You are on page 1of 3

11/2/12

Zomi Messenger: [Knowledge] Abraham Lincoln tangthu

[Knowledge] Abraham Lincoln tangthu


Abraham Lincoln pen kum 1809 February ni 12 in United States of America gam Kentucky state a Hodgenville gei ah piang hi. Apa min pen Thomas Lincoln hi in mistiri(carpenter) nasem ahi hi.A pa in a innkuan pih te pem kualpih kawi kawi hi.Inn sia mah mah ah teeng den uh hi.Abraham kum li(4) a phak laitakin a pa in Knob Creek kici gamlakah pemlut pih hi.A pa in leihoih leh sa kap ding tamna munah a tate a teen pih nop man ahi hi.Pigeon Creek ah a teen sungun Abraham ii nu inMilk Sick natna vei citciat hi.Siavuan omna nai pen tai(mile) 35 bang ahihmanin pai ding haksa hi.Pi Lincoln pen a neek siat utawh gawng mah mah in a tawpna ah si hi. Kum 1816 ciangin Indiana ah pem kik uh hi.

A zi sih khit kum khat a cin ciangin Thomas Lincoln va zin khia hi.Sawtpi va tam in a ciah kik ciang zi thak khat hong nei hi.Tua a zi thak min pen Sarah Bush Johnson ahi hi. Thomas Lincoln ii lawmngaih lui ahi hi.A nu kik un ta John,Sarah leh Matilda tonpih hi. Thomas Lincoln ii zi ki pen a zi masa bang lo in cidam in hat peuhmah hi.Nu thak a neih ma in Abraham Lincoln in laisim nah un nei ngei meel lo hi.Abraham Lincoln pen Abe ci in kisam hi.A pa in laisim ding kuul sa lua lo hi.Ahizongin a nu thak in laisim ding thupi ngaihsut mah mah vanglak hi.A sawt lo in Abraham leh a nu kik hong ki maingap mah mah uh hi.A nu in tapa hoih mah mah a hihlam gen thei zel hi.

Haksa pi takin Abraham Lincoln sangkah hi.A omna leh a sangkahna ki gamla mah mah hi.Tua ahihmanin kician takin sangkah theiu lo hi.A sangkah sung pen kum khat zong cing lo ding hi.Ahizongin lai gelh leh sim siam man hi.Tuabanah tuat dan(simple maths) zong siam man hi.Tua aki pan laibu a muh khat peuh sim zel hi.Kum 19 a phak ciang nasep zong hat mah mah ta hi.Feet guk leh inches nih in sang a, pound 150 in gik hi.A kiim leh kianga miten Abraham ii omdan lamdang samah mah uh hi.Ciamnuih bang siam bilbel vanglak hi.A thugen te zong zaknop mah mah hi.

Kum 1828 ciangin sumbawl Offut kici in gunkuang bawlsa New Orleans a koih dingin sawl hi.Tua ah salte nuntakzia a muhna in a lungsim sukha hi.Tua khitciang khatvei paikik in New Orleans ah kha khat va taam hi.Tua sungin Salte nuntak zia sincian thei hi.Sal neih pen hoihsa het lo in hun lemtaang a om naak leh a hih theih bangin do sawm hi.Offut in New Salem ah vanzuakna bawl sawm in tua ah Manager dingin Abraham koih hi.Van zuak nang inn lam laitak ahihmanin Abraham pen kiteelna ah laigelh sak(clerk) hi.Tua pan in tualsung politics hong thei pan ta hi.Van zuakna ngak in van lei mi tam lua lo ahihmanin lai sim na ding hun ngah hi.New Salem a teengte in vanzuakna ngak pa lamdang sa uh hi.A hun tamzaw lai sim na ding in zangin van lei ding a pai ciang bel limtakin hopih hi.

Ama teenna khawk ah laisiam khat hong hi ta hi.Tual sung politics a kinialna(debate) ah kihel zel hi.New Salem a zintunna a nei James Rudledge ii tapa bangin politics a lut dingin deihsak takin genpih zel hi.Rudledge inn sungah a tanu nungak jen, a sam sau a meelhoih mah mah mu hi.A khatvei muhna himah leh Abraham Lincoln in ngai pah mawk hi.Ahizongin New York a teeng ngei New Salem a vanzuakna nei tangval khat MC Neil in kham khin ahihmanin itna thu gen ding lem lo hi.Politics ah lut a sawm laitakin Illinois state ah Red Indian te kiphinna hong om hi.Tua ki dona pen Black Hawk War kici hi.Tua kidona ah Abraham in zong a min pia pah hi.Amau omna Company ah Captain dingin kiteel pah hi.Tua tungin lawhcing mah mah uh ahihmanin lungdam hi.Kidona a om nawn loh ciangin kum 1832 July kha in New Salem ah ciah kik hi.Ilinois Assembly kiteelna ah a khatvei na ki candidate in cing zo lo hi.

