T. C.

KLTR BAKANllGI
ESKi E8ERlJER VE MZElH
GENEL MnRLGO
II.
TOPLANTISI
ANKA!.!A 11 15 1900
i i N D E K i ,l E R'
Sahife levha
VI
XV
iX
LV
Viii
XIII
XVI
XIX
XXiii
47 - 51
65 - 67
53 .. 56
73 - 75
81 - 83
57 .. 60
5- 9
11 - 14
15 .. 17
'19 .. 21
23.- 25
27- 30
31 - 32
33 .. 36
37 .. 39
41 .. 42
" 61 .. 63
il ."
. .. ..' . - ,
.. t-
Jale iNAN
Perge si ve Onarmu .; . .
Jale iNAN
Seleukeia Kaztsr ve
George BASS .
Sere Umani Su .
David FRENCH
TilIe 1979 .
Afif ERZEN '
1979
Muhibbe DARGA
.
Ekrem AKURGAl
Erythrai1979
.Wo!.fgangMllER - WIENER
Neue in Milet .
Kenan T. ERiM
.Aphrodisias'1979.' ..
'Crawford GREENEWAlT'
ArchaeoloqlcalBesearch of Sardis in 1979
Burhan TEZCAN
Yerrldoan Hyk) . . . 43 - 46
'Refik DURU
Kuruay .
Cevdet BAYBURTlUOGlU f
1979
Henri IVIETZGER
La Campagne de 1979 au Letoon eta Xanthos .
Ba,ki GN,
1979 Katmos . . . . . .
Tomrls - A. iliNGiROGlU
Kaleky 1979, . . .
Wolfgang HADT ' . "
- i'
-1979 ve Restorasyon 69 - 72
Kubllay NAYIR
1979 Kurtarma .
Paolo VERZONE
'tes Travaux de Restoration de Mlsslon de .....
Hierapolls . . . . . 77 - 80
Mahmut AKOK
Alacahyk 1979
Sahife
tt
xxx
xxv
XLIX
XlIII
xxvUi,
XXXiV

XXXVE
87-gO
t09
103 =107
157-,159,
135 '-,138
. 1 134
.127-131'
. 101-'102
.155 - 156 Xl;IV
.' 16'1 -'162
'{ ,< 167-169
. .
'. .
*' ,.-
.'
11,>." "
.-." _.
'Hermann VElTERS
'Ergebn'isse der Grabungen. . . . 85 - .-86
etinANlAGAN
krtarma
Ufuk EsiN
1,9.79 .
Ekrem," AKURGAt
Bayraklr 1979 Kazdan .

Kestel Kurtarrna .
Alba PALMIERI
-- ... - .,
.Aspects ofProto-urban Culture, Aslantepe
nderBilGi, " ,
1979. . ...' '. -. .'. . 113 -J 19
Halet Robe.:f J.BRAIDWOOD
ve- . . . . XXXU
Yusuf BOYSAL . "
Stratonlkela . '
Sedat ALP, "
1979' ,Kflya-,Karah5yk Kaztlarr. . '. . s ,
'
Aizanoi.1979.

Kyrne 1'919."
U. ALKIM
1979 Dnemi
.Mathte'ld J. MElliNI< ,
Proqress of -rhe'Work in
ERZEN : \ "
Enez' 197'9 Sonulan .'.
'ASGARi:-
Marmara' 1-979
"
Die Arbelten" In Dldyma 1-979 .'.. . . . .H>3- 166 ' " XLV
S,. ,DORUK'
Horts kale 1979 '
J
. ames R" U'SS"E' L"
f-.,' (;
Conservatlon jn tlheNecropoHs .at Anemurlum . . '17'1-,174
Jacques CAUVIN '"- O.AURENCHE
Cafer 'Hyk . '. .. .
-'-'
Not: Bildiri. zetleri gre ve
'
PERGE 1979
, . . ,
Jale iNAN (-)
Trk Tarih Kurumu. "Kltr Eski Eserler ve Mzeler Genel
ile i'stanbul niversttesl Edebiyat Fakltesi yrt-
-len 1979 'Perge 10' Eyllden 26 Ekime dek
bulunan heykeilertn ve" ekme mozaik
24 .Kasimda son Trkiye Turing ve Otomobil Kurumu He. Ulus-
Side da kaztlan maddi, olanaklarla
lerdir. Btn tesekkrlerlmiz sonsuzdur. .
ekibi, Asistan Dr. Halk
Arkeolog-Mimar lk izmirligil, Asistan Ahmet yedat elgini_
.Do. Or. Somay Onurkan. Adnan Epigraf Kaygl1-
suzv.Mlrnar -Glsn 'Saralar, Arkeolog Desinatr Fsun' Arman, Arkeolog
semra Arkeolog Restoratr S,ait'
ran, Arkeolog .Bestoratr Hseyin Nee'e 'Ati'k,
Arzu Tekin ve Dilek. Yarcan'dan
tur. Kltr' temsilcisi olarak bu Bursa Mzest .
Oya Kazarnan \
1979 1. Kanlar. II. Alan Dzenlemesi,
rafik iV. V.
toplayablllrlz.
i.
-1. Ana Stunlu' Cadde (Ja)
eaddenin geen verden ku-
zeye 'evarn edildi. Bylece 120 - 127 Nc.fu oostamentlertn arka-
portlk ve 4
orthostadlarla svelerl ve prttk nnde yol <meydana
Granitteri stunlar, merrner stun kaldelerinden 124 Ne.Tu stunun
tam olarak Mermerden kenrrrh dzeninde
stun arkhltrav giyim!) bir tar-
eosu ve .blr Eros .bulundu.
(0) Prof. Dr. Jale iNAN, istanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi Arkeo\oji Blum
yesi.
5
'2. kuzeyindeki Tacitus Caddesi (J2) ile
sundaki Je Caddesinin bir blmnn
Tacltus 'Caddesinde (J2) geen yerden, 30 No.'lu pes-
tementln berisinden 15 m. llerlendl. J2 Gad-
desinin 1 30 No.'lu postamerrrten .scnra ge dnerne bir
mekgnla (No. 16) .keslntiye Bu mekana 17 No.'lu mekan da

Je caddesinde brrtakrm ge dnem ve durumu

3; Gney (i)
aatr mermerden stun kaldelert stun gvdeleri ve
rlnth dzen'li stun ilFl.
fazla harap durumda 'ele geti. Kuzey blmnde 'cephesinde
9 stun bulunan' Vi No.'lu 'bir blm Bu
blm eee 'kuzey ucuna Stunlar qranltten,
kaide, ve aaaklrklar merrnerdendir. No.'lu rneknm
nnde Plancia Magna'yi onurlandu-an bir 'kapsayan
blok 'in situ bulundu. Vi. No.'lu kuzey b-
lmnde 7. stunun nnde bir 'kalde bulundu. Belki de 'h-emen' burada
fraqmanlan olan 'kolossal. Herakles Famese trprn,
deki heykel 'bu kaide -zennde duruyordu. -'
12 m. iJe kuzey bir calan qrnrnndedtr.
arka nnde byk kaide
kaldenln bir gen heykell.He "bir gen bulundu. Arr-
cak beykele calt saptadtk. Ortadaki kaldenln zerinde
duran lmparator Tralanusun heykeli 42 para hallnde ele .geti.
Dacia eyaletlnln pereonflcatlon'u diz durumda Bu
figr Traianus'un Oacla'hlara zaferini slmqeler. ko"
lossal 'boyutu, (2.460 rn.j , jkabartma bezemell grkemli ztrlu. nefis' portre
'ile byk bir nc kaldenln Xizerlnde duran'
imparator heykelinin heykellerln! kapsayan
parti k .bir tr imparatorlar salonu grnmndedir.
- . gney iV No.'!u apalsll
20.00 X 13.00 m. byk bir havuz 'kaplar. du-
,nki yuvarlak ikisi dikdrtgen olmak zer.e apsls ise
dikdrtgen. ortalannda ve
1.50 m'. in situ payeler .Hareketl! fasad. mi-:
renkli mertnet kaplamalan ve buluntulardan zere
6
,
eendln bir heykellerle ssl
sehion. iinde' bYOk yzme havuzu [Nataoia}' bulunan bu me-.
kan genlerin palaestradekl beden lle 'ilgilidir. Bulunan heykeller
- . ..
Nefls gsteren Herakles 'kk Nemesis heykelt.
giyimli portre heyke!i, ve ellnde bereket boyrurzu tutan
Genlus, Nemesis. Hyqlela, Askleptos ve Hahlbe heykellerldtr.
No.'!u mekanda blmnde sondaj burada
da bir havuzun ortaya koydu. Apsisin ii IV No.'lu mc"
kanda g'ihi ve payelerta Burada 'havu-
zun tabanmoa otvrmn bir hevkelt bulundu. Bu
Frlqldarlumu
No.'lu mekanda dibinde scndajde. 'hypckeust
lcehermemllkl sistemine BiJ . sistem orta'k
i -No.fu da Buna qre II No.fu ha-
. blm, No.'lu .mekarun ise
blm, Kaldartum'u
ve kuzey portlklerine 9 stunlu cephesi' onun-
de Burada bir
zerinde " Kharit'ler grubunun ortadakinin solunda duran
Hqre torso bulundu,
ii. Alan Dzenlenmesi:
1968 F2 Fsun denetiminde
dzenleme .yrtld. ilk kaztsr
olan yeri ipucu ve-
rebilecek binasrnm yaymlanan rekons-
trksiycn resminde .(Arif Mfid Mansel AA, 1-975 res. 26} yer verilme-
Fsun Atman. dakik ve zamanda sistemli
sonunda bu yerlerin'] saptayabildi.
III. Topografik
a. Nekropol'n lleri ve' 2000 lekli i-
zlrnl
,b. ren yerinde tamamlayret ve gerekli katlar

c. Planefa lleri
d. - Yeni yerleri 'kent zerine
7
'Epigrafik
1. kentin sur ii ve sur
rak yeni .
2. alanlarda bulunan ya-
ve
3. Deha nce yazttlar alanda saptanarak
malar
- Bu. 54 yant grd. nemlilerden blr tanesi Bar-
baros mahallesinden Ali Horto'nun. evlnln nndekl sunak zerindeki ya
Burada Aronon Ilk 'Kez Bendtos 2. nemli yazrt
. i 4". kulenin nnde 'bulunan 'bir lentosu s-
tnde perge'de Men kltnn ilk
3. nemli yaztt GQney kuzey bl-
m Perge'de bulunan kent hazine
iigintlr.
V. Moz'aik .
Bu Semra apta mozaik ineele.
rnelert ve-denetiminde yfne apta sr-
1. Gney hamernmm gney 2. Gney
pcrtlqlnde," 3. ve Ja Caddestnin JB - J9
portilnde
Vi.
Perqe ren yerinde, 'KultUr Eski Eserler ve Mzeler Genel
ve 'Perge Ekibinin bu da

1. Perge'yi 'kuzey.-gney, ynlerinde kesen iki ana cad-
denin yer alan Demetdos ve Apollonios Tekt'mn n
Ve projesi Mimar Arkecloq lk [zmlr-
ligil
statik etdleri Prof. Dr. Mflt Yorulmaa
Bu hususta qerekll temelinde sondal
Atlk -arkeoloji'k buluntutart. zellikle keramlk' stratiraffstnl
.
malzemesi su emme, ve' ekme 'diren-
lerinin deneyleri LT.. MadenFakltesi Mhendislik Jeolo]l ve Kaya
'Krss
8
2. Aqora'run 'kuzey .tle. ve olan
Tacltus Caddesinin (J2) onaruru mevcut rnlmarlrk elemanlarla
bir anastylos projesi Mimar- Arkeolog lk itaztr-

Vii.
_ Bu Petqe Kaztsr ok oldu.
Antalya Mzesine 15 testtm ettik Teslim
.hlrlik 15 heykclden 11 tanesi onanmgerektiriyordu. Bunlar 2 - 73 para
halinde ele BUnlara 66 para hal'inde ele geen vazrn da Ilave
edersek, bu toplam 224 para oldu.
. . .
Heykellerin. istanbul Mzesinden restoratr
Nejat zatay'm blze byk oldu. ncekendisine 'Arkeolog H-
seyin restcratr olarak Iln borc btll-
rirn. Nejat aatay zamanda Antalya Mzesinde
da Mze rnstahdemlerinden Abdurrahmanzkan'j .da restoratr yar-
.olarek Bylece bu paralar
Nejat Hseyin ve yardrmctst Abdurrahman
zkan .aaman zaman kendisi de bu m-
dahale
9
PAMPHVLiA SELEUKEiA'SI 1979
Jale iNAN
Kltr Eski Eserler ve Mzeler Genel ya-
Pampttylta Seleukeia'sr 1979 27 14 Eyll'e
dek Trkiye Turing ve Otomobil Kurumu ile Slde
parasal ile Tm bu
.sonsuzdur.
olarak Asistan Dr.
Haluk Mimar-Arkeolog .lk Asistan Vedat elgin,
Do. 'Dr. Metin Ahunbay, Arkeolog - Desinatr Fsun Arman, Arkeoloq-
Serura Mimar Glsn Saraler. Arkeolog
Hesteratr Hseyin , Arkeolcq
den Hamza Gllce,- Iekntk Utilversite vecan
Kahya- ve Mete Grel'den Kltr Temsilcisi ola-
rak bu Antalya Mzesi Ali nce

Bu i. Kilisesi ii. ren Yeri Tes-
pit lll. Aqora Mozatk V. Keramtk
toplayablltr!z.
Kilisesi
1976'dan beri Do. Dr. Metin' nezaretlnde srdrlen
'kilisesi bu 'kuzey g.rubu zerinde
Bunlardan 1 No.'lu mekan 'geen Bu do-
uzanan me-kan Bu mekanlarm - hepsinin
tn sttu 2. No.'!u mekan, gney
dibinde bir seviye gsterir. yanyana iki
mekan daha (NI). 3 ve No. 4)" 4 No:lu' mekan iinde'ki
"
merdfvenden daha yksek seviyedeki -5 No.'!u mekana Merdi-
ven -alt ketuna esas klllse blnaatmn 'kuzey yan netine
11
iken daha ge. bir dnemde bu geit rlerek .hale
5 b No.'lu daha eski duvar
izleri bir. Roma Hypoqesl
Ancak ukenan .tesplt edilebilen mezar havarldlr ve ha
,iki' katlr mezar Kiltse yaplrm
. Hypoqenln st tamamen kaldmhp ii toprakla doldurul-
ve' 5 No.'lu "levhalan .
ikinci inceleme esas kiltse apslsl Apststn iin-
, . . . ,
de 2 m; llk derinlikte tkl tane' rnezarla
Peraklesalonun ucunda burada merdiven
-nm byk bir meydana Bylece Paraklesslcn .stndekl
ikinci 'kata sorunu ..
narthex 'klllsenln bulunan
in sttu olarak rneydana tkn.
ii. ren Yeri 'ehsmasr .
Parnphylla ren yerinde 1973: eklol eleman-
Mustafa V.edat elgin, Gler Kural, Meh-
met Elif TGI ekip bu
.ektplertn ren yerindegrlebilen ve azok tes-
pjt her blr lfn. toplanan
bu bilgiler, 'zerlerine ve vaziyat yer-,
leri olarak, ve
Seleukela ile ilgili planlanan son raporda neml! bir
.... yeri bu kontrolu, 1976 dnemi iin
benim de Nurhan zgenler, Atik, Serura.
Arman'dan - kontrolu sonunda
1973 tespitinok 'ilkel vaziyet ye-.
tersiz bu nedenle de gibi .deteya lnilrrtedijjl ve

c"- 1979 yilmda. Topopraf Adnan 1974-'75 prizmatik
ller alarak dakik .bir 1i200 lekte planm da
Arman ile tm yerilden tek tek' qzden qeclrdlk.
1/200 lekli olanlarda ancek belirlenmesinde fayda .qr-
tm notlar, eskizlerve tesplt ettik. By-
leee 1979 Pemphylta
veya tm tanrtabtlecek. 'bilim alemine sunabtle-
cek duruma olarak' sone .
. 12
iii," Agora
Geen Aqoramn dkkenlannm bu Ml-
. mar' Glsn Saraler nezarettnde srd-rld. 6 ve 7 No.'lu dkkanlann
. aptaele i
yatay ve'. 'kuwetlere" birlikte
ve malzeme Ilmento, Ik"ire' harhl kul-
duvann orijinal rgsne benzer
Toprak ya da kuru olarak duvar paralan ise
sklmedert
sve btnlemelerl He B 4 No.'lu ortak du-
vanndaki teknik ve mali redeniyle

, 7 Nc.fu st kat n cephe ve
han! deliklertyle. sveyle Nekterelon olan
tmlendl. Nektatelona gney duvarmdakl byk yrkmn da dol-
duruldu.
6 - 7 No.'lu ortak duvarmda kaya zerindeki top-
rak. dellkletl unanldt, st 'katta kuru
duvar rgs 'harla, tm doldurularak b-
tnlendt.
6 No.fu st 'kat dkkanmda lentosu stnde'ki kuru duvar 1 m.
kadar_ sklerek yeniden rld.
6: 7 Nc.fu arka ortak duvara bir ka
hatrl delfklerlnden. 1.5 'm. ykselerek olarak
rld,
'5 No.'!u dkkemn doldu-uldu.
4 No.'!u dkkanm gney ve 'kuzey duvarfanndakl doldu-
rufmastyla bltlrlldl.
iV. namm :
'1978 Agorada 10 No.fe mekanda 'bulunan mozaik, zel-
likle Yunan. fikir nl filo-
devlet portrebstleriyle byk bir nem
-ren yerinde tehlikeli 'derhal Antalya M-
"zestne-vnekletmee karar verdik. Slde perasal
Arkeoloq . Restcratr Sait y-,I Ekim'
Antalya Mzesine qetlrdl.
13
Sait bu 15 Ekim 24 4x4 m. bo-
"yutlarmdaki ve' mzede mozaik salonundakihavuz icl-
ne daha nce. Seleukeia'da agorada eksedra iinde .ylne 'ken-
disl Orpheus By-
lece Antalya Mzesi, Seleuketa'run tm en gzel ve
ilgin iki oldu.
zelli'kle hir tehlike kurtanlabllmesf ve bir yerden
bir yere 'beton yerine araldit ve rnu-
kavva petekten bir har 'kullamlarekyaprldr.: etanlar isekire
ve Roma bir
'harla delduruldu. Bu tr rn", mozaik -blr ka
durumda oldu.
lkemizde bulunmayan onanm fln gerekli araldltln bir Ulus-
Side Dustlan ve qerekl i mukavva
petek ise Avusturya Arkeolo]! Enstits terahndan edildi,
iki 'da-bu ok nemli kat-
. ,
sonsuzdur.
v. Keremik :
iin .ketemlk Atik srClrldu. Ka-
've etenden. keramlk paralan elden geirilerek
byk bir ve
14
SERE LiMANI.1979
George F. BASS (0)
The Institute of Nautical Archeeoloqy. wit!h support from Texas A&M
University, the National Geoqraphlc the National Sclence
Foundation, and the National Endowment for the Humanlttcs, ccntlnued
"lts in 1977, at Sere The 1979 campaign, under the
overall. directian of the author. had tour separate goals:
.1. The Eleventh Century Bhipwreck
. '
rhe of this site. on which Dr. Frederick ,H. van Doorninck
reported last year, was completed. Remaining frarnents of 'hul! planklnq
were added to rhe site plan and ralsed from the starboard elde of the
ship- to he studled and treated tn Bodrurn. Very Hte addltlonel glass
and pattery was found before the staff was satlsfted that the sh'ip aud
its eargo 'had been excavated in thelr entirety.
the. suoervtsron of Dr, van in Bedrum. all hull
fragments have now been cleaned and drawn at 'full scale .on transpatent
drafting film; addltlcnally they have been recorded wlth detailed
. ,. -
photcqraphsv Jncludlnq stereophotoqraphs. Thedrawings have enebled
Mr. J. Richard Steffy, Texas, to construct a tenth - scale model of the
hull rerriatns as they were found on the seebed. This has allawed him
to 'b'egin a reconstructlon <model of the ship that 'will aid
him in ,-designing scaffclds and supports for .its eventual in
the Bodrurn Museum. Polyethylene qlycol and statnlees steel tanka 'have
been purchased for chemlcal treatment of-the wood, to begin in the
sp ring of 1980.
Texas A&M Unlverslty students. in a graduate seminer devoted to
medieval seafartnq. undertook a preliminary study of some of the Sere
finds: Kenneth cessevov identifled six wooden oteces ' from
thestern of the shlp as chessmen, with a single backammon plece
found amldshlps: Thomas Oertllnq fdentlfted four metal dlscs from the
stern as lead bulIae for sealing documents or packaqes. At least two
of these are Byzanbine with partlally legibfe' Greek lnacrlpttons: one
shows the Virgin' the' infant Christ, and the other the ecstatlc
(0) Prof. George Bass, Nautical Archeologie ve Texas nlversltesl Dyesl.
15
meeting of the Apostles Peter. and PauL. Joseph Schwarzer wrote a
convlnclnq paper suggestlng that 'an otnate "bronze sword hlltis.also
Byzantine. And, In Bedrum. Gall. Carleon from- the Institute of
Archaeology at Ankara. ldentifled butchered pig bones among the more
than 150 animal and fteh borres recovered.
- In spite of these ldentlflcatlons, and thetfact that" most or all of
the ninety amphoras tn the cargo are based on Greek grattiti'
Inscribed on before firing, it stili seems probable that the shrp's
" crew 'was predcmlnantly Moslem and its majr carqo . of qlass Islam!c.
Workin Bedtum 'durjng the autumn and winter has bean ccncen-
trated on a etudyof the ton 'Of broken qlassware, purpasely smeahed.
according to"van Doornlnck, to teke up as ltttle space as pcssjble wlthln
rhe With "the assistanca of American and students and
other voluqteers. .approxlmately half e mrluontraqments of glass have
beeri sorted into nlneteen separate cateqcrlee. such as dut qlass, qlass
rlms decorated green threads, dlrnpledqlass, purpte dlmpled glass,
blue g!ass, ete. During sarting, .each fragment Is lrrked wit-h a number.
that indicates lts find spot on the 'site to wlthlo 50 centimeters. Althouqh
the bottom of the English Tower of -the Crusader castle whlch houses
the Bedrum Muaeum has been made available for-this work, by Museurn
Director Alpzen. space allows only a smail percentane of the'
glass to be spread out on tablee at any given time.' Neverttreiess, an
astonlshlnq number of jotns are being found that almost dalty reveal a
new form o-f plate. jar, .bowl. or other vessel type. Completion of this
work wll! require at least several years.
Conservation of -meta! and ceramie findsbegan last sumrner under
Dr. O. L. Hemren of Texas A&M University, and has contlnued since
under conservetor RobynWoodward.
,
2. An Archeeological History af the Harbor
, ,
Beceuee sufficient earlier pottery chad been found beneath -the
elevcnth - century wreck, 'in 1978, to suggest that the ship sank at an'
anchorage wlth long usage, efforts were rnade in' 1,979 to study the
history of this part of the harbor. Texas A&M qraduate student Derethy
Slane. with Donald A. Hey, beqan this ,study by making a photomosalc
nt the eritire seabed from the wreck slte elmost to shore. She then
entered onto a plan made from the - photomesalc several hundred
artlfacts, lncludinp pottery, anchors. andglassware. of the mater!al
was -next ratsed and catalogued, wlth dtaqnostlc pleces 'drawn and
photographed for- pubhcatton. Mise Slane ls now utudinq this materta)
in conjunctton with scanty anctent refereneesto theharbor.
16
.3. The Scatter Wreck)
Durlnq training dtves Jn 1978, a ecatterlnq of pottery was noted
more than one meters farther . , 'inside. theharbor" than the
eleventh - century wreck. "In 1979, Mr. Bhys Townsend was asked to
lnvestlqate thispotential site. Although sherda were wldely spread, and
. noevidence 'Of hull .appeared, Mr: Townsend reports that' the-pottery
appears to be a contemporary and bcdy of' materlal,
probably'<from the second. half of the secondcentury' B. C. Arnphoras.
acordtnq to Vlrglnia' .Grace, are Rhodian; other pottery, according to
Mrt-Townsend, ts prcbaoly testein. apparently from Paleatlne.
,4. The Heltenletlc .weeek
This site' waa shoWn .t Institute survey team in 1973' by, Boz-
burun sponqe dlver Mehmet who also shcwed the eleverith-
century wree'k. Accordlnq 'to loeal pecple, thesite had' badly looted
'over "the' years by both Turkish and foreign divers, -and veri llttle was
vtetble in Nevertheless. in 1978we ma-de a test plt that
revealed et leastsome arriphoraa potected from looters urtder the sand:
'Virginia arece'had dated them, from photoqraphe, to the second
century B: "c.
In 1979, Mr. Cemal Pulak of Texas A&M Untverstty. a veteran of
. each of cur .excavetlons in Turkey since 1975, wae asked to supervlse .
further exploratcry excavatlons of this site: Exeavation procedures were
the same "as those used on the eleventh -century shlpwreck.
< Th;e site 'plan shcws. an upperlay.er of about 100 amphorasin two
slzes. Deeper trenches were 'dug wirpin a palr .ct two . rneter grid
, squares, and af the bottom of ne of these 21 aryballoi were found [ust
above wood that tnay represent .the of the shlp. Althogh two '
pltchers, a jug,a ring - based table arnphora. and ooth black and red
glazed wares were found here, we de n'ot yet know 'if these are frorri
the shtp's qalley. Contlnued excavatlon of the, sfre wlll be dlfficult
because the weok runs under huqe buldere deposlted by .a landellde
'in' the past.
5. The Bhodlan Wreck
'By chence. whlle snorkeling for a holiday, Donald
Frey dlscovered still-another wreck just inside the hamor moum. Dozens
of, ereken. Hbodan were seen on the rocky slope, mostiyat a
depth of twenty to twenty -. five rneters.
17
KAZISI 197"9 RAPORU
FRENeH n

. .
Geldibuldu Henilen Tllle 'ky, nehrinin
de, Adiyaman - nehr1 modern kp-
rnn ucunda yer Ky, modern karayelunun kuzeyinde
olarak 30 krn.. Adtyamari'm ise 60 bulunur. Fazla
'byk bir 2021 evden' Hrarettir. Brrkec tane
. olan kyn aelkle qney.ve bahelerle ev-.

de rnezralatdan biri olan Karatilbe'de
?turmasqia ky' rmshtarhk qlup, Geldibuldu '
Bunlar Keferiz. Tllbe ve. Karattlbe
olup. Geldibuldu telnde yer .
.Esas ren' hyk. kyn kuzey kk bir
derenin yer HellenlstikjRoma devirlerine ait mezarlar bu
/" - . . .'.. "
.derenin 'kuzey kayalara
rastlar. Hellenlstlk ve Roma k-
yn gney bahe ve ren
yerindeki '4. - 2. bine tarjhlenen en eskl lln-
de .
. Karayolunun ve aertndekl kprnun
evresini ve eteklerini 'kaplayan byk bir 'alan ve kareyellan-
buldozerleri tahrip. edllmlatir. Roma devrine ait zengin ka-
yolun kuzey ve qneyinde 'kesltlerde izlemek
. . ,\
. '
Kaynaklar
. 're,n yeri yakm birka bilim
ren yerinin Profesor,F. K. Drner eski Kahta eki-
Daha sonra ren yerinin toccaratveeme ve arkeolcjrk
(1977) ve. (19.77) ta-.
.
. Dr. Davld FR-ENCH, Ankar:a In!;liliz Arkeolop Enstits -Mdr.
19
raftndan 197-B Kasim ve' aylarmda da David
H. French Artkara Ingiliz Arkeolo]l Enstits liyelerinden
kk bir grup burada -,
Burada ben eserlerin Drner Ir-
. ner, 1963, 30, n. 8). Kyller olarak 1974'de
lan ve belki bir heykell tun bir olarak
15' cm. yksekllktal sz ederler.
IHle'deki', ren yeri' (HI77,92) S 52/11,
(1979, 111) ay". diye
-- "..
Drner, ,F. K. 1963 Arsameta 'em Nymphatos (Berlin)
M. 1977 1977 Yzey
(Istanbul) _
. 1977 (Ankara)

'1978 ren'yerinde ve Tille aras-
sonra esas 1979 ve
da biraz daha' - ,
3, alanda" Bunlardan. blrlndekl Inehlr kryramdal a-
_ alanda hibir kesinlik eeeenmca fernemen
- Urfa, karayolunun kuzey ve gney kenarlertndekl .
.'2" alan, kesltte grlen nedeni ile eelldl.
buraya toprak ve, etertl toprak yine karayollarmdan gelen .blr
'kepe ira
'/
Yolun kuzey (8241, '8343 arnalanndal karayollan buldu-
zerlerinin yol bir anayapmm rekcnstrkelyonla-
ya da blrblrlnl izleyen ek olan've Roma dev-
rine tarihlenen ileride Roma
nlatlk Devir yaprlarma -alt izlenebilmesi Nedent,
bir duvarda aif Roma devri
, henz tam olarak buhr-
nan (kller, su bir hamam cl-:
akla getirir. Sikke .yoktur, anak mlek Ise ok ta-
raftan -ok klremlt btr mhr
dan -blzim i-in 'olduka Bu mhr
'askeri' blrlmlnln- vermektedir. grup 01-
duka (Vii Milliarla?). "bir- seri Samsat kkenlidlr :
',LEQ. XVi. F.F. (legio XVI "Flavla Firma). nc. qrup tam
20
.. AC. AUG. belki' Ala Thrac (um) Aun lustal belki de AI[a) .Syrtacfal
Aug Iustal olarak tammlanablllr. Son grupsa ok olup mhrl
tmnn (toplam 119 adet) g'srm AI. FL. AUG.,
bu mhr bel'ki Ai (a) FI [avla] Ag(rippiana) 'diye Okunabilir." Bu yeri bt-
Iinmeyen eskert birimin belkl Tllle'de (eski bilinmez) belki de Tllle
yresinde
Karayolunun gney kenannda (8D38 ve ,amalarda) zamanla
biriken've buldozerleri zm. lik toprak
ttsmm bir hamam Hemen bu
'2 m', lik toprak blrtklntlslnin i mozaik ile
zenll bir ortaya Daha sonra ana
duvann tarafmda. 'kk dtkdrtqen taslardan
'bb--taban oulunmustur. tm oda ve alanlar .olarak
ele Dolgu toprak taban seviyesinde
terk ve bir daha bunlar
malardan geleli ve kayan sonuta, '2 "3 m, kal mhk
ran 'b:ir toprak. ile
Yolun Kuzeyindeki alanda "'gibi, burada da mhr
lala'( 'bulundu. Bu Ala. Flavia .Artppiana'mn olanlar
Til/e'de blllnen 4 trn yine en yayquu oldu. Bu
Roma belqelerdlr.
n'lIe iinde,' Roma boyunca gzetleme 'kulelerlrrl
sirrjgeleyen kk, ve ren yerlerini ziyaret ettik (bunlar keza
1978'de de 'Bu kulelerden en az 3 tane saptadrk :
Bunlardan tklsl Karatilbe "birI' de Karatllbe'nln qneylnde yer
Bunlardan 'hir tanesirtl 1'979 ok kt
durumda olan hemen hemen "kare!
bir kule 'karutlarlar.. Bu Son Hel-

