khi in p my pht t gi tr nh mc (n nh) th rle RCB(l) = 1, RCB(34) = 1, K3(34) = 1, K3(20) = 1, + K3(3) = 0, KT + CK ICK . Dch KT qua phi, ng c tng tc; dch KT qua tri, ng c gim tc. Khi ng ngc bng cch n M2 (ngi c t nghin cu). f/ Hm my khi ng c ang quay thun Cc phn t K1, T, G, K2, K3, RCB, RH c in khi ng c ang quay thun. Mun dng, n nt dng D(27) K1(29) = 0, K1(34) = 0, nhng K3(34) = 1, do RT(35) = 1, v K1(17) = 0, nhng T(17) = 1, do K3(20) = 1; K1(8) = 1, RD2 = 1, RD(4) = 1, + K1(4) = 1, nn KT(2) b ni tt ICK tng v gi tr nh mc ng c hm ti sinh gim tc v gi tr c bn. Trong qu trnh hm ny, nu I< Icf2 th rle RD thc hin vic hn ch dng theo nguyn tc rung tng t nh RG.
37
Khi dng in trong cun kch t ICK = m th rle RT(2) = 1, RT(35) = 0, K3(34) = 0, K3(20) = 0, T(17) = 0, T(6) = 0, + T(10) = 0, ICKF = 0, UF gim v Ud ng c hm ti sinh gim tc. Khi UF Ud RH(l) = 0, RH(29) = 0, + T(30) = 0, G(31) = 0, G(32) = 0, + RH(33) = 0, K2(32) = 0. Trn mch ng lc G(l) = 0, K2(l) = 1, ng c hm ti sinh gim tc v khng. Hm my khi ng c ang quay ngc - (ngi c t nghin cu). g/ Th my Cc iu kin lm vic , chiu quay c chn; gi s chn chiu quay thun. n TT(18) hoc TN(19) T(17) = 1, T(30) = 1, G(31) = 1, G(32) = 1, K2(32) = 1. Kt qu ta c T, G, K2 c in. Vic khi ng din ra tng t nh m t nh khi n nt M1 nhng khng c duy tr (do khng c K1). Dng ICK= m RT(2) = 1, RT(35) = 1 nn K3 khng th c in KT lun lun b ni tt ng c ch tng tc n tc c bn. Khi th nt n, ng c thc hin vic hm ti sinh do gim in p my pht v hm ng nng. Th ngc - (ngi c t nghin cu). h/ iu khin tc t xa S dng ng c xec v (servomotor) 1(12) quay bin tr KT(2). Mun tng tc, n M1(22) hoc M2(25) LT(22) = 1, hoc LN(25) = 1, LT(22,23) = 1, hoc LN(23,24) = 1, KT(26) = 1, KT(11) = 1 v KT(13) = 1, 1(12) = 1, quay KT v pha phi tng tc ng c v 1KX(26) l cng tc gii hn hnh trnh ca KT bn phi. Mun gim tc, n M3(27) KN(27) = 1, KN(11) = 1, + KN(13) = 1, 1(12) = 1, quay KT(2) v pha tri lm gim tc ng c v 2KX(27) l cng tc gii hn hnh trnh ca KT bn tri. j/ Mch tn hiu n H1(14) sng bo hiu du bi trn. n H2(15) sng bo hiu thiu du bi trn Ci C(16) ku bo hiu thiu du bi trn khi ang lm vic.
38
2.S iu khin truyn ng chnh my tin ng 1540
K2 AT2 BA3 BA2 O2 Uk CL2 r1 CKFT O1 Tr 1 15 + 21 19 R11 13 R9 R9 25 R11 17 R9 O3 R7 9 R10 27 R10 R7 7 5 R9 3 R3 51 R9 K1 BK3 BK4 D3 RV 31 RVD 43 RD R4 R3 47 R9 45 FT 49 29 RTr2 37 R10 R11 33 RTr1 35 R9 R10 39 R9 41 R3 R4 R9 R9 R11 35 K R12 RH RC H CK RTT CL3 BA4 BA5 Lk BA6 R1 R2
K1 AT1
AT
n cc truyn ng ph
BA1
BB1
r2
BB2
CL1
D1
M1
K1
RA M2 K2
(1) (2)
23
D2
K1 RTh R5
K2
(3) (4)
R8 R8
R11 R6 R11
R1 R4
(5) (6) (7)
R3
11 R9
R2 R5 R3 R4
(8)
R3
(9) (10)
R6 R3 RBT MT R5 R8 R7 MN R6 R9 R5 R4 R6
R4
(11) (12)
R5 R6
RTr2
R10
BK1
BK2
R5
(13) (14)
RTr1 R1 R2 RTT
R11 LV R12 R5 R6 RC HC
R6 R7
(15) (16) (17) (18) (19)
RTT
R8
K2 RBT BK1 BK2
H1 H2 H3 RAK RBT D3 D4
BK1 D5 RA RAL R8
R7 D6
R9 RA RTh RBT
(20) (21) (22) (23) (24)
Hnh 2-11. S truyn ng chnh my tin h T- (1540) khoa dien - dai hoc thanh do
39
ng c 1 l ng c truyn ng chnh c cng sut 70kW; in p phn ng 440V. Phm vi iu chnh tc bng iu chnh in p phn ng l Du = 6,7/1 v iu chnh t thng l D= 3/1. a/ Mch ng lc: ng c quay truyn ng chnh c cp in t b bin i BB1. BB1 gm b chnh lu cu 3 pha dng Thyristor, khng c my bin p nn phi s dng cun khng Lk chng tc tng dng ant v h thng pht xung iu khin cho Thyristor. in p Uk c t vo khu so snh ca h thng pht xung iu khin. Khi Uk thay i s lm cho gc m thay i thay i in p ra ca b BB1 nhm thay i tc ng c di tc c bn. in p Uk l u ra ca b khuch i mt chiu K; u vo ca K gm c hai knh: - knh 1: t vo chn 21-23 ca K l hiu s ca 2 gi tr in p: in p ch o Uc ly trn in tr R(5-9) v in p phn hi m tc ly trn my pht tc FT(45- 49). Do Uk = k(Uc UFT) vi k l h s khuch i ca b khuch i K - knh 2: l khu hn ch dng in trong ng c gm 3 bin p BA3, BA4, BA5 c cun s cp ni song song vi cun khng Lk; cun th cp ni vi chnh lu CL3 c in p u ra t ln in tr r1, ni vi it O1 v transistor Tr. Khi dng in trong ng c ln hn gi tr cho php th in p ri trn Lk ln in p trn CL1 cng nh trn r1 ln cho O1 thng lm cho transistor Tr m. Kt qu l in p ra ca b khuch i mt chiu gim nhm lm gim in p ra ca BB1 gim dng trong ng c khng vt qu gi tr cho php. b/ Mch kch t CK l cun kch t ca ng c c cp t b bin i BB2. BB2 gm b chnh lu 3 pha hnh tia ni song song ngc v hai h thng pht xung iu khin cho hai nhm Thyristor ni anot chung v catot chung iu khin theo phng php c lp. Khi R1 = 1, nhm chnh lu pha trn ( nhm catot chung) lm vic, cun CK c dng to ra t thng ng vi chiu quay thun ca ng c. Khi R2 = 1, nhm chnh lu pha di (nhm anot chung) lm vic, cun CK c dng to ra t thng ng vi chiu quay ngc ca ng c. Rle RTT l rle bo v thiu t thng . Khi dng qua n, RTT = 1. c/ Phi hp iu khin gia in p phn ng v t thng ca ng c in p phn ng ca ng c l 440V. Khi UBB < 420V th in p do khu o lng H t ln in tr r2 cha O2 thng; h thng pht
40
xung m cc Thyristor phi m vi gc m nh nht in p ra ca BB2 l ln nht tng ng vi dng kch t ca ng c l ln nht. Khi UBB 420V, in p trn r2 cho O2 thng, h thng pht xung ca BB2 thay i c gc m (tu gi tr t) lm thay i in p ra ca BB2 lm thay i dng kch t ca ng c lm tng tc ng c trn tc c bn. d/ iu kin lm vic ca my - n M1 K1(1) = 1, ng in cho cc truyn ng ph; K1(3) = 1, v K1(12) = 1, cp in cho cc dng t (12) ( 24). Nu in p li RA(21) = 1, RA(2) = 1, duy tr cho cun K1; - du bi trn v p lc du: RAK(23) = 1, RAL = 1, RBT(23) = 1, RBT(13) = 1, - Cc bnh rng c n khp: BK1(13) = 1, BK2(13) = 1, - X ngang c kp cht : BK3(13) = 1, - Truyn ng nng h x thi lm vic: BK4 = 1, e/ Khi ng n M2(3) K2(3) = 1, K2(4) = 1, v K2(l) = 1, lm cho BB1 v BB2 c in chun b cho mch ng lc lm vic. Mun khi ng thun, n MT(13) R5(13) R5(14) = 1, + R5(18) = 1, + R5(5) = 1, R1(5) = 1, v R5(9) = 1, R3(9) = 1. Do R1 c in nn h thng pht xung ca BB2 lm vic dng CK tng ln gi tr nh mc. Khi dng CK t n gi tr chnh nh (nh thua dng nh mc) th rle bo v thiu t thng RTT tc ng RTT(17) = 1, R12(17) = 1, [R1(17) ng)] v RTT(18) = 1, R8(18) = 1 R8(15) tomch duy tr cho R5 (gm R8(15) + R7(15) + R5(14). Kt qu khi n MT ta c c R5, R1, R3, R8 v R12 c in. R8(15-13) = 1, + R8(1-3) = 1, R(5-9) c t in p Uc do ngun CL2 cp; R12(19-21) = 1, + R3(41- 45) = 1, + R3(45- 49) = 1, s ni Uc vi UFT qua cc im (t dng ngun sang m ngun) sau: 15, 13, 17, 19, 21, 23, 35, 41, 45, 49, 47, 7, 5, 3, 1. Vi gi tr Uc - UFT ny t vo b khuch i mt chiu K lm cho Uk 0, UBB1 0 ng c khi ng. Trong qu trnh khi ng, nu dng in trong ng c ln hn gi tr cho php th khu hn ch dng tham gia vo lm vic. Khi thay i bin tr R(5-9), Uk thay i lm thay i gc m lm thay i tc ng c di tc c bn. Khi UBB 420V th O2 thng, cho php h thng pht xung ca BB2 thay i gc m thay i dng trong cun CK lm thay i tc trn tc c bn. Lu l th ti im 45 dng hn so vi im 49 v im 17 dng hn so vi im 35. Do it O3 (33-35) thng RTr1 = 0. Khi ng ngc, n MN(15) - t nghin cu
41
f/ Hm my Gi s ng c ang quay thun nh trnh by mc e/. Cc phn t ang c in l R5, R1, R3, R8, R12. n nt dng D3(13) R5(13) = 0, R5(5) = 0, R1(5) = 0, + R5(9) = 1, nhng R3(9) = 1, + R5(18) = 0, R8(18) = 0, R8(1-3) = 0, + R8(15-13) = 0, Uc t ln trn R(5-9) bng 0 Uk UFT ngha l t l vi tc ca ng c. Lc ny, th ti im 35 ln hn th ti im 17 (do Uc =0) nn iot O3 kho, RTr1(33-35) = 1, RTr1(15) = 1, R11(15) = 1, R11(1723) = 1, + R11(19-35) = 1, + R11(17-19) = 0, + R11(23-35) = 0, cc tnh dng ca FT c t vo im 21 cho ph hp vi cc tnh u vo ca b K. R11(5) = 0, + R11(7) = 1, R2(8) = 1. Trn b BB2, nhm chnh lu phi trn dng lm vic, nhm chnh lu pha di lm vic. Tc ng c gim tc o chiu quay. Trong giai on gim tc ny, in p Uk do t l vi tc nn cng gim theo lm cho in p ra ca b BB1 cng gim nn tc gim cng nhanh. Qu trnh gim tc lm cho th ti im 35 cng gim; n lc th ti im 35 gn bng th ti im 33 th RTr1(33-35) thi tc ng R11(15) = 0, R11(19-35) = 0, + R11(17 -23) = 0, ct in p t vo b K(2123) Uk= 0 UBB1= 0 ng c dng quay. Nu n mt trong cc nt D3 D6 RA(21) = 0, RA(2) = 0, K1(1) = 0; iu ny cng nh n vo D1(1). Khi K1(12) = 0, R5(13) = 0, v R8(18) = 0, qu trnh hm xy ra tng t nh n D3. Nu n vo D2(3) K2(3) = 0, K2(l) = 0, cc b bin i BB1 v BB2 mt in, ng c dng t do. Hm khi ng c ang quay ngc- t nghin cu g/Th my Quay b khng ch KC(17) v v tr HC R7(17) = 1, R7(15) = 0, mt duy tr cho R5 ch th my. h/Tin ct hay tin mt u Khi tin ct, lc dao ct i dn vo tm chi tit th tc quay ca chi tit cn phi tng tng ng m bo cho lng ct l khng i nhm gi vng nng sut ca my. Lc tin ct, chn ch tin ct trn mt my cho BK5(20) = 1, R9(20) = 1. Ch tin ct tng t nh ch tin thng, ch thm c R9 tc ng, ngha l khi ta chn ch tin ct quay thun chng hn th cc phn t c in l R5, R1, R3, R8, R12, R9. Lc ny in p Uc t ln bin tr Rv do R9(3-5) = 0, + R9(9-110 = 0, R9(13-25) = 1, R9(17-29) = 1;
42
in p UFT t ln bin tr RD do R9(35- 41) = 0, R9(37-35) = 1, R9(3941) = 1, R9(47-51) = 1, in p t vo b khuch ai K lc ny l URV - URD Chn bin tr RD ni vi chuyn ng n dao theo chiu hng tm. Khi dao i vo tm chi tit th chn bin tr RD dch chuyn theo hng gim nh URD lm cho in p t vo K tng nn tc ng c s tng tng ng. Dao cng i su vo tm chi tit th th ti im 43 cng gim n mc chnh lch th ti im 31 vi 43 ln cho RTr2 tc ng RTr2(13) = 1, R10(13) = 1, R10(29-31) = 0, R10(37- 43) = 0, R10(27-29) = 1, R10(37-39) = 1, in p t vo b khuch i m bo tc ng c c gi tr khng i khng ph thuc vo s dch chuyn ca chn bin tr RD trong sut thi gian gia cng cn li. j/ Mch tn hiu: - n H1(20) sng BB1 v BB2 ang c in, sn sng lm vic. - n H2(21) sng du bi trn - n H3(22) sng cc bnh rng n khp - Ci C(24) ku ln thiu du bi trn khi ang lm vic. 3.S iu khin truyn ng n dao my tin ng 1540 truyn ng my tin c nng v my tin ng, thng dng h thng truyn ng ring cho bn dao. V h thng ny c cng sut khng ln v phm vi iu chnh tc rng nn thng s dng h thng KM- v ngy nay l h thng T- H thng truyn ng n dao m bo iu chnh tc n dao lm vic trong phm vi 0,059 470 m/ph. H thng truyn ng n dao l h thng T- khng o chiu thc hin trong h thng kn c phn hi m tc nh my pht tc FT2. Phm vi iu chnh ng c l 200/1 bng cch thay i in p phn ng, m bo M= const. Phn ng ng c 1 c cung cp t b bin i dng Thyristor khng o chiu c cung cp t bin p BA1. Cun kch t ca my pht tc FT2 c cung cp t b chnh lu BB. in p iu khin t vo b bin i l hiu ca in p ch o v in p phn hi tc : Uk = Uc Uft = Vc Trong Uc : in p ch o ly trn bin tr RD1 hoc RD2 Uft : in p my pht tc FT2 ni cng vi ng c truyn ng n dao 1
43
AT1 R1 BA1 RD1 R3 R10 BB FT2 R10 R10 CK1 (3)
AT1
AT1
(1) (2)
BA1
CL1
CKFT2 RD2 FT1
(4)
R4
BK1
NC1
M R1
RX
1 KC1 1
(5) RL KT
R5
BK2
NC2
R1 R2 R3
(6) (7) (8) (9) (10) (11) (12) (13) (14) (15) R8 R6 R7 KC2 BK1 R4 BK3 BK2 R5 BK5 R7 BK5 R6 BK3 BK4
NC3
R1
C1 C2
NC4
R4 R5 R6 R7 R8 R9
R2
C3 C4
NC5
R2
1 KC1 1
R9 R8
NC6
R2 R4 R5 R6 R7
K
H1 H2 H3 H4
NC7
(16)
R9
NC8
Hnh 2-12. S iu khin truyn ng n dao my tin h T- (1540)
ch gia cng tin ct, rle R10 (khng v trong s ) khng c in, tip im thng kn ca n ng nn in p ch o ly trn bin tr RD1. ch mi mt u, rle R10 c in, in p ch o c ly trn bin tr RD2 t l vi in p my pht tc FT1 v do my pht tc ni cng vi trc ng c truyn ng chnh nn tc ng c n dao s t l vi tc ng c truyn ng chnh. Nh vy tc di chuyn bn dao s thay i nhp nhng vi tc quay chi tit gi lng n doa s l hng s trong qu trnh gia cng. La chn ch di chuyn ca dao hay bn dao c thc hin bng cc cng tc chuyn i C1 C4, cc rle tng ng R4 R7 s c in
44
v ng ngun cho cc nam chm in ca cc khp ly hp in t NC1 NC4 - Di chuyn ln ca dao: ng C1, rle R4 c in, NC1 c in - Di chuyn xung ca dao: ng C2; rle R5 c in, NC2 c in - Di chuyn ti tm ca bn dao: ng C3. rle R6 c in, NC3 c in - Di chuyn xa tm ca bn dao: ng C4, rle R7 c in, NC4 c in. Thc hin hm cc dao v bn dao bng cc khp ly hp in t NC5 v NC6. Khi hai khp NC5 v NC6 c in do cc rle tng ng R4 n R7 mt in, dao v bn dao c hm dng. Khi cn dng dao v bn dao m khng cn hm cng bc th t KC2 v tr 1(bn tri). Lc ny cc khp in t NC5 v NC6 khng c in. S m bo s lm vic ca truyn ng n dao ba ch : n dao lm vic, di chuyn nhanh v chm bng s dng b khng ch KC1. ch n dao lm vic, t b khng ch KC1 v tr 0; n nt M, rle R1 c in (nu truyn ng chnh lm vic th tip im RL kn), in p ch o c ly trn bin tr RD1 t vo b bin i qua tip im R1. Dng my bng cch n nt D. Mun di chuyn nhanh dao hoc bn dao, t KC1 v tr 2 bn tri, n nt M, rle R2 c in, v tip ng cng tc t K, ng c 2 c in khng duy tr, bn dao s di chuyn nhanh. di chuyn chm bn dao hoc dao, t KC1 v tr 1 bn tri, n nt M, rle R3 c in, in p ch o c ly trn RD1 qua tip im R3 s c tr s b tng ng vi tc nh. S c cc bo v sau: Bo v dng in cc i v ngn mch nh aptmat AT1, AT2 v bo v gii hn chuyn ng ca v bn dao bng cc cng tc hnh trnh cui BK1 BK5 S n dao ch lm vic khi: - Truyn ng chnh lm vic: tip im L kn. - ng c bm du lm vic: tip im KT2 kn - X my c kp cht: tip im RX kn - dao c di chuyn khi c ni: tip im R1 kn - Bn dao ch di chuyn khi bn dao c ni: tip im R2 kn Cc n tn hiu 1 4 bo hiu ch di chuyn ca dao v bn dao tng ng.
45
Chng 3
TRANG B IN MY BO GING
3.1 c im cng ngh My bo ging l my c th gia cng cc chi tit ln. Tu thuc vo chiu di ca bn my v lc ko c th phn my bo ging thnh 3 loi: - my c nh: chiu di bn Lb< 3m, lc ko Fk = 30 50 kN - my c trung bnh: Lb= 4 5m, Fk = 50 70kN - my c nng: Lb> 5m, Fk > 70kN
Hnh 3.1 Hnh dng bn ngoi my bo ging Chi tit gia cng 1 c kp cht trn bn my 2 chuyn ng tnh tin qua li. Dao ct 3 c kp cht trn bn dao ng 4. Bn dao 4 c t trn x ngang 5 c nh khi gia cng. Trong qu trnh lm vic, bn my di chuyn qua li theo cc theo cc chu k lp i lp li, mi chu k gm hai hnh trnh thun v ngc. hnh trnh thun, thc hin gia cng chi tit, nn gi l hnh trnh ct gt. hnh trnh ngc, bn my chy v v tr ban u, khng ct gt, nn gi l hnh trnh khng ti. C sau khi kt thc hnh trnh ngc th bn dao li di chuyn theo chiu ngang mt khong gi l lng
46
n dao s. Chuyn ng tnh tin qua li ca bn my gi l chuyn ng chnh. Dch chuyn ca bn dao sau mi mt hnh trnh kp l chuyn ng n dao. Chuyn ng ph l di chuyn nhanh ca x, bn dao, nng u dao trong hnh trnh khng ti.
,I
Vth V0 V0
t
V0
Vng t1 t21 t22 t3 t4 t5 t61 t62 t7 t8 t9 t10 t11 t12
Hnh 3-2. th tc trong mt chu k Gi s bn ang u hnh trnh thun v c tng tc n tc V0 = 5 15m/ph trong khong thi gian t1. Sau khi chy n nh vi tc V0 trong khong thi gian t2, th dao ct vo chi tit (dao ct vo chi tit tc thp trnh st dao hoc chi tit). Bn my tip tc chy n nh vi tc V0 cho n ht thi gian t22 th tng tc n tc Vth (tc ct gt). Trong thi gian t4, bn my chuyn ng vi tc Vth v thc hin gia cng chi tit. Gn ht hnh trnh thun, bn my s b gim tc n tc V0, dao c a ra khi chi tit gia cng. Sau bn my o chiu quay sang hnh trnh ngc n tc Vng, thc hin hnh trnh khng ti , a bn v v tr ban u. Gn ht hnh trnh ngc, bn my gim s b tc n V0, o chiu sang hnh trnh thun, thc hin mt chu k khc. Bn dao c di chuyn bt u thi im bn my o chiu t hnh trnh ngc sang hnh trnh thun v kt thc di chuyn trc khi dao ct vo chi tit. Tc hnh trnh thun c xc nh tng ng bi ch ct; thng vth = 5 120m/ph; tc gia cng ln nht c th t vmax = 75 120m/ph. tng nng sut my, tc hnh trnh ngc thng chn ln hn tc hnh trnh thun: vng= k.vth (thng k= 2 3) Nng sut ca my ph thuc vo s hnh trnh kp trong mt n v thi gian:
n= 1 1 = Tck t th + t ng
(3-1)
47
Tck - thi gian ca mt chu k lm vic ca bn my [s] tth - thi gian bn my chuyn ng hnh trnh thun [s] tng - thi gian bn my chuyn ng hnh trnh ngc [s] Gi s gia tc ca bn my lc tng v gim tc l khng i th:
t th =
t ng
Lth L g .th + Lh.th + v th v th / 2 Lng L g .ng + Lh.ng = + v ng v th / 2
(3-2) (3-3)
Trong : - Lth, Lng- chiu di hnh trnh ca bn my ng vi tc n nh vth, vng hnh trnh thun, ngc. - Lg.th, Lh.th - chiu di hnh trnh bn trong qu trnh tng tc (gia tc) v qu trnh gim tc (hm) qu trnh thun. - Lg.ng, Lh.ng - chiu di hnh trnh bn trong qu trnh tng tc (gia tc) v qu trnh gim tc (hm) qu trnh hm - vth, vng - tc hnh trnh thun, ngc ca bn my Thay tth v tng t (3-3) v (3-2) vo (3-1) ta nhn c:
n= 1 1 = L 1 (k + 1).L + + t dc + t dc vth v ng v ng
(3-4)
Trong : L = Lth +Lg.th + Lh.th = Lng + Lg.ng + Lh.ng - chiu di hnh trnh my k = Vth/Vng - t s gia tc hnh trnh thun v ngc tdc thi gian o chiu ca bn my. T (3-4) ta thy rng khi chn tc ct vth th nng sut ca my ph thuc vo h s k v thi gian o chiu tdc . Khi tng k th nng sut ca my tng, nhng khi k >3 th nng sut ca my tng khng ng k v lc thi gian o chiu tdc li tng. Nu chiu di bn L > 3m th tdc t nh hng n nng sut m ch yu l k. Khi Lb b, nht l khi tc thun ln vth = (75 120)m/ph th tdc nh hng nhiu n nng sut. V vy mt trong cc iu kin cn ch khi thit k truyn ng chnh ca my bo ging l phn u gim thi gian qu trnh qu . Mt trong cc bin php t mc ch l xc nh t s truyn ti u ca c cu truyn ng t ng c n trc lm vic, m bo my khi ng vi gia tc cao nht. Xut pht t phng trnh chuyn ng trn trc lm vic:
Mi M c = ( J D .i 2 + J m ). d m dt
(3-5)
48
Trong M momen ng c lc khi ng Nm; Mc- momen cn trn trc lm vic, Nm; JD- momen qun tnh ca ng c, kGm; Jm- momen qun tnh ca my, kGm; m- tc gc ca trc lm vic, rad/s; i - t s truyn ca b truyn. Ta c gia tc ca trc lm vic:
d m M .i M c = dt .J D .i 2 + J m
(3-6)
2
Ly o hm ca gia tc, cho bng khng ta tm c t s truyn ti u:

M J M itu = c + c + m M JD M
(3-7)
Vi gi thit M, Mc l khng i. Nu coi Mc = 0 th ta c itu =

Jm JD
15
J/Jt
Vic la chn t s truyn ti u l kh quan trng . Thi gian qu trnh qu ph thuc vo momen qun tnh ca my. Momen qun tnh ca my tng t l vi chiu di bn my. Vi: - Jb:momen qun tnh ca bn - Jct: momen qun tnh ca chi tit -Jt: momen qun tn ca b truyn lc J = Jb + Jct +Jt Tuy nhin thi gian qu trnh qu khng th gim nh qu c v b hn ch bi: - lc ng pht sinh trong h thng - Thi gian qu trnh qu phi ln di chuyn u dao.
J 10 Jct
Jb Jt
10 L(M)
Hnh 3-3. biu quan h gia momen qun tnh v chiu di ca my
3-2 Ph ti v phng php xc nh cng sut ng c truyn ng chnh
1. Ph ti ca truyn ng chnh Ph ti ca truyn ng chnh c xc nh bi lc ko tng. N l tng ca hai thnh phn lc ct v lc ma st: FK =Fz +Fms (3-10) Vi FK - lc ct [N]
49
Fms- thnh phn lc ma st, [N] a/ ch lm vic: (hnh trnh thun) lc ma st c xc nh : Fms = [Fy + g(mct + mb)] (3-11) Trong : = 0,05 0,08 - h s ma st g trt Fy= 0,4Fz thnh phn thng ng ca lc ct, [N] Mct, mb - khi lng ca chi tit, ca bn, [kg] b/ ch khng ti: do thnh phn lc ct bng khng nn lc ma st: Fms = g(mct + mb) (3-12) V lc ko tng FK = Fms = g(mct + mb) (3-13) FK Qu trnh bo chi tit my bo ging c tin hnh vi cng sut gn nh khng i tc l lc ct ln s tng ng vi tc ct nh v lc ct nh s tng ng vi tc ct ln. Tuy nhin nhng my bo ging c nng th th ph ti c hai vng nh th hnh 3-4, v Vgh trong vng 0< v < vgh, lc ko l hng s, trong vng vgh < v < vmax, cng sut ko PK gn Hnh 3-4 th ph ti ca truyn ng chnh my bo ging nh khng i 2. Phng php chn cng sut ng c truyn ng chnh my bo ging c im ca truyn ng chnh my bo ging l o chiu vi tn s ln, momen khi ng, hm ln. Qu trnh qu chim t l ng k trong chu k lm vic. Chiu di hnh trnh bn cng gim, nh hng ca qu trnh qu cng tng. V vy khi chn cng sut truyn ng chnh my bo ging cn xt c ph ti tnh ln ph ti ng. Trnh t tin hnh: a/ S liu ban u. Cc ch ct gt in hnh trn my: ng vi mi ch , c cho tc ct (tc thun) Vth, lc ct Fz . Ch lc ct thng c gi tr cc i trong phm vi tc ct Vth = 6 20m/ph. Khi tc ln hn 20m/ph lc ct gim i, trong phm vi ny cng sut ct c tr s gn khng i (h3-4) - tc hnh trnh ngc Vng thng c chn Vng = (1 3)Vth [m/ph] - trng lng bn my v chi tit gia cng Gb + Gct [N] - bn knh qui i lc ct v trc ng c in = v/ [m] - hiu sut nh mc ca c cu - h s ma st gia bn v g trt - chiu di hnh trnh bn Lb [m] - momen qun tnh ca cc b phn chuyn ng - h thng truyn ng in v phng php iu chnh tc
50
b/Chn s b ng c: ng vi mi ch ct gt, xc nh lc ko tng trn trc vt ca b truyn, cng sut u trc ng c v cng sut tnh ton. Lc ko tng c xc inh theo cng thc: FK = Fz + (Gb + Gct + Fy). (3-14) Cng sut u trc ng c khi ct chnh l cng sut ng c trong hnh trnh thun:
Pth = FK .v th 60.1000.
[kW]
(3-15)
Nu h thng truyn ng in l b bin i - ng c in mt chiu BB v iu chnh tc ng c trong c di tc bng iu chnh in p phn ng th ng c phi chn theo cng thc tnh ton Ptt:
Ptt = Pth v ng v th
[kW]
(3-16)
C nh vy, ng c mi c th m bo c dng in cc i trong hnh trnh thun vi in p phn ng khng ln, ng thi tc cao trong hnh trnh ngc (khi in p ln). Trong trng hp iu chnh tc theo hai vng nh theo th ph ti h.3-4 tc l trong vng vmin < v < vng gi lc ko khng i bng phng php iu chnh in p phn ng, cn trong vng vth < v < vng gi cng sut khng i bng phng php thay i t thng ng c, th ng c ch cn chn theo cng sut hnh trnh thun Pth tnh theo (3-15) l v trong phm vi vth < v < vng iu chnh t thng nn PD = const Cc s liu tnh ton c ghi vo bng 3-1 Cn chn ng c c cng sut nh mc ln hn hoc bng cng sut tnh ton ln nht trong bng 3-1 Pm Ptt Bng 3-1 S liu ghi chn cng sut ng c my bo ging
Ch ct Tc (m/ph)
1 2 3
Vth Vth1 Vth2 Vth3
Vng Vng1 Vng2 Vng3
Lc ct Fz(N)
Lc dc trc Fy(N)
Tr.lng chi tit Gct(N)
Lc ko FK(N)
C. sut u trc Pth(kW)
C.sut tnh ton Ptt (kW)
Fz1 Fz2 Fz3
Fy1 Fy2 Fy3
Gct1 Gct2 Gct3
Fk1 Fk2 Fk3
Pth1 Pth2 Pth3
Ptt1 Ptt2 Ptt3
c/ Xy dng th ph ti ton phn v kim nghim ng c chn. kim nghim ng c chn theo iu kin pht nng ta phi xy dng th ph ti ton phn i = f(t); trong c xt ti c ch lm vic xc lp v qu trnh qu . Phng php nh sau: c th chia th tc ca ng c trong mt hnh trnh kp (h.3-5) thnh 14 khong t t1 t14. Trong :
51
t1- bn my tng tc ti v0 khng ct gt kim loi tng ng vi ng c lm vic khng ti t21 - ng c lm vic vi tc n nh, khng ti. t22 - bt u gia cng chi tit, ng c lm vic vi tc n nh, c ti. t3 - ng c tng tc n th ng vi tc vth ca bn my, c ti. t4 - giai on ct gt, ng c lm vic vi tc n nh th t5 - ng c gim tc n 1, c ti t61 - ng c lm vic n nh vi tc 1, c ti. t62 - dao ra khi chi tit, ng c lm vic khng ti vi tc 1. t7 , t8 - ng c do chiu t thun sang ngc t9- ng c lm vic khng ti vi tc khng ti ng ng vi vng ca bn my. t10 - ng c gim tc chiu ngc t11 - ng c lm vic n nh vi tc 1 t12 - ng c o chiu t ngc sang thun, bn my bt u thc hin mt hnh trnh kp mi. Nh vy trong mt hnh trnh kp c cc khong thi gian ng c lm vic n nh khng ti l t21, t6, t9, t11 v c ti t22, t4, t61 . Cc khong thi gian ng c lm vic qu trnh qu t1, t3, t5, t8, t10, t12. Ta phi xc nh c dng in trong ng c trong tt c cc khong thi gian . + Xc nh dng in trong ch lm vic n nh xc nh dng in ng c trong cc khong thi gian lm vic n nh, ta xc nh cng sut trn trc ng c, sau xc nh momen in t ca ng c trong cc khong thi gian theo gin sau: P(t) M(t) I(t) vi P(t), M(t), I(t) l cng sut, momen, dng in trong cc khong thi gian lm vic n nh th i. - Cng sut u trc ng c khi khng ti hnh trnh thun: P0th = P0th + Pp (3-17) vi P0th - tn hao khng ti trong hnh trnh thun; Pp - tn hao do ma st trn g trt ca bn my. P0th = a.Pthhi = 0,6Pth(1-) (3-18)
Pp =
(G ct + Gb ).v th . 60.1000
(3-19)
vi a = 0,6(am + bm); Pthhi cng sut hu ch - Mmen in t ca ng c hnh trnh thun khi y ti:
M dt .th = M 0 + M th = M 0 + PD.th .10 3
dm
, [N]
(3-20) (3-21)
vi
v th
52
l tc ng c hnh trnh thun. M0 momen khng ti ca ng c

M 0 = K dm .I dm Pdm .10 3
dm
[Nm]
(3-22)
- Dng in ng c khi y ti
I th = M dt .th , K dm
[A]
(3-23)
Trong Kdm, Pm, Im l cc thng s nh mc ca ng c - Cng sut ng c trong hnh trnh ngc khi dng phng php iu chnh in p trong c di tc c xc nh:
PDng = P0th . v ng v th
[N]
PDng .10 3
(3-24)
- Momen in t hnh trnh ngc:

M dt .ng = M 0 +
M dt .ng K dm
ng
[n.m]
(3-25)
- Dng in ng c hnh trnh ngc

I ng = = I u 0.th
[A]
(3-26)
+ Xc nh dng in trong cc khong thi gian ng c lm vic qu trnh qu : Nguyn tc chung l vit v gii cc phng trnh vi phn cc mch in c th. Ngy nay cng c my tnh cho php ta d dng gii cc h phng trnh phc tp ny. Tuy nhin, n gin cho vic phn tch, ta c th s dng phng php gn ng. Phng php da trn cc gi thit sau: - th tc bn my v(t) hoc ca ng c c dng l tng hnh 3-5; - H thng truyn ng in c t ng iu chnh, m bo c hn ch dng v duy tr n gi tr cc i cho php trong qu trnh qu . i vi ng c mt chiu Iq = (2 2,5)Im + Xc nh thi gian ca cc khong lm vic: - Thi gian ca qu trnh qu c th xc nh bng cng thc gn ng:
t= J J ( 2 1 ) = ( 2 1 ) M qd M c ( I qd I c ).K . dm
(3-27)
Trong : Mqd, Iqd Momen, dng in ng c trong qu trnh qu ; Mc, Ic momen, dng in ph ti ca ng c; 2, 1 - tc cui v u qu trnh qu ; Theo (3-27) ta xc nh c t1, t3, t5, t7, t8, t10, t12.
53
- Cc khong thi gian t21, t22, t61, t62 xc nh theo kinh nghim vn hnh. - Thi gian lm vic n nh hnh trnh thun c xc nh nh sau:
t5 = L5 , v th
[s]
(3-27)
vi L5 - chiu di bn my di chuyn trong khong thi gian t5 c xc nh nh sau: L5 = L Li (3-29) Trong L- chiu di hnh trnh bn my trong hnh trnh thun. Li- tng chiu di hnh trnh bn trong cc giai on qu trnh qu v cc on bn my di chuyn vi tc v0 Nu coi rng trong qu trnh qu bn my di chuyn vi tc trung bnh khng i th: Li = viti (3-30) vi vi, ti - tc trung bnh, on thi gian th i - Tng t ta xc nh c t11 + Xy dng th ph ti ton phn i=f(t): T cc s liu dng in trong qu trnh qu v xc lp cc khong thi gian tng ng, ta v c th dng in bin thin theo thi gian nh hnh 3-5 + Kim nghim ng c theo iu kin pht nng. S dng phng php dng in ng tr kim nghim. T th hnh 3-5 ta c:
I dt =
I
i =1
14
2 i
.t i
T ' ck
(3-31)
Trong : Tck - thi gian ca mt chu k c xt n hin tng to nhit do tc thp v qu trnh qu nu ng c t thng gi. Khi ng c thng gi c lp th ly TCK =TCK ng c c chn phi c dng in nh mc Im Im