Offut ii sumbawlna lawhcing lo ahihmanin Lincoln zong tawpsak hi.Ahizongin Berry khutnuaiah nasep mu kik hi.Tua zong tawpsan kik leu leu hi.New Salem ah tawmvei sung laihawm(postman) in om hi.A lai hawm te sim kawm kawm thei hi.Kum 1834 ciangin Legislature ki teelna ah cing hi.Amau khawk sung khuapi ah a om sungin hun awng a neih ciang Library ah pai den hi.Tua hun sungin a lawmngaihnu Ann Rutledge a ci na hi.A sih dek tak ciangin Abraham in zong va veh sam hi.A lawmngaihnu in sihsan ahihmanin nasa lua in hai lawh dektak liang hi.

Illinois state khuapi Vandalia pan Springfield ah kisuan hi.Lincoln zong Springfield a teeng dingin hong kithawi hi.Dan sin zo in Lawyer hi ta hi.Dan thei mite kizopkhawmna ah member hi dingin a min pia lut hi.Springfield ah a pai dingin Lincoln in van hau het lo in Sakol khat in puazo lel hi.A lawm ngaihnu a sih khitciang Mary Owens zuthawl pia hi.Mary pen nungak upa sim khat ahi hi.Lincoln in amah tawh a kiteen leh nuamsa taka om thei lo ding cih genkhol hi.Tua ciangin Mary lungkia kik hi.

Lincoln leh a lawmpa John T.Stuart kithuah thei mah mah uh hi.Dan lam ah nasemkhawm uh a politics ah zong lunglut mah mah uh hi.Kum 1838

www.zomimessenger.com/2012/11/knowledge-abraham-tangthu.html

1/3

11/2/12

Zomi Messenger: [Knowledge] Abraham Lincoln tangthu


ciang Legislature ah kiteelcing kik hi.Kum 1840 ciang in zong cing lai hi.Legislature ah a om sungin Stephen A.Douglas tawh ki meltheih uh hi.Tua pa tawh a lawmngaih uh kibang hi.Tua banah kum 25 sung politics ah ki langdo uh hi.Douglas tawh a lawmngaihnu uh pen Kentucky nungak mi haute ta Mary Todd ahi hi.Mary Todd pen nungak thau pian a meel hoih zawzen khat hi.A nawi gol, a cidam tuak mah mah hi in a pau ciangin maingap huai in a pau loh ciangin bel maingap huai hiau lo hi.Douglas pen laisiam leh mi nuntak nuam khat ahi hi.Abraham Lincoln bel singtang mi khat hi lel hi.Ahizongin Mary Todd in Abraham Lincoln teelzaw hi.Lincoln leh Mary Todd aki ngaih lai un a kikal thu uh buai thei zel hi.Mary Todd pen mi lungsim sang midangte a thunuai ah a koih nuam khat hi.A ki ngaih luat man uh hiam aw nisim phailin ki tawng uh hi.A kiteen ni dinguh geel khol diam uh hi.Ahizongin tua ni in Abraham Lincoln hong kilang lo hi.Tua aki pan a cina in lum cip hi.A cinat sungin amah leh amah nangawn kithah sawm liang hi.A hong dam kik ciangin hong kilem kik ta uh hi.Kum 1842 November kha ciangin kiteeng uh hi.

Kum 1843 ciangin William H.hendon tawh Dan lamah semkhawm uh hi.Hendon tawh ki lawmta suak uh a, Lincoln ii tangthu a gelh pipen zong amah ahi hi.Kum 1846 ciangin Congress member ah teelcingin om hi.Kum 1847 ciangin Washington ah lut uh hi.A sawtlo in Lincoln pen Capitol a tangthu gen siam pen ci in miten thei uh hi.Capitol pen US Congress munpi ahi hi.Miten sal nei in gan bangin a zat mawk uh pen diksa lo hi.Tua ahihmanin Sal khah khiat nopna lungsim hong nei hi.Congress tutkhawm nihveina ah District of Columbia ah sal neih khapna dan (Bill) thu sung hi.Ahizongin tua Bill pen ki passed lo hi.Lincoln pen lungkim lo takin Springfield lamah ciah kik hi.Congress ah a term bei ciangin ki seh kik lo ahihmanin Dan lam tawh kisai nasem kik hi.

Abraham Lincoln zong Illinois leh a kiim ah hong minthang mah mah hi.Thubuai lian zaw deuh ah amah ki guai zel hi.Nuam sa khat in thu khen sem in politics lam a lunglutna mangngilh phial hi.Ahizongin kum 1854 ciangin Sal khahkhiat nopna a lungsimah hong lian mah mah kik hi.Tua hun lai in US gam taw lamah Salte gim takin na kisem sak hi. Nidanga nungak vaia Lincoln ii langpang Douglas lah tu in Senator hi ta hi.Douglas pen Democratic makai hi in Sal neih a deih pawl ahi uh hi.Lincoln in Sal khah khia nuam ahihmanin Douglas tawh a ki kalh thei thei dingin gamta hi.Kum khat sung bek in Republican Party hong dingkhia hi.Kum 1858 ciang khawmpi nei uh a, Abraham Lincoln pen Illinois state pan in U.S Senator tuh dingin ki seh hi.Ki teel kik ciangin Douglas mah cingkik zel hi.Abraham Lincoln lungsim bei pian ta hi.Ahizongin ciamnuih bawl nang peuh in zang lel hi.New York ah a thugenna tungtawn in miten amah thei in thupi samah mah uh hi.U.S gama Republican Party ten kum 1860 May kha in khawmpi nei uh hi.Tua pan in U.S President dingin Abraham Lincoln candidate uh hi.Kiteel ciangin a lamdang takin Abraham Lincoln cing bilbel hi.

Lincoln in lai tul tampi gelh khin hi.Dan lam zong siam mah mah ta hi.Democrats ten Lincoln nasia takin gensia uh hi.Sing tang mi hi, Ciamnuih gen hat lua,Grammar zong siam lo hi,Gentleman kei lua,Gorilla tawh kibang lel khawng ci uh hi.Kiteelna ding Campaign sungin US gam tawlam a ten gam lulam te huat cihtakin hua uh hi.Gam lu(north) lamte zong a tamzaw in Sal khahkhiat ding hoihsa uh hi.Abraham President thak hong hih khit ni li(4) ciangin ki tuam lak ding hong ngaihsun hi. President thah sawmna leh vauna tampi zong hong om hi.Lincoln lah kidona maingat dingin a kigin kuul hi.Washington ah a pai ding ciang a lawmhoih ten a guk thei bang pen a pai dingin genpih uh hi.Aman bel lau deksuai lo leu leu hi.Ahizongin lamkalah a kit hah khak lau uh ahihmanin a guk thei bang pen in va kha uh hi.U.S gam taw lam Newspaper Charles Mercury bangah U.S.A gam kiteelna result pen Gamdang thu Column ah tuangsak uh hi.Charleston tembaw khawlna ah tembaw hong lut ciangin South Carolina ten na kap pah uh hi.

Kum 1861 February kha ciangin Lincoln Washington ah pai hi.March ni 4 ciangin President dingin ki la lut hi.Miten mawk sih khak ding lau uh ahihmanin kikhawpna ah zong mi tam pai lo hi. April ni 12 in South Carolina ten Fort Sumter va sim uh hi.Tua pan in tual sung ki dona hong kipan ta hi.Gam taw lam ten Fort Sumter la uh hi.Amau pen kidona a pan masa zaw ahi uh hi.Gam lu lam te zong hong ki thutuak mah mah uh hi.Lincoln in lungsim natak in gam a kipumkhat kik theih nangin nasem hi.Galkap makai te hopih zel hi.Tua bek tham lo in mipi te zong pangkhawm siam dingin thapia hi.A zi bel kidona hangin nuamsa takin om thei lo ahihmanin heh in phun nilouh hi.President pa adingin lungzin huai mah mah hi.Tualsung kidona mun Bull Run ah South lam ten North lamte zo uh hi.Abraham Lincoln a lungsim n amah mah hi.Ahizongin tua in North lamte ki thutuak sak sem sem zaw hi.President ahihmanin Lincoln pen Galkap makai zong hi pah hi.

Abraham Lincoln lungkhamna a behlap ding thu khat hong piang kik hi.Kum 1861 November 8 in American kidona Tembaw San Jacinto pan England tembaw laipua Trent kici pen kap uh hi.A sung pan in confederate mi nih Masona leh Slidell man uh hi. British Prime Minister, Lord Palmerston in hih mi nihte pia kik a mawh maina ngen dingin U.S kumpi zasak hi.American mipi te lah heh mah mah uh hi.Abraham in zong tua mite pia kik in mawh maina van gen hi.Abraham Lincoln pen a Cabinet member ten haksatna bawlsak ngitnget uh hi.Tual sung kidona hangin buaina dang zong piang hi.Tua bang kawmkalah a tapa Willie leh Tad ten Typhoid vei sawn sawn uh hi.Willie bangin sih lawh ahihmanin Abraham Lincoln in nasa mah mah hi.American north leh South kidona pen South lamte ki tuam lak a sawm hang uh ahi hi.Tua hong ki patna pen Sal deih loh man bek ahi hi.Mipi ten Sal neih ding deih lo tek tek uh hi.Lincoln makaihna nuaiah U.S gam dan puah pha in kum 1865 ciang Sal neih khapna Dan kibawl hi.US gam bupah Sal khahkhiat ding thu ki zasak pah hi.