Roma- Devri bulundu. Bylelikle. kule 'iin

gzle grlen'bir termlnus -elde edildi.
1979
Am ("')
1979 sezonU kaztlanna 1 Eyll- 25 Eyl(..tarihl.eri
devarn Bu sezon Kale'de
Bu kaztlanrruz sonucunda bir muhtemelen Urartu
Kale'nin mi-
sorunlan ve jskan evretert' kcnulanna tutabilecek niteli1kte
nemli "lpulan elde, '" /
nceki Kale'de biri Urartu, teki 'ise Ortaaq'a
ait olmak_ 'zere ayn tabekastmn sz et-
1979 sezonunda bu" ikl lsknkatmm 'bir nc var-
'keslirllkle ortaya Bunlar Kale Ukale nnde tes-
ert ve tekabl etmektedirler: Buna gre- kat
Urartu, II. kat s,on - Urartu ve .Ill. kat da aittirler.
Kalenin 'Urartu aa olan I; ge devir
dan fazlaca 'tahrip bu mimari eyrmtilanm or.
koymak bir hayli zordur. [lk
stunlu blr konstrksiyonla -bu sezon '
yeni andezlt 'kaideyle bfrllkte ... stun. kaldelerinden
kesinlikle yz i'kl kalde 'klasik
tipinde" olmakla birltkfe. geri kalan drt 'tanesi' bugne- kadar
Urartu hi sahiptirler.: Kareye
dikdrtqerrBlr biim gsteren 'kaldeier ok iyi
lerdir.
, Oelianin kuzey 'keslrnlnde 'bu keslmln de
bir ge devir' sahne Ge. devir
fazlaca tahrip cellakuzeyduvan nnde 1.40 m
btr , Ikoridorun varhjjtru ortaya tm kuzey
: blmnde, - ynnde uzanan bukorldorun -kaplema do-
dzelttlerek- elde edilen anakaya, ise kelm bir kerpl bloka]
-zerlne ......
_(0) Prof o-, Afif ,ERZEN Istanbul nIversitesi Edebiyat Fakltesi Tarihi Blm
Yesi:
23
cella nndeki, avluya geit veren' ve teme-
005' duvanrfin ucu zerinde 'yer alan mahlyetl de bu
byk 'apta
gre, 1:10 bu .qeldl rtepmak avlusuna. direkt bir
'geit saqlamaktaydt. Ancak avlu ile 3.10 m dehllz
deki arasmda olarak 2.30 m'llk bir ket var-
.d.r. Bu kat olarak 30 derecelik- bir: rampe ile
nceki, , avlusunu
.btr temenoe duvermm ortaya Bu
ise bir teknlkle olmakla birlikte, kutsal 'kuzey-
den ve gQneyden de .'
_- cepheslndekl ge devir tadllatlannm
nlmasr famacryla eella kapt qeidlnln
ok tahrfp kuzey kesiminde in- sltu durumda yekpare 'bir sve
rastlanrmstir. Bugne 'kaztlar sonucu' ortaya- rka-
.-
Toprakkale. Patnos, Kale ve.Kayahdere
eeatennda 'byle sve -rnil! yataklanrta Bu yzden.
".' ......
de Urartu- kapanabilen 'bir -kcnetrkslyo-
nuna sahip olup konusu 'bile keslnllkle bfltnmlyordu. Kale
yeni daha nceden T. Tarhan ve
.V. Sevin ortaya koy-
ve kaptlann. yer I'L
Bu yzden nemi byktr. .
. ,
Kale'nin ucunda, byk bir emek harcanarak meydana
bulunan platform 'temizlenmesi d,e devam edll-
henz-ok kealrr ojmamaklabtrltkte. Kale'ye esas ka-
bu ynde konusunda elde
edilerek dzgn btr yzeyelde etmek. iin' 'byk birgayre,tin gsterilc
bu gnE!y adeta, hir' bu-
lunan kaya ktlesinin bir lle- ilgili ok rnuh-
temeldlr; .
Henz son -Urartu ve mimarisi konulannda aynnt,111 bilgi-
lere sahip Ancak - Urartu aynen Kale ve
Ukale nnde. gibi"bir zerine Bu
son yeren ait Kale'de "yapilarr
. Gerek son - Urartu ve gerekse
maizeme ynnden benzerler. duvarlar
(1)- Bk.rVLT. Tarhan V'. '155, 1975. 389 ydd.
(2)' A. Erzen, I,
24
ocak amur la sonucu meydana ge-
Son'- Urartu yaprlartmn eken aynen Ukale
'n son - Urartu mimarisinde zere, avlulannm d-
ortak Ise, yuvarlak ve
.sa! deltklertne -sahlp tandtrlardrr.
. Bu benzerlerine Taht:] ait
sinde de ,
Bu yl'l da, blr -iki para erem.k Urartu ait 'kk
buluritulara Buna i kera-
'ele .. Kele'ntn : ha-:
klm tr ya, da sgraffito yaprtlardrr. Kap ise
en ok tabak, ya da derin kaselerle Bestam ve
Sleyman 'gibi merkezlerde bulunan keramikleriyle rrurkayese
edilerek keramtklerlnin de qenelllkle 12. ila- 14. yz-
-yrllar-erastna ait '
Kale temenos duvan-.
yz nndeki bloka] iinde. olan hir stun
bu mrmarhk ynnden B!:J trde s-.
tun Urartularca 'konusunda ufak bir lpucu-
.na sahip olmamakla blrlikte, gerek son - Urartu ve 'gerekse'
ok fakir mlmatllerl gznne olursa bu yine
de ancak Urartu ait akla gelir. dik-
drtgen prlzma bir abakus'a sahiptir; bunun ise 'yumurta
dizisi, bir yer stun gerekten Urartu
altse Urartular'm ve bu
"mlmarlnln etkileri .konusunda yepyeni Hklrler 'ortaya
'Gelecek sezonlarda bu problemlere' yeni -
"zmler-qetlrecelrnlzl ",
/
(3) D. 'NF, 10, 1977, Iev. 33/1.
(4) C. Strauss, AMI "iF 5, 1972, 110; R. ve E. Naurnann, 5uleiman
azvvd. .
25
1979 VILI
Muhibbe DARGA
buluntulen :
L Roma kale veya garnizonunun
ilk Roma kaieslnin I bl-
m, kuzeyde utne. rntl mutfakC?),
-In - situ tme ortaya
Al . Bl .emmnde. bir sarru, Urartu 'kltur hy-
kuzey i (L - M/5 - 6- plankare) yzeyden 1 m. derlnljkte
ve keramik 3 m.
bir taban ve BBU kesrtlnde ortaya
Burada parlak kmruzt ve perdehh 7. yy" Urartu anak
ve amorf paralar
IL.' Yerel henuz buluntutanyle saptaya-
rnadtk. Birka para yerel Hitit anak- mlek K-
yzeyde
LLL. ilk Tun alan ok iyi temsil'
stste birka taban veren"i,ki olarak lik Tun
IlIB evre'si .A.l .,1.1 ve B 111 tepenin .stnde konut
temelleri, ve belir-
'ten dizileri olarak ortaya' A -l'de atnah bllmt amurdan
.ccek kalurttsr iinde mO.b-i1dcakayak -paralan in- sttu, ok'
boya 'bezektl -elde \'kap ve Karaz h Klrbet tipi ke-
ramlk yerlerde -'
nk Tun A .veya' ii evresinin kcnutlanrun yerel kalker
temel kalemfen yzeyden 2,80 m. derinlikte BB LI ve. CC ii a-
- metannde ortaya ve anak :boyah trnde hamur,
,ve bezernede faoklar qzlenmektedlr. Tek renk mallar, daha ev:
velkl katlarda Karez tipidir. .
lV.<Kalkolitik henz 'ortaya
lek paralanyle oelqelenmektedtr. /
(-.) prof. Dr. Muhibbe' DARGA, Istanbul niversitesi Edebly.at Fakltesi' Eski nesya.
Dilleri ve Kltrleri 'Illm yesI.
27
-
parlak, koyu
anak-mtek
Demir
Urartu 'kap -7.yy.
Urartu
R'ma .lnce 'hamurlu ince clderh mallar. tk ,ge
2. Yerel Hitit mallan yzeyde bulundu. Hitit 'kltr henz sap-
Pa-ralar <lsuva yerel" mallanm andtrmaktadrr.
'3. 1978 ve 1979 btn amalarda enok
muz anak <mlek malzemesi, Tun zelllkle. elde
boya rnekler olarak belqelemektedlr.
Monokrom (tek renkli) anak - mlek rnekleri Karaa-Khrrbet Ke-
rak tipinde olup bayalilara oranla ok 'az temsil Boya bezek-
liler elde kum. ve orta derecede
renk devetynn t'rl 've ok az pembemsi ze-
min zerine, elle stvanrms "yzeye, koyu renk ve ile bezeri-
Bezekierde siyah 've kahverenginin tri' tenlanyle. bazen de Iki
renk 'siyah veya kahverengi
_ kap biimleri :'
anaklar dipsiz ve kulpsuz, kalot bllml. iki rnek an
biimi. .
,
Kaseler. mlekler. ve boyunsuz Mp,Dk,le(. ve byk
ler. au sonuncularda omuz ve yatay tutarnaklar zerinde
geometrik bezekler ek zenqln biimde
Bezekler. qeometrlktir: lzqtler. hatlar, zikzakler, i
ters 3 veya W mottflertdlr.'
Bitkisel motifler birka rnekte zlenmekte olup, bunlar dal ve
ve stilize betlmlerldlr.
mallarda hamurun ve yet-
ve boya bezelelerde bandlann yerine verev lzqllerln. tek
ilk Tun LU evrelerinin da'
talenmektedtr.
LT... III (B- A) /11 paralellerine _Ke-
ban- kazilanndan en OK Yeniky'de ve 'Korucutepe
ve Tepecik malzemesi raslanmaktadtr.
28
Malatya yresinde 'de Aslantepe (rdzj I.T.. til B (Asbintepe VI
Fase Recente) ve ve mal-"
" . . "'.
byk benzerlik gzlenmektedir. Aslantepe'de. bizim L.T..
LT,. B evrest .lln relatlf olarakM.6
2300 - 2J 50 kabul edilebilir -LT.. iii A evresi ise biraz daha
evvele tarlhlenebll!r .. Bu. evrenin yukar-
da sz konusu -ettiqlrrrlz gibi" kuzey sektrnde 2.130 m.
"derlnllkte konut -evlerln temellertyle. de belgelenmektedir.
Karaz Kerak tipi mallar -yayqm
az qrlrnektedlr.
\
Kap biimleri:
Kaseler. ,ana'kIar;. bezele. dikey iie alk-zaklar
,veya 'belirli, alan iinde noktalar bezeklerl Aslantepe LT.: mal-
benzerleri var olup, Malatya Arkeolojt Mzesinde sergilen-
rnektedlr.
mlekler. boyuulu ve, 'boyunsuz, kpckler ortaya
A.Kalkolik ttplk gi-bi' styeh anak mlek'
K teraslama dibinde, ana nemli
-kumun stnde emorf paralar olarak bulundu. Bu gn' iin 'kap' ,biim- .
lerini saptavarmyoruz.
Kk :
1978 ve 1979 )1111 gn rkanlan kOk buluntulartn
. enak - mlek' blf1kapara ek-
dilgi ve kesici aleti" bazalttan anak -m-
lek yarayan 'kk gereleri" ve,
nn kalan ,yrigndeki demir veren
tarlada 'bulunan tundan neme (?) ok ucunu sayabiliriz.
en nemli olan anak - mlek buluntufanndan
alanda bir flklr . ' ,
5 - 6 plankarele-
rindeki A, B, C ve AA, BB, CC ve' S amalarrnda -yzeyden m..
kadar bulu-n'an anak- mletn hemen tintinn boya bezekf
qzlenmektedlr. Y:Uzeyde (lll ve ii) malezmeelyle ka-
- bulunan Demlr slJl.
'kadar 'bunlar arasmda AA i amasmda bulunan
Urartu. anek erken Dem!r
mn-torna yivli kap ve yerel Roma
,29
ok ince oldaj-lt kap Yukarda sz konusu
gib'i, Roma' anek - mlek kalenfn oturtul-
yani LT.. III ve' tek 'renk kap paralanyle
. .
geen amalarda ve hykteki
tahmin K M/B 9 plankareslndeki
bulunan anak buluntu durum ve yerlerini -de gznne alarak-
mal edebiliriz: .
'. ",
1..- Demir (Ura-tu. Roma 've rsonralanl ,
2. Yzeyde yerel Hitit.
3. (LLL B,.1ll A 've- LL; I.T..l'i henz
4. "Kalkolitik enek-mlek ana
'toprak zerinde, yzeyden 2 m. derinlikte siyah, gibi 'a Orta
Anadolu malzemesine benzeyen mallar)".
:30
ERYTHRAiKAZlLARI 1979
Ekrem AKUROA-L
1979 Akropol'de, Klasik- eyler Cennet-
tepe'da devam ve program ngrlen/iki yer-o
. . " . -
de de .yeni ocaklar .
,
. Akrcpo! ynnde
ve buradaki At!bena
kuzey ve podlurn nemli .blmlerl gn
c bulunmaktadtr.rYalruz qney pcdium gnmze de-
)zlere 'kuzey ve podlum duvar-
- bir btn halinde -M.. 8,.:' ..
ynndeki podium ise 6, aittir..:yle. ki
bu 'ynde 8. olan henz bir ne-
denle sonradan arkalkdnemde
'birok yer'de
flk aaptamalarla M.. byk lde tahribediJ.
ancak 'en, ge" "M.. 530 tekvlyell. olarak "yeniden
'Bu dnemde yn ay'-
.rtca qzel bir. .temenos .duvan He Ternenosun
..kuzey ve gnmze kadar blmlerl' ortaya
Gneyde- ve ternenos mevcut cl-.
qsteren ' henz '
Klasik evler 'henz sonu
tepe'deki Roma zerinde olan dne-
mtnde olan evlerin 'kanlmesr de 'henz bir sonuca'
- '
Kyokulunun 'qneytnde deniz 'bir glanda ocak-
ta ge Roma byk bir 'Odalar ve 'salonlar ortaya
_' '.'
Tiyatro skenenln batr parodosunun b-
lmleri gn .'burada' M.S. 1.
ge, hellenlstlk-atllde heykell
(-) 'Ord; Prof. Dr. Ekrem AKURGAi., Ankara nIversItesi Dil' 've Tarih Pa-
'kitesi Arkeolji ve Anadolu Arkeolojisi Blm yesi.
, '
, 31
. Tiyatronun caveasmda restorasyon devam
ve o!urma yerlerinin bi'r blm '
1979 ldarem uzman.. uzman -
.. ,
ve qrencjler : prof. Dr. Cevdet Bayburtluodlu, Prof; Dr,
mit Devlet remsucrst istanbul Arkeolo]l Mzelert arkeolcq-
larmdan Erqon Ataerl, Ankara niversitesi Arkeolo]!
Dr. zqnel, Dr, Vedat ldtl, Dr. Bingl, Ege nlversltesf
Sosyal' Bilimler Pekltesl aalstam rner T.T.K 'arkeolog
aststentarmdan Meral Manyas. T.T.K. Mehmet .All-
. mimar Merdan zdemir, arkeolog Btnul. eekeolojt enctler!
Demlrcan, Suzan zqrel, Dilek Erker, Murat Akurqal, Emel Erten, Salih
. ,
Sekin, Nlliat ubuku ve Sevda Yapar.
32
NEUE GRABUNGEN' MILET 1979
. .
w. MIJer.WIENEA
In der vom 27 - 15.11.1979 dauemden Kampaone weren untcr
Leltund des vertassers"9 Fach- Mitarbeiter sowie 20 23 Arbeiter an
rnehreren Srelleri des Stadtqeblete s tatlg; die trkleche Regierung" war
Frau Sevin Paalnll Museum tstarrbul. vertreten. .lhr und. alien
trkisehen Behrden Mi fr Htlfen und Untcrsttzung unaerer Arbeiten
qedankt. -,
1) Arbeiten ini Blschofspalaet Nach dem Abschluss der'
im Berelch der Mlcheelsktrche und des daruntereaeo-
den. Dlonysos Tempels-konnten : 1979 auch die Ausgrabung des benacb-
barten Btschofspalastes. und die Untersuehunq der Vorqeschlchte dieser
InsLllaheendet werden: der als Belsplel dieses Bautyous 'wlchtlqe Palast
stellt slch danech nun folqendermassen dar: Zentrum des Baues lst
eln 21,45 mtanqer, 11,7 "m bretre rechtecklger Saat. de'mim W'esten
etn ca. 27 m Ianger Apsjdensaal vcrqelaqert .war, beldersalta des einst
relclt mit Marmor ausqestatteteri Hauptsaales Ilegen durch symmetrtsch
anqeordnete Tren unterschtedllcher Brelte mit dem Saal. verbunden- im
Sden -elne Reihe von 5 Elnzelraumen, im Norden eln lanqer ,sehmaler
Saal (N Halle)- mit nrdllch anscbllessenden Elnzelraumen (NN- I-IV) '.
unrer diesen Humen NN -IV, die eine artere Strasse berlagern,
verlauft der. alte Straeaenkartaf der- 'in selnem Verlauf an Einsenkunden
,der Mosalkbden de'( Haume deutllch erkerinbar ist.lm brigen lteqen
.dlese Haume sowle dle lan'ge N - Halle im 0,65 rn tlefer als der Hauptsaal-
neben den Sttlphaaen der hler frelqeleqten
etn tndlz dafr. dass fuervlm Blschofspalast Teile einnes alteren. in
dleser Ineula ge!egenen _Wohnhauses welterqenutzt wurden. das nach',
den Stilformen der Mosaiken wahl 'in spetantiker ;leit (4./5. JhJ 'erbaut
wordert war, danach aber wohl durch . Erdbe'ben zerstrt und. beim'
Neubau des Palastes tellwelse ebqertssen. tellweise aberin alter Form
welterverwendet wurde. Be! den 6 lrn Heuptsaal .anqeleten Sondaqen
kemen noch weltere Reste dieses Vorgangerbaues zutaqe : elne oklelne
Brunnenanlaqe mit zrstcrnc. wtrtschaj-sraums mit einemauf
aufgesetzt(,m Tiefbrunnen und, Telle des Inneren d!e
[0 ) .. Dr. MJler - Istanbul MdrO.
33
daas es sich auch bel dlesern Vorgangerbau beretts um, eln qrsseres
und retcher ausqestattetes Haus haberi mus's,dessen Grund-
rtss: frelllch tnfolqe ' der etarken Eingriffe' 'betm Bau des." Blschofspala-
stes nicht mehr zu rekonstruleren 'sern wird. .
. Aueh die diesen 'Sondagen beolbach'teteni:ilteren' Baureste eos
rmischer 'und hellenlstischer Zeit 'erlauben kelne zusammenhanqende i
doch lst aleher. dass dle Insula seit dem 3. vorchrtst-
Ilchen 'Jh. wohnzwecken 'g-edient hat; Schlchten von im
wasser vllig' und darunter lleqende elnde-
utige Besiedlnqsschlchten aus leit deuten daraufhin, dass
die lnsula aueh verher mit Wohnbauten bebaut wer.t was sieh auch in
dem bescheidenen 'kerarnlechen Fundmatertal sowle in. den kmmerll-
ehen . 'Dem 'deuten dle im
.Unterbau der Nordwandder Haumqruppe NN IV zutaqetretenden -quten
hellenistischen Polsterquadem darauf ntn.: dass -ln der weiter nrdlich
anschllessenden Irisula mit' anspruchsvollerem Baubestand zu
rechnen. verbat drc 'hler hoch -anstehende verschttung.zunachst
weitere Sondaqen rn drese R{ehtung. '
. i
2l Grabunqen auf dem .Hameltepe (Tempel und Stadtmauer, :vgL
Plan II) : Der heute nur mehr in geringenResten verhandene. von A. von
-Gerkan in der der Mauem (Milet II 3, Berltn 19'35) rcht :
berckslchtiqte .Zuq der Stadtma uer an 'der Nnrdapitze der
nrdlichen konnte r dnrch etne klelnerer Scndaqeh in
selnem Verlauf wettqehendftxlert werderi. Die ist berwleqend
aus nrossen Gneisquadem mlt Poroshlnterrwauerunq errlchtet. dch sind
an ernaelnen -Stellen auch Marmorquadern inlt- Verwendet wordeh (die
elnlqe der btsherlqen Ansiehten her. Phasen und Datierung derimilesl-
sehen Stadtbefestlqung "- . -
.
. .
Dieser Mauerbogen umschltessr etnen Temenos, der im, Ostendurch
elne Jelder nur' in der Sockelschlcht erhaltene "rerressenmeuer ebqe-
qrenzt wurde: ectnc Ortentlenmq stlmmt mit der der brfgen -nrdlichen
. .
Stadt = bealrke bereln. In. selnet liegt auf der 'hchsten Stel!e
der Halbinsel das sussen 11,76x22,57 !J1 meeeende Porosquader-Fun-
dament etnes Anten Tempels, aus Marmor bestehender
Oberbau allerdlnqs schon 'im frheren .Mlttelalter .vllig-, abqetraqen
worden Jstj ebqeschlaqene Heste des eandekers fenden sieh 'im qesam-
ten Geblet m -den Tempel herurri, lnspesarnt wurden ca. 350 Fragmente
aufenomenen, fotoqraflert und vermeesen. die eine unqefahre zelchnert-
sehe Hekonstrukicn des Aufbaues des Tempels elne Datlerunq
des H_aues in die 2. 'Halfte des 3. Jhs. -v. Ohr. erlauben. Sdlich neben
34
'dem Tempel )iegt eln quer - rechtecklqer Antenbau (Bau"A) ,in dessen
lnnenraum Pelsabarbeituhqen etn aus Ouedern eufesetztes. run-
dament etne Raummitte lieqende Basis'mr unbekannte (ku/tische,?)
Zweeke' bllden: elnzelne :hier gefundene Terrakcttastatuetten . hzw..-
fraqmente mgen elne Deutungals Scliatzhaus naheleqert.' Ein nur' in
der sthchen .Schnittwandangeschnittenes Nebenqebaude 'kcnnte in
-dleser Kampaqne noch nrchr freigele.gt werden.
vardem Tempe! lleqen- beschetdene Beste - elnes efenbar
querrechteckigen Altats. ber denen etch . Aschenreste fanden, wahrend "
.tn der we.teren Urngebng erne grosse Zehl von' Mi,niafurydrlen, sowle
ca. 250 Terrekottaetatuetten verachiedeneter Art zutaqe: karn
we'bl.che, rnarmltche Flquren: vorwleqend 4.,-2. Jh. v, Chr .
aber- auchelnzelne Stcke des 'S. Jhs.: sowte einige sotere Fraqrnente:
dazu rnehrere Figurchen'. von sowie Fraprnente 'von
flqurenl .. Dlese Terrekotten und e-ne in Nehe Ileqende
eowle eine "trereits frher In .der wetteren Umgebung des, Grabunq-
spletzes qefundene lnschrift '[\/g!. lnschrlften von Dldyme .Nr. 496)
dauten auf ctnen utt der Demeter hin;' eln neuqefundenes lnschlften-
fraqment .mlt Erwahhunq elner potnta- slchert jedenfalls die
bung .des Helliqtumes an eine we'i'blicheGotl:lheit. -Hler sal] tn elner
korumenden Kampaqne -noch gek!art werden, ab' dle obenachbarte, zum
Tell. elnqestrzte Hhle mit dem HeiHgtum zusammenhtnq.
,
3) '" Sondagen beim Bouleuterion . ,Um' weltere
Erkenntnisse zur Bestedlunpsqeschlchte der arehaisehen Stadt zu gewin
neri, wurden in ejriem 'Geblet "zwe! Sondaqen untemommen, in' dem
schon 19S9 aus arehaiseher Zelt beobachtet wor-
. den war. .Dle erste Sondage im Nordteil der sog. 'lanqen
stless jedoch schon bald auf zum "Iell abqearbeiteten Feleboden: in der'
zwelten Sondaqe fa nden stch naeh dem Durchqraben starker mlttelal-
terlleher bls hellentsttsoher ' Schlchten rnehrere deutllch voneinander
unterscheidbare archaisch' Hcrlzcnte mlt eilwelse.
eingestrzten Mauerzpen, mit Fussbden 'und' elnern -reichen Keramlk... :
bestand.: Hier sind wlohtlqe Datlerunqshllfen tr die derzeit laufende
Untersuchunp archalscher Grabunpen zu erwarten.
4) Neben diesen Arbeiten standen ber qesarqte Kampaone
, hlnweq und .Sichenmgsarbelten, die 'schon selt
ernten Jahren unter vollerAusnutzung sehr beschrakten e--
rtllehen Mqllcbkelten. durch gefhrt .werden. erster Linle ist hler die,
Welterfhrung der Tei!":" wrederhersreuunq. der Jonlschen Helle stnch
eter Heillqen strasse zu erwMmen;' bei der die zur Verankerung 'der'
35
notwendlqe Rckwand -brs Ihrer Hhe
aufgemauert wurde - elnschllessllch der notWendigen rckwartlqen
Darberhlnaus wurden die bej der Ausgrabung etwa '
0;5 -1,0 mthohen Aussenwande des Blschofspalastes eufgehht. um' im
korumenden Jahr hler elri Dach aufbrtnqen zu krmen. das die 1978
qefndenen (und Inzwischen wleder ebqedecxtenl Masaiken berdecken
und schtzen .soll. Diese Arbeiten waren allerdlnqsvdurch den Manqel
',geeigneter rtlleher Maurer- sowle Schwletlqkelren bel der ve-
schaffung von Zement and anderen Baustoffen stark behlndert.
36
APHRODisiAS 1979
Kenan EniM
Aphrodlstas 1979 n Mzerniain
ruu dayamaderek tamamlamak" ve resmen ziyareteamak faall-
yetlerl ile Temmuz heykel restorasyonu tarnam-
ve blfhasaa vltrlnlere 'kk eser ve
zamanda Mzenin dzenleme de devam"
Kltr treni '21 Temmuz gn' tertip-
ve Mze Valisi Mnir Gney resmen halka
Trende ok seyrda eesrnt, 'rneslekl, yerl,i ve .doatla-
grmekten ve duydu-k. Merasime
Geyre ve clvar 'kylerden gelen memnuniyetimlzi.
.. ,Ap'nrodisias - Mzesi da es-eridir ve.
ve neticesidir.
"taraftan, 1972'den bugne kadar, Kltr Eski Eserler ve
Mzeler Genel Mzemlztn iin ve
i1gileriniesirgemeyen bu veelle ile.
tekrar belirtrnek Iateriz .
. ve- Eyll hafriyat evinde kasa ve elik delaptarda
muhafaza edilen 'kk eser. ve' stkkeler elden ve-bm-
tm veya (Mzenln depo ; gre) Mze
teslim zamanda heyetin mr ve,
lncelemelerl 'devam Kalkolitik ve' Erken Bronz
. ,-
. alt eeramjk ve malzeme.. Ge <Roma'
ve Bizans etdlertmtae- devam'
tir., Eyll Orta Teknik. nlverslteal Profesr
Dr. Cevat Erder Ve heyetinin sayesinde 1977ymda
'Aphrodlsias ve antik evresinin balon muvaftaktyetle ta-

Ekim sonuna kadar faaliyetleri
nemli eserlerinden birisi olan Zoilos
ait yeni malmat elde edinrnek zere. frfz .Ieyha-
orijinal buhmtu yetinin bir sondaj Bu son-
dajdan bir Bizans evine ait mozaik
Mozaik geometrik stlldedlr ve- erken Bizans tarlhlendlrtleblllr.
(*) Prof. Kenan.. T..EfI)M,. Princton niversitesi yesi.
37
ve blrblrlertne tam uymadrklan Jin
daha ge bir devirde mozaikten
ve sc Bizans
devrinde bir-depo veya mutfak olarak mermerkp ve
buluntular ispat ediyor.
. . .
Bahar eski Geyre kynde 'ittimlak edilen ve ,Mze
nezareti bir 'evin temellerinde bir "ka ilqi ekici
kabartma Paralardan birinin' evvelce. civarda: yani.
Aphrodlalas'm eqorasnun ve hafrtyat evinin Kuzey .Battsmda'
bulunan paraya sonra, ufak
sondaj amaya Alka 'netice sonra,
.sondaj.btr -hendek getirilip, saha' erken Roma
devrine tarihlenebilen nemli bir binaya ait meydana
- ".' , ",
Binarn yedi oda nltelerf ; Odalar bo-
ve nlerinde muntaaam mermer
levha .bir sokak veya avlu tabani grlmektedir.' n
cephe'leri Oor tipi stonla ve -ele geen mi;
mart para'lardan gre, en az iki sarulmekta
olup ge- devirde tahrib-ata ve
tkinci kata .alt .yarrrn Korint stun paalan 've daha ,kk' boyutta lon
stun kayrt n 'cephenin.
muayyen noktalarda kare' payeler grnmektedir. 'Bu dlreklerln durumu -
ge' devlrdekl oda 'blrnlerneyl '
Btnanm ancak kk bir krsrru bu sena Buna
ok. ssl, ve nemli .blr zenqln heykel '\(e byk
kabartma ssl mermeeJevha buluntulardan Bu kabart-
malarN<i' gruba tl' Bir qnrbun-calt Malandres- motifle'
ssldr. ltileri ve 1: kata ait, gerekir.'
2) 'kebartmalar. 'hafff' yznden, gz sevi-
yesinden gere;kir ve st "katta bulunduklan
Her iki grubun_ n 'cephenin yer
muhtemeldir. .
tarihlenmesi. iin lklncl gruhun 'nemli delil
.vermektedir. .Kabartmalann fjgrieri .normal bovuta Bulunan bu
gruba 15 en riemlllerl edtleblllr :
1) Kaba brr Roma ve diz.. erkek esir- fl'--
grl levha: " "
-, ,2) qen erkek figr!lljvha. Blrtstnin elinde sem-
bol 've 'kre 'Bu -genlerIn Luclus ve Gaius caeeer
nlebilir; , -
38.
3) Toga-giyimli senato taranndan corona ile onurtanan
'Augustus Hqrl levha. Augustus .bir qarmet ve qanl-
metin bir esir qrlr:
4) Arnezen - Virtus tipi Roma -ve muhtemelen Llvla fiqrl .levha;"
5T Ganlmet hareketli Ibir levha-, 'Ganimeti n
eveemda bir .eslr" 'kadm - " .
6) Toprek-ve dentan bereketlerini ve 'hakimiyetini tesbtt eden iki
_figr hareketli 'velificans, Auqustus (?)
7)' Genlrnet ve esrrte beraber Tiberius (?) figrl levha.
8) 'bli,r Julio-Claudleri unparator Hgrl' (Dallgula?)- levha-.
bir esir 'grnr:,
9,10. ve 11) adet Nike.... figurlu levha. iki tan-esi qanlmet
- -
,
grubaait en ez u 'levharun abertmaten Bizansklar tarafindan
yontulup tahrib Bu tahribata kabartmalar : .esasen
pagan ve ssl Aphrodlsjas'rn Aphrodlte'l
'bunlann
Maliandnos mottf _!ka'bartma'!'ar en ilgi" ekici ,drt levha qs-
terileblllr :
-, 1) Leda, ve Eros ile' ssl:
2) Bir kadm figrn'n ve Sallrle. oynayan Dlonysue
. " - \
ssl;
3), Bir atlet ve Ercs figrleri e 'ssl: ve-
; 4) Oturan bii" 'kadm ve' nnde' erkelk qrubu.
her l'kl -gruba alt ok bel milktarda paralar .
gzel ve 'pek ilgi ekici ve teraolar
bir srede bulunan fevkalde zengin' bu arkeolollk malzeme
ve Anadolu'da Roma arutlanna sen derece nemli
'yeni eleman ilave etmektedir. ancak k'k ortaya
Iin 'birok soruya 'anda kafi cevap vermek gtr.
maalesef vafruz , tanesi Blrlsl- .amnn
Aphrodite'ye Dlopenes 'Ibir
belirtir.' Harflerin blrlncl "asnn birinci yens-na ait cl-
mala:.. Byle bir tarih ve rnevzulanne uymaktadjr -ve'
rrurvakkaten bir. Sebastelon veya Kaisareion tipi, bina olarak ,
nehlllrlz. Ancak, tmn, husustveunr ve topograf- ,
roln [lerdekl hatrlyatlanrruzdan beklememiz gerekir.
Mamafih, Anadolu arkeolcjlstne 've Aphrodtstas'a pek
nemli .syleyeblllrlz.
39
ARGHAEOlOGICAl RESEARCH AT 'SARDIs', 1979
Crawford H. Jr.
The 1979 program of Harvard and Corneli' Unlversltles; Arehasoto-
qocal Exploratldn of Sardis again had three components: in addinon to
exeevanon. an Urban 'Survey Project and a Heconstructlon Project ,
'- The 'Objective of the Heconstructlorr Project is. to ccnvey -the visual
effecf of Lydlan root and revetment tlles through a full scele recon-
structroncftnes made fro,mauthentie materials and, dlspiayed In arch-
ltectural context outdoors at Sardis. Productlon of tlles and preparatlon
of the display zone (an expanded cornerof the Expedition Coinpound)
continued ln 1979; FIG. 1 shows a few -exarnoles of recreated roof 'and
revetment tlles in a preltmlnary monteqe.:
The objective of the Urban Survey Project is to use unexplolted
evldence of surface' artilaers and of geo'!ogic-a! 'and other envlrorunentel
data to clarlfy broad aspects. ot' urban and regional topoqraphy. Spatlal
funetlon was lnvestlqated by systemetle eelleetion and 'study of surface
-ln two unexcevated urban regions; unusual amounts of and
of semi . prectous colored stone fragments suggested pyrotechnic
and -epectallzed- craft. tndustrtal 'functtons. Physlcal geography was
in e program of geologica! drilli'ng and The objectlve
was to recover.a sedlmeritatton and pollen record that would provide
evidenGe -for the history, "of ereelenal and alluvlal actlvlty and of earlier
Deep drllnq. was performed wlth e ..Wheler bueket- sampler
and 1'.2 metne ton _hammar (rented from Pek - Su Sondal- Sanayii, Ma
ntsaj .er locanons, to .deotns o,r '10 16m. wtth samoles - taken 'at.
20- 50 m. lntervalar coring with a -vlbraccrer (plastlc tubtn tnjected
by means of a cement vrbrato-Lat 8 -locatlona, to depths of 2 tn.
These methods can fundarnental aspects - of ancleht physieal
geography; e.q., extent, tates, and causesof otound 'surface change,
djfferences in stream and rlver lccatlon. To provlde a modern reterence
for earlier veetetron condltlcns, the _exlstlnq veqetatlon .of .Sardis and
envlrons was -studied: ..
Exeavation Included the elearing "cf two Late 'Roman' underround
ehamber torrrbs, 'one of. whose interiors was ccmpletely covered with
freseo decoratlo'n. The form af these tombs Irectanpular.barrel-waulted:
Prof. Crawford H. reenewelt. .Jr, California niversitesi Klasik 'Blm
Oy.esl, - '.""
" 41',
accesstble.by means 'Of e hele in' the ceillnq at. 'One endl "and the decor-
atjcn of the one Idado below oaradtse mctifs and free - field floweral
conform to e etandard type .demonstrated by severalother examples at
Sardie.
Exeavation focused' on the- locale of menumental Lydlan butldins
tbat appear to have been .part of the fortttlcanons of the-Tower clty.
Same" of these Lydian bui'ldlnqs were and pardy destroyed by.
Roman constructlon, notabiyamulti - story reslderitlal or: publlc bulldlnq
and, the main avenue of Bornan Sardis. Th'e Iatter: a paved
by colonnaded and covered ambulatories, had been partIy excaveted in
past 'seasona. Iri the collapsed wall and -root of one ambulatcry
rested an' Inaeribed maeble cyllnder, perhaps orlqlnally- lntended to be
a .statue a cohmm : (FIG. 2). The text' of the Inscrlptlcn (in
Greekf records ls there e 'Word mlselns here? 'b-y the' Sardtans to the
Brriperor ,Hbfirius,evidently (stnce he ts calied founder of the clty,
peleos ktlstenl Jn qratitude. for. h!j-s to' Sardie atjer the
earthquake of 17 A,p. '
. '.
Menumental Lydlan bulldlngsfnclude e stone wall. (or wall soctej
m. wlde and exoosed to total length 'of 12 m., one of .whose faces
O=IG. 3), is bullt. handscmely and far more _suhstantially than the other,
and a strueture faced wlth splendid white limestane rnaeonry- of a
. style (so far seldem attested outelde funeral archl ..
, tecturej . Nearby te the' colossal Lydlan .structure. 20 m. wlde and at
least 70 m. long, .that creates a htllock consplcuous in' the modern
lartdscape. Small 'trenches dug on 'the eummtt 'of the hillcek show that
the bulldlnq's mud brlck superstructure 'is preserved in situ f" a
of 6.5 m. (ca. 60 cocrsesvj ebove die socle (l), that one, of .the super-
etructure'e outelde feces. eo the East) 'is' sloped at 'an anqle .of 28
v - , _',
degrees, and that the euperstructure supporte -a masslve stne founda- ,
tion 5:7 m'. broad. at least 10,m. long, and 2 m. '(12 'courses) deep.
. .
Perhaps not surprisingly in vlew of the tefatively amall expoeures
of these structures and their setting (PLAN), thelr purpse. functlon,
and relatlonshlp .remaln unclear. Parallel orlentatlon and construction
features suggest that the menumental walland the flrnestone "structure
be functionally related. they t1he cotossal
ally -lf v the colossal structure is a fortlflcatton, the stone
foundatio'nin its mud brtck superstructure; clearly .of Lvdlan date Dut
evidentlylater than the orllnal conetruction. may-represent a strendth-
ening rampart. edded after the briek had been . .weekened .ln an
assault (for which dlelnteqrated and : burnt Ibriek/provides
evtdencej .
42 .
VENiDOGAN HVG [TUGRUL HVK) 1979
Burhan TEZCAN
Ankara - yolu' zerinde, Ankara'ye 60 km:
mesafede; istasyonu ile, 'kalan sa-
tam .tsabet eden yerdedir. 1/25000 lekli 'haritada Kara-
hyk Ile '; "
Kral yolu zerinde bulunan bu hyk e) - ky a}azisi
llnde Hyk edrne de
malarda olarak arkeolof literatrne (S)
de uygun :buldu'k. '
650 m. boyunda, 600 m. eninde 30' m. yksek-
o!up33000 lik sahayr.Ilne alan yerldlr. Gordton
lleri ile (450)<400 m). iki mlsltne"
byklktedir. .
Ankara ve vakm evresinde bulunan
yerlerinden' en Gerek dshe-evvelk:'
qerekse 1972' beri h'y'k
M.:. daha sonraki Iskana rastlryemadrk.
bOyklgn, Kral Yolu .aerjnde
'dikkate alarak, Ankara ve Hitit ve Frlg
dan nemit sonular' sakinle"
eklp blmede kadastro e'ski leser
olarak tescil 'sistemli- bii-, kazrya arzu-
mueu 1972 "kadar qeclktlrdl. '
Ikadastra jarnarnlanrp, hyk eski
eser' ve' devlet olarak tescil edilince, Ankara Yenl-
ve' byk h-
(*) Burhan. TEZGAN, KLasik
(1) Harita aenet 1/25000- l.el<li' haritada biri .
i,kincisi tabii bir tepe o-lan iki Karahyk gsterilmektedir.
(2) Trk Dergisi' VII."1. 1957. R,:' S: vcunn. Excavation 1956. s.
26, B. Tezcan Gordion s. 35.
(3) Trk Arkeoloji Dergisi VII-1. 1957. s. 26, 35; AJA. 77. 1973. s. 179-180; AJA.
78 1918. No. 2 s. 115. -
43
yugun hemen qney ky' tzel ait 4,
seharim cretsrz 'Olarak, evi iin Kltr tahsisini :
1976 ve'
rj 1979 sonuna kadar Kltr Bakanhqmm ta:'hs,is <-
.neklerle devam '
ortaanun yksek hava
ve balonla cekilen dagiyet ark olarak grlebller
zere hyk surdan, ileri qelmektedlr. _
Hyk zerinde Ic sur rumande 2.5 m.eninde temelktarm
zalt ve' "andeztt; st. i"ve yzleri .tarnarnen andezlt kes
blok veaklUa -
'300 m, 'tulnde rkararak hyk. kenanndaki
sur ile olan tesbit edeblldlk.
, ,,'.
Hygn' 'kuzey gney "i'stikametinde uzartan
duvar" kuzeyden gneye dcqru 4 kule yapar. -Kuleler kesme blok
dan, k:ulec- araian ise- pcllqonal ve olarak
Kulelertn arka dolgu haltndedlr. Ddrt kuleden sonra
'duvar hallnde 'grineye uzamp bir yaparak 110 m. gi
ve tekrar bir 'yaparak 'gneye dner, 36 m. sonra bir yape
SO,'m. gneye, dner ve sonunda .sura
Kuzey- gney lsttkarnetlndekt '4'kuleli duvann kerpl
sur Bu sur 5.'5 m. enindedir ve lstlkemetl
uzanarak vmerre 2.40X.S.9D m.llerinde . 'kule
par ve kenannda ikikule ileson bulur. Bu SL
kerptierln lleif Lydla lleri'
rnaktadrr
gneyinde suruni yznde iki ii
me blok taslar in - situ olarak Yamacrn bu
.esmn sonunda bii' alt
ok tahrib Sur 'bu
daha sonra da kyllerce surlin vzne aa
-. {akat burada da' ara dolgu syllyeblle

-. yatay' (23 -24 .zsi ve djkey Y (39 - 40 41 .42) , plan
releri lerislne -giren 19. -astr ile suf
kalan .iki mImari 'kat .tesbit ettlk. Bu Jkl rnlr
ait iki normal-qmt ve de yakma kp mezar bulduk. 'Bir t
{4) vttruvtus. 2.3.3. F: Granger 1'931 -1934 (Lceb) ,
de kerpi sur ele geen yakma mezar dikkate
yakma ve normal qmt adetlrrln yan .yana syltyeblllrlz:
Kerpi Sur kp mezarda tun bir lunula ve ok ucu, sur
kp mezarda tse tun blr bllezlk ve 'kemi't< blr bulduk.
Normal mezarlarda 'krrrrun ve siyah renkte tabak ve cmlek
de lftedlyelerl ele geti.
_ i iin yapilan kanda; ele geen bulun-
"tular tun bir ftbulablrthayat iki ssleyen iki
sfenks aritetlks -Prb( Claude
veya Alabioii: Takdim gelen Frig kltabesl .ve. bir Friq svarl-
sini tasvlr 'bir kap syleyebiliriz.
gney tle sur ,iki.
kata ait buluntutar arasmda-ele geen zeri oyma ve kabartma ..
qeornetrek <ssl, siyah yonca trlr testi, oyrria ssl.
toprak rdek bir. 'kap, zeri yabani hayvan- 'Ve geometrik desen-
lerle ssl bir kp, i ve yz desenli kenan iki sfenks.
motlfi ile bir vazosubu iki mimari ka-
hem sanat ve hem. de tarfhl nemli verinektedir.
.Ithal olan Attlk vazosunun ,7. ikinci yanama veya. son
eyrejjlne tarfhlenebtleceil. gz ..nne bIJ tahakalar ka-,
len kalenin daha:' eski olmaat gerekmektedir.
surda byk 'bir yangrna eden kalmtrlara
Bu hususu da dikkate alarak, 'kalenin 'lclmmerl lstllst "esnasm
da tahrip ve bir kalesr
45
KURUAY.HYt'iKAZlLARI1979
Refik D,URU
istanbul _Oniversitesi- Edebiyat Fakltesi Burdur 'ilinin 15 -km.
kadar ,gney

1978
lara: 1979 - Eki'm" aylannda devam" edildi. SS gn sren ikinci-
dnem ileri .;mestre Vuslat Onal,
Erdal Gke ve mid Dlnkan Eski Eserler ve Mzeler Ge-
. ne'] temsi'li olarak Bursa Mzesi', Asistanlannden lmran
Erkal'kan'r -,
-1979 .mevslmlnde ve 197B kazilan ile
blrllkte. toplam 700' m" yi ini-
len en derin yer, tepe - 5.50 m. die. -
1979 'kltrel 'sreci, "tabaka.
durumu ve 'buluntulanm esas' alarak zetllyeblllrlz:
-ilkjune-u
-Hyic .yzeylnin hemen ilk Tun' ll" ait (iT olarak'
ve -1.59, m." ye kadar iki
hallnde srdrmektedir. 1978' de ga.ney ve
yeni kazilen alanlarda, bu 1,. ve 2.
gibi genellikle "ok ha-v
rap durumda ele
,
Keramik geen -qlbl i-ki 'tr
hemurju. :iyi ve 'lyl olan blrlncl tr keremjk
byk-kann zerinde beze-
me 'grlmektedir. Tm haldekr, kk tek kulolu testlclkler yamnda,o-
kenarh ve tek veya yumru b-
. .
yk derln kaplar ve iri rnleklerien ok rastlanan
ikinci .trkerarrrtk gri ve "koyu gri renk hamurludur ve [le pls-
me bir nceklne oranla biraz ktcedlr.Oluk -kebartma bezerne bunlarda
da hemen tamamen tOrlere ben-
'zemektedlr. .
( .) Prof. Dr. Refik DURU, [stanbu! niversitesi Edeb-iyat Fakltesi Eski nasya.Oflleri,
ve KlWrleri 'Blm yesi.
47
Kk -buluntular zeri bezeli bir jdol dikkati ekrnek-
tedlr.
tarlhlenmesl, .Beycesultan'm :xvr '. XIV:
evyakm nedentyle kestnlikle. (1).
1978 da para balinde ele qeen. ,i'zgi, bezeli ldlletln bu
ile, ,bu triertn (2) rr ll'ye ait keslnlskle 'kamtlan-
maktadtr..
ilk Tun i
. Birinci dnem" gibi bu da, ni, ile
1.80 m. ler, 'rr ll'den zellikler qsteren ve Beycesultan
XIX- XVII. benzerleri bulunan keramik rast-
. ve .kaltnttlannm 3.'
kan .adtyla, 'ok .zayrf bir i sonucuna veril-

Ge Kalkclttik
lrc i alnnda bir molozu ile Ge,_
Kalkolitik (G, K. elerak -4.25 ye kadar,
2,5.0 m. ve halinde alanlar-
da "kazrlan -bu- evrey'e ait pek ok G, K.
temelden kerpl i olarak Ev-
ler birbirlerine' ve bir 'birarada gruplar
ve gruplar avlular yeya sokaktarla- 4.: 6. kat-
evler bir' plan gstermektedirler:.Her' tek' bi,
odadan (En byk evin lleri 8.5 m._X 7 dir}. Odala-
bir yuvarlak bir yer 'almak'ta ve
1 m. uzunlukta. 35-40' cm: kalmlrkta kerptten duvar-bulunmak-_
,(Res. 1). Bir stel qrnmndekl bu duvarm-nnde. taba-
yanma nedeni ile' bir alan', Orljlnal. yksek-
liklerini bu stellerin ve yakma yerlerinin zel, byk
ev 'klt Ile bir
6. ve 4. ketlann evlertnt duvar,' savunma,
ile olabilir.' -
r-
G, K. binlerce -kerami:k 'parasr ve ok tm
kap, tre nemli 'farklarla Blrblrln! izleyen
kltr evreleri 'keramlk bir
(1) Beycesultan I, Fig: P, 23;, 24/7 - 9; 25/3, 9, 20; 32/5; 38/17
(2) A. St. s, 239; RA LX/2, 2; 3,
48
sylfyebtltrtz.. Bu i'ki byk karamik tr grlr. Birincl tr, gri'
den siyaha 'kadar koyu renk hernurlu, ek kez iyi: ve kt
G>K. in egemen keremik tr olan bu paralarda yzey-
ler Iyl ve ge.rielllkle kenarltdrrlar. En ek rastla-
nan 'kap tek kulplu (Res. 2). Dlpten hafif
veya dip kesiminde hafife sonra
ykselen bardaklarm kulplan. dudak ile dip bulunmak-
Bevl'len Ve bazen emur-
tek 'kulplu Btmlarda kulp, dudakla
fkl. kulplu da keramlk tr renk
hamurlu, iyi ve azmlrk-
ta olan ktrrmztler 'kalite koyu' rerrklilere oranla daha yksek-
tlrler. En ckfekrartanan kap biimi, yuvarlak ya dakMkin
mleklerdir. Tek veya iki ikulplu olan cmlckler!n benlannde
normal -kulpun Iri blr da grlr.
(Res. 3). Bardak ve 'hanluI'lu trde hl 'rnek verme-
mektedir.
Mutfak kaplan. ek -ilgin Ibi-imler Bunlardan
lar', grlmesi 'kadar ilkel-,
dir. Kulp ve mlek veya kp zerinde 'kar.
iki tutamakh ibir tutameklanndan 'birinin zerine normal blr'
kulp eklenmesi, 'kulplar yerin bir
delik ya da hem dudak -kenarmda hem kulpun 'kannla
yerin lkincl -blr delik gibi zelllkler Kuruay
G. K. yaprmctlanmn Anadolu mlekilik repertuvartna -. 'kat-
yenlllklerdendlr.
G.K kk bol ve balta ve k-
k (celtl 'bir"hayli oktur. Kemik tuntan (n 4
ve -. ve lslrnlendlrmekte zorluk topraktan'
'ay ve' olan blr nesne, 'kk
'-
. B-lgemlzin ve genelolarail{ Anadolu'nun iyi bilinmeyen Ge Kalko-
. ,
Htlk Iinde Kuruay benzersiz grn-
mektedir. Kuruay'a fazla uzek olmayan,
melerl ok kk alanlarda j,'in yepabtl-
rnek 'iin fazla- olmamaktadrr- Bununla oereber, mknarhk
Beycesultan XXXi h ve .a -yapr katlarmdakl, oda telertnde 'grlen -yantk
alanlar ,ve belki Kuruay'daklkerpi etellere benzettlebtlecek
duvarlar Iki merkez (3). anek mlek
(3) Beycesultan .1, Fig. 5.
49
'\ .."
benzerlikler, yine Beycesultan .bu-
luntulanHedlr, Tek -kulplu Beycesultan'tn Ge Kalkolltlk kat-
bir hayli rnek vetrnekted!r e). AncakBeycesultan
beyaz boya bezemail halde, Kuruay'da'beyai bo-
hi bir para .....--1
'ki. 'Kuruay 4 - 6. - Ge erken bir"
evresine aittir ve Beycesultan'dan eskiye tarlhlenmektedlr
Erken Kalkelittk
en eskl Erken
7. yamaeta kkbIr alanda kanian bu
buluntulan. G.K den tamamen (-Res. 4).1 m. kerpi
duvarlar ve duvarlarda payanda duvar lbuttfess) bu
B-
yk 'bir Ile 7. 'ketm ele geen- kalmtrlan, samvorua
yerinin son halkastnda. savunma ile Ilgili bir yapryeulttlr.
Yrkmn iinde ok anak mlek
Ge' 'bu katta' tek ,bir rnek
_ paralar, i {Erken Kalklitik) boyatilanrun benzerle-
ridir. Bu iinde kk bir grup karamik
tr. ikoy:u gri veya sjyahrmst hamurludur. atm 'kenarlr ve, iyi akrlan- ,
- oten paralar rnmdedtrter. .Bllm 'ynnden parai
-farla hig' -llqlet-bulunmayan koyu-yzllerde kk kulpluderin, a-
naklar. en ok rastlanan / "
Erken ait' 'Hacilar ile ,ilgisi ne-
deniyle 7. zellikleri,
lanna. teknik ve. plan tamamen' uymaktadrr. hafirl
" . .
'. J .., ..buttrees payanda iki
yerinde' ibfrblrindEm (5). '
Sonu
Kuruay kaztlannm- lklncl mevsim sonunda
saptamalar yapabilecek' duruma Sonular-
dan 'birincisi Erken Kal:l<o1iti'k'ten 'sonra kesintisiz: olarak Ge
Bu neden olanlar Beycesulten XL. katta oturan ln-
'sanlarla herhalde i ile Beycesultan XL kat
olas; Kutuey
(4) Beycesultan r.,fig, P. 3/3-5; 4i27-36; 1(J/14.
,{S) A. St. X. ,fig. 3. 4.
50
ikinci "sonu, Ge. Kalkolittk Anadolu'da ok Ilkel
dzeylndekl Insanlarm eseri savnun geerli
Kuruay G. K insanlartnm-uyqarlrk dzeyi _her ne 'kadar Hactlar . Erken
bir ok geri grnseler ve
gelenekleri ve; keramlk He kendilerine zg bir ya-
eahlptlrler ve blgeye qelrneden nce .yerlerde uzun
bir evrim
11 -m. Gelecek
- , , ' ,'"
"derin Erken daha eski verecejilnl
hyk yzeyinde bol bulunan V - JI. kerarnl-
btlmekteylz. Bunlann bu G. K. bulunan iki
alt katlarda dahaeskiye 'ait gstermek-
tedir. Alt katlardan ste eserlerden birtnclst,
koltanju "Ana
'btrlurran mlek Eser 'olr yanden Ge plastik
flrlerle.: yandan atalJtyk duvar resimleriyle 'byk bir _Ven
zerllk psterrnektedlr (6). buluntu st blimli tek-
'Me ellelos bir 'ok ucudur. stleks ok ucu yok de-
Bu teknikle gereler-Konya ve daha
gneyde Erken Neolitik grlr r). Bylece Kuruay
Burdur l'ller yresinde Erken Neolitik
lerl,n ilik beleelert .Konya zel-
ltkle atal Hvk Neoli'k ile Burdur yresi Necllttk '
Ilk kpr
'(6) Handbuch der Taf. 118/2.
t1) A. St. XII, S. 103 v.d.d.
51
ARYKANDA KAZISI RAPORU'
. . .
Cevdet BAYBURnUOGLU (*)
1979 -Arykanda ve fiilen 8
1979 da ve 25 Eyll 1979 da faaliyet sona Bekanlrk
temsilcisi- olarak Antalya Mzesinden -L Akan. Attla'nm
sreli olmak. zere Antalya Mzesinden arkeolog Sabri
Ayda'!: arkeoloq Ahmet "ile Olhat Fa-lay.
Arslan, Binnur. nen ve Vural Altay fiilen
eden bu ve eserlerin- temlzienmesanl ve
koneervaennunu Anadolu Medeniyetleri Mzesi uzmantan ile
mzelerden metal konservasycnu
nma ifade etmek isterim.
1979 Arikanda'da -Lortaya ya-
anastylcalse - ktermda , '. gere'kmektedir
1. 2. 3. evre
, ,
1,5 ay sre 'ile ortalama 50 nin zerinde y-
rtlen 1978 de tesadfi bir grnt ile tesbit edilen.
bouleuterion ve nndeki stoaya inhisar
Bouleuterion: Stadian seviyesinde 've ona gre
resmi. ve zel keslrriln ucunda yer
Gney ve ynlerde earp 'bir ve
pek az bir eehtp olan ya-:
olan bouleuterlon ile 'kadar ve yn
ile de ek Anadolu'da bilinen rnekler zel bir yere-sablp
hiri olarak kabul edilebilir. n hari 16,45X16,9.5 m. lik
kaplayan .bouleuterton alt ile tamamen yerli, oyul-
.suretiyle .meydana bir Y'ine yerli
ve 'bazt Haveler n vey?
tm ve tarnmla-
mak mmkndr. Plan alal'alk 'iki yandan olebllecel Ialenjmt ver-
-mekle. birlikte, stoa ynnden ve utan bouleuterlonun n
holne 0.50 .m. ykseklljilndek! bir rnerdlvenle
(0) Prof. Dr. Cevdet Ankara niversitesi Dil ve
Fakltes1 Arkeotcjr ve Anadolu Arkeolojls! Blm yeSi.
&3
bir: sahanljktan sonra ya 90 m< hale
Iin zel girintiler
tadtr. trol dtye bu ortadaki knt ve
sonucu meydana gelen ve
ularda 3 m. ye yerli "kayamn Ve .yontul-
duvarla Yntularak duvar .qe-
. grlen oyuntu. hclnn bir
ile emniyet gstermektedir. Nitekim stoa ynnden
bouleuteriana .bu yerde tn-sltu sedlr
i tahmin ve 'ona hareket
verenbronz mili bir 'ele;
- re 1. m. .sahip olan hol.
''itibaren 16 m, uzunluk _,ve 2.1[} m: mozaik
bir etmekteydi. Holn ucunda, boulelrteeicna hotcen
merdivenIerden buvkce ir]
bir olmak zere tek,bazdarl'nda ift ve ba-
yuvarlak girintisi olmayan OK topraktan eserler
.ele .Kanumzca bunlar bouleuterlonda oy verme 'kul-
ve evet, ektmser oy pu-
'sulalan yeri dolayrsryla bunlar zel memurlar
taratmdan baule 'yelerine 'ya verilmektedir daha
sonraki bouleuterlon iindeki zel yerinden bir nevi
. depo ardiye durumuna plan krstma olma-
.
Ortaya .yekm yerde ve ile cephe du-
ikl mejdiven gney yndenbouleutertona
pyuntueu ile yan, duvara daha vckm, do-
biraz deha 'Arazinin - fiziksel cephenin
bu bir oyukluk meydana' iin rektangonal teknlkte
ve 'kayaya 'bir duvarla '
Gneydeki tkl sonra ."16,45X9.5D, m." boyutlannda.
-sttu duran, toprak 15 ola-',
rak hesaplanan stun kaldesinin (ana hal) yer almak-
Oor ile -kadar Jcorlnt ile de bu.
ler l farkhltklar yznden, dnem-
lerdeki 'kullarurm ve onanmrueteren
hususu daha 'st sevlyedekl bir mezardan Aphrodite kolu bir yana,
biri lskerider'e. M. S. yzyrla eit 'olmak ve' .en sonuncusu
III. Gordlanua'a alt .slkkeler toptek dnemler-
deki kullanuna belge olarak sayrlablllr.
54
Anahol "diye isimlendirilen ve kayeden oyularak
dan 2,5 m. .ynksekltkte. 0.40 0'.65 m, de-
daire kayaya 8 oturma mevcuttur.
Izine gre en ok kllnel'ye qere'keri theatron
odeonda tarzda, oturma merrner plakalarla
arrasmda ele' geen ok para ile 'kesindir. ---
r Oturma renn ile .ana hololarak nitelenen yer
', olabrlecek hibir veya" izine rastlanil-
"memrstrr. Bouleuterlonuri bu iki merdiveninbu-
-funduu Oturma ise-kuzey duvara bltl-.
dojiuve 'ynlerde gelen

