4-10 Gradjevinski Tehnicar

OBRAZOVNI PROGRAM
GRAEVINSKI TEHNIAR
SADRAJ: OPTI DIO ................................................................................................... 4 1. NAZIV PROGRAMA: GRAEVINSKI TEHNIAR ...................................................... 4 2. NASTAVNI PLAN ........................................................................................ 4 POSEBNI DIO ................................................................................................ 7 1. PREDMETNI PROGRAMI ................................................................................ 7 1.1. OPTEOBRAZOVNI PREDMETI: .................................................................... 7 1.2. STRUNO - TEORIJSKI PREDMETI ................................................................. 8 1.2.1. GRAEVINSKI MATERIJALI ....................................................................... 8 1.2.2. OSNOVE GRAEVINARSTVA ................................................................... 14 1.2.3. TEHNIKO CRTANJE ............................................................................ 18 1.2.4. GRAEVINSKE KONSTRUKCIJE ................................................................ 22 1.2.5. NACRTNA GEOMETRIJA ........................................................................ 29 1.2.6. PRIMJENA RAUNARA U GRAEVINARSTVU ................................................ 35 1.2.7. STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA ........................................................ 42 1.2.8. PREDUZETNITVO ............................................................................... 53 1.2.9. BETON ............................................................................................. 59 1.2.10.1. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE ............................................................ 64 1.2.11.1. GEODEZIJA ................................................................................... 70 1.2.12.1. SAOBRAAJNICE ............................................................................ 76 1.2.13.1. ORGANIZACIJA GRAENJA ................................................................ 87 1.2.14.1. MOSTOVSKE I TUNELSKE KONSTRUKCIJE .............................................. 94 1.2.10.2. ISPITIVANJE BETONA ......................................................................100 1.2.11.2. GEOMEHANIKA ISPITIVANJA ............................................................109 1.2.12.2. ASFALTNE MJEAVINE ....................................................................117 1.2.13.2. ORGANIZACIJA GRAENJA ...............................................................124 1.2.10.3. GRAEVINSKA HIDRAULIKA ..............................................................128 1.2.11.3. HIDROLOGIJA SA HIDROMETRIJOM .....................................................134 1.2.12.3. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA ............................................................140 1.2.13.3. ORGANIZACIJA GRAENJA ...............................................................148 1.2.14.3. KORIENJE VODNIH SNAGA .............................................................155 1.2.15.3. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE ...........................................................161 1.2.16.3. GEODEZIJA ..................................................................................166 1.2.C. PRAKTINA NASTAVA .........................................................................172 1.2.C.1. PRAKTINA NASTAVA ZA PRVI I DRUGI RAZRED ZA SVE SMJEROVE ...............172 1.2.C.2. PRAKTINA NASTAVA ZA SMJER NISKOGRADNJA .....................................181 1.2.C.3. PRAKTINA NASTAVA ZA SMJER LABORATORIJSKA ISPITIVANJA ..................187 1.2.C.4. PRAKTINA NASTAVA ZA SMJER HIDROGRADNJA .....................................194 1.3. IZBORNI PREDMETI ...............................................................................198 1.3.1. STRANI JEZIK ...................................................................................198 1.3.2. EKOLOGIJA I ZATITA IVOTNE SREDINE ..................................................199 1.3.3. POSLOVNA KOMUNIKACIJA ...................................................................204 1.3.4. OSNOVE HIDROTEHNIKE ......................................................................211 1.3.5. ASFALTNE MJEAVINE ........................................................................217 1.3.6. ISPITIVANJE GRAEVINSKIH MATERIJALA .................................................221 1.3.7. HIDROTEHNIKE MELIORACIJE ..............................................................226 1.3.8. REGULACIJA VODOTOKA .....................................................................232 1.3.9. LUKE I PRISTANITA ...........................................................................237 1.3.10. TEHNOLOGIJA GRAENJA ..................................................................243 1.3.11. ODRAVANJE ELJEZNIKIH PRUGA ......................................................251
1.3.12. OSNOVE NISKOGRADNJE ....................................................................256 2. STRUNI ISPIT ........................................................................................260 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUNO-TEORIJSKI DIO ISPITA ....................................260 2.1.1. SMJER-NISKOGRADNJA........................................................................260 2.1.1.1. SAOBRAAJNICE .............................................................................260 2.1.2. SMJER- LABORATORIJSKA ISPITIVANJA ....................................................263 2.1.2.1. ISPITIVANJE BETONA .......................................................................263 2.1.3.1. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA ..............................................................267 2.2.1. SMJER NISKOGRADNJA ........................................................................272 2.2.1.1. ISPITNI KATALOG PRAKTINOG DIJELA STRUNOG ISPITA- STRUNI RAD .......272 2.2.2. SMJER- LABORATORIJSKA ISPITIVANJA ....................................................274 2.2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTINOG DIJELA STRUNOG ISPITA- STRUNI RAD .......274 2.2.3. SMJER HIDROGRADNJA .......................................................................276 2.2.3.1. ISPITNI KATALOG PRAKTINOG DIJELA STRUNOG ISPITA- STRUNI RAD ......276 3. OBAVEZNI NAINI PROVJERAVANJA ZNANJA ..................................................278 4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA.....................279 5. NAIN PRILAGOAVANJA UENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA .........................280 6. NAIN PRILAGOAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH ..........................280 7. PROFIL STRUNE SPREME NASTAVNIKA I STRUNIH SARADNIKA ..........................280 8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ..............................282 8.1. BROJ ASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE ....................282 9. PROFESIONALNA PRAKSA ..........................................................................284 10. SLOBODNE AKTIVNOSTI ..........................................................................284
OPTI DIO 1. Naziv programa: GRAEVINSKI TEHNIAR 2. Nastavni plan

Nastavni predmeti grupe predmeta Opte obrazovni predmeti Maternji jezik i knjievnost Matematika Strani jezik Informatika Fiziko vaspitanje Drutvena grupa predmeta 1. Istorija 2. Geografija 3. Socijologija Prirodna grupa predmeta 1. Fizika 2. Hemija UKUPNO A B Struno-teorijski predmeti 1. Graevinski materijali 2. Osnove graevinarstva 3. Tehniko crtanje 4. Graevinske konstrukcije 5. Nacrtna geometrija Primjena raunara u 6. graevinarstvu 7. Statika i otpornost materijala 8. Preduzetnitvo 9. Beton Smjer Niskogradnja 10.1 Mehanika tla i fundiranje 11.1 Geodezija 12.1 Saobraajnice 13.1 Organizacija graenja Mostovske i tunelske 14.1 konstrukcije Smjer Laboratorijska ispitivanja 10.2 Ispitivanje betona 11.2 Geomehanika ispitivanja 12.2 Asfaltne mjeavine 13.2 Organizacija graenja Smjer Hidrogradnja 10.3 Graevinska hidraulika 11.3 Hidrologija sa hidrometrijom 12.3 Komunalna hidrotehnika 13.3 Organizacija graenja 14.3 Korienje vodnih snaga 15.3 Mehanika tla i fundiranje 16.3 Geodezija UKUPNO B C Praktina nastava D Slobodne aktivnosti E Izborna nastava 1. Strani jezik II 2. Ekologija i zatita ivotne Redni broj A 1. 2. 3. 4. 5. I II III IV sed. god. sed. god. sed. god. sed. god. 3 3 2 2 2 2 108 108 72 72 72 72 2 2 2 16 2 2 2 2 2 72 576 72 72 72 72 72 14 72 2 72 504 12 432 10 330 72 3 3 2 2 108 108 72 72 3 3 2 2 108 108 72 72 3 3 2 2 99 99 66 66 Ukupno 459 423 282 72 282 72 72 72 72 72 1842 72 72 72 216 144 108 2 72 2 3 2 2 5 2 72 72 180 72 66 99 180 66 99 72 72 312 138 132 312 174 174 66 108 72 138 138 138 66 66 1755 354 141 420 282 72
4 2 3 3
144 72 108 108
4 2 4
132 66 132 132 66 66 66
5 3 3 3 2 2 2 2 10 3 1 2 2 2 360 108 36 72 72 72 12 3 1 2 2 432 108 36 72 72 13 2 1 4 2
180 108 108 108 72 72 72 72 468 72 36 144 72
4 2 2 2
2 2 2 2 2 15 2 1 4 2
66 66 66 66 66 495 66 33 132 66
Nastavni predmeti grupe predmeta sredine 3. Poslovna komunikacija 4. Osnove hidrotehnike 5. Asfaltne mjeavine Ispitivanje gradjevinskih 6. materijala 7. Hidrotehnike melioracije 8. Regulacija vodotoka 9. Luke i pristanista 10. Tehnologija graenja 11. Odravanje eljeznikih pruga 12. Osnove niskogradnje F Profesionalna praksa G Sedmini broj asova H Broj radnih sedmica Ukupno (A+B+C+E) = 4512
Redni broj
I II III IV sed. god. sed. god. sed. god. sed. god. 2 72 2 2 2 2 2 72 72 72 72 72 2 2 2 2 10 dana 32 36 10 dana 32 36 10 dana 32 36 32 33 66 66 66 66
Ukupno 72 72 72 72 72 72 66 66 66 66 30 dana 141
*Napomena: Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opteobrazovnih predmeta sa fondom asova dva nedjeljno za sve etiri godine predmetni katalozi su u nadlenosti Zavoda za kolstvo. 3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa - Planiranje, priprema, izvodenje radova i vrenje provjere kvaliteta obavljenog posla. - Posjedovanje osnovnih znanja o propisima, normativima i standardima u graevinarstvu. Smjer: Laboratorijska ispitivanja - Korienje pribora, alata i aparature za ispitivanje graevinskih materijala i pravilno uvanje i odravanje. - Uestvovanje u sastavljanju receptura za izradu graevinskih materijala. - Ispitivanje osnovnih svojstava graevinskih materijala i prefabrikata. - Obavljanje poslova terenskog i laboratorijskog ispitivanja fiziko-mehanikih svojstava tla. - Obavljanje poslova terenskog i laboratorijskog ispitivanja fiziko-mehanikih svojstava graevinskih materijala. - Pripremanje uzorka za ispitivanje materijala i prefabrikata. - Pripremanje rezultata ispitivanja za kvalitativnu i kvantitativnu analizu. - Evidentiranje rezultata ispitivanja. - Pripremanje podatka za izradu atesta. Smjer: Niskogradnja - Obavljanje poslova razrade detalja kod idejnog, glavnog i izvoakog projekta puta. - Uestvovanje u razradi pojedinih vrsta tehnike dokumentacije. - Koordiniranje pojedinih gradjevinskih, zanatskih i instalaterskih radova. - Davanje uputstava za izvrenje radova, kod izrade donjeg i gornjeg stroja saobracajnice, mostova i tunela, uz konsultaciju sa odgovornim licem. - Poznavanje izbora odgovarajuce kolovozne konstrukcije. - Davanje uputstva za izvrenje radova na odravanju donjeg i gornjeg stroja saobraajnice. - Poznavanje konstruktivnih sklopova gornjeg stroja eljeznike pruge. - Poznavanje graevinskih konstrukcija. - Poznavanje konstruktivnih elemenata tunela. - Poznavanje metoda graenja tunela.
- Poznavanje sistema i naina signalizacije eljeznike pruge. - Poznavanje graevinskih materijala koji se primjenjuju u izgradnji objekata niskogradnje. - Poznavanje osnovnih sistema mostovskih konstrukcija. - Priprema dokumentacije za tehniki pregled I konani obraun izvedenih radova. Smjer: Hidrogradnja - Obavljanje poslova razrade idejnog projekta hidrotehnikih objekata. - Obavljanje poslova razrade glavnog i izvoakog projekta hidrotehnikih objekata. - Vrenje odabira mjernih profila i postavljanje mjerne opreme. - Uoavanje i registracija bitnih izmjena u kontrolisanim profilima i na gradilitu. - Uoavanje i registracija kvarova na mjernoj opremi, instrumentima i graevinskim mainama. - Vrenje izbora graevinskog materijala za hidrotehnike objekte. - Obavljanje poslova organizacije i izvoenja radova na hidrotehnikim objektima. - Posjedovanje sistematinosti i odgovornosti u radu. - Racionalno korienje sredstava za rad, materijala, energije i vremena. - Primjena propisa zatite na radu i zatite okoline. 4. Uslovi za upis, odnosno ukljuivanje u program za obrazovanje odraslih - U srednje struno obrazovanje u etvorogodinjem trajanju mogu se upisati lica koja su: - zavrila osnovnu kolu ili - zavrila dvogodinju strunu kolu. - U redovno obrazovanje mogu se upisati i lica koja nijesu starija od 17 godina, izuzetno lica do 18-te godine uz odobrenje Nastavnikog vijea kole. - Lica koja su napunila 18 godina ukljuuju se u program za obrazovanje odraslih. 5.Trajanje obrazovanja - Obrazovanje po obrazovnom programu Graevinski tehniar traje etiri godine. 6.Prohodnost - U redovnom obrazovanju uenici napreduju u vii razred ako su iz svih predmeta tekue godine postigli pozitivnu ocjenu i obavili profesionalnu praksu. - Lica koja su zavrila dvogodinju strunu kolu mogu se upisati u drugi ili trei razred s obzirom na vrstu programa prethodnog obrazovanja uz polaganje dopunskih i diferencijalnih ispita. - Odrasli napreduju po programu u skladu sa planom za izvoenje obrazovnog programa za odrasle, koji donosi kola. 7. Obrazovanje koje se stie
- Zavretkom obrazovnog programa uenik stie srednje struno obrazovanje u etvorogodinjem trajanju - GRAEVINSKI TEHNIAR ( smjer Niskogradnja, smjer Laboratorijska ispitivanja, smjer Hidrogradnja).
POSEBNI DIO 1. PREDMETNI PROGRAMI 1.1. OPTEOBRAZOVNI PREDMETI 1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIEVNOST 1.1.2. MATEMATIKA 1.1.3. STRANI JEZIK 1.1.4. INFORMATIKA 1.1.5. FIZIKO VASPITANJE 1.1.6. ISTORIJA 1.1.7. GEOGRAFIJA 1.1.8. SOCIOLOGIJA 1.1.9. HEMIJA 1.1.10. FIZIKA Napomena: Katalozi opteobrazovnih programa su u nadlenosti Zavoda za kolstvo.
1.2. STRUNO - TEORIJSKI PREDMETI 1.2.1. GRAEVINSKI MATERIJALI 1. Naziv predmeta: GRAEVINSKI MATERIJALI 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 72
Razred I II III IV Ukupno
Ukupno 72
72
72
3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje osobina i karakteristika graevinskih materijala. - Razumijevanje procesa dobijanja pojedinih graevinskih materijala. - Upoznavanje pravilne upotrebe graevinskih materijala. - Osposobljavanje za upotrebu standarda. - Razvijanje svijesti o znaaju upotrebe standarda i odgovornosti za potovanje standarda. - Upoznavanje principa zatite ivotne sredine. - Osposobljavanje za samostalan rad.
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod - Razvija sposobnost - Razlikuje - Upoznaje se sa za produktivnost i graevinske znaajem ekonominost. materijale prema graevinskih namjeni. materijala i - Razlikuje odreene prefabrikata. osobine - Navodi osobine i graevinskih metode ispitivanja materijala. graevinskih materijala. - Nabraja osnovne podjele graevinskih materijala. Osnovi geologije - Upoznaje geoloke - Razlikuje stijene: magmatske, osobine zemlje i sedimentne i zemljine kore. metamorfne. - Upoznaje postanak i osobine magmatskih, sedimentnih i metamorfnih stijena. Materijali od kamena - Upoznaje dobijanje - Razlikuje naine dobijanja i obrade i obradu graevinskog graevinskog kamena. kamena. - Objanjava primjenu kamena i njegovu zatitu. - Opisuje sastav, osobine i primjenu agregata. - Nabraja vrste kamena. Voda - Uoava znaaj - Opisuje vodu kao vode u graevinski graevinarstvu. materijal i kao sredinu u kojoj se nalaze betonske konstrukcije. Keramiki materijali - Nabraja sirovine i - Razlikuje vrste i - Razvija sposobnost opisuje dobijanje oblik ciglarskih zapaanja. keramikih proizvoda. proizvoda. - Razlikuje
Preporuke za izvoenje nastave
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik keramike - Objanjava proizvode i definie ciglarske njihovu namjenu. proizvode. - Uoava znaaj - Upoznaje vatrostalnih keramike materijala. proizvode. - Upoznaje vatrostalne materijale. Zgure i pucolani - Razlikuje osobine - Upoznaje zgure i pucolana u karakteristike i graevinarstvu. primjenu zgure i pucolana u graevinarstvu. Veziva u graevinarstvu - Razlikuje veziva i - Objanjava definie njihovu osnovna veziva: upotrebu. graevinski kre, gips i cement. - Objanjava sirovine i opisuje dobijanje veziva. - Nabraja osobine veziva. Malteri - Odreuje upotrebu - Nabraja sastojke razliitih maltera. mjeavina - Prepoznaje greke maltera. pri malterisanju. - Nabraja vrste maltera i navodi njihovu primjenu. Beton - Razlikuje naine - Nabraja sastojke dobijanja betona. mjeavine betona. - Nabraja inioce koji utiu na kvalitet betona. - Objanjava marku betona. - Objanjava tehnologiju betona. - Nabraja vrste betona. Metali i legure - Upoznaje dobijanje - Razlikuje vrste armature. gvoa i elika. - Obrazlae upotrebu - Prepoznaje koroziju i definie elika u njeno spreavanje. graevinarstvu.
Socijalizacijski ciljevi uenik
- Razvija svijest o zatiti ivotne sredine.
- Razvija odgovornost pri radu.
- Posjeta laboratoriji za ispitivanje betona.
10
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Nabraja vrste elika i armature. - Nabraja osnovne obojene metale. - Obrazlae zatitu elika od korozije. Staklo - Objanjava dobijanje stakla, vrste i obradu. - Navodi primjenu stakla u graevinarstvu. Drvo - Nabraja svojstva i vrste drveta. - Opisuje greke u strukturi drveta. - Obrazlae upotrebu drveta u graevinarstvu. - Obrazlae zatitu drveta. Ugljovodonina veziva - Upoznaje katran i bitumen kao osnovna ugljovodonina veziva. - Opisuje nain dobijanja i primjenu ugljovodoninih veziva. Plastine mase - Upoznaje znaaj plastinih masa. - Upoznaje sirovine. -
Formativni ciljevi uenik
Razlikuje vrste i primjene stakla u graevinarstvu.
Odreuje primjenu drveta u graevinarstvu.
- Razvija osjeaj za ouvanje ivotne sredine.
Odreuje upotrebljivost veziva.
Odreuje upotrebljivost plastinih masa. Uoava znaaj razvoja novih materijala.
Boje, lakovi i kitovi - Razlikuje boje, - Navodi vrste i lakove i kitove. objanjava primjenu boja, lakova i kitova u graevinarstvu. Materijali u funkciji zatite elemenata - Upoznaje - Razlikuje materijale za materijale za zavrnu obradu i zatitu od poara i
- Razvija osjeaj odgovornosti.
11
Informativni ciljevi i sadraji uenik zatitu gotovih elemenata. - Navodi i objanjava materijale u funkciji zatite od poara, vlage i sl. Standardi - Upoznaje oznake materijala. - Upoznaje se sa standardima.
Formativni ciljevi uenik vlage.
- Razlikuje oznake materijala. - ita standarde.
- Standardi graevinskih materijala.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - I. Stojiljkovi, D. Mileti: Graevinski materijali sa osnovama geologije, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. - I. Stojiljkovi: Graevinski materijali, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1979. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar, projektor, projektno platno; - uzorci graevinskih materijala (opeka, crijep, keramike ploice, plastine cijevi), katalozi. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva; - diplomirani inenjer arhitekture. 10. Povezanost predmeta Znanja - Sistemi u graenju - Elementi konstruktivnih sistema - Zavrni radovi u graevinarstvu - Konstruktivni sistemi i njihovi elementi - Osnovni graevinski radovi - Zavrni graevinski radovi Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Konstruktivni sklop zgrade - Graevinske konstrukcije - Graevinski materijali - Drvo, beton, elik - Keramiki materijali, boje i lakovi - Optereenje nosaa - Armiraki radovi - Betonski radovi - Tesarski radovi
- Statika i otpornost materijala - Praktina nastava
12
Znanja
- Graevinski radovi - Vrste projekata i njihova primjena - Materijali koji se koriste u graevinarstvu.
Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Zidarski radovi - Fasaderski radovi - Organizacija graenja - Uesnici u gradevinskoj proizvodnji - Investiciono-tehnika dokumentacija - Ekologija i zatita ivotne - Zagaenje vode, vazduha i sredine zemljita.
13
1.2.2. OSNOVE GRAEVINARSTVA 1. Naziv predmeta: OSNOVE GRAEVINARSTVA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 72
Ukupno 72
72
72
3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje graevinarstva kao privredne djelatnosti. - Upoznavanje osnovnih zakonitosti pri izgradnji objekata. - Upoznavanje sa vrstom i podjelom graevinskih objekata. - Upoznavanje uesnika i faza u realizaciji graevinskih objekata. - Upoznavanje svrhu izrade i vrste projekata. - Upoznavanje radova na izgradnji objekata. - Osposobljavanje za sistematinost, urednost i preciznost. - Sticanje pravilnog odnosa prema zatiti ivotne sredine.
14
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Graevinarstvo kao privredna djelatnost - Uporeuje - Upoznaje se sa graevinske graevinarstvom objekte prema kao privrednom namjeni. granom. - Objanjava faze radova i radnih postupaka u procesu graenja. - Nabraja graevinske objekte kao finalne proizvode. Grane graevinske proizvodnje - Razlikuje podruja - Razvija strunost. - Upoznaje se sa i faze graevinske podrujima i proizvodnje. fazama graevinske proizvodnje. - Upoznaje grane graevinske proizvodnje: -visokogradnju; -niskogradnju; -hidrogradnju. Prostorno planiranje - Razvija analitinost - Uoava razliku - Upoznaje se sa izmeu iniocima koji utiu u radu. regionalnih, na planiranje generalnih i urbanizam. detaljnih - Objanjava urbanistikih urbanistike planova. planove: regionalne, generalne i detaljne. Objekti kao finalni proizvodi graevinarstva - Navodi i objanjava - Prepoznaje objekte razliite objekte: visokogradnje: - visokogradnje; - stambene zgrade; - niskogradnje; - objekte drutvenog - hidrogradnje. standarda; - privredne objekte. - Navodi i objanjava objekte niskogradnje: - puteve i eljeznice; - tunele;
- Posjeta Zavodu za urbanizam.
- Obilazak grada.
15
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik - mostove; - aerodrome. - Navodi i objanjava objekte hidrogradnje: - brane; - Razlikuje naine - hidroelektrane; snabdijevanja - pristanita. vodom i - Obrazlae ureenje kanalisanje vodenih tokova. naselja. - Objanjava nain snadbijevanja vodom i kanalisanja naselja. - Objanjava poljoprivrednu hidrotehniku. Uesnici u realizaciji graevinskih objekata Razlikuje uesnike u - Navodi uesnike u realizaciji izgradnji graevinskih graevinskih objekata i njihova objekata. prava, obaveze i - Objanjava faze u dunosti. realizaciji graevinskih objekata. Projektovanje - Razlikuje vrste - Objanjava svrhu projekata. projektovanja. - Navodi i objanjava vrste projekata i njihovu primjenu. Graevinski sistemi i elementi - Razlikuje - Navodi sisteme u konstruktivne graenju i njihove sisteme i njihove elemente. elemente. Radovi na izgradnji objekata - Razlikuje vrste - Nabraja radove na radova na izgradnji izgradnji objekata: objekata. - geodetske radove; - zemljane radove; - osnovne graevinske radove; - instalaterske radove; - zavrne graevinske radove.
i faze u realizaciji graevinskih objekata Razvija sposobnost timskog rada.
- Uoava vanost kvalitetnog i preciznog rada.
- Posjeta gradilitu.
16
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Nabraja mehanizaciju na gradilitu.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Lj. Nikoli, S. Kruni, V. Boinovi: Osnovi graevinarstva, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Projektor, katalozi, prospekti i kompjuter. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva; - diplomirani inenjer arhitekture. 10. Povezanost predmeta Znanja - Sistemi u graenju - Elementi konstruktivnih sistema - Zavrni radovi u graevinarstvu - Konstruktivni sistemi i njihovi elementi - Osnovni graevinski radovi - Zavrni graevinski radovi Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Graevinske konstrukcije - Konstruktivni sklop zgrade - Graevinski materijali - Drvo, beton, elik - Keramiki materijali, boje i lakovi - Optereenje nosaa Armiraki radovi Betonski radovi Tesarski radovi Zidarski radovi Fasaderski radovi Uesnici u gradevinskoj proizvodnji - Investiciono-tehnika dokumentacija
- Statika i otpornost materijala - Praktina nastava
- Graevinski radovi - Vrste projekata i njihova primjena
- Organizacija graenja
17
1.2.3. TEHNIKO CRTANJE 1. Naziv predmeta: TEHNIKO CRTANJE 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 16 56
Ukupno 72
16
56
72
3. Opti ciljevi nastave - Razvijanje preciznosti i preglednosti u izradi tehnikih crtea. - Razvijanje pri crtanju fine motorike sposobnosti. - Uenje kompozicijske sreenosti u izradi tehnikih crtea. - Razvijanje sposobnosti sagledavanja prostora. - Upoznavanje sa znaajem dimenzija i razmjere. - Sticanje znanja za itanje planova. - Poznavanje pravila izrade i formatizovanja projektne dokumentacije. - Razvijanje tehnike kulture. - Osposobljavanje za samostalan rad.
18
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Tehniki pribor - Razvija pravilan - Razlikuje vrste - Upoznaje znaaj odnos prema papira za crtanje: tehnikog crtanja. grafikom pelir, milimetarski, - Navodi materijal izraavanju. hamer, paus, koji se koristi za ozolit. crtanje. - Koristi razne vrste - Nabraja i olovaka, gumu, objanjava pribor tu, marker bojice. za tehniko - Koristi i odrava: crtanje. sto za tehniko - Objanjava crtanje, tablu, upotrebu papira za inu, T-lenjir, crtanje. trouglove, uglomjer, krivuljare, estare, ablone i razliita pera. Rad olovkom - Razvija smisao za - Objanjava crtanje - Crta razliite estetiku. linije: puna, linija. isprekidana, crta- Objanjava taka, rafure. ispisivanje brojeva. - Ispisuje slova i - Objanjava brojeve slobodnom ispisivanje slova. rukom.
Preporuke za izvoenje nastave Vjeba: - Upotreba pribora i materijala za tehniko crtanje. Grafika vjeba: - Crta tehniki okvir, peat i odreuje formate A1, A2, A3, A4.
Grafika vjeba: - Crtanje punih linija razliitih ndebljina. - Crtanje isprekidanih linija crta-taka. Grafika vjeba: - Ispisivanje brojeva i slova slobodnom rukom i ablonom. Grafika vjeba: - Na jednostavnim oblicima primjenjuje razliite razmjere 1: 5, 1: 10, 1: 25, 1: 50, 1: 100, 1: 500. Grafika vjeba: - Na datoj osnovi i presjeku primjenjuje pravila kotiranja.
Razmjera - Upoznaje znaaj razmjere u tehnikom crteu i njenu primjenu u pojedinim fazama crtanja projektne dokumentacije. Kotiranje - Zna elemente kotiranja: kota, kotna linija, poetak i kraj kotne linije. - Poznaje visinsku kotu. - Poznaje kotiranje otvora.
- Primjenjuje razmjeru. - Koristi razmjernik.
- Razvija osjeaj za preciznost.
- Crta elemente kotiranja. - Primjenjuje visinske kote i kote otvora.
- Razvija osjeaj za preciznost.
19
Informativni ciljevi i sadraji uenik Oznake materijala - Objanjava grafiko prikazivanje materijala u projektima.
Formativni ciljevi uenik - ita oznake materijala. - Crta rafuru za razliite materijale i opremu.
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija sposobnost opaanja.
Preporuke za izvoenje nastave Grafika vjeba: - Crta oznake graevinskog matrijala, namjetaja, sanitarnih ureaja, instalacija i zelenila u osnovi i izgledu. Grafika vjeba: - Crta u zadatoj razmjeri razne oblike kotira i ispisuje podatke. Grafika vjeba: - Crta konstrukcije mnogouglova, elipse, krivih linija i njihove spojeve sa pravim linijama.
Rad u tuu - Priprema pribor, ui punjenje, ienje, radiranje, brisanje.
- Tuira crtee.
Idejni projekat - Upoznaje znaaj i sadraj idejnog projekta.
- Razrauje idejni projekat.
- Razvija kreativnost i formira stav o vanosti dobijenih informacija.
Grafika vjeba: - Precrtava zadati prilog idejnog projekta u odgovarajuoj razmjeri. - Analizira i objanjava zadati prilog glavnog projekta u razmjeri. - Analizira i objanjava zadati dio izvoakog projekta u razmjeri.
Glavni projekat - Zna sadraj glavnog projekta i ulogu njegovih priloga.
- Razrauje glavni projekat.
Izvoaki projekat - Shvata vanost - Zna sadraj razrade detalja iz izvoakog projekta. projekta i vanost detalja koji se razrauju. Naslov i logotip - Shvata ulogu - Upoznaje logotip i logotipa. njegovu kompoziciju. Kopiranje i formatizovanje projekta - Upoznaje upotrebu - Koristi aparat za kopiranje. aparata za - Formatizira kopiranje.
- Razvija preduzimljivost i samostalnost u
Vjeba: - Kopira, formatizuje i izlae svoje
20
Informativni ciljevi i sadraji uenik
Formativni ciljevi
uenik radove. radove. 5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - G. Duli: Tehniko crtanje sa itanjem planova, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Crtai stolovi sa odgovarajuim tehnikim priborom; table za crtanje sa odgvarajuim priborom za crtanje, kolski ormarii za odlaganje pribora uenika. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmeni odgovori; - grafike vjebe; - pismene (kontrolne) vjebe. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer arhitekture; - diplomirani inenjer graevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Nacrtna geometrija - Tehnika obrada crtea - Graevinske konstrukcije - Graevinski materijali - Primjena raunara u graevinarstvu - Statika i otpornost materijala - Osnove, presjeci, izgledi - Tehniko prikazivanje raznih materijala - Tehnika obrada crtea - Grafiko predstavljanje sila, optereenja, rezultante sila
Socijalizacijski ciljevi uenik radu.
- Tehnika crtanja - Tehniko prikazivanje graevinskih konstukcija - Projektna dokumentacija - Projektna dokumentacija - Rad olovkom; razmjera
21
1.2.4. GRAEVINSKE KONSTRUKCIJE 1. Naziv predmeta: GRAEVINSKE KONSTRUKCIJE 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 36 36 72 72
Ukupno 72 144
108
108
216
Vjebe: I razred: nastava se realizuje sa cijelim odjeljenjem. II razred: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje elemenata koji ine objekte visokogradnje i shvatanje njihovog meusobnog odnosa. - Upoznavanje naina prenoenja optereenja. - Upoznavanje sa nainima izvoenja pojedinih elemenata graenja. - Osposobljavanje za primjenu seizmikih propisa. - Upoznavanje sa primjenom hidroizolacije. - Sticanje znanja o vertikalnim i horizontalnim konstruktivnim elementima zgrada. - Sticanje znanja o vertikalnim komunikacijama u zgradama. - Poznavanje krovnih konstrukcija. - Upoznavanje sa mjerama protivpoarne zatite na objektima. - Osposobljavanje za samostalan rad.
22
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Konstruktivni sklop objekata - Stie pozitivan - Crta eme osnova - Objanjava odnos prema razliitih sistema osnovne zanimanju. gradnje. konstruktivne elemente: masivni, - Uoava razliku izmeu podunog, skeletni, mjeoviti. - Razvija tehniku poprenog i - Navodi osnovne kulturu. mjeovitog karakteristike sistema. graenja u - Uporeuje klasini klasinom, polumontani i polumontanom i montani nain montanom nainu izvoenja. izvoenja. Elementi graenja - Nabraja elemente - Razlikuje nosee po visini, poloaju i elemente, funkciji. pregradne elemente, elemente opreme i elemente obrade. Vertikalni konstruktivni elementi - Razvija - Odreuje poloaj - Upoznaje odgovornost na konstruktivnog vertikalne radu. zida. konstruktivne - Analizira ulogu elemente(uloga konstruktivnih konstruktivnih zidova. zidova i primjena - Na zadatim vertikalnih i osnovama horizontalnih rasporeuje serklaa). vertikalne serklae - Poznaje djelove primjenjujui pravilnika za Pravilnik za graenje objekata graenje objekata visokogradnje u visokogradnje u seizmikim seizmikim podrujima. podrujima. Otvori u zidovima - Zna oznake i mjere - Poznaje otvore u prozorskih otvora. zidovima(uloga prozorskih otvora i - Shvata ulogu natprozornika. funkcija njihovih - Razlikuje natprozornika, natprozornike bez elementi otvora za roletne i sa vrata i uloga roletnom. nadvratnika). - Crta natprozornik - Opisuje princip bez roletne. ugraivanja - Zna mjere i oznake prozora i vrata.
Vjeba: - Primjena pravilnka seizmikih propisa na objektima visokogradnje.
Vjeba: - U razmjeri nacrtati otvore za prozore i vrata na osnovi manjeg objekta.
23
Formativni ciljevi uenik vrata. - Crta naine otvaranja vrata. - Crta detalje lokalnog grijanja od blokova. - Analizira mogunost primjene blokova u konstrukciji dimnjakog kanala. - Planira poloaj dimnjakih kanala. - Rjeava meuspratnu konstrukciju oko dimnjakog kanala. - Crta detalje sabirnih dimnjakih kanala. - Crta detalje ventilacionih kanala.
Dimnjaki kanali - Poznaje dimnjake kanale(uloga i podjela prema blokovima u konstrukciji dimnjakih kanala). - Objanjava princip funkcionisanja sabirnih dimnjaka. - Definie elemente od kojih su sastavljeni sabirni dimnjaki kanali, kao i nain izvoenja. Ventilacioni kanali - Upoznaje princip funkcionisanja ventilacionih kanala(pravila primjene i elemente ventilacije). Temelji - Nabraja podjelu temelja prema konstruktivnom sklopu objekata, prema materijalu od kojeg se izvodi. - Opisuje karakteristike trakastih temelja, temelja samaca i temeljnih ploa. Hidroizolacija - Objanjava ulogu hidroizolacije. - Navodi materijale koji se primjenjuju za hidroizolaciju, kao i podjelu na horizontalnu i vertikalnu.
Vjeba: - Rjeiti voenje sabirnog dimnjakog kanala kod viespratnog objekta prema datim uslovima, kroz presjek i detalje.
- Razumije vanost ouvanja zdrave ivotne sredine.
- Shvata ulogu temelja i princip prenoenja optereenja. - Zna nain izvoenja temelja. - Crta oblike temelja. - Primjenjuje seizmike propise. - Zna izolaciju podova i podrumskih zidova. - Crta primjenu hidroizolacije na objektu sa djelimino ukopanim podrumom.
- Razvija odgovornost u radu.
Vjeba: - U razmjeri nacrtati temelje za datu osnovu sa oborenim presjecima.
Vjeba: - Kroz osnove i presjek primjenjuje znanja koja je stekao.
24
Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Horizontalni konstruktivni elementi - Crta serklae, - Navodi grede i podvlake. horizontalne - Crta pune ravne konstruktivne ploe sa jednim, elemente. dva i vie oslonaca. - Poznaje funkciju i - Crta rebrastu materijale za meuspratnu izradu konstrukciju. horizontalnih - Crta sitnorebrastu konstruktivnih meuspratnu elemenata. konstrukciju. - Poznaje podjelu - Crta montane ili meuspratnih polumontane konstrukcija prema meuspratne nainu izvoenja i konstrukcije. njihove - Crta armiranokarakteristike. betonsku - Navodi vrste meuspratnu oplate. konstrukciju u skeletnom sistemu. Vertikalne komunikacije - Primjenjuje Stepenice propise za - Definie pojam stepenice. spoljnih i - Grafiki prikazuje unutranjih osnove i vertikalne stepenica. presjeke - Navodi podjelu stepeninog stepenica prema prostora. znaaju, namjeni, - ita crte konstrukciji, stepenic na kosim materijalima, armiranooblicima i nainu betonskim izvoenja. ploama, - Poznaje elemente oslonjenim na stepenica. obrazne nosae. - Poznaje propise za - ita crte stepenice. stepenic na - Poznaje proraun koljenastim ab stepenica. ploama. Liftovi - Analizira - Upoznaje liftove. mogunost izbora Kose rampe stepenica prema - Poznaje kose obliku i rampe za pjeake i konstrukciji. motorna vozila. - Poznaje propise za - Rauna stepenice. - Crta stepenite dimenzionisanje oslonjeno na rampi. podestne nosae.
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija sposobnost za prostorno predstavljanje.
Preporuke za izvoenje nastave Crtei planovi oplate. Grafika vjeba: - Crta planove oplate horizontalnih konstruktivnih elemenata. Grafiki rad: - Prema zadatoj osnovi (u sistemu nosivih zidova ili skeletnom sistemu) crta planove oplate horizontalnih konstruktivnih elemenata. - Pismeni zadatak.
- Razvija preciznost.
Grafika vjeba: - Crta stepenite oslonjeno na podestne nosae. - Crta nadstepenite na koljenastim ploama. Grafiki rad: - Prema zadatom stepeninom prostoru u osnovi (u sistemu nosivih zidova i skeletnom sistemu): - proraunava stepenice; - crta osnovu, popreni i poduni presjek; - crta planove oplate stepenita.
25
uenik - Crta stepenite na koljenastim ploama. - Crta spoljanje stepenice. - Reava rampe za vozila i za potrebe invalida. Krovovi i krovne konstrukcije - Razlikuje elemente - Vri podjelu krovnih krovova prema konstrukcija. nagibima, - Crta tesarske materijalima i krovne veze. broju krovnih - Crta drvene ravni. krovove. Drveni krovovi - Upoznaje se sa krovnim konstrukcijama i navodi vrste krovnih - Analizira konstrukcija. povoljnost - Zna tesarske veze. primjene pojedinih krovnih konstrukcija, Potkrovlja reava tavanski - Upoznaje prostor za potrebe potkrovlja. stanovanja. - Poznaje funkciju krovnih prozora. - Obrazlae nain adaptacije potkrovlja. - Obrazlae primjenu materijala koji doprinose toplotnoj, zvunoj - Na zadatoj osnovi i hidroizolaciji krova crta slivne prostora. povrine. - ita detalje ravnih krovova. Ravni krovovi - Definie ravne - ita detalje zatite krovove. izolacija ravnih - Navodi nedostatke krovova. i prednosti ravnih krovova. - Navodi vrste ravnih krovova. - Poznaje slojeve
Formativni ciljevi
- Crtei krovnih konstrukcija. - Modeli krovnih konstrukcija. Grafika vjeba: - Crta proste krovove i krovove sa raspinjaama. - Drugi pismeni zadatak.
Vjeba: - Analizirajui povoljnost primjene pojedinih krovnih konstrukcija reava tavanski prostor za potrebe stanovanja.
- Crtei ravnih krovova.
26
Informativni ciljevi i sadraji uenik ravnih krovova. - Objanjava nain odvodnjavanja ravnih krovova. - Objanjava zatitu krovnih izolacija. Izolacije - Navodi vrste izolacija. - Objanjava namjenu toplotne, zvune i hidro zatite objekata. - Navodi materijale za izolacije.
- Skicira toplotnu, zvunu izolaciju i hidroizolaciju zidova i meuspratnih konstrukcija.
- Crtei izolacija.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Blagojevi: Graevinske konstrukcije, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2006. - B. Blagojevi: Zavrni graevinski i instalaterski radovi, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1990. - V. Kijundi, D. Toi: Metalne i drvene konstrukcije, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - D. Buevac: Metalne konstrukcije u zgradarstvu, Graevinska knjiga, Beograd, 2006. - M. Muravljev, B. Stevanovi: Zidane i drvene konstrukcije zgrada, Graevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, 2003. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Stolovi za crtanje, pribor za crtanje; - raunar sa projektorom. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci: po dva pismena zadatka u prvom i drugom razredu; - grafike vjebe; - grafiki radovi. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva; - diplomirani inenjer arhitekture.
27
10. Povezanost predmeta Znanja Krovne konstrukcije Bravarski radovi Limarski radovi Zidovi i stubovi Horizontalni konstruktivni elementi - Temelji - Konstruktivni sklop zgrade - Osnove, izgledi i presjeci konstruktivnih elemenata - Verikalni konstruktivni elementi: zidovi i stubovi - Krovovi i krovne konstrukcije - Temelji - Mehanika tla i fundiranje Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Graevinski materijali - Drvo i drvena graa - elik - Gvoe - Opekarski proizvodi - Malteri - Beton - Osnovi graevinarstva - Tehniko crtanje - Praktina nastava - Sistemi u graenju - Poznavanje tehnikog crtanja graevinskih elemenata - Zidanje zidova i stubova - Tesarske veze - Izrada drvene oplate za stub - Izrada modela drvene krovne konstrukcije - Osnovni oblici temelja
28
1.2.5. NACRTNA GEOMETRIJA 1. Naziv predmeta: NACRTNA GEOMETRIJA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 36 36 36 36
Ukupno 72 72
72
72
144
3. Opti ciljevi nastave - Razvijanje sposobnosti sagledavanja prostora. - Osposobljavanje uenika za itanje planova. - Sticanje sposobnosti predstavljanja trodimenzionalnih oblika na ravan crtanja i obrnuto. - Razvijanje preciznosti i preglednosti u izradi tehnikih crtea. - Razvijanje motorike vrijednosti pri crtanju. - Savladavanje predstavljanja ideja na papiru kroz perspektivu. - Osposobljavanje za samostalan rad.
29
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Projekcije - Razvija sposobnost - Pravi model - Upoznaje sistem sistema opaanja i projekcijskih ravni, projekcijskih ravni. preciznosti. projekcija i - Crta njihov poloaj koordinata. u prostoru. - Nabraja vrste - Oitava vrijednosti projekcija i zna koordinata. njihovu primjenu. - Razlikuje kvadrante. - Uoava razlike izmeu ortogonalne, kotirane i kose projekcije. Ortogonalna projekcija - Razvija sposobnost - Crta projekcije - Upoznaje sagledavanja take u optem i karakteristike prostora. specijalnom ortogonalne poloaju. projekcije. - Crta projekcije - Poznaje osnovne dui i prave u geometrijske optem i oblike: taku, specijalnom pravu, ravan, poloaju. geometrijske slike, - Odreuje prodore geometrijska prave kroz tijela. projekcijske ravni. - Definie vidljivost i kretanje kroz prostor. - Crta projekcije geometrijskih slika u specijalnom poloaju: trougao, kvadrat, pravougaonik, trapez, krug. - Crta projekcije pravilnih geometrijskih tijela sa bazisom paralelnim projektnoj ravni: kupa valjak, lopta. - Crta tragove zranih ravni: normalnih na horizontalnicu,
Vjeba: - Crta projekcije take u optem i specijalnom poloaju kroz kvandrante. Vjeba: - Crta projekcije dui i prave u optem i specijalnom poloaju. Vjeba: - Crta projekcije, odreuje prodore pravih i njihovo kretanje. Vjeba: - Preko odreivanja prodora uslovljava kretanje prave. Vjeba: - Crta projekcije, odreuje vidljivost pojedinih elemenata. Vjeba: - Konstruie ravan pomou dvije paralelne prave, pomou pravih koje se sjeku, tri nekolinearne take
30
uenik frontalnicu ili profilnicu kao i ravni koje su u proizvoljnom poloaju. - Konstruie tragove kose ravni. - Crta sutranice ravni. - Odreuje nagibnicu i normalu. Transformacija i rotacija - Odreuje pravu - Poznaje pravila veliinu dui i ugla transformacije. koji ona zaklapa sa projektnom ravni. - Poznaje pravila rotacije.
Formativni ciljevi
Preporuke za izvoenje nastave i pomou geometrijske slike.
- Razvija sposobnost opaanja.
Vjeba: - Rjeava zadatke odreujui pravu veliinu dui i ugla koji ona zaklapa sa projektnom ravni putem rotacije ili transformacije.
Presjenica - Ilustruje presjek dvije ravni.
- Odreuje presjenicu dvije ravni u meusobno razliitom odnosu. Prodor prave kroz ravan - Odreuje prodor - Poznaje prodor prave kroz zranu prave kroz zadatu ili kosu ravan i ravan. sagledava njenu vidljivost u odnosu na njih.
Vjeba: - Rjeavajui i crtajui zadatke odreuje prodor prave kroz zranu ili kosu ravan i sagledava njenu vidljivost u odnosu na ravan. - Razvija preciznost. Vjeba: - Crta projekcije geometrijskih slika koje lee na zranoj ili kosoj ravni.
Geometrijske slike na ravni - Odreuje - Ilustruje projekcije geometijske slike razliitih na zranoj ravni. geometrijskih slika - Ilustruje vezanih za zranu geometrijske slike ravan. na kosoj ravni. - Odreuje projekcije razliitih geometrijskih slika vezanih za kosu ravan.
31
Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Geometrijska tijela sa bazisom na zadatoj ravni - Razvija sposobnost - Rjeava projekcije - Demonstrira sagledavanja pravilne prizme, poloaj pravilnih prostora. valjka, piramide, geometrijskih tijela - Razvija preciznost konusa sa bazisom iji se bazis nalazi u radu. na zranim na zranoj ili ravnima. proizvoljnoj ravni. - Rjeava projekcije pravilne prizme, valjka, piramide i konusa sa bazisom na proizvoljnoj ravni. Presjeci geometrijskih tijela - Razvija preciznost i - Crta presjek - Demonstrira sposobnost pravilnih presjeke pravilnih uoavanja. geometrijskih tijela geometrijskih tijela zranom ravni. zranom i - Odreuje pravu proizvoljnim veliinu presjene ravnima. slike i razvija mreu. - Objanjava presjek pravilnih geometrijskih tijela: prizme, valjka, piramide i konusa, proizvoljnom ravni i odreuje pravu veliinu presjene slike, te razvija mreu. Kosa projekcija - Razvija sposobnost - Uporeuje razlike - Poznaje pravila ortogonalne i kose crtanja i opaanja. projekcije. karakteristike kose - Rjeava u kosoj projekcije. projekciji sloene geometrijske oblike. Krovovi - Razvija - Poznaje rjeavanje - Rjeava jednostavne kreativnost. krovova. krovove u osnovi. - Objanava slivne - Rjeava sloene ravni. krovove u osnovi. Kotirana projekcija - Zna osnovne - Usvaja pojam pojmove kotirane kotirane
Preporuke za izvoenje nastave Vjeba: - Crta projekcije pravilne prizme, valjka, piramide, konusa, sa bazisom na zranim i proizvoljnim ravnima.
Vjeba: - Crta presjek pravilnih geometrijskih tijela (prizme, valjka, piramide, konusa) zranom ili proizvoljnom ravni. - Odreuje pravu veliinu presjene slike i razvija sliku.
Vjeba: - Crta u kosoj projekciji sloene geometrijske oblike.
Vjeba: - Crta sloeni krov u osnovi sa izgledom krova. Vjezba-crta: - Tacka i prava;
32
Informativni ciljevi i sadraji uenik projekcije. - Objanjava sta je pad i interval prave. - Zna kako se prava graduise.
Formativni ciljevi
uenik projekcije. - Crta tacku i pravu u kotiranoj projekciji. - Odredjuje pad i interval prave. - Graduise pravu. - Kroz zadatke odredjuje medjusobni polozaj dvije prave. - Odredjuje presjek dvije ravni. - Postavlja ravan zadatog nagiba kroz zadatu pravu. Rjeavanje putnog pojasa: plato i put - Zna sta su izohipse. - Predstavlja teren izohipsama. - Poznaje - Rjeava topografske karte. horizontalan plato. - Definise nasip i - Rjeava put. usjek. - Odreuje liniju nasipa i usjeka.
Preporuke za izvoenje nastave - interval i pad prave; - graduisanje prave; - presjek dvije ravni.
Vjezba-crta: - Plato; - put.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - L. Gagi: Nacrtna geometrija za prvi i drugi razrad graevinske, trgovinske i drvopreraivake kole, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1988. - B. Nedimovi: Zbirka reenih zadataka iz nacrtne geometrije s osnovama teorije, Tehnika knjiga, Beograd, 1992. godina. - G. Duli, M. Jevti: Zbirka zadataka iz nacrtne geometrije za I i II razred arhitektonske, graevinske, drvopreraivake, umarske i geodetske kole, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. i 2004. - O.V. Petrovi: Zbirka zadataka iz nacrtne geometrije sa rijeenim primerima za srednje kole graevinske struke, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Stolovi za crtanje sa odgovarajuim priborom, table za crtanje; - raunar, projektor, platno za projektor; - modeli geometrijskih oblika. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu; pismene vjebe; ocjena grafikih vjebi. Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.
33
8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer arhitekture; - diplomirani inenjer graevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Konstruktivni sklop objekta - Rad olovkom i drugim tehnikama - Tehniko prikazivanje raznih geometrijskiharhitektonskih oblika Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Graevinske konstrukcije - Crtanje elemenata graevinskih konstrukcija - Tehniko crtanje - Pravilno kotiranje, formatiziranje crtea - Primjena raunara u - Izrada i obrada tehnike graevinarstvu dokumentacije
34
1.2.6. PRIMJENA RAUNARA U GRAEVINARSTVU 1. Naziv predmeta: PRIMJENA RAUNARA U GRAEVINARSTVU 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 36 72
Ukupno
108
36
72
108
Vjebe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Osposobljavanje za rad na raunaru i upoznavanje sa programskim paketima. - Upoznavanje sa znaajem tehnike poznavanja raunara. - Uklapanje estetike i funkcionalnosti: grafika estetika. - Osposobljavanje za upotrebu programa za obradu crtea. - Razvijanje sposobnosti za sagledavanje prostora. - Osposobljavanje za svoenje trodimenzionalnih elemenata na ravan crtanja i obrnuto. - Pripremanje za izradu tehnike dokumentacije. - Upoznavanje sa izradom idejnog, glavnog i izvoakog projekta. - Osposobljavanje za samostalan rad.
35
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod u Auto-CAD - Koristi mi. - Razvija - Upoznaje grafiki samostalnost pri - Koristi tastaturu. editor programa. radu. - Upoznaje padajue - Razlikuje i koristi palete sa alatkama i menije. njihove funkcije. - Upoznaje palete sa alatkama i njihove funkcije. - Upoznaje nain zadavanja komandi. - Upoznaje izlaenje iz programa. Koordinatni sistem - Uoava dimenziju - Razvija sposobnost - Objanjava radnog prostora. opaanja. koordinatne - Uoava dimenzije sisteme. crtea. - Objanjava naine zadavanja taaka. - Definie granice crtea i jedinice mjere. - Objanjava rad u razliitim reimima rada. - Poznaje precizni izbor taaka. Alati za crtanje - Razvija kulturu - Crta osnovne - Upoznaje tehnikog crtanja. geometrijske likove elementarne i uoava njihovu komande: POINT, meusobnu vezu. LINE, RECTANGLE. - Crta prve eme - Objanjava naine prostora i obiljeavanja namjetaja. objekata na crteu, na primjeru komande za brisanje ERASE. - Upoznaje alate za crtanje osnovnih geometrijskih obloka: CIRCLE, ARC, ELLIPSE, POLIGON. - Objanjava precizni izbor taaka. Osnovne transformacije objekata - Upoznaje komande - Uoava analogiju
Vjeba: - Podeava mjerne jedinice. - Crta slobodne kompozicije koristei razliite reime rada.
Vjeba: - Crta slobodne kompozicije po linom osjeaju i nahoenju.
Vjeba:
36
Informativni ciljevi i sadraji uenik za transformacije objekata sa palete Modify. Izmjene na objektima - Upoznaje komande za izmjene-finu doradu objekata: TRIM, EXTEND, LENGTHEM, BREAK, CHAMFER, FILLET. - Objanjava promjenu objekta nastalu primjenom komande EXPLODE.
Formativni ciljevi uenik pojedinih komandi sa odreenim geometrijskim transformacijama: MOVE (translacija); ROTATE (rotacija); MIRROR (osnovno preslikavanje); SCALE (homotetino preslikavanje).
Preporuke za izvoenje nastave - Crta slobodne kompozicije po linom osjeanju i nahoenju, vjebajui na njoj nove komande.
- Crta kruni i poligonalni niz elemenata. - Dorauje ivice alatima za zaobljavanje i zakoenje. - Mijenja duine objekata. - Rastereuje crte od nepotrebnih elemenata. Slojevi i rad sa slojevima - Raslojava crte - Upoznaje razloge prepoznajui podjele crtea na slinost elemenata i slojeve. grupiui ih u - Definie svojstva zavisnosti od slojeva. zajednikih - Poznaje karakteristika. dodjeljivanje i rad sa slojevima. Korienje blokova - Oblikuje nove - Objanjava pojam simbole. bloka. - Pravi biblioteku - Demonstrira: simbola. - nain definisanja - Redizajnira bloka; postojee simbole. - unoenje bloka sa zadavanjem razmjere i rotiranjem; - rastavljanje i ponovo definisanje blokova; - uvanje blokova. Umetanje rafure na crte - Vri rafiranje - Objanjava povrina. postupak - Precizno koristi rafiranja. rafuru za - Demonstrira naine
- Razvija smisao za tanost i preciznost.
Vjeba: - Crta slobodne kompozicije po linom osjeanju i nahoenju, vjebajui na njoj nove komande.
- Razvija organizacione sposobnosti.
Vjeba: - Crta zadati arhitektonski prostor sortirajii objekte u zavisnosti od zajednikih karakteristika. Vjeba: - Crta zadati arhitektonski prostor. - Pravi linu biblioteku blokova i koristi je.
Vjeba: - Nadogradnja osnove sa prethodnog asa
37
Informativni ciljevi i sadraji uenik zadavanja zatvorene konture za rafiranje. - Objanjava atribute rafure.
Formativni ciljevi uenik karakteristine sluajeve. - Mijenja i usklauje rafirane povrine.
Preporuke za izvoenje nastave korienjem novih komandi.
Dodavanje teksta crteu - Bira tekstualni stil. - Obrazlae potrebu za dodavanjem - Dodaje tekst crteu teksta crteu. i formatizuje ga. - Objanjava stilove - Podeava veliinu, teksta i elemente boju. formata teksta. - Koristi posebne - Prikazuje editor za simbole i razlomak. unos teksta. - Prebacuje tekst u mala ili velika slova. - Mijenja tekst. Kotiranje - Razlikuje - Upoznaje komponente kotiranje. kotiranja. - Definie tipove i - Bira stil kotiranja i elemente kota. naine kotiranja. - Definie stilove - Radi sa alatkama sa kotiranja. palete Dimension. - Crta vertikalne i horizontalne kotne linije. - Kotira u nizu i paralelno. - Kotira neortogonalne objekte. - Mijenja kote. tampanje - Upoznaje - Odabira tampa. tampanje. - Odreuje veliinu papira i broj kopija. - Odreuje razmjeru orijentaciju crtea. - Vri izbor onoga to eli tampati. Uvod u 3D - Koristi mii - Upoznaje tastaturu - uoava interfejs: logiku programa. standardni meni, tab panel, standardna paleta, vjuport, upoznavanje alata. - Razumije 3D
- Razvija smisao za kreativnost.
Vjeba: - Nadogradnja osnove sa prethodnog asa korienjem novih komandi.
Vjeba: - Nadogradnja osnove sa prethodnog asa korienjem novih komandi.
- Razvija tehniku kulturu.
Vjeba: - tampa svoju prvu osnovu.
38
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik koordinatne sisteme. - Definie korisniki koordinatni sistem u 3D prostoru. Pravljenje primitiva - Koristi osnovne - Poznaje alate sa alate programa. palete Modeling za - Pravi prvi objekat konstrukciju koji prostorno primitiva: BOX, postavlja i WEDGE, CONE, doivljava. SPHERE, CYLINDER, PYRAMID, TORUS. Pregled modela - Upoznaje - Sagledava prostor i pronalaenje objekte u njemu. ortogonalnog i izometrijskog pogleda. - Upoznaje sjenenje modela. - Objanjava interaktivno posmatranje u 3D. Ureivanje tijela u prostoru - Vri korekciju - Poznaje alate za objekata. ureivanje - Zaobljava ivice. objekata: alat - Odsijeca dijelove SLICE, alati sa izmeu dvije ravni, palete Solid izvlai, premjeta, Editing. rotira, paralelno - Upoznaje alate za pomjera, iskouje, ureivanje tijela: mijenja boju, brie MOVE, COPY, stane ili ivice. SCALE, ROTATE, 3D ARRAY, 3D MIRROR. - Uoava analogiju pojedinih komandi sa odreenim geometrijskim transformacijama. Primjena regiona - Upoznaje primjenu - Crta objekte. regiona (alat - Pravi od njih Region sa palete regione. Draw). - Razlae regione na skup linija i lukova. Bulove operacije - Pravi regione od - Upoznaje Bulove nekoliko objekata i operacije (alati sa na njih primjenjuje palete Solid Bulove operacije: Editing).
Vjeba: - Kreira prve oblike po linom osjeanju i nahoenju.
- Razvija sposobnost prostornog predstavljanja.
Vjeba: - Kreira oblike po linom osjeanju i nahoenju i koristi nove komande.
Vjeba: - Nadgradnja modela sa prethodnog asa.
- Razvija smisao za kreativnost i samostalnost.
Vjeba: - Kreira oblike koristei nove alate. Vjeba: - Kreira oblike koristei nove alate.
39
uenik - Union, - Subtrakt, - Intersect. Sloena geometrijska tijela-objekti - Oblikuje 3D-objekte - Upoznaje izradu izvlaenjem po sloenih pravoj liniji, u geometrijskih pravcu z-ose-alat tijela pomou alata Extrude. EXTRUDE i - Izvodi 3D tijela kada REVOLVE. se neki 2D objekat okrene oko zadate ose-alat Revolve. Alati za obradu tijela - Vri korekciju - Upoznaje alate za objekata. izmjenu 3D - Zaobljava ivice, objekata: obara ivice pod CHAMFER, FILLET. uglom. Dodavanje osvjetljenja - Poznaje dodavanje - Upoznaje se sa vrstama svijetla. osvjetljenja. - Dodaje i mijenja - Poznaje alat osvjetljenje. Render. - Prikazuje model alatom Render. Ureivanje modela pomou materijala - Upoznavaje vrste - Upoznaje mapa. ureivanje modela - Dodjeljuje pomou materijale materijala. objektima. - Ureuje materijale. - Selektivno renderuje djelove modela. 5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - AutoCAD George Omura.
Formativni ciljevi
Vjeba: - Izrada arhitektonske osnove i dizanje zidova u 3D.
Vjeba: - Nadgradnja modela sa prethodnog asa. - Razvija kreativnost i kulturu tehnikog izraavanja. Vjeba: - Nadgradnja modela sa prethodnog asa.
- Razvija smisao za estetiku.
Vjeba: - Nadgradnja modela.
6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar sa odgovarajuom programskom opremom, tampa, skener. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu; - praktian rad na raunaru, vjebe i elaborati. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.
40
8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer arhitekture; - diplomirani inenjer graevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Izrada i obrada tehnike dokumentacije - Tehnika obrada crtea - Upotreba kompjuterskog programa - Crtanje u Exsel-u i AUTO CAD-u - Kompjuterska obrada programa Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Nacrtna geometrija - Tehniko prikazivanje raznih geometrijskih i arhitektonskih oblika - Tehniko crtanje - Projektna dokumentacija - Beton - Crtanje elemenatarnih konstrukcija optereenih na pritisak i savijanje - Organizacija graenja - Crtanje statikih i dinamikih optereenja - Mostovske i tunelske - Vizuelizacija idejnog konstrukcije rjeenja
41
1.2.7. STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA 1. Naziv predmeta: STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 72 36 108 36 36 72
Ukupno
108 72 180
Vjebe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Usvajajanje osnovnih pojmova, definicija, zakona koji se koriste u statici. - Upoznavanje sa pojmom materijalne take i uslovima ravnotee materijalne take pod dejstvom proizvoljnog ravnog sistema sile. - Upoznavanje sa pojmom krutog tijela i ravnoteom krutog tijela pod dejstvom ravnog sistema sile. - Prepoznavanje statikih sistema u praksi. - Osposobljavanje za rjeavanje linijskih nosaa i statiki neodreenih nosaa. - Sticanje znanja o osnovnim pojmovima iz otpornosti materijala. - Upoznavanje sa vrstama naprezanja u nosaima. - Osposobljavanje za dimenzionisanje nosaa napregnutih na pritisak, zatezanje i savijanje. - Upoznavanje sa ekstremnim statikim uticajima. - Osposobljavanje za analitiku i grafiku obradu podataka.
42
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod - Upoznaje veze - Upoznaje zadatak i - Uoava zadatak i razliitih grana. podjelu mehanike. podjelu mehanike. - Razlikuje tijelo i - Navodi vrste materijalnu taku. kretanja. - Shvata pojam sile. - Objanjava pojam - Crta razliite vrste krutog tijela. sila. - Objanjava pojam sile i mase. Statika ravni - Upoznaje zadatak i - Uoava zadatak i podjelu statike. podjelu statike. - Primjenjuje - Navodi metode metode rada. rada. - Primjenjuje - Upoznaje aksiome aksiome statike. statike. Statika materijalne take - Crta sistem - Razvija tanost, - Upoznaje sistem kolinearnih sila sistematinost kolinearnih sila. koje napadaju preciznost i - Upoznaje materijalnu taku i urednost. rezultantu sistema. odredjuje - Objanjava rezultantu - Razvija rutinu, slaganje dvije sile analitiki i grafiki. brzinu i tanost. razliitih pravaca. - Crta poligon i - Upoznaje trougao sila. - Razvija preciznost, razlaganje sila u - Raunski odredjuje urednost, dva pravca. rezultantu. sistematinost. - Objanjava - Razlae silu na dva projekciju sile na zadata pravca. - Razvija ose Dekartovog - Projektuje sile na sistematinost i koordinatnog ose x, y. preciznost u radu. sistema. - Poznaje proizvoljan - Crta proizviljan sistem sila. sistem sila koje - Crta poligon i plan napadaju sila i grafiki materijalnu taku. odredjuje - Objanjava poligon rezultantu. ili plan sila. - Prepoznaje grafiki - Objanjava grafike uslove uslov ravnotee. ravnotee. - Rauna rezultantu - Obrazlae proizvoljnog analitiki postupak sistema sila koji odredjivanja napada materijalnu rezultante sistema taku. sila. - Rauna silu - Objanjava primjenjujui analitike uslove uslove ravnotee. ravnotee. - Primjenjuje
Preporuke za izvoenje nastave Vjeba: - Grafiko predstavljanje sile u razmjeri.
Vjeba: - Analitiko i grafiko odredjivanje rezultante za dvije i vie sila koje napadaju materijalnu taku. - Crtanje poligona i trougla sila. Vjeba: - Brojni primjeri razlaganja sila koje napadaju materijalnu taku na dva zadata pravca. Vjeba: - Projekcija sila na ose Dekartovog koordinatnog sistema. Vjeba: - Odreivanje poloaja i veliine rezultante za proizvoljan sistem sila koji napada materijalnu taku analitiki i grafiki. Vjeba: - Odredjivanje
43
Formativni ciljevi uenik analitike i grafike uslove ravnotee.
Preporuke za izvoenje nastave veliine i poloaja sile u sistemu na osnovu grafikih i analitikih uslova ravnotee.
Statika krutog tijela - Upoznaje pojam momenta sile za taku. - Upoznaje moment rezultante dvije sile-Varinjonova teorema. - Objanjava veliinu i poloaj rezultante dvije paralelne sile istog i suprotnog smjera. - Definie pojam sprega. - Definie moment sprega. - Poznaje teoremu ekvivalentnih spregova. - Objanjava pojam rezultujueg sprega. - Opisuje slaganje sile i sprega. - Upoznaje redukciju sile na taku. - Poznaje proizvoljan sistem sila u ravni. - Objanjava glavni vektor i glavni moment. - Objanjava analitike uslove ravnotee proizvoljnog sistema sila.
- Rauna moment sile za taku. - Geometrijski predstavlja moment sile. - Primjenjuje momentno pravilo. - Odreuje poloaj i rauna veliinu rezultante dvije sile istog i suprotnog smjera. - Crta spreg sila. - Rauna moment sprega. - Analizira sistem spregova koji napadaju materijalnu taku. - Rauna rezultujui spreg. - Primjena Varinjonove teoreme. - Slae silu i spreg. - Redukuje silu u odnosu na taku. - Crta proizvoljan sistem sila u ravni. - Odreuje glavni vektor i glavni moment i svodi dati sistem na prosti oblik. - Primjenjuje osnovne oblike uslova ravnotee
- Razvija tanost, sistematinost preciznost i urednost.
Vjeba: - Brojni primjeri nalaenja momenta sile za taku. Vjeba: - Odredjivanje rezultante sistema paralelnih sila u ravni istog i suprotnog smjera primjenom Varinjonove teoreme. Vjebe: - Odredjivanje momenta sprega sila. - Odredjivanje ekvivalentnog sprega. - Odredjivanje rezultujueg sprega. - Slaganje sile i sprega. - Redukcija sile na taku. Vjebe: - Odredjivanje rezultante proizvoljnog sistema sila u ravni analitikim putem. - Odredjivanje glavnog momenta proizvoljnog sistema sila u ravni.
- Razvija rutinu, brzinu i tanost.
44
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Navodi posebne uslove ravnotee. - Objanjava grafiko slaganje sila metodom poligona sila i Verinog poligona. - Objanjava odredjivanje poloaja rezultante za dvije ili vie sila metodom Verinog poligona. - Poznaje vezu izmedju plana sila i Verinog poligona. - Poznaje grafike uslove ravnotee.
Formativni ciljevi uenik proizvoljnog sistema sila. - Primjenjuje posebne oblike uslova ravnotee. - Crta poligon sila i Verini poligon. - Grafiki odreuje rezultantu za dvije ili vie sila. - Zna vezu izmedju poligona sila i Verinog poligona.
Preporuke za izvoenje nastave Vjeba: - Odreivanje veliine i poloaja rezultante ravnog sistema. proizvoljnih sila metodom poligona sila i Verinog poligona.
- Crta plan sila i Verini poligon. Statiki odredjeni nosai - Razlikuje vrste - Navodi vrste oslonaca i veza. oslonaca i veza. - Prepoznaje vrste - Upoznaje vrste nosaa. nosaa. - Objanjava statiku - Odreuje statiku odreenost nosaa. odreenost nosaa. - Razlikuje vrste - Navodi vrste optereenja. optereenja. Statika linijskih nosaa u ravni - Izraunava otpore - Upoznaje oslonaca za prostu odredjivanje gredu. otpora oslonaca za - Odreuje otpore prostu gredu oslonaca za prostu analitikim putem. gredu grafikim - Upoznaje putem primjenom odredjivanje Varinjonove otpora oslonaca za teoreme. prostu gredu grafikim putem. - Izraunava otpore - Objanjava oslonaca za odreivanje otpora konzolni nosa. oslonaca analitikim putem za konzolni nosa. - Objanjava odredjivanje otpora oslonaca grafikim putem za konzolni nosa. - Odreuje otpore oslonaca za konzolni nosa grafikim putem.
- Razvija rutinu, brzinu i tanost.
- Razvija tanost, sistematinost i urednost u radu.
Vjebe: - Odreivanje otpora oslonaca proste grede za optereenja: koncentrisana sila, raspodijeljeno optereenje, spreg, kombinovano optereenje. - Analitikim putem. - Grafikim putem. Vjebe: - Odreivanje reakcija konzolnog nosaa za razne sluajeve optereenja: koncentrisana sila,
45
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Objanjava odredjivanje otpora oslonaca za gredu sa prepustom analitikim putem. - Poznaje odredjivanje otpora oslonaca za gredu sa prepustom grafikim putem. - Objanjava unutranje sile u nosau, presjene sile i njihove dijagrame. - Upoznaje presjene sile i njihove dijagrame. za prostu gredu - Upoznaje presjene sile i njihove dijagrame za konzolni nosa. - Upoznaje presjene sile i njihove dijagrame za gredu sa prepustom.
Formativni ciljevi uenik - Izraunava otpore oslonaca za gredu sa prepustom.
Preporuke za izvoenje nastave raspodijeljeno optereenje, spreg, kombinovano optereenje. - Analitikim putem. - Grafikim putem. Vjebe: - Odredjivanje otpora oslonaca grede sa prepustom za razne sluajeve optereenja: koncentrisana sila, raspodijeljeno optereenje, spreg, kombinovano optereenje. -Analitikim putem. -Grafikim putem. Vjeba: - Odredjivanje dijagrama presjenih sila (N, T, M) za prostu gredu. - Odredjivanje kritinog presjeka, vrijednost max. momenta. Vjeba: - Odredjivanje dijagrama presjenih sila (N, T, M) za konzolni nosa. Vjeba: - Odreivanje dijagrama presjenih sila (N, T, M) za gredu sa prepustom.
- Odreuje otpore oslonaca za gredu sa prepustom grafikim putem. - Definie unutranje sile u presjecima normalne sile, transferzalne sile i momente savijanja. - Raunski odreuje presjene sile i opasni presjek i crta dijagrame presjenih sila za prostu gredu. - Raunski odreuje presjene sile i crta dijagrame presjenih sila za konzolni nosa. - Raunski odreuje presjene sile i opasni presjek i crta dijagrame presjenih sila za gredu sa presjekom.
- Razvija tanost, sistematinost preciznost i urednost u radu.
Reetkasti nosai - Navodi vrste reetkastih nosaa.
- Zna vrste reetkastih nosaa.
- Razvija tanost, sistematinost
Vjebe: - Odreivanje sila u
46
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik - Rauna otpore - Objanjava reetkastog nosaa. odreivanje otpora oslonaca za reetkasti nosa. - Rauna sile u - Upoznaje metode tapovima reetke odreivanje sila u analitikom tapovima metodom. reetkastih nosaa. - Upoznaje - Odreuje sile u odreivanje sila u tapovima reetke tapovima reetke grafikom grafikom metodom-crta metodom Kremonin Kremonin plan sila. plan sila. - Upoznaje - Rauna sile u odreivanje sila u tapovima presjeka tapovima reetke Riterovom analitikim putem metodom. Riterov postupak. Gemetrijske karakteristike ravnih povrina - Odredjuje teite - Upoznaje teite sloenih povrina osnovnih povrina. analitiki i grafiki. - Upoznaje odreivanje teita - Rauna statiki moment povrine. sloenih povrina. - Objanjava statiki - Rauna momente moment povrine inercije ravnih presjeka. povrina - Opisuje momente primjenom inercije ravnih tajnerove povrina. teoreme. - Poznaje primjenu tajnerove - Crta elipsu i rauna teoreme. poluprenik - Poznaje pojam inercije. elipse i - Rauna otporni poluprenika moment ravnih inercije. povrina. - Poznaje otporni moment ravnih povrina.
Socijalizacijski ciljevi uenik preciznost i urednost.
Preporuke za izvoenje nastave tapovima raetke metodom ravnotee vora. Vjeba: - Odredjivanje sila u tapovima reetke grafikom metodom-Kramonin plan sila. Vjeba: - Odredjivanje sila u presjek reetkastog nosaa-Riterova metoda.
Vjeba: - Odradjivanje teita sloenih povrina analitiki i grafiki. - Odreivanje statikog momenta povrine. - Odreivanje momenta inercije ravnih povrina. Vjeba: - Odredjivanje poluprenika inercije i crtanje elipse. - Odredjivanje otpornog momenta ravnih povrina. Godinji rad: - Za zadati reetkasti nosa odrediti: - reakcije oslonaca analitiki i grafiki; - sile u tapovima reetke Kremoninim planom sila; - sile u zadatom presjeku metodom Ritera.
47
Razred: TREI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Analiza napona i deformacije - Zna uzroke pojave - Upoznaje pojam napona u napona. presjecima tijela. - Upoznaje pojam - Zna ponaaje elastinog tijela. materijala pod - Navodi deformacije optereenjem. tijela. - Crta dijagram veze - Objanjava vezu napona i dilatacije. izmedju napona i deformacije tijela. - Rauna napon primjenom - Poznaje Hukov Hukovog zakona. zakon. Aksijalna naprezanja - Navodi deformacije - Zna deformacije i napon pri i objanjava napon aksijalnom pri aksijalnom naprezanju. naprezanju. - Rauna stvarni - Upoznaje pojam napon u aksijalno pritisnutih i napregnutim zategnutih elementima. tapova. - Rauna dimenzije - Definie pojam aksijalno stvarnog i napregnutih dozvoljenog elemenata prema napona. dopuenom - Objanjava naponu. dimenzionisanje - Rauna smiui aksijalno napon napregnutih tapova- smicanje. - Rauna napone u - Poznaje smiua i kosom presjeku tangencijalna tapa. naprezanja. - Navodi vrste - Rauna modul napona u kosom klizanja. presjeku tapa. - Upoznaje deformacije pri smiuem naprezanju. Savijanje - Zna deformacije - Objanjava deformacije savijanja. savijanja. - Definie pojam neutralne linije. - Rauna napon pri - Objanjava napon istom savijanju. pri istom - Dimenzionie savijanju. presjeke - Objanjava isto napregnute na
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija tanost i preciznost.
Preporuke za izvoenje nastave Vjeba: - Proraun napona i dilatacije prema Hukovom zakonu.
- Razvija marljivost, tanost, preciznost u radu.
Vjeba: - Dimenzionionisanje aksijalno napregnutih tapova prema doputenim naponima. Vjeba: - Provjera napona u zategnutom ili pritisnutom elementu. Vjeba: - Odredjivanje broja zakovica u vezi krovnog nosaa.
- Razvija rutinu, samostalnost, tanost.
Vjeba: - Dimenzionisanje presjeka napregnutih na isto savijanje. Vjeba: - Proraun napona pri istom savijanju
48
Informativni ciljevi i sadraji uenik savijanje. - Poznaje osnovnu jednainu savijanja. - Poznaje dimenzionisanje presjeka napregnutih na isto savijanje. - Objanjava glavne napone grede izloene savijanju silama. - Objanjava smiue napone kod grede savijene silama. Izvijanje - Upoznaje deformacije i napon pri izvijanju vitkih elemenata. - Upoznaje odredjivanje kritine sile za osnovne Ojlerove sluajeve izvijanja. - Upoznaje dimenzionisanje tapova na izvijanje za Ojlerove sluajeve. - Upoznaje primjenu omega postupka kod pritisnutih tapova. - Opisuje odredjivanje dimenzija pritisnutog tapa omega postupkom. Kosi puni nosai - Upoznaje primjenu u gradjevinarstvu kosih nosaa. - Navodi statike uticaje na kose nosae. - Objanjava odredjivanje reakcija oslonaca
Formativni ciljevi uenik isto savijanje. - Rauna glavne napone grede izloene savijanju silama. - Rauna smiue napone kod grede savijene silama.
Preporuke za izvoenje nastave Vjeba: - Dimenzionisanje presjeka napregnutih na savijanje silama premanormalnim naponima. Vjeba: - Dimenzionisanje presjeka prema smiuim naponima
- Zna deformacije i napon pri izvijanju vitkih elemenata. - Rauna vitkost tapa. - Rauna kritinu silu. - Rauna nosivost pritisnutih tapova. - Rauna dimenzije pritisnutog tapa pomou Ojlerove jednaine i omega postupkom.
- Razvija preciznost, tanost, samostalnost.
Vjeba: - Odredjivanje dimenzije pritisnutog tapa. Vjeba: - Odredjivanje nosivosti pritisnutog tapa.
- Zna primjenu kosih nosaa u gradjevinarstvu. - Rauna reakcija oslonaca kosog nosaa.
- Razvija preciznost, tanost, samostalnost u radu.
Vjeba: - Odredjivanje reakcija oslonaca kosog punog nosaa prema zadatom optereenju. Vjeba: Dimenzionisati krovni
49
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik kosog nosaa. - Rauna dimenzije - Objanjava kosog punog nosaa dimenzionisanje prema doputenom kosih nosaa. naponu. Statiki odredjeni okvirni nosai-ramovi - Upoznaje primjenu - Zna primjenu okvirnih nosaa. okvirnih nosaa u - Zna djelove gradjevinarstvu. okvirnog nosaa. - Navodi djelove - Rauna reakcije okvirnog nosaa. oslonaca okvirnog - Objanjava nosaa za razne odredjivanje sluajeve reakcija oslonaca optereenja: okvirnih nosaa. - crta dijagrame; - Upoznaje - transferzalnih sila; dijagrame - normalnih sila; unutranjih sila u - momenata okvirnom nosau. savijanja. Elastina linija - Zna oblik elastine - Definie pojam linije. elastine linije. - Zna vezu ugiba, - Definie pojam nagiba i momenta. ugiba i nagiba. - Objanjava metodu odredjivanja ugiba - Crta fiktivan nosa i nagiba. na osnovu uslova - Upoznaje pojam na granicama fiktivnog nosaa, nosaa. fiktivnog momenta i fiktivne transferzalne sile. - Rauna ugib i nagib - Poznaje nosaa metodom grafoanalitiku fiktivnog nosaa. metodu odredjivanja ugiba i nagiba. - Rauna ugib i nagib - Poznaje primjenu nosaa primjenom grafoanalitike tabelarnih metode. sluajeva. - Poznaje izraunavanje ugiba i nagiba nosaa pomou tabelarnih sluajeva. Statiki neodredjeni nosai - Upoznaje stepen - Rauna statiku statike neodredjenost neodredjenosti nosaa. nosaa. - Zna metodologiju
Preporuke za izvoenje nastave nosa od drveta ili elika prema doputenom naponu. Vjeba: - Odredjivanje reakcija oslonaca, dijagrama presjenih sila i kritinog presjeka za zadati okvirni nosa-ram.
Vjeba: - Odredjivanje maksimalnog ugiba i nagiba elastine linije za zadati nosa i optereenje metodom fiktivnog nosaa. Vjeba: - Odredjivanje ugiba i nagiba nosaa u presjecima kao i maksimalnih vrijednosti pomou tabelarnih sluajeva.
- Razvija preciznost u radu.
Vjeba: - Odradjivanje reakcija oslonaca za jedan put
50
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Upoznaje odredjivanje statiki nepoznatih veliina i dijagrame presjenih sila za statiki neodredjen nosa. - Objanjava kontinualni nosa. - Poznaje odredjivanje statikih veliina za kontinualni nosa primjenom Klapejronove jednaine. - Poznaje dijagrame presjenih sila za kontinualni nosa. Ekstremne vrijednosti - Upoznaje analizu optereenja na gradjevinske objekte. - Poznaje dejstvo snijega i vjetra. - Objanjava najnepovoljniji poloaj optereenja za sistem proste grede, grede sa prepustima i konzolnog nosaa.
Formativni ciljevi uenik rjeavanja statiki neodredjenih nosaa. - Rauna reakcije oslonaca primjenom osnovnih jednaina ravnotee i dodatnih geometrijskih uslova. - Crta kontinualni nosa. - Zna jednainu triju momenata ili Klapejronovu jednainu. - Crta dijagrame presjenih sila za kontinualni nosa. statikih uticaja - Zna vrste optereenja. - Analizira optereenja i rauna: - stalno optereenje; - korisno optereenje; - rauna optereenje snijegom; - rauna optereenje vjetra. - Crta razne eme optereenja i njihove kombinacije. - Rauna reakcije oslonaca za najnepovoljniji sluaj optereenja. - Rauna ekstremne vrijednosti statikih uticaja.
Preporuke za izvoenje nastave statiki neodredjen nosa. Vjeba: - Odredjivanje reakcija oslonaca primjenom Klapejronove jednaine i crtanje dijagrama presjenih sila (N, T, M) za zadati kontinualni nosa.
Vjeba: - Proraun stalnog optereenja za zadate sluajeve. - Proraun korisnog optereenja i optereenja snijegom i vjetrom. Vjeba: - Izraunavanje ekstremnih vrijednosti statikih uticaja za zadati nosa. Godinji elaborat - Za ramovski nosa uraditi: - reakcije oslonaca; - dijagrame presjenih sila; - odredjivanje kritinog presjeka; - dimenzionisanje nosaa prema naponima savijanja i naponima smicanja; - odredjivanje
51
Preporuke za izvoenje nastave maksimalnog ugiba i nagiba elastine linije nosaa.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Velikovi, O. Stankovi, O. Damjanovi-Juhas, D. Velikovi, D. Jovanovi: Statika i otpornost materijala za II razred graevinske struke, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. - Grupa autora: Zbirka zadataka za II razred graevinske struke, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. - L. Vujoevi: Zbirka rijeenih zadataka iz statike, Nauna Knjiga, Beograd, 2002. - B. Velikovi, D. Velikovi, D. Jovanovi, K. Stankovi-Miloevi: Statika i otpornost materijala za III razred gradjevinske kole, Zavod za udbenike, Beograd, 2006. - V. Lubarda: Otpornost materijala, NIO Univerzitetska rije, Titograd, 1985. - M. Proti: Mehanika i otpornost materijala, Nauna knjiga, Beograd, 1998. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave
- Raunar, projektor, platno za projektor, grafoskop, folije za grafoskop.

