Professional Documents
Culture Documents
Đề thi và bài giải học sinh giỏi toán 6
Đề thi và bài giải học sinh giỏi toán 6
vn
cc phng php gii bi ton chia ht
Phn I: Tm tt l thuyt
I. nh ngha php chia
Cho 2 s nguyn a v b trong b 0 ta lun tm c hai s nguyn q v r
duy nht sao cho:
a = bq + r Vi 0 r | b|
Trong : a l s b chia, b l s chia, q l thng, r l s d.
Khi a chia cho b c th xy ra | b| s d
r {0; 1; 2; ; | b| }
c bit: r = 0 th a = bq, khi ta ni a chia ht cho b hay b chia ht a.
K hiu: aMb hay b\ a
Vy: a M b C s nguyn q sao cho a = bq
II. Cc tnh cht
1. Vi a 0 a M a
2. Nu a M b v b M c a M c
3. Vi a 0 0 M a
4. Nu a, b > 0 v a M b ; b M a a = b
5. Nu a M b v c bt k ac M b
6. Nu a M b ( a) M ( b)
7. Vi a a M ( 1)
8. Nu a M b v c M b a c M b
9. Nu a M b v cMb a c M b
10. Nu a + b M c v a M c b M c
11. Nu a M b v n > 0 an M bn
12. Nu ac M b v (a, b) =1 c M b
13. Nu a M b, c M b v m, n bt k am + cn M b
14. Nu a M b v c M d ac M bd
15. Tch n s nguyn lin tip chia ht cho n!
Gi N =
aa
n n
1...aa
1 0
9).
N M 3 (hoc 9) a0+a1++an M 3 (hoc 9)
* Ch : mt s chia ht cho 3 (hoc 9) d bao nhiu th tng cc ch s ca n
chia cho 3 (hoc 9) cng d by nhiu.
6. Du hiu chia ht cho 11:
Mt s chia ht cho 11 hiu gia tng cc ch s hng l v tng cc ch s
hng chn tnh t tri sang phi chia ht cho
N M 11 [(a0+a1+) - (a1+a3+)] M 11
7. Mt s du hiu khc:
N M 101 [( a1a0 + a5a4 +) - ( a3a2 + a7a6 +)]M101
N M 7 (hoc 13) [( a2 a1a0 + a8 a7a6 +) - [( a5 a4a3 + a11 a10a9 +) M11
(hoc 13)
N M 37 ( a2 a1a0 + a5 a4a3 +) M 37
N M 19 ( a0+2an-1+22an-2++ 2na0) M 19
IV. ng d thc
a. nh ngha: Cho m l s nguyn dng. Nu hai s nguyn a v b cho cng s d
khi chia cho m th ta ni a ng d vi b theo modun m.
K hiu: a b (modun)
Vy: a b (modun) a - b M m
b. Cc tnh cht
1. Vi a a a (modun)
2. Nu a b (modun) b a (modun)
3. Nu a b (modun), b c (modun) a c (modun)
4. Nu a b (modun) v c d (modun) a+c b+d (modun)
5. Nu a b (modun) v c d (modun) ac bd (modun)
a
b
d (modun)
6. Nu a b (modun), d Uc (a, b) v (d, m) =1 d
a
b
m
d (modun d )
7. Nu a b (modun), d > 0 v d Uc (a, b, m) d
V. Mt s nh l
1. nh l Euler
Nu m l 1 s nguyn dng (m) l s cc s nguyn dng nh hn m v
nguyn t cng nhau vi m, (a, m) = 1 Th a (m) 1 (modun)
Cng thc tnh (m)
Phn tch m ra tha s nguyn t
m = p11 p22 pkk vi pi p; i N*
1
1
1
Th = m(1 - p1` )(1 - p 2 ) (1 - p k )
(m)
2. nh l Fermat
Nu t l s nguyn t v a khng chia ht cho p th ap-1 1 (modp)
3. nh l Wilson
Nu p l s nguyn t th ( P - 1)! + 1 0 (modp)
phn II: cc phng php gii bi ton chia ht
1. Phng php 1: S dng du hiu chia ht
http://NgocHung.name.vn
V d 1: Tm cc ch s a, b sao cho a56b M 45
Gii: Ta thy 45 = 5.9 m (5 ; 9) = 1
a56b M 45 a56b M 5 v 9
Xt a56b M 5 b {0 ; 5}
Nu b = 0 ta c s a56b M 9 a + 5 + 6 + 0 M 9 a + 11 M 9 a = 7
Nu b = 5 ta c s a56b M 9 a + 5 + 6 + 0 M 9 a + 16 M 9 a = 2
Vy: a = 7 v b = 0 ta c s 7560
a = 2 v b = 5 ta c s 2560
V d 2: Bit tng cc ch s ca 1 s l khng i khi nhn s vi 5. CMR
s chia ht cho 9.
