Professional Documents
Culture Documents
C DW Byjny KW PQW Sicv: Siqgur Prswid) Gur Igawn A JN Scu Nyzi Pweaw) A Qir Cwnxwu Aigawnu A Dwy (Gvweaw)
C DW Byjny KW PQW Sicv: Siqgur Prswid) Gur Igawn A JN Scu Nyzi Pweaw) A Qir Cwnxwu Aigawnu A Dwy (Gvweaw)
C DW Byjny KW PQW Sicv: Siqgur Prswid) Gur Igawn A JN Scu Nyzi Pweaw) A Qir Cwnxwu Aigawnu A Dwy (Gvweaw)
>
nv<br
2007
>
s<pwdk
ismrjIq is<G
Em. E., Em. Em. sI.
pRiq kwpI
swlwnw (dySw)
AwjIvn (dySw)
swlwnw (ivdySw)
shwXk s<pwdk
suir<dr is<G inmwxww
Em. E. (ih<dI, p<jwbI), bIEf.
c<dw
3
10
100
250
{pXy
{pXy
{pXy
{pXy
Pon : 0183-2553956-57-58-59
E#sty<Swn n<br
PY#s :
ivqrxw ivBwg
303
s<pwdkIX ivBwg 304
0183-2553919
e-mail : gyan_gurmat@yahoo.com
website : www.sgpc.net
ivwX sUcI
gurbwxwI ivcwr
s<pwdkIX
gu} nwnk swihb kI bwxwI . . .
-fW. ANjUmn
v<Sw sy sbko Xwr qo hY! (kivqw)
-fW. mnjIq kOr
I gu} nwnk dyv jI kw 'scw sOdw'
-fW. rCpwl is<G
. . . gu} nwnk dyv jI
-I pRvIxw kumwr
bwbw nwnk (kivqw)
-fW. nrySw
jgq gu} nwnk (kivqw)
-fW. suir<drpwl is<G
Awj bhuq Xwd Awqy hY< . . .
-fW. dInwnwQw Swrxw
I gu} qyg bhwdr jI . . .
-fW. mnmohn is<G
swmwijk smqw AOr nvm gu} . . .
-I suryNdR kumwr AgRvwl
ihNd kI cwdr . . .
-I pRvIn gRovr
B#q nwmdyv jI kI bwxwI . . .
-fW. AnIqw Swmw~
min jIqY jgu jIqu
-s. bliv<dr is<G g<BIr
gurbwxwI rwg pircX-7
-s. kuldIp is<G
gurbwxwI ic<qnDwwrw-14
-fW. mnjIq kOr
gu}-apmw : 13
-pRo. bliv<dr is<G jOVwis<Gw
ivmwdI vw<q-9
-fW. Amq kOr
dSwmySw ipqw ky 52 drbwrI kiv-3
-fW. rwjy<dR is<G
Kbrnwmw
Awpkw pZ imlw
2
3
5
7
8
10
14
14
15
17
19
23
25
28
31
35
37
40
44
45
47
gurmiq zwn
nv<br
2007
gurbwxwI ivcwr
jo n{ duK mY duKu nhI mwnY ]
suK snyhu A{ BY nhI jw kY k<cn mwtI mwnY ]1]rhwa]
nh in<idAw nh asqiq jw kY loBu mohu AiBmwnw ]
hrK sog qy rhY inAwra nwih mwnu Apmwnw ]1]
Awsw mnsw sgl iqAwgY jg qy rhY inrwsw ]
kwmu oDwu ijh prsY nwhin iqh Git bRhmu invwsw ]2]
gur ikrpw ijh nr ka kInI iqh eh jugiq pCwnI ]
nwnk lIn BeAo goib<d isa ija pwnI s<ig pwnI ]3]
(pw 633)
nvm gu} I gu} qyg bhwdr jI mhwrwj es pwvn Swd my< gurmuK-jn ky pRmuK
ic<Nh dSww~qy huE mnuX mwZ ko gurmuKqw ky mwg~ pr clny ky ilE pRyirq krny kw
propkwr krqy hY<[
gu} jI kQwn krqy hY< ik hy Bwe~! jo mnuX duK kI iQwiq my< duK ko nhI< mnwqw
Bwv duiKq nhI< hoqw, ijs mnuX ky idl my< suK-suivDwwAo< ky swQw lgwv nhI< AOr n
an suK-suivDwwAo< ky ABwv kw BX hoqw hY, jo mnuX sony ko imt`tI ky smwn mwnqw
hY, gurmuK vhI hY[
gu} jI Prmwn krqy hY< ik jo dUsro< kI in<dw nhI< krqw AOr n hI quiq krqw
hY, ijsky mn my< n lwlc n moh AOr n hI Ah<kwr hY, jo KuSwI AOr gmI sy pr
AQwvw inly~p-Alyp rhqw hY, ijsko n vX< ky sMmwn kI eCw hoqI hY AOr n hI
