STEPHEN A.

MITCHELL

(1946-2000) Birok eseriyle psikanalitik teorilerin ve teorisyenlerin akla kavumasn sala yan Stephen A. Mitchell, William Alanson White Enstitsnde ve New York niversitesi Psika naliz doktora sonras programnda retim yesi olarak alt. Psychoanalytic Dialogues dergi sinin kurucu editrlerindendir. Jay R. Greenberg ile birlikte yazd Object Relations in Psychoanalytic Theory (1983) psikanaliz almalarnn klasik metni haline gelmitir. Yazarn Psikana liz / Psikoloji dizimizde, Psikanalizde likisel Kavramlar: Bir Btnleme (ev. Glentbaht Alga - rem Anl, stanbul Bilgi niversitesi Yaynlar, 2009) balkl eseri yaynlanmtr. Margaret J. Black ile birlikte yazdklar, Freud and Beyond (1996, Basic Books), dizimizde yaynlanacak eserler arasndadr.

Stephen A. Mtchell AK SREBLR M? Zamana Kar Romantik Akn Kaderi eviren Cem Alpan Can Love Last? The Fate of Romance Over Tme W. W. Norton & Company Copyrght 2002 by the Estate of Stephen A. Mtchell stanbul Bilgi niversitesi Yaynlar 302 Psikanaliz / Psikoloji 3 ISBN 978-605-399-147-2 1. Bask stanbul, Mays 2010 Bilgi letiim Grubu Yaynclk Mzik Yapm ve Haber Ajans Ltd. ti. Yazma Adresi: nn Caddesi, No: 43/A Kutepe ili 34387 stanbul Telefon: 0212 311 50 00 - 311 52 59 / Faks: 0212 397 63 14 www.bilgiyay.com E-posta yayin@bilgiyay.com Datm dagitim@bilgiyay.com Dizi Editr Murat Paker Editr Murat Paker Dzelti Berrak Karahoda Yayna Hazrlayan Gksun yazc Tasarm Mehmet Ulusel Dizgi ve Uygulama Maraton Dizgievi Dizin Bora Bozatl Bask ve Cilt Sena Ofset Ambalaj ve Matbaaclk San. Tic. Ltd. ti. Litros Yolu 2. Matbaaclar Sitesi B Blok Kat 6 No: 4 NB 7-9-11 Topkap stanbul Telefon: 0212 613 03 21 - 613 38 46 / Faks: 0212 613 38 46

stanbul Bilgi University Library Cataloging-in-Publication Data stanbul Bilgi niversitesi Ktphanesi Kataloglama Blm tarafndan kataloglanmtr.

Mitchell, Stephen A., 1946Ak Srebilir mi? Zamana Kar Romantik Akn Kaderi / ev. Cem Alpan p. cm. Includes bibliographical references and index. ISBN 978-605-399-147-2 (pbk.) 1. Man-Woman Relationships Psychological Aspects. 2. Love. I. Title. II. Alpan, Cem. HQ801 .M5919 2010

Stephen A. Mtchell AK SREBLR M? Zamana Kar Romantik Akn Kaderi

eviren

Cem Alpan

indekiler
vii xi xiii xv

Editrn nsz Yazar Hakknda Bir Not Teekkr nsz

1 Giri 11 BRNC BLM Gvenlik ve Macera

14 16 19 22 25 28 30 31 37 38 41 43 45 48 51 52 54 58 61 64 Sevgi ve Arzu stikrar ve Macera Sevgi ve Romantik Ak: stikrarsz Bir Evlilik Gvenlik ve Yanlsamalar Balanma ve Sevginin Scakl Gvenlik Yanlsamas ve mgelemin Ayrmas Tasmal Hayvan Gvenlii ve Arzuyu Kurgulamak Seks Nedir? Seksin Kabal Freudun nsans Hayvan Gnmzn nsans Hayvan Doann Doas Katmanlardan Tuhaf Dnglere Doru Kendilik/teki Seks Gerekten O Kadar zel mi? tekiler, Gerekten O Kadar teki midir? Kendini Brakmak ve Kontrol Etmek Bir Dier teki Tutkunun Kaygan Meyilleri

35 KNC BLM Cinselliin Tuhaf Dngleri

vi iindekiler

67 NC BLM dealizasyon, Fantazi ve Yanlsamalar

71 73 76 77 80 83 87 Freudda Narsisizm ve dealizasyon Aile ve Esiz Olmann Ortaya k dealler ve Romantizm Tutkunun mgesel Kurgular Kendiliklerin Bilgisi dealizasyon ve Tehlikeleri Fantazi ve Erotizm