Gii: Gi s cho l a
Ta c: a v 5a khi chia cho 9 cng c 1 s d
5a - a M 9 4a M 9 m (4 ; 9) = 1
a M 9 (pcm)
111
111
81 s1
V d 3: CMR s
M 81
Gii: Ta thy: 111111111 M 9
111
111
81 s1
C
= 111111111(1072 + 1063 + + 109 + 1)
72
M tng 10 + 1063 + + 109 + 1 c tng cc ch s bng 9 M 9
1072 + 1063 + + 109 + 1 M 9
Vy:
111
111
81 s1
M 81 (pcm)
Bi tp tng t
Bi 1: Tm cc ch s x, y sao cho
a. 34x5y M 4 v 9
b. 2x78 M 17
Bi 2: Cho s N = dcba CMR
a. N M 4 (a + 2b) M 4
b. N M 16 (a + 2b + 4c + 8d) M 16 vi b chn
c. N M 29 (d + 2c + 9b + 27a) M 29
Bi 3: Tm tt c cc s c 2 ch s sao cho mi s gp 2 ln tch cc ch s ca
s .
Bi 4: Vit lin tip tt c cc s c 2 ch s t 19 n 80 ta c s A = 192021
7980. Hi s A c chia ht cho 1980 khng ? V sao?
Bi 5: Tng ca 46 s t nhin lin tip c chia ht cho 46 khng? V sao?
11
11 22
22
100 s 2
Bi 6: Chng t rng s 100 s 1
l tch ca 2 s t nhin lin tip.
Hng dn - p s
Bi 1:
a. x =
v y = 2
x=
v y = 6
b. 2x78= 17 (122 + 6x) + 2(2-x)M17 x = 2
Bi 2:
a. NM4 abM4 10b + aM4 8b + (2b + a) M4 a + 2bM4
b. NM16 1000d + 100c + 10b + aM16
(992d + 96c + 8b) + (8d + 4c + 2b + a) M16 a + 2b + 4c +
8dM16 vi b chn
abM2 b {0; 2; 4; 6; 8}
thay vo (1) a = 3; b = 6
Bi 4: C 1980 = 22.32.5.11
V 2 ch s tn cng ca a l 80 M 4 v 5
AM 4 v 5
Tng cc s hng l 1+(2+3++7).10+8 = 279
Tng cc s hng chn 9+(0+1++9).6+0 = 279
C 279 + 279 = 558 M 9 A M 9
279 - 279 = 0 M 11 A M 11
Bi 5: Tng 2 s t nhin lin tip l 1 s l nn khng chia ht cho 2.
C 46 s t nhin lin tip c 23 cp s mi cp c tng l 1 s l tng 23
cp khng chia ht cho 2. Vy tng ca 46 s t nhin lin tip khng chia ht
cho 46.
Bi 6: C
M
11
11 22
22
11
02
11
100
100 s1
100
02
99 s 0
= 3.
100 s 2
33
34
100 s1
99 s 3
11
22
33 33
34
11 22
33
100 s1
100 s2
99 s 0
100s3
99 s3
(pcm)
m + i M n
* Nu khng tn ti s d l 0 khng c s nguyn no trong dy chia ht cho n
phi c t nht 2 s d trng nhau.
m + i = nqi + r
m + j = qjn + r
Gi s:
1 i; j n
i - j = n(qi - qj) M n i - j M n
m i - j< n i - j = 0 i = j
m + i = m + j
Vy trong n s c 1 s v ch 1 s chia ht cho n
V d 1: CMR: a. Tch ca 2 s nguyn lin tip chia ht cho 2.
b. Tch ca 3 s nguyn lin tip chia ht cho 6.
Gii: a. Trong 2 s nguyn lin tip bao gi cng c 1 s chn
S chn chia ht cho 2.
Vy tch ca 2 s nguyn lin tip lun chia ht cho 2.
Tch 2 s nguyn lin tip lun chia ht cho 2 nn tch ca 3 s nguyn lin tip
lun chia ht cho 2
b. Trong 3 s nguyn lin tip bao gi cng c 1 s chia ht cho 3.
http://NgocHung.name.vn
Tch 3 s chia ht cho 3 m (1; 3) = 1.