7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu; - pismeno (pismeni zadaci, dva u toku kolske godine). - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine; - pozitivno ocijenjen godinji elaborat. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva, konstruktivni smjer. 10. Povezanost predmeta Znanja - Analiza optereenja - Statiki odreeni i neodreeni nosai Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Debljine - Graevinske konstrukcije upotrijebljenog materijala - Krovne konstrukcije - Konstruktivni elementi objekta - Graevinski materijali - Osobine materijala - Tehniko crtanje - Razmjera crtanja - Geomehanika ispitivanja - vrstoa tla na smicanje
- Analiza optereenja - Predstavljanje sila grafiki - Smiui naponi - Normalni naponi
52
1.2.8. PREDUZETNITVO 1. Naziv predmeta: PREDUZETNITVO 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
18 18
48 48
66 66
3. Opti ciljevi nastave - Razvijanje preduzetnike sposobnosti. - Sticanje znanja o razvoju biznis ideje. - Sticanje znanja o izradi biznis plana. - Sticanje znanja i vjetina za osnivanje privrednog drutva. - Sticanje znanja i vjetina za upravljanje malim privrednim drutvom. - Osposobljavanje za rad u timu. - Osposobljavanje za primjenu moderne vrste komunikacije. - Osposobljavanje za prezentovanje rezultata rada uz pomo savremenih tehnologija.
53
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Biznis ideja i biznis plan - Suoavajui - Razvija sposobnost - Upoznaje pojam argumente kritiki postizanja biznis ideja. procjenjuje kompromisa. - Opisuje nastanak kvalitet poslovne biznis ideje. ideje u skladu sa - Nabraja i postulatima opredjeljuje se za trinog - Razvija analitiko poslovnu ideju. poslovanja. miljenje. - Nabraja mogue - Uvia vanost vrste djelatnosti. izrade biznis plana - Opisuje pojam u kontekstu biznis plan. obezbjeivanja podrke, kako - Razvija unutar samog odgovornost u privrednog drutva radu. - Upoznaje pojmove: tako i od strane vizija, misija, eksternih partnera strategija, ciljevi. (investitora, kreditora). - Razvija strunost. - Upoznaje postupak - Razlikuje pojmove: vizija, misija, istraivanja trita. strategija. - Kroz primjere - Uoava vanost obrazlae ciljeve ouvanja zdrave privrednog drutva. ivotne sredine. - Upoznaje pojmove: - Kroz primjere marketing plan i obrazlae postupak plan prodaje. istraivanja trita na novom primjeru. - Izvodi zakljuke o - Opisuje elemente potencijalnoj finansijskog plana konkurenciji. privrednog drutva. - Izvodi zakljuak o potencijalnim kupcima korisnicima usluga. - Objanjava - Vri opis neophodnost proizvoda/usluga. ouvanja ivotne - Uvia znaaj sredine. sprovoenja kontrole kvaliteta proizvoda/usluga. - Rezimira biznis - Kroz primjere plan. obrazlae - Prezentuje biznis elemente plan. finansijskog plana privrednog drutva.
Preporuke za izvoenje nastave - Poeljno je uenicima ukazati na primjere. - Organizovati prisustvo predstavnika realnog privrednog drutva. - Primjena tehnika za unapreenje razmiljanja, npr. eksperiment est eira. - Kao model moe da poslui biznis plan realnog privrednog drutva. - Pripremiti integralnu cjelinu od elemenata biznis plana.
54
uenik - Sarauje kod izrade plana ouvanja ivotne sredine za konkretno privredno drutvo. - Oblikuje dinamiku realizacije biznis plana. - Kritiki procjenjuje slabosti sainjenog biznis plana. Osnivanje privrednog drutva Ime privrednog drutva - Opredjeljuje se za - Nabraja mogua ime privrednog rjeenja za ime drutva u skladu sa privrednog drutva. propisima i potujui principe jednostavnosti i jedinstvenosti. Vizuelni identitet privrednog drutva - Upoznaje elemente - Oblikuje vizuelni identitet i znaaj privrednog drutva. oblikovanja vizuelnog identiteta privrednog drutva. Registracija privrednog drutva - Upoznaje postupak - Popunjava formulare za registracije registraciju privrednog drutva. privrednog drutva. - Opisuje mogue - Sprovodi aktivnosti oblike na pribavljanju organizovanja peata i tambilja. privrednog drutva. Otvaranje rauna kod poslovne banke - Popunjava - Opisuje postupak formulare za otvaranja rauna otvaranje rauna kod poslovne kod poslovne banke. banke. - Obavlja postupak otvaranja rauna kod poslovne banke. Poslovni kodeks preduzea - Popunjava - Upoznaje pojam formulare za poslovni kodeks otvaranje rauna privrednog drutva. kod poslovne - Nabraja elemente
Formativni ciljevi
- Razvija logiko miljenje i sposobnost za pravilno rasuivanje i zakljuivanje. - Stie radne navike.
- Rad u grupama: Uenici predlau mogua rjeenja, a nakon toga, kroz diskusiju, donose odluku. - Rad na raunaru: Uenici koriste programe za obradu teksta i slika.
- Izrada organograma privrednog drutva.
55
uenik banke. - Obavlja postupak otvaranja rauna kod poslovne banke. Organizaciona struktura privrednog drutva - Upoznaje tipove - Pronalazi slinosti i organizacione razlike izmeu strukture razliitih tipova privrednog drutva. organizacionih struktura privrednog drutva. Rad u sektorima i poslovanje privrednog drutva - Pronalazi slinosti i - Razvija sposobnost - Upoznaje razliite snalaenja u razlike u nivoima nivoe upravljanja hijerarhiji upravljanja privrednim socijalnih odnosa. privrednim drutvom. drutvom. - Upoznaje postupak - Popunjava prijavu zasnivanja radnog o slobodnom odnosa u radnom mjestu. privrednom - Uestvuje u izradi drutvu. jednostavnog - Upoznaje postupak godinjeg izrade godinjeg izvjetaja o radu. izvjetaja o radu. Sluba optih poslova - Razvija spremnost i - Obavlja usmenu i - Nabraja i opisuje sposobnost za pisanu aktivnosti u okviru saradnju. komunikaciju slube optih unutar privrednog poslova. drutva i sa - Razvija eksternim odgovornost u partnerima. radu. - Tehniki odrava internet sajt privrednog drutva. - alje i prima potu i druge slubene materijale. Sektor marketing - Razvija - Kroz primjere - Upoznaje pojam komunikativnost, obrazlae strukturu marketinga. efikasnost u radu, asortimana - Opisuje postupak marljivost i proizvoda/usluga. istraivanja trita. preciznost. - Sprovodi postupak - Upoznaje pojam i formiranja cijene elemente proizvoda/usluga. marketing miksa: - Kroz primjere proizvod, cijena, obrazlae vanost i promocija i naine promocije. distribucija. - Uporeuje mogua
Informativni ciljevi i sadraji uenik poslovnog kodeksa.
Formativni ciljevi
- Kao model moe da poslui konkurs za prijem u radni odnos objavljen u dnevnoj tampi.
- Rad u grupama od tri do pet uenika. - Upotrebljava kancelarijsku opremu (telefon, faks, fotokopir aparat, skener, tampa).
- Rad na raunaru: Uenici koriste programe za obradu teksta i slika, kao i programe za elektronsku komunikaciju. - Izrada reklamnog materijala
56
Formativni ciljevi uenik rjeenja za reklamni slogan i reklamnu poruku privrednog drutva. - Uporeuje mogue forme i sadraje reklamnog materijala. - Planira nain reklamiranja privrednog drutva, odnosno proizvoda/usluge. - Kroz primjere obrazlae mogue naine distribucije.
Sektor komercijala - Upoznaje vrste i elemente dokumentacije koja prati poslove nabavke i prodaje.
- Izrauje ponudu, porudbenicu, predraun, upit, raun i ostala dokumenta iz oblasti poslova nabavke i prodaje. Sektor finansija i raunovodstvo - Kroz primjere - Opisuje postupak obrazlae nain obrauna zarada. obrauna zarada, - Opisuje nain poreza i doprinosa. obrauna poreza i - Obavlja doprinosa. blagajnike - Upoznaje poslove. blagajnike - Obavlja poslove poslove. plaanja dospjelih - Upoznaje postupak obaveza i naplate plaanja dospjelih dospjelih obaveza i naplate potraivanja. dospjelih potraivanja.
- Razvija analitiko miljenje.
- Podstie razvoj tanosti, preciznosti i urednosti. - Formira stav o preuzimanju odgovornosti.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Vukoti: Preduzetnitvo i biznis, Ekonomski fakultet, Podgorica, 1996. - J. Manojlovi, S. Ignjatovi: Poslovna i slubena korespondencija za I razred, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. - D. Bogdanovi, G. Ivanievi: Osnovi ekonomije za I razred, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - D. Dragii, B. Ili, B. Medojevi, M. Pavlovi: Osnovi ekonomije za II razred, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - R. Rajovi: Osnovi prava za I razred, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - Publikacija Moj Biznis, Montenegro biznis alijansa, Podgorica, 2004. - Hauard Potit: Kako zapoeti sopstveni biznis, CID, Podgorica, 1997.
57
6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Uionica sa najmanje pet raunara snabdjevenih adekvatnom programskom opremom; - fax, telefon, skener, tampa, fotokopir aparat. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu; - pismene vjebe. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani ekonomista. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 10. Povezanost predmeta Znanja - Rad u sektorima i poslovanje privrednog drutva Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Organizacija graenja - Predmjer, predraun i obraun graevinskih radova
58
1.2.9. BETON 1. Naziv predmeta: BETON 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
33 33
66 66
99 99
Vjebe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Poznaju osnove prorauna po graninoj nosivosti - stiu znanja o betonu, armiranom betonu, njegovim svojstvima i primjeni. - Upoznaju tehnologiju spravljanja betona i svojstva njegovih komponenata. - Stiu znanja o ulozi armature u betonskom presjeku. - Znaju pravila ugraivanja svjee betonske mase. - Poznaju mehanika svojstva betona i armature. - Stiu znanja o teorijama za proraun armirano betonskih konstrukcija. - Poznaju proraun ab konstrukcija po teoriji graninih stanja. - Dimenzioniu presjeke konstruktivnih elemenata: stub, ploe i grede pravougaonog presjeka. - Crtaju plan armature za stub plou i gredu pravougaonog presjeka. - Koriste kompjuterski program za dimenzionisanje i armiranje konstruktivnih elemenata.
59
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik - Razlikuje sastavke - Razvija postupnost Tehnologija betona za izradu betonske - Poznaje i sistematinost. mjeavine. komponentne - Odreuje vrstu i materijale za marku cementa. beton. - Razvija tanost i - Odreuje vrstu - Poznaje naine sistematinost u agregata spravljanja betona radu. upotrebom i sredstva za granulometrijske spravljanje. - Poznaje nain krive. transporta betona i - Rauna potrebnu sredstva za koliinu vode.. transport. - Rauna razmjeru - Poznaje nain mijeanja ugraivanja i komponenti sredstva za betona. ugraivanje - Razlikuje sredstva betona. za spravljanje betona. - Odreuje sredstva - Poznaje njegu za spoljanji i betona. unutranji transport. - Opisuje osnovna - Shvata postupak svojstva svjee njege betona. betonske - Razlikuje postupke mjeavine. ispitivanja svjee - Poznaje mehanike betonske karakteristike mjeavine. betona. - Razlikuje postupke - Poznaje postupak i ispitivanja ovrslog sredstva za betona. ugraivanje svjee betonske mase. - Razvija odgovornost za Armatura samostalni rad. - Poznaje ulogu i - Zna najvanije znaaj armature u karakteristike betonskom elika za presjeku. armiranje. - Poznaje vrste - Razlikuje vrste elika za elika za armiranje. armiranje. - Poznaje mehanika - Shvata radni - Razvija osjeaj svojstva elika. preciznosti i dijagram elika. tanosti. Osnovi graenja u betonu i armiranom - Crta oblike oplata betonu za konstruktivne
Preporuke za izvoenje nastave - Posjeta fabrici betona.
- Posjeta laboratoriji za ispitivanje betona.
- Posjeta armirakom pogonu.
Vjeba: - Crta emu oplate za jednostavne betonske elemente.
60
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Poznaje vrste skela i oplata. - Poznaje osnovne podatke o organizaciji betoniranja. - Poznaje nain izvoenja i redosljed betoniranja u konstrukciji. Proraun elemenata od nearmiranog betona - Upoznaje proraun temelja samaca. - Upoznaje proraun trakastih temalja. Proracun AB konstrukcija - Poznaje osnove prorauna AB konstrukcija. - Poznaje osnove prorauna prema graninim stanjima. - Zna parcijalne koeficijente sigurnosti. - Poznaje osnove prorauna prema graninom stanju loma. - Poznaje pravilnik za beton i armirani beton87 za sidrenje armature. - Poznaje PBAB87 za nastavljanje armature. Proraun aksijalno napregnutih elemenata - Poznaje aksijalno napregnute elemente. - Poznaje proracun centricno
Formativni ciljevi uenik elemente. - Razlikuje vrste oplata i skela. - Uestvuje u organizuji procesa betoniranja.
- Razvija tanost I preciznost. - Vri dimenzionisanje I specifikaciju materijala temelja samaca. - Vri dimenzionisanje i specifikaciju materijala trakastih temelja. - Zna osnove prorauna AB konstrukcija. - Koristi propise za parcijalne koeficijente sigurnosti. - Razvija tanost i preciznost. - Koristi se pravilnikom za beton i armirani beton 87 za sidrenje i nastavljanje armature - Koristi PBAB87 za AB ploe sa glavnom armaturom u jednom pravcu. - Dimenzionie slobodno poloenu plou, crta plan - Razvija tanost, sistematinost preciznost i urednost. - Razvija rutinu, brzinu i tanost. Razvija - Razvija organizacione sposobnosti.
Vjeba: - Dimenzionisanje temeljne stope od nearmiranog betona.
Vjeba: - Dimenzionisanje centrino pritisnutog stuba, plan, izvod i specifikacija armature.
61
Informativni ciljevi i sadraji uenik pritisnutih stubova bez uticaja izvijanja. AB elementi nepregnuti na savijanje - Poznaje osnove proracuna AB elemenata napregnutih na savijanje. - Poznaje AB grede pravougaonog poprenog presjeka. - Poznaje AB ploe. - Poznaje slobodno poloenu plou. - Poznaje konzolnu plou. - Poznaje plou sa prepustima. Proraun nosaa prema transferzalnim silama - Poznaje proraun AB greda pravougaonog poprenog presjeka prema transverzalnim silama.
Formativni ciljevi uenik prema liniji zateuih sila, izvod i specifikacija armature. - Dimenzionie konzolnu plou, crta plan armature prema liniji zateuih sila, izvod i specifikacija armature. - Dimenzionie plou sa prepustima, crta plan armature prema liniji zateuih sila, izvod i specifikacija armature. - Rauna napon smicanja prema graninoj transverzalnoj sili. - Koristi propise o osiguranju od sila zatezanja za granino stanje nosivosti pri uticaju graninih transverzalnjh sila. - Rauna armaturu za primanje sila zatezanja. - Odreuje poloaj armature za prijem kosih sila zatezanja.
Socijalizacijski ciljevi uenik sistematinost i preciznost u radu.
Preporuke za izvoenje nastave Vjeba: - Dimenzionisanje AB grede pravougaonog poprenog presjeka optereene na savijanje. Vjeba: - Dimenzionisanje AB slobodno poloene ploe, plan, izvod i specifikacija armature. Vjeba: - Dimenzionisanje AB konzolne ploe, plan, izvod i specifikacija armature. Vjeba: - Dimenzionisanje AB ploe sa jednim prepustom, plan, izvod i specifikacija armature. Vjeba: - Dimenzionisanje AB grede pravougaonog poprenog presjeka, crtanje dijagrama glavnog napona zatezanja i osiguranje nosaa armaturom.
- Razvija tanost i preciznost u radu.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. Marjanov, I. Stojiljkovi: Beton za trei i etvrti razred graevinske kole. - Pravilnik za beton i armirani beton, 1987. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Pribor za crtanje i raunanje, grafoskop, raunar sa projektorom.
62
7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmeno (najmanje jedna u klasifikacionom periodu); - pismeno dva pismena zadatka; - pismene vjebe. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva, konstruktivni smjer. 10. Povezanost predmeta Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja Dimenzionisanje - Statika i otpornost materijala - Vrste nosaa, vrste optereenjai elemenata na pritisak i statiki uticaji savijanje - Graevinske konstrukcije Crtanje elemenata - Osnovni graevinski elementi konstrukcija (stubovi, grede, ploe) optereenih na pritisak i savijanje Komponente za - Cement, agregat, voda i aditivi - Graevinski materijali spravljanje betona - Osnovna svojstva betona i Radni dijagram betona i armature elika Crtanje elemenata - Primjena raunara u - Upotreba kompjuterskih konstrukcija graevinarstvu programa optereenih na pritisak i savijanje Znanja
63
GRAEVINSKI TEHNIAR - SMJER NISKOGRADNJA 1.2.10.1. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE 1. Naziv predmeta: MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
36 36
36 36
72 72
3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje mehanikih svojstava tla od kojih neposredno zavisi fundiranje objekata. - Sticanje znanja o znaaju, nainima i pravilima za izvoenje temeljnih konstrukcija graevinskih objekata. - Upoznavanje osnovnih tipova temelja i materijala za njihovo izvoenje. - Upoznavanje propisa i pravila za izvoenje temelja. - Poznavanje elemenata prorauna, koji su neophodni za iscrtavanje izvoakih detalja. - Korienje usvojenih znanja iz drugih predmeta. - Osposobljavanje za sistematinost, urednost i preciznost. - Sticanje pravilne predstave o prostoru.
64
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Mehanika tla - opte karakteristike tla - Razlikuje vrste tla: - Razvija analitinost - Definie ulogu i nevezana, vezana i znaaj mehanike u radu. tla organskog tla. porijekla. - Upoznaje vrste i postanak tla. - Poznaje faze materijala u tlu i fizika svojstva tla: - Razlikuje faze materijala u tlu. - granulometrijski - Razlikuje fizika sastav; svojstva tla. - strukturu tla; - poroznost i koeficijent poroznosti tla; - vlanost tla; - zapreminsku i specifinu teinu tla; - zbijenost - Uoava vanost tla(Proktorov poznavanja ogled); deformacije tla kao - kapilarnost u tlu; posledice dejstva - Shvata znaaj - vodopropustljivos mraza. tanosti i t tla; preciznosti u radu. - granice konzistencije tla; - trenje i koheziju tla; - Razlikuje vrste - stiljivost tla. uzoraka tla. - Obrazlae dejstvo mraza na tlo. - Upoznaje opte pojmove o istranim radovima i terenskim ispitivanjima tla. - Nabraja i definie vrste uzoraka tla i nain uzimanja. - Nabraja metode za odreivanje otpornosti tla. Stabilnost zemljanih kosina - Shvata znaaj - Shvata znaaj - Navodi uzroke tanosti i poznavanja uzroka kretanja tla. preciznosti u radu. kretanja tla. - Poznaje uslove - Ispituje stabilnost stabilnosti kosina. zemljane kosine - Poznaje metode
Preporuke za izvoenje nastave - Posjete laboratoriji za geomehanika ispitivanja tla. - Geomehaniki elaborati.
Grafika vjeba: - Ispitivanje stabilnosti zemljane kosine analitikom i
65
Informativni ciljevi i sadraji uenik ispitivanja stabilnosti tla.
Formativni ciljevi uenik analitikom i grafikom metodom.
Preporuke za izvoenje nastave grafikom metodom (vedska metoda momenata i modifikovana vedska metoda) - Geomehaniki elaborati
Dozvoljena optereenja tla - Crta rasprostiranje - Poznaje optereenja u tlu i rasprostiranje superpoziciju optereenja u tlu. pritisaka tla u - Poznaje dubini. superpoziciju - Oitava iz pritisaka tla u geomehanikog dubini. elaborata - Definie dozvoljeno dozvoljena optereenje tla. optereenje za razliite vrste tla. Potporni zidovi - Shvata znaaj - Nabraja podjelu i poznavanja uzroka primjenu potpornih kretanja tla iza zidova. potpornog zida. - Definie pritiske tla na potporne zidove. - Ispituje stabilnost - Poznaje uslove potpornih zidova stabilnosti analitikom potpornih zidova: metodom. - u pogledu preturanja, - u pogledu klizanja, - u odnosu na ivina naprezanja. Fundiranje graevinskih objekata - Razlikuje naine - Nabraja fundiranja karakteristike tla graevinskih koje utiu na objekata, dubinu fundiranja. - Definie najmanju dubinu fundiranja. - Navodi naine fundiranja: - Razlikuje oblike neposredno i temelja posredno neposredno fundiranje oslonjenih na tlo, graevinskih objekata. - Poznaje oblike temelja - Rauna centrino neposredno optereen ab oslonjene na tlo: temelj samac i - temelje samce;
- Navikava se na racionalno i paljivo izvoenje zadataka.
Vjeba: - Ispitivanje stabilnosti potpornih zidova analitikom metodom.
- Razvija pravilan odnos prema ouvanju materijalnih dobara,
Geomehaniki elaborati. Vjeba: - Raunanje centrino optereenog ab temelja samca i crtanje plana armature. - Raunanje centrino optereene ab temeljne trake i crtanje plana armature.
66
Informativni ciljevi i sadraji uenik - trakaste temelje; - ploaste temelje; - kombinovane temeljne sisteme. - Poznaje proraun temelja samca i trakastih temelja - Opisuje posredno fundiranje graevinskih objekata na ipovima. - Navodi primjenu priboja, zagata i kesona i njihovu opravdanost kod izgradnje graevinskih objekata.
Formativni ciljevi uenik crta plan armature. - Rauna centrino optereenu ab temeljnu traku i crta plan armature. - Razlikuje naine posrednog fundiranje graevinskih objekata. - Skicira priboje i zagate.
Socijalizacijski ciljevi uenik - Navikava se na pridravanje propisa.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Solarov: Mehanika tla i fundiranje, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2008. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Stolovi za crtanje, pribor za crtanje; - raunar sa projektorom. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci: po jedan pismeni zadatak u polugoditu; - pismene vjebe. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva.
67
68
10. Povezanost predmeta Znanja - Potporni zidovi - Temelji - Potporni zidovi - Temelji - Priboji i zagati - Zemljane kosine - Potporni zidovi - Temelji - Potporni zidovi - Temelji - Neposredno fundiranje graevinskih objekata Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Nacrtna geometrija - Presjeci geometrijskih tijela - Graevinski materijali - Beton - elik - Gvoe - Drvo i drvena graa - Vrste optereenja - Sile u presjeku - Geometrijske karakteristike presjeka - Otpornost materijala - Primjena betona kao graevinskog materijala - Armatura - Temelji
- Statika i otpornost materijala
- Beton - Graevinske konstrukcije
69
1.2.11.1. GEODEZIJA 1. Naziv predmeta: GEODEZIJA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
36 36
36 36
72 72
Vjebe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje sa poslovima geometra. - Sticanje potrebnih znanja iz oblasti geodezije. - Poznavanje metoda mjerenja i instrumenata. - Ovladavanje formulama za obradu podataka dobijenih mjerenjima. - Ovladavanje postupcima mjerenja uglovnih i linearnih velicina. - Osposobljavanje za izradu horizontalne i vertikalne predstave terena. - Osposobljavanje uenika za samostalnu pripremu podataka za obiljeavanje objekata na terenu. - Sticanje sposobnosti za visinsko obiljeavanje taaka. - Sticanje potrebnih znanja za primjenu geodezije u graevinarstvu.
70
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Predmet i zadatak geodezije - Podstie na - Interpretira - Definise znanja o snalazljivost i pojmove o geodeziji, ime se samopouzdanje. geodeziji. bavi i o njenoj - Razvija sposobnost - Rauna primjeni u i spremnost na razmjeru(rauna graevinarstvu: saradnju. duinu na planu ili - razmjera i u prirodi za razmjernici karte i odgovarajuu planovi; razmjeru) i - osnova za izvrenje razmjernike. premjera; - Uporeuje i - geodetske mree, definie kartu i vrste i nain plan. obiljeavanja. - Razlikuje geodetske mree i uoava emu slue. - Razlikuje nain obiljezavanja pojedinih taaka. - Podstie - Izvodi samostalno Pojam mjere i preuzimanje mjerenje duina i mjerenja odgovornosti za zna da iskontrolie - Poznaje linearna izvreno. mjerenja. mjerenja, princip mjerenja. - Poznaje postupke - Formira podatke za mjerenja duina polarno kao i postupke obiljeavanje obrade izmjerenih taaka. podataka. - Formira podatke za ortogonalno obiljeavanje taaka na terenu Primijenjena metodom presjeka geodezija pravaca. - Navodi i priprema - Odredjuje i podatke i obiljeava take na obiljeava take na terenu polarnom terenu: metodom. - take na terenu; - Odredjuje i - uglove na terenu; obiljeava take na - polarno take na - Razvija sposobnost terenu terenu; i spremnost na ortogonalnom - ortogonalno take saradnju. metodom. na terenu. - Odredjuje i - Obiljeava pravce obiljeava take na osovine kad se terenu metodom krajnje take presjeka pravaca. dogledaju.
Preporuke za izvoenje nastave Vjebe: - Prikazati plan i kartu i na njima definisati pojam razmjere. - Prikazati skice geodetskih mrea i na osnovu njih predstavti ih po znaaju i namjeni.
Vjebe: - Prikazati elektronski daljinomjer i na njemu objasniti princip rada. - Osvrnuti se na klasian nain mjerenja duine pantljikom.
Vjebe: - Na dijelu plana izvriti pripremu podataka za prenoenje taaka polarno, ortogonalno ili presijecanjem pravaca.
71
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Obiljezava elemente krune krivine.
Formativni ciljevi uenik - Obiljeava pravac osovine kada se krajnje take ne dogledaju. - Odreuje i obiljeava osnovne elemente krune krivine. - Rukuje instrumentomteodolitom(totalna stanica), razlikuje njegove djelove i upotrebljava ih. - Ocjenjuje uslove instrumenta. - Izvodi samostalno postupak mjerenja uglova. - Analizira i obradjuje podatke mjerenja. - Vri kontrolu i korekciju mjerenja i raunanja.
- Podstie na snalazljivost i samopouzdanje.
Na terenu u manjim grupama izvrsiti: - obiljeavanje pravca osovine, - izvriti obiljezavanje krivine.
- Poznaje uglovna mjerenja. - Poznaje rukovanje i korienje instrumenta djelove viziranje. - Utemeljuje znanja o centrisanju instrumenta. - Poznaje metode mjerenja horizontalnih uglova(prosta i girusna metoda). - Poznaje obradu podataka T.0.1, jedinice za uglove, pretvaranje iz jedne podjele u drugu i obrnuto. Raunanje koordinata - Poznaje koordinatni sistem. - Upoznaje formule raunanja direkcionog ugla i duina iz koordinata poligonskih taaka. - Upoznaje formule za raunanje koordinata poligonskih taaka. - Poznaje postupke pronalaenja belega.
- Prikazati centrisanje instrumenta.
poligonskih taaka - Razvija smisao za - Odredjuje preciznost i koordinatni sistem i sistematinost u koordinate. radu. - Odredjuje elemente poligonskog vlaka indirektnim putem. - Rauna direkcioni ugao i duzine iz koordinata. - Rauna koordinate poligonskih taaka u vlaku.
- Na ravanskom i prostornom modelu definisati koordinatni sistem. - Na primjerima objasniti primjenu teorema za odreivanje elemenata poligonskog vlaka.
72
Informativni ciljevi i sadraji uenik Snimanje terena - Objanjava metode snimanja (ortogonalna metoda snimanja, polarna metoda snimanja).
Socijalizacijski ciljevi uenik - Navikava se na red i urednost.
Preporuke za izvoenje nastave - Zadati uenicima da samostalno skiciraju zgradu u kojoj ive. - Upoznati uenike sa nainom obiljeavanja pravog ugla. - Prikazati detaljnu skicu. - Pokazati letvu i objasniti uenicima kako se ita podjela.
- Analizira sta se snima. - Pravi izabor taaka za snimanje. - Skicira detalje. - Pravi izabor detaljnih taaka koje treba snimiti. - Odredjuje zavretak ili prekid snimanja. - Kontrolie mjerenja. - Rukuje tahimetrom. - Rauna duine i visinske razlike po formulama. - Rauna koordinate detaljnih taaka po formulama. Nivelman i izrada situacionih planova - Upoznaje pojmove - Razlikuje nivelmansku o vrstama mreu. nivelmana i - Provjerava pribor njihovoj primjeni: za mjerenje - pojam, cilj i visinskih razlika. znacaj nivelmana; - podjela nivelmana; - Primjenjuje postupke mjerenja. - pojam visine i visinske razlike; - Rauna kote - pribor za nivelanje; taaka. - Poznaje rukovanje i koricenje - Rukuje instrumenta. instrumentom. - Ispitivanje nivelira - Analizira uslove i rektifikacija. instrumenta. - Geometrijski nivelman i podjela - Razlikuje detaljni i metode nivelanja. generalni nivelman - Definie i rukuje njima. nivelmanske strane vlaka i mree i - Rauna visine - nivelmanski reper. repera detaljnih - Objanjava taaka. raunanje visina - Upotrebljava repera i detaljnih topografski i taaka. kartografski klju. - Poznaje topografske znake i - Crta plan na
- Shvata znaaj tanosti i preciznosti u radu.
- Pokazati repere. - Uraditi primjer obrade podataka zapisnika sa terena.
- Na osnovu jedne detaljne skice i terenskih podataka u odgovarajucoj razmjeri iskartirati plan. - Na planu primjeniti topografske znake.
73
Informativni ciljevi i sadraji uenik njihovu primjenu. - Opisuje konstrukciju plana. - Objanjava nain interpolacije izohipsa. Topografske podjele i - Definise sve podatke za koriscenje karata i geodetskih planova, kao osnove za studije i projektovanje objekata. - Definise promjenu dimenzije hartije plana ili karte sa ili bez decimalne mreze. - Objasnjava graficki nacin odredjivanja koordinata tacaka na planu ili karti. - Objanjava graficki nain odreivanja kota taaka na planu ili karti. - Objasnjava grafiki nacin odreivanja uglova na planu ili karti.
Formativni ciljevi
uenik osnovu terenskih podataka. - Formira prikaz terena u visinskom smislu na planovima. njihova primjena u gradjevinarstvu - Razvija logiko - Koristi kartu ili razmiljanje. geodetski plan kao osnovu za projektovanje objekata. - -Odreuje deformaciju plana ili karte. - Grafiki odreuje koordinate taaka na planu ili karti. - Graficki odreuje kote taaka na planu ili karti.
Preporuke za izvoenje nastave - Na razliitim primjerima uvjebati konstrukciju izohipsa.
Vjebe: - Na planu razmjere R 1: 1000 treba grafiki da odredi koordinate, kote, duinu i ugao.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - S. Konti, K. Vraari: Geodezija za graevinsku, umarsku i hidrometeoroloku kolu, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2001. - K. Mihajlovi, K. Vraari: Geodezija I, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Opremljen geodetski kabinet sa svim potrebnim priborom i instrumentima, opremljena raunarska sala. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismene vjebe. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.
74
8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer geodezije; - diplomirani inenjer gradjevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Zemljani radovi - Tehnika obrada grafikih priloga - Trasiranje saobraajnica - Premjeravanje puta Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Organizacija graenja - Obraun zemljanih masa - Tehniko crtanje - Saobraajnice - Mostovske i tunelske konstrukcije - Razumije i koristi tehnike priloge - Trasa puta - Trasa puta
75
1.2.12.1. SAOBRAAJNICE 1. Naziv predmeta: SAOBRACAJNICE 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
108 66 174
72 66 132
180 132 312
3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje metoda izvoenja donjeg stroja saobraajnica uz primjenu savremene mehanizacije. - Shvata znaaj mjera i vrste zatite zemljanog trupa saobraajnice. - Sticanje znanja o nainima odravanja donjeg stroja saobraajnica i postupaka za sanaciju otecenih objekata. - Sticanje znanja o izboru vrste kolovozne konstrukcije u zavisnosti od odreenih parametara. - Sticanje znanja o nanima izvodjenja kolovoznih konstrukcija. - Osposobljavanje za samostalnu analiticku obradu podataka i grafiko prikazivanje elemenata saobraajnice. - Stice svijest o znacaju preciznog, kvalitetnog i ekonomicnog izvodjenja radova po projektnim crtezima. - Stice svijest o upotrebi nauenih oblasti i njihovoj primjeni na konkretnim stvarima. - Primjenjivanje mjera zatite na radu pri graenju puteva i zeljenickih pruga. - Sticanje navike za adekvatnom zastitom saobracajnica i objekata pored njih. - Sticanje radne navike i radne discipline. - Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju poslova. - Razvijanje kritikog odnosa prema svom i tudjem radu u okviru radnog procesa. - Razvijanje tolerancije, uvaavanja i sluanja drugih miljenja. - Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta.
76
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod - Razlikuje elemente - Razvija pozitivan - Zna cilj i zadatak stav prema novim saobracajnice. predmeta. saznanjima. - Razlikuje vrstu - Poznaje vrste saobraajnice. saobraajnica (putevi, zeljeznice). Geotehnicki radovidonji stroj saobracajnice - Zna elemente saobracajnice. - Zna donji stroj puta- elementi. - Zna donji stroj zeljezniceelementi. Klasifikacija tla - Zna geotehnicki kriterijum: - prema standardu za zemljane radove za potrebe saobracajnica; - prema propisima za zemljane radove u gradjevinarstvu. - Zna tehnoloski kriterijum. - Klasifikacija na osnovu otpora pri kopanju. Projektovanje i izgradnja kosina, usjeka i nasipa - Definie nagibe kosina. - Objanjava stabilnost kosina. - Opisuje projektovanje kosina zavisno od materijala. - Analizira elemente donjeg stroja puta i eljeznike pruge. - Skicira elemente donjeg stroja.
- Vri klasifikaciju tla prema usvojenim standardima i propisima.
- Formira stav o vanosti propisa i njihovoj primjeni.
Vjezba: - Crta oblike zemljanog trupa saobraajnice u odgovarajuoj razmjeri.
- Identifikuje stabilnost kosina u zavisnosti od vrste tla: - kohezivno tlo, - stjenovito i kamenito tlo. - Uporeuje zatitne i potporne konstrukcije geotehnikih objekata. - Razlikuje odvodnjavanje povrinske i podzemne vode.
- Razvija preciznost i sistematinost. - Podstie logino zakljuivanje.
Vjezba: - Crta nagibe kosina usjeka i nasipa u odgovarajuoj razmjeri.
77
Informativni ciljevi i sadraji uenik Zastitne i potporne konstrukcije prethodnih objekata - Poznaje odvodnjavanje povrinske i dreniranje podzemne vode, bioloku i mehaniku zatitu kosina. Pripremni radovi na uredjenju gradilista - Obrazlae kako se vri obiljeavanje trase, objekata i njihovo profilisanje. - Objanjava raunsko odreivanje noice nasipa i gornje ivice usjeka.
Formativni ciljevi uenik - Uporeuje bioloku i mehaniku zatitu kosina. - Skicira bioloku i mehaniku zatitu kosina. - Odreuje osovinu trase puta i vri profilisanje na osnovu: - visine nasipa, dubine usjeka; - irine planuma; - podataka o udaljenosti ivica noica nasipa od osovine.
Preporuke za izvoenje nastave Vjezba: - Crta zatite kosina u odgovarajuoj razmjeri. Vjezba: - Rauna i crta obiljeavanje kosina usjeka i nasipa na nagnutom terenu u odgovarajuoj razmjeri.
- Razumije odnose tehnike i prirode.
- Raunski odreuje noice nasipa i gornje ivice usjeka. - Razlikuje metode izrade usjeka: - iskop u uzdunim slojevima; Metode izrade usjeka - iskop sa ela u punom profilu; i nasipa - Opisuje standardne - iskop sa ela sa podunim metode izrade prosjekom; nasipa i usjeka. - Zna metode Izrade - iskop sa ela po terasama; usjeka u - iskop sa strane. stjenovitom - Odreuje metode materijalu izrade nasipa i tehnikom usjeka na osnovu: miniranja. - Zna metode izrade - vrste i sastava tla; - prisustva vode; nasipa na slabo - konfiguracije nosivom tlu. terena; - dubine i duine usjeka; - transportne duine materijala; - mogunosti iskopa sa vie napadnih taaka. Postupci terenske i Vri komparaciju laboratorijske
Vjezba: - Crtanje - Metoda izgradnje usjeka i nasipa u odgovarajuoj razmjeri.
- Posjeta gradilitu. - Formira stav o vanosti propisa i njihovoj primjeni.
78
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik dobijenih terenskih kontrole rezultata sa - Zna postupke usvojenim ispitivanja standardima za tla(zbijenosti, odreenu poziciju vlaznosti, radova. deformabilnosti, nosivosti, ravnosti izradjenog sloja). - Zna kriterijume ocjene kvaliteta. - Analizira osnove za Projektovanje projektovanje. puteva i eljeznica - Uporeuje dobijene rezultate Osnove za sa standardima. projektovanje - Razlikuje raunsku - Zna klasifikaciju i projektnu brzinu. puteva, gradskih - Uporeuje slobodni saobracajnica i i saobraajni profil zeljeznickih pruga. na putu, mostu i - Opisuje tunelu. saobraajno optereenje. - Zna propusnu mo. - Zna nivo usluge puta. - Zna mjerodavne - Razlikuje elemente brzine u poprenog profila projektovanju i puteva i osnove kretanja eljeznike pruge: vozila. - vozne trake, - Poznaje - zaustavne trake i saobraajni, linije, slobodni profil i - bankine, tovarni profil. - rigole, Poprecni profili - berma, - Poznaje popreni - razdjelne trake. profili vangradskog - Odreuje dvotranog puta, dimenzije auto puta i poprenog profila gradskih na osnovu: saobraajnica - ranga puta; - Zna standardni - mjerodavne brzine; geometrijski - konfiguracije popreni profil terena; - mjerodavnog vozila. - Analizira elemente situacionog plana. - Rauna: - minimalnu duinu
- Razvija kreativnost i samostalnost u radu.
Vjezba: Crta: - Poprecni profil puta. - Poprecni profil pruge u odgovarajuoj razmjeri.
Vjezba: - Crta - Putna krivina sa prelaznom krivinom u odgovarajuoj razmjeri.
- Razvija spremnost i sposobnost na saradnju. - Razvija analitinost u radu.
79
Informativni ciljevi i sadraji uenik Elementi situacionog plana Nabraja elemente situacionog plana: - pravce, kruzne krivine, prelazne krivine; - proirenje kolovozapreglednost puta; - nadvienje kolosjeka.
Formativni ciljevi uenik pravca; - minimalni poluprenik krune krivine; - minimalni perametar klotoide; - tangentu, bisektrisu i kruni luk.
- Razumije znaaj timskog rada.
Vjezba: - Crta- Poduni profil puta u R=1/5000/500.
Elementi poduznog profila - Definie i objanjava: - poduni nagib puta; - nagibi i prelomi nivelete; - vertikalne krivine; - poduni profil. Vitoperenje kolovoza - Poprecni nagib kolovoza. - Seme vitoperenja.
- Analizira elemente podunog profila. - Rauna poduni nagib puta. - Analizira niveletu i rauna vertikalne krivine. - Razlikuje konkavnu i konveksnu krivinu. - Skicira pojedine djelove podunog profila: - nagib nivelete; - kote terena i nivelete; - stacionae; - zakrivljenost trase; - popreni nagib kolovoza; - vitoperenje kolovoza.
80
Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Trasiranje (puteva i zeljeznice) - Analizira proces Objanjava: projektovanja I - princip trasiranja; principa izvoenja - korak i nultu liniju; trase. - projektnu osovinu. - Uporeuje karakter - Zna analiticku trase u odnosu na obradu trase. reljef terena. - Zna kako se vri - Odreuje tehniku obracun zemljanih trasiranja i masa. oblikovanja trase. - Nabraja projektnu dokumentaciju. - Analizira elemente Gornji stroj puta gornjeg stroja: Definie i opisuje: - donju podlogu; - elemente gornjeg - gornju podlogu; stroja: kolovoznu podlogu i kolovozni - kolovozni zastor. - Razlikuje faktore zastor; izbora i - strukturu projektovanja kolovoznih kolovoznih konstrukcija; konstrukcija: - navodi podjelu - saobraajno kolovoznih ptereenje; konstrukcija. - Zna faktore izbora i - nosivost donjeg stroja; projektovanja - kvalitet ugraenih kolovoznih materijala; konstrukcija. - klimatski i hidroloki uslovi. - Razlikuje standardne tipove donjih podloga: -ljunane podloge; -tucanike podloge po sistemu: makadama i mineral betona. - Mehaniki stabilizovani nosei slojevi. - Razlikuje standardne tipove gornjih podloga: - cementnu stabilizaciju; - bitumenizirani nosei sloj-BNS; - cementno betonska
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razumije znaaj timskog rada.
Preporuke za izvoenje nastave - Godinji grafiki rad: - Projekat dvotranog puta na topografskoj podlozi R=1/5000.
- Razvija sposobnost za saradnju.
Vjezba: - Crta nosee slojeve kolovoznih konstrukcija u odgovarajuoj razmjeri.
Kolovozne podloge - Nabraja standardne tipove donjih i gornjih podloga, - Opisuje kolovozne podloge.
- Razvija sposobnost ocjenjivanja i vrednovanja sopstvenog rada,
81
uenik podloga. - Analizira ulogu donjih i gornjih podloga. Uredjaji i postrojenja za elektrifikaciju i signalno-sigurnosni uredjaji - Shvata znaaj - Analizira sisteme - Zna sisteme postizanja elektrine vueelektricne vuce za odgovarajueg kontaktna mrea. kontaktnu mrezu. kvaliteta uraenog - Razlikuje siginalno- Zna signalnoposla. siguronosna sigurnosna postrojenja: postrojenja. - stanina, - pruna, - ureaje za daljinsko upravljanje, - automatske ureaje. Vjeba: - Razvija tehniku - Uporeuje tipove Fleksibilne - Crta postrojenje za kulturu. fleksibilnih kolovozne kolovoznih konstrukcije(asfaltn proizvodnju konstrukcija. i kolovozi) asfaltne mjeavine - Razlikuje postupke - Poznaje i asfalt betona po proizvodnje konstruktivne toplom i hladnom fleksibilnih osnove, mineralne postupku. kolovoznih materijale, veziva. konstrukcija. - Opisuje tipove, - Posjeta asfaltnoj sastav, proizvodnju - Uporeuje tipove bazi. krutih kolovoznih i ugradnju asfalt konstrukcija. betona, livenog - Vri komparaciju sa betona i asfaltnog analizom makadama. fleksibilnih i krutih kolovoznih Krute kolovozne konstrukcija. konstrukcije (cementno-betonski - Razlikuje spojnice Vjezba: u odnosu na kolovozi) - Crta spojnice u osovinu puta na: - Zna konstruktivne cementno- Razvija svijest o - podune i osnove, sastav i betonskom potrebi kvalitetnog - poprene. kvalitet betona, kolovozu. rada. - Vri podjelu tehnoloske podunih i postupke poprenih spojnica proizvodnje i prema konstrukciji ugradnje betona. na: - Zna spojnice u - dilatacionecementnoprostorne, betonskom - prividne i kolovozu. - pritisnute. - Analizira klasifikaciju
Formativni ciljevi
82
Informativni ciljevi i sadraji uenik Gradske saobraajnice - Nabraja gradske saobraajne sisteme. - Definie raskrsnice. - Opisuje parkiralita. - Zna osnovne karakteristike komunalnih sistema.
Formativni ciljevi uenik gradskih saobraajnih sistema: individualni, kolektivni. Uporeuje povrinske i denivelisane raskrsnice. Razlikuje podruja izliva i uliva kod denivelisanih raskrsnica. Analizira potrebu za parkiranjem vozila-mirujui saobraaj. Razlikuje projektne standarde za parkiralita. Uporeuje povrinska parkiralita i parking garae. Analizira osnovne karakteristike komunalnih sistema: vodovod, elektro-energetska mrea, telekomunikacije, gasovodi, toplovodi, kanalizacija.
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija svijest o potrebi kvalitetnog rada.
Preporuke za izvoenje nastave Vjeba: - Crta raskrsnicu. - Crta parking u odreenoj razmjeri.
Vjezba: - Crta oivienje kolovoza u odgovarajuoj razmjeri Primjena prefabrikovanih elemenata - Zna kolovoze od montaznih elemenata. - Zna oivicenje kolovoza gradskih i vangradskih saobracajnica. - Razlikuje tipske prefabrikovane elemente za: - poploavanje, - oivienje kolovoza.
83
Informativni ciljevi i sadraji uenik Standardna ispitivanja u toku gradjenja - Poznaje ispitivanje kolovoznih podloga, asfaltnih i cementnobetonskih kolovoza. Odvodnjavanje kolovoza - Zna odvodnjavanje vangradskih puteva i gradskih saobracajnica.
Formativni ciljevi uenik - Razlikuje tipska rijeenja sistema odvodnjavanja. - Analizira tipske poloaje slivnika kod gradskih saobraajnica: - horizontalni u kolovoznoj ravni, - vertikalni u ivinjaku i - kombinovani. - Uporeuje odvodnjavanje gradskih i vangradskih puteva.
Socijalizacijski ciljevi uenik - Navikava se na odgovornost u radu.
Preporuke za izvoenje nastave Vjeba: - Crta odvodnjavanje kolovoza.
Odravanje kolovoznih konstrukcija i zeljeznickih pruga - Zna pojam odravanja. - Zna vrste oteenja. - Poznaje postupke kontrole stanja kolosjeka. - Opisuje redovno odrzavanje kolosjeka, sradnje i glavne (remont) opravke eljeznikih pruga. - Opisuje opravke cementnobetonskih i asfaltnih kolovoza. Konstrukcija gornjeg stroja kod zeljeznickih pruga
- Razlikuje odravanje gradskih i vangradskih puteva i eljeznikih pruga (gornjeg i donjeg stroja). - Uporeuje oteenja i opravke - Navikava se na kod fleksibilnih i samostalni rad i krutih kolovoznih rad u grupi. konstrukcija. - Poznaje kontrolu stanja pruge: - ispitivanje geometrije kolosjeka, - ispitivanje naprslina u inama, - ispitivanje naboranosti ina. - Razlikuje i uporeuje: - redovno odravanje pruge; - srednje opravke pruge; - glavna (remont)opravka pruge. - Razlikuje elemente kolosjeka.
- Vjeba: - Crta ine, pragove, kolosjeni pribor u odgovarajuoj razmjeri.
84
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Zna elemente kolosjeka. - pragovi ine i kolosjecni pribor; - zastor; - dugi sinski trak DST; - Vrste kolosjeka: - skretnice, prenosnice, okretnice, matinjaci i ukrtaji.
Formativni ciljevi uenik - Uporeuje primjenu klasinih ina i dugog inskog traka. - Proracunava sine. - Skicira kolosjecni pribor-pricvrsni i spojni. - Proraunava pragove. - Skicira veze kolosjeka: - okretnice, - prenosnice, - skretnice, - ukrtaje i - matinjake. - Analizira veze kolosjeka. - Analizira sisteme elektrine vuekontaktna mrea. - Razlikuje signalnosiguronosna postrojenja: - stanina, - pruna, - ureaje za daljinsko upravljanje, - automatske ureaje.
Socijalizacijski ciljevi uenik - Stie sigurnost i samopouzdanje u radu.
Preporuke za izvoenje nastave - Vjeba: - Crta skretnice i matinjake u odgovarajuoj razmjeri.
Uredjaji i postrojenja za elektrifikaciju i signalno-sigurnosni uredjaji - Zna sisteme elektrine vue za kontaktnu mreu. - Zna signalnosigurnosna postrojenja.
- Razvija tehniku kulturu.
- Prikazivanje sa CD ureaja i postrojenja za elektrifikaciju i signalnosigurnosnih ureaja.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Anus, J. Katani: Putevi, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. - Tehniar-graevinski prirunik 6, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989. - I. Gaci: Zeljeznike pruge, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd 1990. - T. Milojkovi: Zeljeznice, ZZUiNS, Beograd, 1990. - Prof. dr Z. Joksi: Kolovozne konstrukcije puteva, projektovanje, graenje i odravanje, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1990. - M. Maletin: Gradske saobraajnice, Graevinski fakultet, Beograd, 1992. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Pribor za crtanje, raunar sa projektorom, fotografije. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmeni odgovori (najmanje jedna u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci - po dva u svakoj godini; - grafike vjezbe.
85
- Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju godine; - pozitivna ocjena grafikih vjebi. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inzenjer gradjevinarstva smjer saobraajni. 10. Povezanost predmeta Znanja - Tehnika obrada grafikih priloga - Vrste materijala - Klasifikacija tla - Predmjer i predraun - Premjeravanje terena Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Tehnicko crtanje - Razumije i koristi tehnike crtee - Gradjevinski materijali - Izbor materijala prema - Geomehanicka ispitivanja - konstrukciji i namjeni - Metode graenja u tlu - Organizacija gradjenja - Koliine, norme i cijene - Geodezija - Trasa saobraajnice
86
1.2.13.1. ORGANIZACIJA GRAENJA 1. Naziv predmeta: ORGANIZACIJA GRAENJA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
36 33 69
36 33 69
72 66 138
Vjebe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Koordiniranje, usmjeravanje, planiranje i kontrola aktivnosti organizovanih grupa ljudi radi ostvarenja odredjenih ciljeva u gradjevinarstvu. - Upoznavanje menadmenta kao modernog naina vjetine upravljanja. - Osposobljavanje za analizu izvrenih aktivnosti, pravilnu upotrebu tehnike dokumentacije. - Osposobljavanje za voenje i itanje graevinske dokumentacije. - Izraivanje eme organizacije gradilita za sve objekte visokogradnje. - Upoznavanje graevinske mehanizacije i njene primjene u zavisnosti od vrste rada. - Upoznavanje dinamike izvoenja radova i itanje dinamikih planova. - Korienje normativa i standarda pri izradi predmjera i predrauna i upotrebljavanje kompjuterske tehnike u tu svrhu. - Upoznavanje i korienje mjera zatite na radu i principa zatite prirodne sredine.
87
4. Sadraj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Graevinska djelatnost - Razvija sposobnost - Razlikuje - Upoznaje za organizaciju. graevinske organizacione djelatnosti: sisteme i pojam projektantske, graevinarske istraivake, djelatnosti i ulogu institucije, menadmenta. operativne, nadzor. Investiciono tehnika dokumentacija - Upoznaje postupak - Razlikuje projektnu - Razvija odgovornost i dokumentaciju: izrade tehnike obavezu - projektni dokumentacije. potovanja zadatak, zakonskih propisa. - idejni projekat, - glavni projekat, - izvoaki projekat, - projekat izvedenog stanja. - Upoznaje odredbe Zakona o izgradnji. - Shvata osnovne odredbe iz Zakona o izgradnji objekata visokogradnje. Struktura graevinske proizvodnje - Razlikuje razliite - Objanjava radne operacije u proizvodne sklopu proizvodnog procese. procesa. - Zna pravila o - Navodi podjelu dobroj organizaciji rada, faze rada i radnog mjesta. radno mjesto. Faze izvoenja graevinskog objekta - Shvata znaaj - Razlikuje vrste - Nabraja vrste poznavanja zakona gradilita prema: gradilita i uslove i propisa. broju objekata, njegovog spratnosti, povrini osnivanja. koju zauzima. - Razvija marljivost i - Razlikuje svu preciznost. potrebnu dokumentaciju za - Razvija formiranje sistematinost i gradilita. - Objanjava emu preciznost u radu. - ita emu organizacije organizacije gradilita. gradilita. - Shvata vanost - Razlikuje simbole dobre organizacije na emi. - Navodi sastav