89 DRDNC BLM Saldrganlk ve Arzunun Tehlikesi

92 94 99 101 104 108 115 119 121 125 128 131 Gizli Bir ntikam ahinler ve Gvercinler Saldrganlk ve Tehlike Durumu Arzu ve Bamllk Tutku, Bamllk ve Saldrganlk Denetim Stratejileri Sorumluluu Tamak Kazan ya da Kaybet Sululua likin Psikanalitik Yaklamlar Sululuktan Snak Olarak Sululuk Merhamet ve Kendine Acma Merhamet ve Sululuun Yozlamas

111 BENC BLM Sululuk ve Kendine Acma

135 ALTINCI BLM Romantik Akta Denetim ve Ballk

138 142 145 149 153 156 158 Deneyimin Dayanlmaz Younluu Sren mi Srlen mi? rade Seim ve Erotik Olan Yoksa Ak msnz? Deneyimleri ve Ballklar na Etmek ki Kiilik Kumdan Kaleler

161 167 173 177

Trke-ngilizce Szlk ngilizce-Trke Szlk Konu Dizini Kii Dizini

editrn nsz editrn nsz

Editrn nsz

sikanaliz/Psikoloji dizimizin nc kitab Ak Srebilir mi?, ikincisi gibi yine Stephen A. Mitchell imzasn tayor. Dizimizin ikinci kitab olan Psikanalizde likisel Kavramlara yazdm Editrn nsznde hem Mitc hell, hem de ilikisel psikanaliz ekol hakknda ayrntl bir tantm sunmu tum.1

Stephen A. Mitchell (1946-2000), olduka erken saylabilecek bir yata (54), bir kalp krizi sonucu lmesine ramen ada psikana lize ok nemli ve deerli katklarda bulunmutur. Mitchell, son yirmi ylda en hzl gelien psikanaliz ekol olan ilikisel psikanalizin en n de gelen teorisyeni saylmaktadr. Dizimizin ikinci kitab Psikanalizde likisel Kavramlar, Mitc helln 1988 ylnda yaynlad ve ilikisel psikanaliz ekolnn genel teorik erevesini tanmlad ikinci kitabdr. Ak Srebilir mi? ise Mitchelln yazar olduu yedi kitabn sonuncusudur ve lmnden sonra, 2002 ylnda yaynlanmtr (bkz. Tablo 1).

Paker, M. (2009). Editrn nsz, Mitchell, S. A. (2009). Psikanalizde likisel Kavramlar: Bir Btnletirme iinde, 2009, s. vii-xxi; (ev.) Glenbaht Alga-rem Anl, stanbul Bilgi niver sitesi Yaynlar, stanbul (orijinal kitap: Mitchell, S. A., Relational Concepts in Psychoanalysis: An Integration, Harvard Univ. Press, Cambridge, MA, 1988).

viii editrn nsz

TABLO 1 Stephan A. Mitchelln Kitaplar 1 2 3 4 5 5 7 Greenberg, J. ve Mitchell, S.A., Object Relations in Psychoanalytic Theory, Harvard Univ. Press, Cambridge, MA, 1983. Mitchell, S. A., Relational Concepts in Psychoanalysis: An Integration, Harvard Univ. Press, Cambridge, MA, 1988 (dizimizin ikinci kitab olarak yaynland) Mitchell, S. A., Hope and Dread in Psychoanalysis, Basic Books, New York, 1993. Mitchell, S. A. ve Black, M. J., Freud and Beyond: A History of Modern Psychoanalytic Thought, Basic Books, New York, 1995 (dizimizde yaynlanacak). Mitchell, S. A., Influence and Autonomy in Psychoanalysis, Analytic Press, Hillsdale, NJ, 1997. Mitchell, S. A., Relationality: From Attachment to Intersubjectivity, Analytic Press, Hillsdale, NJ, 2000. Mitchell, S. A. (2002). Can Love Last? The Fate of Romance over Time, W.W. Norton & Co., New York, 2002 (dizimizin nc kitab olarak, elinizdeki kitap] Derledii Kitap 1 Mitchell, S. A. ve Aron, L. (der.), Relational Psychoanalysis: The Emergence of a Tradition, Analytic Press, Hillsdale, NJ, 1999.