Vy tch ca 3 s nguyn lin tip lun chia ht cho 6.
V d 2: CMR: Tng lp phng ca 3 s nguyn lin tip lun chia ht cho 9.
Gii: Gi 3 s nguyn lin tip ln lt l: n - 1 , n , n+1
Ta c: A = (n - 1)3 + n3 + (n + 1)3
= 3n3 - 3n + 18n + 9n2 + 9
= 3(n - 1)n (n+1) + 9(n2 + 1) + 18n
Ta thy (n - 1)n (n + 1) M 3 (CM V d 1)
3(n - 1)n (n + 1) M 9
9(n 2 + 1) 9
18n 9
m
A M 9 (PCM)
V d 3: CMR: n4 - 4n3 - 4n2 +16n M 384 vi n chn, n 4
Gii: V n chn, n 4 ta t n = 2k, k 2
Ta c n4 - 4n3 - 4n2 + 16n = 16k4 - 32k3 - 16k2 + 32k
= 16k(k3 - 2k2 - k + 2)
= 16k(k - 2) (k - 1)(k + 1)
Vi k 2 nn k - 2, k - 1, k + 1, k l 4 s t nhin lin tip nn trong 4 s c 1 s
chia ht cho 2 v 1 s chia ht cho 4. (k - 2)(k - 1)(k + 1)k M 8
M (k - 2) (k - 1)k M 3 ; (3,8)=1
(k - 2) (k - 1) (k + 1)k M 24
16(k - 2) (k - 1) (k + 1)k M (16,24)
Vy n4 - 4n3 - 4n2 +16n M 384 vi n chn, n 4
Bi tp tng t
Bi 1: CMR: a. n(n + 1) (2n + 1) M 6
b. n5 - 5n3 + 4n M 120 Vi n N
Bi 2: CMR: n4 + 6n3 + 11n2 + 6n M 24 Vi n Z
Bi 3: CMR: Vi n l th
a. n2 + 4n + 3 M 8
b. n3 + 3n2 - n - 3 M 48
c. n12 - n8 - n4 + 1 M 512
Bi 4: Vi p l s nguyn t p > 3 CMR : p2 - 1 M 24
Bi 5: CMR: Trong 1900 s t nhin lin tip c 1 s c tng cc ch s chia ht
cho 27.
Hng dn - p s
Bi 1: a. n(n + 1)(2n + 1) = n(n + 1) [(n + 1) + (n + 2)]
= n(n + 1) (n - 1) + n(n + 1) (n + 2) M 6
5
b. n - 5n3 + 4n = (n4 - 5n2 + 4)n
= n(n2 - 1) (n2 - 4)
= n(n + 1) (n - 1) (n + 2) (n - 2) M 120
Bi 2: n4 + 6n3 + 6n + 11n2
= n(n3 + 6n2 + 6 + 11n)
= n(n + 1) (n + 2) (n + 3) M 24
Bi 3: a. n2 + 4n + 3 = (n + 1) (n + 3) M 8
b. n3 + 3n2 - n - 3 = n2(n + 3) - (n + 3)
= (n2 - 1) (n + 3)
= (n + 1) (n - 1) (n + 3)
= (2k + 4) (2k + 2) (2k vi n = 2k + 1, k N)
= 8k(k + 1) (k +2) M 48
c. n12 - n8 - n4 + 1 = n8 (n4 - 1) - (n4 - 1)
= (n4 - 1) (n8 - 1)
= (n4 - 1)2 (n4 + 1)
= (n2 - 1)2 (n2 - 1)2 (n4 + 1)
= 16[k(k + 1)2 (n2 + 1)2 (n4 + 1)
Vi n = 2k + 1 n2 + 1 v n4 + 1 l nhng s chn (n2 + 1)2 M 2 ; n4 + 1 M 2
n12 - n8 - n4 + 1 M (24.22. 22. 1 . 21)
Vy n12 - n8 - n4 + 1 M 512
Bi 4: C p2 - 1 = (p - 1) (p + 1) v p l s nguyn t p > 3
p M 3 ta c: (p - 1) (p + 1) M 8
v p = 3k + 1 hoc p = 3k + 2 (k N)
(p - 1) (p + 1) M 3
2
Vy p - 1 M 24
Bi 5: Gi s 1900 s t nhin lin tip l
n, n +1; n + 2; ; n + 1989 (1)
trong 1000 t nhin lin tip n, n + 1; n + 2; ; n + 999
c 1 s chia ht cho 1000 gi s n0, khi n0 c tn cng l 3 ch s 0 gi s tng
cc ch s ca n0 l s khi 27 s n0, n0 + 9; n0 + 19; n0 + 29; n0 + 39; ; n0 + 99;
n0 + 199; n0 + 899 (2)