Vjeba: - Pregled investiciono tehnike dokumentacije.
Vjeba: - Organizacija radnog mjesta za odreenu radnu operaciju.
Vjeba: - Izrada eme organizacije gradilita za mali i veliki objekat. Vjeba: - Crtanje objekata privrednog gradilita.
88
uenik - Razlikuje tehniku slubu i administrativnomaterijalnu slubu. - Opisuje pripremne - Razlikuje radove na pripremne radove gradilitu. po redu. - Zna elemente privrednog gradilita. - Zna pripremu - Razvija - Poznaje gradilinu materijala. odgovornost u dokumentaciju. - Sastavlja radu. graevinski dnevnik, gradjevinsku knjigu.. - Objanjava proces - Sastavlja izvoenja radova privremene, na gradilitu. obraunske i okonanu situaciju. - ita izvoaki projekat. - Razrauje detalje iz projekta. - Koordinira - Objanjava izvoenje radova. primopredaju - Evidentira radova prema prisustvo radnika vaeim zakonima na gradilitu. u graevinarstvu. - Sraunava uinak rada radnika. - Razlikuje vrste nadzora. - Priprema sve podatke za tehniki prijem objekta. - Prati i obezbeuje neophodne dokaze o kvalitetu materijala koji se ugrauje. Normativi i standardi rada u graevinarstvu - Razvija - Poznaje normative - ita normative i sistematinost i i standarde za standarde. preciznost u radu. radove u - Razvrstava norme graevinarstvu, prema materijalu, radnoj snazi, vremenu.
Informativni ciljevi i sadraji uenik osoblja na gradilitu.
Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi uenik rada na gradilitu.
Preporuke za izvoenje nastave Vjeba: - Upisivanje podataka u gradilinu dokumentaciju. Vjebe: - Razrada pojedinih detalja iz projekta. - Popunjavanje liste evidencije radnika. Vjeba: - Posjeta gradilitu i upoznavanje sa nadzorima svih vrsta.
Vjebe: - itanje graevinskih normi graevinskih radova pomou literature. - itanje graevinskih normi
89
Preporuke za izvoenje nastave u kompjuterskoj obradi.
Predmjer, predraun i obraun graevinskih radova - Razvija preciznost, - Pie opis - Objanjava opise sistematinost. graevinskih i graevinskih, zanatskih radova. zanatskih, - Sistematizuje instalaterskih i radove prema montanih radova. srodnosti. - Povezuje radove - Objanjava prema tehnologiji predmjer radova. izvoenja. - Objanjava predraun radova. - Rauna potrebne - Objanjava koliine radova obraun radova. - Razvija prema pozicijama odgovornost u iz glavnog radu. projekta. - Sraunava jedinine cijene prema vrsti rada. - Analizira kretanje cijena na tritu. - Sraunava vrijednost radova prema premjeru i predraunu.
Vjeba: - Izrada opisa graevinskih radova za zadati objekat visokogradnje. Vjeba: - Proraun koliina radova za zadati objekat. Vjeba: - Izrada analiza cijena prema pozicijama radova iz zadatog predmjera. Vjeba: - Obraun kotanja objekta po vrstama radova kao i kotanje cjelokupnog objekta. Posjeta gradilitu.
Zatita na radu - Upoznaje propise i mjere zatite na radu.
- Usvaja osnovna znanja o glavnim opasnostima na radu, pravila i nain zatite od njih. - Koristi mjere line zatite na radu. - Koristi mjere zatite ivotne sredine.
Godinji elaborat: - Izrada elaborata za manji objekat.
90
Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Graevinska mehanizacija - Razlikuje - Upoznaje vrste graevinske maine graevinskih maina, njihove po grupama: karakteristike i - prema upotrebu konstruktivnom sastavu; - prema nainu izvravanja radnih procesa; - prema vrstama graevinskih - Poznaje nain radova. obrauna - Proraunava uinak uinka za svaku maina za sledee vrstu maina. vrste radova: - za iskop i utovar zemlje, - za prenos i dizanje, - za transport i vuu, - za sabijanje tla, - za proizvodnju graevinskih materijala. - ita faktore korekcije date - Objanjava analizu tabelarno kao i kalkulacije cijena druge podatke za graevinsku potrebne za mehanizaciju. proraun uinka date tabelom. - Proraunava kotanje efektivnog asa rada maine. - Upotrebljava elemente kalkulacije. Analiza tehnolokog procesa - Crta i ita kartu - Opisuje metodu procesa i dijagram izrade karte toka za odreene procesa i dijagrama vrste radova. toka. - Prepoznaje vodeu mainu koja realizuje tehnoloki proces. - Izabira maine u - Objanjava izbor iri izbor. mehanizacije
Socijalizacijski ciljevi uenik - Shvata znaaj dobre - organizacije preduzea.
Preporuke za izvoenje nastave - Posjeta graevinskom preduzeu-sektor mehanizacija.
- Razvija sposobnost za organizaciju posla.
Posjeta gradilitu. Vjeba: - Proraun praktinog uinka maina za odreene vrste radova.
- Razvija tanost i preciznost.
Vjeba: - Proraun efektivnog asa rada maine.
- Razvija tanost, preciznost, sistematinost.
Vjeba: - Crtanje karte procesa za odreene pozicije radova. Vjeba: - Crta dijagram toka za odreene pozicije radova. Vjeba:
91
Informativni ciljevi i sadraji uenik prema radnim operacijama.
Formativni ciljevi uenik - Izabira maine u ui izbor na osnovu najpovoljnijeg maino sastava prema njihovim uincima.
Preporuke za izvoenje nastave - iri izbor maina prema zadatim radnim operacijama. Vjeba: - Vri ui izbor maina prema ekonomskoj analizi.
Planiranje proizvodnje - Dijeli planove na - Navodi podjelu statike i planova. dinamike. - Proraunava - Obrazlae ulogu potrebe u radnoj planiranja radnih snazi, materijalu aktivnosti, izbor pomou statikih tehnologije planova. graenja i odabira - Proraunava resursa za njihovu vrijeme trajanja realizaciju putem radova. statikih planova. - Utvruje broj i sastav radne - Objanjava brigade. dinamike planove. - Sastavlja spisak - Obrazlae tehniku aktivnosti koje mrenog predstavljaju radne planiranja. cjeline. - Objanjava analizu - Uoava prethodnu, mrenog plana, naredne i uporedne vremena, aktivnosti. korienje resursa i - Crta mreni optimizaciju. dijagram. - Sraunava vrijeme - Poznaje izradu gantograma. trajanja aktivnosti. - Crta kritini put. - Poznaje izradu - Terminira mreni histograma. dijagram. - Crta gantogram i - Poznaje izradu planira dinamikih angaovanje radne planova. snage. - Crta histogram i odreuje optimalan broj radnika u datom trenutku. - ita dinamike planove ulaganja finansijskih sredstava.
- Razvija marljivost i tanost.
- Shvata vanost temeljito uraenih planova.
Vjeba: - Izrada statikih planova za potrebe radne snage, materijala i mehanizacije. Vjeba: - Proraun trajanja radova za odreene pozicije. Vjeba: - Sastavlja spisak aktivnosti za izvoenje zadatog objekta. Vjeba: - Crta mreni plan i terminira ga. Vjeba: - Crta gantogram. Vjeba: - Crta histogram. Godinji elaborat: - Izbor mehanizacije i planiranje proizvodnje za objekat visokogradnje (nastaviti elaborat treeg razreda).
92
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - . Praevi, B. Velikovi, V. Konstantinovi: Organizacija graenja za III razred graevinske kole, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2007. - Normativi i standardi rada u graevinarstvu knjiga 1, 2, 3, 4, 5, Graevinska knjiga, Beograd, 1999. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar, projektor, platno za projektor; - grafoskop, folije za grafoskop. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu; - pismeno(pismeni zadatak- u drugom polugoditu jedan pismeni zadatak); - ocjena grafikih vjebi; - ocjena godinjeg elaborata. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine; - pozitivno ocijenjen godinji elaborat. 9.Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva; - diplomirani inenjer arhitekture. 10. Povezanost predmeta Znanja - Opis pozicija radova - Spisak aktivnosti na objektu Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanje - Graevinske konstrukcije - Poznavanje djelova objekta - Poznavanje faza izvoenja radova - Poznavanje djelova objekta - Tehniko crtanje - itanje i crtanje odreenih pozicija radova - Primjena raunara u - Crtanje u Excel-u i graevinarstvu AUTO CAD-u - Osnove graevinarstva - Graevinski radovi - Vrste projekata i njihova primjena
- Izrada predmjera i predrauna - Crtanje statikih i dinamikih planova - Uesnici u gradevinskoj proizvodnji - Investiciono-tehnika dokumentacija
93
1.2.14.1. MOSTOVSKE I TUNELSKE KONSTRUKCIJE 1. Naziv predmeta: MOSTOVSKE I TUNELSKE KONSTRUKCIJE 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
66 66
66 66
132 132
3. Opti ciljevi nastave - Sticanje znanja o osnovnim principima premoavanja prepreka. - Upoznavanje sa osnovnim principima izrade tunela - Prijmena usvojenih znanja u izradi i odravanju mostovskh i tunelskih konstrukcija. - Ospsobljavanje za razradu projekata. - Korienje u radu strune literature. - Razvijanje urednosti i preciznosti u radu. - Sticanje radne navike i radne discipline. - Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju poslova. - Razvijanje kritickog odnosa prema svom i tudjem radu u okviru radnog procesa. - Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta.
94
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik - Razvija - Razlikuje Opte o mostovima razumjevanje konstrukcije - Zna definiciju i odnosa u skladu sa mostova. podjelu mostova. uslovima rada, - Uporeuje - Poznaje istorijat zalaganje, materijale, razvoja mostova. efikasnost i mehanizaciju i - Definie niveletu ispunjavanje radnih naine izgradnje mosta. obaveza. mostova nekad i - Upoznaje poloaj i sad. oblik mosta. - Oblikuje niveletu - Opisuje i mosta. objanjava - Upreuje mogue optereenja i poloaje mosta u uticaje kod odnosu na teren. mostova. - Razvija sposobnost - Razlikuje vrste Propusti i spremnost na propusta. - Zna definiciju saradnju. - Uporeuje uslove propusta za izbor odreene - Nabraja vrste vrste propusta. propusta: - Razlikuje djelove - cjevasti, ploasti i propusta. zasvedeni. - Opisuje temelje i konstruktivne djelove propusta. Betonski mostovi - Opisuje sastavne djelove mosta: - kolovozni detalji, - glavni nosai, - leita, - stubovi-srednji i obalni, - temeljni stubovi, - prilazne konstrukcije. - Poznaje MB(marku betona)za izgradnju mostova. elini mostovi - Objanjava i opisuje gornj i donji stroj mosta: - kolovozne detalje, - noseu konstrukciju mosta. - Glavne nosae: - Razlikuje vrste betonskih mostova: - prosta greda, luk na tri zgloba... - Analizira optereenje mosta sistema proste grede i luka na tri zgloba. - Razlikuje vrste skela i oplata. - Razlikuje graevinsku mehanizaciju za izgradnju mostova i vri izbor. - Razlikuje vrste elinih mostova: - prosta gredareetka, - luk na tri zgloba, - lananica, - vjealjka. - Podstie uenike da shvataju ozbiljnost u poznavanju materije.
Preporuke za izvoenje nastave - Koristiti CD za prikazivanje razliitih vrsta mostova.
Vjeba: - Crta poprene i podune presjeke cjevastih i ploastih propusta i konstruktivne detalje.
Vjeba: - Rauna i crta u razmjeri: - dispoziciju mosta sistema proste grede; - popreni presjek; - poduni presjek i izgled; - detalj ograde; - detalj slivnika; - dilataciju.
Vjeba: - Crta popreni presjek: - drumskog, - eljeznikog mosta u odgovarajuoj razmjeri.
95
Informativni ciljevi i sadraji uenik - pune, - reetkaste. - Definie vrste elika. Drveni i kameni mostovi - Opisuje gornji i donji stroj drvenih i kamenih mostova.
Formativni ciljevi uenik - Razlikuje graevinsku mehanizaciju i vri izbor. - Razlikuje spojna sredstva. - Odreuje materijale za zatitu elinih konstrukcija. - Razlikuje: - krila kod drvenih mostova svodove, ograde i vijence kamenih mostova. - Razlikuje: - kontinualne mostove, - kontinualne mostove sa zglobovima, - visee mostove, - pokretne mostove. - analizira djelove za montane mostove: - reetka, - popreni nosa, - poduni nosa, - patosnica, - ivinjaci, - kosnik, - ram za ukruenje, - leite gornjeg stroja, - kolovozni spreg, - leina ploa. - Razlikuje pripremne radove: - prenoenje trase na teren, - ureenje gradilita, - plan radova, - glavne radove. - Izrada temelja I stubova. - Skele i oplate. - Izrada svodova, lunih i glavnih nosaa.
Socijalizacijski ciljevi uenik -Podstie preuzimanje odgovornosti za izvreno.
Montani mostovi - Zna konstrukcije montanih mostova. - Nabraja djelove za izradu montanih mostova.
- Shvata znaaj praenja tehnolokog razvoja.
- Koristi slike, crtee projekata izvedenih mostova kao i eme organizacija gradilita mostova. - Posjeta gradilitu.
Graenje mostova - Navodi vrste radova pri graenju mostova.
96
Formativni ciljevi uenik - Izrada kolovozne konstrukcije. - Zavrni radovi. - Izrada: - krila, - potpornih zidova, - dodatih konstrukcija kolovoznoj konstrukciji, - izolacija, - pjeakih staza, - kolovoza, - ograda. - Obrada povrina. - Razlikuje tunele prema: namjeni, duini, veliini potrebnog profila, prema poloaju tunela u odnosu na brdski masiv. - Uporedjuje konstrukcije tunela od kamena, montanih elemenata i monolitnog betona. - Razlikuje iskop tunela u punom profilu sa ela i iskop tunelskog profila na dva ili tri radna ela. - Identifikuje razliite eksplozivne materijale i mehanizaciju za radove miniranja. - Uporeuje vrste tla i vri izbor ogovarajue klasine metode graenja tunela uz primjenu odgovarajue tunelske mehanizacije, primjenjujui utvrenu
Tuneli - Definie tunelsku konstrukciju. - Zna klasifikaciju tunela. - Zna konstrukcije tunela od monolitnog betona, od montanih elemenata i kamena. Graenje tunela u vrstim stijenskim masama - Objanjava mainsko buenje minskih buotina. - Zna ta je tehnika konturnog miniranja.
- Koristiti CD za prikazivanje razliitih vrsta tunela.
- Povezuje tehnoloka i konstruktivna znanja.
Metode graenja - Zna klasine metode gradjenja: - tunelski potkop; - metoda tjemenog prosjeka; - njemaka metoda. - Nova belgijska metoda. - Zna savremene
- Razvija preciznost i samostalnost u radu.
Vjeba: - Crta jednu od klasinih metoda gradjenja-poduni i popreni profil u odgovarajuoj razmjeri.
97
Informativni ciljevi i sadraji uenik metode gradjenja: - Kuncovu metodu; - kelnsku metodu; - ameriku metodu; - nova austrijska metoda, - Definie gradjenje tunela tunelskim mainama u punom profilu: - Metoda elinog tita. - Kesonska metoda. - Hidrotit. - Definie gradjenje tunela sa povrine terena: - vangradsko podruje-gradnja u otvorenom iskopu; - gradsko podrujeberlinska metoda. - Dijafragme i bueni ipovi.
Formativni ciljevi uenik hronologiju radova. - Uporeuje vrste tla i vri izbor odgovarajue savremene metode (primjenjujui nove materijale). - Vri izbor savremene mehanizacije primjenjujui hronologiju radova koja odgovara usvojenoj metodi. - Razlikuje specijalne uslove tla. - Vri izbor specijalne mehanizacije pri graenju tunela u punom profilu. - Vri izbor odgovarajue metode graenja tunela sa povrine terena. - Predvia ouvanje okolnih objekata u gradskom podruju, uz minimalno slijeganje tla.
Vjeba: - Crta jednu od savremenih metoda gradjenja-poduni i popreni profil u odgovarajuoj razmjeri.
- Razvija preciznost i samostalnost u radu.
- Formira stav o vanosti propisa i njihovoj primjeni.
Vjeba: - Crta jednu od metoda gradjenja tunela sa povrine terena u odgovarajuoj razmjeri. - Posjeta gradilitu.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Anus, J. Katani: Putevi, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. - Tehniar- graevinski prirunik 6, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989. - D. Toi: Osnovi mostogradnje, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Uionica treba da bude opremljena sa: priborom za crtanje, raunarom sa projektorom. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmeni odgovor(najmanje jedan u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci, po jedan u svakom polugoditu; - grafike vjebe.
98
- Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocijena na kraju godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva- saobraajni smjer. 10. Povezanost predmeta Znanja - Tehnika obrada grafikih priloga - Vrste materijala Predmjer i predraun Analiza optereenja Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Tehniko crtanje - Razumije i koristi tehnike crtee - Graevinski materijali - Izbor materijala prema konstrukciji inamjeni - Organizacija graenja - Koliine, norme i cijene - Statika i otpornost - Odreivanje pozicija materijala - Beton - Betonski element - Mehanika tla i fundiranje - Metoda graenja tunela - Vizuelizacija idejnog - Primjena raunara u rjeenja graevinarstvu - Trasa puta - Geodezija
Komponente betona Klasifikacija tla Kompjuterska obrada projekta - Premjeravanje terena
99
GRAEVINSKI TEHNIAR - SMJER LABORATORIJSKA ISPITIVANJA 1.2.10.2. ISPITIVANJE BETONA 1. Naziv predmeta: ISPITIVANJE BETONA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
72 66 138
108 66 174
180 132 312
3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje betona i njegovih komponenti, svojstva, nain spravljanja i primjenu. - Upoznavanje naina i postupka za obavljanje ispitivanja. - Ispitivanje osnovnih svojstava betona i komponenti u laboratoriji i na terenu. - Analitikim i grafikim putem prikazivanje rezultata ispitivanja. - Evidentiranje rezultata ispitivanja. - Sastavljanje recepture za izradu betona. - Pravilno korienje pribora, alata i aparature, uva ih i odrava. - Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja i pripremanje podatka za izradu atesta. - Sticanje svijesti o vanosti preciznog, kvalitetnog i ekonominog rada. - Razvijanje motivacije za praenje savremenih dostignua u oblasti ispitivanja betona. - Razvijanje pozitivne motivacije prema zanimanju i strunu radoznalost. - Povezivanje i primjena znanja iz drugih predmeta u ovladavanju novim sadrajima. - Svjestnost znaaja primjene sredstava zatite na radu i protivpoarne zatite.
100
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod - Stie pozitivnu - Upoznaje poslove i orjentaciju prema radne zadatke zanimanju. graevinskog laboranta pri ispitivanju betona i komponenti. Beton i njegovi komponentni materijali - Razvija ekoloku - Razlikuje - Opisuje beton i svijest. komponente njegove betona. komponente. - Razlikuje vrste - Nabraja betona i njihovu karakteristike primjenu. betona. - Shvata osnovna - Definie primjenu svojstva betona nearmiranog, znaajna za armiranog i trajnost prednapregnutog konstrukcija. betona. - Upoznaje osnovna svojstva betona znaajna za trajnost konstrukcija. Cement - Shvata znaaj line - Razlikuje vrste - Upoznaje ulogu i odgovornosti u cementa i njihove deklaraciju oznake. cementa po zahtjevima - Identifikuje vaeem kvalitetnog osobine cementa. standardu. profesionalnog - Shvata znaaj - Nabraja vrste rada. pravilnog cementa i njihove - Razvija efikasnost transporta i oznake. u radu. skladitenja - Upoznaje osobine cementa. cementa. - Odreuje finou - Upoznaje nain mliva cementa, transportovanja i - Odreuje vrijeme skladitenja vezivanja cementa. cementa. - Definie stalnost - Pojanjava pojam zapremine kvaliteta cementa. cementa. - Poznaje postupak - Odreuje ispitivanje finoe zapreminskumliva. specifinu masu - Poznaje postupak cementa. ispitivanja vremena vezivanja cementa. - Odreuje vrstou cementa na - Poznaje postupak pritisak i savijanje. ispitivanja stalnost
Preporuke za izvoenje nastave - Posjeta laboratoriji za ispitivanje graevinskih materijala.
- Crta shematski prikaz fabrike betona. - Analizira tehnoloki lanac proizvodnje.
- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje cementa; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.
101
Informativni ciljevi i sadraji uenik zapremine cementa. - Poznaje postupak ispitivanja zapreminskespecifine mase cementa. - Poznaje postupak ispitivanja vrstoe cementa na pritisak i savijanje. - Poznaje skupljanje i irenje cementa. Agregat - Upoznaje ulogu, vrste i nain dobijanja agregata. - Upoznaje postupak separisanja i deponovanja agregata. - Definie kvalitet agregata po vaeem standardu. - Poznaje postupak ispitivanja sadraja povrinske vlage u agregatu. - Poznaje postupak ispitivanja zapreminske mase agregata. - Poznaje postupak ispitivanja povoljnosti agregata u pogledu obima i izgleda povrine zrna. - Poznaje postupak ispitivanja sadraja estica manjih od 0.09mm u agregatu. - Poznaje postupak ispitivanja sadraja gline u agregatu. - Poznaje postupak ispitivanja prisustva organskih i humusnih
Formativni ciljevi uenik - Odreuje skupljanje i irenje cementa.
- Razlikuje vrste agregata prema nainu dobijanja. - Shvata znaaj pravilnog separisanja i deponovanja agregata. - Odreuje sadraj povrinske vlage u agregatu. - Odreuje zapreminsku masu agregata. - Ocjenjuje povoljnost agregata u pogledu obima i povrine zrna. - Odreuje sadraj estica manjih od 0.09mm u agregatu. - Odreuje sadraj gline u agregatu. - Analizira prisustvo organskih i humusnih materija u agregatu. - Odreuje granulometrijski sastava svih frakcija agregata. - Crta grafikon
- Shvata znaaj line odgovornosti u zahtjevima kvalitetnog profesionalnog rada. - Razvija efikasnost i preciznost u radu.
- Posjeta fabrici betona sa separacijom agregata. - Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje agregata; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.
102
Informativni ciljevi i sadraji uenik materija u agregatu. - Poznaje postupak ispitivanja granulometrijskog sastava svih frakcija agregata. - Poznaje crtanje grafikona frakcija agregata. Voda - Upoznaje ulogu vode kao komponente betona. - Definie kvalitet vode za spravljanje betona i njen uticaj na ugradljivost i svojstva ovrslog betona. - Definie vodocementni faktor i njegov uticaj na svojstva betona. Aditivi - Upoznaje ulogu i vrste aditiva. - Upoznaje primjenu aditiva. Spravljanje betona u - Opisuje prethodnu probu. - Poznaje nain izrade predhodne probne mjeavine od definisanog komponentnog materijala. - Poznaje postupak ispitivanja konzistencije betona: - mjerom slijeganja, - mjerom raspostiranja, - mjerom zbijanja, - VB aparatom,
Formativni ciljevi uenik frakcija agregata.
- Shvata ulogu vode kao komponente betona.
- Shvata znaaj i primjenu aditiva. - Razlikuje vrste aditiva. laboratoriji - Shvata znaaj prethodne probe. - Izrauje probnu mjeavinu. - Ispituje konzistenciju betona poznatim metodama. - Odreuje zapreminsku masu svjeeg betona.
- Uvia vanost ouvanja kvaliteta.
- Razvija sistematinost u pristupu radu. - Stie smisao za organizovanost, preciznost i odgovornost.
- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za izradu probne mjeavine agregata i ispitivanje konzistencije betona; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.
103
Informativni ciljevi i sadraji uenik - suenjem. - Poznaje postupak odreivanja zapreminske mase svjeeg betona.
104
Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Proizvodnja betona u fabrici i na gradilitu - Razlikuje vrste - Upoznaje vrste mjealica. mjealica. - Razlikuje nain - Upoznaje nain transportovanja i transportovanja ugraivanja betona. betona. - Upoznaje nain - Ispituje ugraivanja betona. konzistenciju - Poznaje postupak betona poznatim ispitivanja metodama. konzistencije - Ispituje vrstou tekue proizvodnje betona na pritisak. betona. - Odreuje - Poznaje postupak zapreminsku masu ispitivanja vrstoe ovrslog betona. betona na pritisak. - Poznaje postupak odreivanja zapreminske mase ovrslog betona. Ispitivanje osnovnih karakteristika betona - Ispitujeotpornost - Poznaje ispitivanje vodonepropustljivos betona na vodu. t betona. - Ispituje otpornost - Poznaje ispitivanje betona na dejstvo otpornosti betona mraza. na dejstvo mraza. - Shvata postupak - Upoznaje postupak uzimanja uzoraka iz uzimanja uzoraka iz gotove gotove konstrukcije. konstrukcije. - Ispituje beton - Poznaje postupak metodama bez ispitivanja betona razaranja. metodama bez razaranja. Uticaj komponenti na kvalitet betona - Odreuje vrste - Upoznaje nain cementa zavisno od izbora vrste uslova cementa zavisno od eksploatacije. uslova - Shvata svojstva eksploatacije. betona i osobenosti - Upoznaje svojstva u postupku izrade betona i osobenosti pri upotrebi u postupku izrade posebnih vrsta pri upotrebi cementa. posebnih vrsta - Shvata uticaj vrste cementa. agregata i - Upoznaje uticaj granulometrijske vrste agregata i kompozicije granulometrijske
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija sistematinost u pristupu radu. - Razvija smisao za organizovanost, preciznost i odgovornost.
Preporuke za izvoenje nastave - Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje konzistencije, vrstoe i zapreminske mase betona; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.
- Steenim znanjem spoznaje odgovornost profesije.
- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za navedena ispitivanja; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.
- Shvata znaaj line odgovornosti u zahtjevima kvalitetnog profesionalnog rada. - Razvija efikasnost i preciznost u radu.
- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za navedena ispitivanja; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.
105
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik mjeavine na kompozicije svojstva svjeeg i mjeavine na ovrslog betona. svojstva svjeeg i - Odreuje podruja ovrslog betona. povoljnih - Poznaje podruja granulometrijskih povoljnih kompozicija. granulometrijskih - Projektuje, kompozicija. kontrolie i vri - Poznaje postupak korekcije projektovanja, granulometrijskog kontrole i korekcije sastava mjeavine granulometrijskog agregata. sastava mjeavine - Odreuje veliinu agregata. maksimalnog zrna - Poznaje izbor agregata prema maksimalnog zrna vaeem pravilniku. agregata prema vaeem pravilniku. - Odreuje uzorne granulometrijske - Poznaje izbor krive po Foriju. uzorne - Ispituje povrine granulometrijske zrnavosti usvojene krive po Foriju. granulometrijske - Poznaje postupak kompozicije. ispitivanja povrine zrnavosti usvojene granulometrijske kompozicije i njen uticaj na kvalitet betona. Projektovanje betonske mjeavine - Dozira komponente - Poznaje doziranje za marku betona komponenata za prema zahtijevanim marku betona svojstvima; prema zahtijevanim svojstvima: - a)cementa prema vaeem pravilniku; - b)vode prema konzistenciji betona i planiranom vodocementnom faktoru; - c)kamenog agregata na bazi planirane zapreminske mase - Odreuje uee svjeeg betona. vlanog agregata po - Poznaje uee frakcijama i vri vlanog agregata po korekciju koliine frakcijama i vode. korekciju koliine - Projektuje, spravlja vode.
- Steenim znanjem spoznaje odgovornost profesije.
- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za, - neposredan rad na: - projektovanju izradi probne betonske mjeavina; - ispitivanju konzistencije svjeeg betona; - izradi probnih tijela; - njegovanju; - ispitivanju pritisne vrstoe; - izradi korekcija uea komponenata na
106
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Poznaje radnu recepturu komponenata betona: - prema kapacitetu mjealice; - na osnovu postignute zapreminske mase probne mjeavine betona. - Upoznaje prognozu pritisne vrstoe betona na osnovu planiranog sastava betonske mjeavine.
Formativni ciljevi uenik i ispituje probnu betonsku mjeavinu. - Prognozira pritisnu vrstou betona na osnovu planiranog sastava betonske mjeavine.
Preporuke za izvoenje nastave bazi ostvarene zapreminske mase betona; analizi rezultata ispitivanja. Probne betonske mjeavine treba izraditi: 1. bez aditiva; 2. sa aditivima; 3. i 4. sa razliitim koliinama cementa; 5. i 6. sa razliitim vodocementnim faktorom; 7. i 8. sa razliitim uslovima ovravanja probnih tijela, poslije 1, 2, 7 i 14 dana.
- Rad u laboratoriji - Svjestan je line - Njeguje beton u na njegovanju odgovornosti u laboratorijskim betona. zahtjevima uslovima. kvalitetnog - Razlikuje njegu profesionalnog betona u fabrikim rada. i gradilinim uslovima. - Odreuje mjere zatite objekata od nepovoljnih dejstava temperature i sredine. Betoni posebnih svojstava - Razumije primjenu - Razlikuje vrste - Upoznaje vrste betona sa posebnim betona posebnih betona posebnih svojstvima. svojstava. svojstava: - hidrotehniki beton; - pumpani beton; - torkret beton; - keramzit beton; - prednapregnuti beton i kaa za injektiranje. Identifikacija oteenja i izvoenje sanacija oteenih betonskih objekata - Poznaje postupak - Ispituje kvalitet - Svjestan je vanosti - Rad u laboratoriji ispitivanja ugraenog betona. timskog rada. na odreivanju
Njega betona - Poznaje njegu betona u laboratorijskim, fabrikim i gradilinim uslovima. - Navodi mjere zatite objekata od nepovoljnih dejstava temperature i sredine.
107
Informativni ciljevi i sadraji uenik ugraenog betona. - Definie kriterijume za odreivanje pritisne vrstoe betona i izdavanje atesta o kvalitetu ugraenog betona. Zatita na radu - Poznaje mjere zatite na radu; - Poznaje mjere zatite ljudi i okoline.
Formativni ciljevi uenik - Sarauje u izradi atesta.
Preporuke za izvoenje nastave pritisne vrstoe betona i saradnja pri izradi atesta.
- Primjenjuje mjere zatite pri redu.
- Shvata znaaj primjene sredstava zatite pri radu.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Prirunik za primjenu pravilnika BAB 87 o tehnikim normativima za beton i armirani beton, Savez drutava graevinskih konstruktera Jugoslavije, Beograd, 1989. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - kolska laboratorija za ispitivanje graevinskih materijala opremljena u skladu sa normativima i standardima za uraeni obrazovni program. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmeni odgovori; - praktini rad u laboratoriji, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Agregat Cement Voda Proizvodnja betona Beton i njegovi komponentni materijali - Ispitivanje osnovnih karakteristika betona Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Graevinski materijali - Materijali od kamena - Asfaltne mjeavine - Agregat - Veziva u graevinarstvu - Graevinski materijali - Voda - Beton - Ispitivanje graevinskih - Osnovna svojstva materijala graevinskih materijala - Ispitivanje razaranjem - Ispitivanja bez razaranja
108
1.2.11.2. GEOMEHANIKA ISPITIVANJA 1. Naziv predmeta: GEOMEHANIKA ISPITIVANJA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
72 33 105
36 33 69
108 66 174
Vjebe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje vrsta i svojstava graevinskog tla. - Upoznavanje naina i postupaka za obavljanje ispitivanja tla. - Ovladavanje procesom rada i postupcima ispitivanja tla i osposobljavanje uenika za pravilnu upotrebu pribora i opreme. - Sticanje i razvijanje radnih navika i radne discipline, sistematinosti i preciznosti u obavljanju poslova.
109
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod - Shvata vanost - Definie mehaniku ispitivanja tla. tla. - Upoznaje praktian znaaj ovog predmeta. Postanak i podjela tla - Razvija logiko - Razlikuje vrste tla - Objanjava prema svojstvima postanak tla. zakljuivanje. znaajnim za - Navodi podjelu tla potrebe prema nainu graevinarstva. postanka. - Navodi podjelu tla prema svojstvima znaajnim za potrebe graevinarstva. - Opisuje vrste tla: - krupnozrna tla; - sitnozrna tla; - organska tla. - Upoznaje jedinstvenu klasifikaciju tla. Fiziko-mehanike karakteristike tla - Stie radne navike. - Razlikuje faze - Navodi faze materijala u tlu. materijala u tlu. - Crta ematski - Razvija smisao za prikaz faza - Upoznaje preciznost. materijala u tlu. mineraloki sastav - Koristi tla. laboratorijski pribor i opremu. - Poznaje - Priprema uzorke laboratorijski tla za pribor i opremu. laboratorijske analize. - Objanjava - Razvija pripremu uzoraka sistematinost. - Odreuje za laboratorijske specifinu teinu analize. tla. - Poznaje specifinu teinu tla i - Odreuje objanjava nain zapreminsku teinu odreivanja tla cilindrom. specifine teine. - Poznaje zapreminsku teinu
Vjeba: - Laboratorijski pribor i oprema. Vjeba: - Priprema uzoraka za laboratorijske analize. Vjeba: - Odreivanje specifine teine tla. - Vjeba: - Odreivanje zapreminske teina tla cilindrom. Vjeba: - Odreivanje sadrine vode u tlu.
110
Informativni ciljevi i sadraji uenik tla i objanjava nain odreivanja zapreminske teine tla.
- Stie odgovornost kroz rad.
- Definie poroznost i - Odreuje sadrinu vode u tlu. koeficijent poroznosti. - Poznaje sadrinu vode u tlu i objanjava nain odreivanja sadrine vode u tlu. - Poznaje granulometrijski sastav tla. - Definie efektivni prenik zrna, dominatni prenik zrna i koeficijent ujednaenosti. - Objanjava odreivanje granulometrijskog sastava tla. - Poznaje zbijenost tla i objanjava odreivanje zbijenosti tla. - Poznaje kapilarnost i vodopropustljivost tla i objanjava odreivanje kapilarnosti i vodopropustljivost. - Poznaje granice konzistencije tla i objanjava odreivanje granica konzistencije tla. - Upoznaje dejstvo - Odreuje granulometrijski sastav tla sijanjem i hidrometrisanjem. - Odreuje optimalnu vlanost i maksimalnu zbijenost tla po metodi standardnog Proktorovog opita. - Odreuje visinu kapilarnog penjanja. - Odreuje vodopropustljivost tla. - Odreuje granice konzistencije tla. Vjeba: - Odreivanje granulometrijskog sastava tla sijanjem i hidrometrisanjem. Vjeba: - Odreivanje optimalne vlanosti i maksimalne zbijenosti tla. Vjeba: - Odreivanje visine kapilarnog penjanja. Vjeba: - Odreivanje vodopropustljivosti tla. Vjeba: - Odreivanje granica konzistencije tla.
111
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik mraza na tlo. Terenski istrani radovi - Shvata znaaj - Navodi osnovne istranih radova metode istranih kod graevinskih radova. objekata. - Nabraja elemente od kojih zavisi obim istranih radova. - Upoznaje obim istranih radova kod: - objekata visokogradnje, - Razlikuje vrste - saobraajnica, uzoraka tla. - hidrotehnikih objekata. - Shvata znaaj - Nabraja i definie pravilnog uzimanja vrste uzoraka tla. uzoraka. - Objanjava nain uzimanja poremeenih uzoraka tla. - Objanjava nain - Shvata znaaj uzimanja pravilnog neporemeenih pakovanja, uzoraka tla. transporta i - Objanjava nain uvanja uzoraka pakovanja, tla. transport i uvanje uzoraka tla. Terenska kontrolna ispitivanja - Shvata vanost - Opisuje kontrolu terenskih zbijenosti tla kontrolnih metodama ispitivanja. dinamike i statike - Razlikuje vrste penetracije. terenskih - Opisuje kontrolu kontrolnih zbijenosti tla ispitivanja. krunom ploom. - Opisuje kontrolu zbijenosti tla CBR ureajem. Stabilizacija tla - Shvata znaaj - Definie pojam stabilizacije tla. stabilizacije tla. - Navodi vrste - Razlikuje vrste stabilizacije tla. stabilizacije tla. - Opisuje mehaniku stabilizaciju tla.
- Razvija sistematinost u radu.
- Razvija logiko zakljuivanje.
112
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Opisuje hemijsku stabilizaciju tla. Zatita na radu - Poznaje mjere zatite na radu na terenu. - Poznaje mjere zatite na radu u laboratoriji.
- Primjenjuje mjere zatite na radu na terenu i u laboratoriji.
- Razvija svijest o znaaju primjene sredstava zatite na radu.
113
Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Ispitivanje tla - Razvija - Ispituje vrstou - Poznaje vrstou sistematinost. tla na smicanje tla na smicanje i (direktno objanjava smicanje). ispitivanje vrstoe tla na smicanje (direktno - Razvija smisao za smicanje). preciznost. - Ispituje stiljivost - Poznaje stiljivost tla. tla i objanjava ispitivanje - Stie radne navike. stiljivosti tla. - Odreuje CBR - Poznaje kontrolu vrijednost zbijenosti tla CBR - Razvija opitom i odgovornost. objanjava odreivanje CBR - Skicira sondane vrijednosti. jame i sondane - Upoznaje istrana bunare. buenja. - Nabraja vrste sondanih garnitura. Standardi - Navikava se na - Shvata znaaj - Objanjava pojam pridravanje upotrebe standarda. propisa i standarda. - Poznaje sadraj standarda. standarda. Grafike oznake u geomehanici - Razvija osjeaj za - Poznaje grafike - Crta grafike preciznost. oznake u oznake za geomehanici. krupnozrno tlo i sitnozrno tlo. - Crta grafike oznake za buotine, sondane jame, uslovno stabilan teren, aktivno klizite, pozajmite ljunka, pijeska i koherentnog materijala. Grafiko predstavljanje rezultata laboratorijskih ispitivanja tla - Razvija - Crta dijagram - Poznaje grafiko sistematinost. zavisnosti suve predstavljanje zapreminske teine rezultata tla i vlanosti tla laboratorijskih - Razvija preciznost i od utvrene ispitivanja tla. odgovornost u energije zbijanja
Preporuke za izvoenje nastave Vjeba: - Ispitivanje vrstoe tla na smicanje (direktno smicanje). Vjeba: - Ispitivanje stiljivosti tla. Vjeba: - Odreivanje CBR vrijednosti.
- Standardi.
Vjeba: - Grafiko predstavljanje rezultata laboratorijskih ispitivanja tla.
114
uenik (metoda standardnog Proktorovog opita). - Crta granulometrijsku krivu. - Crta dijagram plastinosti. - Crta dijagram stiljivosti. - Crta dijagram direktnog smicanja. Tehnika dokumentacija - Poznaje sadraj - ita tehniku tehnike dokumentaciju. dokumentacije.
Formativni ciljevi
- Elaborat o izvedenim geomehanikim istraivanjima. Vjeba: - Tehnika dokumentacija. - Razvija smisao za preciznost.
Osnovni naini fundiranja objekata - Uoava vezu - Nabraja izmeu karakteristike tla karakteristika tla i koje utiu na naina fundiranja dubinu fundiranja. objekata. - Nabraja podatke o tlu znaajne za dimenzionisanje temelja. - Navodi naine fundiranja: neposredno i posredno fundiranje. Priboji i zagati - Upoznaje priboje i - Shvata znaaj zagate. izrade priboja i zagata.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Stojadinovi: Mehanika tla I, Graevinski fakultet, Beograd, 1984. - Tehniar graevinski prirunik 2, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989. - R. Solarov: Mehanika tla i fundiranje, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2008. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Laboratorijski pribor i oprema za ispitivanje tla, standardi; - raunar sa projektorom.
115
7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu; - grafike vjebe. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - vrstoa tla na smicanje - Granulometrijski sastav tla - Fiziko-mehanike karakteristike tla Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Statika i otpornost - Smiui naponi materijala - Normalni naponi - Graevinski materijali - Agregat - Praktina nastava - Ispitivanje tla
116
1.2.12.2. ASFALTNE MJEAVINE 1. Naziv predmeta: ASFALTNE MJEAVINE 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
72 33 105
36 33 96
108 66 174
Vjebe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje asfaltne mjeavine i njenih komponenata, svojstava, naina spravljanja i primjenu. - Upoznavanje naina i postupka za obavljanje ispitivanja. - Ispitivanje osnovnih svojstava asfaltne mjeavine i komponenti u laboratoriji. - Analitikim i grafikim putem prikazivanje rezultata ispitivanja. - Evidentiranje rezultata ispitivanja. - Sastavljanje recepture za izradu asfaltne mjeavine. - Pravilno korienje pribora, alata i aparature, njihovo uvanje i odravanje. - Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja i pripremanje podatka za izradu atesta. - Sticanje svijesti o vanosti preciznog, kvalitetnog i ekonominog rada. - Razvijanje motivacije za praenje savremenih dostignua u oblasti ispitivanja asfaltnih mjeavina. - Razvijanje pozitivne motivacije prema zanimanju. - Povezivanje i primjena znanja iz drugih predmeta u ovladavanju novim sadrajima. - Svjestan je znaaja primjene sredstava zatite na radu i protivpoarne zatite.
117
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod - Stie pozitivnu - Upoznaje poslove i - Shvata znaaj predmeta. orjentaciju prema radne zadatke zanimanju. graevinskog laboranta pri ispitivanju asfalta i komponenti. Asfaltne mjeavine - Razvija ekoloku - Analizira asfaltnu - Definie asfaltnu svijest. mjeavinu i njene mjeavinu. komponente. - Upoznaje primjenu asfaltne mjeavine - Odreuje primjenu asfaltne mjeavine u graevinarstvu. u graevinarstvu. Agregat - Shvata znaaj line - Shvata znaaj - Upoznaje znaaj odgovornosti u agregata u agregata u zahtjevima asfaltnoj asfaltnoj kvalitetnog mjeavini. mjeavini. profesionalnog - Razlikuje vrste - Upoznaje rada. agregata. proizvodnju - Razvija efikasnost I - Prima agregat u agregata i njegovu preciznost u radu. laboratoriju i vodi klasifikaciju. zapisnik. - Upoznaje nain prijema agregata u - Izrauje mjerodavni uzorak laboratoriju i i vri etvrtanje. voenje zapisnika. - Upoznaje postupak - Priprema agregat za ispitivanje i etvrtanja i izrade opraivanje. mjerodavnog - Razlikuje sita. uzorka. - Prosijava agregat i - Poznaje nain vodi zapisnik. pripreme agregata - Shvata znaaj za ispitivanje i kamenog brana u opraivanje. asfaltnoj - Objanjava mjeavini. granulometriju. - Poznaje sita. - Poznaje postupak prosijavanja materijala i voenje zapisnika. - Upoznaje kameno brano i njegovu ulogu u asfaltnoj mjeavini. Ugljovodonina veziva - Upoznaje znaaj i - Shvata znaaj, zadatak veziva. zadatak, porijeklo i
Preporuke za izvoenje nastave - Posjeta laboratoriji za ispitivanje graevinskih materijala.
- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje agregata; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.
- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje
118
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik nain dobijanja - Upoznaje porijeklo veziva. i nain dobijanja - Razlikuje vrste veziva. bitumena. - Definie - Uzima uzorke klasifikaciju bitumena i vodi bitumena. zapisnik. - Poznaje postupak - Ispituje bitumen po uzimanja uzoraka prstenu i kuglici. bitumena i voenje - Ispituje bitumen zapisnika. postupkom - Poznaje postupke penetracije. ispitivanja po - Ispituje prstenu i kuglici. rastegljivost - Poznaje postupak bitumena. penetracije. - Poznaje postupak ispitivanja rastegljivosti i voenje zapisnika. Prethodna ispitivanja asfaltne mjeavine - Poznaje pripremu i - Priprema uzorke prema recepturi. izradu uzoraka - Njeguje uzorke. prema recepturi. - Obiljeava uzorke. - Poznaje postupak - Izvodi Maral test. njegovanja - Vodi zapisnik. uzoraka. - Poznaje obiljeavanje uzoraka. - Poznaje ispitivanja uzoraka: - zapreminske mase, - prividne specifine mase. - Poznaje Maral test. Proizvodnja asfaltne mjeavine - Izrauje shemu - Upoznaje postrojenje za postrojenje za proizvodnju proizvodnju asfaltnih asfaltnih mjeavina. mjeavina. - Analizira tehnoloki - Objanjava lanac proizvodnje. tehnoloki lanac - Razlikuje nain proizvodnje. transporta i - Upoznaje nain ugraivanja transporta i asfaltne mjeavine. ugraivanja asfaltne mjeavine. Kontrola kvaliteta - Upoznaje kontrolu - Shvata znaaj
Socijalizacijski ciljevi uenik - Stie sposobnost organizovanja, preciznosti i odgovornosti.
Preporuke za izvoenje nastave standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje bitumena; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.
- Stie marljivost, pedantnost i rutinu. - Razvija smisao za tanost, odgovornost i preciznost.
- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za prethodna ispitivanja asfaltne mjeavine; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.
- Razvija ekoloku svijest.
- Analiza tehnolokog lanca proizvodnje, transporta i ugraivanja asfaltne mjeavine.
- Razvija
- Rad u laboratoriji:
119
Informativni ciljevi i sadraji uenik kvaliteta. - Upoznaje postupak uzimanja mjerodavnog uzorka asfaltne mase iz postrojenja za proizvodnju. - Poznaje postupak ispitivanja uzorka: - razlaganje na komponente (ekstrakcija); - prosijavanje; - priprema i izrada uzoraka za Maral test iz tekue proizvodnje.
Formativni ciljevi
uenik kontrole kvaliteta. - Shvata postupak uzimanja mjerodavnog uzorka asfaltne mase iz postrojenja za proizvodnju. - Ispituje uzorak: - razlaganjem na komponente (ekstakcijom) prosijavanjem; - priprema i uzrauje uzorke za Maral test iz tekue proizvodnje, muz voenje zapisnika. Uzimanje uzoraka iz gotove konstrukcije - Vadi, pakuje i uva - Poznaje postupak uzorke iz gotove vaenja uzoraka iz konstrukcije. gotove konstrukcije. - Poznaje naine pakovanja, uvanja i transportovanja uzoraka uz voenje zapisnika. - Poznaje laboratorijsku analizu uzoraka.
Socijalizacijski ciljevi uenik sistematinost i precizan pristup radu.
Preporuke za izvoenje nastave Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za kontrolu kvaliteta asfaltne mjeavine; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata; - uporeivanje sa rezultatima prethodnih ispitivanja.
- Svjestan je line odgovornosti u zahtjevima kvalitetnog profesionalnog rada.
- Rad na terenu.
120
Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Uticaj agregata na kvalitet asfaltne mjeavine - Crta - Poznaje uticaj granulometrijsku granulometrijskog krivu za agregat. sastava agregata na - Ispituje oblik zrna kvalitet asfaltne agregata i mjeavine-granini ekvivalent pijeska. pojas. - Odreuje - Poznaje ispitivanja granulometrijski oblik zrna agregata. sastav kamenog - Upoznaje ekvivalent brana. pijeska. - Uoava uticaj - Poznaje kamenog brana na zapreminsku masu, koliinu bitumena. sadraj finih estica i uticaj vode. - Poznaje ispitivanje kamenog brana: - granulometrijski sastav. - Definie uticaj kamenog brana na koliinu bitumena. Uticaj bitumena na kvalitet asfaltne mjeavine - Razlikuje vrste - Upoznaje sastojke bitumena. bitumena. - Shvata uticaj - Upoznaje uticaj koliine bitumena koliine bitumena na kvalitet asfaltne na kvalitet asfaltne mjeavine. mjeavine. - Ispituje specifinu - Upoznaje vrste masu bitumena. bitumena. - Razlikuje - Upoznaje uticaj razrijeeni bitumen vrste bitumena na i bitumenske ponaanje asfaltne emulzije. mjeavine. - Poznaje ispitivanje specifine mase bitumena. - Upoznaje: razijeeni bitumen bitumenske emulzije. Prethodna ispitivanja asfaltne mjeavine - Projektuje - Poznaje granulometrijsku projektovanje krivu asfaltne granulometrijske mjeavine na krive asfaltne osnovu prosijavanja mjeavine na pojedinih frakcija. osnovu prosijavanja - Izvodi Maral test uz pojedinih frakcija.
Socijalizacijski ciljevi uenik Razvija ekoloku svijest.
Preporuke za izvoenje nastave - Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za - ispitivanje agregata i kamenog brana; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.
Razvija ekoloku svijest.
- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje bitumena; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.
Razvija sistematinost u radu. Razvija tanost i strunost.
- Rad u laboratoriji: - Ispitivanje Maralovim testom; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.
121
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik voenje zapisnika. - Poznaje Maral test, stabilnost, - Proraunava - -teenje, upljine. - ukoenost, - modul ukoenosti. - Poznaje proraun upljine i njihov uticaj na kvalitet. Proizvodnja asfaltne mjeavine (nastavak) - Proraunava - Poznaje proraun elemente radne radne mjeavine na mjeavine na osnovu prethodne osnovu prethodne mjeavine. mjeavine.
- Shvata znaaj line odgovornosti u zahtjevima kvalitetnog profesionalnog rada.
- Rad u laboratoriji: - Proraun elemenata radne mjeavine na osnovu prethodne mjeavine. - Rad u laboratoriji: - Ispitivanje Maralovim testom; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata. - Rad u laboratoriji: - Ispitivanje Maralovim testom; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.
Kontrola kvaliteta (nastavak) - Stie osjeaj za - Poznaje Maral test. - Izvodi Maral test. marljivost, - Definie zakljuke - Analizira rezultate. pedantnost i rutinu. uporeivanja - Izvodi zakljuke. rezultata kontrole kvaliteta sa uslovima datim u prethodnoj mjeavini. Ispitivanje uzoraka iz postojee konstrukcije - Izvodi Maral test. - Razvija ekoloku - Poznaje ispitivanje svijest. uzoraka uzetih iz - Analizira rezultate. postojee - Izvodi zakljuke. konstrukcije Maral testom.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Vaei standardi za ispitivanje asfaltnih mjeavina. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - kolska laboratorija za ispitivanje graevinskih materijala opremljena u skladu sa normativima i standardima za uraeni obrazovni program. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmeni odgovori; - praktini rad u laboratoriji, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine.
122
9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika
- Diplomirani inenjer graevinarstva.

