Tp ch Khoa hc 2012:21a 158-168

Trng i hc Cn Th

PHN TCH HOT NG KINH DOANH CA H THNG

NGN HNG THNG MI C PHN VIT NAM
Liu Thu Trc v V Thnh Danh1

ABSTRACT
The paper aimed to reviews business efficiency of the system of Vietnam joint stock
commercial bank. Especially, the study assessed impacts of economic crisis on operating
performance in the period of before and after year 2008. The paper used assessment
traditional methods based on analysis of the financial ratio indicators. Results indicated
that the system of joint stock commercial bank contributed to economic growth.
Generally, performance efficiency of the system affected by the negative impact of the
2008 global financial crisis was reflected in the most indicators. In particular, the smallscale bank was more seriously affected and recovery was slower as compared with the
large-scale and medium banks.
Keywords:Performance efficiency, Financial Risk, Financial structure
Title: Assessment of operating the performance of Vietnam joint stock commercial
bank system

TM TT
Mc tiu ca nghin cu ny l nh gi hiu qu hot ng kinh doanh ca h thng
ngn hng thng mi c phn Vit Nam (NHTMCP). Bi vit s dng phng php
phn tch hiu qu truyn thng da trn phn tch cc t s ti chnh. Kt qu ch ra
rng t trng ng gp ca h thng NHTMCP vo tng trng kinh t hng nm ang
trn xu hng tng cao. Nhn chung, hiu qu kinh doanh ca c h thng v cc nhm
NHTMCP trong giai on nghin cu u chu tc ng t nhng nh hng tiu cc
ca cuc khng hong ti chnh ton cu nm 2008 th hin hu ht cc ch tiu phn
nh hiu qu hot ng u gim mnh. Trong , cc ngn hng quy m nh chu nh
hng nhiu nht v kh nng phc hi cng chm nht so vi cc ngn hng quy m ln
v va.
T kha: Hiu qu kinh doanh, ri ro ti chnh, cu trc ti chnh

1 GII THIU CHUNG

hu ht cc nc, ngnh ngn hng c coi l mt khu vc then cht m bo
cho nn kinh t quc gia hot ng mt cch nhp nhng, v vy khu vc ny c
chnh ph cc nc c bit quan tm v l mt trong nhng ngnh nhn c s
gim st cht ch nht trong nn kinh t, c bit ti cc nc ang pht trin nh
Vit Nam. Trong xu th hi nhp v cnh tranh trn quy m ton cu hin nay th
loi hnh c phn c xem l ti u nht v l loi hnh mang li hiu qu tt
nht. Tuy nhin vi s tng trng nhanh chng v s lng ca h thng
NHTMCP trong thi gian qua ng chng ta lu tm, liu vn cht lng
trong hot ng h thng NHTMCP c tht s tt nht hay cha? i hi chng ta
cn c s nhn nhn, nh gi mt cch khch quan hot ng ca h thng
NHTMCP thy c bc tranh ton cnh ca h thng NHTMCP Vit Nam
im mnh l g v im yu l g? C nh vy mi gip cho vic hoch nh
1

Khoa Kinh t-Qun tr kinh doanh, Trng i hc Cn Th

158

Tp ch Khoa hc 2012:21a 158-168

Trng i hc Cn Th

chnh sch cng nh qun tr NHTMCP ngy cng tr nn hiu qu hn, ng gp

vo tng trng kinh t nhiu hn v n nh hn.
2 MC TIU NGHIN CU
Mc tiu tng qut ca nghin cu l phn tch hiu qu hot ng kinh doanh ca h
thng NHTMCP Vit Nam. Cc mc tiu c th l:
- nh gi thc trng hot ng kinh doanh ca h thng NHTMCP Vit Nam t
sau khi cuc ci cch h thng ngn hng din ra nm 1990 n nay.
- nh gi mc nh hng ca cuc khng hong kinh t n hiu qu hot
ng kinh doanh ca tng nhm NHTMCP.
- xut cc kin ngh nhm ci thin, nng cao hiu qu hot ng kinh doanh
v tng kh nng cnh tranh ca h thng NHTMCP.