C tng cc ch s ln lt l: s; s + 1 ; s + 26
C 1 s chia ht cho 27 (PCM)
* Ch : n + 899 n + 999 + 899 < n + 1989
Cc s (2) nm trong dy (1)
3. Phng php 3: xt tp hp s d trong php chia
V d 1: CMR: Vi n N Th A(n) = n(2n + 7) (7n + 7) chia ht cho 6
Gii: Ta thy 1 trong 2 tha s n v 7n + 1 l s chn. Vi n N A(n) M 2
Ta chng minh A(n) M 3
Ly n chia cho 3 ta c n = 3k + 1 (k N)
Vi r {0; 1; 2}
Vi r = 0 n = 3k n M 3 A(n) M 3
Vi r = 1 n = 3k + 1 2n + 7 = 6k + 9 M 3 A(n) M 3
Vi r = 2 n = 3k + 2 7n + 1 = 21k + 15 M 3 A(n) M 3
A(n) M 3 vi n m (2, 3) = 1
Vy A(n) M 6 vi n N
V d 2: CMR: Nu n M 3 th A(n) = 32n + 3n + 1 M 13 Vi n N
Gii: V n M 3 n = 3k + r (k N); r {1; 2; 3}
A(n) = 32(3k + r) + 33k+r + 1
= 32r(36k - 1) + 3r (33k - 1) + 32r + 3r + 1
ta thy 36k - 1 = (33)2k - 1 = (33 - 1)M = 26M M 13
33k - 1 = (33 - 1)N = 26N M 13
vi r = 1 32n + 3n + 1 = 32 + 3 +1 = 13 M 13
32n + 3n + 1 M 13
vi r = 2 32n + 3n + 1 = 34 + 32 + 1 = 91 M 13
32n + 3n + 1
Vy vi n M 3 th A(n) = 32n + 3n + 1 M 13 Vi n N
V d 3: Tm tt c cc s t nhin n 2n - 1 M 7
Gii: Ly n chia cho 3 ta c n = 3k + 1 (k N); r {0; 1; 2}
Vi r = 0 n = 3k ta c
http://NgocHung.name.vn
2n - 1 = 23k - 1 = 8k - 1 = (8 - 1)M = 7M M 7
vi r =1 n = 3k + 1 ta c:
2n - 1 = 28k +1 - 1 = 2.23k - 1 = 2(23k - 1) + 1
m 23k - 1 M 7 2n - 1 chia cho 7 d 1
vi r = 2 n = 3k + 2 ta c :
2n - 1 = 23k + 2 - 1 = 4(23k - 1) + 3
m 23k - 1 M 7 2n - 1 chia cho 7 d 3
Vy 23k - 1 M 7 n = 3k (k N)
Bi tp tng t
2
2
Bi 1: CMR: An = n(n + 1)(n + 4) M 5 Vi n Z
Bi 2: Cho A = a1 + a2 + + an
B = a51 + a52 + + a5n
Bi 3: CMR: Nu (n, 6) =1 th n2 - 1 M 24 Vi n Z
Bi 4: Tm s t nhin n 22n + 2n + 1 M 7
Bi 5: Cho 2 s t nhin m, n tho mn 24m4 + 1 = n2. CMR: mn M 55
Hng dn - p s
Bi 1: + A(n) M 6
+ Ly n chia cho 5 n = 5q + r r {0; 1; 2; 3; 4}
r = 0 n M 5 A(n) M 5
r = 1, 4 n2 + 4 M 5 A(n) M 5
r = 2; 3 n2 + 1 M 5 A(n) M 5
A(n) M 5 A(n) M 30
Bi 2: Xt hiu B - A = (a51 - a1) + + (a5n - an)
Ch chng minh: a5i - ai M 30 l
Bi 3: V (n, 6) =1 n = 6k + 1 (k N)
Vi r { 1}
r = 1 n2 - 1 M 24
Bi 4: Xt n = 3k + r (k N)
Vi r {0; 1; 2}
Ta c: 22n + 2n + 1 = 22r(26k - 1) + 2r(23k - 1) + 22n + 2n + 1
Lm tng t VD3
Bi 5: C 24m4 + 1 = n2 = 25m4 - (m4 - 1)
Khi m M 5 mn M 5
Khi m M 5 th (m, 5) = 1 m4 - 1 M 5
(V m5 - m M 5 (m4 - 1) M 5 m4 - 1 M 5)
n2 M 5 ni5. Vy mn M 5
4. Phng php 4: s dng phng php phn tch thnh nhn t
Gi s chng minh an M k
Ta c th phn tch an cha tha s k hoc phn tch thnh cc tha s m
cc tha s chia ht cho cc tha s ca k.