10. Povezanost predmeta Znanja - Agregat - Ugljovodonina veziva - Proizvodnja asfaltne mjeavine -
Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja Graevinski materijali - Materijali od kamena Ispitivanje betona - Agregat Graevinski materijali - Ugljovodonina veziva Osnove niskogradnje - Gornji stroj puta-kolovozna konstrukcija
123
Ukupno
33 33
33 33
66 66
3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje sa uesnicima u graevinskoj proizvodnji. - Upoznavanje sa tehnikom dokumentacijom. - Upoznavanje sa osnovnim elementima eme organizacije gradilita. - Upotreba normativa i standarda za graevinske radove. - Izrada predmjera i predrauna za odreene pozicije radova. - Upoznavanje i korienje mjera zatite na radu i principa zatite ivotne sredine.
124
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod - Shvata znaaj svog - Upoznaje predmet zanimanja u organizacije orgenizaciji graenja. graenja. - Navodi i analizira faze izvodenja graevinskog objekta. Uesnici u graevinskoj proizvodnji - Stie pozitivnu - Nabraje uesnike u - Razlikuje uesnike orjentaciju prema u graevinskoj graevinskoj zanimanju. proizvodnji. proizvodnji i navodi njihova prava i obaveze. Investiciono-tehnika dokumentacija - Upoznaje elemente - Analizira elemente investicionoi sadraj tehnike investicionodokumentacije. tehnike dokumentacije. Struktura, karakteristike i racionalizacija graevinske proizvodnje - Analizira strukturu, - Shvata - Upoznaje kompleksnost karakteristike i strukturu, struke. racionalizaciju karakteristike i graevinske racionalizaciju proizvodnje. graevinske proizvodnje. Gradilite i gradilina dokumentacija - ita emu - Stie smisao za - Navodi vrste organizovanje, gradilita i uslove organizacije preciznost i njegovog graenja. odgovornost. osnivanja. - Analizira uslove za - Definie osnivanje dokumentaciju na gradilita. gradilitu. Graevinska mehanizacija - Razvija strunost. - Razlikuje - Opisuje graevinsku graevinsku mehanizaciju. mehanizaciju. - Pravi izbor - Definie primjenu mehanizacije. graevinskih maina. Graevinske norme - Poznaje normative - Shvata znaaj i standarde rada u - Razvija primjene normi u graevinarstvu. sistematinost u graevinarstvu. pristupu radu. - ita graevinske
Vjeba: - Upoznavanje investicionotehnike dokumentacije. Vjeba: - Crta kartu procesa i dijagram toka za betonske radove.
Vjeba: - Crta emu organizacije gradilita.
Vjeba: - Prikazivanje slajdova o graevinskoj mehanizaciji. Vjeba: - itanje graevinskih normi osnovnih graevinskih
125
uenik norme. Predmjer, predraun i obraun graevinskih - Izrauje predmjer, - Poznaje nain izrade predmjera, predraun i predrauna i obraun osnovnih obrauna graevinskih graevinskih radova. radova. Graevinski nadzor i primopredaja objekata - Nabraja vrste - Razlikuje vrste graevinskog graevinskog nadzora. nadzora. - Upoznaje postupak - Analizira postupak primopredaje primopredaje objekta prema objekta. vaeim zakonima. Zatita na radu - Planira mjere - Poznaje mjere zatite na radu. zatite na radu: - line zatite, - zatite objekata i okoline.
Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi uenik radova - Stie marljivost, pedantnost i rutinu.
Preporuke za izvoenje nastave radova. Vjeba: - Izrada predmjera, predrauna i obrauna osnovnih graevinskih radova.
- Stie smisao za organizovanje, preciznost i odgovornost.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - . Praevi, B. Velikovic, V. Konstantinovi: Organizacija graenja za III razred graevinske kole, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd. - Normativi i standardi rada u graevinarstvu-knjiga 1, 2, 3, 4, 5, Graevinska knjiga, Beograd. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Grafoskop i dijaprojektor. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci ( pismeni zadatak u drugom polugoditu); - grafiki rad; - vjebe. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva.
126
10. Povezanost predmeta Znanja - Opis pozicija radova - Spisak aktivnosti na objektu Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Graevinske konstrukcije - Poznavanje djelova objekta - Poznavanje faza izvoenja radova - Poznavanje djelova objekta - Tehniko crtanje - itanje i crtanje odreenih pozicija radova - Primjena raunara u - Crtanje u Excel-u i graevinarstvu AUTO CAD-u - Osnove graevinarstva - Graevinski radovi - Vrste projekata i njihova primjena
- Izrada predmjera i predrauna - Crtanje statikih i dinamikih planova - Uesnici u gradevinskoj proizvodnji - Investiciono-tehnika dokumentacija
127
GRAEVINSKI TEHNIAR SMJER HIDROGRADNJA 1.2.10.3. GRAEVINSKA HIDRAULIKA 1. Naziv predmeta: GRAEVINSKA HIDARULIKA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
72 72
36 36
108 108
3. Opti ciljevi nastave - Sticanje osnovnih znanja iz oblasti hidraulike. - Upoznavanje zakonitosti fluida. - Upoznavanje osnovnih pojmova i zakonitosti iz hidrostatike i hidrodinamike. - Usvajanje matematikih metoda u izradi prorauna. - Razvijanje logikog rasuivanja i samostalnog uoavanja problema u postavljanju i rjeavanju zadataka. - Osposobljavanje za sistematinost, urednost i preciznost u radu.
128
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Osnovna fizika svojstva tenosti - Razlikuje osnovna - Poznaje osnovna fizika svojstva fizika svojstva tenosti: tenosti. - specifinu teinu, - Izraunava osnovna - gustinu, fizika svojstva - stiljivost, tenosti. - temperaturno irenje, - viskoznost. Osnovne zakonitosti hidrostatike - Navikava se na red - Crta dijagram - Poznaje osnovne i urednost. hidrostatikog zakonitosti - Razvija pritiska, hidrostatike: sistematinost i - Crta dijagram - hidrostatiki preciznost u radu. pritiska kod pritisak; vakuuma. - opte uslove ravnotee tenosti; - Crta i odreuje teite i napadnu - Paskalov zakon; taku rezultante - vakum i njegova pritiska na ravne mjerenja; povrine. - ukupni pritisak za - Crta i odreuje ravne povrine; teite i napadnu - silu pritiska na taku rezultante vertikalne, kose i pritiska na krive krive povrine; povrine. - Arhimedov zakon. - Crta i odreuje teite i napadnu taku rezultante pritiska na krivini cjevovoda. - Rauna hidrostatike pritiske. Osnovni pojmovi hidrodinamike - Izraunava protok i - Jaa - Poznaje osnovne samouvjerenost i pojmove srednju brzinu. pouzdanost u radu. hidrodinamike: - Razlikuje - protok i srednju stacionarno i brzinu; nestacionarno - pojmove strujnog strujanje. teenja; - Razlikuje - stacionarno i ravnomjerno i nestacionarno neravnojerno strujanje, strujanje. - ravnomjerno i - Razlikuje vidove neravnomjero kretanja tenosti. strujanje, - Izraunava
Vjeba: - Rauna hidrostatike pritiske
- Pismeni zadatak.
129
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik - vidove kretanja Rejnoldsov broj. tenosti; - Rejnoldsov broj. Osnovne zakonitosti hidrodinamike - Razlikuje jednaine - Poznaje jednaine hidrodinamike. hidrodinamike: - Koristi jednainu - osnovnu jednainu ravnomjernog ravnomjernog kretanja i kretanja; jednainu - jednainu kontinuiteta pri kontinuiteta; rjeavanju - Bernulijevu zadataka iz jednainu za hidrodinamike. idealnu tenost; - Primjenjuje - Bernulijevu Bernulijevu jednainu za jednainu u realnu tenost; rjeavanju - Bernulijevu zadataka. jednainu za - Crta liniju energije elementarnu i pijezometarsku strujnicu idealne liniju. tenosti. - Analizira gubitke - Poznaje energije. pijezometarsku i energetsku liniju za sluaj idealne i realne tenosti. - Poznaje gubitke energije. Hidrauliki otpori - Razlikuje laminarni - Objanjava i turbulentni reim. laminarni i turbulentni reim. - Poznaje gubitke energije na trenje. - Razlikuje gubitke - Poznaje obrasce za na trenje i linijske hidrauliki gubitke. koeficijent trenja, za laminarni i - Rauna gubitke turbulentni reim energije na trenje. (Kolbrukova formula). - Poznaje obrazac za hidrauliki koeficijent trenja, preko ezijevog koeficijenta brzine. Ravnomjerno kretanje vode - Poznaje osnovne - Primjenjuje jednaine ezijeve jednaine
- Razvija logino zakljuivanje.
Vjebe: - Rjeavanje zadataka iz hidrodinamike.
- Razvija smisao za preciznost i sistematinost u radu.
Vjeba: - Rjeavanje zadataka vezanih za hidraulike otpore.
- Razvija logino zakljuivanje.
Vjeba: - Rjeavanje
130
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik za cijevi pod ravnomjernog pritiskom. kretanja vode. - Primjenjuje - Objanjava ezijeve jednaine hidrauliki za otvorene najpovoljniji tokove. presjek. - Primjenjuje - Upoznaje formule za cjevovode pod proraun ezijevog pritiskom i koeficijenta brzine objanjava po Kuteru, po nastanak strujanja Maningu i po pod pritiskom. Bazenu. - Poznaje hidraulike - Vri hidrauliki kratke i dugake proraun otvorenih cjevovode. kanala. - Poznaje hidrauliki proraun kratkih i dugih cijevovoda. Isticanje tenosti kroz otvore i naglavke - Crta strujnu mreu. - Poznaje isticanje tenosti kroz male i velike otvore. - Crta oznake za - Poznaje isticanje isticanje tenosti tenosti ispod kroz otvore. ustave. - Poznaje isticanje tenosti kroz - Rauna isticanje potoljene i tenosti. polupotopljene otvore i ustave. - Poznaje isticanje - Uporeuje isticanje tenosti kroz male tenosti kroz male i velike otvore. i velike otvore. - Poznaje isticanje - Uoava prednosti tenosti kroz naglavaka. naglavke. - Poznaje isticanje - Shvata isticanje tenosti pri tenosti pri promjenljivom promjenjivom pritisku. pritisku. - Opisuje prelive i - Shvata podjelu navodi njihovu preliva. podjelu. - Poznaje osnovnu - Crta oblike preliva. jednainu prelivanja. Neravnomjerno kretanje vode - ita grafiki prikaz - Navodi definiciju i vrste specifine energije neravnomjernog presjeka, kritine kretanja vode. dubine i kritinog
Preporuke za izvoenje nastave zadataka karakteristinih za ravnomjerno kretanje vode.
Vjeba: - Rjeavanje zadataka vezanih za isticanje tenosti.
- Pismeni zadatak.
- Stie samopouzdanje i sigurnost u radu.
Vjeba: - Skicira spajanje razliitih nivoa. - Skicira razliite
131
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik pada. - Poznaje specifinu - Uporeuje energiju presjeka, specifinu energiju kritinu dubinu i sa funkcijom skoka. kritini pad. - Poznaje hidrauliki - Skicira spajanje skok. nivoa. - Objanjava naine - Skicira tipove spajanja nivoa. slapita. - Objanjava slapite. Neravnomjerno kretanje vode u otvorenim tokovima - Crta oblike - Objanjava slobodne povrine neravnomjerno pri kretanje u naravnomjernom otvorenim kretanju vode. tokovima. - Definie usporeno strujanje i strujanje sa depresijom. Strujanje podzemnih voda - Uoava vanost - Shvata osnovni - Poznaje osnovni nauke u zakon filtracije. zakon filtracijesvakodnevnom Darsijev zakon. ivotu. - Skicira strujanje - Definie pojam podzemne vode. koeficijenta filtracije. - Opisuje strujanje - Shvta strujanje podzemne vode ka podzemnih voda. bunaru, prema galeriji i ispod hidrotehnikih objekata.
Preporuke za izvoenje nastave tipove slapita.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Dr M. Vukovi, A. Soro: Osnovi hidraulike, Rudarsko geoloki fakultet, Beograd, 1978. - Mr B. Krupjel: Osnovi hidrotehnike, Graevinski fakultet, Sarajevo, 1985. - M. Boreli: Hidraulika, Graevinski fakultet, Beograd, 1984. - Tehniar graevinski prirunik 6, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci: po jedan pismeni zadatak u polugoditu; - uraene vjebe. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
132
dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva hidrotehniki smjer. 10. Povezanost predmeta Znanja - Cjevovodi pod pritiskom - Hidrauliki proraun otvorenih kanala - Hidrauliki proraun cijevi - Hidrauliki proraun cijevi Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Korienje vodnih snaga - Objekti hidroelektrana - Dimenzionisanje otvorenih - Hidrotehnike melioracije kanala za odvodnjavanje i navodnjavanje - Dimenzionisanje mree zatvorenih kanala cijevi - Komunalna hidrotehnika - Vodovodne i kanalizacione cijevi
133
1.2.11.3. HIDROLOGIJA SA HIDROMETRIJOM 1. Naziv predmeta: HIDROLOGIJA SA HIDROMETRIJOM 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
72 72
72 72
3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje osnova hidrologije i primijenjene meteorologije. - Upoznavanje sa hidrometrijom. - Upoznavanje naina obrade mjernih podataka. - Osposobljavanje za sistematinost, urednost i preciznost.
134
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod - Razvija pozitivan - Shvata podjelu - Definie stav prema novim hidrologije. hidrologiju. saznanjima. - Navodi podjelu - Shvata proces hidrologije. kretanja, gubljenja - Definie hidroloki i obnavljanja vode ciklus. na zemlji. - Definie hidroloki bilans i navodi njegove osnovne komponente (padavine, oticaj i isparavanje). Hidrometeorologija - Razvija sposobnost - Razlikuje vrste - Upoznaje vlanost opaanja. padavina. vazduha. - Shvata uticaj - Upoznaje pojam raznih inilaca na isparavanja. visinu padavina. - Objanjava nastanak padavina. - Navodi vrste padavina. - Upoznaje uticaj raznih inilaca na visinu padavina. Mjerenje padavina, obrada i analiza podataka mjerenja - Navodi instrumente - Razlikuje instrumente za za mjerenje mjerenje padavina. padavina. - Poznaje metode za - Uporeuje metode mjerenje padavina. za mjerenje - Poznaje padavina. karakteristike - Shvata znaaj padavina. izohijete u vezi - Objanjava prikazivanja visine prikazivanje padavina. padavina. - Definie dnevne, mjesene i godinje padavine. - Analizira jake kie. - Poznaje uestalost - Crta izohijete i padavina i Tiesenov poligon. povrinsku raspodjelu na izohijete i Tiesenov poligon. Povrinske vode - Objanjava - Razlikuje nastanak povrinske vode.
- Pismeni zadatak.
135
Informativni ciljevi i sadraji uenik povrinskih voda. - Navodi klasifikaciju povrinskih voda. - Opisuje rjene tokove. - Navodi hidraulike elemente vodotoka. Rjeni sliv - Definie sliv. - Definie fizike karakteristike sliva (povrinu sliva, oblik slivahidrografsku mreu, visinski poloaj i pad sliva, poduni pad toka, tipove vegetacije i karakteristike zemljita u slivu). - Definie morfoloke karakteristike sliva (duina toka, duina sliva, duina vododjelnice, srednja irina sliva, gustina rjene mree). - Definie geometrijske karakteristike sliva (hipsometrijska kriva i poduni profil toka). - Definie visinske karakteristike sliva. - Definie kvantitativne karakteristike sliva(koeficijente razvoja vododjelnice, krivudavosti toka, asimetrije sliva i neravnomjernosti toka). Procesi u rjenom slivu - Opisuje poniranje vode.
Formativni ciljevi uenik Razlikuje hidraulike elemente vodotoka.
Razlikuje oblike sliva. Skicira oblike sliva. Skicira hidrografsku mreu. Skicira pad toka i sliva. Analizira uticaj oblika sliva na oticaj. Uoava uticaj pjedinih karakteristika sliva na hidrauliku sliva.
Razlikuje procese u rijenom slivu.
136
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik - Razlikuje naine - Definie isparavanja. intercepciju. - Shvata znaaj - Poznaje naine mjerenja isparavanja. isparavanja sa - Upoznaje mjerenje vodnih povrina i isparavanja sa terena. vodnih povrina i terena. - Shvata uzroke - Definie zadravanja vode u evapotranspiraciju. depresijama. - Objanjava zadravanje vode u - Razlikuje hidraulike osobine depresijama. zemljita. - Navodi hidraulike osobine zemljita. - Shvata znaaj - Definie akumuliranja vode. vodopropustljivost. - Definie vodonosni - Uoava vanost sloj. geolokog sastava - Upoznaje tla za nastanak akumuliranje vode. podzemnih voda. - Opisuje teenje vode po povrini terena i u rjenim koritima. - Upoznaje upijanje vode i vlanost zemljita. - Opisuje kretanje podzemnih voda. Hidrometrija povrinskih voda - Razlikuje vrste - Navodi definiciju i vodomjera. namjenu hidroloke - Skicira vrste stanice i opisuje vodomjera. vrste vodomjera. - Definie popreni i - Crta popreni i poduni presjek poduni presjek vodotoka. vodotoka. - Definie vodostaj. - Opisuje kolebanje - Shvata znaaj vodostaja. osmatrake slube - Opisuje osmatraku vodostaja. slubu vodostaja. - Razlikuje naine - Objanjava mjerenja nivoa mjerenje nivoa vode. vode. - Shvata ulogu - Opisuje vodomjerne vodomjernu stanice. stanicu. - Navodi izbor - Crta krivu mjesta za
- Posjeta vodomjernoj stanici.
137
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik proticaja. vodomjernu - Crta nivogram. stanicu. - Crta krivu trajanja. - Poznaje grafiki - Crta krivu prikaz vodostaja. uestalosti. - Objanjava mjerenje dubine - Razlikuje vode. instrumente za - Poznaje mjerenje dubine instrumente za vode u vodotoku. mjerenje dubine vode u vodotoku. - Razlikuje pribor za - Objanjava mjerenje brzine mjerenje brzine vode u vodotoku. vode. - Poznaje pribor za - Shvata znaaj mjerenje brzine mjerenja protoka vode u vodotoku. vode. - Poznaje mjerenje protoka vode. - Upoznaje zavisnost - Shvata znaaj snimanja vodnih proticaja i tokova I obradu vodostaja. podataka - Upoznaje mjerenje osmatranja. pada linije vodnog ogledala. - Upoznaje snimanje vodnih tokova i situacioni plan. - Upoznaje osnovnu obradu osmotrenih podataka. Hidrologija podzemnih voda - Definie podzemne - Razlikuje vrste podzemnih voda. vode. - Objanjava postanak podzemne vode. - Navodi vrste - Skicira popreni podzemnih voda. presjek izvora. - Opisuje vodonosni - Rauna izdanost sloj sa slobodnim izvora. nivoom i potpritiskom. - Definie izvore i opisuje postanak izvora. - Upoznaje mjerenje izdanosti. Analiza i kontrola kvaliteta vode - Navodi vrste - Razlikuje vrste analiza podzemne analiza podzemne
138
Informativni ciljevi i sadraji uenik vode. - Opisuje uzimanje probe za analizu podzemne vode. - Navodi vrste analiza povrinske vode. - Opisuje uzimanje uzorka za analizu povrinske vode.
Formativni ciljevi uenik vode. - Razlikuje vrste analiza povrinske vode. - Shvata znaaj analize povrinskih i podzemnih voda
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Tehniar graevinski prirunik 6, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989. god. - D. Mukatirovi, M. Jovanovi: Osnovi hidrotehnike, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - S. Jovanovi, O. Bonaci, M. Aneli: Hidrometrija, Graevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, 1986. god. - D. Mukatirovi: Regulacija rijeka, Graevinska knjiga, Beograd, 1976. god. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu; - pismeni zadatak: jedan pismeni zadatak u prvom polugoditu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva smjer hidrotehniki; - diplomirani inenjer poljoprivrede smjer melioracije. 10. Povezanost predmeta Znanja - Odbrana od poplava -Regulacione graevine Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Hidrotehnike melioracije - Nasipi - Luke i pristanita - Regulacija rijeka za potrebe unutranje plovidbe - Graevinski materijali - Kamen - Beton - Drvo
- Materijali za izgradnju regulacionih graevina
139
1.2.12.3. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA 1. Naziv predmeta: KOMUNALNA HIDROTEHNIKA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
36 33 69
36 33 69
72 66 138
Vjebe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje vodovodnih objekta i nain eksploatacije. - Upoznavanje tehnolokih procesa preiavanja upotrebljivih voda. - Upoznavanje sa nainom eksploatacije kanalizacionih objekata i njihovim odravanjem. - Upoznavanje tehnolokih procesa preiavanja otpadnih voda. - Osposobljavanje za izradu tehnike dokumentacije za vodovod i kanalizaciju. - Osposobljavanje za sistematinost, urednost i preciznost.
140
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Opta svojstva vode - Razvija pozitivan - Uporeuje vode - Navodi vode koje stav prema novim koje se koriste u se koriste u saznanjima. vodosnabdijevanju. vodosnabdijevanju: - Shvata znaaj - oborinske, utvrivanja izvorske, normativa vode za podzemne i pie. povrinske. - Poznaje normative vode za pie: fizika, hemijska i bakterioloka svojstva. - Navodi vode koje se odvode kanalizacijom. Naini snabdijevanja vodom - Razvija logino - Razlikuje naine - Nabraja naine zakljuivanje snabdijevanja snabdijevanja vodom. vodom. - Poznaje najvanije - ematski prikazuje sisteme vodovodne snabdijevanja objekte: izvorita, vodom. vodozahvate, - Identifikuje instalacije za vodovodne popravku kvaliteta objekte. vode, crpne stanice, glavne dovode, razvodne mree i rezervoare. Vrste potroaa i potronja vode - Razvija - Nabraja najvanije - Oitava statistike sistematinost i podatke za kategorije preciznost. projektni period. potroaa. - Opisuje naselje kao - Crta krivu tendencijestarenj potroaa vode i a naselja. parametre koji - Rauna potronju utiu na uspjeno vode za definisane projektovan periode. sistem. - Izraunava potrebne koliine vode. Izvorite vode i vodozahvati - Razvija preciznost i - Skicira sabirnu - Definie izvorite i urednost. povrinu (osnovu i navodi podjelu presjek). izvorita. - Opisuje zahvatanje - Crta cisternu.
Vjeba: - Prema zadatim podacima rauna potrebne koliine vode.
- Pismeni zadatak.
Vjeba: - Izrada crtea cisterne.
141
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik - Rauna sabirnu i upotrebu povrinu i cisternu, atmosferskih voda. prema uprotenom - Poznaje uproteni raunu. raun sabirne povrine i cisterne. - Razlikuje naine - Opisuje povrinska zahvatanja vode izvorita. kod podzemnih - Opisuje podzemna izvorita. izvorita. - Opisuje kaptiranje - Skicira plan izvora. kaptae i crta - Opisuje kaptae. detalje kaptane - Definie bunar i graevine. navodi podjelu. - Razlikuje vrste - Objanajva nain bunara. izrade bunara. - Crta bunare. - Upoznaje kaptiranje morske vode i vodozahvate - Rauna izdanost podzemnih na jezerima. izvorita. - Poznaje izdanost podzemnih izvorita i njen proraun. Instalacije za popravku kvaliteta vode - Razlikuje metode - Upoznaje kvalitet preiavanja vode. vode. - Nabraja i opisuje - Shvata znaaj metode za popravke kvaliteta preiavanje vode. vode. - Predvia filtere za - Opisuje talonice. preiavanje - Nabraja i opisuje vode. filtere. - Upoznaje pripremu - Razlikuje naine pripreme vode vode koagulacijom (koagulacija i i flokulacijom. flokulacija). Crpne stanice - Razlikuje crpne - Upoznaje stanice. postrojenja i - Identifikuje opremu crpne opremu i stanice. postrojenja crpnih - Nabraja ureaje za stanica. zahvatanje i potiskivanje vode. - Razlikuje ureaje - Upoznaje za zahvatanje i specijalne crpne potiskivanje vode. stanice (hidroforska postrojenja).
Vjeba: - Crta detalje kaptane graevine
Vjeba: - Izrada crtea bunara Vjeba: - Rauna izdanost podzemnih izvorita
- Uoava vanost nauke u svakodnevnom ivotu.
142
Informativni ciljevi i sadraji uenik Rezervoari - Navodi definiciju rezervoara i njegovu primjenu. - Nabraja vrste rezervoara. - Nabraja i opisuje funkcije rezervoara. - Poznaje poravnanje oscilacije potronje. - Poznaje poarnu i sigurnosnu rezervu. Vodovodne mree - Nabraja i opisuje vrste vodovoda. - Nabraja tipove vodovodnih mrea i upoznaje naela prorauna. - Opisuje vrste dovodnih cjevovoda. - Opisuje granastu mreu. - Opisuje prstenastu mreu. - Poznaje hidrauliki proraun vodovodne mree.
Formativni ciljevi uenik - Razlikuje vrste rezervoara. - Shvata znaaj uloge rezervoara u sistemu vodosnabdijevanja. - Izraunava zapreminu rezervoara.
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija logino zakljuivanje.
- Razlikuje vrste vodovoda. - Skicira eme vodovodne mree. - Uporeuje razliite tipove vodovodnih mrea.
- Razvija sistematinost i preciznost.
Vjeba: - Izrada eme vodovodne mree. - Pismeni zadatak.
- Vri hidrauliki proraun vodovodne mree.
143
Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Kanalisanje naselja i zgrada - Razlikuje - Navodi sisteme kanalizacione kanalizacije. objekte. - Upoznaje projektne propise i - Skicira eme kanalizacionih izbor sistema. sistema. - Nabraja najvanije - Razlikuje sisteme kanalizacione kanalizacionih objekte. mrea. Koliina vode koja se odvodi kanalizacijom - Razlikuje vrste - Navodi i opisuje upotrijebljenih vrste vode. upotrijebljenih voda. - Rauna koliine - Opisuje upotrijebljene, atmosferske vode. atmosferske i - Opisuje podzemne podzemne vode. vode. - Poznaje odnos izmeu koliine upotrijebljenih, atmosferskih i podzemnih voda. Kanalska mrea sa objektima - Identifikuje - Navodi podjelu i objekte na opisuje vrste kanalizacijonoj cijevi. mrei (cijevi, - Poznaje fazonske fazonski djelovi, djelove. reviziona okna, - Opisuje reviziona spojeve, kaskade, okna. objekte za - Nabraja i opisuje prihvatanje prohodne kanale. atmosferskih voda i - Opisuje spojeve crpne stanice). prohodnih kanala. - Razlikuje vrste - Nabraja i opisuje cijevi. kaskade. - Skicira reviziona - Nabraja i opisuje okna. objekte za - Skicira slivnike, prihvatanje talonike i atmosferskih voda. olunike. - Opisuje crpne - Skicira kanale. stanice. - Razlikuje objekte za prihvatanje atmosferskih voda. Dimenzionisanje kanalizacione mree - Poznaje hidrauliki - Identifikuje vrste proraun kanala.
Socijalizacijski ciljevi uenik - Navikava se na pridravanje propisa.
Preporuke za izvoenje nastave Vjebe: - Izrada eme kanalizacionih sitema.
- Navikava se na tanost.
Vjebe: - Proraun koliine upotrijebljene, atmosferske i podzemne vode. - Pismeni zadatak.
Vjebe: - Crtanje objekata na kanalskoj mrei.
- Razvija sistematinost i
Vjeba: - Dimenzionisanje
144
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik preciznost u radu. - Vri proraun zatvorenih zatvorenih kanalskih presjeka. kanalskih presjeka. - Poznaje kanale - Dimenzionie opteg, kanalizacionu separacionog i mreu. kombinovanog sistema - Poznaje nain dimenzionisanja kanalizacione mree. Instalacije za preiavanje kanalskog sadraja - Uporeuje metode - Razvija svijest za - Poznaje otpadne ouvanje ivotne za preiavanje vode. sredine. kanalskog sadraja. - Nabraja metode za - Razlikuje ureaje preiavanje za preiavanje kanalskog sadraja. otpadnih voda. - Nabraja i opisuje ureaje za preiavanje - Shvata znaaj otpadnih voda. dezinfekcije - Upoznaje otpadnih voda. dezinfekciju - Crta septike otpadnih voda. jame. - Upoznaje metode za preiavanje kanalskog sadraja - Vri proraun i dimenzionisanje manjih naselja i sistema za bioloko pojedinih objekata. preiavanje - Upoznaje male otpadnih voda. ureaje za preiavanje otpadnih voda. Instalacije u zgradama - Uoava vanost - Opisuje unutranju - Analizira nauke u instalaciju vodovodnu mreu. svakodnevnom vodovodne i - Upoznaje ivotu. kanalizacione hidrauliki - Razvija logino mree. proraun kunog zakljuivanje. - Vri hidrauliki vodovoda. proraun i - Opisuje izvoenje dimenzionisanje radova na kunoj kune vodovodne i vodovodnoj mrei. kanalizacione - Upoznaje mree. snabdijevanje vodom u visokim zgradama. - Rjeava razvod - Upoznaje instalacija samostalne vodovoda i vodovode za kanalizacije u zgrade.
Preporuke za izvoenje nastave kanalizacione mree.
Vjeba: - Izrada crtea septike jame.
Vjeba: - Rjeava razvod instalacija vodovoda i kanalizacije u mokrom voru.
- Pismeni zadatak.
145
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik mokrom voru. - Opisuje unutranju - Predvia redosljed kanalizacionu radova na kunoj mreu. vodovodnoj i - Upoznaje kanalizacionoj hidrauliki mrei. proraun kune - Predvia sanitarne kanalizacije. ureaje i - Opisuje izvoenje galanteriju. kanalizacionih instalacija. - Nabraja vrste i namjenu sanitarnih ureaja i galanterije. Investiciono- tehnika dokumentacija - Razlikuje vrste - Upoznaje tehnike investiciono dokumentacije tehniku (idejni, glavni i dokumentaciju. izvoaki - Upoznaje sadraj i projekat). obradu projekta. - ita i razrauje projektnu dokumentaciju.
- Razvija pravilan odnos prema zanimanju.
- Projektna dokumentacija. Vjeba: - Razrauje projektnu dokumentaciju.
Odravanje unutranjeg i spoljanjeg vodovoda i kanalizacije - Stie - Shvata znaaj - Upoznaje samopouzdanje i odravanja eksploataciju sigurnost u radu. unutranjeg i vodovodnih i spoljanjeg kanalizacionih vodovoda i objekata. kanalizacije. - Upoznaje kvarove na vodovodnoj i - Prepoznaje kvarove kanalizacionoj na vodovodnoj i mrei. kanalizacionoj - Upoznaje mrei. odravanje - Predlae nain unutranjeg i odravanja spoljanjeg spoljanjeg vodovoda i vodovoda i kanalizacije. kanalizacije. 5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Dr M. Milojevi: Snabdijevanje vodom i kanalisanje naselja, Graevinski fakultet Beograd, Nauna knjiga, Beograd, 1987. god. - Dr S. Milenkovi: Vodovod i kanalizacija zgrada, Graevinski fakultet, Ni, 1994. god. - M. Radonji: Vodovod i kanalizacija u zgradama, Graevinska knjiga, Beograd, 1980. god. - Tehniar graevinski prirunik 6, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989. god.
146
- V. Stanojevi, M. Zoroje: Kune instalacije, Zavod za udbenike, Beograd, 2007. god. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci: po jedan pismeni zadatak u polugoditu; - pismene vjebe. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva smjer hidrotehniki. 10. Povezanost predmeta Znanja - Opta svojstva vode - Instalacije vodovoda i kanalizacije - Vodovodne i kanalizacione cijevi Povezanost sa predmetom Predmet Znanja - Graevinski materijali - Voda - Osnovi graevinarstva - Naini snabdijevanja vodo i kanalisanje naselja - Graevinska hidraulika - Hidrauliki proraun cijevi
147
Ukupno
36 33 69
36 33 69
72 66 138
Vjebe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Koordiniranje, usmjeravanje, planiranje i kontrola aktivnosti organizovanih grupa ljudi radi ostvarenja odredjenih ciljeva u gradjevinarstvu. - Upoznavanje menadmenta kao modernog naina vjetine upravljanja. - Osposobljavanje za analizu izvrenih aktivnosti, pravilnu upotrebu tehnike dokumentacije. - Osposobljavanje za voenje i itanje graevinske dokumentacije. - Izraivanje eme organizacije gradilita za sve objekte visokogradnje. - Upoznavanje graevinske mehanizacije i njene primjene u zavisnosti od vrste rada. - Upoznavanje dinamike izvoenja radova i itanje dinamikih planova. - Korienje normativa i standarda pri izradi predmjera i predrauna i upotrebljavanje kompjuterske tehnike u tu svrhu. - Upoznavanje i korienje mjera zatite na radu i principa zatite prirodne sredine.
148
4. Sadraj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Graevinska djelatnost - Razvija sposobnost - Razlikuje - Upoznaje za organizaciju. graevinske organizacione djelatnosti: sisteme i pojam projektantske, graevinarske istraivake, djelatnosti i ulogu institucije, menadmenta. operativne, nadzor. Investiciono- tehnika dokumentacija - Upoznaje postupak - Razlikuje projektnu - Razvija odgovornost i dokumentaciju: izrade tehnike obavezu potovanja - projektni dokumentacije. zakonskih propisa. zadatak, - idejni projekat, - glavni projekat, - izvoaki projekat, - projekat izvedenog stanja. - Upoznaje odredbe Zakona o izgradnji. - Shvata osnovne odredbe iz Zakona o izgradnji objekata visokogradnje. Struktura graevinske proizvodnje - Razlikuje razliite - Objanjava radne operacije u proizvodne sklopu proizvodnog procese. procesa - Zna pravila o - Navodi podjelu dobroj organizaciji rada, faze rada i radnog mjesta. radno mjesto. Faze izvoenja graevinskog objekta - Shvata znaaj - Razlikuje vrste - Nabraja vrste poznavanja zakona gradilita prema: gradilita i uslove i propisa. broju objekata, njegovog spratnosti, osnivanja. - povrini koju - Razvija marljivost i zauzima. preciznost. - Razlikuje svu potrebnu - Razvija dokumentaciju za sistematinost i formiranje - Objanjava emu preciznost u radu. gradilita. organizacije - ita emu gradilita. organizacije - Shvata vanost gradilita.
Vjeba: - Pregled investicionotehnike dokumentacije.
Vjeba: - Organizacija radnog mjesta za odreenu radnu operaciju.
Vjeba: - Izrada eme organizacije gradilita za mali i veliki objekat. Vjeba: - Crtanje objekata privrednog gradilita. Vjeba: - Upisivanje podataka u
149
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Navodi sastav osoblja na gradilitu. - Opisuje pripremne radove na gradilitu.
Formativni ciljevi uenik - Razlikuje simbole na emi. - Razlikuje tehniku slubu i administrativnomaterijalnu slubu. - Razlikuje pripremne radove po redu. - Zna elemente privrednog gradilita. - Zna pripremu materijala.
Socijalizacijski ciljevi uenik dobre organizacije rada na gradilitu.
Preporuke za izvoenje nastave gradilinu dokumentaciju. Vjebe: - Razrada pojedinih detalja iz projekta. - Popunjavanje liste evidencije radnika.
- Poznaje gradilinu dokumentaciju.
- Razvija odgovornost u radu.
Vjeba: - Posjeta gradilitu i upoznavanje sa nadzorima svih vrsta.
- Sastavlja graevinski dnevnik, gradje- Objanjava proces vinsku knjigu. izvoenja radova - Sastavlja na gradilitu. privremene, obraunske i okonanu situaciju. - ita izvoaki projekat. - Razrauje detalje iz projekta. - Objanjava - Koordinira primopredaju izvoenje radova. radova prema - Evidentira prisustvo vaeim zakonima radnika na u graevinarstvu. gradilitu. - Sraunava uinak rada radnika. - Razlikuje vrste nadzora. - Priprema sve podatke za tehniki prijem objekta. - Prati i obezbeuje neophodne dokaze o kvalitetu materijala koji se ugrauje. Normativi i standardi rada u graevinarstvu - Razvija - Poznaje normative - ita normative i sistematinost i i standarde za standarde. preciznost u radu. radove u - Razvrstava norme graevinarstvu. prema materijalu, radnoj snazi, vremenu.
Vjebe: - itanje graevinskih normi graevinskih radova pomou literature.
150
Preporuke za izvoenje nastave - itanje graevinskih normi u kompjuterskoj obradi.
Predmjer, predraun i obraun graevinskih radova - Objanjava opise - Pie opis graevinskih, - Razvija preciznost, graevinskih i zanatskih, sistematinost. zanatskih radova. instalaterskih i montanih radova. - Sistematizuje radove prema srodnosti. - Objanjava - Povezuje radove predmjer radova. prema tehnologiji - Objanjava izvoenja. predraun radova. - Objanjava - Rauna potrebne obraun radova. koliine radova prema pozicijama - Razvija iz glavnog odgovornost u projekta. radu. - Sraunava jedinine cijene prema vrsti rada. - Analizira kretanje cijena na tritu. - Sraunava vrijednost radova prema premjeru i predraunu. Zatita na radu - Upoznaje propise i - Usvaja osnovna znanja o glavnim mjere zatite na opasnostima na radu. radu, pravila i nain zatite od njih. - Koristi mjere line zatite na radu. - Koristi mjere zatite ivotne sredine.
Vjeba: - Izrada opisa graevinskih radova za zadati objekat visokogradnje. Vjeba: - Proraun koliina radova za zadati objekat. Vjeba: - Izrada analiza cijena prema pozicijama radova iz zadatog predmjera. Vjeba: - Obraun kotanja objekta po vrstama radova kao i kotanje cjelokupnog objekta. Posjeta gradilitu. Godinji elaborat: - Izrada elaborata za manji objekat.
151
Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Graevinska mehanizacija - Razlikuje - Upoznaje vrste graevinske maine graevinskih po grupama: maina, njihove - prema karakteristike i konstruktivnom upotrebu. sastavu; - prema nainu izvravanja radnih procesa; - prema vrstama graevinskih radova. - Poznaje nain obrauna - Proraunava uinak uinka za svaku maina za sledee vrstu maina. vrste radova: - za iskop i utovar zemlje; - za prenos i dizanje; - za transport i vuu; - za sabijanje tla; - za proizvodnju graevinskih materijala. - ita faktore - Objanjava analizu korekcije date kalkulacije cijena tabelarno, kao i za graevinsku druge podatke mehanizaciju. potrebne za proraun uinka date tabelom. - Proraunava kotanje efektivnog asa rada maine. - Upotrebljava elemente kalkulacije. Analiza tehnolokog procesa - Crta i ita kartu - Opisuje metodu procesa i dijagram izrade karte toka za odreene procesa i dijagrama vrste radova. toka. - Prepoznaje vodeu mainu koja
Socijalizacijski ciljevi uenik - Shvata znaaj dobre organizacije preduzea.
Preporuke za izvoenje nastave - Posjeta graevinskom preduzeu-sektor mehanizacija.
- Razvija sposobnost za organizaciju posla.
Posjeta gradilitu. Vjeba: - Proraun praktinog uinka maina za odreene vrste radova.
- Razvija tanost i preciznost.
Vjeba: - Proraun efektivnog asa rada maine.
- Razvija tanost, preciznost, sistematinost.
Vjeba: - Crtanje karte procesa za odreene pozicije radova.
152
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Objanjava izbor mehanizacije prema radnim operacijama.
Formativni ciljevi uenik realizuje tehnoloki proces. - Izabira maine u iri izbor. - Izabira maine u ui izbor na osnovu najpovoljnijeg maino sastava prema njihovim uincima.
Preporuke za izvoenje nastave Vjeba: - Crta dijagram toka za odreene pozicije radova. Vjeba: - iri izbor maina prema zadatim radnim operacijama. Vjeba: - Vri ui izbor maina prema ekonomskoj analizi.
Planiranje proizvodnje - Dijeli planove na - Navodi podjelu statike i planova. dinamike. - Proraunava - Obrazlae ulogu potrebe u radnoj planiranja radnih snazi, materijalu, aktivnosti, izbor pomou statikih tehnologije planova. graenja i odabira - Proraunava resursa za njihovu vrijeme trajanja realizaciju putem radova. statikih planova. - Utvruje broj i sastav radne brigade. - Sastavlja spisak aktivnosti koje predstavljaju radne - Objanjava cjeline. dinamike planove. - Uoava prethodnu, - Obrazlae tehniku naredne i uporedne mrenog aktivnosti. planiranja. - Objanjava analizu - Crta mreni dijagram. mrenog plana, - Sraunava vrijeme vremena, trajanja aktivnosti. korienje resursa i - Crta kritini put. optimizaciju. - Terminira mreni dijagram. - Crta gantogram i planira - Poznaje izradu angaovanje radne gantograma. snage. - Crta histogram i - Poznaje izradu odreuje optimalan histograma. broj radnika u datom trenutku.
- Razvija marljivost i tanost.
Vjeba: - Izrada statikih planova za potrebe radne snage, materijala i mehanizacije. Vjeba: - Proraun trajanja radova za odreene pozicije. Vjeba: - Sastavlja spisak aktivnosti za izvoenje zadatog objekta.
- Shvata vanost temeljito uraenih planova.
Vjeba: - Crta mreni plan i terminira ga. Vjeba: - Crta gantogram. Vjeba: - Crta histogram. Godinji elaborat: - Izbor mehanizacije i planiranje proizvodnje za objekat visokogradnje (nastaviti elaborat treeg razreda).
153
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Poznaje izradu dinamikih planova.
Formativni ciljevi uenik - ita dinamike planove ulaganja finansijskih sredstava.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - . Praevi, B. Velikovi, V. Konstantinovi: Organizacija graenja za III razred graevinske kole, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2007. god. - Normativi i standardi rada u graevinarstvu knjiga 1, 2, 3, 4, 5, Graevinska knjiga, Beograd, 1999. god. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar, projektor, platno za projektor; - grafoskop, folije za grafoskop. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu; - pismeno(pismeni zadatak- u drugom polugoditu jedan pismeni zadatak); - ocjena vjebi; - ocjena godinjeg elaborata. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine; - pozitivno ocijenjen godinji elaborat. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva; - diplomirani inenjer arhitekture. 10. Povezanost predmeta Znanja - Opis pozicija radova - Spisak aktivnosti na objektu Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Graevinske konstrukcije - Poznavanje djelova objekta - Poznavanje faza izvoenja radova - Poznavanje djelova objekta - Tehniko crtanje - itanje i crtanje odreenih pozicija radova - Primjena raunara u - Crtanje u Excel-u i graevinarstvu AUTO CAD-u
- Izrada predmjera i predrauna - Crtanje statikih i dinamikih planova
154
1.2.14.3. KORIENJE VODNIH SNAGA 1. Naziv predmeta: KORIENJE VODNIH SNAGA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
36 33 69
36 33 69
72 66 138
Vjebe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje naina koritenja vodnih snaga. - Upoznavanje oblika hidroenergetskog sistema. - Sticanje osnovnih znanja o branama. - Osposobljavanje za sistematinost, urednost i preciznost.
155
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Osnovni pojmovi, mjerne jedinice i relacije - Razvija preciznost i - Razlikuje osnovne - Upoznaje urednost. pojmove i mjerne korienje vodnih jedinice. snaga. - Poznaje osnovne - Izraunava snagu i pojmove i mjerne energiju. jedinice. - - Poznaje jednaine kojima se odreuju veliine snage i energije. Hidroelektrane - Razvija - Razlikuje tipove - Poznaje tipove sistematinost. hidroelektrana. hidroelektrana. - ematski prikazuje - Razvija pravilan - Nabraja djelove odnos prema tipove hidroelektrana. ouvanju ivotne hidroelektrana. - Opisuje postupak sredine. - Razlikuje djelove dobijanja hidroelektrane. elektrine - Crta dijagram energije. optereanja. - Definie dnevni, nedjeljni i mjeseni dijagram optereenja. - Poznaje potronju tokom godine. Regulisanje rjenih proticaja - Razvija logiko - Razlikuje - Navodi karakteristike karakteristike zakljuivanje. rjenih proticaja. rjenih proticaja. - Upoznaje oscilacije (promjenljivost) - Skicira hidrogram vodnih koliina i protoka. njihovo prikazivanje na hidrogramu protoka. - Upoznaje sumarne krive proticaja. - Razlikuje - Upoznaje trajanje karakteristike proticaja. akumulacionih - Upoznaje bazena. akumulacione - Odreuje gubitke bazene i njegove akumulacionih karakteristike. bazena. - Navodi gubitke iz akumulacionih bazena.
Preporuke za izvoenje nastave Vjeba: - Rauna snagu i energiju.
Vjeba: - ematski prikazuje tipove hidroelektrana.
156
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Objanjava korienje akumulacionog bazena za regulisanje protoka. - Upoznaje odreivanje zapremine akumulacionog bazena sa energetskog i ekonomskog aspekta. - Poznaje osnovne vidove regulisanja proticaja: dnevno, nedjeljno, godinje i viegodinje regulisanje proticaja. - Upoznaje specijalne vidove regulisanja poticaja. Brane - Definie branu. - Nabraja vrste brana. - Opisuje nasute brane. - Opisuje gravitacione, lune i olakane brane. - Poznaje optereenja koja djeluju na branu.
- Odreuje zapremine akumulacionog bazena sa energetskog i ekonomskog aspekta. - Razlikuje vidove proticaja.
- Razvija preciznost i sistematinost u radu. Vjeba: - Izraunava zapremine akumulacionog bazena sa energetskog i ekonomskog aspekta.
Pismeni zadatak.
- Razlikuje vrste brana. - ematski prikazuje brane. - Razlikuje optereanja koja djeluju na branu.
- Razumije odnos tehnike i prirode.
Vjeba: - Crta eme brana.
157
Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i sadraji uenik Turbine hidroelektrana - Navodi upotrebu i vrste turbina. - Upoznaje osnovne elemente turbina. - Upoznaje koeficijent brzohodnosti i broj obrtaja turbine. - Upoznaje specifian broj obrtaja i dimenzije turbine. - Poznaje turbinske spirale. - Poznaje difuzore. - Poznaje agregate. Hidrogeneratori - Upoznaje hidrogeneratore. Objekti hidroelektrana - Upoznaje zahvatne graevine. - Upoznaje talonice. - Upoznaje zatvaranice. - Upoznaje dovode. - Upoznaje vodostane i vodne komore. - Upoznaje cjevovode. - Upoznaje mainsku zgradu. - Upoznaje odvodne kade. - Nabraja hidromehaniku opremu: reetke i zatvarae. Evakuacioni organi - Opisuje skretanje rijeke. - Upoznaje temeljne ispuste. - Upoznaje prelive. - Upoznaje brzotoke. - Upoznaje slapita.
Formativni ciljevi uenik Razlikuje vrste turbina. Razlikuje osnovne elemente turbine. Uporeuje osnovne karakteristike turbina. Crta krive korisnog dejstva turbina.
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija logino zakljuivanje. - Jaa samouvjerenost i pouzdanost u radu.
Vjebe: - Crta krive korisnog dejstva turbina u zavisnosti od optereenja.
Razlikuje objekte hidroelektrana(zah vatne objekte, talonice, zatvaranice, dovode, vodostane, vodne komore, cjevovode, mainkso postrojenje, odvodne kade i dr.). Shvata znaaj rasporeda objekata hidroelektrana. Skicira objekte hidroelektrana.
- Uoava znaaj nauke u svkodnevnom ivotu.
Vjeba: - Skicira objekte hidroelektrana.
Shvata znaaj mogunosti skretanja rijeke. Razlikuje evakuacione organe. Skicira skretanje rijeke
Vjeba: - Skicira skretanje rijeke.
158
uenik - Skicira prelive, brzotoke i slapita. Rad i snaga postrojenja - Proraunava - Upoznaje uzroke koliinu oscilacija pada proizvedene nivoa vodnog elektrine ogledala. energije. - Upoznaje propisane snage kod godinjih - Odreuje zapreminu oscilacija koliina akumulacionog vode i pada vodnog bazena. ogledala. - Upoznaje ispitivanje reima rada hidroelektrane u toku godine. - Navodi podjelu hidroelektrana s obzirom na nepromjenljivost njihove snage. Energo-ekonomski pokazatelj hidroelektrana - Proraunava - Upoznaje godinju proizvodnju kotanje energije hidroenergije. hidroelektrane. - Upoznaje kotanje instalacionog kilovata. - Upoznaje vrijednost uloenih sredstava za kilovatas godinje proizvodnje energije i sopstvenu cijenu kotanja proizvedene energije hidroelektrane. - Poznaje formule za izraunavanje kotanja hidroenergije.
Formativni ciljevi
Jaa samouvjerenost i pouzdanost u radu.
Pismeni zadatak. Vjeba: - Proraunava koliinu proizvedene elektrine energije. Vjeba: - Prema zadatim podacima izraunava zapreminu akumulacionog bazena.
Razvija analitinost i logino miljenje.
Vjeba: - Proraunava kotanje hidroenergije.
159
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - D. Mukatirovi, M. Jovanovi: Osnovi hidrotehnike, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - Dr B. orevi: Korienje vodnih snaga objekti hidroelektana, graevinski fakultet, Beograd, 1984. god. - Dr O. Proti, mr D. Radivojevi: Osnovi hidrotehnike, zbirka rijeenih zadataka, Graevinsko arhitektonski fakultet, Ni, 1999. god. - Tehniar graevinski prirunik 6, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989. god. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave: - Raunar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci: po jedan pismeni zadatak u polugoditu; - pismene vjebe. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva smjer hidrotehniki. 10. Povezanost predmeta Znanja - Brane - Objekti hidroelektrana - Brane Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Osnovi graevinarstva - Objekti hidrogradnje - Graevinska hidraulika - Cjevovodi pod pritiskom - Graevinski materijali - Kamen - Beton
160
1.2.15.3. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE 1. Naziv predmeta: MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
33 33
33 33
66 66
3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje mehanikih svojstava tla od kojih neposredno zavisi fundiranje objekata. - Sticanje znanja o znaaju, nainima i pravilima za izvoenje temeljnih konstrukcija graevinskih objekata. - Upoznavanje osnovnih tipova temelja i materijala za njihovo izvoenje. - Upoznavanje propisa i pravila za izvoenje temelja. - Poznavanje elemenata prorauna, koji su neophodni za iscrtavanje izvoakih detalja. - Korienje usvojenih znanja iz drugih predmeta. - Osposobljavanje za sistematinost, urednost i preciznost. - Sticanje pravilne predstave o prostoru.
161
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Mehanika tla - opte karakteristike tla - Razlikuje vrste tla: - Razvija - Definie ulogu i nevezana, vezana i analitinost u znaaj mehanike tla organskog radu. tla, porijekla. - Upoznaje vrste i postanak tla, - Poznaje faze materijala u tlu i - Razlikuje faze fizika svojstva tla: materijala u tlu. - -granulometrijski - Razlikuje fizika sastav; svojstva tla. - strukturu tla; - poroznost i koeficijent poroznosti tla; - vlanost tla; - zapreminsku i specifinu teinu tla; - zbijenost tla(Proktorov ogled); - Uoava vanost poznavanja - kapilarnost u tlu; deformacije tla - vodoprokao posledice - pustljivost tla; dejstva mraza. - Shvata znaaj - granice tanosti i konzistencije tla; preciznosti u - trenje i koheziju tla; radu. - stiljivost tla. - Obrazlae dejstvo - Razlikuje vrste mraza na tlo. uzoraka tla. - Upoznaje opte pojmove o istranim radovima i terenskim ispitivanjima tla. - Nabraja i definie vrste uzoraka tla i nain uzimanja. - Nabraja metode za odreivanje otpornosti tla. Stabilnost zemljanih kosina - Shvata znaaj - Navodi uzroke poznavanja uzroka kretanja tla. kretanja tla. - Poznaje uslove - Ispituje stabilnost stabilnosti kosina. zemljane kosine - Poznaje metode analitikom i ispitivanja
Preporuke za izvoenje nastave - Posjete laboratoriji za geomehanika ispitivanja tla. - Geomehaniki elaborati.
Grafika vjeba: - Ispitivanje stabilnosti zemljane kosine analitikom I grafikom
162
Informativni ciljevi i sadraji uenik stabilnosti tla.
Formativni ciljevi uenik grafikom metodom.
Preporuke za izvoenje nastave metodom (vedska metoda momenata i modifikovana vedska metoda). - Geomehaniki elaborati