3 PHNG PHP NGHIN CU

3.1 Phng php nghin cu.
Bi vit s dng phng php nh gi truyn thng da trn phn tch cc ch
tiu ti chnh lnh vc ngn hng. Cc t s ti chnh l cng c c s dng ph
bin nht trong nh gi, phn tch v phn nh hiu qu hot ng kinh doanh.
Mi t s l mt ch tiu nh gi cho bit mi quan h gia hai bin s ti chnh
qua cho php so snh hiu qu hot ng kinh doanh ca cc NHTMCP v
chng c phn tch theo xu hng bin ng qua thi gian. C nhiu nhm ch
tiu ti chnh c s dng nh gi cc kha cnh hot ng khc nhau trong
lnh vc kinh doanh ngn hng. Trong phm vi bi vit ny, nghin cu ch yu
tp trung vo phn tch cu trc ti chnh, kh nng sinh li, v phn tch ri ro
ti chnh.
3.2 Thng tin v d liu iu tra v mu nghin cu
Nghin cu ny s dng d liu t cc bo co thng nin ca ngn hng nh
nc (NHNN) giai on 1990-2009 v bo co thng nin ca i din gm 22
NHTMCP Vit Nam giai on 2006-2009. Bng 1 m t cc NHTMCP c chn
trong nghin cu ny phn theo quy m ti sn. Trong s 22 ngn hng trong mu
nghin cu c 4 ngn hng quy m ln (nhm 1), 8 ngn hng quy m trung bnh
(nhm 2), v 10 ngn hng quy m nh (nhm 3).
Bng 1: Cc NHTMCP c chn trong nghin cu phn theo quy m
Chia nhm da trn quy m
tng ti sn nm 2008
Nhm 1 (TTS>45.000 t)
Nhm 2 (15.000
t<TTS>45.000 t)
Nhm 3 (TTS<= 15.000 t)

NHTMCP
(1) Chu
(4) Xut Nhp Khu
(5) Qun i
(8) Hng Hi
(11) Phng Nam
(13) Si Gn - H Ni
(16) Nam Vit
(19) Nam
(22) PT MKong

(2) Si gn Thng Tn

(3) K Thng

(6) Quc T
(7) ng
(9) Nh H Ni
(10) ng Nam
(12) Ngoi Quc Doanh
(14) An Bnh
(15) Si Gn Cng Thng
(17) Phng ng (18) PT Nh TP.HCM
(20) Gia nh
(21) Min Ty

Ngun: Bo co thng nin ca 22 NHTMCP (2010).

159

Tp ch Khoa hc 2012:21a 158-168

Trng i hc Cn Th

4 KT QU V THO LUN
4.1 Thc trng h thng NHTMCP qua cc nm.
Trc 1990, h thng ngn hng Vit Nam l h thng mt cp, khng c s tch
bit gia chc nng qun l v chc nng kinh doanh. NHNN va ng vai tr
Ngn hng Trung ng va l Ngn hng thng mi. n nm 1990, do nhu cu
ci t h thng chuyn i t c ch qun l kinh doanh x hi ch ngha sang c
ch th trng c s iu tit ca nh nc trong ch trng pht trin nn kinh t
a thnh phn. Ngy 23/05/1990, Hi ng Nh Nc ban hnh php lnh v
NHNN v php lnh v cc t chc tn dng. Hai php lnh ny chnh thc
chuyn c ch hot ng ca h thng ngn hng Vit Nam t h thng mt cp
sang h thng hai cp. Vi hai php lnh ny, h thng ngn hng Vit Nam
c t chc tng t nh h thng ngn hng cc nc c nn kinh t th trng.
Ci cch h thng ngn hng nm 1990 xo b c tnh cht c quyn nh
nc, gp phn a dng ho hot ng ngn hng v mt hnh thc s hu cng
nh v s lng ngn hng. C th, s lng NHTMCP tng ln nhanh chng.
T nm 1991-1993, s lng NHTMCP nhy vt t 4 ln 41 v t nh im l
51 vo nm 1997. Sau cuc khng hong ti chnh tin t 1997, mt s NHTMCP
do kinh doanh khng hiu qu, b ph sn hoc rt giy php hot ng nn con s
ny gim.n n giai on 2000 2007, y l giai on cc NHTMCP y
mnh tin trnh ti c cu li ton din h thng ngn hng nhm cng c v pht
trin theo hng tng cng nng lc qun l v ti chnh, ng thi gii th, sp
nhp, hp nht hoc bn li cc NHTMCP yu km v hiu qu kinh doanh. Thi
k ny s lng cc NHTMCP gim xung i cht so vi nhng nm cui ca
thp k 1990. Ngoi ra, s lng cc chi nhnh v i din ca cc ngn hng
nc ngoi c xu hng gia tng trong giai on ny theo cc cam kt k, trc
ht l hip nh thng mi Vit-M, hip nh khung v thng mi dch v
(AFAS) ca ASEAN. Kt qu l t trng v s lng NHTMCP gim xung so
vi ton h thng ngn hng thng mi, t nh cao 73% nm 1993 xung cn
40% vo nm 2007. n nm 2008 v 2009, do hai ngn hng thng mi nh
nc (NHTMNN) l ngn hng Ngoi thng v ngn hng Cng thng ln lt
chuyn i sang hnh thc c phn nn t l ny tng ln chim khong 42%
nm 2008 v 43% nm 2009 so vi ton ngnh. Bng 2 trnh by chi tit c cu h
thng ngn hng thng mi Vit Nam qua cc nm.
Bng 2: C cu h thng NHTMCP Vit Nam qua cc nm
Nm
NHTM nh nc
NHTM c phn
NHTM lin doanh
Chi nhnh NHTM
nc ngoi
NHTM 100% vn
nc ngoi
Tng cng
% s lng
NHTMCP so vi
ton h thng