V d 1: CMR: 36n - 26n M 35 Vi n N
Gii: Ta c 36n - 26n = (36)n - (26)n = (36 - 26)M
= (33 + 23) (33 - 23)M
= 35.19M M 35 Vy 36n - 26n M 35 Vi n N
V d 2: CMR: Vi n l s t nhin chn th biu thc
A = 20n + 16n - 3n - 1 M 232
Gii: Ta thy 232 = 17.19 m (17;19) = 1 ta chng minh
A M 17 v A M 19 ta c A = (20n - 3n) + (16n - 1) c 20n - 3n = (20 - 3)M M 17M
b
a + c a c
=
2 2
b2 = (a - c) (a + b) 2
http://NgocHung.name.vn
b
2 chn b M 4 m M 4
Vy M = abc M 3.4.5 = 60
5. Phng php 5: bin i biu thc cn chng minh v dng tng
Gi s chng minh A(n) M k ta bin i A(n) v dng tng ca nhiu hng t v
chng minh mi hng t u chia ht cho k.
V d 1: CMR: n3 + 11n M 6 vi n z.
Gii: Ta c n3 + 11n = n3 - n + 12n = n(n2 - 1) + 12n
= n(n + 1) (n - 1) + 12n
V n, n - 1; n + 1 l 3 s nguyn lin tip
n (n + 1) (n - 1) M 6 v 12n M 6
Vy n3 + 11n M 6
V d 2: Cho a, b z tho mn (16a +17b) (17a +16b) M 11
CMR: (16a +17b) (17a +16b) M 121
Gii: C 11 s nguyn t m (16a +17b) (17a +16b) M 11
16a +17b 11
n2 - n 6
n(n - 1) 3 (1)
30 6n
30 n (2)
T (1) n = 3k hoc n = 3k + 1 (k N)
T (2) n {1; 2; 3; 5; 6; 10; 15; 30}
Vy t (1); (2) n {1; 3; 6; 10; 15; 30}
Thay cc gi tr ca n vo P ta c
n {1; 3; 10; 30} l tho mn
Vy n {1; 3; 10; 15; 30} th P = (n + 5)(n + 6) M 6n.
Bi tp tng t
Bi 1: CMR: 13 + 33 + 53 + 73 M 23
Bi 2: CMR: 36n2 + 60n + 24 M 24
Bi 3: CMR: a. 5n+2 + 26.5n + 8 2n+1 M 59
b. 9 2n + 14 M 5
Bi 4: Tm n N sao cho n3 - 8n2 + 2n M n2 + 1
Hng dn - p s
Bi 1: 13 + 33 + 53 + 73 = (13 + 73) + (33 + 53)
= 8m + 8N M 23
2
Bi 2: 36 + 60n + 24 = 12n(3n + 5) + 24
Ta thy n v 3n + 5 khng ng thi cng chn hoc cng l n(3n + 5) M 2
PCM
Bi 3: a. 5n+2 + 26.5n + 8 2n+1
n + 8 -n 2 1 Vi n 8 n 2 + n + 9 0 Vi n 8
2
2
n + 8 n + 1 Vi n 8
n n 7 0 Vi n 8
2
n +2
V d 2: CMR: vi n N v n l s t nhin l ta c m 12
*
m2
k +1
12 k +3
k
2
k +2
2
12k +2 m 1 = 2 .q
Tht vy m
k
2
m
=2 k +2.q +1
k+
1
( q z )
k2
4 2
3
m2 1
=
m2
=
1 2
+
.q
=1 +
1 2+k.q
2 k+
.q
k +3
( 2 k +1 q 2 + q ) 2 k +3
= 2
2
Vy m
12 n +2 vi n 1
Bi tp tng t
Bi 1: CMR: 33n+3 - 26n - 27 M 29 vi n 1
Bi 2: CMR: 42n+2 - 1 M 15
Bi 3: CMR s c thnh lp bi 3n ch s ging nhau th chia ht cho 3n vi n l
10
http://NgocHung.name.vn
s nguyn dng.