Dozvoljena optereenja tla - Crta rasprostiranje - Poznaje optereenja u tlu i rasprostiranje superpoziciju optereenja u tlu. pritisaka tla u - Poznaje dubini. superpoziciju - Oitava iz pritisaka tla u geomehanikog dubini. elaborata - Definie dozvoljeno dozvoljena optereenje tla. optereenje za razliite vrste tla. Potporni zidovi - Shvata znaaj - Nabraja podjelu i poznavanja uzroka primjenu potpornih kretanja tla iza zidova. potpornog zida. - Definie pritiske tla na potporne zidove. - Poznaje uslove stabilnosti potpornih - Ispituje stabilnost potpornih zidova zidova: analitikom - u pogledu metodom. preturanja, - u pogledu klizanja, - u odnosu na ivina naprezanja. Fundiranje graevinskih objekata - Razlikuje naine - Nabraja fundiranja karakteristike tla graevinskih koje utiu na dubinu objekata. fundiranja. - Definie najmanju dubinu fundiranja. - Navodi naine fundiranja: - Razlikuje oblike neposredno i temelja posredno fundiranje neposredno graevinskih oslonjenih na tlo. objekata. - Poznaje oblike temelja neposredno oslonjene na tlo: - Rauna centrino - temelje samce; optereen ab - trakaste temelje; temelj samac i - ploaste temelje; crta plan - kombinovane armature. temeljne sisteme.
- Navikava se na racionalno i paljivo izvoenje zadataka.
Vjeba: - Ispitivanje stabilnosti potpornih zidova analitikom metodom.
- Razvija pravilan odnos prema ouvanju materijalnih dobara.
- Geomehaniki elaborati. Vjeba: - Raunanje centrino optereenog ab temelja samca i crtanje plana armature. - Raunanje centrino optereene ab temeljne trake i crtanje plana armature.
163
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Poznaje proraun temelja samca i trakastih temelja. - Opisuje posredno fundiranje graevinskih objekata na ipovima. - Navodi primjenu priboja, zagata i kesona i njihovu opravdanost kod izgradnje graevinskih objekata.
Formativni ciljevi uenik - Rauna centrino optereenu ab temeljnu traku i crta plan armature. - Razlikuje naine posrednog fundiranje graevinskih objekata. - Skicira priboje i zagate.
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija sposobnost opaanja.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Solarov: Mehanika tla i fundiranje, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2008. god. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Stolovi za crtanje, pribor za crtanje; - raunar sa projektorom. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci: po jedan pismeni zadatak u polugoditu; - uraene vjebe. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja Potporni zidovi Temelji Potporni zidovi Temelji Priboji i zagati Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Nacrtna geometrija - Presjeci geometrijskih tijela - Graevinski materijali - Beton - elik - Gvoe - Drvo i drvena graa - -Statika i otpornost - Vrste optereenja materijala - Sile u presjeku - Geometrijske
- Zemljane kosine - Potporni zidovi - Temelji
164
Znanja
- Potporni zidovi - Temelji - Neposredno fundiranje graevinskih objekata
Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja karakteristike presjeka - Otpornost materijala - Beton - Primjena betona kao graevinskog materijala - Armatura - Graevinske konstrukcije - Temelji
165
1.2.16.3. GEODEZIJA 1. Naziv predmeta: GEODEZIJA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
33 33
33 33
66 66
Vjebe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje sa poslovima geometra. - Sticanje potrebnih znanja iz oblasti geodezije. - Poznavanje metoda mjerenja i instrumenata. - Ovladavanje formulama za obradu podataka dobijenih mjerenjima. - Ovladavanje postupcima mjerenja uglovnih i linearnih velicina. - Osposobljavanje za izradu horizontalne i vertikalne predstave terena. - Osposobljavanje ucenika za samostalnu pripremu podataka za obiljezavanje objekata na terenu. - Sticanje sposobnosti za visinsko obiljezavanje tacaka. - Sticanje potrebnih znanja za primjenu geodezije u gradjevinarstvu.
166
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Predmet i zadatak geodezije - Podstie na - Interpretira - Definise znanja o snalazljivost i pojmove o geodeziji, ime se samopouzdanje. geodeziji. bavi i o njenoj - Razvija sposobnost - Rauna primjeni u i spremnost na razmjeru(rauna graevinarstvu: saradnju. duinu na planu ili - razmjera i u prirodi za razmjernici; odgovarajuu - karte i planovi; razmjeru) i - osnova za razmjernike. izvrenje - Uporeuje i premjera; definie kartu i - geodetske mree, plan. vrste i nain - Razlikuje obiljeavanja. geodetske mree i uoava emu slue. - Razlikuje nain obiljezavanja pojedinih taaka. - Podstie - Izvodi samostalno Pojam mjere i preuzimanje mjerenje duina i mjerenja odgovornosti za zna da iskontrolie - Poznaje linearna izvreno. mjerenja. mjerenja, princip mjerenja. - Formira podatke - Poznaje postupke - Razvija sposobnost za polarno mjerenja duina i spremnost na obiljeavanje kao i postupke saradnju. taaka. obrade izmjerenih - Formira podatke podataka. za ortogonalno obiljeavanje Primijenjena taaka na terenu geodezija metodom presjeka - Navodi i priprema pravaca. podatke i - Odredjuje i obiljeava: obiljeava take - take na terenu; na terenu - uglove na terenu; polarnom - polarno take na metodom. terenu; - Podstie na - Odredjuje i - ortogonalno take obiljeava take na terenu; snalazljivost i na terenu - obiljeava pravce samopouzdanje. ortogonalnom osovine kad se metodom. krajnje take - Odredjuje i dogledaju; obiljeava take - obiljezava na terenu elemente krune
Preporuke za izvoenje nastave Vjebe: - Prikazati plan i kartu i na njima definisati pojam razmjere. - Prikazati skice geodetskih mrea i na osnovu njih predstavti ih po znaaju i namjeni.
Vjebe: - Prikazati elektronski daljinomjer i na njemu objasniti princip rada. - Osvrnuti se na klasian nain mjerenja duine, pantljikom. Vjebe: - Na dijelu plana izvriti pripremu podataka za prenoenje taaka polarno, ortogonalno ili presijecanjem pravaca.
167
Informativni ciljevi i sadraji uenik krivine. - Poznaje uglovna mjerenja. - Poznaje rukovanje i korienje instrumenta: - djelove, - viziranje. - Utemeljuje znanja o centrisanju instrumenta. - Poznaje metode mjerenja horizontalnih uglova(prosta i girusna metoda). - Poznaje obradu podataka T.0.1, - jedinice za uglove, pretvaranje iz jedne podjele u drugu i obrnuto.
Formativni ciljevi uenik metodom presjeka pravaca. - Obiljeava pravac osovine kada se krajnje take ne dogledaju. - Odreuje i obiljeava osnovne elemente krune krivine. - Rukuje instrumentomteodolitom(totalna stanica), razlikuje njegove djelove i upotrbljava ih. - Ocjenjuje uslove instrumenta. - Izvodi samostalno postupak mjerenja uglova. - Analizira i obradjuje podatke mjerenja. - Vri kontrolu i korekciju mjerenja i raunanja. poligonskih taaka - Odredjuje koordinatni sistem i koordinate. - Odredjuje elemente poligonskog vlaka indirektnim putem. - Rauna direkcioni ugao i duzine iz koordinata. - Rauna koordinate poligonskih taaka u vlaku. - Analizira sta se snima. - Pravi izabor taaka za snimanje. - Skicira detalje. - Pravi izabor detaljnih taaka
Na terenu u manjim grupama izvrsiti: - obiljeavanje pravca osovine; - izvriti obiljezavanje krivine.
- Prikazati centrisanje instrumenta.
Raunanje koordinata - Poznaje koordinatni sistem. - Upoznaje formule raunanja direkcionog ugla i duina iz koordinata poligonskih taaka. - Upoznaje formule za raunanje koordinata poligonskih taaka. - Poznaje postupke pronalaenja belega. Snimanje terena - Objanjava metode snimanja(ortogona lna metoda snimanja, polarna metoda snimanja).
- Na ravanskom i prostornom modelu definisati koordinatni sistem. - Na primjerima objasniti primjenu teorema za odreivanje elemenata poligonskog vlaka.
- Navikava se na red i urednost.
- Zadati uenicima da samostalno skiciraju zgradu u kojoj ive. - Upoznati uenike sa nainom obiljeavanja
168
uenik koje treba snimiti. - Odredjuje zavretak ili prekid snimanja. - Kontrolie mjerenja. - Rukuje tahimetrom. - Rauna duine i visinske razlike po formulama. - Rauna koordinate detaljnih taaka po formulama. Nivelman i izrada situacionih planova - Upoznaje pojmove - Razlikuje nivelmansku o vrstama mreu. nivelmana i - Provjerava pribor njihovoj primjeni: za mjerenje - pojam, cilj i visinskih razlika. znacaj nivelmana; - podjela nivelmana; - Primjenjuje postupke - pojam visine i mjerenja. visinske razlike; - Rauna kote - pribor za taaka. nivelanje. - Poznaje rukovanje i koricenje - Rukuje instrumenta: instrumentom. - ispitivanje nivelira - Analizira uslove i rektifikacija; instrumenta. - geometrijski nivelman i - Razlikuje detaljni i podjela; generalni nivelman - metode nivelanja. i rukuje njima. - Definie nivelmanske strane - Rauna visine vlaka i mree i repera detaljnih nivelmanski reper. taaka. - Objanjava - Upotrebljava raunanje visina topografski i repera i detaljnih kartografski klju. taaka. - Crta plan na - Poznaje osnovu terenskih topografske znake podataka. i njihovu primjenu. - Formira prikaz - Opisuje terena u visinskom konstrukciju plana. smislu na - Objanjava nain planovima. interpolacije izohipsa.
Formativni ciljevi
Preporuke za izvoenje nastave pravog ugla. - Prikazati detaljnu skicu. - Pokazati letvu i objasniti uenicima kako se ita podjela.
- Pokazati repere. - Uraditi primjer obrade podataka zapisnika sa terena.
- Na osnovu jedne detaljne skice i terenskih podataka u odgovarajucoj razmjeri iskartirati plan. - Na planu primjeniti topografske znake. - Na razliitim primjerima uvjebati konstrukciju izohipsa.
169
Informativni ciljevi i sadraji uenik Topografske podjele i - Definise sve podatke za koriscenje karata i geodetskih planova kao osnove za studije i projektovanje objekata. - Definise promjenu dimenzije hartije plana ili karte sa ili bez decimalne mreze. - Objasnjava graficki nacin odredjivanja koordinata tacaka na planu ili karti. - Objanjava graficki nain odreivanja kota taaka na planu ili karti. - Objasnjava grafiki nacin odreivanja uglova na planu ili karti.
Socijalizacijski ciljevi uenik uenik njihova primjena u gradjevinarstvu - Razvija logiko - Koristi kartu ili razmiljanje. geodetski plan kao osnovu za projektovanje objekata. - Odreuje deformaciju plana ili karte. - Grafiki odreuje koordinate taaka na planu ili karti. - Graficki odreuje kote taaka na planu ili karti. Formativni ciljevi
Vjebe: - Na planu razmjere R 1: 1000 treba grafiki da odredi koordinate, kote, duinu i ugao.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - S. Konti, K. Vraari: Geodezija za graevinsku, umarsku i hidrometeoroloku kolu, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2001. god. - K. Mihajlovi, K. Vraari: Geodezija I, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. god. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Opremljen geodetski kabinet sa svim potrebnim priborom i instrumentima; opremljena raunarska sala. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismene vjebe. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer geodezije; - diplomirani inenjer graevinarstva.
170
10. Povezanost predmeta Znanja - Zemljani radovi - Tehnika obrada grafikih priloga - Trasiranje saobraajnica - Premjeravanje puta Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Organizacija graenja - Obraun zemljanih masa - Tehniko crtanje - Razumije i koristi tehnike priloge - Saobraajnice - Trasa puta - Mostovske i tunelske - Trasa puta konstrukcije
171
1.2.C. PRAKTINA NASTAVA 1.2.C.1. PRAKTINA NASTAVA ZA PRVI I DRUGI RAZRED ZA SVE SMJEROVE 1. Naziv predmeta: PRAKTICNA NASTAVA PRVI I DRUGI RAZRED 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 108 108
Ukupno 108 108
216
216
Praktina nastava: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Poznavanje zidarskih i unutrasnjih fasaderskih radova. - Pravilan izbor materijala. - Pravilno koriscenje masina, alata i pribora za rad. - Izvodjenje zidzrskih radova. - Izvodjenje malterisanja. - Izvodjenje oblaganja zidova. - Stice svijest o vaznosti preciznog, kvalitetnog i ekonomicnog izvodjenja radova po radionickim crtezima. - Sticanje radne navike i radne discipline. - Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju poslova. - Razvijanje kritickog odnosa prema svom i tudjem radu u okviru radnog procesa. - Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta. - Osposobljenost za primjenu sradstava zastite na radu i protivpozarne zastite. - Shvatanje znacaja upotrbe gradjevinskih normi.
172
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI (zajedniki katalog za sva tri smjera) Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod - Uoava vanost - Upoznaje znacaj organizacije rada. zidarskih radova u savremenoj tehnologiji gradjenja. - Upoznaje organizaciju radnog mjesta u radionici. Zidarski alat - Razvija smisao za - Identifikuje alat, - Upoznaje maine, red i urednost. pribor za rad i alat i pribor za pravi spisak. rad. - Upoznaje primjenu - Identifikuje pribor za mjerenje. i nain odravanja maina, alata i pribora za rad. Alat za malterisanje - Identifikuje alat, - Upoznaje alat i pribor za rad i pribor za pravi spisak alata. malterisanje. - Upoznaje primjenu i nain odravanja alata i pribora. Pripremni radovi u radionici - Stie sigurnost u - Objanjava tehniku - Odrezuje konture radu. date pozicije, zida. mjerenja, obiljeavanja i razmjeravanja date pozicije. Osnovni materijal za zidanje - Poznaje vrste opekarskih proizvoda. - Upoznaje svojstva opekarskih proizvoda. - Poznaje vrste opeke za zidanje nekonstruktivnih zidova. - Poznaje malter kao gradjevinski materijal. - Poznaje tehnologiju i sastav maltera. - Razlikuje opekarske proizvode. - Razlikuje vrste opeka. - Razlikuje komponente maltera.
- Dozira komponente maltera.
173
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Poznaje agregat i nabraja vrste agregata. - Poznaje vrste veziva: cement, kre, gips. - Objasnjava upotrebu veziva i uticaj na kvalitet maltera. - Nabraja vrste maltera i zna njihovu primjenu. - Poznaje razmjere mijeanja i uticaj na kvalitet maltera. - Poznaje pravila malterisanja. Zidanje opekom - Nabraja djelove opeke. - Nabraja vrste i dimenzije zidova. - Nabraja vrste slogova-veza medju opekama. - Navodi pravila zidanja opekom. - Objasnjava nacin zavrsavanja zidova. - Objasnjava nacine suceljavanja zidova pravim i ostrim uglom. - Objasnjava suticanje zidova pod pravim i ostrim uglom. - Objasnjava ukrstanje zidova pod pravim i ostrim uglom. - Objasnjava postupak mjerenja i obiljezavanja pri izvodjenju zidarskih radova: odredjivanje duzine zida, odredjivanje
Formativni ciljevi uenik - Razlikuje vrste maltera. - Primjenjuje pravila malterisanja.
- Prema zadatom radnom crtezu: - pravi specifikaciju potrebnog alata, pribora, masina i pribora za mjerenje kao i materijala za izvodjenje zidarskih radova. - Vrsi odabir alata, pribora za mjerenje i izvodjenje zidarskih radova. - Obiljezava zid u osnovi i kontrolise horizontalnost podloge. - Priprema radno mjesto, rasporedjuje odabrani alat, pribor i materijal potreban za izvodjenje zadatka. - Priprema opeku za zidanje: lomi opeku i dobija i opeke.
- Shvata znaaj kvalitetnog rada. - Navikava se na tanost i sistematinost.
174
uenik - Prema zadatoj recepturi priprema malter za zidanje. - Zida zid debljine 6, 5cm {na kant}, 12cm i 25cm. - Obradjuje vidne spojnice-fuge na zidu. - Cisti radno mjesto i radionicu. - Provjerava i ocjenjuje gotov zid prema katalogu kriterijuma kvaliteta. - Primjenjuje mjere zastite na radu. - Zida otvore u zidovima (vrata, prozori). Malterisanje unutrasnjih i spoljasnjih zidova - Razvija - Poznaje maltere za - Izradjuje katalog odgovornost i kriterijuma unutrasnje i preciznost. kvaliteta. spoljasnje - Pravi specifikaciju malterisanje. potrbnog alata, - Objasnjava pribora i postupke za materijala. unutrasnje i - Vrsi odabir alata i spoljasnje pribora za malterisanje. malterisanje. - Priprema radno mjesto: rasporeduje alat, pribor i materijal potreban za izvoenje zadatka. - Priprema unutranje i spoljanje povrine za malterisanje. - Prema zadatoj recepturi priprema malter za malterisanje. - Malterie spoljanje i unutranje povrine. - Cisti radno mjesto i
Informativni ciljevi i sadraji uenik pravog ugla, utvrdjivanje vertikalnosti ugla, utvrdjivanje horizontalnosti.
Formativni ciljevi
175
Formativni ciljevi uenik radionicu. - Provjerava i ocjenjuje izvedene radove prema katalogu kriterijuma kvaliteta. - Primjenjuje mjere zatite na radu. - Primjenjuje mjere zatite na radu.
Zatita na radu - Poznaje mjere zatite na radu. - Poznaje mjere zatite na radu na visinama. - Poznaje mjere zatite ljudi i okoline.
- Razvija svijest o zatiti na radu.
176
Razred: DRUGI (zajedniki katalog za sva Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Tesarske veze Uvod - Sortira drvenu - Upoznaje tesarske grau. radove. - Uoava greke kod - Poznaje materijal drvene grae. za tesarske radove. - Razlikuje tesarske - Poznaje drvenu veze. grau za izradu - Crta radionike tesarskih veza. crtee za - Poznaje jednostavne jednostavne tesarske veze. tesarske veze. - Vri odabir - Poznaje alat i materijala, alata i pribor za tesarske pribora za radove. mjerenje i za - Poznaje mjere izvoenje tesarskih zatite na radu. veza. - Priprema radno mjesto: rasporeuje odabrani alat, pribor i materijal potreban za izvoenje zadatka. - Prenosi mjere sa crtea, na prethodno definisan materijal. - Izvodi jednostavne tesarske veze. - Uoava greke kod izvedenih tesarskih veza. - isti radno mjesto i radionicu. - Primjenjuje mjere zatite na radu. Izrada drvene oplate za stub - Crta radionike - Poznaje drvenu grau za izradu crtee planova oplata. oplate za stub. - Poznaje - Pravi specifikaciju jednostavne veze potrebnog drvene grae. materijala, alata i - Poznaje klasine pribora za oplate za mjerenje. jednostavne - Vri odabir alata i konstruktivne pribora za
tri smjera) Socijalizacijski ciljevi uenik - Uoava vanost organizacije radnog mjesta. - Razvija smisao za preciznost u radu.
Vjeba: - Prema zadatom radionikom crteu izvodi jednostavne tesarske veze.
- Razvija preciznost i ekonominost. - Razvija kritiki odnos prema radu.
177
Informativni ciljevi i sadraji uenik elemente: - stub, - greda, - nadvratnik, - nadprozornik, - serkla. - Poznaje alat i pribor za tesarske radove. - Upoznaje maine za obradu drveta poznaje mjere zatite na radu.
Formativni ciljevi
uenik mjerenje i za izvoenje. - Priprema radno mjesto: rasporeuje odabrani alat, pribor i materijal potreban za izvoenje zadatka. - Prenosi mjere sa crtea na prethodno definisan materijal. - Izvodi oplatu stuba. - isti radno mjesto i radionicu. - Primjenjuje mjere zatite na radu. Izrada drvene krovne konstrukcije - Crta radioniki - Poznaje drvenu crte plana za grau za izradu model krovne krovne konstrukcije. konstrukcije. - Pravi specifikaciju - Poznaje potrebnog jednostavne veze materijala, alata i drvene grae. pribora za - Poznaje alat i mjerenje. pribor za tesarske - Vri odabir alata i radove. pribora za - Upoznaje maine mjerenje i za za obradu drveta. izvoenje. - Poznaje mjere - Priprema radno zatite na radu. mjesto: rasporeuje odabrani alat, pribor i materijal potreban za izvoenje zadatka. - Prenosi mjere sa crtea, na prethodno definisan materijal. - Izrauje model krovne konstrukcije. - isti radno mjesto i radionicu.
Preporuke za izvoenje nastave Vjeba: - Prema zadatom radionikom crteu izvodi drvenu oplatu za stub.
- Razvija logiko miljenje i povezivanje znanja.
Vjeba: - Prema zadatom radionikom crteu izvodi model za jednostavnu drvenu krovnu konstrukciju.
178
Formativni ciljevi uenik - Primjenjuje mjere zatite na radu.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - S. Krunic, G. Mladenovic, Lj. Krunic: Osnovni gradjevinski radovi I deo, Zavod za udzbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1988. god. - B. Blagojevic: Graevinske konstrukcije, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2006. god. - Normativi i standardi rada u graevinarstvu, Graevinska knjiga, Beograd, 1999. god. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Radionica za teorijski i praktini dio; - radioniki stolovi za obradu i pripremu materijala; - alat, pribor, masine, materijali i oprema u skladu sa normativima. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmeni odgovor; - praktini rad u radionici, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju skolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva; - diplomirani inenjer arhitekture; - diploma osnovnih studija s podruja graevinarstva u trajanju od 3 godine; - diploma primijenjenih osnovnih studija s podruja graevinarstva u trajanju od 3 godine. 10. Povezanost predmeta Znanja - Malterisanje zidova - Skiciranje gradjevinskih elemenata-detalja - Izrada radionickih crteza - Zidanje zidova opekarskim proizvodima - Zidanje zidova i stubova opekarskim proizvodima - Tesarske veze - Izrada drvene oplate za stub - Izrada modela drvene Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Beton - Osnovna veziva - Tehnicko crtanje - Radionicki crtez - Tehnicko crtanje - Gradjevinski materijali - Graevinske konstrukcije - Poznavanje tehnickog crtanja gradjevinskih elemenata - Opeka - Vertikalni konstruktivni elementi: zidovi i stubovi - Krovovi i krovne konstrukcije
179
Znanja krovne konstrukcije - Primjena naela ponaanja i pravila discipline na radnom mjestu
Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Poslovna komunikacija - Naela ponaanja na radnom mjestu - Disciplina na radnom mjestu
180
1.2.C.2. PRAKTINA NASTAVA ZA SMJER NISKOGRADNJA 1. Naziv predmeta: PRAKTICNA NASTAVA ZA TREI I ETVRTI RAZRED- SMJER NISKOGRADNJA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
72 66 138
72 66 138
Praktina nastava: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje sa poslovima izgtadnje puta i eljeznike pruge. - Pravilan izbor materijala za izgradnju puteva i eljeznike pruge. - Pravilno korienje alata, pribora i mehanizacije pri izvoenju radova. - Sticanje svijesti o vaznosti preciznog, kvalitetnog i ekonominog izvoenja radova po projektnoj dokumentaciji. - Sticanje radne navike i radne discipline. - Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju poslova. - Razvijanje kritickog odnosa prema svom i tudjem radu u okviru radnog procesa. - Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta. - Primjena sredstava zatite na radu. - Shvatanje znaaja upotrebe graevinskih normi.
181
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Pripremni radovi u toku izgradnje puteva - Formira katalog - Razvija - Zna vrste kriterijuma snalaljivost i zemljanih radova. kvaliteta izrade samopouzdanje. - Zna metode izrade puteva. usjeka, nasipa i - Koristi projektnu zasjeka. dokumentaciju. - Opisuje trup puta. - Predvia poloaj gradilita. - Formira stav o - Identifikuje vanosti propisa i gradjevinsku njihovoj primjeni. mehanizaciju za izgradnju puteva i vri izbor za odreene radove. - Razlikuje vrste zemljanih radova. - Vrsi obraun i raspored zemljanih masa. - Uestvuje u trasiranju puta. - Prema veliini - Objanjava ulogu optereenja donjeg stroja razlikuje izvoenje kolovozne radova za laki, konstrukcije. srednji i teki - Definie znaaj saobraaj. - Povezuje odvodjenja vode sa - Razlikuje izradu tehnoloka i kolovozne kolovozne konstruktivna konstrukcije. konstrukcije(asfalt, znanja. - Objanjava znaaj beton, kamene opreme i objekata kocke). pored puta. - Uestvuje u izradi trupa puta. - Obiljeava pozicije rigola, kanala, kanaleta za odvodjenje povrinskih voda. - Uestvuje u izradi: propusta, potpornih zidova, horizontalne i vertikalne signalizacije, ograda, stubia. - Definie znaaj - Planira i uestvuje - Razvija kreativnost odravanja puteva. u odravanju i samostalnost u
Preporuke za izvoenje nastave - Sve asove praktine nastave neophodno je izvoditi u preduzeima kojima je osnovna djelatnost izgradnja puteva ili eljeznikih pruga.
- Obilazak gradilita i objakata u eksploataciji.
182
Formativni ciljevi uenik kolovoza u raznim klimatskim uslovima. Planira i uestvuje u odravanju signalizacije, opreme i objekata pored puta. Ocjenjuje kvalitet izvedenih radova na osnovu kriterijuma kvaliteta. Primjenjuje mjere zatite na radu. Vodi dnevnik rada.
183
Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Izvodjenje radova na izgradnji eljeznikih pruga - Razvija spremnost i - Definie pripremne - Formira katalog sposobnost na kriterijuma zemljane radove. saradnju. kvaliteta. - Definie znaaj - Koristi projektnu donje stroja dokumentaciju. eljeznike pruge. - Razlikuje gradjevinsku mehanizaciju za radove na izgradnji eljeznike pruge i vri izbor za izvodjenje odredjenih radova. - Vri obraun zemljanih masa. - Uestvuje u trasiranju pruge u pravcu i krivinama. - Uestvuje u izradi zastora od tucanika i ljunka. - Ocjenjuje kvalitet izrade donjeg stroja na osnovu kriterijuma kvaliteta. - Podstie - Uestvuje u - Objanjava znaaj preuzimanje postavljanju gornjeg stroja odgovornosti za drvenih pragova na eljeznike pruge. izvreno. zastor. - Uestvuje u postavljanju dugog - Definie znaaj inskog traka i opreme i zatitnog primjeni privrsnog pojasa. i zateznog pribora - Objanjava ulogu (vezice, zavrtnjevi, kolosjenog ploice, ekseri). pribora. - Planira polozaj prelaza sa svim - Zna ulogu - Razumije znaaj uredjajima i kolosjenih veza. timskog rada. napravama radi regulisanja - Zna ulogu signalnih pravilne i uredjaja i znaaj bezbjedne elektrifikacije vonje(prelaz u eljeznikog nivou, nadvonjak, sistema. podvonjak). - Uestvuje u postavljanju
Preporuke za izvoenje nastave - Obilazak gradilita.
- Obilazak gradilita.
184
Formativni ciljevi uenik kolosjenih veza: skretnica, okretnica, prenosnica i mimoilaznica. - Uestvuje u postavljanjuformiranju matinjaka sa svim signalnim ureajima i elektrinim instalacijama. - Primjenjuje mjere zatite na radu. - Vodi dnevnik rada.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Anus, J. Katanic: Putevi, Zavod za udzbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - Tehniar-graevinski prirucnik 6, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989. god. - I. Gaci: Zeljeznike pruge, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1990. god. - T. Milojkovi: Zeljeznice, ZZUiNS, Beograd, 1990. god. - Prof. dr Z. Joksic: Kolovozne konstrukcije puteva, projektovanje, gradjenje i odrzavanje, IRO Gradjevinska knjiga, Beograd, 1990. god. - M. Maletin: Gradske saobracajnice, Gradjevinski fakultet, Beograd, 1992. god. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Praktina nastava se odvija na gradilitima preduzea ija je djelatnost izgradnja puteva ili eljeznikih pruga. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Ocjena za uradjeni posao na gradilistu, urednost, tanost i marljivost u toku obavljanja posla. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine; - pozitivno ocijenjen dnevnik rada. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva.
185
10. Povezanost predmeta Znanja - Tehnologija gradjenja saobraajnica - Gradjenje mostova i tunela - Trasiranje saobraajnice - Organizacija gradilita i - Mehanizacija - Vrste tla - Itrada projektne dokumentacije - Komponente betona - Programi za crtanje i projektovanje Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja Saobraajnice - Saobraajnice-putevi, eljeznike pruge Mostovi i tuneli - Mostovi i tuneli Geodezija - Pravci, krivine, nagibi Organizacija gradjenja - Gradilite - Metode gradjenja Geomehanika ispitivanja Tehniko crtanje Beton Gradjevinski materijali Primjena raunara u graevinarstvu - projekat saobraajnice - Betonski elementi - Vizuelizacija saobraajnice
186
1.2.C.3. PRAKTINA NASTAVA ZA SMJER LABORATORIJSKA ISPITIVANJA 1. Naziv predmeta: PRAKTICNA NASTAVA ZA TREI I ETVRTI RAZRED- SMJER LABORATORIJSKA ISPITIVANJA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
72 66 138
72 66 138
Praktina nastava: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Poznavanje alata, pribora i aparature za ispitivanje betona i njegovih komponenti. - Ispitivanje osnovnih svojstva betona i njegovih komponenti u laboratoriji. - Poznavanje asfaltne mjeavine i njenih komponenti, svojstava, naina spravljanja i primjenu. - Ispitivanje osnovnih svojstva asfaltne mjeavine u laboratoriji. - Poznavanje naina i postupka za obavljanje ispitivanja tla. - Pravilno korienje pribora, alata i aparature, njihovo uvanje i odravanje. - Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja. - Sticanje svijesti o vanosti preciznog, kvalitetnog i ekonominog rada. - Razvijanje pozitivne motivacije prema zanimanju. - Povezivanje i primjena znanja iz drugih predmeta u ovladavanju novim sadrajima. - Svjestan je znaaja primjene sredstava zatite na radu i protivpoarne zatite.
187
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Laboratorija za beton - Razvija pozitivnu - Razlikuje alate, - Upoznaje alate, orjentaciju prema pribor i aparatiru. pribor i aparaturu zanimanju. - Primjenjuje alate, za ispitivanje pribor i aparaturu. betona i definie - Izrauje betonske njihovu primjenu. kocke za kontrolna - Poznaje postupak ispitivanja. izrade betonskih kocki za kontrolna ispitivanja. Ispitivanje cementa - Razvija - Poznaje nain - Uzima uzorke sistematinost u uzimanja, cementa na pristupu radu. pakovanja, uvanja gradilitu, pakuje i transportovanja ih i transportuje. uzoraka cementa. - Pravilno uva - Definie uzorke cementa. standardnu - Ispituje standardnu konzistenciju konzistenciju cementa. cementa. - Poznaje izradu - Izrauje kontrolna kontrolnih tijela za tijela za ispitivanje ispitivanje stalnosti stalnosti zapremine zapremine cementa. cementa. - Izrauje kontrolna - Poznaje izradu tijela za ispitivanje kontrolnih tijela za vrstoe cementa ispitivanje vrstoe na pritisak i cementa na savijanje. pritisak i savijanje. Ispitivanje agregata - Razvija ekoloku - Uzima uzorke - Poznaje nain svijest. agregata na uzimanja - Razvija gradilitu, pakuje pakovanja, uvanja snalaljivost. ih i uva u i transportovanja laboratoriji. uzoraka agregata. Ispitivanje vode - Stie smisao za - Ispituje kvalitet - Poznaje nain organizovanje, vode za spravljanje ispitivanja preciznost i betona. kvaliteta vode za odgovornost. spravljanje betona. - Odreuje vodocementni - Poznaje nain faktor. odreivanja vodocementnog faktora. Asfaltna baza - Poznaje - Razlikuje faze - Razvija ekoloku postrojenje za tehnolokog svijest. proizvodnju procesa
Preporuke za izvoenje nastave - Posjeta laboratoriji za ispitivanje graevinkskih materijala. - Posjeta fabrici betona. - Analiza elemenata proizvodnje. - Posjeta gradilitu: - Neposredan rad na uzimanju, pakovanju i transportovanju uzoraka cementa. - Rad u laboratoriji na izradi kontrolnih tijela za navedena ispitivanja.
- Posjeta gradilitu: - Neposredan rad na uzimanju i pakovanju uzoraka agregata. - Rad u laboratoriji na ispitivanju vode.
- Posjeta asfaltoj bazi.
188
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik asfaltnih proizvodnje. mjeavina. Ispitivanja asfaltne mjeavine - Priprema i izrauje - Poznaje nain uzorke prema pripreme i izrade recepturi. uzoraka prema - Njeguje uzorke. recepturi. - Obiljeava uzorke. - Upoznaje - Odreuje njegovanje zapreminsku masu i uzoraka. prividnu specifinu - Poznaje nain masu. obiljeavanja uzoraka. - Poznaje ispitivanje uzoraka: - zapreminska masa; - prividna specifina masa. Ispitivanja tla - Odreuje - Poznaje granulometrijski odreivanje sastav tla granulometrijskog hidrometrisanjem. sastava tla - Odreuje hidrometrisanjem. optimalnu vlanost - Poznaje i maksimalnu odreivanje zbijenost tla po optimalne vlanosti metodi i maksimalne modifikovanog zbijenosti tla po Proktorovog opita. metodi - Odreuje sadraj modifikovanog CaCO u tlu. Proktorovog opita. Odrava terensku i - Poznaje postupak laboratorijsku odreivanja opremu. sadrine CaCO u tlu. - Poznaje nain odravanja terenske i laboratorijske opreme.
- Razvija sistematinost i precizan pristup radu.
- Rad u laboratoriji na navedenim poslovima.
- Razvija sistematinost u pristupu radu. - Stie smisao za organizovanje, preciznost i odgovornost.
- Rad u laboratoriji na navedenim poslovima.
189
Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Ispitivanje betona - Poznaje proceduru - Sprovodi proceduru za ispitivanje za sprovoenje betona. laboratorijskih ispitivanja betona: - Ispituje beton. - Popunjava prateu - predmet, dokumentaciju: - podruje primjene, - preispitivanje, - odgovornost, zahtjeva, - definicije, oznake i - radni obrazac. skraenice, - Sarauje u izradi - veza sa drugim atesta. dokumentima, - Identifikuje kvar na - opis aktivnosti. opremi. - Poznaje postupak ispitivanja betona: - vrstoa na pritisak MB10, MB15, MB20, MB25, MB30, MB35, MB40; - vodonepropustljivo st VDP: V2, V4, V6, V8, V10, V12, V14; - konzistencija svjeeg betona: kruta, slabo plastina, plastina, tena. - Poznaje i popunjava prateu dokumentaciju: - zahtjev za ispitivanje betona, - radni obrazac za ispitivanje betona. - Poznaje izradu atesta. - Upoznaje mogue kvarove na opremi. Ispitivanje asfaltne mjeavine - Poznaje proceduru - Sprovodi proceduru za sprovoenje za ispitivanje laboratorijskih asfaltnih ispitivanja asfaltne mjeavina. mjeavine: - Ispituje asfaltne - predmet, mjeavine. - podruje primjene, - Popunjava prateu dokumentaciju: - odgovornost, - definicije, oznake i - preispitivanje zahtjeva, skraenice,
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija pozitivnu orjentaciju prema zanimanju. - Razvija sistematinost u pristupu radu. - Shvata znaaj timskog rada.
Preporuke za izvoenje nastave - Neposredan rad u kolskoj laboratoriji ili preduzeu naF: - Ispitivanju betona; - popunjavanju kompletne pratee dokumentacije od ulaska uzorka u laboratoriju i njegove kontrole, do zavretka traenih ispitivanja uz evidentiranje i analizu rezultata.
- Razvija pozitivnu orjentaciju prema zanimanju. - Razvija sistematinost u pristupu radu. - Stie smisao za organizovanje, preciznost i odgovornost.
- Neposredan rad u kolskoj laboratoriji ili preduzeu na: - Ispitivanju betona; - popunjavanju kompletne pratee dokumentacije, od ulaska uzorka u laboratoriju i
190
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik - radni obrazac. - veza sa drugim - Sarauje u izradi dokumentima, atesta. - opis aktivnosti. - Identifikuje kvar na - Poznaje postupak opremi. ispitivanja asfaltne mjeavine: - ispitivanje po Maralu; - odreivanje zapreminske mase iz zastora i noseih slojeva; - ispitivanje udjela bitumena indirektnom metodom. - Poznaje i popunjava prateu dokumentaciju: - zahtjev za ispitivanje asfaltne mjeavine, - radni obrazac za ispitivanje asfaltne mjeavine. - Poznaje izradu atesta. - Upoznaje mogue kvarove na opremi. Geomehanika ispitivanja - Poznaje proceduru - Sprovodi proceduru za ispitivanje tla. za sprovoenje - Ispituje tlo. laboratorijskih - Popunjava prateu geomehanikih dokumentaciju: ispitivanja: - preispitivanje - predmet, zahtjeva, - podruje primjene, - radni obrazac. - odgovornost, - definicije, oznake i skraenice, - veza sa drugim dokumentima, - opis aktivnosti. - Poznaje postupak ispitivanja tla: - odreivanje modula stiljivosti metodom krune ploe; - odreivanje
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija ekoloku svijest.
Preporuke za izvoenje nastave njegove kontrole do zavretka traenih ispitivanja, uz evidentiranje i analizu rezultata.
- Razvija pozitivnu orjentaciju prema zanimanju. - Razvija sistematinost u pristupu radu. - Razvija sposobnost za organizovanje, preciznost i odgovornost.
- Neposredan rad u kolskoj laboratoriji ili preduzeu na: - Ispitivanju betona; - popunjavanju kompletne pratee dokumentacije, od ulaska uzorka u laboratoriju i njegove kontrole do zavretka traenih ispitivanja, uz evidentiranje i analizu rezultata.
191
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Preporuke za Formativni ciljevi sadraji ciljevi izvoenje nastave uenik uenik uenik optimalnog sadraja vodeProktorov opit; - odreivanje zapreminske mase tla metodom kalibrisanog pijeska. - Poznaje i popunjava prateu dokumentaciju: - zahtjev za ispitivanje asfaltne mjeavine; - radni obrazac za ispitivanje asfaltne mjeavine. - Poznaje izradu atesta. - Upoznaje mogue kvarove na opremi. Napomena: U toku ostvarivanja prakse, uenici treba da vode dnevnik rada koji treba da sadri: - naziv vjebe, vrstu ispitivanja, broj standarda; - potrebni pribor, aparaturu, uslove rada, materijal; - tok ispitivanja prema standardu; - rezultate ispitivanja, analizu rezultata i zakljuak. 5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Vaei standardi za ispitivanje graevinskih materijala i izdavanje atesta. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - kolska laboratorija za ispitivanje graevinskih materijala opremljena u skladu sa normativima i standardima za uraeni obrazovni program. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - praktian rad u laboratoriji, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine; - uraen dnevnik rada koji treba da sadri: naziv vjebe, vrstu ispitivanja, broj standarda, potrebni pribor, aparaturu, uslove rada, materijal, tok ispitivanja prema standardu(rezultati ispitivanja, analizu rezultata i zakljuak). 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika
192
- Diplomirani inenjer graevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja Laboratorija za beton Ispitivanje cementa Ispitivanje agregata Ispitivanje vode Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Ispitivanje betona - Proizvodnja betona na fabrici i na grafilitu - Cement - Agregat - Voda - Asfaltne mjeavine - Prethodna ispitivanja asfaltne mjeavine - Proizvodnja asfaltne mjeavine - Geomehanika ispitivanja - Fiziko-mehanike karakteristike tla
- Ispitivanje asfaltne mjeavine - Asfaltna baza - Ispitivanje tla
193
1.2.C.4. PRAKTINA NASTAVA ZA SMJER HIDROGRADNJA 1. Naziv predmeta: PRAKTICNA NASTAVA ZA TREI I ETVRTI RAZRED- SMJER HIDROGRADNJA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
72 66 138
72 66 138
Praktina nastava: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Korienje alata i pribora za rad. - Vrenje odabira materijala i alata. - Pripremanje, montiranje i ugraivanje vodovodne mree. - Pripremanje, montiranje i ugraivanje kanalizacione mree. - Razvija svijest o preciznosti, kvalitetu i ekonominosti izvodjena radova. - Razvija i podstie timski rad i lini doprinos u njemu. - Razvija svijest o znaaju i primjeni mjera zatite na radu, protivpoarne zatite, zatite ivotne sredine i utedi energije.
194
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Sistem vodovodne mree - Upoznaje osnovne - Razlikuje pribor i pojmove alat za izvoenje vodovodne mree. instalacije vodovoda. Montaa elemenata vodovodne mree - Izrauje crtee - Razvija sposobnost - Upoznaje se sa razvoda vodovodne za produktivnost i nainom mree. ekonominost. projektovanja - Pravi specifikaciju vodovodne mree. materijala. - Poznaje nain - Vri odabir izvoenja materijala, alata i spoljanje mree. pribora za - Poznaje nain izvoenje zadatka. izvoenja - Priprema radno unutranje mree. mjesto: - Navodi i opisuje rasporeuje objekte na odabrani alat, vodovodnoj mrei. pribor i materijal - Zna naine potreban za provjere izvoenje zadatka. ispravnosti izvedene mree na - Prenosi mjere sa crtea na probni pritisak. prethodno: - Opisuje naine - sijee i spaja zatite vodovodne vodovodne cijevi; definisan materijal mree od razliitih - montira fitinge i armature; uticaja. - ispituje ispravnost vodovodne mree na radni pritisak vodovoda; - montira djelove unutranjeg razvoda vodovoda. - isti radno mjesto i radionicu. - Primjenjuje mjere zatite na radu.
Preporuke za izvoenje nastave - Posjeta izvoritu za vodosnadbijevanje ili fabrici za proizvodnju vode. - Posjeta gradilitu po mogunosti i u vrijeme ispitivanja vodovodne mree na radni pritisak.
195
Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Sistem kune instalacije - Razlikuje pribor i Upoznaje: alat za izvoenje: - sistem kune - mree kune instalacije; instalacije, - sistem spoljne - mree spoljne kanalizacije. kanalizacije. - Navodi materijal za izvoenje kanalizacione mree. - Navodi alat i pribor. - Opisuje objekte na kanalizacionoj mrei. Montaa elemenata kanalizacione mree - Izrauje crtee - Upoznaje se sa razvoda kune nainom kanalizacije. projektovanja - Pravi specifikaciju kanalizacione materijala. mree. - Vri odabir - Poznaje naine materijala, alata i izrade rova i pribora za postavljanja izvoenje montae kanalizacionih kanalizacione vodova. mree. - Poznaje nain - Priprema radno izrade skica i mjesto: crtea za rasporeuje kanalizaciju. odabrani alat, - Navodi sanitarne pribor i materijal ureaje. potreban za izvoenje zadatka. - Montira kanalizacione cijevi. - Montira horizontalni razvod kune instalacije. - Ispituje montirani razvod knalizacije na vodonepropustljivost. - Uoava greke kod izvedenih radova. - Primjenjuje mjere zatite na radu.
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija svijest o zatiti ivotne sredine.
Preporuke za izvoenje nastave - Posjeta gradilitu.
- Razvija strunost i sistematinost u radu.
- Posjeta gradilitu po mogunosti i u vrijeme ispitivanja kanalizacione mree.
196
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Blagojevi: Kune instalacije za IV razred gradjevinske tehnike skole, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2000. god. - M. Radoni: Vodovod i kanalizacija u zgradama, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1983. god. - D. Tadi: Kune instalacije, udbenik za IV razred graevinske tehnike kole, Zavod za izdavanje udbenika, NRS, 1965. god. - Tehniar 5, Graevinski prirucnik, Graevinska knjiga, Beograd, 1979. god. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Radionica sa materijalom, alatom i priborom za instalaciju vodovoda i kanalizacije, tabla za flomaster. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Praktini rad u radionici; - izrada crtea-detalja praktinog rada, najmanje jedna ocjena u svakom kvalifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer gradjevinarstva- smjer hidrogradnja; - diplomirani inenjer gradjevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Projektovanje i izvoenje instalacija vodovoda i kanalizacije - Osnovni zakoni hidraulike - Vodozahvatni objekti i rezervoari Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Komunalna hidrotehnika - Instalaterski radovi - Graevinska hidraulika - Hidrologija sa hidrometrijom - Jednaina kontinuiteta, Bernulijeva jednaina, proticanje kroz cijevi - Kaptiranje i skladitenje vode
197
1.3. IZBORNI PREDMETI 1.3.1. STRANI JEZIK Napomena: Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opteobrazovnih predmeta sa fondom asova dva nedjeljno za sve etiri godine predmetni katalozi su u nadlenosti Zavoda za kolstvo.
198
1.3.2. EKOLOGIJA I ZATITA IVOTNE SREDINE 1. Naziv predmeta: EKOLOGIJA I ZATITA IVOTNE SREDINE 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 58 14
Ukupno 72
58
14
72
3. Opti ciljevi nastave - Usvajanje znanja iz osnova ekologije. - Razvijanje svijesti o znaaju zatite ivotne sredine. - Usvajanje znanja o uzrono-posljedinim odnosima ive i neive prirode. - Usvajanje znanja o razliitim izvorima zagaivanja ivotne sredine. - Razvijanje svijesti o ulozi ovjeka i njegovog uticaja na zagaenje ivotne sredine. - Usvajanje znanja i vjetina sa ciljem zatite ivotne sredine.
199
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Osnovni pojmovi u ekologiji - Navikava se da - Definie pojmove: - Ukazuje na povezuje uzroke i ekologija, ivotna meusobnu posljedice. sredina, ekoloki zavisnost ive i faktori. neive prirode. - Odreuje elemente ivotne sredine. - Uoava na konkretnim primjerima osobine biotopa i biocenoze. Ekologija populacije - Uoava osnovne - Definie pojmove: karakteristike populacija i populacije. ekoloka - Shvata pojam ravnotea. optereenosti - Upoznaje faktore populacije. koji odreuju - Upotrebljava strukturu pojam ekoloke populacije. ravnotee i obrazlae na primjeru meusobnu zavisnost inilaca sredine. Kruenje materija i transformisanje energije u prirodi - Razvija analitiko - Analizira na - Definie pojmove: miljenje. primjeru producent organske kompleksnost materije, potroa odnosa u ishrani. organske materije, - Interpretira reducent organske kruenje materije i materije. proticanje energije - Definie lanac u ekosistemu. ishrane. - Analizira odnose meu lanovima lanca ishrane na primjeru energetske piramide. Ekosistem - Razvija svijest o - Odreuje - Opisuje kopnene, znaaju ouvanja zajednike i glavne vodene i prirodnih razlike izmeu antropogene ekosistema. ekosistema. ekosisteme. - Definie sukcesije u - Zakljuuje o raznovrsnosti ekosistemu.
Preporuke za izvoenje nastave Vjebe: - Terenski radposmatranje razliitih stanita i zajednica.
Vjebe: - Predstavljanje ilustracijom kruenje materije i proticanje energije na odabranom primjeru lanca ishrane.
200
Formativni ciljevi uenik ekosistema kod nas, u odnosu na geografski poloaj i klimatske karakteristike. - Predvia posledice ljudske aktivnosti u ivotnoj sredini.
Zagaivanje vazduha - Odreuje uzroke - Upoznaje naine zagaivanja zagaivanja vazduha. vazduha i otrovne - Analizira posledice materije u previsokih vazduhu. koncentracija - Objanjava uticaj otrovnih materija u otrovnih materija vazduhu na na iva bia ekosistem. (kisjele kie, - Ocjenjuje znaaj ozonske rupe, stalne kontrole efekat staklene kontaminiranosti bate). vazduha. - Predlae naine ienja otrovnih materija (ureaji za preiavanje, industrijski filteri, automobilski katalizatori). Zagaivanje voda, mora i slatke vode - Odreuje glavne - Definie izvore i izvore zagaivanja oblike zagaivanja vode i objanjava vode. posledice. - Razlikuje metode preiavanja. - Analizira na koje naine prehrambena industrija zagauje okolinu. Zagaivanja zemljita - Ukazuju na - Opisuje izvore i posledice oblike zagaivanja savremene zemljita. intenzivne poljoprivrede proizvodnje. - Interpretira problem prenaseljenosti
- Razvija sposobnost sagledavanja i rjeavanja problema.
- Film o zagaivanju vazduha.
Vjebe: - Zatita okoline.
Vjebe: - Zatita zemljita.
201
Informativni ciljevi i sadraji uenik Nuklearna energija - Definie izvore i oblike radioaktivnog zagaenja.
Formativni ciljevi uenik zemlje.
Socijalizacijski ciljevi uenik - Shvata vanost ouvanja ivotne sredine.
- Identifikuje problem radioaktivnog zraenja i njegove dalekosene posljedice. - Uoava problem nekontrolisanog skladitenja radioaktivnog otpada i neodgovornog korienja nuklearnog oruja. Ugroene biljne i ivotinjske vrste - Analizira znaaj - Navodi glavne uma i razlog uzroke izumiranja njihovog uma i istrebljenja izumiranja. nekih ivotinjskih - Ukazuje na znaaj vrsta. poumljavanja terena koji su podloni eroziji. - Pronalazi najugroenije ekosisteme i grupe u Crnoj Gori i svijetu. - Predlae mogue mjere za zatitu prirodnog naslea za konkretan primjer. Mjere za zatitu ivotne sredine - Odreuje naine - Navodi znaaj planske upotrebe tednje energije i prirodnih izvora. vode u - Shvata znaaj domainstvu i pravilnog odnosa industriji. prema pitkoj vodi. - Navodi alternative - Analizira znaaj energetske izvore. traenja i korienja novih ekolokih izvora energije. - Ocjenjuje znaaj globalizacije nadzora deavanja u ivotnoj sredini.
- Seminarski rad o nuklearnim eksplozijama (Hiroima, ernobil, itd.).
- Navikava se na potovanje normi i propisa.
Vjebe: - Analiziranje uzoraka izumiranja uma i ivotinjskih vrsta.
- Razvija svijest o znaaju zatite ivotne sredine.
Vjebe: - Analiza nepovoljnih uticaja za ivotnu sredinu.
202
Formativni ciljevi uenik - Primjenjuje propise kojima se odreuju norme uvanja zatienih objekata prirode, ugroenih, endemskih biljnih i ivotinjskih vrsta.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. Jablanovi, D. Roaja: Zatita i zagaivanje ivotne sredine, Zavod za udbenike, Beograd, 1998. god. - I. Savi, V.Terzija: Ekologija i zatita ivotne sredine, Zavod za udbenike, Beograd. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Dijaprojektor, slajdovi; - grafoskop; - TV prijemnik, video- rikorder, video- kasete. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Provjera znanja vri se usmeno i u toku vjebi; - usmeno najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani biolog; - diplomirani inzenjer pejzane arhikteture. 10. Povezanost predmeta Znanja - Zagaenje vode, vazduha i zemljita Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Graevinski materijali - Materijali koji se koriste u graevinarstvu
203
1.3.3. POSLOVNA KOMUNIKACIJA 1. Naziv predmeta: POSLOVNA KOMUNIKACIJA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 60 12
Ukupno
72
60
12
72
3. Opti ciljevi nastave - Shvatanje pojma komunikacije u irem smislu rijei. - Upoznavanje razliitih kultura, obiaja i tradicija koje opredjeljuju razlike u poslovnom ponaanju. - Usvajanje osnovnih pravila poslovnog ponaanja i pravila poslovnog bontona. - Shvatanje znaaja razliitih vrsta i oblika poslovne komunikacije. - Usvajanje pozitivnih stavova pri voenju i uestvovanju u poslovnoj komunikaciji. - Shvatanje znaaja profesionalnog ponaanja.
