IRAKASLEENTZAKO GIDA

ikasgeletan arreta faltaren nahasteak eta hiperaktibitatea (AfNh) dituzten ikasleak

Ulertu eta artatu

aDhI, anDaR eta TDah Sarasate elkarteen laguntza eskertzen dugu.

Izenburua: Ulertu eta artatu ikasgeletan arreta faltaren nahasteak eta hiperaktibitatea (afnh) dituzten ikasleak. Egilea: nafarroako Gobernuaren hezkuntza Departamentua (aukera Berdintasunaren, hezkuntzako Partehartzearen eta Irakasleentzako arretaren Zerbitzua. CREEna) nafarroako Gobernua hezkuntza Departamentua 1. edizioa (2012) Irudia: Haur jostetak, 1560, Pieter Bruegel, Kunsthistorisches Museum, Viena Diseinu grafikoa: Ana Cobo ISBn: 978-84-235-3312-1 L.G.: na-1112/2012 Bultzatzailea eta banatzailea: nafarroako Gobernuaren argitalpen fondoa navas de Tolosa kalea, 21 31002 IRUa Telefonoa: 848 427 121 faxa: 848 427 123 fondo.publicaciones@navarra.es www.navarra.es/publicaciones

Aurkezpena
hezkuntzak ahalbidetzen du bizitza pertsonal heldu, arduratsu eta autonomoa izatea. Gure misioak, hartara, zerbitzu publiko hori jasotzeko aukera berdintasuna modu eraginkorrean bermatu behar du. hezkuntza laguntzako premia berezien arreta nahitaez bete beharreko baldintza da helburu hori erdietsiko bada. Eta premia horien artean daude ikaskuntzaren berariazko zailtasunekin lotutakoak. Goiz antzeman eta identifikatu behar dira eta goiz esku hartu behar da, aurrea hartzeko zailtasunek eragin dezaketen eskola porrotari eta baita ikaslearen porrot pertsonalari ere. hezkuntza Departamentua jabetzen da Arreta Falta eta Hiperaktibitatea (AFNH) eta Ikaskuntzaren Nahasteak (IN) diagnostikaturik dituzten ikasleen premiez. Egoera horrek eraman gintuen, hain zuzen ere, ekainaren 18ko 65/2012 foru agindua argitaratzera. Bertan, bi nahaste horien ondorioz hezkuntza laguntzako premia bereziak dituzten ikasleentzako hezkuntza arretako neurriak zehazten eta arautzen dira. Logikoa da ikasleei eskubideak aitortzen dizkien arau lotesle batekin batera prestakuntza jarduerak eta materialak sustatzea, afnha eta Ina dituzten ikasleak artatuko dituzten talde profesionalak eguneratu daitezen. Lehen esandakoaren haritik, berriz gogoratuko dut zeinen garrantzitsuak diren antzemate eta identifikazio goiztiarra, hezkuntzako esku-hartze egokia eta, horiekin batera, bereziki azpimarratu nahi dudan beste alderdi bat: familiei eskaintzen ahal diegun orientazioa. aurkezten ari garen gida hauek aipatutako jardueren barruan sartzen dira. Irakasle eta orientatzaileentzako laguntza eraginkorra izateko helburua dute, hots, profesional horiek ikasleentzako berariazko hezkuntza arreta ematean betetzen duten funtsezko eginkizuna errazteko helburua. haien lanak eta dedikazioak gure aitorpena merezi dute. AFNHa edo INa duten neska-mutilak, beren familiekin batera, gure arretaren, babesaren eta interesaren xede izan dira 65/2012 foru aginduan azaltzen diren eskubideak aitortzerakoan, eta aurrerantzean ere izanen dira. Gure erkidegoan aitzindaria izan den foru agindu horrekin gizartearen eskariari erantzuten zaio. amaitzeko, nire esker ona erakutsi nahi diet gure helburuak errealitatera ekartzen lagundu duten guztiei eta esparru profesionaletik zein familietatik eta elkarteetatik araua nafarroan modu egokienean aplikatzen lagunduko dutenei. aukera berdintasuna edozein esparrutan da funtsezkoa, baina are gehiago hezkuntzan, esparru honetan etorkizuneko emakume eta gizonak gaituagoak eta askeagoak egiteko lanean baitihardugu egunero. Gure ikasleetako bakoitzaren hezkuntzan haren etorkizun profesionala ez ezik, etorkizun pertsonala ere jokoan dago. Horregatik gure asmo nagusia da denei behar duten hezkuntza ahalik eta kalitate handienarekin ematea, benetako aukera berdintasunetik abiatuta.
Jos Iribas Snchez de Boado
nafarroako Gobernuko hezkuntzako kontseilaria

AURKIBIDEA
SARRERA ........................................................................................................................................... 5 1. ZER DA AfNh? ................................................................................................................................ 6 1.1. Detekzioa eta diagnostikoa .................................................................................................... 7 1.2. Tratamendua .......................................................................................................................... 9 2. AfNh-RI LOTUTAKO EZAUGARRIAK ETA PREMIAK ...................................................................... 10 2.1. Ezaugarri nagusiak ............................................................................................................... 10 2.1.1. arreta falta .............................................................................................................. 10 2.1.2. Hiperaktibitatea ....................................................................................................... 11 2.1.3. Oldarkortasuna ........................................................................................................ 11 2.2. Bestelako ezaugarriak .......................................................................................................... 12 2.2.1. Funtzionamendu kognitiboa.................................................................................... 12 2.2.2. funtzionamendu sozioemozionala .......................................................................... 13 2.3. Ikaste-zailtasunak ................................................................................................................. 13 2.3.1. Irakurketa ................................................................................................................ 14 2.3.2. Idazketa ................................................................................................................... 14 2.3.3. Matematika ............................................................................................................. 15 2.4. hezkuntza etapa bakoitzaren berariazko ezaugarriak .......................................................... 16 3. hEZKUNTZA ERANTZUNERAKO PAUTAK ...................................................................................... 17 3.1. Orientabide orokorrak ......................................................................................................... 18 3.1.1. antolaketakoak eta metodologikoak ....................................................................... 18 3.1.2. Portaerarekin zerikusia duten alderdiak .................................................................. 20 3.1.3. alderdi sozioemozionalak ........................................................................................ 20 3.2. hezkuntza etaparen arabera bereizitako ildoak ................................................................... 22 3.2.1. Lehen hezkuntza ..................................................................................................... 22 3.2.2. Bigarren hezkuntza.................................................................................................. 27 3.2.3. Esku-hartze estrategiak ikaskuntzaren berariazko zailtasunetan............................. 30 3.2.4. Estrategia eta pautak azterketa eta ebaluazioetarako............................................. 33 BALIABIDE DIDAKTIKOAK ETA IRAKASLEARI LAGUNTZEKOAK ........................................................ 35 BIBLIOGRAFIA .................................................................................................................................. 35

sarrera
Gida honek helburu bikoitza du: ] Irakasleei informazioa ematea Arreta faltaren Nahastearen eta Hiperaktibitatearen (afnh) izaeraren gainean, zenbait ikaslek ikaskuntza prozesuan izan ditzaketen ezaugarriak eta hezkuntza premia berariazkoak. ] Irakasleei zenbait pauta eta estrategia ematea ikasle guztien eskola arrakasta bultzatzeko metodologia eta ebaluazio arloetako egokitzapenak egin ditzaten.

hartara, hezkuntza etapa

guztietan zehar hezkuntza eta gizarte mailan aukera berdintasuna bultzatu nahi da, baita lanean sartzeko orientabideak eman ere.

1.

Zer da AfNh?
Arreta Falta eta Hiperaktibitatea (AFNH) portaeraren nahastetzat hartzen da, horrela agertzen da Eritasunen nazioarteko Sailkapenean (CIE-10) eta nahaste Mentalen Eskuliburu Diagnostiko eta Estatistikoan (DSM-IV-TR), "Umezaroan, haurtzaroan edo nerabezaroan hasten diren nahasteak" izeneko atalean. Jatorri neurobiologikoko nahaste hau umezaroan hasten da eta genetikako eta ingurumeneko zenbait faktorek hori agertzen laguntzen dute. azken ikerlanek iradokitzen dute nahaste honetan zenbait neurotransmisoreren desoreka gertatzen dela, hain zuzen ere kortex prefrontalaren funtzionamenduaren ardura dutenena. Ikerlan neuropsikologikoek erakutsi dute afnh duten haurrek funtzio exekutiboetan alterazioak dituztela eta horrek zailtasunak sortzen dituela erantzunaren antolaketan, planifikazioan eta lehenestean, eta baita arreta falta eta erantzunaren prezipitazioa ere. Arretarik ezaren eta/edo hiperaktibitate-oldarkortasunaren patroi iraunkorra dute. Patroi hori maizago gertatzen da eta larriagoa da, eskuarki, adin eta garapen-maila antzeko subjektuetan behatutakoa baino, eta eguneroko bizitzan etxean, eskolan eta inguruan oro har tartekatzen da, eragozpenak eraginez. Beraz, afnh-k portaeraren arloan, ezagutza arloan eta arlo sozioemozionalean maila anitzeko alterazioak eragiten ditu. Uste da eskola adinean daudenen %3-7-ri eragiten diela, gutxi gorabehera (mutilei neskei baino gehiago). Horregatik, haurtzaroan eta nerabezaroan maizenik gertatzen den nahastea da. AFNH duten haur guztiek ez dituzte sintoma berak, ezta intentsitate berekoak ere. Gailentzen diren sintomen arabera, hiru azpimota hauek ditugu: arreta falta nagusi den azpimota; nagusitasun hiperaktibo-oldarkorreko azpimota eta azpimota konbinatua. azken hau da maizenik gertatzen dena eta jokabide disruptiboengatik antzematen errazena dena. afnh duten haurren ehuneko handi batek bestelako nahasteak ere baditu. Ohikoenak ondokoak dira: nahaste negatibista desafiatzailea, ikaskuntzaren nahasteak (dislexia, diskalkulia), tiken ondoriozko nahasteak eta antsietate nahasteak.

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

Zer da AFNH?

