Akutna i hronina radijaciona bolest

Doc. dr Sneana Milai

AKUTNI RADIJACIONI SINDROM

Izvori ekspozicije Patogeneza Klinika slika Dijagnoza Leenje

Izvori ekspozicije
Nuklearni akcidenti na reaktorima, akceleratorima i u nuklearnim centralama Radioterapija Proizvodnja i primena nuklearnog oruja Eksplozija atomske bombe Industrijska primena radioemitera Nepravilna distribucija radioaktivnog otpada Nuklearne probe i eksperimenti

Patogeneza
Oteenje membrana elija Zaustavljanje deoba elija Poveana propustljivost zidova krvnih sudova Poremeaj sprovodljivosti Hemoragijska dijateza Inhibicija enzima Isuficijencija hematopoeze Hipovolemija i acidoza

Definicija ARS
Akutni radijacioni sindrom je skup znakova i simptoma u toku 6-tonedeljnog perioda posle ozracenja ljudi dozom vecom od 0,5 Gy u kratkom vremenskom periodu, nekoliko sati do 1-2 dana.

Klinika slika
TABELA 1. KLINICKA SLIKA- stadijumi Prodromalni Latentni Manifestni DOZA

1-3Gy 4-6Gy 7-10Gy

anoreksija,nauzeja,p Pogodjene ovracanje celije u krvi Povracanje,intenzivn Pogodjene o,malaksalost,zamar celije u k.srzi anje Dijarea ,alopecija Aplazija,acido za,

infekcija Hemoragijski sindrom Intoksikacija endogena sepsa

DIJAGNOZA
FIZIKA DOZIMETRIJA BIODOZIMETRIJA BIOLOKI POKAZATELJI

POJAVA PRVIH SIMPTOMA U PRODROMALNOJ FAZI DUINA LATENTNOG PERIODA LABORATORIJSKI POKAZATELJI

FIZIKA DOZIMETRIJA
PERSONALNI DOZIMETRI, TLD

MERENJE U OKOLINI U AKCIDENTU, MONITORING IVOTNE I RADNE OKOLINE

Pastile u kaseti termoluminiscentnog dozimetra (TLD)

Meri se na mesec dana. Zbir mesecnih doza je godisnja apsorbovana doza (Gy) ili ekvivalentna doza (SV).MDD=20mSv

Merenje gama doze u vazduhu Termoluminiscentnim dozimetrom

(thermo luminescence dosimeter, TLD)

BIODOZIMETRIJA
RADIOAKTIVNOST URINA
ALFA SPEKTROMETRIJA GAMA SPEKTROMETRIJA

ANALIZA HROMOZOMSKIH OTEENJA

ABERACIJA LEZIJA MIKRONUKLEUSA

FIG. 1.

Spectar( gamma-spectrometrija) contaminiranog uzorka

FIG. 2.

Spectar ( alfa-spectrometrija) contaminiranog uzorka urina

Biodozimetrija Kalibracione krive

Frekvenca dicentrika 20

10
Kalibracione krive za razlicite tipove radioaktivne emisije / LET (Linearnog Energetskog transfera) 0 1 2 3 4 5

DOZA u Gy

LABORATORIJSKI POKAZATELJI Kretanje broja Ly u zavisnosti od doze

D (Gy) 0,5-1,5 1,5-2 2-3,5 3,5-5,5 5,5-7,5 7,5-10 Ly x
109/l

2 1 0.5 0 0 0

Vreme (Dani) 7 7 6 23 1 0dmah

APL

ENZIMI U LEUKOCITIMA

MPO

INTERNA RADIOAKTIVNA KONTAMINACIJA

Tf x Tb Tef = --------Tf + Tb Tef=fektivno vreme poluiscezavanja, Tf=fizicko vreme poluraspada, Tb=biolosko vreme poluiscezavanja.

LECENJE
Terapija infekcije Terapija hemoragijskog sindroma Opsta simptomatska terapija Transplantacija kotane srzi Terapija faktorima rasta (CSF) matinih elija Eliminacija radionuklida interna dekontaminacija Spoljanja dekontaminacija

sprovodi se istovremeno sa leenjem Merenje spoljanje kontaminacije odgovarajuim detektorima Mehanika spoljanja dekontaminacija

Dekontaminacija

DEKONTAMINACIJA

Dekontaminacija- broja za otkrivanje I merenje radioaktivnosti I kontaminacije

Spoljanja dekontaminacija tela -Vodom -Blagim sapunima -Mekom krpom

HRONICNI RADIJACIONI SINDROM

Skup simptoma i znakova koji su posledica kumulativnih efekata malih doza na 2 i vie radiosenzitivnih tkiva kroz dui vremenski period najmanje 5 godina

Radijacioni efekti malih doza

DOZA (mSv) EFEKTI

-------------------------------------------------------------1-20 Granicni nivo male doze Low level small doses --------------------------------------------------------------=20 Maksimalno dopustena doza (MDD) --------------------------------------------------------------20 - 150 Povecan rizik od profesionalne bolesti ------------------------------------------------------------=150 Ostecenja radiosenzitivnih organa -------------------------------------------------------------=500 Ostecenja radiorezistentnih organa

Oboljenja izazvana malim dozama jonizujuih zraenja, hronine profesionalne bolesti

Maligne bolesti Bolesti hematopoeznog sistema Oteenja oka, katarakta Radiodermatitisi Sterilitet

Radijacioni maligni tumori

Leukemija Multipni mijelom Adenokarcinom titne lezde Adenokarcinom bronha Planocelularni, skvamozni i bazocelularni karcinom koe Fibrosarkom potkonog tkiva Osteosarkom Sve vrste jonizujuih zraenja Sve vrste jonizujuih zraenja Radioaktivni jod 131 i 125 Radon Sve vrste jonizujuih zraenja, lokalno na kou Sve vrste jonizujuih zraenja, lokalno na kou Uran, radijum, tehnecijum

Bolesti hematopoeznog sistema

Mijelodisplastini sindromi Maligne hemopatije Imunodeficijencije Leukocitoza Leukocitopenija Agranulocitoza Eozinofilija i bazofilija Anemija Trombocitopenija Trombocitoastenija

OKO
Akutna radijaciona katarakta direktno na oko velika doza = radijaciona povreda Radijaciona presenilna katarakta hronina, progredijentna profesionalna bolest pri kumulativnoj dozi preko 150mSv ili manjoj kod radioosetljivih radnika ispod 50 godina starosti

Radijaciona presenilna katarakta

Normalan nalaz Katarakta

PATOGENEZA

NESTOHASTIKI EFEKAT Doza = 150mSv Denaturacija belanevina Subkapsularno zamuenje

STOHASTIKI EFEKAT Genetska predispozicija Mutacije u epitelnim elijama soiva Poremeaj metabolizma epitela Nemogunost da se odri providnost soiva

SOivo

EPITELNE ELIJE

KOA
EPIDERM ADNEKSI DERM Lokalizacija promena:
na prstima, dorzumu i dlanovima, licu, vratu

RADIODERMATITIS
AKUTNI (velika doza 3,5-40Gy) HRONINI (dugotrajno dejstvo malih doza)
Radiodermatitis I stepena Simplex Radiodermatitis IIstepena Ulceronekroticni Radiodermatitis III stepena - Maligni

Radiodermatitis simplex

Radiodermatitis ulceronecrotica

Karcinom skvamoznih elija

OCENA RADNE SPOSOBNOSTI kontraindikacije za rad

Profesionalne bolesti Maligne bolesti Krvne bolesti Autoimune bolesti Neregulisani endokrini poremeaji Psihoze