204
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Pojam i definicija komunikacije - Stie sposobnost za - Zna pojam i saradnju. definiciju komunikacije uopte i upoznaje se sa sadrajem predmeta poslovna komunikacija. Funkcija i vrste komunikacije - Razvija linu - Upoznaje istorijske - Navodi istorijske izvore i obrazlae izvore i shvata kulturu koja funkciju funkciju olakava poslovnu komunikacije za komunikacije za komunikaciju. ovjeka. ovjeka. - Demonstrira - Upoznaje razliite razliite vrste vrste neverbalne neverbalne komunikacije. - Razvija linu komunikacije. - Opisuje tipove odgovornost u - Razlikuje tipove komunikacije s komunikaciji sa komunikacije s obzirom na daljinu drugim ljudima. obzirom na daljinu meu uesnicima meu uesnicima (intrapersonalna, (intrapersonalna, komunikacija u interpersonalna, grupama, javna komunikacija u komunikacija, - Razvija spontanost grupama, javna masovna i oputenost u komunikacija, komunikacija). komunikaciji. masovna - Navodi komunikacija). karakteristike drutvene, privatne - Uoava vanost poslovne i poslovne komunikacije. komunikacije. - Obrazlae na novim - Opisuje nain primjerima razliku pozdravljanja, - Razvija vjetinu izmeu drutvene, predstavljanja, pregovaranja. privatne i poslovne upoznavanja i komunikacije. kulturnog voenja - Demonstrira nain razgovora. pozdravljanja, - Upoznaje se sa predstavljanja, vrstama poslovnih upoznavanja i sastanaka. - Razumije ulogu i kulturnog vodjenja znaaj osoba sa razgovora. razliitim - Imitira poslovni poslovnim sastanak sa zadacima u toku razliitim ulogama poslovnog i zadacima na sastanka. poslovnom - Razumije tok sastanku.
Vjeba: - Rad u grupamajedna grupa demonstrira razliite oblike neverbalne komunikacije, a druga komentarie poruke i znaenje razliitih oblika neverbalne komunikacije (uloge grupa se mijenjaju). Vjeba: - Komunikacija sa nastavnikom, komunikacija sa pojedincima u radnoj grupi i komunikacija sa cijelim razredom. Vjeba: - Poslovno predstavljanje, pozdravljanje, upoznavanje i kulturno voenje razgovora. Vjeba: - Poslovni sastanak sa razliitim ulogama i poslovnim zadacima.
205
uenik - Imitira voenje poslovnog razgovora. Konfliktne situacije u komunikaciji - Obrazlae na novim - Opisuje konfliktne primjerima situacije u konfliktne situacije komunikaciji i u komunikaciji, osnovne pristupe koristei osnovne za rjeavanje pristupe za konfliktnih rjeavanje istih. situacija. Interpersonalna komunikacija - Definie i razumije - Razlikuje elemente komunikacionog pojam procesa (poiljalac komunikacije i poruke, primalac znaka, elemente poruke, poruka, komunikacionog sadraj). procesa, pojam - Adekvatno reaguje socijalne na znak percepcije. komunikacije, - Nabraja podatke za tumai ih i koristi u ocjenjivanje drugih stvaranju to osoba (izraz lica, pozitivnije klime pokreti tijela, crte na radnom mjestu i oko usta i oiju, u kontaktu sa gestovi, rukopis). klijentima. - Navodi po znaaju - Povezuje podatke inioce koji za ocjenjivanje odreuju tanost drugih osoba (izraz opaanja osoba. lica, pokreti tijela, - Shvata znaaj i crte oko usta i simbole neverbalne oiju, gestovi, i verbalne rukopis). komunikacije. - Odreuje po - Objanjava znaaju inioce osnovne principe koji odreuju verbalne tanost opaanja komunikacije. osoba. - Opisuje izvore - Prepoznaje razna nesporazuma. - Definie denotatno osjeanja na i konotatno osnovu facijalne znaenje jezika. ekspresije i na - Definie pojam osnovu tako grupe i navodi dobijene osobine izmeu informacije formalnih i adekvatno reaguje. neformalnih grupa. - Identifikujui ove - Opisuje strukturu podatke osnauje grupe. svoju kreativnu - Opisuje percepciju i tako
Informativni ciljevi i sadraji uenik poslovnog razgovora.
Formativni ciljevi
Preporuke za izvoenje nastave Vjeba: - Poslovni razgovor.
- Razvija strpljenje i tolerantni pristup za rjeavanje potekoa u poslovnoj komunikaciji. - Jaa samopouzdanje i osjeaje sigurnosti u kontaktu sa saradnicima. - Uvia vanost i ljepotu timskog rada. - Razvija smisao za grupni rad. Vjeba: - Demonstracija u okviru psiholoke radionice komunikacionog procesa gdje uenici na licu mjesta uoavaju i vjebaju tok procesa u komunikaciji kroz imitaciju i sline tehnike. Vjeba: - Psiholoka radionica sa temom "Kako nas drugi vide". - Demonstrirati na primjeru razliite vidove verbalne komunikacije. Vjeba: - Psiholoka radionica sa insceniranim nesporazumom Vjeba: - Posjeta nekom krojakom salonu i posmatranje funkcionisanja u toku rada (rukovoenja, subordinacija, hijerarhija u poslu i sl.).
- Formira pravilan odnos prema pretpostavljenom.
206
uenik ostvaruje kvalitetniji odnos sa kolegama i svojim saradnicima. - Stie vjetinu reagovanja u zavisnosti od situacije i linosti klijenta pratei njegove neverbalne pokrete i shvatajui ih. - Pravi razliku i navodi na primjeru kinetikih i proksemikih znakova. - Koristi osnovne principe i zakonitosti verbalne komunikacije. - Pravi razliku izmeu denotatnog i konotatnog znaaja jezika. - Prepoznaje izvore moguih nesporazuma i izbjegava ih ili rjeava na kostruktivan nain. - Razlikuje karaktristike formalnih i neformalnih grupa. - Analizira strukturu grupe. - Razlikuje karakteristike autokratskog i demokratskog rukovoenja. Poslovna korespondencija - Obrazlae faze - Opisuje faze poslovne poslovne korespondencije. korespodencije. - Primjenjuje na - Zamilja pisanim primjerima protokolarno poslovno obraanje u pisanoj
Informativni ciljevi i sadraji uenik rukovoenje grupe. - Definie autokratsko i demokratsko rukovoenje kroz davanje individualnih sloboda.
Formativni ciljevi
- Razvija svijest o znaaju poslovnog komuniciranja.
Vjeba: - Rad na pisanim primjerima.
207
Informativni ciljevi i sadraji uenik formi. - Opisuje razliite oblike poslovne korespodencije. - Opisuje pravila za uspjeno voenje poslovnog razgovora. - Shvata pravila poslovnog komuniciranja i razlikuje privatni od poslovog razgovora. - Pojanjava aktivnosti koje podstinu poslovnu komunikaciju. - Navodi oblike i znaaj telefonske korespondencije i opisuje naine voenja elektronske korespondencije (telefaks, e-mail, internet).
Formativni ciljevi uenik protokolarno obraanje. Primjenjuje razliite oblike poslovne korespondencije. Demonstrira poslovni razgovor i uporedo komentarie pravila za pravilno voenje razgovora. Obrazlae razliku izmeu privatnog i poslovnog telefonskog razgovora. Na novim primjerima obrazlae aktivnosti koje podstiu poslovnu komunikaciju. Obrazlae oblike elektronske korespondencije. Na primjerima primjenjuje oblike elektronske korespondencije.
Socijalizacijski ciljevi uenik - Izgrauje pozitivan stav u poslovnoj komunikaciji.
Preporuke za izvoenje nastave Vjeba: - Poslovni telefonski razgovor.
Vjeba: - Rad na primjerima.
Poslovno predstavljanje - Vlada naelima - Opisuje naela ponaanja i ponaanja organizacije na organizacije koja javnim nastupima i vae na javnim javnim nastupima i predstavljanjima. predstavljanji-ma, - Razlikuje dobru od izlobama, loe uraene sajamskim reklame. priredbama, - Vlada naelima konferencijama za ponaanja i tampu i kulturnim organizacije koja priredbama. vae na radnom - Opisuje znaaj mjestu. reklame kao jednog od naina poslovne - Obrazlae i pravi paralelu izmeu komunikacije. dobre i loe - Razumije naela discipline na ponaanja i radnom mjestu i u organizacije koja vezi sa njim. vae na radnom
- Razvija odgovornost o znaaju pravilnog javnog nastupa i javnog predstavljanja..
- Vjeba na primjeru.
Vjeba: - Reklama (samostalni radovi uenika).
- Razvija svijest o znaaju profesionalnog ponaanja u odnosu prema saradnicima
Vjeba: - Poslovni ruak u ugostiteljskom objektu.
208
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik i korisnicima - Navodi primjere iz mjestu. usluga. sopstvenog ili - Usvaja pravila tueg iskustva i discipline na istiui znaaj radnom mjestu. spoljnih efekata - Opisuje znaaj (izgled i pojava). spoljnih efekata - Demonstrira (izgled i pojava) u organizaciju poslovnoj poslovnog ruka i komunikaciji. ponaanje za - Usvaja pravila vrijeme poslovnog organizacije i ruka. ponaanja za vrijeme poslovnog ruka (mjesto sjedjenja, korienje pribora, izbor jela i pia, zapoinjanje poslovnog razgovora). Svjetske kulture i obiaji u poslovnoj komunikaciji - Razvija svijest o - Obrazlae razliku - Upoznaje se sa potovanju meu razliitim svjetskim razliitih kultura i najznaajnijim kulturama i naroda. svjetskim obiajima koji kulturama i vladaju u poslovnoj obiajima koji komunikaciji. vladaju u poslovnoj komunikaciji.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Suboti, S. Rajkovi: Kancelarijsko poslovanje, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2006. - D. Romanovi: Sekretarsko poslovanje, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. - J. Manojlovi, S. Ignjatovi: Poslovna i slubena korespondencija, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. - D. Spasi, J. Rakini: Korespondencija sa sekretarskim poslovanjem, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. - Lj. Mirosavljevi, S. Ignjatovi: Birotehnika, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2006. - Zakon o arhivskoj djelatnosti, Sl.list RCG, br.25/92, 6/94, 27/94 - Uredba o kancelarijskom poslovanju organa dravne uprave, Sl.list RCG br.61/92 - Zakon o peatu RCG i peatima dravnih organa, Sl.list RCG, br.56/93 i 27/94 - Zakon o ovjeravanju potpisa, rukopisa i prepisa, Sl.list br.8/72 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Kompjuter povezan sa Internetom, telefon, telefax. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja - Znanje se u svakom klasifikacionom periodu provjerava i ocjenjuje usmeno.
209
- Uenik mora biti ocijenjen na kraju svakog klasifikacionog perioda. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika Visoka struna sprema iz podruja: - Diplomirani psiholog; - diplomirani pedagog; - diplomirani sociolog. 9. Povezanost predmeta Znanja - Naela ponaanja na radnom mjestu - Disciplina na radnom mjestu Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Praktina nastava - Primjena naela ponaanja i pravila discipline na radnom mjestu
210
1.3.4. OSNOVE HIDROTEHNIKE 1. Naziv predmeta: OSNOVE HIDROTEHNIKE 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
72 72
72 72
3. Opti ciljevi nastave - Sticanje osnovnih znanja iz hidrologije. - Upoznavanje hidrotehnikih objekata. - Upoznavanje radova na ureenju vodnih tokova. - Osposobljavanje za sistematinost, urednost i preciznost.
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod - Razlikuje grane - Razvija pozitivan - Navodi definiciju hidrotehnike. hidrotehnike. stav prema novim - Navodi grane saznanjima. hidrotehnike i predmete izuavanja. Hidrologija - Razvija logiko - Crta prikaz - Navodi definiciju hidrolokog ciklusa. hidrologije. zakljuivanje. - Objanjava hidroloki ciklus. - Shvata znaaj - Definie vodni odreivanja vodnog bilans. bilansa. - Poznaje jednainu vodnog bilansa. - Hidrometeorologija . - Shvata znaaj - Definie hidromehidrometeorologiju teorologije. . - Definie atmosferu. - Navodi meteoroloke veliine. - Razlikuje vrste - Navodi definiciju padavina. padavina i nabraja vrste padavina. - Objanjava - Razlikuje nastanak padavina. instrumente za - Upoznaje mjerenje padavina. instrumente za mjerenje padavina: - neregistrujui - Skicira kiomjer. kiomjeri, - registrujui kiomjeri, - mjerenje snijenog - Shvata znaaj hidrometrije. pokrivaa. - Hidrometrija. - Definie hidrometriju i navodi osnovne zadatke hidrometrije. - Nabraja podatke - Razlikuje koji se prikupljaju instrumente za preko mree mjerenje nivoa hidrolokih stanica.
212
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik - Upoznaje mjerenje vode, dubine vode i nivoa vode, dubine brzine vode. vode i brzine vode. - Definie proticaj. - Navodi metode mjerenja proticaja. - Definie krivu proticaja, nivogram i hidrogram. Regulisanje protoka - Shvata znaaj - Navodi elemente izravnavanja koji utiu na protoka. kolebanje rijenih protoka. - Navodi definiciju za izravnavanje protoka. - Opisuje dnevno, sedmino i godinje izravnavanje protoka. Brane i objekti uz branu - Razlikuje tipove - Navodi definiciju i brana. tipove brana. - Opisuje betonske - ematski prikazuje brane. osnovne tipove - Opisuje nasute brana. brane. - Nabraja optereenja koja djeluju na branu. - Nabraja studije koje treba izraditi prije izgradnje - Crta emu brane. skretanja rijenog - Opisuje naine toka prilikom skretanja rijenog izgradnje brana. toka pri izgradnju brane. - Razlikuje stalne - Nabraja stalne objekte uz branu. objekte uz branu. - Upoznaje vodozahvate, temeljne ispuste, objekte za evakuaciju velikih voda. Korienje vodnih snaga - Definie korienje - Razlikuje tipove hidroelektrana. vodnih snaga. - Poznaje formulu za
- Razvija smisao za preciznost.
213
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik - ematski prikazuje odreivanje snage pribransku hidroelektrane i hidroelektranu. proizvedene - ematski prikazuje energije. derivacionu - Upoznaje hidroelektranu. uproenu emu hidroelektrane. - Nabraja i opisuje tipove hidroelektrane. Plovni kanali i pristanita - Crta ematski - Nabraja vrste prikaz poprenog plovnih puteva. presjeka plovnog - Navodi definiciju i kanala. podjelu plovnih kanala. - Crta ematski - Upoznaje osnovne prikaz akvatorije elemente plovnih pristanita. kanala. - Crta ematski - Definie i prikaz operativne objanjava princip obale sa funkcionisanja pretovarnim brodske mjestima. prevodnice. - Navodi definiciju i podjelu pristanita. - Crta ematski prikaz osnovnih - Upoznaje tipova kejskih akvatoriju zidova. pristanita. - Upoznaje teritoriju pristanita. - Navodi ulogu i podjelu kejskih zidova. - Nabraja osnovna optereenja kojima je izloen kejski zid. Ureenje prirodnih tokova - Crta ematski - Definie osnovne prikaz poprenog pojmove. profila rijenog - Nabraja osnovne toka. karakteristike prirodnih tokova. - Shvata znaaj - Navodi motive ureenja prirodnih ureenja prirodnih tokova. tokova. - Definie regulacione radove - Razlikuje vrste radova na ureenju na ureenju vodnih tokova. prirodnih tokova.
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razumije odnos tehnike i prirode. - Razvija sistematinost i preciznost. - Razvija smisao za preciznost.
214
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Nabraja vrste radova na ureenju vodnih tokova. - Opisuje biotehnike radove. - Opisuje bagerske radove. - Nabraja materijal za izradu regulacionih graevina. - Upoznaje graevine van regulacione rjenog korita. - Upoznaje regulacione graevine u rjenom koritu. - Navodi uzroke pojava poplava. - Upoznaje aktivne mjere zatite od poplava. - Upoznaje pasivne mjere zatite od poplava.
Formativni ciljevi uenik - Razlikuje regulacione graevine. - Crta ematski prikaz nasipa. - Uoava vanost zatite od poplava.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - D. Mukatirovi, M. Jovanovi: Osnovi hidrotehnike, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - Dr Ratomir R. ivaljevi: Osnovi hidrotehnike, Graevinski fakultet, Podgorica, 2000. god. - Tehniar graevinski prirunik 6, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989. god. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva.
215
10. Povezanost predmeta Znanja - Regulacione graevine - Optereenje koje djeluje na branu - Optereenje koje djeluje na kejske zidove - Kejski zidovi - Brane - Hidroelektrane Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Graevinski materijali - Kamen - Beton - Statika i otpornost - Sile materijala - Optereenja - Graevinske konstrukcije - Osnove graevinarstva - Zidovi - Objekti hidrogradnje
216
1.3.5. ASFALTNE MJEAVINE 1. Naziv predmeta: ASFALTNE MJEAVINE 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
36 36
36 36
72 72
3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje asfaltne mjeavine i njenih komponenti, svojstava, naina spravljanja i primjene. - Upoznavanje naina i postupka za obavljanje ispitivanja. - Ispitivanje osnovnih svojstava asfaltnih mjeavina i komponenti u laboratoriji. - Pravilno korienje pribora, alata i aparature. - Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja. - Sticanje svijesti o vanosti preciznog, kvalitetnog i ekonominog rada. - Razvijanje pozitivne motivacije prema zanimanju. - Povezivanje i primjena znanja iz drugih predmeta u ovladavanju novim sadrajima. - Svjestan je znaaja primjene sredstava zatite na radu i protivpoarne zatite.
217
4. Sadraji/standardi znanja predmeta.Operativni ciljevi. Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod - Upoznaje sadraj i - Shvata znaaj - Stie pozitivnu znaaj predmeta predmeta. orjentaciju prema asfeltne mjeavine. zanimanju. Komponente asfaltne mjeavine - Razvija ekoloku - Analizira asfaltnu - Definie asfaltnu svijest. mjeavinu i njene mjeavinu. komponente. - Upoznaje primjenu asfaltne mjeavine - Odreuje primjenu asfaltne mjeavine u graevinarstvu. u graevinarstvu. Agregat - Razvija ekoloku - Razlikuje vrste - Upoznaje znaaj agregata. agregata u svijest. - Razlikuje sita. asfaltnoj - Prosijava agregat i mjeavini. vodi zapisnik. - Upoznaje - Shvata znaaj proizvodnju kamenog brana u agregata i njihovu asfaltnoj klasifikaciju. mjeavini. - Objanjava granulometriju. - Upoznaje sita. Upoznaje postupak prosijavanja materijala i voenje zapisnika. - Upoznaje kameno brano i njegovu ulogu u asfaltnoj mjeavini. Ugljovodonina veziva - Razvija smisao za - Shvata znaaj, - Upoznaje znaaj i organizovanje, zadatak, porijeklo i zadatak veziva. preciznost i nain dobijanja - Upoznaje porijeklo odgovornost. veziva. i nain dobijanja - Razlikuje vrste veziva. bitumena. - Definie - Uzima uzorke klasifikaciju bitumena i vodi bitumena. zapisnik. - Poznaje postupak - Ispituje bitumen. uzimanja uzoraka bitumena i voenje zapisnika. - Poznaje postupak ispitivanja bitumena. Prethodna ispitivanja asfaltne mjeavine - Poznaje postupak - Priprema i izrauje
218
- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje agregata; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.
- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje bitumena; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.
Informativni ciljevi i sadraji uenik prethodnog ispitivanja asfalte mjeavine: - nain pripreme i izrade uzoraka, - ispitivanje uzoraka (Maral test). Proizvodnja asfaltne mjeavine - Upoznaje postrojenje za proizvodnju asfaltnih mjeavina. - Objanjava tehnoloki lanac proizvodnje. - Upoznaje nain transporta i ugraivanja asfaltne mjeavine. Kontrola kvaliteta - Upoznaje kontrolu kvaliteta. -Poznaje postupak tekueg ispitivanja asfalte mjeavine: - nain uzimanja mjerodavnog uzorka iz postrojenja za proizvodnju; - ispitivanje uzorka (razlaganje na komponenteekstrakcija).
Formativni ciljevi uenik uzorke za prethodna ispitivanja. - Izvodi Maral test.
- Crta shemu postrojenja za proizvodnju asfaltne mjeavine. - Analizira tehnoloki lanac proizvodnje. - Razlikuje nain transporta i ugraivanja asfaltne mjeavine.
- Posjeta asfaltoj bazi. - Analiza tehnolokog lanca proizvodnje, transporta i ugraivanja asfaltne mjeavine.
- Razvija - Shvata znaaj sistematinost i kontrole kvaliteta. precizan pristup - Razlikuje vrste radu. kontrolnih ispitivanja. - Shvata postupak uzimanja mjerodavnog uzorka asfaltne mase iz postrojenja za proizvodnju. - Ispituje uzorak: - razlaganjem na komponente (ekstakcijom), sa voenjem zapisnika. Uzimanje uzoraka iz postojee konstrukcije - Shvata znaaj line - Upoznaje postupak - Shvata postupak odgovornosti u vaenja, pakovanja vaenja uzoraka iz zahtjevima i uvanja uzoraka postojee kvalitetnog iz gotove konstrukcije. profesionalnog konstrukcije. - Upoznaje naine rada. pakovanja, uvanja i transportovanja uzoraka uz voenje zapisnika. - Poznaje laboratorijsku
219
- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za kontrolu kvaliteta asfaltne mjeavine; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.
- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje uzoraka uzetih iz postojee konstrukcije; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.
Informativni ciljevi i sadraji uenik analizu uzoraka.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Vaei standardi za ispitivanje asfaltnih mjeavina. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - kolska laboratorija za ispitivanje graevinskih materijala opremljena u skladu sa normativima i standardima za uraeni obrazovni program. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenik - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - praktian rad u laboratoriji. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Agregat - Ugljovodonina veziva Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Graevinski materijali - Materijali od kamena - Ispitivanje betona - Agregat - Graevinski materijali - Ugljovodonina veziva
220
1.3.6. ISPITIVANJE GRAEVINSKIH MATERIJALA 1. Naziv predmeta: ISPITIVANJE GRAEVINSKIH MATERIJALA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
36 36
36 36
72 72
Vjebe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Osposobljavanje za primjenu teorijskih i praktinih znanja iz oblasti ispitivanja osnovnih svojstava graevinskih materijala. - Upoznavanje pravilnog korienje pribora, alata i aparatura za ispitivanja graevinskih materijala. - Sticanje svijesti o vanosti tanosti i preciznosti u radu pri ispitivanju uzoraka i odreivanju njihovog kvaliteta. - Sticanje sposobnosti za pravilan izbor i odgovarajuu primjenu materijala radi postizanja stabilnosti, ekonominosti i trajnosti objekata. - Osposobljenost za primjenu vaeih propisa, standarda, uputstava uz opremu i materijal. - Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta. - Osposobljenost za primjenu sredstava zatite na radu i protivpoarne zatite.
221
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Osnovna svojstva graevinskih materijala - Priprema uzorke za - Uvia vezu teorije i - Obrazlae znaaj praktinih znanja. ispitivanje ispitivanja osnovnih svojstava graevinskih - Razvija sposobnost graevinskih materijala i opaanja. materijala. prefabrikata u - Vri odabir graevinskoj pribora, alata i proizvodnji. aparature. - Poznaje prateu - Priprema radno dokumentaciju pri - Navikava se na mjesto. ispitivanju. urednost. - Ispituje osnovna - Definie pojam svojstva uzorka. - Razvija svijest o graevinskih - Nabraja i definie zatiti na radu. materijala: osnovna svojstva - specifinu teinu; graevinskih - zapreminsku masu; materijala: - specifinu teinu; - poroznost i - zapreminsku masu; kompaktnost; - prirodnu vlanost i - poroznost i upijanje vode i dr. kompaktnost; - prirodnu vlanost i - Popunjava prateu dokumentaciju. upijanje vode i dr. - Poznaje naine ispitivanja - Odreuje pojedina graevinskog svojstva materijala. graevinskih - Poznaje upotrebu materijala pribora, alata i matematikim aparature. putem. - Definie konstantnu - Priprema uzorke teinu uzoraka. graevinskih - Poznaje materijala za odreivanje suenje do pojedinih svojstava konstantne teine. graevinskih - Vri odabir materijala pribora, alata i matematikim aparature. putem. - Priprema radno - Poznaje primjenu mjesto. vaeih propisa i - Provodi postupak standarda. suenja uzoraka do konstantne teine. - Popunjava prateu dokumentaciju. - isti radno mjesto i laboratoriju. - Primjenjuje mjere
Preporuke za izvoenje nastave Vjebe: - Ispituje osnovna svojstva graevinskih materijala I popunjava prateu dokumentaciju. - Na osnovu poznatih podataka odreuje pojedina svojstva graevinskih materijala matematikim putem.
222
Informativni ciljevi i sadraji uenik Ispitivanje razaranjem - Poznaje mehanike osobine graevinskih materijala koje se ispituju razaranjem: - vrstou pri pritisku, savijanju, smicanju; - zateznu vrstou; - vrstou pri pritisku rastresitih materijala; - otpornost na habanje; - otpornost na mraz. - Nabraja graevinske materijale kod kojih se ispituju mehanike osobine razaranjem (kameni materijal, opekarski proizvodi, cement, beton, graevinski gips, kre, drvo...). - Objanjava ispitivanje mehanikih osobina graevinskih materijala razaranjem. - Poznaje prateu dokumentaciju pri ispitivanju. - Poznaje odreivanje mehanikih osobina graevinskih materijala matematikim putem, na osnovu poznatih podataka. - Poznaje upotrebu pribora, alata i aparature. - Poznaje primjenu vaeih propisa i
Formativni ciljevi uenik zatite na radu. Priprema uzorke za ispitivanje mehanikih osobina graevinskih materijala razaranjem. Vri odabir pribora, alata i aparature. Priprema radno mjesto. Ispituje mehanike osobine graevinskih materijala razaranjem. Popunjava prateu dokumentaciju. isti radno mjesto i laboratoriju. Primjenjuje mjere zatite na radu. Odreuje mehanike osobine graevinskih materijala matematikim putem.
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija svijest o vanosti tanosti i preciznosti u radu.
- Posjeta i rad u laboratoriji za ispitivanje graevinskih materijala razaranjem.
Vjebe: - Ispituje mehanike osobine graevinskih materijala razaranjem i popunjava prateu dokumentaciju. - Na osnovu poznatih podataka odreuje mehanike osobine graevinskih materijala matematikim putem.
223
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik standarda. Ispitivanje bez razaranja - Nabraja metode za - Priprema uzorke za ispitivanje ispitivanje mehanikih osobina graevinskih graevinskih materijala bez materijala bez razaranja. razaranja. - Upoznaje primjenu sklerometra i - isti radno mjesto i ultrazvuka kod laboratoriju. ispitivanja bez - Primjenjuje mjere razaranja. zatite na radu. - Poznaje prateu dokumentaciju pri ispitivanju.
- Posjeta i rad u laboratoriji za ispitivanje graevinskih materijala metodama bez razaranja. Vjebe: - Priprema uzorke za ispitivanje mehanikih osobina graevinskih materijala bez razaranja.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Blagojevi: Ispitivanje graevinskih materijala, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2006. god. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Laboratorija sa opremom za ispitivanje graevinskih materijala; - raunar sa projektorom. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - uraene vjebe. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Osnovna svojstva graevinskih materijala - Ispitivanje razaranjem - Ispitivanja bez razaranja - Osnovna svojstva graevinskih materijala - Mehanike osobine Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Beton i njegovi - Ispitivanje betona komponentni materijali - Ispitivanje osnovnih karakteristika betona - Graevinski materijali - Osnovna svojstva graevinskih materijala - Statika i otpornost - Vrste sila i optereenja
224
Znanja graevinskih materijala
Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja materijala - Sile u presjeku - Otpornost materijala - Aksijalno naprezanje - Smicanje - Savijanje
225
1.3.7. HIDROTEHNIKE MELIORACIJE 1. Naziv predmeta: HIDROTEHNIKE MELIORACIJE 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
72 72
72 72
3. Opti ciljevi nastave - Sticanje znanja o svojstvima zemljita. - Ukazivanje na nain odbrane zemljita od velikih voda. - Sticanje osnovnih znanja o odvodnjavanju zemljita. - Sticanje osnovnih znanja o navodnjavanju zemljita. - Osposobljavanje za sistematinost, urednost i preciznost.
226
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod - Shvata znaaj - Definie pojam hidrotehnikih melioracija. melioracija. - Navodi svrhu i podjelu melioracija. - Navodi definiciju hidrotehnikih melioracija. Zemljite - Razvija smisao za - Razlikuje faze - Navodi definiciju preciznost. zemljita. zemljita i faze zemljita. - Opisuje postanak - Skicira slojeve zemljita. plodnog zemljita. - Navodi i opisuje - Razlikuje strukturu slojeve plodnog zemljita. zemljita. - Razlikuje vrste - Upoznaje vode u zemljitu. ispitivanje - Shvata vanost zemljita. toplote i sadraja - Upoznaje fizika vode i vazduha u svojstva zemljita. zemljitu za uspjeno odgajivanje - Upoznaje hemijska biljaka. svojstva zemljita. - Razlikuje vrste - Navodi podjelu i zemljita. klasifikaciju zemljita. Odbrana zemljita od velikih voda - Razvija - Razlikuje vrste - Opisuje aktivne i sistematinost. nasipa. pasivne mjere - Razvija smisao za - Crta ematski zatite od velikih preciznost. prikaz nasipa i voda. oznaava osnovne - Navodi vrste elemente. nasipa. - Crta ematski - Upoznaje prikaz zatite trupa projektovanje nasipa od velikih nasipa. voda. - Opisuje izradu nasipa. - Opisuje osiguranje nasipa. Odvodnjavanje zemljita - Razvija smisao za - Shvata znaaj - Definie vodni preciznost. odvodnjavanja bilans. zemljita. - Navodi definiciju
- Crtei nasipa.
- Crtei sistema za povrinsko odvodnjavanja.
227
Informativni ciljevi i sadraji uenik odvodnjavanja. - Navodi uzroke i posledice vlanosti zemljita. - Navodi naine odvodnjavanja. - Povrinsko odvodnjavanje. - Upoznaje odreivanje koliina vode mjerodavnih za povrinsko odvodnjavanje. - Navodi i opisuje elemente sistema za odvodnjavanje povrinskih voda. - Opisuje trasiranje mree otvorenih kanala. - Upoznaje dimenzionisanje otvorenih kanala. - Upoznaje izradu i odravanje otvorenih kanala. - Navodi objekte na kanalima.
Formativni ciljevi uenik - Crta ematski prikaz sistema za povrinsko odvodnjavanje. - Skicira popreni presjek otvorenog kanala. - Shvata znaaj pravilnog dimenzionisanja otvorenih kanala. - Razlikuje objekte na otvorenim kanalima.
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija logiko zakljuivanje.
Odvodnjavanje podzemnih voda - Crta ematski - Navodi vidove prikaz efekata suvine vode u otvorenih kanala i zemljitu. drenova na - Navodi naine snienje nivoa odvoenja suvinih podzemnih voda. voda. - Skicira vrste - Navodi i opisuje drenae. vrste horizontalne - Razlikuje vrste drenae. horizontalne - Upoznaje drenae. odreivanje koliine vode koje - Crta ematski treba sprovesti iz prikaz sistema za podzemlja. odvodnjavanje - Navodi i opisuje podzemnih voda. elemente za odvodnjavanje podzemnih voda. - Opisuje trasiranje drenane mree.
- Crtei sistema za odvodnjavanje podzemnih voda.
228
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik - Shvata znaaj - Poznaje osnovne pravilnog parametre drenae dimenzionisanja (dubina, prenici, drenane mree. minimalni padovi). - Upoznaje dimenzionisanje drenane mree. - Upoznaje izradu i odravanje drenane mree. Navodnjavanje zemljita - Shvata znaaj - Navodi definiciju i navodnjavanja svrhu zemljita. navodnjavanja zemljita. - Navodi uslove koje - Razlikuje naine mora da zadovolji navodnjavanja. voda za navodnjavanje. - Navodi naine navodnjavanja prema vremenu u kojem se vri i prema osnovnoj namjeni. - Shvata vanost - Opisuje potrebe pravilnog biljaka za vodom. odreivanja - Definie normu potrebnih koliina navodnjavanja i vode za normu natapanja. navodnjavanje. - Upoznaje - Razlikuje osnovne odreivanje elemente sistema potrebnih koliina za navodnavanje. vode za navodnjavanje. - Crta ematski - Navodi i opisuje prikaz sistema za osnovne elemente navodnjavanje. sistema za navodnjavanje. - Navodi objekte i ureaje na na - Skicira popreni mrei za presjek kanala. navodnjavanje. - Shvata znaaj - Opisuje trasiranje mree za pravilnog navodnjavanje. dimenzionisanja - Upoznaje mree otvorenih dimenzionisanje kanala. mree otvorenih - Shvata znaaj kanala. pravilnog - Upoznaje dimenzionisanja
- Crtei sistema za navodnjavanje.
229
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik mree zatvorenih dimenzionisanje kanala cijevi. mree zatvorenih - ematski prikazuje kanala cijevi. naine - Navodi i opisuje navodnavanja. naine navodnjavanja: - navodnjavanje razvoenjem vode po zemljitu; - podzemno navodnjavanje; - navodnjavanje oroavanjem i dr. Vodoispusti i vodozahvati - Crta ematski - Navodi naine i prikaz razliitih opisuje odvoenje tipova vode u prijemnik. vodozahvata. - Opisuje - Crta ematski vodoispuste. prikaz izliva na - Opisuje drenanoj mrei. vodozahvate. - Upoznaje stalne pumpne stanice.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - D. Mukatirovi, M. Jovanovi: Osnovi hidrotehnike, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - Tehniar graevinski prirunik 6, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989. god. - Dr Dimitrije L. Avakumovi: Elementi navodnjavanja i odvodnjavanja, Graevinski fakultet, Beograd, 2005. god. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva smjer hidrotehniki; - diplomirani inenjer poljoprivrede smjer melioracije.
230
10. Povezanost predmeta Znanja - Dimenzionisanje otvorenih kanala za odvodnjavanje i navodnjavanje - Dimenzionisanje mree zatvorenih kanala cijevi - Nasipi Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Graevinska hidraulika - Hidrauliki proraun otvorenih kanala - Hidrauliki proraun cijevi - Regulacija vodotoka - Odbrana od poplava
231
1.3.8. REGULACIJA VODOTOKA 1. Naziv predmeta: REGULACIJA VODOTOKA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
72 72
72 72
3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje osnovnih hidraulikih pokazatelja. - Upoznaje mehaniku kretanja nanosa u prirodnim i regulisanim vodotocima. - Upoznavanje osnovnih regulacionih graevina. - Usvajanje matematikih metoda u izradi prorauna. - Osposobljavanje za sistematinost, urednost i preciznost.
232
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Nastanak prirodnih tokova i podjela - Razvija pozitivan - Skicira - Opisuje nastanak stav prema novim konfiguraciju prirodnih tokova i saznanjima. terena gdje se navodi podjelu. formira rjeno - Definie rjeni sliv korito. i navodi pojave u - Razlikuje osnovne njemu. elemente rjenog - Opisuje rjenu korita. dolinu i rjeni tok. - Analizira rjeni sliv - Opisuje rijeno i pojave u njemu. korito i nabraja osnovne elemente. Hidroloke karakteristike prirodnih tokova - Razvija sposobnost - Uoava zavisnost - Poznaje reim opaanja. izmeu vodostaja i voda. - Razvija preciznost i proticaja. - Definie proticaj i urednost. - Crta I ita vodostaj. hidrograme. - Upoznaje reim - Crta i ita leda. nivograme. - Poznaje reim - Crta krivu trajanja rijenog nanosa i vodostaja i nabraja vrste proticaja. nanosa. - Razlikuje vrste nanosa. Morfologija prirodnih tokova - Razumije odnos - Shvata znaaj - Definie tehnike i prirode. utvrivanja morfologiju nepovoljnih dionica prirodnih tokova. prirodnih tokova. - Upoznaje primjenu morfolokih analiza - Uporeuje prirodne reime vodotoka. u prouavanju prirodnih reima vodotoka. Mehanika kretanja rjenog nanosa - Razumije odnos - Razlikuje faze - Upoznaje kretanja kretanja rjenog rjenog nanosa, tehnike i prirode. nanosa. poev od - Razlikuje pokretanja koritoformirajui i nanosa, zatim tranzitni nanos. transporta pronosa - Uoava probleme i zaustavljanja transporta vuenog taloenja. i suspendovanog - Upoznaje nanosa u uslovima transport vuenog koji vladaju u nanosa u prirodnim prirodnim tokovima. tokovima. - Upoznaje sloeni proces kretanja
233
- Podloge za potrebe morfolokih analiza.
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik suspendovanog nanosa u prirodnim tokovima. Hidrauliki proraun prirodnih tokova - Shvata znaaj - Poznaje svrhu prorauna hidraulikog prirodnih tokova. prorauna - Razlikuje razliite prirodnih tokova. vrste podloga koje - Upoznaje osnovne se koriste za podloge za proraun prirodnih hidraulike tokova proraune. ( hidroloke, - Upoznaje hidraulike i hidroloke i morfoloke, hidraulike psamoloke podloge. podloge). - Upoznaje morfoloke - Vri hidrauliki podloge. proraun prirodnih - Upoznaje metode tokova. hidraulikih prorauna i njihovu opravdanost. Radovi na ureenju prirodnih tokova - Shvata znaaj - Upoznaje razloge ureenja prirodnih ureenja prirodnih tokova. tokova. - Razlikuje elemente - Nabraja regulacije rijenog regulacione korita. elemente rjenog - Odreuje potrebne korita. radove na ureenju - Poznaje podjelu prirodnih tokova. radova na ureenju prirodnih tokova. - Predvia - Opisuje radove na materijale za ureenju prirodnih izgradnju tokova. regulacionih - Navodi materijale graevina i za izgradnju ureenja prirodnih regulacionih tokova. graevina i - Skicira zatitu elemenata kosina busenom. graevina. - Opisuje materijale - Skicira faine i jasle. i njihovu upotrebu - Skicira punjene kod ureenja prirodnih tokova. korpe i splav od - Nabraja i opisuje faina. regulacione - Skicira iane graevine. korpe. - Skicira poplete od
- Hidroloke i hidraulike podloge. - Morfoloke podloge.
- Razvija preciznost i sistematinost.
234
uenik svjeeg kolja i prua. - ematski prikazuje regulacione graevine. - ematski prikazuje - Razvija pravilan razne tipove odnos prema obaloutvrda. ouvanju ivotne - Crta dispoziciju sredine. prave paralelne graevine. - ematski prikazuje tipove paralelnih graevina. - ematski prikazuje sisteme napera. - ematski prikazuje napere. - ematski prikazuje dispoziciju i poprene presjeke pregrada. - Opisuje - ematski prikazuje regulacione pragove. graevine za - ematski prikazuje izazivanje traverze. vjetake poprene - Skicira sistem cirkulacijepovrinskih skretae. skretaa za - Opisuje izazivanje erozije. prosijecanje - ematski prikazuje rjenih krivina meandera. ue u planu. - Poznaje ureenje - Predvia rjenih ua. regulacione mjere koje utiu na - Upoznaje poplavni talas iz regulacione mjere akumulacionog na uticaj poplavnog bazena. talasa iz - Crta hidrograme akumulacionog poplavnih talasa i bazena. njihovu transformaciju. Velike vode na rijekama i mogunost odbrane od izlivanja i plavljenja dolina - Razumije odnos - Shvata znaaj - Upoznaje uticaj tehnike i prirode. zatite priobalnog regulacionih radova pojasa od velikih na uslove voda. putovanja i - Razlikuje naine rasplinjavanja odbrane od poplavnih talasa u poplava. prirodnim tokovima.
Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi uenik - Navikava se na red i urednost.
235
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Upoznaje naine odbrane od poplava.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Tehniar graevinski prirunik 6, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989. god. - D. Mukatirovi, M. Jovanovi: Osnovi hidrotehnike, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - D. Mukatirovi: Regulacija rijeka, Graevinska knjiga, Beograd, 1976. god. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenik uenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva smjer hidrotehniki. 10. Povezanost predmeta Znanja - Odbrana od poplava - Regulacione graevine - Materijali za izgradnju regulacionih graevina Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Hidrotehnike melioracije - Nasipi - Luke i pristanita - Regulacija rijeka za potrebe unutranje plovidbe - Graevinski materijali - Kamen - Beton - Drvo
236
1.3.9. LUKE I PRISTANITA 1. Naziv predmeta: LUKE I PRISTANITA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
66 66
66 66
3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje plovnih puteva, plovila i roba. - Sticanje osnovnih znanja o luci kao graevinskom objektu i elementima potrebnim za njeno funkcionisanje. - Sticanje osnovnih znanja o pristanitu kao graevinskom objektu i elementima potrebnim za njegovo funkcionisanje. - Sticanje osnovnih znanja o hidraulikim objektima u lukama i pristanitima. - Osposobljavanje za sistematinost, urednost i preciznost.
237
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod - Shvata znaaj i - Navodi definiciju ulogu vodnog vodnog saobraaja. saobraaja. - Navodi podjelu vodnog saobraaja. - Nabraja elemente koji se moraju obezbijediti za obavljanje plovidbe. - Navodi prednosti i mane vodnog saobraaja. Plovni putevi - Razlikuje tehnike - Navikava se na - Navodi podjelu karakteristike tanost. plovnih puteva. plovnog puta. - Nabraja tehnike karakteristike - Razlikuje elemente plovnog puta. gabarita plovnog - Definie puta. niskiplovidbeni i regulacioni nivo. - Shvata znaaj - Definie visoki regulacije rijeka za plovidbeni nivo. obezbjeenje - Navodi elemente uslova za plovidbu. gabarita plovnog puta. - Crta ematski - Regulacija rijeka. prikaz uzdunog - Navodi glavne profila kanalisanog probleme koje vodotoka. regulacijom treba rijeiti. - Razlikuje elemente - Nabraja graevine plovnog kanala. za regulaciju rijeka - Crta ematski za potrebe prikaz poprenog plovidbe i njihovu presjeka plovnog svrhu. kanala. - Kanalisanje rijeka. - Shvata nain - Upoznaje funkcionisanja kanalisanje rijeka brodske za potrebe prevodnice. unutranje - Shvata znaaj plovidbe. - Plovni kanali. odravanja plovnih - Navodi definiciju i puteva. podjelu plovnih kanala. - Shvata znaaj - Navodi i opisuje obiljeavanja osnovne elemente plovnih puteva.
238
- Crtei regulacionih graevina.
- Crte kanaisanog vodotoka.
- Crtei plovnog kanala. - Crte brodske prevodnice.
Informativni ciljevi i sadraji uenik plovnog kanala. - Brodske prevodnice. - Definie i objanjava nain funkcionisanja brodske prevodnice. - Odravanje i obiljeavanje plovnih puteva. - Upoznaje odravanje plovnih puteva i nabraja mehanizaciju za odravanje plovnih puteva. - Navodi svrhu obiljeavanja plovnih puteva. - Opisuje signalne plovidbene znake za obiljeavanje plovnog puta. Luke Podjela i osnovni elementi - Navodi definiciju luke. - Nabraja osnovne zadatke luke. - Navodi podjelu luke. - Nabraja osnovne elemente luke. - Akvatorija luke. - Nabraja i opisuje elemente akvatorije luke. - Luka teritorija. - Navodi elemente koji se nalaze na lukoj teritoriji. - Definie i navodi podjelu luke obale. - Navodi definicije operativne obale, veza i terminala. - Opisuje operativnu obalu.
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija analitinost i logino miljenje.
- Shvata ulogu luke u nacionalnoj privredi. - Razlikuje elemente akvatorije luke. - Crta ematski prikaz akvatorije luke. - Razlikuje tipove operativne obale. - Crta ematski prikaz tipova operativne obale.
- Razvija logiko zakljuivanje. - Razvija smisao za preciznost.
- Crtei akvatorija i teritorije luke.
239
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Preporuke za Formativni ciljevi sadraji ciljevi izvoenje nastave uenik uenik uenik Pristanita - Razlikuje osnovne - Crtei akvatorija i - Navodi definiciju elemente teritorija pristanita. pristanita. pristanita. - Navodi podjelu - Crta ematski pristanita. prikaz akvatorije - Nabraja osnovne pristanita. elemente - Crta ematski pristanita. prikaz operativne - Nabraja i opisuje obale sa djelove akvatorije pretovarnim pristanita. mjestima. - Navodi elemente koji se nalaze na teritoriji pristanita. Skladita, saobraajnice I mehanizacija pretovara u lukama i pristanitima - Razvija preciznost i - Crtei skaldita. - Razlikuje vrste Skladita robe. urednost. - Navodi vrste robe. - Crtei - Navodi podjelu - Razlikuje vrste mehanizacije skladita. skladita. pretovara. - Navodi namjenu otvorenih skladita. - Crta ematski - Razvija logiko - Navodi podjelu i prikaz kolosjeka. zakljuivanje. opisuje zatvorena skladita. - Razlikuje ureaje - Saobraajnice. sa prekidnim - Opisuje drumske dejstvom. puteve. - Navodi podjelu i opisuje eljeznike - Razlikuje ureaje sa neprekidnim kolosjeke. dejstvom. - Mehanizacija pretovara. - Navodi podjelu pretovarne mehanizacije. - Upoznaje ureaje sa prekidnim dejstvom. - Upoznaje ureaje sa neprekidnim dejstvom. Hidrauliki objekti - Crtei lukobrana. - Razumije odnos - Shvata znaaj Lukobrani tehnike i prirode. lukobrana. - Upoznaje talase i - Razlikuje tipove njihovo dejstvo na lukobrana. lukobrane. - Skicira tipove - Navodi podjelu i lukobrana. funkciju lukobrana. - Skicira popreni - Nabraja i opisuje presjek lukobrana. tipove lukobrana.
240
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik - Opisuje nasute lukobrane. - Nabraja elemente vane za projektovanje lukobrana. - Navodi materijal za izradu jezgra - Shvata znaaj lukobrana. obalnih - Obalne konstrukcija. konstrukcije. - Razlikuje tipove - Navodi funkciju i obalnih tipove obalnih konstrukcija. konstrukciju. - Navodi elemente koji utiu na izbor najpovoljnijeg tipa obalne konstrukcije. - Nabraja sile koje - Skicira osnovne djeluju na obalnu tipove obalnih konstrukciju. konstrukcija - Opisuje obalne - Skicira bitve konstrukcije. - Skicira drvene - Nabraja i opisuje odbojnike opremu obalnih konstrukcija. Planiranje luka i pristanita - Shvata znaaj - Nabraja osnovne izuavanja aspekte planiranja. ekonomskih - Nabraja faze aspekata, aspekata projektovanja. prirodnih uslova i - Upoznaje navigacionih ekonomske aspekte aspekata za planiranja. planiranje luka i - Navodi definiciju pristanita. gravitacionog podruja, robnog prometa i propusne moi. - Upoznaje prirodne uslove znaajne za planiranje. - Nabraja navigacione aspekte kod planiranja.
- Crtei obalnih konstrukcija.
- Razvija preciznost i sistematinost.
- Crtei bitvi i odbojnika.
241
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - D. Mukatirovi, M. Jovanovi: Osnovi hidrotehnike, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - D. Mukatirovi: Unutranji plovni putevi i pristanita, Graevinski fakultet, Beograd, 1979. god. - Tehniar graevinski prirunik 6, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989. god. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva smjer hidrotehniki; - diplomirani inenjer graevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Regulacija rijeka za potrebe unutranje plovidbe - Sile koje djeluju na obalnu konstrukciju - Pristanita Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Regulacija vodotoka - Regulacione graevine - Statika i otpornost materijala - Osnove graevinarstva - Sile - Optereenja - Objekti hidrogradnje
242
1.3.10. TEHNOLOGIJA GRAENJA 1. Naziv predmeta: TEHNOLOGIJA GRAENJA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
66 66
66 66
3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje sa sistemima graenja u visokogradnji. - Upoznavanje sa nainima izvoenja zemljanih radova. - Sticanje znanja o savremenim alatima, priboriu i mainama u visokogradnji. - Upoznavanje sa raznim vrstama oplata. - Upoznavanje sa izradom graevinske skele. - Upoznavanje sa savremenim metodama izrade krovnih konstrukcija. - Upoznavanje sa obradom ugradnjom armature. - Upoznavanje sa tehnikom ugradnje elika za prednaprezanje. - Upoznavanje sa metodama transporta, ugraivanja i njege betona. - Upoznavanje sa tehnologijom izvoenja zidarskih radova. - Upoznavanje se metodama izvoenja montanih radova i prefabrikacijom betonskih elemenata. - Upoznavanje sa savremenim metodama izvoenja zavrnih radova. - Osposobljavanje za primjenu sredstava zatite na radu. - Razvijanje svijesti o upotrebi zdravih materijala. - Upoznavanje principa zatite ivotne sredine. - Razvijanje kritikog odnosa prema svom i tuem radu u okviru radnog procesa.
243
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod - Pozitivno - Razlikuje metode - Upoznaje osnovne procjenjuje izgradnje objekata metode izgradnje vanost novih visokogradnje. objekata saznanja iz svoje visokogradnje. struke. - Opisuje tehnologiju tradicionalne metode izgradnje objekata i navodi njihove prednosti i nedostatke. - Opisuje tehnologiju tradicionalneunaprijeene metode izgradnje objekata i navodi njihove prednosti i - Vri komparaciju metoda izgradnje nedostatke. objekata - Opisuje metodu visokogradnje. montane gradnje i navodi njene prednosti. - Definie metodu industrijske gradnje i preduslove za njenu primjenu. - Navodi grupe graevinskih radova. - Nabraja graevinske radove - Shvata specifinosti u okviru grupe pojedinih grubih graevinskih graevinskih radova. radova. - Nabraja graevinske radove u okviru grupe zavrnih graevinskih radova. - Pojanjava osnovne termine u tehnologiji graenja. Zemljani radovi - Razvija pozitivnju - Shvata znaaj - Pojanjava pojam orijentaciju prema zemljanih radova. zemljanih radova. zanimanju. - Upoznaje
244
Informativni ciljevi i sadraji uenik mehanizaciju za zemljane radove. - Objanjava tehnike izrade i podgraivanje irog iskopa. - Objanjava tehnike izrade i podgraivanja uskog iskopa. Tesarski radovi - Definie osnovne pojmove o tesarskim radovima. - Navodi materijal i sredstva za spajanje. - Upoznaje faktore za usvajanje tipa oplate. - Nabraja razne konstrukcije oplate. - Opisuje oplatu za stubove i grede. - Upoznaje prenosnu oplatu za zid. - Upoznaje oplatu za ploe. - Upoznaje tunelsku oplatu. - Upoznaje kliznu oplatu. - Upoznaje samopodiuu oplatu. - Upoznaje specijalne vrste oplate. - Navodi pomona sredstva za primjenu oplate. - Zna sredstva za premazivanje oplate. - Zna opremu za ienje oplate. - Objanjava pojam graevinske skele. - Opisuje izradu
Formativni ciljevi uenik - Razlikuje mehanizaciju za zemljane radove.
- Uporeuje tehnike irokog i uskog iskopa.
- Razlikuje materijale i sredstva za spajanje drveta.
- Razlikuje razne vrste oplate.
- Shvata znaaj skele pri izgradnji.
- Razlikuje krovne konstrukcije. - Razlikuje elemente krovnih

