Professional Documents
Culture Documents
Trans Fu Zy On Once Sites Tler
Trans Fu Zy On Once Sites Tler
Trans Fu Zy On Once Sites Tler
UYGUNLUK TESTLER
Dr. Fevzi Altunta Erciyes niversitesi Tp Fakltesi Hematoloji Bilim Dal retim yesi
Eritrositlerinde belirli antijenik yaplar eksik olan bir birey, allojenik eritrosit antijenleri ile karlatnda bunlara kar alloantikor retme potansiyellerine sahiptir.
olmakszn oluabilir.
Bunlar doal antikorlar olarak isimlendirilen ABO grup antijenlerini hedef alan anti-A ve anti-B antikorlardr.
Transfzyon ncesi karlatrma testleri kan grubu tiplendirme ve antikor tarama ilemi ile balar. Tiplendirme testleri ile alcnn ABO ve Rh tipi belirlenir. ABO grubu dndaki antikorlar aratrmak iin antikor
tarama testleri yaplr.
Antikor tespit edilirse antikorun zelliini belirlemek iin antikor tanmlama yaplmaldr. Antikor tanmlanrsa ABO/Rh uygun ve antikora cevap
olan antijen iin negatif olan eritrosit niteleri taranr.
Daha sonra bu seilen nitelerin uygunluu apraz karlatrma testi (CM) ile deerlendirilir
ABO tiplendirme
ABO gruplama, transfzyon ncesi karlatrma testlerinin bir paras olarak gerekletirilen en nemli serolojik testtir. Bundan dolay, kullanlan test sisteminin duyarllk ve gvenirlilii ok nemlidir. Anti-A ve anti-Bnin doal antikorlar olmas, hasta plazmasnn (serum) ters (reverse) grupta A ve B hcrelerine kar test edilmesini salar. ABO tiplendirmesi ile bireyin sahip olduu ABO antijenleri (ileri tiplendirme) ve eksik olan ABO antijenlerine kar antikorlarn (ters tiplendirme) varl belirlenir
Eritrositlerin sahip olduu ABO antijen tipini belirlemek iin ileri (forward) tiplendirme ilemi yaplr.
Bu tip reaksiyon iin anti-A ve anti-B reagentlar ile
Hasta serumundaki mevcut antikorlarn hangi tip olduklarn belirlemek iin alc serumu ile reagent eritrosit hcreleri ters (reverse) tiplendirme ilemine tabi tutulur.
Ters tiplendirme iin A1 (A antijenini ok gl ekilde eksprese ettii iin seilir) ve B hcreleri kullanlr. Otokontrol (Grup O hcreler), anti-A ve anti-B ile reaksiyonlarn souk otoantikorlarn varlndan kaynaklanmadn kesinletirmek iin yaplmaldr.
Anti-A
4+ 0
Anti-B
0 4+
AntiA,B 4+
4+
A hcre
0 4+
B hcre
4+ 0 A B
0
4+
0
4+
0
4+
4+
0
4+
0
O
AB
metot mevcuttur.
1. Hemagltinasyon
A. Lam (Slide) Yntemi
B. Tp Yntemi C. Jel Santrifgasyon yntemi
2. RA 3. EA 4. PCR
A
B AB O
+
+ -
+ + -
+
+ + -
Tp metodu:
ileri tiplendirme
Tp metodu zellikle acil ve az saydaki testin bir an nce yaplmas gerektii durumlarda sk olarak kullanlmaktadr. Tp metodu ile ileri tiplendirme yaplrken bir damla eritrosit hcresi bir tpte bir damla anti-A ile ve ikinci bir tpte de bir damla anti-B ile kartrlr. Santrifj ve resspansiyon basamaklarndan aglutinasyonun olup olmad kontrol edilir. sonra
A antijeni tayanlar anti-A tarafndan, B antijeni tayanlar ise anti-B tarafndan aglutine edilirler iken grup O ise hi biri tarafndan aglutine edilmez. Gzlenen aglutinasyonun iddeti ise 0dan (hi aglutinasyon yok) +4e kadar (zeminde byk bir kme) derecelendirilir.
Tp metodu:
ters tiplendirme
Tp metodu ile ters tiplendirmede bir tpe bir damla reagent A1 eritrosit hcreleri ile ikinci tpe bir damla reagent B eritrosit hcreleri ve iki damla alc serumu (plazma) ilave edilir. Santrifj ve resspansiyon basamaklarndan sonra aglutinasyonun olup olmad kontrol edilir. Ayrca A ve B hcreler ile oluan reaksiyonlarn antiA veya anti-B ile souk aglutininlerden kaynaklandn ayrt etmek iin hasta serum (plazma) rnei, hastann kendi hcrelerine veya O grup hcrelere kar test edilmelidir (kontrol)
Forward tip= hangi antijeni onu grmek iin yaplr. 1 damla anti-serum (anti-A, anti-B veya Anti-A,B) + 1
Reverse tip= hangi antikor serum (plazma)da grlr onun iin yaplr. 1 damla (A, B, A+B hcreleri) hcre + 2 damla hasta
Kontrol tm AB pozitifler iin gereklidir (Saline kontrol).
hasta serum (plazma) Hafife miks 15 sn santrifj Oku damla %5 hcre Hafife Miks 15 sn santrifj oku
Anti-A
4+ 0
Anti-B
0 4+
AntiA,B 4+
4+
A B
0
4+
0
4+
0
4+
4+
0
4+
0
O
AB
Sephadex jel ve cam mikrobead matrix kullanan aglutinasyon teknikleri gruplama iin giderek artan sklkta kullanlmaktadr.
