Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 102

TR!

Y N NCA N NH T IINH 1

M! C I! C
NC!O I Q!AY TO....................................................................................................................... 2
CI C MO NC T! IM................................................................................................................. 5
CI T CHO NC A O TH! CHO NC ........................................................................................... 16
O NC NC!O I TRN S!ONC M! ........................................................................................... 23
THA NC NCA Y Q!A.................................................................................................................. 28
! !O NC XO CHO ............................................................................................................. 34
N!O C CHA Y OI O NC ......................................................................................................... 39
NCH O...................................................................................................................................... 45
CH T O ................................................................................................................................... 51
TH RO I MO T !O I CHI !................................................................................................... 57
IO NC T! T ............................................................................................................................. 73
HAI CHI M.............................................................................................................................. 78
CA I T Y..................................................................................................................................... 84
IAN R! NC................................................................................................................................ 91

TR!Y N NCA N NH T IINH 2

NC!O I Q!AY TO
Tu Nuong Ia m f nguo I con ga I fhn qu Ia m ngh chan fa m,
uom fo, o Ia ng Xuan NghI huy n H ng Ia c. Nha nghe o, cha me da
gIa , Ia m Iu ng d nuI haI fhan. C frng xInh Ia m, nguo I fhanh
fhanh vu a fa m, haI con ma f m de p, m I khI fro I na ng, gIo Ia nh, c
ra san haI fay ngo c xe so I fo va ng d f Iu a Ia cho nguo I frong Ia ng
ma c. M f hm, duong ng I quay fo ngoa I san fho I co m f nguo I ho c
fro nho dI qua, fhay na ng de p qua m du f dI, nga y na o cu ng haI Ia n
fre o qua ca I d I cao, sang d ga p ma f na ng nhu fh, duo c ga n m f
nam. V sau na ng bIf ma ca m fhuong, dem Io ng mn. Mu a dng
gIo frn d I fh I ma nh, Ia m hm re f qua ma na ng cu ng chIu kho ra
ng I quay fo ngoa I san cho nguo I ho c fro duo c frng fhay ma f.
TIn dI mI Ia I r I haI nguo I Iay nhau, Iu c ay na ng mo I co
muo I sa u fu I. Nha ch ng nghe o na ng va n gIu ngh cu nuI ch ng
dI ho c, nam sau d fu fa I. HaI vo ch ng ho a ho p fhuong yu nhau
Ia m, Iay nhau duo c frn haI nam cu ng chua co con ca I g. M f hm
ng fu go I na ng dn, kho c va da n ra ng:
- TI dI phen na y chua bIf bao gIo v , ma fI cu ng khng
mong dau fro v nu a, khng bIf co co n fhay duo c ma f nhau nu a
khng7
Na ng no I:
- ThI fI hI u ca r I, vI c cu a nha fI xIn fhay, cha ng cu yn
fam ma dI. VI c g pha I kho c Io c fh. Ia m fa I fraI frong nuo c ma
khng duo c nhu nguo I con ga I qu mu a na y u7
Nhung na ng no I fh r I na ng cu ng kho c fheo. Ong fu In Ha
N I, r I dI dau maf, ho d n Ia fheo bo n van fhan. May fha ng sau co
ma f fha m v ba f ba cu cha nh Ia ba me ng fu va fu duo ng In fra
ho I. Iu c mo I dn, na ng bIf ngay, ma f fa I nga f, song guo ng Ia I ngay
ma no I:
TR!Y N NCA N NH T IINH 3

- Ca c ba c cu d yn fu kha c ba fI va fI se In, chu ng fI
khng vI c g ma pha I frn, khng ca n pha I xich fay, xich chan g
ca .
Ca c ba c kIa fhay nguo I con ga I nha qu ma an no I cu ng ca p,
kha ng kha I, ba ng Io ng d cho haI me con duo c fu do.
Ong fu pha I dI da y Cn In chung fhan: na ng Ia I dem ba
Huan v qu gIu ca I gu ng fo khung cu I d Iay fI n phu ng duo ng
fhay ch ng. Nhu fh duo c bn nam fro I: fu me ch ng cho dn nguo I
frong ho aI aI cu ng cho phe p na ng ca I gIa , na ng nhaf dInh khng
Iay aI ca , quyf gIu Io I fh vo I nguo I cu . Ong fu o Cn In cu ng may
ba n vIf fhu v khuyn na ng, ba f na ng Iay nguo I kha c, Io I Ie fha m
fhIf fhuong. Na ng xem fhu chI kho c r I co khI na o nho ch ng, In
fif frn dInh d I cao ma du ng frng, co khI v nha b me de ra ng I
quay fo ngoa I san, fuo ng fuo ng dn Iu c ga p go nguo I fhu sInh fu
may nam v fruo c; nhu ng Iu c ay fho I na ng Ia I de p In b I pha n, aI
cu ng fhuong ma aI cu ng yu, frong Ia ng nhI u nguo I ra p ranh ba n
se : m f ng gIa o co quen ng fu , go a vo da Iau cu ng dem bu ng yu
na ng, cho mI sang ho I. Iu c mI sang, na ng bIf ngay, fhan ra ng:
- AI ngo ba c gIa o ma cu ng dn nhu fh u!
No I xong ma ng mI du I ra. AI cu ng gIa n ma aI cu ng mn
na ng hon fruo c.
a cu Huan maf, na ng Ia m ma chay cho chu da o, r I In
fInh xIn phe p dI fheo ch ng. XIn ma I mo I duo c phe p, Nha nuo c Ia I
cho ca fI n fa u nu a.
Na ng v qu fhu xp, r I m f fhan m f mnh ra dI, daf Ia
qu nguo I. Na ng o bn ay vo I ch ng kh so frong ba nam, sInh duo c
m f du a con fraI fho I ng fu ba o na ng v :
- Nhu fI chIc fhan da y doa n da da nh chu vo con fI fho I co
f I fnh g, nay da duo c du a con d nI do I fho I mo dem con v nuo c,
c ma nuI cho nn nguo I khi kha I, chu o day vo I fI ma I, fho I chI
fhm phi haI do I nguo I nu a ma fhI. Co n fI... fI cu ng khng dInh
sng Iau dau, xIn du ng fo fuo ng dn fI nu a!
No I xong, na m fay vo kho c ma fu bI f.
Hm nghe fIn na ng dem con v , ca Ia ng Xuan NghI aI aI
cu ng ru nhau ra qua n do n mu ng. Iu c na ng b con o frn xe xung
TR!Y N NCA N NH T IINH 4

haI con ma f ngo nga n dua nhn kha p hf nguo I Ia ng, frng na ng co
ca I ve fha n fIn: na ng co ve ca m d ng qua u a nuo c ma f ma kho c,
nguo I Ia ng cu ng nhI u nguo I kho c fheo.
Na ng fhay aI cu ng co bu ng kinh mn, nn vuI Io ng ma Ia m
an, fa u duo c ca I nha con o chan d I nga y nga y dI bun ha ng fam.
M f hm na ng dang ng I choI vo I con fho I co gIay v ba o fIn ra ng
ng fu fu fu maf da duo c hon m f fha ng r I. Na ng m con va o Io ng
r I nga xung ngaf nguo I dI. May nga y hm sau mo I nha n duo c bu c
fhu ng fu go I v fu bI f.
Na ng cu ng khuay da n: co Ie na ng nghI mnh da co con cu ng
du , va m f da ng sng m f da ng chf, sng ma cu ng nhu chf, fho I
fha chf co n hon, IInh h n mo I co fh v cu ng vo cu ng con duo c.
Nam sau nhu ng nguo I pha I f I dI da y chung fhan vo I ng fu
duo c fha ca . Na ng cu ng bIf fIn ay, fh co aI oa n khng7 u a con
na ng fu nhIn pha I b nh chf, na ng ho a dIn fu day; bay gIo cu dI
Iang fhang, ha f nghu ngao, nhung fhuo ng fhuo ng na ng hay v nha
b me de , Iay ca I gu ng nam xua ra quay fo, quay ca nga y ma
khng bIf mo I, fhInh fhoa ng co ha f In may cau.
Mo I da u cu ng fhuong ha I, song nghI cho ky fho I fh Ia I hay
cho na ng day, co Ie fh ma Ia I xong, fha f day na ng Ia nguo I sung
suo ng nhaf do I co n chu ng mnh day khng duo c nhu na ng pha I da y
do a chung fhan.
! , fhu nghI xem sng ma deo ca I dau kh suf do I, ca I dau
kh khng bao gIo khuay duo c chI co m f ca ch Ia fu dI f mnh mo I
fhoa f Iy, fho I ca I dIn Ia cha ng nn uo c Ia m sao7 Na ng khng bIf
mnh Ia kh fho I na ng Ia nguo I fIn r I. OI! Nhung bay gIo Tu
Nuong co n bIf g nu a, na ng co nho dn ch ng con na ng nu a dau, aI
da yu na ng, na ng co nho dau ma na ng co n yu aI nu a, na ng chI
nga y nga y fho fha n m f mnh In fif dInh d I cao ma du ng frng...
Nhung na ng frng aI bay gIo 7
uo ng fra n mo I dn nu a chu ng, Ma gu ng fo cu da ngu ng
ba nh xua.
Ru t t t p truy n ngn Ng i quay t,
Nxb. i nay, Ha N i, 1927
TR!Y N NCA N NH T IINH 5

CI C MO NC T! IM

TI vu a o So v , nghI dn fhan mnh Ia m fhan ma bu n fnh
fh su . HaI bu I dI v cng vI c ca ng Ia m ca ng fhay cha n na n, do I
mnh fha f Ia Ia f Ie o v cu ng, Ia m Iu c mun a n fhan m f noI fhn da ,
d I vo I do I khng co fIng fam g Ia du ; nha gIa u, co cng vI c Ia m
day khng chu f g b ich cho aI, ra Iu n va o cu I ma va n khng sao
ru f ra duo c.
uong ban khoan fho I fhay m f nguo I dI va o frng hoI quen
quen, du ng da y nhn ky fho I fe ra anh Tra n Iuu, fruo c cu ng ho c vo I
fI fruo ng Iua f. Nam no an ma c fay, bay gIo frng Ia ha n dI: mnh
ma c ca I a o fhe fham, da u d I no n du a, fay xa ch ca I khan go I fo nhu
nguo I o phuong xa dn, fhay fI fh fuoI cuo I ma cu I cha o, chu
khng ba f fay nhau nhu fruo c nu a.
Xua nay fI va n phu c anh Tra n Iuu Ia nguo I fri: anh Iuu
ho c cu ng vo I fI frong fruo ng Iua f, dn nam fhu haI, fho I bo v haI
fhan anh qua do I ca . Hm v qu, anh co fhan va n vo I fI, khng
bIf cu c do I cu a anh sau na y se xoay ra Ia m sao:
- TI bay gIo m f fhan m f bo ng, v qu Ia d fham chu f
pha n m cu a haI fhan fI, r I sau day non nuo c bn phuong bIf
dau Ia qu huong xu so , anh da u co nho dn fI cu ng khng bIf
dau ma fm fI nu a. TI dInh bay gIo dI kha p ca c vu ng nha qu, Ia n
va o da m Ia m an, vu a d ho c vu a d da y cho ho va xem xe f dan fnh,
an ma c fho I qua n nau a o nau dI daf, da nh ca I no n ra ch vu a dI vu a
kIm an, anh nghI sao7
TI khuyn anh cu chIu kho , fuy dI nhu fh chua cha c an
fhua g song co nga y se na y ra m f ca I y kIn hay, no I xong anh fu
bI f. Th Ia fu d ay fI khng fhay fIn fu c anh dau ca . Nam sau fI
duo c b fham bI n phu fhng su ma cu ng khng Ia n na o ga p anh
nu a.
TR!Y N NCA N NH T IINH 6

Hm nay fnh co anh dn, vuI mu ng qua , fhay anh an ma c
fh cu ng khng Iay Ia m Ia , nha n ra ngay. Anh Tra n va o, vu a cuo I
vu a ba o fI ra ng:
- Anh co n nho fI u, fI an ma c fh na y, fha f kha c xua Ia m
nhI7
TI ba o pha nuo c ung va ho I chuy n:
- TI o day dI Ia m haI bu I bu n qua , fhay anh dn ma
mu ng, mun ho I anh frong haI nam nay anh ra Ia m sao va anh k
cho if cau chuy n co ca I huong vI nha qu fho I fhich qua .
a n fI no I da Iau mo I In Ha N I, mun dI xem ca nh fuo ng
va quan sa f, mua sa ch vo , fI v fhu fha se no I.
m ay frang cao ma sa ng, chu ng fI ba c ca I cho ng ra na m
ngoa I san. a n fI no I:
- Truo c khI fI no I cho anh bIf nhu ng cng vI c cu a fI
frong haI nam nay, fI ha y xIn anh du ng v I fra ch fI, ma fI cu ng
khng co g da ng fra ch. Anh cu ng bIf ca I fha nh fhoI frong Io ng Ia
if nguo I co , va nu bao gIo cu ng gIu duo c fha nh fhoI, fho I cu nhu
fh do I nguo I fa sng cu ng da d chIu va chinh dinh Ia m r I. Anh
du ng cho fI Ia m f nguo I co fa I ca n Ia m nhu ng vI c ich quc Io I
dan, fI khng da m mong fh, co khI fI mun Ia m ma khng Ia m
duo c, fI chI nhu m f nguo I fhuo ng kha c ma fhI. Than fI khng
pha I chI co hI n fa I fhI dau, fI chinh Ia y mun cu a ng cha fI fu
may do I fruo c ma frong o c fI co n so f Ia I. TI cu fha f fha ma ngo
Io ng fI cho anh bIf, anh fhuong hay anh gIa n, anh fra ch hay anh
khen fI cu ng fh, ma aI bnh pha m fI fh na o, fI cu ng khng ca n.
TI bo ho c duo c may nga y fho I fhu xp v qu fham m fha y
de fI, hm sau an ma c qua n nau a o nau, dI fha ng. Trong m f nam
fro I dI duo c ga n kha p frung chau, mo I da u v Ha I uong, xung
Tha I nh, Nam Inh, NInh nh, vo ng In Ha ng, a c NInh, co
khI m f mnh khan go I Iang fhang, co khI dI Ia n va o bo n fho , cu ng
Ia m Iu ng nhu ho , vaf va kh so qua , no I ra khng fh na o fIn duo c.
Co khI ngu o gIu a ca nh d ng, co khI m ma khng aI cham
nom, song ca I do khng Ia m fI nga chi. TI ho c cu ng duo c nhI u va
kIm an cu ng du fIu du ng, fuy m hI nuo c ma f ma fha nh fhoI
khng Iu y aI. ThInh fhoa ng fhay ca nh de p, fro I chI u man ma c,
dIm co ca u suong ma fu nhIn ba f mI ng ngam In cau fho chu
TR!Y N NCA N NH T IINH 7

fay, Ia I v I va ng nhn quanh xem co aI nghe fhay khng7 V sau
pha I fa p Iuy n cho quen, bay gIo fha f Ia An Nam r I. Co n v pha n
da y cho nguo I kha c fho I fI ngo khng bIf co b ich g khng, ma
b ich fh na o duo c. TI cu ngo nhu fh ma I, fha nh ra y fuo ng fI
d I kha c dI ma fI khng bIf, ca I finh fnh vn na ng hon Iy Ie
nhI u, vu ng na o phong ca nh fIu dI u, fho I fI hay Ia nh dI, chI fm
nhu ng noI na o co d I, co sng, dan phong fhua n ha u fho I hay Ia n
quaf o Ia I Iau.
ay gIo da dn ca I fho I ky fI hoI ra ngoa I do I ma dn ga n
ca nh va f r I do , fI mo I bIf ra ng fI chua fu ng yu g hon yu ca nh
fhIn nhIn, Ia m khI co fh Iay day Ia m ca I vuI o do I, khuay kho a
duo c Ia m n I da ng cay sa u fha m: co khI fI nga m ca nh ma qun ca
mo I n I gIan fruan, qun ca fh su , fuo ng co fh bo ca vInh hoa phu
qui d duo c huo ng m f ca I fhu co n con vo I cay co . a nh sa ng hoI fhu,
gIo Ia nh, nhu ng Iu c mu a no fhay sang mu a kIa fhuo ng dem cho fI
Ia m ca I ca m gIa c m d m man ma c, fI Ia nguo I kha c r I, ca I
nguyn nhan ay mun fa ch ba ch ra fho I pha I nguo I na o gIo I v fam
Iy ho c Ia m mo I Ia m n I.
TI duong mang fam Io ng nhu fh, fho I dn m f noI go I Ia
Tu Iam; xa xa foa n Ia nu I, ngo n no ngo n kIa khng du f, sa c nu I
ma u Iam, bu I sa ng bu I chI u may bay suong phu . Tu Iam Ia m f
ca I Ia ng nho o chan d I, ve da c sa c nhaf Ia fInh, co con sng con, sa c
nuo c frong xanh cha y fu fu frong Io ng ca f fra ng. Ma nh daf do , dI
vo I fI Ia kha ch qua choI m f nga y, sao co IIn ca m sau xa nhu fh7
Tuy khng pha I Ia noI danh fha ng, non khng cao, nuo c khng
sau,nhung co ve da m da , dI u d , an a I, d xIu nguo I. TI khng uy
phu c, fI khng say da m, nhung fI d nha n, d yu nhu m f noI
qu huong xu so va y, Io ng fI Iu c do bang khuang, khng no ro I dI
noI kha c, dInh chI kIm vI c g o day d Iuu IIn Ia I if Iau.
TI mun vu f hf nhu ng y nghI ban khoan phI n phu c cu a
do I qua u van mInh na y, c gIu frong Io ng duo c fha nh fhoI ma yn
fhan o day. Ca I Io ng fI yu ca nh fhIn nhIn fha f da fo I dn cu c
dI m.
TI d y dn dan fnh fho I fhay phong fu c raf hay, raf fhanh
fu , du ng vo I o c fI mo fuo ng bay Iau. TI co xem xe f cho ky Iuo ng
fho I fhay mnh bIf fhm duo c nhI u dI u da ng cho va o quy n sa ch
sau na y. Nhung fI Ia I fu ho I: fho I phong fu c Ia ng ay hay, nhung
TR!Y N NCA N NH T IINH 8

hay o fho I na y d Ia m g mo I duo c chu 7 Co pha I chI Ia d so sa nh va
Iay fIng khen cu a nguo I do I sau dau7 I u do fI chua gIa I quyf,
chI rIng pha n fI bay Iau chIu n I phaf pho, dn chn do co ca I khi
vI fhanh nha n, do I nguo I da ng sng, da ng fn fro ng Ia m. Nhung ho
co bIf fh khng7 Nu ho khng bIf fho I ca I mu c dich cu a fI do
den hf ca . n Iu c fI fm fhay Ia Iu c fI Ia I mun pha dI. TI
fha nh ra hoa I nghI, nhung fu an u I mnh ra ng: do I fa da ng sng, fa
vuI Io ng ma sng Ia nho co m f ca I fuy f dich, Ia fu fruo ng Ia hay,
c cng deo du I cho suf do I. Su run ru I da dua fa dn chn na y,
fho I fa cu fInh fam xem xe f phong fu c r I Ia m fha nh sa ch ma gIu p
do I.
Ta cu yn fam ma fheo ca I duo ng fa mun dI, fho I do I fa mo I
co nghIa Iy dI chu f, fa fIn o day fho I fa sng mo I co pha n da y da n
hon.
M f hm fI o duo I Ia ng In d I choI, duo ng dI men suo n d I,
fha y co ca I vuo n dau ca nh Io fho nhu bu c ma nh h ng Iam fam Ia
xanh. CIu a vuo n co no c nha Ia ; fheo ca I ngo con dI va o fho I fhay
sa ng su a phong quang nhu nha m f nguo I a n sI.
Hm ay v mu a dng ma fro I na ng, gIo fh I Ia dau phaf
pho I, Io ng fI nhe nha ng, vuI ve Ia m sao! Ca I vuI nhu chan chu a
frong fam can fuo ng khng bao gIo co fh hf vuI duo c nu a.
Vu a va o dn san fho I fI du ng nga n nguo I ra: m f c con ga I
fra c d muo I sa u, muo I ba y duong ng I quay fo ngoa I hIn, fhay fI
va o dua ma f frng In. TI chua fu ng fhay nguo I na o de p dn fh,
bang khuang nhu mnh Ia c va o ca nh fIn. Na ng fhay fI va o, khng
bIf fa I sao du ng da y, fam a o dIu da ng, ma f hoa ngo nga n ma nhn
fI: na ng nhn fI r I Ia I nhn qua n a o, fI mo I su c nho ra mnh an
ma c nhu nguo I fho , ca I fInh hoa a n va o frong sao Ia I ca m duo c
na ng, Ia m sao na ng nhn fI ma Ia I hnh nhu bIf Ia fI duo c. TI
Iay Ia m nguo ng, ca I cu chI khng duo c fha f, nhu fo ra mnh Ia nguo I
fh na o ma na ng da bIf hf. Na ng d f nhIn ho I:
- Ca u va o day mun ho I aI7
TI Ia m ra b ngo nga n ma no I:
- Thua c, fI Ia m o frn d I, xung nho c ba f nuo c mua
ung do kha f.
TR!Y N NCA N NH T IINH 9

Na ng nhn fI m f Iu c Iau, haI con ma f frng nhu nga c
nhIn mun ho I, r I no I:
- Tro I na y ung nuo c mua fho I Ia nh chf, d fI va o xem co
nuo c che no ng, fho I fI cho m f ba f.
TI ung xong nga n ngu khng mun dI ra, fhay na ng Ia I
sa p ng I va o quay fo, II n no I:
- C cu quay fo dI cho fI du ng xem ho c Iay ca ch fhu c fh
na o.
- M I nguo I m f vI c, ca I ba c na y nguo I Ia qua , ung nuo c
xong fho I In d I ma Ia m vI c Ia I co n nga n ngu du ng Ia I, quay fo
fho I co g Ia ma xem.
Na ng no I fh Ia co y du I, fI cu m ma n khng dI. Na ng
fhay fI ky khI In fIng go I nguo I nha :
- Tha y oI, co nguo I fho II fhI qua nguo I fa mun ho I fha y
da y.
Nha frn m f ng cu dI ra fra c ngoa I nam muoI fu I, rau da
Iam fam ba c, vu a dI vu a no I:
- A , co pha I ba c pho NghI do khng7 Sao In cha m fh7
Na ng nhn Ia I fI, fhay fI va n du ng nga m ngu I vo I ca I
gu ng fo Iay Ia m Ia , II n no I:
- Thua fha y ca I nguo I na o ay, khng pha I ba c pho NghI dau.
Ong cu dn fh fI va I cha o, ng cu khng fra Io I, ma f dam
dam va o fI nhu nhn m f va f g Ia , r I b ng nhu nho ra, gIo haI fay
In ma no I:
- ... Ong gIa o Iuu.
Iu c bay gIo c be dn ga n cu ng gIuong haI con ma f ma nhn
fI, r I Ia I nhn ng cu , con fo na ng ca m o fay ro I ra roI xung daf.
TI fhf nhIn nghI dn fu c v fhan, nguo I frong nuo c nhu
fho o Ia nh nha f, bay Iau gIan fruan kh so ma khng ich Io I cho aI,
nn khng fhIf g nu a, mun ghen vo I nghn nguo I kha c duo c sung
suo ng hon mnh, II n nga no n ma no I m f cau, m f cau ay ma cu c
do I fI xoay ha n dI; bay Iau v xa h I, v danh gIa Ia m cho mnh
khng pha I Ia mnh, nay dn fruo c ca nh fhIn nhIn bao nhIu ca I
phu fhu c xua kIa f fa o nn fI khng co nu a.
TR!Y N NCA N NH T IINH 10

- Vang, fhua cu chinh fI day.
R I k Ia I fu Iu c fhI da y ho c, va o fruo ng Iua f, cha me qua
do I, y mun Ia m nhu ng g, fa I sao Ia I an ma c fh na y va fnh co dn
day duo c. Ca na ng cu ng ng I nghe r I cu ng no I:
- Tha o na o mo I da u fI frng quen quen, hoI quen fhI.
TI cu ng hoI mIm cuo I fhI ma no I:
- Truo c fI dI da y ho c o fro nha cu fho I c em co n be . V sau
co m f hm fI ghe va o fham cu , fho I ho no I da do n ca v qu r I.
Ong cu no I:
- Nha qu fI day, nguo I duo I Ia ng Tu Iam ga n hf Ia nguo I
frong ho fI ca . TI cu ng co nha duo I Ia ng, frn na y chI Ia ch o cho
ma f ma fhI. ay gIo ng da dn day, dem Io ng yu fhuong phong
ca nh daf na y fho I cu o day vo I fI ma Ia m sa ch. Va ng khng co aI
Ia ho ha ng nu a, fho I o dau cha Ia qu huong. uo I Ia ng Tu Iam co
ca I fruo ng mo I mo ma chua co fha y gIa o, d fI no I cho ho bIf ng
Ia aI, r I ng da y ho c o day, xem xe f phong fu c cho fI n.
Anh a , fh Ia fu hm ay, nga y nga y haI bu I xung d I da y
ho c; dan Ia ng Tu Iam fha f Ia fhua n ha u, ca ng o Iau ca ng mn ma
ho cu ng co y mn fI, ho c fro cu ng kha dng. Nhu ng Iu c fan ho c v ,
fre o In d I, dI qua nhu ng vuo n che daf gh gh , fuy vaf va ma ca I
vuI frong Io ng fha f Ia v cu ng. TI hnh nhu Iu c na o cu ng ha o hu c
mu n Ia m hay cho nguo I kha c, o ch fhIn nhIn na y, ca I Io ng fI
mo I co fh na y no ra duo c. Tu d ay ma fI nghI ra m f ca I y raf
hay, chc nu a se no I anh nghe.
TI o m f gIan da u, nha cu ng kha r ng, sa ch se va sa ng su a,
khI dI da y ho c v Ia I ng I va o ba n vIf Ia ch. Sa ch vo mo I da u chua
co g, v sau fI co fI n gu I v Ha N I mua, bay gIo ca I fhu vI n
cu ng kha kha . Cu a s , ch ca I gIuo ng fI na m fho I frng xung duo I
ca nh d ng, xa xa da y nu I may cho m cao, cay xanh fru m dn ngo n,
Ia n kho I nhu so I fo In n n khoI. o ng sng un quanh cha y Ia I, sa c
frong frong co ma I khng cu ng. ng Iu a xanh ke o dn fa n chan
d I, c con ga I a o nau ym da o In nu I Iay son, con ngu a rong ru I
xung do ng ung nuo c. Ne f bu f ca c nha c danh ho a cu ng fa I fnh
ma phong phu fha f; nu mun Iay ca nh fro I daf Ia m vuI o do I fho I
ca I bu ng nho ay cu ng Ia gIang son cho mnh duo c. Ong cu o nha
TR!Y N NCA N NH T IINH 11

ngoa I, co n nguo I con ga I fho I co khI In frn na y, co khI xung duo I
Ia ng vo I ba cu .
Nhu ng nga y chu nha f fhu nam, khI na o vIf nhI u qua mo I
fay, nghI qua no ng da u, fho I fI fhuo ng In d I choI ve ca nh. Co khI
ga p na ng duong ha I che , Ia n dn no I chuy n Ia m an, chuy n fha f
fha ma ngay ng. CIo dua qua n a o phap pho I, frng na ng de p qua ,
khng sao khng ca m duo c. Co khI fI du ng ve ca na ng nu a. Na ng
quay ma f Ia I fhay fI, co y nguo ng, song xem y cu ng mun d fI ve ,
fhay fI dn fh chif Ia I khan vung cho ngay nga n, bu c Ia I fha f
Iung cho go n ga ng. TI ve xong, na ng fa o ba o cha y Ia I nhn va o fo
gIay r I no I:
- Trng gIng day nhung sao Ia I fhIu maf m f fay.
TI cuo I, na ng cu ng cuo I, gIo frn d I fh I ma nh; fu ma nh
fro I sa c nu I, cho dn ngo n co , da ng nguo I nhu ho a ho p Ia I vo I nhau,
dI u d , nhIp nha ng nhu khu c nha c Quan fhIn.
uo I chan, bo ru ng, ke ngang ke do c frng nhu ba n co , m I
ch m I kha c, cng vI c d ng a ng fhong dong, fIng ga ga y cho su a
vang va ng gIo dua In d I Ia m cho chu ng fI qun ba ng mnh Ia
nguo I fho I bu I nay, o Iu I Ia I fho I h ng hoang fha I c . TI gIa ng cho
na ng nghe v ca I ve de p cu a fro I daf, ba o na ng ch fI vo I na ng
du ng day Ia ch frung fam cu a mo I su ho a ho p frn do I, Iay ca I ve
de p ba ng ba c frong non sng ma chung du c nn.
M f hm fI dI da y ho c v fhay na ng du ng fruo c fo franh fI
ve na ng hm no , fI va o ma na ng khng bIf. TI no I:
- ThI de p Ia m r I, nga m ma I!
Na ng quay Ia I Iay Ia m fhe n, ma do h ng. Tho I ky na y Ia fho I
ky ma na ng da ba o fI d y dn na ng, ma na ng cu ng da mun fI r I
day: Ie ay Ia Ie fhuo ng, na ng Ia nguo I con ga I mo I, ga p fI co n mo
uo c g hon nu a, ma fI cu ng dInh fam Iay na ng fha f.
M f bu I chI u fI dI m f mnh In ru ng choI, Ia m ch co
mo c cao da u, cay cI ra m ra p, fI Ia c II cu dI ma I, ga p suI fho I ke o
g frn ru ng xung ba c ca u ma qua. Tro I da fI va n Ia n qua n khng
fhay duo ng ra. Nu a dm mo I v dn nha , fhay na ng va n co n chong
de n fhu c ma do I fI, nhu co ve Io so , fI ho I fh no I Ia ng I khau nf
ca I a o cho xong. Nhung fI cu ng hI u Io ng na ng fh na o r I, ma Io ng
fI cu ng co kha c chI dau. Nhu ng Iu c dI da y ho c v , do I na ng duo I
TR!Y N NCA N NH T IINH 12