245
Informativni ciljevi i sadraji uenik graevinske skele. - Zna da vodi kontrolnu knjigu skele. - Nabraja vrste krovnih konstrukcija. - Poznaje elemente krovnih konstrukcija. Armiraki radovi - Upoznaje vrste i karakteristike armature. - Navodi maine za obradu armature. - Opisuje rad maina za obradu armature. - Zna probleme zatite armature. - Opisuje proces izvoenja armirakih radova u pogonu i na gradilitu. - Upoznaje elik za prednaprezanje. - Opisuje ugraivanje elika za prednaprezanje. - Zna karakteristike i primenu mikroarmature. Betonski radovi - Opisuje unutranji transport betona. - Upoznaje rad automjealice, pumpe za beton, gradilinog krana, transportnih traka i ostalih transportnih sredstava. - Opisuje pripremu podloge za betoniranje. - Navodi metode ugradnje betona. - Upoznaje ugradnju betona
Formativni ciljevi uenik konstrukcija.
- Razlikuje vrste armature. - Razlikuje maine za obradu armature.
- Razvija preciznost. - Razvija osjeaj o potrebi zatite na radu.
- Shvata metode izrade skeleta armature kod raznih konstruktivnih elemenata. - Shvata principe prednaprezanja elika.
- Uoava znaaj i specifinost betonskih radova. - Razlikuje metode transporta betona. - Zna pripremu podloge za betoniranje. - Razlikuje razne metode ugraivanja betona i vri komparaciju istih.
246
Informativni ciljevi i sadraji uenik pervibratorom. - Upoznaje povrinsko vibriranje betona. - Upoznaje tehniku torkretiranja betona. - Upoznaje tehniku ugraivanja betona vibro-valjcima. - Upoznaje se sa vakuumiranjem betona. - Opisuje obradu spojnica. - Opisuje obradu horizontalnih i vertikalnih povrina. - Definie pojam njege betona i opisuje metode njegovanja u raznim uslovima. Zidarski radovi - Nabraja zidarski alat i pribor. - Nabraja i opisuje zidarski materijal. - Opisuje izradu i transport vezivnog materijala. - Objanjava zidanje zidova od opeke i blokova raznih debljina. - Objanjava malterisanje zidova. - Opisuje izradu podnih kouljica. Montani radovi - Upoznaje sisteme i prednosti montane gradnje. - Nabraja principe i prednosti metoda montae. - Pojanjava dekompoziciju objekta na
- Uoava znaaj njege betona. - Razlikuje i uporeuje metode njege betona u raznim uslovima.
- Razlikuje materijal i pribor za zidarske radove. - Razlikuje kriterijume kvaliteta izvedenih zidarskih radova. - Zna izradu podnih kouljica.
- Uoava prednosti montane gradnje.
247
Informativni ciljevi i sadraji uenik elemente. - Navodi i objanjava metode izvoenja montanih radova. - Definie pojam prefabrikovanih betonskih elemenata. - Nabraja i opisuje metode prefabrikacije. - Navodi i opisuje pomona sredstva za montane radove. - Navodi i opisuje mehanizaciju za montane radove. - Upoznaje mehanizaciju za montau. - Poznaje sadraj projekta montanih radova. - Objanjava postupak kontrole i pripreme leita za element. - Objanjava postupak kontrole i pripreme elementa. - Upoznaje postupak pravilnog zahvatanja i probnog podizanja elementa. - Upoznaje postupak postavljanja elementa u leite. - Upoznaje postupak izrade veze elementa sa konstrukcijom. Zavrni radovi - Objanjava pojam zavrnih radova i navodi vrste. - Upoznaje savremeni alat, pribor i maine i
Formativni ciljevi uenik - Razlikuje metode izvoenja montanih radova.
- Vri uporeivanje metoda prefabrikacije.
- Analizira projekat montanih radova. - Razlikuje mehanizaciju za montane radove.
- Shvata tehnologiju montanih radova.
- Razlikuje zavrne radove. - Uoava kriterijume za ocjenu kvaliteta izvrenih zavrnih
248
Informativni ciljevi i sadraji uenik materijale koji se primjenjuju u tehnologiji zavrnih radova. - Upoznaje savremene tehnologije zavrnih radova.
Formativni ciljevi uenik radova.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Dr D. Arizanovi: Tehnologija graevinskih radova, Univerzitet u Beogradu, Beograd, 1997. god. - B. Blagojevi: Graevinske konstrukcije, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2006. god. - S. Kruni, G. Mladenovi, S. Mladenovi, Lj. Kruni: Osnovni graevinski radovi, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1998. god. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar, projektor, platno za projektor; - katalozi, prospekti, uzorci materijala, alata i pribora. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika: - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Upoznaje sisteme montane gradnje - Izrada i podgraivanje iskopa - Izrada oplata i skela - Izrada skeleta armature i - poznavanje metoda predneprezanja - Betoniranje u ljetnjim i zimskim uslovima - Zidanje zidova od blokova i opeke - Malterisanje zidova - Izrada i podgraivanje Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Osnovi graevinarstva - Osnovni sistemi graenja - Osnovi geologije - Drvo kao graevinski materijal - Graevinski elik - Beton kao graevinski materijal - Opekarski i betonski proizvodi za zidanje - Malteri - Graevinska mehanizacija
- Graevinski materijali
- Organizacija graenja
249
Znanja iskopa - Poznaje posledice nepravilne montae - Izrada i podgraivanje iskopa - Izrada skela - Upoznaje postupke pravilnog zahvatanja, probnog dizanja i postavljanja elementa u leite - Izrada krovnih konstrukcija. - Pojanjanje dekompozicije objekta na elemente
Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja za zemljane radove - Zatita na radu - Mehanika tla i fundiranje - Statika i otpornost materijala - Stabilnost zemljanih kosina - Vrste optereenja i presjene sile - Statiki odreeni i neodreeni nosai i razno oblici njihovog naprezanja - Krovne konstrukcije - Konstruktivni sklop objekta
- Graevinske konstrukcije
250
1.3.11. ODRAVANJE ELJEZNIKIH PRUGA 1. Naziv predmeta: ODRAVANJE ELJEZNIKIH PRUGA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
66 66
66 66
3. Opti ciljevi nastave - Sticanje znanja o osnovnim principima odravanja eljeznikih pruga. - Sticanje svijesti o vanosti preciznog, kvalitetnog i ekonominog izvoenja radova. - Shvatanje znaaja upotrebe graevinskih normi. - Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju zadataka.
251
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik - Analizira osnovne Osnovni principi principe odravanja odravanja eljeznikih pruga eljeznikih pruga. - Definie osnovne - Razlikuje radove na principe odravanju pruga: odravanja eljeznikih pruga. - kontrolu stanja pruge; - ciklusno odravanje; - pojedinane intervencije na kolosjeku. Inspekcija stanja pruga - Opisuje naine inspekcije stanja pruge: - ispitivanje geometrije kolosjeka; - ispitivanje slobodnih profila; - ispitivanje naprslina u inama; - ispitivanje naboranosti ina; - ispitivanje planuma i trupa pruge.
- Shvata znaaj inspekcije stanja pruga. - Uporeuje vrste inspekcije pruge. - Razlikuje parametre od znaaja za geometriju kolosjeka. - Uporeuje naine ispitivanja ina: - elektromagnetno ispitivanje, - kombinovano, - ultrazvuno ispitivanje. pruga - Shvata znaaj redovnog odravanja pruga. - Razlikuje radove u sklopu redovnog odravanja pruga. - Analizira radove redovnog odravanja kod donjeg stroja: - odvodnjavanje donjeg stroja; - Shvata znaaj propisa i njihove primjene.
Redovno odravanje - Zna koji radovi spadaju u redovno odravanje pruga. - Opisuje radove na redovnom odravanju pruge: - kod donjeg stroja, - kod kolosjeka.
- Povezuje tehnoloka i konstruktivna rjeenja. - Razvija sposobnost zapaanja.
252
Formativni ciljevi uenik - saniranje i nabijanje donjeg stroja. - Unitavanje vegetacije. - Analizira radove redovnog odravanja kod gornjeg stroja: - odravanje ina; - odravanje sprava protiv putovanja ina; - odravanje spojnog i privrsnog pribora; - kontrola stanja pragova. - Razlikuje radove na odravanju pruge koji se izvode: - runo i - mainski. - Razlikuje alat i maine koje se koriste pri odravanju pruga. Shvata znaaj srednjih opravki pruga. Razlikuje radove u sklopu srednjih opravki pruga. Analizira radove u sklopu srednjih opravki pruga kod: donjeg stroja pruge; gornjeg stroja pruge. Uporeuje radove u sklopu srednjih opravki pruge: pojedinana zamjena ina u zavisnosti od vrste oteenja; pojedinana zamjena pragova i privrsnog pribora;
Srednje opravke pruga - Zna koji radovi spadaju u srednje opravke pruga. - Opisuje radove kod srednjih opravki pruge. -
- Razvijan pravilan odnos prema ouvanju materijalnih dobara. - Jaa samouvjerenost i pouzdanost u radu.
- Posjeta eljeznici Crne Gore.
253
uenik dopuna zastora; navarivanja ina; obrada ina. Razlikuje mehanizaciju za opravke pruga. Glavna opravka pruga (remont) - Shvata znaaj - Zna koji radovi glavnih opravki spadaju u glavne pruga. opravke pruga. - Opisuje radove kod - Uoava obim radova pri remontu glavne opravke pruge. pruga. - Analizira metode - Zna metode i koje se primjenjuju naine izvoenja kod remonta remonta pruge. pruge. - Uoava osnovne operacije na gradilitu u toku remonta: - reetanje zastorne prizme; - zamjena starog kolosjeka novim; - regulisanje kolosjeka. - Razlikuje mehanizaciju za remont pruge. -
Formativni ciljevi
- Shvata znaaj timskog rada.
- Posjeta eljeznici Crne Gore.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Tehniar-graevinski prirunik 6, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1989. god. - I. Gai: eljeznike pruge, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1990. god. - T. Milojkovi: eljeznice, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1990. god. - D. Baji: Osnovi projektovanja eljeznikih pruga, Graevinski fakultet, Beograd, 1987. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.
254
8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocijena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer graevinarstva-smjer saobraajni. 10. Povezanost predmeta Znanja - Tehnologija graenja eljeznike pruge - Organizacija gradilita i mehanizacija Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Saobraajnice - eljeznike pruge - Organizacija graenja - Gradilite
255
1.3.12. OSNOVE NISKOGRADNJE 1. Naziv predmeta: OSNOVE NISKOGRADNJE 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
66 66
66 66
3. Opti ciljevi nastave - Sticanje osnovnih znanja iz oblasti niskogradnje. - Korisenje odgovarajucih podataka, dobijenih laboratorijskim i terenskim ispitivanjima. - Upoznaje naine i vrste ispitivanja pojedinih konstruktivnih elemenata u toku izgradnje. - Sticanje radne navike i radne discipline. - Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju poslova. - Razvijanje kritikog odnosa prema svom i tuem radu u okviru radnog procesa. - Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta. - Stie svijest o upotrebi nauenih oblasti i njihovoj primjeni na konkretnim stvarima.
256
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Objekti niskogradnje - Razlikuje grane - Razvija pozitivan - Nabraja objekte niskogradnje. niskogradnje. stav prema novim - Opisuje objekte saznanjima. niskogradnje. Putevi i zeljeznice - Zna i klasifikuje puteve i zeljeznice. - Opisuje konstruktivne elemente puteva i eljeznica.
Preporuke za izvoenje nastave - Prikazivanje CD-a sa objektima niskogradnje. - Grupni rad: Pano objekti niskogradnje. - Posjeta eljeznici. - Prikazivanje CD-a sa putevima i eljeznicom. - Grupni rad: Pano putevi i eljeznice.
- Analizira klasifikaciju puteva i zeljeznica. - Uporeuje konstruktivne elemente puteva i eljeznica. - Crta poprene presjeke. Donji stroj i kolovozna konstrukcija - Razlikuje elemente - Navodi definiciju kolovozne kolovoza. konstrukcije: - Objanjava vrste - posteljicu, kolovoznih - usjek, konstrukcija. - nasip, - Navodi elemente - zasjek, kolovozne - zavrsni slojevi konstrukcije. kolovozne - Poznaje konstrukcije. tehnologiju izrade - Skicira elemente kolovoznih kolovoznih konstrukcija. konstrukcija. - Nabraja - Analizira mehanizaciju koja standardne metode se koristi kod izrade usjeka i izvoenja nasipa. kolovoznoh - Razlikuje konstrukcija. materijale za - Nabraja materijale izradu fleksibilnih i za izradu zastora krutih kolovoznih kolovozne konstrukcija. konstrukcije. Donji stroj eljeznike pruge - Zna ulogu donjeg stroja eljeznike pruge. - Poznaje laboratorijska i - Uporeuje donji stroj puteva i eljeznikih pruga. - Razlikuje i uporeuje mehanizaciju za izradu donjeg
- Razvija smisao za preciznost i sistematicnost.
- Razvija logicko zakljucivanje.
- Crta u razmjeri poprene profile saobraajnica u usjeku, nasipu i zasjeku.
- Razumije odnos tehnike i prirode. - Obilazak gradilita.
257
Informativni ciljevi i sadraji uenik terenska ispitivanja kod izrade donjeg stroja. Propusti kod putnih i - Zna ulogu propusta. - Navodi podjelu propusta. - Zna tehnologiju izrade propusta.
Formativni ciljevi uenik stroja kod eljeznikih pruga.
eljeznikih konstrukcija - Analizira usvojena rjeenja propusta. - Razlikuje mehanizaciju za izradu propusta. - Skicira cjevaste, ploaste i zasvedene propuste. Potporni zidovi i tuneli - Formira stav o - Obrazlae funkciju - Razlikuje razliite tunelske tunela i potpornog vanosti propisa i konstrukcije. zida kao njihovoj primjeni. - Analizira ulogu graevinske potpornog zida u konstrukcije. zavisnosti od vrste. - Zna tehnologiju - Uporeuje izvoenja radova, mehanizaciju za mehanizaciju, izradu tunela i laboratorijska i potpornog zida. terenska ispitivanja - Uporeuje podatke kod tunela i laboratorijskih i potpornog zida. terenskih ispitivanja. Mostovi i aerodromi - Razlikuje mostove - Definise most i prema tipu aerodrom kao konstrukcije. graevinski - Vrsi komparaciju objekat. izmedju kolovozne - Zna funkciju mosta konstrukcije puta i i aerodroma. aerodroma. - Navodi podjelu mostova prema tipu konstrukcije. - Obrazlae specificnu ulogu kolovozne konstrukcije aerodroma u odnosu na karakter saobraajnog optereenja.
Grupni radPano propusti: Cjevasti, ploasti, zasvoeni.
- Prikazivanje CD-a sa objektima.
- Grupni rad: Pano potporni zidovi i tuneli.
- Posjeta aerodromu. - Grupni rad: Pano mostovi i aerodromi.
258
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Anus, J. Katani: Putevi, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. - Tehniar-Graevinski prirunik 6, IRO Gradska knjiga, Beograd, 1989. - I. Gaci: Zeljeznike pruge, Zavod za udzbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1990. - T. Milojkovi: Zeljeznice, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1990. - Prof. dr Z. Joksi: Kolovozne konstrukcije puteva, projektovanje, graenje i odravanje, IRO Graevinska knjiga, Beograd, 1990. - M. Maletin: Gradske saobraajnice, Graevinski fakultet, Beograd, 1992. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Kabinet sa priborom za crtanje, kompjuter sa projektorom. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmena provjera znanja(najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu); - pismena vjeba. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju skolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inzenjer graevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Tehnologija graenja saobraajnica - Graenje mostova i tunela - Tehnika obrada grafikih priloga Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Saobraajnice - Saobraajnice- Mostovi ituneli putevi, eljeznike pruge - Mostovi i tuneli - Tehniko crtanje - Razumije i koristi tehnike crtee
259
2. STRUNI ISPIT 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUNO-TEORIJSKI DIO ISPITA 2.1.1. SMJER-NISKOGRADNJA 2.1.1.1. SAOBRAAJNICE 1. Naziv ispitnog kataloga: SAOBRAAJNICE 2. Cilj ispita Na ispitu kandidat treba da pokae poznavanje i upotrebu znanja iz predmeta SAOBRACAJNICE, uz: - Uspjenost traenja i upotrebe informacija iz razliitih izvora; - poznavanje pojmova, definicija, postupaka i njihovog korienja iz oblasti saobraajnica; - pravilne upotrebe strune terminologije; - rjeavanje jednostavnih problema zadataka, vezanih za saobraajnice; - odgovarajui pristup pri modeliranju i izradi tehnike dokumentacije; - poznavanje i potovanje propisa sa podruija zatite na radu i zatite okoline; - poznavanje standarda i propisa i njihova pravila upotrebe; - primjena normi i smjernica za obezbjeivanje kvaliteta rada; - objanjenje i interpretaciju rezultata; - odluke o racionalnoj upotrebi materijala i vremena; - upotrebu savremene infpormacione tehnologije. 3. Standardi znanja koji se ocijenjuju na strunom ispitu 1. Geotehniki radovi - Donji stroj saobraajnica. - Klasifikacija tla. - Projektovanje i izrada kosina usjeka i nasipa. - Zatitne i potporne konstrukcije geotehnikih objekata. - Pripremni radovi na ureenju gradilita. - Metode izrade usjeka i nasipa. - Graenje donjeg stroja saobraajnice u oteanim geotehnikim uslovima. - Postupci terenske i laboratorijske kontrole. - Odravanje donjeg stroja. 2. Projektovanje puteva - Osnove za projektovanje. - Popreni profili. - Elementi situacionog plana. - Elementi podunog profila. - Vitoperenje kolovoza. - Trasiranje puta. - Obraun zemljanih masa. - Sastav projektne dokumentacije. 3. Gornji stroj puta - Elementi gornjeg stroja. - Nosei slojevi kolovoznih konstrukcija. - Fleksibilne kolovozne konstrukcije- asfaltni kolovozi.
260
- Krute kolovozne konstrukcije-cementno betonski kolovozi. - Primjena prefabrikovanih elemenata. 4. Standardna ispitivanja u toku graenja puteva - Ispitivanje kolovoznih podloga. - Ispitivanje asfaltnih kolovoza. - Ispitivanje cementno betonskih kolovoza. 5. Odvodnjavanje kolovoza - Odvodnjavanje vangradskih puteva. - Odvodnjavanje gradskih saobraajnica. 6. Odravanje kolovoza - Pojam odravanja. - Vrste oteenja kolovoza. - Opravke cementno betonskih kolovoza. - Opravke asfaltnih kolovoza. 7. Konstruktivni elementi eljeznike pruge - Osnovni pojmovi o donjem i gornjem stroju pruge. - Slobodni i tovarni profil pruge. - Popreni profil pruge normalnog kolosjeka. - Oblik i razmjere trupa pruge. - Nagibi kosina. - Deformacije trupa pruge i mjere sanacije. 8. Konstrukcija gornjeg stroja - Uloga elemenata kolosjeka. - ine, proraun ina i sastavi ina. - Kolosjeni pribor: podjela i uloga. - Kruti privrsni pribor. - Elastini privrsni pribor. - Spojni kolosjeni pribor. - Pragovi; proraun pragova. - Zastor. - Specijalne konstrukcije kolosjeka. - Dugi trak ina (DT). - Elementi gornjeg stroja u DT. - Veze kolosjeka: okretnice, prenosnice, skretnice, matinjaci i ukrtaji. 9. Elementi projektne geometrije - Situacioni plan i njegovi elementi. - Nagibi i prelomi nivelete. - Poloaj skretnica u planu i profilu. 10. Tehnologija i metodologija projektovanja pruga - Proces projektovanja i vrste projekata. - Principi voenja trase. - Karakter trase u odnosu na reljef terena. - Tehnika trasiranja i oblikovanja trase. 11. Ureaji i postrojenja za elektrifikaciju pruga i siginalno-siguronosni ureaji - Sistemi elektrine vue. - Kontaktna mrea.
261
- Signalno siguronosna postrojenja. 12. Odravanje pruga - Principi odravanja pruge. - Odravanje donjeg stroja. - Odravanje gornjeg stroja. 13. Gradske saobraajnice - Gradski saobraajni sistemi. - Raskrsnice. - Parkiralita. - Osnovne karakteristike komunalnih sistema. 4.Tip ispita - Usmeno. - Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po sloenosti na odgovarajui nain; da budu iz razliitih taksonomskih kategorija i iz razliitih tematskih oblasti, kako bi teina zadataka (zbirna) na svakom ispitnom listu bila ista. Detaljan spisak ispitnih zadataka sastavlja se na osnovu okvirnog spiska zadataka, datih u ispitnom katalogu. - Kandidat ima pravo da se pripremi za ispit 20 minuta. - Ispit traje najvie 20 minuta. - Ocijenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na predlog ispitivaa. 5. Dozvoljena pomagala - Za raunske zadatke dozvoljeno je koristiti digitron i pribor za crtanje. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je za pripremu preporuena literatura i drugi izvori dati u katalogu znanja i godinjem planu rada nastavnika.
262
2.1.2. SMJER- LABORATORIJSKA ISPITIVANJA 2.1.2.1. ISPITIVANJE BETONA 1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITIVANJE BETONA 2. Cilj ispita - Na ispitu kandidat treba da pokae poznavanje i upotrebu znanja iz predmeta ISPITIVANJE BETONA uz: - Uspjenost traenja i upotrebe informacija iz razliitih izvora; - poznavanje pojmova, definicija, postupaka i njihovog korienja iz oblasti ispitivanja betona; - analizu i predstavljanje rezultata ispitivanja; - poznavanje i potovanje propisa sa podruja zatite na radu i zatite okoline - poznavanje standarda i propisa i njihova pravilna upotreba; - primjenu normi i propisa za obezbjeivanje kvaliteta rada; - racionalnu upotrebu materijala i vremena; - upotrebu savremene informacione tehnologije. 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na strunom ispitu 1. Beton i njegovi komponentni materijali - Definisati beton i njegove karakteristike. - Komponente betona i njihove karakteristike. - Navestu osnovna svojstva betona i njegovu primjenu. 2. Cement - Definisati cement i njegovu ulogu u betonu. - Nabrojati vrste cementa i njihove oznake. - Definisati nain transportovanja i skladitenja cementa. - Definisati kvalitet cementa. - Nabrojati vrste uzoraka cementa i objasniti postupak njihove pripreme. - Objasniti postupak uzimanja uzoraka cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje standardne konzistencija cementa. - Objasniti postupak ispitivanje standardne konzistencija cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje finoe mliva cementa. - Objasniti postupak ispitivanja finoe mliva cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje vremena vezivanja cementa. - Objasniti postupak ispitivanja vremena vezivanja cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje stalnosti zapremine cementa- Objasniti postupak ispitivanja stalnosti zapremine cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje zapreminske mase cementa. - Objasniti postupak ispitivanja zapreminske mase cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje specifine mase cementa. - Objasniti postupak ispitivanja specifine mase cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje vrstoe cementa na pritisak i savijanje. - Objasniti postupak ispitivanja vrstoe cementa na pritisak. - Objasniti postupak ispitivanja vrstoe cementa na savijanje. - Definisati skupljanje i irenje cementa. 3. Agregat - Definisati standard i opremu za ispitivanje.
263
Navesti ulogu, vrste i nain dobijanja agregata. Objasniti nain separisanja i deponovanja agregata. Definisati kvalitet agregata. Nabrojati vrste uzoraka agregata i objasniti postupak njihove pripreme. Objasniti postupak uzimanja uzoraka agregata. Definisati standard i opremu za ispitivanje povrinske vlage agregata. Objasniti postupak ispitivanja povrinske vlage agregata. Definisati standard i opremu za ispitivanje zapreminske mase agregata. Objasniti postupak ispitivanja zapreminske mase agregata. Definisati standard i opremu za ispitivanje povoljnosti agregata u pogledu oblika i izgleda povrine zrna. Objasniti postupak ispitivanja povoljnosti agregata u pogledu oblika i izgleda povrine zrna. Definisati standard i opremu za ispitivanje sadraja estica manjih od 0.09mm u agregatu. Objasniti postupak ispitivanja sadraja estica manjih od 0.09mm u agregatu. Definisati standard i opremu za ispitivanje sadraja gline u agregatu. Objasniti postupak ispitivanja sadraja gline u agregatu. Definisati standard i opremu za ispitivanje prisustva organskih i humusnih materija u agregatu. Objasniti postupak ispitivanja prisustva organskih i humusnih materija u agregatu. Definisati standard i opremu za ispitivanje granulometrijskog sastava agregata. Objasniti postupak ispitivanja granulometrijskog sastava agregata. Objasniti crtanje grafikona frakcija agregata.
4. Voda - Objasniti ulogu i uticaj vode u betonu. - Definisati vodocementni faktor i njegov uticaj na svojstva betona. 5. Aditivi - Definisati ulogu i vrste aditiva. - Definisati primjenu aditiva. 6. Spravljanje betona u laboratoriji - Objasniti znaaj i nain izrade uzoraka prethodne probe kod spravljanja betona u laboratoriji. - Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona mjerom slijeganja. - Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona mjerom rasprostiranja. - Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona mjerom zbijanja. - Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona VE-BE aparatom. - Objasniti postupak odreivanja zapreminske mase svjeeg betona. 7. Proizvodnja betona u fabrici i na gradilitu - Objasniti nain transportovanja i ugraivanja betona. - Nabrojati vrste mjealica. - Objasniti postupak ispitivanja konzistencija tekue proizvodnje betona. - Objasniti postupak ispitivanja vrstoe betona na pritisak. - Objasniti postupak odreivanja zapreminske mase ovrslog betona. 8. Ispitivanje osnovnih karakteristika betona - Objasniti postupak ispitivanja vodonepropustljivosti betona. - Objasniti ispitivanje betona na dejstvo mraza. - Objasniti postupak uzimanja uzoraka iz gotove konstrukcije. - Objasniti ostupak ispitivanja betona metodama bez razaranja.
264
9. Uticaj komponenti na kvalitet betona - Definisati nain izbora vrste cementa zavisno od uslova eksploatacije. - Definisati svojstva betona i osobenosti u postupku izrade pri upotrebi posebnih vrsta cementa. - Objasniti uticaj vrste agregata i granulometrijske kompozicije mjeavine na svojstva svjeeg i ovrslog betona. - Definie podruja povoljnih granulometrijskih kompozicija. - Objasniti postupak projektovanja, kontrole i korekcije granulometrijskog sastava mjeavine agregata. - Definisati izbor maksimalnog zrna agregata prema vaeem pravilniku. - Objasniti postupak ispitivanja povrine zrnavosti usvojene granulometrijske kompozicije i njen uticaj na kvalitet betona. 10. Projektovanje betonske mjeavine - Definisati doziranje komponenata za marku betona prema zahtijevanim svojstvima. - Objasniti uee vlanog agregata po frakcijama i korekciju koliine vode. - Definisati radnu recepturu komponenti betona prema kapacitetu mjealice. - Definisati radnu recepturu komponenti betona na osnovu postignute zapreminske mase probne mjeavine betona. - Definisati prognozu pritisne vrstoe betona na osnovu planiranog sastava betonske mjeavine. 11. Njega betona - Objasniti postupak pravilne njege betona u laboratorijskim, fabrikim i gradilinim uslovima. - Navoesti mjere zatite objekata od nepovoljnih dejstava temperature i sredine. 12. Beton posebnih svojstava - Navesti vrste i karakteristike betona posebnih svojstava. 13. Identifikacija oteenja i izvoenje sanacija oteenih betonskih objekata - Objasniti postupak ispitivanja ugraenog betona. - Definisati kriterijume za odreivanje pritisne vrstoe betona i izdavanje atesta o kvalitetu ugraenog betona. 14. Zatita na radu - Navesti mjere zatite na radu (lina, zatita ljudi i okoline).
265
4. Tip ispita - Usmeno. - Na ispitnom listu treba da budu tri zadatka, kombinovana po sloenosti na odgovarajui nain; da budu iz razliitih taksonomskih kategorija i iz razliitih tematskih oblasti, kako bi teina zadataka (zbirna) na svakom ispitnom listu bila ista. Detaljan spisak ispitnih zadataka sastavlja se na osnovu okvirnog spiska zadataka, datih u ispitnom katalogu. - Kandidat ima pravo da se pripremi za ispit 20 minuta. - Ispit traje najvie 20 minuta. 5. Dozvoljena pomagala - Pomagala nijesu dozvoljena. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je za pripremu preporuena literatura i drugi izvori dati u katalogu znanja i godinjem planu rada nastavnika.
266
2.1.3. SMJER-HIDROGRADNJA 2.1.3.1. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA 1. Naziv ispitnog kataloga: KOMUNALNA HIDROTEHNIKA 2. Cilj ispita - Na ispitu kandidat treba da pokae poznavanje i upotrebu znanja iz predmeta KOMUNALNA HIDROTEHNIKA, uz: - Uspjenost traenja i upotrebe informacija iz razliitih izvora; - poznavanje pojmova, definicija, postupaka i njihovog korienja iz oblasti komunalne hidrotehnike; - pravilne upotrebe strune terminologije; - rjeavanje jednostavnih problema zadataka, vezanih za komunalnu hidrotehniku; - odgovarajui pristup pri modeliranju i izradi tehnike dokumentacije; - poznavanje i potovanje propisa sa podruja zatite na radu i zatite okoline; - poznavanje standarda i propisa i njihova pravila upotrebe; - primjena normi i smjernica za obezbjeivanje kvaliteta rada; - objanjenje i interpretaciju rezultata; - odluke o racionalnoj upotrebi materijala i vremena; - upotrebu savremene informacione tehnologije. 3. Standardi znanja koji se ocenjuju na strunom ispitu 1. Opta svojstva vode - Uloga i znaaj snabdijevanja vodom i kanalisanja. - Vode koje se koriste u vodosnabdijevanju. - Fizika, hemiska i bakterioloka svojstva vode. - Vode koje se odvode kanalizaciom. 2. Nain snadbijevanja vodom - Vodovodni objekti. - eme sistema za snabdijevanje vodom. - Vrste vodovoda. - ta je regionalni vodovod. - ta je lokalni vodovod. - ta je individualni vodovod. 3. Vrste potroaa i potronja vode - Najvanije kategorije potroaa. - Naselje kao potroa. - Potronja vode. - Promjena potronje vode u toku vremena. - Koeficijenti varijacije an. 4. Izvorite vode i vodozahvati - Koje vode se koriste za vodosnabdijevanje. - Zahvatanje i upotreba atmosferske vode. - ta je sabirna povrina. - ta je cistijerna atrnja. - Graevine za zahvatanje povrinske vode. - Zahvatne graevine na tekuim vodama.
267
Zahvatanje vode iz jezera. Upotreba morske vode. Postanak podzemne vode. Zahvatanje podzemne vode na prirodnim izvorima. Tipovi graevina za zahvatanje vode iz izdani. Kopani bunari. Pobijeni bunari. Bueni bunari. Galerije.
5. Instalacije za popravku kvaliteta vode - Potreba za popravljanjem kvaliteta vode. - Opte operacije preiavanja vode. - Zadravanje na reetkama ili sitima. - Izmjena gasova. - Taloenje. - Flotacija.. - Hemijska koagulacija. - Bioloka flokulacija i precipitacija. - Filtrovanje. - Dezinfekcija. - Talonice. - Filteri. - Podjela filtera prema brzini. - Kako se dijele filteri prema nainu rada. - Dezinfekcija vode. - Koje osnovne vrste hlora postoje. 6. Crpne stanice - Sa kakvim komandama mogu biti crpne stanice. - Tipovi crpki pumpi i upotreba. - Centrifugalna crpka pumpa. 7. Rezervoari - Klasifikacija rezervoara. - Podzemni i nadzemni rezervoari. - Kad se grade rezervoari na kulama. - Hidrofori. 8. Vodovodne mree - Transport vode do naselja. - Koja je najvea doputena brzina vode u cijevi. - Raspodijela vode u naselju. - Koji tipovi vodovodne mree postoje. - Hidrauliki proraun vodovodne mree. - Granata mrea. - Prstenasta mrea. - Projektovanje vodovodne mree. - Osnovni pojmovi i jednaine iz hidraulike. - Jednaina kontinuiteta. - Bernulijeva jednaina. - Materijal od koga se grade vodovodna i kanalizaciona mrea. - Cijevi. - Cijevi od livenog gvoa.
268
eline navojne pocinkovane cijevi. Cijevi od elika. Cijevi od betona. Cijevi od armiranog betona. Cijevi od azbest cementa. Cijevi od plastine mase (polivinil hlorid PVC ili polietilen PE). Cijevi od keramike. Olovne cijevi. Bakarne cijevi.
9. Kanalisanje naselja i zgrada - Fazonski komadi. - Lukovi. - Redukcije. - Rave. - Armature. - Zatvarai ventili. - Propusni ventili. - Pljosnati ventili. - Slavine. - Hidranti. - Vazduni ventili. - Vodomjer propelerni (kuni). - Vodomjer Voltmanov. - Sanitarni objekti namjena i podjela. - Sifoni. - Umivaonik lavabo. - Klozetske koljke olje. - Praonici i sudopere. - Kade i tuevi. - Slivnici. - Ulini i dvorini slivnici. - Krovni slivnici. - Podni slivnici. - Kanalizacija zgrada. - Unutranja kanalizaciona mrea osnovni elementi mree. - Projektovanje untranje kanalizacione mree. 10. Koliina vode koja se odvodi kanalizacijom - Proraun kanalizacione mree u objektu. - Koliina otpadne vode. - Koliine atmosferskih voda. - Intezitet kie. - Slivna povrina. - Koeficijenat oticanja. - Poloaj sanitarnih objekata u odnosu na spoljanju kanalizacionu mreu. - Vaei propisi za projektovanje, proraun i izvoenje unutranje kanalizacione mree. - Simenzionisanje unutranje kanalizacione mree. - Izvoenje unutranje kanalizacione mree. - Donja horizontalna sabirana mrea. - Kanalizacione vertikale. - Ventilacione vertikale. - Kontrola izvedene mree.
269
11. Kanalska mrea sa objektima - Spoljanja kanalizaciona mrea osnovni pojmovi. - Projektovanje mree. - Proraun mree polazni elementi. - Koliina vode koju treba evakuisati. - Visinski poloaj mree. - Vaei propisi za ovu vrstu mree. 12. Dimenzionisanje kanalizacione mree - Dimenzionisanje mree. - Izvoenje mree. - Prikljuak na ulinu kanalizacionu mreu. - Kontrolna okna. - Kaskadna okna. - Kontrola izvedene mree. 13. Instalcije za preiavanje kanalskog sadraja - Prepumpavanje otpadnih voda. - Manji ureaji za preiavanje otpadnih voda. - Septike jame. - Inhofov tank. - Druga postrojenja. - Isputanje preiene vode. 14. Instalacije u zgradama - Znaaj instalacija u zgradama kao pokazatelj ostvarenog nivoa kulture stanovanja. - Grupisanje kunih instalacija. 15. Investiciono tehnika dokumentacija - Idejni projekat. - Glavni projekat. - Projekat izvedenog stanja objekta. 16. Odravanje unutranjeg i spoljanjeg vodovoda i kanalizacije - Ispitivaje ispravnosti instalacije vodovoda i kanalizacije. - Prijem, korienje i odravanje instalacije vodovda i kanalizacije. - Vaei propisi i standardi iz oblasti vodovoda i kanalizacije. 4. Tip ispita - Usmeno - Na ispitnom listu treba da bude tri pitanja, kombinovana po sloenosti na odgovarajui nain da budu iz razliitih taksonomskih kategorija i iz razliitih tematskih oblasti, kako bi teina zadataka (zbirna) na svakom ispitnom listu bila ista. Detaljan spisak ispitnih zadataka sastavlja se na osnovu okvirnog spiska zadataka, datih u ispitnom katalogu. - Kandidat ima pravo da se pripremi za ispit 20 minuta. - Ispit traje najvie 20 minuta. - Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivaa. 5. Dozvoljena pomagala - Za raunske zadatke dozvoljeno je koristiti digitron i pribor za crtanje.
270
6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je za pripremu preporuena literatura i drugi izvori dati u katalogu znanja i godinjem planu rada nastavnika.
271
2.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUNI RAD 2.2.1. SMJER NISKOGRADNJA 2.2.1.1. ISPITNI KATALOG PRAKTINOG DIJELA STRUNOG ISPITA- STRUNI RAD 1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTINOG DIJELA STRUNOG ISPITA- STRUNI RAD 2. Cilj ispita Na praktinom dijelu strunog ispita kandidat treba da pokae: Pravinu upotrebu strune terminologije; stepen povezanosti strunoteoretskih i praktinih znanja; samostalnost u uoavanju problema, njihovom rjeavanju, predstavljanju i vrednovanju predloenih rjeenja; samostalnost u korienju literature i drugih izvora, sistematinost u radu; poznavanje propisa za obezbjeenje zatite na radu i zatite okoline; racionalno korienje materijala, vremena, energije; samostalnost u komunikaciji, predstavljanju i argumentovanju stavova.
3. Spisak tema/zadataka 1. Uraditi idejni projekat dvotranog puta ---- razreda od take A (---) do take B (---). Projekat treba da sadri slijedee priloge: - Tipski geometrijski popreni profil dvotranog puta --- razreda (R=1: 100). - Normalni popreni profil puta u nasipu, usjeku, zasjeku (R=1: 50), sa detaljima (R=1: 25). - Usvojeni tip kolovozne konstrukcije sa orijentacionim dimenzijama slojeva. - Situacioni plan puta (na priloenoj topografskoj podlozi R=1: 5000), sa proraunom svih putnih krivina sa prelaznicama i stacionaom elementarnih taaka. - Poduni profil puta (R=1: 5000/500) sa proraunom vertikalnih krivin vitoperenjem kolovoza. - Karakteristine poprene profile (R=1: 100). - Proraun zemljanih masa. - Tehniki izvjetaj. 2. Na osnovu podataka iz uraenog glavnog projekta, potrebno je izraditi organizaciju izvoenja graevinskih radova - Zadatak obuhvata sljedee priloge: - Pregledni plan, programski uslovi i karakteristini popreni profili. - Normalni popreni profili u usjeku, nasipu i zasjeku. - Provjeriti stabilnost potpornog zida po jednoj u svijetu priznatoj metodi. - Dimenzionisati kolovoznu konstrukciju za dionicu puta u nasipu od zemljanog materijala. - Analiza cijena za glavne radove sa predmjerom i predraunom radova. - Izbor mehanizacije sa prikazom tehnologije izvoenja radova. - Planiranje izvrenja radova(mreni plan, gantogram i dinamiki plan radne snage). - ema organizacije gradilita i ema upravljanja - Mjere zatite na radu i zatita okoline. - Tehniki izvjetaj.
272
Odbrana zadatka/rada traje najvie 20 minuta. 4. Uputstvo za sprovoenje strunog rada - Kandidat za praktini dio strunog ispita priprema projektni zadatak. Sadraj - projektnog zadatka dat je u taki 4 ovog poglavlja. - Nastavnici odnosno struni aktiv definiu konkretne, pojedinane zadatke, koji - treba da se ujednae po teini za sve kandidate, usaglaeni izmeu nastavnika - struno-teorijskih predmeta i praktine nastave. Zadatak, po pravilu, treba da sadri stavke date u taki 4 ovog poglavlja. - Sastavni dio praktinog dijela strunog ispita je odbrana uraenog zadatka. - Kandidat radi zadatak samostalno, u toku kolske godine u kojoj zavrava rezred. - Ispitni odbor propisuje poetak, zavretak i rok predaje radova. - Ispitni odbor priprema kriterijume za ocjenjivanje 5. Dozvoljena pomagala - Na odbrani strunog rada nijesu dozvoljena pomagala. 6. Literatura i drugi izvori - Kandidatu je preporuena literatura za pripremu kao i drugi izvori objavljeni u katalogu znanja i godinjem planu rada nastavnika.
273
2.2.2. SMJER - LABORATORIJSKA ISPITIVANJA 2.2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTINOG DIJELA STRUNOG ISPITA- STRUNI RAD 1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTINOG DIJELA STRUNOG ISPITA - STRUNI RAD 2. Cilj ispita Na praktinom dijelu strunog ispita kandidat treba da pokae: Prepoznavanje i analizu predmetnog ispitivanja; pravilnu upotrebu strune terminologije; stepen povezanosti strunoteorijskih i praktinih znanja; samostalnost u definisanju: vrste ispitivanja, naina uzimanja uzoraka, potrebne aparature, postupka ispitivanja i analizi i predstavljanju rezultata; samostalnost u korienju literature i drugih izvora, sistematinost u radu; poznavanje propisa za obezbjeenje zatite na radu i zatite okoline; racionalno korienje materijala, vremena i energije; samostalnost u komunikaciji, predstavljanju i argumentovanju stavova.
3. Spisak tema/zadataka Za zadato ispitivanje potrebno je definisati: predmet standarda; nain uzimanja i pripreme uzorkaza ispitivanje; opremu za ispitivanje, postupak ispitivanja; analizu i predstavljanje rezultata.
Vrste ispitivanja: 1. Ispitivanje finoe mliva cementa. 2. Ispitivanje vremena vezivanja cementa. 3. Ispitivanje stalnosti zapremine cementa. 4. Ispitivanje zapreminske mase cementa. 5. Ispitivanje specifine mase. 6. Ispitivanje vrstoe cementa na pritisak i savijanje. 7. Ispitivanje standardne konzistancije cementa. 8. Ispitivanje povrinske vlage u agregatu. 9. Ispitivanje zapreminske mase agregata. 10. Ispitivanje povoljnosti agtegata u pogledu oblika i izgleda povrine zrna. 11. Ispitivanje - sadraja estica manjih od0.09mm u agregatu. 12. Ispitivanje sadraja grudvi gline u agregatu. 13. Ispitivanje prisustva organskih i humusnih materija u agregatu. 14. Ispitivanje granulometrijskog sastava agregata. 15. Ispitivanje konzistencije betona mjerom slijeganja. 16. Ispitivanje konzistencije betona mjerom rasprostiranja. 17. Ispitivanje konzistencije betona mjerom zbijanja. 18. Ispitivanje konzistencije betona pomou VE-BE aparata. 19. Ispitivanje zapreminske mase svjeeg betona. 20. Ispitivanje betona na dejstvo mraza. 21. Ispitivanje vrstoe betona na pritisak. 22. Ispitivanje vodonepropustljivosti betona. Odbrana zadatka/rada traje najvie 20 minuta.
274
4. Uputstvo za sprovoenje strunog rada - Kandidat za praktini dio strunog ispita priprema projektni zadatak. Sadraj projektnog zadatka dat je u taki 4 ovog poglavlja. - Nastavnici, odnosno struni aktiv, definiu konkretne, pojedinane zadatke, koji treba da su ujednaeni po teini za sve kandidate, usaglaeni izmeu nastavnika struno-teorijskih predmeta i praktine nastave. Zadatak, po pravilu, treba da sadri stavke date u taki 4 ovog poglavlja. - Sastavni dio praktinog dijela strunog ispita je odbrana uraenog zadatka. - Kandidat radi zadatak samostalno, u toku kolske godine u kojoj zavrava razred. - Ispitni odbor propisuje poetak, zavretak i rok predaje radova. - Ispitni odbor priprema kriterijume za ocjenjivanje. 5. Dozvoljenja pomagala - Na odbrani strunog rada nijesu dozvoljena pomagala. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidata je za pripremu preporuena literatura i drugi izvori objavljena u katalogu znanja i godinjem planu rada nastavnika.
275
2.2.3. SMJER HIDROGRADNJA 2.2.3.1. ISPITNI KATALOG PRAKTINOG DIJELA STRUNOG ISPITA- STRUNI RAD 1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTINOG DIJELA STRUNOG ISPITA- STRUNI RAD 2. Cilj ispita Na praktinom dijelu strunog ispita kandidat treba da pokae: Pravinu upotrebu strune terminologije; stepen povezanosti struno-teoretskih i praktinih znanja; samostalnost u uoavanju problema, njihovom rjeavanju, predstavljanju i vrjednovanju predloenih rjeenja; samostalnost u korienju literature i drugih izvora, sistematinost u radu; poznavanje propisa za obezbjeenje zatite na radu i zatite okoline; racionalno korienje materijala, vremena, energije; samostalnost u komunikaciji, predstavljanju i argumentovanju stavova.
3. Spisak tema/zadataka 1. Uraditi idejni projekat (Glavni) za snabdijevanje vodom naselja (----) Prema vaeoj zakonskoj regulativi za izradu tehnioke dokumentacije projekat treba da sadri: - Tehniki opis izvjetaj. - Predmjer radova. - Tehnii uslovi za izvoenje radova. - Geometrijske elmente trase (25-ti i 27-mi obrazac). - Situacione planove u odgovarajuoj razmjeri (R=1: 250; 1: 500; 1: 1000). - Uzduni profil trase (R=1: 100/1000). - Izvoake detalje. - Specifikaciju materijala. - Zemljane radove (koliine zemljanih masa). 2. Uraditi idejni projekat (Glavni) fekalne kanalizacije u ulici (----); naselju (---) Prema vaeoj zakonskoj regulativi za izradu tehnioke dokumentacije projekat treba da sadri: - Tehniki opis izvjetaj. - Predmjer radova. - Tehnii uslovi za izvoenje radova. - Geometrijske elmente trase (25-ti i 27-mi obrazac). - Situacione planove u odgovarajuoj razmjeri (R=1: 250; 1: 500; 1: 1000) - Uzduni profil trase (R=1: 100/1000). - Situaciju trase uraene na saobraajnoj podlozi ili prikladnoj situaciji. - Izvoake detalje. - Specifikaciju materijala. - Zemljane radove (koliine zemljanih masa). Odbrana zadatka (strunog rada) traje najvie 20 minuta.
276
4. Uputstvo za sprovoenje praktinog dijela strunog ispita - Kandidat za praktini dio strunog ispita priprema projektni zadatak. Sadraj projektnog zadatka dat je taki 4 ovog poglavlja. - Nastavnici donosno struni aktiv definiu konkretne, pojedinane zadatke, koji treba da se ujednae po teini za sve kandidate, usaglaeni izmeu nastavnika struno - teoriskih predmeta iz praktine nastave. Zadatak, po pravilu, terba da sadri stavke date u taki 4 ovog poglavlja. - Sastavni dio praktinog dijela strunog ispita je odbrana uraenog zadatka. - Kandidat radi zadatak samostalno, u toku kolske godine u kojoj zavrava razred. - Ispitni odbor propisuje poetak, zavretak i rok predaje radova. - Ispiti odbor prprema kriterijume za ocijenjivanje. 5. Dozvoljena pomagala - Na odbrani strunog rada nijesu dozvoljena pomagala. 6. Literatura i drugi izvori - Kandidatu je preporuena literatura za pripremu kao i drugi izvori objavljeni u katalogu znanja i godinjem planu rada nastavnika.
277
3. OBAVEZNI NAINI PROVJERAVANJA ZNANJA Redni Naziv predmeta Obavezni naini provjeravanja znanja broj 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. Graevinski materijali Osnove graevinarstva Tehniko crtanje Provjera znanja vri se usmenim putem. Provjera znanja vri se usmenim putem.
Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou pismenih vjebi, radova na vjebama. Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou Graevinske konstrukcije pismenih vjebi, pismenih zadataka, grafikih vjebi, grafikih radova. Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou Nacrtna geometrija pismenih vjebi, radova na vjebama. Primjena raunara u Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou graevinarstvu pismenih vjebi, praktinog rada na raunaru. Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou Statika i otpornost materijala pismenih zadataka. Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou Preduzetnitvo pismenih vjebi. Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou Beton pismenih vjebi i pismenih zadataka. Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou Mehanika tla i fundiranje pismenih vjebi i pismenih zadataka. Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou Geodezija pismenih vjebi. Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou Saobraajnice pismenih zadataka, grafike vjebe. Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou, Organizacija graenja pismenih zadataka, grafikih vjebi, elaborata. Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou Mostovske i tunelske konstrukcije pismenih zadataka, grafikih vjebi. Provjera znanja vri se usmenim putem, praktian Ispitivanje betona rad u laboratoriji. Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou Geomehanika ispitivanja grafikih vjebi. Provjera znanja vri se usmenim putem, praktian Asfaltne mjeavine rad u laboratoriji. Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou Graevinska hidraulika pismenih zadataka, vjebe. Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou, Organizacija graenja pismenih zadataka, grafikih vjebi, grafikih radova Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou Hidrologija sa hidrometrijom pismenih zadataka. Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou Komunalna hidrotehnika pismenih vjebi, pismenih zadataka. Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou Korienje vodnih snaga pismenih vjebi, pismenih zadataka.
278
Redni broj
Naziv predmeta
Obavezni naini provjeravanja znanja Za I i II razred provjera znanja vri se usmenim putem, praktian rad u radionici. Za III i IV razred: Niskogradnja-provjera uraenog posla na gradilitu; Laboratorijska ispitivanja-praktian rad u radionici; Hidrogradnja-praktian rad u radionici i izrada crtea detalja.
23. Praktina nastava
IZBORNA NASTAVA 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Strani jezik II Ekologija i zatita ivotne sredine Provjera znanja vri se usmenim putem. Poslovna komunikacija Osnove hidrotehnike Asfaltne mjeavine Ispitivanje graevinskih materijala Hidrotehnike melioracije Regulacija vodotoka Luke i pristanita Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou pismenih vjebi. Provjera znanja vri se usmenim putem. Provjera znanja vri se usmenim putem, praktian rad u laboratoriji. Provjera znanja vri se usmenim putem, uraene vjebe. Provjera znanja vri se usmenim putem. Provjera znanja vri se usmenim putem. Provjera znanja vri se usmenim putem. Provjera znanja vri se usmenim putem Provjera znanja vri se usmenim putem. Provjera znanja vri se usmenim putem, pomou pismenih vjebi.
10. Tehnologija graenja 11. Odravanje eljeznikih pruga 12. Osnove niskogradnje
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA - U sljedei razred prelaze uenici koji su na kraju kolske godine pozitivno ocijenjeni iz svih predmeta tog razreda, realizovali slobodne aktivnosti i ako su obavili profesionalnu praksu, koja je predviena nastavnim planom obrazovnog programa GRAEVINSKI TEHNIAR. - Za zavretak srednjeg strunog obrazovanja u etvorogodinjem trajanju za obrazovni program GRAEVINSKI TEHNIAR, potrebno je zavriti etvrtu godinu obrazovanja sa pozitivnim ocjenama iz svih nastavnih predmeta i poloiti struni ispit. Struni ispit za obrazovni program GRAEVINSKI TEHNIAR sastoji se iz: Pismenog ispita iz maternjeg jezika i knjievnosti; pismenog ispita iz matematike ili stranog jezika; usmenog ispita iz struno-teorijskog predmeta; strunog rada sa odbranom.
279
5. NAIN PRILAGOAVANJA UENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA - U skladu sa Zakonom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama (u roku od mjesec dana) kola bi izradila individualni program (nacrt) uzimajui u obzir odluku o usmjerenju. Individualni program omoguava prilagoeno izvoenje kako bi uenici dostigli propisani struni standard u svim predmetima. 6. NAIN PRILAGOAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH - Programi strunog obrazovanja koji su pripremljeni za mlade izvode se i za odrasle u skladu sa polaznim osnovama za prilagoavanje izvoenja obrazovnih programa obrazovanju odraslih tako da: - Iz nastavnog plana se izostavljaju predmeti fiziko vaspitanje i slobodne aktivnosti, koji time prestaju biti uslov za zavretak obrazovanja-kola je obavezna da odraslim ponudi sportske aktivnosti kojima se odrasli mogu dobrovoljno prikljuiti; - kola izradi prilagoen program praktinog obrazovanja s obzirom na poslove i zadatke koje obavlja uesnik obrazovanja; - za odrasle ne vrijede uslovi za napredovanje koji su odreeni u programima nego uslovi koje utvrdi kola u nacrtu izvoenja odrazovnog programa za odrasle; - provjeravanje znanja izvodi se putem ispita, pri emu se uzimaju u obzir naini provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vjebe, praktini rad), odreeni obrazovnim programom; - odrasli ne polau meuispit iz uspjenosti praktinoga obrazovanja. 7. PROFIL STRUNE SPREME NASTAVNIKA I STRUNIH SARADNIKA Redni Profil strune spreme nastavnika i strunih Naziv predmeta broj saradnika Diplomirani graevinski inenjer, diplomirani 1. Graevinski materijali inenjer arhitekture Diplomirani graevinski inenjer, diplomirani 2. Osnove graevinarstva inenjer arhitekture Diplomirani graevinski inenjer, diplomirani 3. Tehniko crtanje inenjer arhitekture Diplomirani graevinski inenjer, diplomirani 4. Graevinske konstrukcije inenjer arhitekture Diplomirani graevinski inenjer, diplomirani 5. Nacrtna geometrija inenjer arhitekture Primjena raunara u Diplomirani graevinski inenjer, diplomirani 6. graevinarstvu inenjer arhitekture Diplomirani graevinski inenjer (smjer 7. Statika i otpornost materijala konstruktivni) 8. 9. Preduzetnitvo Beton Diplomirani ekonomista Diplomirani graevinski inenjer (smjer konstruktivni) Diplomirani graevinski inenjer Diplomirani graevinski inenjer, diplomirani inenjer geodezije Diplomirani graevinski inenjer(smjer saobraajni) Diplomirani graevinski inenjer
10. Mehanika tla i fundiranje 11. Geodezija 12. Saobraajnice 13. Organizacija graenja
280
Redni broj
Naziv predmeta
Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika
14. Mostovske i tunelske konstrukcije Diplomirani graevinski inenjer(smjer saobraajni) 15. Ispitivanje betona 16. Geomehanika ispitivanja 17. Asfaltne mjeavine 18. Graevinska hidraulika 19. Hidrologija sa hidrometrijom 20. Komunalna hidrotehnika 21. Korienje vodnih snaga Diplomirani graevinski inenjer Diplomirani graevinski inenjer Diplomirani graevinski inenjer Diplomirani graevinski inenjer-smjer hidrotehniki Diplomirani graevinski inenjer-smjer hidrotehniki, diplomirani inenjer poljoprivredesmjer melioracije Diplomirani graevinski inenjer-smjer hidrotehnika Diplomirani graevinski inenjer-smjer hidrotehnika Za I i II razred-Diploma osnovnih studija s podruja graevinarstva u trajanju od 3 godine; Diploma primjenjenih osnovni studija s podruja graevinarstva u trajanju od 3 godine, diplomirani graevinski inenjer, diplomirani inenjer arhitekture. Za III i IV razred diplomirani graevinski inenjer, diplomirani inenjer arhitekture. Diplomirani profesor stanog jezika Diplomirani biolog, diplomirani inenjer pejzane arhitekture - Diplomirani psiholog, - Diplomirani pedagog ili - Diplomirani sociolog Diplomirani graevinski inenjer Diplomirani graevinski inenjer Diplomirani graevinski inenjer Diplomirani graevinski inenjer-smjer hidrotehnika, diplomirani inenjer poljoprivrede-smjer melioracije Diplomirani graevinski inenjer-smjer hidrotehnika Diplomirani graevinski inenjer-smjer hidrotehnika Diplomirani graevinski inenjer Diplomirani graevinski inenjer Diplomirani graevinski inenjer
22. Praktina nastava
IZBORNA NASTAVA 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Strani jezik II Ekologija i zatita ivotne sredine Poslovna komunikacija Osnove hidrotehnike Asfaltne mjeavine Ispitivanje graevinskih materijala Hidrotehnike melioracije Regulacija vodotoka Luke i pristanita
10. Tehnologije graenja 11. Odravanje eljeznikih pruga 12. Osnove niskogradnje
281
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA - Obrazovni program se organizuje i izvodi u kolskom obliku 8.1. BROJ ASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE Broj asova kod kojih Vrsta nastave se odjeljenje dijeli u Redni Ukupno Naziv predmeta Razred grupe broj asova T V P T V P Graevinski 1. I 72 72 materijali Osnove 2. I 72 72 graevinarstva 3. Tehniko crtanje I 72 16 56 I 72 36 36 Graevinske 4. konstrukcije II 144 72 72 72 36 36 I 72 5. Nacrtna geometrija II 72 36 36 Primjena raunara 6. II 108 36 72 72 u graevinarstvu 72 36 36 II 108 Statika i otpornost 7. materijala III 72 36 36 36 8. Preduzetnitvo IV 72 18 48 9. Beton IV 99 33 66 66 Mehanika tla i 10. III 72 36 36 fundiranje 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. Geodezija Saobraajnice Organizacija graenja Mostovske i tunelske konstrukcije Ispitivanje betona Geomehanika ispitivanja Asfaltne mjeavine Organizacija graenja Graevinska hidraulika III III IV III IV IV III IV III IV III IV IV III 72 180 132 72 66 132 180 132 108 66 108 66 66 108 36 108 66 36 33 66 72 66 72 33 72 33 33 72 36 72 66 36 33 66 108 66 36 33 36 33 33 36 36
36 33
36 33 36 33
282
Redni broj 20. 21. 22. 23. 24. 25.
Naziv predmeta Hidrologija sa hidrometrijom Komunalna hidrotehnika Organizacija graenja Korienje vodnih snaga Mehanika tla i fundiranje Geodezija
Razred
Ukupno asova T 72 72 66 72 66 72 66 66 66 108 108 72 66 72 72 72 66 72 72 66 72 72 66 72 66 72 72 66
Vrsta nastave V P
Broj asova kod kojih se odjeljenje dijeli u grupe T V P
III III IV III IV III IV IV IV I II III IV I II III IV I II IV III III IV III IV III III IV
72 36 33 36 33 36 33 33 33 36 33 36 33 36 33 33 33 108 108 72 66 72 72 72 66 58 60 66 72 36 66 36 66 72 72 66 36 36 36 14 12 33 108 108 72 66 36 33 36 33 36 33
26.
Praktina nastava
IZBORNA NASTAVA
1.
Strani jezik
2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.
Ekologija i zatita ivotne sredie Poslovna komunikacija Tehnologija graenja Osnove hidrotehnike Asfaltne mjeavine Odravanje eljeznikih pruga Ispitivanje graevinskih materijala Osnove niskogradnje Hidrotehnike melioracije Regulacija vodotoka Luke i pristanita
283
T Teorijska nastava V Vjebe P Praktina nastava 9. PROFESIONALNA PRAKSA - Uenici I, II I III razreda nakon zavretka nastavne godine obavljaju profesionalnu praksu u trajanju od 10 dana u skladu sa nastavnim planom. Profesionalna praksa se izvodi u radionicama, koje raspolau kadrovskim i materijalnim uslovima, u skladu sa obrazovnim programom. Za izradu programa profesionalne prakse i njenu realizaciju zaduena je kola. Program profesionalne prakse mora biti u korelaciji sa programom struno teorijskih predmeta i praktine nastave. O realizaciji programa profesionalne prakse je obavezan da vodi dnevnik profesionalne prakse. U dnevniku po danima upisuje sadraje rada. Dnevnik profesionalne prakse potpisuje lice zadueno za realizaciju programa. Podatke o profesionalnoj praksi (ime i prezime, mjesto i vrijeme izvoenja) evidentiraju se u posebnim rubrikama u odjeljenskim knjigama. - Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za zavretak razreda. 10. SLOBODNE AKTIVNOSTI - Slobodne aktivnosti su sastavni dio nastavnog plana i obrazovnog programa. - Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome da doprinesu rastereenju a, da pomognu njihovu socijalizaciju, ali i da upotpune, proire i prodube znanja i kompetencije. - Program slobodnih aktivnosti radi kola, polazei od utvrenog broja asova u nastavnom planu (u I, II i III razredu po 36 asova, a u IV-33 asa godinje). - Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godinjeg plana rada kole. - Uspjenost a na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su uenici obavezni da realizuju sadraje slobodnih aktivnosti. - Okvirni program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godinjeg plana rada kole, a sastoji se iz tri cjeline: - Sadraji vezani za opteobrazovno podruje: dani sporta, ekoloke aktivnosti, filmske, pozorine, muzike predstave i likovne izlobe, posjeta istorijskim spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr. - Obavezni sadraji vezani za struno-teorijsko podruje: posjete institucijama i preduzeima koja su struno vezana s obrazovnim programom koji se realizuje, posjete sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije, uee na strunim predavanjima i takmienjima u poznavanju odreenih oblasti. - Sadraji po izboru: uee u raznim sekcijama (sportska, dramska, literarna, muzika, likovna, informatika, prva pomo, saobraajni propisi, Internet klub i dr); socijalni rad; organizovanje dopunske i dodatne nastave i dr. 11. SPISAK UESNIKA KOJI SU UESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA - Branka Roganovi, dipl. ing. graevine, Graevinsko-geodetska kola M. Radovi Podgorica - Gordana Popivoda, dipl. ing. graevine, Graevinsko-geodetska kola M. Radovi Podgorica - Tanja Radevi, dipl. ing. graevine, Graevinsko-geodetska kola M. Radovi Podgorica - Mirjana Aleksi, dipl. ing. graevine, Graevinsko-geodetska kola M. Radovi Podgorica - Milan Joi, dipl. ing. graevine, Graevinsko-geodetska kola M. Radovi Podgorica - Branislav Pavievi, mr graevine, Graevinsko-geodetska kola M. Radovi Podgorica
284
- Valentina uranovi, dipl. ing. graevine, Graevinsko-geodetska kola M. Radovi Podgorica - Vesna Radii, dipl. ing. graevine, Graevinsko-geodetska kola M. Radovi Podgorica - Lidija Drakovi, dipl. ing. graevine, Graevinsko-geodetska kola M. Radovi Podgorica - Lela Vojvodi, dipl. ing. graevine, Graevinsko-geodetska kola M. Radovi Podgorica - Vladislav Koprivica, dipl. ma. ing, Centar za struno obrazovanje, koordinator
285