Apmwn ho jwny kI Sw<kw Xw BX hI hoqw hY, gurmuK vhI hY[
gu} jI Awgy kQwn krqy hY< ik hy Bwe~! jo mnuX AwSwwAo<, eCwAo< Ev< mnokwmnwAo< ko pUxw~q: Xwg dyqw hY AOr duinXw ky swQw hd sy bFkr ilpwXmwn n hokr
vX< ko iQwr mnoiQwiq my< rKqw hY, jo kwm AOr oDw jYsy ivkwrI Bwvo< sy ACoh rhqw
hY, asI ky dX my< pRBu invws krqy hY<[
gu} jI Prmwqy hY< ik ijs mnuX pr pRBu ny kpw kI asny hI Xh jIvn-F<g
phcwnw AQwvw Dwwrxw ikXw hY[ nvm pwqSwwh, I gu} nwnk dyv jI mhwrwj ky pwvn
nwm ko Xh pwvn Swd smip~q krqy huE kQwn krqy hY< ik apro#q ic<Nho<-ivSowqwAo<
kw Dwwrk mnuX prmwmw ky swQw es pRkwr AByd ho jwqw hY jYsy jl ky swQw jl
kw ivlX hoqw hY[
gurmiq zwn
nv<br
2007
s<pwdkIX
mnuX ko pRBu prmwmw sy sw@wwkwr krny, assy imlwp krny kI eCw Awid kwl
sy rhI hY[ vwqivk s<q AQwvw siqgu{ mwnv kI es eCw kI pUiq~ kw mwDXm bnqy
hY< jbik nklI s<q AQwvw 'Apny mu<h sy imXw< imt`TU bnny' kw Amlo-Xvhwr krny vwly
qQwwkiQwq gu} logo< ko pRBu prmwmw ky swQw sw@wwkwr krwny ko Xwpwr bnwkr logo<
kw jmkr Swowxw krqy hY<[ esI qrh prmwmw kw AwBws krwny ky pRloBn dykr vy
Eysy Fo<g Ev< Cl-kpt krqy hY< ik jd hI logo< kI njro< my< Kud ko 'prmwmw' Xw
'gu}' ky }p my< pRquq krny lgqy hY<[ Eysy nklI s<q AOr qQwwkiQwq gu} hmwry smwj
my< sidXo< sy Apnw Aiqv kwXm rKqy cly Aw rhy hY<[ log icrkwl sy anky pwK<fjwl my< P<skr Apnw bhup@wIX qQww byikrk Swowxw krvwqy cly Aw rhy hY<[ logo< ko
Eysy Fo<igXo< sy bcwnw Ek puNX km~ hY[ Xh puNX km~ inBwny my< gurmiq ivcwrDwwrw qQww
gurmiq jIvn-Xui#q sy piricq AOr es ivcwrDwwrw v jIvn-Xui#q ky AnuswrI gurmuKjn Apnw bnqw Xogdwn fwlkr mwnvqw kI mhwn syvw kmwkr gu} kI KuiSwXo< ky
pwZ bn skqy hY<[
es pRkwr kI syvw sv~pRQwm isK Dwm~ ky s<Qwwpk gu} nwnk swihb ny inBwkr
Apnw rOSwn mInwr kI Bw<iq <cw v ajvl adwhrxw rKw Qww[ gu} jI ky smX my<
pYg<br AOr AOilXy khlvwny vwly, Apny Awp ko AwDXwimk pIro< ky }p my< aBwrny ky
ilE XnSwIl log jnswDwwrxw ko Apny qp-qyj ky bl sy frwny AOr an pr ApnI
Dwwk jmwny ky ilE pRXnSwIl Qwy[ anky oDw qQww opI sy log KOPjdw rhqy Qwy[
mulqwn ky hmjw gO<s nwmk pIr kw adwhrxw gu} nwnk dyv jI mhwrwj kI jNmswiKXo<
my< es pRs<g my< dyKw jw skqw hY[ gu}-bwby ny as pIr ko asky vwqivk k~X sy
Avgq krwkr sIDwy-swdy logo< ko asky BX sy mu#q krwny kw propkwr ikXw[
Eysy hI gu} jI ky Xug my< isd`Dwo< qQww XoigXo< kw bhuq jor Qww[ vy vX< ko pRBu
prmwmw ky swQw imly huE pRkt krky Awm logo< my< Apny bFpn kw pRktwvw krqy Qwy[
gu} jI ny sumyr pv~q pr jwkr smX ky isd`Dw khlvwny vwlo< ko cyqwXw ik Xid anky
pws ADXwm vqu hY qo vy smwj my< rhkr asko ivqirq krny sy BgOVw #Xo< hY<? Bwe~
gurdws jI ky Swdo< my<- isDw Cip bYTy prbqI kaxwu jgiq ka pwir aqwrw?