Hng dn - p s
Bi 1: Tng t v d 1.
Bi 2: Tng t v d 1.
a
a
...
a
{
3ns
Bi 3: Ta cn CM
M 3n (1)
aa ... a
Vi n = 1 ta c
=111 a 3
a
. a
a ..
k
3 s
a
Gi s (1) ng vi n = k tc l
M 3k
Ta chng minh (1) ng vi n = k + 1 tc l phi chng minh
a
a ...
a
1
3k +
s a
a
. a =a
... a a
... a a
... a = aa ... a.10 2.3k + aa ... a.10 3k + a
... a
a ..
k
k
k
k+
1
3
s a
3k
2.3
3
k +1
= aa
...
a 10 + 10 + 1 3
3
((
2222
43
= - 42222 (43333 - 1) = - 4
( )
3
V 4 = 64 (mod 7) 4
3
1111
1111
1 0 (mod 7)
4 n +1
2
+33
+522 vi n N
V d 2: CMR: 3
Gii: Theo nh l Fermat ta c:
310 1 (mod 11)
210 1 (mod 11)
Ta tm d trong php chia l 24n+1 v 34n+1 cho 10
C 24n+1 = 2.16n 2 (mod 10)
24n+1 = 10q + 2 (q N)
C 34n+1 = 3.81n 3 (mod 10)
34n+1 = 10k + 3 (k N)
24 n +1
34 n +1
10 q +2
+3
+5 = 3
Ta c: 3
= 32.310q + 23.210k + 5
1+0+1 (mod 2)
0 (mod 2)
m (2, 11) = 1
2
Vy 3
4 n +1
4 n +1
+33
+ 210 k +3
+522 vi n N
2
V d 3: CMR: 2
4 n +1
+7 11 vi n N
2
= 210 q +2
2
Theo nh l Fermat ta c: 210 1 (mod 11)
210q 1 (mod 11)
22
+7 =210 q +2 +7
4+7 (mod 11) 0 (mod 11)
4 n +1
2
Vy 2
4 n+
1
+7 11 vi n N (PCM)
Bi tp tng t
26 n +2
+319 vi n N
CMR 2
CMR vi n 1 ta c 52n-1. 22n-15n+1 + 3n+1 .22n-1 M 38
Cho s p > 3, p (P). CMR 3p - 2p - 1 M 42p
CMR vi mi s nguyn t p u c dng 2n - n (n N) chia ht cho p.
Hng dn - p s
Bi 1: Lm tng t nh VD3
Bi 2: Ta thy 52n-1. 22n-15n+1 + 3n+1 .22n-1 M 2
Mt khc 52n-1. 22n-15n+1 + 3n+1 .22n-1 = 2n(52n-1.10 + 9. 6n-1)
V 25 6 (mod 19) 5n-1 6n-1 (mod 19)
25n-1.10 + 9. 6n-1 6n-1.19 (mod 19) 0 (mod 19)
Bi 3: t A = 3p - 2p - 1 (p l)
D dng CM A M 2 v A M 3 A M 6
Nu p = 7 A = 37 - 27 - 1 M 49 A M 7p
Nu p 7 (p, 7) = 1
Theo nh l Fermat ta c:
A = (3p - 3) - (2p - 2) M p
t p = 3q + r (q N; r = 1, 2)
A = (33q+1 - 3) - (23q+r - 2)
= 3r.27q - 2r.8q - 1 = 7k + 3r(-1)q - 2r - 1 (k N)
vi r = 1, q phi chn (v p l)
A = 7k - 9 - 4 - 1 = 7k - 14
Vy A M 7 m A M p, (p, 7) = 1 A M 7p
M (7, 6) = 1; A M 6
A M 42p.
Bi 4: Nu P = 2 22 - 2 = 2 M 2
Nu n > 2 Theo nh l Fermat ta c:
2p-1 1 (mod p)
2m(p-1) 1 (mod p) (m N)
Xt A = 2m(p-1) + m - mp
A M p m = kq - 1
Nh vy nu p > 2 p c dng 2n - n trong
N = (kp - 1)(p - 1), k N u chia ht cho p
Bi
Bi
Bi
Bi
1:
2:
3:
4:
12
http://NgocHung.name.vn
aj - aj = n(q1 - q2) M n
Vy trong n +1 s nguyn bt k c 2 s c hiu chia ht cho n.
