NMDT C3

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 47

Chng 3.

H IU HNH
3.1. nh ngha s lc v h iu hnh 3.2. Lch s pht trin h iu hnh 3.3. Phn loi cc h iu hnh 3.4. Nhc li phn cng my tnh 3.5. Cc khi nim c bn ca h iu hnh 3.6. An ninh h thng

Ti liu tham kho: chng 1 ca quyn Andrew S. Tanenbaum: Modern Operating Systems, 2nd ed, Prentice Hall
http://www.prenhall.com/divisions/esm/app/author_tanenbaum/custom/mos2e/

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

Slide 1

3.1. Gii thiu


Mt h thng my tnh bao gm
phn cng (hardware) chng trnh h thng (system programs) chng trnh ng dng (application programs)

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

H iu hnh (operating system) l g?


l mt my lun l m rng (extended machine)
che du cc chi tit phc tp cn thc hin cung cp cho ngi dng 1 my lun l d dng hn v c lp vi phn cng (thng qua cc lnh system calls)

l mt h qun l cc ti nguyn ca my (resource manager)


phn chia vic dng ti nguyn theo thi gian, mi chng trnh dng ti nguyn trong 1 khong thi gian ri giao li cho chng trnh khc dng (CPU, my in). phn chia ti nguyn theo khng gian : mi chng trnh dng 1 vng nh ti nguyn (b nh, a).
Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM Nh p mn i n Ton - Chng 3 3

3.2. Lch s h iu hnh


OS gn lin vi lch s pht trin phn cng my tnh: First generation 1945 - 1955
vacuum tubes, plug boards Inventors: Aiken (USA), Zuse (Germany) -> cha cn OS

Second generation 1955 - 1965


transistors batch systems

Third generation 1965 1980


ICs (Integrated Circuits) multiprogramming, spooling, time-sharing

Fourth generation 1980 present


LSI (Large Scale Integration) H iu hnh cho PC
Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM Nh p mn i n Ton - Chng 3 4

Lch s h iu hnh - Th h th 2
Early batch system (h thng x l b)
xuyn phiu chuyn chng trnh thnh chng card c l. n chng card theo th t cho my c card 1401 c v ghi ln bng t. gn bng t cho my 7094 x l tun t tng chng trnh, kt qu ca chng trnh c ghi ln bng kt xut. gn bng kt xut vo my in 1401 in ra giy.

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

Lch s h iu hnh - Th h th 2
Cu trc in hnh ca mt job FMS
(FMS: Fortran Monitor System, h iu hnh ca IBM cho mainframe 7094)

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

Lch s h iu hnh - Th h th 3
Multiprogramming system Spooling (Simultaneous Peripheral Operation On Line) Time sharing
OS/360 c a IBM MULTICS (MIT, Bell Labs)

(Cc vng c a b nh )

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

Lch s h iu hnh - Th h th 4
1974, first microcomputer
Intel 8080, first general-purposed 8-bit CPU floppy disk CP/M (Control Program for Microcomputers)

early 1980s, IBM PC


DOS (Disk Operating System) MS-DOS (Microsoft Disk Operating System)

1983, IBM PC/AT (Intel 80286 CPU) 1985-1995, Windows on top of MS-DOS Pentium PC
UNIX, Linux, Windows 2000 X Windows system (UNIX, Linux)

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

3.3. Phn loi cc h iu hnh


Mainframe operating systems
OS/390 High-end Web servers Web service, file service

Server operating systems


UNIX, Linux, Windows 2000

Multiprocessor operating systems Personal computer operating systems


Linux, Windows XP, Macintosh

Real-time operating systems


VxWorks, QNX

Control systems Mobile phones Smart cards

Embedded operating systems


uCLinux, PalmOS, Windows CE

Smart card operating systems

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

3.4. Nhc li phn cng my tnh


Cc thnh phn ca mt PC n gin
Monitor

Bus

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

10

Nhc li phn cng my tnh - Processors


Special registers
Program counter Stack pointer Program Status Word (PSW)
kernel mode user mode