gu} bwby ny aNhy< Xh cyqwXw ik vX< zwn sy hIn honw AOr kyvl SwrIr pr ibBUiq
ml lynw XogI honw nhI< hYjogI igAwn ivhUixwAw insidin A<ig lgwE Cwrw[
B<grnwQw XogI ny gu} bwby ko khw, 'Awp ny dUDw my< #Xo< kw<jI fwlI?' 'adwsI' kw
gurmiq zwn
nv<br
2007
bwxww aqwr dobwrw 's<swrI rIiq' #Xo< clwe~? (cU<ik gu{ bwby ny Apny iSwXo< ky ilE
ivl@wxw inj adwhrxw rKny hyqu cwr lMbI sX-pRcwr-XwZwAo< ky bwd krqwrpur bswkr
vhw< jIvn ky A<iqm crxw ky 18 vw~ kiw jYsI kiTn kwr kI) qo gu} mhwrwj ny
B<grnwQw sy khw ik hoe AqIqu igRhsiq qij iPr anhu ky Gir m<gixw jwe~[ ibnu idqy kCu
hiQw n Awe~ ] AOr isd`Dwo<-XoigXo< ko gu} bwby ny in{r ikXwsiqgur Agm AgwiDw
purKu kyhVw Jly gu} kI Jwlw[ . . . sbid ijqI isiDw m<flI kIqosu Apxww p<Qwu inrwlw[
Awj ky AiDwkqr qQwwkiQwq s<q logo< ko ADXwm-zwn dyny ky dwvy krqy hY< pr<qu
ankw Apnw jIvn byhd mYlw hY[ vy s<qo< ky phrwvy kI Aot my< Boly-Bwly jn-swDwwrxw
ky swQw k}r pwp qk kmw rhy hY<[ logo< wrw By<t kI ge~ mwXw sy anky qQwwkiQwq
fyry kroVpiqXo< kI koiTXo< jYsy bn cuky hY<[ anky pws AwDwuink Xug kI hryk suKsuivDww hY[ ikrq sy tUt kr pRBu-nwm jpny Xw jpwny ky sBI dwvy JUTy hY<[ pr<qu sv~swDwwrxw log es AsilXq sy pRwX: Anjwn hony ky kwrxw ApnI pwirvwirk, mwnisk,
SwwrIirk Awid sBI smXwAo< qQww prySwwinXo< kw Ek mwZ smwDwwn en qQwwkiQwq s<qo<
kI Swrxw my< Awkr FU<F rhy hY<[
Eysy hI qQwwkiQwq s<qo< my< Ek gurmIq rwm rhIm khlvwny vwly qQwwkiQwq s<q ky
AX<q AoCy ikrdwr sy pdw~ 2002 my< qb aTw jb asky qQwwkiQwq 'scw sOdw' fyrw
my< rhny vwlI iksI bynwm swDwvI ny ApnI ejq-Asmq lUty jwny kI k{xw-kQww dySw
ky qkwlIn pRDwwnm<ZI I Atl ibhwrI vwjpyXI ko ilKy pZ my< ilKkr ByjI[ AOr
BI duKdwXk iQwiq Xh hY ik es fyry my< log ApnI Xuvw byitXo< ko Byjny sy Ab BI
{ky nhI<[ gq kuC Ek mhIno< sy logo< my< es qQwwkiQwq s<q ky pwK<f ky bwry my< sucyqnw
Awe~ hY[ eskw mu$X kwrxw, esky wrw dSwmySw ipqw I gu} goib<d is<G jI ky sn` 1699
ky Awn<dpur my< brqwXy Kwlsw kI swjnw ky Eyiqhwisk kwrnwmy kI nkl krny kI
ihmwlX phwV ijqnI bVI BUl krny kI mnbDwI krnw hY[ isK smudwX wrw esko
rokw jwnw vwBwivk Qww[ Ab v#q hY ik jnswDwwrxw es pwK<fI ky ku}p ikrdwr sy
Avgq hokr eskw pUxw~ bihkwr kry AOr ApnI bhup@wIX lUt-KsUt sy bckr qwivk
ADXwm-zwn kI mhwn vqu kI pRwiq hyqu sv~sw<JI gurbwxwI Ev< sv~sw<Jy gu}-Gr kI inm~l
Aot my< AwXy[ vwqv my< K<fy-bwty kw Amq-pwn krnw hI smkwlIn qQwwkiQwq s<qo< ky
pwK<fvwd sy bcny kw Ek mwZ kwrgr swDwn hY[ Aq: bhno Ev< b<Dwujno! kXw ivvyk
sy kwm lyqy huE sXvwdI AOr nklI s<qo< kw inxw~X AvSX kry<[ ijnky pws ADXwm