Kayadan oyularak meydana getirilen i ve duvar
yzlerinin kealndlr. Gerek ana halde, qerekse kts-
zerinde 'boya falert grlen yerlerde 01a-
.rek ortaya kayadan oyulma
keza, llnde de .plremldal fblir mevcut thu_
susu rnekler kesin rtsnn
50-X-70cm, topraktan gre daha 'hafif olan
3 cm. 'kire plkalarla kesindir. Zira rt-
'ye ait yzlerce para 'iinden va hemen nnden

, .
.
Stoa: Bouleuterlona merdlvenln smmmn uzan-
trsr atoanm da olatek ikabul edilebilir. Zira buradan sonra tabii
kaya blr duvar engel etmektedir. ISu noktadan douye
137 m. sahip olan stoa 1979 nce
ve daha ustsevtyeden 'idi. uea
yerde stoanrn qney ummru iki
ucu He bununnndeki dzgn plakalarta kaplr plkalanndan ba-
seliebllmekteydl. Stoaya ve bati ulardaiki merdivenl!
lerle dahll ve aynqe 'ortaya yerde blr st .terasta, ma"
bet yeri olarak rektanqonal teknikteki podiumun tam n-
ne gelen yerdeki merdlvenle st-teras lle
i '_ -
Kuzey! temamen dkkanlarla olan ve utakileri 1979
da olari __ 5,5 m. .saltlptlr, Stoaya
__ye utan olup, taraftaki bir merdlvenle somrlan-
maktadtr.
Bouleuterlonun dfblnden ve .yn-
den dkknler zellrkle bronz. buluntu ynnden olduka ve-
rimli hemen hepsinde sikke ele jre-
55
maiiet yeri olarak tahmin podfuma olan dk-
kan selert, mobilya ye Roma devrine ,ait ok {y]
bir Hermes -
Stoarun 'ucunun nne Arykanda'dakt en byk -iaabet et-
.rnektedir. Yerllkayarun ile meydana getirilen' bu sarm ve
ularda su getiren ve su etk kanal ve Ilnk sistemi ile
\ olumsuz 'kayma ve. nle-.
rnek zere ucunda da tarzda' bir kanal- sistem! kapak
ile .ortaya - /
Onanm i Stoa ve bouleuteriondakl anastyloalel
hamamda Hemanun temizjik
blrnelert 2,5 m. 25 ve
4,5 m. sahip bir-duvar tamamen; hamam ile gymnasion
. , -
arastndakl tonoz rtl sehlp duvar ka-
dar ve rten byk tonoz -ayaklanmn seviyesine -kadar
eski Bloklarm tonoz rt-
sne ait 'bulunup ve nihayet caraskal yk-
yerlere insan gc ,ile 'kaldumanm da-
ha fazla orranm -yepmarmzm enqellerlm Buna ek
< olarak malzeme bulmadaki -glklerin .usta bulrriaktakl zorluk:. .
lar da dllckate ahrunca -onanmm- kmsenmeyecek llerde ol-
ortaya
evre ekibi haftasonu ve tatil gn.
lerini evredeki ren yerlerini'
meye ve bunun, sonucu olarak hem Arykanda'dak! ba-
yorumlama elde hem de zamanda tahrip
edllen eserlerin zamanmda "Eski Eserler ve Gene! Mdr-
haber vererek onarilmasma q-
zB'1 Lykla mezen e'Wilblmiizin vermesi sonucu
eserlerden 'biridir. '
56
LA CAMPAGNE DE 1979 A XANTHOS ET A!J LETOON
Henri METZGER (*)
En 1979, Ia mtsslcn archeoloqlque fran.else de Xanths et du.Letoon.
par le tranals des Atletres erranceres. -a pu
mener slrnultanement une campagne de sur le sJte du
des travaux de releves et de restauratlon sur le srte de Xanthoa, et enftn
-urie seri e d'etudes et de restauratlcna au mueee d'Antalya. La Directian
des Antlqultes avait comme ccmmlasatre du gouvernement turc
aupres de la mlaslon. M. Tahsin Sezer, assistant au Musee ercheologfque
d'latanbul. avet -lequel nousavions deja cotlebore en et,1978, et
dont nDU:> avons pu, cette annee encore, apprecler La blenvelllante
efficaclte. Nous sommes eqalernent tres reccnnalssants ala Directian
des Museee archeolqlques d'avolr accepte de detactier eupres
de naus. deux membres onraues de son" ateller de
reereuretlon. MM. Nejat zatay et Muhittin Uysal, ..qul nous ont appcrte.
le premler' a Antalya et le, second a Xanthos. une alde lnappreclable.
I. Travaux a Xanthos.
Il ny a pas -eu de foullle EI Xanthos,maison a rrevente.e la prepata-
., .
tion de la publlcattcn, et El la preservatton des treeques et des rnosalques
de La grande uasillqua.byzantlne dont La fouille esten cours. Les fres-
ques ant ete Hxees 'etdepasees par M. Uysal, et leur lconcqraphle
etudlee 'par MeIle C. Jolivet. Les mosarques ont ete relevees par Melle
ft:.. Foto, archltecte dlplmee de l'Ecole des' Beaux- Arts d'Ankara. Au
cours de ces travaux, on a extralt du mur au elle etait remplcyee la
pierre portant une Inscrlpticn Iyciennefragmentaire publlee par E. Larcche
(Xan.thos XV). II e'eet alors revele qu'elle portait au revers
une ,inscript-ion ';grecque eqalement mutllee. On a dene un fraqment 'd'une
nouvelle 'blilnque, proche par la qraphle de la stle trilingue du Letoon
et surtaut de la 'bilinque decouverte en 1844 par Ch. Fellows et trans-
portee par La suite au Musee ,britannique (TAM i, 45).
.--- , .
(.) Henrt METZGER, Istanbul Anadolu Enstits Eski Mdr.
57
11. Travaux au Letoen.
ej . Etude du site.
Une . equipe de deux qeornorpholoques .speclallstes .de la Medlter-
'.
.ranee orientale, MM. B. Bousquet et P. Y-. Pecheux. a etudle I'hlstolre
qeoloqlqua de]a basse veee du Xanthe. les modrttcattons des nlveaux
terrestres et marfns il l'epoque .hlstcrlque et l'Influence de
humain sur Le paysage naturel. lls' ont alns! .les carr.erea d'ou
ant ete extratts les blocs dans la construction dea thetres de
Xanthos et du- Letocn et ortt determlne les causes .de la formatian 'de
La- nappe phreatique 'dans laquel le scnt ncyes les ntveaux pre - rometne
i _ \ "
du Letoon. alnst que la provenance des alluvlons qui ant recouvert le
site. 'Leurs sont importantesa la fois pour l'histolre du"
stte.vles technlques a au ccure de la foullle et .les. projets de
restauraticn.
b) Etude du temple di Leto.
On a continue, le travall de ranement et de classement des 'bloce
qul ant appartenu' temple de: t.eto, en utilisarit cette fois le terraln
ltbre.ettue eritre le porttque Nord et le theatre. L'archltecte E,. Hansen
a ldentlfle et releve [es" fraqrnents appartenant a I'ordre Irr antis . du
prcnaos etceu-:c des demi: cal annes enqaqees du faux opisthcdome.
Les proqres realtses- lul ont permis d'executer un dessin restltue de La
taade du ternple. 11 a. d'autre partetabii un prnjet de restauratlcn, en
fonetten du matenel conserve. qui servlra de baee il. nce -travaux futurs.
D'autre 'part, un l'anqle Bud- Est du- "temp!e a permis
de mettre au jour les fcndatlons et d'observer la rnaniere dont le rocher
av/ait ete talille pour lee rccevon-.
c) ,EdifieeE..
Ce 'batiillent, le plus- petlt des trols edltlces qul occopatent la' ter-
rasse rccheuse sltuee ,au centre du sanctualre, a- etedebarrasse 'des
blocs archltecturaux -tombes du. temple de Leto et qul le reccuvralent
en partlev On a alcrs reconnu que le centre en etalt constltue
par" un noyau rocheux naturel complete et renfo-ce par d'enorrnes blocs
de calcalre brut extralts de la eelline volelne. Ce noyau etalt dha'bille
de blocs de celcaire 'blanc plus fin, tailles et assernbles avec beauccup
de soln. 11 n'yavalt pas de colormade. sauf peut c tre en taade. Plutt
qu'un temple-d'Artemls. comme on l'avett la foi d'une
dedlcace 8 eette deesse trouvee pres -l'angle Sud-Est du
ori peut ge si nous n'aunonetpas la un autel menumental
'ccmme on en ccnnalt plusteurs va l'epoque hellenlstlque. r' .
, 58
d) 'Voie secree.
.On a sur 20:m de long, et.Bm de large, La voie dallee qut,
de l'Ouest, eboutlssalt au pled de- la rampe d'ecces du' temple
de Leto. Sa construction date de I'eoccue -hellenretlque. mars, ette..e ete
remanle eu 'moment de la mise en place du nymphee-Imperlal aI'epcque
d'Hadrien. Plus de cinquante -tnscrtpnons ou fraqments d'Inscriptlons
ortt ete decouverts dans, La couche de -destruction' acumulee 'au - dessus
du detlape. La mejeure partre dete du He de notre crc..
apportent de .precleux renselgnements sur les de Xanthos.
a cette-epocue et sur lesvnotablee qul 'exercaient des
dans l'admlnistration de La clte.
e) Travauxde presentatlcn du site.
- --
, On a debarraese la zone sltuee. entre la baslltque paleochretlenne
et le temple dorlque (ediftce B) des delilats et des talus qu! subslstalent.
L'ensem'ble_du site foutlle es! done rnalntenant-d'un 'seul tenant.
D'autre part, on' a eqalement deqaqe jusqu'au nlveau paleochretlen
la zone sttuee a l'Estet.au Nord-Est de la' baalllque. Aucun edice
n'apparatt. 'mais on a decouverr un mur de soutenemeni engrand
appareilqui forme dans, eette zcne la du eenctuetre. -et .eo
meme temps. le proteqe des eboulements provenant de la colilne voisine.
Ce nouveau mur se raccorde 'a anqle droit avec celul reteve et photo-
qraphle par O. Benndorf EI la fln-du eleele dernler," et qui eneore.
iii; Travaux au musee -d.'Antalya.
et 1976, dans la fouille du secteur Nord du Letoon, M. H.
Metzger avalt decouvert olus de mllle cinq cents fraqrnente sculpture
brlees .et redultes en moreeaux avant .d'tre reemployees dans le
rempllssaqe d'un mur romarn. Aores les premlers essals de recompo-
sitlan effectues par t'archltecte A. Bourqarel, la restaureteur M. Uysal
et M. J. Marcede. Fensemble des freqments a ete depuse en 1977 au
musee d'Antalya, ou M. J. Marcade a 'a nouveau etudles en'1979
avee 'la collebcratlcn 'de MM. A. Davesno ei-N. Ozatay. Les resultate
ant 'ete soectecutetres :' quatre qrandes statues ont ete recornpoeees 'et
redressees. la recomposfuon .d'une clnquleme est tres avancee. II s'aqlt
d'abcrd de trcls atatues femlnlnes dont la .plus grande, haute
de _2,57 m, oourralt tre. a en. juger par sa-cojffure, l'effiqle d'une 'reine
Les deux .autres depessent 2 m, et sont du type de la
pudicltla. Lesdeux' demiares statues sont vlrlles. L'une. dont la hauteur
depasse 2,40m, va de palr avec (a plus .grande statue femlnlne; 'I 'autre.
::. \ ,,'
59
haute d'envlron 2 m, dalt sans doute tre aux pudicitiae. il faut
.slqnaler qu'une recherche cornplernentatremenee en 1979 par M. Davesrte
au Letcon e. permis de retrouver plus de 300 nouveaux fragments qut
1980, completer les effigies erecedentea et reconstltuer
"danouvelfes statues. Tontes ces sculptures eont d'epoque hellenlstlque
tardlve, periade qui n'etalt pour alnsl dlre pas representee dans la
plastrque de Lycle -Pamphyiie. Les formulee la technl-
que et lee detatls stylistiques sant done uniques en leur genre et eont
de "nature a caracterlser unatelier nouveau dans le. temps cctnrne dans
l'espace. ,
60
KAUNOS
1979 [OJ
1.966 erdrlen Katmos bu Temmuz v,e
Agora ve Tholcs'takl devem edll-.

. .
bugn SlklO Glolara'!< an-
ttk 'kk' liman 1971 Tholcs (yuvarlak ortaya
ve .yaprya ait saptanan fakat nerede durduklan keelnlikle
bilinmeyen 'heykeB Ancak Slkl Gl dM
zeylnden nedeniyle amalar su ile
[ln bu suyun oompalarla ekllmeal ve o
ok olkle Daha sonraki olanak-
yeterli nedeniyle buradaki ara
bu thclosta yeniden.
Daha ncedenplana cl an tm
bugn su i'le alandan byk glklerle ve gruplarG.
thal os evresindeki dz bir alana Mi'mari
izimleri ve eski biiminin 'kazan-
Koni biimii ve zeri k pulu bezemell uygu-
mermerden zere rneklerde-
kirernltlerle rtlyd ve konstrkstyonu 16 adet .sap-
anteftkelerden 'ele ve bunlar Dalyan Kyndeki. depo-
muza Friz ve sekizer blok olup tm ele ge-
Tek bir bloktan ylvslz ve ylne adet gere-
ken stun qvdelertnden ok 'paralar halinde ian tipi s-
tun ise olarak elde.
(l
(1
Kaunos zere Ankara niversitesi Dil ve Fakl--
tesi va 'Kltr -ESki Eserler ve Mzeler Genel'
Bu denek ve Iln gerek Fakltemiz Dekarn Prof. Dr.
Yilc:el'e ve cerekee Eski Eserler ve MQzeler Genel yetKilileri lle
bu des-tekleyen Trkiye Tur,lng ve Otomobil Kurumunave Kuru-
mun Genel Mdr elik terscv'a ,jin borbtllrlr.
Prof. Dr.: Baki l:1N, Ankara niversitesi Dil ve Tarih Fakltesi Klaslk
Arkeoloji ve Anadolu. Arkeolojisi Blm yesi.
61
sini bloklar yan yana getirilerek bir. tamamlamaya ve
% 80 .nmzdekl sir problemini zmleye-
blllrsek alan-da- yeni yapmak ve ait' paralan bulmak
.-
1978 evrestnde stratiqraftyl saptamak
. ama Burada ele geen bir yazrt ekibimiz yelerinden
Prof. Dr. Peter Herrmann ve Nlke 'klt-He.
ilgili i. , 1. ya da daha genel olarak Helle-
nistik devtre aitolan bu ile Prof. Hermann .
Bu nedenle nmzdeki -mevslm' evresinde
yeniden sondajlar gerekmektedir. .
'Yine onanmla ilgili. olarak aqorada, stoanm bulunan
bir ve' yerine yapil-
Kareye dikdrtgen kesltll bu kaztlara I")-
ce byk 'olarak yzeyde 1966
bu artrta alt kaide 'ortaya
bu bu konuda
evrede .paralan Incelerken "st 'bltimine ait 'kre .
biimli bir para 1,20 m. ykseklikte 'kalde ..zerine di-
emtm tm 4.'5 ',hi .. ye Drt yz
'kalan uvzrdekr yaattlardca silin-
zeril"in"e 'grnh] yz ise ok iyi karakterine 'gre
Helleniatik devlre alt 'olan bu Kauncs'lm mahalle-
sinden sz edllmektedlr. Prof. Hermann "taraftn-
dan bu fakat henz BU okunmesr ile
.hakkmdakl bllqilerlmlz . ok 'daha
Agoradaki' 'O, alanda
Stoanm temel Incelemek 'iin. kuzeydou i
de -1;5X2,m. lik bir sondel zeminden 1.20 m. stoanm
en alt-temel Yine 'bu dzeyde, ,zemin suyuna
Temelden elde edilen seramiklerdaha Hellenlstjk tarihle-
tarihini
Geen bir yerde. arka -duvanndan
bir ilegirilen thiroda 'Bu yerde .a-
devam ve tm Je 9:10 m.
ve 13.0 m. derlnltktekl oda stoantn- sonradan eklen-
'Arka . duvardar 1,50 m. ne yapan
3.10.m. ve 1.50 m;' kadar ykseklikte. alt profllll- bir
kaide stoa arka st . kum-

bloklardan 'kaidenin zamanmda rnerrner plakalarla
idi. kaide yznde in - situ ola-
rek Toplama oda duvarlannda
rnertner pfekalarla odadakaidenin hemen
ve tabana kabartmah bir
altar ele Byk blr olaerkla 'oda ilne yapan
[ealde durmakta olan slltndlr biimlialtar buradandevril-
zelllkle ok
bir yanqm nedeniyle altann
1.20 m. yksekllktekl altar zerinde olarak drt
ve btr" erkek Figrlerden kucamda Ercs
Aphrodite ve elindeasa figrlerin
kimi tasvir ettikleri bilinmemektedir, Gayet gzel bir
teren alter - Bodrum Mzeslne Oda ele ge'eil
paralar Ls. 3. tarlhlenmektedlr. Fakat neoklasik ifade su-
stil yoluyla tarlhlenmesi ancak enannundan sonra mmkn ola-
'
. 'kaldeler! Ile eroe arast-
'dzenlenmesi ve drt ama Bura-
da baz! ge devir duvar ve kaldeleri
kuzeyden gelen yolun bir-
tur.
.,.,. ,
Bu rryrnphalon nnde. de
larda bulunulmustur. Daha nceki olan bl-
meleri ve aqorava gelen ve nymphalon nnden ge-
en yol Yol --olarak
bloklar yolun -ortastndan geen- kanallzasycnun yer
yer bu yolun agaraya .noktasimn saptan- ..
.
KALEKY
'rcmrts - Altan ,
Kaleky li"Jinin Baslcll ilesine kydr. Elazrjj'dan 108
km. nehrtntn vahr.
kale nehre uzanan (kuzey-gney) ve 1600 m-o yi bulan
tepe Tepenin yn sert derece sarp-
tepenin % 55\1 bulan yamaca

Kaleky'deki 19-78 yzey
ve topoqraflk Bu ilerde
bir n biim'inde ynlendirdjk.
Bu n 1979 ve Eyll
srdrdk. Tomrls ve Altan
kan yrtlen " ana blqedc
" ,
1. ALAN (L 19 karesl)
yzey kayalara
lerin nndeki lde kyller
tk. 1979'da nce bu daha da Kaya
nnde dolqu veren toprak ta-
yzeyden 0.20 -'0.30 m. dertnltkte dzgn. bi'r' tasar
gstermeyen, durumda ocak Bu tabaka iinde
bol miktarda 'anek- ele geirildi. DaIm.! toprak
drka, ana nehre olan 'kaya '!<t
lesi zerinde" kayaya platformlar ortaya rktt.' Gney-kuzey
ynnde uzarren bu platformlar devlrde
llerledlke kaya ktlesi zerindeki ana ,apsis olarak 'kul-:
bir batrya
2.80 m. si gnmze kalan Bu
zerinde in sltu bir stuh bulundu. Taban zerinde
yer yer 0.15 m..yi geen ve tm, alanda saptanan-
Bizans katmmhemen stnde'ki bu tabakesunn ka-
---
65
lenin bleleri iin de szkonusudur. Bulunan bati ycnu
gneyi ise byk oranda Apsis clarek kul-
ana 3.50 m. taban zerinde septenemayen-
ocuk Iskeletlerine .. Birbiri zerine durumda, dzen-
siz olarak bulunan bu ok 'kk ocuk lsxeletlerl bir teh-
sapele ocuklara .ait olaJbilider, Kaldm'lan toprak
rnalzemeslnln iki adetkesin Urartu anak- m-
lek bulundu. Bu iki para ve amalarda bulunan az
Urartu anak w mlek. kalede Urartu
ve yetersiz karntnr. .-
- 2, ST (L 11 10 karelertl
- Kalenin en "uygun yeri olarak bu alanda
2X20 1'11. llerlndekl L '11 kereslnl- 5X5 m. amalara
Ancak mltlerlmlz da-
ha Ilk gnde sona erdl. L 11 karesi iinde yeralan hemen her
m. derinlikte ana Ana kaya 'zerinde yeralan
ve tam 'olarak tkarttlamayen duvarlar ek basit bir
terrnektedlr. Kazuan toprak bol miktarda malzemesi
Bu alandaki 'kye. di1k yarnatakl 'L 10 karesine
l: 10 iindeki dikS'amaca teras duvarlarnun
bu alandakl da-byk oranda kayarak
neden Buna -L 10 'karesi iki. mimari 'ka-
0.80 tn. derinlikte izi
vardn-" lzlnln hemen L- 1'0 a 4 amasmda, ' adet plthcs
bulundu'- olan ptthoalar bir taban zerindedir ve iler!
toprakla' anak- mlek malze-
mesldlr. Ancak ok az Tun malzemesi de Bu
erken malaerne karurruza qre st, kalenin bir"
yresinden ekilen toprak buraya Bu amalarda de-
mh; 'iki 'buluntu yoktur.
.. , . "
3. GNEY (D 11, 12 ve E[12 karereri] _
, .' ,- i
Kaleye gneyden bu arazi
.son derece ve' kareleme yapmadan
Yzeyden duvarlan Izleyerek sonu almak iste:
dik. Yzey tm ve 'zellikle gney yama-
btnyle kk grld: Yzeyden'tzlenebrlen
duvar bu -doldurulrnusru. 'Bu a."
.... en az 'iki 'duvar rme yntemi Bunlardan
Ilki 'kk ve' .klre kutlarularak ise
0.400.50. m. uzunluundakl blok rlen duvarlardtr." 1919 .kazt-
66
stndan 'kadanvle, bJo;k ile rlen zeri, byk
oiasrhkla Bizans devrinde, ve' ok tasar ve
, ltkte bir Bu devre duvarlan byk l-
de Bulunan malzeme Ortaaji'a aittir. Kk bulun-
tular bir "Bizans slkkesl .yaztst kunamayacak kadar oksltlen-
ait dolgu
ta,' qnevden kuzeye hafif bir uzanan bir korldorun
Daha erken devre ait
eni 2}O rn. dir. ortaya 5 m. yi
Koridorun kuzeyinde yeralan yntemde
ve mekanlarla 'olan henz irk verilere gre bu
Kuzey Suriye kapr _ele geen Oemlr
proflllt anak - mlek paralan sylenebil-ir. --
, Gney kuzey. (kaleye 'bakan yn) teras
'son derece
yer ve ve atmrtayan"kaya 'ktlesl-arastnda uza-
nan ,bir - duvar ortaya Duvann plaka 'd-
ve i'ki ve bir klukuru bulunan 'bir zemin
'bu alanm )<uzeyi btnyle yapreuun
da yera/an taban ve henz
Kalenin tepede genel olarak % 55"i bulan bu alanda daha
da araziden yararlanmak duvarla-
_ yekrlmasr ve zerindeki da nehre
ru kayarak neden Bu durum yrkrrruna neden
'kadar, devlrlere' ait- matzemeninde yol
Bunun vanmda faJikll devirlerde .yapllar 'lln ,ka'lenin
alentennden toprak ekllmesl, -meptn kalerl'in 'en st
Ilk Tun, 'hatta Kalkolltlk -devir anak - m-
bulunmasina neden 'Kaleden nehlr.
bb-iken anak- mlek paralaniinde Kalkolittk devirden Urartu dahil
Bizans dek-'-- malzeme salt Bizans
kendi 1<atl 'iinde ojarak Kalenin yerle-
rinde erkerr devlrlere ait saptayabilmek deneme
da doyurucu sonu yerde, 1 m. den sorira ana
Ancak kaztnm son' qnlennde
dertertre ukuru qelecek umut vericidir.
. 1979 dneminde Kaleky'de iki -
zmrenme'si Bunlardan ilki;
kalenin Jtanpi , yrelerinin -lkincl ise eijer buluneblllnlrse,
ama, Iinde bu 'iki sorunun zm
de kaledeki bulan tbyk lde'ki toprak ve top"
r'a'k ,nedeniyle '
PERGAMON. ERGEBNISSE 1979 ARBEITEN UND AUSGRABUNGEN"
DES DEUTSCHEN INSTITUTS
Wolfgang RADT
Die Kampaqne dauerte von Anfang Mai bre Ende Oktober. Schwer-
purrkte waren. "wle jedes uahr, die Hestaurierunqaarbelten am Tralans-
ternpel und die Ausgraibunge:n 'in <ler wohnetadt. Vorberichte der frheren
Kampaqnen erschlenen blsher reqelmasstq sait 1973 in'-AA, TrkAO und
" ."
AJA, " .
stadtgrabung
Gegraben wurde ab Mitte Juli his Mitte Oktober in den Planquadrat-
ten .u CDE 6
Byzantinische Bebauunq :
Im Berelch 110D 6 7 standeri rnachtlqe, slch dicht berfaqemde
Mauetreate VOn drei spstbyzantlnlechen 'Bauphasen en.rOle spatesten
Telle emd h'ier nioht im Plan ertthalten.. Hlerbel handelt es sloh um
das byzanttrslsche m'it iden rebem [ll.
Die Ausqrabunq des byzantlnlschen Befundes qestaltete , sich oausqe-
sprochen schwi-ening und nahm lange Zeit in anspruch. im Sd-
ostberelch des Krrchgeh5fts [II CO 6 - 7) karn e-ine reqelmsstue
Reihung von fHiumen, zutage, die den Hof nach Sdosten
. beqrenzte. Unter diesen Raurnen lagen die Bauten frherer spatoyzan-
tinischer Bauphasen, die noch nicht die Orientierung hanqaufwarts, tum
qrussen Hof hinaufwiesen fspateres K.irohgehft], sondem nanga'bwa'rts
qertchtet waren und au elnern 'klelneren Gehft 'qehrten. Dleses Gehtt
nehm etwa die Flache II 00 6 - 7 elin und benutzte tellwelee antike Mauern
wleder [schwarz im Plan}: Eine Terrsssenstufe "tiefer_1ag eln welteree
. 'Gehft Ihauptsachllch in ii DEF 7). von dem nur noch unzusammenhn-
. . ,
"qende Mauerreste erhalten sind, die etne Hekonstruktion des Grundris- .
ses ntcht. recht Im Bereleh ii CD 8 konntenbyzantlnische
Bauzuearnmenhane weiter ge1klaJt werden. So wurde class das
im Vorbericht ber die Kampagne ,1978 als Mhle bezeichnete Gebaude t")
,_ 0(.) Mr. Wolfgang RADT, istanbul Alman Arkeoloji Enstits..:.lryesi.
(1) vgl. tn AA 1979, 308, Abb. 1.
(2) AA. 1979, 313, Ab'b.3, BC 7-8.
69
elne Verbauung des n6rdwestlich- davon qeleqenen Gebaudes mit der
qrcssen Feuerstelle -(Flm Plan, 'rn - B 7 H 8) wer. Die' endqltlqe
Klarung .der komplfzierten baulichen Veranderunqen innerhalb des
-spatbyzanttnischen Zeltatters -lst in Arbelt.
Antike Bebauunq :
Die Bearbeitung der antiken Bebauung nicht auf
'das elqentllche Grabungsareal CDE 6 HB; sondem ,griff derber
um die: erqrabenen Bauten-mit den Erpebnlssen frherer. iKam'pagnen zu
verblrtden. Dlee war hesanders fr' den Berelch ii BeD, 7" 9 von qrossem.
"Nutzen, well hi er das Ergebnis der Kampagne 1978ganz negativ gewesen
war (3). die Ausdehnunq Grabung nach Nordosten.. In ' die
Bcrelche.H 'CDE 6:. 7 konnte slchergeste!lt werden, dass .stch in
der 'leeren Hache im, Wesentlichen der Hofelnes grossen Peristylhauses
befunden hat, dasvslch lrn brlqen durch die zahlrelch verhaltenen
recht-votlstndt wlrd rekonetruteren qaesen. Die im
Nordwesten und Notdosten um den Ho'f erhaltenen Haurne (Niv. 234,
50. 234, 60. 234, 70. 234, 95) und der Substruktlonskon-ldor iin Sdosten
(230, 99) erlauben auch weltqehende wtederherstellurm des Grun-
drisses. Daa.Perlstylhaus stammt aus hellenistischer Zeit und wurde In
der rmtechen Kaiserzelt umgebaut, ahne den Plan qrundsatzltch tu,
verendem. Mehrere Ra.uffie und, die Hofhal1en waren mit Mosaikbden
.uusqestattet, die teilweise in rrnlscher- ZeH emenert wurden. Der grosse
. Haum-: in il D 7 -8 dtente offenbar der Heprasentatlcn. Erhatte' in der
Kaiserieit elnen aufwendtoen Pussbcden mlt farbigen Marmorplatten ,im,
Mittelfeld und elnem breiten Randsrreifenvon qeometrlsch gemustertem
Mosalk. Ncrdstllch an das Peristylhaus schllessen 'alch ein sehr
SeS, qemauertes wasserdepotund etn zlernllch klelnes Bad an. Das
wcsecrdcoot. dessen volle Ausdehnung ncch nicht ist,
scheintzu '9r055,. um ausachllesallch dem Bedart des Bades gedient zu
haoen. Dres vor allem belru Verjleid;h mit der Badearrlaqe im Westbereioh
der Stadpgrabung und, lhren wasseneservotrs Iber der Apsis und in
i GH3 H 4, Niv.246, 80)., Be! elner zurechmmq des' Bades zu dem
Perlstylbaus, stch nahelleqend - wrc. erceben sich .crosee
bel der Losung der -Frage nach dem Ztlg'ang-vom Haus
:zum,:Bad. .' .
das Bad zu elner noch
im "seretch il FG 5" 6 und hatte rnlt dem Periatylhaus nichts
tun. 'pas Bad bestaht aus Helzraurn, Schwitzraum und Warmbaderaum;
an -einen' 'lchlen Raum' schlosa ferner das kleine Kaltbadebecken an;
(3) AA; 1979, Plan, Abb. 2: .AntikeBebauung rhyzantini,sch zerstrt .
70
zwischen elner yorterrasse und dem Helzraum laq. eln welterer Haurn.
Das Bad starnmt aus der Kalserzelt und erlebte wahrend selnet Benut-
zung mehr'ere kleinere Umbauten. Fr die Technlk
konnten lnteressante Elnzelhelten festqestellt werden. -
. von Bad und bestand zu hellenlatlscher
Zei't ei ne andersartlqe Bebauung, von der nur noch qerlnqe '
fassbar alnd...Das Bad hat dle chellenlstlache Ostqasse 'berbaut und
diese, so fr_ eine Beqehunq verschlossen. Nur der Oasserrkanal wurde
Woh]' noch fi- die Aussplung der Asche aus dem _Heizraum verwendet.
Restaurierung in der Stadtgrabung :
Die; Restaurierungsarbeiten an den Podien des' Podiensaales
ten abqeschlcesen werden. Im- Marrnorsaal wurde der Abguss elnes
welteren Hehnrellefs. rechts neben der grossen Nlsche. aufqestetlt.
_Das' Hellef bildet'das Pendant zu dem fn sltu gefundenen Hahnrelief
- auf der Seite. Der neue Zementabguss 'konnre naeh elnem, lm
Musee Borely in Marsellle erhaltenerr 'Gipsabguss.des
Originals hergeste!lt werden. Aus der Badeanlagewurde das' grosse
marmeme waschoecken Habrum) zusemrnenesetat. "im restaurierten
Zustand dem Museum Bergama berqeben und dert aufqestellt.
Trajaneum
Am Trajaneum wurde von Mai his Mitte September qear-
beltet. Grundrfseaufnahme. Aufnahrne von Arphltekturtellen. Lagerordnung
und das Zusammenfqen von Bautellenwurden wie qewotmt
fortgefhrt.
, - -
Die Konservierunq und Restaurierung .der ,Wandi....--- und Deekenma-
lerelen Gewlbe A (4) wurde fortqesetzt. Die restaurlerten Mauer-'
kronen 'der Gewlbe A'und B wurden au elnem aethetlscf
Abschlues qebracnt. "tdie Entwasseunqsanlaqe der. Betondeeke ber
Gewlbe wurde fertiggestellt. ' " ,
Die Nordmauer des Hofes. die Konche am der Osthalle
._. _ J . '-
und' der Schtldmauerebachnltt var dem Ostkopfbau (Kompartlmente M
und N) wurden zu Teilen wtedererrtchtet. wobei fast auschlies-
slieh (Quadem aus Andesit Beton) zur verwendunq 'kem.,
In der Kunststeinfassade dea-Ostkopfbaus wurde die antike ffnunq in
. Form eines Rundbogenfensters 'wieder Das -Fenster , ist zur
der.__ Betonklste als Blendferister ausqeblldet. .
(4) Plan: AA 1077, 318, Mb. 14.
71
Der von' der deutschen Baufirma Hochtiefgestiftete .Autokran karn
auf. der Trajaneumebaustelle 1979 zum ersten Mal zuEinsatz. Zur wcttc-
ren Vorbereitung der Bestaurienmpsmassnahmen wurden auch Jdelnere.
'Grabungen am Trajaneum fcrtqefhrt. In den Kcmpartimenten N
,wurdeie hellenistisehe Vorqanqerbebauunq vollstndt freigelegt.
Hlerbel erqaben stch wichtige .... Hckschlsse auf dle 'Besiedlungs'ge-_
schlchte des obersten Burgberges vor der .Errichtunq des 'trejaneums.
_ Die Freilegung der Substruktlonekammem urtter dem Tampelfund-
ament wurde abgesohlossen und mit der Einrichtung von Laqetraumen
in den Kammern beqcnnert.
Bel den kamennoeh zalrireache lnschrlft und
zutage, u. e. Teile der Kelfstatuen 'und Telle der
Bauplastlk vom Tempel.
Wasserbau . Forschungen
Eine von der Techrrlschen n'i1v-erS'itat Bran-
schwelq nahm .dle Reste der Aq,ui:i.dukte rrrdltch des zur
Vorbereltunq elner Publikationauf.
Erforsehung Stadtmauem -
Die' Erforsehung der Stadtmauern von Pergamon wurde
durch Mltqlleder des lnstltuts fr Bauqeschlchte der Techrrlschen
- versltat Karlsruhe fortgesetzt.
72
TMLSLERi KURTARMA - 1979
Kubilay NAVIR
, . -
Manisa ili,. Turgutlu ilesi, kynn ;kuzey lzmlr-
Ankara' karayolunun gneyinde kye 1.5 Km. tmls:
ten kuzeyde'kinde kaek zerine, 'gere'kli
inceleme burada bir 'kurtarma kaztsrmn zorunlu g-
fztrrlertyle ikaz] Manisa M'zesi uz-
manlanndan blr ekip Kuzey gney
rultusunda tmlsten kuzeyde'ki T/1, ortadaki' T/2 -ve q-
neydeki T/3
GNEY TMLS (T/3) :
,T/3 bi'l'1'ka nce dozer 'ile tarrtamen ve tepe, evresin-
deki tarla dzeyine kadar Tek mezardan gnmze
sadece drt [Healm : 1). Mezar iki ,tm
lste gibi 'teperrln merkezinde batt olun- .
ban-ekeeninda uzanan dromosuvoktur. 2.SSX 1.40
m. lsnde olan Zira mezar oda-
net verecek Iki, 1.89 metre.
ve bloktan 'meydana gelmektedir: Mezar
rtsnn dz hem de Lidya blgesi mezar
mimarisi qre .syleyeblllrlz. Oda defl-
necller tahrip kalan
rneden, .fakat dOzgn ktstmlarr ste gelecek ve birbirleriyle uyum
yacak Kuzey ve gney (uzun) duvarlan. alttan lkln-
ci sonra daralarak ykselmektedir. Tavan
lam 'kalan gre 1.1! m. dir. 'kolay olan
- Oda duvanm
Ierlnl yksekllklerinfn aym gs-
terir. Bloklarm le bakan yzleri ok 'gzel gelen
'yapan blcklann, gelen
0.05 ila 0.07 m. silmeler etra- .
varan irili ve
i (.J NAYlR, Mqzesj
73
evrelemektedlr. 'apta Incelenen gney
daha bir alan kaplamakta, .ancak- me-
zardan temele 'kadar devam etmektedir.
ORTADAKi TMLOS (T(2J ,
. '(
T/3;n 30 metre.kuaeytnde .olup ykseklik ve "olarak en .b.
ilk et g:ibi grnen'tepede vaprlan sondallar-
dan, ek nce tamemen tahrip ve an-
Nitekim yamate yarmeda. tepe 7.20
m. bir tnele Tnelin ne zaman -konusun-
da syleyecek (durumda Ancak antik Lldya blqeslnde. bll.
. hassa Gediz (Hermas) _nehrinin gneyinde, Bintepeler nekropolnde,
Lidya' Gyges_' (M. . 680:645) ile -Alyates'e (M.. 610 - 560) alt
tmLslerde 'bu tip tnellertn .blltnrnektedtrI'j . Tnelin terrnz-
lenrnest srrasmda Ve
durumda. mezar dahl sk-
lerek ile mezar 'geriye hibir kal-
-
KUZEY TMLS_[T(1J ;
, ,
T/2'nin 50 metre 'kuzey batrsmdadtr. En son kaak bu tepede
Grkenrll bir olan T/1, yan yana' odalt ve dz
rtldr. Dromos yoktur... i-ki mezarda -gibi kum-
kuarnhmsnr. Her .banva 'ayri birer
gibi {Re's:im: 3}, -kuzey ve qnev odalardEm,. orta, 'Oda-ya '0.60X0.45 m.'
lsndebirer Mezar- kuzey
'kk "kisrm hari temela-kadar tamamen
6.0SX'2.90 m.lsnde olan cephesl hari, di-
.- cephe ve' tamele. 'kadar inen
de hesaba ok byk bir
'kolayca Her lleri 1.27,
uzunluk: 2.47, ykseklik: 1.49 metre) birbirinin T/3'dEm
, olarak duvarlar ilk itibaren daralarak .ykselmektedlr.
Oda' O.63x 1.49 m. lsndeolup her iki yana
yapan ve birbiri stne iki byk blo-k ile
Odalar duvar 0.75 m. dir; -Odalartn
yer ye'r 0.37 ve 0.40 rn., kalmijk gsteren Ne ok gzel .adet
blok 'i'le mezarta-de gihi bu me-
za.rda da 'byk tes ya
(1) G. perct-c. ChipJcz. History of Art (1802). s. 262; fig. 159.
74
ya da ok 'kaba olarak Buna
oda ilerine 'bakan yzlerf son 'derece ince bir qsterlr. Duvarla-
rm- tavanla ve epe- evre alarak yer yer 0.04 m.
varan- silmeler Bu .allmeler. i rten- 'byk
odaya 'bakan yzlerinin her i'ki da 'Me-
-ner stnde tane 1'kuzeygney l grup-
lar halinde} olmak zere adet: ok hlok rtmektedlr.
Bu zeri, ieriye su nlemek iin 0.05 m,
da 'ok temiz bir kil erlt eu-alann
bloklarla, bu bloklarm bloklarda,_ kul-
ve olup olarak uzanan' .dikdrtqen
oyuk ve' ukurlar mevcuttur. cepheelfevkalade bir
jjsterrnektedlr. Cephe drt bir kenan silmelerle
.orta bilerek kaba yonu halinde 'kabahk Yine bu
birkamda ne iin ve. ne anlama anda
kesin olarak bazr Lidya harflerinin Fl mevcudtyetl
qrlmektedlr. '
temlzlenmesl ve elenrnesf tstrasmda
levha ve ile seyrek dekulu ve bronzun etkisiyle ren-
ge (zira 'beyaz renkte da bulunmusturl vbez paralan
(Resim: 4) ve, defineciler encek tamamlanabilen bir
lekythos (Resim: 5) ile bir vazo (Iydion) ele kuzey
.oda nnde birskyphos Ifieslm: SI. Mezar
deftnecller talan iin her' odaya l, k-Onulupko-
nu bilemiyoruz. 'Ne varkl ele geen ve bronz levhapata-
zeri bronz levha bir klinenin (her .ode
olmasa bile) ayleyeblllrlz.. Yine elegeen scyrck dekulu ve tlbentlmsl
bez paralanndan. lnn bir beze' veya bezden elbise
olarak sylemek lstlyoruz.'
Antik Lidya blgesinde bulurtan sz ;kon'!su mezarten. ele geen 'bu-
luntulann 1V1. . 575 55q ytllannavtarlhliyeblllrlz,
.ve malzeme ynnden gsteren T/3 ile ak
nce' tnel .amak suretiyle tarnemeri tehr! pedilen avmvterth
iinde sylemek 'olmasa' nerektrr.
(2) G.M.A. Henfmenn-N. H. Ramage. Beulpture From (1978), s. 55-56,
'. "
Fig. 70-,71.
(3) Gusmanl .. Neu aus Sardls 19581971 (197_5]. s. 71,
Abb.44.
75
LES FOUlLLES DE HIERAPOLlS
_pacle VERZONE(")
En lanvler 1979 nous pas eu la poaerbtlite de- au.
__ on pourra ainsi dire deux motssur l'acvtte de la Mlsslon
lrallerme en 1978. - .
La Misslon etalt cornposee par MR. P. Verzone et Mme D., De
nardi Ferrero, Professeurs du ... de Turtn, Mr. F. D'Andrta,
Prof. de I'Universlte de Lecce. Mr. A. Fabbri, restaurateur. Mrs S. Mc-
neghini, F. Luigiano et E. Morina, Commissaire pcur le
Gouvemement de "Turcule-etalt Mr. Mustafa asslstente du i
Musee. de Denizli. .
Les travaux etaient surtout aux restauratlous de la par-
tie lnterleure de La scene et au eta la repartltlon prellminaire
--, -
des morceaux Ei' exeeser au Musee. La -frons scaenae et La e
souterraine avalenf ete foultlees anrarteurement sauf l'extrernrre
septentrlonale qui gardait .encore un peu de -debrts parmis les blocs en
plerre' apparelllee. On a pu enlever cebe .terre et celle qul etalt restee
sur les demiers matches de -oavea-.
L'apparell orlginall du olaneber de cette selle de 15,00 m. de largeur
et 38,00 m.de lonuueur envlrcn.. consrtrue par des dallee en cal-
eaire d'envtron 20- cm. d'epatsseur. quf reposaient sur des ares doub-'
,Ieaux apparellles en bloesde acalre: ces arcades etalent en nemtire
jrnpalr dont la prerrrlere et ia derntere' etetent cotlecs eux La
coupe de plerre etalt qrosslere' ear l'Intetleur du salon n'etalt pas 'yu
par le publlc mala il a ete affecte seulement au .servlce. Lee claveaux
des areades, qu! avaert l'Imposte au niveau 'du sol, n'etatent pas travallles
expreamals etalent de remploi. ii s'aqisaatt pour etre exact de blocs
reetilignes -qul avalent ete retallfes a I'intrados pour medeler Le trace
demiclrculalre de.I'arc et ecupes aussl eux extremttee pour la mise en
oeuvre: rextredes ainsi restait polyqonal. ta ete ecueec exeres
selon la de La fermeture deseares. L'epalsseur. des claveaux
etalt aussi variable de quelque centlmetres dans la meme arcade.
Prqf. Dr. Paolo VERZONg-, niversitesi Blm yesi.
77
Quand lee trota rdrea des ,calannades de La -frons - scaenae avee
leur paroi d'appuise sont ecroules sur Le dallaqe du loqeions dla ant
- ecraserausst les ares. Trols seulement sont restea-e leur place : ,Ies
deux extrmes dont nous 'avons deja car!c et le apartir de-'
'la de tete au nord. Nous avone garde d'une faon scruouleuae ees
, .- ' , . , ,-,
trois precieuses -arcades rescapees, "sans les _demonter: quelques cla-
veaux qui etatent -itssures ant ete resteuree avec des cjarnpons et un
seul btoc. dans l'arcade Isolee qui est metntenant 'en vue a ete substitue
avec l.aide-d'un clntraqe en bols Clui a.permls de qarder le trace de I'arc
et, de conserver tous les claveaux a-Jeur place -d'ctlqlne.
.
Les deux arcades qul sulvalent ant ete rerncntees avec presque
tous leurs blocs retrouvea.en place. On a pu-alnal reconstituer 'Ia struc-
ture portente-des trole demiares travees . du dallaqe. Dans La salle des
thermes. au thetre. on a remcnte le qrand reHef central de
la frons scaenae qui represente l'empereur Septimus Severus en
majeste evec sa farnitle, entoure de dlvlnttes et de pereonnaqes Hes au _
culte et 'aux [eux de la ville. La reunion de cesblccs 'a ete tres penlble:
.
surtour un dee v qrends blocs qul font salltle des -deux cores retait
morcele et' on e dOle -et rendre solide." On a pu retrquver
et mettre en place' euss'l beaucoup de fragments des oerecnnaqes repre-
sentes. On, a corrrmence auss! El reunir dans la'deuxleme selle [es pre-
mlers -qrands morceaux sculptes a exposer. alnel Aua fes dalleevdes
mosalque de Yoctogone.
Au debut de la campagne 1979- la Eski. Eserler ve Mzeler ...... Genel_
nous a- comrnunlque son deeir de preparer un musee dans
. .
les satles des therrnes !e plus tt posstble. Notre Mission a-alnst retsee
_de cote 'les trevaux de restauraNon 'dans se eonsacrer
a repartltton finale des materiaux reunts dans .jes deux deots et au
montage des lee plus tmpcrtantes. Cette -annee il y avalt lee
merrres membres qu'en1978, excepte Mr. Luiqfano, et en plus; Mr. --F.
Siciliana et Mme D. Ronchetta Bussolatl, assistante du Polltecnlco de
pour la Dtrectlon des AP.'tiqUites et des- Musees de
Mlle Kural. assietante Musee d'Antelya. Les travaux
d'amenaernent du Musee ont ete executes d'accord evec -le nouveau
Dlrecteur du, Musee de Pamukkale Mr. Metunet Trkmen.
r Le travall de repartltlcn e ete parce que les pleces.
restees dans la premlere selle qul avalt ccnstltue pertdant. Jes anneea
paeseee le seu! ebrt dlsporrible, etalent tres nombreuses.: Em plus
'on" a pu recuperer. parfols avec. resraurar'on. des morceaux qul avalent
ete portes pa-r',)es du Musee-dans .une salle a -ouvert et
'entasses la - bas..
7.8
La .Misslon a ete enqaqee a reconstituerdans -son- voluma le sat-
/ i \ . ....
cophane menumental qul se tout pres de, la' oorte byzantine
nord. Sur un echafaud agede macnner!e on ,8 pu reolecertes jons.rnorceaux
d'architectura-et de sculpture pu .echepper a 'la _destruction
pendant les srecles passes et qut ont pu tre encore ree'ueillis, pendant
les foutlles. Le ccmplexe se' compose d'un decore par un
ri nceau encadre "par. des cornlches sculpteee avec rlchesse et d'un qot
tres rafftne, de la calsseva flqures et d'un' ecuverele tl double pente.
Sur la caisse est celebre personnaqe de vllle qul est
d'etre ecuterme par urte figure feminlne presence d'autres
perscrmaqes ou figures qui sont vraisemblablement des elleconee au
nce peraonnltlcatlcns. ta scene se developpe contre une frlse a guirJan-
des. et bucranes. qul cout tout autour de La parti e du
sarcophaqe.
On a pu mettre e9 place contre une paroi le qrand fraq-
men! de statue jrnoe-tale BVG cutresse et avec un barbere prlsormler
adcroupl a cote, qu'on avait' retrcuve au sud' du temple d'Apcllon.' JI
s'antt prbablernent de Marcus' -Aurelius qul avalt reu le titre de.
partlcus maxlrnus et qu! valnoult ausel Tes Marcomannl. On peut
la .comparer alsement evec-Ia statue Jqu'on a retrouvee dans la, nlche
orientale de retage superleure de la ocrte du marche de Milet.
Dans I'autre salle sont exposees les . sculotures.iet tes Inscrlp-
trans du thetre on a complete le montace des mcrceeux avec les .
Imaqes de Septlrnlus Severus.iet de sa famille -que nous avons "deja
deefites d'une faon sommaire. On a ainsi place les .precleux fraqmente
des qui donn-ent beaucoup de lumiere sur "les
personnages representes.
. On 1'01' restauratlon des 'dalles sculotees 'du pestum du
theatre et-on aeu la chance de--'retrouver'enC'ore un dk ses reliefs
Intact, if etatt ensevelt dans un mur du moyen age lorsque la scene etelt
d'eja hors d'usaqe pour les representattons theatralea: il repreeente
La nalasance d'Artemls et 'ii faisait pendant a "la .natssence
qUi. se trouve au Musee.
, La Mlssion a continue ses releves et ses contrles sur rulnes:
on a .repr!s l'etude de l'encelnte du bes - emplre de la vilie avec 'de
nouvelles mesures vet de nouvelles des murs et des,
'portes. _
'On a continue tee .etudes sur la caveas et la scene du
tre et on' a enftn fait dea-releves . avee des-petlts 'sondaqea dana la
. necropole sud. 'LI existe il cte de la porte, exterleure' 'du quartter qul
79
avalt ete aloute El la vllle au prernler aleele r n e pettre colllne avec des
restes de tombes. Cette .petlte "necropcle n'avait jamats ete etudtee
jusqu'aujourd'hul _et nousl'avons prtse maintenant en ccnsrderetton par-
ceque ces seputcres. dtfferent des autres qul sont restes en qrand
nambre debout dans. la necropcle nord." .'
Nous avons constate que lee .tornbes lndlvlduelles de la petite
necropole sud etetentcreusees dans Le rocher et que [es aedlculae avaient
un tolt a double pente au lleu d'une terraese pour lee sarcophages
comme on trouve en qeneral dans la necropole nord. Cette typoloqie
funeralre ncus j-eporte a I'epoque hellenistlque et surtout. a La m de
eette periade et i! parait que. cette petite necrcoole a ete abandonnec
epres le tremblementde ten-e de I'epoque n e r o n e n n e . Nous avans ensuite
tache de retrouver d'autres exernplatres .de ce schema d'archltecture
sait dans la necropole nord o i est .tres peu represent soitdens les
autres . qroupements funeralres dlssemines sur les collfnes autour de
Hlerapolls..
80
YILI
Mahmut AKOK
Alacahyk'n ve 'ona
45 varan sreli kanterme qecmek

