Professional Documents
Culture Documents
43 Artritler
43 Artritler
455
43
1. 3. 5. 7. 9.
ARTRTLER
ROMATOLOJ
Vaskler kanama
Normal
Normal
Trombositopeni
Uzam
Azalm
Normal
Normal
Normal
Kalitatif trombosit defektleri Klasik hemofili Christmas hastal von Willebrand hastal Yaygn damar ii phtlama
APTT: aktive parsiyel tromboplastin zaman; PT: protrombin zaman ID: 10t443
456
BLM 43 ARTRTLER
Cilt bulgular:
Makulopapler ra: En sk grlen cilt lezyonudur. Gne nlar ile artar. Akut ralar iinde en iyi bilineni kelebek ratr. Tedavi ile iz brakmadan dzelirler Gnee duyarllk: Hastalarn %30unda grlr. Ralarda alevlenmeye neden olur. Subakut deri lupusu Diskoid lezyonlar: Yz ve sal deride grlr Deri alt arl nodller: Grlebilir Alopesi: %70 olguda sa dklmesi vardr Mukozal lezyonlar: Azda ve sert damakta lserler olabilir Lupuslu annelerin ocuklarnda anneden ocua geen antikorlara bal birinci dereceden kalp blou ile doabilirler. Annelerinde anti-RO, anti-La ve HLA-DR3 pozitiftir. Hematolojik bulgular: Hereyi drr. ANA pozitiflii: ANA Lupusta tarama testidir. Anti-ds DNA : Lupusa spesifik tan testidir. Lupus nefritinde pozitiftir 1. Anti-SM (Anti Smith): Tan testi. Nefrit ve SSS tutulumunda pozitif 2. Anti-RO: Neonatal lupus, kalp blou 3. U-1 RNP: Mikst konnektif doku hastal 4. Direk Coombs testi: Otoimmn hemolitik anemi 5. Antihiston: ilaca bal lupus 6. VDRL : yalanc pozitifliz testlerinin 6 aydr pozitif olmas 7. APTT: Lupus antikoaglan varlnda ve Antifosfolipid antikor sendromunda uzar Antikardiyolipin Ig G ve Ig M: (Antifosfolipid antikor sendromunun en sk sekonder nedeni lupustur) Diffz/homojen boyanan ANA: En sk grlen boyanma eklidir.
1. Malar ra 2. Diskoid ra 3. Gnee duyarllk 4. Az lseri 5. Artrit 6. Serozit (plrit/perikardit) 7. Bbrek hastal 8. nrolojik bulgular 9. Hematolojik bulgular 11. ANA pozitif olmas 10. mmnolojik bulgular a. LE hcresinin pozitif olmas b. Anti-DNA antikorunun pozitif olmas c. anti-Sm antikorunun pozitif olmas d. 6 aydr yalanc sifiliz testlerinin pozitif olmas 11 kriterden 4 varsa tan konur HLA= HLA-DR4 ile ilikilidir Akcier tutulumu vardr Kadn/ erkek oran = 1 Anti-Ds DNA pozitiftir
ARTRTLER BLM 44
457
ANA %100 pozitiftir Anti-Histon antikorlar %100 pozitiftir Nefrit ve santral sinir sistemi tutulumu yoktur Kompleman dkl yoktur Anti-Ro antikorlar negatiftir nfeksiyonlardan korunma: Kk cerrahi giriimlerde bile antibiyotik profilaksisi verilir. Doum kontrol: Dk doz strojen ve yksek doz progesteron verilir. Churg-Strauss Sendromu: Vaka sorusu (eozinofili + vasklit) LKOSTOKLASTK VASKLT;En sk grlen vasklit tipidir. En nemli bulgusu palpe edilebilen purpuradr. Henoch-Schnlein Purpuras Lkositoklastik vasklitin zel bir tipidir. Viral SYE sonras Hastalk genellikle ilkbahar aylarnda bir SYE den sonra alt ekstremitelerde yerleen palpabl purpura, artralji, artrit, karn ars, GIS kanama ve bbrek tutulumudur.Serumda IgA artmtr ve lezyonlarda IgA birikimi vardr.