zwn hY hI nhI< ansy vh zwn lyny kI AwSww krnI XQw~ hY, #Xo<ik: PrIdw soe~ srv{
FUiF lhu ijQwhu lBI vQwu ] CpiV FUFY ikAw hovY ickiV fubY hQwu ]
gurmiq zwn
nv<br
2007
-fW. ANjUmn*
sSw#q kwX-prMprw' kw pRvq~n ikXw, ijsny
SwqwidXo< qk esI kw s<vDw~n ikXw['' es pRkwr
I gu} nwnk dyv jI kI bwxwI kI ivSowqwAo< ky
kwrxw esy 'gurbwxwI' AQwvw 'gu}-kwX' kI s<zw sy
AiBihq ikXw jwqw hY[ I gu} nwnk dyv jI
kI bwxwI kI ivSowqwAo< kw ivvycn Awgy pRquq
ikXw jwqw hY[
vxw~-ivwX kI ivSowqw: I gu} nwnk dyv
jI kI pwvn bwxwI my< AwDXwimk ivwXo< ky
swQw-swQw nYiqk, swmwijk AOr rwjnIiqk
ivwXo< pr BI bhuq ilKw gXw hY[ gu} jI
kI bwxwI my< nYiqkqw AOr swmwijkqw kw
qr pt AOr bhuq <cw hY[ ankI bwxwI
my< rwjnIiqk ivwXo< ky bwry my< fW. jXrwm
im ilKqy hY< ik 'kdwicq s<q kivXo< my<
gu} nwnk dyv jI hI Eysy kiv Qwy ijnkI
dySw kI dud~Sww ky pr pYnI dit QwI[
aNho<ny dySw kI rwjnIiqk dud~Sww kw mwim~k
icZxw ikXw hY['
I gu} nwnk dyv jI ny Apny
dwSw~ink isw<qo< ko jpu jI swihb ky
Awr<B my< mUl-m<Z ky }p my< pRquq ikXw hY[
vh mUl-m<Z es pRkwr hY-'< siq nwmu
krqw purKu inrBa inrvY{ Akwl mUriq
AjUnI sYB< gur pRswid[' AQww~q` bR Ek hY,
askw nwm pUxw~ sX hY, vh sv~v kw
rciXqw hY, vh inB~X hY, inrvYr hY, askw
Aiqv kwlwqIq hY, vh AjNmw hY, vX<BU
*pRwDXwipkw, ihNdI ivBwg, byir<g XUinXn iiScXn kWlyj, btwlw (gurdwspur)[ mo. 92172-74443
gurmiq zwn
nv<br
2007
gurmiq zwn
nv<br
2007
gurmiq zwn
nv<br
2007
gurmiq zwn
nv<br
2007
Km krnw, pRBu-nwm ky r<g my< r<gy rhnw hI sOdw' qo gu}-kpw sy pRwq hoqw hY[ ijn logo<
ky pws JUT hY, anko sc ACw nhI< lgqw,
'scw sOdw' hY:
gurmuiK guxw vyhwJIAih mlu hamY kFY Dwoe ]
#Xo<ik vy log kUiVAwr hY<:
scu vxw<jih r<g isa scu sadw hoe ]
(pw 311)
gurmiq zwn
nv<br
10
2007
-I pRvIxw kumwr*
ky nwm ky Anukrxw pr iSwSwu kw nwm
'nwnk' rKw gXw[ pw<c vw~ kI Ap
AvQww my< hI I gu} nwnk dyv jI Dwm~
AOr e~Svr s<b<DwI bwqo< my< {ic lyny lgy[
vy pRwX: swiQwXo< ko Apny cwro< Aor bYTw
lyqy AOr ansy Bjn-kIq~n krny ko
khqy[ vy vX< BI as kIq~n my< Bwg lyqy[
jb vy Akyly hoqy qo ADwmu<dy nyZo< sy ic<qn
my< KoXy rhqy[ ipqw kwlU ko Apny eklOqy
puZ kI Xh pRvi jrw BI ACI nhI<
lgqI QwI[ vy Apny puZ ko sw<swirk DwnImwnI Xi#q ky }p my< dyKnw cwhqy Qwy[
I gu} nwnk dyv jI jb nO vw~ ky
huE qo ipqw myhqw kwlU ny ankw XzopvIq
s<kwr krnw cwhw[ SwuB muhUq~ iniScq
ikXw gXw[ sBI et-imZ, s<b<DwI Awid
Awm<iZq ikXy gXy[ swry s<kwr jb smwq
ho gXy qb kutuMb ky puroihq p<. hrdXwl
XoiqwI ny XzopvIq hwQw my< lykr bwlk
sy khw, 'bcw! Xh XzopvIq Dwwrxw kro['
I gu} nwnk dyv jI ny khw, 'p<ifq jI!