Alacahyk'te. Cumhuriyet dneminin ilk _arkeelejik
- 1935 O gnlerde ,'zeri 50 - 60' evlik bir yer-
ile ofduqundan. ekseri sndajlar. kenar evrede srd-
rld: Hyk zerlnl kk bir alanda 60 m
2
yzeyi bir blm-
de, yapilan kaztlarla arkeolojlk tabekalar- tes-
bit edildi ve ki bu yerde devarnretrnek Orta Anadolu-:
nun' tarihsel qereklerlnl zmek iin ve hatta tarih neesr var-
mak iin gereklidir. '
bir beyetleri kurularak,
ve Bu- n 1949 ,kadar srd.
Alacahyk'n bilim dnyasmda yerini. yetti.
- Bu belqeleyen
Alacahyk 250 X 250 daire bllmli .yerdlr. Yksek-
ge "14 metre Bu -yerde 'sonuca .varmak 'lln ze-
rini kaplayan gerekmektedir..1940
kadar bu ' ancak .
Hafriyat heyetleri bundan sonra hyk zerinde kaztlara

1949 kadar Trk .Tarih Kurumitnun 'heyet-
lerle ve deneklerle yrtld. Daha. sonra ve bugne kadar sr-
drlen kazrtan. Kltr Eski Eserler ve Mzeler Genel M-'
denek yaparak dnemine -girdI.
1967 .kadatolan Alacahyk ,hel-
, - ...
_ .... --CC-:-7C'
81
1968 sonra Alecehye heyetleri programla-
sreli 'keztlarla ve yerlerinde, qerekli q-
rlen .alt uzun' mrl olmatart iin
lde onarurt ve 'restore edilmeleri '
'. .
Bu Eskl Bizans hkmdar
yerlerinde biimde restore' edildiler. -

Hitit alt hyk 'kan ve bulunduk-

tabekatar llndaetrah olatek daerrlendtler. Byk '\(,8 kk Mebet-
Saraylar ve gney toplu ve
blmler durumunda zel kalmnlan, biimde ve l'
lerde restore edildiler.
1979 dan bu yana devarn eden ve 1980 .den sonra da srdrlecek
kaalarla. verimli hevettmlz ok mjtlidir.
nk-2/3 blm yzeyinde dahaok alanlar el
olarak durmektadtr. .
Buluntular, evrelerde. Eskiyapar. ve 'hyk
gibi yerlerinde. elde -edllen buluntulara benzerler. Alacahyk'
te halde, oralardakl. gibi belgelere buqne rastla-
mit, bir, g'n -
1979 mevsiminin Alacahyk kazr ve gelince,
kk denek ve gnl ve vetertnce so-
,'nulu olduunu 'kabul edebiliriz.
I{azi heyeti:
'heyeti Dr. Hamlt Zbeyr,
heyeti Arkeolog .Mahmut Akok
Temsilcisi, rum Mzesi aslstanr Osman nsal
Mzeler Genel foto Selahattin
ztartan. ,
muhastp ve mutemedl: Anadolu -Medenlyetlerl Mzesi hesap
Ahmet Bekl'den

1979 mevsimi Alacahyktekl 7. ve 8. aylar iinde
ve' (20) n sreli '
82
altemalar 197'8 ve
alanlarda yani XXiX XXX 4, XL, XLII 61-- 64 karelerine blm-
lerde .
Bu yerlerdeki devam edlldllndeh, Eski Hitit
verileriyle
'1979 mevsimi kanlannde 40 .saytda rnzellk eski eser elde
VEl envanter edilerek' mzemlze teslim .
.Bu eserler bllbassa arij'inar mhrlerle mhr Ata-
cehyk'n. qelecek mit!i '
1979 mevsiminde' Alacahyk'te ve Restorasyon

mirnarhk evveltel
larla -tantim'. ve .restore' de heva etkenlerine ol-
yer yer bozulmalar ve '
Bunlardan blumn, yen'den enanlma ve dzenleme 1978
mevsiminde ele
-Bilhaesa toplu durumdakiHitit 'dzenlemeler ve
st yzeylerinde, etkenfere .nlemler ..
Alacahyk yeri" yaktmnda 'kurulan, yeni mz,e ve evre-
.sinde gelecekte arkeolojrk
.slt Olarak aday olan. ren yerlmizdlr.
Her hususta n bulunan arkeolcjtk iinde,
tempolu bir program ve denekler kabul. edilerek Alecahvk'tekt
aonulandumek,
Alacahyk'n dnkjkaztlan. mitli verilerle Anadolu ta-
.rlf ve arkeo!ojisinigl
83
AUSGRABUNGEN IN EPHESOS 1979
Im Bereich zwischen dem Alter des Arterrslons und dem tempel-
bau wurde das Nord- Sd- strelchende Fundament
sucht. wobei etch.herausstetle. da13 esstch wohl :um einen Kultbau ader
zum Kult qehrlqen handeln -drfte. Bei diesen Arbeiten wurden
wtederurn arehalache und vorarchalsche Furidevqehoberi: hervorzuheben
:ist eiu qrojler "Ore'teokopt. der von etnem Kessel sta'mmen drfte.Auf
der Unteren Agora haberi wir .bel T-iefengrabungen weltere arehalache
Graber feStstellen krmen. an der westsetre der Agora wurden tteftle-
gende Baureste angeschnitten. im der soqe-
A'krop'olis wurde direkt auf dem 'Felaen stehend elne wichtige
Erbauunq der byzantlnischen ieit konstatiert, an der Sdselfe wurde
elne gequaderte Mauer, die von 'der Fcrtlftkatlcn herruhren drtre.
festqestellt. .
Die fr die Anastylosis des Mazaua- und Mithddates - Tores not-
wendren untersuchunqen derf=undamente eroeben. daB: zwel
ader drei Baustraten vorlieqen, in den -tiefsten Schtchten wurden aub-
geometrisahe und arehaleche Kerarnlkftinde geortet. Die AUfnahme der
Bauqlieder des Sdtores 'wurde weltervcranqetrleben. eodaf In der
teraalt an elner zelchnerfschen .Rekonstnrktlori fr die .Anastylosla
gearbeltet werden Am Maqneslschen Ter wurde dle aujlerhalb
Iiegende Anhaufunq von, Archltekturstcken beseitlqt. der gesamta
platz' gereinigt und auerdem im Sden die eines graSen
Kanals festgestellt. An der lnnenselte des Tcres zu erbetten, war nicht
mglich,d,a erst ei ne Grundenteiqnunq- fr die welteren Untersu-
chungen werden muS. - .
Der byzantlnlache Brunnen qeqenber dem.' Stadton wurde .vlllq
treigelegt, wobel auch 'hler mehrere Bauperloden festzustellen waren.
Die Aufnahme der Moaalken 'kormte im Bererch der Stadt Bpheaos
welrervorqenornmen werden. 'Var allem wurden die Masaiken im
soqenannten Atrium .Thermarum aufqenommen und' abgehoben. Sdlich
. .
(O) Prof. Dr. Hermenu VETIERS, Viyan!'l niversitesi Arkeoloji Enstits
85
der Arkadiane wurde die nach Westen orlentierte frhchristliche Kirche
qesaubert und neu vermeesen. Hier werden noch weltere Untersuchun-
"gen .s'ein. '
tm -Hanqhaus wurde nrcJlichdes im Vorjahr irelqeleqten
Hofes H2/31 ein fast quadratlscher _Perlatylhof frelqeleqt, bel 'welchem
noch die gesamte Archttektur des Unter-'und Oberqeschosses, zum
Tei1 durch das Erdeben von-Gtz - 616 in Sturzlage, aufgenommen werden
konnte. An der Sdseite -befindet sich eln Brunnenbecken. mit Inschrift,
.sle nennt den Oreios Bachloe Propolleoa. elso den Dfonysos
vom Berqe. den Berauschten. den" der var der 8tadt verehrt wurde.
Prj'esterdieses Gottes W8r ein C. Flavius Furius Aptus.. Dieser .Mann
war etse der Besitzer der Wohnung, zu welchet- auch die Prlvat-
baslllka mit' dem tonnenqewlbten Nehenraum
-qehrte. Es sind 'zahlreiche Unrbauten festzustellen, . im Nerden gelang
der' Anschluf an die _ Grabunqen 'der Jahre 1960/61. spatesten.
Umbautengehren 'in das 5. Jh.,damals baute man an dle" Ostseltert .
Kreuzgewlbe schcn dte seuten en. die: heute noch aufrecht stehen.
Dlese Ri:iume wur-deneuch rrachder Verschttunq des Hanqhauseszu. Beqinn
des' 7. Jh. weiterverwendet. Dies beweisen. auch. auf Mauertrmrnem
gefundene Wandmalereren, die in diese Zeit zu daneren stnd, - -DIe
Aufnahme der lnschriften wurde welter frtgeflirt, 'Band 1 der lnschrlf-
tenvon 'E-p'hes?s ist wahrend der Berichtszert erscfilenen:
86
1979 YILlKLAZOMENAI KAZISI
Gven (*)
etinANlAGAN
Urla Ilesinin Mahallestnde bulunan antik Klazcmenal kenti,
son ev ve bunlarla
.rnes! zorunlu alt testslerlnden bir tahrlbatla 'kar-
Bu antik kentte uqne kadar elsternl! ve
-1 921.: 1922 .yaptlan ve buluntulanrun bir
bir krsrru 'Atina .Milli Mzesinde saklanan so-
da iin, K') ve
kltr evreleri bilgiler yok denecek kadar Kltr Ba-
. l
ESki Eserler ve Mzeler Genel nemli hlr .ton
mesi olan bu antik kentin SOn sorunlara nemle,
belirlenmesi ve ev'rele-
[le burada bir kurte-ma eansr yapmaya, 'karar

1979 yzey 'ile yayrl-
ve 1921 1922 'kaailannda aeksene. lahitin
blldlnlen nekropol'n yerinin saptanmasuu, bu alanlarda ka-
yoklama amalan ,ile de 'kentin kltOr hekkm-
da :bilgi edinmeyl
Yzey eonucunea vktezornenartn, bir zamanlar antik
kentin bir krsnuru ve 'bugn' zerinde ve Sosyal
Hastatsklan Hastanesinln Karantina Adaarnrri
'kara losmmda.' ok 'daha genis trlr
Kerjtln Karantina
yer alan Liman. Tepe'den Tepe'nin ve Can
'kurta-ran Tepe'nin eteklerine kadat uzarimaktaydt. Toprak y-
znden bugn tamamen iki. ktfezln arasmda -kalan ve liman
Tepe olarak ve tarlalar. M. . 3. Bin
He M. . 4. arasmda keslf blr
.'-----_. ,-
87
kentin merkezini 'klasik .devre- ait
'ise Tepe ve Cankurtaran Tepe'nin ztnci-
rln ve Klazomenal- Hypckremnoa-Erythral antik yolunun 'ge-
b'lgede yer. '
Preblstorlk Klazomenai
, Daha nceleri de prehlstorik bir hyk saptanan Liman Tepe
nzerinde birka 'beri edilen evlerin kalan ara-
zlde-"mal sahibinin byk ile .tesviye, birok
YO'k clrnastna sebep Yzeyde grlen seramik par':
alart ve. Troia ile katlanru
Yzey malzemesi "myken. protoqeometrfk.
geometrik -ve arkaik dnemlere ait paralar, hykteki 2.
Bin ikinci ve 1. Bin .-da devam
ret etmektedirler. Hykte yoklama ernesr
2./4'
Z/4 yoklama amasmda, 1 metreye ve U'. yzv.l .
ile 6. malzeme verert kaliri bir dolqu
Bu dolqu-tabakasuun ise,2. Bin Ana"
dolu iin tipik malzemesi gri, minyas setaml! veren bir kattum var"

'[/4- 5
Arazinin, 'iin. dzenlenmesi tahrip bu alan"
daki amada ,1979 dertnltkte. gri minyas se"
r'arnlql. ve 'bunun bej, rneklerinden 2. Bin mal"
zerneal ele ilgin buluntusu,' llndekl mal-
az, da olsa' bir ile ,birlikte bir 'mlekl . ftnm-
-drr. Ust tesviye strasjnda tahrlp edilen' bu yak-
ma' yakma ve' zerine serarmk rnlertrnn dlall-
ve buna
tur. iinde olan vazolardan rnekler, herhalde
meydana gelen .blr krneden dstklerl yanma. "cde-
-sthda ele Buluntutar. bu hnnm gnlk
yacak anak "mlek rettmlnde gstermektedir.'
Fmmn kendisinden alanda gzlenen kaun
km:r ve seramik paralannm mimari ka-
lmlarm "kentln . bu blqeslnln 2. seramik en-
niic::trLc::inp ...tArlir '
.y - 2/2
Hyk 'zei-:indeki - en yksek 'yer alan bu a-
meda. hemen yzeyde bir ele alanda. iin-
de ekmek 've bir bir avlu, bunun 'ku-
zeyinde "tek yzl Dir duvar ile ii doldurul-
bir seicl ve seki zerinde de' birbirine 'iki temelleri
Avluda, bu dnemin "saf-
eden, derinttklerde ekmek
Seramik p(l"ra!arindan bir zerine amurla
'bu taneslnln yan duvarlan. kubbeye
kavise kadar bir ftmun
lar' ve seramik -paralan 'ile seklnln olarak kullaml-'
dsnleblltr. Pu-mlann zerinde yer
seki ye 'basarrreklr bir rnerdlven He tkrhvcrdu.
rnlk buluntularr bu avlunun ve sekinin Vi. Trola devrine tarlhlenmest ge-
qstermektedir. Buluntular Beycesultan orta tun
zelllklerlnl rneklere de
Bu 'kuzeylnde yrtlen -kk 'bir yoklama
dolgu sekinin 'henz nedeni ve mimar(ile
.kurulamayan Trbia tipi seramik ile Vi.
Trola ile 'Seki ve zerinde'ki i. Trcla e blr-yapr
'zerlne mi edildigi vflya' 1.. Trora malzemesinin herhangi bir
nedenle .yzeye mi" sorusu, 1980 ele -almacektrr.
Klasik Devirde Klaromenal
Liman batrsindekl tarlalarda yrtlen yzey
klasik .devlr tentinin bu tarlalarda yer Bu alanda'ki
yzey buluntutan. eskilere -gidenbirka para ge qeomet-
rik "devirden M. : 4. llertne kadar gelen' bir" sr'eklili.
otmektedirler.
N/iS
Fertde Gl'e ait tarlada, kltr katlannm ile ka-
ztlan yoklama Tarla. yzeyinden 'itibaren 2,5 metre derin-
likte, deniz yzeyi ile seviyede taban suyuna Su 'iin.'
'de kalan da 30 cm. si Bu
2,85-m. li'k derinlikte, M. . 4. ile M. . 8. yer alan
kltr ortaya
89
U/10
.' Kaya' ve ait, Liman Tepe'nin uney
da 'tarlada'kazrlan bu amada, yzeyden 'itibaren
ve 6. malzemesi ile 80 cm.. kadar
derinlikte 6: tarlhlenen mimari "kalmtilara
mrstrr. Bu karedeki 1979 henzkkbir
ele geen ne' tr bit ait anlarnarmza yetme-
mektedir. Klasik devir Klazornena! kentinin enparlak dnemi ile
malzeme veren bu 1:980 daha <byk boyutler-.
da ele .
Nekropol
Antik kent Klazdmenal .. Hypokremnos .. Erytbrai an-
. tlk yolunun Tepenin yamacmdakl 'tarla:
larda .yaprlan -yzey ele geen toprak lahit,
paralan. 'kent bu alanda belqelernektedlr. Ay-
Tepe'nin battsmda ve hemen ka-
lan pir tariadakl bunu kesln bir Tarla-
da 3X 10 m.hk yoklama arnasmda, ge devirlerde edilen,
blr duvar ve su yollanndan tahrip ve
toprak "Iahitlere ait eeltlt 'p-aralar ve seramik
tlr. Yzeyden 2,5 'm. derinlikte ve ge devir 6ir
seviyede ise iki' in situ la'hit ikisi de Klazomenat'e-
zg, .iaprak 'lahittir. Gerek bu tahttlerde, gerekse bu ele
geen lahit paralannda bezeme baalttlr. Genelllkle 'beyaz astar
zerine rerrkl! izqllerden Birka rnekte
ise, uzun kenarlar yine bezeli iken, dar kenarlarda ian,
kymetlonu. ve apraz rnotlflett yer -almaktadrr. Bu amada;
toprak lhttlertn bir ..inhurnation gmme ve mezar olarak
bir amphora Hem amphorarun formu, hem de
mezar hedlyesi. olarak. amphoranm iki' aakos. bu meza-
rtn 6. ortalanna ait gstermektedir. toprak lahit-
lerln iinde 'mezar hedtyelertne rastlanmamakla birlikte, bezernelerlnln.
kes'in tarihli blr korlnth vazosu ile birliktebulunan lahltlerlne
alan benzerllklerl. da 6. ait
etmektedir.
so
DEGiRMENYEPE KAZISI 1979
Ufuk ESiN
1978 ufak bir sondejla' kazrama (ll,
1979 devam ODT Eski Eserleri
Kurtarma Projesi erevesiiinde Eski Eserler ve Mzeler Genel'
istanbul niversltest. Edebiyat Fakltesi Prebls-
tctya Krss .
24 25., Ekim 1979 tarihleri
ektb! 'krsrna yelerinden bu ile bir-
.Hkte ikinci Dr. Gven-Arsebk, alan yneticisi Dr. Mehmet z-
atlye yneticisi As. Harmankaya. Temallctsl
. Malatya Mzesi Aststardanndan Adnan Arkeolog zkan,
. Mim. zay. Arkeolog ', Desinatr Haznedar z-
kan, kaz! .evt lojrsttk ynetlclsl Mrre Ergin'den
Bir bu 'koruyan
-da Krsma Erlm,' GJay Er-
Bilen ama Bilge Okutman ama olarak
Nevin Tosun .Ise ekimini ve
zerine Hava ve renkli resimlerin
Dr. Gven Arsebk
Veri ve Durumu nbilgiler:
\ Malatya'nin. 24. Km. ve "(eski
kynn de 1,5 Km. P 5,0/7
kotuyla saptanan Deglrmentepe'de nk tarihncesi
.strada. hyun {2L. Zamanla.
Tohrna Suyun 'kynn 'evresinde her iki neh-'
('J ,Prof. Dr. Ufuk EsiN, .lsranhul niversitesi 'Edebiyat Fakltesi Prehistorya Blm
yesi. '
(1) U. Esin, istanbul' niversitesi Preliistorya Krss .raporu
(1978). Esk-l"Escrler ve Mzeler Genl -iin rapor. 28'
1978, 8. 1- v. d. '
(2) M: - S. Harmankaya. 1977 Yzey
ODT -AFPV 1/2, istanbul, 39, lev. 28, 52, 67: 8 -13, lev : 68; 1, 3, 4, 6,'
18-19, 21-22.
rin atvyonlarla iiride ve ok verlrrill '"Bk"
ler ve adalar Gene' zamanlar iinde meydana ge-
ve byk apta
lzlenebllmektedlr Bugn kuzey, ve za-
manla alvyal birikim -ok verimli bir bahe
ve "yaptlmektadtr.
Hvn kuzey ve yamaian. -qneyban. q-
'ney ve daha [se kuzeyden gneye
az bir olduka dz 'bir alan Oysa
mentepe'de ,M: .' 3000 ve ncesine ait
. , - -' '
. daha sonraki bu seviyesinden
da'ha yUksek 'Sonraki olu-
ikinci 'ihyk byk 'bir olasrhkia 'kuzeyden 'gneye
Bu ift en .lyl profilinde qr-
ve heriki 15 G-'16 H--17 H-18' i 'karelertnde bir-
birlerine (41. '
. Kaztlann nce pullukla hyk devarnherl-
niesiyle stteki tabakalar -hern tahrip hem de 'yok
Kaz"
1978'de durumunun ' iin ncelikle
her iki dzlemine 1'7 F +ve 18 F1 11/a - f
plankarelerinde (5):
,
.1979 ene amalarla btr yandan
. daki 17/18 F plankarelerinde. yandan
, alan 14 K L, 15 J - K -L plankarelerinin
'Ancak Kuzeydek] amalar iinde 15 6lankar.esinde y-
zey ..-'
(3) Dr, Arsabk'n bunu .
(4)' - Harmankaya 1977: e.a.e.; lev. 52 plana -gre hyk y-
zeyin.den geirilen durumu, prlz-
i ma biraz bir
(5) nce: uyg-manan kareiaj, prtzma ve -
genlerneyle 1978 17F 1"'!x/f-k .ya-
prlmastndan sonra ,uygulanan.karelajag-re saptanan yeri 'ise -17F -x/b-g,
fBF 1-11/a-f'dir. Genel karcte]a gre .bu yzden 1978 bu, ikinci
verilmektedir.
92

_A - M. . 2. sonu. 1. amalan.
b
1.-14 111-xja-k,.15K 14L 111-xja-e, 15L 1-vja-e
Plankareleri:
'Hoyk en yksekteki rper (o 650.80
m) hemen 'kalan bo alanda yzey
devirlere ait anak rnlekle birlikte ilk

14 K, 14 L izleri ama kuzey du-
vannda grlen .bir srvah kerpl 'iine: iki bu-
tabakada bir ocak kalmtrstyla birlikte,
sal bir taban 'Ve o tabana ait duvar temel parcalan var-
daha altta bulurran rb'oir evre (sur) ait ;bir burcun s-
tOnde yer - "
,
\ Gneye- blr ile bur eden evre
zellikle fS K, 15 L dahaiyi takip evre du-
Arslantepe (Malatya) daki ve Zincir-
H'de sur olan zel 'bir sahiptir (6). Buzgn
temel stnde, 'kk ah-
sap -yuvalan Bu
azerinde du-
varlar _ykselmektedir. 15"'K,: 15 L hemen yzey
bulunan m. 'bu kerpl hypn ark
srlmesl sonucu- st tamamen yok
dili-k yatmz blr krsrm gn erkanlan evre byk bir ola-
Zfncirll'dekl gibi "okqen ya da oval clablleee! sylene-
(6) P. E. pecorelfa-tars. Malatya III, Plan D tplarrkere S/A-SL. lev. [LV. Tabaka):
Peccralla, 1968' .Report on the 1967 Campalgn at- Arslantepe [Malatya)_ TAD
XVI/2 (1967), s. 173-1.76: S.M. Puglisi-A. Palmlerl, 1968 Beaserches Tn Ma
latya rstrtct (1965,66)'- TAD XV/2 (1966), 8.82, 92, Hg. -1; N. Naumann. 1975
(ev. B. MadraL Eski Anadolu TrKY IV/9, TTK," Ankara. s. 61, 95-96,
res. ,84-85 -e. 239. res. 298, s. '271,273, res. '333. Bu Anadolu'da
akeramfk N"eoHtik evrede. M. . 13. - i; ayn bu-
lunan .. H. -ambel 1973,
Anadolu 'rerrhnces! Kltr Tarihi Bakemtndan -nemt- Atatrk
(19-70). res. 22; H. ambel- R.' J. B-raidwood 1970,D An Early
Farming VIIIage 'in turkey- Avenoues to Antiquity. Readings Ieom 'Scientific
American (1976), s, 126, 130, 131. .
-'---_..-
93
Ancak bu evre duvanrun 'kuzey
masr sonucu ','ortadan de _ herhalde ye-
rinde olur.' Duvann birka yenneme 14 K, 14' 15 L'de
bulunan taban ve ekleme, ykseltme
\
,
Sorun 1.20 m. geride' blrlkln-
tilerden meydana qelen 'konqlomeratlk delnusu -zerinde kurul-
15 L LV - !,b - cl karelerinde -denek.
salarnlasnrmek zere, bu
.ekrl dclqudan temel stnde yer
nlebilr. -
dclqusunun kltr 'M. .,3 blnyrla. 'ITC'a ait-
tir. kaymasmdan fazla
sondajda ITC Karaz anak Kerak) ile hirlikte kerpl du-
var izleri' (a). .
15 qneybansmda ve 15 J evre "duva-
blt kcrpl ya da duvar
daha Bu 'kerpl de iine alan ve qneylnl. 15
- L'nln- de 'kesimin bir olarak 'kullaml-
byk bir kerpl bir:
ltkte .zamanda, ya da kerpl
, dan, Kerpilerin arastum
mezar bu durumu Bu mezar-
4' tip mezar sz edilebilir:
1. ikili, l kp mezarlar: ilerinde iskeletler dou - ynn-
de st .yatmlrtus durumda iki tane' olan
bu mezarlarda kplerln bir dlbine-qelecek. yan-
yana yatmlarak. ukururt iine - ynnde.
Kpler!n dipleri kplerln dipleri br-
Kpler ya iine, ya' da kerpi d--'
iine ukura Bu tip 2'li, kp me-
zarlara Altsar'da Hitit Devleti
(1) Bu ZinoirWdeki burlu ikaleyi andmr: bk. Naumann 1975, a.g.e., s.
239, res. 298.'
(8) Bu tip anak mlekiin bk. Keban Projesi 1968, lev. 12 -15, Kcban Projesi.
1973, lev. [)1 -ss.
'(9) H. H. von der Osten 1937, A1ishar Byk. seesene of '193032, 11, Chicago, e.
84,93 (dX,39J. fig. 136, 138:.flg. 10 ve Iev. XVII,' s. 85' {bx23J,res. 120.
s. 87. (bx28L. s. 91, '93 (dx36),
94
, 3'l kp iskeletln ve qvde 'kemik:
leri' eksik olarak en (doudaj enbyk kbn iine, gvdenin orta
ve baca1klar,ortadaki daha 'kk kbn iine, oacaklann alt,
ve ayaklar eondekl . en kk kbn iine
2'li kp mezarda -da lskelettn ve vcudun byk bir
takl ok kpte. geri kalan ise kk kbOn iindedir.
3'IL1 kp rnezarm (15 J< - -k ve 11- IrJ/a karelertl enbyk k-
brrn 'bir damga mhr basktsr .lzi, en kk de
ift" olan st krsrmlanrida bir damqa mhrlin
izleri yer alrnektadtr. Birinci iziOK silik olmakla birlikte, stnde
hayvan bacaklan sellebtlmektedlr. Bunlar 'Karahyk mhr
da rastlanan tiplerden antltetlk olarak tasvir iki hayvan figr-
nn baceklanna ait o'labilider (10),
Kk kbn kulplan zerindeki ayni mhrun izlerinde ise
duran iki insan figr ayirt vedilebilrnektedlr .. Soldaki
bir poJos Uzun eteklik 'kalan
alanda ,ne tam enlesmayan .Iklncl- flqrn
ise sivri klah ve etekjik bir 'erkek Jigrdr.
duran her iki flqrn dirsakten bkerek, btrblrlerlne
Tam ayni olmamakla birlikte bu m'hr uzak-
tah bir Karahyk'te du-o
rus ve figrlerin giysilerinin Hitit qelenelnde
ostermekte ve .blr tan-
geidindeki tasvirleri (12).
Polos 'UZun etekllkli '{i,grn ben"zerler'i olarak vadi-
stndekl Keban ve akla gelmektedir (13), Mezar 'kp-
Iertntn hamur,b.iim, yzey ve renkleri .de gene -Hitit
etmektedir e). evre duvariyla blrltkte
bulurtan anak 'byk blr Hitit olan-
(10)
(tj)
(12)
(13)
(14)
s, Alp.. 1972, Ko'!ya .Karahyk Bulunan Silindir ve Damga
Mhrleri, TTKYV/Sa 31"Ankara, nK, s, 182, 98, 99, s. 184-185,
S, Alp 1972, a..c., s, 29, j62; 35 [lcv. 5B, 141. 51),
K. Bittel v.d. 1975, Das hetbtttsche FelsheiIigtum . Hattusa.
Ergebnisseder Aueqrabunqen iX, Berlin, lev. 26,58; 42 -43, '45 - 46,
Keban ,iin bk.
v.d. 1975, a.p.e. 36; 3.
P. E, Peeorella 1968, TAD XVl!2 (1967).. s. 17;1; Peccrella 1975, Malatya III, 'res.
-1; "14; PugHsi -,Meriggi 1964, Malatya i, lev, lll, LVII/S, LX; 2; Puglisl' 1964
Heport on the sxcevenons at Arslantepe (Malatya)>> TAD XILL/2, s. 42; Puglisi-
Palmlerl, TAD XV/2, (1966), s. 84.
95
. ,
Ve yzey' 'kp 'kplere

.larta" Demir i gsteren peralardan (L5). Bu

arada burcun temel Demir ait tuntan kovah ve
mahmuzlu bir ok ucuyle .,biir]'i'kte Keban kazuenndan ait
bilinen. kenan yhili bir kase (16). Btn
bu buluntular' 'kuzeyinde .kalan bu M.. 2. sonu
ile 1. Jlertne etmektedie. Sururt
Malartyi3- 've son Hitit Prensttkten devrine
ait da bu .nerl daha da" destek
(17).
2. Tek!i Kp' Mezar:
Kerpi iine ukura" bu 'kp
bir de 1978'de '17 F ama suunnda
tur (15) iinde 'bulunan Iskelet gene -ben ynndedir. Yalniz hac-
ker
Khn

3. Kerpi Sanduka Mezarlar.:
1'5 K ve 15J'amaiannda kerpl gneyinde ele
lerdir. Bu mezarlarda ,ele geen iskeletler st 'yatar Ne
stnde 'vaziyette Iskeletler gene
dou- ynnde yatar
4./ Toprak Mezarlar:
Bunlar 'iine ukurlara
durumda olduklarmdan ynlerfve bllmlerl cko-
nusunda bir i)ilgimiz yoktur. ,,' .
,
-_.... _-----
(15) Bk. dlp not 14. r
(16) A. Erzcn1978. i. M. : 7.6. Urartu ve Orm,
Nekt'Ollol, TTKY/Sa. 37. Ankara; TTK, s. res. 38: i, lev.. XLVa:
Hauptmann, Keban 1968, S. 'i 05. tav. : '1': 2;, Hauptrnann. Keban 'Projesi
'1970; lev. 67: 2; U. Esin, Keban ,ProJesi 1968, 5. 154; lev. 7.-
((17) ele geen ArslantePe'nin
. .. kestmlnde bulunan -IV
evre byk. bir olaarlrkla -Arelantepe'dekl gibi 3 evreli
"destekleneblllr: bk. PugHsi-Meri'ggi 1964, Malatya I, 18 v.d. s. '2B, 44. tev,
XLIX: 1, 2; Pecorella 1975, Malatyalll, lev. XLI; Puglisi 1964, TAD XIIL/2.
's'. 41-44; fssa, 'TAD,XV/'2.. (HistlL. s. 81-83."
(18) Bk. dip' not 1., Esin '1978, a..e. s. 3.
96
Genelllkle bu' amalardaki tabekalar belki Arslantepe'nin Aslanh Ka-
,. pts evresinde ele' geen i kLV. tabakalarla (19). Yzey
hemen bulunan tandrrh tabakadan ere 'geen anak
mle!n iinde ok az Roma Devrine ait para Onun
,dak!-.tahalkararda lee da ,gibi Hi-rit_
lankaplarla Demir; "alt tarjhlendlrtlebllecek kaplar
kil eder. Ancak bunlarla btrllkte az rr'e, 'buna ok
son attkap. paralan 'Bu durum son Kalkclttik
devirde 'ok daha bir alana qste-
ren 'bir ip" ucu olarak
ii. 15 J '1- x/a k sur ve kalan
-bu amada. 15 K bir ele olan kerpt
ntn grlr. Ayni kerpi eandeka mezarlardan hiri de
gneyinde' Bunun ama. 'kuze-
'yinde izi grlen ve byk 'bir clasrklaOrta ait olan bir
fmmn tabakalan Amaruh. sal
bir ve ona ait duvar parelart 14 K ve 1'5 K'da
bulunan ve duvar
B. ' 'M.. ,'3. ve 4. S0!1u Amalan :
17F ve 18 F k 'Plankareler! FO)
17F, 18 F M. . 1. ile M.. 2.
samian temelli evlere ait katmntar 3 hallnde ele
17 F kuzeyinde ayni dnemin 4. .alf. sal
'bir daha Buna 17 Fnin
. gneyinde -ve 18 'F'de-bu 2 'halinde ITC
son' ait>kerpiten bir' gn
'
"Her iki' ama'da ,'btn Orta ait mezar"u-
tehrlp Bu mezar son
Kalkoliilk ilk katnun iine 'kada;r (").
Demir alt temelli. 'mezarlar ok
. tahrip olmakla blrllkte, drtgen
.rnektedir. 1978 17 F iinde hacker durum-
da btr lskeletln kp mezar bykbir 1.
.alttlr. ikinci yap) katinda. temeli ve daha byk bir ait A me-
- -,
(19] Bk. dip not 17., .
(20-21) E,sin, 1978. Istanbul 'OniversitesiPrehistorya J{rsu!l
.' Raporu (1978)., 'Eski Eserler ve Mzeler" Genel' McllirlCig rapor.
28. Ar. 1978, s, 2 v-d.
Onun-altmdakl 3. 'J;! ve G olarak
iki 'gn Kk oJan B'nin iinde,
tabanda rn su durumda kaplar, yaslandml-.
Blr kerpi sekinin iine 'de bir .teba-.
kaya 'ait .ufa1k butuntutar llnde bencuklar. topraktan yapi!-
bir ve sivri dlpll bir Hitit mleql-sayilabilir.
-''BLI ele .qeen anak mlek Hltlt
da iT,; olarak 'nitelendlrllebllecek bazt.okaplarla on-
lara byk bir: gsteren ,1. kaplarmdan meydana .gelmek-
tedir,' yenmda enck bulunan anak mlek son
aittir.
17 P'nln gneyinde 18 F 3.. te;=nelle-
kaldmlrnasmdan sonra IT'a ait bir mekan ye o g-
bir' ocak (22). t978'de bu
aak ve tebanm elnndaekt ya. IhaHnoe ok bir
'birlmlyle Yapi-blrlmlnln kerpl-