Wegener Granlomatozu
1. Akcier bulgular (% 97 en sk,) 2. st solunum yolu bulgular. 3. Bbrek bulgular:Fokal-segmanter glomerulonefrit yapar. c-ANCA, WGnun tan ve izleminde 1. Siklofosfamid (2-4 mg/kg/gn) + yksek doz kortikosteroid uygulamasdr. 2. Trimetoprim-sulfometoksazoln etkili olduunu bildiren yaynlar vardr. Takayasu Hastal/Nabzszlk hastal 1. Balang ya < 40 2. Bir ekstremitede kladikasyo 3. Azalm brakial arter nabz 4. Kollar arasndaki basn fark >10 mmHg 5. Subklavian arter veya aort zerinde frm 7. Anjiografide arterlerde tkanma, daralma, anevrizma (3 veya daha fazla kriter varsa tan)
Tan kriterleri
458
BLM 43 ARTRTLER
ROMATOD ARTRT
En sk grlen inflamatuar artrt. Dourganlk andaki kadnlarda sk.
e. Radyolojik bulgular:
Erken dnem: 1. Yumuak doku ilii (ilk bulgu) 3. Periostit 5. Erozyonlar ve psdokistler Ge dnem: 1. Eklem yzeylerinde dzensizlik 3. Genel osteoporoz 5. Dejeneratif deiiklikler 7. Ankilozlar (en son bulgu) 2. Jukstaartikler osteoporoz 4. Eklem aralnda daralma
1. Sabah tutukluu (en az 1 saat) 2. En az 3 eklemde artrit 3. El eklemlerinde artrit 4. Simetrik artrit 5. Romatoid nodl 6. RF pozitiflii 7. Radyolojik bulgular * Tan iin 4 kriterin varl yeterlidir I. NSAlar: Asipirin 1. tercih. Streoid ve Aspirin temel ila deil. III. Hastal modifiye eden ilalar: antimalaryal ilalar, metotreksat, altn tuzlar, sulfosalazin, Dpenisilamin, azatiyoprin, siklofosfamid ve siklosporindir. a. Antimalaryal ilalar:. En nemli yan etkisi retinopatidir. b. Metotreksat:dk doz, KI spresyonu, hepatotoksisite, Folat eksiklii. c. Sulfosalazin: d. Altn tuzlar: En sk dermatitir. En nemli yan etkisi nefrotoksisitesidir.
ARTRTLER BLM 44
459
e. D-penisilamin: Gnmzde yan etkileri ok olduu iin ok az kullanlr f. mmnspresif ilalar: Azatiyoprin ve siklofosfamid kullanlr. Vaskliti olan vakalarda siklofosfamid tercih edilir. g. Siklosporin A: RA tedavisinde etkili olduunu bildiren almalar vardr..
BEHET HASTALII
Klinik: Oral aft en sk bulgu , Genital lser (skatris brakabilir), Deri bulgular eritema nodozum(en sk) , paplopstler akneiform lezyonlar, piyodermi, dermografizm ve Paterji fenomeni (zgn) . Artrit dizi tutar. Sekel brakmadan iyileir. Spesifik bir laboratuar bulgusu yoktur. Tan kriterleri: Oral afta ilave 2 bulgusu daha varsa tan konur. Etkinlii kantlanm bir ila yoktur.
Kolisinin etkileri;
1. Ataklar sonlandrmada etkili olur, 2. Ataklar nlemede etkili olur,
460
BLM 43 ARTRTLER
3. Amiloidozis gelimesini nler 4. Amiloidozis gelimi ancak son dnem bbrek yetmezlii olmayan hastalarda renal fonksiyonlar stabilize edebilir ve hatta proteinriyi azaltabilir. Kolisin hcre ii mikrotbl fonksiyonlarn bozar. En sk yan etkisi isahladir. nfertiliteye neden olmaz.
