T.C.

SALIK BAKANLII ANKARA L SALIK MDRL ACL SALIK HZMETLER UBES

TEMEL LKYARDIM UYGULAMALARI ETM KTABI

ANKARA 2007

ETM PROGRAMI ER: 1-GENEL LKYARDIM BLGLER 1- lkyardma Giri 2- lkyardm Nedir 3- Acil Tedavi Nedir 4- lkyardmc Kimdir 5- lkyardmn ncelikli Amalar 6- lkyardmn Temel Uygulamalar 7- lkyardmcnn Mdahale le lgili Yapmas Gerekenler 8- lkyardmcnn zellikleri 9- Hayat Kurtarma Zinciri 10-lkyardmn ABCsi . 2-HASTA YARALININ VE OLAY YERNN DEERLENDRLMES 1- Vcudu Oluturan Sistemler 2- Hasta /Yaralnn Deerlendirilmesi 3- Hasta /Yaralnn lk Deerlendirme Aamalar 4- Hasta/Yaralnn kinci Deerlendirme Aamalar 5- Olay Yerini Deerlendirilmesi 3-TEMEL YAAM DESTE 1- Solunum ve Kalp Durmas 2- Temel Yaam Destei Nedir 3- Solunum Yolunun Almas ve Solunumun Salanmas 4- Yetikinlerde D Kalp Masaj 5- ocuklarda D Kalp masaj (1-8 Ya) 6- Bebeklerde D kalp Masaj (0-1 Ya) 7- Solunum Yolu Tkankl ve Yapay Solunum 8- Tam Tkanklk Olan Kiilerde Heimlich Manevras 9- Bebeklerde Heimlich Manevras 4-KANAMALAR VE OKTA LKYARDIM 1- Kanama ve eitleri 2- Kanamalarda lkyardm Uygulamalar 3- Hangi Durumlarda Turnike Uygulanmaldr 4- ok Nedir? 5- ok Belirtileri ve eitleri 6- okta lkyardm Uygulamalar 7- ok Pozisyonu Nasl Verilir? 5-YARALANMALARDA LKYARDIM 1- Yara Nedir? 2- Yaralarn Ortak Belirtileri ve eitleri 3- Yaralanmalarda lkyardm 4- Ciddi Yaralanmalarda lkyardm 5- Delici Gs Yaralanmalarnda lkyardm
2

6- Delici Karn Yaralanmalarnda lkyardm 7- Kafatas ve Omurga Yaralanmalarnn nemi 8- Kafatas ve Omurga Yaralanmalarnn eitleri ve Belirtileri 9- Kafatas ve Omurga Yaralanmalarnda lkyardm 6-YANIK DONMA SICAK ARPMASINDA LKYARDIM 1- Yank Nedir? 2- Ka eit Yank Vardr? 3- Yann Ciddiyetini Belirleyen Faktrler 4- Yanklar Nasl Derecelendirilir? 5- Yann Vcuttaki Olumsuz Etkileri 6- Is le Oluan Yanklarda lkyardm 7- Kimyasal Yanklarda lkyardm 8- Elektrik Yanklarnda lkyardm 9- Scak arpmas (Gne arpmas) Belirtileri 10-Scak arpmasnda lkyardm 11-Donuk Belirtileri 12-Donukta lkyardm 7-KIRIK IKIK VE BURKULMALARDA LKYARDIM 1- Krk Nedir? 2- Krk Belirtirleri ve eitleri 3- Krklarda lkyardm 4- Burkulma ve Belirtileri 5- Burkulmalarda lkyarm 6- kk ve Belirtiler 7- kkta lkyardm 8- Krk kk ve Burkulmalarda Tespit Yntemleri 8-BLN BOZUKLUKLARINDA LKYARDIM 1- Bilin Kayb ve Belirtileri 2- Bilin Bozukluu ve Belirtileri 3- Bilin Bozukluunda lkyardm 4- Koma Pozisyonu 5- Havale Nedir? 6- Havale Nedenleri ve eitleri 7- Ateli Havalede lkyardm 8- Sara Krizi (Epilepsi) Nedir? 9- Sara Krizi Belirtileri Nelerdir? 10-Sara Krizinde lkyardm 11-Kan ekeri Dmesi ve Nedenleri 12-Kan ekeri Dmesinde lkyardm 13-Gste Kuvvetli Ar Nedenleri Belirtileri 14-Gs Arlarnda lkyardm

9-ZEHRLENMELERDE LKYARDIM 1-Zehirlenme Nedir? 2-Zehirlenmelerde Genel Belirtiler 3-Sindirim Yoluyla Zehirlenmede lkyardm 4-Solunum Yoluyla Zehirlenmede lkyardm 5-Cilt Yolu le Zehirlenmede lkyardm 6-Zehirlenmelerde Genel lkyardm Kurallar 7-ofben Zehirlenmeleri 8-Karbon monoksit Zehirlenmeleri 10-HAYVAN ISIRMALARINDA LKYARDIM 1- Kedi Kpek Isrmalarnda lkyardm 2- Ar Sokmalarnda lkyardm 3- Akrep Sokmalarnda lkyardm 4- Ylan Sokmalarnda lkyardm 5- Deniz Canllar Sokmalarnda lkyardm 11-GZ KULAK VE BURUNA YABANCI CSM KAMASINDA LKYARDIM 1-Gze Yabanc Cisim Kamasnda lkyardm 2-Kulaa Yabanc Cisim Kamasnda lkyardm 3-Buruna Yabanc Cisim Kamasnda lkyardm 12-BOULMALARDA LKYARDIM 1-Boulma Nedir? 2-Boulma Nedenleri ve Belirtiler 3-Boulmalarda Genel lkyardm 13-HASTA YARALI TAIMA TEKNKLER 1-Hasta Yaral Tamasnda Genel Kurallar 2-Acil Tama Teknikleri 3-Srkleme Yntemleri 4-Ara indeki Yaraly Tama 5-Sedye le Tama Teknikler

-IGENEL LKYARDIM BLGLER lkyardm nedir? Herhangi bir kaza veya yaam tehlikeye dren bir durumda, salk grevlilerinin yardm salanncaya kadar, hayatn kurtarlmas yada durumun ktye gitmesini nleyebilmek amac ile olay yerinde, tbbi ara gere aranmakszn, mevcut ara ve gerelerle yaplan ilasz uygulamalardr. Acil tedavi nedir?
4

Acil tedavi nitelerinde, hasta/yarallara doktor ve salk personeli tarafndan yaplan tbbi mdahalelerdir. lkyardm ve acil tedavi arasndaki fark nedir? Acil tedavi bu konuda ehliyetli kiilerce gerekli donanmla yaplan mdahale olmasna karn, ilkyardm bu konuda eitim alm herkesin olayn olduu yerde bulabildii malzemeleri kullanarak yapt hayat kurtarc mdahaledir. lkyardmc kimdir? lkyardm tanmnda belirtilen ama dorultusunda hasta veya yaralya tbbi ara gere aranmakszn mevcut ara gerelerle, ilasz uygulamalar yapan eitim alm kii yada kiilerdir. lkyardmn ncelikli amalar nelerdir? 1. Hayati tehlikeyi ortadan kaldrmak, 2. Yaamsal fonksiyonlarn srdrlmesini salamak, 3. Hasta/yaralnn durumunun. ktlemesini nlemek, 4. yilemeyi kolaylatrmak 1-1-2lkyardmn temel uygulamalar nelerdir? lkyardm temel uygulamalar Koruma, Bildirme, Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir. Koruma: Kaza sonularnn arlamasn nlemek iin olay yerinin deerlendirilmesini kapsar. En nemli ilem olay yerinde oluabilecek tehlikeleri belirleyerek gvenli bir evre oluturmaktr Bildirme: Olay/kaza mmkn olduu kadar hzl bir ekilde telefon veya dier kiiler aracl ile gerekli yardm kurulularna bildirilmelidir. Trkiye'de ilkyardm gerektiren her durumda telefon iletiimleri, 112 acil telefon numaras zerinden gerekletirilir. Kurtarma (Mdahale): Olay yerinde hasta/ yarallara mdahale hzl ancak sakin bir ekilde yaplmaldr. 112nin aranmas srasnda nelere dikkat edilmelidir? 1. Sakin olunmal yada sakin olan bir kiinin aramas salanmaldr. 2. 112 merkezi tarafndan sorulan sorulara net bir ekilde cevap verilmelidir; 3. Kesin yer ve adres bilgileri verilirken, olayn olduu yere yakn bir caddenin yada ok bilinen bir yerin ad verilmelidir, 4. Kimin, hangi numaradan arad bildirilmelidir, 5. Hasta/yaral(lar)n ad ve olayn tanm yaplmaldr, 6. Hasta/yaral says ve durumu bildirilmelidir, 7. Eer herhangi bir ilkyardm uygulamas yapldysa nasl bir yardm verildii belirtilmelidir,
8.

112 hattnda bilgi alan kii, gerekli olan tm bilgileri aldn syleyinceye kadar telefon kapatlmamaldr.

lkyardmcnn mdahale ile ilgili yapmas gerekenler nelerdir?

5

1. H /Y larn durumunu deerlendirmek (ABC) ve ncelikli mdahale edilecekleri belirlemek 2. H /Y larn korku ve endielerini gidermek 3. H /Y ya mdahalede yardmc olacak kiileri organize etmek 4. H/Y nn durumunun arlamasn nlemek iin kendi kiisel olanaklar ile gerekli
mdahalelerde bulunmak 5. Krklara yerinde mdahale etmek 6. Hasta/yaraly scak tutmak 7. Hasta/yaralnn yarasn grmesine izin vermemek 8. Hasta/yaraly hareket ettirmeden mdahale yapmak 9. Hasta/yaralnn en uygun yntemlerle en yakn salk kuruluuna sevkini salamak (112) (Ancak, ar hasta/yaral bir kii hayati tehlikede olmad srece asla yerinden kprdatlmamaldr.) lkyardmcnn zellikleri nasl olmaldr? Olay yeri genellikle insanlarn telal ve heyecanl olduklar ortamlardr. Bu durumda ilkyardmc sakin ve kararl bir ekilde olayn sorumluluunu alarak gerekli mdahaleleri doru olarak yapmaldr. Bunun iin bir ilkyardmcda aadaki zelliklerin olmas gerekmektedir:
1.

nsan vcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak,

2. nce kendi can gvenliini korumak, 3. evredeki kiileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek, 4. Sakin, kendine gvenli ve pratik olmak, 5. Eldeki olanaklar deerlendirebilmek,
6.

yi bir iletiim becerisine sahip olmak. Olay annda ve doru olarak haber vermek (112yi aramak),

Hayat kurtarma zinciri nedir? Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluur. Son iki halka ileri yaam desteine aittir ve ilkyardmcnn grevi deildir. 1.Halka - Salk kuruluuna haber verme 2.Halka - Olay yerinde yaplan Temel Yaam Destei 3.Halka - Ambulans ekiplerince yaplan mdahaleler 4.Halka - Hastane acil servisleridir lkyardmn ABC si nedir? Bilin kontrol edilmeli, bilin kapal ise aadakiler hzla deerlendirilmelidir: A. Hava yolu aklnn deerlendirilmesi B. Solunumun deerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset) C. Dolamn deerlendirilmesi

1. lkyardm Nedir ? A) Yardm armaktr. B) Olay yerinde ila vererek yaplan mdahaledir. C) Hastanedeki hekimler tarafndan yaplan ilk mdahaledir. D) Olay yerinde, tbbi ara ve gere aranmakszn mevcut imkanlarla

yaplan ilasz

mdahaledir. E) Ambulansta doktor tarafndan yaplan mdahaledir.

2. Olay yerinde, hayatn kurtarlmas ya da hastann durumunun daha da ktlemesini engellemek A) B) C) D) E)

amacyla ilasz olarak yaplan mdahaleye ne isim verilir? Acil tedavi leri yaam destei lkyardm Acil mdahale Temel yaam destei
3. Hangisi ilkyardmn temel uygulamalarndan birisi deildir ? A) Koruma B) Bildirme C) Kayt tutma D) Kurtarma E) Rentek 4. Hangisi ilkyardmn temel uygulamalardr ? A) Koruma, Kayt tutma, Kurtarma B) Koruma, Bildirme, Kurtarma C) Koruma, Kurtarma, Tedavi etme D) Koruma, Bildirme, Tedavi etme E) Bildirme, Kayt tutma, Kurtarma 5. Hangisi ilkyardmn ncelikli amalarndandr ? A) Hayati tehlikeyi ortadan kaldrmak B) yilemeyi kolaylatrmak C) Yaamsal fonksiyonlarn srdrlmesini salamak D) Kazazedenin durumunun ktlemesini nlemek E) Hepsi doru. 6. Aadakilerden hangisi ilkyardmn ncelikli amalarndan birisi deildir ? A) Yaamsal fonksiyonlarn srdrlmesini salamak, B) Hayati tehlikeyi ortadan kaldrmak, C) yiletirmeyi kolaylatrmak, D) Hastann durumu ktletiinde ilala mdahale etmek, E) Hasta/Yaralnn durumunun ktlemesini nlemek. 7. Aadakilerden hangisi ilkyardmcda bulunmas gereken zelliklerden deildir ? A) yi bir iletiim becerisine sahip olmaldr B) Sakin, kendine gvenli ve pratik olmaldr C) nce kendi can gvenliini korumaldr D) nsan vcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmal E) lkyardmda kullanabilecei malzemeleri srekli yannda tamaldr.

8. lkyardmla ilgili yazlanlardan doru olan hangisidir? A) lkyardm srasnda ila kullanlr. B) lkyardm acil tedavi nitelerinde yaplr. C) lkyardm eldeki mevcut ara gerelerle yaplr. D) lkyardm ambulansta balar E) lkyardm sadece doktor ve salk personeli tarafndan yaplr. 9. lkyardm ve acil tedavi arasndaki fark nedir? A) Acil tedavi bu konuda ehliyetli kiilerce, ilkyardm eitim alm herkesin yapt hayat

kurtarc mdahaledir.
B) Acil tedavi olayn olduu yerde bulunabilen malzemeler kullanlarak

yaplan

mdahaledir.
C) Acil tedavi olay yerinde, ilkyardm hastanede yaplr. D) lkyardm ilal, Acil tedavi ilasz mdahaledir E) lkyardm sadece bu konuda eitim alm salk personeli tarafndan yaplr. 10. Trkiyede hastann en yakn salk kuruluuna sevkini salamak amacyla hangi telefon

numaras aranmaldr? A) 110 B) 155 C) 156 D) 114 E) 112

11. 112nin aranmas srasnda yaplmas yanl olan hangisidir ? A) Sakin olunmaldr B) Sorulan sorulara net cevaplar verilmelidir. C) Kesin yer ve adres bilgileri verilmelidir. D) Telefon hemen kapatlmaldr. E) Kimin hangi numaradan arad bildirilmelidir. 12. 112 arandnda adres tarif edilirken nelere dikkat edilmelidir ? A) Tahmini bir adres verilmelidir. B) Olay yerine yakn, bilinen bir yerin ad verilmelidir. C) Acele bir ekilde hzl konuulmaldr. D) Hasta/Yaralnn durumu bildirilmez E) Adres verilmeden sadece telefon numaras verilmesi yeterlidir. 13. 112 aranrken yaplmas yanl olan davran hangisidir ? A) Yaral says bildirilmelidir B) Yarallarn durumu sylenmelidir. C) Arayan kiinin ismi sylenmelidir D) Sakin olunmal yada sakin birisi aramaldr E) Olay yerindeki herkesin ismi tek tek sylenmelidir. 14. lkyardmcnn mdahale ile ilgili yapmas gerekenler nelerdir? A) Yaralnn durumunu deerlendirmek B) Hasta/Yaralnn korku ve endielerini artrmak C) Yaralnn yarasn grmesini salamak D) Yaraly souk tutmak E) Yaraly olay yerinden tamak
8

15. Hangisi ilkyardmcnn grevlerinden birisi deildir ? A) Yarallarn korku ve endielerini gidermek B) Yaraly scak tutmak C) Krklara yerinde mdahale etmek D) Yaralnn yarasn grmesini salamak E) Yaralnn en uygun yntemlerle (112) en yakn salk kuruluuna sevkini salamak 16. lkyardmcnn yaralya mdahale ederken yapmas yanl olan davran hangisidir ? A) Krklara yerinde mdahale etmek B) Hasta/Yaraly scak tutmak C) Yaraly hareket ettirmeden mdahale yapmak D) Yaralnn korku ve endielerini gidermek E) Yaralya su ve sigara vermek 17. Hayat kurtarma zincirinin birinci halkas hangisidir? A) Salk kuruluuna haber verme B) Hastaneye gidinceye kadar yaplan mdahale C) Olay yerinde yaplan Temel Yaam Destei D) Ambulans ekiplerince yaplan mdahale E) Hastane acil servisleri 18. Hayat kurtarma zincirinin halkalarndan birisi olmayan hangisidir ? A) Polise haber verme B) Salk kuruluuna haber verme C) Olay yerinde yaplan Temel Yaam Destei D) Ambulans ekiplerince yaplan mdahale E) Hastane acil servislerinde yaplan tedavi 19. lkyardmn ABCsi nedir ? A) (A)Hava yolu aklnn deerlendirilmesi B) (B) Bak-Dinle-Hisset yntemiyle solunumun deerlendirilmesi C) (C) Dolam belirtilerinin deerlendirilmesi D) Hepsi E) Hibiri 20. Acil tedavi nedir? A) Acil tedavi nitelerinde, doktor ve dier salk personeli tarafndan uygulanan tbbi

mdahalelerdir.
B) Yardm armaktr. C) Olay yerinde yaplan mdahaledir. D) Olay yerinde lkyardmcnn yapt ilasz mdahaledir. E) Eitim alan herkesin uygulayabilecei mdahaledir. 21. Aadakilerden hangisi ilkyardmn ncelikli amalar arasnda deildir? A) Hayati tehlikeyi ortadan kaldrmak B) yilemeyi kolaylatrmak
9

C) Yaamsal fonksiyonlarn srdrlmesini salamak D) Hastann ktlemesini nlemek E) la vererek tedavi etmek 22. lkyardmda Koruma ne anlam tar? A) Bulac hastalklara kar alanmadr. B) Kaza sonularnn arlamasn nlemek amacyla olay yerinin deerlendirilmesidir. C) Aile planlamasdr. D) Olaya karanlar yakalamaktr. E) la vererek tedavi etmektir. 23. lkyardmda Bildirme ne anlam tar? A) Olay hasta yaknlarna haber vermektir. B) Olay polise bildirmektir. C) Olay ya da kazay mmkn olan en ksa srede 112ye bildirmektir. D) Olay haber kurulularna bildirmektir. E) Hepsi doru. 24. lkyardmda Kurtarma ne anlam tar? A) Suda boulan kiiyi sudan karmaktr. B) Bakl yaralanmada yaraldan ba karmak C) Arata skan kiiyi arac keserek karmaktr. D) Olay yerinde hasta/yaralya hzl ancak sakin yaplan mdahaledir. E) Olay yerinde hasta/yaraly aceleyle hastaneye gtrmektir. 25. Aadakilerden hangisi 112 aranmasnda dikkat edilmesi gereken hususlardan deildir? A) Kim,hangi numaradan aryor belirtilmelidir. B) hastann maddi durumu hakknda bilgi verilmelidir. C) Hasta/yarallarn ad ve olayn tanm yaplmaldr. D) Yaplan uygulamalar belirtilmelidir. E) Hasta/Yaral says ve durumu bildirilmelidir.

26. Aadakilerden hangisi ilkyardmc tanmnda yer almamaktadr? A) Hasta/Yaralya tbb ara gere aranmakszn yardm etme B) Hasta/Yaralya mevcut ara gerelerle yardm etme C) lkyardmc eitim alm kii ya da kiilerdir D) lkyardmc doktor ve salk personelinden oluur E) Hasta/Yaralya ilasz uygulamalar yapan eitim alm kiilerdir

27. Aadakilerden hangisi ilkyardmn ncelikli amalarndan deildir? A) Hayati tehlikeyi ortadan kaldrmak B) Yaamsal fonksiyonlarn srdrlmesini salamak C) Yaralnn durumunun ktlemesini nlemek D) yilemeyi kolaylatrmak E) 112yi aramadan sorunu zmek

10

- II HASTA/YARALININ VE OLAY YERNN DEERLENDRLMES lkyardmcnn bilmesi gereken ve vcudu oluturan sistemler nelerdir? Hareket sistemi: Vcudun hareket etmesini, desteklenmesini salar ve koruyucu grev yapar. Hareket sistemi u yaplardan oluur: Kemikler Eklemler Kaslar

Dolam sistemi: Vcut dokularnn oksijen, besin, hormon, baklk eleman ve benzeri elemanlar tar ve yeniden geriye toplar. Dolam sistemi u yaplardan oluur: Kalp Kan damarlar Kan Solunum sistemi: Vcuda gerekli olan gaz alverii grevini yaparak hcre ve dokularn oksijenlenmesini salar. Solunum sistemi u organlardan oluur: Solunum yollar Akcierler Sinir sistemi: Bilin, anlama, dnme, alglama, hareketlerinin uyumu, dengesi ve solunum ile dolam salar. Sinir sistemi u yaplardan oluur: Beyin Beyincik Omurilik Omurilik soan Boaltm sistemi: Kan szerek gerekli maddelerin vcutta tutulmas, zararl olanlarn atlmas grevlerini yaparak vcutta i dengeyi korur. Boaltm sistemi u organlardan oluur: drar borusu

drar kesesi

drar kanallar Bbrekler Sindirim sistemi: Azdan alnan besinlerin tlerek sindirilmesi ve kan dolam vastasyla vcuda datlmasn salar. Sindirim sistemi u organlardan oluur: Dil ve diler Yemek borusu

Mide

Safra kesesi
11

Pankreas Barsaklar

Yaam Bulgular: 1. Bilin 2. Solunum 3. Dolam 4. Vcut Iss 5. Kan Basnc Bilin Durumu:

Normal bir kii kendine yneltilen tm uyarlara cevap verir Bilin dzeyi yaralanmann arln gsterir. Bilin Yerinde => Tm uyarlara cevap var Derece 1 => Szl ve grltl uyarlara cevap var Derece 2 => Arl uyaranlara cevap var Derece 3 => Tm uyarlara kar kapal (cevap yok) Solunum skl Solunum aralklar eit mi Solunum derinlii ne baklr. Kiinin bir dakika iinde yapt nefes alma verme says solunum skl dr. Normali dakikada 12-20 dir.

Solunum Deerlendirilir

Dzensiz solunum sinir sistemi zedelenmesini dndrr.

Nabz: Kalp atmlarnn atardamara yapt basnca nabz denir. Normal nabz, yetikin bir kiide, dinlenme halinde dakikada 60-100 dr. Nabz alnabilen yerler:

ah Damar:Adem elmasnn her iki yan Kol Damar: Kolun i yz, dirsein st n-Kol Damar:Bilein i yz,ba parman st hizas Bacak Damar:Ayak srtnn ortasnda lkyardmda vcut ss daima koltuk altndan llmelidir. Normali 36.5 c dir. Normal deerin stnde olmas yksek ate, altnda olmas dk ate olarak ifade edilir. 41-42 st ve 34.5 alt tehlikeyi iaret eder. 31.0 ve alt lmcldr.
12

Vcut Iss:

Kan Basnc:

Kalbin kaslma ve geveme annda damar duvarna yapt basntr. Kalbin kan pompalama gcn gsterir. Normali; 100/50 ve 140/100 mm hg. dir.

Hasta/yaralnn deerlendirilmesinin amac nedir? 1. Hastalk yada yaralanmann ciddiyetini deerlendirmek

2.

lkyardm nceliklerini belirlemek

3. Yaplacak ilkyardm yntemini belirlemek 4. Gvenli bir mdahale salamak Hasta/yaralnn ilk deerlendirilme aamalar nelerdir? Hasta/yaralya szl uyaran yada hafife omzuna dokunarak iyi misiniz? diye sorularak bilin durumu deerlendirmesi yaplr. Bilin durumunun deerlendirilmesi daha sonraki aamalar iin nemlidir. Buna gre hasta/yaralnn ilk deerlendirilme aamalar unlardr: 1. evre gvenlii salanr 2. Bilin kontrol yaplr 3. lkyardmn ABC si deerlendirilir. A. Havayolu aklnn deerlendirilmesi: zellikle bilin kayb olanlarda dil geri kaarak solunum yolunu tkayabilir yada kusmuk, yabanc cisimlerle solunum yolu tkanabilir. Havann akcierlere ulaabilmesi iin hava yolunun ak olmas gerekir. Hava yolu akl salanrken hasta/yaral ba, boyun, gvde ekseni dz olacak ekilde yatrlmaldr.
Bilin kayb belirlenmi ise az ii nce gz ile daha sonra iaret parma yandan az iine sokularak bir engel gibi kullanlarak dier yandan kartlmak suretiyle kontrol edilmeli (kr dal), ardndan yabanc cisim varsa bir bez aracl ile karlmaldr. Daha sonra bir el hasta/yaralnn alnna konarak, dier elin 2-3 parma ile ene tutularak ba geriye doru itilip BA-ENE POZSYONU verilir. Alt ene kemii yere dik olacak kadar ba geriye itilmelidir. Bu ilemler srasnda sert hareketlerden kanlmaldr.

B. Solunumun deerlendirilmesi: lkyardmc, ban hasta/yaralnn gsne bakacak ekilde yan evirerek yzn hasta/yaralnn azna yaklatrr, Bak-Dinle-Hisset yntemi ile solunum yapp yapmadn 5 saniye sre ile deerlendirir.
Solunum hareketini ve canllk belirtilerini (herhangi bir hareket var m, rengi soluk veya morarm m) gzler.

Solunum sesini dinler. Yananda hasta/yaralnn nefesini hissetmeye alr. Solunum yoksa derhal Temel Yaam Desteine balanr.