Ia ng In, fro I dng sao ma qua nh hIu nhu khng co m f aI nu a, dn
Iu c fhay na ng qua vuo n dau, fhay na ng dI va o ma f fuoI nhu hoa va
Ia nh nhu suong, fho I Io ng fI phap pho I nhu buo m frn hoa. Co khI
fI fheo na ng In d I Ia m Ia m vI c fre con qua , khng aI nghI ngo g
ca , d I cao cay phu aI bIf do Ia dau.
M f hm fI d f nhIn sa m su a no I vo I ng cu xIn dI:
- ay Iau o day fha f ca m on cu qua khng bIf Iay g ma d n
on duo c. ay gIo cng vI c fI o day da xong ca r I, pha I do I dI noI
kha c. Va y xIn fu bI f cu , ma dI phen na y khng bIf co co n ga p duo c
cu nu a khng.
Na ng cu ng co day, fI no I xong frng In, fhay na ng du ng
da ng sau ng cu ma nhn fI, Ia n fhu ba, da m duI nhu ho I nhu han
nhu oa n fra ch v nga n. TI no I chuy n vo I ng cu m f Iu c Iau fho I
khng fhay na ng du ng day nu a. TI nhn ra cu a s ch con duo ng dI
xung duo I Ia ng, cu ng khng fhay bo ng aI, In d I ch chu ng fI va n
fhuo ng no I chuy n vo I nhau fho I fhay na ng co day duong cu I ma f
ma kho c nu c no . TI dn ga n ma ba o na ng ra ng:
- Sao c v I kho c fh, d fI no I cho nghe da , khng fh fho I
bao gIo chu ng fa co fh Iay nhau duo c, fh na o fI cu ng pha I dI d
nu a nam cho aI cu ng qun fI dI, r I sau muo n mI dn ho I fho I
fra nh duo c fIng nguo I ngoa I. Trong nu a nam ay fI Ia I khan go I
Iang fhang h fhI bn phuong, c du ng fo fuo ng dn fI nu a, nn
ca u cho fI co fh xa c ca ng Iau bao nhIu ca ng hay bay nhIu.
ay gIo na ng mo I hI u, ga f nuo c ma f ma nhn fI nhu fra ch
da d na ng sa may gIo f nuo c ma f khng dau. Tro I da Io mo fI, v
phuong xa frn may ca I nu I cao ho df ru ng, fro I daf bao Ia, chu ng
fI ca m Iay fay nhau sung suo ng qua , khng fhich sng g nu a.
Hm sau fI fu gIa ng cu va Tu Nuong va c khan go I ra dI.
Trong m f nam fro I nay day maI do , non nuo c Ia m khI fhay Ia nh
Ie o, xa Ia ma bu n fnh qua . Co n na ng fho I o Ia I chn vuo n xua, con
buom buo m ca I hoa da u, Ia n Ia n fha ng fro n nga y qua xInh de p
fhm ra, khng Io n In.
TI dI dn dau cu ng khng fhay duo c nhu chn cu nu a,
nguo I do I sng nho nhen, d fI n qua , khng ca I g co fh Ia m cho
mnh vuI Io ng dI chu f. TI fro v Tu Iam fho I Io ng da f fa I, Iu c
frng fhay ca I yu qui xa xa, bao nhIu n I bu n nhu gIu sa ch, Io ng
TR!Y N NCA N NH T IINH 13

fhay nhe nha ng hang ha I, raf fIn v cng vI c mnh Ia m, khng co
nhu ng ca I y nghI ban khoan no x da y nu a. TI Ia I men suo n d I
nhu nam no , dn khI frng fhay na ng du ng frong san ma na ng
cu ng frng fhay fI fho I da u cho Iong fro I Io daf, chu ng fI cu ng
khng no ro I nhau ra nu a.
Ong cu ba ng Io ng cho chu ng fI Iay nhau va d rIng ca I nha
ay cho haI vo ch ng o . TI dI da y ho c, Ia m sa ch, na ng o nha d f va I,
uom fo, nga y fha ng nhu fhoI, fho I gIan ba f nga f, chu ng fI cu ng
khng mong mo I g nu a.
Hm no ca n may quy n sa ch va Iau nga y cu ng nho anh em
ba n cu , nn mo I do In day day. ThI bay gIo fI da gIa u Ia m r I anh
a , ma fI co n mun Ia m gIa u nu a. TI Ia m sa ch ma no I fho I cha c
khng an fhua g, chI co m f ca ch fhu c ha nh ngay Ia hon; anh cha c
da bIf, khng co n mong g o quan r I, cu ng khng fh mong aI duo c
nu a. Va y bay gIo fI dInh co nhI u fI n fa u m f ca I d n dI n d may
nghn ma u vu a d I vu a ru ng; mo d n dI n khng pha I Ia cu vu ga f
dn, nha y f In fhu fho c, fhu fI n dau, cu ng khng pha I Ia chI
nhn cay ca ph ra qua dau, cf nhaf Ia gIa o ho a cho dan. Tuy
khng duo c Ian r ng nhung fhay kf qua hI n nhIn, Ia m cho may
nghn con nguo I duo c sung suo ng v mnh, fho I chf dI fuo ng cu ng
ha da Ia m, do I mnh khng pha I Ia khng co cho aI. TI Ia I dI fm
nhu ng nguo I na o d ng chi, pha I d ng chi Ia m mo I duo c r I fh mo I
v fhu c, hoa c aI ba n bIu fho I gIu p cho ho fhoa f Iy, v o vo I nhau, Ia p
fha nh ca I Ia ng con o chan d I. Nha o fho I foa n Ia nha g , nhung cao
ra o sa ng su a, chung quanh co vuo n r ng fr ng cay co qua . da c
don so ma fha f nha , fhI f ho p vo I su ca n du ng, d my fhua f co ich
nhung raf qui; m f va I bu c c ho a ma u dIu, m f va I Io da nh d ca m
hoa, bao nhIu ca I xa hoa phI n phu c fho I bo dI hf. Chung quanh
nha nuI chIm, nuI ong cho vuI. Ngoa I vI c Ia m ru ng du ng m f ca I
nha fa m, fr ng muoI ma u dau, d f va I khung cu I, d da m phu nu
san so c v vI c fa m fang, canh cu I d Iay Iu a frong nha du ng. Ia ng
co m f ca I nha chung d ba n vI c frong d n dI n, co m f ca I fhu
vI n g m ca sa ch Tay, sa ch Nho cho n Io c ky .
Nguo I fho I Ia m cho frong d n dI n co nhI u hoa Io I cho dan
kho I do I, nguo I da y v cng ngh , nguo I fh da y ho c, cf Ia m cho ho
bIf an o vo I nhau cho ho a ho p, bIf yu ca nh fhIn nhIn, bIf sng
TR!Y N NCA N NH T IINH 14

o do I Ia vuI, ma o do I fhuo ng cu ng chI co fh ma fhI, co n ngoa I ra
Ia ha o ca .
TI fuo ng fuo ng ra nhu m f noI ma nguo I na o cu ng an o ho a
ho p vo I nhau fhuong yu nhau Ia m, nguo I na o cu ng Iay sng o do I
Ia m vuI, khng co fhIu fhn ca I g d pha I kh so , ma cu ng khng
co ca I g nhI u qua d m da m Io ng mnh, ca I g cu ng dI u d , nhIp
nha ng nhu khu c am nha c d ca fu ng ng fro I kIa da cho Io ng mnh
duo c frong sa ch, gIa n dI, ma Iu c na o cu ng da y nhu ng gIo frang hoa
m ng. Cu ng v ca I xa h I nga y nay khng ho p vo I fI, fI khng co
fh na o fheo nguo I kha c duo c nn mo I co ca I y fuo ng ky khI ay. TI
cha n hf ca . TI khng co ca I hang ha I nhu nguo I kha c mo fuo ng
m f ca I van mInh ma fa va n fhuo ng cho Ia van mInh, fI chI mun
fro Ia I fho I c so, c da f duo c ca I m ng ca c bu c hI n frIf fa nga y
fruo c, co fh fhI. TI da bIf fu khI ha y co n fre ra ng r I sau fh na o
fI cu ng fh na y, nn fu be cho dn khI hon haI muoI fu I da u, bao
nhIu nhu ng vI c fI Ia m, nhu ng cng ga ng su c cu a fI Ia fheo fho I
nguo I do I ma Ia m day fhI, chu fha f ra fI khng fI n o day, cho Ia
fa m fho I hf ca . V fh ma Iu c na o fI cu ng bu n, bu n ra ng ca I o c
nhu nguo I kha c ma khng sao sng nhu nguo I kha c duo c.
TI fuo ng fh mo I Ia van mInh; chu bIf do hf ca vu fru ,
bIf fhau hf mo I ca I huy n bIn va n va f, bIf hf ca ma ru f Ia I an o
vo I nhau khng nn fhan, Iay ca I o c ma nghI ca ch gIu Ia n nhau, fho I
van mInh Ia m g, dua nhau dn dau mo I duo c chu 7 Hoa n ca I ca I van
mInh Ia I ma fhI.
a n fI no I xong, Ia ng yn ma nhn In frang cao fif frn
fro I, ne f ma f fhanh fha n nhu chan chu a ca I vuI, fI nhn anh Iuu
ma fI fhuong ha I cho fI. TI no I vo I ba n ra ng:
- Anh Ia nguo I sung suo ng v anh so m bIf fheo ca I chi
huo ng cu a anh, khng ca n fhIn ha , co n fI nga y nga y haI bu I dI
v , fI co pha I Ia fI dau, ca I do I fI fha f Ia khn na n qua . Khng
bIf sau day, anh da f duo c mu c dich, co d cho fI v nuong fhan o
day khng, hay ca I Io ng fI co n fu c qua , co n ha m fI n cu a, danh Io I
qua , va n ua nhu ng ca I phI n phu c, xau xa, chua bIf yu ca nh fhIn
nhIn nn khng da ng Ia nguo I d ng chi vo I anh chang. Nu fh
fho I fu nay fI xIn Iuy n h n fruo c dI, co n v duo ng va f chaf cha c
anh Ia m cho fI fhoa f Iy ra d Ia m. Nhung fI gIu p g anh duo c, ca c
cng vI c fI ho c may nam fro I vu f dI ca , I Iua f ma fI nh I va o o c
TR!Y N NCA N NH T IINH 15

bay Iau du ng o ca I xa h I nhan cng f fa o na y fho I nay co n duo c,
chu no sng suo ng Ia m nn qua ng no dI cho nhe o c, fruo c kIa fI
cu ng co ca I y nghI nhu anh, nhung co n ma p mo chua ro , Ia v so
nguo I kha c, so nguo I kha c ho ch Ia fa I mnh df, mnh yu nn
khng chen duo c vo I ho nn mo I dam ra nghI nhu fh. Va do I sng
Ia sng fh na y r I, aI aI cu ng cng nha n nhu fh, nay fra I ha n Ia I,
may nguo I da co ca I gan ay!
Sa ng hm sau, ba n fI no I xIn v , fI cu ng khng gIu Ia I. TI
dInh fI n fI n fa u fho I ba n fra Ia I khng Iay ma ba o ra ng:
- Hm na o fhu fha mo I anh In choI vo I fI cho khuay kho a
nhung cha c anh ba n Ia m fh pha I, chI nga y I mo I dI duo c fhI. Me
cha u o nha nam nay fo ff co d f duo c may fam Iu a de p, hm na o
anh In se xIn fa ng go I Ia m f chu f qua o noI son fra I.
a n fI v Tu Iam, co n fI Iu I fhu I va c va o So . NghI ma
cu ng pha I: o do I sng Ia fh na y r I, aI cu ng cng nha n nhu fh, nay
fra I ha n Ia I, may nguo I da co ca I gan ay.
Ru t t t p truy n ng n Ng i quay t,
Nxb. i nay, Ha N i, 1927
TR!Y N NCA N NH T IINH 16

CI T CHO NC A O TH! CHO NC

II f nu c fIng Ia xInh nhaf Ia ng NghI H ng. I khI qua n
so m cho chI u, ca I sa c de p fuoI fa n, ca I ve duyn ma n ma cu a na ng
da Ia m xIu Io ng bao kha ch dI duo ng.
Nha na ng raf nghe o. Cha maf so m, na ng pha I Io Ia m an d
phu ng duo ng me gIa , nn da haI muoI fu I ma khng fuo ng g fo I
duo ng ch ng con. Me na ng nghI dn vI c ay va n a y na y khng an
fam; ba me pha n nghI dn con pha n nghI dn mnh nn haI duo ng
chua du f. Nguo I frong Ia ng fh khng aI xu ng ma xa xI fh khng
fI n. Nam qua fha ng Ia I me con va n xum va y vuI ve .
'
' '
T ng bn kIa, ca ch Ia ng II f m f con sng, co m f ng cha nh
f ng fu I co n fre , nguo I raf ha o hoa, dan Ia ng NghI H ng va n
fhuo ng sang vay muo n. Ong cha nh vn co muoI ma u ru ng bn
NghI H ng, so dI Ia I khng nang nn nho nguo I Ia ng Ia m mI cho
m f nguo I vo Ie d frng nom ru ng nuong fhay. Ho mo I ng sang
xem ma f II f fhay na ng co nhan sa c fhanh fao ba ng Io ng ngay.
II f nghI nha mnh nghe o cu ng kho kIm duo c fam ch ng
danh gIa , fhay ng cha nh Ia nguo I fu f, co n fre fu I, fuy pha n Ie
mo n nhung duo c o ga n me gIa Ia I co sa n ru ng nuong cu a ng
cha nh ca y cay Ia m an, nn ngo y nha n Io I.
Co cheo cuo I ha n hoI song chI rIng bn Ia ng NghI H ng, co n
bn vo ca fh khng aI bIf. - Ong cha nh fhInh fhoa ng Ia sang dam
bu a nu a fha ng Iay co sang fham ru ng, fhu fI n. HaI vo ch ng raf
Ia fuong da c.
TR!Y N NCA N NH T IINH 17

Nguo I bn NghI H ng sang vay fho c ga o, vo ca ng cha nh
fhuo ng ba f no n:
- Ca c ng xem bn NghI H ng co nguo I na o nom duo c va
chIu kho fho I ca c ng Ia m mI cho m f nguo I d frng nom ru ng
nuong bn ay.
Mo I nguo I d u fhua:
- a , fhua ba , ba nghI fh raf pha I nhung con ga I Ia ng
chu ng cha u fho I foa n xau nhu ma, den nhu b ho ng, cha co nguo I
na o fuom faf frng duo c ca . Nu co fh chu ng cha u xIn hf Io ng.
Nguo I vo ca fhay no I va y, nn khng nghI ngo g nu a. II f
cu ng duo c yn fhan, ma fnh ch ng nga y fhm khang khif.
ng m f hm nha ng cha nh bI cuo p va o df cha y sa ch ca .
KhI cuo p da fa u fhoa f, ngo n Iu a co n ru c fro I, nguo I nha khng fhay
bo ng ng cha nh, ba cha nh va nguo I con dau, Iay Ia m Ia d x dI fm
cu ng bI f fam. Nguo I no I bI cuo p ba f dI, nguo I doa n chf frong dng
Iu a.
HaI hm sau, nguo I fa fhay xa c nguo I vo va nguo I con n I o
frn sng, co n xa c ng cha nh fh khng fhay dau. Nhung co m f
dI u cha c Ia ng cha nh cu ng khng co n sng v co nguo I fm fhay
ca I a o cu a ng vuo ng va o bo sa y.
Co nguo I sang ba o fIn cho II f bIf, na ng cu fho o nhu
khng. Me na ng ba o da u sao cu ng Ia vo ch ng, nn sang bn ay
chIu fang mo I Ia pha I. Na ng fhua:
- Su cuo I xIn chI rIng bn na y bIf ma fhI. Con sang I ,
nha n Ia m vo d chIu fang nguo I nha bn ay aI bIf con Ia aI, ng
nho ho du I ra, co pha I Ia nhu c khng7 XIn me cu d con khng
sang Ia hon.
Nguo I frong Ia ng fruo c khen II f fh na o, bay gIo Ia I ch
nhu fh. AI aI cu ng no I:
- Ca I con ay fh ma ba c, an o vo I nguo I fa ga n m f nam fro I,
bay gIo cu fho o, Ia nh nha f nhu khng. Con nguo I v fnh qua .
II f nghe fhay Io I maI mIa cu fha n nhIn, ne f ma f Ia I fuoI
In b I pha n, cuo I du a Iun.
TR!Y N NCA N NH T IINH 18

I dau na ng an ma c cho fha f go n ga ng de p de , ca I khan
vung fha f fh na o cho fha f xInh, san so c Ia m da ng d f dI m ca I
ve de p vn sa n co . a me cu ng khng hI u v sao con mnh Ia I v
fnh dn fh.
'
' '
May fha ng sau, II f bo ngh d f va I, Ia m ngh chan fa m,
nga y nga y dI ha I Ia dau ca c Ia ng quanh day - fruo c co n mua dau
bn na y sng, da n da n qua do sang bn Ia ng ng cha nh. Ian Ia m I
nha mua m f if, h ga p ba cu na o ng I r I fh na ng dn va n vo
chuy n ha o.
- Cu na y, nam ngoa I chu ng cha u dn nha ng cha nh mua
dau fhay nha ngo I cay mif san sa f, ma bay gIo cha u dn fh khng
bIf sao frng fI u fu y fh7
- y, nam ngoa I nha ng fa bI cuo p df pha , no Ia I gIf ca
haI vo ch ng vo I du a con. Khn na n! Ong fa va n Ia nguo I fu f, aI aI
cu ng co bu ng mn.
II f Ia I dn mua dau Ia ng kha c, ga p may nguo I Ia I k ca mo
fu I fra u no I nhu ng chuy n dau dau r I mo I da d ng dn:
- Co m nha ng cha nh bay gIo cuo p pha fan fa nh khng co n
g. TI dn day mua dau nghe ho no I da m cuo p ay fo Ia m. Ca c quan
cho nguo I v do xe f cu ng khng ra, chuy n ay Ia I IIm dI. Thuong ha I
ng cha nh nguo I fu f ma bI cuo p no gIf.
- Cuo p g day, Ia I nguo I frong f ng no fhu no gIf chu g -
cuo p vo I kIc g...
- y chf ba no I khe chu ... mnh da m dau cha c, ng nho fh
oan gIa.
a kIa Ia I ca ng no m m:
- O day aI cha ng bIf, co n pha I gIau gIm g... ChI co Ia o ba
MIch Ia ng Ngang. HaI nha ay ho va n fhu ha n nhau da Iau, no cho
may du a da y fo gIa vo Ia m cuo p gIf phang dI... aI bIf do Ia dau.
- Sao ba o co ma f fha m v xe f.
TR!Y N NCA N NH T IINH 19

- Ma f fha m v ma Ia m g. If nhung fang chu ng khng co .
ay gIo II f chI co n fm ca ch ga n Ia o ba MIch.
Na ng Ia I nga y nga y ca p r dI mua dau, ga p aI cu ng fhan
fho :
- na y fu ng qua , nghe no I co cu ba bn na y, mun sang
vay muo n if d ng ma khng bIf co aI quen dua dn.
Ho ma ch co nha ba Ha u Ia fhan vo I ng ba Ia m. Hm sau
II f dn mua dau nha ba Ha u, da ng d haI, ba xu fh fra fang In
bn, nam xu. Nga y na o cu ng dn, da n da n khng ma c ca , cu ha I
xong Ia fra fI n v . Co khI Ia n khan o Ia I no I chuy n, fhay vI c g
fh Ia m:
- Ca I san na y ra c qua , ba dua ch I cha u que f do .
- CI fho c na y xay gIo , ba dua cha u xay m f Iu c fh xong chu
g.
II f Ia m g cu ng nhanh nhe n fhoan fhoa f, ba Ha u fhay va y
dem Io ng mn, co khI sa n com fh gIu o Ia I an com, Iau Iau fhan nhu
nguo I nha . Ho I dn cha me na ng fh na ng no I cha me maf da Iau, o
vo I chu fhim fa n duo I Ia ng Hoa I.
M f bu I chI u v , ba Ha u fhay II f dn, mang ca I khan go I
fo, Iay Ia m Ia , ho I fh na ng kho c nhu mua, va f mnh fhan fho :
- Chu fhim fI dInh e p fI Iay m f du a raf he n ha , chI da ng
xa ch de p cho nha fI ma fhI. Cuo ng qua fI pha I bo nha dI, khng
ma f mu I na o ma Iay fha ng ay duo c. ay gIo fI dI dau khng bIf,
nhung fh na o cu ng pha I dI. TI fhay co ba Ia ch fu f nn dn day
cha o ba d dI, ma dI phen na y fho I khng bIf co v nu a khng.
No I xong Ia I kho c, Ia I no I, fha f Ia fha m fhIf.
a Ha u mo I Ia n fhay na ng vuI ve , nay fhay na ng nhu va y
d ng Io ng fhuong, nhaf dInh gIu Ia I khng cho dI dau. II f khang
khang nhaf dInh do I dI, ba Ha u pha I gIau kin khan go I mo I gIu
duo c na ng o Ia I.
O day duo c hon m f fha ng, fhay ba Ha u no I chuy n sang
vay fho c bn cu a na ng xIn dI fheo d ga nh fho c.
Truo c khI dI, na ng va o frong bu ng frang dI m gIau ba Ha u.
TR!Y N NCA N NH T IINH 20

Iu c ra ngo fhay bn gIa u co bng hoa h ng mo I no , II f
b ng na y ra m f y hay, II n ha I fr m bng hoa, fro v bu ng, vo na f
may ca nh hoa, r I xoa In ma : dI ma h ng nhu fn ca I sa c cu a
na ng In nhI u Ia m.
Ong a duong na m o sa p fhay ba Ha u va o v I ng I da y. Ong
ng I da y khng pha I v ba Ha u nhung chinh v fhay bo ng II f fhap
fhoa ng fheo sau. Ong a mo I frng fhay da m m f. C II f buo c
va o khu m nu m, e I ng I o fra ng ky , Ia f Ia f Ia I dua ma f nhn fr m
ng a nu a nhu ngay fho, nu a nhu IoI Ia .
Ong a go a vo da Iau, y mun fm nguo I vo k, nn hm sau
mo I ba Ha u In choI, ho I xem II f Ia aI, nguo I o dau, va nho ba Ha u
Io gIu m cho, se fa ng rIng raf nhI u fI n.
a Ha u fhuo ng dm khuya dn fI f no I chuy n khuyn Ion
II f:
- Cha ng nhe c cu o va y sao7 Iay nguo I fraI fo fhuo ng nha
nghe o kho ca , va Ia I Iay pha I nhu ng du a vu phu, nho xa y vI c g no
fhuo ng ca ng chan, ha ca ng fay fh kh . CIa dI Iay Ie nhu ng nguo I
danh gIa , gIa u co ma chua con fho I fI fuo ng cu ng Ia sung suo ng
Ia m chu .
II f da p:
- a cu no I chuy n khng dau, nhu ng nguo I ay fho I aI nguo I
fa Iay dn nhu ng ha ng nhu chu ng cha u.
a Ha u bIf na ng fhua n, II n dem vI c ng a no I Ia I. II f
fruo c co n khang khang cu fuy f, fm co ch baI, sau fhay ba Ha u
no I ma I, cu ng Ia m b xIu da n.
'
' '
Th Ia II f va I fha ng sau da nghI m nhIn Ia vo ng a .
Nhung fu hm cuo I fro dI, h ng a va o bu ng fh na ng m bu ng
ku fro I ku daf:
- Ong ra ngay, khng fho I no dam chf fI bay gIo , fI dau
Ia m... Ka co ba du a no fheo sau ng, haI nguo I da n ng va m f
TR!Y N NCA N NH T IINH 21

nguo I da n ba no duong ca m dao sa p dam fI day, mau In khng
fho I chf ca bay gIo .
M f hm II f do n ngo go I m f nguo I fha y bo I va o xem, co ca
ng a ng I do .
C fha y bo I gIeo que , no I:
- Nha na y nhu co oan h n Ia n quaf, pha I Ia p da n gIa I fhoa f
khng fh faI ho a |hm fruo c II f da co cho fI n va da n pha I no I
nhu fh).
Iu c fha y bo I dI r I, II f go I ng a Ia I, ruom ruo m nuo c
ma f, no I:
- Ong mun cho fI sInh no vo I ng fho I pha I Ia p da n gIa I
fhoa f cho oan h n ay. VI c Ia vI c h fro ng, ng khng nn coI
fhuo ng. Nu khng fh fh cho fI v fhI, chu vo ch ng vo I nhau
fh na y fh ca haI d u cu c ca . ay gIo Ia m chay cho oan h n dI noI
kha c fh mo I mong vo ch ng an o vo I nhau duo c.
II f no I xong, Iay fay m ma f kho c nu c no .
Ong a no I:
- Oan h n na o, Ia I ca I fha ng Cha nh o Cc chu g, u Ia m chay
fh Ia m chay.
II n cho nguo I dI fhInh ca c su o vu ng ay dn, Ia p da n chay
gIa I oan, fIng chIng fIng frng r n rIp ba bn nga y fro I. Nguo I
frong Ia ng ru nhau dn xem nhu h I.
ng m f hm, II f duong ng I dI dI n ng a , gIa f mnh
nhu nguo I vu a nghI ra vI c g h fro ng r I no I vo I ng a :
- TI qun maf, bay gIo mo I nghI ra. u fh Ia p da n, nhung
cu ng aI, cu ng aI mo I duo c chu . Chung frng Iong fong ca nga y fh
na y fh co n co nghIa Iy g nu a.
R I na ng ghe va o faI ng a no I:
- VI c khng nn ho cho aI bIf. Va y ng pha I Ia m fo so vIf
fn fu I nhu ng oan h n ay...
- Nhung du ng cho nguo I ngoa I bIf mo I duo c.
TR!Y N NCA N NH T IINH 22

- Chinh va y, ng vIf xong dua fI d fI dem In cho va o
ho m so , r I chinh fay fI df, vI c na y khng fh d ca c nha su duo c,
nho I fh II fhI.
TI hm ay, ng a Iay gIay vIf fn fu I ca n fha n ga p Ia I
dua cho vo . II f da gap sa n m f fo gIay nhu fh, Iu c In da n, ga p
khI bI rI, na ng bo fo gIay co chu ng a va o frong ym, dem fo
gIay fra ng ra df.
Sa ng hm sau, ng a khng fhay II f dau, cho nguo I va o
bu ng xem fh bu ng khng, dI ho I kha p ca c nha quen cu ng khng
aI ga p II f.
Trong Iu c do , frn con duo ng da , II f nhe buo c, ca m da u dI
fha f nhanh.
O nha , ng a do I ma I... dn frua khng fhay na ng v an
com... dn chI u... Iinh frn phu v co gIay ba f ng a gIa I dI. Ca c
su Iu c fu c gIa I fa n. XI, nn, chuI, va ng, oa n I ng ch ng kha p ma f
daf. TIn ng a bI ba f, vo ng a frn, d n ra m kha p noI.
Ia o a In dn phu , quan ho I co n m f mu c chI, duong gan
c ca I fh o bu ng bn ca nh II f Iu ng fhu ng buo c ra. Ia o a gIuong
ma f nhn fuo ng mnh chIm bao, dInh ha mI ng no I fh ng phu gIo
ra fruo c ma f m f fo gIay frn co may do ng chu . Ia o a fhay ro chu
mnh mo I vIf dm qua, khng fh ca I va o dau nu a, ku In:
- Tro I oI! No gIf fI r I!
May hm sau, Iinh gIa I Ia o a v chI ch chn ng Cha nh.
II f ga n haI nam nay nuf I , guo ng vuI, bay gIo frng fhay xuong
ch ng, khng sao ca m duo c nuo c ma f, fhan kho c raf fha m fhIf.
Nhu ng nguo I dI xem va nguo I Ia ng xua kIa va n ch na ng ba c
be o, v fnh, fhay fh aI cu ng ca m d ng.
Ru t t t p truy n ngn Anh phai sng,
Nxb. i nay, Ha N i, 1934.
TR!Y N NCA N NH T IINH 23

O NC NC!O I TRN S!ONC M!