tiplendirme
Her mikrotpe nceden hazrlanan
eritrosit sspansiyonundan 10 uL pipetlenir. 10 dk santrifj edilir. Agltinasyon deerlendirilir.
tiplendirme
Agltinasyonun iddeti;
Kontrol mikrotp=
tiplendirme
Test hcrelerinden (A1, A2, B, O, I, II) 50
L kart zerindeki ait olduklar mikrotplere pipetlenir.
tiplendirme
Prensip: Forward gruplama (eritrosit testi) ABO grup antijenlerinin belirlenmesinde U veya V tabanl 96 ukurcuklu plastik mikrotitrasyon plaklar kullanlr. Eritrosit sspansiyonu ve antiserumlar ukurcukta kartrlr, santrifj edilir ve deerlendirilir. Dk konsantrasyonda eritrosit suspansiyonu kullanld iin dier agltinasyon yntemlerinden daha duyarldr. ok az miktarda anti-serum kullanld iin daha ekonomiktir.
tiplendirme
Mikroplan temiz ukurcuklarna ayr ayr
bir damla anti-A ve anti-B damlatlr.
tiplendirme
Mikroplak yaklak 200 xgde 30-60 sn
sreyle santrifje edilir. Eritrosit birikintileri plaa elle vurularak ya da mekanik bir alkalayc ile tekrar sspanse edilir. Sonular okunur
tiplendirme
Pozitif= Eritrosit test ukurcuklarndan
her hangi birindeki agltinasyon Negatif= Bir eritrosit birikintisinin tekrar sspanse edilmesinden sonra eritrosit sspansiyonun przsz olmas
tiplendirme
A2 eritrositler de test edilecekse onlar nc bir ukurcua damlatlr (A2 eritrosit testleri tercihe baldr).
tiplendirme
tiplendirme
Serum test ukurcuklarndan her hangi birindeki hemoliz ya da agltinasyon sonucun pozitif olduu anlamna gelir.
Kontrol rnekleri test rneklerinde olduu gibi ayn yollar izlenerek yaplmaldr.
B hcreler
Anti-B
Anti-A
ABO GRUPLAMA
TESTLERNDE SONULARIN DEERLENDRLMES
sonular karlatrlmaldr.
antijenlerin varl
3) Lsemi gibi baz hastalklarda eritrosit yzey
antijenlerindeki zayflama
Rh tiplendirme
Rh pozitif terimi D antijeninin varln ve Rh negatif terimi ise yokluunu ifade eder.
Bu belirlemeyi yapmak iin bir damla alc eritrositi ile bir damla anti-D reagent ile kartrlr, santrifj edilir ve yeniden sspanse edilip aglutinasyon asndan incelenir.
Anti-D tarafndan aglutine edilen eritrositler D antijeni tar ve Rh pozitif olarak isimlendirilir.
Anti-D varlnda aglutine olmayanlar ise Rh negatif olarak adlandrlr.
Rh tiplendirme
D gruplama transfzyon ncesi uyumluluk testlerinin bir paras olarak ABO gruplama ile birlikte yaplr.
Ters tiplendirme Rh iin yaplmaz, nk anti-D doal antikor olmayp sadece D antijeniyle karlam bireylerde bulunur. Beklenmedik bu anti-D antikorlar antikor tarama testinde tespit edilebilir.
Ters kontrol olmad iin Rh pozitif bireyin gerekten Rh pozitif olduunu kesinletirmek iin Rh kontroln yapmak gereklidir.
Rh tiplendirme
Rutin ABO ve Rh tiplendirme testleri immediate spinde (IS) gerekletirilir, inkbasyon basama yoktur veya antiglobulin reagentn ilavesi yaplmaz. Dyi zayf eksprese eden ve bu nedenle IS testinde yanllkla Rh negatif grnen bireyler vardr. Yanllkla Rh (-) tespit edilen bu Rh (+) bireyler, Rh (-) kan alacaklar iin bir problem oluturmaz. Ancak, Rh (-) grnen bu bireyler Rh negatif bir alc iin donr olduklarnda, potansiyel olarak Anti-D retimine neden olabilir.
Zayf D
Zayf Dde D antijenleri normal, fakat D geninin zayflatlm ekspresyonu nedeniyle ok az saydadr (tam D antijeni mevcuttur, fakat her hcrede daha az D antijeni vardr). Zayf Dsi olan hastalar D antijenine maruz kalr kalmaz anti-D yapamayabilirler ve bunlar D pozitif olarak muamele edilebilirler. Ancak, tek bir anti-D reagent ile zayf reaksiyon durumunda, D pozitif sonucun verilmesinden nce, ikinci bir anti-D ile aratrma yaplmaldr. Ayrca, zayf reaksiyon ile kark alan reaksiyonlar ayrm da mutlaka yaplmaldr. nk kark alan reaksiyonlar, D negatif hastaya D pozitif kan rn transfzyonu sonucu oluabilir. Eer herhangi bir phe varsa, referans bir merkezde testler yaplana kadar, bu hastay D negatif olarak kabul etmek daha gvenilir bir yaklamdr.
Zayf D
Gerekte zayf D pozitif olan fakat Rh negatif gibi grnen rnei ilave testler ile dorulamak zellikle donrler ve Rh immunglobulinin aday olan Rh negatif anneden domu bebekler iin gereklidir. Zayf D testi 37OCde 15-30 dk inkbasyon, ykama ve antiglobulin reagent ilavesi basamaklarndan oluur.