TRAP instruction
System call

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

11

Nhc li phn cng my tnh - Memory


Phn cp in hnh cc loi b nh
Cc gi tr ch c ngha xp x

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

12

Nhc li phn cng my tnh Hard disk


Cu trc ca mt a cng

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

13

Nhc li phn cng my tnh - I/O Devices


Device driver l g? (a) Steps in starting an I/O device and getting interrupt (b) Interrupt processing

(a)
Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM Nh p mn i n Ton - Chng 3

(b)
14

Nhc li phn cng my tnh - Buses


Cu trc ca mt h thng Pentium

IDE bus SCSI bus

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

15

3.5. Cc khi nim trong h iu hnh


Cc ti nguyn ca my Qu trnh (process) Lp thi biu cho cc qu trnh (Scheduler) Cho php cc qu trnh truy xut chung ti nguyn Deadlock v gii quyt Qun l b nh (memory management) H thng tp tin (file) Giao tip vi th gii bn ngoi (input/output)
Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM Nh p mn i n Ton - Chng 3 16

Resource management
Ti nguyn ca 1 chng trnh l bt k thnh phn no ca my tnh c s dng bi chng trnh . Ti nguyn phn cng : CPU, b nh, a, CDROM, a USB, mn hnh, bn phm, chut, card mng,... Ti nguyn phn mm : cc file d liu v cc h thng phn mm khc m 1 chng trnh cn truy xut/tng tc. HH cn qun l cc ti nguyn sao cho vic s dng chng bi cc chng trnh c tin cy, an ton, hiu qu v c lp vi tnh cht vt l ca chng.
Nh p mn i n Ton - Chng 3

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Slide 17

Process
Qu trnh l mt chng trnh ang thc thi File chng trnh thng c 2 dng : m ngun v m thc thi. File thc thi (*.exe trn Windows) c th c chy trc tip bi my, nhng nu cha chy, n vn l thnh phn th ng, ng yn v khng to ra kt qu g. Khi ngi dng kch hot 1 file chng trnh, n c chy bi CPU, lc ny ta gi n bng thut ng Qu trnh" (Process). Trong lc hot ng, process c th to ra nhiu process khc (con) v c th tip tc. Mt cy qu trnh (process tree)
A to hai qu trnh con, B v C B to ba qu trnh con, D, E, v F
Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM Nh p mn i n Ton - Chng 3 18

Khi to, thc thi v kt thc qu trnh


Cc bin c chnh gy ra vic khi to mt qu trnh mi 1. System initialization 2. Execution of a process creation system call by a running process 3. User request to create a new process 4. Initiation of a batch job
Possible process states

Qu trnh chm dt di mt trong cc iu kin sau 1. Normal exit (voluntary, t ) 2. Error exit (voluntary) 3. Fatal error (involuntary, khng t ) 4. Killed by another process (involuntary)

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

19

Cu trc ca Process
Trong Unix, mi process c 3 phn an: text, data, stack

Mi qu trnh c th to ra qu trnh con, v qu trnh con c th to ra qu trnh mi Hnh thnh mt h thng th bc UNIX gi l mt "process group" Windows khng c khi nim v th bc ca process Tt c cc process u ngang nhau

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

20

Thng tin ca mt qu trnh


Fields of a typical process table entry
process table process table entry (= process control block)

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

21

Mu lnh v d trong Unix

an mu lnh v d sinh ra process con :


while (TRUE) { type_prompt( ); read_command (command, parameters) if (fork() != 0) { /* Parent code */ waitpid( -1, &status, 0); } else { /* Child code */ execve (command, parameters, 0); } }
Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

/* repeat forever */ /* display prompt */ /* input from terminal */ /* fork off child process */ /* wait for child to exit */

/* execute command */

Nh p mn i n Ton - Chng 3

22

Vi lnh gi h thng (System Calls)


API calls (API: Application Programming Interface)

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

23

Scheduler
Cc process s chy tun t, mi ln ch 1 process c thc thi. Vic giao tip vi I/O thng chm hn rt nhiu so vi tc ca CPU, ngha l lc chng trnh dng ch I/O (ch nhp phm) CPU phi ng ch mt thi gian v hiu sut lm vic ca n. dng CPU hiu qu hn, nhiu chng trnh s c chy ng thi. Gii php thng thng l dng k thut phn chia thi gian (Time sharing) : chia trc thi gian lm nhiu khe nh (quantum), cho mi chng trnh chy 1 khe nh ri dng n li, chn chng trnh khc chy trong khe nh k tip,...