Lincoln President a sep hun a tawp ciangin ki telcing kik leu leu hi.Amah kilaklutna hun ah a thugen pen siam ahihmain tua leh Gettysburg hanmual

www.zomimessenger.com/2012/11/knowledge-abraham-tangthu.html

2/3

11/2/12

Zomi Messenger: [Knowledge] Abraham Lincoln tangthu


aapna a a thugen hangin miten amah thei uh hi.A piang na khempeuh Pasian deihna hi ci in ngaihsun siam hi.US Congress kiangah kidona a deih te a tawp hun ciangin kumpi zong tawp pah ding ci hi.A tawpna ah gam leitaw lam palai te tawh Hampton road ah ki mu uh hi.Lincoln in galvan a ken laisiah uh kilemna thu genpih nuam lo hi.A tawpna ciangin a makaipa uh General Lee leh a lawmte galvan tungin hong kipia uh hi.Sal khempeuh ki khahkhia hi.American kipumkhatna hong hoih sem sem in kilemna leh muanna hong om hi.Kidona a tawp ciangin Pi Lincoln zong lungdam mah mah hi. Khatvei Ford Theatre ah gualnopna kibawl hi.President te nupa zong va pai uh hi.A tutna ding uh zong limtakin ki bawl khawl hi.President leh a pawlte a lut phet ciang lim (drama) kilak kim lai khawl phot zaw zen in zahtakna pia uh hi.Lincoln zong kum suk in a tut na ding mun ah tu hi.Tua ciangin Drama a ban kizom kik leu leu hi.Nai nih khitciang zan nai 10:00 sat kuan ciangin President pa tutna gei hawngin mikhat hong lut hi.Kawngkhak cing pa kiangah lai khat lakin President pa kianga thu phamawh zasak ding dan in kigen hi.Tua manin kawng cing pa in zong lut sak ziau hi.

President pa tutna pen kawng khak gei diak hi citciat hi.A vei lam ah a zit u in a tak lam ah galkap major khat leh a zit u uh hi.Kuama theih ma in tua a lut thak mipa in Lincoln bil ah Pistol nga in mek puak hi.Galkap major pa in bel bawh phei pah sam hi.Ahizongin aman temta(dagger) tawh na dawt hi.Tua ciangin diang khia in limciinna mun ah pai hi.Numei khat President ki kap hi ci in awng gawp hi.Mi that pa in temta vik gawp ahihmanin limciing te lau in taimang uh hi.Limciinna in geia mimal inn ah Lincoln ki zawng lut pah hi.Ahizongin Lincoln pen thon awn lo hi.A zing ciang nai 7:00 ciangin, Secretary of War, Stanton in Tu in sit a hi ci in thu zasak hi.Tual that pa John Wilkis Booth pen lim ciin siam mah mah khat ahi hi.American ki dona ah lei taw lam a panpih den khat zong ahi hi.Abraham Lincoln pen huat cihtakin hua mikmek mawk hi.Tua ma tham aki pan in thah dan ding lampi na zawng ngitnget hi.Theatre kawng tual ah Sakawl na om gige in tua Sakawl tung tuangin Maryland lamah tai mang ving veng hi.A sawt lo in a bukna buhtu lakah ki umcih hi.Kipia nuam lo vial ahihmanin a bukna hale k uh hi.Meikhua laka hong tai khiat ciang ki kaplum pah hi.

Kum 56 bek nungta mah leh leitunga mi minthang pawl ahi hi.Inn sia cik pan khangkhia a US White House a lut ding pen thu baih lo hi.Amah pen mi lawhcing mah mah cihna hi.A thupina pen gam leh a mipih te ading a nasepna ahi hi.Mi lungsim kip, hangsan leh tum guh mah mah khat ahi hi.US a phelkham nuam te lehdo in gualzo hi.USA kipumkhatna a om sem sem theih nangin nasem hi.Gam Dan puah pha in Sal neih ding phal vet lo hi.A lungsim leh a omdan te in mite lungsim zo mah mah hi.Mi cingh leh mawh maisakna hau mah mah khat ahi hi.

Home

Older Post

Powered by Blogger.

www.zomimessenger.com/2012/11/knowledge-abraham-tangthu.html

3/3

You might also like