1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2004 2005 2006 2007
4
4
4
5
5
5
5
5
5
5
5
4
41
48
51
48
39
37
36
37
34
34
1
3
4
4
4
4
4
4
5
5
5

2009
3
40
5

18

24

26

26

27

28

31

31

41

39

41

56

74

84

83

74

73

73

78

75

85

92

94

44

73

65

61

58

53

51

49

47

45

40

42

43

Ngun: Bo co thng nin ca Ngn hng Nh nc(2010).

160

2008
4
39
5

Tp ch Khoa hc 2012:21a 158-168

Trng i hc Cn Th

4.2 V th cnh tranh ca h thng NHTMCP Vit Nam qua cc nm

Th phn ca h thng NHTMCP c thay i nhiu k t nm 2004 n nay.
Trong giai on trc nm 2004, nhm cc NHTMNN lun c xem l c v th
thng lnh vi th phn cho vay v huy ng vn trung bnh lun trn 78%. n
nm 2008, c s tri dy mnh m ca nhm cc NHTMCP, t th phn cho
vay ch chim khong 6-11%, v 7-11% th phn huy ng vn giai on trc
nm 2004, vn ln t mc 32% th phn cho vay v 29% th phn huy ng
vn vo nm 2008. Nhng bin ng ln xy ra k t nm 2005-2006, thi k m
cc NHTMCP c nhng tng trng mnh m v mng li, qui m vn, quy m
tng ti sn, tng cng cc hnh thc huy ng vn, a dng ho sn phm v to
tin ch thu ht khch hng vi ln sng cnh tranh ngy cng mnh m, khc lit
gia cc ngn hng trong nc vi nhau. n nay, th phn cho vay v huy ng
vn ca cc NHTMNN c s st gim ng k, ln lt cn 52% v 60% vo
nm 2008. C th thy r rng, nhm cc NHTMCP ly i th phn b nh
mt ca nhm cc NHTMNN. Bng 3 trnh by chi tit th phn tin gi v th
phn tn dng ca h thng ngn hng qua cc nm.
Bng 3: Th phn cc NHTMCP Vit Nam qua cc nm
Tng th phn tin gi (%)
Nm
1993 1994 1995 1996 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Loi hnh
1. NHTM nh nc
91
88
80
76
77
80
79
78
75
74
69
59
60
2. NHTM c phn
6
8
9
10
11
9
10
11
13
17
22
30
29
3. Chi nhnh NHTM nc
9
9
ngoi & NHTM lin
2
3
10
13
11
10
10
10
10
8
8
doanh
2
2
4. T chc tn dng khc
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
1
Tng th phn tn dng (%)
55
52
1. NHTM nh nc
89
85
75
74
77
79
79
78
76 70.8
65
29
32
2. NHTM c phn
7
11
15
14
9
9
10
11
12
15
21
3. Chi nhnh NHTM nc
9
10
ngoi & NHTM lin
3
3
8
10
12
10
9
9
10
10
9
doanh
7
6
4. T chc tn dng khc
1
1
2
2
2
2
2
2
2
2
5
Ngun: Bo co thng nin ca Ngn hng Nh nc (2010).

Bn cnh , ng gp ca h thng NHTMCP theo chiu hng ngy cng tch

cc th hin t l d n ca h thng NHTMCP/GDP tng ln nhanh chng: t
mc ng gp khng ng k ch t 1,12% nm 1993, n nm 2008 t l ny
t gn 30%. iu ny cho thy h thng NHTMCP ngy cng ng vai tr tch
cc hn trong vic to vn cho nn kinh t. c bit, xu hng ny th hin r
nht t nm 2006 n nay, sau khi nn kinh t Vit Nam chnh thc gia nhp sn
chi chung th gii - WTO. Tuy nhin, mc ng gp ca h thng NHTMCP so
vi ton h thng NHTM li khng tng xng. Bng 4 trnh by ng gp ca
ton h thng NHTM v h thng NHTMCP trong giai on 1993-2008. Mc d
s lng cc NHTMCP chim v th p o so vi s lng ngn hng ton h
thng nhng mc ng gp vo tng trng kinh t li ch t cao nht l 32%
so mc ng gp ca ton h thng ngn hng. Chng hn, nm 2008 t l d
n/GDP ca ton h thng ngn hng l 90,17% trong khi ca h thng NHTMCP
ch t 28,85%.