13

C. Dolamn 2 kurtarc soluk verildikten sonra hemen kalp masajna balanr. lk deerlendirme sonucu hasta/yaralnn bilinci kapal fakat solunum ve nabz varsa ikinci deerlendirmeye geilir. Hasta/yaralnn yaam belirtilerinin varl gvence altna alndktan sonra derhal koma pozisyonuna getirilerek dier yarallar deerlendirilir. Hasta/yaralnn ikinci deerlendirmesi nasl olmaldr? kinci deerlendirme aamalar unlardr : Grerek bilgi edinme: 1. Kendini tantr, 2. Hasta/yaralnn ismini renir ve adyla hitap eder, 3. Hogrl ve nazik davranarak gven salar, 4. Hasta/yaralnn endielerini gidererek rahatlatr, 5. Olayn mahiyeti, koullar, kiisel zgemileri, sonu olarak ne yedikleri, kullanlan ilalar ve alerjinin varl sorularak renilir. Batan aa kontrol yaplr: Bilin dzeyi, anlama, alglama Solunum says, ritmi, derinlii Nabz says, ritmi, iddeti Vcut veya cilt ss, nemi, rengi Ba: Sa, sal deri, ba ve yzde yaralanma, morluk olup olmad, kulak yada burundan sv yada kan gelip gelmedii deerlendirilir, az ii kontrol edilir. Boyun: Ar, hassasiyet, ilik, ekil bozukluu aratrlr. Aksi ispat edilinceye kadar boyun zedelenmesi ihtimali gz ard edilmemelidir. Gs kafesi: Saplanm cisim, ak yara, ekil bozukluu yada morarma olup olmad, hafif bask ile ar oluup olumad, kanama olup olmad deerlendirilmelidir. Gs kafesi genilemesinin normal olup olmad aratrlmaldr. Gs muayenesinde eller arkaya kaydrlarak hasta/yaralnn srt da kontrol edilmelidir. Karn boluu: Saplanm cisim, ak yara, ekil bozukluu, ilik, morarma, ar yada duyarllk olup olmad ve karnn yumuakl deerlendirilmelidir. Eller bel tarafna kaydrlarak muayene edilmeli, ardndan kala kemiklerinde de ayn aratrma yaplarak krk yada yara olup olmad aratrlmaldr. Kol ve bacaklar: Kuvvet, his kayb varl, ar, ilik, ekil bozukluu, ilev kayb ve krk olup olmad, nabz noktalarndan nabz alnp alnmad deerlendirilmelidir. kinci deerlendirmeden sonra mevcut duruma gre yaplacak mdahale yntemi seilir. Olay yerini deerlendirmenin amac nedir? Olay yerinde tekrar kaza olma riskini ortadan kaldrmak, Olay yerindeki hasta/yaral saysn ve trlerini belirlemek. Olay yerinin hzl bir ekilde deerlendirilmesinin ardndan yaplacak mdahaleler planlanr. Olay yerinin deerlendirilmesinde yaplacak iler nelerdir?
14

Herhangi bir olay yerinin deerlendirilmesinde aadakiler mutlaka yaplmaldr: 1. Kazaya urayan ara mmknse yolun dna ve gvenli bir alana alnmal, konta kapatlmal, el freni ekilmeli, ara LPGli ise aracn bagajnda bulunan tpn vanas kapatlmaldr. 2. Olay yeri yeterince grnebilir biimde iaretlenmelidir. Kaza noktasnn nne ve arkasna gelebilecek ara srclerini yavalatmak ve olas bir kaza tehlikesini nlemek iin uyar iaretleri yerletirilmelidir. Bunun iin gen reflektrler kullanlmaldr. 3. Olay yerinde hasta/yaralya yaplacak yardm gletirebilecek veya engelleyebilecek merakl kiiler olay yerinden uzaklatrlmaldr. 4. Olas patlama ve yangn riskini nlemek iin olay yerinde sigara iilmemelidir. 5. Gaz varl sz konusu ise oluabilecek zehirlenmelerin nlenmesi iin gerekli nlemler alnmaldr. 6. Ortam havalandrlmaldr. 7. Kvlcm oluturabilecek verilmemelidir.
9.

klandrma

veya

ar

aralarnn

kullanlmasna

izin

8. Hasta/yaral yerinden oynatlmamaldr. Hasta/yaral hzla yaam bulgular ynnden (ABC) deerlendirilmelidir. 10. Hasta/yaral krk ve kanama ynnden deerlendirilmelidir. 11. Hasta/yaral scak tutulmaldr. 12. Hasta/yaralnn bilinci kapal ise azdan hibir ey verilmemelidir.
13.

Tbbi yardm istenmelidir (112).

14. Hasta/yaralnn endieleri giderilmeli, nazik ve hogrl olmaldr. 15. Hasta/yaralnn panie kaplmasn engellemek iin yarasn grmesine izin verilmemelidir. 16. Hasta/yaral ve olay hakkndaki bilgiler kaydedilmelidir. 17. Yardm ekibi gelene kadar olay yerinde kalnmaldr.

28. Yetikin bir insanda dakikadaki normal nabz says katr ? A) 50- 80 aras B) 60-100 aras C) 110-130 aras D) 80-110 aras E) 60-150 aras 29. Hangisi vcudu oluturan sistemlerden birisi deildir ? A) Hareket sistemi B) Dolam sistemi C) Sinir sistemi D) Solunum sistemi E) Bbrekler 30. Hangisi dolam sistemini oluturan organlardan birisidir ? A) Bbrekler
15

B) Barsak C) Kalp D) Akcierler E) Kaslar 31. Hangisi solunum sistemini oluturan organlardan birisidir ? A) Kalp B) Beyin C) Pankreas D) Akcierler E) Kemikler 32. Vcuda gerekli olan gaz alverii grevini yaparak hcre ve dokularn oksijenlenmesini

salayan vcut sistemi hangisidir ? A) Hareket sistemi B) Sinir sistemi C) Boaltm sistemi D) Sindirim sistemi E) Solunum sistemi
33. Erikin bir insann dakikadaki solunum says normalde ne kadardr ? A) 12 20 B) 8 12 C) 20 25 D) 2 - 30 E) 10 12 34. Normal bir insann kendine yneltilen tm uyarlara cevap verememe haline ne ad verilir ? A) Bilin ak B) Bilin 1.derece C) Bilin 2.derece D) Bilin 3.derece(Bilin kapal) E) Bilin 4. derece 35. Bir insann normal vcut ss koltuk altndan lldnde ne kadardr ? A) 35C B) 36.5C C) 37.5C D) 38C E) 38.5C 36. Aadaki klardan hangisinde, vcutta nabz alnabilen blge doru olarak verilmitir? A) ah Damar : Adem elmasnn her iki yannda B) n kol Damar : Kolun i yz dirsein st C) ah Damar : Adem elmasnn zeri D) Kol Damar : Bilein i yz ba parman st hizas E) Karn Damar : Gbein 2 parmak alt 37. Olay yerinin deerlendirilmesinin amac nedir ? A) Olay yerindeki yaral saysn belirlemek B) Olay yerinde tekrar kaza olma riskini artrmak
16

C) Olay yerindeki delilleri korumak D) Olay yerindeki sulular belirlemek E) Olay yerindeki ilkyardmc saysn belirlemek 38. Kaza yapm bir aracn yanna gelindiinde ilk yaplmas gerekenlerden biri hangisidir? A) ekilmise el freni indirilmeli B) Hasta/yaral hemen aratan karlmal C) Aracn konta kapatlmal D) Hemen 110 aranmal E) Ara ters dnmse dzeltilmeli 39. lkyardmc kaza yerinin deerlendirilmesinde aadakilerden hangisini yapmaldr ? A) evrede etkisini srdren bir tehlike olup olmadn kontrol etmelidir. B) Kendi can gvenlii ile ilgili nlemleri almaldr. C) Kazazedelere kendisini tantmaldr. D) Olas patlama ve yangn riskine kar nlem almaldr E) Hepsi doru 40. Hangisi olay yerinin deerlendirilmesi srasnda yaplmas gereken ilerdendir ? A) Merakl kiiler olay yerinden uzaklatrlmaldr. B) Olay yerinde sigara iilmemelidir. C) Kazaya urayan ara mmknse gvenli bir yere alnmaldr. D) Olay yeri yeterince grnebilir ekilde iaretlenmelidir E) Hepsi doru 41. Olay yerinin deerlendirilmesiyle ilgili aadakilerden hangisi yanltr ? A) Yaralnn panie kaplmasn engellemek iin yarasn grmesine izin verilmelidir. B) Hasta scak tutulmaldr. C) Merakl kiiler olay yerinden uzaklatrlmaldr. D) Yardm ekibi gelene kadar olay yerinde kalnmaldr. E) Yaral yerinden oynatlmamaldr. 42. Gazdan zehirlenme olan bir odaya girildiinde ilk yaplmas gereken hangisidir ? A) Kap ve pencereler alp oda havalandrlmaldr. B) Hastann ABCsi deerlendirilmelidir. C) Hasta yaral yerinden oynatlmamaldr. D) Hastaya suni solunum uygulanmaldr. E) Hasta koma pozisyonuna getirilmelidir. 43. Hasta/yaralnn deerlendirilmesinin amac nedir? A) Hastalk yada yaralanmann ciddiyetini deerlendirmek B) lkyardm nceliklerini belirlemek C) Gvenli bir mdahale salamak D) Yaplacak ilkyardm yntemini belirlemek E) Hepsi doru. 44. Hasta/Yaralnn ilk deerlendirilmesinde ilk nce aadakilerden hangisi kontrol edilmelidir? A) Solunum yolu akl B) Solunum durumu C) Bilin durumu D) Kanama kontrol
17

E) Dolam durumu 45. lk deerlendirmesinde; bilinci kapal, solunumu olan bir yaralda daha sonra ilk yaplmas

gereken nedir ? A) Kalp masaj yaplr. B) Suni solunum yaplr. C) Koma pozisyonu verilir D) ok pozisyonu verilir E) kinci deerlendirmesi yaplr.
46. kinci deerlendirme srasnda yaral muayene edilirken hangi sra izlenmelidir ? A) Ba - boyun - gvde - kol ve bacaklar B) Kol ve bacaklar - ba - boyun - gvde C) Gvde - boyun - ba - kol ve bacaklar D) Ba boyun kol ve bacaklar - gs kafesi E) Ba - kol ve bacaklar - boyun - gvde 47. Bilinci ak olan bir hastann ikinci deerlendirmesinde ilk olarak ne yaplmaldr ? A) Ba boyun muayenesi B) Kendini tantma C) Solunum says ritmi ve derinlii kontrol edilir D) Vcut ss lm E) Yaralnn z gemiini sorma 48. Hasta yaralnn deerlendirilmesinde hangi ilemler yaplmaldr? A) evre gvenlii salanr. B) Bilin kontrol yaplr. C) Hava yolu akl salanr D) ilkyardmn ABC si deerlendirilir. E) Hepsi doru. 49. lkyardm uygulamas srasnda hava yolu akl nasl salanr ? A) Az ii kontrol edilir. B) Aza kr dal yaplr. C) Azdaki yabanc maddeler kartlr. D) Ba- ene pozisyonu verilir. E) Hepsi doru. 50. Solunum varl nasl deerlendirilir? A) Bak-dinle-hisset yntemi ile 5 sn dinlenir. B) Nabzna baklr. C) Vcut ssna baklr. D) yimisiniz diye sorulur. E) Yanndakilere sorulur. 51. Solunum varl nasl deerlendirilir? A) ksrp ksrmediine baklr. B) Bak-dinle-hisset yntemi ile 5 sn dinlenir. C) Hareket edip etmediine baklr. D) Yananda Hasta/Yaralnn nefesini hissetmeye alr. E) Hepsi doru.
18

52. Nabz nedir? A) Kalp atmlarnn atardamara yapt basntr. B) Kalp atmlarnn toplardamara yapt basntr. C) Nefes alma srasnda gsn ime miktardr. D) Kalp atmlarnn kapiller damarlar yapt basntr. E) Temel yaam desteinde gse uygulanan bas miktardr. 53. Hangisi ikinci deerlendirme aamalarndan biridir? A) Grerek bilgi edinme B) evre gvenliini salama C) Rentek yntemiyle yaraly tama D) Temel yaam destei uygulama E) 112ye bildirme 54. Hangisi ikinci deerlendirmede grerek bilgi edinme aamalarndandr? A) B) C) D) E)

Kendini tantr. Hasta/yaraln ismini renir ve adyla hitap eder. Ho grl ve nazik davranr. Hasta/Yaralnn endielerini gidererek rahatlatr. Hepsi doru.
55. Hangisi ikinci deerlendirmede batan aaya kontrol aamalarndandr? A) Bilin dzeyi, anlama, alglama kontrol edilir. B) Solunum says, ritmi, derinlii kontrol edilir. C) Nabz says, ritmi, iddeti kontrol edilir. D) Vcut veya cilt ss, nemi, rengi kontrol edilir. E) Hepsi doru. 56. Olay yeri gvenlii salanrken yaplmas sakncal olan nedir? A) Olay yeri yeterince grnr ekilde iaretlenmelidir. B) Merakl kiiler olay yerinden uzaklatrlmaldr. C) Hasta/yaralnn sigara imesine izin verilir D) Olay yerinde tekrar kaza olma riski ortadan kaldrlmaldr. E) Gaz varl sz konusu ise gerekli nlemler alnmaldr. 57. Aadakilerden hangisi yaam bulgularndan deildir? A) Bilin B) Solunum, dolam C) Vcut ss D) kan basnc E) Sindirim ve boaltm 58.

Aada belirtilen bilin durumlarnn hangisinde Hasta/Yaralya Koma Pozisyonu verilmelidir? A) Szl ve grltl uyarlara cevap verir B) Arl uyaranlara cevap verir C) Tm uyaranlara cevap verir D) Tm uyaranlara kar kapaldr E) Hibiri

59. lkyardmda vcut ss nereden alnr?

19

A) Alndan B) Koltuk altndan C) Azdan D) Kulaktan E) Ansten 60. Hangi vcut ss idealdir? A) 31,0 C alt B) 41-42 C st C) 34,5 C alt D) 36,5 C E) 38,0 C st 61. Bilinci olmayan Hasta/Yaralda aadakilerden hangisi yaplmaz? A) 112 aranr B) Nefes yolu alr C) Ba ene pozisyonu verilir D) Bak-Dinle- Hisset yntemi uygulanr E) Birka damla su verilmeye allr 62. Bilinci olmayan hasta da solunum varsa ikinci muayeneden sonra

aadakilerden hangisi

yaplr? A) Temel Yaam Destei verilir. B) ok Pozisyonu verilir. C) Koma Pozisyonu verilir. D) Hastann ayaklar 30 cm ykseltilir. E) Hastann kendine gelmesi beklenir.

- III TEMEL YAAM DESTE Solunum ve kalp durmas nedir? Solunum durmas: Solunum hareketlerinin durmas nedeniyle vcudun yaamak iin ihtiyac olan oksijenden yoksun kalmasdr. Hemen yapay solunuma balanmaz ise bir sre sonra kalp durmas meydana gelir. Kalp durmas: Bilinci kapal kiide kalbin pompalama grevini yapamamas durumudur. Kalp durmasna 5 dakika iinde mdahale edilmezse dokularn oksijenlenmesi bozulaca iin beyin hasar oluur. Temel Yaam Destei nedir? Hayat kurtarmak amac ile hava yolu akl salandktan sonra, solunumu ve/veya kalbi durmu kiiye yapay solunum ile akcierlerine oksijen gitmesini, d kalp masaj ile de kalpten kan pompalanmasn salamak zere yaplan ilasz mdahalelerdir. Bilinci kapal hastada Temel Yaam Desteine balamadan nce eer evrede biri varsa hemen 112 aratlmal, yoksa ilkyardmc kendi aramaldr. Boulma ve travma durumunda ilkyardmc yalnz ise 5 tur 30/2 yapldktan sonra kendisi yardm armaldr. Bebek ve ocuklarda da ilkyardmc yalnz ise 30/2 5 tur yapldktan sonra 112 aranr.
20

YETKNLERDE DI KALP MASAJI VE YAPAY SOLUNUM NASIL YAPILIR 1. lkyardmc kendisinin ve hasta/yaralnn gvenliinden emin olmaldr. 2. Hasta/yaralnn omuzlarna hafife dokunarak ve iyi misiniz diye sorarak bilinci kontrol edilir, eer bilinci yok ise: 3. Tbbi yardm istenir (112) 4. Hasta/yaral sert bir zemin zerine yatrlr. 5. Hasta/yaralnn yanna diz klr. 6. Hasta/yaralnn kravat, kemer ve yakas alr.
7. 8. 9. 10.

Az iini kontrol ederek hava yolu tkanklna neden olan cisim varsa kartlr (kr dal yaplr) Hava yolunu amak iin bir elini hasta/yaralnn alnna, dier elinin parmak ular enesinin altna yerletirilir ene kemiinin uzun kenar yere dik gelecek ekilde ba geriye doru eilir (Ba-ene pozisyonu) Hasta/yaralnn solunum yapp yapmadn Bak-Dinle-Hisset yntemi ile 5 saniye sre ile kontrol edilir.

Gs kafesinin solunum hareketleri gzlemlenir, Eilerek yzn hastann azna yaklatrarak solunum dinlenir ve soluu yananda hissetmeye allr, Eli ile gs kafesinin hareketleri hissedilmeye allr,

11.

Soluk alp vermiyorsa alnnn zerine koyulan elin ba ve iaret parman kullanarak Hasta/yaralnn burnu kapatlr,

12. Ba geriye doru eilmi pozisyonda iken Hasta/yaralnn azn iine alacak ekilde azna yerletirilir,
13.

Eer solunum yoksa hasta/yaralnn gsn ykseltmeye yarayacak kadar her biri 1 saniyenin zerinde 2 kurtarc nefes verilir, havann geriye kp kmad kontrol edilir,

14. Kalp bass uygulamak iin gs kemiini ortalayarak (gs kemiinin st ve alt ucunun ortas) gsn merkezi tespit edilir,
15. 16. 17. 18. 19. 20. 21.

Bir elin topuu gsn merkezine yerletirilir, Dier elini bu elin zerine yerletirir, Her iki elin parmaklarn birbirine geirir, Parmaklar gs kafesiyle temas ettirmeden, dirsekleri bkmeden, gs kemii zerine vcuda dik olacak ekilde tutulur, Gs kemii 4-5 cm aa inecek ekilde (yandan bakldnda gs yksekliinin 1/3 kadar) bas uygulanr, bu ilem dakikada 100 uygulanr, Hasta/yaralya 30 kalp masajndan sonra 2 solunum yaptrlr (30:2) Temel yaam desteine hasta/yaralnn yaamsal refleksleri veya tbbi yardm gelinceye kadar kesintisiz devam edilmelidir.

NOT 1: Suda boulmalarda; eer ilkyardmc yalnz ise 30:2 kalp bass uygulamasnn 5 tur tekrarndan sonra 112 aranr.
21

 Temel yaam destei yaplrken ya nemli bir faktrdr. Orta ya ve zerindeki bir hastada lm nedenlerinin banda ventrikler fibrilasyon gelmektedir. Byle bir durumda olay yerine gelen 112 ekibi defibrilasyon yaparak hastay kurtarma ansn artrabilir. Bu nedenle sratle 112yi aramak son derece nemlidir. 1-1-2 OCUKLARDA (1-8 YA) DI KALP MASAJI VE YAPAY SOLUNUM NASIL YAPILIR? 1. lkyardmc kendisinin ve hasta/yaralnn gvenliinden emin olmaldr. 2. ocuun omuzlarna hafife dokunarak ve iyi misiniz diye sorarak bilinci kontrol edilir. ocuun bilinci yoksa ve evrede birileri varsa 112 aratlr. lkyardmc yalnz ise; 30:2 gs bassnn 5 tur uygulamasndan sonra 112 aranr. 3. ocuk sert bir zemin zerine yatrlr. 4. ocuun skan giysileri gevetilir. 5. Az ii kontrol edilerek varsa yabanc cisimler temizlenir,
6. 7. 8.

Hava yolunu amak iin bir elini hasta/yaralnn alnna, dier elinin parmak ularyla enesinden tutarak geriye hafife iterek solunum yolunun almas salanr. ocuun solunum yapp yapmad Bak-Dinle-Hisset yntemi ile 5 saniye sre ile kontrol edilir. Soluk alp vermiyorsa ilkyardmc alnnn zerine koyduu elin ba ve iaret parman kullanarak Hasta/yaralnn burnunu kapatr,

9. Ba geriye doru eilmi pozisyonda iken ilkyardmcnn az hasta/yaralnn azn iine alacak ekilde yerletirilir,
10. 11.

Eer solunum yoksa ocuun gsn ykseltmeye yarayacak kadar her biri 1 saniyenin zerinde 2 kurtarc nefes verilir, havann geriye kp kmad kontrol edilir, Kalp bassn uygulamak iin gs kemii ortalanarak (gs kemiinin st ve alt ucunun ortas) gsn merkezi tespit edilir,

12. Bir elin topuu gsn merkezine yerletirilir (ocuk yetikin grnmndeyse yetikinlerde olduu gibi iki el ile kalp bass uygulanr.) 13. Parmaklar gs kafesiyle temas ettirilmeden, dirsei bkmeden, gs kemii zerine vcuda dik olacak ekilde elin topuu yerletirilir.
14. 15. 16. 17.

Gs kemii 2,5-3 cm aa inecek ekilde (yandan bakldnda gs yksekliinin 1/3 kadar) bas uygulanr, ocuklarda bas uygulamasn dakikada 100 bas olacak ekilde ritimle uygulanr, Hasta/yaral ocua 30 kalp bassndan sonra 2 solunum olacak ekilde (30:2) uygulama yaplr Temel yaam desteine ocuun yaamsal refleksleri veya tbbi yardm gelinceye kadar kesintisiz devam edilmelidir.

BEBEKLERDE (0-1 YA) DI KALP MASAJI VE YAPAY SOLUNUM NASIL YAPILIR? 1. lkyardmc kendisinin ve bebein gvenliinden emin olmaldr. 2. Bebein ayak tabanna hafife vurularak bilin durumu kontrol edilir.
3.

Bebein bilinci yoksa ve evrede birileri varsa (112) aratlr.

22

4.

Az ii kontrol edilerek varsa yabanc cisim temizlenir. Solunum yolunun almas iin bebein az ii kontrol edilir. Grnen bir ey varsa el cmbz gibi yaplp alnr. Grnmyorsa kr dal yaplmaz! Daha sonra bebee Ba-ene pozisyonu verilir (bebein ba hafife itilir). Ban fazla gerdirilmesi solunum yollarn tkayp olumsuz sonular yaratabileceinden baa hafif bir eim vermek son derece nemlidir!

5. Bebein skan giysileri gevetilir. 6. lkyardmcnn bir eli bebein alnna konulur, dier elinin iki parma ile ene yukar itilerek hafife bebein ba geriye doru itilir.
7. 8. 9. 10.

Bebein solunum yapp yapmad Bak-Dinle-Hisset yntemi ile 5 saniye sre ile kontrol edilir. Bebein solunumu yoksa, ilkyardmc az dolusu nefes alr ve azn bebein az ve burnunu iine alacak ekilde yerletirir. Bebein gsn ykseltmeye yarayacak kadar her biri 1 saniyenin zerinde 5 kurtarc nefes verilir ve havann geriye kp kmad kontrol edilir, Kalp bass uygulamak iin bebein (iki meme bann altndaki hattn orta noktas gs merkezini oluturur) gs merkezi tespit edilir. iki parmakla gs kemii 1-1,5 cm inecek ekilde (yandan bakldnda gs yksekliinin 1/3 kadar) bas uygulanr, Bebeklerde bu bas uygulamasn dakikada 100 bas olacak ekilde ritimle uygulanr, Hasta/yaral bebee 30 kalp bassndan sonra 2 solunum olacak ekilde (30:2) uygulama yaplr Temel yaam desteine bebein yaamsal refleksleri veya tbbi yardm gelinceye kadar kesintisiz devam edilmelidir.

11. lkyardmcnn bir elinin orta ve yzk parma bebein gs merkezine yerletirilir.
12. 13. 14. 15.

Hava yolu tkankl nedir? Akcierlere oksijen gitmesini salayan hava yolunun, solunumu gerekletirmek iin gerekli havann geiine engel olacak ekilde tkanmasdr. Tkanma tam tkanma yada ksmi tkanma eklinde olabilir. Hava yolu tkankl belirtileri nelerdir? Tam tkanma belirtileri: Hasta/yaral nefes alamaz 1. Hasta/yaral Ac eker, ellerini boynuna gtrr (Uluslar Aras Boulma areti) 2. Hasta/yaral konuamaz,
23

Hasta/yaralnn balangta bilinci aktr ve ksa srede tkanklk giderilmezse uur kayb ve lm geliir, 4. Hasta/yaralnn rengi morarmtr.
3.

Bu durumda Heimlich Manevras (=Karna bas uygulama) yaplr . Ksmi tkanma belirtileri:
1. 2. 3.

Hasta/yaral ksrr, Hasta/yaral nefes alabilir, Hasta/yaral konuabilir,

Bu durumda hastaya dokunulmaz, ksrmeye tevik edilir. TAM TIKANIKLIK OLAN KLERDE HEMLCH MANEVRASI (=KARINA BASI UYGULAMA) NASIL UYGULANIR? Bilinci yerinde olan(=bilinci ak) kiilerde Heimlich manevras:
1.

Hasta ayakta yada oturur pozisyonda olabilir, Bir elin ba parma midenin st ksmna, gs kemii altna gelecek ekilde yumruk yaparak konur. Dier el ile yumruk yaplan el kavranr,

2. Arkadan sarlarak gvdesi kavranr,

3.

4. Kuvvetle arkaya ve yukar doru bastrlr, 5. Bu hareket 5-7 kez yabanc cisim kncaya kadar tekrarlanr,
6. 7.

Solunum deerlendirilir, Tbbi yardm istenir (112).

Tam tkanklk olan bebeklerde hava yolunun almas (*) : 1. Bebek ilkyardmcnn bir kolu zerine ters olarak yatrlr,
2.

Baparmak ve dier parmaklarn yardmyla bebein enesi kavranarak ba-ene pozisyonu korunur. Boynu zedelenmeden tutulur ve yzst pozisyonda ne doru eilir,

3. 5 kez el bileinin i ksm ile bebein srtna krek kemiklerinin arasna hafife vurulur, 4. Dier kolun zerine ba elle kavranarak srtst evrilir, 5. Yabanc cismin kp kmadna baklr, 6. kmadysa ba gvdesinden aada olacak srtst ekilde tutulur,
7.

5 kez iki parmakla gs kemiinin alt ksmna kalp bass yaplan noktaya eik bir ekilde iki parmakla bask uygulanr, Tbbi yardm istenir (112).

8. Yabanc cisim kana kadar devam edilir,

9.

* Bebek ok kk ise yukarda anlatlan uygulamalar yaplr. Ancak dier hallerde erikinlerde yaplan Heimlich Manevras uygulamalar ile ayndr. Ksmi tkanklk olan kiilerde nasl ilkyardm uygulanr? Eer kiinin hava yolunda yeterli hava giri k mevcutsa, kazazede ksrmeye tevik edilmeli, yakndan izlenmeli ve baka bir giriimde bulunulmamaldr. Kazazedenin henz ayakta durabildii bu dnemde onun arka tarafnda yer alnmaldr. 1. Bu durumda, kazazede ncelikle bulunduu pozisyonda braklmaldr.
24

2.

Kazazedenin solunum ve ksr zayflarsa yada kaybolursa ve morarma saptanrsa derhal giriimde bulunulmaldr.