SEPTK ARTRTLER
Tm ya gruplarnda en sk tutulan eklem diz eklemidir. kinci sklkta kala tutulumu grlr. Septik artrite en fazla elik eden hastalk RAdir. Septik artrit en ok hematojen y olla meydana gelir. ETKEN <5 YA
S. Aureus H. nfluenza tip B Streptokoklar-pnmokoklar Gram (-) basiller Anaeroblar Neisseria spp. Dier Bilinmeyen 11 31 12 5 0 5 2 35
ERKN (%)
55 <1 27 14 <1 0 0 3
BAKTERYEL ARTRTLERDE PROGNOZU OLUMSUZ ETKLEYEN FAKTRLER Ya>60 Kala ve omuz eklemi tutulumu Semptomlarn balama sresi >1 hafta Romatoid artrit > 4 eklem tutulumu 7 gnlk uygun tedaviye ramen kltr pozitiflii
I. Raynaud Fenomeni
Sistemik sklerozun en sk ve en erken grlen bulgusudur. Cilt alt kalsifikasyonlar cildi lsere ederek dar alabilir. GISde en sk zefagus tutulur. En nemli lm nedenidir. Renal kriz malign hipertansiyon ve bbrek yetmezlii ile ortaya kar. Patogenezinde renin-anjiyotensin aktivasyonu rol oynar ve tedavide ATII antagonistleri ve ACE inhibitrleri verilir. 1. ANA pozitiflii, Anti-topoizomeraz 1 (anti-Scl 70): yaygn cilt tutulumu olan sistemik sklerozda pozitif
ARTRTLER BLM 44
461
2. Anti-sentromer antikorlar:CREST sendromu iin tipik olarak kabul edilir. 3. Elik eden kuru gz-az olan hastalarda anti-Ro (SS-A) ve anti-La (SS-B) antikorlar pozitiftir. Raynaud fenomeni: Souk, betabloker yasak. 1 tercih ATII antog., 2. ACE
POLMYOZT VE DERMATOMYOZT
Heliotrop ra: Gz kapaklar (mor ve i) Gottron paplleri:MKF ve PF eklemlerde eritemli papller Mekanik eller (sert eritemli deri, avu ii ve parmaklarda hipertrofik deiiklikler) Eritemli V iareti (boyunda V neck rash): Gste tipik ra al belirtisi: Boyun ve srtta grlen tipik ra Kas enzimlerinde art en nemli bulgusudur. 1. CK: En spesifik kas enzimidir. 2. LDH, 3. AST, 4. Aldolaz Serum myoglobin seviyelerinde ykselme Otoantikorlar Spesifik otoantikorlar Sentetaz antikorlar (anti- aminoacyl- tRNA sentetaz)(en sk jo-1 antikoru) Sinyal tanyan partikl antikorlar (SRP antikorlar) mi- 2 antikorlar
KLNK SENDROMLAR
Polimyozit st ve alt ekstremite kas gszl. Artm kas enzimleri. Tedaviye zayf yant (zellikle SRP antikorlar olanlar). PM/scl antikorlar olanlarda daha iyi prognoz. Maligniteye elik eden PM/DM (%10- 25) leri ya balangl inflamatuar myopatili yal bireylerde i organ maligniteleri ortaya kar. DM de malignite daha sktr. Akcier, gastrointestinal kanal, meme, uterus ve over kanserleri en sktr.