161

Tp ch Khoa hc 2012:21a 158-168

Trng i hc Cn Th

Bng 4: D n tn dng ca h thng NHTMCP i vi nn kinh t qua cc nm (t ng)

Ch tiu
GDP theo gi hin
hnh
% tng trng GDP
Tng d n tn dng
nn KT
D n ca h thng
NHTMCP
D n ton ngnh
NH so vi GDP (%)
D n NHTMCP so
vi GDP (%)

1993
140.
257
22.4
67
1.57
3
16,0
2

1994
178.
534
32.2
83
3.55
1
18,0
8

1995
228.
892
9,54
43.6
70
6.55
1
19,0
8

1996
272.
038
9,34
54.3
93
7.61
5
19,9
9

2000
444.
139
6,75
155.
720
14.0
15
35,0
6

2001
481.
295
6,84
189.
103
17.0
19
39,2
9

2002
536.
098
7,04
231.
078
23.1
08
43,1
0

2003
605.
491
7,34
296.
737
32.6
41
49,0
1

2004
713.
072
7,69
420.
335
50.4
40
58,9
5

2005
837.
858
8,43
550.
673
82.6
01
65,7
2

1,12

1,99

2,86

2,80

3,16

3,54

4,31

5,39

7,07

9,86

2006
973.
791
8,17
690.
764
145.
060
70,9
4
14,9
0

2007 2008
1.144. 1.478.
015
695
8,48
6,18
1.063. 1.333.
017
342
308.2 426.6
75
69
92,92

90,17

26,95

28,85

Ngun: Tng cc thng k Vit Nam (2010) v Bo co thng nin ca Ngn hng Nh nc (2010).

4.3 Phn tch cu trc ti chnh ca h thng NHTMCP

4.3.1 Quy m vn iu l v tng ti sn
Nhn chung quy m vn iu l, quy m tng ti sn, cng nh t trng u t vo
ti sn c nh trong qu trnh hot ng ca cc nhm NHTMCP c s chnh lch
nhau kh ln. Trong , nhm 1 lun chim v tr dn u v gi khong cch kh
xa, lun gp trn hai ln so vi trung bnh ca h thng. i vi quy m vn iu
l, khong cch gia cc nhm ang ngy cng gin ra do s tng trng nhanh
chng ca nhm 1 t 1,83 ln so vi trung bnh ca h thng vo nm 2007
tng ln ln 2,16 ln nm 2008. i vi quy m tng ti sn, nhm 3 i ngc
xu th vi nhm 2. Nhm 2 c khong cch ln so vi nhm 1, cn nhm 3 c
khong cch nh hn so vi nhm 2. Tuy nhin s tng trng nhanh chng v
quy m tng ti sn ca nhm 3 l khng da trn nn tng chc chn bi tc
tng tng ti sn qu nhanh so vi tc tng trng ca vn iu l (trong khi
vn iu l ch tng 127,8% cn tng ti sn tng gn 306%; iu ny lp li
nm 2009 ln lt l 31,1% v 78,8%). i vi quy m ti sn c nh th c hai
nhm 2 v 3 c mc tng u t nhanh hn. Bng 5 trnh by chi tit tnh hnh
thay i quy m vn iu l, tng sn sn, v u t ti sn c nh ca cc
NHTMCP trong giai on 2006-2009.
Bng 5: Thay i vn iu l, tng ti sn, v ti sn c nh ca cc nhm NHTMCP, 2006-2009
Ch tiu
Trung bnh chung
Trung bnh nhm 1
Trung bnh nhm 2
Trung bnh nhm 3

Trung bnh chung

Trung bnh nhm 1
Trung bnh nhm 2
Trung bnh nhm 3

Trung bnh chung

Trung bnh nhm 1
Trung bnh nhm 2
Trung bnh nhm 3

Khong cch quy m vn iu l gia cc

nhm(%)
2006
2007
2008
2009
180
183
216
216
61
63
47
48
55
47
52
49
Khong cch quy m tng ti sn gia cc
nhm(%)
2006
2007
2008
2009
257
246
259
256
44
43
41
41
24
36
29
32
Khong cch quy m ti sn c nh rng
gia cc nhm(%)
2006
2007
2008
2009
298
29
38

262
32
59

218
40
74

Ngun:Bo co thng nin ca 22 NHTMCP (2010).