3. Belirgin bir yabanc cisim, yerinden km veya gevemi takma dileri varsa bunlar yerinden karlr. 4. Eer yabanc cisim grlemiyorsa ve hastann durumu ktye gidiyorsa yukarda tam tkanmada anlatlan uygulamalara balanr. (*) Yukardaki bilgiler sadece ilkyardm eitmenleri iin verilmi olup bebeklerde havayolunun almas iin gerekli olan giriimler ve hareketler ilkyardmclara retilmeyecektir.

63. Tek kii ile yetikin bir hastada kalp - akcier canlandrmas uygulamas srasnda verilmesi

gereken soluk ile kalp masaj says ne olmaldr? A) 5 soluk - 1 kalp masaj B) 2 soluk - 30 kalp masaj C) 5 soluk- 15 kalp masaj D) 1 soluk - 10 kalp masaj E) 2 soluk - 5 kalp masaj
64. Suda boulmalarda, bebek ve ocuklarda ilkyardmc yalnz ise 30/2 ka tur yapldktan sonra

kendisi yardm armaldr? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

65. Aadaki klardan hangisinde Temel Yaam Destei uygulamas srasnda yaplan d kalp

masaj bass ekli doru olarak verilmitir? Yetikinler ocuklar Bebekler A) Tek elle ki parmakla ift elle B) ift elle iki parmakla Tek elle C) ift elle ift elle Tek elle D) ift elle Tek elle ki parmakla E) ki parmakla ift elle Tek elle
66. Bebek veya ocuk bir hastada kalp - akcier canlandrmas uygulamas srasnda verilmesi

gereken soluk ile kalp masaj says ne olmaldr? A) 5 soluk - 1 kalp masaj B) 2 soluk - 30 kalp masaj C) 2 soluk - 15 kalp masaj D) 1 soluk - 10 kalp masaj E) 1 soluk - 5 kalp masaj
67. Bebeklerde baa pozisyon verirken hangisine dikkat edilmelidir.
25

A) Hafif bir ba-ene pozisyonu verilmelidir. B) Ba ne doru eilmelidir C) Ba yan evrilmelidir. D) Ba 90 derece dik olmaldr. E) Burun kapatlmaldr. 68. Bak-Dinle-Hisset srasnda solunum en fazla ka saniye dinlenmelidir? A) 2 B) 5 C) 10 D) 20 E) 30 69. Bebeklerde yapay solunum yaplrken nereye hava flenir ? A) Sadece azna B) Sadece azna az dolusu C) Sadece burnuna D) Azna ve burnuna birlikte E) Sadece burnuna az dolusu 70. Solunum hareketlerinin durmas nedeniyle vcudun yaamak iin ihtiyac olan oksijenden

yoksun kalmasna ne isim verilir? A) Solunum durmas B) Havale C) ok D) Kalp durmas E) Koma
71. Hayat kurtarmak amac ile hava yolu akl salandktan sonra, solunumu ve / veya kalbi

durmu kiiye yapay solunum ile akcierlerine oksijen gitmesini, d kalp masaj ile de kalpten kan pompalanmasn salamak zere yaplan ilasz mdahaleye ne isim verilir ? A) leri Yaam Destei B) Suni solunum C) Rentek D) Temel Yaam Destei E) D kalp Masaj
72. Yaral bir insanda solunum nasl deerlendirilir ? A) Bak-Dinle-Hisset yntemiyle B) Hastann azna baklarak C) Vcut ssna baklarak D) ah damarndan nabza baklarak E) RENTEK Yntemiyle

73. Bak-Dinle-Hisset yntemiyle solunumu deerlendirilen ve solunumu olmad anlalan yetikin

bir hastaya ilk olarak ne yaplmaldr ? A) 30 defa d kalp masaj B) 2 kurtarc soluk C) 5 kurtarc soluk verilir
26

D) hastaya ok pozisyonu verilir. E) Hasta koma pozisyonuna getirilmelidir 74. Yetikinlerde d kalp masaj srasnda gs kemii ka santimetre aaya kmelidir ? A) 1-3 cm B) 2-5 cm C) 4-5 cm D) 5-6 cm E) 5-7 cm 75. Yetikin ve ocuklarda d kalp masaj dakikada ka bas olacak ekilde uygulanr ? A) 30 B) 60 C) 80 D) 100 E) 120 76. Bir yan altndaki bebeklerde gs kemiinde belirlenen noktaya d kalp masaj aadaki

tekniklerin hangisiyle uygulanr ? A) Bir elin topuu ile B) ki elin topuu ile C) ki elle D) Tek parmakla E) ki parmakla
77. Azdan aza yapay solunumla ilgili verilenlerden doru olan hangisidir? A) Erikinlerde az ve buruna birlikte flenir. B) Erikinlerde az dolusu hava flenir. C) Bebeklerde az ve buruna birlikte flenir. D) Bebeklerde mmkn olduu kadar ok hava flenir. E) Erikinlerde verilen her soluktan sonra 10 saniye bak dinle hisset yaplr. 78. Bebeklerde Temel Yaam Destei (TYD) ile ilgili verilen klardan hangisi yanltr ? A) Bebeklerde bilin kontrol ayak tabanna vurularak yaplabilir. B) Bebeklerde ilkyardmc yalnz ise nce 112 yi aramaldr. C) Bebeklerde az ii kontrolnde kr dal yaplmaz. D) Ba ene pozisyonu verilirken yetikinlerde olduu kadar dik olmaz. E) Bebeklerde TYD, 5 kurtarc soluk verildikten sonra 30 d kalp masaj 2 solunum olarak

uygulanr.
79. Temel Yaam Desteinde bebek ile ilgili aklamalardan hangisi dorudur ? A) Kurtarc soluk 2 olmaldr. B) Nefes az dolusu, az ve burnu iine alacak ekilde verilir. C) Gs kafesi 2,5-5 cm ktrlr. D) Kalp masaj tek elle yaplr. E) Kalp masaj ve suni solunum 5/1 olacak ekilde yaplr.

27

80. D kalp masaj ve yapay solunuma ne zaman son verilir? A) 10 dakika yapldktan sonra B) Salk ekibi gelince C) 30 dakika yapldktan sonra D) 5 tur yaptktan sonra E) Polis gelince 81. Trafik kazasnda ara iinde bilinci ak, grnr bir kanamas ve kr olmayan bir hastaya,

olay yerinde bir tehlike yoksa, ilkyardmda ne yaplmaldr? A) Koma pozisyonu verilir. B) Hasta hemen Rentek yntemiyle aratan karlr C) Salk ekipleri gelene kadar hastann yannda kalp endieleri giderilir. D) Suni solunum ve d kalp masaj yaplr. E) Hasta en yakn hastaneye tanr.
82. Yetikinlerde Temel Yaam Destei uygulanrken aadakilerden hangisi yaplmaz? A) Suni solunum B) D kalp masaj C) Aza kr dal D) Ba ene pozisyonu verilir. E) Hasta yar oturur pozisyona getirilir. 83. Bebeklerde Temel Yaam Destei uygulanrken aadakilerden hangisi yaplmaz? A) Suni solunum. B) D kalp masaj. C) Azdan cmbz yntemiyle yabanc cisim karlr. D) Aza kr dal yaplr. E) Baa ene pozisyonu. 84. lkyardm uygulamas srasnda ocuk kimlere diyoruz ? A) 1-2 ya arasna B) 2-5 ya arasna C) 1-8 ya arasna D) 5-10 ya arasna E) 1-12 ya arasna 85. Solunum yolu tam olarak tkanm bir kiide aadakilerden hangisi grlr? A) ksrr B) Derin nefes alr C) Konuamaz D) Konuabilir E) Karn ars olur 86. Solunum yolu ksmi olarak tkanm bir kiide aadakilerden hangisi grlr? A) ksrr B) Nefes alamaz C) Konuamaz D) Rengi morarmtr. E) Karn ars olur

28

87. Hava yolunun, solunumu gerekletirmek iin gerekli havann gemesine engel olacak ekilde

tkanmasna ne isim verilir ? A) Kalp durmas B) Kalp krizi C) Solunum durmas D) Hava yolu tkankl E) Hava embolisi
88. Hava yolunda tam tkanklk olan bilinci ak bir hastaya ilkyardmda ne yaplmaldr ? A) Karna bas uygulanr (Heimlich manevras) B) Kalp masaj yaplr C) Hasta ksrtlr D) Koma pozisyonu verilir E) ok pozisyonu verilir 89. Hava yolunda ksmi tkanklk olan bir hastaya ilkyardmda ne yaplmaldr ? A) Karna bas uygulanr B) Kalp masaj yaplr C) Koma pozisyonu verilir D) ok pozisyonu verilir. E) Hastaya dokunulmaz, ksrmeye tevik edilir. 90. Bilinci ak bebekte hava yolunda tam tkanklk varsa ilkyardmda ne yaplmaldr ? A) 5 kez srta vuru, 5 kez gs kemiine bas uygulanr. B) Kalp masaj yaplr. C) Dokunulmaz ksrtlr. D) Koma pozisyonu verilir. E) Hastaya dokunulmaz, ksrmeye tevik edilir. 91. Yetikinlerde yaplan d kalp masajyla ilgili yazlanlardan hangisi dorudur? A) Kalp masaj tek elle yaplr. B) Kalp masaj yaplrken hastaya uzak durulmaldr. C) 1-1.5 cm bas uygulanr. D) Gse bask uygulanrken kollar bklmeden vcut arlyla bask uygulanr. E) Kalp masaj gs kemiinin altna uygulanr. 92. Solunumu ve kalbi durmu kiiye 5 dakika iinde mdahale edilmezse ne olur? A) Kendisi solumaya balar. B) Dokularn oksijenlenmesi bozulaca iin beyin hasar balar. C) Hibir ey olmaz. D) Hasta oka girer. E) Gs ars balar. 93. Yetikinde travma ve boulma durumunda ilkyardmc yalnzsa 112 ne zaman aranr? A) Hemen aranr. B) 15 dakika temel yaam destei uyguladktan sonra aranr. C) 5 tur temel yaam destei uyguladktan sonra aranr. D) 2 kurtarc soluktan sonra aranr.
29

E) 1 tur temel yaam destei uyguladktan sonra aranr. 94. Yetikin bir hastada boulma ve travma deilse ve ilkyardmc yalnzsa 112 ne zaman aranr? A) Bilin kontrol yapmadan hemen aranr. B) Bilin kontrolnden sonra aranr. C) 2 kurtarc soluktan sonra arar D) 1 tur temel yaam destei uyguladktan sonra aranr. E) 5 tur temel yaam destei uyguladktan sonra aranr. 95. Ba ene pozisyonu verirken nelere dikkat edilmelidir. A) Bir el alnda, dier elin iki parma enede olmaldr. B) Alt ene yere 90 derece dik olmaldr. C) Ba geriye doru itilir D) ok dikkatli ve hassas davranmaldr. E) Hepsi yaplr. 96. Ba ene pozisyonunun amac nedir? A) Kalbi altrmak. B) Kiiyi beslemek iin azn amak. C) Kr dal yapmak D) Solunum yolunu kapatarak soluk borusuna bir ey kamasn nlemek. E) Dil kknn soluk borusunu kapatmasn nleyerek havayolunu amak. 97. Az ii kontrol ne zaman yaplr? A) Bilin kontrolnden nce. B) Kalp masajndan nce. C) Ba ene pozisyonundan sonra. D) Bilin kontrolnden sonra E) kinci deerlendirmeden nce. 98. Az ii kontrol ne amala yaplr? A) En son ne yediini anlamak iin. B) Dilerini saymak iin C) Yaralnn alkol alp almadn anlamak iin D) Az iinde bulunabilecek materyallerin solunum yolunu tkamamas iin. E) Dilerini fralama skln anlamak iin. 99. Yetikinlerde yapay solunum iin aadakilerden hangisini yapmak gerekmez? A) Hastaya ba-ene pozisyonu verilir. B) Hastann burun delikleri kapatlr. C) lkyardmc hastann azn kendi az iine alr. D) lkyardmc kendini korumak iin ince bir tlbent vs. kullanmaldr. E) lkyardmc bir eliyle hastann nabzn tutar. 100. Yetikinlerde yapay solunum iin aadakilerden hangisini yapmak gerekir? A) lkyardmc kendini korumak iin ince bir tlbent vs. kullanmaldr. B) Hastann ayaklarn 30 cm yukar kaldrmak gerekir. C) Hastaya koma pozisyonu vermek gerekir. D) Hastaya ok pozisyonu vermek gerekir. E) Hastay yar oturur pozisyonda tutmak gerekir.

30

101. Yetikinlerde yapay solunum iin aadakilerden hangisini yapmak gerekir? A) Hastann akcierlerine 400-600 ml hava gidecek kadar flenmelidir. B) fleme gs kaldracak kadar olmaldr. C) Her fleme 1 saniyeden uzun srmelidir. D) Hava gitmiyorsa Ba-ene pozisyonu dzeltilmelidir. E) Hepsi doru. 102. Yetikinde yapay solunum srasnda hava gitmiyorsa ilk olarak ne yapmak gerekir? A) Karna bas uygulamak gerekir. B) Gse bas uygulamak gerekir. C) Takma dileri kartlr. D) Ba-ene pozisyonunu dzeltmek gerekir. E) ok kuvvetli flemek gerekir. 103. Hangi durumlarda azdan buruna solunum yaptrlabilir? A) lkyardmc ocuksa ve az kkse. B) Yaralnn az ok paralanmsa C) enesi kilitlenmise. D) Yaral bebekse. E) Hepsi doru. 104. Bir kazazedede yaam belirtisi ve solunum yoksa ilk olarak ne yaplmaldr? A) Ailesine haber verilmelidir. B) 188 aranmaldr. C) Koma pozisyonu verilerek 112 aranr D) 2 kurtarc soluk verilmelidir. E) Kalp masajna balanmaldr. 105. Bir kazazedede yaam belirtisi ve solunum yoksa 2 kurtarc soluk verildikten sonra ne

yaplmaldr? A) Ailesine haber verilmelidir. B) 188 aranmaldr. C) 30 kalp masaj yaplr. D) 2 kurtarc soluk verilmelidir. E) Koma pozisyonu verilmelidir.
106. Yetikinlerde kalp bass nereye yaplr? A) Karnda gbein 3 parmak stne. B) Sol kaburga kemiklerinin zerine C) man tahtasnn (gs kemii) ortasna. D) man tahtasnn (gs kemii) alt ucuna. E) man Tahtasnn (gs kemiinin) st ucuna. 107. Yetikinlerde kalp bassnn etkili ve doru yaplabilmesi iin aadakilerden hangisi yanl

uygulamadr? A) Kalp bass gsn ortasna yaplmaldr. B) Dakikada 100 bas olacak ekilde bas uygulanmaldr. C) ki el birbirine kenetlenerek bas uygulanmaldr. D) Eller sabit tutulmal ve parmaklar gs kafesine dememelidir. E) Dirsekler bklmeli, hasta /yaralnn vcuduna dik olmamaldr.
108. Yetikinlerde Kalp bass srasnda gs kafesi ne kadar ktrlmelidir?
31

A) Gs kafesinin 1/2 si kadar B) Gs kafesinin 1/3 kadar C) Gs kafesinin 1/4 kadar D) Gs kafesinin 1/5 i kadar E) Gs kafesinin 2/4 kadar 109. Kalp bass nasl olmaldr? A) Ritmik olmaldr. B) Dakikada 100 bas olacak ekilde olmaldr. C) 2 yapay solunumun arkasndan 30 kalp masaj olmaldr. D) Gs kafesinin 1/3 kadar ktrlmelidir. E) Hepsi doru. 110. 1 yan altndaki bebeklerde kalp bass nasl olmaldr? A) man tahtasnn alt ucuna olmaldr. B) Meme balarndan geen hayali izginin iman tahtasn kestii noktann hemen altna

olmaldr.
C) Meme balarndan geen hayali izginin sol tarafna olmaldr. D) Gs kemii 2-5cm kecek ekilde bas uygulanmal. E) Srta 5 vuru eklinde olmaldr. 111. 1 yan altndaki bebeklerde kalp bass nasl olmaldr? A) Gs kemiinin ortasna yaplmal. B) Dakikada 100 bas olacak ritimde yaplmal C) ki parmakla yaplmal. D) Gs kemii 1-1,5 cm kecek ekilde olmal. E) Hepsi doru. 112. 1-8 ya ocuklarda kalp bass nasl olmaldr? A) Gs kemiinin ortasna yaplmal. B) Tek elle yaplmal. C) Dakikada 100 bas olacak ritimde yaplmal. D) Gs kemii 2,5-5 cm kecek ekilde olmal. E) Hepsi doru. 113. ocuklarda iki ilkyardmc ile kalp bass/solunum oran nedir? A) 15/2 B) 30/2 C) 5/1 D) 15/5 E) 10/2 114. ocuklarda kurtarc soluk katr? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 10 115. ocuklarda bilin kontrol nasl yaplr? A) Ayak tabanna hafife vurarak. B) Topuklarn skarak.
32

C) Parman bkerek. D) Omuzlarn hafife sarsp iyimisiniz diyerek. E) Yanaklarna hafife dokunarak. 116. ocuklarda tek ilkyardmc varsa 112 ne zaman aranr? A) Olay duyar duymaz. B) 5 kurtarc soluktan hemen sonra. C) Bilin kontrol yapldktan sonra. D) 5 tur temel yaam destei uygulandktan sonra. E) 1 tur temel yaam destei uygulandktan sonra. 117. Bilinci kapal bir ocukta ilk olarak ne yaplmaldr? A) Kalp masaj. B) Kurtarc soluk. C) Koma pozisyonu verilir. D) Az ii kontrol. E) Yanmzda biri varsa 112 aratlr. 118. ocuklarda solunum nasl deerlendirilir? A) Rentek manevras ile. B) Heimlich manevras ile. C) Bak-dinle-hisset yntemi ile. D) Vcut ssna baklarak. E) Karna baklarak. 119. ocukta solunum ve canllk belirtisi yoksa ne yaplr? A) Hemen Temel yaam destei uygulanr. B) Hemen Heimlich manevras uygulanr. C) Hemen Rentek manevras uygulanr. D) Hemen bilin kontrol yaplr. E) Hemen Kalp bass uygulanr. 120. ocuklarda kalp bas noktas nasl belirlenir? A) Yetikinlerde olduu gibi. B) Bebeklerde olduu gibi. C) man tahtasnn alt ucundan. D) man tahtasnn st ucundan. E) Sol meme bann altndan. 121. Bebeklerde az ii kontrol nasl yaplr? A) Elle kr dal yaplr. B) ki parmakla kr dal yaplr. C) En kk parmakla kr dal. D) Az iine baklmaz. E) Az iine baklr grnen bir ey varsa alnr. 122. Bebee ba-ene pozisyonu verilirken ba ne kadar geri itilmelidir? A) Alt ene yere 90 derece olacak ekilde B) Alt ene yere 80 derece olacak ekilde C) Alt ene yere 70 derece olacak ekilde D) Solunum yolu dzleecek ekilde hafif bir eim verilir.
33

E) Kesinlikle dokunulmaz. 123. Bebeklerde 112 ne zaman aranr? A) lkyardmc yalnzsa hemen aranr. B) lkyardmc yalnzsa 2 kurtarc soluktan sonra aranr. C) Etrafta biri varsa 5 tur temel yaam destei uyguladktan sonra aranr. D) lkyardmc yalnzsa 5 tur temel yaam destei uyguladktan sonra aranr. E) lkyardmc yalnzsa 1 tur temel yaam destei uyguladktan sonra aranr. 124. Bebeklerde kalp bass uygularken nelere dikkat edilmelidir? A) ki parmakla yaplmaldr. B) Bas miktar 1-1.5 cm olmaldr. C) Parmaklar birbirine eit ve bitiik olmaldr. D) Parmaklar gse dik olmaldr. E) Hepsi doru. 125. Hangisi tam tkanma belirtisi deildir? A) Nefes alamaz. B) Ac eker gibi elini boynuna gtrr. C) Su iebilir. D) Konuamaz. E) Rengi morarmtr. 126. Solunum yolu tam tkanm ve bilinci ak kiiye ne yaplr? A) ksrmeye tevik edilir. B) Su verilir. C) Srtna vurulur. D) Heimlich manevras(Karna bas) uygulanr. E) Rentek Manevras uygulanr. 127. Solunum yolu tam tkanm ve bilinci kapal kiiye ne yaplr.? A) ksrmeye tevik edilir. B) Temel yaam desteine balanr. C) Kalp masaj yaplr. D) Heimlich manevras(Karna bas) uygulanr. E) Srtna vurulur. 128. Heimlich manevras (Karna bas) yetikinlerde nereye uygulanr? A) man tahtasnn ortasna B) man tahtasnn alt ucuna C) Midenin altna D) man tahtas ile gbek arasna E) Gbek altna 129. ocuklarda solunum yoluna yabanc cisim kamasnda tam tkanma varsa ne yaplr? A) ksrmeye tevik edilir. B) Su verilir. C) Ekmek yedirilir. D) Heimlich manevras(Karna bas) uygulanr. E) Rentek Manevras uygulanr.

34

130. Solunum yolu ksmi tkanm kiiye ne yaplr? A) ksrmeye tevik edilir. B) Su verilir. C) Temel Yaam Destei uygulanr. D) Heimlich manevras(Karna bas) uygulanr. E) Rentek Manevras uygulanr. 131. Solunum yolu tam tkanm kiiye ne yaplr? A) Hemen kiinin arkasnda sarlarak gvdesi kavranr. B) Kuvvetle arkaya ve yukarya bastrlr. C) Solunum deerlendirilir. D) Tbbi yardm istenir. E) Hepsi doru. 132. Bilinci kapal bir bebekte havayolu tam tkanmsa ne yaplr? A) Heimlich manevras uygulanr. B) Srta 5 vuru uygulanr. C) Gs kemiine 5 bas uygulanr. D) Temel yaam destei uygulanr. E) Karna bas uygulanr. 133. Bilinci ak bir bebekte havayolu tam tkanmsa ne yaplr? A) Su iirilir. B) Srta 5 vuru gs kemiine 5 bas uygulanr. C) Temel yaam destei uygulanr. D) Heimlich manevras uygulanr. E) Karna bas uygulanr. 134. Bilinci kapal bir bebekte hava flediimiz halde gitmiyorsa ne yapmak yanl olur? A) Ba- ene pozisyonunu dzeltmelidir. B) Az iini tekrar kontrol etmelidir. C) flediimiz hava miktar az dolusu olmal. D) Srta 5 vuru gs kemiine 5 bas uygulanmaldr. E) Temel yaam destei uygulanmaldr. 135. Kalp durmasna ne kadar srede mdahale edilmezse doku hasar oluur? A) 3 dakika B) 5 dakika C) 10 dakika D) 15 dakika E) 30 dakika 136.

lkyardmcnn yalnz olduu hangi durumda Temel Yaam Desteinin 5 tur yaplmas beklenmeksizin 112 aranr? A) Boulmalarda B) Travmalarda C) TYD yaplmas gereken kiinin yetikin olmas durumunda D) TYD yaplmas gereken kiinin bebek olmas durumunda E) TYD yaplmas gereken kiinin ocuk olmas durumunda

137. Ba ene Pozisyonu neden verilir?

35

A) Dolam dzenlemek iin B) Aza kr dal yapmak iin C) Hava yolu akln salamak iin D) Sindirim Sistemini dzenlemek iin E) Kusturmak iin 138. Yapay Solunum aadaki hangi durumda yaplmaz? A) Bilin kapal ancak soluk hissediliyorsa B) Ksmi tkanklkta C) Bak- Dinle- Hisset yapmadan D) Hasta /Yaral kendine gelmi ise E) Hepsi doru.

- IV KANAMALARDA LKYARDIM Kanama nedir? Damar btnlnn bozulmas sonucu kann damar dna (vcudun iine veya dna doru) doru akmasdr. Kanamann ciddiyeti aadaki durumlara baldr: Kanamann hzna, Vcutta kann akt blgeye, Kanama miktarna, Kiinin fiziksel durumu ve yana

Ka eit kanama vardr? Vcutta kann akt blgeye gre 3 eit kanama vardr : D kanamalar: Kanama yaradan vcut dna doru olur. kanamalar: Kanama vcut iine olduu iin gzle grlemez. Doal deliklerden olan kanamalar:Kulak, burun, az, ans, reme organlarndan olan kanamalardr. Kanama arter, ven yada klcal damar kanamas olabilir. Arter kanamalar kalp atmlar ile uyumlu olarak kesik kesik akar ve ak renklidir. Ven kanamalar ise koyu renkli ve sznt eklindedir. Klcal damar kanamas kk kabarcklar eklindedir. Kanamann deerlendirilmesinde, ok belirtilerinin izlenmesi ok nemlidir. Kanamalarda ilkyardm uygulamalar nelerdir? D kanamalarda ilkyardm:
1. 2.