TANI
1.Karakteristik proksimal kas gszl. 2.Kas biyopsisinde inflamatuar hcre infiltratlar ve myofibril dejenerasyonu (semptomatik deltoid veya quadriseps kasndan biyopsi). 3. Kas enzimleri dzeylerinde ykselme. 4. Myopatik EMG deiiklikleri. Bu tan kriterlerinden 3n tayan bir hastada PM tans olasdr. Kas gszl ve CK yksekliine neden olan ilalar 1. Alkol (EN SIK) 2. Kolesterol drc ilalar (klofibrat, gemfibrozil, lovastatin) 3. Kolisin 4. Klorokin 5. Kortikosteroidler 6. D- penisilamin 7. Zidovudin
OSTEOPOROZ
Risk Faktrleri: Obesite ve ar eksersiz dnda herey risk faktrdr. kmik arsna neden olmaz. Osteoporoz tans: Kemik dansitometrisi ile konur. Dansitometride T skoruna gre;
462
BLM 43 ARTRTLER
Osteoporoz 3 grupta incelenir; 1. Osteopeni = T skoru < -1 2. Osteoporoz = T skoru < -2.5 3. Yerlemi osteoporoz = T skoru < - 2.5 + krk olmas
la tedavisi:
Kalsiyum: Oral kalsium karbonat veya asetat verilir D vitamini: 25 hidroksi vitamin D yeterlidir. Bbrekler salam olduu iin aktif D vitamini gerekli deildir. Bifosfanatlar; Alendronat, pamidronat vb vardr. Sabahlar a alnmaldr. Alndktan sonra yarm saat yemek yenmemeli ve yatlmamaldr. zefajite neden olur.
FBROMYALJ:
Hertaraf aryan kadn. Tm testler normal. Amitriptilin tel ila SERONEGATF SPONDLOARTRTLER: ANA, RF negatif, HLAB27 pozitif. Tipik sakroiliak eklem tutulumu var.
Seronegatif spondiloartritler:
1. Ankilozan spondilit, 2. Reiter sendromu/reaktif artrit, 3. Psryatik artrit 4. Enteropatik artrittir.
1. n veit (en sk), 2. Akcierde apikal fibrozisi-kavitasyon, 3. Kalp tutulumu: Aort yetmezlii, kardiyomegali, iletim defektleri 1. Bilateral sakroiliyak tutulum (en sk) lk bulgu eklem yzleri netliini kaybeder. Sonunda eklem aral tamamen kapanr. 2. Romanus lezyonu, kare vertebra, sindesmofit, bambu kam grnm, disk aralnda kalsifikasyon ve kifoz olur. Paravertebral ligament kalsifikasyonu. 3. Kalkaneus-ail tendon yapma yerinde eroziv deiiklikler, kalsifikasyon, ossifikasyon ve epin kalkenei geliimi. 4. 1. tercih ila: ndometasin, 2. tercih .Sulfosalazin: Slfopiridin ksm etkin PsA en sk DIF ve asimetrik Ar destrksiyon ve deformasyona neden olan artritis mutilans. Kalem hokka (pencil-in-cup) grnm tipiktir.
Psryatik Artrit
ANTKORLAR
ANA: SLE (tarama testi) anti DNA : SLE (spesifik) anti smith (anti-SM): SLE (spesifik)
ARTRTLER BLM 44
463
RF: RA ve Sjgren (infeksiyz ve kollojen doku hast pozitif olabilir) Anti Ro: Sjgren ve lupus Anti La: Sjgren ve lupus anti-SCL70: Skleroderma anti-Sentromer antikorlar: CREST sendromu Anti-JO-1: Polimiyozit/dermatomyozit c-ANCA: Anti-ntrofil stoplazmik antikor: Wegener p-ANCA: mikroskobik PAN Anti-Histon antikorlar: laca bal lupus Anti-RNP: Miks ba dokusu hastal Antikardiyolipin antikor IG M ve IgG: Antifosfolipid antikor sendromu Lupus antikoaglan: Antifosfolipid antikor sendromu Anti-glomerl bazal membran antikoru: Good- Pasture sendromu, RPGN Tiroid stimulan immunglobulin: TSH reseptr antikoru: Graves hastal Anti-triroglubolin