162

237
34
74

% tng trng vn iu l
2007
132,6
112,8
148,6
127,8

2008
74,3
89,7
34,1
100,2

2009
31,7
31,0
32,6
31,1

% tng trng tng ti sn

2007
199,2
116,0
107,6
305,9

2008
22,3
30,6
23,3
18,2

2009
64,2
52,1
52,0
78,8

% tng trng ti sn c nh rng

2007
195,5
50,6
67,9
355,5

2008
123,6
43,8
89,2
183,0

2009
19,1
27,4
17,3
17,2

Tp ch Khoa hc 2012:21a 158-168

Trng i hc Cn Th

4.3.2 Tnh hnh cn i gia huy ng tin gi v d n cho vay

Nhn chung, tng trng d n trung bnh ca h thng NHTMCP lun c xu
hng tng cao hn so vi tng trng d n ton ngnh ln lt t 207,3% so
vi 53,89% ca ngnh, 27,8% so vi 25,43%, v 59,7% so vi 37,73% tng ng
cho cc nm 2007, 2008 v 2009. Trong nm 2007 cc ngn hng c quy m nh
c mc tng trng cao hn rt nhiu so vi cc ngn hng c quy m trung bnh
v quy m ln. Tuy nhin, xu hng ny thay i mnh trong nhng tip theo.
n nm 2009, tng trng d n ca cc ngn hng c quy m ln hn li c xu
hng tng nhiu hn so vi cc ngn hng c quy m nh hn. i vi tng
trng tin gi, kt qu cho thy trong giai on 2007-2009 cc ngn hng c quy
m ln hn c mc tng trng ln hn. Bng 6 trnh by chi tit tng trng d
n v tin gi ca h thng NHTMCP giai on 2007-2009.
Bng 6: Tng trng d n v tin gi ca cc NHTMCP giai on 2007-2009
Ch tiu

% Tng trng d n
2007

2008

2009

Tng trng d n ton ngnh

53,8

25,4

37,7

Trung bnh h thng NHTMCP

207,3

27,8

Trung bnh nhm 1

109,7

13,3

Trung bnh nhm 2

114,9

Trung bnh nhm 3

320,2

% Tng trng tin gi

2007

2008

2009

59,7

184,3

56,7

69,2

70,2

118,9

33,4

42,1

39,0

56,1

106,1

49,1

57,7

24,6

58,4

272,9

72,1

89,3

Ngun: Ngn hng Nh nc (2010) v Bo co thng nin ca 22 NHTMCP (2010).

Tuy nhin, mc an ton trong tng trng d n ca h thng NHTMCP giai

on 2006-2009 mc thp, c trnh by trong Bng 7, cho thy rng do tng
trng tn dng nhanh khin h thng NHTMCP c nguy c phi i mt vi ri
ro thanh khon rt ln khi t l tn dng/tin gi ton h thng lun mc xp x
hoc trn 100%, trong ng gp chnh t cc ngn hng quy m nh (nhm 3).
Bng 7: T l d n/Tin gi ca h thng v cc nhm NHTMCP, 2006-2009

Ch tiu
Trung bnh chung
Trung bnh nhm 1
Trung bnh nhm 2
Trung bnh nhm 3

T l d n/ Huy ng tin gi (%)

2006
2007
2008
2009
107,02
118,31
94,19
96,35
71,50
68,95
58,68
71,64
86,57
89,27
83,55
81,57
137,60
161,29
116,91
118,06

Ngun: Bo co thng nin 22 NHTMCP (2010).

4.4 Phn tch hiu qu hot ng ca h thng NHTMCP

4.4.1 Kh nng sinh li
T l thu nhp hot ng bin (TNHB). Ch tiu TNHB phn nh kh nng
duy tr tng trng cc ngun thu (ch yu t cc khon cho vay, u t v ph
dch v) so vi mc tng ca chi ph (ch yu t chi tr li tin gi, nhng khon
vay trn th trng tin t, tin lng nhn vin v phc li). Kt qu phn tch
Bng 8 cho thy trong giai on trc khng hong nm 2008, cc ngn hng quy
m nh (nhm 3) hot ng hiu qu nht trong h thng, k n l cc ngn hng
quy m ln (nhm 1). Cc ngn hng quy m trung bnh (nhm 2) t hiu qu
thp nht. n nm 2008, do tc ng ca khng hong kinh t lm cho
163