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

24

Gii thiu v nh thi


Mc tiu ca gii thut nh thi di cc tnh hung khc nhau

(H th ng x l b)

(H th ng tng tc)

(H th ng th i gian th c)

An example of shortest job first scheduling (a) Running four jobs in the original order (b) Running them in shortest job first order
Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM Nh p mn i n Ton - Chng 3 25

nh thi trong h thng tng tc


Round Robin Scheduling (nh thi xoay vng)
(a) list of runnable processes (b) list of runnable processes after B uses up its time quantum

A scheduling algorithm with four priority classes: - Round-robin scheduling within each class - Run the processes of the higher priority classes first

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

26

Deadlocks
Khi hai hay nhiu qu trnh tng tc vi nhau th chng c th lm vo tnh trng deadlock
V d: mt my tnh vi mt bng t v mt ghi CD. Hai qu trnh A v B mun ghi ln CD t d liu trn bng t Qu trnh A yu cu v c cp pht bng t Qu trnh B yu cu v c cp pht ghi CD Qu trnh A yu cu ghi CD, b tm dng Qu trnh B yu cu bng t, b tm dng

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

27

Qun l b nh
Mt cch l tng, ngi lp trnh mong mun b nh phi
ln nhanh n nh (nonvolatile)

H thng th bc b nh (memory hierarchy) thng thng gm 3 loi:


Dung lng nh, truy xut nhanh, gi t cache Dung lng, tc , gi trung bnh - main memory Dung lng ln (gigabytes), tc chm, gi thnh r - disk storage

H qun l b nh (memory manager) iu khin h thng th bc b nh Cc vn c bn trong vic qun l b nh bao gm: 1. Basic memory management 2. Partitioning & Swapping 3. Virtual memory 4. Segmentation
Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM Nh p mn i n Ton - Chng 3 28

Qun l b nh trong h n chng


H n chng (mono-programming): 3 cch t chc b nh gm vng nh OS v vng nh ca 1 process ang chy.

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

29

Phn vng tnh (fixed partition)


Chia b nh ra nhiu partition vi ln khc nhau chy nhiu process i hi kch thc khc nhau.
(a) mi partition c hng ch cc process i hi cng dung lng nh. (b) dng 1 hng ch cho mi process (single input queue)

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

30

Phn vng ng & Swapping


khi c process xin cp pht vng nh => cp pht 1 partition c kch thc va ng theo yu cu theo thi gian, b nh c th b bm nt bi nhiu vng nh cn sp xp li vng nh trng duy nht & lin tc (compactage) V d v vic cp pht b nh c th thay i theo thi gian:
Process vo trong b nh: process A c chuyn vo t trong a, Fig. (g) Ri khi b nh: process A c chuyn ra ngoi a, Fig. (d)

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

31

Phn on b nh
B nh thng qua qu trnh dch :

Ta c th ct b nh nh sau :

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

32

Qun l b nh o
Vic swap ton vng nh ca 1 process ra/vo a gp kh nhiu phin h do kch thc ca mi process rt khc nhau. Yu cu c ch qun l b nh tinh vi hin nay cc OS u dng, gi l c ch qun l b nh o tng c bn l ti tng thi im chng trnh chy, ta khng cn ni dung ca ton chng trnh v d liu ca n trong b nh, ta ch cn ni dung ca lnh ang cn chy v d liu m lnh ny cn truy xut, mi th khc c th trn a. Nh vy chy c 1 process, ta ch cn 1 vng rt nh b nh bt chp kch thc ca process ln hay nh. C 3 k thut qun l b nh o : qun l theo phn trang (paging), qun l theo phn on (segmentation) v qun l theo phn on v phn trang (Chi tit s c trnh by trong mn H iu Hnh).