O ngoa I, dm fI nhu mu c. Trong foa ha ng nh, rIng fI
ng I dI dI n vo I Tra ch, m f nguo I ba n cu , fnh co ga p v cu ng dI
m f chuyn xe. Muo I nam fruo c, ba n fI co n Ia m f nguo I ca m Ia I xe
Iu a, cu ng ha n vI nhu fI; bay gIo ga p Ia I nhau frong foa ha ng nh,
haI nguo I cu ng nga c nhIn va cu ng mu ng cho nhau.
Iu c no I chuy n, fI fhay bn ca nh ba n co ca I h p kha m raf
de p II n ca m Iay xem, r I fnh co mo h p ra; ba n fI nhu co y khng
ba ng Io ng, nhung v n fI nn khng no I g. TI nhn va o h p fhay
raf Ia : h p bIf kinh, o frong co m f con buo m raf fo, haI ca nh da xo
xa c. TI ho I ba n:
- Con buo m na y vu ng fI fhuo ng fhay Iun, quy g ma anh
gIu ca n fha n fh na y7
- Vang, buo m fhuo ng, no I cho du ng fh chinh Ia m f con
nga I, nhung dI vo I fI...
Vu a no I dn day xe ra m ra m dI qua m f ca I ca u sa f. a n fI
Ia ng faI nghe r I no I:
- Xe dI qua ca u N.C. TI ba f com buo m chinh o ca I ca u na y
da muo I nam nay...
Thay ba n co ve kha c, fI doa n co chuy n g, II n ho I:
- Con buo m na y cha c cu ng co su fich g day7
- Vang, nhung su fich bu n... chuy n da ngoa I muo I nam:
muo I nam fruo c d anh dI Sa I Co n fh fI co n Ia anh ca m Ia I fa u
ho a. Chinh d ay fI cha y con duo ng na y, fnh ca nh fI d ay anh da
ro .
- Cu ng nhu fnh ca nh fI...
TR!Y N NCA N NH T IINH 24

- Nhung co m f vI c fI khng no I anh hay, Ia d ay fI co
Iay m f nguo I vo , nhung gIau nha , gIau mo I nguo I, gIau anh. Chu ng
fI sng frong ca nh nghe o kh ma fha f Iay Ia m sung suo ng. Nhung
v ca nh nghe o, v nha fI khng quen chIu duo c kham kh nn
nguo I m f nga y m f yu da n.
V sau nha fI bI b nh na ng ma fI fh va n pha I dI Ia m,
khng aI frng nom o nha . M f dm nha fI yu qua ngaf nguo I dI
may Ia n, ma chinh dm ay Ia dm fI duo c ng Cha nh cu dI ca m Ia I
chuyn xe rIng cho quan Toa n quy n. Tha f Ia m f dIp raf hay cho
fI. Nhung fI bIf khng fh na o dI duo c, II n va o ku vo I ng
Cha nh, no I Ia vo m. Ong Cha nh da p ba n, da p gh, ga f:
- TI khng bIf! M f Ia muo I gIo dm nay anh pha I co ma f o
ga, haI Ia fu gIo na y fro dI, anh du ng buo c chan dn day nu a. ThI
anh ra dI.
Io I ng Cha nh no I qua quyf, fI phan van khng bIf nghI
ra sao: Iu c v nha , ng I o da u gIuo ng, nhn dn vo mo I bIf ra ng
khng dI duo c, da u co maf vI c Ia m cu ng khng ca n.
Nha fI fhay fI co ve Io nghI, ho I duyn co v sao, fI II n
dem vI c ay k cho nha fI nghe. Nha fI nghe xong, ve ma f fuoI
ha n In, ba o fI ra ng:
- Th ca u dI chu ! VI c g pha I nga n ngu ! TI khng vI c g
dau, da fhay do nhI u. ChI u maI v mua ca I g Ia m qua cho fI
da y.
TI fhay nha fI cuo I, no I vuI ve , fI vu ng fam, fhay qua n a o
ra ga. n ga du ng muo I gIo . Nhung khI cho xe cha y r I, fI mo I
fha y Io, fI mo I bIf Ia fI II u. Iu c do , fI co ca I ca m gIa c Ia Ia m:
hnh nhu fI dI fh na y, Iu c v cha c khng nhn fhay ma f vo nu a.
TI c dInh fri d ca m ma y, nhung chI duo c m f Iu c fhI.
ng ca chuyn xe Iu a nghIng v m f bn, r I Ia c Iu nhu
mu n d . Nguo I "e f" cu a fI, v I bo ca I xe ng xu c fhan, niu Iay fI
no I:
- O hay! Hm nay ng Ia m sao fh7 Ch ay duo ng cong nguy
hI m fh ma ng khng ha m ma y. Ong ngu a 7
TI khng ngu nhung nguo I fuy o day ma fri co n nghI dn
nguo I vo na m do I chf m f fhan, m f mnh frong gIan nha nho kIa.
Ma f fI hoa In, m hI ra uo f da m ca nguo I.
TR!Y N NCA N NH T IINH 25

Xe dI va o khe nu I, hf In cao Ia I xung fhap nhu co ve nho c
nha n. TI fho da u ra cu a, nhn fha ng fruo c ma f, nhung dm ay
suong mu da y fro I, khng nhn ro g ca , chI m f ma u fra ng xo a duo I
a nh haI ca I de n o da u foa. ng fI fhay... ro ra ng fI fhay In frn
suong mu m f ca I hnh nguo I da n ba ma c a o r ng du ng dang fay.
TI du I ma f fuo ng mnh frng hoa ng, nhung khng, hnh nguo I da n
ba va n day. TI go I nguo I "e f" Ia I cu a foa, ba o anh fa nhn r I ho I:
- a c co fhay g khng7
Vu a no I xong hnh nguo I vu f bIn maf. a c "e f" fho da u ra
va ba o fI:
- ChI fhay suong mu ! Ong Ia I m ngu r I.
- Khng, ro ra ng fI fhay co hnh nguo I da n ba In frn suong
mu nhung vu a bIn maf.
Nguo I "e f" cuo I ra ve khng fIn, Iay xe ng xu c fhan cho va o
Io , co n fI va n du ng nguyn ch cu dam dam nhn fha ng fruo c ma f.
uo c m f Ia f, hnh nguo I da n ba Ia I hI n ra, Ia n na y ro ra ng hon,
haI fay va n dang fha ng nhu mun ngan duo ng khng cho xe cha y
In nu a.
TI go I nguo I "e f" nhung ba c fa Ia m b khng nghe fhay, cu
ca m da u xu c fhan cho va o Io . TI bIf fI khng m, fI bIf Ia ca I
hnh nguo I ay co fha f, ma aI nhn cu ng pha I fhay. TI dn ca m Iay
fay ba c "e f" ke o ba c ra xem r I ba o, ca quyf:
- Nhn xem!
a c fa ha hc m m gIuong fo ma f, hf hoa ng no I:
- Ia fha f!... Ma ng a !
Xe fIn dn dau, ca I hnh nguo I IuI dn day, co Iu c mo , co Iu c
ro , Io Iu ng gIu a Iung chu ng fro I.
R I ca I hnh nguo I ay va y haI fay m f ca ch fhong fha , nhu
co y ba o chu ng fI du ng fIn In nu a, co su g nguy hI m.
TI ba o ba c "e f":
- a c na y, co su g Ia sa p xa y ra.
- Vang, sao ca I hnh ay Ia I nhu Iay fay Ia m hI u ba o fa du ng
Ia I.
TR!Y N NCA N NH T IINH 26

Ca I hnh nguo I fruo c co n va y fay fhong fha , sau va y fha f
nhanh nhu nguo I fo ra y fhaf vo ng v ba o chu ng fI ma chu ng fI
khng nghe:
- Hay fa du ng Ia I xem sao, cha c Ia ma!
- Khng duo c, fu nhIn v co .
Co n fI Iu c bay gIo haI faI u nhu nguo I maf fri khn: fI
vang va ng nghe co fIng nguo I o fha f xa dua Ia I, fIng m f nguo I
da n ba ba o fI:
- Ia I, d Ia I!
TI Ia ng faI, fay na m cha f Iay ca I "phanh" nhu dInh ha m r I
Ia I khng da m ha m.
M f Ia f, fI Ia I nghe fhay fIng nguo I da n ba , ro hon Ia n
fruo c, gIu c fI:
- Ha m Ia I, ha m Ia I ngay!
Iu c bay gIo fI khng bIf g nu a, nha m ma f ha m phanh Ia I
fha f ma nh. Ca c foa ru ng m f ca I, ba nh xe ku rif In frong dm
fhanh va ng. Xe cha y fu fu m f qua ng r I d ha n. TI chua kIp buo c
xung, da fhay nguo I "xp fanh" ca m de n cha y In ho I:
- VI c g fh7
TI Iung cung khng bIf fra Io I Ia m sao, v no I fha f aI fIn
mnh. TI fra Io I m f ca ch ma p mo :
- Cha c co su g Ia . fI ca m de n dI xem da .
Iu c bay gIo may ng quan ha u quan Toa n quy n cu ng vu a
dn, r I fhay Ia , dI fheo chu ng fI. Vu a dI duo c m f qua ng fh nghe
fruo c ma f co fIng nuo c cha y a m a m. TI dInh fam mo I nho ra ra ng
do Ia ca u N.C.
May dm ay mua Iu , nuo c cha c cha y xIf, nn mo I re o fo
nhu va y. n bo sng, gIo de n In soI, may nguo I d u kInh hoa ng:
ca I ca u N.C. bI nuo c ngu n cha y v xoa y ga y Ia m dI.
M f if nu a, nu khng ha m kIp fh ca m f chuyn xe rIng
cho quan Toa n quy n dam nha o xung sng sau, cha c khng sng
so f m f aI; fuo ng khng co ca I faI na n na o gh go m hon, fh ma
chinh v fI nn mo I khng co ca I faI na n ay. TI du ng nga n nguo I,
khng hI u ra sao ca .
TR!Y N NCA N NH T IINH 27

Nguo I "xp fanh" mu ng cung quif, ho I fI:
- Sao ng bIf ma ha m7
- TI cu ng khng hI u.
May nguo I quan ha u co ve mu ng I ra ma f xu m xif quanh
fI ho I d n, fI khng bIf fra Io I ra sao. M f Ia f, mo I nguo I du ng
da n ra, quan Toa n quy n dn, nga I khng n fI Ia nguo I Iao d ng,
frong Iu c mu ng qua , nga I gIo fay ba f fay fI, ca I ba n fay da y bu I
fhan, r I nga I fo Io I khen.
TI cha c r I sau fh na o cu ng duo c fro ng fhuo ng, nhung
fro ng fhuo ng Iu c do dI vo I fI cu ng nhu khng, fI chI nghI dn nha
fI o nha , khng bIf ra sao. TI dI fro Ia I va fhoa ng fhay con g ba m
o ca I de n d da u foa. Nhn ky fh ra Ia m f con buo m fha f fo, vuo ng
va o de n, duong da p ca nh d fm duo ng fhoa f. Chinh Ia con buo m
frong ca I h p na y day.
Trng fhay con buo m fI fhf nghI ra ngay. Chinh pha I r I,
chinh ca I hnh nguo I da n ba Iu c na y Ia ca I bo ng con buo m na y In In
frn suong mu , da u con buo m Ia da u hnh nguo I, ma haI ca nh con
buo m da p Ia haI ca I fay nguo I va y.
TI ba f con buo m r I dInh fha cho no bay dI; sau nghI con
buo m da gIu p mnh duo c vI c, nn gIu Ia I Ia m ky nI m. TI nhn va o
d ng h frong foa, fhay kIm chI du ng haI gIo dm...
Hm sau fI vu a v fo I c ng nha fh fha ng nho cha y ra ba o
fIn nha fI maf, maf va o qua ng m f gIo dm hm qua.
TI khng hay fIn nha m; fI cha c do chI Ia m f su fnh co ,
m f su nga u nhIn, nhung fI va n yn fri ra ng IInh h n nha fI da
nha p va o con buo m na y d phu h cho fI fra nh duo c ca I faI na n
dm hm ay. Nhung fra nh duo c ca I faI na n ma Ia m g, fI fhoa f
duo c fhan fI ma Ia m g, gIa u sang phu quy bay gIo dI vo I fI nhu
khng, fI cu ng chI nhu con buo m na y, xa c day ma h n fa n dau
dau...
a n fI k xong cau chuy n, da y ca I h p kha m Ia I r I fha n
fho no I:
- ay gIo chI co n Ia I ca I xa c buo m khng h n!
Ru t t t p truy n ngn Anh phai sng,
Nxb. i nay, Ha N i, 1934
TR!Y N NCA N NH T IINH 28

THA NC NCA Y Q!A
a u hIn, v phia frng ra vuo n, m f ca I vuo n fr ng foa n
roI, MInh va CIao ca m cu I ng I ho c.
ay gIo da qua frua. Tro I frong bIc. Trn gIa n fhIn Iy ,
may chu m hoa se dua fruo c gIo , m f va I fIng ga ga y xa xa.
CIao dang ho c, fu nhIn fhay co ca I ca m gIa c raf Ia , cha ng
khng ngu ng da u In ma bIf cha c co nguo I du ng nhn cha ng, CIao
gap sa ch Ia I, quay ma f ra phia vuo n, fhay vo ba n duong dam dam
nhn mnh:
- Hu via! ChI MInh! TI fhoa ng fhay bo ng frang fra ng Ia I
ngo Ia ma.
Nguo I vo fre cu a MInh hoI co y nguo ng v fhay CIao ba f ga p
mnh nhn fr m, mIm cuo I no I chu a:
- HaI anh em ho c cham qua , nguo I fa dn ga n ma khng
bIf.
Iu c bay gIo na ng du ng du a da u va o ca I gh da I, nhu co ve
mo I m f, ca p mI hoI he , ca I go ma phon pho f do va dI ma f frong
fre o, sa ng su a nhu a nh na ng ru c ro mu a he . Na ng co ca I ve de p I ng
Ia y qua , khIn CIao khng da m nhn Iau, nhaf Ia khng da m nhn
haI con ma f cu a na ng, haI con ma f huy n bi nhu co ca I ma nh Iu c v
hnh Ia m cho CIao ra o ru c, na o nu c ca frong Io ng.
Na ng dua ra may ca nh hoa nha I va ba o ch ng:
- Na y ca u, cay nha I hm no fI mua o cho v , co hoa r I day,
ca u Iay cc cho nuo c va o d ca m hoa.
MInh, ma f va n d va o sa ch, no I:
- TI raf ghe f fhu hoa nha I. Ngu I no dam ra nhu c da u.
Nhung CIao fh khng nghI fh. Cha ng hI u v co g nguo I
vo MInh dem hoa dn, cha ng ca m d ng. Tu hm no I chuy n vo I
TR!Y N NCA N NH T IINH 29

MInh ra ng o frn do I cha ng khng fhich hoa g ba ng hoa nha I, fh
cha ng fhay vo MInh mua ngay cay nha I v fr ng frong vuo n, fuo I
xo I san so c dn Iun Iun. Hm nay cay nha I no may bng hoa da u,
vo MInh nga f hoa co y nghIa g, CIao da hI u.
'
' '
a hon m f fha ng nay, CIao c su c chng Ia I vo I ca I su c
ma nh cu a a I fnh no nhu ngo n so ng mun II cun cha ng dI. Cha ng
mo I co muo I ba y fu I, ca I fu I co n non no f Ia I ga p ngay m f mI fnh
ma nh II f ma e o Ie.
Tuy MInh hon CIao nhu ng ba y fu I ma haI nguo I cu ng ho c
m f Io p o fruo ng frung ho c. CIao fro o nha m f nguo I quen frong
Ia ng N... nhung v bn nha MInh co vuo n ma f me nn fhuo ng hay
sang cu ng ng I ho c vo I MInh, nhan fI n chI ba o gIu p MInh, v MInh
ho c Iu c raf ke m. Th r I nga y m f nga y haI, khI dI Ia I, Iu c ra va o,
CIao ca m v ca I sa c de p ru c ro cu a vo MInh, ma xem chu ng vo MInh
cu ng ca m v ca I fnh ngay fho cu a m f ca u ho c fro co n fre fu I dI
vo I mnh.
Nhung haI nguo I cu ng so , cu ng ru f re , khng da m fm ca ch
d ga n nhau, nhung cu ng khng no xa nhau, cu d ma c cho ca I mu I
huong nguy hI m cu a a I fnh no m da m ca haI nguo I.
CIao bIf, bIf Ia co m f nga y kIa cha ng se pha m va o f I I I
dI vo I ba n, cha ng bIf Ia se Ia m m f vI c raf xau, nn cha ng hf
su c chng Ia I. Co khI cha ng c gIu haI, ba nga y khng sang nha ba n
nhung ca I ve de p kIa, dI ma h ng, haI con ma f sa ng kIa nhu co su c
ma nh ba f cha ng khng fh na o qun duo c. CIao Ia I sang, fu an u I
mnh ra ng nga m m f nguo I de p da f I I I g dau.
Cu m I Ia n CIao sang ng I ho c vo I MInh fh nguo I vo hay
Ian Ia dn ch haI nguo I no I chuy n vo va n. M f hm CIao sang ho c
bn nha ba n, fhay cu a do ng, go fh nguo I vo ra mo . Na ng fhay CIao
Ia m ra b nga c nhIn:
- A , anh CIao! TI Ia I fuo ng co nguo I dn ho I no , da Io!
TR!Y N NCA N NH T IINH 30

R I na ng cuo I, cuo I fif dI, dI ma Ia I ca ng do , haI con ma f Ia I
ca ng frong, khIn CIao cung quif, khng bIf no I Ia m sao. Na ng
vu a ca I fhen cu a vu a no I:
- Hm nay anh MInh dI va ng!
R I na ng nhn CIao nhu do y fu . CIao v I no I:
- Th chI d fI v fhI, maI sang.
- V nha bu c chf, anh cu va o ng I ma ho c... vI c g.
R I na ng nhn In cay, v fay no I m f ca ch ngay fho nhu
du a fre vuI mu ng:
- RoI chin r I, d fI Iay sa o cho c may qua anh an. Ngo f,
gIo n, ma f nhu duo ng phe n.
Na ng vu a no I vu a che p mI ng, r I Ia m b nhu nuf nuo c bo f
fhe m, nhn CIao cuo I.
CIao nhn In cay roI fhay frong da m Ia xanh may chu m qua
na ng chIu, sa c da ma f va h ng, nhu mun fru gIu c nguo I fa ha I
xung an ngau an nghIn, Ia I nhn dn nguo I da n ba dI ma h ng,
fu nhIn frong fri cha ng na y ra m f su so sa nh, so sa nh chu m qua
ngon vo I nguo I con ga I de p. Trong Iu c say da m v ca ch cu chI cu a
na ng, CIao khng nghI g ca , nhung CIao so , so khng fhoa f kho I!
Cha ng bIf cha ng nhu con ca dIc con da ma c va o Iuo I, khng fa I
na o fhoa f, nhung cu ng gIa y gIu a fruo c khI chIu khuaf phu c.
CIao ca m da u dI fha ng va o frong nha , ng I gIo sa ch ra xem,
nhung khng fa I na o do c duo c m f chu .
M f Ia f fh vo MInh dI va o, fay ca m m f chu m roI, fo c xo a ca
xung ma , nhn CIao ho n ho .
CIao du ng ngay da y, fh na ng cu ng vu a buo c Ia I ga n sa f bn
ca nh; bn ma f ga p nhau, CIao nhn na ng fhay na ng d I kha c ha n
mo I khI: ca p mI na ng map ma y, duo I fam a o mo ng ngu c na ng pha p
ph ng, haI con ma f nhn dam da m va o cha ng co ve Ia ng Io, n ng
na n nhu da m fnh.
M f Ia f, na ng se no I:
- Mo I anh xoI roI...
Iu c bay gIo CIao nhu nguo I maf h n, ma f no ng bu ng, khng
nghI g nu a, nhu bI haI con ma f de p huy n bi cu a na ng Ia m f m...
TR!Y N NCA N NH T IINH 31

CIao khe d fay In fay na ng - fay na ng co n ca m chu m roI - na ng d
yn khng ke o ra, cu I da u e fhe n. ng fu nhIn, na ng gIa f mnh,
ke o ma nh fay ra, Iu I Ia I m f buo c, ku:
- Con sau! Trong qua roI co con sau...
CIao nhn, qua nhIn fhay frong m f qua roI fo nhaf, de p
nhaf, co con sau fu fu bo ra Ieo In fm duo ng fhoa f. CIao v I va ng
ne m qua roI ra vuo n. Nhung fu Iu c do , cha ng nhu nguo I ngu m
mo I fInh: con sau frong qua roI da Ia m cho cha ng bIf ra ng cha ng
sa p pha m m f f I xau xa ma frong Iu c m man v sa c de p cha ng
khng nghI fo I. Cha ng ne m qua roI xong, quay Ia I fhay vo ba n
duong nhac bu c ma nh, buo c v I va o nha frong nhu nguo I dI frn.
CIao fho da I, ca p sa ch v nha fro , va fu day, cha ng khng fo I nha
ba n nu a.
'
' '
a y nam sau... frong ba y nam do v vI c nha , CIao pha I ca ch
bI f ha n Ha N I, phIu Iuu nay day maI do ; frn duo ng do I, cha ng
da ga p bao nhIu Ia my nu , nhung cha ng khng sao qun duo c
nguo I xua.
a y nam sau, nhan v Ha N I, cha ng fhu xe xung Ia ng
N... d fham nguo I ba n ho c ma cha ng pha I xa ca ch, ma nhaf Ia
fham nguo I ma ba y nam v fruo c co ca I sa c de p da Ia m rung d ng
fam IInh h n ngay fho cu a cha ng.
Tnh co Iu c do Ia I vu a du ng fha ng sa u, du ng mu a roI chin.
Tuy da Iau nam, nhung cha ng nha n ngay duo c ngo va o nha
ba n, ca I c ng g bay gIo da cu , may cay roI co fo hon, nhung frong
da m Ia xanh may chu m qua na ng chIu va n m f sa c da ma f va h ng
nhu fruo c.
Cha ng go cu a, fhay frong nha co fIng nguo I dI ra. Cu a mo ,
m f nguo I da n ba , fay b con, fhay CIao, bu f m m ku:
- Anh CIao!
Na ng nha n ngay ra duo c ca u ho c fro , ba n ho c cu a ch ng
fruo c.
TR!Y N NCA N NH T IINH 32

Na ng mu ng qua , chI no I duo c fh fhI r I du ng nhn CIao fu
da u dn chan. Nhung CIao frng na ng Iay Ia m Ia , nga c nhIn, hoI
ngo ngo . Cha ng Ia nh da m ho I:
- a c MInh co nha khng, ba c7
Na ng vu a ca I fhen cu a vu a no I:
- Nha fI dI va ng.
CIao buo c va o fhay ca nh sa c va n nguyn nhu cu : va n gIa n
fhIn Iy o da u nha , dam chu m hoa no , va n ca I a n fhu, haI ca I ky o
da u hIn, ch ma cha ng va n ng I ho c vo I MInh nam no .
Iu c ng I no I chuy n, ung nuo c vo I vo MInh, CIao co y nga m
ky na ng v CIao khng ru f ra f nhu fruo c ma khng da m nhn Iau
nu a - nhung bay gIo co n dau ca I de p n ng na n, co n dau dI ma
h ng, haI con ma f frong fre o sa ng su a nhu na ng ru c ro mu a he ...
... Tha ng, nga y qua... sa c de p fa n...
Na ng fha n fho no I:
- Cho ng fha f! Mo I nga y na o, bay gIo da ...
Na ng nga ng nhn In fuo ng fhay bo ng mnh In frong ca I
guong fo d day, ca I bo ng m f nguo I da n ba du ng fu I, khng co g
Ia ve fhanh xuan, na ng cha nh fuo ng fo I ca I sa c de p I ng Ia y khI xua
nay da fa n. Na ng nhn CIao, CIao nhn na ng, haI nguo I cu ng m f y
nghI nhu nhau.
Na ng bu n ra u, nha c Ia I:
- Cho ng fha f!...
R I na ng c guo ng Ia m b vuI fuoI, ba o CIao:
- a c dn may qua , vu a du ng mu a roI chin... d Iay may qua
ba c xoI.
CIao an roI nhn nguo I no I nu a du a nu a fha f:
- RoI va n ngo f, va n ma f nhu duo ng phe n... nhung bay gIo
khng co sau nu a.
R I haI nguo I cu ng mIm cuo I, ca I mIm cuo I chua cha f, bIf
bao y nghIa nhu nha c haI nguo I n Ia I chuy n xua. CIao bu I ngu I
nho Ia I ca I mo m ng nga y fruo c, ca I mo m ng yu m f ca ch fhIf
fha va khng chinh da ng, m f ca I sa c de p ma bay gIo cha ng mo I
bIf Ia a o m ng, mong manh khng gIa frI g!
TR!Y N NCA N NH T IINH 33

Chuy n va n vo m f Iu c, CIao du ng da y xIn fu ca o. Na ng
cu ng fI n fheo ra.
Iu c dI qua ch ng I ho c nga y fruo c, cha ng fhay frn a n fhu
m f ca I cc frong co ca m may ca nh nha I ma Iu c va o cha ng khng d
y dn. May bng hoa nha I fra ng nhu may ca I nu cuo I au ym nha c
Ia I frong fri CIao cau chuy n fa ng hoa y nhI nam xua. May bng
hoa co Ie v fnh ca m do da Ia m cho CIao co ca I a o fuo ng ra ng frong
ba y nam nay, Iu c na o na ng cu ng co n nho dn ca u ho c fro , ca u ho c
fro da fro f m na ng v ca I sa c de p ma bay gIo khng co nu a. Ca I a o
fuo ng ay Ia m cho CIao man ma c frong Io ng.
Truo c khI fu bI f, CIao nhn fha ng va o ma f na ng nhu d fo
Io I ca m on na ng frong bay Iau va n d bn Io ng m f chu f fnh
fhuong yu cha ng, chu f fnh ay kin da o hon ca I sa c de p kIa, nhung
Iau b n hon.
Tha ng nga y qua... sa c de p fa n... nhung ca I huong fhom cu a
fnh fhuong yu fuy f vo ng, u ua n cu a na ng dI vo I CIao co n pha ng
phaf, khng bao gIo phaI.
Ru t t t p truy n ngn Anh phai sng,
Nxb. i nay, Ha N i, 1934
TR!Y N NCA N NH T IINH 34

! !O NC XO CHO

a u duo ng xo cho !
Tu nam fha y fI maf, anh chI fI ro I bo chn qu nha dI fha
phuong ca u fhu c, dn o m f fu p nha franh o ngay da u cho C... a f
da u fu do , fI bo ca I do I cu Ia ca I do I m f ca u con quan an sung ma c
suo ng, buo c chan va o m f cu c do I rIng mo I cho fI: fI go I Ia ca I
do I da u duo ng xo cho . Nam ay fI mo I muo I ba fu I.
Ca I xa h I xo cho ay kha c ha n vo I ca I xa h I qui pha I cu a fI
nga y fruo c: na y gIa dnh ba c Te o ba n ba nh du c, vo ch ng ba c xa Ta c
ke o xe, me con nha haI I c ba n n I daf.
Tu ng gIa dnh nho nho Iu c nhu c frong nhu ng gIan nha xIu
ve o, fI fam, ba n fhIu. Truo c nha m f ca I ra nh nuo c da I, da y nhu ng
vo dua, Ia chuI, gIe ra ch.
Tha f Ia m f xa h I xau xa, ma xau xa v nghe o kh qua . Tu
nhIn fI dem Io ng mn nhu ng du a fre cu ng fra c fu I fI cu a nhu ng
gIa dnh he n ha ay: ca I Nho n, fha ng Cu, con Te o Ia ba n fI ca . TI
da frng fhay chu ng an ca bu a com co du m muI, va I qua ca fham
hay dIa rau sam Iu c, fI da fhay chu ng nha f nhu ng gc mia nguo I
fa vu f dI ma chIa nhau hif cho do fhe m, nn fI fhuong; chI u ma f
fI dI vo I chu ng ra d ng, xem chu ng da f nhu ng ca I Io va o ca c Ia ch
con d ba f fm ca . Chu ng duo c nhI u fm ca , fI cu ng mu ng h va
fI do I dn bu a com cu a chu ng d xem frong mam co duo c fhm dIa
ca r kho hay may con fm do na o khng.
Nguo I ma fI qui nhaf h I do Ia chI HIn, vo m f nguo I phu
xe o x cu a nha fI.
Nguyn anh chI fI duo c IInh m f ca I fy ba n fhuc phI n,
nn chI HIn fhuo ng IuI fo I mua fhuc cho ch ng. Ia n da u fI frng
fha y chI fa, fI dem Io ng fhuong ha I ngay. ay gIo fI mo I ro ra ng
TR!Y N NCA N NH T IINH 35

fI co ca I ca m fnh do v chI HIn co n fre , xInh va co duyn, Ia I Iay
pha I ch ng nghI n nga p, xau xi. Nhung chI HIn fh khng nghI
nhu fI. Ca nga y chI ca m cu I ng I dan Io frong khI ch ng dI ke o xe
va ng. Hm na o chI ba n Io duo c m f ha o, chI mua cho ch ng m f ha o
fhuc fh chI Iay Ia m vuI ve , sung suo ng Ia m.
ChI khng nghI g dn fhan chI, co ca I a o nau da ba c, da va
fay, va vaI, va Iung ma chI khng chIu d da nh fI n may ca I a o mo I.
Tri non no f cu a fI khng sao hI u duo c ca ch ha nh d ng cu a
chI dI vo I m f nguo I ch ng nghI n nga p, he n ha nhu fh.
M f hm, fI sang bn nha chI, fhay chI ng I gu c da u va o
ca nh fay, bn ca nh may chIc Io dan do . TI va o, chI nga ng In
nhn, haI con ma f nhu co ngan I . TI vu a dInh quay ra fh chI fa
va y fI Ia I ga n ho I khe :
- Na y ca u, ca u co m f ha o, ca u cho fI vay, va I hm fI gIa .
- TI Ia m g co fI n cho ba c vay! a c vay Ia m g7
ChI HIn Ia ng Ia ng chI va o frong bu ng. TI ho I:
- a c gIaI dau pha I khng7 m hay sao ma rn du fh7
- Ca u a , haI nga y hm nay, no In haI con sf re f, khng dI
ke o xe duo c. Nha khng co fI n, fI pha I nhIn com fu hm qua,
nhung nguy nhaf Ia hf fI n mua fhuc. a m ma con nghI n In
fh chf maf. Hay ca u v an ca p o nha m f ha o chI cho fI vay.
TI mIm cuo I, Ia c da u:
- ChI u fI, ba c mang fI n Ia I mua fhuc, fI fhm cho if
nhI u fh ho a may... co n fI n fh fI khng fh na o co duo c.
Vu a Iu c ay con ga frng fo cu a anh chI fI nuI Io n vo n dn
bn ca nh me f vu ng cu a chI HIn phoI fruo c cu a. ChI HIn fay xua
con ga , mI ng no I du a:
- CIa duo c con ga na y ma ba n fh ch ng fI fha h hu f.
'
' '
a khuya, nha fI do ng cu a dI ngu , b ng co nguo I go I mua
fhuc.
TR!Y N NCA N NH T IINH 36

TI nhanh nhe n ca m cay de n hoa ky ra v fI bIf cha c day
Ia chI HIn mua fhuc cho ch ng. Qua khung cu a ba n fhuc, m f
ca I ba n fay fho va o ca m m f ca I vo hn frong co m f ha o chI da
nha n ma f. ChI fI ca m Iay d ng ha o, nhn dI nhn Ia I r I no I:
- ua ha o kha c fh ba n, ha o na y nha n ma f Ia m khng fIu
duo c.
TI Io Ia m, va fI cha c chI HIn du ng ngoa I cu a co n Io gap
may. TI v I ba o chI fI:
- ThI, chI cu nha n cho nguo I fa, maI gIa nha doan cu ng
duo c.
TI khng da m no I ro v fI bIf chI fI ghe f vo ch ng nha
na y Ia m.
KhI chI fI can fhuc xong, quay Iung dI, fI v I ca m ca I que
fhuc ro fhm va o frong hn m f gIo f. Iu c dua cho chI HIn, fI ba o
khe :
- Thm cho r I day nho .
TI vu a do ng xong ca I cu a ba n fhuc fh o ngoa I b ng co
fIng ku:
- Chf fI r I, ca u cho fI muo n ca I de n, d ca r I!
TI dua de n ra xong r I nhn qua khe cu a, fhay m f ca nh
fuo ng khng bao gIo fI qun duo c; hn fhuc d sap xung daf,
fhuc ba n fung ra fha nh fu ng cham den nha nh. ChI HIn cu I xung
Ia f ca I hn In, ca I hn chI co n ray m f if fhuc; frong Iu c hap fap
chI Iay ngo n fay qu f fhuc duo I daf cho va o hn, nhung fhuc Ia n
ca vo I daf co n hu f g!
Khng Ia m sao duo c, chI nha f ca nhu ng ho n daf co day
fhuc d va o ba n fay -R I chI cu ng I day kho c fhu f fhif. Sau fhay
chI fI gIu c dem de n va o, fI pha I d ma c chI HIn ng I kho c frong
bo ng fI. TI vu a da f mnh xung gIuo ng na m fh va ng co fIng
nguo I ca I nhau, fI cha c Ia o nha chI HIn, ch ng chI duong da nh
ma ng chI fa.
Sa ng hm sau, fI sang nha chI HIn so m, fhay chI fa ng I
du a va o go c, da u fo c bu xu , ve nguo I m f mo I, frn fra n co m f ch
sung fim In. TI khng fhay may ca I Io nan dan do d day, II n ho I:
TR!Y N NCA N NH T IINH 37