Gnmzde ticari olarak mevcut yksek aviditeli monoklonal anti-D reagentlar kullanlarak zayf D tipleri kolayca tespit edilebilmekte ve D pozitif olarak kayt edilebilmektedir.
Ksmi D
D antijeninin bir veya daha fazla epitopunun olmamas parsiyel (ksmi) D olarak adlandrlmaktadr. Katagori DVI en sk epitoplar eksik olan gruptur. Bu bireylerin eksik epitopla karlamay takiben anti-D oluturmalar ok muhtemeldir. ki reagent ile farkl reaksiyonlar izlendiinde hasta ksmi D de olabilir. Rutin Rh gruplamasnda DVIy tespit etmeyen anti-D reagentlar kullanlmaktadr. Bundan dolay bireyin gerekten D negatif olup olmadn kontrol etmek iin monoklonal anti-D kullanlmaldr. DVI donrn, D negatif alcda immn cevab oluturacana iaret eden ok az delil mevcuttur; bununla birlikte DVI donrleri ieren ksmi D pozitif donrler, D pozitif olarak snflandrlmaldr
Rh nasl baklr ?
1 damla anti-D + 1 damla hcre
Hafife Miks 15 sn santrifj
Oku= (-) ise zayf D testi Pozitif ise AB (+) mi? EVET ise kontrol
1 damla Albumin (%6) 1 damla kontrol hcre
Normal D testi 1 damla anti-D+ 1 damla hcre Hafife Miks 15sn santrifj Oku Kontrol tm D negatif hastalar iin gereklidir: Eer D negatif ise zayf D baklr: 1 damla anti-D ekle 37C 15 dk inkbe et 3x yka 2 damla AHG ekle ve miks Santrifj-15 sn Oku
Oda ssnda reaktif olan souk otoantikorlar ileri tiplendirmede otoaglutinasyona ve ters tiplendirmede de grup anormalliine neden olan panaglutinasyona yol aabilirler. Testler scak salinde ykanm hcreler ve 37oCde stlm plazma (serum) kullanlarak tekrarlanmal ve otokontrol testi yaplmaldr. Soukta reaksiyon gsteren alloantikorlar (r: anti-P1), ters tiplendirme hcrelerinin aglutinasyonuna neden olabilir ve eer byle bir durumdan phelenilir ise, ters tiplendirme nceden stlm plazma (serum) veya antijen ile karmam tiplendirme hcreleri ile tekrar edilmelidir.
ABO veya D tiplendirme iin hzlandrc reagentlarn kullanm yanl pozitif reaksiyonlara neden olabilir. Bundan dolay, kan gruplamas iin hzlandrlm
Poliklonal anti-D reagentlar, yeterince absorbe edilmemi dier antikor trleri (anti-A, anti-B veya anti-C) ile kontaminasyona daha duyarldrlar.
Antiserumun
hasta
eritrositlerinin
veya
ters
grup
Yanl negatif gruplamann olas en nemli nedeni yetersiz reagent veya yetersiz serum (plazma) ilave edilmesidir
Kompleman, anti-A ve anti-Bnin varl reagent eritrosit hcrelerinin lizisine neden olabilir. Bundan kanmak iin, ters tiplendirme hcreleri plazmadan ziyade serumun kullanld EDTAl salinde sspanse edilmelidir.
Nadiren, ikili hcre poplsyonu sreklidir ve Ann zayf alt grubundan (A3) veya kan grup kimeriziminden kaynaklanabilir. Eritrositlerin ikili poplsyonunun yorumu kullanlan teknie bal olarak deiir. Tp ynteminde, mikroskobik okuma serbest hcre ynnda gl agltinasyonlar ortaya karacaktr; kolon aglutinasyon
Farkl anti-D reagentlar arasndaki uyumsuz sonular veya zayf sonular genellikle zayf veya ksmi D fenotiplerden kaynaklanabilir.
Hasta serumu (plazma) antejenik kompozisyonu bilinen 2 veya 3l grup O eritrosit hcre paneli kullanlarak test edilir. Antikor tarama testi terimi bazen indirek antiglobulin testi (AT) terimi ile e anlaml kullanlr. Bununla birlikte ayn indirek antiglobulin yntemi antikor tanmlama, antijen tiplendirme ve tam apraz karlatrma (CM) testlerinde de kullanlmaktadr
Antikor taramas genellikle ABO/Rh tayini ile ayn zamanda ve kan transfzyonu iin kann seilmesinden nce yaplr. Antikor taramas, CMden daha gvenilir ve daha duyarl olabilir. nk baz antikorlar ilgili eritrosit antijenin heterozigot (tek doz) ekspresyonundan ziyade homozigot ekspresyonu (ift doz) ile daha gl reaksiyona girebilirler (r: anti-jka/jkb, anti-Fya, antiFyb, anti-S ve antis).
Klinik olarak nemli antikor; transfze edilen eritrositleri ykarak hasta morbiditesine yol aabilen antikorlardr. Birka istisna dnda, klinik olarak nemli antikorlar 37OCde IATde reaktif olanlardr. Buna ramen bu antikorlarn klinik olarak nemli olabileceini kesin bir ekilde serolojik olarak tahmin etmek mmkn olmad iin genellikle potansiyel klinik nemli kelimesi kullanlmaktadr.
e
Kell K k Duffy Fya Fyb Kidd Jka jkb MNSs M N
S
s Lewis Lea
Evet
Evet Hayr
Baka metotlar da (r: iki basamakl enzim veya Polibrene) kullanlabilir fakat klinik olarak nemli baz antikorlarn tespiti iin yeterli olmayabilirler ve bu nedenle tek bana kullanlmalar nerilmemektedir. Bir almada, sadece enzim teknii ile tespit edilen reaktif antikorlarn ok byk bir ksmnn klinik olarak nemli olmad gsterilmitir.