Bu qneylnde kerpiten eraek
ve ver lklblmelldlr. Esas 'kubbeli Ik13-
-mm .blmede rhavalandrrma sistemi yer. Bu kesf-
,min taban seviyesi" ait odalann taban seviyelerinden ok
'daha kuzeyinde byk 'hlr p-ukuru Bu u-
-kura olarak kalkolltlk-devre ait, 'konfk bol 'saman
izleri renkli. tumcttc y;'-
leree kase Mersin'de. 'Saka Gznde, "Malatya'nrn
vu. Kalkolttjk tam ayni olmamakla birlikte bunlara henzer
kaseler- Mersin'de tabakalannda 'en ben-
zerleri bu tip' kaselere -Fllntscraped bowl-
keseler verilmektedir [231:. ukururt temtzlenmestnden sonra bu ike;-
ayni ait 7 'kadar oda
Bunlariinde drtgen. planh olan ve "K" mekamtdlye oda-
iinde tabanda 'kaplar -ve bulun-
musun. Onun "i" mekanmda 'ise duvarlarda lamba
bir yeri
Bu "yerinin gneyindeki duvar parasttze-
rlnde bir"'duvar resmi .yer-elmektedrr. Siya'h ve kmmzt ift izgiyle 'bir
ereve Iine .ahnrms bu canonun iinde. gene' (-be,lki'
ile' .damla biiminde bezekler Bu beaeklere uzaktan be-
(22) ae. dlp not 20-21.
[2'3) 19&3, Mersin. Vmktej)e in Oxlord.
Clarendon, s, 155 v.d., s. 174" res, 113.
98
(25)
(26)
{27J:
(28)
belki bunlartn bazr-fnsan figrlerine syle-
nebilir. Duvar panosunun engelolmak iin,- gerekli nlem-
. i' . . ,
ler'. sonra .bu olan 'a'k ufak tekrar
. Panonuntmyle nmzdeki
ele geen anak mlek iinde .ck yukarda'
sz geen Mselerle' birlikte, Obe'yd tipi anak mlek, Unik
tlpt mlek ve.keplar. Uruk kap bulun-
(2<1). , ' , -
Yantma aletler daha ok akmak Obsldyen
ya da aletlerin ok daha Yentma alet
ilgintir. Birok -paralar sonradan ok ve ok e-
delieller meydana O'k ufak 'orta ve
daha :by'k detlqller Endstri 'daha ok bir dilql, ya da yonqa-
dHgl endstrts! olarak -Dellciler tek.uktlr, l ve oklu
.olarak (25).
ve Kabira bilinen' ya
zerinde qecmetrlk.i ya da dal' motlfleri gibi lsaretler bulle
. ele Kemik aletlerin. fazla
Bulunan anak mlek gene Kuzey Meaopotamye ve-Kuzey' Suri-,
ye ile. Kebari Blqestnden ..'koy-u. Yzl' akth anak mlek 'Sfl-
azalmakla hirlikrte'- bellrqlndlr (
7
) . az Keraz K'hlr6et'
Kerak- "kaplanna da bulurrtulann genel karakter-
'leriyle Iinde' katlanrn
Xii -S'H olsa cereknr
(24) Bu buluntularla hemen ayni karakterde bulunrular zelllkle Mersin'de XIV-XII'B
< ele bk-. -195.:i, a.q.e., s. 173' 175.' Bulunan boya
bezekll anak mlek ji,n bk. Garstanq 1953,3;.'9.e.,.,s. 91, s. 148, res.
92, s. 159, res. 101, s. 165, res..103; s. 166, res. 104-105, s. 1'11, res. 107;
-obevd-trct- boya beaesd! Mereln XVI. tabaka
Ile gibi' XV- XHB, .de , .
burada genelolarak Deqlrmentepe'nln IT ve Son -kalkantik
XVi xu arasme-koyrnak herhalde /olmasa qerektlr.
Bu tip deliellere 'neolltlkten ,iUbarenkalkolitik 'ilerine kadar Me:sin'de
Kl1$. 1953; a.q.e.. s. 12, Tes. 6, s. 51, res.2S.
.P; Amie-t 1973 .APeru sur la Glyptlque D'Arelantepe rlgini VII,
s. 217; 224; 1979 -kaztvkarnpanyaamda Arslantepe'de gene devlrlere
tarihlendirHebileeek"ok ve byklkte bullelenn Prof.
Patmlerl (Prof. Palmieri tle zel 1979);'
E.' Stremmenger 1977 -Habube Kabira am Synlschen tuphret- lIfelt 8/1,
's. 1B-ZO, res',11'15.
Bi<. 1973, lev. .,71- 73-
ek. Dip not 23- 25.
99-
BAYRAKLI 1979 YILI RAPORU
Ekrem- AKURGAL
Bayrakh'da beri' 12-15 x karelerinde yrtlen
M. . 4., 5., 6. ve -7. 'Burada 4. ve
5. aitbir cadde ile 7. ve 6. blr sokak ve
bunlarla ilgili evi er gn.
Evler 1. ve 6. rneqaron tipinde, 5. ve 4. mega-
randan bozma dikdrtgen trllmltdlrler. Aratannda perle-
tasla verilen izmir' kenti 6. sonra
nemini iln cevler qe'leneksel meqaron tlplnln
Anadolu'da Hellenistik dnernde kentte
nan avlulu perlstyl tipfnrn burada
Nlteklm arkaik caddenin gzel 5. ve
4. olan cadde rnakadamttptndedtr.
.. Kent 7. berl.cqney- kuzey ve
iinde Ancak bu dzen Hippodamos'un 90 dereceli
satran bir grnmdedir. Bugne
btn sokaklar zere kuzey- quey
ve dojiu- olmakla birlikte bunlar cetvelle
gibi ok kez ynlere qstermektedtrler. Yukar-
da szn anayol. yani cedde, sokak-
lar ise 'buna 'az ok dikey bir biimde kuzey - gney d-
zen! . .'
'Evlerde herzaman gibi bol seramik ,gn
'
4. genellikle Attlka'dan olmakla birlikte.
onun yer-ll benzetme trleri de
6. Klazamen tr vazolar egemendir. Bunlar enelltkle
ettlka rneklerinden esinlenerek olmakla birlikte
byklde zgn r-
neklerle bugn Klazcmen tr seramik- ve nlteljk ynnden
,.
(OJ Ord. Prof. Dr. Ekrem AKURGAL, Ankara niversitesi Dil ve 'Tarih - Fekl-
rest lKlasi'k Arkeoloji ve Anadolu Medentyetleet Blm
101
L _ . .
6. .erken elda edllen Orientalizan -dou bllmll-
seramik tr de -zengin ve gzel rneklerle temsil edilmektedir'.
dekl rqe orientalizan_seramik andarlr'da gibi yitirip,
hiiminde bir tr Attika etkislylesiyih fi-
qrl tre .Ancek Anadolu Bers qlr-
dikten sonra buradakCsiyah flqrf vazo yok-
sun (in ve yapamadan - kendi kendini yltlr-
'OrientaJizan trn orta 'evresi- de Tamlr'de , ok gzel rneklerle
temsil Ancak 650 --640 ilk -.evrey-e.gire,n-
vazo rnekler! ok az
, < .-
19.79 kaztsr eyll ve ekim ve .qenelukle 4.
(l)'..
, butuntutan 1975'teo beri ekip
-rnalan ile inC8jenmekte, olup sonular konacakttr;
\ " ' . '
1980 E-J x H-16 karelerinde 4., -5. anayolunun iki
. ,
yanmda. .kuzeylnde ve tabakalara Inilecek: arkaik
ve qeometrlk katlara
i
(1), 1979 ldarem altmda uzman; - ve
eller Devlet .temsilcisi' istanbul Aekccloff .mzclert
Ergon Ankara. erkeolo]! zgUnel,
Dr. Vedat Idn ve Dr- Orhari .aeksoloq-aslstanlanndan Meral Ma,nyas;'
T.T.K,. Mehmet All mimar Merdanzdemir, arkeolog.
" 1.- . . ,
, .Brkeolojl pllek"El'ker, Murat Ve Sah -Sekln.
102
KESTEL KURTARMA
Selahattin [")
, Kestel. Bergama Akropollslnin takiben gneye dogru
.akan ilk Ketlos denen" aya, akrepolis
gelen bir dere de -kanltr. bu alim biri,
derin dler! daha dz', iki vadi halinde grlr,
Kestel zerlne OSj'l1in barej .Berqama
nekropollslnln- hirhlm bu alanda yapmaya karaf'vertldk
Bunun zerine j'lk defa 1-9'n baraj
ser'vis yolunun kaztsr 1978 .lse gr' alaruna qe-
i ncelikle .tcprak 'yzeyinde grlen tek eser- Aglos Stra-
ttoos barej ve-un ay sreyle ql-alanlnda ca!r-
daha Hk gnlerinde sz edilen sadece
nekropolls -akstne Plynlua'tan beri sz edilen mlek atlye-
lerinin burada
1979 13 oIVP, 198,0 sonuna
kadar -devam edecektir. Bu Ar-
',k60109 zenlr.tZeynep Sevim Karagz,
Nedret Bayraktar. - Mimar A'hmet lzlmcl olarak Na'ci 'Eren,
aekman. Hesteratr Necmettin Bektre, Abdurrahman
zkan ve niversitelerden
! -. '. , .. "
plarurruz;" ncelikle mlek atlyelerinln o-
,ve. Haytah mevkiindeki et-
rnek ve gl iine giren de baska eski
eserlerin bulunup -B plan
enok105 kck sondallar drirt-
ana yerde

Bergema -Hamzah ky yolu' zerlndekl kpr
bunun 500 'm. dousundakl 'baraj
tarahrruzdan- Burada; 1978-
,
Selahattin. ERDEMGlL, Efes Muzesi Mdr.
103
,ta-nesi"'iyi durumda-dokuz tane mlek tlcbun-
atlyelerl Kerumtzca. aye. .olari atlycler erken,
aydan uzak.olanlar ise. daha ge devirleri vermekteydiler. aya
en 16-V M. ...1. YY elepeerken. bun-
dan 5.0 llerdeki 12 Y atlyede hal miktarda 3 - 4. 'iY sera-
ve daha 'ilerde Niyazitepe'nin : mevkllnde ise
M, S. 5 - 6, 'YY bunun nedeni olarak Hellenls-
tik Devlrdevatlyelertn su ..aydan Ve ou ne-
denle aya Berna .lmp. ise Perqarnon'a su sey-
kcdcn ana, su knk-borufar)e qetlrerek. aya
Oysa 1979
uteki 11 2;20 m. 'derinlikte 'IHe1!enistik Devir" atlye artrk-
'bir plk bulundu. Bylelikle Hellenlstlk Devir atlyele-
rirrln sadece kenannda. da oldu. 1,1 V
Hellenlatlk 'Devir'e tarthlenen kese -vc
kyllkalerden etlye seramik
buluntular; bunun 'hemen Hallenistik 'Devir atlyeelne ait ol-
Bu, atlyeden rnekanlara ait .temelseviyesinde sadece duvarla-
bir' Byk bir blm daha sonraki
yere kurulan atlyeler Dknttl mal-
zemenin plk kesitinde birbirinden toprak rengi' ve malzeme
ynnden kesin olarak tabakalar grlmektedir. Altta 2,20 m. den.
itibaren Hellenlstlk Devir, Ge Roma ve buqrtk
tabakalar Hellenlstlk Devir ile Ge neme serarrt veren tabaka'
'm. eser vermeyen bir 'tabaka da
'Bugnk' stteki tabakada az miktarda Bizans
de grlmektedir.
'kltr tesbiti ama-
lar'da beltrqtn olarak aynlamamaktadtr. Atlyelerin uzun ze-
rine' ve yanma blmlerinin zeminden
.ck yerde daha, erken ste
Atlye duvarlan byk
lere grlr. malzeme ve teknikle tamir
veya yeniden- temeller zerlne- / ...
Geen yrlbu alanda dokuz seramik firfrurun bu ftnn
daha Bunlardan bir tanesi, tam yuvarlak ve olduka. deriri-
dir (2 rn.I. Bu' fmmn tamamen ..:'-Izgara 'zerindeki
blmnn parlak ve sert her .lkl blmn
aytrmaktadrr. Bu fmndan-blr duvarla ayniari dlkdrtqen
ise' olarak iki deateklldlr. Desteklerden birisi stun
yuvarlak, de 'yantn yuvarlak keeltlldlr. drt
104
ikisi oval ikisi de yuvarlak ve yan duvarlara
yan adet deateklldirler. Destekler meydana geleli dar
luklar iinde grnm Bu .fmnlann. da.
. J
Buna mevcut kalmtrlardan bastk tonoz bl-
iminde olduklan ve ok destekli olanlarda' -desteklerin
istinat kemerlerinin
bu bulunan' seramikler para 've tam ola-
-rek zerlndedlr. Augustus .caqma 'ait apslke figr
! paralar, rneqara kaseleri ve bezernesiz kmmnrun tentennde-
Roma lrnp. tabak ve kandillet'ldlr. Malzemeler 'iinde as'tarstz
kaba Hcma Bulunan kaholar 'ise strastyla: a - Be--
zemell 'kase, b - Kandil, c- Mitolojik, d -Diorryslak, e -Hayvan, Erotik,
q-Bltklsel monflt. 'h. Figrl ge Rome-kap aynlabtltr.
pek benzersiz tek buluntudur. defalarca
ve yerlerde' ele 'Bu nedenle- bilhassa Dlonysis:k_ve
mltolojlk konulu bir noksankahp ve konu, 'kar-
yoluyla" tamarnlanabllmektedlr, Bu alanda bu sadece bir
tane pozitif 'ap[lke Negatif 'kul-'
bu st fkr delik bunun atlye
'olarak gstermektedir.
17 U bir de atlye deposu bu-
lunmustur. Deponun tir hemen hepsi hatalt yaprmdan
lstlf bi,r dzine koyu renk 'M.S. 3. 'yy'3
kase' ve tabaklar ele
da bulunan pek 'ok mezardan, yuvarlak Hellenlsttk 'Devir
da neml! yer Mezar Bizans tam geen
duvarla ikiye durumda iinde
dam bliml! kiremlt, kiremit rtldz iki mezar ve andezitten
bir osthotek buluntulart ternilerne ynnden, birbirini.
iki .ayn tarihte
:
Haytah mevkll. Niyazitepe'nin Kestel ayina
dere boyuncadevam ederek amltktepe'ye
Derenin her 'i'ki _1 1,5 m. kil yataklanyle
'Geen bu .alanda birisi yuvarlak ve kk, byk dikdrtgen
iki -mlek ile vuverlae atlyeslne -alt
fakat mevstmln gemesi nedeniyle atlyenin ta-

10S.
-'i 1979 zelllkle atlye ve buradan 'bol miktarda seramik
lertn tarlhlemeslnl yapmak iin her iki evresi Dik',
drtgen ,H.F. 2 evres'ind'1 hlblr kahnttst grlmedi
'Ancak' derenin teskmlanm nlemek iin 30 m. bir
duvan Yuvartak ptanlr fmrun - (H. F. 1) ise buradaki dah"
. erken avlulu 'bir evin
sistemi kahntrlanndan Avlunun nnde
bulunan ve drt adet sUtun kaldesinden ln- situ 'olarak bu,
Havuz atlyenln daha dak!tle'rek' ik;
.para halinde, yeniden muntazam bloklanyle
'kaphdtr. Atlyenln yamhrken bu taban ve evresi llnde
bulunan 'kire harcryla . Kestel-
bulunan 17 hrmi iinde yakma blmnn tek
, '
fmndtr.Ibuna gre vekma kirerntt ve kk'
larla kemert! olarak- Ftnrun .hemen- arkasutda tse Rtrecvhar.
-kk ,birki! dinlendirme 'havuzu kentann.
da ortaya' bu_ tr byk.jklrernltlerle
durumgnmzde Menemen. mlek atlyelerinde de qrl.
Haytah mevkiinde derenin heriki amalar.eya
da yeni atlyelere _ancak 'bol' erken
Bizans serem't-oufunmustur. Elde ' edilen serarnlklertn ok yerde .ku.
blirnde . buralarda daha mlek aiiyelerf.
nin de __ qsterrnektedtr. edilen malzerrrerrln.atrrde
hemurlu tebak ve kaseler Byk bir blm astar
olan bir ortaatnda ha ve
Eroslar Bu rule mhrle izgi
ve entlk, i ise 'damga __ mhrle. stillzei,ek ve
- ,._" , '. .' - --" '
geometrik desenlerle Tabakalardan daha az otan bir blm
bezernesiz olup parlak ve turuncu
'" . - ",t . i
Haytah-rnevkllnde Niyazitepe'nin eteklerine rastlayan amalarda ne
keern ularak ancak temeller! grnm 'ne'
dentyle Niyazitepe'deki ilgili
. . . .' ,
ortaya Dzgn 'kk
- /' '
bulunan ana olarak i-ki- blmdr. Her blm de dikdrtgen,
"chrp b'lrblriertnden ortad,angeen_ kanal'la 20 m. kada!
.takrp kanal, 'kuzey uzertmakta-

106
Sukemeri Oevresl
, -
Perqamon su yolunun bir 'kemer' ile Kestel
kesfmde rtoplem" olarak sekiz ama Bunlarda -temelsiz
duvarlar Amalardan kuzeyde
bulunanl-arda 16 tane erken tartblenen mezar
Mezar'lar .klremtt .veyaher ikisi birlikte .kullerularak Ba-
-- artannda roretlt bir paalart da rt olarak 'BL!
alanda toplanan 'az miktardaki .seramlk M. S. 10 11.
Agios StratigM esmesi
!' .
sular atnnda jtn. -barajgvdes! yaknundakl ye-
rinden tm teknik Roma -yeni
yerine Bu yeniden
bith-ilrnek zeredir. Dzgn byk andaalt oran
nde bir havuzu ve Jetnde dar tipinde drt stunu' Su
-havuzu cephe- byk gelmektedir. H'ellenistik Devlr-
de samten daha sonraki .ytllarda. ona-
havuz dahakk harla rlerek yk-.
kaybolan pekok malzeme s'tunun
bir stun' Yeniden .sirasmda
Hellenistik Devlrdekl zeJlj-klerigZnne Nokean olan ya-
pi malzemeleri 'ise cins tamamlan-

'107
ASPECTS OF PROlO C- URBAN CULT(JRE IN ARSLANTEPE' (MALATVAL
Alba PALMiER! ,(*)
The -carnpalqn carried out in 1979 at Arslantepe procured new elem-
ents for the of the htstcrtcaldeveloprnent of the
area between -the end of the 4th rrttllenntum and the beginning of the.
"3rd rriillenntum.
Same structures dlscovered at Aralantepe show '3 sequence of i f our
public buildlnqs, three of 'whlch wlth clear public etiaraerer.
to the late centurles 'Of the 41lh The most rcccnt ss..a ternple
[Buildlhq '.ll. by a .. with a pcdium and abasin for
sacrlflces, while a menumental nato (A181) whih probably gave access
to a palace to a chase of reelaboration of the earllest archltec-
tura! comlex In the recent-icarnpalqn the gate was com-
pletely eleared : the rnud brick walls', restlnq on a stone SOCle, are
preserved up to .a height of 2.70 rnetres and show' traces of a vlolent
fire. The structure conststs 'Of EL roomwith an' elongated rectanqular.
plan, partlally paved with irregular slebs: on the short sldes of this room
there 'is one entranee leading onte the .outside of the building an-d one-
leading lnslde.vwhllst another minor entranca Ts sltuated '.on the. eeet
stde. The access to the qate consistst of a passage had been
-excavated 'in the slope of the huyuk and, could thereforebe' '-easili
defended. lhere were 'alsa two platfcrrns probably rntended.to meet
the same .defence requlrements. one located on the outside near "the
_entranee and the other on the inside .of room near the two aeessses
- to- thejnterior. In the room tour onarred oosts were found stili' in: eltu,
in pairs opposlte one "anorher. and reatlnq on tfie walls.
The 'huilding subsequently onstructed [Buildlnq Illl shows' different
cheracterlancs.' Up to new-two communieatinq rooms have been brought
toHqht.Tn cne . of these (A 113) the 'exceptional.' dlacovery of 22
arsentcal bronzes wae.made lin 1976; they conalet of rrlne swords. twelve
spearheads and e buckle. It seems that originally they
were bound Into two bundles which were hunq on the western wall.
During the 1979 campaiqn .tha excavatton was exterided to the adjDining
--::--:c-:-::-'=c:;::' \ " '
Prof. Alba- PALMIERf, Roma niversitesi Paletnonogia yesi.
109
room (,4 1'27), the wells of which were decorated with nlches; in thls .
room there were three smail clay besrns. close to one" enorher. prbably ,
Intended for somc 'ceremonlal use; numerous pottery frujtstands were
.fcund nearby'
,
The pottery found' in theae levels appears ro 'be slrnllar to that
prevloualy {n the temple (I) wheelmade coarae truncated conlcel
bowls. jars wj,tlh reserved sno fruttstands. Some such
as jars witli tno'sed: cross . and e- fraqment of bevelled rim
_bowl recai!' more dtrectly the type 'of pottery whfch characterizes the
Late Unik aepects. in this conncctton tha.materlal
-of Tepecik qreat jmportance, slnce it shows the presence in the
Keban area 'of an hcrizon charactertzed.by a certaln quantlty -ofbevelled
Since-et preeent -a chroncloqlcal, if gap may be -sup-__
pcsed in the- cultural vsequence of Arelantepe. we can advanee the
hypothesls that such a -gap might be ftlled by the -'-possible dtscovefy
of leveLs wlth bevelled rim bowls in great quanrtnes.: ' ,
A further and mor a jsnbstantial ' link wfth/the Late Uruk aspects is
supplled 'by, the finding of a Jarqe number -of bultae. attestlnq to the
exlstence this ama of Eastern Anatolla of 'an admlnlatratlve system
as complex as that of 'Mesopotamta. The sealings were found alffoqe-
ther Jn a arnalt room ,dug out 'Of themtckness of the westem wall of\
the gat.e.. They conslst melnly of pleces impressed by starrrp - seats but
are tmpressfoneot too. tn same cases representlnq
ceremonlal scenes. Of these the most outstanding one showe the tran-
sprt of a regal flgure ona sledge - vehlcle of the type whieh .appears
aomng the most anotent-otctoqrephs of Uruk. 'On the wholea considerable
. " ,
variety can 'be notlced. Among the subjects repreeented anrrnals.
and more especlally anlmals. reoceur.' '
; So at Arslantepe- considering the development of the publie
dings, of the, glyptics, and the 'character aLtne crattsmen's product as
a whole. 'a prota aapect connected with those of Syrla and Meso-
potamia"ts beg.lnning t emerge. However wlth reqard toa cultural
eharaeterlzation, [t. mUS!' be "recontzed that the _aspect of
represents a local development' an type of, pottery which
is lntluenced by the' speclflc Late Unrk typology. _This' '1$ in
contraet' withwhat can be sccn at sltes such' as Godin Tepe on "the'
-westem border of central ontbe Tigris and Habuba Kabira-
on the Euphrates. rtrese .eltes are to Uruk and Susa by auch sub-
110
stantlal .typolcqlcal connectlons that they may be eneldered as outposts
dlrectlydependent on.Ihe -southern groups. The autonomy which
tepe- cornpared to ecebrre.: suqqests that for the tormer
it is a case of lntennedtate 'connecttons :Wi't'h southern__Mescpotarnla.
. The perlcd.ot the 'big publtc structures ended w(th the fire. of the
temple: the of 'the thlrd mlllenrtlum was for Arslantepe a period
marked by the advent of new elemente of east - Anatellan and .tran-
seancastan orkrlns: These are clearly represented by a new handmade
black-burn'ishe:d pottery. However, a level brouht to -durtnq 'the
'1979 campalqn-contalned archaeologica! materlafehowlhq links wlth the
"Ninevlte"5'; aspect of northem Mesopotamla. clearly revealinq the
of the 8yro -Mesopotarrslan reletlons. .
The settlement was wel! planned; the chouaes were separated by
narrow -streets, contalned accessorles .for storing and grinding grains;
ovens and ftrepleces. A eeparate area seems t have ceen .used for
slauqhtcrlnq animals. In this level. besidas black - burnlshed
pottery Includlng pot stands wlth incised decoration of Pulur type, a
variety of types of wheetmadepottery wae .tound. Among these .wf! can
point out frultetanda with oartnated bowls and four -Iugged high necked
srnal! jars whioh recejl Ntnevtte cshapes. Toqether we,rl} found objects
such as a cyltnder seal wtth ueometr:c dc:;sign and a marble pearoldal
macehead. There are alsa considerable traces of.metalwork'nq, ln keeplnq
- with a pecullar characteristie. of this period in northern Syrta' and
northem Meeopotarnla. In ccnclualon nurnenous-. elements which we
/carmotrelucldate chere. lead us ' 'to recoqnlze 'in Arslantepe. durinq the
period of the arehale protodynastic phases., a cultural 'development
representing the westem counterpart of the Nlnevlte : 5" aspect.
111
(Gkerbaba). HYK 1979 YILI KAZILARI SONULARI
nder BiLGi (")
Karalkaya bu glsuyu
kalaca-k elen arkeolojtkkurterma
projenin O.O.T.O.
Projesi Ynettm Kurulunca karar -vertldlkten ve Kltr ge-
re'kli sonra 1918 Ekim mensubu bu-
iD. Edebiyat Pakltes! Eski rtasya Dilleri ve Kltrleri Krs-'
snn 'lle
ve sonda] sahne olan Gkerbaba Hyk, Malatya
ili Merkez. ile Ky' olup, Nehrinin

verelotarak yaptmctsr ve gelen
ve ve bykltle yattr
olan Gkerbeba'darr 'aran Hyk, Malatya ilinin ve bu"
Ilden' 31.6Ikm: Gkerbeba'ya Malatya'dan Eski Malatya'ya
kadar- asfalt, Eski Malatya'dan blgenin en 'byk
olarak bilinen Meydanerk giden ve [mamh.
gibi kyleri n -ttnden geen .sta'bilize bir yol ile 'k!-yn-
den Meydarrcrk'a qlden yolun 1.2k,m. yolun hemen ve yolun 'teki
'kuzeyinde yer alan Hyk, yoldan
15:40, seviyealuden 37.20 ve deniz seviyesinden de 673.40 m.
.yks'e"kl(kted'ir; . ,
anda Fe-at Nehri- 100 m. uzaklrkta bulenan Hyk,
Majata- NelJrf'l1igemesine cilanak
tren- yolu kprs -yakrrunda yer Baraj glnn ile
yine 'sular altmda "kalacak 'olan, 1928 - 1933 rastla-
YEm, yere yerel'bir 'szckle He,rClj derrllmesl neden] ile .bu
adla da ve Nehrinin IJ3'n 'dar verierinden 'biri zerine
eprnn 25'0 m, keoar -qneybansmda 'yr
alan Hyk, Malatya Nehri btrmeyll!e inme-
'sinden kynden ay sel. yateqma ve sonra Plrot
-hye 'kadar oehrr hemen Renartoda 'yer alen 'al-pak tepelerden
engebeli 'arazi iinde ..
(OJ Do nder, 'BiLi, Ista-fl'bul' nU;v;e'rslil:'esi -Edebiym: FakOllesl Es-ki' neeva
ve Kltrleri yesi. - .
113
tren kprsnn blqeye hakim ve
kcroun tasarlanan yere nedeniyle" zerinde
Alman mhendislerince bir idare ve korurrta
1918 temel
veebeton bir baca yeri ayakta olan bu , yznden
te'pe 1'8-fam. bir dzllik ihaline ol-
dugu :grld. 'kealmlnde _blr aeklsl. 'bulunan kuzey *
ynnde taban 93, - ynnde 94, - p-
ynnde '113-5 'Ve ynnde de 75
planda '5x5m
2
lik 'btrtmlere .uyqun olarak
1.978 tepe kesiminde 2
ile kuzeybattsmdakl 1 olankareden ,,'8 ama-
kazrlara 197,9 dnemtnde 1,6 yeni 5X5
"m
2
l i k 'kareyle devarnedildi ve toplam 'olarak 475m
2
lik blr 'alanda
'kl1r ve mimari saptanmasuta
"A,. acmesmdc sonucunda, 'HYkte kadar
derinlik llnde 4 kltr A olarak
lan' "'ilk:kltr Gketbaba'da ait kk blr yer-
alt Ancak. 'bu hi blr mtmarl
kalmtrya Buna .neden 'Olarak da tren yolu kprs-
.nn "bu -klHtr katma yerel .deyim'le
darma Karakolu' olarak da modern yok edil-
Hykte Ikuze'Ybatl'da'ki
yer 'alan ameamda da ele 'geen toprak lle
gibi kalmtrlardao da:
A,. -ernasmdekr tklncl 'kl.tur B harfiyle 2 e-vreli
bir Roma temsil eder. Btrblrjnden ve. 'alanlara sahip
bu Anadolu Roma 'kadar iner."
1.evreyl temsil eden m'imari "taiPakada ('ll) kk
yarim daire bulunan bir savunma sistemi ile bu savunma
sistemlrrln kere 'bir veya gzetleme 'kulesl
ve ona uneydousunde olarak ibarettir. He-
nz tam bir: olan, f.akat kuleyl kullananlar
ikametgah olarak hiriamn
ve ben yerinde 1 adet su mevcuttur. ikametgah olatak
lan bu bjnemn qneydedir: 'nk mil "bi-
risi kesimde in-situ olarek
2 kanatls Idiyse sve jandarma karakoluolarak
mcdern vepmm foseottk ukuru bir bir-
llkte yolc kesimi Roma
.114
ekmesi nedentyle kk doldurulup '
tekrar iin tam olarak ertaya Bu
tam 'nnde, ve noktadan' datta
ileriye, muhtemelen blr revak yerde, alt,
tan blr ocak He bir ve' bunlertn blraz -da
yine m-sltu. !fiakat tahrip bir kp ortaya 'Bu
bu tebakada mekaniine bir
fa'k!at bir ark :hava yemek yerinin cs-
terdt. Kuleye ibi'tl$'I!k 'ol'ara'k 01-
etrefuu eviren 'savunma alsteminden ieri
H!ykte 'aeldnln yer ynnde 1.,
yani 'st Roma mimari kahnttlarmtn tamamlyle ma-
bu 'kesimden pls sula-
nrn bu ynde -boselten Ihemen kuzeye dndkten' sonra bir
kol 'g:'rlr, bu aynlen biraz st seviyesinde ve
henz 'kazd,lp ortaya savunma srstemtne-vakm blr yerde
sve
Pcma temsil eden mimari alt Roma
zerine -kulenln temel krsmmdan
st da Ancak, kulenin alem daha kl-
ve ynfert d.e-_Iha'f.ife de
b)r savunma 'sisteminin fakat -bu sistem kuleyle
olarak' .ve altta'ki sevurrma 9:0 I,i'k .
yerine kavlalet Jandarma karakolu
nedeniyle olduka tehrjbate ve sklerek geen mo-
dern nedeniyle tani elde edllemerne-
sine 'kesimi 'Olduka olarak ortaya ikar-
Altta'ki rnltnar! 'ketm yerine, bu katta, 'Sur 'lle
'biro'k llerdeki odalar ve alt kat ae-
r-inde yine blr Bu
.yncnde olan ve 'kuzeye llerllyen yine 'yasst bln-
bir pts 'Su mevcuttur. Bu pis su
.H-
.o. zamanki yamaana Vf? ku-
zeye ynelik olan ibu s've ka-
z-taratmda ln-sttu olarak ortaya Her dlklemeslne
takviye eve zerinde
men er adet tek lvlll
okslde iri demi-r 'ki bunlar
, iinde dnen oclen sivri dlreklere
Kk yer te-
menere .bu 'st Home evreslntn "uzun bir zaman
115
Bu katm yemek.. yerleri- 2 .eyn yerde .sap-
tandt. Bunlardan 'birincl'si alt Roma evresinin 'byk nneyde
kesimde ile blr kap koyma ve.
rionden .lbaretflr. ise, kuleye yeton bir yerde zerimde
'blr ocak yeridir. - ,
Gerek 'alt Roma, qerekse. st ketmm enkezr 3 tr kera-
rastlandj. IBil+nci 'gru'b ,mutfak Bunlar: genellikle
siyah yeya 'bej, .renk. olup, ikinci
grup terra sigilata verelen trdeki 'ithal mair "kk boy kap-
lar ithal rnah Greke
blr rnek arkce orteye koyar. nc
grubu keramlk 'terra stqilata tr' 'yerel olarak
eder.Bunlenn blr elde "ve
da esten 'Veyaoerdetn yoktur.' '
Gere'k "';'''' .amalannda 'Roma kltr ken enkan i'inde.;
camdan.. Ik'ap parelanna da restlendr, 8unl'a'!,
, yeya, olanlar olduka ilgintir, ki 'bu' tip' eserlerin
de f1!hal malt-clarak .'
.. ", . -' .
Ele qelrllen bu eserlerln or-
taya Roma kltr almdllik M,S. 1. Ve 2.
yGzyiHara tarihlenmaleri Kapadokya eyalertmo
'kesiminde yer Melitene, {ejvonunun Nehri kemi
rinda yer alan ,v,e nehrtn Sophene ile olan 'bu
blge, M.S..72 lmoaretor veecasren Roma lmcerator-
'gre, Rome .yerlesmestntn hl-oimazsa
-M.S. 72 i lenna tarfhlenmesl gerekir Ibkz. the Cltlee of the
Eastern pornanProvloces. Oxfurd 1972, lktncl A.H.M. Jones "s.
181 - 1'82). Ancak, bu 'kltr- toplanan Helenis-
tik .eonlenne tarlhleomes! uyg\l-n gqrl'en slyahvastarh ithal
paralara' da 'Bunlar 'd.a btze nome oteree
-kltr kalmtrfenmit M.. ye kadar
eder: Bu dururnun. ancak, gelecek bu
hykte kartlarla ve o' devirden 'kalma'
belqelermtn Ile,
amasmdakl nc kultr katmt C harfi ile ve
'kadar L - 11, -L-- 1
12
ve L plankerelertndecrtava tkartt-
lan mimari ve' kerarnlk
turur. -L 12 ve' L- 1'3 Iplankerelerinin'lb(r kepstyan 2 m
2lik
bir alan-
da alt Roma jemeljntn ve ona
'"llJeni,n 'bir tanesi lle zere byklklerde 14 kp-
116
ten bir. ma'9'azin' ortaya Bit tebekasr eltmda; g-
bek tesviye" olarak drlen bu kpler 3
rmmtazam 'littl'ind'6 Bu kpler 'kk boy.anek
de restlamldt 'bunlar en :onemli' qrubumatara bilrnll
olan kaplar' Bunlar 2 qrupta toplemr: blrlncl grubu estmetrik
'gvdel'i ve boya bezekll olanlar, ise' kannlen .aerine vann-
larak kullanrlan-aekos tipi mataralar ki bunlardan de
boya. Ile ..
Bu ortaya qrup esert;
topraktan delik stlfndlr bI\;;:imli nesneler K'p-
lerin loopM'k veya 'kplerin enkaz iinde ele
'bu eserlerin. kpleri e lI'giH olarak 'kullemldrktan
makia-beraber, esas ne henz

Alt eoma ennm mimari ancak
Urerfu :kltr ve 'zellikle ihe<ll'z hir '01'-
'olan .!biraz nce meqazinln 'kalmttlan
ortaya Roma rntmaf bir
alanda (L' 11 'ortaya tkartrlan yakiae
J m. entndekr.z erreh bir temelin, set
sehlp nedentyle kattmn ve zelllkle maqaarnt ev-
releyen vkuzeybatr terrrellnt .
..B" emasmde -yaotlan .kaarlar mrasmda Urartu 'kltrne a:i,t In-situ
buluntutare henz Ancak, R10ma temeilert altmda aa-
man iri kp' orteya 'ki buyk bir otasrlrkle
bunlar kekerbabe'da ilk Ruma mImari veerten 'biraz nce
cbck. kisnnlannden st 'ktsrmlarma "art
otrnahdrrtar. st tesviye edilirken bu paralar. savunrna etsteml
:kalan bu 'al-ana '
olan Urartu 'J<rltt
.nmn kesfn tarrhinieldeki mevcut dayanarak 'saptama-k-
mmkn grn'meme1ktedir .. Ancak, matara bi'imli Rusya ve
Urertu meekezlerlnde ele -olanlerma dayantlarak M..
1. 'ait olduklan Her ne 'kadar kaznun daha
olunrnaema Urartulann bir u kale
rak 've Ge Hititllletle eirraclyle
-nnlebtltr, nknemit Ge - H'iti-t merkezi .olen Arstaoeepe K$kerba
da'dao zukm, kadar Urertulerm Nehrinin
bir" semelerinin neden! Ise; nehri bu u 'kalenin
ve korurolu rahata gemelerini tln -olma-

lW
Urartu hemen D harfiyle
, ,
Esk! Tun kltr Eski
tun. :kltr Ik;tl da 2 sevi-yede orteya mimari
nlarden Hykte mimari st ET kalirr-
henz L t't plankerestnde ve burada nnde blr
mesi bulunan iri bir temel, hemen 'alt Roma
kulesini eden kere Roma kulestntn kt-
levi iin buyaptmn tf
rerrkteki 'iri 'Bu st ET
m. kadar toprak- 'bir ta-
ban'ile L 1Oplarrkareeiede 'kk amur
bir orteya bir V. mimari t-ahaka daha
"A" ortaya ekarttlan bu ET mimari kalmnlaruun para-
teliert sekisinde olan '"'B,, da bulun-
du. Anca:k, buradaki 1;1" V. mlrrrart.tabaka temelleri sterll bir
-kum '"B.. (19
bu sezon bu kum 2 m. 'kadar henz ana
'V,eya bir kltr taraftan,
tepe yer "alan ".A" bu eri-
'byle bir kum ile
dnemlerde yaprlucak 'keztlarda bu "arrradada kum bu 'seviye-
de rastlarursa. tlk verleemenm. seki verilen ve
meander _ kum
biri zerinde erklrk .
'"'B,, verilere dayanarak. ilk,
. boya 'bezekll arrak -mlek de kullanan 'k],'l!re 's'aihilp
Monokrom ve pollkrom olerek be] renk astar 'zerine
siyahve/veya qeometrtk
desenlersn bezerneler. anak tipi keplann s'tkealrn-
. 'lerlne ve Bu rnekler zaman
'kebrn zerine stilize .kel, vey,a rnotlf-
leri. mektere de Bezeksiz kaplar da genellikle bej'
va perdahltdtr 'Ve hamurlannda bazen mika 'kalmttlanna rest-
renk astara anak-mlek da
Bu kltre boya bezekli benzerlerine Malatya
118
blgesinde' Arslantepe'de ve - Keban yrelerinde ise
tepede olmak zere, Keban altmda olan Tepe,
Korucu Tepe, Teoeclk, Han lbrehtm 'Yeniky, gibi yer.
raettanrrusnr ve her i'ki blgede de bu anak - mlek tr ET
son ev-es! olan Zaten, Orta Anadolu'da
bel, ve Orta IKuzey Kara Deniz blpeatnde- Dndar
Tepe ve [klztepe'den ,ii - astarh keramik tr,
bu rtari'hlemeyi .
. .
197B ilk defa ve- 1'979 dnem'inde ,ge-
scmrlannrn bir zetini burada tamamlar-
'Ken, -ftnansman ve
orqaolzesycnunu Yneten OJD.T,: Projesi ve
kattlmama olanak L .: Edebiyat Pakltesl De-
bir grev 'sayar. ve kansina
byk Gnhan Desinatr
Sabri ve stajyer. Selahattin Eyp Aksu, Sebat Titiz,
Leyla Kalkan ve Yurdabak Erol'a 've eynca
btr heyet yesi 197B 'temsilcisi Emin ile
. 1979, temsilcisi Fatma ederim."
AYN TEPESi YE HiLAR MAGARALARI 1979 YILI
CALlSMALARI
Halet AMBEL- (*l
Robert J..BRAlDWOOD
ili, Erqan! ilesi,- Hilar ky- ayn Tepe-
smdekl 1979, dneminde, 'Kltr Eserler ve M-
. zel'er Genel ve ile, .lstarrbul ve Chicago,
ntvereltelert ve, Kariatuhe Teknik niversitesinin yeleri uz-
, - ,
man ve terrcllert e srdrld C).
Bu dnemdacahsmele-m 'henz baz! sorun-
eydmleulmasr, buluntulann Jeorunmast, onenem. ve
'Verildi. Bunun ka'a1k nedeniyle
tehlikeye qlren, 'kyn hemen Hij'ar maaralannda da Ihir kur-
.tarrna gerekti .
.,
ayn Tepesi:
" ayin Tepesinde "halen 'ana evre edtlebtltr: ayn Esas
Evresi ve tepenl- gney keemrtnde . anak
mlek 'yapirru 'ncesine 'ait, tanm 'Ve ncesinden ve
hayvanctha (yani retlrnsiz btr 'ekonomiden' besin rettmine bir
ekonom'iye) :izlenebildigi, ilk madeniere bir
(0) Prof, 'Or. Helet 'j'stallbul orverertest Edebi,ya-f 'Fakltesi
'Blm Qyesi-.
(Ho) Prof. Dr. ''Robert J. Ohtcec nlversnest
yeel. __ . '" '
(1) 1979'da kurulu Prof. Dr. Helet Cambel nivereeetl. Robert J,
Braldwood ve lLnda (llleago n.l, ynetmeni 'Olarak Dr. Mehmet
arkeolog 'Behin A:ksoy
Mzeleri), Sevll G,lur [lst. Mike 'Davis ve
Dttternore (Chicago n.) istanbul Inivers'itesl.Prehlstorya -Brhan
Btakr, Elim; Funda 'iin Karlruha Tekniik
sl'te'sinden .prof. Sdh'i'rmer, W. ve B: Kogel ve G.
Hilberm,mn, paleozccloq Dr. Barbara Lawrene. (Harvard ve aernn
(ist. On.), iin f-o.to gelamet . On.) va
Nezih' genel 'ii'h Sara Ata'bay ve Mnire -Ergin (lst.,
. On.) 'den '
121
d:izi ky 'kapsayan Evre I, 'Ve belki izleyen,
tepenin 'kuzey ve kestmlnde . roprakran a-
nak mlek evre ii ve Evre .
Projenin zmeyi soruna ynelik nedeniyle 'bug-
ne 'kadar ok ayn Esas Evr:es'i ,!<'esim-
de" zelltkle tepenin orta ve- elanlerdakr emelarda
'Bu amalarda. ,g're, planlarda tek ya da. birden
ok Pl, Ancak" amalar kur-
mamn her zaman mm1l{n olemamesr nedeniyle, yatay
durum her zaman 'saptanamadr. 'Bu nedenle, blrbirlrrl
ebk Tablo 1, 'Evre L,
'tipi, septanebilen dizi}, bunlarla olan tamamtyle
g'j<n olmamakla birlfkte, zaman; 'iinde srdren
trlerine ras'tlandt. -Bunlann ortak evre iten pa-
'Ve teknlklerle de olsa, zenle
.. Bir tanesinde dikili eaptaneblldl
(Bk. Tablo 1, Evre I, PIMI tipleri, devam edeelenlerj .
TABLO, 1
ayn. Iepeeli Genel Kronolojik Durumuna Gre
E v R- E ,III M.. 3 'bin creeten, sresi Tepenin 'kuze;yha'tl kesiminde
'A ra: Srest 'heiirsiz
,
E V R.E ii Tepenfn kuzeyhan kesiminde koyu yzlO aktlr benzeri]
kaba anak -mlck paralan
A ;r a : Varsa, srest bersfz
E V R
AY N E SA S E V R ES
tipleri' plam xlplerl
Izgara pianh
- ? Wikdqrtgen. seki,li oda) ?
--Sbemsi ' .