ARRETA fALTA

1.1. Detekzioa eta diagnostikoa

Ikasle batek afnh duen susmoa familian, pediatrian edo eskola giroan ager daiteke, arreta falta, hiperaktibitate eta oldarkortasun sintomak dituelako eta, horrekin batera, ikasteko zailtasunak, errendimendu zailtasunak eta gizarte mailako zailtasunak dituelako. alerta zantzuren bat antzeman ondoren, horretarako ezarritako Informazioa deribatzeko eta pasatzeko protokoloa. AfNh abiatuko da. Ikastetxeari dagokionez, prozesu honen barnean ebaluazio psikopedagogikoaren prozesua abiatuko da, orientatzaileak bideraturik. horretarako, orientatzaileak ikasleari proba egokiak eginen dizkio eta tutorearengandik, irakasle taldearengandik eta familiarengandik behar den informazioa eskuratuko du. Diagnostikoari dagokionez, garrantzitsua da adieraztea prozesu hori oso-osorik klinikoa dela. AFNHren diagnostikoan prestakuntza eta esperientzia duen profesional kliniko batek (diagnostiko diferentzial zehatza egiteko gai denak) egin behar duela. Diagnostikoa ezartzeko, irizpide zehaztu eta kontrastatuak aplikatuko ditu, nazioarteko bi sailkapen sistema hauetan bildutakoak: DSM-IV-TR eta CIE-10.

, Ez die arreta nahikorik egiten xehetasunei edo akatsak egiten ditu , , ,

, ,

, ,

etxeko lanetan edo bestelako jardueretan zabarkeriagatik. Zailtasunak ditu aisialdiko ataza edo jardueretan arreta mantentzeko. Ematen du ez duela entzuten zuzenean hitz egiten zaionean. Ez ditu jarraibideak segitzen eta ez ditu etxeko lanak bukatzen, nahiz eta hori ez den gertatzen portaera negatibistagatik edo jarraibideak ulertzeko ezintasunagatik. Atazak antolatzeko zailtasuna du. Ahalegin mental jarraitua egitea eskatzen duten atazak (eskola jarduerak eta bestelakoak) egiteari ihes egiten dio, ez ditu gustuko edo haien aurrean uzkur agertzen da. Atazetarako eta jardueretarako beharrezkoak diren objektuak galtzen ditu. Zabarra da eguneroko bizitzako jardueretan.

HIpERAKTIBITATEA
, Eskuak edo hankak gehiegi mugitzen ditu edo jarlekuan batetik , , , , ,

bestera mugitzen da. Ikasgelan edo eserita izatea espero den bestelako egoeretan jarlekutik aldegiten du. Lasterka edo jauzika gehiegitan hasten da halakorik egitea desegokia denean. Jolaserako edo aisialdiko jardueretan lasai egoteko zailtasunak ditu. Etengabean mugitzen da edo motorra balu bezala jokatzen du. Gehiegi hitz egiten du.

DSM-IV-TR-k biltzen dituen sintomak ondokoak dira

OLDARKORTASUNA
, Galderak osatu aurretik erantzunak tarrapatan botatzen ditu. , Txanda gordetzeko zailtasunak ditu. , Besteen jarduerak eteten ditu eta haietan tartekatzen da.

Problemak konpontzen iaioak dira.

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

Zer da AFNH?

Beti prest egoten dira laguntzeko.

GAINERA, KONTUAN HARTUKO DA:

, Sintomek gutxienez 6 hilabetez iraun duten. , Sintomaren bat 7 urte bete aurretik agertu den. , Jokabide hiperaktiboaren, jokabide oldakorraren eta/

Garrantzitsua da adieraztea ezein haur zalapartatsu edo despistatuk ez duela nahaste bat. Diagnostikoa ezartzeko kontuan hartuko dira agerkarien maiztasuna eta intentsitatea, eta eskolan, familian eta gizartean gertatutako hondatzea. AFNHren diagnostikoa ezartzeko, zenbait balorazio sar daitezke: Balorazio psikologikoa, haurraren gaitasunak eta mugak ezartzeko. Balorazio psikopedagogikoa, eskola porrota dagoen ala ez baloratzeko. Medikuaren balorazioa, haurrak dituen sintomak azalduko lituzketen eritasunak baztertzeko ala berresteko.

edo arreta nahastearen intentsitatea eta maiztasuna haurraren adin kronologiko eta mentalerako espero dena baino handiagoa den. zaitasunak sortzen dituen.

, Sintomek eskolan, gizartean edo familian egokitzeko , Bi girotan edo gehiagotan agertzen diren. , Dituen sintomak beste nahaste baten ondorio izan

daitezkeen.

afnhren jokabideak bestelako nahasteekin (hizkuntzaren nahastea, ikaskuntzaren nahastea, jokabidearen nahastea, etab.) teilakatzen edo batera gerta daitezke. hori dela-eta, beharrezkoa da diagnostiko diferentzial egokia egitea. Ahal den neurrian, gomendatzen da faktore medikoak, psikosozialak eta psikiatrikoak dauden baloratzea, zati batean bederen, hiperaktiboen eta arreta falta dutenen sintomatologia azal dezaketenak, adibidez, haurraren bizitzan berriki gertaturiko aldaketak (gurasoak banantzea, etxe edo ikastetxe aldaketa...).

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

Zer da AFNH?

1.2. Diziplina anitzeko tratamendua

AFNH-ko diagnostikoa duten ikasleekin lan egiteko eraginkorrena gertatu den tratamendua diziplina anitzekoa da, multimodala ere deitutakoa. Hau da, tratamendu farmakologikoak, psikologikoak eta psikopedagogikoak aldi berean konbinatzen dituena.

Esku-hartze horietako bakar bat ere ez da esklusiboa eta ezin ditu gainerakoak ordezkatu.
Tratamendu psikopedagogikoa

Tratamendu farmakologikoa
Tratamendu farmakologikoaren bitartez nahastearen oinarrizko sintomak arintzen dira. Ezinbestekoa da nahastean aditua den sendagile batek medikazioa kontrolatzea. Zenbaitetan, ikaslearen bilakaeraren gaineko informazioa eskatuko zaie irakasleei, medikazioa zehazteko.

Tratamendu psikopedagogikoak AFNHk irakaskuntza-ikaskuntza prozesuan duen eraginaren gainean egiten du lan, izan ditzakeen ondorio negatiboak arinduz, eta ikaskuntza egoerak modu eraginkorragoan lantzeko tresna egokiez hornituz. Esku-hartzean alderdi hauek sartu behar dira: Ikasteko azturak eta teknikak. , azterketak prestatzeko estrategiak. , Ikaslearen trebetasun positiboak identifikatzea eta bultzatzea.
,

Tratamendu psikologikoa
AFNH tratatzeko eraginkorrenak gertatu diren tratamendu psikologikoak ezagutzaren eta jokabidearen terapian oinarritutakoak dira. Tratamendu horretan esku-hartze hauek egiten dira: Jokabide terapia ikaslearekin. , Gizarte trebetasunetan saiatzea. , Terapia kognitiboa. , Gurasoendako trebakuntza.
,

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

Zer da AFNH?

2.

afnh-ri lotutako ezaugarriak eta premiak

2.1. Ezaugarri nagusiak
afnhren ezaugarri diren oinarrizko hiru sintomek (arreta falta, hiperaktibitatea eta oldarkortasuna), ondoren aurkezten diren hainbat agerpen izaten dituzte eskolaren ingurunean.

Eskola inguruan maizenik gertatzen diren agerkariak:

, Laneko errendimendua aldagarria eta funtsik gabea izaten da. , Haur hauek antolaketa falta dute, arreta galtzen dute eta ez

dituzte atazak osatzen.

, "Abiatzea" kostatzen zaie. , Zaila egiten zaie aurkezten dizkieten estimuluen artean

lehentasun ordena bat ezartzea. dituzte.

, Atazak planifikatzeko (prestakuntza, prebisioa...) zailtasunak , Ez diete xehetasunei arretarik jartzen. , Ematen du ez dutela entzuten hitz egiten zaienean, eta

FN H A
HIpERAKTIBITATEA ARRETA fALTA OLDARKORTASUNA

zailtasunak dituztela elkarrizketa bat modu egokian jarraitzeko. badira ere.

, Ataza luzeenetan azkar nekatzen dira, ataza horiek errazak , Lanak zikin, gutxi zainduta, eta maiz hautsita edo hondatuta

10

aurkezten dituzte. dietela.

, Ematen du soilik gustukoak dituzten gauzei erreparatzen

2.1.1. arreta falta

afnh duten haurrek zailtasunak dituzte informazio garrantzitsua hautatzeko (arreta selektiboa), estimuluetan arreta jartzeko jarduera bat egiteko behar den denbora nahikoaz (arreta sostengatua) eta garrantzirik gabeko estimuluekin arreta erraz galtzen dute. Era berean, ataza ezagun edo ikasitakoetan, prozesamendu automatikoa soilik behar dutenetan, ataza konplexuetan edo agindu berrietara egokitu beharrekoetan baino hobeki erantzuten dute.
IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

, Kostatzen zaie proposatutako jolas edo jardueraren arauak

segitzea, agindua ematen zaienean ez baitaude erne. antolaketa maila handiko atazak.

, Saihesten dituzte ahalegin mental sostengatuko eta/edo

Egoerei ikuspuntu guztietatik begiratzen diete.

AFNH-ri lotutako ezaugarriak eta premiak

Umore zentzu handia dute.

2.1.2. Hiperaktibitatea
Mugimendu gehiegi egitea edo gehiegi hitz egitea, bere adinerako eta dagoen egoera jakinerako espero denari dagokionez. Eskola inguruan maizenik gertatzen diren agerkariak:
, Jarlekutik etengabe altxatzen dira. , Modu desegokian esertzen dira eta posturaz etengabe

2.1.3. Oldarkortasuna
Jokabidea eta/edo bulkaden kontrola inhibitzeko zailtasuna, jarduera kognitiboetan eta gizarte jardueretan. Mugimenduen eta emozioen kontrol eza eta horren ondorioz beren ekintzen ondorioak ebaluatu gabe jokatzen dute, berehalako sari baten nahiak bultzaturik. Portaeraren oldarkortasunak lotura handia du frustrazioarekiko tolerantzia-mailarekin. Eskola inguruan maizenik gertatzen diren agerkariak:
, Ez dute gogoetazaletasun eta heldutasun nahikorik egoera bat

aldatzen dute. ibiltzen dira.