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

Slide 33

C ch qun l b nh o
B nh o: cc chng trnh c th ch c b phn nm trong b nh chnh Mi process c bng qun l trang (page table), bng ny cha thng tin v vic nh x tng trang o ca process vo tng trang tht b nh ti tng thi im theo thi gian.

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

34

i a ch o ra a ch tht
MMU: Memory Management Unit

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

35

So snh cc cch phn on b nh

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

36

Phng tin lu tr thng tin - File


Nhu cu v vic lu tr thng tin lu di (long-term Information Storage) C th lu tr mt s lng ln d liu Thng tin lu tr tn ti n khi kt thc qu trnh s dng Nhiu process c th truy cp thng tin ng thi lu thng tin trn a cng (hay CD-ROM,) di dng cc tp tin (file).

File, di ci nhn ca ngi s dng, bao gm:


tn (naming), cu trc, kiu, truy cp file, thuc tnh, thao tc ln file

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

Slide 37

Mt vi chi tit v file


Cc loi tn file v m rng (file extension)
Cc thao tc trn file: 1. Create 2. Delete 3. Open 4. Close 5. Read 6. Write 7. Append 8. Seek 9. Get attributes 10. Set Attributes 11. Rename

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

38

Cc thuc tnh ca file (File Attributes)


Possible file attributes

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

39

H thng file a vt l
disk vt l l khng gian d liu 3 chiu : disk = nhiu cylinder, mi cyclinder gm nhiu track (head - vng trn cha tin cng bn knh), mi track cha nhiu cung nh cha tin c truy xut c lp (sector). Sector l n v truy xut tin nh nht cp vt l, t ngoi ta khng th truy xut tng byte ri rc trn a c. Mun truy xut 1 sector, ta phi xc nh c b ba ch s (Cylinder, Head, Sector) rt kh dng. Hn na, d liu c ngha cn lu trn a thng c kch thc rt khc nhau cn nhiu sector mi cha . Nu vic qun l 1 d liu c ngha c cha trn bao nhiu sector a v ch s c th l g c giao cho ngi dng th h s gp rt nhiu rc ri cn 1 giao tip s dng khc s dng a d dng hn.

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

Slide 40

H thng file a lun l cp #1


disk lun l cp #1 l khng gian d liu 1 chiu : disk = danh sch nhiu n v cha tin c di c nh, mi n v c gi l cluster (hay block, sector lun l). di ca cluster cn c lp vi a vt l. cp ny, mun truy xut 1 cluster, cn xc nh ch s ca n. Tuy nhin, d liu c ngha cn lu trn a thng c kch thc rt khc nhau cn nhiu cluster mi cha . Nu vic qun l d liu c ngha c cha trn bao nhiu cluster a v ch s c th l g c giao cho ngi dng th h s gp rt nhiu rc ri cn 1 giao tip s dng khc s dng a d dng hn !
Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM Nh p mn i n Ton - Chng 3 Slide 41

H thng file a lun l cp #2


disk lun l cp #2 l khng gian d liu 1 chiu : disk = danh sch nhiu n v cha tin c di thay i theo yu cu ca ngi dng, mi n v c gi l file v c nhn dng bng tn gi nh ch khng phi l ch s kh nh. cp ny, mun truy xut 1 file, ch cn xc nh tn gi nh ca n. D d liu c ngha cn lu trn a thng c kch thc rt khc nhau, nhng ch cn 1 file l lu 1 d liu c ngha vic qun l d liu trn a tr nn d dng hn nhiu so vi trc. Tuy nhin v 1 a cha 1 s rt ln file (hng triu file) nu dng khng gian phng t chc cc file th cng cn nhiu kh khn trong vic t tn file, vic phn bit cc file ca chng trnh no, ca ngi no cn 1 giao tip s dng khc s dng a d dng hn na.