,I
54
Vth
V0 Vng t1 t21 t22 t3 t4 t5 t61 t62 t7 t8 t9 t10 t11 t12
Hnh 3-5 Biu tc v dng in ca my bo ging 3.3 Cc yu cu i vi h thng truyn ng in v trang b in ca my bo ging 1. Truyn ng chnh: Phm vi iu chnh tc
D= v max v ng . max = v min v th. min
(3-33)
vng.max: tc ln nht ca bn my hnh trnh ngc, thng vng.max= 75 120m/ph vth.min: tc nh nht ca bn my trong hnh trnh thun, thng vth.min= 4 6 m/ph Nh vy D = (12,5 30)/1 Thng thng, h thng truyn ng in s dng ng c in mt chiu, c cp ngun t b bin i. Theo yu cu ca th ph ti, iu chnh tc c thc hin theo hai vng: Thay i in p phn ng trong phm vi (5 6)/1 vi mmen trn trc ng c l hng s ng vi tc bn thay i t vmin= (4 6)m/ph n vgh = (20 25)m/ph, khi lc ko khng i; gim t thng ng c trong phm vi (4 5)/1 khi thay i tc t vgh n vmax =(75 120)m/ph, khi cng sut ko gn nh khng i. Nhng s dng phng php iu chnh t thng th lm gim nng sut ca my, v thi gian qu tng do hng s thi gian mch kch t ng c ln. V vy, thc t ngi ta thng m rng phm vi iu chnh in p, gim phm vi iu chnh t thng, hoc iu chnh t thng trong c di thay i in p phn ng. Trong trng hp ny cng sut ng c phi tng vmax/vgh ln.
55
ch xc lp, n nh tc khng ln hn 5% khi ph ti thay i t thng n nh mc. Qu trnh qu khi ng, hm yu cu xy ra m, trnh va p trong b truyn ng vi tc ng cc i. i vi nhng my bo ging c nh Lb< 3m, FK =30 50kN; D = (3 4)/1, h thng truyn ng chnh thng l ng c khng ng b - khp ly hp in t; ng c khng ng b rto dy qun hoc ng c in mt chiu kch t c lp v hp tc . Nhng my c trung bnh Lb= 3 5; FK = 50 70kN; D = (6 8)/1, h thng truyn ng l F - (my pht mt chiu - ng c in mt chiu). i vi my c nng Lb>5m, FK > 70kN; D (8 25)/1, h truyn ng l h F - c b khuch i trung gian; h chnh lu dng Thyristor - ng c mt chiu. 2. Truyn ng n dao Truyn ng n dao lm vic c tnh cht chu k, trong mi hnh trnh kp lm vic mt ln (t thi im o chiu t hnh trnh ngc sang hnh trnh thun v kt thc trc khi dao ct vo chi tit). Phm vi iu chnh lng n dao l D = (100 200)/1. Lng n dao cc i c th t ti (80 100)mm/1 hnh trnh kp. C cu n dao yu cu lm vic vi tn s ln, c th t ti 1000ln/ gi. H thng di chuyn u dao cn phi m bo theo hai chiu c ch di chuyn lm vic v di chuyn nhanh. Truyn ng n dao thng c thc hin bng ng c khng ng b rto lng sc v hp tc . Truyn ng n dao c th thc hin bng nhiu h thng: c kh, in kh, thu lc, kh nn v.v. Thng thng s dng rng ri h thng in c: ng c in v h truyn ng trc vt - cu hoc bnh rng - thanh rng. Lng n dao trong mt hnh trnh kp khi truyn ng bng bng h trc vit - cu c tnh nh sau: S = tv. t. T (3-34) V i vi h truyn ng bnh rng - thanh rng S = br.z.t.T (3-34) Trong : tv, br - tc gc ca trc vt, bnh rng, rad/s z - s rng ca bnh rng t - bc rng ca trc vt hoc thanh rng, mm T - thi gian lm vic ca trc vt hoc thanh rng, s T biu thc trn, ta c th iu chnh lng n dao S bng cch thay i thi gian s dng nguyn tc hnh trnh (dng cc cng tc hnh trnh) hoc nguyn tc thi gian (dng rle thi gian). Cc nguyn tc ny n gin nhng nng sut my thng b hn ch. L do l lng n dao ln, thi
56
gian lm vic phi di, ngha l thi gian o chiu t hnh trnh thun sang hnh trnh ngc phi di, nhiu trng hp khng cho php. thay i tc trc lm vic, ta c th dng nguyn tc tc , iu chnh tc bn thn ng c hoc s dng hp tc nhiu cp. Nguyn tc ny phc tp hn nguyn tc trn, nhng c th gi c thi gian lm vic ca truyn ng nh nhau vi cc lng n dao khc nhau. Mt h thng truyn ng n dao c s dng trong nhiu my bo ging c trung bnh nh hnh (3-6). B phn chnh l h thng a vi s rng trn cc a khc nhau. S a s l s cp n dao ng vi mt tc ca trc lm vic. S a c th l 7 hoc 8, khi kt hp vi mt hp tc 3 cp th s to ra lng n dao 0,5 50mm (7 a) v n 100mm (8 a) vi =1,26. S rng trn a s xc nh lng n dao. Mi a s ng vi mt lng n dao. Phn ng rle R s di chuyn ta trn cc a, khi gp rng trn a th rle R nh, tc ng n mch iu khin v ct in ng c truyn ng n dao DD.
Hnh 3-6 H thng truyn ng n dao my bo ging 3. Truyn ng ph
57
`Truyn ng ph m bo cc di chuyn nhanh bn dao, x my, nng u dao trong hnh trnh ngc, c thc hin bi ng c khng ng b v nam chm in. 3.4 Mt s s iu khin my bo ging in hnh 1. S iu khin my bo ging theo h thng F- c my in khuch i lm kch t cho my pht. Hnh 3-7 l s nguyn l n gin ca h thng truyn ng chnh my bo ging c trung bnh v nng a/ Phn tch nguyn l lm vic ca h thng truyn ng in ng c in truyn ng cho bn my c cp in t my pht in mt chiu F. Kch t ca my pht F l cun CKF c cp bi my in khuch i t trng ngang MK. MK c 4 cun kch t; 3cun CK1, CK2, CK3 ni ni tip nhau c chc nng l cun ch o, phn hi m in p, phn hi dng dng in phn ng v phn hi mm sc in ng my pht - in p ch o ly trn bin tr BTT (cho hnh trnh thun) hoc trn bin tr BTN (cho hnh trnh ngc). Khi R(5-6) = 1, + T(5) = 1, bin tr BTT c cp in hnh thnh in p Uc to dng ik chy vo cun CK1, CK2, CK3 qua in tr R1, cun CFF , CF v in tr R5 tng ng vi chiu quay thun. Nu R(5-6) = 1, + N(5) = 1, bin tr BTN c cp in to ra dng ik cng chy qua CK1, CK2, CK3 qua in tr R1, cun CFF, CF v in tr R5 theo chiu ngc li lm cho ng c quay ngc. - in p phn hi m in p ng c: Do bin tr 1R c ni song song vi phn ng ng c nn khi h thng F- lm vic, st p trn 1R l Ua t l vi in p trn phn ng ng c, to ra dng chy trong CK1, CK2, CK3 t l vi in p phn ng ng c. - in p phn hi dng dng in phn ng ng c: Khi h thng F- lm vic, st p trn 2 cun ph CFF v CF l Ui t l vi dng in phn ng ng c; Ui to ra dng chy qua CK1, CK2, CK3 t l vi dng in phn ng - in p phn hi mm ly trn cu cn bng bao gm 2 na in tr 2R, in tr 4R v cun CKF. Mt ng cho ca cu c cp bi in p ca my in khuch i MK; ng cho cn li l in tr 5R. Ta chnh nh trn 2R sao cho khi ng c lm vic ch tnh th cu cn bng ngha l in p trn 5R bng khng. Khi ng c lm vic ch ng th cu mt cn bng, ngha l in p trn 5R khc khng v t l vi o hm ca sc in ng my pht tc l phn nh s dao ng sc in ng
58
1R
F Ua
CKF
CFF Ui CF
Ua
2R
4R
5R
CK4
1V CK1 CK2 B CK3 MK
2V 3R 3V
USS
4V
6R
ik
if
1 T 2 BTN 3 2KH 4 5 R 6 RAL T N 7R D KL TT TN MT 7 MN 1KC 9 10 N T KL 2KC2 2KC1 MN MT TT TN KL KL N T N KC KL 1KH KL 8R KL RC BTT N
11 12 13
R RC
Hnh 3-7 S h thng truyn ng my bo ging h F-

59
ca my pht. C th xc nh c in p Uo bng cch vit cc phng trnh cn bng in p ca cu ng ni trn:

U od = R2 R 2 .LCKF . p.E F 2 R.K
(3-37)
vi R2R2 - in tr ca na in tr 2R LCKF - in cm ca cun kch tmy pht; K - t s sc in ng nh mc v dng in kch t nh mc ca my pht . Nu coi mch kch t my pht l khng bo ho th:
K = E Fdm I CKFdm
Cun kch t CK4 c chc nng l cun phn hi m dng c ngt to cho ng c c tnh c dng my xc, hn ch c dng in trong ng c qu trnh tnh cng nh qu trnh qu . i vi nhng my thng xuyn lm vic qu ti nh my bo ging, my cn, my xc khi qu ti ngi ta khng ct in cho ng c (v lm nh th nng sut ca my s rt thp) m to cho n mt ng c tnh c dng my xc khi qu ti th dng in trong ng c khng vt qu gi tr cho php. Trn hnh 3-8 c tnh c ca ng c c hai on: khi dng in trong ng c nh Uc = U 1 thua Ing, ng c lm vic trn c tnh c cm t nhin (on cng) v khi dng in trn Uc 2 ng c ln hn gi tr Ihq th ng c lm Uc vic trn on c tnh c dng my xc 3 (on dc) Uc 4 Nguyn l lm vic ca khu phn hi I m dng c ngt trong s c gii thch nh sau: Khi dng in trong ng Ing c nh thua gi tr ngt th st p Ui ri Hnh 3-8 c tnh c - in ca ng c trn cc cun ph cn nh thua gi tr Uss trn 3R lm cho cc van 1V hoc 2V (tu cc tnh) kho, do trn cun CK4 khng c dng in, sc t ng bng khng, ng c lm vic trn ng c tnh c t nhin. Khi dng in trong ng c ln hn dng in Ing, st p Ui > Uss lm cho cc van 1V hoc 2V thng nn cun CK4 c dng to ra sc t ng ln tc dng ngc chiu vi sc t ng do cc cun CK1, CK2, CK3 sinh ra lm cho in p my pht gim nhanh, tc ng c gim nhanh khi dng in phn ng tng, to ra c tnh c dc.
60
iu chnh tc ng c bng cch thay i in p ch o ly trn bin tr BTT hoc BTN + Thnh lp phng trnh c tnh c - khi I< Ing ta vit c phng trnh m t h thng ch xc lp: Uk = Uc UF +I.R (3-39) EF = KF.KMK.Uk (3-40) EF = K + I.R (3-41) Trong KF, KMK - l h s khuch i in p my pht, khuch i my in. Vi gi thit l mch t ca my pht v khuch i my in khng bo ho th ta c:
KF = EF E ; K MDKD = MDKD U CKF U dk
R = R + RF + RCFF + RCFD : tng in tr trong mch phn ng T cc phng trnh (3-39), (3-40), (3-41) ta bin i thnh phng trnh c tnh c - in ca ng c:
D =
K D .K F .K MDKD .U cd 1 + .K F .K MDKD R 1 + K F .K MDKD ( + ) Ru .K D .Ru .I u (3-42) 1 + .K F .K MDKD
Trong KD =1/K - h s ca ng c; Rf - in tr bn thn ca dy qun phn ng ng c/ - khi I Ing , ta vit phng trnh m t h thng tng t nh khi I< Ing. Ch lu l trong trng hp ny cun CK4 c in p U4 l hiu hai in p: st p trn cun dy cc t ph U v in p so snh Uss: U4 = U.Uss = IR - Uss (3-43) tin cho vic vit phng trnh ta qui i in p trn cun CK4(U4) v cun dy CK1 CK2 CK3 bng cng thc sau: U4 = Kq4.U4 = Trong Kq4=
W4 R13 . .U 4 R4 W13
(3-44)
W4 R13 . h s qui i in p trn cun dy CK4 v cun R4 W13
CK1-CK2-CK3; W4, R4 - s vng dy, in tr cun dy CK4; W13, R13 - s vng dy, ien tr cc cun dy ni tip CK1-CK2-CK3; Khi ta c cc phng trnh sau: U13 = U13 U4 = Uc UF + R.I - Kq4.U4 (4-45) EF = KF.KMDKD.U13 (4-46) EF = K + I.R (4-47) Trong U13 - in p tng trn cun dy CK1, CK2, CK3
61
Kt hp cc phng trnh (3-45), (3-46), (3-47) ta nhn c phng trnh c tnh c - in ca ng c trong vng I Ing
R 1 + K F .K MDKD ( + uD ) + ( K qd 4 1) K D .Ru .I Ru K D .K F .K MDKD (U cd + K qd 4 .U ss ) D = 1 + .K F .K MDKD 1 + .K F .K MDKD
(3-48) Kt hp hai phng trnh (3-42) v (3-48) ta c h c tnh c - in khi thay i in p ch o . b/Phn tch nguyn lca s iu khin t ng: Trong s ny ng c c khi ng cng bc. H s cng bc c duy tr mc cho php trong thi gian di. Sau khi cho lnh khi ng, in p ch o c a vo mch kch thch ca MK (cun CK1, CK2, CK3), cn sc in ng ca ng c E=0, nn in p t ln cc cun CK123 c gi tr cc i v ng c c khi ng cng bc gii hn cho php nh khu phn mch. Khu phn mch gm hai bng n c in tr phi tuyn B; 4V-3R-2V hoc 3V-3R-1V. Khi in p t ln cc cun CK123 ln hn in p Uss t ln 3R th in tr cc bng n B tng ln lm cho dng Ik chy trong cc cun ny khng tng ng thi cc cp van 1V-3V thng hoc 2V -4V thng to ng cho dng phn mch chy khng qua cc cun CK123. Dng in phn mch cng ln khi in p t ln cc cun CK123 cng ln v dng in Ik c duy tr mc cho php hu nh khng i trong qu trnh khi ng. Trong thi gian khi ng, khu phn hi m dng in c ngt cng c tc dng hn ch dng in nh hn tr s dng in cho php. S c kh nng lm vic ch t ng v th my. Khi bn u hnh trnh thun, bn n vo cng tc hnh trnh 2KC; cui hnh trnh thun (u hnh trnh ngc) bn n vo 1KC. Khi bn di chuyn ngoi phm vi cho php th tip im KC(6) = 0. Gi s bn u hnh trnh thun; p lc trong h thng bi trn tip im RAL(6) = 1, cng tc hnh trnh 2KC b n 2KC1(10) = 0, 2KC2(13) = 1. n nt MT(7) cun dy KL(6) = 1, tip im KL(6) = 1, duy tr, + KL(9) = 1, + KL(10) = 1, + KL(13) = 1, + KL(2-3) = 0. Do KL(9) = 1, T(9) = 1, T(1-2) = 0, + T(5) = 1, + T(12) = 1, R(12) = 1; Do KL(13) = 1, RC(13) = 1. Kt qu khi n MT ta c c: KL, T, R, RC c in. Bin tr BTT(3) c cp in do R(5-6) = 1, v T(5) = 1, to ra in p Uc t ln BTT sinh ra dng trong cc cun CK1, CK2, CK3 lm cho ng c khi ng a bn chy theo hnh trnh thun. Do RC(2-3) ni tt mt phn bin tr
62
BTT nn in p Uc gim nh lm cho tc ng c ch tng n tc V0 dao i vo chi tit. n cui t3, bn thi n vo 2KC 2KC1(10) = 1, nhng do T(10) = 0, nn T(10) = 0; 2KC2(13) = 0, RC(13) = 0, RC(2-3) = 0, in p Uc trn BTT tng ln ng c tng tc ln tc Vth thc hin ch ct gt kim loi. n cui t5, dao chun b ra khi chi tit, chi tip xc ca tip im hnh trnh 1KH c y v pha tri, ngn mch mt phn bin tr BTT lm cho in p Uc gim xung, tc ng c gim xung V0 dao ra khi chi tit. n cui t8 lc ny dao ra kkhi chi tit, bn n vo cng tc hnh trnh 1KC(9) T(9) = 0, T(10) = 1, N(10) = 1, T(1-2) = 1, + T(5) = 0, +T(12) = 0, +N(1-2) = 0, + N(5) = 1, N(9) = 0, + N(11) = 1. Kt qu in p Uc chuyn t BTT sang BTN lm cho dng in trong cc cun CK1,2,3 o chiu, ng c thc hin hm gim tc v khng sau khi ng ngc a bn tr v v tr ban u vi tc l Vng. Khi bn my chy ngc, cng tc hnh trnh 1KC v sau l chi tip xc 1KH c tr v v tr ban u chun b cho chu k lm vic k tip. Gn cui hnh trnh ngc (cui t11), bn li n vo chi tip xc 2KH(4) ngn mch mt phn bin tr BTN cho tc gim v V0. n cui t13, bn n vo cng tc hnh trnh 2KC 2KC1(10) = 0, N(10) = 0, N(9) = 1, T(9) = 1, N(1-2) = 1, N(5) = 0, N(11) = 0, T(12) = 1, T(10) = 0, T(5) = 1, T(1-2) = 0. Kt qu in p Uc chuyn t BTN sang bin tr BTT, ng c thc hin vic gim tc v khng sau khi ng li cho mt chu k mi. Hm my khi n nt dng D(6). Cc cng tc t KL, T hoc N v rle R mt in. in p ch o trn bin tr BTT hoc BTN mt tc dng, cc cun dy CK1, CK2, CK3 c ni vo in p my pht ( UF) c du ngc vi Uc trc khi hm, dng in trong cc cun CK1, CK2, CK3 o chiu, ng c c hm ti sinh. trnh s t bin v chiu v tr s trong cc cun ny, ngi ta duy tr mt lng in p nh trn in tr 8R(3) c duy tr bi tip im m chm R(5-6). Sau thi gian duy tr ca R, in p trn 8R(3) mt ng thi mt phn bin tr 1R b ngn mch, in p phn hi gim i, qu trnh hm ti sinh chuyn sang giai on th hai cho n lc dng. H thng ny m bo phm vi iu chnh tc D = 15/1 vi st tc khng qu 6%. Nhc im ca h thng ny l c s lin quan gia mch ng lc v mch iu khin. iu gy kh khn cho vn hnh v sa cha, hiu chnh h thng.
63
2. S iu khin my bo ging h T- a/ Mch ng lc: ng c truyn ng chnh l ng c mt chiu cng sut 42kW, in p 440V, tc nh mc l 157rad/s. ng c c cp in t b bin i BB. thc hin vic o chiu quay cho ng c, BB gm s chnh lu 3 pha hnh cu khng c my bin p ni theo kiu song song ngc v hai h thng pht xung cp cho hai nhm chnh lu (pha trn v pha di) iu khin theo kiu phi hp tuyn tnh 1 + 2 = 1800. Hai h thng pht xung c iu khin bi mt bin tr R1(1) c cp t in p Uc ly trn cc in tr R8, R, R9, R10(9 15) v in p phn hi m tc UFT. Gi tr in p iu khin Uk t ln R1: Uk = Uc - UFT Khi thay i gi tr Uc th gc m ca hai h thng pht xung thay i lm thay i tc ng c. Khi o cc tnh in p Uc nh cu tip im RT, RN (8 v 14) ngha l thay i cc tnh ca Uk s lm thay i gi tr ( 900 hoc 900) lm thay i vai tr ca hai nhm chnh lu t ch lm vic chnh lu sang ch i nghch lu ngha l o chiu quay ng c. Khi RT(8) = 1, + RT(14) = 1, in p dng ca b chnh lu CL3 t cc tnh (+) ln pha trn ca R Uc tng ng vi chn I ca bin tr R to tc Vth ca bn. Khi nu RG(10) = 0, R8 c ni tip vi bin tr R lm gim Uc to ra tc V0 dao i vo chi tit. Nu RG(10) = 1, + RD(12) = 1, Uc chnh l st p trn in tr R10. Khi RN(8) = 1, + RN(14) = 1, in p dng ca b chnh lu CL3 t cc tnh (+) ln pha di ca R10 Uc tng ng vi chn II ca bin tr R to tc Vng ca bn. Khi nu RD(12) = 1, Uc chnh l st p trn in tr R9. B chnh lu khng iu khin CL2 cp in cho cun kch t CK(8) ca ng c . Khi K2(l) = 1, CL1 v CL2 c in cun CK c in. Khi lm vic ch thun th dng kch t trong ng c bng nh mc; khi lm vic ch ngc, dng kch t c gim 20% nh a in tr R7(8) ni tip vi cun CK. Vic ng m R7 c thc hin bi rle RH(2). Khi ng c lm vic ch thun, iot 1(1) kho rle RH(2) khng tc ng RH(7) = 1, R7(8) b ni tt ICK= m. Khi ng c lm vic ch ngc, iot (1) thng RH(2) = 1, RH(7) = 0, R7(8) c ni tip vi cun CK ICK gim xung tng tc trn tc c bn. Tip im K3(3-4), R6 v 4 iot 2 5 to ra mch hm ng nng t kch t. Khi lm vic th K3(3-4) m ra gii phng mch hm ng nng. Khi hm K2(l) = 0, K3(3-4) = 1, CL2 mt in. Nu ng c trc quay
64
thun th 2 v 5 thng ; nu trc quay ngc th 3 v 4 thng. C hai trng hp u lm cho dng trn cun CK c chiu t tri sang phi cp in cho cun kch t trong thi gian hm ng nng. b/ Mch khng ch t ng ng tt c cc attomat. n M1(2) K3(2) = 1, ng thi RTh(8) = 1, RTh(6) = 1, K1(4) = 1, + RTh(8) = 1, K2(7) = 1. Kt qu khi n M1 ta c K1, K2, K3 c in. Trn mch ng lc, K1 cp in cho b bin i BB; K3(2-3) = 1, K3(3-4) = 0, gii phng mch hm ng nng; K2(l) = 1, CL1c in cp ln cu tip im RT/RN khi RTr1(5-7) = 1, hoc RTr(5-7) = 1; CL2 c in cp in cho cun CK. Khi dng RTT(8) = 1, RTT(9) = 0, RTh(8) = 0, RTh(6) m chm c nguy c lm K1(4) mt in K2(7) cng mt in theo nu trong thi gian m chm ca RTh ta khng kp cho RTr1(4)= 1, hoc RTr2(5) = 1, thay th cho RTh(6) cp cho K1(4); m RTr1 hoc RTr2 l do ta n 1 trong 4 nt n MT(10) hoc MN(11), hoc TT(13) hoc TN(14). iu ny c gii thch nh sau: Khi n M1, K1, K2, K3 c in, ng in cho mch ng lc sn sng lm vic. Trong thi gian nh sn (do RTh quyt inh), nu ta khng ra lnh cho bn lm vic th mch chun b s b mt in; mun lm vic li ta phi n li t M1. Ra lnh cho bn lm vic bng cch n vo MT(10) hoc MN(11) RTr(10) = 1 (c duy tr) . n TT(13) hoc TN(14) RTr2(14) = 1. Ngoi vic thay th cho RTh(6) th RTr1(5-7) hoc RTr2(5-7) ng cp in CL1 ln cu tip im RT/RN cho mch chun b lm vic
65
AT1
K2 AT2
AT K1 RN1 RN2 BA3 AT3
BA1
BA2
BB
CL1 (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12) (13) RT RN R9 R10 (15) 8 (13) 9 (14) (15) RAL RN RT R8 RG R II I 6 (10) 7 RD (11) (12) RTr1 TT RTr2 TN R12 H2 R11 RTr2 RTr1 3 RH R7 CK RTT K3 R2 R3 CL2 1 R4 R5 RH RC R1 (1) (2) (3) M1 4 5 (4) FT (5) (6) (7) (8) (9) RAL K1 K2 RTr1 RTr2 RTh RTT RTh RTT D2 BK RTr1 MT MN RTr2 RTr2 RTh RTr1 H1 RN1 RN2 D1 M1 K1 CL3
K3
RC
K3 2 R6
K1
K2
(16) (17) Uxx2 R11
XX2
RTr2 RTr1 MT TT BA4 W4 W3 NF2 RT RN W1 MN TN
BK XX1 Uxx1 R12 W2 NF1 GT
BK
(18)
(19) CL5 Uc2 Uc1 RN RT R13 (22) (24) (25) NOR K4 RG K3 RD R14 CL4
(20) (21)
+ SS2
SS1 +
LG2
LG1
u =Umsint
K2 K1
RN
RT
Hnh 3-11. S iu khin my bo ging h T-
66
c/ Xenxin lm vic ch bin p Xenxin mt pha l my in cm ng nh, c cun dy mt pha kch thch v cun dy ng b ho ba pha. Xenxin chia thnh loi tip xc v khng tip xc. Xenxin tip xc c cu trc ging vi my in ng b kch thch in t. Li thp stato v roto ghp t cc l thp k thut in. Cun kch thch (cun s cp) mt pha t trn stato (hoc roto) v cun ng b ho 3 pha (cun th cp) t trn roto (hoc stato)
1 2
Uv=Umsint
XX1
XX2
Ur=kUmsin(1 2) sint
Uv
Ur
Hnh 3-10 S ni xenxin theo kiu my bin p v dng sng vo ra Hai xenxin XX1 v XX2 c ni nh hnh 3-10 trong XX1 c gi l xenxin pht v XX2 c gi l xenxin thu. in p t vo cun kch t ca XX1 l: uv = Umsint th trn cun kch t ca XX2 ta nhn c in p: ur = kUmsin(1 2)sint trong 1 v 2 l gc lch roto ca xenxin XX1 v XX2 Nhn xt: - in p ra cng tn s vi in p vo - Bin ca in p ra ph thuc vo gc lch 1 v 2 + Nu 1 = 2 ur= 0; ta gi XX1 v XX2 ng b vi nhau + Nu 1 2 < 1800 ur cng pha vi uv + Nu 1 2 > 1800 ur ngc pha vi uv Trn hnh 3-10, cc th c v vi gi thit c 4 chu k th 1-2 >1800.
67
d/ Chnh lu nhy pha Bin in p xoay chiu thnh mt chiu c cc tnh thay i tu thuc pha ca in p vo vi in p ng b
1 T2 RC1 Uv RC2 2 Ur
T1
Ub
Ub
t Uv t Ur
Hnh 3-11 S nguyn l chnh lu nhy pha v cc dng sng vo/ra S gm 1 bin p vi th cp c 2 cun dy ni vi 2 transistor T1 v T2; 2 iot 1 v 2; hai t lc v 2 in tr ti Rc1 v Rc2. - Xt 4 chu k u: in p u vo cng pha vi in p ng b + trong khong t 0 T1 thng Ur c cc tnh (+) di + trong khong t 2 T1 v T2 kho Cc chu k sau c lp li v nh t lc san phng in p Ur - Xt 4 chu k sau: in p u vo ngc pha vi in p ng b + trong khong t 0 T2 thng Ur c cc tnh (+) trn + trong khong t 2 T1 v T2 kho Cc chu k sau c lp li v nh t lc san phng in p Ur Ta c c in p mt chiu thay i c cc tnh khi uv o pha.
68
e/ S t hnh trnh bn t ng iu khin t xa S gm 3 xenxin X, XX1 v XX2 lm vic ch bin p; b chnh lu nhy pha NF1, NF2 v cc phn t rle khng tip im LG1, LG2; cc b khuch i mt chiu K1 K4 cp in cho cc rle RT, RN, RG, RD; cc khu so snh dng khuch i thut ton SS1v SS2; mch NOR. di hnh trnh c t bi gc quay tng i ca roto xenxin thu thun (XX1) v xenxin thu ngc (XX2) so vi roto xenxin S lin h c kh vi c cu dch chuyn bn. ng c ngoi vic V Vth truyn ng cho bn di chuyn qua li cn ni V0 V0 vi hp gim tc quay roto ca X. iu t1 t2 t3 t4 t5 t6 t7 t8 t9 t10 t11 t12 ny c ngha l gc lch roto ca X thay V0 i t min max tng ng vi vic di chuyn ca bn t u hnh Uxx1 trnh thun n cui Vng hnh trnh thun. Khi bn u hnh trnh thun, ta chnh nh cho X ng b vi XX2 v X lch vi XX1 mt gc ln nht, t thng chn = 2 = 0; cn lch vi 1 Uxx2 mt gc ln nht, in p ca xenxin tng ng: Uxx1= max, Uxx2 = 0. Khi bn di chuyn t u hnh trnh thun v cui hnh trnh t thun th = 1; cn lch vi 2 mt gc Hnh 3-12. Biu tc ca bn my v ln nht, tng ng: in p ca cc xenxin XX1 v XX2 Uxx1= 0, Uxx2 = max nh hnh (3-12)
69
Vi cch chnh nh nh m t, vic nh di hnh trnh bn c t bi gc quay ca xenxin XX1 khi bn u hnh trnh thun. Chng hn khi bn u hnh trnh thun, quay 1 mt gc 900 iu ny c ngha l s di chuyn trong khong t 0 900. ( lc ny ta c 1=900; 2 = = 0). Xt gi tr in p ca XX1 v XX2 khi = 450 uXX1 = kUmsin( 450 900)sint uxx2 = kUmsin(450 0) sint Ta thy rng uxx1 v uxx2 lun lun ngc pha nhau. + Khu o chiu Khi lnh cho bn lm vic, RTr1(17) = 1, hoc RTr2(16) = 1, ni uxx1 vi uxx2 cp cho cun dy s cp W1 ca bin p BA4. Do uxx1 ln nht, cn uxx2 = 0 nn W1 c tn hiu theo uxx1. Qua 2 cun dy th cp W2 v W3 cp cho 2 hai b chnh lu nhy pha NF1 v NF2 in p ra ca NF1 c cc tnh (+), cn ca NF2 c cc tnh (-) [do in p ng b ca NF1 v NF2 ngc pha nhau]. Vi in p dng ca NF1 lm cho LG1 = 1, K1 = 1, RT = 1; cn LG2 = 0, K2 = 0, RT = 0. RT(17-18) = 1, ni tt uxx2 cho cun W1 c tn hiu theo uxx1 gn nh trong sut hnh trnh thun; ng thi RT(8) = 1, + RT(14) = 1, t in p Uc ln bin tr R c cc tnh (+) pha trn tng ng vi vic di chuyn bn theo hnh trnh thun. Ti thi im t6, gi tr uxx1 0 LG1 = 0, K1 = 0, RT = 0, RT (17-18) = 0, cun W1 lc ny c tn hiu theo uxx2 . Do uxx1 ngc pha vi uxx2 nn lc ny NF1 = 0, NF2 = 1, LG2 = 1, K2 = 1, RN = 1, RN(17-18) = 1, ni tt uxx1 cho cun W1 c tn hiu theo uxx2 gn nh trong sut hnh trnh ngc; ng thi RN(8) = 1, +RN(14) = 1, t in p Uc ln bin tr R c cc tnh (+) pha di tng ng vi vic di chuyn bn theo hnh trnh ngc. Ti thi im t11, gi tr uxx2 0 LG2 = 0, K2 = 0, RN = 0, RN(17-18) = 0, cun W1 lc ny c tn hiu theo uxx1 . Do uxx1 ngc pha vi uxx2 nn lc ny NF1 = 1, NF2 = 0, LG1 = 1, K1 = 1, RT = 1. RT(17-18) = 1, ni tt uxx2 cho cun W1 c tn hiu theo uxx1 gn nh trong sut hnh trnh thun; ng thi RT(8) = 1, + RT(14) = 1, t in p Uc ln bin tr R c cc tnh (+) pha trn tng ng vi vic di chuyn bn theo hnh trnh thun cho chu k k tip. + Khu to tc : in p trn cun W4 c ging nh in p t trn cun W1 ngha l hnh trnh thun ging nh in p ca uxx1 v hnh trnh ngc ging nh in p trn uxx2 . Do bin thin in p Ucl4 nh hnh (3-13)
70
in p Ucl4 c so snh V Vth vi in p bn ngoi Uc1 hnh trnh thun V0 V0 v Uc1 hnh trnh ngc. t8 t9 t10 t11 t12 t1 t2 t3 t4 t5 t6 t7 Khi t< t4 Uss1 = 0 K = 0; khi t t4 V0 Uss1 = 1, K = 1, RD = 1. Khi t< t9 Uss1 = 0 K = 0; khi t t9 Vng Ucl4 Uss1 = 1, K =1, RD =1. RD RD RD tc ng s to tc Uss1=0 Uss1=1 Uss1=1 Uss1=0 V0 trong khong t t4 t6 hnh trnh thun v V0 trong khong t t9 Uc1 Uc1 t11 hnh trnh ngc. t in p Ucl5 c dng Ucl5 bin thin tng t nh in p ca Uss2. in p ny c so snh vi RG in p bn ngoi Uc2 Uss2=1 Uss2=0 Uss2=0 Khi t< t2 Uss2 = 0, ng thi Uss1= 0 Uc2 t in p ra ca khu NOR = 1 K4 = 1, RG = 1, Hnh 3-14 Biu tc ca bn my v to tc V0 trong in p ucl4 v ucl5 khong t t1 t2 cc thi im khc, do Uss2 =1 hoc Uss1 =1 nn u ra ca NOR mc khng, K4 = 0, rle RG khng tc ng. f/ Hot ng ca ton mch ng tt c cc attomat. Phi du p lc RAL(9-10) = 1, v RAL(15) = 1. n M1(2) K3(2) = 1, ng thi RTh(8) = 1, RTh(6) = 1, K1(4) = 1, + RTh(8) = 1, K2(7) = 1. Kt qu khi n M1 ta c K1, K2, K3 c in. Trn mch ng lc, K1 cp in cho b bin i BB; K3(2-3) = 1, K3(3-4) = 0, gii phng mch hm ng nng; K2(l) = 1, CL1c in cp ln cu tip im RT/RN khi RTr1(5-7) = 1, hoc RTr(5-7) = 1; CL2
71
c in cp in cho cun CK. Khi dng RTT(8) = 1, RTT(9) = 0, RTh(8) = 0, RTh(6) m chm c nguy c lm K1(4) v K2(7) mt in. Gi s bn ang u hnh thun, ra lnh cho bn lm vic bng cch n vo MT(10) RTr(10) = 1 (c duy tr) . Ngoi vic thay th cho RTh(6) th RTr1(5-7) ng cp in CL1 ln cu tip im RT/RN cho mch chun b lm vic. RTr1(17) = 1, ni uxx1 vi uxx2; do uxx1 = max, uxx2= 0 nn cun W1 c tn hiu theo uxx1 trn cun W2 v W3 c cng tn hiu t ln 2 chnh lu nhy pha NF1(+), NF2(-) LG1 = 1, K1 = 1, RT = 1, RT(1718) ni tt uxx2 cho W1 c tn hiu theo uxx1 gn nh trong sut hnh trnh thun, ng thi RT(8) = 1, + RT(14) = 1, Uc tng ng vi v tr I trn R ng c khi ng a bn chy theo hnh trnh thun. Lc ny Uss1 = 0 v Uss2 = 0 UNOR =1 K4 = 1, RG = 1, RG(10) = 0, gim Uc nn tc bn ch tng n gi tr V0 dao i vo chi tit. Ti thi im t2, Uss2 = 1 nn UNOR =1 K4 = 0, RG = 0, RG(10) = 1, in tr R8 b ni tt Uc tng ln tng ng vi tc Vth thc hin hnh trnh ct kim loi. Ti thi im t4, dao chun b ra khi chi tit, lc ny Uss1= 1, K3 = 1, RD = 1, RD(12) = 1, Uc = UR10 ng c thc hin hm ti sinh gim tc v V0. Ti thi im t6, uxx1 0, LG1 = 0, K1 = 0, RT = 0, RT(1718) = 0, cun W1 c tn hiu theo uxx2 do lc ny gi tr uxx2 l ln nht. Do uxx1 v uxx2 l ngc pha nhau nn lc ny NF1 (-), NF2 (+), LG2 = 1, K2 = 1, RN = 1, RN(17-18) = 1, ni tt uxx1 cho W1 c tn hiu theo uxx2 gn nh trong sut hnh trnh ngc; ng thi RN(8) = 1, + RN(14) = 1, in p Uc tng ng vi v tr II trn R; ng c thc hin hm ti sinh gim tc v khng, sau khi ng ngc a bn tr v v tr ban u vi tc l Vng. Ti thi im t9, bn chy v gn v tr xut pht, lc ny Uss1 = 1, K3 = 1, RD = 1, RD(12) = 1, Uc = UR9 ng c thc hin vic hm ti sinh gim tc v V0. Ti thi im t11, uxx2 0 LG2 = 0, K2 = 0, RN = 0, RN(1718) = 0, W1 li c tn hiu theo uxx1 do gi tr ny ln nht NF1 (+), NF2(-), LG1 = 1, K1 = 1, RT = 1, RT(17-18) = 1, ni tt uxx2 cho cun W1 c tn hiu theo uxx1 gn nh trong sut hnh trnh thun, ng thi RT(8) = 1, + RT(14) = 1, cc tnh (+) t pha trn R ng c thc hin vic gim tc v khng v khi ng li cho chu k mi. Dng ng c bng cch n vo D1, cc cng tc t K1, K2, K3 u mt in, ng c thc hin hm ng nng t kch t. Khi n nt dng D2,
72
RTr1 hoc RTr2 mt in in p ch o bng khng, ng c hm ti sinh gim tc v khng nh b bin i o chiu. Trong s , vic bo v ngn mch v qu ti cho ng c nh attomat AB1 v rle nhit RN1, RN2. Mch t tc v kch t ng c c bo v bng AB2, AB3. Bo v mt t thng nh rle kim tra thiu t thng RTT. Bo v mt in p nh bn thn cun dy K1, K2. Bo v mt du nh rle p lc du RAL. n H1 bo hiu my lm vic ch t ng. H2 bo hiu du bi trn.
73
Chng 4
TRANG B IN MY DOA
4-1 c im lm vic, yu cu v truyn ng in v trang b in 1. c im cng ngh My doa dng gia cng chi tit vi cc nguyn cng: khot l, khoan l. c th dng phay. Thc hin cc nguyn cng gia cng trn my doa s t c chnh xc v bng cao. My doa c chia thnh hai loi chnh: my doa ng v my doa ngang. My doa ngang dng gia cng cc chi tit c trung bnh v nng.
Hnh 4-1 Hnh dng bn ngoi my doa ngang Trn b my 1 t tr trc 6, trn c trc chnh 5. Tr sau 2 c t gi 3 gi trc dao trong qu trnh gia cng. Bn quay 4 g chi tit c th dch chuyn ngang hoc dc b my. trc chnh c th dch chuyn theo chiu thng ng cng trc chnh. Bn thn trc chnh c th dch chuyn theo phng nm ngang. Chuyn ng chnh l chuyn ng quay ca dao doa (trc chnh). Chuyn ng n dao c th l chuyn ng ngang, dc ca bn my mang chi tit hay di chuyn dc ca trc chnh mang u dao. Chuyn ng ph l chuyn ng thng ng ca dao v.v 2. Yu cu i vi truyn ng in v trang b in my doa. a) Truyn ng chnh: Yu cu cn phi m bo o chiu quay, phm vi iu chnh tc D = 130/1 vi cng sut khng i, trn iu chnh = 1,26. H thng truyn ng chnh cn phi hm dng nhanh.
74
Hin nay h truyn ng chnh my doa thng c s dng ng c khng ng b roto lng sc v hp tc (ng c c mt hay nhiu cp tc ). nhng my doa c nng c th s dng ng c in mt chiu, iu chnh trn trong phm vi rng. Nh vy c th n gin kt cu, mt khc c th hn ch c mmen vng tc thp bng phng php iu chnh tc hai vng. b/ Truyn ng n dao: Phm vi iu chnh tc ca truyn ng n dao l D = 1500/1. Lng n dao c iu chnh trong phm vi 2 600mm/ph; khi di chuyn nhanh, c th t n 2,5 3mm/ph. Lng n dao (mm/ph) nhng my c yu cu c gi khng i khi tc trc chnh thay i. c tnh c cn c cng cao, vi n nh tc <10%. H thng truyn ng n dao phi m bo tc ng nhanh cao, dng my chnh xc, m bo s lin ng vi truyn ng chnh khi lm vic t ng. nhng my doa c trung bnh v nng, h thng truyn ng n dao s dng h thng khuch i my in - ng c in mt chiu hoc h thng T . 4.2 S iu khin my doa ngang 2620 1. Thng s k thut My doa 2620 l my c kch thc c trung bnh. - ng knh trc chnh : 90mm - Cng sut ng c truyn ng chnh: 10kW - Tc quay trc chnh iu chnh trong phm vi: (12,5 1600)vg/ph - Cng sut ng c n dao: 2,1kW. - Tc ng c n dao c th iu chnh trong phm vi (2,1 1500)vg/ph - Tc ln nht: 3000vg/ph 2. S truyn ng chnh my doa ngang S gm 2 ng c khng ng b: B l ng c bm du bi trn c ng ct nh cng tc t KB. ng c truyn ng chnh l ng c khng ng b roto lng sc hai cp tc : 1460vg/ph khi dy qun stato u tam gic v 2890vg/ph khi u sao kp (YY).Vic chuyn i tc t thp ln cao tng ng vi chuyn i tc t u sang YY v ngc li c thc hin bi tay gt c kh 2KH(5). Nu 2KH(5) = 0, dy qun ng c c u tng ng vi tc thp. Khi 2KH(5) = 1, dy qun ng c c u YY tng ng vi tc cao. Tip im 1KH(4) lin quan n thit b chuyn i tc trc chnh. N trng thi h trong thi gian chuyn i tc v ch kn khi chuyn i xong. ng c c o chiu nh cc cng tc t 1T, 1N, 2T, 2N.