, Ikasgelan alde batetik bestera ibiltzen dira. Nora ezean , Gauzak (arkatzak, borragomak...) haginkatzen, zurrupatzen

eta hozkatzen dituzte. eten egiten dituzte.

, Ikaskideen atazak edo jarduerak eta irakaslearen azalpenak , Materialak hautsi egiten zaizkie, objektuak erortzen zaizkie;

zabar eta burrunbatsu samarrak dira.

, , , , , , , , ,

, Jarduera arriskutsuak egiten dituzte. , Istripuak maizago izaten dituzte. , Gogaikarriak eta kontrolaezinak izan daitezke. Ikasgelako

erritmoa aztoratzen dute.

modu eraginkorrean aztertzeko. Beraz, bere jokabidea, eskuarki, heldugabea eta desegokia izaten da. Gogoetazaletasun ezaren ondorioz zailtasunak dituzte beren ekintzen ondorioak neurtzeko eta, hortaz, arauak ez betetzeko joera dute. Gogora etortzen zaien lehena egiten dute. Pentsatu gabe erantzuten dute. Ez diete oharrei jaramonik egiten. Ez dute arriskuaren kontzientzia handirik. Alternatiba zuzena aztertzeko eta bilatzeko estrategiak aplikatzea eskatzen duten atazak egiteko zailtasunak dituzte. Ataza batetik bestera pasatzen dira bukatu gabe, jarraitutasunik ez dutelako. Oso zaila gertatzen zaie jarraibideak betetzea, jokabidea inhibitzeko zailtasunak dituztelako. Gutxi kontrolatzen dute beren sentimenduen adierazpena. Zigorrek eta epe luzera emandako ordainek eragin txikia dute beren portaeran.

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

11

AFNH-ri lotutako ezaugarriak eta premiak

2.2. Bestelako ezaugarriak

afnh sintoma nagusiei loturik, ikasleek bestelako ezaugarriak ager ditzakete funtzionamendu kognitiboan eta beren garapen sozioemozionalean. Eskola inguruan maizenik gertatzen diren agerkariak:

Funtzionamendu kognitiboa
b b

FN H A
HIpERAKTIBITATEA ARRETA fALTA OLDARKORTASUNA

Kostatzen zaie iraganeko informazioa berreskuratzea eta memorian mantentzea, erantzun baino lehenago. Zailtasunak dituzte denboraren zentzua diskriminatzeko: itxarote-denboren hautemate luzeagoa; beraz, frustrazio handiagoa sariak atzeratzen direlako. Orainaldian bizi dira eta ez dira kokatzen ez iraganean, ez etorkizunean. Ekintzetara jo baino lehenago, azken minutura arte itxaroten dute. Ez dituzte gertakarien etorkizuneko ondorioak kontuan hartzen. Behaketa bidezko ikaskuntzarako gaitasun mugatua. Esperientzietatik ikasteko zailtasunak. Barne-elkarrizketa eskasa eta desegokia. Kostatzen zaie arauak eta jarraibideak betetzea. Planifikazio eza eta gutxi egituratutako erantzunak. Problemak ebazteko zailtasunak. Arauen aurreko hausnarketa eskasa, gainerakoen laguntzarik gabe. Arazoak beren portaera giratzeko orduan. Egoera berrietara egokitzeko gaitasun eskasa. Ezagutza estilo oldarkor eta ez-hausnartzailea dute eta entseguerroreko estrategiak erabiltzen dituzte. Prozesuamendua ez da oso analitikoa.

EZAGUTZAREN fUNTZIONAMENDU fUNTZIONAMENDUA SOZIOEMOZIONALA

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

b b b b b b

2.2.1. Funtzionamendu kognitiboa

Ikasle hauek laneko memoria erasanda daukate, hau da, estimulua jadanik bertan ez dagoela, ataza batean lan egiten den bitartean informazioa buruan izateko gaitasuna. halaber, ekintza arautzen eta zuzentzen duen barne hizkuntzaren garapenean atzerapena izaten dute. azterketarako eta sintesirako gaitasuna ere erasanda izaten dute, hau da, jokabideak zatitzeko eta esperientzian ikasi gabeko ekintza berriak sortuz konbinatzekoa.

b b b b b b b b

12

AFNH-ri lotutako ezaugarriak eta premiak

2.2.2. Funtzionamendu sozioemozionala

Ikasle hauek gizarte trebetasunak eta emozio gaitasunak eskuratzerako eta garatzerako gabeziak izaten dituzte. Horregatik, zailtasunak izaten dituzte pertsonen arteko harremanetan eta haien garapen emozionala ez da ikaskide adinkideena bezain heldua. Eskola inguruan maizenik gertatzen diren agerkariak:

2.3. Ikasteko zailtasunak

AFNH duten ikasleek beren gaitasunaren arabera espero den ikasketa errendimendua baino txikiagoa izaten dute. Gainera, askok ikasteko zailtasunak dituzte arlo instrumentaletan: hizkuntzan eta matematikan. Zenbait ikaslerengan zailtasun horiek eskolatzearen lehen urteetan ezkutuan pasatu daitezke, ataza mekanikoak egiteko erraztasuna dutenean. Hala ere, zailtasun horiek ageriago gelditzen dira eskolan eskakizun maila handitzen doan heinean, Lehen Hezkuntzako bigarren ziklotik aurrera eta Bigarren Hezkuntza.

Funtzionamendu sozioemozionala
b b b b b b b b b b b

Egoera sozialak arautzen dituzten zeinuak ulertzeko zailtasunak izaten dituzte. Kostatzen zaie jolasen arauak betetzea. Kostatzen zaie bestearen tokian jartzea eta haren desio eta sentimenduak kontuan izatea. Erraz ematen dute etsia. Ez dute frustrazioa toleratzen. Gogo aldartez maiz aldatzen dute. Autoestimu baxua, segurtasun eza eta helduarekiko gehiegizko mendekotasuna garatzen dute. Maiz burugogor eta umore txarreko agertzen dira. Emozio muturrekoak eta desdoituak izan ditzakete. Maiz beren ikaskideek errefusatzen dituzte. Neurri handi batean kanpoan emandako berehalako errefortzuaren beharrean daude; neurri horiek lagunduko diete lortu nahi dituzten jarrera horietan saiatuak izaten.

irakurketa beste zailtasun batzuk...

FN H A

idazketa

matematika

Asko arduratzen dira beren familiaz.

IRAKASLEENTZAKO GIDA

13

AFNH-ri lotutako ezaugarriak eta premiak

2.3.1. Irakurketa
afnh duen ikasle batek zailtasunak izan ohi ditu idatziz ematen zaion informazioa kodetzeko eta ulertzeko eta horretan ohikoa baino askozaz ere denbora gehiago eman dezake eta batzuetan arrakasta handirik gabe. Agerpen ohikoenak: Soinuaren eta letraren arteko erlazioa lotzeko edo soinuak ordena zuzenean gogoratzeko zailtasunak. Hitz baten itxura gogoratzeko eta letrak ordena edo sekuentzia zuzenean kopiatzeko zailtasunak. Arinegi irakurtzea (oldarkortasunagatik) edo oso motel irakurtzea (arreta gabeziagatik). Akatsak egitea irakurketa mekanikoan: hitzak batzea, inbertsioak, omisioak, ordezkapenak, etab. Irakurtzean lerroen edo zenbait hitzen gainetik jauzi egiten dute edo errepikatzen dituzte. Irakurritakoa ulertzeko zailtasunak dituzte, hots, inferentziak egiterakoan eta modu argi eta esplizituan ageri ez diren ideia nagusiak harrapatzerakoan. Arazoak dituzte perpaus konplexuak edo subjektua ez den beste elementuren batekin hasten diren esaldiak ulertzeko. Kostatzen zaie testu baten gertakari desberdinen arteko kausa-erlazioak harrapatzea. Paragrafo edo orrialde bat irakurtzen bukatutakoan, irakurri duten hori gogoratzeko zailtasu. Hiztegi urria dute.

2.3.2. Idazketa
Badirudi letren marrak egoki egiteko zailtasunak zerikusia duela mugimenduaren trakeskeriarekin, afnh duten haur batzuek dutenarekin, alegia. Agerpen ohikoenak: Kaligrafia eskasa eta antolatu gabea da, akats askokoa eta, batzuetan, ulertezina. Kontrol gutxi du espazio grafikoan eta informazioa orrialdearen zati batean pilatzeko joera du. Kostatzen zaio ikasgelan oharrak erritmo egokian hartzea eta esan edo adierazi nahi duen hori idatziz agertzea. Zailtasunak izan ditzake gramatikan, puntuazioan, azentuazioan, eta letra larri eta xeheekin. Ez da gai pentsatu bezain azkar idazteko.

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

14

AFNH-ri lotutako ezaugarriak eta premiak

2.3.2. Matematika
Motelagoak izan ohi dira numerazioan eta kalkuluan eta problemen ebazpenean, akats gehiago egiten dituzte eta besteek baino maizago uzten dituzte atazak bukatu gabe. Hori guztia larritzen da ariketa errepikakorrak saihesteko joeragatik, trebetasun horiek eskuratzeko hain beharrezkoa den praktika sistematikoa eragozten dielako. Agerpen ohikoenak: Akatsak egitea numerazioarekin eta kalkuluarekin zerikusia duten atazak automatizatzean: kalkulu mental eskasa, kostatzen zaie biderkatzeko taulak ikastea... Irakurritakoa ulertzeko dituzten zailtasunengatik, problemen enuntziatuak oker interpretatzen dituzte, eta egoera hori areagotzen da enuntziatuaren luzeraren eta idazketaren arabera. Zailtasunak izaten dituzte informazio garrantzitsua eta garrantzi gabea bereizteko, aurkitu behar duten informazioa bereizteko; datuak nahasten dituzte, etab. Zailtasunak izaten dituzte problemen ebazpenean estrategia antolatuak aplikatzeko; entsegu-erroreko estrategiak erabiltzen dituzte problema ulertu ez dutelako. Ez dituzte datuak idatziz anotatzen eta anotatzen badituzte ez modu ordenatuan. Ez dute prestatzen prozesuan lagungarri gertatuko zaien problemaren irudikapen grafikorik. Eragiketak egitean akatsak egiten dituzte: zifrak oker kokatzea eragiketak egiteko ordenatu behar dituztenean; zenbaki dezimal baten koma lekuz aldatzea; zenbait zifra beste batzuez aldatzea, etab.