Hasta/yaralnn durumu deerlendirilir (ABC), Tbbi yardm istenir (112),

3. Yara yada kanama deerlendirilir, 4. Yara zerine dorudan bask uygulanr.

36

5. Kanayan yer zerine temiz bir bezle bastrlr, 6. Kanama durmazsa ikinci bir bez koyarak basnc arttrlr, 7. Gerekirse bandaj ile sararak basn uygulanr, 8. Kanayan blge yukar kaldrlr, 9. Kanayan yere en yakn basn noktasna bask uygulanr,
10.

ok sayda yaralnn bulunduu bir ortamda tek ilkyardmc varsa, yaral g koullarda bir yere tanacaksa, uzuv kopmas varsa ve/veya bask noktalarna bask uygulamak yeterli olmuyorsa turnike uygulanr,

11. ok pozisyonu verilir, 12. Sk aralklarla (2-3dakikada bir) yaam bulgular deerlendirilir, 13. Kanayan blge darda kalacak ekilde hasta/yaralnn st rtlr, 14. Yaplan uygulamalar ile ilgili bilgiler (turnike uygulamas gibi) hasta/yaralnn zerine yazlr, 15. Hzla sevk edilmesi salanr. Vcutta bask uygulanacak noktalar nelerdir? Ataradamar kanamalarnda kan basn ile fkrr tarzda olur. Bu nedenle, ksa zamanda ok kan kaybedilir. Bu tr kanamalarda asl yaplmas gereken, kanayan yer zerine veya kanayan yere yakn olan bir st atardamar blgesine bask uygulanmasdr. Vcutta bu ama iin belirlenmi bask noktalar unlardr: 1-Boyun : Boyun atardamar (ah damar) bask yeri 2-Kprck kemii zeri : Kol atardamar bask yeri 3-Koltukalt : Kol atardamar bask yeri 4-Kolun st blm : Kol atardamar bask yeri 5-Kask 6-Uyluk : Bacak atardamar bask yeri : Bacak atardamar bask yeri

Kanamalarda gen bandaj uygulam as nasl yaplmaldr? gen bandaj, vcudun deiik blmlerinde bandaj ve/veya ask olarak kullanlabilir. gen bezin tepesi tabanna doru getirilip yerletirilir, sonra bir yada iki kez daha bunun zerine katlanarak istenilen genilikte bir sarg bezi elde edilmi olur. Elde gen bandaj uygulama: Parmaklar, genin tepesine gelecek ekilde el gen sargnn zerine yerletirilir. genin tepesi bilee doru katlanr. Elin srtnda, genin ular kar karya getirilir ve aprazlanr, bilek seviyesinde dmlenir. Ayaa gen bandaj uygulama: Ayak, genin zerine dz olarak, parmaklar genin tepesine bakacak ekilde yerletirilir. gen bandajn tepesini ayan zerinde aprazlayacak ekilde ne doru getirilir. ki ucu ayak bilei etrafnda dmlenir. Dize gen bandaj uygulama: genin taban dizin 3-4 parmak altnda ve ucu dizin zerine gelecek ekilde yerletirilir. Dizin arkasndan ular aprazlanr, dizin stnde ular dmlenir.
37

Gse gen bandaj uygulama: genin tepesi omuza yerletirilir ve taban gs saracak ekilde srtta dmlenir. Bu dm ile genin tepesi, bir baka bez kullanlarak birbirine yaklatrlarak balanr. Kalaya gen bandaj uygulama:genin taban uyluun alt ksmnn etrafnda dmlenir, tepesi ise belin etrafn saran bir kemer yada beze balanr. Hangi durumlarda turnike uygulanmaldr? ok sayda yaralnn bulunduu bir ortamda tek ilkyardmc varsa (kanamay durdurmak ve daha sonra da dier yarallarla ilgilenebilmek iin), Yaral g koullarda bir yere tanacaksa, Uzuv kopmas varsa, Bask noktalarna bask uygulamak yeterli olmuyorsa

Turnike uygulamas kanamann durdurulamad durumlarda bavurulacak en son uygulamadr. Ancak eskisi kadar sk uygulanmamaktadr. nk, uzun sreli turnike uygulanmas sonucu doku harabiyeti meydana gelebilir ya da uzvun tamamen kaybna neden olunabilir. Turnike uygulamasnda dikkat edilecek hususlar neler olmaldr?

Bask noktasna bir elle bask uygulamaya

devam edilir.

Dier eline geni ,kuvvetli ve esnemeyen materyal almaldr. erit yar uzunluunda katlanr , uzuv etrafna sarlr. Bir ucu halkadan geirilip ekilir ve iki ucu bir araya getirilir. Turnike uygulamasnda kullanlacak malzemelerin genilii en az 8-10 cm olmaldr. Turnike uygulamasnda ip, tel gibi kesici malzemeler kullanlmamaldr. Turnikeyi skmak iin tahta paras, kalem gibi malzemeler kullanlabilir. Turnike kanama duruncaya kadar sklr, kanama durduktan sonra daha fazla sklmaz. Turnike uygulanan blgenin zerine hibir ey rtlmez. Turnike uygulamasnn yapld saat bir kada yazlmal ve yaralnn zerine aslmaldr. Uzun sreli kanamalardaki turnike uygulamalarnda, kanayan blgeye gre 15-30 dakikada bir turnike gevetilmelidir. Turnike, kol ve uyluk gibi tek kemikli blgelere uygulanr, ancak nkol ve bacaa el ve ayan beslenmesini bozabilecei iin uygulanmaz. Uzuv kopmas durumlarnda, nkol ve bacaa da turnike uygulanabilir.

El ve ayak kopmalarnda turnike nasl uygulanr? Kaza ve yaralanmalarda atardamar yaralanmalarna neden olarak lme yol amaktadr.

Hasta /Yaral srt st yatrlr.Bacaklar 30 cm kadar ykseltilir. (ok pozisyonu ) Kanamay durdurmak iin kanayan yere veya bask noktalarna bas uygulanr.Bu nlemlerle kanama kontrol edilemiyorsa turnike uygulanr. Turnike uzvun koptuu blgeye en yakn olan ve deri btnlnn bozulmam olduu blgeye uygulanr.
38

 Turnike uygulandktan sonra sklatrlarak uzuvdaki kanama kontrol edilir. Kopmu uzuv paras, su geirmeyen bir plastik torbaya konur. Daha sonra kopmu uzuv parasnn konduu plastik torba az kapatldktan sonra, ierisinde 1 lek suya 2 lek buz konulmu ikinci bir torbaya yada kovaya konulur. Bu ekilde, kopmu uzuv parasnn buz ile direkt temas nlenmi ve souk bir ortamda tanmas salanm olur.

Torbann zerine kopan uzuv parasnn sahibine ait kimlik bilgileri kaydedilir ve yaral ile ayn araca konarak en ok 6 saat ierisinde salk kuruuna sevki salanr.

kanamalarda ilkyardm: kanamalar, iddetli travma, darbe, krk, silahla yaralanma nedeniyle oluabilir. Hasta/yaralda ok belirtileri vardr. kanama phesi olanlarda aadaki uygulamalar yaplmaldr. 1. Hasta/yaralnn bilinci ve ABC si deerlendirilir, 2. zeri rtlerek ayaklar 30 cm yukar kaldrlr,
3.

Tbbi yardm istenir (112),

4. Asla yiyecek ve iecek verilmez, 5. Hareket ettirilmez (zellikle krk varsa), 6. Yaamsal bulgular incelenir,
7.

Salk kuruluuna sevki salanr.

Doal deliklerden kan kanamalarda ilkyardm: Burun Kanamas:

Hasta/yaral sakinletirilir, endieleri giderilir, Oturtulur, Ba hafife ne eilir, Burun kanatlar 5 dakika sre ile sklr, Uzman bir doktora gitmesi salanr. Kulak kanamas: Hasta/yaral sakinletirilir, endieleri giderilir, Kanama hafifse kulak temiz bir bezle temizlenir, Kanama ciddi ise, kula tkamadan temiz bezlerle kapanr, Bilinci yerinde ise hareket ettirmeden srt st yatrlr, bilinsiz ise kanayan kulak zerine yan yatrlr, Kulak kanamas, kan kusma, ans, reme organlarndan gelen kanamalarda hasta/yaral kanama rnekleri ile uzman bir doktora sevk edilir. ok nedir? Kalp-damar sisteminin yaamsal organlara uygun oranda kanlanma yapamamas nedeniyle ortaya kan ve tansiyon dkl ile seyreden bir akut dolam yetmezliidir. Ka eit ok vardr? Nedenlerine gre 4 eit ok vardr:

39

Kardiyojenik ok Hipovolemik ok Toksik ok . Anaflaktik ok ok belirtileri nelerdir? 1. Kan basncnda dme 2. Hzl ve zayf nabz 3. Hzl ve yzeyel solunum 4. Ciltte soukluk, solukluk ve nemlilik 5. Endie, huzursuzluk 6. Ba dnmesi,
7.

Dudak evresinde solukluk ya da morarma

8. Susuzluk hissi 9. Bilin seviyesinde azalma okta ilkyardm uygulamalar nelerdir? Kendinin ve evrenin gvenlii salanr, 1. Hava yolunun akl salanr, 2. Hasta/yaralnn mmkn olduunca temiz hava solumas salanr,
3.

Varsa kanama hemen durdurulur,

4. ok pozisyonu verilir, 5. Hasta/yaral scak tutulur, 6. Hareket ettirilmez,

7.

Hzl bir ekilde salk kuruluuna sevki salanr (112),

8. Hasta/yaralnn endie ve korkular giderilerek psikolojik destek salanr. ok pozisyonu nasl verilir? Hasta/yaral dz olarak srt st yatrlr, Hasta/yaralnn bacaklar 30 cm kadar yukar kaldrlarak, bacaklarn altna destek konulur (araf, battaniye yastk, kvrlm giysi vb.), zeri rtlerek stlr, Yardm gelinceye kadar hasta / yaralnn yannda kalnr, Belli aralklarla (2-3 dakikada bir) bir yaam bulgular deerlendirilir.

40

139.

Damar btnlnn bozulmas sonucu kann damar dna doru akmasna ne isim verilir ?
A) Kanama B) Koma C) Krk D) kk E) Burkulma

140.

Kanama, kalp atmlar ile uyumlu olarak kesik kesik ve fkrr tarzda akyorsa ne eit bir kanamadr ? A) Toplardamar kanamas B) Atardamar kanamas C) Klcal damar kanamas D) D kanama E) Doal deliklerden olan kanama Kanama eitleriyle ilgili verilenlerden hangisi yanltr ? A) Toplardamar kanamas sznt eklinde akar. B) Atardamar kanamas sznt eklinde akar. C) Atardamar kanamas kesik kesik ve fkrr tarzda akar. D) Klcal damar kanamas kk kabarcklar eklindedir. E) Atardamar kanamas ak renklidir. Aadakilerden hangisi atardamar kanamasnn zelliidir ? A) Kesik kesik akar. B) Sznt eklinde akar. C) Koyu renklidir. D) Kk kabarcklar eklindedir. E) Kendiliinden durur. Kanamay durdurmak iin ilkyardmcnn ilk yapmas gereken aadakilerden hangisidir?
A) Basn noktalarna bask uygulanr. B) Kanamal blgenin zerine turnike uygulanr. C) Kanamal blge su ile ykanr. D) Kanayan blge aada tutulur. E) Kanamal blgenin zeri temiz bir bezle kapatlarak yaraya bask uygulanr.

141.

142.

143.

144.

kanamalarda ilkyardmda aadakilerden hangisinin uygulanmas sakncaldr ?

A) Azdan sv verilerek kayp nlenir. B) ok pozisyonu verilir. C) zeri rtlerek scak tutulur. D) Yaamsal bulgular incelenir. E) Hareket ettirilmez.

145.

Hangisi kanamalarda vcutta bask uygulanabilecek noktalardan deildir?

A) Kprck kemii zeri B) Kolun st blm C) Adem elmasn iki yan D) Uyluk bacak atardamar E) El bilei
41

146.

Hangi durumda turnike uygulanabilir ?

A) Kanamas olan her hastada B) ok sayda yaralnn bulunduu bir ortamda tek ilkyardmc varsa C) Toplardamar kanamalarnda D) Ba yaralanmalarnda E) kanamalarda

147.

Kanamas durdurulamayan bir hastada turnike uygulamas iin en uygun malzeme hangisidir
A) Uzun bir ip B) Uzun bir tel C) Serum lastii D) Naylon ip E) Geni bir sarg bezi ve tahta paras

148.

El ve ayak kopmalarnda kopan para ne yaplmaldr ? A) Hasta ile birlikte en ge 6 saat iinde salk kuruluuna gnderilmelidir. B) Savc gelene kadar olay yerinde braklmaldr. C) Souk su dolu bir kabn iine koyulmaldr. D) i buz dolu kabn iine konulmaldr E) Kopan para bir torbann iine koyulup polislere verilmelidir.

149.

Burun kanamasnn durdurulmasnda aadakilerden hangisi ilkyardmcnn grevi deildir? A) Hasta oturtulur. B) Sakinletirilip endieleri giderilir. C) Ba ne eilerek 5 dakika burun kanatlarna bask uygulanr. D) Kanama durmazsa buruna tampon uygulanr. E) Doktora gitmesi salanr. Burun kanamasnda ilk yardmda ne yaplmaldr? A) Ba ne eilerek 5 dakika burun kanatlarna bask uygulanr. B) Ba arkaya eilerek 5 dakika burun kanatlarna bask uygulanr. C) Burun deliklerine tampon uygulanr. D) Hasta dz bir yere yatrlr. E) Hastann ensesine buz uygulanr. Kanamann ciddiyeti aadaki hangi duruma bal deildir ? A) Kanamann hzna B) Vcutta kann akt blgeye C) Kanamann sznt eklinde olmasna D) Kanama miktarna E) Kiinin fiziksel durumu ve yana Aadakilerden hangisi doal deliklerden olan kanamalardan deildir ? A) Kulak kanamas B) Burun Kanamas C) Az kanamas D) Trnak kanamas E) reme organlar
42

150.

151.

152.

153.

Hangisi kanamalarda ilkyardm uygulamalarndan deildir?

A) Yaralnn durumu deerlendirilir (ABC) B) Yara yada kanama deerlendirilir C) Yara zerine dorudan bask uygulanr D) Tbbi yardm istenmez E) Kanayan blge yukar kaldrlr

154.

Aadakilerden hangisi yanltr?

A) Kanayan blge aaya doru indirilir. B) Kanayan yere en yakn basn noktasna bask uygulanr. C) Bask uygulamak yeterli olmuyorsa turnike uygulanr. D) Tbbi yardm istenir. E) Uzuv kopmas varsa turnike uygulanr.

155.

Turnike uygulamas hakknda hangisi dorudur?

A) Turnike kol ve uyluk gibi tek kemikli blgelere uygulanr. B) Turnike nkol ve bacaa da el ve ayan dolamn bozsa da uygulanabilir. C) Turnike zeri grlmeyecek ekilde skca kapatlr. D) Turnike kanama durduktan sonrada sklmaldr. E) Turnikenin zerine uyguland saati yazmak gerekmez.

156.

Aadakilerden hangisi yanltr? A) Kanamalarda hastaya ok pozisyonu verilir. B) Sk aralklarla 2-3 dakikada bir yaam bulgular deerlendirilir. C) Kanayan blgenin zeri grlmeyecek ekilde rtlr. D) Turnike uygulanmsa hastann zerine not edilir. E) Yaralnn hzla sevk edilmesi salanr. Aadakilerden hangisi yanltr ? A) Kopmu uzuv paras, su geirmeyen bir plastik torbaya konur. B) Uzuv parasnn konduu plastik torbaya buzlu su doldurulur. C) Kopan parann buz ile direk temas nlenir. D) Sahibine ait kimlik bilgileri kaydedilerek salk kuruluuna sevki salanr. E) Kopan uzuv paras yaral ile ayn araca konmaldr. Aadakilerden hangisi yanltr ? A) Kopmu uzuv paras, su geirmeyen bir plastik torbaya konur. B) Uzuv parasnn konduu plastik torba buzlu su dolu baka bir kaba konur. C) Kopan parann buz ile direk temas salanr. D) Sahibine ait kimlik bilgileri kaydedilir. E) En ok 6 saat ierisinde salk kuruluuna sevki salanr. El ve Ayak kopmalarnda aadakilerden hangisi yanltr ?
A) Hasta srt st yatrlr ve ok pozisyonu verilir. B) Kopmu uzuv paras, su geirmeyen bir plastik torbaya konur. C) Kopan parann buz ile direk temas nlenir. D) Sahibine ait kimlik bilgileri kaydedilerek salk kuruluuna sevki salanr. E) Para polise verilir.

157.

158.

159.

160.

Hangi durumda turnike uygulanmaz ?

43

A) Bask noktalarna bask uyguland halde kanama durmuyorsa. B) ok sayda yaralnn bulunduu bir ortamda tek ilkyardmc varsa. C) Uzuv kopmalarnda. D) Bask uygulamakla durdurulabilen kanamalarda. E) Yaral g koullarda bir yere tanacaksa. 161.

Kanamann deerlendirilmesinde lkyardmc neyi izlemelidir?

A) ok belirtilerini B) Trafii C) Tkanma belirtilerini D) eker dmesi belirtilerini E) Salk ekibinin ne kadar srede geldiini

162.

Hangisi kanamann durdurulmas iin kullandmz bas noktas deildir?

A) Koltukalt B) Kolun st blm C) Ayak srt D) Kask E) Kprck kemii zeri

163.

Atardamar kanamalar niin daha nemlidir?

A) Kan akm daha basnldr ve daha ok kan kaybna neden olur. B) Temiz kan olduu iin kymetlidir. C) Byk damarlardr. D) Hayati tehlike fazla grlmez. E) Vcutta daha ok atardamar vardr.

164.

Bask noktalar ne amala kullanlr?

A) Nabz almak iin. B) Krk kontrol iin. C) Durdurulamayan kanamalar durdurmak iin. D) Turnike yaplacak yeri belirlemek iin. E) Hastann ssn lmek iin.

165.

Kanamada ilkyardmda nerelere bask noktalar denir?

A) Uzuvlara kan tayan atardamarlarn elle bask uygulanabilen blmlerine bask noktalar

denir.
B) Uzuvlara kan tayan toplardamarlarn elle bask uygulanabilen blmlerine bask

noktalar denir.
C) Uzvun en ince blmne bask noktalar denir. D) Vcutta nabz alnabilen blgelere bask noktalar denir. E) Hepsi doru. 166.

gen bandaj nerelerde kullanlmaz? A) Yaralanmalarda bandaj olarak. B) Kanamalarda bandaj olarak. C) Krk, kk, burkulmalarda ask olarak. D) Ylan sokmalarnda turnike olarak. E) Ba yaralanmalarnda bandaj olarak. Turnike ne kadar skmaldr? A) pin yettii kadar.
44

167.

B) Kanama duruncaya kadar. C) Kanama durduktan sonrada devam edilir. D) ubuun dnd kadar. E) pin dayanma gcne kadar. 168.

Kanamada ilkyardmda neler yaplmaldr? A) Hastaya ok pozisyonu verilir. B) Kanayan blgeye dorudan bask uygulanr. C) Kanayan blge kalp seviyesi stnde tutulur. D) En yakn bask noktasna bas uygulanr. E) Hepsi doru. kanamada ilkyardmda neler yaplmaldr?
A) Hastann bilinci ve ABC si deerlendirilir. B) Hastaya ok pozisyonu verilir. C) Hareket ettirilmez yiyecek iecek verilmez. D) Tbbi yardm istenir. E) Hepsi doru.

169.

170.

Hafif kulak kanamasnda ilkyardmda ne yaplmaldr?

A) Hasta/yaral sakinletirilir, endieleri giderilir. B) Kulak temiz bir bezle temizlenir. C) Bilin durumuna gre salk kuruluuna haber verilir. D) Kanama ciddi ise kula tkamadan temiz bezlerle kapanr. E) Hepsi doru.

171.

Ciddi kulak kanamasnda ilkyardmda ne yaplmaldr? A) Hasta/yaral sakinletirilir, endieleri giderilir. B) Kula tkamadan temiz bir bezle kapatlr. C) Salk kuruluuna haber verilir. D) Bilinsiz ise kanayan kulak zerine yan yatrlr. E) Hepsi doru.

-VYARALANMALARDA LKYARDIM Yara nedir? Bir travma sonucu deri yada mukozann btnlnn bozulmasdr. Ayn zamanda kan damarlar, adale ve sinir gibi yaplar etkilenebilir. Derinin koruma zellii bozulacandan enfeksiyon riski artar. Ka eit yara vardr? Kesik yaralar: Bak, ak, cam gibi kesici aletlerle oluur. Genellikle basit yaralardr. Derinlikleri kolay belirlenir. Ezikli yaralar:
45

Ta yumruk yada sopa gibi etkenlerin iddetli olarak arpmas ile oluan yaralardr. Yara kenarlar eziktir. ok fazla kanama olmaz, ancak doku zedelenmesi ve hassasiyet vardr. Delici yaralar: Uzun ve sivri aletlerle oluan yaralardr. Yzey zerinde derinlik hakimdir. Aldatc olabilir tetanos tehlikesi vardr. Paral yaralar: Dokular zerinde bir ekme etkisi ile meydana gelir. Doku ile ilgili tm organ, sal deride zarar grebilir. Enfekte yaralar: Mikrop kapma ihtimali olan yaralardr. Enfeksiyon riski yksek yaralar unlardr:

Gecikmi yaralar (6 saatten fazla), Dikileri ayrlm yaralar, Kenarlar muntazam olmayan yaralar, ok kirli ve derin yaralar, Ateli silah yaralar, Isrma ve sokma ile oluan yaralar. Ar

Yaralarn ortak belirtileri nelerdir? Kanama Yara kenarnn ayrlmas Yaralanmalarda ilkyardm nasl olmaldr?

Yaam bulgular deerlendirilir (ABC), Yara yeri deerlendirilir, Olu ekli Sresi Yabanc cisim varl Kanama vb.

Kanama durdurulur, zeri kapatlr, Salk kuruluuna gitmesi salanr, Tetanos konusunda uyarda bulunulur, Yaradaki yabanc cisimlere dokunulmamaldr! Kenarlar birlemeyen veya 2-3 cm olan yaralar, Kanamas durdurulamayan yaralar, Kas veya kemiin grnd yaralar,
46

C iddi yaralanmalar nelerdir?

Delici aletlerle oluan yaralar, Yabanc cisim saplanm olan yaralar, nsan veya hayvan srklar, Grnrde iz brakma ihtimali olan yaralar.

Ciddi yaralanmalarda ilkyardm nasl olmaldr? Yaraya saplanan yabanc cisimler karlmaz, Yarada kanama varsa durdurulur, Yara ii kurcalanmamaldr, Yara temiz bir bezle rtlr (nemli bir bez), Yara zerine bandaj uygulanr,

Tbbi yardm istenir (112).

Delici gs yaralanmalarnda ne gibi sorunlar grlebilir? Gsn iine giren cisim, akcier zar ve akcieri yaralar. Bunun sonucunda u belirtiler grlebilir: Youn ar Solunum zorluu Morarma Kan tkrme Ak pnmotoraks (Gsteki yarada nefes alyor grnts)

Delici gs yaralanmalarnda ilkyardm nasl olmaldr? 1. Hasta/yaralnn bilin kontrol yaplr,

2.

Hasta/yaralnn yaam bulgular deerlendirilir (ABC),

3. Yara zerine plastik poet naylon vb. sarlm bir bezle kapatlr, 4. Nefes alma srasnda yaraya hava girmesini engellemek, nefes verme srasnda havann dar kmasn salamak iin yara zerine konan bezin bir ucu ak braklr, 5. Hasta/yaral bilinci ak ise yar oturur pozisyonda oturtulur, 6. Azdan hibir ey verilmez, 7. Yaam bulgular sk sk kontrol edilir, 8. Ak pnmotoraksta ok ihtimali ok yksektir. Bu nedenle ok nlemleri alnmaldr,
9.

Tbbi yardm istenir (112). Karn blgesindeki organlar zarar grebilir, ve d kanama ve buna bal ok oluabilir, Karn tahta gibi sert ve ok arl ise durum ciddidir, Barsaklar dar kabilir.

Delici karn yaralanmalarnda ne gibi sorunlar olabilir?

Delici karn yaralanmalarnda ilkyardm nasl olmaldr?

47

Hasta/yaralnn bilin kontrol yaplr, Hasta/yaralnn yaam bulgular kontrol edilir, Dar kan organlar ieri sokulmaya allmaz, zerine geni ve nemli temiz bir bez rtlr, Bilin yerinde ise srt st pozisyonda bacaklar bklm olarak yatrlr, s kaybn nlemek iin zeri rtlr, Azdan yiyecek yada iecek bir ey verilmez, Yaam bulgular sk sk izlenir. Tbbi yardm istenir (112). nemlidir?

Kafatas ve omurga yaralanmalar neden

Darbenin iddetine bal olarak kafatas boluunda yer alan merkezi sinir sistemi etkilenebilir. Bel kemiindeki yaralanmalarda omurgada ani skma yada ayrlma meydana gelebilir. Bunun sonucunda sinir sistemi etkilenerek baz olumsuz sonular oluabilir. Trafik kazalarnda lmlerin % 80i kafatas ve omurga yaralanmalarndan olmaktadr. Kafatas yaralanmalar eitleri nelerdir? Sal deride yaralanmalar :Sa derisi kafatas yzeyi zerinde kolaylkla yer deitirebilir ve herhangi bir darbe sonucu kolayca ayrlabilir. Bu durumda ok fazla miktarda kanama olur, bu nedenle ncelikle kanamann durdurulmas gereklidir. Kafatas, beyin yaralanmalar: Kafatas krklar: Kafatas krklarnda beyin zedelenmesi, kemiin krlmasndan daha nemlidir. Bu nedenle beyin hasar bulgular deerlendirilmelidir. Yz yaralanmalar: Az ve burun yaralanmalarnda solunum ciddi ekilde etkilenebilir ve duyu organlar zarar grebilir. Bir yz yaralanmas sonucunda burun, ene kemii kemiklerinde yaralanma grlebilir. Omurga (bel kemii) yaralanmalar: En ok zarar gren blge bel ve boyun blgesidir ve ok arldr. Kazalarda en ok boyun etkilenir. Kafatas ve omurga yaralanmalarnn nedenleri nelerdir? Yksek bir yerden dme Ba ve gvde yaralanmas Otomobil yada motosiklet kazalar Spor ve i kazalar Yknt altnda kalma Kafatas ve omurga yaralanmalarnda belirtiler nelerdir? Bilin dzeyinde deimeler, hafza deiiklikleri yada hafza kayb Bata, boyunda ve srtta ar Elde ve parmaklarda karncalanma yada his kayb Vcudun herhangi bir yerinde tam yada ksmi hareket kayb Ba yada bel kemiinde ekil bozukluu
48

Burun ve kulaktan beyin omurilik svs ve kan gelmesi Ba, boyun ve srtta d kanama Sarsnt Denge kayb Kulak ve gz evresinde morluk Ancak, hastada hibir belirti yoksa bile, Yz ve kprck kemii yaralanmalar Tm dme vakalar Trafik kazalar Bilinci kapal tm hasta / yarallar kafa ve omurga yaralanmas olarak var saylmaldr.

Kafatas ve omurga yaralanmalarnda ilkyardm nasl olmaldr? Bilin kontrol yaplr, 1. Yaam bulgular deerlendirilir,
2.

Hemen tbbi yardm istenir (112),

3. Bilinci aksa hareket etmemesi salanr, 4. Her hangi bir tehlike sz konusu ise dz pozisyonda srklenir, 5. Ba-boyun-gvde ekseni bozulmamaldr, 6. Yardm geldiinde sedyeye ba-boyun-gvde ekseni bozulmadan alnmaldr, 7. Tanma ve sevk srasnda sarsntya maruz kalmamas gerekir, 8. Tm yaplanlar ve hasta/yaral hakkndaki bilgiler kaydedilmeli ve gelen ekibe bildirilmelidir, 9. Asla yalnz braklmamaldr.
172.

ok nedir? A) Ani gelien bir dolam yetmezliidir. B) Uzun sren bilin kaybdr. C) Ani bir haber duyunca grlen aknlktr. D) Ani basn artmas sonucu denizde oluan dalgalardr. E) Deprem sonras oluan art sarsntlardr. ok belirtileri nelerdir? A) Kan basncnda dme. B) Souk terleme. C) Hzl ve zayf nabz. D) Endie huzursuzluk. E) Hepsi doru. Hangi yarann mikrop kapma ihtimali yksektir ?
A) Kenarlar muntazam olan yaralar. B) Diki atlm yaralar. C) Derin olmayan yaralar.
49

173.