Nu khng c 1 tng no trong cc tng trn chia ht cho n nh vy s d khi
chia mi tng trn cho n ta c n s d l 1; 2; ; n - 1
Vy theo nguyn l irichlet s tn ti t nht 2 tng m chi cho n c cng s
d (theo VD1) hiu cadr tng ny chia ht cho n (PCM).
Bi tp tng t
Bi 1: CMR: Tn ti n N sao cho 17n - 1 M 25
Bi 2: CMR: Tn ti 1 bi ca s 1993 ch cha ton s 1.
Bi 3: CMR: Vi 17 s nguyn bt k bao gi cng tn ti 1 tng 5 s chia ht cho 5.
Bi 4: C hay khng 1 s c dng: 19931993 1993000 00 M 1994
Hng dn - p s
Bi 1: Xt dy s 17, 172, , 1725 (tng t VD2)
Bi 2: Ta c 1994 s nguyn cha ton b s 1 l:
1
11
111
1
1
1
11
1994 s 1
1
1
1
11 0
0
0 =1993 ( q k )
i - j 1994 s 1
i s 0
1
1
1
11 .10
=1993 ( q k )
i - j 1994 s 1
m (10j, 1993) = 1
1
1
1
11
M 1993 (PCM)
Bi 3: Xt dy s gm 17 s nguyn bt k l
a1, a2, , a17
Chia cc s cho 5 ta c 17 s d t phi c 5 s d thuc tp hp{0; 1; 2; 3; 4}
Nu trong 17 s trn c 5 s khi chia cho 5 c cng s d th tng ca chng
s chia ht cho 5.
Nu trong 17 s trn khng c s no c cng s d khi chia cho 5 tn ti 5 s
c s d khc nhau tng cc s d l: 0 + 1 + 2 + 3 + 4 = 10 M 10
Vy tng ca 5 s ny chia ht cho 5.
Bi 4: Xt dy s a1 = 1993, a2 = 19931993,
1994 s 1
1993
993
1994 s 1993
a1994 =
em chia cho 1994 c 1994 s d thuc tp {1; 2; ; 1993} theo nguyn l
irichlet c t nht 2 s hng c cng s d.
Gi s: ai = 1993 1993 (i s 1993)
aj = 1993 1993 (j s 1993)
aj - aj M 1994 1 i < j 1994
199
3 .10
993
ni
1993
j - i s 1993
14
http://NgocHung.name.vn
Bi tp v phng php
Cch 1: chng minh A(n) chia ht cho k, c th xt mi trng hp s d khi chia n cho k.
V d: Chng minh rng:
a) Tch ca hai s nguyn lin tip chia ht cho 2.
b) Tch ca ba s nguyn lin tip chia ht cho 3.
Gii: a) Vit tch ca hai s nguyn lin tip di dng A(n) = n(n + 1).
C hai trng hp xy ra :
* n 2 => n(n + 1) 2
* n khng chia ht cho 2 (n l) => (n + 1) 2 => n(n +1) 2
b) Xt mi trng hp: n chia ht cho 3; n=3q+1; n = 3q+2
+ Nu n chia ht cho 3, hin nhin A(n) chia ht cho 3
+ Nu n = 3q+1 => n+2 = 3q+3 chia ht cho 3
+ Nu n= 3q+2 => n+1 = 3q+2+1 = 3q+3 chia ht cho 3
Trong mi trng hp A(n) lun cha mt tha s chia ht cho 3.
Vy A(n) chia ht cho 3 (pcm)
Cch 2: chng minh A(n) chia ht cho k, c th phn tch k ra tha s: k
= pq .
+ Nu (p, q) = 1, ta chng minh A(n) p v A(n) q.
+ Nu (p, q) 1, ta phn tch A(n) = B(n) .C(n) ri chng minh:B(n) p v C(n) q .
V d 1: a) Chng minh: A(n) = n(n +1)(n + 2) 6.
b) Chng minh: tch ca hai s chn lin tip chia ht cho 8.
Gii: a) Ta c 6 = 2.3; (2,3) = 1 . Theo chng minh trn c A(n) chia ht cho 2 v 3. Do A(n)
chia ht cho 6.
b) Ta vit A(n) = 2n(2n + 2) = 2n. 2(n +1) = 4n(n + 1).
8 = 4 . 2.
Cch 4: Phn tch A(n) thnh nhn t. Nu c mt nhn t chia ht cho k th A(n) chia ht cho k.