Beti bilatzen dituzte helburu bat iristeko bide alternatiboak

Idazteko dituzten zailtasunengatik datuak marra eskasarekin idazten dituzte eta horrek okerrak egitea eta irakaslearen zuzenketa zailtzea dakar. Ez dute egiaztapenik egiten.

Beste zailtasun batzuk

Zailtasunak dituzte apunteak hartzean eta horrek nabarmen eragiten du ikasi behar dutenean. Zailtasunak dituzte ikasketa tekniketan: garrantzitsuena azpimarratzea, laburpena egitea, hitz nagusiak identifikatzea, eskemak eta kontzeptu-mapak prestatzea... Zailtasunak dituzte azterketak egitean: arinegi emandako erantzunak, baita galderak irakurri aurretik ere; beste alternatiba batzuetan pentsatzeko zailtasuna, etab.

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

15

AFNH-ri lotutako ezaugarriak eta premiak

2.4. hezkuntza etapa bakoitzaren berariazko ezaugarriak

2.4.1. haur hezkuntza
]

2.4.2. Lehen hezkuntza

]

2.4.3. Bigarren hezkuntza

Etapa honetan afnhren agerpenak adin honi dagozkion ezaugarriekin loturik daude, eskolako ibilbide pertsonalaren isla izateaz gainera. Eskuarki, mugimenduaren hiperaktibitatearen agerpenak murrizten dira eta arreta zailtasunek eta oldarkortasunak bere horretan segitzen dute. Horregatik, ondokoak izan daitezke adi honetako agerpenik berariazkoenak:
]

Ikasgelako errutinak segitzeko zailtasunak dituzte. Ez dute obeditzen. Xurgatzaileak dira. Gainbegiraketa handia behar dute. haien portaera zalapartatsua eta zuhurtziarik gabea da. Jolasez etengabean aldatzen dute. Ematen du ez dutela inolako ordenarik segitzen. Ez dute ezein jarduerarekin denbora gehiegi ematen. Egoera berrietara egokitzeko zailtasunak izaten dituzte. Inguruko estimuluen aurrean neurririk gabe erreakzionatzen dute. hizkuntzaren garapenean zailtasunak izaten dituzte. Mugimenduen koordinazio eskasa dute.

] ] ] ]

] ]

] ]

] ] ] ] ] ]

] ]

Barkakorrak dira.

] ] ]

Kostatzen zaie azturak hartzea, dela higienekoak, dela ikastekoak. Ikasgelan gehiegi mugitzen dira (aulkitik altxatzen dira, hotsak egiten dituzte, ahopeka kantatzen dute...). Edozerrekin galtzen dute arreta. Komentario desegokiak egiten dituzte eta horrek gatazka sortzen du. Obedientzia arazoekin jarraitzen dute. harreman arazoak izan ditzakete ikaskideekin. Galderak arinegi erantzuten dituzte. antolaketa arazoak izaten dituzte. Jarraibideak segitzeko arazoak izaten dituzte. ahalegin mental sostengatua egin beharreko atazak saihesten dituzte. Eskolako lanak zikin eta modu axolagabean aurkezten dituzte. Eskolako lanetan akatsak egiten dituzte, zabarkeriagatik. Ez dute lanik egin nahi. Beharrezkoak diren objektuak galtzen edo ahazten dituzte. frustrazioarekiko tolerantzia gutxi. Autoestimu txikia. Egiten dutena nahita egindakotzat hartzen da, beren nahastearen ondorio bada ere.
IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

] ] ]

] ]

Gai dira ikasgelan eserita denbora gehiagoz egoteko. Institutuarekiko gogogabezia izan dezakete. Klasean aspertzen dira. Zailtasunak dituzte jakintzak bereganatzerakoan eta transmititzerakoan. Antolatzeko eta planifikatzeko zailtasunak izanen dituzte. Denbora kontrolatzeko zailtasunak izanen dituzte. Kostatzen zaie lehentasunak ezartzea. Argiak izan badaitezke ere, kalifikazio baxuak dituzte. Gai dira irakasgai batzuetan emaitza onak ateratzeko eta beste batzuetan porrot egiteko.

16

AFNH-ri lotutako ezaugarriak eta premiak

3.

hezkuntza erantzunerako pautak

hezkuntzaren erantzuna bideratu behar da hezkuntza testuingurua ikasteko modu desberdinetara egokitzera, irakasleek ikasgelan praktikan jar ditzateken antolaketa eta metodologia gehituz. Ezinbestekoa da ikasleekin esku hartzen duten irakasleak koordinatzea eta familiekin jarduteko irizpideak bateratzea, elkarlan koherente eta eraginkorra ziurtatzeko. Jarraian zenbait ildo eta orientabide ematen dira irakasleei hezkuntza erantzunaren egokitzapena errazteko asmoz. Orientabide horiek, oro har, ikaslearendako onuragarriak dira eta afnh duten ikasleen ikaskuntza prozesua arautzen eta errazten dute.

Orientabide hauek

aplikatzean, kontuan izan behar da ikasle bakoitza desberdina dela eta erantzuna ikasle bakoitzaren hezkuntza premietara egokitu behar dela, egindako ebaluazio psikopedagogikoa erreferente moduan harturik.

Ez da itxaron behar diagnostiko bat izatera ikasleen beharrei erantzuten joateko neurriak hartzeko.

Erantzuna bi multzotan antolatzen da:

antolaketakoak eta metodologikoak Portaerarekin zerikusia duten alderdiak

Orientabide orokorrak

alderdi sozioemozionalak

Hezkuntza etapa bakoitzaren berariazko orientabideak

Lehen hezkuntza Bigarren hezkuntza

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

17

Hezkuntza erantzunerako pautak

3.1. Orientabide orokorrak

3.1.1. antolaketakoak eta metodologikoak
INGURU fISIKOA PROPOSAMEN DIDAKTIKOAK
Orientabide orokorrak

Distraigarriak murriztea:
J Estimuluak bere eremu bisualetik ateratzea (posterrak, mapak,

Lan metodoak malgutu eta egokitzea ikasleek ikasketetan arrakasta izan dezaten:
J Ikaslearendako garrantzitsuak diren jarduerak proposatzea, hala

kartelak, objektu erakargarriak, etab.).

J Giro lasai eta hotsik gabea ahalbidetzea.

Ikasleen banaketa:
J Ikasgelako espazioa antolatzea lan egiteko toki desberdinak jarriz:

nola, interesgarriak zaizkionak, aurretik dakienarekin zerikusia dutenak, bere eguneroko bizitzarekin zerikusia dutenak... prestatzea.

J Ikaslearen parte-hartze aktiboa eskatzen duten jarduerak J Irakaslearen eta ikaslearen arteko lan bateratua eskatzen duten

talde lanekoa, banakakoa, zutik, lurrean... ere lan egiteko modua ematen duten tokiak. jarduera eta helburuen arabera.

jarduerak sustatzea.

J antolaketa hori modu malguan erabiltzea, lortu nahi diren J Ikaslea irakaslearengandik hurbil jartzea; irakasleak nabarmendu

J Ikaskuntza dialogikoa ahalbidetzea: ikastalde interaktiboak,

solasaldi dialogikoak... elkarrekin ikastea".

gabe eta maiz gainbegiratzeko aukera izanen du.

J Elkarlaneko ikaskuntza bultzatzea, hau da, "ikasle desberdinek

J Eredu modura balioko dioten ikaskideen artean kokatzea; ikaskide

horiek atazak egiten gidatuko dute eta autokontrol pertsonalean lagunduko diote. baterako, ikasgelako aurrealdean, leihotik edo paperontzitik urrun...

J Ikaslea interferentziak gutxienekoak diren tokian kokatzea. Esate

Jendaurrean hitzegiteko onak dira.

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

18

Hezkuntza erantzunerako pautak

ORGANIZAcIN y DESARROLLO DE LAS SESIONESANTOLAKETA ETA GARAPENA SAIOEN

Orientabide orokorrak

Saioaren aurretik:
J Goizeko lehen orduak ahalegin intelektual handiagoa behar duten

Laneko azalpen eta jarraibideak, saioan zehar:

J azalpen tarteak eta lana bakarka egitekoak tartekatzea. J arreta-maila mantentzeko estrategiak erabiltzea, hala nola,

atazak egiteko erabiltzea.

J Goizeko edo arratsaldeko azken orduak kontzentraziorik txikiena

behar duten arloetarako erabiltzea.

keinuak egitea eta doinua aldatzea.

J Ikaslearekin begi bidezko harremana bilatzea. J Lana nola egin behar den azaltzean, informazioa ahalik eta gehien

J Saioak prestatu eta antolatzea, aldez aurretik eta zehaztasunez:

Edukiak egokitzea eta zehaztea, eta jarduerak sekuentziatzea ikasgelaren errealitatera doituz. Eguneroko jarduera programatzea jarduera teorikoak lan praktikoarekin txandakatuz (ikasketa-ariketa, ikasketa-lana). Kontuan izan arreta maila ez dela beti bera izanen. Hori dela-eta, arreta-maila hori kontrolatzeko teknikak erabili beharko dira: - askotariko jarduerak erabiltzea. - Jarduera berriak eskaintzea. - Lehenik jarduera errazak eskaintzea.

erraztea.

J azalpenaren hasieran landu beharreko edukiaren ideia nagusia

modu argian aurkeztea.

J ataza bideratuko duen eta haren sekuentziazioa eta antolaketa

erraztuko dituen informazio bisuala eranstea.

J Jarraibidekin batera lan egiteko eredu argiak eskaintzea. J azaldutakoa ulertu dela ziurtatzea, azalpenen funtsezko alderdien

gaineko galdera erraz eta sarriak eginez.

J Kontzeptu nagusien zerrenda ematea.

