Ulu Bey

Ulu Bey (Trke: Ulug Beg; asl ad: Mrz Mohammad Tregh bin Shhrokh; d. 1393 - . 1449), Timur mparatorluu'nun 4. sultan.Trk Matematiki ve gkbilimci. Timur'un erkek torunudur ve Timur mparatorluu'nun 2. hkmdar olan ahruh'un oludur. 1393 ylnda Sultaniye kentinde domutur. Timur'un ld sralarda Ulu Bey Semerkant'ta bulunuyordu. Maverannehir, Mirza Halil Sultan'n saldrs ve igali zerine babasnn yanna gitmek zorunda kalmtr. Babas buralar yeniden ynetimine alarak on alt yanda olan Ulu Bey'e ynetimini brakmtr. Ulu Bey, bu tarihten sonra, hem hkmeti ynetmi ve hem de renimine devam etmitir. Ulu Bey, bilgin ve olgun bir hkmdard. Bo zamann kitap okumak ve bilginlerle ilmi konular zerinde konumakla geirirdi. Tm bilginleri yresinde toplamt. Ulu Bey, dikkatlice okuduu kitab szc szcne hatrnda tutacak kadar bellei vard. Matematik ve astronomi bilgileri olduka ileri dzeydeydi. Bir sylentiye gre, kendi falna bakarak, olu Abdllatif tarafndan ldrleceini grm ve bunun zerine olunu kendisinden uzak tutmay uygun grmtr. Baba ile olu arasndaki bu soukluk, Ulu Bey'in kk oluna kar olan yaknl ile daha da iddetlenmi ve sonunda Ulu Bey'in korktuu bana gelmitir.

almalar
Ulu Bey, Semerkant'ta bir medrese ve bir de rasathane yaptrmtr. Kad Zade bu medreseye bakanlk etmitir. Rasathane iin yrede bulunan tm mhendis, alim ve ustalar Semerkant'a armtr. Kendisi iin de bu rasathanede bir oda yaptrarak tm duvar ve tavanlar gk cisimlerinin manzaralaryla ve resimleriyle ssletmiti. Rasathanenin yapm ve rasat aletleri iin hi bir harcamadan kanmamtr. Bu gzlemevinde yaplan gzlemler, ancak on iki ylda bitirilebilmitir. Gzlemevinin ynetimini Bursal Kadzade Rumi ile Cemid'e vermitir. Cemid, gzlemlere baland srada ve Kad Zade de gzlemler bitmeden lmtr. Gzlemevinin tm ileri o zaman gen olan Ali Kuu'ya kalmtr. Bu gzlem zerine Ulu Bey, nl Zeycini dzenlemi ve bitirmitir. Zey Krkani veya Zey Cedit Sultani ad verilen bu eser, birka yzyl douda ve batda faydalanlacak bir eser olmutur. Zey Krkani, baz kimseler tarafndan aklanm ve Zey'in iki makalesi 1650 ylnda Londra'da ilk olarak baslmtr. Avrupa dillerinin birouna, evrilmitir. 1839 ylnda cetvelleri Franszca tercmeleriyle birlikte, asl eser de 1846 ylnda aynen baslmtr. Zey Krkani'nin asl kopyalarndan biri Irak ve ran savalarndan sonra Trkiye'ye getirilmi ve halen Ayasofya ktphanesindedir.Ulu Bey'in ynetimi zamannda fetihlerden ok babas zamannda olduu gibi ynetim glendirilmi ve nemli bilimsel gelimeler yaanmtr. Ulu Bey, bir hile ile olu Abdllatif tarafndan 1449 ylnda ldrlmtr.