Sv faz teknikleri iin, ngiliz rehberi (BCSH) standart normal ionik gl salinden (NISS) ziyade LISSde sspanse edilmi eritrosit hcrelerinin kullanmn tavsiye etmektedir, nk LISS klinik nemli antikorlarn tespitinde duyarll artrmaktadr. Polietilen glikol ilavesinin duyarll artrp artrmad hakknda bir biri ile elikili veriler mevcuttur.
Daha sonra iki damla hasta serumu (plazma) eklenir ve kartrlr. Daha sonra tpler antikor araclkl agltinasyonu kolaylatrmak iin ksa sreli (15 sn) santrifj edilir Okuma: oluan RBC btonu ok hafif bir ekilde alkalanr ve hemoliz veya aglutinasyon gzlenir.
Bu IS faz ile ounlukla IgM snfnda olan oda ssnda aktif souk antikorlar tespit edilir.
IS faz takiben low ionic strentgth salin (LISS) ilave edilir ve tpler 37Cde 15 dk inkbe edilir.
nkbasyon sresi kullanlan hzlandrclara gre deiir LISS ile 10-15 dk Alb veya PEG ile 15-30 dk LISS veya dier hzlandrclarn yokluunda 3060 dk
37Cde inkbasyon tamamlandnda tpler bir kez daha santrifj edilir (15 sn) ve okunur. LISS sspansiyon tekniklerinde, iyonik gc etkilemeksizin yksek serum hcre orann salamak nemlidir.
Buda eit hacimde serum ve %1,5-2 hcre (LISSde sspanse edilmi) karm ile salanabilir (serum/hcre oran >60/1)
altnda okunur. Mikroskobik okuma baz eritrositlerin aglutine olduu ve dierlerinin serbest dolat kark alan aktivitesinin tespitinde daha duyarldr. Kark alan reaktivitesi yakn zamanda transfzyon
yaplan hastalarda donr eritrositlerini balayan otoantikorlarn varl iin bir ipucu olabilir.
Baz merkezler polispesifik antiglobulin reagent kullanmaya devam etmektedir. Bu insan IgG kar antikor (anti-IgG) ve komplemana
kar antikor (anti-C3d) karmdr.
Eskiden polispesifik antiglobulin reagent tercih edilmekteydi. nk baz antikorlar-ou Kidd sistemi-bal komplemann varlnda tespit edilebilmekteydi.
Ancak imdi ou merkez anti-IgGyi artm duyarllna dayanarak (LISS veya dier kuvvetlendiricilerin ilavesi ile) kullanmaktadr.
Ykama X3 kez 2 damla AHG Santrifj 15 sn Oku Eer reaksiyon negatifse 1. Bir damla kontrol hcresi ilave et 2. Santriff 15 sn 3. Oku
1.
Normalde pozitif olmal
Kolon aglutinasyonu
Birok lkede, kolon aglutinasyonu tp ve
sv faz mikropleyt tekniklerden daha ok tercih edilmektedir. nk en az standart tp teknikleri kadar duyarl olduu gsterilmitir. Ayrca, ykama faz gerektirmemesi, kk hacimlerde plazma (serum) ve reagent kullanlmas, okuma faznn daha objektif olmas ve daha kolay otomatize edilmesi gibi avantajlar vardr.
Kolon aglutinasyonu
Matriks ile birleen antihuman globulin (AHG) olarak polispesifik ve monospesifik anti-IgG reagent kullanlr. Kolon aglutinasyon tabanl CM testlerinin, A2B grubundaki anti A gibi zayf ABO antikorlarn ve heterozigot eritrositli Kidd antikorlarn tespitinde, standart tp tekniklerden daha az duyarl olduu gsterilmitir. zellikle antijen younluu dk olduunda, zayf aglutinasyonun santrifj srasnda dalabilecei bildirilmektedir.
Sv Faz Teknikler
Sv Faz Teknikler- Tp ve
Mikropleytler Antikor tarama ileminin 3 ayr faz vardr: IS 37C Antiglobulin faz
Dzensiz santrifj; AHG testlerinin duyarlln etkiler. Ar santrifj, eritrositleri o kadar sk balayabilir ki,
kmelenme tamamen ayrlamayabilir ve agltinasyonu yorumlamada hata yaplabilir.
Eritrosit konsantrasyonu: Reaktiviteyi etkiler. ok fazla hcre varsa zayf reaksiyonlar oluturabilir. ok az hcre varsa aglutinasyonu tam ve doru olarak
gzlemlemek zordur.
Ykama solsyonlarnn dk pHs: AHG testinin duyarlln azaltabilirler. Bu nedenle, ykama solsyonunun optimal pHs 7.0-7.2
olmaldr.
aglutine olabilir. Potent souk reaktif otoantikor tayan rneklerde eritrositler, oda scaklnda veya bunun altndaki scaklarda agltine olabilir. Bu, immunolojik adan aktif materyal eklenmeden nce ykanm eritrosit sspansiyonun grntsnn gzlenmesiyle tespit edilebilir.