Tp ch Khoa hc 2012:21a 158-168

Trng i hc Cn Th

TNHB bnh qun ca h thng NHTMCP st gim mnh t mc trn 2% trc

xung cn 1,68% nm 2008, v 1,91% nm 2009.
Bng 8: So snh cc ch tiu phn nh kh nng sinh li ca h thng v cc nhm
NHTMCP, 2006-2009
Nm

2006

2007

2008

2009

20062009

Nhm ngn hng

Trung bnh chung
Trung bnh nhm 1
Trung bnh nhm 2
Trung bnh nhm 3
Trung bnh chung
Trung bnh nhm 1
Trung bnh nhm 2
Trung bnh nhm 3
Trung bnh chung
Trung bnh nhm 1
Trung bnh nhm 2
Trung bnh nhm 3
Trung bnh chung
Trung bnh nhm 1
Trung bnh nhm 2
Trung bnh nhm 3
Trung bnh chung
Trung bnh nhm 1
Trung bnh nhm 2
Trung bnh nhm 3

Thu nhp hot

ng bin (%)
2.06
2.01
1.64
2.41
2.07
2.15
1.65
2.37
1.68
2.19
1.46
1.66
1.82
2.12
1.58
1.90
1.91
2.12
1.58
2.09

NIM (%)
2.93
2.53
2.47
3.46
2.28
2.03
2.19
2.45
2.87
2.74
2.72
3.04
2.72
2.59
2.30
3.10
2.70
2.47
2.42
3.01

T trng thu
ngoi li (%)
14.74
18.11
10.28
16.95
17.10
21.87
12.82
18.62
9.81
16.87
8.33
8.18
13.12
18.53
13.23
10.87
13.69
18.84
11.17
13.66

ROA (%) ROE (%)

1.50
1.48
1.24
1.72
1.52
1.72
1.24
1.67
1.27
1.74
1.10
1.23
1.40
1.61
1.21
1.48
1.43
1.64
1.20
1.52

13.69
19.44
11.24
13.34
11.83
17.20
10.88
10.45
9.43
16.80
10.60
5.56
12.26
17.24
13.58
9.21
11.80
17.67
11.57
9.64

Ngun: Bo co thng nin ca 22 NHTMCP (2010).

Chnh lch thu t li v chi ph tr li (NIM). Ch tiu ny phn nh mc chnh

lch gia thu t li v chi ph tr li m ngn hng c th t c thng qua vic
kim sot cht ch ti sn sinh li v theo ui ngun vn c chi ph thp nht.
Nhn chung trong giai on 2006-2009 t l NIM c duy tr mc trung bnh
2.70%.
T trng thu ngoi li. c im c hu ca h thng NHTMVN l qu l thuc
vo hot ng tn dng. iu ny th hin t trng thu ngoi li bnh qun ca c
h thng NHTMCP giai on 2006-2009 ch khong 14% trong tng thu nhp
trong nm; trong nhm 1 c t trng thu ngoi li cao nht vn cha n 20%.
T trng thu ngoi li trong c cu thu nhp t mc nh cao 17,1% nm 2007
xung cn 9,8% nm 2008, cho thy tnh bt n trong hot ng kinh doanh ca h
thng NHTMCP.
Ch s sinh li ROA v ROE. Trong giai on 2006-2009, cc ngn hng nhm 1
t hiu qu cao hn so vi cc ngn hng cn li trong h thng, th hin qua
ch s ROA v ROE bnh qun lun duy tr mc cao hn, ngoi tr ROA nm
2006. Trong khi hu ht cc NHTMCP quy m nh u chu nh hng v dn
l r im yu sau thi gian tng tc ngon mc trc , th hin s suy gim
ng k c hai ch tiu ROA v ROE trong nm 2008.

164

Tp ch Khoa hc 2012:21a 158-168

Trng i hc Cn Th

4.4.2 Ri ro ti chnh
nh gi ri ro thanh khon:
Qua biu t l D n/Tin gi, d dng nhn thy nhm 3 l nhm ang phi
i mt vi ri ro thanh khon l rt ln so vi cc nhm cn li trong h thng,
hu nh huy ng tin gi khng p ng nhu cu cho vay nn phi l thuc
kh nhiu vo th trng lin ngn hng lm gia tng s l thuc vo ngun vn
bn ngoi, m a phn ngun vn ny phi chu chi ph cao hn so vi huy ng
t khch hng v c bit l tnh n nh khng ln. V cng v thng hiu km
nn kh nng huy ng vn ca nhm ny kh thp th hin t l Tin gi/Vn
ch s hu ca nhm 3 thp nht trong h thng. Hu ht cc NHTMCP thuc
nhm 3 chp nhn ri ro tng trng tn dng trong khi cc nhm NH ln hn
tht cht tn dng m bo an ton trong giai on kh khn, v p lc tng
li nhun theo yu cu ca c ng trong tin trnh gia tng vn iu l theo yu
cu ca Chnh ph trong thi gian qua. Chnh v vy, hu ht cc NHTMCP thuc
nhm 3 i mt vi nhiu ri ro thanh khon trong trng hp khch hng n
rt tin.