4-10 Gradjevinski Tehnicar

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

4-10 Gradjevinski Tehnicar

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

OBRAZOVNI PROGRAM

OPTI DIO 1. Naziv programa: GRAEVINSKI TEHNIAR 2. Nastavni plan

144 72 108 108

132 66 132 132 66 66 66

5 3 3 3 2 2 2 2 10 3 1 2 2 2 360 108 36 72 72 72 12 3 1 2 2 432 108 36 72 72 13 2 1 4 2

180 108 108 108 72 72 72 72 468 72 36 144 72

Ukupno 72 72 72 72 72 72 66 66 66 66 30 dana 141

Razred I II III IV Ukupno

Preporuke za izvoenje nastave

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

- Razvija svijest o zatiti ivotne sredine.

- Razvija odgovornost pri radu.

- Posjeta laboratoriji za ispitivanje betona.

Formativni ciljevi uenik

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

Razlikuje vrste i primjene stakla u graevinarstvu.

Odreuje primjenu drveta u graevinarstvu.

- Razvija osjeaj za ouvanje ivotne sredine.

Odreuje upotrebljivost veziva.

Odreuje upotrebljivost plastinih masa. Uoava znaaj razvoja novih materijala.

- Razvija osjeaj odgovornosti.

Formativni ciljevi uenik vlage.

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

- Razlikuje oznake materijala. - ita standarde.

- Standardi graevinskih materijala.

- Statika i otpornost materijala - Praktina nastava

Razred I II III IV Ukupno

Preporuke za izvoenje nastave

- Posjeta Zavodu za urbanizam.

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

i faze u realizaciji graevinskih objekata Razvija sposobnost timskog rada.

- Uoava vanost kvalitetnog i preciznog rada.

Informativni ciljevi i sadraji uenik - Nabraja mehanizaciju na gradilitu.

Formativni ciljevi uenik

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

- Statika i otpornost materijala - Praktina nastava

- Graevinski radovi - Vrste projekata i njihova primjena

Razred I II III IV Ukupno

- Primjenjuje razmjeru. - Koristi razmjernik.

- Razvija osjeaj za preciznost.

- Crta elemente kotiranja. - Primjenjuje visinske kote i kote otvora.

- Razvija osjeaj za preciznost.

Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija sposobnost opaanja.

Rad u tuu - Priprema pribor, ui punjenje, ienje, radiranje, brisanje.

Idejni projekat - Upoznaje znaaj i sadraj idejnog projekta.

- Razrauje idejni projekat.

- Razvija kreativnost i formira stav o vanosti dobijenih informacija.

Glavni projekat - Zna sadraj glavnog projekta i ulogu njegovih priloga.

- Razrauje glavni projekat.

- Razvija preduzimljivost i samostalnost u

Vjeba: - Kopira, formatizuje i izlae svoje

Informativni ciljevi i sadraji uenik

Socijalizacijski ciljevi uenik radu.

Preporuke za izvoenje nastave

Razred I II III IV Ukupno

Preporuke za izvoenje nastave

Vjeba: - Primjena pravilnka seizmikih propisa na objektima visokogradnje.

Vjeba: - U razmjeri nacrtati otvore za prozore i vrata na osnovi manjeg objekta.