Kirli cam eya iindeki partikller veya kontamitantlar: Bunlar eritrositlerin agltinasyonuna neden olabilir. Eer tm kan rneklerine ait testlerin hepsi zayf olarak
Antikor tanmlama
Antikor tarama testinde aglutinasyon
ve/veya hemoliz tespit edildiinde,
Ancak, antikor tanmlama testinde kullanlan panel otokontrol ierirken antikor tarama testi otokontrol iermez.
nk immn hemolizin klinik belirtileri olmayan ve antikor tarama testi negatif olan hastalarda otokontrol ile nemli subklinik antikoru tespit etme ihtimali ok dktr. Bu nedenle, otokontrol ou merkezde sadece antikor tarama testi pozitif olduunda ve antikor tanmlama panelinin bir paras olarak yaplmaktadr. Alcnn eritrositleri kendi serumu ile kartrldnda aglutinasyonun gzlenirse (otokontrol pozitif), reaksiyonun gerekten immnolojik kkenli (antikor araclkl) olup olmad direk antiglobulin testi (DAT) ile dorulanmaldr
Prensipler
Hasta serumu (plazma), antikor tarama
testinde ki teknik kullanlarak reagent eritrosit panelinde test edilmelidir. Antikor tanmlama kullanlan eritrosit hcre reagentlar minimum panel gereksinimlerine gre belirlenir. Otoantikor testinin ilave edilmesi, otoantikor ile alloantikor (yksek sklkl antijenlere kar oluan) ayrmna yardmc olur
Prensipler
Her antikorun zellii sra ile ele
alnmaldr. Antikorun zellii sadece, antijen tayan reagent eritrosit hcrelerinin en az iki rnei ile reaktif olduunda ve antijen iermeyen reagent eritrosit hcrelerinin en az iki rnei ile reaktif olmadnda belirlenebilir. Antijen pozitif hcreler ile negatif reaksiyonun gzlenmesi durumunda antikor varl dlanmaldr.
Prensipler
Fya, Fyb, Jka, Jkb, MN, Ss, Lua, Lub dozaj antikor etkisi yaparlar ve antijen ekspresyonu homozigot ise dlanabilirlerken heterozigot ise dlanamazlar.
Bu nedenle, pozitif reaksiyon durumunda ilgili antijenin homozigot ekspresyonu olup olmadna baklmaldr.
lgili antijeni homozigot eksprese eden bir rnein incelenmesi ile anti-Jka, anti-Jkb, anti-S, anti-s, anti-Fya ve anti-Fyb dlanr. rnein Jk (a+b-) hcrelere kar negatif reaksiyon kaydedilmi ise anti-Jka varl dlanabilir, fakat Jk (a+b+) hcrelere kar negatif reaksiyon varsa, bu durumda anti-Jka varl hemen kesin bir ekilde dlanamaz.
Prensipler
Panel hcreleri, az sklkta grlen antijen eksprese ediyorsa tek pozitif reaksiyon veya tek negatif reaksiyon meydana gelebilir. Bu nedenle, dk sklkta grlen antikorlar (V, cw, Kpa, Jsa, Lua, Lub) dlanabilir. Daha sonra dlama ileminin tamamlanmas iin baz hcrelerin ve tekniklerin kullanlmas gerekli olabilir. rnein anti-S varl tespit edilmi ise, anti-Enin varln ekarte etmek iin enzim ile muamele edilmi panel gerekebilir.
nk E pozitif hcrelerin tamam ayn zamanda S pozitiftir. Ayrca, K+S- hcre; anti-K varln dlamak iin gerekli olabilir
Prensipler
Antikor tanmlama panel sonularnn
antikor tarama sonular ile elimediini gstermek iin kontrol yaplmaldr. Btn panel hcreleri ile negatif sonular yanl rnek kullanlmasndan veya doru rnein dk sklkla grlen antijene kar antikor iermesinden kaynaklanabilir. Her hangi bir antikor tanmlandnda, klinik olarak nemli olup olmadnn belirlenmesi gereklidir
Fenotipleme
Antikor tanmlamada son basamak, hastann gerekten alloantikor yapabilme zellii olup olmadn dorulamak iin hasta antijen fenotipini belirlemektir. Alc, tanmlanan antikora yant verecek antijene sahip olmamaldr. Eer hasta eritrosit hcreleri bu antijeni iermiyorsa (negatif), hastann bu antikoru yapabilme kapasitesi olduu dorulanm olunur. Ancak hastann eritrosit hcreleri bu antijeni ieriyorsa (pozitif), aadakilerden birisini dndrmelidir: Otoantikordur ve DAT de pozitif olmaldr. Hasta eritrositleri antikor ile kapldr ve fenotipleme iin
hzlandrc metot kullanlmtr ve bundan dolay sonu yanl pozitiftir. lk belirleme sonucu yanltr
Fenotipleme
Kark antikorlar olduunda ise geniletilmi fenotiplendirme yaplmaldr. Bu ilave alma, hastann sahip olduu pozitif antijenlere spesifik antikorlarn dlanmasna izin verebilir
Fenotipleme
ki zellii olan antikoru belirleme ans iki basamakl enzim teknii kullanlarak artrlabilir. rnein, Rh antikorlar (ve P, Jka, Jkb, Lea, Leb) proteolitik enzimler ile glendirilirken, M, N, S, Fya ve Fyb antijenleri enzimler tarafndan yklrlar.
Benzer olarak, iki farkl reagent hcre paneli kullanm ile dlama ans artrlabilir.
