Banghay sa Pagtuturo sa Filipino IV Ang Mga Uri ng Tayutay

A. Mga Kasanayan Pagsusuring Panglinggwistika Naibibigay ang kahulugan ng tayutay gayundin ang mga uri nito. Pagsusuring Pangnilalaman Nasusuri ang pagkakaiba ng mga uri ng tayutay gayundin ang wastong gamit nito. Pagsusuring Pampanitikan Napahahalagahan ang kabuuan ng paksa at nakapagbibigay ng mga pangungusap na may wastong gamit ng mga tayutay. B. Mga Layunin Pagkatapos ng aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahan na: 1. Naibibigay ang kahulugan ng tayutay gayundin ang mga uri nito 2. Nailalahad ang mga uri ng tayutay 3. Nakapagbibigay ng mga halimbawa ng pangungusap ayon sa mga uri nito 4. Napangangatwiranan kung saang uri ng tayutay naaangkop ang pahayag o pangungusap 5. Nakalalahok sa talakayan nang mgay kawilihan 6. Napahahalagahan ang kabuuan ng paksa

C. Mga Nilalaman Ang seleksyong ito at tumatalakay sa Tayutay. Ito ay mga matatalinhagang pahayag na masining, mahiraya, at malalim na nagbibigay-kulay sa isang pahayag. Ito ay sinadyang paglayo sa tunay na kahulugan ng pahayag upang maikubli ang katotohanan nito. Sa pamamagitan nito, mas magiging mahusay at mabisa ang isang pahayag. Ito ay naglalaman ng mga gawaing maghahatid sa mga magaaral tungo sa isang malawak na pag-unawa sa Tayutay.

D. Dating Kaalaman Ang mga tayutay ay Anyo ng Pananalita na masining at malalim ang pagkakapahayag.

E. Bagong Kaalaman Napakahalaga ng papel na ginagampanan ng tayutay sa isang pahayag. Ito ay sinadyang paglayo upang maikubli ang katotohanang nakapaloob sa isang pahayag kaya naman nabibigyang-kulay at sining nito ang paraan ng pagkakapahayag ng isang salita o mga salita.

F. Esensyal na Pag-unawa Ang mga tayutay ay isa sa mga mahahalagang sangkap ng isang mabisang pahayag. G. Mga Kagamitan Paksa: Mga uri ng Tayutay Sanggunian: Ang Retorika ni Federico B. Sebastian Materyales: biswal eyds, chalk, pentelpen, teyp, sagutang papel, lobo

H. Proseso ng Pagkatuto

Gawain ng Guro 1. Introduksiyon

A. Panimula Magandang umaga sa inyo!

Gawain ng Mag-aaral

Magandang umaga po G. Saudan, magandang umaga po mga Guro, ikinagagalak po namin kayong makitang muli!

Bago tayo magsimula, sumandali muna nating ipikit ang ating mga mata, damhin natin ang prisensya ng Panginon sa pamamagitan ng isang panalangin. (mananalangin ang guro) Amen! Okey, paki-ayos muna ng inyong mga upuan at pakipulot ng mga kalat. Maaari na kayong umupo. Sino ang liban ngayon? Mabuti kung ganun.

Amen! (pupulutin ng mga mag-aaral ang kalat) Salamat po! Wala po!

B. Pagbabalik-aral Bago tayo dumako sa ating aralin ay magbalik-aral muna tayo ukol sa tinalakay natin noong nakaraan. Ano nga ulit ang pamagat ng ikalawang nobela ni Rizal? Ang El Filibusterismo po. Saan o kanino inialay ang nobelang ito? Sa tatlong paring martir po na sina Mariano Gomez, Jose Burgos at Jacinto Zamora o mas kilala sa bansag na GOMBURZA. Magaling! Naway naunawaan nyo na iyon at huwag sana ninyong kalimutan ang araling iyon. C. Pagganyak Bago tayo tuluyang pumalaot sa ating aralin, nais ko munang sagutin ninyo ang mga sumusunod na Trivia na inihanda ko para sa inyo. Sagot: T- Ang pinaniniwalaang kinatatayuan ngayon ng Halamanan ng Eden. A- Siya ang bayaning namuno sa Rebolusyon ng ating bansa laban sa Espanya. Siya ay may sagisag na Magdiwang. T- Ito ay makikita sa India, inialay ni Emperor Shah Jahan para sa kaniyang asawang si Mumtaz Mahal. A- Siya ang manunulat na sumulat ng tulang Isang Dipang Langit. Kilala rin siya sa bansag na Ang Manunulat ng mga Manggagawa. Y- Ito ay isa sa mga larong kontribusyon ng mga Pilipino sa buong mundo. U- Ang elementong mayroong simbolong U. Y- Siya ang kauna-unahang taong nakapaglakbay sa kalawakan. 1. Interaksyon -Turkey