D n/TG (%)

D n/Tin gi
180.00
160.00
140.00
120.00
100.00
80.00
60.00
40.00
20.00
0.00

161.29
137.60
118.31

107.02
86.57
71.50

2006

116.91
94.19
83.55

89.27
68.95

58.68

2007

2008

T rung bnh h t hng NHT MCP

T rung bnh nhm 1

T rung bnh nhm 2

T rung bnh nhm 3

118.06
96.35
81.57
71.64

2009

Biu 1: T l d n/tin gi ca h thng NHTMCP giai on 2006-2009

Tin gi/VCSH
12.00

TG/VCSH (Ln)

10.00
8.00
6.00
4.00
2.00
0.00
2006
Trung bnh h thng NHTMCP

2007
Trung bnh nhm 1

2008
Trung bnh nhm 2

2009
Trung bnh nhm 3

Biu 2: T l tin gi/vn ch s hu ca h thng NHTMCP giai on 2006-2009

Ngun: Bo co thng nin ca 22 NHTMCP (2010).

165

Tp ch Khoa hc 2012:21a 158-168

Trng i hc Cn Th

nh gi ri ro tn dng:
Nhn chung thi gian qua 2006-2009, h thng NHTMCP mc d duy tr mc tng
trng d n trong nm cao, song cc NHTMCP vn kim sot c ri ro mc
an ton. T l n xu lun c kim ch mc thp hn so vi trung bnh ca
ton ngnh v thp hn kh xa so vi chun cho php 5% ca quc t ngay c
trong giai on nn KT Vit Nam phi chu tc ng nng n ca cuc khng
hong TC ton cu.
Tuy nhin, c iu ng chng ta lu tm l nu so vi thnh qu t c kh
cao nm 2007, t l n xu cha ti 1,1%, th tc tng ca t l n xu nm
2008 nhanh hn so vi tc tng ca n xu ton ngnh. Du hiu bt n ny
vn tip tc ko di sang 2009, trong khi cht lng tn dng ca ton ngnh t
cao nht t 2006 n nay, th cht lng tn dng ca h thng NHTMCP vn
cha ly li c vch xut pht ban u ca nm 2006. iu ny cho thy kh
nng qun tr ri ro tn dng ca h thng NTMCP cha theo kp tc tng
trng, c bit l nhm 3.
Bng 9: Cht lng tn dng ca ton ngnh, h thng v cc nhm NHTMCP, 2006-2009

Trung bnh ton ngnh

Trung bnh h thng NHTMCP
Trung bnh nhm 1
Trung bnh nhm 2
Trung bnh nhm 3

2006
3.2
1.52
0.89
1.66
1.66

N xu/D n (%)
2007
2008
3.4
3.6
1.09
2.15
0.68
2.28
1.51
2.14
0.92
2.11

2009
2.5
1.77
1.28
1.63
2.07

Ngun: Bo co thng nin ca 22 NHTMCP (2010).

nh gi mc ri ro tng ti sn c:
Theo s liu ca mt nhm nghin cu ti cp nh nc m s KX.01.19/06-10
th Mc vn ch s hu/ti sn c ca cc khi TCTD n cui nm 2009 nh
sau: Khi NHTM nh nc: 7,14%; khi Ngn hng Lin doanh & Ngn hng
nc ngoi 10,9%; cng ty ti chnh v cho thu ti chnh: 13,9%; h thng
QTDND: 10,5%. T l vn ch s hu/ti sn c ca c h thng ngn hng
gim t 10,25% (cui nm 2008) xung 9,32% (cui nm 2009). T kt qu tnh
ton c th hin qua th VCSH/Tng ti sn c, ta nhn thy hin nay h
thng NHTMCP t c mc an ton v tng ti sn c l kh cao so vi ton
ngnh, c bit l cc NHTMCP thuc nhm 3.