Saioa bukatzean:
J azalpena bukatu ondoren, azalpenaren laburpena egin eta

Saioa hastean:
J Egiaztatu ikasleak jarduera egiteko behar duen materiala prest

duela.

ikasleari eskatzea modu pribatuan edo jendaurrean errepika dezala zer ikasi duen egiaztatzeko. Estrategia bat aplikatu bada hura errebisatzeko eta baloratzeko. Zerbait berria ikasi bada, funtsezko alderdiak ulertu diren jakiteko. Etxeko lanak bidali badira, zuzen apuntatu diren jakiteko.

J hasierako arreta bereganatzeko estrategia prosodikoak eta

J Klaseko azken minutuak erabiltzea ondokorako:

antzezpenekoak erabiltzea:

Ikasleari ahots-tonu apalean zuzentzea. Keinuak egitea eta antzerki plantak egitea.
J Saioa hasi aurretik, arbelaren izkina batean, landu behar denaren

eskema edo gidoia jarriko da.

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

19

Hezkuntza erantzunerako pautak

3.1.2. Portaerarekin zerikusia duten alderdiak

IKASGELAREN fUNTZIONAMENDUAREN ARAU ETA MUGAK EZARTZEA
J Irakasle taldearekin ekintza koherente eta koordinatua bultzatzea. J Giro egituratua ezartzea. J autokontrol handiagoa sustatzea. J araua ez betetzeak dakartzan ondorioak zein diren modu bateratuan

3.1.3. alderdi sozioemozionalak

fRUSTRAZIOAREKIKO TOLERANTZIA TxIKIA
J Eskola, gizarte eta familia itxaropenak ikasleen ezaugarrietara

Orientabide orokorrak

egokitzea:

Denbora ematea ikasleak ezagutzeko Ikaslearekin afektuzko harreman egokia ezartzea Arrakasta egoerak ahalbidetzea. Jarduerak planteatzea: - Ebazteko modukoak izatea - Bera protagonista sentitzeko modukoak - Autoestimua erraztuko dutenak
J Eskuratutako emaitzen arabera eskakizun-maila handituz joatea. J Mezu positiboen bitartez, bere emaitzen gaineko itxaropen

zehaztea.

J Ondorio naturalak ezartzea.

PORTAERA KONTROLATZEKO OINARRIZKO TRESNAK ERABILTZEA

J agindu argi eta sendoak ematea. J Etengabean gainbegiratzea egoerei aurrea hartzeko, eta ikasleengan

segurtasun eta autokontrol handiagoa sortzeko.

positiboak transmititzea: "uste dugu egin dezakezula".

J Doitu gabeko portaerak alde batera uztea. J Portaera egokiak indartzea. J autojarraibideak erabil ditzala laguntzea. J Banakako tutoretzak egitea: ikaslearekin komunikazio positiborako

J Egoera frustragarriak etengabe gerta ez daitezen ahalegintzea:

egiterik ez dituen jarduerak, ebazterik ez dituen eguneroko jarduerak... kodeak interpretatzen irakatsiz eta, hartara, jokatuz.

J frustrazioari aurrea hartzea gizarte harremanetan, harreman horien J Inguruarekin erlazionatzean ikasleak dituen zailtasunei aurre nola

banakako espazioa sortzea, jokabide zehatzen bat bideratzeko, sentsazioak, sentimenduak adierazteko... portaera alternatiboak aztertzea.

J Doitu gabeko jokabidea aztertzea eta haren gainean hausnartzea, eta J Gainzuzenketa erabiltzea, hau da, jokabide egokiaren praktika. J Kontratuen bitarteko negoziazioa erabiltzea. J Bere ekintzen ondorioak aztertzen laguntzea.

egin entrenatzea, egoerak ahalbidetuz ikastaldean, horretarako sortutakoak eta heldu batek bitartekari lana eginez (Role-playing).

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

20

Hezkuntza erantzunerako pautak

AUTOESTIMUA
J hezkuntza emozionalaren bitartez lantzea beldurrak: porrot egiteari, onartua

ZAILTASUNAK hARREMAN SOZIALETAN

J Gizarte trebetasunak irakasteko denbora-tarte bat

Orientabide orokorrak

ez izateari, sentitzen duen desegonkortasunari, umore aldaketei... Begietara maiz begiratu.

programatzea.

J Komunikazio asertiboa eta enpatia erabiltzea:

J Ikasleei bere inguruko zantzuak (aurpegi adierazpenak,

Helduak hiztegi asertiboa erabiltzea, horrela ikaslearena modelatuz. "Ni" mezuak. Adibidez: Nik uste dut..., nik nahi dut... Lankidetzarako hitzak erabiltzea. Adibidez: "ikus dezagun", "egin behar dugu" "nola konpon dezakegu hau?" Bestearenganako interesa erakustea: "zer uste duzu zuk? Nola dakusazu?"
J Afektu hurbiltasuna sentiaraztea, jolasen, talde lanen eta abarren bidez

keinuak, arrisku seinaleak, egoera sozialak...) ulertzen laguntzea eta erantzun egokiko alternatibak erakustea. egoera desberdinetara egokitzeko. lanaren... bitartez.

J Bere egintzen ondorioak aztertzen laguntzea, bere portaera J Ikaskideen arteko harremanak sustatzea jolas sozialaren, talde J Errespetuzko harremana ezartzea; irakasleak hizkuntza argi eta

zehatza erabiliko du horretarako.

pertsonen arteko harremanak eta gizarte loturak bultzatuz. balioez ohartaraziz eta bere ahuldadeak landuz. xedez.

J Estrategia prosozialak lantzea, arauarekiko konpromisoan

J Ikaslea laguntzea bere indarguneak eta ahuldadeak ezagut ditzan, bere J Talde dinamikak egitea, taldeko kide guztien kohesioa eta inklusioa lantzeko J Aukera ematea ikasleak bere buruaren autokontzeptu positiboa ezagutzen

oinarritutako ikasgelako giro egokia sortuz, irakaslearen eta lidergo positiboaren rola bete dezaketen ikasleen bitartez jokabidea modelatzea...

J Gatazken ebazpenean entrenatzea. J Komunikazioaren osagai adierazkorrak, harberak eta

eta garatzen joan dadin.

interaktiboak hausnartzea eta erakustea, hizkuntza harreman sozialetan doitzen ikasteko.

J Erabiltzen dugun hizkuntza zaintzea, ikasleei zuzendutako mezu negatiboak

saihestuz. Adibidez, esatea: "Zure mahaia ordenatzen baduzu, egoki lan eginen duzu" eta ez "Zabar hutsa zara, mahai osoa desordenaturik duzu". indarguneak aprobetxatuz. Adibidez: informatikaz dakiena aprobetxatzea ikaskideak laguntzeko.

J Ikasleari ikastaldearen barnean rol egoki eta positiboa ematea haren

J Gatazkarik ez dagoen unean jokabide desegokien ondorioak ezartzea. J Jokabide desegokien ondorioak aurreratzea, argi utziz zer gertatuko den

Prest egoten dira beti adiskide berriak egiteko.

portaera jakin bat izanez gero.

J Ahalegindu jendaurrean ez kritikatzen edo nabarmen ez uzten.

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

21

Hezkuntza erantzunerako pautak

3.2. Eskola etaparen arabera bereizitako pautak

Orientabide hauek osatzen eta zehazten dituzte orientabide orokorren atalean deskribatutakoak.
Inguru fisiko eta giro egituratua sortzea

Eskola etaparen arabera bereizitako pautak:

LEhEN hEZKUNTZA

ARRETA fALTA
, arauak lantzea (arau horiek argiak, errazak eta

adostutakoak izanen dira). argi ikusteko moduko toki batean jarriko dira. ezartzea.

, Klasearen funtzionamenduan eguneroko errutina , Errutinetan aldaketak aurreratzea. , Klaseko asteko ordutegia ikusteko moduko toki

3.2.1. Lehen hezkuntza

Lehen Hezkuntzaren helburua da haur guztiei beren garapena eta ongizatea sendotzeko moduko hezkuntza ematea. Lehen Hezkuntzak, halaber, aukera eman behar die ahozko adierazpen eta ulermenari buruzko eta idazketari eta kalkuluari buruzko trebetasunak bereganatzeko eta gizarterako trebetasunak, lanerako eta ikasteko ohitura, zentzu artistiko, sormena eta afektibitatea bereganatzeko.
24/2007 foru Dekretua, martxoaren 19koa.

batean jartzea.

, Ikaslearen kokapena planifikatzea , arreta erraztuko duten baliabide teknikoak (bideoak,

ordenagailuak...) erabiltzea. izatea:

, Eskolako lanei dagokienez, komeni da honelakoak

Laburrak, egituratuak eta motibatzaileak. Egin beharreko atazak eta erabili beharreko materialak antolatzea Hobe gutxi, askotarikoak eta gainbegiratuak izatea.
, Eskemak erabiltzea. , Jarduerak egitean gida moduan erabiliko diren atazen

afnh duten ikasleek, haien ezaugarriak direla-eta, gorago deskribatutako helburua lortzeko zailtasunak izan ditzakete. horregatik, garrantzitsua da gure irakaslanean berariazko pautak erabiltzea, haurrari laguntzeko etapa honetako berezko helburuak lor ditzan eta ikasle guztiei aukera berberak emateko hurrengo etapari aurre egiteko.

sekuentziazio zerrendak erabiltzen irakastea ikasleei, irudiekin nola testuarekin.

, Denbora antolatzeko teknikak irakastea. , Jarduerarako beharrezkoa den materiala prestatzen

eta antolatzen irakastea, saioa hasi aurretik eta bukatu ondoren.

, funtzionamendu autonomoago batera hurbilduz,

denbora ematea ikasleak beharrezkoa izanen duen materiala antola dezan.

Taulak jarraitzen du

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

22

Hezkuntza erantzunerako pautak

ARRETA fALTA
, Ikastaldeari azaldu aurretik, ikaslearen arreta

ARRETA fALTA
, Begietara maiz begiratu. , Saioa egituratzea, lana eta atsedenak planifikatuz, bere

Eskola etaparen arabera bereizitako pautak:

LEhEN hEZKUNTZA

bereganatzea.

, Ikastaldeari emandako aginduak bakarka laburtzea.