M:. '750
(Ubby
yarthayat

M.. 125,0
,(sapta,nab'ilen dizi),
oda
Hcre pI'8.11'11
lsreqelenler]

..
Mozaik
(2) Bu ,tipleri Kltr Eski Eserler 'la MOzeler Genel
1'978 L eynrrnh ofarak ele
122.
ayn zamanIlndekl yerini saptamak, ile Gronlngen
niversitesi Biol'oJi Arkeolojt Enstits ile srekli'
sayesinde, olmakla bl'rHkte,.bugn lln-ellmlzde Gtlney-
Asya bl'ges'i ilk ky evrest iin en ve en
radyokarbon lmleri serisi (Ta
,plo2).
TABLO, 2
, ayn :.: Radyokarbon icurnlert '
. Hesabiyle,
Laboratuvar No.
GrN-'5827
GrN-5952r'
GrN-5954

GtN-8078
GrN-624'2
Gt'N-8820
Gt'N-62414
GrN':"'88Z1
GrN-4459
GrN;-8079
GrN-6241
GrN,-62'43
GrN;-.l/458
GrN-5953
GrN-S103
Ama No. Gnmzden
Mo,
nce
BN (N5) 5 [-270 sm) 581'5
"65
3965
BN (NS) 5 [-2715-285 sm)
80 4150
-----
OC 5.4
8055':1::
75 6105
SE 12-2 sa 6130
SA 14-17 8355;: 50 6405

R 8-2 879S 50 6B45
HG 1'\-0 886S 45 6915
EF 2/1 89BO:Jc .80 7030
HA 25-1/f 9175
55 1225
K 6-9, 4-5 9200 50 7250
HA 24":"1 92S0 'SO 7300
R 1'4-.0 -' 9275 95 7325
R 18-1 .9320 55 7370
----- ..... - ---
K":"" 12
' 9.920100 (7)
SB 1-3 9795:260
784'5 Cn
S 3-1 80
8480
E$tiN.i indr Prof. H. T. Waterbolk bu seri konusunda dikkatimizi
nnktah'J.'ra ekmektedir (3). Serinin en GrN-44'5B,. GrN-5953
ve Gt"N-B103 'lmler olebmr. nk rneklerden birin-
cinsi 'krrrrnden, ikisi k-
faalasiyle bir ketplteld crqanlk maddenin de 'ker-
-pl kil yataklanndan nede-"
nlyle lmler gvenil'ir olmayebflrr. iin' er.
gvenilir' lmler ile"GriN-882f, yani M.. 9200 ya da M.O.
7250tarehler! etrafmda-kmelenenler clsa.qerektlr.
" .
('3) prof.Dr. H. T. 14.7.1979 tarihli mektubu.
123
Evre t'rn dolgu gznne ahnmca, 'bu evrenin
olarak son doleyralyle byk bir olastlrkla
M.. 7250-6750 (M.. dolaylanndakl 'bir zaman erevesi
iine
-Su durumda GrN-S827',e 'lmler
de birden ek kademe Ieren Ive.:belki de GrN-59S4 ve
arasmdakl aynlenl Evre "ll'ye ait, ol
'
, .
Evre l'den Evre ll'ye 'henz .brr ck eorunlar
Evre tepe-
nin kuzey 'kesjmjndekt 'iki erneda moloz ducar 'Ve dse-
raetlendr.: Burada bulurran toprak kap
Kuzey Suriye, Amtk Anadolu 've- son zellikle Keban
blqesjndekl 'yerlerinden -billnen "koyu anak
yabndan srdrlfnealyle 'bunla-

,f979'd_a Esas Evresine ait hcre -cn
olan ve 1'976'de bttirtlemeyen 'birinde ()\iD
tebanlen temizlenlrken yeni bir ocuk bulundu
ve taban dolqusununhemen trden i daha eski bir
duvarlenna Bylelikle, hcre -gfbi,
- burada 'da birden ek 'hcre stste
Yapnun evresiyle olan amactyle -ama
onu evreleyen,__ .jri
bir podyum ve veprrnn kuzeyinde, - -ynde uzanan, kk moloz
btr yola Y,a da
Hllar :.
ayin' Tepesinin ilk
defa Hatput'ta yapan ,"Hitit"
eserleri olarak (4), qerekte son - antik elt olan 'nl
Hllar deflnecllerln Hqisinl cekmlsttr. 1979'da
. - . , . .
yeni ortaya rkan yeni bir -kabartma lle
yazttm tehltke burada 'blr iKurtarma
.' ,
qerekttrdl.
---
(4) EIIsworth Hurltlngton, The Htttjte Butns of HII'ar, Asia Minor, Beeoeds of the Past
JI, 19(}3, s. 1'31 -1'40:
124
Kask sonucunda, buqrrk yol bulunan 'k.a-
evrestnde girintili alenda. er kUM ve erecscnum'tu
mezar ve yzlerinde kebarbmalarla yazrtlara
Mezar odalarmden 'birinin kapak nne bulundu. Ka-
g'irintide bir ait bir kp bura-
ilk Hrlstlvanhk da mezarirk olarak kullarulaqeldlql: mezar
herneo nnde bulunan bir duvarla bir
bu mezeriann daha Bizans olebtlecekler! sonu
. cu na '
Bu herrten yanmda bulunan ve byk ya da dlrekl!
diye 'bilinen da bulmak ile ya-
gene areosoum'fu bir mezar 've Ikl .
bulurtan bu 16x20 m -boylannda ve .iki
bacahdrr. Tavan, 'kayaya dokuz <adet yekpare dlrekle desteklenir.
Kayaya .erlen hayvan yerlerine buranm zamanlar
bir ketvansaray olarex
125
ST RA"TQ NI K Ei A
Yusuf BOYSAL
Burda sizlere, Stratcnrkela
nce veeon
ra da nemli zerirrde duracaurt.
,
Stratonlkela, Gney Anadoluda, antik dnemde Karta 'denilen
blgede YE?f .alan bir. .dnernlere sehne otmustur.
Btmler Hellenlstjk dnem bir nem - Mtlas
yerden: gemekte ve harabenin eski
Esklfrlsar 'ky ile yenikumlan 'k!yn birbirinden
Eski Homa devrinde olan yoldan. qeenler
koleybkla qrlmektedtr.
Antik keyrraktann verdikleri 'gre, olarak
M.. 27:Q ro-
mantik bir htkayeye IBu konuda' Blzantlon'lu Stephanos'un
esas teskli etmektedir. 'IByk 'lmn-
den sonra lke Suriye' 'olmak zere 'kurulan Seleukoslar
mn 1. Seleukos 299/29'8 nedenle Demetrlos
Polforkadee'Ih ev'enir. Kral ,bu 60 ve lJi,keyj
oglu Arrnochos ile birlikte .ynetrnektedlr. Bu ,jz'diva91'an krsa sre
<sonra. Anttochos ile veyermesl Stratonike 'romantik 'bir
Bu durum Seleukos kanar 'Stratonike"yi
vererek- onlen 'lkenin -ndenr. M.. 281',de kral Seleukos-
lnce lkenin -ldaresl Antlochos'a
Sel'eukoslar M.. 281 Kurupedeion . 'sonra Karta
blgesini kontrolian -ahrlar. bu tarihten sonra, muhtemelen
M.. 270'terde, Antiochos Kralie. adma bu Stratonlkela
Strebon'un gre, yen;
sslernnrenr. Antik "kayna'klar ve ele geen' yezttlar gzden ge-
zaman Stratonlkeia'mn yerde veya ok
yerleri buhinrnektadu-;
1) Prof. Dr. BOYSAL, Seluk niversitesi Edebiyat Fakltesi Sanat
[oj! Dyes1-. .
127
Antik kaynaktardan edinilen 'bilgiyeg're Stratontkela'mn Jauluhduu
'yerde ilkin Chrysaorts eanlan 'bir yeri ve daha 'Sonra da
ldrtas 'bir yer bukmmekred, Ancak Chryeaorts ve Idrtas bu qrrk
yerde. mi 'bulunuyordu, yoksa ok bir
yeri miydi? bu g'Unk gre
Yine eyn!' antik kaynaklann ve ay!'! i Z8-
manda 'okunan da Stratonlketa'run yer
miydi, yoksa bir yeri midir. bu da henz ka-
Bizini heniiz bulunan ye
bu konulara Bununla sy-
lemek istiyoruz; Stratonlkela'de henz Hellenlstlk drrem g-iden
kahnn ve bulu-ntu. t'esMt etmts Srdrltrtekte olan
. . . - .
rmzla Ilerde sorulara Antik yaz,fk-
lann verdtklert hil'g"ilerden baztlenm -buradaanmak
Pausantae'm ,gr;e "Chrysaorls . zamanda .Hellenlstlk d-
nemde .Karta'nm bir 'oluyor, veya hi olmazsa
dakiler yani Btratonlkela jin Chryaaoris kullaruyorlerdt.
Heredot'da iin buluyoruz. Herooot. "Marsyas e-
ldrlas'dap Menderes'e sylyor. Hemdot Marsyas,
nehri blr ..White ptllere- den -'ba'hsetme'kte ve burada
toplendrklanru 'il-ave '
Antik verdikleri Stratonike,j'a'mn
ka kere Hodosluiann eline LivY, M,.
197'de, veyajblraz sonra, Btretonlkela'nm' Bodosluiann-ellne ol-
sylemektedir. Straoon'un ok gemeden, Bodoa-
lular verdiler -beyaruyla olursak, Bodoslulenn M..
197'den nce de Stratonjkela'ya hakim Esas'an Rodos
.elisinin Roma Senatosundakl da bu durum
ortaya Hodos eltel Roma Stratoni-
kendlletlne Antiochos ve sylemektedir.
Herhalde bu ,M..167'de" geri elma-
'Ian Uzerine nk 'iV]'.. 188 Aparnela blgede Hodos-
lulenn hakimiyet!
. . .
M.. 130'da Artatcnlccs' Homahlara Berqama'da hak
zaman Stratorkela'ya ve burada
bir eta Makedonyaltlerm eli'ne 'getigini' yine enttk.kaynaktarden
yoruz.
Bir ,alla Pontos geii istifa

J28
, Blgede nemlt btr de xorcrce'drr. Bu, gn Laqma diye
, 'bilinen yerin es,ki edr 'IBurada Hekate sonra
'bu yle
yar ki daha nce- ta'g'ina Koronza'run blr bir 'Bu bl-
-qedeki ve kyler olup, federasyon ve konfederasyon
.llnde idiler.
'Seleukcsler bureya qelrneden nce idrias konsedereeonunun
Daha da Cartan Chrysaorlc- kuruluver.
Btqedekl Chrysaoreus mahalli bu ittifekrn mahalli oluyor.
-bu gn bilinen belli

Exedra,
olanyepr.



Yukarda da zerinde kuzeyden
Ktsrnen ayakta ve qezenlertn dikkatini
eken bu blztm H;k Yukan "
olan mmkn olmamasma bu
ta-m 'bulunuyoruz. ift
30 m. kadar bulunan .Iklncl ok daha fazla tah-
ssptadrk. Bylece burada ift sahip-olan bir
manzumesi ortaya oldu, lkt daire
linde .tebem trrozelk Mr 'su havuzunu ortaya 'B'ugne ,ka-
dar kanmmn en eserlerqn! burada
bulduk. Havuzun vaziyette. 'bir!, birierkek olmaik zere
,iki bet - bulduk. ok 'gsteren ebu 'eserlertn M.. 3:
"vzythntklnc! 'Yine bu ok g-
olan 've lden blraz h'yke hir Athena heykeli
;buldulk. Maalesef kmk olen bu eserin hala bir yerden
Bu eserin .en vekmbenzer! Bergama'da ok eskiden
olan ve..Berltn mzesinde korunari Ancak
blztmkl 'Roma devrine alt b'j;r1kopy'a'dlf.
,
bl'ge:S'lnde .eynca blr heykell
ile bit Muea heykeli de
129
Tum bu ve bulunmlar sonunda kuzeyfndekl
yerin'in- iki we Roma devrinde ve sonraki
dnemlerde de Blrlncl zemin
saptanan :kk mezarlann Hellenlatlk dneme ait burada Helle-
rusttk dnemde -spheye
ikinci yerimizi, geen seneamaya yu-
varlak Bir yuv:arlaik eden
toprak stndeiki bir takip edip burada
ve byk bir toprak bir
Mermerden 'olan, 'Ve ok gzel bir sahip olan bu ele
'geen bir 'kitabede olarak zlkredllmektedlr. dalreyl gney
tarafta etunlu btr yert tamamlarnaktadtr. Devann nnde,
orta ykselen stunlar ve bunlann konnth
ve nihayet zerinde bulunan ve st ktsrm
zamanda saak vezlfeet-nren 'Yatay Bu en st
eden Iblo:klara ss olarak -uutrca- len.
alt da stunlarla duvar araarndan 'g'rlen
gen oyuklar. 'grmelaey: Ve bu bloklar anka krstmlerryla blok
meydana 'Exedra .devarmm stne oturenekteler.
dahil olmak zere 6,50 m'yr yerinin de yk-
elerak 'reben Ih;,mmda yerlerde
bulduk. eeae onjmal renkli rnermerterte !reph
tarafta .

'Ve etlllne 'gre exedeemn Hellentsttk dnemde

da syleyebiliriz: en
ge M.O. 2.. 'olrnaltdtr. Exedremn hem Vas-
'tarrwatmdan bahseden hem de rnknarl
stil zell'lklerlnden Roma dneminde ihir tamirat
Yapnun Bizans dneminde de oldugu
rnactedir.. Ancak bu "dnemde.' kuvvetli bir 'depremle 01-
. .
Bizans dnemine ;ait yapnun ve ara-
Ancak izine ve cesede
restlanrnamaar. sakinlerin depremden gster-
mektedlr. "
Exedranm -yarunda 've snta olankortnm
dzeninde -bi'r bulurrmektadrr. 'byle bir
mn. Ancak srrasrnda, k-
yn llnde !bir evin Ifnde, bu ertowerm
rastladrk. EViniinde badana korint
lanni farketttk. ,i ktsmtnda
130
yer ve korlnrh byk bir
.Ikl .mevstmllk henz bu
Exedra qlbl bu da mermerden veok gzel
Korlnth stiline 'g-re bu olarak
Exedra ve de olarak onun
kuzey ve batr vaztyettedir. Bu
da Exedra qlhl, stnde 'quttea'icrln
par-aya 'kadar 'olan. krsmrna sahibiz. Bu yapnun mevcut duvartan
qre, byk ve rhtlmall -
Exedranm 'kuzey ve byk bit evteleyeti
dfkdrtqen bir 'avlu Bu 'avlunun ok yerde.belli olan
duvarlarnun yznde, yer yer duvara "stunlar ,bulun-
Bu duruma gre blz burada 'kral aliesine mahsus ve iinde
Exedra stlllndekl yer ve daha trl
bir korrtplexle bulunuyoruz.
131
,
KONYA KARAHYK KAZISI 1979.
Sedet ALP (O)
Trk Tarih Kurumu, niversitesi Dil ve
tes! ve Kltr Eski Eser'ler ve Mzeler Genel
yrtlmekte olan K'Onya Karahyk 28
1979 tarftstnde ve Ikaz 30 Eyll 1'979 tarlhtne katlar,
,- '
. .,
heyetinda Arkeolog Neriman Tezcan. Aneara
.niversttesi nH ve Faktteel Hititol'oji Dr. Burhan
Kurumundan Sedat Erikut, ve Tarih"
Pakltes! ve Soysal ile
Japon uyruklu Sachthtro Ohmura rev elrmslerdrr.
-Eski Eserler ve Mzeler Genel Konya Mz'8sinden
'Bay'Salfh temsil
1979 yrlmda Karahyk'te ewelce f973 ve 1978 ka-
olan T ukurunun gney 'katta

T ukuru Kara1h'yk'te 'kiyllerin 'almak maksadiyle ta'hrib ettik-

leri nemli 'biridir. Bu cukurda elde edilen 'mimari vakk
bu krsnnoa eraatnma .isebettni goste-rmektedir.
(Plan 1) kuzey kerpi ve
meydana oten temlz hir pl-an elde 1979
elde edilen mimari elde mimari
planlarla Ka'r,a'h'yik'te bulunan bir
mahallenin -
. 1'979 yrlmmen nemlt.mjmert buluritueu ukurun meydana
at Altardrf Bu Altar Ka-rahykte
olan en Ne ki konsantrlk dalrelerle
olan ve fevklade i bir bllmde bulunan Altardan at na-
alt krsrrunden iki paeaesas yerlerinden iki yana olarak
ukurda daha nceki benzer iki bulun-
("J
Ord. Pro-f. Ol'. seder A:LP. Ankara OniversltEl'S'i Dil ve FaKltesi
Hiiti'tolojj Blm', yesl.
133
buranmkutaal ibj'f blge gstermektedir. ukurda
nceki sferrkalt rlte! kap clle mermerden bilrnll ritel
bu 'destekleme'ktadlr'. Karahykn bllmll
altartanna en 'rnekler Kusma' K1ar8Jhyk
rnekler! 'Ve byklklan Kusura rnek-
lerinden ek stn Bu tip ajrarlenn dekmeydana
en nemf merkez Karetryk'cr.
ukururr gney meydana mimari
qneylnde ok enteresan bir durumla
istikametindeqelen.bit yolun bitimine jastlavan 'bu 'belki de bir
avlu bulunmakta J'dt. gelen yol herhalde bu avluya athyordu. u-
kurun gney istikametinde ketpl du-
vartn 'gney,e erralannda hl bir bozulma 'dzenli bir biimde
CRes'i-m 1). Hi bozulmadan atan kerpl du-
vann 'bir 'Iskelet!' lle uzun boylu Mr, Iskelet!
meydana Burada normal bir tom ueerrne bi'r gmme sz
konusu olmaktan ziyade bir yer sonucu duvann ani bir biimde
ve .zeetne izlenimi Evvelce C
ukurunda yine L katta kerpl duvann qayet dzenli bllmde kar-
pl en-atan bozulmadan tarafmuzden Bu durum, Ki8'-
rahyk ket kentinde 'bir-yer sarsmtrsr zerine sona d-
'\\
. -' , '. - '
kk 1979 kap ytljnda daha nceki
kadarverlrn!i Buluntular erasmda
qihi mhr dampah kep ife ya da muz biimin-
deki ekmektedtr Oval biimdegayet iyi"
hernatltten birl Karahyk'n gzel es'erl'eri Bu
tip l kk buluntulan nemli bJr
tm zaman Kerehyk'cn ok nerrili
merkez belingin bir biimde meydana skecaktrr.
1'979 kb:k' buluntulan arasmda konsantrik
dairelerle ya da blrblrln! kesen ,paral'el fzqllerden bsklava
samsalan meydana desenleri "qsteren ssleri ihtiva eden
biiminde kemik eserler z-ellikle (sesim 2). Daha nce
de gzel rneklerirrl ,bu -tip eserler aerlertndekt ck dzqn
.blr olimde deliklerin de gibj her 'halde nes-
nelere rapt edmek zere Ne gibi nesnelere reptedtf
dikl-eri keelnkle btltmneyen bu eserlerin benzerten. de
IK!arah'yk buhmtulan bu qlbl eserler ara'sinda ok nemli
bir yer
134
BERIGHT OBER DIE AUSGRABUNGEN IN AIZANQI 1979
Rudolf NAUMANN
Die tm -Jahre ,-19709 Ausqrebunpen Aizanoi.
am 21.8. und wurden am 27.9.1979 beendet. Folgende Mitarbeiter waren
an den Arbenen : Frau 'EliMbsth IStud. Ass.). Dr.
Prtedenke -, Naemanri (Ardha'ologi'n), Ctaudla If-iistorikerlnl
Mira und MihrIban zbaaaran C'8tudentinnen, Unlversitat
Istanbul) und Fuat zatal als V'rtreterder trk. Heplerurrq.
.
Dskl Eserler 'Vs Genel fr die
Genettmiqunq und Untel"s1Jtzung der Arbeiten. bel . denen 45 Arbeiter'
waren..
'Die Ausgra1bungen drenten Vol' allem der Freile'gung der rmtechen
. rhermen. wobe'l Hestaurienrnqen am 'lbermerrqebaude eusethrt
wurden. Im Sden der Stadt wurden dte elnee Sttajlenboqerra
frelqeleqt m'it elner enschttejtenden Saulenstrae 'und im Sdwesten der
Stad! Saulenstylcbat untersucht. Ferrier wurde die rmleche Brcke
und Staudammanlage der des Penkalas eufqemessen
u'nd e:jonlge Mauem and den Kalenleqen des FlusS6S" kontrten gereirli'gt
werden. Wahrend der auch antike
Werketcke 8U'S dem Dorf zurn .Pretltchtrnuseum transporalet
aufgestcllt werden, um stc VQr Beschadlgunqenzu schrzen.
Bel den rrnlschen Inermen wurde nrlt der Freilegung der Anlape
bls zum etten Fu]3bodermiveau beqonnen. In Beum H, 'dem Tepidarium.
-wurde der sdstllche . Tel! des Haurnes mit der Aps,jl,s ausneorsben und
entleno 'der, Nordostselte elleses Heumes erne. 'Flaclhe von '6m Brelte und
30 m Li:ing,e voHsili:i'ndig. his zum 'einatlqen Plattenboden freleleqt.
ergaiben wertvolle Aufschlsse ber die eherrraliqe
Gestalturrq der Lanqseite dieses "Aaumee. an der zwlechen den noch 2 m
hadi erhaltenen wcretetncfenern eich aleben Ntschen befinden, in denen
vler Iren zu den Haumen M un N. lieqen. Die noch Im
'denen 'Irlaibunqen wurden wleder an thre Stelle gesettt und durch
der zu den Pfellern qestchert.
,
(*)' Prof. Or. Rulolf Alman Arkeoololl EskI MadrD.
135
Haurrt G,de.m Frlqldartum der Therme. wurde eln Stck
des .alren Fupl10dens der hler aua g'ro{1en 'Marmorplatten besteht.
_Dleee wurden befestiqt und nach der Gralb!:Jng mit Sand ber-
deckt. Ferner wutde die Mauer Fnqldarlum und "
zur Slcherunq der noch erhaltenen Tr wleder eufqemauert.
,
Audh "in Raum Lmlt der Natatlc der Iherme wurden Marrnorolat-
ten des eutetunden und im senurt ber den
aaumen



Iapen diclht der Ob'er1fladhedes Schuttttqels' mehrere
sehr spate- Graber, die - mit antrken Bautellen und "Telfen Irq-
rebetesnen ausqekleidet waren. Die hlerbei qetundenen werksncke
.wur:den entlanq der NO-Sei'te dieser Raume vorlaufing -aufqestellt und
ges'iohert.
Der Schut'l!berg vol' der Sdost des Phermenqe-
wurde und dfe qanze Front 'des Gebaudes bls zum alten
"Bodennjveau aufqemauert und da'bei die Rundung der Apsie des
'Daibei wurde das '
sjch ,in der A'dhse des Baumes unter der A!ps;j.s befand und elnqestrat
war, um die Hutne-zu stchern.
.
Belrn (Freum D} wurde die Fr'e'ile:gung an, derWesteoke .
beqonnen und debel konnten die Hypokausten des FHl3hden:s und eln
Praefurnlum festqestellt werden und 'hlerbei wutde auch Pfeiler geIfun-
den. der erkenrten ,daa die Sdmauer des .Heumes
Penstem ausqestattet war die durch iGitte'lWerk aus- Marmor qeqlredert
. .
watert.
SdhHSI,idh wurde bet elrier So-nda'tre an der weerecke des Caldartum
('RaLim CL der EinglB'ng Helztunnel qefurtden.-der sioh noch ln
qutem 'Erhaltungszustand ce. 30 m welt unter dem- Raum hlnzleht, dann
eber -e:ingestrzt FSt.
Im Sden der Stadt der obersren Br.cke :und der
.qen ein unremucert. da die .dort
durch dle iKu!'ti'Vierung der dert Ileqenden Garten waren. Dsbei'
eemen dlcht unter der die fundamente etnes Straerrbc-
gens Dleee aus zwei quadratlschen Puodementen von
4.?>m Seltenlanqe auf deren Ecken durch Dbel die Stendpletze von [e-vlet.
etnst. befeetiqten sockern e!e Fundernence fr Saulen zu erkers.
, - . - . .
rten ES ftandelt. daher cfferrbar uni elnet ber einer
Torbau, deraus bestelht. -die in 'einer '
136
Atttkezone dutch elnen Bogen mltetnander : verbtmden waren. Vom
Aufbau dleses s}nd' Saulenereqmente, Ixrc- .
.hltrave, 'mit -Kassetten und Geslmsstcke wor-
den, die die .ekonstnrktton dtoses Bogens erm":'glidhen. Zwlschen den
Fundamenten xler retreovta wurde auch die verblrrdende Sc'hwelle
aufqefunden.iauf der starke und Vorrtcfrtunqen fr
zu erkennan sind..
Ei'O. 'an der Noniwestecke der Fundamente Stylobat
mit Standspuren von Saulert aufder Ooerfleche, die einen Atrstand von
2,96m = 10 rmtsche erkennen tessen. qehrt zu Hallen, welDhe
offenbar dte durdhden Bcqen Strae beqrenzren. Die Riahtung,
di-eser f1hrt qenauan der SO - Selte des in etWa 16'0 m entternt
-- Heqenden Maoeum vorbet, womlt ein Arrhalt fr die -antlke Strallerifh-
rung Jrtnerhalb der Stadt qeqeben lst. Der lst _nech. den
anschelnend [tiL 2. Ha!fte des 2. .fahrtnmderts nach
der Zei1lwende worden. Da keine qefunden wurden,
stoh ntcht etchereeoen. ob es sich um einen bandelt.
Perner wurde im sudwesten 'l-er Stadt in Gartenanlaqen etne Sondane
-he'i zwe'i noc'h aufrecht etehenden Satilen amd debet festqea-
tellt, da dtese Saul'an slch nicht in __ sltu beflrtderr, daneben sieh jedoch
ein betlrrdet, der vlellelcht ebenfalls' zu elrrer
geht't;- dcch 'karm es um Hallenanlaqe elnes Gebudes
aa der Stylcbat erst auf elne 'Lange von 46 om stcner festqestellt
werden kormte.
Da im Sden der Stadt, jenserts der Schluaht des Bedtr ey, in der
-elch die der Meter Steunene betlndet, ei ne mederne Barraqeqebaut
werden soll, erusb die Notwendikeit, die dert Hepende antlke Btcke
zu vermessert und zu wenn dieses Bauwetk auch nlcht
unrrrlttelbar von -den modernen Anlapen berfrt ader berdeckt wlrd.
Oas enttke Bauwerk hat efne Langevnn 'ca. 100 m bel elner. Brelte von
6m 'und'jet en den hchsten Stellen n'och aer dem
Beden ertralten. Wie die Untersuohung erneb. handelt es -etoh 'Um zwei
Bauperioden. In .der ersten seneint an dies'er' Tajstetle nur 'elne einbogige
Bcke hestanden zu baben, die 'an dem We,g'e nach Kadol Iag. Seeter
wurde dlcse Brcke umgebaut Jnd er -el ne entrke Barraqe errtchtet, die
unter Ve'rwel"!dung Sootren antlker Bauwerke,herge'Stellt wurde.
Eln Nlvellement der Anleqe ergab,'cla{j etch ihe'r der
der Thermenanlage in '-der StaM' so man wohl a-nnehmen
daif, das gestaute wasser zur Versmogung der Therme'n mit Sade-
'wasser, gedlent
137
In dem rel.. in welchem die modeme Barraqe qebaut werden son.
wurden bel etnem Survey kelne antikenHeste -gefunden, 'So daS <He-
Erric!htung .der neuen Staudammanlaqe von erchanloqlsher Sieht urihe-
denkllch erscheint.
-sel erwatmr. dal1 bel der Reini'gung von Mauern der
Kalanlaqen des Im Dorf etn -in eltu 'beflndllcher Gedenkstetn mit
lnschrlft gefunden wutde, wodurclhsi,dh erne 'frher ausoesprochene
Vermutun'g daB e'Ot1'8'Og der Keimeuer in die Brstunu zehlretche
Ehrendekrete und Ge-den'ksteine eingebaut waren. Zwei _ Altare mit
die hler Heqend ernoebeut waren, wurden von uns
aufnenchtet und etne hler qefundene lnschttftolatte zur .Sichenmq in
'das, Prelchllchtmuseum"treospcrtiert.
138
KYME KURTARMA lll RAPORU (1979)
,
Hasan r,
lAnadolu tmyle bereketlidir. Ama Ege daha da
bitektlr. Buralarda bu toprakler. bu dentzlerde 'byk toplum-
lar, byk zgn kentler, kltrler; sanatlar"

Ege 'bu yana srekli 'bir
Smyrna, Ep'hesos. Miletas, Prtene. Dydima, Magnesia, Kolophon. Klaros,'
Notten. Klazomenal, Erytral, Tens. Lebedos, Lartssa. Phakai, Kyrne, Myrina,
Gryneion, Aeleta, ve Pergamon... qlbl 'b-ir ok anti-k kent renlerl,
kltr ve -aanat merkezleri bunun. gvenli rne:k1eridir.,
yrkrlan 'Ve toprak bin kalan bu kentler
bu gn kaztlmakte, gn yzne bulunan beleler.
qzef-eserler .rrrzelertmlzde korunmakta; ocuklenrmxm bil-
g.iS'i, gr:g''s', iin serqtlenmekte ve turizm hareketinin yararme.
ekonomimizin hizmetine
[zmir Manisa" Efes, Berqarna ve Bedrum Mzeleri bu renlerde bulu-
nan; bilimsel bllmlerde .tkaran ve
toplanan gzel eserlerle Ama tehrjbatlarta
.bulunup rnzelere giren eserlerin yerleri bilinmemekte ve bi-
limsel Anadolu'daki. Ege'deki, lzmlr evresindeki
bu anlti,k kent renlert, 'bu zenqln -arkeolo]t eylem-
lerde bulunan toplum kestmlnln gncel arazi mlkiyetini
lamaarz kullanma yani arazinin srekli .
amalarta 'bozulrrrsst: ikinci konut, turistik .teste Jln, sanayi
tesisi Iin sahlller!n ve arkeolojik adeta bozul-
ve yok yol Son bu bu teh-
'bu -olaylan daha ok
.Kyme antik kenti ren! ve da evresine 'kurulan
iinde temel kazilanyle
tahrip ve sanayi emklenyle bitki 'rts; bu rt
arasmdakl, altmdekl eserleri iin gncel bir nem
Sanayi turizm lkemiz tarthlnln,
yok edilmes,ineg'z Mzesi bu soruna ve'
CL Hasan T. Mdr.
139
ozum olarak -ta bir "kurtarma kaztsr- Bu
, zamanda ,muzemiz 'Uzman personelrrsn hir .alam-otarak da
22.8.1979 gn ve 473.7/135/13413
Eski Bserler ve MUZeler Genel 10.9,19-79 gn
ve oluru ile olumlu \
/ . .
lzmir Mzesi Mdr Hasan-T. Mdr Yar-
Hkret Tek. Aststan Acar, Asistan Ersin
Recep Heosebuncctat ve Mehmet Medya'dan ekibi-
miz, 9.1'0.1'979 tarihinden ltlbaren Kyme'de kazr
Bu olenek 'ilgililerine; karar
vermemlze '\I1e yer 'sem'emize olan Ekrem' Akural'a.
olan, Gven
Fca Keymekanu. Malmdr Ctn'e, bizimle
dan -'iJ:gilenen' Yeni Foa Belediye Ketnal ettn'e. 'd9sta ilgisiyle.
.sevqiaiyle "esirgemeyen, Maklna Kimya Endstrisi
Kurumu [zmlr Blqesl Proje Mdr Naihit Uytun ile
Mustafa Kocaefe'ye ve Kozbeyli, Kyleri .halkma.
rizin veren 'Mehmet -'ile' vesemtn'e,
e.kiib'im'iz candan eunar.
Kyme, .izmlr-Menetnen ve Betqama karayolu zerindedir.
Menemen - yolunun, solunda. .venttoca yolu
lzmtr'e .60, B, 10km. 'krbzi
gneyinde 'kalan ile Yenlfoa. kasaoast arastndekl sahil
zerlndedlr: Kuzey atk olan bir kk 'koy Hedenize
K'yme antik kenti, .. Verilen
iki tepe zerine .ve Kuzeydeki tepenin 50.
4'00, 70Ctm; Gneydeki yayvan tepenin 25,
300, uzunlugu_ ise 85()m.'rli'f. reniri tm (,820)
dnm "IBu alanda ok Arezlnln
Foa'ya olan akmakli K'yluler<ini", mlkiyetindedir. Bu ren elam
Kuzeyden Pet-kim ve Rafinerlst ereerer.
yoluyla, Gney'den Ege Gbre .Ma1kina Endst-
rtst yresi- ukurova eltk Endstrisiarazisiyle evrtlr-
dir. Bu Nernrut Tepeler'In zeri ve cevres! bir ok eviyle meskundur.
Tepelerle, 'etek ..ce dZ:lkler, zeytin zere, 'incir,
armut; palomut. ttlerrbtk gilbi ve -ahlrklarla rtldr. Kuzey-
deki tepern 'en st az bir blm, Gney'deki tepenin
{HCU ucu ve i'ki 'tepe kalan dzlk ekllebllmektedlr.
- . . . i
Ekilebilir arazinin tin susuzdur. Bu arazilere daha ok
nohut, mercimek, rruerr ve pamuk ektlebtlmektedir. Ama ekllrneyen arazi
daha oktur. Arazi susuz, engebel-i iin verim 01-
140
Eski eser- iin arazinin az, aartaylkeslrnlnden
oktur. Denlzf kuzeye dalgal-, sahili kumsuz iin
tur;jzm da. uygun
'K:yme ek 'biral'ana 'Bunun iin ve
gre dzenleyip bulunuyoruz. Bu
Gneydeki tepede Bundan sonra, bir Kuzeyde'ki tepede, bir
eehtldekt Ago-ra ve Ttyatto'dav blr iki tepe' dz"
Ikte, bir da Nekropcllerde kontrol sondajlan ve ukurlan
iBu 'arada, bizden nceleri burada da, ye-
rands kontrol ederek dsrwyo-
ruz. Artcak bundan "sonra. nemi, arkeolojlye
kltrel, ve buradaki saney! e 'do-
byyecek ilgili sorunlar' zerinde
deha daha rahBct ve umuyo-
rum, Bu nedenle 'bu ok olecaktrr.
. .
1'97-9 ka'Z1 rnevsemtnde. Gneydeki yayvan ve daha olan te"-
penin ucunda: tertesmda 'Ve o-nun iki tarla
bulunan Hasim vesemtn'tn 'Birinci tarlada (5) ama,
ik'inci tarlada r(2) ama olmak zere (7) amada srdrdk.
'10XS ve fOX7 metre lleoirrdedtr. Amalan ka-
ztlrs 'grre (IM, 'A2,-A3, A4, AS, AS, A7] ol-arak
'r. ,'" ' _ _
Buna cre 'A1 Mehmet' Jile ara-
srura S m. bir yerde Arnamn
A1 emasmm ls 't x rn.Idlr. Kuzev v Gney ynnde Ama-
mn Gney - Ben 1'5 - 20 cm. derinlilcten sonra, btr duvar
aslg'rll1d. Duvar Kuzey - Gney ynnde Amemh G-:
ney -kenan 5 m. daha duvar bu 'y'ride izlendi. Bu defa
bir yaparak yneldi. Duvar boyunca 'ana
karlar elemda daha olan ikinoi lJiir
duvara :jlkinci malzemesi, rme. -ok "de-
iB'Y!1kl -k''1kl, drt .vesst, ok krrna klre 'Ve
'adi toplama [inde !<Ii,rem'it bulunan
bir amur AJtta1kL,-duvann taslan daha kktr. Bu
alt duvenn yan yana duran dtbf bulundu. Birinin iinde
lolre btrinln btr knk boru.uzeruyordu. 60 cm.
kalmhk, 78cm. 'deri'nl,ik ve 9.'25 cm. uzunluktakl bu duvarln ne
bir -',ait Amanm her yerinde
stten Itfbaren 'srekli ol-arak klremlt, 'kaiha -sasz - e-
rerrrik blr rrroloz kuzey' b-
lmnde 75 cm. "toprak figrinlerin'o
14f
.. qvde. koL, bacak, 'el, ayak ve kanat paralan grld. Buralarda
sert bar taeeka bilrn Roma ve Arkatk
kerarrrlk da,' yzeyden tabana kadar, srekli 'Ve: ola-
rak grld. buluntutar duvarm plk
bulunuyordu. ."
(1A:2) (Ai) '.jn ona (30) 'Bu a-
ma, 1'OXS m. lsnde.' reklne "ters, yani - ynnde
Burada da yzeyden Roma, Klasik ye Arkaik
keremik carearan gelmeye 20 cm. rik nadas sonra.
tulalan, kahntdan .ve g'rld. Yapr
duvar ;izleri, ucunda-daha ok Kuzey -
bir kire kuyusu bulundu. Bu k'1k, bestt. bozuk duvar-
lar blr su 'ilgi!'J, 'nk ecmemn kuzey
blmnde, drt eyn su borusu
boru dlzlstnde tersine, kuzeyden 'gneye
'gel'iyord'u. Bu 'borular.' ya su bir ok toprak su
knknn uc- uca -ge'9iriJip ekl-enmesiyle 'elde, Bu !knk boru-
ib'ir ve sonu helm Ama drt tanesi d'e-kli
vana bir tanesr de blr oradan .da bir -boruyla ha-
vuza balamyor. Bu vanalar borudan qelen euyu. tnce
ve delik borutarla st ya da yanlaraveriyordu. delikler jptal
"bantannde paral'an Amanin Gney -Batr btr- ha-
vuzun zemini ama metre
Bylece 440 X4'50 om. lsndekl havuzun tm oldu'.
Havuzu eviren aerl duvann '50 cm. onu destekliyen rrrcloz
da, 170-cm.'dk. Arta kalan ii. kire
ve tabaka Havuzun
boruyla Bu su
ve havuzun g''reiVini, daiha
(A3) da tepenin Gney - ucunda. kale devanna
ve 'paralel daha- alak ve dzd.
mn bir Amecrrmz hem tepenirr bu sonucunu kontrol
etmek, hem de igrme'kti: 'Burada da yzeyden
Berna -Helentstrk-Arkatk keremik -parelan
Burada fazla mimar:i ,kalint! ucunda btr duvar
paresr, ecunda bir odacrqm' basit I ereaya rktt. eestt
ve' toplama 'bu dzenstz. duvarlar a,m'ur' har-
cryla 5.0 cm, llert 1'05X'124cm.
clvarmda. Tek duvar yzeyden 11'4 cm, ise 43 cm. dennde
bulundu. Bu emada .iki duvar erastndekl 245'cm.
Bu stten 'bir moloz
, '
142
80 '1 00 om. eonra toprak Bu tabakada
bolca g'e'Ometriik' sslemell kerertk paralan bulundu. 170, 185 cm.
dertnltkte 'bulunan paralar ekici oldu. zellekle kulp aralan
dalga motifli ha motifli, omuzda metop iinde zigzag
zernin zerine :izg'ili, fiqrl ve de kl renkli, tek
mat bol paralar A'rkaik
keramlkbuluntusu konusunda en verimliama
Gney Nemtut Tepe'nin kuzeye bakan
ile 'Haslm Yasemin'in armrda, (A4 amastnda) .
'srdrld. eser bir alanda
yeraeserler Bundan on y'll kadar nce tarla sahibi burada
skerken. belki de define ararken !hir, ok byk
'iin 'Yerinden ama Poa'da 'ardan da
lzmlr Mzesi Burada ve
Bu ona yekmbfr yerde; errkaz
arasmdablr de heyket Bu ik'i eser de izmirMzesinde
'bulumryordu. Bu elserlerin yer bize ,g'steri[di. 'bir incir
eltmde, iki duvar duvarlar arasmda blr
errkaz Mzentn
kezt
aiz burada grnen bu stnO ve IGIIP te-
mtelemekle E'8ki ukurunu temizleyip, dUIV8r
ya 'indik devann altmda. liri kesme bir duvar 'grnd,
st ye alt Her iki duvarda uzaru-
yordu. st duvar iril'i utakh.vyessr ve kesme
.duruyotdu. Bu alt duvara 1"20 cm.
uzakta, kuzeyde 'i'k!inc'i bir Ibyk duvar Bu da te-
lolne paralel olarak, batrya ve
A'ma bu :iki 'alt duvarm. 'ucu. 'daha blr kesme yeni
duvar ve odaeskiara Bu kompleks eserden bulunan
yerine uzann da 'incir agaclnI'n kk'
ejkta grlen, 'kesme 'ildnci duvarla Bu duvann da, do-
tklncl '!Yil' yent blr bulundu. bu
ta birinci benetyen. hatta 'onun olan bir Bu
yaztt, bi'r rnerrner caddenln bir duvar duru-
yordu. 'Ilk bulunart ise solda. bunun tam nlmahydr. Merrnet
cedde kuzeyden gneye ha'fi'f bir oytkselilyordu. Metmerfer
zerlnde-ereba izler wardr. Her yola
bakan alt da, araba dingil srtnme izleri duruyordu.
Biz bu 'iki yazttm 'da burada, bu iNSiiru olarak
ruz.IBu konuya buhmtular blmnde ventden dnlecekttr.>
143
Kyme keotrmn kale da merak ediycrduk. Y-ine
Gney Nemtut Tepenin derrize uzanan ucuna btr
'yerde, yine Mehmet terlesmm cney-ben ernmnda," grnrde
bir Ama sonradan bir 'stmr
izlenimL veriyordu; Bunuanlamak iin burada
,Bu' duvar. doal btr 'zerinden
Grnrde ikf vardr.. Fakat blr- 'ka metre
. zeytin vanmda. gmul:p ,kaYboluyordu. Biz
ena bu duvann nn 2'm. uzunluk,
100 - N'Q'cm. ve 1'50cm. bir hlmin
" yerleri" yeriert .
"bloklardr. Yahuz n yzter:i . clrrs, renk
idi. Duvar 'rgs harsiz. bir teknikle -Pazla zenll
ve dzgn yerinde. JIk zeytin rtnden Ieriye
duvann zel'ini actsk. -utakh. 'Ve toplama dzenaiz
-btr dclqu. '15'0 om. sonra 'ana kayaya yasla-
ruycrdu. Burada amur ve kire Biz bu noktada
bu kal:e l yzn Bu duvar dibindeki (-AlS) nolu
amada yine Helenstlk ve Arkalk 'Kenimik paralan
'Bu 'kale uzahttsuu kontrol etmek ve 'bu blrrrdekt
terjemo Gney
blr ama .deha (IA6l adim bu .arna da 10x'S m. l-
snde, Kuze'y - Gney -ynndedsr. Amarun- 2/3 st tarla iinde, 1/3 de
Gneye, 15- 20 cm.Hk sert btr Itaprak tabakasm-
dan sonra, iri rrroloz btrduvar 'Bu duvann
st ve vameca balkan yZl mr. atralrk melez rg ya da dolqu-
dan sonra, 'iri kesme ve vonu taslardan.c daha .dzpn ve daha eski 'bir
Y:z 1
1
10 cm. kadar
'kesme duvar bulunabildl. duvarm i yznde.
daha ufak 'toplama vaouan bulundu. Bu
duvar, amarn kenarurda 'yaparaik, kuzeye
ve erna Bu ,fk'i duvann .alenda. (72) cm. de-
rinlikte, olan ,hlr bulundu. Bu
mavl-Ibeyaz bordurlu. i "yine mavi -beyaz
splrallldlr. sadece bir
duvann ve kuzeye Buda, bu ara duvariri
sonraden. mozaik stne Kale tcrne ve duva-
olarak bu ne daha Yeni
b noktalar aydmlettlacakttr. 'Bu, '(AB)
s.nda 'bulunan keremik fazla
144
Ardhippes ve heykal 'Veren (A4)
kuzey -betrstnda. ona 1
'OOm.
'kadar de'reye' doqru, ltmanm ve
I'koyunlcen g,i'rintili '}'el'iine bir- yerde, yent bir ameda (A7)'
erordk. Himdan 'drt nolu amada 'bulunan
uzanttlanm-kontrcl ,etmek, kyller on pnce, bu
.rada bulunup. tekrar cmlen bir fA7)
to X7. m. lsnde ve ynnde Amarunqney
. hemen .yzeyde :d:ikili duran bir stun g'rldii;Yzey-
den 30..cm. hurnuslu toprakla 'birli'kt.e: Bizans - nomeke-
ramsk paralart.. art:lc1kiremiltleri, molozr ve. mozaik paralan
. 40 cm. derfhhkte arnadelcf btn duvar azten bellrdl.
Amamn kuzey 'kenan boyunca uzanan ve B.SO ni. uzunluktaki devann
_ yZl 'blr [le Bu uzun stnde daha ge
devre btt.duvar daha Bu uzun duverla drt yerle ve
oda yeni" duvarlar 'da .bulundu. Bu gneyden,
keeintllerle :Di'r duvar' smrthyordu. (AL
bir taban blr
Su "'artadaki -odeya (!B) da Orta. ta-
kalmttst ile yaruntiakl nc adaya [c) su, kana-
llzasyon, lJir knk Bu nc -llnde
, daha ge evreye alt bir yapmm bir Bu
100-S0; q duvarlarm tse SO-SO'cm.
yar. Duvartann ejt-et konumuna qre, 'bu amada belli b-ir sre boyunca
ftekrar iki 'lzlentyor. Byk.ana eltkrsrm tle
ara duvarlardahaeski bu--yeprya ait olmalidir.
bijr ka yerinde 1'2-0-18 Dm. ana
bu
c
(A7) emasrmn (AL siyah ve kiremlt-
.leri, (AHC) bir byk- vazonun paraten bulundu. Bu
paralar zerindeki, ibeyaz zemin stne 've mevt renkli' bitki
motifleri ilgi ekicidir. (c) topraktan qiyinik,
lkl fiqrin. tAl kuzeydeki uzun duvarm
nnde 'de 2m. derinlikte edatann kalan (01 kesi-
minde, 30 - 150 cm, dertnlkte adet_ aikke, bir adetfigrin '9U-
hmdu. her yerinde, det1jnJ;i-kler-d'e Roma, Klasik
keramik paralan ,
1979 (7]' eyn- e-
mlmarlyl: duvarlan duvar
mlmatiyll: y'apr1ar,duvar:lar, duvar
Roma 'ait rnekler yazrtlann
145
, . , ..- \
Helerrlsttk bir kamu
klasik ait mimari -reoake ve "henz rast-
.syh ' '
Kyme, kurtanna. 'kaztsmm en buhmtusu. "('A14) nolu amaila
'bulunan AROHIPiPE ONUR ince kri'sltaHi beyaz mermerden ya-
ptlan aztt drt 65; S"Ocm:'d-ir.
okdZ!g'n' ve [ki yzli n
(91,) yan 'yznde (59) elmek 'zere' toplam . (1'50-) __setn .yazt
yaztt, ibir' caddenlrr ..,i/),ir byk-
"nih' yampda, iNS11-rU 'olarak bulundu. Iki duvann
'duruyordu. bakan dar .yZ'u ile, Yola yz
Bu bir .dadaha ncelert yerde, bunun cadde-
nin' sol . 've izmi'r 'Mz:esTne Bu eski
m7, 50,5 cm., Onun
.da iki yz Ve onun da ilk yerde 'kabul edil-