166

Tp ch Khoa hc 2012:21a 158-168

Trng i hc Cn Th

VCSH/Tng TS c
25.00

23.48

22.44

20.00

15.00
10.00

17.45

16.36
11.34

16.72

17.36

14.25

13.70

11.61
11.59

11.08

13.45
11.26
9.65

8.58

5.00
0.00
2006
Trung bnh h thng NHTMCP

2007
Trung bnh nhm 1

2008
Trung bnh nhm 2

2009
Trung bnh nhm 3

Biu 3: T l vn ch s hu/tng ti sn c ca h thng NHTMCP giai on 2006-2009

Ngun: Bo co thng nin ca 22 NHTMCP (2010).

5 KT LUN V KIN NGH

5.1 Kt lun
Cc kt qu phn tch ch ra rng: Th nht, v th cnh tranh ca h thng
NHTMCP tng trng mnh m t sau nm 2006 n nay, th hin th phn tin
gi v th phn tn dng tng ln nhanh chng v dn chim i phn ln th phn b
nh mt ca nhm NHTMNN. Th hai, t trng ng gp ca h thng
NHTMCP vo tng trng kinh t hng nm ang trn xu hng tng cao t
1,12% nm 1993, n nm 2008 t l ny t gn 30%. Tuy nhin t trng ng
gp li cha tng xng vi s lng. iu ny cho thy cho thy quy m cc
thnh vin NHTMCP vn cn nh. Th ba, quy m vn iu l, quy m tng ti
sn, t trng u t vo TSC gia cc nhm NHTMCP c s chnh lch nhau
kh ln, trong tng trng tng ti sn ca nhm 3 cha da trn nn tng ca
tng trng vn iu l. Th t, tng trng d n trung bnh ca h thng
NHTMCP lun cao hn rt nhiu so vi tng trng d n ton ngnh ln lt t
207,3% so vi 53,89% ca ngnh, 27,8% so vi 25,43%, 59,7% so vi 37,73%
tng ng vi cc nm 2007, 2008 v 2009. Tuy nhin, tng trng d n khng
i ng vi tng tin gi th hin t l d n/tin gi lun mc rt cao. iu
ny cho thy nguy c ri ro thanh khon cao. Th nm, H thng NHTMCP cn
qu l thuc vo hot ng tn dng. iu ny s lm cho nguy c ri ro li sut
tng. Th su, kh nng qun tr ri ro tn dng cha theo kp tc tng trng.
Th by, t l VCSH/Tng ti sn c trung bnh ca h thng NHTMCP lun
mc rt cao. Th tm, nhn chung hiu qu hot ng ca c h thng v cc nhm
NHTMCP trong giai on nghin cu u chu tc ng t nhng nh hng tiu
cc ca cuc khng hong ti chnh ton cu nm 2008 th hin hu ht cc ch
tiu phn nh hiu qu u ng lot gim st mnh. D chn ca cuc khng
hong vn cn ng li nm 2009 mc d h thng NHTMCP c t ra trong
bi cnh ca s ni lng chnh sch tin t nhng hu ht cc ch tiu phn nh
hiu qu vn cha ly li c v th ca nhng nm trc khng hong. Trong
167

Tp ch Khoa hc 2012:21a 158-168

Trng i hc Cn Th

, hu ht nhng hn ch u ang tp trung nhiu cc NHTMCP thuc

nhm 3.
5.2 Kin ngh
nh hng cho s ra i ca cc tp on ti chnh a nng. ng thi, vic nng
cao nng lc ti chnh nn theo hng chn c ng chin lc l cc tp on
ngn hng nc ngoi v nn a dng ha danh mc cc i tc chin lc nhiu
lnh vc hot ng khc nhau.
Vic sp nhp ngn hng hy th trng thc y v vic kim sot tnh hnh
hot ng cng nh quy m hot ng ca cc ngn hng nn thng qua t l an
ton vn ti thiu hn l mc vn ti thiu.
Nng cao cht lng cng ngh ngn hng v trnh s dng cng ngh ngn
hng tin tin, c bit l i vi nhm ngn hng quy m nh hin nay.
Nng cao cht lng ngun nhn lc cn gn lin vi qu trnh nng cp
cng ngh.
TI LIU THAM KHO
Michael Porter. 2008. Cnh tranh ton cu v li th Vit Nam. Ti liu dng cho Hi tho
quc t v kinh t v kinh doanh.
Phm Thanh Bnh. 2006. Nng cao nng lc cnh tranh ca h thng NHTM Vit Nam trong
iu kin hi nhp KTQT. K yu Hi tho NHNN - U ban kinh t & ngn sch ca
Quc Hi: Vai tr ca h thng ngn hng trong 20 nm i mi Vit Nam.
Trn L Minh T. 2007. Phng hng pht trin NHTMCP trong tin trnh hi nhp kinh t
quc t ca Vit Nam. Din n nghin cu v ti chnh tin t.

168