z

NoRiANos oAcaiAo zAfRoAc o NovHaR zoz

De mooie beloftes van Fairtrade aan
Afrikaanse cacaoboeren en westerse
consumenten blijken hol. Kopers van
de chocolade houden vooral de
kantoren, salarissen en zakenreizen
van de organisatie in stand.
De Afrikaanse boer blijft nog steeds
arm en gedesillusioneerd achter.
AssouHoukRo - 0N hnno
Cacaoboer Frederic Doua 39) uit As-
soumoukro, Ivoorkust, geIooIt niet
meer in Fairtrade. Vier aar nadat hi
zich had aangesIoten bi een Fairtrade-
coperatie, is zin Ieven niet merkbaar
verbeterd, zegt hi. 'Ik verdien nu net
genoeg geId om het voedseI te kunnen
kopen dat ik vroeger zeII verbouwde.'
Doua is een van de honderdduizenden
AIrikaanse cacaoboeren aangesIoten bi
Fairtrade-coperaties. Hun cacao eindigt
in de chocoIadeIetters en chocoIadere-
pen die in de schappen worden aange-
prezen met het bekende Fairtrade-Iogo.
Een stuk chocoIa mag niet zomaar Fair-
trade heten. Fairtrade - een internatio-
naIe organisatie actieI in meer dan
twintig Ianden - beIooIt een 'eerIike
pris' voor hun producten. Het is een
garantie aan de AIrikaanse boer en aan
westerse consumenten. Zo beIooIt
stichting Max HaveIaar, de NederIandse
tak van de certiIiceringsorganisatie, dat
'boeren in ontwikkeIingsIanden gega-
randeerd een minimumpris krigen'.
Maar het bIiken hoIIe Irasen. Fairtrade
maakt beIoItes aan cacaoboeren en
consumenten niet waar. Onderzoek
naar de verkoop van Fairtrade-cacao, in
samenwerking met AIrikaanse ourna-
Iisten van onderzoeksIorum FAIR, Iaat
zien dat Fairtrade nauweIiks voordeIen
biedt aan AIrikaanse cacaoboeren.
opbrenst ehaveerd
Fairtrade is zeII niet actieI in de verkoop
van cacao, maar maakt strenge aIspra-
ken over de pris van cacao. Zo mag een
koper van cacao niet minder dan 2 doI-
Iar per kiIo betaIen, ook niet aIs de we-
reIdmarktpris Iager Iigt. Dit is de zoge-
naamde minimumpris van Fairtrade.
Maar de wereIdmarktpris Iigt aI aren
hoger, ruim boven de 3 doIIar per kiIo.
Couden bergen voor de cacaoboer?
Niets is minder waar. Cacaoboeren in
Chana en Ivoorkust ontvangen Iiks Ia-
gere prizen voor hun oogst, tussen 1,50
en 1,20 doIIar per kiIo. Fors minder ook
dan de eerIike minimumpris waarmee
Fairtrade veeIvuIdig pronkt in haar
persberichten.
In het monumentaIe kantoorpand in
Utrecht zeggen ]os Harmsen en AIien
Huizing van Max HaveIaar dat dit de
gangbare praktik is. De coperatie ont-
vangt de hoge marktpris, maar draait
daarna op voor het betaIen van de ex-
port, het transport naar de haven en
opsIag. Die kosten zin zo hoog, zegt
Harmsen, dat de uiteindeIike opbreng-
sten aan de boer meer dan gehaIveerd
worden. 'Wat binnen de coperatie en
voIgens wetteIike regeIingen van de
pris gaat, daar hebben wi geen grip
op. MogeIik komt dat omdat het Iand
niet eIIicient is georganiseerd.'
Fairtrade breekt daarmee niet haar be-
IoItes, steIIen hi en Huizing, want: 'De
minimumpris is de pris die de cope-
raties krigen. De coperaties zin de
boeren.'
Toch zouden boeren bi Fairtrade nog
aItid beter aI zin, verweert Huizing
zich: 'De boeren hebben een garantie
dat aIs de pris onder de minimumpris
zakt, dat ze in ieder gevaI een vangnet
hebben. PIus ze krigen een extra pre-
mie.' Die toesIag, een bonus van 20
cent per kiIo cacao, kIinkt aIs een goe-
de biverdienste. Het onderzoeksteam
van FAIR troI ook tevreden boeren.
Maar Iang niet iedere coperatie deeIt
de premie uit aan de boeren aIs een
bonus. Huizing: 'Het totaaIbedrag
wordt uitbetaaId aan de coperatie.
Hoe het wordt besteed, daar besIissen
de Ieden zeII over.'
nvesternen
VoIgens Max HaveIaar wordt de premie
'aItid ingezet voor investeringen die de
gemeenschap ten goede komen'. Maar
Fairtrade kikt niet oI het geId goed
wordt gespendeerd. In Ivoorkust is
nooit onderzocht oI het tot positieve
resuItaten Ieidt.