-Andres Bonifacio -Taj Mahal

-Amado V. Hernandez -Yoyo -Uranium -Yuri Gagarin

Magaling! Nakuha ninyong lahat ang sagot. Ngayon klas, mababasa nyo sa unahan ang mga salitang TATAY UY. Ano ang mabubuo ninyo buhat dito? Ikaw Czyra? Tama! Tayutay nga ang mabubuo natin buhat dito. Ngayon, ano ang tayutay? Magaling! Bukod diyan ano pa? Ikaw Ken Hera? Tama! Iyan nga ang kahulugan ng tayutay. Okey, muling pakibasa ng kahulugan ng tayutay. Ikaw Edwardo.

Tayutay po. Ang tayutay ay yaong mga matatalinhagang salita. Ito po ay nagbibigay-kulay at sining para sa isang mas mabisang pahayag. Ang tayutay ay matatalinhagang pahayag, masining mahiraya at malalim na nagbibigay-kulay sa isang pahayag. Ito ay sinadyang paglayo sa tunay na kahulugan upang maikubli ang katotohanang nasa loob nito. Sa pamamagitan nito, mas magiging mabisa ang isang pahayag. Pagtutulad, Pagwawangis, Pagtatao, Pagmamalabis, Pagpapalit-saklaw, Pagpapalit-tawag, Paglilipat-wika, Pagtatanong, Pag-uyam, Pagtawag atbp.

Maraming Salamat!. Ano ang mga nalalaman ninyong Tayutay?

Napakasarap namang pakinggan na marami kayong nalalamang tayutay. Ngayong araw na ito, pag-aaralan natin ang ilan sa mga pinakagamiting tayutay. Pansinin ninyo ang mga pahayag. Si Ruperto ay napabilang na sa hanay ng mga kabataang tulad sa bubuyog na marunong nang dumalaw sa masamyong halamanan ng kadalagahan. Ang ngiti ng kaniyang sinisintay parang patak ng ulan kung tag-araw. Ikaw ay kawangis ng mga bituin. Ano ang inyong napapansin sa mga halimbawa? Tumpak! Paano mo nasabing inihahambing ang isang bagay sa isa pang bagay? Magaling! Kung gayon, ano ang tawag sa uring ito ng tayutay? Ano ang kahulugan ng tayutay na Pagtutulad?

May dalawang bagay po na inihahambing. Dahil po sa paggamit ng salitang tulad sa, parang, at kawangis ng. Pagtutulad po. Ang pagtutulad po ay naghahambing sa dalawang bagay na magkaiba. Ito po ay gumagamit ng mga salitat pariralang tulad ng, parang, kawangis ng, kagaya ng, animoy, tila atbp.

Okey. Tama! Sino naman ang makapagbibigay ng sariling halimbawa? Ano ang dalawang bagay na pinaghambing mo? Magaling! Sino pa? Ikaw Daisy? Ano ang dalawang bagay na pinaghambing mo? Tama! Nauunawaan nyo na ba ang tayutay na Pagtutulad? Ngayon ay dumako na tayo sa sunod na uri. Suriin ninyo ang mga sumusunod na pahayag. Pakibasa Glenda.

Ang kanyang mga pangako ay tulad ng mga bulang kaybilis na naglaho. Pangako at bula po. Ang mga patak ng ulan ay tulad ng isang sineng kaysarap panoorin. Sine at patak ng ulan po. Opo!

* Ang kaniyang mga pananalitay isang palabas na kinapapanabikan ng lahat.