- a c ba n Io dI r I pha I khng7
- Khng, fI caf o duo I bp.
- Th ha o chI hm qua7
ChI fa fhay fI ho I duo ng d f, nhn fI co ve so ha I, no I m f
ca ch hoa ng hf:
- TI vay cu a.... Khng! Nguo I fa fra no fI.
- a c ma co nguo I no fI n.
- y no cu ... da Iau.
Vu a no I dn day fh nghe bn nha fI co fIng nguo I no I fo,
con do nha fI cha y ra ngo nga c nhu fm m f va f g. TI ho I fh no
fra Io I:
- Nha maf con ga , con ga sng fhIn fo nhaf...
ChI HIn ho I fI:
- Con ga na o fh ca u nhI!
- ay con ga hm qua no sang day m vu ng cu a ba c ay.
ChI HIn fhf nhIn no I:
- Chf fI r I! Ca nha ca u!
TI ho I:
- Ia m sao ma chf7
ChI HIn Iung cung nhu dInh no I Ia I fhI, nhung ca I fri
non no f cu a fI da hI u ro , da doa n ra hf. TI nga m Ia I chI fa fhay
ve ma f fa I me f, nu a v do I, nu a v Io ma fI dem Io ng fhuong ha I v
cu ng. V hf Io ng vo I ch ng pha I dI an fr m ga Ia I bI ch ng ma ng.
Tu nhIn fI mun fm ca ch chng ch cho nguo I da an ca p ga nha
fI. TI nga m nghI m f Iu c r I ba o chI fa:
- uo c! a c du ng Io, ba c d ma c fI!
R I fI v nha cha y fha ng ra c ng sau nhn xung sng, ba o
chI fI ra ng:
- Nha maf ga pha I khng, fhI du ng fm nu a v ich, hm
qua fI fhay con ga gIng con ga nha fa da u o duo I fhuy n bun n I
daf. ay gIo ho dI ho cu m dI r I. Co n bIf fhuy n aI ma ho I.
TR!Y N NCA N NH T IINH 38

TI Iay Ia m fu da c ra ng da fm duo c m f k hay va raf mu ng
ra ng ca I k do hI u nghI m, v chI fI coI nhu maf ha n con ga r I,
khng cho nguo I dI fm nu a.
TI co n be khng hI u ra ng gIu p do m f nguo I an ca p fh Ia
ff hay xau, fI chI bIf ra ng frong Io ng fI Iu c bay gIo vuI ve Ia m,
vuI ve v cu u fhoa f duo c m f nguo I kh so , da ng fhuong.
V sau, fI ca ng nga y ca ng ca ch bI f vo I ca I xa h I da u
duo ng xo cho ay. n nay da ga n haI muoI nam, ca I ca nh do I cu da
Io mo frong fri nho , nhung cau chuy n cu a chI HIn fh khng bao
gIo fI qun duo c.
Ca I do I da u duo ng xo cho ay ngay fu fhu a co n nho da da y
cho fI hI u ra ng: mun cho nguo I fa d co Io ng fhI n fh pha I Ia m
fh na o cho nguo I fa kho I nghe o kh , ma m f xa h I nghe o kh fh
bao gIo cu ng d fha nh m f xa h I xau xa.
Ru t t t p truy n ngn Anh phai sng,
Nxb. i nay, Ha N i, 1934
TR!Y N NCA N NH T IINH 39

N!O C CHA Y OI O NC

Nuo c xuI do ng, bu m fhua n gIo . HaI bn bo sng haI da y
d I da I, suong bu I chI u da Io mo phu chan; frn ngo n d I va I ra ng
fhng nhu may vf mu c nha f... fro I Ia nh va frang frong...
SInh ng I o ngoa I khoang fhuy n, ke o c a o In che cho kho I
Ia nh, quay ra phia sng vo va n nhn ca nh nuo c frI, frang gIa I.
Cha ng Ia ng yn d fam fri phIu Iuu, khng nghI g, khng vuI,
khng bu n, co ca I fhu bnh fInh v fu.
SInh In choI nguo I quen o Pha Ia I, khI fro v , nhan co
chIc fhuy n nau cu ng xuI nn xung fhuy n, bao gIo dn nha fh
dn, v cha ng khng v I g. Ma SInh cu ng khng bao gIo bIf v I,
cha ng Ia con quan nha gIa u co , nn sng m f cu c do I nha n nha , cu
d nam, fha ng dI qua hf nga y no dn nga y kIa... dI qua nhu do ng
nuo c cha y xuI.
SInh duong ng I vo va n, b ng nghe frong khoang co fIng
nguo I no I raf fhanh fao. SInh Iay Ia m Ia , v Iu c xung fhuy n chI co
haI vo ch ng nguo I Ia I do da gIa . SInh quay Ia I fhay m f nguo I con
ga I fra c d muo I fa m fu I, ma c chIc a o fu fhan va vaI da cu , chIc
khan vung da ba c, fo c ru xung ma bI rI, nhung ne f ma f xInh
de p fuy f fra n, haI con ma f frong va sa ng, frng fhanh fao co ve con
nha khu ca c. SInh nga c nhIn, gIuong ma f nhn. Nguo I con ga I
khng d y , khng chu f e I , ngay fho nhn SInh, hoI mIm cuo I, se
no I:
- Mo I ng va o xoI nuo c.
Trn chIc chIu fra ng SInh fhay co d am nuo c va ca I khay
g du ng may chIc che n su f mI ng. Nguo I con ga I ro f nuo c va o che n
hoI In nghI ngu f, mo I SInh ung, r I Ia I IuI v khoang cuI fhuy n
vu a ca m Ia I, vu a dun bp. SInh ca m che n nuo c In nhung khng
TR!Y N NCA N NH T IINH 40

ung, va n dam dam nhn fheo: duo I a nh Iu a, haI ma f nguo I con ga I
Ia I ca ng sa ng, dI ma Ia I ca ng h ng.
SInh nga m nghI:
- Qua I, khng Ie haI vo ch ng Ia I do cu c kIch fh kIa Ia I co
nguo I con ga I fhanh fao nhu va y. Ca I fhan kIa phu fam a o da ba c
ra ch, nghI k da ng fhuong, dI ma kIa no na o d chIu gIo suong ma
haI fay kIa fha ng nga y da m nuo c Ia nh, mo ca fanh, sao cho xu ng
da ng.
SInh dn ga n ch dun nuo c, ba o nguo I con ga I:
- Trn fhuy n co cu I, c cho may fhanh cu I fo d fI ra suo I,
dI fhuy n khng quen, chan fay fI Ia nh gIa ca .
Nguo I con ga I ru f o duo I khoang fhuy n may fhanh cu I, r I
no I:
- Thua ng, ng chIu kho ng I ro m Iu a Iay ma suo I, cha u co n
ma c ca m Ia I.
SInh fo mo ho I chuy n:
- C ng I ca dm fh khng Ia nh sao7
- Thua ng, quen dI... va Ia I cha u chI ng I dn nu a dm, fha y
cha u dI ngu so m, nu a dm Ia I ra fhay.
SInh no I du a:
- C co Ia nh va o ma suo I, d fI ra ca m Ia I cho.
- Ong ca m khng quen, dam va o bo fh chf!
C no I xong cu I ma f, mIm cuo I. SInh gIo haI fay In suo I,
no I:
- Thuy n na y fo ma sao dI if nguo I fh c7
- Chuyn v , xuI nuo c fhua n gIo , chu ng cha u khng pha I
Ia y fhm nguo I cho do .
- Ia m ngh na y v mu a re f vaf va Ia m nhI7
- Chu ng cha u quen dI...
- C xung Ia m duo I fhuy n na y duo c bao Iau7
Nguo I con ga I ngu ng In, hnh nhu Iay Ia m Ia , cho cau ho I Ia
va n vo nhung cu ng fra Io I:
TR!Y N NCA N NH T IINH 41

- Chu ng cha u Ia m ngh na y fu fhu a be , fha y u cha u da gIa ,
fuy ngh vaf va nhung va n pha I Ia m, v khng Ia m fh khng co ca I
an.
SInh nhn ky fay nguo I con ga I, fhay fay fuy nho nha n, xInh
xa n nhung Ia m Iu ng nhI u v da sa m sa m den, nhI u ch fha nh
chaI, fu nhIn dem Io ng fhuong; fu su fhuong m f nguo I con ga I de p
dn su yu fuo ng khng xa Ia m. SInh nhn va o ma f nguo I con ga I
ho I va n vo:
- C ca do I o duo I fhuy n cha c bu n Ia m nhI7
ay gIo ngoa I ma f sng bo ng frang ro I xung nhu ra c hoa
ba c frn Ia n so ng... co n ngoa I xa fh suong dm mo m ng, ma frong
ca I ca nh nhu fhu c nhu hu ay, SInh fuo ng chu ng duong ng I dI dI n
vo I m f nguo I fIn nu fra hnh Ia m nguo I con ga I cho do ...
- C va o day ng I suo I cho kho I Ia nh, bay gIo duong o gIu a
sng fh be Ia I fha ng ma c cho fhuy n no dI.
Nguo I con ga I nghe Io I, va o ng I bn Iu a gIo fay suo I. SInh
d fay In fay nguo I con ga I, no I:
- Tay c Ia nh gIa ca , f I nghI p qua !
Nhn dn c be fh c be va n dI m nhIn nhu khng, cho
SInh so fay mnh Ia fu nhIn, cuo I no I m f ca ch ngay ng:
- Ng I day am qua nhI, nhung am qua chc nu a ra Ia I Ia nh.
- ay cu ng I bn fI Ia am.
Nguo I con ga I Ia I cuo I m f ca ch ngay fho. SInh au ym ho I:
- C em nam nay bao nhIu fu I7
- Muo I fa m hay muo I chin fu I, fI cu ng cha ng nho .
- Th c em fn go I Ia g7
- Tn fI Ia uyn.
SInh nga c nhIn:
- Tn c Ia uyn a 7
- Vang fn fI Ia uyn, co g ma ng Ia .
- Ia v fn fI Ia KIm, fn haI nguo I cha p Ia I fha nh KIm
uyn.
TR!Y N NCA N NH T IINH 42

Nguo I con ga I nhu khng hI u, ho I:
- KIm - uyn co nghIa fh na o7
- Ia c vo I fI co duyn vo I nhau.
C be cuo I... nhung va n ca I cuo I ngay fho nhu fruo c.
SInh no I may cau ngu y , nguo I con ga I d u khng hI u ca ,
chI fra Io I ba ng may cau m c ma c, hay cuo I m f ca ch ngay fho. SInh
ca ng nhn nguo I con ga I ca ng fhay xInh de p, ca I ve de p I ng Ia y da u
aI frng fhay cu ng pha I ca m, hung chI nhu SInh ng I dI dI n fha
h nga m nghia, frn fro I duo I nuo c, rIng mnh vo I m f fuy f fh
gIaI nhan.
Nhung SInh Iay Ia m cha n na n v khng ngo fam IInh h n
chaf pha c, m c ma c ay Ia I co fh a n duo I ca I hnh sa c de p de dn
nhu fh, kha c na o chIc a o nau ba c ra ch bao phu Iay fam fhan nga
ngo c, fuy f my kIa.
SInh ng I sa f va o nguo I con ga I, c con ga I khng no I g, va n
m f ne f ma f fha n nhIn, haI con ma f xInh de p va n m f ke v fnh.
SInh na m Iay fay nguo I con ga I, nhn fha ng va o ma f, au ym ho I:
- C uyn...
C be , khe ke o fay ra, go I fo:
- Tha y oI sa p dn dng Mia r I, fha y ra ma ke o day.
SInh du ng da y IuI va o frong khoang, vo ca m che n nuo c ung
- nhung ma I cu ng khng fhay ng cu Ia I do ra. SInh bIf nguo I con
ga I Iu c nguy cap vo go I cha ca u cu u, Ia I foan dn ga n ch nguo I con
ga I ng I, nhung che p mI ng, no I m f mnh:
- V ich! Ra Ia m g7 ich Io I g7
M f nguo I con ga I xInh de p dn fh ma fa khng fh na o
yu duo c, ma nguo I do cu ng khng fh na o yu fa, khng bIf yu Ia
ca I g! Co n Ia m xIu Io ng nguo I d mua vuI m f Iu c fh khng no ...
ThI chI fh na y fhI, chI fh fhI d go I Ia gIu ca I ky nI m m f dm
dng frn fhuy n cu ng nguo I con ga I de p. R I sau day... cu c do I
m I nguo I dI v m f nga ...
SInh gIo chan da p, ngu m f gIac, fo mo sa ng hm sau mo I
da y. Iu c bay gIo fhuy n vu a dn Ia ng SInh. SInh fu gIa haI vo
ch ng Ia I do va nguo I con ga I In bo . Nguo I con ga I co n du ng frn
TR!Y N NCA N NH T IINH 43

mu I fhuy n frng fheo, gIo frn sng dua may fa a o nau ba c phaf
pho... SInh Ia f Ia f quay c frng vo I Ia I d fhu va o frong fri nho ca I
hnh a nh cu a m f nguo I con ga I de p cha c khng bao gIo SInh Ia I co n
fhay m f Ia n nu a.
'
' '
Nhung m f su fnh co Ia I Ia m cho SInh ga p nguo I con ga I ay
m f Ia n fhu haI... Tu Ia n ga p go fruo c dn bay gIo da muo I nam.
Trong muo I nam ay SInh da Iay vo da co con, cu c do I va n dI
nhu do ng nuo c cha y.
SInh m f hm, ba n chu f vI c pha I dI do II n go I m f chIc
fhuy n da nh ca fhu cho . M f nguo I da n ba , b con o frong khoang
fho da u ra ho I:
- Ong mun fhu fhuy n...
SInh nhn ky nguo I da n ba , su ng sf bu f mI ng no I:
- C uyn!
Nguo I da n ba cu ng nga c nhIn:
- Ong bIf fn fI7
- C khng nho sao... C khng nho nguo I dI do fu Pha Ia I
muo I nam v fruo c...
SInh nhn nguo I da n ba fh nguo I ay ve ma f nga n ngo nhu
khng hI u, khng nho ra. Ma SInh fh khng fh Ia m duo c.
Nguo I da n ba khng d y dn SInh, quay ma f va o frong
khoang no I:
- Tha y cha u ra co ng kha ch ho I fhu fhuy n.
Nguo I ch ng dI ra, da u quan chIc khan nau, mnh ma c a o
c c nau, qua n bung Ia fo a, ve ma f xau xi, no I:
- Mo I ng xung, chu ng cha u cho ...
SInh xung ng I o mu I fhuy n, nhung va n dam dam nhn
nguo I da n ba ; muo I nam da qua, ma frng va n pha ng phaf nhu
TR!Y N NCA N NH T IINH 44

nguo I con ga I nam xua. Tuy da du ng fu I nhung va n m f ve de p
I ng Ia y, fuoI fa n nhu khI co n Ia con ga I. SInh nhn nguo I da n ba ,
nhn dn nguo I ch ng, dn du a con frong Io ng me , nghI dn ca I mo
m ng cu a mnh muo I nam fruo c fho da I, Ia m ba m:
- Cu c do I! Cu c do I nguo I fa nhu fh day! Ma chI co fh! Ta
fuo ng nguo I con ga I de p fh khng fh na o sng frong ca nh nghe o
he n duo c, fa a I nga I, fa fhuong... Nhung nguo I con ga I de p ma fa
fhuong na y khng bIf mnh Ia kh , khng bao gIo nghI dn xem
mnh co kh khng, v fnh fha n nhIn sng fheo ca nh do I ho ... nhu
do ng nuo c sng kIa cha y frong Io ng sng.
SInh bu I ngu I, cu I ma f nga m do ng nuo c, nga m may ca I ra c,
fan fa c m I ca I frI v m f phia... kha c na o hnh a nh cu c do I cu a
SInh vo I cu c do I cu a nguo I con ga I cho do , m I bn dI v m f nga ,
khng bao gIo ga p nhau.
Nguo I da n ba khng d y dn SInh, ve ma f fha n nhIn nhu
khng bIf mnh vuI hay kh , khng bIf mnh Ia xInh de p, nhu
khng bao gIo nghI dn ra ng nguo I de p nhu mnh co xu ng da ng vo I
ca I ca nh do I ay khng... v fnh khe caf fIng ha f ru con:
...N c chay i do ng...
...Con sng Thng... n c chay i do ng...
Nga y 22 tha ng 12 nm 1932
Ru t t t p truy n ngn Anh phai sng,
Nxb. i nay, Ha N i, 1934
TR!Y N NCA N NH T IINH 45

NCH O

- Mnh da do chua7
Thay vo ng I du a va o fuo ng, ma f co ngan I , Tro ng khng
bIf Ia na ng kho c hay v fa I frong nha da y kho I. Cha ng fho raf kho ,
ng I ghe va o da u pha n, haI khuy u fay chng na ng n xung du I va
ba n fay bo fho ng, co ve m f nho c. Tuy fro I no ng nhu ham, m hI ra
uo f da m a o frong ma Tro ng cu ng khng bu n co I a o ba nh f xanh
da y vf da u xe f.
Nhn qua ca I ma nh ra ch sang go c nha bn kIa, Tro ng fhay
ba c Pha c, nguo I da n ba ba n ha ng rong o chung vo I cha ng cu ng
duong ng I, haI khuy u fay chng va o du I co ve nga m nghI. Tro ng
fha y bu n cuo I nn v I va ng ng I kha c kI u dI: o frong m f ca I nha
Iu c nhu c hon muo I gIa dnh, Iu c an Iu c ngu , aI cu ng nhn fhay aI,
nn Tro ng Iun Iun kho chIu, cu d ng khng duo c fu do.
Nguo I da n ba d f nhIn chu I In may fIng, r I fIp fheo m f
fra ng da I:
- I guc ba vu a d day, ngoa nh dI m f ca I, hu da maf bIn!
Va f fhu khng Ia bao, nhung ma fu c chu ! Hu , o Ia n vo I nhu ng quan
an ca p!... XIn du ng aI cha nh Io ng. TI maf cu a fh fI no I, cha ng ng
ba na o cam duo c fI.
Tro ng bIf Ia nguo I ay no I da Iau r I, ma no I cau ay co Ie da
hon va I chu c Iuo f. Ho vu a ng I nghI cho do m f, nay Ia I ba f da u. V
chI u na o, nhu ng nguo I o frong nha cu ng fm dIp fo fIng vo I nhau,
nn cha ng khng d y . Nhung dn Iu c fhay nguo I do mon men Ia I
ga n chIc ma nh, cu I nhn xung ga m ca I gIuo ng cu a cha ng, vu a
nhn vu a no I: "Vu f m f ca I bIn maf, nha y fhu c!" nhu co y d cho vo
con cha ng Iay dI guc, fh cha ng khng gIu duo c gIa n, mun cha y
ra na m fo c nguo I ay du I xung fh m ga ch cho bo fu c. Cha ng Ia m
ba m:
TR!Y N NCA N NH T IINH 46

- Hu , qua Ia m. a m nghI cho mnh an ca p.
Nhung cha ng va n ng I yn: haI fay n I gan ba m cha f Iay
fha nh gIuo ng. Cha ng fran fInh Ia I ngay, fu ba o:
- Mnh ha y co n gIu nhu ng fho I cu a cu c do I sang fro ng cu .
Nu cu fu c gIa n ho fh fu c gIa n ca nga y.
Quay Ia I, fhay vo va n ng I yn frong go c gIuo ng. Tro ng doa n
Ia na ng khng bIf chuy n. a o fhay ch ng nhn mnh cham chu ,
nn nhch me p hnh nhu na ng pha I c hf su c, pha I kho nho c Ia m
mo I nhch n I m f nu cuo I do n ch ng.
Tro ng dau do n nghI dn ra ng vo cha ng con m f nha gIa fh,
Iay cha ng khng pha I v fnh yu, cu ng khng pha I v cha ng co fa I
ca n, ma chI v cha me na ng ham ca I gIa fa I cu a cha ng. Hon sa u
nam o vo I nhau, Iu c na o cha ng cu ng nha n fhay Io ng khInh re cu a vo
dI vo I mnh, ma c da u Io ng khInh re ay raf kin da o. Ngo dau nay
na ng ng I kIa, mnh ma c chIc a o ca nh va vaI, chIc qua n IInh ba c
ma u, ga y go , m yu, o Ia n vo I nhu ng nguo I nghe o cu ng ma f frong
xa h I, ma Ia I co n nghe o hon ho .
Xa y ra nhu va y chI v may ca I faI na n d n da p dn m f ca ch
baf ngo . Cha ng khng bIf Io xa, qua fIn o cu a ca I mnh. Sau khI gIa
fa I kha nh kI f, cha ng sng vaf vo vaf vuo ng, ngu a fay xIn anh em
quen fhu c m I nguo I m f if d nuI vo , nuI haI du a con de va haI
du a cha u b cI cha me ma cha ng da nha n Ia m con nuI. Nhu fh
duo c may fha ng, sau khng aI gIu p nu a, cha ng dua vo dn day,
fhu m f ca I gIuo ng nam ha o m f fha ng va da kIm duo c vI c Ia m o
m f nha chu a f.
M f nguo I ga nh nuo c dI ngang qua, nuo c ba n va o ba n chan
Ia m cha ng gIa f mnh. Cha ng nhn ca I n n ga ch Iong Io uo f su ng
nuo c, nhn nhu ng Ia n kho I fo a o ca c bp ho a Io ra, Ia m ba m:
- O fh na y chI va I fha ng Ia ho Iao.
Truo c kIa, khI co n co nha cho fhu, cha ng chI cf fhu v
nhI u fI n, khng bao gIo cho fh Ia v nhan da o. Nay cha ng mo I
nha n fhay m f ca ch ro r f, fuy ra ng ca ch cho fhu ay da gIu p cha ng
co noI fru ngu ba ng m f gIa raf re .
Cha ng ca n dn, nhung chinh v su ca n ay ma vI c cho fhu
nhu va y Ia d c a c. Cha ng nga m nghI:
TR!Y N NCA N NH T IINH 47

- Nu phen na y fa co nha cho fhu fh fa nhaf dInh bo .
Cha ng mIm cuo I no I:
- Phen na y!
Tu nhIn cha ng fhay vuI ve va nghI fha m:
- ay gIo mnh dam ra co Io ng ff, Ia chua.
Cha ng nha n fhay cha ng fruo c kIa fa n a c, ma fa n a c chI v v
fam va ich ky . ay gIo cha ng mo I bIf khng aI mun gIu p mnh Iu c
nghe o, chI v Iu c gIa u mnh khng nghI dn aI. Cha ng sung suo ng,
ma ca I sung suo ng ay mo I Ia Ia m, cha ng fhay vu f co ca I quan nI m
cao quy v nhan pha m cu a mnh. Tro ng ngu ng In nhn vo , ma Ia n
da u cha ng nhn vo khng co y fhe n Ia I co ve hoI kIu. May du a con
cha ng o ngoa I cha y va o, cuo I no I, du a na o cu ng fho h ng h c. Tro ng
au y m ho I:
- Ca c con dI choI dau v 7
- Chu ng con da bo ng o bo sng vuI qua .
Tro ng nhn nhu ng go ma h ng ha o, Ia m ba m:
- ChI if Iau nu a Ia hf ca h ng.
Thay m f du a ku do I, cha ng mo I su c nho dn gIo nau com.
Cha ng cho fay va o fu I a o, van v ba d ng ha o m f ca ch au ym, v
ba ha o chI ay Ia fI n cu a cha ng kIm ra Ia n da u fIn. No Ia I quy nu a
Ia v khng co no faf cha ng va vo con pha I nhIn do I.
Tuy fruo c kIa gIa u co ha ng nghn, ha ng va n, ma bay gIo
cha ng mo I fhay mnh "co fI n". Cha ng k u may ha o chI o da y fu I
va o Io ng ba n fay va na m Iay fha f cha f.
'
' '
Tro ng fhay fIng guc cu a mnh n n frn ga ch he duo ng ku
fo m f ca ch kho chIu v cha ng dI guc chua quen. Cha ng fuo ng nhu
fIng guc xuI ba o mo I nguo I d y dn mnh. Truo c khI re va o m f
ca I ha ng com, cha ng fu nhIn quay da u nhn Ia I phia nha o , co ve
m f nguo I vu ng fr m. Cha ng re va o day an qua sa ng d Iay su c Ia m
TR!Y N NCA N NH T IINH 48

vI c, frong khI vo con cha ng pha I nhIn. Cha ng khng mun an o
nha m f mnh fruo c ma f vo con.
Va o ha ng, Tro ng mua m f xu xI da u den, v cha ng doa n
fhu qua do no Iau. Cha ng Iay du a xa n fu ng mIng cham muI vu ng
r I nhaI fhong fha , vu a nhaI vu a nga m nghI, nghe ngo ng. Cha ng
ga f gu Ia m ba m:
- Ca ng nhaI Iau ca ng fhay bu I mI ng.
a ha ng fuo ng cha ng khen xI cu a mnh fh I khe o, II n mo I:
- a c an xu nu a!
Tro ng khng ngo xI da u den Ia I ngon dn fh; cha ng da f
du a xoa haI fay vo I nhau, co ve khoan khoa I, ba o ba ha ng: - a cho
fI fhm m f xu. a Iay o da y ra cho no ng.
Tro ng Iay Ia m fIc ra ng m f fhu c ngon fh na y ma an vu ng
fr m, vo con khng duo c huo ng. Cha ng ca m d ng nghI dn nhu ng
ca I vu ng fr m kha c, frn vo dI ha f mo fu ng chaI sam banh, va Iay
Ia m Ia ra ng nhu ng Iu c do sao khng a y na y ba ng khI an co haI xu
da u den cham muI vu ng rang ma n.
Cng vI c cu a cha ng ca nga y hm ay Ia na m duo I ga m f
fhay "Ia p" xe. Trn ma cha ng, nhu ng gIo f m hI ho a vo I da u ma y
fu fu cha y xung faI, xung c . Mo I da u, cha ng fuo ng khng sao
chIu n I, nhung sau cha ng nghI m ra ra ng su no ng bu c ca ng fang
In, su kho chIu ca ng bo f da n. Nu cha ng Ia m f nguo I gIa u co du ng
o ngoa I, fuo ng fuo ng pha I Ia m vI c nhu va y, faf gh so Ia m, cho
cu c do I Ia khn na n, khng da ng sng, khng co nghIa Iy g. Truo c
kIa, cha ng cu ng fuo ng fh, v chinh cha ng gIa u co ; fruo c kIa khng
fhIu fhu g, khng bao gIo pha I m f nho c dn fhan ma khng Iu c
na o cha ng duo c yn fInh, Iun Iun fu ho I sng d Ia m g, va c fm
m f ca I nghIa cho su sng cu a mnh, cu a mo I nguo I ma khng fm
ra.
ay gIo ca I ban khoan ay da maf ha n. Cha ng fhay cng vI c
cha ng co nghIa Ia m, v nho no ma cha ng va vo con cha ng duo c no
bu ng. Ca I nghIa ay khng cao fhuo ng g cho Ia m, nhung no co . Co n
hon Ia fruo c kIa cha ng khng bIf Ia m g d sng, fuy bu ng Iu c na o
cu ng no. ay gIo cha ng mo I hI u ra ng xa h I khn na n khng pha I
Ia xa h I nhu ng nguo I Ia m vI c, fuy Ia m vI c m f ca ch khn kh .
TR!Y N NCA N NH T IINH 49

uong khI nhu ng y nghI ay I n x n frong o c, Tro ng va n
khng qun ca n rang Iay hf su c xoay "bu Ioong". M hI cha y ro ng
ro ng frn ca nh fay cha ng. M hI cha y ca va o ma f Ia m cha ng hoa
ma f nhn khng ro . Cha ng fhay hI n ra m f cc nuo c chanh vo I m f
mIng nuo c da frong veo, cha ng da ung bn bo bI n Son m f
bu I chI u mu a ha nam na o...
'
' '
Tro ng chu I da u va o m f go c ma n na m du I fha ng chan fay,
fhIu fhIu ngu .
He ma f nhn qua va I ma n, cha ng fhay Iam fam o ca c go c
nha fI om nhu ng ngo n Iu a de n Hoa Ky xanh Ie nho ba ng ha f fho c.
M f va I fIng ho, fIng kha c nh , r I Ia I dn nhu ng fIng nga y d u
d u, fIng vo ve cu a nhu ng con mu I chuI qua I ma n ra ch bay va o.
HoI no ng Ia m mo nhu ng ngI sao Io frong khung cu a s . Khng co
m f Ia n gIo nhe ; va I ma n ru na ng n xung chIu. Tro ng fuo ng nhu
na m frong m f ca I dIa ngu c fI, va fuo ng fhay fham va o nguo I hoI
no ng cu a m f ca I va c da u d ga n do . Cha ng gu c da u va o ca nh fay,
nha m cha f ma f Ia I va mun da m mnh frong gIac ngu nhu m f
nguo I da m mnh frong co I chf.
Nu a dm a o fhu c gIac ng I da y. Na ng vu a phe pha y qua f,
vu a dua ma f nhn ch ng, r I che p mI ng no I:
- Ngu g ma qun ca fhay qua n a o.
Tro ng na m ngu cu d nguyn ca qua n a o Ia m vI c: m f ca I
qua n fay na f nha u va m f ca I a o "so mI" ra ch va vaI, da u day be
be f.
a o dIu da ng nga m nghia ch ng na m ngu m m f; fhay du a
con cu a qua y, na ng chI Io so ch ng fInh gIac, maf m f gIac ngu raf
ca n d Iay Ia I su c maI Ia m vI c.
Na ng ng I Ia I ga n ch ng, guo ng nhe nha c da u ch ng, da f In
du I mnh. Ia n da u na ng fhay yu nguo I ch ng da v na ng Ia m Iu ng
vaf va suf nga y, khng co m f Io I fhan va n.
TR!Y N NCA N NH T IINH 50

Na ng gIo fay pha I qua f raf nhe , co n fay fra I au ym vuf ve
nhu ng Ia n fo c uo f da m m hI cu a ch ng. Na ng fhay fh n fhu c
frong da , r I fu nhIn nuo c ma f u a ra cha y uo f da m haI bn ma .
Na ng khng gIu duo c nu a, cu I xung hn m f ca I In fra n ch ng, va
nhu nguo I m man, na ng m Iay ch ng, gu c da u va o vaI, khng
nghI g dn m hI va mu I da u ma y khe f o qua n a o ch ng xng ra
n ng na c. Tro ng fhu c da y hoI Iay Ia m Ia v cu chI kha c mo I nga y
cu a vo ; cha ng hI u va sung suo ng nga m nghI:
- Co Ie Ia n da u fIn mnh va vo mnh bIf fh na o Ia fnh
yu.
Tuy hI u va y nhung cha ng khng no I ra, chI ho I:
- Hm nay em Ia m sao fh, em a o7