Oda ssnda veya +4oCde direk aglutinasyon, potansiyel klinik nemli antikor ile soukta reaksiyon gsteren antikorlarn ayrmnda yardmc olabilir; yine zellikle kark antikorlar olduunda faydal olabilir Dk sda reaktif antikorlar (IgM) ekarte edilir (Lea, Leb, M, N, O, P). Kidd antikorlarn (Jka, Jkb) zayf rnekleri, enzim ile muamele edilmi hcrelerin kullanld IAT ile tespit edilebilir
lave paneller/Teknikler
1. Sk karlalan klinik nemli antikorlarn her biri iin, eksik olan fenotiplerin ve tayc fenotiplerin en az iki rneini karlayan antijenleri iermelidir. 2. R1R1 ve R1WR1 fenotiplerinin her birinin en az bir rnei olmal ve bu iki rnek K, k, Fya, Fyb, Jka, Jkb, M, N, S ve s antijenlerini eksprese etmelidir. 3. R2R2 fenotiplerinin her birinin en az bir rnei olmaldr ve rr ve rr ve rr fenotiplerinin en az iki rnei olmaldr. 4. Hem D hem de C antijenleri eksik olan bu rneklerde K+, K-, Jk (a+b-), Jk (a-b+), S+s-, S-s+, Fy (a+b-) ve Fy (a-b+) fenotipleri eksprese edilmelidir. 5. Panel mmkn olduunca ok olas antikor karmlarn inceleyebilmelidir.
Reagentlar
Antikor tanmlama testinde kullanlan
reagent eritrosit paneli antijenik kompozisyonu bilinen 816 farkl (en az 8) grup O donrn eritrosit hcrelerinden olumaldr. Panel, sk karlalan klinik nemli antikorlarn gvenilir bir ekilde belirlenmesini salamaldr.
Nasl yorumlanr
1. nce tm fazlarda negatif olan kolonlar
seilir. 2. Sonra bu kolonlarda +Ag olanlar atlr. Fakat;
a. b. c. d. e.
Duffy (Fya ve Fyb), Kidd (Jka ve Jkb), MN, Ss ve Lua ve Lub. Bunlar dozaj antikor etkisi yapanlardr. Heterozigot iseler o kolonda atlamazlar (ekarte edilemez) (+/- veya (-/+) ancak Homozigot iseler atlrlar (+/+)
Nasl yorumlanr
2. Negatif olan dier kolona geilir. Dier pozitif hcreler atlr ve dozaj etkisine sahip olan antikorlar bu kolonlarda da ayn ekilde ilem grrler. 3.Tm stnlarda negatif olan abler varsa onlar atlr. 4. Sonunda Ig M yapsnda antikorlar olan ve en iyi souk=dk sda reaksiyon veren Abler ekarte edilir: - Lewis (Lea, Leb) -M -N -O -P
Nasl yorumlanr
5. Dk frekansl antikorlar ekarte edilir: - V, cw (Rh sisteminden) - Kpa, Jsa (Kell sisteminden) -Lua, Lub (Lutheran sisteminden) 6. Geri kalan hcrelere baklr. Hangi yap antikor ile uyumlu 7. Sonra bulduun antikoru (11li) muhtemel olabilecek Ab ile karlatr.
Antikorlar
Dozaj Ab
Duffy (Fy) MNSs Lu Kidd
Antikorlar
Ig M
Anti-ABH Le I/i P1 Lua Lub MN
Ig G
Anti- A, B D K Duffy Kidd S/s P
Antijen sklklar
A1=44.6 O=43.5 B=8.4 AB=3.4 D=85 C=70 E=30 c=80 e=98 M=78 N=72 S=55
s=89 U=100 K=9 k=99.8 Kpa=2 Kpb=99 Jsa=<0.1 Jsb=99 Fya=66 Fyb=83 Jka=77 Jkb=72
Compatibilite=100-sklk
rnek= Fya iin= 100-66=34% Tarama yaplacak say= stenen unit says x cross-match/
%compatibilite rnek= istenen nit says 2 olsun 2x1/0.34=6 numune
Ancak, bu uygulama sonucu kanlarn sklkla CM yapld fakat transfzyon yaplmad bildirilmektedir.
Antikor tarama testinde antikor tespit edilmezse ve hastann eritrosit alloantikor hikyesi yoksa uygun ABO ve Rh tipinin herhangi bir niti hasta serumu (plazma) ile CM ilemi iin seilebilir. Eer hastann alloantikor hikyesi varsa, son yaplan testte antikor tespit edilip edilmediine baklmakszn antijen negatif nite seilmelidir. Ayn zamanda hastann alloantikoru varsa nceden belirlenip belirlenmediine baklmakszn antijen negatif niteler gereklidir
Teknik seimi
ndirek antiglobulin CM ile ilgili en nemli tartma, antikor tarama testlerinin az sklkta grlen antijenlere kar oluan antikoru belirlemedeki baarszldr.
Bununla birlikte, Garratty ve arkadalar CM testinin indirek antiglobulin blm ihmal edilir ve antikor tespiti sadece antikor tarama testine dayandrlr ise klinik nemli antikoru karma ihtimali yaklak olarak 10165 CMde bir olduunu bildirmektedirler.
Daha da tesi antikor tarama testinde tespit edilmeyen antikorun olmas, transfzyon sonras sadece eritrosit mrnde ksalmayla sonulanabilir.
Teknik seimi
Bilinen eritrosit antikorlar olan tm hastalarda, hatta tespit edilemezse bile, seilen CM teknii her ne olursa olsun, indirek antiglobulin CM mutlaka yaplmaldr.
Bunun nedenleri:
1. 2. 3.