Mitchell, en olgun dneminde yazd ve lmnden sonra ya ynlanan bu eserinde, nceki kitap ve makalelerinin ruh sal profes yonelleriyle snrl olan hedef okur kitlesini genileterek, insanlk hali mizin en temel eksenlerinden biri olan ak/sevgi konusunda derinlikli bir okuma yapmak ve dnmek isteyen meslek d okurlara da ses lenmektedir. Kitabn temel sorusu, ak olan btn insanlarn u ya da bu ekilde yzlemek zorunda kald bir ak ilikisinde zaman iin de tutkuyu srdrmenin zorluklardr. Jargonu az ve grece kolay nfuz edilebilir bir psikanalitik ereve iinde, ada psikanalitik me tinlerde alk olmadmz derecede Bat dnce ve kltr tarihin den2 ve zengin klinik malzemeden faydalanarak bu temel sorunun de iik boyutlarn irdeliyor Mitchell. Mitchelle gre insan doasnn iki temel ynelimi arasnda te kinsiz bir gerilim vardr. Bir yanda, sevgi, evkat, istikrar, tutarllk zerinden emniyette hissetmeye ihtiya duyarz. Bildiimiz, tahmin edebildiimiz, emin olduumuz eyler bizi rahatlatr; bize kendimizi
2 Mitchelln bu kitaba konuk ettikleri arasnda: Lacan, Thelma and Louise, Nietzche, Homer, El vis, Wordsworth, Nancy Reagan, Yeats, Michael Corleone, William Blake, Ozzie and Harriet, Shakespeare, the Cleavers, Harold Bloom, The Doors, Albert Camus, Wallace Stevens, Isaiah Ber lin, Bart Simpson.

editrn nsz ix

evimizde hissettirir. Aynen yeterince iyi bir annenin bebeine/ocuu na hissettirdii gibi. te yandan, snrlarmz zorlamak ve amak, ye nilik, bilinmezlik, merak, heyecan zerinden treyen ve ak olmam za neden olabilen tutkulu arzularmz da vardr. Bu anlamda, emniyet hissi salayan uzun sreli istikrarl sevgi ile tutkulu arzularmzn kam lad ak arasnda atmal bir gerilim olduu varsaylr. Yaygn inana gre de, bilinmezlikten/yenilikten beslenen tutkulu ak, iftler birbirlerini iyice tandka, ilikide bilinmedik bir ey kalmadka, za man iinde sner ve yerini aksz bir birliktelie brakr ya da buna da yanamayp iliki biter. Uzun sreli iliki yaayan kimi iftlerin artk ilk zamanlarn heyecan kalmad, karde (ya da ev arkada) gibi ol duk demeleri, bu durumu veciz bir ekilde ifade eder. Emniyet garan ti altna alnm ama tutku bitmitir.
Mitchell ise, uzun sureli ilikilerde mutlak emniyet araynn tamamen yanlsamal bir fantezi olduunu savunur. ki insan, birlikte yaasalar bile as lnda farkl hz ve biimlerde deimektedirler ve hi bir zaman birbirleri iin tam olarak bilinebilir deillerdir. Sahiden bilinebilir olmalar, birbirlerine kar ileri derecede saydamlamalarn gerektirir. Saydamlamak ise, duygu sal dnyalarn karmak hallerinin tekiyle paylalmas ve krlganln art mas demektir. Krlganlk artnn bizatihi kendisi, riskli ve tehlikeli bir ey dir; emniyetsizlik ve heyecan verir. Dolaysyla, Mitchella gre, duygusal ya knla/saydamlamaya ne kadar imkan tanrsak (ki bu ayn zamanda narsi sizmimizle ne denli yzleebilirsek demektir), akn uzun dnemli bir sevgi ilikisi iinde srebilme imkan o kadar artar. Emniyet-tutku geriliminde cinsellik zel bir yer tutar. iftin ilikisel rntlerinin kristallemi halleriyle ifade edildii bir ilikisel alan olarak cin sellik, emniyet-tutku gerilimin nasl yaand ya da yaanamad konusun da zengin veri sunar. Mitchell, klasik psikanalizin vazettii gibi yabanl cinsel arzularmzn evcilletirilmesini savunmaz; onlarn ilikisel canllk ve yakn ln srdrlebilmesinde vazgeilmezliini vurgular. Ak Srebilir mi? sevgi-ak meselerine dair sorular/dertleri olan okuyucular zihin ve duygu ac bir yolculua davet ediyor. * * Edebi nitelikler de tayan psikanalitik bir metni, byk bir zen ve ba aryla eviren Cem Alpana, redaksiyonun ok tesine geip sonraki kitapla

x editrn nsz

rmzda editrlk de yapabileceini kantlayan Uzm. Klinik Psikolog Berrak Karahodaya ok teekkr ederim. Drdnc kitabmz Juliet Mitchelln Kardelerinde bulumak dile iyle... Yrd. Do. Dr. Murat Paker
stanbul Bilgi niversitesi Yaynlar Psikanaliz/Psikoloji Dizisi Yayn Ynetmeni stanbul Bilgi niversitesi Klinik Psikoloji Yksek Lisans Program Direktr Mays 2010