*Ang tumatamlay na nilang pagsasama ay aandapandap na sulong malapit nang panawan ng liwanag. *Ang guro ay isang magaling na aktor sa isang tanghalan. Nagagawa niyang ikubli ang mga sakit na nadarama lalo nat kung kaharap ang kaniyang mga minamahal na mag-aaral. Maraming Salamat! Ano ang napapansin ninyo sa mga pahayag? May dalawang bagay po na inihahambing ngunit hindi na ginagamitan ng mga pariralat salitang tulad ng, kawangis ng, parang atbp. Ito po ay Metapora o Pagwawangis. Ang Metapora po o Pagwawangis ay tiyakang paghahambing na hindi na gumagamit ng salitat pariralang tulad ng, kawangis ng, parang atbp. Si Anita ay isang malamig at mapangakong umagang punung-puno ng pag-asa. Si Anita po at ang malamig at mapangakong umagang punung-puno ng pag-asa. Ang pag-ibig ay isang halamang nakukuha sa dilig ng mairuging kamay. Pag-ibig at halamang nakukuha sa dilig ng mairuging kamay po.

Mahusay! Sa madaling salita, ito ay tiyakang paghahambing. Anong uri ng tayutay ito? Ano ang kahulugan nito? Ikaw Judy Ann?

Magaling! Sino naman ang makapagbibigay ng sariling halimbawa ng tayutay na Pagwawangis? Ikaw Gelo? Ano ang dalawang bagay na pinaghambing dito? Okey. Sino pa? Ano ang dalawang bagay na pinaghahambing mo? Mahusay! Mukhang nauunawaan na ninyo ang Pagtutulad at Pagwawangis. Muli klas, ano nga ang pagkakaiba ng Pagtutulad at Pagwawangis? Ikaw Claris?

Sa Pagtutulad po, pinaghahambing ang dalawang bagay sa pamamagitan ng paggamit ng mga salitat pariralang tulad ng, kagaya ng, kawangis ng, atbp. Samantalang sa pagwawangis po, ito ay tiyakang paghahambing at hindi na kailangang gumamit ng mga salitat pariralang naghahambing. Opo!

Okey. Maraming Salamat! Nauunawaan nyo na ba ang pagkakaiba ng pagtutulad at pagwawangis? Dumako na tayo sa susunod na uri ng Tayutay. Suriin ninyo ang mga sumusunod na pahayag. Pakibasa Jaylyn.

Ano ang napapansin ninyo sa mga pahayag? Okey. Magaling! Tama ang iyong sinabi. Anong uri ng Tayutay ito? Tumpak! Pansinin ninyong muli ang halimbawa. Ano ang bagay na binigyan ng kilos, talino o katangian?

*Ang malamig na simoy ng hangin ay nagbabalita na ng pagdatal ng Paskong Dakila. *Lumuluha ang langit sa malagim na sinapit ng ating mga kababayan sa delubyong hatid ni Pablo. *Lagi akong dinadalaw ng alaala ng babaeng naghatid sa akin sa kadiliman. Isinasalin po ang talino, gawi at katangian ng tao sa mga karaniwang bagay o mga bagay. Pagtatao po. Ang malamig na simoy ng kangin po na nagbabalita ng darating na kapaskuhan, ang lumuluhang langit, at ang alaalang dumadalaw po. Kasabay ng pagtago ng buwan ay ang paglamon ng kadiliman sa aking natitirang pag-asa.

Tama! Sino naman ang makapagbibigay ng sariling halimbawa? Ikaw Angelica?

Ano ang bagay na binigyan mo ng talino o katangian? Magaling! Sino pa? Ikaw James Eduard? Ano ang bagay na binigyan mo ng gawi o talino? Magaling! Nauunawaan nyo na ba ang Tayutay na Pagtatao? Ngayon ay dumako na tayo sa sunod na uri. Suriin ninyo ang sumusunod na pahayag.

Ang buwan po na tumago sa mga ulap at ang kadilimang lumamon sa aking natitirang pag-asa. Humahalakhak ang alon sa tuwing itoy humahampas sa tablikan. Ang along humahalakhak po. Opo! *Maniwala kang sa magdamag kong pagkakahiga, ni hindi ko naipikit ang aking mga mata dahil naiisip kita. *Nakalulusaw ang mga tingin ng aking katabi. *Tunay ngang umabot sa pagdanak ng dugo ang kanilang paghihiwalay. Ang mga pahayag po ay tila lampas na sa katotohanan. Lubha po nitong pinalalabis o pinakukulang ang katunayan ng kalagayan ng tao, bagay, pangyayari atbp. Ang hindi po maipikit ang kaniyang mga mata sa buong magdamag, ang nakalulusaw na tingin at ang pagdanak ng dugo po. Pagmamalabis po. Halos madurog ang kaniyang puso sa nasaksihang pagtatakwil ng ama sa kaniyang sariling anak. Ang halos madurog ang puso po. Ang dalagay nalusaw sa matinding kahihiyan. Ang dalaga po na nalusaw sa matinding kahihiyan. Opo.