Ziurtatzea jarduera ulertu duela

, Mezuak errepikatzea beste hitz batzuk erabiliz,

keinuak eginez edo laguntza bisualarekin. esateko.

, nabarmendu gabe eskatzea ulertu duena ahoz , Estrategia egokiak eta kontzentrazio maila ona di-

Kontzentrazio aldi gero eta luzeagoak garatzea

kontzentrazio aldiak errespetatuz eta modu bisualean islatuz modu orokorrean edo ikaslearendako modu indibidualean. batekin... indartzea.

, arreta-denboraren luzapenak keinu batekin, irribarre

tuzten ikasleak ezarri; ikasle hauek lagunduko diote, une jakinetan, lana gainbegiratzen eta ikasten.

, Eskola ordutegia eta eguneroko jarduerak gogoraraztea.

, Ikaslearekin bakarka seinale bat adostea, arreta

galera saihesteko eta bere lanera berbideratzeko. emandako denbora gainbegiratzea.

, Jarduera tarte laburretan zatitzea eta zati bakoitzean , ataza egiteko denbora zehatzak markatzea. , Jarduerak egiteko erlojua edo kronometroa

Bere eskola bizitza planifikatzen laguntzea

, Lanak emateko egunak edo azterketak egiteko egunak

gogoraraztea, hurbiltzen diren heinean. laguntzea.

, atazak apuntatzen eta egin duena gainbegiratzen , agenda eta eskolan eta etxean beharko duen materiala

gainbegiratzea.

Jardueretan emandako denbora kontrolatzea

, askotariko jarduerak proposatzea. , Jarduera kooperatiboak proposatzea partaideak rol

erabiltzea.

, Jarraibideak ematea urrats desberdinak egiten ari

erabat desberdinak izanen dituzten lantaldeak eginez. beren aukeren irismenaren barne daudenak. ezaguneko galderak eginez.

den bitartean.

, ataza berriak proposatzea, erronka modura harturik, , Ikasgelan arrakastaz parte hartzera bultzatzea, erantzun

, Jarduera egiteko duen denbora bukatu aurretik

abisua ematea.

, Proposatutako jarduera nola egiten ari den modu

diskretoan gainbegiratzea.

Taulak jarraitzen du

Bere motibazioa eta ahaleginerako gaitasuna handitzea

, Komentario positiboak eta errefortzuak egitea lortu nahi

den jokabideari hurbiltzen zaion bakoitzean. azpimarratzea.

, Ikaslearen jokabide positiboak erreskatatzea eta , Jokabide desegokia ez etiketatzea eta haren gaineko

balio-judiziorik ez egitea. duen jokabide egokia.

Beren buruarekin eta besteekin urrikalberak dira.

, Seinalatu zein den jokabide desegokia ordezkatu behar , Eskakizun-maila handitzen joatea bere ikaskuntzan

aurrerapenak egiten dituen heinean.

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

23

Hezkuntza erantzunerako pautak

Eskola etaparen arabera bereizitako pautak:

HIpERAKTIBITATEA
, neurtu zenbat denboraz egon daitekeen lanean

HIpERAKTIBITATEA
, ariketa kopuru txikiagoa ematea, lanaren kalitateari

LEhEN hEZKUNTZA

kontzentraturik.

errepara diezaion eta ez horrenbeste kopuruari. eta hura egiteko denbora ematea eta berehala zuzentzea.

, Bere jokabidea kontrolatzerik ez duen egoerak

saihestea, ingurunea eta eskaerak ikaslearen kontrol gaitasunarekin doituz. adibidez: ikaslea gainerako ikastaldeekin batera ateratzen bada jolastokira eta horrek kontrolatu ezina sortzen badu, ikaslearen taldea minutu batzuk lehenago atera. identifikatzea, hala nola, mahaia behin eta berriz arkatzarekin jotzea, eta egoera hori berbideratzea mugimendua berez dakarten atazak egitera (hala nola, laneko fitxak banatzea). adibidez: kontzentrazioa eskatzen duen saio bat egin aurretik edo laneko saio bat egin ondoren, utzi eskaileretan gora eta behera ibil dadin. uztea, jarduera nagusia eteten ez badute bederen.

, ataza aurkeztea aurrekoa bukatzen ari den heinean,

, Ahalegin fisikoko aldien ondoren ahalegin mentala

Kezka eta mugimendu desegokien gehiegikeria kontrolatzea

, Portaera gogaikarriak aurreratzen dituzten zantzuak

Estimuluak kontrolatzea

eskatzen duten atazak programatzea: jolasaldia, Gorputz hezkuntza. horrekin lortuko dugu nekadurak kontzentrazioa erraztea, nahiz eta litekeena den erlaxatzeko denbora behar izatea. markagailuak (hondarrezko erlojuak, kronometroak...) erabiltzea. mugimendua uztea.

, Denboraren kontzientzia lantzeko denbora-

, Ariketa fisikoa egitea aktibitate maila apaltzeko.

, Ikasgelan nola edo halako zurrumurru eta

, Kontrolatu gabeko mugimenduak kontuan ez hartzea

, Tokitik altxatu gabeko gorputz mugimenduak egiten , Desplazamendu funtzionalak ahalbidetzea. adibidez:

eta ikaslearekin adostea seinale bat, arreta deitu beharrik gabe egoera berbideratzeko balioko duena (begiarekin keinu egitea). txandak errespetatu behar direla. eman diezazkien.

aulkitik altxatzea irakasleari atazaren zati bat erakus diezaion.

, Erakutsi behar zaio talde lanetan parte hartzeko

, Jarduerak antolatzea ikasleek maila desberdinetan

Jarduera kontrolatua sustatzea

parte har dezaten eta ataza desberdinak egin ditzaten. adibidez: taldean horma-irudi bat egitea erantzukizun desberdinak emanez. programatzea, metatutako tentsioa eta energia ezabatzeko. adibidez: ikasgelako arbela, landareren bat... zaintzeko ardura ematea. eskatzea.

Egoera orokorrei modu egokian aurre egitea

, aukera ematea beste ikaskide batzuei azalpenak , aukera ematea bera parte izan den egoera

gatazkatsuen gaineko ikuspuntua eman dezan. hartze desegoki zenbait onar ditzaten.

, Irakasleari laguntzeko ataza edo ardura txikiak

, Gainerako ikaskideekin esku hartzea bere parte, Ikaskideek imita dezaten edo ikaslea mugimendu

Gai dira proiektu asko batera eramateko.

desegokiak egitera anima dezaten saihestea.

, Maiz galderak berari egitea eta arbelera atera dadin

Taulak jarraitzen du

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

24

Hezkuntza erantzunerako pautak

OLDARKORTASUNA
, Ikasgelako arauak adostea eta zehaztea, eta betetzen

OLDARKORTASUNA
, Ikasleen artean elkarlana sustatzea. , Bere jokabidea gidatuko duten aginduak, aholkuak

Eskola etaparen arabera bereizitako pautak:

LEhEN hEZKUNTZA

ez badira zer ondorio izanen den erabakitzea. iraunkorrak izanen dira.

, Arauak modu positiboan idaztea; gutxi, argiak eta

eta oharrak ematea (irudien, ikonoen, esaldi zehatzen eta abarren bidez) barnera ditzan.

, arau pertsonalizatuak ezartzea eta adostea halakoak

behar dituzten ikasleendako. ikustea.

, Jokabide desegokia duenean, portaera egokia duen

eta eredu izan daitekeen ikaslea goraipatzea.

, arazo berarendako konponbide desberdinak aurrez

, Erakustea:

Arauak zehaztea

, araudia behin eta berriz gogora ekartzea eta

ikasgelan ikusteko moduan jartzea.

Barne-hizketa bitartez autojarraibideak emateko estrategiak, ikasleak bere jokabidea kontrolatzeko aukera izan dezan. Autokontrola bultzatzea Mugimenduak erritmo oso motelekin egiten. Erlaxazio teknikak. Jarduera partekatuetan bere txandari itxaroten.
, Ikasleen artean bitartekari aritzea, pertsonen arteko

, Ikastaldean indartzea, ikaslearekin bakarka lantzea

erabaki dugun jarrera egokia. Adibidez: "Zeinen ongi! azalpena eserita eta isilik segitu duzue eta, horrenbestez, garaiz bukatu dugu". egitea.

, Jokabide desegokien gainean modu pribatuan hitz

, Ondorioak berehala aplikatzea. , Prozedurak aplikatzean irmoa eta sendoa izatea.

gatazka egoeren adierazpena eta ulermena erraztuz eta, orobat, entrenatzea gatazkak elkarren artean konpon ditzaten heldu batek esku hartu gabe. handiagoa egitea: jolastokia, irteerak, joan-etorriak, festak... sariak atzeratuz epe luzeagoan emanen liratekeen sari hobe batzuen menturan.

, hain egituratuak ez dauden egoeretan gainbegiraketa

Taulak jarraitzen du

, frustrazioarekiko tolerantzia handitzea, berehalako

Larrialdietan erreakzio onak izaten dituzte.

Taulak jarraitzen du

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

25

Hezkuntza erantzunerako pautak

Eskola etaparen arabera bereizitako pautak:

OLDARKORTASUNA
, Egunero adieraztea izan dituen alderdi positiboak. , Balorazio positibo eta ekitatiboak egitea. , Beste ikaskide batzuekiko konparazioak saihestea. , Azalpen negatiboak, adarjotzeak, ahotsa goratzeak...

OLDARKORTASUNA
, Ikaslearekin hautatzea zein jokabidetan esku hartuko

LEhEN hEZKUNTZA

den, haien maiztasuna murrizteko edo handitzeko. erabiltzea, bere autoestimua zaintzeko eta zer portaera espero den adierazteko. adibidez: "txoriburua naiz" esan beharrean "kaskarinduta nago" esatea. bideraturiko seinale bisualekin.

, "Izan" aditza erabili beharrean "egon" aditza

saihestea.

, Erregistroak erabiltzea ikasketetan nola aurreratzen

ari den ikus dezan.

, Giroa egituratzea itxarotera eta pentsatzera

Ekintza egokiak saritzea eta desegokiak alde batera uztea

, Puntu sistema bat ezartzea, helburuen lorpena

sarituz eta helburuak betetzen ez direnean "erantzun-kostua" izanen duela adieraziz. Batzuetan, banakako helburuetarako eta, beste batzuetan, ikastalde osoaren helburuetarako. jokabidearen ondotik.