H qu: Nu A(n) = B(n).C(n) m B(n)v C(n) u khng chia ht cho k th A(n) khng chia ht cho k
A(n) = k . B(n).
Trng hp ny thng s dng cc kt qu:
* (an - bn ) chia ht cho (a - b)
vi (a b)
n
n
* (a - b ) chia ht cho (a - b)
vi (a b; n chn)
n
n
(a - b ) chia ht cho (a - b) vi (a - b; n l)
V d 1: Chng minh : 2 + 22 + 23 + ... + 260 chia ht cho 15.
Gii: Ta c:
2 + 22 +23 + ... + 260 = (2 + 22 + ... + 24) + (25+ ... + 28) + ... + (257 +...+ 260)
= 2(1 + 2 + 4 + 8) + 25(1 + 2 + 4 + 8) + ... + 257(1 + 2 + 4 + 8)
= 15.(2 + 25 + ... + 257) 15.
V d 2: Chng minh rng: 27 + 37 + 57 chia ht cho 5
Gii: V 7 l s l nn (27 + 37) chia ht cho (2 + 3)
hay 27 + 37 chia ht cho 5
=> 27 + 37 + 57 chia ht cho 5 (pcm)
m
57 chia ht cho 5
Cch 5: Dng nguyn tc Dirichlet:
Nguyn tc Dirichlet pht biu di dng hnh nh nh sau:
Nu nht k ch th vo m chung m k> m th phi nht t nht hai ch th vo chung mt chung.
V d: Chng minh rng trong m + 1 s nguyn bt k th no cng c hai s c hiu chia ht cho m.
Gii: Chia mt s nguyn bt k cho m ta c s d l mt trong m s 0; 1 ; 2; 3; ...; m - 1. Theo
nguyn tc Dirichlet, chia m + 1s cho m th phi c t nht hai s c cng s d . Do hiu ca hai s
ny s chia ht cho m.
Cch 6: Dng phng php qui np ton hc: chng minh A(n) k ta lm theo trnh t sau:
Th vi n = 1 hoc 2(Tc s n nh nht chn ra). Nu sai => Dng.Nu
ng A(1) k.Tip tc:
Gi s A(k) k.
Chng t A(k + 1) k. Nu ng => Kt lun : A(n) k
V d: Chng minh : 16n - 15n - 1 chia ht cho 225.
Gii: t A(n) = 16n - 15n -1 , ta c : A(1) = 16 - 15 - 1 = 0 225 => A(1) ng.
Gi s A(k) ng : A(k) = 16k - 15k -1 225.
Ta chng minh A(k + 1) ng, tc l c/m: 16k + 1 - 15(k + 1) - 1 225.
Tht vy, 16k+1 - 15(k + 1) - 1 = 16. 16k - 15k - 15 - 1
= (15 + 1) 16k - 15k - 15 - 1
= 15.16k + 16k - 15k -15 - 1
= (16k - 15k - 1) + 15(16k - 1)
= (16k - 15k - 1) + 15(16 - 1) (16k-1 + ... +1)
= (16k - 15k - 1) + 225(16k-1+ ... + 1) 225
Khi g p nh ng bi ton ch ng minh
v i l s t nhin, ta v n th ng dng
ph ng php quy n p. C th l c c a cch gi i ny l:
Gi s
, ta chng minh
. Nhng rng nu
th
V v y c th xem y l m t bi n d ng c a ph ng php quy n p, ch ng minh
ta qua hai b c:
16
http://NgocHung.name.vn
c ng k nh.
V d 1: Ch ng minh
Gii: C
.
Xt
(pcm)
V d 2: Ch ng minh
Gii: C
c
nh ng
c
nn
chia h t cho 64.
Xt
L i p d ng ph ng php trn v i
Cch 7: Phng php phn chng:
chng minh A(n) k ta chng minh A(n) khng chia ht cho k l sai.
A => B B => A
V d: Chng minh nu a2 + b2 3 th a v b u chia ht cho 3.
Gii: Gi s a v b khng chia ht cho 3 => a = 3k 1 ; b = 3h 1
a2 + b2 = (3k 1)2 + (3h 1)2 = 9k2 6k + 1 + 9h2 6h + 1
= 3(3k2 + 3h2 2k 2h) + 2 khng chia ht cho 3 mu thun vi GT
Tng t cho trng hp ch c mt trong hai s chia ht cho 3.
Do a v b phi chia ht cho 3.