174.

D) Gecikmemi yaralar. E) Isrma ve sokma ile oluan yaralar. 175.

Bir travma sonucu deri yada mukozann btnlnn bozulmasna ne isim verilir ?
A) Kanama B) Burkulma C) Yara D) Ar E) ok

176.

Bak, ak, cam gibi kesici aletlerle olumu, genellikle basit derinlikleri kolay belirlenen yaralar ne eit yaralardr ? A) Paral yaralar B) Enfekte yaralar C) Kesik yaralar D) Ciddi yaralar E) Ezikli yaralar Ta, yumruk yada sopa gibi etkenlerle oluan, kenarlar ezik, ok fazla kanamas olmayan yaralar ne eit yaralardr ? A) Ezikli yaralar B) Kesik yaralar C) Kokumu yaralar D) Enfekte yaralar E) Paral yaralar Uzun ve sivri aletlerle oluan, ok derin olabilen yaralar ne eit yaralardr ?
A) Ezikli yaralar B) Enfekte yaralar C) Delici yaralar D) Paral yaralar E) Kesik yaralar

177.

178.

179.

Hangisi ciddi bir yaralanmadr ?

A) Kenarlar birlemeyen yaralar B) Delici aletlerle olan yaralar C) ok kirli ve derin yaralar D) Kanamas durdurulamayan yaralar E) Hepsi doru.

180.

Yaralanmalarda ilkyardm nasl olmaldr? A) Yaam bulgular deerlendirilir. B) Kanama durdurulur. C) Yara zeri kapatlr. D) Tetanos konusunda uyarlr. E) Hepsi doru. Yaralanmalarda hangi a yaplmaldr? A) Karma a. B) Tetanos as. C) Kabakulak as.
50

181.

D) iek as. E) Kzamk as. 182.

Yara yeri deerlendirmede nelere dikkat edilmelidir?

A) Olu ekline. B) Olu sresine. C) Yarada yabanc cisim varlna. D) Kanamaya. E) Hepsi doru.

183.

Yara yerinde kanama varsa ne yaplmaldr?

A) nce kanama durdurulur. B) nce ila srlr. C) zeri kapatlmaz. D) nce hastaneye gtrlr. E) nce a yaptrlr.

184.

Yara yerinde yabanc cisim varsa ne yaplmaldr?

A) karlarak pansuman yaplmaldr. B) karlarak yara zeri rtlmelidir. C) Yabanc cisim karlr yara bol su ile ykanr. D) Yabanc cisme dokunulmaz ylece sabitlenerek salk kuruluuna gtrlr. E) Yabanc cisme dokunulmaz kendi kendine kmas beklenir.

185.

Delici gs yaralanmalarnda ilkyardm nasl olmaldr?

A) Bilin Kontrol yaplr. B) Yaam bulgular deerlendirilir. C) Yarann zeri plastik poet naylon sarlm bir bezle kapatlr. D) Azdan hibir ey verilmez. E) Hepsi doru.

186.

Bir trafik kazas sonucu oluan yaralanmaya mdahale edilirken, hangi durumda yaraly aratan karmalyz? A) Yaral skmam ise ve bir tehlike yoksa B) Yaralnn kol ve bacanda krk varsa C) Bilinci yerinde ve herhangi bir tehlike sz konusu deilse D) Yaralnn n kolunda kontrol edilebilir bir kanama varsa E) Yaralnn solunumu yoksa

187.

Delici karn yaralanmalarnda ilkyardmda aadakilerden hangisi yanltr?

A) Is kaybn nlemek iin hastann zeri rtlr. B) Bilinci kontrol edilir. C) Azdan hibir ey verilmez. D) Yaam bulgular sk sk deerlendirilir. E) Dar kan organlar ieri sokularak zeri rtlr.

188.

Delici karn yaralanmalarnda ilkyardmda aadaki uygulamalardan hangisi dorudur?

A) Is kaybn nlemek iin hastann ayaklar 60 cm yukar kaldrlr. B) Azdan sv verilerek sv kayb nlenir.
51

C) Dar kan organlar ieri sokularak zeri rtlr. D) Hastann 20 dakika arayla tansiyonu llr. E) Dar kan organlarn zeri nemli ve temiz bir bezle rtlr. 189.

Kafatas ve omurga yaralanmalar hangi durumlarda grlr ?

A) Yksekten dme B) Motorlu tat kazalar C) kazalar D) Spor kazalar E) Hepsi doru.

190.

Trafik kazas geiren bir yaralda burun ve kulaktan kan veya ak renkli bir sv gelmesi bize neyi dndrmelidir ? A) Kafatas ve omurga yaralanmas olduunu B) Hastann grip olduunu C) Burun kanamas olduunu D) Hastada beyin lm olduunu E) Hastann kr olduunu zellikle hangi hastalarda ba boyun ve gvde ekseni bozulmamaldr?
A) Kafatas ve omurga yaralanmalarnda B) kanamas olan hastalar C) Bacak krklarnda D) Gz yaralanmalarnda E) Kedi, kpek srmalarnda

191.

192.

Birinci derece yankta derinin hangi tabakas yanmtr?

A) Derinin orta blm B) Deri alt dokular C) Derinin en st blm D) Kemikler E) Kaslar

--VI YANIK, DONMA VE SICAK ARPMASINDA LKYARDIM Yank nedir? Herhangi bir sya maruz kalma sonucu oluan doku bozulmasdr. Yank, genellikle scak su veya buhar temas sonucu meydana geldii gibi, scak kat maddelerle temas, asit/alkali gibi kimyasal maddelerle temas, elektrik akm etkisi yada radyasyon nedeni ile de oluabilir. Ka eit yank vardr? Fiziksel yanklar:

52

Is ile oluan yanklar Elektrik nedeni ile oluan yanklar In ile oluan yanklar Srtnme ile oluan yanklar Donma sonucu oluan yanklar Kimyasal yanklar: Asit alkali madde ile oluan yanklar Yann ciddiyetini belirleyen faktrler nelerdir? Derinlik Yaygnlk Blge Enfeksiyon riski Ya Solunum yoluyla grlen zarar nceden var olan hastalklar

Yanklar nasl derecelendirilir? 1. derece yank: Deride kzarklk, ar, yank blgede dem vardr. Yaklak 48 saatte iyileir. 2. derece yank: Deride ii su dolu kabarcklar (bl) vardr. Arldr. Derinin kendini yenilemesi ile kendi kendine iyileir. 3. derece yank: Derinin tm tabakalar etkilenmitir. zellikle de kaslar, sinirler ve damarlar zerinde etkisi grlr. Beyaz ve kara yaradan siyah renge kadar aamalar vardr. Sinirler zarar grd iin ar yoktur. Yann vcuttaki olumsuz etkileri nelerdir? Yank, derinlii, yaygnl ve olutuu blgeye bal olarak organ ve sistemlerde ileyi bozukluuna yol aar. Ar ve sv kaybna bal olarak ok meydana gelir. Hasta/yaralnn kendi vcudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon oluur. Is ile oluan yanklarda ilkyardm ilemleri nedir? 1. Kii hala yanyorsa panie engel olunur, komas engellenir, 2. Hasta/yaralnn zeri battaniye yada bir rt ile kapatlr ve yuvarlanmas salanr,
3.

Yaam belirtileri deerlendirilir (ABC),

4. Solunum yolunun etkilenip etkilenmedii kontrol edilir, 5. Yank blge en az 20 dakika souk su altnda tutulur (yank yzeyi bykse s kayb ok olacandan nerilmez), 6. dem oluabilecei dnlerek yzk, bilezik, saat gibi eyalar karlr, 7. Yanm alandaki deriler kaldrlmadan giysiler karlr, 8. Taklan yerler varsa kesilir, 9. Hijyen ve temizlie dikkat edilir,
53

10. Su toplam yerler patlatlmaz, 11. Yank zerine ila yada yank merhemi gibi maddeler de srlmemelidir, 12. Yank zeri temiz bir bezle rtlr, 13. Hasta/yaral battaniye ile rtlr, 14. Yank blgeler birlikte bandaj yaplmamaldr,
15. 16.

Yank geni ve salk kuruluu uzaksa hasta / yaralnn kusmas yoksa bilinliyse azdan sv (1 litre su -1 ay ka karbonat -1 ay ka tuz karm) verilerek sv kayb nlenir, Tbbi yardm istenir (112).

Kimyasal yanklarda ilkyardm nasl olmaldr? 1. Deriyle temas eden kimyasal maddenin en ksa srede deriyle temas kesilmelidir, 2. Blge bol tazyiksiz suyla, en az 15-20 dakika yumuak bir ekilde ykanmaldr, 3. Giysiler karlmaldr, 4. Hasta/yaral rtlmelidir,
5.

Tbbi yardm istenmelidir (112).

Elektrik yanklarnda ilkyardm nasl olmaldr? 1. Soukkanl ve sakin olunmaldr, 2. Hasta/yaralya dokunmadan nce elektrik akm kesilmelidir, akm kesme imkan yoksa tahta ubuk yada ip gibi bir cisimle elektrik temas kesilmelidir,
3. 4.

Hasta/yaralnn ABCsi deerlendirilmelidir, Hasta/yaralya kesinlikle su ile mdahale edilmemelidir,

5. Hasta/yaral hareket ettirilmemelidir, 6. Hasar gren blgenin zeri temiz bir bezle rtlmelidir,
7.

Tbbi yardm istenmelidir (112).

Scak arpmas belirtileri nelerdir? Yksek derece s ve nem sonucu vcut ssnn ayarlanamamas sonucu ortaya baz bozukluklar kar. Scak arpmasnn belirtileri unlardr: 1. Adale kramplar 2. Gszlk, yorgunluk 3. Ba dnmesi 4. Davran bozukluu, sinirlilik 5. Solgun ve scak deri 6. Bol terleme (daha sonra azalr) 7. Mide kramplar, kusma, bulant 8. Bilin kayb, hayal grme 9. Hzl nabz Scak arpmasnda ilkyardm nasl olmaldr? Hasta serin ve havadar bir yere alnr,
54

Giysiler karlr, Srt st yatrlarak, kol ve bacaklar ykseltilir, Bulants yoksa ve bilinci aksa su ve tuz kaybn gidermek iin 1 litre su -1 ay ka karbonat -1 ay ka tuz karm sv yada soda iirilir.

Scak arpmasnda risk gruplar var mdr? Scak arpmas iin zel bir risk grubu bulunmamakla beraber, dier hastalk yada yaralanmalar iin hassas olan kiiler, scaktan da dier kiilere gre daha ok etkilenirler. Bu kiiler; 1. Kalp hastalar 2. Tansiyon hastalar 3. Diyabet hastalar 4. Kanser hastalar 5. Normal kilosunun ok altnda ve ok zerinde olanlar 6. Psikolojik yada psikiyatrik rahatszl olanlar 7. Bbrek hastalar 8. 65 ya zeri kiiler 9. 5 ya alt ocuklar 10. Hamileler 11. Srekli ve bilinsiz diyet uygulayanlar 12. Yeterli miktarda su imeyenler Scak yaz gnlerinde scak arpmasndan korunmak iin alnmas gereken nlemler nelerdir? 1. zellikle apka, gne gzl ve emsiye gibi gne ndan koruyacak aksesuarlar kullanlmaldr, 2. Mevsim artlarna uygun, terletmeyen, ak renkli ve hafif giysiler giyilmelidir, 3. Bol miktarda sv tketilmelidir, 4. Vcut temiz tutulmaldr, 5. Her nde yeteri miktarda gda alnmaldr, 6. Gereksiz ve bilinsiz ila kullanlmamaldr, 7. Direk gne nda kalnmamaldr, 8. Kapal mekanlarn dzenli aralklarla havalandrlmasna zen gsterilmelidir. Donuk belirtileri nelerdir? Ar souk nedeni ile soua maruz kalan blgeye yeterince kan gitmemesi ve dokularda kann phtlamas ile dokuda hasar oluur. Donuklar u ekilde derecelendirilir. Birinci derece: En hafif eklidir. Erken mdahale edilirse hzla iyileir. kinci derece: Souun srekli olmas ile belirtiler belirginleir. Zarar gren blgede gerginlik hissi olur, dem, ikinlik, ar ve ii su dolu kabarcklar (bl) meydana gelir, Su toplanmas iyileirken siyah kabuklara dnr.
55

nc derece: Dokularn geriye dnlmez biimde hasara uramasdr. Canl ve salkl deriden kesin hatlar ile ayrlan siyah bir blge oluur. Donukta ilkyardm nasl olmaldr? 1. Hasta/yaral lk bir ortama alnarak soukla temas kesilir, 2. Sakinletirilir, kesin istirahata alnr ve hareket ettirilmez, 3. Kuru giysiler giydirilir, 4. Scak iecekler verilir, 5. Su toplam blgeler patlatlmaz, bu blgelerin st rtlr, 6. Donuk blge ovulmaz, kendi kendine snmas salanr, 7. El ve ayak doal pozisyonda tutulur, 8. Isnma ileminden sonra hala hissizlik varsa bezle bandaj yaplr, 9. El ve ayaklar yukar kaldrlr,
10.

Tbbi yardm istenir (112).-

193.

En ar yank hangisidir? A) 1.derece yank B) 2.derce yank C) 3.derece yank D) Su toplam yanklar E) Deride kzarklk olan yanklar 1.derece yankta aadakilerden hangisi yoktur? A) Deride ii su dolu kabarck B) Ar C) Deride kzarklk D) Yank blgede ilik E) Hibiri Hangisi kimyasal yanklara rnektir ? A) Elektrik ile oluan yank B) Gne yanklar C) Srtnme ile oluan yank D) Donma sonucu oluan yank E) Asit madde ile oluan yank Is ile oluan yanklarda yaplmas yanl olan hangisidir?
A) Su toplam yerler patlatlmaldr. B) Taklar varsa kartlmaldr. C) Yank zeri temiz bir bezle rtlr. D) Hijyen ve temizlie dikkat edilir. E) Yaam belirtileri deerlendirilir.

194.

195.

196.

197.

Elde meydana gelen bir yana ilkyardmda ne yaplmaldr.

56

A) Yarann zerine yank kremi srlr. B) Yank blge 20 dakika souk su altnda tutulur. C) Varsa su toplam yerler hemen patlatlr. D) Yaralnn tm giysileri kartlr. E) Kolda saat veya bilezik varsa karlmamaldr. 198.

Elektrik yanklarnda ilkyardm nasl olmaldr?

A) Gerekirse yaralya su ile mdahale edilebilir. B) Hasar gren blgenin zeri ak braklmaldr. C) Yaralya dokunmadan nce elektrik akm kesilmelidir. D) Su toplam yerler patlatlmaldr. E) Yatak istirahati verilir.

199.

Canl ve salkl deriden kesin hatlar ile ayrlan siyah bir blge varsa bu hangi donuk trdr ? A) Birinci derece B) kinci derece C) nc derece D) Drdnc derece E) Hafif donmalar Donmu bir kiiye aadakilerden hangisinin yaplmas yanltr ?
A) Scak iecekler verilir. B) Kuru giysiler verilir. C) Donmu blge hzla ovularak stlr. D) Soukla temas kesilir. E) Su toplam blgeler patlatlmaz.

200.

201.

Donmu olan bir hastada ilkyardmda yaplmas yanl olan hangisidir ?

A) Hasta hareket ettirilmez. B) Ilk iecekler verilir. C) Kuru giysiler verilir. D) Su toplam blgeler patlatlmaz. E) Donmu blge ovularak stlr.

202.

Hangisi scak arpmas belirtilerinden deildir?

A) Ba dnmesi B) Hzl nabz C) Yorgunluk D) Souk deri E) Bulant ve kusma

203.

Hangisi scak arpmas belirtilerinden birisidir? A) shal B) ksrk C) Souk deri D) Zayf nabz E) Bulant ve kusma Scak arpmasnda ilkyardm nasl olmaldr? A) Hasta serin ve havadar bir yere alnr
57

204.

B) Giysileri karlr C) Srtst yatrlr D) Kol ve bacaklar ykseltilir ve azdan sv verilir E) Hepsi doru 205.

Scak arpmasnda hangi ilkyardm uygulamas dorudur ? A) Hasta havadar bir ortama alnr giysileri kartlr. B) Hastann bacaklar yukar kaldrlr, serin bir ortama alnr. C) Hasta bulunduu yerden kmldatlmamaldr. D) Hasta kusturulmaya allmaldr. E) Kuru giysiler giydirilir. Aadakilerden hangisi yanklarn ana gruplarndandr?
A) Matematiksel yanklar B) Jeolojik yanklar C) Kimyasal yanklar D) Yzeysel yanklar E) Arl yanklar

206.

207.

Hangi hastalar scaktan normal kiilere gre daha ok etkilenirler ?

A) Kalp hastalar B) Hamileler C) Kanser hastalar D) eker hastalar E) Hepsi doru

208.

Scak yaz gnlerinde scak arpmasndan korunmak iin alnmas gereken nlemler nelerdir?
A) Koyu renkli ve kaln giysiler giyilmelidir. B) Bol miktarda sv tketilmelidir. C) Vcut zeytin ya ile yalanmaldr. D) apka kullanlmamaldr. E) Kapal yerlerde durulmamaldr.

209. Hangi yanklarn hastanede tedavi edilmesi gerekir? A) Elektrik yanklar B) 3.derece yanklar C) El-yz-ayak ve genital blge yanklar D) Kimyasal yanklar E) Hepsi doru

210. Kimyasal yanklarda ilkyardmda aadakilerden hangisi uygulanmaz? A) Giysiler kartlr. B) Kimyasal madde temas eden blge ykanr. C) Hasta/yaralnn st rtlr. D) Tbbi yardm istenir. E) Kimyasal madde temas eden blge oksijenli su ile temizlenir. 211. Elektrik arpmasnda ilk yardmda aadakilerden hangisi uygulanr ?
58

A) Hasta/yaralya dokunmadan nce elektrik akm kesilir. B) Hasta/yaralnn solunum , nabz , bilinci deerlendirilir. C) Hasar gren blgenin zeri temiz bir bezle rtlr. D) Hasta/yaralnn hareket etmemesi salanr. E) Hepsi doru.

- VII KIRIK, IKIK VE BURKULMALARDA LKYARDIM Krk nedir? Krk, kemik btnlnn bozulmasdr. Krklar darbe sonucu yada kendiliinden oluabilir. Yallk ile birlikte kendiliinden krk oluma riski de artar. Ka eit krk vardr? Kapal krk: Kemik btnl bozulmutur. Ancak deri salamdr. Ak krk: Deri btnl bozulmutur. Krk ular dar kabilir. Beraberinde kanama ve enfeksiyon tehlikesi tarlar. Krk belirtileri neler olabilir? 1. Hareket ile artan ar 2. Deride solukluk, soukluk hissi olur, 3. Uyuukluk ve halsizlik grlr, 4. ekil bozukluu 5. Hareket kayb 6. dem ve kanama nedeniyle morarma Arl blgelerin tespiti iin elle muayene gereklidir. Krn yol aabilecei olumsuz durumlar nelerdir? Krk yaknndaki damar, sinir, kaslarda yaralanma ve skma. (Krk blgede nabz alnamamas, solukluk, soukluk) Paral krklarda kanamaya bal ok Hayat tehdit eden yaralanmalara ncelik verilir, Hasta/yaral hareket ettirilmez, scak tutulur, Kol etkilenmise yzk ve saat gibi eyalar karlr (aksi takdirde geliebilecek den doku hasarna yol aacaktr,) Tespit ve sarg yaplrken parmaklar grnecek ekilde akta braklr. Bylece parmaklardaki renk, hareket ve duyarllk kontrol edilir), Krk phesi olan blge, ani hareketlerden kanlarak bir alt ve bir st eklemleri de iine
59

Krklarda ilkyardm nasl olmaldr?

alacak ekilde tespit edilir. Tespit malzemeleri, sopa, tahta, karton gibi sert malzemelerden yaplm olmal ve krk kemiin alt ve st eklemlerini iine alacak uzunlukta olmaldr,

Ak krklarda, tespitten nce yara temiz bir bezle kapatlmaldr, Krk blgede sk aralklarla nabz, derinin rengi ve ss kontrol edilir, Kol ve bacaklar yukarda tutulur, Tbbi yardm istenir (112).

Burkulma nedir? Eklem yzeylerinin anlk olarak ayrlmasdr. Zorlamalar sonucu oluur. Burkulma belirtileri nelerdir? Burkulan blgede ar Kzarma, ilik lev kayb

Burkulmada ilkyardm nasl olmaldr? 1. Sktrc bir bandajla burkulan eklem tespit edilir, 2. ilii azaltmak iin blge yukar kaldrlr, 3. Hareket ettirilmez,
4.

Tbbi yardm istenir (112).

kk nedir? Eklem yzeylerinin kalc olarak ayrlmasdr. Kendiliinden normal konumuna dnemez. kk belirtileri nelerdir? Youn ar ilik ve kzarklk lev kayb kkta ilkyardm nasl olmaldr? 1. Eklem aynen bulunduu ekilde tespit edilir, 2. Krk yerine oturtulmaya allmaz, 3. Hasta / yaralya azdan hibir ey verilmez, 4. Blgede nabz, deri rengi ve ss kontrol edilir,
5.

Tbbi yardm istenir (112).

Krk kk ve burkulmalarda tespit nasl olmaldr? Tespit iin ilkyardmc elde olan malzemeleri kullanr. Bunlar gen sarg, rulo sarg, battaniye, hrka, earp, kravat, vb. tahta, karton vb. malzemeler olabilir. Tespit srasnda dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir? 1. Tespit yaplrken yaral blge sabit tutulmaldr,
60

2. Yara varsa zeri temiz bir bezle kapatlmaldr, 3. Tespit edilecek blge nce yumuak malzeme ile kaplanmaldr, 4. Yaral blge nasl bulunduysa yle tespit edilmelidir, dzeltilmeye allmamaldr, 5. Tespit krk, kk. ve burkulmann stndeki ve altnda kalan eklemleri de ierecek ekilde yaplmaldr. Tespit yntemleri nelerdir? Kol ve kprck kemii kr tespiti: Koltuk altna yumuak malzeme yerletirilir, Kol asks yerletirilir, gen bandaj yaralnn gvdesinin zerinde, genin tepesi dirsek tarafna, taban gvdeyle ayn hizada olacak ekilde yerletirilir, El dirsek hizasnda bkl olarak gsn alt ksmna yerletirilir. gen bandajn iki ucu yaralnn boynuna dmlenir, tespit edilen elin parmaklar grlebilir ekilde olmaldr, Kol asks destei, gs boluu ve yaral kol zerine yerletirilir (geni d bandajda yerletirilebilir.), bylelikle vcuda yapk bir ekilde yaral kol ve omuz eklemi sabitlenmi olur.

Paz kemii kr tespiti: Sert tespit malzemesiyle yaplr, 1. Krk kemii tespit edecek olan malzemeler yerletirilmeden nce, kolun altna (koltuk boluundan yararlanlarak) iki erit yerletirilir, 2. Malzemelerden ksa olan koltuk altndan itibaren dirsei iine alacak ekilde yerletirilir, 3. Uzun olan omuzla dirsei iine alacak ekilde yerletirilir, 4. Daha nceden yerletirilen eritlerle balanarak tespit edilir. eritler ok ksa balanmamaldr, 5. Dirsei tespit iin kol asks taklr,
6.

Omuz tespiti iin, gs ve yaral kol zerinden geni kuma erit veya gen bandaj uygulanr.

Dirsek kr tespiti: Kol gergin vaziyette bulunduysa, hastann vcudu boyunca gergin ve deri ile aras yumuak malzemeyle doldurulmu tespit malzemeleri yardmyla tespit edilir,

Eer bklm vaziyette bulunduysa, bir kol asks destei yardmyla tespit edilir.
Kol asksyla n kol, bilek ve el tespiti: Krk dirsek ve bilek ekleminin hareketini nlemek iin yaral n kolun altna gen kol asks yerletirilir. Hasta/yaralnn boynunun arkasna genin iki ucu dmlenir, Ar hareket etmesini engellemek iin geni bir bandaj yardmyla, gvdeye balanr. n kolun altna 2 erit yerletirilir,
61

Dirsek kemii ve/veya n kol kemii krnda sert malzemelerle tespit:

Yumuak maddeyle desteklenmi sert tespit malzemelerinden biri parmak diplerinden dirsee kadar ie, dieri elin d yznden dirsee gelecek ekilde da konarak tespit edilir, Daha nceden yerletirilen eritlerle balanr, fazla sklmamaldr, Dirsek eklemini tespit iin kol asks taklr, Bilek kemiklerinde veya el tarak kemiinde, blgeyi bir kol asks ile tespit yeterlidir, yaral parmak, yanndaki salkl parmakla bandaj yaplabilir. El Bilei Tespiti Her iki bacak arasna bir dolgu malzemesi konur, Sekiz eklindeki bir bandajla bilekler tespitlenir, Doal boluklarn altndan (dizler ve bilekler) bandajlar kaydrmak ve iki tanesi kala ve dizler arasnda dier ikisi dizler ve bilekler arasnda olacak ekilde dmlenerek tespit edilir. Btn dmler ayn tarafta olmaldr.

Parmak kemii krklar ile k ayrt etmek zordur. Tespit iin, bir tespit malzemesi ile,

Pelvis kemii kr tespiti:

Uyluk kemii krnn tespiti: Sert tespit malzemesi ve salam baca (ikinci bir tespit malzemesi gibi) kullanarak tespit etme: Bir el ayan st ksmna, dieri bilee konularak yaral bacak tutulur ve salam bacakla bir hizaya getirmek iin yavaa ekilir. Ayn zamanda hafif bir dndrmede uygulanr, Her iki bacak arasna (dizler ve bilekler) bir dolgu malzemesi konur, Sekiz eklinde bir bandajla bilekler sabitlenir, Yaralnn vcudunun altndan, kmldatmakszn doal boluklar kullanarak bel, diz ve bileklerin arkasna 7 kuma erit (veya benzeri) geirilir, Yumuak malzemeyle desteklenmi sert tespit malzemesi, koltuk altndan ayaa kadar yerletirilir ve ayaklardan yukar doru balanr, Dmler tespit malzemesi zerine atlarak bandajlar balanr, Bilek hizasndaki bandaj ncekinin zerine sekiz eklinde balanr,

Sert tespit malzemesi bulunmamas halinde, salam baca tek destek olarak kullanarak, geni bandajlarla tespit edilir.

Diz kapa kr tespiti: Geni bandajlar yardm ile iki baca birletirerek dizkapa tespit edilir. Dizin st ve altnda kalan bandajlar skarken dikkatli olunmaldr, Geni ve sert tespit malzemesi (tabla) varsa, kaladan ayaa kadar yaral bacan altna yerletirilir ve iki tane kala ve diz arasnda, iki tanede diz ile bilek arasnda olmak zere geni bandajlarla balanabilir. Bunun zerine eklemi sabitlemek amacyla, sekiz eklinde bir bandaj sarlr.