Hausnarketa egiteko bere gaitasuna handitzea

, Eskatzea ozen pentsa dezala bere jokabidea

kontrolatuko duen barne hizkuntza sortzen laguntzeko.

, Gatazkak ebazteko prozesuetan eredu moduan

, Indartzaile positiboak kentzea ezabatu nahi dugun

aritzea barne hizkuntza erabiltzen duenean.

, Berarekin antzematea eta aztertzea une, espazio

, Jokabide desegokiak alde batera uztea eta oso

gogaikarriak badira "denbora kanpoan" erabiltzea. ez dagoenean.

eta pertsona desberdinekin dituen jokabideak eta jokabide desegokien aurrean alternatibak erakustea. aztertzea eta erruduntasun sentimenduak saihestea.

, Jokabide desegokien ondorioak lantzea disrupziorik

, Modu objektiboan egindako akatsak edo nahasteak

Taulak jarraitzen du

, Jokabide desegokien ondorioez ohartaraztea.

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

26

Hezkuntza erantzunerako pautak

3.2.2. Bigarren hezkuntza

Bigarren hezkuntzako ikasleak nerabezaroan daude, beren bizitzan garrantzitsua den etapa batean. Horregatik irakaslea hurbil behar dute, gida eta modelo moduan arituko da eta haien garapen pertsonal eta sozialean orientabideak eta segurtasuna emanen dizkie. Ezinbestekoa bihurtzen da, bereziki, afnh duten ikasleengan. Ikasle hauei hezkuntzak erantzuna eman behar die ikasleak hartzen dituzten profesional guztien lan bateratu eta koordinatu baten bidez. horretarako komenigarria da elkartzeko eta koordinatzeko aldian aldiko uneak planifikatzea. Bigarren hezkuntzako etaparen berezko ezaugarriak eta eskola antolaketa direla-eta, beharrezkoa egiten da ikastetxeak koordinazio hori erraztea ikasle hauei hezkuntza erantzuna kalitatezkoa eta doitua emateko. Bestalde, kontuan izan behar da orientabide orokorren atalean eta Lehen hezkuntzako orientabide orokorren atalean deskribatutako pautak etapa honetarako ere baliagarriak dira.
ARRETA fALTA
, Errutinak sortzea, saioen antolaketa hobea posible

Eskola etaparen arabera bereizitako pautak:

BIGARREN hEZKUNTZA

izateko eta ikasleek jarraian datorrena aurrera ekarri ahal izateko. izan daitezen. Edukia aurkezteko modu desberdinak erabiltzea (liburua, fitxak, euskarri informatikoa, taldekako ikerketa, bilaketa aktiboa bikoteka edo bakarka...). inplikazio handiagoa bilatuz. aurretik azaltzea.

, Saioak egituratzea dinamikoak eta motibatzaileak

Proposamen metodologikoak

, ahozko azalpenetarako denbora murriztea, ikasleen

, Jarraibideak emateko erabiliko den hiztegia aldez

, Parte-hartzea bultzatzea. , Egin nahi diren jarduerak edo atazak ebazteko

prozedurak, bakarka behar bada, xeheki azaltzea. irakastea eta modu praktikoan aplikatzea: eskemak egitea, azpimarraketa sustatzea, etab.
Taulak jarraitzen du

, Ikasgelako egunerokotasunean ikasteko teknikak

Etengabeko bilakaeran daude.

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

27

Hezkuntza erantzunerako pautak

ARRETA fALTA
, Laguntza eska dezala, guk bere beharrei aurrea hartu

ARRETA fALTA
, hezkuntza programa ikasle bakoitzaren banakako

Eskola etaparen arabera bereizitako pautak:

BIGARREN hEZKUNTZA

gabe.

beharretara egokitzea.

, Eskolako bizitzan ohikoenak diren prozesuak

gogoratzeko sistema propioa sortzeko estimulatzea: bizkar-zorroa prestatzea, etxeko lanak egitea, lana irakasleari ematea... bereganatzeko eta barneratzeko estrategia eta modalitateen artean. Bakarkako elkarretaratzeak egiteko aukera izatea, saioaren aurretik eta ondotik. transmititzea, aldez aurretiko jakintzetatik abiaturik eta edukiak edo haien aurkezpena ikasleen interesetara hurbilduz.

Curriculum egokitzapena

, Ikastaldeari azaltzea zer den curriculum egokitzapen

bat, argi utziz horrek ez dakarrela berarekin eskakizun-maila murriztea. desberdintasunei errespetua.

, Bitartekari aritzea ikaslearen eta edukiak ikasteko,

, Ikastaldean sustatzea ikasleen arteko

Ikasten ikastea

, asoziazioaren eta bizipenen bitartez jakintzak

, Ariketa praktikoak egin ditzaten sustatzea. , Ziurtatzea ikasleak badakiela zein diren bere

nahastearen ezaugarriak eta ulertzen dituela dituen aukerak eta horrek berarekin dakartzan zailtasunak. hobeki sentitzen eta garapen pertsonala gauzatzen laguntzearren. arrakasta bilatuz eta ahalik eta gehienetan goraipatuz.

, Ikaslearekin batera bere ahalmenak aurkitzea,

Ikus-oroimen handia dute.

Motibazioa

, Jokabide ona eta laudorioen erabilpena bultzatzea,

, Ikasleari helburu bat lortzen lagunduko dion

pizgarriren bat eskaintzea. Horretarako aurretik bilatuko da zertan duen interesa.

Taulak jarraitzen du

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

28

Hezkuntza erantzunerako pautak

HIpERAKTIBITATEA ETA OLDARKORTASUNA

, arau, muga eta ondorio argiak ezartzea eta adostea. , Ikasgelan eta ikastetxean harreman sozial guztietan

HIpERAKTIBITATEA ETA OLDARKORTASUNA

, Jarrera permisiboak zein larderiazkoak saihestea. , Jarrera sendo eta argia hartzea arauak betetzeari

Eskola etaparen arabera bereizitako pautak:

BIGARREN hEZKUNTZA

errespetuari lehentasuna ematea, horiek lantzeko berariazko denbora emanez.

dagokionez. Jarrera hori beti izanen da errespetuzkoa, irekia eta afektuzkoa.

, Ikaslearekin enpatia-loturak sortzea, norberak bere burua

eta besteena ezagutzea errazteko eta pertsonen arteko harremanak ezartzen laguntzeko jarduerak antolatuz.

, Gatazkaren ondoren, saiatu nerabearekin modu

positiboan komunikatzen hura epaitu eta kritikatu gabe. ikaslearekin, negoziazioaren bidez eta arazoaren jatorria identifikatuz eta balizko konponbideak eskainiz. erabiltzea (leihoaren ondoan eserita dagoela ez badio hots gogaikarriak eginez kristalak jotzeari uzten, leihora ez iristeko moduko toki batean jarriko da). desegokia izan duelako (klaseko azken minutuetan ordenagailuarekin jolas egiten uzten bazitzaion, ez utzi halakorik egiten goiz horretan bere jokabidea kontrolatu ez badu).

Ikasgelan giro egokia sortzea

, Ihes egiteko moduak ematea. adibidez: kontrolatutako

mugimenduak ahalbidetzea (atezainari abisuak ematea, fotokopiak egitea...), azalpenaren protagonista bihurtzea...

, Gatazkak ebaztea gatazkan sartuta dagoen

, Pertsona eta pertsona horrek egiten duen ekintza

Diziplina erabiltzea

bereiztea, maiz ez baitira konziente zein diren beren ekintzen ondorioak. Ekintzan eta ez pertsonarengan bideratzen diren mezuak erabiltzea. Zorrotzegiak izateak nerabeak desmotibatzen ditu eta porrotaren sentipena handitzen du.

, Zigortzerakoan, ondorio logikoak eta naturalak

, Pribilegio bat denbora baterako kentzea, portaera

, Komunikazioa sustatzen den giroa sortzea. , Jarduera protokoloak aurrez ikustea haserre, frustrazio

eta eraso egoerei aurre egiteko. jarrera izatea. uzten.

, Ikaslearekin pertsonen arteko konfiantza errazten duen

Gatazken agerpenari aurrea hartzea

, Ahalegindu jendaurrean ez kritikatzen edo nabarmen ez

, hausnarketak egiten irakastea, modu eraikitzailean

autobehakuntzarako lagunduko dion informazioa transmitituz. zuzentzeko.

, Ikaslea konponbideen parte egitea jokabide desegokia

Taulak jarraitzen du

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

29

Hezkuntza erantzunerako pautak

3.2.3. Esku-hartze estrategiak ikasketaren berariazko zailtasunetan

Laburbildu eta sintetizatzeko onak dira.

Hizkuntza
IRAKURKETA Irakurtzen eta idazten ikasteko sistema fonologikoa erabiltzea. aukera ematea irakurketa silabikoa egiteko eta irakurketaidazketa prozesuak errazteko hatzaren laguntzaz irakurritakoa segitzeko, irakasleen zuzenketak saihestuz. Letraren tamaina eta lerro arteko tartea handitzea irakurritakoaren zehaztasuna sustatzeko. Aurretik isilik edo ahopeka irakurri dezala, testuarekin ohitzen joan dadin. Irakurketa zuzena modelatzea: irakasleak testua paragrafoka irakurriko du ikasleak irakurtzen hasi aurretik. Bikoteka irakurtzeko jarduerak egitea, zeinetan jariotasunez irakurtzen duen ikaskide bat eredu moduan arituko den. Batera eta ozen irakurtzea. Kartulinazko markagailu batekin, hatzarekin, bolalumarekin eta abarrekin testua segitzeko aukera izatea. Zailtasunak izan ditzakeen irakurketa alderdiak (zenbait hitz, puntuazio zeinuak, etab.) nabarmentzea azpimarraren bidez, kolorez bibiribilduz, gurutze batekin etab. IDATZIAREN ULERMENA Zentzu eta bide desberdinak erabiltzea hitzen eta kontzeptuen esanahira iristeko: hitz idatzia ikustea, marraztea, bere irudiarekin lotzea, etab. Irakurri aurretik, testuko hiztegia eta kontzeptu berriak lantzea. Bokalizatzeko edo ahopeka beretako irakurtzeko joera badu, horrela egiten utzi, bere ahotsa entzuten baitu eta horrek arreta mantentzen eta testuaren esanahia bereganatzen laguntzen baitio. Ez behartu zailtasunak dituen ikasle bat ozen irakurtzera (ozen irakurtzea ez da ulermena lantzeko estrategia egokia). hitz berrien esanahia testuinguruaren laguntzaz deszifratzen irakastea. hitzak hiztegian bilatzeko denbora ematea. Ideia nagusiak bilatzen eta bigarren mailakoetatik bereizten laguntzea. Galdera nagusietan laguntzea (zer, nola, noiz, non eta zergatik). Antolatzaile grafikoak eta estrategiak erabiltzea testuari zentzua emateko: Kontakizunaren laukia: orrialdea atalka zatitu eta sekuentziaren arabera marraztu edo idatzi dezala istorioa atal horietan. Grafikoak edo kontakizunaren mapa: pertsonaiak, bilbea, bukaera, etab. identifikatzea. Profil grafikoak: grafiko bat egitea irakurritako testuko gertakari garrantzitsuenekin.