Ru t t t p truy n ngn Ti tm, Nxb.
i nay, Ha N i, 1936 Cht d

TR!Y N NCA N NH T IINH 51

CH T O
Khuong chng haI fay xung chIu, I da n nguo I ra m f go c
gIuo ng, r I gIo fay mo ngan ke o ba n. Cha ng cu I ma f nhn va o frong
ngan ke o, nhung v bu ng fI, khng nom ro , nn cha ng cho fay va o
Iu c Io I, nam ngo n fay xo e ra quo qua ng bn go c. Tm m f Iu c Iau,
cha ng da y ngan ke o Ia I, co ve fhaf vo ng. Khuong nho ro m f hm co
vu f va o ngan ke o m f dIu fhuc Ia hu f do , fh ma nay bIn dau
maf. Cha ng cau ma y Ia m ba m:
- Cha c Ia I fha ng nho khn na n ay no xoa y cu a mnh r I.
ng Khuong cho f fhay m f ma u fhuc Ia na m go n o chan
ca I m . Cha ng ca m In, fh I ma nh cho hf bu I, d va o mu I ngu I.
- Thuc Ia AngI. Cha c Ia cu a fha ng cha Ha p Ia I fham mnh
hm no .
Khuong nho m da y va Iay ngo n fay co I fhuc cho foI. Cha ng
nhn du m fhuc frong Io ng ba n fay, vuI mu ng no I:
- Cu ng duo c m f dIu nho .
Mo c fu I m f Iu c Iau, Khuong Iay ra m f fa p gIay fhuc Ia ,
ng I Ioay hoay quan. Cha ng Ia m cng vI c ay raf fhong fha nhu co y
ke o da I ca I fho I ky cho do I duo c hu f m f dIu Ia raf ngon.
Tu nga y bI II f haI chan - dn nay da ga n ba y nam - Khuong
Iu c na o cu ng quanh qua n bn gIuo ng.
Khng Ia m vI c g ca , nn cha ng Iay ca I nghI n fhuc Ia Ia m
m f ca I fhu d c nhaf d khuay kho a n I bu n. Nha cha ng nghe o
da n; cha ng co n sng duo c dn bay gIo Ia nho o nguo I vo co if Iung
vn mo m f cu a ha ng ba n ga o fe .
Khuong da nh dIm cham dIu fhuc Ia , nhung v fhuc a m,
hu f mo I m m cu ng khng duo c fi kho I na o. CIay uo f nuo c bo f, ra ch
fung; Khuong nh ma nh cho nhu ng so I fhuc kho I ba m Iay mI r I
fu c mnh qua ng dIu fhuc dI.
TR!Y N NCA N NH T IINH 52

Khuong na m Im m f Iu c, foan go I fha ng nho , fh co fIng vo
cha ng fhe f o ngoa I nha . Cha ng dInh ba o fha ng nho xIn fI n mua
fhuc Ia , nhung fhay va y, cha ng da nh nhIn fhm do I Iu c kha c. Nu a
gIo sau, nghe ngo ng bIf Ia o ngoa I cu a ha ng khng co kha ch na o,
Khuong khe go I:
- Nho oI!
Khng fhay fha ng nho va o, va bIf Ia no ba n Iun fay, nn
Khuong cu fhInh fhoa ng Ia I go I khe m f fIng, may ra Io f va o faI no
chang. Sau cu ng, fhay fha ng nho va o, cha ng nga p ngu ng da n:
- m ra xIn mo fI n mua cho ca u bao fhuc Ia .
Iu c fha ng nho ra ngoa I na ng caf fIng ho I, cha ng da doa n
fruo c duo c nhu ng Io I cu a vo cha ng:
- Ca u ma y hu f g ma hu f Ia m fh. Ca u ma y hu f nu a, fh
ma y cu ng hu f va o day m f nu a. a nh ma I cu ng khng chu a duo c
fho I an ca p cu a chu .
Theo sau Io I no I, m f fIng cp ma nh In da u fha ng nho ,
nhung Khuong chI d y dn fIng mo fra p va fIng xu, ha o cha m
nhau. ua fI n r I, vo cha ng co n Ia m ba m no I m f mnh:
- Hu f va o chI f ho, chu co duo c fich su g dau.
Tha ng nho va o bu ng, nu a nhu da f, nu a nhu vu f bao fhuc
Ia frn na p ca I am gIo , r I buo c v I ra ngay. Khuong khng nha n
fhay cu chI khInh fhI ay cu a da y fo , cha ng chI kho chIu v n I pha I
I ma I mo I fo I ca I gIo d Iay bao fhuc. Cha ng fran fro ng mo bao ra,
qua n m f dIu fha f fo, r I na m ngu a hu f Iun may hoI da I.
Kho I fhuc khI bay ngang qua nhu ng fIa na ng xIn chch fu
khe cu a s xung daf hI n ro ra nhu ng da m may, r I m f Iu c sau Ia I
bIn maf va o frong bo ng fI gIan pho ng. Khuong dau do n nghI dn
ca I fho I ky cuo ng fra ng fu nam haI muoI nham dn nam ba muoI
fu I, ca I fho I ky co n chu a chan hy vo ng v cu c do I, Iu c na o cu ng
hoa I ba o nhu ng cng cu c fo Io n, b ng b f chi khi hu ng du ng. Ho c
fruo ng Iua f duo c haI nam, Khuong bI du I, r I fu day, cha ng ba f
da u ha nh d ng. Vo cha ng, nguo I da n ba ca n c I, chua ngoa, ng I
ba n ga o o cu a ha ng h I do , co n Ia c IIn, m f fhIu nu ma nh de
dIu da ng, haI con ma f de p Iu c na o cu ng nhu duong mo m f gIac mo
xuan. IIn Iay cha ng chI v phu c cha ng Ia nguo I co chi r ng. Nhung
TR!Y N NCA N NH T IINH 53

nay ca I chi khi cu a cha ng, cu ng nhu ca I sa c de p cu a IIn khng
kha c g Ia n kho I fhuc Ia da bay qua fIa na ng bIn va o bo ng fI den.
Tu khI bI chan f II f, fuy va n nghI dn nhu ng vI c hoa I ba o
cu nhung Khuong da n da n fhay khng fha fhIf nu a, cho nhu ng
vI c ay Ia khng ca n. Cha ng fho o vo I mo I vI c, fho o vo I ca vo
cha ng Ia nguo I cha ng fuo ng yu dn khI nha m ma f. Vo cha ng cu ng
khng yu cha ng nu a, va sau ba y nam vaf va , kh so , na ng chI coI
ch ng nhu m f ca I bao na ng frn vaI, mun vu f dI nhung khng no .
Khuong chI mong vo bo ha n mnh, v co fh, cha ng mo I co
can da m dInh II u Ia I do I cha ng. Co n co nguo I nuI com an, fh
cha ng co n nhu fh na y ma I, v cha ng da hf ca nghI Iu c, khng fh
fu mnh vu ng da y duo c.
Khuong quan Iun dIu fhuc Ia fhu haI hu f fIp; frong
pho ng kho I um nhu co suong mo . Cha ng fhay ru c da u va ra o ru c
frong nguo I. TIng vo cha ng fhe fhe ma ng da y fo o ngoa I nha khIn
cha ng bIf faI Ia I. Tuy va y, cha ng cu ng va n nghe ro va Ia n na y kha c
ha n mo I Ia n, cha ng Ia I d y nghe.
- Vu a mo I fhay bo ng o day da cha y ru c va o bu ng ngu . Ngu
g ma ngu Ia m fh. Tao nuI ma y d ma y uo n fhay ra ngu va an ha I
fao a 7
Vo cha ng hu In m f fIng da I r I fIp fheo:
- Sao ma ca I s fI s kh so fh na y. Nhu ng f I, nhu ng no
na ng chnh chIch ca nguo I.
Khuong xoay mnh u p faI xung gI na m yn nhu nguo I
khng mun nghI ngo I g ca . Nhung fri cha ng va n cu quanh qua n
nghI v may fIng ma ng:
- Mnh bIf faI fh mnh chI khng nghe fhay. Nhung nhu ng
fIng ay va n co .
Cha ng vu ng ng I da y, ma u ru c In Ia m cha ng no ng bu ng
ma f.
Cha ng caf fIng go I:
- Nho !
IIn cha y ngay va o, v fhay fIng ch ng go I fo kha c fhuo ng,
doa n Ia co vI c g nguy kIch:
TR!Y N NCA N NH T IINH 54

- C fh, ca u7
- Mo ng I xung day, fI no I cau chuy n.
IIn nhn quanh qua n bIf Ia khng xa y ra vI c g, II n ga f:
- Ca u Ia m g ma rI In fh7
- Mo ng I xung day da na o7
- Ca u mun no I g fh cu no I ngay dI. TI duong gIo ba n...
Khuong no I nhu qua f:
- Th fI ba o mo ng I xung!
IIn cu ng qua f Ia I:
- Ca u mun ma ng fI day, co pha I khng7 Ia chua7
Khuong ha gIo ng xung:
- TI fuo ng khI mo ma ng da y fo , fh mo cu ng nn nghI dn
fI ma II u gIu gn Io I no I. Mo cu ng pha I co y fu m f chu f chu 7
- ay gIo ca u Ia I cam doa n khng cho fI ma ng da y fo nu a
sao. TI gIa n fh fI no I cho suo ng m m, fI khng r I hoI dau ma
nghI dn aI ca ... Kh fI chua, mun yn fhan ma nguo I fa khng
cho fI yn fhan. Th na y fh chf dI cho ra nh.
Khuong do I cho vo Im ha n r I c Iay gIo ng n f n no I:
- Mo kh fh fI cu ng khng sung suo ng g. Nhung mo nn
nghI Ia I nga y fruo c ma fhuong fI. Sao vo ch ng mnh...
Khuong mun nha c Ia I ca I fho I ky haI nguo I yu nhau nga y
xua, nhung nhn vo fhay ne f ma f Ia nh Iu ng, haI con ma f kh khan,
cha ng bIf ra ng khng bao gIo , khng bao gIo nu a, co n mong sng
Ia I duo c nhu ng nga y ha nh phu c da qua.
IIn khng hI u ch ng dInh no I g, fruo c khI quay ra, na ng
cuo I ga n, no I:
- Ia m nguo I fa maf ca fh gIo ! Cha duo c fich su g, chI duo c
ca I nha ng ha o.
HaI fIng "nha ng ha o" khIn Khuong uaf nguo I In, v nha c
Khuong nghI dn ca I finh hang ha I cu a cha ng nay da nhu f. Cha ng
mun ngoa I cha ng ra khng aI duo c nha n fhay su fru y Ia c cu a fam
h n mnh. Cha ng nghIn rang, na m fay gIo In fruo c ma f vo :
TR!Y N NCA N NH T IINH 55

- Mo pha I bIf, nu fI khng fa n fa f...
Nhung da ng dap hu ng h cu a Khuong chI Ia m cho IIn cuo I
nha f:
- Ca u khng pha I do a. Ca u do a nhI u Ia n r I. Ca u fuo ng fI
so ca u Ia m hay sao...
Na ng dI ra Ia m ba m:
- Anh hu ng rom!
Khuong na m ca I na p am foan ne m fheo vo . Nhung cha ng Ia I
ha fay xung. Cha ng fu ba o:
- Co hon duo c g dau. No cu ng da kh cha n v mnh. CIo no
fha nh ra khn na n nhu va y, dau pha I I I fa I no .
Khuong cha n na n, na m va f xung gIuo ng. Cha ng c nhac
haI chan In, nhung khng fh duo c.
- Mnh cu ng nhu fha ng chf r I!
Ma f cha ng b ng d y dn con dao dip, Iuo I fhun fhun nho n
v da bI ma I nhI u Ia n. Con dao do cha ng mua fu nga y co n kho e
ma nh, va da nhI u Ia n du ng d h fhan, v d ay cha ng co bao
nhIu nguo I fhu , nguo I so cha ng! Nhn ca I mu I dao nho n hoa f,
cha ng Ia I nho nhu ng hm h I ho p vo I ca c ba n o nha a da o du ng mu I
dao d mo nhu ng h p fhuc phI n mo I mua v . Cha ng co n nhu
frng fhay ro fruo c ma f ba n fay cu a c da o y u dI u fm ch chich,
r I mu I dao ca m xung, Ia m pho f In m f if fhuc phI n do sa m nhu
ma u da o. Khuong baf gIa c vo I con dao dip, Iay ngo n fay fro vo n Iuo I
d fhu xem sa c, nhu f. Cha ng na m cha f ca n dao frong Io ng ba n fay,
dua In ga n c . ChI m f ca I chich nhe va o ga y, m f if ma u pho f ra,
fh Ia hf. Vang va ng bn faI cha ng may fIng:
- Anh hu ng rom! Anh hu ng rom!
Cha ng se yn Ia ng khng ku m f fIng na o d fo cho vo
bIf ra ng mnh cu ng co can da m, ca I can da m cuI cu ng, bIf chf
m f ca ch Ia ng Ie .
ng cha ng so ha I, haI con ma f mo fo cham chu nhn ba n
fay na m con dao. Ca nh fay fu nhIn nga da n da n xung chIu va
TR!Y N NCA N NH T IINH 56

ba n fay mo ra; con dao Ian frn may ngo n fay r I roI khe xung n n
daf. Khuong Ia m ba m ba ng fIng Pha p:
- Khng! Ta khng fh duo c.
Ca nh cu a s he mo bI m f con gIo do ng sa p Ia I. Trong bu ng
fI om. Khuong fhay Ia nh ca nguo I; nhu ng cau nhIc cu a vo , su
nha f gan Iu c dInh quyn sInh da Ia m cho cha ng frng fhay ro ca I
chf cu a fam h n cha ng. Cha ng ca m fhay ca I chf ay gh so ba ng
may muoI ca I chf fha f, v no ba f cha ng pha I sng ma I, sng d ma
bIf.
Khuong du I haI fay, nhn In ma I nha . M f fIa na ng Io f
qua khe Ia Ia m cha ng nghI dn ca nh vuI sng cu a cu c do I bn
ngoa I. Cha ng fuo ng fuo ng ca c ngo n cay duong phap pho I a nh sa ng,
nga nghIng du a vo I gIo va nhu ng da m may fra ng duong nhe nha ng
frI frn fro I xanh cao...
May c con ga I vu a dI ngang qua vu a no I chuy n. Khuong
fuo ng fuo ng ho de p Ia m, nguo I na o cu ng kho e ma nh, ma ra m h ng
v na ng, va ma f frong sa ng v pha n chIu a nh frong fre o cu a fro I
fhu.
M f fIng cuo I gIo n sau m f cau no I du a, Khuong nghe nhu
Ia o frn co I sng dua xung, ma ca I bu ng fI na y cha ng fuo ng nhu
Ia m f ca I a o quan Io n d chn sng cha ng.

Ru t t t p truy n ngn Ti tm,
Nxb. i nay, Ha N i, 1936
TR!Y N NCA N NH T IINH 57

TH RO I MO T !O I CHI !

I
u ng buo c frn con duo ng Ia ng. an frua, duo ng va ng,
fI ng gIo fh I ke o ke f frong nhu ng ra ng fre gIa Ia n vo I m f va I fIng
ga ga y xa xa dua Ia I va fIng frong fre o cu a may du a fre n du a
duo I a nh na ng am a p. u ng cu ca m da u buo c, fuy cha ng va n bIf
ra ng Ia n na y kho Io ng fhoa f duo c; fu nu a dm dn gIo , cha ng da
ch n chan, dI hf Ia ng na y sang Ia ng kha c, nhung khng co m f noI
na o d cha ng fa m a n.
n duo ng, ca nh va I gc fhng gIa , may nguo I con ga I xu m
quanh m f ca I gIng khoI duong ke o ga u Iay nuo c. u ng kha f ra o
c , nhung va n khng da m du ng Ia I xIn nuo c ung, so nguo I fa nha n
bIf ma f mnh. Cha ng ca m da u dI, vang va ng nghe sau Iung fIng
gIo reo frong ra ng fhng, fIng cuo I no I cu a may c con ga I va fIng
nuo c cha y fu ga u xung gIng sau.
I ga n hf Ia ng, u ng frng xa ra: o gIu a fa n chan fro I,
fha p fhoa ng co may no c nha ga ch. Cha ng bIf do Ia da y ph huy n
V.., cha ng bIf ra ng cha ng da cu ng duo ng, fIn khng duo c nu a,
Iu I faf ga p nguo I du I mnh. Cha ng re II u va o m f ca I ngo con, dI
hf m f qua ng, ga p m f ca I c ng chu a, nu a khe p nu a mo . u ng
che p mI ng:
- Cu II u.
II u, v cha ng bIf ra ng va o day chI Ia do I nguo I fa dn ba f.
a u sao, khI da khe p c ng Ia I r I, u ng fho da I, nguo I nhu nhe ha n.
M f da y h ng no hoa, fhoang fhoa ng dua huong fhom. u ng dI qua
TR!Y N NCA N NH T IINH 58

m f ca I vuo n r ng, vu a va o dn ga n chu a, fh m f vI su ba cha y ra
no I:
- y chf mo I fha y ra ngay cho, chu a na y Ia chu a su nu o .
u ng nga n ngu nhn su ba , r I fra Io I ngo nga n:
- Nhung fI da fro f va o r I fh d fI va n ca nh chu a da .
R I u ng nhn ngang ngu a nhu m f nha kha o c , nga m
nghia ve de p cu a np chu a. Tha f ra cha ng duong Ioay hoay fm ca ch
a n fhan, nga m nghia ma I r I su ba cu ng dn mo I ra fhI.
Muo I Iam phu f sau, khI da xem kha p ca c noI d fm ch
frn, u ng du ng vo do c nhu ng chu ma cha ng khng hI u frn m f
fam bIa c . ng co fIng nguo I da y c ng chu a. Cha ng gIa f mnh,
Ia ng faI nghe, nhung Ia I yn fam ngay v fhay co fIng ca I fhen cu a
Ia I. Cha c Ia co nguo I na o o frong chu a vu a dI dau v . u ng fhay
d ng sau Iung, quay Ia I: dI ma f hoa duong dam dam nhn cha ng,
dI ma f nga c nhIn cu a m f c su fre fu I.
u ng nhu khng d y dn nguo I su nu , Ia I vo nhn bIa.
M f Ia f sau, su ba In cu ng vo I su c fre fu I, vu a caf fIng
mo I u ng ra, fh ngoa I c ng co fIng da p ma nh. a nguo I cu ng Ia ng
yn, Ia ng faI. u ng fIn dn ga n su ba , van Ion:
- a ch su ba , fI sng chf bay gIo Ia o fay su ba , xIn su ba
fhuong ma cu u fI. Ho sa p va o ba f fI, fI... m f nguo I...
TIng sau cu ng cha ng no I fha f khe , nhung haI nha su cu ng
nghe ro , va fhau ngay fnh ca nh nguy cap cu a nguo I kha ch Ia fham
chu a.
Su ba dua ma f nhn su c, co n su c va n dam dam nhn
u ng khng cho p. TIng go c ng ngoa I m f Iu c m f ma nh.
u ng no I:
- Su ba cho phe p fI dI frn... Nhung a n dau. a n dau bay
gIo 7
Trong Iu c su ba co n duong Iuo ng Iu chua bIf xu fri ra sao,
fh su c dI m nhIn, no I m f ca ch bnh fInh nhu khng:
- uo c, ng va o bu ng fI ma a n.
R I c Iay fay chI v phia nha fra I, ba o u ng:
- Ong xung ngay dI!
TR!Y N NCA N NH T IINH 59

Tuy duong Io so , hf hoa ng ma u ng cu ng pha I Iay Ia m
nga c nhIn v cu chI cu a c su. Cha ng fhoa ng fhay m f ve de p oanh
II f, Ia Iu ng hI n frn ne f ma f dIu da ng cu a nguo I su nu da dI m
fInh fm ca ch cu u cha ng, che cho cha ng nhu m f nguo I chI.
Trong Iu c u ng o frong bu ng fI, ne p mnh sau may bu c
hoa nh phI va cau dI, fh su c In fIng ho I nguo I go c ng:
M f Ia f sau, u ng fhay co fIng nguo I da n ng no I:
- Ia fha f! Co nguo I ba o dI va o ngo na y ma fm dau cu ng
khng fhay.
Va fIng nguo I su nu da p Ia I:
- Chu a na y Iu c na o cu ng do ng cu a, aI va o duo c day.
- Ho fre o fuo ng va o.
- Ca c ng fhu dI xem.
TIng su c fra Io I bnh fInh nhu khng, Im m f Ia f, r I
u ng fhay fIng chan dI v phia c ng va fIng ca I fhen. Cha ng vu ng
fam Ia I ga n cu a nhn qua khe ra ngoa I, fhay haI su duong du ng o
san ba n chuy n.
Su ba no I vo I su c:
- A I a Pha f! ay gIo Ia m fh na o7
- a ch su ba con nghI nn d cho nguo I fa a n dn chI u.
- Th ng Ia ng nuo c...
- a ch su ba ... aI bIf duo c.
Thoa f na n, u ng buo c ra, dn ga n haI nha su an ca n fa on
va xIn dI ngay d kho I phI n Io ng haI nha su.
- Khng sao, ng cu Ia nh o nha chu a, do I dn xam xa m fI
ha y dI. ay gIo ra ngay fh na o duo c. Ho bIf fh II fhI dn ca nha
chu a nu a.
Su ba ga f da u cho Ia pha I va khI fhay u ng co ve m f, II n
an ca n ho I:
- Tha y cha c do I Ia m.
R I quay Ia I ba o su c:
- Su c In Iay if oa n chuI xung day d fha y an cho do do I.
TR!Y N NCA N NH T IINH 60

Su c In chu a r I dem xung m f dIa da y oa n chuI, da f
frn ba n, mo I:
- Co if I c Pha f, ng va o xoI nuo c.
ay gIo u ng mo I d y dn gIo ng fhanh fao cu a vI su nu ,
d n dI ba n fay xInh xa n, fra ng fre o duong nhe nha ng xp Ia I may
pha m oa n, va dI ba n chan nho nha n frong de p da m c ma c.
Cha ng do I bu ng, nn an co da ng ngon Ia nh. R I frong khI
ung nuo c, cha ng no I chuy n vo I haI nha su v cu c dI frn cu a
cha ng fruo c khI dn chu a; fhay haI nha su an ca n ho I han, cha ng
dem do I mnh ra k qua Ioa ba ng m f gIo ng fha nh fhu c va fu nhIn.
Cha ng sa n co fa I no I, nn d ca m d ng nguo I nghe. Su ba chc chc
Ia I dI m haI fIng: f I nghI p. a n da n, u ng bIf ra ng ng cu fhan
sInh ra su ba fruo c kIa cu ng da ga p ca nh ng gIng nhu ca nh ng
cu a cha ng. ay gIo cha ng mo I hI u v co sao su ba khng so g f I
I I, hI m nghI, d cho cha ng a n va o bu ng su c. Co n su c fu na y
d n gIo va n ng I yn, khng no I nu a Io I, ma f nhn ra san ve ma f
Ia nh Iu ng, bi ma f, co da ng nghI ngo I.
II
Tro I da xam xa m fI. CIo Ia nh n I In vu vu Io f qua khe da I.
Iam fam co va I ha f mua. u ng bIf Ia da dn Iu c fu bI f haI nha su:
fuy ra ngoa I chua cha c fhoa f kho I nhu ng noI canh pho ng, nhung
u ng bIf ra ng khng fh na o dm hm o Ia I frong chu a, chI co m f
mnh mnh vo I haI su nu . Su ba cha c cu ng nghI va y, nn khI u ng
fa on xIn dI, khng gIu Ia I, fhuong ha I ba o u ng:
- Tha y ca m va I pha m oa n d dm co do I fh an.
Su c v I can:
- a ch su ba ,... ng ay cha da m nha n. Cu a nha chu a khng
nn d ng ay mang fheo mnh. ThI, d con dua ng ay ra c ng.
Tro I da fI, Iu c ra khng da m dem de n ma u ng Ia I khng
quen duo ng, nn pha I Ia n fu ng buo c, fheo bo ng su c.
KhI fhoang fhoa ng ngu I co huong hoa h ng, cha ng mo I bIf
Ia da ra ga n dn c ng chu a. CIo Ia nh fh I ma nh hon, mua da ba f
TR!Y N NCA N NH T IINH 61

da u roI na ng ha f. u ng ru ng mnh: nu a v Ia nh, nu a v nghI dn
nhu ng su nguy hI m do I cha ng frn nhu ng con duo ng Ia ng cha ng
khng fhu c II, dm hm canh pho ng nghIm nga f. HaI nguo I cu ng
du ng du ng Ia I duo I ma I c ng. Su c hnh nhu fru fru chua mun mo
fhen cu a, quay Ia I phia u ng. Trong bo ng fI mo mo , u ng doa n
fha y haI con ma f nha su duong nhn cha ng. M f Ia f sau, su c no I
raf khe :
- Na y ng...
- Su c da y7
- TI nga I cho ng Ia m. m hm...
- Su c khng nga I, fI dI duo c, fI da quen dI dm, da quen
Ia nh r I.
- Thua ng, fI khng nga I g dm Ia nh nhung fI so ...
Su c ngu ng m f Iu c r I no I fIp: - TI so ... ng khng fhoa f
duo c.
u ng che p mI ng:
- a nh II u va y7 ThI, xIn cha o su c o Ia I. Tha f khng bIf
Iay g fa on su c. Suf do I fI, co n sng duo c nga y na o, fI khng
da m qun...
Su c chu ng nhu cu ng hI u fhau su ca m d ng cu a u ng:
- Ong fa on gIo I, Pha f. Co n dI... fh bay gIo ng chua dI duo c.
Vang, ng khng fh na o dI duo c. Ong nghe fI... TI cha c fh na o
ra, ho cu ng ba f duo c ng...
u ng cu yn Ia ng d su c no I, cha ng cu ng chua hI u su c
dInh y ra sao.
- Ong...
- a .
- Ong dI fheo fI.
Ngoan ngoa n nhu du a fre d ba o, u ng Ia ng Ia ng fheo su c.
HaI nguo I qua m f ca I vuo n r ng, dI vo ng ra sau chu a. u ng
chI fhay ca I bo ng fra ng Io mo cu a bu c fuo ng va nghe fIng s f soa f
cu a Ia kh duo I go f chan haI nguo I. Su c du ng du ng Ia I se ba o
u ng:
TR!Y N NCA N NH T IINH 62

- Ong ca n fha n, co may bu c ga ch.
R I haI nguo I fre o In muo I bu c fhang ga ch va o m f ca I
bu ng nho : u ng doa n Ia m f ca I ga c chung hay ga c kha nh bo
hoang. Su c ba o u ng:
- Ong du ng yn o day d fI v qua chu a, ke o su ba fhay fI
dI Iau nguo I quo .
- Thua c... fhua su c, su c cho bIf...
- Ong cu o day, ng ha y fa m Ia nh o day m f va I hm. Ong
cho d su ba fI bIf. R I chu ng fa se II u...
u ng o Ia I m f mnh frong ga c fI, co n Iay Ia m nga c nhIn
v cu chI Ia Iu ng cu a c su. Trn ngo n may cay fhng ga n day, gIo
va n fh I r ra o, u ng gIo fay ra ngoa I cu a s hoa fh fhay mua chua
fa nh. Cha ng dInh fam Ia I mo I bIf mnh do I dI ngay dm nay Ia da I
d f khng bIf nga n na o.
uong suy nghI bI rI, u ng fhay co bo ng Iu a Ia p Ioe duo I
chan fhang. Su c buo c In, fay ca m m f cay de n con, da f o bu c g
r I Ia I xung ngay. M f Ia f sau Ia I In, I m ca p m f bo chIu na ng.
u ng v I va ng cha y ra do gIu p:
- Su c fu f qua .
Su c nhn bo chIu:
- m nay mua Ia nh Ia m. Th na y chua cha c da du am.
Nhung ma o chu a chI co chIu fhI.
- Thua su c, xIn du Ia m r I. Ca m on su c...
u ng ca m d ng. uo I a nh de n, ne f ma f su c nhI m m f ve
de p fha n fIn: haI con ma f fu bI dIu da ng nhn u ng fhuong ha I,
nhu an u I cha ng.
- Ong co kha f khng7
Su c buo c xung fhang co n quay Ia I dua cho u ng m f bao
dIm:
- ThI, ng dI nghI ngay ke o m f.
- Ong nn fa f de n dI, nho co nguo I frng fhay.
u ng ca m de n chIu xung ca u fhang. Su c v I can:
TR!Y N NCA N NH T IINH 63

- ThI, ng nn fa f de n ngay dI fh hon. TI fI dI cu ng duo c.
III
Sa ng hm sau, khI u ng fhu c da y, a nh na ng da xIn qua
cu a s , chIu va o san, ngoa I ga c kha nh, fIng chIm bu I sa ng ca ho f
ho a vo I fIng Ia fhng r ra o. u ng ng I va o ch co a nh na ng d
suo I, v frong nguo I fhay Ia nh buf.
Qua cu a s , cha ng frng ra m f ca I vuo n ra m ra p fr ng foa n
I va chuI. u ng foan du ng da y xung ga c xem xe f, b ng co fIng
chan nguo I buo c In bu c fhang. Su c fay ca m fich nuo c va ca I che n
buo c In, fhay u ng co ve ma f so ha I fh mIm cuo I no I:
- Ong fha I I, fI Ia m ng so . Nhung ng cu yn fam, su ba
fI khng ra vuo n sau na y bao gIo . Mo I ng xoI che n nuo c che no ng.
m qua ng nghI yn7
u ng fhay su c ho I han an ca n, co ve fhan ma f hon hm
fruo c, nn cu ng mIm cuo I, da p Ia I:
- a fa su c, fI vu a mo I da y duo c m f Ia f fh su c In. TI
chua kIp dInh II u vI c g.
- Ong cho v I va ng, ng cu fInh duo ng cho kho e, v r I ng
co n pha I dI nhI u. fI ra ngoa I xem fnh hnh fh na o da .
KhI nha su dI r I, u ng ng I yn m f ch , cho do I fIn fu c.
o I Iau, cha ng doa n Iu c do va o qua ng muo I gIo cu ng chua fhay su
c v . u ng cha ng da fhay do I, ma o nha chu a pha I du ng gIo ngo
mo I duo c an com. Cha ng cu ng khng hI u su c do n com cho cha ng
an ra Ia m sao, ba ng ca ch na o. R I cha ng mIm cuo I m f mnh, Ia m
ba m:
- Cha c Ia com na m, muI vu ng. An com na m va ng I bo gI
frong ca I ga c nho he p na y! Co frn dI d kho I o fu fh mnh cu ng
khng kha c g ng I fu .
R I m f qua , cha ng du a Iung va o fuo ng, ngu fhIp dI. Co
fI ng da p va o vaI. u ng fhu c gIac Io mo fuo ng fhay m f nguo I fIn
nu duong cu I nhn mnh. Cha ng mo ma ng gIo haI fay In mIm
cuo I... b ng co fIng:
TR!Y N NCA N NH T IINH 64

- TI day ma , mo I ng da y du ng com.
u ng gIa f mnh fInh ha n, hoI fhe n, no I chu a:
- TI ngu m qua ... xIn su c fha I I cho.
Nha su haI ma do u ng, khng fra Io I, da f xung sa n m f ca I
khay frong co m f II n com, m f ca I ba f va m f dIa vu ng rang.
HaI nguo I cu ng du ng yn m f Iu c. u ng nhn xung khay
com, no I pha fro d che su nguo ng nghIu cu a haI nguo I:
- Kh , fI cha ng kha c g du a fre m II f gIuo ng, II f chIu.
R I cha ng nghIm ne f ma f ho I:
- Thua su c, fIn fu c o ngoa I ra sao, xIn su c cho bIf.
- Ong chua fh dI duo c, ma co Ie co n Iau ng mo I co fh dI
duo c.
R I su c k cho u ng nghe ra nh ma ch v co g. u ng Io
Ia ng:
- Ia m fh na o bay gIo 7
- Ia m fh na o7 Th ng ha y cu Ia nh fhan da . Ong hay no ng
ru f v ich. Ong co vI c g v I khng7
- TI fh Iu c na o cu ng co vI c v I. Nhung bay gIo chI co m f
vI c ca n nhaf: dI frn.
- O day khng Ia frn sao7
u ng cu ng va n da nghI nhu va y r I, nhung cha ng cho Ia o
day khng pha I noI frn. Nga p ngu ng, cha ng fra Io I:
- Thua su c... nhung...
Khng fhay u ng no I hf cau, su c ho I:
- Ong ba o sao7
- Thua c... su c fha I I cho, fI mang on su c, nhung do I
fI, fI co k Ia m g, fI raf nga I cho su c. TI bIf ra ng fI o day
duo c yn fhan khng so g, nhung fI va n nga I. Su c Ia nguo I fu
ha nh, fI Ia m f nguo I... m f nguo I fra n fu c...
Cha ng khng da m no I hf cau. Su c n f n da p Ia I:
- TI cu ng da nghI dn dI u do , nhung da Ia ke fu ha nh, fh
cf co Io ng fhuong nguo I, xIn ng du ng quan fam g ca . VI c na y chI
TR!Y N NCA N NH T IINH 65

co fro I, Pha f va ng vo I fI bIf ma fhI, can g ng pha I nghI ngo I.
Va y xIn ng cu an fam va xIn ng du ng fa m bu a com chay.
HaI nguo I nhn nhau; su c v I va ng quay ma f dI, va Ia f da f
buo c xung fhang v chu a.
IV
a ba hm ro ng ra , u ng o Iun frong ga c kha nh, chua dI
duo c ma cu ng khng da m buo c xung vuo n. Hf du ng Ia I ng I, va
m I nga y may Ia n su c va o fham cha ng dua com nuo c.
Va n bIf ra ng ng I m f mnh bu n ba , a f Ia mong co nguo I
va o fham, nhaf Ia khI na o nguo I dn fham do Ia I Ia m f nguo I su nu
vu a dIu da ng, xInh de p, Ia I vu a Ianh Ie , vuI finh. o Ia m f su
fhuo ng Ia m. Nhung da n da n u ng fhay su mong mo I cu a mnh vuo f
ra ngoa I su fhuo ng do ; cha ng fha fhIf duo c ga p ma f su c nhu
nguo I kha f mong duo c ung nuo c suI frong. M I Ia n su c buo c In
fhang ga c, cha ng ng I dm fu ng buo c chan, va khI frng fhay ma f
su c, u ng ca m fhay frong Io ng m a , qun ha n ca I fhan frn
fra nh, fuo ng fuo ng nhu nguo I duong dI na ng fhay fhoang fhoa ng co
huong sen fheo ngo n gIo ma f o dau dua Ia I.
KhI u ng nhn su c va fhay ve ma f su c nhn Ia I mnh,
u ng bIf ra ng su c cu ng co m f ca m fuo ng nhu cha ng. a n da n
haI nguo I frng fhay nhau co ve fhe n fhu ng, nguo ng nghIu nhu ke
Ia n Iu f Ia m m f vI c g khng chinh da ng. Co Ia n u ng bu f mI ng,
no I:
- Nho su ba bIf!
u ng Iay Ia m Ia sao mnh chI nghI dn vI c so su ba bIf ma
khng nghI dn vI c frn. u ng Ia I Iay Ia m Ia ra ng m I Ia n cha ng
ngo y vo I su c mun dI kho I chu a fh su c fm duo c nhu ng chu ng
co cha c cha n, ro r f d khuyn cha ng khng nn dI v I. Ma Ia n na o
cha ng nghe su c no I cu ng fhua n faI, cho Ia pha I. Cha ng che p mI ng
nhu nguo I fhaf vo ng:
- If bao gIo mo I duo c dI!
Nhung no I xong u ng Ia I nguo ng vo I mnh, v cha ng fhay su
c nhn cha ng nhu da hI u ra ng cha ng vu a no I m f cau khng du ng
vo I y nghI.
TR!Y N NCA N NH T IINH 66

Th r I m f bu I chI u...
M f bu I chI u yn fInh. Su c m f mnh fho fha n do I gIo
fhInh chung. CIo ba c nhe nha ng fh I nhu dem fheo vo I ca I Ia nh Ie o
cu a bu I chI u dng nhu ng n I bu n xa xI, khng duyn co . TIng
r ra o cu a may cay fhng gIa Io f va o chu a nghe phIu dIu nhu
fI ng fhan va n cu a khng frung.
Su c fhay fam h n mnh Ia nh Ie o vo I gIo hIu hIu, rung d ng
vo I Ia fhng reo r ra o. Huong fhom fu frn Pha f fo a fheo gIo dua
xung pha ng phaf, bao bo c Iay nguo I su c, chI u hm ay, dem Ia I
cho su c nhu ng ca m gIa c mo I Ia , go I fri su c nghI fo I nhu ng n I a I
an, yu fhuong cu a qua ng do I ma su c fuo ng da xo a mo frong fri
nho . Na ng qun ca nhu ng n I dau do n v su fhaf vo ng no da ba f
na ng, gIu c na ng Ia nh do I ba nam nay, ma chI nho fo I nhu ng nga y
da m am cu a fu I xuan nhu co n d frong fam h n, frong da fhIf
na ng ca I du vI khng bao gIo phaI cu a nhu ng su yu fhuong cu .
Su c vu ng nguo I fho da I m f ca I nhu d xua du I nhu ng y
nghI no dn a m a nh, r I v I va ng In ga c fhInh chung.
Tuy mI ng do c chu , fay da nh chung nhung fri nghI cu a su
c cha p cho n fheo fIng chung ngan nga, Ian xa ra ma I...
ThInh chung xong, su c Ia ng yn m f Ia f r I u oa I buo c
xung fhang ga c. Na ng Iu ng fhu ng Ia n fheo da y ha nh Iang qua cu a
vuo n sau, khng d y dn nhu ng ha f mua roI Iam fam, r I nhu
nguo I khng y nghI dI Ia n v phia ga c kha nh bo hoang. Thay frn
ga c co a nh sa ng, na ng buo c In ho I:
- Ong co n fhu c sao7
u ng vuI ve ho I Ia I:
- Su c pha I khng7 Vang fI co n fhu c day, co vI c g fh, su
c7
- Khng.
R I haI nguo I yn Ia ng. M f Ia f co fIng su c:
- Nguo I fa mo I bIu nha chu a bao che ngon, d mo I ng xoI
nuo c.
u ng gIo de n soI duo ng cho su c:
- Vang, fI duong kha f, xIn mo I su c In.
TR!Y N NCA N NH T IINH 67

uo I a nh de n, u ng fhay haI con ma f su c Iong Ianh sa ng
nhu haI ngI sao. Su c mIm cuo I, no I m f ca ch fhan ma f:
- Nhung ng ha y fhong fha , d fI v dun nuo c da .
- Va y fI xIn do I. Su ba bay gIo ...
Su c v I da p:
- Su ba hm nay m f, da dI nghI...
HaI nguo I d u co m f ca m fuo ng nhu nhau: Ia n Iu f he n ho
m f cu c ga p go .
Nu a gIo sau, su c dem khay che va sIu nuo c In.
Trong can ga c nho am a p, duo I a nh sa ng Io mo cu a ngo n de n
con, haI nguo I ng I dI dI n bn may che n fra no ng, hoI In nghI
ngu f. n ngoa I ba f da u mua fo. u ng caf fIng no I fruo c:
- a muo I hm nay mo I duo c ung che n nuo c ngon! Iu c na y
fha f qun nhu ng n I kho nho c, vaf va vu a qua.
Cha ng khoan khoa I khng mun nghI dn nhu ng su nguy
hI m duong do I cha ng ngoa I kIa, gIam mnh chc Ia f frong m f
ca nh do I nhu fhu c nhu hu.
u ng fhay su c ng I yn Ia ng, nhn cha ng dam dam nhu
nghI ngo I dI u g, cha ng hoI nguo ng pha I cu I ma f xung. M f Ia f
u ng fho fha n ho I:
- Su c v sao Ia I dI fu7
Cau ho I fnh co , d f ng f, fhf nhIn no I ra Ia m cho su c
Iung cung, ngu ng nhn u ng:
- TI cu ng khng bIf.
- Su c khng bIf... nhung fI, fI frng nguo I su c fI bIf
khng pha I v co , khng pha I fu nhIn ma su c dI fu.
u ng fhay dI ma f su c Iun Iun cho p nhu ca m d ng,
cha ng no I fIp:
- Cha c Ia su c co m f n I kh ngam nga m, m f dI u g fhaf
vo ng.
Cau no I cu a u ng nha c su c nho Ia I nhu ng nga y dau do n
cu a qua ng do I fu c Iu y ba nam v fruo c day, h I co n Ia m f fhIu nu
muo I chin, haI muoI fu I. M f su fhaf vo ng v fnh a I da Ia m cho su
TR!Y N NCA N NH T IINH 68

c cha n na n dn fuy f vo ng, da nh dem fhan nuong cu a Pha f d
qun... Nhung na o co qun duo c. a nam ro ng ra , fIng chung
chI u vo I mu I nhang fhom chI nhu go I cho na ng nghI dn su Ia nh
Ie o cu a m f do I c d c, kh khan, go I cho na ng mo uo c nhu ng su yu
fhuong vo va n, nhu ng fnh a I bang khuang.
Qun do I, na ng va n bIf Ia khng sao qun duo c, na ng ca ng
mun Ia nh xa su dau kh fh su dau kh Ia I ca ng nhu a c nghI f
du I fheo. Trong Iu c fam h n nhu va y, fh su fnh co da run ru I cho
na ng ga p u ng, m f fhIu nIn co chi khi ma ngay Iu c bu I da u khI
fm ca ch che cho , na ng da dem Io ng a I m . Xu I gIu c u ng o Ia I
chu a, fm ca ch gIu p do cho u ng frn fra nh, do khng pha I Ia Io ng
fhuong ma chinh v Io ng yu, yu nguo I mnh da cu u gIu p. Na ng
Iay Ia m sung suo ng da muo I hm nay, Ia n na y Ia Ia n da u, u ng ho I
dn chuy n do I rIng cu a na ng. Na ng ca m d ng, fho da I se no I:
- o Ia chuy n cu , chuy n nga y xua. TI khng mun nho fo I
nu a, khng mun nha c dn nu a, fI ao uo c duo c qun ha n...
- Th nghIa Ia bay gIo su c chua qun...
TIng r ra o frong ra ng cay fhng nhu am fha m ho a nhIp vo I
fIng fho da I cu a haI nguo I. u ng no I fIp:
- TI fh fI cho Ia kho Io ng qun duo c, dI fu khng pha I Ia
d qun, nhaf Ia d qun nhu ng fhaf vo ng v duo ng fnh a I. TI
nghI m nhu fI, ba n bIu nhI u vI c, Io ng fI nhu da kh he o, khng
bao gIo nghI dn nhu ng su yu , su fhuong, fh ma mo I dn chu a
na y if Iau, nhu ng khI ng I m f mnh, nghe fIng chung, fIng mo ...
fI fhay...
No I dn day, cha ng dua ma f nhn su c:
- XIn su c fha I I cho.. fI fhay... fI fha nh ra kha f khao yu
duong, fI fhay fI d yu vo va n. Nu su c mun Ia nh xa fnh a I
ma va o day fh fhu c Ia nha m. Su c fuo ng fm duo c con duo ng dI fo I
su qun, con duo ng ay chI dua nguo I fa dn su nho ma fhI.
u ng b ng ngu ng ba f, cha ng nghI m ra ra ng cha ng vu a no I
nhI u qua , no I nhu ng cau ma co Ie su c khng sao hI u duo c.
Cha ng co bIf dau su c dang dam dam ng I nghe nhu nguo I kha f
duo c ung nuo c. Nhu ng cau cu a u ng no I ra, su c cho Ia raf pha I,
raf ho p vo I fam h n su c. Na ng fha f da ca m fhay nhu va y, nhung
ca m fha y m f ca ch Io mo , nay Iay Ia m Ia ra ng u ng da fm duo c Io I
TR!Y N NCA N NH T IINH 69

d dI n nhu ng y nghI ngam nga m cu a mnh du ng duo c dn fh.
Na ng no I:
- Ong no I raf pha I. Truo c, fI cu ng fuo ng ra ng fI se qun dI.
Na ng che p mI ng:
- Tuy va y cu ng co n hay, v khI nguo I fa ga p su dau kh qua
fh chI co haI ca ch: m f Ia quyn sInh, haI Ia nuong fhan cu a Pha f,
haI ca ch kha c nhau nhung chI Ia m f. Cu a Pha f fuy khng an u I
ha n duo c fI, nhung da gIu p fI khng dn n I qua II u ma dn hu y
fhan mnh dI. TI nghI khng co n ca ch na o nu a.
u ng da p:
- Su c fuo ng va y... nhung hnh nhu cu ng co n nhI u ca ch
kha c d mnh qun duo c. TI fhIf nghI khng nhu ng chI co haI
ca ch nhu su c fuo ng, su c nghI xem.
u ng bIf cha ng dInh no I g r I, nhung chua v I no I ra. Su
c fh frong Io ng sung suo ng, khng mun nghI ngo I g, ng I Ia ng
yn cho do I. Na ng fuo ng ra ng Io I u ng no I ra se Ia Io I ma na ng
khao kha f mun nghe. Na ng go I fruo c:
- Nguo I fa o do I khng g kh ba ng mun qun ma khng
sao qun duo c, khng co g co fh gIu p cho mnh qun...
u ng da p Ia I:
- Thua su c, su c mun qun... nhu y fI nghI...
Iu c do , u ng fhay su c nhn mnh m f ca ch n ng na n,
cha ng nga p ngu ng no I fIp:
- Su c Ia nguo I fu ha nh. TI no I ra so Ia m ngan fro su fu
ha nh cu a su c. Nhung fI ca n no I ro d fu y y su c suy nghI. Theo y
fI fuo ng, nguo I fa mun qun.. khng g hon Ia qun mnh frong su
ha nh d ng. Vang, chI co su ha nh d ng Ia m cho nguo I fa qun ha n
nhu ng n I kh rIng. Ca I do I yn fInh o chu a khng sao gIu p mnh
qun duo c, mun qun pha I dan fhan va o m f cu c do I na o d ng...
R I u ng dem do I rIng cu a mnh k cho su c nghe, cha ng
k Ia I nhu ng su dau kh cu a do I cha ng. Truo c kIa, cha ng cu ng
fuo ng nhu ng vf fhuong do khng bao gIo maf duo c, nhung fu nga y
cha ng dan fhan va o m f cu c do I hoa f d ng, m f cu c do I sng v
nguo I kha c, cha ng da qun ha n duo c nhu ng vf fhuong cu , do I
cha ng fuy vaf va nhung fam h n cha ng Iu c na o cu ng fhu fha I.
TR!Y N NCA N NH T IINH 70

- Thua su c, fI v cha n do I ma ha nh d ng, ngo dau chinh
su ha nh d ng do da dem Ia I cho fI ca I vuI ve , ca I hang ha I sng o
do I... cho dn bay gIo ... cu ng v fh mo I duo c ca I vuI mu ng ga p su c
o day...
Tro I da ba f da u d mua fo, gIo n I In fh I ma nh a o a o, ngo n
de n Ia p Ioe mun fa f. Su c khng d y dn ngoa I va f, Ia ng Ia ng
ng I nghe; Io I u ng no I nhu dua fam h n na ng dn m f ma nh do I
kha c ha n ca nh do I Ia nh Ie o o noI am va ng na y, m f ca nh do I fuoI ff
ma fIng da n, fIng sa o fhay va o fIng chung fIng mo ma huong
fhom n ng na n cu a fram fhu c hoa fhay va o huong fra m, huong
nhang fhanh da m. Ngoa I fIng no I du duong cu a u ng, fIng gIo r
ra o frong vuo n ra m, na ng mo ma ng nghe fhay m f fIng kha c fhIf
fha hon: do Ia fIng go I cu a fnh fhuong yu khng fh da p fa f
frong Io ng, fIng go I cu a do I fu c Iu y, do I a I an ma fruo c kIa na ng
mun Ia nh xa.
Nho fo I mI fnh fhaf vo ng fhuo fruo c, nho fo I nhu ng nga y
bu n na n, qua nh hIu, IIn fIp nhau da ba nam nay, Ia I nghI dn
cu c do I mo I sa p dem Ia I cho na ng bIf bao hy vo ng, na ng fhay
frong nguo I m a I, bang khuang, na ng ca m d ng qua ; haI gIo f nuo c
ma f Iong Ianh fu fu roI frn ma , haI gIo f nuo c ma f sung suo ng cu a
m f nguo I da fro Ia I vo I do I, da fro Ia I vo I fnh yu.
u ng v I no I:
- TI Ia m phI n Io ng su c...
Nhung cha ng ngu ng ba f ngay v cha ng vu a nha n fhay m f
ca ch ro ra ng ra ng nguo I ng I fruo c ma f cha ng Iu c do khng pha I Ia
m f nguo I fu ha nh nu a, ma chI Ia m f c fhIu nu n ng na n fnh
yu. Cha ng vu a sung suo ng vu a Io so .
M f con gIo ma nh fh I fa f va o ga c kha nh Ia m ngo n de n suy f
fa f; sau m f fIng cho p Io e, m f fIng se f du d I Ia m vang fro I daf.
Mua d nhu fru f, qua cu a s nuo c mua ha f ca va o haI nguo I. Su c
du ng da y foan buo c xung ga c, u ng can:
- Su c...
Nhung su c khng quay Ia I, v I va buo c xung bu c fhang.
u ng ca m de n buo c fheo xung:
- Mua uo f hf.. su c nghe fI ... su c dIn hay sao...7
TR!Y N NCA N NH T IINH 71

Su c Iung cung chua bIf mnh Iu I hay fIn; na ng fhay
u ng xung fheo mnh, v I du ng ne ra m f bn, e p Iung va o fuo ng
va haI ba n fay ba m cha f Iay fuo ng. u ng vu a xung fo I noI.
Na ng ngu ng ma f In nhn u ng: haI con ma f sa ng qua c, dI
ma do bu ng va ca p mI he mo . Se se na ng no I nhu van Ion:
- Ong d ma c fI... v chu a... TI van ng...
Thf nhIn u ng hI u, u ng bIf ra ng nguo I con ga I da m
duI du ng fruo c ma f cha ng Iu c do chI co n do I cha ng fIn In m f
buo c, no I In m f cau... Nhung cau ay cha ng khng da m no I.
Trong khI cha ng Iu I Ia I sau fh su c dam da u buo c v I
xung nhu nguo I dI frn, r I vu f bIn va o frong bo ng fI den.
u ng fay co n ca m ca I de n du ng yn nhu bu c fuo ng... ngoa I
vuo n fI, fIng chan da m frn Ia kh m I Iu c m f xa.
V
u ng dI dI Ia I Ia I frn ga c kha nh khng bIf bao nhIu Ia n.
Iu c ay va o qua ng bn gIo chI u; u ng chI dInh xam xa m fI Ia dI
kho I chu a, fu bI f noI yn fInh, noI ma cha ng fa m du ng buo c nghI
da hon muo I hm nay, d Ia I dan fhan va o cu c do I hoa f d ng, cu c
do I ma cha ng da chIu nha n sng cho dn haI fay bung xuI. ng
cha ng che p mI ng fho da I... cha ng cho f nghI dn su c, dn ca I dm
mua gIo may hm fruo c. Cha ng Ia m ba m:
- Ia m fh na o bay gIo 7
Cha ng chua bIf xu fri ra sao. a Iau Ia m, cha ng Iuy n cho
Io ng cha ng kh khan va fra nh xa nhu ng su fnh a I, yu fhuong,
nhu ng su ma gIu a Iu c non sng mo ca f bu I, cha ng dau da m nghI
dn. Nhung Ia n na y... cha ng fhay fam finh cha ng dI vo I su nu
khng pha I chI Ia m f fhu fnh co fh fheo fho I gIan ma phaI Ia f
duo c.
Cha ng che p mI ng nha c Ia I:
- Ia m fh na o bay gIo 7
Khng fm duo c cau fra Io I, cha ng Ia I fu nhu cha ng ra ng
da u sao cu ng da cu u duo c m f fam h n cha n na n ma da o Pha f
TR!Y N NCA N NH T IINH 72

khng fh yn uy duo c. R I sau na y, cau chuy n xoay ra Ia m sao,
cha ng khng nghI fo I, ma cu ng khng mun nghI fo I. Cha ng cho
ra ng su c v cha n su sng ma dI fu nghIa Ia da mun dI fm ca I
chf frong da o Pha f fh co n so g nhu ng su xa y ra sau na y.
Cha ng co ca m fuo ng ra ng chc nu a khng pha I chI Ia m f
mnh frn kho I chu a, v sau dm ay, cha ng fhay su c khng nhu ng
khng fm ca ch gIu cha ng o Ia I ma co n xu I gIu c cha ng frn dI nhu
nga m ba o: "HaI fa cu ng frn".
Cu ng frn! HaI fIng do dI vo I cha ng co m f am huo ng re o
ra f Ia Iu ng. Cha ng khng nghI ngo I g nu a. Cha ng m man nhu
nguo I II u. Cha ng fhoa ng fhay hI n ra fruo c ma f cha ng m f con
duo ng da y gIo bu I, xa Ia c xa Io, ma frn con duo ng do co haI bo ng
nguo I ra buo c cu ng dI, haI nguo I ma fruo c kIa su cha n na n o do I da
Ia m cho fam h n kh he o, r ng khng, nhung nay Ia I fro v vo I ca I
do I da y du , cu ng dem fheo haI fam fnh yu va haI fam Io ng hang
ha I ham sng va ua ha nh d ng.
'
' '
ChI u hm ay, su ba khng fhay su c dau, ca m cu I In ga c
fhInh chung. M I fIng chung n I In rung d ng vang va ng nhu o
co I hu v dua Ia I, r n rI, fha fhIf nhu fIng go I...
Nhung ngoa I ca nh d ng Ia ng, frn con duo ng Io mo fra ng,
haI bo ng nguo I ra buo c cu ng dI nhu khng nghe fhay fIng chung
go I. Ho dI... dI xa chn hu khng fIch mIch, khng doa I nhn Ia I,
dam dam nhu fheo m f fIng go I kha c re o ra f hon o fa n phia fruo c
xa xa dua dn: fIng go I cu a do I fu c Iu y, do I an a I.
Sau Iung haI nguo I, fIng chung chu a IIn fIp nhau m I
Iu c m f nho , r I nhu dua nhau, fheo nhau da n da n fan va o qua ng
hu v...
Ru t t t p truy n ngn Ti tm,
Nxb. i nay, Ha N i, 1936
TR!Y N NCA N NH T IINH 73

IO NC T! T
HaI ca nh ngoa I ph
Tro I vu a mua xong, duo ng ph Ia y I I. n ca nh nhu ng cu a
ha ng da y fo Iu a ma u ru c ro , Su u cu I da u dI fhong fha , haI con ma f
do nga u va da y ru nhn fha ng ra fruo c, khng d y dn m f va f g.
Trng hnh da ng chI bIf do Ia m f nguo I nghe o kh , chu khng
hI u fhu c v ha ng na o. Co Ie nguo I do da Ia m du ngh : dI o , ke o
xe... nhung hI n nay cha c khng co ngh g, v nguo I ba n fhIu va m
yu qua . HaI con ma f nhn m f ca ch da I d f, m m bao gIo cu ng ha
h c va haI ba n fay Iu c na o cu ng run run ba o cho fa bIf ra ng nguo I
do chI co n co vI c Ia dI ha nh khaf d cho nga y va o nha dIn.
M f con gIo fh I ma nh, Su u v I gIo fay In gIu Iay ca I mu
d I frn da u, m f ca I mu da ma u xa m r ng fhnh fhang d I u p
xung che ga n khuaf haI con ma f. Mun fra nh m f nguo I que f he ,
Su u dI re xung duo ng. Vu a Iu c do m f nguo I ma c au phu c raf sang,
da u fo c cha I muo f va dI gIa y bo ng Ioa ng, dI v I o frong m f hI u
fho ca o ra, gIo fay va y m f ca I xe cao su. V haI bn cu ng v I ca , nn
nguo I an ma c sang fro ng va nguo I an ma c ra ch ruo I du ng va o nhau
m f ca I fha f ma nh. Nguo I va n au phu c ku In m f fIng fo, da y
Su u ra, ma ng may cau fheo I fhuo ng, r I foan buo c In xe. Nhung
dn Iu c nhn xung fhay mu I gIa y cu a mnh bI ba n chan da y bu n
cu a nguo I kIa Ia m ba n be be f, fh cha ng fa khng gIu n I gIa n duo c
nu a. Cha ng gIo fha ng fay bo p faI nguo I nghe o kIa m f ca I, Ia m cho
chIc mu da fung ra, roI ngay va o ca I xe fay, frn fam fha m cao su
d chan. Cha ng cho fh Ia du gIa n be n phu I fay, nhac haI ng qua n
cho kho I maf np, va ng I In gIu c phu ke o dI. Thay ca I mu ngay
duo I chan, cha ng foan haf xung fra , nhung khng bIf nghI duo c
m f dI u g hay hay, cha ng mIm cuo I Iay ca I mu I gIa y co n sa ch fho c
va o mu r I da f In ca I mu I gIa y Iam bu n co dI co Ia I nhu nguo I da nh
gIa y.
TR!Y N NCA N NH T IINH 74

Cha ng Iay Ia m khoan khoa I, nga m nghia mu I gIa y bo ng fro
Ia I ga n nhu fruo c. Nhn ca I mu da du m do , ba n fhIu, cha ng hoI hI
ha n, nhung v I fa c Iuo I no I m f cau d fu an u I:
- Cha c fha ng cha mo I an ca p duo c cu a aI... a ng kIp!
R I cha ng ba o nguo I ke o xe:
- Cho anh ca I mu na y.
Su u bI ca I fa f faI du ng Ia ng h I Iau cho kho I choa ng va ng,
r I Ia c Iu ca I da u fm xem mu mnh roI dau. M f nguo I fa I x
fhuong ha I ba o:
- Mu roI va o xe ng fa r I co n dau.
Su u nhn fheo ca I xe cha y da xa, khng hI u va Ia m ba m fu
ho I:
- Tha y ay Iay mu cu a fI7
R I Su u Ia I ca m da u dI, ma f nhn fha ng ra fruo c m f ca ch
da I d f, m m ha hc va haI fay run run... Trong Iu c do fh o da u ph
m f fha y d I xp fhong fha dI Ia I phia Su u, ca m ca I ga y Io ng Ie o
ba ng haI ngo n fay va nghIch dua dI dua Ia I nhu m f qua Ia c d ng
h . o Ia cu chI fhng fhuo ng cu a fha y m I khI fha y sa p co dIp ra
oaI. u ng xa, fuy fha y d I khng nhn ro , nhung fha y da "doa n" ra
duo c hf. Tha y doa n ra ng nguo I an ma c raf sang kIa va o hI u mua
ha ng, Iu c ra ba f ga p fn na y an ca p mu , II n bo p faI gIa ng Ia I ca I
mu kIa r I fha... Nhung fha y fh fha y khng fha. Tha y khng fha
khng pha I v b n pha n ba f bu c, nhung fha y mun fo cho mo I
nguo I bIf ra ng mnh fInh ma f. n Iu c nhn ro Su u fh fha y khng
co n nghI ngo g nu a: nhu ng dI u pho ng doa n cu a fha y da hI n
nhIn bIn fha nh su fhu c, su fhu c co m f khng haI.
Su u fhay fha y d I xp dn ga n mnh, fheo fho I quen, dI
khe p ne p fra nh sang m f bn. Tha y d I cha y sam Ia I na m Iay fay
Su u va nghIn rang bo p fha f cha f. Tha y nhn ma f Su u fhay da ng
ghe f m f ca ch Ia Iu ng va bo p cha f fhm m f fi nu a cho bo ghe f.
- V bo p! Hu , quan bay ba o gan fhu c, da m gIo fho I an ca p ra
fruo c ma f ng.
Su u hf hoa ng, Iu ng fu ng no I:
- Tha y ay Iay mu cu a con...
TR!Y N NCA N NH T IINH 75

Tha y d I fro n ma f, vu f m f ca I ngang Iung Su u va nhch
me p cuo I nha f:
- A , ra fha y ay an ca p mu cu a ma y. Quan na y fo gan fha f!
Ca I fri khn Iu mo cu a Su u ba o cho Su u bIf ra ng phan fra n
khng co Io I. Su u be n van Ion:
- Con Ia y fha y, fha y fha cho con.
Tha y d I cuo I m f ca ch da c chi:
- Tha fh na o duo c, con oI!
Nguo I fa I x Iu c na y fIn dn ga n no I:
- Ong d I fha cho no , no oan. No da m pha I gIa y ng kIa, ng
a y cho no ca I fa f cu ng da da ng do I Ia m r I. No Ia I maf fhm ca I
mu ... ca I mu kh ay ma ...
M f va I nguo I du ng ga n do cu ng xIn h .
Nghe mo I nguo I no I, fha y d I Iay Ia m kho chIu v mnh doa n
saI ca va fha y nhn ma f Su u ca ng fhay da ng ghe f hon fruo c. Tha y
Ia y ngo n fay fro haf ca m Su u In va no I:
- Ca I ma f gIan chua. Ngu na y fh fh na o cu ng co nga y ng
cho fu mo f.
Tha y d I quay ra no I vo I mo I nguo I, ve ma f vuI fuoI d fo
ra ng mnh sa n Io ng khoan dung:
- Ia n na y ca c ng ca c ba xIn h fh fI fha cho no . Ia n sau
no pha I II u ma chu a dI.
ng fha y nhn ca I da u bu fo c cu a Su u, nghI ngay duo c m f
cau d che nguo ng:
- Ca I mu ay ma khng an ca p cu a aI fh fao cu dI da ng da u.
Cu ng may phu c cho ma y khI Iay ca I mu ay Ia I khng ga p fao... ay
gIo fh cu f dI ngay.
No I xong, fha y ca m ga y go ma nh va o df ngo n fay Su u haI
ca I. Su u dau qua , nhung khng da m nhan ma f, khng da m ku, v
Su u so ra ng bIf dau khng v m f fIng ku ma fha y Ia I d I y kIn
khng fha nu a.
Thay fha y d I quay Iung dI, Su u mu ng qua ...
TR!Y N NCA N NH T IINH 76

Yn Ia ng nhu m f ca I bo ng, Su u ca m da u dI, m m ha hc va
haI fay run run, nhung Ia n na y haI con ma f Su u khng da I d f
nu a... Ia I sa ng In m f ca ch kha c fhuo ng. Trong Iu c mu ng, Su u Iun
m m Ia m ba m:
- Suy f nu a fh va o bo p, may qua , ga p duo c fha y d I fu f.
Su u qun ca dau fay, qun ca maf mu , chI nghI dn ca I
mu ng duo c fhoa f kho I bo p. Thay co ca I ngo con, Su u v I va ng re
va o, yn fam ra ng da dI khuaf ma f fha y d I. Su u cuo I va no I m f
mnh:
- Sao Ia I ga p duo c fha y d I fu f dn fh!
Cau ay v nha c dI nha c Ia I ma I, da n da n bIn ra:
- Sao nguo I fa Ia I fu f dn fh.
Iu c do ca I o c fI fam cu a Su u nhu co a nh sa ng chIu ro I Ia m
cho Su u Ia n da u fIn frong cu c do I khn na n cu a mnh nha n fhay
m f ca ch ro ra ng ca I Io ng fu f cu a nguo I do I!
- Suy f nu a fh va o bo p!
NghI dn do , Su u v fnh quay nhn Ia I...
May hm sau, Su u bI ba f v khng co ch o va ngh nghI p
nhaf dInh. O nha pha duo c if Iau, fha y fhuc kha m nghI m ba o Su u
co b nh dIn. Tha y fhuc chI bIf ra ng Su u co b nh dIn Ia fa I cha
me fruo c kIa ma c b nh gIang maI. Khng aI bIf Su u dIn ha n v
ca I bo p faI cu a nguo I ma c qua n a o sang fro ng Ia m cho khI o c da
yu sa n bI rung chuy n ma nh qua ... hay no I cho du ng, chI v dI
gIa y bng bI Iam bu n.
uo c ca I b nh dIn cu a Su u raf Ia nh, khng ha I dn aI. Ca
nga y, Su u Iu c na o cu ng mIm cuo I sung suo ng va fhInh fhoa ng Ia I
Ia m ba m no I m f mnh:
- Sao nguo I fa Ia I fu f dn fh!
Co n nhu nguo I fa co fu f nhu Su u fuo ng hay khng fh do
Ia I Ia cau chuy n kha c.
May qua
NhIu Tich ra fInh choI, duong ngo nga c o m f da u ph fh
co m f nguo I va n au phu c dI xe da p pho ng fha f nhanh dam sa m
TR!Y N NCA N NH T IINH 77

ngay pha I. Ca NhIu Tich va nguo I kIa d u nga Ian ra duo ng. Nguo I
ha ng ph xu m Ia I xem dng.
NhIu Tich ng I nho m da y, so du I, so v chI fhay hoI dau va I
ch . Nhung NhIu Tich Io so phap pho ng, fha m ho I:
- Nguo I fa dI xe da p cha c Ia pha I fha o Iua f dI duo ng Ia m,
nu ho du ng va o mnh fh faf Ia mnh co I I. Xe da p cu a ho ga y fh
mnh ba n gIa fa I dI ma d n.
NhIu Tich vu a na n du I vu a dua ma f nhn fr m nguo I kIa,
do Ia y fu . Nu Tich fhay nguo I kIa khng no I g, hay nhn mnh
mIm cuo I fh faf nguo I kIa co I I; Iu c do Tich se na m Ian ra duo ng
va ku fha f fo ra ng que chan khng du ng da y duo c. Nu nho xe
nguo I kIa co ga y fh mnh khng pha I d n, v mnh da bI ga y maf
chan.
Trong Iu c nhu ng y fuo ng phu c fa p ay I n x n frong da u
NhIu Tich, fh nhu ng y fuo ng cu ng phu c fa p nhu fh I n x n frong
da u nguo I va n au phu c. Cha ng nhn NhIu Tich nga m nghI:
- Tra I fh Ie c nhIn mnh fra I, v ho dI bn fay pha I, ma
mnh fh qun khng bo p chung. Nhung nu gIo fa yn Ia ng fh Ia o
na y bIf Ia fa fra I, faf sInh su ...
NghI va y, cha ng II n du ng In, ve ma f ha m ha m fIn Ia I ga n
NhIu Tich, dang fha ng ca nh fa f cho NhIu Tich m f ca I fha f
ma nh. Khng fhay nguo I kIa no I g, fI n fay cha ng fa f Iun ca I nu a.
Thay va y NhIu Tich bIf ngay Ia mnh fra I, v I va du ng
In, qun ca chan dau. Tich quan Ia I khan r I cu I da u dI fha ng. I
duo c m f qua ng, Tich quay c Ia I va Iay Ia m mu ng ra ng nguo I kIa
khng du I fheo. Tich Ia m ba m sung suo ng:
- May qua , xe fha y ay Ia I khng ga y ca I g.
Nguo I va n au phu c ve ma f ha y co n ha m ha m fu c gIa n.
Cha ng vu a nhac xe da p In xem xe f vu a no I fha f fo:
- Ro fha f nha qu In fInh. I fh nghnh nghnh nga o
nga o, co haI ma f cu ng nhu khng.
Tuy ngoa I ma f gIa n du , nhung cha ng khng kho I cuo I fha m
vo I mnh.
Ru t t t p truy n ngn Ti tm,
Nxb. i nay, Ha N i, 1936
TR!Y N NCA N NH T IINH 78

HAI CHI M

a xa Vu c co haI c ga I da u Io ng: m va Ia ch. m hon
Ia ch haI fu I, nhung frng gIa hon nhI u: nguo I na ng be o cha c,
chan fay fo, ma f nho va hoI foe f. HaI mi ma f hu m hu p, dI ma ba nh
du c va ca p mI da y Ia m cho ne f ma f m co ve na ng n , da n d n.
m suf nga y Ia m Iu ng vaf va , fhu c khuya da y so m, an ung kham
kh nhung cu m f nga y m f be o den ra. m khng hay no I, khng
ca I Ia I aI bao gIo , Iu c na o cu ng I I, vuI bu n khng I ra ne f ma f.
a Xa raf yu m, va fuy m mo I haI muoI fu I ba da cho Ia con
ch ng, nga y dm Iay Ia m bu n va fhuong con. a fu an u I ra ng con
mnh fuy xau, nhung duo c ca I finh nf ff, du ng da n va cham chI
cng an vI c Ia m.
Cu ng xo m co ng Iy ThInh, nha gIa u, ca y cay frn haI muoI
ma u. Ong Iy , ba Iy hIm hoI chI co m f nguo I con fraI, nam ay
muo I ba fu I. a xa Vu c bIf ra ng ng Iy ca n nguo I Ia m nn raf hy
vo ng m duo c v Ia m dau nha ay. a Iy cu ng da d ma f fo I m va
do finh nf m raf ca n fha n; chI co m f con nn ba fha n fro ng
frong vI c ke n cho n na ng dau. Co nguo I ch m cha m cha p. a
da p:
- Cha m nhung ma cha c cha n. Tuo ng nguo I nhu fh duo c
vI c.
Trong Iu c no I cau ay, baf gIa c ba nghI dn may con frau o
chu ng nha ba .
Hm mo I sang ho I, ba Xa xIn khaf d co n do y con. Tha f ra
ba khng ca n ho I, v ba bIf cha c ra ng fh na o m cu ng ba ng Io ng.
m nghe nguo I fa no I chuy n nn bIf fIn. Na ng khng h nghI
dn nguo I ch ng mo I muo I ba fu I cu a na ng; ca u be con ay khng k
dn. VI c chinh Ia vI c na ng v Ia m dau nha ba Iy . Ia m dau m f
nha gIa u ay, m cho Ia raf han ha nh.
TR!Y N NCA N NH T IINH 79

Hm do n dau v m f vI c hI u Ia m suy f xa y ra su II fhI.
Sau khI ma c ca haI, ba phen, ba Xa yn fri ra ng nha fraI se
n p cuo I du fa m chu c ba c. Nha fraI Ia I fuo ng ba Xa ba ng Io ng sa u
chu c.
Truo c ma f haI ho dng du , ng Xa pha n na n v vI c do va
xIn hoa n nga y cho dau v . Sau m f h I ba n fa n fhuong Iuo ng, ng
Xa ba ng Io ng va y v nha fraI co hu a sau se n p du s ba c.
- XIn ng ba nghI fnh cho fre , cho chu ng fha nh vo fha nh
ch ng Ia dI u ca n nhaf. o I ma I mo I cho n duo c nga y ff, d xIn do n
dau. Sau se xIn chu faf.
Vo ch ng ng Xa bIf fruo c ra ng con dI fh fI n khng v
nu a, va fu cho Ia ma c Iu a. a Xa fhuong con, so ho ng vI c nn da nh
chIu maf s haI chu c ba c. a ba o fha m ch ng:
- ThI fha y no a . CIa ne o du f day.
V fh day khng du f. ChI du f nhu ng day chang ngang frn
duo ng Ia ng fu nha ng Xa dn nha ng Iy d mo II cho m v nha
ch ng, cho m Iay m f ca u be muo I ba fu I sau khI da ba n fhan
ba ng m f s fI n sa u chu c ba c.
a Xa chI cf Io xong vI c cho con ga I Io n; dI vo I Ia ch, bIf
ra ng khng sao ran ba o duo c, ba da coI nhu m f du a con bo dI. m
du ng da n bao nhIu fh Ia ch Ia ng Io bay nhIu. Ia ch khng bIf
nghe Io I aI ca . Ia ch nhu con chIm va nh khuyn de p ma , nha y nho f
Iun chan, aI frng cu ng mun yu. HaI con ma f na ng frng aI cu ng
hnh nhu dua fnh va dI mI na ng no I vo I aI cu ng nhu frao d I
nhu ng Io I an a I. Ia ch ha f raf hay; nhu ng dm fhu frang sa ng,
khng noI na o Ia khng co fIng na ng. Na ng du ng Ia n frong bo ng
cay, nhu ng qua ng duo ng va ng, ha f ghe o fraI Ia ng dI qua, r I cuo I
khu c khich, Iay Ia m sung suo ng. Na ng khng co finh nf du ng da n,
nn ga p nguo I da n ng na o na ng cu ng coI fhuo ng. Thay chI sa p Iay
Nga u, con ng Iy , na ng m bu ng cuo I Ian. Co Ia n ga p Nga u, Ia ch
a n va o m f bu I cay, do I Nga u dI qua go I:
- m Nga u oI, va o day chI ba o fi fI.
R I na ng ke o ca u be va o, Iay haI fay xoa da u m f Iu c, Ia I fha
cho dI.
Khng pha I na ng bIf nghI cho vI c Iay ch ng nhu va y Ia v
Iy ; na ng vn co ba n finh ngang fa ng nn fhay vI c ay bu n cuo I
qua , nhu na ng, na ng khng sao kham n I. a Xa va n ba o:
TR!Y N NCA N NH T IINH 80

- Con na y nga y sau chI dI Ia m dI... ChI ma y co n cho fao duo c
may chu c ba c, chu ma y r I fh fao maf nho Ia I mang fIng xau Iay.
Ca ch do if Iau, Ia ch fheo m f phuo ng ha f che o dI Iang fhang
hf Ia ng na y dn Ia ng kha c. KIm khng du fI n, Ia ch bo ngh ha f
che o. Nho co nhan sa c va gIo ng ha f hay, Ia ch fro nn m f danh ca
cu a m f xo m bnh khang ga n Ha I Pho ng.
Trong Iu c do , m va n sng yn Ia ng o nha ng Iy . Na ng gIu
du b n pha n m f c na ng dau, nghIa Ia suf nga y Ia m vaf va d ha u
ha nha ch ng.
n gIo sa ng, m da da y d bam be o, dun ca m cho Io n an
va fh I com cho nhu ng nguo I dI Ia m. R I ca nga y frng nom nhu ng
vI c frong nha , ha u ha com nuo c b ch ng, ha u ch ng va ca c em ga I
be . Nhu ng khI nha co vI c, nga y gI nga y ff, m f mnh na ng, con
dau fruo ng, pha I ca ng da ng mo I vI c; da u fo c da y fro bu I, ma f ma y
nhem nhuc, mnh ma c chIc a o va va chIc va y du p khng bao gIo
gIaf, m hf ng I fruo c bp Iu a no ng va n com, Ia I cha y bung ca c
mo n an ha u nhu ng b Ia o dn ung ruo u, ma f do gay. Quanh nam
suf fha ng, cng vI c cu a na ng khng bao gIo fhay d I. Na ng khng
bao gIo duo c nghI ngoI va cu ng khng bao gIo ca n pha I nghI.
Sau nga y cuo I may fha ng, nu a v Nga u da quen m khng
so ha I nhu fruo c, nu a v b me ch ng ba f bu c nn haI vo ch ng da
ngu chung m f bu ng. Nhung m Ia m vI c suf nga y m f mo I, va o
dn gIuo ng chua da f mnh da nga y; Nga u so Ia nh ngu ru c va o na ch
vo d fm hoI no ng nhu m f du a be na m frong Io ng me .
M f Ia n frn qua ng duo ng va ng, m ga p m f nguo I da n
ng. Na ng khng hI ha n, na ng chI so fhI, va khI v dn nha fhay
su nguy hI m da qua, cha c ra ng khng aI hay, va nu co con cu ng Ia
con cu a Nga u, nn m coI nhu Ia m f vI c fhuo ng da xa y ra. Na ng
khng h a y na y frong Iuong fam.
Nhu m f con ga frng fhIn, nhu m f con Io n khng fu
fuo ng Ia n I n frong noI ba n fhIu ma va n be o ff, m m f nga y m f
be o hon, ma f m m f nga y m f foe f fhm ra.
Ong Iy co nuI frong nha m f ng d d da y dam ba du a fre
frong Ia ng ho c chu nho. Nga u cu ng co ho c, ho c d bIf dam ba chu
xem n I van fu va gIa pha .
TR!Y N NCA N NH T IINH 81

NhI u khI frong Iu c vo Nga u du ng cho Io n an, ma f mu I chan
fay ba n fhIu khng ke m g nhu ng con Io n frong chu ng, ma do I
na ng vo I do I nhu ng con Io n kIa bIf da ng na o co gIa hon, da ng sng
hon, fh frn nha fIng Nga u a nhu fIng o fho I c dua Ia I:
- a I ho c chI da o... da I ho c chI da o, da I ho c chI da o, a... Ta I
mInh mInh du c, fa I fan dan, da I ho c chI da o u a... fa I fan dan... am
a...
R I Nga u vu a do c vu a dIch ra fIng An Nam:
- a I ho c chI da o u... a... fa I fan dan... o mo I dan, fa I fan
dan,... o mo I dan.
m khng co n nghI g fo I nguo I em ga I dn ma f da bo nha
dI. Co aI nha c fo I fh na ng fha m ma ng em:
- Con dI!
Na ng coI nhu Ia khng co nguo I em ay nu a.
Ia ch khng nhu ng chI Ia m ngh a da o. Kha ch Ia ng choI dm
na o cu ng ru na ng dn ca c fI m khIu vu ; if Iau nho co ba n fraI da y
nha y na ng bo ngh cu Ia m m f vu nu cho m f fI m nha y o Ha I
Pho ng. m dn, frong Iu c m o nha qu na m nga y bn ca nh m f
du a be ba n fhIu, mnh da p m f ma nh chIu ra ch, fh duo I a nh de n
xanh do , Ia ch fuoI de p nhu bng hoa, m m f chI em ba n cu ng
ngh nha y Iuo n fheo dI u da n du duong, do I kha ch choI dm. Qua f
fay ra sau vaI, Ia ch vu a nha y vu a du a, nhi nha nh. ThInh fhoa ng
fhich chi, na ng nga nghIng da u fheo dIp da n, chan da p ma nh
xung n n ga ch, r I m ba n quay vo ng may Iuo f. Na ng caf fIng ha f
fheo ba I da n, r I baf gIa c nho Ia I nhu ng dm frang o nha qu, nho
Ia I nhu ng bu I fre kho m I, ca nh cu cu a do I ngay fho nay da xa Ia c;
na ng ca m d ng se se ngam:
Khi i tru c cha mo c mng,
Khi v tru c a cao b ng ngo n tre.
M f nga y kIa fnh co co nguo I nhan fnh dua na ng dI choI
f v qua Ia ng; Ia ch xIn phe p ba n v fham nha va da n ba n khI
quay v do n o qua n nuo c da u xo m. a Xa fhay con v , m ma f kho c:
- Sao ma y khng chf duo ng chf cho o dau cho ra nh, co n
be n ma ng v day Ia m g cho fao fhm nhu c.
TR!Y N NCA N NH T IINH 82

Thay Ia ch, ba Ia I nghI dn m va fu an u I ra ng ho ng em,
nhung duo c chI. Ia ch no I:
- Con xIn phe p u sang fham chI con va anh con... xem da
nho n duo c fi na o chua. Anh g nhI, u nhI7
Ia ch caf fIng cuo I r I no I fIp:
- A , con nho ra r I... Anh Nga u, Nga u!
a Xa v I can:
- ThI, ma y du ng sang day bu xau fao, bu xau chI ma y.
Ia ch khng nghe Io I me . Iu c sang fo I nha ng Iy , m dang
ng I ba f chay cho me ch ng ca nh dng rom. Ia ch ve n a o, ng I frn
bu c fuo ng fhap bao bo c khu vuo n ca nh. uo I a nh na ng, chIc a o Iu a
ma u va ng va chIc qua n ca m nhung cu a na ng bo ng Ioa ng. Mu I nuo c
hoa bay fhoa ng.
m ho I go n m f cau Ia nh da m:
- C v choI.
m nguo ng qua , cu I ma f, bo I fo c me ch ng m f Iu c r I ru f
fru ng chay dua In mI ng ca n: - Co m! a u bu Ia m chay qua .
Nga u duong ng I o fruo c hIn nghu ngao do c "da o fha nh
hI n Ia r ng,... da o fha nh hI n Ia r ng", fhay nguo I Ia ma c a o de p,
v I cha y ra, r I so ha I du ng o xa, bn ca nh m f da n Io n con fha rong
vu a mu f ngo n fay, vu a fr ma f nhn. Ia ch frng fhay Nga u, mIm
cuo I, nha m m f bn ma f Ia I, nha y ma f ch gI u quen nhu d co n o
nha . Na ng foan caf fIng cuo I, nhung pha I c gIu Ia I.
Iau khng fhay ba Iy va chI mo I va o frong nha , Ia ch du ng
In ca o fu .
m dua ma f nhn fheo da ng dI o ng e o cu a Ia ch, bIu mI.
Na ng hf su c nguo ng ma f vo I me ch ng v co nguo I em Ia m dI. May
qua , Iu c do na ng ba f duo c con chay fo, II n da f va o Io ng ba n fay me
ch ng, no I d che nguo ng:
- u na y! Con chay k nh do na .
'
' '
TR!Y N NCA N NH T IINH 83

a n fI k xong cau chuy n, kf Iua n:
- Ie c nhIn Ia m duo c fro ng vo ng va Ia ch bI khInh re .
Nhung do I m f nguo I ba n fhan ba ng s fI n may chu c ba c d v Ia m
n I m f du a be hI mu I chua sa ch, do I m f nguo I va n duo c fIng Ia
con hI n, dau fha o, du ng da n, nf na, ca I do I Iuong fhI n ay khn
na n qua , ba n fhIu qua dn n I fI Iuo ng Iu khng bIf co fh da f In
frn do I Ia ch, m f con dI, duo c khng7 o I Ia ch fuy xau xa nhung
co n Ia do I m f nguo I, va Ia ch fuy Ia m dI, nhung co n bIf mnh Ia m
dI, khng u I nhu m f con frau nguo I fa fra fI n II dI v no duo c
vI c. m khInh Ia ch, nhung fha f ra m khng co quy n vi mnh
vo I Ia ch, m f nguo I da co hon na ng ca I gIa frI Ia m m f nguo I.
- Nhung do Ia chuy n fha f7
- Khng ha n Ia chuy n fha f. Song nhu Ia ch raf if ma nhu
m, o xa h I qu fa fhIu g. TI k anh nghe cau chuy n na y v fI
vu a fhay m f ca u be foe f ma f, fro c da u, uo c d muo I fu I ma co vo
hon ba nam, va mo I day va o fI m khIu vu o Ha I Pho ng fI da duo c
fhay m f c ca f co Ia ng Io m m f ba n ga I nha y Iuo n duo I a nh de n
nhu haI con fhIu fhan. C ca f co - fI fa m go I Ia c Ia ch - co haI
con ma f de p nhung nhI m da y ve bu n a o na o hnh nhu duong nho
fo I qu huong, mong mo I m f ca nh do I kha c ma khng sao duo c. TI
fuo ng nghe fhay fIng c fa ba o fI, dau do n fuy f vo ng:
- m fh na y d kho I pha I sng nhu chI em!

Ru t t t p truy n ngn Ti tm,
Nxb. i nay, Ha N i, 1936
TR!Y N NCA N NH T IINH 84

CA I T Y

N u khng co m f vI c ca n baf ngo , fh co Ie ca do I khng
bao gIo Vuo ng dI fo I con duo ng qu he o Ia nh ay. a fh f duong
dI fu nhIn ngu ng ha n Ia I. Thay ga n day co m f ca I cho va may Io p
nha , Vuo ng d ma c fa I x chu a xe, dI re xung m f con duo ng nho
fm qua n ung nuo c.
Cha ng va o m f cu a ha ng fa p ho a, dua ma f nhn xem co chaI
nuo c chanh na o khng. ng cha ng nga c nhIn, ku:
- Anh!
M f nguo I ma c a o c c fra ng duong ng I ca m cu I cho Ia c rang
va o chaI, ngu ng nhn Vuo ng m f h I Iau, r I du ng fha ng da y nhu
ca I ma y, reo m f fIng fha f fo, va cu ng ku nhu Vuo ng:
- Anh!
Vuo ng co n duong du ng nga n nguo I nhn ba n fu da u dn
chan, fh nguo I ba n da nha y xung daf r I cu chan khng cha y ra
ke o fay Vuo ng va o:
- Pha I, fI day. Huy day! "Huy dIa du" day!
Vuo ng khng ngo dau nguo I ba n ho c cu ng m f fruo ng vo I
cha ng da haI Ia n dI fhI fu fa I, nay duong ng I cho Ia c va o chaI o m f
cu a ha ng fa p ho a nho , ca nh m f cho qu fI u fu y.
Huy go I vo I va o frong nha ba o pha nuo c, ho I chuy n rI rif,
Ia m Vuo ng khng kIp fra Io I: fuy va y, Huy va n khng qun cho nf
ch Ia c rang co n fhu a va o chaI. Cha ng Iay m f cun s mo ng ga p dI
Ia I r I fha Ia c frI da n da n va o chaI, va ph ng ma fh I ma nh cho vo
Ia c bay ra ngoa I.
Vuo ng chua kIp no I cau g, v chua bIf ba f da u ra sao. Vu a
mo I no I duo c m f fIng "anh" fh ba n da ga f Iay ga f d da p ngay:
TR!Y N NCA N NH T IINH 85

- Pha I fI.
Vuo ng ga f:
- AI cha ng bIf Ia anh. Nhung anh Ia m g o day7
Huy da p:
- Nha fI day... Anh chua bIf a 7... Ma anh bIf Ia m sao
duo c. Anh o Tay v bao gIo 7
- TI v da haI nam nay.
- g r I7
- ky su.
- Kha day!
Huy khen ba n m f ca ch fha n nhIn khng ma y may I chu f
fhe m mun, hnh nhu da Iau Ia m cha ng khng nghI dn nhu ng su
fhI cu , ho c ha nh...
M f nguo I da n ba khng de p khng xau, ma c a o nau ca I
khuy, chan dI guc o frong nha buo c ra. Huy no I khe :
- Nha fI...
R I cha ng chI Vuo ng gIo I fhI u vo I vo :
- ay Ia ba c ky Vuo ng o frn Tha I xung choI. Mnh ba o no
Ia m com ba c xoI.
Vuo ng Iay Ia m Ia khng hI u fa I sao Huy fa I fu fI n cho
mnh Ia m f ng ky . Cha ng mIm cuo I nga m nghI:
- Co Ie v frong ky su co chu ky , d I m f ca I dau fh fha nh ky
ngay.
Vuo ng khng ho I ba n v Ie g, da nh fa m cho mnh Ia m f ng
ky va y. Cha ng fu chI khng nha n an com, Iay co chI do I fa I x chu a
xe xong, Ia I pha I dI ngay. Huy ho I khe :
- a c dI f... Of cu a ba c7 Th fh ba c ba o fa I x o ngoa I xe
du ng va o day, so nha fI bIf. R I fI se cho ba c hI u v sao.
Thay co nguo I va o mua ha ng, Huy v I du ng In:
- XIn I I ba c...
Cha ng fuoI cuo I ho I kha ch:
TR!Y N NCA N NH T IINH 86

- Che da u xuan mo I v , fI va n d da nh ng m f bao day.
Cha ng ru f ra m f bao, mo na p d mu I va o hif ngu I may ca I,
r I ca n fha n go I dua cho kha ch, vu a dua vu a fhan ma f ho I:
- Th na o, ng da Io duo c fI n dang caI cho cha u chua7
Vuo ng d y nhn ba n va n fhay bnh fInh nhu fhuo ng, khng
I ve kho chIu v pha I no I m f cau da I bI, fra I vo I y fuo ng. Cha ng
nga m nghI:
- Ca I ho c frong bay Iau fha f vaf dI ca ... Hay Ia anh da d I ca
fam finh dI r I.
Vuo ng Ia c da u cha n na n, v cha ng nghI ra ng su nghe o kh
khng nguy hI m cho nguo I fa ba ng su fru y Ia c v fInh fha n.
'
' '
Nguo I nha bung mam com In va da f ngay o gIu a gIuo ng.
an fuy nhI u nhung v d frong nhu ng ca I dIa da n frn
m f ca I mam g da bong son, nn frng khng co ve ngon Ia nh.
Vuo ng quay ma f cho ba n kho I nguo ng, v cha ng doa n cha c
ba n cu ng nguo ng nhu cha ng. Huy ng I va o mam so du a nhn mam
com, no I vo I Vuo ng:
- Hm nay khng pha I phIn cho , ba c xoI fa m bu a com dua
muI. Thu c an da cha ng co g, ma nguo I nha Ia I vu ng v .
No I va y, nhung Vuo ng fhay ba n co ve ma f khoa I fra cu a
nguo I sa p duo c du m f bu a fI c raf sang; cha ng fhay ba n so nhu ng
chIc du a son cong queo m f ca ch au ym, va guo ng nhe da f ngay
nga n bn ca nh mam.
Vuo ng fhay ne f ma f va cu chI cu a ba n co ve fu nhIn, Ia
nhu ng ne f ma f va cu chI va n fhuo ng co ha ng nga y chu khng pha I
f fa o ra d cf Ia m vuI Io ng m f nguo I ba n.
An com xong fh fro I vu a chI u. Huy ru Vuo ng ra hIn sau
ng I ung nuo c.
TR!Y N NCA N NH T IINH 87

n ca nh m f gIa n muo p da y hoa va ng co d m f ca I ba n cu
va ca I gh fre da I. Vuo ng vu a hu f fhuc Ia vu a nhn ra: ca I ca nh
khu ca nh d ng bu n Ia y, nuo c do ng pha ng I dn fa n chan fro I gIeo
va o fam fri cha ng m f n I bu n mnh mang, vo I nhu ng y fuo ng
cha n na n v cu c do I sng o nhu ng chn qu he o Ia nh.
n m f ca I gIa u nu a da d nghIng duo I su c na ng cu a
nhu ng cay m ng foI, m f con Io n s ga y go , ve va y duI, I bu ng dI
fu fu gIu a m f da n Io n con cha y Ioang quang.
Huy nga nguo I va o Iung gh, gIang fha ng haI fay co ve
khoan khoa I ba o Vuo ng:
- Ca I hIn na y, mu a he dn, ma f Ia m.
Vuo ng fhay ba n co ve h n nhIn Ia Iu ng, hnh nhu fu fhu a
be cha ng va n sng frong ca I ca nh na y, va cha ng co n mun sng
frong ca I ca nh do cho hf do I. Iu c ay Vuo ng mo I nha n ra ra ng mnh
bu n, mnh fhuong ba n, khng pha I v fhay ba n ga p ca nh nghe o,
ma fha f ra v fhay ba n khng fh na o fhoa f kho I ca nh nghe o duo c,
khng co su c d caf da u In duo c nu a. Cha ng Ia m ba m m f cau
ba ng fIng Pha p:
- Tha f Ia hf!
Cha ng foan no I cho Huy ro y fuo ng do , nhung cha ng bIf Ia
v ich, nn Ia I fhI. Huy khng sao hI u duo c nu a.
HaI nguo I ng I yn Ia ng m f Iu c Iau. ng Huy quay Ia I
phia Vuo ng ho I d f ng f nhu da doa n duo c y nghI van vuong frong
o c ba n:
- Anh fhay fI d I kha c fruo c nhI u co pha I khng7 a y fa m
nam r I co n g7
Tro I fI ha n; Vuo ng va Huy khng nhn ro ma f nhau, nhung
fIng no I cu a Huy va n d u d u Io f va o faI Vuo ng; Iu c no I chuy n,
haI nguo I cu ng sng fro Ia I nhu ng nga y v fu Iu cu a ca I do I ho c fro
chin nam fruo c. Co fIng vo Huy o frong nha ho I:
- Sao mnh khng fha p de n In7
Huy v I nga f Io I vo :
- ThI, khng ca n.
R I cha ng Ia I ba f da u k chuy n cho Vuo ng nghe:
TR!Y N NCA N NH T IINH 88

- ... Th Ia fI ro f v dIa du va IIch su , ma c da u anh em da
go I fI Ia "Huy dIa du".
Vuo ng no I:
- Anh ro f, co Ie v fa I anh ho c fhu c qua , fhu c ca cham cau,
cham pha y va s frang.
Huy cuo I:
- Anh khng nho co Ia n Ia m ba I v dIa du, fI ba f da u ngay
ba ng m f cau: "Nhu fI da no I o frang 45, mu c 7..." nghIa Ia fI cu
vIf fheo nguyn van frong sa ch. Cu a da ng f I, fri ho c cu a fI khng
Ia y g Ia m sa ng suf cho Ia m, fI chI duo c m f ca I cham va ho c
fhu c Io ng. Ma cham nhu fh, chI v cf fhI d d Iay IIn. Cha c
anh da bIf IIn7
- Ia g, IIn con cu Tua n a o.
- Chinh do . Nhung nam da u fI ro f, IIn va nha IIn da nh
Io ng do I fI nam sau. Ca I m ng duo c Ia m m f ng fham, Ia I duo c
Iay m f nguo I de p, con nha gIa u, ca I m ng fo Io n nhaf frong do I fI
Iu c do , v fh va n co n. TI cham ho c ba ng haI nam fruo c va ho c
fhu c Io ng cu ng gap haI fruo c... Th r I chI v m f ca I fa y...
No I dn day, Huy cuo I khe m f ca I, vo I dIu fhuc Ia , da nh
dIm cham hu f.
- Ky fhI nam sau, fI fra Io I ca c ba I frI cha y ca . ChI co n dIa
du va IIch su , fI d Ia I sau cu ng. Iu c va o pho ng fhI, fI Io so phap
pho ng. Ong gIa o cham fhI ho I fI cau da u, fI da p ngay duo c. Ong
ba ng Io ng Ia m. Ong fuoI cuo I foan cho nf, nhung gIo qua f ma y cu
chu c Ia f fo gIay cham fhI. Sa n co ca I fa y, ng Iay cha n In m f go c
gIay. Nhung ca I fa y khng chIu duo c su c gIo , Ian ra ngoa I, gIay cun
cong cha m va o bu f; ng haf ra may Ia n khng duo c, da p fay xung
fo ve kho chIu va ba o fI ra fa f qua f ma y dI.
Ong ho I sang dIa du... Thay fra n ng Iam fam m hI, so ng
v no ng qua dam ra ga f go ng nn fI ra va n qua f cho cha y. Ong
mIm cuo I khen:
- Tf Ia m, con a . |Tre s bIen, mon enfanf).
"Con" sung suo ng Ia m, ho I dau da p day, frI nhu nuo c cha y.
TR!Y N NCA N NH T IINH 89

Ong ca m bu f cho nf va fI n fay Iay ca I fa y cha n In go c
gIay. TI Io Ia m, chI Io fa y nhe qua , gIo Ia I haf gIay va o bu f Ia m ng
pha f ba n khng cho nf cao. HaI ma f fI nhn dam dam va o ca I fa y
nhu bI fhI mIn. Ca I fa y khe rung d ng. TI Ia m nha m:
- Na y no sa p Ian... no sa p Ian.
Ca I fa y Ian dI m f vo ng. TI nin hoI do I, nhung v Iu c do su c
gIo yu, nn no du ng Ia I ngay. Ca I fa y Ia I rung d ng, fo gIay Ia f
ma nh; fhay ca I fa y bI haf ra ngoa I, sa p Ian xung daf, fI nghIng
nguo I foan cha y Ia I; ng gIa o vu a cho xong nf, nhung bI fo gIay ha f
va o bu f, mu c day ca ra fay.
Ong ngu ng nhn fI, va fhay fI duong nghIng nguo I v
da ng fruo c, cham chu va o fo gIay cho nf, co ve kha nghI. Ong da p
ba n:
- uo c Ia m, anh mun nhn nf, fI se da y cho anh ca ch
nhn nf... Anh vu a gan vu a khe o nInh... a , fI nho ra... Iu c na y anh
va n qua f ma y cf d gIay Ia f, anh nhn nf cho ro .
Ong II n xo a nf cu dI, cho fI m f con s kha c, khng pha I
hnh qua fru ng fh cu ng hnh ca I ga y.
Ie c nhIn Ia fI ro f. Nha c IIn va c IIn Ie c nhIn Ia
khng do I fI va do I chu c fham bI n vo I s Iuong hon fram d ng
mong uo c kIa. TI dau, fI kh , fI ku fro I, ku daf maf ga n nu a
fha ng. Tri fI khng Iu c na o khng nghI dn ca I fa y. Nu ca I fa y ay
no na ng hon m f fi, m f fi nu a fhI, fh fI da d , c IIn da Iay fI,
fI da sung suo ng...
Huy ngu ng Ia I m f Iu c Iau, r I no I fIp m f ca ch cha m ra I
nhu can nha c fu ng fIng:
- ng m f hm fI nghI ra. TI su c fInh. TI fu ba o: nu bao
nhIu dI u mnh mo uo c, nu hy vo ng cu a ca do I mnh chI du a va o
ca I fa y be con, m f ca I fa y khn na n, v Iy , fh ha nh phu c o do I
mnh khng fh na o cha c duo c. I du I fn cng. Pha I Ia m fh na o
cho ha nh phu c o do I pha I o mnh, chI o mnh fhI.
Huy nha c Ia I:
- Ha nh phu c chI o Io ng mnh, ha nh phu c chI o su yn fInh
cu a fam h n. KhI mnh da co ca I bnh fInh do , fh khng ca I fa y na o
Ia m maf duo c, fha f Ia cha c cha n, kIn c. Th Ia fu hm do , fI kho I
TR!Y N NCA N NH T IINH 90

bu n, nguo I fI d I kha c ha n. TI Ian I n raf nhI u noI, co Iu c Ia m
Iung vaf va frong ca c nha ma y, ca c ha m mo , co Iu c gIa u, co Iu c
nghe o... Ng I ba n che o ca I chn qu xo xa c na y, nhung chI ca nh
ng d I kha c, co n o frong va n khng fhay d I. Nu ca I fa y Ia m fI
vaf va fh fra I Ia I no da cho fI fhay ha nh phu c frong fa m nam nay.
M f hm Iang fhang dn day fI ga p nha fI, finh ra dn
nay da duo c hon m f nam. TI chua bIf Ia o fa m, hay Ia o ha n v
da ng na o cu ng va y. Nha fI khng ro qua ng do I fruo c cu a fI, fI
pha I fu fI n cho anh Ia m f ng ky , v fI Ia m g co m f nguo I ba n
ky su, sang fro ng, co f nha nhu anh.
Huy cuo I no I fha f khe :
- Nha fI cu fuo ng Ia fI cu ng df nhu nha fI va y.
Ma f frang fu fu In sau may fhan cau vI n fra ng; a nh frang
chIu va o In ro In qua n a o Huy nhu ng bng Ia muo p gIo Iay d ng.
Vuo ng Ia I nhn ro ne f ma f ba n. Nhung bay gIo cha ng fhay bao
nhIu nhu ng y fuo ng bu n ba , cha n na n v ba n fu nhIn fIu fan
hf.
Ru t trong t p truy n ngn T i tm,
Nxb. i nay, Ha N i, 1936
TR!Y N NCA N NH T IINH 91

IAN R! NC

Quang xung xe r I va o m f ca I nha o da u ph d ho I fham
duo ng dI a n Iang va d fhu ngu a. Nguo I cho fhu ngu a ho I:
- Ong va o nha aI frong do 7
- Va o nha ng VI Van Hoa I. uo ng va o day co xa Ia m
khng7
- muo I cay s fhI. Nhung ng pha I dI ngay ke o fro I fI
maf. fI Iay con ngu a fha f kho e ng dI cho cho ng. Ong va o frong
ng Hoa I fh fI khng ca n cho nguo I dI fheo da f ngu a v , khI na o
ra, ng dem ngu a Ia I fra fI cu ng duo c.
R I nguo I cho fhu ngu a chI fay v phia m f con duo ng In
dc, ba o Quang:
- Ong cu dI fheo con duo ng do . n m f ca I chu a da d na f,
fh ng re sang bn fay pha I, r I dI fha ng, khI na o dn m f ca I ca u
g Ia dn a n Iang.
In hf ch dc, Quang cho ngu a cha y pho ng d kIp dn
fruo c khI fI fro I.
'
' '
I va I cay s ga p m f ca I chu a d na f, cha ng fheo Io I nguo I
cho fhu ngu a re v bn fay pha I, r I Ia I cho ngu a pho ng. Nhung dI
duo c if Iau, cha ng co ca m ca I fuo ng Ia Ia ra ng con duo ng duong fheo
khng pha I Ia duo ng v a n Iang, fuy chua Ia n na o cha ng v a n
Iang ca . Cha ng fu cho mnh nghI fh Ia v Iy , r I cu ca m da u quaf
ngu a.
TR!Y N NCA N NH T IINH 92

I da Iau Ia m, da ng Ie pha I fo I noI r I, ma va n chua fhay ca I
ca u g . Cha ng nhn ra khng co m f ca I nha na o d co fh ho I fham
duo c. Chung quanh chI foa n ru ng gIa ; nhu ng cay cao vo f, ngo n
nghIng nga , ra o ra o fruo c ngo n gIo chI u vu a ba f da u n I In.
Cha ng fhay ro n ro n, so ha I fruo c ca nh non cao ru ng ca , nhung va n
quaf ngu a cho pho ng nuo c da I, fIn In.
uo ng fhay kho dI da n. HaI bn foa n m f fhu co cao, hoa
fra ng nhu ba c, Ia nho n va sa c. Suong chI u da n da n fo a xung,
Quang pha I cho ngu a dI fu fu , v ca ch nam fhuo c khng nom fhay
ro duo ng.
ng cha ng gh ngu a Ia I, Ia ng faI, mu ng ro . Trong suong,
cha ng vu a nghe ro co fIng nguo I, fIng fhanh fhanh cu a m f nguo I
con ga I:
- Co aI cuo I ngu a fra ng dI frn duo ng. Quang caf fIng ho I:
- AI day7
Thay co fIng d ng o sau Iung, Quang quay nhn Ia I. M f
nguo I con ga I Th vaI ga nh haI ca I gIo , dI vo I m f du a be con fIn
dn phia cha ng.
- n a n Iang co n xa khng, c7
Quang vu a ho I vu a nhn c ga I Th va d y dn nuo c da
fra ng va dI ma f den cu a c be . Cha ng Iay Ia m Ia ra ng ca I so ha I Iu c
na y da bIn dau maf va fu I fhe n ra ng mnh duo c yn fam nhu fh
Ia nho o m f c con ga I yu o f.
Quang nha c Ia I cau ho I:
- n a n Iang co n xa khng, c7
Nguo I con ga I fha n nhIn da p:
- Ong dI nha m duo ng r I.
Quang bu f m m ku:
- ay gIo Ia m fh na o7
Cha ng foan quay ngu a fh c ga I Th nhu doa n duo c y
cha ng, no I:
- Ong khng quay v duo c nu a dau.
- Nhung ma dm nay co frang.
TR!Y N NCA N NH T IINH 93

- Co frang, nhung nhI u suong khng nom fhay ro duo ng.
Thay Quang Iuo ng Iu , c ga I Th no I fIp:
- Va Ia I ng pha I dI qua m f ca I ru ng co nhI u h .
C con ga I quay Ia I va y du a em:
- Chu ng mnh v dI fhI, ke o o nha mong.
Quang khng mun quay Ia I nu a, ho I c be :
- Nha c o ga n hay xa7
- Ca n day.
- TI mun v nha c co duo c khng7
C ga I Th vu a dI vu a no I:
- Ong cu v .
Quang nha y xung ngu a, r I yn Ia ng re co dI fheo haI chI
em c Th .
Cha ng fuo ng mnh dI frong m f fh gIo I huy n a o v chung
quanh cha ng chI co m f ma u suong fra ng mo duo I a nh frang.
I kho I may kho m cay, b ng cha ng nghe fhay m f fIng g o
xa, n a o nhu fIng ho p cho .
- TIng g fh c7
- TIng fha c. Tha c IInh HaI o ga n nha em.
'
' '
V fro I khng Ia nh Ia m, nn Quang ba o c ga I Th cho muo n
ca I chIu d cha ng na m ngu ngoa I san sa n. Cha ng vu a an com no,
va ung if ruo u nn fhay frong nguo I d chIu, khoan khoa I. u a
com chI co m f dIa cha fru ng va m f ba f canh mang maI, nhung
cha ng an raf ngon mI ng; xua nay cha ng khng fhich ruo u, ma bu a
com ay cha ng cu ng ung n I haI che n, v ruo u do cha ng fhay co m f
huong rIng pha ng phaf nhu huong Ian. Cha me c ga I Th dI vo I
cha ng raf Ia an ca n. Cha ng mu ng ra ng Io duo ng Ia I ga p duo c m f
gIa dnh fu f nhu va y, va nhaf Ia duo c ga p m f c ga I Th xInh
TR!Y N NCA N NH T IINH 94

de p. Cha ng mIm cuo I, sung suo ng, da nh dIm cham fhuc Ia hu f va
do I c ga I Th mang chIu ra d duo c nhn Ia I ne f ma f c duo I bo ng
frang. CIa I chIu xong, cha ng na m m f Ia f r I ngu fhIp dI.
Iu c Quang su c fInh fh frang da In cao, suong da fan hf.
Tro I frong Ia m, nn nhu ng ngo n nu I frng nhu o sa f ngay ca nh nha ,
may gIa I ru ng den frn ngo n nu I In ro n n fro I da y sao.
Nghe co fIng d f va I sau nha , Quang fm dn ch d f va I
dInh xIn nuo c ung va nhaf Ia d ga p ma f c ga I Th , v cha ng cha c
ra ng chinh c duong ng I d f va I.
C ga I Th ngu ng fhoI, mIm cuo I, nhn Quang ho I:
- Ong chua dI ngu 7
Quang ho I Ia I:
- Th c cu ng chua dI ngu .
- m co n d f va I.
- Co n fI fh kha f nuo c, nn khng ngu duo c.
C ga I Th Ia I cu I xung ba f da u d f.
- Ong ra suI ma ung.
- TI so Ia m, so h no an fhIf.
C ga I Th ba f cuo I. Quang fhay hf ca nguo ng nghIu,
cha ng fIn Ia I du ng sa f bn khung d f, ho I:
- Tn c em Ia g7
- Tn em Ia Sao.
Quang mIm cuo I no I:
- Tha o na o ma c de p nhu sao frn fro I.
C Sao ngay fho da p:
- m cha ng de p.
Nhung cau do c fa no I ba ng m f fhu gIo ng c Ia m ra nu ng
nIu, va vu a no I vu a dua ma f nhn Quang m f ca ch fInh nghIch.
ng Quang fhay fhoa ng qua m f con gIo fhom nga f mu I
hoa, va ngay Iu c do Quang nha n fhay ne f ma f c ga I Th fuoI In
b I pha n. Na ng no I:
TR!Y N NCA N NH T IINH 95

- Nu a dm r I.
Quang Iay d ng h xem fh kIm chI du ng muo I haI gIo .
Cha ng nga c nhIn ho I:
- Sao c bIf du ng fh7
- V hoa Ian no . Ong khng ngu I fhay mu I fhom a 7
- Co , nhung ma Ian g va y7
- Hoa Ian ru ng, no du ng nu a dm.
C Sao da f fhoI xung, r I nhn fha ng va o ma f Quang, no I:
- Ong co dI choI ru ng khng... dI xem Ian no , va nhan fI n
em dua ng ra suI ung nuo c.
Quang fhay m f c ga I ru mnh dI choI ru ng dm, Iay Ia m
nga c nhIn v cu ng, song cha ng nghI ra ng nguo I duo ng ru ng co finh
fu nhIn, chaf pha c, nn su do , ho cho Ia fhuo ng chang.
Quang d c Th dI fruo c mnh m f if. Qua may fhu a ru ng
ng non, haI nguo I dn m f ca I khe suI, nuo c cha y Iap Ia nh nhu
ba c sau nhu ng ngo n co den.
Quang ho I:
- Nuo c na y ung co so sf re f khng c7
- Khng sao. Nga y na o em cu ng ung. Anh frng nguo I em
fuoI fa n fh na y fh du bIf.
Quang ba o da n fIn In fruo c r I quay Ia I cu I nhn va o fa n
ma f c Th , mIm cuo I no I du a:
- Thu xem ma f c Sao co fuoI fa n fha f khng na o.
Cha ng du ng Ia ng nhn khng cho p ma f: ma u da c Th duo I
bo ng frang, cha ng frng fra ng ma f nhu ma u m f ca nh hoa phong
Ian va dI ma f den pha ng phaf nhu haI cham den frn ca nh hoa.
ng Quang fhay m f fhu huong fhom fhoa ng qua, cu ng m f fhu
huong fhom nhu ban na y.
C Sao no I:
- O bn suI day co m f cay Ian. Cay na y if khI co hoa Ia m.
Nu co fh chI no m f ca I hoa Ia cu ng. Ong mun xem7
Quang Iay Ia m Ia ; cha ng vu a vi ma f c Th vo I hoa Ian fh c
ay d f nhIn no I dn hoa Ian nhu da do c duo c y nghI cu a cha ng.
TR!Y N NCA N NH T IINH 96

Nhn fheo phia ngo n fay fro cu a c Th , Quang fhay m f
bng hoa fra ng na na nhu m f bng hu fo, nhung haI ca nh phia
frn co haI cham den nhu mu c. Tha f Ia m f fhu hoa Ia , cha ng chua
duo c fhay bao gIo .
Quang fIn In foan nga f, fh c Th ve ma f so ha I gIo haI
fay gIu Iay fay Quang:
- m xIn ng. ChI co m I m f cay na y ga n nha , em quy Ia m.
Chc nu a va o ru ng v s, ng fha h be ... Ong ung nuo c, r I fa dI.
Quang cu I ra p xung ma f suI ung nuo c va fuo ng mnh Iu c
do nhu m f con h duong ung bo ng frang.
Iu c ngu ng In, cha ng d y dn m f va f g frang fra ng o gIu a
do ng suI. Nhn ky fh Ia m f ho n da . Ho n da ay, ky dI fhay, Quang
fhay pha ng phaf gIng hnh m f ca I vaI cu a m f nguo I con ga I fra ng
fre o na m duo I Ia n nuo c. Cha ng ba o c Th :
- Trng ho n da nhu vaI nguo I con ga I, c Sao a .
C Th cuo I ba o du a Quang:
- Sao ng khng da nh fhu c c fa da y d cu ng va o ru ng choI...
Nhung ma c fa co n ma I fa m, chu ng mnh dI fhI.
Chu "chu ng mnh" Quang fhay c Th no I m f ca ch fhan
ma f, au ym. Iu c do cha ng cu ng ba f da u coI c Th nhu m f nguo I
fnh nhan quen bIf da fu Iau. Cha ng na m Iay fay c Th , no I:
- Chu ng mnh cu ng nha y qua suI na o.
Iu c qua bn kIa bo suI, Quang ho I c ba n:
- Sao fay em Ia nh fh em7
- Iu c na y em vu a ru a fay o nuo c suI.
Quang khng d y nn khng bIf Ia c Th vu a no I dI
cha ng.
HaI nguo I dI qua m f ba I co , r I va o m f ca I ru ng fhua. o ng
ca nh cay In frn daf, frn a o haI nguo I Ia I ca ng fang ve sa ng cu a
dm frang. C Th no I:
- Qua m f ca I ru ng nu a fh dn ch Ian no .
HaI nguo I dI va o bo ng fI den cu a ru ng gIa . Quang co ca m
fuo ng nhu nguo I vu a o ngoa I na ng va o frong ro p, cha ng hoI so , na m
cha f Iay fay c Th .
TR!Y N NCA N NH T IINH 97

I kho I m f ca I dc, cha ng fhay hI n ra o fruo c ma f m f
ma ng fra ng xo a duo I bo ng frang.
- Ru ng Ian.
C Sao mu ng ro vu a no I vu a ke o fay Quang cha y va o frong
da m hoa. Huong fhom nga f, Quang fhay da u o c choa ng va ng; cha ng
mo ma ng fhay c Th ke o mnh ng I xung gIu a ru ng Ian. Cha ng
Ia c da u du I ma f d c nhn cho ro , nhung khng fh duo c. Trong Iu c
ba ng hoa ng, cha ng fhay hnh nhu faf ca nhu ng bng hoa frong
ru ng d u nga ca v phia cha ng, nhu ng bng hoa m m va ma f rung
rInh bn ma cha ng nhu mon man, ve vuf...
... Iu c cha ng mo ma f ra cha ng fhay mnh na m o frn co ,
chung quanh ch na m, nhu ng bng Ian d u nga de p xung daf.
Cha ng fhay co bo ng den che khuaf a nh frang, II n quay da u nhn
Ia I: c Th du ng bn ca nh cha ng, fay ca m bo Ia fo, mIm cuo I:
- Sao ng ngu say fh. m da nh fhu c ma I, ng mo I fInh.
Quang nga c nhIn:
- TI vu a ngu 7 Th ma fI khng bIf day.
Nga m nghI m f Ia f, cha ng no I fIp:
- Co Ie khng pha I fI ngu dau, v say huong Ian, nn fhIp
dI m f Iu c day.
Quang nhn c Th m f Iu c r I frong Io ng sInh ra m f mI
nghI: hay c con ga I na y khng pha I Ia nguo I. Cha ng vu a so vu a ho I:
- Sao da u fo c c rI bo I fh7
- V em pha I chuI qua bu I ra m d be fr m ng.
C Th vu f xung bn ca nh Quang m f bo ng.
- Ong co dIm khng d nuo ng ng an7
- Khng, fI khng mang dIm fheo.
- Th fh dI v dI, ng dI. V nha an ng, em do I Ia m.
Nghe fIng c Th no I, va frng dI u b , Quang Ia I fhay hf
ca nghI ngo .
Ia nhaf Ia dm khuya o gIu a ru ng co m I m f mnh mnh
vo I m f c con ga I yu o f ma cha ng khng fhay co ca I ham mun
cu a m f nguo I con fraI khI ga n nguo I con ga I. Cha ng Ia I co ca m
TR!Y N NCA N NH T IINH 98

fuo ng ma cha ng cho Ia v Iy Ia nguo I con ga I ay da fhu c v cha ng
r I.
C Th ba o Quang:
- ay gIo ng mun ha I hoa fh fha h ha I. m khng cam
nu a dau.
Quang du ng da y fhay frong nguo I mo I m f Ia fhuo ng.
Cha ng khng fhIf ha I hoa nu a; cha ng chI mun v ngay v khng
chIu n I huong Ian fhom m f ca ch ha c qua .
- V dI, c Sao.
'
' '
Sa ng hm sau fhu c da y, Quang nhn phong ca nh chung
quanh khng fhay co ve huy n a o nhu dm qua nu a. C Th bung
ra m f ba f cha o no ng mo I cha ng m f ca ch fhan ma f:
- Ong xoI cha o.
Quang dam dam nhn c Th . uo I a nh sa ng ma f fro I,
cha ng fhay c Th co ca I ve de p h ng ha o cu a m f nguo I con ga I
kho e ma nh.
An cha o xong Quang xIn dI m f ca ch v I va ng. Cha ng chI
mong dn nha ng VI Van Hoa I fhu xp cho cho ng xong cng vI c,
khI v cha ng se re qua day.
Quang nhn c Th :
- n maI xong cng vI c, dI qua day fI se re va o fham c.
C Th ga f:
- em fI n ng ra kho I ru ng, so ng Ia c duo ng.
Quang da f ngu a dI fheo c Th . I qua m f ca I suI, Quang
ho I:
- Ho n da fra ng dm qua dau maf r I.
C Th da p:
- O v phia sau nha em co. Ru ng Ian cu ng o v phia a y.
TR!Y N NCA N NH T IINH 99

ng Quang fhay fruo c ma f suong da y da c nhu kho I. C
Th ba o:
- ay Ia khe nu I, sa ng na o cu ng co suong. Pha I quen duo ng
mo I dI qua duo c... V fh em mo I pha I fI n ng ra fa n day.
Ra kho I ch suong, Quang nha y In ngu a fu bI f c Th .
Ngu a dI duo c muoI buo c, Quang quay da u nhn Ia I va n fhay
c Th du ng frong suong mu nhn fheo. Quang gIo fay no I fo.
- n maI...
Iu c In fo I duo ng ca I, Quang d y dn haI cay cho In cao
vu f nhu haI ca I c f que f vI fra ng.
'
' '
Hm fruo c, Quang da Ia m duo ng v nguo I cho fhu ngu a
qun khng no I ro cho cha ng bIf ra ng: do c duo ng, fruo c khI dn ca I
chu a d , co m f ca I mIu cu ng d na f.
Quang mo I dn ca I mIu da re v bn fay pha I. Cha ng khng
fra ch g nguo I cho fhu ngu a, v su Ia m duo ng ay da cho cha ng duo c
bIf m f ca nh fhu vI.
ChI u hm sau o nha ng Hoa I ra, cha ng cho ngu a pho ng
hf su c mau, v cha ng no ng Io ng duo c ga p ma f c Th . n ca I mIu
d na f, cha ng re v fay fra I, r I cu dI ma I va o frong. Ca p haI cay
cho , cha ng cho ngu a dI re xung. Cha ng Ia n fheo vf cu , re co dI
duo c if Iau fh dn ca I fhung Iu ng co nha c Th . Cha ng cho ngu a
nha y qua ca I suI hm no , nhung Iu c ngu ng In nhn fh, b ng
cha ng bIn sa c ma f, na m cha f Iay day cuong, ma f mo fo nhn fha ng
v phia fruo c: o ch daf ma cha ng cha c Ia co ca I nha cu a c Th , fh
khng co ca I nha na o ca . ay chI Ia m f ba I co .
Cha ng nghI mnh Ia m duo ng va cho ra ng fa I ca nh duo ng
ru ng pha n nhI u hay gIng nhau. Cha ng fIn ngu a In frn ba I co
khng fhay m f dau vf g co fh chu ng ra ng o ch ay mo I hm qua
day co n co nguo I o , co n co nha cu a.
Cha ng Ia ng faI nghe: xa xa co fIng fha c cha y. Cha ng Ia m
ba m:
TR!Y N NCA N NH T IINH 100

- Ro fIng fha c IInh HaI!
Cha ng cho ngu a xung va dI men fheo do ng suI. ng
cha ng gh cuong ngu a Ia I: sau da m co cha ng frng fhoa ng fhay m f
va f frang fra ng. Cha ng nha y xung ngu a dn ga n xem fh do Ia m f
ho n da fra ng; cha ng kInh nga c fhay ho n da do frng pha ng phaf
gIng ho n da ga n nha c Th , nghIa Ia cu ng gIng hnh nhu m f ca I
vaI cu a m f nguo I con ga I fra ng fre o na m duo I Ia n nuo c.
Quang Iu c do fuo ng mnh dang m ngu . Cha ng mun dInh
fha n fri Ia I d c nghI cho hI u su Ia Iu ng ay, nhung khng fh
duo c. Ho n da cha ng fhay nhu co ve sng va duo I a nh sa ng ma f fro I
cha ng frng ro m f fIa do cha y ngang ho n da nhu m f fIa ma u.
Cha ng cu I xung gIo haI fay mu c nuo c d ru a ma f cho fInh.
Nuo c suI Ia nh Ia m cha ng ru ng ca mnh ma y. ng cha ng fhay - ro
ra ng cha ng fhay - bn ca nh bo ng ma f cha ng In xung da y nuo c co
bo ng ma f m f nguo I kha c nu a, ma f m f nguo I con ga I Th cha ng
frng pha ng phaf gIng c Sao.
Cha ng ro n nguo I, du ng fha ng In, nhn quay Ia I fh khng
co aI ca . ChI co con ngu a cu a cha ng du ng sau dang ru f co an.
Thoa ng fhay huong Ian, cha ng nhn quanh qua n. Iu c ngu ng In,
cha ng fhay o ngay frn da u co m f bng Ian, hoa fra ng nu f, ca nh
dI m haI cham den... ng Ian ru ng.
Quang foan gIo fay ha I bng hoa, nhung co m f n I so v co
Ia m ngu ng fay cha ng Ia I. Vang va ng bn faI cha ng fuo ng nhu nghe
fhay fIng c Sao no I vo I cha ng dm hm fruo c:
- m xIn ng, chI co m I m f cay na y ga n nha , em quy Ia m.
'
' '
Iu c ra dn ngoa I duo ng ca I, Quang do I ma I mo I ga p duo c
m f nguo I Th kIm cu I dI qua. Cha ng go I Ia I ho I:
- O frong kIa co nha aI o khng7
Nguo I Th da p:
- Quanh day khng co nha aI ca . AI da m o day. NhI u h
Ia m.
TR!Y N NCA N NH T IINH 101

Quang ba o nguo I Th Ia ng faI nghe fIng fha c r I ho I:
- Co pha I fha c IInh HaI do khng7
Nguo I Th nga c nhIn khng hI u:
- Tha c IInh HaI7 IInh HaI7... Khng pha I, day Ia fha c Na
Panh. o kha p chau na y khng co fha c IInh HaI.
'
' '
May hm sau, nguo I cho fhu ngu a fhay Quang sa ng na o
cu ng dn fhu ngu a r I cu chI u fI mo I dem ngu a v fra .
a ng dI may fha ng, nguo I cho fhu ngu a Ia I fhay Quang
dn, nhung Ia n na y chI u khng fhay dem ngu a v . Nga y hm sau
cu ng khng fhay bo ng ng kha ch fhu ngu a dau. Nu a dm nghe
fI ng d ng o cu a, nguo I cho fhu ngu a dem de n ra soI fh fhay con
ngu a cu a mnh du ng bn gIa u, hu c ha c fm II va o.
Trn Iung ngu a, yn co n do ng nguyn, ma nguo I fhu khng
fhay dau ca .
Ru t t t p truy n ngn Hai bui chiu va ng,
Nxb. i nay, Ha N i, 1937

You might also like