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

Slide 42

H thng file a lun l cp #3


disk lun l cp #3 l khng gian d liu dng cy phn cp : disk = th mc gc cha nhiu phn t con, mi phn t con c th l file hay th mc khc... Trong cp ny, ta nhn dng 1 phn t bng khi nim ng dn (pathname). C 2 loi pathname : tuyt i v tng i. Ty thuc vo nhu cu s dng c th m dng no s thch hp hn.

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

Slide 43

ng dn tuyt i v tng i
ng dn (pathname) l thng tin tm kim (xc nh) 1 phn t t 1 v tr no , n cha danh sch chnh xc cc tn gi nh ca cc phn t m ta phi i qua xut pht t v tr u n phn t cn tm. ta dng 1 du ngn c bit ngn cch 2 tn gi nh lin tip nhau trong ng dn (trong Windows, du ngn l '\') Tn th mc gc lun l '\'. C 2 khi nim ng dn : ng dn tuyt i v ng dn tng i. ng dn tuyt i l ng dn xut pht t th mc gc, ng dn tng i xut pht t th mc lm vic (working directory). Trc khi ng dng bt u chy, h thng s khi ng th mc lm vic cho ng dng (theo c ch no ). Trong qu trnh thc thi, ng dng c quyn thay i th mc lm vic theo yu cu ring.

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

Slide 44

ng dn tuyt i v tng i
Xt cy th bc ca c: trn slide trc, ng dn tuyt i sau s nhn dng chnh xc file arial.ttf trong th mc 'Fonts' : c:\Windows\Fonts\arial.ttf Nu th mc working ca chng trnh hin l c:\Windows\Fonts th ta c th dng ng dn tng i sau y xc nh file arial.ttf : arial.ttf ng dn tuyt i thng di hn ng dn tng i nhng n lun c gi tr bt chp ng dng ang th mc lm vic no. ng dn tng i thng gn hn (a s ch cha tn file cn truy xut v ng dng s thit lp th mc lm vic l th mc cha cc file m ng dng truy xut) nhng ch c gi tr vi 1 th mc lm vic c th. Tuy nhin, trong 1 vi trng hp c bit, ta phi dng ng dn tuyt i ngay c n di v phc tp hn ng dn tng i!

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

Slide 45

Giao tip vi th gii bn ngoi


chng trnh khi hot ng thnh thong phi giao tip vi th gii ngoi (th d cn in ra my in, cn giao tip mng, cn truy xut thng tin ca cc sensor o thng s,..). My tnh s dng 1 card chc nng (card I/O) giao tip vi th gii ngoi. C rt nhiu hng sn xut, mi hng sn xut rt nhiu model card I/O khc nhau, on code chng trnh giao tip vi I/O c lp hon ton vi tnh cht phn cng ca card I/O, ta s xy dng 1 module phn mm c bit : device driver. Mi card I/O c device driver ring. Device driver phi cha n hm chc nng theo qui nh ca OS, chi tit ca tng hm chc nng s ph thuc vo phn cng, cn vic s dng cc hm chc nng trong chng trnh th hon ton c lp vi phn cng.

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

Slide 46

3.6. An ninh h thng


My tnh c rt nhiu ti nguyn v cho php nhiu ngi truy xut Cn phi c c ch m bo vic dng ti nguyn bi cc ngi dng, khng cho php vic truy xut bt hp php. An ninh h thng bao gm 3 vn chnh : Bo mt d liu : mi ngi ch c php truy xut 1 s ti nguyn qui nh, khng c kh nng truy xut cc ti nguyn khc. Ton vn d liu : vic truy xut ti nguyn ca ngi dng khng c lm h hng d liu, d ch 1 phn nh. Sn sng d liu : vic truy xut ti nguyn ca ngi dng hp php phi lun c phc v trong khong thi gian ngn nht, bt c lc no, bt c u. Cc bin php bo mt d liu l qun l ngi dng theo ti khon (account) v mt m ha d liu.

Khoa KH & KT My Tnh, I HC BCH KHOA TP.HCM

Nh p mn i n Ton - Chng 3

Slide 47

You might also like