- . . ..", (
Bu nk _YAZITl, GE Bean, L. Robert -ve 'H. Enqe]-
i' , ...",
mann .tarafmdan . ,ve H. tarih-
"ve yeni yazmri oemecnen ok _azbir .b.mn-
dem, her iki bunun da Decret'ler
,- d,izisinin btr oaresr H'er FRi da yz Attlk,
Alollk Alolfk lehenin burda. kullarulmast
''ilg':i eiklcilg'orlmek1te ve her halde

eski dillerine blr ,saY9)
,
, .' . . --'. ',- :.,1
.... Buyanlarda Archlppe'nln, sahtrde yeni, btr Bouleuterion.
ppheelne (Arcllitrav)
'nne bronzdan J;ir heykal qnrbunun
cHIKlj]:ni'esine we bu trenlerde halka an-
lanlmakta. onun uz 'edilmekte" 'dua edilmekte:
btn ly1li-k lln de .cnurlarrdmlmakta: sevglyle.
-arulmektadrr; '
Yazttm zerindeki 'bItince, -Bean'ln
, ). ,- , . . , -
.Decret Ile bunun araeindaklzeman ve konu -kesln olaraktortaya
,'Fkacak, .Archtppe'mn . Kynie'deki 'Sosyal, sanatsal ve
'konusunda ok Kararlarm sonunda o yrlm
d(', gelecekte, .ckronolojlk
dzenleme ve yorumlamalar Iin by:k nem
Arcluppe
:ve' toprak ertkaz yazrt bulundu. 'KOyu gri, renkli
has it bir mermer st :kes(k,
146
bu -mermer, daha eski lbiir stel olabsltr. Bum-
.da defa '15, 8. cn1.'dir.
zerinde ('5) verdrr. kmtc erne yaztlar.cemamdrr. Impareror
-Hadrtarnra ,Iin blir 'onur rercumcst : '. [rnpara-
"tor.Rurucu 'Ve
Bu amada- st seviye-deki Boma.
duvannm bir mofbzfer erasmda bir hey-
kel bulundu. Bu melez st.duvann vealtmda 'kalan.
iri Mak 'kesme. olan, iki byk duvann stne ve ani-
-sma Deha profnlt-mermer paralen: kesme
ve "rnerrner ,Foa -yU"
vatlek birok-stun ;kri,rem
lltl'8-ri
de dolgu malzemesi ola-
Buluntumuz st duvardan 50 om.' uzakta- ve yzeyden

.:B-u buluntumuabtr 'kadtn heykeljnin iri kristalbl, mevtdeme-h.
beyaz mermerden ince Burnu 'le- alru ha":
-lif Arka ';iyice eelan crta-
dan ve' yana n've yan kenar-
.Ian elerrk Kulaklar satbuklelerlyle rtldr.
-dz burun Gz '6ebeklel11 [alanmetnisfir. Dudeklan -.:vr:f
eneai yuvarlak, altt bqyun, gre .. 'Bdy-
nu'n krrtk olan -alt drt
trr: Bu durum, .iklnel kez g'sitefiYor. tm yk-
14, eneden -alna 11 rve' de -8;5. - tn cm-erasm-
Bu' -70 - BO cm, elvartnda.
alt (Ilsteriyor.' Bultrnus yeri ve !>i'limi lnsttu

DalJ1IB ncelert 196,5- Ilk -yazitin' yerde
errkaz aresmdablr hevket :daha ve 'lzrnlr Mzeslne
iEnv: ,4'503 nusunda olan bu 'kedm Bas-
mane'Mzesinde, 1k'II'i'se li-inde serqflenmektedlr. Bu Ince .krdstall,i;
tem!z 'beyaz mermerden qen etmhkh.
mlqferl 'bone ve preftllt olan kena-
bant qerlye, kulaklarzertne ve yukanya
,i'ki vclr _Bu gen bu vcltlerl f ve
arkasmdakl yuvarlak qrntsyle 'bone btr migferi andmyorv-Ahn- ze-
rtlnden. yanlera. eenn "dalqa. ve krvnmfarfa. selenvbone
kulaklara kadar grOnm'yor. Kulaklann meme
grnyor. Dar olan hafif geriye'
Burun hafolf kemerli. ok Ince, .Qk zariftir. Burun
ve alt kazma 'darbeleriyle
141
st hafjf ve Gzler ok
gz 'kepaklan hafif Gz bebekleriise hi
vedo'un, boynu .tncc. ene hafjf"dolgun veovaldlr;
Boyun bst olduka dar: dzenaiz ve itinaarz..-: ve bo-
yun da btn ypksekligi 40.5; eneden
22.5, zerinden 17.5 ve burun
de 1,0 cm dir. Bu bizim yeni daha by'/<,
gzel ve' dalha- az' "Ama. ikls'l fazla
slup, ve zaman qerekir.
i .,
-Sa hiimlne,g'zlerin "bellrstz dudaklarjn y-
zn ve bunlardan klasik
etkisine bakarak, bu Aupustus dnemine (1. Neo -'Klasiiinn;
yani M.S. 1. sonu ile 2. tarthleyebilfriz.' Bfzden
- nce ise, belki biraz daha sonraya'
aittir.
. Birinci amadaki '(A1) uzun duvann
mermerden ;k4'k J;lir fieykelclk cvdeet de' bulundu. ,bu'
erkek 'inc.8',histalli, beyaz merrnerden uk .tnce
ella ve :perda'h 10, 4:5, vekalm-
4 om. boynu.isol omzu, ''elizden bacsk "le .eyak-
ekslktlr. n 'Ve temiz, ve sof yeru kire paten kap:
Giyrm olarek alttav dlzlere 'kadar. uzanan, ince 'paralel '.'j.zgiH, '(V)
'bir khymation lle-orum ze rjne omuzlan. kollan. ve"
'mlyen, paralel izg'i ve ve uzun khyton
khyton'un n etek ie st
Bacak ye ay-aklal'l/Y-D-k'tur. Heykelcik qenel :g'rnts'ile
'erk. donuk, hareketsiz bir hava Bu grnt ve-hava biZ'i, hem
.Arkalk, hem' de Biz-ans eserlerini -ammsamaya biraz daha'
) , . ',' . . . . - '-
ve
" Bu 'yll1ki kazrlarda. bunlardan' (1'2)
adet ve bronz stkke. (1) adet (1) adet (1) adet
yi'k; ve nesnelerv cem
_hkar, kanolller, Hqrln 'boyeh vbrryastz. 'figrl -'fig'rsz bol
keremik paralanndan yoktur.
, , ' , ,- , ,: -' ,,' " '- '-,.. --,
Kyme kanlan.ebu ek ve ok .keramlk rnekleri ver-
-- - __ " ",--- .. _ .-- - i "
11. ,Homa ilerine kadar. .keelnttslz uzun bir srecin
keramjk rfnler.i elimize En erken rnekter pretoaeometrtk-
ait rneklerdlrv.Olqun ve Anadolu
. de -rnekl-erle .
141l
'Bu 'ge geome-trik malzeme arasmda, az sayrda aa olsa, -ge
qecmetrlk ve rnekleri Burada 7. iklncl
He 6, bir-inC'i giren 'Ve bu} dnem
-dclu olarak grlen, -yaben kersr sitilindeki k17
rami'k rOriIerine aiit bazt paralar d-a Ancak bunlar,
Kym?'dB kedat bol Bunun nedeni, bu dar olan
_ve 'iyi __ bir 7, .tebakasma
ileri gelmektedir..
S-u!'n'tul'ar keremik tr olan ve,
izgilerle; yatay vazolar 'rneklerle qrl,e-
biliyor. Az olmakla birltkte Atttka'dan Ithal slyeh ve
fig'r ,tekfliklerjnde 'de ara-
stndakl, !Siyah figr 've (550) dolaylartna tarlhlene-.
bilir:" Az birlikte' Aftilca'dan . ithal eryeh ve
Hgr .oezel! kratar
.anrlmaya meklerdlr. _ i
M.. 5. Iklnol .aner He, 4.
mctlflert ile bezeli Attika ve. bunlarm yerli tak-
j,i,tlenine ait rnek durum, Kyme'dekl Aicha


zg mnle-om ,"kaplaro 'ait "ok
pera Ile Bu -buluntulenn '.
'kap bllrnlerl, bezerne rnekleri ve tekruklert de '
Ancak bu rnekler, bu tipik 'Yer!'i moda alt ve
st suurlanrun belirlenmesine 've .kap -ynlerlrrin sap-
tanmasma yerecek '
i . ' '.
Helenlstlk veoma da, megara
ve Terra Sigillata parlakkumm karamik rnekler! ile dahaiyi,
'daha gzel', daha ternal i ediliyor. ' ,
,
o.uraYa kadar size
arna-ve ve 'OIk bir sre lmde, OK
'. g bir yazttr; bir
heykal ka buluntuyu ve bolca keremrk malzemeyi-an-
Kyme stne, bu malzeme stne keslin
yorum trlr ok
erken bulunuyorum. 'Alma Kyme'nln nemli arkeolojt merkez!
ok g'zel' eser ve bir -ok klTrel
'zmne buhsrebll Bunun ki,
Kyrne'ntn elecek daha' :iyi 'ye olanaklarda. daha ve
-proqramh blr bjlmde 'kearlmasr
,- .
ve
J\LTII'Jl;I_ DI,[EM (1979)
U. -Ali<;IM i
Eski Eserler ve Muzeler Genel ve niversi-
tesinin ile Trk Tari'h Kurumu olanBafra
-caarsmm altmor dnem -' 18 Haziran' _'12 i
1979 ta"tiihlet-j edild( Kurulu, Prof. Dr. U.
Ajknn'm Do; Dr. nder BHg'i, Doent IDr. Yeter Gksu.
Do:'. Dr., Olcay lBirgr; Hendan Al'ktm ArkeoIlg): Yk. Mhn.
/Ad(e'olog Dr. Gnhan Yk. :Mi'n;-. Lam i Alp' e't-insu,_Arkeolog'
Zeynep S. .Sen, Foto Mehmet Ali ve srajiyer dokuz ni-
verette _ -Idi. samsun Mzesi
'Arks'olog mer zden Kltr olarak 'grev ..:
" -' , 'J o' , . ,
ykseltlden 0,)1,- lll, IV) [ktztee
ykseltisinde l'de)
Amalar: Eski Tun, sonlan ile Eski Hitit -arasrnda yer
", .. ve Er-Hitit ya- da olarak tannlanen,
dan _nce'ki dnemlerde oldugu -'saptanan Kat U 'o" daha
, . , -, " ", -,
blr alanda emek ve onun Eski Tun
evrelerini -Bunun-'iCin jklztepe .t'tn 'kuzey vegOney
atmak zere fk'i yer-inde stratiraflk sonular,
.nekropol kesimi, keramlk ve Ik'k:ibuluntu!ai arkeometrtk
: " .
"i. Sonular: Gney. kesimde (A Son,dajl 5XS,m. bovu-
tundak110 gric,l -karede - 4/IV1'f: -16), kuzeyde tse (,H' SOD'da}l) ayni
boyutta 9 -karede toplam'
blr yennde 20.00 m ye;"k!zeyde de i'B,.40'm.'ye kadar.
inild'i -bu<gJ1lk <ivadzeyinden ;' 29.42 m.I .,
_ Grtey keelrnde. evresid'e saptandrktan sonra-
, ' - ,!
6 grid"- karade bski Turi blnncr evreetne
.r-) Prof. Dr. U. AUKIM, niversites'i E<!eb'iy-at fakltesi 'Esk! -nesya
Dilleri ve yesi.' -
Kuzeyde grid - karede de
sonra g'Id -'ka-reda 'Esk!l Tun JiH''n'lbirin'cJ +nHdi,bir gri,d 'karede
_('D3/IV 10),f,s;ki Tun H,rn drt evre'Si Ve bir-inde de to 3/IV 11')
evreslsaptandt.
evresi Ile Eski Tun lll'n 'ilk evresi
ve lJise kelmtuanndan bir 'da 1'1
Bu 'tabaka. retnde hem
L='t&ki ile Er-:Hi'tirt" hem de 'ait an-ak
mlek bit arada bulur '
.Gere'k ve 'Qerek Tunc -ahsao
tamkhk-eden
If. Nekropol Kesimi: ,t979 dnerolnde gri'd - ka-
relerlrrden 6'sl f a basit meydana Gmt-
ler' vatmekta. kollar - yamndp_ bulunmekte,
da "yan yana olup
..
1978',de kuzey keslrrndelcl grid -.;karesind'e21 meza-r

ve 1979 dnemin'de ailan gm'tlerden bezilatma ait
rtn de ,olan vebena kezurmyen grid - kare-
lerinin mezar olduka kabarrk
cstcrmcktc ve bu alanda btr nekropolun bellrlemektedlr.
. ,
1975 yrhnda ikiztepe t'rn
onueblekropol I", 19'78''V de ,Nekrcpol 'ii
'"' - , '. ,}' .
. i .' .
Nekropoi ll'de 'l Bir ,bronz, yzk-;
bir:,iftikpe, bir, bir btonz bllezzc. bronz yz'k ve bir
"nnzrekucu.
.. yer af'an
Nekropol 'IL" daha st llnden 'hem
:trndeltomada keramjk paralanna. hem de Eski,Tun-UI -r-'
rnde enek . mlek kmklanna Daha dertndekt
zarlann evresinde ise, Tun-tl! keramfk g''rld.
'l olan biimin'de"bedeIJde delik clmryan, "sapr
ucumuz 'ise tip qenelltkle hem Eski Tun Hl'de
'hem ide rnekler, Bu verilerin
jkiztepe t'dekl Nekropol 1:1".nin, Es'ki Tun I'LJ eonlerma ve
152
basma - .karusin-
da bel'lrtelfm 'ki, ektztece'de Eski Tun
nl"n acnlanm da eermektedrr.
iii. Keramlk Kk Buluntular: - 'Er - Hllt. 'teki ile
'anek- bu dnemde de bol Tomada
o'k iyi ve Esk]' Tun sontan 'ile ,\Es'ki Hitit",
tarfhlenen .bu kerarrrlk, Bykkale Kuzeyyama
Gb, Be, Bd, acu Karumu'nun IV., llL. ve
n. katlannda bulunan keramtk trndedir ve ttnde Eskj Tun 1'1l trnde
canek c mlekds
Kk o.ulLirytulara ,:' topraktan ok
.pek ok'" da teZigah" 'zelli'klez'j1krettmek
Bu da, .voun rme ve dokuma
etmektedir. TeZiga'h 2- 'J<ilo;g-ramdan fa?la 'bir'
ayll'i zernetjda da
belirlernektedir normal orta-
, 'J"
lama ,300 - 700 gr. arastridedrrj .
topraktan iki kastk fbiri kmktu-l ve dtstl bir fjQrin-.parcasl
l,gjrr'ti r.
Kemik eserler keza llqtntlr : bizlar. spatu!a. brek"

Ma'denf eserler araamca. mezar" hedlyesl. olatek
rtrmzdan Bronzdan delieller.
.ftekl ile - ve' kclcuklu bir balta,
Hilindigi 'zere: kolcuklu baltalaroblr' ka Hp gos"rrerirler ve 'r-
neklertrte aynl zamanda Suriye, sntsttn,
Girif ve Kefkasya'da "Blzjm yaser baltarmz i-kiztepe -
'.. '.. /
iK'at iLevre 'de meydana ohrp. tip Altsar.
Brttk, Beycesultan. Alaca Bo!u, Karumu Kat ib ve'
'k.okenll 'Olanlarla En, benzeri ise, Dn-
_dartepe'dekldir. Bylece. bu 'g!n'k bilqlmize g're; kolcuklu balta
tipt en eski ikiztepe'de 'beHi blr tabakada bu-
i unm'a!kta'dIr. -
iv, 'yntemi
tayini qereken rneklere ortam Do. Dr. Yeter
. Gksu' '11'n'in KalkaHNk !Ve Esk;j' liun i; jklztepe rtrr de
, - -- . - - -'
Esh' Tun llf we ze! tebletler
bkiztepe ll'rrin Eski TUI1'. ait
153
uygun olup kontrol etmek. ;IYir __ '
para- yeniden bun/dan,,_ "rezonans "ynternfde
Sonuta', sz konusu a'
. --
lklztepe'nlnyakm kil yataklanndan Do. Dr. Olcay Birg'il
teratmdan rnekler
C 14 ynetimi ta'Y(lli 'i'in katlann-dan
nan "rnekler Hacettepe Fizi'k t.eboratuvanne teslemedtldl.
-" -; -
Bu arada paleobotanjkvpaleozoolojtk ' B"it .Hk-rapor-
lann sonulenm da,
KafRoJ.i.tik veEskl Tunj'de Aneoolc. 'Ege Adalan. ve Balkantarla.
Eski Tun -II ve Il'I'de' oe Orta ,Anadolu "lle 'kltrel olan,"
tse Eskl Hitit devri tarihi veya "lejander
konularda tuttuu rjklztepe'de 'gelecek dnemlerde'. daha'
apta Anadolu bu-
'!un'acak eserler 'vermeye devam
-J54
REPORT ON THE WORK AT: ELMALI AND
. AViilt" in 1 Q7Q
Machteld J. MELLINK
In the short seeson 'of July '17: August19 conservatlon and study";"ere
'the principal objectlvee..The 'sta!ftf conereted of Franca Callari
resterer. Professor Robert A. Brri'dges Jr., Ilknur))Z'geri M.A,- Nancy W/
M': A.; the of the Department :o'f Antiqui1'jes"and
Museums was' IMisis Saadet IBarufu of the Archaeoloqtca! of

1. Karaburun: lihe painted tomb-chamber in the tumulus at
burun '8xam,jned by restorer' Franca Callotl di, Vjgnale to study 1ihe-
effects of 1Jhe varlatlcns in- temperature 1Jhe seasorra -of the
:the cumuletlva effects of our -' censervaticn lhe orotecslve
oreserve a high 'in the' ton]b charnber, stmulatlnq vcon-
dtttons preva'iling from '!ihe date of cI'Qsing' 'of the tomb to the eeruest
robbertes, and :ol long stretch' 'of time thereafter. Hepular vcettletlon
\s presently. not constdered necessary if ari apprcprtate of
remperarure and -ts malntalned by 'architectural
orcoterons. One of the" chief. concerns is 'to prevent groMh' of
'On 'the wee Thie can "only by llrnitatlon
. of 'access to, the chamoer .andpro'mpt .acncn to extirpate any
, growths in lsolated 'SP'O'ts mi thewa'lls, Chemical
Ineereetten ot .rhe.vartous layers of plaster and oalnt ,witlbthe eortace ot
. , i -.' "'" ,
the wall bldcks. is- at presant observed tn 'a few spots. Samples
of surface depoatta '(colYsi'stin'g of a mlxture of hydrated ltmestone and
gypsu.IJl), are etudred, te lndlcated. for
next tewvearsbefore a prag"nos'hs of .the lbng tc-m 'heatth of the oalntlnqs
'can be made With assurance.
-
The extenor Iarrdsceprna -of the turnulus contlnued with the const.
"ructicn ct.retaintn walts on mree sldes or.en artiflclally levelled entrance
court to "1Jhe East of 1ihe modern entranee "bu'il'din'g .in Which the beee-
mornrmentts nOW corrtathed. EVen tnennqutty.dretnaqe probleme
in the ereburun r ll. when the 'basee rrrortument,
(*) Prof, Dr. Machteld J. Pennsylvalna" Bryn Mawr ,College
155
-was erected Ite.Ieve! was the lowest In the area between the two tumull:'
socn started deposWngo layers of stlt i:ts lcwer edqe.
We coneeucted a 1'5 m. lonq .srone and dr;;nage channel from,'
entrececourt 'Of tumulus iKara'bur.un"'I! elope: erosfcn
. - -, , .' \ - .
of rthe tomulus 'ls counteraeted a stonc lay,,:r. ono' lts
surface.
The .etudy of the frapments -of the baee - monument wasconnnued. ,
The 'broken -piec'e:s'-of doors and lion (s) weredrawn. Robert A. IBridges.
Jr. completed his' drawin'gs and' eectlons ,of '!ihe tornb chamber and tumu-
lue. [Fig. 1). . " ' .
"The Palntlnqs ,?;f ttrearchelc
on the eurface of-the wall bloeka. are steble vhe
condirions of "hurnidif-y 'are to 'those estebllehed in Karaburun:'
Some blocks _ stili extruding tonin whliclh requlre
cleentrm and tureber stu{!y.- Bepalrs were rnade - to thestone 'R,
out 'O'f,the' sa'dl"y treqmented remnents of the,
llmestcne rectanqqlar bese end proflled top -'sfab. [Fig. '2]. .
Line bf frlezes were made at a"seale of 1: 5hy
Callorl. Nency leinwand,/hfaddi'ti'on to, the
1 : 1 watercolor coptes. lihe new, sornewhat simpMfred outline.:drawings
wI eetve as a to tJhe reader of the ccbneetron. T'he,drawlngs 'of
the archjtecture .are ccmplete. ehe detatls .or---the
oHhe romb chamber. '--,
,3. Semayk : '1ihe site remalns partly 'covered so that'
sampiesrof 'and stratlftcattrm -will,. be 'available for
,
checklnq of detalle neededfor . , '
Phe pottery'dfrtJhe trtal trendhes was examlned 'to study the transition
"of the typical Elrnalr pla1in -Early ercrue [J phase (With whtte -pafrrted
'pitchersand" lug- hendfed bowls, .relief - deooreted jars and' lug' - handled
pitthoi) "to the-Early Bronze 11,1 staige wii'h cleary Troy H featu-
res as wheelmade bowrs.' j red- pletters. black and
red- and depa , "and 'same jars and
The majorjty of Itrial trenches yielded EJB. ll ma,terJaJ.- JII of
:t1hE! tyoe descrloed chere ls snerse: it repersents a ftnal. brief staqe of'
in restrtcted erees of an interval, 'Middle Bronze
, .' --.'"
Age hebltatlcn...beqan ln ttte of Same of the burtals
of rrhe'se M,iB, restdenfs of 'in. area. /
, , . -',
will continue in--1'980.
, .
156
ENEZ
Afif ERZEN n
Yedl 'yllllik bir aradan "sonra Eserler ve
zeler Genel izin ve maddl destegi ile -ventden
Enez 5 Ekim- 2S ta'riihleroi devam etrntsttr.
Bu sezon da ok maddi imkanlarla ,1'971
ve 1972' ytllanrrdavamaya V 21 plfrkarestnde
'inceleme' yoluna
i Homeres ve Herodot'da geen, antik bu eo nem]!
liman kerrtf..ve 'kltr; merkezi bugne kadar Hgiy.i gijrme:'
, -
ok imkanlarla ,da .ne eski
Buna elde edilen malzeme enerk
.eskt nemine
cak boyutlara
" Yeni 'kaz! Blaane, Roma ve eekl Yunan
,dnemlerine ait ortaya Bu. klrr ket-
lanrun safnalamu ise de, ok
darIJir alanda srdrlen ")'znden., henz' kesin bilgiler edl-
rburada detaylara' fazla qlrllmeyecekttr.
"En stteki 'kltr Osrnanh dnemine aittfr. l'y1imari ynnden
ek basit olan bu dnem duvartannda ncekl dnemlerin malzeme-
leroindEm yeniden ok
hemen ge Bizans mimarisi yer
gney yznn tamama yakm blr
qe Bizans "krsmr beken btr olduunu
anlarrus bulunuyoruz. temeli 'hlzasmda bulunan ikti eandrk
rnezar da bu dneme 'aittir.
, terneu uzanan ve: harla dzgn dil%trt-
'bloklardan duvarlera sahip yepmm, 'bu. duvarta seviyede bu-
terra sigillata trntiekl keramtk carealarma da Roma
dnemine. ,a'i'!: Ika.tml edtleblllr. Nitekim 'kan o1k
-
CO J Prof. Dr., AHfERZEN, istanbul Edebiyat Fakltesi Terthr Blm
yesi.
157.
qerek bir kire kum ve, 'zerinde
-!, ' , ,
rruzrve tfresko ,E'nez' Akropol'rrde bir Hcma verfesmesentn
karntleven .belqeler olarak ilik raporta-
- da Hcma
ynn-den 'ok arktrr.
- . ' "
R-oma olarak nltelediimlz kltr, ve ortalama, 6 ni.
derinUMe" M... 6. YGzy;Ia:: efi bir Grek ok
durumdeki 1971t -72
-blr boyutlannda dik.
den birpfan jrstertr. tavan yuvalanrta kadar
ayakta bu yaprruu ve gney pseuda-
isadom "bir bloktardem kuzey
ve benduvarlah lise mtyosen ve kalker yu-"
larakmeydana Bu mekana kuzeyden c besemaqr
.meydarra .btr merdiverile Anakayaya bu
merdlvenin .scounoe ve' e:98's .rnekrun yk-
zeri kemerli 'b'ii" geit yeri .1.90sn.
ve g'ney - iiz19rj
1kaiIJisli
'ik-ini'lbicr yer 'ahr.: Bu 'tortul
kalkerden oyularak ve sonradan rlerek yine Gz'eri ka-
vis]! 'bir dehlize arlu-; IB:u dehllz bu _sezon
gneY -batt aer.ndekt nnde bulurren 'hir emeno-e
ve nemin korunmesr konusunda gs'terilen deh-.
llzln )btr mahzenine Bu mahzene geit 'Veren
dlkdrtqen mekan muhtemelen l-lellenlsttk tadtlat geirerek;
kullenrlmayen -gney" blm bir duvarla Bu tadllat
tarlhlenmealne-de tsik nk 1rn1 d-

kanlarda ve Oo-gu
remtklere bu -tadllat duvanmn kuzeyinde
en IM..NI. ait bir' delil ola-
'rak kabu'l edilehiUr. .
"Bu 'tam' ve.; paraler halindelci ok "keramik-
fig'rl-'bir Tki, para hemen 'hepsi 'M..IV,
'yzytlin rlertne kadar 'devam
SIya1h vetnlk rertne ile palrnetlerle dekere
paraleq M.. lll,:'
M..et.' Il. eonlarma gibi 'grnen ve
Atina. Alkrapol nn batr-yamactnoa ve ok
yznden _ keramfklert .. olarak edtandmlan ben-
zerlerqne ,Bu, sonunculan arasmda ile
158
kaplar ekiiel ldedir. NJ...
ait 'ok mubtemel olan -)!bir Gnatlta . , muhtemel
tmel yeri 'Gney [talya'dan Ege'ye belqeletuektedir, '
arreamda elde ok
kulpu zerinde damalara da damalardan Enez ken-.
tin!n M.. V. tttbaren adaarndan
Yine kenlanrmz stresmda brr Hermes.
"arka yznde "ise - Kerikeion .tasvir tuntan 'bir Obol. Enez
.Akropolnden elde ilk A1inos' .sikkes! 'nedeniyle dikkat
ekicidir. 'Bu M,: 41Yde Khios standartlanru- ben'im-
ait
ok dar bir alanda sondajlanna or-
taya 'rk terrakotaheykelclk ve bu
nin anclk nesnlne ediyor
nmzdeki qereklf maddi ,imkan' <takdirde, Trakya
venatta Avrupa ve erken
deV't-i ,a;J{ropoln ortaya rkararak blltm turizmine byk
svlevebtlrrta.
159
SARAYLAR KY-1979
ASGARi C)
Geen serrrpoayurn bildirisinde Saraylar'da 1971'dn bu yana
,
Eskl 'Eset'l-er ve Mzeler Genel nckrocot ka-
ztsuu ve bundan byle Saraylar 'evr-esinde, elstemlt bir
yzey
-nce yzey ve bunun
toplanan 'Verilere' qre, czmlenrncst erkeolojik sorunlar i:in
gerekirdi. -Fa'kat btz mzecller zaman bir m-
dahale btr kurtarma olarak baslamak zorunda
" -- '
antden ancak
llerlemeeiyle konunun retnde nelerln zmlenmesi gerek-
de 197f'lde Saraytar ortaya
' lahtt kurtermak aoeye alelecele .ne ben,
ne 'de Dr. Neiilh bu lahtlin 'kos-
'p'ir "oekrocol amamu
'bizi 'antik -mermer ynlerini sevkede-
Marmara' nekropoln yoiumlartabtlrnesl iin -adadaicl
mermer ve an'tik mermer trca-
retlnde' belirgin rol ortaya zorunda- kalacemua __
rusu hi
Nekropol tekrar yani
jertk arstndarr !bilgimize 'buluna-
malzeme 1978 nekropo! ka-
. zrema. sen ve sistemli yzey yapmak 'zere Ge'nel M
1,9}9"da.Genel ve Trl(iye
Tu,ring ve Otomobil Kul'!bOnn maddi olanaklarla
digimiz.:bLi blr hafta gibi bir sre ltnde olmaama
o 'kadar vemnbl sonular ki, bu yzey
. nmzde'ki da devarp ortaya
Dr. ASGARi, Istanbul Arkeolc]! Mzelerl
,
161
-, - j \ \
Bu' bildtride Saraylar eri nemli konulan ve sonutan
zerinde 'k!i :
1 - Yzey hangi alanda ve bu 'l)'i9in
- atklanecekt
, .
, '
2 - 1979'da bulunan entlk mermer ..
a ....,.... 'Saptanan 9 enttk ocak
. '.
!b....,... !BU ocaklertn mcelenrnesr rS'O\nucunda antik tek-
nrklen rellrkle testere "ile-
mermert ana keyedan 'keserek


/' ' , -
c -r-. tatehlendlnlmeel.
2 - Ocek malzemestntn ttmana Indirilmesi ocak yollan :
bunlar 'adada ilk defa 1979'da Bu 'antik
ne _ _' -;'
4 -rr- 1979'da 'bulunan -eski tanrttlrnast: bunlar bugnk
Seraylar 'kalan -'byk yer
almaktayd i.
S --------.:.. Mae 'Sahada 'bulunara.k_Saraylar Mzeslne
jlB adet eserle .btrttkre Saraylar koleksiyonunun 'adedi-
ni'ye oluyor.
6 ----'-- merrnet ocaklannda bulunan antik malzeme erastnda
en 'nemli grubu olan Korint

olan bu ze-lnde jncetrne sonu.'.
cunda. bir Kortnt kp bir mermer IbIQk-
tm eynrmlarm SOO' sethasuia kadar h'angi
Bildiride bu'
j 'rneklerl'e ,g's'teri leeekti r.
162
DIE ARBEITEN iN DIDVMA 1979
Kiaus ru'cHELT
, Die Arbeiten in Dldyma tanden stett. Nach der 1978
erfclqten FreiJegung der Helliqen Stra{3e bls zur, nordatllcfien rund-
stucksarenee 'in Z.3 wurde. jetat auch das im NW noch
stck in C 10,. eusqeqreben: dert slnd die Kalkstelnplatten des Pflasters,
auch die Handereine der Westseita ausqeraubt. des ver-,
fgbaren Gnmdstcks tst [etzt bls vauf efnenshmalen Stretfen im 'NW'
die Helllqe Strafie vollstaandlq auf etwa 90 m Lanqe trelqeleqt. Die
Ausgrab.ung der westilclien Randbebauung wurde fortgesetzt und die der
beqonnen: ' .
1. Dte HAiLLJENANlAGE au-f der Westselte der Hengen Stra:{3e. Die-
wird 'IIIan der Thermenqasse - zur
Grundstcksqrenae von 68 m langen und 5 mtlefen Halle
mit '12 Kammejn elnqenommen. An ilie N- Ecke belrn Eingari'g zur
Thermenpasse stflt velne weitere Halle mit Kammern, an die slch
- . . "'. '
nach in Hichtunq der 'lhermen fortsetat und die Sdselte der'
T:hermen!gasse beqrenat hat. An .der; HeiJ.j;gen folgt der
scstuce des Straebverlaufs
nach Oaten (lAZ '2). Die -Kammerrelhe 'hat- von NW nach SO
ansterqendes felsilges Gelanda berbaut: die, Kammern 1 4 fo/gen
mit elner tresen Purrdamentlenmq dem Aristie'g, der im Bereich von
'K'ammer '5 'als Kteselaedirnent an 'die trttt. Die
dtqkelt 'besteht derin, die den Kammem 6:'" ,1 O ansteiqende
Fels'abetifladne nlcht wordert tst, um etn
schaffen.
Die fnf mfttleren.Xammern (4-8) etnd um O;80m tlefer aredie
seltltchen. Die 'incler Mttte Heqerrde Kammer 6 unterscbeldet stch
von den ilbriigen durah 'ihra' etwa 2 Breite un'd zwel
Pfellerwcrlagen an der 'Front, dle mit sclchen auf dem Styl'b'b,at kor-
respondterten. Halle und Katnmem. btldeten an dar Hetltqen Strage.
etne p..-nla;ge mit etnem Mtttettrekr.." dessen_Mittelac'hse dutch
Hf8'iler an der Front. 'und -dieda1hinterliegende Karruner
6 betcnt war'-'Zu Setten-des 'Mitteltra'kies zwe'j von
je drel (1 -3) bzw. vler an; allerdings erschweren
es dre starken Zerstrunqen tm von -festeuetelleji,
db. dlese Kammer mit der 'b-riigen ist.
-letanbul Alman Arkeclcjt' ikinci MdOr"
163
164
Der F;ELSBEZIRK beflndet stch sdwestllch hlnter der Kammer-
refhe der Halle. Die berelts '1977 anqesctmtttenen, von den Kam-
mem 4 6 fundamente aus alkstelrquadern.
wurden bisher als oder Nlschersbau Die-
Fundamente heben elnen Umfang von ca. 11 x tem
und ummantelten 'den Auslaufer des nach SO
arrstetqenden Bet der Ntsche der
sdstllchen Lenqseite handelt es siclh vermuthch um elne sehr
sorqfaltiq angelegte, tlef in' den Falsen elnqearbeltete Bettunq
mr ,f\ufnahrl1e elnes aus Hachen Bloeken durchqeschlchteten
Purrdementes. Unmirttelbar I'i.elgt ei'n -Brunnen (21;
dessen lnhalt hang berwleqerrd ern -und densellben
von .dem alleln 297 Bden 'gezahlt wurden : eineoben ausge
bauchte Gefa0form mit ei nem Bqelhenkel. Bel der Anlage handel-
les stch umeine von der Heiligen Strae esrretbere Terrasse
am Nordhanq: der Ole Jerrasae bor Zugan'g au
.
elner Plattlorm, deren ,\:ie'fe-tfelsibelrtung' euf elnen Pundarnentkem
Des'sen Bestlmmunq diente waihrsdheirilioh zur
Aufnehrne elnes. Altares. detri auf der .Terrasse sin Hofraum mn
Brunnen anqeqlledcrt war. Die Anlage wurde. in hellenlsthlscher
Zelt er'ri'Clhtet und 'hatte ofteniba'r dem
Jh. v. Ohr. von dem auSe'r Poroshl'cken':"in situ 'in Kam'mer
4 Punde erihaiten
Der nach SO arrstelpende 'Felsen ze'i!gt zehlretche Einarbei:!ungen
Und 'Mauerreste, darunter zwel weltere Brurmen, eine binter den-
Kamrnem - 9" tiefe eowte Heete 'Von
Pcrcearcftltektur, die mit .einemietwa .tsm langen. aus dem
Petsen neerberteten Bankete verbunden Keramrscne eeeunde
aus unqestrtern Zusamrrrenharrq ehen bla ins 7. Jh. Y.. Chr.
. .
zurck. 'BB'im Bau dcr Hallerranleqe ('?.. Halfte 2, Jh: n. Chr.l
wurde der zur IHEfiltgen gelegene Osthanp der Felsbarre
, .
dte emberoqen. das Horfheiligtum
mit dem Altar und "die "an:schl;ieSenden,/noch nlcht
untersuohten Telle 'di:e:se's bestehen hlieben.Wie
'es schelet. dleoten die an He'j1
liger
Straas und 'rhermenqasse
ertlehteten daeu. dle in dem Anla-
gen "durch etne der Kalserzelt erttsprechende
Fessadenarchttektur elnzufassen. Die AufEla:be und' Ausraubung
des Felsbealrkes erfolgte- erst im seateren- 6. Jh. n. Chr. Die zu
dieser Zeit bere'i-ts zerstrte 'Halle an"der Helblqen StraBe
.ale Arkedenrejhe
3, Oie OSTSEllE DEiR ST1RASSE wurde bisher IL'I der
,i=ladhe '6m Tiefe frelqeleqt. 'Oie' iBelbauun'9 besteht aus
Hallmen Grf3e, die bts zum aendetern rolehen
und rdlrekten Zugang vom .Straendarnm- hatten. Das Matetfal
. waren" altere zerschlaqene Wel'kstoke, Dlese 'Be'bauu'ng 'ist
'oflfenibar gleichzeitig mlt der An!a,ge der Arkadenhalle der
g,ege'n':berliegenden Westse'itb. Nach zerstrunq dieser Haume
wurden Beste vcn. Elrrbauten tesmesrellr. die in zeltllchem
und baullchem Zusarnrnerrhanp mit den Fundementen etehen. dio
in der SpatzeH und nach Zerstjrung der Handebauunq belden
Selten der Heili'gen St-ra{'e (MjNe 7. Jh. n. Chr. terrntnus p.q.l
den Straaendamm Oberla-gerten.
Altere Hes'te wurden blsher unter der etllchen Bandstelnqrenze
beccachret. 'die die 'Pflasterung rn trajanischer Z'eit nlcht
enterden Beden ekorumen stnd. Eswar die Handetefnbeqrenzunq
"der Vorgangerstraf3e [BCS-1O) .sowle eln ber 15m lanqes
Fundament aus !<'a'liksteln:blG'ken AB 5 7, von dem Lagen
'an 'der Westecke emelten slnd Ein breher
auf frelqeleqtes Fundement vedauft in .C 9/10
oarallel zum stlichen besteht caus ewct La!gen
Kalksteinblcke von ca. 1 Tiefe und 'wurde spatestens
bel Anl'age der aUfge'ge'ben, die an dieser
Stelle von ca. 6.20' m hatte der
donr 'tim 1.10m .schmaleren rtrajani'sahen Strae.
4. Die HiBlil.!IGE_ Sl'RASSE des' antikan Dldyrna lvql. K.
Tudhelt, Vorarnelten zu elner Topoqraphle Von Didyma. Mltt
Bejh. 9 Betlaqe 1 Abschrrl'tt 1) wurde auf etne .Strecke Von ber
100 um Verlauf uhd .Handstetnbeqrenzunq
c
stellen.Dtese seit 1907 nlcht wleder untersuchte Streeke, berhmt
durch der -aranchrden- - aber, fast- versessen-
war von' Kaikstelnsarkcphaqen 'gesaumt und
erweiterte vol' in das anfrke Hetltqtumvzu elnem
Platz, der fr p'8S J. tesrestetlee
Stra{3entor.
165
5.- APOLIJON - TEMPEL Auf den Sockelwanden des Adrytons beobactrtete
L. Rilzlimien, darunter die fr den emer saufen---
basis des .. ere und anti-ken
Kcnstruktfonszelchnunqen soll - im nachsten iahr fortgefhrt
werden.,
6;, wurden wte alljahrltch neben den
-lecfenden durchqefhrt. Fr die .zu groJ3en-
Teilnodh eus den Grahl:lll'gen-von dem Ersten stamrnenden
Ardhitekt_ur und Inschrlftenfraqmente wurde im des
Stelnlaqer. eingeridhtet, .i,n dem dle lrwerrterlslerten
Fraqmente ver gesdhtztt und euffindbar
,linStehlrealen werden.
Der" hier . geg'elbene '\Iorlaunge Bertcht setzt dte Kenntriis des' noch
urwerffenflidhten Bertctrtes .oben .Neue in Dloymav voraos..
der Im.Januar 19,79 bel dem VOn der der" Antiiken und'
"1'0 veranetalteten Symposton vorgetragen "Nurde.-
IEln Berl,ellit bee" die !Sait 1i975 - 1979 in
Anbeiten i'&t 'tr _llstaribuler Band 30. 1980.
HOAIS KAZlLAAI
Seyhan DORUK ("J
O.D.T.. Keban ve Projesi Hor!s
lara Mevsim
nedeniyle qeen jki ek "BG i - Ey-
devarn edilmi'stir (".).
. .
. Horis (yenia<di [H'nin Kahta ilesi'ne
'Nehri kenarmda 1'10 hanehk hi-I" kydr. KiHita'dan geen Urfa,
. Di'Yarbabr karayolunun henzin -stasyonundan gneye
ayrilan. olduka -ts km.uk nem yo'! ile kye
. " ,
Kale; Horle ll('yiin'n 1 km. 'kadar k,'uz8yinde, 'Fl'rarr"nehlijnin kryremda,
nehirden- W9 m. y'ksekl,j1kte, ve teretlann-.
dan .dtk tepedir (Res, 1). IKa'lerrin batr boyunca
keallmesiyle 'bir hendek uzanmaetadrr.
Bunun surtera destek olmak ve toprak erraellernek
tepe, hem bu ynde nem de kuzey tarafta, uygun olarak
bloklarla- .Bu kaplama
'bl-dkaj zerine 'kire harla yrrde ka- -
lentn , yuvarl-alk kuleleri -ve kyl'ler;ln
ok Yrrd8\is-e' dzqn dlkdrtqen bloklardan
surlar aamanmuaa iyi bir Ibiinide (Res. 2).'
Yine bu ynde 'inen, "a'l1.. akeyamn clusturutmus st
hafif tonazlu, ;!J?'as'ama'kl1 btr tn'el . , - .
'mevsim gney tarafreel temizlemek
ve planlanm elde etmek emecryla
30 m.'lik temelleri erteya Bu temizlik
lan Anadolu Seluklulan devrine a'irt lslamr sjkkelertn
bol jlde, leltnr anek 'mlek 'ile Bizans ve
a'jt eerameder.
,
/ Or. Seyhan DORUK. n1YM$'itesi Dil ve. Faktt!eiS'i Klasik
Arkeoloji IBl'lim"U"As'i'stanl.
. -Bu 'kazl,l'ar' gerekli O.D.l,O. K-eban ve
'bor '
167
. Kalede kazsya tamamlanma-
nederifyle qelcl 'olarak diye "adtardmlan :p - 9
qeen ameda byk Bu
onbir-ama ile- bu
kalenin 'gney sunma

ansa ve u,Y'gun ola-
rak ykselir .'bir' Ortalama
2.20 m. yz dlkdrtpen bloklerta
toplama
alarflll( doqudan 2.J5 m. bir
3). 1 No. luveda: ,ile_2 No. lu 'oda
1.35 m. ile olmayan
Bu 2 No. lu odaya bakan gney daha sonraki Si-
vuvertenbmsnr. 2 No. lu kuzeylen de bir
.. 3 No. lu odenm bir blm burada da kuzeye btr
1. Nu. .lu doueundaki ana tm
larda sveleren iin gil'intiler
. .
< (c...
Daha 1 No. lu kuzeyl toplama:
kt blr 'bir duverta
ekleneneym tip'te b'lr duvarla oda '1 No.Ju oda,
sura blmnde ve 2 Nu. lu oda iinde yine ecuradan ya-
duvar .
. -
Geen YJI nndeki 'C ii amasuda. dae-
ylnden bir toprakran 0.42 m.
ve 0:20m. ocak zemine deralarak
Inmektedtr. 8aCB olerek ocaqm yanma .btr dellk ve buraya duma-
Iyl ekmesi Iin bir testenin etraf kire
harlr ve toprakla Ocek stnde in - situ durumda
bir ka:p da Benzer eceklar Horts Kyiinde, bugn de kulla-
-O II ve D amalannda yzeyden 1.0m.
lardan amur' harla ynlerde uzanan duvarparelen ile
O III -amastnda yanyana olarak kcnmasryla
i
,ilik 'kanal 'Ve evresinde byklkte kpler
'Her TkI amada hal lde demlr ve curuflann eynca
alenlarde cok ckucu, 'gibi demir' objelertn
olrnaer kalade demir- atlyestnln 'Var