B 1CC 1CC
75
C 1CC
2N 2T 1N 1T
2N 2T 1T 1N
1N 1T
2N 2T 2CC 2CC
Rf Ch 1Nh
Rf
1RN Ch
1RN Ch
Rf
KB KB KB
1Nh 2Nh
1Nh 2Nh
2RN
2RN
1 2 3 KB 4 1RN 1RN
1N
1T KB 1T KB 1N
MT
1T
1N RTh RTh 1Nh 1Nh RTh
MN Ch 2KH 1KH
5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 2T 2N RKT-2 2N 1RH 2T 2RH 1RH TN 2RH RKT-1 2RH 2Nh
1RH 1RH RTr 2RH TT
1T
RTr
1N KB Ch RTh
Hnh 4-3 S iu khin truyn ng chnh my doa 2620
76
a/ Khi ng:Gi s 1KH(4) = 1, 2KH(5) = 1. Mun khi ng thun n MT(1) 1T(1) = 1, 1T(3) = 0, 1T(8) = 1, 1T(1-2) = 1, KB(2) = 1, t KB(2) = 1, ni vi 1T(1-2) to mch duy tr. KB(4) = 1, Ch(4) = 1, ng thi RTh(7) = 1. Sau mt thi gian chnh nh, RTh(4) = 0, Ch(4) = 0; RTh(5) = 1, 1Nh(5) = 1, 1Nh(6) = 1, 2Nh(6) = 1. Kt qu khi n MT ta c: KB, 1T, Ch c in; sau KB, 1T, 1Nh, 2Nh c in. KB(l) = 1, ng c B quay bm du bi trn. 1T(l) = 1, v Ch(l) = 1, ng c c ni khi ng vi tc thp; sau mt thi gian duy tr, 1T(l) = 1, 1Nh(l) = 1, 2Nh(l) = 1, ng c c ni YY chy vi tc cao. Nu 2KH(5) = 0, ch c 1T(1) v Ch(4) c in ng c ch chy tc thp. Khi ng ngc n MN. b/ Hm my chun b mch hm v kim tra tc ng c, s s dng rle kim tra tc RKT ni trc vi ng c (khng th hin trn s ). RKT lm vic theo nguyn tc ly tm: khi tc ln hn gi tr chnh nh (thng khong 10%) tc nh mc, nu ng c ang quay thun th tip im RKT-1(8) ng; nu ang quay ngc th tip im RKT-2(11) ng. Gi s ng c ang quay thun. RKT-1(8) = 1, 1RH(8) = 1, 1RH(89) = 1, v 1RH(13-14) = 1. Nu ang quay chm th KB, 1T, Ch c in; nu quay nhanh th KB, 1T, 1Nh, 2Nh, RTh c in. Ch(13) = 0, hoc RTh(13) = 0. Mun dng, n D(1) 1T, KB, Ch hoc 1T, KB, 1Nh, 2Nh, RTh mt in Ch(13) = 1, hoc RTh(13) = 1, 2N(14) = 1. Trn mch ng lc, 1T, KB, Ch, 1Nh, 2Nh m ra, 2N ng li ng c c o hai trong 3 pha lm cho ng c hm ngc tc gim n di 10% nh mc th RKT-1(8) m 1RH(8) = 0, 1RH(13-14) = 0, 2N(14) = 0, ng c c ct ra khi li , ng c dng t do. c/ Th my Mun iu chnh hoc th my, n TT (12) hoc TN(14) 2T(12) = 1, hoc 2N(14) = 1, ng c c ni vi in tr ph Rf lm cho ng c ch chy vi tc thp.
77
3. S truyn ng n dao my doa ngang 2620

+ CB CK MK CB
1V + + K 2T Uo 2BT 1CK R1 -
1BO-1
2CK R2 R3 3T
1BO-2
R5
C2 R6 R8
R4 R7 R9
C2
R5
1BO-3
1T
2BO-2
R10
C1
R11 R13
R12
C1
R10
2BO-3
R14 C 2BO-1 R FT R16
R15 RT + 1BT RN
RN
RT
Hnh 4.3. S h thng truyn ng n doa my doa 2620 H thng truyn ng n dao thc hin theo h MK c b khuch i in t trung gian, thc hin theo h kn phn hi m tc . Tc n dao c iu chnh trong phm vi (2,2 1760)mm/ph. Di chuyn nhanh u dao vi tc 3780mm/ph ch bng phng php in kh. Tc n dao c thay i bng cch chuyn i sc in ng ca khuch i my in
78
khi t thng ng c l nh mc, cn di chuyn nhanh u dao c thc hin bng cch gim nh t thng ng c khi sc in ng ca MK l nh mc. Kch t ca MK l hai cun 1CK v 2CK c cung cp t b khuch i in t hai tng. Tng 1 l khuch i in p (n kp 1T) v tng hai l tng khuch i cng sut (n 2T v 3T). Tn hiu t vo tng 1 l: Uv1= Uc . Um2 (4-1) Trong : Uc - in p ch o ly trn bin tr 1BT; - in p phn hi m tc ng c, ly trn FT Um2- in p phn hi mm, t l vi gia tc v o hm gia tc, ly u ra ca cun th cp 2BO-2 v 2BO-3 ca bin p 2BO, cun s cp ca 2BO (2BO-1) ni tip vi mch R, C. Do , dng in s cp ca bin p vi phn 2B0-1 gm hai thnh phn t l vi tc v t l vi gia tc ca ng c. Nh vy in p th cp bin p 2BO s t l vi gia tc v o hm ca gia tc ng c. in p t vo tng khuch i 2 l Uv2 c xc nh bng biu thc: Uv2 = Ur1 Um1 (4-2) Trong : Ur1 - in p u ra tng 1, l in p ri trn in tr R8, R9. Um1- in p phn hi mm t l vi o hm dng in mch ngang, c ly trn hai cun th cp 1BO-2 v 1BO-3; cun s cp 1BO-1 mc ni tip trong mch ngang ca MK. Nguyn l lm vic: khi in p ch o bng khng, do s b khuch i ni theo s cn bng nn dng in ant hai na n 1T l nh nhau (IaP = IaT), in p ri trn R8 v R9 bng nhau, nh vy in p ra tng 1 bng khng. Ur1 = (IaP - IaT). R8 = 0 V tng t dng in ant hai n 2T v 3T bng nhau (Ia2 = Ia3), hai cun dy 1CK v 2CK c in tr v s vng nh nhau, sc t ng ca chng tc dng ngc chiu nhau nn sc t ng tng ca KM bng khng. F = F1CK F2CK = (Ia2 Ia3). W = 0 Khi RT = 1, Uc > 0 , do s phn cc ca in p ch o nn na n phi thng yu hn na n bn tri ca 1T, in p trn R8 ln hn in p trn R9, in p ra ca tng 1 c cc tnh lm cho n 3T thng mnh hn 2T tc l Ia3 > Ia2 hay I2CK > I1CK v sc t ng F c du tng ng vi chiu quay thun ca ng c. Tc ng c ln hay b tu thuc vo in p ch o. Khu phn hi m dng in c ngt: li dng tnh cht ca MK l khi c dng in phn ng, in p ra ca n s gim do tc dng ca phn ng
79
phn ng. Mch phn hi m dng in c ngt gm c cun b, cu chnh lu 1V v bin tr 2BT. Khi dng in phn ng cn nh v nh hn dng in ngt (I< Ing), st p trn cun b nh hn in p trn bin tr 2BT(U0); cu chnh lu 1V khng thng, v dng in cun b hon ton tng ng vi dng in phn ng, MK c b . Vi gi thit Ib = I th sc t ng ca cun b s l: Fb = Ib. Wb = I. Wb (4-3) Khi I > Ing th ta c Ub > U0; cc van 1V thng, xut hin dng in phn mch I1V v dng in cun b s gim i mt lng: Ib = I I1V (4-4) Mc b gim i v kt qu in p ra ca MK gim nhanh khi dng in phn ng tng lm cho dng in phn ng c hn ch. Trong trng hp ny, sc t ng ca MK l: F = F12 + Fb - Fd = F12 + (I I1V). Wb I. Wb = F12 I1V. Wb (4-5) Trong : F12 st ca hai cun 1CK v 2CK Fb = Ib. Wb - sc t ng ca cun b Fd = I. Wb - sc t ng dc trc c b khi I < Ing. T cng thc (4-5) ta thy: khi I > Ing th sc t ng ca MK b gim i mt lng (Ilv. Wb). Nh vy c th coi sc t ng tng ca MK c sinh ra bi hai cun 1CK- 2CK l F12 v cun b Wb vi sc t ng (I1V. Wb) ngc chiu sc t ng F12 4.3 S truyn ng my doa to 2A450 1/ Thng s k thut My doa to 2A450 dng gia cng nhiu l c to khc nhau trn 1 chi tit gia cng tin. My doa ny cho php nhn c chnh xc gia cng cao. Trn my c th thc hin c cc php o kch thc ly du v kim tra kch thc gia cc tm ca l. Hnh 4-5 trnh by nguyn l mch lc ca my. ng c truyn ng chnh c Pm = 8kW; Um = 220V; nm = 1440vg/ph. Phm vi iu chnh tc D = 10:1. Bin p ng lc BA dng phi hp in p gia in p li in v ng c , nhm hn ch tc tng trng dng in (di/dt) bo v Thyristor. B chnh lu cu 3 pha dng Thyristor cp in cho ng c . Chnh lu cu 3 pha dng it cp in cho cun kch t CK ca ng c v mch iu khin cng ngh ca my. S khi chc nng nh hnh 4-4 nng cao cht lng tnh v cht lng ng ca h thng, h thng truyn ng chnh l h iu khin kn c hai mch vng phn hi:
80
- Phn hi m dng in: tn hiu t l vi dng in phn ng ca ng c ly t bin dng 1TI 3TI v cu chnh lu 1CL (UI = KII). - Phn hi m tc : tn hiu t l vi tc ca ng c ly t my pht tc FT (UFT = k.). - B iu chnh dng in RI l khu t l - tch phn - B iu chnh tc R l khu t l
A1 B1 C1 U UFT R UI RI BB KI K
H. 4-4 S khi chc nng ca h truyn ng

N2 C R C R C R BAF A2 CL N2 VR1 11 R17 UI G4 4T R 6T R 2T R A2 C B2 C2 1T R 3T R 5T R RA K Rh BT KBC M D g RL RA
2CL
10 R16 + Ucc
1 2
VR2 R4
2 C1
3 4 5 6
R1 R2
+ IC1 R3
1 R5
IC2 +
R11 R6 R7 IC3 + R8
3
1TI R1 2TI R2 3TI R3

1CL
+ Ucc
R9 + Ucc R25 15
R26 C5
R14
VR6
+ G1 K1
4 8 7 2 555 6
C6
1 5
K4 G6
G3 K3
R23 IC5 + VR4
C2 R21 R22
R20 IC4 + 12 13 VR5
+ Ucc R18 VR3 R19
K6 G2
C R4
G3 K3
K2
R24 C4
FT UFT
KH CK 0 R5 RTT RL 16 TR5 RTT KH TR6 g R28 14 + Ucc
C3 +
G4
BAX2 * *
8
R10 + Ucc
K4
7
TR3 TR4 R15
RAL
g g
KH KCB G1
BAX1 * *
R10 + Ucc
K1
TR1 TR2 R12
4-5 S nguyn l mch lc my doa to 2A450
81
S iu khin b bin i Thyristor c 3 knh cho cc pha A kch m cc Thyristor l 1T v 4T; pha B cho 3T v 6T; pha C cho 5T v 2T. th o ti cc im ca s iu khin mt knh nh hnh 4-6
Hnh 4-6 th in p ti cc im o
82
Nguyn l lm vic ca s iu khin cng ngh nh sau: n M g = 1, ng in cho cc b bin i v ngun iu khin. iu chnh tc ng c di tc di tc c bn bng chit p VR3. Tc ng c tng dn n m. Khi in p t ln ng c t tr s nh mc, rle in p RA tc ng tip im RA = 1, KCB = 1, tip im KCB m ra bin tr BT u ni tip vi cun kch t CK lm gim t thng, tng tc n tr s cc i n 3000vg/ph. Dng my bng cch n nt D, cng tc t g c in, tip im thng ng ca n s lm cho cng tc t KH c in, tip im ca n s u Rh song song vi phn ng ca ng c. Qu trnh hm ng nng bt u. Khi tc ng c gim dn gn bng khng, it n p 14 khng b nh thng, rle RLD khng tc ng tip im ca n s ct in cun dy cng tc t KH. - Bo v qu p cho cc tiristo 1T 6T bng mch R-C u song song vi cc tiristo. - Bo v mt t thng bng rle dng in RTT. - H thng ch lm vic khi qut gi lm mt cho cc tiristo lm vic (RAL kn).
83
Chng 5
TRANG B IN MY MI
5-1. c im cng ngh
Hnh 5-1 Hnh dng chung ca my mi My mi c hai loi chnh: My mi trn v my mi phng. Ngoi ra cn c cc my khc nh: my mi v tm, my mi rnh, my mi ct, my mi rng v.v Thng trn my mi c chi tit hoc bn, trn kp chi tit v mi, trn c trc chnh vi mi. C hai u t trn b my. S biu din cng ngh mi c gii thiu hnh 5-2. My mi trn c hai loi: my mi trn ngoi (h 5-2a), my mi trn trong (h 5-2b). Trn my mi trn chuyn ng chnh l chuyn ng quay ca mi; chuyn ng n dao l di chuyn tnh tin ca dc trc (n dao dc trc) hoc di chuyn tnh tin theo hng ngang trc (n dao ngang) hoc chuyn ng quay ca chi tit (n dao vng). Chuyn ng ph l di chuyn nhanh hoc chi tit v.v My mi phng c hai loi: mi bng bin (hnh 5-2c) v mt u (h 52d). Chi tit c kp trn bn my trn hoc ch nht. my mi bng bin , mi quay trn v chuyn ng tnh tin ngang so vi chi tit, bn my mang chi tit chuyn ng tnh tin qua li. Chuyn ng quay ca l chuyn ng chnh, chuyn ng n dao l di chuyn ca (n dao ngang) hoc chuyn ng ca chi tit (n dao dc). my mi bng mt u , bn c th l trn hoc ch nht, chuyn ng quay ca l chuyn ng chnh, chuyn ng n dao l di chuyn ngang ca - n dao ngang hoc chuyn ng tnh tin qua li ca bn mang chi tit - n dao dc.
84
Mt tham s quan trng ca ch mi l tc ct (m/s): V= 0,5d..10-3 vi d - ng knh mi, [mm]; - tc quay ca mi, [rad/s] Thng v = 30 50m/s
Hnh 5.2. S gia cng chi tit trn my mi a) My mi trn ngoi b) My mi trn trong c) My mi mt phng bng bin d) My mi mt phng bng mt u (bn ch nht) e) My mi mt phng bng mt u (bn trn) 1. Chi tit gia cng 2. mi 3. Chuyn ng chnh 4. Chuyn ng n dao dc 5. Chuyn ng n dao ngang.
85
5-2 Cc c im v truyn ng in v trang b in ca my mi 1. Truyn ng chnh: Thng thng my khng yu cu iu chnh tc , nn s dng ng c khng ng b roto lng sc. cc my mi c nng, duy tr tc ct l khng i khi mn hay kch thc chi tit gia cng thay i, thng s dng truyn ng ng c c phm vi iu chnh tc l D = (2 4):1 vi cng sut khng i. my mi trung bnh v nh v = 50 80 m/s nn mi c ng knh ln th tc quay khong 1000vg/ph. nhng my c ng knh nh, tc rt cao. ng c truyn ng l cc ng c c bit, mi gn trn trc ng c, ng c c tc (24000 48000) vg/ph, hoc c th ln ti (150000 200000) vg/ph. Ngun ca ng c l cc b bin tn, c th l cc my pht tn s cao (BBT quay) hoc l cc b bin tn tnh bng Thyristor. M men cn tnh trn trc ng c thng l 15 20% momen nh mc. M men qun tnh ca v c cu truyn lc li ln: 500 600% momen qun tnh ca ng c, do cn hm cng bc ng c quay . Khng yu cu o chiu quay . 2. Truyn ng n dao a/ My mi trn : my c nh, truyn ng quay chi tit dng ng c khng ng b nhiu cp tc (iu chnh s i cc) vi D = (2 4):1. cc my ln th dng h thng bin i - ng c mt chiu (BB-M), h KT M c D = 10/1 vi iu chnh in p phn ng. Truyn ng n dao dc ca bn my trn c ln thc hin theo h BBM vi D = (20 25)/1. Truyn ng n dao ngang s dng thu lc. b/ My mi phng: Truyn ng n dao ca thc hin lp li nhiu chu k, s dng thu lc. Truyn ng n dao tnh tin qua li ca bn dng h truyn ng mt chiu vi phm vi iu chnh tc D = (8 10):1 3. Truyn ng ph trong my mi v truyn ng n di chuyn nhanh u mi, bm du ca h thng bi trn, bm nc lm mt thng dng h truyn ng xoay chiu vi ng c khng ng b roto lng sc. 5-3 S iu khin my mi 3A161 My mi trn 3A161 c dng gia cng mt tr ca cc chi tit c chiu di di 1000mm v ng knh di 280mm; ng knh mi ln nht l 600mm. S iu khin my mi 3A161 (n gin ho) c trnh by trn hnh 5-3. ng c M (7 kW, 930vg/ph) quay mi.
86
CD CC1
CC2
KC 4RN
BD
2CL
2RTr 2NC 1NC 1RTr CC3 CK1 rh KM KT KB C 1RN 2RN 3RN CK3 1BA CK H CLV
CK2
2BT
CLV
1BT
Uc
KC
RTT
3CL
1D 1 MT 2 3 4 KM 5 6 7 8 9 10 11 12 3CT 3CT RKT KT MM
1CC
2BA 2CC 1RN KT 4RN
RAL
KT 1 MC 1CT KC KM 1KT 2KT 2 RTT
KM
KB H KC
1 2D 2CT 2
1RTr 2RTr H
2 2 KB
3KT KC
Hnh 5-3. S iu khin my mi 3A161
87
ng c T (1,7 kW, 930 vg/ph) bm du cho h thng thu lc thc hin dao n ngang ca , n dao dc ca bn my v di chuyn nhanh n vo chi tit hoc ra khi chi tit. ng c C (0,76 kW, 250 2500 vg/ph) quay chi tit mi. ng c B (0,125 kW, 2800 vg/ph) truyn ng bm nc. ng m van thu lc nh cc nam chm in 1NC, 2NC v cc tip im 2KT v 3KT. ng c quay chi tit c cung cp in t khuch i t KT. KT ni theo s ba pha kt hp vi cc it chnh lu, c 6 cun lm vic v 3 cun dy iu khin CK1, CK2 v CK3. Cun CK3 c ni vi in p chnh lu 3CL to ra sc t ho chuyn dch. Cun CK1 va l cun ch o va l cun phn hi m in p phn ng. in p ch o Uc ly trn bin tr 1BT, cn in p phn hi Uph m p ly trn phn ng ng c. in p t vo cun dy CK1 l: UCK1 = Uc - Uph = Uc - kU (5-1) Cun CK2 l cun phn hi dng dng in phn ng ng c. N c ni vo in p th cp ca bin dng BD qua b chnh lu 2CL. V dng in s cp bin dng t l vi dng in phn ng ng c (I1= 0,815I) nn dng in trong cun CK2 cng t l vi dng in phn ng. Sc t ho phn hi c iu chnh nh bin tr 2BT. Tc ng c c iu chnh bng cch thay i in p ch o Uc (nh bin tr 1BT). lm cng c tnh c vng tc thp, khi gim Uc cn phi tng h s phn hi dng dng in. V vy, ngi ta t sn khu lin h c kh gia con trt 2BT v 1BT. thnh lp c tnh tnh ca ng c ta da vo cc phng trnh sau: in p tng trn cun CK1 l UCK1: UCK1 = Uc U + Kq.UCK2 = Uc U + Kq.Ki.I (5-2) Trong : UCK2 = Kq2.Ki.I l in p trn cun CK2 qui i v CK1. Sc in ng ca khuch i t (vi gi thit im lm vic ca n nm on tuyn tnh) EKT = KKT.UCK1 (5-3) Trong : KKT - h s khuch i in p ca KT Phng trnh cn bng in p trong mch phn ng l: EKT = K.. + I.R (5-4) T cc phng trnh (5-2), (5-3), (5-4) v mt s bin i ta nhn c phng trnh c tnh tnh ca h nh sau:
=
Ru + K KDT + ( RuD + K i .K qd 2 ) .I .K D K D .K KDT .U cd (1 + K KDT ) (1 + K KDT )
(5-5)
c tnh tnh ca h thng c v trn hnh 5.4 S cu trc ca h thng c trnh by trn hnh 5.5
88
1 KD
01 02 Ucm>Uc2 >Uc3 >Uc4 Ucm Uc2 Uc3 Uc4 I
Uc (+)
(-)
EKT K KDT T KD p + 1
1 1 . Ru Tu p + 1
RKDT
K D Ru Tcp
03 04
(-)
KiKq2
H. 5-5 S cu trc h thng iu khin my mi 3A161
H.5-4 c tnh tnh ca ng c
Nguyn l lm vic ca s iu khin t ng nh sau: S cho php iu khin my ch th my v ch lm vic t ng. ch th my cc cng tc 1CT, 2CT, 3CT c ng sang v tr 1. M my ng c T nh n nt MT, sau c th khi ng ng thi M v B bng nt n MN. ng c C c khi ng bng nt n MC. ch t ng, qu trnh hot ng ca my gm 3 giai on theo th t sau: 1) a nhanh vo chi tit gia cng nh truyn ng thu lc, ng cc ng c C v B. 2) Mi th, ri t ng chuyn sang mi tinh nh tc ng ca cng tc t. 3) T ng a nhanh ra khi chi tit v ct in cc ng c C, B Trc ht ng cc cng tc t 1CT, 2CT, 3CT sang v tr 2. Ko tay gt iu khin (c b tr trn my) v v tr di chuyn nhanh vo chi tit (nh h thng thu lc). Khi i n v tr cn thit, cng tc hnh trnh 1KT tc ng, ng mch cho cc cun dy cng tc t KC v KB, cc ng c C v B c khi ng. ng thi truyn ng thu lc ca cc my c khi ng. Qu trnh gia cng bt u. Khi kt thc giai on mi th, cng tc hnh trnh 2KT tc ng, ng mch cun dy rle 1RTr. Tip im ca n ng in cho cun dy nam chm 1NC, chuyn i van thu lc, lm gim tc n dao ca . Nh vy giai on mi tinh bt u. Khi kch thc chi tit t yu cu, cng tc hnh trnh 3KT tc ng, ng mch cun dy rle 2RTr. Tip im rle ny ng in cho cun dy nam chm 2NC chuyn i van thu lc, a nhanh v v tr ban u. Sau , cng tc 1KT phc hi ct in cng tc t KC v KB; ng c C c ct in v c hm ng nng nh cng tc t H. Khi tc ng c nh, tip im rle tc RKT m ra, ct in cun dy cng tc t H. Tip im ca H ct in tr hm ra khi phn ng ng c.
89
Chng 6
TRANG B IN MY CN THP
6-1 Khi nim chung v cng ngh cn thp 1. Bin dng ca kim loi Kim loi c gia cng bng p lc rt ph bin. Phng php gia cng bng p lc bao gm nhiu dng: cn, p, dp, t, ct, ko, chut v.v Di tc dng ca p lc ngoi (ngoi lc), kim loi s b bin dng hoc b t gy. H.6-1 Cu trc mt ct kim loi mi nhn Lm bin dng kim loi a) S cc ht tinh th kim loi nhn c cc sn phm b) Ranh gii gia cc ht nhn qua knh hin vi theo yu cu no khi gia cng bng p lc l ni dung ca l thuyt bin dng do, l thuyt gia cng kim loi bng p lc. Ta ch xt nhng vn chung hiu nhng yu cu cng ngh i hi s p ng ca trang b in cho cc my gia cng bng p lc. Dng knh hin vi quan st mt mt kim loi mi nhn thy cu trc ca n nh hnh 6-1. Qua hnh v ny ta thy cc ht tinh th kim loi tip xc vi nhau theo ng thng gy khc trn mt mi. Bng nhiu thc nghim ngi ta nhn bit c: Kim loi b ph hu khng phi theo lp phn cch gia cc ht m s ph hu li chnh cc ht (theo mt trt tinh th). S thay i kch thc v hnh dng ban u ca vt th kim loi khi b ngoi lc tc dng gi l bin dng kim loi. Bin dng ca kim loi c chia thnh hai loi l: bin dng n hi v bin P dng do. 1 0 B C - Bin dng n hi l bin dng ca vt th m sau khi ngoi lc thi tc dng vo vt th vt s A tr li hnh dng v kch thc ban u, ngha l vt ch bin dng khi n ang chi tc dng ca ngoi lc. % - Bin dng do l bin dng ca vt m sau khi 0 0 1 b ngoi lc tc dng vo n, n c hnh dng v kch thc mi so vi hnh dng v kch thc ban H 6.2 Quan h gia lc ko v bin dng di ca mu thp u.
90
Trc tung biu th lc ko hay ng sut ko. Trc honh biu th chiu di thanh thp mu hay dn tng i. u tin, di mu thp tng t l thun vi lc ko (on OA). on ny, nu thi tc dng lc, mu s ly li hnh dng v kch thc c, l giai on bin dng n hi. Trong mng tinh th, cc nguyn t kim loi chim v tr tng ng vi th nng cc tiu. Khi bin dng n hi, cc nguyn t x dch khi v tr cn bng n nh. S x dch ny rt nh, khng qu khong cch gia cc nguyn t (c vi 0A, 1 0A = 1.10-7mm). Do s tng khong cch gia cc nguyn t m th tch kim loi tng ln, mt kim loi gim i. Nu tip tc tng lc ko qu gii hn n hi (tng ng im A), tng bin dng di s khng t l vi lc ko, m n s tng nhanh hn (on cong AC). Nu c tip tc tng lc ko na, s dn n mu b ph hu (t, tng ng vi im B). Khi lc ko tng cha n mc ph hu mu (im C), m lc ko bt u gim th mu khng ly li c hnh dng v kch thc c, m n cn gi li mt dn no (on 0), ngi ta gi l bin dng do ca vt. Nh th, bin dng n hi lun xy ra trc mi bin dng do. Bin dng do ca kim loi ph thuc vo thnh phn cu to kim loi, nhit v phng php gia cng bng p lc. Cc phng php gia cng bng p lc nh cn, ko, p, dp, rn da vo bin dng do ca kim loi thay i hnh dng, kch thc ca kim loi. Ngoi lc tc dng vo kim loi phi vt qu gii hn bt u gy bin dng (theo hng lc cn nh nht), nhng khng gy ra ph hy kim loi, tc l ph v mi lin kt gia cc ht; t cng lm thay i tnh cht c l ca kim loi. Thc nghim ko mu chng t rng bin dng ca kim loi xy ra l do kim loi trt theo cc mt phng xc nh gi l mt phng trt. Khi cc mt phng ny trt, b mt mu s c cc vt gi l cc ng trt. Mt phng trt thng trng vi mt phng tc dng ca ngoi lc mt gc khong 450. Bin dng do ch c th bt u khi to ra trong kim loi mt trng thi ng sut xc nh. Khi ng sut trt (tip tuyn) tc dng theo mt phng trt t ln xc nh tu thuc tnh cht ca kim loi v thng c ni tr trn mt phng trt hay theo ng phn cch gia cc ht trong kim loi. Khi gia cng bng p lc, c th coi ngoi lc l t hp cc lc ko v nn. kho st mt s dng bin dng chnh, ta quy c ng sut nn l dng, ng sut ko l m.
91
2. Khi nim chung v cng ngh cn thp Cn l mt phng php gia cng bng p lc lm thay i hnh dng v kch thc ca vt th kim loi da vo tnh cht bin dng do ca n. Yu cu quan trng trong qu trnh cn l ng sut ni ca bin dng do khng c qu ln, m bo kim loi vn gi c bn cao. Do ng sut ni bin dng do gim khi nhit kim loi tng, cho nn trn thc t phng php cn nng thng c s dng nhiu nht gim lc cn v nng lng tiu hao trong qu trnh cn. Trong mt s trng hp do yu cu cng ngh phi dng phng php cn ngui, v d nh cn thp tm mng c b dy tm cn nh hn 1mm. V nu cn thp tm mng m dng phng php cn nng s sinh ra lp vy thp kh dy so vi thnh phm nn b dy mt tm thp cn s khng ng u v chiu dy. Cn c vo nhit ca phi trong qu trnh cn, ngi ta chia ra hai phng php cn: - Phng php cn ngui: khi nhit ca phi nh hn 4000C. - Phng php cn nng: khi nhit ca phi ln hn 6000 a) Cu to ca my cn My cn thc hin nguyn cng chnh lm bin dng do kim loi c hnh dng v kch thc theo yu cu mong mun. Phi kim loi c nn p, kp v ko qua hai trc cn quay ngc chiu nhau. Mt my cn thng c cc b phn chnh sau (hnh 6-3): + Hp cn: gm hai trc cn 9 (h.6-3a) hoc nhiu trc cn 10, 11 (h.6-3d), gi trc t trn thn my 12 (h.6-3a v 6-3d). Trc cn trn thng c gi l trc cn ng c th dch chuyn theo phng thng ng v c nh v bng thit b kp trc, cn trc cn di l trc cn c nh. + C cu v thit b truyn lc: c th khc nhau tu theo chc nng v cu to ca tng loi my cn. nhng my cn cng sut ln (cn th, cn thp tm dy) v cc my cn c tc cao, th hai trc cn c truyn ng ring r t hai ng c ring r 3 (h. 6-3a v 6-3b). nhng my cn khc, truyn ng quay trc cn do mt ng c 9 m nhn gi l truyn ng nhm thng qua hp bnh rng c cng ng knh vi t s truyn i = 1. Gia ng c truyn ng 3 v hp bnh rng 4 c t hp tc phi hp tc gia ng c truyn ng v tc ca trc cn ph hp theo yu cu cng ngh. + ng c truyn ng: truyn ng trc cn thng dng cc loi sau: - ng c khng ng b roto lng sc cho my cn lin tc cng sut nh. - ng c khng ng b roto dy qun c dng cho my cn lin tc cng sut ln
92
- ng c in mt chiu c dng cho cc my cn o chiu (my cn quay thun nghch)
Hnh 6-3 Cu to ca my cn
93
b) Phn loi my cn My cn rt a dng v nhiu chng loi. Phn loi my cn c th da trn cc c im sau y: + Theo tn gi ca sn phm sau khi cn: - My cn th, c ng knh trc cn = (800 1300)mm. - My cn tm c ng knh trc cn = (1100 1150)mm. - My cn thp hnh (ng ray, thp gc thp ch U, thp ch I) c ng knh phi cn = (750 900)mm. - My cn dy c ng knh trc cn = (250 350)mm. + Theo nhit cn c hai loi: - My cn ngui khi nhit ca phi cn c t0< 4000C. - My cn nng khi nhit ca phi cn c t0 > 6000C. + Theo cng ngh cn c hai loi: - My cn lin tc khng o chiu. - My cn o chiu thun nghch 6-2 Cc thng s c bn c trng cho cng ngh cn thp Cng ngh cn thp c m t trn hnh 6-4: Khi cho phi kim loi vo hp cn, phi b kp v p n cht gia hai trc cn quay c n p H ic ngc chiu nhau, kt qu b n B1 kh ) ic ) c s 1 kh 2 dy ca phi gim xung, u s Tr (ch F2 Sa ch ( chiu di ca phi tng ln v B2 chiu rng tng ln cht t. H1 H2 Vng bin dng Nu coi hai trc cn ca my ging ht nhau, quay ngc chiu nhau cng tc v phi cn c c tnh ng H 6-4. Cng ngh cn thp u nhau, k hiu cc i lng ca phi l: H - b dy phi; B - b rng ca phi; L - chiu di ca phi; F - tit din ca phi Vi ch s 1 ca cc thng s ca phi trc khi cn v ch s 2 ca cc thng s ca phi sau khi cn ta c: L2 > L1; H2 < H1; F2 < F1 1. Cc thng s c bn a) H s ko di
=
L2 >1 L1
(6-1)
Sau n ln cn, ta c h s ko di l:
94
= i
i =1
(6-2)
Nu coi th tch ca phi l khng i V1 = V2 th:

V2 L 2 F2 F1 = = = L1 V1 F2 F1
(6-3)
Nu coi n rng khng ng k B1= B2 th:

=
L 2 F1 H 1 .B1 H 1 = = = L1 F2 H 2 .B2 H 2
(6-4)
b) Gc ngom (hnh 6-5) tng ng vi cung ngom AB 2) iu kin trc cn ngom c phi Trc cn ngom c phi v cn y p c l nh ma st tip xc xut hin trn cung ngom AB khi trc o P T cn quay. Ngoi lc T ko phi vo C A cn c lc P y ra ca phi. Nu x T B P lc ca phi y ra ln hn lc ko vo th trc cn khng ngom c o phi. Biu lc tc dng ln phi cn biu din trn hnh 6-5. H 6-5. Biu lc tc dng ln trc cn Phn tch hai lc trn ta thy rng: trc cn ngom c phi th: Tx > Px hay T. cos > P.sin T > P.tg (6-5) a) nn p tuyt i h = H1 H2 (6-6) T hnh 6-5 ta c: H1 = H2 + 2BC h = 2 BC = 2(OB OC) = 2R(1-cos) h = D(1-cos) (6-7) Trong D - ng knh trc cn; R - bn knh trc cn. b) n rng theo chiu ngang b = B2 B1 Theo cng thc kinh nghim, c th tnh theo biu thc sau: b = a.h vi: h s a c xt n nh hng nhit ca phi cn a = (0,25 0,35)
x x
95
c) Vng chm sau v vng vt trc Khi cn thp, trong vng bin dng (phn gch cho trn hnh 6-4) s c hai vng: - vng chm sau l vng khi tc ca phi V1 nh hn tc di ca trc cn V1< V. - vng vt trc l khi tc ra ca phi V2 ln hn tc di ca phi V2 > V. vt trc c c trng bi t s:
s% = V2 V [%] V
o
A
B V
H0 H2
V1
H1 N A
V2
o V2 V1 Vt trc Chm sau
(6-8)
vi V- tc di trc cn; V2- tc ra ca phi khi H 6-6. Hin tng chm sau v vt trc trc cn Trn thc t, khi cn tm dy s% = (3 5), cn khi cn tm mng s% = (11 15) Nh vy ta c V1< V < V2. Trong vng bin dng, tc ca phi s tng t V1 n V2 nn s c mt tit din no tc ca phi bng tc di ca trc cn (tit din N-N trn hnh 6-6). Tit din ny c gi l tit din ti hn (c tn gi khc l tit din trung bnh). Gc tm tng ng vi cung chn NB c gi l gc ti hn. Gc ti hn c th tnh theo biu thc sau:
=
.1 2 2 ms
< 2
(6-8)
Trong : ms l gc ma st. d) p lc t ln trc cn trong qu trnh cn thp Khi cn, trc cn t ln phi mt lc thng ni tr bin dng ca phi. Ngoi ra, phn lc ca phi cng gy ra mt lc t ln trc cn. Nu gi Ptb l p sut p trung bnh v Ftx l din tch tip xc gia trc cn v phi th phn lc ton phn t ln mt trc cn bng: P = Ptb.Ftx (6-9) 2 Trong : Ptb - p sut p trung bnh, N/mm ; Ftx - din tch tip xc, mm2. Tr s p sut p trung bnh ph thuc vo nhiu yu t sau y: - Thnh phn ho hc ca phi
96
- Nhit ca phi. - dy ca phi (B1), nn p (h) v mt s yu t ph khc.