Ban doru olarak fenotiplendirilip ve uygun antijenler iin negatif olarak etiketlendii ikinci kez kontrol edilebilir Antikorlarn belirlenmesi yanl/eksik bile olsa serolojik uyumluluu dorulanr Hastada olmas muhtemel ancak tarama hcrelerinde mevcut olmayan ve dier antikorlar tarafndan maskelenebilen, dk sklktaki antijenlere kar olumu antikorlar tespit edilebilir
CROSS-MATCH
(APRAZ KARILATIRMA, CM)
Baz aratrmaclarca son zamanlarda
yaplmas gereksiz testler arasnda gsterilmektedir.
nk ABO ve Rh uygun verici ve antikor taramas negatif alcnn sz konusu olduu olgularda CM ile saptanabilen uygunsuzluk
Teknik seimi
ndirek antiglobulin CMin yapld dier koullar:
ABO uyumsuz organ naklinin ilk 3 ay iinde transfzyon alan hasta: Nakledilen organdan geen lenfositler tarafndan
retilebilen IgG anti-A veya anti- Byi tespit etmek iin gereklidir
Rutin antikor taramasnda klinik nemi az antikora sahip hasta: Bu durumda antijen negatif kan ihtiyac olmakszn tam
olarak 37OCde yaplan indirekt antiglobulin CMde uyumlu ise kan verilebilir.
Teknik seimi
ndirek antiglobulin CM metotlar, antikor
taramada kullanlanlar ile ayndr. Ancak CM IgG antikorlarn sonucu olarak
uyumsuzluu tespit etmede antikor taramadan daha az etkili olabilir Bu ksmen, potansiyel olarak daha zayf veya
negatif reaksiyona yol aan antikora sahip hastalar iin hcrelerin sadece heterozigot antijen ekspresyonu gstermesinden,
CM TESTLERNN AMALARI
1) Kan grubu saptanp antikor tarama testi negatif bulunduunda alc ve verici ABO uygunluun son kez dorulanmas (kaytlarda, etiketlemede, donr veya alclarn kimliklerinde, testlerde yaplabilecek hatalarn kontrol)
CM TESTLERNN AMALARI
2) Tarama panelinde yer almayan ancak verici eritrosit yzeyinde olabilecek antijenlere kar alc serumunda antikor varlnn aratrlmas (majr CM) ve nadiren de verilecek kanda alc eritrositleriyle reaksiyona girebilecek irregler antikorlarn aranmas (minr CM)
CROSS-MATCH TRLER
Majr CM testi;
Esas olan testtir Alc serum veya plazmas ile verici eritrositleri
kullanlarak yaplr.
Minr CM testi;
500l izotonik solsyon veya bromelin zerine 50 l tam kan veya 25 l ykanm eritrosit sspansiyonu ekleyerek %5lik eritrosit solsyonu hazrlanr.
37Cde 30 dk enkbe edilir. Yeniden santrifj edilir. Spernatant hemoliz asndan gzlenir.
Tp kartrlarak agltinasyon asndan deerlendirilir ve sonular kaydedilir.
CROSS-MATCH TESTNN YAPILII Kontrol: Daha nceden hazr bulunan IgG ile kapl Coombs pozitif eritrositlerden 1 damla tpe eklenir. Santrifj edilerek deerlendirilir. Bu kez tpte mutlaka (+) reaksiyon grlmelidir. (+) reaksiyon grlmedii taktirde test yeniden yaplmaldr.
mmediate spin CM
apraz karlatrma, donr eritrositleri ile hastann serumunun (plazma) test edilmesidir. Bu tekniin tek amac ABO uyumsuzluu olup olmadn tespit etmektir. Hastann kan grubu allm ve antikor taramas negatif ise gvenli kan vermek iin kullanlabilir. IS CM uygun ABO nitelerin seildiini dorular. Ancak, ters tiplendirmede ok zayf anti-A veya anti-B ortaya karrsa ABO uyumsuzluunu belirlemek iin uygun bir test deildir.
mmediate spin CM
Eer tespit edilebilir bir antikor yok ve gemite de antikor hikayesi yoksa IS CM yaplabilir: Donr eritrositleri ile hasta serumu (plazma) kartrlr,
santrifj edilir ve IS okuma iin hazrlanr.
Bu durumda, IS CM alc ile verici nitelerinin uyumlu olduunu kesinletirmek iin son bir kontrol grevi grr. Bu tekniin standardizasyonunun zayf olduuna ait veriler vardr .
Fakat uygun hcre sspansiyonu, inkbasyon zaman ve serum/hcre orannn seimi ile optimize edilebilir.
mmediate spin CM
u metot nerilmektedir: 2 hacim plazma (serum) ile 1 hacim PBS veya LISSde (serum kullanlrsa EDTA salin) sspansiyon haline getirilmi %2-3lk hcre kartrlr. Zayf ABO antikorlarn tespit olasln artrmak iin oda ssnda 25 dakika inkbe edilir. Daha sonra 1 dk 100 gde santrifj edilir ve yatr ve yuvarla teknii kullanarak okunur. Eer IS CMde aglutinasyon grlmez ise CM uyumlu saylr ve nite hastaya gvenle verilebilir.