, .
, bulunan ejkkelertn ve analk mlek
AnadoluSeluklulan devrine
. 168
- Geen kalenin -tmls karakterli lklz. tepeler-
den 'kuzeydeklnde yarma blr ama j'ril'i
rm kire 'harla jideta gibi bir durum qste-
'ren zeminin kaztbmast ok g bu 'YIl da tepe
stnden 5 m. kadar fakat henz bir buluntuya
, . , '
marrusttr.
" .
Kale evrestndekt araztlertn tapulu yerlerde derin son:
dajler vaprlmasma -olenak ve
eohdajlar ve kaledeki He ..anrak mlek'tparalan
veren blr Sondaj alenlannda bu
yzeyden 0.70 m. kader mrnelstedir.r Daha 'alt tabakalarda
.blr --
Kale ile Horls daha nce'ki "ydlarda kyller
dan oda mezar Bu oda mezerlann
ve 'kyn hemen. .' kyller toprak
topraktan bir lahit ,ve rnuhtarca Bu alanda da
've 1.gBm. ze-lnde . " bulunan
lahtt ortaya kirtk durumdekllahdln iidaha nce
Buna toprak xaopadocta
dnemine blr s'lkke f!e top.
ele evrelde deha

169
RECENT iN THE NECROPOLlSAT ANEMURIUM
James-RUSSEL (*l
:Arn'on'gst the most of the rulns at the site .of !Anehlurium
Anamur] in Rough 'ls 'Roman rrecropolfs ,that oc-
cuptes the stopes of ceoc Anamur in the wes!! quareer of the-ctty.
Even .today 350- tom!b - butldlnqs may be inden-:
.to date f.rom the f.ir'St to the fcurth century. The "majority
- are slnqle berrel -vaulted etructures, _di-vided into - and a
'burial charrfuer, butmore ccmplex plana were also
"addltlcnal .walled courfyarde. and, even
second erereve wWh stalrcases. A tcpoqeaphlcal survey' of 'line -entrre
cemetery wa's 'c'al'ried- out -from 196'2'1965 by . E-. A'lifldi
Who publlshed the in Anamur Nekropol -lAnkara.
_ 1'971i. This work a desernton of all vrsusre rematns of mosete
'pavement" and palmed wall- plaster.. Si!gni$lcanlt 'erviderioe of -be feerer
sutvlves only in-ebout rhtrty tombs, and '-mudh of thl;s Ls fraqmentary
or of trrrerest. 'Gonslisting for the rnoet part of qeornetric
'or semote reoreaectencnal ornament in theform ,rjf qarlande, srnall
01'- blrds. In e feIIN 'lnstances, bowever. both consldereble
. errrount df palnted plester and tlhe quall1y of exeoutton and general
Incerest of what eurvivea seemed merit soeclal measures. Accordirrqly
Lo 1974 e proqramme comrnenced urtder my dtrection 'aimed-at preservtnq
in s'ltu pa'in:t!ed wal! decoratlon of tonfbs. .
j ,
There ere _three mafn aspects to, the cperatlon, a) restoretlon of
eteucwres: 'Ib) cleenlrrq .ct and cl
prelirnlnary from the "work af res-
l1he Hrst, completed 1'975' under the supervlslon of lan
Brtstow. currently Heseerch Fellow at York Unlverstty, England. 'irwolved
'fhe cotrsolldatlon and reseo-etton of Fthe fabrtc of the bulldlnqs tt!hems'elves
to errcet furfher deeerlorstton errd. watetproot. The work
began bycleari'Jllg'ltle natural earth and veqeteolon from the
'root -vaute. followed by theremoval of1Jhe, oriqlnat r,ehderlng ,and
. .
cl'earving ,df 1!lle spaces between theetones 'of the vaulrs. reoolntlnp
etcnework.a fresh morta'f was ,three successlve-coats,
(.) Dr. "James RUSSEL. Colombia :riiversitesi Uyesi.
171
. . ,
cornposed. Ilke lts Hornan predecessor. oflocal Itme. beacfr- sand and
crushed ibri'ck. Shallow qutters in shori. spouts were. can-
structed alcnq the ledges at -the base of each vault .to 'ensure the. qufck
dtschaeqe of ralnwater. Deeply erodedoareas 'Of the _erde
repclnted .arid drai1Jage charmels dug at thetr baees to prevent-the recur-
rence of dampness. eech tornb rwas an Iren gate.
Wi11h the torrsbs now secure from weether and vendajlsm the palne-
taking work of cleernna and the wall -palnttnqsthey contatned.
may 'n'gw prceed the assurance that ,They )l.re not Hkely to 'suffer
damage -ln thetmmedtete future. On the basls of teets cunducted in 1'971-
end 1974 on areas of olaeter whereealrs nad formed thlck
over the surface or where mlcro - orqanlsms had caused extenstve.etatnlrrq,
Mrs. Parnela French. 'Institute of .Archae'ol'ogy in Ankara, devised
effectlve rrtethcds for remwing both substarrces. These have now 'been
epplted by a team 'of. conservators under djrectlon in
the two rombe where work ha's concentrsted :dU'rling the two 'full -ecale
seesons carrled oult lin 1915 and 1979. 'sheetltke deposus o'f sajts
were flrst rerrroved from the pelnt - laver mechanlcally. where the
lncrustetlons were he:avy, cleenlnq was factletated b'y-the caretut use of
a dilete ecid solution Jtoremove 'the - upper parttof the depcsst. The
thlin I'ayer' the - painted surface was then
removed. w1lil!h mechenrcel tocle and ecalpels. -Ihe cleaned erees were
then washed. ualnq weter- spreys. Corrrpresees, made 'df cotton wco!
soaked 'in werer. were applled to 'remove enytraces 'of trhe and rts
by-products produced during the treatment. Hnalfy to prevent furtfier
soread of mould, cleaned surfaces were epreyed wit'h a fungicide.
. .
Frorn an porot of view the process deserebed has
producedg'ra1Ji
1
fy1i n'g results in the 11wo rombs treetedto date (A .Vil 2 and
B '11-6).. 'Same -ct the paintlnqs now have beeo and
. . ' - ' . \
Il'luserated in theirori'gi-rial corrdlticn by Professor aoseobeum.
f.he lateet treatment, however, colours ereeeen to be
and freeher tjjhan was prevtouslv euspected arrd numerous detes. hlI'tJherto
obscure. to ts jf the
conctiotion of the tWo flqured panals on the fece. of the vaulted
cellfnq of the onte -chamber of B i 16 before and after, deaning is
comoared (Fl'gs.1 and .2). They farmed pant of a!arg'er.dec'Ora't'i.ve
echeme covering)he en1Jlre. of .whicih o'nly ahout'- on-e half -now
remains. It conS'isted ol two compIste oycl'es 'of Sea'sons wi1!h
a .)a-rge roundel at 'the centre containing a perhaps
the 01"- Annus. The fjrstcycle' 'is' a of ':wre'a'th medallians,
eaclh Ib'U'st of '8 lIhey 'alltemate with the s'fcond
172 .
group, in 'wh'ioh eaoh Seesen appears as a wlnqed qentus a
rectarrular frame. In additron to the 1f.vIIo well:preserrved figures of Winter
(the heavtly- ga-rlbeQd bust 'the and the standing nude figure of
summer tn ehe edjecent panel, Iboth prevlously known. at least In outne.
.we can :now add two further Seasons tn framerrtary conditlon, netthe-
of them vis'llble before in the roundelopposite Winter at the
West end of the Clhamber appears a buet clad only in a cloak;
-ldentlflable as 6prlil1!9 from a the roundele a second
rectangular panel 'contalns wlnqed youth, surely Autumn, also
elekle in,his left hand' -Ttreee new diecoveries make
it possihle to coropleie the sequence of both cycles.
The 'oleading of the survi,ving surface or "theeoutti wall of the same
chamber ylelded an cven more resuft In the unexpected pressnce
of flqured qroups .totally beneath a blackened eecretton of
organj'c" mould. The tf-irst was 'the upper par,t f a youthful male draped
'ina red stendtrm frontaHy wsrh his head turned to ieft (Hg.
-3). Hle attrfbutee, wlnqed c ap and. ceduceus, and the E:PMHC
idemtify him as Hermes 8 famtllar figure in tomlb deco-
From the of h'js'glance and qesture-of. his rrgiht atm
may presurrte leest one other f)'g'ure, to 'his left. The
lerters of 8' diprnto. X'H, ldentify cher as Peyche. whose persooifled
-preaence lll' aasocietton witn not uncomrnon ,in a tunerery
context. To Herm6s' appears "a winged putto. rtaked except for a
etrep. 'str'idin'g ehe The sbove ldentlfles 'him as
Pothes. 'Alsa before cleanlnq, butJri much poorer waS'
-fi"gured group focated in lunette ebove the' door to an interler
.room 'at the west end.of the 11, can 'be udenrtfled.... 'as a
man and wcrnan, presuma1bly dice;sed and his wife, re'cJ.ini.n'g .stde
by elde on e couch aqainst a lrg!ht backqround decorated wlth rose
blossoms. Eadhi's cladin a white pa-ment with "dark green outline. the
women's body partly concealed betslod that oF .her husband. Vislble im-
medtstely ebove her head, restson a clark green cushlon decorated
with red crosses. je '8 two - line tat reads o BilOC TAV-rA Ilthat's
all there 'is to .Iife'), a' well attested funerary fmlffi'uJa from the
Roman Empjre.
Excavarion _carrird out in the ':of Tom'b
B i 16 has a-l,s'o produc-ed '8 number of 'si'gniiii'cant -rhese
-include of painted a mosaic
menJt VViitih' a ,yine :s'Pr'Outing from a chalice as :its mQtif. T'he
cTearing lof de!bris 'nOllt!h of :tJhe "same exp'O'sed a sta'ircase
leading to an earJIier vaulited structLJre" part].).' djvided 'into a
173
ratseti ,tomifi -ohamber the rear and a mosale paroled'vestibule In front.
The scene of a wirrged put'to g'rasping aspear, to 'confronr a eoorted
boundlng towatds him forrus the of t!he panel
4) of the mosete. In rhe corner -of the vestibule a platform
surfaceencased a larqe wlth ererecd base. clearly tnten-
ded. for rpou-r
1
i-iTg hbart.i-ons to -deceased. These and 'other diecoveries
have made it possjble to clarify me butldlnq - history of the ccrnplex.
Most was e massfve reconstrucncn sometfme early in the
founth century rtihat,added,a leen to aleeve to ;fIhe no-I'th'wa[! of the patmed
antechember. thus.encroachinq upon the stetrceee.vrbe 'Of the
aleeve .was plastered and painte-din a rnarkedly dlffferent sbyle from the
earlter ecenea. but consestent with the date.now establlsbed for ttie new
conatructron. T.hese have ,als' tcleaned, 'and alrhough
eptrstance has iheen added 'to, wher was prevlously known,
numerous mlnor detetlsuf conterrt aod colour have been hr'O'ulgbt li'gtl""
174
PREMIERS SONDAGES SUR lE SITE NEOllTHIOUE
DE CAFER 'HYOK (region de:Malatya, Turquie)'
. ,
Jacques CAUVIN C')
et Ollvler AURENCHE (U)
L'Umte de -n? 17 du Centre de Hecherches Archeoloqlque
(opNHS) a entreorts. (en -octcbre 1979,cu ne premfere campaqne de sonda-
qes sur le slre de Cafer Hyk. dans'la de Ce
'a ete decouvert en 19rJ7 par une eoutpe de cretuercnens des 'Uoiversttes
d'jstanbul et Arrkare, au CDUr:S de prospecelon prellmlnalre de la zone
menacee par -II'a const-uctlon du barraqe de Karekaya. 'sur e).
Le 'siite'$'8 trOUV8' a ersdren 4'0 -krn au NE de Malatya, au conifluent de
l'E:uphrateet d'im coura d'eau satsonnter. 1'8
Le sirte se presente -actuellemerst ccmmc uno emlnence artlflclelle
(hyk), dblongue, orlentee Bst-Duest, de- 150m del long 'sur '48 de
large en son rnllieu. L'extremlte Est e'ebelsse oroqresswement "car une
pentedouce jusou'eu ltt lee pentes Nam, Oueet et
Sud 'sont 'en ptus ebrupres. er entalllees El leur baae par des
.canaux d'lrriqatton 'et des fosses ernenacees pour la plantatton
fru'j,tlers' (fPg. 1). tegen3ment en contrebes devces .rarrqees d'arbres.
a'etendertt.ceur tro!s ctes d tell. des champs culoves. eux -mernes en
posttion domtnente lpar rappoet.au/ -paysage alentour. ces chemos. que
les prspecteurs jde 1
1917-dooi;gn-ent
par les exoeesstons de -terrasse
Nord- -terrasse Que'st et ;'terra'sse Sud", leur ont la plus grande
partic des-Induatrles lithi'que et cererntqce recuerlltee alors. plus eberrdantes
que sur-!!e teJil l-ui meme.
(0) Prof. Dr. Jacques CAUVIN,' C,N.-R.S Unlte'de Resherche Aroheoloqlque
(00) OI!ivier AUAE!NCHE, .:': -
(1) L'equlpe de rfoules .iMM. -Cauvln, mattre au GN'RS ee
O: Aurerrohe, charge -de'reC'herches eu GNRS, 'M. le Miere, ceraeroloque,
teclmfclen. NitE, M. D. iRa?, ee MHe. N. aelken. aeme
cycle-e -'I'Uhivers1'te de 1. Mlle.Susan Bayan, conservateur au Musee
represerrten La Dtrectfcn des 'An'tfiquifl:es. Nous La remerclons, alnel que M. tsmet
A'lgedi'k. Oi-recteur du '!\Ilusee de Malatya, pcur - Fetde ereeleuse qu'H nous om
apporltee pen'dmt La tourlle.
- (2) M. LowerEuphrates Basin 1977 Survey (Lower Euphretes project Pub-
ricatrons, 1. Q, iM.E,T.U., IS't!aribul, 1977), \11'. 57-59 et 1'1. 54 et 102.
ii resuleejr. a ,iJrerme,re vue. de 'la 'forme bizaerement "oblcnque, et
resserres en son rnilieu, de l'emlnence cerstrale. qu'eue pouvalt n'etre
que 'le requat telt vaste" empute d'tme de 'sa eurface
lnltlale pour Jes de te cuiture. se pouvalt ausst que 'la ferre
_ ,_, . t
meme du tell, repanduecsur les cultlves qut '[e ce'lrurent, fOt
enpartie ol l'crlqine de I'abondante industrie recuetllte dans les labors.
II semblai!!: y evolr eu, correctlon de nlveau, pour
. ,
.traesformer en surfaces planes et une emrinence plus 'large
EI et en 'de son sommet la
C'est en tanant eompte de eette 'hypotheae que nous "decld 'ames de
oonsecrer !a uremtere camcaone, nun eeulernen't EI 'des sondaqes .stretiqra- '.
phiques sur le teli, rnals EI -un reperaqe, par eondaqes .multlples-et peu
etendus rmplantes autour du lui -mmc, de I'ezterrston reelle du
qlsement primitiL. La di:f11iw]te La trouver lde la main "d'oeuvre sur' place-
et 'la repu'g:nance des des charnpa-a .. nous lea son-
der: ont ccnsldereblernent Hrnl'te tes travaux de-cette cempaqne.. Outre
deux sondaqes Isondases 1 et 2) prablques sur le tel'! meme; nous ile
cmes 'en entreprendre qce deux avtres 'sur, lee parttes des terrasses ..
qul lul sont contig-ues, soit, la terresae Nord, le
sondage 3. et, la terrasseOuest, la scndage 4 (fig. 1),
SONDAGES SUR LE TELL.
Bondage 1.
. ,
Sa-ns cometerle cana'I d\irrj;gation, deja siqnale. qul 'entaillagt ee'bese.
le flane Nord du tel,1 se rrouvalt.... profo-rdement- entame.: ....-sur presque
toute ee bauteur, par une cerrlere, d'uned'iza,j'ne de matres de lon'g,
creusee recenwnenr per lee habttants du vllfaqe pour obtenlr de 'Ira terre
a brlqoee. Le de cette can-tere. ncue.a la coupe de
depart paul" un scndeqe dez dont la esi la sulvente :
couche.A: de O El O, 40 terre plerreuse remeree.
eouehe iB: de 0;40 a 0,90 m, sediment orun.plus compect; avec poches
de cendres El l'Ouest, quetques tessona de Et $'011'0-
rlte que des te'SSOIlS au' bruns, plus gros-
sters: une dlzefne 'de tres fragmen'ts d'obsrdienne.
ecuche C: de 0,90 a ,1 ;40m; tessene 'rares: une vlnqtalne de tres
'pettts fraqments dont 2 lernetlee 'et un pedoncule de pointe
de tlecbe. . .
,
couchea D.- E: de 1.4D a 2 m; deux ltts de-gros galets y sont
lnterstretifiee avee de I'argi:le contenant .des traces de pellle. Le son-
176
daqa e'est en fait entonce dans l'epatsseur d'un gros mur, oont les
l'imltea leterales, non rerrouvees. paralssent exterteures EI ceJles de.
sondaqe Le premler m pierreux comprend une seule assise de qelete,
urrls par du mertler arqtleux, Le meme mertler (terre eLi: palllel etale
'sur 15 it 20 cm d'eoatsseur. seeare cctte assise du ne lnferleur, qo!
ccmprend deux asalsee de rosses ererres bloquees pardes galets
plus DU du mertler. et reposant sur un calllcutis. Aucun
tesson o'a ete ItroUlVe a ce nlveau. Le mateelel tlthlque est plus voluml-
neux et esencent que dans les couches superreures. ii comprend de
retouche. sait un ractotr C,fi'g. 2, n? 4), un qrattoir 'Sur ecter.
17 eelats. z lames, 4 leneueset afreqments de lamelles.Toutce materiel
eet 'en o'bsid'ienne qrise transluctde, verte lDU tnonstre. frartslucide sur lee
bords. Oette a Ilivre de la teune en cente
couche F: de 28 2,30m. Separee du 'nllveau precedent par le calll-
ouna. ecuche est une ten-e bsune. peu pterreuse, farele de parrt-
cules charbonneuses et a. Hvre deux tames - fauclllee
entteres (fig. 2, n" 1 - 2), un fraqment 'de lame 8 crete. one lame retou-
ohee. 6 Iames brutes. 3 fragm8'nts de lemelles, 8 eelats. 3 fl"a'gments
nuclelformes et une dizaline d'esquihes, le tcut en dhsidienne.
couche G: de 2,30 a 2, ,95 m. Sparee de F par un mlnce
la ecuche est de meme netu-e que la' precedente, m.,gi's parait un peu plus
cendreuse. EiHe a 'llvre, en obaidienn e. une larne -faucllle Cfig. 2,n
o
3).
2 lames et 6 tranmeots de Iemes. 6 fraqrnents de lamelles. 3 eelats. dont
un retouche. 'un nuclejfotme et une quinzaine d'esoullles. Le
scndeqer arrte a 2,-g5m de Ia sutface du ten, n'a pas erresnr Le subet-
raturu.
1,1 aoperart done que les coucbes A a C corstlennent de la ceramlque
d'epoque htstonque. et que lee nlveaux
commenocnr a la ecuche D. te mur rencent-e en D- E temorgnede la
pressnce dune architecture de eterres On remarque que I'ob-
est le eeul materlau represente dans l'tndustrle Hthlque.
S,ondage 2.
!Le deuxleme -scndape, de 4 m". a e.te. knplante dans la partre Est du
teli, une seconde carrlere de tert-e El briques l'entaltle. peroendscu-
lelrement ason g'l"8fld axe. Oontratre ment au sondaqe 1., celul- ci n'avatt
pas but d'exolorer les rsveaux les couches
des. On a done cronte de la esnchee recente pour creuser au pled meme
deIa coupe.
'la ecuche rencontree de OEl O, 50 m esr un sediment brun cerrdreux
mele de et contenent quelque-s cssements
177
d'animaux, des eelats et une lamelle de stlex. Corrtre le bord du
soncee. un emas de gms alete avec une meule a et un
alttre fragmen! de meule, corrst'we sens daulte la base rnur.
A 0,50 m, on a rencontre dans la moare .Nord- Ouest du carre une
tessa-fover plus ou molns eireulaire (1,10xO,97m), Ei en cuvette.
profnde de 0,20m, et rernplre 'de charbons, de elerres fendues par le
feu et d'osaements. De qros fragments de chatbcn taptsaafent le tond
de la tosse: des caerres. d'un drametre de 20 a 30 cm, etelent placeea
El sa peripherie au contact de sa paro! rUbeNee, d'autree couvraient
la .surface de la tosse. par dessus les charbons: elles paralssalerrt avolr -
ete rntttaiement posees sur les bralses. Les oascments (gros nrrnlnantsl.
scuvent routs par le feu, se-'frouvaient-ega'1emerrt Bo la eurfece du foyer,
qui adonc cu serwir El la cutsson des vlandes, cornrne certalnes fosses
El galets 'CIe Murevbet 111 (3). Cette fos-se - foryer ocurrett avclr ete creusee
parles premlers occupants du sete.
Au deesous. en effet, le subs'trat eterile est fo-me lpar un limon
brun dair, avec gra'V1ler et passeec sebleuses. A la dlfference du son-
daqe 1, 'le scndae 2 a Iivre eesemreemem une Jrrdustree en sex, en
pettte quantlte : un prtsrneaque a Iameltes, une lamelle. 3
eelats. L'cbsidierme n'est representee que par uee lamelle.
SONDAGES AUTOUR DU TELL.
Sondage 3.
-Le sondene 3, de 4 a ete Jrnplente a la Nelere merldlonale
charrtp cultlve sur la 'Nord. c'est va-dtre t-es pres du teli.
'dans sa fcrrne actuelie, a 1S m au Nord du sondaqe 1 (fig. 1).
. ..
Apras enlevement d'une ecuche romanlee (A) de 0,25 m
d'epalsseur, 'deux couches. orcoablemera Bronze Aneten (B et C), oot
ete rerrcontrees jusqu'a 0,60- o,eo en tenant compte d'un pendaqe
Sud- NOl'1d. De la cerarruque en place, ebondante, en Ibien lustree, .
rroire cu r('mge, prowenc de la ecuche B (fi-g. 4, n" 11, 13 15) La
ecuche C a Irvre quelques tessons de plus qrosstere. rouqe
avec un tampon vepetal {?l. Un fraqrnent de mur de plerres dans I'angle
Nord- Est du sondaqe confirme qu'Il s'agit Ibien d'une lnstallatton en place.
Ouelques oetlra eelats d'obsidlenne sont presenis dans les deux couches.
ainsi qu'en '8, un qrattolr sur eclat (fi'g. 3, nO 9), sana doute ramonte des
nlveaux plus profonds.
[3) J. Cauvin, -Les fouilles de Mureybet (1971-1974) et leur signoification pour les
origlne<> de Ia au Proche Orient .., in Annua! of the American School
of Oriental neeeereb, 1977.
178
'De O,80,a 1,70 m, olueteura couchea necltthtques iSe succedent sans
. aucun tesson. La ecuche C 2 em: un gris catlfouteux, fa ecuche
D fa pert- de 1..30 ml , tres oesrtere. contenalt des f-o-yers. Le materlel
[Iifh.ique comprend une grosse meule en roche vertc Icouche C 2J et des
outlls d'obsldlerme : une lame vfauctlle 3, na n, 2
trernents nrobables d'outlts anetoues (nA 2 et 3), un qrattolr S1Jr
lame (nA 5) tt encoches laterales opposees. diversee James et
de' James a retonehes etetes ou .ebruptes (nO 8), au a crans Inv 6), un
petit rectcrr (nO 7) et une vingttai'ne d'eclats. On rencontre auasl une
larne vfauctlle In" 4) et un qrettolr sur leme (nO 10), en ellex.
Le sondage a ete arrte a 2, '60 de profondeur sur une
terete de partlleules etebllt
non seulement que l'occupatlon neolrrhroue debordalt la surtece eceuelte
ci hyk, rnals qu'H 'Sn aUaPt de meme paul' l'etebtlseement de I'Age du
Bronze, qui oonsmue les superieurs du sandraU8. La -terresse
Nord sans doute pertse du teH jusqu'e un polnt que d'autree
sondees, tmolantes au nord, devrom etebllr.
. Sondage 4.
Ce sondaqe, de 4 m", a ete smotante sur ta terrssse Ouest, a La
llslere d'un charno cu'IJtive, !tre's pres d-e I'eminerrce prlnclpate, dans le
protonqement occldental de son axe (Hg. 1).
La ten-c aralbol'e de surface a llvre quelques tessona 'et fragments
d'obsldtenne. Mais des 0,'30 m de pro'fondeur, apperatr une ecuche apar-
ucutes catbcnatees. sembleble a la ecuche E du eondaqe 3, puls, Et
le Illjman ibrun cleir a qut est le substratum eanrrel du
site (of. sondaqe 2).
II epparejrdono que, contras-ement a la terresse Nord, La -terrase
Ouestest antterement naturetle. tes ebondantes vrecoltes qu'y fiiram
lee .prospecteurs du site devasera provenir d'eoandaqes de ter-
re effectuees lors du remodelage arttflclel du rellef prlmttlf du stte.
CONCLUSiAN.
La eampagne 1979 oermet de rtsquer quelques preroteres conclusions
sur l'ocoupatlon de Cafer Hyk :
. 1'1 es! ecact. ccmme I'avetent les oremters prospecteurs. que
crehrstortque deborde lee contours de l'emlnence actuelle
(hykl . Oependant, at ce debordement est prouve. au Nord, par le sende-
ge 3, sans que les limites extrmes du slte etent pu tre elles - mmes
preclsees, n'est pas conttrme pour la terrasae Quest Isondae 4),
malg're tes recoites 'liil:-hiques 'naguere e#eC'tUees
a sa surface. Le cas de la terraase Sud, elle auast riooe en industries de
surface. n'a pu etre a1boroe, fau're d'autorisa:tio-n de sondage.
179
Les nlveaux superteurs de l'emtnence ccntrale.. solt lee 1,40m
superteurs du sendane 1-, som attr'buables a l'epoque hletorlque. Le
-petit nembre des sana formes ceraotertsuques, ne partnet
quere ptus de orecteton paul" l'Instant. La bese, sur au moins 1,50 m

!Une occupetton. probablement du Bronze Aneten. debotde sur la
..terrasse- Nord, ou elle egallement un neol,lth'lque a -ceramlque.
-Iscndeqe 3). Ou remarque que ni dans ce ni da-ns; le sondaqe
1, sur [e tel! hrl -mme, on n'a po' observer de rtlveaux intermedialres
retevent. eolt du Chaleolithique, soit d'un Neoltthtue evec
Les te_5_son_s__ dans la couche B dusondage 3, qul
presentalent, a premlere vue, quelques avec la O'PBW,
paraissent blen, par leur terme. se rattaeher au Bronze Aneten (4).
La eresence a Cafer Hy''-k d'un eens cerarnique a gros
murs a soubasaement de qalets est l'e principal resultat ccnnrm par lee
sondages. On rrotc presence de materlel de broyaqe Imeulee) , et d'un
outlllaqe tatlle esaerrt'ellernent dans evec une pettre qusn-
.-tite de sllex. L'cutll 'le plus souvent est celul que nous in
-teroretons orovlsotremem comme un element de fauclile : mor:p1lologi-
quemerrt, cet se presente comme une lame epetsse a retonehes
b'llaterales phrs DU moins denttculantes (5). Lorsque la ptece
. es! complete, comme c'est le cas paul" le n 1de la fi'gure 2, alnsl que
paul" ohraleurs lames trouveea en surtece. on ccnstate que ces retonehes
'ahl'upres deselnent. de et d'autre. deux longue:s echancrures eritre
des extremltes plus torces eti: non tes treces dusee con-
.eletent. en des plapes cmates 'le' !'Ong des deux bcrds. avec de ftnes
stnures l'O'ngitudina'les attestant une actton trenchente.
Des et des raclotrs leur "ecnt dans ces sordaaes.
et S'Sfl'S doute aueei, et .lon en croit en eurface. des
comtes de 'f1lahe:s en obstdlenne 'et en silex, et ,des haches pottea en
pterre verte.
eet ensemble presente des analeqres certalnea evcc de CaYn.
On peut done attribuer le neolithlque de Cafer Hyiik .eu

,(4) Nous rernerclone Mme. Ufuk Esin oour lee qu'elle noue a donnees il
ce evlet ..
(5). ces preserrteot souvent. par 'leur etroneseee. .l'aapect de meches ou de
pen;oi,rs, lcraqu' elle'ss:ontfra'!J'meril:ees; mels aucune plece sonere ne jus:Ufle
jusqu'a cette Una etude technclotque plue
-en eours> tl -leur sujet. - '.
PERGE VE
.
".
.-
,
i
,
"i
]
,
(
1

.... '"
,
Plan 1 - Perge 1979, kent
i
-1-,

i
,0_" , ~ , _
,
~
~
",
,1
~ J
O o
_
<o
d
,
Plan 2 - Perge, giiney hamam
Resim t _ Perge, gney hamam havuzlu mekan.
~ i i -
Resim 2 _ Perge, J/2 Caddesi.
Resim 3 - Perge, 1979 heykel


KAZISI 1979 .
PAMPHVLlA SELEVKEIA'SI .
. .....
..... ,""
9
kent
keia 197 ,
Plan 1 - Seleu
___',
o
-.- ..
,



" Fe": . o'

.1
,

.
,
i
"
L
"r
,
i'

.."

Plan 2 - Seleukeia Agora

Resim 1 _ seleukete, 10 Ne/lu mekan. Taban
-v-
SERE i M A N 1979
- v -
Resim 2 _ Knidian amphora from earce of Helienistic shipwreck.
Resim 3 - t e n h - scale study model of eleverith- century wreck.
-VII-
1979 VILI
Resim 1 - 1979,. K
Resim 2 - A i .a devety zemin zerine siyah bezekU paralar.
Resim 3 - Ala antrasit rengi Karaz - Khlrbet Kerak.

ERVTHRAi 1979
..

...1
.,,"
""
' ..

, 1
i , i
ERVTHRAI 1979
NEUE GRABUNGEN iN MILET
Plan 1 - Lageplan des Heiligtumes auf des Humeitepe mit Besten der Stadtmauer
sowie dem Tempel und Bau A.
-x-
Resim 1 - Bau A Vogelschau von oeten.
Resim 2 - Nordest Ecke der 'tereassenrnauer stlich von Tempel auf dem Humeitepe.
-XI-
Resim 3 - Terrakotta - Statuette einer stehenden Frau in Chiton und Mantel
(2. Halfte 3. J h. v. Chr.) von Humeitepe.
Plan 2 - Obersichtsplan der Michaelskirche und des ateehetts Palastes nach der
Ausgrabungen 1979. _ XII-
--
-
iW

\i

,

'-
,
,..
n
_.
.
-:

pc
..i
'i
,
"
..

ii
, i
-.
,
L) i
.
ii"
-
"
i

1

-.
.
i
"
;iJ
-

-.
1'--'
i
.....
,"1 0-
,
o
J
,

"
il i
,i
i,
,
.

.
_.
"
ARCHAEOLOGICAL RESEARCH AT SARDIS. 1979
,. ,. ,. ,.
'00
00

00
i ~
i ~
i
-
.. .

LL
,
i-
..
~ . ~

o
" . . .
--""
,
- ~
i
,

-
--
,
v
~
v

/ .
Plan 1 _ Leeale of monumental Lydian buildings.
- X l l l ~
Resim 1 _ -Fallen wall and roof rematns. of Roman avenue ambulatory and inscribed
marbel cyllnder.
Resim 2 _ Trial mcntage of reereated Lyclian root and revetmcnt ttles,
geecnsrrucncn Project.

KURUCAY HY KAZlLARI 1979
Resim 4
-xv-
ARVKANDA RAPORU
.\HYh.\,\'IU
luuuruu . ....
Jj
Plan 1 - Arykanda 1979, Harnam- Gymnasion.
o L..
D
......................._.._----'
Plan 2 _ Arykanda 1979, Bouleuterlon.
-XVI-
Resim 1 _ duvar.
Resim 2 - Hamam ile gymn'asion duvar.
- AVri!!!.
,
-XVIII-
M
:;
o:
PERGAMON: Ergebrisse 1979
i
- '1
i "
. j
,I
e

- x x -
F
~
!
,
l'
"

,
"

"

,
o
d---+-,f--+--
,

C
.!!

J

."

A
....
.,
. ,-

g;
-r
,
,

z
iL
ii!
_J

A

"
A

.1 ..

,
!ft
c
z
i
..

i
L ..........NclI
_.
ii o
o;: N

_xx_
,
i
N

"
x
Ll- -I
i--
i
- x x -
-xxn
TMOLOSLERi KURTARMA KAZISI
Resim 1 - 1/3 genel
Resim 2 - I/2 - Tnel
Resim 3 -= T/1 n cephe
-XXIII-
Resim 4 - T/1 Orta odada bunmen bez D a r e a l a r
Resim 5 - T/1 Lekythos.
Resim 6 - T/1 Skyphos.
- x x v -
DEGiAMENlEPE 1979


tV
0.79 -7:>

On-u.L
" ,
__o

Resim 1 - So K n alkolitik ca- k .

Resim 2 - 15 K evre ve burcuna ait temeller ve yenileme
Resim 3 _ 15 J Kerp! ve temel
-)()(VI-
Resim 4 - 15 1< Kerpi keslm
Resim 5 - 11 r:: B ve iindeki buluntulae
-XXVII-
KESTEL KURTARMA K A Z s
-XXVIII-
~
.,
,3
: ~
0-
L
Resim 2 - Bizans
Resim 3 - Yuvarlak mezar

(GKERBABA) 1979
Resim 1',;,;,- kprs' ve
Resim 2 - Roma kltr katc
..
Resim 3 - .. ikltr

AVN TEPESi VE HiLAR MAGARALARI 1979 YILI
L

HlLAR 6 -8 ARAHER INSTITUT FORBAU GESCHICHTE DER UNIVERSITAT KARSRUHE ORUNUHISS 1,50
Hesim 1 _ Hilar - mezar
.,."... -"'
c'..',
...,..,.-
..--+- -.
. .
Resim 2 _ Hilar - kesiti.
-XXXLL-
,

Resim 3 - ayntepesi: Hcre temeli (AD)
" .
'-, J
.>
.,'
- ,
;".:
"-;."
":'

... "<.4.. ,
i "',.
Resim 4 - HUar - Mezar kabartma ve
- XXXiii
KONYA KARAHYK, 1979

Reslm_L-'- Kerpi duvar
Resim 2 _Kemik ss
KYME KURTARMA 1979
Resim 1 - Kyme'den genel grnm.
Resim 2 - gney Nemtut Tepe.
-XXXVI-
Resim J - Kyme antik liman
Resim 4 - Kyme A 1 bulunan duvar.
)()(J(VIl
Resim 5 - Kyme A 1 duvenn i yz.
Resim 6 _ Kyme A 2
- Xt)QXVlll -
Resim 9 - Kyme A 7 bulunan

10 - Kyme ii 5 amasmda bulunan kale duvarlarr.
Resim 11 - Kyme A 6 bulunan kale duvarten.
-XLI-
ResIm 12 - Kymc A 6 bulunan mozaikli

"(JONEM' (1979)
Resim 1 _ Ilrbt..n.. -.!_ H__
i ,'o 'Cc. ..,.;
ReSim"2,,-.'Eski "lung III Gaga Resim 3 - Eski Tun iii kaselerinden biri.
---.-lJ.l 1 -
REPORT ON THE WORK AT ELMALI AND iN 1979
Resim 1 - tsemetne drewinq of tomb ehamber of Karaburun ii by Robert A. Bridges. Jr.
,
Resim 2 - Reconstructed kline, tomb ehamber of tumulus.
-XLlV-
DlfJl'MA AUSGRABUN6 1919 MUPERIODEN
Plan 12 - Oldyma, Bauperioden Obenilcht.
,,-, "
-
:
si!
m
!ii
'"
m
iii
z
z
O

,
,
,
,

PLAN
.
,
-.- -,
;
.. <O-
L' E
,
,
,
,
,

\ <

.,----'.'-----:<. \
! \
'lAN
.
. ,

. ,

------
MUPERIODEN
r------
////
-'-
-iili .... ,,'<$'.<>
...."''''-'''''''"
'"
.
.
.
lL!Ii """"'<'" .... ,
!!!ol ><>
lIiLL ",,,,,,,,,,.,," ,
/

/
< l' -'--- ...
i ,
Le.
, i i
v '

, L-
o __ i.

!J.IJfMA AUSGRABUNC> 1915 i

X
<
i
Resim 1 - Didyma, Heilige stresse atlicher und Bebauung, von Nerden,
Resim 2 - Didyma, Hallenanlage ver NW.
-XLVI_
Resim 3 - terresse mit .Hofheiligtum und Felsbealrk von Nerden.
Resim 4 _ Dldyma, Biigelhenkelgefaesse aus Brunnen 2 Im Hofheiligtum.

HORisKALE
Resim 1 - Horiskala - Kuzeyden
Resim 2 - Horiskale - Do!iudan
Resim 3 - Horlskale - temeli.
-XLVIIl-
RECENT OPERATlONS IN THE NECROPOLlS AT ANEMURIUM
Resim 1 - Anemurium: tomb B i 16, painted decoration in 'NW ccmer of vault of
antechamber before c!eanlng.
Resim 2 - Anemurium : tomb g J 16, same "icw aHer cleaning. Winter on left,
summer on r i g l t ~
-XLlX-
Resim 3 _ Anemurium: tomb B i 16, qrcup of Hermes and Pothes on South -wa of
anteehamber, after cleaning.
Resim 4 - Anemurium: tombs B J 16, mosale of putto and pantherese.
-L-
PREMIERS SONDAGES SUR lE SITE NEOllTHIQUE DE CAFER HVK
(region de Malatya, Turquie)
ol ......
/
l'
,
,
\
\
ol
~
i'-
~
": :
: : : : :

-
: : :

"
>-
: : :
~

:i:

-a
~
,
o::
~
W
o

L .
"
c :
U
o
~
-lI-
1
4
Resim 1 - Inclustrie en du sondage 1 :
1 3, lames faueilles; 4,
(12: Couche F; 3: Couche 4: Couche EL
-L1I-
/
2
3
>
,
5
6
2
3
7
4
6 9
10
-Reslm 2 - Industtie lithique du sondages 3 : fragments de lames _ faueilles en
obsidienne (13). en silex (4): grattoirs en obsidienne (5 - 9), en silex
(10); lame EI cran (6). raclalr (7), lama retoucher (8). en obsldienne.
-L1I1-
o
. ,
.iL
9
8
"
ilesim 3 - Profils de ceramique des sondages 1 (9) et 3 (8-15).
-L1V-