Elementary Education Online, 10(2), 539-549, 2011. lkretim Online, 10(2), 539-549, 2011. [Online]: http://ilkogretim-online.org.

tr

Elementary school teacher candidates opinions on the social studies program regarding its suitability to train problem solving and decision making abilities1
Z. Nurdan Baysal* Kader Arkan** M. Sibel Bac***

ABSTRACT. This research aims at outlining the opinions of elementary school teacher candidates on the Primary School Social Studies Teaching Program in relation to Programs suitability to train problem solving and decision making abilities. Problem solving and decision making are parallel abilities since they both have common specifics. In order to realize the Program in practice, it is important for teacher candidates to recognize their abilities on problem solving and decision making. In this research, survey method has been used. Examples are composed of 128 students studying in Marmara University Atatrk Faculty of Education, Elementary Education Department. In this research triple likert type scale which is valid and reliable is used. Data obtained from this research is analysed through arithmetic average, standard dialect, t-test and varyans analysis. According to the results of the survey, teacher candidates consider the Program effective for training problem solving and decision making abilities. Key Words: Social Studies Teaching Program, thinking skills, problem solving, decision making.

SUMMARY Purpose and significance: This research aims at outlining the elementary school teacher candidates opinions on the Social Studies Teaching Program regarding its suitability to train problem solving and decision making abilities. Determining teacher candidates awareness levels toward these skills will be beneficial in assessing educational curriculum and implications. Methods: Survey method is used in this research. Examples are composed of 128 students who are studying in Marmara University Atatrk Faculty of Education, Elementary Education Department. In this research triple likert type scale which is valid and reliable is used. Results: While determining the opinions of elementary school teacher candidates on the effectiveness of the on training problem solving and decision making abilities, clauses are given vice versa points and arithmetic average is calculated to be 2,55. Through the t-test analysis, its discovered there is a significant difference in favour of females, while determining the opinions of the teacher candidates, on the effectiveness of the Social Studies Teaching Program in relation to training problem solving and decision making abilities according to gender (p<.05). At the end of t-test analysis, its found that there isnt a significant difference according to elementary school teacher candidates who review the effectiveness of the Program in relation to training problem solving and decision making abilities of the Social Studies Teaching Program (p>.05). At the end of the t-test analysis between the results on opinions of the teacher candidates on the effectiveness of the Social Studies Teaching Program regarding to developing problem solving and decision making abilities and analysing the levels of problem solving and decision making, a significant difference found favour of levels of problem solving and decision making (p<.05). Teacher candidate opinions on the effectiveness of the Social Studies Teaching Program in relation to train problem solving and decision making abilities, substantially differ from a factor to develop effectiveness to gain problem solving abilities (p<.05). Discussion and conclusions: The analysis appears that elementary school teacher candidates find the Social Studies Teaching Program effective in means of abilities subject to this research. The teacher candidates who found the Social Studies Teaching Program effective, suggested that the program can develop problem solving and decision making abilities; however the teacher candidates who dont find the Program effective suggest the contrary. This research shows that where elementary school teacher candidates find the Program effective to train these two abilities. The findings of Kan (2006) in his master thesis called Consideration of Student Opinions on Effects of 5th Grade Lessons on Developing the Abilities Envisaged in the New Elementary Education Program showed parallelism with the current research. Kan reported that 5th grade students found Social Studies Teaching Program effective in developing problem solving and decision makings skills. In addition, its confirmed that female teacher candidates find the Social Studies Teaching Program effective in developing such abilities by the outcome of this research and the master thesis conducted by Kan (2006) and the article Consideration of Math Teacher Candidates Opinions on Application of Teaching on Students drafted by nan and zgen (2008). The result in the article called

This article is envisaged in order to be presented at the IV. Social Science Education Meeting. * Ass. Prof. Dr. Z. Nurdan BAYSAL, Marmara University, Atatrk Eitim Faculty, Primary School Department, nurdanbaysal@hotmail.com ** Kader ARKAN, Teacher. Primary School of Teacher Melahat Hdai Grbz, kaderarkan@gmail.com *** M. Sibel BACI, Marmara University Enstitute of Educational Sciences, msb_22@hotmail.com

Consideration of School Teachers Ability to Gain Thinking Methods in Social Studies Lessons drafted by Gelen (2002) shows the teacher candidates find themselves effective on training these two abilities.

28

Snf retmenlii program retmen adaylarnn sosyal bilgiler programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililiine ynelik grleri1
Z. Nurdan Baysal* Kader Arkan** M. Sibel Bac***

Z. Bu aratrmann amac, lkretim Snf retmenlii Program retmen adaylarnn Sosyal Bilgiler retim Programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililiine ilikin grlerini belirlemektir. Aratrmann rneklemini Marmara niversitesi Atatrk Eitim Fakltesi Snf retmenlii Anabilim Dalnda renim gren 128 renci oluturmaktadr. Aratrma tarama modeli kullanlarak gerekletirilmitir. Aratrmada veri toplama arac olarak l likert tipi bir lek gelitirilerek geerlik ve gvenirlik analizleri yaplmtr. Elde edilen veriler aritmetik ortalama, standart sapma, t-testi ve varyans analizi teknikleri kullanlarak zmlenmitir. Bulgulara gre snf retmeni adaylar lkretim Sosyal Bilgiler retim Programn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmada etkili bulmulardr. Anahtar szckler: Sosyal Bilgiler retim Program, dnme becerileri, problem zme, karar verme.

GR
Sosyal bilgiler hemen her alanda deien lke ve dnya koullarnda bilgiye dayal karar alp, problem zebilen etkin vatandalar yetitirmek amacyla sosyal ve beer bilimlerden ald bilgi ve yntemleri kaynatrarak kullanan bir retim programdr (Snmez, 1997; Doanay, 2004). Sosyal bilgiler retiminin genel amac, etkin yurtta ve bireyler yetitirmektir (Barth, 1991; Evans & Brueckner, 1990). Etkin bireylerde bulunmas gereken iki temel beceri, doru ve mantkl karar alma ve problem zmedir (Baysal ve ztrk, 2007). Bu anlamda sosyal bilgiler dersi rencilere dnme becerilerinin kazandrlabilecei en uygun zemine sahiptir. 2005 Sosyal Bilgiler retim Programnda dnme becerilerine zel bir nem verilmitir. Programda renciye dorudan kazandrlmas gereken beceriler unlardr: Eletirel dnme becerisi, yaratc dnme becerisi, iletiim becerisi, aratrma becerisi, problem zme becerisi, karar verme becerisi, bilgi teknolojilerini kullanma becerisi, giriimcilik becerisi, Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma becerisi, gzlem becerisi, mekn alglama becerisi, zaman ve kronolojiyi alglama becerisi, deiim ve sreklilii alglama becerisi, sosyal katlm becerisi ve empati becerisi (MEB, 2005). Beceriler dier lkelerde de zerinde nemli bir biimde durulan konulardan birisidir. Nitekim, ASCD (Association For Supervision and Curriculum Development/ABD Program Gelitirme ve Denetleme Kurumu) tarafndan altm nemli aratrmac ve eitimcinin yardmyla 1991 ylnda hazrlanan Developing Minds: A Resource Book for Teaching Thinking adl almada dnme becerileri olarak eletirel dnme, yaratc dnme, problem zme ve karar verme becerileri kabul edilmitir (akt. Kaya, 2008). Bruning, Schraw & Ronning (1995: 204) de dnme trleri ve becerilerini ASCD ile benzer ekilde sralamlardr (akt. Krm, 2002). Presseisen (1985), bu snflamaya temel becerileri ekleyerek dnme becerilerini be maddede toplamtr (akt. Kaya, 2008). Beyer (1998) ise dnme becerilerini dzeyde ele almtr. Bunlar; (i) problem zme, karar verme ve kavramsallatrma becerileri, (ii) eletirel dnme becerileri ve (iii) bilgiyi ileme becerileridir. Beyer (1998)in sralamasnda karar verme ve problem zmeyi ayn kategori iinde ele almas da dikkat ekicidir (akt. Doanay, 2004). DZurilla & Goldfried (1971), problem zme srecini tanmlanabilen aamalara ayrmtr. Bunlar; (i) genel yaklam, (ii) problemin tanmlanmas, (iii) seeneklerin yaratlmas, (iv) karar verme ve (v) deerlendirmedir. Schuncke (1988) ise problem zme yaklamlarn (i) keif modeli, (ii) aratrma modeli ve (iii) karar verme modeli olarak snflandrmtr. Grld gibi DZurilla & Goldfried karar vermeyi problem zme srecinin drdnc basama olarak betimlerken, Schuncke karar vermeyi problem zmenin modelinden biri olarak tanmlamtr. Dnme becerileri ile ilgili tanmlamalara bakldnda problem zme ve karar verme becerilerinin ortak noktalar asndan olduka paralel olduu grlmektedir. Her iki beceri de bireyin kendi belirledii ve
1

Bu makale IV. Sosyal Bilimler Eitimi Kongresinde sunulmutur. * Yrd. Do. Dr., Marmara niversitesi, Atatrk Eitim Fakltesi, lkretim Blm, nurdanbaysal@hotmail.com ** retmen., retmen Melahat Hdai Grbz O, kaderarkan@gmail.com ***Marmara niversitesi Eitim Bilimleri Enstits Snf retmenlii Bilim Dal, msb_22@hotmail.com

29

deerlendirdii alternatifler iinden, yerine getirmek iin seim yapt karmak sreler olarak ifade edilmektedir (Gray, 2001). Problem zme, i ya da d istekler ya da arlara uyum salamak amac ile davransal tepkilerde bulunma gibi bilisel ve duygusal ilemleri bir hedefe yneltmek olarak ele alnmaktadr (Heppner, 1978: 366). Kken (2003: 57)in de belirttii gibi dnme problemle balar, dolaysyla problem zme, dnme becerilerini gelitiren nemli bir sretir. Kabaday (1992), problem zme srecinin hem zihinsel bir faaliyet ya da beceri hem de eitimde teknik ya da yntem olduunu belirtmi ve problem zme srecinin eitimde alabilecei boyutlar deerlendirmitir. Ona gre problem zme; (i) bilisel bir zellik ya da davran, (ii) duyusal zellik ve (iii) bir yntem bir yaantdr. Problem zme srecinin temel amac; problemle karlaan bireyin, bozulan i dengesinin yeniden salanmas eklinde ifade edilebilir. Karar verme ise elde olanlar arasndan objektif ve alternatif yollar deneyerek zekice seimler yapmaktr (Gmleksiz ve Kan, 2007). Karar verme, bir ihtiyac karlamak amacyla var olan seeneklerden duruma en uygun olann seilmesi olarak tanmlanabilir (Gray, 2001: 55). Euli (1988: 263) ise karar vermeyi, bireylerin sorunla karlatklarnda sorunu dikkatle gzden geirmesini (tanmlama), sonucu nceden tahmin etmesini ve en iyi zm yolunu bulmasn kapsayan bir sre olarak tanmlamtr (akt. Gelen, 2002: 103). 2005 Sosyal Bilgiler retim Programnda vurgulanan boyutlar zellikle kazanm, beceri, deer ve etkinliklerdir. Bu aratrmaya konu olan becerilerin gelitirilmesi asndan 2005den bu yana bir gelenek oluturulabilmi midir? Trkiyede alan yazn incelendiinde programn uygulanma sreci be yl gemesine ramen beceriler boyutu ile ilgili yaplan almalarn azl dikkat ekicidir. Ayrca programn dnme becerileri boyutuyla ilgili retmen adaylarnn rneklem olarak kullanld almalar yok denecek kadar azdr. Program inceleme olana bulan ve sisteme yakn bir tarihte girme olasl olan retmen adaylarnn programda yaamsal neme sahip problem zme ve karar verme becerileri asndan farkndalk dzeylerine bal olarak program nasl deerlendirdiklerinin belirlenmesi ihtiyacndan dolay byle bir aratrma yaplmtr. Aratrmann amac, lkretim Snf retmenlii Program retmen adaylarnn Sosyal Bilgiler retim Programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililiine ynelik grlerini belirlemektir. Bu amaca ynelik olarak aadaki sorulara cevap aranacaktr. 1. retmen adaylarnn Sosyal Bilgiler retim Programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililiine ilikin grleri nelerdir? 2. retmen adaylarnn Sosyal Bilgiler retim Programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililiine ilikin grleri; cinsiyete, 2005 Sosyal Bilgiler retim Programn inceleme durumuna, problem zme ve karar verme basamaklarn irdeleme durumuna, problem zme ve karar verme becerilerini kazandracak etkinlik gelitirebilme durumuna gre farkllamakta mdr?

YNTEM
Aratrmann Modeli Aratrmada tarama modeli kullanlmtr. Tarama modelleri gemite ya da halen var olan bir durumu var olduu ekliyle betimlemeyi amalayan aratrma yaklamlardr. Aratrmaya konu olan olay, birey ya da nesne, kendi koullar iinde ve olduu gibi tanmlanmaya allr (Karasar, 2008). Bu aratrmada snf retmeni adaylarnn Sosyal Bilgiler retim Programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililiine ynelik grleri belirlenmeye alldn iin tarama modeline uygundur.

30

Evren ve rneklem Aratrmann alma evreni, 2008-2009 eitim-retim ylnda stanbul ili Marmara niversitesi Atatrk Eitim Fakltesi lkretim Blm Snf retmenlii Programnda renim gren 600 retmen adayndan olumaktadr. rneklemini ise Marmara niversitesi Snf retmenlii Program nc snfta renim gren 150 retmen adayndan 128i oluturmaktadr. rneklemde nc snf retmen adaylar ile allmasnn nedeni lisans programnda yer alan derslerde ilkretim programn incelemeye ynelik almalarn younlukta olmasdr. Aratrmaya katlan retmen adaylarnn zellikleri Tablo 1de verilmitir. Tablo 1. Aratrma rnekleminin cinsiyet, sosyal bilgiler retim programn, problem zme ve karar verme basamaklarn inceleme ve etkinlik gelitirebilme durumu deikenlerine gre frekans dalm
Cinsiyet Kz Erkek Sosyal Bilgiler retim Programn nceleme Durumu Evet Hayr Problem zme ve Karar Verme Basamaklarn nceleme Durumu Evet Hayr Problem zme Etkinlik Gelitirebilme Durumu Evet Kararszm Hayr Karar Verme Etkinlik Gelitirebilme Durumu Evet Kararszm Hayr Toplam f 77 51 f 93 35 f 90 38 f 84 40 4 f 80 43 5 128 % 60,2 39,8 % 72,7 27,3 % 70,3 29,7 % 65,6 31,3 3,1 % 62,5 33,6 3,9 100,0

Tablo 1e gre aratrmaya katlan retmen adaylarnn (N=128), % 60,2si (n=77) kz, % 39,8i (n=51) erkektir. Aratrma rnekleminin Sosyal Bilgiler retim Programn inceleme deikenine gre % 72,7si (n=93) 2005 Sosyal Bilgiler retim Programn incelemi, % 27,3 (n=35) program incelememitir. Aratrmaya katlan retmen adaylarnn, % 70,3 (n=90) Sosyal Bilgiler retim Programnda yer alan problem zme ve karar verme basamaklarn incelemi, % 9,7si (n=38) basamaklar incelememitir. Aratrmaya katlan retmen adaylarnn, % 65,6s (n=84) problem zme becerisini kazandracak etkinlik gelitirebileceine inanmakta, % 31,3 (n=40) problem zme becerisi ile ilgili etkinlik gelitirebilmek konusunda kararsz kalmakta, % 3,1i (n=4) problem zme becerisi ile ilgili etkinlik gelitirebileceine inanmamaktadr. Aratrmaya katlan retmen adaylarnn, % 62,5i (n=80) karar verme becerisini kazandracak etkinlik gelitirebileceine inanmakta, % 33,6s (n=43) karar verme becerisi ile ilgili etkinlik gelitirebilmek konusunda kararsz kalmakta, % 3,9u (n=5) karar verme becerisi ile ilgili etkinlik gelitirebileceine inanmamaktadr. Veri Toplama Arac

31

Aratrmada kullanlmak zere veri toplama arac hazrlanrken konu ile ilgili kaynak taramas yaplm ve aratrmaclar tarafndan maddeler oluturulmutur. Kapsam geerliini test etmede kullanlan mantksal yollardan biri uzman grne bavurmak (Bykztrk, 2008: 162) olduundan hazrlanan maddeler nce uzman grne sunulmutur. lek maddeleri gerek kapsam gerekse ifade zellikleri asndan incelenmi, gelen gr ve eletiriler dorultusunda, yeniden gzden geirilmi, eitli deiiklikler ve dzeltmeler yaplmtr. Veri toplama aracnda yer alan her bir maddenin gerekleme dzeyini belirlemek iin etkili (3), az etkili (2) ve etkisiz (1) dereceleri kullanlmtr. Veri analizinde kullanlan aritmetik ortalamalarn yorumlanmasnda; 1,00-1,66 arasndaki ortalama deerlerin etkisiz, 1,67-2,33 arasnda bulunanlarn az etkili ve 2,34-3,00 arasnda yer alanlarn ise etkili derecesinde deer tad kabul edilmitir. Bu dzey aralklar lekte bulunan seeneklere verilen en dk deer olan 1 ile en yksek deer olan 3 arasndaki seri geniliinin seenek saysna blnmesiyle elde edilmitir. Ters maddeler iin puanlama ters yaplmtr. lein geerlik ve gvenirlik analizleri iin hazrlanan deneme lei 100 retmen adayna uygulanmtr. Geerlii test etmede faktr analizi teknii kullanlmtr. Uygulama sonucunda elde edilen verilerin faktr analizi yaplmaya uygun olup olmadn anlamak amacyla KMO (Kaiser-Meyer-Olkin) deeri hesaplanm ve , 905 bulunmutur. Korelasyon matrisinin birim matrisi olup olmadn test etmek maksadyla Barletts Testi (Barlett Test of Sphericity) yaplm ve ,000 deeri bulunmutur. Bu sonulara dayanlarak yaplan faktr analizinde 30 madde olan deneme lei 17 maddeye dm ve faktrl bir yap ortaya kmtr. faktrn de zdeerleri 1den byktr. Birinci faktrn zdeeri 7,323 ikinci faktrn zdeeri 1,119 nc faktrn zdeeri ise 1,096 bulunmutur. Toplam varyansn % 56,875i bu alt boyutlar tarafndan aklanmaktadr. Birinci faktr toplam varyansn % 19,666sn, ikinci faktr % 38,846sn ve nc faktr toplam varyansn % 56,875ini aklamaktadr. Bu faktrlerde yer alan deikenleri tespit etmek iin dndrme ilemi yaplmtr. Bu ilem varimaks metoduyla gerekletirilmitir. Dndrme ilemi sonucunda oluan faktr matrisi incelenerek faktrlerde yer alan deikenler ve faktr ykleri belirlenmitir (Tablo 2). Tablo 2. retmen adaylarnn problem zme ve karar verme becerileri asndan sosyal bilgiler retim programn deerlendirme leinin maddelerine ilikin faktr ykleri
Faktr lgili Deer M27 M29 M19 M13 M1 M7 M6 M14 M20 M21 M11 M18 M15 M12 M5 M10 M8 Faktr Yk ,800 ,753 ,651 ,630 ,542 ,527 ,732 ,723 ,708 ,528 ,554 ,551 ,783 ,753 ,606 ,587 ,556

Faktr 1

Faktr 2

Faktr 3

32

Bir sonraki admda gvenirlik analizi yaplmtr. Bu analiz, faktrlerin kendi ierisindeki gvenilirliini test etmek amacyla uygulanmtr. Daha sonraki admda oklu Korelasyonlarn Karesi ve Dzeltilmi Madde Toplamlarnn Korelasyonu deerleri incelenmitir. Dzeltilmi madde korelasyon deeri 0,10un altnda, oklu korelasyonlarn karesi 0,20nin altnda olan deer bulunmamtr. Gvenilirlik analizi uygulanrken, Cronbach-Alpha katsays ,916 olarak hesaplanmtr. Sonu olarak almamzdan elde edilen bulgular nda retmen Adaylarnn Problem zme ve Karar Verme Becerileri Asndan Sosyal Bilgiler retim Programn Deerlendirme leinin geerli ve gvenilir olduu belirlenmitir.

Verilerin zmlenmesi Aratrma sonucunda elde edilen nicel veriler SPSS for Windows istatistiksel paket program ile analiz edilmitir. Elde edilen veriler aritmetik ortalama, standart sapma, t-testi ve tek ynl varyans analizi (ANOVA) yntemleri kullanlarak zmlenmitir. BULGULAR Sosyal Bilgiler retim Programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik dzeyine ilikin retmen aday grleri Tablo 3de gsterilmitir. Tablo 3. Sosyal bilgiler retim programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik dzeyine ilikin retmen aday grleri
Madde 1. rencilerin problemle ilgili bildiklerini sorgulamalarn salar. 2. rencilerin ihtiya duyduklar bilgiye nasl ulaacaklarn renmelerini salar. 3. rencilerin problem zerken deiik yollar retmelerini salar. 4. rencilerin almalarn dolaysyla yaamlarn nasl planlayacaklarn anlamalarn salar. 5. rencilerin kendi renmelerinden sorumlu olmalarn salar. 6. rencilerin karlatklar problemleri zmeleri konusunda kendilerine gvenmelerini salar. 7. rencilerin problem zerken baarsz olduklarnda baarszlklarnn nedenlerini bulmalarna yardmc olur. 8. rencilerin bir problemin farkl zm yollarn dnp kendilerine en uygun olann belirlemelerini salar. 9. rencilerin karlatklar problemle ilgili olarak ayrntl bir ekilde dnmelerini salar. 10. rencilerin bir problemin zm yollarn belirlerken ulaabilecekleri sonular dnmelerini salar. 11. rencilere karlatklar btn problemlerde yeterli zaman ve aba harcayarak bu problemleri zebilecekleri retilir. 12. rencilerin bir problemin zm yolunu karlatklar farkl problemler iin kullanabilmelerini salar. 13. rencilerin verdikleri kararlarn bakalarn ne ynde etkileyeceini dnmelerine yardmc olur. 14. rencilerin karar verirken evresindekilere danmalarn salar. 15. rencilerin karar verecekleri konuyu tam olarak anlamalar gerektii retir. 16. rencilerin bir konu ile ilgili verecekleri farkl kararlarn ne gibi sonular douracan tahmin etmelerini salar.

ss
,520 ,638 ,615 ,675 ,687 ,559 ,602 ,687 ,640 ,623 ,664 ,614 ,696 ,578 ,625 ,635

2,71 2,55 2,62 2,48 2,52 2,63 2,50 2,53 2,48 2,58 2,50 2,53 2,44 2,61 2,55 2,58

33

17. rencilerin verdikleri karar nasl uygulayacaklarn dnmelerini salar. Toplam

x = 2,55

2,54

,626

Tablo 3 incelendiinde tm maddelerin ortalamalarnn 2,34-3,00 deerleri arasnda yer ald grlmektedir. Bu deerler arasnda en yksek ortalamaya sahip madde (M1) rencilerin problemle ilgili bildiklerini sorgulamalarn salar. ifadesi iken en dk ortalamaya sahip madde (M13) rencilerin verdikleri kararlarn bakalarn ne ynde etkileyeceini dnmelerine yardmc olur. ifadesidir. (M4) rencilerin almalarn dolaysyla yaamlarn nasl planlayacaklarn anlamalarn salar. ve (M9) rencilerin karlatklar problemle ilgili olarak ayrntl bir ekilde dnmelerini salar. ifadelerinin ortalama deeri 2,50nin altnda olmakla birlikte dier tm maddelerin ortalama deerinin 2,50nin stnde olmas dikkat ekicidir. Dolaysyla Sosyal Bilgiler retim Programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik dzeyine ilikin olarak aratrmaya katlan retmen adaylar (N=128), Sosyal Bilgiler retim Programn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmada etkili bulmulardr. Sosyal Bilgiler retim Programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik dzeyine ilikin retmen aday grleri ile cinsiyet deikenleri arasndaki bamsz rneklem t-testi analizi sonular Tablo 4te grlmektedir.

Tablo 4. Sosyal bilgiler retim programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik
dzeyine ilikin retmen aday grleri ile cinsiyet deikenleri arasndaki bamsz rneklem t-testi analizi

N 77 51

ss 6,38 7,11

Levenes Test(p) ,102

t 3,542

sd 98,99

p ,001

Kz Erkek

45,17 40,80

Tablo 4e gre Sosyal Bilgiler retim Programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik dzeyine ilikin retmen aday grleri ile cinsiyet arasndaki farkllamay belirlemek amacyla yaplan bamsz rneklem t-testi analizi sonularna gre kz retmen adaylarnn lehine manidar bir farkllk tespit edilmitir (p<.05). Sosyal Bilgiler retim Programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik dzeyine ilikin retmen aday grleri ile program inceleme durumu arasndaki bamsz rneklem t-testi analizi sonular Tablo 5te grlmektedir. Tablo 5: Sosyal bilgiler retim programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik dzeyine ilikin retmen aday grleri ile program inceleme durumu arasndaki bamsz rneklem t-testi analizi

N 93 35

ss 6,80 7,30

Levenes Test(p) ,177

t 1,63

sd 57,53

p ,108

Evet Hayr

44,06 41,74

Tablo 5e gre Sosyal Bilgiler retim Programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik dzeyine ilikin retmen aday grleri ile program inceleme durumu arasndaki farkllamay belirlemek amacyla yaplan bamsz rneklem t-testi analizi sonularna gre manidar bir farkllk tespit edilmemitir (p>.05). Sosyal Bilgiler retim Programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik dzeyine ilikin retmen aday grleri ile problem zme ve karar verme basamaklarn irdeleme durumu arasndaki bamsz rneklem t-testi analizi sonular Tablo 6da grlmektedir.

34

Tablo 6. Sosyal bilgiler retim programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik dzeyine ilikin retmen aday grleri ile problem zme ve karar verme basamaklarn irdeleme durumu arasndaki bamsz rneklem t-testi analizi

N 90 38

ss 6,80 7,30

Levenes Test(p) ,177

t 1,63

sd 57,53

p ,108

Evet Hayr

44,06 41,74

Tablo 6ya gre Sosyal Bilgiler retim Programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik dzeyine ilikin retmen aday grleri ile problem zme ve karar verme basamaklarn irdeleme durumu arasndaki farkllamay belirlemek amacyla yaplan bamsz rneklem t-testi analizi sonularna gre manidar bir farkllk tespit edilmemitir (p>.05). Aratrmaya katlanlarn problem zme becerisini kazandracak etkinlik gelitirebilmelerine gre dalm Tablo 7ada grlmektedir. Tablo 7a. Aratrmaya katlanlarn problem zme becerisini kazandracak etkinlik gelitirebilmelerine gre dalm
Evet Kararszm Hayr Toplam N 84 40 4 128

44,50 41,05 44,75 43,43

ss 6,24 8,05 6,13 6,99

Sosyal Bilgiler retim Programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik dzeyine ilikin retmen aday grleri ile problem zme becerisini kazandracak etkinlik gelitirebilme deikenleri arasndaki varyans analizi Tablo 7bde grlmektedir. Tablo 7b. Sosyal bilgiler retim programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik dzeyine ilikin retmen aday grleri ile problem zme becerisini kazandracak etkinlik gelitirebilme deikenleri arasndaki varyans analizi
Kareler Toplam 329,72 5869,65 6199,37 df 2 125 127 Kareler Ortalamas 164,86 46,96 f 3,511 p ,033

Gruplararas Gruplarii Toplam

Tablo 7bye gre Sosyal Bilgiler retim Programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik dzeyine ilikin retmen aday grleri, problem zme becerisini kazandracak etkinlik gelitirebilme faktrne gre manidar bir ekilde farkllamaktadr (p<.05). Program etkili bulanlar etkinlik gelitirebileceini, etkili bulmayanlar gelitiremeyeceini belirtmektedir. Aratrmaya katlanlarn karar verme becerisini kazandracak etkinlik gelitirebilmelerine gre dalm Tablo 8ada grlmektedir. Tablo 8a. Aratrmaya katlanlarn karar verme becerisini kazandracak etkinlik gelitirebilmelerine gre dalm
N Evet Kararszm Hayr Toplam
80 43 5 128

44,65 41,63 39,40 43,43

ss 6,26 7,32 11,28 6,99

35

Sosyal Bilgiler retim Programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik dzeyine ilikin retmen aday grleri ile karar verme becerisini kazandracak etkinlik gelitirebilme deikenleri arasndaki varyans analizi sonular Tablo 8bde grlmektedir.

Tablo 8b. Sosyal bilgiler retim programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik dzeyine ilikin retmen aday grleri ile karar verme becerisini kazandracak etkinlik gelitirebilme deikenleri arasndaki varyans analizi
Kareler Toplam 339,92 5859,45 6199,37 df 2 125 127 Kareler Ortalamas 169,96 46,98 f 3,626 p ,029

Gruplararas Gruplarii Toplam

Tablo 8bye gre Sosyal Bilgiler retim Programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik dzeyine ilikin retmen aday grleri, karar verme becerisini kazandracak etkinlik gelitirebilme faktrne gre manidar bir ekilde farkllamaktadr (p<.05). Program etkili bulanlar etkinlik gelitirebileceini, etkili bulmayanlar gelitiremeyeceini belirtmektedir.

TARTIMA VE SONU
Aratrma bulgularna dayal olarak ulalan sonular u ekilde zetlenebilir: Sosyal Bilgiler retim Programnn,

Problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik dzeyine ilikin yaplan analizler sonucunda Snf retmenlii Anabilim Dalnda renim retmen adaylar Sosyal Bilgiler retim Programn aratrmada konu edilen beceriler asndan etkili bulmaktadrlar. farkllamaktadr. Kzlar program aratrmada konu edilen beceriler asndan daha etkili bulmaktadrlar. durumuna gre farkllamamaktadr.

Problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililiine ilikin grler cinsiyet faktrne gre Problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililiine ilikin grler program inceleme Problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililiine ilikin grler programda yer alan
problem zme ve karar verme basamaklarn irdeleme durumuna gre farkllamamaktadr.

Problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililiine ilikin grler problem zme ve karar

verme becerilerini kazandrabilecek etkinlik gelitirebilmeye gre farkllamaktadr. Sosyal Bilgiler retim Programn etkili bulanlar etkinlik gelitirebileceini, etkili bulmayanlar etkinlik gelitiremeyeceini belirtmektedir.

Kan (2006)nn yapt Yeni lkretim Programnda ngrlen Becerileri Kazandrmada Beinci Snf Derslerinin Etkilerine likin renci Grlerinin Deerlendirilmesi adl yksek lisans tezinde beinci snf rencilerinin yeni Sosyal Bilgiler retim Programn kendilerine problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmak asndan etkili bulduklar bulgusuna ulamtr. Bu bulgu retmen adaylarnn Sosyal Bilgiler retim Programn ad geen becerileri kazandrmak asndan etkili bulduklar sonucu ile paralellik gstermektedir. Ayrca Kan (2006)n almasnda sz geen becerilerin kazandrlmasnda kz rencilerin program daha etkili bulduuna ynelik elde ettii sonu, bu almann kz retmen adaylarnn Sosyal Bilgiler retim Programn erkek adaylara oranla daha etkili bulmas sonucuna ile de rtmektedir. nan ve zgen (2008) 2006-2007 eitim-retim ylnda yaptklar Matematik retmen Adaylarnn retmenlik Uygulamas Srecinde rencilere Ynelik Grlerinin Deerlendirilmesi adl makalesinde matematik retmen

36

adaylar dnme becerilerini kazandrmada ok dzeyde kendilerini yeterli bulmalarnn yannda, kz retmen adaylar dnme becerilerini kazandrmada kendilerini daha yeterli grmlerdir. Gelen (2002)in de Snf retmenlerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Dnme Becerilerini Kazandrma Yeterliklerinin Deerlendirilmesi balkl makalesinde elde ettii problem zme ve karar verme becerisinin kazandrlmasna ilikin anket verilerinde retmenlerin kendilerini yeterli bulduklar sonucu, bu almann retmen adaylarnn ad geen becerileri kazandrmak iin etkinlik gelitirebilecekleri bulgusunu destekler niteliktedir. Fakat Gelen (2002)in ayrca yapt gzlemlerde elde ettii retmenlerin problem zme becerisini kazandrmada yetersiz, karar verme becerisini kazandrmada tamamen yetersiz olduklar sonucu olduka dndrcdr. zdemir (2006), Sosyal Bilgiler Dersinin Dnme Becerilerini Kazandrma Dzeyine likin retmen Grleri adl yksek lisans tezinde sosyal bilgiler retmenleri ile almtr. Aratrmann sonunda sosyal bilgiler dersinin sorun zme ve karar verme becerilerini kazandrmada ksmen yeterli olduu sonucuna ulamtr. zdemirin bu bulgusu snf retmeni adaylar ile yaplan bu almann Sosyal Bilgiler retim Programnn aratrmaya konu olan becerilerin kazandrlmasnda etkili olduu sonucu ile ilikilendirildiinde, programn uygulama boyutunda becerilerin kazandrma etkililiinin azald dncesine gtrmektedir. Elde edilen bu bulgular nda uygulayclara ve aratrmaclara ynelik olarak u nerilerde bulunulabilir:

Trkiyede bulunan tm eitim fakltelerinin lisans programlarna dnme becerileri dersi semeli olarak konmal, bylece beceriler konusunda kendini yeterli grmeyen retmen adaylarnn donanml yetitirmeleri salanmaldr. Eitim fakltelerinde retmen adaylarnn aldklar tm derslerde problem zme ve karar verme becerisini gelitirecek ekilde yetimeleri iin olanaklar sunulmal, erkek retmen adaylarnn aratrmada konu edilen beceriler asndan program neden yetersiz bulduklarna ynelik irdelemelerde bulunulmaldr. Milli Eitim Bakanl tarafndan retmenlere problem zme ve karar verme becerilerinin kazandrlmasn salayacak etkinlik gelitirebilme eitimi verilmelidir. retmen adaylarnn retmenlik uygulamas almalarnn beceriler asndan daha verimli olmasna katk salanmaldr. Dnme becerilerine ynelik gzlem ile desteklenen yeni aratrmalar yaplabilir. Sosyal Bilgiler retim Programnda yer alan dnme becerilerine ilikin mfettilerin, okul yneticilerinin ve velilerin grleri alnarak, farkl bak alaryla programn etkililii deerlendirilebilir. retmen adaylar ile yaplan bu alma retmenlerle tekrarlanarak, kuram ve uygulama boyutlarnda programn etkililii belirlenmeye allabilir.

Elde edilen bu bulgular nda aratrmaclara ynelik olarak da u nerilerde bulunulabilir:

KAYNAKA
Barth, J. (1991). Elemantary and junior high/middle school social studies curriculum activities and materials. Third Edition. Lanham: University Press of America, Inc. Baysal, Z. N. ve ztrk, C. (2007). Sosyal bilgiler retiminde sre odakl retim yaklam: Probleme dayal renme. A. Oktay ve . Polat Unutkan (Ed.), lkretim ana genel bir bak iinde (s. 265-278). stanbul: Morpa Yaynlar. Bykztrk, . (2008). Sosyal bilimler iin veri analizi el kitab istatistik, aratrma deseni, SPSS uygulamalar ve yorum. Ankara: PegemA Yaynclk. Doanay, A. (2004). Sosyal bilgiler retimi. C. ztrk ve D. Dilek (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler retimi iinde (s. 16-44). Ankara: PegemA Yaynclk. DZurila, T. & Goldfried, M. (1971). Problem solving behavior modification. Journal of Abnormal Psycology, 18, 45-47, [Online]: http://www.sanalpsikolog.com/ProblemCozmeBecerisi.doc web adresinden 19 Temmuz 2009 tarihinde indirilmitir.

37

Evans, J. M. & Brueckner, M. M. (1990). Elemantary social studies, teaching for today and tomorrow. Massachusetts: Allyn and Bacon, A Division of Simon & Schuster, Inc. Gelen, . (2002). Snf retmenlerinin sosyal bilgiler dersinde dnme becerilerini kazandrma yeterliklerinin deerlendirilmesi. ukurova niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi, 10(10), 100-119. Gmleksiz, N. ve Kan, A. . (2007). lkretim 5. snf Trke dersi retim programnn problem zme ve karar verme becerilerini kazandrmadaki etkililik dzeyine ilikin renci grlerinin deerlendirilmesi. Gazi niversitesi Gazi Eitim Fakltesi Dergisi, 27(3), 51-63. Gray, S. S. (2001). Ergenlerde karar verme davranlarnn zsayg ve problem zme becerileri algs ile ilikisi. ukurova niversitesi Sosyal Bilgiler Dergisi, 8, 106-121. Heppner, P. (1978). A Review of the problem solving literature and its relationship to the counselling process. Journal of Counsellig Psychology, 25, 366-375. nan, . ve zgen, K. (2008). Matematik retmen adaylarnn retmen uygulamas srecinde rencilere ynelik grlerinin deerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(25), 39-54, [Online]: www.esosder.org adresinden 10 Temmuz 2009 tarihinde indirilmitir. Kabaday, R. (1992). Problem zme sreci, gerei ve eitimdeki boyutlar. retmen Dnyas Dergisi, 146, 32-33, [Online]: http://www.sanalpsikolog.com/ProblemCozmeBecerisi.doc adresinden 25 Temmuz 2009 tarihinde indirilmitir. Kan, A. . (2006). Yeni ilkretim programnda ngrlen temel becerileri kazanmada 5. snf sosyal bilgiler ve Trke derslerinin etkilerine ilikin renci grlerinin deerlendirilmesi (Diyarbakr l rnei), Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Frat niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Elaz. Karasar, N. (2008). Bilimsel aratrma yntemi. Ankara: Nobel Yayn Datm. Kaya, B. (2008). Sosyal bilgiler retmen adaylarnn dnme becerilerinin retimine ynelik z yeterliklerinin deerlendirilmesi. Yaynlanmam Doktora Tezi, Gazi niversitesi Eitim Bilimleri Enstits, Ankara. Kken, N. (2003). Sosyal bilgiler retiminde problem zme becerilerinin oktan semeli testlerle llmesi. Gazi niversitesi Krehir Eitim Fakltesi Dergisi. 4(2), 55-68. Krm, D. (2002). retmen adaylarnn eletirel dnme gc. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Anadolu niversitesi Eitim Bilimleri Enstits, Eskiehir. MEB (2005). lkretim sosyal bilgiler dersi retim program ve klavuzu. Ankara: Mill Eitim Bakanl Yaynlar. zdemir, D. (2006). Sosyal bilgiler dersinin dnme becerilerini kazandrma dzeyine ilikin retmen grleri. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Anadolu niversitesi Eitim Bilimleri Enstits, Eskiehir. Schuncke, G. M. (1988). Elemantary social studies: knowing, doing, caring. NewYork: Macmillan Publishing Company. Snmez, V. (1997). Sosyal bilgiler retimi ve retmen klavuzu. Ankara: An Yaynclk.

38