mmediate spin CM
Bununla birlikte gemite antikor hikyesi ve/veya hastann mevcut rneinde bir antikor tespit edilirse tam CM yapmak gereklidir. Bunun anlam CM tam 3 faz (IS, 37OC, Antiglobulin) boyunca yaplmal ve herhangi bir fazda aglutinasyon veya hemoliz yok ise nite CM uyumlu olarak kabul edilebilir ve transfzyon iin kullanlabilir demektir. Herhangi bir fazda aglutinasyon veya hemoliz bulgusunun olmas nitenin CM uyumsuzluunu ve dolaysyla transfzyon iin uygun olmadn gsterir. Daha da tesi antijen negatif nite ile alc serumu (plazma) arasnda CM uyumsuzluu, sorumlu antikoru belirlemek amacyla daha ileri incelemeyi gerektirir
mmediate spin CM
Sk olarak sorulan sorulardan biri niin sadece CM ya da antikor tarama testi yaplmaddr. CM, donr eritrositindeki mevcut dk insidansl antijene kar olumu beklenmedik antikor varln tespit etmek iin kullanlr. Dier yandan, antikor tarama testi ise major antijenlerin homozigot ekspresyonunu gstermek iin zel olarak tasarlanmtr. Ancak, heterojen ekspresse edilen (tek doz) donr eritrosit antijenine kar oluan zayf bir antikor atlanabilir. Zayf antijen ekspresyonu ve zayf antikor testin yanl negatifliine yol aabilir
Acil CM (s)
1. Her bir verici rnei iin bir tp alnr 2. Her bir tpe 2 damla alc serumu
konulur 3. zerine 1 damla %2-4 konsantrasyonda serum fizyolojik ile sspanse edilmi verici eritrositi eklenir. 4. Hemen santrifj edilir. 5. Reaksiyon deerlendirilip kaydedilir.
CM problemleri
Verici eritrositlerinin ykanma ileri, Eritrosit sspansiyonu konsantrasyonu, Testin uyguland s (oda ss ve 37Cde), Antiglobulin serum, LISS, enzim kullanm testin duyarlln ve doruluunu etkileyen faktrlerdir
CM testlerinde uygunsuzluk baz olgularda antikor tarama hcrelerinde olmayan fakat verici hcrelerinde bulunan antijenlere kar gelimi antikorlar nedeniyle olabilir. Baz olgulardaysa verici eritrositleri Ig, kompleman veya her ikisi ile kapl olabilir.
CM UYGUNSUZLUU
Verici rneinde ABO tiplendirmesi
yeniden yaplr,
Verici eritrositlerinde direkt antiglobulin testi (DAT) yaplr. Alc serumu panel eritrosit reagentleri veya dk insidansl antijenleri ieren
Poliagltinasyon Fenomeni
Normal serumlarla tm karlatrmalarda agltine olan eritrositleri tanmlar. Bu antijenler Edinsel Miyelodisplazi, Gastro-intestinal sistem hastalklar, baz bakteriyel, viral ve fungal enfeksiyonlar (Vibrio Cholerae, Clostridium, Diplococcus Pneumoniae, Candida, Serratia, Aspergillus) srasnda eritrosit yzeyinde bulunabilir. Vericinin kannn poliagltinasyon fenomeni gstermesi antikor saptanmam alc kanyla CMde uygunsuzluk nedenidir.
RULO FORMASYONU
Serum zelliklerine bal olarak 37Cde ve
oda ssnda eritrositlerin rulo formasyonu oluturmas agltinasyonla kartrlabilir.
RULO FORMASYONU
Lenfoma, Waldenstrom makroglobulinemisi,
Reynoud fenomeni gibi eitli hastalklarn seyrinde, penisilin, sefalosporin, alfa metil dopa, ibubrufen, klorpromazin, prokainamid, streptomisin, levodopa, mefanamik asit, tolmetin, tenipesid gibi eitli ilalarn kullanmnda oluabilen otoantikorlar CM de uygunsuzlua, antikor aramada pozitiflie neden olabilir.
kullanlmaktadr.
ABO/D uyumsuz kan kn nlemek iin mantk kurallar ieren bir bilgisayar sistemi tarafndan ABO/D uyumlu niteler seilir ve verilir.
eski tarihli olabilir) ya da ayn rnek tekrar test edildiinde tespit edilmi ise 2. Bilgisayar sistemi, donr niti ile alc arasnda ABO uyumsuzluunu kullancya uyaran bir sistem ieriyor ise
Hem ngiliz (BCSH) rehberine hem de AABB standartlarna gre hastalarn ABO/D tipinin en az iki ayr rnekte, en az biri mevcut rnekte olmal, uyumlu olarak belirlenmesi gerekmektedir. lave olarak, klinik nemli antikor tespit edilmemeli ve daha nce tespit edildiine dair bir kayt olmamaldr. AABB rehberi donr ABO gruplarnn yeniden kontrol edilmesini nermekte iken BCSH donr ABO gruplarnn doruluunun transfzyon servisi tarafndan yazl olarak salanmasn yeterli grmektedir. BCSH rehberi ABO/D gruplama ilemlerinin otomatize edilmesini ve analizerden transfzyon laboratuar bilgisayarna sonularn elektronik olarak transfer edilmesini tavsiye etmektedir. Bu nerilerin at bir ekilde uygulanmas ECMin gvenilirliini artrmaktadr
AABB standartlar antikor tarama testi pozitif ise ve/veya alc hamile veya 3 ay iinde transfzyon hikyesi varsa (veya kesin belli deilse) cerrahi ilem (transfzyon) tarihinden nce 3 gn iinde CM almas yaplmasn gerektirir.
Ancak, hamile olmad veya son 3 ay iinde transfzyon yaplmad belirlenen ve ek olarak antikor tarama testi negatif olan ve antikor hikyesi olmayan hastalarda, alnan rnekler operasyondan birka hafta nce test edilir ve hastann kaydna eklenir.