antikorlar: Hashimoto (erken dnemde) Anti-mikrozomal antikorlar: Hashimoto (ge dnemde), post partum tiroidit Islet cell antikorlar: Tip I diabetes mellitus (inslin baml) Anti-inslin antikor: Tip II DM(inslin bamsz) Anti-intrinsik faktr : Pernisiyz anemi Parietal cell antikorlar: Pernisiyz anemi Anti-mitokondrial antikor: Primer biliyer siroz Anti-Yo: Subakut serebeller dejenerasyon Asetil kolin reseptr antikoru: Myastenia gravis Anti-liver kidney mikrozomal antikor-1 (LKM-1): Ootoimmn kronik aktif hepatit Faktr 8 antikoru: Hemofili A
464
ROMATOLOJK HASTALIKLAR
Tutulum yerleri
Tm sistemler: -cilt -eklem %92 -serz zarlar -sinir sistemi -kan hcreleri -bbrekler j kelebek malar rash k diskoid rash l fotosensitivite m oral aft n artrit o serozit: plevrit, perikardit p renal tutulum: 0,5 g/ gn st proteinri + hcre silendirleri q nrolojik: konvulsiyon, psikoz r hematolojik tutulum: hemolitik anemi, lkopeni, trombositopeni lenfopeni s immnolojik: Anti-ds DNA, Anti-sm, Antifosfolipid Ab (+)lii 11- ANA pozitiflii 4 kriter tan iin yeterli Genel: Steroidler Kolisin FN-gama Reynoud: kalsiyum kanal blokr Renal kriz: ACE inhibitr Steroidler mmunsupresif Hidroksiklorakin Fizik tedavi Kortikosteroid Siklofosfamid, Azotiopurin Kinidin NSAD -Anti-Ro antikoru yksek olan hamilelerin bebeklerinde konjenital kalp blou -Libman-Sacks endokarditi -ANA (-) SLE de Anti Ro genelde (+) ve cilt bulgular hakim
hastalk
tan
patolojisi
klinik
tedavi
Dier zellikler
BLM 43 ARTRTLER
SLE
--Hematoksilen cisimcikler -LE hcreleri -Fibrinoid nekroz, -Damarlarda soan zar kalnlama
Skleroderma ( Sistemik sklerozis ) -cilt %95 -sefagus -akcier -ince barsak -bbrek -eklemler -kas -Reynoud fenomeni -Talenjiektazi -Ciltalt kalsifikasyonlar -Mikrokapiller anormallikler: trnak yata deiiklikleri -Cilt lserleri -sefagus motilite bozukluu -ncebarsak : divertikller -ntertsiyel akcier hastal -Kardiyomyopati -Renal kriz -Artrit -Extremite kayplar -Gz kapaklarnda Heliotrop dknt, reynoud fenomeni -MKF-PF eklemleri zerinde eritemli ( Gottron ) papller -Sert eritemli el ( makinist eli) -ntertsiyel akcier hastal -Prox. st ve alt exremite kas gszl, faringeal kas tutu lumu belirtileri,kardiomyopati -Az kuruluu (kserostomi) -Gz kuruluu ( keratokon-juktivitis sikka) -Kuru deri ve vajen -ntertsiyel fibrozis -pankreatit, disfaji, atrofik gastrit, rekrren parotit -ntertsiyel nefrit, RTA -Arsz myozit -SSS ve periferik nropati -Lenfoma, Psdolenfoma -Kronik troidit
-Vaskuler
-difz formda: proksi-mal vcut blgelerinde cilt daha fazla tutulur, viseral (bbrek, akcier) tutulum ar ve erkendir -limitli formda, CREST sendromu: distal extre-mite ve yzde cilt bul-gular hakim, viseral tutulum ge ve yavatr, pulmoner hipertansiyon daha ardr, antisentro-mer bu tipte daha sk -Dermatomyozitlerin yaklak % 40na malignite ( ensk AC, GS ) elik eder
Sjgren sendromu (Sikka Sendromu) -tkrk bezi -gz ya bezleri -cilt -akcier -GS -bbrek -kas -SSS -eklem -hematolojik -troid -vaskulit
ID:10T451