kpw phly muJy Xh bqwE ik esky Dwwrxw
krny sy #Xw lwB hogw?' p<ifq hrdXwl ny
khw, 'bcw! Xh quMhy< lok-prlok my<
pRiqTw idlwXygw[' I g} nwnk dyv jI ny
qk~pUxw~ F<g sy khw, 'kpws sy bnw Xh
XzopvIq iksI ko prlok my< iks pRkwr
pRiqTw idlw skqw hY? Xh qo p<cBOiqk
SwrIr ky swQw XhI< rh jwqw hY[ muJy Eysw
gurmiq zwn
11
nv<br
2007
gurmiq zwn
12
nv<br
2007
gurmiq zwn
nv<br
13
2007
* mwNXvr lyKkgxw rcnwE< ilKqy smX kyvl gurbwxwI qQww Bwe~ gurdws jI kI vwro< Xw
isK-sRoq gR<Qwo< sy hI p<i#qXw< ilXw kry<[
* I gu} gR<Qw swihb my< mnuX kI pRXyk smXw kw hl, AwvSXkqw kI pUiq~ qQww eiCq
idSww hyqu mwg~dSw~n ky ilE byA<q B<fwr mOjUd hY[
* rcnwE< swP-vC ilKkr Xw twe~p krwkr hI ByjI jwE<[
* rcnwE< ''s<pwdk, gurmiq zwn, iSw. gu, pR. kmytI, I Amqsr'' ky pqy Xw e-mail:
gyan_gurmat@yahoo.com pr ByjI jwE<[
gurmiq zwn
<
qwE
v
i
k
14
bwbw nwnk
nv<br
2007
gurmiq zwn
nv<br
15
2007
gurmiq zwn
nv<br
16
2007
sUcnw
* pwTkgxw c<dw Byjqy smX bY<k fwt Xw mnIAwf~r ''sicv, Dwm~ pRcwr kmytI (iSw:
gu: pR: kmytI) I Amqsr'' ky nwm hI Byjy<[
* nE pwTko< ko piZkw pRwq krqy smX Apny pqy ky swQw Apny c<dy kI AviDw sImw
kI jwnkwrI inr<qr imlqI rhygI[ pwTkgxw AviDw sImw smwq hony sy pUv~ c<dw
Byjkr lgwqwr piZkw pRwq krny kw Awn<d lyqy rhy<[
* Ab 'gurmiq zwn' ko vYbswe~t www.sgpc.net pr BI dyK/pF skqy hY[
gurmiq zwn
nv<br
17
2007
gurmiq zwn
18
nv<br
2007
gurmiq zwn
nv<br
19
2007
gurmiq zwn
20
nv<br
2007
gurmiq zwn
21
nv<br
2007
gurmiq zwn
22
nv<br
2007
gurmiq zwn
nv<br
23
2007
-I pRvIn gRovr
dyv jI ny bihkwr ikXw hY pr<qu nvm
pwqSwwh I gu} qyg bhwdr swihb jI ny
asI iqlk v jny kI r@ww ky ilE vX<
Apnw jIvn qk h<sqy-h<sqy NXOCwvr kr
idXw AOr sI BI nhI< kI[ eskw kwrxw hY
ik I gu} nwnk dyv jI wrw bi$SwSw
ikXw gXw gurmiq isw<q hI Qww ijsky
AwDwwr pr nvm pwqSwwh kw khnw Qww ik
sBI mnuXo< ko Dwwim~k vq<Zqw pRwq honI
cwihE[ sBI Dwm~ Apny-Apny Qwwn pr
TIk hY< pr<qu iksI ko BI jbrdqI v
AXwcwr krky askw Dwm~ CuVwkr, frwkr
dUsrw Dwm~ gRhxw nhI< krwnw cwihE[ ankw
isw<q Qww-'jIAo AOr jIny do[' aNho<ny
khw hY:
BY kwhU ka dyq nih nih BY mwnq Awn ]
(pw 1427)
gurmiq zwn
24
nv<br
2007
(pT 18 kw Sow)
>cw aTny ky ilE khw AOr swQw hI swQw s<gq
qQww p<gq kw pRcwr BI ikXw[
gu} jI kw smUcw jIvn hI lwswnI hY[
Awp jI wrw duKI mwnvqw ky bcwv qQww kXwxw
hyqu kI ge~ kubw~nI Ek AiqIX adwhrxw hY[ es
kubw~nI ny Awny vwly isK eiqhws kI }p-ryKw
ko inDww~irq ikXw[ Xh kubw~nI ivSv ky eiqhws
my< AiqIX kubw~nI hY[
(pT 22 kw Sow)
nI<v ihlw dI[ isKo< ny BI ivSwwl p<jwb my<
Apnw AwDwwr bnwkr mhwn sPlqw pRwq kI hY[
Agr ihNdU rwjw BI smwj ky sBI qbky ko swQw
lykr cly hoqy qo vy kBI prwijq n ho pwqy[
Bwrq pr sidXo< qk ivdySwI Awmxw hoqy rhy hY[<
Agr vy smwj kI jVqw ko qoVkr swry smwj
ko Ek smwn bnwny kw pRXn krqy qo SwwXd
Bwrq ko ivdySwI hmlo< kI ivBIiwkw AOr gulwmI
ky idn n dyKny pVqy[
gurmiq zwn
nv<br
25
2007
gurmiq zwn
26
nv<br
2007
gurmiq zwn
27
nv<br
2007
gurmiq zwn
nv<br
28
2007
gurmiq zwn
29
nv<br
2007
gurmiq zwn
qq ko jIa ]
ehu mnu ly ja anmin rhY ] qa qIin
lok kI bwqY khY ]
(pNnw 342)
Xid mnuX sBI smXwAo< ky mUl Yq
kI pRyrk Swi#q 'hamY' ko swvDwwnI ky swQw
Xwg dy AOr pRBu ky hu#m ko bUJ ly qo mn
Apny mUl ky swQw AByd ho skqw hY[ mn
ko jIqny ky ilE kwk kI qrh amI
hony kI AwvSXkqw hY[ jYsy Ek pirmI
kwk am sihq hl joqqw hY AOr pUxwq:
smipq hokr Ek suiniScq s<Xm kw
Anusrxw krqy huE hl ky pICy-pICy clqw
hY Ev< AX<q Xqqw vwlw s<Gw Brw
jIvn- Xwpn krqw hY, asI pRkwr sy mn
ko mwnvI syvw, gu}-zwn AOr pRBu-suimrn
my< lgwnw pVqw hY:
mnu hwlI ikrswxwI krxwI srmu pwxwI qnu
Kyqu ]
nwmu bIju s<qoKu suhwgw rKu grIbI vysu ]
Bwa krm kir j<msI sy Gr BwgT dyKu ] . . .
lwe icqu kir cwkrI m<in nwmu kir k<mu ]
b<nu bdIAw kir DwwvxwI qw ko AwKY Dw<nu ]
nwnk vyKY ndir kir cVY cvgxw v<nu ]
(pNnw 595)
vSw my< ikXw gXw mn sdYv cFqI
klw my< rhqw hY AOr bul<idXo< ko CUqw huAw
Awgy bFqw clw jwqw hY[ isK eiqhws pr
30
nv<br
2007
gurmiq zwn
nv<br
31
2007
rwg Awsw
-s. kuldIp is<G*
rwg Awsw my< sbd AOr AstpidXo< ky
bwd C<do< kw Anupm cXn hY[ C<do< kI kul
s<$Xw 35 hY[ gu} nwnk pwqSwwh ky 5, I
gu} Amrdws jI ky 2 qQww I gu} rwmdws
jI ky 14 C<d hY<[ enkw s<Xu }p sy
mw<k 21 hY qQww I gu} Arjn dyv jI ky
14 C<do< kw mw<k Alg sy idXw gXw hY[
gu} nwnk pwqSwwh ky pRQwm C<d my<
Anjwn jIvwmw ko qQww p<cm C<d my<
ivwXrq mn-}pI ihrxw ko s<boiDwq ikXw
gXw hY qQww sX v}p pRBu ko mrxw krny
ky ilE sucyq ikXw gXw hY[ dUsry C<d my< pRBu
my< Anur mn kI Awn<d dSww kw vxw~n hY:
Anhdo Anhdu vwjY {xw Juxwkwry rwm ]
myrw mno myrw mnu rwqw lwl ipAwry rwm ]
(pw 436)
sX sbd kI kmwe~ sy inj v}p ko
phcwn kr guxwo< kw Kjwnw pwXw jw skqw
hY[ gu}-iSw@ww ky inm~l nwn sy mn ko
pw<co< guxw (sX, s<qow, dXw, Dwm~ AOr DwYX~)
pRwq ho jwqy hY<[ mn kI es Awimk AvQww
ko Agly C<d kw AwDwwr bnwXw gXw hY,
ijskI pRQwm p<i dUsry C<d kI iqIX p<i
hY[ qIsry C<d ky Agly pdo< my< rwm sKw my<
mn mwnny, inrml sX kw mrxw krny,
Awimk zwn kw surmw fwl kr mwXw rihq
pRBu my< lIn hony kw vxw~n hY[
I gu} Amrdws jI ky iqIX C<d my<
gurmiq zwn
32
nv<br
2007
gurmiq zwn
33
nv<br
2007
gurmiq zwn
34
nv<br
2007
Amq Cko,
is<G sjo[
ikrq kro,
nwm jpo,
v<f Cko[
gurmiq zwn
nv<br
35
2007
gurbwxwI ic<qnDwwrw-14
gurmiq zwn
36
nv<br
2007
(Sow pT 43 pr)
gurmiq zwn
gu}-apmw : 13
nv<br
37
2007
*pRBwrI, isK eiqhws rIsc~ bof~ (iSw: gu: pR: kmytI), I Amqsr[
gurmiq zwn
38
nv<br
2007
gurmiq zwn
B#q nwmdyv jI . . .
bik es s<swr ko hr pRwxwI ky ilE
Awn<d-lok ky smwn suKdwXk }p BI
pRdwn krqw hY[ nwm-suimrn my< inm~l Bwv
sy qlIn mnuX kyvl Apnw hI nhI<,
s<swr ky jV-cyqn sBI pdwQwo_ kw BI
apkwr krqw hY[ esIilE B#q nwmdyv jI
khqy hY< ik prmySvr kw nwm sbsy su<dr
hY[ smq BRm esky pRBwv sy nt ho jwqy
hY<[ pRBu-nwm my< dF w rKo, esI sy
sbkw Blw hogw[
39
nv<br
2007
(pT 27 kw Sow)
s<dB~ sUcI:1. qYirIX apinwd 2, 7
2. nwrd Bi#q sUZ 2-4
3. inkol mykinkWl, sw>^s AWP mrwTw
sy<t`s, AW#sPof~ XUnIvis~tI pRys, 1919,
pT 29
4. Awr. fI. rwnwfy, imitism en mhwrwt,
pT 15
5. I nwmdyv gwQww, mhwrwt Swwsn wrw
pRkwiSwq, pT 863
gurmiq zwn
nv<br
40
2007
ivmwdI vw<q-9
Btky rwhI
-fW. Amq kOr*
kuC BUly-Btky rwhI cly Aw rhy hY<[
ljw sy nqmqk, m sy cUr, gd~ny<
ltkwE, n jwny #Xo<? sBI mOn hY<[ mwno
hwry huE juAwrI Gr lOt rhy ho<[ AOr ANq
my< Xy Qwky huE piQwk Apny gw<v phu<c hI gE[
wr KtKtwXw pr koe~ ar nhI<[ Gr AwE
huAo< kw Xh kYsw vwgq! bhuq bwr wr
KtKtwny pr BIqr sy nwrI-k<T sy AwoSwpUxw~
Awvwj Awe~, ''kwXro, DwoKybwjo! lwhnq hY
qum pr! vwips lOt jwAo, hmwry Gr ky wr
sdw-sdw ky ilE quMhwry ilE b<d ho gE hY<[
fUb mro, culU Br pwnI my<[ quMhy< Swm~ nhI<
Awe~ Xu ky mYdwn sy pIT idKwkr Bwgqy?
ijs dSwmySw ipqw ny dySw AOr Dwm~ kI r@ww
ky ilE, vqNZqw ky ilE, cwro< lwl kubw~n
kr idE, srb<s NXoCwvr kr idXw, asko
DwoKw dykr Awqy, pIT idKw kr Awqy, quMhwry
pRwxw rwqy my< hI #Xo< n inkl gE? #Xw qum
gu} jI kI es iSw@ww ko BUl gE?
ja qa pRym Kylxw kw cwa ]
is{ Dwir qlI glI myrI Awa ]
equ mwrig pY{ DwrIjY ]
is{ dIjY kwixw n kIjY ]''
(pw 1412)
AOr eqny my< Gr sy inkl Awe~ Ek
hwQw my<
nwrI rxwc<fI kw }p Dwwrxw ikE
vIrqw kI swkwr pRiqmw
nwm
qlvwr ilE
Amqsr ijly ky gw<v
Qww askw mwe~ Bwgo
Jbwl ky invwsI Bwe~ mwloSwwh kI bytI,, gw<v
gurmiq zwn
41
nv<br
2007
gurmiq zwn
Swwiml ho gE[
jb isKo< kw Xh smUh iKdrwxww (Ab
mu#qsr) ky Qwwn pr phu<cw qo pScwqwp ky
Ehsws ky kwrxw pRwxw NXoCwvr kr dyny ky
jby sy BrpUr en vIr isKo< ny mugl synw
kw ft kr mukwblw ikXw[ aNho<ny muglo< ko
cwro< Aor sy Gyr ilXw[ bVy-bVy qMbU lgwkr
Xh pRBwv idXw ik bhuq ivSwwl isK synw Aw
phu<cI hY[ mwe~ Bwgo ny es Xu my< Ad`Buq
SwOX~ AOr prwm kw pircX idXw[ 'siq I
Akwl' ky jXkwro< sy AwkwSw gU<j aTw[
mugl synw es Akmwq Awmxw ky ilE
qYXwr n QwI[ Gmwswn Xu huAw[ en isKo<
ny pRwxw hQwylI pr rK kr es kdr ft kr
mukwblw ikXw ik muglo< ky pw<v aKV gE
AOr vy Xu-@wyZ CoV kr Bwg inkly[
Swwm kw smX Qww[ sUX~ fUbny kI qYXwrI
kr rhw Qww[ Xu smwq ho cukw Qww[ Xu@wyZ lwSwo< sy Brw pVw Qww[ cwro< Aor lwllwl KUn ky Dwby pVy Qwy[ fUbqy sUX~ kI
lwilmw ny r#q kI lwilmw ko AOr BI
Aiqr<ijq kr dSX ko k{xwwmX bnw idXw
Qww[ pr keXo< my< Ab BI pRwxw Sow Qwy AOr
pwnI kI kuC bU<do< ky ilE issk rhy Qwy[
eqny my< gu} jI ny dyKw ik bydwvw ilK
kr dyny vwly bhuq swry isK vIrqwpUv~k lVqy
huE burI qrh GwXl huE pVy Qwy[ kuC anmy<
sy SwhId ho cuky Qwy AOr kuC ABI issk rhy
Qwy[ gu} jI kw cyhrw ankI vIrqw AOr
Xwg dyKkr iKl gXw[ Ek dYvI nUr sy
ankI Aw<Ky< jgmgw aTI<[ aNhy< AtUt ivSvws
Qww ik anky isK aNhy< kBI DwoKw nhI< dy
skqy AOr ankw Xh ivSvws r<g lwXw Qww[
ankI dit anky nyqw Bwe~ mhw is<G pr
42
nv<br
2007
gurmiq zwn
43
nv<br
2007
(pT 36 kw Sow)
dr pr qo jIvo< pr dXw krny vwly vIkq
hY[<
nmsq< inRkrmy ] nmsq< inRBrmy ]
nmsq< inRdysy ] nmsq< inRBysy ]10]
hy vihgu}! quJy nmkwr hY[ hy eSvr!