Ano ang inyong napapansin sa mga pahayag na ito? Ikaw Mikky Mae?

Magaling! Tama ang sinabi mo. Ano ang pahayag na tila lampas o pinakulang ang kalagayan? Ikaw Baby Jean?

Kung gayon, ano ang tawag sa uring ito ng Tayutay? Maraming Salamat! Sino naman ang makapagbibigay ng sariling halimbawa? Ano ang pahayag na nagsasaad ng pagmamalabis dito? Okey. Tama! Sino pa? Ikaw Aivan? Ano ang pahayag na nagsasaad ng pagmamalabis dito? Tumpak! Nauunawaan nyo na ba ang tayutay na Pagmamalabis? Ngayon ay dumako na tayo sa ikalimang uri ng tayutay. Suriin nyong muli ang sumusunod na mga pahayag. Pakibasa Elizabeth.

*O, buwan! Sumikat kat aliwin mo ako sa aking pangungulila. *O tukso, layuan mo ako! *Diyos ko! Kailan ko ba mahahanap ang true-love ko? Kinakausap po ang karaniwang bagay o isang di-nadaramang kaisipan na para bang nakikipag-usap sa isang buhay na tao o sa isang taong gayong wala namay parang naroroot kaharap. Pagtawag po. Ang buwan, ang tukso, at ang Diyos po. O, Bathala! Anong pagkakasala kot akoy nagdurusa nang ganito? Ang Bathala po. O, Kupido! Sana hindi maging malamig ang Pasko ko! Si Kupido po.

Maraming Salamat! Ano ang inyong napapansin sa mga pangungusap? Ikaw Angelo?

Okey. Mahusay! At anong uri ng tayutay ito? Magaling! Ano ang bagay o kaisipan na kinakausap sa mga pahayag? Sino naman ang makapagbibigay ng sariling halimbawa? Ikaw Joshua? Tama ang iyong halimbawa. Sino ang tinatawag sa iyong pangungusap? Okey. Sino pa? Ikaw Charlene? Tama! Sino ang tinatawag sa pangungusap? Magaling! Nauunawaan nyo na ba ang Tayutay na

Pagtawag? Dumako na tayo sa huling uri ng tayutay. Suriin nyo ang sumusunod na pahayag. Pakibasa Camille.

Opo! *Napakabuti niyang tao. Ni hindi niya tinulungang makatawid sa kalsada ang matanda. *Marunong talaga siyang tumanaw ng utang na loob. Matapos siyang alagaat palakihin ng di niya kadugo ay nagawa pa niya itong pagnakawan. Tila nangungutya po ang mga pahayag. Gumamit poi to ng mga salitang kapag kukunin sa tiyakan ay kapuri-puring mga pangungusap. Pag-uyam po. Napakagaling niya sa exam. Puro mali ang kaniyang sagot. Napakahusay niyang umindak. Puro kaliwa ang kaniyang paa.