Het onderzoeksteam van FAIR consta-
teerde gebreken. Zo ontving de cope-
ratie van cacaoboer Doua in 2010 meer
dan een 100.000 doIIar aan toesIag. VoI-
gens hun boekhouding werd ruim de
heIIt besteed aan het betaIen van ex-
portheIIingen en het bezoeken van
conIerenties door het management.
Verder zouden acht opsIagschuren zin
gebouwd. Maar ook zou de coperatie
15.000 euro hebben uitgegeven aan
schooIspuIIen voor bina negenhonderd
kinderen. AIIeen hebben de kinderen
enkeI potIoden en papier van de cope-
ratie gekregen, zeggen de boeren. Wat
er met de rest van het geId is gebeurd,
is onduideIik.
Tot sIot, de consumenten in NederIand.
Ieder aar kopen zi weer meer Fairtra-
de-chocoIade. Daarmee Iinancieren zi
de Ioonstrookes van de medewerkers
van Max HaveIaar, de huur van de kan-
toren en de zakenreizen naar het bui-
tenIand. Voor eIke verkochte reep ont-
vangt Max HaveIaar 2,5 procent - zo'n
vier cent per reep. Maar een cacaoboer
in AIrika krigt niet meer dan twee
cent extra voor diezeIIde reep. Consu-
menten betaIen veeI meer voor het in
stand houden van de organisatie, dan
wat Max HaveIaar teruggeeIt aan een
arme cacaoboer.
De aarversIagen van de stichting beves-
tigen dit. De verkoop van chocoIade Ie-
verde Max HaveIaar in 2010 meer dan
een haII miIoen euro op. Ondertussen
kregen cacaoboeren nog niet eens de
heIIt van dat bedrag uitgekeerd aIs bo-
nus: minder dan 250.000 euro. Fairtrade
verdient aan de verkoop van hun cho-
coIa meer dan AIrikaanse cacaoboeren
Max HaveIaar Iaat in een reactie weten
dat 'naar ontevreden boeren goed wordt
geIuisterd'. Verder benadrukt de stich-
ting dat haar inkomsten worden be-
steed 'aan de groei van eerIike handeI'.
Aah hel ohderzoeI vah hel Iorum or
ArIcah IhveslIalIve Reporlers (IAIR)
werIleh Ih ArIIa ze mee: Seay IouassI
(IvoorIusl), 8eh|amIh Ielleh (6haha),
ChIe 8Isoh Llahobeh (Iameroeh) eh
AhIeIoI LdohquaI (RIerIa). Iel
voedIe dossIer za bIhhehIorl le
vIhdeh zI|h op de websIle.
8JINs 0nNkR1 N !nNNk 0oNkRLohd.hlecohomIe aio Ar l 6oRc 0sooi
Fairtrade chocoIa met bittere smaak
honderdduzenden Afrkaanse cacaoboeren zjn aanesoten bj fartrade-coperates. 0ndanks mooe beoftes profteren zj
nauwejks van fartrade. 0e heraanse cacaoboeren op de foto komen net n het verhaa voor.
Ver jaar eeden was de Ivoraanse
cacaoboer frdrc 0oua (]) ut
Assoumoukro no overtud dat de
verkoop van fartrade-chocoa zjn
even zou verbeteren.
hj kan de voorespeede beoftes
van destjds oed hernneren: 0ns
werd van aes verted over de
fnance voordeen. 0e verkoop va
fartrade zou onze nkomsten
verhoen en onze eefomstandhe-
den verbeteren.
het as andere cacaoboeren ontvant
0oua ,zo doar per ko cacao,
oneveer een derde van de wered-
marktprjs en vee mnder dan de
mnmumprjs van fartrade. 8oeren
de net zjn aanesoten bj een
fartrade-coperate ontvanen
eenzefde bedra.
het ene voordee van fartrade, zet
0oua, s de preme. Haar daar krjt
hj sechts een fracte van teru as
ed. hj rekent voor: Vor jaar
verkocht k z)oo ko cacao, dat evert
een preme op van o doar. Ik
ontvn ] doars van de coperate
voor het hee jaar.
IvooRk0sf
fartrade!
Cacaoboer kwes Aye ut Atwma
Hponua n hana schudt zjn hoofd
as hem ernaar wordt evraad. hj
heeft een dee wat het woord
betekent. Joch s hj bj een fartrade-
coperate aanesoten n hana, het
west-Afrkaanse and dat na Ivoorkust
de beanrjkste weredproducent s
van cacao.
Aye s an net de ene fartrade-
cacaoboer de no noot van het
berp heeft ehoord. Vee onder-
vraade boeren weten net wat
fartrade nhoudt, terwj het ze we
ed kost om zch bj een coperate
aan te suten.
8oeren n hana zen ook een
versch tussen coperates. Ae cacao
wordt toch verkocht voor dezefde
prjs de door de hanese reern
wordt bepaad. 0ok n hana
ontvanen boeren een cashbedra ver
onder de fartrade-mnmumprjs.
6uANA