62

Kaval kemiinin tespiti: Uyluk kemii kr tespitindeki gibidir,

Bacaklar tutulur ve yavaa ekilir, Doal boluklar kullanlarak (dizlerin alt, bileklerin alt) yaral bacan altndan kuma eritler geirilir, Uygun bir ekilde yumuak dolgu malzemesiyle desteklenmi tespit malzemelerinden biri i tarafta kasktan ayaa kadar, dier tarafta kaladan ayaa kadar yerletirilir, Ayaklardan balanarak eritler d tespit malzemesi zerinde dmlenerek balanr. Bilek hizasndaki bandaj ayak taban zerine sekiz eklinde dmlenir. Yaralnn ayakkablar karlmadan balar zlr,

Bilein / ayan tespiti:

212. Kemik btnlnn bozulmasna ne isim verilir? A) kk B) Krk C) Burkulma D) kme E) Eklem 213. Aadaki klarn hangisinde krk eitleri doru olarak yazlmtr ? A) Uzun krk, ksa krk B) Kapal krk, ak krk C) Kaln krk, ince krk D) Byk krk, kk krk E) Kirli krk, temiz krk 214. Deri btnlnn bozulduu ve kemik ularnn dar kt krk eidi hangisidir? A) Kapal krk B) Ak krk C) kk D) Uzun krk E) Burkulma 215. - Hareket ile artan ar,

- ekil bozukluu, - Hareket kayb, - dem ve kanama nedeniyle morarma Yukardakiler hangi hastaln belirtileridir? A) Krk B) Kanama C) Bilin bozukluu D) Scak arpmas E) Havale

216. Krk olan bir hastada aadakilerden hangisinin yaplmas dorudur? A) Atel (tespit) uygulanr. B) Krk dzeltilmeye allr.
63

C) Krk yer kalp seviyesinin altnda tutulur. D) Krk kkya gidilir. E) Krk scak tutulmaya allr. 217. Krk veya kkl bir hastada atel (tespit) uygulamasyla ilgili hangisi yanltr ? A) Tespit yaplrken yaral blge sabit tutulmaldr. B) Tespit edilecek blge nce yumuak bir malzeme ile kaplanmaldr. C) Yara varsa zeri kesinlikle kapatlmamaldr, ak braklmaldr. D) Yaral blge nasl bulunduysa yle tespit edilmelidir, dzeltilmeye allmamaldr. E) Tespit ; krk, kk ve burkulmann stnde ve altnda kalan eklemleri de ierecek ekilde

yaplmaldr.
218. Krk tespit edilirken dikkat edilmesi gereken durum hangisidir ? A) nce krk dzeltilmelidir. B) Ak krk varsa yara ykanmaldr. C) Yara varsa zeri kesinlikle kapatlmaz. D) Tespit yaplrken yaral blge sabit tutulmaldr. E) Krklar tespit edilmeden hastaneye gtrlmelidir. 219. Ayak bilei krnda ilkyardmda yaplmas yanl olan uygulama hangisidir ? A) Yaralnn ayakkablar kartlmadan balar zlr. B) Yaralnn ayakkablar kartlr. C) Sekiz eklinde bir bandajla her iki ayak birlikte tespit edilir. D) Yastk gibi yumuak bir malzemenin zerine koyularak ayak yukarda tutulur. E) Yaralnn ayakkablar kartlmaz. 220. Hangi kkta ilkyardmc kan eklemi yerine oturtmaldr? A) Omuz kklarnda B) El bilei kklarnda C) Kala kklarnda D) Parmaklardaki kklarda E) Hibirinde 221. Burkulmalarda aadakilerden hangisi uygulanr ? A) Sktrc bandajla eklem tespit edilir B) Blge yukar kaldrlr C) Tbbi yardm istenir D) Hareket ettirilmez E) Hepsi doru. 222. Krk, kk ve burkulmalarda tespit nasl olmaldr? A) Tespit iin ilkyardmc elde olan malzemeyi kullanr. B) Tespit yaplrken yaral blge sabit tutulmaldr. C) Yaral blge nasl bulunduysa yle tespit edilmelidir. D) Yaral blge dzeltilmeye allmamaldr. E) Hepsi doru. 223. Krkl bir hasta sz konusu olduunda aadakilerden hangisi dorudur? A) Atel konur B) Krk dzeltilmeye allmaz C) Nabz kontrol yaplr
64

D) Ak krklarda yara temiz bir bezle kapatlmaldr E) Hepsi doru. 224. Aadakilerden hangisi krk durumunda yaplmaldr? A) ekil bozukluunu dzeltmeden iki tarafl tespit etmek B) ekil bozukluunu dzeltip tespit etmek C) Saat ,yzk vb. Taklar karmamak D) Sadece krk blgenin alt eklemi tespit edilir E) Destek uygulamamak

225. Aadakilerden hangisi krk belirtisidir? A) Hareketle artan ar B) ekil bozukluu C) Hareket kayb D) Uyuukluk ve halsizlik E) Hepsi doru

- VII BLN BOZUKLUKLARINDA LKYARDIM Bilin bozukluu/ bilin kayb nedir? Beynin normal faaliyetlerindeki bir aksama nedeni ile uyku halinden balayarak (=bilin bozukluu), hibir uyarya cevap vermeme haline kadar giden (=bilin kayb) bilincin ksmen yada tamamen kaybolmas halidir. Baylma (Senkop): Ksa sreli, yzeysel ve geici bilin kaybdr. Beyne giden kan aknn azalmas sonucu oluur. Koma: Yutkunma ve ksrk gibi reflekslerin ve dardan gelen uyarlara kar tepkinin azalmas yada yok olmas ile ortaya kan uzun sreli bilin kaybdr. Bilin kayb nedenleri nelerdir? Baylma nedenleri: Korku, ar heyecan Scak, yorgunluk Kapal ortam, kirli hava Aniden ayaa kalkma Kan ekerinin dmesi iddetli enfeksiyonlar Dme veya iddetli darbe
65

Koma nedenleri:

zellikle kafa travmalar Zehirlenmeler Ar alkol, uyuturucu kullanm eker hastal Karacier hastalklar Havale gibi ateli hastalklar

Bilin bozukluu belirtileri nelerdir? Baylma ( Senkop) Belirtileri: Ba dnmesi, baygnlk, yere dme Bacaklarda uyuma Bilinte bulanklk Yzde solgunluk me, terleme Hzl ve zayf nabz Yutkunma, ksrk gibi tepkilerin kaybolmas Sesli ve arl drtlere tepki olmamas drar ve gaita karma

Koma belirtileri:

Bilin bozukluu durumunda ilkyardm nasl olmaldr? Kii bann dneceini hissederse; Srt st yatrlr, ayaklar 30 cm. kaldrlr, Skan giysiler gevetilir, Kendini iyi hissedinceye kadar dinlenmesi salanr.

Eer kii bayldysa; 1. Srt st yatrlarak ayaklar 30 cm kaldrlr, 2. Solunum yolu akl kontrol edilir ve akln korunmas salanr, 3. Skan giysiler gevetilir, 4. Kusma varsa yan pozisyonda tutulur, 5. Solunum kontrol edilir, 6. Etraftaki merakllar uzaklatrlr. Bilin kapal ise:
1.

Hasta/yaralnn yaam bulgular deerlendirilir (ABC), Yardm arlr (112), Sk sk solunum kontrol edilir,
66

2. Hasta/yaralya koma pozisyonu verilir ,

3. 4.

5. Yardm gelinceye kadar yannda beklenir. Koma pozisyonu (yar yzkoyun-yan pozisyon) nasl verilir? 1. Sesli veya omuzun dan hafif sarsarak, uyar verilerek bilin kontrol edilir, 2. Skan giysiler gevetilir, 3. Az iinde yabanc cisim olup olmad kontrol edilir, 4. Bak, dinle, hisset yntemi ile solunum kontrol edilir, 5. Hasta/yaralnn dndrlecei tarafa diz klr, 6. Hasta/yaralnn kar tarafta kalan kolu karnnn zerine konur, 7. Kar taraftaki baca dik a yapacak ekilde kvrlr, 8. lkyardmcya yakn kolu ba hizasnda omuzdan yukar uzatlr, 9. Kar taraf omuz ve kalasndan tutularak bir hamlede evrilir, 10. stteki bacak kala ve dizden bklerek ne doru destek yaplr, 11. Alttaki bacak hafif dizden bklerek arkaya destek yaplr, 12. Ba uzatlan kolun zerine yan pozisyonda hafif ne eik konur,
13. 14.

Tbbi yardm (112) gelinceye kadar bu pozisyonda tutulur, 3-5 dakika ara ile solunum kontrol edilir.

Havale nedir? Sinir sisteminin merkezindeki bir tahri (irritasyon) yznden beyinde meydana gelen elektriksel boalmalar sonucu oluur. Vcudun adale yapsnda kontrol edilemeyen kaslmalar olur. Havale nedenleri nelerdir? 1. Kafa travmasna bal beyin yaralanmalar 2. Beyin enfeksiyonlar 3. Yksek ate 4. Baz hastalklar Nedenlerine gre havale eitleri nelerdir? Ate nedeniyle oluan havaleler Sara krizi (=Epilepsi) Ate nedeniyle oluan havale nedir? Herhangi bir ateli hastalk sonucu vcut scaklnn 38C'nin stne kmasyla oluur. Genellikle 6 ay-6 ya arasndaki ocuklarda rastlanr. Ate nedeniyle oluan havalede ilkyardm nasl olmaldr? 1. ncelikle hasta slak havlu ya da arafa sarlr, 2. Ate bu yntemle dmyorsa oda scaklnda bir kvete sokulur,
3.

Tbbi yardm istenir (112).

Sara krizi (=Epilepsi) nedir? Kronik bir hastalktr. Doum srasnda yada daha sonra herhangi bir nedenle beyin zedelenmesi oluan kiilerde geliir. Her zaman tipik sara krizi karakterinde olmasa da baz belirtilerle tannr.
67

Sara krizini davet eden baz durumlar olabilir. rnein uzun sreli alk, uykusuzluk, ar yorgunluk, kullanlan ilalarn doktor izni dnda kesilmesi ya da deitirilmesi, hormonal deiiklikler sara krizinin ortaya kmasna neden olabilir. Baz durumlarda sara krizi, madde bamllarnn geirdii madde yoksunluk krizi ile kartrlabilir. Sara krizinin belirtileri nelerdir? 1. Hastada sonradan oluan ve n haberci denilen normalde olmayan kokular alma, adale kaslmalar gibi n belirtiler oluur, 2. Bazen hasta barr, iddetli ve ani bir ekilde bilincini kaybederek ylr, 3. Youn ve genel adale kaslmalar grlebilir, 10-20 saniye kadar nefesi kesilebilir, 4. Dokularda ve yzde morarma gzlenir, 5. Ardndan ksa ve genel adale kaslmas, sesli nefes alma, ar tkrk salglanmas, altna karma grlebilir, 6. Hasta dilini srabilir, ban yere arpp yaralayabilir, ar kontrolsz hareketler gzlenir, 7. Son aamada hasta uyanr, akndr, nerede olduundan habersiz, uykulu hali vardr. Sara krizinde ilkyardm nasl olmaldr? Olayla ilgili gvenlik nlemleri alnr (rnein kii yol ortasnda kriz geiriyorsa olay yerindeki trafik ak kesilmelidir). 1. Kriz, kendi srecini tamamlamaya braklr, 2. Hasta balanmaya allmaz, 3. Kilitlenmi ene almaya allmaz, 4. Genel olarak yabanc herhangi bir madde kullanlmaz, koklatlmaz yada azdan herhangi bir yiyecek iecek verilmez, 5. Kendisini yaralamamasna dikkat edilir, 6. Ban arpmasn engellemek iin ban altna yumuak bir malzeme konur, 7. Yaralanmaya neden olabilecek gereler etraftan kaldrlr, 8. Skan giysiler gevetilir, 9. Kusmaya kar tedbirli olunur, 10. Dme sonucu yaralanma varsa gerekli ilemler yaplr, 11. Tbbi yardm istenir.112 Kan ekeri dkl nedir? Herhangi bir nedenle vcutta glikoz eksildii zaman ortaya kan belirtilerdir. Kan ekeri dmesinin nedenleri nelerdir? 1. eker hastal tedavisine bal 2. Uzun egzersizler sonras 3. Uzun sre a kalma 4. Barsak ameliyat geirenlerde yemek sonras Kan ekeri aniden dtnde hangi belirtiler grlr? 1. Korku
68

2. Terleme 3. Hzl nabz 4. Titreme 5. Aniden ackma 6. Yorgunluk 7. Bulant Kan ekeri dkl yava ve uzun srede oluursa hangi belirtiler grlr? 1. Ba ars 2. Grme bozukluu 3. Uyuukluk 4. Zayflk 5. Konuma gl 6. Kafa karkl 7. Sarsnt ve uur kayb Kan ekeri dmesinde ilkyardm nasl olmaldr?

Hastann ABCsi deerlendirilir , Hastann bilinci yerinde ve kusmuyorsa azdan eker, ekerli iecekler verilir, fazla ekerin bir zarar olmaz (Ayrca belirtiler fazla ekerden meydana gelmi ise bile fazladan eker verilmesi, hastann dk kan ekeri dzeyinde kalmasndan daha az zararl olacaktr. nk dk kan ekeri, beyinde ve dier hayati organlarda kalc zararlara neden olabilir.), 15-20 dakikada belirtiler gemiyorsa salk kuruluuna gitmesi iin yardm arlr , Hastann bilinci yerinde deilse koma pozisyonu verilerek tbbi yardm arlr(112).

Gste kuvvetli ar nedenleri nelerdir? Gste kuvvetli ar nedenleri arasnda en sk angina pektoris ve miyokart enfarkts grlr. Her ikisi de kalp kasnn belli bir yerine gnderilen kann azalmas sonucu oluur. Gste kuvvetli ar belirtileri nelerdir? Kalp Spazm (Angina Pektoris) belirtileri: 1. Sknt veya nefes darl olur, 2. Ar hissi; genellikle gs ortasnda balar, kollara, boyuna, srta ve eneye doru ilerler 3. Sklkla fiziksel hareket, fiziksel zorlanma, heyecan, znt yada fazla yemek yeme sonucu ortaya kar, 4. Ksa srelidir, ar yaklak 5-10 dakika kadar srer 5. Ar, istirahat ile durur, istirahat halindeyken grlmesi ciddi bir durumu gsterir, 6. Nefes alp vermekle arnn ekli ve iddeti deimez. Kalp Krizi (Miyokart Enfakts) belirtileri: 1. Hasta ciddi bir lm korkusu ve youn sknt hisseder, terleme, mide bulants, kusma gibi bulgular grlr, 2. Ar; gs yada mide boluunun herhangi bir yerinde, sklkla kravat blgesinde grlr,
69

omuzlara, boyuna, eneye ve sol kola yaylr,Sre ve younluk olarak kalp spazm (angina pektoris) arsna benzemekle birlikte daha iddetli ve uzun srelidir, 3. En ok hazmszlk, gaz sancs veya kas ars eklinde belirti verir ve bu nedenle bu tr rahatszlklarla kartrlr (Bu tr gaz yada kas arlar, aksi ispat edilinceye kadar kalp krizi olarak dnlmelidir), 4. Nefes alp vermekle arnn ekli ve iddeti deimez. Gs arsnda ilkyardm nasl olmaldr?
1.

Hastann yaamsal bulgular kontrol edilir (ABC), Yar oturur pozisyon verilir, Yardm istenerek (112) salk kuruluuna gitmesi salanr,

2. Hasta hemen dinlenmeye alnr, sakinletirilir,

3.

4. Kulland ilalar varsa almasna yardm edilir,

5.

6. Yol boyunca yaam bulgular izlenir.

226. Ksa sreli, yzeysel ve geici bilin kaybna ne isim verilir? A) Koma B) Baylma C) Ba dnmesi D) Scak arpmas E) Kalp krizi 227. Yutkunma ve ksrk gibi reflekslerin ve dardan gelen uyarlara kar tepkinin azalmas

yada yok olmas ile ortaya kan uzun sreli bilin kaybna ne isim verilir ? A) Baylma B) Koma C) Senkop D) Kalp krizi E) Fenalama
228. Aadakilerden hangisi koma nedeni deildir? A) Havale B) Ar heyecan C) eker hastal D) Zehirlenmeler E) Uyuturucu 229. Bann dneceini hisseden birisine ilkyardmda ne yaplr ? A) Skan giysiler gevetilir B) Srt st yatrlr, C) Ayaklar 30 cm yukar kaldrlr D) Kendini iyi hissedene kadar dinlenmesi salanr. E) Hepsi doru 230. Koma pozisyonu hangisidir ? A) Yar yzkoyun-yan pozisyon
70

B) Yar oturur pozisyon C) Srt st yatar pozisyon D) Ayaklar yukarda srtst yatar pozisyon E) Yzkoyun yatar pozisyon 231. Yaralnn yar yzkoyun-yan yatrld pozisyona ne isim verilir ? A) ok Pozisyonu B) Yar oturur pozisyon C) Ba-ene pozisyonu D) Koma pozisyonu E) Srtst yatar pozisyon

232. Sinir sisteminin merkezindeki bir tahri yznden beyinde meydana gelen elektriksel boalmalar

sonucu vcudun adale yapsnda kontrol edilemeyen kaslmalar meydana gelmesine ne isim verilir ? A) Havale B) Koma C) ok D) Senkop E) Konversiyon
233. Yksek ate nedeniyle oluan havaleyle ilgili yazlanlardan hangisi yanltr ? A) Herhangi bir ateli hastalk sonucu oluabilir B) Genellikle 6 yandan byk ocuklarda grlr C) Vcut scaklnn 38 Cnin stne kmasyla oluur D) lkyardmda hasta ncelikle slak havluya sarlr. E) Oda scaklnda kvete sokulur 234. Sara kriziyle ilgili yazlanlardan hangisi yanltr ? A) Herhangi bir nedenle beyin zedelenmesi oluan kiilerde geliir. B) Uzun sreli alk, uykusuzluk, ar yorgunluk sara krizinin ortaya kmasna neden olabilir C) Hastada normalde olmayan kokular alma, adale kaslmalar gibi n belirtiler oluur. D) Sara hastalar kriz geirirken kendilerini koruyarak yere derler. E) Bazen hasta barr iddetli ve ani bir ekilde bilincini kaybeder 235. Sara krizi geiren birisinde ilkyardm yaplrken aadakilerden hangisi doru uygulamadr? A) Hasta skca balanarak kendine zarar vermesi nlenir. B) Hastann enesi alarak dilerinin arasna sert bir cisim yerletirilir. C) Kolonya, eter, soan vb. maddeler koklatlr. D) Hastaya koma pozisyonu verilir E) Kriz kendi srecini tamamlamaya braklr. 236. Hangisi uygun ok pozisyonudur ? A) Hastann ba aada olacak ekilde ayaklar 30 cm yukar kaldrlr B) Hasta dz olarak srt st yatrlr, ayaklar 30 cm yukar kaldrlr C) Hasta yzkoyun yan yatrlr D) Hasta yar oturur pozisyona getirilir
71

E) Hastann bann altna yumuak bir ey konularak ayaklar 60 cm yukar kaldrlr. 237. Korku, terleme, hzl nabz, titreme, aniden ackma, yorgunluk, bulant gibi belirtiler hangi

durumda grlr A) Ani kan ekeri dmesi B) ok C) Kalp krizi D) Sara nbeti E) Koma 238. Kan ekeri dmesinde ilkyardm nasl olmaldr? A) Hasta azdan bir ey verilmez. B) Hastann bilinci yerinde ve kusmuyorsa azdan ekerli iecekler verilir C) Hasta kusuyorsa azdan sv verilir. D) Bilinci yerinde deilse ok pozisyonu verilir E) Tbbi yardm istenmez
239. Gs arsnda ilkyardm nasl olmaldr ? A) Hasta ok pozisyonuna getirilir B) Hasta hemen dinlenmeye alnr, sakinletirilir. C) Hasta koma pozisyonuna getirilir. D) Kulland ila varsa kesilir E) Hastaya kalp masaj yaplr. 240. Gs ars olan bir hastada ilkyardm nasl olmaldr? A) Hasta ok pozisyonuna getirilir. B) Hasta koma pozisyonuna getirilir. C) Hasta hemen dinlenmeye alnr, sakinletirilir. D) Kulland ila varsa kesilir E) Hastaya kalp masaj yaplr. 241. Gsnde kuvvetli bir ars olan hasta hangi pozisyona alnmaldr ? A) ok pozisyonu B) Yar oturur pozisyon C) Koma pozisyonu D) Srtst yatar pozisyon E) Yzst yatar pozisyon 242. Bilin bozukluklaryla ilgili aadakilerden hangisi yanltr? A) Ate nedeniyle oluan havalede hasta slak havlu yada arafa sarlr. B) Baylma, ksa sreli, yzeysel ve geici bilin kaybdr. C) Koma, reflekslerin ve gelen uyarlara kar tepkinin azalmas yada yok olmas ile ortaya

kan uzun sreli bilin kaybdr.

D) Sara kronik bir hastalktr E) Kan ekeri dmesinde hastaya azdan kesinlikle bir ey verilmez. 243. Aadakilerden hangisi baylma nedenlerindendir? A) Korku, ar heyecan B) Scak,yorgunluk, kapal ortam C) Aniden ayaa kalkma, kan ekerini dmesi D) iddetli enfeksiyonlar E) Hepsi doru
72

244. Aadakilerden hangisi koma nedeni deildir? A) Aniden ayaa kalkma B) eker hastal C) Ar alkol D) Zehirlenmeler E) Havale gibi ateli hastalklar 245. Aadakilerden hangisi kalple ilgili gs ars belirtilerinden deildir? A) Sknt veya nefes darl B) Genellikle gs ortasndan balayp, kollara, srta, boyuna ve eneye yaylan ar C) iddeti ve ekli deimeyen 5-10 dakikalk ar D) Nefes alp vermekle arnn ekli ve iddeti deimez. E) stirahatla daha da artan arlar. 246. Sara krizinde lkyardm aadakilerden hangisidir? A) Kilitlenmi ene almaya allr B) Hasta skca balanr C) Hasta kusturulur D) Kolonya veya soan koklatlr E) Kendi haline braklr kafasn arpmamas iin nlem alnr

- IX ZEHRLENMELERDE LKYARDIM Zehirlenme nedir? Vcuda zehirli (toksik) bir maddenin girmesi sonucu normal fonksiyonlarn bozulmasdr. Vcuda dardan giren baz yabanc maddeler, vcudun yaamsal fonksiyonlarna zarar verebileceinden zehirli (toksik) olarak kabul edilirler. Zehirlenmelerde genel belirtiler nelerdir? Sindirim sistemi bozukluklar: Bulant, kusma, karn ars, ishal Sinir sistemi bozukluklar: Bilin kayb, havale, rahatszlk hissi, hareketlerde uyumsuzluk Solunum sistemi bozukluklar: Nefes darl, morarma, solunum durmas Dolam sistemi bozukluklar: Nabz bozukluu, kalp durmas Zehirlenme hangi yollarla meydana gelir? Zehirlenme yollar grupta toplanr. Sindirim yoluyla: En sk rastlanan zehirlenme yoludur. Sindirim yoluyla alnan zehirler genellikle ev yada bahede kullanlan kimyasal maddeler, ehirli mantarlar, bozuk besinler, ila ve ar alkoldr. Solunum yoluyla: Zehirli maddenin solunum yolu ile alnmasyla oluur. Genellikle karbonmonoksit (tp kaaklar, ofben, btan gaz sobalar), Lam ukuru veya kayalarda biriken karbondioksit, havuz hijyeninde kullanlan klor, yaptrclar, boyalar ev temizleyicileri gibi
73

maddeler ile oluur. Cilt yoluyla: Zehirli madde vcuda direk deri aracl ile girer. Bu yolla olan zehirlenmeler bcek sokmalar, hayvan srklar, ila enjeksiyonlar, sa boyalar, zirai ilalar gibi zehirli maddelerin deriden emilmesi ile oluur. Sindirim yoluyla zehirlenmede ilkyardm nasl olmaldr? 1. Bilin kontrol yaplr, 2. Az zehirli madde ile temas etmise su ile alkalanr, zehirli madde ele temas etmise el sabunlu su ile ykanr, 3. Yaam bulgular deerlendirilir, 4. Kusma, bulant, ishal gibi belirtiler deerlendirilir, 5. Kusturulmaya allmaz, zellikle yakc maddelerin alnd durumlarda hasta asla kusturulmaz, 6. Bilin kayb varsa koma pozisyonu verilir, 7. st rtlr,
8.

Tbbi yardm istenir (112), Zehirli maddenin tr nedir? la yada uyuturucu alyor mu? Hasta saat kata bulundu? Evde ne tip ilalar var?

9. Olayla ilgili bilgiler toplanarak kaydedilir ;

Solunum yolu ile zehirlenmelerde ilkyardm nasl olmaldr?

Hasta temiz havaya karlr yada cam ve kap alarak ortam havalandrlr, Yaamsal belirtiler deerlendirilir (ABC), Yar oturur pozisyonda tutulur, Bilin kapal ise koma pozisyonu verilir, Tbbi yardm istenir (112), lkyardmc mdahale srasnda kendini ve evresini korumak iin gerekli nlemleri almaldr, Solunumu korumak iin maske veya slak bez kullanlr, Elektrik dmeleri ve dier elektrikli aletler ve klandrma cihazlar kullanlmaz, Youn duman varsa hastay dar karmak iin ip kullanlmaldr, Derhal itfaiyeye haber verilir (110).

Cilt yolu ile zehirlenmelerde ilkyardm nasl olmaldr? 1. Yaam bulgular deerlendirilir, 2. Ellerin zehirli madde ile temas nlenmelidir, 3. Zehir bulam giysiler kartlr, 4. 15-20 dakika boyunca deri bol suyla ykanmaldr,
74

5.

Tbbi yardm istenir (112).

Zehirlenmelerde genel ilkyardm kurallar nelerdir? 1. Zehirlenmeye Neden Olan Maddeyi renmeye alma Varsa Ambalajn Salk Kuruluuna Gtr 2. Zehirlenmeye Neden Olan Maddeyi Ortamdan Uzaklatr 3. H/y Bilin Durumunu Kontrol Et 4. H/y ABC Ynnden Deerlendir 5. Asit, Alkali ilmesi Veya Bilincin Kapal Olduu Durumlarda KUSTURMA 6. Vcuda Bulam Bir ey Varsa Vcudu Bol Su le Yka 7. Gaz Zehirlenmesi Varsa Ak Havaya kar 8. Tbbi Yardm steme ( 112 ) lkyardmc mdahale srasnda kendisini ve evresini korumak iin u nlemleri almaldr Solunumu Korumak in Maske Veya Islak Bez Kullanlmaldr. Elektrik Dmeleri Ve Iklandrma Cihazlar Kullanlmamaldr. Youn Duman Varsa Hastay Dar karmak in p Kullanlmaldr. Derhal tfaiyeye (110) Haber Verilmelidir.

ofben Kazalar ofben Scak Su Temini Amacyla Yaygn Olarak Kullanlmaktadr. Elektrikle alanlar Daha ok Termostat Arzas Nedeniyle Kazan Patlamalarna Sebep Olabilmekte, Kiiler Scak Su Yanklar le Karlaabilmektedir. LPG le alan ofbenler De Bazen Kazalara Sebep Olmaktadr. Bu Kazalar Ortamdaki Oksijenin Yanma Srasnda Tketilmesine Baldr. LPG Zehirli Deildir. Ancak 6m3den Kk, yi Havalandrlmam Mekanlarda ofben Kullanldnda, Ortamdaki Oksijen Sratle Tkenmekte, Kiiler Bu Yzden Havaszlktan Boularak Kaybedilmektedirler. ofben Kazalarnda lkyardm Kii Ortamdan Uzaklatrlr Hareket Ettirilmez Hava Yolu Akl Ve Solunumu Kontrol Edilir 112 Aranarak Durum Bildirilir

Alnmas Gereken nlemler Nelerdir? 1. Banyo erden Kilitlenmemeli 2. ofben yi eken Bir Bacaya Balanmal 3. ofbenin Olduu Yere Bolca Hava Girii Salanmal 4. ofben le Tp Arasndaki Hortum 125 Cm Den Uzun Olmamal 5. Banyodan Uzun Sre kmayan Kii Kontrol Edilmeli Karbonmonoksit Zehirlenmesi
75

Endstriel Merkezlerde nemli Bir Sorundur. Eski Motorlara Ait Egzos Gazlar ,Gaz Ve Kmr Istclar, Mangal Kmrleri, Kuyular Ve Derin ukurlarda Bulunur. Karbonmonoksit; Renksiz, Kokusuz, Havadan Hafif Ve Rahatsz Edici Olmayan Bir Gazdr. Hemoglobine Balanma Kapasitesi Oksijenden 280 Kat Daha Fazladr. Karbonmonoksit Zehirlenmesinde Belirtiler 1. Ar Yorgunluk , Keyifsizlik , Grip Benzeri Durum 2. Bulant , Ba Dnmesi , Kusma Karncalama 3. Koma , Nbetler , Solunum Durmas 4. Gs Ars arpnt Hipotansiyon Kalp Durmas 5. Cilt Ve Trnaklar Ksa Sreli Kiraz Krmzs Renk Alabilir. Karbonmonoksit Zehirlenmesinde lkyardm 1. Kii Ortamdan Uzaklatrlr 2. Hareket Ettirilmez 3. Hava Yolu Akl Ve Solunumu Kontrol Edilir 4. 112 Aranarak Durum Bildirilir 5. Zehir Danma Merkezi 24 saat hizmet vermektedir. 6. 0312 433 70 00 7. 0800 314 79 00

247. Aadakilerden hangisi genel zehirlenme belirtilerinden birisi deildir ? A) Bulant B) shal C) Karn ars D) Nefes darl E) Deride ii su dolu kabarcklar 248. Solunum yoluyla oluan zehirlenmelerde hasta hangi pozisyonda tutulmaldr? A) Yz koyun B) Bilin ak ise koma pozisyonu verilir C) ok pozisyonu D) Yar oturur pozisyon E) Srt st pozisyon 249. Vcuda yabanc bir maddenin girmesi sonucu normal fonksiyonlarn bozulmasna ne isim
76

verilir? A) Kanama B) Krk C) Sara D) Boulma E) Zehirlenme

250. Sebebi bilinmeyen sindirim yolu zehirlenmelerinde ilkyardmda yaplmas yanl olan

uygulama hangisidir? A) Bilin kontrol yaplr. B) Yaam bulgular deerlendirilir. C) Hasta kusturulmaya zorlanarak rahatlatlr. D) Hastann st rtlr. E) Bilin kayb varsa koma pozisyonu verilir.
251. Gazdan zehirlenme olan bir ortamda ilkyardmc mdahale srasnda kendisini korumak iin

hangisini kullanmaldr ? A) Islak bez B) Gzlk C) Kuru bez D) Elastik bandaj E) Kaln, ksa bir tahta paras
252. Karbon monoksit zehirlenmesi hangi durumlarda oluur? A) Egzoz gaz solunmas ile B) Gaz ve kmr sobas ile C) Mangal kmrleri ile D) Kuyular ve derin ukurlara girilmesi ile E) Hepsi doru. 253. Solunum yolu ile zehirlenmelerde ilkyardm nasl olmaldr? A) Hasta temiz havaya karlr B) Yaamsal belirtiler deerlendirilir C) Yar oturur pozisyonda tutulur D) Tbbi yardm istenir E) Hepsi doru. 254. Cilt yolu ile olan zehirlenmelerde hangisinin yaplmas yanltr ? A) Yaam bulgular deerlendirilmelidir. B) Cilt 15-20 dakika boyunca bol suyla ykanmaldr. C) Zehir bulam giysiler karlmaz. D) Ellerin zehirli madde ile temas nlenmelidir E) Tbbi yardm istenir. 255. Karbon monoksit zehirlenmesi belirtileri nelerdir? A) Ar yorgunluk, keyifsizlik, grip benzeri durum B) Bulant, ba dnmesi, koma ve nbetler C) Cilt ve trnaklarda kiraz krmzs renk D) Solunumun durmas E) Hepsi doru

77

256. Aadaki zehirlenme yollarndan hangisinde ilkyardmda hastaya yourt yedirilmesi

yeterlidir ? A) Solunum yoluyla B) Cilt yoluyla C) Sindirim yoluyla D) Besinlerle olan zehirlenmeler E) Hibirinde
257. Aadakilerden hangisi cilt yolu ile olan zehirlenme nedenlerinden deildir? A) Lam ukuru veya kayalarda biriken karbondioksit B) Sa boyalar C) Zirai ilalar D) Bcek sokmalar, hayvan srklar E) la Enjeksiyonlar 258. Zehirlenmelerin genel belirtisi aadakilerden hangisidir? A) Sinir Sistemi bozukluklar B) Dolam Sistemi bozukluklar C) Solunum Sistemi bozukluklar D) Sindirim sistemi bozukluklar E) Hepsi doru 259. Solunum yolu zehirlenmelerinde hangi ilkyardm yaplmaz? A) Yaamsal belirtilerin deerlendirilmesi B) Bilin kapal ise ok pozisyonu verilmesi C) Yar oturur pozisyonda tutulmas D) Cam kap alarak ortam havalandrlr E) Hastann temiz havaya karlmas 260. ofben zehirlenmesinde hangisi yaplmaz? A) Kii ortamdan uzaklatrlr B) Hareket ettirilmez C) Hava yolu akl ve solunumu kontrol edilir D) 112 aranarak durum bildirilir E) Kvete sokulur 261. Zehirlenmelerde genel ilkyardm kural aadakilerden hangisidir? A) Zehirlenmeye neden olan madde ortamdan uzaklatrlmaz B) 155 polis aranr C) Gaz zehirlenmesi varsa hasta ak havaya karlr D) Zehirlenmeye neden olan maddeler ortadan kaldrlr E) Hasta kusturulmaya allr

262. Aadakilerden hangisi sindirim yolu ile zehirlenmelerde uygulanmamaldr ? A) Bilin kontrol yaplr B) Yaam bulgular deerlendirilir C) Hasta kusturulmaya zorlanarak rahatlatlr D) Olayla ilgili bilgiler toplanarak kaydedilir E) Bilin kayb varsa koma pozisyonu verilir
78

-X HAYVAN ISIRMALARINDA LKYARDIM Hayvan (Kedi-Kpek) srmalarnda ilkyardm nasl olmaldr?

1.

Hasta/yaral yaamsal bulgular ynnden deerlendirilir (ABC),

2. Hafif yaralanmalarda yara 5 dakika sreyle sabun ve souk suyla ykanr, 3. Yarann st temiz bir bezle kapatlr, 4. Ciddi yaralanma ve kanama varsa yaraya temiz bir bezle basn uygulanarak kanama durdurulmaldr,
5.

Derhal tbbi yardm istenmeli (112),

6. Hasta kuduz ve/veya tetanos as iin uyarlmaldr, Ar sokmalarnn belirtileri nelerdir? Belirtiler ksa srer. Ac, ime, kzarklk gibi lokal belirtiler olur. Ar birka yerden soktuysa, nefes borusuna yakn bir yerden soktuysa yada kii alerjik bnyeli ise tehlikeli olabilir. Ar sokmalarnda ilkyardm nasl olmaldr?

Yaral blge ykanr, Derinin zerinden grlyorsa arnn inesi karlr, Souk uygulama yaplr, Eer azdan sokmusa ve solunumu gletiriyorsa buz emmesi salanr, Az ii sokmalarnda ve alerji hikayesi olanlarda tbbi yardm istenir (112).

Akrep sokmalarnn belirtileri nelerdir? Kuvvetli bir lokal reaksiyon oluturur. 1. Ar 2. dem 3. ltihaplanma, kzarma, morarma 4. Adale kramplar, titreme ve karncalanma 5. Huzursuzluk, havale gzlenebilir. Akrep sokmalarnda ilkyardm nasl olmaldr? 1. Sokmann olduu blge hareket ettirilmez, 2. Yatar pozisyonda tutulur, 3. Yaraya souk uygulama yaplr, 4. Kan dolamn engellemeyecek ekilde bandaj uygulanr, 5. Yara zerine hibir giriim yaplmaz. Ylan sokmalarnn belirtileri nelerdir? Lokal ve genel belirtiler verir :
79

1. Blgede morluk, iltihaplanma (1-2 hafta srer) 2. Kusma, karn ars, ishal gibi sindirim bozukluklar 3. Ar susuzluk 4. ok,kanama 5. Psikolojik bozukluklar 6. Kalpte ritim bozukluu, ba ars ve solunum dzensizlii Ylan sokmalarnda ilkyardm nasl olmaldr? 1. Hasta sakinletirilip, dinlenmesi salanr, 2. Yara su ile ykanr, 3. Yaraya yakn blgede bask yapabilecek eyalar (yzk, bilezik vb.) karlr, 4. Yasa ba ve boyunda ise yara evresine bask uygulanr, 5. Kol ve bacaklarda ise yara stnden dolam engellemeyecek ekilde bandaj uygulanr (Turnike uygulanmaz), 6. Souk uygulama yaplr, 7. Yara zerine herhangi bir giriimde bulunulmaz (yara emilmez), 8. Yaamsal bulgular izlenir,
9.

Tbbi yardm istenir (112).

Deniz canllar sokmasnda belirtiler nelerdir? ok ciddi deildir. Lokal ve genel belirtiler grlr : 1. Kzarma 2. ime 3. ltihaplanma 4. Sknt hissi 5. Huzursuzluk 6. Havale 7. Ba ars Deniz canllar sokmasnda ilkyardm nasl olmaldr?

Yaral blge hareket ettirilmez, Batan diken varsa ve grnyorsa kartlr, Etkilenen blge ovulmamaldr.

263.

Hayvan srmalar ve bcek sokmalaryla ilgili verilenlerden hangisi dorudur?

A) Kpek srmalarnda yara 5 dakika sreyle sabun ve souk suyla ykanr. B) Ar ve akrep sokmalarnda yaraya scak uygulama yaplr. C) Yara ba ve boyunda ise yara evresine turnike uygulanr D) Deniz canllarnn sokmalarnda yaraya souk uygulama yaplr. E) Ylan sokmalarnda yara bakla kesilerek zehir emilir ve tkrlr.
80

264. Kedi-kpek srmalarnda ilkyardm nasl olmaldr? A) Isrlan blge yukar kaldrlr. B) Isrlan blgenin zerine turnike uygulanr. C) Yara scak suyla temizlenir. D) Hafif yaralanmalarda yara 5 dakika sreyle sabun ve souk suyla ykanr. E) Isran hayvan yakalanp tetanos as yaplr. 265. Ylan sokmalarnda ilkyardm nasl olmaldr? A) Yaraya su dedirilmez B) Scak uygulama yaplr C) Turnike uygulanr D) Kol ve bacaklarda ise yara stnden dolam engellemeyecek ekilde bandaj uygulanr E) Ylan sokmalarnda yara bakla kesilerek zehir emilir ve tkrlr. 266. Akrep ve ylan sokmalarnda ilkyardm uygulamasnda hangisi dorudur? A) Sokulan blge hareket ettirilmez B) Sokulan yer dikey olarak kesilerek emilir C) Yaral srekli hareket ettirilir D) Sokulan blgeye scak uygulama yaplr E) Isrlan blge zerine turnike uygulanr. 267. Ar sokmalarnda hangi belirtiler grlr ? A) Ar B) ime C) Kzarklk D) Ac E) Hepsi doru 268. Akrep sokmalarnda hangi belirtiler grlr ? A) Ar, ilik B) ltihaplanma, kzarma C) Morarma D) Adale kramplar E) Hepsi doru 269. Ar sokmalarnda ilk yardm nasl olmaldr ? A) Scak uygulama yaplr. B) Eer azdan sokmusa buz emmesi salanr. C) Sokulan blge kalp seviyesinin stnde tutulur. D) Alerji hikayesi olanlara ar kesici verilir E) Sokulan blgenin stnden turnike uygulanr. 270. Deniz hayvanlarnn sokmasnda ilkyardm nasl olmaldr? A) Yaral blge hareket ettirilerek zehrin dalmas salanr. B) Sokulan blgeye souk uygulama yaplr. C) Scak uygulama yaplmaz. D) Batan diken varsa ve grnyorsa kartlr. E) Etkilenen blge ovulmaldr. 271. Ar sokmasnda ilkyardm uygulamas iin aadakilerden hangisi dorudur?
81

A) Yaral blge ykanr B) Souk uygulama yaplr C) Arnn inesi yzeyde ise karlr D) Hasta/yaral az iinden sokuldu ise buz emmesi salanr E) Hepsi doru. 272.

Ar,ylan, akrep ve deniz hayvan sokmas ile ilgili olarak suyla ykama ss hangi seenekte doru verilmitir? Ar, akrep,ylan A) Souk su B) Scak su C) Souk su D) Ilk su E) Scak su Deniz hayvan Souk su Scak su Scak su souk su Souk su

273. Hayvan srmalarnda yaplacak ilkyardmda aadakilerden hangisi yanltr? A) Hafif yaralanmalarda yara 5 dakika sre ile souk su ve sabunla ykanr. B) Yaral yaamsal bulgular ynnden deerlendirilir (ABC). C) Yarann st temiz bir bezle kapatr. D) Derhal tbbi yardm istenir. E) Kann dolamn engelleyebilmek iin srk yerinin zeri skca balanr. 274. Akrep sokmalarnda ilk yardm uygulamasnda aadakilerden hangisi uygundur? A) Sokulan blge hareket ettirilir. B) Sokulan yer kesilerek emilir. C) Kan dolamn engellemeyecek ekilde bandaj uygulanr. D) Sokulan blgeye mikrop krc pomat srlr. E) Sokulan blgeye turnike uygulanr. 275. Aadakilerden hangisi ylan sokmasnda yaplmaz? A) Souk uygulama yaplr. B) Yara zerine herhangi bir giriimde bulunulmaz. C) Isrlan blge kesilerek emilir. D) Yaraya yakn blgedeki bask yapabilecek eyalar karlr. E) Yara su ile ykanr.

82

- XI GZ, KULAK VE BURUNA YABANCI CSM KAMASINDA LKYARDIM Gze yabanc cisim kamasnda ilkyardm nasl olmaldr? Toz gibi kk madde ise;
1.

Gz a doru evrilir ve alt gz kapa

iine baklr,

2. Gerekirse st gz kapa ak tutulur, 3. Nemli temiz bir bezle karlmaya allr, 4. Hastaya gzn krptrmas sylenir, 5. Gz ovulmamaldr, 6. kmyorsa salk kuruluuna gitmesi salanr. Bir cisim batmas varsa ya da metal cisim kamsa;

Gerekmedike hasta yerinden oynatlmaz, Gze hibir ekilde dokunulmaz, Tbbi yardm istenir (112), Hastann gz uzman olan bir salk kuruluuna gitmesi salanr. Kulaa yabanc cisim kamasnda ilkyardm nasl olmaldr?

Kesinlikle sivri ve delici bir cisimle mdahale edilmez, Su dedirilmez, Tbbi yardm istenir (112). Burun duvarna bastrarak kuvvetli bir nefes verme ile cismin atlmas salanr, kmazsa tbbi yardm istenir (112).

Buruna yabanc cisim kamasnda ilkyardm nasl olmaldr?

276. Kulaa yabanc cisim kamasnda ilkyardm nasl olmaldr? A) Mdahale edilmez, tbbi yardm istenir. B) Sivri bir cisimle karlr. C) Su ile ykanarak karlr. D) Kulaa st yada alkol damlatlr. E) Kuvvetli bir nefes verme ile cismin atlmas salanr. 277. Gze toz gibi kk bir yabanc cisim kamasnda ilkyardm nasl olmaldr? A) Yumuak ve nemli bir bezle karlmaya allr. B) Gz ovularak karlmaya allr C) karana kadar uralr. D) Cmbz kullanarak karlmaya allr E) Kuru bir bezle karlmaya allr. 278. Gze yabanc bir cisim batmas varsa yada metal paras kamsa ilkyardm nasl olmaldr?
83

A) Yumuak ve nemli bir bezle karlmaya allr. B) Gz ovularak karlmaya allr. C) Kuru bir bezle karlmaya allr. D) karana kadar uralr. E) Her iki gzde kapatlarak tbbi yardm istenir.

279. Buruna yabanc cisim kamasnda ilkyardm nasl olmaldr? A) Sivri bir cisimle karlr B) Su ile ykanarak karlr C) Burun duvarna bastrarak kuvvetli bir nefes verme ile cismin atlmas salanr D) Burun delikleri sklarak oturtulur E) Burun kapatlarak derin nefes alarak cismin kmas salanr. 280. Gzde yabanc cisim bulunmas halinde hangi uygulama yanltr? A) Nemli temiz bir bezle karmaya almak B) Gzn krptrmasn sylemek C) Cisim gze batm ise gze dokunmamak D) Gze batm cismi itina ile gzden karmak E) Gz ovulmamaldr 281. Kulaa kaan bir cisimde ilkyardmc aadakilerden hangisini yapmamaldr? A) Su dedirmemelidir B) Mdahale edilmez salk kuruluuna gitmesi salanr C) Sivri ve delici cisimle mdahale ederek cismi karmaldr D) Sivri ve delici cisimle mdahale ederek cismi karmamaldr E) Tbbi yardm istemelidir(112)

- XII BOULMALARDA LKYARDIM Boulma nedir? Boulma, vcuttaki dokulara yeterli oksijen gitmemesi sonucu dokularda bozulma meydana gelmesidir. Boulma nedenleri nelerdir? 1. Baylma ve bilin kayb sonucu dilin geriye kaymas 2. Nefes borusuna sv dolmas 3. Nefes borusuna yabanc cisim kamas 4. Aslma 5. Akcierlerin zedelenmesi 6. Gazla zehirlenme 7. Suda boulma Suda Boulmalar Suda boulmalarda, boulma srasnda nefes borusu giriinin kaslmasna bal olarak ok az miktarda su akcierlere girer. Suda boulanlarda zellikle souk havalarda 20-30 dakika gese bile
84

yapay solunum ve kalp mesajna balanmaldr. Suda boulmalarda, azdan aza ya da azdan buruna solunumun suda yaptrlmas mmkndr ve bu uygulamaya su ierisinde iken balanmaldr. Bu uygulama derin sularda mmkn olmayabilir, bu nedenle hasta/yaralnn hzla s suya doru ekilmesi Suya atlama sonucu, boulma riskinin yansra genel vcut travmas ya da omurga krklar da akla gelmelidir. Bu nedenle suda, ban ok fazla arkaya itilmemesi gereklidir. Boulmalarda genel belirtiler nelerdir? Nefes almada glk Grltl, hzl ve derin solunum Azda balgam toplanmas ve kpklenme Yzde, dudaklarda ve trnaklarda morarma Genel sknt hali, cevaplarda isabetsizlik ve kararszlk Baylma Boulmalarda genel ilkyardm ilemleri ne olmaldr?

1. Boulma nedeni ortadan kaldrlr, 2. Bilin kontrol yaplr,

3.

Hastann yaamsal bulgular deerlendirilir (ABC), Derhal tbbi yardm istenir (112), Yaam bulgular izlenir.

4. Temel yaam destei salanr,

5. 6.

282. Suda boulmalarda yaplacak ilkyardmla ilgili verilenlerden hangisi yanltr? A) Yaral sudan karlr. B) Hastann yaamsal bulgular deerlendirilir. C) Hasta srtst yatrlp karnna bastrlarak yuttuu sular karlmaya allr. D) Gerekiyorsa Temel Yaam Destei uygulanr. E) Derhal tbbi yardm istenir (112)

283. Boulma nedeniyle sudan karlan bir yaralnn bilincinin olmadn anladnz daha sonra

yaplmas gereken ilk uygulama ne olmaldr? A) Hastann bana pozisyon verilerek solunumu deerlendirilir. B) Hastaya ok pozisyonu verilir C) Hasta yzst yatrlp srtna vurularak yuttuu sular karlr. D) Hastaya kalp masaj yaplr. E) Hibir ey yaplmadan 112 nin gelmesi beklenir.
284. Hangisi boulma nedenidir? A) Nefes borusuna sv (su) dolmas B) Aslma C) Nefes borusuna yabanc cisim kamas D) Baylma ve bilin kayb sonucu dilin geriye kaymas
85

E) Hepsi boulma nedenidir. 285. Hangisi boulmalarda genel belirtilerden deildir? A) Nefes almada glk B) Grltl, hzl ve derin solunum C) Azda balgam toplanmas ve kpklenme D) Yzde dudaklarda ve trnaklarda morarma E) Sessiz, yava ve yzeysel solunum

286. Boulmalarda genel belirtiler nelerdir? A) Yzde, dudaklarda, ve trnaklarda morarma B) Genel sknt hali, cevaplarda isabetsizlik ve kararszlk C) Baylma D) Nefes almada glk E) Hepsi doru 287. Aadakilerden hangisi boulma nedenlerindendir? A) Baylma ve bilin kayb sonucu dilin geriye kamas B) Nefes borusuna sv dolmas C) Aslma D) Akcierlerin zedelenmesi E) Hepsi doru 288. Suda boulmada aadakilerden hangisini yaplmaldr? A) Soluk yok ise bir ey yaplmamaldr B) Atlama sonucu oldu ise ban olduka arkaya iterek sudan karmaldr C) Olayn stnden zellikle souk havalarda 20-30 dakika gemi olsa bile TYD

balanmaldr
D) Yar oturur pozisyonda tbbi yardm beklenir E) Mideye youn bask uygulayarak su k salanmaldr

XIII HASTA/ YARALI TAIMA TEKNKLER Hasta/yaral tanmasnda genel kurallar nelerdir? 1. Hasta/yaral tanmasnda ilkyardmc kendi saln riske sokmamaldr, 2. Gereksiz zorlama ve yaralanmalara engel olmak iin aadaki kurallara uygun davranmaldr, 3. Hasta/yaralya yakn mesafede allmaldr, 4. Daha uzun ve kuvvetli kas gruplar kullanlmaldr, 5. Srtn gerginliini korumak iin dizler ve kalalar bklmelidir (Omurilik yaralanmalar riskini azaltr), 6. Yerden destek alacak ekilde her iki aya da kullanarak biri dierinden biraz ne yerletirilmelidir,
86

7. Kalkarken, arl kala kaslarna vererek dizler en uygun biimde dorultulmaldr, 8. Ba her zaman dz tutulmal, homojen ve dzgn bir ekilde hareket ettirilmelidir, 9. Yava ve dzgn admlarla yrmek gerekir, admlar omuzdan daha geni olmamaldr, 10. Arlk kaldrrken karn muntazam tutulup kalay kasmak gerekir, 11. Omuzlar, leen kemiinin ve omuriliin hizasnda tutulmaldr, 12. Yn deitirirken ani dnme ve bklmelerden kanlmaldr, 13. Hasta/yaral mmkn olduunca az hareket ettirilmelidir, 14. Hasta/yaral ba-boyun-gvde ekseni esas alnarak en az 6 destek noktasndan kavranmaldr, Hasta/yaral tamak mkemmel bir ekip almas gerektirir, Tm hareketleri ynlendirecek sorumlu bir kii olmal, bu kii hareketler iin gereken komutlar (dikkat, kaldryoruz gibi) vermelidir. Bu kii genellikle arln en fazla olduu ve en fazla dikkat edilmesi gereken blge olan ba ve boyun ksmn tutan kii olmaldr. Genel bir kural olarak, hasta/yaralnn yeri deitirilmemeli ve dokunulmamaldr. Olaanst bir tehlike sz konusuysa, tad her trl riske ramen acil tama zorunludur. En ksa srede yarallar gvenli bir yere tanmaldr.

Acil tama teknikleri nelerdir?

Srkleme yntemleri nelerdir? Hasta/yaralnn srklenmesi, olduka faydal bir yntemdir. zellikle, ok kilolu ve iriyar kiilerin tanmas gerekiyorsa; dar, bask ve gei gl olan bir yerden karmalarda herhangi bir yaralanmaya neden olmamak iin seilebilecek bir yntemdir. lkyardmcnn fiziksel kapasitesi gz nnde bulundurulmaldr. Mmknse battaniye kullanlmaldr. Srkleme yntemleri unlardr: 1. Ayak bileklerinden srkleme 2. Koltuk altndan tutarak srkleme 3. tfaiyeci yntemiyle srkleme Ara iindeki yaraly tama (RENTEK manevras) teknii nedir? Kaza geirmi yaral bir kiiyi eer bir tehlike sz konusu ise omuriliine zarar vermeden karmada kullanlr. Bu uygulama solunum durmas; yangn tehlikesi gibi olaanst durumlarda uygulanacaktr. ncelikle; Hasta/yaralnn ayaklarnn pedallarn arasna skmam olduundan emin olunmaldr ve varsa emniyet kemeri kartlmaldr. Daha sonra; lkyardmc, yaralya yan taraftan yanar, Bir eliyle yaralnn kolunu, dier eliyle de enesini kavrayarak boyun tespiti yapar, Yaralnn ba-boyun-gvde eksenini mmkn olduunca hareket ettirmeden btn halinde aratan dar eker, Yaral dar alndktan sonra yavaa yere veya sedyeye konur.
87

Ksa mesafede sratli tama teknikleri nelerdir? 1-Kucakta tama : Bilinci ak olan ocuklar ve hafif yetikinler iin kullanl bir yntemdir. Bir ilkyardmc tarafndan uygulanr. Bir elle yaral dizlerinin altndan tutularak destek alnr, Dier elle gvdenin arl yklenerek srtndan kavranr, Yaralya kollarn ilkyardmcnn boynuna dolamas sylenebilir. Bu yaralnn kendini gvende hissetmesini salar, Arlk dizlere verilerek kalklr.