quJy imlny ky ilE koe Dwwmk kmkw<f, rmy<
Awid nhI< krnI pVqI<[ qU kmo< ky bNDwno<
Ev< j<jwlo< sy pry hY[ Aq: qU iksI BRm jwl
my< nhI< P>sqw[ qyrw koe Ek dySw nhI< hY
AQwwq` qU iksI ivSow Qwwn kw invwsI nhI<
hY AOr n hI qU koe ivSow phrwvw phnqw
hY[ hy vwihgu}! qU BRmo< sy mu#q hY qQww dySw
AOr vySw sy rihq hY[
gurmiq zwn
44
nv<br
2007
gurmiq zwn
45
nv<br
2007
wmw
n
r
pwk srkwr isKo< ky bIc drwr pYdw krny kI iPrwk my<
Kb
Amqsr: pwikqwn ky kuC kt`trvwdI s<gTno<
wrw lwhOr ky nOlKw bwjwr my< iQwq SwhId Bwe~
qw} is<G SwhId kI Xwd my< inim~q Eyiqhwisk
gu{wry pr kjw krny ky bwd pwikqwn
srkwr ny iSwromixw gu{wrw pRb<Dwk kmytI wrw
Byjy jwny vwly wluAo< ky jQwy ko Anumiq dyny
sy kI kwtnI Swu} kr dI hY[ swQw hI pwk
srkwr idlI isK gu{wrw pRbD< wk kmytI v ANX
isK s<gTno< wrw Byjy jwny vwly jQwo< ko
Anumiq dykr isK s<QwwAo< ky bIc drwr pYdw
krny kI 'AoCI rwjnIiq' kr rhI hY[
Es. jI. pI. sI. ny I gu} nwnk dyv jI
ky Xoiq joq pv~ pr gu{wrw I krqwrpur
swihb my< wluAo< kw jQww Byjny kI Anumiq
mw<gI QwI lyikn pwikqwn srkwr ny enkwr
kr idXw, jbik Bwe~ mrdwnw Xwdgwr kIq~n
drbwr soswXtI ko Anumiq dy dI[ soswXtI ky
ADX@w s. hrpwl is<G ky nyqv my< 58 isK
mYirj pYlsy my< nhI< jwE<gy I gu} gRQ< w swihb ky pwvn v}p
Amqsr: I gu} gR<Qw swihb kI mXw~dw AOr
sMmwn kI Kwiqr p<jwb srkwr ny nXw kwnUn
lwny kI qYXwrI Swu} kr dI hY[ esky muqwibk
Awn<d kwrj Xw iksI ANX smwroh ky ilE I
gu} gR<Qw swihb ky v}p ko iksI hotl Xw
mYirj pYlsy my< ly jwnw gYr-kwnUnI mwnw jwEgw[
pRqwivq kwnUn kw msOdw qYXwr krny ky
ilE isK buijIivXo< AOr kwnUnivdo< kI Ek
kmytI kw gTn ikXw gXw hY[ rwX srkwr ky
mu$X sicv s. rmySwe<dr is<G ko kmytI kw
gurmiq zwn
46
nv<br
2007
i<tr v pilSwr s. dlmyG is<G ny gofn AwPsYt Ys, gu{wrw rwmsr swihb, Amqsr sy Cpvw
kr mwilk iSwromixw gu{wrw b<Dwk kmytI ky ilE kwXw~lX, iSwromixw gu{wrw b<Dwk kmytI, Amqsr
sy kwiSwq ikXw[ s<pwdk s. ismrjIq is<G[ jwrI krny kI iqiQw : 01-11-2007
gurmiq zwn
Awpkw pZ imlw
47
nv<br
2007
gurmiq zwn
48
nv<br
2007
(pT 44 kw Sow)
qY< qo pRiqpwl iCiqpwl js kIno hY[
I Awn<dpur swihb ky Xu (ids<br 1704
e~.) my< AiDwkw<Sw swihX nt ho jwny ky bwvjUd
jo AXp kwX-rcnwE< bcI rhI hY< vy kiv
Amq rwX ko p<jwb ky swihX my< alyKnIX
Qwwn idlwny my< s@wm hY<[
fW. Amq kOr Bwe~ s<qoK is<G swihX iSwromixw purkwr sy sMmwinq
ivSv pRis lyiKkw fW. Amq kOr ko jnvrI 2007 my< hirXwxww srkwr kI Aor sy p<jwbI swihX
AkwdmI p<ckUlw wrw 'Bwe~ s<qoK is<G swihX iSwromixw purkwr' pRdwn ikXw gXw[ fW. Amq kOr kI rcnwE<
dySw-ivdySw kI pZ-piZkwAo< ky Alwvw 'gurmiq zwn' qQww 'gurmiq pRkwSw' (p<jwbI) my< pRkwiSwq hoqI rhqI hY<[
'gurmiq zwn' my< fW. Amq kOr kI 'mwns kI jwq' nwmk puqk my< dj~ isK eiqhws kI gOrvSwwlI gwQwwE<
'ivmwdI vw<q' nwmk kwlm ky A<qg~q pRkwiSwq kI jw rhI hY<[ fW. Amq kOr Es. fI. kwlyj mwnsw
(p<jwb) kI ipR<sIpl BI rh cukI hY<[ vq~mwn smX my< vy 'myjr rIsc~ pRojy#t XU. jI. sI.' my< rIsc~ kwlr
ky qOr pr BI syvw inBw rhI hY< qQww ijlw jIrkpur ky bltwnw ngr my< invws kr rhI hY[< kwXw~lX 'gurmiq
zwn' fW. Amq kOr ko apro#q purkwr imlny pr hwid~k bDwwe~ dyqw huAw anky vwQX qQww lMbI AwXu
kI kwmnw krqw hY[