Ftx = Btb .l = ( B1 + B 2 2 ).l [mm ] 2
(6-10)
Trong l - l dy cung AB chn gc ngom . Tnh gn ng:

2 1 cos Trong : sin = 2 2 l = AB = D sin
[mm]
(6-11)
bit
h = (1 cos)D; nn
sin
h 2D
(6-12)
T suy ra:
l = D. h = R.h 2D
[mm]
(6-13)
V R = D/2 : bn knh trc cn. Thay vo biu thc trn ta c p lc t ln mt trc cn khi cn bng: P = Ptb .Btb R.h [N] (6-14) Tr s p sut p trung bnh c tnh theo cng thc Xlicp: Ptb = 1,15kc.
2H 2 . A. A 1 h.( 1)
(6-15)
Trong : kc - im gii hn nng chy ca phi; - gc ma st trt;

A= H0 ; H1
H0 - b dy ca phi tit din gii hn. Cc thng s k thut ca phi v trc cn c biu din trn hnh 6-7.
B1 A h/2
/2 F2 B B2
H 6-7. Thng s ca phi v trc cn
97
6-3 Tnh mmen truyn ng trc cn 1. Phng php Xlicp Phng php ny da theo p sut p trung bnh tnh mmen truyn ng trc cn, bao gm cc thnh phn mmen sau: - Mhi : mmen hu ch cn thit lm bin dng phi v khc phc lc ma st gia phi kim loi v trc cn trong vng bin dng ng vi cung ngom - Mmen khng ti M0. - Mmen ng Mg khc phc lc qun tnh, to gia tc. Mmen ng xut hin khi thc hin o chiu quay v iu chnh tc . Vy mmen cn bng : M = Mhi + Mms + M0 + Mg (6-16) - Mmen hu ch c tnh da vo p lc trn trc cn. Nu coi bin dng phi nh nhau hai pha ca trc cn (1 = 2) nh hnh 6-8, t ta c: Lc tc dng: P 1 = P2 = P (6-17) Cnh tay n t lc: a1 = a2 = a, lc mmen tc dng ln trc cn 1 l: M1= P.a = P.l (6-18) Trong :
= a t s cnh tay n t lc trn chiu di ca cung ngom l
= 0,5 i vi phng php cn nng = (0,35 0,45) i vi phng php cn ngui. T cc biu thc dn, ta c: M1 = Ptb.Btb..R.h Mmen truyn ng cho c hai trc cn: Mhi = 2Ptb.Btb..R.h Mmen ma st c tnh theo biu thc:
M ms = M + Pd Pd 1 + ( 1) hi i i
(6-19) (6-20) (6-21)
Trong : P - p sut nn t ln trc cn [N/mm2 ]; d - ng knh ca trc cn; i - t s tryn - h s ma st ln; - hiu sut ca c cu truyn lc. - Mmen khng ti: M0 = (3 5)%Mm - Mmen ng:
M dg =
(6-21) (6-22)
Trong : J - mmen qun tnh ca h truyn ng [kgm2]

J .d dt
98
2. Phng php sut tiu hao nng lng (STHNL) Phng php ny thc cht l a1 phng php tnh mmen truyn o1 ng trc cn theo sut tiu hao A 1 nng lng trn mt n v khi lng ca sn phm. H V1 V2 Phng php STHNL c tnh da trn ng cong STHNL H A c xy dng t thc nghim. 2 ng cong ny biu th tiu a2 o2 hao nng lng trn mt n v khi lng sn phm sau ko di phi () hoc theo chiu dy H 6-8. S tnh ton mmen cn (H) ca phi sau mi mt ln cn. ng cong STHNL c biu din trn hnh 6-9. ng cong STHNL W kW h/tn W biu din quan h W=f() sut tiu hao W nng lng theo ko di sau mi ln cn c s dng tnh W mmen truyn ng trc cn i vi cc H(mm) my cn quay thun Hnh 6-9 ng cong STHNL nghch, cn ng cong STHNL biu din quan h gia STHNL theo dy ca phi c ng dng i vi cc my cn ngui lin tc. chnh xc tnh ton mmen truyn ng trc cn ca phng php ny cng cao nu cc iu kin cn c tnh ton cng st vi iu kin xy dng ng cong STHNL. Mmen cn cho ln cn ang tnh ton s bng: Mt= 1,4.W.F.107 [N.m] (6-23) 2 Trong : F - tit din ca phi ln cn ang tnh, mm ; D - ng knh trc cn, mm; W - hiu s sut tiu hao nng lng ca ln cn ang tnh v ln cn trc .
1 1 2 2
n-1
99
6-4 Trang b in my cn nng thun nghch (CNTN) 1. c im cng ngh My cn nng quay thun nghch (my cn nng o chiu) thng dng cn th. Trong t hp my cn nng thun nghch, ngoi cc hp cn cn c cc thit b ph nh: bng ln, dao ct, xe ch phi, my lt phi v.v Trn hnh 6-10 gii thiu bng chuyn my cn nng th 1150.
1 2 2 3 4 5 6 7 8 10 11 18
12
13
14
15
16
17
19
Hnh 6-10 Dy chuyn my cn nng th 1150
Phi thp t phn xng thp c vn chuyn n l nung 2 bng cu trc 1, s l nung c th ln ti 20 l v mi l nung c th cha c 4 8 thi thp c khi lng (5 25) tn/thi. Sau cc thi thp c a ln cc xe ch phi 3 v ch n bng ln tip nhn 4. Bn cn 5 cn khi lng thi thp. Bn quay 6 dng quay thi thp cho ng hng (trong trng hp cn thit c th quay 1 gc ti a 1800). Bng ln 7 v 8 a thi thp n hp cn 10. Sau mi ln cn, thi thp c vn chuyn tr li cc bng ln trc hp cn. y trong trng hp cn thit, thi thp c th lt i mt gc 900 nh my lt 9. Khi kt thc ln cn cui cng, phi cn thnh phm c a qua bng ln 11, 12 v n my nh vy lm sch 13 v sau a ti my ct phn on 14 theo kch thc quy nh. Sau chuyn ti bng xch 15, bng ln 16 v my y ln bn xp 17 cht vo kho cha 18. ng c 19 dng truyn ng hp cn 10. Cc my cn nng quay thun nghch c nhiu kiu, nhiu loi, kt cu tu tng loi cng khc nhau nhng ch lm vic ca h truyn ng trc cn nh nhau. ng c truyn ng trc cn lm vic ch rt nng n: c trng bi tn s ng ct in ln (c my t 1500 ln/ gi) v lun lm vic trng thi qu ti, lc ngom phi, mmen ca ng c truyn ng c th t ti (2,5 3)Mm . T nhng c im trn, ta c th a ra nhng yu cu chnh i vi thit b truyn ng trc cn ca my cn thp nh sau: - Phm vi iu chnh tc yu cu D = 10:1.
100
- Phi lm vic vi tin cy cao trong iu kin nng n (tn s ng ct ln, thng xuyn qu ti) 2. H truyn ng hp cn trong my CNQTN Trong my cn nng quay thun nghch thng s dng hai phng php truyn ng. - Truyn ng nhm: l dng mt ng c truyn ng quay hai trc cn nh hp bnh rng. u im ca phng php ny l s iu khin n gin, nhng s ng hc phc tp, kch thc ca hai trc cn yu cu phi nh nhau. - Truyn ng ring r: phng php ny c u im l: s ng hc n gin, kch thc ca hai trc cn khng yu cu ging nhau, nhng s nguyn l in phc tp, cn n hai ng c, mi ng c truyn ng mt trc ring bit. a) H thng truyn ng in (truyn ng nhm) hp cn trong my cn nng quay thun nghch (CNQTN) Di iu chnh tc ng c truyn ng yu cu D = 10:1 v c thc hin iu chnh hai vng: - Vng di tc c bn (n < nm) Thc hin bng cch thay i in p t vo phn ng ca ng c. - Vng trn tc c bn ( n > nm) Thc hin bng cch gim t thng kch t ca ng c. Qu trnh iu chnh tc hai vng tin hnh khng ng thi v khng ph thuc ln nhau. S nguyn l in trn hnh 6-11 v s iu khn trn hnh 5-12. * Cu trc ca s : ng c truyn ng trc cn (1) c cp ngun t hai my pht 1F(3) v 2F(4) ni song song nhau. Cun kch t ca hai my pht KT1F(5) v KT2F(5) c cp ngun t my kch t FKF(6). Cun kch t ca my pht KTFKF(14) c cp ngun t my in khuch i t ngang MKF(14). My in khuch i MKF c cc cun kch t sau: - AKF(15) cun in p thc hin chc nng o chiu quay ca ng c bng hai cng tc t 1N(15) v 1T(15). - CKF(9) l cun ch o ng thi l cun phn hi m in p c ngt. Nguyn l lm vic ca khu ny nh: Khi in p my pht 1F v 2Fcn nh hn in p so snh (Uss ly trn bin tr 2R(10), mt trong hai it 1CL hoc 2CL kho nn dng trong cun CKF bng khng. Khi in p ca my pht 1F v 2F tng bng gi tr so snh th 1CL hoc 2CL thng, dng in trong cun CKF khc khng, c s lm in p ca my pht 1F v 2F khng b tng nhanh mt cch cng bc.
101
1 2 3 4 5 R2 R3 6 7 8 9 10 FKF 1VR
R1
RA
CP CB
1F
KT1F
2F
R4
KT2F
R5
MKF
R6 1 2VR 2 2T KTF AKTF CKTF KTFKF 1T 14
KN KT KH
CKF 3 4
P KC 65 43 2 1 0 1 234 5 6 KH KH Cc tip im bo v 1N KN KN KT 1T 1N 2T
11 12 13
2N
R7 3VR 3Y MKF 2Y 1Y
KH
1BA 15 1T 1N
AKF
1N 1T
16 5
4Y 6 7 8 KN KT a 9 b DK c 11 12 KTF
DKF
KT
2N 1Y
17 18 10 19 20
4VR
2Y
AKT MK KTFK
R8
3Y 2T 2N RA 4Y
21
2BA 22 23 5Y 24 25 CK R13 R12 DKT MK 13 AKT R10 R11 FK R9
KT 14
1T
1T KT
KN
26 KT 27
RA 1N KN KT
28 KN 29 R14
4Y R15
5Y R16 R17
H. 6-11 S truyn ng nhm my CNQTN
102
in p trn bin tr 2R c cp t ngun khuch i t KT(11). Khuch i t KTF c hai cun khng ch: - AKTF(12): l cun in p (cun dch chuyn) chn im lm vic ban u ca KT. - CKTF(13): l cun ch o dng thay i thay i tr s in p ra ca KTF, chnh l thay i tr s in p so snh ly trn bin tr 2R bng cc cng tc t gia tc 1Y, 2Y, 3Y. + DKF(16): l cun phn hi m dng c ngt, nhm hn ch dng in ca ng c, bo v ng c truyn ng trong trng hp b qu ti. Nguyn l lm vic ca khu hn ch dng nh sau: Khi dng in phn ng trong ng c truyn ng cn nh hn tr s dng ngt I < Ing [tr s Ing = (2,25 2,5)Im] , in p Ui < Uss vi Ui = I(Zcp + ZCB), cn Uss = Uab hoc Ubc ly trn bin tr 4R(17). Khi it 5, 6 hoc 7, 8 kho, dng trong cun DKF bng khng. Ngc li, khi I Ing, Ui Uss , khi 2 trong 4 it trn s thng, dng in trong cun DKF khc khng, do tnh cht kh t ca cun DKF, in p pht ra ca 1F v 2F gim nhanh v khng to ra ng c tnh c dng my xc bo v cho ng c khng b chy khi qu ti. in p trn bin tr 4R(17) c cp ngun t khuch i KT(19). Khuch i t KT c hai cun khng ch: - Cun AKT(20) l cun in p (cun chuyn dch) dng chn im lm vic ca KT. - Cun DKT(26) l cun phn hi m dng in kch t ca ng c truyn ng + MKF(27): l cun phn hi mm in p ca my pht kch t FKF(7). Nguyn l lm vic ca khu phn hi mm in p nh sau: Cun MKF c ni vo ng cho ca cu vi phn qua in tr hn ch R5. Cu vi phn c cu thnh t 4 vai cu gm cc in tr R2, R3, R4 v hai cun kch t KT1F v KT2F. Khi in p pht ra ca FKF n nh (UFKF = const), cu cn bng [R2.R4 = R3.(ZKT1F + ZKT2F)]. Dng trong cun MKF bng khng, ngc li khi in p pht ra ca my pht FKF c xu th tng hay gim, do hai cun kch t c tnh cm, cu mt cn bng, dng trong cun MKF khc khng (chiu ca n s ngc hoc cng chiu vi dng trong cun AKF. Kt qu in p pht ra ca FKF s n nh. Sc t ng tng ca MKF bng: F = FAKF FCKF - FDKF FMKF Nh vy iu chnh tc ng c truyn ng trc cn bng cch thay i tr s in p t vo phn ng ca ng c (vng n < nm) thc hin bng cch thay i in p pht ra ca MKF thng qua cc cun kch thch ca n.
103
Cun kch t ca ng c truyn ng KT(23) c kch ngun t my pht kch t FK(23). Cun kch t cu my pht kch t KTFK(21) c cp t my in khuch i t trng ngang MK(21). My in khuch i c cc cun kch thch sau: + AK(22) l cun in p. + CK(25) l cun ch o dng iu chnh tc , dng trong cun CK cng chiu vi dng trong cun AK, nn khi cng tc t gia tc 4Y v 5Y(28) mt in, lm cho in p ri trn R17 (ni song song vi CK) gim xung, kt qu in p ra ca MK gim xung, dng kch t trong cun KT gim v tc ng c tng ln. + DK(18) l cun phn hi m dng c ngt. Khi I < Ing, Ui < Uss , it 9, 12 (hoc 10,11) kho, dng trong cun DK khc khng, n lm cho in p ra ca MK tng ln, dng kch t ca ng c tng ln, tc ng c gim nhanh xung v khng bo v cho ng c khng b chy trong trng hp qu ti. + MK l cun phn hi mm in p my pht kch t FK(27). Cun dy MK c ni vo ng cho ca cu vi phn cu thnh t 4 vai cu gm: R10, R11, R12 v cun kch t ca ng c KT(23). Khi in p ra ca my pht FK n nh ( UFK = const). Cu cn bng (R10. ZKT = R11.R12), dng trong cun MK bng khng. Trong trng hp in p pht ra ca FK c xu hng thay i, cu mt cn bng (do cun KT c tnh in cm) dng trong cun MK khc khng, chiu dng trong cun MK s cng chiu hoc ngc chiu vi dng trong cun AK lm cho in p pht ra ca FK s n nh. Sc t ng tng ca MK bng: F = FAK + FCK + FDK FMK Nh vy, iu chnh tc ng c truyn ng vng 2(n > nm) thc hin bng cch gim t thng kch t ca ng c thng qua iu khin dng kch t ca my in khuch i t trng ngang MK. * Nguyn l lm vic ca s khng ch Khng ch ng c truyn ng c thc hin bng b khng ch ch huy KC. Mch ch hot ng c khi cc tip im bo v c ng kn. Khi KC v tr 0, cng tc KH(12) = 1 KH(13) = 1 [duy tr] KH(14) = 1 (cp ngun cho cc dng 14 21). + Khi ng ng c t tc bng khng n tc nh mc (nm). Quay b khng ch ch huy ln lt t 0 n v tr 4 sang bn phi tng ng vi chiu quay thun, cng tc t 1T(14) = 1 v 2T(15) = 1 dng trong cun dy AKF c chiu ng c chy theo chiu thun. Cc cng tc t gia tc 1Y(18), 2Y(19), 3Y(21) ln lt c in, lm tng dng trong cun CKTF, dn n tng in p ra ca KTF (tng in p so
104
snh Uss trn bin tr 2VR). Kt qu in p t ln phn ng ng c tng t khng ln n nh mc Um. Trong qu trnh ny, t thng kch t ca ng c gi khng i. + Tng tc t nm n tc trn c bn. Khi quay b khng ch ch huy sang v tr 5 v v tr 6, cc cng tc t 4Y v 5Y ln lt mt in, lm gim in p t ln cun dy CK, kt qu t thng kch t ca ng c gim ( < m) tc ca ng c s tng ln. + Hm ng c t tc nm v 0. Khi quay b khng ch ch huy t v tr 4 v v tr 0, cc cng tc t 1T(14), 2T(15), 1Y(18), 2Y(19) v 3Y(21) mt in. Ring cng tc t KT(27) cha mt in (v rle in p RA cn tc ng). Lc ny cng tc t 1N(16) v 2N(17) c in [qua tip im KC(15) ], dng trong cun in p AKF(15) o chiu, ng c thc hin hm ngc. Khi tc ng c gim xung (ng vi in p U= (10 15)%Um , rle in p RA thi tc ng, cng tc t 1N v 2N mt in, qu trnh hm ngc kt thc. + Hm ng c t tc n > nm v 0 Khi chuyn tay qua b khng ch ch huy t v tr 0 v v tr 0, ln lt cc cng tc t 4Y v 5Y c in. in p trn cun CK tng dn ln dn n khi dng kch t ca ng c tng dn ln n ch s nh mc, tc ca ng c gim xung n tr s nm, qu trnh gim tc t nm v 0 xy ra tng t nh trnh by.
105
Chng 7
TRANG B IN CC MY NNG - VN CHUYN

7.1 Khi nim chung S pht trin kinh t ca mi nc ph thuc rt nhiu vo mc c gii ho v t ng ho cc qu trnh sn xut. Trong qu trnh sn xut, cc my nng - vn chuyn ng mt vai tr quan trng, m nhim vn chuyn mt khi lng ln hng ho, vt liu, nguyn liu, thnh phm v bn thnh phm trong cc lnh vc khc nhau ca nn kinh t quc dn. Cc my nng - vn chuyn l cu ni gia cc hng mc cng trnh sn xut ring bit, gia cc my cng tc trong mt dy chuyn sn xut v.v Tnh cht v s lng hng ho cn vn chuyn tu thuc vo c th ca qu trnh sn xut. V d trong mt x nghip luyn kim c l cao nng sut 1000 tn gang/ngy m, cn phi vn chuyn ln l cao vi cao ti 36m khong 2000 tn qung, 700 tn ph gia v 1200 tn than cc bng cc loi xe kp di chuyn theo mt phng nghing. Trong ngnh khai thc m, trn cc cng trnh thu li, trn cc cng trnh xy dng nh my thu in, xy dng cng nghip, xy dng dndng v.v.. phn ln cc cng vic nng n nh bc, xc, o, khai thc qung v t u do cc my nng - vn chuyn thc hin. Vic s dng cc my nng - vn chuyn trong cc hng mc cng trnh ln lm gim ng k thi gian thi cng, gim bt ng k s lng cng nhn khong 10 ln. V d nu dng mt cn cu thp trn cc cng trng xy dng cng nghip hoc xy dng dn dng c th thay th cho 500 cng nhn, cn nu dng mt my xc c ln o ho hoc knh mng khi xy dng cc cng trnh thu li hoc trong cng vic ci to in a c th thay th cho 10.000 cng nhn. Trong cc nh my ch to c kh, my nng - vn chuyn ch yu dng vn chuyn phi, thnh phm v bn thnh phm t my ny n my khc, t phn xng ny n phn xng khc hoc vn chuyn vo kho lu gi. Hin nay, my nng, cc loi thang my c lp t trong cc x nghip cng nghip, trong cc nh cao tng, trong cc to th chnh, siu th, trong cc nh ga ca tu in ngm vn chuyn hng ho v hnh khch. Trong nng nghip, cc my nng - vn chuyn trong cng nghip cng nh trong nng nghip nh mt phng tin c gii ha v t ng ho cc qu trnh sn xut l mt yu t quan trng nhm lm tng nng sut v cht lng sn phm cng nh gim nh sc lao ng ca con ngi. 7-2 Phn loi cc my nng - vn chuyn Cc my nng vn chuyn c kt cu hnh dng, kch thc rt a dng tu thuc vo tnh cht c im ca hng ho cn vn chuyn, kch thc, s
106
lng v phng vn chuyn ca hng ho. V vy vic phn loi cc my nng - vn chuyn c th da trn cc c im chnh phn thnh cc nhm my sau: (hnh 7-1) a) Theo phng vn chuyn hng ho - Theo phng thng ng (thang my, my nng). - Theo phng nm ngang (bng ti, bng chuyn). - Theo mt phng nghing (xe kp, thang chuyn, bng ti). - Theo cc phng kt hp (cu trc, cu trc cng, cu trc chn d) b) Theo phng php di chuyn ca cc c cu - Lp t c nh (thang my, thang chuyn, bng ti). - Di chuyn theo ng thng (cu trc cng, cu trc chn d, cng trc, cn cu thp v.v..) - Quay trn vi mt gc ti hn (cn cu thp, my xc v.v) c) Theo c cu bc hng ho - C cu bc hng l thng, cabin, gu treo - Dng mc, xch treo, bng. - C cu bc hng bng nam chm in (cn cu t). d) Theo ch lm vic - Ch lm vic di hn (bng ti, bng chuyn, thang chuyn). - Ch ngn hn lp li (my xc, thang my, cu trc, cn trc). e) Theo phng php iu khin - iu khin bng tay. - iu khin t ng. - H thng iu khin h. - H thng iu khin kn. - iu khin ti ch. - iu khin c khong cch. - iu khin t xa. Trong cc my nng - vn chuyn, n gin nht l nhng my vn chuyn hng theo mt phng (thang my my nng theo phng thng ng, bng truyn v bng ti theo phng nm ngang, thang chuyn v ng gong treo theo mt phng nghing) ch c mt c cu truyn ng di chuyn l c cu nng hoc c cu di chuyn. Cn nhng my nng vn chuyn phc tp hn l my xc, cn cu, cu trc, my xc c hai hoc ba c cu di chuyn, di chuyn theo tng phng ring bit hoc cng mt lc thc hin cc phng kt hp. Ch lm vic ca cc my nng - vn chuyn nh hng rt ln trong vic tnh chn cng sut ng c truyn ng, thit k, tnh chn h truyn ng cng nh s iu khin ton my.
107
Hnh 7-1. Mt s my nng vn chuyn in hnh a) Cu trc; b) Cng trc chuyn ti; c) Cu trc chn d; d) Cn cu cng; e) Cn cu thp f) Thang my; g) My xc gu thun; h) Cu trc luyn thp; i) my xc gu treo; k) Bng ti khoa dien - dai hoc thanh do
108
iu khin bng tay ch dng i vi nhng my nng - vn chuyn n gin, khng yu cu iu chnh trn tc ng c truyn ng, tn s ng - ct in khng ln v thng s dng i vi nhng my c cng sut truyn ng b. iu khin t ng c s dng rng ri trong cc my nng - vn chuyn dng h truyn ng phc tp ( h MK-, h KT-, h T- v.v) Vic phn loi cc my nng - vn chuyn nh trnh by trn y khng phn nh ton b chc nng lin quan n qu trnh sn xut m cc my thc hin, nhng cng gip chng ta c mt khi nim tng quan v cc phng php v dng vn chuyn hng ho thng dng nht. 7-3. c im c trng cho ch lm vic ca h truyn ng my nng- vn chuyn 1. Cc my nng - vn chuyn thng c lp t trong nh hoc ngoi tri. Mi trng lm vic ca cc my nng - vn chuyn rt khc nghit, c bit l ngoi hi cng, cc nh my ho cht, cc x nghip luyn kim ni m nhit thay i ln, nhiu bi, m cao v c nhiu cht kh d gy chy, n. 2. Ch lm vic ca cc my nng - vn chuyn rt nng n: tn s ng - ct in ln (c khi ti 600 ln/gi), m my, o chiu quay, hm my lin tc. i vi bng chuyn v bng ti c rt nhiu nn khi nhit mi trng gim xung, yu cu mmen m my phi ln hn nhit bnh thng. i vi h truyn ng bng ti v bng chuyn phi m bo khi ng ng c truyn ng khi y ti, c bit l ma ng, khi nhit mi trng gim, lm tng mmen ma st trong cc , mmen cn tnh ng k (Mc).
MC 1 M/Mm
0.8
0.6
0.4
0.2
H.7-2 .Quan h Mc=f() ca bng ti khi khi ng
H.7-3 .Momen cu trc ph thuc vo ti trng
0.2
0.4
0.6
0.8
1 G/Gm
109
Trn hnh 7-2 biu din mi quan h ph thuc gia mmen cn tnh v tc ca ng c: Mc = f(). Trn th ta thy rng khi = 0, momen cn tnh Mc ln hn (2 2,5) ln MC ng vi tc nh mc. Mt s my nng - vn chuyn khc nh: thang chuyn, my xc nhiu gu, mt s my nng c s ng hc phc tp u c c im khi ng nh bng chuyn. 3. Ph ti ca cc my nng - vn chuyn thay i trong phm vi rt rng nh c cu nng h ca my xc v cu trc, thang my v.v Trn hnh 7-3 biu din s thay i ca mmen ng c truyn ng cc c cu ca cu trc ph thuc vo ti trng. Khi khng c ti trng (ch khng ti) mmen ti ca ng c khng vt qu (15 20)%Mm - i vi ng c nng ca cu trc c c cu bc hng dng mc, 50%Mm - i vi ng c ca c cu bc hng l gu ngom, (35 50)%Mm - i vi c cu di chuyn xe con v (50 55)%Mm - i vi c cu di chuyn xe cu. 4. Trong mt s my nng - vn chuyn, yu cu qu trnh tng tc v gim tc xy ra m vi tr s gia tc gii hn cho php. Nu tr s gia tc vt qu gii hn cho php i vi c cu nng - h ca cu trc s gy ra t cp, hng bnh rng trong hp tc , cn i vi thang my v thang chuyn s gy ra cm gic kh chi cho hnh khch, nh hng n dng chnh xc ca bung thang. Bi vy, mmen ng c truyn ng khi m my v khi hm dng phi c hn ch ph hp vi yu cu k thut an ton. 7- 4Cc h truyn ng dng trong cc my nng vn chuyn Hin nay, h truyn ng in trong cc my nng - vn chuyn c s dng ph bin h truyn ng in vi ng c in mt chiu v ng c in xoay chiu. Xu hng chnh khi thit k v ch to h truyn ng in cho cc my nng - vn chuyn l chn h truyn ng in vi ng c xoay chiu v c hiu qu kinh t cao, t yu cu v c tnh khi ng cng nh c tnh iu chnh. p ng cc yu cu v an ton, tin cy khi lm vic di hn ca h truyn ng cc my nng - vn chuyn, nng cao tui th cc kh c iu khin, trong mch iu khin cc my nng - vn chuyn nn dng cc phn t khng tip im thay th cho cc phn t tip im (nh rle hoc cng tc t). Mch iu khin c xy dng t cc phn t khng tip im nh: phn t in - t, phn t bn dn (iot, transisto) hoc cc loi IC logic. Nhng nm gn y, do s pht trin nhanh ca k thut bn dn v k thut bin i in nng cng sut ln, cc h truyn ng in cho cc my nng - vn chuyn dng cng ngy cng nhiu cc b bin i Thyristor thay th cho cc h truyn ng dng b bin i quay (my in khuch i v khuch i t). B bin i dng Thyristor c nhiu u im hn hn so
110
vi cc b bin i k trn: qun tnh nh, tc ng nhanh, nhy cao hn, kch thc v khi lng b hn, cc ch tiu v kinh t k thut cao hn. Trong cn trc v cu trc thng dng hai h truyn ng. i vi cc loi cu trc v cn trc c cng sut ng c khng ln thng dng h truyn ng mt chiu vi b bin i dng Thyristor (b chnh lu c iu khin) cho php iu chnh tc bng phng vi di iu chnh D= 30:1. Cn i vi cu trc v cn trc c cng sut ng c truyn ng trung bnh v ln thng dng h truyn ng xoay chiu. iu chnh tc ng c khng ng b thc hin bng hai phng php: thay i in p t vo dy qun stato ng c bng b iu p xoay chiu ba pha (AXC) dng tiristo v xung in tr roto dng Thyristor thay i in tr ph trong mch roto. i vi thang my v my nng, dng h truyn ng T- thay th cho h F- cho php hn ch c gia tc v git trong mt gii hn xc nh nh thit lp c lut thay i tc ti u nht trong qu trnh qu . Trong cc h truyn ng my xc cng sut ln, cc cun dy kch t ca my phi c cp ngun t cc b bin i dng tiristo (b chnh lu c iu khin) thay th cho my in khuch i v khuch i t. Cn trong my cng sut nh v trung bnh b bin i tiristo thay th cho my pht mt chiu.
111
Chng 8
TRANG B IN CU TRC
8-1 Khi nim chung Cu trc in c kt cu a dng c s dng rng ri trong tt c cc lnh vc khc nhau. Trong cc x nghip luyn kim, trong cc x nghip cng nghip thng lp t cc loi cu trc vn chuyn nguyn vt liu, thnh phm v bn thnh phm. Trong cc x nghip tuyn than, tuyn qung, trn cc bi cha than ca cc nh my nhit in thng lp t cu trc xp d (cu trc vn chuyn). Trn cc cng trng xy dng dn dng v cng nghip thng lp t cc loi cng trc v cn cu thp v.v Ngoi cc loi cu trc lp t c nh trn cn s dng cn cu di ng nh: cn cu t, cn cu bnh xch, cn cu ni v.vTa ch nghin cu cn cu c trng nht l cn trc, c cu to nh hnh 8-1.
H.8-1. Cu to v trang b in ca cu trc
Cu trc gm c gm cu di chuyn trn ng ray lp t dc theo chiu di ca nh xng, c cu nng h hng lp trn xe con di chuyn dc theo dm cu (theo chiu ngang ca nh xng) c cu bc hng ca cu trc c
112
th dng mc (i vi nhng cu trc cng sut ln c hai mc hng, c cu mc hng chnh c ti trng ln v c cu mc ph c ti trng b) hoc dng gu ngom. Trong mi cu trc c ba h truyn ng chnh: di chuyn xe cu, di chuyn xe con (xe trc) v nng - h hng. Trn cu trc c trang b 4 ng c truyn ng: hai ng c di chuyn xe cu 7 v 16, ng c nng h hng 12 v ng c di chuyn xe con 10. Phanh hm in t 6, 11, 14, 18 lp hp b vi ng c truyn ng. iu khin cc ng c truyn ng bng cc b khng ch 3 trong cabin iu khin. Hp in tr 8 dng khi ng v iu chnh tc cc ng c c lp t trn dm cu. Bng bo v 2 bo v qu ti, bo v in p thp, bo v in p khng c lp t trong cabin iu khin. hn ch hnh trnh di chuyn ca cc c cu dng cc cng tc hnh trnh 4 v 5 cho c cu di chuyn xe cu; 9 v 17 cho c cu di chuyn xe con v 13 cho c cu nng - h hng. Cung cp in cho cu trc bng h thng tip in chinh 1 gm hai b phn: b cp in l ba thanh thp gc lp trn cc gi bng s cch in lp dc theo nh xng v b phn tip in lp trn cu trc. cp in cho thit b in lp trn c cu xe con dng b tip in ph 15 lp dc theo chiu dc ca dm cu. 8-2. Ch lm vic cc ng c truyn ng cc c cu ca cu trc ng c truyn ng cc c cu ca cu trc lm vic trong iu kin rt nng n, mi trng lm vic khc nghit ni c nhit cao, nhiu bi, m cao v nhiu loi kh, hi, cht gy chy, n. Ch lm vic ca cc ng c l ch lm vic ngn hn lp li vi tn s ng ct ln, m my, hm dng lin tc. Do nhng c im c th trn, ngnh cng nghip ch to my sn xut loi ng c chuyn dng cho cu trc. Cc loi ng c l: ng c khng ng b ba pha roto lng sc, roto dy qun, ng c in mt chiu kch t song song hoc ni tip. Nhng c im khc bit ca ng c cu trc so vi cc loi ng c dng chung l: - chi nhit ca cc lp cch in cao (F v H) - Mmen qun tnh b gim thiu tn hao nng lng trong ch qu - T thng ln nng cao kh nng qu ti ca ng c. - C kh nng chi qu ti cao (Mmax/Mm= 2,15 5 i vi ng c khng ng b v 2,3 3,5 i vi ng c in mt chiu) - H s tip in tng i T% l 15%, 25%, 40% v 60%. Ch lm vic ca cc ng c truyn ng cc c cu ca cu trc c biu din trn hnh 8-2.
113
II I MC 1 0 1 Chy tin M
V M
MC
Hm V
M 3 2 MC V
Nng hng G
- M1 0 M
M1
M2
H hng MC
MC V Chy li - A -0 B MC
G IV
H 8-2. Ch lm vic ca cc ng c truyn ng cc c cu ca cu trc gc phn t th nht I, my in lm vic ch ng c (ng c tnh 1). M = MC + Mm (3.1) vi M mmen do ng c sinh ra. MC - mmen cn do ti trng gy ra; Mms- momen cn do ma st gy ra. i vi ng c nng - h lm vic vi ch nng hng, cn i vi ng c di chuyn lm vic ch chy tin. gc phn t th hai II, my in lm vic ch my pht. i vi c cu di chuyn ng 1 thc hin hm ti sinh khi c ngoi lc tc ng cng
114
chiu vi chiu chuyn ng ca c cu, cn i vi c cu nng - h thc hin hm ng nng (ng 3) khi hm dng. gc phn t th ba III, my in lm vic ch ng c. i vi c cu di chuyn tng ng vi chy li. Cn i vi c cu nng - h khi MC < Mm (khi khng ti ch c khi lng ca mc, G =0), trong trng hp ny M = Mms MC c gi l ch h ng lc (ng 4) gc phn t th t IV, my in lm vic ch my pht. i vi c cu nng - h hng, khi MC > Mms trong trng hp ny M = MC Mms, trong trng hp ny hng s c h do ti trng ca n, cn ng c ng in ch nng hm tc h hng. Lc ny ng c lm vic ch hm ngc ng 2. Khi thc hin h ng lc, ng c lm vic ch my pht (hm ti sinh) vi tc h ln hn tc ng b, ng 4. 8-3. Tnh chn cng sut ng c truyn ng cc c cu chnh cu trc 1.C cu di chuyn xe cu v xe con i vi c cu di chuyn, lc cn tnh ph thuc P vo khi lng hng (G) v khi lng ca c cu. Trng thi ng i ca c cu di chuyn trn n, cu to v ch bi trn cho c cu (c trc, khp G + G0 ni, bn l v.v). i vi cu trc lp t ngoi tri cn chi tc ng ph ca gi. Hnh 8-3 biu din s H 8-3 S lc ca c lc tc dng ln c cu di chuyn trn ng ray. cu di chuyn Trong trng hp ny, lc cn chuyn ng c tnh theo biu thc sau:
F= (G + G0 + G x ) g ( .rct + f )k ms [N] Rb
(8.2)
Trong : G - khi lng hng ho, kg; G0 - khi lng ca c cu bc hng, kg; Gx - khi lng ca xe, kg; g - gia tc trng trng, m/s2 Rb - bn knh bnh xe, m; - h s ma st trt (8.10-4 15.10-4) rct - bn knh c trc bnh xe, m; f - h s ma st ln (5.10-4m); kms - h s c tnh n ma st gia mp bnh xe v ng ray kms = 1,2 1,5 Momen ca ng c sinh ra thng lc cn chuyn ng bng:
M= F .Rb i.
[N.m]
(8.3)
115
Trong : F tnh theo biu thc (3.2) i - t s truyn t ng c n bnh xe; - hiu sut ca c cu. Cng sut ca ng c khi di chuyn c ti trong ch xc lp bng:
P= F .v
.10 3
[kW]
(8.4)
Trong : v - tc di chuyn, m/s. Cng sut ca ng c khi di chuyn khng ti bng:

P0 = F0 .v
.10 3
[kW]
(8.5)
Trong : F0 c tnh theo cng thc (8-2) khi cho G = 0. 2. C cu nng - h hng ng c truyn ng c cu nng h hng ng vai tr quan trng trong cc my nng - vn chuyn ni chung 7 v trong cu trc ni ring. Trn hnh 8-4 m t s ng hc ca c cu nng - h hng vi c cu bc hng dng mc. Lc t ln cp nng c tnh theo biu thc sau:
F= (G + G0 ) g m t
1 2
[N]
(8-6)
A
Trong : m - bi s ca rng rc (trong trng hp ny m = 2). Khi nng khng ti (G = 0), lc t ln cp nng bng:
F= G 0 .g m. t
~ ~
~ ~
Fcp
5 6 G0 G
[N]
(8-7)
Momen t ln tang nng tng ng cho hai trng hp bng:

Mt = F .Rt
; M t0 =
F0 .Rt
(8-8)
Trong : t - hiu sut ca tang nng Momen t ln trc ng c bng:

M= Mt i.
H.8-4. S ng hc ca c cu nng - h bc hng bng mc 1. Trc vt; 2. Bnh vt; 3. Truyn ng bnh rng; 4. Tang my; 5.C cu mc hng; 6. Mc; 7. ng c truyn ng
(8-9) (8-10)
Trong : i, - t s truyn v hiu sut ca c cu truyn lc = bv. br

116
Trong : bv - hiu sut bnh vt - trc vt; br - hiu sut ca cp bnh rng; Cng sut ca ng c truyn ng ph thuc vo tc nng:
P= F .v.m
.10 3
(8-11)
Trong : v - tc nng hng, m/s; c - hiu sut ca ton b c cu truyn lc. = bv. br. t (8-12) 8-4 Cc thit b in chuyn dng trong cu trc 1. Phanh hm in t L b phn khng th thiu trong cc c cu chnh ca cu trc, dng dng nhanh cc c cu, gi hng c nng trn cao mt cch chc chn. Phanh hm in t dng trong cu trc theo cu to thng c ba loi: phanh guc, phanh ai, phanh a. Nguyn l hot ng ca cc loi phanh ni trn v c bn l ging nhau. Khi ng c truyn c cu ng vo li in, th ng thi cun dy nam chm phanh hm cng c in. Lc ht ca nam chm thng lc cn l xo, m phanh s gii phng khi trc ng c ng c lm vic. Khi mt in, cun dy ca nam chm ca phanh hm cng mt in, lc cng ca l xo s p cht m phanh vo trc ng c hm.
H. 8-5 Cu to ca mt phanh guc mt pha 1,7. Cnh tay n ca c cu phanh; 2. Li ca l xo; 3. L xo; 4. Gi nh hng; 5. Vng m chn; 6. Bnh ai phanh; 8. Cun dy ca nam chm in; 9. Guc phanh v m phanh
117
Cu to ca phanh a (h.8-6) gm cc phn chnh sau: a phanh quay 2 c ni vi trc ca c cu, l xo p 4, nam chm in 5. Phn ng ca nam chm c bt cht vi a 3. S lng nam chm in v gujng cng hng 1 c ba ci, phn b u theo ng trn ca c cu phanh vi gc lch nhau 1200. a phanh 3 c th di chuyn t do dc theo gujng 1. Khi cp in cho cun nam chm, lc in t s ko phn ng cng a phanh 3, gii phng trc ca c cu.
NC Fs1
a
Fs2
L2 L L1
GL
Gnc Gph
H. 8-6 Cu to ca phanh a
H.8-7 S ng hc ca phanh ai
Hnh 8-7 gii thiu s ng hc ca phanh ai. Nguyn l lm vic nh sau: Khi cun dy nam chm NC c in, lc ht ca nam chm s nng cnh tay n L theo chiu i ln lm cho ai phanh khng p cht vo trc ng c. Khi mt in, do khi lng phn ng ca nam chm Gnc v i trng ph Gph, s h cnh tay n L theo chiu i xung v ai phanh s gh cht trc ng c. 2. B khng ch B khng ch dng iu khin cc ng c truyn ng gm cc c cu: khi ng, dng my, iu chnh tc , hm v o chiu quay. V nguyn l c hai loi b khng ch: - B khng ch ng lc khi c cc tip im ca n ng - ct trc tip cc phn t trong mch ng lc ca h truyn ng. N thng dng khng ch cc ng c truyn ng cc c cu ca cu trc c cng sut nh vi ch lm vic nh hoc trung bnh.
118
- B khng ch t gm b khng ch ch huy v h thng rle v cng tc t. Cc tip im ca b khng ch ch huy ng - ct cc phn t trong mch ng lc ca h truyn ng mt cch gin tip thng qua h thng tip im ca cc phn t trung gian (nh rle v cng tc t). B khng ch t thng dng iu khin cc ng c truyn ng cc c cu ca cu trc c cng sut trung bnh v ln lm vic trong ch nng n v rt nng n vi tn s ng - ct in ln (hn 600 ln/gi). V cu to b khng ch c 2loi: a) B khng ch kiu tay gt Nguyn l hot ng (hnh 8-8): khi y tay gt 1 sang tri hoc sang phi, s quay trc gn cht vi tay gt, trn trc c g lp hng chc a cam 2. Trn u mt ca tay n 4 c gn tip im ng 5. Khi con ln 3 nm phn lm ca a cam th tip im ng 5 v tip im tnh 6 kn, cn khi con ln nm phn li ca a cam, l xo 7 s p vo cnh tay n 4 lm cho hai tip im h ra. H 8-8. Cu to b khng ch kiu tay gt b) B khng ch kiu v lng
a)
b)
H 8-9. Cu to b khng ch kiu v lng a) Hnh dng tng th ; b) Cu to ca mt n nguyn khoa dien - dai hoc thanh do
119
Cu to ca n gm nhiu n nguyn (h. 8-9b) lp trn trc gn vi v lng quay c v bo v bng xi mng aming 3. Cu to ca mt n nguyn gm tip im tnh 1 gn trn gi 10 l cht cch in. Tip im ng 9 gn trn tay n 8, c th quay xung quanh trc 5. u cui ca tay n 8 c con ln 6 v bnh cam 2 lp trn trc 7. Khi quay v lng 4, bnh cam 2 s p vo con ln 6 (phn li ca bnh cam 2) lm cho tay n 8 quay i v tip im 9 v 1 s h v ngc li phn lm ca cam 2, tip im 9 v 1 kn. 3.B tip in cp in cho cc ng c truyn ng cc c cu cu trc, cc thit b iu khin lp t trn cu trc di chuyn, ngi ta dng mt h thng tip in c bit gi l ng trn-ly (trolley). C hai h thng tip in: - H thng tip in cng thng dng cho cc loi cu trc ti trng ln, cung ng di chuyn di. - H thng tip in bng dy cp mm dng cho cu trc ti b) a) trng nh, cung ng di chuyn khng di v thng gp trong H 8-10. Kt cu h thng tip in cng trng hp cung cp in cho a) ng tip in; b) b ly in palng in. Ba ng thp gc 1 [ loi (50x50x5) n (70x70x10)mm ] c g trn gi ng tip in v cch in bng s 2. B ly in gm thp gc 1 g ln u ni cp bng gang 3. Bng 3 ng cp mm 4 s cp in n ng c v thit b iu khin. 4. Bng bo v Khi iu khin cc ng c truyn ng cc c cu ca cu trc dng b khng ch, bo v cc ng c ngi ta dng bng bo v lp trong cabin ca ngi iu khin. Trn bng bo v lp cc thit b bo v cho ng c vi cc chc nng bo v sau: - Bo v ngn mch v qu ti (I > 2,25 Im). - Bo v in p thp khi in p li thp hn 0,85Um.
120
- Bo v in p khng ngha l khng cho php ng c t m my khi c in p tr li sau thi gian mt in (ch c php m my khi cc b khng ch v tr 0). - Ct in cp cho cu trc khi c ngi lm vic trn dm cu, bng cng tc hnh trnh lin ng vi ca cabin iu khin. C hai loi bng bo v: a) Bng bo v xoay chiu
H. 8.11 Bng bo v xoay chiu
121
Cc kh c in trn bng bo v bao gm: Cu dao CD, cng tc t ng dy g, rle dng in cc i ORC1, ORC2, 1RC, 2RC v 3RC; nt bm khi ng M, cu ch CC, cng tc hnh trnh KHN, KTT, KTC, KNC v KB. Nguyn l lm vic ca bng bo v nh sau: Cun dy cng tc t ng dy ch c in khi n nt khi ng M, v tr ca ba b khng ch nm v tr 0, ca bung cabin ng kn (KB kn), tip im ORC v RC kn (mt trong ba ng c truyn ng khng b qu ti). Hai tip im ca cng tc t ng dy g ng ngun cho mch iu khin ca b khng ch. Bo v in p thp chnh bng cun dy cng tc t ng dy g, khi in p li thp hn 0,85Um, cng tc t g khng tc ng. Hn ch hnh trnh nng ca c cu nng - h bng cng tc hnh trnh KHN, hn ch hnh trnh tin v li ca c cu di chuyn xe con bng cng tc hnh trnh KTC v KTT, cn i vi c cu di chuyn xe cu bng cng tc hnh trnh KNC v KNT. b) Bng bo v mt chiu Cp ngun cho ng c v b khng ch bng cng tc t ng dy 0g, 1g, 2g v 3g. Cng tc t ng dy 0g trng thi c in trong mi thi gian cu trc lm vic. Cn cng tc t 1g, 2g, 3g ch c in khi ba b khng ch KC ng sang phi hoc sang tri, nt n thng kn M mc trong mch cc cun dy 1g, 2G, 3g trnh khng cho php cc cng tc t tc ng khi n nt M. Cc cun dy nam chm ca cc c cu phanh hm in t NCN, NCT v NCC c ni song song vi phn ng ca ng c truyn ng tng ng qua cc tip im 1g, 2g, 3g. H 8-12 Bng bo v mt chiu
122
5. Hp in tr Hp in tr dng trong cu trc hn ch dng in m my, hn ch dng khi hm dng v iu chnh tc vi cc ng c in mt chiu v ng c khng ng b roto dy qun. Khi tnh chn in tr cn ch n hai yu t sau: - Tr s in tr c chn phi m bo cho h truyn ng to ra h c tnh c hn ch c dng khi khi ng trong gii hn cho php, m bo di iu chnh tc yu cu. - pht nhit ca hp in tr trong gii hn cho php. * in tr thng dng trong cu trc c 2 loi: - in tr lm t gang c (h.8-13a) dng cho ng c c dng in t 10 n hng H.8-13 in tr gang a) Phn t in tr gang c b) hp in tr trm ampe. Cc phn t in tr t gang c s lp thnh hp in tr cho php lm vic ch di hn c tr s dng lm vic t (215 a) 240)A vi tr s ca hp in tr tng ng l (0,1 0,7) i vi ng c cng sut nh dng dy in tr tit b) din trn hoc ch nht. in tr dy c ch to t kim loi hoc hp kim c in tr sut cao nh: hp kim constantan, hp kim reostan v hp kim fecral. Dy in tr c qun trn H.8-14 in tr dy tm kim loi c s cch in
a) Tit din trn; b) tit din ch nht
123
5. Bn t bc hng
Hnh 8-15. Cc loi bn t bc hng a) Bn t hnh trn; b) Bn t hnh trn mt cu lm; c) Bn t ch nht; d) Bn t dng x (x nam chm)
Cu trc t thng c dng trong cc x nghip luyn kim dng vn chuyn cc nguyn vt liu nhim t nh st thp v.vN khc vi cc loi cu trc khc l c c cu ly ti (bc ti ) thay cho mc, gu ngom l mt bn t (nam chm in). Hnh dng v kch thc ca bn t gm c bn loi in hnh nh hnh 8-14. Bn t dng trn dng vn chuyn cc chi tit bng gang, st, thp c kch thc nh, hnh dng khc nhau (st thp vn, phi, inh v.v) Bn t mt cu lm dng vn chuyn cc vt liu nhim t c dng hnh cu ln
124
Bn t hnh ch nht dng vn chuyn cc vt liu nhim t c kch thc di nh thp tm, ng ray, ng thp di. Bn t dng x dng vn chuyn cc vt liu nhim t c khi lng v kch thc ln. Cu to ca cc bn t v nguyn l nh nhau. Trn hnh 8-16 biu din cu to ca bn t hnh trn. Cun dy nam chm in 5 c lp t trong v thp 2 v khe h ca cun dy v v thp c y hp cht cch in. Pha di cun dy c tm m bo v 4, u ni cc 3 c nh H. 8-16 Cu to ca bn t hnh trn v vo v ca bn t bng bulng. Cp in cho cun dy ca nam chm in bng ng cp mm 1. Cun dy ca nam chm in ca bn t lm vic ch ngn hn lp li vi h s tip in T% = 50%. Lc nng ca bn t ph thuc vo tnh cht ca vt liu ca hng cn vn chuyn, vo nhit ca cun dy ca nam chm in v nhit ca st thp cn vn chuyn. Thc t vn hnh cho thy khi nhit ca st thp hoc gang bng hoc ln hn 7200C, lc nng gim xung bng khng v khi cc vt liu nhim t mt t tnh. Bn t c in cm v t d rt ln cho nn khi thit k mch iu khin cu trc t cn ch n bo v qu p cho cun dy nam chm in khi ct in v kh t d khi d hng. 8-5 Mt s s khng ch cu trc in hnh 1. iu khin cc c cu ca cu trc bng b khng ch ng lc Cc b khng ch ng lc dng iu khin cc ng c truyn ng cc c cu ca cu trc c cng sut nh v trung bnh vi ch lm vic nh nhng. B khng ch ng lc c cu to n gin, d dng trong cng ngh ch to, gi thnh khng cao, iu khin cc c cu ca cu trc mt cch linh hot, dt khot. Trn hnh 8-17a biu din s iu khin ng c khng ng b rto dy qun bng b khng ch ng lc H-51, hnh 8-17b l h c tnh c ca ng c truyn ng c cu nng - h (hoc c cu di chuyn). B khng ch ng lc H-51 l loi i xng c 5 v tr bn phi (1 5) tng ng vi ch lm vic nng hng (c cu nng - h) v chy tin (c
125
cu di chuyn ), cn 5 v tr bn tri (1 5) tng ng vi ch h hng (c cu nng - h) v chy li (c cu di chuyn)
H. 8- 17. S iu khin ng c KB rto dy qun bng b khng ch H-51
B khng ch ng lc H-51 c 12 tip im: 4 tip im u (KC1, KC3, KC5, KC7) dng o chiu quay ng c bng cch thay i th t hai trong 3 pha in p ngun cp cho dy qun stato ng c, 5 tip im: KC2, KC4, KC6, KC8, KC10 dng iu chnh tc ng c bng cch thay i tr s in tr ph Rf trong mch roto ca ng c. Cn ba tip im KC9, KC11, KC12 dng cho mch bo v. Khi m my v iu chnh tc , ngi vn hnh quay t t v lng ca b khng ch ng lc t v tr 1 sang
H. 8- 18. H c tnh ca ng
126
v tr 5 trnh hin tng dng in v mmen quay ca ng c tng mt cch nhy vt qu gii hn cho php. H c tnh c ca ng c tng ng vi cc v tr ca b khng ch biu din hnh 8-18. ng c tnh 1 ng vi tr s momen ca ng c rt b (M1 khi tc ng c bng 0) dng khc phc khe h gia cc bnh rng trong c cu truyn lc (hp tc ) ko cng s b cp khi khi ng (trnh cho cp khng b t). Khi khi ng hoc trong trng hp cn dng chnh xc (vi momen M1) ta c tc thp l n1. h hng tc thp khi khng ti vi b khng ch ng lc thng khng thc hin c. Tc thp nht ch c th thc hin ch h hm (my in lm vic ch my pht). Nu b khng ch ng lc dng loi khng i xng, nu t b khng ch v tr 1 (h hng) ng c lm vic nh ng c mt pha v ta nhn c ng c tnh A (ng nt t) khi ta nhn c tc h thp hn n3 (vi ph ti bng M1). 2. H truyn ng c cu nng- h ca cu trc dng h my pht - ng c in mt chiu (F-) i vi nhng cu trc c trng ti ln, ch lm vic nng n, yu cu v iu chnh tc cao hn, p ng cc yu cu ngt ngho do cng ngh t ra, nu dng h truyn ng vi ng c KB iu khin bng b khng ch ng lc khng p ng tho mn cc yu cu v truyn ng v iu chnh tc . Trong trng hp ny, thng dng h truyn ng F-, T- hoc h truyn ng vi ng c KB cp ngun t b bin tn. Hnh 8- 19 biu din h truyn ng c cu nng h dng h F-. y l h truyn ng F- c my in khuch i trung gian (MK), chc nng ca n l tng hp v khuch i tn hiu iu khin. H truyn ng ny c s dng ph bin cho cc cu trc trong cc x nghip luyn kim, trong cc nh my lp rp v sa cha. ng c truyn ng c cu nng - h c cp t ngun my pht F. Kch t cho my pht F l cun CKTF c cp t my in khuch i t trng ngang MK. MMK c 4 cun kch t: - Cun ch o CC(9) c cp t ngun bn ngoi qua cu tip im N,H (8) v N,H(10) nhm o chiu dng ch o ngha l quyt inh chiu quay (nng hoc h) cho ng c, vi in tr hn ch R6 - Cun phn hi m in p CFA(6) u song song vi phn ng ca ng c, gm 2 chc nng: iu chnh tc bng cch thay i sc t ng sinh ra trong cun CFA bng bin tr R4(6) trong trng hp lm vic tc thp, tip im cng tc t gia tc G(5) kn, sc t ng sinh ra trong cun CFA rt ln lm
127
RC CKTF BA F Rsh KA C CF R2 MK V1 CFA N H N CC H H

+
R1 R3 V2
2 3
V3 V4 N
R4 H
G R5 R6
5 6 7 8 9 10
H RC N N CK RTT KA
KK R7 RA N H G
11
12
KC 1 0 1
I
RTT RC KA HC1 HC2
RA RA
13 14 15 16 17
II
III
IV
N H
RTh1 RTh2 N H
KK RTh1 RTh2
18 19 20 21 22
H. 8-19 S h thng truyn ng c cu nng h h F-

128
gim sc in ng tng ca my in khuch i, kt qu in p ra ca my pht F gim dn n tc ca ng c gim. Khi dng my, cun CFA (6) c ni vo phn ng ca ng c qua hai tip im thng kn N, H(7) v in tr hn ch R5(7). Do chiu ca cun CFA ngc chiu vi dng trong cun CC, gip dng nhanh ng c truyn ng. - Cun phn hi m dng c ngt CFD(2) hn ch dng khi m my hoc o chiu. Khi ng c cha b qu ti I < Ing, dng ngt Ing = (2,25 2,5) Im, in p ri trn in tr shun nh hn in p so snh URsh < Uss Trong : URsh = I.Rsh (t l vi dng in phn ng); Uss t trn R2 hoc R3 Khi cc van 1V hoc 2V kho, dng i qua cun dy CF(2) rt b (qua R1). Ngc li, khi dng in trong ng c ln hn gi tr Ing lm cho cc van 1V hoc 2V thng (tu theo cc tnh ca dng in) sinh ra dng trong CFA kh ln lm gim sc t ng ca my in khuch i v hn ch c momen ca ng c. nng cao cht lng ca h truyn ng c cun n nh C. Thc cht l cun phn hi mm in p ca my in khuch i. Cun dy s cp ca bin p vi phn BA c ni vi u ra ca MK, cun th cp c ni vi cun dy C. Nguyn l hot ng ca n nh sau: Khi in p pht ra ca MK n nh, dng trong cun C bng khng; nu in p pht ra ca my in khuch i thay i, trong cun th cp ca bin ap s xut hin mt sc in ng cm ng, lm cho dng trong cun C khc 0, chiu ca dng trong cun C cng chiu vi dng trong cun CC nu in p pht ra gim hoc ngc chiu vi cun CC nu in p pht ra tng, tc dng ca dng chy trong cun C s lm cho in p pht ra ca MK s n nh. iu khin h truyn ng bng b khng ch ch huy kiu cam KC, c hai v tr nng v h hng. u tin b khng ch KC c t vo gia, nu in p cp th RA(13) tc ng ng RA(14) duy tr v RA(14,15) ng cp in cho cc dng 15 22. Quay b khng ch KC sang phi, N(15) c in, hng c nng ln vi tc thp nu v tr 1, tc cao nu v tr 2 lc ny c thm G(17) c in lm tip im G(5) m ra gim phn hi m p. Tng t mun h hng, quay b khng ch KC sang tri, H(16) c in, nu h chm th KC v tr 1, h nhanh v tr 2. Khi khi ng, cn phi tng mmen ( d a hng ra khi v tr ban u), ta tng dng kch t ca ng c bng cch ni tt in tr R7(12) ni tip vi cun CK v duy tr thi gian bng cc r le thi gian RTh1 hoc RTh2 tu ch nng hoc h.
129
Trong s iu khin c cc khu bo v sau: - Bo v qu dng bng rle dng in cc i RDC - Bo v qu in p bng rle in p cao KA - Bo v qu in p khng bng rle in p RA - Bo v mt t thng bng rle dng in RTT H c tnh c ca h truyn ng c biu din trn hnh 8-20. Trong ng c tnh 2 ng vi v tr 2 ca b khng ch KC v ng c tnh 1 tng ng vi v tr 1 ca b khng ch KC.
Hnh 8-20. c tnh c ca h truyn ng h F-
3. H truyn ng cc c cu cu trc dng b iu p xoay chiu (AXC) v xung in tr roto + Ch lm vic ca ng c gc phn t th nht I v gc phn t th III (tng ng vi ch nng hng v h ng lc), khi iu chnh tc trong vng gia ng c tnh c vi in tr ph Rfmax =R0 (ng 1 v ng 1) vi trc tung (trong trng hp ny hai tiristo Tc v Tp u kho) c thc hin bng cch thay i tr s in p xoay chiu: - Cc cp tiristo T1-T2, T6-T7 v T11-T12 m, ng vi chiu quay thun (nng hng) - Cc cp tiristo T4-T5, T6-T7 v T8-T9 m, ng vi chiu quay Hnh 8-21 c tnh c ca h truyn ngc (h hng) ng AXCv xung in tr roto
130
H 8-22. S nguyn l h truyn ng cu trc dng AXC v xung in tr roto
+ Ch lm vic ca ng c gc phn t th hai II v t IV , ng c lm vic ch hm ng nng. Khi cc tiristo T1, T3, T4, T9, T10 v T12 m, trong T1, T3, T10 v T12 m thc hin chc nng chnh lu cu mt pha cp ngun mt chiu a vo dy qun stato ca ng c. Vng iu chnh in p xoay chiu ba pha (AXC) c gch ngang trn hnh 8-21 + iu chnh tc ng c truyn ng cc c cu truyn ng ca cu trc bng xung in tr roto bng hai tiristo TC v TP . Khi in p t vo dy qun stato ng c bng tr s nh mc (ng vi gc m = 0 ca cc tiristo ca b AXC). Trong TC thc hin chc nng nh mt kho in t : khi TC kho, in tr ph Rf = R0, cn khi TC m RC = 0. Nh vy khi thay i thi gian m tm, thi gian kho tk ca tiristo TC ta c th thay i c tr s in tr ph trong mch rto ca ng c. Tr s in tr c tnh theo biu thc sau:
131
Rf =
t k R0 t = k .R0 t m + t k TCK
(8-18)
Trong : TCK chu k lm vic ca tiristo TC.TCK thng c chn trong gii hn TCK = (2 2,5).10-3s. Vng iu chnh tc bng phng php xung in tr l vng gia ng c tnh c t nhin 1-2, 1-2 (ng vi vng gch theo chiu dc trn hnh 8-21) - Tiristo Tp, t in C, it v cun cm L l mch kho tiristo TC. + Trong mch iu khin ca h truyn ng gm c cc khu: - R l b iu chnh tc tng hp tn hiu in p ch o Uc v tn hiu phn hi m tc UFT (in p ly t my pht tc FT t l vi tc ca ng c). - RI l b iu chnh dng in tng hp cc tn hiu U (R) v UI in p t l vi dng roto ca ng c ly t bin dng TI (bin dng TI l bin p mt chiu lm vic theo nguyn l ca khuch i t). - 1KK v 2KK l khi iu khin gc m ca b AXC v TC, TP.
132
Chng 9
TRANG B IN THANG MY V MY NNG

9-1 Khi nim chung Thang my v my nng l thit b vn ti dng vn chuyn hng ho v ngi theo phng thng ng. Hnh 9-1 l hnh dng tng th ca thang my ch khch. Thang my c lp t trong cc nh cao tng, trong cc khch sn, siu th, cng s, bnh vin v.v, cn my nng thng lp t trong cc ging khai thc m hm l, trong cc nh my sng tuyn qung. Ph ti ca thang my thay i trong mt phm vi rt rng, n ph thuc vo lng hnh khch i li trong mt ngy m v hng vn chuyn hnh khch. V d nh thang my lp t trong nh hnh chnh; bui sng u gi lm vic, hnh khch i nhiu nht theo chiu nng, cn bui chiu, cui gi lm vic s l lng hnh khch nhiu nht i theo chiu xung. Bi vy khi thit k thang my, phi tnh cho ph ti xung cc i. Lu lng khch i thang my trong thi im cao nht c tnh trong thi gian 5 pht, c tnh theo biu thc sau:
Q5 ' = A( N a )i N .100
(9-1)
Trong A - tng s ngi lm vic trong ngi nh N - s tng ca ngi nh a - s tng m ngi lm vic khng s dng thang my (thng ly a=2) i/100 - ch s cng vn chuyn hnh, H 9-1 Dng tng th ca thang my c trng cho s lng khch khi i ln hoc xung trong thi gian 5. i lng Q5 ph thuc vo tnh cht ca ngi nh m thang my phc v; i vi nh chung c Q5% = (4 6)%; khch sn Q5 = (7 10)%; cng s Q5% = (12 20)%; ca ging ng cc ng i hc Q5% = (20 35)%.
133
Nng sut ca thang my chnh l s lng hnh khch m thang my vn chuyn theo mt hng trn mt n v thi gian v c tnh theo biu thc:
P= 3600 E H + tn V
(9-2)
Trong : P- nng sut ca thang my tnh cho 1 gi; E- trng ti nh mc ca thang my (s lng ngi i c mt ln vn chuyn ca thang my) - h s lp y ph ti ca thang my; H- chiu cao nng (h), m; v- vn tc di chuyn ca bung than, m/s; tn- tng thi gian khi thang my dng mi tng (thi gian ng, m ca bung thang, ca tng, thi gian ra, vo ca hnh khch) v thi gian tng, gim tc ca bung thang; tn = (t1 + t2 + t3)(md +1) + t4 + t5 +t6 (9-3) Trong : t1 - thi gian tng tc; t2 - thi gian gim tc; t3 - thi gian m, ng ca; t4 - thi gian i vo ca mt hnh khch; t5 - thi gian i ra ca mt hnh khch; t6 - thi gian khi bung thang ch khch n chm; md - s ln dng ca bung thang (tnh theo xc sut) S ln dng md (tnh theo xc sut c th xc nh da trn th hnh 9-2) v mt l s tng bung thang md di chuyn. Theo biu thc (9-3) ta thy nng sut ca thang my t l thun vi trng ti ca bung thang E v t l nghch vi tn, c bit l i vi thang my c ti trng ln. Cn h s lp y ph thuc ch yu vo cng vn chuyn hnh khch thng ly bng: = (0,6 0,8). m
t
H.9-2 th xc nh s ln dng
134
9-2 Trang thit b ca thang my Mc du thang my v my nng c kt cu a dng nhng trang thit b chnh ca thang my hoc my nng gm c: bung thang, ti nng, cp treo bung thang, i trng, ng c truyn ng, phanh hm in t v cc thit b iu khin. Tt c cc thit b ca thang my c b tr trong ging bung thang (khong khng gian t trn ca tng cao nht n mc su ca tng 1), trong bung my (trn trn ca tng cao nht) v h bung thang (di mc sn tng). B tr cc thit b ca mt thang my c biu din trn hnh 9-3 Cc thit b thang my gm: 1. ng c in; 2. Puli; 3. Cp treo; 4. B phn hn ch tc ; 5. Bung thang; 6. Thanh dn hng; 7. H thng i trng; 8. Tr c nh; 9. Puli dn hng; 10. Cp lin ng; 11. Cp cp in; 12. ng c ng, m ca bung thang. a) Thit b lp trong bung my + C cu nng Trong bung my lp h thng ti nng - h bung thang 1(c cu nng) to ra lc ko chuyn ng bung thang v i trng. C cu nng gm c cc b phn: b phn ko cp (puli hoc tang qun cp), hp gim tc, phanh hm in t v ng c truyn ng. Tt c cc b phn trn c lp trn tm bng thp. Trong thang my thng dng hai c cu nng: (hnh 9-4) - C cu nng c hp tc (H.9-4a) - C cu nng khng c hp tc (H.9-4b) C cu nng khng c hp tc thng c s dng trong cc thang my tc cao. + T in: trong t in lp rp cu dao tng, cu ch cc loi, cng tc t v rle trung gian. + Puli dn hng
H 9-3. B tr cc thit b ca thang my
135
+ B phn hn ch tc 4 lm vic phi hp vi phanh bo him bng cp lin ng 10 hn ch tc di chuyn ca bung thang.
H. 9-4 C cu nng.
a) C cu nng c hp tc ; b) C cu nng khng c hp tc 1. ng c truyn ng; 2. Phanh hm in t; 3. Hp tc ; 4. B phn ko cp
b) Thit b lp trong ging thang my + Bung thang: trong qu trnh lm vic, bung thang 5 (h.9-3) di chuyn trong ging thang my dc theo cc thanh dn hng 6. Trn nc bung thang c lp t thanh bo him, ng c truyn ng ng - m ca bung thang 12. Trong bung thang lp t h thng nt bm iu khin, h thng n bo, n chiu sng bung thang, cng tc lin ng vi sn ca bung thang v in thoi lin lc vi bn ngoi trong trng hp thang mt in. Cung cp in cho bung thang bng dy cp mm 11. + H thng cp treo 3 (h.9-3) l h thng cp hai nhnh mt u ni vi bung thang v u cn li ni vi i trng 7 cng vi puli dn hng 9. + Trong ging ca thang my cn lp t cc b cm bin v tr dng chuyn i tc ng c, dng bung thang mi tng v hn ch hnh trnh nng - h ca thang my. c) Thit b lp t trong h ging thang my Trong h ging thang my lp t h thng gim xc l h thng gim xc v gim xc thu lc trnh s va p ca bung thang v i trng xung sn ca ging thang my trong trng hp cng tc hnh trnh hn ch hnh trnh xung b s c (khng hot ng).
136
9-3Cc thit b chuyn dng trong thang my a) Phanh hm in t: V kt cu, cu to, nguyn l hot ng ging nh phanh hm in t dng trong cc c cu ca cu trc. b) Phanh bo him ( phanh d): c nhim v l hn ch tc di chuyn ca bung thang vt qu gii hn cho php v gi cht bung thang ti ch bng cch p vo hai thanh dn hng trong trng hp b t cp treo. V kt cu v cu to, phanh bo him c ba loi: - Phanh bo him kiu nm dng hm khn cp. - Phanh bo him kiu km (h. 9-5) dng hm m. - Phanh bo him kiu lch tm dng hm khn cp.
H. 9-5 Phanh bo him kiu km 1. Thanh dn hng; 2. Gng km; 3. Dy cp lin ng c vi b hn ch tc ; 4. Tang- bnh vt; 5. Nm
Phanh bo him lp t trn nc ca bung thang, hai gng km 2 trt dc theo hai thanh dn hng 1.Nm gia hai cnh tay u ca gng km c nm 5 gn cht vi h truyn lc trc vt v tang - bnh vt 4. H truyn lc bnh vt - trc vt c hai dng ren: bn phi l ren phi, cn phn bn tri l ren tri. Khi tc ca bung thang thp hn tr s gii hn ti a cho php, nm 5 hai u ca trc vt v tr xa nht so vi tang - bnh vt 4, lm cho hai gng km 2 trt bnh thng dc theo thanh dn hng 1. Trong trng hp tc ca bung thang vt qu gii hn cho php, tang - bnh vt 4 s quay theo chiu ko di hai u nm 5 v pha mnh, lm cho hai gng km 2 p cht vo thanh dn hng, kt qu s hn ch c tc di chuyn ca bung thang v trong trng hp b t cp treo, s gi cht bung thang vo hai thanh dn hng. c) Cm bin v tr Trong my nng v thang my, cc b cm bin v tr dng : - Pht lnh dng bung thang mi tng - Chuyn i tc ng c truyn ng t tc cao sang tc thp khi bung thang n gn tng cn dng, nng cao dng chnh xc.
137
- Xc inh v tr ca bung thang Hin nay, trong s khng ch thang my v my nng thng dng 3 loi cm bin v tr : + Cm bin v tr kiu c kh (cng tc chuyn i tng) (hnh 9-6): l loi cng tc ba v tr. Khi bung thang di chuyn i ln, do tc dng ca vu gt (lp mi tng) s gt tay gt ln lm cho cp tip H.9-6 Cm bin kiu c kh im 2 pha trn kn; khi bung thang di 1.Tm cch in; 2. Tip im tnh; 3. Tip im ng; 4. chuyn theo chiu i xung, vu gt tay Cn gt; 5. Vng m cao su gt i xung, cp tip im 2 pha di kn; khi bung thang gn v tr mi tng (pha trn hoc di mi sn tng) th tay gt nm vo gia, c hai tip im u h. Loi cm bin ny c u im l kt cu n gin, thc hin 3 chc nng ca b cm bin v tr, nhng nhc im l tui th khng cao, c bit l i vi thang my tc cao, gy ting n v nhiu cho cc thit b v tuyn. + Cm ng v tr kiu cm ng i vi nhng thang my tc cao, nu dng b cm bin kiu c kh, lm gim tin cy trong qu trnh lm vic. Bi vy trong cc s khng ch thang my tc cao thng dng b cm bin khng tip im: kiu cm ng, kiu in dung v kiu in quang. Nguyn l lm vic ca cm bin kiu cm ng v tr da trn H. 9-7 Cm ng v tr kiu cm ng s thay i tr s in cm L ca a) cu to cm bin; b) s nguyn l cun dy c mch t khi mch t 1.Mch t; 2.Cun dy; 3. Tm st ch U kn v mch t h. Cu to ca b cm bin v tr kiu cm ng (h.9-7a) gm mch t 1, cun dy 2. Khi mch t h, in cm ca b cm bin bng in tr thun ca cun dy, cn khi mch t b che kn bng thanh thp ch U3 in tr ca cm bin s tng t bin do thnh phn in cm L ca cun dy tng. S nguyn l ca b cm bin kiu cm ng c m t trn hnh 9-7b. B cm bin c th u ni tip vi rle trung gian RTr mt chiu hoc rle trung gian xoay chiu. Khi mch t h, do in tr ca cm bin rt nh nn
138
rle trung gian RTr tc ng; cn khi mch t kn, do in tr ca cm bin rt ln, RTr khng tc ng. nng cao tin cy lm vic ca rle trung gian, t C c u song song vi cun dy ca cm bin. Tr s in dung C c chn sao cho khi thanh st 3 che kn mch t ca b cm bin s to c ch cng hng dng. Thng thng b cm bin CB c lp thnh ging ca thang my, thanh st ng c lp bung thang. + Cm bin v tr kiu quang in B cm bin v tr dng hai phn t quang in, nh cu to trn hnh 9-8 gm khung g ch U thng lm bng vt liu khng kim loi. Trn khung cch in g lp hai phn t quang in i din nhau: mt phn t pht quang (it pht quang F) v mt phn t thu quang (transisto quang). nng cao tin cy ca b cm bin khng b nh hng bi sng ca mi trng thng dng phn t pht quang v thu quang hng ngoi. Thanh gt 3 di chuyn gia khe h ca khung g cc phn t quang in. S nguyn l ca b cm bin kiu quang in (h.9-8b). Khi bung thang cha n ng tng, nh sng cha b che khut, transisto TT H.9-8 Cm bin v tr kiu quang in thng, transisto T1 kho v T2 thng, rle trung gian RTr tc ng; cn khi bung thang n ng tng, nh sng b che khut, TT kho, T1 thng, T2 kho, rle trung gian RTr khng tc ng. 9-4 c tnh v thng s ca thang my v my nng Tu thuc vo tnh cht, chc nng ca thang my v my nng, c th phn thnh cc nhm chnh sau: 1.Thang my ch khch km theo hnh l hoc chuyn ch cc vt gia dng trong cc nh cao tng, cng s, siu th v trong cc trng hc. 2. Thang my dng trong bnh vin, dng chuyn ch bnh nhn trn bng ca c nhn vin y t i km. 3. My nng trng ti b (di 160kg) dng trong th vin, trong cc nh hng n ung vn chuyn sch, hoc thc phm. 4. My nng trng ti ln dng trong cng nghip chuyn ch thit b, my mc, vt liu, qung, v.v
139
+ Trng ti ca thang my v my nng c thit k theo cc tr s nh mc sau: - My nng trng ti b: 100 v 160kg. - My nng trng ti ln: 500; 750; 1000; 2000; 3000 v 5000kg. - Thang my ch khch: 350; 500 v 1000kg - Thang my dng trong cc bnh vin: 500kg + Tc ca thang my v my nng tu thuc vo v tr v mc ch s dng c thit k trong khong v = (0,1 5)m/s. Tr s tc di chuyn ca bung thang (ca thang my) ph thuc vo tng nhm, c thit k theo cc tr s nh mc sau: - My nng trng ti b: 0,25 v 0,5m/s. - My nng trng ti ln: 0,1; 0,25; 0,5; 1,0 v 1,5m/s. - Thang my ch khch: 0,5; 0,75; 1,0; 1,5; 2,5; 3,5 v 5m/s. - Thang my dng trong cc bnh vin: 0,5m/s. Thang my v my nng tu thuc vo tc di chuyn ca bung thang c phn ra cc loi sau: - Thang my tc thp: v 0,5m/s. - Thang my tc trung bnh: 0,75 < v < 1,5m/s thng dng cho cc nh c s tng t (6 12) tng. - Thang my tc cao: 2,5 < v < 3,5m/s thng dng cho cc nh c s tng mt > 16. - Thang my c tc rt cao (siu cao) v = 5m/s thng dng cho cc to thp cao tng. 9-5 Tnh chn cng sut ng c truyn ng thang my v my nng xc nh c cng sut ng c truyn ng di chuyn bung thang cn phi c cc iu kin v thng s sau: - S ng hc ca c cu nng ca thang my. - Tr s tc v gia tc gii hn cho php. - Trng ti ca thang my. - Khi lng ca bung thang v i trng (nu c) - Ch lm vic ca thang my. Tnh chn cng sut ng c thc hin theo cc bc sau: - Chn s b cng sut ng c da trn cng sut cn tnh. - Xy dng biu ph ti ton phn c tnh n ph ti trong ch qu . - Kim tra cng sut ng c chn theo iu kin pht nhit (theo phng php dng in ng tr hoc mmen ng tri). Cng sut cn tnh ca ng c khi nng ti khng dng i trng c tnh theo biu thc:
140
PC =
(G + Gbt ).v.g
.10 3
[kW]
(9-4)
Trong : G - khi lng ca hng ho, kg; Gbt- khi lng ca bung thang, kg; v - tc nng hng, m/s; - hiu sut ca c cu nng, thng ly bng 0,5 0,8 g - gia tc trng trng, m/s2. Khi c i trng, cng sut cn tnh khi nng ti ca ng c c tnh theo biu thc:
1 Pcn = (G + Gbt ) G dt . .v.k .g .10 3
[kW]
(9-5)
V khi h ti:
1 Pch = (G + Gbt ) + G dt . .v.k .g .10 3
[kW]
(9-6)
Trong : Pcn: cng sut cn tnh ca ng c khi nng c dng i trng, kW Pch: cng sut cn tnh ca ng c khi h c dng i trng, kW. k : h s c tnh n ma st trong cc thanh dn hng ca bung thang v i trng; thng chn 1,15 1,3. Gdt: khi lng ca i trng, kg. Khi tnh chn khi lng i trng Gt, lm sao cho khi lng ca n cn bng c vi khi lng ca bung thang Gbt v mt phn khi lng ca hng ho G. Khi lng ca i trng c tnh theo biu thc sau: Gt = Gbt + G [kg] (9-7) Trong l h s cn bng, tr s ca n thng ly bng = 0,3 0,6. Phn ln cc thang my ch khch ch vn hnh y ti trong nhng gi cao im, cn li lun lm vic non ti nn thng ly t 0,35 0,4 i vi thang my ch hng, khi nng thng lm vic y , cn khi h thng khng ti (G = 0) nn chn = 0,5. Da vo cc biu thc (9-4) v (9-5) c th xy dng biu ph ti (n gin ho) ca ng c truyn ng v chn s b cng sut ng c trong cc s tay tra cu. xy dng biu ph ti ton phn (biu ph ti chnh xc) cn phi tnh n thi gian tng tc, thi gian hm ca h truyn ng, thi gian ng, m ca bung thang v ca tng, s ln dng ca bung thang, thi gian ra, vo bung thang ca hnh khch trong thi gian cao im. Thi gian ra vo ca hnh khch thng ly bng 1s cho mt hnh khch. S ln dng ca bung thang (tnh theo xc sut) md c tnh chn da trn cc ng cong trn hnh 9-2.
141
Mc khc, khi tin hnh xy dng biu ph ti ton phn cng cn phi tnh n mt s yu t khc ph thuc vo ch vn hnh v iu kin khai thc thang my nh: thi gian ch khch, thi gian thang my lm vic vi tc thp khi n gn tng cn dng v.v Khi tnh chn chnh xc cng sut ng c truyn ng thang my cn phi phn bit hai ch ca ti trng: ti trng ng u (hu nh khng i) v ti trng bin i. Phng php tnh chn cng sut ng c vi ch ti trng ng u thc hin theo cc bc sau: 1) Tnh lc ko ca cp t ln vnh bnh ngoi ca puli ko cp trong c cu nng, khi bung thang cht y ti ng tng 1 v cc ln dng theo d kin. F = (G + Gbt - Gt k1G1)g [N] (9-8) Trong : k1 - s ln dng theod kin ca bung thang G1 - thay i ca ti trng sau mi ln dng, kg Thng ly
G1 = G ; trong kd l s ln dng bung thang theo d kd
kin c xc nh trn cc ng cong trn h.9-2. 2) Tnh momen theo lc ko

F .R i F .R M= i M =
[N.m] vi F > 0 [N.m] vi F< 0 (9-9)
Trong : R - bn knh ca puli ko cp , m; i - t s truyn ca c cu nng; - hiu sut ca c cu nng. 3) Tnh tng thi gian hnh trnh nng v h ca bung thang bao gm: thi gian bung thang di chuyn vi tc n nh, thi gian tng tc, thi gian hm v thi gian ph khc (thi gian ng, m ca, thi gian ra, vo bung thang ca hnh khch) 4) Da trn kt qu ca cc bc tnh ton trn, tnh momen ng tr v tnh chn cng sut ca ng c m bo tho man iu kin M Mt. 5) Xy dng biu ph ti ton phn ca h truyn ng c tnh n qu trnh qu , tin hnh kim nghim ng c theo dng in ng tr. i vi ch ph ti khng ng u, cc bc tnh chn cng sut ng c truyn ng tin hnh theo cc bc nu trn. Nhng tnh lc ko t ln puli ko cp phi c biu thay i ca ti trng theo tng tng mt khi bung thang di chuyn ln v xung.
142
9-6. nh hng ca tc , gia tc v d git i vi h truyn ng thang my Mt trong nhng yu cu c bn i vi h truyn ng thang my l phi m bo cho bung thang di chuyn m. Bung thang di chuyn m hay khng ph thuc ch yu vo tr s gia tc ca bung thang khi m my v hm dng. Nhng tham s chnh c trng cho ch lm vic ca thang my l: tc di chuyn bung thang v [m/s], gia tc H.9-9. th biu din s ph thuc ca qung 2 3 ng s, tc v, gia tc a v dt theo thi gian a [m/s ] v dt [m/s ]. Trn hnh 9-9 biu din cc ng cong: qung ng i ca thang my s, tc v, gia tc a v git theo hm thi gian t. T biu thc (9-2) ta rt ra nhn xt: tr s tc di chuyn bung thang quyt nh nng sut ca thang my, tr s tc di chuyn c bit c ngha quan trng i vi thang my trong cc nh cao tng. Nhng thang my tc cao (v = 3,5m/s) ph hp vi chiu cao nng ln, s ln dng t. Trong trng hp ny thi gian khi tng tc v gim tc rt nh so vi thi gian di chuyn ca bung thang vi tc cao, tr s tc trung bnh ca thang my gn t bng tc nh mc cu thang my. Mt khc, tr s tc di chuyn ca bung thang t l thun vi gi thng ca thang my. Nu tng tc ca thang my t v = 0,75m/s 3,5m/s, gi thnh ca thang my tng ln (4 5) ln. Bi vy tu thuc vo cao ca nh m thang my phc v chn tr s di chuyn ca thang my ph hp vi tc ti u, p ng y cc ch tiu kinh t v k thut. Tr s tc di chuyn trung bnh ca thang my c th tng bng cch gim thi gian tng tc v gim tc ca h truyn ng thang my, c ngha l tng gia tc. Nhng khi bung thang di chuyn vi gia tc qu ln s gy ra cm gic kh chi cho hnh khch (chng mt, cm gic s hi v nght th v.v) Bi vy, tr s gia tc c chn ti u l a 2m/s2. Mt i lng khc quyt nh s di chuyn m ca bung thang l tc tng ca gia tc khi m my v tc gim ca gia tc khi hm. Ni cch
da d 2 v d 3 s khc l git (o hm bc nht ca gia tc = = 2 = 3 ). Khi dt dt dt
gia tc a < 2m/s2, tr s git tc ti u l < 20m/s3.
143
Biu lm vic ti u ca thang my vi tc trung bnh v tc cao c biu din trn hnh 9-9. Biu ny c th phn thnh 5 giai on theo tnh cht thay i tc di chuyn bung thang: tng tc, di chuyn vi tc n nh, hm xung tc thp, bung thang n tng v hm dng. Biu ti u s t c nu dng h truyn ng mt chiu hoc dng h bin tn - ng c xoay chiu. Nu dng h truyn ng xoay chiu vi ng c khng ng b roto lng sc hai cp tc , biu lm vic t gn vi biu ti u nh hnh 9-9. i vi thang my tc chm, biu lm vic ch c giai on: thi gian tng tc (m my), di chuyn vi tc n nh v hm dng. 9-7 Dng chnh xc bung thang
H. 9-10. a) s chnh xc khi dng bung thang; b) s ph thuc ca dng chnh xc s ca bung thang vo tr s tc v gia tc. ng 1 - amax = 1m/s2; ng 2max - a = 2/m2; ng 3 - amax = 3m/s2
Bung thang ca thang my cn phi dng chnh xc so vi mt bng ca sn tng cn n khi hm dng. Nu bung thang dng khng chnh xc s gy ra cc hin tng bt li sau: - i vi thang my ch khch, lm cho khch ra vo bung thang kh khn hn, tng thi gian ra, vo dn n gim nng sut ca thang my.
144
- i vi thang my ch hng gy kh khn trong vic bc xp v d hng ho. Trong mt s trng hp khng thc hin c vic bc xp, d hng ho. khc phc hu qu , c th n nhp cc nt bm n tng (T) lp trong bung thang t chnh xc dng bung thang theo yu cu, nhng n s dn n cc vn khng li sau: - Hng cc thit b iu khin. - Gy tn tht nng lng trong h truyn ng, nu dung ng c khng ng b roto lng sc truyn ng thang my s dn n gy ra s pht nng ca ng c qu gii hn cho php. - Gy hng hc cc thit b c kh ca thang my. - Tng thi gian t lc phanh hm tc n cho n khi bung thang dng hn. dng chnh xc ca bung thang c nh gi bng i lng S. Trn hnh 9-10, S l na hiu s ca hai qung ng ca bung thang trt i c t khi phanh hm in t tc ng n khi bung thang dng hn khi c ti v khng c ti theo cng mt hng di chuyn ca bung thang. Cc yu t nh hng n dng chnh xc ca bung thang gm: mmen do c cu phanh hm in t sinh ra, mmen qun tnh ca bung thang v ti trng, tr s tc di chuyn bung thang khi bt u hm dng v mt s yu t ph khc. Qu trnh hm dng bung thang xy ra nh sau: khi bung thang i gn n sn tng cn dng, s tc ng vo cm bin v tr ra lnh dng bung thang. Cc thit b chp hnh trong s iu khin thang my c thi gian tc ng l t, trong qung thi gian , bung thang di chuyn mt on ng S cho n khi phanh hm in t tc ng l: S = v0.t [m] (9-10) Trong : v0 l tr s tc di chuyn ca bung thang khi bt u hm; Sau khi phanh hm in t tc ng l qu trnh hm dng bung thang. Trong thi gian ny bung thang i c mt qung ng l S.
mv 0 S = 2( F ph FC )
'' 2
[m]
(9-11)
Trong : m - l khi lng tt c cc khu chuyn ng ca thang my, kg; Fph- lc p do c cu phanh hm in t sinh ra, N; FC - lc cn tnh do ti trng gy ra, N Du (+) hoc du (-) trong biu thc (9-11) tu thuc vo ch lm vic bung thang: khi hm (+), khi chuyn ng (-). Biu thc (9-11) c th vit di dng khc nh sau:
145
2
S '' =
J 0 2i ( M ph
D 2 MC )
[m]
(9-12)
Trong : J - mmen qun tnh quy i v trc ng c truyn ng, kgm2; Mph, Mc - mmen do c cu phanh hm in t sinh ra v momen cn tnh do ti trng gy ra, N.m; 0 - tc gc ca ng c khi bt u hm dng, rad/s; D - ng knh ca puli ko cp, m; i - t s truyn. Qung ng bung thang i c t khi cm bin v tr ra lnh dng n khi bung thang dng ti sn tng bng: S = S + S = v0t +
2 J 0
2i ( M ph
D 2 MC )
[m]
(9-13)
B cm bin v tr c t cch sn tng mt khong cch no hiu s ca hai qung ng ca bung thang i c khi y ti v khi khng ti chia i thnh hai thnh phn bng nhau so vi mc ca sn tng. Sai s ln nht ( dng khng chnh xc ln nht) c tnh theo biu thc:
S max = S 2 S1 2
[m]
(9-14)
Trong : S1 - qung ng trt nh nht ca bung thang; S2 - qung ng trt ln nht ca bung thang. Phn tch biu thc (9-13) ta c kt lun: cc thng s nh hng n chnh xc khi dng bung thang gm: - J: mmen qun tnh ca cc phn chuyn ng ca bung thang. - t: qun tnh in t ca cc phn t chp hnh trong s iu khin ca thang my. - Mph, MC : mmen do c cu phanh hm in t sinh ra v ti trng ca thang my. i vi mt thang my, ba thng s trn c th coi nh khng i. Mt thng s quan trng nht nh hng n chnh xc dng bung thang l i lng v0 (tc di chuyn ca bung thang khi bt u hm dng). nng cao chnh xc dng ca bung thang i vi thang my tc cao thc hin bng cch: khi bung thang i n gn sn tng cn dng, gim tc di chuyn ca bung thang khi b cm bin v tr cho lnh dng bung thang. nh gi chnh xc dng bung thang S ph thuc vo tc v0 v gia tc ca bung thang, c th kho st theo cc
146
ng cong trn hnh 9-10. i vi thang my, khng chnh xc khi dng bung thang cho php l Smax 20mm 9-8 Cc h truyn ng dng trong thang my v my nng Khi thit k, tnh chn h truyn ng cho thang my v my nng phi da trn cc yu cu chnh sau: - dng chnh xc ca bung thang. - Tc di chuyn ca bung thang. - Tr s gia tc ln nht cho php. - Phm vi iu chnh tc yu cu. + H truyn ng xoay chiu vi ng c khng ng b (roto lng sc hoc roto dy qun) c s dung truyn ng cc loi thang my v my nng c tc thp v trung bnh. - H truyn ng xoay chiu vi ng c khng ng b roto lng sc thng dng trong thang my tc thp v my nng c trng ti nh. - H truyn ng xoay chiu vi ng c khng ng b roto dy qun thng dng cho cc loi my nng trng ti ln, cho php nng cao cht lng ca h thng truyn ng khi tng tc v gim tc, nng cao chnh xc khi dng. - H truyn ng xoay chiu vi ng c khng ng b roto lng sc hai cp tc (c hai b dy qun stato c lp ni theo s hnh sao) thng dng trong cc thang my tc trung bnh. S i cc ca dy qun stato ng c thng chn l: 2p = 6 2p = 24 hoc 2p = 4 2p = 20 tng ng vi tc ng b ca ng c bng: n0 = 1000/250 vng/pht hoc 1500/300 vng/pht. - H truyn ng xoay chiu vi ng c khng ng b roto lng sc c cp ngun t b bin tn thng dng trong cc thang my tc cao (khi v > 1,5m/s), cho php hn ch c gia tc v git trong gii hn cho php v t chnh xc khi dng rt cao (S 5mm) - H truyn ng xoay chiu vi ng c ng b thng c dng trong cc my nng ti trng ln (cng sut ng c truyn ng ln P > 300kW) trong ngnh khai thc m. + H truyn ng mt chiu thng dng cho cc thang my tc cao (v 1,5m/s). Thng dng hai h truyn ng sau: - h F- c khuch i trung gian lm ngun cp cho cun kch t ca my pht (khuch i trung gian c th l my in khuch i hoc khuch i t) - h T-, my pht mt chiu c thay th bng b chnh lu dng thyristor. Khi chn ng c truyn ng thang my v my nng phi da trn s ng hc ca c cu nng. i vi thang my v my nng khi dng c cu
147
c hp tc , thng dng loi ng c xoay chiu kiu A2, AO2; ng c khng ng b c h s trt cao kiu AC, AOC; ng c 2 cp tc v ng c roto dy qun kiu AK. i vi thang my tc cao (v > 1,5m/s), khi dng c cu nng khng c hp gim tc thng chn loi ng c tc chm. Cc nh my ch to in c ch to loi ng c chuyn dng cho thang my vi cp cng sut P = (28 40)kW v tc quay nh mc n = 83 vng/pht. 9-9 Mt s s khng ch thang my in hnh a) S khng ch thang my tc trung bnh dng h truyn ng xoay chiu vi ng c khng ng b rto lng sc hai cp tc (h. 9-11) H truyn ng in dng cho thang my tc trung bnh thng l h truyn ng xoay chiu vi ng c khng ng b hai cp tc . H ny m bo dng chnh xc cao, thc hin bng cch chuyn tc ca ng c xung tc thp (v0 = 0,25m/s) trc khi bung thang sp n sn tng. H ny thng dng cho cc thang my ch khch trong cc nh cao tng (7 10 tng) vi tc di chuyn ca bung thang di 1m/s. S nguyn l trn hnh 9-11. Cp ngun cung cp cho h thng bng cu dao CD v p t mt Ap. Cun dy stato cu ng c c ni vo ngun cp qua cc tip im ca cng tc t nng N hoc cng tc t h H v cc cng tc t chuyn i tc cao C v thp T. Ngun cp cho mch iu khin ly t hai pha. Cc ca tng c trang b cc kho lin ng vi cc hm cui 1CT 5CT. Then ci ngang ca lin ng vi cc hm cui 1PK 5PK. Vic ng m ca tng s tc ng ln kho v then ci ca tng lm cho nam chm NC1 tc ng. Khi ct ngun nam chm NC1 lc bung thang n sn tng lm quay then ci, then ci tc ng ln mt trong cc hm cui PK v m kho ca tng. Hm cui HC(22) t trong bung thang, tc ng ln tip im HC hoc bng nam chm dng theo tng NC2 hoc bng cn ng - m ca tng. Cng tc chuyn i tng 1CT 5CT c ba v tr l cm bin dng bung thang v xc nh v tr thc ca bung thang so vi cc tng. iu khin hot ng ca thang my c thc hin t hai v tr: ti ca tng bng bm nt gi tng 1GT GT v trong bung thang bng cc nt bm n tng 1T 5T. Khi ng cho thang my lm vic ch khi: 1D kn, 1CT 5CT kn (cc ca tng ng), 2D, CT kn, FBH (lin ng vi phanh bo him) kn, ca bung thang ng, CBT kn v 3D kn. Hm cui 1HC v 2HC lin ng vi sn bung thang. Nu trong bung thang c ngi, tip im ca chng m ra. 1HC u song song vi CBT cho nn d 1HC h nhng mch vn ni lin qua CBT, cn 2HC m ra loi tr kh nng iu khin thang my bng nt n gi tng GT.
148
CD1 1D 1CT 2CT 3CT 4CT CBT 1HC 36V 5CT (1) 2D CT FBH 3D
N
N H (2)
RTr
(3)
C RN
5GT
T RN
H1 H2 H3 H4 H5 H6
NCH
RT5 5CT
(4) 2HC 4GT 5T 5GT 4T 3GT 4GT RT4 (13) 3T RT3 RT3 (15) (14) RTr (9) RT5 RT5 RT4
(10) (11) (12)
RT4 4CT
(5)
RT3 3CT (6)
2GT
3GT 2T
RT2 2CT
(7) 2GT 1GT 1,2,3,4,5T 1T RT2
RT2 (16) (17) RT1 RT1 (18) (19) T H N C N H
RT1 1CT
(8)
HC 1,2HC
1GT
1PK
2PK
3PK
4PK
5PK
(20) (21) (22) (23)
T HC
N H C CL 1NC
(24) N H C 2NC (25)
(26)
H. 9-12 S nguyn l in ca thang my 5 tng
149
Trong s c 5 n bo H1 H5 lp trn mi ca tng v 1 n chiu sng bung thang H6. Khi c ngi trong bung thang, tip im 2HC m ra, cun dy rle trung gian mt in, tip im thng kn RTr(3) ng lm cho n H1 H6 sng ln bo cho bit thang ang bn v chiu sng cho bung thang. S nguyn l trn hnh 9-12 ca to nh 5 tng v cho trng hp bung thang ang tng 1. Gi s lc ny c mt khch cng tng 1 (cng vi bung thang) mun n tng 5. Khch i vo bung thang, ng ca tng v ca bung thang (khng m t vic ng m ca). Do trng lng ca hnh khch, hai tip im thng kn 1HC v 2HC(9) m ra RTr(9) = 0, RTr(3) = 1, cc n H1 H6 sng ln bo hiu bung thang ang c ngi, bung thang c soi sng bi H6; cc nt gi tng 1GT 5GT mt tc dng (khng c i do 2HC(9) = 0. Mun ln tng 5 khch n vo 5T t trong bung thang 5T (10) = 1, RT5(10) = 1, RT5(4) = 1, v RT5(11) = 1, C(20) = 1, C(26) = 1, v C(23) = 1, 2NC(25) = 1, ko HC(22) trnh khng cho gt vo cc vu t cc sn tng; 1NC(24) = 1, ng 1PK(20) N(21) = 1, N(25) = 1, N(21) = 1, to mch duy tr cho cun dy N(21) , C(20) v RTr(10) nh cc tip im T(21) ni song song vi HC(22) ni tip vi N(21); N(2) = 0, lm mt in ton b cc nt gi. ng c c ng in nh cc cng tc t N v C lm cho bung thang c nng ln vi tc cao; cun dy nam chm NCH c in gii phng trc ng c lm cho bung thang di chuyn. Bung thang di chuyn nhanh qua cc tng 1 n tng 4 gt cc cng tc chuyn i tng 1CT 4CT v pha trn v khi bung thang n gn sn tng 5 v pha di, 5CT b gt vo gia lm cho RT5(10) = 0, C(20) = 0, C(26) = 1, T(26) = 1, T(21) = 0, mch duy tr lc ny l HC(22) ni tip vi N(21); chnh lu CL = 0, 2NC(25) = 0, gii phng HC(22) v v tr chun b n vo vu sn tng 5. Mch ng lc lc ny c ng bi N v T nn bung thang c nng vi tc thp. Khi bung thang n ngang sn tng 5, HC(22) b n bi vu t sn tng 5 lm N(22) = 0, T(26) = 0, ng c mt in nam chm hm kp cht trc ng c bung thang dng tng 5. Khch bc ra khi bung thang. Lc ny gi s c mt khch khc tng 3, khch phi n vo 3GT t bn cnh ca tng 3.Qu trnh lm vic tng t nh m t, ch khc lc ny ng c c in do H ng nn bung thang h nhanh sau h chm bung thang dng tng 3. Hin nay, cc cng tc chuyn i tng kiu c kh c thay bng b cm bin kiu khng tip im, cho php nng cao tin cy lm vic ca thang my. Ngoi ra, vic ng m ca tng v ca bung thang c thc hin hon ton t ng bng h truyn ng ring bit.
150
b) S khng ch thang my cao tc bng h F- c MK trung gian ng c in mt chiu truyn ng di chuyn bung thang c cp ngun t my pht F. Tr s tc v chiu quay ph thuc vo tr s v cc tnh in p my pht ca my pht F. Cun kch t ca my pht CKTF c cp ngun t my in khuch i t trng ngang MK. N c cc cun khng ch sau: + CC - cun ch o thc hin hai chc nng: - o chiu quay ng c bng hai cng tc t H v N. - iu chnh tc ng H. 9-13. S nguyn l h truyn ng thang c bng cc cng tc t 1G my dng h F- v 2G. + CFA - cun phn hi m in p, thc hin chc nng cng bc kch t cho my in khuch i gim thi gian tng tc ca ng c. Sc t ng sinh ra trong cun CFA ngc chiu vi sc t ng trong cun CC. + CFT - cun phn hi m tc thc hin chc nng n nh tc ca ng c trong ch xc lp. Sc t ng sinh ra trong cun CFT ngc chiu vi sc t ng trong cun CC. + CFGD - cun phn hi m gia tc v git, thc hin chc nng hn ch gia tc v git ca ng c trong qu trnh qu . Cun CFGD c cp t hai bin p. - Bin in p TU. Nu b qua in p ri trn phn ng ca ng c th in p ra ca cun th cp ca TU t l vi o hm bc nht ca tc ng c chnh l gia tc ca ng c
U 2 (TU ) deu dn = =a dt dt
(9-15)
- Bin dng TI (bin dng mt chiu hot ng nh mt khuch i t). in p ra ca bin dng TI bng:
U TI di dt dM d 2 n = 2 = dt dt
(9-16)
151
Sc t ng sinh ra trong cun CFGD ngc chiu vi sc t ng sinh ra trong cun CC, bi vy c kh nng hn ch c gia tc v git trong qu trnh qu . + C - cun n nh l cun phn hi mm in p MK, thc hin chc nng n nh in p pht ra ca MK> Sc t ng tng ca MK bng: FMK= FCC FCFA FCFGD FC (9-17) 9-10 Nhng thit b t bit dng trong cc thang my hin di a) B tm - chn tng Trong cc thang my tc thp v tc trung bnh, b cm bin v tr dng loi cm bin kiu c kh (cng tc chuyn i tng ba v tr). Ngoi chc nng cm bin v tr chuyn i tc v dng li mi tng cn c th nh c v tr bung thang. Trong s khng ch thang my hin i thng dng b cm bin v tr khng tip im. Bn thn b cm bin v tr khng tip im khng nh c v tr ca bung thang. Bi vy chp hnh cc lnh iu khin bung thang phi c b tm - chn tng. Chc nng ca b tm - chn tng trong s khng ch thang my hin i gm: - Chn hng di chuyn ca bung thang. - X l cc lnh gi tng v lnh n tng. - Chuyn i tc ng c truyn ng khi chun b dng mi tng. - Bo v tr bung thang v mt s tn hiu bo hiu khc. - Nng cao dng chnh xc ca bung thang. B tm chn tng kiu rle c gii thiu trn hnh 9-14. + 1CB 5CB, cc b cm bin v tr kiu cm ng. + 1RTr 5RTr, rle trung gian. S lng cm bin v tr CB v rle trung gian bng s tng ca ngi nh m thang my phc v. Nguyn l lm vic ca s : Gi s bung thang ang tng 1, cun dy rle chn tng 1RC c cp ngun qua tip im 1RTr v 2RTr (ng khi bung thang cha n tng 2). Khi bung thang ri khi tng 1, rle trung gian 1RTr tc ng dn n 1RC mt in. Khi bung thang n ng tng 2, rle chn tng 2RC c in. C nh vy, khi bung thang di chuyn theo chiu nng, cc rle chn tng c in theo th t 1RC, 2RC, 3RC v.v Rle chn tng ca tng trc s mt in khi bung thang i ti tng lin k. Khi bung thang di chuyn theo chiu i xung, th t c in ca cc rle chn tng RC s theo chiu ngc li. H thng n bo s bo v tr ca bung thang c lp t hai ni: trong bung thang v trn mi tng. (hnh 9-14c)
152
Hnh 9-14. S nguyn l b tm - chn tng a) B cm bin v tr; b) S khng ch c) H thng n bo
Hnh 9-15 S nguyn l b dng chnh xc a) S nguyn l; b) s b tr cm bin
153
b) B dng chnh xc - Cun khng ch CVT l cun kim tra v tr ca bung thang c th l cun khng ch ca MK trong s hnh.9-13 B dng chnh xc c hai cm bin dng chnh xc: CBN - di chuyn ca bung thang i ln v CBH - di chuyn bung thang theo chiu xung. Hai cm bin CBN v CBH lp bung thang, cn thanh gt lp trong ging bung thang ngang vi cc sn tng. Khi v tr bung thang gia hai tng, hai rle trung gian RTrN v RTrH c in, rle dng chnh xc c in, tip im ca n s ct in cp cho cun khng ch CVT. Khi bung thang di chuyn gn n sn tng no vi tc thp, thanh kim loi thnh ging s lm kn mch t ca 1 trong 2 cm bin dng chnh xc (CBN hoc CBH) tu thuc vo chiu chuyn ng ca bung thang, lm cho tip im ca mt trong 2 rle trung gian RTrN hoc RTrH s ct in cun dy rle dng chnh xc RDCX, kt qu tip im ca RDCX s ng cun dy CVT vo ngun. in p t ln cun khng ch CVT bng: UCVT = Uab Trong : Uab = a b Khi a b , trong cun dy CVT xut hin dng, chiu ca dng in c chn sao cho bung thang di chuyn theo hng c. Khi bung thang di chuyn n ng sn tng a = b lm cho in p ra ca MK (h9-13) bng khng, ng c dng quay, bung thang dng li. Nu do qun tnh ln, bung thang di chuyn qua mc dng ca bung thang, a b, s xut hin dng in trong cun khng ch CVT theo chiu ngc li, in p pht ra ca MK c cc tnh bung thang di chuyn ngc li vi tc thp cho n khi bung thang dng ng v tr dng tng. c) B iu khin logic kh trnh (PLC) Ngy nay s iu khin thang my dng cc phn t tip im (rle, cng tc t) c thay th bng cc phn t khng tip im dng b iu khin kh lp trnh (PLC). Mt trong nhng nhim v quan trng nht khi s dng PLC khng ch thang my l lp lu iu khin thang my (hnh 9-16). + Thuyt minh s : - Start - bt u qu trnh chun b khi ng, c v tr ca bung thang, tc l bung thang ang ng mt tng no c hin th trn mi tng khch c th nhn bit bung thang ang i ln, hay i xung hoc ang ng ti mt tng no . V tr 1 tng ng vi bung thang ang tng 1 V tr 2 tng ng vi bung thang ang tng 2. .
154
Hnh 9-16 Lu iu khin thang my V tr n tng ng vi bung thang ang tng n. - c lnh: * Lnh chnh l cc lnh m khch gi bung thang i ln hoc i xung. * Lnh lu: lu tt c cc lnh nm ngoi khng cho php qu giang so vi lnh chnh, ng thi lu tt c cc lnh khng cng hnh trnh chnh, sau khi thc hin xong cc lnh chnh, thang my s quay li thc hin cc lnh lu. * B so snh lnh thc hin so snh lnh c v tr bung thang hin ti so vi lnh c vo, c khc vi v tr bung thang thc hin ra lnh cho bung thang i ln, hoc i xung hoc cho php qu giang. Nu khng, s lu lnh v thc hin lnh chnh. * Lnh dng bung thang c dng lnh gi hoc dng khi bung thang n ng v tr tng cn n. ng thi lnh dng cc vo khi cc iu kin an ton khng c thc hin nh: cc ca tng cha ng, ca bung thang cha ng, tc qu gii hn cho php hoc t cp v.v + Nguyn l hot ng ca s : Khi n nt Star, chng trnh iu khin thang my t ng khi ng. Khi thang my trng thi sn sng phc v th chng trnh tin hnh
155
qut u vo xem c lnh gi hay khng. Lc ny n bo sng hin th v tr, trng thi bung thang ang chuyn ng ln hay xung hoc ang ng mt v tr no . Tn hiu ca chng trnh lm vic nu c ngi n nt gi tng (GT). B so snh a chng trnh vo lm vic. Nu v tr bung thang trng vi lnh gi th bung thang khng di chuyn v tip tc ch lnh iu khin di chuyn bung thang bng nt bm n tng (T). Trong trng hp, nu c lnh gi tng a vo chng trnh, c s thay i v tr ca bung thang, lc ny b so snh lnh s a ra tn hiu di chuyn bung thang i ln hoc i xung. Gi s bung thang ang tng 1, khch trong bung thang mun ln tng 4, khch n vo 4T, bung thang s khi ng di chuyn theo hng i ln. Trong qu trnh bung thang di chuyn, nu c lnh gi tng i ln th chng trnh thc hin lnh cho khch qu giang; nu gi i xung chng trnh thc hin lnh lu.
156
Chng 10
TRANG B IN MY XC
10-1 Khi nim chung v phn loi My xc c s dng rng ri trong ngnh khai thc m l thin, trn cng trng xy dng cng nhip v dn dng, trn cc cng trnh thu li, xy dng cu ng v nhiu hng mc cng trnh khc nhau, nhng ni m yu cu bc xc t vi khi lng ln. My xc c nhiu loi, nhng c th phn loi theo cc ch tiu sau: 1.Phn loi theo tnh nng s dng a) My xc dng trong ngnh xy dng chy bng bnh xch, bnh lp c th tch gu xc t 0,25 2m3. b) My xc dng trong ngnh khai thc m l thin c th tch gu xc t 4 8m3. c) My xc dng bc xc t c th tch gu xc t 4 35m3. d) My xc bc gu ngom c th tch gu xc t 4 80m3. 2. Phn loi theo c cu bc xc a) My xc c c cu bc xc l gu thun, gu xc di chuyn vo t theo hng t my xc i ra pha trc di tc dng ca hai lc kt hp: c cu nng - h gu v c cu tay gu (h.10-1a). b) My xc c c cu bc xc l gu ngc, gu di chuyn vo t theo hng t ngoi vo trong di tc dng ca hai lc kt hp: c cu nng h gu v c cu y tay gu (h.10-1b). c) My xc c c cu bc xc kiu gu co. Gu co di chuyn theo mt phng ngang t ngoi vo trong trn cn gu dn hng (h.10-1c). d) My xc c c cu bc xc l gu treo trn dy, gu di chuyn theo hng t ngoi vo trong my xc di tc dng ca hai lc kt hp: c cu ko cp v c cu nng cp (h.10-1d). e) My xc c c cu bc xc kiu gu ngom, qu trnh bc xc t c thc hin bng cch ko khp kn dn hai na thnh gu di tc dng ca c cu ko cp v c cu nng cp (h.10-1e). C cu bc xc kiu gu ngom c th thay th bng c cu mc gi l my xc - cn cu. g) My xc rto, c c cu bc xc gu quay. Gu quay gm mt bnh xe, c nhiu gu xc nh g lp trn bnh xe theo chu vi ca bnh xe (h.10-1g). h) My xc nhiu gu xc, gm nhiu gu nh ni tip theo bng xch di chuyn lin tc (ging nh bng chuyn) (h.10-1h). Trong cc loi my xc k trn, my xc gu thun (h.10-1a) c mc ng thp hn so vi mc gng l (mc t cn bc xc). My xc gu co c mc ng ca my xc ngang vi mc ca gng l, cn tt c cc my xc cn li c mc ng ca my xc cao hn mc ca gng l.
157
Hnh 10-1 .Cc loi my xc a) my xc gu thun; b) my xc gu ngc; c) my xc gu co; d) my xc gu treo; e) my xc roto; h) my xc nhiu gu xc
158
3. Phn loi theo th tch gu xc (hoc theo cng sut) a) My xc cng sut nh dng trong ngnh xy dng c th tch gu xc t 0,25 2m3. b) My xc cng sut trung bnh dng trong ngnh khai thc m l thin c th tch gu xc t 2 8m3. c) My xc cng sut ln c nhiu gu xc vi tng th tch ca cc gu xc t 6 80m3. 3) Phn loi theo c cu ng lc (c cu sinh cng) a) My xc c c cu sinh cng l ng c in. b) My xc c c cu sinh cng l ng c t trong. 4. Phn loi theo c cu di chuyn a) My xc chy bng bnh xch. b) My xc chy bng bnh lp. c) My xc chy theo ng ray. d) My xc chy theo bc (h.10-1h). 10-2 Kt cu v cu to ca my xc Kt cu v cu to ca cc loi my xc rt a dng. Ta ch nghin cu hai loi my xc c trng l my xc gu thun v my xc gu treo trn dy. 1. My xc gu thun
Hnh 10-2 My xc mt gu gu thun

159
C cu quay (bn quay) 1 c lp trn c cu di chuyn bng bnh xch 2. Cn gu 6 v tay gu 5 cng c lp trn bn quay 1. Tay gu 5 cng vi gu xc 7 di chuyn theo gng l do c cu y tay gu 4 v cp ko 9 ca c cu nng - h gu. Qu trnh bc xc c thc hin kt hp gia hai c cu: c cu y tay gu to ra b dy lp ct, c cu nng - h gu to ra lp ct l ng di chuyn ca gu theo gng l. ti t gu xc sang cc phng tin khc c thc hin nh c cu m y gu 3 lp trn thnh thng xe ca my xc. My xc c ba chuyn ng c bn: nng - h gu, ra - vo tay gu v quay, ngoi ra cn c mt s chuyn ng ph khc nh: nng cn gu, di chuyn my xc, ng - m y gu v.v Chu trnh lm vic ca my xc bao gm cc cng on sau: o, nng gu ng thi quay gu v v tr ti, quay gu v v tr o v h gu xung gng l. Thi gian ca mt chu trnh lm vic khong t 20 60s. C cu nng h gu v c cu tay gu ca my xc thng xuyn lm vic qu ti (gi l qu ti lm vic) do gu bc xc phi t cng hoc lp ct qu su. Cc c cu chnh ca my xc lm vic ch ngn hn lp li vi h s tip im tng i T% = (25 75)% 2. My xc gu treo trn dy.
Hnh 10-3. My xc gu treo trn dy Tt c thit b in v thit b c kh ca my xc c lp t trn bn quay 1. C th quay vi gc quay ti hn trn b 2. Di chuyn my xc thc hin bng c cu to bc tin 3 v hai kch thu lc 4. My xc di chuyn c nh tm trt 5 lp hai bn thnh ca bn quay 1. Cn gu 6 lp c nh trn bn quay bng h thng thanh ging 9. Gu xc 8 c treo trn
160
dy cp nng 10. Qu trnh bc xc t c thc hin nh cp ko 7, ko gu theo hng t ngoi vo trong my xc. Cc c cu ca my xc lm vic trong iu kin mi trng khc nghit vi ch lm vic nng n, chao lc mnh, nhiu bi, nhit mi trng thay i trong phm vi rng. Mt s yu t khc cng gy nh hng n ch lm vic ca cc c cu ca my xc nh: nghing, chnh dc trc ca my xc, gia tc ln khi m my v hm v.vDo ch lm vic ca my xc nng n nh vy, nn cc thit b ca my xc phi c ch to chc chn, bn c hc cao v tin cy lm vic cao. 10-3. Cc yu cu c bn i vi h truyn ng cc c cu ca my xc Ch lm vic ca mt my xc ph thuc vo cu to, kt cu ca n v cc c im c trng ca qu trnh o hoc bc xc t . Bi vy, cc yu cu i vi h truyn ng cc c cu ca my xc c mt gu xc v my xc c nhiu gu xc c nhiu im khc bit nhau. 1. i vi my xc c mt gu xc i vi my xc c mt gu xc, cc yu cu chnh i vi h truyn ng cc c cu bao gm: a) c tnh c ca h truyn ng in truyn ng cc c cu chnh ca my xc (c cu nng - h gu, c cu quay v c cu y tay gu) phi m bo hai yu cu chnh sau: - Trong phm vi ti thay i t 0 n dng nh hn dng in ngt (Ing = 2,25 2,5Im), st tc khng ng k m bo nng sut ca my xc. - Khi ng c b qu ti (I Ing), tc ca ng c truyn ng phi gim nhanh v khng khng gy hng hc i vi ng c. p ng hai yu cu trn, h truyn ng phi to ra ng c tnh c c trng gi l c tnh my xc Hnh 10- 4 c tnh c ca cc (ng 1 hnh 10-4a). Trong thc t khng s dng ng h truyn ng c cu my xc c tnh c l tng nh ng 1 v a)Dng xc nh h s lp y ngi vn hnh my xc khng cm b)c tnh c ca mt s h nhn c nhn c thi im qu ti truyn ng tiu biu
161
ca ng c gim tc hn ch momen ca ng c nh hn tr s ln nht cho php dn n lm cho ng c d b chy, m thng dng c tnh mm hn (ng 2 hnh 10-4a) Nng sut ca my xc c nh gi bng din tch ca t gic hp thnh gia h trc to v ng c tnh c ca h truyn ng (hnh 10-4a) SADCO. nh gi nng sut ca my xc, ta c h s lp y k. H s lp y k c tnh theo biu thc sau:
k= S ADCO S .m = S ABCO 0 M d
vi: SADCO - din tch t gic hp thnh gia h trc to v ng c tnh c cu h truyn ng; SABCO - din tch t gic hp thnh gia h trc to v ng c tnh c l tng; 0 - tc khng ti ca ng c. m - h s t l. H s lp y ca cc h truyn ng hin i c th t n k = 0,8 0,9. Trn hnh 10-4b biu din cc ng c tnh c ca mt s h truyn ng cc c cu ca my xc. H c tnh c ca cc h cho php nh gi v tnh chn h truyn ng mt cch hp l i vi tng loi my xc c th. H truyn ng xoay chiu vi ng c khng ng b ba pha (ng 1) c s dng rng ri cho cc loi my xc cng sut b vi th tch gu xc di 1m3. c bit l khi dng ng c truyn ng l ng c khng ng b c h s trt ln cho php hn ch dng ca ng c trong gii hn cho php. H truyn ng xoay chiu vi ng c khng ng b rto dy qun nu c u thm mt in tr ph trong mch roto ca ng c Rf = (0,1 0,15)R (R l in tr ca dy qun roto ca ng c) v c cun khng bo ho trong mch stato ca ng c (ng 2 hnh 10-4b) ta s nhn c ng c tnh c ti u i vi cc c cu ca my xc cng sut nh. H truyn ng my pht mt chiu c ba cun kch t - ng c in mt chiu (ng 3 hnh 10-4b) thng dng i vi cc loi my xc cng sut trung bnh vi th tch gu xc t 2 n 5m3. H ny c ng c tnh c gn vi ng c tnh c ti u, cho php iu chnh tc ng c truyn ng trong mt phm vi kh rng. H truyn ng my pht - ng c (F-) c khu khuch i trung gian thc hin chc nng khuch i v tng hp cc tn hiu iu khin (khuch i trung gian c th l my in khuch i - MK, khuch i t - KT, hoc khuch i bn dn KBD) s to ra ng c tnh c 4 (trn hnh 10-4b), p ng hon ton yu cu v truyn ng cc c cu ca my xc.
162
H ny c s dng rng ri trong cc my xc cng sut ln c th tch gu xc t 10 80m3. b) ng c truyn ng cc c cu ca cu trc phi c chc chn v kt cu v tin cy lm vic cao, c kh nng chu qu ti ln. bn nhit v bn chng m ca cc lp cch in trong ng c cao, chi c tn s ng ct in ln (400 600) ln /h. c) ng c truyn ng cc c cu chnh ca my xc phi c momen qun tnh ca roto (hoc phn ng) nh gim thi gian qu ca h truyn ng khi tng tc v hm. Nn chn loi ng c c roto (hoc phn ng) di, ng knh nh. d) Cc thit b iu khin dng trong my xc phi m bo lm vic tin cy trong iu kin nng n nht ( rung ng, chao lc ln, ph ti thay i t bin v tn s ng - ct in tr ln). e) H thng iu khin cc h truyn ng cc c cu ca my xc phi c s cu trc n gin, tin cy lm vic cao, t ng ho qu trnh iu khin mc cao. 2. My xc nhiu gu xc H truyn ng dng trong my xc nhiu gu xc phi p ng cc yu cu chnh sau: a) H truyn ng phi m bo qu trnh m my xy ra m, hn ch gia tc v mmen trong gii hn cho php khng nh hng n kt cu c kh ca nhng gu xc con g lp trn bng xch. b) ng c truyn ng phi c momen m my ln khc phc momen qun tnh ln ca bng xch c g cc gu xc con, lc ma st trong thanh dn hng v trong cc . c) H thng iu khin truyn ng in phi m bo qu trnh m my xy ra m v phm vi iu chnh tc ng c kh rng (D= 10:1). d) H truyn ng phi to ra ng c tnh c vi cng ph hp c th gim tc quay ca cc gu xc khi ph ti thay i, v bo v qu ti cho bng xch c g cc gu xc con mt cch chc chn. 10-4. Biu ph ti ca cc c cu chnh ca my xc 1. Biu ph i ca my xc mt gu thun Mun xy dng c biu ph ti chnh xc ca cc h truyn ng chnh ca my xc cn c cc thng s sau: - Thng s k thut ca ng c truyn ng. - Cc tham s ca mch iu khin. - Mmen qun tnh ca c cu quy i v trc ng c trong cc ch lm vic khc nhau ca h truyn ng. - Mmen cn tnh ca cc c cu trong cc ch lm vic khc nhau ca h truyn ng.
163
tnh chn s b cng sut ng c truyn ng ch cn da trn biu ph ti ti gin ca h truyn ng trong ch tnh n mmen cn tnh ca c cu, khng tnh n mmen ng ca c cu trong ch qu . Vic tnh ton chnh xc cc yu t c trng cho ch lm vic ca cc c cu ca my xc l mt vn phc tp. Bi vy, tin hnh tnh chn cng sut ng c truyn ng cc c cu ca my xc c th s dng biu ph ti gn ging vi biu ph ti thc ca cc c cu chnh ca my xc biu din trn hnh 10-5. Chu trnh lm vic ca c cu nng - h gu ca my xc (h.10-5a) bao gm giai on chnh sau: t1: thi gian tng tc cho qu trnh bt u o bc t t2: thi gian nng tay gu trong giai on bc xc t t3: thi gian dng gu sau lc bc xc xong t4: thi gian gi tay gu cn bng khi quay gu v v tr ti t5: thi gian ti, momen cu ng c gim trong trnh ti t6: thi gian tng tc khi h gu khng xung gng l t7: thi gian h gu vi tc khng i t8: thi gian hm gu trc khi h gu xung gng l T biu ph ti, ta rt ra kt lun sau: - ng c truyn ng c cu nng - h gu lm vic di hn vi h s tip in tng i T% = 100%. - Tr s ca mmen ng c truyn ng xc nh bng mmen cn tnh ca ph ti, mmen cn tnh ca c cu nng - h c tnh th nng. Biu ph ti ca ng c truyn ng c cu y tay gu c biu din trn hnh 10-5b. Chu k lm vic ca c cu y tay gu gm cc giai on sau: t1: thi gian tng tc a tay gu vo t kt hp vi c cu nng t2: thi gian gu i ln xc t t3: thi gian o chiu li tay gu t4: thi gian tay gu di chuyn vi tc khng i theo hng i ln t5: thi gian hm tay gu t6: thi gian ngh khi my quay tay gu v v tr ti t7: thi gian tng tc y tay gu ra k.cch xa nht ti t8: thi gian tng tc y tay gu di chuyn vi tc khng i t9: thi gian hm khi di chuyn tay gu t10: thi gian ngh khi ti t11: thi gian tng tc ko tay gu vo t12: thi gian ko tay gu vo vi tc khng i t13: thi gian hm tay gu trc khi h tay gu xung t
164
H.10-5. Biu ph ti ca cc c cu chnh ca my xc mt gu - gu thun

165
Biu ph ti ca ng c truyn ng c cu truyn ng c cu quay biu din trn hnh 10-5c t1: thi gian ngh khi gu di chuyn vo t t2: thi gian tng tc khi gu y ti t3: thi gian quay tay gu y ti vi tc khng i t4: thi gian hm t5: thi gian ngh khi ti t6: thi gian tng tc quay gu khng v v tr bc xc t7: thi gian quay gu khng vi tc khng i t8: thi gian hm ca c cu quay Trong mt s trng hp, n gin trong vic tnh ton, biu ph ti khng tnh n ch ng ca h truyn ng. V d nh i vi c cu y tay gu c th gi thit rng: M1 = M2 ; M3 = M4 ; M4 = M5 ; M6 = M7 ; M8 = M9 v M10 = M11 . Cng tng t nh vy c th xy dng biu ph ti ti gin cho ng c truyn ng c cu nng - h gu. 2. Biu ph ti ca my xc gu treo dy. (hnh 10-6) Biu ph ti ca c cu ko cp gm cc giai on sau (h.10-6a): t1 - thi gian tng tc ca ng c truyn ng a gu xc xung gng l. t2 - thi gian bc xc. t3 - thi gian kt thc qu trnh bc - xc. Biu ph ti ca ng c truyn ng c cu nng - h gu (h.10-6b) t1 - thi gian ngh, trong khi c cu ko gu i thc hin qu trnh bc xc; t2 - thi gian tng tc ca c cu nng gu khi gu xc bt u ri khi gng l; t3 - thi gian nng gu H.10-6. Biu ph ti ca cc c cu chnh ca my xc gu treo trn dy vi tc khng i,
a) C cu ko; b) C cu nng - h
166
ng thi quay gu v v tr ti; t4 - thi gian ti; t5 - thi gian hm ca c cu ng thi ng c truyn ng c cu o chiu h gu xung gng l; t6 - thi gian h gu xung gng l vi tc khng i, ng thi quay gu theo hng ngc li. t7 - thi gian hm ca c cu a gu vo gng l. Biu ph ti ca c cu quay ca my xc gu treo trn dy tng t nh ca my xc mt gu - gu thun. 10-5. Tnh chn cng sut ng c truyn ng cc c cu chnh ca my xc. tnh chn c cng sut ng c truyn ng cc c cu ca my xc cn phi c cc d kin ban u sau y: - S ng hc ca c cu. - Ch lm vic ca my xc. - Tc di chuyn ca c cu. - Thi gian ca mt chu trnh lm vic ca c cu. - Loi t hoc qung v mt s d kin khc v.v Tt c cc thng s trn c th nhn c t kch thc kt cu ca my xc vi nng sut (th tch gu xc) xc nh. Ch ng ca c cu trong qu trnh lm vic nh tng tc, hm, thay i tc nh hng rt ng k n nng sut ca my xc. Mmen qun tnh ca c cu truyn lc trung gian c th tnh ton c da trn s ng hc ca c cu, cn mmen qun tnh ca ng c ch tnh c sau khi chn s b cng sut ng c. Bi vy tnh chn chnh xc cng sut ng c, phi tin hnh theo cc bc sau: - Xy dng biu ph ti ti gin da trn cc cng thc (s trnh by sau) v xc nh cng sut cn tnh ca ng c. - Tin hnh tnh chn s b cng sut ng c truyn ng (trong s tay tra cu) v xy dng ng c tnh c t nhin ca ng c truyn ng. - Xy dng biu ph ti chnh xc ca ng c truyn ng c cu cho mt chu trnh lm vic c tnh n ch ng ca h truyn ng. - Kim tra ng c chn theo iu kin pht nng bng phng php dng in hoc mmen ng tr. - Kim tra ng c theo kh nng qu ti. Cng sut ca ng c chn phi qui i h s tip in (T%) ph hp vi h s tip in quy chun. 1. ng c truyn ng c cu nng - h gu ca my xc gu thun xy dng biu ph ti c cu - h gu (hnh 10-7) cn phi tnh mmen ng c sinh ra khi thc hin bc xc, nng gu y ti, ti, h
167
gu v.v Mmen ca ng c khi thc hin bc xc t c tnh theo biu thc sau:
M2 = (G g + G + 0,5Gtg + GC ) Rt .g i
[N.m]
(10-1)
Trong : Gg - khi lng ca gu, kg; G - khi lng t trong gu, kg; Gtg- khi lng ca tay gu, kg; Rt - bn knh ca tay nng, m; i - t s truyn t ng c n c cu bc xc; - hiu sut ca c cu truyn lc; g - gia tc trng trng, m/s2; Gc- khi lng tng ng vi s tc ng ca lc ct Fc, kg.
Gc Fc g
[kg]
(10-2) (10-3) (10-4)
Khi lng t trong gu tnh theo biu thc: G = V1 [kg] 3 Trong V1 - th tch t chim ch trong gu, m - khi lng ring ca t , kg/m3 V1 = S.h.b [m3] Trong S - tit din ct ngang ca mt lp ct, m2; h - chiu di ca mt ng ct, m; b - h s ti, xp ca t (0,6 0,8). Lc ct c tnh theo biu thc sau:
Fc = f V1 .b .10 4 h
[N]
(10-5)
Trong : f - sut lc cn ct ca t , N/cm2 Tr s ca f ph thuc vo tnh cht ca t , qung v c cu bc xc ca tng loi my xc. Tc nng ca gu c chn theo kinh nghim v ph thuc vo nng sut ca my xc. i vi my xc c th tch gu xc di 2m3, vg = (0,4 0,5)m/s; th tch gu xc (2 3)m3, vg = (0,5 0,9)m/s v th tch gu xc t (3 6)m3, vg = (0,9 1,6) m/s. Mmen ca ng c khi gu ri khi gng l hoc khi gi gu y ti trn khng c tnh theo biu thc:
M4 = (G g + G + 0,5Gtg ).Rt .g i
(G g + 0,5G tg ) Rt . .g i
[N.m]
(10-6)
Mmen ng c khi h gu khng ti bng:

M7 =
[N.m]
(10-7)
168
Tt c cc tr s mmen ng c khi xy dng biu ph ti ti gin c th ly bng: tng tc khi o M1 = 1,5M2; hm sau khi gu ri khi gng l M3 = 0,8M2; tng tc khi h gu M6 = M2; hm trc khi bt u qu trnh o, bc xc M8 = 1,5M2. Da vo biu ph ti ca h truyn ng c cu nng - h gu, c th xc nh c mmen ng tr ca ng c:
M dt
2 2 M 12 t1 + M 2 t 2 + M 32 t 3 + M 4 t 4 + M 52 t 5 + M 62 t 2 + M 72 t 7 + M 82 t 2 = [N.m](10-8) t1 + t 2 + t 3 + t 4 + t 5 + t 6 + t t + t 8
tnh c thi gian qu (t1, t3, t6 v t8), trc ht phi tnh thi gian lm vic ca ng c ch xc lp. Thi gian o, bc xc t2 ph thuc vo di ca ng ct h (chiu cao ca gng l) v tc nng ca gu vg. Thi gian gi gu trn khng khi quay v hai hng t4 v t7 ph thuc vo tc quay ca c cu quay ca my xc. Thi gian ti t5 ph thuc vo th tch ca gu xc. Thi gian tng ca mt chu trnh lm vic ca c cu nng - h gu c th c tnh bng: tck = t = (1,15 1,2)(t2 + t4 + t5 + t7) [s] (10-9) Cng sut ca ng c c chn da trn hai i lng: mmen ng tr Mt v tc nng gu vg. 2. ng c truyn ng c cu y tay gu ca my xc mt gu - gu thun. Cng sut ng c truyn ng c cu y tay gu ca my xc gu thun c xc nh bi cc tr s ngoi lc tc dng ln tay gu ca my xc. Cc lc thay i ph thuc vo v tr ca tay gu so vi cn gu ca my xc, ph thuc vo ch lm vic ca c cu y tay gu to ra chuyn ng tinh tin hoc gi tay gu ti ch. tay gu di chuyn tnh tin c ra pha trc, c cu y tay gu phi to ra lc y song song vi trc tay gu theo hng t u tay gu ra n gu xc. Trong thnh phn lc y hu ch to ra khc phc thnh phn php tuyn ca lc cn khi ct t v thnh phn lc Fn (hnh 10-7) gu c hng song song vi trc ca tay gu. Cc v tr tnh ton ca tay gu: b, c, d v e, cc bn v vc t lc tc dng ln tay gu. Thnh phn lc ch o y tay gu l lc nng Fn, lc nng Fn t l nghch vi gc c hp thnh gia hai trc: trc ca tay gu v trc ca dy cp ko ca c cu nng. Gi tr ca lc nng Fn ln hn nhiu ln so vi lc cn ct ca t Fc. Khi gi tay gu trn khng, c cu y tay gu chi mt lc y F do khi lng ca tay gu, gu vi t trong gu v lc nng tc dng ln tay gu. tnh chn c cng sut ng c truyn ng c cu y tay gu, cn phi tnh ton thnh phn php tuyn v tip tuyn ca lc y tay gu ti
169
im A (hnh 10-7a). thc hin c iu phi tin hnh tng hp cc thnh phn lc tc dng ln tay gu ti cc v tr khc nhau ca tay gu (hnh 10-7b,c v d), cc thnh phn lc tc dng bao gm: lc ct Fc, lc nng Fn = Gn/g, Gtg v Gg. T c th xc nh c tr s v hng tc dng ca lc Fa ti im A. Thnh phn lc cn ct ca t c th tnh c theo biu thc sau:
1 Fc = (G n r1 + Gtg .r2 + G g .r3 ).g r
[N]
(10-10)
Trong : r1, r2, r3 - cnh tay n ca cc lc tng ng: lc ct, lc nng, khi lng tay gu v khi lng gu xc so vi trc ca cn gu.
Hnh 10-7 Biu lc dng tnh chn cng sut ng c truyn ng c cu y tay gu ca my xc gu thun.
170
Sau khi tin hnh phn tch lc FA thnh hai thnh phn: lc Fd vung gc vi trc ca tay gu v lc F song song vi trc ca tay gu (hnh 10-7E) ng vi v tr I ca tay gu (hnh 10-7A). Lc gc nghing ca cu gu c tr s ln nht vi = 600. tnh ton s thay i thay i ca mmen ph thuc vo gc nng ca tay gu () cn phi xy dng biu lc tc dng ln tay gu ng vi (8 10) v tr ca tay gu. Sau xc nh c tr s mmen trung bnh M2 (hnh 10-7B). Thi gian t2 c tnh bng thi gian o - bc xc (hnh 107A). Tr s mmen ca ng c cu khi thu tay gu vo cho mt ln bc xc mi v vn tay gu ra xa nht ti cng c tin hnh theo cc bc nh trn. Tc di chuyn ca c cu y tay gu c chn t iu kin khi y tay gu ra xa nht trong qu trnh o - bc xc.
vd = I tg max td
[m/s]
(10-11)
Trong : Itg.max - hnh trnh di chuyn xa nht ca tay gu, m; t - thi gian o - bc xc (t = t2). Tc li tay gu thc hin mt chu trnh bc xc mi thng ly bng (1,5 2)v. Tc trung bnh ca c cu y tay gu thng c chn bng: vtb = (0,45 0,72)vg [m/s] [10-12] Cc tr s ca mmen cn li c tnh theo kinh nghim: M4 = 0,8M2; M7 = 0,6M2; M10 = 0,4M2; M1 = M5 = M6 = 1,5M2; M3 =1,2M2; M8 = 0,9M2 v M11 = M2 . Cc bc tnh ton tip theo c thc hin theo 4 bc nh tnh chn cng sut ng c truyn ng c cu nng - h gu. 3. ng c truyn ng c cu quay ca my xc mt gu - gu thun. Cng sut ng c truyn ng c cu quay ca my xc mt gu - gu thun c tnh ton da trn: - Tr s mmen qun tnh ca cc phn quay ca my xc J. - Mmen cn tnh Mc. - Tc quay cc i max - Tr s gc quay Theo kinh nghim vn hnh v thit k h truyn ng c cu quay ca my xc rt ra kt lun rng tr s mmen cn tnh v mmen ng ca ng c truyn ng c cu quay lin quan vi nhau vi mt t l nht nh. Bi vy, ch cn tin hnh tnh ton tr s mmen cn tnh Mc, sau mmen ng ca ng c (Mg) c th tnh chn theo tr s ca Mc. Mmen cn tnh
171
ca ng c truyn ng Mc v tc quay cc i max c tnh ton theo cc bc sau: a) Chn thi gian ca mt chu trnh lm vic ca my xc tck theo cc ng cong trn hnh 10- 8 Khi my xc bc t ri khng kt dnh, thi gian ca mt chu trnh lm vic cu my xc tng ln: (5 10)% i vi my xc gu thun v gu treo trn dy, 10% i vi my xc gu ngc, 15% i vi my xc gu ngom. Khi my xc bc xc t mm, thi gian ca mt chu trnh gim i hai ln. Hnh 10-8 S ph thuc ca thi b) Xc inh thi gian o - bc xc (t). gian chu trnh lm vic ca my xc Khi tnh thi gian o, gi thit rng tc vo th tch gu xc.1. My xc xy trung bnh khi nng gu bng tc trung dng; 2. My xc bc t ; 3. My bnh ca ng c khi lm vic vi ph ti xc gu treo trn dy nh mc.
td = H vg
[s]
(10-13)
Trong : H - chiu di qu o khi o t (mt cch gn ng l chiu cao ca gng l), m; vg - tc di chuyn ca gu, m/s. Chiu dai qu o khi o c th tnh c da trn cc kch thc c bn ca my xc. Tc di chuyn ca gu ph thuc vo tnh cht ca t c th tnh chn t 0,5 3,5m/s. c) Tnh thi gian ti (tt). Thi gian ti ph thuc vo cc yu t sau: - c im, cng ngh khi ti vo phng tin vn chuyn ( t, toa tu hoc bi thi). - Loi t . - Chiu cao v tm vn xa ca gu khi ti. Thi gian ti bao gm: thi gian quay gu v ng v tr ti, thi gian khi ng c cu ti (c cu ng m y gu) v thi gian ti. Thi gian khi ng ca h truyn ng c cu ti thng c chn trong phm vi (0,4 3)s. Thi gian ti trong phm vi (0,25 2)s khi ti ra bi tha ma, (0,5 6)s khi ti vo cc phng tin vn ti khc nh tu ho hoc t.
172
d) Tnh thi gian quay gu (tq)

tq = t ck t d t dt 1+ 3 J0 J
[s]
(10-14)
Trong J0 - mmen qun tnh ca cc phn quay ca my xc khi quay gu khng, kgm2; J - mmen qun tnh ca cc phn quay ca my xc khi quay gu y ti, kgm2. Tr s ca mmen qun tnh c th tnh mt cch gn ng theo cng thc thc nghim. Thi gian quay c th ly bng tq = (0,8 0,85)tck. e) Tnh cng sut cc i ca ng c truyn ng c cu quay.
Pmax = J (1,37 + 2 ) 2 3 0,736at q
[kW]
(10-15)
Trong : - hiu sut c cu truyn lc ca c cu quay; - gc quay ca my xc, rad; a - h s tnh n dng ca ng c tnh c ca h truyn ng. Khi tnh ton c th ly = (0,85 0,9), gc quay = (90 110)0 i vi my xc gu thun, = (120 150)0 i vi my xc gu treo trn dy. Hnh 10-9 Dng c tnh c ca h truyn H s a c tnh chn theo dng ng my xc xc nh cc h s a v c c tnh c trn hnh 10-9 ng I, a = 26,5; ng II, a = 41,5; ng III, a = 40,7 v ng IV, a = 65,5. f) Tc quay cc i
max =
0,736cPmax J (1,37 + 2)
[rad]
(10-16)
Trong : c - h s c tnh n dng c tnh co ca h truyn ng. ng I, c = 87,5; ng II, c=167; ng III, c = 137 v ng IV, c= 220,5. Theo kt qu Pmax, max tnh chn cng sut ng c truyn ng c cu quay trong cc s tay tra cu.
173
10-6. Cc h truyn ng thng dng trong my xc H truyn ng c cu ca my xc phi p ng cc yu cu cng ngh ca my xc, nh phm vi iu chnh tc , dng c tnh c, ch ng ca c cu, m bo lm vic vi tin cy cao trong iu kin lm vic khc nghit v ch lm vic nng n. Bi vy vic chn h truyn ng truyn ng cc c cu ca my xc ch gii hn trong mt s h truyn ng cht lng cao. Cc h truyn ng thng dng dng trong my xc bao gm: - H truyn ng xoay chiu vi ng c khng ng b rto dy qun. - H truyn ng F- c khuch i trung gian l ngun cp cho cun kch t ca my pht mt chiu. - H truyn ng vi ng c in mt chiu, c cp ngun t b bin i tnh (b chnh lu c iu khin dng Thyristor h T-). Trong cc my xc nng sut thp (di 150m3/h), thng dng h truyn ng nhm. ng c truyn lc c th l ng c t trong (ng c iezen) hoc ng c khng ng b. truyn ng cc c cu chnh ca my xc c thc hin t trc chnh thng qua cc c cu truyn lc nh trc cam, khp ly hp ma st v.v Trong cc my xc nng sut trung bnh (di 400m3/h) thng dng h truyn ng ring r: h my pht in mt chiu c ba cun kch t - ng c in mt chiu. Trong cc my xc nng sut ln (di 1500m3/h), thng dung trong h F- c khuch i trung gian lm ngun cp cho cun kch t ca my pht nh: my in khuch i, khuch i t, hoc khuch i bn dn. H iu khin truyn ng l h kn vi nhiu mch vng phn hi v dng in, in p v tc nng cao cht lng tnh v cht lng ng ca h truyn ng. Cc h truyn ng ph khc ca my xc (nh ng -m y gu, my bm, qut gi, my nn kh v.v..) thng dng ng c khng ng b rto lng sc. 10-7 Mt s s khng ch my xc in hnh 1. My xc -4 (EKG-4) My xc EKG - 4 l loi my xc mt gu - gu thun thng c s dng trn cng trng xy dng, cng trnh thu in, trn cc cng trng khai thc m theo phng php l thin. a) Thng s k thut + Th tch gu xc: 4m3. Trn my xc c trang b cc loi my in sau: + T hp bin i bao gm cc my in nh hnh 10-10.
174
Hnh 10-10 T hp bin i ca my xc EKG-4 - ng c s cp ko cc my pht in mt chiu dng loi ng c khng ng b lng sc cao p 3 pha vi in p nh mc 6kV, Pm = 259kW. - My pht in mt chiu 2 lm ngun cp cho ng c truyn ng c cu nng - h gu vi Um = 451V; Pm = 192kW. - My pht in mt chiu 4 lm ngun cp cho ng c truyn ng c cu quay vi Um= 395V; Pm= 54kW. - My pht in mt chiu 1lm ngun cp cho cc ng c truyn ng c cu y tay gu v c cu di chuyn vi Um = 395V; Pm = 54kV. - My pht in mt chiu 5, lm ngun cp cho cc cun kch t ca tt c cc my pht v ng c mt chiu truyn ng cc c cu chnh ca my xc v ng c ng - m y gu vi Um = 115V; Pm =12kW. + Cc ng c truyn ng ca c cu chnh - ng c in mt chiu kch t c lp N (h.10-10) vi Pm = 175kW; Um = 460V; nm = 755vg/ph, truyn ng c cu nng - h gu. - ng c in mt chiu kch t clp vi Pm = 40kW; Um = 360V nm= 1110vg/ph, truyn ng c cu y tay gu. - Hai ng c in mt chiu Q1, Q2 vi Pm = 50kW; Um = 306V; nm = 910vg/ph, truyn ng c cu quay bn (mt ng c quay theo chiu thun, ng c cn li quay theo chiu ngc) vi mc ch gim mmen qun tnh ca h truyn ng. - ng c in mt chiu C, vi Pm = 40kW; Um = 360V; nm = 1110vg/ph, truyn ng c cu di chuyn my xc. - ng c in mt chiu G, vi Pm = 1,1kW; Um =11v; nm = 1450vg/ph, truyn ng c cu ng m gu.
175
b) S cung cp in cho my xc EKG-4 S cung cp in t li in quc gia n my xc c th hin trn hnh 10-11.
Hnh 10-11. S nguyn l mch lc ca my xc EKG-4
Ngun in cao p (3 hoc 6kV) c ly t li in quc gia cp in n t phn phi 4 bng ng cp mm ba pha cao p 5. Ngun t t phn phi 4 cp in n my xc bng ng cp mm 5 n my xc - n hp ni u vo trn 3 gi s cao p 7 v b tip in 8 lp trn b ca my xc. Ngun t b tip in cp vo t phn phi t trong my xc. Trong t phn phi gm cc thit b cao p nh: cu dao cch ly CD1 (hnh 10-11), my ct du MC, bin p t dng BA1 vi S = 20kVAr, U1/U2 = 6kV/0,22kV v mt s thit b h p khc. Bin p t dng BA1 (hnh 10-11) dng lm ngun cp cho cc thit b iu khin h p, ngun chiu sng lm vic v cc ng c truyn ng ph l ng c khng ng b rto lng sc (truyn ng bm nc, bm du, qut lm mt, v.v..)
176
Hnh10-12.S cung cp in cho my xc K-4 (EKG-4) 1. Dy in cao th; 2. Van chng st; 3. ct in; 4. t phn phi; 5. ng cp mm 3 pha cao p; 6. my xc; 7. s cao p u vo; 8. b tip in
Bin p an ton BA2 vi S= 0,25kVAr, U1/U2 = 220V/12V lm ngun chiu sng khi sa cha my xc. c) H truyn ng cc c cu chnh ca my xc EKG-4 Tt c cc c cu chnh ca my xc EKG -4: c cu nng - h gu, c cu y tay gu, c cu quay v c cu di chuyn c truyn ng bng h truyn ng mt chiu: my pht ba cun kch t - ng c in mt chiu. Mch iu khin h truyn ng ca cc c cu v c bn l nh nhau. S nguyn l mch lc v mch iu khin h truyn ng c cu nng - h gu c gii thiu trn hnh 10-13. iu khin ng c truyn ng c cu nng - h gu thc hin bng b khng ch t KC c 5 v tr v pha nng v 5 v tr v pha h gu. o chiu quay v iu chnh tc ng c truyn ng thc hin bng cch thay i chiu v tr s dng in chy trong cun dy kch t c lp CKF1. Cun kch t song song CKF2 u song song vi phn ng ca ng c v my pht qua bin tr hn ch r5. Cun kch t ni tip CKF3 u ni tip vi phn ng ca ng c v my pht. Cun kch t c lp ca my pht CKF1 c cp t my pht kch t FKT (hnh 10-11). Sc t ng sinh ra trong cun CKF1 v CKF2 cng chiu nhau, cn sc t ng sinh ra trong cun CKF3 ngc chiu vi sc t ng sinh ra trong hai cun dy. Sc t ng tng ca my pht bng:
177
F = FCKF1 + FCKF2 - FCKF3 (10-17) Do tnh cht kh t ca cun kch t CKF3, khi ph ti ca ng c truyn ng nm trong di 0< I < Ing (dng in ngt Ing = 2,25 2,5Im) tnh cht kh t ca cun kch t ni tip khng ln lm, st tc khng ln m bo nng sut ca my xc ng nh khi thit k. Trong trng hp ng c truyn ng b qu ti (I Ing) tc dng kh t ca cun CKF3 rt ln lm cho in p pht ra ca my phi gim nhanh v khng, kt qu tc ng c gim nhanh v khng. Tc dng ca cun kch t ni tip CKF3 l hn ch tr s mmen dng trong gii hn cho php Md = (1,5 2)Mm, to ra ng c tnh c gy gc khi qu ti. o chiu quay ng c truyn ng bng cc cng tc t KN v KH, cn iu chnh tc bng cc cng tc t gia tc 1G 3G.
VR5
CKF1 CKF2 CKF3
CKT KCB + -
KH 1G r1 r2 r3 r4 KN +
KN
H Nng 4 3 2 1 K1 1 2 3 K2 K3 K4
4 KN 1G 2G 3G KH KCB
2G 3G
KH
K5 KN
a)
b)
Hnh 10-13. H truyn ng c cu nng h gu my xc EKG -4. a) S nguyn l in b) H c tnh c
178
Khi chuyn tay gt ca b khng ch t KC t v tr 1 n v tr 5 sang bn tri hoc sang bn phi s nhn c h c tnh c ca h truyn ng 1,2,3 v 4 (hnh 10-13b) hoc 1c, 2c, 3c v 4c. v tr 1 bn tri ca b khng ch t KC, cng tc t KN tc ng, dng in trong cun kch t CKF1 nh nht (cun dy CKF1c u ni tip vi cc in tr r1, r2, r3 v r4), mmen ca ng c khi khi ng khi khi hnh bng 0,5Mm, tc ng c thp nht (ng c tnh 1 hnh 1013b) dng ko cng s b cp ko ca c cu nng - h gu, khc phc khe h trong cc khu truyn lc v a gu xc n t t vo t , bt u qu trnh o - bc xc. Nu chuyn dn b khng ch t 1 sang v tr 2, 3, 4 v 5, tc ng c truyn ng tng dn ng vi cc ng c tnh 2,3 v 4. Khi quay b khng ch v v tr 0, cc cng tc t gia tc 1G, 2G v 3G ln lt mt in, ng c chuyn sang lm vic ch hm ti sinh (ng 0 trn hnh 10-13b) H gu bng cch quay b khng ch KC sang v tr bn phi, cng tc t KH c in, ng in cun kch t CKF1 vo in p c cc tnh ngc li, ng c o chiu quay v lm vic trn cc ng c tnh c 1c 4c. Ti cc v tr ny, cng tc t cng bc kch t KCB mt in, cun CKT c ni tip vi in tr ph lm gim t thng nhm tng tc h gu tng nng sut ca my. Trong ch qu , tr s mmen v tc ca ng c ph thuc rt ln vi hai i lng: qun tnh in t ca cc cun kch t ca my pht v qun tnh c ca h truyn ng. Do cun kch t ni tip CKF3 c hng s thi gian rt ln nn tr s mmen cc i c hn ch ti tr s Mmax=1,3Mm . 2. My xc EKG-4,6 My xc EKG-4,6 l my xc c nng sut trung bnh vi th tch gu xc bng 4,6 m3. My xc EKG-4,6 c ci tin da trn c s ca my xc EKG-4. V hnh dng v kt cu c kh khng khc xa my so vi my xc EKG-4, nhng h truyn ng cc c cu ca my xc khc hn so vi EKG-4. H truyn ng my pht c ba cun dy - ng c in mt chiu c thay th bng h F- c khuch i t (KT) Hnh 10-14 S u ca cun kch t trung gian. c lp ca my pht
179
Khuch i t trung gian l ngun cp cho cun kch t c lp ca my pht CKF (hnh 10-14) c chc nng tng hp v khuch i cc tn hiu iu khin. Cun kch t c lp ca my pht FN c ch to thnh hai na cun dy CKF v hai in tr cn bng Rcb ni theo s cu. Hai khuch i t (c cp ngun c lp) ni vo hai ng cho ca cu l KT1 v KT2. Khi dng iu khin ca KT1 v KT2 bng khng, I1 = I2, sc t ng sinh ra trong cun kch t CKF bng 0 v in p ra ca my pht FN bng khng. Khi dng iu khin ca KT1 v KT2 khc khng, I1 I2 , in p ra ca my pht FN khc khng, cc tnh in p ca my pht FN ph thuc vo tr s ca hai thnh phn dng I1 v I2 chy trong hai cun kch t c lp CKF.
KT1 KT2 Rcb r3 CSF K5 KKT r1 r2
CKF
CKF
FN
FN
r4 CP
CKT r5 r6
Rcb VR1 K1 H 1KC I II III IV V VI II 2KC III D 1KC RDC g M Nng VR2 BA
RDC CPF
+
VR3 V1 r7 V2 g
K4
(a)
K3 K2
I 2KC
KKT NC g
Hnh 10-15. H truyn ng c cu nng h gu my xc EKG-4. a) S nguyn l in b) H c tnh c (b)
180
S nguyn l ca h truyn ng c cu nng - h gu ca my xc EKG-4,6 c gii thiu trn hnh 10-15a. Khuch i t kp KT1, KT2 c cc cun dy khng ch sau: a) Cun ch o K1: Thc hin chc nng o chiu quay v hm ng c N thc hin bng cch thay i chiu v tr s dng in chy trong cun khng ch K1 bng b khng ch t 1KC. Cun khng ch K1 c u vo phn ng ca my pht kch t FKT qua hai bin tr VR1 v VR2. Tr s v chiu ca dng in trong cun K1 thay i nh b khng ch t 1KC m khng cn n cc loi cng tc t. B khng ch t c 4 v tr v pha nng v 4 v tr v pha h gu. Tip im I, V ca 1KC dng o chiu quay ng c (thay i chiu dng in trong cun K1). Tip im II, III v IV ca 1KC dng iu chnh tc ng c (thay i tr s in tr VR2 u ni tip vi cun khng ch K1). Cn tip im VI ca 1KC dng gim t thng kch t ca ng tng tc ng c khi h gu khng. Khi 1KC cc v tr (1 4) ch h gu, cng tc t KKT mt in, r6 c loi khi mch kch t ca ng c CKT. c tnh c ca h truyn ng c cu nng cc v tr 1 4 ca b khng ch t 1KC ( ch nng gu) c th hin trn hnh 10-15a. b) Cun phn hi m in p my pht - K2 thc hin chc nng sau: - Nng cao tc ng nhanh ca h truyn ng v nng cao n nh ca h truyn ng. - Thc hin hm ng c khi b khng ch 1KC chuyn v v tr 0. Sc t ng sinh ra trong cun K2 ngc chiu vi sc t ng sinh ra trong cun ch o K1. c) Cun phn hi m dng c ngt K3 thc hin chc nng hn ch tr s dng in v mmen khi ng c truyn ng b qu ti. Sc t ng sinh ra trong cun K3 ngc chiu vi sc t ng sinh ra trong cun K1. Khi dng in ca ng c I < Ing . U1 < Uss (10-18) Trong : U1 - in p ri trn hai cun dy ca cc t ph ca ng c v my pht Uss - in p so snh Uss = Uab (hoc Ubc) ly trn VR4. Khi dng chy trong cun K3 bng khng. Ngc li, khi I Ing ; U1 Uss, dng chy trong cc cun K3 khc khng, tc dng kh t ca cun K3 rt ln lm cho sc t ng tng c my pht gim nhanh v 0, kt qu tc ca ng c gim nhanh v 0, hn ch c tr s mmen ca ng c truyn ng. d) Cun phn hi m mm dng in phn ng ca ng c K4 thc hin chc nng m bo h truyn ng lm vic n nh trong ch qu . Cun K4 c u vo th cp ca bin p vi phn BA qua in tr hn
181
ch VR3, cun s cp l cun dy cc t ph ca my pht CPF. Khi dng in ca ng c n nh, dng trong cun K4 bng khng. Khi dng ca ng c tng hoc gim, dng trong cun K4 khc khng, chiu ca dng trong cun K4 ngc hoc cng chiu vi dng trong cun K1, kt qu tc dng trong cun K4 s lm cho dng ng c n nh e) Cun phn hi m in p my pht K5 thc hin chc nng n nh in p pht ra ca my pht FN nng cao cht lng ca h truyn ng. Cun K5 c ni vo ng cho ca cu vi phn cu thnh t 4 vai cu: in tr r1, r2, r4 v cun kch t song song ca my pht CSF. Khi in p pht ra ca my pht FN n nh, cu cn bng, dng trong cun K5 bng khng. Ngc li, khi in p pht ra ca my pht c xu hng tng hoc gim, do cun CSF c tnh in cm dn n cu mt cn bng, dng trong cun K5 bng khng, chiu dng trong cun K5 khc hoc cng chiu vi dng trong cun ch o K1, kt qu in p pht ra ca my pht FN s n nh, nng cao cht lng ng ca h truyn ng trong ch qu ti. f) Cun kch t song song ca my pht CSF thc hin chc nng sau: - Hn ch phn ng phn ng ca ng c truyn ng - Gim cng sut kch t ca cun kch t c lp ca my pht CKF tc l gim c cng sut ca khuch i t KT v cng sut ca cu chnh lu. Sc t ng tng ca khuch i t KT bng: FKT = FK1 FK2 FK3 FK4 FK5 (10-19) Trong biu thc 10-19, thnh phn FK3= 0 khi I < Ing , du (-) tng ng vi trng hp dng in phn ng v in p pht ra ca my pht tng, du (+) tng ng vi trng hp my ngc li.
182
Chng 11
TRANG B IN CC THIT B VN TI LIN TC

11-1. Khi nim chung Cc thit b vn ti lin tc dng vn chuyn cc vt liu th ht, th cc kch thc nh, cc chi tit dng thnh phm v bn thnh phm, hoc vn chuyn hnh khch theo mt cung ng nht nh khng c trm dng gia ng tr hng v nhn hng. Thit b vn ti lin tc bao gm: bng chuyn, bng ti cc loi, bng gu, ng cp treo v thang chuyn. Nhng thit b vn ti lin tc k trn c nng sut rt cao so vi cc phng tin vn ti khc, c bit l nhng vng ni non c a hnh phc tp. Nhn chung, v nguyn l hot ng ca cc thit b vn ti lin tc tng t nhau, chng ch khc nhau cc im sau: cng nng, kt cu c kh, c cu ch hng ho, c cu to lc ko v.v 1. Bng ti: Thng dng vn chuyn vt liu th bt mn, th ht hoc kch thc nh theo phng nm ngang hoc theo phng mt phng nghing vi gc nghing nh hn 300, vi cc c cu ko (bng ch vt liu) a dng nh bng vi, bng cao su, bng bng thp tm v.v 2. Bng chuyn: Thng dng vn chuyn cc vt liu thnh phm v bn thnh phm, thng c lp t trong cc phn xng, cc nh xng, x nghip sn xut theo dy chuyn. Vi c cu chuyn l mc treo, gi treo v thng hng. 3. Bng gu: l thit b dng vn chuyn cc vt liu th bt mn bng cc gu con ni lin tip nhau thnh mt vng kn c lp t theo phng thng ng hoc gc nghing ln hn 600. 4. ng cp treo: thng dng hai loi: mt ng cp hoc hai ng cp dng ch khch v vn chuyn hng ho trong cc thng treo trn cp. 5.Thang chuyn: Dng vn chuyn hnh khch vi b rng ca cc bc thang t (0,5 1,2)m, tc di chuyn v = (0,4 1)m/s. 11-2.Cu to v thng s k thut ca mt s thit b vn ti lin tc 1.Bng ti Bng ti l thit b vn ti hot ng lin tc dng vn chuyn vt liu theo mt phng nm ngang hoc theo mt phng nghing vi gc nghing di 300. Kt cu ca bng ti lp c nh c biu din trn hnh 11-1. Kt cu ca bng ti gm c gi 10 vi cc con ln trn 12 v h thng con ln pha di 11, bng ti ch vt liu 7 di chuyn trn cc h thng con ln bng hai tang truyn ng: tang ch ng 8 v tang th ng 5. Tang ch ng 8 c lp trn mt gi c nh v kt ni c kh vi ng c truyn ng qua mt c cu truyn lc dng dy curoa hoc
183
mt hp tc (hnh 11-1c). C cu to sc cng ban u cho bng ti gm i trng 1, h thng nh v v dn hng 2, 3 v 4. Vt liu cn vn chuyn t phu 6 xung bng ti v ti vo phu nhn hng 9.
Hnh 11-1 Bng ti c nh a,b) kt cu ca bng ti; c,d,e) Cc dng ca c cu truyn lc
Bng ti c ch to t b vi c bn cao, ngoi bc cao su vi kh rng (900 1200)mm. Khi vn chuyn vt liu c nhit cao (ti 3000C) thng dng bng ti bng thp c dy (0,8 1,2)mm vi kh rng (350 800)mm. C cu truyn lc trong h truyn ng bng ti thng dng ba loi: - i vi bng ti c nh thng dng hp tc v hp tc kt hp vi xch ti (hnh 11-1c,d). - i vi bng ti lp khng c nh (c th di di) dng tang quay lp trc tip vi trc ng c (hnh 11-1e) vi kt cu ca h truyn ng gn hn. - i vi mt s bng ti di ng cng c th dng c cu truyn lc dng puli ai truyn ni ng c truyn ng vi tang ch ng. Nng sut ca bng ti c tnh theo biu thc sau: Q = .v [kg/s] (11-2)
Q= 3600 .v = 3,6 .v 1000
[tn/h]
(11-3)
Trong : - khi lng ti trn mt n v chiu di ca bng ti, kg/m; v - tc di chuyn ca bng ti , m/s. = S..103 [kg/m] (11-4)
184
trong : - khi lng ring ca vt liu, tn/m3; S - tit din ct ngang ca vt liu trn bng, m2. 2.Bng gu Bng gu dng vn chuyn vt liu dng th ht nh theo phng thng ng hoc theo mt phng nghing ln hn 600. Kt cu ca bng gu c gii thiu trn hnh 11-2.
Hnh 11-2 Bng gu a) Cu to bng gu b) H thng truyn ng ca bng gu
Cu to bng gu gm: c cu ko to thnh mt mch vng khp kn 2, trn n c g lp tt c cc gu xc 5, vt qua bnh hoa cc hoc tang quay 1 Phn chuyn ng ca bng gu c che kn bng hp che bn ngoi 3 v thnh bn trong ca hp y c c cu dn hng 4. i vi bng gu tc cao vi tc di chuyn v = (0,8 3,5)m/s, nng sut ti 80m3 v chiu cao nng ti 40m, bng g cc gu xc thng dng bng cao su c b vi bn trong. i vi bng gu nng sut cao ti 400m3/h, tc di chuyn chm di 1,5m/s thng dng bng c cng cao hn g cc gu xc. Tang ch ng (hoc bnh xe hoa cc) 1 c ni vi ng c truyn ng 10 qua
185
hp tc 9 (hnh 11-2b). H thng truyn ng ca bng gu lp v tr trn cng ca bng gu, trong mt s trng hp c dng phanh hm in t hm ng c khi dng. C cu to sc cng cho bng ko 7 thng lp tang th ng pha di ca bng gu. Vt liu cn vn chuyn c vo cc gu t ng nhn 6 v ti ng 8. Nng sut ca bng gu c tnh theo biu thc sau:
Q= i.. v.3600 lg
[m3]
(11-5)
Trong : i - th tch ca mi gu xc, m3; h - h s lp y ca gu, c tr s t 0,4 n 0,8 tu thuc vo loi vt liu cn vn chuyn; - khi lng th tch ca vt liu, tn/m3; lg - c ly gin cch gia cc gu, m; v - tc di chuyn, m/s. 3. ng cp treo ng cp treo thng c ch to theo hai kiu: ng cp treo c mt ng cp v ng cp treo c hai ng cp ko ni thnh mt ng vng kp kn (hnh 11-3)
Hnh 11-3. ng cp treo c hai ng cp ko
Trong mt ng l vn chuyn hng trn cc toa, cn ng th hai l ng hi v ca cc toa hng (c hng hoc khng c hng). Cc b phn chnh ca ng cp treo gm c: ga nhn hng 7 v ga tr hng 2, gia hai ga l hai ng cp ni li vi nhau: ng cp mang 4 v ng cp ko 3. to ra lc cng ca cp, ti nh ga tr hng 2 c lp t c cu ko cng cp 1. khong gia hai nh ga c cc gi cp mang trung gian 5. Cp ko 3 c thit k thnh mt mch kn lin kt vi c cu truyn ng
186
8. ng c truyn ng cp ko 9 c lp t ti nh ga nhn hng. Cc toa hng 6 di chuyn theo ng cp mang 4. Nng sut ca ng cp treo t ti 400 tn/h, di cung ng gia hai nh ga c th t ti hng trm km. Nng sut ca ng cp c tnh theo biu thc:
Q= 3600.G t
[tn/h]
(11-6)
Trong : t - thi gian gin cch hai toa hng, s; G- trng ti hu ch ca mt toa hng, tn. 4.Thang chuyn Thang chuyn l mt loi cu thang vi cc bc chuyn ng dng vn chuyn hnh khch trong cc nh ga ca tu in ngm, cc to th chnh, cc siu th, vi tc di chuyn t 0,4 n 1m/s. Kt cu ca mt thang chuyn c gii thiu trn hnh 11-4
Hnh 11-4 Kt cu ca thang chuyn
ng c truyn ng 6, lp phn trn ca thang chuyn truyn lc cho trc ch ng 5 qua c cu truyn lc - hp tc . Trc ch ng 5 c hai bnh xe hoa cc v di bng vng c cc bc thang 4 khp kn vi bnh hoa cc 2 lp phn di ca thang chuyn. trc th ng 2 c lp c cu to lc cng cho di bng vng. m bo an ton cho hnh khch, hai bn thnh ca thang chuyn c tay vn 3 di chuyn ng tc vi cc bc thang ca thang chuyn. Nng sut ca thang chuyn c tnh theo biu thc:
Q= 1 m k .v. .3600 mb
[ngi/h] (11-7)
Trong :
1 - s bc thang trn mt n v mt di ca thang chuyn; m
187
mk- s lng khch trn mt bc thang; - h s lp y khch ca thang chuyn; v - tc di chuyn ca thang chuyn, m/s. H s lp y c th tnh theo cng thc kinh nghim: = 1,2 0,6v = 0,6(2-v) 11-3. Cc yu cu chnh i vi h chuyn ng cc thit b vn ti lin tc Ch lm vic ca cc thit b vn ti lin tc l ch di hn vi ph ti hu nh khng i. Theo yu cu cng ngh ca hu ht cc thit b vn ti lin tc khng yu cu iu chnh tc . Trong mt s trng hp,cn tng nhp lm vic trong cc phn xng sn xut theo dy chuyn, cc bng chuyn phc v trong dy chuyn sn xut yu cu phm vi iu chnh tc l D = 2:1. ng c truyn ng v cc thit b iu khin h truyn ng phi chn lm vic ch di hn. H truyn ng cc thit b vn ti lin tc l h truyn ng xoay chiu vi ng c khng ng b rto lng sc v rto dy qun. Phn ln cc thit b vn ti lin tc lp t ngoi tri, ni c mi trng lm vic khc nghit, nn m bo khi ng c y ti, cc ng c truyn ng phi c mmen m my ln. Mmen khi ng cc thit b vn ti lin tc yu cu ti tr s Mk = (1,6 1,8)Mm. Bi vy thng chn loi ng c c h s trt ln, rnh stato su c mmen m my ln. Ngun cp cho ng c truyn ng phi c dung lng ln, c bit l i vi nhng ng c truyn ng c cng sut ln hn 30kW. i vi bng ti, bng gu di ng, khi cp in t ngun n ng c, cn kim tra tn tht in p trn ng cp cp in, in p cui ng dy khng c thp hn 0,85Um. Khi tnh chn ng c cn phi tin hnh kim tra tr s gia tc ca h truyn ng khi tng tc v khi hm dng. i vi h truyn ng ng cp treo v thang chuyn, qu trnh m my v hm dng phi xy ra m, tr s gia tc khng c vt qu 0,7m/s2. 11-4. Tnh chn cng sut ng c truyn ng cc thit b vn ti lin tc 1. Bng ti: khi tnh chn cng sut ng c truyn ng bng ti cn tnh n cc thnh phn cng sut sau: a) Cng sut dch chuyn vt liu P1. b) Cng sut khc phc tn hao do ma st trong cc ca cc con ln, ma st khi bng di chuyn P2. c) Cng sut cn nng vt liu P3 (nu bng ti di chuyn theo mt phng nghing).
188
Gi: b - khi lng mt bng ti, kg/m; - khi lng vt liu trn 1m bng ti, kg/m. Lc cn thit dch chuyn vt liu bng: F1 = Lcosk1. = Lk1g [N] (11-8) Trong : L - chiu di ca bng ti, m; k1- h s c tnh n lc cn khi dch chuyn vt liu, thng ly k1 = 0,05. - gc nghing ca bng ti; g - gia tc trng trng, m/s2. Cng sut cn thit dch chuyn vt liu: P1 = F1.v = Lk1v.g (11-9) Trong : v l tc di chuyn ca bng ti, m/s. Khi lng ca vt liu trn mt mt di ca bng ti c th tnh theo nng sut ca bng ti:
=
Q v 3,6
Khi cng sut cn dch chuyn vt liu bng:

P1 =
Hnh 11-5 S tnh ton xc nh cng sut truyn ng bng ti
QL.0,05.v.g = 0,0139QL ' g 3,6v
(11-10)
Lc cn trong cc cc con ln v lc cn do ma st khi bng chuyn ng trn cc con ln c tnh theo biu thc: F2 = L2bcosk2g = 2L.b.k2.g (11-11) Trong : k2 - h s c tnh n lc cn khi khng ti. Cng sut cn thit khc phc tn hao cng sut do lc cn ma st bng: P2 = F2.v = 2Lb.k2.g (11-12) Lc cn thit nng vt liu c tnh bng: F3 = Lsing = .H.g (11-13) Trong : H - l chiu cao nng ca bng ti, m. Du (+) trong biu thc tng ng khi bng ti vn chuyn vt liu i ln; du (-) khi vn chuyn vt liu i xung. Cng sut cn nng vt liu bng: P3 = F3.v = .H.g
QHvg = 0,278QHg 3,6v
(11-14) (11-15)
Cng sut cn tnh ca bng ti bng: Pc = k(P1 + P2 + P3) = kg(0,0139QL + 2Lbk2 0,278QH)
189
Trong : k - h s c tnh n tn tht ph do lc ma st trong cc con ln dn hng k= (1 1,25). Cng sut ca ng c truyn ng bng ti c tnh theo biu thc:
Pdc = k . Pc
(11-16)
Trong : k - h s d tr (k = 1,2 1,25); - hiu sut ca h truyn ng. 2. Bng gu Cng sut ng c truyn ng bng gu c tnh da trn lc cn v lc cng ca cc nhnh bng ko cc gu xc ( hnh 11-6) Lc ko ca nhnh ko ln ca bng l tng lc ko ti cc im 1,2,3 v lc cn trn tang th ng v lc cn khi di chuyn cc gu H xc. Fkl= k1F1 +k2g + ( + 0)H.g [N] (11-17) Trong : F1 - lc ko ti im 1 thng ly bng (1000 2000)N k1 - h s c tnh n lc ma st trn tang quay, k1 = 1,05 1,07 - khi lng vt liu trn mt mt di ca Hnh 11-6. S tnh ton xc bng, kg; nh cng sut ng c truyn k2 - h s c tnh n lc cn vn chuyn 1 ng bng gu kg vt liu, k2 = (4 5)kgm/kg; 0- khi lng 1 mt bng. Lc ko ca nhnh ko xung ca bng (ti im 4) c tnh bng: Fkx = F1 + 0Hg [N] (11-17) Tng lc ko t ln tang ch ng ca bng gu bng:
F= ( Fkl Fkx 0,95
[N]
(11-18)
Cng sut cn tnh ca bng gu bng: Pc = F.v Cng sut ng c truyn ng bng gu bng:
P = k Pc
(11-19)
Trong : k - h s d tr, k = (1,2 1,25) 11-5. Mt s s khng ch in hnh
190
1. S khng ch h thng bng ti iu khin bng ti v bng gu c cng mt nguyn l chung khi thit k s iu khin, cc mch lin ng v tn hiu ho. Khi mt bng ti hoc bng gu lm vic c lp, khng lin quan vi cc thit b khc, iu khin h truyn ng bng h thng nt bm v cng tc t lp trong t in ca bng ti. Khi c nhiu tuyn vn ti vt liu, trong c nhiu my cng tc, s lin h gia cc my cng tc l h thng bng ti. Khi thit k h thng iu khin h thng bng ti trn phi tun th cc nguyn tc sau: - Th t khi ng cc ng c truyn ng bng ti ngc chiu vi dng vn chuyn vt liu. - Dng bng ti bt k no ch c php khi bng ti trc n dng. S iu khin h thng bng ti c trnh by trn hnh 11-7. H thng bng ti c ba tuyn vn chuyn vt liu: + Tuyn 1: bng ti BT1 thng phn phi TP1 bng ti BT2 bng ti BT3 v vo thng cha T1. + Tuyn 2: bng ti BT1 thng phn phi TP1 bng ti BT4 thng phn phi TP2 bng ti BT6 v vo thng cha T2. + Tuyn 3: bng ti BT1 thng phn phi TP1 bng ti BT4 thng phn phi TP2 bng ti BT5 v vo thng cha T3. Chn tuyn vn chuyn vt liu bng ba b chuyn mch CM1, CM2, CM3. H thng n bo bao gm: + B1 B6 hin th trng thi lm vic ca su bng ti tng ng. + n bo V1 V4 hin th trng thi lm vic ca cc van, ca hai thng phn phi TP1 v TP2. Khi vn chuyn vt liu theo tuyn 1, n bo V1 sng, cn khi vn chuyn vt liu theo tuyn 2, n bo V2, V4 sng, cn khi vn chuyn theo tuyn 3, n bo V2 v V3 sng. H thng n bo c hai ch hin th: - kim tra tuyn vn chuyn chn, cc n bo c u vo ngun Ng1 (hnh 11-7c), n bo sng nhp nhy, cn khi cc bng ti khi ng xong, cc n bo c u vo ngun Ng2 (hnh 11-7c), cc n bo sng n nh. + Xt nguyn l lm vic ca h thng bng ti khi cn vn chuyn vt liu theo tuyn 3. - ng cng tc chuyn mch CTO (hnh 11-7b), rle trung gian RB(2) =1, cp ngun cho h thng n chiu sng (hnh 11-7c).
191
BT1 B1 TP1 V2 BT4 B4 TP2 3 V3 V4 2
a)
1 V1 BT2 B2
S1
1CT0
BT3 B3
b)
RB CM1 CM2 CM3 RHV1 RHV2 RHV3 RK1 D M RK1 RK4 RK2 RK4 RHV1 RHV2 RHV3 RTr1 RTr2 RTr3 RK2 RTh RK2 RTh RK2 RK3 RK4 C 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 56 58 60 62 64 66
BT5 B5 S3
BT6 B6
S2
RK2 RK1
Ng1 Ng2 RHV1 RHV2 RHV3 RTr1 RHV1 RTr2 RHV1 RTr3 RHV2 RHV3 RTr4 RHV3 RTr5 RHV2 RTr6 RHV1 NCV1 RHV2 RHV3 NCV2 RHV3 NCV3 RHV2 NCV4 NCV4 V4 NCV3 V3 NCV2 V2 K4 RTr5 K5 RTr6 K6 NCV1 5 6 V1 K1 RTr2 K2 RTr3 K3 RTr4 4 3 2
RK3 3 RHV1
c)
RTr1
RDB 1
5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49
RHV2 RHV3 RHV3 RHV2 RTr1 RTr2 RTr3 RTr4 RTr5 RTr6 RHV1 RHV2 RHV3 RHV3 RHV4 RKT5 RKT6 RKT4 RKT2 RKT3 NCV2 CT1 NCV1 NCV1 CT2 CT3 NCV3 CT4 NCV4 NCV3 CT5 NCV4 CT6 K1 K2 K3 K4 K5 K6
RTr4 RTr5 RTr6 RN1 RN2 RN3 RN4 RN5 RN6 NCV1 NCV2 NCV3 NCV4
Hnh 11-8 S iu khin h thng bng ti a)S cng ngh b) s nguyn l mch iu khin c) H thng n bo
192
- Quay chuyn mch CM3 sang bn phi, rle hng vn chuyn RHV3(8) =1. Tip im ca n s ng chun b cp ngun cho cc rle trung gian v cc cun nam chm sau: RHV3(26) =1, cp ngun cho cc rle RTr1. RHV3(36) =1, chun b cp ngun cho rle RTr4. RHV3(38) =1, chun b cp ngun cho rle RTr5. RHV3(62) =1, chun b cp ngun cho cun dy nam chm NCV2. RHV3(64) =1, chun b cp ngun cho cun dy nam chm NCV3. RHV3 cp cho cc n bo B1(7), B2(39), B3(43), B4(17), B5(25) vo ngun Ng2. Cc n bo s sng nhp nhy cho php chng ta kim tra tnh ng n ca tuyn ng vn chuyn vt liu chn. khi ng cc ng c truyn bng ti, n nt m my M, RK1(10) =1, RK1(16) =1 [duy tr], RK1(20) =1 RK4(20) =1 RK4(22) =1 chung in Ch(22) ku bo hiu h thng bng ti chun b lm vic. Sau thi gian chnh nh (5 10)s, tip im thng m ng chm RTh(14) =1, RK2(14) =1 RK2(16) = 1, RK2(12) = 0 ct ngun cp cho RTh(12), RK2(20) = 0 RK4(20) =0 ct ngun chung Ch(22); RK2(18) = 1 RK3(18) = 1 RK3(1-3) ng ngun cho dng 26 70. Khi RK3(1-3) =1 K5(54) = 1 BT5 khi ng. Khi tc t c tc nh mc, RKT5(50) = 1 K4((52) =1 BT4 khi ng. Khi tc bng ti 4 t tc nh mc, RKT(42) = 1 K1(42) =1 BT1 khi ng, qu trnh khi ng cc ng c truyn ng bng ti kt thc. Khi mun dng h thng bng ti, n nt dng my D. Khi cc bng ti khi ng xong, cc tip im ca cc cng tc t K1 K6 (hnh 11-8c) ng ln lt cc n bo B1 B6 vo ngun cp Ng1, n bo sng n nh bo hiu qu trnh khi ng cc bng ti kt thc. Cng tc CT1 CT6 dng ct in tng bng ti trong trng hp cn sa cha. 2. S khng ch ng cp treo Khi thit k v chn s iu khin h truyn ng ng cp treo ch yu da vo ch lm vic ca n. Ch lm vic ca ng c truyn ng ng cp treo thay i ph thuc vo nghing ( dc) ca tuyn ng v ph ti ca cc toa hng. Trong trng hp chuyn ng i ln, h truyn ng lm vic ch ng c, cn khi chuyn ng i xung ng c lm vic ch my pht, thc hin hm ti sinh c tr nng lng v li. S khng ch h truyn ng ng cp treo c gii thiu trn hnh 11-9.
193
Hnh 11-9 S nguyn l h truyn ng ng cp treo
ng c truyn ng truyn ng ko ng cp dng ng c khng ng b rto dy qun. Khi ng ng c thc hin bng cch loi tr dn in tr ph trong mch rto ca ng c theo hm thi gian gm tm cp nh cc rle thi gian 1RG 8RG. iu khin ng c bng b khng ch t KC c tm tip im K1 K8. Hn ch dng khi ng ca ng c bng rle dng RD lp trong mch stato ca ng c. - Bo v qu dng bng rle dng in cc i RDC v bo v qu tc bng rle kim tra tc RKT. - Hm dng ng c bng c cu phanh hm in t NCH. - Bo v in p thp bng rle in p RA .
194
MC LC
Chng 1: TRANG B IN CC MY CT GT KIM LOI 1.1. Cc yu cu chnh v nhng c im c trng ca trang b in v t ng ho cc my ct kim loi 1.2. Chn h truyn ng v tnh chn cng sut ng c truyn ng ca cc my ct gt kim loi 1.3. iu chnh tc ng c trong cc my ct gt kim loi 1.4. iu khin chng trnh s cc my ct gt kim loi Chng 2: TRANG B IN NHM MY TIN 2.1. c im cng ngh 2.2. Ph ti ca c cu truyn ng chnh v n dao 2.4. Phng php chn cng sut ng c truyn ng chnh ca my tin 2.4. Nhng yu cu v c im i vi truyn ng in v trang b in ca my tin 2.5. Mt s s iu khin my tin in hnh Chng 3: TRANG B IN MY BO GING 3.1 c im cng ngh 3.2. Ph ti v phng php xc inh cng sut ng c truyn ng chnh 3.3. Cc yu cu i vi h thng truyn ng in v trang b in ca my bo ging 3.4. Mt s s iu khin my bo ging in hnh Chng4: TRANG B IN MY DOA 4.1. c im lm vic, yu cu v truyn ng in v trang b in 4.2. S iu khin my doa ngang 2620 4.3. S truyn ng my doa to 2A450 Chng5: TRANG B IN MY MI 5.1. c im cng ngh 5.2. Cc c im v truyn ng in v trang b in my mi 5.3. S iu khin my mi 3A161 Chng 6: TRANG B IN MY CN THP 6.1. Khi nim chung v cng ngh cn thp 6.2. Cc thng s c bn c trng cho cng ngh cn thp 6.3. Tnh mmen truyn ng trc cn 6.4. Trang b in my cn nng quay thun nghch 3 7 13 16 24 25 27 29 33 45 48 54 57 73 74 79 83 85 85 89 93 97 99
195
Chng7: TRANG B IN CC MY NNG - VN CHUYN 7.1. Khi nim chung 105 7.2. Phn loi cc my nng - vn chuyn 105 7.3. c im c trng cho ch lm vic ca h truyn ng my nng - vn chuyn 108 7.4. Cc h truyn ng dng trong cc my nng - vn chuyn 109 Chng 8 TRANG B IN CU TRC 8.1. Khi nim chung 111 8.2. Ch lm vic cc ng c truyn ng cc c cu ca cu trc 112 8.3. Tnh chn cng sut ng c truyn ng cc c cu chnh ca cu trc 114 8.4. Cc thit b in chuyn dng trong cu trc 116 8.5. Mt s s khng ch cu trc in hnh 124 Chng 9 TRANG B IN THANG MY 9.1. Khi nim chung 132 9.2. Trang thit b ca thang my 134 9.3. Cc thit b chuyn dng ca thang my 136 9.4. c tnh v thng s ca thang my v my nng 138 9.5. Tnh chn cng sut ng c truyn ng thang my v my nng 139 9.6. nh hng ca tc , gia tc v git i vi h truyn ng thang my 142 9.7. Dng chnh xc bung thang 143 9.8. Cc h truyn ng dng trong thang my v my nng 146 9.9. Mt s s khng ch thang my in hnh 147 9.10 Nhng thit b c bit dng trong cc thang my hin i 151 Chng 10 TRANG B IN MY XC 10.1 Khi nim chung 156 10.2 Kt cu v cu to ca my xc 158 10.3 Cc yu cu c bn i vi h truyn ng cc c cu ca my xc 160 10.4 Biu ph ti ca cc c cu chnh ca my xc 162 10.5 Tnh chn cng sut ng c truyn ng cc c cu chnh ca my xc 166 10.6 Mt s s khng ch my xc in hnh 173 Chng 11 TRANG B IN CC THIT B VN TI LIN TC 11.1 Khi nim chung 182 11.2 Cu to v thng s k thut ca mt s thit b vn ti lin tc 182 11.3 Cc yu cu chnh i vi h chuyn ng cc thit b vn ti lin tc 187
196
11.4 Tnh chn cng sut ng c truyn ng cc thit b vn ti lin tc 11.5 Mt s s khng ch in hnh Mc lc Ti liu tham kho
187 190 194 197
197
TI LIU THAM KHO 1. Nguyn Mnh Tin V Quang Hi. Trang b in - in t my gia cng kim loi. NXB Gio dc 2003 2. V Quang Hi - Nguyn Vn Cht - Nguyn Th Lin Anh. Trang b in - in t my cng nghip dng chung. NXB Gio dc 2003 3. Nguyn Vn Cht Gio trnh trang b in NXB Gio dc 2004 4.Nguyn c Lc Tng Huy iu khin s v cng ngh trn my iu khin s CNC. NXB KHKT H Ni 2000

Giao Trinh Trang Bi Dien

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Giao Trinh Trang Bi Dien

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giao Trinh Trang Bi Dien

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TS.

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

khoa dien - dai hoc thanh do

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

Cc k hiu s dng gii thch hot ng s :

khoa dien - dai hoc thanh do

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

TRANG B IN MY CT KIM LOI

QU TRNH CNG NGH TIN PHAY BO MI KHOAN

QU TRNH SN XUT VN NNG

TRNG LNG KCH THC THNG LN

CHNH XC GIA CNG THNG

CHUYN DNG C BIT

khoa dien - dai hoc thanh do

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

khoa dien - dai hoc thanh do

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

Hnh 1-3 Cu to nam chm in Hnh 1-4 c tnh c ca nam chm in

khoa dien - dai hoc thanh do

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

khoa dien - dai hoc thanh do

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

khoa dien - dai hoc thanh do

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

Trong : d - ng knh chi tit gia cng; mm. Ta c:

khoa dien - dai hoc thanh do

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

[N.m] [m] [N.m]

Trong : Fz - lc ct, N; d - ng knh ca chi tit gia cng Mmen hu ch trn ng c l:

Mmen cn tnh trn trc ng c c xc nh theo biu thc sau:

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

Hnh 1-8. S ng hc ca c cu n dao 1. ng c in; 2. hp tc ; 3. trc vt v tn; 4. cu; 5. Bn dao; 6. G trt

khoa dien - dai hoc thanh do

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

i vi chuyn ng tnh tin

i vi chuyn ng n dao l t s lng n dao ln nht v nh nht

2. trn iu chnh tc : l t s gia hai gi tr k nhau ca tc :

Trong : i , i+1 l tc cp th i v i+1 N c xc nh bng cng thc sau:

khoa dien - dai hoc thanh do

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

1.9 th c tnh ph ti ca MCKL

1.10 Quan h M(), P() ca

khoa dien - dai hoc thanh do

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

Hnh 1-11. S khi my iu khin chng trnh s

khoa dien - dai hoc thanh do

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

Hnh 1-13 S khi chc nng ca h thng iu khin CNC

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com

Hnh 1-14. iu khin theo im

Hnh 1-15. iu khin theo ng

khoa dien - dai hoc thanh do

suu tam: trinhvubao.ac@gmail.com