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

30

Hezkuntza erantzunerako pautak

Hizkuntza
IDAZKETA Motrizitate fina eta noranzkotasuna indartzea idazketa aurreko ariketen bitartez. Zentzumen anitzeko irakaskuntzako teknikak erabiltzea (ahalik eta kanalik gehien erabiliz: entzumena, ikusmena) ortografia arazoak dituzten ikasleei laguntzeko. Egunero ongi hautaturiko kaligrafia egitea, marra bikoitzeko paperean (goiko aldearen eta behekoaren erreferentzia errazten die). Bere grafia zuzentzeko denbora ematea. Grafia batak besteari zuzentzeko jarduerak proposatzea. Lantzen ari den ortografia arauari dagozkion ortografia akatsak soilik zuzentzea. Lanak egiterakoan malguak izatea ortografia akatsekin, edukiari formari baino garrantzi handiagoa emanez. Hitzak aldizka praktikatzea ordenagailuan. Kopiatu beharreko testu kopurua murriztea. hiztegi pertsonala egitea zailak gertatzen zaizkion hitzekin. Ideiasortzaile handiak dira. IDAZMENA Idazten hasi baino lehenago, ideia zaparrada egitea, laguntza bisualarekin edo gabe, ideiak, kontzeptuak, hiztegia eta abar emanen dituena. Testu mota desberdinak eta haietako bakoitzaren egitura oso modu agerikoan erakustea. Pentsatzeko txartelak edo fitxak erabiltzea, testuaren plangintzan eta ekoizpenean gida modura. Galdera nagusiak erreferentzia modura hartzen erakustea: zer, nola, noiz, non eta zergatik. Ordenagailua ikaskuntzaren tresna osagarri moduan erabiltzeko aukera ematea. Lanak ordenagailuz egitea.

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

31

Hezkuntza erantzunerako pautak

Gai dira kaos batean ordena ikusteko.

matematika
NUMERAZIOA ETA KALKULUA Batuketa-taulak eta kenketa-taulak erabiltzea kalkulu mentala arintzeko. Kalkulu mentalerako jolasak egitea. Batuketaren eta kenketaren irudikapenak egitea marrazkien, puntutxoen... bitartez. Eragiketa matematikoak jolasen (dominoa, partxisa...) bidez lantzea. Zenbakiak ikasteko zenbaki-zutabeak erabiltzea, unitateak, hamarrekoak, ehunekoak... erreferente bisuala izan daitezen. Aritmetikako oinarrizko kontzeptuak sendotzea: zenbakiaren esanahia, sinboloen ulermena, zenbakiak kontatzea-deskontatzea, zenbakiak osatzea-zatitzea, zenbaki batek duen balioa, eragiketa bakoitzari lotutako propietateak eta zenbatespena. pROBLEMEN EBAZpENA Enuntziatuaren alderdirik garrantzitsuenak azpimarratzen irakastea: datuak, ezezagunak, bestelakoak. Informazioa marrazki errazekin irudikatzen ohitzea. Problemaren espazio fisikoa zonaka zatitzea: datuak, galdera, eragiketen irudikapena, emaitza. Emaitzaren egiaztapena eskatzea. Eragiketaren batean akats bat egiten badu, eskatu ozen urratsak errepika ditzala akatsa non egin duen identifikatu ahal izateko. Orrialde laukidunak erabiltzen uztea, eragiketetan zifrak behar bezala lerrokatzeko lana errazteko. autojarraibideen orri bat ematea, barnera ditzan eta ohitura bihur daitezen laguntzeko. Biderkatzeko taulak eskura izaten uztea. Lana tarte motzetan kontrolatzea, modu autonomoan lan egiten utziz, baina balizko blokeatzeekin erne egonez. Erlojuaren erabilerarekin ohitzea fase bakoitzean eman beharreko denbora kontrolatzeko. Ez behartzea problemen enuntziatuak kopiatzera eta denbora hori problemak ebazteko erabil dezan. Enuntziatu luzeak saihestea, beharrezkoak ez badira. Konplexutasuna erraztea.

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

32

Hezkuntza erantzunerako pautak

3.2.4. Estrategia eta pautak azterketa eta ebaluazioetarako

hurrengo neurriak ikasitakoa erakusteko baliogarriak dira, curriculum egokitzapen esanguratsua izan gabe, hau da, ez dira murrizten ikaslea dagoen zikloari dagozkion curriculum estandarrak. hala, ikasleen jakintzak, gaitasunak eta eskumenak errazago ebaluatzen dira eta ez azterketa egoera bati aurre egiteko zailtasunak.

n azterketen egunak programatzea, gutxienez astebete lehenago

eta irakasle taldearekin koordinaturik, gehiegizko ahaleginak eta egun berean bat-etortzea saihesteko.

n azterketa egutegia ikusteko moduan jartzea ikasgelan. n Datak agenda pertsonalean anotatu direla ziurtatzea. n familiari esatea azterketak noiz eginen diren eta zer eduki izanen

duten.

n azterketak prestatzeko eta ikasteko plan bat antolatzea. n azterketak egunaren lehen orduetan programatzea. n Galdera laburrak eta enuntziatu zuzenak planteatzea. n azterketa luzeen ordez azterketa laburrak maiztasun handiagoz

Lehenago

diseinatzea.

n Testu idatzia ematea diktaketa eta enuntziatuen eta/edo

galderen kopiaketa saihestuz.

n Erantzun laburrak dakartzaten galderak txertatzea. n Erantzuteko aski toki ematea. n Galdera konposatuak galdera errazetan zatitzea. n Orrialdeko galdera-kopurua murriztea. n Test motako galderekin ikasleei errazago zaie beren jakintzak

frogatzea.

n Idatzizko eta ahozko ebaluazioko jarduerak diseinatzea, gure

ustez ikaslearendako onena zer den kontuan hartuz.

n ariketak egitea azterketa formatuarekin, haiekin ohitzen joateko

eta probaren egunean jakintzei soilik erreparatzeko. Denbora kontrolatzen ere ikasi behar dute. ziurtatzea.

n Ebaluazio proba egiteko beharrezkoa den material guztia duela

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

33

Hezkuntza erantzunerako pautak

Gora-nahiak dira, handitutakoan dena izan nahi dute.

n Irakaslearengandik hurbil jartzea kontzentrazioa

gainbegiratzeko eta distrakzioak saihesteko.

n Irakasleek galderen enuntziatuak ozen irakurtzea. n Enuntziatuen eta galderen hitz nagusiak

nabarmentzea.

n ariketa bat modu batean baino gehiagotan egin

badaiteke, ikasleari esatea beretako zein den egokiena.

n Galderak ulertu dituela egiaztatzea. n Distrakziorik gabeko tokia eskaintzea, bere

n Alderdi positiboen feed-back-a egin, bakarka eta

taldean.

Egiten den bitartean

kontzentrazioa errazteko. berbideratzen laguntzea.

n Egindako akats mota bakarka aztertzea.

n Proban murgiltzeko zailtasunak baditu, arreta n Hasieratik esatea proba egiteko zenbat denbora izanen

Ondoren

n Bakarka esatea nola hobetu dezakeen. n Estrategiak eta aurkitu dituen zailtasunen aurrean

alternatibak bilatzen irakastea.

duen. Proba egiten den bitartean bukatzeko zenbat denbora falta den esatea.

n Bere ahalegina baloratzea ikasi duena bezainbeste.

arrakasta ez da horrenbeste emaitza prozesua baizik.

n azterketa egiteko behar den denbora egokitzea. n Galdera guztiei erantzun diela gainbegiratzea. n azterketa bukatutzat eman baino lehenago,

erantzunak gainbegiratu behar dituela gogoraraztea. tartetxo bat ikasgelatik atera dadin eta atseden txiki bat har dezan.

n Goi mailetan, azterketa ordubetetik gorakoa bada, utzi

IRaKaSLEEnTZaKO GIDa

34

Hezkuntza erantzunerako pautak

Baliabide didaktikoak eta irakasleari laguntzekoak

Gida hau diseinatzearekin batera, irakaslearendako materialak eta laguntza-baliabideak formatu digitalean prestatu eta biltzeari ekin zaio. hezkuntza baliabideen banku bat egin nahi da, materialak partekatu eta hezkuntza erkidegoaren eskura utzi nahi dituztenen elkarlanari esker. Banku horren egokitasuna eta kalitatea ziurtatzeko eta materialaren bilaketa errazteko, Nafarroako Hezkuntza Bereziko Baliabideen Zentroaren nhBBZ ardura izanen da hura kudeatzea beheragoko webgunearen bitartez; banku hori etengabe gainbegiratu eta eguneratuko da.

Bibliografia
afnh gaiarekin zerikusia duten eta profesionalei, familiei eta ikasleei laguntzeko balio dezaketen liburuen, aldizkariartikuluen, dokumentu elektronikoen eta bestelakoen erreferentzia bibliografikoak gorago aipatutako NHBBZren webgunean daude, etengabean eguneratu eta osatuko direlarik.

http://centros.educacion.navarra.es/creena/

35