2-lkyardmcnn omzundan destek alma : Hafif yaral ve yryebilecek durumdaki hasta/yarallarn tanmasnda kullanlr. Bir ilkyardmc tarafndan uygulanr. Bu yntem iki kii ile de uygulanabilir. Yaralnn bir kolu ilkyardmcnn boynuna dolanarak destek verilir, lkyardmc bota kalan kolu ile hasta/yaralnn belini tutarak yardm eder.

3-Srtta tama: Bilinli hastalar tamada kullanlr. Bir ilkyardmc tarafndan uygulanr. lkyardmc hasta/yaralya srt dnk olarak melir ve bacaklarn kavrar, Hasta/yaralnn kollar ilkyardmcnn gsnde birletirilir, Arlk dizlere verilerek hasta/yaral kaldrlr.

4-Omuzda tama ( tfaiyeci yntemi) : Yryemeyen yada bilinci kapal olan kiiler iin kullanlr. Bir ilkyardmc tarafndan uygulanr. lkyardmcnn bir kolu bota olacandan merdiven yada bir yerden rahatlkla destek alnabilir. lkyardmc sol kolu ile omuzun dan tutarak hasta/yaraly oturur duruma getirir, melerek sa kolunu hasta/yaralnn bacaklarnn arasndan geirir, Hasta/yaralnn vcudunu sa omzuna alr, Sol el ile hasta/yaralnn sa elini tutar, arl dizlerine vererek kalkar, Hasta/yaralnn nde bota kalan bilei kavranarak hzla olay yerinden uzaklatrlr.

5-ki ilkyardmc ile ellerin zerinde tama (Altn Beik Yntemi) : Hasta/yaralnn ciddi bir yaralanmas yoksa ve yardm edebiliyorsa iki, , drt elle altn beik yaplarak tanr. ki elle: ki ilkyardmcnn birer eli bota kalr, bu elleri birbirlerinin omzuna koyarlar, dier elleri ile bileklerinden kavrayarak hasta/yaraly oturturlar. elle: Birinci ilkyardmc bir eli ile ikinci ilkyardmcnn omzunu kavrar, dier eli ile ikinci ilkyardmcnn el bileini kavrar. kinci ilkyardmc bir el ile birinci ilkyardmcnn bileini, dier eli ile de kendi bileini kavrar. Drt elle: lkyardmclar bir elleri ile dier el bileklerini, br elleri ile de birbirlerinin bileklerini kavrarlar. 6-Kollar ve bacaklardan tutarak tama:
88

Hasta/yaral bir yerden kaldrlarak hemen baka bir yere aktarlacaksa kullanlr. ki ilkyardmc tarafndan uygulanr.

lkyardmclardan biri srt hasta/yaralya dnk olacak ekilde bacaklar arasna melir ve elleri ile hasta/yaralnn dizleri altndan kavrar. kinci ilkyardmc hasta/yaralnn ba tarafna geerek kollar ile koltuk altlarndan kavrar.Bu ekilde kaldrarak tarlar.

7-Sandalye ile tama: Hasta/yaralnn bilinli olmas gereklidir. zellikle merdiven inip karken ok kullanl bir yntemdir. ki ilkyardmc tarafndan uygulanr. Bir ilkyardmc sandalyeyi arka taraftan, oturulacak ksma yakn bir yerden, dier ilkyardmc sandalyenin n bacaklarn aa ksmndan kavrayarak tarlar.

SEDYEYE YERLETRME TEKN: Sedye zerine yerletirme teknikleri nelerdir? 1-Kak teknii: Bu teknik hasta/yaralya sadece bir taraftan ulalmas durumunda ilkyardmc tarafndan uygulanr. lkyardmclar hasta/yaralnn tek bir yannda bir dizleri yerde olacak ekilde diz kerler, Hasta/yaralnn elleri gsnde birletirilir, Birinci ilkyardmc ba ve omzundan, ikinci ilkyardmc srtnn alt ksm ve uyluundan, nc ilkyardmc dizlerinin altndan ve bileklerinden kavrar. Daha sonra kendi ellerini hasta/yaralnn vcudun altndan geirerek kavrarlar,

Ban ve omzunu tutan birinci ilkyardmcnn komutu ile tm ilkyardmclar ayn anda hasta/yaraly kaldrarak dizlerinin zerine koyarlar, Sonra uyumlu bir ekilde ayaa kalkarlar, Ayn anda tek bir hareketle hasta/yaraly gslerine doru evirirler ve ayn anda dzgn bir ekilde sedyeye koyarlar. Bu hamleler komutla yaplmaldr. En gl ve bilgili olan ilkyardmc ba tarafnda durmal, ba-boyun ve gvde eksenini bozmadan komutlar vermelidir.Dierleri bu komutlara gre hareket etmelidir.

2-Kpr teknii: Hasta/yaralya iki taraftan ulalmas durumunda drt ilkyardmc tarafndan yaplr. lkyardmclar bacaklarn ap, hasta/yaralnn zerine hafife melerek yerleirler, Birinci ilkyardmc ba koruyacak ekilde omuz ve ensesinden, ikinci ilkyardmc kalalarndan, nc ilkyardmc da dizlerinin altndan tutar,

Birinci ilkyardmcnn komutu ile her ilkyardmc hastay kaldrrlar,

Drdnc ilkyardmc sedyeyi arkadalarnn bacaklar arasna iterek yerletirir ve hasta/yaral sedyenin zerine konulur. 3-Karlkl durarak kaldrma:
89

Omurilik yaralanmalarnda ve phesinde kullanlr. ilkyardmc tarafndan uygulanr. ki ilkyardmc hasta/yaralnn gs hizasnda karlkl diz kerler, nc ilkyardmc hasta/yaralnn dizleri hizasnda diz ker, Hasta/yaralnn kollar gsnn zerinde birletirerek, dz yatmas salanr, Ba ksmdaki ilkyardmclar kollarn ba-boyun eksenini koruyacak ekilde hasta/yaralnn srtna yerletirirler, Hasta/yaralnn dizleri hizasndaki nc ilkyardmc kollarn aarak hasta/yaralnn bacaklarn dz olacak ekilde kavrar. Verilen komutla, tm ilkyardmclar hasta/yaraly dz olarak kaldrarak sedyeye yerletirirler.

Sedye ile tama teknikleri nelerdir? Sedye ile tamada genel kurallar unlardr: 1. Hasta/yaral battaniye ya da araf gibi bir malzeme ile sarlmaldr, 2. Dmesini nlemek iin sedyeye balanmaldr, 3. Ba gidi ynnde olmaldr, 4. Sedye daima yatay konumda olmaldr, 5. ndeki ilkyardmc sa, arkadaki ilkyardmc sol aya ile yrmeye balamaldr (Srekli deitirilen admlar sedyeye salam tama salar), 6. Daima sedye hareketlerini ynlendiren bir sorumlu olmal ve komut vermelidir, 7. Gl olan ilkyardmc hasta /yaralnn ba ksmnda olmaldr. 1-Sedyenin iki kii tarafndan tanmas: 1. Her iki ilkyardmc melirler, srtlar dz, bacaklar kvrk olacak ekilde sedyenin iki ucundaki i ksmlarda dururlar, 2. Komutla birlikte sedyeyi kaldrrlar ve yine komutla dnml admla yrmeye balarlar, 3. nde yryen yoldaki olas engelleri haber vermekle sorumludur. 2-Sedyenin drt kii tarafndan tanmas: 1. Yaralnn durumu ar ise yada yol uzun, zor ve engelli ise sedye 4 kii ile tanmaldr, 2. lkyardmclarn ikisi hasta/yaralnn ba, dier ikisi ayak ksmnda srtlar dik, bacaklar bkl olarak 3. sedyenin yan ksmlarnda melirler. Sedyenin sapndan tutarlar ve yukar komutu ile sedyeyi kaldrrlar, 4. Sedyenin sol tarafndan tutan ilkyardmclar sol, sa tarafndakiler sa admlaryla yrmeye balarlar, 5. Dar blgeden yrrken ilkyardmclar srtlarn sedyenin i ksmna vererek yerleirler, 6. Merdiven, yoku inip karken sedye mmkn olabilecek en yatay pozisyonda tutulmaldr. Bunun iin ayak tarafndakiler sedyeyi uyluk hizasnda, ba tarafndakiler omuz hizasnda tutmaldr. 3-Bir battaniye ile geici sedye oluturma: Tek bir battaniye ile sedye oluturmada ise battaniye yere serilir kenarlar rulo yaplr. Yaral zerine yatrlarak ksa mesafede gvenle tanabilir.
90

4-Bir battaniye ve iki kirile geici sedye oluturma: 1. Yeterli uzunlukta iki kiri ile sedye oluturmak mmkndr. 2. Bir battaniye yere serilir, 3. Battaniyenin 1/3'ne birinci kiri yerletirilir ve battaniye bu kiriin zerine katlanr, 4. Katlanan ksmn bittii yere yakn bir noktaya ikinci kiri yerletirilir, 5. Battaniyede kalan ksm bu kiriin zerini kaplayacak ekilde kiriin zerine doru getirilir, 6. Hasta/yaral bu iki kiriin arasnda oluturulan blgeye yatrlr.
289. Hangisi yaral tanmasnda genel kurallardan birisidir? A) Yaralya uzak mesafeden allmaldr. B) Ksa ve zayf kas gruplar kullanlmaldr. C) Hareketleri ynlendirecek sorumlu kii hastann ayak tarafndaki ilkyardmc olmaldr. D) Yaral mmkn olduunca yrtlmelidir. E) Yaralnn ba-boyun-gvde ekseni esas alnmaldr.

290. Yaral tanmasnda genel kurallardan yanl olan hangisidir? A) Yaralya yakn mesafede allmaldr. B) Hzl yrnmeli , admlar omuzdan daha geni olmaldr. C) Yaral en az 6 destek noktasndan kavranmaldr. D) Hareketleri ynlendirecek sorumlu kii hastann ba tarafndaki ilkyardmc olmaldr. E) Yaral mmkn olduunca az hareket ettirilmelidir. 291. Aada verilen hasta/yaral tanmasndaki genel kurallardan hangisi yanltr? A) Hasta/yaralya yakn mesafede allmaldr. B) Arlk kaldrrken karn muntazam tutulup kalay kasmak gerekir. C) Hasta/yaral mmkn olduunca az hareket ettirilmelidir. D) Kalkarken arl bel kaslarna vermelidir. E) Yava ve dzgn admlarla yrmek gerekir.

292. Tama teknikleri iin aadakilerden hangisi uygun deildir ? A) Gl olan ilkyardmc hastann ba ksmnda durur. B) Sedye ile tamaya yrmeye farkl ayaklarla balanmaldr. C) Yaral en az 6 destek noktasndan kavranmaldr. D) Tamalar her zaman koordineli ve komutla olmaldr. E) Tama srasnda srt ve gvde kaslar kullanlmaldr. 293. Acil tama teknikleri ne zaman kullanlmaldr? A) Her zaman B) Olaanst bir tehlike sz konusu ise C) Yaralnn kr var ise D) Yaralya ikici deerlendirme yapabilmek iin E) Yaralnn bilinci ve solunumu varsa 294. Hangisi ksa mesafede sratli tama tekniklerindendir? A) Ayak bileklerinden srkleme
91

B) Karlkl durarak kaldrma C) Kucakta tama D) Koltuk altndan tutarak srkleme E) Kak teknii ile tama 295. Hangisi ksa mesafede sratli tama tekniklerinden deildir? A) Kucakta tama B) Omuzda tama C) Srtta tama D) Kak teknii E) Altn beik yntemi 296. Aadaki yaral tama tekniklerinin hangisini uygulamak iin en az 2 kii gereklidir? A) Omuzda tama B) Srtta tama C) Kollar ve bacaklardan tutarak tama D) lkyardmcnn omzundan destek alarak E) Kucakta tama 297. Kazazedenin bilinci ak ve olay yerinde iki ilkyardmc mevcut ise aadaki tama

tekniklerinden hangisi daha uygundur? A) Altn beik B) Srtta tama C) tfaiyeci yntemi D) Kucakta tama E) Srkleme
298. Kaza geirmi ve ara iinde olan bir yaraly, eer bir tehlike sz konusu ise omuriliine zarar

vermeden karmak iin kullanlan tama teknii hangisidir? A) RENTEK manevras B) Ayaklarndan tutarak srkleme C) Kucakta tama D) HEMLCH manevras E) Altn beik

299. Bilinci kapal olan hasta/yaraly uzak bir mesafeye tamak gerekirse, aadakilerden hangisi

en uygun tama tekniidir? A) Ayaklardan tutarak srkleme B) Altn beik C) tfaiyeci yntemi ile tama D) Kucakta tama E) Rentek yntemiyle tama
300. Hangisi sedye ile tama genel kurallarndandr? A) Ayaklar gidi ynnde olmaldr. B) Hasta battaniye veya arafa sarlmamaldr. C) Gl olan ilkyardmc yaralnn ayak ksmnda olmaldr. D) Dmesini nlemek iin sedyeye balanmaldr.
92

E) Sedye daima yere dik konumda olmaldr. 301. Hangisi sedye zerine yerletirme tekniklerindendir? A) Kak teknii B) Kucakta tama C) Rentek manevras D) tfaiyeci teknii E) Altn beik yntemi 302. Hangi durumda yaral kaza yapan aratan karlr. A) Yaralnn ayaklar skmsa B) Olay yerinde yangn tehlikesi yoksa C) Bilinci olmayan yaralnn solunumu varsa D) Bilinci olmayan yaralnn solunumu da yoksa E) Salk ekipleri veya itfaiye varsa 303. RENTEK manevras ile yaral aratan karlmadan nce hangilerine baklmaldr? A) Yaralnn solunumu kontrol edilmelidir. B) Yaralnn emniyet kemeri taklysa karlmaldr. C) Yaralnn ayaklar skm m kontrol edilmelidir. D) Arabann konta kapatlr. E) Hepsi yaplmaldr. 304. Hangisi yaraly sedye zerine yerletirme tekniklerinden deildir? A) Kak teknii B) Kpr teknii C) Karlkl durarak kaldrma D) Kucakta tama E) Omuzda tama 305. ki ilkyardmc ile ellerin zerinde tama tekniine ne isim verilir? A) Altn Beik B) tfaiyeci teknii C) Kpr teknii D) Srkleme E) Kak teknii 306. Hangisi yaral tanmasnda genel kurallardan deildir? A) Yn deitirirken ani dnme ve bklmelerden kanlmaldr. B) Yaralya yakn mesafede allmaldr. C) Yaral mmkn olduunca az hareket ettirilmelidir. D) Yaral ba-boyun-gvde ekseni esas alnarak en az 3 destek noktasndan kavranmaldr. E) Daha uzun ve kuvvetli kas gruplar kullanlmaldr. 307. Hasta tamadaki genel kurallardan hangisi yanltr? A) lkyardmc kendi saln riske atmamaldr. B) Srtn gerginliini korumak iin dizler ve kalalar bklmelidir. C) Hasta/Yaral mmkn olduunca az hareket ettirilmelidir. D) Tamada ayak tarafndaki kii komut veren olmaldr. E) Ba her zaman dz tutulmal homojen ve dzgn bir ekilde hareket ettirilmelidir.

93

308. Aadakilerden hangisi srkleme yntemi deildir? A) Ayaklarndan tutarak srkleme B) Koltuk altndan tutarak srkleme C) tfaiyeci yntemi ile srkleme D) Karga tulumba yntemi E) Battaniye zerine koyup srkleme 309. RENTEK Manevras aadaki uygulamalar iinde hangi hallerde kullanlr? A) Dar bir tnelde skm kiiyi kurtarmak iin B) Kaza geirmi kiiyi teskin edip sakinlemesini salamak iin C) Eer tehlikeli bir durum varsa (Solunum durmas, patlama ihtimali v.s.) omurilii

zedelemeden aratan karmak iin D) Ara trafiinin aknn salanabilmesi iin E) Herhangi bir tehlike sz konusu deilse
310. Bilinci ak hasta/yaralnn (ocuk veya hafif yetikin) ortamdan uzaklatrlmas iin en

abuk tama hangisidir? A) Omuzda tama(tfaiyeci yntemi) B) Kak yntemi C) Kucakta tama D) Srtta tama E) Karlkl durarak kaldrma
311. Sedyeye yerletirilmede genel kural aadakilerden hangisi deildir? A) Hasta/Yaral battaniye, araf gibi malzemelerle sarlmal B) Daima sedye hareketlerini ynlendiren bir sorumlu olmal ve komut vermeli C) Dmesini nlemek iin sedyeye balanmal D) Gl olan kii ayak ynnde tutarak o ynde yrnmeli E) Sedye daima yatay konumda olmal. 312. Bilinci kapal, solunumu olan bir yaralya herhangi bir tehlike yoksa ne yaplmaldr? A) evre gvenlii salanr. B) Arabann konta kapatlr. C) 112 aranr. D) Yaral sakinletirilerek, yannda beklenir. E) Hepsi doru. 313. Bilinci kapal bir hasta hangi yntemle tanmamaldr ? A) tfaiyeci tamas B) Srkleme C) Drt elle tama (Altn beik) D) Rentek yntemi E) Koltuk altndan tutarak srkleme

KAYNAK Bu kitapk hazrlanrken, Salk Bakanl Temel Salk Hizmetleri Genel Mdrl lkyardm ve Acil Salk Hizmetleri Daire Bakanl tarafndan 2002 ylnda hazrlanan Temel lkyardm Uygulamalar Eitim Kitab temel alnmtr.
94

YETKNLERDE DI KALP MASAJI VE YAPAY SOLUNUMU BRLKTE UYGULAMA BECERS RENM REHBER Katlmcnn Ad-Soyad : Tarih : PUANLAMA : 0. Gzlemlenemedi: Basaman eitici tarafndan gzlenmemi olmas 1. Gelitirilmesi Gerekir: Basaman hi uygulanmamas, yanl uygulanmas veya srasnda uygulanmamas 2. Yeterli: Basaman doru olarak ve srasnda uygulanmas, fakat eksikliklerin olmas ve/veya eiticinin yardmna gerek duyulmas 3. Ustalam: Basaman duraklamadan ve yardma gerek kalmadan doru olarak ve srasnda uygulanmas DEERLENDRME: 1 2 3 4 5 1 Kendisinin ve hasta/yaralnn gvenliinden emin olma Hasta/yaraly hafif sarsarak ve iyi misiniz? diye sorarak bilinci 2 kontrol etme 3 Tbbi yardm isteme (1-1-2) 4 Hasta/yaral sert bir zemin zerine yatrma 5 Hasta/yaralnn yanna diz kme 6 Hasta/yaralnn kravat, kemer ve yakasn ama Az iini kontrol ederek hava yolu tkanklna neden olan cisim varsa 7 karma Hava yolunu amak iin bir elini hasta/yaralnn alnna, dier elinin 8 parmak ularn enesinin altna yerletirme ene kemiinin uzun kenar yere dik gelecek ekilde ba geriye doru 9 eme 10 Hasta/yaralnn solunum yapp yapmadn kontrol etme : 11 Gs kafesinin solunum hareketlerini gzleme Eilerek yzn hastann azna yaklatrarak solunumu dinleme ve 12 soluu yananda hissetmeye alma 13 El ile gs kafesinin hareketlerini hissetmeye alma Soluk alp vermiyorsa alnnn zerine koyduu elin ba ve iaret 14 parman kullanarak hasta/yaralnn burnunu kapatma Ba geriye doru eilmi pozisyonda iken hasta/yaralnn azn, aznn 15 iine alacak ekilde yerletirme Derhal 2 kez hava fleme, havann geriye kp kmadn bak-dinle16 hisset ile kontrol etme 17 Gs kemiinin ortasnda basn noktasn belirleme: 18 Her iki elin ba ve iaret parmaklar ile iki eit C oluturma. Bir elin iaret parman iman tahtasnn alt ucuna, dier elin ba 19 parman st ucuna yerletirme. Ba parmaklar ortada birletirme. Bir eli kaldrlarak topuunu dier 20 elin ba parman stne koyma 21 Dier elini bu elin zerine yerletirme 22 Her iki elin parmaklarn birbirine geirme
95

Parmaklar gs kafesiyle temas ettirmeden, dirsekleri bkmeden, 23 gs kemii zerine vcuda dik olacak ekilde tutma Gs kemii 4-5 cm aa inecek ekilde bas uygulama, bu ilemi 24 dakikada 100 kez uygulama Tek yada iki uygulayc ile 30 kalp masajndan sonra 2 solunum 25 yaptrma (dakikada 100 bas) Temel yaam desteine tbbi yardm gelinceye kadar, hasta/yaral 26 canllk belirtileri gsterinceye kadar devam etme

OCUKLARDA DI KALP MASAJI VE YAPAY SOLUNUMU BRLKTE UYGULAMA BECERS RENM REHBER Katlmcnn Ad-Soyad : Tarih : PUANLAMA : 0. Gzlemlenemedi: Basaman eitici tarafndan gzlenmemi olmas 1. Gelitirilmesi Gerekir: Basaman hi uygulanmamas, yanl uygulanmas veya srasnda uygulanmamas 2. Yeterli: Basaman doru olarak ve srasnda uygulanmas, fakat eksikliklerin olmas ve/veya eiticinin yardmna gerek duyulmas 3. Ustalam: Basaman duraklamadan ve yardma gerek kalmadan doru olarak ve srasnda uygulanmas DEERLENDRME: 1 2 3 4 5 1 Kendisinin ve hasta/yaralnn gvenliinden emin olma Szl uyar veya hafife omzuna dokunarak bilin durumunu kontrol 2 etme 3 Etrafta biri varsa tbbi yardm isteme (1-1-2) 4 Hasta/yaral sert bir zemin zerine yatrma 5 Skan giysileri gevetme Az iini kontrol ederek hava yolu tkanklna neden olan cisim varsa 6 karma Bir el ile alnndan, dier elin parmak ular ile enesinden geriye yukar 7 iterek, ba hafife geriye eerek solunum yolunu ama 8 Bak-dinle-hisset yntemi ile solunumu kontrol etme Solunum yoksa, alnnda bulunan elin ba ve iaret parmaklar ile burnun 9 yumuak ksmn sktrarak kapatma 10 Azn hafife ama, eneyi hafif ne ekme Normal bir soluk alma ve azn hasta/yaralnn dudaklar evresine 11 hava kaa olmayacak ekilde iyice yerletirme 12 Pe pee 2 kez hava fleme Yzn hasta/yaralnn yzne yaklatrarak, gzleyerek ve dinleyerek 13 havann geri gelip gelmediini kontrol etme 14 Yaam belirtisi yoksa gs kemiinin orta noktasn belirleme 15 Gs kemiinin ortasnda basn noktasn belirleme 16 Her iki elin ba ve iaret parmaklar ile iki eit C oluturma. Bir elin iaret parman iman tahtasnn alt ucuna, dier elin ba 17 parman st ucuna yerletirme.
96

18 19 20 21 22 23

Ba parmaklar ortada birletirme. Bir eli kaldrlarak topuunu dier elin ba parman stne koyma Kolu (1-8 ya tek elle) gs kemiine dik ve dz bir hat alacak ekilde gerili olarak tutma Dakikada 100 bas olacak ekilde bir ritimle gs kemiini 2,5-5 cm aaya bastrma Tek yada iki uygulayc ile 30 kalp masajndan sonra 2 solunum yaptrma (dakikada 100 bas) lkyardmc tek bana ise 5 dngden sonra 112yi arama Temel yaam desteine tbbi yardm gelinceye kadar, hasta/yaral canllk belirtileri gsterinceye kadar devam etme

BEBEKLERDE DI KALP MASAJI VE YAPAY SOLUNUMU BRLKTE UYGULAMA BECERS RENM REHBER Katlmcnn Ad-Soyad : Tarih : PUANLAMA : 0. Gzlemlenemedi: Basaman eitici tarafndan gzlenmemi olmas 1. Gelitirilmesi Gerekir: Basaman hi uygulanmamas, yanl uygulanmas veya srasnda uygulanmamas 2. Yeterli: Basaman doru olarak ve srasnda uygulanmas, fakat eksikliklerin olmas ve/veya eiticinin yardmna gerek duyulmas 3. Ustalam: Basaman duraklamadan ve yardma gerek kalmadan doru olarak ve srasnda uygulanmas DEERLENDRME: 1 2 3 4 5 1 Kendisinin ve hasta/yaralnn gvenliinden emin olma 2 Ayak tabanna hafife vurarak bilin durumunu kontrol etme Tbbi yardm arma (evrede bakas varsa 112yi aratma, yoksa 5 3 dngden sonra 112yi arama) 4 Hasta/yaral sert bir zemin zerine yatrma 5 Skan giysileri gevetme Az iini kontrol ederek hava yolu tkanklna neden olan cisim varsa 6 karma Bir el ile alnndan, dier elin parmak ular ile enesinden geriye yukar 7 iterek, ba hafife geriye eerek solunum yolunu ama 8 Bak-dinle-hisset yntemi ile solunumu kontrol etme 9 Azn hafife ama, eneyi hafif ne ekme Solunum yoksa, az dolusu nefes alarak azn hasta/yaralnn az ve 10 burnunu iine alacak ekilde yerletirme 11 Pe pee 2 kez hava fleme Yzn hasta/yaralnn yzne yaklatrarak, gzleyerek ve dinleyerek 12 havann geri gelip gelmediini kontrol etme
97

13 Yaam belirtisi yoksa gs kemiinin orta noktasn belirleme 14 ki meme ucu arasndaki hayali izgi hizasn bulma Gs kemii ile kesitii noktay belirleme ve iaret parman bu 15 noktaya koyma. aret parman gs kemii zerine orta parmak ve yzk parma 16 daha aaya yerletirme aret parman kaldrma, iki parmakla gs kemiini 1-1,5 cm 17 aaya bastrma 18 Basy eit srelerde ve ritmik olarak yapma Her 30 basda 2 hava fleyecek ekilde ilemi uygulama (dakikada 100 19 kalp bass) 20 lkyardmc tek bana ise 5 dngden sonra 112yi arama Bu ileme bebek yaam belirtileri gsterinceye kadar yada salk 21 personeli gelinceye kadar devam etme

98