Okey. Ano ang inyong napapansin sa mga pahayag? Tumpak! Ang mga pahayag ay tila nangungutya sa tao o bagay. Paano mo nasabing ito ay tila nangungutya? Mahusay! Kung gayon, anong uri ito ng tayutay? Tama! Sino ang makapagbibigay ng halimbawa? Hezel? Magaling! Sino pa? Okay. Maraming Salamat! 2. Integrasyon A. Gawain/Laro Kung talagang naunawaan nyo na nang husto ang ating aralin, magkakaroon tayo ng laro. MEKANIKS: Mayroon akong inihandang walong pahayag at tutukuyin ninyo kung saang Tayutay ito nabibilang. Ang klase ay mahahati sa dalawang pangkat. Magkakaroon ng tigisang kinatawan sa bawat pahayag. Paunahan ang mga kinatawan sa pagsulat ng tamang sagot sa pisara. Matapos na maibigay ang tamang sagot, pipili ang nanalong kinatawan ng isang lobo at papuputukin niya ito. Sa loob ng lobo nakalagay ang kanilang puntos at mayroon ding sorpresa para sa kaniya. Naunawaan nyo na ba? Mga Puntos at Sorpresa: Lobo1= 5 puntos at 3 pirasong kendi Lobo2= 7 puntos at 1 lapis Lobo3= 10 puntos at 1 mansanas Lobo4= 3 puntos at 1 pirasong kape Lobo 5= 2 puntos at 5 pirasong colored bond Lobo6= 5 puntos at 3 pirasong saging Lobo7= 4 na puntos at 2 pirasong kendi Lobo8= 5 puntos at 3 pirasong sugo Panuto: Tukuyin kung anong uri ng tayutay ang mga sumusunod na pahayag. _____1. Ang buhay ng tao ay tulad ng isang Bangka. _____2. Si Lorna ang pulot na nagpapatamis sa buhay ko. _____3. Nakapapaso ang init ng kaniyang pagmamahal. _____4. O, kabaliwan! Kailan mo ba ako lulubayan? _____5.Kumakaway ang umaga at nagsasabing ang lahat ay may pag-asa. _____6. Napakabilis talaga niya. Daig pa niya ang pagong kung kumilos.

Opo!

SAGOT: Pagtutulad Pagwawangis Pagmamalabis Pagtawag Pagtatao Pag-uyam

_____7. Ang kaniyang buhay ay tulad sa isang nobelang kapana-panabik ang bawat eksena. _____8. Ang daigdig ay isang tanghalan. Okey!. Ang inyong pangkat ang nagwagi. Bigyan natin sila ng Mommy Dionisia Clap. Sino ang nakakaalam nito? Ikaw Jaycob? Okey, ulitin natin. One, Two, Three. One, Two, Three. Very Good! Very Good! Very Good! B. Paglalahat Ano nga ulit ang Tayutay? Ikaw Czyra?

Pagtutulad Pagwawangis

One, Two, Three. One, Two, Three. Very Good! Very Good! Very Good!

Anu-ano ang mga uri ng Tayutay? C. Pagtataya Ngayon klas, pakitabi na ng inyong mga gamit. Tumahimik para sa isang maikling pagsusulit. A. Panuto: Tukuyin kung anong uri ng tayutay ang mga sumusunod. Ilagay ang sagot sa bago ang bilang. __________1. Sariwang hangin ang banayad na humahalik sa kanyang mala-rosas na pisngi. __________2. Tuwing eleksyon, umuulan ng salapi. __________3. Kandila siya saaking paningin na unti-unting nalulusaw. __________4. Ang luha sa kanyang mga mata ay tulad sa batis na umaagos. __________5. O, maawaing langit! Bakit ang buhay ko ay puno ng sakit? __________6. Napakaganda ng kaniyang pagkakasulat. Parang kinahig lang ng manok. __________7. Ang kaniyang tinig ay kawangis ng awit ng ibong pipit. __________8. Siya ay isang ahas. __________9. Dinadalaw siya ng kaniyang guni-guni. __________10. Halos lumuwa ang kaniyang mga mata nang makita niya si Gino. B. Ipaliwanag 11-15. Bakit mahalaga ang Tayutay?

Ang tayutay ay yaong mga matatalinhagang salita. Ito po ay nagbibigay-kulay at sining para sa isang mas mabisang pahayag. Pagtutulad, Pagwawangis, Pagtatao, Pagmamalabis, Pag-uyam, at Pagtawag po.

SAGOT: Pagtatao(hanging humahalik) at Pagtutulad(malarosas na pisngi). Pagmamalabis Pagwawangis Pagtutulad Pagtawag Pag-uyam Pagtutulad Pagwawangis Pagtatao

Mahalaga ang tayutay dahil mas nagiging mabisa ang isang pahayag o ang pagkakapahayag sa isang salita o mga salita. Dahil dito, mas nagiging makulay ang pagbigkas.

2. Takdang Aralin Pag-aralan ang Kabanata 11-15 ng El Filibusterismo. MICHAEL D. SAUDAN BSED-IV (Filipino) Inihanda ni: