)^^

^.^.

Mil

''>
%

yj:^

s: .'^t

./^

-^

t?

H
'v:s
V_
/J

""X

%-'
'"
f.

-*

r
i\\

Ji

jy
y
/y

K
f
th^
/>

.^

^IC

>
j

>^

-J^.

i
^i

^V(

CESARIS BARONII

ANNALES ECCLESIASTICI
TOMUS VIGESIMUS QUINTUS

Cetouvrage, parlescorrections etlesadditions

considerables qui y ont ete operees, est devenu
la

Hocin opere tam multa sunt aut correcla aut

addita, ut id dideril
et,
si

suum

Consocialio Sancti Pauli redsit,

propriete de rOEuvre de Saint-Paul, qui se

quidquid sui juris

erit imitatus,

sibi vindicet.

reserve tous ses droils. Toute

imitation, quelle

contrefafon ou

Itaque,

quis ideni aut furto ediderit aut quoin

que

soit la

forme sous laquelle

quo modo

crimine

erit et

de

elle se presente, sera

poursuivie rigoureusement,

injuria postulabitur.

conformement aux

lois.

2>

Ci^SARIS
OD.

S.

R.

E.

CARD. BARONIl
JAC.

RAYNALDI ET

LADERCHIl

CONGREGATIONIS ORATORII PRESBYTEROEUM

ANNAL
ECCLESIASTICI
DENUO ET ACCURATE EXCUSI

E S

TOMUS VIGESIMUS Q.UINTUS

1334-1355

s^'

';rrT"^

EX TYPIS CONSOCIATIONIS SANCTI PAULI

BARRI-DUCIS
38.

PARISIIS
3G

FRIBURGI HELV.
31

VIA DICTA DE LA BANQUE.

51,

VIA DICTA DE LILLE,

10,

VIA DICTA ORANDRUE,

10

DCCC LXXX

^^^^

SUMMARIUM
TOMI XXV.

MCCCXXXIV.

1-6.

Graecos in Ecclesiije gremium, sumpta occasione ex incursionibus Turcarum, revocare studet Joannes, adhibita Francorum regis auctoritate missisque Apostolicis nunliis. 7-u. Qui priucipes, quaeque civitates in Turcas foedus conjunxerint narratur, 12, 13. Pontiflcis studium de ferendis Armeniae contra Saracenosauxiliis. 14-16. Lites inter principes Occidentales enatas

Joannes sopire conatur. 17. Ad conventus pro tollendis bellis Italicis habitos Pontifex mitlit legalos. 18. Venturini Dominicani zelus; districtae in Fraticellos leges. 19-23. In pertinacem Ludovicum Bavariee diicem, quem ad partes Ecclesia revocare adnitebatur Joannes, ApostoliCtB sanctiones. 24, 25. De pacis Polonos inter et Cruciferos condilionibus. 26, Carolus
Ungariae rex contra Tartaros athleta, 27-38, Controversiam de beatarum animarum visione examini subjicit Joannes, quem calumuiis undique obrutum Benedictus papa anno proximo defendit. 39. Joanuis pia mors. 40-45. Calumniae illi objeclae refelluntur. 46-48. Benedicti XII novi Poniificis patria, primordia, et ad prtesules litterae Encyclicae.

MCCCXXXV.

i, 2.

clemens opera. 3-5. Romanorum 6, 7, Ludovicus per nuntios veniam petit, nactus idcirco gravissimos adversarios. 8-26. De visione beatifica denuo discussa liber Benedicli amplissimus. 27, 28. Italia a tyraunis laniala, Pontifex Philippum importuna queeque postulantem admonet. 29-31. De classe instruenda, deque bello Turcis inferendo Benedictus agit, hortatur principes. 32-35. Ut Armeniae opem lerret, Philippum sollicitat. 36-38. Ad pacanda in Scotia enata bella. Pontifex miltit internuntios, Anglise, et Galliaj
legatio ad Ponlificem, cui Galliae rex reditum in

Benedicti in Ludovico Bavaro Ecclesiae reconciliando

Urbem

impedit.

regibus scribil, 39-42. Ad litteras Alfonsi Aragonii, de Sardiniae et Corsicte regno Sedi Aposlolicae acceplo, respondet admittens hanc fidei sponsionem. 43-48. Robertus Sicili;e rex
postulatus a Benedicto veteres de regno suo pactiones publicis litteris instaurat. 49-52. Haec exempla sequi detreclat Fridericus Trinacriae rex, admonitus ideo per lilteras Ponlificias. 53-55. Alfonsus Aragoniae rex, a Benedicto violati foederis arguilur, 56, Ungaro regi de parla
vicloria gratulatur papa. 57, Inter Ungariaj, Boemia; et Poloniae reges fffidus. 58.

De Crucife-

rorum cum Polonis discordia.

Caslellae

39-63. Pontificis

adversus haereticos in variis regnis pullu64-68.

lantes, et adversus schismaticorum nefaria consilia Apostolici conatus.

Alfonsum

ad exscindenda in regno suo grassanlia scelera hortatur Pontifex qui Ecclesiarum splendori earumque iuslaurationi palerne studet.

MCCCXXXVI.

1-16, Benedictide

infernali Apostolicum decretum, 17-28.

beatitudine, impiarum vero pceua Ludovicus Bivarus,revocatis suisperperam geslis,per lilteras supplicat Pontifici, promissa pacla sacramento sanciens. 29, 30. Ad eumdem a creptis resilientem PontiQcis monita, posthabita tamen. 31-38. Per Epistolas et legatos Bavarus denuo

animarum justarum ante resurrectionem

Ann,

ToMus XXV.

Ravn. VI,

II

SUMMARIUM.
de schismate conflalo petit veniam, sua scelflra damnat, PxpedilioDem sacram pro iisdem expiandis spcndpt. 39. R^^gi Galliae consilinm de jnngendo foedeie cum Ludovico petPDli responriei Be' e^ictus; Ludovicus sacramrnla infringit, nuoPli'lippiexpedi'io disturbatur 40, 41.
Vasiaia A mt-nia, Pnntiff-x condol-^ns, insnla' os .(d relijjiosam militiam concitat. 42 46. Lilis Gailnm in cr Pt Ang'um papt arbit-r scrihit PhiiipDr de pxppd'tione sacrainiviur!.Ddo pro-

more, Aragoiia sedandis P"ntifi''is curae. 83-85. I" S''aligpriim siipeibnra Pt rcbell m in Itaiia snrerion bellum romparatnm. 86. Pnpa Ecclesia-tica jua in Brabanlia oppres^a tu'aiur. 57, 58. Benedicti de (^ontrnvprsla archier>iscopatus Mogiir^tini Itiprae ad Piii ippnm regem. 59, 60. Balduini ab adminisiraiionp seitis Mognniinae rppiilsi ail P>i'tilicem Epistola excusatoria. 61, 62. Bpnedidus Catimiro P tioniae regi tcedus
mi^^sa. 47. 48. A'lonso
fidflitpr rlipiiti<

Aagoniae rcg" morluo,

52

siiccpdit filius Pet'us, qiii prae^lpcessonini

in

ae-tat olflcia. 49

De

tnrbi'*

cum Ungaris pi Boerais pxpribral, ju^a Ecdpsiae commendat. 6T, 64. Ul Rnbprtus SiciMae tpx impieaitm Fraticellcrum repiimerpt, soHicUaiur a Pnniitioe. 65 69. B nedicti in reformaDda moDastica, preeprimis Miuoritarum disciplina, eximia sludia. 70. Pia S. Elisabethae Lusitanae
mors.

MCCCXXXVII.

1-4.

de reconciliatioDe Ludovici Bavari ad quem a coeptis resillentem dolorose Ad Hrtoricum Bavariae ducem Ecclesiae reconciliatum Pontifici'5 litlerae adhorlaioiiae. 7-10. Eduardum Angliae rfgero ab ineuiido foedere cum Bavaro litteris ahducere conatur Benedictus. 11-14. Philippum periculi Gailiis ex Gpimaoia impendeotis monet, suadendo ipsi parem cum Anglo. 15, 16. Ad sopiendum atrox beilum Aoglicum, legatos amplis-

Denuo

trartatur

sciibit Ponti^^ex

5, 6.

simis instructos mandatis, mitlit Pont'fex. 17 21. Asserendae iu Gilliis et Anglia immunitati

tuendisque Ecclesiae priviltgiis per legatos operam navat. 22,23. Benedictus Philippum jurisjurandi graviter monet. 24. Ad Lponem Armeniae regem clade affectum, Ponsacerdotdli,
tiflris Epistola. 25.

Descriptis belli inter Casiellae et Lusitaniae reges exordiis, Petro

AragoDO

de suscepio pacis consilio gratulatur Pontifex. 26. Obitus Friderici Trinacriae regis. Urbibus Italiae dissensionibus intestinis laborantibus, praefectos imponit Benedictus. Romani fessi
discorJiis Pontificem ut

Romam

redeat rogant. 27-29. Bononienses seditiosos gravi edicto

percellit, in perduelles pcenas Ecclesiasticas intentat, et

demum
litteris

promulgari jubet Benedictus.

provocat;

30. Minoritis

Venetiis lapsis proposita venia. Bosnia haeresi infecta. 31, 32.

,

Palaeologum

ad

Ecclesiarum unionem

urgendam

Andronicum Robertum Siriliae

bella Occiden-

regem concordiae interpretem

talia dissolvuntur.

coastituit Pontitex. 33. Hi

tamen

tractatus ob

MCCCXXXVIII.

1, 2.

Ex conventu suspecto

Spirae in causa Ludovici Bavari habito oratores

cum

litteris

ad Pon-

tificem, qui reconciliatioDis

cum

Ecclesia velut conditionem ponit

pacem cum

Gallo confi-

ciendam.

3-17. Benedicti de tentata a

Germanis concordia

lilterae, in

quibus reconciliationis

historiam fuse exponit, neiariorum de eadem coramenta perstriDgUDtur. 18-21. In seditionem in iudaeos Germaniee concitatam, episcopum Pataviensem diligentissime per litteras inquirere
iubet Pontilex. 22-26. Carolum Ungariae regem, ut ab opprimendis praesulibus desistaf, iniurias
illatas
tificis

emendet, per Epistolam monet. 27, 28. De comilatibus Ecclesias vectigalibus. 29-31 Pon.

sanciio in ditiouis Ecclesiae tyrannos, proprimis in rebelles Bononienses, quibus mit-

titur internuQtius. 32.

Superiores

Italiae

provinciae bellum

Friderici Trinacriae regis filius, per litteras petit sibi

in

moveot Id Scaligeros. 33-49. Petrus regnum Pontificio beneficio tradi, sed

cassum. In gratiam Roberli pro eo regno opem a Sede Apostolica Hagitantis, legatos de-

cernit Benedictus Diplomate inslructos amplissimo. 50, 51. Pontificis in conciliandis Hispanis
sludia, in averteodo ab adulterio rege Castellae monita. 52, 53. Parens monitis.regi Lusitano

arma in Barbaros vertere medilatur. 54-58. De Anglico Galiis imminentebello Ph lippum per littpras paterne horiatur papa regibus pacem amplectendam suadet, 59-71. Eduardum id Gerinaniam profpctum tiluli vicarii Caesarei a Bavaro accepti, Benedictus
foedere juncius,
;

per Epistolam arguii; per aliam Leodienses monet, ut ad refellendos Luiiovici impetus cum episcopis imperii societatom iuirent. 72. Hugoni regi Cipriogratulatur Pohiifex de parta a Turcis victoria. 73-79. Taitarorum imppraloris ad papam legalio, el litterae honorificertisaliis
siniae,

eorum

quibus Beupdictus respondptgratulaiido, et impeiatori, et ibidem fidelibus de egregio in Chns.ianos siudio. 80. Miuoiiiae ad Tartaros missi. 81-87. Ponlifex creat cardinales;

rilus in creaiione servari soliti.

MCCCXXXIX.

1-5.

Ludovicum Bavarum, novorum facinorum reum clementer iterum admonet Benedictus. Ad ipsiim mitiit interDuntium, proponens concordiae rationem. 9-12. Eduardum Anglum Galiias invadeniem, ut a lite contra episcopum Cameracensem desistat monet, exponens
6-8.

Lu.iovici causam. 13. Legaii cardinalesad Aiiglum missi, intentaDtes

illi

poeDas Ecclesiasticas.

honatur, ut cerlameu deireclent, paci animum accomluodeQl. 17, 18. Eduaidus concordiam respuens initum cum Luitovico loedus excusat. 19. Gni'c perlegatos poscunt Concilium el auxilia contra Turcos. 20-31. Barlaami abbatis.
ct

14IC. PoDtilex Phiiippum

Angum

SUMMARIUM.

III

legati Caecoruni. de unione Ecclesianim sermo ad Pontiflcem et cardinales. 32-42. Ad hoc respondet Benedidus in iitteris ad Gi|iorum repfm datis, dissprens dedoclrinis controversis. 43. Graeca monialis in Germania sanctitate illuflris. 44 38. Per internunlios Ponliticios Tri-

nacrii, seposito cum Petro commercio, regi Roberto parere juhenlur, inobcdientes pcenis muicianiur. 59, 60. Rnberlo bellanti conira Petrnm gra'iilati'r Poniit*'x de parlH viaoriafunesto tamen corrupta exitu. 61. Insubrae proceres paps fiduciarii. 62-66. Ob llaiise quietem Scaligeri, vacantesolio imperiali, a Pcntifice, ut poscehaot, vicarii caes^rei creantur diversis

sub condilioDibus. 67, 68. Scaligeri uecis episcopi Verorensis rei, quali poenienlia in gratiam admilterentur episcopo Mantuano signiflcat Benedicius. 69. Ad tutaniam diiionem Ecc'esia;
et

prajfectos provinciarum constiluit. 70. Ligures faventes Barbaris increpat. 71. Inter Cistellae Aragfni reges adversus Mauros fcedus. 72. Alfonso Castellae regi, bellum in Saraceoos

paranii gratulalur papa. 73-73.

cital;

Aragonium ad cnncordiam cum Jacobo Balearium rege

cli

solli-

hunc de piaesiauda PeTO

ae

de paria a Garpis Afri(

de pace coleud^ monet. 76 78. Alfonso Baibaris vicloria gralula'ur Benedicius. 79. Eumdem opes Ecclentelari
ei

sponsiore,

C^simirum Poloniae regem te Ecclesia fgregie merilum, elogiis commendat. 81. Ludovicus Urgariae rex deleclus Kceplri Polonici sucressor. 82. Caroli ibidem regi<! pieiaiem laudat Pontitex coramendans ipsi Ecclesias. 83. lodulgenliae Ungaris dimicaturis contra impios, 84, 83. Magno Suecorum, Goihorumet Norvegiorum rtgi petenti ul Scaniae dominatus ipsi conflrmetur respondei Benedictus.

siasticas invadenteni per litterns corripii. 80.

MCCC.XL.

1-3.

Pacem

dicius, Be'gas
abjiciat

Anglum et Gallum novis dissensionibus tnrbatam instaurare conatur BeneAnglornm fauiorfs rensuris deviocien. 4 8. U Eiiuardns scepirum GaMicum monelur a Poniifice 9 le. Argumentii s ae cau-ae Poniifici fxponit idem A^^^gliae rex,
inter

dissipulans ea. quib s Philippi jus nitebaiur. 17. BeredicM ad PLilippiim de re g-sia iittetae! 18. 1' flictas mjurias ab iis qui, cum essent ex tamilia Pontificia, Aoglonim oralorem male habuerant, rcetns sevens vindica- papa. 19 25 Philippi injusia circd decimas neiita repuisa a PoMiiDce. 26 31. Benedicti curae preceque pro sopiendo beHo, et pace firmHnda.
32, 33.

Tornacum agilaium

Ad

fuisse de pace,

Eduardus per liferas sigmflcat

;

Poiitilici. 34-38.

Libellus

Aliis reportatam.hortatur Pontitex

navalem ab Alfonsnm ne auimo dnhceret. 4^-50. In-tauraia Christiana classe, firmatoque inter Lusitanum el Cistellanum foedere, HiS'>anos solemups supplic^tiunes cruremque induerejubet Pontifpx. 51-31 De rfporiaio tnumpho reges victores pai ae scn-

de Eduardi cau>ae aeqnilale papas ab illius oratnribus .lalus raonelur Anglu-, ut peiit'S modum ponat. 39. R-gum ora'ores convt-niunt apud Pontificem. 40 43. I>e concessissubsidiis bellicis conlra Mauros Castella^ regi Alonso sctibii Benedictus. 44-47. Post vicloriam

buni; qui iisdem congralulatiir. 33-37. Eiuardum ad arma adversu'^ i' fideles convnrb nda per Epi-tolam horlalur; Pi^trum A'agnnium ut infidfies in regrio repiimeret. monel BHuediclus. 38. Stahgeri veciigil Pnnliflci pendunt. 59-61. Bnnoni n ibus ad olrtcium revocatis leges impositae. 62. Iialia fame lahorante, consu ii Poniifnx 63. P^tn. T inacno mortuo succedit hlius

Luiiovicus.

64, 65.

Benedutus

litt^ns nd

animo concepentPhilippus

B^l^-aris prinrep--,

novum

Rnber;um regem d scibit quid voti ordinein cond^-re nffectans 66-68. Lu-

dovicus Bavarus expeditioorm in Iiaiiam mo itur ; coi cilialionis ab ipso ponulaia proponit Poniifex. 69-71. Papien^es derelicto Bavaro ad Eccleitiam redunt,
flagitant.

modum

soivi consuris

72. Ut Ulricus e Novadomo baereticos io Boemia grassanies ad ofhciutn cbgeret saciis indulg^niiis a Pomifice donatur. lu theologorura coe ibus Parisiis varii errores dam-

nantur. 73. Bosniae Binns Stephanus ad fideni Caihnlicam revocatus, contra hceresim exsciadendam, Sedis Apostoliiae auxilium impoiat. 74 76.Tdrlantam Ecclesiim rurat Benediclus, grates agens imperatori, de egrpgio in Christianos studio. 77, 78. Casimirum Poloniae ad debellandosTdriaros excitat. 79. De S. Geiiiudis in Deum amore.

MCCCXLI.

1-7.

Benedictus ob missa

ipsi

tur, jus'is

postulaiis annuii.

Mauricae victoftae spolia, Alfon=o PortugalMae regi scribi', miula8. Finilimos reges ad belli socieiaiem sollicitat. 9. Pbilippo

de

induciis coeundis scribeoii respondet

U.Comes

Beipae ad offlcium redeant insiat. HaDonia3 Cameraceusi episcopo conciliaius. 12-13. Philippus fcelus cum Ludo10.

Pootitex.

Ui

vico Bavaro inconsulia S-de Apos ica inieos, pro ejus cum Erclesia reconciliatione agit; cui papa respondei, loedus illud expiobiaus. 16, 17. Ut episcopus Pragensis Joannis Boemiae regis tilium diadernaie insignire pos.^ii, concedit papa. 18. Oucis BrabaniiiB ad Pontiflcem legatio. 19-28. De Mediolanensium cum Ecclf sia reconciliaiione dccumenium. 29-33. Jnannis Novarensis episcopi et Luchini Vicecomiium Mediolanensium, polliciiationes faciae Sedi Apostolicae. 34. Lucani, Pisani et Toleniini discppiant. 33, 36. Roberio Trinacriam repeienti

Genuenses conciliaro nililur Ponlifex. 37. 38. De censu Ecclesiae a Roberlo ei Aragonio soluio syngrapha Benedicti. 39 4i. Do Pomeraniae controveisia lilierae Benedicti ad Casimirum Poloniae regem. 42, 43. Episcopus Cracoviensis Ecclesi suae jura confirmarj postulat. 44. Ad tollendas io Cypro dissensiones incumbit Pontifei. 45-47. De haeresibus in Armenip.
pullulantibus fuse Leoui regi querilur,
cifat.

4S-70. Describuntur

eumque cum praesulibus ad enores aboleodos solliceutum scxdecim errores ibidem grassantes, censura Poniificia

IV

SUMMARIUJI.
confutatio. 73-80. notati. 71, 72. Monactii Graeci foeda hferesi intecti; ejus

Barlaami libellus

quoGrEeeos ad uuionemcum RomanaEcclesiahortatur,quatuor signis hanc Ecclesiam veram demonstrans. 81-83. Andronico mortuo succedif Joannes Pala;ologus. Catalani in Ecclesiee gremium redire flagitaut. 84. Bonilacii Vllladversus Fraticellos Diploma.

MCCCXLII.

1-b.

ExlremaBenedicli Apostolica gesta. C-8. Ei mortuo succedit Clemens VI, qui de susceptis gubcrnacuiis dat litteras ad reges et principes. 9-14. Per legatos Gallos Anglis Belgisque conciliare nititur. IS. Dat monila Eduardo de libertate Ecclesiae labefactata in Anglia. 16-19. Iialite factionibus laceratse misso internuntio mederi conatur Poniifex. 20,21. Ro-

mani

per oralores ut Clemens in Urbem redeat. 22. Pootiflcis excusatio de rebus Petrus Trinacrite usurpator moritur. Roberti regis insigne pietatis specimen. 24. Hispaiiorura victoria de Marrochitanis. 23, 26. Pro conciliandis regibus Balearium et Aragonensium Pontificis studia. 27. Prussia a Lituanis vastata. 28. Carolo Ungariee regi sucflagitant
Italicis. 23.

cedit Ludovicus filius. 29. Cardinales a

Clemente

creati.

MCCCXLHI.

1-6. In

pienli Apostolicae litterae. 9,

Turcas sacram expedilioncm indicit Cleraens. 7, 8. Venetorum duci belli partem susci10. In sacri belli societatem vocatur rex Cyprius et princeps

Achaiae; decimee ad ejusdem

suraptus conceduntur. ii-19. De instauranda Ecclesiarum unione ad Graecorum imperatorem Alexium Megaducam, et eorum proceres, laicos Ecclesiasticosque, Pontiflcis litteraj. 20. Armenia a Soldano invasa. 21, 22. Religio apud Tartaros ampliflcata. 23. Genuenses cum Cypriis pacificare studet Pontifex. 24. Inter Gallos Anglosque bellum atrox. Inilaj induciae. 25-28. Reges Aragonium et Balearem ad pacem soUicilat Clemens. 29-33. Balearicum regnum adjunctum Aragonio. 36.Caslellae rex bello Maurico implicitus. 37. De Philippi regis Navarra^ morte condolet papa. 38-40. Sacrobello in Lithuanos instante Poloni a cruciferis dissentiunt. 41. Magno regi Sueciae monitaaPontifice. 42.b9. Clementis in Ludovicum Bavarum edicta, quse promulgare jubentur praesules. 60. Ludovicus prffi se fert se redire velle ad Ecclesiam. 61-69. Henricus archiepiscopus Maguntinus Ludovico adhajrens ad curiam evocatur; Trevirensis piaesul redit ad Pontificis obsequium. 70, 71. In Robertum Siciliae regem, elogium- 72. Novae in regno Neapohtano conversiones. 73, 74. Dyrrachii ducis infaustae nuptiae. 73-82. Edicitur, rege Siciliae minore, procurationem regni ad Pontiflcem speclare. 83. Ecclesiasticarum dignitalum coUationem Sedi Apostolicae reservat Pontifex. 84, 85. Describilur horridainportuNeapolitanotempestas. 86. Guallerus dux Floreniiae pulsus. 87. Pontiflciae ad Luchinum litterae. 88, 89. Poeuae in quosdam episcopos negligentiores. 90, 91. Plura ab Eduardo Anglico contra jus Ecclesiae
pertentata. 92. Dies S. Martialis Aquitauias apostoli duplici festo recoli jussus.

MCCCXLIV.

1,2. In

reges Chrisiianos certiores reddit,

gem

Turcassacra espeditio indicilur. 3-6. Derecuperata per crucesignatos Smyrna Ponlitex Anglum ad belium sacrum sollicitat. 7. Ad Armeniae reGuidonem Ponlificis monita. 8. De Fratlcellorum in Orieute malitiis: Apostolicae ad

Armeniae clerum litlerte. 9. Neophyli hae etici in Sicilia. 10-13. Clemens agit deconciiiando Bavaro, qui ad Pontificem et cardinalium collegium dat littera'!. 14. Franciscus Asculanus minorita et Bavari fautor poenitens. 15, 16. Clemens ob interregnum Ilaliae administralor; Audream regiouomine quoad Sicilaimdonat. 17 30. Clienlelanssponsioa reginaNeapolitana Joanna praestita. 31, 32. Moniia Joannte a cardinale legato tradenfia. 33-36. L'gatus missus in Aragoniam. 37, 38. Petrum Aragonium inOexibilem ad clementiam sollicitat Poniitex.
litterae,

Ad Ludovicum Insularum Fortuuatarum principem Ecclesiae vectigalem Clementis ad quas princeps obediens respondet. 48-50. De his insulis queritur rex Castellae Pontifici, Lusiianiee rex Alfonsus jus in easdem disceplat, 31, 52. Algezira paria de Mauris;
39-47.

propterea regi Castellano gratulatur Pontifex. 53. In bello contra Mauriianiae tyrannum, Alfonso Portugalhae conceduntur subsidiariae decimae. 54. Regem Castellae raonet advi^rsus
juris Ecclesiastici oppressores. 53-58.

Ad Eduardum contra jus Pontiflcium machinantem gravissimae Poniiflcis litteras. 59. In Angliam inlernuntii. 60. Clemens Davidi regi Scotife,ut oratores miitat. 61. Queritur Eduardus inducias a Philippo violatas. 62. Pontiflcis litterae ad
Joannera Philippi regis primogeniium. 63. Indulgentiae fldelibus Ecclesiam Urbevetanam
visitantibus ob insigne EucharistiaB miraculum concessK. 64, 63. Pragensis Ecclesia evecta adsedem archiepiscopalem; archiepiscopus sacrandi regem Boemiae jure insignitus. 66. Sin-

gulares
creanlur.

puguee

vetilaj

in

Ungaria.

67.

Tartarorum irruptio in Russiam. 68.

Cardioales

MCCCXLV.

1,2 De
iie

Smyrna obsessa, etdeclade ibi acceptaadEduardum PontiSciffi litterae. 3, 4. Philippum ab expeditionc in Turcas desisterit litteris monet Clemens. 5-8. Diicibus exercilus crucesignati, prsprimis Imberto delphino Vienneusi Pontificis litierae. 9, 10. Eduardus ut in Turcas
verlat sollicitatur a
Ponlifice. 11. De malis instaurato bello Anglico illatis. 12. Ob labefactalam, Eduardus monitus. 13. liem Petrus Aragonius, ut cura

arma

libertatem Ecclesiae

SUMMARIUiM.
Jacobo Baleariura rege clementer agat.
reges. Ib. Poloni cura
17,

14. Inlernuntius pro pace intcr Boeroiae et Poloni^ hostibus iniqua fcBdera. 16. Belli inter Boemoset Polonos causae.

18. Bellum inter Venetos et regem UngariK, iu quo foedus interdicit Ponlitex cum Ludovico Bavaro, qui crimina expiare detrectat. 19-21. Beriholdo episcopo ArgentinsDsi veuiam poscenti, respousum Pontificis. 22. In Italia peditiones et motus. 23-25. Joanna Siciliae regina moneturaPontiflceut viro se conciliet. 26-31. DeAndreae Ungarigo regis crudel

nece. 32. Eucharisliae miraculum Amstelodami. 33. Pro concilianda divina ope preces indiclae. 34. Chrisliani in insula Syri.e capti a Saracenis.

publicaj

MGCCXLVI.

1,2.

Bavarum analhemate damnatum promulgari jubet Clemens, scr.bens de

el

Alberto duci AustriK,

9-H. Electores novum

ejus fraudibus Francorura regi Philippo. 3-8. De ejusdem causa documenium. Caesarem creare jubentur. 12-17. Sacremanta Ludovico praestita

rescinduntur, Balduino Moguniino archiepiscopatu dejeclo sufficitur Gerlacus. 18. Controversia Boemum inter et Polonum reges ad Pontificem delala. 19-27. Sponsionis aCarolo
fact, a patre Joanne rege confirmatae et amplificaiM documentum. Ludovico Bavaro indicitur bellum a rege Boemo. 30-37. De necessitate creandi novum Caesarem Pontiflcis monita ;CaroloBoemorum rege in Ccesarem electo, gratulalurClemens, Diplomate ejus electionem confirmans. 38. Belli Leodiensis exordia. 39-41. Galliae et Angliae reges ad pacem hortatur Pontifex, missis nuntiis; ab Anglo consilia spernuntur. 42, 43. De Gallorum cladibus, deque creso in proelio Boemiae rege. 44-31. Ad turbas Neapolitanas componendas, internuntium mittit Pontifex ferens ultricem sententiam in Andrcce regis interfeclores. 52. Joanna in crimen vocata a Ludovico Ungaria rege. S3-o6.Ad Ungarorum regem scribens
Pontiflci
28, 29.

Boemo

Pontifex, ei regni Siculi donationem negat. 57, S8.

litana Elisabethae

Responsum

Pontiflcis de

Joanna Neapo-

ad pacem contra Marochitanos concedit Pontifex.

Ungariae reginas datum. 59, 60. In Insubriam Italiamque mittuntur legati restituendam. 61, 02. Alfonso Castellfe regi fidei propagatori decimas ad bellum

num

63. In Septentrione bella. 64, 65. Contra Cantacuzeinstruitur exercitus Christianus. 66, 67. Turcis inducias petentibus assentitur Pontifex.

68, 69. Internuntiis Romanae Ecclesiae canones in Armeniam deferendos tradit. 70. Archiepiscopo Soltaniensi provinciamdat iaquirere in archiepiscopi Seleuciensis impia dogmala. 71 Venturini Bergomalis pia mors. 72-81. Posoniensis Concilii canones instaurati.
.

MCCCXLVII.

7. De sponsionibusa Carolo Romanorumrege Pontifici factis publica documenta.8-10. Ludovici Bavari repentina morte Caroli auctorilas confirmala. 11. De instiluta Pragae Academia Pontificium Diploma. 12. De Neapolitanis lumullibus, 13-20. Nicolaus Laurenlius pseudotribunus insignis impostor: Pontificis contra eumdem mandata, et ad Romanos liltera) horlatorice. 21. In Nicolaum Laureniium conjuratio conflala. 22. Belli inter Genuenses et Venetos exordia. 23. Clementis ad Eduardum Anglum bello Gallico abducendum studia. 24. Anglus et Gallus inEcclesiasticosinimici. 25, 26. Caniacuzenuscum Palsologoimperium
partitur. Constantinopolitanae pseudosynodi impia doctrina. 27. Cantacuzenus Turcis conjunctissimus. 28, 29. Armeni vexati a Soldano implorant auxilia. 30. Rasci regi unionem cum Ecclesia expetenti gratutaiur Pontifex. 31. Eucharistis veritas Cracovia;

in

Polonia
servari

insigni prodigio illustrala. 32, 33. Ivo saneiorum Catalogo adscripius. 34-39. soliti in tribuendis sanctorum honoribus. 40. S. Ivonis translatio.

Rius

MCCCXLVIII.

1:10.

in regoo Neapolitano gesta excusanti Pontifei respondet Apostolico legato. II, 12. Ludovico in Ungariam recesso Joanna e carcere emissa, nuhit Ludovico principi Tareutino, Neapolimque repetii. 13. in Nicolaum Laurentium lurbas molleniem judicio agitur. 14. Clementis ad Alfonsum Cistellce de jure Ecclesiastico disceptantem responsura. iS.Caroli imperatoris auctoritas in

Ludovico Ungariae regi, sua

scribens Bertrando cardicali,

aucta. 16-20. Hpnricus arcliiepiscopus

Ecdesiae infectis Pontificiae in Lilhuaniam expeditio. 24. Suecorum exercitus contra Russos. 25, 26. Ad Canlacuzenum legati decreii. 27, 28. Cretensi arcbiepiscopo de parta victoria gratulatur PonlHex. 29.Clementis de Syria liberanda studia. 30 32. Pestilenlia in Occidente. 33. Circa Judaeos Pon-

Geimania Moguntinus postulatur judicio. 21. De pseudominorilis querel. 22. Caroli imperatoris in Bavaros expedilio. 23 Crucife-

rorum

tificis

decreta paterna.

34.

De horum temporum calamitalibus.

33.

B.

Bernardi

Senensis

ex Ordine Olivetanorum mors. 36. Petrus Rogerius creatus cardinalis.

MCCCXLIX.

1-6.

De regno Neapolitano cladibus

attrito pap;f

liandis Venetis Liguribusque curae. 11.

De

jiibilei

sludia et decreta. 16. Clemenlis pro concianno quinquagesimo Pontificiura Diploma,

12-U. Graves in Germania turbae. 15-17. Bavarici schismatici ad Eclesiae obsequium redeunt. 18-22. Flagellantium pia exordia, defeclio et damnatio. 23-23. Cruciferi in Lilhuania victores; Pontificis ad Lithuanos et ad Casimirum Poloniai regemdeconversione Lithuanorum littera;. 26. Clementis pro concilianda ioter Galios Anglosque pace interDuntii. 27, 28. Redintegralum

VI
in

SUMMARIUM.
Mauros sacrum bellum. Alfonsus rex pesle obit. 29. Pontiflcis ad regem Cyprium, de Angloimpiis Soldani coDsiliis litteras. 30. Inducis a Turcis postulatae. 31. Funestae ex bello
Gallico sequelae.

MCCCL.

l '

2.

Ecclesiis conferenda. 4-6, Cardinalis in

io

Mullitudo ad liraina Aposlolorum concurrentium. 3. Piorum liberalitas in sacra slipe Urbe legatus peiilus insidiis ob Nicolaum Laurentium
;

vincula conjectum Clemens Carolo regi srates agtt. 7-12. Archiepiscopus Mediolauensis Bononiam affectans cum Pepulis judicio postulatus a Pontifice. 13. Manluani ad Ecclesiae obsequium reversi. Concilium Patavii celebratum. 14, 13. Reliquiarum B. Antonii Ulyssip-

ponensis translatio. 16-21. Palriarchae Aquileiensis caesi vitaillustris. 22-25. De B^nevenlanae provinciae finibus Pontiflcium Diploma. 26, 27. Ludovicus Ungarus motus concitat in regoo Neapolitano, 28-32. Poaiilex per legatos ad Romanae Ecclesiae obsequium Graecos revocare studet. 33-36. Armorum fcedus in Turcos redintegratum; PontiQcis hac de re curae. 37 38. Errores apud Armenos sparsos exsciudendos curat Clomens. 39, 40. Regi Francorum
Philippo raortuo succedit filius Joanoes ad quem Pontiflcis consolaio' iae littera. 41-44. Alfonsus Castellae rex lue ad Heracleam correptus obil ; reginam et fllium Petrum succesEorem consolatur papa.45, 46 Regem Aragonium juiis Ecclesiastici laesorem Clemens litteris

monel. 47. Cardinalium crealio. 48. jEgidto pileus rubeus transmissus.

MCCCLL

1-19.

Ad exslinguendum Armenorum

errores,

Clemens eorum palriarchae

fidei
.

Romanae capita

Fn convertendis per litteras transmittit; regfm ad unionem iostaurandam hortUur. 20, 21 in Servia, Macedonia et Dalmatia Pontificis opera. 22-24. Veuetos ac G^nuenses Echismaticis

dissf ntientes ad

parem horiantur Petrarcha

et Ponlifex, at incassutn. 23. Christiani in Orienle

oppressi. 26. Aragon^ae rex de violatis jurihus Erclesiasticis veniam poscit. 27,28. lo Joannem archiepiscopum Mediolani^^nsem in Pepulosque Lombardiae aclio ju liciana instauralura Poqtifice.

29.

Scnhgero morluo succedual ejus

filii.

De

ret)us in Eiruria gestis. 30.

Carolo de

juribus iu liaiam recuperandis meditanti Ponlifex respondii. 31, 32. Melu^-ntes Carolum vicpconiiies Mediolaneuses pacem expetunt. 33, 34. Poloni et Ungari contra T-trlaros.
35,36.
38,39.

Pe^tis in Gerraania et

pioelia. 37. In Galliis

adversus hcereticos insliiuta tribunalia.

40.

Clemens gravi morbo lentaius, legem Gregorii X de conclavi temperat.

De

B.

Con-

radi Placeniiui mirifica morte.

MCCCLII.

1-5.

lilterae. 6.

in regno Neapoiilano stabilita, deque Ludovico Tarentino coronando Clementis Ludovico Ungaria! regi de Tartaris victori, ut provlncias ab iafidelibus ereptas suo regDO aujiceret anuuit Cemens. 7-10. Mediolanensi archiepiscopo graliam Ecclesiae flagitanti, pacliones proponit papa. 11. In Joaunem e Vico, provinciarum invasorem el consortes

Depace

auaihema.

12, i3.

Venetos

et

iisdem fovendam incitare adnititur Ponlifex.

stantinopoli, pro pace desudat

Genueoses conciliare, Aragonum regem ad concordiam cum 14, 15. Obsessa aTurcls et Genuen^^ibus ConPontifex. 16. Compostellanae Ecclesiae jura luetur. 17-19.
20. Valdensis haeresis
lo

Anglorum legem poenilentem PontiflcisbenigDitas.

21-24.

Ebreduni repullulat.

Ciemenlis obitus

gi'Sla

et

viitutes.

25,

26.

CardiDallum ia coaclavi conspiratio.

27-31. Innoceutii VI

crea',i Pontificis

EucycUcae

litlerae.

MCCCLUI.

1-3.

5. Romanos ofiQcii monetreginam Apostolicae litterae. 9. Petrus Aragoaiae rex olficii monilus per legatos Pontifici respondet. 10, 11. Genuenses Ungariae regem in Venetos concilant Poniilex pacis studiosus. 12. Genuenses clade afiecti Joauni archiepiscopo Mediolanensi se subjiciunl. 13, 14, Venetos ad pacem sollicilat Innocentius. 15. Eamdem commendal Gallis
lialiae

a tyrannis laniatae mederi conatar Innocentius. 4,

Sicilias

6-8.

Ad Joannara

Anglisque, qui mitlunt oratores. 16. Petrus Cistellae rex in vitia prteceps. Moguotinus archiepiscopus subiianea morte sublatus. 17. Pontifex Carolo Romanorum regi gratulanti respondet. 18. Baibarorum cxcursioaes iu Poloniam. 19. Pro sacro in Turcas bello decimae indidae. 20, 21. Pdi:adelphis ad S'dem Aposlolicam recurrentibus Poniificis litlerae. 22-24. Gantacu-

zeno auxilia poslulauli Innoceutius respondet lavorabililer. 25. De reslituendaapud Armenos flde Poniiflcis cuiffi. 26-28. De Begardis in Germania haerelicis scribit ad pr^sules Pontifex. 29, 30. Pdctiones a cardinalibus in conclavi conflatae rescinduntur. 31, 32. Quaedam Ponlificiae

sancliones.

MCCCLIV.

1-4.

De rebus llalicis ; Nicolai Laurentii funesta mors. 5. De divae Otiliae in Germania reliquiis. 6-8. Carolo poElulanti, ut per legatos Pontificios coronaretur, Inoocenlius respoudel. 9, 10. De tribus corouis Cae.areis litterai Poutiflcis. U. Joannis archiepiscopi Mediolanensis mors.
12, 13. Petrarcbae oratori

Dandalus. 14.
16, 17.

pro pace inter Venetos ac Genuenses respoudel Venelorum dux Aiagouiaj itgi Sardos subjicienti, scribit papa. 15. De regno Neapolitano.

Albertum Bavariaj ducem, Ecclesiai graliam exopiantem conciliari jubet Ponlifex nle

SUMMARIUM.

VII

in Diplomate exposito. 18. LaDcea;, clavo et parti Crucis festus dies assignatu?. 19. F'ax iuter Gailos et Arglos agitata; dissidia intpr Gallum et Navarrum reges. 20-22. Casleilae regem

Turchice regeni, fidem suscipere

liiteris. 23, 24. Abdalum Clarorum-.Montiura in confiniis molientem, Pontificis iitterfe. 25. C-ucesignati adversus Lithuaoos. 26-29. Stephano Rasciee regi unitatem cum Romana Ecclesia anhelanti Innocentius respondet et gratulaiur. 30. Turcae Graecis cladem inferunt. 31. In Fraticellos Orientera impie inficientes poena;.

vitiis

deditum

monet papa

binis

MCCCLV.

1-18. Carolus

corona ferrea Mediolani redimitus

Pontificias;
di

rens

lilteras

lustrat Urbis Ecclesias, scribiilnnocentio.refecoroDationisrinbus, deque pHctionibiis juralis. 19-21. Caro'o in

refert,

GermaDiam reverso, Pontifici auxilia p-o recuperaDda ditioue sua pollicenli, InnocuDtiusgratias eumque de iaimicis monet. 22. Joanoa et Ludovicus in Sicilia regnantes, postulantur

judicio ab IiiDOcentio. 23, 24. Pelrus Aragonius oratores

niitlit ad Pontifi^m. 25. Ducis Veneti in Patrilios conjuralio. Paliae servilis stat"S. 26, 27. Gravis belli Auglo-! ioter et Gallos causffl. 28. Haereses in Anglia. 29-31. Rfgi Casie!'8e vitam castam inculcat, eidemque de pace sibi

relerenti respnndet Inoocentius. 32-37, Palaeologus restitutus in imperio CoostaQtiDopolitano fcedus cum Roraana Ecclesia paciscitur. 38. Rhodios ut iu Turciam vires sedemque transferant
litteris

hortatur Pontifex-

ANNALES ECCLESIASTICI.

JOANNIS XXII ANNUS

19.

CHRISTI

1334.

1.

Grcecos in Ecclesiee gremium,

snmpta

oc-

rio

deduceret rationis
si

casio7ie

ex

i)ictirsio}ii/)Us

Titrcarum, revocare slu-

credimus,

Non quidem, ut flrmiter hoc sedule faceref, opus esset tuam

1

det Joannes; adhibita

Francorum regis

missisque Apostolicis nuntiis.

aucloritate,

excellentiam

prseveniri

exhortationibus

ut ad

Urgebat suscepla

unionem Latinorum etGra-corum tuuminclinares

pro restitueiula in Syria Chrisliana rtligione con-

animum,
tium

sed potius exhortanlis offlcium pra;ve-

Ronianus Pontilex, soldanumque Babylonium religiosorum virorum opera sollicitabat ', ut consecratas Dominico cruore lerras fidelibus redderet, cum ad sacruin bellum felicius conliciendum anno a parlu Virginis niillesimo Irecenlesimo
silia

Rex regum Doiiiinusque dominanRedemptor noster te ad hoc per Turcorum et Catalanorum molesliasinvitavit, magnificentiam tuam monemus, rogamuset hortamur in Domino Jesu Christo, per aspersionem
nires. Et quia
Cliristus Jesus

trigesimo quarto, Ind. secunda,

et Latinis graviores

coinprimendum

sui pretiosi sanguinis obsecrantes,

qualenus

dili-

meditalus Orchanem regem Turcarum, qui Gra-cis

excursionibus suisclades infesocielatem alliciendum Conrebat

genter attendens,
tui

quantum

tibi

accresceret meri-

tum, quamque accedet ad gloriam etexaltationem

noniinis amjiliandam,
si

atque

in belii

datum

tibi

desuper

stantinopolitanuni imperatoreni arbilralus, allius

et

fuerit, ut oves, quee perierant, tuic diiigenliae stu-

auguslius consilium ad hacc perducenda moli-

dio ad ovile
ribus, ut
et

tus est, intermissam Orientalis

cum

Occidentali

Ecclesia conjunclionem redintegrare. Apostolicis

Domini reducantur, si tuis fiat labosit ovile unusque pastor Lalinorum Grfficorum, populis tuis temporibus in unitate

unum

itaque

lilteris

Andronicum ad
liortatus,

Grajcos in

gremium
^

orthodoxae fidei adunatis

sic

sludeas habililare

Ecclesiffi

revocandos

proposuit

intliclas
liiiic
;

divinitus ob schisma inveteralum pociias,

Turcis, inde a Catalanis vexari

imperium

illud

materiam, sicque animos tuum tuorunique disponere, quod Redemptoris nostri iirajfati beneplacitis te conformans, Dei patris haeres et filius,
ac ipsius Salvatoris cohajres et fraler dici et
effici

vero ex funesta cuni Ecclesia dissensione attritum

ad pristinum splendorem,
si

schisma suslulcrlt,

merearis. Quod

tibi

concedat

qui perversorum

excitatum
2.

iri.

Magnifico principi Andronico, moderalori

imperii
per

GrKcorum

illustri,

gratiani in pra;scuti,

conversionem desiderat, ut de morte ad vitam transire mereantur a;ternam. Dat. VIII kal. Martii, anno xviii .
3.

quam

obtineat gloriam in futuro.

Excitavit
,

aliis

litteris

Pontifex

Ulinam tua magnificenlia consideranter attenderet damna tam spiritualia quani temiioralia, qua> jamdudum Lalinorum et Gra;coruni dissensio
peperit

imperalricem
erat (Joannes

quae institulis
'

Catholicis

Joannam imbuta

populo Christiano Utiiiam qua; adhiic comniinaturinferre, consideraretaltente Ulinam

!

qua; bona spiritualia et teinporalia ipsorum con-

Cantacuzenus ducis Sabaudia; sororem eam fuisse ait, atque Annam vocat ; cum, ut notat Nicephorus Gregoras % mutatum ab imperatore illiiis iiomon fuisset) ul studium ad viruin ab schisiuate abducenduin collocaret acceptas
:

cordia produceret, tua circumspeclio in consisto-

jam
1

a Turcis clades divin;u justilia; adscribendas.

Tom.

IX. p. 2. Ep. secr. pag. i91.

Itid. pag.

236.

Crautz.

1.

1.

c.

42.

Nicepti. Greg.

I.

ix.

Ahn.

ToMDS XXV.

Rayn.

VL

JOANNIS XXII ANNUS 19.

Et quideni graves eas fuisse, deploral Gregoras
'
:

CHRISTI 1334.
'

hurlaretur, respondit

se

jam ea de

re ad Andro-

aTurci, inquit, plurimis navibns aedificalis, non insnias tantum vcxaverunt in ^gaeo et ullra iEg<Tnm mare sitas, sed mercatorias etiani naves spoiiarunt, et crebros exscensus in Meditcrranea
fecerunt, nonsecus ac
ojjsisteiite
si

nicuni scripsisse, ilerumquelitteriseum acnuntiis

excilaturuni. Apjilicuisse Conslantiuopolim Pontificio

nouiine refert Nicephorus Gregoras duos

'

episcopos, sacrarum litterarum peritia insignes,

in
iis

sua terra versarentur,

vero inalls suuicndam
-

neniino

Ex

monuil occasioneni Ponlifex

dos
,

ad Graecos exeilanse

ut

Ecclesise

Calliolica:i

aggregent;
si

lau-

Franciscuin Vosprensem et Richardum Cersonensem, quos Alanos et Zicchos, a schismate abduxisse vidimus, qui patiiarcham etcleruin Constantinopolilanum ad tbeologicas concertationes, pro
illustranda

demque immortalem

colleclurain,
est,

ex Apostoli

nimirum

Spiritus sancti ex Patre Fi-

oraculo infidelem maritum, id

Charissimffi

schismaticum,
Joannae impe-

lioque processionis veritate provocarunt; ac populuiii

ad fideui orthodoxam traduxerit

in Christo
filia;

Constantiiio|)olitanum studiis maximis ap-

plaiisisse,

ut disputationes solemnes institueren-

ratrici Conslanlinopolitanse.

tur
el instruit, ut

Hortatur nos Apostolus

dum

patriarcham veroConslanlinopoIitanum non parum, qua ratiune praesulum illorum doctrinee

:

iempus habemus, bonum operari sedule studeamus. Profecto, filia cbarissima, si tempus pr.Tsens attente consideies, tempus est, quo erga virum tuum populumque sibi subditum bonum valeas Deus enim per manuin Turcorum, qua operari ipsum tuuin virum ejusque populum iis diebus prffiteritis alflixit satis graviter, et veremur quod,
:

resisteret, a?stuasse
Is,

inquit,

cum

nec linguam dicendi exerhaberet,

et

citatione

instruclani

suos episcojios
esse cerneret,

maximam partem
tergiversabalur
ille

indoctissimos

quidem

sed
:

quomodo

populi

nisi resipiscat, affligat adliuc

gravius in fiiturum,

tuinuitum sedaret nesciebat quare et iios in id certamen mittendos putabat, qui linguam exercitatam baberemus, quamvis in sacruin Catalogum
inscripti

hoc videlur

efiicere,

iit

haec vexatio sibi tiibuat

est

non essemus. Adverte,

lector, Graecos,

inlellectum, scriptum

eorum ignominia
mine. Et
alibi
:

el

Imple faciem qucerent nomen luum, Do:

enim

qui

dum Romanae

Ecclesiae conjuncti fuere, sacra-

rum

lillerarum gloria adeo floruerunf, ubi ab ea

eorum

Multiplicata sunt infirinitales poslea acceleraverimt. Cuni igitur tibi

se discidere, pristinuni scientiae

splendorem apud

eos obsolevisse adeo, ut in imperiali urbe

nemo,
;

bene operandum teinporis opportunitas circa ipsos, magnificentiam tuam rogamus per viscera Jesu Christi, ut sic sedule hoc cures peragere, ul illarum consortio, de quibus scriptum Salvabilur vir infidelis per muUerem fideest
adsit ad
:

qui

cum

internuntiis Pontificiis
,

in

theologicum
atque

certamen posset descendere

dus
esset,

reperiretur

imperatoris historiographus, vir laicus, producen-

qui non sacra Scripturae oracula, sed

ineplias gentilitias atlerret.

5.
Is

Zm;
posse

merito possis el debeas aggregari, quod

,

tibi

vero fugiendam de dogmatibus inter

Gra^cos controversis
est,

dignetur concedere
.

cui

cum

voluerit

subest

Latinos

et

disceptationem

Et infia

Gratia

Domini
anno

nostri

Jesu

adstruere nisus

ut qui Spiritui sancto in nuntiis

Clirisli te iu
sis.

agendis dirigat, et iirotegat ab adverxviii .

Apostolicis loquenti resistere posse diffideret.

Non

Amen.

Dat. VIII kal. Martii,

profanandam theologiam atque

in vulgus

addu-

Praeterea ad Graecosfaciliusad conjunctionem

Ecclesiac

adducendos Pontifex Francorum reo^is auctoritalem adhibuit, auctorque extitit, ul oratores

datis

cendain ex Platone vir schismaticus magno supercilio conlendebat, quasi Christus Dominus contra
divina mysleria philosophorum arcana aniiia non et super tecta praedicari non jussisset palam tertium esse judicem, qui de Latinorum et Gi;b, :

ad

rem urgendam
litteris
'
:

IV idus Martii

ac priinum ut hac ratione se gere-

mitteret;

ret,

consuluil

inqnil, intendat

Si ad imperatorem Gi\Tcorum aliquem mittere super ejus reditu

corum
Chrislus

controversiis

ferret

sententiam

quasi

ad Romanae Ecclesiae unitatein regia celsiludo

exiiedil

quod

illa

legatio sit secreta

alia

vero esse

poterit publica super passagio el facto

Turcorum.

OEcumenicis Conciliis de dogmatibus cerlissime pronuntiandi non conGrcecurum doginata jam tulisset auctoritatem vetustate corroborata, nec post tot tempora labe-

Dominus

sacris

Et quantum ad legationem
leutia regia offerrel
illa

illain,

Ecclesiae redeal, expediens videretur,

illi,

quod ad unilatem quod excelper

scientia clarissimi, Spirituin

faclanda; at patres Graeci antiquiores sanctitate et sanclum ex Patre Fi-

quod

iret

aquam pro

lioque procedere,

apud Ecclesiam
4.

offerens interponere partes

Blemmydes
allato

eleganti

sunt professi, ut Nicejihorus Commentario, a nobis supra

esse conteiidebat et per-

suas, etc. Dat. IV id. Martii,

anno

xviii .

^ demonstravit. Denique Gregoras Scriptuquibus

nil certi statui posset.
aliis

Decreverat porro Ponli-fex legatos ad Andronicum, qui ipsum ad redintegrandam Ecclesiarum

rarum oracula obscura

plexa, ex

At

si

non-

conjunclionem provocarenl
regi, ut lilteris

rogantiquc Philippo imperatorem ad rem perficiendam

:

nulli textus obscuriores, ex

tur, ac verus

oraculis illustran-

earum sensus Ecclesiam Catholicam

Nicepli.

et237.

Grcg.

1.

XI.

rom.

i^.

. 9. En.

secr.

pas. h b

^^0 236

'

Toin. IX. p. 2. Ep. secr. pag. 200.

:i(l

Greg.

1.

x. Bar. in Not.

Il)id. pag.

191.

Ms.

an. 1333.

'

Ext. ad calcem lom. xiv Annal.

JOANNIS XXII ANNUS 19.

non latet et qiise vertebantur in controversiam ciim Graccis ilogmata, a Conciliis OEcunienicis, et antniuissimis patribus Oricntalis Ecclesiae fuerant
;

CHRISTI 1334.

ea jactura et ereptione
inviti a

opum

nostrarum, quibus

Barbaris s|)oliemur, ad navalium copiaet ultionein

rum apparutum
cedere
illis,

hostium

uti,

ultro

explanata. Caeterum ad

eam Ecclesiarum conjun-

et in evidens ac indubilatuin discri-

ctionem magis magisfjue urgendam hortatus est Pontifex Phiiippum Francorum regem, ut ora'

men

praecipitare. Legationi illud etiam

nos ipsos una cuin facultatibus nostris ullro Appendicis vice

hostes oppugnaret, et
Ita

Andronico amplitudinem expoiierent, quantam sibi ex compararet, precibusqneminasadderet, si in schitores Constantino[.'olim inilteret,

qui

adjecerunt, ni expergisceretur

illa

munes

etuna secuin comipsum hostis loco

illius belli

futurum.

imperator conimunis

so-

sinate

obduresceret

Et providentia,

inqiiit,

cius esse coactus, exhausto fisco, celerrime Iribu-

regia sibi scribat, et per certum inducat

nuntium

ad pripmissa; exponens
ex hoc poterit consequi

sibi
et

commoda

varia, quae

dispendia, quaj tam

si

torum exactores in Thraciam et Macedoniam misit, quamvis jam crebris exaclionibus exhaustas obfrequentes Turcorum et Biilgarorum impressiones. Interea et veteres naves reflciautur, et alia

temporaliter

quam

spiritualiter incurreret,

tuis

cansiiiis salutaribus contradicat. Dat.

non. Martii,

Optimas porro spes al) Andronico injeclas, ex litteris Pontificiis ' ad Rothomagensem archiepiscopuin colligitur, quibus e Grscia praeclara nova affluxisse signiQcat, rogatque ut arcana
xviii
.

anno

tur.

nova per totam hyemem a fundamenlis exstruunSub veris exitum imperator, viginli navibus

coinplelis, e porlu solvit, et ipse ultro classis prae-

servet,
6.

Quod ad

alia

legationis ad

Andronicum a

Ponlifice et rege
ha^c erant

Francorum

missre capita atlinet:

vires conlra Turcas,

duo praecipua, ut
:

a quibus immeiisas clades acceperat, ciim Latinis

quamvis et uxore et caeteris omnibus probibentibus, quod isliusmodi resab imperatoria majestate alienaj essent. At ille ut cfelera, ita hanc quoque rem sua praeseiitia et opera confici volebat alacritate et bellico impetu plenus Latinarum tamen copiarum adventum e.xsptctabat. Verum illi nuper inler ipsosorlis lumultibus occuiiati, ea
fecluin agit,
;

conjungeret tum ad expeditionem Asiaticam pro recuperando Doniini sepuichro alliceret. De Andronico quidem ad sacri belH socielatem pro religione Christiana in Syria instauranda trahendo,

quae promiserant fefellerunt

7.

Qui principes,

qitceqne civitates in Turcas

foedus conjunxerint, narratur.

Qu;d gesta
sletisse
:

sint

gloriosissime in Turcas a Latinis, silenlio obruit

hoc consilium Pontifex regi Francorum suggessit

'
:

Gregoras, sed ipsosin invidiam traducit, promissis

Si

serenitas regia

interim

sibi

intendat

nimirum Andronico

factis

non

inter-

scribere, salva deliberatione regia, expediens vi-

deretur,

quod

sibi

insinuet,

quomodo ipsum

ad

misisseque expeditionem in Turcas. At historiae veritase Pontificiis litleris, scriptoribusque Catholicis petenda est. In primis quidem de bellico in Turcas apparalu sancilum, ut quadraginta trire-

transinarinum passagium invitasset, cum multum desideret ipsum magniflce aggredi et prosequi negotium antedictum sed quia ab unitate sanctiE
:

mts egregie

instructa? iminitterenlur, ac Pontifex,

et

Romanae Ecclesia; CaiholiciB dicebatur divisus, hoc non potuerat adimplere quare hortabatur in Domino et rogabat, ut ad greminm et unitateni diclae rediret Ecciesice quo facto ipse rogabat
; ;

Philippus Francorum

Robertus

Siciiia;

reges,

Franciscus Dandulus Venetorum dux, Rhodiorum

equitum magister Helionus atque Andronicus GrcEcorum imperator ad eani conflandam classem
,

eumdem,
in praefixo

ut

atl dictum passagium se disponeret termino faciendum, tuaque procuraret

se obstrinxere, scriplaGque ha; fcederis leges

'.

Super subsidio contra Turcos

est tractatiim

excellentia,

quod crux deberet

in

illis

parlibus et

indulgentia praedicari.

Datum XV

kai.

Augusti,

de beneplacito sanctissimi in Christo patris domini nostri sumnii Pontificis, prasentibus nuntiis

annoxviii

domini regis Franciae,

Turcas sanciendo meminit

De

alio foedere in

Hugone

Guereri,
;

Gregoras subjectis verbis, ubi immanes excursiones Turcicas, de quibus antea egimus, descripsit

Lalinorum principes congressi ea de re inter

sese, et

cano Parisiensi civitatis Venetiarum nuntiis, videlicet dominis Andrea Basterio et Joanne Gratlenico, in hunc mo-

scilicet nobili vero doniino magistro Gnidone Baudeti denecnon et gentibus hospitalis et
et

cum

Carolo (Roberto)

Italiae

rege

commu-

dum.

nicant, seque ad j^ropulsandos Barbaros paratos

fore pollicentur. Missis etiam ad
galis,

imperatorem leconsensum suum exponunt, hortantes, ne coinmunibus periculis deesset sed summo studio in rem gerendam incumberet intolerabilia enini
;
:

Priino quoniam propter temporis brevitatern non videtur possibile, tiuod hoc anno, tempore quo proficerent, iiossent haberi homines armoruiu
in equis, ideo ad providendiim, ne Turci

noceant

Christianis et ad

nocendum eisdem,

videtur quod

esse quie Tnrci Latinis et Roinanis detriiiienta in

pro hoc anno habeantur quadraginta galeae pro quinque mensibus, quae poslquam, ut praefertiir,
propler causam
mitti

dies iuferant, et in

posterum

iliaturi sint.

Ad hax
liceret

pra;dictam

hoinines

armorum

absurdum

et ignavissimi esse ingenii,

cum

non prodesset, dicuntur

sufflcere. Quae

draginta galeae possunt per

'T.iin. IX. p. 2.
Ibid.

modum

quaistum haberi,

Ep. secr.

pa;:.

2Ul).

IbiJ.

pag. 204.

Exl.

apnd

Jo. tom. IX. p. 2.

Ep. secr. pag. 135.

JOANNIS XXri ANNUS 19.

communi Veneliariim, sex a rege Cypri, sex ad minus ab imperatore Conslanlinopolitano, qui tamen debet |)onere decem secundum couventiones cum
videlicet

CHRISTl 1334.

decem ab

Hospitalariis,

decem

ceret justitiam quilibet capilaneorum de bomini-

bus illis qui erunt in galeis, quorumunusquisque ipsorum fuerit capitaneus constitutus d. Conceptam hisce verbis formulam initi in Turcas foederis
transmisit ad sacri belli socios Ponlifex
inter cateros ad
',

prsefatis Hospilalariis et Yenetis habitas

et

resi-

atque

duas octo supplebunt sanclissimus in Cliiisto pater doniinus noster

8.

papa

et

dominus

rex Franciae.

regem, ut quas instruere tenebafur triremes compararet.

Siciliae

Robertum

Actum

esletiam, quod quadraginta galeae

iO. Praefeclus
foederatae classi

debeant esse in insula Nigriponlis infra totum nienseni Maii. Pro anno vero venienti, in quo niagnus numerus boiiiinum in armis secunpraediclte

quem
a

est a Pontifice et Gallo rege Joannes e Cepeyo dux strenuus, Joannes fidelibus, ut opera illi in bello
'
:

Turcico non deessent, commendavit

consilium illorum, qui plus de negotiis istis sentiunt, requirelur, est tractatum, quod babeantur pro praedicto snbsidio
octinginli
quffi

dum

Joannes, etc. charissimis in Christo

fiiiis

no-

bilibus viris, ducibus, principibus, marchionibus,

sequunlur. Videlicet

comitibus, baronibus, seneschallis

universitatibus

justitiariis,

homines armorum inequisetad minus qure per triginta galeae et triginta duo usserii modum qui sequitur, babebunlur. Videlicet quod sanctissimus in Chrislo pater et dominus noster papa et dominus rex Francia^ jnvabunt de quadringeutis hominibus armorum in equis et de sexdecim usseriis, ho?pitales de sex galeis et ducentis hominibus armorum, et de octo usseriis
,

communitatibus civitatum, castrorum, villarum, terrarum et aliorum quorumcumque locorum, et aliis universis et singulis, ad quos litterae praesentes pervenerint, saet

quoque

lutem.
Clamor validus et rumor horribilis, qui de Romaniae et aliis Orientalibus partibus auribus nostris pridem insonuit, (juod inundans Turcarum

seu vasis
dis,

aliis

aequipollentibus pro equis portan-

superbia suis non contenta finibus, sed in Christicolas partium

de quibus hominibus

armorum
:

obtulerint

ipsarum dire desaeviens, quosdam

noslrae

centum quinquaginta pro isto anno rex vero Cypri de sex galeis et centum hominibus armornm et quatuor usseriis. Uem supponitur quod rex Siciiiae non omiltet, quin faciat quatuor usserios et quatuor galeas imo ab eo multo majus auxiliiim exspectatur. llem commune Venetorum faciet decem galeas pro dicto anno futuro. Item supponitur, quod imperator Constantino[)olitanns faciet etiam plusquam sex galeas, et adhuc homines in armis etsicetiam posito, qnod imperator pracdictus non faceret aliqnem hominem in armis, non deflcit de praedictis, nisi centum bomines, qui mullis modis satis facililer supplebuntur et si quid etiom deflceret, quod non compleretur ab aliquo de jiraedictis, adhuc reslat, quod requirantur Januenses et Pisani et alii, quos potest negolium tangere, utadjuvent ad
: :
:

capere, et nonnulios trucidare immaniler, ac partes

easdem vastare intrepide praesumebat,

mentis praecordiacrudelitersauciarunt. Quis enim

ortbodoxs fidei zelo fervens non doleat, dum illos, quos maler Ecclesia regeneravit iu filios, impiorum gladiislacerari, et hostium eflerorum subjici
conspicit serviluli.

colis

Super tantis igitiir angiistiis eisdem Christicompatientes interne, nos et charissimus in Cbristo filius noster Philippus rex Fraiicoium

illustris

certum galearum

numerum

in ipsoruin

Christicolarum subsidium ad partes ipsas depula-

vimus deslinandum. Voluimus quoque quod ille quem idem rex galearum suarum ca|)ilaneum
deputaret, esset capitaneus
et

nostrarum.

Cum

itaque diclus rex dilectum filium nobilem virum

Joannem dominum de Cepeyo militem Belvacensis dioecesis

preedicta . Et infra
9.

mim

Tractatum fuit etiam per dictum dominostrum papam cum nuntiis ducisetcomcivitatis

taverit

generalem,

dictarum galearum capitaneum depuet propterea idem nobilis ad

diclis galeis in

partes ipsas

cum

praesenliarum acce-

Venetorum etcum genlibus bospitalis, tunc in curia existentibus, qnod super galeis et bominibus totaque armata, quae fleret anno isto, et etiam super alia majori, quai dante Deo flet anno sequenti contra Turcos, essel capitaneus principalis et superior in omnibus quae tangerent faclum guerrae, ilie quem dominus rex Franciae

muuis

dat; universitatem vestram rogamus,

monemuset

hortamur attente quatenus , et infra, a ad vindicandum tantum Cdei [^rffifatae opprobrium, ac eorunidem Turcorum conlerendam superbiam, et

mabgnum
sti

athletae strenui per

propositum refraenandum vos ut Chri-. opporlunam exhibitionem

favoris liberales exhibere curetis, etc. Dat. Avin.

quas ibi transmiltet, per suas litteras deputaret ita tamen, quod haberet pracdida, qua;
in
galeis,
:

XIV

kal. Junii,

anno
e

xviii b.

M.

Invecta est feliciter contra Turcas classis

guerram

cum

et factum armorum concernerent, facere deliberatione et conjensu capitaneorum gaalii,

Christiana,

quam

triginta

conUatam Joannes Villanus

coUigilur,

refert

duabus triremibus '. Ex quo facile

learum, quos
tarent
:

qui niittent in suis galeis depu-

Andronicum inqieratorem promissis

non concordarent omnes in unum propositum, quod babeant sequi consilium majoris partis ipsorum. Super iis autem, qute justitiam
vel ubi
el

de coujungendissuisin hostem Christiani nominis

'

Heg. posleamd. Ep.

correctionem delinquenlium concernereLit,

fa

Sancta;.

An. IS.
Ifi.

lip.

uU. super passasio Tcirjc-

^ Ju.

Vill. 1. xi. c.

JOANNIS XXri ANNUS 19.

nostrorum adspectu infitielium infinita classis ad terram difTiigere conata est cacsa sunt quinque Turcariim iiiillia,
liiieniibiis

CHRISTI 1334.
in Christo filius noster Philippus rex

defuisse. Exlerrita

mus enim
generale

Franciae illustris zelo accensus Catholicae fidei ai

passngium,

per

nos

dudum

ad ipsius
generaleni

navium majoris
censae
:

alvei

ducenlaj qnintiuagiiita in,

regis inslanliaiii

pro fidelium consolalione indiet rectoriain

Cliristiani Asite eaque parta victoria maxinias ex ho^te pranlas aboram circumvecti

ctum, cujus capitaneatum

se disponil
in
ila

assunipsisse rex ipse noscilur; potenter et viriliter

:

egere, ac praiteritas
sunt.

Turcarum excursiones
liostibus

ulti

(|nod s|)eramus in Doiiiino, cujus

et

hac parle res agitur, regno tuo

taliter

eisdem Chri-

Relatuni

de crudelissimis
':

Joannis

slicolis

triumphum, narrat S. AnPauloantequam moreretur, una cum Philippo rege Francorum et Venetis in adjutorium Grfccorum et defensionemconlraTurPoiitificis soiiicitudine

quod per crucis hostes blasphenios noininis Christiani non polerunt pra;subveniri,

toninus his verbis

gravari,

Quare,

fili

dilectissime, age viriliter el

constanter, fiduciam habens in Domino, qui dat

cos classem armaverat

et victoria

habita, ijisos

rum

represserat b. Accepto gloriosissimse victorioe nuntio

Pontifex, non intermittendum in Turcas bellum, sed generosius in illud incumbendum putavit atque adeo Robertum Sicilice regem, ut vires
:

humilibus gratiam, et cornua conterit superbode nobis et eodeni regno Francia; spem tenens etiam indubiam, quod regno et Christicoli^ ipsis (livina sulTragante gratia opporlune, sicut praemittur, intendimus subvenire. Dat. non. Mar;

tii,

annoxviu
13.

in

Turcico bello communicare pergeret estadhor:

Deliberavit prffiterea

Philippus rex

ai;

Quamvis, inquit, sicut l;eto percipiinus animo, qusedam prospera |iartium illarmn ChiisticoHs contra Turcos infldeles successerunl his diebus non est tamen propter hoc a te, fili dilectissime, et aliis quos hujusmodi tangit negolium, a procurandis adversus Tuicoruni ipsorum sajvitiam et fiaudulentam malitiani opporlunis remediis desistendum .
tatus

praeter Pontificein

Venetos, Rhodios equites, Ro-

bertum

Siciliae,

Hugonem

Cypri

Leonem Arme

Andronicuin imperatorein Constantinopolitanum, quos ad belluni illud trahebat, novi^ foederibus reges infideles contraBabylunium Mg^nife reges,

ptiunique soldanum
vero Pliilippum
clura,

sibi

conciliaret.

De

Tarlari^

iiitellexisse

non

levis est

conjeextite-

cum

ii

Saraceiiorum hostes essent,

12. Pontificis

sliidium de ferendis Armetiice

aiixiliis,

contra Saracenos

Destinarat ob
'

id

jam

rintque olim Francis fcedere vincti. Consulenti porro ea de re Apostolicam Sedem Joannes rem

aiiimo Joannes aliam anno insequenti validissi-

mam

classem ornare non ad contufidendos

modo

Tnrcas,

verum ad Armeniam
:

contra Saraceno-

maluriuscum cardinalibus discussum iri, respon Ulrum autem, inquit, nobis expediens videatur, quod excellentia regia requirat aliquem
dit
' :

cumqiie Fraucorum rex Venetorum et Rliodiorum eqnilum classi Ludovicum Borbonium ducem prsefecisset Pontifex Robertum regem Siciliae rogavit,
ruin impetus tutandam
suiB ac Pontificis,
;

principein infidelem, ac cuni eo foedus ineat, ad prassens non possumus respondere injunximiis
:

enim

nostris fratribus S. R. E. cardinalibiis,

et

quod

deliberarent super hoc an liceiet,

quid senU-

ut

eumdem

suis navalibus copiis,

erat,

conjuncturus

prceficeret

quas ex fcedere nec leveni ea re

rent super hoc nobis exponerent; quod adhuc non fecerunt : cum autem fecerint curabiinus
intimare. Formam auteni secundum quam.dicto moderatori (nimirum Andronico), scripsimus, continet cedula praesentibus interclusa. Dat. non.
Martii, anno xvui.
14. Lites

graliam a Sede Apostolica iiiiturum, ni forte regiae Sicuiffi principem illi muneii adinovere vellet. Pra^milti vero eas navales copias ex sacri fcederis

sociorum consilio decreverat Ponlifex, aiitequam

Philippus Francorum rex universas copias ductaret, ut facilius iter secuturie expeditioni

inter principes Occidentales enatas

iniinire-

Joannes sopire conatur.

ciliandis ad

Duni agilabatur de con-

tur

tum Barbaroruin impelus, qui

:

Ciliciam in-

promovendam saciam expeditionem

festabant, retunderentur eaque spe laborantem sub hostium mole Leonem Armeniae regem, qui ad maluranda auxilia oratorem miserat ad Sedem Apostolicam Joannes subjectis litteris suslentare
est

novo

foedere jirincipibus Orientalibus, periculosa

inter Occidentales ex levioccasione dissensio exar-

sit:adquam sopiendam

iiiissi

suntaPontifice Ugo

conatus
a

'

Tricassinus et Joannes et Massiliensis episcopi Apostolici internuntii, inslructique ad illos in concor-

Leoni regi Armeniae. Ecce, fili charissime, quod deiiberatione proehabita diligeiiti ordinatuni est, ut anno sequenli tam

diam adducendos

hominum armatorum
numerus
illuc

niulliludo,

quam

certus galearum

tiuin illarum tuitione ac

proChristicoluruiii pardefensione, repulsioiie:

Pontificiis vero deniaudato, dissensionis illius causa; subjectis verbissuntexpressae ' Pacis jEmulus, invidus charitalis, antiqiius ille huniani generis persecutor, occasione cujusdam

auctoritale. In
iis

Di|)lomalibus de muiiere

que iufidelium

debeant inleresse

charissi-

venditionis factae per veiieiabilem fratrem nostrum Adolphum episcopum ac dilectos filios capitulum

Leodiense de
'

villa

Machliniensi Cameracensis dice

Aiil. ui. p. lit.

ig. pag 230.

XXI.

c.

B.

15

' Ibid.

pag. 235.

Toin. ix. p. 2. Ep. secr.

pag. 305.
>

* Ibid.

Tom.

IX. p. 2. Ep. secr. pag. 175.

'-

Ibid.

pag. 174.

JOANNIS XXII ANNUS 19.

cesis, qiiae

',

CHRISTI 1334.

ad praefatum episcopum ratione Leopertinebat,

diieclo
filio

singulis principibuseoimplicitisbelloexponendum

diensis

Ecclesiffi

nobili

dedit

omnes

Christianos principes per augustis-

viro Ludovico comiti Flandrensi, inter episcopum et comitem praedictos suosque valitores, fautores et dilectos filios noet coadjutores ex una parle ducem Brabantice, qui certa bilem virum Joannem
;

simuin Dei nomen, perque eflusum jiro nostra redemptione in cruce sacratissimum Christi cruorem ab armis temperare obsecravit, cum id bellum
ingens exitium universae rei Christianae pareret, sacraque expeditio Orientalibus Saracenis pro restituenda Syriae religione indicta,

jura in

eadem

villa se

habere asserit neciion

villae,

et

scabinos ac

commune ejusdem

qui contra

quam
:

Pliili|)pus

conventiones, inler ipsum episcopum et scabinos et commune villae prsdicta; de non alienaudo vil-

rex susceperat,
aequitate se

disturbanda esset

permilterent

Sedi Apostolicae ejusmodi controversiam,

:

quam

lam eamdem ac iu alium transferendo initas, foruiaqne non servala debita in ipsorum ducis et scabinorum ac communis grandc pra^judicium veniiitionem Lujusmodi asseruit alteutatam; episcopo
et coniite

dirempturum pollicebatur Joannes, etc. ad perpetuam rei memoriam.

Attendentes paterna} soUiciludinis studio, el

pensantes,

intenta meditatione

quam

sit

prtefata

pra^falis ex aiiverso asserentibus,

dissensio multis onusta periculis, magnisque plena

diclam venditiouem juste ac observata lorma debita esse factam, materiam gravis quaestionis injecit, usque adeo ipsos commovens dissidentes, quod jam ad congressus bellicos sic dicuntur mutuo processisse, quod strages horrendee hominuin, non absque anituarum periculis, deprsBdationes rerumet iucendia tenarum varia subsecuta

trahat,

dicantur, etc.
Christianffi

Cum damnum

haec discordia in totius rei

quam multonim discrimina secuui quodque plura pia Dei negotia, si procedat, differat et utiiiam non extinguat; considerantes insuper quod si, quod absit, inter praefatas partes ipsarumque valilores praedictos quos in bellis animorum vigor et corporum virluosos etficit, locum sibi coiigressiva collisio vindicaret, aliquis existimare non posset quantum illa Christiani
dispendiis, et
,

vergeret

atque expeditio

effusionem sanguinis exhauriret, quas

strages ingereret, quas

hominum

Asiatica,

quam

1'hilippus rex meditabatur, retar-

animarum
ex
iis

pericula, quot

daretur, pracci|iit ut ad conciliandos dissentientes

damna rerum
odia suscilaret,
ctae

inferret,

quot bella pareret, quol

partes pr.rdi-

intercedant ac foedera coutraria dissolvaut.

Dat.

quantumque
si ipsi,

Avin. kal. Martii,auno xviii

.
'

Deum

uffenderent, qui viudiclae sibi retribu-

De ea legatioue scripsil l*ontifex ad Joannem Brabantiffi ducem, ut se paci ineundffi accomiiiodaret

:

tioneiu retinuit,

ad quos non pertinet sibi

jiraesumerent
si

jus in praedictis

dicere,

ultiouem

tuni etiam

ei

signiQcavit,

coiitroversiam

adverteiites iusuper,
sensio,

quod

procederet dicta dis-

de vendita Machlinia ad Sedem Aposlolicam spectare atque a se Bcquitate dirempliim iri - : Cm;

teruiu, inquit,

si viam juris duxerilis potius eligendam, nos ad quos ilictcCcausKCognitio, scilicel an dicta villa, quae res erat Ecclesiastica, jier pactum in rei datione seu traditione ai^posilum, et per jurameiituma prffifatoepiscopo de rebus dictie Ecclesiae non alienaudis in sua promotione, prout

cum lolam quasi militiam Franciae et Alemanniie secum traheret , sic possent debilitari regua praedicta viribus et facultatibus, quas expensarum
ajiparalus

abyssi
bellici

et

quasi

profluvia

sumptuum

exigit exhauriri,

quod tempus
sufficeret resufilii

longum ad

vires et facullates

non

mendas, sicque charissimi

in Christo

nostri

Philippi regis Franciae illustris aliorumque lau-

asseritur, prfestitum noscitur pertinere; offerinuis

nos paratos siiupliciter

:

et

de plano

jier

nos justi-

tiam exhibere vel si elegerilis potius, quod causa iliic debeat tractari, nos dictis nunliis et coruin cuilibetcausam audiendam simpliciter et de plano

danda devotio, quos vivificae crucis insignivit signaculum, non possel prosequi in magnum fidei urget nos pericuium negotium Iransniariniim
;

offlcii

ilebituni, ut tantis malis et lantis periculis

comraisimus,
kal. Martii
,

et line debilo
.

anno xviii pacem ineundam Coloniensis archiepiscopus et epicuinque Brabantias dux solliscopus Leodiensis
:

teriuinandam. Datuin Sollicitati ^ etiam ad

occurramus. B Ideoque
et

monemus
i>artes,

teuore praesentium

et

rogamus pnefalas
vi^^cera

ac earum quemlibet,

utriusque ipsaruni valitores, etexhortamur per

misericordiie Dei nostri, ut sedula medi-

citaretur,

ut in ea controversia juri stare vellet, Adolphusque Leodiensis episcopus ad id paratum

se exhiberet,

tatione considerantes praedicta ;quodi|ue

non

so-

lum de

malis, quae quisque per se faciat, sed et

teiu

Joannes Ludovicum Flandritc comimonuit, Sedem Apostolicaiu parataiu ad diriaequitate contentionem, objurga-

de cunctis, quae ab omnibus praedictis singulis

fient in talibus congressibus,

habebit in districti
;

mendam legum

examine judicii reddere rationem

siis

a beilicis pror-

vitque diutius in pertinacia

obJuratum

peistare.

cessantes congressibus, per vias pacificas, vel

15. Iniil pro sopieiidae perieulosissinui! dissen-

juslitiae seiiiitas

sionis

eum

lalioneiu Pontilex, ut Ajioslolico Diplo-

mate, quod internuntiis suis divulganduin, ac

super dissensionibus hiijusmoiii enim ad quamcuinque viain pr;cdictarum offerimus nos paratos

suam

justitiam prosequantur. Nos

intendere, et non vitatis laboribus

'

cum

diligentia

Tum.

IX. p. 2

lip. secr.

pag. 205, 200.

Ibid. pag. 205.

'

Ibid.

pag. 206.

Toiu. IX.

|i.

2.

Ep.

sei;r.

pag.

l76.

JOANNIS XXII ANNUS 19.

laborare, etc.

CHRISTI 1334.
'

Addit cuin forte plures ob

jiisju-

adjungiiiius de censu ab utroque rege, Roberto

randum, quo se in iis strinxere, pacem conficere detreclent, hujusmodi sacramentum rescindere, ne ad patranda scelera
reli^ione adduci se nrbitrentur, neque ullam in-

coilionibus faciendis ad-

nimirum octo milliuin unciarum auri, abAlfonso' autem mille marcharum argenti pro Corsicae et
Sardinia;

regnis soluto Aposlolicfe Sedi

exstare

syngraphas.
habitos
conventiis pro tollendis bellis Italicis Explicuit se Pontifex mittit legatos. Pontificius in aliis principibus, qnos discordia in
17.
i4c?

famia? notam, qui

a

illiid

infringercnt, suscepturos
Ival.

an.xvni . decernit. Promulgandi isliusmodi Diplomalis provinciam

Dat. Avin.

XVI

Aprilis,

Ambianeiisi

et

Novioniensi episcopis iiiiposuit, ac

se

decretum Pontificium singulis principibus, qui

eo bello implicuerant, denunliari jussit
16. Optabat Philippus
'.

mutuas cffides efferarat, conciliandis zelus ^ Iinbertum enim Viennensem delphinum et Aymonem comitem Sabaudiae, misso Brundusino archiepi:

Francorum rex conci-

scopo

*,

redigere in concordiam annisus

est,

alque

Joannes papa superioribus precibus ad constringendos officii religione principes censuras adjiceret, intentaretque iis anathema, interdictumque Ecclesiasticum, qui bellum
liandee pacis studio, ut

in primis sopire Italica bella universae rei Christiana;

.llius

exitialia

quanquam impiorum ambitio

conatus irfregit. Habili autem sunt Lerice' Italorum fcederatorum conventus, cumque inita;
a Pontifice ac Joanne rege Boemiae

moverent,
ceret
:

et inducias

Apostolica auctoritate indi-

cum

Insubri-

at
,

Pontifex, ea re

cum
id

cardinalibus dis-

bus aliisque
ficio

sociis induciae effluerent,

ac Ponli-

cussa

regi

respondit

consentaneum non
et

nomine, utspe pacis producerentur, agitatum

assenlientibus caeteris,

videri,

cum

eo bello Joannes Boemia?,

Philippus

esset,

Mastinus Scaliger
et

Navarra; reges,

Coloniensis arcliiepiscopus, epi-

tyrannus, ac Florentini

tractatum discussere
est.

scopus Leodiensis, aliique amplitudine ditionis conspicui principes inipliciti essent, indeque pe-

riculum ingens immineret, ne plures provinciae magnorei CatIiolic;eexitioEccIesiasticain mulctain inciirrerent. Adhibitam vero a Philippo rege ad
sopiendain discordiam soUicitudinem
ex eisdein
litteris

Lugebat Poiitifex Italiam fuso toties Christianos sanguine imbutam novo iterum cruore madere, atque archiepiscopum

undique ad arma concursum

Ebredunensem cipes ad pacem

archiepiscopus
Pontificis
'

transmisit,
aliceret.

qui foederalos priniis

Congregalis

Peschierse

maximam,
Pontifex ad

perhonorificas leges concordia>

poUicelialur, ac tria flagitabat,

constat,

quibus

nomine

Sedem Apostolicam Hugoneni Tricastrinum et Joannem Massiliensem episcopos a se revocatos apud regem eumdem excusat': Atlendentes, inquit,
quod
iiitcT

ut Argentffi oppidi, quod

spectabat ad Ravennatem Ecclesiam, obsidio ab Atestinis marchionibus locata solveretur comes Armaniacus resti;

sicut prLcfali nuntii nobis scripserant,

pax

lueretur libertati;ac foedus inler ipsos adversus

ducem

et

comitem

praedictos regio ministe-

Ecclesiam regemque Joannem percussum rescinderelur. Disjecere iteruni illiim

[lacis

rio fueiat reformata, pro

qua

siiecialiler fuerant

traclatum

prajfali nuntii illuc missi, et

pro certo reformare-

Mastinus Scaliger

et Florentini,

qui expeliere, ut

tur inler alios satis cilo . Veruin

luerat, ut periculuin

non
alii

ita

pax coaiis

Ferraria Romanae Ecclesiae ditionis, atque Argenta

novm

dissensionis abesset

Ravennatis marchionibus Atestinis jure fiduciario

traderentur. Inlerea

atque ideo instilerat Phili|)pus, ut

Julii esl adscripta.

ab

epi-

scopis mitterentur, cujusmodi lilteris septima kal.

nensis

Demum soj^ila tunc ea discoriterum recruduit. Urgebat etiam Pontificem Francorum rex, ut expeditionis Asiatica a se susceptai causa Genuendia, quffi [^ostea

dum archie[iiscopus EbreduApostolicum legatum consiilturus, marchiones Atestini Argentam expugnant, eaque elali victoria in Bononiensem agrum excurrunt dumque hos reprimere Bertrandus cardinalis parat, Bononia; coujuratio in legatum erumpit^:
abit

ses

cum

regibus

Aragonum
*

et

Balearium concilia-

ejus administri ca?terique Galli ad

lati
:

necem
necem

postu-

ret;cui significavit

adducendam
clores
',

nonis Martii Joannes, se ad inter eos pacem incubiturum. Agunt

arx in qua versabatur obsidione a perduelilli

libus cingitur; intentabatque

furens

de bello a Genuensibus

cum

Aragouiis gesto au-

populus,

cum

Florentini, licet ex invidia Pontifi-

ac refert Surifa Sardiniam ab ipsis in

ciam potentiam concidere audirent alacres, serTandae tamen legati

vitce

summum

adductam

discriineu,

cum

plures arces
pa-

cupidi, missis oraloribus

in ora mariliina expugnassent. Ipsos vero ad

egere

cem coeundam cum Alfonso Aragonum

Balearium regibus animos precibiis
xisse,

el

Jacobo

tum

Bononiensibus, ut pacta legati ac niilisalute arx iis dederetur. Egressus itaque

cum

Pon!ificiis fle-

Ponlifex

Francorum regemXlVkal. Augusti

cerliorem

fecit

Pari studio Joannes

Siciliie

exorientes

nonnullas inter Robertum

et

Alfonsiim
'.

vigesimo octavo Marlii legalus cuin ex tot bellicis in Ilalia laboribus non alios fructus quani fristia pericula collegisset, Avinioneni se recepit. Potiti arce perduelleseam soloaequarunt, sensitque mox
Boiioiiia rebellionis

Aragonum
'

reges dissensioues srpir? studuit

Ep. secr. pag. 202.

His

sua

poenas, quae justi princi[iis

Tom.
'

IX. p. 2.

Ibid.
1.

pag 200.
pag. 247.

Ead. Ep.

Eaj. gp.

Tom.

is.

p. 2. Ep.

secr.

^ Jo. Vill.
alii.

Folict.

VI. Hisi. Gen. et

1.

xi. c. 17. Snr.

1.

xvil. c. 22.

3 Ibid.
1.

pag. 301, 302 et 303.

Tom.

ix. p. 2. Ep. secr. p. 104.

XI. c. 5.

6 Ibid.

c. 6.

'

pag. 313.
*

ibjd. pag.

Ibid.

pag. 301.

315.

ia

Jo. Vjli.

Ms. bibl. Vat. sign. num. 3765.

' Ibid.

Jo. XXII.

JOANNIS XXII ANNTJS 19.

ad

CHRISTI 1334.

excusso jugo a tyrannis, qui de urbis principatu

illius

contendebant,

Inniari

coepil.
;

caruit reliqua dilio Pontiticia

'

Neque tumultibus magni enim motus

erat

dignilate

sinum revocaret. Praecipuus inter eos dux Austriffi, quem superioribus

:

annis Ludovicus in suas partes pellexerat

i'econcilialio

cujus

Urbevetere concitati ; ac Roma contrariis factionibus laborabat, quibus sopiendis Pontifex Rober-

cum magnas

utilitates rei Catholicae

esset

allatura,

Poatifex Albertum

Pataviensem
prae se fe-

lum

Siciliae

regem adhibuit-.

episcopum
:

excitavil, ut illum

ad partes Ecclesiae

18. Venlnrini

Fraticellos leges.

Dominicani zelus Dum magnates

districtm in
rapinis,
Ita-

traducere niteretur.
Austriacus,

Non solum autem

Itali

rebat desiderium redeundi ad Ecclesia>

gremium
:

Ciedibus aliisque vitiorum exemplis fcedabant liam, Venlurinus Rergomas' Dominicaiiai familicB
religiosus \ir, zelo

verum operam navabat ',

ut Ludovicus

lucrandarum

Cbristo anima-

Ravarus ia Apostolicae Sedis gratiam reciperetur sed cum eaiu legem adjiceret, utcorreptum Ludovicus retinerel imiierium, Pontifex qui rei Christianae Pontificiaeque majestatis

accensus pios motus in plurimis Insiibriae urbibus concitavit, pluresque a vitiis abduxit

rum

plurimum

inter-

inslituitque inter caetera ad limina

Aposlolorum
millia

peregrinationem,

quam decem hominum

et eo amplius peregere. Instructis agRiinibus religiosis crucem prffiferentes incedebant in veste candida paliioque cseriileo, assueto columbae terna

ob perperam gesta caeteris principibus exemplo esset, ne religionem ex vindictae cupiditate evertere molirentur, Ecclesiamque venerari discerent neve Ecclesiae foederati illi subjicerenfur, apud Austriacum se excusavit,
esse putabat, ut ille
;

olivae folia praeferentis

symbolo
,

atque ubi

urbem

illius postulatis
tiri

ad Ravari gratiam porrectis assen-

adibant Praedicatorum templum, et coram principe altari nudali pube tenus loris ad crimina expianda se csdebant. Ubi vero sacra Urbis loca Venturinus cum suis peraliquani

erant

ingressi

non

posse.

Cum

igitur Ecclesiae graliam adirestilui

pisci,

ac fidelium

communioni
:

desperaret

Ravarus, nisi jactura correpti imperii praeterita

facinora expiaret
tiain

divini

Numinis

et Ecclesiae gra-

lustravit, Avinionem se conlulit, ut indulgentiarum praemia a PontiDce pro iis, qui ipsum erant
secuti, obtineret
:

caducissceptris prteferre decrevit. Indicarunl

oratores

Pontifici Joannis Roemiae,

sed

non

defuere invidi, qui ipsi

ac

rum regum

pium

noniiuila temere jactasse,

plausus

humauos

consilium, laetitiaque
20.

Philippi FrancoLudovico susceptum ex felici nuntio Joannes dea

'
:

tum

captasseobjecerint

habendisquead populum con-

libutus subjeclas litteras ad ipsum dedit

cionibus etexomologesibus excipiendis inlerdictus esl: cujus tamen opura postea Clemens VI ad con-

Magnifico viro Ludovico de Ravaria gra-

tiam in praesenti, quae perducat ad gloriam in

futuro.

sciibendam in Turcas religiosam militiam usus est. Acerbe vero propterea a Joanne exceptus est, ut alii a rebus novandis deterrerenlur cum maxime melus nou abesset, nea nonnullis sub piela:

Habet nunliorum charissimorum in Chrislo

nostraiii

flliorum noslrorum Phili[)pi Francice et Juannis

Roemi;e regum illustrium, ad

prajsen-

tis

specie impielas sim|ilicibus afflaretur.

Ex eo genere erant
tifice exagitati,

tere.

Fraticelli, qui licet a Ponplurestamen perverlere non destiExtant phira A|iostolica Diplomata hoc anno

tiam transiuissorum, admodum nobis grala (relatio) quod tu ad tuam oniniumque tibi adh;erentium salutem dirigens vota tua, abjeclo prorsus

ad repriniendos pestiferos hosce hypocrilas exarata jussus^est enim, qui praeerat Urbano monasterio Miooritarum, cui Ara-Caeli nomen indi:

omni fermento schismatis et maliliae, votive redire desideras ad S. Romanae Ecclesiae unitatem, paratusstatuiregali acimiieriali, quem occupatum detines, ac nomini et omni regali et imperiali
exercilio

tum, ut illorum signiferum, quem niinistrum

vocitabant, carceri addiceret
:

sub spe nostri amoris

et gratiae

renun-

censoribus
renovalae
editae

fldei

in

tiare realiter et expresse. Profecto

cum

haec vox

patrimonio R. Petri in
aliosque

illius sectae
"
:

homines inquiin
eos,

fendi provincia demandata

cum

ipsis
;

senlientes

ApostoliccB

Constiluliones"

atque Angelus episcopus Viler-

biensis Pontificius vicarius ad

Urbem ab

hujus-

modi

labe liberandam diligentissime incumljere

auribus nostris insonuit, exultavit cor nostrum in Domino, et in salutari suo noster animus multa fuit laetitia dilatatus. Utinam lua circumspectio patenter inspiceret quanla nos hujusniodi relatio jucunditale respersit, qnantamque nobis, si de ea nobis constitisset |ilenius, exullationis et gaudii

jussus'.
19.

Inpertinacem Ludovicum Bavari(s ducem,

revocare adnitebatur, Jo-

quem ad partes Ecclesicn

openeque

annis Apostolicce sanctiones.

scliismatis evelleret e

Nec minus

materiam abundantius ministrasset Et quia salulem tuam, et tibi adhaerentium plenis desideramus affectibus, de nostro favore ac gratia, si
1

studii

prjeniissa impleveris,

abs^jue ba>sitatioiie aliqua

extensis intinice

defixit Pontifex, ut reliquias

Corbariani

volumus

te tenere,

quod libenter

Germania, ac Ludovici Ra-

cliaritatis brachiis, et

sinu pielatis aperlo redeunt

vari sequaces ab Ecclesiae conjunctione segregalos

ad salutem

fllio

Apostolica; Sedis benignitas favo-

rem suum

et

gratiam, qiiantiim decenter

cum

Jo. VUl.
Vill.
1.

1.

XI. c. 10.

3 Jo.

XI. c. 23.

5 IbiJ.

pag. 240.

Torn. IX. Ep. secr.

pag. 253.

Tom.

ix. p. 2. Ep. Sflcr. pag. 252.

6 Ibid.

pag. 230.

Deo
'

poterit,

prompte

et delectabiliter exhibebit.

' Ibid.

pag. 249, 251.

Tom.

IX. p. 2. Ep. secr. pag. 223.

^ Ibid.

pag. 224.

JOANNIS XXII ANNUS 19.

Haec eleniin
cunctis
,

CHRISTl 1334.

saluteni

viJelicet

animarum

in

nationibus divinitus liumiiitatis nostra;

lifsideranter exquirinius, ac ple-

cunc commissis
n
s

rationem refert Ptolemaeus Lucensis ', ut Bavarus cederet imperio, quod in Henricum alterum Bavaria; ducem sangnine illi conjunctissidise

desideriis et totis visceribus accuratius affe-

nium transferendum
inquit,

foret, ut imperialis lionos in

:

clamus.

Sane quia huic tuo proposito zizaniarum salorem non est dubium invidere, proculduliio imniissiones in cor tuum per angelos malos curabit immittere, per quas te a tam sancto pro21.
posito possit revocare
iu
;

nobilitatem
altenle,

tuam liortamur
ilii

Domino

et

rogamus

quntenus
:

stre-

nue cures
a
te,

resistere fortis in fide

quod
in

si

feceris,

teste Apostoio, fngiet,

teque

pacedimittef.

a Anuo, Domini mcccxxxiv, circa Quadragesimani incepit tractare cum septem cardlnalibus ex procuratione regis Boemia;, quod Ludovicus qui se imperatorem intitulabat, deberet cedere, et quidain Heuricus dux Bavaria; consanguineus praedicti Ludovici deberet eligi inregem,et promoveri ad imperium quod tamen fuit contra regem Robertum, qui ex hoc coepit papae indignari, cui

praeclarissima stirpe Bavara rttineretur

Ut autem ipsum promptius repellere valeas, considera

rex

Ungariffi

favet

cum

Gibellinis tyrannis, qui

et

quam
siibito,

cito

quam
quod
tui

hujus mundi figura praeterit, quam facile hominis compago disaltente recogita, quanta tuae

jura imperii usurparant,

bassiatores
et regis

cum

Gueltis

maxime

Florentinis, qui super hoc

impediendo suos amdirexerunt,

solvatur; et cuni quaiita celerilate poteris, perfice

coepisti.

unacum

ambassiatoribus regis Roberli

Adhuc
|)ecloris,

Ungariae ad

papam Joannem

menli infundetur jucunditas, duni infra claustra

revolves
tibi

ne

ipsi creationi

novi imperatoris consenliret. Rex

quod

te

cum

tanta mulli-

autem Francorum una cum Joanne rege Boemiae

laborabanl, ut eligeretur Henricus dux Bavariae,
in

adhaerentium de inimici eripueris faucibus, quantoque securius in die tremendi judicii

tudine
anle tribunal Christi receplurus pro meritis, poteris

imperatorem promovendus
Increbuisse

tum rumorem, Ludovicum cedere

comparere

et

cepisse diceris, ad

adverte proinde si, quod conpartum usque non produxeris,

correpto imperio, atque Henricum ducemBavariae

successuruin sceptris, confirmat Albertus Argentinensis

:

cum quanto tremore cum tibi adhrerentibus, qnorum damnationis anctor existeris, comparere poteris
;

additque Ludovicum,

mutata

scilicet

mente,

iras ex eo in

quantisque poenis

interminabilibus tam
erroribns merueris te

pro

tuis,

quam

ipsoruni

que bello vicum a

in

Henricum concepisse, eumpersecutum. Abduxere nimirum Ludo(|ui

consilio exuendi Caesarei

Heiirici et

affligi.

consultores,

Boemi

regis,

nominis ipsius invitum

22.

Rumpe

itaque moras, et fac cito

quod

ordinem redacturos jactantium aperuereconsi-

Quid tardat ipsum' quem jam concepisti, spiritum parturire salutis ? Nil morlaJibus, vel morte certius, vel incerlius hora mortis. Noli, qurosumus, procraslinare ulterius, nec de die in diem ditferre tani salntaris inspirationis parturire spiritum, ne subito ira Dei in tedesxviat, et extincto spiritu in vindictBe tempore te disperdiceris concepisse.
dat. cilo
filios

Verum
aliam

quia super prcEmissis de tuo beneplacertiludinem non habemus, dilectos

magislros
S.

Kaimundum

de Casse decaiium
Cariti archi-

Sparsuo autera rumor conciliatum Ludovicum, ex quo cum ille potentiam magis conflrmaret, Pontifex Bremensem, Magdeburgensem, Moguntinum et Coloniensem archiepiscopos docuit* ab Apostolicis in Ludovicum et sequaces decretis divulgandis non supersedendum Non expedit, inquil, ab eadem publicatione dictorumque processuuin executione desistere, cum idem Ludovicus ad Ecclesi.-e nequaquam redierit unitatcm.. Ericuin pariter Hildesemensem episcopum ad fidei
lia.
:

Ecclesiae Lingonensis, et

Berlrandum

erga Ecclesiam constantiam excitavit, certiorem-

diaconum

Augii in Ecclesia Rothomagensi, de

que

quorum
in

prudenlia, purilate ac fidelitate plenam

Doinino oblinemus fiduciam, ad tuam desti;

in gratiam non admissum; hostem animos; excitatosaseinillius auxilium memoratos archiepiscoposac pluresaiios
fecit
',

Ludovicum

cnlligerel in

naums prsesentiam
bere plenius tua;
voluntatis,

per quos nobis velis rescripraemissa benepiacitum

principes.

Inter eos vero Ericus

diix inferioris
est

circa

Saxoniae ob
ve.vabatur

lalam

illi

opem commendatus
,

quid erga te habeamus agere cerlius agnoscamus. Spiritus ille, qui ubi vult
ut
spirat,

enim

bello episcopus ab episcopo schi-

smalico intruso a Ludovico

qui contra Pontifi-

omnesque
.

salvos desiderat

fieri, te

dirigat

ciam auctorilatem episcopos

At de bis bactenus.

Ecclesiis prieficiebal;

iu

prfBuussis.

Ainen.

Dalum

IV kalend. Julii,

ac delurbnbat Catholicos, ut queritur

Joannes^

anno xviu
et

23. Dala est Apostolicis internuntiis

Bertrando, de quibus in
'

allatis litteris

Raimundo memorat

2-i.

ditionibus.

Ue pacis Polonos inter et crnciferos conQuod ad caetera Joannis gesta attinet

Joannes, auctorilas
aliis

ut saciamenta Ludovico et

consullurus Poloniae, Livonio; atque

aliis

Seplen-

Germanine principibus ac praisulibus nuncupanda, ac promissa ad honurem Ecclesiae pra;slanda admitterent. Sumplam autem eam concorTom.
)s. p. 2.

trionalibus terris Poutifex, ne in superiores bello-

'

Ptul.

Luc. Ulsl. Eccl.

1.

secr. pag. 225.

'

XXIV.

s ibid.

pag. 224.

c.

42.
*

Tom.

ix. p. 2. Ep.

Ibid. pag. 225.

5 ibid.

Ep. secr. pag. 221.

pag. 215.

Ann.

ToMus XXV.

Rayn.

VL

10

JOANNIS XXII ANNUS 19.

fluctus reciderent, et

CHRISTI 1334.
in

rum

Barbarorum

aniini ad

debitum solvere, deductis

processibus
sonae
,

contemptum
;

diclis

fldeles

obterendos efferrentur,

cum

suscepto re-

damnabiliter non curarunt

civitatis

per-

center a Casimiro rege Poloniae sceptro, inita} a patre Wladislao cum Luthero magislro crucifero-

singulares

et

dioecesis
et

ac terrae
universi-

pnrdictanim, necnon communitates

tates

rumequitum
anno
S.

LivoniiE induciaead recurrentem hoc

dii

earum

suppositae interdicto Ecclesiastico ex-

Joannis

extractae

'

essent, Apostoli-

titerunt.

internuntium Galhardum eCarceribus in eas regionesmisitjUlbellum imminens, quo de Pomeraniaa Joanne rege Boemiae cruciferis divendifa certabatur, sopiretManfum potuitapud Polonoset
cruciferos Pontificia auctoritas,
cias extraxerint in longius

cum

Cum autem

dicti

cives, habitatores et in-

colae

ad cor reducti de dicto censu, per eos pro

retroactis
tate

temporibus usque ad annum a NativiDomini mcccxxx inclusive praefatae Romanae

utarmorum

indu-

anno aCaroIo Ungariae

controversia;
arbitris

et

tempus, donec sequenti Joanne Bcemiae regibus

leges

Ecclesia; debito, cerlo modo juxta voluntatem et ordinationem nostrun, cum camera nostra per dilectum fllium Theodoricum de Aureocapite, fra-

pacis

pronuntiatas

'

trem

et

sunt; qua de re sermo recurret inferius in Benedicti

Xil Pontiflcatu.

Addemus nunc,

Pontificem
'

Romana dum, et

procuralorem Ordinis dicti Hospitalis In curia generalem duxerint componen,

tuendi juris Ecclesiaslici sollicitum adegisse

ciferos, ntPoiiierani et ctigal

cru-

intendant ac velint nihilominus, sicut pro parte dilectorum magistri et fratrum nobis

Ecclesiae

Culmenses consuetum veRomanae pendeienl. Intermissum

iis

nuper expositum
Nativilatis

extitit,

de dicto censu pro aUis

tribus annis sequentibus et terminandis in festo

id fuerat aliquot annis, bello

regionibus arden-

Dommicae

instanti

tibus

demiim

cruciferi, ut

censurarum religione

bis et Ecclesiae supradictae satisfacere,

solverentur,
Pontiflce

de pendendo intermisso censu

:

cam

censum deinceps solvere

sibi

proximo debilo nodictumque temporibus perpetuis

demandata est reslituendi Pomeranis usus sacrorum provincia Malhia? episcopo Wiadisiaviensi subjeclo Diploniate, quo iu
pepigerunt

solemnibus coetibus perlecto, Pomeianiae ordines, a Polonorum impeiio ad cruciferorum ditionem traducti fuerunt, jurati spopondere, se Romanae Ecclesiae Poloiiico more censum persoluqui
turos
;

annualim, ac humiliter petierint atque petant, de absolulionis et relaxalionis beneflcio ab eisdem excommunicationis et interdicti poenis et sententiis per Sedem Apostolicam provideri nos compositionem hujusmodi, per quam praefatam
;

cameram de hujusmodi censu pro toto ante dictos tres annos iu eodem proximo
festo

effluxo
instanti
,

de quo publica ha^c documenta confecta

Nativitalis

sunt

volumus
,

contentari, ratam et

Domini terminaiidos tempore gratam habentes et

a In nomine Domini. Amen. AnnoaNativitate ejusdem mcccxxxiv, Indictione secunda die x niensis Noveinbns, constilutus apud Griident Culmensis dioecesis, corani reverendo patre do-

etiam approbantes. Et nihilomiiius nostris etejusdem Romanae Ecclesiae super iis indemnitalibus,

prafatorumque habitatorum

et

incolarum

saluti

animarum
nitali tuae

providere salubriter cupientes, fraterpraelibati habila-

mino

Matiiia,

divina et Apostolicae Sedis gratia,

ia

per Apostolica scripta cominittiinus et

Ecclesi;e

Wladislaviensis episcopo,

praesentia

mandamus, quatenus postquam

viensi
dioecesi

reverendi patris domiui Oihonis eadera gratia Culmensis episcopi, ac venerabili et discreti viri doniini Gualhardi de Carceribus, licentiati in legibus,

tores et incolae terrae praedictaj in tua Wladislacousistentes, de dicto censu, pro

eis

tribusannis praediclis ab

nobis etEcclesi;e

me-

Apostolicae Sedis nuntii,

tera;

quRedam Apostolica

lit-

moratae debitD, ut praefertur, tibi nostro et ejus-

more solito Romanae curia> leclae et publicatce fuerunt, quarum tenor hic de verbo ad verbum
est insertus, qui talis est.
a Joannes episcopus , servus servorum Dei, venerabili fratri episcopo Wladislaviensi, salutem

dem

Ecclesiae

nomine

recipienti
:

satisfactionem

integram duxerint impendendam et de solvendo inlegraliter censum ipsum in posterum annis singulis infra

seu collectoribus, per

tandis

Quadragesimam nobis et ipsi Ecclesiae Sedem deputatis seu depuse

Apostolicam benedictionem. Dudum pro eo, quod cives, habitatores et incola; civitatis et dioecesis Culmensiset terru,' Poet

meraiiiaD tua} Wladislaviensis dioecesis, in

lecti
filii

qua

di-

magisteret fratres hospitalis bial;e Mariae Theulonicorum temporale dominium exercere dicuntur, per processus auctorilale Aposlolica du-

per suos sufflcientes procnraad haec legitime constitutos obligaverint soleinniter et efflcaciter; juramento ab eisdem praestilo nihilominus coriioraliter, et confectis exiiide Instrumentis pubhcis, seriem praetores et syndicos

eanidem

dum

faclos

moniti et requisili legilime censum

viilgariter

sentium continenlibus, qua tuo ac magistri et convenlus Hospilalis praedicli, necnon communitatum ipsorum, in tua praedicta dioecesi consistentium,

anniium, qui denarius B. Petri

patur, in eis partibus per ipsos Ecclesiae

nuncuRomanae

communita

sigillis

nobis

per

te

una

cum

iis,

quae de dicto censii coUegeris, quanto;

cius fideliler transmittantur

'

eisdem habitatoribus

Michov.
ceos.

1.

IV. c. 17.

Crom.

p.

2. i.p. secr.

Lib.

cum

pag. 227 et 2J7. 3 Michov. et Chroa. ubi sup Ms. Arch. Vat. sign. lil. B. num. 445. pag. 3:<3

1.

xii.

in Casim.

et incolis praedictae terrae, in tua dioecesi

i

commo-

Tom

is

rantibjs, videhcet singularibus persouis per te

vel aliuni, seu alios

de absolutionis beneficio juxta

JOANNIS XXII ANNUS 19.

formam
dicta
iii

CHRISTI i;^34.
et

11

Ecclesiaj

ab eisdem excommunicationis

Domini mcccxxx,

terminantibus in anno ejus-

senlentiis providere auctoritate nostra; et intercastra, villas et

dem

Mcccxxxiii,

satisfecissent

domino episcopo

oppida ejusdem

terraj

Wladislaviensi supradicto, tactis corporaliter sacrosanctis Dei Evangeliis

communitates
sita

prout in eadem tua consistunt dioecesi, eorumque et universitates propter baec apporelaxare procures,

episcopo
verbis
B
:

jurarunt

et

ibidem coram dictodomino promiserunt super bis

cum

personis Ecclesiasticis

terrae et tuae dioecesis

praedictarum, quae piopter

eorum aliqiia irregularitatis macueadem auctoritate ac vice nibilominus dispensando, adjecto tamen specialiter et expresse, quod nos ex nunc prout ex tunc baberi volumus pro adjecto. a Quod si prafati habitatores et incolae aut communitates et universitates terrae jam dictac, in eadem tua dicecesi consistentes, in solutione dicli
praeniissa vel
lain

contraxerint,

Nos syndici et procuratores universitatum babilatorum seu incolarum terrae Pomeraniae et parlium dioecesis Wladislaviensis, ditioni domi-

norum magistri et fratrum de domo Theotunica temporaliter subjectae, promitlimus et juramiis in animas nostras et in animas communitatum, quae
nos constituerunt, quod ab hac hora in antea in perpetuum secundum formam dictarum litterarum Apostolicarum solvemus denariuin beati Petri singulis annis in Quadragesima monetae
usualis

census singulis annis in posterum intra quamlibet

Quadragesimam coUectoribus per nos ad eamdem

Ecclesiam super deputatis vel deputandis deficerent, facienda compositio ac rati et
gratihabitio
et

secundum modum, quem

incolae

terrae
Ita

Romanam

Poloniee etiam solvere

consueverunt eumdem.

appellatio

supradicta; eo ipso ex

nos Deus adjuvet et sancta Dei Evangelia. Et nihilominus bona fide promiserunt suo ac successo-

tunc habeantur pro non

roboris
incolae,

factis, et
;

nullius exislant
babitatores et

rum suorum
prajdictae

et

nomine procuratorio, quo supra,

Etclesiae praemissa

vel

momenti

dictique

supradictodominoWaIdislaviensiepiscopo,nomine

prout in eadem consistunt dicecesi, ad et integram solutionem dicti census pro totalem

Romanae

pienti

et

stipulanti,

quod

ipsi

omnia recidictum censum

eisdem retroactistemporibus teneantur etadstricti

et nihilominus in praeremaneant sicut prius dictas excommunicationis et interdicli pcenas et sententias recidant ipso facto, a quibus quidem
:

Romanffi Ecclesiae ex tnnc, ut praemittitur, solverent singulis annis in Quadragesima, vel collectoribus adeumdem recipiendiim ab ipsaSede deputatis

seu de[>utandis; etnon contravenire vel facere

poenis et sententiis absolutionem et relaxalionem

obtinere nequeant, quousque plene de censu satisfecerint supradicto.

aliquid ratione, verbo vel opere, de jure vel de facto, se et nomine procuratorio quo supra pro
pra;missis tenendis efficaciter et solemniter obli-

Quod

si

secus forsitan prae-

idex nuncirritum decernimus et inane. Dat. Avinioneid. Deceinbris, Pontificatus nostri anno xvui . 23. Quibus lectis et publicatis, Tlieotonicis in Theotonico et Polonis in Polonico etiam interextiterit,

sumptum

gando. Acta fueruntbcecut supraanno,Indictione,

die,

mense ac loco
pntris et

supradiclis, Pontificatus san-

domini nostri domini Joannis divina providentia papaiXXlI annodecimo nono. Hwc praetereunda sileutio non sunt visa, ut vetera
ctissimi

pretatis et expositis,

omnes

et

singuli ad horta-

Romanae
26.

Ecclesiae in eas Septenlrionales oras jura

tioneni dicti magislri praedicti, elevatis in caelum

oblivione non obscurentur.

alhleta. Infestabant hoc tempore Ungariae limi-

manibus, clamaverunt dicentes,quod paratierant,

volebant
et
et

Carolus Ungarice rex contra Tartaros

promitlebant Sedi Apostolicae obedire,

beati Petii solvere

denarium

secundum
et

lillera:

tem ejusque vectigales provincias

Tartari, schi-

rum

praedictarum continentiam

lenorem

et

tunc ibidem suos veros, certos et legitimossyndicos et procuratores generales et speciales elegerunt et constituerunt, videlicet Kenconem de Rantouu, Nicolaum de Pizechouuo, Gonsalium dictum
Taditi mililes,

smatici infidelesque Scythiae populi, ac variis interdum excursionibus Catholicis gravissimas infli-

gebant calamitates. Contra (luoscum pluragereret praelia Carolus rex, inclytus athletaEcclesiae, Pontifex ut

pio illum ardore ad religionem

propu-

Jnannem Scobetum de Dersomn,

et

et

dum
dem

Henricum de Gdauti ad obligandum

ipsis consiituentibus

ipsorumquemlibet

in solii.ro

gnandam ampliticandainque accenderet, amplissimam criminum, quorum rite ipsum poeniteret,

veniam proposuit
a
', si

efficaciter et

solemniter

in acie

occumberet

procuratorio nomine eorumtenere, observare et approbare ordinationem

Joannes,

etc,

Carolo regi Ungariae

tiia fuit

illustri.

Cum, sicut

ex parte

nobis expositum,

factam juxta seriem et formam litterarum praedictarum, dantes et concedenles eisdem et ipsorum
cuilibet

fldeles Christi per

regnum tuum

Ungariae aliasque

terras tibi subditas constituti a scliismaticis, Tar-

[denam

et

liberam potestatem pr.Tinissa

faciendi, ratiGcandi etjurandi in

et

animasipsorum,

paganis aliisque permixtis infldelium nationibus impugnationes, depopulationes , servitaris et

omnia alia faciendi, quaead obligationem hujusmodi pertinent, prout ipsi possent faceret si essent
praesentes juxta ordinationem et litteras supradictas.

tutes et carceres, aliasqiie

diversorum generum
patianttir,
te

poenas et cruciatus

mulliplices

pro

quorum
'

el fidei Catholicx>

defensione

pleruraque

Tandum cum
pro
tribus

dicto censu seu

denario beati
in

Petri

annis

incipientibus

anno

Aii. 18. p. 1.

Kii.

com. Mxxxiii.

12

JOANNIS XXII ANNUS 19.

CHRISTI 1334.

conlra schismalicos, Tarlaros ct payanos et alios prffidictosliellum seu [jugnam inire contingit; nos luis supplicationibus inclinati de oninipolentis
Dei misericordia et bealorum Petri et Pauli

troversiam diligentissimejussitincumbere; iisque

libellum,
in

quo

sanctorum
allata, et alia

utranique partem

Patrum dicta in argumenta conti-

Apo-

stolorum
ceptis

ejus auctoritate confisi tibi,

si

in bello
ibi re-

seu pugna hujusmodi aut ex vulneribus

tuoruii],

nebanUir, porrexit. Qua de re Petrum archiepiscopum Rothomagensem et Francorum reginam ^ his lilleris cerUorem fecit
'

pnslniodum te mori contigerit, omnium de quibus corde contritus et ore confessus fueris, plenam concedimus veniam peccatorum;sictanien, quod haeredestui de iis, de quibus fuerit aiteri satisfaclio impendenda, satisfactionem hujusmodi facere teueantur. Dat. Avin. V id.
Julii,

Reginic Franciae.

Quid circa quffistionem visionis animarum ordinaveriraus, ad regalem noUtiara credimus, diu est, pervenisse. lujunximus quidem fratribus
nostris, scilicet S. R. E. cardinalibus ac pra'latis
aliis et

docloribus theologiffi ac

jiiris

canonici

pras-

anno xvin

AQecli eliam prteiniis indulgen',

tiarura fldeles

Ungari

qui Carolum regem ad-

versus Cdei hostes in pra;lio sequerentur, ut proposila fclicis immorlalitatis spe iutrepide

quavis

discrimiua penetrarent.

rei divinff!

Ornatus etiam rex ^ hoc sacro beneficio, cum recurrentibussolemnibus mysleriorura Tuae, inquit, fidei Christiana3 diebus interesset
:

senUbus in curia, ut super illa cum diligentia studeaut, nobisque quid eis videtur expouant quod ut prompUus possent facere, niultarum auctorilatura tara canonis,quam originaliuinsanclorum pro utraque parte collectorum copiara fecimus. Et ut haec diligentius sluderent facere
:

sentLiitiara

excoramunicationis ipsos

incurrere, qui praemissa

Gratia

voluimus non adimplerent, absosit

celsitudiuis supplicationibus incliuati, ut

in

diebus solemnibus

et festivis

coram

te

quando missam

luUone nobis nostrisque successoribus reservata.

Domini
filia,

nostri Jesu Christi

tecura, cha-

contigerit solemniterceiebrari,hujusmodi missara

rissima

quae in agendis te dirigat et protegat

celebranSjSiepiscopusvelsuperior praelatus uuura

annum
centum;

ac centuin et quadraginta dies

si

vero

abbas vel allerius Ecclesiaj collegiatce

si

prselatus,

aulera inferior sacerdos fuerit, sexaet confessis,

ab adversis. Dat. IV id. Martii, anno xviii b. Cum ad verilatem illustrandam Patrum dicta, ac sacra divinarum litterarum oracula, atque argumenta theologica, quas utrique parU f.ivebant,
sapius a Ponlifice atque excussa fuissent; indeque malevolis porrigi occasio possel aspergtndcB ipsi calumniaj aliquid fidei contrarium sensisse Joaniies iueunte hoc anno die iii Jaallata
,

gintadiesoninibusvere posnitentibus

qui hujusmodi celebrationi prfrsentes exUlerint,

de injunctis

eis poenitentiis aucloritate Apostolica

tibi de speciall indulgemus, ttc. Dat. Avin. V id. Julii, auno xviu . Solvit etiam ad Caroli gratiam legem de gradibus consanguinitatis, ut ipsius fllii Andreas et Ludovicus cum Joanna^et MariaRoberti regis ntpotibus connubio jungerenlur; sedCarolusDyrrachii prince[)spostea
;

misericordiler

relaxare valeat

gralia auctorilate prffisentium

nuarii iu publico cardiualiura cousistorio, e.\ciUs

tabellionibus, ut publicae hac de re Tabulffi affe-

rcndic a nobis inferius conficerentur, evulgareu-

turque in uuiverso orbe Christiano, est conteslatus, in iis, quje agitata adductaque a se in

hujusmodi controversia
sisse in

fuisseut,

nunquam

ges-

dolo Maiiam sibi junxit

peperit, et Audrtffi
est
;

quo

faclo et sibi

necem

de quibus inferius.
27. Controversiam

morlem accersivisse accusalus Nunc ad gesta hoc anno in

animo decidere vel credere quidquam diviuis oiaculis adversum ac si qua videreulur fidci contraria, illa iit prteter animuin dicta a se
;

difficillima quseslione properat historia.

revocari.

Concepta

esl hisce

verbis publica
'
:

illa

de beatariim animarum visionc examini subjicit Joannes, quem cahimniis

Joannis iu sacro senatu professio

28.

Ne quis

sinistre

interpretari possit, nos

undique obrulum Benediclits papa anno proximo defeudit. Diriniendam suscei^erat Joannes "ra-

sensisse aliquid aut senUre,

quod

sacra; Scripturae

obviet aut fldei orthodoxae, dicimus et protesta-

vera

conlroversiam

patres, re

qus theoldgi.s et sandos nondum ab Ecclesia defiuita, in anci,

raur expresse

quod quidquid

in quaestione seu

piles et conlrarias sententias conjecerat

illo

'

de sacro

materia visiouis animarum, vidclicet an animae a peccaUs et pceuis peccatoruni purgata; videanl

dograate, an

animaj beatie ante universale

divinam esseuUam
vocat facialera
;

illa

visione, quara Apostolus

aiia

judicium facie ad faciem, ut loquitur Apostolus,

Deum

seu

quacumquu

materia

iii

intuerentur. Utque

humanam

diligentiam

sermouibus

pro indagandaveritateadhiberet,antequam orlho-

doxum dogma
sidio,

coUalionibus noslris dixiu.us, allegavirausseu proposuiraus,non intendentes aliquid

et

Spiritus Sancti illo siugulari prte-

quod

Petri successoribus

datum

tsl, fietus

statueret, cardinales, {)ra}sules ac doctores, objecta

determinare vel decidere seu credere, quod esset quovis modo Scripturic saciae obvium, vel contrarium fidei orthodoxae ; sed illud soluin teuere
et credere,

anathematis reUgione, quod jam antea a nobis ex Joanne Villano indicalum, ad excuUendam con'

quod

et Scripturje

sacrae

potest

tl

'

Tom.

IX. p. 2. Ep. cecr. pig. 192.

iu Arc.

' Ibid.

1.

Ext. in Ms.
card. Aqiia-

An. IS. p.

1.

Ep. MMCCXXXll.

Ep. sixxxt.

Mbid. Ep. dcdvxx.

per?a
s

lep.

Avin. sign. num.

allato.

H8.

leg. Oclav.

Ibid

viva an. I.i94. et Ep. cm-. XII.

.Ms. bibl. Val. siKu. niim. 37C:,.

Rom.

Item apud Ben. an.

p. 1.

inserta

JOANNIS XXII ANNUS 19.

potiMat, et Catholicre iidei convenire
in jiraidictis
:

CHRISTI 1334.

13

et si

forsan

pluribus dicebatur

stTmonibus,

vcl collalioiiil)us aliqiia,

fidei ortti0(iox;o

clum

filium

quod nos miseramus dile, Geraldum Othonis generalem mi-

quae velScri[)tnr;E sacrae seu

vis

quo-

nistrum fratrum

Minorum
,

Parisios

ad

docen-

modo

esseut vel viderenlur obvia, ipsa practer

dum

et

praedicandum

quod

aninia; separata; a

intentionem a nobis tuisse prolata dicimus et asserimus,eaque revocamus exoresse, non inten(lentes illis adharere, iiec ea in pracsenti defendere nec etiam in futurum. Haclenus Joannes. 29. De Joannis hujusniodi professionesolemni edita in ea controversia meminere etiam ejus
hostes infensissimi

pseudominoritne.

Ex

qiiibus
'

Bonagralia ha^ein
a

suum Commenlaiium
mense
coram cardinalibus,
el

inlulit

Anno

Doniiui mcccxxxiv, de

Janu;irii
et

in

consistorio publice

maxima

et a poenis inirgatae divinam essentiam usque post resurrectionem corporum non videbant. Ad qiiod dicimus et asserimus coram Deo, quod nunqiiam hoc cor nostrum intravit, nec exivit ab ore, etc. Subjicit veras causas ob quas legatus fucrit una cum Arnaldo e S. Michaele pcEnitentiario ad aulam regiam, ut ninriirum Francorum regem consulerent an oratores pro urgenda Eduardi et Davidis concordia millere vellet; ac se opinatum nunlios jussum iter

corimre

primo, fecit legi allegationes et rationes aliquorum, qui tenent, quod animce sanctorum ex nunc clare vident f;>ciem Dei, sive divinam essentiam nonnullisque interjectis, (luibus etiamcontraria aryunienla ex sanctis Patribus decerpta, quibus contraria senlentia, nimirum purgatas animas non videre Deum f;icie ad faciem, defendebatur ait
niultitudine

prBeiatorum

clericorum

aggressos
tos fore

sed cuin Parisiis consisterent

Davidis

regis Scotia;

procuratorem
labores,

ipsis significasse, irri-

eorum

cum

rex Scoliae David,

nec quisquam ab eo subrogatus, cum quo pacis tractatum agilaturi esfent in Scotia consisteret;

enque re lum a nunliis,

dato

tum
'
:

a procuratore Sedi

Apostolicae significata, nunlios

munere revocasse

fecisse

ipsum a demantamen Geraldo

lecta
lisse
:

fuisse,

subjicit

Joannem

haec verl)a protu-

Quia nos studuimus in originalibns, ista proposuimus; nunquam tamen fuit nostia? intentionis dicere aliquid

Othoni trajiciendi in Angliam ad luslranda Ordinis sui monasteria potestatem denique Philippum
:

regem

a regis Scotiae

procuratore rei veritatcm

litterac

coiitra

fidem

et
:

si

aliquid

sciscitari jussit,

nec paluhs in posterum calumniaVI

id. Martii

diximus, toluni ex nunc revocamus

et si quis

toribus aures pra^bere. Qiiae

Ponlificatus

niagnus vel parvus aliquid habet pro conclusione

affirmativa, secure det nobis, et libenler recijiie-

mus,
slruM

et

super hoc
.

mandamus

Geri

publicum luIn consistorio

praelatis et

annoxvui consignataj sunt. 31. Sedata quidem ilaesl in Galliis ea calumnia verum auctaiu Bavaria, dilflata((ue a pseu:

entum

His consentienlia tradit historitx

:

Ptoleniaeus Lucensis his verbis

prolestatus fuit
capellanis,

dominorilis, qui stylum in Pontificem acuerunt : ac Bonagratia Commentarium ad oppugiiandam

coram cardinalibus,
;

memoratam

Pontificis

professionem edidit

-,

et

quod
,

in prBedicla qucEstione nihil defiet

nieiuio, sed recitando dixerat

esset

quod paratus
fecit

revocare
legi in

si

qua enorniia

dixisset; et quae

plures auctores pro et conlra collegeraut,

tuDC

consistorioquinque diebus.
his pra^miseril Plolemaeus per-

30.

Quod vero

maligne eunidem traduxit, quod Patrum dicta, quibus sensisse videntur aliiiui, animas sanctoruin divinitatem faciead faeiemanlejudicium non intueri perlegi jussisset, qiiasi eam opinionem audientium animis imprimere voluisset. Qua in re improbitatem suam detegit quid enim magis
, ;

molum
lifica

ideo Pontificem,quia in ea de visione bea-

conveniens,

ante judiciuin

universale quacstione Pariet

ut in discutienda controversia argumenta hiuc inde cnntraria inter se conferan-

quam

siensis

Academiae doctores

Fraiicorum rex

ipsi

tur?Non

hicstefit improbitas
signifer,

restilissent; scripsitquaeex publica

fama hauserat

duminoritarum

qui plures

Michael enim pseusua nefaria

non eniui defuure calumnialores, qui Joanni eam Idbem talso asperseriut, sensisse animas solutas corporeis vinculis et ab omni labe crimiuis liberas
aule universale judiciuin claro divinilalis iutuilu

secta irrelierat in variis regnis et provinciis, concitandi in Ecclesiam iiovi turbinis consilia est
niolitus
'
:

cumque Ludovicus Bavarus

ipsi

ira

in

Joaiinem, csesareuin

non frui cum enim Guraldus Olho suprcmus Minoritarum pra^posilus interuuntius Aposlolicus, quem ad sopienda Angli;e et Scolife bella transmiserat,illum errorem Parisiis pro coiicione sacra exposuisset, percrebuit rumor ipsum a Pontifice Parisios inissum, ut eam opinionem falsam disseminaret; quam caluiiiniam hisce verbis apud regem Fraiicorum purgavil Joaunes ' Adhuc iu eisdem litleris regiis vidimus contineri,quod a
: :

ctantem, imo

novum
a

fastigium asserere detreCa;sarem ad solium prove,

here annilentem, esset

Ursinus cardinalis

quod nimirum
piae se tulerat,

ille

incensus et Neapoleo Joanne abalienatiis esset Sedem Apostnlicam Italiae, uti

est

non restitueret; conflala coitio de congregando in Germania conciliaLuIo *, qiio de Joanne veluti lucrelico ob agitatam de
tur.

in
vi-

sione beatifica controversiam exauctorando agere-

quos
'

Hac de causa Ludovieus Neapoleonem alios posset in eamdem conjurationem

et

si

pelli-

Ext. in Ms. bibl. Vat.

I.

sign.
c.

num. 4009. pag. 164.

41.

Lui-. (list. Eccl. ,Ms.

ssiv.

' Ptol.
'

Toin. ix. p, 2. Ep. secr

Exl. ibiJ. ea de re

lit.

pag. 215.
In eaJ.

s Ext. in

M.

pag. 191.

nuui. 4009. pag.

IGi.

Ms. pag. IPG.

bi!
'

I.

Vjl

s g.

Ibid.

14
cere adorsus est
;

JOANNIS XXri ANNUS 19.

pollicitus subjectis litteris
'

CHRISTI 1334.

Nearege

dirit Gualtero, quasve pactiones iniverit

cum

Lu-

poleonis arbiliio
Siciliae

superiores

cum

Roberto

dovico

ut conciliabulum
a

adversus

Pontiticem

controversias

composiUim

iri.

cum

suis se

Lndovicus, etc. veiierahili viro Neapoleoni diacono cardinali tit. S. Adriaiii, amico suo diligendo, gratiam suam etomne bonuin. Noverit vestra sinceritas, quod litteras no-

idem Ms.
litteras

quacibus conflaretur, ita describit Frater Gualterus ivit ad curiam , et

imperatori praeseutavit, et imperatori retulit ex parte dicti domini Neapoleonis infrascripta. Primo quod dominus Neapoleo procurabit
et

solemnes sigillomajestatisnostrae sigillatas transcribi jussimus et componi diligenler, per qnas sacrum collegiiim cardinalium studiosissime re(|uirimus ethortamur, quatenusConcilium in aliquo loco tuto procurent tieri et de subito ordinari in quo possimus personaliter, prout pro
stras jiublicas et
:

faciet

quod Concilium
si

fiat

velit nolit ille

,

de

Caturco,
sibi

imperator fecerit infrascripta

:

quae

scribuntur , videlicet Quod duo nuiitii habeantur per doiiiinum imperalorem, qui contiDue curani, qui sint informati per dictum Gual-

firmo volumus et iiitendimus, assumptis nobiscum principibus Ecclesiasticis et saecularibiis Alemaniiia;, fore constitiiti, altissimo

Deo gratiosius

annuente. Quas litteras dilectioni vestra; totique collegio cardinalium supradicto duximus transinitlendas, supplicantes dilectioni vestra;

omni

co-

iiamine,

nobis per nos faciendum vel

quo valemus, quatenus si (iendum videalur,

aliquid aliud

terum de litteris praesentandis, et de via facienda. Item quod mittat uuam litteramcollegio cardinalium ad petendam fidantiam pro nuntiis, quod venient ex parte ejus ad curiam, quamvis credat quod non dabunt. Item quod fiat pax inter regem Robertum et iuiperatorera. Item de magistro Marsilio, ut expediatur, etc. Hoc poslremum laude dignum fuit, tanta enim infamia laborabat
scelestus

haeresiarcha

ut schismaticos

se illius

hoc mare. Insuper de facto regis Roberti latori praesentium fidein adhibealis credulam in dicendis. Dat, in oppido nostro imperiali Uberlingae III kal. Julii, regni nostri anno xx, imperii vero vii. 32. Assensisse ferunt hiiic conspirationi Neapoleonem cardinalem, deque nefariis hisce condedisse ad Balduiuum archiepiscoTrevirensem, cujus ac Trevirensis Ecclesiae nomine provocationis formulam ad Concilium
siliis litteras

excellentiae nostrae curetis veslris lilteris inti-

quod custodiat se a rege Boemis et duce Henrico, et quod non confldat eis, quia dixerunt, quod cogerent cum potentia imperatorem ad renuntiandum. Ilem quod imperatori scribat regi Franciae, quod falsa sunt quae dicuntur, quod ipse imperator velit renuntiare. Item quod imperator faciat, quod praesocietate inquinare puderet. a Itein
lati et princi|)es

pum

suislitteris,

Alamauniae, de quibus dicilur in petaiitConcilium.Item quod imperalor

miltat alias lilteras sub

forma

illa,

quffi scribitur

pseiidominorita haBreticus
deliras Fraticellorum

concepit

atque in ea

haereses

compegit.

Horum

vero scelerum administer Gualterusproditor pseudominorila, Michaelis luEresiarchae emissarius

signiflcavit % provocationem Bonacgratiae ad Concilium adversus Joannem Neapoleoni cardinali |ilacuisse, alqne a Ludovico Bavaro alias litteras milti ad curiam Pontiticiam ad plures in ejusdem Concilii societatem trahendos ;

Item dominus Neapoleo dixit, respondendo ad litteram sibi missam, quod nullo modo inteudebat se movere de
per litteras domini

Neapoleonis.

curia . Et infra
salis

llem quod una

littera

univerregibus,

eidem

Micliaeli

mittatur per imperatorem

Iteiii

omnibus
nova

principibus, etc.

quod una litteraappendatur

Iteiii

ad fores

palatii in

Avinione.

domini

tum

addidit

Mitlit et

vobis litteram
,

cardinalis,

de citalione et nova de Interpolen. Item mittantur rationes per quas probatur quod Geraldus esl haereticus. (Is erat Minoritarum praeTrevirensis
,

(nempe Neapoleonis), signatam

millere in Italiam,
et

ut possitis

eam

positus de

quoantea actum

est,

qui teinere plura

ubicuiiique videbitur pro

ut per

honore imperii
divulgetur
leoni
cuiii

et placet sibi,

mundum
quod

et iiublicetur.

Insuper domino Neapo-

nuntium Apostolicum agebal). Mittendaad curiam sunt primo, littera cum responsione seciindo, tractaParisiis de visione
effutierat, diiin
;

animarum

cardinali iutimavit per suas litteras,

tusfactus contra protestationein illius de Caturco;

terlio,
liltera

rege Ruberto de consilio suo faciet libenler

,

imperatoris
;

pacem

dummodo

velit

recognoscere regnuin

responsione repoitata

missa ciim novis et quarto, quod tenet habere

suuni ab imperio. Item signilicat eideni domiuo Neapoleoni per iue, quod si domini cardinales
coucilium dare noluennt,
si

lunc dominus Nea-

poleo poterit aliquos alius cardinales

recedendum secum
lalos

tunc

mducere ad dominus imperator

et

sermones de animabus, qui missi fuerunt domino archidiacono quinto, quod scribat archidiacono, quod inittet tractatum dominis de Verona . 34. Non passa est divina providentia banc con;

jurationeui in

Joaunem erumpere, ettantoturbine

:

vult oniiies episco[ios et archiepiscopos el alios pnctolius

quassari Ecclesiam

Alemanniae coiivocare,
volueril

adducere
si

ubicumque

dominus Neapoleo,

ipse

perhorruit eniin Trevirensis archiepiscopus suggestum a pseudominoritis faciuus admittere, ac provocationem ad Concilium,

cum

Concilium celebrare voluerit . 33. Quffi porro Ncapoleo cardiualis

suis

quam
respon-

'

lu cod. Ms. (lag. lUU.

Sup. Ms. sigu. 40UJ. pag.

liiO.

illi couflxerant, non edidit. Pontifex vero, cuui in excutienda superiore de visione aiiimarum controversia affecto senio corpore studiis iadefessis desudarel, lethaii morbo implicitus, ex-

JOANNIS XXir ANNUS 19.

citis

CHRISTI 1334.

15

cardinalibus professus

est, sentire se

animas

Irando Ostiensi, Gaucelino Albanensi, Joanne Portuensi et

filiis

ab omni labe puras in cselo versari, et claro divinitalis intuitu perfrui, ac si qua; contra eam sententiam
attulisset,

Ambaido Tusculano
Matthto
cit.
tit.

episcopis

acdilectis
et

nostris

Sanctorum Joamiis
tit.

non ferendo sententiam, sed

Pauli, Raiiiiiindo
tini in

S. Eusebii, Petro
tit.

S.

Mar-

aliena scripta repetendo prolulisse, dictaque omnia sua edendo ab Ecclesia decreto fidei subjicere;

Monlibus, Petro
tit.

S.

Stephani in CoelioS. Pelri ad Vincula,

;

Moiite, Petro

S. Praxedis, Iinberto Bjsilicic XII

tit.

qua de re III non. Decembris Pontificatus sui quod anno xix, Diploma ejus jussu exaratum cum ob secutam illius mortem Pontiflcia Bulla nmiiitum non esset, Benedictus anno proximo una cum aliis publicis T>ibulis, quibus Joannes adversus calumniatores nullam ab ipso prolatam sententiam decretoriam, ac si qusforte perperain
;

Apostolorum, Talayrando
et Petro
S.
tit.

S. Clementis presbyteris

ac Jacobo

Georgii ad Velum-Aureum, Luca S. Maria in Via-Lata, Raimundo S. Maria;-Novffi , Galhardo

S. Luciac in Silice,

Bertrando

S. Mariae in S.

Aquiro,

Arnaldo

S. Euslachii, et

Joanne
et

Angeli diaconis

cardinalibus, et nonnullis praelatis et tabeiliuni-

dicta essent, illa a se revocari professus erat, pro-

bus publicis pracsentibus,

evccatis,

propterea specialiter

niulgavit

ne calumnialoribus sua in Joannem ', Vcnena fundere liceret 35. s Benedictus, etc. ad perpeluam rei me:

quamdam
fecit,

litteram grossatam sub ejus

nomiiie legi

ac se credidisse et credere de-

claravit; et confessionem, revocationem et siib-

moriam.

Sicut

habet bumanae naturje corruplio

,

quod dictum unius facile sequitur muititudo quodque niinores dicta majorum in duteriorem
partem frequenter interpretari nilunlur ; sic liabet rectae rationis ordo, cui testimonium sanctorum

missionem fecit, de quibus in ipsalitteraagebatur sub his verbis 37. Ne super iis, quae de animabus purgatis, separatis a corporibus, an citra resumptionem corporum divinam essentiam, illa visione videli'
:

cet

quod facilitati et interpretationi hujusmodi semper veritas prffivalet rei gestae. Sane cum jamdudum per nonnuUos revocaretur In duPatrum
assistit,

per nos

quam vocat Apostolus facialem, quam per nonnullos alios

videant,

tam

in pnfisentia

nostra recitando et allegando sacram Scripturam, ac originalia et dicta sanctorum, vel alias ratioci-

biuin,

an anima; a corporibus separatae, ac a pecante resum-

nando, saepius dicta suut

cantur, auribns fidelium

aliter,

quam

per nos

catis et poenis peccatorura purgatae

dicta et intellecta fuerant, et intelligantur ac di-

ptionem corporum videant divinam essentiam,

illa videlicet

valeant inculcari

ecce

visione,

quam

vocat Aposlolus facia-

quod nostram intentionem,

clesia Catholica circa haec

quamcum
et

sancta Ec-

lem,
aliis

et

super hoc, tam in sermonibus

quam

in

habemus

habuimus,

collationibus et collocutionibus

per

felicis

serie [iraesentium, ut sequitur declaramus. Fate-

recordationis

Joannem papam XXII

plures alios
in

praedecesso-

mursiquidem
et

et

credimus, quod anima; purgalae

Christo in consortio angelo-

rein nostruin, et

ejus prassentia

separatae a coriioribus sunt caelo, caelorum regno

niulta dicta, recitata, scri|)taetprsdicala fuissent;

paradiso, et

cum

volens idein pradecessor verbis el linguis inalignaiitium obviare, anno a Nativitate Doinini mil-

rum

congregatae, et vident

Deum, acdivinam
:

es-

lesimo trecentesimo trigesimo quarto, Indictione

secunda, die
nalibns, de
tisque
tertia niensis Januarii S. R. E. cardi-

sentiam facie ad faciera clare, in quantum status et conditio compatitur animse stparatae si vero
alia vel aliter circa

quorum numero tunc eramus, mulet

dicta,
illa

materiam hujusmodi per nos pra;dicata seu scripta fueruntquoquo modo

et

i)raelalis,

in

sacia theologia magistris,

diximus, praedicavimus, seu scripsimus reci-

aliisque personis et tabellionibus publicis in consistorio Apostolico

tutis, dixit, asseruit

lando dicta sacrae Scripturae

et sic et

sanctorum

et

con-

coram eo personaliter
el

consti-

ferendo, et non determinando,necetiani tenendo

protestatus extitit sub hac

possit,

non

aliter illa

volumus
si
,

esse dicta, |)ra;di-

forma

Ne quis

sinislre inlerpretari

nos

cata seu scripta. Insuper

quaaliasermocinando
docendo, seu
aliter

sensisse aliquid, autsentire, quodsacrae Scripturaa

obvict, aul tidei ortbodoxx, dicimus et protestamur
*

conferendo, dogmatizando
quovis

expresse, etc. (repelitur superior allata a uobis

Joaniiis
protestalio,

mus

dixinius, pi;edicavimus vel scripsicirca praemissa, vel alia qute lidem concer-

modo

iisdem concepta verbis, cui ha>c subjicit Btnedictus :)

36. a

nunt Catholicam, sacraiu Sciipluram,

Demum

cumbens

in lecto infirmitatis,

quoque idem praedecessor dede qua decessit,

vel bonos mores, ea in quanlum sunt cousona tidei Calholicae, determinationi Ecclesiae, sacrae Scriptura; ac bonis moribus, approbamus : aliter auk-m lUa habe-

inteiitionem

quam super piaemissis habueiat et habebat, voiens clarius et seriosius aperire, anno a Nalivitale praedicto, die videlicet lertia mensis
piateriti,

mus

et

haberi volumus pio non

diclis, praBdicatis
:

el scriptis, et

ea revocamus expresse
et

ac ea, qua;

de praedicta visione,
et scripta nostra

omnia

alia dicta, piaedicala

Decembris proximo
nato Jacobo
tit.

nobis tunc nomi-

S.

Priscae presbylero cardiuuli et

,

que

et in

de quacuinque niateiia, ubicumquocuinque loco, ac in quocuiiK|ue

veuerabilibus fratribus 1'etro Pfoiuestino

Ber'

'

Bened. XII. an.

1. p.

1.

Ep. cur. xii.

Ext. etiam

apud Mc. Minor. Ms.

bibl.

Vat. sign

nuui

4to8

Snper num, 28.

pag. 172.

16
statu,

JOANNIS XXri ANNUS 19.

CHRISTI 1334.

quem habemus vel hnbuerimus hactenus, submittimus determinationi EcclesiaB et successorum nostrorum. Verum licet idem praedecessor super hujuscontentis in dicta hltera glossata voluerit, et
fleri

divinitatem intuituras, eo quod plurium sancto-

rum Patrum, qiii eam sententiam secuti videnlur, re nondum deflnita, qiiorum argumenlis fuse respondet in suo libro Benedictus, dicta compegisset. Qua in re non probo, sed laude dignus fuil Joannes, qui in discutienda

modi

mandaverit

publica Iiislrumenta, ipsamque

controversia,

antequam

litteram Bullae suae

munimine

roborari

quia

ta-

eam

decideret, diligentissime sanctos patres con-

hujusmoii littera quod hujusmodi deciaratio, et omnia alia supradicta ad communem fidelium notitiam deduinen su|ierveniente obitu ejus,

suluerit. Fcetidissimum ctiam est tertium Calvini

non extitit, nos ejusdem prajdecessoris

bullata

voleiites,

tiae

mendacium, nullum cardinalium Joannis sentencxtant enim insignia in bibliotheca restitisse

:

Vaticana Jacobi

tit.

S. Priscac cardinalis', et epi-

cantur, super conteiitis in dicta littera et

prascriptis

aliis

su-

de prcEfatorum cardinalium fratrum noslrorum consilio prsesentes litteras, Bulla noslra munitas, fieri

mandavimus
elc.

in testimoniiim

praemissorum. Nulli ergo

etc. nostrae voiuntatis et

mandati infringere, Apnlis, anno primo

beatifica

Dat. Avinione

XVI

Jial.

scoporum", doctorumque^edita tunc in adversam partem erudita Commentaria. At memoratus impostor Calvinns illum ipsum errorem, sanctorum animas divinitatem facie ad faciem non intueri ante judicium, post diremptam controversiam instauraie annisus est*. Verum mendacissimi haeresiarchae,

quem

accurate refellunt card. Bellarmi-

38. Editain fuisse a

Joanneeamdemde

visione

animarum

fidei
;

tiunt ipsiusadversarii

professionem, conseninterquosNicolauspseudo' :

nus^et alii, latratibus conleniptis, redimus ad Joannem papam, quem cum nonnulli carpant, favisse erroneae sententiae, ac Valesium Ordinis
Pra?dicatorum e sacro pulpito contra declamancarceri mancipasse ; advertendum est, illum concionatorem juste addictum vinculis, cum deflgeret analheniate et hteresis nota contrarium sentienles, nondum lata a Sede Apostolica sententia atque imprudens ejusmodi zelus merila percelli poena debuit, ne turbis Ecclesiam misceret. Deuique quamvis eafalsa statuatur hypothesis, Joan-

minorita scliismaticiis h^c refert

mini mcccxxxiv,
prx'fatus

de

Anno Domense Decembris die iii,

tem

dominus Joannes XXII gravi infirmitale detentus, de quaquarto die dicfi mensis mortuus
est, et infra,

quamdam
:

Constitutionem seu ordifecit,

nalionem morti propinquus modi continentem

a
tis
,

formam hujus-

Joannes,
etc.

Ne super

ad perpetuam rei memoriam. quae de animabus purgaut supra usque noslrorum. NuUi
etc.
iis
,

nem

iilo

fuisse errore tinctum,

haud tamen, ut
tantum

im|)udenlissimi Pseudominoritae pauci contenderunt, htereseos labes

illi

ergo etc. Dat. Avin.

catus anno xix
Italicis
.

III

non. Decembris, Pontifi-

aspergi potest, sed

ACfertur etiam a JoanneVillano^

errasss ex imbecillilate
iis

verbis redditum superius Joannis

;

Diploma

quo cum
'

pie sensisse

XXII conspicuum est,

coaclus
sit,

patribus sanctis,

humani intellectus cum quorum opinionem secutus

esset.

Non desunt

inepti qui veliiit, ipsuni divini-

adeo ut Ochamus

ejus hoslis fateri

tus e vita praireptum, ne in decernenda contro-

Joannem sententiam suam edendo ab

Ecclesia de ea controversia decreto Catholice siibjecisse. Ex quibus impostor Calvinus * refellitur; qui ex olio
in Romanam Ecclesiam, meraque mentiendi, ut a patre mendacii diabolo edoctus erat, libidine objicere non erubuit, Joannem XXII seusisse, aniiiias

mors in hononagenario habel? quidvepericulisuberat, cum a Spiritu sancto regendus esset, in ferendo decreto fidei, illius ut praccipui auctoris adminiversia aberraret. Sed quid miraculi
niiiie

ster

esse

mortales usque ad extrcmum judicii diem, illumque ideo in haereticorum Catalogo reponere :

in

lantum futurus ? Pie admodum ipsnm 39. Joannis piamors. extrcmo vitae actu se gessisse, docet Joannes

Villanus^et inseqiienti a superiori sententiae sua3

edita declaratione dieexdiarrhoea,

quo quid impiidentius

daciuin alio Calvinus,
esset,

finiJii

potest? quidve magis

qua universum

a Joannis sentenlia alieiium?

dum

Cumulat hoc nienGersonem (quem im-

corpus ditUuere visum

tione rescidisset',

est,

cum

decrela praeterita

de sacerdotiorum Sedi Apostolicae reservata colla-

perite Joanni coa;vuiii fingit,

cum nondum

natus

ut ex ejus gestis videbitur tempore schi-

cum
tuor

sedisset
:

Avenione nonagtnarium obiisse, anuos octodecira et menses fere qua-

smalis

Avinionensis)

testem appellat negatae a

renuntiatus enim fuit

est die
;

summus

Pontifex ut

Joanne anim;e iinmortalitatis. At is nullatenus id dixit, sed tantum ex adepta a latrone mox post

suo loco dictuui

Doinini mcccxvi

Aiigusti septimo,

anno

mortem

obiit vero

quarto Decembris, ut

beatitudine arguil, falsam fuisse Joanuis

(quam nempe falso suppouebat fuisse Joannis) animas sanctorum nonnisi post judiciuin
lata

doctrinam

Joannes Villanus' ejus temporis scriptor aliique testantur, quorum dicta coufirmat Ms. Vaticanum liisce verbis^ : Anno Doiuini Mcccxxxiv, papa
num. 4008.
inst.
^ Jo.
I.

decretoria sententia

Venite,

benedicti etc.
'

JIs. bibl.

Ext. etiam apud Nic. Ms. bibl. Vat. sign. num. 4008. pa. 17 Jo. Vill. I. XI. c -9. 3 OchaiD. in dial. 10' tr. p. 2. c "9 et auctor. Qotar. ad S. Ant * Calviu' p. 3. tit. sxi. c. 7. S 3.

'

num. 400E. de Uom. Pont.

Ibi.:. c.

Vat. siga.
*

c.
1.

in eod. Ms.

Carvm.
14.
3

19.

1.

IV. instit. 7.

c.

ill.

20. g 24.

Vill.

si. e. 19.

'

Ms. sign1.

= Bell.

iv.

' Ibid.

c.

20.

Jl.'!.

bibl. Vat. sign.

num. 2040.

in J-an. X.\U.

28.

pag. 31.

JOANNIS XXII ANNUS

Joannes obiit in Avinione die bris, qu(D fuit dies Dominica,
iv niensis

19.

CHRISTl

17

Decem-

veiii

in ejus obitu res Christiana jacturam fecit

littera

Doiiiinicali

sed prsccipue Orientalis Ecclesia, qua; assurgere

et triiimpliare
afflicta est
:

currente B, Ponlifleatus sui anno xix, cujns corpus fuit in majori Avinionensi Ecclesia cum ho-

de Turcis Joannis studiis coeperat,

valebat

nore debito tradilum sepulturae. Vacavitque Sedes post mortem ejus diebus xvi . Ilis consentaiiea refert Ptolemaus Lucensis, qui plura digna me'

eosque

sibi devinctos
Siciline,

corum,

enim apud reges auctoritate, habebat; firmaratcum FranCypri, Armenia;, Andronico imadin
;

peratore,

Venetis, equitibus Rhodiis, fcedus

moria conjungit Anno, iiiquit, prsedicto mcccxxxiv, cum papa Joannes duabus arduis causis valde diligenter in:

versus infideles

ac repressis hoc

anno Turcis,

sequenti classem Armenis erat submissurus

Syriffi

tcnderetj

scilicet

creationi

imperatoris novi, in
et

Saracenos, neque expeditionem Asiaticam, cujus erat auctor, dissolvi esset passus. Affluebat

quo

facto rex Pliilippus

filius
;

Francorum

Joannes rex

Boemiae
favebant

et

Henrici imperaloris sibi multum determinationi qua;stionis visionis,

etiam ad tolerandos belli sacri sumptus opulento a;rario ; quod in id se cogere dictilabat, atque

etiam regi Francorum in sacro bello consumptu-

an scilicet sancti in patria ante resurrectionem haberent visioneni essentia; divina^ et dum pra;diclis et aliis causis sollicitus intenderet, et quarto
:

rum

spoponderat

decies octies
infecti

in quo aureorum signatorum decem centena millia et eo ampUus, vero auri pretium quod in alia gaza gem'

nonas Decenibris consistorium mandasset, ut aliquas provisiones quibusdam faceret, in nocte prmcedenti nonis praedictis post ccenam et primum gallicantum invasit eum morbus. Et omisso slc consistorio illa die iv nonas Decembris nihil fecit, sed III nonas die sequenti post vesperas fecit vocari

misque

et

ornamentis constabat, ad septies alia

miliia ascendisse scribit
;

decem centena aureorum

Joannes Villanus
',

reperta

cujus rei

Ddes

sit

panes auctorem. Neque vero

impingi potest,

avaritia ex eo ipsi

cum

h;G opes, ex

Ecclesiarum ve-

cligalibus collectfe, ad Turcas et Babylonios repri-

omnes
tunc in

cardinales, qui erant in Avinione.

Hoc dico

propter Joannem Gaitani, qui non erat pra^sens

civitate, et propter dominum Napuhonem Ronianum diaconum cardinalem, qui erat in cardinalatu antiquior omnibus cardinalibiis, qui licet

mendos essentconsumendae quem sa^pius afflictis Armenis subvenisse, atque ad muniendas arces contra infideles magnam vim auri collocasse vidimus. Plurimam etiam pecuniae summam adversus
:

in civitale esset et vocatus per

papam, ipse tamen

exequiis, nec testa-

noluit venire, nec interesse

tyrannos profuderat si vero nepotes ex inferiori sorte ad opulentiorem assurrexere, regura Francorum potius beneficio, quam prodiga illius
Italia;
:

mento

papa;

et

prfesumitur quod ex eo fecerit,

liberalitate

ad

eam sunt
e

excilati

quos etiam, niet

quia papa in sua electione, qua; aimd

celebrala fuit, juravit se

Lugdunum nunquam ascensurum

iret

mirum Arnaldum

DuezaeCaramanno,

Arnal-

dum

e Ca!siano e Talardo vicecomites, ac

Petrum

quod et servavit, quia navigio ivit usque ad Avinionem, et pedes ascendit paialium, de quo postea nisi intrando Ecclesiam majorem, quae contigua palatio est, non exivit etsic suum sacramentum servavil, quia post sacramentum pra?stitum, sicut fecit, nunquam equitavit, unde prEedictus cardinalis sibi non favitB.Verum alia, quam supra attigimus fuisse videtur nimirum conspiralionis,
vel
nisi
: ;

equum

mulum,

Romam

e Via Villemuri et Calvineti

dominum

Benedictus

successor regi Francorum commendavit '. Caterum belhim, quod cum Ludovico Bavaro gessit,

niagna
suleret

allulit
:

impedimenta, ne Orienti
licet

citius con-

in

quo

|iarum

extiterit felix,

adeo

ut Robertus rex SicilicC, cui ob interregnum prae-

fecturam Insubriae concesserat, illum abjecerit, ipseque partem Ecclesiasticae ditionis amiserit ;

haud tamen vocari

in

crimen jure

potest,

cum

in

quam Neapoieonem, pergit PtoIemseuSj conflasse cum Bavaro ferunt*. Sed papa nihiluminus coram
aliis

eo Ecclesiae jura defenderet.

Quam
aspersa
sit,

cardinalibus disposuit
:

rite

et legitime

dum

porro injusle impudicitioe notam illi ait Jo. Villanus * Bertranduin Pog-

testamentum suum

recommendans sanctam Ec:

clesiam et nepotes suos cardinalibus

et

sic se-

cundo nonas Decembris

aurora
diei, et

jiost

auditam missas in

communione

percepta, orando mi-

de hoc s;ecuIo hora lertia et Dominica die, qua; erat lunc II nonas Decembris.
giavit ad

Dominum

gietum nepotem cardinalem illius filium, nempe ob similitudinem oris existimatum, ex eo perspicue patet, haec a levibus susurronibus jactata ad idoneam autem defuisse suspicionis invidiam causam, cum Joannis hostis infensissimus Ludo;

vicus in

illis

suis virulentis satyris pra;termiserit;

Sepultus est autem Avinioue in Ecclesia catliedrali nonis Decembris. Sedit aulem annis xviii,

maxime cum amplissimus in Bertrandumlegatum,

cum quo
tuisset
:

mensibus
Sedes xvii
40.

minus duobns diebus, et vacavit diebus. Sed XUi liaL Januarii elegerunt
iv
illi

gerebat bellum declamandi campns paquare Herwartusp ueriliter diclum Villani ad obscurandam Joannis fainam repetiit. Ut vero
se gesserit ante Pontificatuni

cardinales, ut infra sequelur .

Joannes, certe

Calumnice

objectce repelluntur.

Gra1

dum
til.

rtol. Luc. nui. Eccl.

I.

XIV,

c.

12.

Mat. Vill.

1.

VII. c. 2.
alii.

'

Jo. Vil!.

I.

xi. c. 20. Anl. III. p.

Ms. bibl. Vat. sigu.

ssi. c. 6. 15 et
1.

Beued. Ep. secr. xiv.

Jo. Vill.

num. 4009. pag. 109.

st. c. 6.

A^N.

Toaius

XXV.

lixvN. VI.

18

TOANNIS XXII ANNUS

'

10.

CHRISTI 1334.

illiim temiil, narrat Vilianus

ipsum sinpulis

fere

noclibus ad diviiias laudes celebrandas slratis surgere consuevisse, quod non rnollem et etfemina-

partim timidorum (quoriim aliquosad contrarium de eo, quod agebant, diu et efficaciler confortavi, et eos non potui revocare, quia a fratre Geraldo
generali niiuistro tuuc niiiiis et iiijuriis arctabantur Avinione, lempore prsedicti
nis

tum animnm,
poris

sed divinis

addicUssimum

et cor-

deliciarum conteniplorem

oslendit.

Addit

domini papae Joansigillo

idem auctor nonnulla ejusdem Pontificis elogia, nimirum modestum fuisse, sobriiim, cibisque comnuinibus polius quam exquisilis uli solilum sludio in sumplibus sui causa faciendis parcum,
;

XXII

et

lempore meo)

cum

prredicti

generalis ministri fratris Geraldi de Aquitania qui

fuit

rum

auctor et principalis glossator trium glossaextortarum, prtedictam regulam destruenet

addiclissimum, adeo ut nocte illius causa consurgeret; in audiendis causis expediendisque promptiim,

tium, in una chartula pependerunt,

generalis

eam

dictiis

cum quibusdam
prapdiclo Joanni

de praedictis ministris

doclrina insigiiem,

acutum ingenio, ac

spi-

domino

papae praesentavit, assi-

rilus ingentes in exiguo corpore ad

magna

quffique
exti-

stentibus multis cardinalibus. Doininus

autem papa

agitanda gessisse, proniorem tamen ad iras tisse, sacris operatum siiigulis pai-ne dicbus.
41.

prsdictus Dei vicarius lumine

sancti

claritatis Spiritus

infusus, justus index veritatis, zelatorum

Quod porro nonnulli recenliores Minorita; Joannem veluti Franciscano Ordini adversatum traducunt, culpanda sane eorum videtur sententia,

suorum

praedecessorum regulam

declarantium

sequens vestigia, nolens impinguari, Psal. xxii in suo capite, quod est caput Ecclesiae corporis myslici, XXIII q. III.

cum

meritus

sit,

optime de universa sacra illa familia cujus verba ad Francorum reginam

;

repctenda visa sunt

Si

fratres, inquit^. vellent

agnoscere quanto periculo dictus Ordo sulijacebat tempore, quo assumpti ad statum hujusmodi fui-

Pro memhris, et q. v. de l.igitribiis FxcledcB XXII di. c. ii. Militantis, oleo dictorum ministrornm, vere coram Deo et ejus Ecelesia peccatorum, dixit generali pracdicto fratri Geraldo qui
quas supra proxiuie posui, sceleratissimas anathemate perpetuo feriendas conet a fecerat , credens placere ipsi papa; Joanni (suspicacem in quo capelhim rubeum exsprctabat
tres pia?dictas glossas,
,

mus, credimus quod nequaquam

eflicacius,

in

dubium

re-

vocarent, quod exquoccepitipsorum Ordo, nullus

quam
qua

nos pro

eorum

stalu pacifico la
.

boravit

nec adliuc recusamus laborem

Hajc

haec sngillatorem agit auctor), in illorum praesen-

Joannes,

vera comperiet, qui revoiverit Mi-

norilarum Annales. Extricipiti sane Pseudominoritarum lactione eaquacse arroganter spiritualem

appellilabat, defendendee pauperlatis Evangelicas

specie aperta latiocinia exercebat,

ria vi

dum

monasteDiplo-

invadebafac veros Minoritas

conficlove
'

pellebat. Alia

secta ex subreptilio

Caelestini

mate Minoritas

soliicitabat, ut

excusso prajposito-

ministrorum Generalis, intellectus iste, quem duobus pra^dictis capitulis regulae das, extortus est, et contra regulam est, et non credimus, quod de niille fratribus, unus de Ordine tecum in intelleclu hujusmodi concordaret. Cardinales autem, domino papae assistentes, glossas praedictas prajdicti Geraldi contra regulam dicentes, et ipsuin concorditer deridebant, cognoscentes de qua ratia
:

in

rum jugo

ad se deficeret, ac nisi Joannis papa?

studio fuisset repressa, Ordinein dissolvisset. In

tertia vero, quae

duce Michaele Caesenate

eniersit,

et i q. i. Fertur Quibiisdam. Dixit mihituncquidam cardinalis Vere hodie nobisciim, cum essemus cum papa,

dice pestifera fuerant fabrieata?,

c.

debellanda,
tificali

Adde

laude eumdem Joannem Ponperfunctum patet ex antea dicfis. ipsum sapius professum se nil contra

magna

fuit S.

officio

Minorum Ordinem

constituere

sed adversus se-

ctarios in eo exortos. Et

quidem veros Minoritas amplissimis prosecutum beneficiis, atque in obeundis legationibus ad gentes propagando Evangelio,

Franciscus; quasi diceret ad defendendam regulam suam. Postquam praedictus generalis minister et alii ministri, contra sacram regulam conjurantes, sui pessimi conatus nonhabuerunt effectum,composuerunt nialiliae nialitiain adjungentes, quod postquam declarationes non polerant facere revo-

opera constat
stratur.

administrandisque Ecclesiis usurn eorum idque a Wadingo fuse demon;

42. Quinetiam Franciscanam disciplinam extremo Pontificatu adversus praeposituui Minorita-

nec suas glossas authenticare, de declaratione domini Clemeutis, Exivi de paradiso, certos articulos procurarent auferri, sed in hoc succubuere etiam coram Christi vicario et ejus reverendissimis dominis cardinalibus, manu Altissimi eosB.Francari,
cisci meritis ivpellente .

runi Geraldum et alios qui ad explanandam for-

mulam

pracceptorum sancti Francisci temere se

ingesseranl,

Joannem

asseruisse, illibatamque in

spectanlibusad pauperlatemesse voluisse, teslatur

43. Ex his itaque perspicuum est, non fuisse Joannem paupertalis Franciscaiiae hostem quam adversus Geraldum ac nonnullos alios Minoritas

Alvarus Peiagius his verbis

quit, sigilla

Qualuordecim, in" miuistrorum paitiin voiunlariorum,

:

defenderit: pseudoiiiinoritasautem de Evangelica

paupertate deliracomminiscenles, verosque hostes

etcorruptores sacri

instituti

Franciscani inseclatus
*,

.lo.

Vill.

1,

XI. c. 20.
I.

tanlum
2

est,

qui, ut ait ejus temporis doctor

3 '

Marc. Olyss.
Alv.
l'cl.

vii. c. 31.

1.

Tom.
Id.
ii.

VI. p.
1.

'S.

Ep. secr. pag. 201.

1.

v.

c. 27. et

vii. c.

U.
'

de planct. Ecel.

c.

67.

iMs. bibl.

Vat. sign.

num. 4809. pag.

18.

joANNrs xxrr annus 19.

CHRISTI 1334.
:

19

Constitutionibus

cum summa

deliberatione et

maturitate digestis, et de
con.Mlio

dominorum cardinalium
;

locis servetur ordo, vigilet disciplina si super prava opera et dogmata censura Ecclesiastica

giosis

promulgatis,

detraliere nitebantur

et

vigeat,

si

floreant vinea; bonestate et sanctiinonia

si

veritatem,

quam
.

continent,

per falsas insanias

sacerdotum,
stolica

flores fructus parturiat obedienlia

;

obfuscare
in

Pium autem

fiiisse

Joannisconsilium

edendis in conlroversia de paupertate Constitu Ut tionibus, probat idem auclor hisce verbis
:

qui

sic

desi[>uerant,

resipiscant,

sic

aversi

ad

communiter vestra Apoqua dignum est, sollicitudine observenUir, ne quid in agro Domini aut neglectu incultum, aut fraude subreptum
si

fidelium populorum

mandala

institula ea,

unius matris gremium revertantur,

ad rectitiidinem ordinentur,
tatis

sic

perversi

inveniatur. Et Nicolaus papa clero Constantinopolitano sic scribit

:

sic

subversi ad veriinfecti

Si

decreta

Piomanorum

Ponti-

semitam revocentur; sicque corrupti,

et

et

morbidi auctoritatem

facultatem

perdant

simplices subvertendi, et
gioriari valeant (t) .

netam

pestifera doctrina

ficum non habetis, de neglectu atque incuria estis redarguendi si habetis, et non observetis, de crimine estis corripiendi, ut babetur in decretis,
:

XXVI. q.

I.

c.

Violatores, dicitur sic

Violatores

44.

Quod vero queruntur;

illatam a Joanne

sdcro ordini in revocanda iMartini IV concessione

voluntarie graviter a sanctis Palribus judicantur, et a Spiritu Sancto, cujus instinctu et

canonum

de procuratoribus litesPontificio

nomine adMinoipsis irro-

ritarum gratiam disceplaturis; nuilam

gatam injariam
et

ostendit,

quia, inquit, praeiatis

dono dictati sunt, damnantur, quoniam blasphemare Spiritum sanctum non incongrue videntur, qui contra eosdem canones aliquid aut partiare
agunt, aut loqui praesumunt, aut facere volentibus sponte consentiunt .
45. Postremo attexam hic

Ecclesiarum rectoribus fuerunt molesti niniium

.

atque graves
ofQcii ad
et

Adductum autem

fuisse religione

submovendos abusus, qui oboriebantur,

,

ejusdem doctoris
'
:

coercendos blasphemos pseudominoritas ab eodem Joannis Constilutionum defensore, ita de-

elogiumquo Joannemexornat, aliudens ad nomen

Joannis, quodgratiam significat
Teste, inquit,

monstratur
Pontifex

Dominus enim summus noster summopere habet intendere, non solum,

'

ut

sacros

condat canoncs
et

Ecclesia salubrilergubernetur,

quibus universalis imo ut ab omnibus

:

audeo dicere, ipsum copiosissiniis gratiis venuslatum, el quantum ad intellectus illustrationem, et qiiantum ad alTeclus inflammationem. Quanlum ad intellectus illustrationem,
conscientia,

observentur,

orabiaspbemantiuiii obstruantur
:

quod

patet et propter ingenii vivacitatem, et pro-

unde Bernardus lib. in, cap. i, dicit sic Generaliler super universum EcclesicE statum intendat
cousideratio tua,
tibus, sacerdotes
si

pter eloquiisuavitatem, et propter

memoria} tena-

citatem,

plebs clericis, clerici sacerdoea,

Domino
;

qua oportet, humimonasteriis et reli19.

profunditatem, et propter prudentiae multiplicitatem, ut merito sit ille Joannes Aquilaj comparatus, qui cateris allius
et

propter

scienliai

litate subjecli sint

scilicet in

divjnltatis patefecit
11=. bibl. Vat. siga.

arcanum

Et infra

Quan-

>

Ms. bibl. Vat. siga.

num. 1869. pag.

'

num. 4869. pag. 19.

(I) Obiit

Uammas

abiret, uioderati uibil sustinens. .Moderaliorem utique Puntiticem optassent

hoc anno Joannes papa, magnis dum viveret turbis jactatus agitatusque. Eo virum perpulit ingenium fervidum et, cum in tempora illa perieulosa, quibus sfficuljris et Ecclesiastica

quam censuris res Eeelesiasticas tulari necesse erat. Ex quo faclum ut ciHn respuens consilia Ponliliciuin jus nimis urgendum aggredilur, armis Cffidibusque omnia replerit; ex qua ejus constantid quaulum Ecclesix acceiebat coinmodi, lantum ex illa auimi vebeuientia experla est incommodi. QuiB vero indoles in rebus gerendis eadem el in opioionibus dogmatiiis iilum iin|iegit ad ardua, ut ex iis cijnstat, qu.e lo coatroversia de Chrisli et Apostolorum pauperie,acde'visione
pottstas commitli iuter se solebat, et Ponlilices arinis polius
Poulife.\L iiioderala

beaia seusitet docuit. De pauperie Christi et Apostolorum satis superque dictum a nobis est. Ad visionem Dei quod attinel, ab ea senquam aliquandiu propugnasse visus est, moiiturus recessit. Hanc ejus paiinodiam minus siuceram ejus setalis viros quoslam doctos suspicjlos fiiisse alliruiat coutinuatur Nautiii ad liunc aunum. Suspicionem vero banc suam inde ductam a viris illis conjicio, qubd teste
[lei

leulia

Beneiliclo

Ml
a

sanctorum

ejus successore, in eo quod scripsit de eo dogmate libello, vulgato ab anaalista aono sequeuti num. 9 deUnient. A^uimas peccalis purgalas ante geaeraleiu resurreclionem, et judicium Dei essenliam facialiter vident, seeuudum quod eorum slatus

poslrema verba ambiguitalis Donmhil conlinent, cum et sententiaj a Catbolica plaue opposila: a;que congruere possent. Semel enimadmisiO hnimarum slalum anle corporum resurrectionem claram Uei inluitum pati nequaquam posse, sed tautummodo per unibram qiiamdam eUcnigmata ; binc rectissime aflirmari ab ejus assertonbus potuisset, Dei faciem intueri nuuc animas juxla ac praisens
palitur . yua;

euruiu slaius permitlit.

Veram

aliter sensisse

Joanuem de

intuilu

Dei claro et perspieuo ex eo deduco,

pariler

quod

coajvis

omuibus scriploribus

leslibus priorem seuteatiam suani reipsa relractavcril; atque

Joauaes delinitionem hanc ut oppositam prisiina; opioioni suje emi>erit. Ideo vero verba illa poslrema adjicienda censuit, quia Catholicorum Tbeologorum quorumdam opinio ferebat, sauctorum auimas nubc qiiiJem Dei vullum iutjeri ; banc tamen visiunem pust judicium magnum acceplurara esse augmeatum, quas verba sunt Beoedicli XII in libello superius iadicato. Nolens Juannes senteutia; huic CaUiulicorum Iheologoruji quidquam detrjhi, verborum illorum
ipse

adjectione

et

du^u;.! Catliolicum in tuto posuit, el

Hine Benedictus XII admittere se illam in eodeui libello ;ii..m;.' prolitetur : Probabilior mihi etiam videtur. Cielerum Joanaem prffiter scripta nonnullaqiiorum Catalogum habes apud Ludovicum Jacobo in Bibliotheca fontihcia, edidisse pariler feruir Prosam : Stabat mater dolorosa elc. quam licet Ludovicus Jacob in Biblioth. a S Poolif. lunocenlio 111 tribuil; veteres tamen alii scriplores aliis auctoribus viudicaut. S. Antoninus III part. lil. 2i>, C.
reliquit.

tbeologorum coutroversiam iutactam

3,

32

Gre-orio

Aatuuiao Gregorius Stella in Annahbus Genuensibus ad an. jicccic scribit quando suuimus Pontifex eral . Siiccessor illi dalus est Furnerius, noinine Benedicti .\11 notus. De cujus exordiis satis plura in Annalibus narrata. Unum snperest in Quauquam enim anoo isto die xx Decembris electus fueril, cum lamen curona;, Pouliacium qiio diligentiam annalisl desideres. insi-ne uuuuisi sequenli aono die VI idus Januarii susreperit, epocham Pontificis hujus ab hoc auno male in Annalibus ducitur; reipsa euim a^^die sustcpUe coronscannos suos Benedietus suppulavit, ut ex litleris ejus reeilali.s in Annalibus aJ an. sicccXL 53 discimus. Uata; sunt euim die VI kal. Januarii armo vi, ducla profecto epocha a die vi Januarii anni sequentis Mcccxxxv, alioqui illa; anuo eodem enim annus

uidam

Ponlilici (cui vero,

uon

deliaii; assijuat.

Sed

a:qualis S.

"

Oiios (rbylhmos) edidisse ferlur Joaniies Vigesimus-Sccundus,

luDC vii ageretar,

si

anni

illi

ab electiooe cocpissent.

Mainsi

20

BENEDICTl XII ANNUS

;

1.

CHRISTI 1334.
sui Pontificatus.ConsentitPtolemaeus

tum
et

numquid est ad affectus iiiflammationein fervorem graliae plenus gratiis.inquoconspicimus

dilectionis,

mus annus

Lucensis, qui plura de ejus Pontificatus auspiciis

decorem
,

[ilacidffi

conversationis,

nitorem munditicT medelae et correptionis

:

et incorruptionis, dulcorem

conjungit his verbis ' 8 Anno Dominicae Incarnationis Mcccxxxiv,

:

vigorem constantire
el

et

roborationis, decorem famEe

bonce opinionis?

idus Decembris, cardinales omnes includuutur numero 24 per comitem Novalium in palatio Avinionensi, in

Et infra Superintendit toti Ecclesiae in hfereticorum extirpatione, in tyrannorum rebellium mulctatione, in jurium et libertatum Ecclesia; defensione, in fidei dilatatione, in bellorum sedatione, in pacis seminatione,

quo papa Joannes autem Thomae Apostoli XII Domini mcccxxxiv, cardinales
elegerunt in

decessit. In vigilia
kal.

Januarii,

anno

praedicti

numero 24

inbonorum

et littera-

torum promotione,

in beneficiorum Ecclesiasticoet
:

ex se, videlicet domipresbyterum card. tit. S. Priscae, natum de provincia Tolosana monachum Ordinis

papam unum

num Jacobum
Cisterciensis,

rum digna

retributione, in simoniae, pompffi

magistrum

theologiae, et vocatus est

rapinse et aliorum vitiorum a curia relegatione in dubiorum declaratione, in flliorum nutritione,

Benedictus XII. Qui in primo consistorio suo, quod

habuit, sciiicet XII kal. Januarii, inandavit Ecclesias reparari

(nempe Avenionensis), in istius universitatis speciali affectione, in multorum ejusdem univer,

sitatis

ad

cardinalatum

archiepiscopatus

et

episcopatus sublimatione . Haec de Joanne suffecerint.

-46.

Benedicti

XII novi

Pontificis pairia, pri-

Exmordia et ad prcesiiles litterce Encijclicce. tremo anno jicccxxxiv, Indiciione secunda, iuclnsi

Romanas S. Pelri, item Ecclesiam Lateranensem, et alias Ecclesias et palatia ibidein desolata et ad fabricam dotavit quinquaginta millia florenorum. Item ad subveniendum necessitatibus suorum fratrum collegio cardinaliumdonavit centum millia florenorum. Dixit etiamquod vellet paceni reformare in tota Ecclesia. In die autem
Nativitatis Doniini nostri Jesu

Christi in publica

ab oratoribus Roberti regis Neapolitani ejusdein-

missa,

quam

celebravit

dominus Petrus episcopus

que Avinionis

et Provinci.x principis in conclavi

Prccneslinus, fecit gratiam omnibus, qui interfuerunt, septem annos et septem quadragenas de injunctis poenitentiis
:

cardinales, concordibus snffragiis

Jacobum Novel-

lum, appellatum quoque Furnerium, S. R. E. tit. S. Prisca? presbyterum cardinalem a rerum auli-

diebus autem sanctorum Steet tres

phani

et

Joannis tres annos

quadragenas.
XII

carum

Iractatione alienum, utaiunt, sed religione

Anno autem Domini mcccxxxv,

Benedictiis

praestantein,et tlieologica scientia florentissinnim,

vigesima Decembris die Pontificem renuntiarunl -, ut consentiunl ejus temporis auctores^, cujus pri-

descendit de palatio, in quo electus fuit, et ivit associatus cum cardinalibus, ut moris est, ad lo-

emensos honorum gradus, describit ipsius Vita; auclor apud Bosquetum, quos subje Benectis verl)is Ms. Vaticanum perslringit ' dictus XII (ita nempe vulgo dictus fuit, quamvis
mitias, atque
:

cum fratrum Prfedicatorum VII idus Januarii et VI idus Januarii in crastinum ibideni coronatus
:

est per

dominum Neapolionem cardinalem

diaco-

num. Et V

idus Januarii reascenditsuum palatium

oblatas piimo die post coronatio:

et petitiones sibi

nomine Uudecimus sil), natione Tolosanus de Saverduno Appamiarum dicecesis prius vocatus
eo

nem

recipere recusavit

voluit

enim

scire condi-

Jacobus, abbas Fontisfrigidi Ordinis Cisterciensis,

magister in theologia, deinde episcopus Appamiarum, post episcopus Mirapiscensis, demum per

dominum Joannem XXII

tit.

praidictum creatus
:

fuit

S. Prisca>

presbyter cardinalis
iv die

deinde, inortuo

lionem personae supjilicantis, et summam reddituum, et si impetrans ante fuerit betieficiatus . 47. Redimitus igitur Pontificia tiara Benedictus, Encyclicis proximo anno litteris datis, praesules de sua electione fecit certiores ^ alque ad conjungendas in pascendo grege Dominico ac re
,

domino Joanne,

Decembris, anno Domini Mcccxxxiv, iste in papatu eligitur anno eodem, mensis eju?deni die xx. Fuisse inQmae conditionis in sseculo, sed

Christiaiia

provehenda curas

excitavit

Beiiedictus episcopus, servus

servorum Dei,

moribus et scientia clarum, Antoninus^: accepisseautem Pontiflcinm insigne solemni ritu VI idus Januarii proximi
refert S.

venerabilibus Iratribus archiepiscopoRhemensi et episcopiSj ac dilectis filiis abbatibus, prioribus,

praepositis, decanis, archidiaconis et aliis Eccle-

siarum

praelatis,

exemptis

et

non exemptis, per

salutem
et

ineuntis anni, docet

inquit, electus iste

anonymus scriptor ^ Fuit, dominus Benedictus papa XII,

:

Rliemensem provinciam

constitutis,

Apostolicam benedictionem,
Altitudo
cffilestis

anno Incarnatiouis Douiini mcccxxxiv, xx

cembris, et coronatus et benedictus
incarnationis viii die Jauuarii,

die De-

consilii

supra cuncta terebus, et

;

eodem anno
i>ri-

nens in excelsis imperium,

sic

sic dat esse

qua

die incipit

dispensatineffabili providentia

munera gratiarum

Ben. tom.

ii.

Ep. secr. pag. 106.

Nic.

Min. Ms. bibl. Vat,

3 ^vitX. Vit. num. 4008. paj. 187. etaliudsign. nura. i040. Bened. apud Bosq. Jo. Vill. 1, xi. c. 21. Plol. Luc. Hist. Eccl. Ms. ' Ms. bibl. Vat. sign. num. 2763. in 1. xsiv.c. 43 ct alii. Be-

sign.

creaturarum conditiones et status ordinat, ac prout vult, variat et disponit, quod sensus huinanus ejus secreta consilia perscrutari nou valens, in

ned. \11.
sign.

Ant.

iii.

tit.

xxi.

c^

7. in priue.

Ms.

bibl. Vat.

'

Ptol.
1.

Luc

iu

llist.

Eccl.

I.

xxiv.

c.

43.

An.

1, p.

1. Ep.

num. 3989,

cur,

BENEDICTI XII ANNUS

1.

CHRISTI 1334.
;

21

horum

consideratione potius liebetatur,

cum
:

siiit

investigabiles viae Doniini, et sapientiae su;e nia-

tia

gniludinem humani non

cajiiunt intelleclus

facit

enim fortem ex
tribuit, et ponit

debili,

balbulientibus eloquium

sed ita sua omnipotenDominico vigilantias nostrae commisso, potius proficere, quod de talento nobis credito dignain valeamus in extremo judicio rednostra debilitatc deficere
nobis,
et

gregi

noniiunciuam humilesin siibiimi,

dcre rationem.
48.

plenam et perfectam habens ad singula, tanciuam palmo concludens omnia, potestatem. Sane felicis
recordationis Joanne papa XXil praedecessore nostro nuper, sicut
tracto,
et

Cum autem

nos ad tanti

molem

ponde-

ris levius et

salubrius perferendam, ac i)raefalam

hac luce subad caelestem patriam ab hujus nmndi

Domino

piacuit, ab

Ecclesiam, quae procellosis turbinibus agitari assolet, piis et devotis expediat orationum suffragiis
adjuvari universitatem vestram rogamus et obsecramus in Domino Jesu Chrislo, quatenus apud ipsum sponsum ejusdem Ecclesiae suppliciter in
;

miseria,

sicut

corpore

cum

credimus, evocato ejusque exequiarum solemnitate debita tupie

;

mulato, venerabiles fratres nostri episcopi, presbyteri et diaconi S. R. E. cardinales, de

quorum

humilitate spiritus devolis precibus insislatis, ut tempestuosa procellarum molestia quiescente, Ec-

numero tunc eramus

consilii,

pro futuri substitutione

pastoris convenientes iu

unum

sub deiiberatione

quam

tanti negotii qualitas exigebat, ha-

ipsasub facilis aura) serenitate iuitetur, luxque pacis sibi copiose resplendeat, errorum et dissensionum tenebris de medio fldelium profuclesia
gatis,

bito sui^er electionis luturi

ctatu, licet consentire potuissent in

paps celebratione traaliosmajorum

ac gressus nostros,

dum

in prffisentis valle
di-

miseriffi

peregrinamur a Domino, per suorum

plurium virtutum titulis insiguitos; tandem ad personam nostram dirigentes unanimiter vota sua nos ad summi PontiQcatus apicem divinae dignationis
claritate consiticuos, et
, ,

meritorum

rigat semitas

mandatorum;

nostraeque debilitatis

humeris

fortitudinis robur adjiciens, misericordi nobis pietate concedat praefatam Ecclesiam, ad sui

nominis laudem

et

gloriam

utiliter

gubernare, ut
fig-

clementia, evocarunt.

Nos

igitur

nostrarum insufficientiam

vi-

cum domus nostrae hujus habitationis terrae mentum ejus imperio, per quem in praesenti
,

se-

rium,

et administratioiiis

tam ardua^ sarcinam,

tanlique oneris gravitatem, intenta consideratione

culo juxta originarift conditionis cursuin solitum ingressum habuimus , dissolvetur in illa caelesti

pensantes intra nostra

praDcordia, quidintertot

Jerusalem, ad cujus aedincationem ceu qui-

diversas et varias saDcuIi fliicluationes et pugnas

agendum, quidve tenendum, quidve pensandum exliteril, animo duximus trepido revolvendum.

dam expoliti lapides electoruni curiae deferuntur, gloriosam non manu factam, sed aeternara dignetur concedere mansionem, etc. Dat. Avin. V idus
Januarii
,

Demum

vero spiritus virtute resumpla, in

ilio,

anno

i.

Transmisit easdem litteras

sententiis
,

',

qui assurgit in occursum timentium et implorantium humiliter nomen suum, quique clen.eiiter
in semitis suis gressus hominis perfii.it, inter

immutatis
Galliae
,

extremis

ad

Pliilippum
Siciliae,

Eduardum

Angliae

Robertum

hu-

strae tixiuuis,

jusmodi cogitalionum fremitus anchoram spei noad ferendum sub ejus fiduciajugum

Alfonsum Castellae, Philippum Navarrai, Alfonsum Aragonum, AlphonsumLusitaniae, Carolum Ungarit-e, Robertum Sueciae, Casimirum Polonia), Joanreges,

servitulis Apostolicae imbccilles

submiltentes.

humeros humiliter Ac subsequenter benedictioiiis et

et

coronationis solemnia,

caetera

recepimus

se-

Hugonem Cypri, Leonem Arinenice reginas ac praecipuos dignitate princi pes, duces, comites, Urbis senatores, religiosorum
Boemia;,

nem

tum ad

cundum niorem ejusdem Romanae Ecclesiae in personis Romanorum Ponlificum praedecessorum

nostrorum hacleuus observatum
miliato spiritu
;

Ordinum magistros
gereret,

quos eliam ad fundendas

dignitate

pro ipso preces, ut pro

Pontificatum
collo-

anxiato et hu-

tum ad operam
,

pro augendo cullu divini

nos

Domino supplicando, ut ipse, qui jugum hujusmodi subire coiicessit, sic ad

suae virtufulciat,

Numinis ac re Christiana ampliflcanda candam soUicilavit.

'

ipsum porlandum debilitatem noslram

tis

robore

sicque illud faciat sua benigni-

Aii. 1, p.

1. E[). cur.

1.

late

portabile,

quod sub eo non contingat nos ex

'10

BENEDICTl

XII

ANNUS

2.

CHRISTI 1335.

BENEDICTI XII ANNUS

2.

CHRISTI

1335.

1.

Benedicti in

Ludovico Bavarn

reconciliando clemens opera.

Redimitus uti dictum est, Ponlificia tiara Benedictus ineunte anno a partu Virginis millesimo trecentesimo trigesimo quinlo, Indiclione tertia, Siciliaj et Sardinise

Ecclesice

aliorum multorum propter facta ipsius extra gregeni praedictum errantes salvari procuret animas,
excita, etc.

Dat. Avin. VII id. Aprilis,anno

b.

regum
:

fiduciarios

se

Aposlolicae

Sedis

eunidem paternum in Ludovicum amorem ad illum in viam salutis revocandum aliae litterae adAlbertum', qui missis oraioribus officia sua
Spirant
Pontifici addixerat.

solemni ritu profltentium honores et sacramenta sacram expeditionem in Babylonias et recepit

Turcas promovere, firre opem adductai in discrimen Armenia?, exoiientia inter Anglos et Gallos reslituere Italice Apostolicam bella exlinguere pacenique publicam Fridericuni regem Sedem Trinacria?, ac Ludovicum Bavarum ad Ecclesiae
,
,

Benedicfus

etc.

dilecto

filio

nobili viro

Alberto duci Austriae.

Cum

nos, qui licet insufficientibus meritis

vices illius in terris gerimus, qui salvos fieri

,

omnes

quaerit

et

neminem

vult

perire,

pericula

vereamur quamplurium animarum, gratum noacceptum, si Ludovicus de Bavaria vias suas seu devia potius recognoscendo, ac quibus et quanlis periculis tam sua quam multorum aliorum animaj pro factis suis
stris atfectibus existeret et

sinum revocare Apostolico

clementia allectum
cuit; de
Iste
iri,

zelo contendit, ratus

qui severitate exacerbatus

fuerat, indulgentissimi patris in

eum

studiaexpli-

quo hsc

in Ms, Vaticano

traduntur

'

sententias latas per

decessorem suum Bavariae, qui se gessit pro imperatore,

aggravavit, sed
ei

dominuni Joannem praecontra Ludovicum ducem

expositae

sunt hactenus, et exponuntur quotidie,

dihgenli meditatione pensando, suae saluti animae

consultius provideret, ad sanctae matris Ecclesiaj

nunquam
monens
et

legatos suos misit,

devotionem
alicui,
viis

et et

unilatem, extra

quam

salus
:

non

est

hortans, ut ad Ecclesiae rediret unitatem . At nil

juvit
lenitas
;

unde
fuit

severitas

judiciorum

Clemente VI postea
gesta sit,

distringenda. Ut vero res

nos ipsum, si sic, ut pra^fertur, redire curaret, ut sua et aliarum innumerabilium personarum animae
debitis

modis

redeundo

nam

narrare aggrediamur. Agitatum jam

ante fuerat a Joanne papa de Ludovico in graliam cum Ecclesia revocando, atque ad optatum finem

mortis reciperemus,
nostro
et

de faucibus eriperentur aeternae damnationis et prout cum Deo et honore

Ecclesia^
tu,

posset
fili,

fieri

favorabiliter

et

perducta res

esset,

nisi

Bavarus a suscepto abdiresiliisset. Igitur

benigne. Quare

eumdem Ludovicum,
salvari

ut

candi correpti imperii consilio

suani et aliorum

multorum

procuret ani-

Benedictus Ludovici foederatos Austriae duces ad

mas,

niultis,

ut prffitertur, exposilas periculis, et

navandam proeoad officium et gremiumEcclesiae rediicendo operam impuiit: Placeret, (ita ad Rupertum Austriae ducem scribit) -, nobis admodum, si Ludovicus deBavaria se per viametmodos
debitos reduci ad ovile, cujus est pastor aelernus

Dominus noster Jesus Christus, disponeret se reincorporari unitati sanctce matris Ecclesiai, extra

quam non
ipsum,
si

est salus alicui procuranda nam nos hoc faceret, ut prffiferlur, libenter sicut cum Deo et honore fieri posset Ecclesiae, paternis reciperemus amplexibus, et tractaremus benigne.
:

Deum perenuis mercedis acquiras pra;mium, ad praemissa viis et modis opportunis et debitis inducere non omiltas. Dal. Avin. kal. Aprilis, annoiB.Incitatus pariter Otho Austriacusut ad pium opus hujusmodi incumberet. 2. Nec litteris modo inipulisseGermanos principes Benedictum, ut Ludovicuni omnesque alios schismatis laqueis irretitos ad Ecclesiam pellicerent verum nuiitios ad eumblandissimismonitis excilandum legasse in Gernianiam, vitae illius
exinde tibiapud
;

gesta
a

'

ex autiquis manuscriptis collecta, testantur

Quare,

fili,

ad id

eunidem Ludovicum, ut suam

Ben. XII.

et

Hic papa, inquiunt, in sui Pontificatus principio

'

Ms. hibl. Val. sigu. iium. 37US.

iii

Toin,

1.

Eii.

Toiu

1.

l-:p.

sciT.

cv.wi.

'

Ihid. Ep. r.icxvii.

Ueu. Xll.

secr. cxLi.

gesla edila a Bosq. et bibl. Vat. sigu. nuui. 3765. iu Ben.

XU.

BENEDICTI
misit nuntios suos ad

XII

ANNUS

2.

CHRISTI 1335.

23

Ludovicum ducem Bavariae

;

rebellem et inobedienlem Romanoe Ecclesicc, occu-

patoremque

iniperii

qui

i|)sum

monerent

et

exiiortarentur sui parle, ab incoeplis et attentalis

nora redirent, sine mura Ludovicum concllialum iri, ad exlingueiida mala, ijuae veteres inimicitia; in Ecclesiam invexissenl interea si i[)se promissiim ad Sedem Apostolicam accessum extraheret,
:

desistendo, ad dictae Ecclesioe obedientiam

liter
tali

humi-

quanti res sua referret

Apostolica Urbi

litteris

proderet

docuit-

redire vuilet

credens et sperans erga

enm

que poposcisse Romanorum oratores, ut Sedes

restitueretur,

modo

plus proficere,

quam

si

coiilinuaret pro-

eorumque
:

preces

cessus contra ipsum inchoatos per diclum Joan-

admissas. Meiniiiit de ea

Romanorum

legatione

nem papam XXI!

Iradit
et
'

pra;decessorem

suum

Albertus
scriptor,

Ptoiemaeus

'

Lucensis his verbis

Insuper legali

vero Argenlineiisis,
cardinales

eorum temporum
illius

Romanorum

petebant instaiiter, ut iretadUrbem:

;

Ludovicum certiorcm factum, Ponlificem

restitucndi
in graliam

cum

quibus respondit, se iturum sed diem cerlum super hoc eis non assignavit . Objectae nova; mo-

Ecclesia deslderio teneri,

misisse

mox

oratores ac lilteras

rarum

causae consnlto in ea re Philippo

Francorum
illa-

ad Benedictum et cardinaiium
;

collegium irans-

rege, qui variis offlciorum illecebris curiam

eosque edoctos a Pontifice qua forma,

lciiibus

queatam transAlpestenebat;ad quemdataesubjectae litterae

:

quibusque

in

gratiam Ecclesiae admitti

Ludovicum

flagitaturi essent.

Charissimo in Christo

fllio

Philippo regi

Cum

vere

ha?c

accepisset Albertus Anstriae

,

Franciae iilustri.
a

dux, de quopaulo ante memoravi

Benedicto, se ex agilata Liuiovici

significavit

Benigne receptis serenitatis

regiae litleris de

reconcilialione

missis ad praesentiam noslrain pro parte

Romani

summo
fex
'

gaudio dL'lib';tum, suanique operani ad

oblulit. Cui respondit Ponti-

populi, et Ludovici de Bavaria nuntiis facienlibus

iiiter caetera

rem promovendam

mentionem,

eliis,

quaecontinebantur
flli

lucrandarnm Christo animarum zelo, adducenda^que in Germaiiiam tot laniatam bellis pn-

in

eis,

plenius intellectis,

ecce,

charissime,

blicae pacis
et Ecclesiae

permolum
honor

spe,

quantum diviniNuminis

quod licet magnam partem eorum, qute circa nuntiorum praediclorum acta sunt, non ignoret
regia prudentia,

paliatur, facilem se ad id ostensignificavit

cum

in praedictis

litteris expri-

datam formulam conceptam verbis, ex qua Ludovici oratores veniam essent deprecaturi, diemque ad id natalitiis Virginis sacrain constitutam. Meminit de his
:

surum
suis

pra^terea

mantur
Nuntiis

ea

tamen succincte
regali
excellenlia;

recitationis

serie

reseramus

per

praesentes.
et

namque Romani

populi

coram nobis

fratribus nostris in consistorio pridem propouentibus el allegantibiis plures causasefflcaces, quare

Ptolemffius Lucensis his verbis ' -o mcccxxxv, IV kal. Maii, venit Ludovicus comes de Oetingen. ad
:

debLTemus Urbem,
ejusdem
ubi

in

qua nostri Apostolatus Sedem

requiescunt corpora
nobis peten;

papam Benedictum cum

ratore gerebal, licet pur

tribiis clericis et

militibus

divina providentia statuit, et Basilicas sacras Urbis

,

in ambasciata domiiii Ludovici, qui se pro impe-

sanctorum
vellemus

dominumJoannem papam
autem
amlasciatores Mediolaneneis

visitare, ac instanter et suppliciter a

depositus et excomniunicaUis fuisset. Ipsis

in curia existentibus,

tibus, ut illuc

cum

curianostiansferre

tandem cum
iis

ei.sdem fralribus deliberatione super

piae

sium

et

aliarum civitatum

confcederatarum

prshabita diligenti, videntes quod tam

petilioni

ac

papac obedientiam faciunl, et absolutionem obti-

irretili,

nent a sententiis, quibus per Joannem fuerant promittentes se nunquam aiiquem pro
nisi prius per

non poteramus exauditionis aditum denegare, respondimus quod nostraj ac

honestae

pra^dictorum fratrumeratintentionis et voluntatis

imperatore recepturos,
appellatus b. Et infra
:

papam

esset

Item

III

non.

Julii reces-

quod petebant et ad declarandum voluntatem nostram super terinini

facere, divina praeeunte gratia,
:

serunt ambasciatores praedicti doinini Ludovici de Avenione, portanles quae papa petebat pro emenda

pra;fixione,in
(profecturi)
turi

quo illuc essemus cum eademcuria usque ad kalendasOctobris proxime fufili

suorum excessuum
3.

quibus adimpletis, sperabalegatio

duximus differenduin. Sane,

non

dileclissime,

tur ipsorum concordia,

quiacum
tur,

hiec facta sintin consislorio, ut prKfer-

Romanoriun

GallifE rex reditum in

tiere itaque

ad Pontificem cui Vrbem impcdit. Repe-

posset honeste diutius ultra dictas kalendas

nostradiflerri super

Germaniam Buvari

oratores, ac datas

responsio, nisi aliud,

ejusdem assignatione termini per quod deberet id fieri

si

a Christi vicario concordiae lcges attulere.

Quo

rationabile diceretur; et ideo,

dictas

forsan ultra prae-

tempore Benedictus Fiancortim regem certiorem fecil non modo honori et juribus Ecclesiae, verum
'

kalendas adventus ad

quem cum
ferri

has partes regius, gaudioso desiderio praestolamur, difinterini

iis

ipsius Philippi

ac Roberti

regum
si

rationibus pro-

coutingeret, scribat nobis

regalis

speclum

fuisse,

idoneis freti

Bavanci oratores niandalis ad expianda superiora faciaddidilque,

circumspectio, quae sibi houesta super

rerint, et eliain
a

occur-

opporluna.

Caelerum

cum

nuntii dicti

Ludovici

ad

Arpentinen.

in

Chron.

1.

Tom.
c.

i.

Ep. secr. pag.

Plol.

Lue

in Ubl. Eccl. .Ms.

xxiv.

43.

126.

nostrani destinati pra;sentiam, super

quibusdam

* Toni.

i.

Ep. sccr.
1

r.DLXXXI.

Ptol. Luc. in Mi.

Ilii-l.

Cccl.

1.

xxiv.

c. 43.

24
ijtia;

BEXEDICTI XII ANNUS

prolocuta fuerunt
si

2.

CHRISTl

1335.

cum

eis, talia

utique, per

qiiae,

ad

consulelur
Chrislo

effectum pLTveniaiit, juri et honuri ac luis et charissimi in Ecclesiae

,

amplissimis tietos mandatis ad aulam Apostolicani, Ptoleinaus Lncensis accurate describit bis
'

verbis

Eodem anno

in

fliii nostri Roherti regis indemnitatibus providebitur, niandatum sufflciens non haberent, promiserunt se facturos et cura-

Sicilije illustris

cunda
vicus,

die ejusdem, iterum misit

mense Septembris, sedominus Ludo-

qui se pro imperatore gessit, |)raedictum

turos.quod ea complereutur perLudovicum eumdem, seque cum sufflcienti niandato super iis in

proximo ad eamdem nostram prsesentiam reversuros.

Verum quia

si

venirent, ut promiserunt,
sufflcienti

prEBlibati nuntii,

mandalo

ad complen-

dum hujusmodi
verba

prolocuta suflulti, eos dintius per

cum

honestate noslra ducere nequiremus

suam intentionem regalis magnificentia, si suum personalem adventum prorogari contingeret, nobis rescribere super iis non omittat. Porro super conregiarum clausula, charitatis et amoris vinculum, quod vigere debet inler patremet filium, delectabiliter recensentibus, gratiarum serenitati regiae referimus uberes
tentis in posleriori litterarum

comitem de OEtingen et magistrum Ebrehardam de Thumenouvem, magistrum Marquardum de Randegge canonicum Augustensis Ecclesiae et magistrum Ulricum de Augusta notarium suum, et fratrem Henricum de Cyphinegen ad papam Benedictum pro concordia cum pleno mandato omnia faciendi, qua; papa petiit pro emenda et intraverunt ad papam die praedicta similiter AvinioneniB.Et infra Item IV kal. Octobris re, : :

versus est papa Benedictus associatus cardinalibus

ambasciatoribus prsdictis. Item VII idus Octoquod Benedictus super hoc habuit, propoj^iluni fuit per doniinum Maret

bris in publico consrstorio,

quardum de Randegge canonicnm Augustensis

Ecclesiae,
dictis

qui unus fuil de ambasciatoribus prae:

actiones

pro certo sciturus,

fili

dilectissime,

quod

domini Ludovici

et legatio talis fuit,

qua-

tenemus, ut eadem clausula denotabat, induliie te velut specialem EcclesiaB fllium ad nostrutn et ejusdem Ecclesiaehonorem conservandnm illaesum afflci et de nobis, quod tuum et regni tui honorem
;

liter petiit absolvi

a processibns faclis contra

eum

et

conimodum

sincere diligimus,volumuscertitu-

offerens se satisfacturum EcSuper hoc respondit, se deliberalurum cuni fratribussuis, qualiter hoc perduceret ad bonum finem licet grande esset, quod peteclesiae et papae.
;

per Joannem

papam

dinaliter te

tenere.

Datum apud Ponlemsorgiae

II

batur ab eo, quia in mullis excessit praedictus

Avinionensis

dioecesis

kal.

Augusti

anno

Ludovicus

sed per

Benedictum papam de abso:

primo
5.

lutione praedicti Ludovici nihil penitus fuit deter-

Discussa sunt praeclara

reslituenda
et

consilia de

illa duo Benedicti Romae Apostolica Sede,

minatum. Et

fuit

thema proponentis

Eripies

me

sequacibus Ecclesiae concilianvulgo praetermissae utriusqne rei adeo necessariae causa regis Francoruni artibus nam in primis Petrus S. Jlartini in monlidis,

deque Lndovico

adscriptaque

est

a contradictio7iibus populi, et constilues me in caput gentium . Eosdem oratores amplioribus fultos mandatis iterum a Ludovico decrelos, anno proximo videbimus. Vocat in invidiam retardaite
Ludovici Bavari reconciliationis Albertus Argentinensis

bus, Talayrandus S. Petri ad vincula, ac Petrus

Francorum

et

Siciliaj

reges

his

verbis

Clementis card. regio nomine atlulere varios fucos ad curiam in Galliis destinendam Ex
S.
:

Verum

pra;dictus rex Franciae et rex Siciliae seu

Apuliae,

omnes quasi
:

cardinales a proposito aver-

quibusB, inquitBenedictns, conclndi videbatur, debere curiam in his partibus perpetuo remanere
.

terant prteconcepto

venerant enim ad impedienregis Francife, et

dum

factum ad curiam duo archiepiscopi, duo

Cumque
ii

hfec in cardinalium

senatum ad-

episcopi et

duo comites ex parle

duci vellent
obstitit

cardinales
<t

Philippo addictissimi,

Benedictus,

quia, inquit, scandalosi pe-

totidem ex parte regis Roberti, proponentes erroneum esse tantum haeresiarcham praeponere do-

mateiiam torsitan suscitarent . Quod vero ad discussum de reconciliando in Ecclesiae grariculi

minus eorum
7.

Ecclesiae fidelissimis,

papamque

ca-

vere debere, ne faulor IiEereticorum diceretur.

tiam Ludovico tractatum attinet, potissimam illius fuisse cansamejusdem Ludovici inconstantiam visuri suinus suo loco in relardando autem ejus:

Non Robertum modo

et

Philippum, verum

dem

tractalu

Pliilippum

culjiffi

non experlem,
petit,

Casimirum Polonire, Joannem Boemiae reges, alque Henricum Bavarise ducera Ludovici reconciliationi obstilisse addit idem au-.
Caroluiii Ungariae,
ctor, et pollicitos

series hisloriae docet (1).

6.

armorum

potenliam ad detur-

Ludovicus per nuntios veniam

ctus idcirco fjravissimos adversarios.

uli

Rediisse

na-

bandum
* Ptol.

imperio Ludovicum,

elcreandumnovum
c.

pactum

cum

Pontifici fuerat Ludovici oralores

Luc. in

Hist. Eccl.

Ms.

1.

xxiv.

43.

Pagi, qm Brevianum Romanorum Pontifieura a (1) patruo suo P. Francisco Pad incoeptam continuavit, ab impacla in Philippum lTaQcoi;u.n regem accusalione eumdem principem vindical. Cur enim Pontif ca;ptnm"de refereada in Italiam Sode consilium dimiseri noQ Fhilippum leu-em, sed Bononienses iu cansa fuisse constat ex auetoritate scrii.toruui Vita; Benedicii XII apud BaU.zium in Vitis fontii Avenon. qm narrant a BoQOQiensibus, apud quos Sedem suam Pootifex trausfereQdaai statuerai, impetrari nou poluisse,ut arma, qua; '"= ^'='^'*''' subireut. Hinc Ponliiex a proposito redeundi recessit. Quanquam tamen ba;e vera ^l7';!ff"','T''?/""' ^f^T''^^^'sunt, nec lorle Pontifex mutandi cousilu aliam causam habuit : negari tamen haud potest Philippum nullum non movisse lapidem nt PontiBcem in Galha retmeret, quod probant ea qua; hie ab annalista afferuntnr. jIansi
,

Antomus

ll

BENEDICTI XII ANNUS

Caesarem se conjnncturos. Et quidem

2.

CHRISTI 1335.

25

Hngecus

discutienda de visione Dei,

quam

facialem vocant,

apud Chromerum Ungari;e, Polonia'

reges advcrsus
senlit
;

et BoherTiiae

quiestione cuin tbeoiogis et cardinalibus occu[)a[lostea vero 0[)eram oninem ac sludium in reduceudi ad Ecclesiain Ludovici causa defixurum. Inlerim si occurrant aliqua, qiiie i[isius ac regis

Ludovicum

fojdus percussisse con;

tum,

quoruiu im|ietus retiisi a Bavaro fuere at tot tantaque obstacula abrumpenda omnino eraut si Ludovicus in susce|ita pia uienle conslans perstilisset
litteris
:

cujus

rei

arcanae

seriem ex

Pontificiis

cum Ludovico conditionibus dignitati obesse videaiitur, vel eorum ratioSiciliae in illius tractatus

illustrabimus.

Ex

iis

enim constat Franco-

nibus ac securil.di miiuis

caveatur,

significet.
i

runi regem,
tores

cum

ad ipsuni affluxisset fama, ora-

Datum Avin. V

kalend.

Novembris, auno

Ludovici Bavari leges ab A[iostoIica Sede

esset,

Latebat

Phili[i|)um

Francorum regem quantam

:

datas accepisse, quibus in gratiam Ecclesioe admit-

malorum inolem

ex retardata Ludovici Bavari re-

tendus
sulto

expostulasse, Ponlificem se inconadjecisse, ut

eam rem aggressum, precesque

is

cuiu suae Robertique regis (tuerat

a Ludovico,

ut supra dictum est, capitis sententia damnatus)

rationes in Ludovici reconciiiationis causa implicitae esseut, in

quaui cum postea, mutata tem[)orum ratione, quamvis injustae a Ludovico leges [)ro|ionerentur, urgeret, repulsam passum visuri sumus. Interea Poutifex apud Luconciliatione in se traheret

dovicum
ipsius

se excusavit

si

piis

de reconciliatione
votis

gratiam non reciperet, nisi prius

cum

Ecclesia

maturanda
etc.

non

assenli-

illius restiluendi Ecclesise

:

gremio leges

cum

ipso

retur.

communicattE essent Germanicap enim dissensionis occasione nonnullas imperii urbes clienteloe
specioso

Benedictus,

magnifico viro Ludovico

diiigere veraciter et

de Bavaria ad proiuerendum in praesenti gratiam,

et in futuro

nomine Gallus occupabat. Assensit

petitis

gloriam,

Deum

Philippi Benedictus,

cum maxime

cardinales, qui

timere.
a

Gallici erant sanguinis,

ad regis gratiam omuia

Dudum

circa festum

Nativitatis B. Mariae

atque ad ipsuui conconliae leges, qucC Ludovico Bavaro agitalBe fuerant, transmisit; ea tamen rehgione obstrinxit, ut ipsas in vulgus non [)roferret. Ad propositas vero de rege non consulto querelas responsum dedit, ea quae ab Ecclesia Ludovico oblata fuerant adeo onerosa extilisse ut in dubium revocaretur, an a Bavaro admilterentur neque ob id eas leges ipsi expUcandas se exislimasse, suffLCisseque, ut ejus ac
agerent
;

Virgiiiis

proximo

|)raeteritum, tunc nobis in castro

cum

nostro Pontisorgiae Avinionensis dicecesis existentibus,

tui
;

et

venerunt ad praesenliam nostram nuntii tua nobis procuratoria super tua reductione

ad gratiam sanctae matris EcclesicE exhibeutes, paterne audivimus quae ipsi

tam

su()er contentis in

eisdem procuratoriis, quam alils [)ro parte tua proponere curaverunt dictLirum procuratorinrum trausumpta fratribus nostris S. R. E. cardinalibus
:

Roberli regis

Sicilia?
:

ratiunibus ac dignitati iu

iis

ad
cioi

videndum
i

et.

examinandum

feciinus pro feli-

consuleretur
tali

appetente autem Deiparae festo na-

et celeriori

expeditione negotii assignari, etc.o

stu-

venisse Ludovici oralores, ut oblata

jam atque

Addit se in discutienda de visionis divinae essentiae

quaeslione

agilata

perducereut. Quanto vero adducendi ad

occupatum nondum potuisseomne

Ecclesiam Ludovici desiderio teneretur subjucit a iE.>luuumus equidem quod si Ludovicus pra;dii.tus, ejusque sequaces, fautores et adharen-

dium

in id

intendere, contendentibus cardinaUbus

controversiLC suiutionem ad

omnes
:

fldeles,
;

quibus

magno

solatio futura

sit,

S[iectare

imiumeri possint sahis [tramissis a via perdiquam gradiuutur oberraules extra ovile Dominicum reduci ad gremium Ecclesiae, maxites

lionis, [ler

abrumperetur, redintegrati posse ut ipsum excusatum haberet si ejus desideriis non obsecundaret. Dat. Avin. VI id. Septembris,

uec facile, si quare rogavit',

mum obsequium Deo, lucrifaciendo sibi

dicti et excoiiirauuicalionis seiitentiie,

tot

animas

diabolicae voracilali expositas, proculdubio pr;esta-

anuo primo . 8. De visione

beatifica

retur; obviareturque magnis periculis, qua; inter-

Benedicti anipliisimus.

Quod ad controversiam
;

denuo discussa

liber

quibus

illa

de visione bealifica spectal

regio Alamanniae tot circumvoluta tem[)oribus exslilil,

cocnminantur praesertim cum ex similibus schismala et rebelliones con.-uevL-ruut adversus

;

docuisse Benediclum animas sanctorum omuis noxae labe perpurgatas ante extremum judicium divinae essentiae intuilione |)erfrui, refert Ptolemseus
'

Lucensis

In

Ecclesiaiii et
alias

hdem Catholicaiu periculose niinium (lullulari. Audimus ttiam multas terras Itaquibus
[iropter

Purificationis, inquit, bLalae Virginis festo,

primo

hae, iu

defectum

recti

regiminis

nec juri jiarelur, nec jusliliae, sed mala multiplicaulur contiuue, quibus esset saliibriter consu-

anno Pontiflcatus sui celebraus, fecit siirinonem, Ecce spotisus veiiit (Matet erat suum thema thaei xxi), io quo |)iibiice dixit, quod sancti vide:

lendum.

Super dilalione auteui petita prsedicti negotii, ut praGlertur, nihiivalemus aliud prajsentialiter respondere, nisi quod negotium ipsum per fratres nostros singulariter videlur, et examinatur mature .
Addit Beuedictus se apud Pontemsorgia; in

runt clare essentiam Dei conlraojiiniouem praedecessoris sui, qui de hoc dubium fecerat ut supra dictum est de eo b. Adscri|)ta est vulgo iili ejusniodi

quod argumenla pro ea parte ex ad disciitiendaiii veritalem diiigenter colpalribus

opinio,
1

I'lol.

Luc.

llist

Eccl. .Ms.

l.

xxiv.

c.

1.

ANN.

ToMCS XXV.

Rayn. VI.

26

BENEDICTl XII ANNUS 2.

CHRISTI 1335.

legisset': Item pridie nonas Febniarii fecil vocari

omnes

illos ad siiiim consistoriuni, qui praj,

animae sanctorum hominum defunctorum hic a peccatis et poenis peccatorum, vel post mortem in
purgatorio purgata? anle generale judicium, quod
erit

quod dicaverunt opinionem sui praedecessoris visio non esset essentialis Dei, volens scire moti-

post

generalem resurrectionem
Circa

divinam

vum
oislate

ipsoruii),

elc. Iulerjectis

nonnuliis

ait se

essentiam videant, vel visurae sint visione aperta

et faciali.

Pontisorgise recessus petiisse ut

cum

do-

quam
an

etiam motae fuerunt qu;But est virtus theologica

ctoribus

discutiendge
pridie

Item

'

operam daret nonas ejusdem mensis (nempe Juqiiffistioni

ibi

dam

aliae, scilicel

fides,

pro|nie accepta, maneat in dictis

post finale judicium
:

animabus usque
est

lii),

scilicet

sequentidie proxiina, papa Benedictus

vacationes decardinalibus,

et

de spe, ut

virtus

ivit

ad Pontemsorgiae, volendo

theologica
fuit

proprie accepta,

consimilis

qua>stio

ducere, et habuit secum plures magistros in theologia

:

mota. Contraria etiam qusstio prinife tunc

extitit ventilata,
,

et

coram

illis

et

dominis

etiam

an

scilicet

anims homidecedentium
lege,

quibus placuit interesse, fecit legi librum, quem ipse Benedictus papa composuit de visione, et
aucloritates ibi positas fecit praedictos magistros
exaiiiiiiare,

num
et

in

peccato

moitali actuali

ex hac vita sint in igne infernali de

in
,

communi

an essent pertinentes,

et ibi

quaeslio-

infernum poiiendae vel non. Lateraliter eliam circa hoc fuit quaestio mota, an daemones

nes visionis examinavit .

9. Extat

omnes
volumen insigne
cujus operis prfefatio-

sint

et futuri

sint in

isto

aere caliginoso
aliqui sint in
inter|)oIatce.

earum

qiiaestionum
^,

usque ad diem
inferno interim

judicii, vel

eorum
vel

in Bibliotheca Valicana

vel

contiiuie

nullum parere fastidium possit, et maximam dignissiniarum rerum amplitudinem bievi compeudio colligat, attexemus Beatus, inquit Petrus, cui Dominus post confessionem
lectori
:
,

nem, cum

Super quibus quaestionibus varia et diversa a multis et inultum litleratis viris dicta et scripta
tunc fuerunt.

trinam sui amoris suas oves pascendas commisit,

volens Christi oves sic in doctrina Scriptur.E sacrae,

qua

spiritualiler pascebat,
et

esse

instructas,
:

De prima enim quaestione aliqui dixequod dictae animae sanctorum , licet post Domini ascensionem essent caelo in magiia claritate, et ibi essent in requie, quia de caetero non
10.

runt,

monet eas, dicens prima Petri iii Parali semper ad satisfnctmum on ni poscmti
horlalur
vos rationem de ea,
gzice in

habercnt mortis vel corporaiis vel spirilualis timorem, nec aliquam afflictionem poenaiem de vel
pro peccatis pr^Tteritis
,

vubis est spr

et fide .

vel ex aliqua

alia causa,

Et infra

Et

si

ad hoc oiuiies fideles Aposlolus

qiii

nec etiain timerent de crelero in peccatum quodlabi; tamen u?que post generaie judicium facialem duinac essentiae visionem et fruilionem, in quihus beatitudo plena consistit, non habebantnec iiabiturae erant sed inferim stabant
:

exhortatur, magis hoc episco[)oruiii

sanctani Dei regere sub

Eiclesiam

cumque

domino
;

Chrislo suscepe-

runt, olflciiim el opus esse debet

propter quod et

Paulus scribens Tito de virtutibus, quae inesse debent ejiiscopo, inler alias diL-it ad Tit. i. Amplectentem eum, qui secundum aoctrinam est fide-

sub altare Dei

iu carlo, id

est,

sub
et

Chri.<ti

huma-

nitale glorificata,

eam

videndo,

consolationem

lem sermonem,
sana,

et eos

ut potens sit exhorlari in doctrina qui contmdicunt arcjuere . Et infra

:

maguam
et

de

ejiis

visioneet [iraesentia suscipiendo,

Idcirco

cum

iii

taii

statu

Deus

siia gratia et

mi-

etiam in sanctorum Angelorum consnrtio :et ia praedictis bonis existendo, beatae, ac in paradiso et
:

sericordia, nullis meis

merilis praecedenlibus, in

Ecclesia posuerit, juxta iiiandatum talium

duorum

principum Aposlolorum
tur sanae doclrinae
conscienlia,

illud,

adversari
prfficeplo

quod mihi videatam motus propria

recordationis

regno caelorum esse dicebantur dicentes quod beatiliido ante corporum gloriosam resurrectionem dictis animabus a corporibus sepanitis congruebat; sed ingenerali resurrectione resumein
talis

quam

felicis

mei ac singularis benLfactoris, quse a tempore, quo aspiaedecessoris et palris

Joannis pap;e XXII

fui

suniplus

ad caidinalatum, in Ecclesia enierfuit

serunt

quanlum Dominus dignatus

redarguere
:

mihi

concedere,

pro posse et convincere

volui B. Et infra

Inter cajlera quac inter

nullos in quiestionem deducta fuerunt, licet

alios, inler

nonapud

bitate teneretur

quos ego unus eram, altera pars indusecuuduni illa , quae cominunis
tenebat
,

rent sua corpora gloriosa, cum quibus ad Cliristi judicium venientes, data sentenlia pereiim, diVenite, benedicti Patris mei, etc. ad cendo eis Dei visionem et fruitionem bealificam pervenirent inducendo ad probandum dictas conclusiones niulla dicta sacrae Scripturae et sanctorum doctorum, ac etiam rationes. Ex quibus videbatur eis, quod dictae conclusiones probarentur vel simpliciler, vel ad minus quod hoc sicut opinio ])robabilis teneri posset. Aliis autem, de quorum
: ;

doctrina

Ecclesia;
agitala,
et

fuil

quaestio

tempore

pro una

jiarte et altera
:

longo hinc

numero ego eram, videbatur

sacr;e Scriptura?,

propter inulta dicta

inde multa et

sibi

adversanlia dicla

an

scilicet

'

Jo.

XXII tom. IX.

Vat.
sii.'n.

glossarum sanclorum doctorum et etiam propter auctorilatem Ecclesiae, quae hoc et etiam ex illis, videbatiir tenere et tenuisse quae altera pars credebat habere aiiimas sanctas,
;

p. 2.

Ep. secr. pag. 195 et

Prffifat. operis.

iMs. bibl.
3

Ms. bibl. Vat.

mim. 406. in sign. num. 4006.

alibi, et

Ben.

XII

' Eacl.

Ep.

quod cium

dictoB

et

anim;t sic puigat;e ante generale judietiam ante corporum suorum glorioso-

BENEDICTI XII ANNUS

riim resumptionem videbant, et visurae erant post mortem Cliristi Dei essenliam visione faciali , et ipsa Dei essenlia visa beatifice Iruebanlur.

2.

CHRISTI 1335.

27

bant,
islo

quod daemones omnes generaliter erant ia

aere caliginoso usque ad diein judicii, et nec

continue nec inlerpolate aliquis daemon esset in

infirno. Sed posl generale judiciuiii

Ex istis, aliquihus dicentibus probabiliter, et quod post generalem resurrectionem vel judicium generale Dei essentiam dicta; animae perfectms, plenius, vicinins, clarius nonsolurnextensive, sed et intensive visurae essent; et quod eali.

omnesdaemo-

nes in inferno igne infernali cruciandi ponentur,

exinde postea
aliqui

nunquam

exituri.

Illiautem, qui

secundam positionem tenebant, dicebant, quod

daemones erant in isto aere caliginoso ad tenlandum et exercendum homines, et essent ibi

rum

beatitudo essentialis post generale judiciiim magnum acciperet augmentum quffiopinio visa
:

eorum

aliqui usque ad dieni judicii

ibi

aliqui vero

fuit niihi

lunc verior

el

magis consona

dictis san-

daeniones erant in inferno vel

tenti, ut

continue de-

ctorum,

et

aiihuc etiam,

omni

asserlione teniera-

igne infernali cruciarentur propter

:

ma,

ria circumscripta, probabiliormihi eliam videtur, sicut satis apparebit in processu et facilius diffi-

cultates coiilra
illos,

istam secundam
Aliis

posilionem per
inductae

gnitudinem peccali eoriim aliqui vero erant ut animas impiorum hominum ibi cruciarent vel iiluc adducerent, et hoc vel continae vel per
vices.

qui tenebanl
possunl.

primam positionem

aulem visum fuit, quod in essentia bealitudinis nullum augmentum Ueret post generale judicium; sed quod nunc quantum
solvi

13. Et quia tam de diversis et altis quaestionibus tunc tractabatur , ego volens distincte ,

pertinet ad beatitudinis essenliani, feque perfecte

et in aequali

quanlum niihi possibile erat, in ipsis procedere, bunc libellum per sex tractatus distinxi, dividens
etiam diclos tractalus per capitula, et apponens ante dicta capilula rubricas dictorum cai^itulo-

gradu perfectionis beatiE sunt, sicut

erunt post flnale judiciuin. 12. De secunda etiam et tertia quaestione, scilicet an in diclis aniinabus maneaut fides et
spes, ut sunt virtutes Iheologicae proprise diclae,
et

rum,
libet

senlentias

breviter continentes.

Praeposui

etiiim dictis traclatibus capitula illa,

sub

projiriis suis rationibus

primi qui praece-

in quode dictis tractatibus continentur, ut facilius quisque invenire posset illa, quae in dictis tracta-

qum

denleiii positionem

de beatiludine animarum depost finalejudi-

tibus qua'reret.

fendebant, dixerunt quod in dictis animabus proprie

manent

et

manebuut usque
:

ciuin aclus fidei et spei

qui actus evaciiabunlur

esseniia lacialiter

post Dnale judicium,

quando Dei
in

viilebitur, et beali ipsafruentur,et

antenonsolum
ipsorum
:

in

omnibus, sed nec

eos,

singulis

illis

autem primo hunc ordinem quod primo ex illis, quae concedebat pars adversa, animas sanclorum a peccatis et poenis peccatorum purgatas habere ante generale judicium sicut quod erant in regno cadorum et in paradiso caelesli, et habebant aHernam requiem,
16. In tractatu

tenuit,

vero de secuiida positione videbatur, quod ex quo

et

erant

cum
fui

Christo

ejus claritatem videndo,

secundum
reclionem,

dict;e aniniae

Dei essenliam vide-

conalus
diclo

osteudere

bant, et visurae etiam erant ante generalem resuret

per

eos

concesso

quod ex quolibel supraet magis ex omnibus

per coiisequens ante generale judi-

cium, quod
videntibus

in talibus

animabus,
el

sic

Dei essentiam

aclus

fidei

spei,

ut sunt propriae
tales actus in

virlutes theologica?,
eis evacuati erant.

non erant, sed

13. De quarla vero qustione, an scilicet anim.e impiorum hoiiiinuin, de hac vita in pec-

cato

mortali actuali decedentium, de

communi

lege essent in interno;

illis de prima [lositione bealiludiiiisanimarum videbatur, quud licel dicts

simul sequebalur, quod Dei essenliam facialiter videbant et ipsa fruebantur. Deinde per parles ostendi quantum potui, quod animae sanctorum Apostolorum et animae saiicloium patrum qui ante Christi passionem et ejus in caelum ascensionem decesseraiit, nihil habentes in se purgabile et habent vitaiii aelernam et Dei sunt in caelo visionem et deinde idem ostendi de animabus sanctorum martyrum, et de animabus fidelium, nihil purgabile in se habentinm. Ex consequenti
, , , :

aninia;

aliquaiii

aiflictionem habeant,
nisi

lamen in

etiam ostendi, quod in talibus actus

tendi etiain illud
illa ffitate,

fidei et spei

igiie infernali

resumptis corporibus in generali resurreclione persenlentiaiii

non ponenlur,

cum

secundum propriam ralionem non manent. Osidem de parvis baptizatis, qui in antequam habeunt usuiii liberi aibilrii
:

Christi judicis eis dicetiir

Discedite a me,

maledicli, in

ignem cetentum,
Illi

(jui fjaralus esl

dia-

ex hac vita decedunt

bulo et augetis ejus.

veroqui secundam

positio-

nem

lenebant, dicebiiiit, quod de coinmuiii

lege

sed quiapracdiclaet alia, de quibus agilur in primo tractatu, ratione naturali piobari iion possunt, ad probandum coiiclusiones
positas in dicto tructalu aucloritatibusScriplurae
sacra^ et glossaj ejus ordinaria;, ac laudibus Ecclesiae,

aniuKc taliuin

hominum impiorum
et

anle geiiera-

lem resurrectionem

judicium ponebantur in inferno, et ibi igne iufeinali cruciabantur sed post generalem resuriectionein et judicium iii corpore et aiiima in igue iufurnali ponenlur gtavius
;

niler,

cruciandi
14.

quam

ante.

De quiuta vero

quaestioue primi dice-

quibus utilur in feslis saiictorum commuet dictis sanctorum Calbolicorum PatrLim per Ecclesiam a|iprobatorum solum usus fui, deduceudo conclusionem iiieam ex dictis per eos, utens eliam eorum verbis. Ut autem dictae aucto-

28

BENEDICTI XII ANNUS 2.

loca ex quibus ipsas

CHRISTI 1335.

ritates citius invenirentur,

assuinpsi posui.
17. a In tractatu vero

eorum
secundo ostendi quan-

per sanctos impugnationem probavi, et deinde dicta solvi, indiicendoin dictissolutionibiis

tum

potui, (jiiod anima,' liotninum peccatorum, in

;

et quod peccalo mortali actuali deceilentinm eliam aliqni daBmonos ante generale judicium sunt in iijferno, et ibi etiam igne infernali cruciantur;
et

multa dicla sanctorum et glossanim, qiiae ante non posueram in primo tractatu. In solutione aiitem dlctarum rationum et auctoritatum alterius partis frequenter plures sermones fiosui, aliquando
ex
gis
illis

solutioiiibus

unam

praeeligendo, quie
et ralioni

macon-

quod non solum

tali

igne existentes in inferno

mihi videbatnr diclissaiictorum

:

crucianlur, sed

etiaiii,

quod diemones, qni sunt

igne infernali crnciantur.
sicut
et

in isto aere caliginoso,

istas

conclusiones,

praccedentes, per

dicta sacrae ScripturcB et

glossarum ac sanctoruni

patrum Catholicorum probavi, proutmeliiis potui. 18. Iii tractalu vero tertio ut possem ostendere quomodo muita, (jnaB nescinnt tam sancti
Ani;eli
rali

nullam dictarum solutioipsarum electionem lectori dimisi. Et qiiia aliquae rationes el auctoritates videbantur esse fundamenta posilionis aliorum, illas magis prosecutus fui, poneudo multa capitula in solutione ipsarum, secundum quod mihi visum fuit expediens esse, ut magis materia declararetur. Et
venire
aliqu.iiido vero
iiurn elegi, sed

quam

etiam sanctae animae nunc, in geneDei jndicio, et ostendi, quod

qiia; a

judicio et posl, scient plene et perfecte, dis-

quia a principio non omnes rationes et aucloritates induxerunt, sed aliquas, postea multo plures

tinxi

de

triplici

me-

Doniino in vita praesenti judicantur ante judicium generale, nec sancti Angeli nec omnes sciunt, quia
rita et

demerita liominum, secundum

addiderunt induxerunl,

idcirco
et

primo

solvi illas,
alias,

quas primo

prout successive per eos inducebantur. Frequenter etiam quia

subsequenter

in auctoritatibus,

quas accipiebant,
in textu
; :

a!i(|ua

adde-

nesciunt cogitationeset intenlionescordis

in

liuiiiani,

bant, quae

non erant

ahqua

subtralie-

stunt

quibus principaliter merita et demerita consinec divinam prcedestinationemet praefcien:

bant, quae eraiil in textu

aliqua etiain mutabant,

ut sic ad iirobandum

liam de salvandis vel damnandis

istis

vel

illis

proiiosltum valerent; ubi hoc factum per eos inveni, auctoritates tales

eorum

hominibus particulariter et distincte etiam sancti Angeli usque ad generale jndicium sciunt, nec

per eos positas ut jacent in texlu, de verbo ad verbiim posui ut per hoc ostendenm, quod non
ita

causam scientiae praedestinationis divina;, quare hunc vult salvari, alium non ei quod causie ju;

recte auctoritates praedictae per eos posit;e erant,

et

etiam ut ex hoc clare

20.
In

et

manifeste dictae aucto-

diciorum Dei abscondit;c sunt in praesenti et Angelis sanctis et hominibus, et quod futura contingentia, nisi eis revelentur, nec Angeli sancti, ncc animn} sanctorum sciunt, sed in generali judicio

ritates solverentur.

quinto vero tractatu posui rationes et

auctoritates

eorum, quas induxeruut ad probannullus diabolus est ininferno, nec erit

dum, quod

postomnia prasdicta tam sanctis Angelis, quam sauclis hominibus erunt nota etmanifesta. Ex quibus contlusi, quod multa sunt, qus beati nunc recte desiderent scire, quae tamen nesciunt ipsa tamen scient in judicio vel postgeneralejudicium,
et
;

usque post finale judicium, quam posilionem impugnavi, addendo ad illa, quae sujira dixeram in secundo tractatu, multas auctnritates sanctorum, el deinde solvi impuguationes quas faciebant contra dicta sanctoruin doctorum, (jui in contrarium
senseriinl, et deinde solvi rationes et auctorilates,

quia tuiic tolleturomnisnescieiitia ab

eis

omnium
sciri

eorum, quaj secundum rectam rationem

petuntur abAngeliset

ap-

quas pro parte sua ponebant, in hoc tenendo mo-

hommibus

beatis.

Ponuntur

dum, quem
auctoritates,
ctatii.

teniieram
quae
positae

in

solvendo rationes et

etiam causae, quare beatitudo sanctorum intensive

fuerunt in quarto tra-

secundnm me

et

multosalios, vel extensive secun-

dum

alios

inultnm angfbitur post generale judi-

21. a In sexto vero et ultimo tractatu posui

cium, quia eorum scientia erit perfectioret eorum amor intensior multo plus quam ante fiierit. Ostenditur etiam, quod tam daemones quam homines impii nmlto plus cruciabantur post geiieralejudicium quam ante, etquodcrucialuseorum
ex miiltis aiigebitur.
In quarto vero traclalu iwnuntiir auctoritates et rationes fact.-e per ilios, qui tenere vide19.
a

auctorilates et ratioiies

ad |iroliandum, quod aiiimae

eorum, quas inducebant impiorum hominum

in peccato mortali actuali dccedeiitiuiu noii [lone-

bantur in inferno, nec ponentur usque post finale judicium, quando in corpore et anima impii in ignem ffiternum ponentur et illam positiouem primo iiiipugnavi, indiicendo ad hoc multas auctoritates, quas ante in secundo tractatu non in:

bantur, quod animae sanctorum purgatfe ante ^enerale jndicium non viderent Dei essentiam visione faciali. Ponendo autem dictas auclorilates et
raliones verba

duxeram

et

postea solvi rationes el auctorifales

factas per eos in contrariiim,

tenendo

modum

in

solvendo, qiiem tenueram in quarlo tractatu. Et

sic

videatur

si

eorum ex integro posui, ut melins auctoritates per eos inductae, et rationes

et

parte

termlnavi istum libellum, queni a potiori sua intitulavi De beatitudine animarum san:

quasi enim in solutione cujuslibet auctoritatisliunc mo:

plene solvaiitur,

etiam impugnentur

diim tenui, quo

ct

eorum

dicluni impugnavi, et

ctarum a peccatis et poenis peccatorum purgatarum, (juain habent aule generalemretributionem, et hablturae sunt. Sic enim et Augustinus fecit,

BENEDICTI XII ANNUS 2,

qnando conscripserait liliriim de civitate Dei, de quo ipse loqiiens in retractatione dicti libri, dicit: Onriiies vininti duo libri, cum sint de civitate Dei et diaboli conscripti, tamen tituliim a meliore acceperunt, ut

CSRISTI 1335.
qua>
ei Deiis dat,

29
quse ad

tatis illa,

mulforum

pro-

fectum possunt
bet, juxta

v^ilere,
:

illud psaliiii

abscondere vel celare deJufHilinm tuam non abs-

de civitate Dei potius dice-

rentur.
22.
B

Qnamvis autem suprndicfus pnxdecessor

ilia

meus pro quam non

nis

parte supradictarum qiiEEstioniim,

feneo nec tenui, solum induxerit ratio-

condi in corde meo : veritatem tuam et salutare tiium dixi. Ubi dixit Cnssiodorus Jusfi volunfas est, quando potest prodesse, non abscondere veritatem ; uiide et postea statim subditur in Psalino Non abscondi misericordiam tiiam, et veritatem tnam a consilio multo. Si enim qiiod ad erogan: :

sermonibus et in fcriptis, et non pro parle quam teneo tamen frequenter tain
et aucforilates in
;

duiii

aliis

secrefa

a Deo accepimus, inter cordis nostri retinemus, nec aliis pandimus, dono Dei
et

in sermoniljus

quam

in

consistorio dicit publice

male ufiinur,

alios illo,
faiia

coram magna multitudiiie populi, quod illa, quae dicebat circa ista, non dicebat nisi conferendo et
;

fraudauius. El ideo
Tobite XII
rificiim

quod eis debetur, denon sunt abscondenda

et confiteri

proximis, sed propalanda, juxtaillud, quoddicitur

:

quia pro

|)arte illa,

ad quae inducebat rationes, et

nihil per alios

Opera Dei revelare

hono-

aucforilafes,

parum aut
illa
,

inductum
tali col-

est.

Unde nec

propter obloquentes talia

si

fuerat, ideo ut verifas clarius appareret ex

supprimenda sunt, quia

illud,

illud,

lalione

pro

parte, qua; dictas

indefensa esse usque

:

hensibile reprehendant, datur inateria

in

tunc videbalur

probafiones inducebat

quo erratum

est

si

quod est repreemendandi aulem illud, quod

quod declaravit circa fineiii vifae sute, et etiam super hoc mandavit fieri litferas sua Bulla bullafas,

rectum

declarando quoii ipse

fideliter crediderat

reprehendant, datur materia veritafem defendendi ac etiam declarandi. Et ita eorum reprehensio sive sit justa, sive injusla. ufilis est
est
illi,

et credebaf,

poenis

quod sanctorum animje a peccatis et peccatorum purgatae ante generalem resuret

doctrinae

qui doctrinam propalavit, et etiani ufilis est et ideo propter falem timorem repre:

judicium Dei essenfiam specialifer videbant, secundum quod ipsarum slatus patiebatur. Quod dicto, ne quis existimef, eum asseruisse et tenuisse confrarium illius, quod nunc
postquaiu
stolalum,
23.
eril
fui, licef

reclionem

hensionis veritafis ainator non debet celare quod Deiis ei ad aliis erogandum dedit. Ista aiifem quae
in

hoc

libello

per nostrum minisferium

posita

sunt, sic accipi voluinus, exceptis conclusionibus

indignus, ass^uniptus ad apoextitit

per nos

iii

Consfitutione, qun; incipit, Benedictus

per

me

de consilio cardinalium

Deus, determinatis quEe non per

tur. sed ul scholasfice et

modum

determidicla

determiiiatum.

nationis Ecclesiae, nec ut papaliter dicta acstimenniagiflralifer

sit

lectus ex integro

Quamvis autem supradictus libellus fucoram mulfis cardinalibus

pluribus acin

ha-

beantur

sic,

quod licitum

cuique

in aliisdicere,

et prjElallis, et magistris in theologia

quod

ei

decrelis et mulfis aliis infelligenfibus viris, el per

Scripfurfe, ac dictis

magis consonum fldei et verifati divinfe sanctorum videbitur esse diquilibet

diligenter,

longum spalium tempoiis

;

diligenter examinatus;

cendum. Videat tameii

rus
sit,

qui

qnamvis etiam a multis rogafus fuerim, quod ipsum puLIicarem famen hoc facere nolui quousque tam per iiie quam jier alios in theologia magistros juratos iterum fuit exaniinatus. Nunc vero ad [irofecfum Ecclesiae Christi ipsum publicare volo non ad illum flnem, quod rejierirem
lalia in illo

contrarium dicere voluerit, quidet qualiter dictuet

sicut et cietera

quomodo probatunis. Hoc aufem opus, mea scripfa et dicta examinatipni,

correctioni,

approbationi, reprobationi, si expediens videatur, suppono sanctae Roiiianae Ecclesiae

el

successorum

meorum

caiionice

contineri, quae difiua sint comiiiuni-

piotestans ex nunc, velle

me

inlrantium tenere et crBdere

cari intelligenfibus et subtilibus viris,

maxime

in

theologica faculfate

perifis
;

qui multo

nieliora

possent invenire et dicere

si

sed pro simplicibus ne

in Ecclesia oriren-

forle in

posferum
ef

falia

dubia

quod sancta Roniana Ecclesia super praedictis determinaveiit secundum divinas Scripfuras, ef sanctorum Catholicorum doctorum per Ecciesiam approbatorum auctoritates et dicla .
23. Aggressurus
versiaiii,
iii

tur, possent decipi,

si ista,

qualiacuiuquesiiit,

non

pnevidissent

ut etiam

ostemlatur

posteris,

priini tracfatns exordio

deinde Benedictus contrononnulla prae-

quod non
2i.

sine ratione et causa deterniiualio supradicfa ab ista sancta Sede processerit.

mitlit,

de quibus apud omnes constet; ac prinium

caelo

aninias sanctorum, quae

suiit,

Quamvis autem nullum oportet per hominem non inspiratuni Uei spiritu, vel si sil inspiratus de inspiratione non constet, fiat vel factuin fuerif quod reprebensioui noii pateat, di-

excipi
et

omni noxae labe purgatae anle generale judicium eas

:

etiam corpus

animam

Christi intueii,

et

sub

ejus protectione, docfrina vel illuminatione, consolatione et gaudio existere, solutas etiam omni la-

X de Trinifafe c. i Non est ambiguum liumjni eloquii sermonem conditioni obnoxium semper fuisse, quia dissenlientibus voluntatum motibus, dissentiens quoque flt sensus
cente Hilaiio
:

omnem

boieef metu contrahendrc ullius noxfc post juditium autem divinae essentiae elaro infuilu potifiiras. Tum ex illis, qnae vuigo coiiceduntadversarii.
;

probat

etiaiii

ipsas aiite judiciiim generale divin;<

:

animorum tamen nou

;

propter hoc amalor veri-

gioria perfrui

ac

primum

ostendil

regnUm

eselo-

30

BENEDICTI XII ANNUS 2.

et

CHRISTI 1335.

inercedem caelestem, aut vitam aeternam, aut paradisuiii acceptum pro pra;niio bonorura operuiM, iilem esse vel esse ciim Chrislo in regno Dei ca^leslis esse ideni, quod tiabcre vitam seter-

rum

tinuis bellis, ob quae inter caetera

in gratiam

Ludovicum
scripserat

videri Pontifex ad
',

Fraucorum
flcis

tuiu

admittendum regem ob Rnmani Pouti-

Uei visionem. His vero positionibus constabilifis, adslruit sanclornm animas ante jndiciiim

nam, ac

absenliam Halia , quam proceres inter se partiri sanxerant , sacramenta lamen violaturi
aliud auibitio et avaritia suaderent;de quibus

si

Deum facie ad faciem intueri, idque de animubus sanctorum veteris Testanienli, quae Christo ascendeque martyribus Novi Testamenti, multis sanctorum, qui divino afflati Spirilu fideles docuerunt, auctoritalibus confirmat, ex qnibus pauca baec decerpinuis 26. Quod martyres existentes sub altari Dei, quod estin caelo, divinam essentiam videant, patet per Gregorium lliib. Moral. cap. iu, ubi exponens illud, quod dicitnr Apocal. vi cap. de aniiuabus
dente in
caelos

pluribus aiiunt* Joannes Villanus, Leonardus Aretinus,

et

penetrarunt,

sanctus Anloninus et alii. Inde Placenlia Lauda ab Azone occupata', Parma et Luca pro-

ditae

Mastino Scaligero, qui eo elatus successu

Pisas [lertentavit,

Rbegiumin Gonzagae Mantuani, Mutina diutina obsidione pressa in Atei-tinoruni potestatem ceciderunt Rediicla erat a tyrannis in servitutem magiia alterius ditionis Eccle^iasticae
:

pars

Malatesla

quidem Ariminum, Forumliviutn

Ordelaffus oppresserant, potentiamque in ruinis

Ecclesiae excitare satagcbant. At Pontifex reciipe-

marlyrnm, quaj erant snb altare Di i, dicit inter Cum sanctorum animae ita interni stcreti alia Deo inhaereant, ut inbjerendo requiescant, sinu
:

tius

randaui Ecclesiasticam dilionem clementiam poquam armis ratus Malatestam et alios perduelles ad offlcium
studuit
*
:

quomodo dicuntur
tate constat

pelere quos ab intcrna voUinnuUatenus discrepare?Quomodo dicuntur petere, quas el voluntalem Dei certum est et ea, (juae futura sunl, non igiiorare?etest sensus
quaestiouis, quareaniiiiae
ciuiii et

hortatoriis

lilteris

revocare
praesentia

cuuique

tot

malis

Ponlilicis

siae

mederi posse videretur, ob clientum tamen Ecclemotus Benedictum Ilalicae profectionis conejus vitae auctor': seu potius
in

ullionem de occisoribus

marlyrum petebantjudisuis, cum tamen

silia abjecisse refert

cum eam rem

adduxisset,
ii

consilium

cum

cardinalibus

scireut in secreto sinu Dei existtnles Dei volun-

a Philippo rege deliniti ad

Sedem

tatem non esse pro tunc, quod de eorum occisoribus vindicta vel judiciuni pro tunc fieret,

quando
subdit
:

ipsa petebant. Cui quaeslioni respondens

Avenione constabiliendam auctores fuere, ut palatium Pontificium magnis sumptibus excitaret': quippe Pontificatu in Gallica gente retento Galli-

Sed in ipso

positcB aiii|uid

ab ipso petere

cam rem amplificatum

que
se beneficia

iri

sperabat rex, ingentia-

dicuntur, nou quod

quidquam

desiderent,

quod
;

consecuturum. In

quam

senten-

ab ejus,

quem

ceruunt, voluntate tiiscordet

sed

quo mente ardentius inhaerent, eo etiam de ipso accipiunt, ut ab ipso petant quod eum facere velle noverunt. De ipso er^: bibunt, quod ab ipso sitiunt, et modo nobis adbuc incoiuprehensibili in
hoc, qucid petendo esuriunl, praesciendosatiantur.

Discordarent ergo a voluntate Cuntliioris, si quae euin videnl vellenoii peterent; eiqueminus inhaererent,
rent.
scite
si volentem dare desiderio pigriori pulsaQuibus responsum divinilus dalur Bequietempus adhuc modicum, donec compleatur
:

tiam Albertus Argentinensis " aliique scribunt, Pbilippum regem importunis postulatis Pontificis, et cardinalium animos a se abalienasse flagitasse nimirum Joanni filio duci Nornianniae Vicnnense regnuiii attribui, se proregem Italiae sive vicarium creari, decimas omnium vectigalium Ecclesiasticorum tolius orbis, ac thesaiirum Ecclesiae amplissimum a Joanne relictum in belli sacri sumptus
;

traili.

connonnulla ad Syriain armis repetendam ineundi cum Sede Apostolica foederis

fuerit, Pontificiis certe iitteris

Utut res

stat* Philippi oratores

uumeruscoHStrvorutnetfratriimveslrorum.biiiiAe,-

capita obscura, et involiita

rei

magnis

difficullatibus

rantibiisanimabus requiescile adhuc uiodicum

cere, est intcr
solatiuni

di-

Christiana; regique Francoruiu exitialia attu-

aidorem

desiderii ex ipsa praescientia

lisse,

quasi

nimirum

infringendi voti occasionem

consolalionis inspirare, ut et animaruiu

qu;ereret. [Ilum porro ad sectandas rege dignas

virtutes,
uis,

vox
tis

hoc, quod aniantes desiderautetrespondeasermo sit hoc, quod eas retribulionis magnitudine inter desideria confirmat. Respondere ergo
sit

cultuiu scilicel et

amoiem

divini

Numi-

Dei

venerationem
in subditos,

Ecclesiae,

sacerdotum obsertuilionem, sequi-

vaiiliaiii, libertatis Ecclesiasticae

ejus est, ut colleclionciu fratruiu exspectare de-

tatem

liberalitatem et cleiiieiitiam in

beant,

eorum mentibusiibenter
ut

exspectandi moras

infuiidere,

cum

carnis resurrectionem appe-

miseros excitavit ' : haec firmissima principum esse munimenta, quibus fultus hostes oinnes facile
prosterneret, ac

tunt, ex colligeudorum fratrum

augmento gralu-

perennem

in caelo

triumphum

lcntur, etc.

Plura non addiximus,

cum iterum
nunc
suavis-

esset celebraturus.
' Jo. Vill. 1. xi. c. 31. etc. Anton. Ep. secv. DCXLi. ^ Jo Vill. c. 7. Leonaid. Arel. Hist. Flor. 1. vi, 1. XI. c. 30 et 40. Ant. Leonard. Aret Hist. p. lli. tit. .xxi. c 7 Toiii. i, Ep. secr. CCLI. ^ Gesta Bened Flor. I. VI. ex .Ms.

sermo de
siinaruiii

his j^roximo aiino recurrat,

reruiu tractatiouem bellorum fragores

t)j?-amiis laniata,

Tom.

I.

abruiiipiint.
27.

p. ui.

til.

sxi

halia a

Pontifex Phi-

lippum importuna quceqne jiostulantem adnionet. Laiiiabatur ob diuturnum iuterregnum con-

vel. auuil

Bosquet

Benea.
^ Ibid.

XII.

Ibid.

et .Ms. bil)l. Vat. figu.

' Argeiit. in

Chr.

num. 37o5.

Tom.

i.

Ep. secr. dviii.

in

Ep. secr.

CDixxvu.

BENEDICTI XII ANNUS 2.

28. Benedictiis, etc. Philippo regi Francice.

CHRISTI 1335.

31
princeps alius potcs

qui
in

plus

quam quicumque

Non dubitanius quod,

si

te

iii

timore et

amore Doinini lenueris, honorando sanctam Ecclesiam unicam sponfam suam, qua in honore
babila, ipse noscitur honorari, ejusque minislros

hac parte proficere, circa hxc promptis et efflcacibus subsidiis et auxiliis uberius te impendes.
Quncirca regalem iiiaguiflccntiam attentius duprecamur, quatenusad subveniendnm eisdem Christicolis

favore prosequendo benevolo, ac in snis juribus et Ubertatibus confovendo necnon colendo, ob;

una nobiseum ac rege, Hospitalariis

et Venelis

supradictis dictorumque

Turcorum

fureiitem su-

servando,
in

et

observari faciendo

pacem
,

et

justitiam
et

subditis,

pauperibus, orphanis

pupillis

viduis niiserando, et ab oppressioiiibus indebitis

defendendo qiiodque consiliarii et offlciales regii, sinceram in hac parte voluntatem regiam sentieiites, ex sequantur |irseiiiissafideliter, et observent;Deus ipse, per quem regnas et regeris, qui malorum et prsesumptorum novit infatuare con;
'

perbiam conterendum, sic te, prout statuin concedet regium, praepares et disponas, qnod apud Deum crescas propterea cumulo mcrilorum, et apud homines famre tuae claritas augeatur, nos de
inlentione super
iis

regia redditurus quantocius

commoile

Avin. XIll kal. Aprilis, anno

silia,
tibi

luos

et

regni praedicti aemulos et adversarios

sulijiciet, vel

ad

tuum adducet beneidacitum,

tranquillilate concessa,
efti-

tibi et

eidem regno votiva

dies tuos,
ciet
;

cum

honoris aiigmento longiores

post

nihilominus certiores. Dat. Extant eliam liti . terae', quibus Pontificio sumptu quatuor trireuies ad coercendas Turcicas grassationes instrui in portu Miissiiiensi jussae sunt. Verum maxinio rei Cliristianae exitio foedus illud adversus fidei Christianae hostes dissolutum ob nostrorum dissensiofieri poterit

laborum decursum praisentium de temporali regno, quod oblines, ad gloriani provehet sempiterni, etc. Dat. apud Pontemsorgioe Avjnionensis dioecesis XV kal. Augnsti, anno .
et

tandem

hls innuit Nicephorus Giegoras, dum ail, Andronicum imperatorem Conslantinopolitanum, quem

anuo superiori ad armorum societatem

dentalibus pellectum

cum

Occi-

vidimus, viginti

triremes

Subjecit etiam reginae

Francorum

pios stimulos
:

instruxisse, ac frustra exspectata foederata Latino-

Benedictus' ut virtntum sludio se addicerel

ut

enim moribus ornatissimus

dignilate,

erat, ita in
;

principes
in

rum classe, impetus adversus Rhodios equites, quoriim suspecta erat sibi potentia, convertisse.
30. Si vero Asialica expeditio

virlutes transfundere exoptabat

neque solum

haud felicem

verum

in zelo

quoque pro|)agandae

reli-

gionis, tuLOdaeque adversus inOdeles Joanni pric-

decessori successerat, cunique regis

Francorum,

exitum nacta est, ab omni criminis vel negligentiae labe purus extitit Benedictus, quem Pontiflcium stiidium pro ea iiromovemla explicuisse ex i[isius
litteris

Helioni Rliodiorum equitum magistri, ac Francisci

ex()loratum

est.

Creato Piiilippo universaquae

in
*

Danduli oratoribus egit % ut ad Turcas comprimendos valida classis hoc anno instrueretur.
29.

rum Chrijlianarum
navigaturae erant,

coiiiarum,

Syriam
fuerat a

supremo duce, data

De

classe instruenda,

deque bello Turcis

inferendu Denedictus agit, horlalur prmcipes. Traxerat antea Joannes in eam armorum societa-

Juanne
sacra

jiaiia

praesulibus provincia, ut fideles ad

eri[)iendo e

arma pro

manibus impiorum

tem Roberlum
lis

Siciliae

regcui, queni XII kal. Apri',

sepulchro Dominico corripienda accenderent; et quos divinus amor ad subeundos impigre bellicos
labores inflammasset, symbolo cnicis insignirent,
et alios, qui

rogavit Beoedictus

ut auxiliares triremes

cum

caeteris

conjnngeret.
Siciliae illustri.

arma non capesserent, ad stipem pro

Roberto regi

tolerandis sum|itibus conferendam propositis in-

Diris affliclionibus,

quas infideles Turci mo-

linntur inferre, sicut intulerunt hactenus, Chrislicolis iiartium

Romaniae, non sine

inlellectis,

magna

nientis

amaritudine
in Christo
stris,

nos

et nuntii charissiini

filii

nostri Philippi regis Franciae illu-

dulgentiarum prtemiis pellicerent. Quae a Joanne provehere omni opera studuit Benedictus, datis ea de re ad universos jir.isules Encyclicis litteris % quos omnia Joannis Diplomatibus contenta perficere, ac subsidiarium aurumin belli
conslituta
sacri
jussit.

et

acgentesHospilalisS. Joannis Jerosolymitani ambaxiatores dilectorum hliorum ducisel comprae-

snmptus tantummodo derivandum cogere

Cum

vero Joannis
a
Pontificiis

litlerae

ob varias octransmissae

munis Venetorum apud Sedem Apostolicam

sentialiter constiluti,

cupationes

scriniariis

de certa galearum arniala pro defensione Christicolarum ipsorum, praefato-

runique Turcorum repressione sub certis modis et formis pro anno isto (sicut propraeterilo factum extilil) ordinatum extitit, ordinavimus transmittenda. Etlicetnegotium hujusmodi cunctosChristi
fidcles

anno extremo munus eidem imposuit ' ut Buleares ad sequendum in Babylonios Philippum Francorum

non

essent Balearium episcO|)0, Benedictus

regem concitaret

Benediclus, etc. venerabili

fratri

episcopo
noster

Majoricarum salulem.

tangere dignoscatur, (]uia

te
,

tamen,
sicut

fili

Dudum

charissimus in Christo

filius

cbarissime, concernit princi[ialitur

regia

Philip|ius rex

Francorum

illustris velut Chrislia-

circumspectio non ignorat, conUdimus quod tu.

nissimus princeps, clarae memoriaB Christianissi-

'

Tom.

I.

Ep. secr. cdxxxviii.

Ibid.

Ep. secr. cvni.

Tom.

I.

> Ibid.

' Ibid.

Ep. cur.

^ Ani. p. 1. Ep. cur. sxxili. Ep. secr. cxxxvii. * Ibid. Ep. cur. xxxi. i.

BENEDICTI XII ANNUS

regiim Francorum antecessorum suorum
et

2.

CHRISTl 1335.
subsidium,
fidei

morum
(gui

dictcE

et alias contra infideles ac inialia

lit-

cbaritiitis

devolionis fervore

succensi

micos

convertendam, necuon quaedam

fieri

tanquam

fideles piigiles,

et Christi athlelae

con-

subsidia pro ipso passagio

per alias suas

in

negdlium per retroacla jam tempora cordi specialiter hnbuerunt, illudque fuerunt ferventius et favorabiliter prosecuti) vestigia imitando, voJens Redemptori uostro, qui
staiitissimi Terraj-Sauctie

tens ordinavit
plene et
a

eisdem particuiariter exprimuntur.

et levari,

quas

litleris

Dictique procuratores et nuntii regis ejusipsius patentes

litteras

dem, ad hoc per

coram

eum
in

subliuiavitinregem, per debitumobsequium

praedecessore et fralribus praedictis per ipsos exhibitas, sufflciens et speciale

hoc saeculo gratitudinein exhibere, ac se sibi reddere acceptabileni in excelsis, cunclisque fidelibus ad dictae Terrffi-Sanctai succursum exemplum piaebere, ac viam etiam praepararo; necnon suuni dLsidLriuni, quod longo tempore habuit, etiam priusquam orlhodoxi regni Franciae gubernacula suscepisset, subveniendi calamitatibus et miseriis dicfse Terroe, ac in ejus subsidium trausfretandi, cupiens ducere in efTectum per suos
;

mandatuni habentes,

pro rege ipso, et ejus nomine in piaedecessoris,

fratrum
fertur,

et

aliorum priedictorum praesentia,ipsum

passagiuiu per

eumdem

praedecessorem, ut prae-

indictum illico assumpserunt, et capitanealum et rectoriam illius etdicti exercitus acceptarunt, et in animaiu dicti regis, prout poterant, ex eodem mandato, tactis sacrosanctis Evangeliis,
juraverunt, quod ipse rex in kal. Augusti, quae
esseut

solennies procuratores et nuntios, ad

instantiis felicis recordationis Joanni

Sedem Apopapse

anno Domini millesimo trecentesimo

(tri-

stolicam pluries destinatos, soUicitis et continuis

gesimo) sexto, quas tam eidem regi,

crucesignatis

quam

caeteris

XXII

praedecessori nostro tunc viventi fecit humiliter

supplicari,

quod pro pleniori dictae Terrac succursu passagium generale indicere, ac pro illo celebrius et ulilius perageudo verbuni crucis cunctis Christifltielibus

et crucesignandis pro termiuo ad transfretandum in dicto passagio assignavit, iter arriperet dicti passagii, illudque deinde proseque-

retur realiter et personaliter,

justo ac legitimo

impediinento cessante, sub certis uempe conditionibus,

litteris

cum
illo,

indulgentiis consuetis pra?dicari

modis

et

formis in

aliis dicti

praedecessoris

mandare, ejusque passagii ettotiusexercitus Christiani,

iude confeclis seriosius annotatis.

Et quia dictus praedeces^or, considerans

qui in

inspirante

Domino,

transfretabit,

31.

praefatum regem generalem rectorem et capitaneiim constituere , ac pro hujusmodi faciendo

passagio
certa

concedere

subsidia

dignaretur.

Dictusque praedecessor sanctam iatenlioneiu ejus-

dem regis et ferventein conipassionis affectum, quem ad statuin, proh dolor miseiabilem dictae
!

TerrjE habere noscebatiir in

Domino comnieiidans;

alia subsidia memorata ad tanti prosecutionem negotii non sufflcere, ipsumque iiegotium longe majoris subventionis beneficio iuiiigere, ac ad illud conducendum cuuctorura fidelium grata subsidia existere opportuna, fldeles eosdem ad hoc quibiisdam spiritualibus iiiuniflindulgentiis videlicet ac remissionibus centiis

decimam ac

necnon gaudens
tain piuin

exuitans in eo, sibique graiias et laudes humililer exsolvens, quia dignatus est
et

invilavit

ac

venerabilib.us

fratribus uoslris pa-

triarchis,

arcbiepiscopis et caeteris episcopis in

partibus de dictorum fratrum con-

tanique salubre proposilum rcgalibus pnecordiis inspiraie; cupiens qiioque ut bujus-

diversis
silio

muudi

per Apostolica scripta commisit et mandavit,

modi sanctum negotium Deo, cujus agilur

causa, favente felicibus prosperaretur evenlibus, et votivis proficeret incrementis ; super iis per euin cum
fratribus suis S. R. E.

eos nihilominus obsecrans per aspersionem pretiosi

Sanguinis Jesu Cbristi, ut singuli eorum

cardinalibus, de quoium nuniero tunc eramus, matura et diiigenti deliberatione prahabita, ipsius regis piis et sanctis

aunuens, et supplicalionibus inclinatus, ad honorem oninipoteutis Dei, exaltalionem et

affectibns

cominemorantes attenle slatum lugubrein diclae Terrae; ac proinde considerantes, quod cum fldelium suorum regimini ipsos, velut in sollicitudiiiis partem a-sumptos, prafecerit Dominus, ad promotionem hujusiiiodi sancti negotii plus cteteris tenebautur ex otflfio pastorali, tanquam praecones
fliieles, et fortes

dilatationem Catholita;

fldei,

cunttorum fidelium
Terrae

athlelae

fitlei

conlra piaediclos per-

aniinaruni

protectum, Iiberatioiiem

ac

fidos hostes Christi in suiscivitutibusetdicecesibus

exterminium liostium prajdiclorum, eisdem nuntiiset ptocuratonbus,ntcnon praelatorum mcuria Rdinaua exislcutium, et alioruin litleliuin iiiultitudine copiosa praeseutibuSj auclorilate Aposlolica de diclorum fratrum consilio passagium generale
ad Terram
tarel
in

per se etaiias personas Ecclesiastic.is, sieculares et regulares ordiuum quoruiucuuique, quas ad hoc
juxta dataiu eis a Deo prudentiain

idoneasforecognoscereut, cunctis Cbristi fidelibus proponerent

publice

verbum

crucis, et venerabile signuiu ejus

ac pra fatuin regein ipsius et totius exeicilus Cbristiaui, qui transfreindixii

;

ipsam

quibusvis fldelibus, iliud devote suscipere volentibus,

quos ad hoc uliles fore credereiit, ipsorum-

illo,
;

rectorein

coustiluit et

capitaneum

generalein

et

nibilominus per universas mundi

que huiueris imponerent; fideles eosdem, quos quotiens ad audiendam propositionem ipsam
,

partes deciiuaiu Ecclesiasticorum

reddiluum iinposuit sexennalem, coUigendam cerlis modis et

formis, ac in utilitatem dicti passagii Terrae prae-

expediret, ad loca idonea couvocare posseut, sollicilis

cxhortationibus et opportunis instantiis in-

ducentes, ut suscipieutes

cum

reverentia

siguum

KEXEDICTI XII ANNUS 2.

cnicis, ip?iimqiie snis conlibiis
tra
liosliiirii

CIIRISTl

1335.

33

impoiietiles conet nd ejiis-

brachio excelsopersonalitertransfreliirp; nd ipsius

regis
S. R.

priTdiclonim

perfuli^Mii,

inculcaiam instantiam
|iroinde

cum

fraliilius siiis

(!em
liter,

TerraeSancla; succursnm
et

assiirgerent viri-

E. cardinalibus, de quoriim niimero lunc

collatione prThabila et

negnliiim i|isiim
qiiia clifinus erat

ferventer assuinerent,

eramus, |>kna
ad Terrani
gotii qualilas

et

proseiiiierentiir

favorabililer et fervenler, ac

digpsta deliberaliono seciita, generale pass.igium

pricdiclain

insuper
siniiiilis

operarius mercede sun,

arcliiepiscoqiios ad pnrdica-

de

fratrum

eorunidem

enrumiiem p.itriarcliarum,
episcoponim,
et eis,

consilio ciini solemnitate congrua, prout tanti iie-

poriim

ct

requirebat, duxit aucloritate Apoetc. Dat.

lionem criicis, ut dictiiin esl, ijisi ducerent assumen.los in hocdivino fi ieliter laboranlibus opere, pr.Tler m. rcedem ODternam, quam inerilo sperare poter.int, qiioliescnmr|ue pnpuiisad liocspecialiter convocatis proponerent vei bum crncis, uniiis anni
el qiiadr.iginla

stolica

indicendum,
.

Avin. XYl kal.

Julii,

anno

33. Nocuit ilaque rei Christiana;

horum con:

siliorum promulgiilio, abruplis enim induciis soldanus ingentem Armenis cladein intulit cuin

dierum, necnon fidelibus

ipsis,

qui

impar Barbarorum potenliajLeo

rex,

munilissima

ad veibum hiijusmodi audicndum devole convenerinl, centiim dieruin, vere tamen pcenilenlibiis
etconfessisiiidulf^entiamexlititelargitus
am|dissiiiia
;

arce se inclusit.atqueimplorandie opis causa leg.a-

tionem ad Ponlificem regi^mqueFrancorum misit.

Trislissimo igitur casu permotus Benedictus, Philippiim regetn sollicilavit
',

nosetc.
religio-

omniuni nnxarum condonatio

profL-ssiiris

ut aildtictoe in exlre:

sani militiain

suinplo crucis syiiibulo,

mum

discriinen Anneniiesuccurreret

eamnne
est:

tr.ijecto

m.iri

in

Asia obituris proposila

Januarii, Ponlilicutus

Philippo regi Francia;.

qiia;
i

litlera;

XVi

kal.

Ad noslram

his

diebus veniens praesentiam

nnno
cilai.

con-^ignalir.

dilecttis li;ius nobiiis vir

Biamondus de

Liisignaiio
tilii

3"2.

Kdixit

Ut ATmenice

opem

ferret
iit

Philippnm soUiuti fneraf a pr.n-

coines Curehensis carissimi in Chrislo

nostri

pia-leiea

',

in (imniiius repiiis

Leoiiis regis Ariuenia! illustris aiubixiator et

tiiis,

nun-

sexennalts (kcuma' cogtrenlur,

nobis

jtro

parle ipsius regis exponere procu-

decessore decietiim, qnibiisCdelesexiis provinciis

in .\-iam trajecluri, eo subsi.tiario

ravil,

quod

licel

adliuc Ireiigae dudiim inlereum-

auro ad

lole-

demregem

etsolilanuiuBabyloniae

randos puni|itus instruerentur. Tonaiite

autem

perdtirarent,

iiidicla; invicem pridem lamen idem soldanus ad

minis Gallo rege etsacris concionatoribtis in Occidenle crncesigiialam expeditioiiein iiroimilgantibiis, Saraceiii
iii

Chrislicolaruin,

prajserlim in parlibus transmari-

nis comiiioraiilium,

Oiieiile

illius

apparalus terrore

aspirans,
colffi

la.t^sili,

suas ia Clirislianoruin reliquias vires

post

exlerminiiim et confnsionem sumpta occasione, quod rex etClirislipriEilicti conlra eumdem soldanuiii suosque

enudernnt.
Siipererat

sibiiitos indici

procuiavenint passagium geneiale,

s:iuin

innumeras

clades

in

Asia

queiudam amiratum
liuiii

cum

iixerciiii inlide-

Clirislianis Arinenia, e (|iia reliquoriini

regnoruin

magnu

el leriibili ailversiis

regem

iirajCiitnm

rpciiperaiidoruiii sfies affulgebat.

Verum snldanus
etfundere con-

ejiisque

Dabyloniiis, ob indict.imiiiOcLidentcexpeditionem

regniim traiismisit. Qin quideni amiratus cuni eodeiii exercitti regiium pncdictum, in

furnre ex.istuaiis, impetus in

stiluit
:

ill iiii

quo Catholica;
tiain

fidei viget

culUis, per

vim

et jiolendfi-

non enim

lalere iliuiu polerant nostroruin

belli

armorum

ingressus, pr;rler vaslalioiies,

et
alia

consilia, ciim lotns Occiilens sacri

apparatu,

populationes,

rapinas

damna

iiiniimera

oslentaia^que a Gailo rege pollicitalionls fiagore

il.idem illata, multos de regno pra'dicto CatholicsB

lidei

personaret, ut ex sulijcclis Benedicti verliis colli-

gilur': liilonuit haclenus per

recenti
recordaliiinis

mundi

climala, et
felicis

memoiiie coinmendalur
Joannes

qiiaiiter

professores usque ad numerum sex millium personarum vel circa, omni humanilale deposita, non parcendo sexui vel astati, opjiressil quosJam
;

papa XXII,

[ira-decessor

ncster ad eripiendumTerram-Sanclam.funiculum

caplivando miserabiiiler, secuiuque caplivos ducendo, et aiios crudeliter in ore gladii, quod ciim
ingenli cordisdolore meutisquecompassionea:.xia

qiiidem ha>reditatis Doininicee, de Agarenonim

spurcissimorum (qui eam janidiu detinuerunt

detinent vililer pessumdatiim,
pia; el

et

infeliciter

con-

referimus, Irucidando; inemorato rege paiicis associatis aliquibus in quodam forlalitio, ul capliviliitis vel

culcalain) iiianibus, fervidum zelutn

habens;et
consideraiis
Pliilippiim
iiis|ii-

inorlis vilarel

dispendium, ciim ne(|ui-

ac pnuleiitis intentionis

affectii

ret laiitie infidelium muililudini, (|uaiila erat in

cliarif.simiiiii in Cliristo

Qliuin nosti

um

exercitu prajdicto resistere, se recepio.

34. Siine,
lili

re^eiii Fiiincia! illiiftrem

adeo fore caleslis

chari.-sime,

cnm

pra-fatiis

amet

ralione gralia) feivore lideietdtvolionisaccensum,

qiiod ad

baxiator,

et

iiiinlius

ad regalis

e.vcellentia; prae-

felicem

et

gloiiosam
pi r

recuperationem

senliam se conferat, super praemissis consilium

Agarenos i|iSos Defaiidissiiuos Redemptori nostro ilhitas conlunielias proponebat, el ofTerebal in nianu forti et
ditla- Terr.T,

ac ulci^cemlas

auxilium ut inlellexiinus ;.rlilurus, magnincentiim regiam rogamus el in Doiuino altenlius exhorlaniur, quatenus ipsum benigne recipiat, fa'

'

An.

1.

p.

1.

Ep. cur. xxxix.

- Ibitl.

Ep. cnr. sxis.

Toin. 1. Ep. secr. dcxxii.

Akn.

ToMts XXV.

R.vY.N.

VL

34

BENEDICTI XII ANNUS 2.

CHRISTI 1335.

Yorablliler audiat, et ne regnuni praBdicluni pro

dicto passagio niullipiiciler
sticolae

catio crucis,
et

cum

expedierit, fieri facilifer poterit,

opportunum,

et

Chri-

in

eo degentes desolationis extremBe pa-

tiantur excidium, velit de ccieri ac opportuno

consilio
et

remedio providere. Dat. Avin. IV

i

id.

Octob., anno

Decretos ad Ponliflcem oratores

cuuiulatum a Joanne thesaurum pro bello gerendo exposcerent, datnmque illi a rontifice responsum narrat bisce verbis Ptolemfcus Lucensis ' a Rex FrancijE ad papam niisit suos
a Gallo rege,
ciii
:

memorati regnicola; parati ad arma esse valebunt post praedicationem hujusmodi satis cito, quamobrem in dilatione pra?dicationis hujusmodi neqiiaquam, prout etiam saKpefati adjecerunt nunvolutii, periculum imminet passagio antedicto nnis et placet nobis, quod a pra;iiicatione supersedeatis praefata, donec dictus exercitus mare pro
;

transfretando ad partes transmarinasintraverit,etc.

Dat. Avin.
III

non. Januarii, annoi. Decretasunt

ambasciatores, et
passagio faciendo
traret
:

peliit

thesaurum
initiaret, et

Ecclesiae pro

hacc prudentissime,

cum

potius

quamarmisquam

sed papa dare recusavit, nisi in-

verbis res gerenda fuisset, tantoque apparatu decreta deinde expeditio illa exitu caritura, nonalios

promis<ionem impleret, quam fecerat sub Joanne iiapa XXII . Non hac siibsidiarii auri pollicitatione adduci Philippus potuit, ut succurreret lugentibus Armenis, in quos soldanum minaci jactanlia adsperarat.

mare et passagium

fructus allatura esset,

quam

ut infideles inani-

bus ininis exasperati plura Christianorum millia

traderent neci, vel servituti.
36. Adpacanda in Scotia enata bella Pontifex mittit iyiternnntios ; Anglice et Gallice regibus scribit. Dedere hisce malis occasionem Scoliae conversiones:coujunctafueratAngIiacabEduardoI Scotia, illamque Robertus Brusius diuturno bello, quo Angliam exagitavit, sibi subjecerat adeo ut

Ea porro Barbarorum in Armeniam cxpromulganda sacra adversus Saracenosexpeditione. uta Jo. XXII primum, tum a Benedicto XII recenter gubernacula Ecclesise adepto, fuerat imperatum ne in se infidelinm iras exasperarent, impetusque conver3o.

cursio videtur Cyprios abduxisse a

Eduardum

II

ad

supremum

jus,

quod Anglorum
licet

reges in Scotiam obtinere contenderant, abdican-

terent. Proinde

oratoribus,

Hugo missis ad novum Pontificem quibus eximium in Sedem Aposlolifelicem statum exposuit
regni
-,

dum
suam

compulerit. At Eduardus
Brusii
filio

III.

sororem

Davidi nuptui dedisset, juncto

cam studium regnique

flagitavit

cum Eduardo
sato, qui

Baliolo
I

Joannis Balioli sanguine

suo atque

omnium

mine, ut excitandis

ordinum nopro concione ad induendam

ab Eduardo

Scotiam beneficioaccepisse

crucem populis proesules supersedere ccqui bonique consuleret, antequam Occidentales classem adornassent cum ea res nullam utiiitatem, ingentia

olim agnoverat, foedere Davidem regno depellere armis nitebatur. Cumque ad id hellum Philippus Francorum rex ob inita inter Scotos et Francos
foeilera

traheretur,

imminentium malorum
iis

prae-

vero pericula afferret. Cui Benedictus, collaudato ipsius in Ecclesiam sludio, atque in admini-

scius Benedictus, ut

occurreret, conquestus plucontractis

strando regno

commendata

solertia,

scripturnm
;

se ea de re ad regni antistites sisnificavit

litlera

qus

rimum pacem atfinitatibus daemonum astu dissolutam Hugonem scilicet episcopum

firmatani

nuntios Aposlolicos,

Tricastrinum

et

Ro-

Nicosiensi archiepiscopo, aliisque Cypriis

pra!3ulibus inscriptffi extant, in quibus ita Benediclus sequenti ineunte

landum Astensem canouicum Laudunensem, capellanum Pontificium et causarum sacri palatii

auditorem transmisit instruxitque - auctoritate, ut reges ad inducias ineundas adducerent, injustas coitiones rescinderent, convellerent fcedera con' cordiae publicae exitialia. Reges vero Eduardum ' Scotia?, Anglise et Davidem exaratis XI kal, Augusli litteris, ad pacem gravissirais sententiis est
*

anno respondit
et

'

Regni

praedicti

adjacentium regionum
pensata,

stalu et couditione consideranter attentis, prffsen-

tisque temporis
extitit

qualitate

visum vobis
matura,

praevia deliberatione in hac parte

quod ex prsedicatione
tas

crucis in

eodem regno Cypri

ea,
si

pra>sentialiter facienda nulla dicto passagio utili-

adhortatus,

cum

ex eo bello sacra expeditio distur-

provenire poterit

quinimo ex

fieret

banda

esset

antequam

transfretantes in proifato passagio

mare

Charissimo in Christo

filio

Eduardo

regi

pro transfrelando intrassent, sapefato regno et fidelibus in eo comniorantibus grandia, et non faciliter reparanda damna et pericula formidari
probabiliter poterant proventura
pracdicatione
;

Angliaj illustri.
Etsi

nos, qui licet immeriti, vices in terris

pacifici et excelsi,

propter quod a

hujusmodi

providislis,

quousque a

nobis prius consiillis super lioc reciperetisinmandalis aliud, desistendum. Nos igitur pramissis et
aliis, quse nobis, cum hsc supradicti explicarunt nuntii, in examine rectae deliberationis adductis;

pacem inter cuncommissos intensis opfemus desideriis abundare; illam tamen eo vigere uberius inter reges et principes cupimus, odiorum fomilibus exstirpatis, quo eoium concorgerimus regis
ctos Christicolas curae

noslrae

dia utilior pluribus redditur, et dissensiones

mafili

jora pericula

ct allcRto ctiam,

quod

in rcgno

jam

dicto pra;di-

secum trahunt. Inteileximus dera displicenter, quod licet olira inter

siquite,

Ptol. Luc. Hist. Eccl. Ms.

IKCVII.

3 lljid,

1. xsiv. Ep_ DCCXLVai.

c.

43.

sTom.

i.

f:p.

secr.

1 Tom. I. Ep. secr. cdlxxiv. CDLXsn, CDLXxvi. Ibid. Rp.

' Ibid.

'

Ibid.

Ep

sccf.

secr. cdlsxiii.

BENEDICTI XII ANNUS 2.

cbarissime, ex parte una, et ch;irissimum in
sto filiiim
Cliri-

ejus

CHRISTI 1335.
auxilium assurgerc procurares
:

35
sicque
la-

in

nostrum David regem

Scolice illustrem,

seu patrem

suum dum

viveret, ex altera, post ca-

multiplicare oporteret gentem belligeram, ac bores, odia et expensas.

lamitates et freinitus

guerrarum varios pacis conbostis

Ad

cordia reformata fuerit, et solemnibus affinitatis

et parentelifi nexibus roborata
;

tuum, quia
habet et
Altissimus,

tamen hupaci

non dubitamus, quod regnum Deus facit prosperum, aemulos invidos, qui si possent, quod avertat
ha?c
illud

niani

generis,
et

pacis et charitatis aemulus,

libenter offenderent et nocerent

et

hujusmodi

bonis ex ea secuturis invidens,

inita dissolvere procuravit,

eam
quod

cum jam

aliqui circumvicini magnates, ut intel-

sic turbare,

sicque charitativa foedera inter te ac

leximus, accedant vel mittant ad subveniendum

regi Anglia;

regem eumdem

tu et rex ipse, hujusniodi violatis foederibus et

memorato, posset inter te gentemque tuam, ac ipsos ex tui assistentia dicti regis Scotiffi

antiquis suscitatis rancoribus, ad offensiones et

contraria, inimicitiarum periculosum

vitare

odium

congressus bellicos, non sine magnis

ac personarum et
iislis.

animarum

(quod
super,

videtur potissime his temporibus

Displicenter percipimus in-

rum

rerum periculis, invicem redNos igitur exiis iapsusreruiu, strages corpoet animarum amarius plagenda pericula,

expediens) suboriri.

in certa parte regni tui fuisse inter ali-

necnon impedimenta instantis transmarini passagii, et alia innumera dispendia probabiiiter formidantes desideranter affectamus, ut spretis liostis pra'dicti suggestionibus, ad reformanda et redintegranda pacis et concorditE foedera, Deo grata utique, ac utrique vestrum accommoda, necnon subditis et amicis fructuosa et gaudiosa plurimum,

quos turbationis materiam suscitatam, qui si se cum aemulis dicto regno vicinis, confingentibus
forsitan ex assistentia provocatos pra-ditta, confoe-

derarent,

quod

absit,

periculosuiu non

modicum
fili

videretur. Praeterea non videmus, quod per ali-

quem principem
ctissime,

stecularem sicut per

dissidentes

te,

dilesic

inter reges

prajiiictos
:

commode
te

possit pacis concordia reformari

et si

cum eodem
liam, et in
pacis

rege Scotiae redire, regia providentia

contingat parteni

cum

illorum altero facere, de

procuraret. Quocirca regalem

rogamus excellen-

te

postmodum
:

ille,

contra

quem partem

facies,
te

Domino attentius exhortamur, quatenus commoda, el dissensionis incommoda consi-

non confidet
desiderabiles,

sicque perdentur quoad

tam

tamque

meritorii et honorabiles fru-

deranter attendens, ad cessandum et abstinendum

a gueriispreedictis, pacisque reformanda, et red-

ctus pacis, etc. Hortatur ut in re gerenda

eam

integranda violata foedera,

treugis,

initis

interim,

ut ad

rationem ineat, ut sine divini Numinis injuria et conscientiae pericnlo neutram partem amplectatur
:

haec quietius et melius intendi valeat, aliquibus

fore ipsius prudentia; discutere, consiliumin re ancipiti

regium coaptes auiinum et inclines, etc. Datuin apud PontemsorgicE Avinionensis dioecesis II kal. Augusti, anno i . TumFrancorum regem,
auxilia Scotosubmittere

que

optimum

explicare. o Dat.
II

apud

Pontemsorgiae Avin.

dicecesis,

kal. Augusti,

anno

medilantem, ab ejusmodi
'
:

38. Irrupit in Scotiam

Eduardus rex Anglife'

consilioavocare est conalus

37. Benedictus, etc. Philippo regi Franciae.

Fili

ducto secum Eduardo Baliolo, quein sacramento in sua verba adegerat collatisque cum Roberto
:

cbarissime, quia ex litterarum

tuarum

ScoticB rege signis,

scric collegimus regix intontionis existere propter

insignem et spectabilem victoriam reportavit. Prona ad victoris obsequium fuit

universa paene Scotia, exceptis arcibus,
editioribus collibus, vel paludibus, aut
sitae

certa

pra-dicti Scolioe

convenliones et pacta, inter tuos et regis prmdecessores pro se suisque suc-

(luae

in

ccssoribus habita, regi eidem favores et auxilia

nemoiibus erant. Consteruatum eaclade regem Davidem

exhibere,

quanquam

coiitrarium,

cum
te

suadere vel exhibere coiiventionesetpacta ignoremus

tibi

in Gallias ad opem flagitandam confugisse, refert Joannes Villanus -. Quo tristi casu perturbatus

hujusmodi, nequeamus piaecise

dilectione,

qua

ex sincera tamen regnumque tuum prosequimur,

;

valde est Philippus

Francorum
:

curarum

aestu fluctuavit

rex, atque ancipiti fidem obligaral Scotis,

qu;c nobis ad praesens occurrunt circa hoc, nohimus praisertim cum imminere pericula conspici-

at etiam regi Armenia; illam obstrinxerat, illiusque causa Armenia a Saracenis fuerat devastata
:

mus, sublicere. Veremur siquidem, quod ex impensione auxilii hujusmodi negolium Iransmarini
passagii,
si

addixerat se solemni
religioni Christianae,

voto restituenda; in Syria

symbolum

crucis indueraf,

mittatur gens belligera Francorum in

Scotiam, turbari non

pediri
:

parum

valeat vel etiam imfleri poterit,

nec id sine sumptibus magnis

inchoatum jam erat in Turcas feliciter bellum, ac si bene ccepta proveherentur, divini Numinis hostes forent prosternendi. Suadebat etiam ei
Christi vicarius,
si

qui forsan forent utiles et necessarii pro negotio prajlibato. Et ullerius, cum belli dubius sit eventus, si

David rex

vi et injuria

ne Scotico bello se implicaret: ab Eduardo regno pello-

contiugeret

eumdem regem

Scotia; a rege

batur, Davidis parens pari injuria et vi EduarJi

prjefato Angliac superari,

non posses cum honore

avo illud eripuerat. Vicitdemum apud Philippuin

tuo iilum,

quem

admisisses dimittere, quin fortius

>

Jo. Viil.
III.

1.

XI. c. 38. Walsing. ia Ypodig. Neiisl. lioc

'

Toiii.

I.

Ep. secr. cdlxxs.

Eduar.

Ilect.

Boet. Hist. Scot.

xv.

aii, el in

s Vill. end. c. SS.

36
regeni
fcederali

BENEDICTI
prinripis injnria,

Sri

WWS
Cluisli

2.

CHRISTI 1335.
regi

qnam

iiicmoria;

Aragonum

patri

nostro,

snisque

jpnominiae
feli(issimo

iili-iscendae

cnpiditas

seqiie belio in-

implictiil.

Ilium

hoc anno

ciassem

de regno Sardihsredibns in perpeliinm cum jnribiis omnibus et perlinennia^ et Corsicin

fciidiini
tii<

egrcgie milile instnictam immisi^se in Scnliani ad

suis

sub cerlo

servili^,

snb cerlisque condilioin

excilandas proslratas rex Davidis

Thomas WalsinScotico
rei

nibns

largius

conscriptis
:

pr;r licto

rescripto

ghamus refert' (I). Antequam vero

bello
Orientalis

continenliap subsequenlis

Bonif icius elc.

Ins

'rit

penitus conlra Ponlificis consilia se non sine

exilio addiceret, tristiaque

Phiiippus

Bonifacii VIII lilteras', quibus dalie Jacobo regi jnre beneficiaiio Sanliniae leges conientii-, snbdit-

superiorum
mortalis

regum exempla seculus

hominis causam
npt-rte

Christi

cansaj

pra^ferret,

hortatus est'

aiios principes, ut expeditionis As-iaticoB a se sus-

que Mcirco atlendentes proeilictum doininum regem Jacobum felicis recordationis genitorem nnslrum, temfiore donalionis pra^missa; memorato doinino papae Bonifacio ivcolenila! memoria; juxta
:

cumque cepta; causa a mntuis bellis absislerent Genuenses cum Aifonso Aragonum elJacobo Balearium regibus bellum gererent, instiluit apud Benedictum GaUus, ut ipsos in muluam concordiam adduceret cnjns piis votis assentiens Pon * tifex, Alfonsum ' et Jacobum 'reges, ac Genuenses
; :

continentiam dicti rescripli, ex causis in eo scrifldclilatem, vassallagium et ptis, jtiramentiim

,

homagiuni personaliler
mentuin
fldelilalis,

praeslitisse ;el

poslinoduin

per procuratores suos el nnntios speciales juravassaliagiuin

et

praedicta renovasse, fecisse et piaestilisse

liomagium aliis RoBoni-

monuit, ut adineundum foedus oratoresad auiam Apostolicam mitterent. Assensere ^omnes Ponlificiis volis
:

manis Ponliflcibus, qui

diclo

domino

papae

facio in Apostolatus praeeininentia successerunt, et

ac sequenti

anno ineunte,

ut Foliela

per eosdem nuntios dedifse lilleras suas Aurea

ejus Biilla bullatas, recognilionis et acceptalionis

refert', firmatae sunt inter eos inducioe.

sicce

Ad liiteras Alfonside SardinicK et Correqno S<di Apostolicce accepto respondet, Inlerea acadniittens hanc fidei fponsinncm.
39.

coiitentorum in rescripto piaediclo juxta ejusdem

tenoreiii,
et

nos eliam, qui dicto domino regi

siiccessiinus,

genitori

nostro in praeilicto Saidiniae el Corsicae

;e[ilum relulit solemni rilu Benedicto Alfonsus

regno
el

et aliis regnis et terris suis

Aragonius S irdiniffl el Corsicae regnum ' cumque excnrrente primo al) adeplo Ponlificatu anno sinjuHs Romanis Pontificibus fi Jeni soiemni rilu de;

priedictum jiiramentum, fldelilatem, vassallagium

bomagium, qnac domino Joanni

papx'

felicis

recor-

ilationis
liter

XXII

priLHJecessori vestro

retur

adversaque valeludine implicitus teneFerrarium e Caneto oralorem, ut regio nomine ob accepla SardinicB et Corsica; regna
,'incire,
,

secundum formam
et

personadictae donalionis facere

jieisonaliter

tenebamur, fecimiis

pracstitiinus

domino Joanni bonae memoiiae

paliiarclue Alcxan-

beneficio Sedis Apostolicae clienlem se profitere-

drino fratii nostro, recipienti noinine et vice dicti

iaborem ilineris remitieret, exoravit subjictis lilteris ', quibus inita a Jacobo
tur, ac Ponlificem ul

parente

cum

Bonifacio pacta confirmavit

Sanctissimo ac beatis-^imo in Cliristo palri

et
lia

domino, domino Benedicto, divina iirovidensacrosanctne

Romanae ac

universalis Ecclesia)

oummo
num,

Pontiflci,

Alfonsus Dei gratia rex AragoSardiniae et Corsicae, ac

filius

ValentiiT,

comes

domini papa; Joannis, qui hoc ipsidoinino patriarcha; cum speciali suo rcscripio commisit, et de(limus inde similes litteras nostras Aurea Bulla buMatas recognitioiiis et acceptalionis iii rescripto [iraedicto contentorum, con^iderantes etiam nos irjnc ex ejusdem rescrifili supra inserli serie inliuclos noslrum procuralorem ad eadeni juramenlum, fiilelitalem, vassallagium et homagiiim, sanctitdti

Darchinou. humilis ejus

pedum

oscula beanostra-

vtstrae

praestanda et facienda constituisse

;

Lorum.
a Sanclitati

cum
vestrae tencre litterarum

publico scripto nostro

Iias

providimus [iroplerea,
liHeras Bnlla nostra

sanclissime paler,

fieri

rum

pra;sentium paltfiit, quod viso ac plenarie inteilecio papali rescripto siiper coUatione, conoessione et donatione confecto, qiiam felicis re-

Aurea bullalas, sanclitati vestrae per dictum procuratorem nostrum Iradendas et dandas, prout fleri debere j un dicti sujierius inserti rescripti
Aposlolici tenor iaduiit.

dominns Bonifacius papa VIII praedecessor vester fecit illustri domino Jacobo fclicis
cordationis

modos
' Walsing. in Vpodig. iSeustr. ^ Ep. DCLH 'lip. DCLi. Ibid.
'

Per quassiquidem litleras nunc et ex lunc convenliuncs, condilioncs, tenorcm et ,

|ia|iali rescri|>to
;

DCCLI, DCCLil.
i:p. secr
l'r,vii.
r;l

1.

Tom.

i.

Ep. secr. dcl.

I.

i.

forrnam in ipso
jitamus expresse

Lonscri|ilos acceet

' Foli''t. Ilist.

pag

'i^-

Ibid.

GiMi

VI.

Ad.

p. 1. Ep.

com.

et

per quas etiam latemur

{ircclaluin

Apud

lien. tnni.

i" Exl. in

recognoscimus cxpresse
'

dominum

re-

arce S. Augtli el Lib.

ii.

307. et iattr collecl. Piat. tom. iu Ms. Vall. sigu. lit. b. aum. 12. pag. 332.
loni.

M.

pag

pag. 270, Ext. in Annal. tom. xiv. an. Clir. 1S07. iiuiu. 2.

Qua; Uic baliet annalista cx Walsinghamo cle dasse a 1'hilippo rcge in Scotiain immissa, v.M'ilati consniere uon po-sunl Naiunicouhunc anuuui ailiil ea de re uotat ; qu.u ct auno sciucuti in titnium a Pnihppo regt Fianrorum il r ad Pontilicim uarial, ut illum cm.ulcret de armis in Anglos feremlis, an negligcre bellum ilud Scotis sibi fcE.eiaas al.jcctis, lice ct vel prssaiet potins, eo beilo assumpto, cxpedilionem Saracenicam deserere. Quomodo vera ha;c fuerint, si hoc anuo billum Scuiicumjam Fraucos occupassef? Mansi.
(1)
liniialor au

BENEDrCTI

Xri

ANNUS

2.

CHRISTI 1335.

3T

gem
Ctiim

ppTiitnrpm TiosfrnTn recepi?s(M'n ftMnlnm diS;iniiiii;i!

el
il

Cmsicic
Roniaiia

rcj^iiiim

iloinino
iijuil

Euinino Pontill' e

clt'?ia,

nosqnc
et

pro

eaileiii

Roniana Kiciesin kneii!

,

in f(!ii(lnm

sub

hniusivoili non credamus immunein, cum pncilictam fidelitatem et homngium iii |)r;rscnti cjnsdcm Jiiannis papa; pncdcccssoris no-lri piTsonalitcr noii pr;cstiteri<, proiiUn rurma
sonali prrc^lalione
I

conditionJlius
atijiie

conventionil)us,

modo

fornia

(liclarnin

littcrarnm ejiisilem
;

Roiiifacii

videtur

tenore, qu;r in dicto pajiali rcscripto conti-

expresi^ius conlineri

qiiaiiivis illa

eidem Joanni

nenlur, (juos lcnorcm, nioilum. comlilioiies, conventiones et forinain, promiltimns nos inviolabiliter servatiiros. Pro qiioriim ol)servantia oblig;imus

palriarchae rcmotus et abscns a prccscntia

imani

Ponlificis praeslanda et riciciida duxcris, ut pne-

fcrlur;

nos

tanicn

deliberatione suppr his

cum

nos et (lictum regiiiim Sardiniie el GorsiciC, jnra et bona nobis coinpctenlia et compclitura iii eo.

fratribus nostris prachaliita, de ipsorum consiliode

S[ii'ci;ili

gratia, (luam linc vice persoii;c tuae facere

Hiimani gcneris Conditor et Rcdcmplor personam veslram ad sua sancta servilia conser^are dignelur pcr tcnipora lonj^iora. l);it. Barcliinone IV nonas Oclobiis, anno Uomini mcccxxxv . 40. Ailinibit Bcnedictus Alfonsi regis oralorem
ad clienielare officium pro Sardinia ct ('oisica exhibeiuinm, de(|uo lurc liabel Ploleiiueus Lucensis Ilem XiV kal. Januarii in publico consislo'

intcndimiis, in hac parle a pncdicto milile procuratorio

fuiiims

nomine tuo iiifra diclum anniim, qno elecli iii Romaniim Ponlificem, videlicelXlll kil.
eis-

Jauuarii.in con.-islorio publico, praesentibiis

dcm

fralribus

nostris

S.

R.

E.

cardinalibus et

de ipsorum

coiisilio, pracsente

quoque praehilorum
ligiuin
iii

et alioriim fidcliuin

tniiltittidine copiosa, fidelita,

tem

vassalla>;iiim
iiraedicta

rio inveslivit

procuialorem rcgis

Angonum

no-

mentum
ejusdein

jnxla

homagium formam

et jura-

mine rcgis de ngno Sardiniaj et Corsic;G, recepto ab eo liomagio consueto . Proximo die ah eo
prajslito subjeclas liUeras
rel, eidein regi tiaiismisit

',
:

(iracilece.-soris

eisdem lilteris Bonificii contcnta, per

:

ut juribus regiis cave-

dictum militem nobis praestita et facta recipimus ac nihilominus postinodum iiifra mensein, prout
juxta formain et condilioiies conleiilas in
litleris

diclis
litteras

Alfonso AragonicC, Sardiniae et Corsicae regi

lenebaris

prout

per

patentes

illustri.

tuas
infra

Auna

tua Bulla munitas, quas nobis ad cauet

Nuper

annum postquam,

ciente clcmcntia, in
tificem,

Romanum

divina fafuimuselecli Pon-

telam nostiam

norum Pontilicum
ex gralia et
Bonifacii et
Sariliniie ct

successorum nostfoniiii Romaet ejusdem Romanae Ecclesiaj

exprcsse)

lu qui clarcB niemoria! .lacobo Aragoniae,

destinasti, conlessus es ct recognovisti

libeialilale

Sanlinii-B et Corsicac regi gcnilori tuo in

rcgiiis,

htijnsmodi
et

uipotecjushares lcgiliinussuct*ssi^ti. piuqiioil jiixla

dcnter attcndcns, nes contcntiis in

facii
|iapa;

formam

conditio-

ejusdem pricdeccssoris Romauae Ecclesiie dictum regnum Corsicae eidem Jacobo regi genilori

liltcris fclicis

rccordationis Boni-

VIII pra-decessiris nostri confectis

de

collalione,

coiiccssione et donatione dicli regni

Corsicae,

Sardiniae

et

diclo Jacobo

rcgi suisquc

concessum in genilorem luum iljud receisse, teque illud tcnere sub condilionibiis, conventionibus, sive pactis niodo et forma atque
lcudum,
;

luo actibi tuisque hirredibus fuisse

el sic dictuin

haTedibiis ex suoet lia^redum

legilime dcscendcntibus
f iclis

suorum corpoiibus

Itnore,
litk'ris

qui in ejusdcm

pia^dccessoris

Boiiifacii

eumdcm,

fidelilalem

pcr pii-cdecessorcm vassallagium plennm et

facere el pneidlcclcsiae

continentur. Quos lenorem, iiiodum, conditiones , couvcntiones el formam promisisti te

iiomngium ligium, ac jiiramenUim

stare nohis et Romanc-e

tencbaris, dilc-

ctum
et

filiutn

inililcm, procunitorcm,

nobilem virum Fcrrarium de Cancto nnnlium, ambasciatorcm

servaturum pro quorum obseridem regnum Sardinia; et CorsicEB, et hona tibi coinpetentia, prout in eisdem liitcris tuis Aurea tua BuUa niunitis plenius
inviolabiliter
:

vantia obligasli te et

coiisiliarium tiiuin, ad lioc a te speciale

manda-

contineltir.

tum habtntem, propter hoc ad Sedem Apostclieam spccialiler dcstinasti, nobis cl Rom;ina! Kcclcsix'

42.
tuis et

Nos autem super praemissis omnibus h;crcdum tuoruni pr.Tcavere dipeiidiis et

et

pcrdiclum procuratorem pro

meniori;c Joaniii
iii

co,

quod

lide-

utilitatibus con.-ulere intendeiiles, lenore pra;sen-

Iilalem, vassallagiu:ii et jiiramentuin hujtismodi

piic

:inm recognosciiiius
J4IUUI ligiiim,
lalis

fateinur picedicta

homa-

i)ap;e

XXII pnciicccssori no-

ac

pknum

va<sallagium,

ct lideli-

slro

persona bonic incnioiiaj Juaimis palriarvivenlis, ex speciaii

juramentuiii
cl
,

pro diclo regno SardinicTj et

niilitem, prucura-

chaj

Akxandrini lunc

com-

Coisica) pcr

dktum Ferrarinm

missioue pncdeccssoris cjii-dcm per ejussiieciaks

:ilittras

torem
lutuin

pnchujiismodi Uileliiatcm.. huin;igium faciurus, el juraiiientiiiii hnjusmodi secundiim pru;liclam lormain in tuam aiiiinam pnesliluriis.
41.

lilteiassibi lacta illa rccipiLiitis pcrsunal.ter,

nuntinm tuum ad hoc spi cialikr coiistiel spcciale mandatuni hibcnlem, iufra

tenipus debiiuin nobis et cidem LcclcsiaB, procuratorto noinine tuo, fuisse fideliter pi;cslit,i, et a

noLis rccepla de gralia

sjicciali

iiccnoii
iii
,

hnjuslilleras

Licel igitur propter

piccmissa

te

a per-

inodi confessionein et recognition,

proniissio-

nem
1

et obligationes

per diclas jiatcntes

Hlol. Liic.

111

Ilist.

Ecd,

i\ls.

I.

XXIV.

c.

13

'

Xa.

luas,
1. p. 1.

Aurea tua Bulla munilas,

inlra teiiipus debi-

IHp.

com ocuiA.

tuin le lecisse: (luasquideui lilteras tuas, nubis ex

38
parte tua per dictum

BENEDICTI XII ANNUS 2,

a

CHRISTI 1335.

militem assignatas, recepieasque niandabimus et facienius in Archivo mns, ejusdem Romanaj Ecclesiae custodiri. Per pra^mis-

Nuper

venerabilis

frater noster Bartliolo,

mffius archiepiscopus

Tianensis

et

dilecti

filii

nobiles viri Bertrandus Monliscaveosi

ac Jacobus

sam vero receptioaem homagii

sallagii
et
fldelitatis

ligii,

ac pleni vaset

Clarimontis

comiles nuntii et procuratores tui

jurainenli, pra^stitorum

tunc apud Sedem Apostolicam constituti, coram

nobis et fratribus nostris in consistorio pro parte

faclorum per dictum mililem nominetuo nobis et eidem Romanffi EcclesiEE. ut prsfertur, non intendimus dictis conventionibus, condilionibus sive
paclis modo, fornia^
et

tua reverenter exponere curaverunt, (juod licet tu juxta conventiones et pacta in concessione per

tenori in

lilleris

ejusdem
iial.

eamdem
ejusdem
suis per

Ecclesiam de regno
Ecclesice (civitate

Sicilise

ac tota terra,

praedecessoris Bonifacii comprehensis aiiquatenus

quoB est citra

pharum usque ad
omnibus

coiifinia

terrarum

derogare. Nulli ergo,

nuarii,

etc. Dat.

Avin. Xlll
'

Ja-

Beneventana

cum

toto

anno

. AiTert in aUis litteris

rationem,
:

ierritorio ac

districtibus et pertinentiis in

a Quia, cur oratorem ad id munus adniiserit venire, quoad prajinquit, oppressus infirmitate sens ad nostram commode nequibas prtcsentiam

Romanum

Ponlificem distinctis, vel

,

posterum distinguendis duntaxat exceplis

prsefata Ecclesia sibi

qucB

specialiter rescrvavit) clarae

Siciliae

pro pra?standis nobis et Ecclesia; Romanse pro regno Sardiniee et Corsicae homagio ligio, pleno vassallagio et fideiilatis juramento in tua persona
propria
.

inemorire

Carolo
,

regi

avo tuo ejusque

et

haeredibus facta

inter ipsos Ecclesiam

avum

Interjeclisque

nonnuUis eo argumento

senlentiis, contestatur id beneficium in

exemplum

ac frandem non tiahendum. Professus vero orator Alfonsi nomine clientelari jure Sardiniae et Corsicffi regna a Sede Apostolica obtineri, proxinio

novo Romano Pontifici ia assumptione sua ad siimmi Apostolatus apicem, ac eidem Ecclesiae infra cerlum terminum pro regno et tola terra citra Pharum praedictis ligium
habita, nobis et cuilibet

homagium, ac plenum vassallagium facere, necnon juramentum fidelitatis pra-slare solilum personaliler

ab ea celebritate die censum pro

iis

regnis,

nempe
re

tenearis; ct in optione ac

beneplacito

duo

millia

marcarum

argenli persolvit,
-.

qua de

Romani
et

Pontificis, et

ejusdem

Ecclesice juxta pacta

te

Pontiflcia

syngrapha exarata

conventiones pradicta fore noscatur

ad fa-

43. Ruberius SicilicB rex, postulatus a Beneris instaurat.

dicto, veteres de

regno suo pacliories publicis

Intulit
'

litte-

ciendum ligium homagium, vassailagium hujusmodi, diclumque juraraentum i^rsestandum vocare

personaliter, vel ad te

pariler Pontiflcio osrario

aliquem

S. R. E. cardina-

pro Sicilia citeriore jure fiduciario accepla vecligal

lem
et

vel alium, qui vice

Romani

Pontificis et Ec-

annum

oclo millium

unciarum auri Robertus

clesicB

piEedictorum

homagium

ac vassallagium,

Sicilia; rex,

qui

cum

ex pactis

cum

Carolo

initis

juramentum

hujusmodi

recipiat destinare;

ad aulam Apostolicam, ut clientcm se novi Pontificis solemni ritu agnosceret, juraretque in illius
se primo Benedicli anno obstrictus esset, magnaque rerum gerendarum moles illi incumberet (beiluni in Fridericum regem Trinacrias apparabat) flagilavit a Benedicto ' ut oralores quos idonea ad refereudam acceptam Ponlifici Siculam coronani

tamen propter cerlas causas rationabiles per eos ex parte tua coram nobis et dictis fralribus allegatas, ad

verba

adeundam evolvente

Sedem Apostolicam
veuire nequibas
,

personaliler hac vice

Poutificatus

commode
gium
Quare
et

juramentum
,

homagiuin vassallahujusmodi prsestiturus.

te

praefali tui

procuratores et nuntii nobis huiit

militer supplicarunt
jiiopler
liac vice

a personali adventu

hoc

ad

Sedem
te,

prsedictam
ipsis

excusatum

auctorilate inslruxi-rat, ad fidem sacrainenlo regio

habere; necnon ab

procuratoribus
vas-

nomine devincieiidam adniilteret. Pontifex itaque ut juribus Romanai Ecclesiae consuleret, parceretque hoberti regis laboribus, cum in legibus a
Clemente IV latis continerelur, ut vel Romanus Pontifex Siculum regem accerseret, vel legatuni cardinalem aliumve transmilteret, qui Pontificis
vice Lonores debitos fiJeique
ret;

el nuntiis

speciale

ad hwc a mandatum
illa

ut asserebant, sufflciens et

habentibus,

homagium,
te
,

sallagium et juramentum pisdicta pro

ac tuo

uomine
45.

preestare

olTerenlibus

recipere de

ipsius Sedis

benigna clementia dignaremur. Nos igilur delibcratione super iis

cum

sacramentum exigeEbreduneusi archiIla-

Benediclus

Bertrando

eisdem uostris fratribus habita diligenli, honorem eljuraejusdem Ecclesiae sponsae nostrae, sicuttene-

episcopo,

quem

ad maximas res traclandas in

mur
mus

ex debito servare, teque prBedictiscausis,con-

liam missum vidimus, ac Joanni archicpiscopo Neapolitano adigendi in Apostolica verba Roberti provinciam dedil^ ipsumque regem cjus se volis assensisse, hisce litteris fecit certiorem ^
:

ditionibustempoiuiii,LtaIiis,qu8e atlendendavidiin

personaliler ad
vassallagio et

hac parle, paterne pensatis a veniendo Sedem pra?dictam pro homagio,

,

juramento hujusmodi exhibendis,

vice,

44.
filio

Benedictus

etc.

charissimo in Christo
salutem.

excusatum hac
bere volentes
;

de ipsius SeJis benignitate ha-

Roberlo regi
I.

Sicilise illustri

venerabiles fratres noslros Bertranin

- Ibid. Ep. secr. dcliii. dccxxxix. Ibid. Ep. secr. cx. ^ ibjd. Ep. ccclsx. Ibid. Ep. secr secr. XXVI. et Ms. bibl. Vall. siga. in lit. D. num. 12. pag. 126. ' An. 1. p. 1. Ep. cur. xsv.
'

Tom.

Ep

secr.

dum Ebredunensem, quem ad te super hoc destinamus,

et

Joannem Neapolitanum
;

i|)sis

partibus

existeutem archiepiscopos

de

quorum circumspe-

cliouis iiiduttria, et fidelitate probala fiduciam in

BENEDICTI

XII

ANNtlS 2.

CHRISTI 1335.
Pontifici et Ecclesiae

39
Romana; pro
usque ad

Domino gerimus specialem, ad recipiendum a te homagiiim, vassallagiuin et juramentum hujusmodi hac vice nostro etEcciesia; Romana; nominc
antedicta;

domino summo
regno

Sicilia; et tota terra

circa i^harum

confinia terrarum

Romana;

Ecclesia; (civilale Be-

providiinus depulandos. Quocirca, etc.

II

neventana
et

cum

ejus lcrritorio ul totis dislriclibus

Dat. Avinione

non. Maii, anno

.
Siciliai

pertinenliis per

Romanum

Ponlificem distin-

46. Professusestsolemni ritu

Robertus

guendis duntaxat exccptis, qua; prsfala

novilate
praestare,

Romana

rex

',

Siculum sceplram Sedis Apostolica; beneet

Ecclesia sibi pleno jure specialiter reservavit) in

ficientia

auctoritate
officia

se suscepisse
et

regisque

summi
in
,

Pontificis

tenebantur facere ac

sti|)endiarii

Ebrcdunensi

Neapolilano
:

pra;sentla ipsoruiii

dominorum

ar-

archicpiscopis Pontificiis iegalis delulifse

re regias iitteras, hoc
ui Indictione,

qua do
Jnnii,

anno mcccxxxv, xv
-,

regnorum xxvii, Neapoii cnnsignatas,

qua; in molis Adriana;
juris Pontiflcii jussu

chiepiscoporum nomine ipsius domini summi Pontiflcis et Romana; Ecclesiic recipienlium et ad hoc, ut pra;mittitur, deputatorum, prouladstrictus
erat;

ad Ponlilicem transmisit
inter insignia
Sixti

ettam progenitores

sui qiiibus successerat,

et

sanctiore Archivo condita; servantur, et a Plalina

quam

ipse pra;stiterant, faceret

pra;slarct

ac

monumenta

pactiones et convenliones inter

Romanam

Eccle-

IV reposita; sunt
a

siam etclane memoria; dominum Carolum regem

Sicilia;

nomine Domini. Amen. Noverinl universi hoc pra;scns Inslrumontum publicum inspecturi, quod anno Domini mcccxxxv, Indictione iii, Ponliticatus sanctissimi die XXV mensis Junii
In
,

avum suum dudum

earumdem

habitas et initas, qua-

rum

lenor inferius conlinetur, juxla tenorem el

continentiam

solemniter

promitteret

et juraret fideliler et inviolabiliter

observare.

domini nostri domini Benedicti divina anno primo, existens in pncsenlia reverendorum patrum dominorum Berpatris et

providentia papoe XII

Qui dominus rex, facla iu continenti per ipsum quadam propositione materiam hujusmodi

trandi Ebreduensis et Joannis Neapolitani archi-

episcoporum, ac meinolarii ettestiumac personaruin infrascriptarum necnon diversorum aliorum clericorum etlaicorum mullitudinis copioscc, serenissimus princeps dominus Robertus rex Jerusalem etSicilia; illnstris in aula magna sui regii
,

de sede sua surgens in praesenlia ipsorum dominorum archiepiscoporum, infrascripta nomine praedictorum domini papic et Romance
contingenle,
Ecclesiae recipientium,

devote

et

reverenter ho-

magium et Viissallagium ligium junctis manibus intra manus ipsorum dominorum archiepiscoporum,
tatis
;

et

dato eis oscuio successive,

fecit

et fideli-

palatii

novi Nea[iolitani requisitus

fuit

publice et

et de

observandis plene,
,

lideliter et inviolaet

solemniter per ipsos dominos archiepiscopos, ad lioc per sanctissimum patrem et dominum no-

biliter

pactionibus

conventionibus

conditio-

nibus inter
habitis
et

Romanam
juxla

Ecclesiam
Sicilia;

et

pra;diclum

strum Benediclum papani prajdictum commissarios spccialiter deputalos, prout de conmiissione eis super hoc facta appareliat per quasdam litteras
'

dominum Carolum regem

initis,

avum suum

infrascriptos super sancta

inviolabiliter
in

Aposlolicas, qua; sic incipiunt

continentiam qualuor Dei Evangelia, manibus ipsorum dominorum

et

modum

Benediclus episcopus, servus servorum Dei, vencrabilibus fratribus Bertraiido Ebredunensi

Ncapolitano archiepiscopis, salutem Apostohcam benedictiouem.
a

archiepiscoporum posita, corporalitur manulacta

pra:sti!it

juramentum. Forma aiitem

ligii et

praestationis
fidelitatis,

et Joanni

et

homagii

vassaliagii et

juramenti

Romani

Ponlificis providenlia
,

circumspecla

ac tenor convenlionum et pactionum, quas idem dominus Roberlus rex Sicili;c servare promisit

diversitatem negotiorum
circa

qua; in

alveum Sedis

solcmniter
47.

et juravit, in ha;c
'

Apostolica; undique confluunt, attcnte discutiens,

lu nomine

verba sequuntiir: Domini, Amen. Ego Roberad honorem Dei omniposancti, et beat;B et

eorum ordinalionem
sic

intendit, ac proul
litas exigil, illa

salubrem vigilanlor personanim et temporum quarecte disponit, ut in his, qua;

et

tusDei graliarex
lentis

Sicilia;

Patris et Filii et Spiritus

gloriosa; virginis Maria;,

beatorum quoque Apostoet Ecclesia;

in

conservationcm jurium
Ecciesia; sua;

honorissanctae
et

sponsa;

contmgunt,

Romana; cominoda

lorum

Petri

et

Pauli,

Romame.

in

pra;senlia

venerabilium

Christo palrum Ber-

respiciunt aliorum,

consiille provideat et piaxa-

trandi Ebreduiiensis et Joannis Neapolilani archi-

vcat ul potest de sua solita clementia

talibusspecialium ipsius Ecclesia; siqnidem, etc. et finiunt : Datum Avin.

Maii, Ponlificatus noslri
blice et alla

incommodifilionim. Nuper
II

ej)iscoponim ad

homagium ligium
jurameiitum,
et

et

vassallaalia

gium ac
et

fidelilatis

omnia

anno

i,

non. qua; ibidrm pu-

singula infrascripta a

me

recipienda, per san-

voce

lecta;

nus rex homagium

fuerunt, quod idem domiligium, et plenum vassallafidelilatis,

ctissimum in Chrislo patiein domiiium meum,dominum Benedictum divina providentia papamXII specialiter deputatorum^ illaque domiiii mei et
Ecclesia;

gium
'

ac

juramenlum
i.

quod prxfato

Romana;

pra;dictoruin

nomine recipien-

.\po(l

Ccned. lom.

Ep. secr. cdl, ccli.

ii.

tium, ligium homagiuin facio diclo domino

*

meo

Ext.

in arce

Anscl.

inler collect. Plal. tora.

ii.

pag. 261. et in
sign.
lit.

lib. Privil.

Roin. Eccl. tom.

p.

iOT.etMs. Val.
1.

B num.

12. p. 120.

>

Ext. eliam apuil Ben. an.

1.

p. !. Ep. cur.

xxvi. et

in

Ms. bib.

' Eil. ia reg.

Beacd. an. i. p.

Ep. cnr. xxvi.

Vailicel. sign. Ut. D. niim. 1.

pag. 163.

40

BENEDICTI XII AXNrS 2.

CHRISTI 1335.

papse. ejusqiie successoribuscanonice infninlibiis,

et ipsi Ecclesiae

capilulis,

unn de quinquaginta millibus marchi?

j

Romnna' pro regno

Pliarum usqne
EcclcMae
:

Sicili;G el tota
ail

slerlingorum, et earum solulione saneta? Ecclesia;

debilis, et coiiventionibus niemoratis per

terra, quap est citra

terraruin

im di-

confinia ejiisdem

qiiae

utique

regnnm

et lerrain (excepla civilati!

Benevenlana

cuiii lorn

terrilorioetomnibusdiftriclihuset porlini nliissnis secundum antiquos flnes lerritoiii, pertinentia

bacredem iiisoriim remissis mibi nieisque hceredibus in perpetuum, et donalis per ipsam Ecclesiam ac felicis recordatioclos parentes
et

meos

me

rum

el districtus

civilatis

Pontifices dislinctos vel in

dos) ciar.E

ejusdem per Ronianos posterum distingiienSicilite

nisdominum Clementeiii papara V cum consilio et assensu dominorum cardinalium de mera liberalilale
eis

memoriac domino Carolo regi avo meo et haeredibus suis, quoruni ego liaere^ cxisto, pradicla Ecclesia Roninna concessit, Et recognosco et fateor quod inter Romannm Ecclesiam et prwdictum avuin meum condiliones modus et forma, ac pada infrasciipla iiili'i vene,

sumus ego

ipsorum ex speciali gratia relaxalis el de et mei haeredes de nexu cujuslibet

;

obligalionis,

aut

poenalis

promissionis

i|uibus

perpetuumabsoluti aliosque capilulo de personaet fcxinde quielati libus jam dicto avo meo impositis, de babendis

essemus

adstricli, propterea in
:

per

eum

mille mililibus ultrainontanis

cum
et

certo

runt, et fuerunt appositi in concessione regni sibi,

equilatiirarum tlbalislariorum numero,

ad ve-

suisque ha^redibus per

Romanam

Ecclesiam facta,
concessione,

niendum ad persecutionem
siibdilis

negotii dicti regni in

et

seu auctoritate ipsius in

successuri erant ipsi avo

pisedicla

terminis et pra?tixis,

sub cerlariim
esse conslat

perlinentia seu speclanlia ad personas

eorum, qni
li;tredibus

iiiteriuinatioiie

pocnarum,

qiiia

lirec

meo, suisque

in terra et rej^no piajdictis, et coruni qui in ei-dein

necsuccessiiri sunt, niibi meisque liaiiedibus non ad successionem vel formani seu modum succedendi ipsi avo mi o suis(jue liaeredibus, el
;

solemnem, quod plenarie adim|dtbo, et iiiviolabiliter observabo, nec ullo unquaiu tempore veniam conlra illa. Sic me Dfcus adjiivet. In praedictorum autem
impletij) et per stqiulalioiiem promitto

mibi nieisqiie hffiredibns

ctis.

in

regno

et terra prapdi-

teslimonium iierpetiininque inemoriain praisens scripliim exinde conficijiissi,et Aurea Bulla regiae
mnjestaiis
iiii|ires-a

Qux

oninia et singul: lam

me quam

nieosin

typario

co:nmuiiiri. Atta et

regno
slro

el terra

baeredLS ser\aturos

piomitto, et

habila fiierunt
lalio

|irae iicla

Ncapoli in piaediclo pa-

conlra ea non venluros, quic talia

vel

suiit. Si in

no-

regio, pracsentibus ibideiii serenissiina do-

nostrorum obitu lej;itiinum, prout sequilur, iiaeredem nos aul ipsos, quod absit, non liabere contigt-ril, regniim ipsum ad Roinanam EccUsian! ej isque ilispi.ntM iieiii libere
liacredum
revfcilatiir, elc. Piaelcin itliinus

mina domina Saneia

illuslri,

regina Jernsalein et

SieilicB

ac illtistribus et maguificis viris dnmiiio

(^arolo

duce

Dyracliii, Lud.ivico et
doiniiii regis

Roberlo ejus

fralribus,

pr;ef.iti

nrpolihus, ac re-

nluiuas pacliutiis

vereiulis iiairibus domiiiis Birtlinlom.eo Tr;inensi

nes, quibus clieiikkc causy Robei

cuiii
iisdeiii

se obsliinxil,

regni
tratie
et

S:eiliae

vicecaiicelhirio,

Rngcrio Capnano,

verliis

coiict piu
1

sit

eaiuui

forihula

Laii lulplio

A:i.;ilphitano. Pelrn Suireutino

etc.

atqiie ea, quaiii

a Caiolo

et Caiidi' 11 repetitaui

IJrnnlino arcliiepisco|)i-.

Addunliir alia

superiori

tomo

'

altuliiniis.
:

Ad confirmanda vero

episciqinruiii el proceriim qui teslesfuereadliibiti,

conventa addil Roberlus

48.
a

ac labellioiiiim noinina.
49. Hcvc exeinpla

Ego eliaiii do lioc privilegium seu litteras praG-eiiles domino papae et Rou.ana) Ecdesi.e inemoiatis, Aurea Bulla bullatum seu bullalas, in quo vel in quibus proprio jurainento fateor et recognosco expresse, regnuiii
Siciliie el

seqid delrectat Fridenciis

rex

Trniacria: rex, admoiiilus ideo per lUteras Pouti'

ficicis.

Detrectabal Fridericiis Tiinacri:e

Aposlolicffi Sedis fiduciarius clienlis otlicia

ram

quae est cilra

Pharum

usqui;

ad

toiam terconCnia

dicto

exliibere, et
:

Alfonsi

BeneRobertique regura

exeuipla sequi

decrevil

terrarum Romana; Ecclesiae (exccpta civitale Bu'nevenlana cum territurio et pertiiieutiis ejus, qme, ut diclum est, Ecclesiffi remanebit eidtni) ex sola
graiia et

obfirinatum
tia

in perfidia illius
:

tamen Ponlifex tentarc animuiii, et clemeninstantique Roberto

corri-

ad obsequium allicere

regi qui Fridericum regno,

quod tyr.mnide

mera

liberalilale Sedis
inilii

Apostolic;e faepefeuduii!

puerat, delurhare moliebalur, ut graviorihus poe-

dicto avo iiieo,

fure concessa.

meisque h;uredibusin
et

meque habere

tenere reguuiii et

terram hnjusinodi a dicta Roniana Ecclesia in

feuduui pro

oblerentem per-. m;insuetudinem pnusexperiri ulque rediret ad ofUcium ilium provocare se denis censuras Apostolicas jaindiu

celleret: reS[iondit'

me
sub

nieisipie
paclis

liaeiedihus iu dielis re-

crevisse.
etc. Quia illius locum, licet imtunemus iu lerris, qui iion morlem peecato rum, Fed vitaiii semper inquirit, desideriisopti.mus

gno
qu;e

el lerra

el coiulilionibus, forina, el

Benedictus

modo
pap.-e

et in

conventionibus praediclis,
litteris

sub

aiiis,

meriti,

lelicis

recordalioiiis

Clemeiitis

IV pleiiius contiaentur, illibata peipeluo remaneaiit, et iuconcussam semper obiineanl firmitatein.

iulcnsis, et adliuc etiam exspeclainus, si rex idein

ab

illo

qui

omnein homineni venientem

iii

hunc

Ipsa

omnia singula juro (duobus exceplis

num. 14,
et aa.

mundum
'

illuuiinat, iuspiralus adeviis pedes suos

'

Au.

Clir.

iiiij.

i2S9. aum. 2. elc.

Toai.

I.

iip. secr.

cxi.

BENEDICTI XII ANNUS

studoat retraherc, ac in viam verilafis et juslitiLC siios, redeLUuio corde contrito et
lium.liato spiritii ad nostram et Ecclesia; (ievotio-

'2.

CHRISTl 1335.

ilifigere gressiis

nem

et obeclienliam,

suos propterea nunlios

ail

nostram pncsenliam destinando. Interim autem

processus alids coiitra

eum

liabitos percjuiri faci-

mus, ordinare
furttir,

nisi

ad devotionem redire, ul pra3prse-

curaverit,

quod matura deliberationc anno

i

via

facieiidum cognoverimus,
.

intendenles. Dat.

Xlll kal. Aprilis,

50. Explicuit itaque in

nacriir;

nilis

Fridericum regem Triclementiam Benedictus, paternisque moab exitio imminenti errantem revocare nisus

obitum detinuit occu|)atam; tuque postmoduin eidem Patri in ejusdem insula} illicila occupationn succedens, eam usque ad tempus pacis inter te ac clarse memoria; Carolum regem Siciliaj reformata', ac per Sedein A|iostolicain conflrmata!, occupatam de facto et indebite tenuisti quodque hujusmodi pace et concordia initis, et pro ipsarum roboratione majori inler te ac charissimam in Christo filiam nostram Alionoram reginam Trinacria; illustrem consortem tuam dicti regisCaroli filiam matrimonio celebralo, tu postaliqualem observationem pacis hujusmodi fcediis ipsius violasli, et terram charissimi in Christo filii nostri Roberti
;

est

gravissimis

enim
rei

litleris alrocia

ejus scelera

regis Sicihae illustris citra

pharum invadere

prae-

ante ocuios statuit, ut ad pcenitentiam flecleret;

sumpsisli, et nonnullas civitates et castra ibidem indebite occupasti, etsubsequentertreugis inler te

et

ductoque

allius

exordio exposuit, ut Petrus

Aragonum

rex ejus

parens nequiter invnsisset

dictum regem Roberlum, per

felicis

recorda-

Trinacriam, illeque paternum flagilium imitalus

tionis

Joannem papam XXII, prredecessorem no-

lum

tyrannidem exercuisset, donec [ax inter CaroII et ipsum sancita firmataque afflnitatibus novis fuisset verum aliquanto post tempore per:

strum poslmodLim pro pace inter te et ipsum tractanda commodius sub gravibus spiritualibus
sentenliis atque pcenis
indictis duranlibus,
eas,

ciissum sanctissime foedus injuste fregisse, invasisseque Calabriam

:

indictas postea, objeclis vio-

iatoribus graviorihus pcenis induciasfregisse, cen-

surisque se irretiisse: nec tamen, ut Catholicum

invadendo iterum terram dicti regis citra pharum, nulla causa exposcente rationabili violasti, propter quodtu excomiiiunicationis sententiam in infrlngentes trengas ipsas per eumdem praedecessorem
prolatam incurristi
titerunt,
;

principem decuerat, eareligioneexsolvi flagitasse

sed novo ciimuialo scelcre

et Sicilice

et aliae insulae ei

censum pro Trinacria

adjacentes suppositae interdicto Ecclesiastico

ex-

dcbilum pluribus annis intermisisse, ac non modo anathema novum contraxisse, verum omni jure
anlea adepto ex pacis tiactatu excidisse. Huic improbitati rapinas Ecclesiarum,

quodque cum

tu juxta status tui decen-

tiam tenereris et debuisses

per

satisfactionem

atque Ecclesiasti-

debitam, tanquam Catholicus ejusdem Ecclesiac filius relaxalionem senleiitiaE; ac interdicti hujusniodi procurare, id facere non curasli; sed prac-

corum injuriasgravissimasadjecisse; denique apostatis,

hsreticis ac schisuiaticis favisse, ut e sug-

missis conteniptum adjiciens, a solutione census

geslu infandoserrores evulgarent. Objecit

infelici

denium

trium milliuin
Ecclesiae
debili,

unciarum auri a
soliilionem

te

nobis

et

principi

Benedictus, quanlo dedecore se

ac benevolentiam ApostoliEcclesiiT; repelerel
:

Romana; pro
ad cujus

dictis insulis aiiiiis singiilis

ac

SLios

respersisset,
si

etiam juramento

cam
si

spopondit,

gremmm
causaj

teiieris adstrictiis,

per annos jilurinios cessavisli,

vero crimina
,

quibus obnoxius
se

erat expiare
defiiturLim.

propler quod excomiiiuiiicafionis senleiitiam in

abnueret

Ecclesife

non

personam,
iii

et privalionis

pcenam

juris,

quod

libi

Exemplum plum esl

'

lilterarum Apostolicarum infra scri:

relentione praediclae Siciliae et aliarum insulaicentiuin in vit; tua ex

riini ei adj

forma pacis hu-

51. Magnifico principi Friderico regi Trinacriae,

jusiiiodi

spirilum consilii sanioris.

Diviiius

amor nus admonet, etcharilas proximi nos invital, necoon officii nostri debilum
nos perurgel, ut (|ua;aiiiiiiae lUcEsalutem, honoris augmentiiiii tuique slalus claritatem res|iiciunt,
tibi pateriio
illa

susceperis

suadeamus allectu qii.x, si devotn'-. et ad eorum executionem, velut

:
,

ager piirgalus

sj.inis ettribulis, j^araveris

tibi

mentem
com-

luam, fruclum

multi|ilicem, honoris et

compelere poleraf, iiicurristi. Nec liis contenlus, ad Ecclesiarum et personarum Ecclesiaslicarum gravamina el injurias te convertens, bona et jura Ecclesiarum et personaruni earuindem inuilipliciter occupasti, ipsarumque redditus, et proNcnliis pro majori parte luis usibus applicasti pio libito voluiilalis ; et quod deterius esl, et pungit acriler menlem nostram, ut (liclain Ecclesiam matrem tiiam ofTeiideies gravius, personas q iaiii|)luriinas in errorum de-

niodi gerniinabunt. Nosti siquidem,

facli loti iiiuiuio notoriat, (iiiud jiost

et evidentia

vium provolutas, nec carentes fermento

pravitatis, aposfatas et
Siciliac adiiiisisli
sisti

hacreticae

conimolionis

schismaticosin dicta insula

et

amarae dissidium in

insiihi Sicili?e ex culore pia;,

bactenus

admillis, ac permiillitila in

sumplionis exorlum

quondam
et

Petrus rex Arain Ecclesia;

quod persona; hujusmodi mulla

insula

gonum

paler

luus diclam

insulam

dicta

prwdicarent,
processisse

alia(|ue

indecenlia et

Roui.uuE conleniiilum

injuriam lemerilate propria occupavit, ipsamque insulam usque ad ejns

Ep. cur. xxviir.

volunlaria f.cerenl. quac non videntur de Catboli-

corum menlibus

el praeter harc et alia

'

An.

I.

1.

plurima per te non commeudcibilid temporibus modernis commissa, quae singulariter exprimere

Ans.

ToMUS XXV.

Bav.n. Vi.

A2
prfcpenfibiis

BE>TEDICTI XII
ex ceriis causis
oiiiitliiniis
,

ANNUS
inter-

2.

CHRISTI 1335.

diclum Ecclesia?licum

in diclis insulis

hactenus
et

observalum

fecisli, sicut

accipimus, violari.

52. B Considera ijiitur

quanlum Deum, nos

Aposlolicam Sedem in pra;missis offenc'eris, et offendas ac paveas et timorosus exspectes divinum tremendiimiiue judicium, per quod honis prremia
;

perlam conslantiam grandiaque dona virtutum ad bsc utilem per experientiam novimus, ad luam quem tua praesentiam providimus destinandum magniludo ob Sedis ejusdem et noslram reverentiam henigue reci[iiat, prosequalur lionorificentin sibique referenda super prJEinissis pro dehita parte nostra credat, ac illa deducat ad volivac ac
:
,

el malis

su|iplicia

irrogantur, farditasque poenne

speratffi

execulionis effectum, fcilurus pro firmo,

gravitate judicii compensatur. Quia igitur illius,

licet

immeriti, vices in terris gerimus, cujus proesl

prium
etiam

misereri

nc

tum ob

boc,

lum quia

dum nos minor slalus baberet, ad indylam domum Aragonie,tiiamquepersonam, priusquam

sic graviter

quod si tu monilionibus et exhorlalioiiibus paternishujusmodi aciiuieveris cum iff.^ctu, et ile praemissis omnibus salisfactionem dtbilam, [irout tui stalus decenlia exigit, nobis et Eoclesioe Romanae
praedicta;

Deuin

et

Ecclesiam praedictam otfen-

dictam Ecclesiam adesse

poterimus, favoribus

impenderis, aperte cognosces, nos et tibi, qiiaiitum cum Deo

et praesidiis
M.iii,

deres, gessimus specialis dilectionis affectum, et

opportunis. Dai

postquam divina gralia fnimus ad apicem summi Apoftolatus assumpti, domum prsdictam paterna dilectione prosequimur summo desideramus affeclu, ut te a prajmissiscuipisex lapsu tantorum excessuum nostra exhorlatio revocet, el paterna cbaritas oberranlem filium reducat salubribus monitis ad devolionem sancla; matris Ecclesiae, communioiiemque fidelium, a quibus es, ut pra;mitlitur, separalus; ideoque mngnitudinLMn tuam requiriinus, monemus et bortamur in Domino
,

tum Aviuione IV non.

archiepiscopum
53.

anno

Conceptae

sunt iisdem paene verbis

ad Bertrandum Ebredunensem data; , quibus

littera;

Friderico praeleritascelera exponere jussusest.

violati foiderisarfjidlur.
Siciliae

Alphonsus Aragonkv rex a Benedicto Instructam a Roherto'

regeclassem adrecupernndam Trinacriam, refert Joannes Villanus ', ac licet marilimae orae
Trinacria?,

arces ob

magna sint illata damna, null.is tamen Aragonicam classem expugnari potuisse.
iiiter

Jesu Christo, qualenus infra claustra tuse conscienti;i> dehifa consideralione revolvens, quam

At Benedictus, Roherti regis querelis jiulsatus,

puhlice pacis alenda>, helliqiie

Rohertum

et

indecenter ex praemissis neglexeris

lamam tuam,
;

Aragonios extinguendi cupidiis, Alfonsum regem

gravissimismonitio sollicitavil* ut classis suae prae-

quam

periculose saiutem anima; tuae contempseris,

ac conditionem tui

generis offuscaris

mentem

tuam per
tionis
et

debitaj

omnium

satisfactionis

pra-missorum reparaevidentiam praepares ad

fectum,quem sine jussu regio temerarium f.cinus aggressum putahat, merita mulcta afficeret

Benedictus

etc.

Alfouso regi

Aragonum

salulem; devole audiens, diligenter intelligens, ac pro timore et amore regis a?terui, qui dat regnare principihus, Apostolicee Sedis reverentia
atque noslra, bonoreque Calliolicae Ddei, ac salute propria cQLCtualiter exaudiens monitoria el salulifera

illusiri,

a Fili

dilectissime,

non

sine admiratione dis-

plicibili

ad nostram noliliam fuit dediictum, quod

in Christo in
filii

pridem, armata charissimi

Roberti regis Sicilis
existente,

noslri

illu^tiis

Sitiliae

insula

verba patris. Alioquin volumns luam magnificentiam non

Raimundus de

Peralta

quarumdam

ga-

quod si forte, quod ahsit, non acquiescas paternis exliorlati^tnihus hujusmodi, et per inobedienti;L' ac iiulevotionis zelum iu hujusmodi lamdiu
latere,

learum tunc amiratusseu cnpitaneuscumi|ualuordeciiii tuis seu suhditorum tuorum et duahus Siculorum eis associatis galeis ad insulam accessit

eamdem,

se contra pia'latum regeui Siciliae ad

continuato proposito ulterius perseverus, non poterimus, salva conscientia , conniventihus oculis
pertransire, quin siiper pra;missis de opporluno

et defensionem terraruiii, quastenet magniflcus princeps Fridericus rex Trinacriae, ac

protectiouem
fldelium
in
et

terrarum regis
el

sa^ptfati

Siciliac,

quae

proviileamus reinedio, proul secundum Deiim honori nostro et ejusdem Ecclesiae viderimus
expedire. Super bis

per ipsum a nobis

Ecclesia supradicla teneiitur

autem
tibi

et iionniillis aliis

pnr-

siciit

feudum, offeusionem et invasionem hostiliter, regein euindem Siciliaescripsisse tuiE magniintelleximus, se accingens
(t).

missa tangenlibus,

ex parte nostra orelenus

ficenlia; seriosius

seriose ac particulariler enarraiidis, venerabilem fralrem nostruiii fJertrandum arcbiepisco|ium

'

EhreduneDsem, quem propter

Den. an. p.
VUl.
1.

1.

Ep. cur. xsvii.

sua; probitalis ex-

s Jo.

XI. c. 29.

i.

Tom.

i.

Ep. secr. cdl.

Tom

Ep. secr. dccx.xxi.'?.

cxeicclat inimiciliiS, iaveiel, i.udovicum Havaium piimum, dtin ad Uobertum Sicilia; le^em oufugit. Ab eo exceptus, solliciiavi. illum ul amia in Fndencuui m..vera, felicim e.\pedilionis lujus exiium s^ondei s, ex favoreamicorum quoium pluies in uitionb Fri.:erici obiiu.bat. Per^usus rex cU^sem hoc anno m-tiuciau. Joanui de Claiomoutc, et counii Corlolani in Fiid^rieum duceuJam comu.isit. Sed vola fefellit evenus;
scnleiiliain tulssiU, ad

(1) Ea qus nsrral annalisfa de rebtis Sienlis anni huju?, corrigenda et snpplenda ex iis sunt gus stribit Nicnlau5 Specialis, qui (unc apud Fridencum aiiins lei:ali<inein ab il o ad Lulovicuin Bavaruu. obiit. IIec frs.'0 sunnna eorum, quiE scri, tor il e lib. viii, caii. 6, laiius proseiuitur. Joannes qu dam de CI,iroiiiOhte comes .Moha;, ui.us erat e pruceribus, qui Fiiderico regi piins studebant; sed, ab e. dem rege ofTei.sus, quod Francisco de Vii.limillio cou.ili biracii, quo cum Joani.es muluas cju,-que grala pros riplionis

nam

amicis Joaums

(idc p..rscverantilus,

pixler CcCdcs cua;dam

ct

agiomm

vastalioues nibi, est atlum,

Cum

veio classis

ilia

maie ilcium

BENEDICTI XII ANNUS

54.

2.

CHRISTI 1335.
:

43

Vcriim cnrn
litteris

in pactis et

conventionibus

collata victoria

de qua certior factus Benedictus,

inserlis in

concessionis regni SanliniaD et

quod lam dictus genitor luus, quam ejus hoeredes ia regno [jnediclo pro amicis et devolis amicos et
CorsiciE inler c;clera conlineatur expresse,

Carolo cst gratulatus, ahiue ad proferendos fidei liinites ac Dei hosles debellandos ipsum iiicitavit '
a

Beuedictus, etc.

Carcio regi

Ungariu)

il-

luslri.

devolos Ecclesia;, ac pro inimicis

niicos et indevotos ejusdetn

et

indevotis

ini-

Fili

chnrissime, audita vicloria,

lidei

quam

tibi

perpetuo tenerenliir

habere, nec aemulis seu inimicis ipsius Ecclesia; darenl auxilium, consilium vel favorem ; tuam-

Mtissimus de coelo iis temporibus pncteritis contulit, cor noslrum exnllat in Domino, exinde sibi labiorum
adversus hostes
Christianai

que serenitalem non lateat, cum si manifeslum et notorium tam prope quam longe posilis, quod
diclus Fridericus extra gratiam et
Ecclesia;,

vilulum

in huniilitate S|iirilus exsolvenles, et cer-

communionem
referimus,
perti-

nui supplicaiiles eidem, ut collatam libi virtulem et giatiam corruborarc et augere ad conterendos

quod dolenter

et displicenter

inimicos nominis Chrisliani dignetur.

Tu

vero,

fili

persislebat tunc lemporis et adliuc

animo

naci per^istere in sua> salutis et famae dispeudium

dilectissime, non tuic ac luorum, sed diviua; potenliae potius victoriam ipsam, et alia dona virlu-

uon veretur; et ulterius quod de censu annuo, ad quem eidem ttnetur Ecclesiae, ipsam quanlum in
eo est exlieredalam detinet ac etiam spoliatara
sicque.
si
:

lum, qua; tibi largitur Allissimus, cuin actionibus gratiarum adscribens, circa ejus obsequia, praesertim ad cultum fldei orthodoxx' dilatandum in illis
partibus,

Fridericus ipse inimicus,

rebellis

et

tanquam athleta

Christi strenuus, quoties

tibi

aemulus Ecclesiic RomantB

rilo

praedictoe reputari
Sicilia;,

me-

opporltinitas aderit, ut inde ras

apud

Deum

acqui-

debeat

diclusque rex

qui Ecclesiam
reveretur
debila

ipsam, cujus vassallus et

velut

fidelis existit,

matrem

el

dominam,eidem tam
sit

quam
et

devota praestando jngiter obsequia, devotus

amicus ipsius Ecclesiae

dcratioiiis

censendus, deducere

polest tua regalis circumspeclio in debitoe consi-

meritum uberius, et fama tui nominis dilatetur' per orbem diffusius, te impendas; sciturus, quod nos super tuis opportunitalibiis, tiuantum cum Deo poterimiis, propilios reperies et benignos, etc. Dat. apud Ponlemsorgiae Avinionensis dioecesis, non. Augusti, anno i .
57. Inter Ungarice, Uoemioe et Polonice reges

examen.
Insuper conventiones
et clarae

55.

et pacta,

dudum
Si-

fcedus.

inler
ciliae

tuum

memoriae Carolum regem

dicli Ruberti regis genilores super eorum invicem pace habila, quae praefatum -Robertum

Ut bellum in infideles gloriose verterat Carolus Ungariae rex pari laude pacem inter principcs Christianos, Joannetn scilicet Boemia; et Ca:

simirum Poloniae reges conciliare studuit

tunique foedus
'

flrrna-

regem tam

circa

guerram tuam

Sardiniae,

quam

iis

bgibiis inter ipsos arbitro

casus exigentes alios observasse inviolabiliter liac-

eodem
jiceiet

C;irolo rege, referunt auctores, ul

B jernus

tenus audivimus, ad
serie pra:senlium
tibi

luam providimus memoriam

et aliis,

regis Poloniae
:

nomen, quod hactenus

gesserat, ab-

reducenda, ut ex his

quae

circa ha-c possunt occurrere, tua perpendat

clarius prudentia,
et

quam

gravis, praesumptuosus

Casimirus vero Sdesiam Boemis relinquerex una cum ' eliani Carolus Ungariae Polonos et cruciJoanne rege Boemiae pacis inler
rel. Extitit

temenrius

ex praemissis et aliis diversis capitu-

feros equites arbiter; quae

iis

conditionihus per(|iiai!i

lis fueiit dicli Kaimundi, sibique in hac parte adhacrenlium subdilorum tuorum excessus, nequaquam de tua conscienlia sicut credimus alten-

cussa, ut cruciferi

Pomerianam,

Joannem

regem Boemiae
(de

iis

vendidisse vidimus retinerent

lalus

qiiem

sic veiit regalis

sublimitas corrigere

ac punire, quod talia vel similia non altenlentur

in jiosterum,

quo Poloni queruntur admodum Caroiutn regisBoemiae verborum lenociniis victum iibaequit;ite dtflexisse) Cujaviam vero et Dobrinensem ditionem Casimiro PolonicE reslituerent. Agilata haec sunt Vissegradi inense Novenibri, in quibus celeberrimis conventibus fcelus inter tres eos reges Ungariae, Polonix' et Boemi:c arclissimum sanci-

sed

tibi

attentala displicuisse hujus-

modi

proinpta

et

debita excessus ejusdem corfili amantissime, nostram benedictionem et gratiam tibi

rectio allestetur; luque,

et Aposlolicae Sedis

ex

lis

et aliis tUE devotionis meritis vindices co-

tum

*,

eosdemque amicos
:

et hostes

habiluros sa-

piosius et uberius

non indigne.

Dat. Avin.

11

kal.

Jan. an.
5(i.

cranienlo spoponderunt addunt etiam belkim in Ludovicum Bavarum decrevisse % de quosuperius

papa.

Ungaro

regi de parla victoria gratulatur

actum
'

est.

Gerebal sanctiora bella Carolus Ungariaj

ad propagandain
c.

rex, qui arina advei'sus inlideles

Tom.
Ilijt.

i.

religionein converterat. Favitque atlileta; suo forUssinio

brav.
1".

BoeQi.

Ep. secr. CtLXZXiu. 1. xxi. Croui. 1

Booif. ib

1.

EC. dec.

il.
l.

xil.

ex Hagec.

divinum Numen, gloriosa

illi

de boste

sup.

' lionlia. ubi Crum. 1. in Casmiiro Gonnu. dec. ii. 1. n. 'Uagecus apud Crom. I. xii. Chom. Mich. ubi sup.

Duiv.

MitU.

sulcans ad Panormilana litlora pervenis?el, Catalaunornm triremcs xvi in occursum Genuensium, nt illi quidem obtendebant armatas, duce Itaymuado ie Heralla ollendil. Ltraque lamen in niari se conliuuil, nec in pernieicm Panorniilanorum, uli metuebatur, descensus militum tactus cii; quin el Robcili duees vel de Ca'alauuorum classc suspecli ne venisienlin subsidiura aiculorum, vel a Domino revocati, Neapo im uDde veneraiil reversi suut : ait Nicolaus S(iceiilia, e.x cuju reliiUone iulelLgimus, Deneaicto pai/a; plura a Roberlo vel incerta, vel

pUne

falsa nairata fuisse.

-Ma.nsi.

44

BENEDICTI XII ANiN OS 2.

CHRISTl 1335.
flens et ejulans, ac preces

Cum
essbt,

setitenlia a

Joanne

el

Carolo regibus ar-

bus Ecclesiae

ad

Deum

bilris iulrr

Polonos et cruciteros operi niandanda Cujaviam exorlaj sunt novae conlruveisioe

:

devote fundeiis,

pronamque in

lerra se proslernens,

in corporis Christi elevatione exanimis et aibis-

enini et

Dobrinensem
nisi

tractum restituere delractaet Mi-

sima

est reperla .

Traducit illuslre boc divinae

runt cruciferi,

Casimirus regio Diplomate jure

misericordiae in peccatricem

exemplum,

ut inane

omni, quod in Pomeraniani, Chelmensem

})rosteretur.

chaloniensem terras oblinere conlendebat, cedere

Iniqua a cruciferis exposci Polouis

commenlum, vir haereticus, qui notas Walsinghamo in margine appo.-uit, utpote cui ex insila
ab
haeresi

i'npietate Chrisliana

poenitentia

non
scri-

Joannem Grothonis Stupezam episcopum Cracoviensem ad Sedem Apostolicam mivisum

est,

ac

placeat. Sed auclori potius

ptori fidem

quam nolularum

sere, ut

rent

injuriarum judicium cruciferis inlecdedataque est Galhardo e Carceribus ac Pelro

Apostolicis
'.

Subjicit aliud
justitiae in

adbibendam, cordalus lectoraguoscet. diversum Wali-inghamus divinae mulierem impudicam exem[ilum, atque

Gervasio
causae

internuntiis

cognoscenilaj

iufelix mortis genus, cuni illa daemonis, qui spe-

provincia

Legarat antea
-

Poloniam

ciera amasii induerat, insidiis abjecto divino ti-

Gulbardum Pontifex
lonis
:

ut denarium S. Petri a Polinilimarumque provinciarum populis^exigeret cui etiam munusinjunxit, utde Apostolicis

more deludi
59.

se passa esset.

Pontificis

adversus hcereticos in variis

et

regnis pullulantes

adversus

schismaticorum

inlernuntiis, qui praecesserant,

Audrea
:

scilicet e

nefaria consilia Apostolici conatus.

Emerge-

Verulis et P. de Alvernia inquirerel

accusaii

cnim fueraut profligatam vitam duxisse, improbe gessisse munus, locasse foeaori Pontifici aei'arii
pecunias ad lucra captanda. Romanam deniqne Ecclesiam avaritice sordibus in invidiam adduxisse. ilis adjungimus Pontificem tuendorum Ecclesia;

bant in Ecclesia varia haereseon genera, qua; humani generis hostis sparserat grassabantur enim Waldenses ' in Gallia Lugduin Hibernia Magi '
:
:

nensi

in Italia Fraticelli dediti

'

'

aliiqueimpudicitiaE ef'
;

frffinatte

scbismatici in Germania
'

in

Dalmatia

et

Bohemia

alii,

qui novos errores

zelo

jurium sollicitum ad exigendum in Anglia, Scotia, Wallia et Hibernia consuetum censuni, qui vulgo
denarius S. Pelri dicitur, Bernardum * e Sisere, misisse, de quo plures ad regem, reginas et clerum
Angliae extant scriptae liltera;
58.
.

simplicibus afflabant.

Pugnavit Apostolico

adversus haic monstra Ponlifex, ac

regum

et prin-

cipum poteutiam, opem magistratuum, episcoporum zelum, censorum fidei diligentiam ad ea

abolenda imploravit. Atque in primis adversus uonuuUos sceleslissimos homines , qui pactum

Dc a'uciferorumcumPolonis

discordia.

Gontigisse hoc anno in Anglia insigne pcenitentis

ioeminac
actae

cum

morle

et

iuferno inierant in Hibernia, ac di-

exemplum, quse tanlum dolorem ob antescelera concepit

viuo Numini

terga verterant, edoctique fuerant a

vitte

animo, ut

illius

main

gnitudine

oppressa feliciter
referl
'

animam
:

exhalarit

daemonibus EucharisticC nullum cultum exhibenduin (tantis doctoribus nostrorum temporuin novatores possunl gloriari)

Walsiughamus

bis verbis

Hoc anno

Eduardum Auglorum
filio

Ecclesia de Edeligh Winlonensis diceccsis, el de-

regem

incitavil

canatu de Aullon, in die Palmarum post praedicalionem cujusdam sacerdotis litlerati, Joannis de Vecca noniine, mulier quaedam Joauna coram populo a juventute sua corpus
stoenitati fuisse

60. a Charissimo in Christo

Eduardo regi
do-

Angliae illuslri.
H Sicut

nuper ad Apostolatus

nostri, jjrob

suum

libidini et ub-

lorl perveuit auditum,

sler

dum

venerabilis frater no-

esposilum, ac

alia facinora lacry-

mabililer confessa est inaudila; obnixe flagitans

poenitentiam a sacerdote praediclo

sibi

imponi

sa-

Richardus episcopus Ossoriensis suam dioecetim jure ordinario visitaret, apparueruntinmedio Calholici populi bomines et eorum fautores haretici,

lularem. Sacerdos quoque de divina misericordia

confldens, post sacrae Scripturie nominala (exempla) ne desperaret, sed in Domino, peccatores ad

coeno pravitalis haeretica} labefactati,

asserebaiit

quorum
homi-

quidam

Jesum Chrislum

fuisse

pcenitenliam misericordiler exspeclante spem poneret, sex dierum in (jejuniuni) pane et aqua in suorum remissionem dixil (iudixil) delictorum. Illa quoque poenilcntiam talem suorum respectu facinorum parum foie seu nibil asserente, pcenitenliam qualemcunuiue agere posset sibi jun"i
(injungi)

iiem peccalorem, et juste crucifixum pro suis extitisse peccalis. Alii vero, factis per cos bomagiis

dwmonibus

et eissacrificiisimpeusis,

ad diclorum

iiiformationes
Chrisli aliter

deemonum de sacramento Corporis senliebant, quam de illo Catbohca et

non
esse colen-

Romana

Ecclesia sentit, dicentes

suppliciter exoravil. lile

vero

diebus
in-

postea tribus in petitione nmliere perseverante, in

nec adorandum uUo modo sacramentum prffifatum ; et etiam assereutes, quod decretis et decretalibus, etiam raan.ialis Apostolicis, credere

dum

expiationem
dixit

omnium peccaniinum suorum

illa

jejuuium. Prostrala vero

coram

imacfini-

vel obedire minime tenebantur; necnon ad consulendum daemonesin agendisjuxta ritus et sectas
Ep. com. dcdix, dcdx.

'

Mich. cap.

cLXii.

sup.

* Ibid.

Ep. xciii, xciv.

= Tum. i. Ep. secr. dlsxsix. a jbjj Ep. secr. dsvi, dsviu. ad Ep. dxxvi. s jbjj' Wasm. Uin. .\al. lu Wuar. Jll.

'

An.

1.

CCCXLIV.
* Ali.

p. I.
3

Ep. CDS.

com. DCCLXiii.
). p. 1.

Tom.

i.

Ep. CCLSXIV. Ep. secr. rDLSll.

Toni.
'

i.

AU.
'

d. p. 1.

Ep. secr. Ep.

Ep. r,DXLi.

Ep. COID. DCDX.

BENEDICTI XII ANNUS 2.

gentilium et paganorum, sprelis Ecclesiae Cattiosacramentis Cliristifideles suis suptrstitionibus attraxerunt. Hicc profecto lalies liiiTutita
licae
,

CHRISTl 1335.

45

ut potentiam

ad prosternendos hanreticos, qui

simi)lices pestiferis irreliebant erroribiis in Boe-

interiiiixla fidelium coeliljus fa^dat iilos

liic

mor-

bus sui pudore conlagii proxinios

inlerimit

fuleies inficit

datum eniiii principibus Chiigladium, ut pro retinendo Ddei a Posplendore exerant ad imperia sacerdutum
mia, converterel
stianis
;

a Deo

adliaErentes; et hoc iiestifcrum aconilum serpeiis

tenliae,

inquit, s;i'cularis et pra;sertim Catholicoet

animas

illius

pestilentia

infeclorum.
Ilibernia et

ruin
in

regum

principum, cujuscumque sint

prae-

Unde cum,

sicut accepimus, in
tui

eadem

eminentiae, dignitalisaut status, materialis gladius

regno aliaque terra

domini

Ar.glia-

non

siiit

firinamenlum Ecclesiaslicae

poteslatis institutus

inquisilores haereseos, nec ex officio inquisitionis

suac pravitalis haereses

extilit tarn divinitus

quam

huiiianitus, provisione

ibidem inveniri

et puniri

videlicet canonica et civili;ut qui jiidicium vel

soleant, propter

quod

jiira et privilej^ia inquisilio-

censuram

Ecelesiaslicam

damnabiliter

vilipen-

nis ejiisdem pravitatis incognita, et inusilata inibi

existere dignoscuntur
fili
;

dunt, per brachii temporalis auxiliuni potenlialiter compellantur. Est ergo

ad tui favoris clypeum,

irra-

exerendus promplius
ac non minus, sed

cliarissime, in

quo splendor longe lateque

ip?e gladius et vigorosiusexercendus contra quoslibtt hostes crucis Doniinica;

:

dial (idei
sti

et

orthodoxm, velutad slrenuissimum Chriejusdem fidei pugiiem pro hujusmodi pra-

potius contra hcereticos, credentes, fautores, de-

vilaleetejusculloribusconfundendisetexlirpandis
recurrit sancta

fensores et receplalores eorum, qui Majestatem

ffifernam periculosius offendere non expavent. Accendit Ponlifexaliislitteris' principem Carolum Boemici haeredem sceplri, cui sua virtute imperiale conjunxit, ut fidei censores sua aucloritate ad insectandos haereticos fulciret : tum regiae
-. Inslituit vero in OlomuPetrum 'Naczeracz Minoritam, et in Piagensi Gallum * e Novocastro Ordinis Praedicatorum inquisitores, viros virluteetscientia conspicuos, quos summum studium in exsciudenda e Boemia novarum hffireseon lue collocare jussit,

maler Ecclesia confidenlcr. Quapropter serenilatein regiam atlente requirimus, atlentius exliortamur in Domino, et
olmixius deprecamur,

cum

in

fulcimentuin Ecfortitndinis
sit

clesiastica)

potestatis

teinporalis

gladius institutus, quatenus prodivina reverentia,

Boemicae procuratorem
censi provincia

honore ipsius
uiitris tuis per

fidei et

populari salute, tam justi-

ciario tuo IlibernicE pra;libatae,

quam casteris miipsam Iliberniam conslitutis, dare

per tuas
et

cures pervigil ferventer et efficaciter

lilteras

in mandatis, ut diclo episcopo ca^lerisque

antistitibus

Hiberniac

suiradiclae

quotiens

quando ab

eis fueriut requisiti, viriliter et poten-

de haereticoriim fraudibus inipiis his verbis conquestus : a Dolenfes accepimus, quod in civitate,
dicecesi Pragensi adeo haereticffi infidelitatis diversimode error invaluit, quod ibidem quamplurimi a via veritalis prorsus aversi cunctos post
et

ter assistant auxilio brachiis sa^culariis ad caiden-

dum, puniendum
pullulantes
;

et

exlirpandum
in
illis

praefatos luc-

reticos et alias haereses

partibus noviler

ac eliam raeteros credentes, fautores,

devium

receplalores et defensores

eorumdem

hffiretico-

falsiiatis, ac se ip-os diversis et variis ha;resibus maculantes, peslifeias ad concutiendura

rum

juxta canonica instituta, quae eliam ad prae-

sidentes regimini regni, provinciae sive loci obli-

gant etadslringunt. Ex hocenim aelerncE majeslati

ofFeres

oithodoxae murum fldei machinas conslruunt, molienles ipsos fallacium arguinentalionum dolosis, fal>is et vulpiuis impulsus demoliri, etc,
62. Fidei censori studia episcopi Pragensis ac praesulum provincia; concillare nisus est Pontifex, hosque gravissime monuit^ ut pastorum munere strenue fungerentur, inipiosque comprimerent. Olomucensis prtuferea episcopus caiterique Eccle-

gratiludinis debilae

holocaustum

fidein

exaltabis

eamdem, sanctam Ecclesiam honorabis,

exhortationi et deprecationi
regaiis
tibi

requisitioni,

nosfri

hujusmodi acquiescens, tuique

lilulus extoiletur altius, el
rilatis

nominis
prospe-

continuus
.

et

salutis

proveiiiet usus fructus.

i

Ditum
aliis

Avin. YIII idus Novembris, anno

htteris
'

Monuit

1'ontifex

Eduardum

infamia illiushaeresis

respersos homines,

cum episcopum

ad Sedem

pro imploranda ope se contulisse aecepissent, fraude et dolo usos, regiosque admi-

Apo^toiicam

pra?cipui auctorita'te in ea provincia Fetro Naczeracz Minorifae opeiam explicare jussi. Eruperant ii hteretici ex Germania, quam Ludovici Uavari patrocinio, utsuperius viiiimus, admodum inquinarant; atque inde ad Boemiam ac finitimas
u

siastici

jirovineias iiiHciendas excurreranf, ut hisce verbis

^ Cum, sicut accepimus, in regno Botmiae hostes crucis de remolis lam Aiemannia; quam ciicumposifis regionibus frequen-

nistros impulisse, ul episcopielEcclesiae Osforieusis veclij;alia

deplorat Pontifex

occupariiit

qiiocirca

ipsum

rogavif,

ut magistratus,
el Ecclesiae

quos Hibernia; prrcfecerat, episcopo

restituere juberet

eidemomnia bona
gloriai

ter

lalenter

siiiiplices et Calholicos

dicfi

regni

turpissimam labem, si episcopi patrocinium iu causa adeo justa non suscipeiet, aspersum iri.
regiae

enim

lumine deviare fuUaciuin argumenforum impulsibus moliantur , Laborabat eadem lue Dalmatia ad quam expurguudaju
inficere, atque a verifatis
:

61. Sollicitatus'quoque

Joannes Boemiae rex.

'

'

An.

1. p.

1.

Ep. eom. Dcr>ix.

''

Ib.

Ep. DCCSLIi et DCCLXIV.

Aq. l.p. l.Ep.coin. DCCXLiii.

* Ibid.

tp. DccXL.

^ Ir.id.

tp. dc"xli.

'Ibid.

3ibid. Kp.
ibid.

dcclxix.

Kp. dcclxiii.

46

BENEDICTI XII ANNUS 2.

CHRISTI 1335.
snbjectis

a Benediclo arcliiepiscopns Spalatensis', ac Tra-

dominio veslro temporali

honor

Ecclesiae

guiiensis^il Sininiensis

'

epij^copi
aii

SMtnmo conalu
juslis h.rreticos

incumbere.

flileique censores

Roinanip pra-dict.e servetur dcbilus, etfidei Calholicae ciillus expulsis eiroribus amplietur. Dutum

poenis afficiendos sua nuctorilate fulcire jussi.

In Itulia vero serpeliat, pnccipue

nos,

impura

hajresis,

apud Rentiqua; ad laxandum in omnes

apud Ponteuisorgite Avin. anno .

i

dioecesis Xlll kul.

Aug.

voluptalus fraenum cupi.iitali favelial, Dulcinisla-

64. Alphonsiim Castellce ad exsc/nde)ida in regno suo gi-assanlia scdera horlatur Puntifex., qui

runi

t-ect;e aflinis.

Piuilifex

enim de Zuppio Reaverba'

:

Ecdesiarum splendori earumque instaurationi patcrne studtt.

tino loculus, qiiem a causaruui fidei cognilore ait

In Castella impurilas libidinum Ec-

comprehensum, subdit

ha3C

Dogmati,

clcsiaslicos ac laicos infecerat, ac plerique vilarn

cujus zantem quamdum |iericulosam ha;resim spcciem per ipsum nobis expositam inserere pra2sentibus causa lionestutis ad prajsuns omittimus,
in
illis

inquinalissimam , abjeclo omni pudore , duceliant. Contraliebantur passim vetit;ii nuptice, patra-

bantur adulteria
induxerat
bant,
exosos,
;

effra;nata

licentia

concubinas

partibus, prajsertim civitate Reatina, qui-

potentiores imbellium

opes diripie-

husdam
63.

sallians ministris [irocuranlibus .

ac saepe incendiis in eos,

Dum

voluptatum

iilecebris alios

da?mon

grassabantur.

Qua;

quos habebant mala ut emendaret

in exitium trahebat, alios pielalis specie deludere

Pontifex, Christianamque restitueret disciplinam,

nitebatur. Aucupati ex plurium populorum ab vires Ecclesia defectione occasionem FratiLelli

,

subjectas litteras ad Castellae ac Legionis antistites

dedil':

omnes ad subornandos

fideles collocabunt^;

cum
in

Benedictus, etc. archiepiscopis et episcopis

et terris

Benediclus, qui aule adeptum Pontilicalum sub

regno
a

Alfonsi regis Castellaj consti-

Joanne Comnientarios in eos scripserat, in quilius corum argiimenta dissolvebal (nonnuUa ex iis decerpsit Aymericus', quibus Pejjua nolas accuratas
adjecit)'' ut

tutis.

Non

sine displicentia

magna

et

mentis turilla-

balione percepimus his diebus, quod nonnullffi

personae

ret, Piceni, iEiniliae,

Ecclesiam ab iiiipiis hypocritis liberaducatus Spolelani, M.irchiffi

Ltruriic, InsuJjria;, Siciliae
'

tam

Ecclesiastica;

quam

saeculares
el aliis

rum

partium, etiam in dignitatibus

Eccle-

Tarvi?incE,
criae fidei

ac Trina-

siasticis et saecularibus

praeeminentiis conslitutaB

censores

iu ilhis

animadvertere, earum-

ad qu;rdam
daiiinatas
saluti
teria,

que provinciarum archiepiscopos, episcopos et rilios Ecclesianim piffisuies operam ac zelum conjungere jussit^. Aliud aulem iinprobissiiiium ha;reticorum in Gallia Lugdunensi genus serpebal, Waldensis nimirum secla; impii homines ad quos
:

hurremla et detestunda in suarura animarum periculum et aliorum perniciem suas

non meluenles, insligante diubolo qui

huiiiana; invidet, dirigere acliones, adul-

incestusetcouluberniacommitlere, nefarias
seu
jiotius prae-

et incestuosas nupti;is contrahere,

abolendos a Benedicto episco|)us Valeiilinus incitatus'", censoresfideizelum explicarejussi,denique llmnbertus " delpiiinus Vienuensis et Ademarus 'c Piclavia, ut ad exscindendas eas

sumere

depiu\lationes,
illicitas,

iucendia et rapinas ac
prae-

cvactiones

aliaque similia, ex quibus di-

viua; majeslatis graviter ofieuduntur oculi,

mali reiiquias potenliam adhiberent, suiit admonili. Nec modo ad htrreticorum, verum etiam

cepla traiisgrediendo divina, staluta canonica et

salubres ordiiiationes sancto; matris Ecclesiae con-

schismalicorum nefaria consilia elidenda navata cst a Pontitice opera '\ Miserat in Cretam Gra-cus
patriarcha Constantinopolilanus (Latiiius erat Gotius
illi
,

temnendo, patrare ausibus dumnandis et temerariis non verentur. Sup|)oniiiius eqiiidem indubie, quod si cullores perfidi Mahometi, qui vicini in
partibus
illis

exislere di^noscuntiir, puritati vitae

aliis

qiitm hoc anno Benudictus XVIII kal.

Jiilias

lirKlatorum el aliorum Clirislicolarum

ter,

prae-

Ecclesia,'

functo vita cardiiiale patriarcha cui

sidentiuin nequirent veraciter delruhere sic licenjufideles ipsi

cardinalis nomen erat prafecerat) episcopum schismaticum, ut eos populos iiificeiet. Cum vero is rei Catholica; perniciem afTerret, ac multa impie gereiet, inter qua; legem de gradibus consaiiguinitatis ad pluriuin gratiam lemere sulvere gloriaretur; Pontifcx Franciscuin Danduluni ducem ac senalum Venetum exoravil '*, iit nefariuin honii-

Chrisluin

Domiuum nostrum
iii

blaspheiiiare,

cultum

Christiunae religioiiis vili-

pendere, ac Christicolas invadere

tibus

eisdem parest tolius

si

non auderent;nec Deus,

in

quo

misericordiae plenitudo, fiJeles suos,

niissis el aliis

eum

prae-

rent offensis,

neqiiaquam tam turpiler provocaab eisdem infidelibus sic dure alfligi

nem

iiellerent

fideique dignituteiii
fiiii,

luerentur

pcrmilleret et vexari.

Vobis equidem
vestro convcnit,
'

inquit, ac saluti et honori

in eadeni iusula et terns

Quocirca fruternitatem veslram rogamus,

et in

quod

monemus

Domiuo

atlentius

exhorlamur

Tora.

I.

Ep. secr. CDLXil.

Ep. cuL.Kiv.

ip. uLxxiv.

direct.
8

luquis. p. 2. q.
I.

XMi.

'

'

Ep. CELXIII. s Ayiiu-r. Ep. 6ecr. cox. iu Pegu. Couimei.t. 42. ia q. xvii.
' Ibid.

s Ibid.

vubis uihilominusm virtute obedientia; districtius injuiigendo uiandantes, qualenus considerantes

atieiitc,

quod

iiiaiium,
;

qu, soides alienas diluit,

stalus vestros discutientes

Toui.

Ep. secr. cdx. et ab Ep. CD.vi ad cdxix.

' luid. Ep. seir. cccxliv. Ep. CDXxii ad CDXxxi. ''Ibid. - Ibid. Ep. cccxLVi. " Ibid. E\>. scc. cdlviu. Lp. C' cxlv. " Super Ep. celvih.

s Ibid.

expedit esse

niundam

'

Tuui.

1.

Ep. sccr. Lxxxvi.

BENEDICTI xir ANNnS 2.

primitti?, et
si

CHHrSTI 1335.
;

47
ut

(|ni(leiii

vobis forsan, quod Deus

;

manum suam
in

excellenliam roganius regiani,

averlat, indecensfucrit, ahjiiientesoinnino

circa

reforniationem

morum,

et correctioneni (lebitam

excesFuum subdilnrum, inserendo virtutes, ac

prLxmissa el alia vilia viis et modis qnibiis salnbrius etmelins facieiulum fnerit, exlirpindo, operosarn per vosetalios curetis dilitieniiam adhibere, etc. Dat. Avin. IV id. Martii,
03. Monitns etiam Caslellaj rex

exhortamur, per viscera misericordia; Dei nostri et sub obtestatione divini juilicii eamdem nihilominus obsecrantes, quateatlenlius

Domino

nus ullionem divinam in hac partc

nein
et

|)er

correctio-

emendationem condignam priiveniens,

regia,
si

tam de domo
terris
tiiis

quid forsan contagionls

anno
'

vel cuipae de [^raidictis fuerit,

foeilitates

quam

de regno
ad

et

ut ad exsoin-

et

soides, aliaque pra;dicta

denda laicorum
in

vitia,

qui conlempto matrimonio

abstergi actulaliter exulari,

quantum

te perti-

concnbinatus el adulteriorum coeno voliitabantnr, atqne innoxiutn fundebant cruorem ct

rapinas exercebant, regiain auctorilatem adnioveret.

nueril

ac

casta

et

legitima matrimonia juxta

praece|)ta

divinoe et

humana!

legis

honorari facias

et servari; raplores,

violatores et homicidas a ra-

pinis et oppressionibus pau[)erum et itineranlium

Cliarissimo in Christo

filio

Alfonso regi Ca-

ac aliorum per viam

jtislltiie

nihilominus

taliter

stellae illustri.

coercendo,
te, flli

quod rex

recto et juslo regimine

alia facta, vir-

Qiinnto

charissime,

regnumqne tuum
tibi et

merito possis dici; ac per luxc et

tia,

ampliori dilectionis affecln prosequimnr, tanto ea

pcr qihT niajora pericnla et scandala
prjcdiclo

tuosa et commendabilia, statuin regni condecen-

resno

regem

provenlura

formidanlur

probabiliter,

tibi

ajterntim, per (juem regnas et regeris, propilium conslituas, qui tibi honorem conet

cautins

et

slndiosius ibidiiii

ad

noi-tri

cupimus eviiari. Sane Aposlolalus audilum perduxit rumor

1

cessum conservet
vitae

ampliet, {liesque

tiios

iu

longa proroget tem|)ora, et taiidcm [)ostdecursum

praEsentis inst;ibilis de terreno ac tem[ioraIi regno, quod obtines, le feliciter, merilis tiiis exigentibus, ad gloriain proniove;it sempilerni. Dat. Avin. II non. Maii, anno i .

implacidus et infestus, el ad diversas mundi parles eliam viilgata nimium, proh dolor infamia
dicitur pertulisse,

nobiles et magnates, necnoii et

rioris slatus alii, eortim

quod nonnnlli regiii pra^dicti quamplures infuexempli ducti pernicie,

lacerare crudeliler,

66.

Ad

Deum

oirendere,

famamsnam

irrepserant

seque ac status suos gravibus exponere periculis

suum

in

quoque nefarios abusus qui Joannem e[)iscopiim Anagninum Urbc vicarium, ac Philippum e Cambaraboleiidos
, ,

non verentes, conciibinatibus, adiilleriis et est horrendum amplius) inceslibus aliisque

tatibus carnalibtis,
ntiqiie

(qiiod
foeili-

Ihaco jussit

'

ariimadverlere

in

eos,

qui ciim

peregrinis e remoliorihus orisad luslranda limina

contemptis malrimoniis
abjecla
stil,

legitiinis,

damnatis et illicitis, abnluntur; et

Aposlolorum accedenlibus interpretes adhibiti essent ad sacras exhomologeses, confllenlitim criiiiina

jiislilia;

regnla, qna; pacis conservatrix exi-

evulgabant, vel ad extorquendas pecunias

ad rajiinas, vioknlias et lioinicidia. non absque

ilia se in

publicum editurosniinitabantur
([iii

Quia, de bT-

gravi Dci offensael l;rsione proximi, im[)ias extentiones

inquit, pro conlessionibns laicorum,

baris nationibus ad

dere non meluunt maiius suas. Ex (iiiihus turbain partibus illis insurgunt el seaiidala; et
contein|daiites turpitudines, violentias et
se

urbem eamdem causa devoquandoque daininteidum ne hoc

extorsiones
sii-

lionis proticiscuntnr, saepius lales interfireles de-

Agareni perfuli regno pra^dicto vicini, Christicolaruni

piitantur, qui conlessiones ipsas

nahiliter el [)ericulose detegunt,

audacius erigunt in biasphemiam nominis Clirisliani, el dediicenteseos propter pr;cmissa nihilominus in contemplum, persicutiunes
injustilias,
et

faciant

vel

ex

aliis

causis

illicilis

recipiunt prssumptione dainnabili a barbaris

pradictis,

adversus Chrisliculas , Domiiio muliiplicanlur propler peccata et scelera hiijusmodi provocato.

permiltente,

oppressionrs

merito dettslantes, el attendenles nihilominiis, quod olficium supiadictrim,

talia

nos

etomnia
clarere
;

illud cuntingentia

magnadebenl

[luritate

ac pro[)lerea voientes, quod interpretes

Cuin autem

te

fili

dilectissime,

talia

in

tales et taliter

de ca^tero eidem olficio deputenlur,

offensam
pr;eesse

summi
regali
si

regis in regno et terris tnis fer;e

tibi,

qiiod per eos potius decorari et fulciri, (|uam vili-

non deccat nec expediat, maxiine quia

digiiilate

qui
a

pendi

et

vituperari valeat in
;

animarum

salutis

dignosceris

[lossent

dis[)endiuni

di.-cretioni

veslrae

per A[)oslolica
ijisis

Duinmo,

nianum correctionis non a|)|)oneres, impulari et est verendnm quamjilurimum, quod si deteslanda? sordes carnales et talia |)r;i(licta non
;

S'Tipta coinmitlimus, etc.

provinciam

dat

qui eo scelere se inqninarint, sine judicioriiin forma ac stre[iitu inquiraut, Sedemut in

illos,

al)slergerentur,

sed

continiiarentur (quod absit)

divina pulenlia, in cujus op[>rotirium commitlun-.

tur, gravius irritata iillricem terribiliter et irre-

qne A|iostolicam, ut cijerceanlur, faciant de re tola certiorem. Dat. apud PoiilemsorgiaB Avinionensis dioccesis
lialenil.

Siiitemhris, an.

Con-

mediabililer,

sicul alias qnasi similibus peccatis

exigentibiis ibidein contigisse dicilur, extenderet

sultum esl liuic rei institntis in Urbe ab A|)ostolica Sede pcenitentiariis, quorum singuli varia idio'

'

Toui.

I.

Ep. secr. CLSXX.

Tom.

Er-

8"

DV.

48
mata
rotiilo

BENEDICTI XII ANXUS 2.

callcrent.

CHRISTI 1335.
fam
clericis
et

Adflendumque hic visum est in pergameno inler aliii, fjua? in snpiilice

'

familiaribus,

quam
;

laicis,

petitiones

signabant ul papa,

eas sic signatas

cum

aliis

libello porrecto Pontiflci Olavi arcliiepiscopi Upfa-

per papam signatis miscuerunt

capi niandavit

et sic in cancel:

lensis

pelita

continentur

liixc

reperiri

Cum

laria transibant cuni veris pelitionibus

quos papa

idioma ilionim trium regnorum, Daci;B sciiicef, Sueciae et Norwegiae adeo sit ab omni alio idiomale exfraneum et dislinctum, quod nec ab Alemannis possit intelligi eliam in communibus, nec venientes de illis partibus ad curiam potest quoquomodo, nec per interpretes ul plurimum minns
providos niuntur
coiifiteri,
:

mense

prEedicto circa festum crucis

sanctfe Exaltationis .

Ejusdem

Pontificis

integrilatem

in

juribus

praesulnm non praeripiendis commendat idem auctor : a Item XV lial. Januarii papa Benedictusrevocavit omnesgratias factasa suis praedecessoribus
illis,

qni eliam ut saepius vix inve-

qui

nondum

jus

iii

re habebant, etc. Inter-

et ideo

pluries

cognntur vel defectuose

jectis

nonnullis Plolemteus Lucensis Ms. historiae

Ecclesiasticae

nimis confiteri, vei etiam sine confessione redire de fonte misericordiae tanquam de venia desperati
;

suae

imponil
:

Diieni,
a

cui

temporis

iiotam his verbis adjicit

Finitus est iiber iste

supplicant prffidictus archiepiscopus et suf-

fraganel sni humiliter et devote, qnatenus animaruni saluti paterne consulendo, regnis praedictis

providere dignemini de poeniteniiario

illius

linilli

guae, sicut habere coiisueverant ab antiquo, et

sicut aliis vestrae sanclitatis poenitentiariis stipen-

anno Domini mcccxxxvii, die xiv Januahi (1) . De reslituto porro in pristinum statum conferendoruin sacerdotiorum jure iis, ad quos spectaret, extat Diploma quo tamen creandi Rodiorum equitum supremi magislri potestatem Sedi Apostolicae, ut pericula ex equitum dis?ensione im'
:

dia ministrare ,
67. Consulturus porro Benedictiis efiam Ec-

minentia anteverteret, reservavit. Si quae vero

sacerdotia justas ob causas reservanda fuerint, in
iis

clesiarum splendori, qui

alienae
fidei

facile

obsolescebat,

cum

conferendis viris idoneis virtutibus excullis adextitisse,

^
:

oiimium sacerdoliorum comuienias, ut Tocant, rescidit ^ caressent,

commendatae

modiim religiosum circumsiieclumque

narratur subjeclis verbis in Ms. Valicano
justus et durus erat
:

Hic

dinales taiiien pristino prlvilegio poliri vokiit; de quo vilae iilins gesia bacc referunt ' In consi:

beneficia, qucE ilisposilioni

Sedis Apostoiicae reservavit, vix conferre voluit,

storio

publico

primo

vei secundo,

quod

tenuil,

revocavit
sores

factas per pnpdecescalhedralibus et abbaliis quibuscumque personis, cardinalibus et patriar-

omnes commendas
Ecclesiis

timens ut dicebatur, ne conferrentur indignis . 68. Explicuit etiam Apostolicas curas Ponlifex,
ut clerum et religiosos viros, Benediclinos prsecipue,
tenses, ad sanctiorem

suos de

chis

dunitaxat exceptis .

Eadem

tradit

Plole-

Auguslinianos, Cluniacenses, Praemonstravitam revocaret. Commisit^

msus

Lncensis ' qui plura a Benediclo hoc anno ad restiluendam disciplinam Ecclesiaslicam recenset his verbis Item IV idus Januarii in con:

ilaque provinciam magistro Arnoldo e Verdala et

Hedesio Electensis dicecesis decano Ecclesisesancti

Pauli e Fenolesio, ut Narbonensis
et Arelatensis

sistorio suo,

quod habuit,
:

licentiavit

omnes prs-

archiepisco[iatuuin Ecclesias cathedrales el collegiatas ac

latos et curatos, ut post feslum Purificationis irent ad sua beneficia alioquin juris remediis uteretur erga eos, nisi causam legitimam standi haberent

memoratorum Ordinum domos

lustraessent.

rent, et

componerent quae maie constituta

quam insnper scire volebat ab eis b. Et Item pridie kil. Junii Benedictus papa revocavit in consistorio omiies comiiiendas per suos pr;i}decessorcs factas, exceptis carJinalibus,
in curia,
:

infra

Cuin vero docuisset experientia, [^lures turbas in religiosis Ordinibus excitari a nonnullis inquietis hominibus, qui ab aliqua sacra familia ad aliam
praecepit ne quise Mendicantium Benediclinorum vel Cisttrciensium fimilias admitleretur. Temperavit etiam optimis legibus Cisttrciensem Oidinem, ut in eo [iri>tinum sanctitalis splendorem restitueret, eaque de re Aposloiicum abbalibus ad solemnia comitia

transfugerent,
sodaliliis

ad

quoiuin commeiidas nonduin revocavit . De eju^dem severitate in coercendis fraudibus ha-c habet a Papa intellexit, quod quidam de sms
:

Botul. ppr?. Arcli. Vat. inscr.

Upsaleu.

Bosquet.

Petiliines pro D. Qiavo archiep

An

I.

p.

1.

Ep. cur. ^xxiv.

1.

Gesla Uen. auuj

c,

An.

1.

p. 1. Ep. cur.

l'tol.

Luc. in Uist. Lccl. Ws.

xxiv.

13.

in

Ben. XII.

xxxv.

Ms. bib). Vat. sig. nura. 37G5.

Tom.

i.Iip. secr.

cxxxiv, cxx.w, cdxcv, cdxcix.

(0 Anna
usque
ui

ista hic
;

proroga-be cei.suit
p uu-is
i-.pislola

Lncensem hoe anno historia: EcclesuislicE finem impnsuisse, eumque ad hunc usque annum vitani n-n aute mnltus annos dcuioiislravit Muratorius, qui scripioris liuju= Hisloriam Ecclcsiasticaui, hucluMgnium liildiotheoa.um sepuliam. evu s^avit lier, Ilalie lom. xi, 1. culeuiaqu- l'ra;raiione ornavit. Rec talur in Prafatioue
sed errasse
illuni

notat PloIema>um

M.i tiariSMmi Jo.eplii ?ax,i, qui ex annotat one appo iia a viro doclo nova; ed tioni Ughellii in Hpiscopis Torcelhanis monet, anno M(.rcxx\ni dalum le.^i a Joannc papa eioscopnm Torc. Ilani. Bariholoma-um de l'iscia'is, eumi|Ue Ptoloma^o iTOxime sucoe^sisse idem aaiiutaior ex eo recle dcdiuit, qu..d m labulis Toicediauis au aunu.n u-qi-e Mcccxxv Monumema (Xtenl Plo em;ci nomine sisnata ex quo ''' '1'" '" " !^' ^^''^ suffeciiim Ptolema;,! scnbit Fr. ^gi.iium d, Gallutiis auno Mcrcxxii. Kx his aulcm rocte d. duxeri, PioIpm.., '"'"'"'"*'''' MCCCXX.XV pr,.sequi ron vobii^se; s,d quod excuirii ab a.,no sallem ej.is emnrtuali, ad usque nr^^PnT''''''^";'''' ^"'^""^ a,ld.iameuium esse. Quio et in C.odice Ms. Palavuio, quo Muraiorius usi.s e.t, Vi(,, Clrmeulis V his v7hi fi n"""'"' H ''""""'"BscripMthistoraui juaiii domii.us fiater Ti.omas (n.imeu isiud script.iri uostro uemo veterum tribuii) Pi.jIon,n= H nli d' m<ei3 ae ura. Pra;dic. et nou ulteruis. Qua; autem sequuntur ex aliis lido dignis llistori scripioribus... collecta suut . Mansi.
;
,

BENEDICTt
coiiffregatis

XII

AXXUS

3.
tectis

CHRISTI 1336.
compararet
' ;

49

Diploma (ransmisil
ail

',

iil

illud

promulin ea

garent, eosiiuo
sifc

funciendas iireces, utipseEcclc-

Sancia regina' et
sinerent.

alii

Roberlusque Sicilix rcx ' ac rogati. ut e regno ea educi

iptinuT pra^esset, Follicitnvit.

Hauserat

Deniqiie fideles propositis indulgentia-

religiosa

familia Bcneclictus \\lx sanctioris spiri-

rum
tati
*.

praimiis ad stipeni in id conferendam exci-

tus, atque in Boll)oni;nsi monosterio, inquo fuerat ad pietatem excultus, suaj brnevolentia; ac libera Monastelitatis vestijiia amplissima reliquit
:

Vaticana) porro Basilicre tecta

magnosumptu

et

opere instaiirata Beuedicti magnificentia, refe'

:

runtsuhjeclis verhis cjus Acla

Eccicsiam inet sumptiioso

rium , inquit Vitte auctor', Bolbonense, in quo prius monachiis extiterat, magnis et allis miiris
claudi et circui fecit
et cxpensis .

super B.
ilemolitam

Petri
et

de Urbe destruclam

pro tunc in tcctis valde

fecit

miro

cum

suis

magnis suniptibus

opere reparari, pruut ad ejus perpeluam

memo-

riam in ea

iitteris glossis

et

patenlibus scriptum

Prncterea ad inslaurandam Basilicani princiAposlolorum, ac PontiOcia in Urlie palalia Joannem de Piscis misit ' iisqne judicium intendi jussit, qui vim auri a Joanne XXII ad perducendum opus collalam in suos nsus averterant, data eidem
pis
idib. Martii, Pontificatus anuotertio, provincia, ut

reperilur . Peifeclum deniijue opus excurrenle

scplimo Poiiliflcatus anno ut inscriplio docet Benedictus pa|>a XII Tolosanus fieri de novo tecta hiijus Basilica? anno ab Incarnatione Domini
:

iicccxLi.

Bened'ictus PP. XII magi.-ter Pauliis

de

Senis nie fecit .

ligna pro reQcieQdis Ecclesia} Lateranensis sartis

'

Tnm.

III.

Ep. secr. cxiii.

'

Tom.

I.

Ep

sccr. dxci.
ciir.

Gest. Gened.

apud

Bosiiuct.

csviii, cxix.

Ep. c.\x.

' *

Ibid.

Ep. cxlvi.

'

Ep. csvil,

Gesta Ben. apud Bosquet.

'

An.

1. p. 1.

Ep.

X.

BENEDICTI

Xfl ANNU.S

3.

CHRISTI

i33G.

Benedicti de

animarum justarum ante

,

re-

iurrectionem bealitudine
dictus XII
'

impiamm

vero pcena

inferuali Apostolicum decretum.

Diremit Beneipsos in fidei

tatem circa opinionem. illam, an scilicet animae a cor(ioribns exuta; ac purgatce, divinam essentiam
ante

diem

universalis
alias

judicii

visione

videant

eo singulari fultus Spiritus Sancti praesidio.quod Pelro el ejus successoribus a Christo

faciali, et
:>b

quasdam

opiniones

et qua?stiones

ea resultuntes, seu circu

et

Domino promissum

est,

nunquam

ttrum
siine,

eam emergentes, nofratrum nostrorum ac tuum, fili chariscirca

quu'sliunil)us decidendis aberraturos, ineunlc

anno

quod

hsc habuimus

et

habemus

millesimo a Virginis parlu supra treceutesimuin tripesimuin sextum, Indictione quarta, veterem contro\ersiam, qu;c theologos antea in conlrarias distraxerat seulentias , an animjT' a corporibus

desiderium, ad iaudem et honorem Dei, consolalionemque fidelium [lossit melius et ellicacius

divina cooperante gralia adim()leri, et determinatio subsequi valeat Deo grata; ecce, fili dilecli.^ssime, quod nos cum ncumullis sacia; theologiai (irofessoribus, dare inlendentes circa hrec operam eflicacem, a civitate Avinionensi,ulii pro(iler conciirsus impedietiumur multorum, deies^imus et ad caslrum noslriim Ponlissorgiae Aviiiionensis dioecesis,

omni crimmislabe purce claro Dei iutuilu anle universorum homiiium et Angeloruin judicium potirenlur. Qnanta autem dilisegregalae.atque ab
genti.i et consilii

maturitate a PoutiUce agitata

sil

hnec qua'slio, ex subjectislilteris dalis*

annosupefilio

iion dignoscetur.
Beuedictus, etc. charissimo in Christo
Philippo regi Francise
illustri.

ubi uuiic

moram
(iro

traliimus et iiiteniiimus

trahere,

inaxime

prfEiuissis aliqiio tein()(ire,

etc.

duximus
veri2.

declinaudum,

Datum

in

uodein
.

Ut ad elucidandam
'

et

determinaudam
Ep. sccr
rDvii.

castro Pontissorgia; VIII id. Julii,

anno primo
quajstio

Postquam accurutissime ea
fuit,

disest

M.

Vi

I.

I.

XI. c. 47.

Tom.

I.

cussa

a Benedicfo

demum

pronnntiatum

A^S.

Tosiis

XXV.

\\k\s. VI.

50
C(Tlisime leneiiduni ab

nEXEDICTI XII ANNUS

omnibus
Chrislianis.ani-

3.

CHRISTI 'I33G.

eramus,

quam

praslatis et magiftris in theologia,

mas

corporeis

cxuias

vinculis,

atque uoxarum
felicitate,

omnium

sordibus liberas,

cffilesli

san:

qui mulii aderant praesentes, iujungendo uistvictius et mandando, ut super materia de visiono
praedicia,

ctissimanque

Triuitaiis intuitiva visione perfrui

,

quando requirerentur ab
seniiret,

eo, delibera!'i

parilerque sentiendum
peccato lcibali
pliciis
J\[s.

auimas, quae devinctse obirent, inferorum supinfelices

unusquisque diceret quod

praeventus, sicut

lamen mor!o

Domino

placuit, perficere illud

mox ab
'.

obilu

discruciari

de quo baec

Hic anno Domini mcccxxxvi, et Pontificatus sui anno secundo, IV kal. Februarii,

Vaticanum

habila prius super prfediclis soUiciia examinatione, et dihgiuti deliberatione cum fra-

nequivit

tribus noslris, dictae Piomanae Ecclesiae cardinaiibus, de ipsorura

Decretalem, qua? incipil, Benedictus Deiis in sanctis siiis, etc. decisoriam qua?stionis seu altercationis,

fratrum consiiio hac in perpe-

luuin valilura Coustitulione auctoritate Aposlolica

lemporedomini Joannis
idem dominus Joannes
deierminavit, sed
declaravit;
liabenles
videlicet

inter theologos agitatae de

Tisione faciali sauctoruni aute

diem judicii, quam morte prtEventus non

,

indecisam reliquit

edidit

et

quod animaj
fecit,

sanclae,

nihil

purgabile, slalim ut deceiluut, faciem

:

quod secundum communem Dei ordisanctorum omnium, qui de hoc nationem raundo ante Domini nostri Jesu Christi passionem necnon sanctorum Apostoloium decesseruiit marlyrum, confessorum virginum et aliorum fideliura defunctorum post sacruin ab eis Christi
dilfinimus,
anirase
;

Dei vident

et

pubbcari

mandaus sub poeaa

baplisma susceplum, in quibus nihil purgabile

fuil

anathemaiis et incursionis bgeresis, ne quis conlra

quando decesserunt, necerit quandodecedenl

;

hujusmodi
crederet .

delerminalionem dogmatizaret, aut Eadem repetunt Vitae Eenedicti apud

et

Bosquetum auctor,
iiffic

Ptolemaeus Lucensis-, cujus

mcccxxxvi, Pon-

etiam in lulurum vel si tunc fuerit aut erit aliquid purgabile in eisdem, cum post niortem suam fuerint purgatfe ac quod animae puerorum
;

verba sunt
sui

Anno Domini

iificatus

anno

quiulo, Benedictus papa iu

eodem dorum

Christi baptismate
,

renatorum
post
illis,

et baptizan-

cum

fuerint bapiizaii ante usura liberi

publico consistorio, quod babuit in palalio Avinionensi IVlial. Februarii,determinavitopinioneni

visionis essenliulis, videiicet

arbiirii decedentiiim, rnox

mortem
qui

sur.m

el

purgaliouera praefatam in

purgaiioue

quod
illa

sancti in patria

hujusraodi indigebant, etiam anle resum(iiionem

et judicium generale postAscensionem Salvatoris Domini nostri Jesu Christi in caeluin fuerunt, sunt et erunt in caelo, caelorum regno et paradiso cslesti cum Christo sanctorum angelorum consortio aggregatae, ac post Doniini Jesu Christi passionem et mortein, viderunt et vident divinam essentiam visione intuitiva et etiam faciali, nulla mediante creatura in ralione

tunc clare vident et gaudent

visione faciali et

suorumcorporum

cadem numero, dequaloquilur Paulus iuEpislola sua Titnc autem facie ad facicm ; et conlrarium
:

sciiiienles

puniri decrevit ut haereticos. Exigit

quara malurius discutiendam anno superiori ad seces<um Poutissorgite ' se contulisse vidimus, ut Apostolicum decrelum
dignilas coutroversiai, ad
in mediuiii
n 3.

adducamus

Benedictus, etc. ad perpetuam rei

memo-

objecti visi se habente, sed divina essentia

imme-

riam.

diale se

nude

clure

et

aperte

eis

ostendente,

Dudum
,

tempore

felicis

recordationis Joan-

nis

XXII

praidecessoris noslri inler

nonnulios

etiam theologicae faculiaiis magistrossupervisione

sic videntes eadem divina essentia perfruuniur, necnon quod extali visione et fruitione eorura animae, qui jam decesseruut, suiit veras

quodque

animarum justorum bominurapost mortem suam,

in quibus nihil crat purgabile,

beatae, et

habent vitara

et

requiem Eeternam,

et

cum

de hoc saeculo

etiain illorum, qui postea decedent,

cum eamdem

decesserunt, vel
toto,

si

fuerat, jaiu

purgalum fuerat ex

an divinamesseutiam videant ante corporum

suorura resumptionera el judicium generale, et super nonuullis aliis orta materia quaestiouis ,

diviiiam videbuut essenliam, ipsaque perfruentur ante judicium generale; ac quod visio hujusmodi divina; essentiaj, ejusque fruitio actus fldei et spei
in eis evacuaut, prout fides et spes propriae theologicai sunt virtutes;

ipsorum
alii

aliqui negativara, aliqui

alflnnalivam,
visioae

quodque postquam inchoata

visio
et
et

vero

secundum suas imaginaiiones de

fuerit vel erit talis intuiiiva ac facialis

fruilio

diviuae essentias
et

ab animabus hujusmodi diversa

in eisdem

eadeni visio

fruitio

sine

diclis

diversimode ostendere uitebaulur, prout ex et scriptis ipsorum noscitur ai^parere . Et

:

aliqua iutercisione seu evacuatione praedictee visiouis et fruitionis continuata extitit et coutinua-

infra

CuuKiue idem praedecessor noster, ad

bilur usque ad finale judicium, et ex tunc usque

in

quem praedictorum determinatio pertinebat, ad decisiouem concertationura hujusmodi se pararet in suo consistorio publico , tara Iratribus suis
S.

sempiiernum.

Diffiuinius insuper,

quod secundum Dei

aniraae

orin

dinationem

communem
mortali

decedentium

R. E. cardinalibus, de

quorum numero tunc

actuali peccato

mox

post

mortem suam
in die judicii

ad inferna descendunt, ubi

>

pcenis iufernalibus

Ms. bibl. Vat. sign. nmii. Ti66. in

1.

H;5t. Eccl. -Ms.

uli. c. ult.

Boii.

Xll.

cruciantur; et quod nihilominus

-

I'(0'.

uc.

txt. iu Uull. in Ueu.

.\II.

Ouusl. iv.

omnes homines ante tribuual

Cbristi

cum

suis

ei iu U)i'cct. iiiijuis. II, p. c. 2.

corpuribus, comparebunt, reddituri de factis pro-

BENEDICTI XII ANNUS

(>riis

3.

CHRISTI 133G.
viam, donec Christus venit;

51

ratioiiem
,

ut referat
gessit

unusquisque propria

rum

nondum

licebat

corporis

prout

sive

bonum

sive

ma-

ad cajlesUa homines introirc.

Post cujus

eUam

luni, olc. Dat. Avin. IVkal. Februarii, Pont.nostii

anno

ii

4.

Ad illustrandam
',

controversife,

quam

dire-

mit, verilatem in superiori decreto, de

nere auctores

quo memipropositam, Benedictus egregium

volumen
:

refertum argumentis et sanctorum auctoritatibus insignibusstipatum conin quo etiam Iheologico more omnia, scripsit
'
,

pcrspicuis

adventum adliuc inaccessibileest mortalibus seciindum corporis condilionem, ante vero eUam secundum animas sed patienter exspectanda est responsio, inqna etiam corporibus per Clirislum patebit in caelum accessus. Ex qiiibus verbis Apostoliet glossa; habetur quod ante Christi passio: ,

nem
suo

nulii aniincB huinanae patebat

:

accessus ad

cailum
in

sed postquam Cliristus, effuso sanguine

quae allata fuerant, conlraria argumenla dissolvit, et ad ea qua; offerrentursolvenda paratumse exhi-

redempUonem peccatorum hominum

caelum
,

Ex eo nos plura decerpsimus, qufc veluti Anet qu.x si forte nalium lumina producemus is facile veniam cuipiam prulixiora videantur dabit, si ab aUis ampliorem tractationem ob rerum dignitatemdesideratum iri perpenderit. Praeleritis ergo septemdecim primis capitibus primi Iractatus a nobis jam ante delibatis ', proximuni liis verbis conceptum est. Quod aniniiB fitlelium Christi perfectorum ante genera!e judicium caelum ingrediuntur, ubi
bet.
: ,

tunc propalata fuit via intrandi caelum aniinabus hominum electorum et si nondum sit aperta corporibus hominum ante
intravit in

htec autem porta cseli Christum hominum electorum animabus aperta manet, et manebit aperta a Christi passione usque ad finem mundi, ut per eam elecloruia

gloriosam resurrectionem

per

animae in caelum intrare possint, dicente eodem Eabentes fiduApostolo eadem Epistola cap. x ciam in introitu sanctorum in sanguine Christi quam initiavit nobis novam viam et viventem per
:

Uii essentiam vident. Cap. xvni.

a Quod animae saiictorum et perfectorum virorum, in quibus nihil est purgabile, ad caelum

velamen, id est, carnem suam, et sacerdotetn mafjnum super domum Dei, accedamus, elc. Ubi dicit glossa : Habemus fiduciam in introitu sancto-

ascendunt, ut
tur eliam

ibi

pro bonis operibus remuneren-

ante

generale judicium,

babetur ex

dictisetsententia Apostoli.Ad Hebraeosenim ixcap.

loquens de Christo dicit, quod tempore veteris legis in priori tabernaculo, quod vocatur sancta, sacerdotes

sanguine Christi, id est, certi sumus, quod intrabimus in Sancta sanctorum caelestia per sanguinem Cliristi, quam viam, id est, quem inlroitum iniUavit nobis Christus, qui primus ascendit:

rum

in

sempet introibant, sacriflciorum consummantes in secundo autem semel in anno soius poiitifex non sine sanguine, quem offerret pro sua et popuU ignorantia ; hoc signifiofQcia
:

per hoc certi sumus de nobis viam dico movam, quia nullus ante illum intiavit, et viventem, id est, permanenlem, perviam, quia postea nulli fidelium ciausa fuit, et illam viam Christus aperuit
et
:

et

sancto nondum propalatam esse sanclorum viam, adhuc priore tabernaculo habente statum. Per tabernaculum vero, quod dici-

cante Spiritu

carnem suam, quae

5.

perviam consecravit per velamen, id est, per dicitur velamen, quia ipsa
Quia ergo viam intrandi caelum Christus
et

caro celabat et velabat deitatem.

tur sancta, in quod introibantsacerdotes continue

rituiu sacrificiorum explentes,

aperuit animabus fldelium suorum, et illam viam

secundum

gloss;ini

perviam
et
iii

apertam omnibus suis fidelibus con-

super illud ad Hebraeos ix. Tabernaculum autem factum est primum ; intelligitur pncsens Ecclesia, quie rectae dicitur tabernaculum, quia in eo militatur

servat; ideo aniniae fidelium Christi intraverunt

intrabnnt etiam ante corporum resurrectionem ipsum caelum, dicente Beda prinio libro super

Domino antequam veniatur ad caelum

Caiitica,

exponendo

illud

Ideo adolescentulce di-

tabernaculum enim proprie bulligerantium est sed tabernaculum, quod dicebatur Sancta sanctorum, quod est post velamentum, et dicitur secuiidum tabernaculum, est Ecclesia csleslis, qu;B velatur quandiu vivimus et in hoc secundo tabernaculo, in quo introibat summus Pontifex cum sanguine seniel in anno, inlroivit Christus verus et summus sacerdos semel iu anno benignitatis, effuso sanguine in remissionem peccatorum,
:

lexerimt

te nimis. Hasc

novi Testamenli haeredibus

congruunt, qui proprie per lavacrum graUae adopUonisin filios Deo generanlur, quieo magisilium diUgunt, quomajora illius dona perci|)iunt, ita ut mox soluU carne, si recte vixerunt, calesUs regni gaudia conscendant. Et eodem libro, exponendo
illud
:

Nardus mea

dedit

odorem suum ;

Oilur nardi

fragrantiam designat bonae acUonis. Duni esselrex inaccubitu suo, nardus, inquit, niea dedit odorem

(juando in interiora
disi

CEeli introivit,

januam parasignilicante

suum; quia cum

Dei Filius in carne apparuit

ante clausam fidelibus palulam taciens; unde,

ut dicit glossa super iilud eo cap.

Spiritu sanclo,

Hoc

nondum

propalatam esse sancloPegu.

li.

'

Ajmer.
a Castr.

ia direel. Barciu. imprcss.

1.

p. Direct.

com. xsi.

Ecclesia virtutum fervore caeiestium excrevil, non quia et ante ejus incarnationem spiritales ac Deo devotos viros non liabuit; sed quia absque ulla dubictate tuncarcUoribusse virtufum studiismancipavit, cum regni cajlestis aditum cunctis recte

verb. bcalitud. lisr. vi. Bariti. .Mediaa - Est. Ms. iu bibl. Vat. apudS. Tho. 1, 2. q. iv. art. o et aiii. ' Aa. 13^5. uuui.25, 20. ^igu num. 4U06.
.\lj.

iii.

adv.

l:a;r.

vivenlibus

mox

ut carnis vincula solverent, patere

cognovit. Et sexto Ubro super Gantica, exponens

LENEDICTl XII ANNUS

illiid

3.

CHRISTI 133C.

servavi tibi; dicit idem

Omnia pnma nova et velera, dilecte mi, Poma nova et vetera jiisli smil Teslameiiti iiovi ct veleris, quorum inillus
: :

parare vobis locum : et si abiero et prseparavero vobis locuin, iterum veuio, et accipiam vos ad-

meipsum, ut ubi sum ego,

anchora navis necessaria
piofunditate

et

vos

silis,

Sicut autera
est in
et et

nimia sauclilate iusignis, potuit, aiiitum c;eleslis ante Incarnalionem, Passiorepni ncm, Picsuireclioncm cl Asccnsioncm Domini Salvaloris intiaie. Dixit ergo Ecclcsia tcmporis
csset
iliius. id est, veteiis

quamvis

est

quandiu navis

aquarum quia tunc per ventos

,

aquarum iluctus huc et illuc agitarelur quandoque si per anchoram non teneretur
certo loco,
geretiir
;

ia

Testamenli, quae nunc discreservavi

tibi

ad saxa vel terram percutiens fran-

tionis gratia

synagoga vocatur. Oinnia |ioma nova

ini,
;

quando

autein

jam

navis

et

nautaj

cl vctcrn, dilccte

ac

si

apcrle

sunt in tcrra solida,

esset et

usus anchorse supcrfluus

dicat, scio certissime,

quia

nemo

nisi

per gratiam
potest per-

iiiam |iotesl sahaii, ncino inorlalium

{ecte jain bcatus fieri,

fluctus

onerosus ; ita quandiu fideles sunt inter teutationum hujus saeculi necessariam
,

priusquam

tu morlalis tiln:

ctus.
illi

iter verai bealitudinis

qiii

ad cadeslia pandas

autem,

intiant in ca>lum, et caelestis rcgui

habent spem, ul in ea se firiniter tenentes a tentatiouibus hujus vitae non superentur; sed post(juam de boc sacculo exierunt, ct ad portum regni
caeleslis pcrveneruiit,

Dei

gaudia conscenduiit, et perfeclL et vere bcalisunt, essentiam \ident , dicente etiam Apostolo

num
.'id

eadem Epistola ad Hebra^os cap. ix de Christo, quod ipse inlruivit in ipsum cicluin , ul aiipareat nunc viiltui Dei pro iiobis. Ubi dicil glo. Probat quoJ Cbriftus mandavit ca^leslia, id est, liomines suo sanguiiic mundatos lecit, cffilestes, id est,
ca;iestium
parlicipes
:

in

quo uullarum tentatiojam non indigent spe, quam se, ut ad anchoram teneant, quia sunt terra firma vivorum, in qua vident bona Doin

fluclus passurae sunt,

niini.

Ipsa

aulem

spes nianet in praesenti vita, sicut

:

nam

ipse

pcr

liostiain

suam inlroivit in cajlum pro nohis, et ita constat, quod nos sequimur. Ad quid aulem introivit in
cxMum, osleudil

Aposloio prima ail Corinlh. xiii autem rnanent fides, spjes. Ut dicit glossa, l^unc quod fide et spe deccdentibus, charitas permaueet fides, dicenle
bit aucla, cui fides

etspes hic non possunt deesse

dum

dicit

Ul nunc,
vultui

id esl, post

sed fides et spes sine charitate possunt esse. Et ad

consuinmatioiiein,

ajipareat

Dei,
,

id

est

pra?senliae Dci; pro nobis interpellet ibi

l(ra'senlia

ubi Dei

vidclur sicul

est, et

nos post se trahat ad

emadem videudam.
G.

Spes quce quid sperat ? Si auleni quod non videmus, speramus per patientiam cxspectamus. Et quod solum in
viii

Romauos

dicit

idem Apostolus

videtur,

uun

est spes ;

nam quod videt

quis,

rationes

Quod fldes et spes secundum suas proprias non manent iu animabus sanclorum,
Cap. xix.

vita praeseuti fides el spes

maneant

in

animabus

electorum,

qiiae

jam ad

cffilum sunt assumpta;, et

Deum

facialiter videntibus.

Hanc aulein Dei visionem, ad quam Cliristus nos trabit, fideles liabebunt poslquam finila; quffi duiant in eis solum in eruiit fidcs et spes vita pra?senti, dicente eodem Apostolo de spe ad
,

in eis esse desiuant post hanc vitam, dicit Auguslinus iu libro de gratia novi Testamenti versus

fincm Dei agiicultura, Dei i.edificatio estis hoc totum agitur cum in hac uostra peregrinatione fideles per dilectionem operantur in futuro autem
: : :

Hebrseos vi
sicut
et

Fortissimian solatnnn liabemus, qui

sieculo
ruiii

perfecla et [ilena charitas sine ulla nialo-

confugimus ad tenendam propositam spem, qitain anchoram habemiis animce tntam ac firmam,
incedentem usqiie ad interiora vclaminis
,

tolerantia
sjie

nec

dcsidcrat quod

iibi

num
quod

vcritatis

quod non videt, non tenet;sed iii aeterincommutabilcm speciein contemuon

fide credit

prcECursor pro nobis introivit Jesus.

glossa,

Ubi

dicit

plutur, cujus sine fine quietuni opus erit laudare

auial, et

quod

in onini adversitate nos facil forles

amare quod laudat.Et

illa

infia

ipsa spes beatiludinis, quae est nobis proposita,

id est, omnihus oblata. Quam spem babcniussicut ancboram anima^; sicut eniin anchora uavein, sic

Perfecta saluritas in

vita aeterna crit,

cum

ex ista peregrinatiune venerimns ex fide ad spe-

ne mergatur in salo hujus cousentiendo iniquilati. Ancliora ergo inundi spes est, quaB trihulationum impulsu non despes tenet
,

animam

ciem, ex specnlo ad f;iciem, ab aenigmate ad perspicuam vcritatem. Ubi clare Augustinus ponit

quod solum

in ista peregrinalionc, id est,

dum

in

struitur nec litubat, quae nos incedere facit, quia

introducit nos in rein

riora

scilicet

usque ad

inte-

velaminis, id est, ad interioiem et

,

nunc

hoc mortali corpore suinus, fide et spe indigemus ad |)romerendum vitam aeternam sed hac peregriualione finita Deum facie ad faciem videbimus, dicente eodem Augustino xiv Iib. de Trinitate,
:

quam nemo vidit, sicut velatam beatitudinem ubi, id est, in quce interiora est, in hac vita
:

cap.

mur
sit,

Christus intravit pro nobis introduccndis. Et

palet,

ita

nos posse sequi ad hoc

eum;

ij^se

enim
luu;-

cie

Isla peregrinatione finita, qua peregrinaDomiuo, ut per fidem ambulare necesse species illa succcdet, per quam videbimus faad faciem, sicul modo, non videntcs tamen,

pifficucurrit, ut

nos sequamur. Qui bene dicitur

cursor, quia unlla culpa

eum

impcdivil;

ct

quia crediuius, videre mcremur ; atque ad speciem nos per fidem perduclos esse gaudebimus; neque

cursor, quia aule nos cl pro nobis cucurrit, juxla

illud,

euim

jain fiJes erit,

;

qua credautur quae non

vi-

quod Dominus

dicit

Joannis xiv

Vcdo

dentur

sed species, qua vidcautur quic credeban-

BENEDICTI
tur.
actae

XU ANNUS

3.

CHRISTI I33G.
hnnc Magislri Sententiarum

53
subjicit
:

Tum

ergo et

si -110)

liujus temporalis trans-

cloritate,
8.

meminerimus,

et credidi^se

nos ali(|uan(io,
ia
noii

Et Magister tertio libro Sentenliaruni dis-

quod non videbamus, niemoriterrecoluerimus,

prffileritis

linct.

XXVI cap. Post hoc, dicit quod (luibusdam

iadocte videlur fldem virlutum, el

atque transaclis depntaliitnr ista fldes, non in pnesentibus rebns semperque manentibus. Ubi clare dicit Atiguslinus, quod ista peregrinatione flnita

spem

in

Christo non fuisse, sicut in sanctis

V(;l

jam

bealificatis

in angelis

non sunt,

et

tamen

sancli credunt
et angeli

non manebil

in sanctis perfectis fides

et

sperant resurrectionem fuUiram,

ea-

sed transibit, et succedet visio Dei. 7, a Unde et ideni Augustinus super Psal. cxix

dem
est,

credunt, nec tamen in eis fldes vel spes virtus

et

exponens Muil Heti me , qnia incolatus rneus longinquus factus est ; dicit Mullum a te recessi, peregriiiatio mea longinqua facta est, quia nondum veni in palriam iliam, ubi cum nullo nialo
:

Deo per speciem contem|ilaiido fruunverbo resurrectionem fuluram sive judicium nou per speculum et in Benigmate, sed
quia
tur, el iu Dei

\icturus

sum

nondum

veni ad iliam societatem

enim quia credunt verum est, eos fidem habere. Ergo ea cousummata est post judipraiciarissime
inspiciunt. Si
,

resurrectionem futuram

ideo

angelorum, ubi scandala non timebo. Quare autem nondum ibi snm ? Quia incolatus meus longinquus factus est incolatus peregrinatio est, qnicumque de cselesti Jerusalem peregrinatur inler malos est, nec recedere potest a malis, nisi cum redierit ad societatem angelorum, ut ibi sit,
:

cium. Similiter
crcdent

tt

fidem habere dicenlur, quia

eam

praiteritam, sed sicut tunc credent

unde peregrinatur

ibi

omnes

justi et sancti,

qui

prteteritam, nec tamen fidem, qus fideles habebunt, quia noii credent absque scienlia, quse non erit aenigmatica, sed per speciem ; ita et modo credunt et sperant resurrectionem, nec tamen Cdem babent, quia credendo cognoscunt,

eam

facit

frunntur verbo Dei sine lectione, sine liHeris; quod enim nobis per paginam est scriptum, per
faciem Dei
illi

sentiunt. Ista

autem vox

Longiu-

qua
est,

facta est
id
est,

peregrinatio

mea; maxime eorum

enim eis quod perfectum esl, et evacuatum quod ex parte est venitenim cognilio, et fides est evacuata venit spes et desiit spes; unde cum animoE sanctorum novi Testamenti in cuilum asvenit
:
;

ipsius Ecclesiae, quse laborat iu hac primo libro Soliloquiorum cap. xiy, cum qusesivissel, an cum anima Deum videre, hoc est,
terra. Et

suniptffi sunt,

et

intraverunt usque ad interiora

velaminis, quia

Deum

conlem|)lantur, et in

illo

vident clarissime fuluram

et

suam resurrectionem
credant
et

intelligere contigerit, et sint necessaria illa tria,

judicium generale,

licet

sperent
et

ilLi

de quibus snpra locutus fuerat,

charitas
;

scilicet fides, spes,

:

se habituros,

non tamen fidem habent

spem,

huic quaestioni respondens sQbdit

ibi

Fides

quare

sit

necessaria,

cum jam

videat ? spes

quia taliseorum credentiaetexspeclatio conjuncla sunt cum visione et re, quie iluo excludunt fldem
et

nihiloniinus, quia
a Charitati

jam

tenetur.

vero non solum nihil detrahetur; sed addetur etiam pluriinum, namet illam singularem veramque pulchritudinem cum viderit pius
amabit, et
in
in
nisi

spem proprie dictani, qua flde et spe Odeles uunc dicuntur esse fideles et sperantes. Cum igi-

tur ipsa spes, ad

quam nos tenemus,

fecerit

nos

ingenli

amore oculum
:

inlixerit,

incedere usque ad interiora velamiuis, id est, usque ad ipsum caelum et aeternam beuliludinem,
deficiet ipsa
:

nec ab inspiciendo usp.iam declinaverit, raauere

illa

et sic

nos non tenebimus ad ipsam,

bealissima visione, non poterit

sed

dum

sed a(^haerebimus rei speratee jam in se,

clare dicit hic magisler esse

quod

hoc corpore est anima, etiam si plenissime videat, hoc est, intelbgat Deum tamen qui etiam corporis sensus uluntur opere proprio, si nihil quidemvalent nisi ad fallendum, tamen nonuihii
;

sanctorum auimas

assecutas .

ad anibigendnm

et

potest

adhuc

dici

fiiles

ea,

qua
lur.

iis

resisiitur et illud.potius

veruni esse credi-

Item qniain ista vitaquanquam Deo inlellecto auima jam beata sit, tamen quia multas molestias sustinel, sperandum est post mortem omnia isla incommoda non futura. Ergo nec spes, dum in hac vita est, deseril anim;im sed cum post hanc
:

vitam totam se in

qua

ibi

teneatur
illa

Deum collegerit, charitas nam neque dicenda est

;

reslat

fldem

Proximo capite'confirmat fidem exinaniri in animabus, quae divina jam specie sunt colet Aymonis, Bedce et glossematis in lustratae Apostolum aucloris sententias cumulat, quarum postrema haecest: Scimusquoniam dum sumus in hoc corpore morlali peregrinamur a Douiino, id est remoti sumus a Doinino, spem lanien iu mente ipsam habenles per fidem. Dicimur aulem ab eo hic peregrinari, quia ubique est Deus nou tamen hic videtur sicut in ca;lis. Peregrinamur ergo nou fide, sed specie per fldem enim invisibeatis
;
: :

habere, quod

sint vera,

interpeilatione sollicitatur

quando nulla falsorum nec quidquam speransecura possideat. Tria

sit,

bilium ambulamus, id est, ad Deum tendemus, et nou per speciem, id est, per pra;^enliam eorum.

dum
ciat,

ei restat,

cum totum
:

Qui peregrinatur
est in patria, sed

el

igitur ad

animam

pertinent, ut sana

ut adspicliantas

jam

per fldem ambulat, nondum est in via. Est ergo illumiper speciem
:

ut videat

alia vero tria fides, spes, et

nalio per

Cdem,

el est illuminalio

primo illorum trium

vitam sola charitas

cessaria, tertia vero in

,

secundo semper sunt nehac vita cff nia posl hanc

:

modo

per fidem tantum iiluminatur, non per

etc.

Interjecta Beda; au-

Cap. iO.

54
speciem
discusso
:

BENEDICTI XII ANXUS 3.

homini enim \itam morlalem adliuc dimoto atque

CHRISTI 1336.
:

bat, et glori.ibatur dicens

Bonum certaman
cura

cer;

agenli nou potesl contingere ut,

tavi
esse

de reliqno reposita est miiii corona justilim

omni nubilo pbaiitasiarum corporalium,

vitffi
illi

autem

praesentialiter

Christo, et esse

serenissinia incommutabilis veritatis luce potialur, el

meute peuilus a consuctudine

hujus

dissolvi

praesentem Deo, propter quod niori cupiebat et ab isto corpore, nou est aliud nisi Christi
et ejus

alienata constanter el indeclinabiliter

heereat

humauitatem
dicente

deitatem facialiter videre,

:

audemus aufem, id est, opere ab actu non quiescinms, et bouam voluntatem habemus, quia non
conlristamur, nec

Domino

Jo. xvii

Pater, quos dedisli mihi,

volo ut ubi ego sum, et

illi sint

mecum,
Si

ui videant

murmuramus

in adversis:uos

claritatem

meam, quam

dedistimihi, quia dilexisti

dico cupientesmagis peregrinari, id est, removeri

me

ante constitutionem mundi.

ergo Christus
est in caelo,

a corpore, et piaesentes esse ad

Deum, quam

hic

vult suos esse, ubi ipse est, ipse

autem

morari. Ubi dare dicil Apostolus, quod

dum

su-

mus in hac peregrinatione morlali, corpore per fldem ambulamus, id csl, ad patriam contendinon Deum per ^pecieni videmus; propter quod cupimus ab hoc morlali corpore erui, ut praesentes simus Deo, ut sic eum per speciem videamus, deficiente fiiie. 9. a Quodanima; sanclorum exeo, quod sunl cum Christo in caelo, habent Dei visioneni cap. xxi. oApostoIus ostendens, quod post coriiori:;
Hius, et

quod ipsi sint in caelo. Vult etiam eos esse focum nou ob aliud, nisi ut videant ejus claritaoportet

tem, quae claritas secunduin divinam naturara

non

est aliud nisi ejus divinitas,

ei

qnia istam clari-

tatem dedit

Pater diligendo

eum

ante

mundi

mortem Deumerat
Cuarclor e duobus
csse
:

visurus, dicilad Phiiippen. i:

desiderium habens dissolvi

et

mullo melius est. Ubi dicit Aynio Lucrum est mihi mori, quia si mortuus fuero, maximum lucrum percepturus sum, id esl, vitam aelernam et licet bonum quidem sit manere hic propler vos, uielius tamen et optimum est regnare cum Christo. Vita autem aeterna, quani perceplurus erdt, si mortuus esset, non est
Christo,
: :

cum

Uude Augustiuus ii parte super Joaunem sermone lvii boc dictum Domini exponens, dicit Fidelis hoino et pius, nondum tamen ad intuendum sapientiae lumen idoneus, efiamsi esse nusquam possit ubi non sit et Christus, non est tamen ipse cuni Christo duntaxat per speciem, sed per fidem. Sed cum Christus Patri Deo diceQuos dedisti mihi, volo iit ubi cfjo sum, et bat ipsisiut mecum ; de specie illa omnino dicebat, in qua videbimus eum sicuti est. Unde cum dixisset: Yolo ut ubi ego sum, et ip^i sint mecum, continuo
constitutionem.
:

adjunxit

deant, dixit,

non

fides

Ut videant claritatem meam. Ut vinon ut credant: fidei merces est ista, Et sic patet, quod si vult suos esse in
eo, ut ejus claritatem videant,

nisi Dei

visio,
est,
:

quam
Si

statim post

mortem

carnis

caelo et

cum

quod

consecutus

diceute Bernardo super Cantica,

Domiuus noa custodiat exitum ero enim ludibrio dsmonum inteicipientium me, non assistente, qui redimat, neque qui salvum faciat. Nil tale verenduin erat animae Pauli, cui a conspectu et amplexu dilecti unus lantummodo paries obsistebat, videlicel lex peccati, quam inveniebat in membris suis ipsa est carnis concupiscentia, qua carere omnino non potuit, dum in caroe fuit hoc sane uno inlerjecto pariete non longe peregrinabatur unde et optat clamans Quis me libea Douiino
sermone
ivi

animae sanctorum, quae ia cajlo sunt et cum Christo Dei essentiam vident, non per fldem, sed per
speciem.
a

meum,

secure uou exeo

in

cffilo

Quod autem etiam sanctorum animae, quae sunt cum Christo, Cbristi humanitatem
,

glorificatam et divinitatem videant

lib.

dicit

Beda
illius

6 super Cantica, exponens illud

Dextera

amplexabitur me. Per dexteram

ea, quae iu futuro

percipiunt electi prajuiia figurantur,

in quibus

non soium visione

diatons Dei et

diviute majestatis, sed et gloria

ejus glorificatae humanitatis unius

ejusdemque me-

hominum

manitesta visione perjie-

rabit de corpore mortis hujus?Scieus se mortis

compendio perveuturum. a Idem etiam in quodam sermone de vigiiia Nativitatis Domini, qui inci\>\i, hodiernum qjddem sermonem, dicit Vis nosse quani prope est Dominus? audi sponsam de sponsocaneiitem, quoniam
:

tuofruuntur, quia divinapra^sentiamajestatis uudique electi iu cslesti regno circumtegentur, ne

aliqua infelicitas vel

memoria

miseriae violet, vel

metus furis anguetit. Et Augustinus in sermone de Assumptione E. Mariae super dictum verbura Domini deducens dicit Videndumestquid dehis,
:

existat post parietem

parietemistiim corpus tiium intellige, quod obstaciilum impedit, ut eum qui

;

quos secuin per gratiam unum esse voluit. Pater, quos dedisti miiii, volo ut ubi ego sum, et illi sint
ijiecum, ut videant claritatem
sti

prope

est

nondum

valeas intueri. Propterea Pau-

meam, quam

dedi-

lus ipse dissoivi cupit et

:

cum

Christo esse, et ex-

mihi.

magnam

et

ina;stimabiiem bonitatera

clamat Quis me liberabit de corpore mortis hujus? unde et glossa dictum verbum Apostoli exponens dicit Egodesiderium vel concupiscenliani habeo dissolvi ab iis miseriis, quibus quasi compedibus vinctus sum; et cum Christo esse prae:

in gioria vult, ut sua qui hic bua fide vincti unura cum eo esse judicantur. Si ergo eossecura habere vult, ac hoc potest, qui oainia [lotest, quid existiclaritate fruantur,

Dei, qui habere

secum suos

mandum
non

est

de matre, ubi digna

filii ?

sit

haberi,

si

sentialiler

tadium enim

illi

erat

manere

in caine.

in praBSenlia

Unde

passioni appropinquans veheuieuter exullu-

quantum

intelligo,

QuauLum igitur coutueor, quantum credo Marias aninia

BENEDICTI XII ANNUS

claritale truetur Clirisli, et gloriosis conspectibus

3.

CHRISTl 133fi.
:

oa

cics per

ejus,

semper videre
(ie

Hanc

semper conspiciens B. Virginelliesim Hieronymiet Augustini

sitiens et

quam videlur quiu iu hac vita, ubi pi;r fidem bene vivendo proficimns, bonorum operum
;

(|uodammodo passibus atnbulamus

venientes ad speciem,
jaiii

in fulura per-

auctoritatibus confirmat.
10.

Quod

aninia;

hominum justorum exulx

xxiii

corporibus, et nuindatfe ab oninibus peccatis tl

poeiiis
B

peccalorum Dei essenliam vident. Cap.

Vide quod eleclorum anima; a corpore separat.T nctu Dei essentiam videant. Dicit Hugo

non erit quo vclut proficiendo ambulemus, sed ipsam speciem, ad (]uam per fidem spirilualiter anibulando perveniinu% insatiabili deleclatione videbimus. Et infra Et Ambrosius snper: Benti immacidati ; exponensillum versum Deprecatus sum faciem tuam
: :

primo

libro de sacramentis part, dO cap. 9

Justus

in toto corde

meo ; ubi

littera,

qiiam exponit

Iia-

quamdiu

in hoc corpore existens peregrinatur a Domino, vivere habet ex tide sed cum eductn?
:

de boc ergastulo fuerit, et inlroductus

iii

gaudimn

: Deprecor vultum tiium, Domine, in loio corde meo, dicit Desiste hominis Iiabere peccata, et qui euim faciem nieam videbis faciem meam

bet

Domini
(iicens
:

sui,

vivere

habebit ex coniempiatione,

videt, dcbet esse

non pollutus, ideo ut

excrescere

in

Dei np-

declarat Prosper

suum

c. 9 Contemplaliva vita, in qua Creatorem crealura intellectualis ab omni peccato purI lib.

Sententiarum suarum

pellationem

possit

commonetur. EL

quid Dei appellationem dicam? Eslo angelus, hoc esl, divini niinister imperii, obsequere uiandalis

gala, atque qx

omni
vita,

parte sanata visura est, a con:

Domini,

cum
est

fueris angeUis,

videbis fuciem Dei.

teniplando, id est, videndo nonien accepit

si

quod

ita

est,

illa

ubi Deus videri potest, ipsa

est,

conlemplativa credenda
vita miseriis
est videri

la

prfesenti

autem
sicuti

erroribusque plenissima
posse,

Deum

non

dubium non

est.

In futura

Dominus Deumvidcbunt. Advertis quid a te exigatur, ut videas Deum, cum in te propositasit praerogativa videndi Deum. Euiunda igitur cor tuum, quasi novus creeris
Elagnum
:

videre Dei vuitum. Sed ipse

corde,

ait

Benti

mundo

quoniam

ipsi

igitur, quffi

dendus

est,

ab hoc appellatur contemplativa, vinec immerito; si enim videre Deum

renovato spiritu, omnes poUulas corde tuo abjice

affectus
:

cogitationes de

nihil

sit

quo tuus inquinetiir

summum

solidumque estgaudium,

summum vero

gaudium prffimium bene creditur beatorum et primum, non adhuc pugnantibus, sedjamvincentibus dabitur post triumphum, quis non videat, quod omnes sancti Deum in illa vila aeterna videbunt , ubi sine fine gaudebunt -: ubi prae-

simplex mens, pura sinceritas sit. Talibus Dominus, cum involucrum corporis deposuerint, demonstrare dignatur. H, a Et Augustinus in quodam sermone de Justi anima, cum vanitate hujus sa;culi dicit
:

separatur a corpore, non timet nec expavescit, sed

mium

(victoriam) reportaverinl,
;

il

rpcepluri sunt

magis
sanctis

cum magno
:

gaudio egreditur, et

cum

exul-

non solum de victis, sed etiam ibi triumphabunt, finitis hostibus triumphabunt ubi ulterius adversarium non hatebunt ? Cieterum in hac vita quamvis strenue dimicemus, et adjuvante Domino catervas hostium, quibus circumfundimur, prosternamus; tamen si ab eis nolumus vinci, nunquam pugnare definimus, nec vincentes securos faciunt viriliter jam desudata proelia, sed magis sollicitant adversarioruin repreeniium

ubi

tatione pergit

ad Deum,

dediicentibus se angelis
parati estote, ut

et ideo

semper

quando

Domini pra;ceptum fuerit missum liberi omni labe peccati ad requiem transire possilis: post Dominicum enim missum prajceptum nec minus horae momentum concediturin hacvitaconsislere.
Cavete igitur ne in exitu ve^tro tristiliam faciatis
angelis et

gaudium

inimicis

scitote

vero qiiia

cum anima

a corpore evellitur, statim aut in pa[)ro

cidiviva certamina

sed tunc esl tentatio finieuda,

:

radiso pro bonis meritis collocatur, aut certe

et tunc fiuienda est quando finitur el pugna pugna , quando post hanc viam succedit pu-

peccatis in inferni tartara pra^cipitabitnr. Ubi clare

dicit

gnte secura vicloria

ut

omnes

milites Christi,

separatur, statim
et

Auguslinus, quod cuin anima justi a corpore cum exultatione pergitad Deum,
in paiadiso

qui

usque in finem
hostibus
suis

vitae

prfesentis

divinilus

quod

pro boiiis meritis collocatnr

adjuti

infatigabiliter

restiteruiit

pergere autem ad
diso

Deum

in vila futura, et in para-

felices in patria

jam peregrinalione transacta regnent in qua humana natura ita et reparanda est, et ab omni prorsus infirmitate
laboriosa
,

pro bonis meritis collocari incliidunt Dei visionem per essenliam, dicente Augustinoxiv lib. de Trinitate cap. 16. Renovatur hic in agnitione Dei in justitia et sanctitate veritalis, et
bis
iii

sananda, ut nec peccata ei ultra remaneant : nec peccaie jam vakat, cujus hoc erit totum pra}mium, ut vitee contemplativge semel coinpos effecta

dedie in diem [iroticiendo transfert

amorem

teniporalibus ad aeterna, a visibilibus ad intelligi-

inexplicabiliter
;

conspiciat
et in eo,

de

illo

auctorem bealitudinis su;e gaudeat, quod sfieravitobtinent,

a carnalibus ad spiritualia, atque ab istis cupiditatem frBenare atque minuere, iliisque se

bilia,

quo sancte vivendo pervenit, sine fine permaneat.Et cap. 7 idem dicit: Attende quam divine sanctus Apostolusspeciem fidemquedistinxit,
ut dicerel
:

charilate alligare

diiigenter insisht, in

quo pro-

vectu et accessu tenentem Mediatoris fidem, cum dies viite hujus uUimus quemqiiain compererit,

Per fidem anibulamns,

noii

per spe-

perducendus ad

Deum

est,

quem

coluit, et

ab eo

ciem. Fides esl ergo, per

quam

auibulatur, et i\}Q-

peificiondus excipietur ab angelis sanctis incorru-

)G
plibile

BENEDICTI
corpus in fine
::a3culi

XII

ANNUS
sed

3,

CKRISTI 1336.
fideles Chrisli, et Dr!

non ad poenam,
ista

ab omuibus peccatis mundati

dileclionein adepti,

ad gloriam receplunis. aQiiid antem significet

perficiendus est,
perfectio,

cum
in

superaverint

omnes

difli-

qua
erit

cultates bujus

mundi,

aeternam requiem

et in

cum

ad

Deum

perductus fnerit,

contemplationis ejus ineffabilem dulcedinem ve-

subdit
Dei

In hac

quippe ima^ine tunc perfecta

similitudo,
lib.

quando Dei

perfecta erit visio.

:

niunt constat autem, quod difficultates omnes, quibus fldeles inipediuntiir, superantur cum Dei
:

El XV
fine

qui toUit

Ad Agnum, peccata mundi pertinentes, quando in

de Trinitate cap. 24 dicit
vita?

adjiitorio

per eos in hac vita

flde?

est victoria, quas

mundum vincit,ut

dicitur

enim noslra prima

hujus

resolvunlur a corpore,

cum

in eis

Joannis v
vila

relinendis

non habeut immundae

potestates,

quas

dicitur ad Hebr. xi.Fides

Et sancti per fidem viceiitnt regna, ut autem ueccssaria est pro

ille Agnus sine ulio ab eis peccati debilo occisus, non potentia potestatis prius, quam juslilia sangumis liberavit proinde hberi a diaboh potestate suscipiuntur ab angelis sanctis a maiis onmibus liberati, et conslituuntur purgati ab omni conta:

praesenti, dum a Domino peregriuamur, ut supra dicebalur. Elideo,si superalisdifficultatibus

islis,

qiiod

sit

in vila prsesenti, et
et charilate

mundalis omni-

bus peccatis,

Dei accepta, quee

fiunt in vita prsesenti, vel

per

omnia iguem purgatorii

gione corruplionis
nent,

in piacidis

sedibus, donec reci-

quanlum ad mundationem peccatorum venialium,

veniunt ad requiem aeternam, et ad Dei maiiifestum est, ut videtur, conlemplationem quod ante generale judicium aniniffi fidelium et
fldeles
;

piant corpora sua, sed

jam incorruplibilia, quae ornon onerent: hoc enim placuit optimo et saleliciter

pientissimo Creatori, ut spirilus

subdilus habeat
fine

hominis Deo pie subdilum corpus et sine

;

permaneat

ipsa felicitas, ubi veritatem sine uila

maxime perfectorum Deum vident o. Et infra B Hugo II lib. de Sacramentis part. xvi, cap.
:

iv

difflcultate

videbimus, eaque clarissimaet certis-

dicit

In igne ab iuitiomundi daemonibus essen-

sima perfruemur:necaliquid quaeremusmente ratiocinante, sed contemplanle cernemus, quarenon

sit

FiliusSpiritussanctus,
illa

cum

de Patre procedat

ctuciandis pra-parato, eliam homines maligni cum dcemonibus aeternam pcenam passuri siint, quia eis in hac vita positi ad culpam contialiter

in

luce nuilaeritquaestio. Ubi clare dicit

in

Au-

senserunt.

Ad bunc infernum anima? sceleratorum

ab

gustmus, quod

animabus fidelium

Cbiisti, qui

a corporibus egressae statim retrudi exislimantur:

Chnstum suut

secuti,

cum

a corpore egrediuntur,

sicut e converso perfectorum justorum, et qui

nullam habent immunde

ad

potestates poteslatom re-

linendi eas; sed suscipiunlur ab angelis sanclis, et

mora ad caelum, ubi secundum bumanitatem suam Jesus Chrislus in

vita purgati exeunt, sine

bac

Deum perducuntur
:

ab omnibus malis

liberati

per Christum
peccati

quo purgati ab omni coutagione

constituuntur in placidis
dictis

el corruptionis

dextera Dei sedet in gloria, conlinuo deduci credautur o. El infia Boni, qui cum culpis de boc saeculo exierunt, quibusdam mansionibus detinen:

sedibus, donec recipiant corpora sua incorruptibilia.

Quid aulem in

sedibus agant non

tur, ne statira ad gdudia cffilorum ascendant sed de perfeclis bonis non dubium est, quin egre:

solum post corporis resurrecliouem, sed etiam ante dicit quod ibi veritatem sine ulia difflcultate
;

dieutes stalini ad gaudia transeant.

13. ElGregonusXIIl lib. Moralium,cap. xiv, expouens iUud Job. xvn Et rnrsiim post tenebras
:

vident, et ipsa clarissima

Patrem,el Filium
42.

et

perfruuntur, ubi vident Spirilum sanctum, et cogno-

spero lucern, dicil

Lux

post lenebras speratur,

scunt processiones diviuarum personarum.

quia post noclem

peicipiuir
:

Sed ne ista auctoritas Augustini dubia videatur, quia diceretur lorte^ quod loquitur de

selernum lunien quia enuu Auctoris nostri gratia reiiuc

vitae praeseniis

dempli suuius,

jam

CLulejlis

inuneris babemus,

animabus juslorum post resurreclionem quod tamen in verilate non facit, si diligenter atteudatur idcirco,ut oslendatur boc esse de intentione Auguslini, induco illud quod ipse dicit VlUlib.dc civitate Dei, cap. xxxi,quod nus oueratos obrutos, ;

ui cuiu a caruis no&lrae luliabitatione

subtrahimur,

mox

aa

caelestia

piaemia

ducamur, quia dum

claustra inlerni

Conduor aul K.ueinpior

illuc

nuslL-r,

peudiiaus, eleclorum animas exinde eduxit, nos

Lberavil.

que

peccatis, et a coDtemplatione suffi lucis aver-

sos, ac

tenebrarum,

id

est,

iniquitalis dilectione

unde jain alius desceiidendo veio,qui dute adveutum iu huiic muuduin veueruul, quaiuumiibet virlutein justitiae
palilur ire,
li

uou

non omnino Deusdeseruit, iiusitque nobis Verbum suum, qui est ejus uuicusFilius, quo pio
ca;catos

baberent

ex

corpuiibus educti lu sinu

patriae

cu;iestis sialiin reuipi uuliu

iuodo potueruul, quia

nobis assuinpta caine uato atque passo, quaiili

Deus homintm penderet nosceremus, alque

sacrificio reniiir,

illo

siiigulari

pectalis
in

ejusque spiriiu

omninus inuudaconlibus nostns dileci>nteniplationis

iUe veuerat qui inlerni claustra sua detceusioue solveret, el juslorum animas in perpeiua jaui sede colloi.aiei. Uude beutus Job et aHiicliuuem seuiiens, el adbuc diUurri relribu,

uecduiu

clione dillusa,
in

omnibus
,

difficultatibus superatis,
et

tioueui justorum scieus

aperle subjuugit
el

Si

ffternam requieni

ejus

sustinuero, infernus donius nitaest,

slravi leclulum

in lenedris

ineffjbilem

dulcedinem veniremus, quiE coidaj

ei

nieum

priores eleuim saucti et

qua> liiiguaj ad agendas

gratias salis esseut ?

susliuere adversa poteranl, el

tamen

e corporibus

Ubi clare

dicit

Auguslinus, quod sanguine Cbrisli

educti

adbuc ab

iulerui lucis libeiari

uou poterant.

BENEDICTI XII ANNUS

qiiia

3.

CIIRISTI

1336.

57

iiccdum venerat,
ipsis

i|ui illuc

sine culpa descen-

deret, eteos,qiii ibi tenebaiilur exculpa, liberarot.

et

susceperunt, eis profocloet laborasse fuit in vinca murmunisse. Quasi ergo post murmuralionem

Et quia in

iiifenii

(|U0(]ne iocis jiislonun

animae sine tormenlo tenebanlur, ul et pro originali culpa .idliiic illuc descenderent, et tamen cx
propriis
aclit)iis

posl longa iuferni lempora ad gauilia regni perveuerunt. iNosautem, qui ad uiidecimam venimiis, post laborem non mur-

deuarium accipuint, qui

sn[iplicium

non haberent, quasi

:

in tenebris lectuliini slravisse, et in inferno sibi

requiem
eleclis

praoparasse, dicuntur
post

grave enim
iiifra

(aediii rn

fuit

solutionem carnis
Et
:

adiiuc

spe-

ciem tunc
vitae

noii videre Creatoris.

elecli

Quia igilur
et in lal>ore

anle

adventum Domini

muramus, etdennrium accipimus, quiapost Mediatoris adventum in lioc inundo venieules, ad regnum ducimur mox, ut de corpore eximus, et illud sine mora perciidmus, quod ai.tiqui [lutres cum magna percipero dilalioiie menierunt. n Qua) auiem sint regni coelestis gauilia, quae
dicil slalim

prfcsenlis

se esse

cernebant, et tamen post

cadestia bona percipere,

percipere aiiimas electoruiii, ut sunt

pra>sentem vitain

necdum

multis cogitatioiiibus urebantiir.

magis ipsemet declarat secunda parte quadragenarii Homilia xix dicens

exuta} a corporibus,
:

Et

iiifra

Exponens
fliie

illud

Et patientiam
iis,

Qii.T

lingua
illa

dicere,

vel

(|uis

intellectus capere
siiil

rheam quis considerat?

neris, qucE veuit in

dicit:

Ipsa liuinani ge-

sulficit,

superniE civitalis quniila

inleresse,

gaudia

mundi redemplio, ah

angi

lorum choris

cum

beatissimis spi-

qui ab initlo inuiidi praDcesserunt, tarda credeliatur,

riiibus glori;c Conditoris assistere,

pnrsentem Dei

quia longo leinporis spatio a Celeslium

(|uod
|iost

vuUiiin cernere, incircuinscri|)lum

lumen

videre,

remuiieratione di.-juncli sunt. Ubi clare dicit Gregorius,

nullo mortis

melu

atlici,

incorruptionis perpelux
in pra;cedentibus

Doinini

passioiiem

per ejus
niox
ad

munere

laclari?

Cum
suiit

ergo dicat

graliam habenius, ut slatiin

bilalione
caelestia

cum

a carnis inha,

auctoritulibus,

quod unima; perfectoruin virorum

de coriiore, perveiiiunt ad
Ccclestia

sublraliiniur per

morlem

mox, ut egressa;

pr;emia ducimur, nec permiUiniur duti

:

regnum

caclesle et

ad

gaudia,

illa

aulem

ad cliuslra iuferni
ante

cujus contrarium contigit

cadestia guudia

indudant Dei

essentiaD visionem,

morlem

Lhrisli

aiiimabus electorum,

(^jui

munifestum

est,

ul videlur,quodelecloruin aniniae

tunc decesserunl. Ex quo eliam aninia; saiictorum

patruin in inferno posilse, licet supplicia
tinerent, ta?dium

exulac corporibus Dei essentiam vident eliain ante

non

sus-

t;imen grave habeliant,

quia

Dondum
et

polerant videre speciem Creatoris, ide*f,

:

judicium generaie. a Bernardus etiam in Sermone de transitu Mors i|.su diS. Malachiae loquens de eo, dicit
:

divinain essenliam, nec prajniiucaekstiarecipere

lecUs

doniini
(jui

somnus
ait
:

refrigerii

est,

propheta

ex lioc eliam urebaiitur, et tauia eis videbalnr

testaiile,

Ctim dederit

dilectts siiis

som-

esse

eorum

salvalio. ciijus contiaiiuii! nuiic con-

num,

ecce

hcerediias Dondiii.

Pessinia

(|uidem
mala, et

tingit

animabus
(le

electorum

perfectorum

qu;c

mors peccatorum, quorum

vila pejor
:

et nativilas

statim, ut
et et

corpore educunlur, ad Dei visionem

ad caelestia pra^inia perducuntur. Piopter quod

illi, qui ab hora diei prima vel tei tia laboraveruntin vinea, videiites quod i!li, qui non labrraverant iiisi ab undeciina hora, acceperaiit tequale

pra?mium cum
fueraiit,

ipsis, et

quod post

iilos

remunerati

dicuiilur

murmurasse

contra patrem

mors sanclorum tanquain finis laborum, lanquam victoria; consummatio, tauquam vila; janua, et perfietuae securilalis ingressus. Congratulemur itaijue, fratres, ut dignuiii est, palri nostro, quia et pium est defunclum plangere Malachiam. et pium est niagis Malachi;e congaudere viveiiti. Nuiiiquid non vivit
sed
pretiosa est
el

familias, quia paies feceiatillos eis,

quinovissima

hora veuerant, ut patet Matlh. xx, et tamen illi, qui iiovissiiiia hora venerant, non leguntur mur-

mori,

beate? niii;irum visus est oculis insi|)ientium ille autem est iu pace. Deniquejaiu concivis
et

sunclorum
gratias agit

doineslicus Dei psullil pariter, el

:

murasse cujus diversitatis causam assignans idem Gregorius prima parte quadragenariiHomilia xix,
;

dicens

aquam,

et eduxisti

Transivimus per ignem et nos in refrigerium. Transil

de transitu sancli Malachia;

dicit.

plane viriliter et
dicil

feliciter pertransivit. Et in Epi-

Sed potest quaeri, quomodo murmurassc dicti sunt qui saltem sero ad rcgnum vocanlur CJClorum, etenim regnum nuUus luurmurans accipit,

stola ad Ibernenses
:

nullus qui accipit

murmurare
:

potest. Ciii

idem Exultanduin nobis suggerit el lictaiidum, quod tum potens nos patrouiis ad ciclestein curiaui, tam fidelis priccessit advocalus, cujiis et
ferveutissima charilas oblivisci ncqueat filionim, et probata sauctitas obiiiieal gratiam a[)Uil Deuin.

qua'Stioni respondens subdil

Sed quia antiqni

patres

jusle vixLrunt,
ille

usque ad adveutum Uumiiii, quaiitiimlibet ducti ad regnum non suiit, nisi

sua^

descenderet, qui jiaradisi claustra hoiiiinibus

Quis enim nuuc Malachiam sanctum, aul minus posse [)rodesse, aut minus suos diligere audeat
suspicari? Profecto

inlerposilione
ipsuiii

mortis aperiret eorum,

est,

hoc

cum

diligentiir prius,

cer-

iiiurmurasse

quod etiam
:

et

recte pro

percipiendo regno vixeruul, et tamen diu a perci-

tiora nunc suae dileclionis adeocapitex()eriinenta, dilexit eos. Absil et cum dilexisset suos in Dnein

piendo reguo

dilali

sunl

ctam

justitiain
A.N.N.

inferni

quod enim post peraloca quamvis tranquilla

aulem

ut

tiia

a;slimetur oratio,

iiuuc, o aniuia sancla, miiins elUcax quando picEsenti mundius suppli-

lOilUS

X\V.

liAi.N. Vi.

58
care est majestali
in specie regnas.
exinaiiita tua illa
:

BENEDICTI

XII

AXNUS

3.

CHRISTI 133*1

nec jain in fltle ambulas, ?ed Absit ut imminuta necdum

tam operosa charitas reputetur,

14. Dominus etiam Bonaventura in scripto suo supra tertium lib. sententiarum, dist. xxii,. q. VI in solutione ad primum articulum sic dicit:

cum

ad fonlem ipsum cliaritatisaiternae percurras pleno hauriens ore, cujus et ipsa prius stillicidia
sitiebas.

Ubi ciare
est
finis

dicit

Bernardus, quod mors

Ad illud, quod objicitur de auctoritate Domini in Lucam nodie mecitm eris in paradiso; dicendum quod, sicut dicit Auguslinus hoc verbum
:

sanctorum
toriae, vitae

laborum, consummatio vic-

exponens, paradisus

ibi dicitur

nonlocusempyrei,
sed ipsa Dei visio
:

janua

et perfecla? securitatis ingressus

nec locus paradisi

videat, potest
dici
istius

terrestris,
sit,

quod anima Malachia? \ivit beate, et estconscia sanctorum et domestica Dei et quod pra-senti majeslali Dei supplicat, nec jam in fide anibulat, sed in specie regnat; et quod ad fontem charitalis
et
;

ubicumque enim homo

deductionem
gustinus in
circa

dum tamen

aperte

esse in paradiso.

Hanc autem

promissionis Domini facit Au-

Beternae percurrit pieno

eam hauriens

ore

quae

omnia

clare significant,

quod animaMalachiaeDei

essentiam videt,

et ipsa fruitur .
'

Proximo
stri

capite

xsiv, Gregorii papae, magi-

lib. de pnescientia Dei ad Dardanum principium dicens : Cum Christum dicas hominem perfectum ; non est autem homo perfectus, si vel anima carni, vel animfe ip?a mens humana defuerit. Si igitursecum hominem, quem

sententiaruni, et Hugonis auctoritatibus pro-

Verbum

Deisuscepit,

bat Benedictus, sanctorum animas Dei essentiam

inlueri ex eo,
tnr, vidermt
:

mecnm

ei'is

in paradiso ;

quod

in

Deo aliqua, quae hic agun-

existimandus est

putamus dictum esse fjndie non ex his verbis in ca^lo esse paradisus, neque enim ipso
:

confirmatque in capite xxv - ex eo , quod in paradiso, vel in regno Dei versentur, et cum Christo vila aeterna potiantur. Ubi niaxime lianc Luc. xxni Chrisli ad latronem vocem

die in csclo futurus erat

homo

Christus Jesus

sed in
se-

infernosecundumanimam, in sepulchro autem cundum carnem.Etde carnequidem, quod eo

in sepulchro
sit

die

posita,
illa

manifestum

est

per Evange-

Hodie meciim
radisi

eris in paradiso, perpendit, ac

Pa-

lium; quod vero

rit,

anima ininlernum descende:

nomine non hortum,

sit

in

animae data

pollicitatio;

quo sepultus, cum non infernum, ad

Apostolicadoctrina praedicat

sed insepulchro
si

paradisum nullus

inlelligit; et sic

quisquam

ita

quem anima
cietatem,

Christi penetravit,
;

cum

carcer para-

esset absurdus, ut

disus dici nequeat

cum anima

non ipsam animae Christi soChrisli non sit regnum Dei,

in quo beati, ut in fine suo conquiescant, felicitale cumulatissima potiantur. Quid ergo a latrone petitum. quidve illi promissum fuerit, subjicit Opoitet quod intelligalur per paradisum ali-

hoc ssepe conaretur, eo quod illud sepulchrum in horto erat, certe hinc ab ista opinione revocarelur, qiiia ille, cui dictum est Hodie mecum eris in paradiso ; nullo die cum
illo

Christo fuit in

sepulchro, nec ejus fldei pro

magno munere

offerretur sepultura cariiis, nihil

gaudii vel doloris in morte sentientis,

requie, ubi sensus est, cogitaret.
Praestat

cum

ille

de

quid

jncundum
:

die latro

quod consecutus est illa propter quod non locus corporalis, in

et laeluin,
,

igitur,

ut

si

secundum hominem
eris

quo anima Christi descendil est intelligendus significari nomine paradisi, sed spiritualis. Iste autein locus spiritualis Deus est, in quo sanctorum animae cum immensa jucunditate laetantur, et cuni eo, ut Christus Deus esl, anima latronis
fuil, qiiia

diclum
futurus

est

Hodie

mecum

in

paradiso, in

inferno intelligatur esse paradisus, ubi erateo die

secundum humanam animam Christns. Utrum autem sinus ille Abrahae, ubi divesimpius

cum

in

tormentis esset inferni, requiescentem

vidit,

ostendit.

suam deitatem Christus lalronidicta die Non enim anima Christi est regnum Dei,
fine

pauperem

vel paradisi censendus vocabulo

sit,

vel ad inferos pertinere exislimandus

cile dixeriin;

non

fa-

in

quo

beati, ut in

suo quiescunt

et

jucun-

non enim

facile alicubi

Scriptura-

danlur, sed Christi deitas est tale

regnum

petierat

latro

cum

vult, et

quibus vult

regnum quod quod potest ostendere in quocumquelocosinl

rum

Unde eliam in inferno patiibus suam deitatem ostendit. Unde et Thomas in terlia parte Sunim;B
q. Lii, art. iv ad terlium dicit,

inferorum nomen posilum inbono invenilur, Ex quibus poslea concludit, quod cum secundum hominem, vel ejus partes non possit rationabiliter Hodie meintelligi, quod Dominus dixit latroni
:

cum
dicta

eris in

paradiso, quod intelligatur, quod

cum

quod Doniinus
Hodie
diso

in

quod cruce pendens

paradiso
;

illuii

verbum,
:

eo erat futurus, oportet quod fuerit cuni Christo

dixit latroni

intelligendum est non de paradiso terrestri corporeo, sed de parasi)irituali,

mecum

eris in

in

quo

esse dicuiitur

divina gloria perfruuntur.

Unde
:

latro loco

quicumque quidem

cum

Christo ad infernum descendit, ut

sloesset, quia

dictum

est ei

cum ChriHodie mecum eris in

fuit,

parndiso

sed

praemio in paradiso

quia

ibi

deitate Christi fruebatur, sicut et alii sancli.

Cap. 2i.

Cap. 23.

deitatem. Uiide dicit quod multo expedilior, etabomnibus ambiguilatibus liber, si non secundum id quod bomo erat, sed secundum idquod Deus erat Chrislus, dixisse accipiatur Hodie mecum eris in paradiso. Homo quippe Christus illo die secundum carnem in sepiilchro, secundum animam in inferno faturus erat Deus vero idem ipse Chrislus ubique semper est; est enim virtus et sapientia Dei, quae attingit a flne usque ad Qnem fortiter. Ubicuraque sit ergo paradisus, quisquis beatoruin
die

secundum
est

sensus

iste

BENEDICTI XII ANNUS

ibi

3.

CHRISTI 1336.

est
:

cum
;

illo

ubi
potuit

est
:

qui ubique

est.

Et
in

infra

Ri cte dici

Bodie

mecum

eris

annos plurimos, quiesce, cnmede, bibe. epulare dixit autem illi Deus Stulte, animam tnnm hac
:

paradiso

cum
:

juxta

Lumanam

humilitatem per
in inferno illo

nocte repetant a

te,

quce autem paravisii cnjus

carnem
liie

in sepulcljro, per

animam

futurus eral

juxta divinam vero immobilita-

tem nunquam de
est,

recessisset.

paradiso, quia ubique semper Ex quibus verbis Augustiui clare

dicit glossa. Qui longa tihi teriipora divitiaium promittebas, hac nocte pr;creptus aliis congregata relinques, Dicit autem Repetnnta te
:

eruut? Ubi

quod anima latronis illa die fuit cum secundum ejus deitatem esse autem cum Christo secundum ejus deitalem, non est nisi ejus deitatem -^idere, et frui ipsa, quod est vere et iu re beatum esse, dicente Domino Joannis xvii
liabetur,

Christo

secundum Clirysostomum Exposcebant enim eain terribiles qua}daiii virtuttsad hocmissie, quoniam si de civitate in civitatem transeuntes egemus ductore, multo magis anima absoluta a corpore ad futuram vitam transmigrans indigebit ducatu. Ob
:

hoc multoties recusat aiiima

et

regreditur in pro:

Pater, quos dedisti mihi, volo ut

illi

sint

mecum

ego sum, et ut videant claritatem tneam,

iibi

guam

dedisti mihi, quia dilexisti

.

tulionem mundi
capite et

Eamdem
'

me ante constisenlentiam reliquo

fundum, cum debet exire a corpore sernper enim stimulat nos conscientia peccatorum, sed praecipue cum debemus trahi ad terribile judicium, tunc enim fota congeries criminum innovatur, et pre oculis posita
sicut carcerati

eoque

uum

corroborat Benedictus, proximo xxvi hareticorum verba Christi in aliesensum delorquentium interpretationes ex
falsas
refeilit, adjectis aliis

mentem

percellil

et

semper quidem dolorosi sunt, tunc

autem
sic et

praeL-ipue,

cum

debent judici pricsentari,

in

Cassiano

octo capitibus

qui-

aiiima

maxime

ipso

tempore de peccato
:

bus animas ante judicium, conquisilis sanctorum

cruciatur et dolet,
exactores

cum

fuerit evulsa

tuuc

dicti

Patrum
tiri

auctorilatibus, divinae essentiaj visione po-

animam

tribulalam in nocle ducunt ad

confirmat.

Hisque

primum Commentarium

absolvit.

In secundo tractatu agit Benedictus de statu

judicium, quia ad damnationem et perpetuas tenebras trahuntur. Uude Gregorius XXII lib. Moralium cap. II ioquens de isto divite, dicit : Ani-

animarum, quae

lethali

noxa devinctie e corpore

mam
cap.

excesserunt, ac primis sex capilibus

tum illastum

sublatus est, qui in

tuam repetunt a te daemones eadem nocte rerum sibi abundantia multa

;

aliquos daemones in iuferno inferiore cruciari flammis ostendit, sive eae animae in Testamento nulla vero veteri sive iu novo e corpore abierint temporis mora retardari illarum supplicium ita
:

demonstrat.
a

post

Quod ' animaj impiorum hominum statim mortem ad infernum perducantur. C. vii. a Et ne dicatur quod descensus eorumad inper aliqua spatia temporis, Job

tempora fuerat preestolalus. Et XXV lib. Moralium loquens de eodem divite dicit exponens illud Job xxiv Subito morientur. Quantumlibet sero de hac vita tollantur iniqui, subito et repente tolluntur, quia finem suum cogitando providere nesciunt subitum est quod ante cogitari non po-

tuit

subito dives

ille

sublatus
;

est,

qui horrea,

quse praeparabat, deseruit

et inferni

locum,

quem
exer-

feros retardetur
ostendit,

non praevidebat,

invenit.

Ad

aliud

animam

quod statim ad infernum descendunt,

bonis dies
;

cebat per cogitalionem, sed ad aliud emisit per

qui loquens de impiis divitibus xxi cap. dicit

sententiam. Aliud

dum

viveret contemplatus est,

:

bucunt

i:i

siios, et in

punclo ad inferna

dum

moreretur expertus

reliquit

enim
;

tractata

descendunt

quoJ exponeiis Gregurius

23
dicit
:

XV

libro

temporalia, et inopin;ita invenit aeterna

unde

et

Moralium
asserit,
uisi
tis

capile

Ecce

beatus

vir

propter hanc ignorantiam cseccitatis sua3 bene per

eorum gnudia

diu

narraverat.

Quomodo nunc

divinam sententiam dicitur

Hac nocte animam

est,
:

quod in puncto ad inferna descendant, quod onmis longitudo temporis vitae prajsen-

tuam repetunt
quffi in

te,

in

nocte quippe ablata

obscuritate est cordis amissa

in nocte

cum enim
prcEterilo

punctus esse cognoscitur cum fine termiuatur? ad extremum quisque perducitur, de

ablata est, quae considerationis

luit,

lucem habere no-

ut quod polerat pati prajvideret. Sic igilur,

jam
:

nihil

teuet,

cui

tempora cuncta
quia unius

cum secundum
descendunt,
id

dilapsa sunt

in futuro

nihil habet,

est,

Job iniqui in puncto ad inferna hac vita prsesenti finila, quaj

hone moinenta non

diximus, in

angustari poluit, punctus fuit

qua sic enim jam praepunclo slylum ponimus et levamus.

reslant. Vita ergo,
:

ut

Quasi ergo in puucto vitam

pit et amisit,
et

tetigit,

qui hanc acce-

secunJum hoc

ferna descendunt,

puncto ad inqui slatim, hac vita prssenti

in
xii

terniinata, ad inferni poenas trahuntur.

B

vicem puncti habet, et secundum Domini sententiam juxta expositionem Chrysostomi et Gregorii illa nocte, qua repetita est a dajmoiiibus aniina divitis, sit ad Dei judicium adducta, et infernura iuvenerit; manifestum esl, ut videtur, quod perfectorum iniquorum anima) statim, cum de hoc corpore exeunt, ad infernum per d;eniones trahuntiir . Proximo capite
'

Unde
:

et

Luc.

Dominus
:

dicit

de divile

ex textu Apocalypsis xix,

cujus ager uberes fructus allulit

qui dicebat in

corde suo

Anima, habes multa bona reposita in

'

quo refertur antichristum et ejus signiferos in staguum iguis mersos ante judicium idem conQrCa|). 8.

r.np. 2G.

Cap. 27. clc.

'

Tiac!.

ii.

c. 1.

60
matur; idemque nono
bare pergif.
In tertio
et

BENEDICTI XII AXXfS

decimo capitibus
'

3.

CHRISTI 1330.

pro-

Dei essentiam vident, nullo contradicente. Sancti

efiimi

homines post generale judicium efiam

se-

Commentario multis capilibus ani-

cundum eorum
bunf. Qiiod

positionem Dei essentiam videChristi

mas

i)Ost

adversiis

judicium beatiorcs futiiras contfndit, potiorem Ibe-ologorum parlem quain

siiit

auiem sub

humanitafe sinl

angeli etiam siiperni, pafet per illnd quod dicit

ante, qiiamvis ante diviiunc essenlise visione

potilai: confra vero dainnaloriim animas et mones gravioribiis sii|ipliciis po4 judicinm cruciandos ac priinum Uei triplfX judiciuin
:

da;dis-

Petrus prima Petri iii loquens de Chrisfo fecunilum quod est homo Qui esl in dcxtera Dei Pa:

tris,

deghiliens mortem, ut vitce celerncp haeredes

:

dis-

efficeremur
glossa

profectus in calum, subjectis sibi

primum tinguil lum bonos, tum

;

in

niundi exordio in angelos

angelis, et potestatib)is, et virtulibus. Ubi dicit

malos, tiim iu luunnnuni genus ob jirincipis iliius peccatum uiedium post cujusque moriem [lostremum in orliis consummatione et lioruiii discrimina subinde jiercurrif. Tum neque iHimints, neque angelos sanctos scire omnia merita vel demerita bominum, ob quoe a Deo anfejndicium generale indicantur, ex saciis apud Zacbariam et Daiiielem oraculis indicaf. lluiiianae eliam nientis arcana ipsos lalere, ni Deus ea ipsis pandal simililer di\inam pra'scieiitium de salvandis vel damiiandis huminibns singulari providentia occultam esse tum lioininibus ipsis, tum angelis beatis, nisi Deus revelet. Et qnia caiisa} judiciorum Dei iisdem sunl abdifae,
; ;
: :

Semper angelos subjtctos fuisse Filio Dei non dutitamus sed hic ideo subjeclionis ireminit, ut assumplam humanifatem ita in resurrectione sublatam monstraret, quod omni angelicae
:

dignit;itis potenlioe

praefnalur, juxta illud Psiilmi

Omnia

snbjecit

sub peaibus ejus. Qnod diitum

propbetfe deducens Apostulus ad Hcbracns iidicit:

Mi)niisri oim paulo )ninus ab augelis : gloria et honnre coronasti eum, et constituisti eum super opera manuiDu tuortan. Om)iia subjecisti S)ib

pcdib)is ejus.
nihil dimisit

In eo eni)n quod

ei o)ri)iia subjecit,
:

non
iter

ei

subject^m. Ubi dicit glossa

:

Minuisti
cst

eum

passibilem naturam

minoratus

enim, duin
accepit,.

idcirco, ut Dei jndicia appareant

sima, fore

omnibus jiistisgenerale judicium, in quo eorumdem

:

piendo.

se exinanivil, furmam servi acciPmpter ergo hanc passibilem naturam,

quam

minoratus
:

est

ab angelis, quia morangelis, quia sinepec-

divinorum judiciorum causte pandentur turn omnium merita et demerila patefactuin iri, ob

talis et

pa

sibilis fuit

sed paulominus, qnia etsi

jiassibilis,

famen imperabat

pnemio vel supiilicio afliciantur, et ante id tempus illa beatos latere ex eo vero, quod jam omnia, quae cupiunt non habeant, beatiores futuquse
:

cato erat. Sed post ad similitudinem triumphantis

coronasti

eum,

id

iu resurrectione it ascensione, et

estundiquecircumdedisti gloria honore in con-

ros elicit.

sessu Patris. Vel gloria, id esf claritute

immorla-

adversariorum argumenta, quibus animas a corponbus secretas Dei visionem non assecuturas, nisi post judicium,
d5,

In

quarto vero tractatu

litalis

el

honore, quia

sibi

flectifur

omne genu.

Et

constiluisti

eum, ut stabilem super opera

contendebant, dissolvit
inibelle illud est,

ac

primum admodum

quod obscuras interprefationi adduclae a S. Bernardo explicante sacrum aenigma in Apocalypsi expressuni, ubi Joannes animas

maityrum sub
tur':
sint

altare Dei anle juiliciuin generale

se vidiise refert,

Simul

isla stanf,

innixum est atque ita refelliquod animao martyrum

;

tuarum. Ecce polestas Cbristi ostenditur ut enim a Domini opere nihil excipitur, ita nec a Christi potestate. Et attende quod non simpliciter ait Super opera , std addit Manuura tuarum, id est, super digniora etiam opera, scilicet super angelos et bomines, qute per excellenliain dicuntur opera manuum. Et non solum
: :
:

manuum

constitulus est super opera, ut dignior. sed etiain

sub altare DlI,

istorum

id est,

sub

Cliristi

humanitate,
:

omnes
posset

subjecit sub pedibus ejus, id est,

potesfati
:

et tanien

nitiilominus Dei essi.'ntiani vident

excluilit

nec

ejus in dominio, ut adorent ilium et vereantur

unum

quod maniftste iiatet. divina, quod sancti angeli etiam ordinis inferioris, qui deputati sunt ad custodiam parvulorum, Dci essenfiam vident, juxfa iliud quod Dominus dicit
Mattbffii

imo simul stant, Constat enim ex Scriptura

aiiud,

tamen omnibus nou dominari, et ideo ait S)ibj<;cisti onmia sub pcdib)is ej)is ; nulla enim creatura erit ei non sub-

enim superior

esse, et
:

jecta,

cui primates, ut ita dicam, Spiritus subjiIn eo

;

ciuiitur.

autem, quod scriptum

Subjecit
:

xvui de

angelis

itarviilorum

Angeli

eiom)iia
dimisit

id est, subjecta ei ostendit

omnia

nihif

eorum seniper vident fuciem Putris mei, <]iii in ccelis est ; et tamen non soli angcli inferioris ordinis sed etiam Angeli superioris ordinis

non subjectum ei, id est nihil excepit de omnibus, dum enim dicit omnia, nec terrena
cxcepil nec cajleslia.
16.
dicil
:

sunt et

semper erunt in fufurum sub Chrisfi humanitale. Homines efiam beafi post resurreclionem et post generale judicium semper erunt sub Christi humanitafe et tamen hoc non obstante angeli sancli tam inferioris ordinis quam supremi
; '

Et idem Apostolus ad Ephesios primo

et

Suscitans Chtibtwn a mortws,

consti-

lueus i'.lum

ad dexleram siudu
et et

in ccleslibti; s)ipra
et

oninem princi/tatutn
dotmnatiOitem,

potestatem,
iiometi,

lirtutem

et

Cap. n el 10.

Tiact. iv. c. 0.

quod nominatuT non solum in hoc sceculo, sed etiam in futuro. Et omnia subjecit sub pedibus ejus, et ipsum dedit

omne

BENEDICTl
caput super

XII

ANNUS

3.

CHRISTI 1336.

61

omnem Ecdesiam. Quod exponens

omnes

revelationes divinorum arcanorum de ho-

homo, factus super omnes caplos esse (licitur, el super oranem creaturam babcns nonien Uei per natur;im, non per adoplionem. Et ne videretur praeesse omni cruaturte dignilale tantum, et non potestate, subdit
glossa, dicit: Dei Filius, ut tst

El omnia

sub ejus, qutc signiiicatur per pedes, quia liumanilale

siihjecit
est,

svb pedibus ejus ;id

sicut pes est inferior pars corporis, ita ia Cliristo

infeiior nalura est bumanitas,

quam

etiam

an;ieli

adorant, el

ipsi

liomini Chiisto

omnia subsunt.

Cum
sic,

ergo Angeli sint sub Cbristi bumanitale, et

quo visae sunt aniina marlyrum, Chiisli bumanilas significetur, ipsi fint sub altare, et tamen boc noii obstmte Dei essentiam videnl;omnes eti.mi sancti i)ost resurrectionem generalem et post judicium sint sub Cbrisli liumanilale, et tunc magis oninia subsint ei, quam nunc, dicente Aposlolo ad Hebr. n Nunc necdum videmus omnia subjetta ei sed
etiamsi per altare illud, sub
:

salute dimanent ad angelos, et animas sanctorum a Deo media Ctirisli humanilate ante judicium generale, ideo dicisub ipsa versari, post judicium vero proxime a Deooinnes illustrationes manaturas. Ostenditur quoque ex sanctorum Gregorii el Bernardi interpretatione textus Evangelici, quod Christus faciet post judicium electos discumbere non inferri posse quoque electos ante judicium caclesti mensa;, in qua divina pascuntur gloria, non accubuisse. Non ' etiam ex hoc Juannis oraculo Filii Dei sumus, et nondum apparuit quid erimus: scimus quod cum apparuerit, similes ei erimus ; conc\ndi'\ sanclorum aniinas ante geuerale judicium divina essentia non per'
, :

minum

frui.

Auclorilas

'

ex

voce sponsae.

Lceva ejus sub

est, prae-

capite meo, et dextera illius amplexabitnr me,

quaesita

non

ila

accipienda, ut laeva, id
Christi

sentia humanitatis

perfruantur ante juid est visionis

;

tuiic

omniasulijecla erunl secunduin glossam sive

:

dicium, posl illud vero dextercE,

beatiflcaB

tamen, hoc non obstante, sancti videbunt post judicium Dei essenvolnntarie sive necesssrie
et

tiam

secundum quod etiam

positio ponit,

mani-

feslum est, qnod ex hoc, quod aniniffi marlyrum nunc sunt sub altare, id est sub humanitate Chnsli,

complexu foveantur sanctorum animae sed cum BedaVIlib. super Cantica itaexponenda^ Per laevam inquit, sacramenta incaruafionis Christi, et praesentia ejus dona designantur: per
,

de.xteram vero ea, quae in futuro percipiunt electi

non sequilur, quod Dei essentiani non videant. Unde isla prima ratio rationeistius dicli non tenet

pra;mia figuraiitur, in quibus non solum

divina;

visio

majestatis, sed el gloria ejus clariflcatae

uec concludit propositum gratia formiE, nec etiam

matericE, ul dictum estsupra, cuin etiam sancli,

hiimanitatis unius ejusdemque mediatoris et Dei

et hoiiiinuin . Similiter'

non

recte explicaii ani-

de

istis

animabus loquentes, dicaat quod Dei

aliae

es-

mas sanctorum
et fruitione

requiescere, nisi iu divina visione

sentiam vident .

conquiescant, quod argumentuin ad

parle,

Ambrosii interprelationes illius textus Apocalypsis, quibus animce martyrum siib altare esse referuntur, quia nonSubjiciuntur
et

Remigii

Dnem
est, et

priinae partis quarti traclalus urget Bene-

dictus. In

secunda vero

qube amplissima

dum
dici

id Cbristi

corporibus gloria donalis conjunctas sunt, et beneficio se assecuturas s[ierant, el eas

centuin quinquaginta duo capita complectilur, rationes et auctoritates ab adversariis adductas confutat. Et hanc,
uti

quintum

et

Christi altare, et

nunc

esse subtus se, deiu

licet

Con.mentarium de

statu dajinonuiu, et

sexlum damnato-

vero in se post resurreclionem futuras;ac

Christi

rum

pratermiltimus,

cum

in

molem

iugenlis vo-

humanilas

illo

altari

lainen coUigi carere ipsas

adumbrelur, non divina visione Sunt

:

luminis assurganl.
In conclusione vero operis haec addit
res
:

Pluet

enim, inquit, sub Christi humanitate, quia ei iu gratia et sapientia ac gloria nec nunc, nec postea ajquari possunt. Sunl etiam sub Christi humanitale,

auctoritates

non habeo

scriptas islorum,

ideo

non respondi ad
prout

alias, si

qus sunt

sed pa-

ralus ero respondere

(itas,

sicut

membra sub

capite

ipse

enim caput

Dominus
:

quando invenero ipsas scriiii.becillilatein mei ingeuii

est lotius Ecclesiee,

et

qua- esl in calo vel in terra,

adjuveril . Et infra

Nihilominus

taiiien,

quia

ab eo sicut a capite suo omnes sancti sive angeli

sive

homines accipiunt influentiam donorum

'

spi-

non conlido de meo ingeuio, moria, quae modica sunt el

dltentis maleriis,
difficiles

vel scientia ac

imbecillia,

memaxime

rilualiuin &.

Reliqua argumenta sive pelita ex verbis prophetae Tunc imponent super allare tuum vitulos ;
:

suntin

de quibus supra actum est, quie se, et procul a sensibus nostris

per auctori-

et nostra ratione naturali, et soluin

sive ex

Bernardo dicenle'animas post judiciuni

super altare fuluras visione et contemplatione Dei, levia sunt, cum verba, |)roplielica quidem, sym-

exquibus nihil potest elici. Bernardus animas postjudicium divinae jssentiae visione potiluras, non taiiien negat quin eliam anle eadem ptrlruautur. Ex eo ' aulem quod
bolica sint,

Ecsanclorum probari habent tolum quidquid per me diclum esl, nunc et alias in istis materiis pono in judicio sanclae A()ostoiicaB
clesiae,

tates Scripturae divinae, vel determinationeiii

aul

(ler

dicta

vero, licet alfinnet

Sedis, volens sequi in oninibus deteriuiuationes

ejus, et

non meas imaginatioues vel

raliocinalio-

'

Cip 10.

Cap. 11.

Cap. 12.

' Cap. 13 Cap. 18.

el 14.

Cap. 15.

'

Cap. 16.

'

Cati.

17.

62

BENEDICTI XII ANNUS

3.

18.

CHRISTI 1336.

nes. Nec solnm determinationibns volo stare, imo eliam cuicumi]ue veriori sententiae, duminodo
illa

Sanctissimo in Christo patri et domino

XII, divina providente cleet

suo,

domino Benedicto
Pontifici,

senlentia appareat,

quod

sit

a sapienlibus se-

mentia,sacrosancta3 RoiuanaB
siae

universalis Eccle-

quenda ut vera
17.

et Catholica .

Ludov/cus Bavarus, revocatis suis perpe-

ram

gestisper tit/eras supplicat Pontiftci promissa

pacta sacramento sanciens.

Ponlifici asanctione

Discussis
',

superiori

tenebriserrorum, quos in de-

cem

capita distinguil

Aymericus

fideique or-

Ludovicus Dei gralia Romaiiorum rex, semper Augustus suus filius devotus, cum sui et regni Romanorum recommendatione, devota pedum oscula beatorum. Noverit sanclitas vestra nobis quamplurimum veneranda, quod nos confisi de Cdelitate,
Ijrovidenlia
et

summo

thodoxae in luce collocata vetitale, Benedictus ad

sinceritate
et

s|)ectabilium viroruin

restiluendam in

suum splendorem

Ecclesiam, al-

Ludovici senioris

que innumeras oves a vil;E pascuis aberrantes gregi Duminico aggregandas, ne pastoris oplimi muneri deesset, coeptum superiori aniio de Ludovico Bavaro reconciliatione tractatum urget)at. Perfecta res non fuerat, ut ex Benedicti ad Fran-

comilum,
S. MaricC

fiatris

Ludovici junioris de Ottingea Henrici de Siphingen Ordinis

et Vardes,

fratrum Tbeutonicorum commendaloris

in

corum regem
conslat,

pridie

kal. Aiigusti datis litteris

cum

ipse Pontifex, ut juribus Ecclesise ac

et
Sicilii^B

Fiaiicorum
tias

reguin rebus

consuleret

(capitales inter

Hobertum ac Ludovicum inimiciintercessisse jam vidimus) Ludovici oratores

fultos ad

Eberardi de Tum-. Marquardi de Randek junions canonici professoriscanonicorumS. Augustini, cl magislri Udalrici de Augusta nostri protonotaiii secretariorum uostrorum speciaiium,eosdem Ludovicum de Otlingen comitem juniorem, fratrem Henricum de Sipbingen, Marquardum de Randek et magistrum Udalricum protonotarium
iiiouu archidiaconi,

domorum

Ulma

uon idonea

rem prtcslandam

auctoritate

Germaniam, ut cousuito Bavaro ad rem in exitum perducendam rcdirent. lustitiili vero sunt procuratores, ut Benedicto omnia officia
dimisisset in

tanquam praesentes, Ludovicum de Ottingen comitem seniorem et Eberbardum de Tummouu praesentes et mandanostruni praefalos absentes
,

ac sacrainenta piffistarent, qua; a regibus Rouia-

norum

exhiberi

mos

esset

oiiinia in
:

gesta suonominerescinderent

lalas iu

Joanuem XXII Robertum

tuin uoslrum sponte recipientes , et infra, a ordinamus modis omiiibus, quibus meliusdejure facere possumus et valemiis, nostros veros, certos
ct

legitimos procuratores , et infra, o dantes spe-

regem ac principes Siculos, Florentinos et alios, qui cum Hennco Vll bellum gesserant, sententias
convellerent
:

ciale

mandatum

vice

et

uomine nostro

et

pro

nobis sanctitati vestrEe etcoram sanctitate vestra,

et

terrarum Ecclesije donatioues abro-

ubicumque eidem
visum

sanctitati vestrae

placuerit

garent

injuiias a quibusvis contra

;

rem

imperii

et

fuerit expedire pritslandi,

illalas remittereiit

denique sacramento spondeEcclesiasticae

promittendi, faciendi et

concedendi et coufirmaudi vice et no-

rent, nullas dilionis

terras

occu-

mine nostro

et pro nobis

omniajuramenta, omnes

panda, aut clientes illius ulla molestia lacessituiii iri.Quibus dicta caidinalis Biionii consentiunt'
Hoc, inquit, anno apud Nirimberg Ludovicus Bavarus constiluit procuralores, quos misit legatos ad Benediclum Romanuiu Poiilificem, qui ab

obedieutias, proinissiones, concessiones, donatioues, notiUcaliones, conflrniationes et caetera

uia, quae

omet as-

olim

electi in reges

Romanorum
,

sumpti ad imperium, sive eliam non assumpti, sive post per se sive anteqiiam assumerentur
vel alios

eo impetraient absolutioneiu de commissis in Romanam Ecclesiam de favore inffistilo bajreticis,

et

summis

Pontificibus et sanclffi
alteri,

Romanae

Ecclesia;, seu

aliorum

per se vel alios reci-

fecerat ipsi Joanni XXII imperium absque auctoiitate Sedis Apostolicae, deque favore prastito Galeatio vicecomiti. Prajcepit eosdem legatos procuralores

de rebellione,

quam

pieiitibus seu recipienli,

reperiuntur suis tempo-

deque

iiitrusione in

ribus praeslitisse, fecisse, confirmasse seu

dolibet coiicessisse.
Iteiii

quomo-

damus
et

recipere,

quam

dedisset

Romanus

Pontifex

sen-

stris et cuilibet

praedictis procuratoribus noeoruni in solidum potestalem, ut

et

tat

tentiam decommissisjuxta volunfalem ipsius. E\ipsum Diploma ejusdem de iisdem in libro Privilegiorum RomanajEcclesia; . Suiil hac de re duo publica documenta * a Ludovico confecta hoc

supra, vice

nomine noslro

pro nobis annul-

laudi et revocandi, nulla et irrita pruuuntiandi

omiiia, quai dicta et facta

sunt contra

dominum

quondaiii

felicis

recordationis

doiniuum papani

anno, quae etiam in Archivo inferiori Avenionensi in charta pergamena exarata ^ gerente legalionem

Joaunein XXII et contra sancta; Ecclesiae determiiidliones, el qmecuiiique alia titulo imperiali dicla
vcl facta per uos existunt
:

Avenioneusem Octavio Aquaviva card. auno ClniMDXciv reperta sunt, ac Romam translata. Primum bac verborum formula concepluiu est
sti
:

et sicut

de facto dicta

vel lacla exisluiit, ita ea

omnia irrita et nulla prouuutiandi. Item quia per domiuuin Hcnricum imperatoieui ultimum, seu auctorilale ipsius plu-

'Aymer.ii.p.Direct iaquis.q.viii sTom. i. l-p.secr. cdlx.xxi. ' Baron in Nol. Ms. aJ aa. 1336. Ext. in arce S. Angeli et \n lib. Pnv. Ram. Eccles. Toai. ii. p. 232. et iaier collect. inat. .liissu Sixli IV. congesld tuai. ii. ' Signata pag. :;49. suat num 109 et 138.

res processus, et etiam plures sententiae capitales,

el

el

proscriptioues bonorum, et aliarum pcenarum mulctaruni diversarum iuUictivio diversis temporibus promulgatae fuisse dicuiitur, tam conlra

BENEDICTI XII AXXUS

excellentem principeni

3.

CIIRT.STT

I33R.
praediclis
in

63
procuratoribus

dominiun Robertum

re-

Item daiuus

no

gem Sicilia! iilustrem et contra magnificos viros dominum Pliilippum quondam principcm Tarenti ct

stris et cuilibet

eorum

solidum plenam

et libe-

ram

potestatem, ut supra, vice et

nomine

nostrc'

Joannem ducem

Duratii timc principem

regis

ac pro nobis promitlendi, et in

animam

nostrair

Achaioc

quoudam ejusdem

germanos, ac

jurandi, quod non occupabimus, nec recipiemus_.

etiam contra vassallos et alios eidem regi Siciline mediale vel iininediale siibjectos regni Sicili;e et

nec acquiremus,

ncc quovis

modo usurpabimuj

Romam
tales,
alias,

aiit

provincias, ducatus, comitatus, civi-

comifatus Provincia;
et

et

Folcalquerii

et

Pedemontis
;

oppida, castra, comitatum Venusinum, terras

aliarum terrarum ejusdem regis

et

Sicili;c

quam

seu territoria vel loca Ecclesiaj Romana; in

oontra nonniillos civesetincolascivilalis Romanre,

Italia vel ubilibet extra Italiam constituta; et spe-

necnon contra civitatem

commune

Fiurentino-

cialiter

nec regna

Sicilio',

Sardiniae et Corsicae,

rum,
et et

et potestatem, capitaneos, rfficialcs^ministros

quae directo

nonnullas singiilares ejusdem civilalis personas,

etiam contr.i plures alias civilates et loca, et
qua) quiperson;e tempore dicti
;

feudo ejusdein Ecclesiae Romanae esse noscuntur, nec alia feuda, retroet

dominio

feuda, seu qurelibet alia loca, ad

eamdem
:

Eccle-

contra nonnullas personas singulares,

dem

civilates et

domini

Henrici adh.T.erunt regi Siciliae pra?f ito

prsediclis procuratoribus nostris et cuilibet

damus eonim

siam mediate vei immediate spectantia, nec jura, personas vel res reliquas in eisdem nec dabimus, nec concedemus ullo unquam tempore in perpetuum vel ad tempus aliquod de pra?dictis sub
colore, conditione aut litulo
20. a Item

in

solidum potestatem promittendi,

et

nos obli-

quibuscumque.
procuratoribus
ac pro

gandi,
tentias

quod omnes hujusmodi processus et senpropter quoscumque etiam vel qualescumet injii-

damus

prredictis

nostris et cuililiet eoruin in

solidum plenam pote-

que excessus, inobedientias, rebelliones

rias
ipsi

statem,

ut siipra,

vice el
et iu

nomine nostro

processus

facti

fueriiit

et

sententiai

nobis promittendi,

animam nostram jurandi,

promulgatae, priusquam nssumiiti fuerimiis a san-

quod praediclam Romanam Ecclesiam, aut vos seu

successores vestros, vel officiales, ministros, vassallos el subditos eorum non inquietabimus vel

regem Romanorum, revocabimus et eos et effectum eorum annullabimus . El infr.i. 19. Item damus prredictis procuratoribu'; iioslris el cuilibet eorum in solidum potestatem, ut supra, omnes processus factos et quasbbet sententias latas et qurccumque alia, quocumque nomine censeantur, Roma;seu ubicumquealibi gesta
ctitate vestra in

quomodolibet molestabimus inRoma, regnis, provinciis, ducalibus, comitatibus, civitatibus, oppidis, castris,

comitatu Venusino,

terris aliis et ter:

ritoriis supradiclis, seu aliquo praedictorum

nec

in casu etiam aliquo reges pracdictorum regno-

per nos, vel per alios nostro noinine vei aucloritate

rum, aut ministros,

vassallos et subdilos

sub

iiuperiali

titulo,

nulla esse,
et

et

cassa et

in regnis praedictis, seu pro eis, vel aliqua

eorum eorum

irrita vice et

nomine nostro

pro nobis pronun-

parte aliquatenus molestabimus

nec aliquod doservitu-

tiandi et declarandi, illa etiam,

quatenus proces-

minium, jurisdictionem, superioritatem.

serunt de facto, annullandi et pemtus revocandi.

Specialiter etiam

tem, potestariam, capitaneatiim vel aliud officium

damus

ipsis et cuilibet

eorum

in

quodcumque, quocumque nomine censeatur,

ac-

solidum nomine, quo supra, potestatem revocandi donationes terrarum Ecclesiarum in speciali, si quae per nos vel auctoritate nostra facice sunt, vel appareant vel in fulurum apparebunt. Ilem da-

cipiemus pernos velaliosexercebimusin pracdiclis Roma,regnis, provinciis, ducatibus, comitatibus, civitatibus, oppidis, castris, comitatu Venusino, locis, terri aliis, et territoriis
:

supradictis, vel in aliquo

mus

pradictis

procuratoribus nostris

et cuilibet

eorum in solidum poteslatem, ut supra, vice et nomine nostro et pro nobis ob reverentiam sanclilatis vestrae

de eisdem nec etiam lidelilalem, recognitionem, advocalionem aliquam quovis modo recipiemus
pro Roma, regnis, provinciis, ducalibus, comitatibus, civilatibus, oppidis, castris, comitatu
sino,
locis, terris
aliis et
:

etsanctaeRomanaiEcclesiae, etetiam
pacis,

Venu-

propter
stris

bonum

vobis et successoribus ve-

territoriis supradictis,

dandi, concedeudi, irrevocabiliter plenam et

vel pro aliquo

liberam potestatem per biennium duraturam (coinputandum a tempore, quo approbali fiieriiuus, et
potestatem hujusmodi concesserimus) vestra; sanctitati

eorumdem nec cumque rebus vel juiibus in

etiam pro quibusprcTmissis

Roma,
locis

regnis, provinciis, ducatibus, comiialibus civitatibus, oppidis, castris,

comilalu Venusmo,
perlineiitiis

quietandi et remiltendi omnibus civitatibus

terris aliis et territoriis supradictis, vel in

eorum
:

et

coinmunitatibus

quorumcumque locorum om-

vel

aliquibus

eorum

constitutis

nium

necnon de qniliuslibet personis singularibus partiuinearumdem, ciijuscumque status aul conditioiiisexistant, omnes injurias, rebelliones, inobedientias et oflVnsas commissoS
partiuin Italife,

eliamsi nobis a quibuslibet civitaiibus vel personis singularibus offerenlur

;

nec jus etiam aliud

,

qualecumque

viudicabimus

acquiremus

vel

hactenus
seu

quantumcumque
et

et

quomodocumque
eorum
a qiiin-

contra imperium
olliciales,

regesacimpeiatoiesRomanos,
. Et infra

occupabimus, seu quoniodolibet per uos vel alium seu alios usurpabimus, recipiemus vel exercebimus; nec coucedemus eliam recipi vel haberi
iQ

ministros vel gcntes

:

quaginla uanis et citra

Roma, regnis, prosiuciis, ducalibus, comilatibus, civitatibus, oppidis, castris, comilatu Venu-

BENEDICTI XII ANNUS

sino, locis, terris aliis et territoriis supradiclis
:

3.
vel

CHRISTI 1336.

et

aliquid

eorumdem invadendo
(nisi

occupando

specialiterin proviiiciis, civildtibus, terris el locis

seu quomodolibet acquirendo, veleorum aliquidin

totovel in parte aliqua

litleris dicti

eoriimdem expressis in qiiibiisdam domini quondam Henriei imperatoris, qnorum tenor sequitur in lioec verba Ferventi
et terriloriis
:
,

super boc monili per

Romanum
tres

Pontificem vel auctoritalem ipsius infra

menses post monitionem hujusmodi immeet

desiderio cupientes sanctitatis vestrae pedibus

Apostolicffi Sedi toto

et

diate sequentes a taliteraltenlatis destiterimiis, el

corde

et

animo zelum

noslrce

ea

omnia

singula, in quibus olfenderimus, in

reverenliffi, fidei et devolionis offerre, etc. Infe-

pristinum statum reduxerimus) excommuuicationis sententi.im

slris

runtur a Ludovico Henrici VII imperatoris dal;e ad Ciementem V littera; annoDomini mcccx, regni ipsius an. ii, Lausange (non Rusanse, ut quidam perperam scripsere) V id. Octobris exaratae , quas nos suo loco attulimus'.
Instruxit

cum

valitoribus et sequacibus no:

eo ipso incurramus

et si infra tres

menses,

dictos alios tres

menses immediale sequentes, non

fecerimus, tola terra nobis subjecta ad hor nobis

vel favorem sic eo supponatnr interdicto, quod si infra tres menses alios, pr;Bdiclos sex menses immediale sequentes, monitioni pra^dicta; non paruerimus cum etfectu, et per alios tres menses prtEdictos novem menses immediate sequentes, de gratia exspectati monilioni non panienmus, ut praeferlur, liberum fit Romano Pontifici, |)rout
,

vel nostris prfebens auxilium

ipso Ecclesiastico

quoque Ludovicus

auctoritate suos

oratores, ut sacramenlo se devincirent ejus nomine, ipsum nunquam Siciliam, dilionem Ecclesiaslicam, vel aliorum clientum terras invasurum,

ac

si

fidem infringoret, gravioribus pcenis

profitereiitur
:

irreti,

non vocatum a Pontifice ad imperiale diadema excipiendum accessurum eademque die discessurum gesta omnia contra juraPontificiarevocaturum, non ingressurum Italiam vel ejus administrationem suscepturum antequam rex Roinaad
nisi
,
:

tum tenendum

Urbem

sibi

expedire

videbitur,
;

dere contra nos

alia vocatione

ad alias poenas (iroceprivando etiam, si sibi videbilur,

imperiali. regia et qualibet alia dignitale absque

veljuris solemnitale. iMonitio tasic fial,

si

norum

Sede

Apustolica

confirinatus
,

esset

men
possit

prajilicta

commode
:

fieri possit,
si

ut

adepta regni confirmatidne

prfefectos
,

Etruriam vel Insubriam milteret adaclurum, Pontifici atque adniinistris

quos in jurejurando
illius

nos personaliter apprehendat

quod

sic

non

commode
simplici

fieri,

super quo slare promittiipsa

slu-

dio et opera adfuluros, nec Siciiiam, Sardiniam aut Pontificias terras infestaluros, in ipsisve domi-

natuin

correpturos. Pnrterea jussi a Ludovico procuratores promiltere, ipsum excurrente ab

iniinctione imperiali octavo die superiora

rata
:

omnia

domini nostri suinmi mentio in Romana curia per publicum Inslrumentum et solemne, sicut consueverunt fieri in Romana curia citationes, et processus contra absentes, quoriim praesentia sive domicilia non possunt libere luteve adiri.
assertioni
Pontificis, possit fieri

mus

habiturum intrusos in Ecclesias occupato gradu depulfurum, acturum cum GL'imanis principibus, ut
si

22.

Item

damus
eorum

prsediclis
in

procuratoribus

nostriset cuilibet

solidum iilenam pole-

ipse
se

promissa violaret, sponderent

:

statem, ut siipra, promitlendi vice et

stro, et

nomine nojurandi

ar:na in

eum

conversuros

quod ad eas

terras

pro nobis et in

animam nostram
,

atlinebat, quas rexSicilia; ab Ecclesia jure fiduciario

nonacceperat, controversiam ex Pontificia vo-

quod ad evitandam occnsionem veniendi contra prsedicta vel ;iliquod prffidictorum ante diem nobis pro

luntyte

composilurum
iiiipfrii

creaturum Robertum
:

in

coronatione nostraimperiali praefigendum,

;

Elruria

legatum

cum
;

eo foedus ad Ponti-

Ccium arbitrium initurum ac si quae obscuriora in dictis forent, penes Sedem Apostolicam ea illuque dubiis pronuntiandi futuram anctorilatem. Quk omnia suis di^tincta capitibus subjeclaque verborum forma concepta sunt
strandi, di

non ingrediemur Urbem Romanam quodque eadem die, vero et legitimo impedimento cessante, et si illa die imperialem recipiemus coronam
;

procuratoribus nostris et cuilibet eorum in solidum plenam poteslatem, ut supra, pro [irffidiciis adim|dendis et observandis poenatinfrascriptas vice et nomine nodictis

21.

altemdamus

fuerimus vereel legitime inipediti, diealia diclam et ipsa die, (jua coronam accipiemus coronam bujusmodi receperimus , dictam Urbein vero ac legitimo ini|iediinenlo cessante, exibimus cum
; ,

stra

eliam quantum in nobis fuerit, gente no: et cessante etiam impedimento legitimo continuatis moderatis dietis extra totam terram
tota

stroet pro nobis recipiendi, etad tas nosoblignndi

RomanBB

Ecclesise

nos nostros gressus transferenobis

subjcctas,

eladslringLndi
vel aliquo
articuiis

vuielicet quod, sisuper prajmissis prffiiiiissorum, quae in duobus diclis

;

mus

versus

terras

nunquam
Romanae

postinoduin ad Ui
accessuri

bem

vel ad alias terras

piffcedentibus tontineiilur, moleslaverimus seu molestari fecerimus Romanam Ecclesiam, legna, provincias, ducatus, coniitatus, civitates, oppida, castra,comilalum Venusi-

in,niediale

Ecclesiaj, niside speciali licentiaSetiis Apostulicre,

et sive ibi, sive alibi imperialem receperimus coron;im, terras Ecclesiae non introibimus, nec in ifisis manebimus.
:

num
'

loca

terras alias

et

terriloria supradicta

Item damus

prffidiclis

procuratoribus nostris

Ad. Chr. 1310. uum. 3. etc.

eorum in solidum plenam potestatem, ut supra, vice et uomine uostro et pro nobis promitetcuilibet

BENEDICTI XII ANNTTS

lendi, ac in
iis

3.

CHRISTI

1336,

65

vel

animam nostram jurandi, qiiod siiper eorum aliqno nuUum impedimenlum fin-

et eos jurare,

et ejus officialium sint

,

ut adjutor et adjutores domini pnpje ad defeiidendum Roinanam

,

gemus aul prieslabimus, aut fingi vel prtcstari per nos vel alios quantum in nobis fueril, permitteniHS. Item vice et nomine nostro pro nobis promittendi ac in animam nostram jnrandi,quod conlra praefata vel eorum aiiquod nnllatenus per
nos vel
alios

Ecclesiam necnon regna |irovincias, ducatiis , comitatus, civitates, oppida, castra, coinitatuin

Venusinnm,
dicla. Iteni

loca, terras alias et territoria supra-

quod non occupahunt, nec recipient, nec acquirenl, nec quovis modo usurpabunt Ro-

veniemus
fieri

et
(ler

si

contrarium quovis

mam

aut provincias, regna, ducatus, comitatus,

nos vel alios nomine Dostro qunndocumque, statim cuiii boc ad noslram notitiam deductum fuerit, iihid revocabiniu? el faciemus, qiiantum in nobis fuerit, effcniodo contingeret
ctnaliler revocare
;

civitates, oppida, castra,

coiuitatum Vemisinum,

loca, terras alia> et terriloria supradicta

Romana;

Ecclesiae, in Italia vel uhilibet extraltaliam consti-

tula

et specialiter

uec regna

Siciliae,

Sardiniae et

et pro

non

facto

volemus

et

decernemus baberi.
23.

Item damiis praedictis procuratoribiis

solidum pleurim potedominum Henricum imperaloreii) per nos seu queincunique alium vel alios, nostro vei alterius nostrorum nomine seu auctoritate aliquje sententia) fuerint promuUatae, seu processus aliqui facti, seu arreslationes personarum aut rerum aut aliqua ad
nostris et ciiilibel
in

eorum
,

stalem.ut supra,

si

per pricfatum

dominio, jure et feudo ejusdem Romanae Ecclesiae esse noscuntur, nec alia feuda, retrofeuda, seu qua;libet alia loca ad eamdem Ecclesiam mediatevel immediatespeclantia, nec jura, personas vel res aliquas in eisdem ; nec dabunt nec concedentullo unquam tempore, in perpetuum, vel ad tempus aliqua de pra^dictis
siib colore,

Corsicae, quac de diiecto

condifione vel titulo quihiiscum(|ue.

24. a Item

quod prajdiclam Romanam Eccleofficiales,

siam aut vos, seu successores vestros, vel

ministros,
vassallos et subditos

jurisdictionem pertineiitia
tala
in

quandocumque
provinciis,

alten,

Roma

re^nis

ducatibus
et

quietabunt

vel

quomodolibet

eonim non mokstahunt

in-

in

civitatibus,

comitatibus, oppidis, castris,

,

comi-

Roma,

regnis, provinciis, ducatibus, comitatibus,

tatu Veiiusino, locis et terris aliis

terriloriis
,

civitatibus, oppidis, castris, comitatu Venusino,

locis, terris aliis et territoriis supradictis,
;

supradiclis
diate

vei

in

aliquo

eorumdem
illa

immevice et

seu

ali-

vel

mediale subjectis;

omnia

noniiiie

noslro et pro nobis decernen ii et promulgandi esse nuUa quodque si aliquae fidelitaies, homagia, obedientiae, advocationes, donatio;

quo praedictorum nec in casu etiam, quo reges prtedictorum regnorum, aut ministros, vassallos et subditos eorunidem in regnis praedictis, seu
pro eis vel aliqua earum parle aliquatenus molestahunt; nec aliquod dominium, jurisdictionem, su(.erioritalem, servitutem, potestariam, capita-

nes, obiigationes, occupationes seu concessiones

quulescumque a

pra3diclo

domino Henrico

vel a

nobis aut altero nostrum per nos, vel aiium seu

alios factic fuerint seu

receplae pro Rouia, regnis,

,

neatum, vel aliud offlcium quodcumque, quocumque noiiiine censeatur, accipient, aut per eos, vel
alios

provinciis

ducatibus
,

coniitatibus, civitatibus,

exercebunt

in

Roma

regnis

provinciis

oppidis, castris
aliis

coinitatu Venusino, locis, terris

vel

ducatibus,coiiiitatibus, civitatibus, oppidis, castris,

et

terriloriis supradictis

eorum

aliquo,

cumitatu Venusino,

locis, terris aliis et territoriis

vel pro quibiislibel rebus etjuribus, ineis,

eis

velsub
illa

supradiclis, vel in aliquo de

fidelitatem, recognitionem,

etiam conslitutis a quibuscumque civitatibus

eisdem nec itiaiu advocationem aliquam

:

vei personis etiam singularibus qiiovis

oiiinia lore nulla

modo

quovis

modo

recipient, per se, aliuni, vel alios pro

pronuntiandi,

et

qualenus pro-

Roma,
ojipidis,
aliis

regnis. provinciis,
castris, coinitatu

ducatibus, civitatibus,

cesserunt de facto totaliter revocandi, el vice ac

Venusino,

locis,

teiris

nomine nostro

proiuittendi et firmaudi,

quod ea

et territoriis supradiclis,
:

vel pro aliquo eo-

oiuuia et sinjiula pro uou facto volemus et decer-

rumdem

nec etiam pro quibuscumque rebiis vel

nemus
a

et

promulgabimub baberi.
diclis nostris

juribus in pnemissis

Roma,

regnis,

provinciis,

Ilem damus

procuratoribus et
promilteiuii et juItaliae, iiec

ducalibus, comitalibus, civitatibus, oppidis, caslris,

eoruni cuilibet iu solidum pienam potestateni, ut

supra, vice et
randi,
eis,

comitatu Venusmo,
supradictis, vel in
tiueuliis coiistitulis

locis, terris aliis et territoriis

nomine nostro

eorum
;

vel

aliquibuseorum per-

quod

iion

ingrediemur partes

in

etiain si eis vel alicui

eorum

nec de

eis

per nos vel aliuin seu aiios aiiquid

a quibuslibel coinmuuitatibus, vei personis singularibus olferreiitnr

:

aaiiiiuistrabimus, aut quoiuodolibet disponemus,

iiec

etiam jus aliud (lualem-

appiobationem Apostolica persoua; noslrae futrimus assecuti. Ilem damus praedictis procuiadoiiec
II

cuinque vindicabunt, acquirent, vel occupabuut, seu quomodolibet per se vel alium seu alios usurpabunt, recipient, vel exercebuut, nec concedent eiiam recipi vel haberi in lioma, regnis, provinciis,

toribas nostris et cuilibet

staleiu,

eorum

in soliduin poteiioslro et

ut supra, vice et

noinine

pro
le

uobis promittendi, ul supra,

po.-t

quod quaadocumq

ducatibus, comitatibus, civitatibus, oppidis,

appri)bationem praedictaiii in Loinbardiain et Tusciaiu vel earuni alleiam aliqucim vel aliquos

castris,

comitatu Venusino, locis,

vel in aliquo

terris aliis et

territoriis supradictis,

de eisdem

mittemus vel constitueinus iu

Ann.

eis,

faciemus

eum

et specialiter in provinciis, civitatibus, terris aliis, et

Toucs XXV.

Rayn. VI.

66
territoriis,

BENEDICTI XII A.VNUS

et locis expressis in
iireedictis

3.

CHRISTI 1336.

litteris

dicli domiiii

quondaiu Henrici imptratoris. 25. Item danius praediclis procuratorilius iiostris, el cuilibet eorum in solidum potestatem,
ut Eupra, vice et nomine nostro
CL^ptandi.
et

nec aliquod aliud faciemus, per quod praemissis vel eorum alicui posset in aliquo quomodolibet
derogari; et quoil
iili

vel

illis,

ad haec per sancti-

pro nobis acnostri vel

Quod

si

hujusmodi ofGcialis

talem veslram specialiter deputandis, et notariis tanquam personis publicis pro nobisLt pro Romana Ecclesia et pro onuiibus supra expressis, qiio-

eorum

aliquis superpra^missis vel aliquo pr.Tmis-

sorum, quap ia diclis articulis immediate praece(lenlibus contimntur. molestaverint seu molestari
lecerint

cumque nomine censeantur, ac etiam pro omnibus aliis, quorum interest tbI intererit, seu interesse
poterit in

Rom.inam

Ecclesiam, regna, provincias,

loca, terras olias et territoria

stipulanlibus

futurum, recipienlibus et solemniter promitlenius, et super sancta Dei

;

ducalus, comitatus, civitates,oppida, castra, comi-

Evangelia corporaliter
missa oninia
et nullo
illa
si,

manu

tacla jurabimus^prae-

latum Venusinum,
supradicta
,

et

singula nos facturos, completuros

alios contra

vel aliquod

eorumdem

inva'teiido,
illa,

unquain tempore per nosvel

illis

occupando, seu quomodolibetacquirendo

ultra

vel

vel aliqua de
absit,

quovis

modo

venturos. Et

niiqua prsedictoium, in toto vel in partealiqua;

quod

contingeret nos facere, dicere, pro-

perjurium, in qut>d incident, sententiain excommunicationis ipso facto incurrant : et nisi

iafra duos

niillere, vel jurare aliiiua vel aiiquod,

quod

prae-

missis vel prajmissorum alicui posset aliqualiter

obviare, vel nos vel nlios ad aliqiiid secus agen-

menses ab

altcntatis destilerint, et ea

omnia,

iii

quibusofeuderint,in pri-tiiium statiim

dum
libet

inducere, vel nohis occasionem agendi con-

reduxerint, poenas privationis priviiegiorum, quiE a RomanaEcclesia velaliisEcclesiis; et feudurum,

tra praedicta vel

aliquod pra-dictorum
,

ministrare

nihilominus

illis

quomodonequnquam
,

ab Ecclesia Romana vel aiiis Ecclesiis tenent, ab ipso iniperio, incurrent. Item damus pra^dictis procuratoribus nof Iris et cuilibet eorum in solidum pleiiarn polesta(juae
t
(

obstmlibus,

praedicta

inviolaliilter observabimus, et ad ea
et inviolabiiiter

omnia coinplebimus et complenda

et

observanda ex jiromissionibus

jiiramenlis pra^missis

lem, ut supra, vice et nomine nostro et pro nobis promittendi, quod per praedictos officiales noslros per nos in Lombardiam vel Italiam mittendos,
jurare faciemus, quod nullam jurisdictionem exer-

nere obligatos. protestamur, nosvelle intclligereomnia praemissa etsingula sic exclusa fore ab omnibus factis et
faciendis,

semper nos volumus remaEt ex nunc etiam attestamur et

per qua?

praemissis vel

cebunt
dictis.

in

Roina, regnis et terris Ecclesiae supra-

posset quomodolibet derogari,

eorum alicui quod illorum ])raeliceat,

,

et
iit

llem damus dictis procuratoribus nostris, eoriim cuilibet in solidum, pJenam potestatem, supra, vice et nomine nostro el pro nobis pro-

textu vel occasione

possit

nullo
in

modo

licereve

mutare aliquid
Item

praEmissis

vel facere

conlra ea vel aliqua de eisdem.

B

mittendi et in

animam nostram

jurandi, quod

omnes

supradictas promissiones et jurauienta, et

etcuilibet

(^tiam infrascripta renovabimus, et iterum facie-

ut supra,

damus praedictis procuratoribus nostris eorum in solidum plenam polestatem vice et nomine nostro et pro nobis bona
quod intrusos
in Ecclesiis infra

inus singulariler et expresse post approbationem

personae nostrae infra triduumin persona pro[ria,
si veronon,ideiii faciemus per procuratores nostros, habentes ad boc sufficiens et s|ieciale niandalum. Item dainus
i)i

fide promittendi,

praesentes fuerimus;

praedictum regnum et imperium consislenlibus, et qui eas contra jus, libertatem. superioritatem
et auctoritatem Ecclesiae

iieri

Romanae detinent occufuturum,

si

patas, vel eas detinuerintin

super hoc

dictis i)rocuratoribus nostris et cuilibet

eorum

in

per sanctitatera veslram vel

Sedem Apostolicam

soliduin

plenam potestatem, ut supra, vice et nominc noslro et pro nobis promitteiuii, quod

coronalionem oostramimperialeminfradiesocto,cousecrationem et coronationem eaniaem iminediate sequentes ,

pro firmilale niajori

nibiluiiiinus post consecrationem et

omuium

omnia et singula raliticabiiiius, bimus singulariter et expiesse

pramissis oiiinibus et singulis,
prtediciis, juxta pra3mis^ani

praedictorum ipsa et etiam renova;

fuerimus requisiti,expellemusac proposse expelli facieraus de illis; et provisos per Sedem Apostolicam juvabimus ct f.iciemus juvari, utad Ecclesias, quibus de eis per Sedem Apostolicara provisum est, vel fuerit in futurum, lealiter adinittaiitur, suis(jue juribus libere uti possint. Ilem damus
priedictis iirocuratorilms nostriset cuilibet eorura

et

quod super

in solidura

plenara potestatem, ut supra, vice et

el integra
fide, et

et

qualibet vice de

uomme
eril

noslio et pro nobis promitlendi per nos

distinctioncm tenipo-

bona, plena

quanlum

in nobis

rum, dabiuius

htleras nostrasquadruplicatas ejus-

dem
dictis

lenoris i^alenles et sufticientes et sigiUo,

quo

utemur temporiiius, communilas,

Itein
et

procurabimus, quod principes et pnelati, barones mijores de Alemanma jurabunt, et sub liileris sigillis eorum sigillatisse obligabunt, quod
si

damus dictis piocuratoribus noeorum in soliduiii plenam et liberam polestatem, et sjieciale maudatum in aiiia 26.

stris

cuilibet

aliqua proinissoruni,

nos non servaverimus promissa supradicta vel quod nosnon juvabuut : sed

quod uuliaiu promissionem, nulluin pactum, uuUuinque juramentum,

noslrain jurandi,

mam

conira nos erunt et Ecclesiam adjuvabunt. item damus praediclis procuratoribus nostris et cuilibet
eoruiii in

solidum plenam iiotestatem, ut supra,

BENEDICTI
principes praedictos
,

XII

ANNUS
nomine

3.

CHRISTI 133fj
:

67

ex

niinc

ab onini jura-

et obligandi

confoederationem insuper, ligam,

mento, quo

essent nobis adstricti, vice et

conconliam

et

unionem cum magnifico

et

principe

nostro et pro nobis liberaudi et alisolvendi, et a fidelitateex nunc prout txluiicabsolvendi iu casu,
in

rege Roherto ad ordinationeiii

voluntatem san-

quo nos fecerimus contra Ecclesiam,

per nos vel alios

vel inva-

demus
castra,

Urbem Romanam,

regna,

ctitatis vcstrae et ex voluntate vestra faciendi, firmandi, complendi, perticieiidi et roborandi sub pactis, caulionibus, obligationibus, caiitelis et

prosincias, ducalus, coiiiilatus, civilates, oppida,

firmitatibus qiiibuscumqi e

et cautiones, obliga-

comitatum Venusinum,
n

loca, terras alias

et territoria sui^radicta

aut aliquod de eisdem.

pr.T?diclis

27.

Item damiis

procuratoribus
iiostro pro-

nostiis et

eorumdera

cuilibet in

solidum plenam

polestatem, ut supra, vice et

niiltendi,

nomine

quod circa
quoad

terras,

quas dominus rex

Siciliae tenet

extra terras, quas teiiet ab Ecclesia,

facieiiius

commutationem
gralum,

donationem,
intendinius

'coiitiiinationem, seu alias, prout sanctitas vestra

volet, et ipsi regi erit

quem

ab eodem rege nomine nostro recipiendi, et subscribendi suprascriptis omnibus articulisetsingulis, etunicuicjue ipsorum addendi, supplendi et adjungendi, ac ipsos et quemlibet ipsorum mutandi, corrigendi et emendaudi omnia et singula juramenta, prout superius in articulis sunt conscripta, ac omnia et singula juramenta per imperatorem Henricum ultimum, et alios reges et imperatores Romanos [iraestita, et qucecumque alia juramenta, quae santiones, poenas et cautelas similes
:

consanguineum et affinem piaecipuum. Item vice et nomine nostro et pro nobis proiiiittendi, quod dicto domino regi Siciliae offeremus unum nostrumfilium uxorandumetgubernaQdum, prout vestrse sauctitati et ipsixegi videbitur expedire. Item vice et nomine nostro et pro nobis promiltendi, quod pro securitate Ddelium
tractare

sicut

ctilati vestrae

prEestandavidebuntur in
vice nostrain

quocumque
quibus-

casu seu casibus suprascriptis, vel

aliis

cumquenomineet
et singula et
liler

animain nostram

juraudi, pnestandi et faciendi praemissa et

omnia

unumquodque ipsorum

et

genera-

Eccifsiae in Tuscia

in

terris videlicet

imperii,

omnia et singula et quaecumque alia dictum negotium tangentia, in toto vel in parte aliqua, aut quaecumque seu qualibet sui parte, seu ex eo
pendentia directe, vel indirecte, superius expressa
et

faciemus

dictum

dominuin

regem

Robertum
si

vicanum noslruin quantum et prout

quod cum
ctitas

in vita sua irnvocabiliter,

veslrae sanctitati placebit.

non expressa,

faciendi

gerendi

exercendi

Item

acceptandi, offerendi, laudandi, jurandi, appro-

vice et noniine nostro et pro nobis proniittendi,

praedicto

bandi, complendi, ratificandi, finiendi, firmandi,

perficiendi et eflectum

dommo

rege Siciliae iiuionem

mandatum

singulariter et

et confasileralionem

faciemus, prout- vestra sau-

duxerit ordinandum.
cuilibet

Iteiii

stris, et

damus praedictis procuraloribus noeorum in solidum plenam poteslaet

majora et graviora existerent quam praemissa, et quae nosmet facere possemus, si praesentes essemus in propria persona, etiam si mandatum qualecumque etquandocuinque exigeexpresse; etiam
si

tem, ut supra, vice

arliculis vel aliquo

nomine uostro pro uobis

si

reut speciale.
28.

consentieudi et promittendi, quod

in praemissis

Promittimus iusuper, quod praedictos

eorunidem aliquodesset ambiet suppletioni et

nostros
queiii

procuratores

omnes

vel aliquos vel alis inctitale

guum, dubium,
tioiii

vel incertum, declarationi, iuter-

ipsorum, pendente coram

et
si

vestra

pretationi, correclioni,
sauctitatis vestrae

ordina-

tractatu et negotio nostro praedicto,

non revocaet
factis

etdomiui summi

Pontificis
effectu.

bimus

qui pro tempore fuerit, stabinnis

cum

litleris a[iparebit,

qua revocatio verbis ipsam pro nulla et

vel

irrita haberi

lusuper

damus

et

concedimus supradictis procu-

ratoribus nostns oinnibus, et cuilibet

soliduui plenam,
aucloritatein

eorum

in

meram

et

liberam facultatem,

etspecialemandatum viceet nomine

volumus, et eam praesentibus irritamus, revocamus et aunullamus ita, quod in quemcumque casum aut eventum vigorem habere non possit, nec praemissis vel alicui praemissorum officere
valeaf, vel aliqualiter derogare. Insuper ut piiEinissa omnia et singula et uiiumquodque sorum per nos eflicaciter compleantur, et
biliter

nostro et

pro nobis coram sauctitate vestra, et ubicumque sanclitati vestrs placuerit vel visum
fuerit expedire, obedientias, promissiones, concesraliflcatioiies,

prtemisinviola,

siones, donationes
et

annullatioues

revocationes quascuinque vel qualescumqiie

promittimus bona fide et nibilominus sub hypotheca et obligatione oniDium

observeutur,

superius expressas aut non expressas, concedendi

et proiiiiltendi, faciendi et

lionorum
dicti

, et infra, a

omnia

et singula, quae

prs-

confirmandi, fiuieiidiet
et

peificieiidi securitate
tes,

etiam

cautiones, firmita-

procuratores nostri vel eorum aliqui nomine et vice nostra fecerint, aut nos facturos i^romiserint, nos

cautelas et oblijiationes; iiecnon poBuilentias et

in
praedictis

postquam assumpti fucrimus

in i^ropria

in

regem

poenas,

arliculis
et

expressas aut

non

Romanorum, facicmus

persona coram
sanclitali

expressas,

quascumque

qualescumque ex parte
:

saiictitate vestra, vel alias ubi et

:

quando

uostra exliibundi, otfurendi, suscipiendi, faciendi,

coinplendi, firmaiidi et perficiendi

et

etiain

nos

neciion quod ipsa ac vestrae videbitur expedire singula prcemissa et quodlibet praeinisomnia et

ad observatioiieni

omnium eorumdem

et siiigu-

sorum de

lorum

et

uniuscujusque ipsorum adstringendi

iiovo nuiniemus, firmabiinus, et approbabimus, complebimus, confirmabimus, ratifica-

68

BENEDICTI XII ANNDS

3.

CHRISTI 1336.

bimus, roborabimus nostris juramentis et Instrumentis publicis manu publiconim tabellionum necnon noslris litteris et ^igillis, et confectis
;

secutionem negotii, pro quo missi fuerunt, apud nos duxerint saepius insistendum ; nos tamen aliis
arduis negotiis inevitabililer occupali, prassertim
Philippi

omni

alia flrmitate et flrmitatibus ac motiis, qui-

bus melius valere poterunt et sanclitati vestrae videbitur expedire. Et ad majorem omnium et
singulorum
roboris firmitatem

propter adventuui charissimi inChristo filii nostri regis Franciae illustris ad praesentiam

nostraiii, sicut te

supponimus audivisse, ac etiam

juramus super

quia

ipsi nunlii

noviter exhibiierunt procuratoria,

sancta Dei Evangelia, per nos corporaliter manu tacta, quod omnia et singula suprascripta et quae-

super quibus deliberandam erat

cum

fratribus

prosecutioni etexpeditioni usquequaque

commode
Sed nu-

cumque

alia,

qua3 in piBemissis el quolibet proepraedictos

nequivimus intendere negotii

|)raelibati.

missorum

per

procuratores

noslros

omnes, aliquos, \el aliquem ipsorum

facta, gesta,

per expeditis certis urgentibus, qufe praeterire non poteramus negoliis, cum facta per nos de negotio
tuo praedicto

promissa, ordinafa et obligata fuerint, tenebiuius,

mentione

in cousistorio

super eo
potentibus

adimplebimus cum omni efflcacia el effectu, ac ea omnia et singula inviolabiiiter observabinius, et in contrarium |ter nos vel alium directe vel indirecte nunquam veniemus, etc. Dat. et actum Ulma', anno Domini mcccsxxvi, quinta die intranle
Martio, etc.
Iiitercessere

intenderemns vacare, rumores ad nos supervenerunt

iiifesti,

quod

tu

cum quihusdam
devotorum
et tuibati,

praefati regis ac regni et

ipsius

smulis
sicut in

tractaveras seu

inieras confcederationes et ligas.

De quo mirati plurimum rium

pediri
fieri

cum,

tuis nobis alias missis litteris continetur, contra-

pro Ludovico apnd Pontificem,

et

ordinari

deberet,

id

eisdem

tuis

ut ipsum in gratiain admitleret, Rupertus et

:

Ru-

nunliis, uc qualiler
,

dictum negolium,

nedum im-

dolphus Palatini Rheni comites quibus Pontifex quanto desiderio Ludovicum in gremium Ecclesiae revocari arderet, expressit hujusmodi sententiis Nos etiam, qui tam sibi quam quibusvis ahis professoribus nominis Christiaiii salutis et quielis pandi aditum cupimus, ut reductio ipsa, corili nobis existens admoduni, ad Dei honorem et Ecclesiai sua} sanctae fieri valeat, non omiltimus laborare. Dat. Avin. XVII kal. Maii, anno u .
'

qjuinimo subverti poterat propter hoc,

licet

duximus exponendnm.
B

El

[irimo prEefati nuntii, ex

iis

non
pro-

modicum
pterea

stupefacti, ad te mittere specialem

nuntium cum suis litleris ordinassent postmodum tamen, deliberato melius et utilius
exislere,

quod

iiisi

personaliter ad te vadant, pro-

ficiscuntur de nostro beneplacito,

praesentiaiu,

ad nostram

cum

certis

tuam tam

adituri

nobis,

29.

Ad eumdema

cosptis resilientem Pontificis

mo7iita posf, habita tamen.

Cum

qnam
iis

praefato regi Franciae responsionibus super

adeo egregie

redituri. Quocirca f>rudentioe tuae paterno

Pontifex ad

conciiiandum
esset,
is
,

Bavarum

affectus

Ludovicum repente ab Eduardo

Ecclesiae

silio

consuademus, quatenus niemoratis nuntiis, quiplenius intellectis, sic pru-

bus intenlionem nostrain super praemissis verbotenus expressimus,

denter,
te

Angliae rege sollicitatus

Apostolicae facta,

contra promissa Sedi

nullam se injuriam Francorum regi illaturnm, eo tempore maxiine, quo Orientalem expeditionem ornabat, arinorum losdera
universae rei Christianae exitialia percussit
-,

actusque tuos et negotia

,

cum omni

coe-

ptumque de
bavit
:

reconciliatione sua Iractatum disturaffectus ejus

bouo constantia dirigas ordines et disponas, quod via salutis tibi paleat, et inchoatum inde negotium, illius gratia suffragante qui gressus honiinum dirigit, valeat sublatis impediseinper
in

quod Pontifex maxiniu dolore

mentis quibuslibet prosperari. Datum Avinione

oratoribus objecit. Qui principissui insperata inconstautia attoniti ad ipsuni ut coe|itis abducerent
se conferre constituerunt. Benedictus vero gravis-

simas hasce
B

litteras ei

misit

Magnifico viro Ludovico de Bavaria ad promerendam in praBsenli gratiam, et in luturo glo-

riam,
B

Deum

diligere veraciter et timere.

Quamvis dilecti filii Htnricus de Siffengen commendator domcruiii Uliiiae, et Werdaj Ordiuis
Theutoiiicorum Coiistantiensis et Augustensis dicecesis, Ebewbardus de Tummore archidiaconus Marquardus de Randegge cauonicus
S. Mariae
,

anuo ii . Ludovicus post liabitis Pontiflciis monitis, cum Eduardo Augliaj rege, ut referunt auctores, contra Philip|)um regem Francorum foedus adstrinxil. Ex allatis porro litteris Pontificiis refellas Albertum Argentineusem, duin cieteris fabellis hanc adjicit ', Benedictum gaudio exultasse, cum Pliilippum a Ludovico Bavaro lacessitum
II id.

Maii,

30. At

bLllo

accepisset,

quasi ab

illo

denuntiata caede

vetitus esset

mitleret

si

Ludovicum in Ecclesix- gratiam adenim Ludovitus Poutiflci in re justisnon Philippus

extitit,

sima non

jiaruit,

in crimeii vocan:

Augustensis, et Ulricus Hosinairus de Augusta tui procuratores, et nuntii dudum ad Sedim Apostolicam destinali, prudenter et diligeuter circa pro-

dus, sed accusanda alterius inconstantia est

ex eo magis conspicua

quae
u!

cum Ludovicus Ruanno

vel
,

pertum patruuin misisset

iiiclinante

Pontifici sanctissime polliceietur*, Philippo

Fran-

Tom. n Ep.
I.

seer.

cLXix

et ct,xx.

corum
' Ibid.

regi

bellum

se

non illaturum,
III.

cum

Ep. secr. clxxxii.

Neiist.

Jo. Vill.

XI.

c. 71

el 74.
alii.

Argeiit. in Cliron. et

Tho. W.lsing.
'

in

Ypodi<T.

Aih.

Tom.

ii.

Itp. secr.

CLxxxii.

Argeu.

iu

Chron.

Tom.

Ep. secr. cxc.

BENEDICTI XII ANNUS 3.

EdiiarHo
iniliiriim.

CHRISTI 1336.
:

69
se devincirent Ec:

Anglonim rege nrmoruin

fcedus

non

sequaces absolvi
clesi;e et

sacramento
jiissis

De hac Ruperti coinitis Palatini ie^atione ad Benediclum dicreta extanl Luilovici Bavari iitterso, qnibus i|isum procuratorem ad plura gravissima tractanda instituit neque enim suffe:

ipsum parilurum omnes haeretitos compressurum ac praecipue Joannem e Janduno, Michaelem e Caesena, si redBenedicti pap;p
;

ire

ad

gremium

Ecclesiae, et errores ejurare de-

cerant superiora, ut lAulovicus fldelium

comiuu-

trectarint,

insectaturum. Sponderent expiando-

nioni restitueretur, cuin eium liaereseos crimine damnatus esset, conflasset schisnia, hseresiarchas
fovisj^et

honoribus

et studiis,

aliaque plura contra

paerrores, et cri-

rem Catholicam
Irasset, ejurandi

ac Pontiflciam majtstaleni erant

ii

omnes

mina expianda Chriftiana

pcenitentia.

Ludovicns ilaquc e suoruni consilio Robertum comilem Palatinum Rheni patruumet Willelmuiu comitem Juliacensem i^rocuratores inslituit, ut cunidolorissensu profiterentur, Ludovicum ipsum injuria Joannem XXII Pontificio giadu delurbare conatum, ac pseudopontiflcem Corbariam inlrusisse, assensisseque ut bona Ecclesiastica invaderet, et consecrationes contra sacros canones celebraret
:

criminum causa ex|)editioiiem Asiaticam suscepturum, atque ad Pontificiam voluntatem in hostes crucis bcllum gesturum tum alias infligendas pcenas libenter susceptnrum. Ue (juibus omnibus conteplae sunt subjecta fornia verborum Ludovici lilterae (1). a Sanctissimo in Christo patri et domino suo domino Beiiedicto, divina providentia sacroruni
;

'

sanctae

Romanae ac universalis

Ecciesiae

summo

Ludovicus Dei gratia RoMiaiiorum rex semper Augustus lilius suus devotus cum sui el
Pontifici,

regni

Romani recommendatione, devota

pediini

oscula beatorum.
a

nunquam
:
:

credidisse recte se in

iis

egisse,

mum

Noverit sanctitas vestra nobis quampluriveneranda, quod nos conlisi de fldelilate.

sed perverse
misisse

ullionis aviditale ea flagitia

com-

providentia et sinceritale illustiium virorum Wil

lelini comitis Juliaceusis principis et affinis nostri,

non credidisse sententia sua Joanneni XXII vere Pontiflcatu dejectum, neque ab imperatore posse exauctorari damnatis haereseos vicecomi:

Roberti comitis Palalini Rhenielducis Bavaria; principis et patrui nostri, secretariorum nostro-

tibus Mediolanensibus inique studuisse

llichae-

lem Ceesenatem
fovisse
;

et alios haereticos

pseudiminoritas
:

rum specialium et fid6liuin dilectorum, niandatum nostruin sponle recipientium in prtcsentia rum
notariorum publicorum ad hoc vocatorum
et
et

baereses

tamen ipsorum damnare

Consli-

testium infrascripto-

tutiones Joaiinis XXII de Chrisli paupertate condilas fidei

si

rogalorum fecimus

el

consonas credere precarenlur veniam, in provocatione contra Joanneni XXil dicerelur

;

conslituimus, et per praesentes nostras litteras facimus et constituimus creamus et ordinamus

,

jurejurando conflrmasse, omnia in ea contenla vera esse, cum iii iis plura haeretica et blasphema contineantur neque enim sacramento ea
i|isuiii
:

modis omnibus, quibus melius de jure faceri possumus et \alemus, nostros veros, cerlos et legilimos procuratores, ambassiatores, negotiorum gestores, et nuntios speciales ac quocuiiique alio

se firmasse, sed a Groildone nolario per scelus id

iiisinuatum, ut dissensioiiem accenderet: Marsilii

e Padiia et Joannis e

noniine melius dici

et

et

nuiicupari possint, dantci;

Janduno

haereses aliasque se

execrari

Ecclesiaslica

interdicta vindictae

exer-

concedentes in his scriptis eis et cuilibet eorum in solidum ila, quod nou sit melior coiiditio occupanlis; sed quod unus vel alter ipsorum inceperit, alius prosequi valeat et tinire viceet nomine
nostro,
et

cendae cupidilule ductum, quamvis se male agcre

agiiosceret,
et

violari jussisse
et

inuncti"nem injuste

imperialem tituium male ab illo, qui nulla

:

pro nobis coram

sanctitate vestra et
et

potestate jiolleret, Roinie accepisse, imperiale no-

sacro collegio

dominoruiii cardinalium,

ubi-

meu deponere infligendam

;

pro expiandis

iis

sce-

cuinque
rit

sanclitati vestice placuerit vel

visum fue-

leribus

mulclam admissurum; denique

iis

excusalio-

expedire, plenam,

nes iu exlenuandis
trari.

allatas idoneas

non

arbi-

teni, facultatem,

meram et liberam polestaauctoritatem et speciale manda-

Per E/iistolasct tegalos Bavarus denno de schisrnate conflalo pelit veniam, sua scelera damnat , expeditionem sacram pro iisdeni expiandis spnndet. Data eliam Rupeito Palatino coniiti et Willelmo Juliacensi aLudovico provincia, ut supidices criminum veniam exorarent, ac deposcereut regio honori ipsum restitui dissolvi inflicla Cermaniae Ecclesiastica interdicta, suarum partium
31.

Primo ad recognoscendum et confitenilum, nos conseusisse, suffragium prajstiti.-^se, et nor impedivisse; sed verius ad hoc operam dedisse. quod Petrus de Corbaria tfficeretur antipapa c
tu;n.

actus faceret papse

et

quod

felicis

recordatioui.

'

Est. in arce S

Angeli et io

lib.
ll.

Privil.

Rom.

Eccl.

togi.

ir.

pag. 232, e! in ler. coll. Plal. lon.

infer. Avio. An.

pag. 2.9, el reperla in Aicli.

1594. tign. nuin. 90

cl uuni. i3S. in cliarla

perg.

(1)

Ex Annalibus coatiaclis
ei .MicU^.lis

po.-t illa

verba Ludovici litteru: ha;c perioclja audenna

esl,

ia quibus mcnrnit,

nt

diiimns, Joannis
Jicccxxviii,

d(
ui

Sanduno
le^laiur

C;e^cnaiis
lib. .\,

ba;resi.rcltaruui,

non aulem

Maisilii

Hatavini, (juia
et

is

jain obieiat in llalia

anno

Christi

Joannes

Vii

anua

cap. 1U4,

quMU perlidum ha:ieliuni

lilteiis .Mauilii

Bavaii juctortm appellat . Ouanijuani ba;c abannalisla

.Nihil

oscil.iiitiu;

sciipla laleor,

cum

plus quaiu vice simpliii in bi-

detrahtndum
deprecaretur.

arbitror,

cum

suis hisce litteiis imperalor

de Padua nomea expresstm sit. non eorum tautum veniain qus tunc gerebal, sed ea

lamen auclontau Joauuis

pariler,

Viilani

qua; aulebac ges.'eral,

Mansi.

70
dominus papa Joannes, de
et privatus

BENEDICTI

XII

ANNTIS

3.
diae

CHRISTI 1336.
papa Joanne et Ecclesia, ut nohaec
fieri

facto papalu privaretur

cum domino

denimtiaietur.
,

bis videbatur,

Item quod consensimus et permisimus quod dictus antipapa consicraretur, seu verius
execiaretur, consecrationes seu verius execratioet de bonis Ecclesiarum pro suae nes faceret
,

invite et nullo
tra

ipsum

et

permisimus, quia conEcclesiam fecissenius. itein ad confipositi

modo eadem

vel similia alias

tendnm

vice et

nomine nostro

et pro nobis,

quod

libitu

voluntatis

ordinaret,

qnod

ejus ministri,

officiales et

sequaces sua
et

officia

exercerent; item

quod ex
nostro et

his schisiiia in Ecclesia Dei et multi er:

favimus Galeatio de Vicecomitibus et fratribus suis de Mediolano et eorum complicibus, comdemnalis tunc, ut dicebatur, de haeresi vel de fautoria baeresis. et snper his vice et nomine noslro et pro nobis excusandi priuio,

et nomine Primo quod nunquam credidimus neque credimus ipsum Petrum de Corbaria fiiisse papam, sed antipapam. Item quod permisimus, et consequenter maiidavimus eum pro tali haberiet honorari ex eo, quia dominus papa Joannes alium in imperatorem

rores secuti existunt

super his vice

quod errores
scivimus, nec
aliquibus

pro nobis nos excusandi.

prrefatorum vicecomitum

nunquam

adhuc

sciinus, nec

vellemus
in

ipsis vel

aliis favisse vel

favere

aliquo errore contra

fidem nec favimus; sed ipsos ut fideles nostros et

subditos tr;;claviiuus, et eos in duminio civitatis

Mediolanensis sustiniiiinus

ad tempus,

et

ipsis

eligi, ut dicebatur, procurab;it, el nos suis sen-

tentiis

et

processibus deponere conabatur. Item

egentibus etiam pecunia subvenimus, ut in dominio ^liclae civitatis Mediolanensis et per conse-

quod quidam ista fieri procurabant, qui discordiam talem affectabant, et dicebant hoc populo

Romano

licere et imperalori, el Instrumentis an-

tiquis et auctoritatibus

diversis

comprobabant.

Item quod nos,

papam

Petrus de Corbaria in antifuisset institiitus, ignorabamus determina-

cum

tioiiem Ecclesiae fuisse faclam,

esset et ha^resim saperet,

ponere

et

alium

facere.

quod hsereticum imperatorem papam deItem quod de prajdictis

placet ut puniantur,

quens totius Lomb;irdise quietius remanere possemus. Item ad confitendum vice et nomine nostro, quod nobiscum tenuimus fratres Minores rebelles Ecclesiae, videlicet fratrem Michaelem de Caesena, fratrem Franciscum de Marchia, fratrem Guillelmum, fratrem Ronamgratiam, fratrem Heuricum de Chalem et ahquos eorum socios et sequaces et quod nos consensimus appellationibus eorumdein fratrum contra

dominum Joaunem papam

nomine nostro
:

consecratiooibus, seu verius execrationibus dole-

praedictum, et vice et
jier eo,

et

pro nobis

mus,

et

quod multum nobis

nisi

excusandi nos in supradicto articulo

in

qui preedicta fecerint,

ad gratiam Ecclesi;c

necnon suquod nobis imponitur, quod eis favimus

et in

redire velinl una nobiscum; et (luod tunc siniiliter puniantur, ut vestrjE videbitur sanctitali.

eorum opinionibus
factis et dictis

eorum

praedicationi-

Item

bus

contra fidem

et Ecclesiae deter-

quod nunquam credidimus neque credimus nos bene facere aut fecisse in praidictis, sed male et perverse. Item quod illa fieri |)ermisimus, ut redderemus maluin pro malo, ut sicut dictus dominus Joaimes papa privabat, etiam privaretur; et sicut alium regem Romauorum conslitui procuetiam alius papa de facto constituereiitur injuria; per ejusofficialesdicerentur, eliani injuriae audirentur. Item quod non credebamus,
raiiat,

etcum

miuationem. Primo quod protestati sumus publice quod si in eorum appellationibiis aliquid poneretur, quod esset contra fldem vel EcclesiEe determinationem, quod illorum dictis uon consentiebamus sed solum iis, qufe ad jurisdiclionem tem|)oralem et ad iiostri jurissalvationem spectabant. Item quod expresse eis diximus, quod de ipsorum opinionibus de paupertate Chrisli vel
et expresse,
;

aliis, in

nos in praedictis bene, sed male fecisse nec credebamus dictum dominum Joannem pa|iam fore
;

quantum essentcontra fidem Calliolicain, nolebamus nos immiscere, nec intromitlere, quia
seniper credidimus et credimus
et

credere inten-

depositum, nec aUum vere creatum, sed diclo et factosic simulate taciebamus et dicebamus, sicut de facto contra nos procedebatur, jirout multi s;ipientes judicant et judicabant. Ilem

dimus
alia,

circa articulos fidei et Ecclesite determina-

tiones, tara circa

paupertatem Christi

quam

circa

quod uuu-

quam

credidimus neque credimus, quod neque ad imperatorem, ne jue ad Roiiiauorum regeiii, nec ad Romanum populuiu speclet |japam deponere
et aliura

quod crediditet credit dominuspapa Joannes et sacrum collegmm dominorum cardinalium et sanctae Romanae Ecclesiae. 33. Itein quod sicut miles scripturarum et
litterarum subliiitaluin
ignari, quia dicebantur meliores magistri theologiae et fratres religiosi,

creare

et ideo aclus illos reproba-

mus. Item quod cives Romani diversarum conditionum ad hujuscemodi consensum praestandum per diversas vias et modos nos iuduxerunt, quo-

non credentes nos aliquid contra fidem

appeliatioui eoruin

facere,

couseusimus,

et sibi adhaere-

rum

favore uos indigebamus, et eoruiu propterea

voluiitati

secutioue positi
struiii
;

consensimus, simulata tamen, ut iu propossemus transire teiiipus nonos credereiuus

exti'a

et jununi nostrorum et imperii interposuimus. Item quod nec ex tunc nec ex nunc consentiebaraus, neccredebamus, nec consentimus, nec credimus dictis

b;unus; et ipsam pro defensione nostra,

licet

et

credimiis

niale

facere in pracdictis.
32. a

opinionibus eoruin, nisi in quantum essent et sunt conformia fldei Catholicae, et determinationi
et

Item quod

omuem

spein concor-

Ecclesiae.

Item quod ipsos tenuimus, ul eos loco

BEyEDiCTi xrr annus

et

3.

christi 1336.
,

71

tempore
et

ail
;

reducerennis

grfmiiini Ecclesige una nobiscnm quod ipsos tenuinius ui reita

inimici
nostri

sioncm seminare

qiiod

nunquam
:

valeret
et

eam

belks, domini
rent
,

ininiicos

sanctissimi

paj^ffi

Joannis, et

ut de facto respomie-

sicut
iit

niulta de fatto contra

nol)is videbatur.

bantur,

nos opponeItem quod ip.=os receclerici

hoc confesmorte, ut a pluribus asseritur. Item sus est in quod illa non credimns, ne^ine credimns Ibre vera, in quantum sunt contra fldem et Ecclesiae nec subtilitates ibidem condeterminationem
aliqnis reparare, fieri jirocuravit
:

pimus sub dominio nostro, quia

boni et

tenlas,
et

ncc

illos arliculos

intelleximns, cuin tales

mairistri litterati dicebantur. Item quod multa diceliant pro jure nostro servando , ct juribus

taliumignari existamus. Item qnod de blaspheet

miis

talsis

ibidem

positis

imperii conservandis, quibus

in

quanlmn

jus

posita fuerunt el publicata. Item ad

dolemns, quod ibi confilendum

im|ierii tangebant, sicut miles et laicus

credeba-

vice et

mns. Item ut semus conlra

cum

snpradictis litteralis

non pos-

litteratos

defensare in juribus noprcedicationes,

slris et imperii.

Itemquod ipsorum
Ecclesiae

diffamationes et blasphemias. in

quantum crant
et

contra fidem

et

determinationem

contra bonos mores,

non probamus nec approbamus, sed reprobamus et reprobare intendimus, sed hujusmodi prwdicationes approbavimus, in quantum jura imperii et honorem nostrum tangebanl. Item ad confitendum vice et nomine nostro et pro nobis, quod Coustilutionem, Cum
de paupertate Christi loquentem,
;

nomine nostro et pro nobis, quod Marsilium de Padna et Joannem de Janduno, per Ecclesiam damnalos, nobiscum tenuimus et super hoc vice et nomine nostro nos excusandi, primo quod ipsos tenuimus, quia boni clerici crant, et de juribus imperii se multa scire dicebant, ut supra dictum est de fralribus Minoribus. Item
qiiod expresse diximus, ijuod de

eorum

opinioniiri

bus

et scripturis

nolebamus nos intromittere,

quanlum
nationem

essent conlra fidem et Ecdesioe determi:

sed

essent pro

inter nonnullos,

bamus

uti.

si aliqua dicerent, vel scirent, quse defensione juris imperii , illis voleItcm (luod ipsorum erroribus nun-

credimus

veram et Catholicam et quod aiticulos, videlicet Redemptorem nostrum et Dommuni Jesum Christum ejusque Apostoios in speciali non habuisse aliqua, nec etiam in communi ; rursus quod Redemptori nostro prfefato
fore
bis, qiiae

quam

credidimus, neque credimus. Item quod

ejnsque Apostolis in
Scriptura testatur,

eos liabuisse sacra

ipsis

nequaquam

jus utendi

seu consumendi competierit, nec seu donandi

rite
jiis

illa

vendendi,

nobiscum tenuimus, ut ipsos una nobiscum ad gratiam Ecclesife reduceremus. Item quod non nos bene fecisse credidimns, neque credimus ipsos retinendo, favorem ipsis prsestando, ipsosque et eorum sequaces praedicare contra dominum papam Joannem permiltendo simulabamus tamen multa et permittebamus ul clericis et in,
;

habuerint; credimus fore juste et per Ecclesiam damnatos ibidenT; quos etiam
et
fideiis

telligentibus de facto responderetur, sicut de facto

nos sicut bonus

Chrislianus
et

damnaanathe-

nnis, aoatlieinatizamus,

damnabimus
et

matizabimus. a Item ad confitendum vice

et

contra nos, ut nohis videbatur, procedebatur :nec credidimus, neque credimus nos bene fecisse in praemissis, sed male. 34. llem ad confitendum vice et nomine
nostro
et

nomine nostro

pro nobis, quod in appellatione,

quam

fecimus

(logmatizatos per

pro nobis, quod errores infrascriplos Joannem de Janduno et Marsi-

contra (juondam

dominum papam

continetnr

quod juravimns onmi:i ibi contenta vera esse, cum tamen multa ibidem liajretica et per Ecclesiam damnata conlineri dicantur circa paupertulem
Apostolorum, multae etiam blasphemiae et super his nos excusandi primo, (]Uod nos expresse excepimus et diximns, cum dicta appellatio
Chiisti et

lium dePaduasuprascriplos, videlicet primo quod illud, quod de Christo in Evangelio B. Mattliaei legitur, quod ipse solvit tribulum Cffisari, quando
stalerera

sumptnm

ex ore piscis
,

illis,

qui petebant

didrachma
sive

jussit dari

hoc

fecit

non condescen-

ex liberalitate sum pietatis, sed necessitate coactus ; secundo, quoaB. Pctrus Apostolus non
plus auctoritatis

coram nobis facta fuit quod de opiuionil)us fratrum Minorum de paupurtate Christi, et de Eccledtterminationibus nos inimiscere seu introminime intendebamus; sed de his duntaxat, quae jus nostrum et imperii taugebant. Item quod nos nunqnam juravimus, iicet sic e.-^set scrisiii;

habuerit

quam

alii

Aposloli

habiierunl, nec aliorum Aposlolorum

fuit

caput
tertio,

quodque
siae
,

Christus

nullum caput dimisit Eccle-

mittere

nec aliquem vicarium

spectat,

suum

fecit

quod ad imperatorem
destituere ac punire
;

papam instituere et quarto, quod omnes sacer-

ptum in appellatione. Item (juod repenlur, quod

notarius,
nis
(1)

qui

hoc

fecil sciiicet

Ulricus Goildro-

maliliose et in vindictam contra nos, dise

papa, sive sint archiepiscopi, sive episcopi, sive s mplices sacerdotes sunt ab inslitutione Christi auctorilatis et jurisdictionis aequadotes sive
sit

cendu

per nos fnisse la;sum, istam appellatio-

lis;

et si

uiius habet plus

quam

alius,

hoc

est,

nem
ad an

de cunsilio aliquorum, volentium talem divi-

sccundum.quod imperator concedil uni vel

aliis

sunt in Nota Bavarus d; aJulleratii lu l i.o, ua.iroiiii Acu, iniiiuf:>, ,u jnjnuem Ponlificem scriptis iUuslrala a nobis mcccxavui, db. lUc ..biier adnoiaiiaiiui est Llricum huuc protecloieiu aliuiu fuise ab Uirico, qui per ba:c lempora cancellani muuus apud Bavarum agen hoc auuo ab codem cu:n lilteris hic rccitatis iiiisius fuit ad Poniiticem ; cum in iisdem lilleris narraret Bavarus Mansi. Ulricum lllnm eitremum jam spintum ageuiem Iraudem suaui delexisse.
(1; ijuaescribil

72

BENEDICTl XII ANNUS

3.

CHRISTI 1336.
f..cie-

plus vel minus, et sicut tunc concessit alicui, sic potest etiam illud revocare; quinto, quod tota

sibus, et quibuslibet aliis ista tangenlibus,

mus confessionem plenam,

propria in

persona

potest

simul juncta nulium hominem punire nisi iinperalor super hoc auctoritatem sibi daret credimus fore vere et quos et nos tanquam bonusChrirecte damnatos 3tianus damnamus et anathematizamus. 35. Iteni ad confitendum vice et nomiue
Ecclesia

punitione coactiva,

petemns humiliter vcniam, ac offeremus et snscipiemus emendam. Item ad confltendum nihilominus quod praedictas excusationes non reputauius snfficientes el ideo volumus, utdicti procuratores et unusquisque eorum sanctilati vestrae vice et
:

nomine
vice et

nostro pro venia et absolutione supplicent

nostro

et

pro nobis, quod

in
niullis

interdicta
terris
et

inus servari

non permisilocis et quod

;

per nos conmiissorum. Item

ad

supplicandum

olures Ecclesias et Ecclesiaslicas personas permi-

simus gravari, et violare inlerdictum, miiltoties niultos coegimus tam saeculares quam regulares. Item vice et nomine nostro et pro nobis super hoc ista fecimus et fieri permisilos excusandi, quo naus propter causas praDdiclas, et quia propter ma1

pro nobis pro absolutione, et pro nostra assumptione, et in iiitegrum reslilutione ad fauiam, honorem et slalum et
et
;

nomine nostro

inlerdictorum in AIemanni;c partibus remotione et singularium personarnm alsolutione.

gnam guerram
ramus,
et

aliud

commode

facere

non pote-

Item supradictis nostris procuratoribus eorum in solidum, ut supra, damus et concedimns |)lenam, merain el liberam polesta36.
et cuilibel

ut

de facto ageremus, sicut de facto

contra nos, ut nobis videbatur, procedebant; ut

tum adjurandum

tem, facultatem, auctoritatem et speciale mandain animam nostram de parendo

maiidalis Ecclesiae atque veslris super
singnlis supradiclis. Item ad

populum contra nos non concitareums, sed ipsorum murmurationem deprimeremus. Itein quod ista fecimus volentes tempus noslruin transire
reddendo
nostro,

malum

pro malo,

licet

crederemus nos

omnibus et juramentum et jnramenta praestandum, praedicta velsimilia uunquam facturos, et quod universos et singulos haereticos
et

malefacere. Iteni ad confitendum vice et

nomine

quod

inultos intrusimus in Ecclesiis, vel

favorem ad hoc dedimus, et provisos et per Ecclesiam inipedivinius seu impediri fecimus. n Item ad confltenduni vice et nomine nostro et pro nobis, quod cum excommunicatis participavimus, el cum eisdem in locis etiani interdictis
missas et
fecimus,
in
alia

schismaticos per Ecclesiam denolatos, vel denotandos extirpabimus, et specialiter supradictos Joannem deJanduno, Marsilium de Padua, fratrem

Michaelem de Caesena,fralrein Guillelmum Ocham, fratrem Bonamgratiam, fratrem Henricum de Chalem, etomnesalios eorum socios et sequaces, si ad
unitatem Ecclesiae redire noluerint necnon quod omnem haeresim et schisma detestabimur et dete;

divina olTicia audivimus et celebrari

;

el multos celebrare coegimus necnon urbe Romana et in pluribus aliis terris Ecclesiffi divina accepimus, et per nos et pei- alios exercuimus. Item vice et noniine nostro et pro nobis super his excusari, quod hoc fecimustum propter causas prffidictas, tuni eliam ut magis nos in statu nostro flrmaremus; Iicet nos crederemus male facere. Item ad confitendum vice et nomine nostro et pro nobis, nos assumpsisse titulum impe-

stamur

et

pro viribus exterminabimus toto posse.

Item ad promittendum et ofrerendum vice et nominenostroet jjronobis, etadobligandum uoset nostra,

quod nomine

satisfactionis, pceuLu et

emendiE

ac poenitenliae per nos

commissorum
;

effectualiter

assumemuspassa^ium ullramariuum, proutvestra^ sanctitati videbitur expedire et quod ibi manebi-

musquantum vestrasanctitasduxeritordinanduin.
Ilem ad proinittendum vice et nomine nostro,

rialem et unctionem in
injuste,
et

Roma

perverse, male et

potestatem non habente. Item ad

quod pro persouam

dicto
et

passagio adimplendo

exponemus

et uomine nostro et pro nobis, quod credidimus, quod ad summum Pontificem speclat hoc facere, el ad nuUum alium el quod simulabamus nos benefacere, hujusmodi tilulum assumendo et tenendo propter magna pericula,

confitendum vice

bona, et nostros amicos requiremus, proul qualitas negotii exigit et requirit. Item ad proinitteudum vice et nomiue nostru et pro nobis

nos Ecclesias et monasteria aedificaturos

vice el

prout

vestra sanctitas ordinabil, Item ad proiiiittendum

nomine
et

nostro,

quod eieemosynas

et pere-

qufe nobis imuiinebant in statu et persona. Ilem

dictis nostris procuratoribiis et cuilibet

griualiones faciemus juxla vestrae sanctitatis

man-

solidum damus ex certa scientia et liberam potestatem auctoritatem et speciale niandatum ad renuntiandum, dimittendum et to,

eorum in plenam meram,

Item quod suscipiemus et perficiemus poenilentias aliasi|uascumque atque poenas, quas vestra sanctitas pro dictis excessibus nobis duxerit injnngendas.
ordinationem.
37. Damus insuper praedictis procuratoribus uostris etcuilibeteorum insoliduin, ut supra, plenam, meram et liberam potestatem, auctorita-

datum

taliter

deponeinlum vice

et

noniine nostro

et

pro

nobis tituluin imperialem

Romx' per nos

rece-

plum, et quo utimur et hactenus usi sumiis; ac ad promiltendum, et in animam uostram jurameuto prasUuido flrmaudum, quod titulo pia;dicto Romaj per nos recepto ullenus uon utemur.
Item ad promittenduin vice
pro nobis
;

tein et speciale mandalinr., vice et

nomine

iiottro

et nomine nostro et quod super omnibus prsedictis exces-

etpro nobiscoi!fessiones,excusationes, analhemalizationes et supplicationes, prout in supradictis articulis continetur, faciendi emendas quoqueotTe.
:

roudi et acceptaudi super omnibus et singulis supra-

benedict: xit annus

didis excessibus, et qnibusciimque dependenlibus ab eisdem etde ipsis adim|.lendis nos oblijj;,indi siib
;

3.

CHRISTl 1330.

73

popnis et pactionibiis et cautionibiis quibusciim-

que; absolutionem

etiain,

gratiaiu

\eniam

et

misericordiain petendi super oninibus et singnlis sententiis juris vel hominis, quas inciirrimus propter praemissa vel aliquod pra-missornm, sive

hu-

jusmodi sententiae promulgatfE per

dationis

felicis recor-

dominum papnm Joannem XXII

praede-

minesanctissimi in Christo palris et domini uo&ui domini Benedicli papac XII [^raediclis, ac vice et noinine sanct;r Romaiuc Ecclesifc, el omnium et singuloruni, ([uorum interest vel interesse poterit) in fulurum obligamus, quod omnia et singula, qiire in praemissis et circa prfcniissa aut quodcumqiie [)ra!missorum per praedictos procuralores et ambassiatores nostrosanibos velalterum eorum confessa, excusata, damnata, anathematizata, reprobata, promissa, jurata, oblata, suscepta, confirmafa, approbata et su|)plicata, seu quomodolibet ordinata ct Iractata fuerint, rata, firma, placita, accepta et grafa perpetuo habebimus, et ex nunc prout ex tunc habemus; et contra ipsa vel ipsorum aliquod nullo unquain tempore veniemus, vel faciemus per nos vel alios verbis vel
cessa,
factis, directe vel indirecte, tacite vel

ressorem vestrum, sive per legatum vel legatos

cjusdem, sivc per inqnisitores hirreticrp pravitatip,
seu per loci vel locornm ordinarios (|iialefcunique necnon supplicandi pro abolitione omnis
:

olTeclns

processuum etsententiarum praedictarum

supplicandi insuper pro assumptione nostra et in

integrum restitutione ad famam, honorem et statum itiislinum necnon aspuitiptione noslra in regem Romanorum, et approbatione personse nosirae, ad imperialem dignilatem postmodum pro,

expresse

et

qupd easdem confessiones, excusaliones, daninationes,

anathematizationes,

reprobatioues

pro-

juramenta etiam sive de stando et movendoe parendo mandatis Ecclesia;, sive de ulterius pra?:

missiones, juramenta, obligationes, firmitates et

approbationes omnes
et

et

singulas faciemus in peralias ubi

;

missa vel similia fore facta, excessus vel delicta non commitlendo, sive quaelibet alia juramenta,
de quibus supra
fit

sona propria coram sanctitate vestra, vel

nientio, et qiia^cumque alia

quando sanctitati vestrae videbitur expedire necnon ipsas confessiones, excusationes, damnaanathematizationes, reiirobationes, promissiones, oblationes et approbationes

propter praemissa obtinenda in

animam nostram
omni-

tiones,

praestandi, et jurandi articulis suprascriptis

omnes

et
et

bus et singulis et unicuique ipsorum addendi, supplendi et adjungendi, ac ipsos mutandi, corrigendi et eniendandi supplicandi insuper pro remotione vel salteni suspensione inferdictorum
:

singulas; necnon omnia et singula juramenta,

omnia alia et singula, et unumquodque prcemisfirmabinius et apsornm de novo muniemus

,

in civitatibus et tcrris nobis adhaerentibus, et pro

nobis in interdicto existentibus

necnon pro ab-

probabimus, complebimus, conflrmabiinus, ratificabimus et roborabimus nostris juramentis et Instrumentis publicis manu tabellionum necnon
;

solulione excommunicationiset irregularitatis sin-

litteris et sigillis, et

omni

alia flrmitate et firmita-

gularium personarum, clericorum,in quocumque statu existant, ac laicorum, et pro ipsorum in in-

tibus, ac

modis

runt

et vestrae

quibus melius valere potejilacueritsanctitati, etc. Nonnullis

aliis,

ttgrnm

restilutione

et sufflcienti et

dispensatione

inlerjectis,

quibus dala prioribus procuratoribus

prcTeiiiissa

etiam omnia

singula et

unumquod-

mandafa

firmat, subjicit

que i[)Sorum, ac generaliter omnia et singula, et quaicunique alia dictum negolium taiigenlia vel expedientia, superius expressa vid non ex[)ressa, etianisi graviora vel eo majora existerent quam
prffimissa,

Et ad inajoreiu

boris flrmitatem
gelia,

omnium etsingulorum rojuramus super sancta Dei Evan-

per nos corporaliter

manu

tacta,

omniaet

faciendi,

firmaiidi

finiendi et

[)erfl-

singula suprascripta, et qiuccumqiie alia in praemissis et quolibet praeinissornm, per praedictos

ciendiet efTcctui mandandisingulariteretexprfsse,

et

quEe nosmet facere possemiis,

in

si

pra'senles esse-

procuratores nostros omnes, aliquos, vel aliquem ipsorum facta, gesta , acla aut etiaiu promissa,
ordinala et obligata fuerunt, tenebimus et adimplebimus omni elficacia et effectn ; ac ea omnia
et singiila inviolahililer

mus

prcria persona, etiamsi mandatum quanPromittinius insuper,

tun)CUiuc|ue exigant speciale.

38.

nostros procuralores

ambos

vel

quod pnedictos alteruin eorum,

:

ob>ervabiinus, et in con-

pendeiile
tio

coram vestra

sanclitate tractalu el negoet si

noslro praedicto, non revocabimus

qua
eani

revocatio verbis, factis vel litlerisappareret, ipsam

trarium per nos vel alium direcle vel indirecte nunquam veniemus. In quoruni omnium testimonium et loboris firmilatem [)ia;sentes IiUeras de et procuratoria per discretos viros Fredericum
Ritispona rectorem tcclesia^ in Wallratzusen dioequondam Chicesis Frisingensis, et Heldegnum clericum dicecesis Bambergensis puhlicos

pro nulla et
ita,

irriti

haberi volumus,

et eli:im
et

pncsentibus irrilamus, revocamus

annullamus

quod

in

non

possit,

habeie nec praemissis vel alicui prffimissoium

Proniilli-

quemcumque casum vigorem

madi

notarios mfrascriptos
sigilli nostri,

publicari
et

maiidavinius, et

officere valeat vel aliqualiler derogare.

nius insuper boua fide, et nihilominus sub hypoIheca et obligatioue

omnium rerum
(notariis

et

bonorum

hactenus usi fuimus, oppido noap[iensione muniri. Uat. et actum in Octobris anno die mensis slro Nuremberg. xsvm

quo utimur,

nos

el

bona uostra omiiia

infrascriptis

Domini Mcccxxxvi,

i)raesentibus nobilibus et spe-

recipientibus et slipulanlibus legitiine vice et no-

ctabiiibus vins Ludovico

duce de Tecke, Berloldo

10

Anr.

ToMiis

XXV.

Rayn. V(.

74

BENEDICTI XII ANNUS

3.

CHRISTi 1336.

dicto de Niffen comite, etc. Dedit tertias litteras

ad Benedictum pro recuperanda Lndovicus Bavarus, tertio die niensis Decembris

Ecclesiae gratia

bus eisdem, quse faucibus daemonum devorandae sunt expositae, portus non absque magnis merilis
aperirelur salutis, et pericula circa status

hujus anui

consignatas, quse Octavio Aquaviva

grandia tollerentur
Dei et Ecclesia;,

cardinale gerente Avenionensem legationeni in tabulario Aveuionensi repertse, Romamque deiu

deportalac fuerunt'.
39.

eorum quidem reconciliatio ad tuumque regium honorem sine

:

quae

consensu ipsorum,

et et

admissione principum et magnatum illorum maxime quibus jus in ele-

cum Ludnvico

Regi Gallice consiliitm ds jungencfo foedere petenti respondet Benedlctiis ; Lu-

ctione regis

Romanorum

in

imperatorem promo-

dovicus sacramenta infringit, quo Philippi expeSollicitatus vero est Pbilippus ditio disturbatur.

vendi competit, ad tractaluni hujusmodi posse commode Geri uon videlur. I|jsos equidem, qui a
prafatis poenis et sententiis iiberari et absolvi

non

Francorum rex
ut

a nepte sua Ludovici Bavari uxore,

il-

cum

illiusviro arctissinium fccdus faceret,

immerito desideraut, niultum videlur reconciliaUonis negotium tangere supradictae qui si ad

:

ludque affinitalum nexu confnmaret. Cui ea de re Sedem Aposlolicam consulenti (quippe impendente beilo Anglico ineundum foedus Germanicum videijatur), ita respuudit Benedictus': a Benedictus, etc. regi Francorum.

eam ettractatum non admitlerentur

ipsius, forsan

contra nos et Eccle^iam, ac te praifatumque Ludo-

vicum clamoris, turbationis et commolionis occasionem haberent et, quod esset periculosius,
;

velut desperationis compressi laqueis materiam,

Cum

fiducia requirenti

consilium tenore

quod Deus
ciliationem

avertat,

assumerent horrendi

et

dam-

respondenius, quod si Ludoviciini praedictum ad unitatem redire contingat Ecclesiae,

praesentium
ac a poenis et sententiis, quibus ligatus exislere noscitur liberari, te cum ipso, prcPsertim cum
affinitate et nati

nandi schisnialis suscitandi,

prout decenter et utiliter

quamobrem
poterit,
;

reconeisque,
illius

eamdem cum eorum cuusensu

fieri
fieri

ad
ita

tractatum admissis,

posse ulilius

quod
ut

sui tibi

nexu sanguinis conjuu-

ageretur ante omuia specialiler

nulla liga vel confcederatio

et expresse,

gatur, ligas et confcederationes verse ac charilativae

amicitiae

cum

aliquo vel aliqui-

cum

mentis sinceritate inire ac facere

:

expediens crederemus

sed ante reconciliationem

bus per eumdem Ludovicum dictosque principes et magnates fieret, aut quaevis altentaretur novitas
contra te vel

etobtentam absolutionem bujusmodi propter bo-

regnum tuum
:

dictaj reconciliationis

norem ac reverentiam Ecclesia?, ac sententiarum et poenarum praedictarum piriculum, quae adh;erentes, valitores, consiliarios, adjutores, recepta-

durante tractatu

et si quae factae

quomodolibet

existerent, illas deberent penitus revocare, sicque

non

esset pro

tunc nec etiam postea,

ligae veiae

cum

confoe-

tores,

fautores

et

sequaces

quoslibet Ludovici

derationes et

amiciliae iuler te ac prae[irincipes et

praefati,

ac

euni regem vel imperatoreni

seu

fatum Ludovicum praedictosque

existerent,

ma-

ducem

Bavariaj nomiuantes scienter, vel

pro lali tutum. Rursus

ipsum habentes apiirehenduut, nuUateuus esset

si

gnates concordatae ac firmalae iu

partibus

eodem

tractalu

tibi

proventurum vel illaturum de illis vel eidem regno periculum formifili

eumdem Ludovicum
:

mori con-

dandum.

tingeret sic hgatum, natis praedictis ipsius

non

Ideoque,

charissime,

si

his,

quae prae-

modicum periculum immineret

quod contra ipsum
ac omniuni

constat enini

misimus,

et aliis tibi

occurrentibus circa hacc adsit

privationis ducatus Bavariffi, terrarum, feudorum, bonorum et honorum, quae obtinebat ab Ecclesia vel imperio,
prfeter diversas poenas alias graves et periculosas

ductis in exactae considerationis examen,

grata

haec via tuae celsitudini, nos qnantocius, ut

Ludo-

vico praefato scribere iude opportune possimus,

significare

procures.

jamdudum

fuerint sententiae promulgatae,

quas

amautissime,
dicta,

Verum nobis videtur, fili quodtam super recoucihahone pra;-

futurus rex vel imperator

Romanorum

exsequere:

quam

tur, ut verisimiliter potest opinari, libeuter

sic(|ue

pr;emiltitur,

Ugis coufcederalionis et amicitiae, ut ineundis melius, houorabihus, ple-

nati pra?dicti non sine regiis oneribus, cum libi proxima jungantur, ulpraefertur, sanguinis hnea,

nius et efficacius tractari posiit

expressum
et firmari

est superius,

negotmm, sicut apud Sedem Aposlolicam

fllii

bonis haereditariis frustrati et vacui remanerent. a PraBterea cum innumerabiles tam princiet magnatum, quam aliarum diversarum conditionum personac partium Alemanniae propter favorem et adbaesionem dicti Ludovici, poenis et

cum

tuis et charissimi iu Christo

nostri Roberti regis Siciliae illustris avunculi tui,

pum

quem negotium
tangere

dictai reconciliationis

uoscilur,

nunliis suo

loco

et

non parum tempore

Concilian-

propter hoc ad uoslram

prcEsentiam evocandis.

sententiis supradiclis hgatas, gravibus

tam anima-

Dat. Avin. IX kal. Decembris,

annou.

rum quam
tur,
si

statuuni subjacere pericuhs dignoscandebito et convenienti niodo inter-

eorum

venirct reconcihatio, salubris iu hac parte anima-

Ludovicus Bavarus nisi superiora infregissct sacrameula, seque a perficieuda adeo oplata atque rei Chrislianae necessaria reconfuisset Ecclesiaj

dus

ciliatione
Reperta ia Aixb. Avin. au. 1394. uum. 412. secr. cccxv.

reddidisset (ut loquitur Beuedictus

')

Toia.

11.

Ep.
*

Tom.

III.

Ep. secr. cccvii.

BENEDICTI XII ANNTJS

suis peccatis
et deliclis

3.

CHRISTI 1336.

75

exigentibus alienum .

Atlulit Christiana; rei universae exitiuni illa

Ludo-

sum

\ici asusceptis sua> conversionisconsiliis defectio,

ad restituendam Palaestina; religionem intcrcluiri, atque ideo in Leonis regis opem provolanduni esse.

tantumque

abfuil a

comparanda

in

Asinm pio

Benedictus,

etc. universis
,

Christifidelibus
,

expiandis culpis, quani pollicehatur, expeditione,

in insulis Siciliae, Cypri

Rbodi

Nigroponlis et

utPhiiippum illam adornnntem disturbarit. 40. Vastata Armeuia, Pontifex condolem,

omnibus
stitutis.

aliis terris

seu insulis ultra Pharuni con-

Insulanos ad religiosam militiam concitat. Susjiensa interea Occidenialium crucesignatorum

exercilus auxiliaris exspectatione,

Gravis ira, nec exorabile pectus Babylonici

Armenia

evasta-

batur a soldano Babylonio. qui intentatas sibi inanes minas ferro incendiisque ulciscebatur. Cujus cladis fnma
tristi

accepta Pontifex, reginam

bestice saevientis adhuc infremit, nec quiescit, super praeteritorum vuliierum dolorem adjiciens spem ad ilia loca Catholica in partibus transmarinis occupanda et depopulanda procedit. Ecce siquidem nunlii charissimi in

hostis iEgypti,

Constantiam mulcendi doloris gratia ad locandas in Deo spes erexit',nec Sedis Apostolicae studia
defutura
a

Christo
slris,

filii

nostri Leonis regis

Armenorum

illu-

ex parte dicti regis ad

Sedem Apostolicam

est

poUicilus.
flliae

destinati, auribus nostris lacryinabiliter intima-

Charissim in Christo reginae Armeniae illustri.

Constantiae

runt, quod perfidus

ineniae et

ille

soldanus Babyloniae vires

congerit, conflatque potenliam, ut

cajteras

regnum Arquas fideles

Rumores

infesti

qui de invasione hostili

terras

residuas,

regni ArmeniaeacChristicolarum in todegentium

iis

inhabitant, in

partibus transmarinis per conti-

praeteritis

lemporibus, per inimicos Christianae

variisqueinjuriis et damnis ibidem

nuatos hostililatum incursus invadat, capiat et

subvertat, ut per occupntionem et subversionem
ipsius,

fidei nttentata,

illatis, ad Sedem pervenernnt Apostolicam, cor mentemque nostrum repleverunt amaritudine nostram ingentis compassionis aculeo, cum charissimumin Christo filium nostrum Leooem regeni Armeniae illustrem virnm tuum, et te, filia cha,

modo jacturam
terrffi

quod Deusavertat, irremeiliabilem quodamfidelibus inferat, et quodamiiiodo

ptaeslandi
illud

fiduciam auferat viciiium

sanctae,

remedium

rissima,

dictumqueregmmi

etChristicolas iliarum

proximus fiat transitus ad terram prdetatam; ac ibidem a Catholicis, in eodem regno degenlibus, recipiantur
Christiana navigia, classes fidelium in victualibus
et
aliis

cum perregnum

partium palernae dilectionis prose(|uamur afTectibus, tetigerunt. Sane quia speramus in Domino, qui speranles in se non deserit, sed 'potius oppressis pie subvenit consolationem tribnit et mcerentes erigit sospitate, quod hostium depressa potentia et humiliata superbia, praefato regi, suisque regno et fldelibus regnicohs, si spe firma
,

necessariis confortentur, et de luco illo

propter breve maris spatium ad dictam terram

pateat

quodammodo absque

hostili

impedimento

progressus.
o Ideoque vos universos et singulos rogamus obsecramus per aspersionem sacralissimi sanguinis fusi pro salute nostra de pretioso corpore Redemptoris, qualenus ad ejusdem regni, cujus et

concepta forles, et slabilesindevotione Dei, ortho-

doxaeque flrmitate
rint,

fidei,

ut confidimus, permanse-

providere de saiubri et votivo reniedio non

;

incolas nobis unitas fidei in Christi charitate conjungit, calaniitatibus (ad

fidei

tardabil

serenitntem
et

tuam roganuis

in

Domino

attentius

hortanmr, quatenus cousideranter attendens, quod virtus in infirmitate perficitur, et

perseverantia, cui soli corona inter alias virtutes

quarum illationem hostes prseparantur) viriliter et celeriterobvianduin

promptis animis consurgentesprodefensione ejus-

dem
in

currentes ad bravium promittitur, in adversilatibus clarius comprobatur, super eis,

regni et fidelium, morantium in eodem, vos peccatorum vestrorum remedium personaliter

runt, in Domiiio consoleris

occurcertam de nobis fidu-

cum

exponatis, etc.

Addit Pontifex sacris indulgenfelicique

tiarum

praemissis
iri,

immortaUtate
Avin.
kal.

eos
illi

ciam habitura, quod

tibi,

sicutcum Deo poterimus

donatum
bello

qui expiata rite conscientia sacro

super tuis opportunitatibus assistemus; nec laborare, quaotuni decuerit et commode fieri poterit,
ut regi, regno et fidelibus praefatis subsidium et

se ^evoverint.

Dat.

Maii,

auxilium adversus inimicos pradictos proveniat, omitlemus. Datum Avinione XVI kal. Maii, anno

anno 11 . Hacteiius Pontifex, qui etiam eoruin regnorum insularumque arcliiepiscopos et episcopos sacram militiam conscribere, eamque crucis
synibolo insignire jussit
quae ad propulsandos irrumpentes in Armeniam fideles procurreret. Cum vero, exustis superion auno barbarica excursione agris, nonnulla Armenias loca annoiiae inopia laborarent, submittere Arineniae regi coin,

secundo
41
.

Ad suppeditanda porro laboranti Armeniae

,

auxilia Cenedictus Siculos Cyprios Rhodios, Cretenses, Euboeenses nliosque Christifideles Orientaies ad profitendam religiosam in'

prompta

nieatus Pontifex et Gallus rex decreverunt, qua

Saracenos militiam concitare studuit': quibus proposuit ob oculos, debellata Armenia, aditum
Tom.
Ep. secr. cix^iii.

de re extant Eeuedicti litterae ad Gampanito pr;cfectum datae S ut frumenta in finitimis partibus

'

II.

An. 2.

v?.'.

?.

Ep

n\T. ra^

K^.

Rotiil. oerg. sign.

num. 917. ex \ven.

.\rch.

Rom.

delato.

76
congreganda curaret
rissimus
Franciaj
in
:

BENEDICTI XII ANNUS

3.

CHRISTl 133(1.

Cum

nos, inquit, el cba-

Clnisto

filius

noster Philippus rex

pridem non sine niagna compassione percepto, quod Saracenorum rabies ad confusionem et exterminium Cliristianorum aspiiliuslris,

rans, certas parles regni Armeiiise ac Christicolas

sub eadem credentia oblulerunt, quod rex ipsc negotium causarum, qua^slionum vel dissensionum, qufe inter te, fili cliarissime, ac ipsum verti vel suscitari possentquomodolibet, libenter poneret in nostris manibus terminandum. Quibus quidem nuntiis prafati regis Aiigliaj super prae
dictis respoiidinuis,

ibidem degentes, adeo his temporibus

vastavit crudeUter
et
afflixit

prffiterilis

quod

attenlis

miituae pacis

el

quod

praeter alia

damna
illala

per eosdem Saracenos Chrislicolis eisdem

concordiae inter vos commodis, ac dissensionum discriminibus, ex quibus lapsus rerum, strages

incendio,

innumera segetibus et fruclihus tam ignis quam alias omnino consumptis, famis
et
;

cor|iorum
dari, in

et

cula possent,

animariim amarius plangenda ptriabsit contingerenl, fonnisi quod

;

aliorum viclualium oppressi miserabiliter remanserunt certum eisdem Christicolis sultsidium pecuuiarum pro emendis bladis, et deferendis ad partes pra^dicti regni providerimus, etc. Dat. III non. Aprilis, auno
inopia propter defectum panis

consideralionem adduclis

nos

quem

uiore
filio-

patris benevoli non prffitereunt

incommodu

ruin, parati

eramus pro pace hujusniodi, quam

velut Deo gralam, ac utrique parti tolique Cbristianitati

multipliciter
iutensis, per

accommodam
viam

desideriis

secundo
ficio

. Erogasse

decem

millia

Benedictum ex arario Poiitiaureorum |)ro levanda Armearchiepiscopi

Iitterae.

optabamus
si

tractatus amicabiJis,

norum

inopia oslendiuit Gasperti

vitando

de utriusque partis consensu procederet, non assiduos , iuterponere paiies labores

Arelatensis ct a^rarii pra'fecti

42. Litis
scribit

noslras.

Galium

inter et Ang/iii/i

papa

arbiter,

Attendentes itaquebonum pacishujusmodi,

te,
flli

fhilippo de expeditione sacra jurejiirando promissa. Majora qnidem contnniienda! Mahu-

quodque
est

charissiiue,

cum

praefuto

regc

Angliae, qui tuus vassallus, tibique

nexu sanguinis

melica; lyrannidis consilia agitabat Benedictus, sed

conjunclus, liujusmodi pacis et charitatis vinet expedit,

;

hoc ipso tempore nova sensim obstacula oboriebantur, qure Pliilippi Fr;uicorum et Eduardi Angliae

culuni habere decet

dissidii penitus

materia cujusvis

enim

regum mutua a^mulatio peperit adurebat Eduardum indignalio, controversas eas

:

Aquitania'

terras,

quai a Carolo

Valesio

partse
'

ampulafa dilcctuin filium magistrum Philippum de Cauibarlaco archidiacoiium Gandensem in Ecclesia Tornacensi capellanum nostrum et nuntium, virum utique fidelem, pro-

bello fuerant, de quibus in foederis initi formula

vidum

et

discretum, ad pr^Lfatuni regeni Angli.f

litteris , et infra,

Isabella regina el legatis Apostolicis interprelibus,

cuui nostris opporlunis

cautum

fuerat,

repetiturum,

Anglum eas legibus a Gallo judice concepla nimirum ab Aiiglisspe, eas

legibus nec benevolentia, libe:

pro Preces additae, utsi Aiigius ad pacis consilia vergeret, suos ad Sedein

vidimus destinandum,

etc.

a Carolo IV ad sororis et nepolis gratiam reslitu-

tum

iri

nnnquam

Apo^lolicam oratores mitteret. Dccembris, anno ii .

Concepla;
'

Dat. Avin.

kal.

tum Philippum adjuvisse ralilateve redditas armis Davidem Anglici nominis hostem prae;

sunt datae ad

Eduardum
ipsum

eo argulites su;!

mento

a Pontifice littera', atque

terea in

spem

Galliae

vel alicujus provincia; sibi

Poiitilicio arbitrio

subjiciendce materni juris liiendi specie efferebatur. Visus

iucliiiare,

iiermissurum obtuiisse, hortatuique ut interiiu.iio .\postoIico facilem seprabeat, aique oialoresidoueisfretos iiiandatis niittat.

tamen

est

ad ieqnitalem

et

concordiam

dum

ipsius Pontihcis Gallo regi addictis-

Aliis

vero

lilleris

simi arbitrio contioversias committere voluit; de quo exlant haj Pontiflcite litterai ad Philipi)um
dalae

-.

tensem ex
fili

aiila

exegit, ut Robertiim AtrebaAuglica pelleret Sane, iuquit,

'
:

dileclissime,

Franciae te
etc. regi Francise.

non videmus, quod rex prsfatus nobilem virum llobertuni de Atrebalo

Benedictus

(quem
filii

ipse
et

suum domusque
et

suae regiae hostem,

,

His, quae super facto Augliae dilecli

bilis vir

Guido Caprarii miles

regii

et

nomagister Petrus
,

rebellem

inimicum capitalem
sui

quenique
asserit

in

mortem suam

priinogeniti

per

de Verberia clericus

nuntii

ad

nostiam

factiones nequissimas conspirusse, reputat) in tna

familiarilate tenente, aul ei consilium
et
,

nuper

in ffisentiam

cum

litteris

credentije destinati,

auxiliuni

nobis curaverunt exi^onere, plenius iulellectis, eisdem nuntiis verbolenus expressimus, el rtgiae
celsiludiiii tenore

praesentium intimaniiis, quod

iu

certi

nuntii

charissimi

Christo

filii

nustri

traclalum pacis el concordiae tecum vellet aut curaret intendeie quovis niodo . Iiiflamniabatnr 'ad bellum Edur.idus a Roberto Atrebatinsi, qui aniissa jndiciu
,

favorem prastante

circa

Eduardi regis Angliaj illustris ad nos hac a'state proximo pnelerita, cuin essemus in castro Pontissorgias

comitatus causa legum vi , aut se AtrekiteiiM comilalui restilueudum, vel Phiiijjpuin reguo pil-

Avinionensis dioecesis, veiiieules nobis-

que

regis

ejusdem litterasde credentia

exliibentes.

lendum jactabat. Caeteruin Pontiflcia sludia laiitum valuere, ut Eduardus Cantuariensem archie'

'

Fxt

aulo?raph.
ccc.vvii.

iii

Arch.

V.it.

ex .\ven. delalam.

'

Tom.

Ji.

J'oni.ii
jii

E|i.

secr.

cccxvm.

Ibiil.

IJi).

Ci.cxix.

'

Faul.

Cp. secr

;Eriii!

Piiil.

VI.

BENEDICTI
piscopmn, Pliilippmn Monfis-Acuti

XII

AXXDS

3.

CHRISTI 1336.
a

77

et Gaiifridiim

Benedictus, etc. charissimo in Christo Pbi-

Scorpnm ad Philippum
ler

legarit

qui

parum comieo

lippo regi

Francorum
fili

illustri.

ab eoclem
rei

Pliilippo
niilla

.biti,

cum

demum
:

Sane,

charissime, tu velut Chrislianissi-

pacem firmarunt
cujus
e;im

de Scotis habita mentione

suliiit pcpnitcnlia.

mus

princeps devotissimo affectu commeinorans,

mox Philippum
iilis
:

An-

qualiter

Redemptor nosler Dominus Jesus Christus

glosque

;id

so revocari ju^sit ac venientibus dixit,

in Terra-Sancta, post contumelias et opprobriain

cum

pacem

iniisse,

cnjusScoti parlicipes

crucis ara pro redemptione

humani

generis dir;c
;

haberenlur quam pactionem cum non admillere se posse rcspondercnt Angli, maximo Gdliarum el Oriuntis d;unno cceiita pax dissoluta est. Vi?uri

mortis subiens passionem voluit immolari qualiterque opprobrio se spurcidi Agareni dictam Terram Reilemptoris ejusdem sanguiue purpura-

autem sunnisAnglosnpud Pontificem conquestos', cum Eduardns se ad expeditionem Syriacam conficiendam Phiiippo socium obtulisset ea lege, ut
post

lam profanis conculcant podibus,

et

nefandis

eorum
et

spurcitiis dehonestant in

gravem injuriam

reditum de conlroversis Aquitanisr oppidis

et

blasphemia nominisChristiani; acvolens eidem Redemplori, in quantum tuapossibilitas se extendit,

jus reddcret,

inducias propterea

cum

Scotis

dignam gratitudinem exhibere,

disposuisti

pacisci voluisset; eas pactiones arroganter reje-

laudabili proposilo pro recuperatione dicta) Terra

Philippum, contendentem ul ab Anglo parla Nec modo hse querelae ab Anglis oratoribus apud Pontificem repetitne fuere, verum et Gallici historici confirmant superiora, Piiilippunique accusant, illum cum Eduardo pacem firmasse, ut transmarinam expeditionem
cisse

restituerenlur Scotis.

passagium nltramarinum assumere, ac in illo perin ejusdem Redemptoris obsetjuium transfrelare. tt ut hujusmodi tuum propositum felicis recordationis Joanni papae XXII praedecessonaliter
sori nostro el fiatribus suis S. R. E. cardinalibus,

iniret;

mox tamen

nnitato consih'o
,

eam

dissol-

visse

Ad regem

inquil

ducti oratores

morati),

(nimirum pacem cnm Phili[ipo

Gaguinns *, perEduardi superius mefirmant

:

de quorum numero tunc eramus, cunctiscjue fide libus evidentius demonstrares iiludque posses efficaciiis adimplere,per venerabiles fiatres nostro'^
,

sed

discedenlibus a rege in sua diversoria Anglis, mox Philippus eos ad se revocare jubet. Venientibus
rex
ail,

eam cum

illis
:

pacem

inivisse,

cujus Scoti
illis

participes haheanlur

quamquam

de

nnlla

Petrum Rothomagensem et Joannem Rhemensem archiepiscopns tiinc episcopum Morinensem, ac diIcctos filins Guidonem Baudeti decanuin Ecclesiic Parisiensis nunc electum Lingonensem, et nobilem virum Petrum Trosselli de (^astellis, et quondain Henricum deAvalgoria dominos, consiliarios
et

prius oratio habita

sil.

Hanc Angli ronditionein

in

cum

se

adirittere

non posse respondissent,

propterea ad

procuratores tuos ac nuntios speciales, a te Sedem Apostolicam pluries desti-

Angliam Eduardo

Ejus legationis relatione excamlens Anj^his jnrat, se prius omnem Scotiam perditurum, quam ea se pacis lege teneri . Ita Philippus cum Scolorum causa,
abierunt.
facta,

natos, sollicitis et continuatis inslantiis diclo, pra;-

decessori fecisti humiliter supplicari,

celeriori

quod pro

Terrse

pra;dictcE

succursu passagium
Dictusqiie praedeinleiilioiicm tuani

geneiale indicere dignnretur.

cessor linjiismodi laudabilem

nova contra Pont.ficia inonila susciperet

sacramenti de Syria
geret, ne
ta:'

bella, et

liberanda religionem negli-

en apud homines perjurii reus dicemonitum vero ne rttur, varias causas obteiutit tuibisScoticis se invoiveret, inferius visuri sumus. 43. Obstrinxerat se antea Joanni XXll sacramento, ductaturum kal. Augusti hujus anni crucesignatas acies nisi justo impedimento relardaretur cumque impendens ab Anglo et Germano belluni (quod facillime avertere potuerat, cum ab utroque ile pace euixe postulatuin fuisse viderimus) iiecnon Scotorum res in discrimen adduclae,
: :

et ferventem conipassionis afiectum, quem habebas ad statum miserabilem didae TerrcB, multipli-

citer

commendans

des et grhtias,
spirare

in Domino. sibique ageus lauquod dignatus fnerat tam piuin

tamque salubre propositum

;

regiis praecordiis in-

per te

cnpiensque hujusmodi sanctum negotium snmendum, Deo ciijiis causa geritur sutTra-

gante, felicibus prosperari successibus, et votivis

proficere incrementis, super his
tribiis suis

cum

eisdem

fia-

n'atura et diligenti deliberalione prE-

habita, tuis in hac parte piis atTeclibus aniiuens,

causic juslae inttTmiltenda; expedilionis ipsi vide-

rcntur, Aposlolicam, ut de re slatueret, coiisuluit

tuisque siipplicationibus inclinatiis, ad honorem Dei omnijiolentis. exallalionem et dilatalionem

Citholicae fldei, et protectum

Sedem, quam etiam

dalis

adiisse ex lilteris ad

Bavarum

cunctornm fldelium,

miis,

vidimus. Pontifex vero Philippo adilictissicum ex bLlioruiii insurgentium tunifltibus

rei

dittiderel illius expeditioneiu

Christi mae uti-

recuperationem Terree, et prirdictorum eisdem nuntiis et procuratoribus , necnou prreiatonim tunc in Romaiia curiaexisten-

exterminium hoslium

lem

extrahendam in tempus op|iorfore, edixit tunius videri, ncque aliquam inde labcin perjurii vel inconstantia; Philippo regi aspergendam :
'

tium

et

aliorum

fidelium

mullitudine copiosa

praesentibus, auctoritate Apostolica de dictorum fratrum consilio ad dictam Terram duxit generale

passagiuni
'

indicendum, teqne ipsius passagii

qui

et

'

Tjni.

ApudBened. tom. vi. Ep u.Ep. tecr. xxxix.

secr. cxiv.

totius
:

exercitus Christiani,

transfrelaret in

Gag. in Phil. vi.

illo,

rectorem constituitetcapitaneumgeneralem.

78

BENEDICTI XII ANNUS

Quibus peractis,dicti procuratores
et nunlii

3.

CHRISTI 1336.
:

et eisdeni fratribus S.

per tuas patentes lilteras corani tlicto praedecetsore R. E. cardinaiibus, per eos

boc mandatum ejusdem prtrdecessoris et fratruin, aliorumque prsedictorum pra^sentia dictum passaexbibitas, snfficiens et speciale ad

sicul concordia parva; res crescunt, maxinsedilabuntur. ita discordia 45. Superquibus etiam cum fratribus nostris et quampluribus de consiliariis tuis magnae

ranlur

nam

babentes,

in

discretionis, magniqiie slatus et consilii viris, fre-

quenles discussiones
et

et deliberaliones

babuimus:

giuni, ui prcefertur, indictuni

nomine luo
:

illico,

visum

est nobis eteis,

quod

dolenti rreferimus,

capitanealuni et rectoriam

illiiis

et dicli exeicilus

acceptaruut, et etiam assumpseruut

ac in anipote-

propter praedictas et plures alias rationabiles causas, quas praesentibus subticemus, quod in dicto
teriniiio

mam
rant
,

tuam etiam prout ex eodem mauilato

tactis

tacrosanctis Evangeliis juravurunt,

gusli

sunuiie

proximarum futurarum kalendaruni Aupericulosuin, imo quoilamniodo

libi

quod tu in kalendis Augusti proximo veiituri in anno Domini millesimo trecentesimo trigesimo
sexto,

impossibile

reddelur

iter

assumere ad incbo-

quas tani tibi quamca-teris crucesignalis et crucesignandis ideni praidecessor pro tenuiuo ad

audum, prosequenduin et contiuuandum passagium memoratum. Quod si assumeres, et propter

prsemissas Cbristiauitatis discordias continuare el

tranfretandum in dicto passagio assignavil, arriperes iter ejusdem |iassagii. illudque prosequereris

prosequi

feliciter
?

cipe diceretur

non valeres, quid de tanto priuNonne Agareni nobis, tibi totique

realiler

et

persunaliler,

justo ac legitimo

inipedimento cessante; proutiu lilteris praedccessoris ejusdem, super praemissis confectis, plenius
continetur.
44.

populo Cbristiano turpiter insultarent, dicentes : Ecce Cbrislianoruiii princeps magnilicus ccepit
et

noii

perfecit;
et

terrere nos venit, et revertitur

territus

confusus. ALsit tantus rubor a facie

Post quae, utdictum passagium generale

populi Cbristiani. Absit tanta confusio, ut passa-

per

te et fideles alios,

submotis impedimeutis quipertici

et

gium
tum,

Terrffi-Sanctae fantis relro

temporibus proro-

bnslibet,

possel coiumcidius

inipleri,

gatuiii, nuiic

animose

el audacibiis aniinis

soleiiinesambassiatorestHuuiiliosspecialcs niaguce
auctoritatis viros,

ut creditur,

propter ineptitudinem,
sic

sumpimo

quorum

aliqui etiam episco)-ali

instantis

temporis Eegritudineiii,
:

periculose

dignitate fulgebant, ad

diversa

regna, videlicet

procedat

quinimo meliorum

et

prosperiorum

Apuliaj et

Siciliie,

Aaglia;, Castellai et Aiagoniae,

et

successuuiii exspectatis elobtenlis auspiciis, felicis

civitatem

quoque Januae
piuiu

nounulla aba,

civi-

tates, terras et loca laudabiliter el

provide desti-

triuiiiphorumeventus et virtuososexilussortiatur. Ea propler elegimus fore consultiiis, dictiim adhuc

uasti,

eis

passagio exprimenoo

propositum tuum super diclo eosque indiicendo, ut cum

;

dictuin passagium cuin uuiversali Cliristianorum

passagium ullra dictum termiuum differendum et aliud tempus commodius, quod concedat Altissimus, txspectandum.
Licet igitur justa et legitlma impediinenta hujusniodi a pnedido passagioiu dicto lermino te

prosequendum, jjer viam triguarumornnesaguerris et bostilitalibusabstinereui, utdictum passagium, cessantibus guerrarum commotiouibus, et belloconcoidia esset
feliciter

pacis vel concordiae seu

excusent;

tamen, ut ora iniqua loquentium,

le

et

praedictas causas ignorantiuin obstruantur, super

ruin

iiiler

Cbristiaua^

fidei

prolessores

posset

bujusmodi juramento, tuo ac pro

voto seu promissione,
si

per dictos

faveute Deo, adversus bostes crucis

facilius prosperari.

commodius et Ex quibu?, boste bumani genuilus profectus concordite

prucuratores et uuutios praestito; necnon super

quod seu

si

quam emisisti,

neris pacis a^niulo et inceulore nequitiae procu-

quod

rante,

parvus

vel

termiuo piaelibato passagii geubralis, illudque diinde realiter et personaliter

iter arriperes in

resultavit.

Nam,

sicut facti evidenlia docet, Anglia

prosequereris, utbujusmodi iter dicti patsagii in

saipbfalo
teriiiiuo

et Scotia invicein

periculosus etiam et guerris iiou vacuus est slatus Geruianiai pericu: :

dissident

arripere et prusequi

minime

lenearis, nec propterboc aliqua peijurii seu inconslantiai

losus status similiter Tuscia; et eliaui Lombardiae

possis

nota respergi, tecum auctoritate

periculosior Apulia; etSiciikE guerra vigenle gravi

et

Apustulica teuore pra-senlium dispensaiiius, etc.

quasi couliuua luler eas

ul de nounullis aiiis

Hurtalur Pbilippuiu ut nou propterea in adurnandis

ruuiittat;

latentibus odiis adversus

te

leguumque tuum,
si

quae ut verisimiliter credilur,

per

le

bujusinodi

ad tautam expedilioneiii necessariis studiurn sed iutendat vebementius, atque appa-

passagium in pncfato teruiino assumi coutiugeret, prudiient in |)ublicuni taceaiiius. Ex quibus siquidein disseiuionibus et guerris el odiis reguantium et regnorum, aliurumque principuiu ac multarum provinciarum , civilalum et pupuli Cbrisliani, multuin proculdiibio potenlia! Cbristia,

ratuni

majorem
uostri

conficiat,

quo longior
III id.

teiuporis

uiora perniittatur.
tilicatus

Dat. Avin.

Martii, Pon-

anuo secundo

Excusari ex his
si

posset rex expeditionem distulisse,

ex Ponliflcis

seuteutia

ita

opiiortunius voti perduceudi teinpu^

exspectassel, ut

non penitus

abjeclisilliusconsiliis

nitalis detrabitur,

multum boslium

lidei

audacia

ad bella
inferius.
cessit,

sibi

exitialia se couverlisset, ut dicetur

roboratur,
tur.

nnillum lusuper piaidicto passagio geuerali iortitudinis, roboris el poleslatis adimi-

Unde merito
illi

in trisle

exemplum

posteris
:

nauquam impune

lidem Deofrangi

atque

multumque

vires

ipsius proculdubio

mino-

Eduardus, objecto

perjurii crimine, eo

auda-

BENEDICTI XII ANNUS

cius in Philippiim se consiirgere jactavit
ille
',

3.

ad

CHRISTI

33fi.

79
recepit ducatnin Aquita-

quo

seu
niic,

nianum uam

divinas in se iras concitaret.

46.

cujns superioritas seu

dnmininm dncatus ad

Cum

vero Pontificia
et Christiano

liac

sanctione Fran-

corum regno,

nomini ex humanse quo llagrabat Apostolico ardore, ut imminentibus malis occurreret, studium omne, ut ct inita inter
pruilentice legibus cnnsuluisset Benedictus
;

ipsum spectabat, tenebaturque in feudum ab ipso per regem Angliae, qui tunc ipsum pro majori
parte pnssidebat. Cujus occasione fuit orti guerra
intcr ip^os reges, videlicet

dominum

Pliilippum
:

regem FranciaeetOdoardum tunc Angliae regem

propter quod

Eduardnm
veret, ac

Ludovicum Bivarum foedera dissolPhilippuni Francorum regem Anglo

et
;

conciliaret, converlit-

atque in primis,

cum

prre-

cipua
lur,

belli

causa ex Scotia? conversionibus orire-

alque odia Ednardus in Philippum ob auxilia regi Davidi submissa concepisset, ut superiore

anno illum Bcnedictus monuerat, ne

tico implicaret,
ita

se bello Sco-

iterum gravissime deterrnit, nc periculosissimum bellum susciperet jam pro abducendo ab Eduardi foedere Ludovico Pontificia
:

studia adhibuisse

Benedictus, etc, charissimo in Christo

illustri.

filio

Philippo regi Francia}

Sane,

fili

charissime, quia gressus et actus

fuos per vias rectas dirigi, ct ab inviis

custodiri,
Scotia?,

cupimus optaremus admodum, ut super facto antequam procedatur ad aliud, ne te reet subditos

gnumque tuum
iiivolutionibus
;

periculosis subjicias
talibus, a quibns

et

siiecialiter

absque detrimento honoris

resiliri faciliter,

prseserti-n
I

et

impacato, jiroh dolor

famae non posset hoc praesenti turbato tempore, quo multornm

et

inordinati

diunlur

motus in diversis mundi partibus aumatura dehberatione praevia consideequidem

;

ranter adverteret regia providentia, quid agen-

dum.

Cito

unum
esse

tale

potest

inchoari

negotium

sed prius sapienter et provide adver,

passagium ultr;imarinnm cnnceptnm et ordinatiim per dictnm Philipimm regem Franci;e, ut dictum est, potissime fuit impeditnm et turbatum nam idem Philippns voluit plus intenderi' addictam guerram prosequendam, quam ad dictnm passagium faciendum, suspicans et verisimiliter dubitans, quod si ipse se a regno suo tam in longinquum absentaret, dictus Angliae suus inimicu? ngnum suiini invaderet et damnificaret. Et sic revocatio prsedicta in suo robore permansit . Cum vero pnx inter reges tedi coepisset, ad redintegrandam concordiam Pontifex Philifjpum eCambarlhaco Apostolicum nnntiumXkal. Decembris ad illos legavit ', quos gravissiinis sententiis ad pacis consilia inflectere nisus est ^ tum praecipue Eduardum Mratum mulcere, atque hortiri ut Bobertum Atrebatensem ', qui ipsum continuis adhortationibus ad bellum inceudebat, Bichemundi(jue comitatu ab eo auctus fuerat \ a sua familiarifate segregaret. Praiterea Philippam Anglise reginam. et Joannem archiepiscopum Cantuariensem ut regem ad pacem adducerent, sollicitavit '. Haec erant ad exoriens bellum inter Anglos el Gallos, quo nullum diuturnius et funestius rei Christianae emersit, sopiendum Benedicti studia qu;e in ahis etiam regnis ad pacern revocandis dictum
;
: :

tendum

est

quidis

valebit

continuationis

emici:ere.
47. Alfnnso rege
filitts

prosecutio, et quis finis. Super factis

manniae, jam in parte provisum

serenitati regiffi

est,

aulem Alasicut nuper

Aragonice mortiio succedit

Petrus qui prcEdeccssorum more fideliter

meminimus seriosius descripsisse

adhibeodum remedium,
id

clientis prcestat officia.

Cum

igitur

Francorum

sed

si

aliqua in hac parte audiremus, circa quae

fa-

rex Pontiflcem rogasset, ut Aragonia; ac Baleariuni reges ac Genuenses bello imidicifos conciliaret,

provisionis esset
cere,
tiare

prout videremus expediens, regiaque nun-

non

defuit ea in re Pontiflcia cura'

est

Catala-

magnitudini curarenius, etc. Datuni Avin. VIII kal. Junii, anno secundo . Non paruit Pontificiis consiliis

nos euim
cria;

adhortatus ut rapta Genucnsibus

restituerent. Inter iUos vero Friderici regis Trina-

Pliilippus

queruntur enim Anglici

historici

ingentia ad

Davidis gratiam e Gallis

cum

opera pacls induciae*; suspectae admodum, is hostis esset Ecclesiae, ac Genuenses nuper

auxilia

fuisse
illatu.

submissa, alque Anglis graviora

Et quidem gestorum Benedicti anti-

a Roberto rege Ecclesiaj conjunctissimo defecissent, in

daniua

quos

cum memoratus

Robertus bello se

quiis auctor' Phili|ipum in crinien adducit, illum

accingeret, Philippum ut regiam

in concordiam

operam ad

eos

magis consilia ad bellum Anglicum,

inquit, dictuni

quam
:

ad

Asiaticum, cuisese devoverat, convertisse

dictus Benedictus papa concessionem
:

Quia,

[lassagium non habuit etfectum,

ailducendos admoveret, horlatus est Benedictus . Explicuit etiam Pontiflciam dihgentiam, ut civiles Aragoniae motiis siib novo

decimarum

hujusmodi revocavit propter quod dictus rex ad ipsum venit personaliter cmu filio suo primogenito Joanne duce Normannia;, causa ipsum visitandi circa
cito

rege exortos componeret. SuUecerat '" Pelrus AIfonso parenti, quem Mariana " ut juslum, pium,

moderalum principem commendat, Benignique

coffnomen
Tom.
illi

inditum

ait.

Errat vero una cuni

revocalionem praedictara
contigit,

sed

satis
'

demum

quod dictus rex occupavit,

Ei).

iu
'

Eduar. in

CLXxxni.

lit.

qua

eitaot apud WalsiLg.

'

Tom.

11.

Ep. sec.

Eduar. x. Ep.
cccxx.
lU.
secr.
c. 27.

II.

Ep. secr. cccxviii ail cccxxn. * Super Ep rccxviil et seq.

^

Ibid.

TI:oid.

Tom.
c.

ii.

Ib.

Ep. xi.
4.

Vila Bened. auctor apud Bosq.

Mar.

1.

xvi,

Ep. sccr. cccxxi, cccxxi;. m Sur. Sup. Ep. x. " Mar, de sup. e. 4,

Walsing.
s ' Ibid.
I.

Ibid.

vii.

80
Surita
nuirii
',

BENEDICTI XII ANNUS

3.

CHRISTI 1336.
papae Bonifacio in Apostolatus praeeminentia
;

dum

liujus

morlem vigesimo quarto Jaanni die collocat (1) antea enim

ejus
;

mino

extinctum ex Petri successoris Diplomate constat,

ijuo oratores instituit, ut Sardiniae el Corsicfe rePontifici solemni ritu acceptum referrent, qua de re Baronius his \erbis meminit^: Quo eiiam anno (hoc nimirum), ipse Pelrus de Aragonia accepit investituram de regno Corsicae et

et substquenter serenissimus dosuccesseruut minus rex Aifonsus bona; memoriaE pater noster, successor dicti domini reg:s Jacobi, praedictum

gnum

juiamenlum, fidelilatem, plenum vassallagium et iigiiim homagium, quffi domino Joanni felicis recordaiionis papae XXII personaliter secundum

formam

diciae donatioiiis

facere ienebatur, fecit

Sardiniae, jurans

Romano

Pontifici fidehtatem et
iii

et praBslitit personaliter

dumino Joanni

bonai ine-

faciens honiagium.
lihro

Extat Diploma de iisdeni

Privilegiorum Romanse Ecclesiae '. Extant

no.-tra;

morite patriarchae Alexandrino patruo nostro, recipienh nomine ei vice dicti domini papae Joannis, qui hoc
ipsi

item in Ms. pergameno Valliceliange

bliothecae Pelri regis Uttera;,

bi-

domino
;

pairiarchae

cum

speciali suo

avum

quibus professus est, Jacobum regem Sardiniae et Corsicae regnuni

illi-

rescripio commisit

deinde etiam ante fatus do-

a Bonifacio VIII jure beneflciario accepisse,

:

que clientis more fidem adstrinxisse Alfonsum quoque regem coram patriarcha Alexandrino SeAposlolic iiberalitate iraditum agnovisse, jurasseque in Romani Pontificis verba se pariter,
dis
:

minus rex AlFonsus geniior nosier per procuraioreni suum ei nuntium specialem juramenium, fidelitaiem, plenum vassallagium ei ligium homagiuni
praedicia reuovavit
,

fecit

ct

praestitit

sanctissimo in Christo pairi et domino,

Beneiiicto, qui dicto

domino
Apo;

domino
licet

papae Joanni iu

acceptis paternis regnis, e legibus donationis ad

clientis
tiflcia

stolaius praeeminentia noscilur successisse

alten-

Sedem eamdem adeundam, ut Ddem Benedicto nomine addiceret, obstrictuni esse Pon:

tamen benignitate

itineris labore

ea lege, ui excurrente insequeuti

soiutum anno ipsecoram

plenum vassallagium, et omnia alia supradicia uos teneamur secundum conditiones

dentes deuuo, quod
fidelitatem ei ligium

homagiuni,

in dicto rescriplo conscriptas personaliter reno-

Ponhflce clientelareni sponsionem pra?staret, atque interea oratores mitterei, qui regio nomine illam ex conlenia in subjectis litterisformula exhiberet,

vare, facere et prastare dicto

dicio
;

domino

papa; Bene-

quia tamen diclus dominus papa Beuedictus ad supplicalionem nostram dictum juramentum,
fidelilaiem,

omniaque pacta Bonifacium VIII iuteret Jacobum regem conventa conflrmarent.

48. Universis, etc. Noverint universi, quod nos Petrus Dei gratia rex AraRonum, Valenlia,

plenum vassallagium
nuntium

et

ligium hoconcessit,

magium
ita

supradicia hac vice per procuratorem ac

nostriuii recipere

specialem

comesque Barchinonix-, conquod tem|iore douatioms et concessionis, per felicis recordationis dominuin Bonifacium papam VIII. lllustrissimo domino regi Jacobo
Sardinia? et Corsicae,

siderantes

iamen, quod nos infra annum sequentem teneamur sub forma subscripta personaliier fa. ere illud idem, ui relalioue dilecti militis et consiliarii
nosiri Joannis Roderici
aliis

de Moros, quem pro his et ad sacram ejus |)raesentiam nuper destinaviexstiliinus

clara;

dum

memoria? avo noslro et suis factfe in feude regno Sardinia; et Corsicae, idem dominus

mus,

mlormuti; idcirco nominamus,

rex praestitit personalJter

fldelitatem et ligium

plenum vassallagium, homagium, ac juramentum

facimus, ordinamus et ioco nostri couslituimus procuratoies nostros nuntios Berengarium de Vilariccuto,
siros, et
libet

Arualdum de Moruria
in

consiliarios no-

dicto

domino

papae juxia continentiam rescripti

Albertum de

Talliata militem et
elc. iuslruii

quemsuis

Apostolici de ipsa donatione confecii ex causis ia 00 conscriptis; et postmodum ipse dominus rex

eorum

solidum,

amplissimis

uiandaiis, ut ex coucepta solita forma,

quam

per procuratores suos et nuntios speciales jurainentum fidelitatem pleuum vassallagium et

, ,

ante locis inseruimus, Sardiniam ei Coisicam Jacobi

nomine

Pontificice benefic^ntiae dictis refe-

ligium

homagium
aliis

pra>dicla

reuovavit,

lecit

et

rant, et pactioues sancitas a Bouilacio

VIU firment
suljecta
loci

liraeslitii

Romanis

Pontificibus, qui dicto do-

tura Diploma Apostolicum de beneficiario eo re-

Sur.

c.

36.

VII. c. 34.
3

Bar. in Not. Ms. ad an. 1337. Sur. 1. vii. Ext. in lib. Priv. Rom. Eccl tom. iii iiai.:fl9, tt luier

gno
2

tradito

eliciani.

Uuac

litterae
:

et

teiiiporis

uota consign;itoG

Datum

VaientiaB
.

rollect. Plat.

lom.

ii.

pag. 271,

et in Ms. bibl.

Vail

sigu.

lit.

B.

VI id. Januarii,
fessus
est

auno Domini lucccxxxvi

aliis litleiis

uum.

12. pag. 34f).

etiam Jacobus

d.utis

ProVa-

Suritam ex eo arquit annalista quod cum illc diem xsiv Januirii indicaveril, citet Petro ejus successore jam regnum iidepto sisnatum die Vl idus Jnnuani anai Domini sicrcxxsvi. Verum ex .ip.robatis .Monumentis id recle notasse Suriiam, non duliiio. Annus vero Uii.lo.Matis ex veteri slyl signatus est. Qudre erroiis potius arguendus esl aunaista, qu. ad hunc annuoi referl Diploma lueunte 41' allert, >equenli anno ucccxxxvil datum. Neciue liic errandi bnis; nam quas num litlerffl dalaj non. Janunrtt, et num. 50, nonis Junuarii ; tum et num. 51, II non. Januarii, Pont.ficulus Bcnedwti anno n ad exora;uiu ann.s stquentis pertinent. Cum enim Bei.ediclus arino Mc.xxxxv, die viii Januarii coronam Poutiliciam solemni ritu acceperit, ex ea (iie oniiiicatiis sui anuos s.ipputare ccEpit, ut ex testmionio auonymi Valicam ab aiinalista ad A. Mcc.cxsxv, 1 productn eoocemur; binc iit ut annus ontibcatus Benedicti secundus a die VI idus Januarii M.xcxxxvi coeptus adiisque diem eamdem anni Mcccxxxvit per.-eveia-

(1) In assignanrta die eniortuali reeis Ara-iouia; errasse

timen ttiploTa

verit

nonarum Januarii cum anuo secundo P.intificatus annuni ucccxxxvii relert. quodattinet.addendum bic censeo, quod ab aniialista ix Mouumeulorum defectu omissum est, pacem nempe boc ipso nnno nie xix bepteiubris mler Araconios et Genucnses compositam. Qua de re certuin testem babeo Stellam in Annalibus r.enuecsibus ad liun^ annum Rer. Italic. tom. xvii, col. 1070. Mansi.

Igitur dies

Ad

res Aragnnias

BENEDirTI XII ANNUS

lenti.T ipsis idibus Jnnuarii liujus anni, Aposlolicoe

3.

CHRISTI

133f).

81

Scdis liberalitati Sardiniam et Corsicam se acceptas

retulisse,
et

uc Bonifacianum Dipioma,

Super reges

regna, inseruit.
49.

ptum acceperit, ut in rebus dubiis magnatum consilium babeatur, nagit.ire ul componenda; hujus conlroversiajcausaordiiuim convenluscelebretnr, ac legatis ad revocandam concordiain
slndia sua impendere jubet. Qiiibus
Januarii,
luijiis aiini

nira;.

Adire Sedem Apost,

De

ttirbis in

Aragonia sedandis Pon/i/Jcis non poluerat Petrus

litteris

II

non.

dies adscripta est.

rex,

cum

regni ejus exordia intestinis dissensio-

nibiis turbida essent, externiqiie etiam belli terror

50. Intentalum Petro c Liina archiepiscopo Caesaraugustano apud Sedem Aposlolicam judi-

immineret. Crearat ' Alfonsusrex Jacobum fliium niinorem ex priori conjuge Vigelilanuni principem.ac liberis quos ex Eiionoraregina susceperat,

cium refert Surita et quamvis Petri regis nomine ab oratore plures excusationes querelis et
'

amplos principatus reliquerat: cuinqiieinde inter Petrum regeni et reginam Elionoram simultates
essent ortas, Benediclus, ut discordiam extingue-

minis immixta) ad illud declinandum afferrentur, se ad dicendam causam Pontificils et cardinalium subselliis coaclum, cum in crimcn
sistere tainen

non
vero
silia

conciIiat;c concordiae vocaretur

est

-.

SoIIicilatus

Beltraminum electum Theatinum, et Henricum de Astecanonicum Ambianensem causarum

ret,
-

Petrus Exericanus princeps, ut pacis conamplecteretur ' ad quae etiam Elionoram

:

auditorem nuntios Apostolicos misit, ul regem ipsum cum eadem Elionora regiua ac liberis, eorumqiie tutore Petro Exericae principe
sacri palatii

reginani hisce
a

lilteris

adducere

est

conatus
illustri.

*
:

Elionora; reginae

Aragonum

Alfonsi regis
ipsos

defuncti

fratre conciliarent

ac

si

a Suscitata, procurante hoste aiitiquohumani generis satore discordiae cunctorumque incenlore

adducere blandis monilisin concordiam non

nomine indicerent '. Petrum eliam Aragonum inter et Alfonsum Castellffi

possent, inducias Pontiflcio

malorum, inter charissimum in Christo filium nostrum Petrum regem Aragonum illiistrem ex una parte, ac te, fllia charissima, et inclylos tuos
memoria; Alfonsiregis Aragonum liberos, acdilectum fllium nobilem virum Pelrum dominum de Cberica tutorem exaltera dissensio, tanto
et clarae

reges, qui ad
in

vigni sororem

vindicandam ab injuria pribellum tiabcbalur, violatum

foedus redintegrarent* vel

posset, armis

si pax conflci facile non lemperare juberent '. Adductus est in invidiam excitatfe ejusmodi

nobis displicibilior redditur, quanlo niajora pericula et scandala secum trahit. Ex ea siquidem
slatus

dissensionis Petrus e

Luna

arcliiepiscopus Caesar-

domus Aragonum con moveri

:

et

turbari

augustanus ' ad quem belii pacisqui! consilia in Aragonia Pelro rege puero referebantur incre;

pilusque a Pontifice
scopali

est, huec

aliena ab'aicbiepi:

munere, cum pacis studia colere deberet animadverleret Petrum regem in annis teneris bellicis aitibus instructum non esse ab acrario
:

non solum inter regem et tutorem praBiiictos, imo eliam inter ipsum regem charissimum in Cliristo fllium nostrum Alfonsum regem Castellae illustrem hostilium congressuum, et guerrarum commoliones et fremitiis dicuntur
pacificus dicitur
et

periculose nimiiim siiscitari. INos

Significat se ex Aposlolico

igitur,

elc.

imparatum,

ut

cum

rege Casl.

ilae

signa conferat
:

munere ad avertenda

imparem illi viribus ac potentia plures Aragonios ex veteribus consueludinibus sine perfidiae et perjurii nola in eum arnia non correpturos
:

innumera, qua; inde erumperent mala, Pontificias partes conferre statuisse, ac memoratos superius internuiitios, ul disseiitientesad pacem adducant,
mittere,

bellum

crudelissiiiiuiii

ac periculis pleiium lutu-

quorum

consiliis

archiepiscopum grege suo neglecto ab <dflcio abburrere Uirpissimum etiam videri reginam Elionoram ac liberosad exlieniam inopiam redigi tuiii subjecit Nos auteni, qui prailalum regeiii Aragnnum vassallum nostrum et
:
:

rum

buic

vacare

ipsam jubet. secuado .

Dat.

obsequi Elionoram. Avin. non. Januarii, anno

51. Excilavit aliis litteris ad

concordiam Pe-

trum regem

Ecclesia? sincere diligimus,

quod

si

diicatur in

ne vidiiam novercam ac pupillos armis insectarelur tum illi egregia majorum exeinpla imitanda |iroposuit qui inler ca^tera
',
:
,

prajcipitium, et

domns suaregiasubversionis

sub-

jiciatur periculis,

nobis fuerit, tolerare: sed

praidictos

non intendimiis, qiianlum in si circa hoc. quod taugit reginam et libeios, aut quanlum ad
si

viduarum et pupillorum patrocinium suscepere, neque quidquam graviorismomenlisine ordinum

regni cousilio aggredi consuevisseiit.

Benedictus, etc. Petro regi Aragonuin

gesta
clarae

il-

dunaliones,
alia

excessivae

siiit

forsitan,

vel quacvis

lustri.
Si

moderaiidum

fuerit aiiquid,

vei

secundum
et

memoriiB pracdecessorum
laudabilia recensueris,
inlra

wquitalemetjustitiam reforniandum,paralisumus et erimus, si et quando et prout expediens extiteril, inlerponere solliciludinis nostiae partes.

luoruiii

regum Aragonum
revolveris

tuae,

Denique subdit, cuni

morem

in

Aragonia susce-

prcccordia menlis ad eorum imitanda vestigia, ut credimus, operosis stadiis curabis dirigere actus tuos. Ipsi

diligenter

'

Sur.

1.

VII. c. 34.

Ep. seer. cccxcii.

Tom.

ii.

Ep. secr. cccxci.

^ Ibid.

'

Ibid.

'-

Surit.

1.

* Ibid.

Ep. cccxciii.

Ep.cccxciv.

8 IbiJ.

Ep. cccxc.

cccLxxxix. CCCLXXXVI.

VII. c.

36.

i.

Tom.

- Cap. 38. Tom. Ep. secr. ccclxxxvii/.

ii. s

Ep. secr.
ibj,].

^_

An^.

ToMus XXV.

Rayn. VI.

11

82
quidem,
sicut habet

BENEDICTI XII ANNUS

antiquorum narratio digna
liljertatis

3.

CHRISTI 1336.
Joanni archiepiscopo Rliemensi.
Frafernitalis

laude, pacis et juslitise ac

unitatis in

Ecclesiasticse
et

tus

litteras,

tractatus

pacis

amatores, nutrita et servata concordia, pacis

ordinatK inter charissimos

lose

in Christo filios nostros

domo

propria, defensores
et

pauperum,
et

Castellae et Navarrse regesillustres

pridem pericununtias, rece-

pupillorum, orpbanorum

aliarum personarum miseraljilium extilerunt; seque pro defensione ac dilalalione fidei CatliolicaB adversus hosles ejusdem intrepide reddiderunt pugiles et athletas. Adhibebant insuper probos viros regnorum et terrarum suarum, maturitate discrelionis
conspicuos , fidelitate probatos et expertos in agendis et negotiis sibi assistentes et consiliarios;

viduarum

nimium invicem
laela

dissidentes

pimus
eis

tam earum quam rotuli cum transmissi, formam tractatus hujusmodi serio-

manu

et

sius exprimenteSjtenoribus diiigentius inlelleclis,

tuam

et

aliorum, qui laborasse noscunlur circa

multipliciter in

basc, diligcntiam

Domino comet solidatione

meiidamus, ea qax pro exuberantia

pacis hujusniodi

per nos honeste

cum Deo

fieri
si

quorum
bant.

consiliis et directionibus

utihbus adhajreprae-

polerunt, paternis affectibus offerentes. Porro

Etdum ardua emergebant

negotia, pro qui-

bus

erat solemnius consiiium

requirendum,

barones, comites et alios probos viros, de quibus videbatur expediens, prout est de more
latos,

iilarum partium, ad celebranduni super emergentibus hujusmodi

sequestrum fiendum de castro illo, cujus occasione, sicut scripturai tuae habebat series, suscitatie fuerunt hactenus dissensiones el guerrae, in manibus nostris et Apostolicae Sedis ad toUendas quarumvis dissensionum occasiones vel materias,
qua?

lutum consilium consibi dolorem exortuin inter ipsum ac fralres, reginam Elionoram, Petrumque patruum principem et Castellae regem foederatos bellum atluHsget utque his occurrat mahs, consulit ul patruos, erga ipsum ob sanguinis conjunclionem beneaffectos, in conet

sanum

negotiuin

pacis

hujusuiodi
fieret, satis

turharent vel

vocabant,

etc.

Subjicit

quantum

saltem exasperarent,
relur, etc.

expediens vide-

Dat. Avin. XII kal. Aprilis,

anno

ii

Assenserat pacis consiliis Castellanus, cuin vereretur, ne Mauri, ut propositum

tifice,
'

ipsi

fuerat a Pon-

ad excursiones in Caslellam agendas novas

vires colligerent, neve

regnum multis

faclionibus
:

silium

convocetque regni primarios viros ad controversiam componendam : a recto et decoro abhorrere, ut fratres ha^reditariis bonis
spolientur, vel regina Elionora dole careat
:

adhibeat,

discisfum in majores tumultus concitaret

erant

enim plures proceres ab eo

abalienatis

animis,

at

si

atque inter cseteros conspicui dignilate Joannes Lara et Emanuel, quos Alfonsus rex Lusitaniae

donationes extra modum fuerint, aeijuitate temperandas videri, atque ad Pontificias in ea re partes admovendas se paratum fore ; proponit demum impendentia discrimina
:

tueudos suscepit. Promovit Lusitanus ad CastellaB

limites castra
se recepit.
:

sed levi prcelio repressus in

regnum

53.

In Scaligerum superbum
bella

et

rebellem in

o Praeterea

non
tibi,

est

periculosum esse
rege supradiclo
sua>

omittendum attendere, fili, quauiplurimum, cum

considerata
potentiaj

Italia superiori bellum

comparalum.

In

Italia

nova ex veteribus
eniin Scaliger
elatus,
'

exoriebantur. Mastinus
felicitate

Castella,

superiorum successuum

magnitudine, confligere; ac etiam quia juxta confcederaliones seu exnaturalioncs olim inler
,

Patavium, Vicentiam, Tarvisium, Brixiam, Feltrum, Belunum, Parmam,

cum Veronam,

tuos et suosprsdecessoresinitasjtui subditi te non possent juvare forsitan licite contra eum,etc. Dat. Avin. II non. Januarii, anno ii . Admonuit paucis
interjeclis diebus

Mutinam, Lucain,
paene
affectavit.

suae servituti
,

subjecisset,
etiain

ac

regem ageret
se

Etruriam

reliquam

Cui Florentini asserendae libertatis ergo

eumdem regem

Pontifex

',

ut

forliter

ad pacem jungendam adsciscendos curaret. Deniqne ne ullas optimi parentis partes Benedictus pra^termitteret, vicissim Alfonsuin Castellae regem exoravit % ut pacem cum
induciasve firmaret, internuntiorumque Apostolicorum monitis animuin flecteret.
52.

communes amicos

cum

ejus ducibus
',

Villanus

opposuere , consertaque tumultuaria pugna, de qua agit Joannes victoriam retulerunt, quibus Benedictus
^

hisce litteris est gratulatus

Dilectis
justitia?,
filiis

prioribus ariium,

vexillifero
\

Pelro rege

conuiumi civitatis Floreutinie. Licet hostiles abhorreamus incursus, in eis

populo
et

'

Non

Elionorae
in

modo

reginee clientela sus-

strages

hominum

et

animarum

pericula formiveslrae
;

cipienda; causa

bellum adversus

Aragonios

dantes, praesentata;
littenc

trahebatur Alfonsus Castella; rex, verumetiam e levi causa cum Philippo rege Navarrae bello se
ini|)licuerat
'
:

tamen nobis devotionis vestrorun) felicitatem successuum

iis

in ob-

'

tenta prsesertiin

diebus de hostibus, qui ad

vi-

quod cum majora

exitia niinitare-

vestrum excidium
nis

diris conatibus aspirabant,

tur, Pontificiorum internuntioruin

est,

opera sedatum
archiprcElit-

ctoriam nuntiautes, advenerunt nobis in exnltatio-

Quo arguinento ad Rhemensein

re
*

augmentum,

verisimiliter arbitrati dexleram

sulem dc
tera;

bene gesta exlant gratulatorife

jusli

judicis fecisse

virtutem,

dum

vos devotos

matris Ecclesite
Ep. secr. ccclxxxvii.
1.

filios,

qui ejus beneplacitis sin-

Tom.
3

II.

Jlariaaa

xvi.

c. 4.

5 ibjd.

Tom.

ii.

Ep. secr ccclxxxiv Ep. secr. xlvi.

'

Tom.

II.

c.

45 etSO.

Ep. XIV.

'

Mar.

Ibid. c. t\.

1.

xvi.

c. 4.

* Jo. Vill.

!.

xi.

Tom. u. Ep.

secr. ccc.

BENEDICTI XII ANNUS

ceris afeclibus adliaerelis,

3.

55.

CHRISTI 1336.
'

83

non permisit ab eisdem

sluduit

ac Bertrandum archiepiscopum EbreduA. S. N. ad eos transmisit

a
:

hostibus deprimijsed ipsos potius,

liala (superbia), sicut prffidictarum

eorum luimililterarum vevestris seu

nensem

Benedictus,

ctc.

communi

Bononiensi

strarum describit

series, in

manibus

spiritum consilii sanioris.

paterna Quia salulem vestram affectione quaerimus, vosque abjeclis tenebrarum operibus indnere cupimus arina lucis diu sicut nostis
,

vestrorum conciusit. Sane, filii, quia bellorum eventns non ex strenuitate liumana, sed ex poteutia

divina dependet, et in
|irceiium
;

illins, (lui

docet

manus

ad

et

digitos

ad

belliim,

dispos.tione

exspectavjmus, ut vestros graves excessus et culpas,

consistit

vestrae

prudenliae suadenins, ut liujus-

quibus

Deum

et

Sedem Apostolicam, non

modi concessam vobis victoriam divinaj duntaxat virtutis potentitC cum bumilibus gratiarum actionibus
adscribatis
,

vitatis status et salutis vestrac disjiendiis, mullipli-

ciler offendistis hactenus, consitlerantes et reco-

de nobis tlduciam habituri,

quod vos velut devotoset pradittos filios gratiosis favoribus, proulsecundum Deum poterimus, prosequemur. Dat. Avin. III lial. Oclobris, anno n .
"

gnoscentes attente, redire cum salisfactione decenti ad obedientiam et devotionein nostram etEcclesiae
curaretis. Et quia

non soluin

id efficere

omisistis,

sed potius videmini benignitatem et mansuetudi-

54.

Ad distrahendas
sibi

hostis

vires

Florentini

nem

socios

undique

conciliare nisi sunt, ac dein illum

mum
cilioB,

armorum coitionem
pluribusque
aliis

cum

Venetis

',

quas ut pr<Emillitur exspectando, super hoc concedendo, erga vos exercuit, deducere damnabiliter in condictae Sedis,

et plures dilationes vobis

fcedusque redintegrarunt'
qui onmia ad

Roberto rege Sipopulis. Ne vero Jlaslinus,

referebat, ter-

cum

templum
sibus et

(priesertim

cum

excessus addendo excesculpis, interim

aggregando culpas

noa

suam amplitudinem

erubueritis
afficere,

Sedem

prcefalam offensis etcontumeliis

adniirari. Porro

rasEcclesia? invaderet, Florentinorum

cum Venetis
patriar-

sicut displicibiliter ad nos perduxit insi-

foedus Pontifex laudavit', ac

Bertrandnm

nualio)

non sufficimns

quamvis,

cliam Aquileiensem monuit*, ut Florentinis Venetisque adversus tyrannos Veronenses studeret.

his veris existentibus, vos merito effeceritis

plioris gratiae exspectationis indignos
;

quia

amtamen

Bertrando patriarchae Aquileiensi.

a

Signiflcaverunt

nobis dilecti
ipsi

filii

dux

et

erga vos adhuc pietatis paternae viscera claudere, viamque mansuetudinis, si celeriter ad hujusmodi

commune Venetorum, quod

rannorum, qui
terras et jura

ad obviandum
ty-

devolionem

et

obedieatiam vos, ul praemissum

conatibus tyrannicis et perversis

quorumdam

est, effectualiter disposueritis,

nequaquam

in hac

qnaedam Romanec Ecclesiae, pra;sertim in marchia Tarvisina, occupata indebite, ac in nostrum et Ecclesiae memoratae

parte intendimus denegare, venerabili fratri nostro

Bertrando archiepiscopo Ebredunensi Apostolicaj Sedis nuntio scribimus, utad eivitatem Bononien-

praejudicium detinent

ac eisdem duci et

communi, necnon dilectis filiis populo et communi Florentino, nostris et Ecclesiae praelibatae devotis, documenta inferre non levia nioliuntur,

sem, prout commode poterit, se conferat, super praedictis colloquium habiturus vobiscum, etc.
Hortatur, ut ad officium redeant, ac
si

blanditias

aspernentur,

justitia^

severitatem se in ipsos diII

cum
et

cisdem FJorentinis inierunt confoederationem nobis humiliter supplicantes, ut tibi, de quo hucusque aliud, quam se laudare de te, sicut eoruin habet inscriptio nequeunt, (]uod eis faclisque suis favorabilis adversus eosdem tyrannos existeres injungere dignaremur. Ideoque fraternitatem tuam rogamus, etc. Hortatur eum, ut ad pacem cum Venetis conciliandam Aquileiensis Ecclesiae integris illibatisque juribus inclinet. Datum apud Pontemsorgiae Avinionensis dioecesis IV non. Septembris, annouB. Gestum

stricturum minalur. Dat. Avin.

kal.

Novembris,

ligam

anno

ii

56.

Papa

Ecclesiastica jura in Brabantia op-

pressa tiUatur.
siae,

Neque ad RornancC modo Eccle-

aliaruin Ecclesiarum jura defendenda, vel exinvasorum eripienda manibusdefixit studium Benedictus. Oppresserat Joannes dux Brabantiae graviore jugo suae ditionis Ecclesiasli-

verum etiam

cos viros, qui non

modo

vectigalibus injustis atte-

rebantur, sed interdum

magno quoque
;

religiosis

opprobrio trucidabanlur

ex quo divinus cultus

exerceret,

mense Octobri
linis foederatis
fert,

in Scaligeros a Venetis et Floren-

exolescebat. His querelis permotus Pontifex, ante-

bellum

in

marchia Tarvisina

re-

quam
ipsum

severitatem in

ducem

paternis

Joannes Vilianus % ac noniiullas arces ab iis expugnatas. Adducti in eamdem armorum societatem fuerant Bouonienses ', qui in pristina adhuc
rebellione
perstabant, inutuisque se laniabant
:

'

', quanla gloria ac felicitate fulsissent principes, qui Ecclesiarum digniut viros tatem asseruissent ; hortatusque est Ecclesiasticos ab injuriis vindicaret : Sane, iiiquit,

instruxit inonitis

dissensionibus quos ut Benedictus ad EcclesiiC obsequium revocaret, antt-quam alicujus tyranni se addicerent serviluti, subjcctis lilleris mulcere
'

quia salutem tuam affectu paternac charitatis appetimus, gressusque tuos cuiiiinus ab inviis custodiri ; nobilitat(_ni tuam rogainus atlentius et in

Dominc exhortamur sano paternoque

Jo. Vill.
1.

tibi nihilo-

c. 7.

3.

Kp
'

XI. c. 40. Leonar. Arel.

1.

' Jo. Vill.

.\i. c.

Ibid.

45.

secr.

CLXXiv.

45.

1.

vi. Anl. iii.

(..

til.

xxi.

ininus consilio suadentes, quatenus consideranter

Kp. sccr. cccv.

'

Tom.
|.

ii.

Ep. secr. rr.xcvii.

s Jo.

Vill.

xi. c. ai.

Ibid.
'

Cap. uy.

roin.

;i.

* Ibid.

Ep

(Lx.viv.

84

BENEDICTI XII ANNUS

3.

CHRISTI 1336.

attendens quihus incremeiitis profecerunthactenus devoli principes Ecclesinsticffi lit)ertatis amici, sacrosanclain Dei Ecclesiani in suis pralatis. ministris et servitoribus

mineretvacatio, faciendam procedercnt districtius

inliibendo ac deceruendo ex tuiic irritnm et inane

quidquid contra
attentari.

reservationem

et

inhibilionem
vel

lionorantes;

qnamque

viliter

hujnsmodi contingeret per aliquem

aliquos

et abjecte cecideruut,

qui malignanies adversus

cis

ipsam Ecclefiam, -viam aliam, seu devium potius, Domino conmiinante iier prophetam exlerniinium, siint secuti haecque statuens et alia, qnae libi possunt super his occurrere, anteoculos men;

Subsequenter vero eodem Mallhia archlepi-

scopo Maguntino, sicut Doniino placuit, viam universae carnis ingresso, pra:decessor noster pra;fa-

tus

tis

tuae.

pra>latos et personas Ecclesiasticas,

nec-

cum fratribus suis S. R. E. cardinalibus de quorum numero tnnc eramus, super provisioiie
;

non

Ecclesias, monasteria et loca Ecclesiastica in

tuis

prcelibatae Ecclesiae facieuda deliberalione pracha-

terris

prsedictis consistentia

defendendo ab
in suis juribus

bita diligenti, de persona venerabilis fratris nostri

injuriis, violenliis ac

confovendo

Henrici archiepiscopi Maguntini Ecclesiae

ratcB

memoprovidit,
et paslo-

et libertatibus, sublatis praemissis, et aliis

grava-

de consilio
illi

fralrum

eorumdem

minibus

et

oppressionibus indebitis, pro divina et

Sedis reverentia, tuaeque salulis obDat. Avin.
II

eumque
bonorum
siffi

praefecit in

archiepiscopum

Apostolicffi

rem. Sed

cum idem

archiepiscopus Maguntinus

tentu studeas honorare.

kal.

Junii,

spiritualium et temporalinin sua; Eccle-

anno secundo

57. Benedicti de controversia archiepiscopatiis

Hoc Moguntini litterce ad P/iilippnm regem. anno respirare ccepitadiuturna et difflcili dissensione Moguntina Ecclesia. Cum jam ante Baiduinus archiepiscopusTrevirensis a Moguntino clero ad arcliiepiscopatus administrationein postulatus fuissel,

Maguntinoe administrationeiii vellet suscipere ac gerere, ut debebat et pertinebat ad ipsum, supradictus archiepiscopus Treverensis (qui post et coiitra reservationem et decretum praedicta per
aliquos canonicos dicta; Ecclesia; MaguntiniB post-

ulatus
tur,

archiepiscopum

ipsius

Ecclesiae

diceba-

pro|)terea se in archiepiscopatum Magunti-

ricum

Joannes vero XXII A|iostolica auctoritate Hengravissima inde exarserant illi prrefecisset
,

num

iutruserat,

indebite ac in suae

bonaque occuiiaverat, et occupata detrimentum salutis auimse

adhuc
perniittit,

dissidia, repetitaeque

etiam in balduinum, obtem-

contra sanctiones canonicas detinebat prcEdicta)

perare delrectantem, a Joanne sententiic. Qua occasione abusos Pseudominoritas vidimus, ut Bal-

nequaquam
saepefatum

permisit, sicut nec

Maguntinum archiepisco|)um admini:

abalienatum in schisma el Quorum veneuatos alilatus magna laude repulit idem Balduinus cumque ab adversario Henrico urgeretur jndicio a|)ud Pontihicresim pertraherent.
:

dniiium a Joanne

strationem suscipere ac gerere supradiclam

et

quin

potius nt occupationem ipsam utique perniciosam

tyrannicam longo tempore conlinuavit

et con-

tinuat, percipiendo fructus, redditus et proventus

licium tribnnal,

lite cessit.

deprecatore Philippo rege Francorum

Atinox tentavit iterum Mogunti-

archiepiscopalus pra;dicti, seque in administrandis, vei potius

usurpandis

et

gerendis ibidem

his,

archiepiscopatum sibi asserere, cum gratia et auctorit:ite apud Pontificem Gallus floreret cujus petita uti ab iBquitate abhorrenlia Benedictus respuit
totius

litis
',

num

quae ad

Poiitificale

speclant officium,

quamvis
of-

nulla sibi supcr Iioc faciiltas supjietat, daiunabiliter

immiscendo

qua; in divinae majestatis

addilis

repulsoe

rationibus,

quge

fensam,
suaeijue

dictae Sedis

contemplum

et

contuineliam,

causas nilide illustrant.

fllio

Benedictus etc. charissimo in Christo Philippo regi Francorum ilhistri.

B Ut veritattm ncgotii hujusmodi serenitas regia non ignoret, illius seriem succincte providimus tenore prajsentium recensendam. Olim siqui-

periculum animcB, et archiepiscopi Mapio quo tres sentenliaD diffinitivae latre fore noscuntur in P>oinana curi a super his, grande praejudicium et notoriam iiijnriam, ac plurimorum scandalura, redundare dubium
guntini
(>raedicti,

non

existil.

dem, adhuc bona; memoriai Matihiaarchie|)iscopo Moguntiuo in humanisageiite, felicis recordalionis

Joannes papa XXII praedeces^or nostur, cupiens
Ecclesiae Maguntinae,

38.

Cumque pridem de mense Junii proxime

diu,

praeteriti

autequam
et

lilterae

regiae

pervenis-

sent, pro parte sa?pefali archiepiscopi M.iguntini,

cum

eaui

primo vacare conApostolicain

coram nobis
pro|iosito

fratribus

nostris
,

in

consistorio

tingeret, de paslore idoneo per

Sedem

negotio supradicto

fuisset

nobis sudiligentius

provideri, provisioiiem ejusdeui EcclesitB duxit ea vice sibi el Sedi prffidictip specialiter auctoritate

per exhibenda juslitia instanter et humiliter sup-

plicatum

nos
,

et

fratres

praedicti

ApObtolica reservandam, dilectis

filiis

dec:ino et

capitulaiio ipsius Ecclesiffi ac quibusvis aliis, ad quos electio, postulatio, vel provisio in eadem

Ecclesia quoinodolibet

perlimret ne ad

elerlio-

quod prxdibatus archiepisco|jus Treveieusis benignitatem et uiansuetudiueiu Apostolicae Sedis pra^diclx' qute ipsiim tam pra3fati pra'decessoris noslri, quam noslro tempure
atteudt ntes
,

cumque
'

nem, poslulationem vtl aliain provi.-ioneni quainin eadem Ecclesia, cum primo illius im'(m.
11.

diutius abstineiido

processibus adversus

eum

faciendis exspectavit, ut suae in bac parte saluti et

fainae,

Ep. secr. cxc.

resiliendo,

a tam peruiciosis et dauinatis temeritatibus consuleret ; praesertim ad memoriam

BENEDICTI XII ANNUS

revocans, quod contra reverenliam
tiam, (|uilHis
et

3.

CHRISTI 1336.

85

obedien-

vassallorum ip?ius, multiplicibus triliulationibus

et

Roman?e Ecdesige adstrictus existit, ot eliam liropiium juiamentum, per eum in sna promotione prcestilum, offendundo et Iransfirodiendo sacros canones nianifeste, in prxHlictis et circa ea
egit el agit, deduceljal et deduxerat damnabiliter
in

incomii odis graviter

el intoieraliililer

opiires-

soruni, de proteclione seu gubernatioiio pncdictac Ecclesiai Mognntiiia; solita amicitia motus ad eos-

dem,

me

introniiserim in

eum

(Deus

iiovit) aCfe-

contemptum

quodque,

pra^dictis

omnibns

in

considerationem adihictis, aures non poteramus cl;uidere, nec justiliam, super qua exhibenda instanter reqnirebamur, ut pnpmittitur, absque Dei
offensa et lcesione conscientia; denegare
;

certos in
ipsis

eodem

consislorlo, exacta deliberatione

cum
fieri,

ctum, ut mediantc adjutorio Ecclesiic mea; Trevireiisis et amicorum meorum ipsam Ecclesiam Moguntinam, nobiles, vassallos, gentem et possessiones ejusdem ab hujusmodi oppressionibus et incommodis relevarem in quo Deo primum deinde sanctiB Romana) Ecclesia; gratum et Jicceptum sperabam obseijuium exhibere, ac niliilo;

nou solum exigente justitia, sed cogenle. Qiiare, fili cliarissime, si ab hujnsmodi processibus tam mature tamque solemaiter in consistorio, ut praDiiiittitur, ordinatis sacrosancla Romaiia Ecclesia omnium mater fidelium et magislra sic viliter et graviter remanente per prtefatum Trevirensem archepiscopum vilipensa, tamque grandi, notoria et scandalosa injuria rigore justitije non repressa
fratribus pravia, processus

ordinavimus

minus vestnc
iudiciis,

sanctilatis
;

gratiam hajc soUicitc procertis intelligens

in

spiciens promereri

nunc autem

vestram sanctilatem
et

ut

gubernationem

hoc deliberasse, prolectionem ipsius Ecclesiaj

MoguntinjE ad manus sanclitatis vestra; ponam de vestr<T sanctitatis clementia non immerito confisus,

quod

videlicet

meo

statui,

EcclesicC inece

Trevirensis, et ipsius Ecclesia) Moguntino) prospicere debeat, ego tanquam devotus sanclitalis vestra;

desistere
prfedictis

non valemus, habeat

nos, circumspectis

omnibus, regia providentia, quaejustinec aequanimiter lolerare

i^raidictaj

tiam

diligit,

Ecclesiae

Romanae

offensas et injurias consuevit,

cum
filius

ea offensa tu velut benediclioiiis et gratiaj

et sacrosancl;e Romaiuc semper et humiliter obedire volo, honorabilem virum Boemundum archidiacoiium Trevirensem strenuum virum, Simonem Pbilippum de Regalibus de Pistorio dominum de
filius,

qui veslris

Ecclesia; jussionibus

offeiidi, quccsumus excusatos. Addit sEepius qua prece, qua minis tenlatum Trevirensem, ut coeplo absisteret, ne edictis Aposto-

nequeas non

Longoprcato militem, et

nolarium

meum

exliibitorem

Rodolphum dictum Luse pra;sentium meos

:

procuiatores et nunlios speciales ad pedes vestraj

beatiludinis duxi humiliter transmitlendos
eis

licis

feriretur

ac

mirum

videri,

cum aliquorum

dans
et

cardinalium

opera

archiepiscopatus "'Moguntini

vel

duobus cx
potestatem
pra;dictae

ipsis

plenum mandatum,
speratc-e

controversis jurilnis abiturum se urgcnte Henrici

liberam

vestrte

clemenlia;

procuratore oblulerit,

tum
a

regiis studiis

ad illum

meas
et

et

Ecclesifc Moguntinc-e urgenles

retinendum

annili.

Dat.
III

Avinionensis diuecesis,
59. Baldniui

apud Ponlemsorgite non. Julii, anno ii o.

inevitabiles necessitates, ipsi Ecclesia;

Mogun-

ab admiiiistralione sedis ^Jo-

guntince repulsi,
toria.

Dejectus spesua Balduinus, cum ad

ad Ponlificem Epiitola excusai|)sius

imminentes, exponeiidi causas et motiva, quare ad gubernationein seu |irotectionem ipsius Ecclesi^e Moguiitinte inductus
tinse et niihi graviler

vola Pontiticem noii frangi ceineret, nec Gallum

fuerim, plenius expiicandi vestrae sanctitati super conservatione status inei et honoris, et dictic
:

regem quidquam gratia

cipatui observautiam in
ferens, missis ad

potuisse, objectaque ana-

Ecclesiae

Moguntina;

humihter supplicandi, ac
et

thematis religioneurgerelur,

demum cuilibetpiinantecoiitro-

etiain ipsius Ecclesite Mirgunliik-e castra, fortulilia,

villas,

Sedem Apostolicam

o|)pida,

jurisdicliones

jura iu

manus
aliaque

Benedictum oratoribus,

sanctitatis

vesliae

ponendi

et resignandi,

verso jure abivit,

administrationemque Ecclesi;e
iniiite prsesidiario

meo nomine

facieiidi,

qiiae

circa hc-ec necessaria

et

Mogunlince, neciion arces, quas

bisce litleris

fuerint vel ojiporluna;

ratum

munitas tenebat, Pontificio arbitrio comniisit, additis

'

quidquid mei procuratores

egerinl in praeniissis sub

praedicti nieo

gralum habiturus nomine

sui ol)Se(|uii in Ecclesiam testibus.

rerum mearum omnium

Sanctissimo in Cbristo patri ac domino suo, domino Benedicto,sacrosanctLe Romanccet universalis

tifiv i,

Ecclesiae digiiu Dei providentia suinino

Pon-

Bablevinus archiepiscopus Treverensis

subjeclioiie et reverentia

cum

hypotheca; per ipsos et cumipsis veslra; sanctilati humillima devotione supplicans , qualenus me vestrum devotum filium, Ecclesiam nieam Trevireiisem, ac ipsam Ecclesiam Mogunliiiain iii vestris

omnimoda

devota pealiasEccle-

dignemiiii gerere visceribus cliaritatis

uii-

dum
sia

oscula beatorum.

hique,

ineo statui et honori, et ipsius Ecclesia;

Pater sanctissime.

Cum, vacante

.Moguntinse

jam dudum per me

desideiatis

com-

Moguntina ex obitu quondam Matlha.'i (.Matlliia;) ejusdem Ecclesia; archiepiscopi, ad instantes preces et continuum ad me recursum capituli dictffi Ecclesiae Moguntinas, necnon nobihum et
'

modo

et paci,

pie pater, dii^nemini favorabililer

providere. In quoruin onuiium evidentiam veslra;

sunctitati [iraseutes litteras, inei

appensione

sigilli

E.\[. inserlffi lib.

cur. Beiicd. an. 2. p. 2. [.ag. 16.

communitas, duxi inferventi devotionis constantia destinandas. Dat. Trcviri, anno Doraini mcccxxxvi, sii die inensis Novembris .

86
60. Redacto

BENEDICXr XII ANNUS

ad officiuni Balcluino, Pontifex

3.

CHRISTI 1336.
nobis

quam

nuntius praedictus exhibuit, debeat

:

decrevit

'

Apostolicos nuntios

Guidonem

e S. Ger-

esse grata, nec nobis et Apost. Sedi accepta

cum
et

mano

Aiiiciensem et Nicolauin Capoliam, qui Se-

super mullis
talis

articulis exorbitare a rationisetequi-

dis Apostolicffi nomine restiluendarum a Balduino arcium possessionem inirent amplissimisque eos instruxit mandaiis^ utrenitentem ad id adigerent. Cum vero jam ante gravissima in Baiduinum edicta tulisset, quaj ad Henricum aicliiepiscopum Moguntiiium transmiserat, eidem Henrico prffice:

tramile,

charitalique

ac

tuis

honoribus
;

utilitatibus obviare
ligis

et

plurimum videatur nec super confoederationibus, in eadem contentis,

Quod ad censum Sedi Apoattinet
;

uostris et Sedis pnifatae lionoribus et reverentia)

in aliquo deferatur .
stolicae

solvendum

a Polonis

ostendit in

pit

',

ne

illa

evulgaret,

sed Pontificios oralores

suo munere defungi sineret.

Potilus nostea principatu Henricus, pro beneficio

more positum, ut non a rusticis modo, sed oppidanis etiam, urbiumque civibus ponderetur. Prffilerea super eo, quod dicebatur, habitatores etincolasregni praedicti teneri ad solutionem
censiis

alroces injurias reposuit Sedi Apostoiica.', a

flagitia

qua ipsum ob
initas

coilionesc|ue

cum Bavaro

annui

Ecclesiae

Romanoe

debiti, qui
illis

denaparti-

exauctoratum

visuri

Iiisus est Beiiediclus,

sumus; suaque spe dequi illiim futurum Romanae

:

rius B. Petri vulgariter nuiicupatur, in

bus,

quippe Philippo regi consulenti, an fcedere Mogiiutinum sibi obstringeret, nein hostium partes devolaret, respondil

Ecclesioe addiclissimum putabat

domiciliis

capita personarum, sed pro singulis habitatorum et incolarum ipsorum adjiciebaturque illos habitalores et incolas, qui
:

non per

commorantur
ros et

in civitatibus vel oppidis clausis et

uon

videri,

cum

tenues

el afflictx' essenl illius

muratis, esse a solulione census hujusmodi libe-

ab eo consilio abducendus esset" ipse suum archiepiscopatum plenarie obtineret, non auderet, uec nos permitoiies, et facile

immunes

nos, qui
illaesa

sic

jura praediclie Ro-

Etiamsi,

inquit,

mancB Ecclesiae

servari voluinus,

quod jus

alttriuspropter hoc non kedatur, perquiri Regesta

ipsius Ecclesiae fecimus diligenter
ritur in eis,
:

teremus eidem taliacontra nostriimet tuum bene|)lacitum

et

quia repe-

(praesertim
et

ubi

lu

regnumque tuum,
:

omnes ejusdem
illis,

regni personas,

non

quorum salutem

statum zelainus prosperum, tangeremini) quomodolibet attenlare quod si facere prai-sumeret, opportunis remediis super hoc
coerceretur a nobis
61.
.

exclusis nec exceptis

qui degunt in eisdem per domicilia sed

;

clausis seu muratis civitatibus et o|ipidis, ad solu-

tionem
capita

dicti

census non

|)er

Bmedictus Casimiro Polonice regi fcedus ei Boemis exprohrat, Ecdesioe jura commendat. Hoc anno legavit ad Sedem Apo-

cum

Ungaris

personarum ipsarum teneri decenteraliud, per quod eidem Ecclesiae Romanai derogari posset, super jure hujusmodi absque laesione conscientiae immutare non possumus, vel etiam innovare .
62. Rogarat etiam Pontificeni

stolicam oralores Casimirus rex Polonise, quiinter caitera flagitarunt a Benedicto, ut foedera, qutc

Casimirus,

ut

Wratislaviensem

cum Joanne
agerent de
licffi

Boemiae

et

Carolo Ungariie regibus

Pontificia

percusserat, auctoritate

corroboruret
Sedi Aposto-

Cracoviensem ej^iscopos sibi minus gratos ad alias sedes traduceret. Cui Benedictus respondit, non esse morisSedis Apostolic;e,
et

imminuendo censu eidem

:

episcopos sine
transferre.

magnis causis ad
quereretiir

alias

Ecclesias

a Poloni pendi solito

expostularent de cruperfldiae

Cumque

rex,

crucigeros

cifcris Livonice equitibus,

quibus

notam

equitespacis inter Polonosetipsos conciIiat;e leges

in reiiudianda a regibus tentia imi)ingebat;

arbitris pronuntiata sen-

respuere; mirari se

admodum

subdit,

cum

illi

in

nomiullos denique episcopos

e suis sedibus ad alias traduci postukirenl. Cum quibus ila se gessit Pontiiex, ut primuiu foedus illud anuo supenori tirmalum (ex quo ad Ludovicum Bavarum Germanicu correpto regno detur-

ipsum regemculpamrepudiati foederisderivarent cum vero mutuo foedere omnes Cbristianos, ac maxime principes, conjungere cupiat, paratum se
ad Ponlificiam auctoritatem ad lcedus illud san-

ciendum adhibendam

tum

haec addit

bandum
biis

illos
:

diximiis

couspirassel' ex noiinullis auctorit-x aliis * vero eosdeiii amicos et

*

Deiiique quia sacra teste Scriptura, sapiens

hostes habituros sacramento spopondisse) conlir-

mare

detreclaril

cum

in eo ])lura

ab asquitate

patrcm; de te, Qli charissime, laelain Domino, quod sicut fama celebris ad nos usque perduxit, tu beneplacitis regis
filius laitificat

mur admodum

abhorrenlia, ipsis exitialia regibus, neque honori Ecclesiae consenlanea reperirentur.

u
slri.

pacifici et excelsi

per actus virtuosos et laudabiles

te coaptans, et rex appellari

desiderans a regendo,

Benediclus,

etc.

Casimiro Polouiaj regi

illu-

in

regno

et

terris tibi

siibdilis, repressis et cor-

rectis

Primo non videtur nobis, quod forma pacis

le

pacis et justitiae facis coli.

malorumet perversorum insolentiis, bonuni Yerum altendentes, quod

tua, grata utique justoet aeterno

inler

et el

charissimos ia Christo

fllios

nostros

hujusmodi opera

Ungariae

Boemiai reges illuslres

inita;

invicem.

Judici,giatiora et acceptioia eidem, libique magis

meriloria reddentur proculdubio apud

I

eum,

si

An.
*

2. Ep. cur.

lxxx.
1.

Hagec. apud Chr.

xii.

- Ibid.
5

Tum.

ii.

lip.

Bonliu. dec.

ii. 1.

x;.

sec
'

cxc.

r..ui. ii.

honorare ipsum studuerisinsanclaEcclesiasponsa sua; serenitatem rogamus regiam, ct in Domino

allentius

lip. Sicr.

cccLxix.

exhortamur, quatenus

eamdem Ecle-

BENEDICTI XII ANNUS

siam in
pr.Tlatis
et

3.

CHRISTI

1336.

S7

personis Ecclesiasiicis regui

exi^iis Caiholicus, et

erga Sedem pr.xdictam prae-

sui pritdicti sicut dccuerit honoraiido, pra}lalos et

cipua'

personas cosdem in suis et Ecclesiarum suarum maiiulenendis juribus et libertatibus habeas pro divina et Apostolicce Sedis reverentia favore regio

fiilgore clarero diguosceris, tales liomines pesliferos et nocivos,

devolionis et reverenliae

eorumque

latralus, susurrationes et detractiones

;

commendatos

eos necnon

pauperes

piipillos,

hujusmodi non deceat nec expedial tolerare regiam roganius excelienliam, requirimiis attentius,

orphanos et viduas, aliasque personas miserabiles ab oppressionibus indebilis defendendo, etc. Subjicit, manere illum divina et frterna pr;rmia
pro
iis

et in

Domino exhortainur,

qiiatenus varia

pericula, quac dictorum

perversorum hominum,

quorum
e.vtitit

secta

jamdiidum per Sedem praefatam

piis 0|ieribus,

quoe

divini anioris intuitu

II

reprobata,

explicuerit.

Dat. Avin.

id.

Decembris, anno

fratribus Minoribus ac

mutua conversalio prfeJihatis eorum Ordini propter ea,

secundo

rex impietaiem Fraticellorum reprimeret, sollicitatur a Pontifice. Ad tuendum Ecclesiae splendorem exercendus fiiit zelus Pontificius in nonnullos hypocritas, qui
63. Vt Bobertus
Sicilice

qua? iiraDuiisimus et alia mulla, quaj potest regia providentia circumspicere, coinminatur; necnon
quantaiii

maculam

in gloria serenitalis regiaeprte-

filorum
cuin

superstitiosorum

hominum

tolerantia

praefalis fralribus,

seu in regno el terris pra;-

oppugnare non perhorruerunt. Erant ii eFraticeliorum secta, qui nonnulla fidei dogmata, qure Joannes XXil singulari sancti Spiritus prasidio, quod Petri successoribus in fidei definiendis controversiis nunquani defuturum est, instructusstaluerat, convellere ac traducere umbratilil)us argumentis et canina obmiirmuratione nitebanlur, illiiisfamam impudeiiter carpere nou veriti, grassabanturque
religiosa veste insignes Ecclesiam impie

deducens in regiae consideralionis de dictis conventibus repelli et amoveri procures, nec eos in legno et teiris priedictis toleres, nec ab aliis tolerarl permittas sed potius qualiter de suiserroribuset prisum|)tuosis
dictis poneret,

examen

ipsos

temeritatibus per pra^lalos

tinet,

et alios ad (quos) perdebilecorrigantur,regiumpiaestesauxilium, consilium et favorem sic te, fili dilectissime,

;

super his

habiturus,

quod

supradiclis

vitatis

inSicilia.Ad quorum effrienatam improbitalem retiindendam Benedictus Roberlum regem sollicitavit ', ut potenliam adhiheret
:

periculis, lua sincera devotio exinde digne

comDaf.

nienJationis et laudis praeconiis attollalur. Avin. Vlll kil. Julii, aniio iid.
64.

Benedictus, etc. charissiiiio in Chrislo

Sicilise illustri.

filio

Roberto regi
a

Ilabet fide dignoriim asserlio, nostri

Apo-

Serpebat eadem pestis Fraticellorum in ad quam exlinguendam : Pontifex Bertraiidum ' archiepiscopum Ebredudilione
Ecclesiastica

stolatus auditui saepius inculcata,

quod quidam

perversi homiiies, se fratres de paupere vita vel

aliis

nominibiis appellantes, qui diversorum coloet

rum, seu petiarum variarum curlos

gestant habilus,

deformes

nensem Apnstolicum internuutium, Joannem episcopum Anagiiinum, Pontificium in Urbe vicarium % Hugoueiii Augerii Patrimonii, Rogerium e Vinito Campanioj, Canhardum e Sabulano
Piceni,
et

ab

illis

quibus
tani

fratres Ordinis

Minorum utunlur plurimum

eisdem fratribus Minoribiis
vocato de corpore
diversis locis aliis
sistentibus,
dalis,
Cliristi

discrepantes,
in

cum

monasterio

Raimundum e Pojoliis ducatus Spoletani Guillelimim Arnaldi i^Emiiia; i^nesides ' incunibere jussit. Egerat quoque prtecipites in schisma

diversis aliis fratrum

quam in eorumdem conventibus ac iiifra regnum et lerras tua conNeapolitano,

etimpietatein nonnullos pseudominoritas partiuin studium et obfirmata pertinacia, qui sentire cum Fraticellis, atqiie Joannis XXII Conslitiitionihus
delrahere,
visi
:

non absque nuillis periculis et scanprssertim divisionis et schismatis in prae-

et

ejus

famain discerpere caiumniis

dictosuscitaudorumOrdine,cumdiversummodum
vivendi ab eisdem fratribus Minoribus habeant,

subesseque ipsorum prtelatis et sujierioribus renuant, conimorantur. Insuper aliqui ex eisdem

superititiosis

Relatum est , inquit Benedictus ', nobis quod quidam fratres Ordinis Miuorum, qui quondam Petro de Corbario (dum erat hceresiarcha caput illius horribilis schismatis, quod tempore felicis recordationis Joannis papa; XXII pra>deces

hominibus

errores

disseminantes

varioS;

et

acueutes ad
el

effundendum venenum,

laxata labiis suis licentia temeraria, linguas suas,

determiuationibus
licae

ordinationibus Sedis Ajiosto-

soris nostri extitit coiitra Deum et Sedeni Aposlolicam fidemqueCatholicam attentatiim)acMiLhaeli de C;esena dudum de haeresi coudeninato, necnon et Ludovico de Bivaria injuriuso iiivasori regni

detrahere tam in secreto,quani in publico, me-

Romanorum
tur, in

et imperii adhaeserunt, sicut asseri-

nioriamque felicis recordalionis Joannis papa;

pra^dtcessoris
uostii
feriie

XXK
prie-

Anconitana marchia coinniorantes, slatuta

ac

lacerare

detia-

clionis ictibus in

multis rugui et terrarum

vilipfudere canonica, ordinationibus et delerniinationibus Sedis Apostolicae mendaciter detrahere

dictarum partibus, tanquam detraclores

Sane,
Tom.
fili

et susurrones pracsumptiiosi et temerarii moliuntur.

niemoriam ejusdem pivxdecessoris denigrare ac dilacerare sub murmurationibus temerariis et

charissime,

cum

te,

qui princeps
Ep. ccxi.

II.

Ep. secr. clxx.xix.

ad cLii.

'

Toin.

II.

Ep. secr. ccxlvii.

'

Ep. cxLviii

Ep. cxii.

88
nonnulln
Catlioljcae, alia

BENEDICTI XI
verbis et
factis,

ANNUS

3.
in

CHRISTI

1336.
cardinalibus
;

quae fidei puritati

Aquiro

diaconis

ac

etiam

bonisque uioribus sunt obvia, suoque Ordini decentia, cominiftere non verentur, etc
In hos Benedictus fidei et justiliae studio accensus

venerahilibus fratribus nostris Gotio patriarcha Constantinopolilano et Jacobo episcopo Brixiensi,

ac dilectis
filiis

Girberto S. Vicloris Massiliensis,

intendi judiciuin, ac
vincuiis mancipnri
'

si

illiid

declinarent,

eosdem
et

ac Guillelnio Montis Olivi Carcassoncnsis dioecesis

jussit.

Vocati etiam in jus* Franciscus

Camerinus

Jacobus Firmanus
rent, atque in

eiiiscopi,

cum

Fraficellis faveilli

eorum
etiam

dioecesisua
dies

conventicuJa

mona^teriornm abbatibus necnon Geraldo geneHenricoFranciffi, JoanneBurgundiae, Pastore Provincia?, Petro TuscifE, necnon Pontio Carboneli Aragoniffl ac Petro de Saxoferrato Marcliiaj Anco;

rali,

Berengario Durando pseudoniinorifae impostori ^qui, ad emungendam stipem, propositaa Pontifice indulgentiarum prae-

agerent. Dicta

nitanaj, Philippo

quondam Mediolanensi,Laurentio
Laboris provinciarum ministris,
Gualtero Chvalon
,

qiiondam

Terrc-e

Nicolao de Gajo,
Vassalli

Gnillelmo

mia daturis eleemosynam Minoritis pro concione mentiebafur. Cuinque in Avinionensibus carceribus nonnulli sacri (^jusdem Ordinis pseudoreligiosi
detinerenlur, Pontifex Guillelmum Lombardi Ecclesiasticarum causarum judicein Avinionensem in eos legum severitatem interque ceteros in
,

'Bernardi de Podio, Antonio de Valentia, Fortanerio

sacrae

theologiae magistris ac Petro

de

Stiata procuratore in

curia dicli Ordinis Mino-

rum, ejusdem Ordinis professoribus, providimus

faciendas.
In primis circa ageudum divinum offi66. cium in eodem Ordine; auctoritate Apostolica ordinamus quod ante missam et horarum principia fratres dicli Ordinis omnes quos causa ralionabilis non excusat, ad chorum conveniant, pnoparaturi Domino corda sua, ibique sine discursu, murmure, risu et absque vagis et vanis
,

ejusdeni familia? capeilanum Pontincium,exercere

jussit
'.

reformanda monastiea prceprimis M/noriiartim disciplina eximia studia. Neque silentio prseteroundum est, summum Dei

6S. Benedicli in

vicarium ad restiluendum sacris Ordinibus religiosa} disciplinac splendoreni Apostolica adhibuisse studia utque optimas Cisterciensihus ' superiori
:

adspectibus sub silentio,

in

pace et

cum

dehita

gravitate permaneant, cantent et orent, et usque

in

anno leges dederat,

ila hoc ipso BL^nedictinis * et Minoritis cxcolendfe monasticac vitae formulas prae-

finem unanimiter perseverent. Quia vero can-

tus Ecclesiasticus, divinffi laudis sacrificium fru-

cum

scripsit.Pra;lerimusqu;c ad Benedictinosspectant, in Bullario ' omnibus pate^nt. Quae vero ad

,

ctusque labiorum canenliiiin, non solnm eorum qui psallunt, sed eliam audilorum a^dificatio e=se
debent, eosdem fratres hortamur in Domino , ut divinas laudes integre, altente, honeste ac religeslus leves et canlus dissogiose persolvant
:

Franciscana Instituta pertinent sint et digna iuce, delibavi.

cum

recondita

Benedictus

etc.

ad perpetuam

rei

memo-

riam.

lutos

seu

fraclos

Utin sacro Minorum Ordine fratrum, quem ab olim gessimus et gerimus in visceribus charitatis, divinornm officiorum sacrificium, debitumque silentium, ciborum abstinentia, sauctimonia
habilus observenlur; studinm qi)oc|ue sacra; paginae in (liclo Ordine vigeat, et pcrsonis ejusdem Ordinis ad hoc aptis iiisistendi disciplinis scholasticis

psallnnt debito

omnino declinent; tractim more incoepta, qu;c simul can;

tanda fuerint, simul contin:enf, simul pausent. Ordinanuis eliam quod in singulis Ordinis pran,dicti

conventihu^ hora sexta,

elc.

siciit aliae

horae

cum

nola dicalur,

Objecta

iis,

rent pcenap. Tnin de silenlio

qui contra tendetenendo, de tyroni-

bus disciplina religiosa

niis

inforiiianilis,

commoditas ministretur, ac charitas

Dei,

plura sancita. De vestium

instaurata
exigit
,

dequejejuaulem forma et
'
:

ex qiia virlutes ca?terac generantnr, regntt et ferveat in cordibus eorumdem, ca?teraeque laudabiles
observanlia; regulares sic exemplariter luceant in eisdem, ut sine eliam aliis in recte vivendi specuDei ct spiritualem prnfcctum omnium militautium in Ordine mcmorato infrascriptas ordinationes, in dicto ordine auxilinnte Di-o perjietuis fuluris temporibus observandas, adhibilis nobis ad haec quamplurihus viris solemnibus, S. R. E.

pretio

Joannis Constitutio

Qxo-

rumdam
diclo

ac rebelles coerceri jussi a Beneinquit, ut audivimus,

Verum quia nondiim,

lum dem

et imitand.Tc

sanctitatis

exempluin;ad lau-

cessal temeritns seu

pra?sumplio aliquorum fra-

Ordinis, habitum et vestes singudefonnes portantium ut praefertur; volentes eosdem per poenac adjectionem a tenieritale et praesumptione hujusmodi ad commnnem

trum ejusdem
lares
et

Ordinis observnntiam revocare, praesentium auctorita;e slatiiimus,

cardinalibus

videlicet

venerabilibus

fratribus

quod

si

qui
,

Pelro Peneslrino, Gnucelino Albanensi episcopis, ac dilectis filiis Petro tit. S. Praxedis preshytero, ac Galhardo S. Luciaj iu SiliceetBerlrandoS. Marice
<

professores

coutra arbilriuiii
in

ejusdem Oidinis delerminationem

seu judicium minislrorum,

dianorum,

custodum seii guarOrdine suo priesidenlium, liabiluin,

,

Ep.

ccxm.

5 Exl. in liullar. in Beu. XII. CoDst. et cccxLix. ni. .\a. 2. Ep. cur. 1. et Ms. bibl. Vat. siga. Bum. 3988. ' Est. in Bull. in

Ep. ccxvr.

Ep. ccxviii.

aut iiisorum habituum caputia

seu vestes

de-

Ben. XII. Const. v.

Ep. xxxi

fornies, et vestibus

aliorum fratruin communitaexigit de verb. sign.

An. 2. Ep. cur. xix.

'

Extrav.

Quorumdam

BENEDICTI XII ANNUS

tem Ordinis
porlare, aut
foriiiitaliljus

3.

CHRISTI 1336

89

tenentium dissimiles

et

difformes

quod

fratres

Ordinis talibus uti de-

teneantur asserere pcrtinaciter pr.T-

sumpseriiit, nisi infra quindecini

dierum spatium postquam praesensnostra ordinatio ad eos perveinsolentiis obedientes desliterint,

missisomnibus jiienam et fidelem relationem faciat in primosubsequenti capilulo generali, in quo quid super eis faciendum fuerit, pleiiius ordinetur. Districtius inhibemus, ne poslquam super
negotio fidei quacstio seu
dubitatio aliqua, super

nerit, a ialibus

qua

sint opiniones adversa) vel diversae,

deducta

ipso facto seiitentiam

excommunicaiionis incursatisfactione

fuerit ad ApostoliciE Sedis

examen, quisquam ex

rant,

a qua

per generaieni seu provinciales in

,

suis provinciis ministros dunfaxat

praiinissa, possint absolvi b.

tunc alterutram partem determinare, eligere vel approbare praesumat, scd super ea Sedis ejusdem
jiidicium, seu declaratio exspectetur .
68. Adjecta alia
legatis,

Adjecta alia de

modo

exeundi e monasterio, de muneribus non dandis, de studiis, edendisque in liicem libris. Tum de
nofariis opinionibiis coercenJis hoc

delibrorum usu, de donis

et

decretum

de precilius fundendis pro iis qui eleemosynas ac beneflcia contulere, de sacramento ab

67.

a Qiiia

nonnulli

dicti

Ordinis habilum

eju>dem gestantes, sed a puritate ac communitate ipsius recedenles, procurante satore malorum, sub simulata quadain sanctilatis specie damnalas per sucrosanctam Romanam Ecclesiam
religionis

Ordinis praepositis nuncupando, ciijus formula Ego frater... generalis his verbis concepta fuit
:

minister Ordinis fratrum

in antea
fidelis

Minorum ab hac hora

papa;
suis-

ero S. Petro, sanctsque Romanaj

Ecclesiae,

dominoque meo domino

haereses dogmatizare, praedicare, defendere

et

ap-

probare praesumunt; suaque doctrina

nabiliter

et pra?dica-

que snccessoribus canonice intrantibus. Nou ero in consilio nec in facto, ut vitam perdant aut

tione sacrilegaet perversa corda simplicium

dam-

membrum,

aut capientur mala captione. Consi-

cornimpere

et

depravare
qui

conantur

dislricte praecipinuis, ut contra tales et

quoscumverbo

lium, quod mihi aut per se aut per litleras aut per nuntium manifestabunt, ad eorum damnum
nulli

que

alios dicti Ordinis

fratres

lalia

pandam. Vocalus ad Synodum veniam,

nisi

veiscripto prnesumpserint, sicutcontra hsereticos

debite procedatur
et receptatores
;

fuero praepeditus canonica praepeditione. In correctionibus judicialibus gravium criminum, et in

provisionibus, promotionibus, conlirmationibus,
destitutionibus et repulsionibus faciendis de personis dicti Ordinis fideliter, ac

et contra

faiitores

defensores

eorum procedi debeat

Illos

juxta canofuerint

nicas

sancliones.

etiam qui ausi

doctrinam, positionem vel o|)inionem per dictam Ecclesiam reprobalam docere, prfedicare, defen-

secundum Deum

et

eamdem Ecclesiam approbatain reprobare, animadversione canonica

dere vel approbare, aut per

regulam B. Fransisci, puramque et rectam conscienliam me habeo. Sic me Deus adjuvet et hacc
sancta Dei Evangelia. Simile juramentnm praestabunl ministri provinciales etc. Ad temperan-

decernimus puniendos. Districtius etiam inhibemus, nequis fratrum dicti Oidinis opinionem de fide vel moribus suspectam aut per magistros sacnc theologiaj comniuniter reprobatam dogmatizare,

dum eumdem Ordinem

de familia

et

sumptibus

generalis praepositi, de lustrandis ab eo religiosis domibus, de provinciarum vel conveutuum

pr.Tdicare, defendere vel approbare pra;-

sumal, (|uibuscumque fratribus dicti Ordinis, qui aliquem ejusdem Orduiis sciverint vel audiverint
talia

facientem, in virtute sanctae obedientiae in-

jungentes, ut
qui ante

quam cilocommode
ei

poterunt, proiit

ea perceperint, superiori i|)sius debeant intimare:

recitet vel attenlet,

districte praecipiat, ne talia donec supereis plene veritas sitdiscussa; pro cnjus discussione idem superior ad aliqnod de vicinioribus studiis Iheoiogiae festi-

omnia

singulorum prEepositis, de creandis fidei censoribus, de procuratore, de concionatoribus et sacerdotibus excipientibus sacras exhomologeses, de de mittendis ad gentes Evangelii praeconibns deliberandi servando a Minoritis, de crimimodo nibusdeferendis plectendisque, de a;dium et ofQcinarum structura; denique de Minorissis regen,

dis plura praecepta a Benediclodescripta fuerunt, cujus sanctioni ha^ctemporisnota apposita. Dat.

Avin. IV

super his veritale comperta franet recurrere, talia dogmatizanti, pradicanti, defeiidenti seu tri approbanli, ac quibuscumque aiiis fratribus ei in
et
iis

ival. Decembris, anno secundo . Lectas exceptasque ab universis Minoritis, qua par erat observantia et demissione, Benedicti Constitutiones

in celebratis Caturci

proximo annoOrdinis
:

comitiis,

favenlibus, vel

parum eorum
rilas exegeril,

defendentibus, prout culqiialitas seu praesumiituosa teme-

eum

indicat

Wadinghus'

extaiitque dala) ad

eosdem

loci priBfati studii

de consilio discrelorum fratrum debitam poenam imponat, et ad revocaiidam cum etfectu pradictam opinionem

coetus PontiQcis lilterae, quibus illius familiae praeMichaeli positis coUata potestas est % ut eos, qui
Ca;senati
beneficii

adhsserant

censuris solverent

cujus

tamen

expertes illos essejussit, (]ui a

erroneam

ipsos

moneat

et inducat.

Quod

si

perti-

naciler parere

contempserint, nec a talibus desistereforte voiuerint, eos de praedictorum consilio,

carceri manci|)et et

digiiiPetro Corbaria pseudopontifice adnlterinas enim Sedi Apostolicte tates exambivissent, ipsos sistendos voluit ut crimen rite expiarent.
:

detineri faciat

mancipatos,
>

donec
diclis.

efficaciler paruerint et destiterint a prseEt nihilominus praedictus superior de pra;-

Luc. Wading. an.

1337. mim. 3 et 3,

An.

iii.

Ep

com.

CCCXLII.

Akn.

ToMiJS

XXV.

Rays. VI.

12

90
69.

BEyEDICTI Xn ANNUS
Hoc anno
excessit e Tivis vir insignis Guil-

3.

CHRISTI 1336.

lelmus episcopus Sabinensis , e Ordine ad cardinnlaUim evectus, quem inter caetera praeciara gesta iria magnificentia el amplitudine conspicua atque eleganti cultu elaborata templa excitasse in Ordinis sui coenobiis, refert Anno subjeclis verbis Benedicti Vitae auctor
' :

Praedicatorum

Domini mcccxxxvi, die quarla mensis Junii obiit dominus frater Guillelmus Petri de Goilerio Ordinis

Praedicalorum
et

episc. Sabinensis

cardinalis,

qui diu

fuerat legalus

in Hispania,

ubi multa

bona
fecil

salubria

ordinavit,

Constitutionesque

quamplurimas, prsesertim contra concubiillis

,

narios Ecclesiasticos, qui pro tunc erant in

partibus

infiniti.

Hic

quanquam

esset modicas
;

imo quodammodo deformis

litteratus et
faclis suis,

staturte

fuit

muitum
omnibus

cordalus, ac virtuosus in

deditque sibi eliam Deus mulla bona

temporaiia, de quibus

fecit opera mirabilia, quae sequunlur. Construxit euim tres Ecclesias mirse pulchritudinis adeo, quod Ordo suus non credilur habere pulchriores et solemniores ubicumque, vi-

unam in conventu Avenionensi, aliam iu convenlu Tolosano, in qua jacet tumulatus, et aliam in conventu Baionensi, ubi fuerat vestitus
delicet
et educaius. Fecit

etiam tam in dictisconventibus,

Ordinis mulla alia bona adet

quam

in

aliis dicti

modum

commendabilia

memoria digna

70. Pia S. Elisabethce I.usitanice mors.

Hoc

nientem exspectabat. Ibi cum fletu et ejulatu, mianimi stnsu quasi valere jubeus omnia humana, eterris migratura in tam longinquas et tam ignotas regiones, vialicuui necessarium corpus Christi sumpsit . Et infra Intelligens iustare sibi mortem, filium, nurejicit labenliumfluenrum, nepotes reliuquit tiumque rerum curam, et onmem vim mentis intendens ad ea, quae sola sunt semper eodem modo et acterna, Mariae semper Virgiuis opem implorans Maria, inquit, maier gratiae, mafer misericordiae, tu me ab hoste protege et hora mortis suscipe. Suam iude fldem ex Apostolorum symbolo publice professa, totum carmen a Christo couipositum discipulisque traditum adprecandum Deum clara voce peregit. Nonnullas alias precationes addidit quas recitantem sensim vox sensus vires deficiebant, douec omnibus caelestibus donis cumulata mens corpus deserens, ita composilum ore, oculis, vultu, ut obdormivisse non mortuum esse Tideretur, anno lxv quani a Deo optimo maximo procreata fuerat, et ei tuendo regundoque praeposita iu regioneui convenienlem natursB suae, domicilium immortalis ac beatae vitae migrans, magnum sui desiderium in omniuni animis ir.fixum reliquit . Incisam referi Wadingus ad ejus sepuichrum veterem hanc inscriptionem, quae illam hoc ipso anno ex humanis
rifico
, : :

'

abiisse lestatur his verbis

jEra mccclxxiv,
concurrit

si

ex

anno migravit ad Dominum Elisabetha Lusitauife regina, de qua a nobis in superiori tomo honorificentissima mentio edita e^t, cui eximia} virtutes sanctarum viduarum honores pepererunt. Scripsit ex veteribus monumentis inter alios sacram
ejus Vitip historiam terso et eleganli siylo Pelrus

ea iriginta octo anuos detraxeris, quibus Eccle-

siasiicum

computiim

superat

cum

anno

Chrisli mcccxxxiv,

die iv mensis Julii in

Castro de Extremis obiit iuclyia dona Elisabetha

regina Poriugaliae,
sis iu

et fuit

sepulta xii die dicti

hoc uiouasterio
dotavit
:

S. Clarae,
fuii

menquod ipsamet fieri

fllia

Perpinianus Societatis Jesu, feliceuique ejus obi-

jussit et

et

uxor domiui Dionysii

regis doet

tum his verbis depingit ^ a Proximo die Jovis, quam lecto teneri coeperat ante diem quartum non. quiatiles multo mane crirainibus expialis
:

illustrissimi regis Portugalliae, et

mini

Petri

de Aragonia
et

reginae donnae Cou-

stautiae,

aique mater domini Alfonsi serenissimi

confessione plena pietatis, plena doloris, per sacerdotem sacrificium fieri praecepii extra conciave

regis Portugalliae

dominae Constantiae reginae

apio el ad
erecta,

videndum

et

ad audiendum loco. Quo

et

de Caslella, fuitque avia regis Alfonsi de Castella el reginae donnae Mariae uxoris suae. Hos houoravii,

peracto, ut erat

ardensad colendam religionem

iisque benedixit
. Fulsit

humiliter de se ipsa sentiens, et eximia adversus Numen divinum reverentia commota, ab Jacobo avo gravissimo magistro edocta qui sacerdote sacrosancta peragenie mysteria nemi,

pace

cujus anima requiescat in maximis post mortem miraculis,

:

quorum

gloria et

numerus

flexu

temporum

cre-

vere adeo, ul Paulus IV ad preces Joannis III Lusitani;B regis in omnibus Lusitaniae regnis aras
dicari Deo, tabellas affigi,

nem
fibus

intra celiae

cancellos consistere patiebalur,

solemnesque precatio-

et ipse procui

ab ara, nullis circum praependen-

nes publico Ecclesiae ritu decantari ad ejus nominis

peripeiasmatibus iuclusus

more regum

memoriam

permiserit

utroque genu niiebatur; surgit e lecto, vestes induit, procumbil in genua. Sic ad altare fere repens accedil, ubi sacrificuius adve'

in oculis

omnium

nus VIII anno

in sanctarura

jubilaei

ac demum Urbamdcxxv, illam solemui ritu

:

viduarum Catalogo reposuerit.

num. 26.

'

Wai.

lioe an.

Gesta Ben. a,.ud Bosf[.

2 Pcrpiii.

de Vila B. Elifab.

I.

iii.

BENEDICTI XII ANNUS

4.

CHRISTI 1337.

91

BENEDICTI

XII

ANNUS

4.

CHRISTI

1337.

i.

Bavari,
bit

Denuo tractahir dereconciliatione Ludovici ad qiiem a ceeptis resilientem dolorose scri-

varia,

Anno Christi millesimo trecentePontifex. simo Irigesimo seplimo, Indictione quinta, exorta suDt immania Anglos interet Francos bella: stringeniii adversus Saracenos enses, Christiano sanguine
versae
iiiibuti; collocanda; in Asialica

quae tam circa fldem Catholicam, quam statum fidelium dictarum partium formidantur,

tione

nisisalubriteroccurraturinsurgere, anxia meditapensamus ; nos, qui licet insufflcientibus

expeditione

meritis illius locuin tenemus in terris, qui ad congregandos in unum dispersos vocandosque peccatores ad i)oeiiitentiam veniens, passioni pro
,

decimae, ab utroque rege in furentium stipendia

:

destitulus Occidentaliuiii

auxiliis Oriens,
:

Saracenis Syriacis in preedam cessit

Turcae antea

repressi vires collegere; deniqueGra;ci, qui Eccle-

siaruni

conjunctionis

tractaium auxiliarium in
defuit
tot

Turcas
flrmali

armorum
haeserunt.

spe susceperant, in perlidia ob-

Non

tamea Apostolico
lantaque niala aver-

muiieri Christi vicarius, ut

teret
:

omnibus se obtulit dirae mortis, si vices saltem utcumque ipsius gerere utiliter vohimus, ut tenemur, dissimulare vel omittere absque offensa Dei propriaequeleesione conscientiae non valemus(maxime cum ipse obtulerit et offerat, se nostris et Ecclesiae mandatis et beneplacitis in omnibus et per oinnia efficaciter pariturum) quominus super reducenda sub ovili Dominico ove tali errante,

ali|ue in primis

ciliare Ecclesiae constituit.

Ludovicum Bavarum conEo adducta res-, ut Wil-

quam

aliae

abs^iue

numero

vel ad mortis praecipiI

lelmus Juliaci comes

Ludovici nomine subeundamque Pontiflciam quamcumque tulisset sententiam tum ad paciscendam cum Gallo rege
;

Rupertus palalinus Rlieni, ad ejurauda anteacta scelera

et

iium sequunlur, proh dolor vel cum ea, ut creditur ad viam reducerentursalutis, justos tractatus et rationabiles (provideudo tamen, quantum cautius fleri polerit, Ecclesiae ac tuis et charissiuii in
Cliristo
filii

nostri Roherti regis Siciliae

illustris

ex Pontificio nutu
foedere, condixerint
festo

amicitiam, dissoluto

Anglico

iudemnitatibus)

aiimittamus;

verentes

quod,

si

dies.

proximos a piiriflcaUc Virginis Sed Gallus rerum, quas versabat, mout ineundi

impedimenti, vel alias minus rationabiliter aditum super tractatu hujusmodi

per appositionem

lem causatus oravit Pontiflcem,

cum

Ludovico foederis tractatuiu ad primam imminentis Quadragesimae diem extraheret quae BenedictusLndovicoordineexposuit, utque in coeplocon:

clauderemus, perspicaces et subtiles Theutonici, perpendendo unde talia processissent, exinde irritati

vel forsan desperali, se

cum

Anglicis vel

aliis

regiis

aemulis colligarent, quod periculosum et

posset,

silio

constans perstaret hortatus est

2.

'.
-

nocivum
Philip-

quod Deus

avertat, existere

regDO
ex

Urgebat Benedictus

aliis

litteris

tuo. Si vero, procedente tractatu hujusmodi,

pum

regem, ut missis oratoribus foedera firmissima cuiii Ludovico redintegraret. Contra Philippus precibus vexabat Pontificem ne Bavarum sibi suspectum in graliam admitteret. At Benedictus regii oratoris postulata repulit, ac regi causas, ob quasretardanda res non esset, exposuit '
a
ti

parte ipsorum occurrant forsitan talia, per quae

differri vel inipediri

praelibatum contingat nego-

tium,

ita

putari,

quod nec nobis, nec tibi, flli, valeat imet nos et tu apud Deum remanebimus
11

excusati, etc. Dat. Avin.

3.

non. Aprilis.

Paruit consiliis Apostolicis Philippus rex,

gravis

Bencdictus, etc. Philippo regi Franciae.

quanquam

innumerabiles Christi sanguine redeniptorum animas in AlamanniiE, Italiai aliisque partibus ex sola praedicti Ludovici adhaerentia et nssislentia

Dum

excommunicationum

et

poenis

aliis

ac

erroribus

involutas, et exposilas aeternae

tionis periculis

damnacontemplamur, scandala quoque

cura urebat, Ludovicum liosli Anglo coiijuncturum : cum quo jam pascisci coeperat, se suosque ad curiam Pontiliciam oratoresmisit, qui cum Piuperto Bivariii" duce et Guillelmo Juliaci comite legatis Bavaricis de ineundo foedere egerunt '. Sed in medio tiactatu Ludovicus oblitus salulis animee suae, ac solemnis jurisjurandi, quo
parta Ecclesia; gratia ex levi causa
Piol. Luc.
llist.

eum

'

Btiieil.

l.

111.

Ep. secr. x.win,

Toni.

III.

Eo. sccr.

.<

.\.

'

Ibid.

Ep. secr. lxvii.

Eccl. Ms.

1.

.\xiv. c.

ulU

92
se devinxerat

BENEDICTI XII ANNUS 4.

et

CHRISTI 1337.

anno superiori, procuratores suos eo temporis flexu, quo tractatus reconciliatlonisteneret, se non revocaturuni; Rupertuin et Guillel-

reatu perjurii notabilem exhiberent, ac proseet

cutioni

expeditioni

reconciliationis

praefata;

propter hujusmodi inconstanliam et reatum im-

mum

principes

in

Germaniam

redire

jussit.

pedimentum
strarent,

et

obstaculum non modicum minimagnificentiam

et

Summo

dolore ea de causa affectus est Pontifex, tractatus redintegrandi cupidus, kal. Octobris ac ad eum instaurandum constiluit. Tum paterne
jurio, neve

Ideoque

tuaui

affectuose

rogandam duximus
tibi

ipsum monuit, ne promissa violaret insigni perPhilippum regem bello peteret. Exemplum Aposlolicarum litlerarum iufra scriptum
est
'

etiam requirendam, sano consilio suadenles, quatenus novas tibi odiocausas non aggreges, et

rum

dum

potes in tranflucti-

quilio procedere,

navim tuam guerrarum

;

bus, quae ut plurimum periculosos sortiuntur

Magnifico viro LudovicodeBavaria, consilia
et velut salutaria

evenlus, provide nou exponas

sione

sed ab
,

omni

inva-

matris Ecclesiae amplecli devote,

suscipere reverenter.

retrahens animi tui

motus

et

desistens

ornnino nullis propter incitamenta quorumlibet

te

Ex

relatione veridica dilectorum filiorum

involvas negotiis, quae novis offensis te impli-

nobilium virorum Ruperti ducis Bavarice el Guillelmi comitis Juliacensisnuntiorum tuorum, quos dudum ad nostram prccsentiam destinasti, potuisti colligere, et te credimus coUegisse, pur et sin-

cent,

qua;ve cceptum tuae reconcilialionis nego-

tium

cum eadem

Ecclesia valeant impedire. Dat.

iii

Avin. XIII kal. Aug., anno

S.

Ad Benricmn

Bavaria: ducem Ecclesite

quem gerebamus et gerimus ad reconciliationem tuam ad gremium sanctae matris Ecclesia^ ubi tu ejusdem Ecclesiae
cerae dilectionis afTectum,
,

reconciliatum Pontificis litlerw adhortatorice.

beneplacitis

te

efficaciter coaptares.
,

Ad quorum
displicentia

nuntiorum instantiam
nostra,
ccepti

non absque

cum

nobis super reconciliatione pradicta

interpellatio
displiceret, et ipsius
tibi

negotii

Suadebat ' Ludovico Bavaro Albertus dux Austriae, ne cceptum cum Ecclesia tractatum dissolveret, sed Pontifici in rejiciendo Anglo, flrmandoque cum Gallis foedere assentiretur. At non minus optima Alberti quam Pontificis consilia repulit Ludovicus, et imj)eratoris nomen iterum atfectavit
^,

continuatio grata esset,

prout

referre dicti

quamvis
:

instruxisset
o

hac auctoritate suos

nuntii debuerunt, usque ad proximas kal. futuri

procuratores

Nostris procuratoribus et cuilibet

mensis Octobris pro resumenda proseculione re-

terminum duximus prorogandum; sperantes quod tu de intentione nostra sincera et menle benevoia quam gerimus ad animse tus salutem, eorumdem nuutiorum relatibus informatus, si illa, quae coram nobis gesta
conciliationis prsefalse
,

fuerunt, plene et veraciter, ut existimamus, tibi duxerint referenda, super reconciliatione pra?dicta

solidum damusexcertascientia plenam, liberam poteslatem , auctoritatem et speciale mandatum ad renuutiandum, dimitlendurn et totaliter deponendum vice el nomine nostro et pro nobis titulum imperialem Romae per nos receptum, et quo utimur et hactenus usi sumus B. Cum vero inter Ludovici ac regis Philippi
in

eorum

meram

et

oralores esset constitutum, ut appetente Octobri

procederes usque ad
ipsius,

plenam consummatiouem
te

mense

tractatus fceiieris redintegraretur,

jamque

notabilibus et pra>jadicialibus negotiis implicares, quae nos, fideles ac

aliis

nec

interim

devotos Ecclesiae merito conlurbareut. 4. B Sed, sicut nonsine ailmirationeet

Ludovicus susceptam de recuperanda Ecclesiae gratia inentem exuisset, significavit Christi vicario Philii^piis, se ad Pontiticiam aulam oratores in
causa Bivari niittere iu

magna

animum

induxisse,

ac

tnrbatione cordis audivimus, tu otfensas pra^teritas satagens cul[iis recentibus renovare, ad inva-

postmodum mutasse
stolicffi

studia, nisi aliud Sedi

Apo-

charissimi in Christo fliii noslri Philippi regis Francise illustris, non absque gravi offensione majestatis divinae et ejus-

dendum

terras et

regnum

visum esset.Cui Benedictusita respondit": amantissime, quia non videmus, quod dictus Ludovicus , licet nobis his diebus utendo
Fili

dem

Ecclesia; atque nostra, contra pacliones, promissiones et obligationes per dictum comilem

abusive imperiali titulo scripserit juxta formam, quam conlinet cedula prsesentibus interclusa, tra-

nomine tuo factas et habitas, contra etiam juiamenta per eum nomine tuo prastita super eis, et
per tuas patentes lilteras approbata veniens, te disponis et pra-paras, et bellicos congregare diceris

ctatum coe|itum super sua reconciliatione ad unitatem sanctaj matris Ecclesia;, a qua se reddidit
alienum, innon credimus expediens propterea regios nuntios ad nostram praetendat prosequi de praesenti
;

suis peccatis et deliclis exigentibus

apparatus

quae

si,

quod

absit,

veritate nitantur,
et displi-

sentiam destinare
dicta
scilicet in

sed

si

eum

cujus facta

et

in elusionem,

magnumque contemptum,
;

parum appretianda sunt

(ob inconstantiam

centiam nostram cederent teque contra pactiones, promissiones, obligationes et jurameiita hujusrent, et

sic in statu

modi veuieutem non apud Deum

'

levi iufamiae nota resper^^eet

abrumi^endo concordiae traclatu), eo damnatiouis notabilis constituto, illuminaret Dominus, eumque velle destinare nuntios

homines de inconstantia
'

Tom.

Tom.
II.

III.

III.

lp. secr.

cxc.

lo-n.

p.

332.

Ep. seer. cc.vxvi.t. s i'j|. 11, Ep_

sgQj._

l,5.
cccvii.

It.vII.

Uoni.

Kccl.

BENEDlCXr XII ANNUS

ad procurandam reconcilialionem hujusmodi audiremus, tuae curaremus e \estigio magnificentiee
nuntiare, elc.

4.

CHRISTI 1337.

93

Datum Avinione

II

nonas Octobris,

anno

iii

privilegia, immunitates, feuda vei jura quaecumque in eisdem regno et imperio reciperent ab eodeni, neque societatein vel confoederationem aliquam cum ipso contra Ecclesiaiu conlrahereiit,

Refellendi ex Benedicti diclis scriptores*, qui

in rei-^eni

vel contraclam foverent, seu observarent,

neque

Francorum
non

et cariiinales

EcdesiiT

recoiiciliato

de Ludovico causam detorquent,

consentirent etiain contrahenda?. Miiltas insuper alias monitiones, inliibitiones, jufsiones et processu?, diversas et miilliplices poenas et senlentias continentes, contra pradictos oiniies et singulos pra^missorum occasione vel causa ideiii prtEdeces-

cum

illa

preecipue ex Ludovici inconstantia', sive

ulciscendi

cnpidine

'

emerserit.

Damnavit
'

certe

Ludovicum Henricus dux

initi

inferioris B;ivarice,

mis-

sisque oraloribus, ut refert PloIema>us

Lucensis,

sor fecisse dignoscitur et etiam promiilgasse

eos

cum

eo foederis, ad quod
in

vi et metii adactus

universos et singulos,

si

hujusmodi

iiionitionibus,

fuerat,

veniam poposcit

publico cardinalium
Ecclesia

senalii, professus

nulliim se post hac ut imporato-

inhibitionibus, jussionibiis et processibus non parerent, poenaselsententias supradictas, iii diversis

rem

ciilturum,

quem Romana
in

non con-

ejusdem
repetitas,

firmasset. Solutus itaque est a Benedicto censuris,

pra>decessoris processibus diversimode volensetdecernens incurrere ipso facto,

quas ob edicta Pontificia

sequaces Ludovici lata

prout in eisdein processibus plenius et seriosius

contiuetur.
6,

contraxeral, ac sacrorum usus illius ditioni restitulus, transrnisso ad eura subjecto

Diplomate

Dilecto

filio

nobili viro Henrico, duci infe-

rum

Sane tam ex tenore quarumdam litterapatentium tuo si^illo signatarum, quam ex

rioris Bavariae,

salutem.

serie petilionis pro parte tua nobis oblatcB perceexigit

Sicut justitise

debitum

contra per-

pimus, quod
varia;

cum
,

tu olim

ducatum

inferioris

Ba-

versos, ut corrigantur, adhibere debitffi castigationis

sisD,

teneres

et

haberes una

cum quondam

antidotum

sic

misericordia mairis Ecclesalubri con-

Othone

lapsibus

humanis subveniens,
siquidem
felicis

versioiic

corrtdis remissionis

gratiam libenter
recordationis

imperlitur.

Dudmn

Joannes papa XXII pra;decessor noster propter deteslabiles excessus et culpas enormes Ludovici de Bavaria, olim discorditer in regem Romanorum,
ut dicebatur electi, contra dictum prsedecessorem
et sacrosanctam Romanam et universalem Ecclesiam pra'suuiptione temeraria, iino potius insania execranda commissos ; contra eumdem Ludovi-

Heurico iiatruele tuis indivisim Ludovicus ad suggestionem dictorum Olhonis et Henrici te compulit et arctavit, quod cum eisdem Otlione et Henrico diicatum divideres memoratum. Quibus cum tunc resistere non valeres, divisioni hujusmodi coactus et compulsus
fratre et
prffifatus

quodammodo conseusisti,
modi
tertia

ac per divisionem hujus-

parteejusdem ducatustibi solummodo remanente, ac ex hoc potenlia lua, qui aiite divisionem eamdein plus aliis ejusdem ducatus regimen exercebas, non modicum diminuta, sicque per
diras gueriarum cominotiones arclatus el constrictus praefato Ludovico post dictos processus Apofaclos et promulgatos contra eum et adhaerentes eideni, per annos duos cum dimidio ut Romano imperatori oblem[)erasti et etiam obestolicos,
disti, et

cum

nonnullos diversis temporibus diversos pro-

cessus, graves spiriluales et temporales pcenas et sentenlias coiitinentes, auctoritale Apostolica fecisse dignoscitur et

etiam habuisse

ac nihiloet

minus universis

patriarchis,

archie|)iscopis

episcopis, ac aliis personis Ecclesia.sticis (|uibus-

mandasti ttiam quibusdam subditis

tuis

cumque
buslibet,
stereul,

necnon omnibus

et singulis civitatibus

ut preefatum

Ludovicum,

duiii

ad

eoruin

loca

et universitatibus,

ac personis singuiaribus qui-

declinaret, reciperent et tractarent, sibique ul Ro-

cujuscumque conditionis aut status exieliauisi regali vel aliu quacumqiie dignisub poenis excoiiimuiiicalionis in
,

tate fulgerent,

imperatori reverentiam exhiberenl et postiiiodum iu nonnullis locis tibi .'^ubjcclis receptus exlitit et tractatus te laraeu non inten:

manorum

taliter

personas et interdicti in terras

privationis

eorum necnon privilegiorum quorumcumque Aposto-

denle tunc in hisali(|uacoutraSedem Apostolicam facere, sed ea fecisti arctatus, ut prsemiltitur, et

constrictus. Sicque
locis

licorum et imperialium ac feudorum, qua; ab Ecclesia vel imperio obtinerent, districtius inhibuit, ne pra^fato Ludovico tanquam regi Roiiianoruii), quousque dictam electionem et personam
ipsius jier
et

idem Ludovicus in nonnullis ducatus ejusdem per va^sailos et subditos

praelatos iu dicto

tuos, et clericos saeculares et religiosos utriusque

sexus, ac etiarn

ducatu conslinobilis

Sedem eamdem
iii

a|)probari coulingeret

tulos, paucis duntaxat exceptis, receptus extititet

aJmitti, in aliijuo inlenderent seu

parereut;

tractatus

et alias

tam

tu,

quam

mulier

neve eidem

quibuscumque, ad ipsius regni vel imperii Romaiiorum regiiiien spectantibus, pra;berenl auxilium, consilium vel favorem neque
:

Margarita uxor tua, ac etiam universi fere subdili, et clerici srcculares et religiosi, ac priBl;ili
sequacibus,

'

.Mb. Arg. in Chron. Reblor. in CUron.

' Ibid.
5

- Sop. Ep. cxc. * Piol. Luc. Hist. Eccl Ms I. ult. c. u!i. Ep. secr. cccxi. An. 2. p. 2. Ep. com. dxxv.

ducatus pricdicti aliqui dicto Ludovico ejiisque alii vero solum dictis sequacibus et adhaerentibus in omnibus actibus, cibo, potu et
iii

loquela, ac etiam

divinis commiinicastis, ipsuraetiain

que Roinanoruin imperatorem

numinastis;

94

BEXEDICTI Xri ANNIIS

alii

4.

CHRISTI 133'

propter quae tuomnesqueetsinguli

timetis in
[icenas et sententias

supradicli

suum
ad

incidisse.

defunctis,

Verum prsGfatis eodemque ducatu perviam

liliali

dictorum p/ocesOtlione el Henrico

successionis

donec ad ejusdeni Ecclesiae redierit unitatem nec ipsum nominabis iinperatorem, nec pro imperatore habebis et quod nulli obedies vel adbae:

te totaliter

revoluto, tuque [iropter hoc viribus

et potentia recollectis, in

obedienlia Sedis

ejusdem

esse desideras, a

qua

sicul asseris

nunin

Sedem quod denotalos et damnatos, aut denotaudos per nos et alios Romanos Pontifices et sanclam Romanam Ecclesiam
rebis

ut imperatori

nisi

primitns per
:

A[)Ostolicam fuerit approbatus

et

quam

corde \el aninio recessisti,

nec

fuisti
:

conspiratioiie vel liga aliqua conlra

eam

qnare
te

uobis humilitersu|)plicasti, uttuaeet prasJictaruin

de hEEresi vel schismate in terris luo subjectis dominio non acceptabis seu receptabis, nec recipies imo pro posse eos persequeris et ejicies de terris
;

animarum

saluti

patcrno providentes affectu,

et

dominio

tuis

et

nihiloininus hinc ad festuni

et pra^fatam

coujugem tuam, acomnes

et singulos

Resurreclionis Dominicae
praesentia lestium

supradictos, qui prasfatas |ioenas et sententias in-

proxime venturum in fidedignorum jurabis, omnia et

attendere et cominfra

curreruut, ab eisdem sententiis atque poenis absolvere,

singula su|)radicta observare,

plere, et contra ea
ratiflcabis et

dictumque interdictum relaxare,

et
,

et

cum

nou

facere vel venire; sed ea

:

eisdem clericis utriusque sexus

religiosis

et

aliis

supradictis

conflrmabis

et

eumdem

ter-

qui

propter pracdictas culpas

eorum

irregularilatis et inbabihtatis

maculas cou-

dabis seu mittes sufficientes litteras super his noiiis el Sedi praedictae tuo sigillo sigillatas, et
subscriiitione
fide

minum

traxernnt, misericorditer agere de consueta ejus-

dignoruu) testium roboralas

dem

Sedis

clementia
et

dileclos

filios

dignaremur ac insuper magistrum Henricum canonicum

:

nos
tui

ejusdem Gebbardi |)rocuratoris ab excommunicalionis seu excommunicatiote in [lersona

Gebardum lectorem Ordinis trum Praidicatorum et eorum quemlibet in

Pataviensem
lidiim, ita

fra-

nuiii, et aliis sententiis

atque pcenis, quas pro|)ter

processns ejusdem praede-

so-

dictos excessus in diclis litteris tuis expressos in-

quod non

esset potior conditio occu-

curreras per
juxta

|)raefatos

pantis, constituisti et fecisti procuratores tuos ad

cessoris, auctoritate Apostolica tenore praesentium

com[)arendum coram nobis,

et prsemissa propo|)ro

formam

Ecclesia;

nendum

et

confitendum, nobisque
et

iirremissis

etiam snpplicanduin,

juramentuni quodlibet
et

in

ramus; ac interdictum, jusmodi ob culpam tui,

absolvimus ettotaliter libecui propter excessum hu-

animam tuam preestandum,

omnia

et

singula

et non ex facto seu culi^a aliorum, ducatus tuus esse dicitur suppositus, re-

faciendum, quae in prsedicfis el circa ea requirerentur et existerent opportuna |)romittens nihilominus, te ratum et gratum habere, et servare quaecumque super (^raemissis gesta forent per eos
;

aut ali(|uem
patentibns
noti siyilli

eorumdem, prout

in

autbenticis et

laxamus. Subditos quoque, fautores et valitores tuos, qui ex causis pra>dictis sententias et poenas incurrerunt supradictas; quique de praesenti luce migrarunt, dum tamen in eis signa poenitentiae et contritionis apparuerint manifesta auctoritate
,

inde confectis, tuique veri et appensione munitis pleniuscontinetur.

lilteris

praetlicta a
batis, et

poenis et sententiis absolvimus praeli-

pro absolutis volunius eos haberi. Volusi

Nos

igitur in consistorio

publico, praesenti-

mus

insuper quod

tu praemissa,

quod

absit,

non

bus fralribus nostris S. R. E. cardinaiibus, necnon camerario ac notariisnoslris, acarchiepiscoporum et eiMsco|)orum et praelatorum, aliarumque personarnm multitudine copiosa, dictoque Gebbardo
lectore ac procuiatore tuo inibi personaliter constituto praedictas litteras tuas , quas in Archivo

im[)Ieveri3 et

observaveris ililigenter, aut praefato

redierit ad ejus-

Ludovico, vel sequacibussuis praesumpseiisadhaerere, nisi

idem Ludovicus prius

pro non facta

dem

Ecclesice unitalem, pra^sens absolutio habea;

tur penitus

quinimo eo

i|)so

in

easdem

[loenas

et sententias recidas,
etc. Dat.

quibus antea

consistorio su|)radicto

facimus custodiri, publice legi fecimus in ac subsequenter ab eodem procuratore in eodem consistorio iu animam tuam
S. P. E.
;

tenebaris.

NuUi ergo
.

Avin. XIII kal. No-

vembris, anno in
|)rovincia

Data et Chiemensi e[)iscopo

et Margaritam auathemate rilu Ec-

ut

Henricum ducem
fa!::ulos

juraniento rece|)to, qiiod tu slabis mamlatis nostris et S. R. E. et successoruin nostrorum canonice intrantium, et
et aliis

conjugem, ejusqne
clesiastico liberaret.
7.

quod pro

injuriis et fautoriis

excessibus praedictis,

[ler te

commissis, ex-

presse in litteris tuis jiraedictis acce|)tabis, recipies, facies et complebis illam pcenitentiam, qu.Tj per
nos, vel

dictus.

alium seu
et

alios

per successores nostros

juiicta:

tibi

de maudato nostro, vel imposita fuerit el in-

qnod

eris devotus et
:

obediens nobis

et

Romanas
cijjabis

Ecclesiae

cum

memorata; el quod non |)artiLudovico praefato, nisi in casibus a

ei

abducere conatur Benehujus prmci|)is virtutem reliqui Germani imitati fuissent, brevi ad offlcium redactus fiiisset Ludovicus sed contrariis illi sludiis dissensere, quare proximo anno multa ab ipso asserendae Caesareae dignitatis specie novata fuerunt. Quae cum moliretur , Eduardus oratoris opera a Renedicto flagitavit, ut cuiu Bavaro coeundi foededere
litteris

Eduardum cum Bavaro

Anglice rerjem ab ineundo foe-

Si

jure |)ermissis; nec

et

vel sequacibus, fautoribus

ei

ris

potestatein faceret

valiloribus suis adhaerebis, nec

dabis auxi-

fuerat Apo?tolica auctoritate

objectum enim jani ante anatbema iis omui-

lium, consilium vel favorem i^ublice vei occulle,

bus, qui Ludovico se coiijungerent,

antequam

in

BENEDICTI XII ANNUS

Ecclesiae graliam fuisset restitutus. Sed

4.

CHRISTI 1337.

95

cum

haec

nequiliffi

prorupit insaiiiam, ut meditatus Urbi el

poslulata

in

rei

Christiaiiae

damnum
,

vergerent

orbi universalis schismatis perniciosum suscitare

Eduarduin ab atque abhnrrcrent ab sequilate ineundo foedere cum Bavnro, anathematenondum

soluto, gravissimis hisce htteris

dispendium,

quendam hypocritam

diabolica? pra;-

abducere

est co-

nalus Poiititex
a

'

sumptionis virum, nomine Petrum de Corbaria, velut abominationis horrendae simulacrum in Apostolica Sede pro Roinano Pontifice slatuere
,

Benedictus
Inter alios

etc.

Eduardo regi Angliae

orbis
terrae

il-

histri.
a

principes
lui

inclytffi

idque quantum in ipso fuit, produxit cum fuit veoeratus, ut papam : et consecrationem, imo verius execrationem ac dianioliretur;
in

actiim, et

inemorirc progenitores
tiioiici

reges Angliaj velut Ca-

deiiia

impcriale de facto ibidein recepit, ut de

aliis

principes,

per rectiludinis et devolionis

mullis

seiiiilas

ambulantes, sacrosanctam

Romanam
,

Ec-

testandis excessibus, per

clesiain

fanquam inatrem prscipuam

alumni
et tilii, in

ut pecu-

quinimo dedictum Petrum prapsumptione perpetratis ha>retica , taceamus

ejus insanis processibus,

eum

et

liares ejns

pienitudine devotionis
clara et devotavestigia

propter qu;c idein praedecessor

eumdem
in

Ludovi-

et fidei colueriint.
te qui

Quorum

cum

denuntiavit a

Domino omni
:

dignitate et ho-

eorum

haeres et successor existis origine

atque regiio, decet ciim integrilate mentis et exhibitione insignium

nando

in

devium, sed alienatos

operuni imitari, non decliet devios ab ejus-

dem

niatris

uberibus plenis studiisevitando:

cum

non deceat serenilatem regiam alienis maculari contagiis, nec suae claritatis splendorem cujuspiam nebuloso consortio obfuscare. Non enim tuum praeterire potuerunt auditum excessusdudum per nobilem virum Ludovicum de Bavaria olim, ut diciiur, discorditer in Romanoriim regem
eleclum, adversus

eum, tantarum haeresum et schismatum maculis irietitum, exercuit gladium Apostolicae potestatis, eum cuin omnibus, qui adhaeierent eidem, vel praestarent auxilium, consilium vel favorem, vel pro Romano rege vel imperatore haberent, tenerent vel eliam nominarent euradem, non soluni excommunicanore fore privatum
et

ipse

tionis

et

anathematis, sed etiam alias i^oenas et

seutentias,

tanquam

in

fautores, auxiliatores et

valitores ha?retici et schismatici proferendo, et a

jure declarando prolatas, prout in diversis processibus,

Deum

et

Romanam

Ecclesiam,
prse-

super

iis

liabitis

per praedecessorem

eum-

et felicis recordationis

Joannem papam XXII

decessorem no;trum, per coacervalionem nniltiplicium et atrocium offensarum n- qniter perpequos, velut toti mundo notorios, nes oinnes trati recensereprasentibus (quia niniium longumessel) sed paucos de multis bievi quadam epilogo provi:

dem, plenius et seriosius continetur. Quas qnidem poenas, quanlumcumque promeritas per Lndovicuin

eumdem,
si

tt

iii

euni justo

Ecclesiae judicio promulgatas,

vere poenitens se habilitasset ad gratiam, ob desiderium salutis et

recoociliationis iisius
potuisset,

dimus referendos. Ipse enim conlra processus praedecrssoris ejusdem et prohibitiones ipsius, de fralruiii suorum S. R. E. cardinaliuiii consilio
factos et

quantum deeenter fieri , eadem Ecclesia benignasset, et ei ad suura gremium redeunti tanquam fllio piodigo,
de longe venienti, apertis brachiis occurrisset, imraolatura pro eo in ubertate divinae laudis vitulum

habitos, divers?- spiriluales et terapo-

rales pcenas et sententias continentes, invasit Italiain

:

nonnullos

Italiae

haereticos,

de

haeresi pu-

saginatum.Propter quod, quanquam tam praedictorumexcessuum,quam eorumdem processuum, per

blice et nolorie per

sitores

ipsum praedecessorem etinquiApostolica

haereticae pravitatis aucloritate

condemnalos, in consortium publicae parlicipationis admisit,

festas,

tenens et adstruens htereses maui-

ac fovendo secumque tenendo ha?reticos,

dictum praedecessorem contra eum, exigente justitia, postmodura habitoruin, notitiam habuerimus et etiaiu habeamus, ut tamenipsuma peccatorum nexibus liberatum, de faucibus sempiternae mortis possemus eripere, postquam fuimusad apicem

publice dogmatizantes praedictarura liaeresum deteslabiles et

summi Apostolatus
et

assumpti, diversos nuntios ejus

horrendos errores haeretica quoque dogmata scienter, imo dementer, potius, approbavil; et in evidentiam approbationis hujusmodi illa per diversas litteras, suo noto sigillo raunitas, deduxit in alioruni publicam iioliouera.
:

diversis vicibus ad nos missos benigne recepimus,

poeuitentiae

pro reconciliatione ipsius, per fructum verae suae promerenda, varios tractatus habui:

mus et tenuiinus cum eisdem et adhuc etiam iidem tractatus corara nobis pendere noscuntur,
si ipse vere poDnitentem veraciter oslendal. Cujus etiam nuutiis, ad magriam eorum instantiam non absque displicentia nostra, cum nobis dicto-

8. B

Nomen

eliam

sibi

imperiale

postmodum
Ita-

bonuni fructum ut credimus habiluri,

usurpare,etadministrare jiira imperii ineadem

lia et

et fideliter se

Alemannia contra

|irocessus et prohibitiones
;

praedictas detestabili
iis

temerilate praesurapsit

ex

prailer poenas aiias, excoininunicationis et ana-

rum

thematis sententias incurrendo. El tandein ausus

ausibus

et

excessus

accuuiulando excessibus

non placeret, sed grata esset, usque ad proxiipsorum continuatio mas kal. futuri raensis Octobris pro resuraptione
tractaluum
iiiterpolatio

conimeavit ad Urbem, ubi in iliam virulentae

'Tom.
Ep. secr. p. 183.

II.

dictorum tractatnuin tunc facienda terminum duxiraus prorogandum. 9. a Quare, filicharissime, cumdicti tractalus

96

BENEDICTJ Xri ANNUS 4

CHRISTI 1337.
consiliis

cus

adhuc pendeant, ut praeferlur, dictusque Ludovisit adtiuc eisdem iieccalis, poeiiis et sententiis
el

inodi

sequendis

illorum

animi

imo
reli-

tractandi iinpii fcederis firmandique auctores prae-

involutus, neciiuni merueril |)ersatisfactionisdei)i-

cipui extitere, atque

Eduardus ambitionem

tum

dignae poenitenticX fructum recoiiciliationis

Ecclesiae gratiam cblinere
;

gioni

iiraetulit.

ejusdem

serenitatem

\\. Philippttm periculi Galliis

tuam atlente rogandam duximus el etiam requirendam quatenus prudenter adverlens et in

,
,

impendejilis mo7iet

Anglo,
in

Cum

ex Germania suadendo ipsi pacem cum vero infesli ex Germania rumores

,

scrutinium internae considerationis adducens gravitatem pffinarum in quas inciderent, et sententiarum quas incurrerent, quanlisque se periculis et discriminibus implicaient, qui dicto Ludovico
sic sic

aulam PontiGciampervasissent, factas adversus Francorum regem coitiones, ex quibus magni

periculi terror Galliis impendebat,illu!n Pontifex,

ut proceilam discutere posset, prajinonuit

a

'

publice et notorie de pravitalibus haeresis, et

odiosi

Benedictus,

etc.

Philippo regi Franciae.

condeninafo, priusquam Ecclesice gratiam merealur, participare picDsumerent, sibique impendeie consiiium, auxilium vel favorem, vel sibi tanschismatis
reconciliationis

12.
praeterilis

HcTC, quai

ejusdem

sequuntur nobis bis diebus sunt relata. Piimo videlicet, quod sohabiti,
ut,

lemnes tractatus sunt

Bavaria
jiiri

Ludovico de

Romaiii iniperii per

eum

usurpato

quam

imperalori vel regi Romanoruni reverenliae

a cujuslibet
participalionis foedere

cedente, sibique regno Alanianni;e retinente, data-

cultum, vel titulum regaiis vel imperialis nominis

assigiiarent
;

que

sibi

propterea

magna

peciiuiae quanlilate per

electores seculares,

contrabendo
honoris
sibi

cum

ipso, exliibitione reverenliae et

tanquam

regi seu iniiieratori, donec

idem Ludovicus

reconciliationis

ejusdem
te
tibi

Ecclcsia;
,

gratiam meruerit obtinere, omnino

et totaliter studeas abstinere
;

relrahere

ut

famae servein

tur integrilas, et illibata tui generis claritas conservelur.

nonmodicispecuniarum summis mediantibus, rex Anglias in regem Romanoruni promovendum in imperatorem eligatur, vel quod idem rex Angliae his vel aliismodis exquisitis ad imperium, et etiani regnum Alamanniae assumatur. Item quod si haec de facili tieri non valerent, quod idem rex Angliaj deputetur ad vitam
suani
irrevocabiliter vicarius regni Alamanniae pro parte inferiori, ut propter vicinitatem, te, tili charissime , regnumque tuum Franciae possit
et forlius impugnare. Item quod complendis magiia de diversis pecuniarum sunimis et aliis rebus pretiosis facta sunt deposila (confirniantur haec a Rebdorfio qui Anglico aiiro emplos veiiales Germanos principes nairat-) et certi obsides etiam assignati et alii ulterius

Nec

latere te

volumus, quinimo

me-

nioriam tuain reduci

clarae

praeterita tenipora, in

quibus

memoriae Eduardus rex AngliiB avus tuus

nonnullis magnatjbus Theutoniae, credens
fiiiei

cum
eos

opportunius
Iiraediclis

sibi

promissae conslaniiam servaturos,

inivit:

vinculum confoederationisseucolligationis
niissa

sed qiialem fulem sibi servaverint, utqnaliter pro-

eidem avo

et aliis progenitoribus tuis tenue-

rint, si relegerentur Anualia,

ubi gesta veterum

conscribunlur,

eorum recensila veritas edoceret. 10. B lusuper te nolumus ignorare, quod per dileclum filium magistrumPauIum de Montestoro
clericum
et

assignandi. Iteni

quod quasi omnes

ac

principes
iilu-

Alamanniaj seculares, excepto rege Boemiae

stri,

contra

te, fili,

domum

et

regnum tua

fece-

nuntiiim

tuum

ex

jiarte

tua nuper

fuiiiius requisili, ut tibi

iiarlicipandi cuin Liido-

vico praefato, teqne confoederandi cuni eo licen-

tiam largiremur. Cui nos, attendeutes prccdicta

|)ericula
,

ruut colligationes et confoederationes diveisas, in quibus inter caelera infra scripta contineri dicuntur, scilicet quod ipsi suis coadunatis viribus et potentiis, ad aggredienduni, invadendum et ofTen-

et

quod

magnam
et

infamiae
si

maculam

dendum
quod

te,

domiimet regnum

prcTdicta,viriIiter,

iinponeres tuicgloria;
titus, parlicipares

honori,

cuni eo, donec

fuerit irresibi

noii sinat Altis^imus, se accingant . Adjicit

illius

jiraedictis peccatis, poenis et sententiis

Benedictus plura conflali

qiiibus Philippi hostes ad

foederis capita,

publice veloccultc,
licentiaj

omnino

negavimus
quas
te

concessionein

supradictie

evertendumque
quae

illius

promovenda consilia, regnum se comparabant

:
!

niultas sibi causas ratioiiabiles assignantes, proiiter

cum

certo

auctore acceperit, conlulerit

nou decebat requisitioni eidem

insistere,

cuin cardinalibus Gallici sceptri honoris cupidissimis,

vel nos tibi applaudere super ea, de quibus per

cui prsdicta tibi referenda commisimus, serenitas tua plenius poterit informari. Dat. Avin. XIII kalend. Augusti, anno iii . SoUicitati fuere aliis litteris Joannes archiepi'

ut op])orlunis

remediis hostium conalus

j

eumdem Paulum,

eludantur. Addit Pontifex nonnuUas causas, quae

Ludovicum

in

ipsum

concitarint

scopus Cantuariensis
niensisque
'

et

Lincolniensis

episcopi,
,

tum
ut
:

Saresberiensis

'

Wintocomes

regiam volumus non lateie, quod nuper dictus Ludovicus sub iinperiali titulo, quo utitur sive abutitur, respon13. Pratterea excellentiam

dendo quibusdam

litteris

dudum
regi;c

sibi

directis,

ad dandam operam monitis obsecundaret

Eduardus

A|)OstoIicis

quarum transcriptum tuuc

misimus, inter caetera nobis

magniludini

sed aversi erant ab hujus-

scripsit,

quod

ipse

contra pactiones, promissiones et pacta, inter tuas

'

Tom.

iii.

Ep. secr.

3 Ibid.

Ep. CLSXXvni.

CLXsxvi.
*

Ibid.

Ep.

clxxxvii.

'

Ibid.

Ep. CLXXXix.

Tom.

III.

Ep. secr. cccxi.

'

Rebdorf.

BENEDICTI XII ANNUS

et

4.

CHRISTI 1337.

97

menla inde
quia
rialia
dicit,

suas geiites tuo et suo noniiue inita, etjuiaprapstita, cx eo non videtur venisse,
quotl i>rius niulla boiia et jura inipc-

agendum. Demum vero, cum aemuli regii non solum ad invasionem regni, sed ad offensionem
persone regiaj tuique primogeniti aspirare dicantur, ceisitudincm

pro parle regia indebite fucrant occupata,

et post

niodum

etiani

ij.se

super reconcilialione

attentam, ut in
circa

tuam cautam omni actu, (]ui

esse

cupimus

et

possit conliogere

sua per te vcl gentes tuas fuerat inipeditus; et uibilominus subsequenlercerla castra et fortalitia,
qu;c in dioecesi Cameraccnsi asserit ad

tuam et ejusdem primogenifi custodiam, operosam diligentiam, non exponendo teac ipsum
evidentibus periculis, adhibens et facias jugiter
adhiberi
:

imperium
se teneri

pertiuere, in prajudicium imperiicxtiterant regio

nam

te, flli,
si

dictoque primogenito stan(juod absit, contingerent,

nomine occupata, ad quse recuperanda

dicit

tibus, etiam adversa,

adslrictum. Et subinferendoaliquaverbasu-

possent

cum

Dei adjutorio ct beneplacito repa-

per unione olim facfa inter Ecclesiam

Romanam

et

iniperium, nos requirebat et monebat bumiliter

ct instanter, ul tu

salubribus monitiset

piis exlior-

tationibus ad rcstitutiouein prajuiissorum sibi et

faciendam exbortari et inducere curarcquodque, si bujusmodi monitis et exhortalioiiibus acquiescere recusares, eidem super praedictis repetendis assistere debercmus. Super iis
imi)erio

mus

Novembris, an. iii . sopiendum atrox btllwn Angliciim legatos amplissimis instructos mandalis mitlit Pontifex. Saluberrimaha^cdedit consilia Pontifex optimus Philippo regi, ut imminens Anglicum bellnm averleret, de quo hxc Paulus ^milius
rari, etc. Dat. VIII id.
15.

Ad

v.

scribit

auteui

cum

arroganter

ct

pra.'Sumptuose
fili

nimis

Nullum atrocius Anglico arma Frannullum diutius tenuit, nullum majori cruore contentioneque gestum nullum
' :

corum

exercuit,

scripserit, et praesertiui te,

dilectissime,

nou

saepius repetitum, neutris felix laetumve, rei Chri-

vocando regem,sed Philippum, qui se dicit regeni Francite, nullum sibi curavimus dare responsuni, elc. B Addil Coloniensem archiepiscopum ea
in ipsuui coitione se
scofii

non implicuisse,

ut arcbiepi:

calamitosum piis luctuosum hostibus exoptalum . At negligentire suae in iis sequendis Philippum poenas dantem visuri sumus inferius. Nec minus desudatum est a Beuedicto,
stiana;
,
,

religionis

oratores sacramento affirmavere

litteris ursisse,

se veio

ut

Eduardum ad pacem cum

flecterct
'.

Philippo redinte-

illum Apostolicis
alienus esset,

ut ab eo foedere viderique Juliacensem comitem,

grandam

De Apcstolica porro Benedicti

:

magna iu iis auctoritate pollentem conjuratis non se conjuncturum.Tum subjicit magna impendere
pericula, ad quae avertenda opus esse, ut

soUicitudine ad conciliandos reges adhibita haec narrat illius Vita) auctor ' a Cum ad notiliam

domini Benedicti papae pervenisset, quod guerra

infer ipsos pra?dictos reges crescebat, et coutinue

Eduar-

dum Anglorum regem

14. a

sibi conciliet

invalescebat,

damnaque quamplurima hinc iude

partes suas
inter-

Denique

bis,

quae de pactis et coliiga-

inferebantur, circa ipsorum pacificationem, prout

tionibus praemissa sunt, diligenter attentis (qu;E

nisi

efiam suo statui congruebat,

providenlia divina, qua; in sui dispo?itione

ponere decreverit
eos, suos

destiuavitque ad ipsos causa

nou

fallilur, malis ex eis, ut videtur, conceptis clementer obviaverit ma,^nam turbationem Chri;

tractandi, ac ineundi

pacem

et

concordiam inter
fungentes do-

nuntios legatiunis

officio

stiauitatis et

effusionem Chrisfianorum sanguinis,

alia(}ue varia
et

tam animaium quam persouarum rerum, non facile reparanda dispendia comminantiir;etex quibus, si quod avertat misericordiarum Dcjmiuus, procederent, gaudiosa materia
intidelibus Catbolicse fidei hostibus pararetur, et

minos Pefrum Gomesii Hispanum tit. S. Praxedis pre^byterum et Bertrandum de Moutefaventio S. Marix in Aquiro diuconum cardinales , Con.sentiunt de missis legatis alii auctores \ extantque in PontiDcio Regesto subjecta; littera) ^, quibus lioc munus illis demandalum est
,

luctus grandis mcestitia; Christicolis merito dona-

Benedictus,

etc.

dilectis filiis

Petro

tituli

ad obviandum talibus illud videretur admodum multipliciter opportunum, si dissidium

retiir)

S. Praxedis presbytero et Bertrando S. Maris-in-

Aquiro diacono
nuntiis.

cardinalibus, Apostolicae Sedis

inter te,

fili

dilectissime,

dictumque regem Angliae

ratione ducatus Aquitanix', vel alias hoste procu-

rante
retur

humani generis invicem suscitatum, duceper viani tractatus amicabilis et

et etiam, si

communes,
sopiretur
:

pacis

amicos Aucfor concederet,

sicque rex ipse, ad

et

tuam dilectionem,
el
illis.

unitatem

Ddelitatem altraheretur dulciter,

firmarelur in

indissolubiliter

Quo quidem

Pridem infaustirumorisrelatibusintellecto, huinani generis, pacis kuiuIus, amator litium ac zizaniae seminator inter eosdem reges (nempe Philippum Francorum et Eduardum Anglorum) tanta sanguinispropiniiuitateet affinitate coojunctos materiam gravis dissensionisconabatur ingerere, ad id eorum animos iucitando, ut
quod
bostis

regesictibi unito, proculdubioexistimamus, quod

exortas causas discordia; inter eos, quae per

ma-

Theutonici
facili,

tuoque regno prajdicto nocere de super hoc necessariis deficientibus, non valerent. Super quibus regalis circumspectio, inclinando regium ad concordiam animum prudeuter et consulte altendal, et videat quid
tibi

gnates et nobiles dicturum

regnorum

vel

partium

multis

sibi

Paul. .Emil. in Phil. Val. Gasta Ben. apud Bosq.

Toin. ni.
1.

Ep. secr. CLxxsn.

alii.

Jo. Vill.

xi. c. 7i et

An. 5.

p. 1. Ep. cur.

I.

Ann.

loucs XXV.

Ravn. VJ.

13

98

BENEDICTI XII ANNUS

l*.

CHRISTI 1337.

llter tractari

vicinarum utriusque communes amicos amicabidebuerant et etiani terminari, bellicosis congressibus, qui periculosos habere consueverunt eventus, decreverit dirimendas animus
;

per ministerium vestrum juxta desiderium no-

strum inter reges ipsos

resurgat ad Dei

et adhaerentes

eisdem cesset

discordia regnetque concordia, quies veniat, pax

honorem
fidei

et

gloriam,

animarum
populi

iioster

vehementer

indoluit, et eo potius intima

profectum

robur
ut

et

exaltationem

cordis nostri

amaricavit acerbius, et punclionis

Chrisliani etc. Instrucli sunt legati amplissima

auctoritale,

aculeo duriorisafflixit, quo periculosas hujusraodi

discordiiE circumstantias nobis intensioris consi-

armorum

coiliones

dissolverent,

rescinderent contraria sacranienta, ac turbatores

pacis censuris coercerent. haec temporis

derationis discussio reprcesentat. Attendimus et-

Quibus

litteris

adjecta

enim palernse immensa, quae

negotia, quae
diet (utinam
iali
si

sollicitudinis

studio

incommoda
piaque Dei

Nota.

Dat.
d.Wx.

ingerit, et

commoda

anno

iii

. Adjectaj

sunt

Avin. IX kal. Julii, litterae ', quibus re-

procedat, quodDeusavertat, impe-

censentur iugentia mala, ex ejusniodi bello emersura, quae iu utriusque regis oculis defigere jussi

non extinguat.) Quis enim dubitel ex rumore discordi^ non solum Babylonicum
solito et perni-

sunt

auctique iidem legatiamplissimis mandalis,

habito discrimine censura Ecclesiastica

liostem, sed etiam alios regcs et regulos Agarenos

ut archiep. et episc. ac reges et priucipes uullo dignitatis

sumpturos audaciam ad acriores

ciosiores moleslias Christianorum regibus, atque

percellerent

%
si

si

pacis concilia disturbarent

tum

regnis et populis inferendas? Quis eiiam,quan-

tumlibet studiosus concipere poterit,

quantum
Cliristiani

concordiam respuerent, arma moventibus imperarent inducias ac si eas infriuul regibus,

:

tantorum principum hostiliscongressio

sanguinis hauriet,quas
quee

gerent,

eosdein anathemate, alque Ecclesiastico

alficerent'. Specta-

hominum

strages iugeret,

interdictoeorumdem ditionem
bat siquidem

animarum

pericula, quae

rerum damna proet

ad

summum

Ecclesiaj

principem

ducet, quot profluvia

sumptuum

ex])ensarum

confundentes atrocissimo Ecclesiam bello in con-

abyssos, tantorum principum horribihs gravisque

cordiam redigere.
16. Benedictus, etc. Ut tam salubre tamque inhaTens cordi nostro negotium, aciore Deo, per soUiciludinis vestrse miuisterium i^rosperetur, et ut melius circa informationem pacis tam perutilis
toti

commotio
B

postulabit ?

Volentes igitur sic perniciosis obviare peri-

cuIis,eisquecongruum,quantum 'jol)isconcedetur
ex alto,

remedium adhibere, cum ad

concessae
,

nos, qui licet

insufflcientibus uierilis potestalisplenitudine fun-

muudo

quotidie inter eos eo liberius et

valeatis,

effi-

gimur desuper nobis

lione

singulariter per-

tineat in universali Ecclesia cunctave congrega-

quo vobis hujusmodi negotium prosequentibus fuerit |)er eosdem reges

cacius

intendere

fldelium pacem qusrere, ac ipsam facere

;

et geules

ipsorum a qualibet
;

hostili

congressione

diligenlius observari
tutis, scienlia et

ad vos viros laudandae vir-

cessatuin

ubi forsau
el

dicti

reges vel alter

eorum

innafa prudentia proDdilos, culto-

res justitiae,

sedulos pacis amicos et concordiiE

monitionibus vestris, inio verius Apostolicis super cessatione commotionis seu

requisitionibus

zelatores, licet veslra prcesentia nobis et

Ecclesia; universalis perutili
strae

apud nos
no-

congressionis hostilis nolleut acquiescere, vel per

seipsos seu

careamus

inviti,

intermedios

eorum nuntios invicem

et tractandi
:

convertimus deliberationis iutuitum, vosque pro vestrarum consideratione virtulum, vobis a Domino in abundantia concessarum, ad eosdem
Franciai et Angliae reges,

treugas inire usque ad certum tempus, quod im-

mineutis negotii per vos prosequendi

qualitas et
cuilibet

necessitas exiget, duraturas

vobis et

eorumque regna

tan-

veslrum indiceudi

treugas ad certum

quam pacis angelos de fratrum nostrorum consiliopro hujusmodi tractanda et perficienda, concedente pacis Actore, optata pace atcjue concordia
inter eos

tempus veslro arbitrio moderandum inter reges eosdem ac fideles, adhccrentes et valitores eorum,
et

iudictas

eisdem regibus

et aiiis,

de quibus

providimus destinandos

firma tenentes
dirigente
,

expedieiis fuerit, per vos vel alium, seu alios notificandi, ac

fiducia

quod actus

vestros

illo

qui

ubicumque vobis

utile visuiu fuerit,

novit prava in directa et aspera in vias planas

solemuiter publicandi, el iufriugenles aut quomodolibet

et in

convertere

per vestrae

circumspeclionis indu-

slriam praetactis periculis et discriminibus laudabiliter et utiliter poterit obviari.

non servautes easdem excommunicationis, eorum terras interdicti sententias promul-

Quocirca discrelioni veslrae per Aposlolica scripta de fratnim pra>dictorum consilio commiltinms et niandamus, quatenus prudenter attena

gandi et alia faciendi, qua; circa id fuerint opporluua; non obstante si eis, auteorumaliquibus, vel alicui sub quacumque forma vel conceplione

dentes ad negotium lam insigne,

tamque

praimis-

sis attentis periculis insidens cordi noslro (ad quod), vos confidenter duximus eligendos, vos regum pra^dictorum prassentiam adeuntes, ipsos

verborum a Sede Apostolica sit iudultuni, quod excouimunicari vel eorum terrae Ecclesiaslico interdicto supponi non possint per litteras Apostolicas, non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto hujusmodi mentiouem, et
qualibet alia
dictffi

alto

et concordiam, juxta datam vobis ex prudentiam, soliicilis monitis et efGcacibus persuasionibus inducatis, ut faciente pacis Actore

ad

pacem

Sedis iudulgentia generali vel

'

An. 3. p.

1.

Ep.

II.

* Ej).

in.

Ep. iv.

BKNEDICTI XII ANNUS 4.

speciali, cujiiscuinqiie

CHRISTI 1337.

99

tenoris existat, per

quam

eis dictis beneficiis

officiales,

per violentiam spoliatis, iidcm

et

prcEseiilibus non expressam veltotaliter non insertam ettectus earum impediri valeat, vel quoet niLilominus onmes et modolibet retardari
:

minislri

familiares per

falsi

sugge-

stionem, nonnulla ex
tiain

eis sibi et alia diversis aliis

promissiones, obligationes, confocderaliones et colligatioiies, super hujusmodi nutrienda discordia iiiter quoscumque el a quibu?cuiiique
singulas

personis per dicluin regein conferri conlra justiprocurarunt, multaque ipsi et quamplures
nobiles dicti regni bona diversarum Ecclesiaruin
et

qiiomodoiibet inilas

veliit

contra

bonum

pacis

ter in

pnesumptas

illicite
;

et

attentatas in divina; maje-

personarum Ecclesiasticarum detinent vioienpersonarum et Eccclesiarum ipsarum dispendium occupata. Rex quoque piffifalus, vacanbabere, beneficia Ecclesiastica

slalis otfensaiu

et

quascumque

poenas adjectas,

tibus cathedralibus Ecclesiis regni sui, in quibus

etjuramenta praestita super illis sub quibuscumque modo, forma vel expressione verlwrum, iirtesertim cumjuramenlum vinculum ini^iuitatisesse

regalia asserit se

Pontificem vel per alias personas Ecclesiasticas, ad quas collatio pertinet eo-

eliam per

Romanum

non debeat

(quse et nos ex

nunc

auctorilate

Apofaclo

rumdem,
non

anfe vacationem dictarum cathedralium

si aiite

stolica nulla fore decerninuis, et

quatenusde

Ecclesiarumcollata,
fuerit

hujusmodi vacationem

processerint, irritamus) nulla et irrita nunliandi

vobis et vestrum cuilibet plenam tenore pneseiitium concedimus facultatem. Dat. Avin. IX kal.
Julii,

gravius est

eorum possessio apprehensa; et quod et omni contrarium ratioui, beneficia

anno
si

iii

etiam ex collationeeorum, ad quos provisio fuerat longo tempore possessa pacifice, quae simililer

At,

postea reges ac

priiicipes Apostolicis

parerent mandatis, instructisuntauctoritate iidem

iegati
',

ut irrogatas pcenas solverent, monitique

praesules ac principes Galli, ul

suam

cardinalibus

tempore regaliae non vacarunt, si tamen dejure tempore regaliic dicta beneflcia obtinentes propter crimen vel aliaiii causam illis potuissent privari, quamvis nuUa privationis vel declarationis sententia

internuntiis ad rediiitegrandam coiicordiam opein

super

tali

vacalione per judicem Ecclesia,

commendarent. Decretum utcardinalium ipsorum auctoritas postquam e curia Pontilicia decessissent,

nullo eventu abrugaretur

sticum processisset

nititur conferre de facto, et

^ Data iisdem

imperia,

possessione ipsorum absqiie aliquo judicio Ecclesiastico spoliare et destituere possessores, compellens eosdem ad dimittendum illa personis quibus de facto illa contulit per bonorum temporalium captionem et si iuter dictos possessores et
:

ut Ecclesiasticos proceres Gallos Anglosque ab inferendis mutuis injuriis agendisve excursionibns

" iii utroque regno prffisuoptima concordke consilia coercerent religiosorum virorum teexpedireut ineritatem, ne e sacro suggestu faces accendendo

abducerent

'.

cogereiit
iis

lum

coetus,
:

ut in

quibus illa praefatus rex confert, conlroversia oriatur, ad se seii curiam suam nititur cognilionem trahere etsuper iis etiam judicare.
eos,
R

belio subjicerent

'.

In multis insuper Ecclesiis, in

quibus
usi

pra;-

Anglia immiinitati sacerdotali, tuendis(jue Ecclesice privilegiis per le(jatos uperam navat. Coiisultum prieterea est Ecclesiustici Ordinis dignitati, atque ad eain adversus regiorum adiiiinistroruin licentiam asse-

17. Asserendcs in GaUiis et

decessores regis ejusdem

piffiteritarum vacatio-

num

dictaruin

Ecclesiarum tempore

non

rendaiii descripsit Poutifex

cunctasinjurias, quoe

fuerunt beneficioruiii Ecclesiasticorum collatione, idem rex de novo collatioiiem beneflcioruin tempore regaliae sibi vindicare conatur, ut in Tiironensi et in multis aliis regni Ecclesiis dicilur
attentasse
:

ab

iis

contra sacerdotaleia

immunitatem
:

irroga-

quamvis praedecessores

ipsius,

erga

bantur in Galliis, ul ea niala Gallorum rex sedanda vel potius tollenda cuiaret
Beiiedictus
,

Deum

et

Ecclesias sinceritate fldei et devotionis

integritate pollentes,

etc.

dilectis

Filiis

Petro

tit.

utpote juri divino et

nunquam talia vel similia, humano coutraria, et redun-

S. Praxedis presbytero et

Bertrando S. Mariie-inAquiro diacoiio cardinalibus , Apostolicae Sedis

uuntiis.
a

dantia plurimuin in oppressionem et conculcalioneni EcclesiastictB iibertatis, attentasse noscantur.

Ad

nostri

Apostolatus auditum

multorum
ofii-

insiiiuatio

clamosa peiduxit, quod iionnulli

Sensibus nostris ex eo iiiultce tuibationis causu cousurgit, quod cum de dignitatibus et beneficiis Ecclesiasticis in regno et teriis dicti regis auctoritate Apostolica

ciales et iiiiiiistri ac familiares cbarissimi in Cliristo

lilii

sulDcientibus personis et dignis,

nostri Pbili()pi regis

eorum

finibus

non

contenti,

Francorum illustris, quibusdam ex fr.itrialiis

sicut Sedes ipsa divino et

test et

bus noslris S. H. E. cardiiialibus, et diversis

huinano jure licile poconsuevit temiioribus retroaclis, provideri contingit, cerlis eis super lioc juxta morem, (]ueiii
Sedes ipsa servare iu lalibus consuevit, executoiibus deputatis, nonnulli ex dictis ofQcialibus et ministris, qui cum malefeceriiit gloriantur, liccutiu;

personis Ecclesiasticis in digiiitatibus et peisonaiibus, ac aliis beneficiis Ecclesiaslicis, qua; in re,'110

mferunt

cauonice oblinere noscuntur, graves molestias et iirogant lajsiones, et quampluribus ex

laxatis liabeiiis,

quamvis nulla
sit

in talibus attii-

buta potcstas, vcl jurisdictio

'

eisdem, execuloipsis

An.

:;.

,..

![).

Kp. si el .\u.

cu:. V.
5 li;,.

E^. \i, vu,

x;ii.

viii,

b;_,.

.\iv,

ix.
"

lij,.

x.

ribus ipsis, codein dissimulaiite rege, teiiierarie

iuIiibLTe

lip.

xv.

praesumunt, ne commissm

hujus-

100

BENEDICTI XII ANNUS 4.

CHRISTI 1337,

modi ministeriuni executionis exerceant, ant processus aliquos faciant su[ier

illis

spoliant violenter, et alias se infestos reddenles

seu factos piibli-

cent vel faciant publicari, in

sententias,

quas ut modi gratiarum in nus dictffi gratice debitum sortiantur effectum proferunt, incidendo. Et nihilominus rex pra?fatus, asserens praescriptionem sibi non currere beneficium, quod
archiepiscopali \el

excommunicalionum plurimum executores liujnsquoslibet impedientes quomi-

eisdem multipliciter et molestos, violare, dicto dissimulante rege, conantur Ecclesiasticam libertalem
:

pro|iter qnae dicti officiales, minisfri, no-

biles et geufes, ac alii prcestantes circa pra^missa

auxilium, consilium
jacere.
18.

et

favorem divinam offensam

incurrunt, et pcenis noscuntur gravissimis sub-

episcopali sede

Cum

itaque vos ad

regnum

Francic-c pro

vacante, Apostolica vel ordinaria, ipsum

eodem

niagnis et arduis negofiis destinemus, discretioni

vestrse per

rege tunc nou conferente, aucloritate confertur, etiamsi is, cui bujusmodi beneficium collatum
exislit,

Apostolicascriptamandamus, quatenus

praefato regi diligenter exposifo,

quod singularis
affectio,

illud

et quiete, alii

per plures annos possederil pacifice confert, ac si tunc archiepiscopatus

ad personam
afficit

suam nos urget

iis

specialis

charifas, ut in prffcavendo sibi

non solum
nil

vel episcopatus ipse vacaret.

a noxiis, sed eliam ab

et excellentite

qua; salufi suaederogant,

autem officiales et minislri, praemissis gravaminibus non contenli, cum citationes

Pra^dicli

regalis honori

non congruunt,

persuasisse sufficiaf, sed persuasis semper

acsfi-

cum

super aliquibus negotiis sive causis ad Ecclesiastiforuni specfantibiis in eodem regno auctoriSedis etiam contra Ecclesiasticas per-

memus

addenduni

sibique per saluhrissuggestio-

nes consilii solcrlius ostendentes, quod quando

tate dicta?

inclytum genus suum ab olim plenius

fovit et

sonas enianant, judicibus vel execuforibus super negotiis seu causis hujusmodi deputatis et subdelcgatis ab eis,

exaltavit Ecclesia, et personas Ecclesiaslicas,

ma-

ne ad citationes procedant easdem,

nutenere ac illibatam servare studuit Ecclesiasticam libertatem, tanfo singulariusin ipso amplius-

aut

illas fieri

quem
super

extra

qnoquo modo permittant, vel alidictum regnum earumdem litterarum

;

que notatnr,
et

si

Ecclesias vel Ecclesiasticas perso-

nas opprimi, aclibertatem Ecclesiasticam diminui

conculcari permittit; quodque perhoc non leve pondus adjicitur excellentiae status sui, cum excessus sublimium personarum tanto damnabilior habeatur, quanto facilius quantoque iiericulosius derivatur in alios per exemplum, et ideo minus ab Ecclcsia debet, minusque potest urgenfe conscientia tolerari ;eumdem regein, quod officiales,
ministros, familiares et nobiles
ctas a praemissis, per quae
,

auctoritate conveniant
ipsi

tabellionibus etiam
;

ne

publica conCciant Instrumenta

citatis

etiam, ne ratione citationum hujusmodi ad curiam

Ecclesiasticam accedant, vel citationibus eisdem

pareant vel intendant, sub personarum et bono-

rum

poenis gravissimis contra

statuta canonica,

qua; in suos exconmiunicationis sententias profe-

runt contemptores, inhibere prffisumptione temeuihilominus, ne delegati raria non formidant Sedis ejusdem, aut ordinarii memorati, seu qui:

af gentes praediiiltio-

Peus offenditur

num,

suae saluti detrahitur, honoris gloria

ma-

cumque Ecclesiastici viri de causis ad Ecclesiasficum forum spectantibus, prout pertinet ad eosdem,
de consuetudine
tione hujusmodi
vel

culatur, gravis nobis etdictae Sedi paratur offensn,

pro divina

et

ipsius

Apostolicffi Sedis ac

nostra

de jure dicti
;

officiales

et

reverentia cessare faciat et penitus abstinere, et

ipse similiter cesset et abstineat ab eisdem ac in

ministri impediunt
se

minus
:

juste et ne de cognialiquatenus intromittant, eis

districtius interdicunt

quos

si

coutra inferdictum

statum debitum revocet quidquid contra integritatem libertatis ejusdem in dicto regno nnscitur
attentatum
,

hujusmodi, cui minime

nire coutingat, bona

jiarere tenentur, eos ve-

solerter

inducere

et

efficaciter

ex-

eorum

indebite capi faciunt,

hortari cura

provida persuasionis instantia stu-

impediendo per hoc jurisiiictionem Ecclesiasticam

niaiiifeste,

deatis, etc. Dat. Avin.

IX

kal.

Jiilii,

anno

iii

quam

deberent pro

dictse Sedis reve-

19. Atrocius longe in Anglia

ab Eduardo rerecensifae

renfia promptis studiis defensare.

giisque administris dignifas et immunitas Ordinis

prse-

Insuper autem
fati

officialts et minisfri

Ecclesiasfici violabatur

non enim
,

modo
hae

in

casibus,

ubi
vel

custodia

Ecclesiarum, seu

injuriae a Gallis magistratibus irrogari solitae infli-

mouasteriorum

aliorum locorum EccIesiasU-

gebantur sacerdotibus Anglis

quffi in litferis
aliis

verumetiam

corum
eos,

ratione vacationis vel alias teneatur per

vivaria, stagna,

ad

legatos cardinales datis

domos,

nemora, porcos

et

ipsorum, molendina quoque et aiia bona ad Ecclesias, monasleria et luca jiraedicta specfanlia
feras

connumerantur. Jussi etiam sunt cardinales dare operam apud Eduardum regem, ut regiorum administrorum licentiam in Ecclesiasticos comprinieret
stinae
:

danmose distrahunt consumunt et deslruunt, quod non possunt per longi temporis spatiuni reparari. Nec adhuc dicti officiales, ministri, nobiles et gentes tantis conlenfi pressuris, easdem
adeo
,

quem

etiam Benedicfus ad afferendam

pri-

immuiiilati sacerdotalis ordinis dignitatem

Christo

bisce litteris excitavit:

20. Benedicfus, etc. charissimo in
filio

personas
lii-inis

et Ecclesias diversis

gravaniinibus oppri-

munt, lacessunl
(>;

injuriis,

beneflciis Ecclesijsticis

Mliis,

jnribus et jurisdicfionibus projiriis

Eduardo regi Angliaj illustri. Optamus ab intimis, dilecfissime fili, ut quemadmodum in orbeterrarum inter Catholicos

BENKDICTI XII ANNUS

reges et principes natalinni
pr.Trutilas, sic lanilaliilium

4.

CHRISTI 1337.
:

101

lllnstrium

fnl^^ore

pescerent

tiim pluribns pra;rogali\is ad geren-

claritate resplendeas

dam cum
inter alia

dignifate legationem
est
',

ornati
iis,

',

quibus

actionnm, et mentis ocnlis ad illnm erectis,

per

permissum
ii

ut

cnm

qui fidelium

quem regnorum culmina

placitis te

possidentnr, ejns bene-

conimuiiione pulsi essent, agere possent.

conformes, sibique reddaris acceptns cumnlo merilornni. Ilabel qnidem, amnntissime fili, insiniiatio claniosa multorum gravibns onusta

21.Anlequam
conferrent,

in

provincinm decretam se
'

querelis,

quod nonnuUi

officiales regia^ celsitndi-

nis et ministris, ac plurcs nobiles et alii de

et terris tnis,
sias et

regno

eorum

finibns

non

contenti, Eccle-

adhibiKmt Ponlifex Guillelmum Senonensem ' et Pelrum Rolliomagenseiii archiepiscopos (quorum jiosterior nccepto Clementis VI nomine Benediclo successit) ut adversns pnrtes armis temperan! liortarentiir, quo paci vin niiinirctnr
:

personas Ecclesiasticas regni et terrnrnin

pariterquc Philiiipiiin

Edunrdumqne

ro-

praediclornm diversis gravaminibus

opprimunt,

gavit^ut a novandis
dinales legnti

lacessiint injnriis, beneficiis Ecclcsiaslicis et bonis

nliis,

doncc carad ipsos pervcnissent. Reges enim

rebiis nbsisterent,

jnribus et jurisdictionibiis propriis spoliant

jam

infestissigniscoepisse concurrere, consentiunt

violenter, ct alias se infestos reddentes eisdcm

multipliciter etmolestos, violare, te dis^imiilanle,

qnidem miiltns Genuensium Gibellinorum ac Monachensiiim Guelforum

anctores; ac Philippum

conantur (quod non nbsqiie tnrbnfinne niulla referimus) intcgrilatem Ecclesia^tica; libertalis.

triremes conduxissc
das egere
,

qu;c phiriinns de Anglis praeinfeslarunt

:

nc

mare Aquitanicum
'

Cum

igitur, dilectissime

fili,

pi;c

mafris Ec-

regio decreto Aqnitanici diicntus jura revocasse

clesia; perfecta

sinceritasinteraliosprincipes orbis

ad Aulam Gallicam
classe loca quaid.Tm

immis=oque exercilu non-

terra> Catbolicos
et

eximiis fautoribus te proseqnatnr,

nullas arces expiignasse*, trnnsmissa in Scotiam

brachiis

mnltnB dilectionis adstringnt, teque

gerat et conservet assidne in charitatis viFceribns

Eduardum Flnndriam

flammis delevisse. Nec minus bello lenlafse, et Cagantiim

nosque ad regni tni statnm prospeaspiremns, ad jurium regaliuni conservationem on.nimodam sedulis sludiis intendendo,
pra?dilL'clum
;

rum

famur

magnificenliam regiam paterno rogamus et horaffeclu qnatenns prndenli meditntione

,

insulnm ducibns praicipnis episcnpo Liiicolniensi comiteque Berfortio evnstasse. Haec erant ingenliuiii bellorum inter Anglos Gallosque prn?Iudia. Interea Petriis ac Berlrandus cardinales legati a
ret imperia,

consiilerans,

toris ofTenditur,

noribus, tna3

quod ex prn^missis benignitas Snlvaejusdem Ecclesia; dcrogatur hosalutis commodis obviatur, et macunominis
et decoris,

Philippo rege oblinuerant ut Gallico exercitui dane ulterius signn promoveretin Aquinisi Anglus Gallias invmleret cumque Angliam penetrare meditarenlur, ut Anglum a
:

taniam,
in

Intur gloria regii

officiales,

pra^dictos

Gnllicn expeditione retnrdnrent,

prohibiti

'

inilio

minislros et nobiles, et alios, cujiiscumque conditionis existant, pro divina et Apostolic;t!

sunt ab Eduardo Anglia? adilu, deinde famen honorifice excepti

'",

Sedis ac nostra reverentia a pra;dictis gravaminibus, injuriis, violenliis ac spoliationibus, et omni-

bus

aliis,

per quae libertalis ejusdem intcgritas

violetur, cohibeas resilire, libertatem

viriliter in

liujusmodi
constanlia
Eccle-

regno
filialis,

prffidicto sicut devotionis filius

et

defensando, ut ver devotionis zelus

reverentiaj

Sed parum Pontificis sludia in restinguendo exitiali bello valuere, ac fruslra cardinalium ad parandum enim bellum labores consumpti incumbebant reges, ac pcrfas nefasque opus undique cumulabant. Eduardus " enim rex inNolhinganiensi Ordinum conventu ingenlia vectignlia ab
;

quam
;

ad dos et
tiique

eamdem

siam

te

habere confidimus, fructibus laudabilium

iii

Anglis elicuit, Cliiiiiacensium et Cisterciensiuiii opes invasit, Italos mercatores diri(iuil, indictas
triennales pro tolerandis Asiatici belli in Saracenos suinptibiis decimas Ecclesiasticas ad Ctiristiaiuim

operum comprobenlur
nevoIenti;c dictre

plenitiuiine be-

Sedis,quam libenter extendimus

continue residendo, illam
tibi

ad gratitudinis
et

filios,

fundendum sanguinem

convertit. Similiiiue
:

modo
et

ad ea qua; regnliscelsiludinJs stalum nuignificent,

cumulabat Philippus rex opes "

Italos

enim

hoQoris

lui

respiciaiit incremen,ta,

digne
!it.

ipse mercatores, objeclo foenoris crimine, expila-

constituas magis
iis

bLuevolam
filios

et

benignain. Sui^er

bat"

nummos
:

aureos et argenteos minorispretii

autein per dilectos

nostros Pttruni

S.

Praxedis ]iresbyterum et BLrtranduiii S. MaricB

Ecclcsiasticorum opes minis et terroribus extorquebat qiioruiii sortem miseratus

:

percutiebat

Aquiro diaconum cardinaies Apostolicae Sedis nunlios exhibilores prssentium, et eoriim qucmlibet latius aperire iux serenitati niandasinius
in

Pontifex legatis cardinalibus dedit imperia

'*,

ut

ipsum abinjustis ejusmodi extorsionibus abducerent. Inhiabat etiam Ecclesiasticisdeciniis, flagila-

mentein nostran; quorum circa pra;inissa reiatibus, plenain fidem adhibeas, et efficaciter acquiescns. Dat. Avin. IX kal. Julii, aniio iiiB.Muniti iidem lcgati potestate, ul regiorum pra;feclorum
;
'

ratque antea a Benedicto, ut crucifixi opes pro con-

' An. 3. p. 1. Ep. xxii ad xuii. ' Ibid. Ep. CLXxviii. Ep. CLSXvii. . ^^

adniinislrorumque licentiam in Ecclesiasticoscom\" 3. p.

dir.

' C-. i:nl Foliet

fi

W,.-t

bist. scn.

^iiwt

1.

iri

vi.

'

l"p

xvm.

Tom. iv. Gesla Ben. apud Bosq. '^ Jo. Vill. 1. " Walsiiig. ubi sup. Ep. secr. CCXLIX, CCLxi. " Tom. iii.Ep. secr. cccv. " Ibid. c. 71.
Paul. .Iimil. iu PUil. IV.
'

Ibid.
5 1b.
iii.
1 1

Ep. xx.

' Tom.

i:i.

7 '

Ti-iii^

Toui.

tp. CLXxsi, ,CLXSLII. . U'n f Ep. canr cccvi. secr.

102

BENEDICTr XIT ANNUS

4.

CHRISTI 1337.

ficiendo in Saracenos bello coHcctas averteret in

Anglos. Superiori siquidem exeiinte dictus, purissimus ab omni avaritia; sorde, accepfas a sacerdotibus decumas restitui jusserat, ut
refert Ptolema?us Lucensis his verbis
vit etiani
' :

anno Bene-

ctorum beneflciorum per cerlas personas, quae super hoc nobis rationem reddere teneantur, fideliter convertenda, infra unius mensis spatium post receptionem pra-senlium cum integritate, quan-

Revoca-

tum ad
officio,

vos pertinet, restituatis. etc.

dupli

Si

deessent
si

papa Benediclus decimas deciniarum quibuscumfine ccncessas, ex quo passagium vidit

mulctam

intentavit,

quam

non

solverent sacrorum usu interdixit, aliasque pocnas

negleclum

pum,

per regem Francorum Pbilipqui boc juraverat, ut superius est dictum.

tu4ic

Decrevit insiiper, ut percepta de decimis pra^dictis

restituerentur Ecclesiis . Et infra
pra;dicta revocatio
:

pro meritis irrogandas objecit. Dat. Avin. XV kal. Januarii, anno n. Perculsuseo decreto, bujusque decumani auri aviditate, ut in bellicos adversus

Et facta est

Anglum sumptus
lioc

illud profiinderet, Pliilippus rex

anno Don).MCccxxxvi,XVI kal. Januarii . Integiitatis bujus insigne moiiumentum est sulijectum Diploma tum datum ab eodem
Ponlifice
:

anno

accessit ad

Benedictum, ut illum susci-

pienda", confecto bello Angiico, Asiaticae expeditionis pollicitatione demulceret.

Siquidem Armenia

Benedictus,

elc.

archiepiscopo Aquensi et

puffraganeis, etc.

ad extremum adducta discrimen ob inanes intentatas Saracenis a Gallis minas, ac patefactam no~ cendi voluntatem et imiiotentiam, lugebat; qua
de re baec narrat Ptoiema;us Luceusis '. 22. Benedictiis PhHippum jurisjurandi gra Anno Domini mcccxxxvu, V nomonet. nasMartii,rexPbilippiisFrancorumvenitadpapam Benedictum, et ibi exclusis omnibus solus cum papa habuit colloquium super passagio, quod de-

Cum

in nonnullis provinciis

atque regnis
lilte-

juxta ordinaliones et niodificationes in diclis

ris

(nempe Joannis de sacra expeditione)

,

conteiitas
factaj

viter

exactio
fuerint

soliilio

et depositio,

seu reposilio

certffi

partis decimaj supradictse, et

adhuc

ejusdem decimse exactio seu solutio facienda ad pi;edictum passagium propter impedimenta aliqua, quae peccatis exigentibus videntur obicem dicto passagio prfestitisse, sit pro praesenti lempore (quod dolenles referimus) impeditum nos decens et congruum reputantes, quod postquam cauf a secuta non est, nec vicinitus sequi speratur, propter quod iiiijiositio ac solutio hujusrestet alterius parlis
;

bebat incepisse kal. Augusti proximis,

:

et sic re-

ex quo mulla mala inferemansit inexpletum bantur Christianis per Saracenos . In arcano hoc
colloquio datuni Philipiio iniqua postulanti, gra-

vissimum hoc responsum, consignat memoratus

Vitaj Benedicti auctor
B
^

(1).

Fertur, inquit, ipsum dixisse

modi decimae

fuerunt, ejus deinceps exactio et solutio debeant omnino cessare, quinimo eorum, qu;c pro dictadecima sunl soluta, sit restitufactce
;

Franci;e

Phihppo regi memorato, cum ad ipsum, ut supra cita-

tuin (recitatum) est, venit essentque

ambo causa
secum

audiendi

et

exponendi

illa,

qu;e idem rex

de {ratrum nostrorum consilio vobis ijt vestium cuilibet districte inbibemus, ne de cxtero ad levationem, coUectionem vel exactionem
tio facienda

habebat agere, ac per ipsum fieri petere disponebat quod si ipse haberet duas animas, unam sibi
:

libenterdaret et

hujusmodi decim;? per vos vel per

quomodolil)et pra?sumatis
tes nihilomiiius

alios

procedere

habebat
bat, et

nisi

eam pro ipso exponeret sed non unam, quain unice et suinnie dilige:

; et infra, jirscipien-

eam

volebat posse tenusconservare. Quibus

fatam decimam

vobis et vestrum cuilihet, ut prsesi quam propterea per vos vel

,

praesnppositis et praeiiiissis, dixit

eidem

regi,

quod
11-

alios coUegistis, etiamsi juxta

ordinationem

pr;e-

secundum hoc suas petitiones mitaret, quod iu eis non esset

damnationem
nullo
:

sic

disponeret et

aliquid ad Dei ofTen-

decessorisejusdem una
ribus

cum capitulis cathedniliuin

ttitio-

sam, et per consequens suae animae periculum seu

Ecclesiarum infra ipsas Ecclesiasaut alibiin

locis reiioni fecistis, siiigulis
siasticis a

tandem videret quia,

si sic esset,

persunis Ecclesi

quibus exacta

extitit et soluta,

dicta;

persoiiae adliuc superstitesrebus liumanisexislant,

et piu'siiiteisdem beneliciis, ratione

quorum

bujusforte

modi aecimam persolverunt

dict;i;

alioquin,

si

Quod verprima facie dicto regi aliqualiter duruni et extraneum extiterit, lamen ipso beue intellecto et pondeiato ipsum beiie gratum liabuit, et rationabilein sanctum judicavit, pruutetiaminreiveritate
ipsuin exaudire intendebat.

modo

bum

licet

personu' defeceriut, vel alias dicta beneficia dimiserint eisdem beneliciis, ratione quorum huextitit

fuit .
siasticis

Repulsain passus Pbilippus rex de Eccledecimis in Auglos derivandis, iteruni boc

jusmodi decima

persoluta ia utilitatem di-

anno easdem importuuas preces renovavit, quas

Plol. Luc. IIisl. Eccl. Ms.

1.

ult. c. ull.

Tom.

11.

p.

:;.

Ep.

Ptolem.xus Lucensis

1,

u!t.

c.

ult.

Beiiedicli

gesla

ubi

cur. svi.

supra.

liic scribit, Philippus rrx ad Pontilicem bis venisset; semel anno superiori, ut aunalisla al (1) Si vcriuti coDstarent ea qua; annalista euuideiu auniim uuiu. 43 agnoscit, et coutiuuator Nangii ad eumdem anuum conlirmat ; iterum vero anno pra;senti. Verum semel lantum eo coueessijse idque anno piu'ecJenli peues me certum est ; cum novam bauc profectijuem apud eumdcm .Njugd coutinuatoiem non iegam ;

ct auctor terlia; Vita; ijeuidicti

t

apud Baliizium
sit

Vit. papar. ea qua; refert bic Annalisla

ex conlinuatore Plolemffii Luceasis auuo

ncccxsxvi
ut

nidem

verbis narret.

Ex quo

colligimus in uotas cbionicas Codicis, quo usus est annalista,

meudum

in

numerum annorum

irrepsisse,

pro auno Mcccxxxvii legendum

mcccxxxvi.

Mansi.

BENEDICTl XII ANNUS

ab oratoribus ipsius porrectas gravissimis hisce argumenlis refregit Pontifex
'

4.

CHRISTI 1337.

103
est)

ingentia (ut pie

set

credendum

mala a

se avertis-

sed

illa

Benedicti monita, ut plura alia, qua;

a
a

BenedicUis, etc. regi Franciae.

veluli oracula erant, ut docuil eventus, a divino excidisse

reyia

non credimus menioria

lilii

Numine
vasit

qualiter per regios et dilecli

nis priniogeniti tui ducis
res,

nobilis viri Joan-

Normannire procurato-

inafflata, aspernatum vidimus, respuit decimas Orienlali expeditioni sacras, et in belluin, quod ullro ad Scotorum gratiam in Ai|ui:

tuam
nou
retis,

olim ad Sedem Apostolicam destinatos, in et ejusdem ducis animas et de mandato expresso regio promissum extitit et juralum, quod
acciperetis, nec accipi faceretis seu consenti-

taiiia

inchoaral,

convertit

ingentesque bellicos
illi

apparatus iustruxit, sed qute

fex
clesiasticis opibus,

prajdixerat Ponti-

ad exitum suut perducta; conductus eniin Ecreligioni amplificandte conseet exitialibus rei Cbristiana3

quod

alius

alitiuid

de

iis

caperet, seu ac-

cratis

non voluntariis

ciperet, quae per

sidiuni

Sedem eamdeni

erant in sub,

bellis suscipiendis, exercitus

passagii

transmarini concessa

ad hoc

difflatus dissipatusque est, ut

hostium solo adspectu suo loco dicetur inaffeinfi'

qucd
relis

in

usus

alios,

quam

in

utilitatem jiassagii

ferius.
-2i.

converterentur prredicti, nec ea in usus converteahos, nec pateremini a quovis alio scienter
:

Ad Leonem

Armenice regem clade

ctum

Ponlificis Epislola.

Attrili interea ab

converti . Et infra
fieret,

Et

si

modo contrarium

delibus fuere Armeni, de quibus h;cc Plolemoius

maxime

i;i

guerris contra Cliristianos fa-

Lucensis

Eodeni anno fuerunt superati,

et regis

et pla-

cieudis, decimales pecunias impositas et colleclas

nitiem amittentes petunt montana, sperantes sub-

pro dicto passagio expendendo, discutiat intra sui

clauslra pectoris regalis providentia, quid

sidium Ecclesia;

Philippi . Illata est a

praler

ollensam divinam,
cuni secrete talia
consilio

et

midandam, de nobis

et

et

ultionem exinde merito forSede Apostolica et te, lili, absque tratrum nostroruin
dici
;

Barbaris lale strages, ac Leo rex ad eas iniquas leges a 1'urente victore adactus est, ut jurejurando
spoponderit, nullos in posteruni oralores vel
rus ad Piomanii.ii Ponlificein se
:

litte-

uequiremus concedere, posset

:

mun-

missurum quo accepto Benedictus, proximo anno Leonem ea religione Apostoiico Diplomate exsolvit

dus nainque detractoriis oblocutionibus proclamaret, dicendo Nunc patent delusiones quibus per Ecclesiam et regem deludimur, dum pecunia?,
concessaj ac coUectae pro eripienda Terra-Sancta

Beuedictus, etc.

charissimo in Cliristo

filio

Leoni regi Armenia;

illuslri

salutem

et Apostoli-

cam benedictionem.

de impiorum manibus, ad effundendum Ciirislia-

Belulit hactenus Sedi Aposlolicce

cum

dolo-

norum sanguinem convertuntur.

23.
si

ris
ista,

angustia famx- nuntialio volucris,

aftiriuavit,

et fide di-

Adverlendum

est

etiam circa

quod

giiorum asserlio molestius

in tui delriineiitum status,
diuiii soldani

quod adeo

Deus daret op[)Ortunitatem passagii pro tempore

luique regiii dispen-

pecuniae sic consumpla;, recuperari nequirent de

facili, et

Babylonicirabies truculenta desa;vit

,

maxime
,

a tuis hajredibus, in sua piieser-

tim novitate

si

Domino

interim

vocareris

piopter quae in fidei etfidelium dispendinm, tuae-

Saiacenorum sui dominii eidem regno pra;cipue vicinoruin crucis salutiferae hoslium prout ipse iu Cbrislicolas tyrannidis execuet

niultitudo

que

salutis detrimentura aninicE impedirelur negotium passagii anteJicti nam et si tunc forsitan Sedes prEefata pro passagio abas velietdecimas inipoiiere, non deessent, ut existimamus prucuidu:

tor cxistit, in le dictumqiie

rexit,

regnum durius

insur-

quod per eorum poteiitiam(ulinam divinitus reprimendam iuijusmodi Saracenorum multi')

bio, qui derisorie vel contradiclorie forsitan

contra

Sedem eamdem dicerent

sibilando, et

non absque
aliis

tudo quotidic regnum luuni inlrant hostililer, civilates et castra illius expugnant , capiunt el soLlano subjiciunt antediclo Cbristianuin popu:

nota niagnie ipsius Sedis et tuaj infamiae recen-

luiii inibi

degenteiii furenter cruciant, capiunt et

,

sendo, quod illud, quod factum fuerat de

ciniis,

de-

secum adducunt
gladii fuiibuiidi

ac

inhumaniter ponunt in ore

te

pro passagio Terriu-Sanctae imposilis alias

ac

sicque

tuisque regnicolis a
conspiciens

tt collectis,

denium

in elTusionem sanguinis

soldano
tantaj

et

Saracenis eisdem oppressis iiiaestimatu sensim

,

Christianorum conversis, posset sperari de illis fieri, quas vellet imponere Sedes ipsa, et jirajter haic sincerilas regia babet considerare prudenter,
quid tuis pra;decessoribus propter receptiones et consumi)tiones decimarum, alias iinpositariini et

biliter et affliclis

quod

ipsorum

potentiae ad
resistere

reprimeiulam vel pro-

pellendani

eam

nou valebas

violentia

superatus, et urgenti necessilate coactus, ut iidem

soldanus

et

Saraceni terram tuam seu pra;dictuiii

dissiparent vel occuiiareiit ulterius;

coUectarum pro dicto passagio, creditur comiiiuniler accidisse; quidque de te, si sinistrum tibi veniret aliquid, a quo te defendas Dominus, diceretur, ctc. Dat. Aviu.
nostri
II

regnum non
rare,

sed te dictique regni subdilos permitterent respi-

juramentum ad sancta
quod ad

Dei Evangelia inler

noii. Aprilis,

Pontificatus

caetera pra>stitisti nunlio ipsius soldani pro eo recipienti,

auuo

iii

summum
1.

Pontificem, qui esset

lla;c si

Pbilippus animo consilia reputasset,

1

Ptol. Luc.

Ilist.

Eccl. M3.

XXIV.

c. ult.

Au. 4.p.

1.

tp.

'

Toni.

111. lip.

secr. Lxvii.

com. cv.

10^
pro tempore, sive ad
in antea nullalenus

BENEDICTI

Xll

ANNUS

4.

CHRISTI 1337.

Romanam

curiain aliquem
litleras

ambassialorem vel nuntium, aut

destinares.

ex tunc

clari regnum, alteri populos, bostium fidei potenliam confirmari. Quo antea argumeuto ad Lu-

Cum

igitur jura-

mentum bujusmodi beneplacito excellenlirE divinae obviet , et justitia; contradicat, ac in derogationem tuae regia; dignitatis, honoris et status redundare noscalur nos haec diligeulius atlen;

sitanum regem scripserat. Comparabat enim se bello Albohacenus rex Marrochitanus (quem Tremescnio regno superiori anno auctum fuisse read invadendas Hispauias qua de fert Mariana) re Beltraminus electus Theatinus etHenricnsde
'

tum ipsum

dentes, et etiam considerantes altenlius juraniena te non sponte, sed coacte, utpote per

Aste Apostolicas Sedis internunlii

eam

fecere ceripsos

tiorem

-.

Missos superiori anno in

Aragoniam

impressioucm bostilem et viokmtiam inculcalam extorlum per feram tyrannidem extitisse quodque juramenlum, ut foret iniquitatis vinculum,
:

vidinms, ut Pelrum regem, qui

cum

regina Elio-

nora noverca ejusque liberis

et

illorum patruo ac

tutore et rege Castellte, qui sororis viduae clien-

non

extilit

institutum

ac volentes sujier hoc,

prout nostra interesl, de opportuno remedio providere, te ab eodeni juramenlo, illicito quidem,
auctoritate Apostolica iirorsus absolvimus et de-

telam acceperat, perniciale bellum gerebat, ad pacem revocarent, darentque operam ut celebrarentur ordinum regni conventus, in quibus controvcrsia componeretur : navatumque adeo slre-

nentes eadem,

nuntiamus etiam absolutum auctoritate decerte ab ipsius juramenli observantiam aliquatenus non teneri. NuUi ergo, etc. Dat. Avin. kal. Maii, anno iv. Conlinuae Occidentis
;

nue studium ab
consiliis

iis

fuit,

ut

demum

Pontificiis

magna publicae rei utilitate ' partum sit. Commendanda vero hic soUicitudo Pontificis, qui
ex Apostolico munere,

quo

publicis

oumium

re-

dissensiones
auxilia
:

obstitere
ita

ne Armeniffi inferrentur
i^ronis in exitium

alque

eam

demum

a Sedis

Apostolicse

obsequio

rebus divuisam

gnorum Cbrislianorum utililalibus consiilere obstrictus eral, cum regem Aragonium puerum a
factioso consilio abripi in bella civilia intueretur,

visuri sunius.

Lucluosum

]iorro fuit reges Cbri-

stinaos muluis conslrictos affmitatibus, in

mulua

conjunclione juribus sanguinis contineri non potuisse.

23. Descriptis bclli inlcr Castellce et Lusilanice reges exordiis,

Petro Aragonio de siiscepto

pacis consilio gratulatus Pontifex.

solenmes regni convuntus sua auctorit.ite celebrari ad regnum [lacandum jussit, ac regii consilii turbariimque principem praefectum scrinii, regia; cetatis abutentem imbecillitatt', ad subsellia Sedis Apostolicai ad causam dicendam se sistere compulit '. Extincto itaque in Aragonia civili
bello, Benediclus Petro regi est gratulatus' ani-

Cum

vero

disturbatamexpedilionem Asiaticiimvidisset Alfonsus LusitanicE rex, edixit ne decreta?a Joanne XXII

decimse, quae
tanis, qiii ad

mum
a

ad pacis consilia ipsum convertisse, ac pie

A|)Ostolicis

monitis

morem

gessisse

pro suppeditaodis stipendiis Lusi-

Benedictus, etc. Petro regi

Aragonum.
eiecti

eam

se

comparassent

solverentur

Dilectorum filiorum Beltraniini

tini, et

Tbea-

Sedi

Apostolicre, easque

opes occupavit, pra^te-

magistri Henrici de Aste canonici Ambia-

xens hunc fucum ne sine auctoritate sua consumerentur. Qua de re certior factus Pontifex, cum eas decimas in Orienlalium auxilium converlere cuperet (flagitabat enim opem Leo Armenia? rex, cujus oralores ac supplices iitteras hoc iterum
'

nensis caiiellani nostri

lici

causarum
et

palatii Aposto-

auditoris
,

nostrorum

Apostolica;

Sedis

nuntiorum ad nos insinuatio grata perduxit, quod tu, fili dilectissime, nostris et eorumdem nunliorum ac aliorum, (|ui tuae salutis, honoris et

adullo anno accepit,

tum

iibertas Ecclesiastica in-

commodi

zelatores exislunt, consiliis et persuasio-

vasis sacris opibus violaretur,

niffi

regem

corripuit,

Alfonsum Lusitaobjecitque quantam Sedi

Implicitus
^

Apostolicffi

injuriam
bello

inferrel.

erat

nibus salubribus acquiescens, ad extirpandam radicitus dissensionis periculosam et scandalosam materiam, quam inter te ex una parte, ac inclytos
infantes claraj

Alfonsus rex
genero,

cum

Alfonso

Castellae

rege
illo

memoria; Alfonsi regis Aragonum

filice

cum Mariamreginam
et

filiam

suam ab

genitoris tui ac charissimae in Christo

nostrae

illiberaliter tractari

indignaretur adeo', ut de ipsa

Eliononc reginae
natos fratres

repudianda

tilus Castellanus

Gusmania, cujus vesanis erat irreamoribus, corona regia ornanda, Petroque nolho tradendis sceptris agitarit. Ad quos conciliandos Bernardus episcopus Rutenensis

Aragonum illustris relicta; suae tuos, eamdemque reginam tutricem

virum Petrum domisusci-

ac dilectum filium nobilem

num

de Xerica dcfensorem

tare studuerat iiostis

et unitalis

eorum exaltera, humani generis; ac

pacis

a Ponlifice legatus est. Imperala; sunt ab hoc

foedLra invicem reformanda et stabi-

induciffi,

quas non respuit Lusitanus, si Castellanus eas admitteret. De quo Benedictus Lusitano actis graliis, ad flectendum Castellanum sludium couvertil, atque ob oculos ipsi proposuil * quanta
ex
iis

lienda, cor

regium

effectualiter inclinasti.

Super

quibus, Deo et nobis gratis

admodum, celsitudinem regiam mullipliciter in Domino commendam\is, eamdem rogantes attentius, et in Domino
exhorlantes, quateuus pacis ejusdem attentis com-

discordiis

nascerentur discrimina

confli-

1
1.

Tom.

III. Eii.

cccsviii.

2 Ibid.

Sur.

1.

vii. c. 33. Mar.

'

Mar.

1.

XVI.

XVI. c. 4.

Tom.

m.

[), sccr. cccLX.'ivii,

cxlvi.

secr.

Lxvui.

c. 5.

1.

Tom.

III.

Ep. secr. cxcv.

.Mar.

xvi. c. 0.

^ Ibid.

Ep.

Toui. iu. Ep. sec. ccclx.

BENEDICTI XII ANNIIS

niodis,

4.

CHRISTI 1337.
Italia
;

105

illnm stabilire ac observare inviolabililer

nibus reliqua
niiis

ad

quam componendam
pr;i'fectos

regalis circumspectio
colcnd.TB

non postponat

ita

quod

re-

Benedicfo urbibus imperii

referl
' :

datns Baro-

memoriEe rejrum Aragonnm pra^decessoin domoregia, laudabiliterimitando vesemper acceptiorem efficias regi pacifico

rum

tiiornm, qui pacem et unitatem nntrire con-

sueverunt
slijria,

te

et excelso, tibique ipso largiente

prospera cnncta

[ler terram hoc ad se pertinere vacanfe imperio asserens. Prajcipuus vero tyrannus Mastinus Scaliger, qui magnam terranim iinperii partem invaserat, admodnm depressusest. Carolus
o

Guliernatores, inquit,

imperii in Italia direxil,

succedant. Dat. Avin. lllnon. Decemb., annoiii .

princeps regis Boemise filiuseCarinthia Bellunum

et

Consnluit efiam pacis studin eidem regi Benedictus

',

Felfriam

oppugnavit

fcederati

ad

Veronam
copiis
*

ne Raimundiim e Peralta Friderici olim

regis

excurrere, sed a Mastino

repulsi
;

cum minoribus
belli

Trinacria;

generum
rei

classi

prcTficeret,

sed
;

inde ad Patavium

moles incubuit

alium magnatem

maritimae peritia clarum

Sicilia?

cnm Raimnndus
lcDsispet,

antea Rnberlum

regem

atqne ab Albertino Carraria conflataconjuratione, Albertus Scaliger, qui superbe dominabatur, conjectus est in vincula, Carraria vero urbis

ac foedus quod ipsum inter et Aragonios

infregisset
;

domi-

intercedebat,

duni nimiriim Trina-

natum
Brixia

corripuit seque aliis

foederatis

adjunxit.

criam Robertus superioribus annis recuperare nisus fuerat.

26.

Concidente porro

in diesMastiiu Scaligeri potenlia,

jugum

illius

excussil^, ac plura non

:

igno-

Ohitm

F7'ider?'ci

Trinncrim reqi^. Urbibus

bilia

municipia defecere

accisis ilaque viribus,

Itnlice dissensinnibns i>>test'nis lahnrantihiis prn>-

illea

Venetispacem

quicsivit, sed nonnisi duriores

fectos imponit Benedictits.

Bnmani fessi (iiscnrdiis,

conditiones referre pofuit. In Urbe

Pontifictn, nt
rat
'

Bnmaw

redeat. rngant.

ExcesseTrinacriae
;

Columnensium Ursinorumque fessidiscordiisRomani flagitabant*

officii

tnm

e vivis Fridericus rex,

quem

contineiitibus votis, ut Benedicliis desolatae Urbi,

sceptrum scelere corripnisse vidimns

impie,

ffessise

cujus administrationem nova

illi

significatione
reslifueret

piorum cfplii sfgregalns diulissime vixerit nec minori perfidia Pefro filio transmisisse, cum foederis leges, ex qno Apnstolica' Sedis
e
;

cum

deserebant

',

Sedem Apostolicam
hffic

quibus Pontifex

respondit

Scire vos cupi-

auctoritate juste regis

lasset
:

nomen

accepernt, ea re vio-

Trinacriae

jaceiitium

enim aliarumque innlarum addnminatus ad Sirulos reges Gallici geminori

:

neris erat devolvendns. Cfeterum relintiit

fijio

mus, quod ex quo fuimus ad apicern suinmi Apostolatusassumpti, ad huc pr^cipue nostra aspiravit intentio et aspirat, ut Urbem ipsam de fratrum nostrorum consilio et cum i[)sis fratribus persoualiter visitemus verum, sicut scire vos credimus,
:

Joanni AHiPnarum

et

Npopalrirr principatnm
beatae Aeathae

status aeger et intranquillus Occidentalium par-

sepultiim vero Cntana> in

femplo fernnt. Erectiis est in spem, eo snblafo, Robertus rex avifi regni redintegrandi. atqne a Pontifice, significata ei Frideriri mnrte. contendit ne quid adversiis sua jura sfatiieret. Cui Benedictus hspc
quinto kal. Septembris rescripsif
qiiap
'
:

tium nostra in hac [larte pra'sentialiter im[)leri desideria non permittit, elc. Datum Avin. II kal.
Augusti, anno
iii

27. B<inn?iienses seditiosos gravi edicto per-

celUt; in perdnelles pcetias Ecctesiasticas intentat,

et

Super

iis,

demnmpromnlgari jubet

Benedictus.

Abfuere

dirlarnm exnrimebaf
et

seric: lifterarnm. nihil

ab eo
ses,

in

tnum

regni tni prgejiidicium attentari perin

Ponlificemstudio BDuonienqui pulso jam ante Beilrando A. S. L. inter

in

Romanorum

miftemus, quantnm
assitere

nobis fuerit

imo

tibi

civiles

tumuUus Tliadso Pepulo

urbis tyranni-

infendimus, sicul
eis .

cum Den

et

hnneslale

dem

detulerunt*, quos Pontifex |ierduellionis lege

poterimus, super

Exhis auctores recentinres emendandi, qni in ilium annum Frideri<i mortem cnnjiriiint. Favpbat Rnberlo pro recuperanda
Trinacria Petri
refert aden,
illins

postiilatos publico
a

Benedictus

et

memoriam

hocedicto perculit ' : ad certitudinem prtEsentium futurorum.

elc.

invasoris

mornm

in'|iroIiifas,

quem Joannes Villanus* parum ab

inler (luos Franciscus

insania abfnis.=e

suis

nt pliires proceres a se abalienarif,

Fons sapienti:c verbum Dei, in operibus doctrinam infundens salufarem Israeliticum populum, quem privilegio gratiaj specialis aliis
praeferebat,

cnmes Vintimiliensis aper-

fovebat

manna

misericordi;e, ac ri-

tam rebellinnem mnverit, atqiie a Roberto auxilia implorarit. Sed antequam ea venirent, Petris copiis oppressns est duo enim ejus filii in hostiiim venere potesfatem, ipseque postinodum cum alio filio in acie occubnit, bona amplissima fisco sunt
:

goris virga regebat, sic bent-ficia ipsis impertiens,

ut non remitleret ultiones. Moyses etiam Dei amicus, licet pro dicto po(ulo offerret viluluiu labio-

rum munus tamen

;

sacrificii

non omisit; sed

[lopuli

fiost

supplicationis hosliam holocaustum satisfactionis

addicta
siiDffi

inde vero

aliae

ex

aliis

discordire gravis-

humiliter offerebat, causam

precibus, et
Dei causam
in

coram Domino

emersere.

populo ultoribus gla-

Laborabat non levioribus iutestinis dissensio'

Baron. ia Not

'

Tom
1.

iii.

Ep. secr

cccLSxxir.
1.

Jo. Vill

XI. c. 70. Mai.

1.

XVI.

c. 3.

= Ibi'l. ^

crxLiv. Supcr Ep. cxLiv.

secr

Ep.

' Ibid. c. 72. super. cap. ct . ^ Jo Vill. Ep ccxxv el cccxxii.

Mss. ad hunc annHm.

'

Jo. Vill. c. C4. Anlon.

* Ibid.
1.

Kp. ccxxv.

xi

c.

69

elalii.

>

Ibid.

An.3.
el
1

p. 2. Kp.

* Jo. Vill.

XI. c. 70.

Collcet.

cur. XX, el iib. Privil. Rom. Ecd. tom i. pag. 388, proccjsuum Benedicli ter. archiep, Auxilan. came. par. pag.

Ann.

ToMCS XXV.

Rayn. VI.

14

lOfi

BENEDICTI XII ANNUS 4.

prosecntus, etc.
licenliae

CHRISTI 1337.
vel res

diis

Plura

a<idit, si
;

ignoscalur
des;rvire.

aliqua viclualia,

humanis

necessilatibus

crimini,

fiarna laxari
sit,

unde interdum

parcere tyrannidis

et misericoniine

opportnnaj. Sub poena etiani capitis, voce praeconia, et cum tubis fecerunt jiublice proclamari, ne

Tum

sul)dit

Cum enim

veiierubilis frater noster

in tota

Bertrandus episc. Ostiensis, olim

Lombardiffi et nonniillis
stolicffi

provincia

quis castrum ingrederetur praefatum, aut loqueretur exisfentibns in eodem. In obsidione quoque
praBdicla, diurnis et nocturnis

aliis ilalia3

partibus Apo-

femporibus tamdiu
,

leg-ationis officio

fungeretur, et in

eadem

civitale Boiioiiis

resideret, ac

ejusdem
el

civitatis,

necnon comitatus, territorii et nentiarum ipsius, dominium

ad

districtus, ac iierti-

donec minaci et armata potentia perstiterunt legnfum cum familia, el aliis gentibus suis ad dictum castrum reductis, de dictis castro et civitate

jurisdictionem,
diu,

cum
28.

multis personarum, et rerum periculis

Bomanam
,

Ecclesiam pertinentia ab antiquo,

et possideret,
et

exire oportuit et festinarerecessum,

pro dicta Ecclesia teneret

pacifice

Eadem vero

obsidione durante, iidem

juste
et

et

legitime

pro eadem Ecclesia

:

tenuisset,

etiam

pnssedisset

syndici

quoque

communitatis,
ad
licEC

et uiiiversitatis

civitalis

ejusdem,

Bononienses , ad omne nefas relaxatis habenis, dilectum filium Oliverium Beraldi militem vicemarescallum gentis ejusdem Ecclesife, in dicta

speciaIiterconstituli,recognovissenldomi-

nium

et

jurisdictionem

praedicta pleno jure ad

et

eamdem

Ecclesiam ab antiquo pertinuisse

et

etiam
et

pertinere;

ex abundanti

eadem dominium
,

jurisdictionem primo eidem legato

felicis

et

secundo
Ecclesiae

moranfem, ejnsqueofSciales in palatio, in quo dictus vicemarescallus tunc morabatur, hossupponentes ignem praefato tititer invaserunt, ac palatio, ut metu incendii facilius cogi possent finalifer eosdem vicemarescallum et familiares
civitate
:

recordationis Jcanni

|iapffi

XXII pra>deces-

ijisius

cepenint, et depraedati fuerunt, eosqiie vin-

Eori nostro,tuncviventi,

nomineejusdem

culis et

compedibus

ferreis constrinxerunt, ipsos

recipifntibus, expresse donassent, confectis exinde

publicis Instrumentis;
incola) civitalis

nihilominus, et
tormentis seu

maxime dietum vicemarescallum

quaesfionibus saepius
alfligenfes
:

nonnuUi iniquitatisalumni
tractatu etiani de hoc,

piffidicta?,

omnesque

alios officiales,

per dicfum legatum in

Ecclesia constitutos

ut dicitur,non absque |)roditionis reatu prajhabito

inter eos,
tatis

civilate praedicta pro

Bomana

rumorem

et

sedilionem in ejns.tem

civi-

hostiliter insecuti et pra?dati fuerunt,

eosque de

populo excifarunt, ac pluiibus continuatis diebus, jiulsalis lioslili uiore cainpanis, ad prccmedifatae diulius ejusdem proditionis facinus perpetiandum in unum Bononiensis populus congregatus flagilioso et sacrilego ausu eumdem episcopum Osliensem Aposlolicse Sedis legatum, in castro
per
sito

amovenfes, in locum eorum alios posuerunt. Custodes etiam portaruni civitatis ejusdem invaserunt, supponentes ignem in aliquibus earumdem,captis et interfectis aliquibus
facto a suis
officiis

custodibus prslibatis; ac raaleficos omnes et carceratos,

in

carceribus
episcopi

venerabilis fratris nosfri

,

enm

construcfo pro eadeni

intra civilatem

Bomana Ecclesia, prffidictain, cum nullas tunc

Bertrandi

Bononiensis
pro

et

dilecti

filii

rectoris dictae

civitatis

Bomana

Ecclesia pro

lalium macliinationum et prodilionum verisiiniliter

multis gravibus sceleribus

perpetratis

per eos

formidaret insidias, residenlem aggredientes

Iiostiliter

obsederunt,

eumque

per decem

dies
:

continuos et amplius
confliitis

tenuerunt obsessum
el viitufe

ac

eorum robore

cum

balistis et

aliis bellicis

instrunientis adversus diclum lega-

tum

bonorabile meiiibrum Boinanae Ecclesiae,

ibiJem detentos, efifraclis dictis carceribus, in ejusdem Ecclesiae contumeliam relaxarunt, omnesque bannilos de dicta civitate pro multis enormibus excessibus patratis per eos ad dictam civi' tatem temere reduxerunt. a Hostium quoque et rebellium ejusdem Ecvidelicet marchioneni Estensem, contra dictum legatum auxilium invocantes, de ipsorum stipendiariis in civitatem praefatam magnam mulclesiae,

partemque corporis Romani Pontificis et de latere ejus missum.non absque crimine laesae Sedis Apostolicte majestatis

projiciendo lapidesetquadrellos,

nequiter
clupae

dicli castri,

expugnarunt. Fossata etiam aqu ductum ipsorum, et murum dictorum fo.-satorum ruiierunt, ignemque
et bosliliter

et

titudinem induxerunt, ac venerabiles fratres nostros Bertrandiim episcopum Ebredunensem,tunc

Apostolica; Sedis
in

partibus

illis

nuntium

et

posuerunt
cursu,
et

in

aliquibus

forlaliliis

dicli castri

et

ut idem legatus destituerefur

omni

auxilio et suc-

et pritfatum Bertrandum Bononiensein episcopos, et quondam liei frandiim

Petrum Mira|)iscensem,

ne aliquibus ad succurrendum eidem aditus praestaretur, cceperunt in circuitum dicti

castri fodi facere foveas,

seu fossata, ut idem lega-

Nouantulanum Mntinensis dicecesis et dilectum filium Jacubum S. Stephani Bouonien. monasteriorum abliates, omnesque tam praeiatos quam
alios clericos religiososet seculares, ac laicos uni-

lus et gentes suae,

eorum
saliter

se tradere

fameque consumpti, nianibuscogerentur, in ejusdem

inedia
:

versos de familia et gente ipsius legati

stipendiarios dictte sancla;

necnon
in

castri obsidione

hujusmodi terrorisvoceniuniverMoriatur legafus, nioriatur

;

Romanae

Ecclesiae

proclamantes

civitate, coinitatu, ferriturio et districtu praedictis

et illi de lingua aranci (Franca) sub magnis pcenis nihilominus prohibentes, ne per aliquos introducerenfur in castrum pra?diclum

legatus,

existentes,

ubsque aliqua

caiisa

rationabili, solius

praeconceptae proditionis impulsu, hostilifer inva-

serunf, eosque libris, capellis, equ's, vasis argen-

BENEDICTI XII ANNUS 4.

armis, |.ecunia et rebus eorum diclumiiue abbalem Nonannequiler spoliarunt tulffi usque ad femoralia nudaverunl, ipsumque
teis,

CHRISTI 1337.
restituant,

107
Bertrando cardinale

veslibiis,

omnia
legilo

quibus
et

potiebatur
s[)atio,

Ecclesia, excurrente

duorum
deferaiit,

iiieusium

claves

iirbis

Florentino et
delrectantibus

decem diebus detinuuiunt carceri mancipatum. Episcopale quoque palatium Bononien. supposuerunt incendio, et quoscunniue reperire potuerunt degente, familiaet idiomate dicli legati,ceperunt,
miiltosque ex eis vulneraverunt et aliquos inbunianiter et crudeliter occiderunt ac terras, castra
:

Imolensi episco(iis vel ^iuilife

ac libero

[ira-sidi
:

dominatu

potiri sinant

Aposlolica imperia intcnlat anathema, urbem et comitatum sacrorum templorum usu [)rivat, ac
ni

magistralus

lapso bimestri Pontificium prae-

et loca

onmiapra?dictorum comitatuset districtus, necnon terras, castra et loca supposita jurisdictioni dictorum episcopi, et Ecclesiae Bononien. in rebellionis devium adversus dictum legatum et Roinanam Ecclesiam deduxerunt.
29.
a Ofticiales

fectum in Bononiae possessionem induxerint, evoluto inde mense denuntiat publicarum scliolarum jura Bononiae eri()i, atque scientiarum professores
et

dantes operam
(lublicis

litteris, ni

Academiam

dissolve-

riiit,

censuris percellit. Magistratus pneterea

om-

insuj.er

et

gentes omnes in
et

eisdem
locis

civilate,

comitalu

et districtu, castris

pro

[irffidictis

Romana

Ecclesia et legato, et

Bonon. Episcopo consistentes, ceperunt et spoliarunt, nonnullos ex eis familiares ejusdem Bonointer (|uos niensis episco[)i criideliter occidendo
:

muneribus, beueficiis acjuribus, quibus ab Ecclesia erant exornati, evertit; imperatque ne quis sacerdos, nisi in ancipiti mortis discrimine, ipsos censnris exsolvat. Denique in judicium praeter magistratiis, praeci[)uos auclorinibus
atque inter aliosFranciscuui e[)isciipum Cenetensem, Thaikeum Pepulum legum doclorem,
tate cives,

quondam Bcrtrandus de Glar

episcopi

familiaris

ejusdem
ejus

Bononiensis
et

ferilatis detfstaiidae stcvilia

evisceratus exlilit,

per frusla concisus

carnibus datis in escam canibus et projeclis. Et inter bujusinodi enormitatiim multiplicatos ex-

Joannem et Jacobum ejus filios, Joanuem Pe[)ulum fratrem Thada>i, comitem de Pepulis ejus filium, Lippum de Pe|iulis accersit, ut evoluto tiimeslri ad dicendam causam se sistant po|)ulum
:

cessuseumdem legatum,

et

per

eum

dictam Roma-

nani Ecclesiam de possessione vel quasi civitalis et castri, ac comilatus, territorii et dislrictus
Boiioniensis, ac jurisdiclionis et

verooratorem pro expiando flagitio mittere jubet, Aviac ne ipsos id edictum latuisse obtendant nionensis Ecclesiae foribus afligendum decernit.
,

Actum Avinion.

in

palatio nostro Apostolico

lorum

in

noinine, et pro parle

qua possessione vel ejusdem Romanae-Ecclesiae

et

jurium prKdicquasi idem legatus

tunc eliam

IVnon. Januarii, Ponlificalus noslri anno iii . Mediolanensi autem ac Ravennati arcliiepisco(iis ',

tum

Florentiiio et Imolensi episcopis^if;milia>i)ue

diutius pacifice et quiete fueral,

praefecto

imperatiim, ut hcec edicla ritu solemni

iis

existebal,

injuriose

per violentiam

dejecerunt,

evulgarent. Perculsi

ceusuris Bononiensis pro-

dictaque possessione vel quasi

eamdem Romanam
mandarunt, seu
factam ratani
ac
aliis

ximoaiino ad Benedictum oratores decrevere, qui

in publico cardinalium senatu professi

Ecclesiam spoliarunt et

s|ioliari

Bononiam

dejectionem

et

spoliationem ab
territorii

juris esse Pontificii, sacrosanctae polestati se sub-

habuerunt
civitatis,

dictamque possessionem seu quasi

,

comitatus

et districtus

misere, inque Ecclesiae gratiam restitui |)0(ioscerunt, de quibus agetur inferius. Meminit de Bo-

jurisdlclionisetjurium[)riediclorum,velutalienati
filii

noniensibus (lerduellionis lege

Villanus

(loslulatis

Joannes
re-

non atteudentes, quam durum existat contra sliiuulum calcilrare, in ejusdem Ecclesiae contumeliam occu[iare, et ex tuuc occu[iatam tenere praesumpserunt nequiter et proesumunt. Quinimo furore damuabilis indignationis accensi, diclum caslrum, per dictum legatum pro dicta Romana Ecclesia, noii sine magnis expensis opere decoro construclum, fueruiil fuiiditiisdemoliti in gravem
Apostolicse Sedis
Sul)dit,licel

^ de quo supra memoravi, addilque

tulisse justa improbitatis sua? prtemia

Bradalium Cuziulinum, qui Bertrandum legatum cardinalem concitata seditione pepulerat, dum exilio a Thadaeo, cum quo de tyrannide disceptarat, mulctatus est.
30. MinorUis Venetiis lapsis proposita venia. Bosnia hwresi infecta. Hoc anno districta est Pontificio jussu * legum severitas in nounuUos

injuriam

et

contenqitum,

elc.

tiiucomnia essent conspicua,Joannem

inquisivlsse
:

magos

ac prasstigialores, qui imagines cereas conac diabolica sacrorum Clirislianorum

tamen de

iis

se vero succedeiitem,

finxerant,

cum
ces

[)erpendbrel sae[iius legatis caidinalibus atro-

semulatione ritu profano baptizarant ad inferendani Joanni XXII

hujusmodi injurias

illatas,

justitiam miseri-

cordia

temperandam

decrevisse, atque lilteris BosoUicitasse

iis

nonienses ad ofticium

archiepiscopi Ebreilunensis in
licae

opera [larlibus Aposto:

tum

necem : qui cum Bilerensem episcopum, ut criminis auclorem accusareiit explorari certius rei veritas a Beoedicto jussa est, ac
:

publicae Tabiilae de ea re transmitti. Tradil

autem

Sedis interuuntii miiias, ni redirent ad obse:

Benedicti Vitajauctor^ flammis injectum liocaimo

- Ibid. Ep. xxill. et An. 3. p. 2. E|i. cur. xxi, xxii. col' Jo. Beaed. per arcliiep. Auxilan. camcrar. p. 0. ' Toui. 111. Kp. iCcr. ccxcvii. " Gest. ficVill. l. XI. c. (iit.
'

quium, justas incussisse ()uamvis autem is Bononiam se contulisset, flectere tamen i|isos non
atque ideo magistratibus Bunoniensibus actionem intendit, ut Romanae Ecclesiae jura
()oluisse:

lecl. process.

iicd.

apud Bosq.

108

BENEDICTI XII ANNUS

4.

CHRISTI 1337.
litteris soUicitafi

pseudominorifam, qui ApostoHcisConstitiitionibus

contrariani de Cliristi paupertate seiiteiitiani per-

Benedicto

ad

fidei

censores sua

potenfia et anctorilate fulciendos.

31. Andronicum Paloeologum ad Ecclesiarum unionem tirgendnm litteris provocat , Robertum

tinacissime tuebatur

Anno

inquit, Domini

Mcccxxxvii,

die tertia mensis Junii, Venetiis fuit

tanquam
culari

liaereticus
et

condeninatus, brachioque

sae-

deinde crematus igne frater Franciscus de Pistorio Ordinis Minoruui, pro eo

Iraditus,

quod

pertinaciter asserebat,

quod

Cliristus et ejus

discipuli nihil liabuerunt in proprio nec in

comin-

regem, cnncordice interpretem constiluit Emicuit etiain Pontificium studium in Gnecis schismaticis ad Boinanae EccIesioB conjunctionem provocandis. Agitatumjam ante fiierat sub Joanne XXII de ulraque Ecclesia copulanda,
Sici/ice

Pontifex.

muni
ter

cujus contrarium determinaverat Joannes

in Constitutione quae inci|iit
:

cum

inde Christiana religio felicius de

Mahume-

papa XXII

Cum

tica superstitioue

leferuntur.

wmmdloi . His cousentanea in M^. Vaticano Nondum eiiiin illa insania ex plurium
'

triumphatura videretur, ac Turcaruin impetus reprimendi essent cumque Benedicto expositum fuisset, Graecos redintegrandae
:

capite nisi ferro

flammaque

excuti poterat

inter

conjunctionis cupidilale leneri,

ipseque ad

rem

quoserant pseudoniinoritteMichael Ca?seiias, GuilKlmiis Ochamus, Franciscus de yEsculo atque alii

perficiendam alacrem se praebuisset, ac perlatum

fuisset

Andronico imperatori Constantinopolitano,

Pontiflcem
id

nonnuUi

Qui, inquif, a

quondam

Petro de Cor-

Rouianum
votis
:

unum maxime

gerere in

bario, tunc aiiiipapa, liferesiarcha el scliismalico

promotiones ad dignitates
facto , qiios l*onlifex

vel offlcia receperuntde ob insignein eorum iinpro-

Andronicus e Gnecoruui consilio tractatum ea de re inchoare, contestafus se et Grwcos ubi comperissent suos errores, ad eos damconstituit

bitatem

beneficii

illius

expertes

pronuntiavit

',

nan.dos paratos fore. Quaj

pisset,

cum

Beneilictus acce-

quod

caeteris sacri

ejus Ordinis sodalibus, qui in

hieresiiu vel scbisma erant lapsi, impertierat ut soleinnibus comitiis Caturci celebrandis censuris
exsolvi,

ad opfatam adeo Ecclesiarum conjunctionem urgendam Andronicum Palaeologum

hisce lifteris provocavit

' :

mox

atque in gratiam
:

cum

Ecclesia restitui

Magniflco viro Palffiologo moderatori Graecoin

possent

corum, gratiam
gloriam

pncsenti,

quae

perducat ad
di-

minislro et difflnitoribus capiluli generalis Oidinis fratrum Minorum, in

liroxiino celebiandi Caturci.

Benedictus, etc.

in futuro.

Nuper ad nostram veniens praesentiam

lectus filius nobilis vir Stephanus Dovrinus Dandivinae

si

Nus. sequeudo,

quanlum possumus,
fratres pra?dictos,

dalo miles asseruit coram nobis, quod ipso

tibi

dudum

miserafionis
sit

txemplum,

vera

tuisque

baronibus tecum

tunc prtesentibus

eorum contritio, ad misericordiam recipi, et animariim ipsorum cupientes providere saluti vobis, de quoruin circumspectione flduciam in

exponentti, nos intelltxisse

Iffitanter,

reuniri et reconciliari sanctae

affectabiint
;

quod Gneci Romanae Ecclesiae

voluiifate

tu

ad

hoc respondisti de

Domino

gerinius specialem , et infia,

ut ab ex-

communicationissenteiitiis, quas incurrerunt propter pra?dicla, providere auctorilate nostra liac

vice juxta

baronum ipsorum, quod omnes Graeci unaiiimiter desiderabant fleri reunionem et reconciliationein
praedictas,

parati super hoc subire tractatum, ac

formam

Ecclesiae, ac pcenitentias salu-

nuntios

et

apocrisiarios ad civitatem Neapolita-

tares injungere, proul expedire

animarum

ipso-

nam

destiuare propterea, ubi nos nostros etiam

rum

saluti cognoveritis, valeatis, exce|)tis tamen eodem Michaele (nimirum Casenate supremo olim

mifteremus; cum de charissimu in Christo fllio nostro Roberto rege Siciliae illustri flduciam obtineres,

Minoritarum prffifecto) ac Francisio de Esculo Guillelmo Ocham, Bonagratia et aliis, qui a quondam Petro de Corbario tunc antijiapa, haeresiarclia et

adjiciendo

niliilominus,

quod ubi

tu et

Graci

prfedicti

errare se cognoscerent in aliquo,

parati essent

schismatico promotiones ad dignitates vei officia receperuut de facto, pleuam concidimus

tenore praesentium facultatem, etc. IV id. Maii, anno .

missis igitur

errorem hujusmodi revocare. Praeper eumdem militem Apostolatui

nostro expositis, nos (qui

summi

et aeferni Pastoris,
licet

Datum

Avin.

qui

pro suis ovibus aiiimam posuit, vices

riti

iinmi

In Bosnia,
Slipocius
illos

cum

gerimus, oves ipsas extra ovile Dominiilliid rediici,

recrudescerent haGreses ac

cum
boli,

oberrautes, in
qui

ne faucibus dia-

Banus impiis studeret, suaque poteutia

tanquam

leo rugiens circuit quaereiis

tueretur, Pontifex servandae incorrupie religionissfudio finilimos principes, ut arma in haireticum B.inuin corriperent , excifavit ^ atque
:

quos devoret, pateant devor.nda', profundis desideriis affectantes, de hujusmodi tuo et Graecorum laudabili et sakitifeio pro|)osito, si eum in opus
perfectionis

inter caeteros Neliptius

comes Tunensis, Bulisla-

curefis

producere)
ei

multipliciter

in

vus, Gregorius et Paulus Corbani;e, Daymo et Bartholomaius Segniae, PaulusefGeorgiusClussia? Paulus EsterniciB, Constautiuus Cluci comites
a
Ms.
Val.

Domiuo exultamus;
litate spiritus

qui

te

ac tuos sic benigne

inspirando pnevenit, labiorum vitulum in humiexsolventes.

l)il)1.

Ep. secr.

cu.

sit;:!,

i)um. 3765.

in Bened. XII.

Tom.

III.

Tom.

iii.

Ibid. Ep. secr.

cxxin ad cwvili.

Ep. vi. Ext. etiam jn Ms. Aixh. Val. de rebus Tart.

el schis. p.

Aimeu.

el aliis infld.

29.

BENEDICTI XII ANNUS

Ideoqne tuam excellentiam attentius in Domino exhortainur, (juatpnus linna imnimera spiritunlia et temporalia, qu;e

A.

CHRrSTl 1337.

109

quae mafer et caput est Ecclesiarum

tios et

omnium

et

mngistra, faciendas, miltendosque propterea nunapociisiarios

ex reunione ac reconquae

cum

sufficieiitibus lilteris et

ciliatione

tua el Graecorum iirsedictorum ad sa-

crosanctam

Homanam
fiilelium et

Ecclesiam

mater

mandatis, indiicere viis et modis, qiiibus expedire cognoveris, juxta datam a Deo tibi pruilentinm
affectibus,

cunctorum

caputomnium Ecclesianim
;

existere noscitur, poterunt provenire,

quotque animabus salutis aperietur exinde janun necnon quac ac qualia merita tibi, si tuo tempore ad effectum prEemissa veniant, poteris apud Deum acquirere,
(]iIio;enti

non postponas. Et licet gralum nostris accederet quod tractafus snper reniiione ac reibi flant,

conciliatione pivTdictis
et reconciliatio ad
iiiinis et

ubi diclae reunio

divini noutilius

honorem et gloriam. animarum saliitem citius et

quia tamen

ex

meditatione intra tui pectoris claustra

tractafibiis ipsis sperari poterit, divina

cooperante

revolvens,

parte spiritum
tins et

conceptum veritatis et salut's in linc non extincruas; sed inflammes po-

gratia, provenire

tractatus

eosdem
fleri

melius, celerius et utilius et solidius posse

apiid

accendns, te ac Grtecos praedictos ad reuet

Sedem ApostolicMm, quam

alibi, probnbiliter

nionem

reconciliationem hnjusmodi efficaciter

;

existimamus,
siarii

velit regalis circuinspectio,

quod ad

disponendo

snper tractatibus habendis supereis idoneos nnntlos et apocrisiarios cum litteris et mandatis sufflcientibus ad nos et Sedem .\nosfoli-

Sedem eamdem desfinentur

,

dicti nuntii et apocri,

efficacifer

procurare

etc.

Datum Avin.

XVI

kal. Februaiii,

anno

iii

cam, quantocius commode fieri poterit, nihilominus transmissurns. Volnmus autem fe pro certo tenere, quod nos ef Spdem prapfatam super iis prooifios, qnnntum honeste cum Deo fieri pnferit,
reperips ef benicrnos: ef
tio prapdipfge.

33.

Hi tamen

dissolvuntur.
cfioni

Favebat

tractatus ob bella Occidentalia

huic Graecorum conjun-

imperafrix Joanna, ex

comitum Sabaudiae
:

stirpe Catliolica sata, illamijue Ponlifex, ut coeptis

insisleret, hisce verbis incitubat' a Sane, filia charissima, quia priiici|)aliter ad te, de domo el progenie, in qiiibus hactenus personae fuerunt

cum

reimio et rpronciliagrratin, ficfa!

cooperante divina

fup-

rint et flrmatT>, fp

tanqnam phari=simum

et dile-

cfissimum filium.
brachiis
grafiis.

pnfprnnr' dilepfionis et clmritatis

Catbolicae,

traxisse

originem nosceris,

multum
te-

adstringendo,

prosequemur opportunis
ac tuos.

honoribns

et favoribiis te

Datum

virum fuuiii tam propfer ipsam, quam eiim qui una tecum caro est;
spectat

pr.Tfatum

et

Avin.

XVI

kal. Fpbrunrii,

anno
e

m .
dignilnfp

etiam ne uteri

fui

32. Sentiebnt

Pontifex

Ecclpsire

non

fore, ut in regis SicilicB

Rnmanfp aiHam Apo-

fide Catholica et

progrediendi ex eis, a ejusdem mafris Ecclesiae unitate

liberi et

remoti

fractandam ciim Graeris cnnjunctio"em Ecclesinrum. affitandasqup cnntroverstolicos Ipcratns

ad

sint. vel quomodolibet alicni, ad reunioreconciliationem Ecclesiae memorata?, quae mater cuoctorum fidelium et caput Ecclesiarum

nem

et

sias

Gdei mifteret
.

atqiie ideo

Andrnnicu-n

esset

omniuin

esse dignoscitur, operosis et efficacibus

;

deprecatus

ut npocriiarios ad
;

Sedem
id

Apostoli-

studiis indncere, illasqne sedule procurare

ina-

cam

Ipgarpt

ac

RoberUim

SicilisB

rpsrem rng^avit

xime cum ad

id sacrte Scripturae
:

pagina

te invitet

ut sfndio

summo

ad Grseco? ad

adducpndos

in-

dicente Aposfolo

Vir infidelis salvabitur per

nt

mu-

cumberet quamvis cniin inpenio. elnqnenfia ac sacrnrum litterariim perifia polleret. aptiorem tamen millum ad rem aErifnndnm locum futurum,

lierem fidelemv. Subjungit

ad imperatorem

incumbat, ut apocrisiarios ad Ecclesias conjungendas, et schisma ejurandum instructos auctorilale transinitfat.

quam

in qiio perficipndn foret

Benedicfus.

etc.

Roberfo regi

Siciliae illusfri.

Excitavit pariter

Aymonem comitem

Sabau-

a Fili dilectis=ime, qiiia tuae snlljcifudinis

so-

diaeSutcum mnxime de

ipsius gloria ageretur,

lertiam fructus uberes afferre posse hiiic negofio

credimus; pra^sertim
tuqne
(cui

cum

praelibntus mnderator,
te

ne qui ex Sabaudia stirpe a fidei purilate deUcerent, vel aberrarent ab Ecclesiae gremio, in nepo-

specialem, ut prapmitfitur, fiduciam de

geraf,

dnfor

bonorum

et

disfribiifor

omnium

gratiarum clarum ingenium, cultum eloquiiim, sacrarumque Scripturarum infelligentiam minislravit)

ritum apud
et in

magnum exinde acquirere tibi poteris meDeum excellentiam rogamusregiam,

;

una cum caeferis OrientaRomana' Ecclesia; ob-equium revocai.dis pium pietatis ardorem explicaref. Intermissa porro est conjungendarum Ecclesiarum memorata tracfatio, cum Occidenfnles in
tibus imperii haeredibus

libus ad

dissensiones funestas abirenf, nec promissa Graecis

in

Domino

attentiiis exliortamur,

quatenuS(|uot

Turcas auxilia submitterenlur

et

ac praeter

An-

bona ex reunione
nus, provenirent;

hujiisinoiii,

si

daret

eam Domi-

glorum

Frnncorum

exitialia

bella,

Geiiuenses

qiiot^iue

animabus Graecorum

et Veneti, qui

pra-dictorum damnationi expositis janua panderetursalutis, dediicens in rcgi^e con?ideraliimis exa-

sua potenfia infideles facile comprimere potuissent, enses in mutuas caedes in Oriente slrinxerint '. Ejusmodi befli inilium describit

men, memoratum moderatorem ad reunioncm

reconciliationem

et

Joannes Villanus

dum

narrat,

decem Mo-

cuni

eadem Romana

Ecclesia,
I

Tom.

iii.

Ep. VII. Ext.

eliara in
Vill.
I.

.Ms.

'

Tfm.

III.

Ep. iecr. ix.

Ibid.

Ep. secr. viii.

uicmoralo

pag. 30.

^ Jo.

xi. c, 68,

110
iiaciieiisium

BENEDICTI XII ANNTJS

5.

CHRISTI 1338.

Liguruin trirenies totidemque ulias Venetas, dum prsdae cupidine sulcarent ^gaeum mare, in se muluo incurrisse, ac demum cruen-

casu, Ponlifex ac

Francorum rex apud AndroniMartiiium

: ,

cum

iiitercessere, ut

quem

in vinculis

tenebat, reslitueret libertati

extantque eo argu-

lam

luctuosamque victoriam Genueuses retulisse (1). Atque h.-E primae faces diuturni belli injectaj fiiere, quo utraqtie respuMica pa-ne conQagravit,

deprecaioriae ad iinperalorem IX kal. Maii hujus anni dalae a Benedicto litlerae ', quibus ipsum roj^al, ut virum egregium, qui tot pi\Tclara gesta

mento

nem

ac Turca [)roferendarum vicloriarum occasionactus est. Vertit etiam Andronicus arina in

edidit in Turcas, vinculis exsolvat

solutum autem

postea et pra;fectum Pontiflcice classi in Turcas a

Martinum Zaclmriam Ctiii ])ra;fectum genere Genuensem qui etiam insulam ab Andronico se,

niore adeptus jure

facinora

fiduciario

ingentia bellica
:

adversus Turcas expiicuerat

cumque

Clemente VI visuri sumus. Premebat tum obsidione Patracensem urbemetarcem in Achaia Bertrandus e Baucio, provincife a Catharina iniperatrice Conslantinopolitana (is erat inanis titulus ab
ea retentus

assurgeret in dies iilius potenlia, Andronicus concepta de

illo

cum

Balduinorum Augustorum sanpra-fectus

:

suspicione, conflaia classe,

;

proditione el pcrfidia insigni coepit

ipsum de quo h;cc

onne

guine esset
S|)ectaret,
liae

sata)

cum

vero ea urbs

juris esset Ecclesiastici, atque ad arcliiepiscopum

Nicephorus Gregoras

Ipse vir slrenuus et pru-

Pontifex Catharinam et Robertum Sicilaevirnni

dens, triremibus aediflcatis, Asianos barbaros

maritiina' accolas infestavit
:

regem

etiam circum insulas vaganlibus infestus, quos brevi tempore adeo perierrefecit, ut metu belli cladium aniuia
piratis
illa

Baucio solvere obsidionem cogerent,

asperioribus perstrinxit
et

inoiuiit%ut Bertrandum e quem etiam

Coronensi

episcopis

% litteris atque Olonensi munus injunxit, ut objecta

coeptis

tributa penderent.

gloriam

brevi evectus,

Ad magnas igitur opes et Romanis suspectus fnit,

:

censurarum religione a

eum
:

divellerent

tum ad
puisset
,

oppida,

si

quse Patracensi Ecclesiae eri-

ne paulo post

jugum

im|ieratoris excuteret

eaque

restituenda

compellerent

quae

litterffi

de causa non

palain

enm

iniperator aggressus

VI kal. Octob. hujus anni sunt consiguatoe.

nullo negotio insulam

Byzantium misil.

coepit, et viuctum illum AndronicusTurcarumegregium expugiiatortm eoiiem furore, quo quis sibi dexteram amputarel, prodidit. Audito eo tnsti
Ita

'

Toin. ui. Ep. secr. lxxx.

Dcccxxix.

3 ibiil.

Ep. cccxsx.

- Ibid

Ep. secr.

Dcccxxviii

* loid.

Ep. cccxxvii.

(1) Cffipit

hoc anno Genuenses

refet aunalista
;

inter et Venetos bellum,

quod

in

mullos dein annos extractum utrique reipublica! exitiosum

ii/ter

fuit.

Ejus

origiucm ex
vetus;i5

Villaiio

Villanu^ tameii iiiore tuu plu'a

se

teinpoie

et loco

di^tiucta misret et C"nluudit

qua;

uos ei

ad an. usque mcds Aniiales Genueuses (lersequitur, Venelornm onrrarias, preliosi- mercibus onustts, im etum iu illas fecisse, caiitafque Mom.chum traxisse ; quod anuo praxedenti gesluui, ideni scriptnr nolat. Gravaie id ferentes Veiieti, hoc demuiu anno sulcaiilibus .,ga'um mare Gennensium ix triremibus cum adjuicii navi insultum fecerunt; ex imo utraque, Venetorum scilicet constans
Genui-isiuui Aniialiliussedu'o distinguendabicduciinus.

Gregoiius Stel'a, qui

uarrat Monachcnsinm Ligurum classem, ciim forte occurrisset in geminas

trireniibus, et

Genucnsiuiu classe-,

in

ipso Adriatici miris osiio iuter se commissa; suni. Vittoria penes Geniiensesstelit quibus triremes Vi

cesserunt. llaec Sielld, cs quo iuielligimus Villauum pro recepto

more duo

proelia

duobus continentibus annis comiuissa confudisse. .Mansi.

BENEDICTI

XII

ANNUS

5.

CHRISTI

1338.

Ex conventu suspecto Spirce in caitsa LudoBavari hnbito, oratores cum litteris adeunt vici Pontificem, qui reconciliationis cum Ecclesia velut conditionem ponit pacem cum Gallo conficien1.

Bavarus, qui
iiifringeret,

cum datam

\Yillelmo Juliacensi

a Ruperlo Palatino ac comitibus Pontifici fldera

exercendaeque in Philippum
ultionis cupidine

regem

Concitavit gravissimas iii Ecclesia turbas dam. anno a partu Virginis millesimo trecentesiino Ludovicus Indictione sexta trigesimo octavo
,

Francorum
bat,

arderet,

nec pacis

tractatum coBptum

promovere

sed

cum ipso, quem Gallus exoptacum Eduardo Anglia; rege

exitiale rei Christiana; belluin gerere meditaretur,

BENEDICTI XII ANNUS

fallaces dolos instruxit, ut

5.

CHRISTI 1338.

111

de noii perfecta sua

re-

slolica rein aegre ferente, revocasset: conslituload

conciliatione invidiam in Pontificein vel

detorqiieret
:

Gallum

redintegranilum traclatiim die

neminem

misisset

cuinque aries illius Bentdicti diligentia dissoivcrentur, adversus Pontificiain niajestatem decrutis inaiiibus niilia
fullis

non inodo ad conciliaudain sibi Ecclesia} gratiam noii flexisset aninium verum magno piibliciT;
,

auctoritale
illius

nova jura condere inolitus

cu|ii(lilalibus

est.

Serviehat

damnocontra ApostoiicaimptMia precesque cum Anglis cintioues iniisset. Alienum etiam erat
quielis

Henricus e Viniebiiry Moguiitiiius

ab rt'quilatr,ut Sedes Apostolica lienrici Mogiintiiii

perjuri et
liostis, vel alioruiii
;

archiepiscopus, vir ingratiis,

quem

Ponlifex per-

volnntatilius

causam

jurum,

commiinione segregatum vocat isque ut Ponlificem oplimum, qui nil aliud quam divinam augere gloriam, ad pacem dissentientes reges adducere, Ludovicum piorum consorlio tanlo ardore reslituere, deletis
perduellein
:

et

fidelium

suam

siilijiceret

ac

non

potius Ludovico supplici

leges diceret.
Ilis

aliisque dc causis Pcnlifcx

Uiricum epide quibus

scopum Curiensem alque Gerlacuin coniitem Nassoviae,

Spirensis convenlus legatos,

venia ejus culpis cogitabat, in

Germanorum
:

clien-

paulo ante niemoravi, ob susceptam

priivinciam verbis gravissimis
xitque, ut
si

indignam
:

tuinque imperii odiiim adduceret, nonnullorum

perstriiixit

san-

episcoporum convenlus SpirBe indixit

in

quo

Luddvicus in gratiam

cum

Ecclesia

sancitum, ut praesules aliqui ad Ludovicum Bava-

redire cuperel, milteret suos ad

rum

miltereiitur,

ipsum ad
(1).

Ecclesiae

postuiandam
id propstan-

cam

gratiam provocaturi

Sedem Apostolipacem cuin Gallo conficerent. Nec Moguntino archiepiscopo, a quo praecipue
oratores, qui

Respondit callide Bavarns, se ad

duni, suaiiHjue causam,

erant missi legati, respoiidendum e dignitate Sedis

Apostolicae esse existimavit,

eorum eiiiscoporum con-

cum

aiiathematis nota

ventui(inquoexcommunicatus Romanaeque hostis EcclesicE Mdguntinus arcbiepiscopus [iraesidebat)

subjiciendam
esse

inustus esset
aliisque
-

sed

Coloniensi

archiepiscopo

',

praesulibus

Germanis, qui Romanae

paratissinium.

li

vero

cum
se

Ecclesiae conjunctione fruebantur,justissimascau-

parum

acute

perspicerent,

dissiinuiarentve

sas exposuit, ob quas oratoresSpirensisconvenlus

Ronianae Ecclesiac indigne detrahere atque abhorrere ab aquitate,

tifice
licae,

repulisset

utque non sua, non regis Francoriim,

tractatu

utLudovicus a coe|ilo cum Pondiscederet, neque ad Sedis Apostopars

sed unius Ludovici Bavari culpa, tuin ipse, tuin alii Geriiiaiii ab Ecclesia segregati piorum consorlio restituti
3.

ut cominissa in eain flagitia expiaret, sed ad

non

fuissent.

aliorum,

quorum
;

cum

schismalicissentiebat,

Benedictt de leiitata a Germanis concordia

arbitrium staret
et

Ulricum Curiensem episcopum

Gerlaciim Nassovi coniilem ad aulain Pontificiain misere, atque omnium noinine scripsere
litteras
',

in qnibiis reconcHiatwnis hiitoriam fuse expunit ; nefariorum de eadem commenta perstrinlitlerce,

fjiintur.

Foedaseliam calumnias in Sedem Apojactatas,

quibus ad colorandum religionis specie

stolicam

quasi

Bomani imperii jura

audax facinus (debuerant enim potius Bavarum

urgere, ut ccepla

cum Romana

Ecclesia in opus

labefactare Benedictus niteretur, refutavit atque e sacro suggestu Romanae Ecclesia) iunoceniiam
illustrari
se,

adduceret, suasque controversias

permilteret) mullis

cum

rege Fran-

coruin compontret, vel arbitrio Sedis Apostolicae

in Germania jussit, nonnulla pnefatus ad dissolvenda nefariorum hominum com-

verborum
et

fucis jactarunt, se

ob imminentia corpoium
rein

animarum

pericula

menta ipsis utfidissimis Ecclesiae propugnatoribus exponenda censuisse, quae oratores a iir;psulibus
Moguntinae provinciae missi exposuissent, qua3ve
responsa a Sede Apostolica relulissenl

tractandam

susce|iisse,

contenderunlque a

Benedicto, ut

eam

totam ipsis permitleret.

2. Acceptae

siint

non sine justa indignatione

:

ejusmodi

littera;,

dolo plenae
fingere,
alterius

insignis

eniin erat

Benedictus, elc. archiepiscopo Coloniensi ejusque siifTraganeis, gratiam et communionem

Apostolicae Sedis babentibus,
Dicti
'

primum impostura
Apostolitae
vilio

non perfectam Sedis

quam Ludovici Bavaii reconcilialionem, cum ille oratores suos, duin

vel
invitis

|iiaelati

nobis perlitlerassuasintima-

runt, se prccibus, consiliis ac salularibns monitis

de foedereineundo agilabanlcum oratoribus regis

Ludovicum de Bavaria exhortalos

ad nostrum
et

fuisse, ut ipse

Francorum,

admodum

ipsis ac

Sede Apo-

ejusdein RomanaeEcclesiae

honorem

'

Eil. apud Bened.

watl. tom. n. lioc an.

tom iv. post Ep. num. 29.

secr.

cxxs,

et

apud Her-

'

Tom.

ccLXvi.

IV. Ep. secr. cclxiii.

3

IbiJ. Ep, secr. ccL.tiv,

cclxv,

Super Ep. cclxiii.

(I) fltra

conventum hunc Spirensem, cujus

'ilteris lial. Julii

annalista

liic

legali miilereutur, quibiis reJuci ad tribunal

suum t"tam imperatnris

meminit, narrans consilium in eo cosptum a principilm-, ul ad Pontificem caufaui po^ciTeut ; alius ariter hahilus cst m Heinse, nam rcscripsil
i

principihus UeneJictus,
alv. ura

anni hujus datis, quas et aniialisia

recilat.

jurtt. Uberlalei,

ex vet^n more ehi torum coiiiones tieri cousueverant ; consuetudim:! reslitueieutur ft defenderenlur. Tuiu el jura Ludovici tani|uam rite electi se as-erUiros siiO|iondernnt. Deceruentcs insupf-r, si Pontifex in eo abrogando persist.-rei, procnrandi sibi for.' ea reniedia qui e re pra;senli essent judicaluri. Significarunt haec (minia Poulififiper lilteras quibus convenium bunc babitnm asseruni ia eo l.co die xv Juln anni sicccxxxviii. Huius eOQventus nuUa menlio apuJ auclorcs ; liitera: vcro ia eo datse legenda; iu tom. i SpicUegii Ecelesiast. Luoigii pag. 185. Rheni,
quii

acceptis electores ilerum conv' nerunl in Heinse ad Jecreveiuiitque tolis olisi>ti'nJum vinbus, ut aoliqua imperii

Hs

Mansi.

H2
el

BENEDICTr

Xri

ANNUS

5.

CHRISTl I33f^.

reverenliam et qiiietem, et salubrem statiim

reconciliatione ipsius, quaeve etiam acta fuerant

regni et imperii

Romanorum

vellet ad

cliclarum

ciim

nuntiis

charissimi

in

Cbristo

fiiii

nostri

tcclesiae et Sedis ApostoliciC alque

tiam

cum

devolione redire, se

nostram granoslris el diclarum

Philippi regis Francoruin

illiistris

super reformaetiam nuiitiis

curia non
iirffl-

tione concordia;

inter eos,

dictis

Ecclesiaeatque Sedis Apostolicas beneplacitis

liler

humi-

ejusdein

regis

Franciae instantibus apnd dictos

pra^fati,

ciinformaiido; adjicienles,

vicus

qnod idem Ludomodica deliberatione praehabita, se velle

nuplios Ludovici
dicta

ut de

Romana
quod

recederent, sed recepto super recoiiciliatione

quod inter eamdem Ecclesiam dictumqne Ludovicum exlitit suscitatum, ac omnibus ipsum dissidium conlinstare ac parere super materia dissidii,

negotio imminerent

et

dicti nuntii

inforniationi et ordinalioui dictorum prslalorum, in quantum cum Deo, justitia et honore suo posset fieri repromisit, suas palentes super hoc litteras majori suo sigillo muuilas potestate hujusmodi dictis praelatis tradila, ut asserebant, eis dando; cautiones juratorias et fidejusso-

gentibus,

iiec coiisilio nostro, nec praedictis annuerunt, sed omnino recedere voluerunt. Quibus etiam recedentibus, nos ad procedcmlum in negotioreconciiiationisprapfatoG certum terminum conipelentem, videlicet festum B. Micbaelis de mense Septembri proximo prcTterilum, tunc futurum. sufficientem dictis nunliis ad eiindum ad diclum Ludovicum et consulendum

Ludovici prsfati
instantiis

riasmagnorum
eisdem

et

pluriutn principuin et

baronum

pra>!alis,
:

ut scribebanl, super boc nihilo-

eumdem, et ad diclam curiam redeundum, duximus assignandum ad quem quidtm lerminum,

:

minus offerendo

cum

instanlia

propter quod dicti praelati prenos rogabant, ut redeundi ad

gremium

sanctai malris Ecclesia, promptitudine

idem Ludovicus, quasi de reconciliatione hiijusmodi non curaret, neminem ad uos misit, nec se super hoc excusavit. Nihilominus tamen nos eum
per litleras inducere,
conati

super materia dicli dissidii personaruin dumtaxat i-esubmitterenon expavit pra?iiiissisquoque

ordinatioiii

ipsius Ludovici, qiii

Ecclesia?licarum

quantum fuimusad prosecutionem

:

in

nobis fuit,
reconci-

negotii

liationis prajfalae

ipse tameii ulterius

hujusmodi
;

lurbationibus, dispendiis et periculis sfiecialiter

Ecclesiis et personis Ecclesiasticis iinmiuentibus,

ponderatis, dictum

Lndovicum ad

reconciliationis

praemisso non recusaremiis recijiere partes rcgni et imperii prirdictorum, et

praj. ijiue

gratiam sub

modo

negotium prosequi non ciiravit mala malis, et contemptus aggregare contemplibus non expavit, nec lamen ab hoc animum nostrum a consueta benignitate retraxinins, nec retrahemus, nec in posterum retrahemus nec
reconcilialionis

sed

Ecclesias et personas Ecclesiasticas eapericulis et a^rumnis preeterilis ad

qiiietis

rumdem, de
statum optatae

per reconciliationem hujus-

modi reducendo. Sane tam 4.

verbo
et

litleris, quam nuntiis dictoruni prfelatorum solita benignitate receptis , eisdem

nec stabit, dummodo veniat ad prosequenduni dictum negotium eo modo quo debet quin in hujusmodi negotio procedatur benigne et gratiose, vel per viam justitiae, prout ipse duxerit eligendum.
etiam per nos
stetit
,

scriptura

responsiones fecimus infra-

lem respondimus, quod per nos non steterat neque stabat, quin ad recoiiciliationem pra^fati Ludovici piocederetur, et jamduscri|itas. In piiinis eis

dum

fuisset

|irocessum

et

quod semper nos

cnmite Juliacensi

Eisdem quuque nuntiis dixiinus quod negotium non erat per diclos praelatos extra Romanain curiam pertractaudum sed si dictus Ludovicus el alii iiraelati vel principes Alamanniae vellent prosequi reconcilialionem praedictam eo modo, quo deberent, mitlerent nuntios
5.
,

taiituni

exhibueramus prom|ilos

et

paratos ad proceden-

ipse et principes

vocem

in

electioue regis

Romatangit,

dum cum nunliis et aliis dudum ad

et ul posset

ejus, videlicet

norum

habenles, quos negotium

mullum

nostram jiraesentiam deslinatis;

feceramus examinari procu-

procedi cautius et celerius in recon-

quoruinque propterea litterae erant necessariae pro reconciliatione pramissa quia parnti eramus in
:

ciliatione precdicta,

negotio praedicto procedere, sive dicli nuntii essent

status
pradati, vel principes,
:

ratoria Ludovici praefati, et abbreviari processus, per felicis recdrdationis Juaniiem papam XXII pra-

vel

et

quod non

sulficiebat,

homines niinoris quod idem Ludo-

decessorem nostrum factos et hahitos conlra eum, eoruiiique copiam fratribus nostris S. R. E. cardinalibus exhiberi, certuni diem eisdein cardd.
assignantes ad

vicus solus super negotio tanto procederet, sed

expediebat, quod dicti principes procederenf

cum

procedendum

in consistorio super
;

eodem, cuiii uegotium reconciliationis hujusmodi eosdem principes et totam Alamanuiamcontingere

dignoscalur.

et quod ante prwfatum diem per nos, ut praeiiiitlitur, assignatum et ab eisdem nunliis acceptatum, dicti comes
pracfatae
el alii

negotio reconciliationis

quam

Rursus eisdem nuntiis diximus, quod nunattentavimus, nec attentare intendebamus

,

nuntii im[)atieiites adhibeiulae

debitae

iii

tanto ne-

contra jura imperii

vel contra jura regni Ala-

golio

subito tunc petierunt licentiam de Roniaua curia recedendi ; licet nos

,

gravitatis

manniae

sed

pro dictis

juribus defendendis et

protegendis

fortiter

steteramus et stare inten-

rent, sed aliquis ex

consuleremus eisdem, quod non omnes recedeeis dicto Ludovico referret quae agebantur et acta fuerant cuni Ecclesia

debamus

petitionibus

nec unqiiam volueramus consentire quorunicumque in quantuin tan,

pro

gebant diminulionem jurium regni Alamanniee

BEXEDICTI XF[ ANNUS

et

5.

CHRISTI

33S.

irs

iinperii,

sefl

iila

pellendas;
(lani
(lictis

ut

ha;c

pro

(iuxeramus ralionabiliter reparle nota sunt quibus-

cardinalibus, et etiam ambaxaforibus

Ludovici pra;fati, et eisdem nuntiis, qui de pro-

ximo ab eadem curia recesserunt et addidimus, quod si dicti Ludovicus et alii principes Alaman;

eum Iiabebamus excommunicalo, propter illa i\ux fecerat, veniendo contra proprium juramentum et fidelitatis debitum iu destructionem ejusdem Ecclesiae Moguntinae . Etinfra, ubi archiepiscopi ingratum animum, qui ad eam dignilaarciiiepiscopo

Mugiiutino, quia
et

pro

infideli,

rebelli

nia; vellent aliquid facerc

contra jura regni

et

im-

quantum in nobis esset, nos illud impedire secundum decenliam studeremus. 0. Diximus eliam nuntiis meinoratis, quod iili, qui per Alamanniam dolose referre et dlcere prssumpserunt, quod conlra diclorum regni et imierii jura, et contra regnumetimperium noslra
perii

praedictorum,

tem, repulsis Philippi Francorum ac Joannis Boemjgs regum et archiepiscopi Trevirensis, qtii ad

eam Ecclesiam
B

vocabatur, precibus a Sede Apo:

st(dica eveclus esset, subdit

Rursus post responsiones praidictas nuntiis prffifatis injunximus, quod eidem Ludovico ex parte nostia dicerent, quod illa, perqua; pra^cipue
reconciliatio sua polerat impediri, erat assumptio

inlentio versabatur

et

quod nos Ecclesiam Mo-

guntinam atque

munitiones ipsius ad nianus nostras recipere volebamus, ad illum finem quod possemus Isedere reguum et imperium supradicta, falsum dixerant et mendacium manifecnstra et

guerra; et bellici apparatus, quos faciebat conlra

stum, quia pro juribus dictoruni regni et imperii

slareetlaborare tolo posse, ut praemiltitur, voleba-

regem Franciaj memoratum et quod ipsum inducerent ex parfe nostra, quod a pra^dictis abslineat, pro firmo scituriis, quod nos et eadem Ecclesia eumdem regem dimittere non possemus, nec eliamdeberemus; maximecum talis necessitas
:

nius.Verum

est

tamen, quod contia dictum Ludoniliil

immineret,
singillatim

cum

reges Francia;

nunquam dimiha;c

vicum, qui in imperio

et adscripserit sibi

habet,
illo

cum
vel

receperit
illis,

serint Ecclesiam

memoratam. Addit

omnia
rei

tilulum ab

qui

percensenda duxisse, ut gestx

ve-

dandi non habueraut potestatem,

et a dicfo

regno,

ritalem in luce collocare, et obtrectatorum

dacia discutere
possint
:

cujus est violentus occupafor et detentor, per Ecclesiam est juste privatus, stetimus et stare inten-

menimprobitatemque comprimere
concione
iv .

prffiterea jubere, ut populis pro

dimus pro conservatinne justitia? et juris Romana; Ecclesiee memoralse. Unde non contra dictum reguum et imperium, sed contra diclum occupato-

exponanl, ne calumniis adversariorum subornari

se patiantur. Dat. Avin. kal. Julii,
8.

anno

rem

et

alia

contenta in dictis processibu?, qua?

coinmisit; et
clesiae

quod muniliones

et castra^ictae

Ecet

Spargeb mtur tum ab adversariis innumera mendacia, ut Sedis ApostoliccTe auctorilatem obscurarent, regique Francoruin crearcnt odium.
Inter caelera in publicis comiliis querebatur Lu-

Mognnlinae in f.ivorem ejusdein Ecclesiae

detentoris extrahere, ad
reciiii

archiepiscopi Mouuntini, ut possemusilla de inanu

illiciti

dovicus
nicis
vis

manus nuntiorum
quod quamprimum

Ecclesia;, obstitisse
'

nostrorum
stris

volebamus, eisdem nuntiis no-

Francorum regem, ne reconciliaretur ut mirum non sit a Germascriptoribus id mandatum historis, quam,

districtius injungentes,

Pontificem

contrarium

testatum viderimus.
Argentinensis
^

dictum Moguntinum et Trevirensem archiepiscopos tunc detentorem munitionum et castrorum pra?diclorum concordia esset facla. muniliones et castra totumquearchiepiscopatum Moguntinum diinitterent eidemarchiepiseopo Moguntino. Praeterea eisdem nuntiis diclorum prwlatorum diximus. quod ex eo, quod hujusmodi negolium reconcilialionis prffifatas erat multum arduum, non inlendebainus, (|Uod super eo procederetur, nisi apud Sedem Apostolicam coram nobis et fiatribus nostris. Nec prosecutioni et terminationi dicti negotii expediens videbatur, quod coram alio, quain iu nostra et dictorum fratrum praesentia uam posset aliquis diclum negotium ageretur
inter
:

Insigne vero est siinile Alberti

mendacium, qui ubi de convenlu Spirensi mentioncin

fecit,

ha;c subjecit
cepisset

de Curiensi episco[)0 ac Nassovite comile aCuni papa Benedictus nuntios re: ,

benigne in aurem nuntiis flens quasi conquerebatur, quod ad principem esset inclinatus, et quod rex Francoruiu sibi scripserit certis
litteris, si

Bavarum
fierent

sine ejus voluntateabsolverel,

pejora

sibi

quam

papfe
:

Bonifacio a suis

prBedecessoribus essent facta

nuntiique ad roga-

tumpapae per del[)hinum per montana suntusque ad Lausanam perducti >. Et paulo supra: Ex tunc papa, qui ab iuitio quasi mortem non curans ea quae gessit in animo patefecit, motum suuiii
didicit occultare .

punctus insurgere, vel

dubium

evenire, quaj non

possent per alium terminari, sed

solum per Ro-

senlentiae

tot suiit

Hactenus Argentinensis, ciijus imposturae, quae ab Herwarto

convincitur, incussum

manum
gens

Pontificem,

qui potesl quodlibet insiiret

ut oracula porriguntur.

dubium

declarare,

etiam terminare. Et

Primum enim falsum

j)laeque litterae

ideo aliquos ex fratribus nostris S. R. E. cardinalibus ad

bis

a Gallo Pontifici mortis terrorem,

cum

dalae acce-

partes illas propter hoc transmittere no-

arclissimam inter eos conjunctio-

expediens minime videbatur.

7.

nem
quod super

((Diximus etiam

dictis nuntiis,

metu ab

demonstrent. Falsum esl Pontificein mortis aequitate abductiim, cujus tanta erat piein Anual.

pra;missis
sales
:

daremus eis iitteras Apostolicas responnou tameu intendebamus scribere dicto

Ann.

Rebii^rf

Argeut.

i.i

Cliron.

ToMCS XXV.

Ray>. VI.

1.5

BENEDrCTr
tas
et constanlia,
iit

XII

ANNUS

5.

CHRISTI 1338.
Ex quibus
et

nil ipsi

quam

animse salus

9.

multis

aliis,

quae audivimus,

antiquius esset, ac non

'

squa se unicam tanlum possidere olim responderit auimam, quam salvam omnino vellet si alteram haberet, eam se pro ipso daturum falsum metu uecis suam pressisse aniino sententiam, quam universai Geraianic-e expoui jussit. Falsum detreclasse admittere in gratiam Ludovicum, quem ad cum officium omni studio peUicere nitebatur tamen Ludovicus reconciliationis cum Ecclesia ineundae voluntatem pra^ se ferret, ut Francorum rcgem ea confidentia bellicum apparatum ncgliPhilippo postulanti
:
:

non parum

displicibiliter saepins et

audimus, non

indigne veremur, quod in dolo et fraude proferantur et prolata sint hactenus plura verba, quodque in dilationibus, quas illi Theutonici conce-

dunt vel faciunt, minime recte agant

venientes subito te

sed

ut

interim conglobare vires suas fortius valeant, et

regnumque tuum
eum, qui

reperiant,

quod non

sinat Altissimus,

imparatos.

Ideoque
dat salu-

regalis prudentia dirigens ad

gentius adornautem opprimeret, uti e superioribus

subjectisque

litteris

"

patel)it

tem regibus, humiliter vota sua, per providentiae clypeum circa praedicta et alia sibi occurrentia se munial prudenter, vigilanteret caute de quibus habet et habebit super hujusmodi negotiis plene
;

Charissimo in ChristoPhilippo regi Franciae

serenitatis

illuslri.

conQdere, diligenter nihilominus advertendo, etc. Subjungit deinde narrationem responsi Spirensis

litteras de prorogatione nobilium virorum ducum termini ad instantiam Auslria?, ac missione nuntiorum regiorum solemnium pro eodem termino prorogato mentionem
Regiffi

couventus oratoribus dati, cui aliud Ludovicoredditum annectit additque :

10. a Item Ludovico prsefato, quiaillud, quod magis impedire poterat tractatum suae reconciliationis,
fili,

inter caetera facientes, atlectu solitse benignitatis recepimus, et quee continebantur in eis, pleno

erat bellicus apparatus,

quem

contra

te,

collegimus inlelleclu. Sane, Qli charissime, utinam nuntii missi pro hujusmodi termiuo non existerent sicsolemnes, quia vixsperare possumus, quod exinde aliquid honoris vel commodifinaliter
possit sequi, nisi Deus, in cujus ditione ac volun-

exponi per eosdem episcopum et nobiiem voluimus, et eidem etiam suaderi, quod ab illo prorsus desistere procuraret quia Romana
faciehat,
;

Ecclesia te,

flli,

deserere in

iis

necessitatibus nec

debebat nec volebat, sicut tu tuique progenitores

cuncta sunt posita, ordinaret aliter quam illi homines, sicut habet multorum assertio, se disponant. Audiveramus equidem,etiam antequam ad
tate

eam nequaquam deserere consuevistis in suis, etc. Datum Avinione XI kal. Julii, anno iv . Ex his ac
superioribus, et
refelluntur
aliis

quae sequentur, perspicue

nos

praBdictae litterae pervenissent,

illa

quod non

so-

lum

summa
quam

pecunia^in litteris regiis praedictis

et

expressa,

imo majores

ampliores

summae tam

multis Alamanniae principibus et potentibus sunt soluts quodque adeo suntcaudas colligatffi ipsorum, quanlumcumque Bavarus promitteret aliquid, non tamen propter hoc alios pro-

Bavaro

omnes falste apologiae ad Ludovici commendationem mullis verborum pigmentis fuconstatque in Ludovicum ac cisque composita? culpam rejiciendam, si Ecclesiaj concisequaces scriptaque iilain speciem tuendi liati non fuerint juris Caesarei edita hoctempore nonnullorum fra; ;

hiberet vel retineret

sed eisdem

potius circa

damna
avertat

tibi, fili

dilectissime,

regnoque tuo, quod

tani

terculorum haerelicorum, quos habebat a Commentariis Ludovicus, quique Pontificiam majestatem oderant, impia arte concepta fuisse. Urebat porro Ludovicum denuntiatum fuisse a Pontiflce
Cathoiicis Germaniae praisuiibus,

Dominus, inferenda faveret

publice

dum

ad conven-

quam
a

occulle.

tus Spirensis petita respondit, vi occupari ab ipso

Nam,

sicut a fide dignis narratur,

varus, qui

jam duo

niae tenuit Concilia,

tenere disiionit, in

idem BaAlamanac tertium ciica Coloniam se illis egit principaliter, quod

in diversis parlibus

imperium
usurpari,

cum ab

nulloque jure augustalem tilulum iis, qui dandi nullam habebant

potestatem, accepisset; regio etiam apice justissi-

tuosque pr^decessores terrae imperii detinentur, et detenlae sunt hactenus iu locis diversis indebite occui^ata?, exhseredationem alleper
te, fili,

mis edictis fuisse exauctoratum. Vertit itaque eo suos impelus Ludovicus, ut Germanicis persuaderet, a Pontificia

confirniatione Coesareum apicem

gando jurium
regni tui
principes,

et

honorum

imperii

el

ad

tuam

et

offeusionem nobiles et populos,

propter hoc omnes, tam

non pendere, nec Joannis edicta justa fuisse. Itaque subornatos principes ad convenlus Konstaymenses in agro Moguntino traxil, in quibus septemviri, excepto rege Boemiae, qui
et Gallo

quam

universilates

cum

Pontiflce

et communitates civitatum et aliorum locorum insignium Alamanniae concitaudo et asserendo,

molitionibus erat alieims, xv Julii die, solemui focdere, ad jura, immunitates, consuetudines dignilatemque imperii

sentiens a Ludovici

quod sua
fili,

reconciliatio ad nos et Ecclesiam per te,

extiterat

impedita

ct

nihiloniinusadaninian-

Theutonicos vehementius se jaclando, quod non abiret retro quomodolibet, donec fuisset re-

dum

septemvirorum defendenda se obstrinxere eaque de re decrelum ediiiere, quod apud Nicolaum Pseudominorilam schismaticum extat ^ Itaac
;

gnum
'

Francise, te volente vel nolente,

ingressus.
1

Gu.L Bjn. apuJ

liosq.

Tom.

IV.

Ep. secr. cLXUi.

.Ms. bibl.

Vat. sign.

num. 4uOS.

'

Tom.

iv.

Ep. sccr. csxx.

pag. 198.

BENEDICXr

Xri

AN^TUS

5.

CIIRISTI

1338.
nisi

115

que dieproximadecimasextaJuliiapud Konstaym

imperii dignitatis tuenda? specie
a

oppugnare non possunf,

una

suee dignitatis a

proiiunliarunt

'

Romano
Pontificis,

Pontifice constabilita;

fundamenta conedicta negaverit,

es?e de jure et antiqua consuetudine imjieapprobatn, quod postquam nliquisa principibus rii electoribus imperii, vel a majori partc et numero

Hoc

vellant. In hac

autem conlroversia nemo potiora

quam septemvirorum

eorumdem
rege
nationc
,

principiim, etiam in discordia,

est electus,
,

pro

qui septemvirorum auctoritatem a Pontifice dimanasse perpenderit; et ad legum conditorem spectare

Romanorum

non indiget
,

nonii-

legem
sit
:

interpretari,

si

qua; in ea difflcultas
a Pontifice creandi

approbatione

confirmatione

assensu

oborta

conditas

autem

vel auctoritate Sedis Apostolicae

super administra-

Cffisaris leges constat.

tione

bonorumetjurium
.

imperii, sive titulo regis

12.

Conflctum etiam a maledictis, vanumque

assumendis
11.

Agitata esthoecqua^stioapluribusvirisdo-

est, in Francofurtensibus crotibus vi die Augusti promuliiatum edictum',in quo Pontifi-

penitus

ctis,

qui prsecipuum hoc argumentiim vibraliant

caeteris

non inferiorem

regibusCa'sarem, necGer-

manos minus
ut ergo
alii

liberos,

quam

sint ca;teri populi

rennntiato rege regium

nomen

et

regni administrationem conferunt, ita vicissim a Germanis jure geulium et nomen Cffisareum jus-

auctoritatem, quam de conflrmando Caesare eoque imperiale apice exornando, dum imperium translulere in Germanos, sibi reservarunt, infringere nilitur, suggerentibus hoc maledicentiac telum mendacissimis consiliariis a Nonnulli Scripturee intelligentiam se habere fatentes, sed divertentes
:

cum

que nullo
ita

alio

medio

conferri.

repetit

Augustinus Triumphus \
principes

Qnod argumentum Non est,

a tramite recti sensus, in

qusedam iniqua

et

prava

commenta,

et in assertiones detestabiles

prorupe-

inquil, inferioris conditionis imperator,

quam

re-

ges et

alii

mundi. Sed reges

et alii prin-

runt contra potestatem et auctoritatem imperialem etjura electorum imperatoris et aliorum princi-

cipes statim post

mortem

pra^decessoruin possunt

pum

et

imperii fidelium, mendaciter et fallaciter

administrare. Ergo imperator

post

eodem modo

statirn

asserentes,

mortem

prsedecessoris ejus post

canonicam

a papa, et
ctione

quod imperialis dignitas et potestas est quod electus in imperatorem ex ele-

electionem potest administrare. Pra^terea per electionem aliquod jus acquiritur imperatori. Sed

non ncquirilur sibi jus super administratione spiritualium. Acquisitum est ergo sibi jus super ad-

uon est verus imperator, nisi prius per papam sive perSedem Apostolicam conflrmetur . Nou sunt prava commenta et mendacia, cum ipsi imperatores acceptum ab Ecclesia imperium proflteanturT

lemporalium . Ad hsc ita idem Est dicendum, quod non est auctor respondet
tninistratione
:

simile de imperatore et aliis principibus niundi

utque recentiora tantum delibemus, expressum est ea de re Rodulphi Ca!saris testimonium, his conceptum verbis ^ Praedecessores ad magni:

Primo, quia papa contert imperatori propter et est minisler imiiiediatam administrationem Ecclesise in administratione temporalium, quam non confert aliis. Secundo, quia constitutio aliorum regum vel pi incipum vadit per successionem,
tria.
,

ficentiam

munerum

et

gratiarum

quodammodo

inefl"abilem largitalem,
clesia;

qux de

ipsius malris Ec-

couvertentes

uberibus susceperunt, faciem gratitudinis ; nec minus attendentes, quod eadem

in dulcediiiis benedicliono

mater Ecclesia, ipsos

non autem

sic institutio

imperatoris. Tertio, quia

prajveniens, transferendo do Gi<Tcis

imperium

iu

quidquid agitur ciica imperium, taui ejus eleclio (|uaiii KJus confirmatio, totum est cx institutione

Germanos, eisdem dederat

Fassi

id

quod

erant, etc.

quod non contingit de aliis . Ua-c ille. Ubi observandum est, non inde sequi, ut adverEcclesiae,
sarii

objiciunt,
;

ca>teris

regibus inferiorem esse

:

Cssarem imo longe iis dignitate antecellere si enim ipse Germanorum tantum rex esset, possent utique Germani regium ei nomen et administralioiiem regni, non rogala Sedis Apostolicae sententia, reliquoruin populorum more inde signatum principem transfundere verum iile non Germania' niodo, sed Romani quoque imperii apices a Ponlifice acceptos gerit ncc tantum a popu:
;

sunfidem principes electores, qui Rodulplium crearant, seque designandi Caesaris jus a Romano Pontifice accepisse Nos principes electores universis praesentem paginam inspecturis. Complectens ab olim sibi Romana mater Ecclesia
:

quadam
est

illam eoterreno dignilatis nominedecoravit,

Germaniam, quod super omne nomen tomporaliter lantum pra;charitate

;

quasi

Germana

sidentium super terram

planlans in ea principes

tanquam arbores
potenliae, ut

pncelectas, et rigans illas gratia

singulari, illud eis dedit

ipsius

incrementum

niirandai

Ecclesia;

auctoritate sufiulti

lis,

scd etiam ab Ecclesia, cujus defensor consti-

velut

luitur,

luatur

suam auctoritatem singulari ratione muin quo Germani principes jus Ponlificium

illum, qui fraena

germen electum pcr ipsorum electionem Romani tenerel imperii, germi-

naret

(1) .

'

M?. bibl. Vat. sign. nmii. inOS. pag. 199.

Aug. Trium|ili.
-

'

Ext. in sup.
lit.

Ms

Vat. 4008. p.
t.

q.

xxxix

atl.

1.

Ext. ejus

.\Dnal.

,\iv

.\.C. 127.S.

199.etapud Rebdorf. et alios. ' IbiJ. nimi. num. 3.

U.

(I)

De anno quo con.entus

ille

Franeofurtensis, dc quo hic annalisla,

celebralus est, inter scriptores etiam

illa,

coaivos

non

conveuit.

Rcbdorlius enim inter res geslas anno

Mccctxxix

accensct. Quiu et Constitutio

quam

in

eo principum consessu promulgatara asserit

BENEDICTI XII ANNiJS

Testatur idem Alberlus rex his verbis
'
:

5.

-- CHRISTI

1338

Re-

cognoscens,
per
in

inquit,

quod Romanuni imperium

Grajcis translatum est
et quod imperatorem
;

qui electumconfirmat etinungit. Umbratiliaetiam sunt quse sequunlur De jure et imperii consue:

Sedem Apostolicam de

persona magnifici Caroli in Germanos

tudine antiquilus approbata est quod postquam aliquis eligitur in imperatorem sive in regem ab
eiectoribus imperii, concorditer, vel a majori parte

jus eligendi

Roinanorum regem,

in

postmodum proniovendum,

certis principibus

Ec-

eorumdem,
el

stalim ex sola electione est verus rex

clesiasticis et saecularibus est ab eadem Sede concessum, a qua reges et imperatores, qui fuerunt et erunt pro tempore, rccipiunt temporalis gladii potestatem ad vindictam malefactorum, laudem vero bonorum mox ha;'C addit, a pia devotione
;

Romanorum censendus et uominandus. Servatum contrarium morem ab eo tempore, quo translatum est iiuperium, neque iniperiale nomeu msi postquam a Romano Pontifice
imperator
sacro oleo
fuissent delibuti
,

usurpasse docent

et sincero corde profiteor, quod

Romanorum

re-

Annales, in quibus repetendis

est,

immorandum non
iin-

ges, in imperatores

postmodum promovendi, per

Sedem eamdem

ad lioc potissime ac speclahter assumuntur, ut sint sancta> Romanae Ecclesice advocati, Catliolicae fidei ac

periale

cum Ludovicus ipse fassus sit paulo ante uumen non servato vetere ritu se
'
:

iu-

juste corripuisse, suis quippe oratoribus

ha?c dederat

mandata
vice et

ejusdem
igitur,

Ecclesiaj prte-

Item ad confitendum

cipui
dicat,

defensores

Ex eo

quod Albertus

nomine nostro

et

pro nobis, uos assiimpsisse titu-

Ronianorum reges

in imperatores esse post-

lum

modum
electione

promovendos, ostendil perspicue ex sola decus iniperiale non comparari. Sed

verse,

quid veterum Cffisarum cumulanda sunt teslimonia, cum postrenii Ca^saris Henrici publica

Monumenta

suj^eriore

tomo produxerimus, qui-

bus vetere instituto confirmari a Romano Pontiflce flagitavil' ?Atque eliam ipse Ludovicus ante bienuium fassus sifregein non in ipsa electione, sed

postmodum,

iii

imperalorem promoveri.

Damus,

inquit, prffiiiictisprocuraloribus nostriset cuilibet

in solidum, ut supra, plenam, meram et liberam potestatem , et infra, o supplicandi pro

eorum

assumptionc nostra,
ad famam, honorem

et in
et

integrum restitutione statum pristinum necnon

;

et uuctionem in Roma permale et injuste, et a potestatem non habente. Item ad confiteiidum vice et nomine nostro et pro nobis, quod ad summum Ponlificeiu spectat hoc facere et ad nuUum aliuin, et quod simulabamus nos bene facere, hujusmodi titulum assumendo ettenendo . Ca^terum in eisdem ostiis eadem die , qua nefarium decretum alfixuiu est, affixos etiain in Ludovicum fuisse Pontificios anathematismos retert Francorfurtense Chronicon his verbis*: Eodem anno in curia fratrum Theulonicorum, viii Augusti hora prima, Ludovicus imperator ornatu et sedibus imperialibus edidit legem talcm Electus Francofoidite in regem Romauoruiii a

iniperialem

assumptione noslra in regem Romanorum, et approbatione personae nostrtc, ad imperialem dignitatem postmodum [ironiovendffi . Ha-c ille. 13. Ex quibus discutiuntur falsitatum tenebnc, quibus obsitum esl hoc ejusdem Ludovici

principibus electoribus adniiiiistratiouem imperii

ante contirniationem habet plenain
.

Et infra

Eodem

die responsiones Ludovici prEedicti

ad

objecla pap;B Joannis XXII sigillo iinperiali sigillatae

foribus Marise Ecclesia; S. Barlholomaei, qua)

quod imperialis decretum polestas est immediate a solo Deo. dignitas et Lcquis Cffisarum unquain iinmediate a solo Deo creatus esl imperalor? quo signo caelitus ostenso iinpeiialis quidem dignitas a Deo ontur lanquam
:

Declaramus, inquit,

ibi

vocatur ab imagine B. \irginis, adhuc

ibi

Habebat autem Romanus Puntifex hic suos quoque couimissarios qui alfigebaul ad eaindem Ecclesite januam auathema et processus contra Ludovicuin cuni severissimis
exlante,

sunt

affixa'.

jirimo principio elfiue ultiiuo ac medioPontifice,

coinuiinationibus in

omnes

qui

illi

communica-

qui transtulit imperiuin, qui electores instituit,

1303. iium. 10.
^

reut . Adtiit auctor ampliorein et saniorein cleri

'

Eod. lom. XIV,

130O.

num.

10, 13.

aii.

Ancal. lom. xv. au.

'

An. Clir. 1336.

num. 33.

* Jo.

La!om.

iii

Cbron. Fiancof.

Tom. xvi.

an.

133C. num. J7.

apuJ

Kielier. in .\p;eud. tu. u::d

rer. Giiiuiau.

annalisla, quamque exhibens Rebdorfius datam de Franckefurt die viii mensis .\ususti aniio mcccxxxviii , scribit, ab aliis, nempc a ThulLmaiio de Oclovir. c. 23, 10, legiiur data in Colouiensi civitdle Alemuuuiic die viii luensis Augusti, auno Domini Mcccxxix . A.lii lamen ;cque auliqui scnplores auni Mcccxxxvm meusem Au-ustuui preefc-runt, Id euim notat Henricus de Hervordia iu Chroiucu, quoJ ad aunuiu usque mi ccLV perduxit, tesle Faliricio_de scriplor. medii ;cvi, V. Joinmes, ubi latere illud in .Mss, afllrmat ; sed cjus in re piacseiiti testimoniuui lauaai Ilermanuus Coraerus in Curomco ab Eceardo luter seiiptores meJii vi lom. ii vulvato. Consenlit Joaiines Vitoduiauiu, qui per h;cc tempora lu Germania agebat. His addendi senptores illi, q los Raynaldus hic laudat. Horumsententiam cerlo conslare arbitrcr, cui uec ipse pariter Rebdorfius adver.-alur, quippe qui sub uiio eodemque auno Mcci.xxxix res ejus ac supeiioris anui mcccxxxviii acceuset. Ad nolas vero tcmi'0rarias Consututiom Lulovici subjeelas quod attinel, nou alis re suspicor latam hoc anno iu eonvenlu Franco-

furtensi Coujtitutiunem,

auuo teqnenli, in allero couventu forle ColoiiiE habilo, iniiovatain iternmque couliruialam prodiisse. Caitenim Francofurleusi couveniui adfuisse cum CKteris Eduardum Angliai et Joannem Bohemiae reges lleuricus de Hervordia apud Ilermannmn l^ornerum afUrmat ; ex cujus pariter relatione disciuius Ludovicum in fr.'quenti illo priucipum consessu ab h;uresis suspicioiie perspicuo hiiei et religionis sua; dato lestimouio sese puigasse, professuui, se tenere quod Calholica Ecclesia docet et pra;Jicat. Tum et ubedieniiam pr;cslare se papa; et cardiiiahbus in ouinibus ad lidem, juslitiam, veiitdlem et bonos mores, Ecclesiec consuetuiliDes antiqiiai et approbatas pcrliucntilius , In eodem couvcutu res pro Ludovico tractasse fratreui UonagiMtiam afiinnat Joannes Viloduriuius, addeiis

u^ouochum iUuui qua disputatiombus, quu

scienlitc auctoritate, qiia rei tractaudffi dc.vleritate id lfecisse,ut celebris illa Constilulio saucirelur.

.M.\NSI.

BENEDICXr Xri ANNUS

partem, tuni religiosos Ordines Pontifici obtempe(lUcC etiam confirmal Scrarius '. Ut \ero
:

5.

bi

CHRlSTr 1338.

17

creta fidei a Joanne edita tueretur, conscripsit. In

rasse

qua

propterea
ferius.

persecutionem sint
attinet

passi,

dicetur in-

pcrfidi ha;retici disccptarunt, decretum editum a Romano Pontifice ut htcreticum rejici posse, donec Concilium deeopronuntiasset:
fidei

44.

Quod porro

ad

illas

Ludovici re-

cum tamen

a Pontifice,

in fidei controversia feet illi

sponsiones ad

objecta Joannis XXII de quibus

rente sententiam, nemiui liceat provocare,

Chronicon Francofurtense meminit, prfetermit-

decreto standum

sit

non

aliter

quam

a Concilio

tendum non

est,

Ludovicum, cum animadvertisset

plures Calliolicos Aposlolicis polius imperiis, (|ui-

OEcumenico, fidei articulum dccernente, ad aliud Concilium appellari non potest. Compaclis verosuperioribus arliculis aliisque sanctionibus, exercitam inCalholicos persecutionem, refertClironicon

bus veritum erat Ludovico priufquam Ecclesia) conciliatus, fuisset obsequi, parituros, prolixnm aliud decretum multis fal!a(ibus argutiis con-

textum eadem die promulgasse, quo probare nisus est suisimperiis morem gerendum, nec se Joannis XXil edictis Ca??areo jure exutum fuisse. Extat ejusmodi Ludovici Constitutio apud Nicolaum Minoritam - in Ms. Vaticano, ab his verbis ducens
exordium, Fidein Catholicam, cui haic temporis nota adscripta e^^t Datuni in oppido nostro de
:

Francofurtense Joannis Latomi hisverbis canonici (scilicet Francofurtenses) , illic

Pontifici

'

Cum summo

obedienliam, ut tenentur, pr?estarent, Ludovicus superbice eos insituulans paulo post

,

potissimis pr<Tdiis, villis et decimis spoliavit, Dominicanos postridie oppido ejecil, qui xxiv annis
exclusi fuerunt

Franchenfiirt vi
straj

(viii)

die Augusti sub sigillo no,

majestatis

anno Domini mcccxsxviii

regni

Canuelitai ab Henrico de Firnberg archiepiscopo Moguntino (nempe ob perjuria anathemate percusso), in gratiam imperatoris quoque sunt pulsi. A Teutonicis et Franciscanis simi:

nostri

anno xxiv, imperii veroxi, typisque etiam cusa circumferlur '. Ea vero promulgata, quasi viam ad alia consilia struxisset, qua?dam propositiones^ edidit,
tot

liter

divina officia sunt suspensa usque ad depoepiscopi

.

sitionem

Nonnullisque
sancti
iii

interjectis,

quibus

ait,

prrepositum

quihus primum constabilire quasi

:

collegiiim S. Leonardi

Bartholomaii et gratiam Ludovici divina

gradibus Cfesareum jus annisus est

ac de-

profanasse, subdit

Talis fuil status

non solum
tractuni et

mum
sti

instillatum a pseudominoritis virus impie-

Franccfordise, sed

per totuiu

Rlieni

tatis effudit,

dum

hseresim Fraticellorum de Chri-

in Suevia . Htec ille,

alii.

quibusconsentanea tradunt

dominio decretis Joannis damnatam, atque ab ipsomet Ludovico repudiatam, iterum propugnavil, contenditque decretum fidei Pontificium 'hffireticuin esse, at(|ue adversus illud ad Concilium
a se rite appellatum, oblitus
sasse,

in

16. At licet tot tantaque facinora Ludovicus Pontificem et Catholicos in dies patraret

fascin,Uus

se

jam ante excufl.igitio

num
pii
silii

alebat in

ab hcxresiaichis, quos instar dracosinu Benedictus tamen instar

;

eam appellationem
Ilis

Udalrici

con-

patrjs

non

litferis

modo quibus

spiritum con-

ceptam.

Ludovicus alia indigna aggressurus, decreta Pontificum Clementis V primum, ae subinde Joannis XXII oppugnavit, obpraemissis,

sanioris benedictionis Apostolica; vice

precabatur,

eum

excilavit,

comverum internuntium

trudentibus
pia

illi,

utpote doguiatum imperito, imhseresiarchis, quac et alia ah eo

;

quoque Arnaldum e Verdala transmisit ', hortatusque ipsum est, ut arcanos ei animi sui recessus panderet, consiliaque persiiicue expromeret.
Incoiistans
vix

sua scripla

edita ut indigna luce prEPtermitlimus

heec

tum quia

enim hactenus adeo

dari
fides

erat
:

visus

^ ut

omnia perperam

gesta Carolo IV imperatore

:

ejus verbis

posset

ac recenter,

rescissa fuerunt his verbis

se

' Omnia, quae per seu gessil, etiam sub regali nomine; et Ccetera etiam omnia, ubicuin-

seu alium in

Italia fecit

cnm Albertum Eberacensem abbatem Cisterciensem ad Sedem Apostolicam cum litteris misisset
in
iis

se in pristina pia uiente atque Qdissimi obPontifici

que gesta ab eo per

se vel

alium, quae ex defectu

sequii prcGstandi

voluutate,

quaui sub

jurisdictionis vel potestatis facere sibi

nulla esseac cassaet irrita

:

non pronuntiamus et

licuit,

Pontificatus primordiisdetulerat, constantem perstare

decla-

ramus illaetiani, quatenus processerunt defacto, annullamus et penitus in hisscriptis revocamus.

15.

significabat ac longe Alberti oraloris verba Pontifici exposita ab ejus litteris discrepabant, Instruxit vero nuntium Apostolicuin
:

Abalienato porroita ah Ecclesia Ludovico,

Michael
Caesenas
hseresiarcha

Benedictus, qua ratione

elatus

statis

Ochamo et Bonagralia et Henrico e impiam provocalionem * adversus Benedictunt,

una cuni Chalem apo-

deberet

cum Ludovico se gerere atque in priinis aperirel (luanto eri-

piendae ex ceterno exitio et iiiferorum suppliciis,

impacla

illi

haereses calumnia,

quod de-

quibus se hactenus ohnoxium reddideiat, illius animaeet aliarum, qtia; errantem se(|uebanlur, ad gregemDominicum et vifc-e pascua redticendariim
desiderio teneretur
:

'

Serar. Mogimt. rer.

'.008. pas;.

uum.
47 et
|).ig.

193.

1.

2 Ms. bibl. Vat. sign. v. \a llen. 111 a .\pu.| Naiicier. vol. 2. gen. 45. Frclier.

Adhiec,

inquit,

quidem
divino

nos

et

Ecclesiam

i|)sam,

quantuiu

cum
1.

in .ippeud.
itii.

106.

rer. Gerji. to. un.

V

Herwarl. lom.

11.

ad limic an. nuni.

Ext. a^iKj Nic.

nor. .Ms.

biiil.

Vat. sigii.
11.

num. 4U0S.

5 Ext.

ia lib. Privil.

Roni. Eccl. tom.

pag.

1C2.

'

lixl.

apud Nicol.

.Minor. Ms. bibl. Val. sign.

uum. 4008.

p. 199.

.\puJ Frelier
'

to. uiiil. icr.

(icrman.

Tom.

IV. Ep. secr.

cccx.

Ibid.

- An. 4. p. Ep. d.\xi.

lip. cur. l.

118
beneplacilo,

BENEDICTI

XII

ANNUS

5.

CHRISTt 1338.
,

ac decenlia et honestate nostris et

fieri

impostores

qui

magno
:

religionis

scandalo id

ipsius Ecclesiae

polerit, suseque saluti expeet

scelus ipsis affinxissent

dierit, reperiet pro|>ilios

benignos, sicut, nisi

Benediclus, etc. dilecto

filio

nobili viro Al-

stelisset per parteni suain, noscitur reperisse.

berlo duci Austria;.

Exhis et aliis ref. lluntiir, qui Benedictum velut hebetem ex Alberto Argentinensi describunt ', et ne Ludovicum Gallicis nianicis constrictiim justum etpium (ut volunt) absolveret.
,

Ex zelo

fidei,
,

et devotionis fervore proces-

sisse

confidimus

ea quaj nobis nuper

tanquam
lit-

vir Catliolicns et zelator fidei orlhoduxae tuis

teris intimasli.

Imperat prseterea nuntio Benedictus ut ne se eoruni consiliis subornari sinat, qui vel ad captanda sua commoda, vel ex insita improbitate ipsum a suscepto redeundi in
17.
,

Ex tenore siquidem dictaruni litterarum accepimus, quod in quodam oppido Pulka

conspersa ante

suadeat B:ivaro,

gratiam

cum

Ecclesia consilio abdiicunt

orato-

nomine, Pataviensisdioecesis,qua}damhostia criiore domum cujusdam Judcci, extra tamen limites ejus, in strata sub paleisa quodam laico fuit invcnta, quam populus dicti oppidi, ve-

res idonea auctoritate, sed perfectius ac sincerius

rum

corpus Dominicum fore credentes per

;

manus

instrnctos

quam

alii

fuerint, ad

rem

perficiendam
in-

saceidotis Ecciesia; loci tolli fecerunt

et in Eccle-

mittat; justa

enim

petita se

promptissime admis-

siam transportaverunt
clesia consistentem
,

quam

etiam, in dicta Ec-

surum

signiflcare etiam stuiieat

deconcordia
et

non cessarunt nec cessant

ter reges sancienda, (jualiter,

tacta, ut videlicet inter ipsius
ciae

inquit, via

dudum
Franfor-

laudibiis venerari, asserentes ilLim existere cor-

peisonam,

pus Christi,
fidis foie

et

secundario Christum a Judfeis peret

ac Sicilia; et Angliaj reges juxta

dudum

passum

martyrizatum

propter quod

mam

pra;locutam, vel alias solida concor.lia ia

in terris tuis

magna Judaeorum

strages a Christi-

nostris

manibus firmaietur,
pra^paratoriiini,
et

esset

proculdubio

magnum
nendam

patens adilus ad re-

conciliationeni praedictam facilius et liberius obti. Flagitatum fuerat ut ad

muniendam
et sacro;

concordiae

cnm

Ecclesia

viam teinplornin
,

rum

usus ad aliqnod teinpus restitueretiir

inter-

nuntioque data provincia ut signiticaret, non videri uUi bono rem futurani, cum omnes paene earum pariium ex decretis Apostolicis anatbematis

vinculis

irretiti

tenerentur vero

qute

iilterfe

in posterum multique Judaei a Christianis fuere perenipti, non tantum ob causam seu occasionem praedictam, quantum, ut aliquorum habet opinio, ad Judasorum pecuniam rapiendam; ex eo prajsertim quod eadein cades Judeeorum, juris ordine totaliter praetermisso, ac sine judicio terrenae ciijuslibet potestalis impetu vulgi crudeliter fuit commissa. Praemissis etiam adjecisti, quod uovissime in oppido Syntz ejusdem

fidelibus fuit exorta, quae timetur

verisiniiliter augiimentari,

extremo

aiiiio

idibus Decembris Arnaldo e Verilli

dicecesis contra Juda;os occasione siniili error coepit

dala missse

sunt. Data

antea,
'

nimirum

similis pulliilare

sed qiiia evidentiorum signohoslise

sic

X kal.

Noveniliris, erant imperia

ne ad habenda

rum

scieutia

ejusdemque
aliis

reperlae,

cuin principibus electoribus colloquia, vel ineundos Iraclatus se iniplicaret.

\^.

consecrationis certitudo aliquanon habetur, tu

una

cum

plnribus

Christi

fidelibus,

quid circa

citatam

In sedilionem in Judmos Germanice conepiscopiim Pataviensem diligentissime

priBinissa credere
inciiiitis sicut

quidve super his teneredebeatis,

per iitteras inquirere jubet Pontifex. In Germania huc annoiugenles Judaeorum stiages editae, elleratique sunt in eam barbaiiem adversus eos, fideles, ut nullo judiciorum servato ordine sontes

asserisdubitare.

19.

te asscris suscepisse,

Quain quidem dubitationis materiam, iude quod oliin in ducatu AustriaB

coiisecrata cruore madefacta

in oppido Neiriniburch prcefatae dicecesis qu;iedam

hosli;i

non

perquem-

tumultui occasionem, hostiam in oppido dioecesis Pataviensis sub paleis sanguine delibutam repertain esse haud procula Juclaei donio, creditumque a Judaeis ferro
insontesve trucidarent.

Dedit

dam
qui

clericuin in Ecclesia dicti oppidi posita fuit,

in prajsentia bonae

postmodum

memoricB Wefuit, se

riihardi episcopi Pataviensis, pnBsentibus fide di-

gnis persoiiis

adhuc viventibus confessus

a Judaeis

violatam. Perlala re adAlbertum Auslriae duceiii,

dicto cruore prceralaiu hosti;im madidasse, ad piae-

vehementer

is

a;stuare

coepit,

an vere sacrata

sumptionem inducendam, quod

meliose dehouestala
Salvatoris
:

contu-

esset hoslia, et uiiraculo

divino tincla sanguiue,

taliter extitisset in

opprubrium

an abaliquo respersa cruoie ad creandam Jud;cis invidiam, cuin alias nonnulli clerici de simili sceiere couvicti essent; Pontiflcemque consuluit, quid in eaie agendum videretiir. Cui Benedictus
rescriiisit
*,

quae etiain

cum

a Christi fidelibus per

aliquod temporis spatium , tanquam verum corpus Christi adoraretur, demum vermibus tineis-

diligentissiniam ini]uisitionem agense episcopo Patavieiisi comniisisse,

que scaturiens, demolita extititpeuilus et consuinpta. Quam qnidam clericus ejusdem Ecclesiae sic
consuiiiptani

daui,eamque
ut
si

adspiciens

suggestione diabolica

Judai consecratam bostiaui Christiodio con-

fodissent, traderentur supplicio, vel eo afficerentur

persuasus errorem errori accumulaus, aliam hostiam non consecratam, cruore per ipsum iiitin-

ctam, loco prfedicta; hostiae

'

sic

consum|itae repo-

Alb. Kfi.

iri

Cliron.

seci'.

ixcxx.xm

Su()ei'

Ep D\\\.

'

Tom.

IV.

nere

minime

formidavit,

sicut

postmoduin per
perpetrautis,

ibiii.

ii|i.

i-:c.\r.iv.

confessionem ejusdem

clerici talia

BENEDrCTI XII ANNTTS

extilit

5.

CHRISTI 1?38.
et

1!)

reTelatum

cademque

hostia

in

alterius

in correctionem pariter
prffidictas

terrorem. In quo casu

tollat

locum supposita, ut scripsisti, usque ad Iiodiernum diem taiiquam verum corpus Dominicum a Chrislifidclibus^liujusmodi fraudem ignurantibus, veneratur. His etiam addidisti, quod casus siniilis ob invidiam et odium Judoeorum in opiiido \Verchartstorf ca?perat exoriri sed hujusmodi casum fuisse erroneum, Deo faciente, probationibiis luce
;

hoslias

non consecratas

de

dictis

Ecclesiis, ut per populares et vulgares

et alios vanis deceptos erroribus,

persouas,
hostiis
pra;-

eisdem

uon coDsecratis
stentur.

divinae laiides de caelero

non

Ex (|uibus omnibus, cum per dictum episcopum fuerint consulte peracla tibi, flli,et aliis Christifidelibus plena patebit instructio, qua,

meridiana clarioribusextitit comprobatum quare nobis humiliter supplicasti, ut quomodo te regere debeas circa praemissa, tibi qui doctrinEe saiicta^
:

liter circa

pra;missa vos gerere debeatis.

iv .

Datum

Avin. IV kal. Septembris, anno

21. Extant

hoc
',

argumento ad Pataviensem
in

Ronians
fidelif

tanquam Christianusin omnibus, maximein eis,quac

Ecclesiae

ac Sedis ApostoliccTe

episcopum
sime
rei

litterae

quibus post exposita supe-

riora dubia subjectis verbis indagandcc diligentis-

Calholicam fidem respiciunt, obedire desideras ac

firmiter adhaerere, nostris rescribere litteris cura-

provincia imposita est

fratri episc.

Benedictus, etc, venerabili

taviensi.

Pa-

remus.
20. n

Uuia igitur propter locorum distantiam,

Fraternitati tuae per Apostolica scripla

et

com-

eorumdem faitorum, et circumstantiarum ipsorum investigare veritalem, sicut expedit, non valemus considerantes quod ad indagationem veritatis prsemissorum, nou segniter et remisse, sed solerteret diligenter est suinmae prudentiae studio procedendum, cum exhibere laudesdivinas hosliae non consecratae vergat in ludibrium et deceptio;

mittimus

niaiidamus, qnatenus de praemissiset

circumsfantiis

omnibus

in talibus atteudendis et

investigandis, adhibitis ad hoc

tecum

viris gravi-

bus

et

prudentibus, habentibus
et

Deum

pra3 oculis,
testes

diligentius

consultius
talia

per fidedignos

locorum, ubi

contigerunt, et

modos

alios, et

nem

fidelium

et scelus

tanti facinoris,

si

illud

qujpcumque sorum possit

lari,

alia

adminicula, ex quibns praemisrevelevi et

eligi et detegi vcritas et falsitas

execrabilis

Judaeorum impietas perpetravit, per

tuaque conscientia non ex credulitate

et discreta
:

dissimuiationem vel negligentiam indiscussum relinquere, et per consequeus

strae

temeraria, sed probabili

potius infor-

impunitum,
et

fldei

no-

mari, inquirerestudeas veritatem

sic

qua comperla,

confusionem iuduceret,

adversus

fideles,

super praemissis consulle

et

qui talia paterentur, divinae indignationis aculeos

videas, ut reatus tanti facinoris,

circumspecfe prosi forsan ad pa-

provocaret
scopi

ac de venerabilis fratris

nos.tri... epi-

trationem
impietas,

Pataviensis circumspectionis industria, et

illius dictorum Judaeorum processit non transeat impunitus sed anmiad;

experta

prudentia plenain

in

Domino fiduciam

vertas pro expiatione sic flagitiosi

in

piaruli debite

obtinentes, onus indagandae veritatis hujusmodi,

et

eosdem. Quod

si

hujusmodi

inquisitio et inda-

processus super pnrmissis habendi eidem epi-

gatio verilatis eompertae dictos Judcsos oslenderit

locorum dioecesanus existit, providimus imponendum. Propter quod eidem

scopo, qui dictorum

innocentes, in hujusmodi

tam
,

detestabilis coin-

menta; nequitis patratores

Judffiorum
strages et
spolia processerunt, talem
veritatis exerceas,

ex qua

eorumdem

episcopo nostris

damus

litteris in

mandatis, ut de

bonorum

praedaliones et

prsemissis et circumstantiis

omnibus, in talibus
habentibus

altendendis et investigandis, adhibitis ad haec se-

cum

viris

gravibus
oculis,

et

prudentibus,

Deum
fide
et

prae

diligentius et consullius per

rigorem canonicae sequod pocna ipsorum cedat aliis in correciionem pariter et terrorem. In quo casu praadictas hostias non consecratas toUas de dictis
Ecclesiis, ut per populares vulgares
alios vanis deceptos erroribus,

dignos testes locorum, ubi talia contigerunt,

alios, et

personas, et

modos

quaecumque

alia

admiuicula, ex
detegi veritas,

eisdem hostiis non

quibus praemissorum possit

et
falsitas

elici et

consecratis divinae laudes de caetero

tur, invocato

non

prtesten-

revelaii,

ejusque conscientia non

ex

ad hoc,

si

opus

fuerit, auxilio brachii

credulitate levi et temeraria, sed probabili et discrela polius informari, inquirere studeat
tern
et
si
:

saecularis; contratlictores per

verita-

slicam

appellaiione

pjstposita

censuram Ecclesiacompescendo.
,

qua comperta,

sic

super pnemissis consulte

illius

Testes autem, qui fuerint nominali,

pellalione cessante

si

se gratia,

circumspecte provideat, ut reatus tanti facinoris,

forsan ad

odio vel tiniore subtraxerint, censura simili, ap,

palrationem

dictorum Judaeo;

compellas

veritati
te

testimo-

rum

processit impietas,

non transeat impunitus

nium

perhibere. Quibus

omnibus per

consulte
et

sed aniniadvertat pro expialione sic flagiliosi pia-

peractis, eidein duci

(nempe Alberto Austriaco)

eosdem. Quod si inquisitio et indagatio hujusmodi veritalis coniperlai dictos Judaeos osteuderil innocentes, in hujusmodi tam dete^tabilis commentae nequitia; patratores, ex qua dictorum Judaeorum strages et bonurum praedatioues et spolia processerunt, talem rigorem canonica;
culi debile in
severitatis exerceat,

ahis Chrislifldelibus plena palebit instructio, qualiter se

gerere debeaiit in pra?missis. Dat. Avin.

IV kal. Septembris, anno iv.

Meminit de Judaeorum strage edita sub haec tempora Benedicti Vitae auctor % ac deinde in
'

quod poeua ipsorumcedataliis

An. 4.p I.Eji. cur. XL x.

'

Ueiu Vila aucl. apud Bosq.

120

BENEDTCTl XII ANNUS

5.

CHRISTI 1338.

Cbrislianos ad pracdas agendas rusticorum furo-

rem versum

Surrexit, iuquit,

quidam

in par-

tibus Alemaiinia', qui, adunala sibi multitudine

Ecclesiarum subditis gravissima imponi veclericos nuila exceptioiie fori ad tribunal sacuiares contra Ecclesias triginla sfficnlare rapi
cogi
ctigalia
:

rusticonuu, Judaos quoscumque repcrire poterat

trucidari ordinabalsubcolorezelifidei Chiislianse.

annorum

pra;scriptione

se

defendere,

Ecclesias

vero contra laicos etiam centum

annorum non

Sed dcmum bic in perniciem et damnum Chrinam eliani tales sic slianorum redundare coBpit
;

posse, nisi privilegiorum Inslrumenta exhibeant,

quaj duplici Tartarorum rxcursione flammis deleta

coadimati
pter

in

Christianos sajvire tenlarunt

pro-

fuerunt

in disceptandis lilibus

damnari ssEcclesialeges canonivetilos

quod per Ludovicum duceni Bavaria; memoratum, qui licet

fuit eis

obviatum,

et praesertim

pius ad singulare certamen

sticos,

subeundum

utjuribus suis cadant,

eo violare

cum
:

admodum perversus, prout sua facta demonstrant, tanien in boc bene egit procuravit namque et operatus est quod capitaneus seu
alias esset
:

cas

in

perliorrescant

esse

ductor prffidictornm occisus est et sic demum illa congregatio dispersa et confusa disparuit .
:

quibus regni status temperabatur nobiles sine judiciorum ratione suis muneribus dejici, bonisque exui exconventus,
in
: :

generales ordinum

tiiictas

esse

jam omnes probas consuetudines

22.

Carobim UngaricBregem,

ut ab opprimen'

abolitas liberlates, jura sublata,

dis prmsulibus desistat, injurias illatas emendat, In Ungaria gravi jugo per Epistolam monet. Carolus rex oppresserat Ecclesiasticos, qui liberta-

quibus nobiles ac populi a sanctissimis regibus Stepbano, Ladislao

:

aliisque aucli fueraiit

quamvis
:

saepius rex sacra-

niento se ea jura libertatesque in prislinum sta-

tis

sua? tuendff!

causaconfngeread Sedem Aposto-

tum revocaturum
fixa

devinxerit

effluxisse

jam

prae-

licam,

atque hunc libellum supplicem Benedicto

'
:

porrexere
mlles

tempora adeo, ut ob spretam ab ipso fidem universorum Ungarorum

ab eo pro
iis

restituendis

Significant sanctitati
Dlii vestri

vestraj devoti et

huii

aiiimi versi

sint iu sedilionem, ac gravis

fides Christiana

terror

episcopi Ungaria?, et

maxime

impendeat, ne
:

in eo regno extin-

ex eisdem, qui de salute regia et de bono statu

regni, ac Ecclesiarum Dei et veslrarum devotiori

animo, potiori vigilantia intenduut

iu

priniis

quod

stalus Ecclesiarum, libertates et privilegia,

,

regni eliani immunitates

ac jura aut penitus

conslituta cxi-

guatur ac licet vetus consuetudo ferret, ut reges prcEsulum consiliis ducerentur, adeo tamen illorum obsolevisse auctoritatem ut foedissimam etiam repulsam patiautur, cum viduarum, pupillorum orpbanorumque vel alioriim, qui in,

annullala, aut in excidio lethali

jiisle

spoliati

sint,

causas

susceperint.

Demum
com-

stunt, etc. DKecensenl |ira3sules iujurias sibi illalas,

omnibus precibus
ut
tot

a Benedicto demisse contendunt,

extincto
illius

nimirum

aliqiio

pra^sule,

mox omuia

tantaque
;

iiiala Pontificia
:

auctoritate

bona sive Ecclesiaslica

sive palerna a regiis

primat
ad

pergunt enim

administris occupari, et contra decusilliuscor|)iis mullis diebus iusepultum jacere, ut alienis sumptibus funus

23.

Unde eum

in preemissis et iis similibus,

quem

recurrere pro remedio salutari, post

curandum

sif,

diffugienlibus binc
vi

inde suis
luodo,

affiiiibus,

ne tormentorum
olticiis

ad ea uon

divinum auxilium neminem babeant, possint vel debeaiit nisi profundam providentiam vestrae clementissimaB sanctilalis, formidantes ultra

quffi

pro exhibitis

accepere,

verum

modum
examen

otiam aliunde parta douanda cogantur, Ecclesialum possessiones a laicis teneri, obveulionesque dissijiari si quem adminislrandic Ecclesiie ad:

apud Dei judicium

talis

et vestrae

sanctitatis

dirius redargui de tacilurnitate et tantae calami-

moveri contingat, regiorum ministroruni opera in possessionem induci, atque ingentem vim auri peudere adeo ut bona Ecclesise oppignerata inaneant Ecclesias etiam cathedrales diu anlequam excedant e vivis antistites,a rege conferri ita ut a
; :

in

Ecclesiarumetetiam animarum, ne prsemissa detrimenlum Ecclesiarum vestrarum et regni Ungari8e,quod semper devotum et peculiare sanctae Romante Ecclesioe extitit, per abusionem introducta, per diuturnitatem ab aliis regni successoribiis in

exemplum
saiictitati

trabi valeant, supplicant vestrae

^iginli tribus annis nullusnisi ad regis

imperium

beniguic

quatenus sancta

vestraj celsi-

electionis jure

promotus

sit,

sicque intrudi ge-

tudinis sapientia et justitia, quae de vestra sanctitate cuui Dei laude, per

rendo muueri viros inipares, simoniaca labe inf(;clos jus patronalus, quod divinumesseconslat,
:

orbem

praedicanlur,

de

benignilate Sedis Apostolicae pr;cmissis dignetur

pro libidine dari a rege

iis,

qui non patrocinium,

:

sed latrocinium iu Ecclesias exerceanl vocari ad signa praisules sajculares ac regulares ; cnm tanien otlicii ratio ipsos ad id uou adstringat, nisi

compassionis visceribus misericordibus remedio ita lamen, pater sanctissuccurrere opportuno

;

sime,(!Uod propterrelalioneni praemissorum, regia

indignatio non possit invenire conlra

quem

vel

ad propulsandos iiifideles, aiit scbismaticos, cum in regnuin irruperint ineuntu quoque anno ar:

quos ui bis partibus vel aliis queat quoquo niodo dcbacchari, quia aliter tam prtelati, quam nunlii
inevitabiliter subjicerentur scaudalo, et confusioni

chiepiscopos duos ad ducentas marchas, episcopos ad quinquaginta xeniorum nomiiie oUerendas

apud
lom. iv. Ep. secr. dxxii.

aut periculo persunalin.

Auditis

praesulum querelis, Pontifex vindi-

'

lixl.

Ueii.

candai EcclesiastiLae libertatis in prisliaum splen-

BENEnrcTi xir annus

dorem studio Carolo
licre

5.

christi 1338.
si

l-^l

regi

porrectum Sedi Aposloemendaret. recuperatum ab eo

infidelibus et

existat; nos praemissa,

tuae salutis

veritate nitantur, quae in

libeilum su|iplicem transniisit, ut quae in eo

si

eront contenta,

veritale niterentur,

Tum

gravissimis

sententiis

periculnm etfamae dispendium rcdundare noscuntur, salva conscientia nequeuotcs connivenlibus oculis pertransire, quin illa ponentes
ante oculos menfistuaj, prout ad Apostolicac servitutis

divino prasidio
oculos

regnum, partas de
victorias

schismaticis clarissimas
',

proposuit

ob

spectat officium, paternis

objurgationibus

quibus ad divini Numinis administros

arguere

stndeamus

serenitalem

tuam

ctc.

venerandos, suaeque asserendos dignitati obstrictus esset, ad

Siciliae et

Mixtis precibus imperiis monet,

clesiastica in

majorum, regum
honore
et

scilicet

Gallorum,

utimmunilate Ecpri?tinum sfatum vindicafa, divinam

Ungariie exempla provocavit, qui Eccle-

siaslicos singulari

amore

essent prose-

benevolentiamquamillatisillisdamnisatque injuriisaseabalienavit, conciliet. Dat.Avin. XII kal.

Octobris,

cuti;

ad

cum maxime ipse Ecclesioe patrocinio frelus eam qua fulgebat gloriam ac soliuni Unga24. a Carolo regi UngarifE.
Si

anno

iv.

26. Contraria sorte in Polonia vir Ecclesiasticus

ricum assurrexisset.
diligenter attenderes,filicharissime,gesta

regiam majestatem
temerarius,

indigne habuit

'

Joannes

enim episcopus Cracoviensis manu promptus ac

reginam
in

magnifica, et piae devotionis insignia, quibus progenitores tui Catholici reges et principes
Franciac,
Siciliae

cum Casimirus rex abesset regno, Annam in arce obsedit. Impulerat ipsum
ea occasio, aliquem e suis in ea
:

regnorum
claro

eum furorem

et

Ungarife,

de

quorum

arce teneri in vinculis

tum etiam

praesente in

germine
sias et

processisti, ad

Deum

et Ecclesias rectitu-

dine devotionis et fidei claruerunt, easdem Eccle-

personas Ecclesiasticas, bona

et libertates

templo rege Casimiro, nulla illiusculpa, non sine regia ignominia, divina intermilti jusserat Pontiflciam etiam ladere auctoritafem non erat
:

earum

suae potentiae clypeo protegendo, easque in

verilus, retentis contra jussa Aposfolica decimis,

illas immensitatem pro mensura ponentes, multls libertatibus ampliando, si commoda, plurima et immensa beneflcia tibi misericordi et miraculoso munere Dei collata (qui te ab olim ad regnum Ungariae, ad personam tuam jure haereditario devolutiim, ab annis teneris sub aliorum tutela non tuta et ambigua curatorum cura deduclum, et inter manusextraneas tanquam

suis munificentiis,

erga

quas

e clero collegerat.

Quibus querelis permotus

Joannem episcopum ab officio discedentem corripuit % et Casimiri regis ef Annae

Pontifex, acerrime

reginae gratiam quibus par erat officiis conciliare

jussit
:

tum

ex benignifate Apostolica

Galhardum

e carceribus praEpositum Ecclesiae Titulensis Colo-

censis dioecesis A. S. N. sedandis inter

episcopum Cracoviensem
jussit
:

discordiis

regem et operam dare

pupillam oculi salubriter custodivit; cujus gratia de virlute in virtutem proficiens, ac in virilis et
robustae aetatis

annos perveniens, regnum tuum

multorum tyrannide laceratum, eisdem tyrannis sola divina virtute sublatis, ad integrum et solidum tuum dominium reduxisli,
in diversas partes
et

regis iras blandis studuit mulcere litferis, utque Joannem in gratiam admilteret,ac Polonum clerum commendatum haberet, exoravit. 27. De comitatibus EcclesicB vectigalibus Ut vero aliarum Ecclesiarum juribus tuendis non
.

de tuis hostibus paganis, et

aliis

per concessas

tibi

dextera divina victorias feliciter triumphasti)

defuit Benedictus, ita ad defendenda EcclesicC Romanae jura Gonzalvo archiepiscopo Bracharensi parfes dedit % ut duarum marcharum auri censum

oblivionem non duceres, sed ad mentis tuae memoriam, ut teneris frequentius revocares zelus Domini et Ecclesiarum et personarum Ecclein
,

Pontificio

exigeret a rege Lusitaniaj, cui ut Alfonsus rex, olim ab Alexandro III insignibus regalibus auctus, Lusitaniam Ecclesiae

nomine

exposuit

',

siasticarum regni tuiiu te exardesceret velut ignis, et quid Domino retribueres pro omnibus quae
retribuit ipse tibi, ut te ingratitudinis

rubigo non
grala

tangeret, jugis meditationis studio cogitares.

23.
relalio

Cum

igitur, sicut

multorum minus

Romanfe vectigalem ad quatuor uncias auri pendendas hactenus obnoxiam, liberalitatis ergo ad duas marchas auri obligasset: Cum sicut, inquit, in Regestis Ecclesia; Romanae continetur antiquis, clarac memoricC Alfonsus rex Porlugalliae praedecessor tuus, olim afelicis recordationis Alexandro

ad Apostolatus
et

uostri

deduxit auditum,
Eccle-

multa perta insolita

siis

damnosagravamina

papa

III,

praedecessore nostro, regii nominis titulo

et personis

Ecclesiasticis hactenus sint illata,

Ecclesiis

ct

quasi in

consuetudinem dispendiosam

terrasua,

jani deducta, quae

dicenda est verius corruptela, continue inferantur, et per alios nobiles regni lui per dissimulationem vel patientiam tuam eisdeni
Ecclesiis et personis in

gravem
;

divinae majestatis

olfensam, similia irrogentur

sint,

ex quibus,

si

vera

Regem regum

et

Dominum ultionum

contra

quatuor uncias auri, quas pro tota tunc habebat vel haberet in posferum, de censu annuo Ecclesiae Romanic praedictae solvere tenebatur, in duas marchas auri purissimi post Laleranense Concilium duxerit augumentandas; excellentiam rogamus regiam attentius, et in Domino exhortamur, quateuus animae tuse consulere in hac parte procurans, de censu
insignitus,

quam

te et

domum tuam graviler provocari dubium noa

'

Toni

Ead. Ep. secr. dxxii.

'

Ibid.

' IbiJ. lip. secr. i.Nxxii. IV. Ep. sccr. Lxxxiir. ' Ibitl. Ep. secr. CDixviii. Ep. secr. CDXxxi.

A^N.

ToMUS XXV.

Ravs. VI.

10

122

BENEDICTI XII ANNUS

5.

CHRISTI 1338.

hujusmodi, prout teneris, venerabili fralri no?fro Gonsalvo archiepiscopo Bracharensi, nomine noslro et ejiisdcm Ecclesiae recipienti. cui super hoc
per alias lilteras potestatem concedimus,
raliter et plene facias
sic libe-

in tnendis

Romanac Ecclesiae juribusstudio redeamus. Intendi jussifabepiscopo Albiensi judicium

Oliverio vicecomiti Montisclari tutori Sicardi Scuriensis castri doniini, ut accepli ab Ecclesia jure
fiduciario ejus caslri

impendi, quod a Deo consequaris merilum, ac nostram et Apostolica? Sedis benedictionem et gratiam uberius merearis. Dat. Avin. II kal. Decembris, annoiv. 28. Exacfum eliam est aPelrorege Aragonum
vecfigal

Aposfolica} prEPStaret

nomine clientis officia Sedi o Cum, inquit, castrum dc

Scuria fua; Albiensis dioecesis sub certo censu an-

nuo

in

feudum ab

anliquis temporibus a
dicli castri,
,

Romana
qui fue-

Ecclesia teneafur, et domini

Sardiniaj et Corsica;
;

jure beneliciario

acceptarum ergo ac duo millia marcharum argenti ab eo recepta nonis Aprilis, qus superiori

runt praeterifis temporibus pro eodem castro Romanis PonliCcibus praedecessoribus nostris, sicut tenebantur, cerlis temporibus
fidelitatis

jura-

aimo
docet
alio

in festo

Aposiolorum Petri

et Pauli

aerario

mentum

et

homagium ligium

praestiterint,

prout

Pontificio inferenda erant, data ea de re

.

syngrapha

constat ex Regestis ejusdem Ecclesiae aliisque do-

Defuit vero officio Petrus rex, non soluto

cumentis authenticis et publicis evidenter

Dat. Avin. XI kal. Junii, anno iv
.

elc.

censu, ut tenebatur, hoc anno recurrente eorumdem Apostolorum festo quem cum nec
,

29. Pontificis sanctio in ditionis EcclesicE ty-

evolutis a constituta die quatuor

visset,
:

mensibus

sol-

natali

anathema contraxit sed cum imniinente Domini feslo soluturum se illum pollicere-

rannos.prceprimis rebelles Bononienses, qiiibus miltilur intmmntius. Nec dispari diligentia pro-

fur, atque regionomineBernardusclericusCaisaraugustanus censuris liberari deposceret, ea ipsum

vinciam dedit Denedictus Bertrando patriarchae Aquileiensi, ut comitatum Cenetensem ad Roma-

nam

Ecclesiam spectantem

viriliter (ut ait) ac po:

lege

Pontifex

restiluit

fidelium

communioni

Decembris, ut nisl excurrente ad Natalitia Domini temporis spalio censum penderet, iisdem
id.

VI

poenis irrefilus censerelur.

manibus tum etiam Bartholomaeum episcopum Veronensem enecarant, Apostolica auctoritate legibus animadverteret -. Neque minor collocafa est ab optimo
tenter ex invasorum eriperet
in eos, qui

Simililer ne alia Piomanae Ecclesiae jura quae Calaritanum principatum in Sardinia? insula, in Aragoniam, in Anglianijin ulramque Siciliam
in

Pontifice sollicitudo, ut ditionem Ecclesiasticam

ex invasorum
tuendis
aliis

tyrannide vindicaret

quam

in

fiduciariis bonis posuerat. Incitabat

oblinebat, Japsu

cifus Ponlifex (neque

temporum obsolescerent, sollienim avarifia vel nimio rea quibus in

;

plerosque cupiditas, ad rapiendas opes Ecclesia-

rum terrenarum amore,

earum

summa

affluentia erat avulsus, ducebatur sed ad divinam gloriam servandi splendoris Pontificii studio incifatus) Joanni de Amelio archidiacono Forojuliensi, camera; Apostolica;clerico,injunxit' ut Assisium se conferret, ascitisque Spoletano pracside ducatusque ejusdem aerarii prajfecto, ac duobus vel pluribus tabellionibusadhibitis, vetera Monumenla in fhesauroRomanaj Ecclesia; in Assisinale sacrario asservato recondita perquirerel,

invadendas urbium praefecluras , atque , novos principalus e ruinis Ecclesiae conflandos. Ut improbos igitur reprimeret, decretum Ponlificium edidit ' quo, objectis divinis humanisque poenis gravissimis, ne quis urbium, oppidorum, municipiorum, arcium, vicorum, pagorum dominium administrationemve sine Pontiflcia auctorilate casticas

idque ab Hugone Augerii canonico Narbonensi patrimonii B. Petri in Tuscia praeside dipesseret
:

vulgari, atque in praevaricatores legis severitafem

exerceri jussit*.
30. Defixi

alque opera tabellionum exscribenda rcdigendaque

in

censuris Bononienses ob

pulsum

])ublicam

formam

standam auclorilafe
'

fidem praeApostolica decerni posset;

curaret, ut
iis

Berlrandum episcopum Osfiensem A. S. tamque in ejus milites et administros

L. exercisaevitiam,

confeclaque accurate exempla mitteret deferretve. Praifectuni vero ffiiarii Spoletani ducatus, et prx-

sidem ac Minoritas Assisinates

eorumque
perfecta

recto-

rem quem guardianum

*

vocant, Joauni opera

illo

nou

deesse jussit

quae res ab

summa
hceredi-

redeundi in Pontificis justi eorum principis obsequium volunlatem concepere, misereque oratores, qui Bononiam juris esse Ponlificii professuri, de de quorum acconcordiffi legibus paciscerentur cessu, babifaque in cardinalium senatu oratione,
:

cum

diligenlia. Preliosissinia

veroeaMonumenta'
aliis

niullis demissionis et observantiae notis insigni,

a cardinale

Baronio

cum

pluribus

haec tradit Benediclus

lariojurecongregalioniOratoiiinostrajfransmissa,
in bibliolheca "Vallicellana asservantur, e quii)us
l)Iura in Annalibus veluttotflosculosdecerpsimus, publicique juris fecimus. Sed ad iustilulam narralionem de Benedicli

Benediclus, etc. ad perpetuam rel

memo-

riam.

sis,

tangente

Commune, universitas et populus BononienDomino cor ipsorum, et caliginem

de mentalibus eorum oculis auferente, ad sinum

'

Tom.

rccLU..

7V. Ep. secr.

*

xc:.

E|i.

cccLiv.
lii.

Ep. secr. cdsxxvi.

Ep. ccxxii.

Ep. sccr.

'

Ep. ccclxi.
lit.

Tom.

IV.

Ep. secr. clxxvi.

' Toiu. V.

Ep.

seci-.

.xxxiv.

Exlsiit io

Ms. bibl.

Vall. sigQ.

U.

Lum.

s * Ibid. Ep. secr. cxvii. Ep. secr. cxvi. Bgn. an. 4. Ep. cur. Lxvi. et an. 6. Ep. cur. xlviii, et iMs. Vall. sign. lit. B.

3 Vaii.

' Ibid.

Ep. secr. cccxviii.

12, et Ms. sigu,

D. urnu. 1.

num.

12. pag. 48!.

BENEDICTI XII ANNUS

ejusdem
filii

5.

CHRISTI 1338,

1Q3

Ecclesiae inatris suae, a qua velut alienati propria culpa recesserant, reilire saniori con-

tuere, reddere et integrare, et ex

et singula

nunc ea omnia nobis et dictis successoribus, ac eidem

nominu supra-

Paulum Mathaguanum de Aczoguidis ac Petrum de Bompetris legum doctores ambassiatores, ac RolanJum quundam Joannis de Fantuciis syndicum et procuralorem et nuntium
silio

cupientes

dilectos filios niagistros

el

Romanae
dicto

EccIesiLC libere dictus syndicus et [irocu-

de Lizariis decretoruni,

rator syndicario et procuralorio

omnino

dimisit; nosque et successores no-

stroset

eamdem Romanam Ecclesiam redintegravit

plene
et libere et

et restituit

ad dictam possessionem
:

specialem eorum, cives Bononienses ad nostram

ct quasi, et

ad omnia

singula supradicta

et in

ejusdem Sedis praesentiam destinarunt. Qui coram nobis et eisdem fratribus noslris in conet
fi.-;!orio

signum

et

nornine traditionis hujusmodi corpo-

ralis possessionis et quasi, ac restitulionis et redin-

publico comparentes,

proesente

in

dicto
fide-

tegralionis pra^dictarum, claves civitatis

ejusdem

consistorio

tam prcElatorum quam aliorum

syndicario et procuratorio nomine supradicto nobis

in

lium muititudine copiosa, a nobis ex parte comiiuuiis, univorsitatis et |iopuIi priedictorum devot;e
et

eodem publico

consistorio
:

prsesentialiter

tradidit et realiter assignavit

ac promisit solem-

humilis supplicationis instanlia postularunt, ut

[>opuii

non attendentes ejusdein

insipientiam et

excessus, sed pie considerantes ejusdem Sedis et Romana) Ecclesiaj benignitatem et clenientiam consuetam et quod prcedicti Bononienses fuerunt hactenus ejusdem Ecclesice devoti fllii, etesse perpetuo proponebant ; et qiiod idem populus in servitio ejusdem Ecclesiai contra indevotos ipsius sanguinem suum fundere et bona sua exponere minime dubitarut, |)opulum ipsum dignaremur
;

niter etjuravit nomine et in animas constitueatium praedictorum, quod infra medietatem proxinie futurffi Quadragesimie dicli comniune, universitas et populus dictam possessionem et quasi omnium et singulorum pra^dictorum illi seu illis personis, quam seu quas ad hac duxerimus de-

stituent,

putandas, realiter, plune et integre reddent, reet assignabunt nostro et dictoruni suc-

respicere oculo pietalis, et ei redeunti et pcenitenti

sinum

et

cordiler aperire,

gremium ejusdem Ecclesiu! miseridictumque populum dirigere, ut

sub
alis pietatis nostrae et ejus-

ipsa civitas nostra

dem

Ecclesiaein pacis lilenitvidineet pulchritudine

:

valeat gubernari

quod

fieri

iiidubitaiiter crede-

cessorum nostrorum et dicta; Ecclesia) nomine recipiendam habendam et teuendam libere et absque inipedimento quocuinqiie. Promisit etiam solemniter et juravit nomine et in animas constituentium praedictorum, quod in civitatem eamdem, ejusquecomitatumetdistrictum Ludovicum de Bavaria vel quemvis imperatoreni seu regem Ronianorum,' vel de ipsorum geutibus aliquem
,

ejusdem Sedis clementia supeF articulis infrascriptis pie dignaretur ipsorum communis,
bant,
si

vel aliquos notabilis pra^eminentia; potentiae, seu

potestatis,

de quo vel quibus posset verisimiliter

civitalis

universilatis et popuii suppliLationibus inclinare.

Idemque syndicus et procurator, habens ad frascripta omnia et singula recognoscenda,

clanda, petenda, sup[)licanda, tenda, juranda, perficienda et

intra-

occupationem

facienda,

promitspeciale

mutationem status, vel ejusdem debere contiiigere adversus nos et Ecclesiam memoratam, non introducent, non assument nec recipient absque
dubitari

seu praesumi,

complenda

licentia Sedis Apostolicte speciali peripsius lilteras

mandatum, syndicario
constituentium
tas

et

procuratorio

nomine
ipsa civi-

concessionem

licentiae

hujusmodi

specialiter ex-

eorumdem

devote el humiliter

prin;enles, etc.
31. Nuncu|)avit

confessus fuit, etetiam recognovit,

quod

Bononiensis, etcomitatiis et districtus ejusdem

el

noinine

fidei

idem orator BonOniensiuoi sacramentum in verba Pontificis,

pleno jure in temporalibus, quotid dominiuin, ac

nierum etiam mixtum im[)eriuni,

jurisdictionem

omnimodam
soli-

ad

Romanam

Ecclesiam in

cujus jurisjurandi formula suis concepta verbis u eliaiii, couscendentibus primum sacrosanctum solium singulis
nobis allala est alias. Siiopondit
successuris Pontificibus unius anni flexu Bono-

duin pertinerent, ac eliam ab antiquo pertiuuerunt ac juravit ad sancta Dei Evangtlia, a se su:

nienses misso
re[)etituros
:

procuratore

idem

sacramentunj

pradictis

nomiuibus

et in

animas constituentium
et

additaque

est sponsio,

nunquamcum

pra-dictorum corporaliter sponte tacla, dictos con-

hostibus Ecclesiae coitionem ullam inituros.

aliee

Tum

omnes Ronianos PontiUces successores nostros veros esse eorum dominos nosque et successores eosdem pro ipsoruni verisdoHiinis in perpetuum habere et tenere,
stituentes recognoscere,

nos

leges adjectae de ducentis equitibus egregie

instructis ad

arniis

sepluagesimum

Bononia

milliare annis singulis mittendis ad castra Ponlificia,

ac trimestri

sumptu Bononiensium susteninjuriis illatis Berac Bononiensi et Mirapiscensi

ac nobis, nostro et

successorum nostroruin et ej usdem Romanae Ecciesiae nomiue, possessiouem et quasi civitatis, comitatus et dislriclus, ac meri et
uiixti

tundis,
jussi

cum

a Pontifice aut senatu cardinalium

;

fuerint

resarciendis

trando

cardinali

imperii, et

omnimod;e

jurisdictionis

nec-

episcopis, restituendis seditione raptis, revocandis

non caelerorum jurium civitatis, comitatus et dislriclus eorumdem, quibus nos ac dictus pricdecessor noster {niuiirum Joanues) et eadem Romana Ecclesia fuimus sj^oliati, plene ct iutegre resti-

exulibus, pendendo censu et

aliis

exhibendis
;
:

offllitte-

ciis, asserendoijue jure Ecclesiastico ris haec temporis nola adjecla est

quibus
o Dut.

Avin.

IV

id.

Octubris,

anno iv.Ad

ha;c

mandanila

BENEDICTI XII ANNUS

operi Guigo e S.

5.

CHRISTI 1338.
Bononiae
praeficeret,

Germano

Apostolicae Sedis inter-

Pontiflcio

Verum

postea

nmilius
datis
'
:

decretus est, instructusque hisce

man-

obortae in complendis proniissis novae difficultates

cumque

condicto tempore Bononienses initas

oratore
pactiones

Benedictus

etc.

Guigoni de Sancto-Ger-

cum ipsorum

non confirmas-

niano A. S. N.
a

sent, Benedictus prioribus illos poenis devinctos

Discretioni tuae per Apostolica scripta

et

mittimus

commandamus, quatenus tenore dictarum

districtum Bononiensem praedictcs

teneri promulgari jussit. Ut vero

tigata

demum, miacerbitate, in

nonuullarum conventionum

litterarum diligenter inspecto, tequead civitatem,

comitatum

et

personaliter

conferens

dictisque

universitati,
prsefatis lit;

communi

et

populo

civitatis

ejusdem

gratiam fuerint admissi, dicetur inferius. 32. Sitperiores ItalicB provincice bellum movent in Scaligeros. Impacataerat per id tempus Italia ob Florentinorum et Venetorum, aliorum-

teris publicatis

solemniler et expositis diligenler

et

factaque prius per eos actualiter, realiter et corporaliter

restitutione

assignatione
,

corporalis
et dislri-

que sociorum Insubriumbella adversus Mastinum Scaligerum in quem, cum tyrannidem latius unanimes conjurarant. Proproferre niteretur
,
,

possessionis et quasi civitatis

comilatus

ctus prffidictorum, ac meri et mixti imperii, ac

mota sunt ftcderatorum cui Montecchium nomen

tia

castra, atque
est,

ab

iis

arx,

capta

'

inde Vicen-

omnimodffl jurisdictionis, caeterorumque jurium ipsorum, ad nos et Romanam Ecclesiam pleno jure spectantium, tibi recipienti nostro et succes-

expugnalis suburbanis in discrimen adducta % iterumque auxiliares Mastini cohortes fusie qua
:

ipse clade consternatus,

cum

se Verona; obsiden-

sorum nostrorum ac Romanaj Ecclesiae praedictoac per te nomine supradicto hujusmodi reali et corporali possessione et quasi re-

dum
tuit
'

expavesceret, Venetos pacis arbitros consli:

rum nomine.
cepta,
factis

apprehensa

et

habita

pacifice

et

quiete,

dattcque a senatu Veneto eae leges, ut Tarvisium, Castrum-Francum, et Bassanum Venetaj reipublicfe parerent parta a fcederatis retineren:

etiam per constituentes eosdem recogni,

tionibus, ratificationibus

acceptationibus, afiir-

condito, et Azo vicecomes

mationibus, conflrmationibus, emologationibus

cumjuramentorumprffistationibuSjObligationibus

novo principatu , Brixiamjam eripueraut) Floreutini vero prEeter plura oppida, quae ex Lucano principatu detraxerant, Pisciaui, Bugianum,
tur
:

(Carrarienses Patavium

quoque
liter

siiper dicto

censu,

et aliis

omnibus

et

et

Altopassium recipereat.
*,

Ila elisa est Mastini,

singulis coutentis in dictis liltcris distincle, speciaet expresse

;

qucc adeo excrescebat ut

ret

Italiic

dominium

affecta-

ac praemissis
et

omnibus juxta
juramenta
et
dicti

potentia ad
:

quam

ex inflma conditione as-

promissiones, obligationes
syndici, ac

secundum modum, formam

litteris

ordiet

nem eisdem

noslris

expressos debite

tradit enim Joannes V'illanus ^ familiaj conditiorem Jacobum nomine compingendarum Ecalarum artem exercuisse, illiusque filium Masti-

surrexerat

efflcaciter adimpletis, et

de his omnibus

et sin-

num

sub Ezeliuo e Romano,

praetulere

sffivissimo

gulis confectis publicis Instrumenlis, juxta dicta-

Tarvisince tyranno, stipendia fecisse,

innilentes scalae
arte
et

Marchis unde canes

alii

rum

litterarum seriem

nobis quantocius

vel

iusignibus, quae ab
:

saltem infra prcEdictam proximofuturam

mediam
:

nomine

acceiierant

quanquam

Quadragesimam

Ddeliter dt-stinandis . Et infra

sententiam interdicti, cui civitas, comitatus et

mercatore Montagnanae genus duxisse ferant. Caeterum in illum judiciariae actionis instruendae ob

comuiunia eorumdeni propter praemissa subjacere noscundislriclus praedicti, ac universitates et

caesum Bartholomaeum

episcopum Veronensem
'

provincia demandata est a Pontifice

Aquileiensi

tur 0, et infra
laxes,
etc.

auctoritate praedicta oniniuo reiustrLi-

patriarchae. Ul vero defletum facinus rite expiarit

Amplissimis etiam mandatis

restilueret
statui

Masliuus, necuon qui hactenus exercuerat tyran-

ctus est nunlius, ut alias poenas solveret, Acade-

nidem,

miam

prislino

commissaque

justi principis titulum fuerit assecutus, sequeuti anno dicetur, quo Veronfe, Vicenticc et

crimina venia deleret. a Datum Avin. IV id. Octobris, anno iv Data etiam eidem nuntio provincia, ut cum ex concordia legibus Bononienses Ponlifici tres cives idoneos ad publicam rem administrandam essent proposituri, unum ex iis nomine
.

Parmae vicariatum a Romana Ecclesia, propter interregnum accepisse visuri sumus. Nunc reli-

qua

bella Italica
33.

prosequamur

(1).

Petrus Friderici

Trniacrice

regis filius

'

Jo. Vill.

I.

An. 4. p.

Ili).

cur. r.xvii.

c.

76.

XI. e. 76.

Cap. 49.

sibid. c. SS.
1. p. 1.

An.

3 Cap. 89, Ep. cur. lih.

Super.

nominis terrore universa paene Ilalia contremuerat, e.x aUo illo felicitatis culinine anno superiori demilli hoc vcro anno ad ima penitus corruit, nam foeiieratis Mediolanensium, Venetorum, FlorentiDorum, et Joannis lilii Joannis Boliemiai regis armis appetilus, primo quiJem Vicentins urbis suburbana liostibus cedere coactas fuit, fusa fugataque auxiliarium manu, qnam ipse ad urbem defendendam miserat. Deiu et urbs ipsa cum arce periclitabatur ; nec satis ipse tutabatur maibus Verona;, cui lioslis victor imminebat. Briiia, Padua, Tarvisium superiori anno jugum excusserant. Lucai Floreutiui inliiabant. In lantis rerum angusliis constitutus de componendis cura Vcnetis rebus anno isto labeute tractare coepit. Pax nonnisi sequenti anno coaluit, ut non Villanus tantumniido, sed et
(1) Mastinus Scaliger, cujus
;

ccepit

anonyams Veronecsis Rcr.

die XI Ftbruarii anui

Italic. tom. viii, ajquales ambo affirmant. Cum VUIauus lib. si, eap. 89 annuntiatam Florcntia pacem uotel, mcccxssviii, auonymus vero die s Januarii emissum e Veni.to carccre Alberlum Scaligerum scribat. Qui etiaui

BENEDICTI XII ANNUS

per litteras petit sibi

5.

CHRISTl 1338.
et

125

regmim

Pontificio beneficio

suimus

tradi, sed incassum. In gra/iam Roberti pro eo regno opem a Sede Apostolica flagitantis lcgatos

in pra;dicta

ordinavimus per mediam personam Romana veneranda curia comparere.

ideo confisi de fide, sufficientia el

34. Et
legalitate

decernit Benedicltis,

simo.

Perlenlavlt Petrus
variis

Diplomate instructos amplis',

Friderici olim regis

Trinacriae fllius, transfusuni flagitio insute

domi-

natum

rationibus
iilud

sibi

asserere

adversus

nobilium Nicolai de Lauria et Andre de Joffo de Messana militum, consiliariorum, familiarium et fidelium nostrorum, eos el quemlibct eorum iu solidum, ita quod non sit melior
conditio occupantis, sed

Robertum, qui

regnum tum

avito jure,

tum
:

quod unus

incceperit, al-

ex firderis a Bonifacio sancili legibus repelebat

stolica liberalitate

ter prosequi valeat et flnire, sponte constituimus,

misilque ad curiam Pontificiam oratores, qui Apo-

fecimus

et

ordinavimus nostros veros

et

et legitimos

Trinacriam

sibi tradi

deposce-

procuratores, ambaxiatores et nuntios

pra?sentes,

speciales
et

exbiberent Ponlifici ritu solemni sponsionem, ac de remittendo sibi annuo censu, quem Fridericus annis pluribus flsco Ponrent, clienlelarem
titicio

procurationem

et

ambaxiatam

nuntiationem ipsas sponte suscipientes, ad conferendum et pra^senlandum se nomine et pro parte

nostia in dicta

non

intulerat, paciscerentur

quos amplis:

Romana

curia

coram sanctissimo

simis niandatis subjectis lifteris instruxit

Petrus Secundus Dei gratia rex

et

Sicilia?.
flcri

patre et domino nostro Benedicto, digna Dei providentia sacrosanctae Romana; matris et universalis

Praesentis scripti serie

manifestum

volu-

Ecclesiae

summo

Pontifice, et reverendissimo

mus

universis,

si

zelo sanctissimae fldei Chri-

sliana;,

sludia charitatis sincerte, quani ergasanet

coetu venerabilium cardinalium, et coram eis, debitis reverentia et honore propensius exhibitis,

ctam, Catholicam

Apostolicam

et

universalem

pra^missa narrandum, et nos excusandum, qualiter praemissis rationibus

Ecclesiam ardentibus desideriisanimo gessimuset gerimus, cordinobis etin voto nostro fuerit et sic nunc pra-cipue in regni noslri primordiis ardentissimis affectibus et mente devota noster animus
;

atque causis et aliis, de quibus sunt verbo informati, ad prffidictam Ro-

propulsetur ad sanctissimum patrem

etdominum

Benedictum, digna Dei providentia sacrosanctae Romanae matris et universalis Ecclesiffi summum Pontificem, et revcrendissimum ccetum venerabilium dominorum cardinalium, qui dictam sauctam, Catholicam el Apostolicam Ecclesiam constiluunt
et

et coram eis nunc accedere percomniode non valemus necnon ad petendum, impetrandum et recipienduni ab eisdem domino summo Pontifice, et dicto reverendissimo

manam curiam
sonaliter

cffilu

dominorum cardinalium
,

pro nobis nostris-

que ha^redibus et successoribus investituram perpeluam conflrmationem et concessionis renovationem praedicti regni Sicilia;, cum omnibizs insulis

reprssentant, ut cultui Christiano

et

ei

adjacenlibus et vicinis et

cum omnibus

et

sanctai et reverendissimaj

Sedi Apostolicae debi-

singulis dignitatibus, honoribus, jurisdictionibus,

tam reverentiam et honorem praecipuum redderemus, ac omnia, ad quae de jure tenemur et debemus, devolissime et plenissime nostra flrma
et indetessa devotio,

mero
fato

mixto imperio, juribus et pertinentiis eorum, sub debito et consueto annuo censu, praeet

ut desiderat, adinipleret per-

domino sununo Pontiflci et pra;fatae sanclae Romanre Ecclesia; singulis annis in perpetuum
liter

souaUter nos conferre, et eos debilis et humilibus

obsequiis visitare;

tamen quia consideratis gueret periculis quae inter ChriItalicos,

per nos, haeredes et successores nostros integrapreestando et solvendo ac ad offerendum et

:

rarum tempestatibus
slicolas
solito
,

specialiter

nunc vehementius

inardescuntj et praesertim guerrae calamita-

tibus, (|ua3 inter

nos et ilhistremregem Piobertum

efferbuit,

et

actu manifesto

nunc

eflervet, noster

accessus ad

Romanam

curiam, qui non sine maet reali pe-

gno noslrorumque fidelium personali

riculo posset verius
libus excusationibus
consilio
diligenli,

obligandum nos, ha^redes et successores nostios,et promiltendum quod ex nunc iu antea prcediclum regnum Siciliae cum omuibus praedictis insulis habebimus, tenebimus, possidebimus et recognoscemusa dicto domino summo Ponlifice, et priedicta sancta Romana Ecclesia sub recognitione et quod et annua solutione dicli annui census
;

consummari, nobis rationabi-

praedictum
et

annuum censum
anno quolibet

pro pradictis regno

sanctee
:

nalia pericula, et

denegatur ; propterea habito ad vitandum pracipue persoad prjumissorum et infrascripto-

insulis

dictaj

Ecclesia;

integraliter

persolvemus

Romanaj necnon ad

rum conceptum et desideratum opus perflcieudum coram praedicto domino summo Pontiflce, et
praefato ccetu

venerabilium cardinaliuni, propoRom.

Eccl. loni.

offerendum eisdem doraino summo Pontifici, et reverendissimo ccetui dominorum cardinalium nomine dicta; sancta; Romana;, el eidem Ecclesiae pio praedictis regni et insulis puram ot perpeluam
fidelilatem, et a

modo

in

'Ext. ejus

lit.

in lib. I'rivil.

i.

p. 3i9.

subdituni et fidelem,

et

perpetuum eorum esse sub eorum fidelilate sta-

anclor est Barthnloni.Tiim ScaligcrHm

quuad pacis conditioncs a

couciiiari

UanduU

Veronensem episcopum necem tuiisse a Martino die sxvii Augusti aniii ucccsxxviii. Scriptor idem Bassanum, quem Venetis Vilianus adjudicat, 1'dduanis adscribat. Quanquam : cum scriptores ambo possuut ei iis qua; tradit Sanutus in Vitis ducuio Venelorum, vulgatus Uer. Italic. lom. xxil, ad Vilam Francisci Mansi. nairat euim Bassanum cessisse quidem Paduanis, sed ab ilUs Iraditum ad Venetos transiisse.
Villaiio in

speciem discrepat

1^6
biliter

BENEnlCTI XII ANNUS

perpetuo permanere. Et ad majoiem =ecu-

5.

CHRISTI 1338.

ritatem ipsorum domini

verendissimi coetus
praefatiE sanctcE
talis

summi dominorum cardinalium,

Ecclesiae

Pontiflcis, et reet

tem restitutum

antea essef professus, Trinacriam post ipsius moriri contra jura tamen Petrum
;

fllium hcTredem regni testamento scripsisse. Poposcit igitur Robertus

Romanae
et
et

debilum
efficax
;

fideli-

Pontifice,

ut jus in ea

otrerendum,
et

praestandum
oris

sacra-

menlum

manus

homagium

etiam de

causa tanquam Siculi regni supremus princeps daret. Benedictus itaque judiciariam instruxit

pecunia restanti ad solvendum dictaj sanctae Romanae Ecclesiae pro temporibus retroactis, pro

quibus eidem Ecclesite soliitum et satisfactum uon extilit pro annuo censu non soluto a pra^dicto

actionem adversus Petruminique Trinacriae incubantem, in qua varias ob causas nullo jure illius ac legatos corripuisse imperium demonstravit
,

creavit, qui censnris

ipsum

Ecclesiaslicis defige-

domino summo
siuio coetu

Pontiflce et prajfato reverendis-

rent, ni injustam possessionem dimitteret

dominoruni cardinalium, gratiam, remissionem, liberalionem, finem et quietationem omnimodam elflnalem petendum, impetrandum, et recipiendum de praediclo ipso annuo censu non soluto, sed restanti ad solvendum pro prsedictis retroactis temporibus dicta; sanctcE Ecclesiae, ut
supra cum praedictis domino summo Pontifice et diclo reverendissimo coetu doniinorum cardinalium nomine praefato, et cum eadem Ecclesia
prout

36.

Benedictus, etc. venerabilibus fratribus

Gotio palriarchcE

Constantinopolitano et Raterio

episc. Vasiouensi A. S. N.
d

In agro Dominico ab eo, per

et principes

quem

reges

regnant

imperant, et qui solus habet

in regnis

hominum

praecipuam potestatem,

licet

insufflcientibus ineritis, operarii posiliet custodes,

necesse

regnorum,

habemus intcrdum de statu dictorum et specialiter qucc Romanre Ecclesiaj

componendum cum eis

:

convenire

transigendum et p<aciscendum, melius et commodius insupcr etiam ad petendum, obtinen,

juris et proprietatisexistunt,

cum

fratribus nostris

polerunt

ad pacem et justitiam populorumsicconsulta provisione disponere, ut per invasiones et occupaillicitas eorumdem populorum, quiniino Ecclesiarum ac personarumEccIesiaslicarumstatus

dum

et

impetrandum nomine

et

pro parte nostra,

tiones

successorum et vassallorum nostrorum indulgenUam, remissionem et relaxationem omnium et singularum pcenarum, culparum el sententiarum, quas bona; memoriae rex Fridericus reverendissi-

non turbetur publicus,justitiaexinde non patiatur

exilium, nec tranquillitas
venit exslinguatur
;

(|ua)

ex concordia pro-

sed, evulsis exinde

malorum
protervaj

mus genitor noster,

status,

nos, nostri regales consiliarii,

radicibus, in pacis pulchritudine sedeant, et in

familiares, subditi, et vassalli nostri,

cujuscumque
,

requie opulenta quiescant.

Dudum

post

gradus
alia

et

conditionis existant
dicti

regnum

rebellionis insultum, in insula Siciliae contingen-

etiam nostrum ratione

census non soluti, vel

quacumque

ratione, occusione vel causa, de

jure vel facto incurrissemus vel incurrere aliqua-

tem, ac subsequentem invcasionem eloccupationem ipsius per quondam Petrum olim regem Aragonum attentatas,et per quondam Fredericum ejus-

tenus potuissemus,

elc. Dat. Messanaj anno Dom. mcccxxxviu, mense Martii, ultimo ejusIncarnat.

dem

Petri

tas in

genitum cum caccessione vilii continuaculpam (ex quarum rebeIlionis,et invasionis

I

dem,

sextas Indictionis .

excessu, et

35.

Iniqua erant Petri petita,

cum

ex ipsis

Roberto justo insuis regi fieret injuria, quare ejus oratores repulsam sunt passi. Missis quippe oratoribus Robertus rex,jusaSede Apostolica dici
poposcit, causaeque suae aequitatem |)roposuit
:

illicita continuatione praetacta, prout proh dolor multiplicium malorum secutus eventus, multa provenerunt Cbristianitati non fcacilenumerandadiscrimina, qua; guerrarum

declarat

dissidia, collisionesque

regnorum, aniniarum pelapsus, et

in

ricnla,

cori)oruni strages, facultaluin

primis Fridericum vitio Triuacria? imperium post concitatani a Petro seditionem corripuisse cum;

destructionesmnltimodcas imluxerunt)
Frederico,
obstincate
et clarffi

dum eodem

que justo

bello Catania et plures insuko arces ac

eamdem insulam continuato vitio tam quam illicite detinente, Ai^ostolicc-e Sedis

II ducibus parta fuissent, spesque de subjicienda Trinacria atfnlgeret, compositum a Carolo Valesio iis pactionibus dissidium, ut Fride-

loca a Caroli

ricus ad vitain

tanlummodo

Trinacri;c administra-

memoriae Caroli regis Siciliae potens milicontra dictum Fredericiim et rebelles Siculos processisset, inter charissimnm in Christo filium nostrnm Robertum regem Siciliae
taris exercitus

tione regioque tilulo poliretur, alque Ecclesiasticis

illustrem

praifati

regis Siciliie

[)rimogenitum

eorum jura

restitueret: post uiortem

liairedibus

autem

ipsiiis
:

tunc

dncem

Calabriae,

quondam Carolum Alanpraefectos ejusdein exer-

Trinacria Carolo vel

traderelur
;

at

conii et Valesii

comitem

nam primum paclo cum lioste Henrico Caesare foedere, cnm nulla
violatas a Friderico fasderis leges

citus ex parte uiia, et

allera,

tractalus

de eo snspicio malevolenlia; concepta

ditione Calaliriam invasisse,

esset, pro-

ipsos, ut potuit,

jam dictum Fredericum ex pacis fuit habitus mutua inter firniitate vallatus. Quo quidem
conspectui
felicis

iterumquecum Ludo-

tractatu

praeseutato

recorda-

vico Bavaro Ecclesiae perduelli coiisse

armorum

tionis Bonifacii papae VIII, praedecessoris nostri,et

societatem, ac filium Petruni classe instructum,

ut se
illi

conjungeret, submisisse, variaque mrai:

per solemnes nuntios Frederici prtufati ab eo cum devotione petito, ut tractatuin ipsum confirniare

timae orae loca vaslasse

deiiique licet ex foedere

benignius de Apostolica; potestatis praesidio digna-

BENEniCTI XII ANNUS 5.

relur; idein praedecessor,
Apostolicfc

CHRISTI 1338.

127

pensans attente, quid

in illas spirituales et temporales pcenasFredericus

praefatus incideret, quae in convcntionibus initis

Sedis exigeret in ea parte decenlia,

suaderet, quia tractatuni ipsum in-

quid
tionis

utililas

inler

Romanam

Ecclesiam et clarae memoria) CaSiciliae, in

venit in mullis informein, a censura considerarationabilis discrepantem

res|iuit
:

roluin

primum regem

capitulo solutio-

illum absolute

nis et cessationis census, servalo ordine in eodein

exiiresso capitulo, continentur.

primo

confirmare aceligens viam niediam,

omissis extremis, volensque

in benedictione dulcedinis

dictum Fridericum
ut erroris ac devii

recognitione

et

Pro quibus quidem promissione praelactis efficacius

nunlii ejusdem
el

pntvenire, ut reduceret
et

roborandis pro
illo

praetati

tramites

ejus

ad

lineam,

derici eisdein pra;decessori

nomine FreRomanae Ecclesia;

fugata
talis

caligine

eo libentius atque suavius veri-

semitam ingredi, quo per Apostolica; benignitatis suffragium sentiret secum benigiiius, atque clementius fore actura, mandavit et fecit ipsum ab excommunicationis scntentia, qua ligatus erat, absolvi certo modo, quem providi cautela consilii suadebat et prosequendo debitum pastoposset
:

diclis

jure, quod in ipsainsula Siciliae cum prsjuribus et pertinentiis suis idem Fredericus,

sicut pra;dicitur, tunc fuerat habiturus ad vilam,

ligium fecerunt homagium, et pra^stiterunt fide-

ralis officii, et

cbaritatem etiam

pii patris,

beuignas

debitum juramentum. Promiserunt etiam prcefati nuntii pro parte et nomine Fiederici praefati eisdem praedecessori et RomauiX Ecclesiae, quod idem Fredericus
litatis

38.

litteras et speciales

nuntios suos ad

memoratum

Fredericum in insulam prajfatam transmisit, inducens eumdem, ut ipse de devio, in quo eum
falsitas

erroris advexerat, ad
se

rectum

salutis inet

eorumdem RomanoRomanae Ecclesiaj pro inimicis suis, et amicos eorum pro amicis haberet: quinimo praefatos iniinicos Romani Pontificis et Ecteneret et haberet inimicos

rum

Pontificum

et

gressum de

prudenter converteret,

circa

clesiae praedictoruin

ad ipsius Ecclesice

mandatum

informalionein praedicti tractatus

rationabililer inclinaret.
37.

suum animuni

intenderet persequi loto posse, et quod idem Fredericus restitueret et restitui faceret omnes Ecclesias prffidictae insuIaeSiciliae et

Qui praedecessoris ejusdem exhortatio-

nibus acquiescens,
riis

quondam Hugonem de Empu-

circumadjacentium
fuerant, plenarie et

si

forte

aliarum insularum tunc non restitutae

marescallum, Fredericum de Incisa militem magistrum rationalem, et BarthoIomBcum de Insula judicem curicG Frederici prajfati ad eumdem
praedecessorem transmisit
sufficienter
lacta, et
sigillo

jura ipsarum, in

cum effectu ad omnia bona et quorum possessione fnerant eo

cum

certo procuratorio
pra;-

instructos, super reformatioue

tempore, quo insula memorata Siciliaj contra dictum regem Carolum rebellarat, per quoscumque praefata bona et jura ablala et occupata fuissent vel essent, et etiain tunc detinerenlur
forte infra praedictum
;

distinctiscapituIisejusdeniFrederici noto
a tergo (quae dictus praedecessor
EccIesiEB

nisi

sigillatis

tempus ahqua
:

justa alie-

in

Archivio

RomanE

servari mandavit)
et

natio

per personas auctoritalem habenles inde

et

conlinentibus
pariter
pacis

supplicationem
series

reformationem
dicti tractalus

juste et ratioucibiliter facta esset

quod omnes
Ec-

multorum, quce

jam

praedictas Ecclesias et personas Ecclesiasticas

omiserat, et quse

minus provide deducta

clesiarum ipscirum idem Fredericus libertatibus

privilegiis et
eis

fuerant in eodem. Qui siquidem nuntii pro parte

immunitatibus a sacris canonibus

et specialiter

ejusdem Frederici eisdem praedecessori et Romanae Ecclesiae, prout in mandalis habebant, promiserunt solemniter et expresse, quod dictus Fredericus praefatam
centibus,
Siciliae

concessis

quod immunes

essent

a collectis et
et

taliis,

gaudere permitteret

et faceret-

quod

si

aliquadubietas vel contentio emergeret

insulam
aliis

cum

insulis ei adja-

in pracscripto tractatu passis vel circa

ipsum idem

omnibusque

praedictis juribus et

pertinentiis suis

in vita sua teneret, haberet et

praedecessor Bonifacius, seu successor ipsius Romanus Pontifex inde foret tanquam communis

possideret ab
clesia

eodem

prsedecessore sub eo ac Ec-

dominus cogniturus; eidem

liler supplicantes,

prfedecessori

humi-

memorata,

et esset vassallus et

censuarius

ipsius Ecclesiffi pro illo jure,

quod idem Frederipraefati nuntii

dum

Fredericus ipse secunassertionem ipsorum ad dictorum piccde-

ut

cum

cus in ipsa insula

obtinebat
:

Siciliee,

dicta sua vita duraute

cessoris et
sinceritatis
set,
cac

Romana;

EccIesicB

mandata

in spiritu

et

ex tunc ejus

nomine

integre ac devolionis inlerne rediis-

liromiserunt bona fide tenere sub annuo censu trium millium unciarum auri ad generale pondus regni Sicilia^ in feslo B. Petri, ubicumque

circa reformationem praefati tractatus pacis

et

obedienter ac paterne descendisset,

in

obedienter
et

futurum dictorum prajdecessoris

se

EcclesicB

Romanus Pontifex foret, eisdem Romano Pontifici et Romana) Ecclesite per eumdem Fredericum,

beneplacitis

disponeret coaptare

tractatum

dum

viveret, annis singulis

solvendarum,

et

pro

ipsum cum reformatione promissionum hujusmodi confirmare benigne de auctoritate Sedis

Apostolicje dignaretur.
39.

certo alio servilio, in diclis promissionibus tunc

expresso, per
:

dictum Fredericum eidem Ecclesite exhibendo quod si per Fredericum prcedictum, dum viveret, in praefati census trium millium UDciarum foret suo termino a solutione cessatum,

Idemque

prffidecessor

pracmissum

tra-

ctatum, ad hoc ipsius regis sensu

,

Siciliae

accedente conex certa

cum

reformatione
;

praescripta

scientia

confirmavit

ita

quod per tractatum

128

BENEDICTI

XIl

ANNTJS 5.

CHRISTI 1338.
tunc
faclis dictis

ipsum reformationemque prcctaclaiii, el per hujusmodi confirmationem suam, ac dicti regis assensum, conventionibus ipsis initis inler Romanam Ecclesiam et praefatuni Carolum primum^ regem Siciliaj, quibus ipsum regnum SicilicC et
terra alia citra
pliaruni prohibetur dividi,

fidelitalis,
sia;

prasdecessori et Eccle-

pro parte Frederici prfefati per nuntios saepedictos, ac solutione census et prasstatione servilii

pracdictorum faciendis in antea, ejusdem Frederici

vita durante,
sia retinebal)

idem praedecessor
pnedicto regi

et

Romana

Eccle-

nuldicta

SiciliiTj et

suis ha^re-

lum

pra?judicium, mutilalio vel diminulio afTer-

dibus tanquam directis etverisfeudatariisRomani

Pontiflcis et

relur, (|uin praefato Frederico defunCto

jam

ejusdem

Ecclesiae s|)ecialiler afferret

insula Sicilice

cum

insulis ei adjacentibus,

omni-

procsidium, et dicta possessio eis prodesset; nul-

busque

aliis

prafatis juribus et pertinentiis suis

laque per aliquos contra ipsos ex prsfata possessione seu tenuta allegari posset praescriptio
vel

ad unitatem, integritatem et soliditatem alterius

partis dictsG terra citra

pharum

positge, sicut crat

opponi.
41.
ciliae et

concessionis tempore facta; per Romanam Ecclesiam praefalo quondam Carolo regi SicilicE de regno et terra praedictis, et tempore motnc guerrae
in insula prffilibala SicilicT, ipso jure, et sine
ali-

Sane in concessione ejusdem regni Si-

dictae terrae cilra

Siciliae

pharum

prajfato

Ca-

rolo

regi

facta,

super capitulo prassta-

tionis

quo

facto

bominis
;

juxta

dicti

tractatus

pacis

mano
liae

juramenti fidelitatis et ligii homagii RoPontifici faciendorum seu praeslandorum,

seriem reverleretur

sicque liceret tunc praeno-

continelur expresse, quod idem Carolus rex Sici-

minato regi Sicilise et legitimis liKredibus suis dictam insulam Sicilia; cum insulis ei adjacentibus aliisque prajdictis juribus el pertinentiis ejus
ad inlegritatem
rius citra
lia;

verum et legitimum vassallagium faciens EcRomanae pro regno praedicto, et tota terra, quffi est citra pharum usque ad confinia terrarum
clesiae

et soliditatem prasdictas terrcC altect

ipsius

Ecclesiae,

civitate

Beneventana

cum

toto

pharum,

unitatem totius regni

Sici-

territorio, districtibus et pertinentiis suis excepta,

fidelis et
tifici, etc.

auctoritate propria et sine jussu alicujusprEcsi-

dentis seu judicis revocare, procfatis conventioni-

obediens esset B. Petro et Romano Ponut in juramenti capitulo continetur et

:

bus inter Ecclesiam regemque praedictos habitis, ac tractatu pacis prsedicto in sua permanentibus
firmitate.

quod hujusmodi homagium ipse et hceredes sui facere et juramentum fldelitatis pracstare secunduni praescriptam formam, si Romanus Pontifex
in italia foret, infra sex menses;
Ilaliani
si

AO.

Idem quoque praedecessor de fratrum

consilio et assensu declaravit expressius

verocum
:

extra

suorum
fatae

esse contiugeret,

infra

annum
Romanae

post dicti
et

ac decrevit, quod nec per divisionem ipsam prceinsula! Siciliae a terra posita citra

regni

adeptuni dominium, teneretur

quod

pharum,

singulis successoribus et eidem

EcclesicE

qupe per

memoratam tenutam, quam Fredericus

renovaret tam ipsum homagiuui,

quam

hujus-

pra;dictus de ipsa insula Siciliae tunc fuerat habi-

modi juramentum. Continetur etiam

in dictis con-

turus, in vita sua contingebat, nec per

eamdem

ventionibus, videlicet in prcefato capitulo solutionis et cessationis census, quod ab eodem Carolo I rege pro toto generali censu ipsorum regni et terra; octo millia unciaruni auri ad pondus ipsius regni in festo B. Petri, ubicumque Romanus Ponti-

confirniationem prcTdecessoris ejusdem et reformationem prastactam, aut per dicti regis assensuni vel distributionem et receptionem dictorum
Frederici factam

nec per noniinationem dicti faciendam, de titulo regis Trinacriffi, jus sibi aliquod acquireretur ultra vel prffiter tenutam ipsam, quam habiturus erat in
census et
servitii,
et

fexesset,ip5iRomanoPontiflci elRomanae Ecclesiae auuis singulis solverentur. Si vero ipse vel sui in
ipso

\ita sua juxta

sula Siciliae

formam memorata
tituli,

pr.-clibati
:

tractatus de in-

verent integie
,

specialiter

exprimendo,
Siciliac

regno hajredes quocumque termino nou solcensum ipsum, et expectati per duos meuses terminum ipsum immediate seillo

quod per nominationem ipsam

honori regalis ultra pbaruni

regis Trinacriae

quentes, de

ad plenum non satisfacerent, eo

qui de toto regno

ipso forent excommunicalionissententiainnodati

et citra apud prccfalum Carolum regem Siciiiffi remanebat, quemque apud eum idem pra^decessor renianere volebat, nullum in aliquo, etiam quantum ad vulgi labia, praejudicium afferetur nec ex praedictis vel pra>dictorum
:

quod si secundo termino infra subsequentes dnos menses eumdem censum sine diminutione qualibet non persolverent, fotum regnum Sicilia) ac
tota terra jircedicta Ecclesiastico essent supposita

aliquo eidem regi

Siciliae

aut hcTcredibus suis ullra

prccfatae in projjrie-

tempus possessiouis
tate,

et

tenuls

possessione ac jure ipsius insulai Siciliae et pertinentiis ejus, ad quantumcumque temporis

spatium se dicti Frederici vota protenderet, generaretur dispendium seu praejudiciumaliquod quo-

quo modo
et

cum

possessio pncfatai insula; Sicilis

nec in terlio termino, nec infra duos menses proximos per plenam satisfactionem illius ejusdem censussibi ducerent consulendum, ita quod transactis eodem tertio termino et duobus proximo subsequentibus mensibus non esset de octo millibus unciarum hujusmodi primi termini ipsi Ecclesiai integre satisfactum, ab eisdem regno et terra ipso jure cadereut ex toto, et reinterdicto. Si vero

pertinentiarum ipsius (quam ex praemissis recognitione et praestatione honiagii et jurameuto

gaum ipsum et terra inlegre et libere reverterentur ad Romanam Ecclesiam praelibatam. Siautem

BENEDICTI XTI ANNUS

de censuocto millium unciarum hujusmodi priini terminiinfradiclos ttrtium lerminum,ctduossubsequentes menses plenarie (non) satisfacerent, seu
pro singulis octo niillibus

5.

CHRISTI 1338.

129

citra

pharum,

constituta, insperato et inopinato

hostili, quini

mo iiisidioso congressu violenter occuoccupata prssumpsit, paet

pare

et deliuere diulius

unciaruni singulorum

cem

inter dictuin

Robertum regem
alias

eum

firiua-

terminorumsimili luodo ineorum solutione cessarent, vel illa

non

solverent, similes poenas incur-

rerent, salvis aliis jjoenis et processibus, qusc vel

qui de jure inferri vel haberi possenl per

Roma-

aum

Ponlificem in hoc casu. Dicfi (luoiiue nuntii ejusdem Frederici promiserunt, quod idem Fredericus

juramenlo vallatas, non absque reatu perjurii, temere violando. 43. Ludovico quoque de Bavaria, hosti Dei et Ecclesia} manifeslo, ac per processus ejusdem prajdecessoris Joannis pluribus et diversis excomtaiu, et

conventiones

municationis sententiis

cum

suis participibus et

hujusmodi capitula

et

omiiia et singula
et pra?fatum

fi.utoribus innodato, et de

crimine hieresisetschi-

conlenta in pratactis conventionibus habitis inter

smatis condemnato, tam in Urbe

aliis

quam

in diversis

eamdem Romanam Ecclesiam

hmi
tive,
I

Caro-

partibus, prout notoria facti evideiitia docuit,

rcgem Siciliaj tam affirmative quam negaseu in faciendo seu non faciendo consisterent,

et fere

rere; et ad

prout contingebantdictumFredericum,
gre, et inviolabiliter observaret.

el contingere poterant, tempore vitae sufc compleret inte-

notum reddidit toti mundo, publice adhaeeum, tunc morantem in Urbe, Petrum primogenitum suum cum non modico stolio galearum temere
et

damuabiliter destinare praesum-

De quibus omni-

psitfaciens per praefatum

Petrum

in ejus progressu,

bus et singulis, complendis integre et observandis inviolabihter per Fridericum jam dictum, dicli nuntii, ad hfec plenam potestatem habentes, in

quem
citra

fecit

ad Ludovicum praefatum, et regressu

et

civitates, loca,

castra

ejusdem Roberti

regis,

pharum

consistentia, et nounullas etiam alias

animam ejusdem
42.
B

Friderici praestiterunl ad sancla

civitates et locaterrarura
sia3

ejusdem Romanae Eccle-

Dei Evangelia juramcntum.

hostiliter invadi, et per

hominum

caedes, spo:

Porro, sicut nobis et fratribus nostris

lia,

rapinas atque

incendia neqiiiter devaslari

certum reddit indubia et notoria certitudo, idem Fredericus nec eidem prjedecessori Joanni, dum vixit, nec nobis postquam divina providentia fiiimus adapicem summi Aprstolatns asEumpli,juranientum fidelitalis praestitit, nec ligium homagium
fecit

ex quibus poenas et sententias in fautores, auxiliatores et valitores Ludovici praefati, et adh;ereutes

eidem, vel
vel

juxta reformationem conventionis etcapitula

,

supradicta

nec etiam

nec antea

dicti

toto Apostolatus- nostri Joannis prsedecessoris tempore per

,

multos annos praefatum censum trium millium unciarum, prout secundum praefatam reformationem, conventiones et capitula arctabatur, solvere
curavit Ecclesiae memoratae, propter quae eo ipso
fuit

sibi praestantes auxilium , consilium favorem per processus ejusdem Joannis pracdecessoris, necnon in haereticorum fautores, tam a sacris canonibus quam legibus promulgatas, noscitur incurrisse. Ex quibus etiaiu eumdem Fridericum contra reformationem et convenlionem praefatas, juramento vallatas, publicoshostesdictaj

Ecclesiae

non habuisse pro hostibus, sed amicis, et amicos ac devotos ejusdein Ecclesiaj pro iuimicis
habuisse,
ostendit ex
:

suorum operum evidentia

reformationis el con-

excommunicationis vinculo innodatus, dicta;

manifeste

ex

quarum etiam

que insula Ecclesiastico supposita interdicto ac nihilominus ab omni jure et beneficio dictarum

conventionum, et tenutae dicta? insulae et aliarum insularum sibi adjacentium ex toto cecidit ipso
jure.

Rursus Fridericus praefatus Ecclesiis ejusnon restituit bona et jura earum, sicut illa habuerant et tenuerant ante tempus et tempore rebellionis prEefats sed dicta bona
a

ventionum, quaj juramenti vinculo fuerant roboratae, violatione multiplici, ut praefertur idem Fredericus non solum fuit nofatus infamia, verum etiam omni emolumento privatus, quod ex reformatione et conventionibus illis fuerat consecutus: quje quidem oinnia adeo sunt nobis et dictis fratribus nostris notoria,

dem

insuiaj Siciliae

quod nulla possunt

tergi-

versatione celari.
44. Nec omitteuduin duximus, quinimo in exaggerationem suarum culparum providimus referendum, quod olim in promotionis nostrae primordiis ad pacem Aposlolicae diguitatis attendenfes, ejusdem Frederici excessus et culpas, sine poenitentiaj salutaris remedio per longa tempora

per se et alios sibi adhaerentes occupavit, et occupata detinere praesumpsit usque ad obitus sui

tempns, et alias contra privilegia, libertates et immunltates eorum, a sacris canouibus eis coucessa,

Terrani

multaeisdem Ecclesiis gravamina irrogavit. quoque regni ejusdem regis Roberti positam cilra pharum, dum per advenlum quondam
Heurici

continuatos, jugiter,

novarum coacervafione
;

cul-

Romanorum

imperatoris ad partes
fortunae

Italiae

prosperioris el potentioris
sperasset auspicia,

arridere sibi

jiarum in divinre majestatis offunsam et ejusdem Ecclesiae scandalura auguraentari ad Fredericum eumdem litteras nostras, ac venerabilem fratrem

cuni dicto Henrico, ejusdem

Roberti regis

publico inimico, inito et firmato

conspirationis foedere, invadere, ac civitatem Rhegii

et

iionuulla alia castra dicli regis, in confinidicli regis posita

bus Calabriae ac teria, utique

Anr.

nostrum Bertrandum archiepiscopum Ebredunensem, virum utique providum et consilii maturitate pollentem, personaliter duximus deslinandos; per eastlem litleras pr;eteritas suas offeusas et culpas, et multas alias per succedenlium
17

ToMLS XXV.

Ravn.

VI.

130
leniporum decursiones
ctas,

BEi^JEDICTI

XII

ANNUS

5.

CHRISTI 1338.

pra?cliclos pravinres ndje-

lam

in violatione pacis praedictae reforniatee

per Sedem eamdem, ()uam in fraclione treguarum, per eumdem Joannem pracdecessorem inter dictum Roberlum regem etprrefatum Fredericum imiiclarum (iirtipferquod idem Fredericusexcom-

de dicta insula Sicilifp, cujus in vita sua duntaxat simplicem tenutam habebat, de facto testari, et in ea dictum Petrum haeredem instituere, et alias institutiones et substitutiones descendentium et collateralium suorum facere, sicut percepimus
ex
ex

multorum
tali

insinuatione, praesumpsit; nil aliud

fa-

municaliouis sententiam in infrinj^eules tregnas

ipsas

partu nequitiae et testamenti reproba

pereumdem

praedecessorem prolalam incur-

clione lafurus, ut creditur, nisi ut eisdem Ecclesi.T,

rerat, et prffidicla insula Sicilia? et alire insulae

sibi

et

Roberto regi in posterum pareret objectus,

adjacenles suppositae fuerunt Ecclesiastico in-

et taliter seuiinato

guerrarum iucendio, eumdem

fatigaret
:

terdiclo)

non ad certiorationem

ipsius,

cum

de

Robertum regem
insula,

et haeredes ipsius injustis bello-

culpis propriis esset ccrtus, sed potius ad suorum recognitionem crrorum, ejusque conversionem in melius,
si
:

rum commotionibus

quamvis de

dicta

utpote re aliena ac nostro et ejusdem

reserantes

Dominus, per bsc eum ad devotionem ejusdem

forte cor ipsius teligisset

Ecclesiae, dictique Roberti regis

nulla testandi habuerit factionem.

Ecclesiae et

communionem

fidelium et recogniet
;

tionem dictorum excessuum

care totis desideriis aflectantes

culparum revo-

firmiterque etiam tunc sperantes, quod ipse per salubres moniliones

et

inductiones nostras, per diclas lilteras

et

pr;e-

fatum arcbiepiscopum pateruai dilectionis affectu efficaciter sibi factas deberet in hac parte per obedientias
sibi

testamentum, si est ita danti quatenus de facto insulam Siciliae et alias iusulas adjacentes eidem, revocamus, annullamus et irritamus omnino , ipsumque decernimus, prout est, nullum, cassum, vacuum, irritumet iuane. 46. Nos igitur iusliUam nostram et Ecclesias

nomine possessa, Quod quidem ut prffifertur, ex abunprocessit, quoad dictam

bonum

el

satisfactionis

debitum

Deum
Eccie;

sponsae nostrae nolentes negligere, qui alios

;

exbibere propilium, placare

litteris supradiclis,

eamdem
quod
si

iu

sua justitia coniovemus

ac attendentes, quod

siam, ac saluliet lionori suosalubriter providere

adjiciendo in

bujuspaternis

modi monilionibus
acquiesceret

et

exhortationibus

idem Fredenon solum eumdem Fredericura, sed dictum Petrum cjus primogeuitum propriis
pcenae praedictae, quas, ut praefertur,

ricus incurrit,

cum

effectu, et

de praemissis omniet

bus salisfaclionem debitam nobis

sia;

eidem Eccleposse-

exbiberet, aperte cognosceret, nos, et dictam

sibi,

etiam iniquitatibus adversus eamdem Romanam Ecclesiam, ul praemittitur, perpetratis per eum ejusdem insuiae et aliarum insularum praedicta-

Ecclesiam adesse

quantum cum Deo

opportuuis
:

rum omni emolumento

tes

privatos, aliosque natos

;

mus, favoribus
pro

et auxiliis

alioquin
ulterius

et posteros ejus afficere dignoscuntur

desideran-

firmo teneret, quod

talia suslinere

non possemus, quin procederemus debile contra eum, prout expediens videremus. Et licet dictus arcbiepiscojjus eidem Frederico dictas litteras assiguasset, ac niliiioniiuus super reductione ipsius

ad devotionem nostram et ejusdem Ecclesiae, et

conmiunionem fidulium per satisfactionem pracdictorum excessuum et culparum salubrifer, quanlum iu eo fuit, cousiiiis, induclionibus et exhortationibus inducere laborasset idem tamen Fredericus hujusmodi monitis inlerioris hominisnon pra;stans audilum nullumque conversionis in melius votum ferens, nec pcenitens de commissis,
;

executionem negotii tales deputare personas, quce per circumspectionem providam, et providentiam circumspectam illius magnitudiui debeant convenire, quaeve ea, qua) ipsis per nos et Sedem committentur eamdeni, studeant exsequilaudabiliteretprudenfer;ad vos, quos per familiarem notitiam nobiscum fldelitafe
tanti

quoque ad

probatos, et consilii

maturitate discrelos, et de
iis et aliis

quibus propterea in

lem

in

plenam et speciaDomino fiduciam obtinemus, direximus

oculos mentis noslrae. Quocirca fraternitati vestrae

per Apostolica scripla committimus et mandamus, quatenus ad dictam insulam Siciliae seu loca
vicina,

sed voluntariam et obstinatam habens perseverantiam in similibus commillendis, nonnullas fri-

de quibus vobis expedire videtur, vos

personaliter conferentes,

cum

prajdicti excessus

volas excusaliones praetendit, per quas nitebatur oslendere, sibi pncdicta commiltere licuisse
;

coutumaciae atqueculpae, adversus nos et

Ecclesiain

eamdem
evi-

cu-

Romanam

commissi, per publicam

siiit
;

jus excusationes fuisse dolosas, contiuuata ipsius

dentiam eorumtiem

notorii, et nullius

ope
alii

inobedienlia, ac indevotio et praemissorum incorreclio mauifestant.

examinationis indigeant

sed solum executionera

poenarum, quibus
gnoscantur

dicti

Fredericu?, Petrus et

Rursus Fredericus praefatus dictas reformalionem et conventiones et contenta in eis et jurameula super iis prasstita velut propria3 saiutis oblitus, duceus |)euitus in contemptum, non absque nostro et ejusdem Ecclesia; dictique Roberti regis praejudicio, sicut habet fide digna relatio,
45.
a

ejus hffiredes propterea sunt aflecti, exposcere di;

eumdem Petrum

et alios

natos seu

haeredes Frederici praefati auctoritate Apostolica

declaretis a jure dictae tenutae oninique
et

commodo

oumdem Putrum
regcm

primogeiiitum

suum

de facto iu

ejusdem iusulae Siciliffi et aliarum iusularum sibi adjacenlium ex piaemissis tam in facieudo quam non faciendo

emolumento

ipsius tenutae

diclae insulae corouavit.

Nec

his coutentus,

cominissis, ut clare superius enarratur, totaliter

BENEDICTI XII ANNUS

cecidisse
:

5.

CHRISTI 1338.
eidem Roberto
regi,

131
seu nunlio

dictamque insulam
iis

Siciliaj el alias in-

non

restituerint

sulas sibl adjacentes ex

ad

eamdem Romanam

vei nuntiis ejus; ipsa(|ue vacua, libera et penilus

parti terra; Sicili^e citra

el per consequens alteri pliarum redintegratas et consolidalas existere ipso jure, et ad dicluni Robertum regem tanquam verumetdirecluni feiidatarium ejusdem Ecclesiae pertinere ac niliilo-

Ecclcsiam fore revcrsas,

expedila non dimiseriiit vel dimitti fecerint, revocatis et exclusis canctis omniiio, per quos de-

tinentur

pra>dicla

prasiatos

Petrum

et

fratres

ipsius, etomnesconsiliarios, faiitures, auxiliatores

et valitores
si

eoruin, cujuscumquedignitatis, etiam

vel regali
vel qualibet alia pra;tul-

minus eumdem Pelruni

pracfati
,

et alios

natos Frederici

Pontificali,

qui de

facto

post

ejusdem

Frederici

obilum incubuerunt detentioni dict;e insulcE et aliarum insularum sibi adjacentium et incumbunl, dictasque insulas in dictorum Rumana) Ecclesiaj et

geaut dignitate, et alias singulares persouc^s dicta; insulae, qui vel quae facto, verbo, consensu , auxilio

vel

favore

quocumque

culpabiles fuerint in

Roberli regis

Siciliae

damuum

et pryeju-

dicium, et aniniarum
alium, seu aiios,

suarum periculum detinent

fieri poterit,

occupatas, aucloritale Apostolica, per vos, vel per

si

excommunicationis sententia percellatis, a qua nuUus prceterquam in mortis articulo ab alio quam a Roniano Pontifice, vel vobis seu vestruui altero possit absolutionis beneficium obpreedictis,

tute

personaiiler

tinere

et

si

aliquis de praediclis in mortis articulo

edictum per vos solemniter praQsente multitudine copiosa fidelium

vel per publica; requisiiionis

a pra;dicta sententia luerit absolutus, nisi postquam ad convalesceutiam pervenerit, quampri-

proponendum,
pientes eisdem,

diligenter et soilicite requiratis et

;

mum

commode

poterit de

iis,

pro quibus excomin

inducatis auctoritate pncdicta

districtius

pra;ci-

municationem

incurrit,

satisfecerit,

eauidem

quod praedictam Siciliie et alias adjacentes insulas cum omnibus juribus ac pertinentiis

sententiam recidat ipso faclo.

Verum cum,
debeat augmentari,
post

crescente contumacia, poena

si

earumdem

praefato

Roberlo regi

SicilitU,

pnvfati

Petrus et fratres

tanquam vero

et directo feudatario nostro el ejus-

dem

Ecclesiae, ac alii vel aliis ejus nunliisj quod idem rex ad id duxerit deputandos, infra cerlum terminum peremptorium competentem, quem eisdein Petro et aliis natis ejusdem Frederici ad hoc

decursum primum terminuni, infra alium terminuni conipetenteiii, quemsibi duxeritis pra;figendum, in contumacia
contra eos et
auxiliuin, status,
terint,

perstiterint supradicta;

quoscumque

aUos, eis in dicta con-

tuinacia adh;erenles seu faventes, vel praestantes

duxeritis praefigeiidum, pleneetintegre restituant,

el

consilium vel favorem, cujuscumque

conditionis vel dignitatis exliPonlificali
si

omnino dimittant, vel dimilti faciant, revocatis omnino el exclusis omnibus, per quos dictas insulas ac civitateSj castra, fortelitia, et alia bona
ea

ordiriis,

eliam

aut quacuinque alia

dignitate fulgeant, ad pcenas alias spirituales et

ipsarum faciuut di.tineri ipsa vacua, libera et ab omni impedimento penitus expedita pratdiclis
;

temporales, etiam privationis dignitatum Ecclesia-

sticarum

et saeculariuin,

et

feudorum

et benefi-

uuutiis
tes,

ejusdem regis Roberti

totaliler dimitten-

nunquam

ullerius dictam insulam Siciliae, et

ciorum, quae in diclis insulis obtinent, et inhabilitationis personarum et alias gravius, auctoritate
Apostolica,

alias

insulas sibi adharentes per se vel alios, di-

qua plene vos

in bac parte fungi volu;

rtcte vel iudirecte, publice vei occulle occupaturi,

uius, procedatis sicut videritis expedire

non ob-

ad eas pra;ter voluntatem dictae Romanae Ecsic quod idem Robertus rex clesiie reversuri
vel
;

quibuscumque Aviu. IV non. Julii, anno

stantibus
48.
Instructi

privilegiis,
IV .

etc.

Datum

ejusdem insulcB

Siciliae et

aliarum insularum

sibi

sunt

iidem internuntii

am-

adjacenlium, ac civitatum, castrorum, fortelitio-

plissimis praerogativis,

utimpositum inunus cum

ad Roberti

rum

et

aliorum bonorum ipsarum possit iibera,

dignilate gererent. Traducere etiam

regis
ris

pacifica el plena possessione gaudere.

obsequium

Trinacriac populos blandis htte-

47.

Omnes

insuper, qui eidem Petro, vel

ipsius uato, aut fratribus suis, vnl alicui

eorumfide-

regia

dein ratione dictae insulae Sicilia; el aliaruiu insu-

larum

sibi

adjacentium juramento tenenlur

iilalisadstricti,

ajuramento hujusinudiaucloritate

Aposlolica perpetuo absolvalis, ac flriniter inhibeatis

Robertum illos clemenliacomplexurum, restitutuium veterem libertatem, quae in Sicilia GuiUelmo II rege floruerat; necnou sanctionesHunorii IV adlevanda onera populorum latas, instauralum iri. Concepta;que sunt eadeiu verborumformula ad Syracunisus est Benediclus, pollicitus
sanos, Agrigentiuos
scriplae
litteicE.
,

ejsdem, ne quisquam deiiice|>seisdem Petro

ac fratribus ralione juris cujuslibet dictie

Paiionnitanos, Messanenses
erat verbis

et nato

Adjungenda

armo-

iusuiiB vel

insularum
si

sibi

adjacentium, cuiu nulaiii fratres

lum
dat.

jus eis competat in eisdem, pareat vel inten-

ac Robertus rex flurentissimam classen rum ad redigendos ad officium Trinacrios imiuiserat,

vis,

Quod

priefati

Petrus et

ejus nati

cui Pontifex his verbis est pridie kal. Maii, gratulalus

:

ejusdeni Frederici, ad hujusniodi requisilicueiu uoitram infra prcedictum ttruiiuuui i)er vos prcC-

Accepimus quodtujustitiam tuam, quiu-

imo

tigendum eisdem,
bus junbus

praefatas Sicilite et alias insulas

ac civitales, caslra el fortelitia ipsaruui

et perlinentiis ^uis

cum omni-

R. E. caelestis auxilii virtute suffuUus adversus indevotos Ecclesiec el invasores acdetentores insulae Sicilia;, ad eamdem Ecclesiam ac le
S.
et successores

plene el integre

concessione ejusdem Ecdcsia;

|ier-

132

BENEDICTI XII ANNUS

5.

CHRISTI 1338.

linentiSjintendis virililer proseqiii et potenter

clissime,

Ut

felicius

gererelur ea expeditio,
erat

quam

Carolus

regnaque tua, quin eUam reges aUos Hispaniarum dignoscuntur contingere conside,

dux Dyrrachii, Roberti nepos,

cessit Pontifex, ut
trilnini portatili
is

ducturus,conalii

ranter attentis,
fecisse occasione
ceris,

citalione

seu vocatione dicti

princeps fuin

procere? ac

regis Majoricarum,

ara uterentur, in qua sacerdotes

quam ad certum terminum quarumdam recogniUonum di-

divinam rem peragerent. Adjunctum Dyrrachino Novellum e Baucio comitem uarrat Jo. Villanus', sed tanto apparatui belli exitum nonrespondisse. Neque intesiinarum dissensionum expers Neapo-

htanum regnum
sectarentur
-.

fuit,

cum popuU

varias factioues

absque tui et sui juris praejudicio usque ad instans festum Nativitatis B. Joannis Bai)lista>, vel quousque ad nostram veniens pra^sentiam nobiscum (qui super hoc ut intcr te et ipsum unitatis et pacis fcedera, sicut exigunt jura sanguinis, remaneant solida, partes nostras interponcmus)
sic Ubenter colloquium habueris et tractatum promple et benevole velis, pro nostra et Apostodifferre , lic;e Sedis reverentia suspendere vel quod dictus rex non impediatur super appa,

Concitare porro

Petrum regem Aragonum ad

inferendum Rol)erto regi bellum Jolanda Doespina Grascorum dcspotae vidua, annitente missoque

Roberlum atrocibus malo occurreret, Aragonium regem admonuit' ut infer Aragoniam

oratore discordiam verbis in

incendere moliente

Pontifex, ut

ratu prffidicto

que periculosa
valeat

nec scinUIIa discordice, qua3 utriesset, prcBsertim his temporibus,

suboriri.

et Siciliam stirpes foedera arctissimainita fuerant,

atque afflnitatibus conOrmata, ex quibus matrimoniis procreati erant principes, ac multae utilitatcs

Januarii,

quomodoUbet annoiv .

Dat Avin. XII kal.

50. Pontificis in conciliandis

Bispanis studia,

utrumiiue rognum redundarant; nec Sicilise rexquidquam adversus Aragonios molitusunquam

in

in averlendo ad adidterio rege Castellce monita.

fuerat

colerel

itaque

Roberti

amicitiam, ncc

Ut Petruni regem facilius ad sua adduceret vota Benedictus, proceres Aragonios, ad quos regni
consilia referebanLur,

perversis consiliis subornari se pateretur.

litteris

Quibus

Petrum
regis

scilicct principein

XVf

li.al.

Septembris dics adscripta.

comitem RipacurUae
ac

49. Fovendffi

quoque

publicoe pacis studio

cum

belli

discrimen inler Pelrum

Aragonum

patruum, ac Pelrum Ca}saraugustanum, et Arnaldum Tarraconensem aichiepiscopos rogavit ', ut suam apud regem auctoritatem adhiberent.

Jacobum Balearium reges immineret; vocabat enim Pelrus Jacobum, ut AragonifG aulee fiduciarium soleinni ritu se profileretur, Jacobus vero ab Pontifex cum Petro 60 vehemcuter abhorrebat regc pgit ut diem Jacobo indicere ad recurrens
;

Erumpebat enim ea

inter

'

S.

Joannis Baptistaj
clientis

Natale

festum insequentis

anni vel ipsius Pelri accessum ad

Sedem

Apostoliet Cor-

cam ad
sicfD

beneficio

nimirum Romanae

officia Sardiniae

Ecclesiae acceplarum no-

bellum, in qua sequenti anno sopienda PonUficem occupatum videbimus, ut rei Chrisliana) in grave discrimen adductic ccnsulcret. Albobacenus eaim rex Marrochitanus cum rege Granatensi ad invadendas Hispanias bello se ccmparabat. xiugebat Barbarorum animos Christiancrum dissensio, pacala namque omnino non erat Aragonia, et Castellae ac Lusitaniae reges
rcges controversia in

mine pracstanda diUcrret; cum maxime necessarium esset, ut Jacobusadversus Garporumregem, raagnos bellicos apparatus instruentem, se compararet.
a

ad quos conciliandos niissus anno supeiiori fuerat Bernardus Rutenensis episcopus A. S. N. adeoque apud eos perfecit % ut
acriter dissidebant
:

Petro regi

Aragonum

illustri.
ille

Qualiterimmanis hostis

Catholicse fldei,

primum inter reges feliciter inita? fucrint ad NataUUa Domini, de quo certior faclus Pontifex Alfonso Castellae regi est gratulatus ' ejus vero
induciae
:

rex

Garporum videlicet. ad regnorum Hispaniarum

exterminium

et confusionem aspirans, se, ut habet rumor implacidus et infestus, ad invaden-

dum
dem
uon

et

occupandum regnum Majoricarum

,

et

socerum Alfonsum Lusitaniae regem est adhortatus * ut inducias servaret, seque compauaret ad pacem firmandam o Sic te, inquit ', fili benedictionis etgrafia!, super iis habiturus, quod inerito
:

jnsulas adjacentes
fidei
,

in

quibus viget cultus ejuset dispo-

rex dici debeas pacificus

et illam

beatitudinem,

conflatis viribus disposuerit

quam veritas repromittit

filii

pacificis

sub nomine Dei

id

uat, excellentiam
latere.

Cum

tuam, fili charissin.e, credimus autem charissimum in Cliritto

merearis.
Si. Concifarat

Lusitanum ad

bellum justa
habuisse

filinm

nostium

Jacobum regem

Majoricarum

indignatio,

generum regem
et

Castellae, habita ludi-

iiinstrcm ad resistendum hostis pra?dicli malitiBe,

brio regina Maria, iiellicem

in deliciis,

Gusmaniam

regnumque suum in manu forti, sicut opus fuerit, defendendum multos, laboriosos et sumptuosos facere

ad regium pajne fastigium evexisse.

Ul itaque
ociilos

oporteat,

ut infelleximus, ap|)aralus;

heret Pontifcx,

magnificentiam

regiam attentius deprecamur, quatenus praemissis, qu.T non solum te, fiU dile-

voluptatum coeno Caslellanum extrahi^ce lilteris * proposuit illi ob qiiautiiMi (It^decus sibi eo adulterio apud
e

<

Jo. Vill.

1,

XI. c. 7S el

sccr

ccLX.fXiri.

ulii.

ibiJ. c. 79.

' '

Toin. IV. Ep. seoF. cuLi, cdlii, cdliii.

Toiu. iv. Ep.

cccxxi.
^

Ep. secr. cxc.

Ep. cxxv, cxcv,

Ep. secr. cxci.

^ Ibiii.

'

Ibiil.

Eji. secr.

cdl.

Ep. seer. c.xcvi.

BENEDICTI XII ANXUS

hoinincs p:ireret, qiiantum divinani l?cderct majeslatein, in

5.
jugali

CHRISTI 1338.
armore prosequalur
Avin. IV
,
,

133
afque honorifice tra-

qnanta denique pericnla se ac rcgnum

etc.

ctet. a Dat.

id. Junii,

anno

iv .

conjiceret.

52.

Benediclus,

charissimo

In Christo fiiio

junctiis,

rerji Lmitano foedcre Parens monilis arma in Barbaros vertere meditatur.

AUonso
(I

regi Castellffi illuslri.

fili

Parere Apostolicis monitis visus est rex CastellK,

Sant',

dileclissime,
prffi

dolemus

sujier

fe

ac B-ncdicto ad

jungendum cum rege Lusitano

;

graviter; et afflicta

antiustia

paterna visccra

socero foedus paratissimuin se exhibuil, atqne

conimovcntur
tos

dum

te

qui, sicul titulus exigit

arma

regioe dignitalis,

tam teipsum quam tuos subdi-

in Barbaros vertere decrevisse significavit qiiem Pontifex ad bellum slrenue adversus Sira-

regere iniperio rationis tencris et debes; ipsa

cenos, qui ex ipsius discordiis insolescebant, in-

succunibit ratio, seque non sine dispendiosis periculis subjicit voluptati,

struendum hisce

litleris

incendit

'

cum
et

illam inulierem puet ei

Bcnedictus,

ctc.

Alfnnso regi Castella!.

de fonte
gratinc

blicetenes
rc3

concuhinam

adultcram,

adhae-

oFili charissime, quia respondendo exhorta-

impudice, charissima in Christo

contempta. Utinam,

filia

nostra...

tionibus et inonitis
charitalis,

nostris salubribus,
et

regina uxore tua legilimadevelicla

et
fili

quodammodo,
regalis

qua

le

velut benedictionis

amantissiuie,

filium

prosequiinur, utique manantibus,

uf

ad

circumspectio diligenter attenderel, et revolveret

apertis rationis oculis inlra pra^cordia

mentis

surc,

quam

graviter

regem a?ternum, cujus

;

gratia so-

lium regia* dignitatis obtines, ex praimissis offenderis et offendis

in tui

reformanda iiacis et unitalis foedera cum charissimo in Christo filio nosfro Alfonso rege Portugilhumani generis proculia; illuslri tccum, hostis rante malitia, dissidente, regium animuminclinares, venerabilis fratris nostri Bernardi episcopi

quanlamqne maculam posueris

nominis gloria, detrahendo non modicum fams luffi longelateque |per orbem diffusrt', quam facis labiis obloquentium, proh dolor plusquam
!

Rutenensis Apostolicac Sedis nuntii, ad partes illas per nos propfer hoc specialiler destinati, persnasionibus et inductionibus benigne acquiescendo,
super his prudenter
et

posset

forsan

credere tua sublimilas, lacerari.

,

devote

regia serenitas per

Nam, etsi de quocumque Calholico quantumcumque in statu infimo constituto, per reatum adulterii dehonestanfe matrimonium a Doniino
irritetur Altissimus merito, de persona tamen sublimi, populis prixsidcnte, provo-

litteras prfcdicfas obtulitse, sicut frcugas

cum

rege

institutum,

calur vehemenfius
illius

non indigne

cum peccatum

praefato (nimirum Lusitano) exhortationibiis nostris obtcniperando inicrat, ad hujusmodi pacis et concordiae traefatum ndeo prompte ac benevole condescendere rationabilem et dccentem, quod merito prssemus cognoscere qualiter tu, fili dile-

redditur manifestius pluribus, qui exinde

ctissime, rex esse vis et vocari pacificus, tujeque

vires
potentiae

ad damnationis praecipitium

impelluntur. Quid

adversus Agaronos inimicos

;

fidei

autem exinde vulgus non solum in regnis et terris tu?D ditioni subjectis, sed ubique per orbem de le clamet, atfcnde, fili, quaesumus; et considera diligenter, si vox communis, quae tantum regem vocifcrat publicum adiilterum, et fama) claritatem obfuscat nomiuis regii , dulcis vel amara esse debeant in auribus cordis tui, cum non solum subditos inficit sed hostibus fidei
,

Catholicac desideras cxercere

in

nos ex his cxultante:

rore sua3 perfudit

Domino,

et ei,

qui cor

tuum
;

grati^r, sic illustrare

diguatus est
et

mentem

tiiam,

laudis jubilum exsolventes

exinde nihilomi-

Catholicae tuis

prffidictis

regnis et ferris vicinis

!

nus magnitudinem regiam laiidum cf commendalionum praeconlis extollentes, regalem celsitiidinem rogamus altenlius in Domino et hortamur, qiiatenus rectum hujusmodi concepfum et a Domino inspiratum spiritum sic accendas, quod
currus prffisumptuosi fastus ct superbiae,
practextu dicti dissidii

materiam deridendi
a

et

contemnendi, proh dolor

quem
infi-

tribuat, sicutintclleximus,

Nec

esse

iii

legem Dei. hac parte credimus

,

ascendisse creduntur

tuis rectis

deies

praDdicfi,

Cliristianorum sitientes sangui-

consideralionibus
ternl)i!iter
pielas, quae

oniittendum

sed tibi

potius

nem, tuam

et

formidandum, quod quamvis divina omnes quarit salvos fieti, et neminem

ad
poenitentiam diutius peccatores

aspirantes,
et

tuum et regis prsfati exterminium non solumdeprimatur, sed potius per memorati regis pofeutiam, invicem reforad

vuit perire,

Terti

cum demum conrenuunt, jugiler post sua peccata currentes, eos punit in quo peccaverunt, condignae ultionis
exspectel; qiiandoque tamen,

mataconcordia, dilaceretur penitus etfrangatur, et partibns per tua gesta magnifica dilatetiir iii illis culfus fidei ortlio loxaj, ut sicut clarae memoria3

progenitorum tuorum clarum nomen tuum exalgcntibus, et tandem in retributione justorum coronam regni merearis percipere sempiterni. Dat Avin. IV non. Octobris, anno iv .
tetur in
Scriptis
litteris

judii

ium exercendo. Uiuie visum et audituin est alias, quod magnates in tali perseverantes pec-

cato, prole legitima Dei justo judicio privabantur.

CoUigi autem et ad memoriam reduci satis potest de facili, quol et quanta dispemliosa et perniciosa pericula propter bastardos iu
relroactis
illis

eodem ipsum

die ad

Alfonsum regem
',

Lusitaniae

liortatus est

ut

cum

genero

fir-

parlibus

mam
'

i)acem

sanciret

ac

tum regiuam
'

Bealri-

lur, etc. B addit preces, ut

lemporibus contigerunt. Rogamus igireginam Marinm con-

Tnm.

IV. lip. secr.

cccxxn.

Ibid.

Ep. sccr. cecx.viv

134

BENEDICTI XIl ANNUS

'

5.

CHRISTI 1338.
:

pluresqueproceres^ ut iii id summo stinlio incumberent, rogavit, iterumque anni exitu ulrique regi acriorcs stimulos ad foedus illud opiatum armaque socialia in Barbaros redinlegrandum

cem

imminentes conjungenda auctor

exlilit

'.

Et qui-

trum potiora quam Philippum jura couleudere eam Eduardi animo ambilionem infudisse transfugam Robertum Atrebatensem. Subornarunl moxAngli Flandros, pulsusque est Ludovicus comes a Jacobo Artevelda, qui tyrannidem
ferlurque
'

Petrum Aragonum, Alfonsum Lusitanum, Alfonsumque Castellanum reges percussum ad relundendos Saracenos foedus, Surita qua de re sequenti anno sermo recurtestatur *

dem

feliciter

inler

arripuit. Concitalo

in

rebellionem adversus Phi-

lippum regem Belgio, atque Germania* ad conspirationem magna vi auri adducta, cum Ludovicus Bavarus ad principes magis commovendos, praeler

Bernardus vero episcopus Rutenensis, cujus industria strenue in tanlo opere desudarat, cardiexlremo hoc auno nalitia purpura, ut dicetur
ref.
,

Anglorum

ingentia proposita stipeudia, iu plu-

ribus solemnibus conveutibus jactaret, se Francorum regis invidia ab Ecclesia; gratia repulsum,

ornatus est
53.

'.

imperii jura ab eo occupata, armisque vindicanda,

externis

Neque

Ciiristianis

regibus

modo bellis cuni finitimis Qnem posuit Castellac rex immi-

nec bello discessurum

pisset,

'

nisi in Gallias victor irru-

Eduardus

'

rex vigesimo secundo Julii

Au-

nentium Barbarorum metu, sed intestinas etiam dissensioncs pacare studuitj JoaimemqueManuelis principis filium in gratiam admisit, auxitque bonoribus. Cui Benediclus gloriosum victorioe genus
in

tuerpiam trecentarum naviumclasse vectus, plurimoque auro atque amplissimo exercitu instruclus
applicuil.

S5. Audilo ejus adventu Benedictus

cum

bel-

vincendo clementia boste

:

retulisse, est gralu-

lalus"

Tu, inquit, quidem prudenter coiisiderans et attendens, quod per clementiam vincere gloriosnm victorioe genus in principibus reputalur,

imminere prospicerel, Philippum lum regem ad divinum implorandum pra^sidium excitavit, atque adeo ad adipiscendam divini Numiuis
atrox Gallis

dilcctum filium nobilem virum JoannemManuelis

recolendoc memorice Manuelis infantis, qui duduni satorediscordia:, Iiumana,' quietis etsalutis

natum

gratiam ac tollenda omnia, quai illius laiderent majestalem ; pacandam conscienliam, ne intus bellum gereret, absistendum ab Ecclesiaslicoruin

acmulo procurante, a gratia regia separalus, te plerumque graviler offenderat; ad gratiambujusniodi

per viam

benignitatis

et

mansuetudinis,
odiis revocasti,

remissis clementer culpis et offensis prccteritis, et

expulsis de corde regio

rancorum

inopum oppressione, denique ut pacis vel iuduciarum honeslas leges admilteret, consuluit ^ cum enim in eo bello ])Iurimus sanguis Cliristianus spargendus esset , coram divino tribunali atque etiam apud bomines ab omni illius efTusi crimine purus appareret ne spem in virium potentia, sed
et
;

eum

od tua benignius obsequia nibilominus admiltendo. Hfficsiquidem aregesupremo, qui suam

in divina virtutecollocaret; se vero cuiu universa

Ecclesia Deo preces pro ipso porrecturum

8

omnipolentiam
nianifestat,
tibi,

parcendo

et

miserando niaxime
dis

Benedictus, etc. Philippo regi Franciae.

dilectissime, inspirata divinilus,

ad

illius

fama?, el

cedant bcneplacitum, tuique commodi, honoris augnientum, etc. Datum Avin.

.

Non sine menlis amaritudine doloreque coraudimus nimio, qualiter tui, fih charissime, bosles et aimuli ad tuam et regni tui offcnsiouem,

XV

kal.

Septembris, anno iv
:

Hactenus de tuibis
et

llisiianicis

jam funesta Anglorum

Francorum
bello,

conglobatis et mullitudinc magua viribus, se disponunt. Sanequia nesciturquo Deioccultojudicio

bella aggrediamur.
5i. De Anglico in Galliis imminente Philippum per litteras palerne hortatur papa Ad discuregibus pacem ampiectendam suadet.

hujusmodi procellarum
insurgunt, ad

el turbinum tempestates eum, qui dormiens in mari discipu-

lorum mergi limentium precibus excitatus imperavil marinis intuinescentibus

fluctibus, el ejus

tienda immiiienlia rei Cbrislianaj lucluosissima

imperio facla tranquillitale prospera quieverunt,

esse

mala Benedictus superiori anno Petrum Hispanuin, Bernardum e Monle Faventio cardinales ad Fraucornm el Anglorum reges conciliandos iransmiserat cumquePhilippusrex se ad pacem redct
:

cum

princi|)anter

auclor et

credimus recurreudum, ut ipse, qui pacis est humaua) salulis amalor, si fursan provosiucerit^te devolionis et fidei

catus peccatis extiterit,

suam

misericorditer iudi-

integrandamparatuui offerrel, circahujusanni initia in Angliam navigarunt;quibus de felicitrajectu Pontifex gratulatus esl '. At aversos a pacis consiliis Anglos reperere. Queritur \YaIsingamus *, ipsos Francorum magis sluduisse quam Anglorum regi atque in prssulum conveutu Canluariensem archi-

gaulioaem adverleus, procellosos dissensionum et guerrarum turbines in auram oplatai pacis el tranquillitalis convertal.

Ut autem preces effundeudie

divinaj clementia; offeran-

super

lis

anle

thronum

tur confideulius,

et [iro te, flli dileclissime,

regno-

que

praidicto exaudibiliores in auribus Aili;simi

episcopum iis se opposuisse deinde disseminatum in Anglia ruuiorem, EJuardum in Gallicum ce[):

possint credi, magnitudiui regioi paternis et charitativis

affeclibus

suademus, ut

iu

domo

proprite

Ep.

'Tom
3

IV. Ep.secr.

cccxxvi.

Ep. CDXLViii, CDXLix.

secr

cDSLiv.

-^Ep
' Siir.

cccxxiir, cccxxv,cccxxvii.
1.

'

vii. c. 46.

Ibid.

Ep. ccuxxiiv.

Jo

Vill.l. xi. c. S2.

1.
i

'

Tom.

iv.

Frnssar.
'

et alii.

Wdlsing. ubi tup. Pdul. .Emil. Meytr.

Tom n.

Ep. secr. cxxs.

I.

xji.

^ IbiJ.
.-Eniil.

tp. sec. cciLlx.

Jo. Vill.

1.

VValsing. iu Ypodig. N^ustr.

sup. et

alii.

xi. c. 83
s

Frossar

Meyer.

Walsing.

Paul.

ubi

10111. iv.

Ep. sccr. cclx.mi.

BENEDTCXr
conscientiae

XII

ANNUS

5.

CHRISTI 1338.

13cajdes consurgere

pacem

stabilias et confirmes,

ne remormovep.t

ptos

homines

in

mutuas

cum
sub-

sus peccati alicnjiisdivinje majestatis oculosotfen(lentis,

maxime sanguineessent conjunctissimi.Tum

jicit in litterisPhilippo

eam

aggravet, vel bellum in ea

tibi

mi?sis

Videbitur nobis,

personarum tam Ecclesiasticarum quam sscularium, maxime pnuperum, oppressiones iuflebitap Deum offendunt
intestinum. Et quia Ecclesiarum ef

quod multum

tibi et
si

dicto regi acutriusque regno

te

forct expediens,

per

pro parfe tua aliqua vel

aliqua; snfflcientes eligerentur porson;e et per dic-

procuidubio ijraviter eum, qui juslitiam, miseri-

tum regem Anglorum

similiter persoiia;

assumete et

cordiam et veritatem diligit ad iracundiam nihilominus provocando, videat et circumspiciat, qua;;

rentur idonea;, potesfatem habentes, inter

diclum regem exorfas confroversias

et discordias

sumus,

regalis providentia diligenter,

si

per se aut

providis et salubribusconsiliis teruiinandi

qua;

ejus officiale? et ministros in

regnocodem oppres-

etiam ad regem Anglorum monita scripfa sunt.

Pefrus
S.

siones hujusmodi sint illatfc, ct eis, quos oppressosminus juste rrpererit, sic pie, misericorditer et benigne provideri de rcmedio faciat opportuno, quod placato Domino, cujus oculis nuda et aperta suntomnia, gratiam et benedictionem divinam

Urgebant illum pacis tracfafiim cardinales legati tif. S. Praxedis presbyfer, et Bertrandus
Maria; in Aquiro diaconus cardinales
'
:

'

jussu

quibus demum imperia data X kal. Decembris, ut cumconcordia; exeotractatu oriuuPontificio

'

assequi merearis uberius

56.

non indigne.
expediens, considerata

doG

Rursusadmodum

spes evanesceret proponerent utrique regi Ponfificem componenda; controversia; provinciam

,

quod si freguarum fractatus, aut earum seu alferius ipsarum flnales offeranfur effectus, qui rationabiles vel tolerabiles reputcntur, celsitudo non
pra?sentis qualitate femporis, existimatur,

admissurum. Quia,

inquif, reformafio pacis inter

pacis vel

reges pra?fafos mutiia; non solum regibus ipsis ac

eorum
nosfro
,

regnis et subdifis, sed

toli

Chrisfianitali

multiph'c)fer
et

accommoda,

insidet

admodum

cordi

respuat regia, nec similes efiam offerre, sicut fucrit

eam

intensis et ardentibus desideriis

opporlunum, omittat, ut
effusioneni sanguinis
et

te, fili,
,

velle vitare ia-

afJectantes, devotis et instantibus precibus a

Do-

noxii

et

amplecti pacem,
evidentius atsi

miiio postulamus: pro ea non respueremus anxios

et

charifatem
testeris, et

concordiam pcr

hffic

infolerabileseliam subirelabores

propter quod

ejiisdem pacis dulcedine,

eam Do-

pra-missis vobis alias scriptis, ut piaefertur,

non
et

minus dederit,
fruaris
;

spiritualiter et temporaliter per-

obstantibus, nos
esf,

cum

illius auxilio,

qui vera pax

si,

alias

aufem
in

cum

per te non steferit,

suscepturos labores hiijusmodi

quando

habearis merito
excusafus.
tis
tiise
,

couspectu Dei et

hominum
menest

prout honori nostro

gotio, de

et Ecclesiffi, ac vobis, ef

ne-

Demum
in

vero, ponent ante oculos

exercifus multitudine

quo

agitur, expedire prcevia deliberatione

quod

non

victoria, sed
vult,

de cfflo fortifudo consistif,

et

quibus

Dominus victoriam impertuorum potentia, sed in Dei virtute confldas, anchoram spei et fiducia; tue, agendo tamen magnanimiter et viriliter, in eo semper ponens. Speramus igitur in Domino, quod
paucis etiam
in tua et
titur,

cum
non

XV kal. Decemanno iv . S8. Desudarunt cardinales nuntii pro conjungendo infer reges foedere in convenfu Atrebatensi, de quo meminit Meyerus *, atque a Philippo rege archiepiscopum Rothomagensem , Lingonensem
cognoveritis, offeratis. Dat. Avin.
bris,
et

Bellovacensem
et

episco|ios

missos addit

ab

si

hujusmodi monitiset persuasionibusnostris, de

hac parte, ipse qui cor contritum
et

Eduardo vero Cantuariensem archiepiscopum, ac

Lincolniensem

fonte charitatis utique prodeuntibus, acquieveris

efi^ectualifer in
et

Dnnelmensem
legatos
;

episcopos, prfe-

fuisseque cardinales
conciliari potuisse
niae
:

nec tamen [)acem

hiuniliatum non despicif, sed potius elevat

tibi pra^sidiis
;

exaltat,

opportunis propitius super

neque enim ignobilia Aquitaoppida Anglum, sed nobiles provincias repe.'0.

tuis

agendis assistet

maxime cum ab

hostibus

tiisse ferunt.

fidei, et

sanclai matris Ecclesia; rebellibus

impu-

Nos quoque, qui tuam et regni pra?dicfi salutrm et statum prosperum appetimus, prcces
gneris.

devotas super pra^missis

cum

sancta Dei Ecclesia

in Germaniam profectum tiCaaarei a Bavaro accepti Benedictus per Epistolam arrjuit;pcr aliam Leodienses monet, ut ad refellendos Ludovici ii7ipetus cum aliis epi-

Eduardum

tuli vicarii

effiindimus et eliam cffundemus,

promptiquantum

scopis imperii

societatem ineant.

Quod ad

cum

divino beneplacifo ac honore Dei et Ecclesis poterimus ad ea qua; tuum et regni prasdicti
,
,

Eduardi in Germaniam ex lilteris Pontificiis profeclionem attinet; Joannes Villanus ac plerique

auctores testantur
llalia,
' eo se contulisse, ut a Ludovico Bavaro vicariatum, ut vocant, imperii, excepta

commodum

honorem. Dat, Avinione Vid. Augusti, anno iv . 57. Incubuit eo majori ardore Benedictus ad lentandam infer Francorum et Anglorum reges concordiam, quo ii ad pugnain instrucfi procurrespicient et

accipcret
data;

idque etiain
littera;

Eduardum
'

increpatoria; ad demonstrant % quibiis

enim atque Eduardo gravissimis quibus adjecta X kalend. Augusfi dies, datis, proposuit ob oculos, quam nefarium ethorrendum esset, Christi Domini sanguine redemlitteris,

rebant; Philippo

= ILid. Ep.sccr cccxj. Ep. secr. cclxxi. a Ujij. * Meyer. flUt. F!an. I. xii. s jqj,, vjn. |. xi. c. 83. in Chr. Gest. Bened. apud Bosq. Thom. Walsing. Paul. .Eiiil.' e in Phil. IV. Frossard. llisl. 1. i. Mtyer. I. xii. Tom. iv. En.

Tom.

IV.

Ep. cccxcix.

secr.

CCCLXXX

136
illuiii

BENEDICTI

XII

ANNUS

5.

CTIRISTI

1338

objurgat Benedictus eo nefario facinore et regiani obscnrasse dignitatcm, ct censuris Ecclcsiasticis aliisque pcpnis gravissimis se irrctiisse
:

ut meditatus Urbi et orbi universalis scbismatis

suscitare dispendium,
bolicrc

quemdam

hypocritam, dia-

Lufoc-

prffisumptionis virum,
,

nomine Petrum de
simu-

dovicum Bavarum invasorem

ulla in eo jura obtinere
;

esse imperii,

neque

Corbaria

velut abominationis horrenda;

ac licet ut ab impio

lacrum

dere discederct, admonitus janidiu anlea fuisset,

de nimio
refringit,

Apostolica lamen jussa protrivisse. Jactas pra;terea in regem Francorum sludio querelas

Sede pro Romano Pontifice statuere molirelur, idquc quantum in eo fui!, produxit in actum , et eum fuit veneratus ut
in Aposlolica
;

bortaturque ut titulum vicarii regio in-

dignum
monitis

fasligio

deponat

ac denique, ni paternis
in

morem

gesserit, severitatem

eum

ex

ofGcii religione se

districturum

papam consecrationemque, imo verius execrdlionem, ac diadema imperiale de faeto recepit ibidem, ut de mullis aliis insauis processibus, quinimo detestandis excessibus, per eosdem Ludovicumet Petrum pra;sumptione perpetratis haTetica,
taceatur.Propterquaedictusprffidecessor pra}fatum

Cbarissimo in Christo

filio

Eduardo regi

Angliffi illustri.

Ludovicum

fore a

Domino

denuntiavit
et ipse in

stigia

Duduni te, fili charissime, clara imitari veprogenitorum tuorum regum Angliae, qui

gnilate et honore

privatum,

omni dieum, tan-

erga Deuni et sacrosanctam

Romanam

Ecclesiam,
fllii,

tarum ha;rcsum et schismatum maculisirretitum, exerens gladium Apostolica; potestalis, eumque

velut peculiares ejus alumni et devoti

pleni-

cum omnibus,

qui adha;rerent eidem, vel praeslaseu pro

scienter habe-

tudine devolionis et

fidei

claruerunt, tua^que splenin te pra^lucere claet dilectionis

rent auxilium, consilium vel favorem,

dorem

prosapia;

quovis obfuscalionc nebulosi

Ronianorum rege aut imperatore

rent, tenerent vel

conlagii pr.xservari,
rius cupientes
affectu,
;

eamque

ex paterns charitatis

nominarent eumdem, non solum excommunicationis et anatbematis, sed etiam alias

poeiias et sententias,

quo

te

statumque tunm prosequimiir, no-

tanquam

in fautores, auxilia-

stras tueecelsitudini litteras direxisse

meminimus,
excessus per

tores et valitores ba;retici et schismatici

pronml-

inter ca;tera

recensentes,

qualiler

gavit et a jure declaravit prolatas, sicut iu diversis

Dobilem virum Ludovicum de Bavaria, olim ut asserebatur, discordifer in regem Romanorum

eleclum
,

processibus, per prsfatum praedecessorem habitis,

seriosius continetur.

Superquibus quidem

poenis,

adversus

Deum

et

eamdem Romanam
Joannem
pa-

quantumcumque
tis, et si

per ipsum Ludovicum promeri-

Ecclesiam, ac

felicis

recordationis

in

eum

justo Ecclesiffi judicio promulgatis,

pam XXII

pracdecessorem nostrum per coacervationem multiplicium et atrocium otfensarum nequiter perpetrati, tuumpraiterisse nequibant auditura
:

vere poenitens se babilitasset ad gratiam, beni-

cum

quos, velut toti mundo notorios, non omnes, longa et prolixa nimis eorum narralio exlised ex eis aliquos in eisdem
lilteris

gnam reperisset eamdem Ecclesiam, qua; ipsum tanquam filium prodigum, de longinquo redeuntem ad suum gremium, aperlis brachiis recepisset, immolalura pro eo in ubertate divinoe laudis vitulum saginatum.

tisset,

providi-

mus, ut sequitur, recilandos. Idem namque Ludovicus contra processus pra;decessoris cjusdem et inbibitioues ipsius de consilio fratrum suorum ejusdem Romanae Ecclesiffi

61. Rursus adjecimus in lilteris supradictis quod quanquam tam praedictorum exces-uum quam eorumdem processuum per dictum pra;Jcccssorem contra dictum Ludovicum exigente
,

cardinalium factos et habitos diversas spirituales et temporales poenas et senteutias conti-

justitia,

nentes, intravit Italiam et nonnulios haereticos, de

ha;resi publice et nolorie

condemnatos in consoradmisit,

tium

publicffi

participationis

tenens

et

asserens baDreses manifeslas, ac fovendo

secumque

tenendo ha;reticos [lublice dogmatizantes pra;di-ctarum ha^resum deteslabiles et horrendos erro-

postiKoJum habilorum, uolitiam habuissemus et etiam habeamus, ut taaien ipsum a peccatorum nexibusliberatuin defaucibus sempiternac niortis possemus eripere postquam fuimus ad apicem summi Apostolatus assumpti diversos nuntios ejus diversis vicibus et temporibusad nos missos receperamus benigne, ac pro reconcilialione ipsius per fructum vera; poenitentiae promo,

quoque dogiiiatascienlerimo potius dementer approbans, et in evidenliam approbationis hujusmodi ea per diversas lilteras suo nolo sigillo munitas deduxit in aliorum publicam nores; haeretica

venda, prolocutiones varias habueramus cum eis, et lunc pendebat ctiam aJ proloquendum ulterius

termiuus assignatus

in

quo proculdubio per uos

non

stetit,

quominus
fili

ulterius fucrit supernegotio

tionem. Sibi etiam nomeu imperiale postmodum usurpare, et administrare jura imperii in cadem
Italia et

reconcilialionis

ejusdem processum,
dilectissime, serenitatem

G2. Quare,

tuam

Alamannia contra processus

et prohibilio-

rcquirendam tunc duximus per easJem

litteras et

ues prajdictos detestabili temeritate prasumpsit, ex iis, pneler poenas alias, excommunicaliouis et
anatliemalis senteulias incurrendo. GO. Et landem ausus ausibus, et excessus accumulando excessibus, se couferre uon cxpavit aJ

roganJani, ut prudenter advertens, et in scruti-

nium

Urbem, ubi

iu illam

nequiliae prorupit insaniam,

adducens gravitaquas incideranl, et seuteutias quas incurrerent; quanlisque se periculis et discrimiiiibus implicarent (jui praefato Ludovico, sic publii:e el notorie de pravitalibus haeresis, et sic
interna; cousiderationis
in

tem pcenarum,

BENEDICTI XII ANNUS

odiosi
loti

5.

CHRISTI 1338.
De
te igitur,
fili,

13-;

Christianitati schismatis

antequam
clesicB

reconcilialionis gratiam

condemnato, ejusdem Ecvel

64. a

ubi

sit

tua

consiliariorura

prudentia, ex eo preesertim

tuorumque non

meruissetj participare pra;sumerent sibique

suflicimus admirari, quod

asseris perlinere,

cum

tu, sicut audivi-

inipenderenl consiliuin,
vel sibi

auxilinm
aut regi

favorem,

miis, pro illorum repetitione jurium, quse ad te

tanquam imperatori

Romanorum
impea cujuslibet

reverenliae
rialis

cultum seu titulum

regalis vel
;

periculis, ac

non sine grandium personarum expensarum etsumptuum profluviis,

nominis assignarent scienter

contrahendo cum ipso, et exhihitione reverentiae et honoris sibi tanquam regi vei imperatori, quousque dictus Ludovicus reconciliationis ejusdem Ecclesise meruisset gratiam
participationis fcedere

ad partes Alamanniae curaveris, et multos super hoc feceris a[iparatus ; nunc spretis dictis ejusdem prffidecessoris nostri processibus,
peregrinari

ac deductis damnabiliter in contemptum, pcenis

et seutenliis supradictis,

quibus

te manifesle,

si

obtinere, penitus te retrahere et tolaliter asbtinLre

quae nobis referuntur vera sunt,

non absque hor-

curares, ut tibi famae integritas et illibata tui generis claritas servarentur.

63.
et infcstus
fili,

tem

Cum autemrumorimplacidusadmodum
ad nos perduxerit his diebus, quod tu,
et

requisitionibus et ro^iaminibus nostris hujus-

modi, ntique salubribus

charitatis,

de fonte prodeuntibus

non

sine detriinento tua; salulis, el famaj

renda nota, quae non parum obfuscat tui claritageneris, proculdubio implicasti. Et nihilominus, quamvis nos et Ecclesia ipsa te nunquam offenderimus, nec contra te aliquid fecerinius (quanquam, ut intelleximus, falso et mendaciter suggestum tibi per eos, qui te, salutem et honorem tuum minime diligunt, fuerit, quod nos charissimo in Christo
ciae
filio nostro Philippo regi Franauxilium guerrae suae ingentem pecuniae quantitalem de nostra camera dedera-

(quod dolenles referimus) obauditis, non solum

cum
sise,

prsdicto

nondum eidem
et sententiis,

reconciliato Eccle-

illustri

in

quibus propter pr,iemissa et alia multa gravia comniissa per ipsum implicatus esse noscitur, liberato nec etiam pro;

nec 3 poenis

mus, quodque institutionem personarum Ecclesiasticarum concesseramus eidem in omnibus

Ecclesiis regni sui
tate
;

cessibus sa;pefati praedecessoris, per quos, ut pra;mitlitur,

quae

adversus omnes et singulos cujuscum,

noscuntur,

talia

omnimoda carere verinamque nunquam postulata

que prffieminentiae
status,

dignitatis

conditionis

vel

etiam

si

Pontificali, regali vel

quacumque

fuerunt a nobis, nec nos ea concessissemus quomodolibet, cum quantacumque instantia petita
fuissent
ciac

alia Ecclesiastica

prajfuto

seu mundana dignitate fulgerent, Ludovico adha;rentes, seu prsstantes dipublice vel occulte consilium,
sibi

nec decimas contra le regi praefato Franconcessimus sed adversus Theutonicos Ludo; ;

recte vel indirecte,

vico adhaerenies

praedicto

ipsiusque
et

Romanae
notorius

auxilium vel favorem, vel

tori aut regi

tanquam- impera-

Ecclesiae inimicos, qui ad

ciae
se,

invasionem regni Franconcessione

;

Romanorum

reverentiam exhibentes

ut habebat
,

rumor publicus
in

seu tituluni regalis vel imperialis nominis assi-

disponebant

sicut

gnantesseu adscribentes,graves spiritualeset temporalespcenajacsententigeinQiguntur,

relaxatis,

ipsarum continetur expresse

intcntionis nostrte

nequaquam

adversus te

decimarum non fuit nempe fomentum miniadmi-

imo

in sui roboris efQcacia perduranti-

strare discoidiis, vel eas alicujus subsidii

bus, parlicipationis confoederationes inire, sibique

adheerere, ac praestare favorem, consilium et au-

nistratione
et

fulcire

quinimo

statum regni tui

etiam regni Franciae pacis et concordiae pro-

xilium prsesumpsisti
dolor
!

inio (quod perniciosius,

existere)
si

proh

sperilate et unanimitate potiri

affectantes,

snmmis
litteris

desideriis

et

damnabilius noscitur
et

veritas

ad hoc serenitati tua3 et dicto regi

et

relatibus suffragetur, vicariatus ofticium per lotam

Franciae

per nos sa;pe directis

eliam

Alamanniam

Germaniam, ac univursas et singulas earuin [irovincias sive partes, ab eodem Ludovico, sub in:perialis nominislilulo, utasseritur,
suscepisti de facto,

nuntiis, videlicet sancta;

Romana;

Ecclesia; cardi-

nalibus ad partes

illas

de latere nostro missis

votis ardentibus laboravimus, et laborare

nonces-

cum idem

nec imperator

sit,

nonnullis praelatis
siasticis in terris

Ludovicus nec rex ut praefertur. Cujus praetextu Ecclesiarum et personis Eccle-

samus nec cessabimus, ut

inter te ac

regem eum-

dem

el

utriusque regna pacis

tu tamen,
fili

et unitatis serenitas

illucescat)

dilectissime, fide, ut vi-

et Ecclesiac
bilis

imperii conslitutis, ac in nostra meinoratae devotione ac fidelitate deet di-

detur, adhibita prcedictis falsis suggestionibus et

persistentibus, sub pcenis gravibus per luas

mendosis, et noslrum et ejusdem Romana; Ecclesia; matris tuae conslituendo persecutorem et hos-

eis lilteras

comminatis, mandasse diceris,

et

slrictius

injunxisse, ut ad te

tanquam ejusdem
et partibus

tem, invadere ac occupare honores et jura nostra, et ejusdem Ecclesite, ad quos regimen et administratio

Ludovici in Alamannia
supradictis vicarium
,

Germaiiia

imperii Romani, eo vacante, sicut nunc

audiluri sententiarum et

judiciorum ipsius Ludovici, tuorumque niandatoruni recitalionem, ac praestituri

vel tibi ejus
terris,

vacare noscitur, pertinentplenojure, moliris, molestando pra^Iatos et personas Ecclesiaslicas, in

nostra et ipsius Ecclesia^ devotione
debitis, ut praemittitur, persistentes
;

uomine

recognitiones, et

eidemLudovico homagia de

ac fidelitate

ipsosque ad

bonis et juribus, quiE tenent ab imperio, convenirent.

obedientiaiii dicti Ludovici de diversis, ut praeniittitur,

hieresibus et schismalibus, aliisque cri-

Aks.

Toucs XXV.

Rayn. VI.

18

138
inmibus

BENEDICTI XII ANNUS

sentenlialiter condeninati, ac jure regni
si

5.

CHRISTI 1338.
sit

humanum

peccare, in peccatis
;

tamen perseveilla

et imperii,

quod ad eum forsan competierat,

hujusmodi recogniejus nomine facien-

rantia diabolica est censenda

te a praemissis et

vel eliam competebat, justo Dei et Ecclesioe judicio privati, ac praestalioneni

tionis et

singulis sic horrendis devils,

si

ad

forsan de-

clinaveris serpentina deceptione seductus, ante-

homagii sibi vel tibi dam attrahereacinducere coactivis impui^ibus, et con:monitionibus salagendo. Utinam, fili, ante-

quam
Dei et

invalescant perniciosius, seu in conspectu

bominum

fceteant deterius et putrescant,

quam

te iis

tam

periculosis etdetestandis involvas

resilire penitus, pedesque tuos ad viam rectam, Deo placidam, ac tuis statui, saluti et honori con-

amplius, attente consideres, et matura delil^eralione jjrivia constituas ante oculos mentis tus
circuilus periculosos, et nodosos laqueos, quilius
te sublilibus ingeniis et fraudibus exquisitis aliqui,

gruam, dirigere quantocius non postponas, rumdem carJinalium, qui te statumque tuum

eosin-

cere diligunt, super reformatione pacis inter te

dictumi|ue regem mutuse, placibili Deo et homi-

de

suis potius

quam

de tuis

solliciti

negotiis et

nibus amabili acquiescens.

67.
B

commodis, prtemissis involvere, tibique onus, quod a se quodammodo rejicere cupiunt, non
nimis leve,
praicipitii
si

Videtur equidem, quod etiamsi praedicti

est,

processus, pcenffi acsententiae (non essent) quibus,

diligenter circumstantias atlendis,

et

ut prfemissum

adhaerentes dicto Ludovico

et

li-

imponere moliti sunt,

moliuntur.
65.

non

sine periculo tui

gantur,

et

absque Dei

Ecclesiae
si

memoratae a

vero

et

Catholico imperatore,

esset, alicui vale;

Nec

latere te

volumus quod

prasfatus

ret vicariatus

olflcium assignari

adhuc tamen

prEedecessor olim per quamdam Constitutionem ab ipso de dictorum fratrum suorum consilio edi-

tam, in onmes et singulos, cujuscumque status, dignitatis vel conditionis existerent, eliamsi patriarchali vel quavisaliasuperiori, aut Pontificali,
vel regali dignitate fulgerent, qui

tuum, qui tam magnus existis, tantoque nomine ac titulo regio existere nosceris insignitus in orbe, non deceret honorem, quod nominareris vicarius alicujns domini temporalis. Quanio minus ergo tuam decuit vel decet
tantusque rex et princeps
excellentiam, illius vicarium appellari, qui auctoritate nulla, sicut saepedictum est superius, prae-

absque Sedis
seu cujusvis

Apostolicse liceutia speciali

alterius officii

vicarii

nomen

in pra?dicti terris imperii,

eminet
sus

sed,

proh dolor

tantorum

existit resper-

eo

vacante, sicut tunc vacabat et

ultra

nunc etiam

vacat, ut prfemissum est, assumere, vel assum-

ptum

duorum mensium

spatiuni retinere,

tamque gravibus pcenis et sententiis cum omnibus sibi adhaerentibus implicatus?sciturus, Jili amantissime, quod si monitis
labe criminum,

seu dimissum reassumere quoquo

modo

ac in

obedientes, parentes et intendenteseisdem

excom-

municationis
promulgavit.
66.
B

et alias

graves poenas et sententias

hujusmodi salutaribus acquieveris cum tibi sic impulso ut caderes manum benignam porrigemus, quantum cum Deo poterimus, sublevantem alias autem non poterimus
nostris
effectu,
:

Nos itaque, qui erga te, fili, claudere viscera pateruEe dilectionis nequimus, et cordis
dolore tanginiur intrinsecus,

desistere,
licae

cum

id a nobis exigit officium Aposto-

servitutis,

quo minus super

praedictis

provi-

cum

talia

percepisalutis et

mus

ad

tuum tuique

lionoris, status,
;

dere de opportunis remediis, procedendo contra te, quod molestum et grave nobis erit admodum,
si

famae dispendium niachinari tuam rogamus magnificentiam, requirimus, et in

Domino

atlentius

tia

necesse (quod absit) fuerit, proutexigente justidebebit et poterit, fieri procuremus. Dat. Avin.

exhoitamur, sano paternoque tibi nihilominus consilio suadentes, quatenus ea quee praemisimus etalia quae circa illa tibi possunt occurrere, deducens

m
;

rectae deliberationis et discussionis exa-

Novembris, anno iv . 68. Sane Eduardum, in Germaniam hoc anno profectum, Confluentiae cum Bavaro junxisse foedus, porrecta illi maxima auri vi, narrat Rebdorid.

men

ac insuper tenens cerlius etatlendens,

quod

flus

'.

dictus Ludovicus, ul prgemisimus,

nec rex nec

Imo
fluentinis

Nicolaus Minorita addil

illis

'

tunc in Con-

imperator

est,

nec aliqua

qua

ipse fecerit vel faciet

conventibus, secuuda die mensis

quandiu
et

fuit et erit dictis

,

proceseibus ac jioenis
vel

sententiis irretitus

quidquam valuerunt

Septembris hujus anni editam Francofurti sanctionem, quas ab bis verbis, Licetjuris utriiisque

valent, nec sunt aut fuerunt alicnjus auctoritatis,

roboris vel
est,

momenti

ac n)ultipliciler

quodque tibi periculosum formidandum, te bellorum

;

qua actum est) praesente Eduardo repetitam fuisse siquidem, cum hsc duo contineret, primum ad electum regem a seteslimonia, exorditur (de
:

subjicere discriminibus,
dictis

maxime

si

esses supra-

ptemviris si)ectare administrationem imperii sine

Pontificia

processibus, pcenis et sententiis, a quibus

liberari

uon

posses, nisi duntaxat per

Sedem Apoexpresse

ptos qui
sius, a

stolicam, quee absolutionem

retinuit,

eorum

sibi

conCrmatione secundum eos proscrinon parerent, sive, utexponit Rebdorquod quicumque de caetero ipsum Ludovi;

i[isi

involutus, ac Dei et ejusdem

Romanae
te

cum
'

tenet

excommunicatum, aut qui

anno

cessat a

Ecclesiae persecutor et bostis elfectus

(aquibus

misericordiarum Dominus prolegat et defendat) consideransque prteterea diligenter quod, licet

Rebiiorf. in Annal.

lioc

et alii.

Nic. Min. Ms. bibl.

Vat. sigQ.

num. 4008. pag. 199.

BENEDICTI XII ANNUS

divlnis propter sententias papales, proscriptus sit

5.

CHRISTI 1338.

139

res continue prioribus coacervans, noviter venerabili fratri nostro...

corpore

et in rebiisB

armalus ejusuiodi sanclione

episcopo Leodionsi minaces,

est Eduardus, ut prassules Ludovici, exauctorali ab Ecclesia, respuentes imperia oblereret, ac pnecipue episco(ium Cameracensem, tiui suo principe viduato imperio, Galli putrocinium sibi adscive Hujus temrat, de quo liabet Ms. Valicanum '
:

requisitorias et monitorias litteras deslinare pras-

sumpfit, inter

alia, ut dicitur,

octavis BesurrectionisDominic;c

continentesquod in proxime venluraj

in civitate Coloniensi ubi, sicut in dictis litteris

dicitur contineri, se praetendebat principes electores

poiibus Eduanlusrex Angliffi,

Pliilippi

jam

faclus iiiiniicus

cseterosque

niagnates,

preelatos,

barones ct

regis Franciae, venit in Franchford

Ma-

vassallos imperii convocasse super arduis imperii

{,Mmtinae dioecesis
tini se

ad Ludovicum Bavaria?, geren:

pro imperatore, pro auxilio sibi ferendo

qui Ludovicus

eumdem

fecit

vicarium imperii.
sibi

Cujus vicariatus prsetextu renitentem

populum

Cameracensem etcivitatem, quaeeslcamera iinperii in Francia obsedit, sed non coepit . De Cameracensi obsidione postea agetur.
09. Interea Pontifex ad
illius

coram eo sub debito fidei et feudi, quod idcm episcopus ab imperio obtinet, dictum feuduin ab ipso Ludovico inibi suscepturus omnibus postposilis excusationibus debeat personaliter coml)arere alioquin idein Ludovicus in dictis litteris, ut dicitur, minabatur contra dictum episcopum
negotiis
:

secundum jura
70.

et leges curiac imperialis

processus

reprimendos iniquos

suos certitudinaliter se facturum.

conatus legatis cardinalibus provinciaui de-

Cum

ilaque Ludovicus praefatus per propafia)

vacuo augustali solio iniperii administratio ad Sedem Apostolicam spectet, neque justus vicarius iniperii Eduardus esset, nec Ludodit-, ut

cum

cessus felicis recordationis Joannis

XXII,

praedecessoris nostri, velut abjectus et reprobatus

Deo omni

jiire, si

quod

sibi

forsan fuerat ex

vicus rex vel imperator, vetarent clientes iniperii

electione, quae dicebatur de ipso in discordia ce-

Eduardo vel Ludovico jura iiuperialia accepta solemni sponsione referre : pra^lerea ut antequam
in praesules, qui

lebrata, qiiaesitum,

praedictis culpis suis et scelesit

ribus exigentibus, sententialiter

privatus pro-

Eduardo

vel

Ludovico studebant,
'

pter publicam fautoriam hcerelicorum et

damna-

graviora ederent decreta, ipsos monerent

officii,

utque ab illoruui pai libus

buit belli

se

subducerent. Incuet

tam haeresim, quam adstruxit, publicum schisma, quod in universali Ecclesia mente vesana et sacrilega suscitavit
;

moles

in

Leodiensem

Cameracensem

de haeresi

et

schismate justo ejus-

episcopos.

dem
ducem
octo

matris Ecclesia? judicio fuerit condemnatus,

El quidem in Leodiensem Brabantiae

ac pro
in

suorum coaciervationefacinorum non solum

cum Ludovico Bavaro

conjurasse, ut

cum

millibus equilum et sexagina peditum millibus in

pra>cipuum tantarum iniquilatum actorem, sed in omnes participes, fautores, valitores

et auxiliatores ipsius

eum

eum
refert

incurrerent, ne bostis a tergo reliuqueretur,

per diversos processus preeet diversae

Joannes Vilianus*.
conflrinare ad constantiam
'.

decessoris

ejusdem plures
sententiae,

In rebus vero adeo trepidis Benedictus Leo-

cationum

in universitates

dienses

annisus est

personas quaslibet singulares,

excommuniquoque et cujuscumque sta-

subjectis lilleris

tus, Ordinis, conditionis vel dignitatis e.xisterent,

Dileclis

filiis

scabinis, magistris et consilia-

qufe dicto Ludovico adha>rere, vel sibi

tanquam

riis,

ac universitati civitutis Leodiensis.

Claruit antiquis
et

imperatori vel regi

Bomanorum
,

obedire, vel

eum
,

modernis temporibus

pro imperatore habere

vel
sibi,

recipere vel nomiiiare

fidei

vestrae constantia erga sacrosanctani

Boma-

quandiu

in

rebellione seu contiimacia

nam

Ecclesiam universalem malrem fidelium et claruit etiam commendabilis vestra devolio erga defeiisionem bonoruiii et jurium
uiagistram
:

Bomanam Ecclesiam perstiterit, dare praesumpserint auxilium, consilium vel favocontra dictani

Leodieusis Ecclesiae, cujus estis peculiares

fideles; et iJeo,

lilii

et

cum

temporisopportunitas

exigit,

rem, privationis feudorum, quae ab Ecclesiis vel imperio obtinerent, ac quoruinlibet privilegiorum, honorum, et dignitatum, et nonnullae aliae poenae
per processus eosdem
galae,
legitiiiife

ad ea,
fidei

quae circa contiuuationein devotionis et erga Deum et Ecclesias prselibatas Udelilatis

fuerint

promul-

vestrae incremenla respiciunt, et profectum vestrarum sapiunt animarum, eo fiducialius vos

prout in eisdem processibus plenius et seriosiuscontinetur; univeisitatem vestramrogamus,

monemus,

et

hortamur

atiente, vobis per Aposto-

requiriinus,

quo

ex pia;leritis veslrae devotionis

lica scripta districte ijraecipiendo

mandantes, quaet
,

insigniis vos promptiores Apostolicis beneplacitis

tenus prajfato episcopo vestro pra;suli

rura vestrarum
pastori
in

aniniaquae ad

credinius invenire. Sane nuper fide digna insi-

omnibus

nualione percepimus, quod Ludovicus de Bavaria, hoslis Dei et ejusdem sanclcu matris Ecclesiaj manitcstus, de praeteritis

honoreiu Dei

et ejusdeiii

Bomaiiae ac Leodiensis

Ecclesiarum, et libertalum et jurium suorum et

Ecclesiae suae defensionein, antiquae
litatis et

non

poenitens, sed alrocio-

quoque

fide-

devotionis vestrte pracconium atque lauet

'

Ms. bibl. Vat.

IbiJ.

iigii. num, Sie.l. Kp cccxcviii. ' Jo. Vill.

dem, quas erga Duum

I.

dictas

Ecclesias hacte-

Tom.

Ep.sec. cccxcvii. ' An. xf. c. 77. 4. p. i.

iv.

Kp. coiu. ixvi.

nus habuistis, redundare uoscantur, robustis et ac provida medit;iintrepidis animis asNJstentes

;

uo
tione

BENEDICTI XII ANNUS

pensantes graves pieiias
,

5.

CHRISTI 1338.

non solum per dictos processus, sed etiam per nonnullasaliorum praedecessorum nostrorum Romanorum Pontifi-

esse noscilur se dispersa,

cum

venerabilibus fraCa-

tribus nostris Colonieiisi et Bisuntino archiepiscopis,

ac Virdunensi, Basiliensi, Argentinensi,

cum

editas,

sacias Constituliones in generalibus Conciliis tam in dictorum haereticorum et schismati-

meracensi, Melensi, Tullensi, Lausanensi, Bellicensi, Trajecteusi, Monasteriensi episcopis, quibus

per nostras opportunas litteras inde scribimus
vel
illis

corum eorum

personas,
et

quam

in receptatores et fautores

adha?rentes eisdem, ac etiam in progenotabiliter

ex eis

de quibus tua' circumspectionis

etc.

nicm eorumdem

promulgatas

eidem

videtur expedire, colligationesetconfoederationes,

Ludovico, quamdiu damnalis prius erroribus per euirdem sc reconciiiare non studuerit Deo et Ecclesiaj

prout expediens cognoveris, ineas et facias,

Dat.

Avin. idib. Novembris, anno iv

Demum

memoralae, in nullo obedialis, sed ab ejus

participatione et obedientia penitus

Leodiensis vi oppressus foedus

vit
'.

cum

hostibus iui-

communione,
deli contra

Excepit vero fortius primosEduardi impetus

,

abstinere curetis,

non trahentes jugum cum

infl-

episcopus Cameracensis
Julii est

quem

Pontifex idibus

doctrinam Apostoli, sed ipsum

si,

totaiiter

adhortatus

ne Ludovicum Bavarum vel

devitantes, ac in Ecclesis devotione constantissime

sequaces, qui in

regem Francorum conspirarant,

vano timore vel favore transilorio et caduco, seu quocunique prosmio temporali, qute velut nubes matulina el ros manepertransiens subitoevaiiescent, obudire tyranno elegerilis contra Deum, divinoe indignalionis aculeos, in hac parte Deum et sponsam suam Ecclesiam cffendendo, infallibiliter incurrelis. Datum Avinione III kalend. Aprilis,
persislentes. Alioquin
absit, pro

quod

admitleret

atque ad id clerum ac populum Cacadduceret,

meracensem
ut

quem

etiam
:

aliis litteris,

hostem repLlIerent excitavit ' qua de re erant ad Francorum regem ut ipsis opem ferret, datae litterae ^. Philippum vero validissimo praesidio

eam urbem
his

munivisse, testantur auctores

sed de

anno

iv o.

71.

Excitati

pariter

Leodiensis principatus

ordines ad

constantiam, ut ad Ludovici Bavari

relundendos impetus fortiter se accingerent: tuin Adolphus episcopus Leodiensis vetitus Coloniam ad clientelarem sponsionem Ludovico exauctorato exhibendam se conferre. Monitus etiam Walramus archiepiscopus Coloniensis, ne cum Ludovico
adversus Leodienses sentiret Quia, inquit, nuper audivimus, quod idem Ludovicus, culpas cul:

proximo anno agetur. 72. Biigoni regi Cyprio gratulatur Pontifex de parta a Turcis victoria. Feliciora gerebat bella Hugo rex Cypri, qui cum nobilem de Turcis victoriam anno superiori, ut facile ex adscripta Pontificis litteris die colligitur, retulisset, Benediclus hoc iueunte anno ipsi est eam gratulatus ac novos alios triumphos illi a divino Nu-

uiine conferri precatus, studia Apostolica est pollicitus*.

Benedictus, etc. Hugoni regi Cypri

illustri.

Fili

charissime, litleraruin praedictarum le-

pis

accumulans,

et scelera sceleribus

coacervans,

ud offensionem venerabilis fratris nostri episcojii et Ecclesiee Leodiensis sua molimina conflare proponit; fraternitati tuoe in virtute obedientiae districte

ctio, gloriosam tibi duduin datam de caelo victoriam contra Turcos blasphemos nominisChristiani

recensens, et iufidelilatem illoruin falsorum Chri-

stianorum, qui velut sua3 professionis Christians

degeneres, et fidei Catholicae inimici, Turcis eis-

prscipiendo mandamus, quod

quce participando
,

in tuce

con-

sideralionis scrutinium consulte

poenas

ejusque complicibus

deduceus graves dicto Ludovico fautoribus et sequacibus

dem
tisse,

contra te tuainque genlem Catholicam adsli-

cum

damnaque

intulisse

series denotat litterarum

gentibuseisdem in mari ipsarum subjungeus

,

tam per

dictos processus,
,

quam
teque

per antiquos saa

uobis de victoria ipsa;

cros canones incurrunt

prccdictarum
pra;-

damnis
slravit.

praedictis

gaudium et leetitiam, et de tristitiam non immerito mini-

incursione poenarum, ejusdtm Ludovici partici-

pium

et

communionem

totaliter devitando,

eidem Ludovico in nullo nec prwfatos episcopum et pareas vel iutendas Ecclesiam Leodiensem offendas, ncc permittas, quod a tuisgentibusoffendantur; sed eisdem assiservans
, :

immunem

Verum, fili dilectissime, quia dura circa depressionem Turcorum praedictorum , qui ad confusionem et exterminium redemplorum pretioso Christi sanguiue, aspirare
dis,

noscuntur, inten-

non soluui

tuauij sed iliius, qui pro redem-

slas auxiliis et favoribus

opportunis, etc.

Datum

tulit,

Avin.

III kai. A])rilis, anno iv . De praemonitis episcopo et clero Leodiensi, ut

humani generis seipsum in ara crucis obcausam agis, spes tibi cerla promitlitur, et praeslatur fiducia, quod ipse tibi, puro zelo et
ptione

recta

iutentione

agenti,

nequaquam super

his

ad relundendos Ludovici impetus strenue se accingerent, meminit Hocsemius S ac litteras eo argumento datas superioribus consenlientes adducit. Consuluit
^

deflciet, sed

suum

potius (lirigendo, et fulciendo

negotium,

tibi

tribuet auxilium,
los nientis tuae.

morum

socielfitem
:

eliam Adolpho Pontifex, ut arcum episcopis Catbolicis im-

de sua omnipoteiitia opportunum si ad euui devote levaveris ocuIdeoque regalem excellentiam in

perii iniret

Uuia, inquit, virtus unita fortior

*

'

llocsem.

1,

n.

e. 24.

Vill. siip. c. 1-

PjuI.
secr.

/Eiiiil.

in Pliil. VI. Gasjuiu.

Tom.

IX.

Ep.

ccxL, ccxli.

iii

eod. etalii.

^ Hjnj,

gp, tciLii.

Tom.

iv. Ep. secr. cl.^lxxhi.

* Ibiil.

Ep. secr.

xxxm.

BENEDICTI XII ANNUS

Domino
atlentius exhortatnnr, qnatenus conside-

5.

CHRISTI 1338.
litteras,

141

exhibuerunt nobis
per eos,
in
qiii

quarum transcriptum
noverant ipsoriim,
copia
litteraruin

quod Deus, cujus occulta sunt juilicia, fideles suos pati adversitates quandoque non ad depressionem eorum, sed ad probationem
ranlcr attondens
potius pro acquirenda majoris meriti corona permitlit;

liiiguam

et litleras

latino

translatum una

cum

diclorum pra?latoruin Alamanniae continel cedula

pnesentibus iuterclusa. Quos quidem nuntios mente benigna, etsereno vultu recepimus, et quce

damna

et adversitates

liujusmodi non de-

mitlant in hac parte

extollant,

magnanimitatem regiam,sed

voluerunt corani nobis proponere, mediante interprete intelleximus, eteos

et favorabilifer,

ut adversus infldelcs bostes praediclos,

fautores, adjutores et complices (etiam

fuimusetiam dulciter

corumque
si falsi et

ut decuit, allocuti.
intellectis,

Tandemque
subjectis, re-

impii Christiani existerent, sicut superius

et

omnibus plenarie
tori,

tam eidem imperasibi

est

expressum) forlior

robustior, dextcra

Dei

quam

aliis

imperaloribus
in
et

tecum

faciente virlutem,

licus et

tanquam princeps Cathostrenuus appareas et existas tam prxdi:

gratiando

eis

super multis favoribus, quos impensuis dominiis

dunt Christianis
eosque movendo
ut

degentibus

ctam victoriam,
pra;fatos hostes

quam

alias,

qnas

tibi

adversus

inducendo ad devotionem,
illusfrentur
et
,

et

concedet Dominus, ut speramus, non ex humana strenuitate virtutis, sed de manu Domini, aquo est omnis virtus et poteiitia, te suscepisse recognoscendo cum spirituali Itetitia, et
fatendo,
etc.

lumen

fidei Christianac

adspiciant sinceris corac

dibus illiusque radiis

praedictos

favores
Cliri-

conlinuent
:

exuberent
iit

erga

stianos prrcdiclos

praesertim
et

Ecclesiai, basilicae

Datum Aviniono V

id.

Februarii

et oratoria reparentnr,

de novo construantur
officia celebrentur, li-

anno

iv .

ibiiem, in quibus divina

in Cypro Elias archiepiscopus strenuam in Graecis Armenis, et Jacobitis ad Ecclesirc PiOJuanae pium studium revocandis operam collocabat cujus zelum Benedictuseonomine coi.iniendavil, deque ampHssimis missis muneribus gratias egit. CcTeterum lugen-

Florebat

tum

ceatque antistitibus et religiosis praedicare

Dei et veritatem fidei orthodoxae
stianis principibus in
illis
;

verbum
et

Nicosiensis, qui

insuper Chri-

constitutis imperiis,

gcneraliter omnibusChristicoiiSjin parlibusOrientalibus degentibus,

exponendo per extensum fidem

dum admodum

est

Christiano charactere

insi-

gnitos adeo obcoecatos fuisse, ut quasi nulla ipsos

in aiia vita supplicia vel praemia
sacrilef;io

lilteras oppornihilominus infimamus eisdem, qnod juxta supplicationem eorum nuntios vel legatos,

Calholicam, per diversas scribinius

et

tunas,

manerent, tanto
ut pro, Turcico

qui eos consolentur, instruant et confirmeiitin

fide praedicta, ipsamque praedicenl clarius et ostendantad eosetpartes illas proponimus, divina suffragante gratia, destinare. Prtefatis quoqueimperatoribus offerimus, sicut major pra^dicfus instanter petiit, quod nuntios eorum recipiemus libenfer et amicabiliter et nostros mittemusad ipsos, ut salu-

religionem

oblrivisse,

iiomiue contra Christianum

arma

gererent. Sed

adoranda etiam divina providentia in suam Ecclesiam, quse dum hi deficiebant, conjungebantque se Turcis in Cyprios, alii ducibus LudovicoBavaro
et

Eduardo Anglo ipsam oppugnarent, distrahe-

rentque

arma
;

Gallica,
in

stringerentnr

ne in Turcas et Saracenos exlremo Oriente ferocissimos po-

brius et clarius eis via possit oslendi, perquam de faucibus erepti diaboli, circuire quffirentis jugiter

pulos ad Ecclesiae
73.
et

obsequium pelliceret. Tartarornm imperatoris adpapam leoatio

honorificentissimce, c/idbus Benedictus
et

quos devoret, ad semitam

Julii,

aeternae vitae

dirigere

valeant feliciter gressus suos. Dat. Avin. IX kal.-

litterce

anno

iv .
visae

respondet gratnlando

imperalori

ct

ibiclem

74.

Producendao in lucem
litterae,

sunt Tarta-

fidelibus de egregio eoriim in Christianos

studio.

rorum imperatoris
ac

ut pudeat hajreticos,
religione

Accessere hnc

oratores Magni
quibiis

anno ad Scdem Apostolicam Chami Tartarorum imperatoris,

sui

perversos
;

Christianos

ab

infideli
sit

vinci

et discant a Tartaris,

quam
:

honorifice

de

Alanos et alios imperii

benevolenline

Christianos

Romano
In

Pontiflce

sentiendum

Pontificiae

commendabat, rogabatsibi im|)erti-

fortitudine omnipotentis Dei imperatoris

que ut Aposlolicam benedictionem

ret
:

tum ut de nuntiis ad Pontificiam et Tartaricam aulam ultro citroque commeaturis agerent.

Adjunctique erant
iis

alii

principum Christiano-

rum, qui

in iniperiali aula Tartarica auctorilate

florebant, oralores de Christiana amplificanda in Tartaria religione agitatiiri. De quibus honoriflce

atque amantissime receptis haec Philippo Benedictus significavit

:

imperatorum prfficeptum. a Nos miltimus nunfium nostrum Andream Francum cum quindecim sociis ad Papam Domimm Christianorum in Franchiam, ultra septem inaria, ubi sol occidit, ad aperiendum viam nuntiis sacpe mittendis per nos ad papam, et per papam ad nos etad rogandum ipsnni papam, ut mitfal nobis suam beuedictionem, et in oratioiiibus suis sanctis semper memoriam faciat de nobis et quod Alanos
:

Benedictus, etc. regi Francorum

Niinlii
et

illustri.

servitores nostros,

majoris

imperatoris Tartarorum

filios suos Chiistianos habeat recominendatos. Item quod adducat nobis ab oc-

necnon

quorumdam principum

Christianorum,
imperatoris

casu solis equos et alia mirabilia. Scripta in

balec in anno Rati,

Cam-

qui familiaribus obsequiis ejusdem

insistunt,

mense

sexfo, tertia die luna-

nuper ad nostram preesenliamvenienfes

tionis B. Porrectae fuere

aliae

a principibus Tar-

142
taris
,

BENEDICTI XII ANNUS

5.

CHRISTI 1338.
:

qui religione Cliristiana erant imbuti , litteraj quibus flagitabant supplices, ul Pontificius legatus ac sacerdotes in Tartariam milte-

sacra amplectenda

rogavit ut Ecclesias ac sacella

rentur
a

condi in imperii terris permitteret in quibus divina hostia pro ipsius ac Tartarorum salute incruente immolaretur; nuntios denique Apostolicos

In fortitudine omnipotentis Dei, et in honore

ad ipsum evangelica luce collustrandum

se

imperaloris doniini nostri.

curandumque animae salutem

pollicitus:

missurum

est

Nos Futim Joens, Gbaticem Tungy, Gemboga Euenzi, Joannes Jukoy sanctum palrem dominum papam nostrum capitibus ad terram
,

Magniflco

principi

imperatori imperato-

rum omiiium Tartarorum

prfesenti, qnaj perducat ad
Celsitudiiiis tucC

pedts osculantes salutamus, pelentes benedictionem suam el gratiam, et quod in orationipositis

gratiam in illustri gloriam in futuro.

,

nuntios ad noslram nuper

bus suis sanctis

faciat

de nobis menioriam,

et

praesentiam venientes, vultusereno, et leeta

menle

nunquam

obliviscatur

tati veslrffi sil

notuni,

nostri. Hoc autem sancliquod longo tempore fuimus

informati in fide Calbolica, et salubriter gubernati, et consolati iilurimum per legatum vestrum

recepimus, eosque favorabiliter audivimus et benigne. Sane quia tam ex his, qufe pro()Osueruut ipsi nuntii coram nobis per fldelem interpretem ad hoc adhibilum intelkcta, quani ex tenore litteraruin tua; niagnificenlia; nobis exhibitaruin per
ipsos,

fratrem Joannem Valenteni, saiictuni et sufficientem virum, qui lamen mortuus est ante octo annos, in quibus fuimus sine gubernatore et sine spirituaii consolatione, licet audiverimus, quod

percepimus

et

collegimus manifeste, quod

Catholicam,
et Ajiosloet

tu ad saiiclam

Romanam,

licam Ecclesiani, iiostro cominissam regimiui,

tamen nondunr veuit. Quare supplicanius sanctilati vestrae, quod miltatisnobis bonum, sufficientem et sapienttm legatum, qui curam habeat de animal)us nostiis, et quod cito veniat, quia ovile slamus sine capile,
providislis

de alio legato

ille

ad nos qui,

licet

immeriti, locura Dei tenemus in

terris, devotioneiii

magnam

gerens, teque nostris

humiiiter orationibus recomniendans, ob nostram

et

ejusdem

Ecclesiae reverentiam, dilectos

filios
,

sineinforniatione et sine consolatione.

Supplicamus etlam

sapienliae vestrse,

quod

Fodim Jovens, Chyansain Tongi Chembogam Vensii, Johannem Yochoy, et Rubeum Pinzanum principes Alanorum, el alios Alanos
nobiles viros
Christicolas, in tuo degentes imperio, benevolis

domino
ita

nostro imperatori respondeatis graliose;

quodaperialur via, sicut et ipse pelit, et apla nuntiis sape mitleiidis a vobis ad ipsum, et ab ipso ad vos, et ad conferendam inter vos el i|>sum auiicitiam quia si hoc feceritis, magnum bonum
;

favoribus, et opportunis gratiis pertractasti liacte-

nus
tibi

et

fiertractas;

nos tani ex his

quam de

mis-

sione nnntiorura ipsorum

admoduni nobis

grata,

sequetur pro salule

fidei

animarum,
:

et

pro exaltatione
in

Cbristiana;, quia favor ejus

imperio suo

referentes graliacum uberes actiones, magniludinem tuam rogamus attenhus et hortamur, quatenus benevolentiara et favores hujusmodi,

facere potest

innumera bona

et ideo

recommeu-

erga

praefatos

delis nos sibi fiiios vestros et fratres, el fideles alios, qui sunt in imperio ejus, quia si ita feceritis, bona maxima facietis. Cum itafaclum fuerit,

sticolas

in

Alanorum principes et alios Chrieodem imperio commorantes, contiet Ecclesise prsedictse reverenlia
:

nuare pro nostra

velit

tua sublimitas et augere

oratoria,
in

et

ut antislites,
alii

quod ex

parte vestra diversis ternporibus tres vel

et religiosi

Calbolici et Christiani

Ecclesias,
et

quatuor nuntii venerint ad praefatum imperatorem dominum nostrum, a quo gratiose recepti et ex tunc fuerunt et bonorati et remunerati dictus imperator uuUum a vobis vel a Sede Apostolica responsum accepit, licet singuli promise,

basilicas,

et

quibus juxta ritum

morein supradict;e Romanfe Ecclesiae divinae laudis peragantur officia, et offeratur pro delictis et
peccatis populi lioslia salularis, per dicttim inipe-

rium habere
et

libere, fundare, conslruere valeant

rint se a vobis responsa ad prafatum dominum reportare. Quare provideat sanctitas vestra, quod hac vice, et deinceps habeat certum a vobis resicut decet saiictilalein sponsum et nuntium
,

tenere

possitque nbique ibidem ab eisdem

antislilibus, religiosis et aliis Christicolis auctori-

tatem habeotibus, super

tas fldei Caiholicfe, sine
fieri, praedicari,

iis

verbura Dei,

et veri-

qua nerao

potest salvus

vestram, quia
in partibus

magna verecundia

est Christianis

placeattuae magiiitudinilicenliam

istis,

in ipsis. Scripta

quando mendacia inveniuntur in Cambalec in anno Rati, mense

oplimuiu

elargiii.

76.
ille

Nos autem pro

illuminat
,

te

tuaque sahite,
venientera
in

et ut

sexto, tertia die lunationis .

qui oinnem

hominem

hunc

75.

Cumulavit gaudio Pontificem

mundiim

sic iljustrare

dignetur suae
recipias fidei,

tam pia baibari iiiiperatoris legatio; scriptisque ad Chamuin litteris ', ipi-um ob eximium in fovendis Cbristianis studium laudibus ornavil excilavit ad cullum divini Nuininis, et Chrisliana
:

charitatis et gratiai

lumine mentem tuam, quod

replearis gra-

eum cognoscas veraciter, et lumen per quam iu prasenti abundanter

tia,

Toui. IV. Ep. secr. cxcvui. liitant etiam

iii

Ms.

aicli.

Vut. Je

iu fulura vita aeternae beatitudinis assepraemiura, oramus et orabimus humiliter quaris et devote. Porro cum tua sublimitas affectu sinet

reb.

Arm.

et alior. intW. et scln. pag. 30.

cero, sicut credimus, nobis amicitias offere'

s,

et

BENEDICTI XII ANNTTS

illas

5.

CHRISTI 1338
devotionis et fidei persis'atis
et
:

143
nos
nos

a nobis postiilans pelieris,

(]iiod

tui

ad nos,
;

cum augmento
santer.

et nostri

ad te niintii super

iis

destinentiir

scire

equidem pro vobis orrimus,

Et ut

orabimns inces-

magiiiludinem tuam volumus, quod hac nobis placibilia sunt et accepta, et nuntios tuos. quandocumque ad nos transmissi venerint, recipiemus
favorabiliter et lcPtanter
:

eadem

fides Catholica,

quam

et Ecclesia

Roinana

cum

toto

caetu

Christiano-

rum
et

fidelium

profitemur, praedicamus firmiter

et caleris

nostros vero nuiitios seu

et partes illas miltere et

tenemus vobis
Christicolis

partium
,

prncdicta-

legatos ad

tuam praesentiam
te

rum
eam

clarius

innotescat

vosque

disponimus, qui
aliis

de nostra benevoltntia,

illam sequi, proGteri et tenere firmius valeatis,

clarius et apertius tenore praesentiura expli-

qua: tuse salutem

anima

respiciunt, plenius

informabunt. Quajsumus igitur ut eosdem nuntios nostros,

camus.
78. Etquidem credimus sanctam Trinitatem Patrem, Filinm et S|iiritum sanctum imum Deum onmipotentem, totamque in Trinitate deitatem

cum

ad te venerint, placidesuscipias,

sicque patienter audias et benigne,

quod spar-

genda in agro cordis tui vitae semina fructus producant uberes , quorum dulcedinem tandem connumeratus inter redemptos pretioso Christi
,

coessentialem

et

consubstantialem, coffiternam et

sanguine, in
naliter

cffilesti

degustes patria,

et eis a?ler-

satieris.

Datum Avinione
fide

idibus Junii

coomnipotentem, unius voluntatis, potestatis et majestatis crealorem omnium creaturarum, a quo omnia, per quem omnia, in quo omnia, quae
;

anno

iv .

sunt in cselo
Christiana stuspiritualia.

et

in

terra, visibilia, corporalia

et

77.

Confirmare etiam in

duit Pontifex principes Alanos memoratos, quibus formulam orthodoxi dogmatis siibjectis litteris '
transiiiisit
tt

flliis nobilibus viris Fodim Jovens, Chyausam Tongi Chemtioga Vensz et Joanni Yothoy, et Rubeo Puizano Alanorum principibus,

Dileclis

Credimus singularem quamqiiein Trinitate personam, unum verum Deum, plenum et perfectum. Credimns ipsum Filium Dei, Verbum Dei, sternaliter natum de Patre, consubstanlialem, coomnipotentem, et coa^qualem per omnia Patri
temporaliter de Spiritu sancto conceptum, ac natum ex Maria semper virgine cnm anima rationali, duas habentem nativitates, unam ex Patre aeternam, alteram ex matre temporalem Deum verum et hominem verum proprinm in utraque natura atque.perfectum non adoptivum neque phantasticum sed verum et unicum Filium Dei in duabus et ex duabus, divina scilicet et humana naturis, sed in unius personae singujaritate impassibilem et immortalem divinitate sed in humanitate pro nobis et pro salute nostra passum vera carnis passione, mortuum et sepultum, et
in divinitate
; :

ac

aliis

universis et singulis Christicolis in partielc.

bus Orientalibns constitutis, salutem,

Serena
principes,

animo vestros, filii nuntios ad nostram nuper praesentiam

facie

Knctoque

venieutes, recepimus et eis

super omnibus, quce

voluerunt coram nobis proponere, audieritia beni-

gna concessa, per interpretem fidelem adhibitnm ea qus ipsi proposuerunt intelleximus et ipsi etiam responsionem nostram et alia, qua2 ipsis explicavinius, plenarie perceperunt. Sane quia tara per litteras nobis per eosdem nuntios prae:

descendisse ad inferos, ac tertia die resurrexisse a

sentatas,

quarum

serieni exponi fecimus,

,

quam
,

per ea, quae proposuerunt

uf praemittitnr

veilla-

mortuis vera carnis resurrectione, die quadragesimo post resurrectionem, cnm carne qna resur-

stram

et

aliorum Alanorum Christicolarum

rum partium magnam devotionem, qnam ad nos et sacrosanctam Romanam Ecclesiam matrem omnium fidelium et magistram, fidemque Catho,

licam, sine

quodque

in

qua salus non est alicui geritis eadem fide, prout eam dicta Romana
,

Ecclesia tenet et prsdicat, desideratis instrui et

confirmari, percepimus evidenter; nos, qui velut

pastor universalis

gregis

niuni Christi sanguine

Dominici salutem omRedemptorum quaerimus,

ei

grandi perfusi gaudio,

et gratiae

qui vobis dictum dedit

anima ascendisse in ccelum, et sedere ad dexteram Patris inde venturumjudicare vivos et mortuos et redditiirum unicuique secundum opera sua, sive bona fuerint sive mala. Credimus etiam Spiritum sanctum plenum et perfectum, verumqiie Deum ex Patre et Filio procedentem, coacqualem et coessentialem, coomnipotentem et coaeternum per omnia Patri et Filio. Credimus hanc sanctain Trinitatem non tres Deos, sed unum Deum onmipotentem, aeternum invisibilem et incommutabilem. Credimus sanctam, Catholicam
rexit et
: ,
,

spiritum, et illustrare dignatus est sufe charitatis

iuminementes vestras, et laudisjubilum assurgimus, ac de iis dictorumque missione,nuntiorum sanctum et salubre devotionis vestrcE proposiluni
in

Apostolicam unam veram esse Ecclesiam, in qua unum datur baptisma et vera omnium reniissio peccatorum. Credimus etiam veram resurrectionem ejusdem carni?, quam nunc gestamus, et
et

cum graliarum

aclionibus multipliciter

Domino commendamus; nobilitatemet univer-

silatem vestram exhortantcs alteutins et rogantes, quatenus in eodeiu proposito, per quod ad bia-

vitam a^ternam. Credinius etiam novi et veteris Testamenti, Legis, Prophetarum et Apostolorum unum esse auctorem Deuni ac Dominum omnipotentem.
super

Hkc

est

vera fides Catholica,

et

hanc

vium
'

caeleslis et aeterni pra;raii poteritis atlingere,

dictis articulistenet et praedicat sacrosancta

Romana
Eit. in cod. Ms. pag. 32.
7"i.

Ecclesia.
a

Sed

et

proplerdiversos errores a quibus-

144

BENEDICTI XII ANNUS

ex ignoranlia, et ab
et prcTdicat eos,
aliis

5.

CHRISTI 1338.
,

dam

exnialitiaiiitroduc-

los, dicit

qui posl baptismum in

peccata labuntur, non rebaptizandos ; sed per reram pfenitentiam suorum ()OSseconsequi veniam peccatorum quod si vere pcenitenles in charitite decesserint, anteqnam dignae pcenitentia-fructibus de commissis salisfecerint et omissis, eorum ani:

et eidem omnes Ecclesia sunt ipsarumque prtflati et obedientiam et reverentiam sibi debent: apud quam sic potestalis plenitudo consistit, quod Ecclesias ca;leras ad sol-

curri judicium

subjectffi,

licitudinis

partem admitlit, quarum multas

,

et

pa-

triarchales pra^cipue

diversis privilegiis
:

eadem
quibuset

Romana
cumque

Ecclesia bonoravit

sua tanien praroga-

mas

poenis purgatorii post

mortem

purgari, et ad

tiva tam in generalibus Conciliis,

aliis

quamin

poenashujusmodi relevandas prodesse eisfidelium

semper

salva.

vivorum

suffragia,

missaruni
aliis

scilicet

sacrificia,
officia,

Porro
licae

cum

praescriptam
fidei

purissimam

orationes, et

eleemosynas,

et alia pielatis

fidelissimam orthodoxae
doctrinae
et

veritatem, Evange-

quas a fidelibus pro

rint

fidelibus fieri consueve-

consonam,

a sanclis Patribus tradi-

illoruminsuper animas, qui post sacrum baptisma susceptum nullam omnino peccati macnlam incurrerunt illas eliam, qua; post peccati contractam maculam, vcl in suis manentes corporibus, vei eisdem exutae, prout superius dictum est, sunt purgaht, confite-

secundum

Ecclesia) instituta:

tam
geri,

Romanorum

Pontificum in suis synodis

et

diffinitione

firmatam, in vobis confirmari

au-

fidemque ipsam ubique ampliari, ut ad laudem divini nominis populus Deo serviens et in numero et merito nostris augeaturtemporibus, et

niur in CtTlum
beatifica perfrui

mox

recipi, et

essentiae

divinfe

visione.

Hlorum aulem animas,

animae diabolica fraude deceptce, agnita et suscepta bujusmodi fidei veritate, de faucibus eripiantur daemonum, summis desideriis affectemus certos
;

qui in mortali peccafovel

dunt,

cum

solooriginali dece-

nuntios seu legatos nostros

ChrisUcolas partium

qui

vos et
,

alios
et in

infernum descendere, pcenis tanien disparibus puniendas, eadem sancta Romana Ecin

mox

illarum consolentur

fide ipsa instruant, consolident et confirment, et

clesia creditet firmiter asseverat

et <]Uod nihilo-

ad

eam

errantes attrahant, ad partes easdem pro-

niinus indiejudicii
nal Christi

omnes boniines ante trihucum suis corporibus comparebunt

poninius,

divina suffragante

gralia, destinare.

Dat. Avin. id. Junii,

80. Minoritce
scriptae
'

anno

iv .

reddiluri de factis propriis rationem.

ad Tartaros

missi.

Conqui-

sia

oTenet etiam et docel eadem Romana Eccleseplem esse Ecclesiastica sacramenta. Unum

sunt iisdem principibus

litterae

scilicet

Baptisma, de quo dictum est supra. Aliud sacramentum Confirmationis, quod per manus iinpositionem episcopi conferunt chrismando renatos. Aliud est Pcenilentia. Aliud est Eucharistia. Aliud est sacramentum Onlinis. Aliud est Matrimonium. Aliud est Extrema-Unctio quae secundum doctrinam B. Jacobi infirmantibus exhibetur. Sacramentum Eucharistia; ex azymo conficit eadem Romana Ecclesia, tenens et docens, quod in iiiso sacramento panis vere transubstantiatur in Corpus, et vinum in Sanguinem Domini nostri Jesu Christi. De Matrimonio tenet, ijuod nec unus vir simul plures uxores, nec una mulier
est
,

bus singulos seorsim hortalur ad fidem Christi amplificandam, et sacras aides extruendas, in quibus, inquit, juxla ritum et morem ejusdem Romanaj Ecclesiac divina peragantur officia et immolelur hostia salataris pro peccatis populi
,

Acta>

'

eliam a Ponlifice gratiae Chansi principi

Tartarorum ob sacros concionatores benevole exceptos, concessamque Evangelii promulgandi facultatem. Commendati ^ pariler Carasmon et

Johanam
renles,

in Tartarica aula gratia et auctoritate

flo-

ob promotam eorum studiis rem Chrisliauam, conditamque Armalechi Ecclesiam. Rogati praeterea Usbech * imperator Tartarorum Aquilonarium, ejusque filius Tynibech ', ut efflorescenti
religioni

simul habere permittitur plures viros soluta vcro lege matrimonii per niortem alterutrius conjuguni, secundas et terlias, et deinceps nuptias suc:

orthodoxae faverent, exstrui sacella per-

niitterent, certissima divinae

remunerationis spe

iisilemque studia Apostulica pro adipiscenda

felici

cessive licitas esse dicit,

si

impcdimentum

canoni-

cuni ex causa

alia

non

obsislat.

ad

immortalitate est pollicitus. Decreti ' jiorro legati Tarlaros ad fidem ajiud eos amphfieaDdam
fuere Nicolaus Molanus, Nicolaus Joannes Floren-

Nec omittimus, quod ipsa sacrosancta RoEcclesia summum et plenum primatum super universam Calholicam Ecclesiam obtineat,

mana

tinus et Gregorius Ungarus Minoriloe, am[ilissimis

ad

quem

se

ab ipso Domino in B. Petro Apostolorum

proferendam lalius religionem prcerogalivis, quas in pari re memiuiraus proficiscentibus ad

gcntes concessas, instructi; ac
litteris

principe seu verlice, cujus

Romanus

Pontifex est

'Apostolicis

successor,

cum

poteslalis

jileuitudine recepisse

omnium Tartarorum summo

Chansi niediae Tartariae,

veraciter et humiliter recognoscil. Sicut \)vx cxteris tenetur fidei verilalem defendere, sic et si

tum

imperatori , tum Usbecho Aquilona-

qure de

fi.le

judicio definire
in negotiis,

suborta; fuerint quastiones, suo dehet potest gravatusqiiilibet ; ad quam

Ecclesiaslicuin pcrlinenlibus

rium imperaloribus, ac Tynibecho hujusfilio: denique Fodim Jovens ' Alanorum fidelium principi commendati.
'

adforum

appellare. Sed et in

omnihus

causis, ad

examen

Ecclesiaslicum spectanlibus, ad ipsius potest re-

CCCLSVIII, CCCLXIX.
'

Tom.

* Ep. ccvi. = Ep. r.iv. ^ Ep. ccv. IV. Ep. sec. cxcix. ' Ep. CCCLXVI, CCCLXVII, ^ Ep. XXXVI. tp. CCCL.XIX.

Ep. CCCLXXI.

BENEDICXr XII ANNUS

At contra animadvertendum fuit in nonnullos

5.

CHRISTI 1338.
reddidit anxios in
perqiiirendis
viris

1/i5
se-

stros

impostorcs Armeuos, qui

Latiiiis

cum

se antistites fln-

cundum

cor nostrum

idoneis

ad

cardinalatus

gerent, ac Roniana! Ecclesiso addiLlos, eoque no-

minea

foverentur, in Iribules tamen

suos

orlliodoxaflde informalos tyrannidem exercebant;

variisque erroribus eos inficere moliebantur.

quorum hominum genere Petrus

chiepiscopi
tliani

Jerosolyniitani
titulos sibi

Ex Armenus, arejusdemque Nazare'

prsemineiitiam assumendis. Opus quidem esse conspicimus, ut ad tantnin miiiisteriimi exercendum viri assumantur idonei, Deuin timenles, diligeules jiistitiam et avaritiam abhorrentes. Ideoque nos cum fratribus eisdeui, prahaipsi Ecclesia;

antislitis
:

arrogans, grassabalur
*

Patavii
sibi

Florentiffi Ezecliiel

istius vicarias partes

matura inter alios, quos ad tantum gerendum offlcium nostrum et dictorum fratrum consilium honorari decrevit, ad
bita deliberatione provida et

Atbanasius^ Veriensem e|)iscopum se jactabat, cujus scelera hisce verbis describit Benedictus : Errores contra fidem Catholicam dogniatizabat, acqnibusdam falsislitteris
et privilegiis Apostolicis
,

vindicabat:

Romm

personamtuam, quam bonorum omniiim

sideralionis intuilum dirigentes, te ad

largitor

Altissimus multis virtulibus insignivit, nostre con-

onus hujus-

falso

sub quorumdam

Pontificum nomine fabricatis, uti seu verius abuli temere praesumebat: Armenos Calholicos,

Romanorum

tenentes quod tenet, et credentes quod cre-

dit

sancla

Romana
baplizatos

Ecciesia,

mater cunctorum
af-

fldelium et magistra, diversis persecutionibus

fligebat
:

quoque secundum formam

ejusdem
vocabat

Ecclesise

renegatos

abominabatur, et asserebat seu eosque per personarum ca,

modi ministeriidefiatrum ipsorum consilio duxinius assumendum, etc. Datum Avinione XIV kal. Januarii, anno iv . 82. Concepte sunt eadem verborum forma litteroB ad Gotium patriarcham Constantinopolitanum et Bernardum - episcopum Rutenensem, quem ad flrmandam inter Alfonsos CaslellEe et Lusitanioe reges pacem incumbentem vidimus, ut arma in Marrochitancs et Gianatenses verte'

rentur.

plionem, incarcerationem,aliaque flagella, variasque persecutiones retrahere nitebatur a devotioue

et flde

De

his

una cum

aliis

cardinalium numero

adscriptis agit Vitae Benedicti auctor his verbis':

Anno Domini mcccxxxviii, die decima octava mensis Decembris, qua? (fuit) feria VI QuatuorTemporum, dictus Benedictus papa unam fecit creationem sex cardinalium, quos in presbyteros assumpsit, qui fuerunt isti, videlicet Gotius de

ejusdem

Ecclesiffi, et

ad pristinos errores

et

idem Athanasius imbutus esse creditur, resumendas damnabiliter revocare . Consentiebant in eodem scelere Petrus Armenus, ejusque vicarius memorali quare Benedictus hos Ires in carcerem compingi ab Anagnino episcopo, vicariam in Urbe gerente sacrarum rerum prsefeperfidiam, quibus
:

Aramono (Arimino)
stantinopolitanus,

Italicus,

tunc patriarcha Con-

cturam, atque a Florentino

jussit*.

et

Patavino episcopis

Dedit etiani imperia Geraldo supremo Or-

dominusBertrandusde Dencio* dioecesis Utiensis, tunc archiepiscopus Ebiedunensis, dominus Petrus Rogerii dioecesis Lemovicensis

Minoritarum pra>posito ', ut comprehenLaurenlium Anconitanum Minoritam fugilivum, antea sacrse fidei censorem apud Picenates, quod in absolvendis Andrea et Lipalio a crimine heereseos, quo antea fuerant rite damnati ab aliis censoribus, exagilalique a Joanne XXII, Pontiflciam auctoritatem invasisset.
dinis

monachus Ordinis
dicecesis

S. Benedicti,
,

lunc archi-

deret

episcopus Rotbomagensis
Curti

dominus Guilleimus
Ordinis Cisterciensis,

Tolosanae,

tunc episcopus Albiensis, dominus Bernardus de Albia dioecesis Apamiaruiii, tunc episcopus Rutenensis, et dominus Guillelmus de Aura dicecesis Carcassonensis, tunc abbas monasterii 8. Olivi
Ordinis S. Benedicti
:

81. Pontifex creat cardinales

tione servari soliti.

rittis in

crea-

fuitque repulata creatio hu-

Exeuute hoc anno, cuni

jusmodi multum
nati

notabiiis,

nam omnes

praenoini-

Pontifex gravissima

rerum mole premeretur, au-

gendum nnmcruin cardinalium ad optima

biis et difficillimis

suit

in durfbus consilia explicanda, cenquo houoris gradu tantum prasules insignes

doctores in jure canonico vel civili aut magistri iu theologia.

:

erant famosi et profundi

virtulibus ornavit, ut ipse in subjectis litteris ad

quibiis consentanea affert ex libro Obligationum Felix Canlelorius'. Meminit etiam de hac cardmaliuiu creatione Bosius % additque

Haec auctor

Petrum archiepiscopum Rotbomagensem, quem in summis rebusa Francorum rege adhibitum vidimus,
datis
'

ad Benedicti commendationem, illum proculcato carnis et sanguinis affectu neminem nisi virluti-

testatur:
,

quemque

postea, accepto

bus

et

meritis spectatissimum ad cardinalalum

Clementis
stolicam

VI nomine

lapsis aliquot annis

:

Apo-

evexisse,

Sedem couscendentem intuebimur

tanea

a Dilecto fllio

Petro S. R. E. presb. card. oiim

quibus Albertus Argentinensis consendum ha;c de Benediclo tradit " inquit, ipse Benedictus super promoRogatus,
scribit,
:

archiepiscopo Rolhomagensi.

tione

suorum, respondit

Si

mei non fuerint do-

Urgens universalis Ecclesiae non dissimulanda necessitas iis temporibus nos et fratres no

minati, tuuc immacuialus ero . Porro e

>

memo-

Tom.

IV. Ep. cdxlii.

'

An. 4. p.

1.

Ep. cur. xxxviii.

Ep.

Lvi.

'

H)id.

5 ibid.

Ep. v.

'

' Ibid. Ep. Lv. Tom. iv. Ep. sec. cdxliii.

Ibid.

apud Bosq.
Deucio.

'

^ ibid.

Ep. cdxliv.
Diocio dioec.

* Alii

de Vejo vel de

Caulel. iu Eleiicli. cardd. Beued. Xll.

1.

eq. Jeros. p. 2.

ii.

cesla Ben. Bricen. de Bos.

3
alii

hist.

'

Argeu. iageslis Berlol. episc. Argentin.

Ahr.

ToMUs

XXV.

Ratn. VI.

19

146
ratis

BENEDICTI XII ANNUS

cardinalibus tres tantiim in Pontificia curia

5.

CHRISTI 1338.

nimirum Ebredunensis, Albiensis et Monlis Olivi aiii vero tres lcgationibus amplissimis in Gallia, Hispania et Italia fungebantur
versabantur,
;

nale, qui remanet ibi, et ponit se ad sedendum super catbedram nudani, quae debet esse ad latus papa; dextrum parala. Dominus papa consuevit

dicere

illi

cardinali, et aliis post

:

eum
:

venienlibus

quare celeberrimo
lica
nalitii attributi
<S3.

ritu agentibus in aula

iis pilei

Aposlo-

secundum ordinem suum

talibus personis, quas ibi

proxinio ineunle anno

fuerunt.

et tituli cardi-

vobis de

istis,

vel de aliis

Nos cogitaviinus de ncminat dicatis quid videtur esse fiendum.

Ritus vero in hujusmodi crealione cardi,

nalium^ vetere more et instiluto servati describuntur ab auctore ejus temporis teste oculato, et rituum prffifecto, qui de iis Inculentum volumen edidit ', ex quo ea, <]ux sequnntur, delibavimus
:

CERIMONI^ ET SOIEMNITATES SOLITiE SERVARI

IN

CREATIONE NOVORUM CARDINALIUM. B Die Mercurii IV Temporum, dominus papa

Tunc cardinalis ille, et alii successive postea per ordinem suum venientes, respondent quid eis videtur, secundum quod Deus eis ministravit. Et cum omnes cardinales successive secundum ordineni suum responderunt, omnes redeunt ad sedendum in consistorio secundum ordinem suum. Quo facto dominus papa consuevit'eis dicere: Deo gratias. Nos habemus de personis concordiam

in consistoiio consuevit quccrere a cardinalibus,

omnium
partis,

fratrum, vel quasi

omninm,
;

vel majoris

an expeditfieri crealionem
facieiulo

novorum cardinalium,

secundum quod

fuerit

nihil

tamen aliud
:

ibidem primitus aliqualem brevissirnam quod expediat creare novos cardinales, Cardinales vero postea omnes, quilibet secundum ordintm suum, consueverunt rcspondere
collationem,
et consulere an expediat vel non. Quo facto, dominus papa consuevit dicere Nos sequimur consilium dicentium, quod fiant vel non fiant, secundum quod melius videtur eis fieodum. Et ubi eligit viam, quod fiant, immediate interrogat car:

super ipsa concordia specifice expriniendo et immediate ipse ibi creat cardinales tam praesentes

quam

absentes a curia, dicendo Auctorilate Dei omnipotenlis, santtorum Apostolorum Petri et

:

Pauli et nostra, talem,

si sit

preelatus,

absolvimus

a vinculo, quo tenebatur EccIesitE suae, et ipsum

assuminius in presbyterum S. R. E. cardinalem,

papae magis plahoc ordinare. Quibus cardinalibus creatis, dominus papa vadit ad cameram suam,et cardinales ibidem publicant provisionem novorum cardinalium quibus eis placet. Dominus vero papa interdum ibidem, cuni ad cameram suam
cebit super
redierit, consuevit novis cardinalibus creationein

secundum quod eidem domino

dinales, de quanto

numero videtur

eis

fiendum.

dominus papa dicit Nos sequimur consilium dicentium quod fiant usque ad talem numerum. Deinde dicit ibidem

Quo responso

i^er

eos ut supra,

Cogitabimus
et die

et cogitetis

de peisonis nominandis,

agemus super eo, Deo dante. Ista sunt vera quando cardinales omnes in consislorio sunt praesentes. Si autem sint aliqui in domibus
Veiieris

de eis factam mandare per domicellum suum, interdum non.

84.

Die sabbati sequenti domiuus

papa,

estconsuelum in consistorio per dominuin papam mandare duobus cardinalibus, quod vadantad cardinales absentes, etrequirant el habeant eorum consilium super piajdictis duabus qua^stionibus et relatione facta poslea
suis iiiflrmitatedetenti,
:

facta ei reverenlia in consistorio per cardinales,

mandat quod aperiantur porta; aulae, ubi tenetur consistorium, omnibus intrare volentibus et ibi:

dem debent

venire ad consistorium, et

iiilra

conet

sistorium in terra sedere camerarius, notarii

domino

papas in consistorio, audientibus

illos

omnibus

capellani domini papaj et auditores palalii et cle-

cardinalibus, per

cardinales deputatos, ipse

consistorio, an velit scqui

postmodum

eligit

in

consilium cardioalium dicentium, quod fiat nova creatio carMinalium, et de quanto numero.
Die Veneris vero sequenli mandalur etiam in consislorio per dominum (lapamdnobus cardia

camerae domini papas alii vero debent stare pedes extra consistorium. Domini cardinales novi debent tunc temporis esse extra consistorium in
rici
:

aliqua

camera

ibi satis

prope, quousque

dominus

nalibus,

dum

quod vadant ad requirendum et habenconsilium caidinalium absentium super per-

sonis in cardinales

denovo

creandis.

Quo

consilio

papa mandet eos vocari. Dominus vero papa facit ibi in praesentia omnium unum brevem sermonem in fine vero sermonisdescendit per ordinem ad nominationem cardinalium, tam praesentium in curia quam absentium, quos creaverit, queni:

habito \eniunt ad

consistorium

dum dominus

libet iiisorum

commendando de
aliis,

scienlia, fidelitate,

papa audit consilia auricularia cardinalium, et ei referunt ad partem, duni est in cathedra sua, consilia cardinalium absentium. Qua die Veneris,
facta
priiiiitus

prudenlia et
runt,
el

prout merita cujuslibel requi-

in

fine

novorum cardinalium
sumpsimus,
et

commendationis dicit cuilibel Talem absolvimus a sic

:

reverentia papa;

per cardinales,

vinculo, quo ipse Ecclesiae tenebatur, et

eum

as-

papa niandat quod portetur cathedra nuda. Quo dicto omnes cardinales exeunt consistorium, et

ponunt

se in finc illius aula? vel camerae, ubi te-

netur consislorium excepto priore episcopo cardi-

assumimus in presbyterum S. R. E. cardinalem. Si vero non sint praelati, non fit menAssumpsimus et astio de absolvhmis, sed dicit sumimus in presbyterum vel diaconum S. R. E. cardioalem. Quo faclo dominus papa facit vocari
:

'

Ext.

iuMs.

bibl. Yal. sin.

num. 4737.

p. 34. elc.

cardinales novos, qui debent venire ad

eum

se-

BENEDICTI

Xn ANNUS
dederat

5.

CHRISTI 1338.

1/.7

cundum ordinem, qiiem dominus papa

in eos

altare.

Deinde ipsos adducunt secundum ordinem

nominando, etstare pedes retro consislorii, et flrniare se relro bancham, quiE est ab opposito sedis cathedrcT domini papa;, ubi sedent alii antiqui domini cardinales. Et tunc dominus papa
detiet

suum
et

ad osculum oris cardinalium antiquorum, primoveniunl ad episcopos, secundo ad presby-

leros,
libet

subsequenter ad diaconos cardinales, quemeorum secundum ordinem suum osculando.

redeunt

dicere novis cardinalibus ali(|ua ad instru-

Quo

facto antiqui cardinales bini el bini

ctionem eorum, quales debent esse in Conciliis et

aliis

agendis. Quibus dictis vocat eos,

niant ad

eum,

et in introitu consistorii

quod veduo diaconi

ad consistorium ad sedendum secundum ordinem suum. Diaconi vero cardinales antiquiores ducunt

cardinales antiquiores recipiunt novuni cardina-

ilerum bini et bini novos cardinales secundum ordinem supradictum ad osculum pedis et oris

lem primo nominatum per dominum papam, alii vero duo diaconi cardinales antiquiores post primos recipiunt alium cardinalem secundo nominatum, et sic deinceps faciunt alii cardinales diaconi per ordinem suum, si sint plures cardinales de novo creati, et eos adducant ad osculum pedis domini papre. Quibus per papam ad osculum pedis receptis, immediate omnes cardinales antiqui et caeteri supranominati surguut, et capellani papse Te Deitm laudanms cantare incipiunt alta voce. Et cardinales aiitiqui secundum oidinem suum bini et bini primo vadunt ad altare, quod debet
in aula,

domini papa;, et posteaeosducuntusqueadsedem, in qua debent stare in consistorio secundum ordiuem per dominum papam in nominatione eorura
eis

datum.
85.
n

Postea

dunt

post

omnes alii non cardinales recequorum recessum dominus papa imconsilio

:

ponil silentium dominis cardinalibus novis, quo-

usque
eis,

ipse

dominus papa de

antiquorum
et

cardinalitmi os duxerit eis aperire

tunc dicit

qualiter debent ciim reverentia loqui iu con-

sislorio,

cum

IoquunturaIiiscardinaIibus,et eliam
in viam consiiii quam in viam non contradicemio seu iinpugnando
;

cum loquuntur tam

collationis,

ubi dominus papa tenet consistorium,

:

dicta

aliorum cardinalium

sed alias dicendo prueis

tunc temporis esse paratum, sine cruce tamen

el

denfer
verit
:

cum
:

reverentia

quod

Dominus

in^pira-

duo diaconi cardinales antiquiores ducunt novum canlinalem ad altare primo nominalum perdominum papam, alii vero duo diaconi cardinales alium, et sic deinceps faciunt alii duo diaconi, si sint plures cardinales de novo creati secundum ordinem supradictum. Et cum pervenerint ad altare, cardinales novi debentslare genu flexo ante altare proslrati, quandiu cantatur Te Deum landamus. Quo complelo priorepiscoporum
post

eos

et qualiter

etiam alios canlinales debeant

honorare
beant

qualiter etiam in consiliis dandis deprac oculis habere, et in

Deum

mente

et in

ore

tunc temporis sincerilatem et puritatem habere, aiuota omni partialitate amoris, odii vel favoris.

Aliquando consuevit
illo

eis

tum

silentium imponere

tunc, et reliqua proximo pro praecedenti eis

dicere,
tis

dum

eis decreverit os aperire.

Quibus dic:

papa surgit,

et

vaditad cameram

suam

et car-

cardinalium debet dicere submissa voce

noster
;

Pater

dinales

et

postea cantando
v^.

^'.

tentationem.

Sed

libera nos

Et ne nos inducas in a malo. y. Salvos

fac servos

in te. ii. Deus metis sperantes auxilium de sancto. i^. Et de Sion. tuere eos ; f. Domine, exaudi orationem meam. ^. Et clamor meus ad te veniat, y. Dominus vobiscitm. ^. Et cum spiritu tuo.
tztos.

Milte

eis

omnes remanere consueverunt in domo pa[)ce quousque mensae pro prandio sint parataj, et illa die omnes cardiuales comedunt in aula cum papa. Et cum dominus papa exit de aulaj camera, et venit aJ prandium, associant ipsum duo diaconi
cardinales anliquiores usque ad

mensam

ipsam,

prandium simili modo assoeum usque ad cameram. Et sedeutcardinales ciant in mensa primo secundum ordinem suum a parte
pra?cedendo
:

et

post

OREMUS.

dexlra papae episcopi et presbyteri cardinales

antiqiii

quam

novi, diaconi cardinales juxta

tam mo-

Omnipotens sempiterne Deus, miserere famulis dirige eos secundum clementiam tuam in viam salutis ceterncB, ut, te donante, tibi placita
tuis, et

dum

consistorii.

Post

prandium eumdem ordincm servantin

sedendo tam antiqui

fuerit

quam

novi cardinales:

et

cum

cupiant, et tota virtute perficiant.

tempus rectdendi, dominus papa, sedendo

in calhedra sua, dat capelliim

Alia oratio.
Actiones iiostras, r/ucesumus, Domine, aspinostra oratio

dinalibus

rubeum novis carsecundum ordinem per eum in nomieis

nando eos
adjuvando prosequere, ut cuncta te semper incipiat, et per te cocpta finiatur. Per Christum, elc. ii. Amen. a Prffidicta debent dici per e()iscopum pra;dictum in libro, qui f uper allare debet esse panitus. Quibus flnilis, capellaui doniini papa; bini et bini
et et

datum,

et

ipsum capellura cujuslibet

:

ipsorura capiti imponit, ipsis cardinalibus novis

slantibus,
liaris

rando prcEveni,

operatio a

coram eo genutlexis et immediale famidomini pap, qui debet ibi esse paratus, capelhim de capile ipsius cardinalis recipit et lunc
:

quilibet
pelli

eorum

post i^ncdictam impositionera ca-

immediate seciindum ordinem suum pedem

recipiunt novos cardinales, et eos faciunt osculari

domini papieosculatur. Et posteaipse dominuspapa quemhbet eorum ad osculum oris recipit secun-

148

BENEDICTI XII ANNUS

5.

CHRISTl 1338.

dum

ordinem pradictum, etquilibet novorum cardinalium. osculo per eum a domino papa recepto, adsedeni suam ibi redit. Quo facto, dominus pnpa
surgit ac elinm
aliquolies ad
ire,

circularia per cardinales antiquos, an ora ipsorum

et siconsusint aperienda revocantur ad consistorium iidem cardinales absentes, et sedent in locis suis et tunc

novorum cardinalium
lant

quod

sic,

omnes

cardiuales

et postea si Ec-

clesia calbedralis sit ibi

prope, novi cardinales

Dominus papa, proposita aliqua

cet,

auctoritate,

si

pla-

orandum consueverunt immediate deinde ad domos suas redire.

cum

brevi vel modica et quasi nulla ipsius

:

prosecutione ora ipsorum aperit, dicendo

Nos
in

Sequenti autem die novi cardinales debent simul incipere visitationem omnium cardinalium antiquorum, quemlibet ipsorum in domibus quas
inhabitant visitando,

aperimus

tibi

os, vel vobis, si sint

plures,
et

tam

collationibus

quam

in

consiliis,

in

electione

Romani
sistorio

PontiQcis, et in omnibus actibus tam in con-

non attendendo

in visitatione

quam

extra, qui ad cardinales spectant, et

cardinalium antiquorum,
tiquiores cardiuales, sed libus novis

qui sint vel fuerint an-

quos

sint soliti exercere. Ipsi

vero ad proposita

secundum quod cardina-

nihil respondent.

magis

placebit. Et ipsi cardinales an-

87. Post hoc in flne consistorii, vel ibidem

tiquidebentnovoscardinalestunc,
in

dum visitantur,
facto

post apertionem prsedictam,

secundum quod do-

camera sua

secrete instruere

quam dominum

mino
el

papae videbitur, singuli cardiuales novi sin-

papam etcardinalesantiquosdebeantverboet
honorare et etiam revereri, et quendi in consistorio vel alibi
vel cardinalibus in

gulariter

unuspost alium genuflectit coram papa:

quem modum locum domino papa

tunc Dominus papa recipit unum exannulis pra;paratis ad lioc, et immittit digilo cardinalis novi,

viam

consilii seu collationis,

dicendo tunc hgec vel similia verba,

tur
:

qus sequun-

seu alloquendo vel in sedendo debeant ohservare.

Ad honorem

Dei omnipotentis, sanctorum

Postquam vero cardinales novi cardiuales

anli-

Apostolorum
Ecclesia,

Petri et Pauli, etS. Priscae vel alterius

quosvisitaverint in suis domibus, cardinales anti-

sanclae vei sancli, ad cujus

honorem

est fundata

qui debent cardinales novos singulariter singuli

in

quam

cardinali novo commitlit,

commit-

eorum domibus

visitare

immediate,

cum

sunt

timus

creati per papam.

86, Domiuus vero papa in consistorio secundo, qudd tenuerit, vel ad tardius in tertio consuevitos cardiualibusnovisdeconsiliocardinalium antiquorumaperire et tunc eosborlari quomodo debeant in consistorio loqui reverenter, et etiam
:

populo presbyterum cardinalem assumptus, et sic in similibus et interdum adjiSecundumformam,qufficommitlicardinaIi citur

tibi

Ecclesiam S. Prisca;
suis, si est iu

cum clero
;

et

et capillis

consuevit, qui

eamdem

Ecclesiam intitulatam pro

tunc temporis eis dicendo. Attendendum est tamen, quod dum prscdictum consilium petilur, cardinales novi
alia
est,

bona verba, prout supradictum

debent exire consistorium, et stare in aliqua camera ibi prope, donec datis praedictis consiliis per
cardinales antiquos, postea per juniorem antiquum

cardinalem de niandato iiapte vocetur quod redeant ad consistorium quibus reversis, papa consuevit eis os aperire. Papa vero singulis novis cardina:

tempore habuerunt. Si vero esset in diaconum cardinalem assumptus, dicitur Ad honorem, etc. ut supra, conimittimus Ecclesiam sanctae talis cum clero et populo suis, et omiltitur capellis. Cardinalis vero qui recipit annuIum,oscuIalur manum et pedem domini papBe, et dominus papa ipsum post ad osculum oris recipit et sic consequenter de aliis novis cardinalibus observatur. Quibus completis, vadunt pKedicti domini cardinales novi sedere in locis suis, nec tunc etiam cardinales novi
: :

aliquid pnedictis verbis etfactis respondent. Atlen-

libus in consislorio, die

qua

eis os aperuit,

dare
;

dendum
tibus

consuevit tilulos et annulos in fine consislorii

quilibet

et

eliam quod dominus papa tunc, praesenonmibus cardinalibus, ordinat quos titulos

dum

novus cardinalis consuevit tunc temporis, papa imponit annulum digito ipsius, genua

flectere,etimmediatepostdalionem annuli manum et pedem dicti domini papaj osculari, et osculo per

habere debeant uovi cardinales absentes, ut iude sollicitudo toUatur. Attendendum etiam quod prajuiissa, quantum ad apertionem oris ac donationis anuuli et tituli,interdum consueverunt fieri
,

eum a doniino papa recepto, postea redire ad sedem suam. Movi vero cardinales annulos portare
non debent,
etiamsi,
prnslati existerent,

extra consistorium,

quando dominus papa vocat

:

omnes

cardiuales ad

anlequam cardiuales quousque dominus papa

fierent,

super negotiis habeudo

solemnitates

in con-

cameram suam pro consilio et tunc omnes praemissas per omnia servantur secundum ordi-

sistorio det eis tilulos et annulos, ut est

dictum.

vero, quffi antiquitus consuevit servari in apertioue oris novorum cardinalium, et

Forma

antedictum, prout factum fuit auno aNativiDomini mcccxxxix, die xvi mensis Januarii, Avin. per dominuni papam Benedictum XII in
tate

nem

assignatione litulorum, et datioue

infrascripta
;

videlicet

anuulorum, est quod postquam sederint

in ordine suo

personas

dominorum cardinalium Ebredunensis,

;

cardinales
in

tam autiqui quam novi consistorio, tanc quaudo domino

:

papae placebit,

commissus titulus S. Marci et Albi, commissus fuit titulus Quatuor Coronatoruin Montis Olivi, cui tunc etiam comcui tunc etiam
;

cui tunc fuit

dicitur pur euni novis cardinalibus,

quod sedeant

missus

fuit tit. S.

Stephaui in Cailiu-Monte, in ca,

ad partem

et ipsis absentibus,

dantur consilia

mera pnedicli domini papae Benedicti

BENEDICTI XII ANNUS

6.

CHRISTI 1339.

149

BENEDICTI

XII

ANNUS

6.

CHRISTI

1339.

Lndovicum Bavarum novorum facimrum

reum clemenler itcrum admonet Benediclus. Parta est de Afiicanis et Granateiisibus Saracenis
illustris \ictoria

ferventibus et devotis, in eis nihilominus subjun-

geudo, quod noslris

et

et Ecclesia;

P.oman?e juribus

honoribus derogare non intendis in aliquo, sed

anno

Chri^ti niillesimo trecente:

simo

trigesiiiio

nono, Indictione sepliina

Arago-

nius Sardiniam el Corsicam Ponlificia; liberalilati

eorum exaltalionem te proponis im|)endere reverenter; non sufficimus adinirari, quod licet nos propter praBlocutiones olim super eadem read
conciliatione inccej^tas, quas desiderobamus, sicut

solemni ritu acceptas in Apostolica aula retulit

Orientali ad

egere Andronici imperatoris oralores de Ecclesia

adhuc desideiamus, ad debitum finem perduci,

procedere contra
te

conjunctionem

cum Roniana

addu-

super
te

iis

etiam, quae per te

inferius

cenda
rii

prajlecit sibi
:

ducem, mutata
:

publicae rei

attenlala referuntur interim, de quibus

forma, Liguria

dati Apostolica auctoritate

impe-

aliqua exprimuntur,

per viam mansuetudinis

provinciisin Italia vicarii

rex censuris ob id

munus

in

Eduardus Anglorum Germania inferiori

:

ab

iis

et

aliis

detestandis excessibus

cupientes

retrahere,

Ludovici aucloritate gestum irretitus

infeslis signis

concurrere
flos,

omiserimus, aggravare processus per praedecessorem nostrum adversus te, ut nosti,

habitos, diversas spirituales et temporales pcenas el senteulias continentes, tenendo negotium hu-

paratus Christianse nobilitatjs

frc-eno,

injecto divina providentia fiirori

abscessit;

deni(|ue Bavarus, iuterniissum de sua reconciiia-

tractatum redintegravit. Pellicere i[)sum ad Christianam pcenitentiam atque ab aeterno exilio

tione

jusmodi sub spe reconciliatiouis ejusdem de benigiiitate Apostolica in suspenso tu tamen, sicut
;

habel

rumor implacidus

et iufestus,

deducens, ut

eripere Pontiiex

oplimus enitebatur, sed nilipsius beniguitas profuit ille enim im|>iorum, quibus
:

videtur, hujusmodi nostram beuignitatem et

agebatur, consiliis subornatus, conrirmata (lotenlia

mansuetudinemin contemptum, statutade factofecisse una cum nonnullis parlium earum principibus
his diebus prKteritis diceris,
tibi esset vel sit attributa

Anglorum regem Germanici imperii

creavit ut
sibi
:

per qua) Jicet nulla

dixiinus vicarium, ut reliquos quos

nondum

quomodolibet aucloritas

subjecerat,

Eduardi regis viribus opprimeret

elatusque in id potentia; fastigium pluia adversus

Ponlificiam auctoritatem erat mulilus. Benedictus

super hoc vel potestas, pra;dictos processus habitos, et sententias proniulgatas contra te per eumdem praedecessorem de consilio fratrum suorum S. R. E.
cardinaliuin

mollire iteruni furentem clemenlia studuit, |)ater-

cum magna

solemnitate,

pnrsente

nisque

litteris

proposuii

'

ob oculos, quantis ac
addiceret
:

nunquam
infelicis

inlermissuris supplieiis se

niultitudine fidelium copiosa, et in diversis inuiuli partibus publicatos , dixisti et pronuntiasti de

facto, ut i^rtemittitur, fore nullos

meniinisset selernitalis

humamcque

vitae

(quanquam

uulli

inconslnntia!,

nec divinam patientiani novis

:

scele-

honiini
liceat

quantacumque
de
iis,
iis,

sit

auctorilate

sullullus,

ribus fatigaret
2.

se

qus

per

Ronianum

Pontificem,

iMagnifico viro Ludovico de Bavaria, pro-

maxime super
clesiae,

quae ad judicium speclanl Ec-

mereri gratiam ia prfEsenti, per

valeat gloriam in futuro.

quam

assequi

auctoritate

Lilleras magailicentia; tuae benignitatesolita

nisi de licentia et honori et primatia; pra>fatae Roiiianae Ecclesiae prffisumptuose nimis et temeiiisius)

ordinantur intromitlere,

recepimus,

et

quae coutinebantur in

eis,

pleno

rarie,

quantum

in te fuit,

si

sincerilas suffragetur

collegiinus intellectu.

Sane

cum tam pereasquam

relatibus, detrahendo.
3. Prffiterea

diversas tuas lilteras alias

te

reconciliationem
desiderare

h ctenus nobis missas tuam nobis et EcclesiaB sanctae

et

statueudo de facto mandasti, ut

asseritur,

Dei

asserueris

asseras

affectibus

'

Toiii. V.

Ep. secr. cccxcii.

Alamanniae mandala eisdem nec illos, i|uibus per Sedem pradictam provideri contiugit de dignitalibus et aliis beneficiis Ecclein parlibus

quod

non

recipiaiitur Apostolica, nec pareatur

150
siasticis
tis

BENEDICTI XII ANNDS

dictarum partium, permisisti aut permithujiismodi recipi et

6.

CHRISTI 1339.

ad

dip;nitates et beneficia

Et ulterius prophtos, religiosos et alias personas Ecclesiaslicas j^arlium earumdem adviolandum iDterdictum Ecclesiasticum, auctoritate
adniitti.

ante oculos mentis tuae, tibi consulimus, et paternis exhortationihus et salutaribus monitis suademus, quatenus diligenter considerans vias tuas

malas,

et

dum

tibi vitfe

converlere, et ad vias recfas dirigere

tempus superest, ab eis non differas

verba prophetica dicere

Apostolica in diversis civitatibns,

locis

villis, terris et

gressus tuos, ut possis

:

illa

ptionem
ac

partium earunulem appositum propter caet caplivationem personarnm ipsorum,

et alias crudeliter et

bonorum sublractionem,

immaniter (non absque plurimorum scandalis, contemplu clavium Ecclesia?, ac animarum periculis) non erubescis compellere, faciendo divina offieia in locis eisdem interdicto Ecclesiastico, ut
praemiltitnr,

Domino Cogitam vias meas, et converti pedes meos in testimonia tva ; non solum sa?pe, sed saepius intra tua praecordia revolvendo, quod moriturus es, et tibi, qui jam in annos processisli plurimos, mortis terminus appropinquat, et ignoras
te contingeret in tali statu et

penitus dies mortis. Et quid etiam, si (quod absit) cum talibusoperibus

vitae tua?,

suppositis damnabiliter profanari

terminum claudere
sequerentur opera,

exinde,

cum

te tua

quamplurimos etiam religiosos, et pra?serlim fratres Ordinis

reportares?

Profecto

nihil

Praedicalorum

(qui

Dei timorem et

aliud, nisi poenas cruciatns perpelui, et tormenta.

amorem, ac reverentinm Sedis prsedictae, suarumque animarum salutem injnstis et iniquis mandalis et praesumplionibus sacriiegis et damnandis
hnjnsniodi pra;ferentes,
dictis
et

Et ut tua recnnciii.itio,
catis tui<

tibi

utique salutifera pec-

profanare in locis pra?-

non impediatur propriis, sed potius Deum et Ecclesiam sanctam suam, ac nos et eam.dem Sedem tibi magis placabiles constituas in hac parte;
a prfemissis excessibus
et

recnsarnnt divina) fngando, affligendo et sic crudeiiter persequendo, qnod multi conventus eorum propter hoc sunt, proh dolor! dissipati.

omnino

desistere studeas,

cum

effectu atlentata, ut prremittitur, circa ba?c

tam

pie

quam

provide revocare, non procrastisicut prasmisimus,

:

nando,

dum

lempus habes,
id cooptaveris,

detrahendo non parum ejusdem Ecclesis Romana: juribus et honoribus, vicarium in certis partibus Alamanni;e, quanquam ad te non pertineat, depulasti, ut fertur. Hsec autem,
4. a

Ad

haec,

prosequi reconciliationem
si

eamdem

circa

quam,

te

digne ad

ctam, quantnm
ipsius Ecclesia;

cum

nos et Sedem prfedidivinobeneplacilo,ethonore

propitios reperies et
satis

fieri poterit,

quic prtcmisimus (ut de multis aiiis, quae fert rumor bujusmodi, taceatur ad prffisens) si vera
sunt, in divinfe majestatis

benignos. Et inter ca?tera

tur,

expediens videre-

quod ab

offensa et irrilalione illorum, qui

tibi

contumeliam

et offen-

prodesse vel obesse

Siiperiora

valerent super his, absti-

sam, ac jurium
pncdiclEe,

et

honoruni detractionem Sedis

Iffisionem

neres. Dal. Avin. X. kal. Febr.,

annov.

fldeique

CatholicEe

cedere

decreta

ac gesta impia adversus

proculdubio dignoscuntur. Talia namque, quaj

non

soluni

Deum

et

Sedem eamdeni

graviter

non

Pontinciam auctoritatem cum audisset Pelrus rex Aragoniim adeo exhorruit, ut tuenda; dignitatis
AposlolicBB zelo Benedicto adversus ipsius hostes

immerito provocant, sed horrore mentes concutiuut et commovcnt Catholicorum regum, magna-

armorum potenliam
tiasegit'

obtulerit; cui Pontifex gra-

tum
exlra

et

principum orbis

terra;;

maxime cum

ex
et

iis fides

tangatur Calliolica, ex qua justus vivit,

est alicui gratia

quam non

sunt signa vel facta

neque sahis; non pcenitentis hominis Deum

ad ejus gremium,

ob eximium illius inEccIesinm studium, nuntiumque Apostolicum ad Ludovicum cum redcundi in gratiam cum Ecclesia voluntatemprse
,

se ferret, se transinisisse significavit.

6.

timentis, ac volenlis revereri sacrosanctam Eccle-

Adi/mim

mittit intermmtiiim

siam matrem suam,

et reverti

concordice rationem.
rica

Versabatur Mn aula BavaS.

proponens

cum
illi

se sentit esse, delictis et offensis suis exigen-

Arnaldus

e Verdala A.

N. Ponlificioque
illius

tibus, extra illud. Quis

enim

fidelis dubilat,

quin

uomine cum Ludovico agebat, ul

ad Christianam iioenitentiam

animum
rei

homines

pestilentes

hffiielici

et

schismalici

fiecterel,

abduceret-

adhuc sub tegmine alarum tuaruni morari dicuntur, te, de cujus salute ac honore non curant, sed ad hoc cum evidenti tUDC salutis et famee detrimeuto tantum aspirant, ut tuo promauifesti, qui
tecti

que ab Eduardi

regis foedere,

quo Occidenti ac
:

Christianae necessaria pax reslituerctur

cumque
adhibitis

propositas nonnullas a Ludovico reconciliationis

ineundae raliones exposuisset Pontifici,

in consilium

is

munimine

sibi

pro suis sceleribus clfugianl

ultionem, retrabere moliti fuerint bactenus, et moliantur in hujusetiaui adulando pestifere

,

modi

et alia preecipitia confusionis et

damnationis

ajternse (te
b. a

impellere.)
igitur,

Nos

qui te super preemissis pa-

qnibusdam cardinalibus Arnaldo respondit % ac primam quidem a Ludovico oblataiu condilioneiu non videri uec utilitati nec honori Sedis Apostolicae conducere, nequein opus perduci posse cuiu eniiu in ea dicat, se in omnibus controversiis, qua; ipsi una cum rege Fran:

terna charitate alloquiinur, et

tuam desideramus

coruin intercessere, vel exoriri possint, Pontiflcio

salutem,

prffiiuissa

quic tuaj oplata; reconciliationi

et

obvia sunt

admodum,

augmentum procurant

'

ToQi. V.

IL(i.

stcr. XII

!bid.

Ep. secr. cccxciii.

^ Ibiii.

indignationis divina), ponentes tenore prKsentium

post Ep. sccr. cccxciv.

BENEDICTI XII ANNUS

judicio statutum;

6.

CHRISTI

1339.
:

151
sed
si

absonam

esse,

cum nuUa

dis-

concederemus
citi

eumdem

de sua salute

solli-

sensio interregem ac Ludovicum ipsnm exarserit, nisi im|ierii caiisa, in quonullum sil)i jusBavarus

gratis et spontanee ad Sedem Apostolicam ve-

neiint,

veniametmiscricordiam liumililer

petilnri,

arrogare

iiossit,

ad

(|iiod
:

gratise reslitui

optabat

assequendum Ecclesia; unde fit, utsi eam Ludoesset,

sibi injuatti,

eos (qiios magis Iiicrifacere Domiiio (juam perdere

Tici

submissioiiem,

aiitequam concilialus

cupimus) misericorditer, prout corum exegerit devotio et contrilio meruerint, mansuete tractabi-

Sedes Aposlolica admitteret, non levem

mus

et benigiie,

rigore

jiistitiae

oleo misericonliac

riam ac

damnum

pareret.

Quod ad secundam
Ludovico

tempoiato. Dat. Avin.

7.

kal.

Februarii,

anno v

net, reslitulo

fidelium

consortio

si

Optabatsane Benediclus itnplere demanda-

Francorum rex arljitrum Pontificem vellet deligere, regem Anglorum Ludovici arbitrio controversias omnes perrnissurum atque ita, imperatis
;

tas sibi illiiis vices, qui prophetico ore conlestatur

Nolo mortem
et vivat ;

induciis, l)ellum inler ipsos reges

sopitum

iri.

At

peccatoris, sed magis ut convertalur idque etiam in Ludovici et aliquorum principum electorum,qui snperiori annoRomanae

neque

id videri

Sedi Apostolicoe honorificuin,

;

cum

uni parti se addiceret

illam vero deceat in neu-

majestatem laserant, causa demonstravit hos enim ac Ludovicum Pontifex paterno sinu, si
Ecclesiae
flagilii

tram inclinare; neque etiam id fieri posse, cum Francorum rex Anglorum regem fiduciarium et clientem sunm afipellet; nec dissentiat Eduardus: unde cum Francorum rex sit .^nglorum regis iu
vectigalium terrarum causa, de quibus
tur,
lis

ipsos poenituisset, amantissime se exceptu'

:

rum

respondit

Benedictiis, etc. magnifico viro

Ludovicode

Bavaria, promereri gratiam in pra;senti,

assequi valeat gloriam in futuro.

perquam

verti-

judex,

non

faciie
:

in alterius arbitrium con-

troversiam coliaturum

bus coiitroversiis
lateat,

deomniagatur, cum Pbilippum non

si

tum maxime,

Quia principes electores quorum aliqui Deum, ac nos et Sedem eamdem graviter offen,

disse noscuntur, benigne ac

mansuete

tractari

per

Eduardiim plura eaque maxima deposcere, de quibus putandum non sit Francorum regem compromissuni facturum pralerea id exiguam utilitatem parilurum cum prius Ludovici reconciliatio perficienda, eaque diuturni temporis traclum consumptura sit interea vero si bellasopita non tuerint, cum illorum incerti sint exitus, ea posse emergere, quae resarciri postea non possint; et quamvis illa omnia abessent, non fucile Ponlificem et Ludovicum in eodem loco ad dirinienda, quoe compromissa essent, conventuros; quare ab
: :

easdem
dictffi

litteras supplicasti,

asserens id esse prae-

reconciliationis negotio multipliciter oppor;

tunum

volumus, quod cum Sedes praebenignitatem severitati consuevit prout in Deo expedire cognoscit, praeferre, vere p(]eniscire te
dicta, quae

tentibus et contritis
ralionis
et

non claudat gremium misetanto

miserando lienignins, quanto gravius fuerit provocata; offensores praedictos, prout eos de commissis hujusmodi p(Enigratia;,

tentes et contritos,
et devotos, ut

ac nobis et eidem Sedi fideles

;

Francoruni regi denunliandis se abstinuisse, lianc autem rationem couciliandae totius rei comillis

tenentur et debent, cognoverimus prajsertim dicti consideratione negotii, propler ea,

quae prfemisimus, insidenlis
stro,

admodum

cordi no-

ponendaeque ineundam Si, inquit, idem Ludovicus ad nostram prajsentiam suos certos super faclo reconciliationis
:

recipiemus clementer, ac favorabiiiter et benigne tractabimus, rigore justitia; oleo misericordite

temperato.
.

Datum Avin. X kalend.

Februarii,

suae destinaret nuntios, et dictus rex Angliae

etiam

anno V

cum potestate plena tractandi paccm cum eodem rege Franciaj vellet transmittere, scribemus efiicaciler eidem regi Frauciae, quod idem
suos

8. Flagitavit ' quoque Bavarus a Pontifice, ut Arnaliio e Verdaia Apostolico nuntio reconciliatio-

nis illius perficiendae auctorilatem tribueret

cui

duceret faciendum

et

nos libenter laboraremus

respondit Benedictus,
fiiisse,

missum iilum

ea de causa

ut reconciliatio et pax prtedicta ad boiium pervenireut etlectum ; ita tamen quod, interim pendentibus
praedictis coraiii

ut

ipsi

suam mentem atque arcanas volun:

tates

panderet
perfici

rern vero nisi in cardinalium con-

nobis, guerraj ex quibns

sislorio

innumera mala
cessarent
:

proveniunt omnino hinc

Praecipil ut
si

inde
lioc

et hiec via videretur cuilibet fuctibilis

etc.

et honesta,

Ludovicuiu ad

consiiium inflectat, ac

ipsum ad

id addiicere

non potuerit, ne
ad

se aliis tractatibus irretiat, sed

Sedem Apostolicam, liis missis, se conterat. Petenti vero ad nonnullorum iinproborum hominum gratiam liberi et tuti commeatus sy ngrapham, cum ad eaiudem Sedem pro flagitanda venia se
conterre meditarentur, respondil: oCaeterumquia

non posse. Reversus itaque est Arnaldus ad Sedem Apostolicam, qui ob virtutis praemium ad Magalonensem episcopatum evectus est, de cujus legatione Germanici historici ' meminere; ac significavit Pontifici, Ludovicum ac principes electons decrevisse solemnes oratores pro optatissima reconciliatione perficienda transmittere qua de re idem Pontifex ad Robertum
:

Siciliae,

et

Philipiium Galliae reges scripsit

,

*,

ut

legatos mittereut
rent.

quo rationibus

suis consule-

non

esl

leratis

de uiore ac honestate Roiiianffi curice scehominibus dare conductum illis homini-

Tom.

bus, de quibus fiebat in tuis litteris mentio,

non

et

alii.

V. Ep. secr. ccr.xciii.

*

'

Ibid.

' Alb.

Arg. in Chron.

Tom.

v. Ep. secr. cxi.

152

BENEDICTr Xir ANNUS

Extant porro in Regesto Pontificio nonnullfp Sedem Apostolicam
syngraphne, altera
'

6.

CHRISTT 1339.
Benedictus, etc. ad perpeluam rei

memo-

pro Ludovici oratoribus ad

quiilem

riam.

accessuris liberi conimealus

III

Nuper venerabiiis

frater noster Guillelmus

non. Junii Inijus anni consignala, in

:

qua

liaec

adjecta condilio

Dummododicli

nuntii

episcopus Cameracensis, non sine gravi querela ad Apostolatus nostri deduxit auditum, quod licet
civitas et
nii

et familiares

sexaginta

numerum non

excedant,

comitatus Cameracensis jure veri domi-

nec sint de haeresi condemnati

Octobris data
*

altera nonis

spectent ad episcopum et Ecclesiam Camera-

tum

pro Bavari,

tum principum

electorum oratoribus. At inlereaBavarns promis;a Pontiflci data infringebat, cumque ab eo toties

flagitatum
esset,

ut a coeundis molitionibus in
absisteret,

censem, ac episcopi Cameracenses, qui fuerunt pro tempore a longis retro tem[ioribus per tempora, quorum in contrarium memorianon existit, justo et vero titulo civitatem et comitatum possederint siipradictos paciflce et quiete
;

regem Francorum

ea
iri
;

enim

re ipsius
ta-

nupertamen

reconciliationem disturbalum

invadendis
,

(quod non absque multa admiratione percepimus)

charissimus in Christo
filius

men

Galliis

opprimendisque
partes

Ecclesiasticis

qui
quae

noster

Eduardus rex

Sedis Apostolicic

tutati fuerant,

inhiabat.
,

Anglise illustris, praetendens se vicarium imperii

Quem

Benedictus monuit %

ut

nonnulla

constitutum per Ludovicum de Bavaria, a Sede

Apostolica de haeresi et schismate

contra datam fldem gesserat, et in arcana sche-

condemnatum,

dula descripserat, revocaret

quil,

Ca;teruin tibi, in-

benigno suademus affeclu, utinterim, hujusmodi coram nobis super recoacilialione prsBdicta

regno vel in iniperio Romanorum ex electione, quEe dudum de ipso celebrata dicebatur, vel alio quovis modo forsan
oninique jure,
si

quod

sibi in

pendente tractatu, prudenter abstineas a qualibet noxia novitate; et maxime ne coutra charissimum in Christo filium nostrum Philippuni regem Franciae

competiisset, suis culpisexigentibus, sententialiter

et

juste privatum; licet etiam vacante imperio,

sicut

nunc vacare dignoscitur

ad

Romanum

illustrem, ac Ecclesias et Ecclesiasticas perso-

Pontiflcem, cui in persona B. Petri terreni simul

et caelestis imperii

nas per te vel gentes tuas aliquid attentes adver-

jura Deus ipse commisit, jurisvacantis im-

sum

quinimo

ea, quffi contra promissiones tuas

dictio,

regimen

et dispositio ipsius

iu dictis litteris tuis contentas attentata sunt, stu-

perii perlinere

noscantur; de facto

quanquam de
citari
fecit

deas efflcaciter revocare

si

pro flrmo sciturus, quod

jure non posset,

eumdem episcopum

secus

fleret, id

dicto negolio

magnum

posset

impedimentuin
Avin. V
id.

et

obslaculuni generare.

Uatum

Octobris,

anno v.

9. Eduardum Anglum Gallias invadentem, itt a lite contra episcopum Cameracensem desistat, monet, exponens Luduvici causam. Invadebat

tum

Gallias

morum
pum,

Eduardus Anglorum rex Ludovici arprajsidio fultus, et Cameracensem episcoBavari auctori-

sub poena privationis et amissionis omnium bonorum, feudorum, privilegiorum, bonorum et aliorum, quae ab imperio tenere dignoscitur, ut coram eo certo jam elapso termino compareret quare praefalus episcopus, qui hujusmodi citationi non paruit, iirout nec parere etiam tenebatur, dubitans quod idein rex forsitan eumdem episco-

accei)la Geriuanitc inferioris

pum eum

reputans contumacem, saltem de faclo contra

et praefatam

Ecclesiam Cameracensem pro-

tate praefectura,

quam

vicariatum vocaut, imperii

fiduciarium
cia

ad clientis praestanda Ludovico oiliadigere, utque regis Francorum fcederalum

ad Apostolicam Sedem humiliter recurrendum.

cedat,

super hoc duxit

existat,

Licet igitur
dicta citatio ac

manifestum

quod

pras-

bello opprimere tentabat. Ut vero in

Ecciesiastico principe imperii

oppugnaudo

omnes

processus, qui contradictos

aliquem juris colo-

rem Anglus
meracensi
,

suboruato sacerdote CaGuillelmo episcopo judicium meunte

praetexeret,

episcopum et Ecclesiam per praefatos Ludovicum el regem, vel de mandato ipsorum propter hoc
forsitan facti essent vel fierent, vel sententiae, quse

anuo iiilentavit, nt sibi tanquam proregi caesareo comitatum Cameracensem imperiali beneficientia acceptum referret. At episcopus de intentata sibi
lite

proptereapromuIgarentur,juribusnon subsistant, nec subsistere possint, nec aliquam habeant, nec habere possint roboris flrmitatem; ne saltem de
facto dicti episcopus et Ecclesia pra?gravsntur, nos

speclabat causa,

ad Sedem Apustolicam provocavit, ad quam cum Ludovicus jura ca;sarea uon

piout tenemur ex Apostolicae servitutis

offlcio,

teneret. Benedictus itaque, ut accersitos ab

juris fucos ad coloranduui iujustuni
ret, edicto

Anglo

hujusmodi

insolentiis obviare, et

ejusdem

et alia-

bellum dilue-

rum

Ponliflcio
illo

motam

ab

promulgavit, iniquam esse litem juris formulas tauquam a

:

sludiis intendentes,

Ecclesiarum praecavere dispendiis sollicitis dictam citationem, omnesque

processus et sentenlias per praefatos Ludovicum

csesareo legato editas rescidil;

ipsumque

Eduai'-

dum regem
fixlt

ac

reliquos

principes,

qui bellum

Eduardum regem Angliae, se vicarium dicti Ludovici vel imperii praetendentem, contra dictos
seu

comilalui Cameracensi inferreut, anathemate de-

Ecclesiam Cameracensem, forsan post dictam cilationem secutos vel subsequendos, dictasque poenas in citatione praedicta comminalas,

episcopum

et

<

Tiin. V, Ep.secr. CDLXVi.

Ep. secr. CDivi.

'

- Reg. post eamd. Ep. Au. a. Eo. com. ii.

3 ||)jj_

tt sententias

quaslibet super praemissis vel praeprolatas,

vel
in

missorum occasione

posterum

BEN'EDri TI

Xn ANNUS
sorum

G.

CIIRISn

1339.

153

proferendas per eosdem Ludovicuni el Ediiiirdiun

Frankford

iippiduiii

imperialc ad dictum Ludovi-

regem
feudis,

vel alium, seu alios de

mandalo

i|

cum ducem

Bavariae,

petensabeo auxilium

et

ju-

supcr civilate

el coniitatu pnsdictis, et aliis bonis,

vamen conlra dictum Philippum rcgem

confcederati et coUigati
licet se falso
:

Fianciae;

privilegiis et lionoribus, qua;

ab imperio

fuiTunique ad invicem contra dictum IMiilippum

dictusque Ludoviciis, qui
gerebat pro imperatore, talcmque se

obtinent, habitos vel habitas, habendos vel liabendas,

lalos

vel

latas,

seu ferendos vel ferendas,

;

quatenus de facto processerint vel procedent auctoritate Apostolica revocamus, cassamus, annul-

nominabat, ipsum regem Angliac, quantiim in ipso fuit, constituit vicarium imperialem in partibus
Italiae

lamus

vacuamus

et

irritamus omnino,
et

ipsos
et

et

nonnullis

aliis

terris.Cujus occasione el

nullos, cassos, vacuos,

irritos

nuntiamus,

nullam eos habere decernimns roboris tirmitatem districtius injungentes, et etiam inhibentes universis et singulis ducibus, marchionibus, co;

pnetextu idem rex Anglias Cameracensem civitatem, quae est camera imperii, voluit intrare
:

sed negato sibi aditu,

eam

obscdit: civibus

ejusdem

sibi viiiliter resistentibus .

Dum

tamen Came-

milibus, baronibus, nobilibus et

aliis

personissinet

racum urgeretobsidioneEduardus,Pontifex illum

anathemate devinctum ob foedus armorum cum hoste Ecclesiffi percussum, bellunique episcopo Cameracensi praefecturae Germaniae suscepta; scelere pratextu indictum, revocare a coeplis studuit

gularibus quibuscumque,necnon

communibus

universitatibus quibuslibet civitatum, castrorum,

villarum et aliorum locorum, ne contra revocalio-

nem, cassationem, annullationem,

et

irritationem

decretum nostra hujusmodi facere vel venire

hisce datis ad
B

ipsum

litteris

'

Tel

quidquam

atlafentare, vel civitatem aut comi-

Benedictus,

etc.

magnifico principi Eduspiritum consilii saclara

tatum praedictos in toto vel in parte invadere vel

occupare, aut invasos vel occupatos perse vel alios
detinere

ardo, regi Anglia;

nioris.

illustri,

pracsumant, in prsejudicium dictorum

Dudum

te

fili

charissime

imitari

episcopi et Ecclesiae,
capiluli Ecclesise

necnon prsposili, decani

et

memorata;, Ac nihilominus omexistant,

nes

et

singulos, cujiiscumque prcTeminentioe, di-

progenitorum tuorum regum Anglia^, qui erga Deum et sacrosanctam Romanam Eeclesiam veliit peculiares ejus alumni et devoti filii plenivestigia

gnitalis,
Pontiflcali

condilionis el status
vel

etiamsi

tudine

devotionis

et

fidei

claruerimt, suffique

regali prsefulgeant dignitate, con-

trarium facere praesumentes, excommunicationis

sentenliam incurrere volumus ipso facto
tales, castra, villas et alia
:

ac civi-

loca ipsorum iHterdicti

sententi;r eoipso

decernimussubjacere; nihilomiiis

nus irritum
nentes,
si

et

inane auctoritate Apostolica decerper

secus super

quoscumque quavis
al-

splendorem prosapiaea quavis obfuscatione nubili contagii praeservarunt, eaque in te prfelucere clarius cupientes ob paternae chnritatis et dilectionis affectum, quo te statumque tuum prosequimur, nostras tuae celsitudini lilteras direxisse nieminimus, inter castera recensentes, qualiter excessus per nobilem virum Ludovicum de Ba;

auctoritate scienter vel

teiitari.

ignoranter contigerit

varia olim, ut asserebatur, discorditer in

regem

Non obstantibusquibuscumque
regi, vel pra^fatis ducibus,

privilegiis

et

indulgentiis Apostolicis vel imperialibus eidem

Romanorum electuni, Romanam Ecclesiam

per

adversus
,

Deum

et

eamdem

ac

felicis

recordationis

Eduardo

marchionibus,
aliis

Joannem papam XXII, prfedecessorem nostrum,

coacervationem multiplicium et atrocium offensarum nequiter perpetrali, tuum praeterire nequibant auditum quos velut toti mundo notorios non omnes cum longa et prolixa nimis
:

comitibus, baronibus, nobilibus et

singularibiis,

persouis

necnon communibus et universilatibus quibuscumque sub quacumque forma vel

expressione
II id.

verborum

concessis, elc. Dat. Avin.

Januarii, Pontificatus nostri

anno v

Data'

eorum
eisdem
tandos.
B

narratio
lilteris

cxtitisset,

sed

ex eis aliquos in
ut sequitur, reci-

est

Leodiensi, Trajeclensi et Tornacensi episcopis

providimus,

divulgandi hujus edicti provincia.

10.

Verum Eduardus, cum

frustra proditione

Idem namque Ludovicus contra processus

nonnullos
tenibri,

Ciimeracenses subornare nisus esset,

praedecessoris ejusdem,elc. Repetit vetera Ludoin Ecclesiam facinora iisdem psne verbis, quibus anlea illa recensuerat ', nimirum irrupvici

aperto bello

rem gerere aggressus, exeunte Sepmaximo succinctus exercitu, stipalusque

et Juliaci

duce Brabantiae, Geldriae

rum primus

ducis

alter

comitibus,quomarchionis titulos a

Ludovico erant eblanditi, Cameracum, Caesareae quidem ditionis urbem, sed quam episcopus idemque comes, vacuo solio imperiali Francoruin regis clientelae addixerat, ejusque milite praesi,

tionem Ilalicam, susceptum hasreticorum patrocinium, promulgatam publico libello hreresim, crealum pseudopontificem, arreptum contra leges imperiale nomen, conlractas censuras a Joanue XXII irrogatas, tum subdit: Siiper quibus
(luidem poenis, quantumciimquepcr ipsum Ludo-

diario

firniarat,

obsidione cinxit
^
:

de qua h;cc
venil(|iie

vicum promeritis,et
promulgatis,
si

iu

eum

justo Ecclesia' jiidicio

prodil Vitae Benedicli auctor

rex Angliffi
intravit

Diclus Odoardus
,

vere poenitens se bumiliasset ad

Alemanniam
'

in
'

'

neg

|iOst

eauij

Ep.

Gesla Bsued. apud Bosq.

Toin. V.
-

liii.

su.

1-.

DiVii. Eit. cliani aiiud Walsiug. io

el

li.luard.

II.

An. f hr.

1.337.

num. T

S u-que continelur.

A.\^.

ToMUS XXV.

Uayn. VI.

20

ir-/i

BENEDICTI XII ANNITS

6.

CIIRISTI 1339.

graliam bcnignam, reperisset

qua:'

eomdem

Ecclesiani,

suinpseras confoederationes inire

cum

eo, sibiqne

ipsum lanqiiam filiiim prodignm de longinquo redcnnlem ad siinm preminmapertis brachiis recepisset. immolalnra pro eo in iibcrtate divinte
landis vitulnm saginatum.

adha?rere ac praestare auxihum,oonsilium et favo-

rem

et

quod

est gravius, in serenitatis

tu

gloria

Rursum adjeciniusiu littcris snpradiclis quod qnanquam praedictorum excessuum contra eorumdem processuum per diclum praedecesso11.

maculam non formidans, pcr totam Alamanniam et Germaniam ac universas et singulas carum provincias vicariatus officium sub imperialis nominis titulo suseeperas ab eodem de
nofabilem ponere
faclo,

cnm idem
;

Liidovicusnec rex nec imperator

rem contra dictnm Ludovicum, exigenle justitia, postmodum habitornm nolitiam habuissemus et etiam habemns ut lamen ipsum a peccatorum
;

exislat

tali

praetexlu Ecclesiarum praclalis et per-

sonis Ecclesiasticis in lerris impcrii constitutis, ac

in nostra et

ejiisdem Ecclesiae devolione et flde-

nexibus libcratum de faucibus sempiterna? mortis possennis eripere, postquam fuimus ad Aposlolatus

lilate consistentibus,

snmnii apicem assumpti, diversos nnntios ejus. vicibus et temporibus ad nos missos, ac pro reconcilialione receperamus benigne ip?ius, per fruclum vcra poenitentife promerenda,
diversis
:

sub poenis gravibus per tuas injungendo, ut ad te, tanquam ejusdem Ludovici in partibus illis vicarium, super diversis
lilteras

prolocutionesvariascnm eis (habueramus) et tunc pendebat etiam ad proloquendum ulterius termimis assignatiis, in qno proculdubio per nos non
slelil

convenirent, quas tuo sigillo munitas praesenlalas nobis oculata fide perspeximus, plenius conlinetur, conlemnens damnabiliter poeeisiiem
tuis
lilteris,

cnntentis in

prout

in

diclis tnis litteris,

nas

el

sententias supradictas,

illis

te

manifeste,

quominus

ullerius fueril super negolio re;

quare, fili ejusdem processum dilectissime, sereiiitatem tuam requirendam tunc dnximus per easdem iitteraset rogandam, ul prudenter advertens, et in scrinium inlernBB considerationis adducens gravitatem poenarum, in quas inciderent etsententiarum quasincurrerent,quanconciiiationis

absque horrenda tui slatus macula atque nota. proculdubio implicando; nos considerantes, quod hnjusmodi vicariatus ofOcium et aha praemissa per te praBsumpla ad tui honoris et status et famae dispendium tendebant, te per diclas litteras nostras requisivimus et hortati fuimus, tibi paterno consilio suadenles, ut prcemissa et alia quae
circa illa tibi possentoccurrere,

non

deducens
;

in rectae

tisque pcriculis et discriminibus se implicarent,

discussionis et deliberationis

qui

pra?fato

Ludovico
el

sic nolorie

et

publice ab

tenens cerlius et

examen ac insuper altendens quod idem Ludovicus,

exislit,

omnibus

h;rresis

sic

odiosi toti Ciirislianitali

ut praefertur, nec rex nec imperator

nec

schismatis condemnalo, anlequam reconciliationis

aliqua quas fecerit vel faciat sub imperiali vel regali nomine sunt alicujus roboris vel momenli quodque tibi periculosum erat ac multipliciler formidandum bellorum subire discrimina,si fores
dictis

gratiam ejusdem Ecclesiae meruissel, parlicipare pra?sumerent, sibique impenderentauxilinm, consilium vel favorem, vel sibi
ve! regi

tanquam imperalori
cultum seu titunominis assignarent

Romanorum

reverenti.e

processibus, poenis et senlentiis involutus,

et

lum

regalis vel imperialis

ac per hoc Dei et ejusdem Ecclesiae perseciitor

hostis effeclus, a quibus
;

scienler, ac cnjnslibet participationis foedera con-

trahendo

cnm

ipso,

el exliibitione reverentiae et

qunusque dictu? Luiiovicus reconcihationis ejusdem Ecclesiae

honoris sibi
regi vel imperatori

tanquam

meruisset graliam obtinere, penilus te relrahere et lotaliler abstinere curares, ut tibi famae integritas, et illibata tui gcneris claritas servarentur.
n

Post qiia; ruraore implacido et infesto ad

semper desideravimus reddere te immunem ab hujusmodi praesumptionibus penitus resilires, gressusque tuos in viam reclam ac Deo placitam, tnisque slatui, saluli et honori congruam dirigere quantocius non differres. Sperabamus enim, quod oculis tuis aperlis ad bonum, el declinanlibus non in erroris devium, sed in callem reclitudinis et semitam veritatis, salutis

aures nostras deducto, qnod tu requisitionibus et precibusnostrls liujusmodi, de fonteprodeuntibus

charitatif,

pleres

monita devote susciperes, et efficaciter adimnec Deiim ac nos et eamdem Ecclesiam

;

non sine detrimento

tua? salutis et fama?,

ullerius per graviores excessus, ac oppressiones

quod dolenles referimus, obauditiseisdem processibus pra^decessoris ejiisdem, per quos adversus omnes et singulos cujuscumque praeeminenlia?,
condilionis, vel statns, etiamsi Pontificali vel regali vel

Ecclesiarum et personarum Ecclesiasticarum contra le ad iiacundiam provocares.

12.

Sed,

sictit

noviler ex conqueslione ve-

quacumque

alia Ecclesiastica vel

mun-

dana dignilale fulgerent,

praefato Liidovico adiiae-

Guillelmi episc. Cameranon sine admiratioue et animi turbatione percepimns, et referimus cum dolore, tu pra?dictis
censis,

nerabilis fralris nostri

rentesseu pra:'slanles direcle vel indirecte, pubiice vel occuile, consilium, auxilium vel favorem ; vel
sibi

lanquam imperatori
nominis

vel regi

Romanorum

re-

monitis, reqnisitionibus et hortationibiis, et precibus Apostolicis deductis penilus in contemptnm, adversus pra>f,itum episcopum et Ecclesiam Cameel terras ipsorum quosvolunlarios et odiosos processus, non absque diviiia? majeslalis et Apostolica? Sedis offensa et

verentiam exhibentes, seu litulnm regalis vel imperialis

racensem, ac cnmitatum

assignantes seu

adscribenles

dam

gravesspiriluales et lemporales pcenae el sententia?

infligunlur, in sua perduranlibus firmilate; prae-

derogalione Ecclesiaslica? liberlal*s, de fado prae-

BENEDICTI
lextu vicariatus hujusinodi

XII

ANNUS

6.

CHIUSTI 1339,
tit.

155
S. Praxedis

habere

ccepisti, et gra-

etiam cardinalibus uuntiis Petro

et

viores facere continuas, ao contra civitalem

Cameet

Berlrando

S.

Mariaj

in

Aquiro
et

iinperia

ut

racenseni, quae ad episcopum et Ecclesiam pr;edictos pleno jure noscitur pertinere,

Eduardum
decretis

Angiite

regcm pcenas
adversus
:

equitum

Apostolicis

censuras in Bavari se(|uaces

peditum armatorum exercitum congregasti, ipsanique in dictorum episcopi el Ecclesia; dainnum

latascontraxisse pronuntiarent
tificio

atque etiam Pou-

nomine

ipsi tlenuntiarent, nisi

Cameraceii-

non modicum

et

praejuiiicium obsedisti,

eamque

delinere praesumis obse?sam.

sem obsidiouem solveret, ac pra;lecturain imperii in Germania Ludovici auctoritate susceptam abjiceret, gravioribus in

oCumitaque
hujusmodi uun

processus, vel verius exdessus

,

eum

|ioenisac sententiis
sibi

aiii-

[lossinuis salva conscientia

nec

madverjuruin. Coinpaiarat

adversus Eduar-

eliam debeaums conniventibus oculis pertransire,

dum aemulum
auxilia
:

Philipfius
'

quin ad tuitionem et defensiouem ejusdemCameracensis et aliarum Ecclesiarum, in quarum op-

accesserant
et

Francorum rex ingenlia enim illius signis Joannes

Navarrte
reges
,

Boeiiiia;

Philippus
vel

Ayiiio

Romana) Eccli;sia3 opprimi dubium non exislit apponamus ziianum Apostolicie potestalis; excellenliam tuam iterato rei|uirimus, et rogamus attente, per Aposlolica
prcssione jura nostra
et
,

couies Sabaudiie, imbertus delphinus Viennensis, ac vigiuti quatuor

quiiique millia eqiiitum,

florentissimo

pedituiiujue innuiiieram multitudinem ad bellum

traxerat,

parabatque

illo

succininferio-

scripta

tibi

dislrictius

injungentes,

quatenus
tibi tuis-

ctus exercitu irruinpere in Geniianiam

atlendens consultius, et revolvens |)rudentius in

scrutinio nientis tuae

rem, ne bellum
tur;
vieiidi

quam periculosum

in suo, sed hoslium solo gererecuin Beuedictus, veritus ne Germanis sa3-

que baeredibus in posterum reddi posset, quod

adversus ejusdem prffidecessoris processus notorie
habitos, el per universafere orbis cliinata publicatos te procaciter erigas, et publice venias coutra

magis iu Gallos prieberetur occasio, suasit

Philippo, ut hostem intra regni limites oppeiire-

tur

Cum,

inqiiit,

intellexerimus noviter, tjuod

eos;quantaque nota infamia; et ignominia ex praesumptione tam damuabili respergaris consideraiitius etiam cogitans quale tibi tuisque iucredibus possit in posterum parturiri dispendium, si
:

Theutonici regi Angliae adhierentes pra;dicto pra;textu cujusdam processus , quem rex ipse, se

vicarium iinperii nominans abusive adversus Ecclesiam et comitalum Cameracensem fecisse de

,

facto dicitur,aliquasin

eodem

coiiiitatu coeperuiit

publicatus fautor ha?retici et schismalici de h;eresi

et

facere

uovilales
flli

existiiuantes

fursitan

caliide

schismate condeinnati

\)er

solenmes processus

quud

tu,

dilectissiiiie,

regnum tuum ad
nobilibus

ipsos

ejusdem Sedis Apost. deviteris, cunsulto-et proviso consilio per einendationem debitam hujusiuodi studeas pnccavere pericula, et dispundia evitare, praedictum exercitum ab obsidioue praedicta quantocius revocando et a siniilibus in posterum abstinendo, dictoque vicariatus officio, per quod fama lua leeditur, et status dignitatis regise non mediocriter minoratur, ullerius uon ulendo. Alioquin, cum non sit deferendum homini contra Deum, nec Ecclesiarum oppressioues
,

aggredieudos exires, sicque

principibus el
aliis

praestaretur occasio
le

Alaiiiannias

ac

regiium luum ex eo jusle iuvadendi

et uffendeiuli,

quod

tu

priuio intrando terras regni

:

Romani
qui
te,

et

jmperii hostiliter invasisses

nobis,

re-

gnuiiique

tuum

praetlictum

sincera

dilectione

prosequimur, deliberatione cuin quibusdam ex

fratribus nostris S. R. E. cardinaiibus lioiioris et

commodi

regni zelaloribus habita diligenti, expe-

possimus salva conscientia acquanimiter sustiuere,

contra
te, licet inviti,

ad publicationem diclarum
et Constitutione contenta-

regoum tuum praedictum quomodolibet exeas [iro iiriBmissis sed sicut iilum inclylae memori;c Philippum regem Frandiens non videlurquod
:

pcenarum

et

sententiarum, in dictis ejusdem pr^-

cise

praedecessorern

tuum

in casu quasi consimili

decessoris processibus

ge;sisse testatur hiituria,

cum

apparatu decenti
si

rum

etiam pioiatarum, quas te propter proedicta non est dtibium iacurrisse iiilallibililer
et
,

eos infra dictum regiiuin

tuum,

forte,
:

quod
super

absit, illud iugredi attenlareut, exspectes

procedumus, et procedi per alios faciemus, prout viderimus expedire. Dat. Avin. VI id. Octobiis, auno V .
13. Legati cardiiiales

quibus inature, prudenter et consulte circunispiciat regia proviJentia, quid agendum, etc. Dat.
Avin. VIII id. Oclobris, anno v .

ad Anglum

tentanles

illi

poenas Ecclesiasticas.
Canluariensis
et

missi,

iii-

Secutus est Pontificium consilium Philippus

rex, et castra ad
castiis proxiiiie adniovil

Florebaut

apud Eduardum gratia

chiepiscopus

et auctoritate
,

Joannes arRichardus episc.

flumen Isaram regis Aiiglorum ^ Laborare cceperatcumexer'

meatum
citus,

inopia

Germanorum Anglorumque

Duneimensis, quibus Pontifex Apostolico pro imperio iiijunxil ' ut regi exponerent, quautis peri-

cum

Eduardus, metuens

ne exercitus

seusim absunieretur,

uiiiversi certauiinis alte spes

gerenda Gerinanica prieffctura, culendoque Bavarico fcedere se objiceret; atque ad Sedis Apostolicai capessenda jussa addiicerent. Hata
culis in
l-ud

suas committendas censuit. Provocavit ilaque sed prudentes Philippum regem ad pugnam
:

'

Jo. Vill.

'

1.

V. Ep. secr. CDSviii,

cDXix.

CDXv.

XI. c.
I

S.").

Masson. ubi

Jo. Vill

XI. e. 83.

siip.

Tom.

v. Kii

sccr.

Massoti. iu Pliil. VJ.

'15fi

BENEDICTI XII ANNUS

h.

CHRISTl 1339.
haberctis formidare divinam,
[lericulis
si

Gallia in aperlum hostemque vincendum consilio, atque interclusis commealibus atterendum, ut observat Hocsemius ' qui rti exilum ac-

eam suaseninl declinandam ne

discrimen conjicerelur;

nem
sic

populos Dei,
eripuit

quos ipse a

animarum

et

corporum

benigne, iteruin simili subjicere discrimini curarelis. Timendum esset procuKlubio, ut adeo

inquit, die dicti : Sextadecima, mensis (nejnpe Octobris hnjus anni), rex Francia2 cum viginti quatuor millibus equitum transit

curate describil

accenderetur, et praesertim vehementius contra illum,qui hujusmodidiscrimini daret ampliorem

operam,

ira Dei,

ut tanta strages tantaqiie confusio

fluinen

Sommam

per pontem Perona?

inlerim rex
qure
et die

AnyliKseretraxerat versus Guisiam, vcrsus Terra-

sequerentur, quod tota concuterelur Chrislianitas, et refurmatio pacis et concordiJE non solum diffi-

ciam propter
rogis Franciffi
scilicet

defecluiii

victualium

gens
xxin,
,

non

peraiittebet vcnire
,

sabbato de sero

exeicitu soluto

re-

cessit (1) B.

non sinat miseriDominus contigere) redderetur. Et insuper nec minus considerandum videlur, quantum occasione guerrarum praesentium mulcilis
,

scd impo?sibilis (quae

cors et miserator

14.

Pontifcx Philippnm

et

ut ccrtnmen cletrec:ent, paci

deiit.

Anghim hortalur animum accommoest divina?

tis

et variis

modis,

ut fertur, regii subdili non

aliis

modicum

sunt exbausli pecuniis, et

si

bonis

Tiibueudum visum

provi-

suis; et etiam quod,

continuatio talium oneampliiis gravaren-

denliaj,

ut potenlissimi exercitus iufestis signis

rum

sequeretur (quod
ubi

absit)

nun concurrerent, ne tantus Chrislianus sant;uis funderetur, ex quo fidei hostes majores auimos cullegissent ad rem Christianam everttndam, ut
expendit Beuediclus in suis ad
Scriptas ad

tur: quodque bellorum evenlus est dubius, et

multum

Dei timetur

indignatio

formi-

EJuardum AngloJitteris.

dandus. Ideoque regiam magnificentiam rogamus

ruro et Philippum Francorum reges dalis

Eduardum regem affert Thomas Walsingamus '; quic vero Francorum rogi missa;,
Eubjecla
B

verborum forma sunt conceptae':

Benediclus, etc. Philippo regi Francia; illu-

slri.

Dum

diligenter attendimus,

et

profundis

Domino attentius et hortamur, eam nihilominus per Dei misericordiam obsecrantes, quatenus prcTinissa et alia, qua; possunt occurrere circumspectioni regiae in hac parte, revolvens intra claustra pecloris regii, et deducens in exactaj deliberationis examen ad reformandam pacem cum rege prapfato vel Ireugas ineundas (ut tuis, dilein
;

cogitatiouibus
Belerni

meditamur

quanta

summi

et

tissimefili,

tuorumque obvietur
diligit, et

periculis; et Deo,

rcgis

fueril benignitas, et

miscricordistuis, charis-

qni pacem

in viris pacificis delectatur,

simffi afflueulia |)ietatis,

quod pridem

sime

Dli, ctillustris

Anglia; regis ejusque coUiga-

torum
hinc

ordinalis aciebus, el

mullum

ex propinquo

ad confligendum terribiliterex auiino te dispositis

et inde,

secuta

lantus fragor

non extiterunt pericula, qua; armoruin et armatorum impetus

prasconia,
et

magis placeas, teijue acceptiorem eidem efficias) animuni habilites regium etinclines; dilectorum filiorum nostrorum Petri til. S. Praxedis presbyteri etBertrandi S. Mariae in Aquiro diaconi cardinahum, A|)Ostolica? Sedis nuntiorum, zelalorum utique regii honoris etquos conmiodi, dudum ad
partes illas propterea de consilio fratrum noslro-

minabantur

eidemlaudum exsolvimus

cum

hocce ad

donum

Dei

maximum,

grande

rum

destinavimus, n.onitis
B

et

sahibribus circa
ad

operalum misericorditer a clementia divinae providenliiE, qucC in sui dis|iOsitione non failitur, miraculum reputetur. Ex hoc quidem colligi pnlctt etiam apertius, quod x\Itissimo, qui belia conlerit,

haic persuasionibus effectualiler nihilominus ac-

quiescens, ctc.

Adjungit preces, ut

si

muluam

pacem

a cardinalibusadduci
:

non potuerint, indu-

cias ineat

et

gentibus ea volentibus per proplietam

controversia

seque Apostolicas partes in concilianda adhibiturum; atque ideo oratores

dissipationis

exlerminium comminatur,

tanla

summa

ad id auctoritale inslructosmitlat, qu bus

sanguinis redemptorum pretioso cruore Dominico, quanta fuisset, si conflictum tibi dedissent
acies [iraediclee tunc temporis in lolius Chrisliauitalis

rcgiain aperiat volunlalem. Dat. Avin.

Januarii,
15.

kai.

anno v . Ex superioribus

litteris

atque

aliis

antea

opprobrium ac animarum multarum pericuhim, effusio non placebat. Regalis quoque cii cumspeclio potest eliam advertere diliet

damnum

indicatis Pontificius illustratur zelus in conciliaudis regibus, belloque exiliali sopiendo adhibilus
:

ad

quem magis

colluslrandiim tenlata ab eo variis

geuter,

quautum
2j

tu el rex pra;dictus indignalio-

hujus anni lemporibus cumulanda visa sunt. Egit iuiprimis III non. Marlii cum cardinalibusnuntiis
'

'

lloc.scm.

1.

II

c.

Wulsing.

in

Gduar.

III.

To:ii. V.

Ep

secr. cds.xv.

Tom.

V.

Ep. secr. r.ccxcv.

tuuc in Galliis agebat, causas veras exponit, quibus Philippus Galliarum rei pugnam cum Anclis dislulil. hauc dilalionem suasit spes, ut Aiigh ex inopia commeatus de rebus suis desperantes ad pacii couailiones aquas accipiendas adducerei.tur ; sed optanlem Philippum manum staim tum liosle couserere retraxerunt Gallorum nonuulli, suadeiiles, ut eam Vene-is dicin quieli daret, ne {estum ei iiiuere, et nondum cibo refectum exerciiuni pugn;e laburi e.xponeret; religioui
(!)

Contimialor Nangii,

qiii

Non enim,

ut aunalisia hic opiiiatur, pugna;

eliain ejus diei, nieuiori;e J. C. sacr;u, id daret, ut a ca;de

denlem diem

differret,

Christianorum paiceret. Vix exo:ari se permisit rex, ut lanJem pugiiam in euccecx quo Anglo permissum teinpus, quo prompto secessu e pra;seuti discrimine sese proriperet. Mansi.

BEVEDICTI XII AXXUS

de variis iueundiE
explorandis
:

6.

CHRISTl

1339.

15in snbiiiiiibus ope-

pacis inter reges

rationibus
paci-

facienle illius, qui

concordiam

mense vero

Julio

induciarum

ratur, aditus pandatur accoinmodae pacis traclatui, adsit vestra lidclis et sedulasolerlia operatrix:

fcendarum

nonniillie leges proposita;ab Anglis,

quorum

priiiice ratiuni

consentanecP, duae postre-

alias

autein

nec nobis,

nec vobis, qiiin (luod

ma; regi Francorum admoLJum iniqusD, ut nimiruin Scolis niilla auxilia subinilterentur, atque
arces
iii

l)oluiinus in hac [uirle fecerimus, possit a

Deo

vel

honiiiiibus, sicu!

Aquitania superiori anno occupatae

;

resti-

sape rLfricavinius,imputari,etc. Dat. Avin. XVil k;il. Augusti, anno v o.

tuerentur
ita

de quibus
'

suam sentenliam
Praxedis

Pontifex

le.Cum

nullte firniariinduciffi potuissent, ite-

prutulit

rum
S.

Pelro

tit.

presbytero

card.

A.S.2,. N

Octobris Benedictus rcges flectere ad pacis consilia pertentavit ', proposuitque ob oculos rem Christianam ex eo bello everti, insolescerc fldei hostes, perireanimas, atque innuniera

XII kal.

Velle ad tractalum pacis pro parte dicti regis

Angtia; asserentes redire,

tractatu

petunt in treugis pio

mala pullulare

in repnblica Chrisliana.

Obsurdue-

eodein ineundis quiiique subsequentes

rant regia; aures ad haec nionita Apostolica, ar-

condiliones apponi. Priino videiicet,

ijuae illata

quod dainna,
liinc

morum
stolicam

fragore oppletae, fessique cardinales nuutii

durantibus treugis fuerint,

inde

pacein surdis canere, flagitabant, ad Sedeni Aporevucari quos Benedictus eo majori ardore ad procurandani concordiam XI kal. Octobris jus^it incumbere - alque ad Eduardum se
:

rationabiliter

emendentur. Secundo, quod

alligati

et amici utriusque partis, vigentibus treugis, posslnl ire per terras et dominia utriusque regum

praedictorum libLre ac secure. Terlio, quod mercantia;

conferre,

quo reges

niajori furore ad

de uno regno ad aliud deferri similiter valeant et conduci. Quarto, quod dictus

resque

aliae

currerent;
'.

tum

Ylll id. Octobris

bellum proPhilippum gradeesset,

in-

vibus moniiis, ne sectandae

slruxit

paci

auxilium non impendal. Et quinlo, quod restituat occupata per ipsum (le ducatu Aquitaniaj, postquam ideni rex Angliaj mare transivit)). Expugnasse - nonnullas arces
i\x Franciae Scotis interiin

Non deerant porro muneri

his

siio

cardinales in
tristia

Eduardo exponendis

at

nonnisi

belli

Phiiippi duccs referunt bistorici, ac Burdegnlain

ipsis

nuntia retulere Benedicto, qui una cum iisdem cardinalibus versus iii lacrymas conceplum ex rei
Chrislianas
exitio

cives

hoc anno, cuiii repente conjurati Fiancos incautos duce Inghamo Anglo iosurrexere, atque urbe non sine strage pepulerunt. Porro condilionesdurioresilamolliresludet
deditain
in

doloreni

cum

ipsis
'

partiri ac
:

Pontifex
leclis,

Xos

igitur pneinissis diligentius intel-

primam

et

terliam simpliciter et secundam

conditiones bujusmodi
alligati et

cum temperamento, quod cum

amici prffidicturum regum terras et dosatis rationabiles, et reliquas

armigera gente duas difflciles existimamus; quanquain super quaila posse videretur lenitatis antidotum adhiberi, ut
non intrent,
scilicet

miuia ipsorum hustiliter vel

Ex iis quidem, inquil, filii dileclissimi, amaricata corda vestra sentimus haclenus, proculdubio senlimus, el nos non minus paternis commotis visceribus dolore cordis tangimur inlrinsecus, et suspiramus amare prfefalorum regum et aliorum Christifidelium gravia exinde pericula foriiiitiantes. Verum quia nos et vos qiiod potuimus ciica praemissa fecimus sic, quod credimus esse debere apud Deum et homines excusali, reslare non videtur agenduin aiiud, nisiquod ad diviniim auxilium recurrentes,

delinire conscientiae integritale studuit

Scolos

rex praefatus Franciae procuraret, ut inter et regeu" Angliae praedictum inirentur

vel

si

Ireugae per tempus,

duraturae

quo inter regeseosdem fierent quod negotium Scoliee una cum

nostris

obviandum non simus

filiorum in

per operationes noslras et vestras aliud utile ad tantis malis et periculis possil ngi,
tepidi vel
.

lemissi. Dat. Avin.

kal.

Novembris, anno v

Confectus itaque dolore ob

principali reguin praedictorum negolio in

manibus
continet,

poiieretur.

Ea veio, quae quinta condilio

treugas indicendas con-

mutuas caedes ruentium dissensiones palcr optimus cardinalibus, desperalis de concordia rebus, praeceperat XIV kal. Decembris, ut ad Sedem Aposlolicam, si Pliilippo regi ila visum esset, reverterentur cum X kal. Jannarii Anglorum et Francorum regibus sigmflcavit se ad sus:

magis principale negotitim deducendum

in pacis tractatu,
ceniit.
dictic,

quam

Sane quia veremur, quod via pacis praeqiiam accensis optainus desideriis, inten-

tione recta et

modo

debito non quaeralur, ex]iedire

ciijiendam diriniLndarum omiiium controvcrsia-

credimus, quod per te diclumqiie cardinalem collegam tuum non respondeatur praemissis; sed po-

rum

missis ad

provinciam paratissimum, modo ea de re Sedem Apostolicam oratoribus inducias

Uus per partem alteram

res ad

et

vos tanquara mediato-

paciscerentur.
17.

temperandum, partesque reducendum ad

concordiam, sicut juxta ea quffi praemisimus, et alia qu;c vobis occurrerint expedire cognoveritis, dihgentibus studiis intendatis ; ut si, misericordia

ciim Ludovico fosdus exciisat.

potuit,

Eduardus concordiam respuens initum Perfici pax non cum iu ea tiactanda Eduardus Auglornm

'

Tom.
Ibid.

V. Ep. sicr.

Toin

K. sici
111.

cu'

i-ivs^ar.:

iliii

I.

1.

'

Wai;!!!.

<ii

Ldiiartl

Ep. cu.a-.

cnsiii.

'

Ibid.

* Ib

Ep. stcr. cuxxii.

' Ibii. Ep. secr. CDXiv. * IbiJ. Ep. sic. cu.\iiu.

tp. cDi.w, cuxivi.

158

BE\ED!CTI XII AXNUS

6.

CHRISTI 1339.

rex difGcillimum se prseberet, ut queritur Ponlifex ' cum tanien Francorum rex ad pacis consilia inclinarct, ac Pontifici et nuntiis cardinalibus ob;

ditas

per prorogationem odibilem supradiclam,

ut

quod excluderentur collaleralesconjunctorum,

rali fratres

reniotior vocaretur, cuiu ipso jure genliuni natu-

sequereiur

affeclabat

bilia oppida Aquilaniae, sed

regnum, ut

vel

enim Eduardus non ignouniversum Francorum aliquam proviociam, Norman-

eorumque
jiis

lilii

iu successione
lineffi

mutua

collateralibus aliis allerius

praeferanlur, et

inde dictum
lieris)

pro regni favore, ac odio foemineae

niam, Britanniamve adipisceretur. Auxit vero ejus res Belgarum a Gailo rege defectio, quam extremo anno conligisse Hocsemius, harum conversiomim
si)eclator narrat
a
'
:

inhabililalis ad

regnum

exoritur tamjuris(mu-

quam descendentium, ne eamdem

latam

per foemineam

masculorum

injuriae occasio nasceretur, etc.

Inteijectis in
,

senteiitiam noniuiUis,

Flamingi , percipientes quod rex Anglis in Francia sic jacebat, terram

Interim
,

inquit

queritur Eduardus

contra se a paribus
ac

Francorum proceribus iniquam sententiam,

ctos
:

comburendo
stente, se

et

deprfedando,

sibi

nemine

rtsi-

suos piocuratores objecta niortis formidine, reje-

congrogaverunt in linibus terrs suae, regi Fiancije, quod Insulam, Duacum et terras reiiquas, quffi duduni ad Flandriam pertinebant, restitueret : alioqui Insulam obsi-

tum Pbilippum ejusdem

foediis

jura oppressisse in

mandantes

Aquitania,

cum
:

Scotis Anglicae coronae per-

duellibus conjunxisse

conjurasse semper in exi-

tium

suum

ac nocendi studio juratam Christi

;

derenl .
Descivisse Belgas a

Francornm

rege, seditio-

causam deserere exprobrat atque ideo ad conquirenda undique auxilia jure naturae se incubuisse
;

nis principe Jacobo Artevelda Gandavensi, cervisiaj

excusalque initam

cum

Ludovico Bavaro

venditore
:

comitemque pepulisse
focderibus

tradunt
erant

coilionem,

cum id
:

eo consilio egerit, ut ipso veluti

historici

ipsiosque consilio ad religionem, qua

pneteritis
obstricti

scuto in hostem
hostili gereret

Gallo

iclis

Flandri, eludend;.m,

Eduardum

Gallicacorripuisse

uteretur ; bellumque in solo neque ea re ab Ecclesia defecisse, erga quam regium studium, supremamque in
terris
Pontiflcis

iusignia, ne perjuri dicerenlur; de quibusdicetur

inferius.

auctoritatem hisce verbis profi-

Extant porro Eduardi

lillerae

hoc anno

tetur
18.
cordiae
et

Autuerpia; ad Benedictum et cardinales data;, qui-

Non

igitur

apud

vestrae viscera miseri-

bus plura de Philippo rege conquestus, rationes, quibus ad regnum Francorum anuitebalur, exposuit
'
:

sanctilatis

locum

inveniat detralieii-

tium informafio aemula, vel

qui

sinistra, factadefilio,

suorum

hcBreditario jure

majorum

in vestraet

aEvidentia, inquit,
(]uod
celebris

facti

noforiipraesupponil,

Apostolicas Sedis gratia et obedientia

conciisse persistet
facta
:

semper
filio

in-

recordalionis

Philippus olim rex

inio

si

quaevis de

taliler

Franciae, pafer clarae menioriac Caroli rcgis Franciiu

suggestio

pulsaverit

beatitudinis

(vestric)

inimediate defuncti et serenissimas dominae

Angliae malris nostr<T!, fuerit avus

forsitan aures,

non priusa vestradignationesancta

detur,

]sabell;L' reginae

credulitas

illi

quam

auditus

sit

filius,

qui

eidem Carolo tempore morlis suae ex descendentibus secum ab eodem Philippo mascunoster, ciim

tangitur, qui confidit, et indesiiienter intenditante

sanctitatis vestrfp judiciuin

omni

praesidens crea-

lus superstes

proxiniior fuerit nullus nobis; et

dicti

turoi (quod negare, hajresim est probare)

justam

(lersona foeuiinea

regni

per jus iu eodem

:

jus regni prajfati favorem in

non capax quod viam causae fnialis atteudens, ne regnum ipsuni sub fceininea fragili gubernalione labatur, et propler hoc personam mulieris excludens, non excUidit personam mascuh per sic exclus;;m fceminam descendentis, ne fiat juribus semjier odibilis prorogalio odiorum, persouae videlicet ad personam, sexus ad sexum, causui ad causam, odii ad favorem, nec coutra legum tradiliones comniunes (in) fcemiiieum genus,
regno servatum antiquitus,
sit

causam suam. Illud demum dicimus, ad nostrae intentionis majorisquedevotionisevidentiam subjungentes, quod
dicere vel juslam facere quamlibet
si sit

aliquis nobis foedere naturaj conjunctus, no-

bisque ad nostram defeusionem adjunctus, qui

per viam obedientiae Apostolicae Sedis veslrae non ambulet, sicut debet, dare intendimus, quam non

parum
dientia;

uliliter

dare posse fidimus, operam inde-

fessam, ut

omnium dimisso devio, ad viam oberedeat, omuemque faciat semitam suam

rursus quod a multis audivinius, pe-

rectam.
a
fita

ubi

maxime de odio agilur, concipiat masculuni. Ad hoc etiam per jus mensoralum a reguo

Unum

venia

muliebris excluditur, ut regno salubrius cousulatur, et proximior masculus admittendus

fragilitas
alias

alias
tius,

reverentia, non tacemus, quod inauditumfuit quantoqueconsideretur attenpungit atrocius meutem nostram, videlicet

cum

admittalur iiotissime ad jus

illius,

qui priin

quod adversarii
prius ad
nostri

morialiter a niatre sic exclusa

non oritur; sed

lur

neiiotem propagalum ab avo originaliter deriva: alioquin sequerelur et alia iuiquitatis absur-

nostri manus, notorie nunc ul lantum laboranlis exitiuni cuin guerrara faceret nenio sibi nec ipsc alii nisi nobis de Christi patrimonio sit armata, quod certe reges

Angliae nostros pr;edecessores illustres Ctuisli puToin. V. Ep. CDXiu.

*

2 ii,i,|.
II

Hotseoi.

I.

II.

c.

23.

giles, fidei athletas,

siaj

sanctae

Romana)

juris Eccle-

lixt.

apud Walsing.

in liduai.

amantissimos zelatorcs, ejusque mandatorum

BENEDICTI
devctissimos servatore?,
iit

XU ANNUS

(i.

CHRISTI 1339.
et

ir>o

iios

eliam, necscimus,

tiones
inter

concerlationes
:

ibidem

concnrdaretur

nec credimus meruisse. Et

tiira pliiribus,

licet

propter boc dica-

Latinos et Gra;cos

quodque ante omnia

siibventio
exliterit,

non a nobis, quod contra nos facta quod ad nos actus patris vel malrisnon
noverciT, nibiiominus taiiien

super reciiperatione triiim vel quatuor civitatum

sed

con-

stanter

aGserimiis

quod sumus
non

et

perseveranter

mngnarum, qua; per Turcos iiitideles in pra'juilicium imperii Graecorum occupal;c delineri dicuntur, per ipsum dominum suinmum Poiitificem et
Ecclesiam, dictosciue reges ac Qdeles alios pra;staretur auxilium, et aliae
gratiffi

eriiDUS vestra; sanctitatis vestrrciiue Sedis devotus

et

bumilis

filius,

jirivignus, efc. Dat.

apud

non modici ponderis

anno Uomini mcccxxxix . Corripuisse sequenti anno Gallica insignia Eduardum visuri sumus, eaque de re a Pontifico
Andwerp.
xvi die Juiii,

a Sede Apostolica Grajcis exhiberentur pra;Et licet pra;dicti Barlaam et miles interro-

dictis.

olijurgatiim. Ut vero potentiam

suam confirmaret

gali

ab eodem domino noslro

si

summo

Pontifice

magis ad invadendas Gallias, fllium cuin ducis Brabantia; filia matrimonio jungere statuit : sed Ponlifex Pbilippo regi canonicas leges ad filii Eduardi gratiam precesve non solutum iri est pollicitus
',

cum non

deceat ut Ecclesiai eos suis

beneficiis prosequatur,

qui ipsain

injuriis, inito

cum

boste foedere, affecerunt.

19. GrcBci

per

lerjatos

auxilia contra Ticrcas.

Dum

poscimt Concilium

et

Occidens Eduardi

Philippique
tis

regum

dissensionibus cesluabat, Orien-

habebant super praemissis vel aliis proponendis et audiendis ab illo, qui se dicit patriarcham Constanlinopolitanum in illis partibus, aut moderatore pra-dicto, vel aliis personis magnatibus dictarum partium, Ecclesiasticis aut mundanis, litteras vel mandatum, ne frustatorie aut delusorie procederetur super his cum sicut ex gestis antiquis colligitur, olim super unione prfedicta soleinnibus tractatibus habitis et negofio concordato, postquam Joannes tunc paipsiusque collegio,
;

Phiiippo

imperator An^ironicus jam ante a Joanne XXII Francorum et Roberto Sicilia; regilms,
Barlaaoratores

triarcha

Constantinopolitanus

et

quondam

Mi-

ac Venetis, invilatus ad conjunctionem,

mum
ad

abbatein ac
Graccos
iis

Slephanum Damlalum
ad

Sedem Apostolicam
legibus,

misit, qui Benedicto expo-

nerent,
inclinare

conjunctionem Ecclesiarum
ut in Concilio

OEcnmenico

moderator Graecorum synodano suo celebrato Concilio per suos solemnes apocrisiarios idoneis mandatis suffultos fidein Catbolicam, quam teiiet, docet et prfedicat eadem Romana Ecclesia, fuerunt in generali Concilio Lugdunensi professi, retro rcspicientes damnabiliter
cliael Palaeologus

de processione Spiritus sancti orlbodoxum

dogma
auxilia

a professione biijusmodi recesserunt, et ad vomi-

concertationibus tbeologicis illustraretur statuere-

tum
eis

redierunt,
fuit,

eadem

Ecclesia

Rom. quantum

in

turque
Grgecis

et

antequam cogeretur Synodus,

remanente delusa. Confirmantur haec percussum anathemate non injuria

ad quatuor urlies principes a Turcis in Asia recuperandas submitterenlur. Confectoe sunt deeo
tractatu subjectai Tabulte
silenlio prceteriri
In
*,

ex

iis,

qua; a nobis dicfasunt', PaIa;o!ogum" a Mar-

tino IV fuisse

quae ob rei dignitatem

:

nnn possunt nomine Domini nostri Jesu

ad Caroli Siciliae regis gratiam, sed ob turpem iu vetus scbisma lapsuin. Pergiint stiperiora docu-

Christi.

Anno

menta

Finaliier

Barlaam

et

milesresponderunt

a Nalivilate ipsius millesimo trecentesimo trige-

simo nono, ad prfesenliam sanctissimi patris domini Benedicti, divina providentia papaeXII, apud
civitatem Avinionensem, ubi
debat,

nequaquam hahere bujnsmodi litferas vcl mandatum. Tamen pracfafi dominus nosler et ipsius collegium reunionem affectanfes pra;dictam
praedicti, se

cum

sua curia resi-

Barlaam dictus abbas monasterii Dominl

nostri Jesu Cliristi Salvatoris Constantinopolitani,

exqua, si daretur a Domino, salusanimarum multarum proctildubio resultaret, ea qtiae dicti Barlaam et miles volebant proponereadexperiendum,
si

una cum nobili viro Stepbano de Dandulo milite

vcniens, et
lilteras

forte

fructus exinde posset ali(|uis

elici,

unde
pra;-

(ferens)

Franciai et Roberti Siciliae

tinentes inter cffitera,

dominorum Pbilippi regum illustrium, con-

via utilis aperiri valeret negotio reuiiionis

dicta^,

fecerunt sibi dari

qiia;

qiiibusdam colorata

quod idem Barlaam cum

rationibus sequuntur in
20.

hunc

modum

mihte pra;dicto ex parte magnifici principisAndronici moderaloris Grfficorum pro negotio rcunionis

Barlarimi

abbatis

legati

Grcscoriim de
et car'

unione Ecclesiarwn sermo ad Pojilificem

dinales.

Graecoruin
unitati
piicfato

Ecclesifc

Romanae

ac ipsius
Pontifice

Quoniam divinuin
est

et adorabile

man-

Catholicaj

missus fuerat ad has partes

nostro

dafum factum
dicam

coram

domino
coUegio

summo
:

modum

mihi a vestra sancfilafe, ut per qiiem reptito ego possibile esse

ipsiusqtie sacro
in effectu

dominorum

cardiiialium

proposuit quae sequunlur videlicet quod in generali Concilio, per eumdem doininum nostrum summiim Pontificem convocando, articulus de processione Spiritus sancti per disputa-

Orienfalem Ecclesiam uniri Occideiifali, ecce vesfro obediendo mandafo, hoc Deo praecedente jam faciam. Primum autem omniutii deprccor Deuni,
ut sicut ego

cum

oiniii

verifafc;

et

piiritate cordis

loquar de

istis, sic et

ipse emitfat ad

sancfam aniet lau-

mam
'

vestram quod

sit

ad gloriam

quidem

Ttiin

V. Ep. sccr.

cdxi

'

Exl. a[iul

Eenel

tom.

v.

Ep.
>

secr.

ccLsxsix.

Toni. XIV

an. Clir. 1281.

num. 2G.

ino

BENEDICTI
vestras

Xn ANNUS
autem

CHRISTI 133^.

dem

magnificentiae, destruclionem

iiiipiorum, perfectionem veroet uiiitatem omiiiiim

qui interluerunl

cilium sine alio Concilio. Quare? quia illi Graeci, isti Concilio, non fuerunt missi

Clirislianorum. Sanctissime pater, duo snnt modi,

per quos potest aliquisreputare possibile esse fieri pra'dictam unionem, unus quidem, qui sit violenter,

[latriarchis, qui gubernant Orientalem Ecclesiam, neque a populo sed a solo imperatore, qui conatus fuit facere unionem vo-

neque a quatuor

hoc
sit

est,

si

vim

passi liabitantes

Orientem

biscum ex
Si

vi, et

non voluntarie.

nolentes recipiant vestram communitatem. Alins

vero, qui

voluntarie, hoc est,

si

per doctrinalia
prior

verba erudili et uniantur. Horum

humiliati
erp;o

voleutes vobiscum
et vobis pla-

ergo vesfra sanctitas concedat, ut fiat de isto generale Concilium, sit talifer ejus initium. Mittantur a vobis ad Orientalera Ecclesiam legafi
viri

duorum modorum
quoniam

religiosi

et

timentes

Deum,

et [ileni spiritu

quidem omnino
cet. est, alius est

diinittatur,

humilitatis et pafienlia?,et portent a vobislitteras,

Secundiis autem, qui est voluntarius, duplex

habentes istum

modum

Viri fratres, scilis quia

enim modus, per quem

possibile est
et

communis inimicus
debemus ergo
et

noster diabolus posuit scan-

sapientes nostros

concordari vobiscum,

alins

dala inter nos et vos, et separavit nos ad invicem

quem populum communem. Sapientium quidem modus simplex est et facilis nam si venerint
per
:

nos et vos

tristari

super hoc, el

commune damnum

reputare istam separationem.

ad vestram sanctissimam majeslatem ex nostris

sapientibus triginfa et quadraginta, aut quotcum-

Rogamus ergo vos, ut frafres in Christo, pafriarcham Constaufinopolilanum ef pafriarcham Alexandrinum, Antiochenumque et Jerosolymitanum, et alios ponfiQces ac electos viros, uf conveniamus simul in aliquo loco, et quaeramus communiter cum spirituali affectu de propositis, et quod nobis
revelabit Spiritus sanctus, hoc determinabitur
:

que

sint,

stalim

facilliiiie.

bene scioquiaconcordabunturvobiscum Quare? quia neque vos qua?rclis

illi
:

ut irratioualis appetitus vincat, ue(|ue

vos et
illi

sed et

quasretis

ut vincal veritas.

Ergo quoconcorda-

niam
est,

et

ambo
et cilo

desideratis verilatem,

credendum

et

quia
:

ipsam invenietis,

et cito

s|)eramns in misericordia Dei, quia scandala foris

sed isti, poslquam fuissent contordati vobiscum, reversi ad Orientem non poteruul reducere po[iuIum uostrum ad credendum, quai fueruut concordata vobiscum, cum salva essent dogmafa sanclorum Patrum sed surgent alii quidam aut propter invidiam aut vanam gloriam, auf forte reputando benefacere, etdocebunltotum contrarium plebi, et dicent Viri fratres, videte ne seducamini neque audite eos isti enim, cum
biniini
:

dominabunlur mansueta verba audierint Orieutales, imperatorque et pafriarcha et populus maxime gaudebunt, et statim incipient
ejicientur, et unanimitas et auior
nostri. Si sic, sanctissime pater,

operari ad proposifum, et

cum
et

vestris nunfiis orin

dinabunt
versale
est

modum, tempus
,

locum,

quo unifacta erit.

fiel

Concilium, in quo sine oninium diibio

quia unio
flrmifer
isti

credendum

Poslea, quot interfuerimus

Concilio, exibimus
:

propter munera et vanam gloriam, dicunt qua; dicuut. Nihil ergo removeatis ex his quas tenetis. Isti ergo, sanctissime pater, dicendo
sint corrupli
talia

ad

communem
et

sancfum

iiopulum, et dicemns Viri fratres, generale Concilium determinavit hirc

et hiTC, debetis

ergo recipere ea

et

omnes

ea sine

eis

humiliabunt plebem credere magis sapientes autem qui vobiscum fuerint converba,

dubio recipient. Isfe, sanctissime pater, solus dus

esf, sicut

mo-

videfur mihi, per

quem
id

unio Eccle-

cordati, nihil facere poterunt, sed

magis erunt

in

sise fieri potest.

Consulo autem,

hoc magis vero

periculo a lurba pereundi

unde

pra;dictus

modus

deprecor.

propter

quidem

sapientes sufficiens est, propler

vero populum nequaquam.

21.

sapientes

Quis ergo est modus, qui et plebem et simul adducet ad unionem veslram?
:

In Turchia quatuor sunl civitates magna quae hactenus fuerunt Gra?corum, et propter peccata nostra multo tempore jam tradifae nunc vero qui fuerunt in manus im()iorum
2-2.

et

divites,

audiendo communis populus, quia sexies facluin est generale Concilium et quoties faclum est, ad pertecfionem EccIesi;E factum csf,
ad corrcciionem errorum, qui erant in iliis temporibus opinionem receperunt omnes ad animas suas, quia quod sit determinatum a generali Concilio reclum et sanum est. Ergo si fiet et nunc de differenliis, quas habefis cum Groecis, generale Concilium, et nos ostendemus quaecumque a generali Concilio determinata fuerint, omues Orienet
tales libeuter hcEC reci[)ient, et

Ego dicam

tenent
stiani
;

et

custodiunt
vi

illas,

erant quidem

Chri-

sunt Turclii. Isfi ergo, volendo iterum reverti ad Chiistianam fidem,

ex aiitem
facti

notum fecerunt domino meo

imperatori, ut vadat

cum

exercitu ad eos, et
:

i|)si illi

tradenf prfedictas

civitates

imperator vero, non confidendo in sola sua gente, misit nos ad Chrisfiauissimum regem Francorum, quairens propter hoc auxilium nam
:

si

appreiiensae fuerint

illas

civitates et reversae ad

nos,

primum quidem totam

virtutem,

quam

ha-

nemo

erit,

qui his

confradicat
erit. Si

unanimitas stalim et unio facla autem aliquis dicet, quia jam factuin est
:

et sic

bent Turchi per mare, mala, qvix patiuntur Christiani per mare ab eis. Eliam regiones et civitales, qua? sunt iiiter prsedi-

statim perdent et deficient

de

istis

geiierale Conciliuiu in
el Gra)ci
;

fuerunt
liare

sciat

Lugduno, iu quo quod nemo poterit humi-

ctas civitates et nos, oinnes Iradenlur nobis et erit

po[)uIum Grsecorum, ut recipiant illud Con-

inagna janua a|)erta sancto passagio. Et audiens hagc rex Francorum, niisit nos ad vos ut discat

BENEDICTI Xir ANNUS

quid vobis de
bis,

6.

CHIirSTl

1339.

161

isto placeal.

Unde supplicamus

vo-

Christiani, el alii

jam

reuegati, qui valdediligunt

:

sanctissime paler, ut coiicedatur et niittatur

dominiuin Graccoruui
quia

isti

ergo,

cum

audiverint

auxiliuai ad partesillasaut|)riusquanivadaut illuc

praedicti veslri legati,

cum

exercitu impcrator vadit ad eos, statim

aut siniul

hoc autem dico

propter diias raliones

Prima quidem, quod naturaliter omnes homiues magis volunt subjugari benefacientibus
eis,

quam

viiii

facientibus: nain et Judai,

cum

unanimiter subjicientur sibi. Si aulem, quod Dens non perniittat, Turcae everterent imperium Graecorum, tantiim erunt fortiores ex natura loci et rerum, quod aut onmino impossibile aut difficillimum erit vobis nieuitaiio non quomodo ibitis

sint

ingratijsiini

oninium

hominum

taiiien

quando

Cbiistiis nutrivit eos

ex quinque panibus

magnum

super eos, sed quomodo cavebimini ab quid vobis ulcisci ab eis.

eis, et erit

in deserto,

eum

voluerunt eorum regem faccre

sibi jain

Quarlum
:

si

soli Tiirchi

venissent ad vos,

factum vestrum auxilium, niagis erunt parati recipere verba vestrorum legatorum, et ipsa adimplere. Etiam nos,
ergo et Giaeci, videntes
qui desideranius
fiducialiter

volumus quidem esse saltem Turchi, tamen rogamus vos, ut simul vobiscum expugoemus Tartaros et Saracenos, et disperdadicent-es

Latini,

Ecclesiae unionem, poterimus unionem populum docere, et impera-

mus

eos,

recepissetis utique

eorum

supplicatio-

nem. Quare?quia magis

si

esset utile

vobis

tor noster, accipiens

clia;

occasionem, poteritet palriaret

Turchis expugnare Tartaros et Saracenos,

soli expi:gnassetis

cum quam

et aliis pontificibus

princijiibus

diceie:
,

Videte

quomido

Lalini

sunt boni

bomines

et

utilius est vobis

cum
si

quaerunt nos fructuosis operibiis et gratiosis verbis.

vobiscum, quain
si soli

simili ergo concordentur non, impiosexpugnare, quam

tres.

omnes

Ex

Gra;cis,

tam

si

Debemus ergo

et

nos

siniiliter diligere eos,

et

qua^rere

modum,

per quera

cum

ipsis

concorpoterit

demur. Secunda autem

expugnetis Graecos et impios. Quintuin, scilote etiam hoc vere, quia non tantum differcntia dogmatum separat corda Grae-

ratio est ista

non

imperator dare se ad ordinauduin generale Concilium, nisi prius guerra quani babet cum Turcis finiatur neque enim duni guerra fit, poterit qua;

tuor patriarchas

et alios pontilicesin
:

unum
et

conju-

corum a vobis, quanlum odium, quod intravit in animas eorum contra Laiinos exmultiset magnis malis, quae per diversa tempora passi sunt Graeci aLalinis, et adhuc paliuntur per singulos dies: quod odium nisi primo abjiciatur ab eis, non poterit

gare, nec Concilio poterit interesse

propterea

unio

fleri.

Verumtamen
beneficium
,

nisi

prius eis

fiat

oportet, ut ipsi icmuli prius ab imperio aliquan-

vobis

magnuin
abjicietur

tum longius

expellanlur, et tunc impecator ac-

odium

neque praedictum neque poterit aliquis audere

,

ce|)ta tranquillitate

poterit perfecte

quantum ex sua parte adimplere. Quod vero dicunt

, ,

est,

loqui ad eos ea, quae sunt unionis.

qui-

Sextum

scitote

et

boc,

quia

nunc non

dam

ex vobis, quia oportet prius uniri nobiscum

Grfficos, et

tunc ibimus contra Turcos

non mihi
Graecis,

communis populus Grascorum misit me, ut quaeram a vobis auxiiium et unionem sed imperator
;

videtur bene dictum esse propter sex argumenta.

solus secrele, qui nisi prius mittatur auxilium ad

partes illas, non poterit se manifeslare quod vult veslram unionem.
plebi suae,

Prinium, quia Turci non solum nocent

sed etiam

Armenis
:

et

Cyprianis et Heracliis, qui

omnes sunt

omnibus habitanunde quando propter Graecos non vultis miltere auxilium contra Turcos, ad minus propler miseros Armenos, qui sunt jam desolali,
subditi vestri, et
tibus insulas
et
tis

propter alios Christianos subditos veslros debemittere ad partes

illas

veslrum auxilium.
expugiiant Graecos

oSecundum, quia Turci

non tanquam Graecos, nec,quoniam differunt a vobis: sed quia crucem sunt adorautes unde per sequidem expugnantcruceui, per accidens autem Gra;cos. Si ergo abieritis contra Turcos, non ibitis ad auxilium Graecorum, sed crucis, qua3 est communis salusomnium Christianorum. Ergo justuin
;

Deus quod melius est. Praedictum quideui modum unionis habeo manifestum et si jiossiliile est vobis facere eura, sit gratia Deo si vero uon, dicam vobis alium modum, qui in dubio quidem est, tanien potest Deus facere eliam per ipsuiii unionem. Quod ergo jain dixi, magnum odium intravit in aoimas Grcorum conlra Latinos ex multis malis,quce passi sunt ab eis quod odium nisi
faciat
; :
:

24. a Ecce dixi et narravi vobis omnia.

prius ejiciatur,

nemo

poterit docere Gra-cos ve-

stram unionem. Ut ergo praedictum odium prius ejiciatur, supplicamus ut adimpleatis nobis islas
supplicationes. Primam, ut concedalis regi Francorum mittere ad partes illas auxilium. Secundam, ut detis indulgentiara peccatorum omnitres

est

sicut Greeci sunt defensores crucis, et vos simi-

liter sitis.

23.0 Tertium, quia nunc quidem, dum sit salvum im(>eriuiii Graecorum, etsit in viribussuis,
facillimum est Lalinis

bus volentibus
et

ire

ad auxilium Graecorum contra

cum imperatore Greecorum Turcos prosternere. Quare? quia primum quidem

Gra^ca militia scit bene per experienliam

modum
adhuc

guerra;
cl

Turcornm,

et

insuper per totam Turchiain

ct

omnibus volentibus adjuvdre cum reimpios, eoruni, et omnibus niorientibus in bullo Turbus corum. Tertiam, ut omnes Graeci, qui fuerunt venditi a Lalinis ubicumque sunt, liberentur, et de caetero ut non vendantur Gneci et si qiiidam
,

Saraceniam sunt commixli plurimi

A>>.

vendiderint vel emerint eos, vel vadant conlra

-21

ToMts XXV.

Rays.

VL

G2

BEVEDICTI XII AXNUS

excommunicati. Etpostqnani
facta essent

0.

CHRTSTI 1339.

(os, Fint
isla,

tenent credere, Latinique crederent Calholici Spi-

mittanlur a vobis ad (lartes illas doctores; et docRaiit populiim, imperatore danle eis securitaet forsitan
illi,

ritum factiim aPatre

extifit,

et Filio

procedere secunduin
in

vcrifatem Catholicam, sicul credunt; responsum

tcm:
cia,

videntes prins veslra benefl-

hoc esse nullatenus tolerandum, quia

verccundabuntur,. et Iiumiiinbuntur reeipere

sine generali Concilio vestram
vestrfe,

Ecclesia Catholica, in

qua una

fides esse noscitur,

ctiani

unionem.
invenietis

Tamen supplico sanctiiali aliiim modum^ per qucm

rccipere vestram
suiu
;

ut

si

possibile erit populiim

unionem,

ostendatis nobis ip-

et nos,

quod

possibile est, parati

sumus du-

cere ad effeclum.
25. Qiiibus per

eosdem dominum noslrum

dili-

summum

Pontificem et collegium visis et

gentius intellectis, liabitaque super eis deliberalione niatura, breviler rcsponderunt,

quod cum

quoad hoc duplicem fidem miniis veraciter essef dicfusque dominus noster summus Pontifex cum ip?a Ecclesia, hujusmodi nianifesto non revideretur eidem quod averlat sistendo errori Dominus, consentire. 27. a Verumtamen ad hujusmodi et alios expellendos de conlibus Grascorum errores, ipsosque inducendos ad unitatis Catholicae veritatem, idem dominus noster aliam viam magis facilein el acconimodam, qusB sibi et dictocoUegio dominodare
;
, ,

olim a sanclis Patribus

sino partiiim GrcEci.T,

et virisCalhoiicisin Epiie-

rum

quod e?t unum de quatuor principalibus Conciliis; necnon Toletano et Lugduncnsi, et

aliis diversis

Barlaam

dnxit pnTlibatis cardinalium occurrebat ef milifi osfendendam, videlicet, quod

,

per illum,

qui se in partibus

illis

patriarchain

Conciliis per

Romanos

Constantinopolilanum ajipellat,

et

per moderatoillis,

Pontifices et Ecclesiam

Romanam,

vel auttoritale

rem GrTcorum, qui nunc

se AlexandrincT?,

est,

convocatis

qui

ipsorum
libus

in divcrsis

mundi

iiartibus

tam Orienta-

Antiochense et Hierosolymifanae
eis

quam

Occiiicntalibus cclebratis soleiniiiter,

Ecclesiarum antistites in
ac clero partium
cilio convocatis,

partibus nominant,

determinatum Catliolice fuit ac etiam definitum, quod Spiritus sanclus aiternaliler a Palre et Filio tanquam ab uno iirincipio et una spiratione procedit
;

earumdem, principalibusque
assumerentur sapientes,
mifterentur
et

nobilibus et majoribus populi in Synodatico Concerti

et quaevis

opinio contraria reprobata extiet Ecclesia? sanclfe

ad bas parfes
doclis in lege

Occidentales

idoneis

terit el

damnala, non essel decens nec expediens

mandatis sulfuUi, qui

cum

aliis viris

sapientibus,

pra^fato

domino nostro
sic

Dei coe-

clarum, determinatum et defidei hujusmodi, quem Graeci antiquissimo tempore pix- meinoricB Hormisda
tuique fidelium
finitum

Domini et peritis, per Sedem Aposlolicam super hoc deputandis, non per modum
Grfficos ipsos salufifere

arliculum

disputationis vel concerfationis, sed instructionis

quoad

haberent maturos
siiper prajdiclo

papa Romana; et Joanne palriarcba Consiantinopolilanfe Ecclesiis tunc praesidentibus, et Juslino

et diligentes fractatus, ut

landem

articulo et dubiis,
alia

si

quaj Graeci praedicti habeant,

CafhoIiCcT!

imperalore rcgnante, professi fuerunt expresse

circa fidem ab ipsis Griccis luce

et

necnon subsequenter post lapsum longi temporis super professione ipsius articuli Joannes-tunc patriarcha Constanlinopolilanus, et Michael Pala?olo-

veritatis percepta,

de cordibus eorum fugafis errorum fenebris, ad ovile reverterenfur Domini-

cum, cujus

gus tuuc temporis moderator Grffcoruni, prius ab

codem patriarcha synodatico celebrato Conciiio, solemnem Epislolam recolenda; memoria; Joanui papic XXI miserunt nunc per novas dispufationes
;

unus pastor, et exfra quod non est neque salus: nam Concilii generalis convocafio, quaj longi temporis tractum exigeret
est

alicui grafia

ac expensas,

et

labores

varios

et infolerabiles,

quod Occidentales
nas Ecclesiasficas
alios

et Orienlales prcTlafos et perso,

vel altercaliones, aut alias

quomodolibet

in

du-

necnon reges,

principes

et

bium revocare

nec providenlia Sedis Aposlolicaj

circumspecla;, qua; in suis aclibus et processibus,

maxime super
nunt,

his quae fidem orthodoxam concermalurilatem observat et observare solet debitam, a recliludinis et verifatis tramite non

convocandos ad illud secum fraheret, non videlur (pra;sertim hoc pnTsenti, turbalo et impacato tempore, pecccalis, proh dolor exigentibus) expedire. Ad hoc auiem, quod de praesfando eis!

dem

Graccis

ante

omnia

subsidio, et aliquibus

disccdens, ea qua; per

provide, soleinnifer et Catholicedeterminataetdefinita sunt, in concertationes

eam

cxhibeudis gratiis, ul exprimitur superius, petebafur, fulciebatur pro parte dicti Barlaam ratio-

superUuas deducere maxime ad schismaficorum el hcereticorum instigationem vel instanfiam, consuevif et si hoc fieri super arliculo memorato deferminato juxfa veritatem Cafiiolicam, ul praeferfur, pcrinilteret, circa
vel

dis|nilationes

nibus quibusdam ab eo datis in

tur in hunc
28.
B

scriptis,

utsequi-

modum

Licentia mibi dafa a vesfra saucfitate

respondendi, fiducialiter respondebo. Dicuntquidam inconveniens esse, si posuerimus iterum in e.\a-

iiium videretur dubifare, quod absif.

26.

Rursus

cum

prffidictiBarlaam etmiles,

hujusmodi responsione audifa, dicercnt quod saltem si ad jirofitendum dictum arliculum Graci forsan indici uon possent, reunione facfa permitlerenlur ijisi Gra>ci quod super eodem arliculo

minalionem quod habemus jam sicut manifestuni. Mihi aulem videtur tofum coutrarium si manifestum est, multo magis convenit ipsum poni in
:

examinationem, si aliqui dubitant de eo ]iropter quatuor rationes, quarum prima est ista Vosconfitemini nunc, quia Spirifus sanctus procedit ex
:

BENEDICTI Xn ANNUS
Filio sicut et ex Palre
si
;

6.

CHRISTI 1339.

163

sed hocaGnccisdubitatur:

guineni nostnim libenter semper hoc effimdere,

si

autem verurn
tunc
liet

esl et

minatiouein, sicul est

sic et
retis

ponelur in coinmunem exanuncvobis soiis nianifestum,

necesse fuisset, debemus.

Quod

inajus opus (|uain

uniri Gnccos cuni Latinis, sub Ccclo pulerit hoiiio

Gracis nianifestum, quod vos debedesiderare:

invenire?

maxime

quemadmoduni enim

Quem

ergo habeo residuum

modum

unionis,

naluraaromitum, (|uanto quis ista movet nianibus, majoreui emiltit odorem, sicet njtura veri, qujiiito magis examinalur dispulaliune, tanto magis pura omnis enim examinatio non et clara apparet
;

jam dicam; tantum proleslando, quia certissime (luiilein non possum dicere si fiet per ipsum modum unio; tamen credo, quia Ueo possibile est.
Potestis,
si

vullis mittere ad

consuevit facere dubia qutc priiiio erant nianifesta,

sed conlrarium
ipsa
:

Orientalis Ecclesise, et ad

quatuor patriarchas imperatorem legatos ve-

ea enim, quiB prius erant dubia,

examinatio habet a natura ad clarum ducere.

;

Ea ergo quae prius erant manifesta ipsa examinajusluni tio manifestiora faciet. Secunda ratio est est, ut vos exemplum assumatisa sanctisPatribus: illi enim habebant quidem manifestum, quia Filius Deiejusdem substantiicestPatri;tamenquiaAriani dubitaverunt de hoc, posuerunl hoc in exauiina;

stros, dicentes: Viri fratres, quoniam vos et nos confitemur in diviiiis unam substantiam et tres personas, etiam uiium principium, et neque vos neque nos adducimus in dubium aut identitatem

personarum, aut divisioiiem substantia, sufficiant ista vobis, ut haberemus unionem de processiono autem Spiritus sancti non dividaiiiur ab invicem ;
:

sed sapienles

quidem
si

vestri
:

cum

nostris disputent

tionem ut
ea,

et illos

salvarent

similiter et in aliis

de

iota

queestione

volunt

coinmuniter veronoii

Conciliisorthodoxi Patres habebaut

festa

quidem maniponebant ea
erat in

de quibus hajretici dubitabant; tamen

et illos juvare,
:

haberemus propter hoc divisionem, sed tenete vos (luod vultis de islo, et nos simililer et non dam:

quoniam desiderabant
in
eis

nemus

propter hoc alterutrum, sed factum sitlau-

communem

examinationeni
et

non enim

prohibens eos facere,

credebant vere quia

quae habebant ipsi manifesta, posita in examinationem adhuc mauifestiora fierent, et multos juva-

bant.

Ergo

et vos, si similiter

voluenlis facere, ad

tum. Vos quidem daie EcclesiaiRomanae illum honorem, quem dabant et anliqui patriarcha; in tempore unionis quem determinaverunt leges imperatorum et canones sanctorum Patrum, et plus non petimus a vobis. xNos autem parati su,

gioriam vobis continget.

Tertia ratio est ista
:

mus
ego quidem sciens bene

dare et firmare Ecclesice Orienlali,

et specia-

liter Ecclesiae

Constantinopolilana; et im|ierio Con-

nunquam audebo dicere de eis aliquid blasphemum, prudeiites enim viros et sapi&ntissimos scio eos sed alii Grffici, qui non noscunt eos
Latinos
, :

stantiuopolitano

omnia

jura, qucB sunt, vel ab an-

tiqua consuetudine, vel determinata aut a legibus

imperatorum aut
Ista verba,

a canonibus sanctoruni

Patrum.
si

sicul ego, dicent quia pro timiditate

nuluerunt veforte videan:

sanclissime Pater, audientes Grieci,

:

nire ad examinationein

timendo ne

omiies recipient non [)Ossum dicere

tamen credo,

tur Gr;eci dicere veriora

quam
:

ipsi

(jui

enim

confidit sibi et reputat firmiter

non

effugit

git praestat

examinationem suspicionem timiditatis

babere veritatem, qui autem hanc effu:

sicut eniiu

si

quis cambians

aurum negat

experiri

iu

lapide,

cuni recipiens ipsum peteret hoc

fieri,

suspicio;

nem

dat,

quianon creditpurumesseaurumsuum

et forsitan per istum moDens dabil vobis uiiionem. Tanien supplicamus veslrte sanctitati non emitlatis nos sine portare aliquam gratiam a vobis doiiiino meo imperatori, ut optalum suum, quod habet, unionis Ecclesiae, non obscuretur, sed putius illuminetur. 30. Supradictus dominus noster summus

quia plurimi recipient,

dum

sic et

vocatus in judicium et examinationeui pro aiiqua re, et nolens accedere, suspicionem dat, quia non contidit in seipso, neque reputat flrmiter firmari in veritate. Attendite ergo si bonumest talem opiiiiouem dare uliquibus de vobis ipsis, quia ab omnibus hominibus diCertis secundura

cum suo collegio praedicto respondendo quod eisdem ratiouibus nequaiiuam obstantibus, ex eo juxta praedicta petilio nou videtur,
Pontifex
dixit,

quia

si

fortiflcati,

ditati, exaltati et confurtati

per

Sedem Apostolicam,
et

reges,

principes, et populos

Catholicos ante reunionem prsdiclam postea terga

meam opinionem
29.
a

sapientia et magniflcentia.
ti-

non faciem verterent Romanae

Ecclesiae

menio-

Quarla ratioestista: Nondebetaiiquis

rata; sicut alias

niere, ne furte contiiigat Eeclesia; Dei ex isto

cilio

Con-

aliqua desaltatio, considerando quia quoties

factum est geiierale Concilium, seinper ad exailatiooem et honorem Ecclesiaj et iiiajorem firniitatem veritatis factum est. Ergo et nunc credendum
est,

expressum est culdubio idem dominus noster sumnius Pontifex, et dici Ecclesia et fldeles alii remanerent delusi posset opprobriose non niodicum, (juod suos et
;
:

credebantur reuniri, prout superius, fecisse noscuntur pro-

dum

fidei
tes,

juvaverant
et

et fortificaverant

inimicos et hos:

quia

si flet

de propositis generale Concilium

Ecciesia; sequetur.

exaltalio

magna

sed per illum, qui oninem homineai venientem

partici['assent scandaluse cuni eis

si
iii

Si aliquis

autem vult

indiget muitis
sciut

lemporibus

quia

[^ro isto

opus magnis expensis opere non tautum pecuniam et

et
,

dicere, quia istud

hunc
viam
aliaiii

mundum

illuminat,

eorumdem

Graicoruin
[)er

cordibus infusiune gratia; spiritualis illustratis

tactaui |ier

eumdem dominum nosUiim

et

vel

leniporapro nihilo debemus reputare, sed

et sau-

acconimodam

honestam ad obedienli.im.

164
unilatem
et

BENEDICTI Xri ANNUS

devotionem ejusdem Rom. Ecclesice cum efectii, ipsos tunc effusis

6.

CHRISTI 1339.
Et sic ab eodem domino nostro

fideliter laboravit.

redire curaYerint

gaudiis, ac gratiis et favoribus largifliie dispensatis,

ter

tes,

lanquara de regione dissimilitudinis revertenipse dominus noster et Apostolica Sedes reci-

pient, eos cliaritalivis brachiis amplexando,

non

quod calieidem dictoque coUegio posse non videbatur, nisi prout superius dixerat et tetigerat, negotium rediens ut dixit praefalus perfici supradictum Barlaam ad partes Grfficia; prEedictas, discessit .
Ponlifice explicante expressius,
,

summo

solum super
Deo
et

his qucf petunt, sed

super

opportunitatibus exhibituri tunc,

aliis eorum quantum cum

32.

Ad

hoc respondet Beixedictits in Utterisad

datis, disserens de doctrinis con-

Gallorum regem
troversis.

honeslate

fieri

poterit, auxilia, consilia et

Hactenus publica documenta de Gra3Pontifice gestis. Quai vero

favores.
a

corum oratorum cum

a Benedicto
sint,

Porro post pra^missa dictus Barlaam, qui ad

papa

et

senatu cardinalium responsa

litteris

partes Graecia? prredictas erat, ut asseruit, rediturus, quamvis responsionem hujusmodi justam et viam tamen, quam de rationabilem reputaret mittendis pro parte Graecorum prsedictorum sa;

tum

ex antea dictis, tura ex subjectis

dcitis

ad Gallorum regem
tos

constat,

nimirum

roga-

primum

fuisse,

num

aliquibus mandatis ab

pientibus tactam, ut praemittitur,

difficilem seu

impossibilem testimat, nisi Deiis, cui nihil est impossibile, illa sola sua virtute perficere dignaretur
;

et patriarcha instructi essent, quibus ne post instauratam Ecclesiarum conjunctionem iterum a coeptis deficerent, uti antea PalcTologo imperatore post celebratam Synodum

imperatore

Cciveretur,

causas difficultatis hujusmodi experimendo

in scriptistradidit

Lugdunensem, tantaque maturilate habita plnra

Concilia, acciderat.

per

quamdam schedulam, quam

31. Sanctissime pater.

Negante vero Barlaamo,

ful-

suh hac forma:

tum
Quamvis receperim
a

se ad id

idonea auctoritate, sed ut tcantum

subsidiarias copias ad aliquas provincias Asiaticas

vobis perfectum rcsponsum, adhuc supplico ves-

Turcarum
sire

servitute liberandasdeposceret

deinde

tne sanctilati, ut dignetur audire et ista pauca verba : necessaria enim sunt et mihi dicere et vobis scire.

de Synodo OEcumenica, in qua veteres controver-

dirimerentur, congreganda ageret ; responsura

procedere,

Quod jam

vestra sauctitas raihi dixerat

super facto unionisEcclesia? orlhodoxa^, utveniaut ex partibus illis legati, habentes litteras imperiales et

qiie

synodicas

exoro

Deum

ul faciat istud possi-

sanctum ex Patre FilioEphesino Concilio in Gra-cia, Toleti in Hispania, Lugduni in Gallia definitum, idemque Grgecos Justino, primum tum
a Benedicto est, Spiritum

jam ante

in

bile, qiiia ex se est valde difficile multis decausis,

Palteologo imperatoribus professos

in disceptationem
fidei

nefasque jara

videlicetquiaimperator non audet manifestare

se,

arliculum adducere. Si

quod
tasset,

velit uniri

vobiscum, quoniam

si

manifes-

se multi ex principibus suis etiam ex po-

pulo, timentes ne forte ipse vellet facere, sicut

fecit ipsis

Michael Palseologus, qua?rerent opporPraeterea Ecclesia

tunitatem interficiendi illum.

Gra?ci post habitam suorum Synodum aliquos misissent. eos a Latinis doctoribus inslruendos fore, et omnem dubiorum et objectionum caliginem discussum iri. Quod ad pelita autem auxiea demum submittenda, cum Gra?ci lia speclabat

tamen

Conslantinonolitana non mitteret ad hocnegotiuni

legatos suos sine consilio et consensu patriarcha-

ad Romanre Ecclesise
si

gremium

reversi essent, ne

iis fulti

subsidiis suas res amplificarent, conSr-

rum

Alexandrini, Antiocheni et Hierosolymitani:

matis inde viribus insolesceutes Romanae Ecclesiae

illuderent. Quse singula

quare oportet eos in simul congregrire, quod est (iifficile propter guerras ; et praeter hoc incertum est, si vocati ad hoc voluissenl venire ; et dato, quod jam venissent, et omnes unanimiter concordassent ad uiittendum legatos super prfedictis, ipsi non darent unquam plenum posse super boc talibus legalis, nec promitterent illud, quod factum
fuisset per ipsos legcatos
certis

Francorum

regi,

a quo

Graecus imperator flagitabat auxilia,

hisce litteris exposuit
'.

Benedictus
rei

Repetitaque ob

digni:

tatem nullum

lectori
etc.

taedium allatura putamus

Philippo regi Franciaj

Benedictus,

il-

luetri.
Nuper ad nostram venientes pra>sentiam Barlaam dictus abbas monasterii Domini nostri

ratum habere,

nisi

sub

articulorum pactis, quae pacta vos nullate-

Jesu Christi Salvatoris Constantinopolilani

lectus
filius

et di-

nus admilteretis. Quapropter videtur mihi, quod tales legati aliqualiter non venirent, eo quod scirent paclorum articulos per vos nulhatenus admittendos unde si tales legatos contingat ad vestrani sanctitatem veuire, habealis (]uod ex Deo est, cui difficile nibil est; si autem non veniant, non impuietur imperatori, neque suspicetur, quod ejus
:

nobilis vir,

Stephanus de Dandulo

miles, nobis litteras praesenlarunt regias, inter

caitera continentes, qualiter ipsi

cum

litteris

cre-

negligenlia sit in causa, cum ipse diu est ad [jrc-edictam unionem animatus. Adjecit ([uoque verbo fenus postmodum Barlaam supradictus, quod non obstantfi quod, ut pra^misit, prcemissa ei dilficilia ipse lamen circa ea vel impossibilia videantur
;

Graecorum se pridem conspcclui regio prcesentantes, duo proposuerant sub credentia eis per dictum moderatorem commissa, primo quod ordinaretur tractatus super reunione Graecorum sanclaG Romanae Ecclesiae, ipsorumque revocatione unitati ejusdem. Secundo vero, ut super recupcralione Iriuni
1

dentiee niagnificiprincipis moderatoris

Tum.

V. Eii. .-ccr,

ccsc.

BENEDICTI XII ANNUS

vel qiiatuor civitatum

6.

CHRISTI 1339.

165
exhiberentur a nobis,

magnarum,

quae detineri

nem ipsorum Gnicorum,

dicuntur per Turcos infideles occupate in pra^ju(licium imperii Graecorum, eis a nobis et Ecclesia, teque, fili cliarissime, aliisque fidelibus auxilium
prsstaretur
;

ad qua; nos et dicti fralres deliberatione niatura pracvia providiinus, ut sequitur, respondendum.
34.

Primo namque

quod cum

a saiictis

super quibus excellenlia regia nos

licec

rogabat, ut parles nostras ciica

interponere,

Patribus et viris Catholicis olim in Ephesino partium Graecia;, quod est unum de quatuor principalibus Conciliis, necnon Toletauo, Lugdunensi
et aliis diversis Conciliis

luaeque celsituilini ad hoc auxilinm olTerenti rescribere, quoe ordinare super iis nos contingeret,

per

Romanos

Fontifices

curaremus. 33. Sane regalem volumus prudentiam non latere, quoiJ pra^talis Carlaam et milite benigne receptisa nobis, et quaj super pra;dictis voluerunt proponere favorabiliter et plenarie intcllectis, nos
et fratres nostri S.

praedecessores nostros
vel

et

Ecclesiam
in diversis

Romanam,
mundi tam

auctoritate

ipsorum

Orientalibus

quam

Occidenfalibus partibus solem-

niter celebratis, determinatiim Catholice fuerit ac

R. E. cardinales ad

niemoriam

etiam defiuitum, quod Spiritus sanctus aeternaliter a Patre et Filio tanquam ab uno principio et una
spiratione procedit, et quaevis opinio contraria

reducentes, quod olim super reimione Latinoruni

et

Graecorum inter Ecclesiam Romanam et ipsos Gra-cos solemnibus ut diutinis tractatibus habilis et finaliter concordatis, ac per patriarcham tunc Constantinopolitanum et moderatorem Graecorum
Synodatito per eos tunc celebrato Concilio,
leinni
iiraecedente
et so-

rcprobata extiterit et damnata

non

esset decens,

nec ex|)ediens uobis

et Ecclesiae sauctas Dei coetui-

que fidelium,

sic

clarum deteruiinatum

et defini-

tractatu, et suis

apocrisiariis

articulum hujusmodi, quenique Gra?ci antiquissimo tempore, tunc piai memoria; Hormisda papa Romanac, et Joanne patriarcha Con-

tum

fidei

mandatis

suffultis idoneis, fide Catholica,

prout

stantinopolitanac
stino

Ecclesiis praesidentibus, ac Ju-

eam

tenet, proedicat et docet

eadnn Romana Ec-

clesia,

specialiter et exfjresse in Concilio generali

imperatore regnante, professi fuerunt exnecnon subsequenter post lapsum longi presse
:

Lugdunensi professa, totoque reunionis negotio

sicut credebatur feliciter

consummato

dicti Grseci

temporis, super prof. ssione ipsius articuli, Joannes olim patriarcha Constantinopolitanus et Micbael

retro respicientes damnabiliter, a professione re-

Palsologus

tunc

moderator

Graecorum,

cesserunt hujusmodi, et ad vomiliim in

eorum

daninationem

delusionem ejusdem Romanse Etcksiae redierunt et propterea cupientes, ne

et
;

nobis illuderetur praesentialiter,

quantum

potui-

mus

prrecavere, proDfatos
si

Barlaam
qui se

et n.ilitem in-

eodem patriarcha synodatico celebrato Concilio, solemnem Epistolam recoleudae memorite Joanni papae XXI piaedecessori nosiro uiiseriint, uunc per novas disputationes vel alias in dubium quomodolibet revocare. Nec providentia
prius ab
Seiiis A[iostolicae

terrogavimus,
aut

ab

illo,

Constantino()olitanum,
aliis

et

dicit patriarcham moderatore praedicto,

circumspecfa,

qus

in suis acti-

bus

et

processibus (maxime super

iis,

quae fidem
et

mundanis magnatibus partium iilarum, ne quod ageretur cum

personis Ecclesiasticis vel
eis

orthodoxam concernunt) maturitalem observat

observare solet debitam, a rectitudinis

et veritatis

redderetur delusorium, habebant super

,

iis,
lit-

quae proposuerant vel intendebant proponere

ieras vel

niandalum

quibus

licet

se,

protinus

tramite non discedens, ea quee per eam provide, solemniter et Catholice determinata et dtflnita sunt, revocare perconcertationes vel disputationes

respondentibus, lilterasvelmandatum bujusmodi

vanas

et

supeitluas in
et

dubium (maxime ad
:

scbi-' vel

nou habere quia tamen nos et fratres pratlicti rcunionem eamdem, ex qua, si daretura Domino,
;

smaticorum

baereticorum

instigationem
fieri

instantiam) consuevit

etsi hoc

super arti-

animarum multarum et alia innumera commoda universis Christi fidehbus provenirent,

salus
,

culo memorato, determinato juxta veritatem Ca-

tholicam

ut prfcfertur

permitttremus, circa

ferventibus

desideriis affeclantes el nihilominus experiri volentes, si ex propositis vel dictis praedictorum Barlaam et militis elici fructus pos:

illum videremur dubitare, quod absit.

35. n Rursus cum praedicti Barlaam et miles, hujusmodi responsione audifa, dicerent quod salteni, si ad profilendum dictum articulum Graeci

set aliquis utilis,

praedicta,',
illa

viam aperiens negotio reunionis

i)ro|)Osuerant,
et

qiiae

proponere

forsan

intendebaut ab eis, in scriptis fecimus ncbis dari. Quae quidem, aliquibus colorata rationibus, ha;c
erant bieviter iu etfectu
;

non possent induci, demum reunione facla permitterentur iidein Graeci, quoil super eodem articulo tenent credere, Latiniqiie crederent Catholice Spiritum

ut

scilicet in generali

sanctum a Patre

et Filio

prosicut

Contilio, a nobis super tractatu reunionis hujiis-

cedere

secundum veritatem
,

Catliolicam

modi convocando, articulus de processione

rilus sancti, per

Spi-

creduut

diximus diveisitateni liiijusmodi fore

disputalionem

et

concerlalioiiem
:

nullatenus in Ecclesia tolerandam, quia in ipsa

Ecclesia, in

concordaretur inter Laliiios

anle

et Gra:'cos

sed quod

qua una

fides esse noscitur, sic

quoad

omnia super

recui^eratione diclarum civitafilii

tum
liK

per nos et Ecclesiain teque,

iion

dilectissime,
aliae

pra>paretur eisdem Graecis auxilium, el

gra-

hoc duplicem fidem minus veraciter esset dare, nosque cum ipsa Ectlesia, hujusmodi manifesto non resislendo errori videretur eidem , quod
,

modici

|ioiideris in favorein et

relevatio-

avertat

Dominus

conseiilire.

Verumtauien ad

1(i6

BENEDICTI
et alios expellendos

Xir

ANNUS

6.

CHRISTI 1339.

de cordibus Grrcipsosque reducendos ad unitatis Calholicse veritatem, aliam viam magis facilem que nobis et frutribus ipsis et accomniodam

hujusmodi

exhibituri tunc,

quantum cum Deo

et

honestate

corum

errores,

fleri poterit, auxilia,

consilia et favores.

37.

Demum

vero praefatus Barlaaiii, qui ad

partes Graeciae prsedictus erat, ut asser uit, rediturus,

occurrit,

prajlibatis

Barlaam

et militi

duximus

ostendendam, videlicet quod per illum, qui se patriarcham Constantinopolitanum in illis partibus Gra?ciee nominaf, et moderalorem Grtccoruni,
qui nunc
est,

quamvis responsionem nostram hujusmodijustam viam tanien quam de et rationabilem reijularet miltendis pro parte Graecorum prsdictorum sa;

pientibus tetigimus, difficilem prorsus existimas

(nisi

convocatis

illis,

qui se Alexanparlibus,

drina;, Antiochena; et Hierosolymitance Ecclesia-

virtute

Deus, cui nihil est iinpossibile, illam sua sola perficere, dignaretur) tausas difflcultatis
sic expressit. Prsefati

rum

antistites

nominant

in
,

eisdem

hujusmodi

namque

qui

se

ac clero

partium earumdem
et

principalibusque

asserunt Alexandrinae, Anliochena; et Jerosolymitanae Ecclesiarum patriarclias, et clerus

nobilibus
cilio

majoribus populi in synodatico Concongregatis certi assumerenlur sapientes,

qui ciim
aliis viris sajjientibus,

earumdem
in

partium adeo a Constantinopoli sunt distantes,

et

ad has partes Occidenlales mitterentur idoneis

,

quod
rent

vix

praesertim

guerrarum fremitibus
:

uiandalis suffulti
doctis in lege

(liversis locis

partium illarum ingruentibus, valecongregari

et si forsan adesset eis

Domini et peritis, a nobis super Iioc deputandis non per modum disputationis vel concertationis, sed inslructionis quoad Graecos ipsos
,

commode

super congregatione hujusmodi facienda facultas, deesset, ut opinamur, voluntas. Praeterea moderator Graecoruni,

salulifere haberent

maturos et diligentes tractatus, ut tandem super pra^dicto articulo et dubiis, si qua Graeci prffidicti habeant alia circa fidem ab
ipsis Gra^cis luce Catholicce veritatis percepta, et

dictam,

suum non

quanquani optet reunionem praeaudet propositum propalare,

:

timens a suis principibus et populis exinde sibi mortis periculum intentari et adjecit ulterius

de cordibus eorum fugatis errorum lenebris, ad

ovile reverterenlur

Barlaam memoratus
couvenirent in
per nos
et

quod

si

omnes

pncdicti

paslor, et extra
salus.
quffi

Dominicum, cujus est unus quod non est alicui gratia, neque
Concilii

unum, etde

dictis uiiltendis sapienet sine

tibus concordarent,

plenam

conditionibus

Nam cum

generalis convocatio,

longi temporis tractum exigeret ac expensas,

Ecclesiam minime admittendis, eis, ut arbitratur, non concederent polestateni. Sed

hajc sibi difficilia vel impossibilia, nisi a
flerent, videantur
:

et labores varios et intolerabiles,

quoad Occiden-

tales et Orientales praelatos et

slicas,

personas Ecclesia-

quamvis Deo solo

ipse

tamen

circa heec

uecuon reges, principes et cateros convocandos ad illud secum traheret non videtur (praesertim hoc praesenti turbato et impacato lempore peccalis, proh dolor! exigentibus) expedire. 36. B Caiterum ad hoc, quod de pra?stando eisdem Grsecis ante reunionem praedictam sub;

Odeliter laborare promisit

sibi explicantibus,

et sic a nobis,

expresse

praedicfis

quod aliter nobis et fratribus posse non videbatur uegotium praediperflci, redeuiuio, ut asseruil,

ctum commode
sit.

ad

dictas partes Grcccia.-,

cum

licentia nostra disces-

sidio

et aliis

exhibendis gratiis et favoribus pete-

batur,

hujusmodi
ditati,

diximus respondendo, quod ex eo justa pelitio uon videtur, quia si fortificati, exaltati et confortati per nos et alios fideles
prajdicti

Grseci

ante reunionem

eamdem

poslea

terga et non faciem verlerent nobis et EcclesitE

II non. Septembris, anno v . eadem verboriim forma litterse ad Robertum regem tiansmissce ', cui etiam Pontifex Barlaamum Constantiuopolim redeuntem, commendavit ^ 38. Plurimam sane ad Graecos in sinum Romanae Ecclesiae tiaducendos navavit operam Bar-

Datum Avinione

Conceptai

memoratae, sicut alias, dum credebantur reuniti, ut expressum est superius, fecisse noscuntur, proculdubio nos et fideles alii remimeremus dehisi et dici posset opprobriose non modicum, quod
:

laamus, extantque insignia ipsius oiiuscula, quibus eorum errores refellit ac doctrinam orthodoxam de primatu Ecclesise Romana; deque
,

processione Spiritus sancti ex Patre etFilio asserit *

nostros et fldei juveramus et forlificaveramus inimicos et hostes, ac scandalose parlicipaveramus

variis
visa

argumentis
sunt
:

banda

quorum nonnulla deliDeus nullam multitudinem

,

cum

eis.

Sed

si

|ier

illum, qui

omnem hominem

venienleui in hunc

mundum

illuminat, cordibus

quam

ineuntibus dimitlit inexpertem virtutis unius, [)er inflnitum nuiltitudinis et indeterminatum

et ordine formari valeat sed semper super statuii unum commune principium,
:

eorumdem Graecorum,
illuslralis,

infusione spiritualisgratiaj

termino
inultis

per viam praediclam

quam

fetigimus,

vel aliam

accommodam

et

honestam, ad obedien-

tiam, unitatem et devotionem ejusdem

Ecclesite redire curaveriut
effusis

Romanae

cum tffectu, eos tunc, gaudiis ac gratiis et favoribus largiflue

tanquam de regione
amplexaudo
;

non solum longinquum et alterius generis, et alia non ejusdein generis comprehendens, sed etiam propinquum et cum multis ejusdem
iiiulta

generis. Et hoc,

si

quis incipiendo a Deo, qui est

dispensalis,

dissimilitudinis
'

revertenles,

rucipieuius ketanler, ipsos paternae

cliaritatis bracliiis

non soluiu super

o|)portuiiitatibus

To:ii.

V. E|). secr.

ccxci.

IbiJ. Kp. secr. ccLX.KSviii.

el

his qiia; petuiit, Ged aliis

eorum

^ .Ms. bibl. Vat. sigQ. imin.

toii. VI.
().

40liS. p. 7.

upuj Cauis

aiiliq.

Ivcl.

i:j.

eic.

BENEDICTI XI r ANNtTS

6.

CHRISTl
el

1339.

(W

commune omnium
natiiras,
facta,
el

principiuiii,

\ohic:il

mciito

|)i'(iprie

vere aliorum Apostolornm

eis corporaliter adesse, sed

princeps,

Iransire per supercaBlestes et c?elestes, et inferiores

el

non semper

secundum

cum

liis

vidcre veteris Tesiamcnli

quapcuniqiie alia providenlioe acce|itaiitis

ita se

corjinralem pr.Tsentiam relinquere eos, uniiin de liioilecim vico sua priiicipem aliorum pr;c|)onit

sunt in universo opera, indubitabiliter

bere in

ha-

hominem hominum,
(mimis) in lioc
tianda sunt

tiiices
:

utfacta dispensationis neque

providentiic operibus appre-

omniiius invenict,
llieolo^us in

ct

convenienter.
clc

Ut

aliis

enim

ait

primo
iiac

Filio

sermonc,
solutio;

sed vidoainus reliqua.

pluralilas

principiorum

et carentia princijiii initia

Multi nostrorum

sunt inordinationis, ex
solntio vero est
et factus

autem oiitur

doctorum (scribunt) ponquidem locum obtinere duodecim Aposto-

omnino

Dei alienum. Quapropler

propter nos liomo, et duodecim eiigens

viros,

qiios sapientia

decorans missuriis erat ad

nostri

generis recoiiciliationem, his principem et

lorum, presbyteros vero septuaginta. Ergo primi Pontificum Apostoli sunt. His adhuc prior quidem primitus Christus, secundo vero et ab omnium primo constitutus ad habendam priiicipandi ratio-

caput superstatuit Pelrum, primuin aliorum

constituens, per ea (quamvis

eum

nem

communiter omnipotestatem
,

ad alios beatus Petrus. Quid igitur?oportet ne Pontificale quidem niinisteriiim non in ijisis
Apostolis

bus data) singuiariler

Ligandi enini
et

i[)si

et manifestius tradila.

circumscribi, sed etiam successoribus

absolvendi

atquc

ipsum
in

tradi us(|ue ad flnes seeculorum, ut

sint

semper
;

pastorale ministerium, qucc et ante resurrectio-

mundo
ut

Pontifices successores
ipsis

eorum

nem

et post

per

communia

et alia

verba omnibus
et

Ponlificatus
finiri

vero primatum in

oportebat

dederat, specialiter et expressius Pelro dat, ipsi

qiiemadmodum

in illis factus est aliquis

alii

dare pollicens claves regni cielorum,

super

decreto Dei primus, cebant, hoc

alii

quem

pro

cajiite

suo du-

eum

Ecclesiam suam firmissime

aedificare, et ejus

nequaquam ad

reliquos transeat, ut

fidem

nunquam
:

deficere,

et

suos ipsum fratres

aliquem
jier

unum suum

princi|)em putent, sed

confirmare, et adhuc pascere totam Ecclesiam ter

ei

omnes

omnia

coffiquales sint? Et ex

quu

diffe-

preecipiens

quia enim per

iiaec

caput ipsum
et

rentia hoc deberet contingere, ut Pontificale qui-

aliorum Apostolorum constituebat Dominus,

sunt.
39.
aliis

dem ministerium

hoc intendebat, multa hujus argumenta esse pos-

transeat ad successores, principandi vero officium secundum Pontificatum minime, cum ulraque similiter essent a Domino
otfensa et similiter multitmiini
saria existant? Vel

Primum enim
quam

si

nihil differentiiis

al)

fidelium

neces-

per ea Petrus accipiebat, non facile invenienihil

quomodo

tolaliter providenticB

tur alia causa, ob

frustra faeiens sa-

opus

pientia iieec singulariter Pelro loquebatur.

el

Deinde

stolis

Evangelistce et in Evangeliis et in aclis

que commemorantPetrum
vel aliquibus,
:

cum

aliis, vel

ubicumomnibus

omnia sapienter administrantis, Apoquidem providere, ut habeant primatem, quos ita gratia erat perfectura, ut non indigeant
esset,

in multis

semper et ubique ipsum aliis praeordinant quod non utique observanter facerent, nisi scirent, eum primum aliorum a Domino
constitulum. Invenio etiam Apostolos
primati semper cedentes
:

ducem hominem habere post illos vero mullitudines fidelium in principatas et inordinatas deserere ferre ? Ego enim contrarium credo, ideo
;

Petrum principem aliorum constitutum

fuisse, ut

illi

ut suo

secundum eanidem formam semper

ad

in Etclesia

in

actibus enim, aliis

unum reducaturomnes
40.

princijiium . Etinfra:

Apostolis paritercum eoexistentibus,

ipsum video

semper sermonem inclioantem , alios vero scquentes. Deinde et illud considero, quod cum ea, quai sacramenti incarnationis magis sunt necessaria, sicuti est crux, passio, mors, resurrectio, et per quatuor Evangelistas plenius scribantur ea vero i]utc in tantum non sunt necessaria ab aliis oniillantur, ct ab aliis dicantur ijla, per quac Petri primatus ostenditur tanquam existentia illorum, qu;e magis siint necessaria et a quatuor
: ,

Aliarum quidem civitatum Pontifices invenies nihil, ut plnrimum, Beslimantes oportere

curiosius agere ultra
illa,

qua? ad

suam

dicecesiin

pertinebant
totius orbis

Romanos

vero Pontifices, tanquam

et

pnelaturam

curam habentes, uniordienles, ad universas

versalia administrare

mox

partes rcgulares Epistolas mittenles, et qua; ubi-

que peccabantur corrigere

nitenles, et

quod agenPontificum

dum
si

erat

omnibus

statuentes, ut potest hoc scire,

quis regulares Epislolas

Romanorum

conscripla sunt

omnes

scire cui

tanquam valde necessarium sit, Ecclesia) principatus a Domino

theologorum nominet, et ex
divino Paulo,

a R. Clemente usque ad S. Silvestrum discurrero

voluerint, in quibus non pauca inveniet contenta etiam eorum, qua) nuncEcclesia Graecorum facit, ab illis Pontiflcibus iustituta, et originem liabentia
:

creditus esl. At vero et divinus Dionysius in tertio

de Divinis Nominibus verticalem

summilatem

magnum Petrum

unde quod

in

machina universi

contigit,

tunc universa Ecclesia, addito

ipsi
et

qiiod qutc longinquius a Deo distant, procliviora

summos Aposlolorum Petrum

nal, illum similiter

nianifestum
cenler,

est

Paulum nomiQuare undique ab ipso Domino Christo ipsum

pm ordinans.

sunt ad peceandum, et minus determinata et mutabiliora, quae vero propinquiora sunt, eadem in

acccpisse aliorum princi[iatum et hoc valde de-

quoniam enim

oi)orlebat

eum, qui

erat

bono permanentiora et stabiliora, et magis determinata idem etiam in Eeclesia profeclo contingit plurimse enim et deterrimae haereses in [lartibus
;

108
inagis
.1

BENEDICTI

Xn ANNUS
Romae non sunt
ma-

6.

CHRISTI 1339.
:

Romana

disiantibus

orlae

sunt,

habuit

nulia vero aliunde ortarum occidit sine

vero vel prope aucfores hceresum

facti

illius providenlia.

Omnibusquidem modis, quibus

illa pri-

matre enini Ecclcsiarum omnibus

gis,

veritalis radios

juste aliquid possideatur, totius Ecclesiffi

eniittunte, profectocoiilingebat propinquiores

quam

longinquiores clarius illuminari.

Cum

autem divina providenlia respublica ad

Christia-

niatum Apostolorum institutiouibus, synodorum canonibus, sanctorum decrelis, multiludinis assensu,

et

obtinuit Sedes, scilicet divina sententia,

nos venisset, pioruni iniperalorum legisl;tores Conslantinus et post eum Justinianus consequenter superiori traditioni et possessioni legibns et

temporis prsescriplione, ab omnibus consensu, quod oinnibus superioribus temporibus pie

rebus

et

communibus

uliliter

dominium

exer-

ejusdem Ecclesiae primatum statuunt, in parte pietafis hoc facientes nianifeste determinantes Romanam Ecclesiam oportere habere rationem ad reiiquas cmnes et ipsi convenire oninium dominari, et omnia retractare, et quae ubiquu de fideetdogmatibusdubitantur, ad ipsam referri, et convenientem examinationemel definilionem consequi atque Sardicensis Concilil canones, omnium aliorum Poulifjcum sententias judiciales, si quis ad ipsam appellaverit, ipsam oportere retractare et conDrmare vel irritare. Similiter staluunt etgeneralia qu.Tdam Concilia, novae Romae episcopum honorare volentia, oporlere ipsum habere decernunt primalum post episcopum autiqiise Romae et quod omnium maximum est, quod et in canonibus et legibus nullius Ecclesiae Sedes Apostolica uominatur, nisi tantum Romanaj unde mulfi magni viri de Oriendecretis
,
, ;
:

cuit, etc. B

Al. Intcrjectis nonnullis, ratiocinatur Romanffi

Ecclesiae

primatum agnoscendum

ac
si

primum
Ecclesia;

gravissima scandala exponit oboritura

omnes ab invicem
perio libera foret

divulsae essent, ut alterius

:

im-

pullulaturas quippe haereses,

iri. IJlilius

neque unquam eas excisum

pulchrius esse,
dotes, qua; in

itaque et

unam

aliis

imperare.

Omnes
:

vero

Ecclesia cffiterarum priucipe desi-

derari possint, in

Romana

Ecclesia radiare

nam

et illam ex viris pietate et

doctrinaconspicuis col-

el qui senalum PoDtificium conspexerit, nullam aliam Ecclesiam paremdignitate visurum.

lectam,

Spectare etiam ad decus piincipis

ratio ut

siarum, ut nulli terreno regi subsil,

omnium cum

Eccleposcat

anima imperet

corpori, cslestia praesint

terrenis,

tum

ut

contra electorum voluntatem

et

nullus solio sese oblrudat. Eo vero imperio

liberlate

hac

tali

Ecclesia, arbitrantes se injuriam esse passos,

:

Romanam

Ecclesiam

potiri

oi)ortere

ad Sedem iilam refugerunt

S.

niagnus Athanasius,

etiam, ut illius immortalis

Ecclesiaj
,

principatus

Maxjnius. Sed neque B. Chrjso.^omus

:

suum
,

ignoravit caput

passus enim niaximas injurias ad tunc sanclissimum papam omnia refert qui

quantum

in se erat,

manum
cum

auxilialricem dare
et

fundamine sed incoret reguni quidem potenrui)tibdi innitatur tiam iu exercitibus, qui interdum caeduntur ferro, at Roinanam in arcibus quae corruunt, locatam

non aliquo

corruptibili
:

injuriam passo nullo niodo neglexit. Sed

petus saucfissimus papa,
advenisset

Aga-

novam

Ecclesiam divinis verbis Pelro diclis, caelo et terra firmioribus, inniti, Si etiam digna illius Ecclesiae
fasligio

tempore Jusliniani imperaloris, quoniam vidit Antiuam patriarcham quanulam bferesim defendentem, illum quidem deponit de sede, Menam vero virum orthodoxum in patriaicham creat et cum aliqiiando qualuor patriarchaj cum imperatore adversus venerabiles imagiues impie gessissent, non paucisque annis in hac haeresi perseverassent atque ad delendas honorabiles figuras comniunia (luoedam Concilia, quse generalia esse et nominari probabant, celebrassent et
:

Romam

spectentur opera,

illam

per universum

orbem terrarum sacros praecones ad Evangelium

genlibus inferendum mittere, cohortari schismaticos ad officium, afflictis ubivis Chrislianis sub-

venire,

nec

si

lustretur universus orbis, ullam

reperiri Ecclesiam, quae hisce

ornamentis

sit insi-

Hanc itaque conclusionem infert: a Quoniam ergo, movens meas cogitaliones undique, invenio per omnia melius esse, ut sit aliqua Ecclesia, sub qua aliae ordinatae sint; et has perquignita.

suis decrelis B.

Stepbanum

se

voluissenl, repudiat eus

nisi

ille

subscribere cogere sauctus non ex alio,

Romanorum, et liabentem et facienlem quwcuuKjue oporleret, divino beneplarens, solam video

quod non habebaut consenlientem Romanum PontiQcem, dicens hujusmodi Synodum non debere generalem nominari, illo absente, quo sine non licetfieri generale Cuncilium, et, si flat, robur non habere quauquam Ephesinum Concilium
:

oiimium dominaturam, et habere, et facere non possum, providentiam esse credens, Romana;
cito
;

Ecclesiaj majestateiu et sublimitatem fortuuae et

casui dare, et

non

in

maximis providentiie

operi-

bus

et

solemnissimis et hoc computare. Ex his

illius

nihil

impedivit

generale et esse et

noniinari,
,

igitur

neque Auliocheno patriarcha praesente neque Constantinopulitano assenliente etChalcedonense similiter, Alexandrino patriarcha non assentienfe. Neque igilur geuerale Coucilium nuque aliud quidquam ad universi utilitatem uuquain celebratum est sine illa Sede. Et ex illaquidem Eccle: ,

primalum monstratum esse

|jrocessionein.
42.

Ecclesia; sufficienler de-

pulo. Venio rursus ad Paracleti

Quoniam multis annispostseptemgenerain

liaConcilia viditeade^n EccIesiaaIiquoseoruin,qui

denuo consueverant
iabi,

ha;reses frequenlius de-

asserentos Spiritum

sanctum ex

solo Palre

sia

nulla

iia?resis

superioribus temporibus ortum

procedere, et

mimime

exFilio, etsermonibusper-

BEyEDrCTI XII ANNUS

mentc hoc liogiiia uffirmanles propinquiorem vero sibi mullitudinem, et ad hjereses sernper tardiorem, a principio sapientem Spiritum sanctum a Patre Filio(]ue procedere, quid eam, qufesemper consueverat hujnssuasiliilibns ex liiimana
;

T).

CHRISTI 1339.

IfiO

verissimum esse

modi contioversiis finem congruum imponere, et unitatem omnibus monstrare, oportuit facere? silentione rem prteterire, et ordinem suum deserore? Sed non erat hoc ejus . Et infra: Quid igitur focit ? Ad suos doctores, quos longis sursum
temporibus pro sanctis habuit, recurrit, beatos Angustinum, Ambrosium, Hieronymum et Gre-

demum Barlaamns, oraculum, portas inferi nunquam ndvorsus Ecclesiam prrcvalituras esse cum aute,-n iliae adversus Graecam praevaleant inferendum Romanam veram esse Ecclesiam Cogor, inqiiit, Romanam Ecclesiam orlhodoxam
pati

permittere?

Coiiciudit

Chrisli

in

omnibus pulare,

et

hanc solam

esse,

cum

sibi

subjecta multitudine
et

unam, sanctam, Catbolicam Apostolicam Ecclesiam, in quam credere jubeet

mur,

adversus

valuerunt,

quam portae inferi neque prcCneque unquam Deo ipsam tanquam

regente, praevalebunt . Hacte-

novam Jerusalem

gorium et horum scripta perscrutata, videt eos tanquam ex uno ore mullis locis et frequentius, Spiritum sanctum ex Patre et Filio procedere asserentes. Et neque usque ad hoc stat sed et Orien: :

nus Barlaamus, quem nonnulli Gra;ci orarunt ', ut sanctorum Ambrosii et Hieronymi Commenubi illi de processione Spiritus sancti loquuntnr, Graecis verbis redderet: responditque ad
taria,

talis

Ecclesis patres perquirit, et \idet

horum

varias objeclionesa Deraetrio Thessalonicensi propositas.

similiter plures et principaliores tes; reliquos vero

idipsum sapien-

minime obvium dicentes, prfeter unum scilicet Damascenum, qui videtur contrarium dicere quanquam non dicit ipse, quod Spiritus sanctus non est ex Filio sed quia non dicitur ex Filio: ac si diceret, quod in divina
: ;

43. Groeca monialis in

illustris.

Germania

sanctitate

Floruit

hoc tempore in Germania

egregiae

pietatis

opinione Graeca sanctimonialis

non invenitur verbo dictum quia ex At vero videtur etipse dicere Spiritum sanctum a Patre per Filium emanare, et imaginem
Scriptnra
;

Filio.

Ungara genere, quaa Coloniae in monasterio undecim niillium virginumel martyrum rebus divinis vacabat: cui Pontifex ob missas sibi S. Margaritae unius ex illo triumphali agmine sacras reliquias gratias egit, atque ad constantiam in rerum
cx'Iestium tractatione est adhortatus
'.

esseFiIiiSpiritum,etadPatremitasehabereFilium
et

Tum

hffic

Spiritum,

quemadmodum

ad solem se habent

non praetermittenda
dilecta

subjecit

Caeterura

cum,

radius et illuininalio, quse utraque ex sole

sunt,
dari.

quidem

sed per radium ait illuminationem nobis

filia, nobilis vir Henricus miles, qui nobis pro parte sua reliquias prtEsentavit, te sibi nar-

trarium tenere
ex
et radio,

Ex quibus videtur et ipse non penitus conipsum enim illuminationem, et sole per radium esse dicere, et rursus ex sole
:

rasse asseruerit

tate et

verum est. Quemadmodum quorum enim est communiter Filius haec et utroque modo
:

et in Trini-

coram nobis, quod omnipotensDominus meritis ejusdem virginis et martyris .Margaretaj multa fecerat te sciente miracula, tuque quasdam visiones devotas et reGcientes animam
videras propter ea, exhortationibus nostris adjici-

auctor Paler
dici

verum
et

est,

et

ex Patre per Filiura,

et ex Patre

ex

Filio.
a

TJdisset, et

Tantorum itaque Patrum concordiam cum propter rei magnitudinem adhuc his
se universos Ecclesia-

mus, ut nos per tuas litteras particulariter et seriose certiores de iis omnibus efficere, quanto citius commode poteris, non postponas. Dat. Avin. III id. Junii, anno v .
-44.

non contenta, convocat ad

posito

cum

Per iyiternuntios Pontificios Trinacrii, sePelro commercio, regi Roberto parere

rum

pra;Iatos ad inquisitionem

communicandam.

jubentur, inobedientes pcenis mulctantur.

Gras-

Uno itaque verbo his qui voluerunt interesse, simul congregatis, et omnibus post factam rei congruam inquisitionem ad idem consentientibus, denique Apostolica auctoritate hoc esse quod
,

sabantur' eodem tempore in Orientali mari nonnuUi Ligures Monachienses, qui graviora Venetis

damna

oportet credi, declarando determinat, et contra-

intulere, et eorum diripuere naves : invaetiam Pontificias, qusad reprimendos Turcas sere ea sulcabant maria adeo vesana cupiditas perver:

rium dicenles in porlione Iiaereticorum decernit.

Qua; igitur erit
quiete obedire
;

sos Christianos obcaecarat.

Cum
:

vero

iis

Roberli

nunc mea
sed

excusatio,

si

noluero
matris

regis Siciliae clientelfe addicti dicerenlur, conce-

tanlorum Patrum

et

perant Veneti odia in regem

sed Pontifex, factus

Ecclesiarum sententice de re vincente vires naturahs cogitalionis praeposuero meam cognitioneni neque illud valens considerare, quod indiguum
erat penitus divina providentia,

' de re tota certior, Monachienses * ac Robertum rogem in improbos grassatoresaniniad\erterejus-

sit;

tura Venetiarum

ducem

docuit, ut piratte

illi,

non solum

illam

Ecclesiam sublimare et caput Catholica; Ecclesiae

a principio facere,

quam

novit insanabiliter casu-

Guelphi videri vellent, non Roberto tamen regi, sed hosti illius invasori Trinacria; Petro Aragonio adhaerescercnt, ac pluia darana ejusdera
lioet

ram,

el infinitas

niultitudines
cecidit

sed et

cum

a rectis

niagis magnilicare et

secum dimissuram, dogmatibns, adbuc omnibus bonis dilare; eam

ccvii.
5

* Tom. v. Ep secr. In eod. Ms. bibl. Valic. et apud Cinis. ' Ibid. E|). secr. ccLX.xi. Ibid. Ep. secr. ccCLV.

'

vero, quae recte ei a principio restitit. contrarium

Reg. posl eamd tp.

A^N.

Tosits

XXV.

Rav^. VI.

22

170
Roberli subdilis inferrent
talus'. Adliibita vero

BENEDICTf Xri ANNtJS

(1).

0.

CHRISTI 133!1.

Deniqiie ad colenestadiiora

dam regiam amicitiam Venetum ducem

Pontifice fuerunt, ne

Petro regentem, et exponentes dicto domino Matthaeo negotium, pro quo illuc erant fransmissi,

apud Venetos haec studia

:

Roberlum regem a recupe-

randa Trinacria distraiierent devolula quippe illius jura ad eum vidimus, atque adeo Pelrnm majorem regis Friderici nafu filium, qui regios

idem dominus Matthaeus non permisit civitatem nec prfedictas litferas alicui praGfatam intrare asserens, quod nedum ipsos, sed praesentare papam illuc intrare non permitteret, nec nos etiam si iremus et eosdemfratres per totam diem illam
, ; :

non regem, sed injuriosum insula; delentorem vocavit'. Tummissi abeo superiori anno internuntii Apostolici, qui objecta censurarum religioneTrinacrios in jusli regis Roberti obsequium cogerent: a quibus subjecta acla
apices inter suos gerebat

jejnnos, absqiie cibi

et

polus receplione ad nos

alia

compulit retroire, prout haec et

relatione
seriosius,

in

ipsorum

nobis
sigillis

data

in

scripfis

conlinebantur

eorumdem

cujuslibet sigillata.

judiciaria in perduelles, et in

Petrum

alieni juris

Gofius Dei gratia S. Romana; Ecclesia presbyter cardinalis, olim patriarcha Constantinopolitanus, et Raferius eadem gratia episcopus Vasionensis, Aposto-

occupalorem boc anno concepta sunt'.

Ex quibus verisimihfer videbatur, quod per nos ad dictam insulam non poterat securus accessus haberi quinimo videbatur, eumdem dominum Petrum facere manifeste, ne nobis commissa per
:

Sedem Apostolicam possent ad

venire.
a

ejus notitiam per-

licae

Sedis nuntii,

commissarii

et

executores ad
specialiter de-

Quapropter ut idem doniinus Petrus non

infrascripta per
putati,

Sedem Apostohcam

posset de sua mahtia gloriari,

universjsetsingulishujus processusseriem inspecturis, ad cerfitudineni pra;sentium ot meprae-

tumacia; atque culpa;, adversus

cum excessus, conRomanam Eccle-

moriam futurorum. Dudum de mense Septembris proxime

teriti

nos Gotius et Raterius commissarii et executores preefali contra dominum Petrum primoge-

et dominum nosfrum papam commissi, per publicam evidentiam eorumdem essent et sint notorii, et nullius ope examinalionis indigerent; sed solum executionem poenarum, quibus quondam dominus Fredericus. et dominus Petrus prae-

siam

nitum quondam
Triiiacriffi, et alios

domini

Frederici

olim

regis

fati,

et

natos et hajredes ipsius domini

affecfi,

alii nati ejus propterea essent, et sunl exposcere noscebantur; die tertia mensis

Frederici juxfa

formam

litterarum Apostolicarum,

Octobris proxime praeteriti declaravimus auctoritate Apostolica pro^dict.i,

palrem et domirnim noslrum dominum Renedictum papam XII direcfarum, execulionem debilam facientes, ad civitatem Regii vicinam insulce Siciliac et civitali Mesnobis
per
sanensi pertresleucas personaliternoscontulimus.

sanctissimum

dictum Petrum

et alios

natos
dicti

prfefatos,

exigentibus culpis et demerifis

Frederici, quibus ipsi do-

quondam domini

minus Petrus

et alii nati

ejusdem quondam doaffecti, a

mini Frederici etiam sunt

jure tenutae,

Ubi die vigesima quinta

religiosos viros fratres

mensisassumpsimus Thomam de Rosis, Pefrum

dicti

omnique commodo
insula^ Sicilias, ef

et

emolumento
:

ipsius tenutae

Angelum de Mevania, et Amicum de Tarano Ordinis fratrum Minorum beati Francisci,

de Geratio,
dis

tium
liae,

totaliter cecidisse
et

alias

ah*arum insularum sibi adjacendictamque insulam Siciinsulas sibi adjacentes ad dictam

;

pro nuntiis nostris in pnediclam insulam dirigenquos jurare fecimus, tactis Scripturis sacris
:

Romanam
quens
et ad

Ecclesiam fore reversas

parti
terra^,

et

per conse-

alteri

scilicet

citra

pharum
tanquam
Ecclesia;

corporaliler ab eisdem, quod litteras Apostolicas

et noslras, quae

redintegratas et consolidatas consistere ipso jure,

domino Petro

prsfato, et

commu-

dominum Robertum regem

ct

Siciliae

Messauensi, Panormitana! et aliiscom munitatibus dicta} insulce dirigebantur, fideliter

pra;sentarent, et de responsionibus eis factis rela-

nitalibus

verum

direclum feudatarium Romanac

perfinere.
46.

Monuimus etiam
et

per piibhcae nostrse

tioneni nobis facerent plenariam et fidelem.

45. Qui

requisitionis

monitionis

edictum

dominum

quidem

frafres

euntes in

quadam

Petrum prccfatum

et alios nalos et hacredes dicti

nensem

barca ad insulam pra^fafam, et civitatem Messaintrare volentes fuerunt prohibili ne

,

quondam douiini quondam domini

detentioni dictae

Frederici, qui de facfo postdicti

Frederici obitum incubuerunt

Verumlamen ducfi fuerunt per gentes de dicta insula ad comitem MaUhtcum dc Palicio, diclam civitatem Messanensem i^ro dicto domino
intrarent.
'

etaliarum insularum sibi incumbunt, eisdem districtius sub excommunicafionis poena mandantes, quod praeinsulff-,

adjacentium

et

Tom.

V. Ep. CCLXXI.
I.

Mbid.

dictani
3

Sicilia;

et

Ext in

alias

adjacentes insulas,

cum

lib.

Privil.

Rom.
ii

Eccl. tom.
p. 490.

p. 359. et io aree S. Angeli inlcr collect. Plat. tom.

omnibus juribus et pertinentiis earumdem, praefato domino Roberto regi Siciliai, tanquam directo

OiiK bic narrat annalisla de piratis Genuensibns, hoslilia in Venelos exercentibus, a velusto rerum Genuensinm scriplore Grejorio banc senlentiam. Ouidam Genuensium pirat;e, <i unus de Marinis, unus de Grimoaldis, unus Marocellus, armalis tnremibus, piraticam exercentes Venetos inreslabant. Ili rebus suis consulturi instrncta classe piraticas triremes aggressi c.^i illis unam occupaveruut. reliquis fiiga dilapsis. Ouolquot autem viros ex Genuensibus ccpcrnnt, suspenderunt ad furcas . Tun^c Genucnses ""-" *"'*'i""' '"p" >.i.a|.o.o. .^.uuiijuu. aiiicui V11U5 c.v ueKueusuius ccpcruni, suspenaerunt fugitivi navi cuidara rienuensinm adjuncti maria in perniciem Venetorum excurrentes, hostibus damna plurima intulerunt. Adversus trireuies
(1)

Stella ab ipsa origine repetuntur in

'

'

ct

navim hanc piraticam

1'ontifex

Robcrtuai regeoi incilavit, ul in Annalibus legilur.

Mansi.

BENEDICTI XII ANNITS

et

6.

CHRISTI

1339.

M\

vero feudatario
papa',

clict;c

Ecclesife et dicli domliii

uoslri
ipse

ac

alii

vel aliis nuntiis ipsius,

quos

quaniprimum commode posset, de iis, pro quibus excommunicationem incurrisset, satisfaceret, in

sententiam
48.
fratres

domiaus lAobertus rex ad id duceret deputandos, infra duorum mensiuni terminum domiuo Petro et aliis nalis et liffiredibus antedictis ad hoc
pereniptorie
rent, et ea
assij,'natuiii,

eamdem recidcret ipso facto. Verum si proDfati dominus Petrus

post

et

ejus

decursum dictum

terminum

plene et inlegre restitue-

duorum

nieiisium, eis per nos peremptorie assi-

omnino

diniitterent, vel dimilti face-

rent

revocalis [oenis et exclusis omnibus,

per

gnatum, infra alium terminuin ccrnpetentem, quem assignaremus eisdem, incontumacia supradicta

quos dictas insulas ac civitates, castra,

et alia

fortilitia,

persisterem

cum

crescente

conlumacia,

bona ipsaium facerent detineri, ipsa regis et ab omni impedimento penitus expedita, prsedictis nuntiis ejusdem domiui Rovacua, libera,
berti

pcena etiam augmentari deberet, contra eos, et

alios in dicta contumacia adhaerenseu praestantes eisdem auxilium, consilium vel favorem, cujuscumque status, ordinis, condites,

quoscumque

totaliter

dimittentes,
Siciliae et

nunquam

ulterius

diclam insulam

alias insulas sibi adja-

tionis vel dignit

itis

existerent, etiamsi pontificali

centes, per se vel alios, directe vel

blice

indirecte, pu-

vel

quacumque

alia dignitate fulgerent,

ad poenas
et

vel occulte, occupaturi vel ad eas prater

dicta'

alias

spirituales et temporales, etiam privationis

volunlatem
sic

Romanae Ecclesiaj reversuri quod idem dominus Robertus rex, ejusdeui

dignitatum

Ecclesiasticarum
et

et

saecularium,

feudorum

beneficiorum quae in

dictis insulis

aliarum insularum sibi adjacenlium, ac civitatum, castrorum, fortilitiorum et aliorum bonorum ipsarum, posset libera, pacifica ct plena possessione gaudere.
insulte Siciliae et
47.

obtinerent, et inhabilitalionispersonarum, etalias

gravius auctoritate Apostolica, qua idem dominus

Omnes quoque,
Siciiiee

qui dicto

domino Petro
ratione

papa nos fungi voluit in hac parte, sicut nobis visum esset expedieus, procederemus; non obstantibus quibuscumque privilegiis, indulgentiis seu
litteris

aiit

fratribus suis, vel alicui

eorumdem

quibusvis universitatibus vel singularibus

aliarum insularum sibi adjacentium, juramento tenebantur fidelitatis adstricti, auctoritate praedicta absolvimus ab bujusMiodi juramento; eisdem Grmiter inbibentes,
dictai

insuhe

et

persouis Ecclesiasticis vel saecularibus, cujuscum-

que

status, conditionis veldignitatisessent, etiamsi

pontificali vel

regali vel
litteris

qualibet alia

dignitatii

fulgerent,

seu

vei

ordinibus generaliter

ne quisquam eorum deinceps domino Petro, et

ejus

vel specialiter ab

nato ac fratribus supradictis ratione juris

dictffi

bus,

cujuslibet

insulae et

aliarum insularum

sibi

eadem Sede concessis, de quiquorumque totis tenoribus, aut de ipsorum locorum, ordinum et personarum nominibus propriis, in litteris

adjacentium pareret, vel intenderet,

jus eis competeret in eisdem.

cum nullum
praefati do-

Apostohcis habenda esset mentio

Quod

si

specialis, per quae

nullum

in

hac parte idem do:

niinus Petrus et

alii

fratres ejus

requisitionem
niodi infra

et

inductionem

admouitionem, nostram bujustermi-

minus papa

voluit afferri

sufTragium

sed

illa

jiraedictum

duorum mensium

quatenus commissioni vel executioni praesentiuni praestare posseut obstaculum, auctoritate Apostolica

nuni per nos eisdem, ut praimitlitur, pereinptorie

revocavit,

et

decrevit nullius fore penitus

assignatum, praefatas
centes

Siciliae et alias

iusulas adja-

firmitatis.

eidem insuke, ac civitates, castra et fortilitia ipsarum cum omnibus juribus et pertinentiis suis plene et integre non restituerunt domino Roberto
regi prccfato, seu nuntio vel nuntiis ejus
;

49.

Insuper eisdem domino Petro

consiliariis,

et fratri-

bus
dicta

suis,

fautoribus, auxiliatoribus

et valitoribus

eorum, ac adhaerentibus eisdem iu contumacia, cujuscumque status, ordinis,

seu quacuinque alia dignitate fulgereut,

ipsaque vacua,
et exclusis

libera et

penitus expedita

dimittereut aut dimitti facerent, revocatis

non omnino
,

conditionis vel dignitatis, etiamsi pontiflcali vel

regali,

cunctis per quos detinentur prasdicta,

priinam

diem juridicam post dictum duoruin

superius

praifatos

dominum Petrum
cujuscuinque
alias

et

fratres

ejus

et

meusium terminum per nos peremptorie

assignatum
alteri

omnes
tores

consiliarios, fautores, auxiliatores et vali-

cum

continuatione sequentium, et
se interesse

eoruin,

dignitatis,

etiamsi

cuicumque, qui

putaret, duxi-

ponliDcali vel regali vel

qualibet alia dignitate

iii-

mus

fulgerent,
sulae,

et

singulires personas dict;e

qui vei qute facto, verbo, consensu, auxilio

peremptorie assignandum, ut coram nobis in civitate Terraciiiae de jirovincia maritima, (]uac de jurisdictione sjiirituali et temporali Romanaj
Ecclesiae existit notorie, et ad

vel favore
ctis,

quocumque
,

essent culpabiles in pradi-

quam

per lerram et

elapso diclo termino, per nos eisdem

perem-

plorie

assignato

excominunicationis

sententia

per inare poterat securusaccessus haberi,legitime et peremiitorie comparerent ad videndum et au-

teriremus; a qua nullus, praeterquam in mortis

articulo, ab alio

diendum

nostras alias requisitiones, inductiones,

quam
:

a Roiiiano Pontifice, vel a

nobis, seu

nostrum

altero, posset absolutionis beet si aliquis

neticium obtinere
lata, nisi

de prajdictis in

edicta, mandata, excommunicationum sententias, et alia, qua? circa prsdicta et praediclorum quodlibet, conjunctim vel divisim, dicto elapso termino

mortis articulo a sentenlia esset absolutus prae-

postquam ad convalescenliam perveuiret,

faceremus, ac etiam ferremus. oO. Postmodum die quarta mensis Decem-

172
bris

BENEDICTI
proxime
praeteriti,

XII

ANNUS

6.

CHRISTI 1339.
ipsis, et cuilibet
,

domino Petro

et fratri suo,

vimus

eorumdem,
,

a fautoria, vaet

ac consiliariis, fautoribiis, auxiliatoribus et valitoribus

litudine

participio,

consilio

auxilio

favore

eorum

praedictis pro

tennino peremptorio
termiexe-

ut prcTemitlilur assignata, qua; fuit prima dies juridica

hujusmodi desisterent penitus et cessarent. Alioquin prima diejuridica post dictum triginta die-

post assignatum

duorum unensium

rum terminum

in loco prsedicto, in

num antedictum, eisdem domino Petro et

cutores
pra^fati ia civitate

fratribus
et

gulos prcedictos, dicto elapso termino,

omnes et sinexcommu-

peremptorie assignatum, nos commissiirii

nicationis sententiam ferremus, et alias procede-

Terracinse praefata per-

remiis contra eosdem ad |)cenas alias spiriluales et

sonaliter existentes, licet dies statiita interpellaret

temporales juxta nobis traditam seu concessam in

litteris Apostolicis

pro bomine

ex abundanli tamen

dominum

Pe-

polestatem.

trum

et

fratrem suum, ac consiliarios praedictos,

quibus dicta prima dies juridica fuerat assignata, fecimus in eodeni loco publice proclamari quos per se, aut per procuratores, vel defensores legitimos ipsorum coram nobis minime comparentes, licet usque ad boram congruam exspectatos, reputavimus exigenle j usti tia contumaces. Et quanquam
:

Subsequenter die Martis quinta mensis Januarii proxime prasteriti, quae fuit prima dies juridica, post elapsum triginta dierum terminum supradictum, nos commissarii et executores antedicti, existentes incivitate TerraciuK prsefata, cum praefati domnus Joannes et alii nominatim monili cum eodem, mandatis nostris, imo verius Apo52.
stolicis pnrdictis sibi factis

contra ipsos, tanquam contumaces procedere potuissemus ad actum per nos assignatum ad diem eamdem ; de sequitate tamen ad diem quinfam proxime sequentem duximus expectandos. Qua die
quinta,

non parerent
ipsi in die

infra ter-

minura supradictum; nec

fata

quinta praeipsos et

per nos, ut praemitlitur, comminata ad feren-

dum

excommunicationis sententiam in

germanus ipsius, ac consiliarii et caeterl supradicti, quamvis publice proclamati et usque ad horam debitam exspectati, comparere coram nobis in loco prsefato
dicti

cum

dominus Petrus

et

aut per procuratores, vel defensores i()solegitimos non curarent; volentes, juxta Apostolum, ulcisci inobedientiam eorumdem, exse,

per

rum

communicavimus

in scriptis
et

dominum Petrum
faulores,

quemlibet eorumdem, licet exspectati usque ad horam debitam, per se, aut per procuratores, vel excusatores aliquos ipsorum coram nobis in loco praedicto comparere curarent, ideo ipsos propter merito contumaces. Et prffidicta reputavimus quanquam ipsa die potuissemus ferre excommunicationis sententiam ineosdem; tamen ejusdem diei terininum ad dieni sabbati, nonam videlicet
dicti

detentorem pra^fatum,

consiliarios,

germaui sui prajfati; necnon et quoscumque alios eisdem domino Petro et germano ejusdem in dicta contumacia adhaerentes, seu pra3stantes eisdem consilium, auxilium vel favorem cujuscumque
,

auxiliatores et valitores ejusdem, et

mensis Januarii, ad actum eumdem duximus prorogandum. Et quia die nona praefata moniti

antedicti per se, aut per procuratores, vel excusa-

tores

eorum coram nobis

;

in

eodem

loco comparere

nullatenus curaverunt
nostra

ipsi maudata imo verius Apostolica supradicta contem-

quin etiam

couditionis vel dignitatis existereut, etiamsi pontificali, vel regali, aut quavis alia dignitate fulgerent, qui facto, verbo, consensu, auxilio, cousilio, vel favore quocumque essent culpabiles in
praedlclis.

nentes, et in sua obstinata malitia persistentes,

dicto
tionis

domino Petro
et

detentori in crimine deten-

occupationis insularuui

praediclarum

notorie participabant et favebant, sicut adbucparticipant et favent sibique adhaerebant, sicut

adbuc

insuper, et requisivimus per uostrum edictum propositum per nos, praesente fidelium mullitudine copiosa, domnum Joanuem

51.

Monuimus

germanum dicli domiui Petri, Joaunem de Claromonte, qui se intitulat comitem Moach, Damianum de Palicio qui se intilulat cancellarium
,

contumacia supradicla ac prajstabant, sicul adhuc pnrstant eidem in his consiliuiu, auxilium et favorem (qufe quidem ultia pharum et citra in regno Siciliae adeo sunt notoria, quod nulla possunl tergiversatione celari) ne ipsorum excommunicationis malitia impunita transiret
adhaerent in
;
,

regui

Matthaium de Palicio, qui se intitulat coniitem de Nucaria, Blascum de Aragona et liaimunduiu de Peralta, tanquam notorios fauSiciliffi,

sententia iunodavimus in scriptis

domnum

Joan-

nem tanquam contumacem

missione
praedictis, et

in restitutione et dialiis

ex causis

supradictis,

lores, auxiliatores

domini

consiliarios et valitores dicti Petri detentoris : qui nedum eidem iu

,

Joaimein de Claromonte,
ac Blascum et

Damianum et Matthteum, Raimundum praefatos tanquam no-

prajdictis excesi^ibus dabaut, sicut

xilium, consilium

et

adhuc dant aufavorem; quinimo in cri-

torios fautores, auxiliatores et valitores dicti do-

mine

deleutionis et occupationis insuL-e Siciliaj et

aliarum iusularum adjaceutium eidem pricdictaruui participabant et favebant, sicut adhuc participant et favent noforie cum eodem ; maudanles

mini Petri detentoris, sibique in pra?dicta contumacia adhaereutes quinimo eidem in crimine detentionis et occupalionis insularum pra;dictarum notorios participes et auctores, necnon et
;

sub po^na excommunicatiouis eisdem oimiibus

singulis, ut iiifra triginta

et

prffistantes eidem iii illis auxilium, consilium et favorem notorie, ut praefertur, et alias singulares

dierum subsequentium

spatium, quod pro peremptorio termiiio assigna-

personas, qui vel qULB facto, verbo, consensu, auxilio, consilio vel

favore

quocumque,

dicto duo-

BENEDICTI XII ANNUS

runi

t).

CHRISTl

1339.

173
,

mensium

elapso termino

per nos perem-

ptorie

assignato

eisdem

fuerunt culpabiles in

preedictis.

mundiim pra;fatos necnon Agrigentinensem Syracusanum et Cephaludensem episcopos ac alios omnes et singulos abbales, et quoscumque
;

53. a El
ralis,

terrfB,

quia propter delictum domini tempoquae per ipsum detinentur, supponi

inlerdiclo
existit,

alios, dignitates,

personatus seu

offlcia, aiit qnae-

cumque

alia beneficia Ecclesiastica obtinentes in

et alibi

possunt
existeret,

Ecclesiastico
sicut
dictce

adhuc
insul^

notorinmque dictum dominum

;

dictis insnlis,

ubicumque

ac

omnes

et

singulas universilates terrarum et locorum insu-

Pelrum

Siciliae

et

aliarum insuia-

larum earumdem, ipsisque

el cuilibel

eorumdem
diem nunc vero

rum
et

adjacentium, esse illicitum detentorem occupatorem idcirco praediclam Siciliae insusibi

;

mandavimus
dicti
praeteriti

auctoritate praedicta, ut infra xv

,

mensis Februarii tunc futuri

lam
et

et alias

insulas sibi adjacentes, civitates, ca-

stra et loca alia

universa msularum earumdem,

dicti domiiii Petri

quaiibet alia loca

consistenlia in scriptis Ecclesiastico

inlerdicto.

ubique supposuimus
per denun-

(quem terminum omnibus et singulis duximus assignandum) ipsi doininusPetruset donmus Joannes
supradictis pro peremptorio termino

praefatam Sicihae insulam, et alias insulas sibi adjacentes

Insuper,

cum excommunicatus

tiationem ipsiusnonamplius ligarelur,

et et

monuimus

cum omnibus juribus et pertinentiis earumdem, prafato domino Roberto regi Sicilifc, tanquam directo, et vero feudatorio dicti domini
papa; et

requisivimus per ediclum publicum universos

singulos reverendos palres dominos patriarcbas,

ejusdem

Ecclesia?, ac alii vel aliis ejus

archiepiscopos et episcopos, et venerabiles viros

abbates,
prscpositos,

quos idem dominus rex ad id duceret deputandos infra terminum supradictum, quem
nuntiis
,

priores

arcbipresbyteros,

plebanos et aiios Ecclesiarum rectores, ad quos

processus tunc factus perveniret, eisdem sub ex-

eisdem domino Petro et domno Joanni ad hoc duximus praeligendum, plene et integre restituerent,
et

ea

libet

communicationis poena mandantes, ipsi et quieorumdem, qui super boc essent requisiti, per se vel alium seu alios dominum Petrum detentorem praefatum et domnum Joannem geriit

revocatis

omnino dimitterent, vel dimitti facerent, omnino et exclusis omnibus, per quos

dictas insulas ac civitates, castra, fortilitia et alia

bona ipsarum faciunt detineri, ipsa vacua, libera et ab omni impedimento penitus expedila, prcedictis

ipsius, Joannem de Claromonte, Dainianum, Mattlireum, Blascum et Raimundum prefatos; necnon et quoscumque consiliarios fautores, auxiliatores et valitores ejusdem ^lomini Pelri et germani sui pracdicti, ac eidem domino Petro et fratri suo praefato in dicta contumacia
,

manum

nuntiisdomini Roberti regis

,

praefati totaliter

dimittentes

nunquaro

ullerius

dictam insulam

Siciliae et alias sibi

adjacentes per se vel alios, di-

recle vel indirecte, publice vel occulte occupaturi, vel

ad

eam

prffiter

voluntatem

Ecclesiae reversuri; sic

dicta; Romanae quod idem dominus Ro-

adliaerentes, seu

praestantes

eisdem in

praedictis
di-

consilium, auxilium vel favorem,

cujuscumque

bertusrex ejusdem insulae Slcilia; et aliarum insularum sibi adjacentium, ac civitatum, castrorum,
fortilitiorum et aliorum

gnitatis existerent, etiamsi pontiQcali vel regali aut

bonorum ipsarum

posset

quacumque

alia dignitate fulgerent, et siugulares

libera, pacifica et plena possessione

cti(iue

gaudere;di-

personas dictae insulae, qui vel quae facfo, verbo, consensu, auxilio, consilio vel favore quocumque
essent culpabiles in pra^dictis; in

thceus, ac Blascus et

Joannis de Claromonte, Damianus et MatPi^imundus, necnon et Agri-

eorum

Ecclesiis

gentinensis, Syracusanus et Cephaluden. episcopi,

singulis diebus Dominicis et festivis,

dum

missa-

runi solemnia celebrarentur, corani fideli populo,

pulsatis
exslinclis, sic

campanis et candelis accensis et demum excommunicatos, ut praefertur, pu-

abbates alii omnes et singuli episcopi et quicumque alii dignitates, persoaatus, aut offlcia, vel quaecumque alia beneficia Ecclesiastica obtinentes in insulis pra?dictis et alibi ubicumque et
et
, ,

bbce nuntiarent, vel facerent nuntiari. Monuinius quoque universos et singulos Christi fideles, ad quos idem processus perveniret, quod ipsi abstinerent
eisque
a

universitates

terraj-um

et

locorum

iusularum

earumdem,

praBdictis fautoria, valitudine, fau-

toria, participio, adbaerentia, praestatione, consilio,

participatione

omnium

pracdictorum

auxilio et favore piasdicti

praefati desisterent, et

domini

Petri

detentori^

commisimus, ut si ad hoc requisiti forent, monereiit nominatim subditos suos, quod ipsi eliain abslinerent a participatione omnium pvxdiclorum. Alioquin prima die juridica post quintamdecimam diem mensis FeUruarii tunc fuluri, nunc vero preeteriti, procederemus ad pcenas et
sententias debitas contra eos.
5i. a

omnino

cessarent. Alioquin,

cum

crescente contumacia, crescere

ac contra

deberet

et

poena, contra ipsos superius nominatos et siiigulos

eorumdem,

quoscumque

alios in dicta

contumacia adh;rrentes seu

faventes, vej

prae-

stantes auxilium, consilium vel favorem, cujus-

cumque

status, ordinis, conditionis vel dignilatis

Ad

baec per nostra; publiciB requisitionis,

existerent, etiamsi pontificali, vel regali aut qua-

monitionis et inductionis edictum requisivimus,

cumque
divisim

monnimus et induxinius dominum Petrum et doninum Joaimem germanos, Joannem de Claromonle, Damianum el Mattbaeum, Blascum et Rai-

conjunctim vel prima die juridica, post dictam diem quintam decirnam dicti mensis Februarii subsequenti, in civitate Benevenlana, domino papa; et
,

alia dignitate fulgerent,

174

BENEDICTI

XII

ANNUS

G.

CHRISTI
spiriiuales

1339.
et

Romanse Ecclesiae in spirilualibus el temporalibus immediate subjecta, ad pcenas alias spirituales et

lempoiales juxia potestatem Apostolicam procedenon obstanreiHus nobis Iradilam sa?pedictam
;

alias

iemporales praedictas

dicti

vero Agrigeniinensis,
densis episcopi et
alii

Syracusanus et Ceplialusupradicti, quare non debe-

rent excommunicationis sententia innodari.

56. a Insuper per nostrae publicae reqiiisiiionis,

tibus
litteris

quibuscumque

privilegiis, indujgentiis et

quibusvis universitatibus et singularibus liersonis, elc. prout in btteris Apostolicis, et superius exprimunlur.
55.

moniiionis
tiiudine
uius,

et inductionis

edictum, fldelium mulofficiales,

copiosa praGsenie propositum, requisiviet

monuimus,
;

induximus

consiPelri

Post quiE nos iideni commissarii et exe-

liarios, auxiliatores et valitores dicii

domini

cutores considerantes,

quod Roma omnium com-

detentoris

videlicet

comitem Manfriduin de

Cla-

munis esl palria, ad quain etiam accessus potest securus baberi pcr requisitos et monilos antedictos
;

in

domibus monasterii

S. Severini

Neapoli

romonte niagnum senescalcbum ei vice admiraium, dominum MaiibLBum de Sclafano, Aloysium de Incisa, ei comiiem Rubeum magistros ralionales,
et

existenles, ct jiro tribunaliinis sedeiites die Jovis si

alios

infrascriptos expresse nominalos

terminum per uos superius comminatum ad procedendum ad

mensisFebruarii proxime
poenas alias spirituales
prffiteriti,

cum
nis

eis,

qui in crimine deteniionis et occupaiio-

insularum praedictarum eidem doniino Petro

sibique in pra^dicta

et

temporales in civitaie

deieniori participabant et favebani, sicut adliuc

participant et favent notorie
;

Buneventana ad i)rimam diem juridicam post quintam decimam diem dicti mensis Februarii, peremplorie per uos etiam assignatam domino Petro
et

domno
et

dum

Joanni germanis prjpfatis ad restituendimittendum dominoRoberto regi praefato

supradiclas,
et Mallliffio, et

insuias

Joanui

de

Claromonte,

Damiano

Biasco et

Raimundo, necnou

Agrigentinensi, Syracusano et Cepbaludensi episcopis, el aliis monitis

cum eisdem ad cessanduu), desistendum ab fautoria, valitudine et aliis supradictisad primam diem juridicam post octavam Resurreclioais Dominicre proxime ad procedendum ad prsterilam, tunc fuluram easdem poenas spiriluales et temporales contra
abstinendum
et
,

contumacia adbaerebant et praesiabant, sicut adbuc adhaerent ei praesiant eidem in bis auxilium, consiliuni et favorem ipsisque omnibus et singulis sub excommunicaiionis poena mandavimus, ut ipsi et quilibet ipsorum infra octavam Resurreclionis Dominicae tunc futuram, nunc vero praeieritam, quem terminum eisdem omnibus et singulis pro peremptorio termino assignavimus, a par:

ticipatione ei fautoria dicii D. Petri deientoris in dicto

crimine detentionis

et occupaiionis,

et

ab

ipsius adhaerentia in

praestatione auxilii,

contumacia supradicia, et a consilii et favoris ejusdem in

praedictis abstinerent peniius ac cessareni. Alio-

omnes

et siugulos

supradictos in Urbe et Basilica

conlinuendum duximus et etiam prorogandum. Et ejusdem termini prorogationem et continualionem similem, ad diem et locum pr3Bbeati Petri
fatos uos Ralerius

fatus vice et

nomine

commissarius et executor prcedicti domini cardinalis com-

missarii et coexecutoris et nostri, se ex causa legitima excusanlis, ac committentis nobis vices suas
in bac parte, et

quin dicta priina die juridica post octavam praedictam, in urbe ei Basilica pnediclis conira dominum Peirum et doninum Joannem germanos, Joannem de Claromonte, Damianum, Maitbaeum, Blascum, et Raimundum priefatos ad ])cenas alias spirituales ettemporales pra;dictas procederemus: dictos vero Agrigeniinensem, Syracusanum ei Ce-

pbaludensem episcopos, ac omnes

frascripios requisitos, et

et singulos in-

nomine

et vice nostris, in civitate

Beiieventana praifata personaiiter existenies, et pro

tribunali sedentes die Martis sextadecima mensis

Februarii proxime

prieteriii,

quoB fuit prima dies

dicti

monitos nominatim excommunicationissententiapercelleremus,ipsorum absentia seu conlumacia non obstaute, eisdem monitis et requisiiis ad comparendum coram noad videndum dictam excommunicationis sententiam, eosdem, dictam primam diem jnridicam post octavam praetlictain pro peremptorio termino assignantes.
bis iu
et

juiidica post dictam

quintamdecimam diem

Urbe

et Basilica antedictis et
ferri

niensis superius comminata, fecimus iteralo, praesente

audiendum per nos

populi multitudine copiosa. Quas

et

quidem

termiui prorogaliones

continuationes eisdem

iutimavimus [ler publicae nosirae intimaiionis ediclum, et ad eamdem diem primam juridicam per publicum ciiationis edictuni ciiavimus dommum Petruin et doumum Joannem germanos, Joannem, Uamianum, Matlbctum, Blascum, Raiinunduni et Agrigeutineusem, Syracusanum etCepbaludensem episcopos, et alios superius monilos cum eisdem, ad comparendum coram uobis in urbe et basilica
supradictis, et ad
si

57. Nositaquecommissariietexecutorespraefati,

die (luinla

dies juridica post

tro et

mensis Aprilis, qute fuit iirima octavam praedictam, domino Pecitalis et

domno

Joanni germanis, ac alias

monitis priediciis perempiorie prorogata

ipsos
alios

et assi-

gnata, existentes in uibe, et Basilica supradiciis

domiuuin Peirum

et

domnuni Joaniiem

ac

dicendum causani ralionabilem, quam baberent videbcet dicti dominus Petrus

;

monitos, citaios et requisitos praefatos per se aut per procuraiores, vel excusatores ipsorum, co-

ei

tiomnus Joannes, Joannes de Claromonte, Damianus, MatlliLeus, Blascns et Raimundus, quare non debeai giavius procedi coutra eos ad poenas

ram nobis minime comparentes, licet usque ad huram debilani uxspectatos, reputavimus, exigente jusiiiia coutumaces ipsos tamen ad diem se:

BENEDICTI XII ANNUS

de benignilale dnximus exspectandos. Et quia dicta die sequenti per se vel per procuratores aut excusatores ipsornm coram nobis
qiientom,

6.

CHRISTI t33!>.

175

mentari, auctoritate praedicta privamus omnibus

bonis, juribus et feudis, et

quibuscumque

gratiis,

sub quacumquc forma verborum

eis cuilibet eo-

rnmdem domini

comparere nullateiuis curaverunt; quininio eoPetri etdonini Joannis germanorum, et JoannisdeClaromonte, Damiani, Maltlirci, Blasci, et Raiiimndi corda insipientia, non ab~que
gravi et notabiii conteniptu clavium, sic reperi-

rumdem
cessit.

a pncdicta Sede, vel quavis Ecclesia, con-

Eumdem quoque Daniianum omnibus

be-

neliciis et officiis Ecclesiasticis, qua;

ipse obtinet,

nius indurala, ut ipsi niore Pliaraonis in

eorum

pertinaciaobca^cati, descendentesin nialoruni pro-

eadem auctoritate privauius, et reddimus inliabilem ad qua;cumque beneficia seu officia Ecclesiasticaimposterumobtinenda. F^osdem quoque domnum Joannem, Joannem de Claromonte, Damia-

fnndum, monilionibus nostris non pareant, coniminationcs et mandata noslra, imo verius Aitostocontemnant, ac Apostolicas nostrasque scnparvipendanl considerantes etiam, quod dominns Petrus praefatus propter accessum dudum
lica

num

Maltbceum

et

prffinominatos

alios

cnm

eisdem, pronuntiamus fore infames

les, ita

et intestabi-

quod nec
vel

ipsi

aliis,

lcntias

mento

quacumque

alia

nec alii ipsis ex testaultima voluntate, aut

.

ob intestato succedere possint

tur, noniinibus, subditur

Recensitis prfcci-

notorie factum per

eum cum non modico

stolio

puoruni Petri sequacium, qui censuris percelluna Praiterea, quamvis cum excommunicatis communicare non liceat, sed id generaliter omnibus juris auctoritas interdicat; quia tamen solet plus timeri quod specialiter prohibetur, idcirco

galenrnm ad Ludovicum de Bavaria tunc in Urbe

morantem,

projiter processus felicis recordalionis

domiui Joannis papa? XXII pluribus el diversis cxcommunicationis sententiis cum suis participibus innodatum, excommunicationis et alias poenas et sententias in faiitores, auxiliares et valitores Ludovici prtpfali et adha^rentes eidem, vel sibi pra;-

universis et singulis Christi fidelibus,

et specialiter

duci, consiliariis et civibus civitalis Venetiarum,

potestatibus, capitaneis, consiliariis, clvibus, incolis

slantes auxilium, consilium vel favorem, noscitur

incurrisse, et easdeni

excommunicationis et alias sententias, absolutione non petita vel obtenta, tam nos diu pertinaciter et damnabiiiler toleravit
;

et

babitatoribus civitatum Januac,

Pisarum,

Anconitana?, et

omnium

civitatum, castroruin et

'ocorum ahorum maritimorum, necnon etuniversitatibus

congruum

et

rationabile fore censentes, nt

tam

eorumdem,

etsingulis de ipsis civitatibus,

nefandissimorum flagitioruni ultionis severitasextendatur, Christi

omne commercium spontaneum cum excommunicatis et aggravatis pra;dictis interdicimus

;

nomine invocato, pro

tribunali-

mo-

bus sedentes, et habentes prae oculis solum Deum, dicimus eumdem dominum Petrum iiropler prmdicta

nentes nihilominus eosdem universos et singulos primo, secundo et tertio, ac peremptorio, et eis-

de hicresi vehementer suspectum

et

in his
et in-

pronuntiamus ipsum esse infamem lestabilem, ita quod nullus eidem, nec ipse
scriptis

dem sub excommunicationis pana mandantes, ut nullus ipsorum ab excommunicatis et denuntiatis

ac aggravatis prrcdictis vel ipsorum aliquo emere,

alicui

ex testamento vel
intestato

alia

ullinia voluntate,

aut ab

ant ipsisvel alicuieorum vendere,velcum eisdem

succedere possit,

eumdemque omnibus

bonis, juribus et feudis,

alia

quaea Piomana vel quavis

privilegiis indulgentiis et

Ecclesia tenet

et

quibuscumque gratiis eidem sub quacumque forma verborum ab Apostolica Sede concessis, auctorilate Sedis ejusdem privamus, eidem districtius inhibentes, ne deinceps regem Siciliai se nominet veIintituIet,sigilloque regionon utatur, necetiam
in

contractum vel obligationem aliquam facere vel inire aut mittere, vel sjionte accedere ad insulam Siciliae et ad alias insulas supradiclas, nec etiam in eorum terris et locis excommunicatos, denuntiatos et aggravatos prajfatos vel ipsorum ali,

quem

scienter receptare praesumant. Alioquin in

dida insula

Sicilia^ et aliis insulis sibi

adjacen-

quidquam ordinet, mandet, vel faciat aut (leri faciat quod si secus per eum factum, ordinatum mandatumve fuerit, illud deceruimus
tibus ut rex
:

eosdem, omnes etsingulos, qui sic interdicti, moniti et jussi infra xv dies per sententiam interdicti, monitionis et jussionis hujusmodi, quosdies ipsis et cuilibet ipsorum pro peremptorio termino
assignanuis, contra interdictum, monitionem et

jussionem nostrain hujusmodi

catis et aggravatis praedictis

irritum et inane.

cum excommuniqualecumque habere

de Claromonte,
et

r)8.PrfatosverodomuuniJoannem,Joannem Damianum, Mallha;um, Blascum, Raiiiiundum, qui eidem domino Petro in criet

commercium, quive pra'dictum mandatuin nostrum contumaciter prKterire pncsumpserint, ex nunc prout ex tunc excommunicationis sententiam ferimus in his
scriptis
:

niiue detentioiiis et occupationis insula; Sicili;e et

civitates vero, castra

aliarum insularum praedictarum fuerunt

notorii participes et auctores, sibique

sunt

seu loca ctctera, et universitates

eorum qui

scienter

adhaeserunt

et adhierent, ac eidem pra;stiterunt in his auxilium, consilium et favorem et excommunicali et

;

secus fecerint, in his scriptis Ecclesiastico supponimus interdicto, etc. Sub anno a Nativitate Do-

mini Mcccxxxix, Indictione vn,dieseptima mensis

Aprilis,

denuntiati pro|)terea per nos,

excommunicationem

Pontificatus

ejusdeni
XII

sanctissimi
v .

patris

eamdem
ralis,

sustiuuerunt et sustinent animis indu-

doniini Benedicti

papx

anno

propter quiE poena eisdem debet etiam aug-

59. Roberto bellanti conlra

Petrum

gratiila-

nfi

BENEDICTI XII ANNUS

:

6.

CHRISTI 1339.
de divino auxilio
II

tur Pontifex de parta victoria

fimesto tamen
igitur

regalis magnanimitas, confisa

et favore

cornipta

exitu.

Detrectante

Petro

nostro,

quantum cum Deo poterimus,

id.

transmissum
niissaque
'

flagitio a

restiluere legibus, ad

palreregnum Roberto regi arma concursum fuit, imiii

polenter et viriliter non omittat. Dat. Avin.

hoc anno

est

Trinacriam Aalida clas:

Decembris, anno v. 60. Data est aliis

litteris

ad Roberti regis gra-

sis, ])ra;fecto

GoffVedo Nanzanio Squillacii comite

qui

cjm

montis, Pelri

Liparim insulam obsideret, comes ClariAragonii copiarum dux, classe in

tiam provincia Aver.sano episcopo et abbati Cumensi, ut Liparenses censuris solverent ea lege,
ut
si

ad hostem deficerent, iterum

i.riori

nexu

])ortum in\eclus,

cum

abscedente Goffredo parreversa Roberti classis

:

irretiti

tenerentur. Revertebatur Neapolim viclrix

',

tam victoriam arbitratus incautior ageret, insequenti

die

Roberli regis classis

pata esf
;

cum

saeva tempestate dissi-

summo mane

et

quatuor triremibus, quae captivis

impetu inopino Trinacrios oppressit comes Clarimontis captus inter CEPteros, ac nonnisi pauci ex ea clade evasere arxque Lipari insulae imposita ea clade attonita deditionem fecit. Partam exiguo cruore vicloriam unde animarum pauciorum
; ,

plena? erant, in Corsicam actis, plures Siculi evasere;adeoinconstans est humanae felicitatisstatus.

Caeferum exortis in Siciliaciteriori dissensionibus,

urbium

cives

immania

odia exercuisse, superius

salus periclitata
regi
^

sit,

gralulatus est Ponlifex Roberto

ex Joanue Villano vidimus, ac Roberlum ob non compressum improborum furorem in invidiam

Trinacriam jam antea ejus majoribus a Scde Apostolica jure fiduciario tradilam , atcui
restitui exoptabat.
Sicilia;

vocatum

quem quidemin

admiuistranda

justitia

fuisse remissiorem, ex litteris Pontificiis^ conslat,

que ab Aragoniisoccu])atam
iJenedictus,
stri.

etc.

Roberto rcgi

illu-

quibus Benedicfus recli et aequi amantissimus ufque supremus regni dominus graviora ea mala cnumeravit, illaque regia auctoritate tollijussit.
Manalianf
Pontifex
tesfes
locis
',

Tam

Isti

rumores,

quam

prscsentatai nobis
tibi, fili

illa

pra?cipue ex

eo fonfe

ut refert

celsitudinis tuae regiae littera;,

datam
iis

cba-

quod procerum
delrectarent
:

clienfes adversus ipsos

rissime, divinitus in loco Lipari

itis

diebus praeter-

esse

In castris, inquil, et
vefita et incul-

de hostibus tuis insula^

sed

Sicilia?

gloriosam vi-

eorum maxime committunt

ctoriam nuntiantes, cor nostrum rore gaudii per-

cant licenter,

inde sumpta fiducia, quod per eoet sic accusationes

fuderunt

ipsius victoriae

non parum modus et processus pereasdem litteras denotati bujusmodi exultatiouis et gaudii maleriam ex eo pra?sertim in Domino adauxerunt, quia, sicut ex serie litterarum ij^sarum coliigitur, virlutum Dominus, qui mirabilia operando de ca?lo dat forlitudinem,
:

rum

subditos et vassallos contia eos non potes

verum

haberi festimoniuni

et denuntiationes, quae

fiunt in

curia charissimi

in Chrislo

filii

nostri Roberfi regis Siciliae illustris

de excessibus eorumdem, vim non obtinent, nec

et cui

vult

victoriam impartilur, absque strage

et

magna bominum,
bostium
,

per cousequens sine gran-

dibus periculisanimarum,multitudinem

magnam
quorum

adversariorum
fili,

et

rebellium tuorum
suas,

debitum sortiunfur elTecfum . Ad coercendani igitur eam improbitafem Dei vicarius damnavit anathemate illos, qui publicos grassatores exciperent, ipsorumque loca interdicto subjecit; tum eos, qui ad ref^efendam arniis ultionemcoifionem
facerent.

dilectissime

et EcclesicC sanctae

Eo

vindiclce appetitu elati nonnulli pro-

connexum, suam revelando justitiam, et justum judicium exercendo, in tuis et tuorum manibus cuni omnibus vasis
in hacparte negotium est

navalibus et caeteris bonis, quae ipsi adversarii

secum habebant tunc temporis suee potentiae extenso brachio conclusit. Unde nos, qui homi,

Campania; foederati adversus Fundorum comitem in Neapolifanum regnum excurrerunt, dum regiae vires ad redigendam ad officium Trinacriam distractae erant, non sine Roberti regis jactura, verum efiam confemptu Ecclesiae, quae
ceres

anatiiema aliasque graves pcenas Roberti

infestantibus objecerat.
nae Ecclesiae

regnum

num

strages in eis forniidantes,

animarum

peri-

culum abhorremus, super lantis tamque mirabilibus donis Altissimo, a quo cuncta bona procedunl, exsolvere labiorum vitulum in humilitatis
spiritu

Persolutum porro Romaocto millium unciarum auri censum

*.

syngrapha PonfiUcia tesfafur

Similiter insequenfi die a Petro rege Arago-

non cessantes (cessamus), rogantes magni-

num

Sardiniaj ef Corsicae liberalitate Sedis Apo-

ficentiam regiam, et in
tantes
,

Domino

attentius exhor,

stolica;

acceptarum nomine duo millia marcharum

quatenus praemissa non humanac sed onmino divinae ])otentia; cum humilibus actionibus gratiarum adscribeus, coei>tum feliciter negotium, quod velul j^ro parte tua et Ecclesia in
clementia divina videtur benignis et favorabilibus oculis iutueri
veritate
,

argenfi sunt iu Ponfificium fiscum illata

sisse

Acces-

vero Petrum ad
officii

eamdem Sedem,
Pontificia; liftera;

uf clientis

obsequia ex
addiceret,

religione solemni ritu Pontifici

non modo
',

anno prosed etiam

Vitae au-

justitia et

fundatum
i])sius

ximo ineunte exarats

testautur historici
e

osfeudunt

quibus Benedicti

quod est de successu sperandum)

(propter
'

prospero et votivo prosequi ac contiuuare

V.

Jo. Vill.

I.

XI. c.

m.

Tom.

Ep. secr. cccisxxii.

' Jo. Vill. 1. XI Ep. conj. XXIV.

c.
*

107.
Tom.
i.

Tom.
'

V. Ep.secr.

v.

Tom.

VI. Ep. secr.

tp. secr. cc.\iv.

.Mar.
1.

rxxxv.
=

1.

'

An

6.

Ibid. lip

cc.w.
c. 4S.

xvi

c. 6.

Sur.

vu.

BENEDICTI XII ANNUS

clor ha;c affert
' :

6.

CHRISTI )339.

177
domini summi Pontificis usque ad tempus, de
videtur expedire,
et

Ad

dictuin

papam

venit Aviei

stituere vicarios ipsius

nionem Petrus rex Aragonum, fecitque

giuni et
proestitit

lioma-

etsancta;

Romana}

Ecclesia;

juramentum

fidelitatis in

forma

quo eisdem summo

Pontifici

quod tenet in feudum ab Ecclesia Romaiia, fuitque idem rex hoiiorifice licet die introitus receptus per dictum papam sui in curia incendium maguum fuit in coquina, ubi parabanturcibaria proprandiodictorum papae, regis et cardin ilium, prout est fieri coasuetum sed, hoc non obstante, omnia fuerunt bene disposita et parata sic et taliter, quod omnes remanserunt bene contenli. Venit eliam cum dicto rege,
debita pro ref^no Sardiniae,
: :

vacante imperio, in civitatibus Veronae, Parma;

et

Vicentia;, ac castris, villis, territoriis, districtibus

comitatibus civitatum

earumdem ad regennomine dictsc dominiRomani Poncomi-

dum, gubernandum
Romana;
tiflcis

vice, jure et

Ecclesiae, et prafati

vel alterius, qui erit Romaiiiis Ponlifex pro

civitates, districtus, lerritoria et

tempore,

tatus, etalia castra et villas

praedictas, et habita-

qui

satis

juvenis erat,

quasi dicti

Jacobus Majoricarum, qui regis pro tunc regimen et gubernatio-

ipsorum ac merum et mixtum iinperium, etjurisdictionem omnimodam temporalem,

tores laicos
;

ac universa juria imperialia in

civitatibus,
castris,
villis,

omnibus

et singulis

neni habebat, saltem

quoad personams.De exorta

territoriis,
et

districti-

inter hos reges discordia,

cum

Petrus a Jacobo

bus

et

comitatibus eisdem,

universos habita-

nicis

solemnia clientis ofQcia exigeret, in rebus Hispadicemus : nunc institutum de Romanae

Ecclesiaj fiduciariis principibus

sermonem

prose-

quamur.
61. Insubrice proceres papcB fiduciarii.
stituti suiit

Gon-

ipsorum exercendum et administranet nomine proxime dictis, et ad tem[ius prsdictum, et vacante imperio [irccdicto; et ad recipiendum asanctissimodomino Benedicto Romano Pontifice hujusmodi vicariatum in civitores laicos

dumvicejure

boc anno in

Ilalia

plures magnates

talibus, castris, villis,

et habitatoribus

districlibus et comilatibus,

Sedis ApostoliciE fiduciarii, qui e tyrannis in justos

omnibus

supradictis,

ut

hffic

principes, accefita a Benedicto, ulpote interregni

multa

alia et plura constant publico

Instrumento

tempore administratore imperii,

lere

quam antea scearripuerant auctoritate, evaseie. De Lucbino post Azonis vicecomitis Mediolanensis mortem
Mediolani
principe meminit Joannes Villanus illumque decem aureorum millia in annos singulos Pontiflci pendere pollicitum; sed de eo suo
loco inferius
giiita
(

procurationis, scripto sub signo el

nomine mei
die
Jovis
vii .

Joannis
62.

Francia;

notarii

infrascripti

XXV mensis Februarii mcccxxxix, Indictione

Ob

ItalicE

quietem, Scaligeri, vacante solio

imperiali, a Pontifice, ut poscedaiit, vicarii Ccesarcei

creantur, diversis sub conditionibus.

in
solio, vicariae

Extra-

Mastinum similiter, non qainquaerror enim in auctorein irrepsit) sed quin:

cta est

plures menses conferendac Scaligeris,

praefecturae tractaest eos creari

vacuo augustali
tio,

que, ut ex litteris

Pontificiis

constat,

millibus
principa-

ac

demum
:

e publica

re

visum

census aunui pactis, plurium

urbium
in

proreges
neiida,

tum
pit.

accepisse

qua occasione auctor

si

exclama-

enim bella Italica coinpopromovendam divinam gloriam, animasatrocissima

felicem iminortalitatem faciiri.

tiones ineptas in

Roinanam Ecclesiam prorumAnglife, IIiberni;e,

quead adi|iiscendam
lius [jerduclum

Quid tandem diceret,

Transmissum itaque

est

ad

Aragoniae, SardinJge, Corsica?,

Trinacriae, Sicilis

Scaligeios hoc decretum.

reges piuresque alios, de quibus Baronius nosque

meminimus
res principes
se

in Annalibus, ut alios plures inferio-

dilectis filiis nobilibus viris

la

Benedictus episcopus, servus servorum Del, Alberto et Mastino de

mittamus, Romani Pontificis clientes honori et triumpho duxisse suos illius, cui data est omnis potestas in
professos audiret, atqiie

Scala fratribus, vicariis nostris et S. R. E. in Veronensi, Parmensi et Vicentina civitatibus, ac

castris,
villis,

territoriis,

districtibus
et

calo

et

in ^erra
ritu
,

vicario principatiis subjecisse?

consilii
sit
,

tatibus

earumdem, salutem

et comiApostolicam bene-

Quo vero
menlis

quave

maturitate expeex publicis docuest.

dictionem.

tentibus Italis

gesta res

Atlendentes gravia longe

I

lateque diffusa,

tum

editis
^

delibanda narralio visa

sunt
a Scaligeris

proh dolor
Italite,

Constituti

[irocuratores

et

animarum pericula, quae in nonnuUi? maxime Lombardiae et Marchia; Terabsque rationis judicio dissenet

Bonaventura e Ponte petra?, et Guillelmus e Pastrengo, ul a Benedicto Veronensem prajfecluram

deposcerent
:

visin;c provinciis

sionum
alia

suscitata; materia; generarunt, et ex qui-

simo in Christo patre

Ad comparendum coram sanctiset domino Benedicto, divina

universalis
Ecclesia;
,

bus strages corporum

dispendia facultatum

et

non

facile

numeranda

pericula provenerunt,

providentia sacrosanctoi et

sub

S[ie illius,

cui facile est res etiam desperatas

suinmo Ponlifici et ad supplicandum eidem quod ipsos dominos Albertum et Mastinum et utrumque eorum in solidum dignetur con-

sine moliniinis tarditate perficere, adid sollicitudi-

nem nostram

convertinnis, ut sublatis hujusmodi

dissensionibus
cidere et

per opportuna

salutaris et consulti regiminis,

provisa remedia scandalorum suc-

pro[iulsare

materias, plantare
eis

pacem,

'

Apud Bosq.
Vill. 1. XI.

et Ms. bibl. Vat. sig.

c.

' Jo.

100.

num. 3765.

iii

Bened.

XII.

[lopulis

securitatem adjicere, ac in

Urmam
eae-

Ms. bibl. Vall. sign.

lil.

B. duqi. 12.

pag. 206.

stabilire

quietem Deo propitio valeamus, ut

23

Akn.

ToMiis

XXV.

Rayn, VJ.

178
dein provinciae,
\)er

BENEDICTI XU ANNUS

6.
tetis in

CHRISTI 1339.
eis et

bonum

regiiiieu securilale

beuigiie tiaclabitis,

in

civitatibus,

gaudenles, in pacis pulcliritudiDe sedeant et in

caslris, villis, coinitatibus et di^trictibus, ac terri-

requie opulenla
ter, etc.
))

quiescant.

Sane nos

diiigen-

toriissupradiclis, et
Pontificis et

maximead mandatuni Romani

Ecclesiae

El infra, Battentoquod imperio Roniauo

Roman;c

pradictorum,

nisi

vacanle prout nunc vacat, ejus regimen, dispositio et jurisdiclio

in receptione et admissione et tractatu dictorum

ad solum

Rnmanum

Pontificem,

fidelium vobis ex causis evidenlibus vel probabilibus conjecturis periculum immineret; quod-

cui

in

B.

simnl

el

Aposlolorum principis ca^leslis lerreni imperii jura Deus ipse commisit,

Petri
et

que vos

et quilibet

vestrum

fideles eritis nobis el

liertinere noscunlur,

ea ipse procfati

imperii

vacatione durante per se vel alium seu alios exercet in imperio

memorato,

etc. Subjicit

ut ora-

Romanis Pontificibus canonice intrantibus, et Romana; Ecclesioe prfelibatae, ac nostrae et successorum et Romanae Ecclesia'
successoribiis noslris

tores Alberli et Mastini pra^fecturam

Veronensem
et Ecclesise

proedictorum, honores et jura conservabitis

bata, ac nostros et

illi

postularint ad justiliam administrandam, ac plura

promiserint ad populorum salutem

decus, inter que haec
Qiii si
:

successorum, et Ecclesioe prdictorum legatos et nuntios, eundo, morando et

redeundo bonorifice
et
in

tractabitis, et adjuvabilis in

substitutus,

quidem procuratores , principalis procuratorio nomine vestro nobis,

S.

fratrum nostrorum ejusdem

(luilibct

R. E. cardinalium
,

pnTseutia solemniter promiserunt

quod vos

et

eorumdem. 63. a Et in signum superioritatis nostrte et ejusdem Romanae Ecclesioe, pro concessione vicariatus bujusmodi, cum omnibus juribus, fiscalinecessitatibus

vestrum nierum
et

jurisdictionem, jura

niixtum imperium, vicariatum pra?dicta exeret

bus, et iniperialibus supradictis praefati procuratores

vestri
,

habentes ad hoc a vobis speciale

cebilis et administrabitis, ac civilates, castra, villas, districtns et

mandatum

et

plenariam potestatem, procuratorio

comitatus prtcdicta, ac cives, in-

colas

et liabilatores

ipsorum regetis
nostris,

bitis vice,

jure et

nomine

gubernaac successorum
et

nomine vestro et cujuslibet vestrum in nostra el dictorum fratrum nostrorum praesentia et in publico

consistorio,

proesente

niultitudine copiosa
et

nostrorum
nice, sed

et Ecclesia?

pra>dictorum, non tyranet leges ac et libertati Ecclesiaet

fidelium obtulerunt, dederunt

nobis et successoribus nostris

constiluerunt
Pontificibus

secundum jura cummunia

,

Romanis

consuetudines rationabiles
sticcB

non repugnanles, vigentes

:

bacteuusobserdistrictibus et

vatas in civitatibus, castris,

villis,

comilatibus memoratis

et

quod

in exercilio,

adet

ministratione, regimine et gubernalionc hujus-

modi,
actibus

et universis
,

proclamationibus, bannis

propterea faciendis denomiuabitis vos

eidem Rom. EccIesiEB usque ad finem temporis, quo hujusmodi vicariatus officium vobis duxerimus concedendum vel quousque praefata vacatio imperii durabit, si forte ante finem constitutionis et concessionis vicariatus hujusmodi cessaret vacatio memorata, pensionem quinque millium florenorum auri puri jucanonice intrantibus
,

et

vicarios

prffilibata?

Romaui Poutificis et Romanse Ecc]esi;r; et quod in omnibus et singulis civita:

slique ponderis

et

cunii

Florentini,

ubicumque
Ponti-

Romanus
fici,

Pontifex fucrit, eidem

Romano

tibus, castris, villis, comitatibus et

districtibus

prffdictis Ecclesiasticam conservabitis libertatem:

et

quod vos

et quilibet vestruni

communiter

et

qui erit pro tempore, et Romanae Ecclesiae, vel ipsi Ecclesiac ubi ipsa fuerit , Sede vacante, recipienli pro futuro Pontifice , et pro portione
collegiuin
ipsius
Ecclesiae

divisim Ludovicum de Bavaria, qui se dicit impe-

cardinalium contin-

ratorem, et
ret

quemcumque

alium, qui se nomina-

gente,
festo

imperalorem vel regem Romanorum, vel se imperatorem vel in regem Romanorum electum, qui per diclam Romauam Ecclesiam approbatus non esset, non recipietis in civitatibus,
dicerel in
castris
,

anno quolibet inchoando in primo futuro beatorum Apostolorum Petri et Pauli, et ex

festo

tunc in antea annis singulis in

praedicto,

hujusmodi vestrum sumptibus

vicariatu durante, vestris et cujuslibet

et expensis,

sub infrascriplis
et sine

villis

comitatibus

et districtibus ante-

poenis et senteBliis, si in

aliquo termino fuerit in

dictis, vel aliis terris dilioni

vestrte subjectis, vel

eis recipi

hujusmodi solutionecessatum, integraliter

dimiiiulione aliijua persolvendam
:

in

posterum subjiciendis, nec ipsos in

:

et

quodeidem
et

per vestros subdilos permittetis quinimo pro posse vos opponelis, quod civilates, castra, villas,
dislrictus, coaiitatus et territoria, quce

Romana;

Ecclesiaj,

quandocumque proparteipsius
ducentos equites,
patri;B

fueritis requisili, exhibebitis

nunc

obti-

trecenlos pediles

secundum morem

bene

vel in posterum obtinebitis, aut aliqiiam seu aliquem, vel aliquod iisorum non intrent vel
netis

occupent, ac eliam super his resistetis eisdem

et

armatos, in Lombardia, marchia Ancoiiitana et provincia Romandiolai, ac civitatibus Bononiensi etFerrariensi, et districtibus eorumdem, pro juri-

quod de

civitatibus, castris,
et
terriloriis

villis,

comilatibus,

bus

et boiiis dicto Ecclesiae

defendendis, recupe-

districtibus

supradiclis

universos

randis, etconservaiidis, servituros eidem Ecclesia;,

haereticos ab Ecclesia denolatos, vel in

posterum

denotandos expelletis et
EcclesiBe

facietis expelli, et ipsius

rebelles, in quautum potueritis inipugnabitis et recipietis fideles ipsius, eosque admit-

moraturos pro tribus mensibus siugulorum annoruin, quibus durabil vicariatus praidictus, propriis sumplibus et expensis vestris et quod ultra istos tres et ha:redum vestrorum
et in ejus servitiis
:

BENEDICTI XII ANNUS

menses
liceat nobis et
diclis successoribus,

6.

CHRISTl 1339.

seu

tis

dictoc EcclesicB praHfatosequitesetpedites retinere,

et

ac civitates , caslra, villae, territoria, districtus comitatus pra^dicta, et habitatores ipsorum reet consistant,

nostris tanien et
sioe

dictorum successorum et Ecclesumplibus et expensis; vosque et quiiibet vestrum facietis et curabitis cum airectu, quod
ipsi

maneant
speciali.
B

rante, sub protectione

hujusmodi vicariatu duejusdem Romana) Ecclesiae

equites et pedites, in servitio dictsc Ecclesia)

Idemque procuratores, nobis nomine nosuccessorum nostrorum solemniter stipupromiserunt procuratorio nomine su,
et

remanebunt pro stipendio competenti. 64. Rursus dieti procuralores, nobis nostro
et

stro et

lantibus

successorum

et

Ecclesiae prajdictorum
,

nomine
posses-

pradicto, se facturos

curaturos

cum

effectu

solemniter slipulantibus
siones
vel jura

prosdicto
si

procuratorio

quod omnia
bitis

et singula supradicta

per eos proet

iiomine promiserunt, quod

qua bona,

missa vos et quilibet vestrum rata et grata habeperpetuo

et

qualiacumque sint, et in quibuscumque consistant, locorum vel personarum Ecclesiasticorum, per vos vei vestrum alterum, aut alios vestros nomine vel mandato, vel quoscumque
aiios

tenebitis

el adimi)Iebitis

quod contra ea, vel ipsorum aliiiuod, durante vicariatu pradicto, non facietis vel venietis aliqua
ratione
,

occasione

colore vel causa;

ipsaquc

sunt occupata vel detenla

castris,

illicite,

vel sub-

omnia

et singula

supra

et infrascripta infra

festum

tracta in civitalibus,

villis,

comitatibus et

districtibus ac territoriis supradictis, seu aliquo

eorum, bona

fide et integre reslituetis, et restitui

facietis libere, et

cum

effectu locis et personis eis-

dem

et

ulterius

quod possessiones, bona et jura ipsius non occupabitis vel subtrahetis, nec oceis dabitis

proxime futurum, inpra;sentia nuntii seu nuntiorum nostrorum, quem vel quos ad haec deputaverimus, et ad civitatem Veronensem, vel aliquam aliam de prsdictis duxerimus destinandum vel destinandos necnon tabellionis
NativitatisDoiiiini

cupari vel subtrahi permilletis, nec occuparo seu

publici ad haec specialiter adhibendi, afQrmabitis, couQrmabitis, ratificabitis et emologabitis specifice et

subtrahere volentibus consentietis, nec

expresse, vosque solemniter promiltelis per

,

auxilium, consilium vel favorem

defendetis, easque de facto et

dictasque per-

vos et quemlibet vestrum

corporaliter prffistito

sonas Ecclesiasticas in suis juribus et libertatibus

quantum ad vos
possessioni-

pertinuerit, etiam de jure juvando et permittendo

ipsas
frui

libere et paciQce

omnibus

juramento, quod omnia et singiila pr;cmissa, secundum quod per dictos procuratores promissa, oblata et constituta sunt, efficaciter observare studebitis et compleresub pcenamille marcharum

bus, bonis et
et a

juribus ac libertatibus

eorumdem,

qualibet violentia et injuria, eis quomodolibet

Romanai Ecclesiae et ejus caiiiera} toties committenda et solvenda,quotiescontra praemissa

argenti,
vel aliquod praemissorum veneritis vel etiam facietis
,

in ipsis possessionibus,

bonis

et

juribus, ac liber-

tatibus, vel

ipsorum personis, necnon fructibus,

ratis et

Qrmis nihilominus manentibus

publico Instrumento,
dictuiii

redditibuset proventibus possessionum,

et

bonorum

omnibus

et singulis supradictis; confecto exinde

jurium

eorumdem

inferenda, penitus sludebitis

per tabellionem eumdein

abstinere; ac personas
liares

easdem, earumque fami-

nobis et eidem Roman^e Ecclesia^, infra

benigne

et favorabililer tractabitis,

omnes-

terminum

que libertales
sas

et

immunitates
,

ipsis

de jure conces-

observabilis

et

observari per alios facietis

eosque benigne tractari.

65. a Insuper dicti procuratores vestri volue-

confirmationem, ratificationem, emologationem et juramenti praestationem hujusiiiodi fideliler transmittendo realiter assignando durante tamen vicariatu praepost atfirmationem
,
, ;

dicto,

quem

vicarialum, vos

et quilibet

vestrum,

runt

et

consenserunt expresse

procuratorio no-

et haeredes vestri,

mine supradicto, quod propter hujusmodi oblationem et Constitutionem dictae pensionis, et solulionem iiisius, et supradicti adjutorii ducenlorum

nomine nostro et successorum nostrorum Roinanorum Pontificum, et ejusdem

Romanae
Ecclesiae, per vos et
et

hxredes vestros

te-

nendum
vel

exercendum, non

possitis dimilterc,

equilum
Ecclesia
civitates,
prffidicta

et

vel aliquod aliud

trecenlorum peditum praestationem, pra;missorum, eadein Romana

suis
,

a vobis abdicare, imperio pra}fato vacante,

non teneatur
caslra,

sumptibus vel expensis

dislrictus
et

villas

comilatus
in ipsa
ali-

usque ad temporis Qnem,;quoeum vobis dictisque hfflredibus duxeriinus concedendum; vel etiam ultra tempus praedictum, quandiu videlicet |ilacebit

defendere, vel vobis eisque

quodcumque

nobis et dictis successoribus nostris, vacante

dicto imperio, per vos et haeredes vestros

aliud temporale

adjutorium exhibere, nec

,

tamen

aliquod aliud jus transferre

nec se vobis in

qua propterea obligare. Eadem tamen Romana Ecclesia pro defensione vicariatus hujusmodi, ac bonorum et jurium pracdictorum, ubi per vos vel vuslrum aliquem fuerit requisita, si et quando, et
proul sibi decere et expedire videbilur, spirituale

cessaret antea vacatio

hujusmodi exerceri nisi imperii memorati. Quam quidein vacationem tamdiu intelligimus, et per alios intelligi volumus perdurare, quousque aliquis in iiiiperatorem vel regem liomanoruiii conpraedictos

vicariatum

corditer et canonice electus fuerit et per Sedeni

post quam approbatioApostolicam approbatus nem vicariatus luijusmodi statim debeat expirare.
:

auxilium, censuram videlicel Ecclesiaslicam, vobis

de solita suae beiiignitalis gralia exliibebit vosque nihilominus et quilibet vestrum reuiama-

Dicticjiie

procuratores

de

praedictis

omnibus

et

180

BENEDICTI XII ANNUS

6.

CHRISTI 1339.

singulis promissis per eos, per vos tenendis, adim-

plendis et inviolabiliter observandis, procuratorio

nomine
66.

vestro pra'stiterunt

inanimas vestras cor-

Ecclesiae renovabitis tam ipsum homagium,quam hujusmodi juramentum durante tamen pra?fectura praedicta. lu oplione autem et beneplacito erit
,

poraliter

juramentum. Denique praedictis omnibus, per dictos procuratores nomine procuratorio supradicto in prffisentia nostra, et dictorum Iratrum nostrorum pcractis solemniter et perfecti?, nos bujusmodi
vestrae

Romanae
ad

Ecclesia; vos et hferedes veslros vocare

praestandum personaliter juranientum fidelitatis hujusmodi, et ligium homagium faciendum

Roiuano

Ponlifici

et

eidem

Ecclesiaj

etc.

Dat,

devotionis,

et

laudabilis

considerationis

Avin. kal. Seplembris, Ponlificalusnoslri anno v. Ql.Scaligerinecn epfscopi Veronensisrei, quali

poenitentia
i?i

propositum in Domino commendaiites, ac promissa, oblata, coustitula, gesta et babita per pro-

Mantuano
se Scaligeri

significal

gratiam admitterentur episcopo Benedictus. Cruentarant

curatores eosdem pro parte vestra noaiine procuratorio prffibbate acceptantes expresse; securitati

jam ante ca^de BartboIoma;i episcopi Verona in sacrarum rerum admi-

Veroiiensis, in quos Bertrandus patriarcha Aquileiensis, cui

quotjue, tranquillitati, paci et quieti vestr^T, nec-

non civitatum, caslrorum, villarum, districtuum, terrilorionim et comitatuum praedictorum eo,

nistratione contributa erat, judiciariam actionem

instruere jussus fuerat

rumque

salubri regimini providere, ac

praefalis

obviare periculis etdispendiiscupientes, dictorum

(1). Cum vero responderent caesum calentibus ira animis proditionis reum ob coitiones initas cum bostibus,structasqueipsorum

procuralorum nobis pro parte vestra porrectis supplicationibus inclinati, vos et quemlibet ve-

vitae insidias,

tum de
,

violata episcopali majestate

veniaiii

poscerent

ea

lege in graliam

admissi

strum

in solidum, el bEeredes vestros ex vobis iegi-

fuere

ut tunica et supertunicali tantum induti,

time descendentes, usque ad deceni annos a data praesentium computandos, et ultra quandiu nobis et successoribus nostris placuerit, dictatamen imperii vacatione

tenentes
praeferri

manibus cereas

faces,

centumque
urbis

alias

jubentes, a Veronensis

porta ad

durante

si

tamen

exercendo vicarialum liujusmodi

tem|ius decem

tenendo et ultra dictum

in

annorum

veslra vel

ha3redum ve-

strorum voluntas accesserit praedictoruni, constituimus auctoritale Apostolica vicarios nostros, nomine nostro et successorum nostrorum et
,

principem Ecclesiam progrederentur, veniam illatae episcopo caedis a canonicorum coUegio deprecaturi sacella aiiquot conderent, ut in iis res imperata etiam donaria in eadem divina fieret Ecclesia collocanda necnon jejunia et eleemosyna! erogandae in pauperes. Quae singula in litteris ad episcopumMantuanum,cui injunctumest munus,
:

Ecclesiae

Romanae praedictorum,
burgi

in

civitatibus,

ut eos ritu Ecclesiastico expiaret, datis

'

expressa

caslris, villis,

comitatibus, districtibus et terrisaiicti

sunt

toriis supradiclis, castro

Doniini Par-

Benedictus, etc. venerabili fratri episcopo

atrocissima
in

mensis dicEcesis cum ejus territorio et districtu excepto (quod in Constitutione et concessione vicarialus bujusmodi volumiis non includi) ad

Mantuano.
Licet
sit

illorum injuria,

qui

manus

sacrilegas

necem spiritualium patrum

gerendum in eis pro nobis, ac nostro et successorum nostiorum Romanorum Pontificuin et Ronianaj Ecclesiae praedictorum nomine vicariatus
officium, etc.

extendunt, et indigne auxilium Ecclesia^invocent,

quieam tam
matris
esl

acerbiter in sublimibusejuscolumnis
;

Praescripla est etiam

sacramenti

nuncupanda eisdem concepta quibus Ecclesiae clientes devinciri solent, ex qua etiam ii in verba Pontificia jurare jussi.
forma
a Scaligeris

verbis,

quia tamen ipsa, quod non consuevit redeuntibus claudere gremium, sic recipit pcenitentes, quod delinquentes poena castigel, cum sint culpae, atque sponsis offendunt exhibens
,

quarum
natus

gravilate pensala crudeliter parcilur, et

Hujusmodi autein homagium vos et quilibet vestrum et dicti haeredes facere, et juramentum fidelitalis praestare secundum pra)Pergit Poiitifex
:

misericorditerdesaEvilur.SanenobilesviriMastinus

natus

quondam Albuini de la Scala, quondam Caiiis grandis de la

et

et

Albuinus

Scala, cives

scriptam
vitatis

formam nobis

infra

dictum festum Nati-

Veronenses, per dileclum filium

Domini,
in

et cuilibet successori nostro

Romano

Pastrengo nuntium

procuralorem

Guillelmum de eorum, ad
ac per eos ad

Pontifici infra sex

suffi, si

menses a tempore promotionis

vero

infrascripla specialier constilulum,

Italia fuerit, si

eum

exlra llaliam

esse contigerit, infra

annum

teneainini: et sin-

gulis

eisdera

successoribus ct eidem

Romanae

hoc ad nostram prcesentiam deslinatum, nobishumiliter exponere curaverunt , quod dudum ad audientiam, imo sicut asseritur, nolitiam eorum

Bernardus Aquileiensis palriareha, cui a Pontifice injunelum nt in reos necis episcopi Veronensis inqnireref, lioc ipso anno Consvias edidit, quas ex prfficedenlibus Aquileia; Concilii colleclas in Synodo anni liujus, habita dic xxv Aprilis, assidentibus episcopis ix, vulgavit. Recitantur illiC in Colleclioue Conciliorum Veneto-Labbeana lom. xv, col. 53;i, et canones xxx complecluntur. Quarta et quinla Conslilutio desumpla; sunt totiJem verbis ex Concibo proviiiciali Aquileiensi suh Rjyraundo patriaicha, quod habituni
(I)

stitutiones

fuisse

anno mcclxxxh (non vero aniio mcclxxxi,

habeat)

sunt,

aunum mcclxxxii

pa;'u;c in sacrilegos

ut splialmale lypographico ibidem legiinr, cum Montfauconiiis, ex quo hax desunipla anonymus adnotator Concilii, de quo hic agimus, adiuonet. Porro gnnina; isuc Constitntiones, in quibus clericorum inlerfectores, tum et iniquos bonorum Ecclfsiastieorum invasores decernuntur, innovanda; tunc fuerant, cmn
sibi a Pontilice haberet,

nernardus coraniissum

ut de interfectoribus

episcopi

Veroiiensis inquiieret.

Reliquas Constitutiones nihil habent

novi, quod noslra aliqua animadversione indigeat.

Maxsi.

BEXEDICTI XII ANNUS

de(Uicto,quod bonae memorii^B BartholoiTiaEusde la Scala episcopus Veroiiensis tractabat cum Venetis
et

6.

CHRISTI 1339.

181

deposcant. Et deinde infra

absolutionis

medium annum,
,

a die

Florentinis, tunc ejiisdem Maslini

capitalibus
jiraj-

inimicis, civitatem
fati

Veroneusem de manibus

Mastini violenter eripere, ipsumqueproditorie

;

hujusmodi computandum unam imaginem argenleam B. MaritB ponderis triginla marcharum , et decem lampades de argento quamlibet iionderis trium marcharum, in dicta
Ecclesia
offerant
inibi

interficere

tam per

litteras

eodenique Mastino de his certificato super luijusmodi tractatu liabitas

perpetuo remansuras, ac

redditus

et inventa>,

quam
; ,

per relationem fide

dignarum

necnon per jactationem et collaquod idem episcopus cum lionem verbalem multis civibus Veronensibus et etiam forenfibus,
personaruiu
de qnibus credebat posse confidere, faciebat, cos ad
similis machinationis

annuos perpetuos assignent pro oleo habendo ad dictas lampadas necessario, et nihilominus infra dicfum annum in ipsa Ecclesia sex
dolent, quamlibet de viginli florenis de Florentia annui et perpetui redditus pro

cappellanias
auri

sex presbyteris qui in dicta Ecclesia ullra ilIos,qui

esse

operam

et

consensum

consueverunt ibidem,
:

officiare

perpetuo

te-

omnibus, qnibus poterat, persuasionibus inducendo;idem Mastinus, timens propter dictorum inimicorum polentiam per tractatus et persuasiones hujusmodi perdere statum suum, ac ex his ad iram commotus, ejusque calore succensus ,
ipse et

neantur

quorum duo

pro anima ejusdem ejjiscopi

interempti, unusquisque videlicet per hebdomadam

suam debeat

celebrare.
vero,

In die

qua dictus episcopus

extitil

interfectus, quilibet

eorumdem
reficere

Mastini et Albuini
viginti

Albuinus prjcfatus
fecerunt

in

personam
:

dicti

e\nsibi

singulis

annis

habeat
vilae

quatuor

sconi
illatis

insultum, ipsumque multis

pauperes, et singulis singulas tunicas conferre, ac

toto

vulneribus occiderunt

de quo siquidem

tempore

suae jejiinent sexlas ferias el

reatu piurinium poenilentes, per

.

eumdem

procu-

vigilias festivitatum B. Mariae, nisi

infirmitate vel

ratorem prsemissa nobisdevote et humililer exponentes, et quod ad praesentiam nostram propter

mullorum inimicorum
riculo
se

probablliter formidabant, absque

insidias, quas personarum peconferre personaliter non valebant,

suorum

tunc pro illa die, qua propter causas praedictas non poterunt jejunare, duos pauperes reflcere teneantur. Et cum fiet passagium generale, idem Mastinus et Alsenectute
fnerint impediti
:

et

buinus,

si

vivant, viginti

homines

in

equis ar-

nobis humiliter supplicarunt, ut eos de

bujusdolenles

modi

realu

plurimum,

ut prajfertur

pariler et coniritos, ac ad

gremium

sanctae matris
stare paratos

matos in terrae sanctae subsidium miltere teneantur, ibidem per annum imum [iropriis expensis mittentium moraturos si vero tunc rebus non super:

Ecclesiseredire cupientes, acsuper

iis

mandatis ejusdem Ecclesiae atque noslris ab excommunicalionis senientia quam prnpterea

,

ordinare dum vixerint sint humanis adstricti, quod id per successores eorum debeat adimpleri. Aliam vero poenitentiam publicam,
essent
,

incurrerunt, absolvi de ipsius

cordia

Ecclesiae

miseri-

mandaremns.
Nos igitureorunidem Mastini
tiiae

68.

et

Albuini

magnaecontrilionisindicia nobis pro parte ipsorum

exposita attendentes, ac de

circumspectionis
obtinentes,

industria

plenam

in

Domino fiduciam

dicti Mastinus et Albuinus ob praedictum reatum facere tenebantur, et poenas alias, quasper sacros canones ipsi ipsorumque liberi seu posferitates circa amissionem feudorum et aliorumjurisdictionum et jiirium, vel alias ob praedictum facinus incurreruiit de jure, eisdem de magnae ip-

quam

fraternitati tufe
et

per Apostolica scripta committimus

et

sius Sedis misericordia, superexultante judicium,

mandamus, quatenus ab eisdem Mastino

et

auctoritateApostolica tenore praesentium duximus

Albuino de parendo mandatis nostris

Ecclesiae

ejusdem

remiltendas, eos plene restiluentes ad

ApostolicaB plenitudine potestatis, etc.

famam

de

prius

recepfo

corporaliter

juramento,

Dat Avin.

ipsos auctorilate nostra

ad hujusmodi excornniu-

kal. Octobris,

anno v

Atfecti his beneficiis Sca-

nicationis

sententia

juxla Ecclesiae

formam

ab-

ligeri

contulere dono
et

solvas; injungens eis

sub debito

praestiti

jura-

num
denda

Ecclesiaj MagnaCaprariam oppida Veronensis agri quoe

:

Romana)

menti, quod
nensis, cujus

infra

octo dies

post absolutionem

Pontifex

iisdem Scaligeris jure fiduciario possi,

hujusmodi ab

introilu ejusdem civitatis Veroepiscopum occiderunt, pedites in

tradidit

imperalo unius

marchae

auri

tunica sine capulio et supertunicali ac alio quolibet

cooperimento, capitibus discooperlis, incedant et

vadant
tortitia
et
:

ac ante se portari faciant centum cerea accensa, quodlibet ponderis sex librarum,
quilibet

annuo, recurrenle principum Apostolorum festo die pendendo. Qua de re extant publica documenta'; in quibus etiam formula clientelaris sponsionis nuncupanda suis verbis
vectigali

concepta traditur, quae a nobis

praetermittitur,

eorum

unum accensum cereum

:

dicti

cum

alias allala fuerit.

ponderis proprianianu portet ad ejusdem civilatis

Optarant per id tempus Cogienses' Romanae

Ecclesiee ditioni accedere, ac se

Ecclesiam catliedralem
et in dicta Ecclesia

el ibi in

aliquo die Domi-

suaque Benedicti

nico vel solcnmi hora, qua missa major cantalur,

major
dicli

fuerit populi multiludo,

'

otlLiant dicta
Ecclesiae

turtitia cerea, et a canoiiicis

dicUc

An. 0. Ep. cur. xxi.

.Ms. bibl. Vall. sign.

lib.
Iit.

Priv.

Rom.

Eccl. lom.

2*7.
-

B. niim. 12.

ii. p. 240, 246, pag. l'jy, 207, 209.

veniam

delicli

cum

humilitate

Tom.

V. Ep. secr. cc.wi.

182

BENEDICTI XII ANNUS 6.

:

CHRISTI 1339.

dataclientelae addicere, qui humaniter recepti que Bertrando Aquileiensi patriarchae imperia' ut oppidi possessioiiem Pontificio nomine iniret. Implevit jussa patriarcha-, ac ne ob id aliqua cum

Venetis controversia suboriretur, Benedictus sena-

tum Venutum ducemque monuit, ne qua

afflcerent injuria; ac
si

illos

ob nonsoluta stipendia equos oppignerassent sine regii nominis labe et macula. non In 70. Ligures faventes Barbaris increpat. Liguria etiam novi seditionum motus a populo ex falsis rumoribus acceplae a nobilibus, qui a Franerepta exiguo labore,
praesidiarii milites

cum

arma

et

jus in iisdem contenderent,

corum rege conducti

publicae

in

Anglum
'
: ,

fuerant, igno-

apud Sedeni Apostolicam disceptarent, salva enim

miniae dolore furente concitati

mutataque

rei-

eorum jura fiitura. 69. Acl tulandam dilionem Ecdesice prcefectos provinciarum constituit. Ad tutandam vero
et illibata

contra tyrannos dilionem Ecclesiasticam, idoneos

provinciis prrefectos imposuit Benediclus', Joan-

Genuensis forma dux creatus est vir popularis Simeon Buccanigra, Spiuularum et Auriarum faniiliarum arces ipsis ereptse, ac denique, ut novus principatus cruore sanciretur, sequenti

anno duo

Spinularum familia proceres aliique

nemque de Amelio
jecta

aucloritate

instruxit, ut

ob-

conjurati in

Edictis Joannis
tato,

censurarum religione ac poenarum, quae in XXII continebantur, terrore iiitenEcclesiae occupassent, ad ea

:

ut recti a?quique

novum ducem obtruncati. Illum vero amantem laudant historici ac

:

sane necessarium erat, ut strenui alicujus

viri

omnes qui jura

prudenlia revocaretur inter Genuenses aequitas,

restituenda adigeret

in

quos etiam Rambaldum

cum

nonnulli adeo

opum

cupiditate deflecterent a

episcopuiu

Imolensem' Romandiolae prsesidem,

justitiae traniite,

ut in Mediterraneo mari ad TurPontificias et Venetas

tum

Piceni praefectuni" aniinadveitere jussit. Per-

carum gratiam invaderent

duellium principes erant Franciscus Ordelaffus', nonnullique Malatestarum* Ariminensium stirpe sali, qui caedibus et rapinis provinciam foedabant, ipsisque accesserat Eustacliius " Polentanus Ravennas iique Meldulam '", arces " S. Cassiani et Elinez
:

naves, uti dictum est superius, et in Oceano Saracenis Africaniset Granatensibus contra orlhodoxos

Hispanos

niagno Christiani nominis

:

opprobrio

operam locarent

quainobrem
-.

ipsos Benedictus

subjectis litteris increpuit

invadere moliebantur.
tifex

Ad quos reprimendos Ponnon deessent,

tatis

Benedictus, elc. dilectis

filiis

communi

civi-

Floreutinos'-, utEcclesiaj opera

Janueusis.

exaratis VIII kal. Junias, nonis Augusti,

etX

kal.

Multorum

assertio,

horrore non vacua,

his

Septerabris

litteris,

rogavit; neve in pacis tractafu

diebus perduxit ad nostri Aposlolatus auditum,

ab

iis

suscepto deludi, atque Ecclesiae jura interire

quod nonnulli Januensesconcives seu

districtuales

paterentur. Coociliata

" paulo postFIorenlinoruiu

Malatestas Ariminenses
fcederatos,
et

vestri laborare damnabiliter contra sure professio-

opera mense Septembri in itlmilia pax inter Forolivienses,

Cffisenates,

nem

fidei

non verentes,

illi

profano hosti et ad-

Polentanum Ravennatem
hostes fuisse ex
litteris

Pontificiis

quos Ecclesia) vidimus, adver-

sarumque partium
Guidos comites
sentiebant.
sia

socios Faventiiios, Imolenses,

Gariiorum et suo execrando exercitui Saracenicae nalionis (qui ad invasionein et occupationem terrarum charissimi in Christo fllii nostri Alfonsi regis Castellae
versario Dei et
fldei C!iristian;e regi

nimirum cum Ecclequoque pontifex '* cuin Francisco episcopo Florentino, ut Mercennarium in Piceno tyrannum, qui Firmuni nonnullasque
et alios,

qui

illustris,

ac offensam, confusionem et exterminium

Agitavit

fidelium degentium in eisdem crudeliter aspirantes, ad hoc damnatos virium suarum conatus festi-

urbes

et arces invaserat, certis legibus in

:

^ratiam

narunt et teirtinant dirigerequantum possunt)non erubescunt assistere, ac eis praestare contra regem
Castella?jprfcfatum ejusque Catholicos subditos or-

restitueret

sed tyrauniis,

cum benevolenliam

Pontiticiam sperneret, sequenti anno ineunte, ut refert Jo. Villanus '% similitLrque Acorrimbonus

thodoxas

fidei

defensores damnauda, proh dolorl

;

auxilia, consilia et favores

non attendentes quam

periculis se subji-

Toleniinas aliique tyranni

sunt a populis tyrannidis impalientibus. Laxatis etiam furori habenis, improbi in nonnullis aliis provinciis,
cajsi

gravibus

animarum suarum

ciunt, ac quot et quantis pcenisel senlentiis spiri-

tualibus el temporalibus per Constitutiones Sedis

Apostolicac adversus tales, falsos, perfidos et imliios

Campania grassali ", quibus reprimendis data opera in Urbe vero cum factionipra.'cipueque in
:

bus conlrariis diu certatum sime revocata.

fuisset,

pax est

felicis-

Christianos inflictis; pra'ter nimiam miam, quai contra civitatem vestram et cives

infa-

ejus-

dem et
se

vulgari voce populi Cliristiani ex his oritur

Tumultuatum "
Koberto regi
'

est in

Siciiiaj

Pedemontio/atqueAsta marcbione Monlisferrali

et suscitatur

tanquam
.

suae salutis et famae prodigi

exponunt

Addit preces, ut

cum

rex Castellse

- Ibid. Ep. secr. ccxix, ccxsx. Ep. secr. XLViii, L, Lll, LVI, lx, ccx.tiii, cccxviii, cccxx, cccssiii ad cccxxxvii. s Ep] *]bid. Ep. cclxxviii. Ep. CCLXXSV. ' Ep. CCLXXX. CCLXXXVI. 8 tp. CCLXXXVll' 1 Ep. CLXXXIS. !' Ep. CCLXXX. Ep. CCLVI. '2 Ep. '^ Jo. Vlli. 1. XI. CL.\XXIX, CCLVI, CLXXX. c. 102. >* Toui.v.

Tom.

V. Ep. secr. ccxvii.

Ibid

'!

Ep
!-ecr.

secr. cLXXii.

Lxv,

LMX.

ad ipsos oratores ad conducendas naves et conficiendam classem ad infldelium impetus infringendos niittat, suum erga rem Christianam stu-

dium

explicent, ac subditos a ferendis barbaris

's

Jo. Vill.
1.

1.

xi. c.

106.

'

Lib. v. tp.'

'

Jo. Viil.

1.

XI.

c. 101.

Follet.

Hisl. Jaa.

1.

vii.

Tom.

v.

''

Jo. Vill.

xi.

103.

Ep. sccr. ccLix.

BEyEDICTI
auxiliis arceant,

XII

ANNTJS

G.

CHRISTI 1339.
persislas
et
:

183
exinde quidem
te

ciim in cardinaliuni consistorio

prosequendo
sius

Deo

sead
ita se

id

oratoruMi oiierasacraniuntoadstrinxerint

acceptiorem efQcies,

gerant deni^iue ut a divino

Dat.

Numine graliam

ineant, ac
gant.

veram Inudem apud liomines colliAvin. XV Ival. Novembris, anno v .

et

celebrem destinandos ad praiscntiam nostram pro negotio hujusmodi nuntios regios benigne reci[)ere, favorabiliter
et patienter

orbem famain tuam. Nos autem

diffundes per

ditfu-

li.lnter Castellce
Maiiros fcedus.

Aragonice reges adversus

'

audire intendimus, et circa reforina-

Pacati erant

adversus Abo-

nielicum Albohaceni Marrochilani filium Alfonsus Caftelloe et Pelrus Aragonum reges, ut iii freto
Gaditano mensibusMaio,Junio,Julio,Augusto, septembri triginta triremes ad barbarorum ingressus in Hispanias prohibendum tenerent, quarum viginli
aliis

tionem pradictaj pacis et concordiae viis et inodis, quibus ulilius et decentius polerimus, laborare. a Caeterum adjecit, nobisrefereiido delectabiliter cardinalis iiraedictus,

sime,
et

inclytae

quod tu, fili amantismemori.B progenilorum tuorum

spretis

qui zelo accensi fidei orthodoxtc pro ea defendenda

dilat inda
,

Castellanus

instrueret,

decem Aragonius;

vero meusibus Alfonsus septem, quatuor Pe-

expensarum
magnifica
,

profluviis,
et rei

personarum periculis e( sicuteorum gesta teslantur

trus

munilas milite

et

commeatu haberent. Sed

evidentia notoriat, insudarunt

tardius' ea comparata sunt auxilia, transeuntibus

strenue, vestigia cupiens imitari, adversus Aga-

antequam classis Hispanica adveniret. Innon cessabat Pontifex Castellae et Lusitaniae reges ad pacemvel inducias firmandasadhortari', ut pariter in communem hostem arma converteMauris,
terea

renos eosdem pro defensione ipsius

fidei, et
te

tuo-

rum cum
ditis,
ei
,

tuo polenti exercitu regio

potenter et

rent

Procsertim, inquit,

cum

inimici,

regnorumque prffidictorum
et

Agareni fidelium fcmuli, conprae-

cepta sicut ferebatur ex dissidiis eisdem ingenti

Isetitia
,

audacius Christianos invadendi

sumpta Uducia niterentur, sicut adhuc niluntur,

ut asseritur,

eadem legna

et fldeles

eorum

offen-

dere periculosius . Desudabat in

sed obstabat adultera

iis

conciliandis

Bernardus cardinalis, Apostolicus internuntius.. Gnsmania, quse Castellanum ad Mariam reginam Lusitani filiam male haben-

Nos autem his laetanter aupropositum inspiravit hujusmodi, labiorum vitulum in humilitate spiritu? exsolventes, regalem magniflcentiam exhortamur in Domino et rogamus, ut de divinae virtutis potestate confisus, ac spiritu fortitudiiiis et roboremagnanimitatis accinctus, inchoalum Dei negotium hujusmodi sic constanteret intrepide prosequaris, quod exinde apud Deum perennis mercedem praemii et apud homines condignis praeconiorum
viriliter accinxisti.

qui

tibi

attolli

titulis

merearis. Dat. Avin.

id.

Augusti,

annov. CaElerum conveneraf

pro
slabilienda

Castellani socer

dam

impulerat,

quamque
omnibus

Pontifex gravissimis
constaret

lit-

Alfonsus Lusitaniae rex suos ad aulam Pontificiam

teris* ejici jusserat,

quas etiam divulgari a cardipiis

,

concordia

oratores

missurum

nale voiuit,

ut

scelus

utque regnum adversus impiorum excursiones

tutaretur se comparavit.
73.

horrori esse. Cedere visus est Castellanus Apostolicis

monitis, posterioribus
socero

enim

litterisad
se

pacem cum

Aragonium ad

coucordiar?i

cum Jacobo

jungendam paratum
:

Saracenos bello accingenti

latus
"

seque in Ponlifex est gratuofferenli,

Balearium rege sollicitat hunc de prceslanda Petro clientelam sponsione, et de pace alenda monet. Studebat etiam Benedictus ob imminens barbaricuni beilura alios Hispaniae reges conciliare arcliori fcedere,

72.

Alfonso Castellce regi bellitm in Sarace-

nos paranti gratulatur papa.

Benedictus, etc.

charissimo in Christo
illustri.

fllio

Alfonso regi Castellee

Nos, qui licet insufQcientibus meritis, illius

gerimus qui cogitationes pacis et reformationem pacis prEedictse, velut utrique vestrum tolique Christianitati non parum accommodam, desideriis
vices in lerris

non

afilictionis se cogitare testatur,

ferventibus affectamus, de tuaj circuinspectionis

mansuetudine, laudabilique in hac parte proposilo,

exultalionis et

laeliliffi

tiam et benevolentiam
graliaruin

rore perfusi, prudenregiam super his cum

in

neque enim Belmarini regis filius unius urbis, sed Hispaniarum regem se vocabal, quas Maurorum dira eluvie inundare parabat. Gliscebat vero inter Petrum Aragonum et Jacobum Balearium reges discordia, ad quosad foedus adducendos incubuit, Aragonium quidem , ne asperius sua jura a Jacobo Baleari exigeret, utque conlroversiam comniunium amicorum arbitrio coinmilteret admoouit-, ne si res erumperet in bellum, ingentia inde discrimina emergerent: a Benediclus, etc. cbarissimo in Christo filio
Pelro regi

Aragonum

illuslri.

actionibus
;

mullipliciter

Domino

commendamus regalem
atlentius et hortantes,
sito illud

rogantes magnificentiam

cibili

quatenus in eodem propousque ad pacis votivum effectuni, quanfleri polerit,

percepimus, quod hoslis antiquus humani generis, aemulus charitalis et

pacis, ibi suae virus nequili;e diffundere satagens,

Tam litlerali quam admodumet intesta

verbali relalione displi-

lum cum honestate decentiaque tua

ubi se amplius existiinat obfulurum, inter te, charissime fili, et cbarissimum in Christo filium

>

Surit.

I.

VII. c. 46.

Ep. secr. cxvi, Civii.

secr.

'

Jo. Vi!l.

1.

xi. c. 98.

Ibid.

Ep. secr. cxvai.

nostrum Jacobum regem Majoricarum

illuslrein,

Tom. v.
Ep.
'

' Ibid.

cCLix.

Tom.

V, Ep. ccLX.

Ibid.

Ep. cix.

184
propiuquis
affinitatis

BENEDICTI XII ANNUS

tibi, sicul uosti, uexibus sanguinis et conjunclum, pericnlosa nimis dissiiiia suscitare; sicque vos invicem periculosius

6.

CHRISTI 1339.
quas Jacobus obtinebat, Ara:

iusulae et aliee terrae,

goniae coronaj jure fiduciario addicta; essent

conaffe-

nilitur

tendebat Petrus rex esse, ac

majorum jura

commovere, ut prstextu illorum, quoe per

dileclissime, petuntur ab
et terris suis,

te,

fili

eodem rege pro regno

ad utrique \estrum
teneri
;

rebat: at Jacobus vi et injuria ab Aragoniis rem usurpatam querebatur. Urgeute autem Petro, ac

rege ipso dicente, ut asseritur, se

jietuntur, ad ea
et

diem Jacobo, ut

clientis officia praestaret indicente,

credere modo, quo

periciilosissimos

non

Pontifex conciiiandae conlroversiaecupidus AragoniuiTi exoravit, ut

guerraruni Deo displicibiles,

fremitus
el

ipsam extraheret, cum Jacobus

congressus bellicos

gravissimis occupationibusesset implicitus. Cessit

prorumpatis liinc inde. a Nos igitur, qui te pracfatumque regem, et

Petrus rex Sedis Apostolicae precibus, ea tamen

lege, ut Jacobus, excurrente ante vel post

Domi-

domos

vestras regias paternae dilectionis affeclu

nicum Pascha decem dierum

liberalitate regis

spatio, litleris poili-

et gerimus in visceribns charitatis, innumera dispendiosa discrimina, quo commotiones hujusmodi, si quod absit, procederent, se-

prosequimur,

ceretur, se lapsuro ad S. Joannis Natalilia lempore

Aragonum regnum
',

ac iirincipatus
re Petro

accepisse

praesens agnosceret.

Qua de
cui
hffic

cum
ille

trahent (pracsertim his temporibus, quibus lioslis |)rotunus, et crudehs adversarius ortho-

Benedictus gratias egit

atque interim urgere

non

Marrochitanusrex scilicet, ad Christianorum exterminium ac invasiones, oCfensiones et occupationes terrarum tuaruni et i|isius regis Majoricarum, ul habet rumor vulgaris, aspirans, mullos ad hncc apparatus facere dicitur) attendendoxffi fidei,

omnia sijam fiduciaenim ante ipsum Jacobi et Alfonsi regum rium regem se professum esse patruum itidem Sanctium et Jacobum avum Balearium reges redestitit
^

regem Balearium,

gnificavit

ut fidem Petro regi devinciret

gnum

regibus

Aragonum acceptum

retulisse

tes diligeiitius, et eis obviari salubriter cupientes,

agnosceret velera pacta, ac dissensionis causam

regiam rogamus excellentiam, el in Domino attentius exhortamur, quatenus ea, quaj prtemisimus; necuon quam graviter Deum otfenderes, quantamque maculam in tui nominis gloria poneres, si regem eumdem Majoricarum sic, ut praemitlitur, tibi conjunctum, cujus progenitores et
praedecessores

omnem
B

aboleret.
etc.

Benedictns,

charissimo in Christo
illustri.

filio

Jacobo regi Majoricarum

a

Circumspectionem hortamur regiam, pa-

terno eidem nihilominiis consilio suadenles, qua-

tenus cousideranter attendens, (juantum expediat,

ut inter
te

de tua

domo Aragonum

inciyta

ac

regem praefatum observetur

secum
ferret dissensio,
si

unitas

ilescenderunt, offenderes per invasiones hostiles,

in vinculo charitatis et pacis,

quantaque dispenprocu-

quantaque gaudii
prfffato

et exullatiouis

niateria exinde

diosa discrimina

regi Marrochitano et Saracenis aliis suis

rante pacis aemulo, invicem suscitaretur, quod

absit
et nihilominus in rectae judicium rationis deducens convenliones et pacla pracdicta, juxta qua; incljiae memoriac Jacobus avus et Sanctius patruus tui reges Majoricarum regibus Aragonum, ut asseritur, prajstiterunt et tu, fili, primo sub
;

valitoribus et complicibus praestaretur; et insuper quanta expensarum etsumptuum profluvia bellicus unius regius adversus alium apparatus exposcit,quodquebeIli eventus existeredubiusnoscitur et incertus, in examen rectae consiiierationis adducens etadvertens niliiloininus diligenter, quod nondum inter te ac charissimum in Christo filiuni nostrum... regem Castellae illustrem, qui favere regi pralibato Majoricarum dicilur, nondum con;

potestate tui tutoris existens,

recolendffi

cum

ejus auctoritafe

cordia plenarie solidata, ut fertur, majus posset

ex pramissis dispendiosum scandalum suboriri
et
;

memoriae Jacobo et successive per te Alfonso regibus Aragonum avo et geuitori, ac immediatis prsdecessoribus dicti Petri regis Aragonum, qui nunc est, cum innovahone couventionum et pactorum hujusmodi diceris praestitisse,
sicut
hffic

demum

haec alia niulta, quaj tibi circa pra;et statuens

tua [irudentiameliuset prudeutiusnosse

missa possunt occurrere, ponens

prudenter et iirovide ante oculos mentis tuae, propositum tuum, si forsau circa guerram faciendam contra regem Majoricarum praedictum conceperis,

debet;

te sic

consulte ac mature gerere studeas

in

hac parte, quod scintilla dissensionis, quae nobis esset proculdubiodisplicibilisadmodum etinfesta, ob culpam vel defeclum tuuiu, nuUatenus valeat
suboriri. Et ecce,
fili

omnino velit tua serenitas deserere, et in melius commulare: ut videlicet jier communes amicos,
viros utique fldeies et expertos in talibus, qui
liti-

dileclissime,

quod pro ma-

jori tua iiiformatione tibi lilleras,

quas nobis misit

supradictus rex Aragonuin inclusas prajsentibus

id. Martii, anno v . Urgere iterum iterumque perrexit' eumdem regem Benedictus ad concordiam : imminere ex Africa regem Marrochitanum, qui dissentientem

gia et jurgia odiant,

pacem zelentur

et

concor-

deslinamus. Dat. Avin. YIII

75.

diam, ac tuum et memorati regis Majoricarum statum aflectent pacificuin, ac honorem et com-

modum diligant,

hinc inde communiter eligendos,

exorta dissensionis hujusmodi materia per viam

pacis et tractatus amicabilis sopiatur, etc.

Datum

utrumque opprimeret: timendumesse ne obnosii populi ab ipso ad Aragonium deficerent, neque

'

Avin. XI. kal. Aprilis, anno v .

74.

Agebatur in ea controversia. an Balcares

Toni. V. Ep. xcvi.

Ep. xcv.

>

Ep. cx.

BENEDICTI
opes tanto suscipiendo bello

XII

ANNUS
regiam

6.

CHRISTI 1339.

185

pares esse

dignitateni ab Aragonia stirpe accepisse, ralionique

Christiange religioni Sjria proficisci ex universis Occidentis regnis coiisueverant: deploratque tam-

consentaneum ut
a

iili

acceptam

referret.
filio

diu illud
erat,

magno

Cliristiannrum.a quibus cinctiim

stetisse.

BcnedicUis, etc. cliarissimo in Cliristo

illuslri.

Jacobo regi Majoricarum

Licet ad eiim (1'etrum niinirum

a

regcm Ara\iam

gonum) retraliendum
niodi,
si

proposito guerroe luijusconcepisset, et ad

illud

forsitan

Tiim carpit F^ontificem, at qua ratione, e superioribus hominis calumnia delegilur. Sed his missis ad partani a Christianis de Barbaris nobilissimam victoriam properetoratio.Promota erant
dedecore

quem

bella alere queritiir

Iractatus pacisamicabilis

promptius inclinandum,

Lindam Christiana
cceperat, cuin

castra' cingi(iueobsidione,urbs

mulla eidem pericula, sicut in eadem ceduia videre plenius poleris, ostendamus; tibi tamen, (ili diiectissime, illa eadem et longe majora exinde pericula, pra?sertim his temporibus, (juibus ille
profanus bostis fidei Christianaj... Marrocliitanus

magna multitudine ad ferendam obsessis opem procurrere. Superior numero erat hoslis, doloque vincendiis fuit. Compabarbari
ratae itaque

sunt certo loco

insidi;c, et

Chrislianus
dis-

exercitus,
solutis

cum fugam
;

simulasset,

barbarum

regisAragonum terrarum invasiones et occupationes, ut rumor fert vulgaris as|)irat, imminere noscuntur. Credinius itaque, te tuarum facullatum nequaquam esse ignarum debere perpendere sumptus expensarum innumerex ad
et ipsius
:

tuorum

ordinibus insequentem, conversa fronte,

adortus est

erumpentibusque
est

aliis

ex insidiis inmillia

niimera multitudo

profligata, vigiiili

inlidelium caesa captave, in iisque regis Maurilani

sive Belmarini filius, qui regis

Hispaniarum nofilii

rabiles,

quos exposcit proculdubio talis guerra, cujus finis omnino est dubius et incertus, et si diclce ad hoc sufficerent facuitates. Nec minus tibi
altendendaest potentia
diligentius,
si

men

invaserat, ac diio Saraceni alterius regis

trucidati. Praecipuus tantae victori;e

auctor fuit

Gundisalvus Ordinis Alcanlarae magister, qui

mox

dicti regis,

etadvertendum
idsup-

lanto triiimpho iilures gloriaj invidos sibi peperit.

praedictis tuis facultatibusad

petentibus in tali turbatione subdili tui adversus

regem ipsum reperirentur

fidelilate

in

assistentia tua et

constantes,

cum

de

contrario

sit

ti-

Periclitanlem autem in judicio Pontifex apud Alfonsum regern defendit, instititque ' ineunte sequenli anno, ne Gundisalvum optiine de ipso mLrilum relatae victorioe fama insignem exa,

mendum.

gitaret.

Rursus aestimamus esse intra tua pra^cordia

77. Benedictus,
illustri.

etc.

Aifonso regi Caslellse

profundius revolvendum ea quae circa illain

teriam, de

ma-

qua

pra?fatus rex agit,

tam per

te

quam

per tuos progenitores et praedecessores facta sunt

temporibus retroactis : et nihilominus quod, cum donius tua regalis a domo Aragonum descenderit, et inde praenumita fueril dignilate regali, deferre
super
iis,

qufc decent, teneris eidem, etc.

Datum

Avin. XI lialendas Aprilis, anno quinto . Paruit

Sane relatu fidedignorum percepimus his quod dudum dilectus filius Gundisalvus Martini, magister domus militia) de Alcantara, de mandato et beneplacito regio ad exercitum frontariae contra Saracenos perfidos, qui ad occupationem et offensionem regnorum et terrarum tuorum ac Christicolarum degentium in eisdem priesum

diebus,

demum

Pontificiis monitis

Jacobus

clientelarem
'

ptuosis et temerariis ausibiis aspirabant,

cum

certo

enim sponsionem hoc anno Petro

solemui litu,

regi exhibuit

quam summo

rigore servaii Arago-

numero lam regiorum quain suiu religionis militiim ac aliorum armatorum accedens, fideliterque
ibidem agens et strenue, post diversos conflictus cum eisdem Saracenis in ampliori longe numero
ibidem,
miiii

nius voluit in sacello regio,

cum

Jacobus postu-

lassetne inaula publica obsequiadebita piaestaret.

Contemptum vero
76. Alfu7iso

se arbitratus a Petro Balearis,

postea a promissa fide resiliit.

baris

de parta a Garpis Africce bargratidatur Benedictus. Conciliatis igitur Hispaniarum regibus Africanos et Granatenses contundere facilius fuit : triginta triremes, quas Aragonum et Castellffi reges instruere
vicloria

quam Christiani existeutibus, virtute Dosub tuo nomine habitos, de hostibus victoriam obtinuit triiimiihalem in qua illius hoslis regis Belmarini filius,i]ui sequorumdam locorum et specialiter Hispaniarum regem denominari ab;

usive faciebat, ac duo

et noiinulli alii

filii

cujusdam regisalterius,

Saraceni tam magnates et nobiles

pactos

\idimus

ad

freti

Gaditani

fauces obsi-

apud

dendas,

cum

pluribus

majoris alvei ac minoris

navibus percurrere ea maria; sed tardius, Gar[d enim barbari ex Africa fretum maximo numero
trajecerant. Notat porro Jo. Villanus
*

eos, (luain inferioris status in grandi multitudine mortis infelicis in ore gladii per solverunt occasum quodque subsequenter magister ipse,
:

zelo Dei fervens et fidei, et hoiiorem cupiens re-

cenos ab Africa ad extremam Arabiam

omnes Saracommuni-

gium
fideles

totis

viribus ampliari,

ad

conlorlandum
regia

illarum

partium,

et

fortalitia

mu-

bus armis
tensi

et

sumplibus bellum protuendo Granaet

niendum
et

procederet, et ulteriusad perseculionem

se dispoiieret

regno

tione gerere solitos, ut Christiani

instauranda in Hispaniis superstipro restituenda

confusionem ostium

eorumdem,
tibi

intendens exinde victoriam hujusniodi,

'

desu-

'

Sur.

I.

VII. c.

V7.

Joan. Yill.

eoii.

cap. Mar.

I.

xvi.

c. 6.

Siir.

1.

vii. c. 50.

Jo. Vill.

1.

XI. c. 98.

Toin. v. Ep. secr. CDXXXiv.

Ann.

ToMUS XXV.

Rayn. VI.

24

186
per
jier

BENEDICTI XII ANNOS

buuiii ol commililonuiii

6.

CHRISTI 1339
Benedictus, etc.

suorum

ministe-

Alfonso regi Castella?

il-

rium concessam, acsignainterfectorum Saiacenoquae sub regio runi prffidiclorum magiiatum honore acquisiverunt, lua; celsitudini, nomine ac sicut erat decens et debiium, praesentare atque
,

lustri.

Displicibilis nimis insinuationis assertio his diebus perduxit ad nostri Apostolatus audilum,

quod

tu,

fili

dilcctissime, per

aliquos forsan im-

pra^mium sibi, gratiam, favorem et amorem regium uberius vindicare; Irislis ct dolens audivit, quod quidam miles mandalo fullus regio ad ipsum captivandum vel
prffiter divinaj

retributionis

pulsus, qni
l^ropria,

plus circa te lucra quserunt venari

tuis saluti et famae

quam

consulere ac

indemnitatibus providere, per diversas partes regnorum et terrarum tuorum fructus, redditus et

inlerficicndum,

si

alias captivari
:

nequiret, fuerat

specialiter deslinatus
prffidictffi

fratribusque sua; religionis

pro parte

remandalum

extilerat,

ut

provenlus dignitatum, prsbendarum, portionum et aliorum beneflciorum Ecclesiasticorum in regnis et terris eisdem consistentium, et ad quos-

jpsum tanquam magistrum non admitterent, sed

cumque, qui non

eum

potius caperent, elproalio magistroeligendo

ha^c, quse

apud Alcantaram convenire curarent.

78.
a

Profeclo,

fili

dilectissime,

si

nec persoaliorum naliter eis deserviunt, spectantium, ibidem ad dispositionem beneflciorum eliam, quae Sedis Apostolica; spectantia vacare noscuntur;
sint oriundi exinde,
et

vix credere possumus, veritate nitnnlur,

magnam

necnon

illas

partes

proventuum Ecclesiaslicorum,
Ecclesiarum ex andebilae

nobis

et

aliis

audienlibns ministrarunl adiiiira-

qux vocantur

tertiae, fabiicis

tionis materiain

non indigne

obsequiosis siquiet favores,

tiqua partium illarum observantia

parle regia colligi,

pro

dem
vel

et

benemoritis debentur

|)rffiniia

recipi etcustodiri inandasti,

ut debilo satisOat gratitudinis, et

alii

ad

similia

pro tuaj voluntatis arbitrio poslmodum dispensandis.

majora exhibenda obsequiaferventiusanimentur, etc. Addit preces, ut cum optinie de ipso toloque regno Gundisalvus meritussit, invidorum telis exci[ii non paliatur; sed prffimiis potius illius virtutem exornet si qua in re regiam lajserit dignitatem, severitatem clementia temperet, non
:

Hkc

itaque,

fili

sunt, in divinae

inajestatis

amantissime (quaj si vera contumeliam, ac no-

slram et ejusdem Sedis totiusque universalisEcclesiae injuriam et offensam, ac libertatis Ecclesiasticaelacsionemredundanl) manifestenobiseteidem
Sedi

ad crudelitatein delorqueri sinat

ut virum religiosnm,
si

deiiique illum

magnam

admirationis et turbationis mate-

justitia exercendasit,

non

riam, cuin alias attentari similia in aliqua parte

Cliristianitatis

dum

ad regium, sed Apostolicum tribunal accersenquem si male tractet, magnum dedecus

;

nequaquam audiverimus, miniet in

strant

non immerito,

cordibus audiendum

oppresso homine de se benemerito suscepturum,

censurisque
litteris
'

Ecclesiasticis

irretitum

iri.

Dat.
aliis

stuporem ingerunt et horrorem. Ulinam, flli,charitatem progenitorum tuorum (qui non soluin ab
offensis abstinentes Ecclesite,

Avin. IV non. Januarii, anno v . Deterrere

est

sed

eam

potius in

conatus Ponlifex Gundisalvi aimulos,

observatione ac ampliatione immunilatum, liber-

ne

illi

molesti essent. Prseterea

in

Barnabam

episco-

pum Oxomensem

Castellana aula auctorilate

llorentem sollicitavit % ut Gundisalvo stndium et opem explicaret, Ponlificiisque voluntatibus obsecundaret. Sed
iiil

tatum el jurium honorantes, a Deo et ipsa Ecclesia meruerunt vice mutua honorari) diligenter attenderes, et repulsis quorumvis malitiosis et dolosis
suggestionibus, sluderes perspicacius

eorumdem

Pontificiae preces valuere

ob

partam enim gloriam, qua regem antea a Saracenis viclum superare videbatur, veris seu falsis criminibus appetitus ignibus periit * indigno genere supplicii, etiamsi reus fuisset, postquam Hispanias e Saracenorum invasione vindi, :

progenitorum recolenda vestigia imitari, ut matrem tuam Ecclesiam, et Deum patrem in ipsa Ecclesia honorando similiter in praesenti tibi augerentur honores, et
rentes
vita;

longitudine, quae pa,

honorantibus promittitur
la^tari

perfrui

et

in

futuro perennis mercedis

ris,

praeniio

merere-

casset.

etc.

79.

Eumdem

opes Ecclesiasticas invadentem

Efferali acce|)ta clade Saper Ulteras corripit. raceni filii niortem Marrochitani regis ulcisci cupientes, maximos exercitus in Hispanias sequenti

siasticis vecligalibus

Adjungit preces, ut manus ab Eccletemperet, illatamque famae

deleat, possit(|ue

suae

maculam quamprimum
:

cum
:

propheta canere Impidsus eram nt caderem 77ianus autem misericordiosa Domini me suscepit;

anno miserunt, qui divina virtute ijroslrati. Barbarico autem bello Castellae rex im|)Iicitus, cum vecligalia sacerdotum, qui ex regno CasteU;B non erant oriundi, vel Ecclesiis cultum divinum non impendebant, occupasset necnon tertias templo;

rum

sartis tectis

reficiendis sacras, a Benediclo

*
:

subjectis litteris perstrictus est

non posse muneri deesse, ut quamvis veluti fllium amantissimum cliarum habeat, errantem non castiget. Datum Avinione, idibus Augusti, anno i . 80. Casimirum Polonice refjem de Ecclesia Certabat egregie meritum elogiis commendat.
qui
si

in coeptis obfirmalus perstilerit,

Apostolico se

contrariis studiis Casimirus Polonia; rex Ecclesiam

'

Tom.
7

c.

V. Ep.

cDXXxvi.

Ibid. Ep,

c.DXxxv.

'

Mar.

I.

xvi,

regiis

beneflciis

devincire, iliamque ut

matrem
comple-

'

Tcm.

V. Ep. secr.

ccLxi.

amantissimam singulari

benevolentia

BENEDICTI XII ANNUS

ctebatur
davit
(t

6.

CHRISTI 1339.

187

qiiem Benedictus
in

liis

eiogiis

commen-

ria et Polonia regnavit.

Anna autem

regina con-

'

Cliarissimo

Christo

filio

Casimiro regi

Poloniaj iliustri.

Gedemini principis Lithuaniaj ejusdem anni decima octava mensis Junii in castro Cracoviensi mortua atque sepulta, et unicam filiam
sorte sua
et
filia

quod

Exultamus in Domino admodum et laetamur sicut fama diviili;at celebris, et dilecti fllii

Elizabeth relinquente, Casimirus rex cum certis episcopiset magniflcis personaliterseptima mensis
Julii

magistri Galliardi deCarceribus pra'positi Ecclesis

Tituiensis CoJocensis dioecesis, nostri et Apostolicae

in Vissegrod Ungariffi perveniens, prajfatum

Ludovicum regem
certis

Poloniae, se

absumpto,

sub

Sedis in partibus regni tui nuntii, grata

insinuatio
patefecit,

nuper

fcederibus ac conditionibus successurum

lu,

fili

charissime, divinis

oretenus designavit,
et

prcEventus benedictionibus, et abeo, a

bona procedunt,

sic

virtulibus es

quocuncta dotatus, quod

et

et non duces Mazovia', nec Oppolienses . His consentientia refert Cromerus'

timorem

et

amorem

divinuni habens ante oculos

Casimirum iis, qui Zenovitum aut Janussium duces Mazoviorum vel Wladislaum Oppoliensem e

mentis lux, pacem

et justitiam colis et diligis,

vetusta
ptri

ingentis devolionis affectu revereris

tanquam

fllius

benedictionis et gratiae sanctam

Romanam

Eccle-

regum Polonire prosapia oriundos ad scesuccessionem vocabant adversatum in solemnibus regni conventibus, cum Silesii duces ob

siam matrem tuam, ad ea, quae ipsius honoribus et beneplacitis congruunt, te promptis et devotis
operibus impendendo. Super quibus, utique Deo ac nobis et Sedi Apostolicae gratis non indigne

secutas

Boemorum

partes eo honoris fastigio in:

dignos se reddidissent vero Ungari

ex Oppoliensibus

regni

clientibus nihil dignilatis Poloniie accederet; Caroli

fllios,

inatre

plurimum

et

acceptis, ei qui tibi

rectum dedit

Poloniae Hungaricis viribus

Polona ortos, regnum et opibus tutaturos

spiritum, in laudis jubilum assurgentes, et serenilatem tuam regiam cum gratiarum actionibus
multipliciter in

amplificaturosque.
82. Caroli ibidem regis pietatem laudat
tifex,

Domino commendantes,
altentius

exhortaet

commendans

ipsi Ecclesias.

Efferebat

Ponin

mur regalem magniflcentiam

sito,

roga-

dies divina providentia

Carolum regera ad majo:

mus, quatenus in hujusmodi tuo laudabili propoper quod Deuni tibi semper magis propitium constitues, et uberiorem dictae Sedis vindicabis
gratiam, constanter et stabiliter perseveres circa

rem amplitudinem, cum

iu

ille ab annis teneris suas Nuinine spes collocasset cujus pietatis in Deum cultusque in B. Virginem insigne nionu:

mentum producimus
gariae illustri.

conservationem

et

tuitionem tuorum et regni tui

Charissimo in Christo
Paterna!

filio

Carolo regi Un-.

ac Ecclesiae memoratae

honorum

et

jurium, de

divina et Sedis praedictae confisus gratia; viriliter

'

charitatis affectu,
in

quo

tuae celsi-

nihilominus intendendo et assistendo, sicut opportunum et honestum exliterit, in agendis pro

nostra
et

tudinis

personam zelamur

prosperi tui status

Domino Jesu Christo, diligentes augmentum, tuique

Apostolicae

Sedis

reverentia

nuntio

regni tranquillitatem assiduam affectantes, petitiones tuas, quas ex intentionis devotae puritate

memorato. Dat. Avin. XVI kalend. Septembris, anno v 81. Ltidoviciis Ungarice rex delechis sceptri Polonici successor. Delegit hoc anno in solemnibus ordinum Poloniae conventibus Casimirus, cum prole mascula careret, sceptri successorem

prodire perpendimus, libenter audimus et favorahiliter

exaudimus. Sane, sicut exposita nobis

tuarum litterarum series indicavit, tu jamdudum teinpore, quo in puerili quasi constitutus aetate, cum ad regnum Ungaria;, quod niagnates ipsius,
tunc a recto devii
justitiae

Ludovicum fllium
Michovias
'
:

regis

Ungaria;, de

quo

haec

inter sese diviserant et

te in

Anno mcccixxix. Rex Casimirus,

tenebant, ductus fuisses, conspiciens

auxilii divini

recupe-

facto generali
in Cracovia

conventu omniimi terrarum regni

ratione dicti regni et ejus regimine assequendo

pro festo sancfi Stanislai in Maio, eo

succursu ejusque sufTragante gratia,

hoc,

quod filium successorem non haberet, Ludovicum Caroli regis Ungariae filium et nepotem suum ex sorore germana regnaturum post se nominavit. Cum enim militum auxilia pro subsidio regni Polonia; a Carolo rege
laret,
ficiis

indigere,

cum ob

tum etiam
tibi

ut ipsorum

magiiatum, tunc temporis

parere non curanvicibus

tiuin, astutias et insidius sine tuo periculo perso-

nali evadere posses, diversis

temporibus

et

Ungaria; rex Casimirus postuinterrogavit quid praemii pro talibus bene-

Deo vivoet vero, ac beatissima; Virgini Mariaigenitrici suae,

ipsiusque sanctis vota emisisti devota de

et

rex Carolus habiturus esset; Casim.irus rex Poloniae Ludovicum filium ejus tanquaui nepotem

dicendis oratione Dominica

ad dictam Virgincm,

ac

Angelicasalutatione legcndo antiphonam

suum

post

se

regnalurum renunliavit. Ob hoc

filios

Carolus rex Ungaria;

suos Andream in Sicilia,

Stephanum
sed
aliis

regnare in animo destinavit

Ludovicum in Polonia quod sic evenerat morte prEoccupatis, Ludovicus in Ungain

Ungaria

et

Salve Regina, quae quidein oratio et salutatio certis diebus ad centcnum, et quibusdain aliis similiter diebus ad ducentenum jain numeros pervenerunt, certis etiam lectioiiibus de eadem antiphoua

' '

Tom

V.

Ep

secr.

cclxv.

Crom.

1.

XII. in Casimir. Bonfio. dec. 2.

1.

ix.

An.

Slich.

1.

iv. c.

18.

com. Lxxvii.

188
acljiinclis

BENEDICTI XII ANNUS

eisdem; unde

6.

CHRISTI 1339.

cum

ex repetitione fre-

quenti

quotidiana orationis, salutationis lectionis, antiplione aliarunique lectionum pra;-

seu

in

immortalitatem criminumque gratuitam veniam religiosa ea expeditione occubituris proposuit'

fatarum inslanfia in consiliis et negotiis ejusdem regni ac terrarum tuarum, et alias in eorum regimine alque jnstitia ministrandse impediaris
nniltipliciter, ac etiam occuperis
;

Benedictus, etc. universis Christifidelibus

conslitutis.

per

regnum Ungaria;
Innotuit
in

nobis ex insiniiatione
Christo
filii

humili
paganis

et

nobis devote ac

devota cbarissimi
regis

noslri

CaroH
et

huniiliter supplicasti, ut vola hujusniodi

tare,

commu-

Ungariae

illustris,

quod

cum

teque super
a

eis

alleviare

juxta circumspe-

schismaticis, regno et terris suis conliguis et vicinis,

ctionis Apostolicffi providentiam

Quamvis ctamur opera pietatis, ea tamen cum sunt nimium

igitur ferventibus studiis

dignaremur. ample-

suis exercere contingit, et specialiter

guerram quasi continue ipsum cum gentibus cumquibusdam schismaticis a devotione sanctte Romante
Ecclesiae deviantibus
:

onerosa de ratione et ex potestate nobis CEelitus elargita in alia etiam pia impendia possumus

ac insuper subintelleximus

commutare. Quare
inclinati,

tuis

devolis supplicationibus

quod ab schismaticis et infidelium nationibus circumpositaruni regionum perplenius fide digne,

secutiones

frequentiam et quotidianam instantiam hujusmodi orationuni et salutationumprsefatarum

diclis

personales

reales et

periculosas et
extitit

damnosas dictum regnum perpessum

poribus retroaclis
intervalla
sidio
:

tempraeinfi-

diebus ad quindenum
et

numerum

restrin-

et talis persecutio

recipitmodica

gimus

merosiori earum
aiictoritate

etiam limitanius, et ab ulteriori et nuobsequio diurno vel noctnrno

Apostolica te
absolvinius,

quodque idem rexvestro stipatus una vobiscum prafatis schismaticis et

tecumque

delibus se

murum

defensionis ad

super hoc dispensamusde gratiaspeciali.Volumus autem, et tibi eadem aucloritate injungimus ad salutem, quod iliis diebus, quibus te per votum

robur dicts fidei opposuit, et dimicando contra illos viriliter et ferventer. Nos igitur, ex iis pietale pateina compaet jacturis,

liouorem el opponere salagit,

dicendum orationes et salutntiones quinquagesimum numerum duodecim pauperes pra^ter illos, quos communiter
obligasli ad
prrefatas ultra

tientes ijisius regis ac vestris laboribus periculis

vestraque corda roborare charitatis

consuevisli benigne reficere, pie pascere seu

illis

refectionem divinae pietati amabilem impendere tenearis. Nulli ergo, etc Dat. Avin. XVI kalend,
Februarii, anno v .

ut cognoscatis temporalem caducam in aliam perpetuam et immarcescibilem commutare; de omnipolentis Dei misericordia et beatorum Petri et Pauli Aposlolorum ejus auctorilate confisi, vobis omnibus

igniculo cupientes,

vitain fragilem et

ficem

Ungaro apud Pontivacuo CoiocensisetBacbiensisconjunctarumEcclesiarum

Delala; fuerant de rege

Cffiterisque

Chrislifidehbus, quos pro defensione

fidei

graves querels;

occupata fuisse,

prffidictse Catholicae

in bello seu

pugna

in

eodem regno Ungariae,

partibus,

aliisque fidelium terris et

vicinis
prEe-

archiepiscopali solio, pradia et castra, qua? juris

eidem regno adjacentibus seu

erant Ecclesiastici, a regiis administriSj dissinuilanle

eisdem, habitisconlraschismalicosetinfideles
fatos, aliasque

eodem rege

dictus, ut a sacris

monuerat Beneopibus teniperaret manus, atque

:

ac

tum

iiisum

permixtas uationes ipsorum infideliuni, vel ex vulneiibus in eisdein belio vel pugna

antecessorum suoruin, qui Ecclesias lccupletarant, exempla sequerelur. Qui cum Ponlifici rescripsisset, id

ad

tuendum limitem
;

regni Ungarici,

mori contigerit, vestrorum omnium, de quibus vere coutriti fuurilis et confessi, plenain coucedimus veniam peccatorum, prtesentibus post
receptis

ne

Rasciffi

rex schismaticus iisdem oppidis invajiartes

dendis inhiaret, gestum

regis rationes in publica

datoe

'

sunt a

Benedicto Strigouiensi arcbiepiscopo, ul ejusdein

documenta redactas ad

sexennium minime vahturis. Dat. Avin. XVI kal. Ffcbruarii, anno v . 84. Magno Suecorum, Gothorum et Norwegiorttm regi petenti ut Scanice dominatus ipsi
confirmetur, respondet Benedictus,
tenipoiibus

Sedem Apostolicam
83. Indulgentioi

transmitteret.

In Dania
et

iis

impio.

Cuin vero idem

Ihmgaris dimicaturis contra

rex continua

cum

fidei

magni motus fuere concitali, stophorus rex,ob nimiam tyrannidein suis

Cbri-

invisus,

hoslibus prcelia gereret, ad sacro ardore accen-

dendos ejus milites

'

Cliristi

vicarius felicem

iis

regno depulsus est (1). Inde magis excrevit seditio, el Scama, ut pra;potentis principis clientela ab
'

An.

5.

Ep. CLxn.

An. 5. Ep. ciAi.

(1) Ckristopliorus Pania; rex diu anle

IraJit

u. 9.

hunc annuni c sedibus suis eiulare coactus, diu pariler anlca e mortali liac viti abieral, si vera anouymus Danus, qui rerum Danicarum diarium ad exitum usque saiculi liujus pcrduxit, qucuj pubaci juris fecit LuJewi^ Reiiq. tora. ix, Kotat eiiim ille Cbrislophorum II, patrem Valdemans reiiis, ju caslro ForuaborKh m Selaudia per suos ffimulos iumo Mtiiicluiii

A. D. Mcr.cxxxvi, et Sora; sepultura;

ante liunc

maudatum
illis
:

fuisse

i>.

Profecto Benediclus Pontifex

littens hic

ab annalista recititis,
.Male

obiisse illum

anuum

indicare videtur

verbis

Quondam

Cbristophoro tuuc

in reguo

Dacia) domiuante .

igitur

notat anualista

avulsam fuisse a Dauia Scanlam post quadriennium, asseusum pr;cbente Cbristophoro Dania; rege, cum Christophoro ante plures annos fatis luncto, Valdemarus tuuc Daniam regeret. Equidem Valdemarus sequenti anno Mcccxi, Daniam ab iniquis occupatonbus vlndicavit, ct (juictus dein provinciam rexil, ut chronologi onines apud Ludewig ibid. convemunt. JUusi.

BENEDICTI
invasornm
Golliorum
dixit
ret,
;

XII

ANNUS

6.

CHRISTl 1330.
;

189
adjisi

injuriis vindicaretiir,
et

Magni Stieconim,

firmare auctoritate Apostolica dignaremur

ciens in supplicatione prajdicta,
tibi

NorweKorum

rcgis obsequiis se ad-

concedi, ut

is(iuii

ut (|uartum diadema in capite firnia-

quas

alias terrasdicli regni Dacia;

ac(|uirereadhuc

flagitavit a

Sede Apostolica, ut

cum

Dania

possis, in parte vel in totode

manibus tyrannorum

sedis ipsius stipendiaria esset, Scanias

ipsi

dominatum

praediclorum, quod hoc facere valeas de noslra

licentia sptciali

Daniam, pulsis si reliquam ipsam opprimeltant, sceptris posset tyrannis, qui

conflrmarel; ac

Daciae in

adjungere, Ponlificia id auctoritatc corroboraret.

Cni
parte
posse.
a

sed

maxime ciim diclum regnum nullounquam fueril suljjectum imperio, Romanae Ecclesiai censuale, quem censum pa;

respondit Benedictus

de

alienis

rebus

non vocata adversa quidquam statui non

',

Benedictus, etc.

Magno

Sueciae,

Gothorum

atque Norwegia; regi illustri.

Sane

petitionis

pro regia parte tua nobis

exliibitjE

series continebat,

quod quondam Chri-

stoidioro,

tunc in regno Dacia; domuiante, suisde-

ratusessessolveresecundum quod devotiet fldeles reges dicli regni hactenus exsolvebanl. 85. Licet igitur, fili, ob merita tuee devotionis eximiao, quam erga diclam Rouianam Ecclesiam te habuisse et habere percepimus, libenter tuam et hxredum tuorum personas, qiiantum cum Deo et justitia possumus, favoribus Apostolicis prosequamiir; qiiia tamen justitite debitum exigit, et

merilis exigentibus de regno ipso violenter ejcclo,

mos

observalionis antiqua> prsedecessorum nostro-

majoret sanior parspra;latoriim,cleri, magnatum et personarum nobilium terrae Skania; dicli rLgni Daciae, necnon communitas ejusdem, te in eorum

rum Roinanorum

regem

et

dominum
liomagii

afTectantes,

fidelitatis et

tibi juramentum tanqnam eorum vero regi et

:

domino

|)raestiterunt

ac

demum

eisdem ob de-

Pontiflcum introduxit, ut ad conflrmationem hujusmodi boaorura temporahum, nisi cilatis omnibus, qui fuerunt evocandi,' et inquisila prius de statu talium bonorum diligentius veritate, quomodolibet procedatur ad conflrniationem hujusmodi et concessionein alioruni,
qu.x
ut

fensionisdefectum in corporibus etrebus

praegravalis,

nimium

praimittitur postulabas

lu pietate motus, et pro dicta terra

sicut nec juste potuimus,

non duximus, procedendum. Regalem

,

Skaniae

memorati regni

Dacife ad stalum prospe-

tamen excellentiam tuam

illa

benevoleutiaspeciali

rum reducenda, quibusdam

tyiannis, qui

regnum

prosequinuir, ut libenter in

aliis tibi gratis et uti-

ipsum, ejusque munitiones et castra tunc de facto occupata tenebant, ut abinde recederent, ac cle-

libus placeamus, etc. Adhibet preces, ut se ab

eorum
Dat.

societate ac foedere divellat, qui Ecclesiaj

rum

et

populum

dicla?

terr;c,

quos op[)rimebant

adversantur, ne pariter ipsorum pienis se irrctiat.

immaniter in pace dimitterent, triginta sex miliia

marcharum

argenti puri,sicut asseris, persoivisti,

volens propter boc

guerrarum malis

et

dispendiis

tuorum, ejusdemque terrae damnis et violentiis obviare quare nobis humiliter supplicasli, quod cum dicta terra Skania; dictorum regnorum tuorum sit janua et clausura, per quam si ad manus
:

Februarii,anuo v. Frustratus ad afferendam sibi Scaniam, perfecit, ut quarto post anno, assentiente Chrittophoro rege Daniic, qui belli molein aegre suslineAvin.
kal.

votis

Magnus

rex,

bat,

Pelrus Lundensis et

Hemmingus

Upsalensis

arcbiepiscopi, congregata sulfiaganeoruni episco-

alienas deveniret, tibi luisque subditis et posteris

guerrffi
et

mala innumera posseut proculdubio

dictam
con-

suscitari, tibi tuisque posteris et hajredibus,

porum et abbatum Synodo, Scaniam a Dania divulsam conjunctanique Suecite [)ublicis litteris promulgarint de quibus pluribus Magnus archiepiscopus Upsalensis in Golhorum ac Suecoruni
' :

terram Skania;, per tetuosque j.osteros etiiiEredes

Hisloria^

detiuendam perpeluo
'

et etiani possidendaui,

'

Ext. afiud Magn. Hist.

I.

x\i.

c. 2.

'

EoJ.

ca|i.

Tou). V. Ep.

seci'.

x.\xi.

190

BENEDICTI

XII

ANNUS

7.

CHRISTI 1340.

BENEDICTI XII ANNUS

CHRISTI

1340.

i.

Pacem

inter

Anglnm

et

Galhim

novis dis-

est

namque communis

opinio,

quam

a veritate

sensionibiis tiirbatam instaurare conatur

Bene-

non credimus
nobilium,
insignis,

discre[)are,

quod

pra?dicta patria

dictus.

Auct;usuiit, corripiente Eduardo AngloCliristi

Flandriae, quse multis bonis

villis, et

populorum

rum

rege Gallica insignia, anno

millesimo

quam aliorum

numerositate refulget

trecentesimo quadragesimo, Indictione octa\a, pristina; dissensiones,

qua; annis superioribus ipsum

et regni ac

adeo gratia, benevolentia et favore regis regnicolarum FranciiB continue no-

inter ac Pliilippum

Francorum regem magno

:

rei

scitur indigere,

quod
in

sine

illis

nec abundare

vi-

Christiana; excidio exarserant

infideles

quibuselatianimis
Babylonii,

ctualibus, nec

mercantiis, quibus specialiter

ad regionem everlendam conatus suos

,

insignitur, aut in aliis sibi necessariis et ulilibus

posset

convertere

Armeniam

concussere

Ungariam

et

Poloniani affectarunt Tartari, Turcai

prout credimus, vos non

odiis et guerris
dicti regis

quomodolibet diutius prosperari. Cseterum, latet, quot et quanta ex

foedarunt Grseciam^Hispaniis Mauri se infuderunt.

regnum

Franciae pra;decessorum

Sed non defuit Ecclesia) sua; fluctuanti divina providenJia, qufe exiguis copiis repressit impios Romanusque Ponlifex nihil inlentatum reiiquit, ut paceni inler Anglos et Francos revocaret.
Traxerat in belli societatem adversus Philippum

tam

in personis, quaj innumerabiliter,

proh dolorl in ore gladii perierunt, quam faculhactenus dum eisdem regibus rebellionis opponebatur slimulis, ipsa patria est
tatuin lapsibus
,

perpessa.

Quamobrem cum

ex pneteritis habeatur
si

Francorum regem Eduardiis

et Haniionios, ut refert
Gallicffi

praeter Brabantinos

conjectura verisimiliter
rebellionis vel

de futuris,

occasione

Joannes Villanus ', Belgas aulse clientes extremo superiori anno

audita conjuratione Benedictus, ui peridivinis

quorum
culis

imminentibus occurreret, ac Flandris etiam

ijisi

regem memoratumguerracontra vos etalios Flandrenses moverelur, quod absit, de magnis et gravibus animarum, personarum et rerum periculis esset
inobedientiaj notabilis per

consuleret, gravioribus enini

huma-

proculdubio foriiiidaiuium.

nisque poenis ob illam perduellionem ex aiitiquo iiiito foedere Apostolica auctoritate confirmato se
irretiebant
;

Nec

est

circa

considerandas

negotii circumstantias
alii

hujusmodi omittendum, quod vos et

Hiprenses %

venses
officii,

'

pra>cipuos conspirationis socios

ut fidem regi

Gandamonuit Fiancorum sacramento fir''

Brugenses

iucolae ejusdem Flandrensis patria;, qui sub dominis naturahbus, comite videlicet iniinediato,
et

rege supremo

soliti

estis

uti

libertatibus, et

matam, elveterem
conciliandos

pacis formain servarent: atque

etiam Apostolicam operam oblulit ad eos regi et abolendam injuriam onmem ,

in quae

gaudere libere bonis vestris, sub tyrannis subjiceremini jugo gravissimo, ad quod principaliter
illorum ferri videtur intentio, qui vos a via veritatis et justitiai

tum
rent,

mala

et

periciila se
:

ultro conjice-

retrahere, et ad pra;cipitium frau-

ob oculos proposuit'
2. a

dulenter

et

dolose

deducere,

ut asseritur,

mo-

Benedictus, etc. advocato, scabinis, con-

liunlur, etc. Dat. Avin. VI id. Januarii, anno vi .

sulibus el
dioecesis.

communi
, ,

villse

Gandensis Tornaceiisis

Utinam filii statum vestruni et patriae negotiique hujusmodi qualitatem, antequam innoB

eadem verborum forma ad Iprenses Brugenses litterae utque religione Belgas magis ad officium constringeret Pontifex, cunclis
Concepta3 suut
et
'

Belgii praesulibus, aliisque inferiorisdignitatis Ecclesiasticis viris religiosis acs;ccularibus religioso

vetis

aliquid circa

hffic,

diligentius

attendentes,
:

procurare studeatis vobis utilia et vitare nociva

paroeciis populos sibi obnoxios

tificis
'

pro imperio injuuxit% ut in singulis Ecclesiis et ad parendum Ponmonitis pro

virili

parte impellerent. Ludo-

Jo.

Vill.

I.

XI.

c.
'

Phil. VI el alii

11)1(1.

lOS.

Fiossar.

I.

i.

Paul.

.Euiil.

rcXLVlll.

Toni. vi. Kp. secr. r.cxLvll.

lip. I-.CXLIX.

viii. ia IbiJ.

>

Ep.
'

>

Ibid.

ToLU. VI. Kp. secr. ccxLVii, Clxlvih.

Ibid.

Ep. ccL.

BENEDICTI XII ANNUS

comitem ad revocandos ad regis Gallorum obseiiuium Flandros e\cilavil': exposuit accepta ab ipso ingentia beneficia, a quo post illustrem victoriam, regio partam sudore, restitutus contra hostium potentiam princiiialui si qua porro in re gravati sint Belgx, fuisset Pontificia soUicitudine injustis oneribus levatum
vicutn etiam Flnndrioe
:

7.

CHRISTI 1340.

191
Francire, pra;-

ipsum expresse nominando regem

stiterunt
iis

diebus

prajteritis, et ut tali,

au

sit lio-

De quibus etiam omnibus Benedictus Philippum regem certiorem fecit', utque Flandris, si
iri.

quos pro intentione sua nobis plenius exponenda se velle ad prffisentiaiu nostramdestinare asserunt, litteras de securo conductu per nos, et te, flli charissime, supcr hoc concedere non immerito dubitamus, etc. Dat. Avin. XIV kal. Aprilis, anno vt. 4. Ut Ediiardus sceptrttm Gallicnm abjiciat

nestum

et

expediens eorum

nuntiis,

redirent
staret,

ad
si

obsequium

perhumanum
vetera
fcedera

se

prae-

ac

quae contra

tentata

essent, rescinderet, est iiortatus.

3.

Avertere aures Aposlolicis monitis Belgae

Tentavit Eduardus Anglorum rcx ad invasse Belgarum clienlelne, correptique regii Francorum nominis eluendam invidiam, apud Sedem Apostolicam causte suro aequi-

monettir a Pontifice.

ingenti suo
aitriti'

malo, magnis enim ex secuto bello

sunt ctadibus. Neque coutinere ipsos in

potuit Ludovicus

ofQcio

comes

cum
ad

Jacnbus
llr-

Artevelda tyrannidem

invasisset

quam

tatem probare missisque Pontifici lilteris ' amplissimis, in quibus regis Francorum nomine ac sigillo liliato usus esl, multis argumentis contendebat, Francorum regnum ad se hajreditario jure
:

mandamimmortalebellum interAnglosetFrancos reges accendendum ratus, Eduardo Anglorum

regi

devolutum, ac Philippum regem

invasisse.

illud vi et injuria

Quem

Pontifex ad paceni
est adhortatus,

cum

Philippo

auctor

extitit',

ut Gallicum

nomen regium
lilia

rege

componendam

ac nullojure

Anglico adjungeret, veteribusque insignibus

regis

ad sceptrum

Gallicum ipsum anniti ostendit

exemplis confirmata, fe-

adderet, pactus ea ratione Flandros ad ipsius, ut

Francoruni
delusit

obsequium adducendos
specie
,

hos

cum rum
rent

apud Gallos e consueludiue, veterum tempolapsu uniltisque

vero

ea

censuris

Ecclesiaslitis

minffi successionis ad
:

regnum

jura nulla obtine-

non devinctum iri, neque aliis poenis afflciendos, si Eduardo Frnncorum regum insignibus adornato tanquam justo Galliae regi
rebellionis causa

ob

Belgarum

amicitiam

novos arripere

titulosnon debuisse,
essent
:

cum

ii

inconstantes et infidi

Philippum regeni jamdudum quiete coro-

fldem obstringerent.

nam
,

Gallicam gestasse, eidemque ab ipso ob fidu-

Sumpsit itaque vigesima tertia Januarii die ^ Eduardus Francorum regis nomen Gandavi ut referunt historici inter quos ha?c habet Hocse Deinde rex Angliae reversus in Flanmius * driam digmata, id est, signa militaria Francorum regis assumpsit in armis et sigillo (regem Francise se scribendo) interquadrando, in duobus scilicet quadrantibus angularitcr oppositis pingens Francorum signa in duobus reliquis signa sua: de quo multi non immerito mirabantur . Mox Eduardi clientelac Flandri sacramento se obstrinxere ac simul ob perjurii crimen insigne sacrorum usu et fideUum communionc, ut e Clementis VI, litteris visuri sumus, se orbarunt. Cum vero post eam
, : ,

ciarias terras clientisofficia praestita fuisse: plures

reges ac principes ob correptum Gallicum

ipsi

nomen
pairi
;

adversaturos
,

inanibus ejusmodi
posset
,

titulis

cem

quse conciliari

disturbatum

Francos acrioribus animis eum insectaturos denique Germanos et Flandros, ubi Anglicas opes exhauserint,terga versuros: atque ideoadsectanda
pacis consilia

redintegrandumque
*.

cum

Philippo

rege foedus paterne sollicitavit

Charissimo in Christo

filio

Eduardo
lilteris

regi

Anglite illustri.
B

Nuper

excellentia;

regiae

nostro

Apostolatui pracsentatis, et contentis ineis plenius

intellectis,

novus in

eis descriptus titulus,

et

im-

defectionem a Philippo rege Francorum missuri

essent

pressio sigilli Francise armis et Angliae sculpti, ut

ad Sedem Apostoiicam
officii

oratores (moniti

prima
fili

facie

Francorum fuerant) ac liberi commeatus syngrapham exposcerent, Pontifex cum prccvideret ad fucandam recentem perfldiam, non ad damnandam illos legari, Philippum regem consuluit ', an aditus
quippe a Benedicto
in reges
liber
quit,

magnam

videbatur, stuporis et admirationis nobis materiam miuistrarunt. Nempe,

,

charissime

quanto

te

amplioris dilectionis

praerogativa prosequimur, tanto gravius in inte-

rioribus anxiamur,

dum

perversis et fraudulentis

consiliis te trahi et induci

percipimus ad

ea,

qus

iisdem permittendus foret

Verentes, in-

quid

ipsi

dant, pra}sertim super

lenter,

Flamingi agant seu agere iutennominalione regia fraudu-

non expediunt neque decent, nec ea tacere vel dissimulare nos interna sinit affectio, quominus
ea, ut providere tibi
briiis

super

illis

consultius et salu-

quasdam de parlibus Alamanniae perceperimus, novilernobismissas, quod

per lilteras

cum

valeas,

ponamus

ante oculos mentis luae.

Flamingi qui sicut prxmittitur, nobis scribunt, juramentum fidelitatis regi Anglorum
ipsi
'

Siquidem certum et indubitatum asseritur, quod cum consuetudo hactenus inconcusse servata siiccessionem ad regnum Francia; per femininam lineam non admittat, tibi qui, ut nosti, de stirpe

Tom,
I.

VI.

Flan.
'

XII.
1.

Ep. CCLI.

Fi-oss

Jo. Vi!l,

Ep. secr.

XL c. ccLxxvm.

Ep. Gag. 108. Hocsein.

' IbiU. 6

cclvu.
1.

25.

Meyer. Annal.

in Pliil. VI.

Paul.
c.

.-1011.

II.

in col.
^

Tom.

vi.

'

E.\t.

apud Walsing.

in

Eduard.

III.

Tom.

vi.

Ep. secr.

CCLV.

192

BENEDICTI XII ANNUS

,

7.

CHRISTI 1340.

flomus Francise descendisli ex foeminina linea ilicitur succcssio non debere:etsi cliam consueludo non proliiberel ad coronam
dicii

tura Terisimiliter, nisi provideatur aliter, fruclus

amaritudinis
7.

et doloris.

regni suc-

Praeterea

exislimamus

tibi

non minus
et

cessionem ex foeminina linea procedentem, sunt profecto clara? memoriae regum Francia;, qui gra-

diligentius

advertendum quot, quales

quantos

reges, principes et magnaies, qui de stirpe

Franciffi processerunt, aut

domus
seu

datim

inclytaB recordationis Philippo regi Franciaj

filiae

habent afflnitatem

avo tuo succcsserunt, quoad successionem

fertur,
exislatis tu
et

ac proles

earum
suis
,

quae

confoederationem

cum

ipsa, qui se tibi

non oppoprovocares,

eamdem

proximiores, ut

nebant super
et

iiiis

negoliis anlea, ex nominatione

le

existerent regibus

patril)us

quam
nostra

seu intilulatioue hujusmodi contra

expressius,
si

charissima in Chrislo

filia

Isabellis regina Angliae illustris

mater

tua. nata

Philippi regis praedicti

sed adeo, ut pnemiltitur,

observata est prjcteritis temporibus ipsa consue-

eidem, quod absit, insisteres irrilares, talemque ordiri nominatio ipsa posset (quod avertat Dominus) materiam per quam pacis reformatio inter te dictumque regem Franciee
impossibilis

tudo irrefragabiliter,
linea

et

etiam observatur quod

perpetuo

quantum ad humanum
:

successionem ad regnum pra^diclum ex foeminina

spectat judicium, redderetur

et alii

et

etiam principes
el perpetuis

non

admittit,

regnicola; dicti regni.(qui se, ut vulgaris

5.

Cogitare autem, quod per viam potentife

posses occupare pra?dictum,

vox snnat, prius mortis periculis

bo-

regnum

nequaquam
:

norum suorum
suslinereni

perditionibus exponerent,

quam

atlenta regis et regni

Franciae

magnificentia et
et

praidicla)

promptiores, potentiores,
te,

potentia existimantur ad id sufficere vires tua>

valenliores et animosiores adversus

ac defen-

quod in regno eodem nihil tenens et possidens te regem Franciae facias nominari, armaque illius sumpseris, ut iirafertur de malo etiniquoconsilio
proculdubio creditur emanasse. Si vero qui til)i suaserunl talia, nitanlur asserere palliando, quod
in Flandria, quae de regis ei regni Franciae nosci-

sionem dictorum Pliilippi regis et regni per nominationem seu intitulationem efflcerentur eamdem. Nec est tibi, aniantissime fili, ut alias tibi scripsisse recolimus multum confldendum de
Theutonicis et Flamingis; nani eos
propitios libi reperies,
afTabiles et

tur existere feudo, dominaris; profecto attenden-

polerunt exhaurire
sistentia

quamdiu facultates tuas alias autem de ipsorum assi

duni

et

considerandum

est,

et potest discritere

non

confidas. Et

gesla

progenitorum

regia circumspectio diligeuler, qui et quales cu-

tuorum

revolveris, qualiter erga eos se olim ges-

jusque condilionis sunt illi, qui te introduxerunt ibidem ; in i|isis namque bactenus virtus constantici;

serunt iidem Theutonici ei Flamingi,

Itaque celsitudinem regiam
attente
in

quomodo
et

possis de ipsis confidere, reperies manifeste.

et fldelitatis

nequaquam

exlitil

commendata

rogamus
quatenus

naturales

enim dominos
libilo
si

suos, quibus erant debito

Domino exhortamur

prae-

fidelilatis adstricti, violato focdere fidei,pro

suarum

missa, quce de benevolentia paterna et affectione

sincera scribimus, benevolo suscipias animo, ea-

voluntatum

sspe de ipsa Flandria turpiter hoc fecerunt de illis, quosrevereri naturaliter teuebantur, quid de te, fili, praesumenejecerunt: et
sit
:

que una

cum

aliis,

quae tibi circa haec possunt

occurrere, adducens in reciae considerationis et

discussionis
dicta,

dum

el qualis
,

exinde possit assumi vel for-

mari titulus
6.

tua, quaesumus, prudentia conside-

examen, omissa intitulatione praeregium inclines animum ad viam pacis et

ranter advertat.

concordiae, per qnani qua; tui juriserunt, assequi

et recto ei paciflce retinere valeas,

Altende rursus, etiamsi de bono

processeril
,

mutua

inter te dictum;

consilio

quod

charissiino

in Chrire-

que regem concordia reformata

sanguinis et
atflnitatis

ut sicut nexu

sto filio noslro

Philippo rege Francia

illustri

gnante, qui per multos annos

ciae

tanquam rex Fran-

vincuio foederis
111

et

perpetuo amoris connexi. Dat. Avin.

sic siiis
aliae lilterse
'

jungimini,

regnum

pacifice

lenuit et possedit, et qui lu

sicut tali pro terris infra

dictum reguum ad te perlinentibus fidelitatem el honiagium ligium faciendo, eum in regem Francia; tuumque domi-

non. Mariii, anno vi . 8. Consignatae sunt eadem die

Pontiflce ad
strinxit

Eduardum missse, quibus ipsum permonitum superiori anno IV id. Octobris

terrore objecto, ut a Ludovici

pro terris recugnovisli praidictis; ie regeni Franciae facias nominari. Stupent quidem qui

num

Ecclesiasticarum censurarum aliarumque pceoa-

rum gravissimarum
stolicce

audiunt,

non ad discretionem, sed ad simplicitatem et vanitatem potius arbitrantes. Denique perspicacius credimus atiendendum quod talis
id
,

Bavari studio ac foedere discederet, nil Sedi Aporescripsisse.

Gesserat

enim

se

Eduardus

denominatio re carens

et

commodo
non

quam

tibi

Ludovici Bavari vicarium in Germanico imperio, ut Germanicis viribus in Francos uteretur, qua de
re Pontifex hisce verbis queritur;

persuasisse discuntur qui te

se posse atlingere

diligunt, sed

cum
te

tuis jacturis lucra propria venari satagunt,

ad ea

Per

totam

Alamanniam

Germaniam

ac

plenius exisiimantes

cum

universas et singulas earum provincias, vicariaius offlcium sub imperialis nominis tiiulo ab eo-

altioribus intricaiionibus, et periculosioribus necessitatibus ei negoiiis

et involvi.

illaqueari procuraverint,
'

Radix venenosa esse tiuieiur germina-

Tam.

\i.

Ep. secr. ccliv.

BENEDICTI

XII

AXXtlS
dc

7.

CIIRISTI

1:540.

193

dem

Lndovico, qui nec lex nuc

,

iinijciiilor cst,

facto susceperas tequc faciebas pro eo vicarinm in illis parlibns publico noininari . Auctnres vero

juia quibus polerat argumcnlis commendarct ornaretque, hunc libellum' suninio Pontiflci a suis
oraloribus tradi jussit
:

in qiio

prrccipuasrationes,
rcgis gratiam obje-

erant
el

'

Pontiflci

Petrus

tit.

S. Pr:ixcdis presbytcr

qnas Benedictus ad
cerat,

Piiilippi

Berlrandns S. Maria; in Aquiro diaconus cardiApost. Sedis internuntii, ut intentala; Edu-

labefactare

nisus

est,

contenditque

licet

iiales

femina; ob sexus imbecillitatcm moderando sceptro idoneffi non pulenturapud (lallos, prognatam tamen ex iis prolem masculam gerendo regno imparem non esse, nec successionis jure exclu-

ardo regi censura; oh retenlam illam imperii pra^fecluram, inculerentur. Quibus rescripsil Benedictus, ut a pnblicis in

Eduardum

edictis absiste-

rent,

donec rem majore

consilii maturitale

cum
ipso

dendam
(I

caniinalibns expendisset. Ut vero

Eduardo ab

Ul sanctitati domini noslri

summi

Ponlificis

Lndovico ob Tornacenses inducias, se inconsulto, cum rege Francorum initas, id vicarium munus

clare pateat, (|uod juste pctiit

Dominus

rex Anglia;

jure hajreditario
tio,

rcgnum

Francit-c,

dalur informa-

abrogalum

sit,

dicetur inferius. Urgebat etiani in

III

quo! sequitur per nunlios dicti regis.

Factum
Publice

superioribus

litteris

nonas Martii exaratis

ex quo dominus Eduardus rex Angliffi jus habere

se dicit

Eiiuardum Benedictus, ut pacem cum Pliilippo rege redintegraret Philippus quippe ad cam propendebat ac monitus a PonliCce, ut Sedi Aposlolic83 controversiam permitteret, assenserat
; ,

ad regnum Franciae
est et fuit,

sic se liabet.

notum

ac

missurum
si

se oralores idonea auctoritate

iii-

quod dominus Carolus junior filius Pliilippi regis Francice, Pulchri communiter niincupati, post mortem domini Philippi fralris sui, cum idem dominus Carolus immediale jure
hffiredilario in

structos,
in

suos Anglus legaret, responderat, qui

dictoreguo successit,

fuit

verus rex

Benedictum ut privatum hominem

facerent:

compro-

Franciae, et quod sibi diclum

fuit
ilise

missum
fice est

quamobrera Philippus a Pontilitteris

conimendatus.
ita

Francia; jure successorio legitime devolutuin, et quod dominus Carolus dictum regnum tanquam

regnum

At non

Eduardus^ qui

X
,

kal. Jaiit

verus rex Francia; suo tempore, quo regnaverat,

lenuit et possedit paciflce et quiele; et

nuarii superioris anni dalis

admonitus

aniiili

quod tantunc

ninin ad pacis consilia flecteret, ac Pontifice

offerente, ut
si

dcm idem dominus

Carolus,

nuUo

fratre suo

Petrus Berlrandusque cardinales

superstile, decessit sine haerede

masculo de corpore

Apost. internuntii fcedus conciliare

se

non posscnt,

couimuncm et a;quum coutroversiae arbilrum fulurum; ambiguis et obscuris verbis responderal, quem ideo iterum ursit his verbis Pontifex, ut mciitem enuclealius explicaret Sane, flli dile:

suo procreato. Certum est etiam de jure, quod in successionibus hicreditariis, ab intesfato venientibus, proximior de sanguine defuncti inspeclo morlis tempore habilis ad succcdendum omnes
remoliorcs de sanguine ejusdem dcfuncti prorsus
excludit, sive per masculi sive per feminae perso-

clissime,

cum

super

diclis

duabus

litteris

su|>er

prima, (ea nimirum, qua vicariam in Germania

pra'(ecturam acce[)lam a Bavaro erat jussusabjicere), nihil et sujier

nain defunclo jungebatur. Et certum

est,

(juod

tempore

secunda (de Pontiflce

scilicet

arbilro pacis deligendo), claie et aperte

xeris

respondeiidum

non dumagnificenliam rogamus

Iractalus pacis

domini Caroli regis Fraiicia;, ut prcEferlur, proximior i[isius cognatus fuerit dominus Eduardus rex Angiia supradictus, qui fuit fllius sororis ejusdem domini Caroli, vidclicet doniortis dicti

regiain, et in

Domino
si

attentius exhorlamur, qua-

miuffi Isabelkc regina; Angliif, in

secundo gradu

lenus super
et

eis, et

viam

hujus-

niodi corani nobis iirosequi volueris, nobis clarius

aiiertius

consauguinitatis dumtaxat distans ab eodem domino Carolo supradicto dominus vero Philippus
:

rescribere

celeriler

non omittas, ul

de Valcsio, qui occupal dicluin rcgnum Francia;,

fuit fllius patriii

vidcre qu;E agenda circa praemissa fuerint valea-

mus. Dat. Avin. III non. Martii, anno vi . Injuncluni csl iisdcm Pelro el Bertrando cardinaiibu^ onus ut has littcras Eduardo porrigendas ciirarent,

vidclicet

ijisius domini Caroli regis, fllius domini Caroli de Valesio Iratris priEdicti

doinini
i[)so

carumque

cerla responsa quantocius Irans-

At rcspuit Etiuardus omnia |iacis consilia et caidinales, consumptis frustra niultis laboribus ad Pontiflciam aulam redicre, ut VitaiBeneniillercnt.
dicli

Philippi Pulchri, sic distans notorie ab rege Carolo tertio gradu cousanguinitatis : et per consequens de jure communi praediclus domiiius Eduardus rex Anglii.c, fllius sororis proedicti domini Caroli regis dcfuncti, jure successorio debuit et debet praeferri in successione regni Francia;

auclor enarrat
9.

^
caiisce Pontificl

praedicto

domino

Philip[io

de Valcsio, qui

Argiimenta suce

exponit

tdem Anglice rex, dissimiUans ea qidbus Philippi

jus nitebatur.
niagna; regni

Titillabant quippe

Eduarduni

Francorum

occu|iandi spcs, ciiin a

dumtaxat in tertio gradu cousanguinilaUs ipsum diclum regem Carolum attiiigebat. Fundata ergo inleutione domini regis Anglia; de jure communi non restat aliiid nisi objectibus respondere.
10.
lippi

Belgis efferrelur; utque sua ad sceptruin Gallicum

Primo

de Valesio,

objicitur per partein doinini Phijiro rege Fiancia; se gerentis con-

' '

Tuin. VI. Ep. secr. ccLvi.

Ibitl.

Ep. seer. cclvi.

- IbiJ. Ep. ccuv. 3 ibij. VilE BeneJ. auct. apud Bosq.

'

E\t. apuil lieucd. loui. vi. post Ep. secr. cccil.

An.

Toaiiis

X.W.

Kayn. VI.

25

194
tra

BENEDICTI XII AXXUS

regem Angliai
suixuciicluni,

7.

CIIRISTI

13/|().

quoJ

iJeni lex

ipse sic Juraverit declarasse, salva revcreiilia, i;on

Anglia? fecit sibi

fiiiim

tanqiiam regi Franciae bomapro ducatu Aquitaiiia' et pro comitatu Pon-

vcrum; quia nec ipse dominus rex Anglia;, nec aliquis progenitorum suorum unquam juraest

ipsum dominum Philippuin suum fore ac regem Franciae recognovit. Objicilur etiam ipsi regi Anglia;, quod ipse homagium ligium et juramentiim sibi fecit, et quod de his prsedictus Dom. Philippus habet petini, et sic

vcrit in prffistalione liomagii

cujuscumque, prout

et esse

dominnm

liquere poterit evidenter ex inspectione registro-

nes se litteras sigillo pra^dicti regis Angliaj consignatas

:

item quod

lilterce

hujusmodi fuerunt

in

Anglia
ipse

pigiilatae.

non

Ilem objicilur praedicto regi Anglia:', quod est de sanguine domus Franciap, nisi jier
mulieris, \idelicet dominae Isabella;
:

medium
tris sua;

ma-

et

quod muliernon

poterit

neque debet,

obstanle consuetudine in regno Francice approbata

et legitime praBscripta, admitti ad obtinendum jure siiccessorio diclum regnum, et per conse-

rnm, continentium formas homagiorum praedictorum nec in aliquibus litteris sigillatis sigillo regis Anglia?, quod sic juratum fuerit continetur. Nec dici polest, quod in homagio facto per dictum dominum regem, fuerit contentum tacite juramentum ex hoc, quod sigillatae fuerint ahqua; littera? sigillo regis Anglia>, in quibns continebatur bujusmodi homagium fuisse ligium quia verbum liginni nuUatenus ex sui significatione hoc importat. 13. a El ad id, quod dicitur, quod hujusmodi
: ,

litteraj

fuerunt in Anglia

sigillatae,

et

sic

sine

metu

respondetur, quod non sine metu,

cum

quens per medium ipsius filius ejus non succedet. Ad vacuandos istos objectiis datur infnrmatio
,

quaD

sequitur per

nuntios

siipradictos.

Primo quod liomagium faclum praojudicare non debeat pifediclo regi Anglia? in effectu, quia idem
rex Angliae terapore factionis homagii supradicti
aetatis, nec annuin a^tatis suae octavum decinuim tunc complevit quodebuisset, sicul ca<leris minoribus la^sis, infra tempora in integrum restitutionum legibus cauta per compe:

notorie fuit minoiis

instaret metus amittendi totum ducatum praediclum per paratum exercilum ad ipsum regem in ducatu et in Anglia per partes Scotiae invadendum et quod dictae lilteraG hujusmodi, dum idem rex notorie minoris aetalis fuerat, ul praefertur, non de plcna dicli regis intelligentia, nec habita juris sui seu prffjudicii nolitia, sicut nec propter
;

astatis

fragilitatem poluit tunc haberi

sed ex prio-

ris erroris

consequentia fuerant

sigillatae. Praeterea

tenlcm judicem,

si

fuisset

ficio restilutionis in

judex competens, beneintegium subveniri in defe:

ctum tamen
Angliaj

judicis competenlisusus est

iira^dicla

idem rex

restituendus fuit in inlegrum in hoc casu infra tempora ad hoc apta dominus rex praedictus, si comiietentem judicem habuisset et quia judicem competentem non habuit, ususest tempore debito
:

infra

in

integrum

restitulionis

aliis juris

remediis, per quae de jure plenius est

:

tempora
ficere in

aliis juris

remediis, quae sibi debeut suf-

succursum

et vult

rex Angliae

hac parte.

papam
homa-

cerlius informari,

quod

dominum nostrum ipse rex nunquam

11.

Pra?terea rex Angliffi prsdictus, minoris

atatis existens, ut jira^ferlur, ante faclionem

gii

ex proposito ipsi domino Pbilippo, pro rege Franciae se gerenli, iiropter quod ces.^are
fccit aliquid

specialiter

procuratorem suum, ad hoc constilulum, protestabatur palam et expresse, quod per lioniagium quodcumque do-

per

quemdam

vel desistere debuit aut debeat a prosecutione juris

sui
tiat

supradicti, seu propter

in

quod

senserit vel sen-

hac parte conscientiam

invocat

suam

lajsam

et

Philip()o de Valesio, tunc pro rege Franciffi se gerenli, per ipsum regem Angliffi pro ducalu

mino

quod

sic

Deum

testem.
dicitur,

14.

Ad objectum, quo
rex Anglia;

quod dictus

Aquilanias seu pro coiiiitatu Pontini faciendum, non iiitendebat nec inlenderet renuntiare juri bxTedilario, quod sibi ad regnum Franciae competebal, seu
si lilterae

dominus

non

est de

sanguine Francia;

eidem juri aliqualiter derogare, etiam super hoc suo sigillo quocumque in po:

nisi per medium mulieris, quae juris ha;reditarii regni FranciiB non est capax respondetur, quod etsi de consuetudine regni Francia; mulier de
;

genere regio a juribus haereditariis regni Franciae

sit

quod non faceret pra;dicto domino Pliilijipo aliquod homagium sua S|ionlanea volunlate, sed dumtaxal illud faceiet propter melum justum amissionis dictoruin
ducatus
et

sterum signarentur

et protestabalur,

exclusa

filius

tamen ex hoc non sequilur, quod cjus masculus, ad regnandum habilis, a succes;

comilatus

et

quia metuebal, quod

nisi

hujusiiiodi

bomagium

sibi faceret, alia eliani per-

hoiTLnda pericula et damna irreparabilia nullatenus evilaret : de verilate vero praGinissoruni fccit

jdem rex Angliaj per procuratorem suum pra;dictnm pra^slari in aniinam suam, tactis sacro-

priorum parentum ad haeredes legitimos dcvolvenda debeat excludi, quia rex Anglias successionem sui avunculi domini Caroli regis defuncti secundum gradus, sui pracrogativam vindicat ut cognatus ejusdem defuncti regis proximus, qui excludi non dubet ab baereditale avunculi vel avita per reiiiotiorem in gradu consanguinitatem
sione
;

licet ipsius regis niater

propter conditionem sexus

coram mullis ad id vocalis juramcntum. 12. B Ad objecliim de juramento, quod rex AngliK in homagio debuit [inistitisse, seu quod
sanctis Evangeliis,

exclusa fueril, vel subducta.

13. Elsi dicalur, quod aliqui nepotes vel consanguinei dominorum Ludovici et Philippi fratrum pncdicli domini Caroii regis, sibi invicem

testibus

BENEDICTI
succedentium
ex
ilio
,

XII

ANNUS

7.

CHRTSTI 1340.

195

exclusi fuerint a successione regia

capite

iiuoil ipsi praedictis resribns

per fe-

niinaium personas medias dumtaxat jungebantur, sicul et rex Anjilia' dicto domino Carolo avunculo
siio |ier
tris suiu, illo

Eduardus mense est. Redit in Angliam Februario Flandris pollicitus, se cinctum copiis Joannes vero Hannoia Belgiuni reversurum nius et Falcamontius in Gallias Aprili excurrere
versa
' :

niedimu feminffl dumtaxat, videlicet niajungebatur respoudelur, quod non ex

;

capite dicli nepotes fuerunt exclusi, sed ex eo

fuit in

illamque caedibus, flammis fcrdarunt ac vicissim llaio ineunte niagister equitiini Francorum in Hannoniam ad Valentianas irrupit, gravissimaque
:

quod nullus dictorum nepotum

nalura tem|)ore mortis
ditate
illius regis,

reruin
liiere-

iululit daiiina

atqne in datis acceptisque cladiest.

de cujus

bus, universa regio foedissime atlrita

16.

agebatur

et

hoc clare patet ex facto infra-

Duni

Galli

Anglique mutuis se cladibus

scripto.

Sciendum

est

enim quod dominus

Plii-

conficiebaut, ex insano illo odio atrox facinus in

lippus Pulclier rex Francice decessit relictis tribus

filiis,

'videlicet Ludovico primogenito, Philippo Longo secundo nato, el Carolo tertio et ultimo

nato, ac

quadam

filia,

videlicet Isabella

regina

Ludovicus senior successit patri suo l'bilippo Pulchro immediate in regnum Francia?, et procreavit uuam filiam subsequeuter mortuus estrex Ludovicus relictis dicta fllia, qucE non concepit prolem ali(|uam, ipso Ludovico rege superstite et uxore sua impra3gnata, qua; post mortem
Angliae
;
:

gremio adversus Nicolinuni Fliscum Eduardi regis Anglorum oratorem, qui Avenionem accesserat, commissum est a nonnullis Gailis, qiii siireta Sedis ejusdem observantia, propositisque in eos qui ad ipsam accedentes agentesve capiunt, censuris contemptis apud eam Avenione nocte intenipesla, effractis domus foribus, armati uiia cum filio Andrea in regis Francoruin ditionis terras mancipandum vinculis adipso Sedis A()ustoIicae

duxere.

Qua

injuria affectus

Pontifex, ut Sedis
edicla

dicti

regis peperit filium

Joannem, qui post et successit sibi Franciae habebatur mortuus est immediate in dictum regnum Philippus Longus medius frater trium pracdictorum. Iste Philippus rex tres filias, sed nullum masculum procreavit,
;

masculum nominatum novem dies, quibus pro rege

Apostolicae majestatem tueretur,

mox

gra-

vissima in ouines
sulijecit

illius

criminis aucloies partici-

pesve edidit, Galliasque Ecclesiastico interdicto

^ Purus ab eo scelere erat rex Francorum, reque intellecta, Anglorum regis oratoreni
reduci honoriflce ad subsellia Apostolica jussit,

quarum
tertia et

filia

senior fuit matrinionialiter copulata

deque
B

Pontiflcia questus severitate liisce litteris

'

duci Burgundiae, secunda delphino de

duci BurgundicE copulala suscitatus fuil
filiiis

Yienna,
fllia

omnem

a se rei gest;e
inquit,

juuior comili Flandriaj. Ex prima

Licet,

labem abstersit teste Deo dicta captio de

:

quidam

mandato

nestro, seu de nostra voluntaie aul con-

masculus vocatus, utdicitur, Robertus, rege Philippo superstite sed iste Robertus moriebatur antequam moreretur rex iste Phili[)pus avus suus, et sic non fuit iu rerum natura tempore niortis dicli domini Philippi regis avi siii. Ex secunda
:

scientia facta

non
et

fuerit, et

quando audivimus
eis repertis,
,

diclos captos esse in regno nostro, perquiri i[)sos

mandaverimus
statim
esse

ordinaveriinus ut,
vestrae

ad

sanctitatis

pra-sentiam

speramus

breviter, reducatur; dicti

quod tamen
facti et

filia

delphiiio copulata nulla fuit proles vivente

processus in nostri denigrationem honoris

piiblicati fuisse,

dicto Pbilippo rege,

neque ex

alia

nupta comiti
praedicti

Flaudria)

suscitala. Post

mortem

regis

Philippi successit sibi

fraler suus,

immediate

tertius et junior

dominus Carolus, qui demum, relictis duabus filiabus non conjugatis sine prole masciiliiia decessit. Ex quibus liquet, dictum dominum Carolum fuisse verum et legitimum regem Franciae, et per consequens doniinuui regem Angliiu qui fuit filius domina; Isabellae
videlicet
regin;e Angli;c sororis pr;cdicli Caroli, ut prcefertur,

nostramque conscientiam, quam semper mundam et ilkesam servare cupimus, ex quibus quamplurimuiu puiigere videntur causamur admirari, vestraiu sanctitatein sic re:

pente sicque rigorose, et nobis

alias

[ler litteras

vel

non

certiflcatis

super hoc

fieri, fecisse

ac
Id-

iiiandasse

publicaii processus .

Et infra

circo, pater sanclissime, (luanto

possumus

affectu

majori roganius, quateiius

dictos

processus, et

quidquid ex

eis

secutum

est,

revocare et annulet

debere

sibi

tanquam
in

ejus

cognatum pruxi.

lare velitis; et statini ab

ipsorum publicatione
cessari
,

muin succedere

regno pr^edicto
Pliili[ipi

denunlialione
ca;tero,
si

mandare

abstinentes de

Dissinmlavit Eduardus in eo libello praecipua

placet, el abstineri tales

si

commissarios

argumenta, quibus

nam

Isabellam,

si

nulla
filium

causanitebatur, regiad regnuin Gallicum

illa

mandantes,
tiiigerent,

casus alias in offensam vestram couabsit, a talibussic re|)ente sicque

quod

oblinebat jura,
potuisse
;

in

transfundere nun

rigorose et nobis non cerlificatis vel irrequisitis,

ut unio etsincera dilectio, qu;e fueruut, sunt, et

nec latam tantum apud Gallos legem ne mulieres ob fragilitalem sexus iu sceptra succedant, sed eliam ne regnum ad exleros devolvatur ;
liberos vero
public;e rei
:

seinper erunt,

Apostolicam
tem[)oribus

populcs

eam condere

potuisse, ut

Domino concedente, iuterSedem doinum Franciac vestris et nostris uiinui non debeant, sed augeri. Sci iet
alii.

consultum sit, ratio et gentium jura docent quibus non assentiente Anglo, in atrox bellum nomini Christiano perniciosissimum res

'

Jo. Vill.

1.

r.Lxxi.

XI. c. lOS et

^ Toni. vi.

Ep. sec". CCLXIX,

Exl. ibid. iuiiu. 265.

\0G

BENEDICTI XII ANXCS 7

apiid

CHRISTl
habilorum,

I3'l0.

plum
die

Moncellum prope inontem

filius

S. MixentiaG

niter

excommunicationis

et anatheiilos
,

XXI Maii. Devotus

.

vester rex Franco-

matis promulgatas sententias contra

venientes ad

qui

rum

Sedem

praedictam, aut ab ea rece-

n.
terce.

Repcri|sit

Benedlcti

ad Philippum de
Philipi)0 Pontifex facinoris

re r/esta
'

lil-

deutes, seu morantes

apud eam, molestare indepra^sumunt, continenfieri potuit,

nunciuam
aii

bite, captivare vel spoliare

se

arbitratnm

iilius

conscientiam

tium, etalias, prout dejure

extiterit diligenter.

processum

ipsum perlinnisse; adeotamen immane extitisse, ut easeverilas, qua erat usus distringenda esset neque iii;minutum erga ipsum patcrnum studium imo niutua animorum officiorumque con:

amantissime, porlemus in visceribus cbarilatis, ad tuum et regui lui iiraedicti honorem promovendum et
te, fili

Cajterum

cum

sensione se cuui ipso conspiraturum

slri.

commodum, quantum cum Deo possumus, aspiranfes et cum tuo devoto proposilo iu dictis iitteris
regiis delectabiiiter recensito,

BenedictuSj

etc.

Piiilippo regiFranciae iiiu-

super quo

tibi
,

gra-

Sane,

fili

])ra>charissime, cai)tionem bujus-

modi de mandato, voluntate vel conscientia regis nequaquam credidimus processisse illaui tamen,
:

tiarum actiones referimus, concurrentes illam amoris et devotionis unitatem, quae inter dictam Romanam Ecclesiam et domum Francice viguit hactenus et vigere continue noscitur, tecum, flli
charissime, confovere

ut de ipsa, ulique nefandissima, et ejns horrendis circumstanliis regia providentia [denius informelur,succii cleprovidiniusdescribendamtuaecelsitudini per pra^sentes.

Avin.

III lial.

Junii,

vohimus anno vi .

et

augere, etc. Dat.

Nempe cnm

Nicolinus pracfatus

18. Inflictas iiijiirias ab iis, cjui, cum essent ex familia Pontificia, Anglorum oratorem male

tanquam

iliustris regis Angliai

ambaxialor,
et

et

pro

habiierant, pcenis severis vindicat papa.

ejus negoliis specialiler, ut asseruit, super tractatu

pacis inter
te,

Reduxit paulo post ad Sedem Apostolicam Bernardus An-

praecliarissime

fili,

eumdem

re-

drea?

Nicolaum

sive

Nicolinum Fliscuni atque An-

gem reformandce
Aposlolicam,
in
et se

Iransmissus ad

Sedem

venisset

dream

filium incolunies Philippi regis

',

Francorum
Adliibuisse

nostro conspectui prapsentasset,

jussu, cui Pontifex gratias egit

sacrorumque ac

uondnmque sua

nobis ambaxiata aliter explicata Rom.ina curia morantur, alios, ut dicebat,

templorum usum
vero
ficia

Galliis

restituit

maximam
,

severitatem in eos e familla Ponti-

exspectando pro rege venturos prffdiclo;

circa media-noctis CoBnse Dominicae
terittp

pridem proximo praa-

qui

regis

refert Vilaj

iliuis

Anglorum oratorem ceperant, auctor ' in ipsos enim nullo

:

silentinm pernonnullos ministros sathanas,

dignitatis discrimine legibus agi jussisse, ac

non-

quos erant aliqui de curia ipsa et etiam de familiaritate nostra, de quibus posse considere credebamus proditoriis tractatibus diu ante praeinter

uullos antedomuseffractffiforeslaqueo pnefocari:

marescallum
assenserat,

aulem Pontificium, qui

facinori

cum

in carcere ex dolore ignominiae

cedenlibus, ideni Nicolinus ([uiescens in lecto per

neceui sibi conscivisset,

damnalum judicium

sen-

multiludinem bominuni arniatorum domum, in qua morabatur, latenter et proditorie intrantiuu), fracto deinde violenler canier;e in qua jacebat ostio, captivatus, cum eisdeni filio et domicello extitit immanifer de lecto exlractus, vixque perniissus camisiam induere quasi nudus ad turreni regiam in capite pontis Avinionensis

uiagnam

teutia, atque iUius cor|)us iu paiibulo

volucribns

laniandum expositum. Ita sontium supplicis Auglico

Pontifex optimus precibus
rectis
'

oratori ac Sedi

Aposldlicas illata injuria vindicata est,

nec

flucli

aFrancorum rege

por-

potuit, ut ab a?quitatis rigore discederet.

cum

ignominiose adductus, ibideuique detentus usque ad diem sabbati sanclam sequentem qua die per devia sicut
: ,

navigiis per

Rbodanum

Qui tamen rebus in justis benevolentiani in ipsum explicuit ac regno consulturus, ut illud tiilari facilius adversus hostilesirruptioues posset, biennales illi decimas kal. Marlii attribuit : monuit
:

runior horribilis vehementer exclamavit, alia ioca trausduclus.

fuit

ad

verone

Ecclesiasticos gravaret.

19. Philippi injusta circa decimas petita re-

Porro si modum et quaiitalem hujusmodi scelerum nefandorum in eadeni Romana curia,

ubi fidelibus ad

eam

confluentibus adesse debet

pulsa a Pontifice. Veruiu iis decumis miuime contentus Philijipus, collectis antea pro bello in Saracenos Asiaticos deciiuas in hosles derivandus
ceusuil,

nox CoenEe Dominica?, a cunclis fidehbus ob niemoriam sacratissima? Passionis Domini nostri Jesu Chrisli cum omni revesecuritas, et sauctissima

scriplisque ad Poutificeni litleris

',

ubi

grates de biennalibus sacerdotiorum decumis sibi

concessis egil, ac [duribus

verburum

ofticiis exi-

rentia et devotione colenda, regaiis circuinspectio

atteuderit diligenler, admirari

mium suum
animum
jecit,

dimus,

si

supertam
olim,

horribili facto, adversus

iliius,

scelerosos patralores

non debet, ut cretam vigore antiquorum

Ecclesiam studium explicuit, dala monitaad salutem aniiua; spectanlia iu iulimuin

in

se demisisse significavit
sibi

deiiique sub-

consultum
secr

a iiraesulibus fuisse,

utcum

processuum

tam per nos quam diversos

1

prcodccessores nostros Roniauos Ponlifices solemiii

'

Tui-i. VI. Eii

Beii. auct. apuil lSi'sq.

B-n. XII.
CCLII

Tuin.

\ I.

Ep. secr- ccLXVi.

Iip.

'

Ms. bibl. Vat. sigu. num. 37113. = Ai.u.i ben. lom. vi. Ep. sacr. cclsx. * Ibiil. !bid. Ep. cclii.
* Ibid. et

ccL.^cvui.

it,i,j.

liii.

ccl.ki.x.

Vit

BENEDICTI

XII

AXM^S

7.

CIIRISTl

1340.
vestram rogamus, ac

197
ei, iu

universorum Gallorum salus ageretur,

et liostis

mortis

sanctitalem

regnum molirelur
ilisuin

evertere, sacras Syriacis inlau-

quantum devote possumus, suppiicamns, qnatenus

(le

randis rebus decimas adversus

hostem convertere
filio

levalis

per nos et gentes nostras e concessis

passagio Terrae-Sanclae remissionein
et hajredibus nostris

posse

cumque Brabantinos, duce

deciniis |)ro

Joanne, invaderemeditaretur, deposcere ul sacramenli religione, qua ipse ac filius se obslrinxerant sacras illas
deci:iias

plenam pro nobis

dignemini

facere de vestrae solita clemenlia sanctitatis, et a

in

nullos

usus

quam

adversus Saracenos derivaturos, Aposlolica auctoritate solveret, vel

restituendarum tempus proropatri

[)cccatoqund incurrisse dicimur occasione piffistiti super hoc juramenti, nos et dictum primogcnitum nobis in hac parte veniain nostrum absolvere
;

garet

concedentes,
in

et

eam de

vestrae beatitudinis gratia

Domino Benediclo, Sanctissimo providenlia sacrosancta; Romancc ac unidivina

Tersalis Ecclesiaj
a

nuUatenus deneguntes,
possibilia a|)ud vos.

cum

in casu islo

omnia

summo
sit

Ponlifici, elc.
,

Vere, paler

sanctissime

ob hoc

leneatis

pro firmo, quod

taliter

nostraiutentio principalis, nos

Si aiitem, pater beate, diclam pecuniam nobis ad plenumremittere noIueritis,saItem reslitulioiiis pecunia) prorogare terminum dignelur illius

gerere et liabere pro posse erga Ecciesiam,

praedecessores nostri
se

ut domini et

hactenus

habuerunl;

et (juod
si

Salvaloruoster content:ibitur,
gentes nostra?, pater sanctis-

vestra sanctitas usque ad sex annos post finem guerrarum nostrarum, vel ad tantum et tale tempus, quantuiii vestra summa providentia

eadem

ut speranms, et

duxerit

concedendum

quoniam non possemus

sime, aliqua boua ab Ecclesiis assumpserunt, eis sit inde assignatio competens, et eis concess.TC sunt
a nobis plures graticE. Insuper, patersancte,guerra
iiostra est [)ro resistendo illis, qiii

commode

illam restaurare [lecuniamde praesenti;

et nobis et dicto primogeiiito nostrosu[)er peccato,

quod incurrisse dicimur ratione juriijurandi

istud

pra;-

voUuit exhaere-

tacli,Yeniam niisericordiler impertiri.Pater sancte,

ditare nos et subdilos nostros,

siasticas

lam personas Eccle:

quam

etiara sceculares
in

quare, sicut vestra

mirum,

negolium habemiis cordi sine dubio, nec est et inde remissionem et dispensationem
affectamus
:

discretio
et

non ignorat,

expensis participare
,

eorum

quorum
,

res

hoc casuomnes in misiis liabent ad defensionem sua agitur sicut vestra,

totis viribus

sed reveia, ex

bealiludini

nou

placeret,

nos

et

quo vestrae primogenitum

nostrum super hoc absolvere,

pater sancte

prafatus clericus noster vobis ex

partenostra sup[)Iicavitsecrete,ut vobiscum super

levatis

et inde nobis absolutionem dare, quia per consilium factum fuit et cum difficullate tanta, quain novit Altissimus dis-

per gentes nostras de decimis concessis pro

pensator, satis de
pacificata in
istis,

facili esset

nostra

conscientia

passagio Terr;c-Sanct;c vestra dignaretur sanclitas

dispensare, aut ad remissionis vel prorogationis

licet

dispensalionem,
vestras

remiset

sioneiu et absolutionein

desideremus

Dnem. Sed
hucusque,

vos,

pater

sanctissime,

ad

nullum
veniam
nostro
pars
ali-

finium praediclorum nobiscum voluistis dispensare

licet
i(ise

a sanctitiile

vestra

postulasset pro

nobis occasione super

iis

voluinusex intimiscordisnostri, etc. Palersancte, Doininus Jesus Christus vobis vitam longam tribuat ad regimen Ecclesiffi suae sanct;t\ Script. apud Pissiacum xx. die Martii. Devotus filius vester rex

Domine

praisliti

juramenti

et

cum magna
usiim

Francorum
[jostiilala,

pecunifc levatte pro

dicto |)assagio in

21. Rejiulit

Pontifex

injusta

Philippi
in

regis

quarum rerum ad dictum passagium necessariarum veraciter sit conversa, quic adhuc inesse
coDsistunt, etiam, pater sancte, ea, qua; levari et
capi feciuius, levataet captafuerunt i^er consiliuiu

gravissimisque sententiis

luce colio-

cavit',

uuncupatum

tauta religione sacramentuin

de non convertendis in alios usus, quam adversus infideles sacris decimis sine gravissimo scelere
infringi

praBlatorum
nobis

et

alioruiu

de

coiisilio

noslro, qui

non posse

Uiirari se prcesuies adeodivini

illi

omnes

sine aliqua
et

differentia

retulcrunt,

timoris oblilos, utnefarium

consilium sugges-

quod ad tuitioneiu

defensiouem regni nostri ea levare et capere sana conscieutia poteramus: in quo dictoB pecuniae residuum fuit conversuin, tt non in alios usus vere et, jialer sanclissiine,
;

serint: nec c;elestes tantuiu iras.sed

:

omnium

odia

ludibrio Sidis po[iulorum in se concitaturuin habitum iri, si decretaetam Ajiostolicae majestatem

noslra; intenliunis

existat, brevi

iuvadere

ducem

BrabautioB
et

inimicum nostrum, qui

diffidavit nos,

soltmni |iom[)a decumae iii fidelium slrages vertanlur: Angloruin regem jactaie certos sibi de eo trium|ihos poUiceri, cum putaret ob non persoluta

primu miltere illuc dilectum primogeniluiu nostrum, ut contra illum, cui nocere et damna
inferre
causis.

diviuoNumini deOrieutali expeditione vota i[)sum

si petita congraviori scelere devinctuiu teiieri cedantur, universuin orbemChristianum indignaturum ac si quai adversa ipsi vel filio succoderent, eorum perjurio adscri|)tum iri nec resli: ; :

volumus,

et

tenemur pluribus

et justis

20. a Et quia vos et Ecclesia

debetis tionein

tantum (nos)cordi habere, quemadmodum sanctam discrevestram credimus iion lalere, sciatisque
et (lericulosi exisit

tuendae
id

unquam

illius

pecuniai sacra; s|iem affore,

lestari

prcedecessorum

legum

Iristia

exempla,

quod beilorum evenlus dubii,

slant
,

nihilque

certius morte, incertius hora

'

icui. v:. Ep. secr. cc: X.

108
qui tacris Asiatico
extincti siut
:

BENEDICTI
bello

Xn ANNUS

7.

CHRISTI 1340.

caverel

animam
:

decimis abufi misere tanto gravare onere

;

nunquam

certe

ApostolicamSedem

illius

criminis

participem futuram

Benedictus, elc. Pliilippo regi Franciae.

SanCj pra;ch;irissime

fili,

super

lUcE devotse

inlentionis proposito, quod geris ad sacrosanctam Ecclesiam matrem tuam ac restitutionibus et gratiisEcclesiis pra^dictis, a benevolentiaregaliexliibitis,

tione morosa faceret ac reponi, apud quos secundiim ordinalionem Aposlolicam talis conservatio pertinerel. Et quod aliqui [ux magnitudiui pra;sumant asserere,quod hujusniodi juramenlum sic publice pro causa tam pia i^ricstitum , et per diversas mundi paitcs. ut regiam prudentiam latere non credimus, divuigatum possit infringi,

mirandum pendum.
23.

est

proculdubio mullipliciler

et stu-

excellentiam regiam
cerlo,

cum graliarum actionibus

quod
ia
iis, (|uai

Si

autem
,

in loco

privato

praeslilum

multipliciter in

Domino commendautes, eam voper nos

et

lumus tenere pro

prffidicti
pitii

sine conscienlia^ loisione honeste ad

luum
et

regui

munuon tameu quoad Deum, danam infamiam posset quodammodo colorari sed cum pra;slitum
extitisset secrele, forsan

lalium assertio quod

commodum
,

et

honorem possent
hactenus
alii
,

agi, pro:

super

tali faclo

talique materia fuerit

ila

publice

reperiemur

sicut

benigni
el

ac notorie, ut praefertur,
celebris
tanti

occasioue

illius

fama

verum quod
polleant,

priciati

vel

qui

discretione

regis

tamque

Calholici

principis

Deum

timeaut, teque, salulem

et publicae
;

ho-

norem tuum
extitit

diligant, attentis causis, pro

quibus

tam solemniter
pia et debita,
serenitati

hnjusmodi

prffistitum

exponeretur ex consilio et assertione talium labiis non solum delractorum et ajmulorum, sed etiam pneter divinam offensam et anipopulorum
,

juramentum
asserere

et

cousiderata materia, utique

marum

grave periculum laceranda, quodabsit, de

superqua fundabatur, audeantregia;

ac referre
illa,

quae de dicto

sano consilio procedere non viderelur, nec nos parlicipalionem habere volumus in tali consilio

decimali subsidio sunt levata, posse salva conscientia in usus converti alios, nou sufficimus

quoquo modo. Displicenter nempe uiuiis el dolenter audivimus et audimus, quod murmuratioues et oblocutiones detractori;e contra
te, fili

admirari.
2"2.
a

1'ri'tecto

tales

Deum

timere

ac

tua;

amantissime, non desunt in

occasione
passagii
te,

mundo
;

ralione vel

dlctique

primogenili
.

non videnlur

tenet

auimarum salutem diligere namque nostra menioria,

anledicli

et

solum contra
bilius

sed adversus nos et

quantum uon Sedem Apo-

quo.1 olim in pr.csentia cleri el poiiuli de diversis

slolicam, pricter ultionis aslernee vindiclam lerri-

mundi partibus copiosa per felicis recordationis Joannem papam XXII pr^edecessorem nostrum de consilio fratrum suorum S. R. E. cardinalium, de quorum numero tunc eramus, ad tuorum solemniumnuntiorumsupplicationem instautemiudicto illius duce et capitaueo deputato, et imposito uihiloininus sub certis modis et formis decimali subsidio supradiclo; ibidem pro parte regia et ejusdem primogenili per procupassagio generali, teque
ratores ad hoc mandatis sutrultos idoneis, et pra3-

formidandam, crescerent ex quibus (quod) extingueretur periculose devotio populi, si quae

peluulur pro parte regia, concederuiitiir a nobis

suspicari posset faciliteret verisimiliter formidari,

praedicarelur et divulgarelur

per

mundum

equi-

dem, nec

a verilatis Iramile discrejiaret,

qu;e solemniter et pie

quod illa, per Sedem praifalam depufidelium in

inibi

tala et dedicata pro liberatione dictaj TerriB, rele-

vandisque miseriis

et oitpressionibus

partibus degentium Iransmarinis,

fideque

hujusmodi prajstitum extilitjuramenlum,cujus forma iiabere inter caitera uoscitur, qute sequuutur videlicet,
dictis

assistenlibus nuutiis iu |)ublico

diIalandaCatholicafuerant,ad eirundendumChristi
fldelium sanguiuein per nos et
dissii^ata

Sedem

ip-;am ac te

in

cismarinis

partibus in

Dei

contu-

quodde

dictodeciuialiel
defiutatis

aliis subsidiis,

ad dictuin

meliam
et

et Calholici

delusionem populi extiterant

jirostare videtur,
litteris regiis

passagium

(quEe

juxta

ordinatiouem
eis

consumpta. Circa quae

praedecessoris pra^dicti perdioecesanosEcclesiarum

contmebatiir in dictis
scilicct

quod argumcntum,
Brabantiae

cathedralium,

et

coUectores ab
et in deposito

deputandos

quod

terras nubilis viri ducis

debuerunt coUigi,

per ipsos dioece-

hostiUler intendit regiamagnitudo invadere, illuc-

sanos conservari, per eos cerlis assignanda personis, qiia; de mandalo quatuor pradatorum dicli
regni, per

que propterea priefatum prin)ogenitum destiiiare. 24. Quamobrem alteudat, qu;esumus, regia
circumspectio,
si

Sedem eamdem

el

te,

lili

dilectissime,

talis

et

taiita

iulamia,

[iraeter
:

depulandorum, deberent ad cominodum ejusdem passagii hujusmodi subsidia dispensare) nihil

faceret,

damnalionis aiternte periculum, sit vitunda et ultra hoc etiam intra pectoris regiis claustra diligenter revolvat, quis amodo,
si

celsitudo acciperet, nec accipi scienter nec etiam consentiret, quod alius aliquid acciperet, ut in alios usus quam ulilitatem dicti
regalis

prajmissa, quae

petunlur (ijuod
per
le, lili

absit) fiereut, posset credere,

quod

prLBcharissime, vel successores tuos ne-

passagii couverteret, nec

paleretur converli

et

quod

si

forsau aliquid de prajdictis pro usibus aliis

aliis

a se vel

converti,

cum

contingeret occupari casu aliquo vel ad notitiam suam devenire contin-

gotium aliquod transniarini passagii compleretur, cum non solum tuis, sed aliquorum prtedecessorum tuorum temporibus tot bona exacta pro
passagiis hujusn:odi conversa in usus alius fuerunt,

geret, illud in

eorum mauibus

restitui sine dila-

nuUo facto

passagio, et consumpta.

Dudumqnidcin

BENEnFCTI
meniinimiis quasdam
recepisse,
in
illuslris regis

Xtl

ANNUS

7.

CHRISTI 1340.

100

Angliac lilitTas

bello mortui fuerunt circa triginla tria milliar.allici

qiiibus

inler cactera jaclabat,

quod

et
B
;

Normanni
majoris

el

aniiserunt oclingiiilas na-

quia

te

credebat peccatis propler i^assaginm prrc-

ves

scilicet

minorisve alvei

netjuc

dictum gravibus obnoxium, andacius et securius adversns te de sna potentia confidubat. Absit igilur sinceritatem regiam peccatorum hnjusmodi vinculis alligari. Sed pro lanto id recitare non omittimus, ut evidenlius regalis perpendat prudentia, oblocjuantur et obloqueqnid alii, prob doior rentur crebrius, si per nos concederentur petila.
!

exiguo Anglorum cruore, eam victoriam constitisse, captasque ad ducentas Francorum navcs
coiisenliunt
:

nec desunt, qui Gallicain ciassem ex

'

quadringintis

navibus,

alii

ex trecenlis

'

oclo-

ginta conllatam fuissescripserint. Redintegratum'

vero poslea majori terrore et apparatii bellum est ab Eiluardo .Vnglorum rege, qui cum Brabantioe
et Juliaci ducibiis,

Non minus etiam advertendum

videtur,

quod

si

Hannoniae, Gueldriae, Lossensi,

tibi vel eideni primogenito adversi aliqnid in bellis

Falcainontii comitibii?, aliisque proceribus Ger-

contingeret (qnod cleiuentia divina!

sinat)

per

te, flii,

ac alios multos

pietatis non tam benevolos

manis

((Tderalis et Flandris,

Tornacum obsidione

valida cinxit, adeo ut octoginta millia peditum,

quam a?mulos peccalis adscriberetm- prieiliclis. Rursns quantum ad prorogationem pra^diclam,

regia

equiliimqiie octo millia sub signis essent.

26.
bello et

Denedicti

cnroi precesqiie pro sopiendo

sublimilas discutiat et altendat

qualiter

quando et restauraretnr pecunia prpedictis piis, imo

deputata
:

pace firmanda.

Interea

dum

Franco-

rum

et

Anglorum
in

reges in mutuas caedes deliba-

piissimis usibns

et

cum

ex proeteritis

tiim Ciiristiani populi

Christi

haberi valeat conjecturaverisimilisde fnturcquid

in similibns a tuis

terris vicarius,

noremcommittere pararent, quem ante cruentam

poribus pr;eteritis extiterit, quidve

contigcrit, et tibi,

pnedecessoribns factum temipsis exinde

contingere

fili, possel (quod Deus avertal) necnon quot onera animae tu3e,si non

maritimam pugnam pro dirimendo bello desudasse vidimus, omni studio et contentione ad avertendas imminentes strages incumbere non
destilit : ac primum urgere caelum precibus, virosque religiosos incitare, ut ardentissimas pieces

subsequeretur restitntio praedicta, incumberent, a

quibus conscientia nostra immunis non evaderet, prorogatio ipsa concederetur a nobis. Dat. si
Avin. IV non. Aprilis, anno vi o.
25. Fuisse

pro optala inter reges pace a Deo oblinenda fun-

deient

inler quos Cistercienses suos ad solemnia Ordinis comitia congregatos subjectis verbis pro;

haec

summi

sacerdotis tot oracula

vocavit

Licet per nos

quot sunt sententis, secuti rerum exitns docuerunt. Testantur liislorici, avertisse Pliiiippum re-

modis
tuit,

variis et diversis,

et Sedern Aposlolicam quibus commode fieri po-

pro sedandis guerris et dissensionibus hu-

gemin

belli

Anglici sumptus

illas

sexennales dereligioni

cimas, restituendae in Syria Christianae

sacratas, a

jusmodi, pacisque inter dissidentes reformanda concordia, et maxime inter charissimos inChristo
filios

quibus ipse ac major natu Dlius Joanhes temperaturos se manus sanctissinie voverant.
Et certe

nostros

Francorum

et

Anglorum reges

illu-

slres exliterit

laboratum, quia

taiiieu hoslis anti-

earum saltem partem

invasisse l'hilippum

qui malitia iiravaknte, altingi nequivit adhuc ad

fructus pacis hujusmodi, quos desideriis ferventibus oplabamus,

falentem audivimus,

dum

religionis aculeos, quievelli a Pontifice

bus senliebat pungi

validissima

animum,

poscebat. Sed divina procul viiidicta

non

abfuit,
illo

num

enim

ejus classis conducta sacro

auro, quod ex Crucifixi vectigalibus adversusCriicifixi

solum restare videlur ad diviauxilium recurrendum ideoque voset ordo praedictus apud eum, qui pacis est auctor, et humanaj salutis amator, pro pace ac tran(|uillilate
:

hostes [iro eripiendae Saracenorumservitute

hujusmodi devotis precibus

cil,

insistatis, etc. o Adji-

coactum fuerat, dum Eduardum Anglorum regem ex Anglia in Flandriam trajicientem intercipere parat, tanta clade in Sclusx fusa portu
Palaestina

ut pro ipsius valetudine divino

:

Numini

preces

porrigerent

conflictabalurenim tibiarum morbo,

celebrare in consueto loco consislo-

ob quem
ria

cum

dissipataque est die S. Joanni Baptistae sacra, ut

non

posset,

cardinalibus rogantibus,
,

illa

in

numero classem pocne universam caplam, mersamve caesis decem Francorum millibus ac totidem vel pluribus captis
florentissimam

naviuiu

cubiculo coigisse

auctor refcrt ^ Datae vero superioreslittercCxUin.XlVkal. Sept.,

Vita!
ipsiiis

anno

vi .
et

referat

Joanncs Villanus
-

'.

Variant in CKsoruni
'

Paucis post diebus solemnes in Galliis

An-

numero Anglici
i 1

et Belgici

auctores,

quem
:

ad

glia sujiplicationes indixit, litlerisque Encyclicis

triginla niillia ascendisse ferunt,

tradit

Ms. Vaticani auclor

'

his verbis

atque inleralios Item

ad archiepiscopos
tristia,

et episcopos datis', ubi pluribus

quae ex

iis bellis

emergebant,

exitia,

adlii-

suo tempore rex Anglia;

vit

cum

sua aniiata debella-

armatam

ptistai

regis Franciae iu die S. Joannis Basuper Sclusas portum Flandriae, in quo

VI. GaLuin. Vassoii.
iNeu.-lr

bitamque Pontificiam pro iis propulsandis sollicitudinem exposuit, excitari fideles jubet, ut ad preces fundendas incumbant: oQuia uun faiitum.
'

'

Jo. Vill.
eiid.

1.

XI. c. Uifl. Paul. /Kiiii

in

I'liil.

in

et
111.

EdujrJ.
ii l!en

alii

Gaguiu.
1.

Ilist.

Fr. in Pliil. VI.

.Mtyer. ubi sup.

1.

Thoiu. Waising.
1.

in

Ypoiiig.

Meyer.

xii.

et

Vill.

xi. c. tll. Wjlsinir. ubi sup. iMeyer.

Ms. bibl. Vat. sigu

nuni. 2040

Ep. secr. CLV.

sccr

xii.

= Vit.

Beu. auct. apud Bosq.

Jojn.

Tom. vi. Tom. vi. Ep

XII.

cixxxix ad ccxrili.

200
iiiquit,

BEMEDICTr

XII

ANNUS

7.

CHRISTI

I3'iO

de leiiiediis huiiianis iii liac parte coiifidiquantuin de humili devolorum fnieiium supplicatione speramu?, illorum quorum exempla prsmisimus vestigiis, quanlum possumus, inh.Trentes ad ilhim, qui maris imperat tempestati, quique illius tumida frela sternit, et quo juljenle ad tnrbatio verlilur in tranquiUum et pacem orationem fidelinm sulTragia providemus recnrinus,
;

tur, aliaque discrimina,

damna

et

scandalosa pe-

ricula exinde subsecuta sunt, et conlinue subse-

qunntur

ubi drscripsit regnum expositum. calcari jura, opprimi vecligalibus populos, inedia pauperes confici, divites spoliari , Ecclesiaslicos ad inopiam
.

Et

infra,

pncdonum

rapinis

redigi

adducit alia niala, quag ex eo bello ad totius

rei ChristiansB in Oriente et

Septentrione exitium

renduni ut ipse pacis auctor

et

humana)

saUilis

redundabant
28. Rt
rinis
ct
aliis

amator, qui multorum preces clemenler consuevit

ad gratiam cxauditionis benigne admittere, fide-

insuper, ut litlerarum de ultrama-

longinquis iiarlibns transmissarnm

linm ipsorum iirecibus inclinatus eorumdem regnm mentes et corda, turbationis cujusque subductis

lectione infesta, ac nuntiorurn

muUorumqne

fide-

dignorum aliorum

dolorosis relatibus percepimus,

exinde fluctibus,
et

de sua largissinia

pietate

hostes fidei ChristiancE, turbatam Ciiristianitatem

pacificet

uniat, muitiplicatis intercessoribus,

propter luas et ejusdem regisguerrasexultantibus

voluntales. Quare fraternitati vestraB per Apostolica scripta

animis audientes,

et

ad

eamdem

Chrislianitatem
prffisertim
in

mandamus, quatenus pro hujusmodi

conculcandam

et

confundendam,

dono ca;lestis gratiag concedenda, devotas ad Deum tam processionaliler, quam alias preces elTnndere, ac jier clerum
pacis et unitatis concordia,
et

populos in vestris civitalibus etdioecesilms coneffundi facere

studeatis.

eisdem transmarinis et aliis eis vicinis partibus sibi tempus ad hoc opporlunum, durantibusdictis guerris exislimantes adesse, fnstuosam exinde assumunt audaciam et ad invadendnm, opprimen;

stitutos

Dat.

Avinione

dum

et

offendendum Christicolas

el lerras,

quas

VIII kal. Septcmb.

27. Excitatis

anno vi , ad implorandum divinum auxiPontifcx reges in

Chrisliani obtinent, siciit rex Marrochitanus Hispanias, Turcbi

Romaniam

et

partes Christicola-

lium

Gallis Anglisque,

mutua

ruui

alias transmarinas, soldanus

Armeniam

et

funera ad Tornacum concurrere paratos Apostolicis mollire monitis atque ad |)acis consilia adducere nggressus
lilteris
'.

Tarlari Ungaria> et Polnnia; regnapra'suni|ituosius

et

est,

exaratis

eadem verborum

fornia

se

audacius, terribilibus congregatis exercitibus, disponunt. Qua? quidem omnia, et alia inenar-

Illarum parlem potiorem subjicio, quas

:

rabilia

mala

et

periculosa scandala, ex eisdem

tiiis

regi

Francorum misit ubi eiiim ingentiaase pro concilianda ipsum inler et Eduardum concordia
intcrposita studia exposuit, scriptas crebras
slolicas
litteras

gueiris et dissensionibus

et regis prsedicti

Apo-

eidem Christianitati proventura, quasi totus mundus tibi et regi pra'dicto imputat et adscribit.
Attendat itaque regia providentia diligenler,
si

hortatorias
tit.

nuntios frequenter
S. Praxedis presbyte-

missos, legatos Petruin

pro

vitandis

tot

et

tantis inalis,

periculis et

rum

Aquiro diaconum cardinales, quorum pariter opera ac diligentia in adducendis ad jiacis foedera animis elusa fuerat
et

Bertranduni

S. Mariae in

scnndalis, quibus merito irrilatur Allissimus, et

quodammodo derogatur nomini

exinde dejiressa justitia
cussa, esset flectendum cor

regio et honori,

et tota Christianitate

con-

Iristes

funesti

illius

belli

evenlus

et

ingenlia,

regium ad
vel

dictaj pacis

qua; ex eo
ponit
*
:

emcrgebant mala ob oculos regios

reformandam
inenndas. Est

concordiam

saltem

treugas

namque plurimum formidandum,

eamque
et alios
diligit,

Benedictus, etc. Philippo regi Francis. B Ecce, lili dilectissime, quod sicut Irisles et dolentes audivimns et audimus, hoste ipso hu-

quod

dum

via pacis rationabilis respuitur, Deus

et delectatur in
te

qui est pax vera

viris pacificis,

provocalus exinde sinat contra

mani generis maloruin omnium incentore, qui ad cxterniinium humana; salutis aspirat, ignem dissensionis, rancoris et odii adeo inter te ac regem liiffifalum in flammas nocivas ct pestiteras jugiter accendcnte, atque guerrarum ftemitibus in diversis

diclumque regem,
rciites

multiplicari

utrique veslrum adliaetribulationes varias et au-

geri, etc. Rogat, ut se paci

acconimodet, populo
:

Christiano |ireces publicas ipsum iJeo indixisse niittere vero ad eum Guillelmum Amici ut haec
allius

parlibus

liinc et

lerrarum et maris crebrescentibus, inde innuinerabilis inultitudinis redem-

viva voce

iu

animo regio

defigat.

Dat.

ptoruin

prelioso cruore Dominico sanguis innocens sic crudehler, non parcendo ajtati vel sexui (quod etiam apud infideles tam antiquis quam
niodcriiis

Avin. VII kal. Septembris, anno vi . Propendcbat ad pacem Philippus rex tot cinctus periculis,

quam
tus
:

utinain

antea,

cum

poterat,

esset secla-

menseque Jnnio
',

Poulifici

illius

ineundie

temporibus ul

iiarvuli,

mulieres, senes

tt debiles in

ore gladii perimerentur immaniter,

utque Ludovicus Bavarus desideriuin exposuit intercessorem se pro ea concilianda futurum

pollicerelur.
29.

reiiulabatur horienduin) proh dolor ! est etlusus et etfunditur etiam incessanter; et amplioreffusio,
u.si

Non

ita

spectabat ad pacis consilia Eduar-

aliter

clcmentia divina disposuerit, formidaEp. sccr. ccsciii, ccxciv.

dus rex Angliic,

'

quem

Pontifex ut flecteretscriptis

Tom.

VI.

Ibid. Ep. sec. cc.\.ciii.

Ext. ejus

l.t

apud Bcu. lom.

vi. E|.. scci.

cclxs

BENEDICTI XII ANNUS

eodem, quas dabat ad regem Francorum, arguinento allalis anle a nohis
dia ob oculos posuit
excidia,
dissidia
lilteris,

7.

CIIRISTI 1340,
Francice,
;

201

gnum
h.ibere

ingeniia mala,

ac

in quod nulluin jus repulaiur in quibus quoad certos comilatiis

,

quic ipsius causa rei ClirislianaB inveliebat discor',

centum annorum
,

prascriptioiie

et

ultra

reges

ulque praeter Occidenlis

Francia; continue et quiete possessionem habue-

ob ipsius ciim rege Francorum exilialia iti Asia Arincniam Babylonii, Gra^ciam
:

TurccE invaderent

Poloniai et Ungaria?

immine-

runt videatur injusla. Quare videtur, quod dncaiu Vasconiffisub forina, qua dominus Eduardus avus islius renuit eumdem, merito debeat
conieniari.

rent Tarlari, Uisiianias Marrocliitani penetrarent:

denique ad ea, qua; WiUelmus e Norwico decanus

Ecclesia; Lincolniensis capellanus Pontificius, sacri
palatii

Quario de timore Dei, quem ad memoriam semper reducere debei, in pectoris sui scrinio
revolvendo processus
et
,

causarnm auditor, Aposlolicononiineexpo-

censuras in

et

contra

siturus esset,

animum

adverteret. Htxc vero rcgio

Bavarum
ejusdem
praefatus

factos et
et

latas

quas per adhfEsionem

vicariaius imperii no-

animo, ut ad pacem tlecterelur, a primi jussit

:

WiUelmo im-

assumptiouem
:

scitur incurrisse

super quibus dominus noster

Credenlia commissa per

dominum papam

magistro W'iIIelmo de Norwico siiper exponendis

nendo
filio,

scripsit frequenier, et
fideli

eidem regi tam exhorlando (|uam niosemcl sibi non ut

Ecclesiae,

eum regi Angli;E quam quidein credenliam idom dominus papaper eumdem magistrum Willelnium scribi mandavit, et fecit manu propria, et
per
:

nec ui

sed

ut rebellibuset

infidelibus adhjErenti lilteras destinavii. Et prae-

serlim propter incursum hoslinm

fidei Cliristianae,

sibi realiter

assignari,

qui Chrislianiiatem
runt,

Memoriale super dicendis ex parte domlni

nostri

prout

undique impugnare coe(iein liiteris domini nostri speciflce

guerrae continuatione desiin casu,

papae

domino

regi

Anglia'. Priino,

quod

continetur, ab istius
siere

propter victorias, quas

diante,
pacis viis

Dei gratia obtinuit

mein

jam deberei. Item

quo rex

diceret,

non superbiret, nec earum confidentia

vel trnclatu recipiendis
:

merito se dubitare, ponere se in manibus domini

nostri
;

extranenm se exemjdo quorum unus, decem septem vicibus in bello succumbens, decima octava vice de inimicis suis finalem obtinuit victoriam et aller duabus vicibus obtinuit, tertia vero vice cum ioto suo succubuit exerciiu, a Secundo de perfidia genfis sibi colligataB, tam de Flandrensibus, qui cum dominum proprium naturalem deceperint, multo magis eum, quem accidentaliter et moinentanee recepernnt in doniinum, verisimiliter deciperent in fuUirum. Ni;C niultum se considere habei de dominis JuliaTedilerel, vel dilficilem
:

praesertim assisientibus sibi doiuinis car-

quoruin major pars et quasi omnes de regno Franciae suntoriundi, vel in personis propriis vel in eorum nepotibus beneficiati, ac reddinalibus,
diiuati

tam

in

tem|>oralibus qiiaiii iu

spirilua-

libus, et

quorum

pars

magna
, ,

publice

partem

dequoagitur; haberem dicere beuevolentiam quam dominus noster habet specialem ad personam domini regis etregnum; ac eiiam quod in talibus negoiiis, Romanam Ecclesiam et ejus patrimonium non
faciunt contra
in negoiio

eum

concernentibus cartlinalium consilium requirere

quod quasi aniore sui islis se aclibus exponerent |)ro eodem quia magis, imo principaliter propter scandalum polionis, eisdem per regem Franciae impositum, defensionem suam propriam ei peculiarem prosequi reputaniur. De Alamannis etiam minus
censi ei Gueldrensi comiiibus,
;

nonconsuevit ei in hoc negotio, si in suis manibus poneretur, aliorum consilium requirere non
:

curaret .
31, viros,

Cohorlatus etiam est Pontifex sapientes ab utroque rege Eduardo et Philippo ad

solilos ut eos ad
:

sanctiora consilia adliiberi

con-

qui

sernper

consiieverunt

instabiles

reputari,

Avus eliam

isiius

litateni ullimata; suse

Eduardus bonus eorum instabiindigentice tempore experi-

mento probavit.
30. Terlio
siva, qui licet
sef,

cordiam ineundam impellereni Universitatem, inquit ', vestram rogamus, irequiriinus et ia Doinino exhortamur, qualenus hahentes prae oculis soliim Deum, cui omne cor |)alel et omnis
,

de potenlia regis Franciae excesin

decein bella in regno suo perdidis-

populum iamen

abundaniiaad.resistendum
:

voluntas ioquilur, et quemnuUuin latet secretum, super tantis tainque periculosis negotiis, siatum toiius Christiaiiitatis, ut praeferlur, concerneutibus,

cuique verisimiliter recolligereposset quod tamen

in rege Angliffi extra

neorum manibus
nonstipaio,

regiium suum, et iu exlraexislente, propriaque natione

modis
bria,

suis

eidem regi, ac saluti, honoribus et comnecuon Christianitati prajdicta; salu;

utilia

et expedientia,

cum

bonis et

rectis

difficile

imo impossibile reputatur.

conscientiis

Elhoc

patet

exemplo regis cujusdam Anglia;, qui

quondam

rediiibus,

regnum Francia; plus habuit in quam ipse rex Francia; in regno proprio, et cum loio successive fuit expulsus. Et prx~ serliin cum pelitio dicti regis Anglia; quoad reinfra
'

suadere ac consulere studeatis. Dal. Avin. VII kal. Sepiembris, an. vi , 32. Ad Tornacum agitatum fuisses de pace
credideritis
,

Eduardum

per litteras significat Pontifici. Cum utriusque regis acies ad Tornacum accincite ad proelium essent % nuUo cruore fuso dirempiie

Tom.

VI.

Ep. secr. ccxciv.

Tom.

VI.

Ep. secr. ccL.xv, ccxcvi.

'

Ibid.

Ep. cccv.

km.

ToMis XXV.

P.AVN. VI.

26

202

BENEDICTI

XII

ANNUS

/.

CHRISTI 1340.

sunl, ut similiterannosuperiori Caineraco abscesserant, nullo

commisso

proelio.

Peifunclosegregie

mus cum effeclu. Unde cum nuper ante receplionem litterarum vestrarum obsideremus civitalem
Toniacensem, licet nobis arrideret expcdilionis ad importunam tamen uberis spes propinqua quorumdam instantiam sub spe tractalus pacis
;

nnincre Apostolicos nuntios Guillelmum e Norwico apud Eduardum, et Guillelmum Amici apud Philip|)um ulriusque regis ostendunl litsuo
profiiitque admodum, ut Tornacensi consenescente bello, Joanna Valesia sanctimonialis,
terffi
'

toleravimus, quod inler alligatos nostros et

galos partis
adversse

alli-

Philippi

rcgis

soror

apud Piiilippam reginam

cum

(Joannem regem Boemise duce Brabantiae de pace colloquium iniisse

'

Anglia^et Guillelinum filium comitem Haunoni.T

pacis consiiia
ciffi

referunt nonnulli

capiebatur una tregua, usque

inter

demum pactre indu: solutaque Tornaci obsidio. Conslitutum etiam

promoveret

ad festum Nativitatis S. Joannis Baptistaj proxime

futurum duralura
ut in

quos condiclum

extilit,

Eduardi el Pliilippi rogum foederatosfiieral, ut prope Tornacum pacis tractatus proxinio a

inter
S. Marlini feslo die

crastino instanlis

festi

S. Marlini episcopi

agitaretur

sed illum Eduarqiiibus propositis

prope Tornacum tractatus pacis haberetur: quem diem, receptis pr;cdictis vestrae sanctilatis lilteris,
prorogari fecimus usque in diem Dominicam proxime postfeslum Purificalionis B. Maria? Virginis, ut interim possemus veslram beatitudinem super intentione nostra et causffi noslrs justitia
plenius informare, et super
iis

dus, receptis Apostolicis

exilia rei

litleris,

ingentibus malis, quaj bella tralierent, quantaque

Cbristiana?, ni iila
;

Deus

averteret, illa-

tura essent, urgebatur

ad sanciendas

cum

rege

Francorum

imlucias,

mitlendosque ad Sedem

providum vestnim

Apostolicam oralores, ut una

pnixiiiie
Deipar.Ti
lia^c
^

cum

aliis

Philippi

consilium, quod prae caeteris amplecti volumus,

obtinere, etc. Addit se oratores ob idad Sedem Apostolicam miltere, atque Pontitici ob navatam

oratoribus conciliandoe pacis ratio

iniretur,

ad

recurrenteiu

post

festum
;

purificatae

diem extrahi

flagitavit

rescripsitque

Pontifici, ciijus arbitrio certis legibus per-

gratias agit.

pro liberando Nicolino e Flisco operam eximiam Denique subjicit Conservet vos
:

missam controversiain,
33.
B

videliitur inferius.
patri

Allissimus ad

regimen

Ecclesiae sure sanclae per

Sanclissimo in Christo
divina

domino

tenipora prospera et longaeva. Dat. apud Ganda-

Benediclo,

providentia

sacrosanctae Ro-

vuni decimo die Novembris, anuo regni noslri

Fraucio:;

mana? ac universalis Ecclesia; summo Ponlifici, Eduardus ejusdem gralia rex Francia? et Anglia',
et

piimo, regni vero nostri Angliae quarto(1).

decimo
ab

domintis Hiberniae, devola

a

pedum

oscula bea-

34. Libellus de Ediiardi causce osquitate papce

illiits

toruin.

oi'otoribus datus

devote recepimus sanctilatis vestnc lilteras (ac nounullis inlerjectis, quibus

et

Reverenter
e

pelitis

modum ponat.
porrexere,

Edendus
*,

monetur Anglus,

ut

lucem visus
Pontifici

est lihellus

quem
illius

boc in loco in Eduardi oratores

Norwico Apostolicum internuntium a se exceptum honorifice ail, hac subjicit) Et quidem, pater sanctissime, de tam pia visitatione
:

Willelmum

quo

causae cquitatem

illuslrare conati sunt,

originem
tarunt
a
:

in

bellorum Pbilippum regem transfundere tenatque

qua? dicta sunt vobis

omnium

benevoniniium exultat devolio filialis, laudes et gralias exsolvens propter hoc bumiles el votivas. Sed pungunt et amaricant interius mentem nostram mala quae, sicut praedicitur, ex praisenti guerra iiroveniunt, et pra;sertim quod terras Chrislianorum invadere sic satagunt infideles, ad quorum repulsionem et iiisolentiam conterendam, si possemus, daremus operam libentissime,
lentia

vcstra ac exuberante penes nos paterna

Hasc sunt in effectu,

domino per nos Willelmum de Norwico decanum Lincoluiensem Joannem de Offorde arcbidiaconum Eliensem et Joannem de Thoresby canonicum Sulwellensem ex parte
sanctissimo patri et
,

domini nostri regis Anglia;

a

illustri.

Sanetissime paler
et jusla,

vestra de intentione dicti

novil

Deus,

Ad quod per
;

Dei gratiam et veslm

et quajrere volui.

cera

domine. Ut beatitudo domiui nostri regis sinac ad pacem rationabilem prona

et

prjEsidium aspiramus
luin decuit,

et

ob hoc hactenus, quan-

semper

et parata,

plenius informetur, aliquid est

pacem quaesivimus

Tom.

VI.

Ep. cccii, ccciv.

'

Jov. Leyd.

1.

xxviii.

c. 3.

Eit. apud Een. tom. vi. Ep.

= Ibid.

Ep. cccii.

secr. cxiv.

(1) Hoc anno intor Gallum et Crilannum inducia; composit, de quibus annalisla quidem non silet, sed nce mcnsem ac diem quo sancits sunt, nec quorum interventu procuratw, indicat. Conlinualor Nangii, qui opus suum hoc anno claudit, recitat induciaruni conditiones ex publieis Tabulis quibus dics adseripta est feria secunda, XX Septeoibris anni mcccxl. llfflc esl dies et mensis initarum induciarum. Porro Tabula; ills concepla! sunt nomine Joannis Bohemia; regis, ArnuIB episcopi Leodiensis, Haduia Lotharingia; ducis, Aymonis comiiis Sab^udia; et Joauniscomitis de Armeniaco. In easdem inducias comprehensos volunt htlerK ills Anglos paiiter et Scotos, cum Hispanis,

Castellanis,

Genuensibus

et Provincialibus,

episcopo

cum

Rtbus

ila cimstitulis,

notat continuilor alter Nangii qui

capilulo Cameracensi, tum et reliquos omnes qui alterulram paitem secuii sunt. hoc anno liistoiiam suara exorditur, regem Auglia;, non quidem remeasse, sed
.

diutius in Belgio substitisse

: Ubi stetit per litulum regis Franiia; deposiiisse, cum litteris

magnum tempus
boc anno

scriplis die

adscripserit; ila enim consignantur

premier. Ex

his discimus

: Le vingt et un jour de epocham hanc regni Francici, sive ab hoc

Animadvertere hie jnvat Anglum, quamvi:; arma suspenderit, non lamen sxi Novembris cpocham regni sui Anglici, itemque et regni Francici, Novembie, Tan de noslre regne d'Ansleterre quatorsiesme, et de France
ani.o, sive a priori labente ca;pisse.

Maxsi.

BENEDICTI XII ANNUS

in

7.

CHRTSTI 1340.

203

facto

reserandum. Dominus Philippus

pro

praesertim dicti domini Cantuariensis ad hoc spe-

rege Francia; se nunc gerens, a tempore, quo regniim FrancitC primitus occupavit, verisimiliter
ajstinians et

merito, dictum

dominum noslrum

regem ad regnum
direxisse,

Francia; suae mentis oculos

vel velle saltem dirigere in futuruni,

visus fuit euni in Scotiie

partibus, Scotis

realiter

adl)a.'rendo et in ilucatu Vascoiiiic

quaniplurima

usurpando, adeo coulinue et fortiter occupure, quod circa recujierationem jurium suorum in Francia eidem inlendere non vacaret. Et quia eidem in minori cetate constituto, jiiris peritiam et agendorum experientiam non liabenti, |iropter insidias praesertim pra;diclas eidem, ut prffidicilur, praeparatas usque ad tempora novissima, vias non potiiit jura sua quoad regnum suum Francia; prajdiclum coiigrue prosequendi idem
;

ordinatum, quod cum viam obtinere non potuit, et ex sentenlia et decisione doclorum et advocatorum tam Komanae curi;c quam sludiorum Parisiensis et Oxoniensis et aliorum, necnon pra;lalorum omiiium regni Anglia; peritiorum et famosiorum, cum quibus jus suum fecerat sollicite disputari, regnum Franciaj pradictum per mortem clara; memoriae doiiiini Caroli ullimi regis Francia; cavunculi sui ad eum ut proxinuim iiacrecialiter

instautis,

extitit

pacem per

huiiiilitatis

dem masculum
forti

jure successorio

erat

legitime
in

devolutum, jus suum praedictum etiam

curaret prosequi
secretius

manu
ad hoc
alii

cum

elTectu.

Et ut hoc se-

curius et
doniensis,
niulti

facere

posset jurati

fuerunt domiiii Cantuariensis, Lincolniensls, LonSaresberiensis

coniiles,
,

Lichefeldensis et
et
alii

domiiius nosler rex, pacem desitlerans el quieleni,

vias dicto

pradali,

barones

nobiles

domino Philippo

oblulit infrascriptas,

majores regni super crucem domini archiepiscopi

Cantuariensis prcxdicti.
36.

pro sola recuperatione ducatus prtcdicti, et ut a

subsidio

Scotorum se totaliter amoveret. Primo maritagium filii sui primogeniti pro filia domini Philippi sine quacumque dote matrimonialiler copulanda. Secundo maritagium germanae suae, nunc dominai Gelriae pro filio dicti
videlicet

Insuper inter alia

extitit

ordinatum,

quod alligationes fierent in Alemannia jam factae, et quod dominus episcopus Lincoluiensis, associatis sibi quibusdam nobilibus de Anglia, minister
constitueretur ad perficiendum alligationes prae-

domini Philippi cuin dole maxima et excessiva. Terlio maritagium ^.'ermani sui domini comitis Cornubia; pro

qui ex ordinatione parlainenti prcxdicti, et dicti domini regis picccepto dictuni ministeriuin
diclas
:

quadam consanguinea
dicli

sua. Quarto pro

sic

necessitatis adinisit, et ad effectum

faclis,

perduxit.

vexalione redimenda obtulit sibi

pecuniae arbilrio

unam summam
Pliilipiii

Quibus

dominus noster

rex consilium secuet alii|uas

domini

proprio

turus pricdictum, niare transivit,

Franciae partes

regni

moderandam. Quinlo quia dictus doniinus-Philip-

cum

suo

et

dium

pus piffilendebat, se velle in Terrae-Sanclae subsitraiisfretare dictus dominiis noster rex ex

;

rum

exercitu

devaslavit.

quorumdam alligatoInstante postmodum

niagiio zelo, quem semper habuit et habet ad sanctum passagium assumendum, obtulitse paratuin passagium cum eo assumere sujiradiclum, el Scotis treugas concederc competentes sub illa

tempore hyemali, dictus dominus nosler rex ia Angliam reversus audivit, quod in mari maxima navium mullitudo ad sui et suorum invasionem celerem parabatur. Qui de consilio suorum, sihi pro tiiuc assis.tentium, et principaliter domini
Cantuariensis praedicti subito, se paravit ad pur-

condilione finaliter,

quod dicUis domiiius Phiiip-

pus tideliler promitteretsibi, post redituiii eorumdeni de ducatus sibi facere justitiac

gandum mare,

et

ad transeundum se exposuit

tum. Sed ipse oblationes superralionabiles respuens

se nihil velle facere
vivis

complementam ralionabiles, imo

et refulans,

respondit

absque provisione pecuniic vel eiiuorum, sub coufidenlia priucipaliler dicli domini Caiituariensis, qui infra certos et paucos dies pecuniam sibi
sufficieutem promiserat destinare
iens, iuiniicos suos invenit in
:

quousque omnibusScolis tam

et niare trans-

quam

haeredibus
iis,

morluorum

reslilutionein

mari juxta portum,

dedit sibi

plenam faceret de
Scotia occupavit. Et
regis respondissent,

quae suis tempoiibus in

nuntii dicli domini nostri

quo proposuit
Deus
a

appiicare, et

eam quam

cum

obtiiiuit vicloriam.

quod ad hoc non habuerant

potestatem, nec hoc credebant dictum

dominum

confldentia

legem facere
per haec

verba

unus

fuerit

dominus Philippus erit, quousque rex ulriusque regni lam Franciaj

velle
:

respoiidit

Nunquam bene
publice

terram ascendens sub cum armatorum maxima iiiullitudine, civilatem Tornacensein obsedit, ibidemque reiiianens longccvo temiiore
Qui
,

poslmodum

promissionis praediclae

quam
loruni,

Angliae.

Ista

praedicavit duniinus

omni pecunicB subsidio destitutus licet ad multorum inslantiam importimam, veraciler tamen
:

archiepiscopus Caiituariensis Londoniis in piccla-

sola pecuniae trustratione coactus, treugis consen-

comitum, baronum

et

aliorum multitu-

serat ineundis, in

summo

sic periculo

ex extremo

dine copiosa.

necessitatis articulo constitutus,

cum

niillum de-

discretionis

Audiens hac dominus noster rex, ad annos jam perveniens, convocari fecit parhunentum, iu quo de consilio et assensu omnium praelatorum, comitum, haronum et alioruiu nobilium et popularium ibidem praj^entium, et
35.

narium

tolo obsidionis leinpore, utdixit,

abAnglia

recepisset. Etultra

suumcontra dictum dominum archiepiscopuiii conceplum aperiens, dixit hax verba Vera credo quod archiepiscopus voluit, quod propter defectum pecunite perditus fuissem
:

20'.

BENEDICTI XII ANNUS

seorsum de

7.

CHRISTI 13A0.
;

et

interfectus, et ulleiiiis dixit milii

fluxisse

uxore mea, et e contra talia dixil uxori mere seorsiim de me pro|iter quae, si fuisset exaudilus, ad tantam nos iram mutuam provocasfet, quod per,

vidimus vel ab ipso Philippo in hoc exIremo bello armorum vi comparataj erant, restituendis Anglo pronuiifiaret.
38. B Sanctisfimo patri in

Dornino Benedicto,

petua inter nos fuisset divisio. Vere, pater sancte, dominus rex omni;i isfa, dominum arcliiepiscopum
tangentia, sffipissime milii Wiilelmo de Norwico
tani ad

divina providentia sacrosanctae Romanae ac universalis EccIesicE

a

summo

Pontiflci.

Sanctissinie

pater.

Pridem per vos cum

partem

quam coram
et

reduxil ad

menoriam,
Ista,

de consilio suo firmiter injunxit sub

aliis

quibusdam
Aiiiici

vestrae sanclitatis litterisad nos missus

vir venerabilis et uiscretus magister Guillelmus

juramenlo, quod ea vestr<Esanctitati plene

liter

et flde-

auditor sacri palatii ex parle vestra multiim

recitarem.

pater sanctissime, videlicet

secrete

nobis exposuit viva voce, quod

pacis et affectionem sinceram,

propter

quod

propter defectum

pecunia^

dominus

rex

treugis consenserat ineundis, et ea qUcC

dominum
.

arcliiepiscdpum tangunt,
cieta
:

si

placet, teneanlur se-

ad nos regnumque nostrum habetis, onus in vos libenter suscijieretis, dum tamen nobis placeret,
pacificandi discordias inter nos et
suscitatas, in

bonum

quam

ca?lera

omnia poterunt propalari

regem

Angliae

37. Porrectus etiam

tum

videtur ab iisdem

quanfum
el

terras et loca per charissi-

oraloiibus Pontifici alter libelius a nobis superius

mum dominum
roli

genitorem nostrum regis Caet

quo probare nitebantur, jegnum Francorum jure hx^reditario ad Eduardum spectare quo vero illius consilia vergerent,
aplioie loco indicatus,
:

tempore, ac pro ipso

postmodum

per nos in

Vasconiai parfibus acquisita tangere dignoscuntur.

bis verbis

expresserunt
et

Sanclissime pater et
vestra; clementioe

Super quibus vestram scire volumus sanctitatem, quod licet ad nos dumtaxat ratione uostrae superioritatis,

domine. Ut specialiter
fali,

nude

quam

per certas conventiones pertineat

;

suaiu aperiat voluntatem, vestrai significat sancti-

cognitio de pia?missis

nihilominus propfer hoet

quod

iirosequitur, et intendit prosequi

totum

norem

et

reverentiam vestiae beatitudinis,

ob

regnum
legitime

Francia;

tanquam

sibi
:

jure successorio

debitum el delatum tamen vestram et Apostolica?

ob

reverentiam

et propter discrimina vitanda, quEe ex continuationeguerraruni poterunt verisimiliter provenire, paratus est

Sedis,

ingentem confldentiam, quam de vobis semper habuimus et habemus, placebit nobis, ijuod vos ut privata persona de et super pnBdictis per viam amicabilem et rationis, prout vobis bonum et
expediens videbitur, cognoscere ac ordinare pos-

tractare de pace et bonce paci

consentire; duni

tamen
et iion et

in Iractatu pacis faciend;e habeatur consi-

deratio ad jus sibi competens in regno pra^dicto,

solum ad ducatum, quia solo ducatu foto, etiam ab omni servitio et subjectione cujuslibero,

cumque
quia

non

intendit contentari. Insuper

omnia prsfatus rex Anglioe quod usurpative noscitur assumpsisse, ac sigillum de armis Franciae, quo per tempus aliquod usus est iudebite, et adhuc uti nifitnr, omnino dimittat, ac eis renunfiet totaliter cum effectu. Personam vestram sancfissisilis
:

dum

tameii ante

nomen

regis Franciae,

sanctitas
sollicila

vestra ad

reformationem

pacis

mam

conservet Altissimus Ecclesiae suae sanctae

feliciter,

summe
lit

per litteras suas paratam se obtuapud Apostolicam Sedem in persona propria si

pro|iter

regimini

doenum prope
39.

S.

ut optamus. Dat. apud S. AuDiouysium in Francia, die xxvii

parlium nuntii
terit,

hoc ad curiam destinenlur

Octobris, devotus filius vester rex Franciae .

vel per alios, prout boneste et

commode
rex

fieri

po-

laborare

dominus noster

ex

magna

ficem.

Regum

oratores

convenhmt apud Pontiregis

consiliis

Perspectis

ulriusiiue

confidentia et reverenlia devota consensit, quod boc sit in electione sancfitatis vestrai . Durissima

Pontifex justi foederis ineundi rafionem non explicari

rescripsit
'

Philippo;

cum tamen

ijisius et

eiaut Eduardi regis postulata, neque ulla muniri via concordia; videbatur imo iis auditis
haL'C
:

magis Philippum regem inflammalum iri ad bellum, exjpectandum erat atque ideo monuit An:

glum Beuedicfus',
bis

Ab enim Eduardo concedendis adeo Francorum

|)etitis

ut

modum

poneret.

Eduardi oratores proximis a celebrato purificatae Virginis festo diebus pro tractanda pace convenire apud Sedem Apostulicam deberent suam operam, partes assensissent adhibiturum si adversae quod ad eam legem a Philippo adjecfam spectaret,
:

rex abhurrebat, ut

cum
iis

regiis lifteris
-,

pacis crearet interpretem

illius

benedictum arbitrio tantum

Anglorum rex Gallica insignia et nomen anfequam de Aquifaiiia> terris illi vel Eduardo II ereptis reslituendis quidquam constiut prius
abjiceret,

qufe a Carolo Yalesio parente Caroli IV regis temporibus

permitteret,

ut de

terris Aquitania,

tueret Sedes Apostolica; subdidit,

nunquaiii admitfendam:

eam ab Anglo Quanquam inquit

,

llacceptam Gallica; aulffi Aquitaniam solemni ritu sacramento referre detrectabal, ob quas retentas primas disseusionis iufer Eduardum et Philippum causas
To.n. VI. Ep. sccr. ccciu. Eji. ixciv.

bello parta; erant,

cum Eduardus

cum
de

prffidictis

missis per

regem prEefatum Annominis

et sigilli

glorum super dimissione

ariiiis

illius

Francio} cullocuti fuerimus, et eis quae

nobis videbantur expedieutia circa haec duxeri-

mus

explicaiuia

reperire

tamen non possumus

'

Exl. ejus

lit.

a|;uJ BeuuJ. ibid.

'

Toui. VI. Ej). secr. cccv.

BENEDICTI
nec sentire

XII

ANNUS

7.

CHRISTI 1340.

205

cum ipsis, quod rex ipse ante tractaquoquo modo dimilteret supr;idicta . Ne tamen Phili|>pus ob id a tractanda piice utque illi acconnnodaret aiiimum , discederet at(|ue inter gravissiPontitex ipsum obsecravit mas rationes hanc subjecit a Ponens niliilominus ante oculos menlis ii\iv, quod licet superna benitum
pacis
,
; :

multis ex eis, qui ad Christianorum inleritum furentis propositi armaverant voluntalem, una ciim infante nato |iiofani et blasphemi regis de Pienamariu in oregladii Dei
ipsis feliciter triuuiphasli,

digno judicio interemplis: de quorum internecione idem rex blasphemus, et maxime pro|iter

necem eju^dem
blicis

infanlis nali sui

adeo

in

profaiu-c

gnitas offensas praedictas hactenus dissimulaverit

patieiiter,

impietatis rabiem dicilur exarsisse,

quod

sicul pu-

sibique Chrislianorum effusionein san-

guinis iion placere his tuis et regis praKlicli aciebus, ut nosti, de propin^iuo dispositis ad bellan-

fldedignorum fertur relatibus, omnino citra mare ad partes Ilispaniic transire [iropoiiens, innumerosam Agarenorum multitudineiu congregat,eta(l(]uascumque civitates etportus, in (]uibus
credit invenire navigia, nuntios suos

dnm
et

verendum tamen est, formidandum quod si ulterius provocaretur similibus, sua non quiesceret indiostenderit manifeste
;

multipliciter

cum

mullis

pecuniis, in (]uibus pluiiinum dicitiir abiindare,

gnatic, quin adversus illum vel illos, qui

horum

pro habendis dictis navigiis ad transitum

necessaiiis destinavit; ad perflciendum

suum

causa essent
diclaj

terribiiis el forsan irreparabilis vin-

hujusmodi

ultionem
et

cum

ejus

siiit

occulta juilicia

nequam
cr

projiositi

sui

volum

potenliae suae vires

exerceret, etc. Deniiiue ut

cum Anglo

Philippum ad pacem bella Domini gerenda acceiideret,

accelerans quantiim potest.

Quare

tu

de rege Marrocliitano atque aliisAfricanis regibiis,

viandum
et

moliiiiinibus

prudenter attendens, quod ad obejusdem regis bhisphemi

in

qui trajeceraiit in Hispanias, a Castellauo et Lusitano regibus

fecit.

omnium Agarenorum,
transire volenlium

magna

polentia citra
toti

magna

gloria debellatis certiorem

mare

cum eodem,

Chrifleri

Dat. XII kal. Januarii,

anno

vi .

stianilati

expedire dignoscitur, ut quamcitius

40.

De

concessis stibsidiis bellicis contra

Mau-

ros CastellcB regi Alfonso scribil

Benedictns.

Historiam agressuri

clarissim;e viclori;e, in

qua

adhibeatur per opporluna; diligentia; et sollicitudinis studinm, et prompta) suffragationls auxilium in ntcessariis navibus el galeis, ac aliis
polest,

maxima infidelium multiludo, pugnante pro Ecclesife

navigiis aiinatis decenti, etad hocajita classe flde-

Christo, ca'sa est, (|ua2 prcecesserint, ad ejus

lium remedia opportuna

nobis per dilectos

fllios

perspicuitatem prcTmittimus.
superiori

Nuntio de accepla

nobiles viros Joaiiiiem Martini de Leynaet Pelruin

anno clade efferatus Mauritanite rex, lioc maximos apparalus bellicos ad invadendasHispanias instruxit. Quo afflatus rumore Alineunte
fonsus Castellae rex, missis oratoribus, auxilia a

Didaci de Corduba milites speciales nuntios, ainbassiatores et procuratores tuos, ad

praesentiam

nostram propterea
liter
su[)]ilicasti
,

s])ecialiter

destinabis,

humi-

ut

tibi,

qui

velut

Cathulicus

Sede Apostolica expetiit. Neque

fex, indixit

illi

defuit Ponli-

prince])s

et

fervidum zelum gerens, pro defen-

enim religiosam

in

Mauros expeditio-

nein
dedit

Coiichensi et Abulensi episcopis provinciam

',

ut

Chrislifideles pro concione ad ariua

sacra corriiiienda concitandos, crucisque

insigiiiendos curarent:

symbolo

imperata

'

Ecclesiasticis

ad sumplus belicos sustuiitandos deciima; triennales

;

ac proposita; castra secuturis, vel stipem

erogaturis induigentise.
factus certior hisce

De quibus Alfonsus rex

^,

obviandum potenler dlctorum Agarenorum congressibus peregisli hactenus, et continue peragis circa hoc quod status et possibilitas tui re(]iiirunt, cum contra lanlam mullitudinem et potenliam Agarenorum, quam idem rex blasiihemus cum aliis regibiis Agarenis crucis ho.-tibus continue congregare non desinit, non credas posse sulficere per teipsum, providere
sione fidei Christian;c ad
tibi

litteris

vicissimque ad conlocis Ecclesias

de
41.

inriascri])tis subsidiis

tlignaremur.

dendiis in

comparandis ab boste
etc.

obstriclus.
a

Quamvis igilur Ecclesiis et personis Ecclesiasticis reguorum et terrarum tuorum prLrdictoruni

ipsis

Beiiedictus

charissimo in
et

Christo

|)aterno

coiiipatiamur affectu
;

ac invile

filio

Alfunso regi Castella;

Legionis illustri sa-

lutem
a

Exultamus in

te, fili
,

charissime, nos et Ro-

mana Ecclesia mater tua quod Rege regum et Domino exercituum mentem tuam in acliis devotos et

strenuos salubriler dirigcnte, contra crucis

videlicet Agarenos, ad exaltatiodefensionem Catholicae fldei velut Christi
ejiis proelii

gravamina iiii]ionaiiuis atteiulenles taiiien uigentem et probabileiii supiilicationishujusmodi causam, et pr;csu|i])osiUe necessitatis instantiam, votis tuis super pr;eiiiissis eo libentius annuendum fore providimus, quo illa Apostolici favoris fulcieiida, et juvanda ]ir;isidiis iiiagis iitile et
e.xiiediens existimaiuus.

hostes perfidos,

Prtemissis

il;ii]ue

attenta
iis

nem

et

coiisideratione pensatis, ac deliberatione super

ciiiii

miles iotrepidus, et
tuna; defensionis

proinptuset subsi-

fiatribus noslris S. R. E. cardinalibus pr;eha-

diarius piceliator, sic te hactenus

opponere

studuisti,

Domino
'

tibi et

gentibus tuis

opporquod, dante virtutein, de Agarenis

murum

bita diligenti,

sub
per

iiilrascriptis proiiiis?ionibus et

obligalionibus dicturum (irocuratorum et nuutioriim

tuorum
j

eos

factis,

ac moderationibus
et

nostris
Aii.

er dictos procuratores accejitatis,

in

jura-

G.

|{|i.

coin. XVII.

Ibid.

Ii[i.

.W.

'

Ibid.

V.\s.

xiv.

mento, (juod

tuain unimaiii ])ra;stiteiunl^ val-

20fi

BENEDICTI XII ANNUS

7.

CHRISTI 1340.
vel aliorum, quibus nos vel dicti suc-

supplkationes tuas hiijusmodi ad exauditionis gratiam duximus admitlendas. Prfedicalionem comitatibus siquidem crucis in omnibus regnis
latis
,

nostrornm

atque terris tam luo

Christo
lilii

nostri

quam Aragonum

etiam cbarissimi in
regis illustris,

domi-

necnon in regnis N;ivarrae Majoricarum per certos arciiiei)iscopos et episco|!us in htteris nostris super hoc directis eisdem nominalim expressos, et alias personas Ecclesiasticas seculares et regulares ad id idoneas, per eosdem archiepiscopos et episcopos deputandas, tam contia dictum regem de Benamarin, el quosniis et ditioni subjectis,

et

cessores ad id duxerimus vel duxerint committendum, considerala aptitudine, conditione, quain quibus fuerint litate et dignitate locorum hujusmodi Ecclesiae ordinand;e. lu quibus eliain de mandato nostro seu dictorum successorum ponentur et institueutur personae Ecclesiasticaj
,

per quas in eis divina celebrentur ministrentur habitatoribus ipsorum locorum Calholicis Ecclesiastica sacramenta. CoUegiat;e vero et alia? inferiores Ecclesiae a calhedraseculares,
offieia, et

libus
et

sequaces ipsius, quam contra regem Granalae cffiterosque blas|diemos,

cumque

alios crucis hosles

fundari [jossint de mandato praelatoruni quibus iioc de jure aliorum Catholicorum competet in futurum: ac similiter inslilutio seu
,

obsequentes eidem, sive ipsos reges blasphemos

contra

ordinatio pcrsonarum Ecclesiasticarum, qnas, ut

praedicitur
,

regna seu terras tua sive te non solum regna et terras tua iiradicta defendendo, sed etiam regna et terras eorum invadendo seu impute et

seculares esse

volumus,

in eisdem

coliegiatis et aliis inferioribus Ecclesiis

ruiii, possit fieri

ponenda-

per eosdeni, quibuscompetitid de

:

gnando, guerram niovere contigerit contra eos, coiicedimus pro trieiinali tempore infrafleri
scripto; ita

jure, salvo jure patronatiis tui

volumus
nonica in

illud esse,

qnod

in dictis regnis et terris ac do-

quod jus intelligi quod tibi jiira communia cacasu, de quo agitur seu agetur, prssti-

miniis dictorum
soleinniter

regum Catbolicorum proponatur verbum crucis et inibi venerabile situis

et

terint. Repetita eliam ea pactio, alias

CasteiloG rege et

cum

ipso

gnum

ejns

alioruui fidelium in regnis,

comitatibus, terris et dominiis pra^dictis consi-

stentium, vel illuc undecunique confluentium, illam devote suscipere volentium , bumeris per
eos,

Aragone inita, ut in locis de liosle partis, in quibus Mauri permisti Clirislianis versarentur, non permitterentur peregrinationes ad Mecham iniri, vel alta voce perfidi Machometi nomen proclamari. Adjectum demum de Ecclesiis,
ad sustentandos sacerdotes vectigalibus locupletandis.
43. Et quia spiritualia diu sine lemporalibus non sulsistunt, ac jiistnm est, (|ui altari servit,

qui ibidem
;

proponent verbum

hujusmodi
vivificae

affigatur

ut praedictum negotium contra pr;fatos

reges blas|)liemos et sequaces

crucis muniti signaculo,
te

eorum

dictum negotium

as-

sumenle, ferventer assument, teqne illud proseprosequantur d. Pluribusque viriliter quente interjectis de subsidiario dccumano auro, in bellicos sumptus ex sacerdotiorum vectigalibus redi,

vivere debeal de altari, et juxta

verbum

Apostoli
ii,

mirum

esse

non debet,

si

temporalia metant

gendo, adjectae a Pontifice hs pactiones 42. a Vi autt-m hujufuiodi negotium sive circa defensionem regnorum etterrarum tuorum,
:

quibus spiritualia seminantur; volumns quod pro bonis et rebus in diclis regno Granalte et terris per dictos Agarenos detentis, per Catholicos forsan, ut prffimiltitur, acquisilis vel in posterum, concedente Domino, acquirendis decimas et primitias
Ecclesiis et personis Ecclesiasticis instituendis ibi-

sive circa

impugnationem crucis hostium praedictorum, tam per mare qu.im per terrani felicius, et securius, Deo tibi assistente propilio, prosperetur, bujusmodi ordinationis nostrae terminos non ad Dei excedas sed illos diligenter observans gloriam et exaltationem fidei diclorum crucis hoslium impugnationi diligenter invigiles, et solerter intendas, cum ipsi fidem Catholicam et terras
; ,

dem, cnm supcr hnc per

facias

eos fucris requisitus,

,

cum
te

intcgrilate

persolvi,

secundum
:

(juod
j i

jura ad id

adstringere dignosciintnr

et nihilo-

minus
acquiri

libertas et

immunitas
regno

Ecclesiaslica in civi-

tatibus, ca^^tris, terris et locis acquisitis, et quae

contigerit in

et

tcrris

praedictis,
et aliis

eisdem Ecclesiis

et personis Ecclesiasticis

fidelium, potissime
tutas,

iii

i|isorum frontariis

coiisli-

ac personas Chrislianorum

non desinant
,

plene et libere servabitur juxta canonicas sanctiones. Volumus insuper, quod processus nostri et
sententi;c excominunicationis et interdicti pernos,

sua-que imi)ugnare, Cliristianos ipsos capiendo subdendo, ipsosque tam mares quam foeditioni

ut i^raemittitur, in
et loca

personam tuam
et

et

civitates

minas et parvulos filios et filias eorumdem cogendo fidem Catholicam abnegare et nonnulla aha nefanda in eosdem Calholicos committendo. hi terris quoque , castris et locis in dicto regno Granatai et aliis terris, per dictos Agarenos detentis, tam per te forsitan acquisitis, quam quae di,

pr;vmissorum occasione ferenda?, per aliqua verba dicli procuratorii tui sed in sua firmitate nullatenus restringantur
pr;cdicla latae
;

coiisistaiit ita,

quod

si

eas

incurrere

te

contin
et locis

gat,

tamdiu

in

persona tua ac civitatibus

vina tibi suffraganle virtute acquiri conlii^erit in rutuinin, construi et aidificari volumus Ecclesias,
seculares videlicet cathedrales
tuni
el

prtedictis eas habere decernimus roboris firmilatem, donec congrua satisfaclione priemissa, diclas
senteiitias

de noslro

et

successorum nostroium
relaxari,
.

secundum mandaet

spaciali
etc. Dat.

mandato

contigerit specialiler

ordinationem

nostram

successorum

Avin. non. Martii, anno vi

BENEDICTI

XII

ANNUS
repor-

7.

CHRISTI 1340.

207

Ai. Posl victorinm iiavalem ah Afris

liotctfas,

quique confidentes de sua nrtsericordia

polius et exaltat, diri-

tatnm

hortalnr

deficcret.

Pontifex Alfonsiim ne animo Non Iriistra dcuuntiatus barbarici

:

non
gens

deserif, sed susfentat

siniililer

vota tua, nou demitfendo propter

a|iparatus

terror

Alboliacenus
filii

'

enim

Marroclii-

hujusiiiodi casuni, sed exaltando potius

animum

tanus rex, AI)onielici

cscsi

in

bello Hisiianico

rcgiuin

magnanimior

et

robusfior appaieas et

necem

ullurus, Sepfa;, Bngia;, Tuneti

regum

sol-

consisfas,

ac jugifer, pracsertim

cum

Dei prose-

danique Babylonii copiisauctus, comparataingenti classe , exercitus partem trajecer;il in Algezirs portum appelente vere, cum ajiud Castella; regem

quaris ncgotium, conforteris.

clarae

Equidem si gesta memoriae progenitorum tuorum laudaliilia,

Alfonsum Goffredus Tenorius regiae classis prafectus in odium adductus est, el incrliai accusalus, qui barbaros in Gaditano freto trajectu iion arcui5set. Lacessitus ea injuria Tcnorius universam

qui pro defensione ac dilatafione Qdei Catholicaj nec laboribus, nec expensarum profluviis, nec

denium

cffusioni pepercerunt jiroprii sanguinis,

anfe conspectum iiosueris mentis tuac, nihil jirorsus sibi grave reddetur circa prosecutionem operis
Dei,
et

Barbarorum

classem

bello

adoriri
'

constituit

quod inha^rcndo eorum

incejiisti.

vestigiis laudabilifer

periitque accepta insigni clade

paulo ante Domi-

commendabilifer

Age

igitur,fili dile-

quinque tantum triremes fuga Tariffam evasere ' meminit de amissa regis CastelloB classe mense Aprilis Joannes Villanus
:

nicam palniarum

ctissime, viriliteret potenter, ut tibi assistente dextcra divinae

potcnti;c,

perficias ad laudein Dei,

opus coeptum continues et et augumentum tui no-

quam

tempestate laniatam
et

ait

adeo, utvigintiqua-

niinis et honoris.

tuor Iriremes ex octoginta ad terram fuerint vi

ventorum
Pontifex in

maris

illisac

potuitque in ipso cer-

taminis aestu classis procella discerpi,quem

lilteris

casum

ad regem Castellae consolaloriis

'.

non obscure innuere videtur

Nec

felicius res

Gilaberto AragoniGB classis prffifeclosuccessit ',

in Algezira; littore telo confosso in

quo pugna tumuibarbari totis

tuaria,

classis

dissipata abscessit

mensibus quinque ex Africa in Hispanias trajecere. Reficere navalem exercitum enisus est AIfonsus Lusilani et Aragonii ad conjungendas vires sollicilali ' exorati Genuenses, ut triremes regiis stipendiis conductas submitterent eaque
: :
:

Opfaremus tamen te altendere diligenler, ad bella principi, inultum inter cffifera noscitur expedire, ut pacem in domo propriae conscientiae sfudeatstabilire, ne pugna lacessitus doinestica, minus ab hostibus timeatur. Inter omnia sane proelia illud magis est intimum et dici dcbet rectius intesfinum, quod sub Dei solius oculis in conscientiae sinu geritur, et quietem animi nunc roilendo, nunc concutiendo, nunc lacerando, prosternendo quandoque dejicit vel
a

quod

proficiscenti

perturbat.
4G.

Ideo,

fili

amanfissime, considcra. quae-

sumus,

diligenter, quid in
si

domo

conscientiaG tuae

in re adhibita auctoritas Pontificis, qui ut facilem

agitur, et

ratione illius

concubinae, cui in tuae

juvando rege Castella; prsbuit, ita ipsum ad permulcendas divinas iras, quas impudicis aduiterae Gusmaniae amoribus injusloque magistri
se in

Alcantarae Ordinis supplicio in se concitaral, per-

movit *, monuitque ut opprimerentur interdum ob scelera principum populi : vincendum jirius

hosfem,
qiii lateret in
;

salutis et fama; dispendium diutius adhacsisti; ac nihilominus, quod in illum quondam... magistrum domus de Alcantara, personain ulique religiosam et Ecclesiasticam, manus violentas usque ad extincfionem vitaeillius super terram, non sine magno sententiarum latarum a canone periculo,

pectore, ut felicius de ex-

per

te vel

aliosextendisti

bella in

terno trium|iharet

neve ex accepta navali clade

sed

scienlicE

moveantur,

vel nioveri

domo tuae condcbeant intestina

demitleret

animum,

more majorum

fortius in

coeptum
filio

cum

Barbaris bellum incumberet

charissinio in Christo

volvens et revolvens intra regii claustra pectoris diligenter, inulierem ipsam a cohabitafione tua

45. a Benedicfus, etc.

Alfonso regi Castellae

illustri.

corrigendo et mutando in melius amodo vitam tuam removeas et ad obtinendum absolutionis

Casus

ille

sini?ter,

tuis,

fili

charissime, fidelibus

quem pridem gentibus cum perfidis Sara-

cenis in mari Marrochifano pugnantibus, mcestis audivimus relatibus contigisse, turbavit sicut cre-

beneficium a dictis sententiis te disponas sicque pace in tua conscientia firiniter et salubriter stabilita, teque accepto apud Deum, per quem regnas et regeris reddito, securius inire bellum po:

ditur et concussit (super

quo

libi

paterno more

teris

contra hostes.

compatimur) non immerito nientem tuam. Sane quia talem et tanlum principem, tantae virtutis,
fortitudinis et conslanlia? decet esse, ut non elevetur in prosperis, nec concidat efiam in adversis, excellentiam rogamus regiain, et in Domino ex-

Et quia, sacra Scriptura testante, quandoque propter peccata regum punitur populus, ex
et liberatus fueris,

tunc de peccalis praedictis, dum ab illis mundatus non habebis quod te vel dictum

populum

periculis

subjiciunt

formidare, nec

bortamur, quatenus ad illum, a quo

'

esl

omnis
Toni. vi.

labores tuos ab cEterni retributione praemii vacua-

Mar.

I.

XVI. c

Ep. secr. civ.

7. Pur.
4

1.

vii. c. 53.

Mar.

siip.

cap. Sur.

Tom.

VI.

Ep. secr. civ.

I.

'

Ihid.
1.

'

Jo. Vill.

'

vii. c. 53.

xi. c. 112.

bunt. Ha;c autem tibi, fili pi\xdilcctissime, quem portainus in visceribus charitatis palernis et
,

* Mar. ubisup.

charitalivis monitis, sicut alias persuasisse

memi-

Toni. VI. Ep. secr. civ.

niinus, a Ihuc eo affuctuosius

quo

sajpius suade-

^os

BEN^EDICTl XII

ANNUS

7.

CHRISTI 1340.

mus. Porrn
tu3P lilteris,

receptis benigne niiper magnificentirc

et contentis in eis diligcnlius inlelleet
et

ctis, super habendis, conducendis, armandis muniendis galeis, et etiam falsis Chrislianis

quaginta majoris seu minoris alvei naves Cerabis Synopensis profligasse refert Joannes Villanus cflGsis barbaroriiin sex millibus mersisve(l). Sed
'

impiis de Janua, qui Saraccnis adiiTrere dicunlur,

ad res Iiis|iauicas redimus. Conjunxit- primum duodecim triiemes cum aliquot navibiis Aragonius Petro Moncada
:

contra
fensori,

le

abinde retrahendis, dileclis

et

tiliis...

de-

praefecto

ac

deinde

alias

communi

populo

civitalis

Januensis

per litleras scripsimus opportunas.

XII kal. Julii, anno vi.
47. Exlanl e:e lilterse'
in

Dalum Avin.

septem adornavit ita cum aliis Caslella; et Lusitania; regum navalibus copiismaritima res redintegrala '. Exercuerant ante ii reges gener socer-

Ponlidcio Regcsto

que gravissimas
in

simiiltates, ad i|uos,

ut diximus,
Cyriaci
:

ad Alfonsi regis gratiam

ad

Simonem Buccaniper

conciliandos Pontilex Bertranduin

tiluli S.

gram ducem

datac, in

quibus proposila ha3c ralio:

allenle, qtind

Consideraiites, inquit,

mare

illudHispaniaD vasisnavalibus Cliristianis deficienlibus panderetur,

cenis,

quod
et

absit, liber transilus SaraCatliolicae

fidelibus

fidei

imminentia
interjeclis
Iio-

Thermis presbyterum cardinalem miserat ' jurgia vero leviora imminentis belli barbarici gravissimus terror diremit. Uex Caslellffi a petilis abscessit, Mariam reginam uxorem ad parentem Lusilanum, ul eum lenirel, transmisil % ac postea

pericula provenirenl . Nonnullisque

cum

Simonem

ac

Genuenses horlalur, ul impios

mines, qiii Saracenis adversus Clirislianos operam locare non perhorrescunt, com|irimant, dirani(|ue aCum infamiae labem a suo noniine abstergant
:

socero ad Jurameviam oppiduiu in Ana; ripa colloquium iniit dimisit Constanliam Einmanuelis filiam ad Petrum Lusilania? principem trecentorum millium aureorum dote constituta; atque inter eos nupliai mox regio apparatu celebratEP.
:

sicut nlias, inquil,

vobis scripsisse

meminimus,
vos
ct

De qua firmata
stellanum
tifex

feliciter
,

Lusitanuni inter
positis

et

Ca-

vox sonet horribilis

civitatem vestram

et insoiiuerit liacleiius,

pace

niutuisque

odiis

Pon-

(licct

ab

iis

sitis

quanlum ad

extremo anno regem Francoruin certiorem

'.

vos innocentes, ut credimus) infamia gravis respergens, quod aliqui subdili veslri, seconstiluentes falsos et

fecit

49.Cseterum utconverti faciliuspossent inhostem

impios Christianos, assislunt, (nimi-

rum

Saracenis), arma, vasa navalia et alia, ciim

communem omniumHispanorumfideliumarma, Pontifex addivinum imidorandum praesidium

suplicaliones,

quibus Cliristianos ipsos impugnant, ministrantes eisdem, et se ad stipendia ponenles eorum, crudelius

archiepiscopos et episcopos Ilispaniarum solemnes

instructa religiosa
])Oinpa
,

cele-

quam
et

Saraceni Chrislianos ipsos iuvaduut

raajestatis

brarejussit'

monereque populos,
abstergerent

ut divinas iras

gravius
cedit

oITendunl, quod in divinae

Christiani
et faiiicc

precibus averlerent,
lera, ul placatus

lacrymis sce-

contumeliam brium, ac honoris

ita, etc.

noiiiinis

opprosi

dispendium,

est

Deus iufidelium faslum conlunderet, optalamque victoriam suis Iribueret

a

Dat. Avin. XIII

kal. Julii,

anno vi. Et

Benedictus, etc. venerabilibus fratribus ar-

quidem divinre vindictffi datum est -, cum insequenti anuo kal. Januarii Portus-Veneris incendio
contlagrasset, grassantibus tanto furore flammis,

chiepiscopo Toletano ejusque suffraganeis.

Cum

sicut habet
ille

rumor implacidus,

et in-

feslus,

hostis

profanus, rex

Marrochitanus

ut

domos
ii

omnes

in
:

quibus
at e;e

innumera}

opes
erant
vel

videlicet,

ad invasionem, oppressionem, devastain

erant, absumpserint
quacsilae,

nialis arlibus

eniin piraticam

omues exercebant

piratas fovebant.
48. Instaurata

inter Lusita7ium et

Christiana classe, firmatoque Castellanum fcedere, Hispanos

jztbet

solemnes supplicatiunes cruccmqtie incluere

Pontifex.

occupationem parlium Hispaniarum et eis degenlium , extirpationemque cultus Catholica; fidei ac nominis Christiani aspirans, ex eo ad suos nefandissimos, nequissimos et damnatosconceptus hujusmodi producendos.quod absit, in paituni niajorem assumat audaciam, et tionem
et

fidelium

Assensit Pontiliciis

precibus moni-

ad

id

praesumptuosius

cum

suis

nequam

sequa-

tisque Simon, ac triremes quindecim egregie iustruclas regis sumptibus Alfonso submisit '. Flo-

cibus se disponat, quia charissimorum in Christo

filiorum noslrorum
vel aliquoruin

rebant ea tempeilale rei mariliniffi gloria Genuense, quos hoc anno in Ponto Euxino centum quia-

ex

rcgum Ilispaniarum illustrium eis, ac nonnullorum aliorum

Jo. Vili.

'

Tom.
c.

VI. lip. secr. ciii.

Jo. ViU.

si. c. 120.

Mar.

1.

VII. c.
!

53

XI. c. lie. Bizar.

3

Mar. sup. cap.

Mar. sup.

c. 7.

I.

vi. Aiig. Just.

'

1.

iv.

Sur.

Tnm.

vi

Ep. secr. Lxxxvil.

'

Tom.

vi.

Ep. secr. cctv.

' Ibid.

Ep^

I.

XM.

7.

secr. ccLsxiii.

(1) Vicloriam navalem Genuensium de TurMs Syuopensibus describens vetus Genuensium rerum scrjplor Georgius Stella, longe quam Joannes \illanus maderalior est. Coagressas euiin narral Genuensium triremes novem cum duodeciiD, et cum navibus duabus Synopensium Turcarum. Vicloria sleiit pro Genuensibiis, qiii tiiremes deL-em aJver.-ariormu et navem unam coe^ierunt, nautis pleri.-que vel subineisis

vel gladio pereinptis. Qu:c vero

ex Maiiana

aildit anualisla,

de tiiremibui qiiindecim

Simone Genuensium duce ad regem Castells

niissis,

paulo aliler apud

quindeciui, sed

eumdem Geuuensem histoncum polius viginti, ^gydio Buccanigra

leguntur.

Njn enim

lioc, sed

poiius sequenli auno niissas tradit subsidiarias Iriremes, non

ducis fratre ejusdem classis prafecto, sive ut .xlatis illius rudis seimo ferebat,

Amirayio.

Mansi.

BENEDICTI XII AXNUS

7.

CHRISTI 1340.

209

magnatum
sentit

et

potentium earumdem partium corda

et

acstudiis felices successus',afruitqueeca;Io divina

virtus, qua;
toties

discordia

voluntates
sufier

disjunclas;

nos

numerosissimos improborum

attendente?,

quod

licet

eorum reformanda

hominum

exercifus exiguo suoruin iiumero con-

concordiapernos etSedemApostolicam laboratuin

alias multipliciter extiterit, sicut nostis, obsistente

iamen
in

hostis antiqui

cunctorum malorum incen-

trivil. Confluxerant' ex Africa ct Asia Saraceni, ut insultabant Chrislianam religionem everterent enim Christifldelibus, qui post tantos apparatus
:

etiam propter peccata pravia, qurc divinam offensam, et salularis Ecclesiastica; disciplina; contemptum, in illis partibus nimis impudenter ut asseritur, committuntur, multiplitoris malitia, et
catis

jactatasque Asiaticas expeditiones

perciti in se

adversantibus, attingi
et

plene non potuit ad

et

fructus pacis

concordiae peroptatoe. Speranles

velut amentia ferrum strinxissent,aitqueadChristianoruin terras incolendas, quasi de triumpho certissimi, cum mulieribus et infantibus concurreut ad sexcenta millia rant tanta multitudine peditum equitum sexaginta millia ascendisse
,
,

igitur in eo, qui cor

des|)icit,

contritum

humiliatum non

scribant nonnulli
tiunt vel

In eqiiitum
;

numero consen:

sed propter poenitentiam

hominum

pecin

cata dissimulat et dimittit,

iram indignationis

lenitatem et

vertendo
divinoe

mansuetudinem misericordiae conquod si peccatores digne poeniteant,

augent alii pedites autem ad quadringinta millia sub signis stetisse dicunt* iinmanis certe multitudo (quod Pontifex in litteris
ad

eum

Eduardum

Anglife

ciemenliam humiliter implorantes miserator et misericors Dominus, qui justorum preces clementer exaudit, pacem reddet fidelibus, dabit eis robur virtutis et constantiae^et
propitiationis

cum

trajectus

regem testatur) ^ esse debuit, barbarorum ex Africa quinque

;

ab adversitatibus proteget
vestrae

et

defendet; fraternitati

per Apostolica scripta

mandamus, quatenus
officii,

considerantes attenle,

quod

ho^c ad sollicitudinem
et

speclant vestri Poiitiflcalis

in

districto

menses tenuerit prffler Granatenses, qui cum Juzepho rege Afris et Orientalibus se conjunxere. Impares longe erant tanto numero Christiani, quorum copiae recensitse ' sub Castella; et Lusitania; regibus quatuordecim equitum, peditum sed fideles pius ardor viginti quinque millia vincendi in terra, aut fuso pro flde sanguine trium:

examine judicii exinderatio exigetur a vobis officii debitum hujusmodi diligentibus etsedulis studiis exercentes, ac peccata diluenda et faciendum
,

phandi in

caelo incenderat.

dignos

fructus pcenitentiae,

commissos vobis povestrarum civiiatum

aliis

Lucisadvenlu , inquit Mariana, reges et eorum exemplo cseteri confessione et Eucharistia rite procurati sunt. Mox acies ad pugnam instruclae.

pulos et subditos,
sticas, religiosas et

per vos et personas Ecclesiasajculares

In primo

agmine Lara Emanuel

et D.

Jacobi

et

dicecesum monitionibus, exhortationibus et

et debitis solerter et fideliter

modis honestis
catis: et

indu-

magister constituti, in postremo Gonsalvus Aquilarius peditum incondita multitudo in subsidiis Petro Nunnio duce; mediam aciem cum robore
:

nihilominus tain per vos,

et

quam clerum

copiarum reges obtinebant. Aderat yEgidius Tole-

earumdemcivilatum
et

dioecesum processionaliter

aliasoratiouum multiplicetis suffragia, etpreces effuiidatis devolas ad Dominum, et effundi ab eisdem clero et populo faciatis, ut ipse, qui pacis
est

lum

tanus praesul, aliique episcopi et proceres vexilcrucis Lugus natione Gallus Romani Ponticruce flcis jussu gestabat. Milites omnes rubra
:

distincti, uti turi.

auctor et humanae salutis amator, tain

regum

adversus impios proreligione pugnaLusitano invadendi Granatenses cura impo-

quam aliorum parlium pra;dictarum fidelium diffidentia corda pacificet, et ad suum exequendum
beneplacitum, et defendendam et dilatandam fidem eamdem Catholicam uniat multiplicatis intercessoribus voluntates; concedatque praifatis regibus
et populis fidelibus

sitaest.

Ad peculiarem manum

adjuncti Calatrava;

et Alcantara; magistri. CastelUe rex

Albohacenum

invadere parans, concione advocata milites oratione accendit .

51. Z)e reportato

triumpho reges viclores papm

de inimicis ejusdem

fidei,

ad

scribimt

laudem divini nominis, victoria; gloriosaj triumphum. Dat. Avin. VIII kal. Septemb. an. vi . SO. Missa; sunt eodem exemplo ad Tarraconensem, Compostellanum.Hispalensem, Caesaraugustanum,Bracharensem eorumque suffraganeos lilterae quovero fldeles majori ardore pugnarent
'

Cognito qni iisdem congratiilatnr. crucesignatorum adventu Albohacenus, qui Ta:

riffam premebat obsidione, castra movit

agmine

compositooccursurus, spe plenus opprimendi nosed levi prcelio, stros barbarorum multitudine pavore, confusisque injecto divinitus barbaris incondita; multitudinis ordinibus, est ad Salsuin
:

cuin barbaris,Pontifex crucedistinctos jussit iucedere, atque indulgentiaruin praGinia

iis,

qui trium

mensiuin
id

slipemve in

tempore bellicos labores tolerarent, belli sumplus conferrent, proposuit;

enim beiieflcium Lieva Alfonsi regis Castelia; oratorflagilarat. Respondere Pontificis oplimi votis

flumen profligatus Magna ca;des facta , addit Mariana '; supra ducenta Maurorum iiiillia in ' et alii plures proelio fugaque ceciderunt. Surita ac Pontifex in lilteris ad Angloconsentiunt rum regem immanein multitudinem ca;sam
: ,

Tom.

VI. Ep.

secr.

ccL^xiv, ccLxsv, cclxxvi, cclxxvii,

CCLXXVlll.

= Jo. Vi: 1- xi- c 119. Sur. 1. vii. 1. xvi. c. 7. * .Mariana Bosq. Hist. eq. Ilosp. I. n. ei aucl. Hisp. Ibid. ' Ma' Tono. vi. Ep. secr. cccii. et Sur. ubi sup. ' Sur. ubi sup. Mariaua i;i:i. cap. iiai;a ubi sup.

Mariana

c.

53.

Ans.

Ti):,:i;s

.\.\V.

-27

ilAV.N. \T.

210
describit
:

BENEDICTI XII ANNUS

qiiocirca
in

7.

CHRISTI 1340.
videlicet,
et super-

error apud
,

Joannem

Vilia-

num

'

irrepsit

numero

dum

defectu unius

qui

torem ferocem, rcgem Marrochilanum magno fastu inflatus prssumptionis

biae

apiciili

aritlimetici

viginti miilia
refert. Pergit

millibus occubuisse

pro ducentis Mariana Ca:

cum

nonnullis principibus

et

magnatibus,
et

aliorunique innumerabili

ptivorum ingens

numerus

fuit

e Christianis,

multitudine susb

quod

vix fidem faciat, viginti desiderati,

;

non am-

Surita % qui viginti quinque millia Cliristianorum occubuisse tradit.

plius
dissentit
Classiarii

admodum

peditum ad fidei et fidehum ipsorum exterminium et confusionem aspirans, mare transiverat jamque adversus terfoetidae nationis et sectae,
:

equitum

ras tuas et Christicolas habitantes in eis, apparatu

terribili

milites

parum conlulerunt, cum

se

conceptum evomere coeperat virus suum.

luis et regis prajdicti Portugalhae

Aragonii ad

unum

tenuissent navihus. Vascones

Sed subsequenter
rece|)tis exultanti

innullo hnjus

usu fuere, Philippo gentis rege Gallicis bellis districto, reipublicae modera^gidius tore Reginaldo Pontio homine Gallo
belli
:

animo

lilteris,

victoriam ipsam

depressionem hostium eorumdem describentibus, inde perfusis majoris immensitate gaudii non
et

Toletanus
discessit,

prffisul a regisCastellfe latere

nunquam

desertumque pene

a suis et in concertos

hostes irruere paranleni voce nianuque retlnuit,

immerito intimis cordis nostri, ei qui bella iniquorum conterens, et cornua peccatorum confringcns, tibi tuisque robur fortitudinis et auxilium
desuper ad conterendum
praestitit,

ne

tristis

casus cortam victoriam corrumperet.

sic gloriose hostes

fidei

anno millesimo treccntesimo qnadragcsimo pugnatum est. De die scripforcs variant nobis certissimis monimentis exploratum est, tertio kal. Novembris die Lunaj, vicloriam nobilissimam partam esse, uti in faslis Toletanis notatum est
Salutis
:

laudum
et

cantica et gratiarum actiones

devotas in humilitate spiritus solemniter persolvi-

mus,

et a clero

populo fecimus reverenter

fili,

et

devote persolvi. Profecto, dilectissime

flictum inilum

ea qua;

per te ac regem praefatum Portugalhse ante con-

ubi anniversariis sacris feslaque

lajlilia

veteri in-

cum

prredictis fldei hostibus facta

stitutoejus diei menioria celebratur

(1) .

juxta beneplacitum divinumaudivimus, nobisnon

52. Adscripla est miraculo ' divino hsecvictoria. Evasere stragc Albohacenus Marrochitanns , qui

indigne cum, ut sacra Scripturaeloquitur, sapientia fllii sit patris Ia;tilia,

gaudium

in

Domino

ad-

indeque in Africam eadem nocte, ut aiunt, trajecit. Juzephus Granatensis Marbel. lam se recepit. Duo tamen filii Albohaceni in pugna occubuere captorum maximus fuit numerus : spoliarum tanta vis, ut valor monetae immiabiit,
:

Heracleam

auxerunt,etc. Et inframaxiniaselaetitiaexaccepto
inilae

cum

rege Lusitaniae concordiae nuutio deli:

butum
53.

esse testatus, ha?c subjicit

Ei,

nueretur,
lilteras

mercium pretium

cresceret.

Transmi-

qui vobis hujusmodi consilii salutaris rectum deditspiritum, multiplicatas gratiarum referimus actiones, tenentes indubie, quod mise-

sere laureatas Castella) et Lusitania? ad Pontificem

quibus ille exxeptis, solemni pompa ob perdomitos divina virtute barbaros, qui religio:

nem

extinguere in Hispania erant conali, grates

divino

Numini

persolvit; utque clerus et populus

triumphales
Gratulatoriis
fidei

Christo

laudes

occinerent
'

indixit.

vero hisce

lilteris

victores reges

Christianse defensores

amphssimis landibus
fllio

exornavit.

Dominus, cnjus auris benigna nunquara justorum petitionibus auditum subtrahit, hujusmodi salnljribus pra^parationibus cordium vestrorum auditis, de sede sufemagnitudinisvobis misit adjutorium ina^stimabileadhujusmodi victoriam sic gloriose ac miraculose, sicut creditur, oblinendam. Rogamus itaque magnificentiam regiam, et in Domiiio attenlius exhortamur, quatenus consideranter atlendens, quod quanto gloricordia?
justis et

Charisfimo in Christo
Prosperis et
Itetis

Alfonso regi Ca-

riosior

in

praedicto proelio fueris, tanto te debes

tuis et

stella; illuslri.

humiliorem in caeteris exhibere, non

tuorum

admodum rumoribus,
,

viribus, sed potius potenti.-c majestatis divinae vi-

anlequam
tur

tua: nobis,

litlerre

ultimo

fili charissime, prresentarennobis missx audiveramus

gloriosam victoriam, nobis et toto coetui fidelium la^tabundam, quam tibi et charissimo in Christo filio noslro Alfonso rcgi PortugallJEC iliustri dedit de ca;lo virtutum Dominus, contra hosiem illum
sffivissimum Calholicas
fidei,

hujusmodi triumphum adscribas. Et ut clementiam divinam tibi magis propitiam constituas et benignam, peccata gravia quae inolevisse, proh dolor in partibus illis hcatenus, et ostendisse non leviter supremi contemplantes retribuctoriae
1

toris oculos

dignoscunlur,

vitari procures, etfacias

:

et

fldelium persecu-

quantum
et
aliis

in te fuerit, deleri

preelatis,

religiosis

personis Ecclesiasticis, quibus est cura

'

Jo. Vill.

1.

XI. c. 149.

Ep.

secr. ccciii.

Sur.

1.

vir. c. 53.

Tom.

VI.

* Ibid.

Ep. secr. cccvi et post eamd. Ep.

gregis Dominici, vel etiam prajdicare verbuin Dei compelit, benignis, devotis el sinceris favoribus

(1) Cdebris victoria de Saracenis lioc aniio a regibus Castella et Lusitania; relatre diesab anoalista non doGnilur, ncc in lanto scriplorum, eliam ajqualium, dissidio statui posse ccuseo. Mariana e.v iastis Toletanis diem xxx Oclobris seligit. Joannes Villauus ipsas Novembris kalenilas prieferl ; auclor Chronici Regiensis, qui tunc llorebat, diem uliimam Octobris maluit, qui eliam tradit in hoslium polestatem venisse filium rcgis Gambut Saracenum cum quatuor Saracenis regibus, tvm addit Ipse vero rex nec vivens ncc mortuus invenlus est . Nec minus incertus lioslium caisorum nuinerus ; Villanusad 20,000 ca:sa dicit. Plcrique ad 200,000 supputaut. ContinuatorNangiiad 160,000. Mansi.
;

BENEDICTI XII ANNUS

nihilomlnus assistendo . Eadem ad Lusitaniaj regem, nonnullis immutatis, scripsit '. Cum vero Alfonsus, qui antea in Africano maii a Marrocbitanis maritimo prcElio fusus fuerat, pellicem, ob

7.

CHRISTI 1340,

211

sua) foetidaj nationis rcgibus et principibus, ac in-

quam

a Pontifice increpitus acerrime fuerat divi-

nas in se iras concitasse,

lenociniis a se amandasset,

eam
nunc

repudiatis carnis
victori hasc gra-

equitum et pedilum muUitudiue congregata, mare in superbia et taslu magno hoc anno transiens, et ad exlinguendam et confundendam Christianitatem non solum in illis, sed etiam in niultis aliis partibus vehementer,

numerabili Saracenorum

sicut

ferebatur, aspirans terras dicti regis

tulatus est Benedictus

54.
a

Castellae in fortitudine gravi, et

lili

apparatu

terribili

Porro

tibi,

amantissime,
est et

summo

subintrasset, obsedissetque

quemdam
;

fortissimum
Castellac

studio et cura sedula ut

instandum

cavendum,

locum
ac

regis

ejusdem Castelkc, Cbristicolas ibidem

cum hostem antiquum humani

generis, qui

existentes ferociter

impugnando
qui

prcefati

animae invidens, suis te relibus aliquibus delinuit temporibus involutum, a te virtuose

tuae salutis

PortugaIliu3

reges,

jamdudum

intcr eos

ut hnlanter

audivimus abjeceris,

tali

vel simili

laqueo
nec

nequaquam

permittas de cceterote involvi,

:

invicem odiis, inimicitiis et gravibus rancoribus, usque ad congressus bellicos et offensivos suscitatis hinc inde, inimici erant ad inviccm, tandem
nostris salutaribus acquiescentes

Dominum tecum pugnantem impugnes quod utique proculdubio periculose tibi nimium faceres, si

lanquam

filii

be-

nedictionis et gratia; monitis; etattendentes,

sine pace proximi pax Dei, qua;

a voluntate tua et carnis concupiscentia,

te

omnem

quod sensum

quibus per imperiumrationis

convenit, te sineres
absit.

dominari decetet

exsuperat,

cum

ejus gratia et misericordia nequit

subjici vel subjugari,

fili

quod
et

haberi; ob Dei

honorem

et sanctae

matris Ecclesiaj
fidei charitativai

Esto quidem,

pra^clarissiine, fortis

reverentiam, zelumque Catbolicae

runt,
et

constans et magnanimis, non solum contra hostes

visibiles, sed

pacis inter se ad invicem ac suos foedera reformaderelictis

etiam invisibiles fortiter dimicando;

viceris,

vitiorum tribulis, corda sua

poluerunt,
effi-

nam

si

hostem intrinsecus
tibi

hoc de

manu
seiii-

Siiiritui

sancto

munda quantum

Domini

jugiter vindicabis,

quod exterius
hostium viclor

cientes habitacula, sicque praeparati

ejusdem

sancti

per gloriosior

tuorum
tui

et fidei

eris,

Spiritus

gratiam, tanquam strenui athletae fidei

augebiturque

nominis

et

famse gloria per or-

humiliter implorantes
titudinis

cum

paucis, respectu

mul-

bem
anno

diffusius divulgata, et

tandem corona regni

inmimerabilis hostium crucis Christi,

coronaberis sempiterni. Dat. Avin. VI kal. Januarii,

vi

53.

Eduardum ad arma

adversus -infideles

converlenda per Epistolam hortatur ; Petrum Ara-

gonium ut
Benedictus.
et Caslellte

Sumpsit

infideles

in regno reprimeret

monet

ex hac insigni Lusitanice

regum victoria occasionem Ponlifex, ut Eduardum Anglorum regem, qui rempublicam Christianam turbabat, atque Philippum Francorum regem a bello Asiatico dislrahebat, ad arma convertenda adversus infideles accenderet
^
:

contra hostes ipsos inlrepidi processerunt ad bella. Quibus regibus et exercitibus suis Catholicis desuper potentia divina, cujus auris benigna praeparatioues cordium eorum audiverat, sic benigne adstitit, sicque clementer eis majestatis suae dexteram adjutricem porrexit, quod de ininiicis fidei orthodoxae gloriosum obtinuerunt triumphum quibusdam ex principibus et majoribus Saracenis
pra>dictis, et aliis inferioris stalus
vilatis in

personis capti-

clarissi-

mos
ligio

illos esse
,

triumphos, quibus amplificalur reDei gloria ac

eorumdem regum Catholicorum manibus, et aliis Saracenis qui erant ibidem, quorum numerum, solus ille novlt, qui omnium infallibilem habet notitiam
tis.

augetur

reguum

ceeleste

(illis

solum

exceptis, qui eva-

comparatur.
Benedictus, etc. charissimo in Chrislo
filio

serunt per fugaj subsidium) in ore gladii trucida-

Ad taha nempe

bella,

Eduardo regi Anglise

illustri.

Catholici reges et principes,

proculdubio debent abhorrendo Christiadevotis

Ad baec quidem te, flli amantissime, ac regem prcefatum (nimirum Francorum) debent proculdubio non modicum cum cordium compun-

norum effusionem
tis

sanguinis,

animis

et

ferventibus desideriis, extirpalis odiis et reformapacis foederibus, animari

;

ac exponere viriliter

movere quae toti coetui fidelium laetabunda per ministerium charissimorum in

ctione
illa
,

et strenue, ut regiae

dignitatissibiaugerentexiude
elc.

gloriam, ac aeterni et incorruptibilis regni coronam

Chrislo filiorum nostrorum.. Castelhc ac. PortugaUiaj

immarcessibilem acciperent, vires suas,

Avin.

Dat.

regum illustrium divina clementia, quaj nunquam justorum se subtrahit justis et devotis
petitionibus, operata extiht, sicut per litteras re-

XV

kal. Januarii,

anno

vi .

36.

Exiguam

sibi in

hoc bello Pelrus rex Ara-

gonum

peperit gloriam; classisenim,

quam Mon-

gum ipsorum
Nam,
ille

lajtanter

percepimus his diebus.

et

sicut

ex lectione litterarum ipsarum,

relatibus,

quorumdam etiam habetur

cum

hostis

profanus et persecutor nominis Chrisliani.. Rex Marrochitanus videlicet, coadunalis nonnullis

Keg. posl eamd. Ep.

cada prtefecto ad fretum submiserat, nil memoraterreslris vero exercitus ad tutanduni bile gessit limitem subsedit : metuebat ' quippe Petrus, ne Saraceni Valenlino regno, quod olim dura MarrO:

chitauo regno obnoxium esset, ipsis fuerat ere-

'

Tom.

vi. Ep. secr. ccciii.

Siir.

1.

VII. c. 53.

212

BENEDICTI XII ANNUS

7.

CHRISTI 1340.
fldei,

ptum, avidi imminerent. Non levi vero dedecore regium decus ipse inquinabat, tanta Judaeis et Saracenis, qui in ipsius regno consistebant, data licentia, ut Viennensis Concilii de iis statuta obsolescere perniitteret; ac licet ipsum Pontifex, dum apud Sedem Apostolicam anno superiori
agebat, ut tuenda; religionis studio illos legibus
coerceret,

ejusdemque zelo

tuaeque animaj salutis ob-

tentu Juda'OS et Saracenospraedictos prohiberes, et

nuUatenus sineres mixtim, ut pra;missum est, cum fidelibus commorari, aut in praemissis vel aliis periculosis et illicitis, ut praefertur, quomodolibet
conversari, faceresque Conslitutionem

eamdem,

quantum
bus,

pertineret ad te, inviolabiliter observari,

obsecrasset; inerter
negligebat.
',

tamen sacra imitaque Pontifex

in ipsos Judaeos et Saracenos pcenis inflictis gravisi secus attentare praesumerent quoquo modo; nobis prompte ac benevole respondisti, te prae-

plere proniissa

Eum

iterum

sollicitavit

ut nomiuis Cbristiani oppro-

brium
8

deleret.

missa, prout ad
etc.

te

pertinuerit, effectualiter imple-

Benedictus,

charissimo in Christo
illustri.
fili

fllio

turum.
a Cum autem haec insideant admodum non immerito cordi nostro, eaque pro reverentia di-

Petro regi
a

Aragonum

Inter caetera,
esses

quae tecum,

charissime,

cum

nuper in nostra praesentia constitutus,

et

vina,

salute

animarum

et Christianae

religionis
effecti-

super tuo
expressius

regnorum

tuorum

statu

salubri

honestate cupiamus ferventibus desideriis

fuimus paternis

et charitativis affatibus collocuti,

meminimus
in

explicasse qualiterex

mulinsilicet

torum fidelium
olim Judceis
castris
et
et

eisdem regnis degentium

bus mancipari, sicut verbotenus et ex corde, te fuiinus super praedictis cordialiter exhortali, sic cordialius, si fleri possit, per scripturam, preces
precibus et exhortationes exhortationibus

nuatione perce|)inuis saepius repetita, quod

locis

cumucapiat

Saraceuis in nonnullis civitalibus,

lamus. Et ut celeriorem
et expedit,

et efflcaciorem sicut decet

dictorum regnorum

in

niagna
et dis-

pium hoc nostrum. desiderium

et...

multitudine morantibus, certa loca clausa

tincla parietibus

executionis effectum, venerabilibus fratribus nostris..

ad inhabitandum et negotianet periculosa

;

Terraconensi

Caesaraugustano archi-

dum,

ut essent a familiaritate ac conversatione

re-

episcopis

eorumque

suffraganeis per alias scribi-

Christianorum fidelium nimia

nius

litteras,

ut celsitudinem

tuam super

iis sol-

moti, ab anliquo fuerint deputata

liis

tamen tem-

hcitaut et requirant, ipsique, proutad eos pertinet,

partes suae sollicitudinis solerter et fideliter inter-

poribus Judaei et Saraceni proedicti locis hujus-

modi non coulenti, sed eis dilatatis seu dimissis omnino, mixtim iuter fldeles ipsos, etiam quandoque in eisdem domibus commorantur, panem

ponere non omittant

quorum

requisitionibus

el

monitis salubribus velit acquiescere regalis subhmitas in hac parte. Dat. Avin. VI id. Januarii,

suum
alhs

in

eisdeni

furnis

faciendo decoqui et in

anno

vi
litterae eo argumento ad Ca;saraugustaTerraconensem archiepiscopos eorumque
',

balneis simul se balneando

cum

eis,

et in

multis

Extant

periculose ac
;

scandalose

nimium conver-

num

et

sando

ex quibus, non sine Dei offeusa et gavibus

periculis,

suffraganeos datae

ut studio fidei accensi regem,

animaruin
et horribilia el

multa indecentia, nefanda,

principes ac magistratus ad

subsecuta sunt, ut asseritur hactenus,

gonia, Valentia et Catalonia

et

reprimendam in Araimpiam Saraceuorum

sacris

juyiter subsequuutur.
57.

JudaBorum impudentiam percellerent, ne

Rursus quod praefati Judaei synagogas, et Saraceni mesquitas construunt et habenl inter fldeles eosdem, in quibus redemptorem nostrum Dominum Jesuin Christum, ac nomeu et gloriam Christianitatis blasphemant turpiter, et ipsi Saraceni noinen illius perfidi Machometi publice contra prohibitionem Conslitutionis olim editae in
Concilio Viennensi exlolluiit
:

Christianis

post hac illudi, ne misceri fldelibus,

et

insuper

dum

ne publice infandum Machometi nomen inclamari, ne templa sacrilegae illius superstitioniponi, ne blasphemis vocibus Cbristum appeti permitterent. Viri etiam eorum regnorum et comitatus primarii ad decus religionis ab impiorum injuriis vindicandum excitari - denique populus Caesarauguslanus Apostohcis exhortationibus, ut religio:

cultus divinus a fidelibus in Ecclesiis, mouasteriis,

et aliis sacris locis, circa

nem

in

suum splendorem
'.

afferret

cohiberetque

qus sunt

in locis aliqui-

blasphemos, inflammatus

bus ut asseritur, synagoga? et mesquilae [ira;dict8B, agitur , vel corpus Dominicum ad communican-

dum

infirmis defertur, aul alia sacramenta fidelibus ministrantur Ecclesiastica, pracUbati Judaei et

Praeter superiorem in Saracenis et Judajis indulgentius habitis labem, Petrus rex anathematis notam contraxerat *, cum debitum Sedis Aposlolicae

aerario

censum non
est,

intulisset

censuris vero

Saraceni cachinnationes et derisiones facere sa>pius in divina; majestalis opprobrium, fldelium

a Pontifice solutus

cum duo

millia marcha-

rum

argenti penderet, qua? accepta Pontiticia syn:

perniciem,

ac fidei
vero,

detractionem CathoIicK non

fili

verenlur. Tu

amantissinie, praemissis diligentius intellectis, nobis te instanter requiren,

grapha Benedictus his verbis est professus Pro regno , ita ipsum alloquitur Pontifex, Sardiniae
et CorsiCce,

quod

a nobis Ecclesia

Romana

sub

tibus et rogantibus

ut pro

divina

reverentia
'

loui. vj.
'

Ep. sccr.

II.

IbiJ.

Ep.

III,

IV, V.

''

V.p.

VII.

<

Tom.

VI.

Ep. socr.

i.

Ep. .\cvii.

BENEDICTr XII ANNUS

certis vassallagio,

7.

CHRISTI

1340.
Consilium communis
et

213
populi

homagio

ligio et fldclitatis ju-

Aprilis, generale
civitatis

ramento, aliisque certis pactis, conventionibus et conditionibus expressis jilenius in litteris Apostolicis

Bononiensis, repraesentans universitatem

districtus ipsius , et infra, oret dictce civitatis

dictffi civitatis et

in

super concessione feudum, etc. Dat. Avin.

siniiliter est a

dicti

regni coiifectis tenes

Januarii,
Sicilia;

dinarunt ipsorum

communis

et

V id.

anno vi

populi ac universitatis praedictae syndicos, procuratores et nuntios speciales dilectos et honorabiles

cives et ambassiatores suos in curia
et sacrosanct;B

Solutum

Roberto

rege an-

nuum

octo millium

unciarum auri

vectigal

Ro-

domini papic

manae Ecclesiae.
58. Scalirjeri vectigal Pontifici
:

pendunt. sunt census nomine Romanae Ecclesiae quinque millia aureorum ab Alberto et Mastino Scaligeris quibus subjecta syngrapha de iis acceptis data est Benedictus, etc. Alberto et Mastino vicariis

Romana; Ecclesiae dominum Petrum de Bompetris legum doctorem et magistrum

Bonaventurani Jacobini , et infra, ad obligandum solemniter dictum commune, universitatem etpopulum Bononiensem, etipsius bona, et ipsum

Utque addamus similia

persoluta

commune,
ctioni
sanctaj
et

universitatem et po[iuIum, et se dicto

et

nomine submittendum
et

supponenduni jurisdisanctissimi
Patris
et

nostris et S. R. E. in Veronensi,

Parmensi
,

et Vi-

correctioni dicti

centina civitatibus ac castris,

districtibus et comitatibus

villis

territoriis,

cante

eorumdem. De constiluto illo Romanse Ecclesiae, vaimperio, censu secundum conventiones et

Romanae Ecclesice, et suorum offlcialium audilorum quorumcumque pro observantia et

:

pacta inter nos et Ecclesiam

Romanam

de consilio

omnium et singuloetiam ad praestandum corporale cujuslibet generis juramentum in animas

executione plena et perfecta
et

rum praemissorum
et

fratrum nostrorum,
suflultos,
ratificata

et

ambasciatores, nuntios et
et

super

aniniabus constituentium generale vel

procuratores vestros, ad hoc sufficienti potestate

speciale

quodcumque ab

eis petierit, vel fleri oc-

dudum
et

habita,

per vos postmoduni

et expresse,

currerit pro
ctis

approbata specialiter

vos

executione et observantia supradiB. Et infra : Et ad supplicandum humiliter,

sanctitas sua dignetur alicui

Veronensis, Parmensis et Vicentinae civitatum ac castrorum, villarum, ferriratione

vicariatus

quod

probo viro com-

mittere,

quod

in casu,
,

quo

possessio civitatis Bo-

ioriorum, districtuum
per nos et

et comitatuum eorumdem, Sedem Apostolicam, ad quos, imperio

noniensis fuerit

sicut in litteris reconciliationis

Romano

vacante, sicut tunc vacabatet

nunc

vacat,

continetur, Ecclesiae restituta, etratiflcatio contentorum inipsislitteris(saIvisdecIaralionibus quibus-

etiam pertiuet, nobis sub certis modis et formis usque ad certum tempus, sicut in litteris Apostolicis

ipsum dominum papam faciendis, infra certum tempus peripsum dominum nostrum padani, per

inde confectis plenius continetur, concessi ad

et

pam
tate

limitandis) fuerit subsecuta, concedat auctori-

solvendum uobis
curia,

eidem

Ecclesife iu
vestris

Romana

sumptibus et expensis quinque millia florenorum auri singulis annis in festo beatorum Apostolorum Petri et Pauli de annua pensione (quandiu vicariatum hujusmodi tenebitis) esse noscimini sub certis jurafuerit,

ubicumque

domino Thadaeo de

Apostolica super hoc sibi specialifer attributa Pepolis absque aUa nova nomi-

natione de ipso per populum facienda, administra-

tionem plenariam jurium et bonorum ad Romanam Ecclesiam in civitate, comitatu et districtuBononiensi pertinentium, gerendam et exercendam nomine et vice Ecclesiai praedicta3 ad tempus, de

mento, poenis, sententiis et conditionibus in litleris eisdem expressius adstricti, etc. Cum intermisissent nonnullis decausis
siaj

censum illum

Eccle-

quo sanctitati mento tamen

recognitione
,

ipsius videbitur
fidelitatis,

expedire; sacradominio, mero et mixto

pendere, eo

illato aerario

Pontiflcio, perjurii

imperio, jurisdiclione

et superioritate et
et

horum

nota ac pcenis sunt liberati.

Dat. Avin.

II

non.

census constitutione
;

de dandis

Septembris, anno vi .
59. Bononiensibus

impositCE.

ad officium revocatis leges Hoc anno Bononienses, cum addiPonlifici

pristini

cendi

Romano

obsequii, inque

necnon et offlcialium ad hujusmodi vice et nomine Romanffi Ecclesia; exercendam, et administratoris jurium et honorum universitatis tjusdem, per
armigeris obUgatione
jurisdictionem

ejus clientelam redeundi consilium ob nonnullas

difficultates,

commuue

quae iu praiscriptis ante a Benedicto

patriae

legibus,

maxime inexulum

restituendorum

causa, obortae erant, ad

illud

biennium extraxissent

et populum Bononienses nominandorum, et per ipsam Ecclesiam Romanam ehgendorum, ponendorum, coustituendorum, seu deputandorum electione , positione constitutione et
,

demum

pertecere, decretis ad

Sedem Aposto-

licam orutoribus, qui

ficii

Bononiam

juris esse Ponti-

deputatione, prout in htteris reconciliationis conUnetur facienda, et aUis juribus universis in civitate,

profiterentur
:

procumberent

atque ad imperia Benedicti , tum ab eo nonnuUas pactiones

comitatu

et

districtu

Bononiensi Ecclesiae

Romanae competentibus
,

accommodas eorum rebus communibus expetitas votis referrent. De quibus publica edita documenta, quorum praecipua pars subjectis coucepta
verbis delibauda visa est

semper et illssis permaneutibus et integraliter apud Ecclesiam remanentibus supradictam, prout in Utteris Aposalvis et quibusdam aliis super cerUs modificationibus et declarationibusfaciendis seriosius contineri reperietur volentes et expresse
slolicis reconciliationis,
:

Anno MCCCXL,

Indictione vui, die iv mensis

214
consentienles ipsi

BENEDICTI XII ANNUS

constituentes et

7.

CHRISTI 1340.

commune

et

universitatem praedictam, ut praemittitur, repraesentanles quod, nou obstante concessione prtedicta dicto doniino Thadao, ut prcemittitur facienda ipsi
universitas niense ad solvendum censum octo millium Florenorum singulis annis sub certis forma, modo, termino et pa?nis iuter praefatum dominum papani

gerimus, praesentium ienore committimus et mandamus, quatenus cum possessio et quasi civitatis Bononiensis, comitatus et districtus, et aliorum ju-

rium juxta tenorem

et

formam

litlerarum nostra-

constituentes et

et

commune Bono-

rum

super reconciliatione universitatis, populi et communiscivitalisejusdemhactenusconfectarum,

fuerit nobis et

Romanaj

Ecclesiae seu tibi,

quem

et syndicos universitatis et
alias ordinatis,

communis Bononiensis

Romanae

Ecclesiae propterea sint et

deputandum providimus, noslro et ejusdem Ecclesiae Romana? ac successorum nostrorum nomine restituta et ratiad id per alias nostras
litteras
;

remaneant

obligati, etc.

ficatio

omnium

et

Excepti sunt perhumaniterBononiensiumoratores a Benedicto, qui initas biennio retro evoluto pactiones temperavit, quarum singula capita in Pontificio Diplomate

ipsis litteris, salvis

singulorum contentorum in quibuscumquedeclarationibus,

S quod etiam

in Ms. perga-

meno

nostrac

bibliothecae VallicellancB inter alia

insignia

monumenta
-,

a cardinale Baronio ad nos

moderationibus et supplelionibus noviter per nos super certis arliculis contentis in litteris memoratis, prout in litteris nostris super his confectis plenius continetur, infra kal. mensis Septembris proximo futuras fueritsubsecuta, Thadcxo
factis

transmissa extat

fuse descripta sunt. Inter alia

de Pepulis legum doclori

provisione et diligentia
et districlus (sicut

civi

Bononiensi, cujus
civitas,

vero sancitae fixaeque hae leges praecipuce, ut Bononiae jirofessio internuntio Apostolico restituerecensus, nimirapta seditione redderentur tur
:

dicta

comitatus

universitas, populus et

com-

mune

rum

miilium aureorum, Pontiflci vel senatui cardinalium, vacuo sacrosancto solio, quotannis
octo

Bononiense nobis per eorum litteras, necnon per magistros Petrum de Bompetris legum doctorem ac Bonaventuram Jacobum cives Bononienses syndicos et procuratores eorum, ad nos et

penderetur

vectigal militare

ducentorum equiqui trimestri

tum

egregie armis instructorum,

sumptu Bononiensium castra Pontificia sequerenlur, numero circumscriptum. Quibus pactionibus prioribus censurarum si deessent Bononienses, nexibus irretili tenerentur, Consignatum est Diploma XVIII kal. Julii, Pontiflcatus anno vi .
proximo die ad h;rc conventa perflcienda BeltraminusNovocomi episcopus
60. Decretus vero est

curcatorio

Sedem Apostolicam destinatos, syndicario et pronomine dictorum constituentium intiin

marunt) fuerunt bactenus

servati, et sperant se

statu pacifico con-

verisimiliter in

posterum

conservandos,
lus et

et

commune
;

ob hoc iidem universitas popude ipsius Thadaei regimine con-

tentenlur

volentes nihilominus et consentientes

expresse per

Apostolicje Sedisinternuntius, instructusque niandatis amplissimis

ut Bononiensium ad Pontiflcium imperium redeuntium sacramenta exciperet,

^

eosdem syndicos et procuratores , habentes ad hoc speciale mandatum, ut ex procuralorio eorumdem evidenter apparet (quod in
Ecclesiae
et

Archivio Romanae

facimus conservari)
ad solvendum

urbis iniret possessionem, constilueret magistratus, cives censuris solveret, eos pristinis restilueret

quod iidem populus

commune

juribus

Academiamque

suae assereret

dignitali

praeturam etiam Bononiensem Thadaeo Pepulo, imperato nummario et militari vectigal, Pontiflcio nomine conferret. De quibus hoc Diploma da-

census annui nobis et successoribus nostris accollegio fratrum nostroruni S. R. E. cardinalium debite faciendam, etiam hujusmodi praesenti concessione durante, remaneant obligati, tu cibsque
alia

nominatione de ipso perdictos universitatem,

tum

'

Venerabili fratri Beltramino episcopo Cu-

populum et commune facienda (prius tamen eodem Thadaeo a cujuslibet excommunicationis

sententia vel seutentiis, quibus propter contenta
in litteris reconciliationis praedictae, vel auctoritate

mano

A. S. N.

Uuoniam,
tos et civitates et

sicut per viros expertos,

et

et

in

regiminibus civitatum
utiliter

aliorum locorum praelaloca ipsorum commissa regimini

sic

nostrorura processuum
executioni

postmodum
,

secuto-

rum

fore noscitur innodatus, post praedicta per te

gubernantur,

per inexpertos et novos

plenarie

mandata
et

salvis declaratio-

frequentcr pacificus status locorum suo regimini commissorum evertitur, et multae oriuntur noxiae
novitates
clesiffi
;

nibus

moderationibus
et injunctis

suppletionibus supra-

dictis, auctoritate

nostra juxta
sibi

formam
iis

Ecclesice

expedire cognoscimus, ut in locis Ec-

absoluto

super

poenitentia

PiOmanae subjectis novitates, ex quibus possunt oriri pericula, quantum cuni Deo possumus, salubriter evitemus. His igitur circa novitatem

salutari et aliis, quae de jure fuerint injungenda)

et

vitandam in regimine
sis in

civitatis

nostrae

Bononien-

administrationem plenariam jurium et bonorum eamdem Ecclesiam in civitate, comitatu et districtu prcedictis pertinentium , gerendam ei

scrulinium considerationis nostra; deductis, fraternitati tuae, de qua plenam in Domino fiduciam

exercendam per
vice
nostris
et

eumdem Thadceum, nomine

Ecclesiae

et

memoratae

usque ad
:

>

An.

5. sup-

Ep. cur. iLviii.

num.

12. p. 'iSl.

Sup. Ms. Vall. sign.

lit.

An.

6.

Ep. cur. XLiii.

B.

Ibid.

k\:.

\uv.

triennium Apostolica auctoritate concedas exceptis sacramento fidelitatis a potestate et capitaneo, quando cives Bononienses per capitaneum regi

BENEDICTI XII ANNUS 7.

voluerint, cseterisque officialibus el civibus civitus

CHRISTI 1340.

215

ejusdem recipiemlo necnon doininio ac el mixto imperio, jurisdictione et superiorimero tate, el liorum recognitione civitatis, comitatus ot
tatis
:

sem

Ariminensem, idem quoque Lippus Imolenac Eustachius prtelibatus Ravennatem et Cerviensem civitates, ac tam ipsi quam alii non-

districtus pranlictorum, ad

nos et

dictaiii

Eccle-

siam spectantibus

census quoque annui nobis et

successoribus nostris ac collegio fratrum iiostro-

eadem provincia ad nos Ecclesiam pertinentia, seu nobis et ipsi Ecclesiae immediate subjecta occupaverint, ac diu detinuerint in nostrum ctejusdem Ecclesiae
nulla castra et loca alia in
et

eamdem

rum

S.

R. E. cardinalium ab eisdem civibus pra;-

contemptum
Avin. XI kal.
Piceni et

et

pr;pjudicium occupata,

etc. Dat.

standi et etiam

mittendorum equitum ad servitium

Ecclesise receptione: officialiuni

Julii,

anno

vi .

Denique
vires ac

soUicitati

ejusdem

Rom.

sunt Florentini, ut Pontificiis pra;fectis adversus

quoque ad jurisdictionem hujus \ice et nomiue dicta; Romana; Ecclesiae exercenda, et adn:inislraloris jurium et bonorum universitatis ejusdem, per coinmune et populum Bononiensem nominandoruni, et per ipsam Romanam Ecclesiam eligendorum, ponendorum, constituendorum seu deputandorum electione , posilione constitntione et
,

^milia;
:

tyrannos

potenliam

explicarent
62.

Quod ad Florentinos spectat, intestinis seditionibus fame ac peste conflictatos referuut ^ adeo, ut sextam civium partem absumptam epidemia, alii

tum ne Malatesta uUa re juvarent. Italia fame laborante, consulit Pontifex,

quindecim

et eo

amplius millia periisse tradant,

aiunt.

deputatione faciendis

et aliis juribus universis,

quorum malorum praenuntium cometem

Laboravit etiam

competentibus in Bononiensi eidem

civitate,

comitatu
Ecclesiae,

et

districtu

Roma
'
:

inopia rei frumentariae

Romanm

secundum

qua de

re certior factus Benedictus, ad

levandam

quod

in

dictis litteris

confectis

super dicla reconciliatione prsemissa plenius exprimuntur. Quk

et

annonam

omnia nobis dictisque successoribus,

Ecclesiae integraliter

Romans

utque egentes sustentaret, quinque millia aureorum Joanni episcopo Anagnino, Guigoni electo Cassinensi Patrimonii in
incubuit

reservamus, qua^que prout haec in dictis litteris super dicta reconciiiatione confectis plenius continetur, per nos et dictos successores ac eamdem Romanam Ecclesiam, seu de mandato nostro et dictorum successorum et ejus-

Tuscia praefeclo

ac Petro

Laurentii

canonico

Atrebatensi altarario, ut aiunt, basilicae Principis

Apostolorum transmisit, ut eleemosynas erogarent

:

Non

absque, inquit

',

magna mentis com-

passione percepto, quod in Urbe partibusque cir-

dem
fieri

Ecclesiaj,

non tamen per eumdemThada;um,

et

etiam exerceri, etc. Praiscripla etiam est sacramenti formula, qua nunlius Thada;um Pepulum adJacturus in verba Pontificis erat. Dat. Avin. XVll kal. Junii, anno vi . 61. Perfunctus est magna laude Beltraminus demandato sibi munere, restituentibus illi urbis

volumus,

judicio, his

cumvicinis fame valida, nescitur quo Dei occulto temporibus ingruente, propter defemiserabililer et
nos,

clum ciborum ibidem pauperes

lamentabiliter moriuntur
Ecclesiae
;

quamvis nobis

et

Romanae

variae

inevitabiles necessitates

super vires facultatum immineant incessanter tamen pietatis paternaj viscera erga pauperes UrLis

imperium Bononiensibus, promissaque obsequia

sancientibus, ac recurrente Jie Apostolis Petro et

ejusdem, nostros
filios,

culiares utique

et Ecclesife memoratae peclaudere non valentes, quin-

Paulo sacro octo aureorum millia vecligalis no-

mine

in aerarium

Pontificium inferentibus.

Ob

que millia florenorum auri de Floreiitia de pecunia nostra; caraerae pro emendis exinde blandis
tiores
vitae

idem Beltraminus Novocomi episcopus ad Bononiensem sedem traductus est \ Reversi etiam sunt eodem anno ad obsequium Ecclesiae Firmani Pontificiisque excitati ^ adhortationibus tyrannidem e suis cervicibus depulerunt. Ad afferenda alia Romanas Ecclesiae jura, tyrannosque comprimendos Benedipra>clare

rem vero

gestam

pieque distribuendis inter pauperiores et indigenpraedictae Urbis pro utiliori sustentatione

ipsorum mandavimus
vi
.

et

ordinavimus

fideli-

'^

ter vobis mitti, etc.

Datuin Avin. kal. Februarii

ctusincubuit,
clesiae

cum

nonnulli proceresex ruinis Eclilteris

Non famis modo et pestilentiae flagellis Italia, verum intestino quoque belio afflicta, externique maximus illi terror impendit in Neapolitano quidem regnogravissiini tumultus
anno
percussa est
concitati

principatus scelere excitarent, ut e

ad ^milia; praesidem constat:

Cum,

inquit,

Robertum

nobiles viri Franciscus de Ordelaffis, Malatesta et

quibus auditis Ludovicus Bavarus, ut Siciliae regem opprimeret , maximos militum delectus habuit, de quibus Benedictus
",

Galeotlus de Malatestis, Lippus de Lidosiis et Eus-

Robertum ipsum VII

licas litteras docuit.

kal.

Decemb. per Apostosuccedit filius

tachius de Polenta, ac

quidam
existis,

alii

de provincia ac nos et

Romandiolae, cujus rector

Deum

63. Petro

eanidem Ecclesiam graviter offendere, ac se statusque suos levibus periculis subjicere niinime
formidantes, dictus Franciscus videlicet Forlivien-

in Trinacriam patriarcham Constantinopolitanum , et episcopuin Vasionensem nuntios Apostolicos, de

Ludoviciis.

Trajecisse hoc anno

Trinacrio mortiio

Gotium

sem

et

Csesenatem, et praefati Malatesta et Gaiiot1

'

\n. G. Ep.
['.[<.

cnm. CXLUI.

Tom.

VI. Ep. SEcr. lsxviii.

Tom.

VI. Ep. cxill.

2 Jo.

Vill.

1.

xi. c.
1.

p. l.sxi, c. 753. Leoiiard. Aiet.

llisl.

' Iblil

XLII.

Ep. secr. ccv.

'

Ibid.

Ep. xii.

Flor.

VI elalii.

H3, H7. Anl. m. ^Tom. vi.

^ Ibid.

Ep. ccxxsv.

216
quibus antea actum
ut
est,

BENEDICTI XII ANNUS

ferunt historici
'

7.
vicarii

CHRISTI 1840.
observantia, afque Ecclesiasticis imperiis
in devia

Sicuii,

pacem inter Robertum Siciliffi regem ac Petrum dominatorem TrinacriGe, regno nimirum Roberlo restituto, quod auctor praetermittit, conciliarent
illos

colendis constare non potest, sectabatur Philip-

pus

verum ahreptus

hypocritarum sub-

ornatus consiliis, fucata; sancfitatis larvam amplectebatur, nec toties monitus a Pontificibus, ut
alicui ex approbatis religiosis sodalitiis se aggre-

repulsos. Diffidebat

vero a Messanensibus insulae ingressu telis nimirum Petrus Aragonife

ii

familia! princeps cansa? sua; injustitis, ac vereba-

garet, pervicax

ingenium

ulli vitae religiosae for;

tur ne

Trinacrios religione ad

Roberti obse-

mula; accommodare potuerat sed pofius Beguinis,

gyrovagis, neque hfereseos suspicione carentibus,
se

quium
in

adigerent. Repulsi ilaque edictum Pontifi-

cium quo insula sacrorum usu ob perduellionem legitimum regem Robertum mulctabatur, in littore exposuere.Etquidem Benedictum aequitate

adjunxerat. Quid vero

in Pontificiis
'

concepisset

animo

ac

votis,

ad Robertum regem

litleris

describitur
a

motum
cum

ut Ecclesioe et Roberti jura adversus invaII

Benedictus, etc. Roberto regi

Sicilise illustri.

sores Aragoniostueretur,cum ex initis a Carolo

Habebat

series petitionis

ejusdem (nimirum

Friderico

legibus

regnum ad

Caroli succesesset, in

Philippus Balearis regiae principis) quod B. Franciscus

et

sores post Friderici

obitum devolvendum
litteris
:

brevem regulam
sibi,

edidit,

quam

sicut in ea,
reve-

Petrum iniqne
lica

sceptra tractantem edicta Aposlo-

testamento suo

ut asseruit, a

Domino

promulgasse, in
-

sequenti anno alTe,

lato scripsit,

intentionem suam super hoc expliet

rendis ipse testatur

Contra dictum
scilicet

inquit,

cando

ad litteram observavit
observari
:

voluit a suis

primogenitum
in

Petrum

tentorem), ac fratres suos, et

injustum dequoslibet alios eisdem

frafribns

et

cum idem
fratruir.

Philippus

et

nonnulli tam Ordinis

alii

Minorum, quam

detentione ipsius insulae quovis

modo

prse-

slantes auxilium, consilium vel favorem, nonnullos processus fieri fecimus,

cupiant, ut eadem describit petitio, eumdem Ordinem frafrum Minorum sub observafione litfe,

excommunicationis
alias

et

rali dictse reguL-e profiteri

haecque propter innu-

interdicti

seutentias

et poenas

continenles,

qui publicafioni in diversismundi partibus solem-

mera impedimenta complere non possint; supplicat nobis idem Philippus, ut tam sibi quam aliis
qui sunt vel infra
siti,

Cum Pontiiici supremo insuJse domino parere detrectaret Petrus, et caduca eatevnis pra?ferret, conversus ad arnia Robertus, imniter extiterunt .

annum

erunt hujusmodi propo-

missa florentissima classe, Mylas valida obsidione

cinxit
:

professionem faciendi praedictam et regulam eamdem, ut prcemitfifur, observandi sic, quod nullus de Ordine prcedicto vel extra valeat super
his impediri,

quam cum
,

frustra solvere niteretur Petrus

concedere licentiam dignaremur.

Philippi petila

Aragonius

ex caslrensibus laboribus

contracto

65.

Cum

mature
iis

discussisset

morbo
est,

atque arx ad deditionem compulsa reliqui vero insulani Ludovicum Petri filium
obiit,

Pontifex, illa inani pietatis specie fucata et plena

periculi, reperif. Data itaque

repulsa, Roberto

sexennem principem creavere, data Joanni patruo

Randarii duci regni procuratione. In superiori vero expeditione Benedictus Roberto regi |)ermisit

regi rationes gravissimas, quibus ad id adducerelur,

exposuif. a

Primo quia jamdudum eadem

recordationis Jo. papaj XXII

petitio

tempore

felicis

ut praefeclis castrorum tribunisque subductiles aras habere liceret, in quibus sacerdotes di-

prffidecessoris nostri in

et deliberatione plenaria pra>habita

tit

rem peragerent. Ut porro Sicilia? insula ob injustam Aragoniorum dominationem variis belvinani
lis

penitus denegafa

suo consistorio proposita super ea extiquod autem sic provide in

divexata

sit,

suis locis dicetur.

Jam

reliqua

hujus anni prosequamur.

describit
litteris ad Roberticm regem quid voti animo coiiceperit Philippus Balearis jmnceps novum Ordinem condere affe-

64.

Benedictns

nec consuevit nec debet Rursus certum esf, quodsuper regula prKdicta, uf professores ejusdem secundum qualitates temporum possenl sub ea virfufaciliter refractari.

consistorio factum est,

tum Domino
sores

salubrius famulari, per prtedeces-

ctans.

nostros

Romanos

Pontifices

cum multa
uti-

Instilit

Robertus

Siciliae

rex ad Philippi

maturitatis providentia nonnullae salubres et

les ordinationes et declarationes

Balearis regia; principis,

quem

antea votorum re-

ad instantias
Ordinis

et

pulsam a Joanne XXII passum vidimus *, gratiam apud Benedictum, ut novam illi religiosam familiam, quae prascriptam a S. Francisco in suo testamento religiosaj vitae formulam , ut verba
sonaat,
potius,
id
est,

supplicationes

fratrum
inter

ejusdem
eis

facfa;

fuerunt,
tionis

quibusdam ex

per

modum
:

Constitu-

perpetuffi

Coustitufiones

eorumdem

pro cujusque monachi libidine

dem

praedecessorum nihilominus collocatis qua; quiordinationesetdeclarationes, si concederetur

quam

interpretatione Apostolica, servaret,

condere permilterel, ac Paulum episcopum Fulginatem ea de causa ad Sedem Apostolicam transmisil

'

".

Nou veram
liist.

pietatem, quse sine Christi

^

turbarentur, quod , sic proculdubio ab Ordine praedicto, in quo dissensiones, odia et schismata nimis hactenus suscitare studuit hosfis huniani generis, et suscifare confinue non desinet,
dicfa pefitio
pacis et charitatis unitas exularet,

Fazell.

Sie.

1.

ix.

An. G.

E|i.

com.

LX.^cvi.

Tom. Ep. ccxcvii. _ An. Chr. 1328. num. 82. 'TDm.

vii.

nosque qui

reli-

secr.

vr.

Ep. secr. rsLiii.

'

Tom.

VI.

Ep. secr. cxlui.

BENEDICTI XII ANNUS

giones in vinculo pacis et cliaritatis

7.
vit

CHRISTI 1340.
aliis

217
taceatur ad

tenemur

et

interdum. Ex quibus ut de

ciipimus confovere, dici possemus, quod absit,

auclores dissipationis et discordiae Miiiorum Ordinis supradicti.

praesens, se rebellem Sedi prffidictie, ac de labe

pravitatis h.eretica)
dit

Et uiterius

cum

per

Sedem

pra;-

vel

respersum

suspectum vehementer reddinec audimus adhuc, quod

:

dictam approbatse solum quatuor religiones mendicantes

praedicta

ipse signa praetendat poenitenlia! super his et reconciliari

existant,

si

concederetur quod petitio

esset

aut reuniri pelierit, relictis erroribus

pra;et aliis multis,

quintam religionem concedere mendicantem , quod his temporibus fieri, sicut credimus, non expedit neque decet. Et
subjungit,
nihiloniinus nos religionem

hujusmodi, unitati Ecclesiae sanctae Dei. Ex

missis

autem
si

quorum

esset prolixa

narratio

recitarentur per singula petitioni prjc-

Minorum approbalam per

eorumdem fratrum Sedem prsefatam reproquod

dictae sine laesione hoiioris Dei et Ecclesia; sanctae

suae, ac nostrae

remorsu conscientiaj non valemus

bare per concessionem alterius videremur,

esset inter fratres seminare discordiam, absque magnis et gravibus periculis, scandalis et dispendiis non sedandam.

annuere, nec debemus . His de causis gravissimis Benedictus, religiosis institiitis praeclarisque
virtulibus imbutus, Philippi e Majoricis postulata ut temeraria, plena periculi atque a vera pietate

Et

cum memoratus

Philippus subjungat in

abhorrentia repulit
suae

quod impedimenta sunt innumera, quibus ipse ct siii sequaces alii nequeunt dictam regulam profiteri litteraliter, et etiam observare si nos impedimenta toUeremus hujusmodi, nolari possemus forsitan magis favere rehgioni constituendaj de novo quam aJii, sicut
petitione prfedicta,
:

suspicione haereseos laborantem illum, aliosve ea macula notatos in regno toleraret foveretque. Dat.

monuitque Robertum, labem non levem ipsum illaturum, si

:

gloriae

Avin. VII
66.

id.

Augusti, anno vi

Ludovicns Bavarns expedilionem in Jtaliam molitur ; concUiationis ab ipsa postulatce

pra^taclum superius, ab antiquis temporibus approbatte,

modum
lica

quod nequaquam

rationi convenit, nec

proponit Pontifex. Flagilarat ' etiam oratorum opera Robertus Sicilia; rex ab Aposto-

decentia; congruit status nostri. Sequeretur insu-

scandalum et periculum nimis durum, quia multi fratres tam illius quam aliorum ordinum, dum a suis prrelatis et superioribus per
per aliud

Sede, ut ad levanda onera, quibiis urgebatur, vectigalium Ecclesiasticorum in Etruria decimas

Apostolica liberalitate concederet,
Montisferrati
,

marchionem

viam debitiP correctionis, vel alias secundum eorumdem institufa Ordinum tangerentur , ad effugiendum correctionem et disciplinam sui t3rdinis regularem possent, si concederetur petita licen-

qui Astensem civitatem injuste occuparat, illam ipsi reslituere lilteris juberet prae; ciperetque Scaligeris et Mediolanensibus viceco-

mitibus ne marchioni

opem

afferrent, sed

potius

suarum animarum dispendium, et proprii opprobrium ad illum novum Ordinem fictitie, vel alias se transferre sicqne multis, (lui nunc eliam vix instigante illo, qui saluti humanse invidet, refrfenari valent a
tia,

in

regem armis juvarent. Cui rescripsit Pontifex, quod ad petitas decimus attineret atlributas jam
illi

Ordinis confusionem et

fuisse,
:

quas in ipsius regno ac terris collige-

rentur

extra ipsius ditionem

non
:

licere.

Cujus

responsi hanc rationem subjecit

His pra;sertim

suis

inordinatis

motibus

seipsos

decipiendi

et

temporibus, ut te latere non credimus, praesumptuosa Bavari saevitia rugit, ut fertur, adversus

evagandi damnabiliter materia per viam hujus-

eamdem Tusciam
regionis
:

et

partes

alias

circumpositse

modi prfEstaretur. Denique quanquam prcemissa

quae dici possent circa hsec

et alia
;

multa,

nec nobis nec tibi decens vel expediens existimatur, cum eliam trahi possent ad pernicio-

tamen in personam dicti center, quod petitur, a nobis et Sede prasfata concedi. Notorium quidem est, et per mundum sic communiter, proh doior divulgatum, quod nulla potest tergiversatione celari, quod idem Philippus sectae Beguinorum per Sedem reprobalse prfcdi1

non obstarent adhuc Philippi non posset de-

nullos alios reges Catholicos ,

sam quodammodo consequentiam propter nonQuod ad petitas in marchionem Monlisferrati lilteras spectat ad
;

ipsuni, ut decoris ralio ferret, scripsisse

Medio-

lanensibus,
sint,

non
si

potuisse

cum adhuc Ecclesiae cum magis

,
:

conciliati

non

exasperarentur
segrega-

auimi,
tos

velut ad fidelium

communione

ctam, in quadiversi Beguini sectse sectatores ejus-

scriberet

Scaligeros vero licet in

gratiam

dem

reperti sunt hfcretici manifesti, promotor,

fuerint

admissi,

nondum tamen sacramentum

Ludovicum Bavarum de inva-

defensor, rector et coiiservator extitit, etiam post

nuncupasse.
67. Agitasse

reprobationem praedictam, illam contra determinationem el declarationem Sedis praEdicttD auxiliis,

praedicationibus vel sermonibus quandoque publicis, quantum potuit nihilominus fulconsiliis,

nequaquam conlentus tam contra Joannem papam XXII, pra^decessorem Lostium, quam Sedem praedictam multa enormia et liaeretica, quamvis mendosa et falsa, laxala suis
ciendo. Et his

denda Halia consilia, quanquam ea fiostea perdiicere non poluit, ex aliis ad Bertrandum patriarcham Aquileiensem datis litteris conslat, quibus eum admonet Pontifex ", ut cum ipsum ab episcopo Tridentino soliicitatum acceperit, ad ineun-

prEEfatum

'

lom. vi. Ep. secr. xxvi.

Ep. XXII.

E\(.

ejus

lit.

ibid. Ep.

xxvii.

labiis licentia,

publice asseruit

et

etiam praedicaHavn. VI.

'

Ibid.

Ann.

Touts XXV.

28

218
dani adver^us

BENEDICTI XII ANNUS

7.
circa

CHRISTI 13^0.

Ludo\icum cuni Tyrolensi comile,

aliisque principibus

denter

rem

gerat,

armorum socielatein ut qux ad disculienda

ita

pru-

negotium reconcifiationis ejusdem acta postquam divina miseratio nos ad apicem summi
provexit
,

pericula
:

Apostofalus
,

per

te

fuerunl

hacte-

foedera conlraxerit, ad ea accersenda

non obsint

Benediclus, etc. venerabili fratri Bertrando

Inleileximus,

patriarch;T! Aquileiensi.
a

nosli et in Alamanniae partibus sictit nus etsuamsanctam Eccfesiam attentata, contra Deum et etiam jugiter, sicut babet rumor impfacidus,

quod ad

te,

venerabilis frater

altentatur, spes

non datur, quod ad obtinenduni

te

noster, Nicolaus episcopus Trideutinus his diebus

reconcifiationem bujusmodi
tentione disponas
vel tuos ab
:

vera

et

recta in-

accedens super colligationibus inter te ac aliquos

Italicos

sed

verelur potius, quod sub

Ecclesiae fidelitate subtra-

cum

nobili \iro comile Tjrolis, filio

ma-

colore itfius fidefes Eccfesice partium iflarum per

te

gnifici

principis regis Boemiai illustris, ne BavaItalise,

;

ejusdem

rus vel gentes snaj transire possint ad parles

facieiidis

ctos,

ad tuam attrahere studeas, sicut de Argentialiis fecisse

tecum babuit colloquium et traclalum cum Florentinis et quibusdam aliis Itaiicis te habere veile deliberalionem super boc respondisti. Sane circa ligas hujusmodi esset, si fierent, adverlendum subtililer et caute, ne id quod credercnt pro parte tua in utilitalem et favorem Ecclesiae fieri, posset in ejus detrimentum et periculum per malorum et falsorum boniinum
quoilque tu
fraudes et malitias retorqueri
iis
;

nensi episcopo et niultis

dientiaiu et
;

uosceris, obe-

sequelam et ulterins procures, vel facias procurari, quod in eisdem partibus, in quibus antequam tua perniciosa ibidem vigerent prohdofor! opera, cultus fidei Cathoficffi reverenter et salubriter colebalur, et ad sacrosanctam

Romanam
magistram

Eccfesiam matrem omnium fidelium et salutaris habebatur reverentiae pleni-

te

reddere volumus et attentum

pricvisum super ut procedatur

,

tudo, multiplicentur errorum et schismatum fermenta execrabilia et damnanda cum, sicut igno:

ad haec, et etiam ne diclo Bavaro ejusque gentibus pandatur ad parfes prredictas aditus, caulelas adhibeas opportunas, etc. Dat. Avin.
II

non. Febr.,

miniosa infamia delulit ad Sedem Apostolicam et deferre (quod dolentes referimus) non desinit incessanter, per le ac ministros tuos nonnulli praelati

anuo VI . Prabuit boc anno, ut

cathedralium

et

aliarum Ecclesiarum, necnon

alias,

Ludovicus Bava-

capitula, colfegia et conventus abaeque persona;

rus aliquiun speciem concepta^ discedendi ab baeresi et schismate, ac recuperanda; Ecclesiae gratiaj
voluntatis
:

regufares et saecufares Eccfesiasticae in plerisque

Alamannia} partibus violare interdicta Ecclesiastica, et

petiilque a Benedicto, ut liberi coni-

profanare inlocisinterdictisdivinaofficia,
et

mealus syngraphas Pontificio et regis Francorum nomine jiro suis oratoribus, ac nonnullorum prin-

nou sine gravi Dei oITeusa

et scandalis

animarum

periculis

pfuriiuorum coguntur,
viri

in eos, qui

cipum electorum
ret.

ipsius

sludiosorum transmiltegessit Pontifex reconci-

baec

tanquam

fidefes

timorati et Catbofici

Cujus votis

morem

facere contradicuut, vel renuunt

inflictis, et variis

gravibus poeois
:

liandi illius percupidus,

sequeipsnm admissurum
si rite
:

cruciatibus et injuriis irrogatis

in

sinum

Ecclesiffi

spopondit,

ad Cbristiavereri

ut de muitis

aliis

detestabiliter perpetratis, quaj

si

nam

pcenitentiam se compararet

se

tamen

brevi uequirent exjdicari sermone,

recilarentur

siguificavit',

ne ad subornandos trahendosque iu

per singula

quaive,

si

non

resilires

ab

eis, te

suas partes principes Catholicos, ut antea egerat, ])ietatis inaneiu speciem obtenderet in iis locis,
:

denotaret datum a Deo, tuis peccatis exigentibus, in sensum reprobum, prwsentialiter taceamus.
68.

in quibus autea effloruerat pietas, ex

quo ubi
:

ilta

Sanequiasalutem tuam, tequereduciad

desiderabiliter affectandivina; pietatis clemenfieri,

subjecerat
et

violari interdicta Ecclesiastica

pios

viam
tia,

veritatis et justitiae

Catbolicos pcenis gravioribus, atque eliam supaffici

:

tes, et experiri

volentes

si

plicio

ne

Sedem Apostolicam,
:

ut antea,
ductis

quae

omnes

quuerit salvos

et neraineni
et

verbis deluderet,
aliis

suamve reconcifiationem

vult

perire, te

misericordi respicieus oculo,

ex

aiiis

moris extraberet

ni recurreute sacro

mentem tuam
et

rore gratiae spiritualis perfundens,

ritatem in

Pentecostes die iniserit oratores, judiciorum seveeum se districturum.

revocare ad fructuosam pceuitentiam dignaretur,

excusati, si hoc forsan non apud Deum mundusque luculenter cognoscat, quod per nos et Sedem praediclam non steterit, quo minus adeviisad viam revoceris salutis, populusque illarum jiartium ab immineiibbus

ut

remaneamus

Magnifico viro Ludovico de Bavaria spiri-

fieret,

tuni consifii sauioris.

tatffi

Pieno collegiums inlellectu , qua pra;sennobis uuper tuaj litteraj coulinebant et

:

licet per eas

conductu pro nuntiis tuis, el princiijum Afamanniie, sejus habere in electione im|ierii dicentiuui, super negolio reconcifiationis luai ad nostram pnesentiam
;

petieris litteras de securo

animarum
vokitus
tibi taiu

[lericulis,

existere noscitur,

quibus propter lacta tua inliberetur; ecce quod

charissiiui in Christo
filii

uostras

quam

noslri Pbilippiregis Fraucia; iflustris opportunas

destuiandis quia tamen ex prajleritis baberi sofet conjtclura verisiiuilis de futuris |ier ea qua:
,

de securo conductu, ut

petiisti,

litteras

pro

dictis
(si le

mittendis nuntiis destinamus, inlendentes

'

Tom.

VI. Ep. secr.

cclxi.

el au. 6.

Iit.

ciir.

vii et li.

ad reconcilialionem promerendam, prout decet et expedit, repererimus) nos, quautum cum Deo

BENEDICTI XII ANNUS

ac honore, decentia et honestate nostris et EcclesisD

7.

CHRISTI 1340.

219

fieri

polerit,

exhibere super his favorabiles

aii

mas dictorum constituentium, quod stabunt et parebunt mandalis Ecclesia} super quibuscumque
excessibus
perpetratis,

et

benignos.

Tu

vero,

obtiiiendam gratiam reeffectualiter

te
te

per eos

conlra

Romanam

Ecclesiara

conciliationis

hnjusmodi

dispodiclos-

nens, vide diligenter et cura,

quod per

que principes persona; devotfe ac Catholicaj criminullatenus condemnataj nibus haeresis qua; statum iliius zelentur salubrem et prosperum ad nostram pro prsemissis praesentiam cum mandatis sufficientibus destinentur nam tales benigne recipere, ac inveuiendo, morando et redeundo plena volumus securitate gaudere. Demum scire te volumus, quod cum deludi, vel per verba inutilia nolimus protrahi de cffitero, sicut hactenus delusi fuimus et protracli, mittendos hujusmodi
, ,

etquod eos vel similes de catero non committerent et ad dicendum et prolestandum, quod non credunt ad imperatorem spectare i^a:

pam deponerc et aliuni facere sed hoc hcEreticum putant et haTesim per Ecclesiam damnatam, quam et ipsi constituentes, quantum ad eos spe;

clat,

anathematizant

et

damnatam reputant
Ecclesiaj
:

se-

cundum determinationem
que
districtu

et

quod

expellentet exlerminabunt de dicta civitate ejus-

pro viribus universos hsereticos, ab

schi-

Ecclesiae de haeresi denotatos, et manifestos

smaticos

salvo
alii

quod

in

iis

non includantur

proximum festum Pentantummodo disponimus exspectare processuri, si tunc venerint, super eodem reconciliationis negotio, sicut Dominus ministrabit alias aulem, si infra dictum terminum forsitan non venissent, ex tunc, eis non exspectalis amplius, procedere aliter intendimus prout secundum
nuntios usque ad instans
tecostes
: ,

Papienses et
processibus,

damnati, ut dicitur, infrascriptis donec commissio de nullitate vel

proceset

vigore, et injustitia vel justitia ipsoruni

suum

fienda per dictum

dominum papam,

ipsorum processuum discussio pendebit. 70. Item quod non adha;rebunt Ludovico de Bavaria damnato, necalicui antipapBe vel schismatico scienter,

Deuni
VII

videbimus expedire. Dat. Avin. id. Aprilis, anno vi . 69. Papienses derelicto Bavaro ad Ecclesiam
et justitiam

nec eorum sequacibus vel compli-

cibus, nec eis scienter dabunt auxilium, consi-

redettnt, solvi censuris flagitant.

Traxit

alias ex

aliismoras Ludovicusimpiorum, illiusaures obsi-

lium vel favorem directe vel indirecte, publice nec eos scienter receptabunt in civitate prsedicta, nec aliquibus terris ejus jurisvel occulte
:

dentium, susurris retardatus

iterumque

XV

kal.

dictioni suppositis,

quousquead
,

Ecclesiae redierint

Novembiis
ad

liberi

commeatus syngraiiha pro

ejus

unitatem
t|ui

et

gratiam

nec aliqueni vel aliquos,

vel regis
tituli

Sedem Apostolicam mittendis oratoribus

est,

trans-

venirent sub
sine

nomine imperatoris,
contra

missa
vero

sed irrito

tum etiam

exitu. SeGutaruni

Romanorum,
allero

velalterius

pro eis vel

eorum

illius

partium,

cum

in

Italiam

jam ante

approbatione aut

mandata

Joanne XXII Pontiflce irruperat, pcenitentes Papienses solemnem hoc anno oratorem decrevere,
qui culpae

summi

Pontificis, qui

est vel pro

temporeerit;

sed contra eos pro posse stabunt, et eisdem resi-

veniam posceret, atque eorum nomine

stentin favorem sancta; matris Ecclesiae ac domini

papai et

profiteretur

nunquam

Ca^sarem

nisi prius a

Sede
;

successorum canonice intranlium

et

Apostolica

confirmatum ipsos veneratiiros ac tenere firniissime imperatorem in Romanum Ponsentenliani

(|uae alios

tificen]

ferre

non

posse

tum

alia

quod recipient et curialiter tractabunt nuntios et gentes domini summi Pontificis et sanctte Romanae Ecclesiai et suorum successorum canooice
intrantium, transeuntes per ipsam civitatem vel loca eorum jurisdictioni subjecta vel sutijicienda,
ipsosque protegentet defendent,

promisere,

populos, schisma Corbaria'.

num

ejuratos,

vidimus spondere consuevisse In nomine Domiui. Amen.

a Nativitate
, ,

dummodo
alii
,
:

trans-

Anno
viii

clione

ejusdem mcccxl Indidie Lunae penultimo mensis OctoCona

eant pacifice
universos

et sine

fraude, sicut

et

quod
,

archiepiscopos, episcopos
presbyteros

abbates

bris B,et infra, PapifDe in publico et generali

cilio

priores, praeposilos, decanos, archidiaconos, archi-

B,et infra,

facinnt procuratorem et syndi-

presbyteros,

clericos regulares

vel

Guidolum de Galice ad devole et humililer comparendum coram sanctissimo patre et domino

cuni

saeculares Ecclesiarum et Ecclesiasticas personas

doniino Benedicto, divina providentia papa XII, et coram sacro collegio reverendorum patrum doiiii-

gaudere permilterent nec impedienl, quominus gaudeant omnibus suis libertatibus, redditibus,
juribus, pertinentiis
subjectis,
clas
et

obventioiiibus universis

norum

S.

R. E. cardinalium

et

quolibet alio ab
:

in dicta civitate et aliis terris,

eorum

jurisdictioni

ipsodomino papa deputato seu depulando et ad otferendum diclo nomiiie, quod ipsa civitas universitasetcomniunitas erit et permanebit devota elfidelis sanctilatis domini nostri papaj prsdicti
,

quantum

in eis

fuerit,

i[)sisque colle-

sicut

Christi vicarii,

et

sancta;

matris

Ecclesiffi
:

non imponent, nec ab eis exigent, nec dabunt imponentibus vel exigentibus auxilium, consilium vel favorem , et infra 71. a Et ad sponte confitendum et recogno:

sicut cieteri Qdeles ac Catholici

Christiani

et

ad

scendum procuratorio
scriptis,

et

syndicario nominesupraPapicB et ejus

promiltendum
'

et

jurandum

ilicto

nomine

in ani-

quod dudum

dicta civitas

distiictus, ac
bit.

apud Beu. au. 7. Kp. cur. xx.tv.

homiiies et habitatores eorunulem civilatis et districtus fuerunt el slelerunt sub do-

220
niinio
et

BENEDICTI XII ANNUS

subjectione
ac obedientia

7.
ses

'

CHRISTI 1340.
aucloritate

quondam

memoratum Guidolum oratorem

:

domini Mattliaei de vicecomitibus de Mediolono etiam contra Romanam Ecclesiam non tamen in
;

instriixere

de quo publica documenta civium

appositis discrepantia edita sunt. So-

nominibus
luli
^

liEeresi,

neque

in aliqua fautoria alicujus ha;resis,

etiam temporibus,

minus MaithEEUS fuit in

manee
Ecclesia; et
a Iteni

quibus dicitur, quod ipse dorebellione ejusdem Roei obediverunt . Et infra

:

eodem anno fuere censuris, restituto iis sacrorum templorum usu, Feltrenses et Belunenses
qui Ludovici Bavari fcederatis Scaligeris adhaeserant, posteaque excussoservitutis jugo ad episcopi ejusdemque comitis obsequium redierant : et No-

ad consislendum et recognoscendum

etiam, quod dicta civitas etcommunitas, et homines et habitatores ejusdem civilatis et ejus districtus fuerunt aliquibus temporibus obedientes et
faventes Ludovico de Bavaria, etiam in corona-

vocomensi, Tridentino atque Tarvisiuo episcopis data provincia est, ut singulos oppidanos, nuncupata prius rite de Cfesare non agnoscendo, nisi a

tione ipsius facta in civitate Mediolanensi, scientes

ipsum tunc temporis esse rebellem sancte Romanae Ecclesia?, et ei tanquam regi Romanorum et hcet noii esset per se nominanti imperatorem sanctam Romanam Ecclesiam approbatus, fave,

runt, obediverunt et intenderunt, sicut supradi-

Sede Apostolica confirmalus esset, pellendis ha^reticis, asserenda immunitate Ordinis Ecclesiastici, damnanda Corhariana perfidia, sacramenti formula anathemate liberarent. Ita Marsiliante Jandunianreque haereseos reliquae fibrae ex Italia sensim evulsae sunt. 72. Ut Ulricus e Novadomo hcereticos in

ctum

est, in

omnibus praeterquam
vel alicui

in hsresis

vel

Boenna grassantes ad officium

ccetidus Parisiis varii errores

cor/eret, sacris in-

aliqua fautoria seu specie hsresis, in quibus

nun-

dulgenliis a Po7itifice donatur. In

quam eidem Ludovico

alii
;

obediverunt,

Theologorum damnantur. In

nec favorem aliquem prffistiterunt et etiam obeut dictum est, dientiam et favorem prcedictos eidem Ludovico praestiterunt non voluntarii, sed inviti et coacti per dictum Ludovicum seu gentes ejusdem, et quandoque propter timorem aliorum.
,

Germania aucta
que haec

est

ha;reticorum multitudo, quEe

etiam in finitimam
res ccelus

Boemiam
,

sese infudit

adeo-

pestis grassata est

ut ejusmodi tenebrio-

auderent cogere, saevire in Catholicos

atque etiam principes ad piignam provocare. Vo-

Item ad recognoscendum
suprascriplo,
et

et

confitendum

cabant

nomine
civitatis

munitas, cives

quod dicta civitas et comhomines et habitatores ejusdein

errorum magistros Apostolos quos vero profanos ritus sectarentur, non describitur. Non abest tamen conjectura, ipsos ex illorum, qui obii
:

districtus aliquibus temporibus scienter receperunt nuntios Petri deCorbaria antipapje tempore, quo in rebus humanisagebatbonae
et ejus

scenis voluptatibus felicitatem virtutemque metie-

bantur, volulabro emersisse.

lacessitus Ulricus e

Cum

vero ab his

Novadomo
'

expediret arma, ut

memorite dominus Joannes papa XXII ac praedicatores etiam pradicantes contradictum dominum Joannem papam XXII eteisfaveruut, ipsos uttales
honorabiliter recipiendo,
et
eis

ipsos ad officium cogeret, a Pontifice sacris indulgentiis subjecto Diplomate

affectus est

Benedictus,

etc.

dilecto filio

nobiU viro UIdioecesis, ba-

reverenter obe-

rico

domino de Novadomo Pragensis

Petilio

diendo, ipsosque favorabiliter tractando; non ta-

roni de regno Boemiae.

men
resi

in

haeresi,

nec ia aliqua fautoria alicujus

haeresis,

neque

eis vel alicui

eorum

in aliqua hae-

vel in specie alicujus haeresis, seu contra Catholicam fideni favorem vel auxilium aliquod ullo modo pra;stiterunt nec etiani unquam crediderunt, dictum Petrum de Corbaria fuisse vel esse veruni papaui, nec diclos nuntios fuisse vel
:

tua nobis exhibita conlinebat, quod dominio teniporali subjectis, in Pragensi et Olomucensi dicecesibus consistentibus et eliam in toto regno Boemiae infiniti haerelici communiter Tbeutonici et advenae, non absqne infectione cultorum fidei orthodoxa periculose,
in terris luo
,

proh dolor! in magna multiludine pullulariint;

et

esse nuntios veri papaj,

et

etiam receptionem, obe-

quod

dicti

haeretici,

cum

inquisitores hcereticae
illis

dienliam et favorem hujusmodi, ut dictum est, praestiterunt et fecerunt non voluntarii, sed inviti
et coacli . Et infra
eis et
:

pravitatis,

auctoritate Apostolica in

partibus

constiluti, volunt procedere contra eos, fugiunt et

latitant, ac Catholicos capiunt, mutilant, expoliant

Et ad supplicandum pro

eorum nomine sanctilati ejusdem domini papae, quod sua solita clementia dignetur, el velit adhibere remediun) opportunum circa amotionem
et

et

alias

proditionaliter oilendunt

eosdein

eo-

rumque bona
licet

supponunt; quod per dilectum filium Gallum fratrein Ordinis

incendio
igiiis

abolitionem et relaxationem

quorumcumque

in-

Prffidicatorum, inquisitorem
iUis partibus

pravitatis

praidictae

terdictorum, processuum et sententiarum, Pluribus aliis adjectis, quibus amplissimis

datis

etc.

deputatum, tunc praesentem

in Ro-

man-

mana
et

curia,

muUi

infecti pravitate praedicta, ab-

oratorem fulciunt , adjectae sunt prolixa} praecipuorum civium Papiensium subscriptiones. Eadem penilus verborum formula ad eadem pra3stauda Novarienses ', Vercellenses -, Novocomeu'

juratis erroribus,

devote redierint ad agnitionem

fidei

observaUonem

orthodoxae

tamen

post

ejus absentiam in errores pristinos sunt relapsi.

Au.

7.

Ep.

(.iir.

x.wvii.

'

Aii. 7.

Ep. cur. X.\X'S

Ibid.

Ep. LSXV.

Au.

(i

Ep.

Ibid,

Kp. xaxviii.

coiu. CI,L.\1X.

BENEDICTI XII ANNUS

conventiculas
illicitas

7.

CHRISTI 1340.

221

cum

magistris eorum, quos

:

vocant Apostolos, faciendo

qui etiam in tantum

nuraeruni excreverunt, quod te tuosque subditos

Catholicos ausi sunt tumere diffidare ; quare tu in nostra prfesentia constilutus nobis liumiliter supplicasti, ut

Septimus error jam antea damnatus a Benedicto Apostoljca sententia ' repelitus et ab impio Calvino ' mentiebatur , animas beatas et corpora gloria immorlalitatis donata ca;Io empyreo cum angelis non cxcipi vel exceptum iri. Octavus error,

cum

tu pro exaltatione Catbolica; fldei

bffire-

quod angelus
error,

in

eodem instanti polest

esse

et zelo ipsius

intendas exponere te et tua ad

in diversis locis, et est ubique, si velit csse tibique.

ticorum exterminium praedictorum, vel reductionem ipsoruni ad lucem Catbolicse veritatis, dictoque inquisitori, tjusque inquisitionis ofQcio assistere toto posse ; ac ob boc babeas diclorum
ha;relicorum
forniidare,

Nonus

quod qui habet meliora naturalia,

de necessitate habebit majorem gratiam ct gloriam. Decinius est,quod diabolus iiunquam habuit unde
possit stare, nec etiam
73. Bosnice

Adam

in stcitu innocentice.

machinationes

et

mortis

pericula

providere tuje speciaU saluti de solila

banus Stephanus ad fidem Catholicam revocatus, contra hceresim exscindendam,

Scdis Apostolicce anxiliicm implorat.
Bossina;

Sedis Apostolicae clementia dignaremur.

tur tuis supplicationibus inclinati, tibi et

iis,

Nos igiquos

Alluxit
sive Bo-

hoc anno Stephani Bossinensis

Catbolicae fidei

tecum ad prosecutionem prffimissorum duxeris assumendos, teque sic assumpti sequenlur personaliter ; quosque forte quocumque niodo negotium fldeicontra bffireticos prsedictos prosequendo, macbinationibus aut facto veloccasione dictorum
haereticorum mori contigerit; illam

snensis bani religione

splendor,
'
:

quem

ha?resis densioribus tenebris obscurarat

cura enim Geraldus supremus Minoritarura praepositus precibus Caroii regis Ungariae in eam pro-

omuium

pec-

catorum vestrorum, de quibus

triti et

fueritis

corde con-

ore confessi, auctorilate Apostolica veniam

obviam illi progressus,conceptumanimo delendre baereseos consilium aperuit qua de re Pontifex Geraldo hjsce verhis Idem banus, tibi obviam occurest gratulatus '
vinciara se contulisset, banus
;

iudulgemus, quae per Sedem Apostolicam indufgeri vel concedi consuevit transfretantibusinsub-

rens in via,

te

bonoranter

recipit,

et a te

verba

Catbolica; veritatis et salutis libenter audivit, tibi-

sidium Terrffi-Sancta}. Nulli ergo

II

etc. Dat.

Avin.

non.

iMart.,

anno

vi .

que aperuit propositi sui votum, per quod evidentius coguovisti, quod bonam voluntatera gerit
ad extirpandum de principatu Bosnensi cunctos hfereticos degentes ibidem, dummodo nos et Sedes Apostolica, et idem rex Ungariae sibi super bis
favorabililer assistamus
:

Coacti hoc

eodem anno fuerunt celeberrimi

'

Ibeologorum ccetus
sieusi, in

Guillelmo episcopo Pari-

quibus
ex

varii errores

damnati sunt. Qiiobaeresiarcbarura la-

rum primus
auctore,

Armenorum
infecit,

quorum favorem

sibi

cunis fluxerat, et nonnullos etiam Craecos,

Palama

opportnnum
habet snai

aeslimat

propter scbismalicos, quos

divinam nimirum bomine neque ab augelo beatis videri, vel unquam visum iri quem quidem errorem a Benedicto papa fidei decreto jam ante allato, discussura vidimus -. Fiiigebant enim illi errorum arcbitecli tantummodo lucem quamdani corpoream a divina essenlia manantem conspectum iri quani nelariam opinioneui Armenos ejurari jussos a Cbristi vicario proximo anno narrabimus \ Secundus et tertius error divinitatem Spiritus sancli ejusque a Patre et Filio tanquam
boc tempore
essentiam in se neque ab
:
:

terra) vicinos,
dicli

quorum

scbisinalicoruni
si

auxilium
dictus

baeretici

invocarent,

se de terra

praidicla cognosccrent extirpandos . Addit

Bene-

bano

se

studio et opera non defutnrum in

IiaBretlcis exscindendis, atqueorlhodoxos flnitimos ad auxilium illi explicandum excitaturum. Cumque in primis ad prosternendos fldei hostes Caroli regis Ungariic potentia desideraretur, illum Be-

nedictus accendit % ut cateris triumphis restitulae iuBossina Catholicae religionis gloriam adderet: Cum, inquit, fili, ad magnara gloriam luaiu

unico spiratore

et

principio processionem oppu-

guabat

quem

in Concilio

Gregorio

Ponliflce

Lugdunensi damnalum vidimus % atque etiam in

securilatem regni tui cedere dignoscatur, si de praefala terra Bosnensi dicti haerelici, tuo ad hoc sufl^ragante prsesidio, extirpentur; serenitalem reet

Epbesino OEcumeuico antea superiori anno menioravimus ^. Quartus bic erat, qiwd multce veritates fueriint

giara
tibi

rogamus, requirimus
in remissionera

et

borlamur

altente,
,

peccaminum injungentes

ab CBterno, quce non sunt ipse Deus.

sit

Quinlus errur versabatur circa distinctionem creaUonis,

vel

quatenus divinae retributionis intuitu, et requisitionis Aposlolicffi inlerventu eidem hano onmibus
modis,
viis et studiis,

an idem

cum Creatore,
:

an

cum
'

creatura

et consiliis et auxiliis op-

quid ab his distinctum

magnasque boc temvisuri su-

pore Constanlinopoli turbas movisse

portunis, quibus melius cognoveris expedire: prudenter et potenter assistas ; ut idem banus de lerra
praefata possit evellere praefatam jam antiquam in contagionem ba;retica3 pravitatis, et in ipsam

mus. Sextus error circa angelos versabatur, nimirum, quod angelus mahis in piimo instanti suce
crealionis fuit

ea

malus

et

nunquam

fuil

nnu malus.

reducere diviuum cultum, et Ecclesias exinde de-

'

Lib. iv.

bibl. Patr. p.

1318.
=

'

An. Chr. 4341. auiu.

II. c.

1274. num. 14 et 18.

I.

lil

et 105.

kn. Chr. i236. num. 3. ^ Aniial. lom. iv. au. Chr.

An. Chr. 1335. num. 34.

Cantar.

Tom.

An. Chr. 1336. uum. 3. VIII. Ep. secr. xsxiii.

'

Calvin. Insl.

1.

lll. c.

20. 24.

Ibid.

Ep. xsxu.

' Ibid.

4U. et Pontau. iu Nolis ad

idem cap.

E|i.

XXXI.

222
structas in

BENEDICTI XII ANNUS

statum pristinum ad laudem divini
:

7.

CHRISTl 1340.
stelis
:

ad aeternae quietis perducet beatitndinem,

viriliter. et

nominis restaurare

ita

quod exinde prsemium

eam

firmiter et tenaciter observetis

consequaris retributionis feternae, et regno tuo ex reductione dictffi terrae ad lucem CatholicEe veritatis

vosque, fratres archiepiscopi et episcopi, ac filii electi abbates et alii religiosi ac s;eciilares, quibus
ex officio vel alias pra?dicare congruit verbum Dei, circa dilatationem ejusdem fidei verbis et exemplis salutaribus fideliter et sedule tanquam operarii veri et idonei laboretis, metentes messis ma-

pra?pares et

impendas pacis
II

et

securitatis

augmentiim. Dat. Avin.

Confirmare

kal. Mart.,

anno

vi .

piosusceptorevocandoe consilio Stephain Bossinam studuit Pontifex, proposuitque ob num banum oculos in quanta se haeredesque pericula conjicealiis litteris' in

puritatis Catholicae

quos in ejus horrea nipulos in agro Domini reportetis cum gaudio, vocem illam dulcissimam,
,

paiam adeo grassari h;rreticos sineret quibus excisis, immortalem apud Deum hominesque
ret, si
:

gloriam psset collecturus. 74. Tartaricam Ecclesiam curat Benedictus,

grates ar/ens imperatori de egregio in Christianos
s^?<rf20.

Euge, serve bone et fidelis, supra multa dium Dnmini tui,

lica,

fidelis, te

quia in pauca fuisli constituam, intra in gau-

post

hujus

vitoe

miserabilis

transitum audituri. Ut

autem

fldes

eadem Cathouniverso

quam
et

nos

et

Ecclesia

Romana cum

Ad tuendam

tum

latius inter gentiles veteri

ejusdem fidei puritatein, imbutos supersti-

coetu Christianorum fldelium

profitemur, praedi-

camus
tius

lenemus

firmiter, vobis clarius et aper-

tione proferendam, ne Apostolico deesset

et

muneri
cffiteros

innotescat, vosque illam

sequi

profiteri

Benediclus archiepiscopos, episcopos inferioris gradus praesules, qui in Tartarorum imperiis, ac vel in Oriente vel Scythia Asiatica
versabantur,
litteris

tenere ac evangelizare firmius valeatis,

eam

tenore

praesentium providimus, ut sequitur, explicandam. Credimus sanctam Trinitatem Patrem et

ad constantiam in

fide, vitse;

que labores spe immortalitatis perferendos servandam incorruptam religionem, eamque amplificandam

est coiiortatus

Spiritum sanctum, etc. Concepta est fidei formula, atque illa, quam Michaeli Palfeologo GrKCorum imperalori a Clemente IV et a Joanne XXII Ossinio Armeniae

Filium

et

iisdem verbis haec

Venerabilibus

fratribus
filiis electis,

archiepiscopis

et

regi

'

ac superiori anno a Benedicto Alanis propo

episcopis, ac dilectis

abbatibus, coote-

sitam vidimus.

Dat. Avin.

XVI

kal. Septemb.,

risque personis Ecclesiasticis regularibus, religiosis et saecularibus, ac universis fidelibus Christi in

anno
nales

vi n.

75. Favebat

amplificandai inter Septentrio-

Tartarorum imperiis, et parlibus Orientalibus et

Aquilonaribus constitutis.

oratores hoc
sit,

Supra gregem Dominicum tanquam pastor

universalis, disponeute Domiuo, constituli, de subditorum salule profiindis meditationibus cogitamus inter quas illa sollicitudo quotidiana nos
:

Usbech imperator, qui anno ad Sedem Apostolicamtransmiquibus se erga ipsam egregie affeclum exhiTartaros religioni

precibusqne Pontificiis in Evangelicis praeconibus amplectendis, conferenda facultate ut templa Christo ponerentur, Chrisliana sacraexercerentur,
buit,

angit prsecipue, ut per vestrae cooperalionis minislerium purilas Cathoiica; fidei, sine qua nemo
potest salvus Ueri, colaturet observetur ubique ad divini nominis laudem et gloriani, fldeliumque

disseminaretur

fides,

obsecundasse
posuisse,

significavit, et

omne
ipsos

erga fldeles

odium

cum

nonnulli

animarum salutem, semper

crementa.
Etsi

felicia

suscipiens in-

splendorem hujusmodi fidei orthodoxcE in illis mundi regionibus, in quibusplenarie ipsius cullus viget, resplendere cupimus, cujusvis
obfuscationis erroneai caligiue profugata;

summis

lauien desideriis peroptamus, ut in vobis, iiiter uon exlingualur nationes exteras constitutis
,

ob structas sibi insidias, subjectasque regia; faces in invidiam adducerent. Imperialia eliam, ac Tynibech ^ majoris natu filii, et TaydoUe ' uxoris imperatricis nomine magnifica Christi vicario munera transmisit. Quibus receptis Benedictus iisdem Usbecho imperatori, Tynibecho filio * ac Taydolae imperatrici de egregio in Christianos excitavilque ad sacra baptisstudio grates egit malia suscipienda, ut caeleste iinperium adipisce;

ejusdem lucerna fidei, sed vehementius accendatur, ut quanto niajoribus pressuris et tribulalionibus Nus cuutingit subjici propter eam, tanto si
constantes et perseveranles in ea fideliter fuerilis, ampliora et uberiora merita vobis exinde proveniant apud

rentur.
a

Magnifico principi Usbech imperatori Tartain

praesenti,

rorum, gratiam
gloriam in futuro.

qu<c perducat ad

La^tanteret benigne recepimusdilectos

nobiles viros

filios

Deum.
et

Petranum de Lorto olim dominum

Albertuni ejus sociumfideiCalholicae

Uleoque universilatem vestrani rogauius,

de Capha,
dilecto

et

inonemus

hortamur

atlente

in

Domino

Jesu

professores, magniflcentiae luae nuntios

filio

Christo, quatenus spein vestram figentes in Doniiiio, qui non permittet vos ientari supra id quod
potestis, sed faciet

una cum Helym de Ungaria Ordinis fratrum

viri egregii

Miiiorum nuntio
'

ducis Thynibech

[^ri-

etiam

cum

tentatione proven-

tum
'

pro fide ipsa, quae vos

cum

operibus bonis

Auual. lon). XIV. au.

et in .Ms.

1263. num. 73. et lom. xv. an.

)3i8.

uum.
Kp. sect. .'i.x.MU.

10. et loui. xvi. an. 133S.

num. "S.

CSLIX.
ToiD. vni

Arch. Vat.
cl.

Toui. vi. Ep. secr. CLii.

'

Tom.

VI.

Ep.

seci'.

de rebus Tart.
*

Tom. vi. Ep. secr. Arm. elc. p. 33.

-

Ibid.

Ep. secr. gli.

BENEDICTI XII ANNUS

mogeniti
et ca,

7.

CHRISTI 1340.

223

tui,

ad iiostram prEesentiam destinatos

ctis

precibus et exhortationibus subjungentes, ut

dinis

qiKT ipsi corain nobis pro |)arte tufe celsitucuraverunt propoiiere, palienter et clenien-

gratia; favor imperialis erga Christianos praidictos

Catholicos et praefatiB Ronianoe Ecclesiae obedientes,

ter audivimus et intelleximus diligeiiter. Cum autem nuatii prafati tuam magnificentiam el potentiam, necnon devotionem et reverentiam, quas ad nos et sanctam Sedem Apostolicam geris et gessisti liactenus, muitai laudisetcommendalionis pra'niiis atloUentes, narratione subjuncta placibiii explicarunt, quod tu hiijusmodi devotionem et

ut prajmiltitur, semper exuberet et accrescat.

inter tuos

Et insuper cum, sicut intelleximus, Ungaria; et Poloniic

ac charissimorum in Christo filiorum nostrorum

regum

illustrium officiales et

subditus in confiniis iniperii tui et regnoruin re-

gnin pra;dictorum quandoque suscitari contingat

dissensiones et guerras, ex quibus strages homi-

laudabilium elTectum operum perducendo, nuntios nostro?, quos dudum ad partes Catliayensis imperii mittebamus, ad tuam prasentiam accedentes, ob divinum et nostram ac dictasSedis lionorem et reverentiam favore benigno suscipiens, eis cbai itative fecisti de necessaiiis et exjieusis ac usqiie ad parles praedictas de conductu non inodico, quin potius sumptuoso et mareverentiam
in
gnifico provideri, ulterius exhorlationibus et pre-

num,

lapsus rerum, et animarum amarius deploranda pericula subsequuntur; velittua siibliinitas ab invasione regnorum prajdictorum desistere, quia si reges praedicti inferent tibi vel tuis injurias

indebitas vel

offensas,

et

id nobis duxeris

intimandum,
facere,

haec per reges ipsos

procurabimus

quantum cum Deo poterimus, tibi et tuis rationabiliter emendari. Dat. Avin. XVI kal.Sept.,
anno
vi .

cibus nostris,

quibus Chrislianos Catholicos et Romana} obedientes Ecclesiae in tuo degentes imperio benevolentiae tuEe
biiiter

77.

taros excitat.
se

Castminim Polonice ad debellandos TarObtulit se Pontifex futurum illius

commendavinius, favora-

annuens, erga Christianos eosdeni tuse magnitudinis liberalitates et gratias ampliasli; eis
reparandi nihilominus et ffdiQcandi Ecclesias et
loca Ecclesiastica,

necnon
ritum

antistitibus et religiosis

Calhohcis pra;dicandi
Ecciesiastica juxta

verbum
et

Dei et sacramenta
S. R. E. matris

morem

omnium lideHum

et magistra;,
:

ministrandi licen-

tiam hberalem concessisti

ramiis et credimus,
in

profecto quidem spequod providentia divina, qua; sua dispositione non faliiturj priEmissa et alia

cum tunc maxiPoloniam irruptionis terror increbresceret post adjunctam a Casimiro imperio Polonico amplissimam Russiae partem, postquam Boieslaus dux sive improbce administrationis, sive religionis odio a Russis veneno extinctus fuisset. Describunt pluribus Puloni historici secundas res gestas in ea expeditione, Leopolim aliasque arces captas, instauratamque veterem regni majestatem amplitudinemque ex qua Tartari, cum
controversiarum interpretem,
Tartaricffi in

mus

'

a Russis, qui
incitati

pia opera, circa qua;, ut

gaudenter percepimus,

te

liberaUter exerces, inspiravit et iuspirare

sinit

non de-

jugum Polonicumferredetrectabant, Polono regi bellum intentarent, admonitus Pontifex ad eorum propulsandos impetus religiosam militiam in Polonia, Ungaria et Boemia promulgandam indixit - Gnesnensique archiepiscopo,
;

menti

tn>T, ut

tandem agnita

veritate, qna;

Chrislus est, illuminatusque fldei Calhoiicse claritate, et

per susce[)tionem ejiisdem

fidei,

sine

qua

ut fideles sacro crucis symbolo insigniret, provin-

non est salus alicui, ovile Dominicum, cujus est unus pastor, ingressus seternse societatis pascuis post vita; praesenlis exitum non frauderis. 76. a Nos igitur, (lui licet insufficientibus nieritis, locum Dei tenemus in terris, hcec pro tuas
salule animas ferventibus

ciam dedit ^

Tum

Casimirum ad fortem animuni

'
:

gerendum

excitavit

Benedictus, etc. charissimo in Christo

illustri.

filio

Casimiro regi Poloniae

Nuper tua
in

serenitas per suas litleras nostro

desideriis peroptantes,

Apostolatui

[latefecit,

quod gens perfida Tarlaroconsidea fideli-

rogamus magnitudineni tuam et in Domino attentius exhorlamur, quatenus iutra tui pectoris claustra

rum,
rans,

tenebris ambulans, carensque lumine

Polonia;,

Catholicaj veritatis, profana cogitatione

consideranter revolvens,

hominis, et

quam

incertus

quam brevis est vita mundi hujus exitus,

quod regaum tuum

quod

quam

frequenter sit eliain repentinus, (luodcumque potest manus tua, ut choris possis adjungi
coelestibus, instanter studeas operari
:

Christianorum finibus constitatum; et quod propterea ad impugnationein regni praefati eisdem Tartaris absque Catholi-

bus habitatur,

est in ultimis

super qui-

corum principum
dictum regnum
invadere
tione
et
:

et

aliorum fldelium obice juxta

facilior

bus

et aliis,

saluteni

tuam hujusmudi conceriienet gratiis

profanos conceptus ipsorum

et

via

patet

tibus,

devotis

insistimus el insistemus precibus

Christianos habitatores ipsius

apud Deum. Porro super favoribus

ferlur,

a tua

destruere feris et furibundis aniniis

ita

clemenlia Christianis pra;dictis Catholicis, ut praeexhibitis;

conceperunt

quod ad tuum

fide

digna rela-

necnoa de encsniis pro

inclyli

[larle

tua et

ejusdem

primogeniti, ac illustris

pervenit auditum, quod dicti Tartari hujusmodi conceptus iniquos continere sub clave
siientii

imperatricis consortis tuai nobis per

memoratos

nequeuntes, prajtensis occasionibus frivo"

nuntios picescntatis, et a nobis gralanter mitten-

tium consideratione receplis, excellentia) tuae referimus gratiarum uberes actionesj nostris praedi-

Micbov.

ccxL.

1.

IV.

18.

Chromer.

1.

xil.

' Ibid.

Ep. ccxLi.

'

Ad.

6.

Ep.

com.

* Ibid.

Ep. ccxxsix.

224
lis,

BENEDICTI XII ANNUS

7.

CHRISTI

13-'l0.

publice comininantur, quod ipsi ad invasionem

destriictionem

et

regni

praefali

et

dfsolalionem

cipere volentium, humeris affigendo eosque suis exhortationibus et instantiis inducendo, ut prae;

fidelium habitanlium in eodem, et religionem Catholicam inibi profanandam, conflatis potentia?

suaj

viribus,

iiifra

breve tempus hostililer pro-

dictum negotium contra Tartaros el infideles prae fatos fervenler assumant, et viriliter prosequantur, etc. interjectis nonnullis de proposita crimi-

perabuut. Propter quod tu attendens,quo(ldictum

num

venia

iis,

qui bellicos adversum Tartaros

regnum
ctum
et

est Ecciesise

Romanae immediate subjeeliam censuale et quod tam tu, quam

;

subirent labores, vel milite stipeve sacram expe-

ditionem juvarent, addit Pontifex

habitatores regni praedicti estis ejusdem Ecclesiic

Tu

igitur scuto fidei et salutis galea coni-

peculiares
dicti

filii

et fideles, et

quod ex impugnatione

dictorum Tartarorum rabiosa pfcxsumptio procederet ad eamdem, non solum dictum regnum ejusque incola?, quinimo fideles cffiteri dicto regno tam proximi quara reregni,
si

quod

absit,

si

munitus, ac figens in Domino anchoram spei tuae, per similes conjecturas vel prKSumptionis pro-

babilis

argumenta

colligere poteris,

quod eadeni

moti proculdubio diris adversitatibus laderentur, nostrum in hac parle, et per nos promptum alio-

gens barbara Tartarorum prsemissa forsitan praesumere moliatur, forti animo esto, tuam tuorumque subditorum mentem corroborans et confortans quia potens est Dominus habitans in excelsis juvare sperantes in eo, infidelium conterere ani:

rum

fldelium subsidium et pra^sidium humiliter

implorasli. Nos igitur atfendentes,

sione et tuitione regni praidicli

et

quod in defennou solum tua et

salubritas

mos,et deprimere cornua superborum. Dat. Avin.

Augusti, anno vi. Duxit' tantum quarto anno formidandam expeditionem Tartarorum imperator excilus a proditoribus ad excidendum Polonicum imperium sed cum ad Vistulam caskal.

ejusdem regni, sed aliorum fldelium vicinorum,

etiam, ut pra?miltilur,

post

remotorum

agitur et securilas procuratur, et barbaricae feritatis

audacia facilius, Deo propitio, in suis polerit

tra promovisset, trajectu a

refraenari et collidi priucipiis,

quam
:

si

nuUo

pa-

bitus

post inanes

Casimiro rege prohitelorum jactus retro signa

rato

resistentiai obice

permitteretur liberius in

flectere coactus est.

sanguinem Christianum desaevire considerantes etiam urgentem et probabilem tuaj supplicationis

instantiam, votis tuis super praemissis eo libentius

Hoc S. Gertriidis in Deum amore. dum Christi passionismysteria anno S. Gertrudes, divino amore adeo accensa est , ut recoleret
79.

De
,

annuendum
et

fore providim_us,

quod

illa

Apostolici
utile

Numen

illi

sacra stigmata impresseril, ut refert

favoris fulcienda et

juvanda expediens existimamus.

78.

prtesidiis

magis

Joannes a Leydis Carmelila * : Anno, inquit, Domini mcccxl, contingit ia oppido Delffensi conrelatione miraculum nam virgo Gertrude OEsten habitans in antiquo beghinagio ejusdem oppidi, adeo ferventer aestuabat ad Do-

Pra^missis

igitur

attenta
in

meditatione

dignum

hac parle benignius admittentes, ut serenitas tua adversus eos-

pensatis, supplicationem

tuam

dis

dem

Tartaros fldelium inimicos (qui

dudum,

sicut
et

infanda experientia docuit,

dictum regnum

latere,

minicam passionem, ut stigmata et cicatrices in manibus et pedibus suis visibiliter appa:

nonnullas alias terras fldelium et persouas eorum per crudelis impugnationis et expugnationis excidium destruxerunt) divino, ut speramus tulta subsidio, et aliorum fidelium crucis Christi signaculo munitorum sufi^ragio communita; defensio-

rerent

et

universi fideles in hoc prodigio cruci-

fixum Dominum non immerito collaudarunt, etc NonnuIIis interjectis, piam historiam ita prosequitur
:

De nocte

sancttc

Parasceves haec virgo

prostravit se

Gertrudis devotione
diligenter attrectans

magna

coram

incolarum ipsius contra dictam barbaricam nalionem potenter assumere valeat et feliciter exercere pradicationem crucis in auxilium tuum et regni prwfati per nostras lit;

nem ejusdem

regni et

camera amaritudinem passionis et mortem acerbissimam Domini nostri .lesu Christi.

Cruciflxo, prolixius orans in

sua, mente

Cum

ergo

mirifica

devotione sic transformata

teras

duximus concedendam

ac venerabilibus

foret in

amorem

dilecti sui sponsi

Domini

nostri,

fratribus nostris archiepiscopo Gnesnensi, et Cracoviensi ac Wratislaviensi episcopis per alias nostras

mirabilis Deus in sanctis suis tanta fecit mirabilia

virgini mirabili gratia, ut

dedimus

lilleras

in

mandatis, ut

ipsi

et

quinque stigmata Domini nostri susciperet in quinque membris sui

eorum

quilibet per se et alias personas Ecclesia-

virginalis corporis. Susceptis igitur stigmafibus,

sticas saeculares, et regulares

Ordinum quorumesse cognoverint,

imo quinque vulneribus,ex contemplationedivina

veniens ad humana,clamavit ad coliabitantem
sibi

cumquCj quas ad hoc idoneas

in

eodem Polonim
contra

ac Ungariae et Tarlaros
et

Boemiffi

re-

gnis

pra?fatos

quoscumque

alios infldeles, volentes ac

praisumentes invadere

beghinam voce magna: Diewoerdis, Diewoerdis, veni et vide quantam gratiam Deus mihi pauperi concessit ancilla) su;ie, non meis meritis, sed ex sua
superabundanti pietate. Quae cum veniret, videns tantam gratiam dono Dei virgini Gerlrudi conces-

seu ofi^endere

te et

habitatores ipsius, proponant juxta

dictum regnum Poloniaj ac datam eis a

Deo prudentiam verbum crucis venerabile signum ejus, tam tuis quamaliorumfidelium incolarum reguorum praediclorum, illam devote sus-

'Michov.
1.

I.

IV, c. S.

Chion.

I.

xu.

Jo. a

Leyd.

Clir.

Belg

xxvjii.

c.

4.

BENEDICTI XII ANNUS

sam, obstupuit;
iargiler ostensis
et

8.

CHRISTI 1341

225

Deum

pro tantis niirabiiibus

laadans benedixif.

Nam non

so-

molestiam experiebatur, et impediebatur a spiritualibus exercitiis. Et quia considerabat, quod

timor
est

luni nocte illa Parasceves,

verumetiam

clara die,

omni honiini
si

necessarius, rogabat Do-

sed et deinceps diebus multis ex sacrosanctis vul-

minum
Domine

dicens voce cordis

humiHima: Dulcissime
,

neribus profluxit sanguispulcherrimus rubicundi

coloris

Jesu Cbriste,

fuerit voluntas tua, desipielatis

septies in die per singulas

septem horas
per-

dero quod h<Kc quinque vulnera

gratia mihi concessa,

tua;

canonicas: qui

quidem cruor de stigmatibus

rursum

tollas,

ne forte con-

fluens receptus est in pannicullis lineis.

tingat miiii a te separari per propriam compla-

JNovitas ista cilo cunctis innotuit,

nec latere

centiam. Exaudivit
virginis, et abstuiit

potuit:
et

unde non solum de oppido DellTensi, sed circumquaque populus multus, audiens in

virgine mirabilia Dei, properabat videre quae facta

autem Dominus orationem gratiam quinque vulncrum, sic quod ex eis sanguis non emanabat sed stigmata tamen deinceps usque ad mortem conserilli
:

fuerant: sed hujusmodi concursus Gertrudi

placuit,

non

vabat

Hactenus auctor.

nam

propter populi frequentiam cordis

BENEDICTI

XII

ANNUS

8.

CHRISTI

1341,

4.

Benedtctus ob missa ipsi Mauricce victorice

spolia,

Alfonso Portugallice regi

latur, justis postulatis a)inuit.

Parta? de

scribit,

gratu-

Sara-

capellapapajAvenionensi conservatur . Eadem etiam Vita Benedicti auctor tradit. Conflrmantur superiora Pontiflciis litteris, quibus Benedictus
in

cenis Granatensibus et Africanis victoriae

jam

Alfonso regi
ac

Castellffi

nobis memoratee gloriam Christo relaturus Alfonsus Castellee rex, illius in terris vicario spoHa anno a Virginis partu quadragesimo primo supra millesimum trecentesimum, Indictione nona, transmisit, de quibus meminit Hispanicarum re-

nonnullos

ob missas hostium exuvias Saracenos bello captos in relati

triumphi argumentum adductos ad Sedem Apostolicam, gratias egit',ipsumque est adhortatus, ut quo majorem sibi triumpiiando de hoslibus

rum

scriptor his verbis'

Avenionem equi cen:

gloriam peperisset, eosedemissiorem erga Deiim, a quo pendet victoria, prffiberet fortem aniinum
:

totidem e pra?da Maurica Benedicto Pontifici missa sunt quatuor prsterea etviginti Maurica signa, equus vexillumque regis, quibus in prcelio usus erat, alia. Leiva
e corio

tuni, gladii

parmaeque

gereret, praeteritos

enim triumphos novis cumuin

latum
filio

iri.

2.

Benedictus, etc. charissimo

illustri.

Christo

Alfonso regi Castellae

legalus
dicitur),

(is

in Poatiflciis litteris

Joannes Martini
sacris de

aliquanto spatio a cardinalibus obviis

Pontificis

exceptus,

voce,

cum

more
prin-

Missum pridem ad noslram prajsentiam dilectum fllium nobilem virum, Joannem Martini militem et nuntium regium laeto vultu et animo

esset o|)eratus,

Alfonsi regis laudes

maximo

benigno, tam miltentis consideratione

quam
;

ejus-

cipum hominumque concursu celebratae sunt. DeOxa vicli Albohaceni victorisque Alfonsi signa in Pontificio sacello fuisse ad secuturarum letalum

dem

missi probitatis obtentu, recepimus

et expo-

sitam per

eum

in nostra ut fratrum nostrorum, ac

,

aliorum

memoriam, testatur his verbis Ms. Vaticanuni ^ aHujuspapaj temjioribus dominus Alfonsus rex
:

Hispania; contra regeni Marrochiae conserto prcelio

clericorum et |iraelalorum laicorum praesentia, facundis et gratis sermonibus recensendo delectabiliter vicloriam gloriosam quam adversus hostem illum crudelem Dei et
orthodoxcB
et
fidei,

multorum

lriumpba\il et in signum victoriEe idem rex vexillum suum domino papae misit, quod usque hodie
:

regeni Marrochilanum

videlicet

suos exercitus Saracenicos ad confusionem et

fidei et

exterminium
'

Udelium

in

Lllis

partibus ter-

Mariaaa

I.

xvi. c. 8.

Ms. bibl, Vat. sign. niim. 37(i5

in
'

Ben. Xll.

Tom.

VII.

Ep. secr. lxxvi.

A^N.

ToMUS XXV.

Ravn. VI.

29

226
ribililer aspiranles dedit

BENEDICTI XII ANNUS

tibi

8.

CHRISTI 1341,

de
:

cmlo virtutum

multitudine beneflcia Pontifici et sacro cardina-

Dominus, audivimus exultanter necnon equum, quem equitasti contra eosdem perfidos Saracenos, in virtute divina triumphans, vexillum quoque armorum regiorum viclricium, te in acie tunc
prfficedens, et

lium coliegio referrent cum maxime Benedictus id bellum sacrum, ut diximus, Apostolicis studiis
;

proniovisset. Auditis Lusitanis oratoribus Christi

vicarius,

quosdam de
,

Saracenis, in Christi
banderiis seu

victoria
vexillis

caplivatis

cum

diversis

ut Castellanum ad agendas divino Numini ob partam victoriam gratias excitarat, ita Lusitania; regem, ul in Deum rei gestae gloriam

Saracenorum devictorum et captivatoruni Dei proelio quod gessisti (jUcE omnia nobis et in Sedi praediclae in signum devotionis eximiae, sub;

omnem
pium

transfuuderet

illius
:

permovit collaudavit , de urgendo adversus impios bello

:

consilium

ad

prceclara

majorum

qui Mauros

sequenter ibidem i)racsentavit, etobtulil pro parte regia dictus miles gratis et gaudiosis in Domino
;

continuis bellis atlrivissent, exempla provocavit;

ex ea enim re ipsum immortale decus collecturum. Benedictus, etc. charissimo in Christo AIfonso regi Portugalliae

admisimus

afTeclibus, divinac clementiae, q^iae de

Sede suae magnitudinis riam, in landis jubilum

et aliis fidelibus,

eamdem tibi tribuit victouuacum eisilem fratribus

gau-

illustri.

tunc ibideni, ut pra-fertur, adstan-

tibus, rore repleli spiritualis exultatiouis et

dii,

devotius assurgentes tuaeque celsitudiui pro

priedicto misso nuutio, ac destinatis et praesentatis,

Habes proculdubio unde Altissimo, qui tibi tam salubre inspiravit propositum et illius executione salutifera tibi clementer adstitit, ad laudis jubilum et graliarum humiles actiones assurgas eidem, recognoscendo humiliter, ha;c non de tui
vel

ut praefertur, hujusmodi devotionis encaeniis, referentes

lis

tuorum

virtutibus aut viribus, sed de

manu

non

sine

commendationis coudignae
si

titu-

divina; clementiae recepisse.

Quod

si

feceris, eique

gratiarum uberes actioues.

Sane,
flli

per virtuosorum et piorum mulliplicationem opediligenter attende-

charissimej

rum

te sibi

gratum jugiter exhibere

tibi

studueris, ut
terra

quot et quanta beneficia de manu Domini, ex quo cuncta bona procedunt, et sine quo humaua fragilitas nihil potest, in obtinenda victoria ipsa (per quam, pra;ter mercedis perennis acquisitum tibi pra?mium, divulgatur per orbem fama celebris tui nominis el honoris) receperis, habes proculdubio unde sibi devotas et debitas referre iu humilitate spiritus gratiarum actiones non cesses, recognoscendo devote haec et alia dona tibi ab
ris,

optamus, adaugebit

gratiam, exaltabit in

uomen tuum,

et

tandem de regno temporali, quod

obtines, ad regni provehet gloriam sempiterni. Porro quianondumAgarenorum perfldorum quiescere pra^sumptuosa videtur superbia, imo sicut

habet

quorumdam

infesta

relatio

rugitus

dant
et

ad invasionem dictarum partium Christicolarum in eis degentium aspirantes;

terribiles,
si

propter quod,

sit

ita,

non minus quam

existere
;

prius

ipso collata

non de

tuis vel

tuorum

viribus, sed

tuum

cousilium

et

auxilium

noscitur

solum de

sua; virtute i)otentiaB recepisse.

Speramus

multipliciter

opportunum excellentiam rogamus

siquidem in Domiuo, quod si haec jugiter egeris, teque gratum eidem reddideris per opera virtuosa, ultra existimationem

regiam attentius iu

humanam, cum

feli-

et hortamur, quatenus consideranter attendens, quod perseverantibus est corona glorias repromissa, a praemissis

Dommo

successuum et annosa temi>oris longitudine, houores tibi, ac buna spiriprosperitate

tualia et temporalia jugiter udaugebit.

cium votiva

favore

auxilio
,

et consilio

circa repressionera
et
si

infldelium
fldei

ac

defensionem
illis
,

dilatatiouem
et

orthodoxaj in
extiterit

partibus,

cum

op-

Ideoque regalem excelientiam paternis affeclibus in Domiuo altentius exhortamur, quatenus circa ea, qua prajmisimus, sollicitudinibus

portunum
trahas
;

memoriae progenitorum tuorum vestigia, uullatenus te reclarte

imitando

sed ut majus
in

tibi

acquiras coutinue merile

defensionem et dilatalionem fldei, ac repressiouemetexpuguationem ejus hostium velut athleta strenuus in virtute diviua accinclus robore magnanimitatis et fortitudiuis,
sicut indicit tibi alti tui prosapia generis, et regalis

studiosis intendens, ad

tum,

el gloria tui

promptum

uominis amplius augeatur, pra;missis (maxime cum tua

et

tuorum res agi videatur) non mediocriter exhibeas etbenignum,etc.Dalum AvmioneXVII kal.Junii, anno vu .
4. Indixit ad ejusdeni regis preces propositis indulgentiarum praemiis Pontifex sacram adversus Mauros expedilioncm, religiosamque militiam pro-

persuadet

solii

dignitas, conlinualionibus lauvitia,

illis

dabilibus te impendas. Et nihilominus ut

quae inolesse consueveruut,
partibus extirpentur
:

proh dolor
ac
luis

in

tibique

subditis

lessurus crucis symbolo distingui jussit.

bellicus

Tum

in

magis placatus propitietur Dominus, dare velit regia celsitudo, quuiilum in ea fuerit, operam
elflcaceui, etc. L)al.
3.
slellEB

Avin. Vlll

id.

Maii,

anno vu

Legarat etiam una

iu

cum

Allouso rege Ca-

suuiptussacerdutiorum decumascontuht, pactus iu agris ct urbibus Mauris eripiendis, Ecclesius pro cullu diviuo exerceudo couditum iri de quibus insigues suut subjecta; litterae
:

Altonsus alter illius sacer Lusitaniae rex,

quem

pugnae

et gloriae

societatem veuisse vidi-

Benedictus, etc. churissiuio in Christo Alfonso Portugulliic et Algarbii regi illustri.

filio

mus, suos ud Sedem Aposlolicani oratores, qui

accepta e caelo in Barbarorum influita prostrata

pus Elborensis, et

Venerabdis frater uosler Martinus episcodilecti filii nobiles viri Lupus

BENEDICTI XII ANNUS

Fernandi domiis de Ferraria, necnon LaiirenGomesii de Aureu miles , ambaxiatores et nuntii tui, pro infrascriptis ad nos et Sedem
tius

8.

CHRISTl

1341.

227

versa munera, promissiones, subsidia et securisi charissimum in Christo nostrum Alfonsum regem Castellai ac Legionis illustrcm tuum nepotem non juvares tamen tu praemissa omnino respuens, etmore dictorum progenitorum tuorum ipsorum sequendo

tatis

obsides obtulisset,

filium

Apostolicam destinali, nobis ex parte tud reyerenter exponere curaverunt, quod

nitores
fidei
liciti

dicli

progesol-

tui

tanquam

veri Catholici, et

ejusdem
fidei

ardore ac zelo succensi, dlctaeque

plantatores fervidi,
Portugallioe

vestigia, sanctre malris Ecclesiae ac totius populi

regnum tuuin

Algarbii

Christiani et

ejusdem

fidei

cupiens injuriam tanvastitati

et

regni

magnam

partem, copioso

tam

repellere, ac velut Christianissimus princeps

subditorum sanguine fuso, propriisque personis et facultatibus iufinitis ad hoc expositis, liberaverunt divina eis dextera assistente, et eripuerunt
de manibus infidelium prncdictorum, illaque re-

et fidei

ejusdem athleta strenuus obviarc

Christianae fldei, tunc ex dicti blasphemi et ne-

duxerunt ad cultum nominis Christiani, ac obedientiam et reverentiam Ecclesise sancta; Dei, et

in eis diversas Ecclesias et loca Ecclesiastica fun-

fandi regis potentia in illis partibus imminenti, ad reprimendam hostium saevitiam praedictorum una cum dicto rege Castellae exposuisti patenter

darunt pariter et dotarunt,

et

pro defensione ipso-

personam et bona tua pariter et subjectos ita quod tu et dictus rex Castellao, vobis Dei auxilio, cujus agebalur negotium, suffragante, de dictis
;

rum ac impugnalione hoslium eorumdem multa

et

hostibus, sicut esl

toti

mundo

notorium,

viriliter

magna

fortelitia

construxerunt

quodque

ipsi

et feliciter triumphastis,

infinitis,

ex dictis hosti-

lentes,

de hujusmodi ereptione donon solum ad recuperationem Algarbii, sed etiam impugnationem Porlugalliae regnorum praedictorum ejusdem progenitoribus guerras et
perfidi hostes Christi,

bus, qui ad exitium Christianorum furentis et

iniqui propositi armaverant voluntalem, in ipso

triumpho
eis captis

iu ore gladii interemptis, et

muUis ex

ac reductis in perpetuam servitutem,

praefati

actus
tur,

bellicos quasi conlinue movisse noscunquibus progenitores ipsi non solum restite-

Quare
tiia

ambassiatores et nuntii nobis

ex parte

runt, sed hostes ipsos multoties expugnarunt, et

cum

devote et humiliter supplicarunt, ut tu velut fervens zelo fidei orthodoxs tam

et

damna

eis

plurima inlulerunt

et

quod

clarae

prospera

prognostica spei bona; initia, quje de

niemorife Dionysius rex Porlugallise genitor tuus,

qui inter progenitores ipsos fuit in agendis cir-

cumspectissinius et ferventissimus dictorum hostium persecutor, considerans, quod dictum re-

gnum

Algarbii est in fronlaria dictorum hostinm

triumpho hujusmodi successerunt, adversus liostes praedictos nefandissimos ad divini nominis laudem et gloriam, et fidei exallationem ac dilatationem ejusdem toto posse sis dispositus prosequi in futurum; tuque in prosecutione hujusmodi Dei
et fidei

constitutum et vicinum eisdem,

et quod per homines in actibus bellicosis maris expertos ipsi hostes per mare cum galeisetaliis vasis navalibus

orthodoxae negotii

cum

dicto rege Castellae

et

jnm

facta

multa subieris onera expensarum,

opportunis
gnari, et

poterant melins,
eis

quam

alias

impu;

majora te subire oporteat pro prosecutione ipsius in posterum facienda, ad quam supportationem
tui aerarii

damna

inferri etiam graviora

de

non

sufficiunt facullates; tibi

decimam

remotis partibus
bellis

quemdam

in mari et maritimis
praedicta venire fecit,

expertum ad regua

oumium proventuum Ecclesiasticorum regnorum et terrarum tuorum cum pr.Tdicalione crucis, ac

indiiigentiis
solitis

eumque cum maximis stipendiis admiralum suorum regnorum constituit prcEiiictorum, qui galeas
et

concedi

transfretantibus

in

subsidium Terrae-Sanctas, concedere de benignitate Apostolica

5. a

aliavasa navalia oppnrtunaconstruxit, et gcntes diclorum regnorum in actibus ad bellicos apparatus

dignaremiir.
et laudabile

Nos igitur tuum pium

pro-

marinos pertinenlibus pereorum exerciliuni sic fecit audaces et expertos, quod vix potest ad actus hujusnodi gens aptior reperiri non soluin ad defensionem diclorum regnorum, sed impugnalionem virilem hostium eorumdem queni admiratum prafato genitore suo sublatc de medio, lecum tenuisli et ipsum amplius honorasti ac
;
,

positum diligentius atlendentes, hujusmodi supplicationibus eo libentius

annuendum

fore provite

dimus, quo hujusmodi negotium

(quod

ad

laudem Dei,et pio i[)sius orthodoxae fidei palmitibus dilatandis assumere et promovere conQdimus)
Apostolici favoris fuiciendum et
diis utile

juvandum

praesi-

ac expediens existimamus; et propterea

attenta

tuorum regnorum dictis hotam per mare quam per terram damna quamplurima gravia intulisti quodque, licet ille profanus et blasphemus rex Agarenorum de Benamarin, inter reges blasphemos Saracenorum poper
et

eum

gentes

praemissis

consideratione
iis

pensatis

ac

stibus

deliberatione
S.

super

cum

fratribus

nostris

R. E. cardinalibus pr;ehabita diligenti, supplicationes tuas hujusmodi ad exauditionis gratiam

tentissimus, territusex prtEmissis,

cum pridem

ad

persecutionem
fidelium citra
catervis

el

exterminationeni orthodoxoruni
partes Hispaniarum

mare ad

cum

duximus admittendas. Prwdicationem siquidem crucis in omnibus regnis, comitatibus atque terris, tuis dominio ac ditioni subjeclis, per venerabilem fratrem nostrum archiepiscopum Bracharensem,
et alias personas Ecclesiasticas, saeculares et regulares

bellalorum infidelium innumerabilibiis Iransfretavit, tibi per suos nuntios et litteras di-

ad id idoneas, per

eumdem

archiepi-

228

BENEDICTI

XII

ANNUS

8.

CHRISTI 1341,
:

scopum deputandas, tam contra dictum regem de Beiiamarin et quoscumque alios crucis hostes sequaces ipsius, quam coutra regem Granatae caeterosque Ijlaspliemos obloquentes, sive ipsos reges blaspLemos contra te et regna tua seu terras tuas,
sive
te

opportunis locis disposita

finibus tutandis classi

imperatum,
itu

frelum insiderent, Afrosquetransarcerent. Felices progressus adversus Grauti

natenses initos, a Mahumetica superstitione vindicata loca, restilutaque rehgioni Christianae,

significavit

non solum regna

et terras tua praedicta

et terras

eorum indefendendo, sed eliam regna guerram movere convadendo seu impugnando,
tigerit contra eos fieri

pore infrascripto

ita

concedimus biennali temquod in dictis regnis et terris

Pontifici Alfonsus rex, quem ille iterum meritis ornatum laudibus ad exscindendam Saracenorum pestem ex Hispaniis, acbellaDomini gerenda strenue inflammavit '.
7.

Charissimo in Christo

filio

Alfonso regi

ac dominiis tuis proponatur solemniler verbum crucis, et inibi venerabile signum ejus tuis et

Castellae illustri.

Advenerunt nobis
fili

in gaudii et exultationis

aliorum fidelium, in regnis, comitatibus, terris et dominiis praedictis consistentium illam devote suscipere volentium, hunieris per eos, qui ibidem
proponent verbum hujusmodi; affigatur, ut
dictuni
prae-

augumentum
tuas,

prosperi et laetabundi rumores per

nuntiati

charissime, litteras quas jucundo recepi:

mus animo,
ctabiliter

describebat

namque

dele-

earumdem

series litterarum,

qualiter

negotium contra
sequaces eorum
te

prfefatos reges blasphevivificae crucis niuniti

mos

et

dictum negotium assumente, ferventer assumant, teque iilud prosequente viriliter

signaculo,

ccEplum olim feliciter per tuam regalem magnificentiam orthodoxEe fidei negotium adversus hostes Christi et feroces inimicos nominis Chrisliani pridem, adveniente vernalis opportunitate temporis,

prosequantur,
tione
et

cum

indulgentiis expressis in aliis

tuisque adunatis regiis subditis et fidelibus,

viriliter et

in

nostris htteris confeclis specialiter super pryedica-

virtute potentiae divinae resumens, et hostes ipsos

indulgeutiis supradictis, efc.

Decrevit

aggressionibus intrepidis

potenter ex-

redigendas in sumptus bellicos subsidiarias sacertum nonnuUis dotiorum decumas biennales

:

pactionibus pro re sacra ampliflcanda Lusitanum adigit de coercendis excursionibus barbarorum,

ne

fideles

in servitutem abripiant, excitandis in

pugnans; tandem post diversos insultus bellicos et discrimina personarum varia, villam de Alcala de Abencaide, ac subsequenter castrum de Loco vin, distans per leucam unam a villa praedicta, loca utique inter alia cismarinarum partium per
Saracenos detenta, fortissima
et

locis,

qucC eripientur Saracenis, Ecclesiis vectigalibusque donandis, ut divina peragantur, de cohi-

quasi inexpugna-

bilia, divinae virtutis assistente tibi dextera, per

benda Mabumetica superstitione, de pendendis quarum pactionum forsacerdotibus decumis

:

armorum

obtiouisti

nibus perfidi Machometi

cenica fceditate,
loca

potentiam de cultorum maet expulsa de illis Sara:

mula iisdem
ea,

verbis

omnino concepta

est,

afque

ipsa Christiano

cultui ad

quam alias in litteris ad Castellanum et Aragonem reges datis, cum de sacra in Mauros expeditione

Avin.
6.

II

ducenda agerent, allatam vidimus '. Dat. kal. Maii, anno vii. Furebant ex acceptae ad Salsum flunien

laudem et gloriam divini nominis reddidisti, hanc tibi datam divinitus victoriam non de tuis vel tuorum viribus, sed potius de manu Doinini re
cepisse humiliter profitendo.
a

Nos

igitur ex

iis laetiti;e

spiritualis rore pertibi,

fili

ignominiae dolore Saraceni, inanesque profunde-

fusi,

pro tantis beneficiis non solum

sed assistente
tibi

dile-

bant minas. Quos Alfonsus Castellae antequam sese

de quo Ineunte rerum Hispanicarum auctor ^ salutis anno millesimotrecentesimoquadragesimo primo Corduba, quo copiLC militares convenire ex clade colligerent, proterere constituit
haec
:
;

ctissime,

auxiliis cfelestis vir-

tute, per te tofi Christianitali collatis, ei

et alia

aquo

hrec

cuncta bona procedunt, labiorum vitulum, in humilitate ac devotione spiritus exsolvere non cessamus : instantes nihilominus devotis interces-

jussaj erant, in Granatenses fines irrumpitur arte

potius

quam

viribus

victoria gloriosior. Praemissae

sionum orationibus apud eum, ut ipse, cujus geritur in parte negotium, quique tecum clementer
dignatus est hactenus operari,
et

navesaliquotcommeatu onustae Malacam invadendi speciem prsbuerunt. Mauricis copiis ea urbe muvisus invasil Augusti xxvi die;

manum directricem

adjutricem non retrahat; sed ad dilatandam in

nienda occupatis, rex Alcalae regiae agros improoppidum deditum, oppidani salutem pacti dimissi incolumes. Magno
id

partibus illis fidem Catliolicam, et exstirpandani exinde Agnrenorum infidelium sectam abominabilem, super te tuosque fideles, tecum iu eodem

hostium dolore accidit, sua se opinione delusos considerantium. Eo oppido caiito, Prieghum, Ruarces eo tes, Benamexillum aliaque oppida et
tractu
:

negolio fiduliter laboranles gratiam uberiorem suae

benedictionis infundat.

Demum tuam

rogamus

pars vi, pars deditione in potes tatem ve-

regiam magniUcentiam in Domino et hortaniur quatenus dona gratiarum innumera, quce tibi,
praesertim
(ex

nerunt. Victoribus omnia

prona erant,

Mauris

circa

praemissa,

contulit Altissimus

aspera. Copiffl in hiberna reductae, praesidia

tantum

quibus non parum apud

cum

lua creverunt
extitit

rnerita, et fama tui noininis et honoris

'

Tom. XV.
1.

an. Chr. 1328.

num. 77,

78.

2 Mai-.

1.

xi.x.
'

Sur.

VII. c. 57.

Toiii

vii. E(). secr.

clxxxv.

BENEDICTI XII ANNUS

per orhem) dilifrcnti consideratioue prcemeditans; et etiam dilisenter atteiidens, quod
dilalata

8.

CHRISTI 1341.

229

rem

stianam extinguere inolientium, conatibus impaesse querebatur : comparari ab impiis ma-

veritas
mittit,

coronam

glorice
tibi

dum Deum

perseverantibus reprosua misericordi pietate

sentis

jores copias, ac rei Christiana', ni

bellum
,

cum

Anglo

componeret
Asseusit

iniretve
justis

inducias
el

exitiuin

adesse propitium, et

tccum

tanquam fortem

imininere.
foedus

Castellaj

Legionis

bellatorem pugnantem, negolium hujusmodi forti

et

robusto animo, sicque

tibi

tui generis inclyla

prosapia ingerit
et atbleta Chrisli

tanquam princeps magnanimus

strenuus conslanter et iutrepide
spei tua; figens in ipso, et

vel ad firmanduni vel ad inducias diuturnas coeundas dedit de quibus certiorem Pontificem

regis petitis Philippus, ac

,

Diploma regium

fecit

',

sibique a sorore Hannoniae comitissa sanin

prosequaris,
sibi

anchoram

ctimoniali, cujus operam

conciliandis inter

qui de

cffiio

diniicans multos in paucis novit

concludere, robur cujusque fortitudinis et potentise,

fratrem ac generum reges feliciter collocatam vidimus, relatum hostes Gallici nominis etiam ad

sicut

hactenus dignosceris laudabiliter

ifa

fecisse,

arma contra Barbaros socianda

suscepta removeri possent.

paratos,

si

bella

quod ex amplioribus tuis meritis, majora tibi felicilatis seternse comparesprwmia, et in mundo fama tui nominis incrementis felicioriadscribens;

Sanctissimo patri in
vina
EcclesicB

Domino Bcnedicto,

di-

providentia Sanctae Romana3 et universalis

bus jugiter augeatur. Dat. Avin. VI anno vii .

8. tat.

lial.

Octobris,

summo

Pontifici, etc.

Magnificus princeps Alfonsus rex Castellae

Sollicitavit
Et quidem

Finii/mos reges ad belli societatem soUicifinitimos reges ad conjuugenda

Castellce et Legionis

et

Legionis,

consanguineus noster charissimus,

nobis ex parte ipsius certius retulealii

nuntios suos pridem ad nostrani praesentiam deslinavit, qui

in Saracenos
rex.

arma Alfonsus

missos ea de causa ad Petrum

:

runt, quod Saraceni et

fidei Christianae

increduli et adversarii

regem Aragonum oratores, refert Surita ' hunc vero enatas inter Philippum regem Francorum et Jacobum regem Balearium discordias, ut asociandis viribus se excusaret, prsetexuisse.

Cum enim

magnum exercitum ferocem ad invadendum et destruendumregna, terras et loca dicti cousanguinei ; subsequenter etiam totam Christianitatem exterminare ferocius
congregabant
et

Philippus rex Baiearem urgeret

sulani, Omeiadesii et Carladesii

^,

ut Montispes-

comminantes. Quod displicenter

referimus condolenter
:

audivimus

et

principatum more

et

exinde non immerito

toti

majorum

Gallicae aulae beneflcio et auctorilate ac-

moli fuimus ad compassionis affectum, grandia

considerantes pericula, quaj ex hoc possunt
Christianitati prscfatoqne nostro

ceptum solemni ritu agnosceret, is Phili[)puin ipsum Anglico implicitum bello intuitus, cuni ab Anglo ad nova fcedera urgeretur, tum ex' animi
elatione

consanguineo pro-

utantea regi Aragoniorum

ita

fideiii

praestare
iis

diu

respuerat,

postea

supremum

in

tcrris

Nobisque praefati nuutii ex parte dicti consanguinei supplicarunt, ut eidem in tali et tanto totius Christianitatis negotio vellemus sucvenire.

Gallorum dominatum agnoscere recusabat, Aragoniorum maxime fretus potentia. Traxit vero in
suas partes Gallus

currere, et de competenti et opportuno celeriter

providere
alii

et

ut

faciliiis

pro diclo negotio nos et

Aragonium, cui

exjiosuit arro-

Christiani hoc adimplere posseinus, ad

honam

gantiam principis, utque is cum Aragoniorum jugum excutere meditaretur, a Gallisnulla auxilia impetrare potuisset. Censuit itaque Petrus rex

pacem vel saltem ad treugarum prorogationem competentem cum inimicis nostris habendam vellemus intendere, ac etiam inclinari. Et ut picefato
regi et toti Christianitati in praemissis,

Aragonum,

iu

Jacobuin haud tacita indignatione

promptius

suffusus superiores in se conflatas coitiones

(cum

succurrafur,

praefatis nuntiis

dicli regis Castellae

maxime

illud

ad

nunquam

potuisset)

pacem cum Philippo flectere vicem reponemiam, ac Ba:

recipiendi infra regniim

nostrum terminum compace vel recipien-

petentem ad tractandum de

abstinendum atque ita Pliilippus rex Montempessulanum, Oineladesiain et Carladesiam ad Gallicaiii coronam, damnato perfidiai ac
learis clientela

dum

longas treugas inter nos et regem Angliee

alligatosque suos per litteras nostras patentes pledolenles quia occupati in nariam potestatem guerris nostris tam sancto ,et favorabiii negotio, nos et totara Christianitatem tangente, nou potui,

perduellionis JacoboregeBaleari, revocavit: atque

modo uon adversus Gallos, sed iu Jacobum ipsum plura novantem, arma conveitit,
Aragonius non

inus, ut desideranter appetimiis, favorabihus el

liberalius nos offerre.
a

cum

responderet

illi
:

auxilia flagitanti, Saracenico

distineri se bello Castellano vero in juvando Jacobo ad principatum avitum e Galloruin manibus vindicanduni occupari.

Insuper, pater sanctissime, charissima soror

nostri et aemuli ad defensionem
infideles dispone-

nostra comitissa HannonicT; novissime nobis scripsit,

quod inimici
si

Philippo de induciis coeundis scribenti respondet Pontifex. Iniplorabat etiam Castellaniis

9.

Christianitatis contra prc-cfatos

rent se libenter,

cessarent

impedimenla guerra-

Pliilippi

regis

FraiicorLim

auxilia, seque

unuiii

rum.
et

.\d

sustineudis

immanibusSaracenorum, fidem Chri

fideles

quae vestrae beatiludini reierendadilectos consiliarios nostros episcopum Clarovu. Ep. secr. ccxLlv.

Sut.

I.

vii. c. 57.

Cap. o\, aS.

Apmi Bened.

toni.

230
montensem
de
vestrae
el

BENEDICTl XII ANNUS

8.

CHRISTI 1341,
violati promissi a Flandris adduceretur,

Raimnndum

magistriim requesta:

vidiam

ruro nostri hospitii destinamus, Etinfra

Plene

conQdimus benevolentia

sanctitatis;

quam

dignetur per multos annos

feliciter

conser-

Simonem e Buciano oratores ad Sedem Apostolicam legavit, qui Benedictum ad remittendam in Belgas severitatem permovePetrum
e Cuneriis ac

vare Altissimus Ecclesiae suoe sanctae. Script. apud

rent ac

litteris

iteruin

iterumque perursit
in pristina

At

Sanclum-Germanum
-10.

in Laya xxvi die Maii.

Hu-

Pontifex ne a justitiae tramite deflecteret, Philippo

milis filius vester rex Franci.T .

Ut Belgce ad officium redcant instnt.

'

respondit, Belgas

dum

contumacia ob:

durescerent, censuris solvi non posse

at si redi-

Extractas

inducias Philippum interetEduardum

Pontificia opera, referunt historici, iisque Scotos

rent ad officium, et in regium procumberent obsequium, mox se illos Apostoiico sinu ccmplexu-

comprehensos, quo Saracenorum retundi impetus possent. Institit etiam apud Pontiflcem Francornm rex ferendarum - regi Castella^ suppetiarum desiderio,

rum

(1).

11.

Comes Bannonice Cameraceiisi

conciliatus.

Conciliata

episcopo

est Ponlificia

quo Flandrico
illos se

bello liber esset, ut edicla

;

Apostolica olim in Belgas lata rescinderet

ditiis

blan-

enim

alleclurum ad officium sperabat.

Pollicitus ipsis fuerat in castris

apud pontem Bopactus

est,

vinensem

defixis superiori

anno mense Septembri,

dum nimirum
se auctoritatem

inducias

cum Eduardo

Cameracensem episcopum, et partiumque illius Joannem Hannonein patruum concordia ex qua Philippus rex Francorum quem praesidio firmissimo magnisque operibus eam urbem adversus Angliae regem antea accepta episcopi clientela munivisse hostemque repulisse
:

opera inter Hannonias comitem

suam apud Sedem Apostolicam

vidimus, jura sua

a

laedi
'

suspicatus, has querelas

:

adhibiturum, ut censurissolverentur; decretaque Pontificia, quibus analhematis religio iis, si a Gallorum regibus desciscerent, objecta erat, convellerentur
:

apud Benedictum fudit

Sanctissime pater.
Intelleximus magnificum Henricum comia vcstra sanclitate absolutum, atque

tum etiam omnibus hujusmodi

Di-

tem Hannoniic
ab
illius terris
si

ploniatibus ac privilegiis abrenuntiarat, et excurrente octo dierum spatio illa se traditurum obstrinxerat
:

interdictum amotuni. Et quidem

credimus,

se Ecclesiae submiserit

criminaque

qua de
'.

re extant in Ponlificio Regesto

ingentia patrata expiarit, graveni vestrae sanctitati

ejus rei rationem non defuisse
in tractatu concordiae inter

regiae litteraj

Cum

vero Flandrifc comes ac pomisissentoratores,

puli suos ad

Sedem Apostolicam

ut conciliarentur Ecclesise, utque edicta superio-

comitem
stris

et

veroaccepimus, episcopum, capitulum Cameracensem statutum ab

:

al

eumdem

rum

Pontificum ad vinciendam fluxam iliorum fidem lata dissolverentur, ex pactis cum Gallo
rege
initis flagitarent,

ipsa fuisse, et

quemadmodum saepius comes nomilitibus praesidiariis dixit, pellendos esse

:

Pontifex ut

illos rite in gra-

tiam
fide

admitteret,
edictis

rescissis

ab oratoribus expetiit *, an ii, memoratis, in regis Francorum

si

Cameraco, nec amplius admittendos qua de re, cum singulari regnum nostrum studio complectatur,

admodum miramur.

Scit vestra sanctitas,

stare

decrevissent

capitis se subituros,

rcspondere pcriculum ad ha?c responderent. Qui;

rogantibus episcopo, decano et capitulo Ecclesiae et civibus Cameracensibns, nos misisse magno

bus subjecit Benedictus, se aequilatis legibus ad praeterita acta et decreta, quibus censurac Belgis,
si

numero, el stipendiis milites prapsidiarios ad vindicandam ab imminenfi cxitio dictam civjtatem,

adeo ut ex lioc vestrae sanctilatis facto utilitas ad hostem, ad nos incommoda et dedecus derivaren-

rebellarent, incussae erant, labefactanda adduci

posse,

non

ad ipsorum preccs edita essent lemporisque vetustate confirmata eam rem tra:

cum

here ingentia pericula, si ita facile sacramenla violare juratamque principibus fidem infringere
liceret
:

rile

etiam censuris eos liberari non posse,

rtum rebellionis non pceniteret, atque Apostolica illa edicla tenierarent. De quibus fecit Philippiim

Quare provideat, ut speramus facturam ita el alios hostes Francia; Cameracensi agro in regnum nostrum possent irrumpere, graviaque mala invehere ejus urbis opera, quam nostris sumptibus, magnis operibus communivimus, etc. Dat. Parisiis xiv die Decembris. Devotur.
:

enim comitem

regem Francorum certiorem.

Is

tamen, ne in

in-

tus filius vester rex Franciae .

Injuste has querelas fundebat

'

Philippus rex,

Walsin. in Ednardo

III

lom. VI. p. secr. cc.\lv. Ep. CCXL.

el

;ilii.

Ext. ejus

EnI. ibid. Ep.

lit. apud Btned. ccsxix. Ibid.

'

Ext.

2 Tom. VI. Ep. CCXLI. e lit. ibid. num. 248.

Ext. ibld. num. 238, 243 et245.

*

Tom.

vii.

Ep. secr. ccxlix.

suam exorditur, dc inlenliclo Belgarum, rujus hic mentio apud annalistam, tradit quod prociiravcrat apooni in Flandria, faccrel amoveri. Ad quod faciendum )), addil, lex Franciaj cousentieiis, mterdictum, i|uaiitum in se fuit, amuveri ftcit, quod maximum gaudiuin in Flaudria generavil. et Flammingi cantum Ecclesiaslii.uin, et organa resumpserunt, inconsulta lamen Romana Ecclesia, unde ipsam reslilulionem sic sine sancti matre Ecclesia factam non appiobavit ipsa dlcla Ecclesia nisi u-que ad tempoia Inuocentii VI, qui ad corum lnmiilem petilionem dicluin
(I)

Nangii conlinualor aller, qui

illis

lioc.

anno

liistoriam

Philippiim legem fidem

suam

obstriiixisse, ut inlerdiclum,

inlerdictum approliando tolnliter relaxavit,

el

leclores, qua; ollm incsset de censurls opiuio

obnoxios absolvi ralsericordiler niindavit . Ilaic anlmadversione digna censui, ut intelllsierent ijuorumdam ; eas nimlrum cessante ciiusa ccssnrr, etsl nulla absolutio prscessisset, quaiu

deinum opinionera Inuocenlius XI veprobavit.

Mansi.

BENEDICTI

XII

ANNUS

8.

CHRISTI 1341.
:

231

cum non
Galli
pia;

sanxisset Pontifex, ut prasidiarii milites

ejicerentur Cameraco; sed ne utrinque co-

sua vero ad ipso consulto uunquam inire Gallicum sceptrum jura ambiguo judicio noUe
nisi

ad excursiones in vicinos agros agendas conad tutanduni tamen Canieracum traherentur

:

coniniittere.

Inter cteteras

porro

fcederis

cum

prffsidiuni
fuerat.

mililare teneri

posse,

pronunliatum

Respondit itaque IV non. Januarii inseiis

quentis anni Ponlifex, in

:

pacis legibus ipsius

fili

o Nec de te, jura non violari aut personis aliis, quas dictum

amanlissime,
tangit iiegocivitate
et cives

Bavaro inili leges ea praecipua extitil, ut Pliilipims, qua florebat gratia et auctoritate aj^ud Pontificem, ad perQciendam Bavari recouciliationem incumberet. Suos ilaque Gallia) rex misit ad Sedem Apostolicam oralores , qui hunc libellum
'

non

Benedicto porrexere

tium, mentio facta fuit

proedicta
ipsius
extitit

nec insuper de

Credentia nuntioruiii regis est

protestationibus

Cameracensi,

cum communitas

Franciae

primitus

jier

quod rex ipsum

procuratorem non miserint, aliquid tactum in reformatione prgedicta: nii^i quod, si

factis in Gallico ore proprio, et postea

de praecepto

suo

factis

in Latino

per cancellarium

suum,et

conimunitas et cives ipsi vellent adhajrere cum eisdem episcopo, decano et capitulo reformationi pacis jam dictae uon ad offensionem comilis et
patrui sui praedictorum, aut terrarum

acceptatis per nuntios Bavari,

quod non intende-

subditorum

eorum, sed pro defensione sua, possent habere genlem armigeram et tenere, etc. Dat. IV non.
Januarii, Pontificatus
12.

bat nec intendit aliquid promittere contra sacrosanctam Eccltsiam seu ejus statum, contra sanctissimum patrem summum Pontificem seu ejus statum, contra reverendos patres dominos cardinales
,

seu alias quascumque personas Ecclesia-

anno

vii .

sticas,

seu ministros Ecclesiae

sed

potius eos
:

Philippus fcedus cum Ludovico Bavaro, inconsulla Sede Apostolica inieits, pro ejus cum Ecclesia reconciliatione agit cui papa respondet
fcedus illud exprobrans.

tueri et defendere contra

quascumque personas
sibi

promisit Bavaro, quod erit

fidelis

bonus, verus et

Abstersit quoque

'

ex

amicus ad promovendum et procurandum erga Ecclesiam et sanctissimum patrem nostrum

reconciliationem suani. Et ex parte dicti regis de-

ejusdem regis animosuspicionem sinistrain, quam conceperat animo, Pontificem conatuiu, regem Caslellae ab illius studiis abalienare. Cui respondit Benedictus, non modo non meditatuiu se conjuncedebat, discindere

ctionem illam animorum, quaj inter ipsos inter; verum etiam augere magis ac fortius adstringere annisurum. Beneficiorum
qua) ab Apostolica Sede acceperat,

domino nostro quod non credat devotum filium suum regem Francorum fecisse aliquas promissiones contra personam suani sacrosanctam Ecclesiam ac eorum statum, licet forte alia
Yoti
filii

sui supplicantdicti nuntii

,

summo

Pontifici

lippus rex foedus inconsulto

immemor ^ PhiRom. Pontifice cum

fecerat,
:

hoste Ecclesiae

nimirum Ludovico Bavaro

ab aliquibus fuerint relata, ut dicitur. Supplicaut etiam sanctissimo patri, quod ipse, salvo honore Ecclesiae, gratiose velit vacare ad reconciliationem praedictam intuilu et ad preces devoti filii sui regis Francia? pradicti
;

utque suspicax antequam censuris solveretur couscientia, Benedictum iujuriam vindiest mala caturum verebatur. Ludovicus igitur, uxore sua eademque Philippi regis

cum

infinitae

animae in via

periclitationis existentes per istam reconciliationem

reduci poterunt ad salutem .

13. Audilis

Francorum
teueri

regis oratoribus, Pon-

nepte intercedente, Gallo se conjunxit;

tifex se desiderio

conciliandi

cum

Ecclesia

cum maxime Eduardus

promissas pecunias, quas erat pactus, ei non dedisset: tum id etiam ignoniinia) verteretur , ut qui gerebat imperium, a
rege slipendia acciperet. Abrogavit itaque ardo Bavarus Germanici imi^i
rii

Ludovici respondit % si ad promerendam illius gratiam et commissa crimina rite expianda se

Edu-

compararet. Damnavit vero Philippi cum eo nonduni soluto censuris, haereseos et schismatis nota
affecto,

vicariam pnefe-

edictisque Apostolicis defixo, initum foe-

cluram, atque inducias ad Tornacum cuiu Fran-

dus
lica

corum rege

initas se inconsulto
:

cum

ipso foedus oblendit

ad firmandum paratum se tamen ob-

ipsumque regem perslrinxit mouita Apostosprevisse non respondisse mutuis studiis:

:

descivisse

majorum

gloria,

qui
iis

haereticos et

Anglus aibilrum controversiie deligeret, operam se ad eam conciliandam collocalurum: Philippum regem eam sibi auctonlatem, tuin ad annuas biennalesve inducias ineundas conlulisse.
tulit, si

schismaticos insectari, nou

consuevissent.

cum

foedera coire,

Benedictus,

etc.

Philippo regi Francorum

illustri.

Quffi litterae

Walsingamo

atleruiilur

'

tum

alia;

Non

sufflcimus admirari, quod

cum

(sicut

Eduardi, quibus queritur pristina dissoluta

:

fce-

notorium

est toti

mumlo,
et

et processus Apostolici

dera in Tornacensi quidem obsidione coiisulere Bavaruiu non potuisse in paciscendis induciis,

dudum,
versa

prffisente

solemniter habiti,

multitudiue copiosa fidelium, ex superabundanti per di-

cmu

a foederalis principibus ad eas adaclus lue-

nmndi

climata piiblicati, manifestius atle-

rit: sui

tamenfuisseconsilii pacem

cum

Philippo,

slantur) Ludovicus praedictus haerelicus ac schi-

'

Tom.

VII. F.p. secr.

ccxLvii.

* lijiil.

Ep. r.cxLiii.

Wal-

'

Ext.

sing. iD Edaar. Ul,

secr.

apud Bened. tom. ccxuii.

vii.

Ep. secr. ccxlii.

=i

Tom.

vii.

Ep.

232

BENEDICTI XII ANNUS

8.

CHRISTI 1341.

smaticus, ac de haeresi et schismate sententialiter

et

sisse

pro Ludovico Bavaro conciliando apud Beneait,

publice condemnatus, ac profanus et crudelis

fautor quoque,
et

dictum

puerile

responsum inepte
,

attingit,

adversarius, persecutor et hostis Ecdesiae sanctoe

nulla tantae rei aliata ratione

quam

nolle

jam

Dei

receptator et

defensor hsereli-

schismalicorum hucusque extiterit, in suis damnatis haeresibus, ac haereticorum et schicoriim

Apostolicam Sedem cum, cum Philippus velit; quandoquidem

tui

admittere in gratiam Ludoviresti-

tum gremio

Ecclesiae noluerit,

cum ipsa voluit

smaticorum

fauloria,
!

receplatione ac defensione

obstinato, proh dolor

verans; aliquis,

animo damnabililer persequi sacrse Scripturaeac canonum,

ausus fuerit

quam

abhorret enim a rei veriiate Ludovicum alterius, sua culpa et inconstantia, uttoties restatum

zelumque
dere, ut
blice sic

veritatis Cathohcae habuerit,

vidimus Pontificem, non admissum: atque etiam tum Benedictus paratissimus ad solvendum censuris Ludovicum erat. Porrexit illi prfcvaricandi ansam impudica fcemina Margarita ducissa CliarintioB,

asserere, tibique consulere vel

quomodolibet suaut videtur in suis

cum homine
damnato
et
,

haerelico et schismatico.pu-

adhucque

haeresibus

schismalibus perdurante, antequam

secundi natu

Joannis comitis Tirolensis regis Boemiae filii uxor, quae ob nullos ex viro

unitati reconciliaretur Ecclesiae,

priae

possesabsque proquae de sua na-

susceptos liberos virginem se apud

jactare ausa est, atque

Ludovicum

salutis et

honoris detrimento amicitias et

:

impotentiae et frigiditatis

confoederationes inire

cum

illa,
,

tura mala sunt et damnata

licite
fieri

nunquam

valeant

bono

fine.

fili,

Nec minus cogimur admirari, quod

processeris ad prae.missa
;

tu,

\irum accusare, ut soluto eo matrimonio Ludovicuni Bavari majorem natu filium dictum marchionem Brandeburgensem adulterum acciperet. Audita sceleris fama Benedictus Bertrando pa,

absque nostra

et Apostolicae Sedis licentia et

triarchae Aquileiensi

partes dedit

',

ut

si

relicto

imo contra persuasionis nostrae consilium. Quod si secundum aequitatem attenderentur quae circa negotium
voluntate
,

viro Charintiae ducissa Ludovico juniori Bavaro,

non pronuntiata ab

Ecclesia divortii

cum

Joanne

Tirolensi comite sententia, matrimonio conjugari

dicti

et

cum

Ludovici per nos tua3 considerationis intuitu tua scientia et voluntate, ut nosti, conti-

meditaretur, illani intentata censurarum religione

nue facta sunt hactenus, non videbatur sic transgrediendum faciliter, vel etiam contemnendum et maxime cum ex his tua non credantur verisi:

ab scelere deterreret moneretque ut marito adat si prorueret in flagitium, seque haeresceret auctoritate sua segregaret a viro, et cum Ludovico
:

juniori vel alio

militer prosperari negotia

et

magnam

nihilo-

adulteros conjuges, et
peria IV

matrimonium scelerecontraheret, quoscumque illorum in eo

minus maculam non

ab
sit

faciliter

abolendam, sicut
tui

scelere studiosos anathemate defigeret. Quae imlcal. Decemhris hujus anni patriarchae hisque emendes auctores , qui ejusmodi Margaritae ducissae divortium, plurium beilorum

aliis asseritur,

per tecirca negotium hujusmodi

processum, posueris in gloria

nominis

et

data

Nam, sicut dolentes et tristes audivimus, jam mundus incipit crebris detractoriis oblocutionibus multipliciter murmurare, abominabiliter quodammodo, sicut asseritur, proclamando alias
honoris.

originem, in aliena tempora relulerunt. 15. Non retardarunt Ludovicum Bavarum seniorem incussae censura; Ecclesiasticae sed qui
:

esseinauditum
nissimi inclytae

a sodcuIo,

quod principes

Christia-

Margaritam ad mariti thoruin repetendum hortari

domus

Franciae

cum

hrerelicis et

debuerat, suas oblitus salutis, Charinliae inva-

schismaticis, quos zelo fidei orthodoxfe

accensi

persequebantur et fugabant, ac eos etiam audire nominari horrebant, contraxerint quomodolibet

amicitias vel favores p. Haec utinam perpenderent
recentiores politici
!

vel adulteram potius, dare

filio conjugem non perhorruit S imo Pontificalem, ad quam cognoscendi de malrimo-

dendae cupiditate ducissam iuvito

Caeterum quantum dicta credentia reconciliationem praedictam contingit; providinius res-

eaque explorata certissimis argumentiscausa, dirimendi ob conjunctum sacramentuin munus spectat, auctoritatem invasit, ac de conjugio reniis,

pondendum
secundum

quod

si

Ludovicus

praefatus ad

mandata nostra
juris

et Ecclesiae

cum

effectu voluerit

formam

redire, nos qui converovili

scindendo Margaritam ducissam inter et Joannem comilem Tirolensem, sententiam ' tulit, quae in Additionibus ad Rebdorfium extat. Tanto facinori aliud adjecit. Obstabat lex canonica de gradibus
consanguinitalis, ne
tio
filio

sionem ipsius

et

aliorum omnium, quos ab

Ludovico,

quem

illa ter-

Doniinico, extra quod non est alicui gratia neque salus, sei^arari procuravit aslutia diabolica, fer-

altingebat gradu, matrimonio jungi posset,

quae nonnisi a

Romano

Pontiflce solvi poterat

ventibusdesideriisaffectamus, paratierimus eum, prout statuta volunt canonica, recipere ad prae-

sed
re

ille,

fulilibus rationibus

solvendorum

in ea

dictam reconciliationem dunitaxat; ac prout ejus obedientia;, contritionis et poeuitentios signa vera praetenderint, prosequi el tractare, etc. Dut. Avin.

sacrorum Canonum auctoritatem obtendens, Diplomute * suo canonica impedimenta in speciem dissolvit. Ob quod atrox scelus Clemens Benedicli
'

IX

kal. Maii, Pontificalus uostri

anno

vii .

Tom.

VII. Ep. secr. ccxili.

Dubrav. Hist. Boem.

1.

xx(.

14. Refellendus ex his Albertus

Argentinas,

qui

dum

Philippum regein Francoruni mterces-

Ext. iQ Addit. apud Rebdorf. et apud Goldast. lu Coliect. consuetudiu. et lesum imper. et apud Ueiwart. ad an. 1340. oum. 24.
3 *

Ext. iu Add. Kebd. et apud Goldast. et Herwarl. ubi sup.

BENEDICTI XII ANNUS

successor illiim novo analhenialo perciissit
citque gravioribus poenis. Haec
si
',

8.

CIIRISTl 1341,

233

affe-

Ludovicus

faci-

nora adversus Ponlificiam auctoritatem,

clesioc

dum

Ec-

gratiam oplare pra! se ferebal, non ade[>ta imperii conQrmatione patrare ausus ; quidab ipso

pracsentium duxiinus concedendum. Per hoc autem Ecclesiic Maguntinie et snccessoribus ejusdem Henrici arcbiepiscopis Maguntinis, qui erunt pro tempore, in obedientia et devotione
tenore
noslra
et

successorum

nostrorum

ac

ipsius

rerum
videri

potito exspeclare potuit Pontifex? ut

mirum

Romanaj

Ecclesia; persistentibus,

nullum voluid. Octobris,

poenitentiae
tifex

non debeat, si data ab ipsosignaChrisliana; vana extitisse fuerit suspicatus PonUt episcopus Pragensis Joannis Boemia;
Gerente haec Ludovico Bavaro ad regia;

mus
anno

in pra;missis in

poslerum pra;judicium ge-

nerari. Nulli ergo etc.

vii .

Dalum Avin.
idem

16.

17.

Solutus

est

episcopus

'

Henrici

regis

filium diademaie visignire possit concedit

Moguntini

papa.

archiepiscopi imperio auctoritateque,

cum

is

censuras ediclis Joannis

XXII inlentatas
agnoscenlibus

Boeniia; stirpis depressionem, Joannes rex Boe-

Ludovicum
contraxisset,

Bavarum Capsarem

mus, metuens ne aliqu;E seditiones post ipsius morlem oborirentur ad anteverlenda discrimina de primogenito marchione Moravia; Boemica coroiia cingendo coiisilia suscepit cum maxinie Henricus archiepiscopus Moguntinus, ad qiiem
:

dum

publice illius partes

:

omni

stu-

dio efferre conalus est

luti

si

vero

ille

eumdem

ve-

suffraganeum suis vexare

a Venerabili fratri
a

edictis moliretur,

ea penitus irrita futura sanxit.

episcopo Pragensi.

regia inunctione perlinendi Boeniia; prlnci[)is jns

Te ignorare non credimus, sicut cunctae

partium studio a RoTnanx Ecclesicie obsequio descivisset. Consultus itaqueeadereBenedictus, archie[)iscopo Pragensi jus aucloritatemque contulit -, ut Carolum in Ecclesia Pragensi, assentiente

spectabat, Ludovici Bavari

fidei Chrisliana; provincicE

non ignorant, procesper

felicis

sus diversos et varios

tionis

dudum

recorda-

Joannem papam XXII prEedecessorem nostrum contra Ludovicum de Bavaria, nianifeslam

Dei et Ecclesic-e inimicuin, ac peripsam Ecclesiam

Joanne rege, Boemico

diademate insignire posset. oVenerabili fratri archiepiscopo Pragensi. a Nuper ad nostrum fide digna relatione per-

de ha;resi
sibus,

condemnatum

exigentibus et excre-

scentibus gravibus et notoriis ejus culpis et exces-

adversus

Deum

et

universalem statum

venitauditum,quod charissimus

in Christo fllius

Ecclesiae in
pelratis,

cunctorum fidelium scandaium perdeliberatioue et gravitate,

et

noster Joannes rex Boemia; illustris, certis causis

cum magna
:

rationabilibus suadentibus, dilectuui filium nobi-

cogente justitia
publicatos

publice habitos

solemniter
sibi

lem virum Carolum primogenilum suum marchionem Moraviae proponit in rcgem facere Boemia; coronari.

quibus constat,

eumdem Ludovicum
si

omni juVe

regali et imperiali,

quod

compecredipalriar-

Verum

quia coronatio

et

inunctio

tebat, fuisse

privatum. Nec etiam

te latere

regis et reginae Boemiae, qui sunt pro

tempore,

mus, quod idem

Ecciesiasticis

praedecessor universis

ad archiepiscopum
existit,

Maguntinum, qui pro tempore

et

chis, archiepiscopis et episcopis, aliisque personis

de

antiqua
;

approbata consuetudine
jurisdictio et auctori-

dicilur pertinere
tas

ac

omnis

sionis abofficioet beneficio,

quibuscuiuque sub poena suspenetexcommunicationis

ipso faclo, nisi inhibi-

Henrici archiepiscopi Maguntini (qui adversus

et

(quam eos incurrere voluit

tioni

Deum
scilur,

sanctam

Romanam

Ecclesiam

a qua

honores

et beneficia

multiplicia recepisse dignoreddidit et ingratum)

hujiismodi efficaciter obedirent) duxit districtius inhibendum, ne praedicto Ludovico tanquam

regi seu in

se

obnoxium

per

regem Romanorum ekcto super

vel iinperium

iis,

processus Apostolicos, ejus demeritis exigentibus,

totaliterest suspensa,

qua; ad

regnum

Romanorum
modo

aut

nec polest ipsius regis prostatum regis ac primogeniti

ejus regimen pertinerent, quovis

parerent,

positum sine providentia Sedis Aposlolicae adimpleri

adhaererent vel intenderent, seu pracstarent per

se vel

nos, qui

bonum

praedictorum, ac regni Boemiae diligimuset hono-

vel occulte,

rem, volentes in hac parte per ipsius Sedis providentiam opportunum remedium adhibere, ac de tuae circumspeclionis industria plenam in Do-

alios directe vel indirecte, publice auxilium, consiliiim vel favorem : nec nomine regni vel imperii pra;dictorum aut

alium seu

dominii cujusvis per

eum

usurpati in
attentarent

illis ei

re-

sponderent, vel aliam satisfactionemsubquocum-

mino fiduciam obtinentes, fraternitati tua;, ut dictum primogenitum in regem, et dilectam in Cbristo filiam nobilem mulierem Blancam suam consortem in regiuam Boemia;, ad hoc ipsius
accedente consensu, hac vice auctoritate Aposto-

que velamine impendere

pcenis
et

quibus

sententiis adeo ipsos ligari et adstringi

si

voluit et decrevit, ac

nominati fuissent specialiler

propriiseorum nominibus et expresse. Quas

inungereet coronarein tua Pragensi Ecclesia valeas juxta consuetudinem et solemnitatem in talibus hactenus observatas, auctoritate praedicta
lica

quidem poenas et sententias Henricum archiepiscopurn Maguntinum metropolitanum tuum eidem Ludovico tan([uam regi seu in regem Roma,

norum

electo

in

pra;missis
et

publice ac notorie

parendo, adbaerendo
* Cletti.

intendendo ac praestaiido

VI.

1.

VI.

ao. 1. Ep. cur. xxiv.

An.

7.

Ep. cora.
1

CXCVII.

An. 7. Ep. com. CD.

Ans.

ToMCS XXV. Rayn.

VI.

30

234
pei"

BENEDICTI XII ANNUS

se
est

8.

CHRISTI 1341,
eloquiis

et

alios

auxilium, consilium et favorem,

incurrisse.

geris Ecclesiam, placidis

recensenlos,
,

non

dubium

nobis devotius duxerint otlerendum

quod

tu
et

Licet igitur ex pradictis

processibus prsede-

tanqnam
ejusdem

filius

benedictionis et gratiae, nostris

cessoris ejusdem, et pcenis contentis in eis creda-

Ecclesiae beneplacitis

cum

operosfe devo;

mus

plenissime informatnm, qualiter circa ipsum

;

tionis affectu jugiter inhaerere proponis

et nihil-

arcliiepiscopuni debeas te habere

tamen

in

iis,

quae statum tuuni respiciunt et salutem, adjicere

ominus circa ea, qua3 divinum beneplacitum et tuam concernunt salutem animae, studiis sedulis
ct devolis

ApostolicT instructionis et jussionis instantiam

intendens, Ecclesiis et personis Eccle-

necessarium reputantes, fraternitati tuaj consulimus, tibique per Apostolica scripta in virutile ac
tiite

siasticis infra districtus

terrarum tuarum consisatisfa-

stentibus, quae per te vel tuos gravatac hactenus

obedientiae dislricte pra?cipiendo

,

mandamus,

fuerunt indebite vel oppressaj, optimae

ctionis

quatenus eidem archiepiscopo qui non solum indiscrele, sed etiam infideliter in praemissis se habuit et habet ad pra^sens, poenis et senientiis
contentisin dictisprocessibus propterea involuto,
in nullo pareas vel intendas, nec per tuos subditos,

quantum
:

in te
si

fuerit,

parere vel intendi

permittas
a

nam
si

talia faceres,

quod

absit, essent

via

salutis

deviatio

et

manifesta

periclitatio

status tui. Et

forte ideni archiepiscopus in tan-

impendere ac impendi facere benigno disposuisti animo, idque jam pro parte in effectum operis deducere incoepisti, etc. Dat. Avin. III non. Junii, anno vii . d9. De Mediolanensium ctim Ecclesia reconciliatione docnmentum. Soluti sunteodem anno omnibus censuris quibus ob Ludovici Bavari et antipajiae, ac Matlhai et Galeatii vicecomilum factiones se irretierant Mediolanenses quamvis
subsidia

tam prorumperet temerariae persecutionis audaciam, ut ad parendum sibi per se vel alium seu
alios
te

enim jam ante ejurassent schisma, et rite solvi essent jussi obortae tamen
;

censnris

fuerant

quovis

modo

requireret vel urgeret, tu

variae difficultates, quae rei

exitum retardaranl.

memor Apostolicae doctrinae omnino studeas plus Deo quam hominibus obedire, in devotione et
tidelitate

Roniana; Ecclesioe firma constantia per-

sistendo, sicut

hactenus

te

credimus

perstitisse.

Nos enim omnes

vel

et singulos

processus, contra te

communiter vel divisim per eumdem archiepiscopum, vel quemvis alium ejus nomine, postquam fuiteisdem poenis et sententiis
subditos tuos
habitos, vel quos per se vel alium seu alios facere contingeret in futurum, ex nunc, donec, ad unitatem Ecclesiai
involutus, forsitan super hoc

eum

redierit,

cassamus, irritamus, ac cassas

et irritas,

prout sunt, fore decernimus, ac nullius existere

roboris vel momenti. Datum Aviuione X kal. Aug., anno vn . 18. Dncis Brabantice ad Pontificem legatio. Hoc anno transmisit Joannes Brabantiic dux quem Ludovico Bavaro adhaesisse vidimus, quippe injustis oneribus Ecclesiasticos oppresserat, suos ad Sedem Apostolicam oratores, quibus se ad Pontificia imperia paratissimum obtulit, et inflicta
viris Ecclesiaslicis

Solemnes itaque iterum ad Sedem Apostolicam oratores transmisere qnibus professis Romanae EccIesiiB dignitatem fideaique orthodoxam ac sacramento poUicentihus nunquam Ludovicum Bavarum ante adeptam Ecclesi;e gratiam et regium decus ei confiimatum, venientem in Italiani, aut ejas duces recepturos, veuiam rite impertiil Benedictus liberatosque poenis omnibus ob ea contractis pristinis juribus restituit. Ad expiandnm autem commissumcrimen injunxit, ut suis sumptibus sacella duo sancto Benedicto abbati ponerenl, omnibusque ornamentis et vectigalibus ad sustentandos duos sacerdotes, divinis
:

operaturos

singulis

diebus,

instruerent

tum

eleemosynas duobus millibus pauperum, recurrente certo die, erogarent (t). Insigne est hac de re in Pontificio Regesto monumentum , cni plura de aliis Italiae populis, ad Ecclesiae gratiam redeuntibus
,

documenta publica consentiunt

quae

in molis Adriana; tabulario, et passim in Ms. collect. Platinae

tomo n extant
perpetuam
rei

damna

se refecturuni est polli-

20. a Benedictus, etc. ad

me-

CuiBenedictns, commendatis ejus ofliciis, Apostolioum studium spopondit ' Cum ipsi
citus
'.
:

moriam.
B Dilectis filiis Leone deDugnano et Manfredo de Jeraczonibus de Mediolano jurisperilis, amba-

nuntii, inquit, pro parte tuae magnificentiae iuter

Cffitera

proposita

per eosdem

lilialis

devotionis

sciatoribus et nnntiis,

necnon Guidolo nato quon-

sinceritatem,

quam

ad nos

et

sanctam

Romanam

dam
'

Benedicti de Calice civibus Mediolanensibus,

'

Tom.

VI.

Ep. sccr. Lssxviii.

Ibid.

An. 7. Ep. cur. xsxiii.

(I) Hoc anno Mediolanenses in plenam Ecclesia: gratiam resliluuntur, conciliDto dissidio quod solidis xxii antiis ulrosqne, Ecclesiam imperium, inter se commisit, ait Gjlvaneus Flamma in Opusc. de Vicecomitibus. Eodem scriptore tesle, die vi Augusii solemnis hac concordia Mediolani promulgata fuit, in qua vicecoiniles nOQ absobiti tantummodo, sed omnium impactorum criminum immunes declarali, repuJiatis abjectisque taiiquam iniquis, et mecdacibus pulilicis Tabulis in vicecomiles confectis, quarum invidia archiepiscopum Mediolanensem el mquisilorem fidei Ponlifex oneravit. Demaudalus est vicecomitibus vicarialiis Ecclesia jure perpetuo in urbes Placenlinam, Laudensem, cui adaictus vicariatus {vaoanle tamen imperio et non utra), in urbes Mediolanum, lirixiam, Bergoinum, Novocomum, Vercellas,
et

est ad

Ciemonam. Tandem spoponderunt vicecomiles Ecclesiie annum vecligal llorc:iorum decem millium. Uaic Flamma, supplendos Annales, quanquam ex his nonnulla ab annalista inferius num. 33 attinsunlur.

quae hic adnotare visam

Mansi.

BENEDICTI XII ANNUS

procuratore et syndico
tatis

8.

CHRISTI 1341.

235

communis

et

populi cividistri-

Mediolanensis, ejusque comitatus et

et

ctus,

quarumdam
et

singnlariura

personarnm

lem eidem sanctfe Romanae Ecclesiac, ac ipsi Ludovico tanquam regiRomanorum,et se nominanti imperatorcm, licet non esset per sanctam Roma-

communis
nis

populi prsDdictorum, in subscripto Inslrumento pnljlico syndicaUis, sen procunitio-

nam
et

Ecclesiam approbatns, faverunt, obediverunt intenderunt in omnibus, prout MattlKTO et Ga-

communis et populi |)rgedictorum nominatim expressarum, pro infrascriptis exequendis ad nos SedLMu Ai)oslolicam specialiter destinatis ; et coram nobis et fralribus nostris S. R. E. cardinalibus in consistorio, pnisente

prmterquam in haeresi vel aliqua fauforia seu specie hsresis, quibus nunquam eidem Ludovico vel alicui alii obediverunt, nec favorem aliqnem pra?sliterunt et etiam favorem
leatio supradictis,
:

torum quam
lium, se

ihidem tam prrclaaliorum multitudine copiosa fide-

et

obedientiam praGdicfos

ipsi

Ludovico impensos

cum

reverentia debita prajsentanlibus et

devotionem sinceram, quani

et

commune

et

populus

singnlares personce prredicti ad nos et

Roma-

nam

Ecciesiam gerunt et conslanter disponunt gerere in futiirum, devote ac humiliter exponentibus; pra-fatus Guidolus

pnrdictum Inslrumen-

tum syndicatus seu procurationis, cujus tenorem de verbo ad veibum praesentibus fecimus annotari,

praestiterunt non voiuntarii, sed inviti et coacti, quandoque per dictum Galeatium, quandoque per ipsum Ludovicum, seu gentes ejusdem, et quandoque propter timorem aliorum. 2I.Insuper dictus syndicus et procurator quo supra noinine recognovit et confessus fuit, quod civitas, comitatus et districtus pr.xdicti, necnon cives, homines et habitatores eorumdem aliqui-

exhibuit in noslra et fratrum nostrorum praj-

Quo qnidem Instrumento de maudato noslro in consislorio ipso lecto, praefatus

sentia prcedictorum.

bus temporibus nuntios quondam Petri de Corbario, tunc antipapfe, schismatici et apostatici, tenipore quo felicis recordationis Joan. papa XXII pra?decessor noster in humanis agebat, et etiam

syndicus et procurator syndicario

rator
exislit,

et

procuratorio
et

unum

anticardinalem

legatos

et

praedicatores

nomine pra;dictorum, quorum syndicus

sponte ac reverenter confessus fuit
vitas

procu-

ipsius antipapa), etiam praedicantes contra prffifa-

devote ac humililer recognovit, et

,

tum praedecessorem nostrum

et

scienter receperunt

quod

dicta ci-

faverunt eisdem, ipsos ut tales honorabiliter

pertractando, ac eis

Mediolanensisacdistrictus et comitatus ejuset

recipiendo el favorabiliter

dem, necnon homines

obedientia

habitatores

eornmdem

reverenter obediendo; non tamen in haeresi, nec

in aiiqua fautoria alicujus haeresis, aliqui

fuerunt etsteteruntsub dominiis et subjectione ac

neque

eis vel

Medioiano,
filii

quondam Matthaei de vicecomitibus de et quondam Galeatii ejusdem Malthsei

hsoresi,

eorum
seu

in aliqua hffiresi, vel specie alicujus

haeresis,

contra Calholicam

fldem, favorem
prcc-

etiam contra dictam sanctam

;

clesiam

non tamen in
ipsi

toria alicujus hiEresis et

Romanam Ecnec in aliqua fautemporibus, quibas diciEcclesiae; ac eis

vel auxilium aliquod ullo

stiterunt.

unquam tempore

Nec etiam crediderunt dictum Petrum de Corbario fuisse vel esse verum papam, nec
dictos cardinalem, legatos, nuntios fuisse vel esse
veri papae, ac etiam receptionem, obedientiam et

tur,

quod

Matthaeus et Galeatius fuerunt in

rebellione ipsius sanctae

et cuilibet

RomancB

eorum obediverunt,

et dictis

tempori-

bus paruerunt, prout subditi douiinis facere consueverunt, et eis ut talibus faverunt, ipsos in dominiis et pnieeminentiis civitalis, comilatus et
districtus

favorem hujusmodi, ut dictum est, eis irapenderunt et fecerunt non voluntarii, sed inviti et coacti, et propter timorem et potentiam praedicto-

rum

D.

Et infra

:
'

praedictorum

totis

viribus defendendo

22.

Et subsequenter dictus syndicus ad eviet veri propositi,

ab omnibus eos volentibus impugnare, ac dejicere

dentiam boni

quod
et

dicta civitas

de dominiis supradictis; et nihilominus exercitus

et cavalcatas

.Mediolanensis,

necnon

castra, villa;, terra et loca

ad

eorumdem
et

Malthaei et Galealii et
et

comitatus et disfrictus ejusdem,

homines eoet successo-

cujuslibet

ipsorum voluntatem

mandatum

fa-

rumdem

persistendi

in

obedientia et devotione

ciendo contra
les

omnes

singulos inimicos et rebel-

sancta5 matris Ecclesiae,

atque nostra
,

eorum, seu

alterius

eorumdem, necnon

subsi-

rum nostrorum habere noscuntur

bona
fide proniisit

solemniter

eisdem Matthaeo et Galeatio praecoUectas ac tallias persolvendo , et bendo, et infra, favendo in omnibus secundum possibilitateui ipsorum, praeterquam in hteresi vel aliqua fautoria ejusdem, in quihus nunquam eisdem vel alteri obediverunt, vel favorem aliquem praestiterunt quodque civitas et homines ac habitatores ipsiusnecnon comilatus et districtus ejusdem fuerunt allquil)us temporibus obedientes et faventes
dia pecuniaria
:

nomineprtedictorum, quorum et procurator existit, prout ab eis in syndicus mandatis habebat, quod civitatis prsdictte, necnon castrorum, villarum, terrarum et locorum comitatus
et

districtus

prajdictorum

communia

et

homines
vel alia

dacia, gabellas et collectas sive pedagia,

onera per se vel alium seu alios non iraponent, nec imponi facient, vel permittent Ecclesiis

sive

Ecclesiasticis

locis

et

personis civitatis

quandoque de voluntate
praiter ejus

dicti Galeatii,

quandoque

praidictae,
et

in coronatione ipsius facta in dicta civitate

lanensi, et

voluntatem Ludovico de Bavaria etiam Medioscieutes tunc temporis eum esse rebel-

necnon castrorum, villarum, terrarum locorum comitatus et districtus praedictorum

;

nec eadem pedagia, gabellas, collectas et alia onera ab eisdem Ecclesiis, locis et personis Ecclesiisticis

236

BENEDICTI XII ANNUS

fa-

8.

CHRISTI 1341.
litulo

hujusmodi, vel bonis eorum exigent vel exigi

alium quovis
comitatu
et

seu nomine pro eodem, non

viilis

cient, aul permittent contra canonicas sanctiones directe vel indirecte, piiblice vel occulte, nec illa

receptabunt in civitale, castris,

districtu priedictis;

et

locis,

nec

eis

dabunt
Aposto-

imponenlibiis aut exigenlibus dabunt auxilium,

scienter publice vel occulte auxilium, consilium

vel favorem,

consilium vel favorem quinimo Ecclesias et Ecclesiasticas personas in suis bonis, juribus et libertatibusconservabunt et quod prcGsidentes regimini; :

priusquam

fuerit per

Sedem

licam apiirobatus. Et nibilominus syndicus et procurator pradictus quosupra nomine confessus

uit ac juravit specialiter et expresse,

bus civitatis, castrorum, villarum, terrarum et locorum coniitatus et districtus prsdictorum , quatenus ad eos tanquam ipsorum rectores spectabit, teneautur,
si

quod coinet

munia

civitalis,

castrorum, villarum, terrarum

locorum, comitatus

et districtus prtedictorum, ac

secus

fieret, ipsis Ecclesiis

et

Ecclesiaslicis personis, de impositionibus sive exa-

homines eorumdem pro cerlo credunt et Qrmiter tenent, quod non spectat ad imperatorem papam
deponere vel pa[iam facere,ac haereticum reputant
aliter

ctionibus bujusniodi conquerentibus, exacta restituere, seu restitui ac impositiones factas etiam re-

credere vel docere, et ha^resim damnatam

vocare seu revocari lacere celeriter, summarie, sine strepitu judiciietflgura; alioquin pceiiasinde
incurraiit super
tas
:

per Ecclesiam,
in

quam

et ipse

syndicus,

quantum

eo

est,

et prsefato syndicario et procuratorio

iis

a sacris canonibus proinulga-

nomine

potest juxla

deterininationem Ecclesis
reputavit.
et

quodque

ipsi prffisideutes et

comiiiunia ac sin-

anatliematizavit, et
24. a

damnatam etiam

ipsorum judices Ecclesiasticos non impedient, quominus contra imponentes et

gulares
personse
exigentes bujiismodi libere procedere valeant ad

Idem quoque syndicus procuratorio

et

syndicario noinine supradicto promisit et juravit,

quod

communia

homines

praedicti

de

ipsis

publicalionem dictarura poenarum et canonica instituta.

23.

alias juxta

civitate, castris,

villis et

locis ac terris aliis qui-

buscumque, ipsorum

jurisdiclioni, regimini seu

Insuper dictus syndicus juravit ad sancta

administratione subjectis, vel in antea subjiciendis,

Dei Evangelia, per

eum corporaliter manu

tacta, in

universos et singulos hEereticos ab Ecclesia

in posteruni

animas constiluentium prasdictorum, prout ab eis specialiter in mandatis habebat, quod comitatus Mediolanensis, necnon castrorum, villarum, terrarum et locorum coniitatus et districtus prccdictorum, communia et homines parebunt super pra?mis5is, omnibus et singulis commissis per eos mandalis Ecclesise atque nostris, et quod siniilia de caetero non committent, ac infrascripta omnia el singula inviolabililer observabunt et adimplebunt ac |irocuratorio et syndicario nomine com:

denotatos et

denotandos

necnon
fide

manifestos
expellere

scbismaticos pro viribus bona

ac

curabunt quousque Ecclesiae redierint unitatem; protestans diclus ad

exterininare
,

syndicus, quod ad

illos

qui, ut praemiltitur, prae-

niissorum occasione de crimine haeresis vel fautoria se injuste condemnatos conqueruntur, se articulus hujusmodi nou extendat donec

secundum

munium

et

universitatum
et

civitatis,

castrorum,

villarum, terrarum

locorum comitatus et districlus prcTdictorum et singularium personarum ipsorum proniisit, et juravit etiam in animas eorumdem, quod communia, universitates el singulares personaj prccdicta nobis
uostris, canonice intrantibus,
les
cla;

super hoc facimus de iis, quae proponunt contra condemnationes ipsas, cognitum fuerit et etiam definitum. Promisit etiani et juravit dictus procurator et syndicusnomine prffidicto, quod communia civitatis, castrorum, villarum, terrarum et locorum comitatus et districtus
ordinalionem,
praedictorum, ac homines eorum nuntiosetgentes nostras, ac siiccessorum nostrorum , et sanctae

quam

et

successoribus
et fide-

erunt devoti

ac obedientes
et

tanquam

Cliristi

vicario et sanet Catholici et sequaci-

terras,

Romanae Ecclesiae per civitatem, castra, villas, comitatum et districtum, et alia loca eorum

matri Ecclesia;, velut caleri veri

:

jurisdictioni subjecta et subjicienda pro tempore,

ipsis scientibus, transeuntes, curialiter recipient

Cbristiani

quod pncfato Ludovico

bus suis per Ecclesiam condemuatis, et aliis quibuscumque per dictam Ecclesiam denotatis (illis qui de injusta coudemnalione occasione prajmissorum conqueruutur, ut infra sequitur, exceplis) et denolandis in posterum de haeresi vel fautoria ipsius nunquam scienter dabunt auxilium, consilium \el lavoreni publice vel occulle
;

et

tractabunt
fide.

ipsosque defendeut

et

protegent

bona
dicus
tus

l^rceterea

promisit dictus procurator et syn-

nomine

civitatis

Mediolanensis, necnon ca-

strorum, villarum, terrarum et locorum comitaet

districtus,

communium

et

hominum

ac

uec eos

scienler receptabunt iu civitate, castris, villis, terris cl locis, couiilatu et districtu pradictis, vel
aliis

singularium personarum praedictorum, acjuravit in animas eorumdem, prout ab eis in mandatis

habebat, quod constituentes ipsi, oinni malitia, dolo et fraude cessantibus, Ecclesias et personas ac loca Ecclesiastica universa civitatis, castrorum,

quibuscuinque iiisorum administralioni vel

jurisdiclioni subjectis vel subjiciendis

quousque

ad Ecclesiai redierint unitatem : et quod aiiquem qui veniet ad partes Ilalia; sub nomine imperatoris vel regis

villarum, terrarum et locorum prffidictorum, ac comitalus et districtus ejusdem, ipsorumque bona,

libertates et jura

Romanoruni, vel adminislratoris juriuni iinperii vel regni Roni.inorum, aut quenivis

dent, et ipsa vel

omnia manutenebunt et defencorum aliqua non usurpabunt

BENEDICTI XII ANNUS

seu occupabunt directe vel indirecte, nec usurpata seu occupata tenebunt; sed ea libere
et

8.

CHRISTI

1341.

237

cuni ef-

fectu dimittent et restituent Ecclesiis ct personis,

quibus est eorum restilutio facienda: acEccIesias, clericos, ioca et personas flcclesiaslicas luijusmodi
bonis, juribus, liberlatibus
et

bus aut attentantibus, vel facere ac attentare volenlibus dabunt seu pr.Tstabunt succiirsum, auxilium, consilium vel favorem ncc eis in personis, bonis vel rebus eorura irroyabunt damna, in;

jurias
nostroi
speciali

vel

offensas
et

sine

nostra

et

successorum
provincias

eorumdem

iibere uti

um
:

ejusdem Romanaj
civilafes,

Ecclesiai licentia

frui,

illosque ea paciflce possidere, ac

eorum

nec

comitatus,
vel

fructus, redditus et proventus permiltent perci-

dislrictus, terras et loca proxiiiie dicta, vel aliqu.i

pere et babere, ac promittent illos non usurpiue nec occupare, aut usurpata vel occupata tenere, seu quoniiuus Ecclesia', clerici et personc^e Ecclesiasticae

eoruiudem ejusdem
vel ea

Ecclesiie,

sub domiiiio

et

regimine ipsius consistentia,

ipsis

appropriabunt,
adjecto

eidem Romanie

Ecclesiaj auferent, vel quo.

:

pnedictis biijusmodi juribus et libertati-

niodolibet subtraheiit in futurum

et salvo,

tamen

bus libere et pacifice uti et frui ; necnon ea pacifice pofsidere, ac illorum fructus et reddilus, ut
pr;puiittitur, percipere valeant et babere, iiec cclesias

quod

si

commune

alicujusde civitatibus,

provinciis, seu locis coinitatuum et districtuiim

praeilictorum

qua; tenentur seu reguntur ip<ius

aut personas Ecclesiasticas in prffimissis

Roiiianse Ecclesia

nomine; seu personasingularis,

dicta^ civitatis

impedire quoquoiiiodo volenlibus consentient, nec

in
iis

commune,

seu

populum

Mediola-

dabunt direcle vel

iiidirecle,

|)ublice
:

vel

nensis, iiecnon castrorum, terrarum et locoruin

coiiiitalus et districlus

occLilte,

auxiliuni, coiisilium vel favorem quinimo facient et procurabunt loto posse cuin effectu, quod usurpala et occu|)ata de bonis et juribus
Ecclesiaruni, locoruiii, clericorum et persoiiarum

ejusdem,
illis

quorum

ipsesyn-

dicus

i^rocurator existit, vel alicujus

eorum aut

personam singularem de

vel etiaiii aggrede-

Ecclesiasticarum dimitlantur et restituantur prailatis,

rentur primo vel offcnderent, aut hostes vela;mulos ad ipsos offendendos receptarent; communia
aul siiigularis personataliteroffensavelinvasa tain per viain justiti, quam vim vi repellendo cum

Ecclesiis, locis, clericiset peisonis pradiclis,

civifatis,

castrorum, villarum, terraruni et locorum comitalus et dislrictus praedicloprojterquam

runi noloriis inimicis, qiios in casu,
et

moderamine
et

inculpata; tutela?, proutexposcetfacli

et

quo ad pacein
et

temporis qualitas, se
et tueri
:

coiicordiam

cum eorum

coiiimuuitalibus et

dere valeant

sic

bona ac loca sua defentamen, quod in civitati-

universitatibus deveuire

nollent,

manutenere

defendere iion promittunt.

25.

bus et locis pradiclis quae, ut pramillilur, lenerentur seu regerentur nomine praedicti.e Romanae
Ecclesiffi,

Rursus promisit syndicus menioratus

et

jus Ecclesiae praedictae, ac etiain civitatum

nomine antedicto, et animas conslituentium eorumdem, quod ipsi, quorum syndicus et procurator existil, Bononiensem et Ferrariensem civitates earumque comilatus et districtus, ac Marcbiam Anconitanam, Romandiolam, ducatum Spoleti, Patrimonium B. Petri in Tuscia, Campaniaiii et Maritimam, aut aliquam partem eorum, seu terras districtus, pertinentias, bouores aut bona et jura eorumdem vel quascumque alias civitates, lerras, castra et forteprocuratorio

syndicario

juravit in

si quod eisdem in illis veleorum bominibusipsorum vel alicujuseorum competat, ipsis Romanae Ecclesiae civilatibus vel

et

castrorum,

aliquo, seu

castris,

sorum non praejudicelur

quibus per praEiuissa vei aliquod praemisin aliquo, salvum semper remaneat et illassum .
26. Confessus superiora Mediolanensis orafor

litia,

villas

et

loca seu habitationes

bominum,
vel

quaecumque dominia, jurisdictiones, portus

passus
vel
lerrffi

legibus memoratis, provolutus in genua, Pontificem demisse precatus est, ut Mediolanenses censuris omnibus, quibus se irretierant, solveret; cum ob eorum multitudinem, partiiu ob inopiam, partim ob hostium odia ad
adinissisque

vel

aquarum

fluminis, seu ascensus

Sedeni Apostolicam se conferre non possent,

constanter in obsequio
illius

et

descensus eorum, stratas vel vias publicas vel

perstare parati essenf

privatas
et

quorumcumque
et

civitalum,

comitatuum

Ad quas
et

preces flexus Benedictiis Mediolanenses

districluum provinciarum seu locorum proxime

nominatorum, ad nos
ctantia, vel

Romanam

Ecclesiam spe-

qua sub

nostro et ejusdem

Romanas

piorum societati, templorumque sacrorum usui restituit hanc tamen poenam ad crimen rite expianduni inflixit
prisfinis juribus,
: :

noniine reguntur aut teneiitur, seu in quibus nos et Romaua Ecclesia jus habemus, quaEcclesia;

Porro, ut

communi, populo

personis

civitatis,

et singularibus comitalus et districlus praedi-

liacumque

sint, in

quibuscumque

et

ubicumque

consislant, aut personas Ecclesiaslicas vel saculares eorunidem civitalum, comilaluum, provinciarum, locorum et districtuum hujusiuodi, vel alicui ipsorum per se vel alium seu alios directe vel

clorum, et eorum posteris in perpetuum de pra;dictis commissis excessibus et similibus de caetero evifandis; necnon de tanta gratia, ef veniae beneflcio super pramissis obtentie de clementia diclie Sedis memoria perpetua relinqualur, volumus et
auctoritate Apostolica ordinanuis, ipsisque

indirecte, publice vel occulle, non offendent aut subtrahent, nec iuvadent, nec cupicnt, nec

com-

usurpabunt vei impedient, aut praedabuntur, seu

spoliabiint in toto vel in nnrte, nec talia facienti-

populo et homiuibus hujusmodi civilatis districte injungimus per praesentes, ut ipsi commune , populus et bomines nomine poenifenliae
muiii,

238

BENEDICTI XII ANNUS

8.

27.

CHRISTl 1341.
ratis

pro prfcmissis acdificari seu conslrui faciant

sum-

nonnullis de his
subdit Fontifex
:

habendis

solemni

ritu,

plibus eorunidem in dicla civilate Mediolanensi

duas pulchras
infra

et decentes capellas,

unam

videlicet

Volumus

et Apostolica auctoritate decer-

majorem

catliedralem

et

alteram

infra

nimns
operi)

Sancti-Ambrosii Mediolanensis Ecclesias ad hono-

nimirumsuperiora nonfuerint mandata quod praefati commune diclae civitalis, nec(si

wm almi confessoris B. Benedicti abbatis,

ac ejns

vocabulo insignitas : in quarum qualibet unus presbyter perpetuus capellanus, et unns minister instituantur, qui in ea divina quntidie debcant
celebrare
:

non comitalus et districtus ipsius, universitates et homines eorumdem in easdem poenas et sentenquibus subjacebanl antea, recidant ipso facto approbationem, si post ratificationem confirmationem et innovationem pracdictorum, ut pra3mittitur, faciendas ejusdem civitatis, necnon castrorum, villarum, terrarum et locorum comitias,

quodque

et

quod

ipsas capellas libris, calicibus,

aliis

crucibus, vestimenlis, paramenlis et

orna-

mentis, ad cultum divini nominis opportunis et

decentibus niuniant, etea manuteneant, et faciant

effectualiter in

tatus et

dislrictus

pra?fatorum

communia

vel

perpetuum quoties fuerit opporluca-

eorum

aliqua,

seu singuiares personae ipsaruni

num

quodque pro dote cnjuslibet dictarum

tot possessiones

contra prirniissa et jurata per

eumdem syndicum
dicto Ludovico de

pellarum
triginta

emant, ex quibus fru-

eorum nomine de non favendo

vel

clus, redditns et

proventus proveniant ad

summam

Bavaria et sequacibus suis, et de non admittendo

florenorum auri communiter annis sin-

receptando aliquem, qui veniret ad partes

convertendorum in sustentalionem dictorum capellanorum et suorum minislrorum qui eis assistent in celebratione bujnsmodi divinorum et quod ipsi commune, populus, et homines quolibet anno in festo ejusdem B. Benedicti ac rectores, seu regimina dicta;
pulis

ascendentes,

sub nomine imperatoris vel regis Romanorum, aut adminislratoris jurium imperii vel regni Romanorum aut quemvis alium quovis titulo seu nomine pro eodem in civitate, castris, villis, terris
Italiae

et

locis,

ac comitatu et districtu praedictis, seu

hffireticis et

favendo eisdem (ac expellendis

fautoribus,
se injusle,
illis,

eorum

civitatis,

qui erunt pro tempore, voce pmeconia

qui de haeresi vel fautoria ipsius

populo
vocnto,

dictae civitatis generaliter invitato et

con-

ad alteram,

quam

maluerint, dicfarum

exceptis)

ac

ut praemittilur, asserunt condemnatos, de terris, bonis et juribus ejusdem

capellarum conveniant, et missani ibidem solemniter audiant, in qua proponetur populo verbum Oei in quo habebitur memoria tanta? gratioe in:

RomanfE

Ecclesiie, ut prtemittitur,

non invadendis
facerent, sin-

nec etiam occupandis quoquo

currant sententiam,
et

modo

gulares personae videlicet excommunicationis in-

dultffi

ipsis

misericorditer a Sede Apostolica su-

com:nunia

taliter facientia
et

pradicta de tot et tanlis excessibus ac delictis per

eos, ut pra^mittitur, perpetralis
:

seu venientia interdicto Ecclesiastico eo ipso

bffireticorum et taliter delinquentes,
faverint, vel fautoribus

et

quod

ipsi coni-

poenis et sententiis subjaceant, qua; contra fautores

si hffireticis

mune in die festivitatis ipsiusB. Benedictisingulis annis in perpetunm ad hoc, ut nec culpa commissa per eos, nec gratia veniaj illius recepta a Sede pra?dicta de Mediolanensium memoria valeat abunam eleemosynam in civitate Meduobns millibus pauperum personarum, cuilibet persona? videlicet de uno pane bono et convenienter albo ponderis duodecim unciarum pro quolibet et quod pro hujusmodi eleemosyna, perpetuo facienda et manutenenda, ipsi commune, populus et homines civitatis ejusdem tot emant pra;fatis capellis annuos redditns, pra^ter redditus capellanorum praedictorum, quod ex eis possit dirta eleemosyna perpetuo sine defectu fieri quodque in casu, in quo et realiter adimpleri non reperirent die hujus festi in civitale praedicta
oleri, faciant

eorumdem

a sacris cano-

nibusinflictffi sunt et prolatae, etc.

Additur procuratorium consignatum anno mcccxl, xxvh OctoDat. Avin. id. Maii, anno vii . bris.
28. Conciliati pariter alii Insubres, nimirum Bergomenses ', Papienses *, Novarienses % Cremonenses *, Vercellenses ^ Comenses ', Bobienses ', municipes S. Domnini *, Soncinates ', iis-

diolanensi

dem nempe
sunt de
iis

paclionibus, quibus Mediolanenses in

:

quare superiori formula confecta gremio Ecclesiae Diplomata. Jussa3 autem singulce urbes non duo sacella, ut Mediolanenses, sed unum tantum condere, et
gratiam recepti
restituendis

tot

pauperes, qui sufficerent ad dictam eleemosyipsi

nam capiendam,
a

commune

id

quod supererit

eleemosynas mille pauperibus erogare. Quibus eliam legibus superiori anno Terdonenses" ac Lucani" absoluti aBenedicto, hoc anno Pontificiam sententiam grato et demissoanimoexcepere;
ac Petrum Bonajunctam et
inslituere, ut

pauperibus, quiindictaeleemosynainterfuerint,
civitatis

Andream

procuratores

dispensari faciant et largiri inter pauperes vere-

cnndos

ejusdem

et

quod

pra^dictas ca-

pellas construi faciant, et libros, cruces et calices,

ornamenta, vestimenta
fiastica ipsis capellis

et alia
et

paramenta Eccle-

coram Pontifice et cardinalibus omnia jussa, rala a Lucauo populo et magistratibus habita profilerentur de quo Tabulae " publicae edilae anno a Nativitate Domiui mcccxli, Ind. viii,
:

dent

assignent, ac reddilus
1 An. 7. Ep. ciir. xxxiv. - Rp. xxsv. 3 Ep. xxxvi. 6 Ep. XXXVIII. Ep. XXXVII. 6 Ep. XXXIX. ' Ep. XL. 8 Ep. XLi. 9 Ep. xLii. An. S. Ep. cm-. xxxvi. " iliid. 12 Lib. Priv. Uom. Etci. loni. i. Ep. cur. XXVI. p. 160. '

Imjusmodi emant tam pro capellanis et ministris, qnam eleemosyna supradictis infra duos annos, a data preesentium computandis, etc. Interjeclis

BENEDICTI XII ANNUS

(lic

8.

CHRISTI 1341,

230

XX mensis Januarii consignatcC.Extanlin libro Privilegiorum Romanffi Ecclcsia; uiia cnm aliis

imperii in Insubria, vacuo augustali solio, prai-

fecturam.
In Clirisli nomine. Amen. Pateat universis hoc praesens Instrumentum inspecturis, quod reverendus in Clirislo pater dominus Joannes, Dei

Insubrum
sarem
turos.
rite

lilteraj

',

quibus cmnia pra?scripla a

Pontifice se observaiuros spopondere,

nisi a

neque CipSede Apostolica confirmatnm agniIiisubrcs

Caiterum ad

singulos

censuris
ut

ct Apostolica; Sedis gratia episcopus Novariensis et

liberandos, Comensis, Cremonensis et Lau-

comes, ejusque
filii

civitatis et districtus

densis episcopi designati sunt

% concessumque

generalis, et magnificus miles

fraler cjus,
thffii

dominus dominus Luchinus

militis Mat-

corpora defunctorum Ecclesiastica; sepullurK tradi

juberent.

qiiondam magnifici

vicecomitis de Mediolano, civitatum et distriBrixiaj,

Cum

vero ut jam anle indicatum

est,

plures

ctuum Mediolani, Pergamini,

Placentia;, Laud.T,

Cremonre,

Insubres gravissimc qucrerentur, Gibellinarum

Cumarum
S.

et

Vercellarum, nec-

partium odio inique a censoribus

bffireseos fuisse

fidei

sententia

non Crema?, Burgi

Domnini, Sonzini, Marti-

damnatos,

cum

fidem ortbodoxam

tantummodo censuras, qiias ob Cxsarenm jus anceps defensum a Joanne XXII Ponlicolerent, sed
fice
tit.

nengi, Castri novi, Buceadua; et Caravazii castrorum dioecesis Parma?, Cremona^, Pergami et
Placentia^,

dnmini generales,
ct

inflictas
S.

pcrtulissent

Benedictus Bertrando

blici et tcstiiim

in mei nolarii puinfrascriptorum ad hajc specialiter

,

Mnrci et Guilleimo
cardd.

Monte

S. Slephani in Calioprovinciam dedit, ut jndiciarias

tit.

vocatorum

rogatorum pra^senlia

sua mera,

libera et spontanea voluntate, ac ex certa scientia

actiones illas discuterent, insonfesque absolverent,

fecerunt afque constituerunt et creaverunt

suum

sontes vero damnarcnt. Certe fidei censores studio

verum

partium

nimium commotns

in

percellendis sen:

tentia ha^reseos Gibellinis aliqnibus constat

nam

Benedictus

cum

judiciaria acta ab Aycardo arciii-

episcopo Mediolanensi, Paxio, Jordano, Honesto,

Barnaba

Ordinis PrjEdicatorum causarum

fiilei

legitimum procuratorem, actorem, factorcm, negotiorum gesforem, etnuntium specialcm, providum et discretum virum Guidolum de calice, filium quondam domini Denedicli civem Mediolanensem, pra;sentem acinseonus procurationis hujusmodi suscipientem, ad comparenet

cognitoribus, in

Joannem

et
,

Lucbinum

Matlha;!

quibus ob patrem damnalum hnercseo; adjutum armis damnati fuerant et infamia? nota inusti , bonisque omnibus et
vicecomitis
filios

confocta

dum, ac sese devote et humiliter ipsorum dominorum Joannis et Lncliini nomine pra^sentandam coram sanctissimo in Christo patre et domino domino Benedicto, divina providenfia papa XII,
ac sacro collegio reverendorum patrum doinino-

juribus privati, malure

sisset,

cum

cardinalibus discus-

implorantibus lcgum a^quilatem Joanne et Luchino, iniqua pronuntiavit ', ac penitus convulsit
:

alia

vero acta juste in Joannem vicecomi-

tem ob susceptum ab antipapa cardinalatum edita jam ante Pontificia clementia fuerant abrogata,

cum

is

ad Ecclesia; sinum rediisset.

29. Joannis NovarieinU cpiscopi et Luchini vicecomitum hecliolanensium piiblicationes factce Sedi Apostolicce. Professi porro sunt hoc anno Joannes episcojius Novariensis et Luchinus, qui

tam in consistorio pucamera et aliis quibuscumque locis, de qnibus et quotiescumque pro infrascriptis perficiendis et complendis opus fuerit et ad exponendum reverenter coram eis devotam et debitam subjecfionem et filialem devotionem, et sincerum ac verum affecfum, quos idem domini Joannes et Luchinus ad dictos sanctissimum patrem et dominos cardinales et Rocardinalium
S. R. E.

rum

blico et privato,

quam

in

principatum Insubriee arripuerant,

spectare ad
esset,

manam Ecclesiam gerunt, habent et constanter disponunt et volunt gerere in futiirum ac ipsos
:

Sedem Apostolicam
creare
dicto

dum
:

interregnum
a
nulli

dominum Joannem
necnon

et

Luchinum etsubdilos

suos,

imperii
ornati
nisi

vicarios
,

qua dignitate
regi

sunt

polliciti

B 'neRoma-

civitatcs et castra pra^dicta et alias terras

quaslibet et loca, sub

ab Sede Apostolica confirmato se adha-suros. Quo vero ordine res gesta sit, fuse
describitur
publicis

norum,

ctione consisfentia, et posse ipsorum

eorum regimine et jurisdidominorum

tum

in

Pontificiis
'

litteris *,

tum

in
Iioc

Joannis et Luchini eisdem dominis summo Pontifici et cardinalibus, et ad eorum obedientiam et

Documentis

Mediolani

confectis

mandafum
se et ipsos

et beneplacita totaliter

anno, quibus singula a Pontifice constituta a Joanne et Luchino admissa rataque habita fue-

tanquam veros

et fideles

offerendum, ac sanctas Ro:

jam ante biennio, cum Mediulani aliarumque plurium urbium dorunt. Et

quidem

illi,

evoluto

manae Ecclesia; filios, subditos et devotos et ut hujusmodi devotionis, subjectionis et sincerilatis

affectus ipsis

domino summo

Pontifici et cardina-

ininos se dicerent,

ex concepta subjectis verbis

libus clarius liqueat, ad

formula poposcerant a Sede Aposlolica vicarium

'

Lib. Priv.
'

Rom.

Eccl. tom.

Ibid

Ep. cur. xxvi.

arce S

i.

p. 37.

'

An.

7.

Ep. cur. xliii.

Ibid. Ep. cur. xxviii.

promittendum ipsorum dominorum Joannis et Luchini nomine, ac jurandum in animas ipsorum, quod ipsi domini Joannes et Luchinus sunt, erunt et permanebunt devoli subditi, obedientes et fideles, praefato

'

hxt. ibid.

domino

Eil. eliara in

Ang.

et

inter collect.

Plal.

Ms. Arch. Vat.

Uim.

II.

pag. 405. et in

.Ms. bibl. Vall. sign. lit. B.

nuin. 12. p. 443,

summo

Pontifici et successoribus ejus canonice

d 452.

inlranlibus, sicut Christi vicariis, eteidem sancla;

240
Romana;
Ecclesioe,

BENEDICTI XII ANNUS

velut veri subdili el Calbolici
et firmiler asseren-

8.

CHRISTI 134;
et

dominos Joannem

Lucbinuni, vel piJeces-

Cbrisliani.
30. Et ad

confitendum
ac

sores aut subditos suos coram prffifato domino summo Pontifice, sen illo cni boc duxerit comfigura, vel
siis et

jurandum, quod ipsi domini Joannes et Luciiinus non credunt nec crediderunt, quod spectatad imperatorem papam

dum, quo supra nomine,

mittendum, juri parebunt sine strepitu judicii et concordabunt amicabiliter cum Ecclepersonis taliter spoliatis.
31.

deponere et dere errorem nefandum et abominabilem, et hxresim per Ecclesiam damnatam, quam et ipsi domini Joannes et Lucbinus, quantam ad eos
speclat, anatbematizant secundum determinationem Ecclesiae. Et ad promiltendum et jurandum,

aluim facere, sed reputant

taliter cre-

Ad promittendumquoqueacjurandum,
et in

quo Eupra nomine,

minorum

Joannis et Lncbini, quod

animas praedictorum doipsi domini

Joannes et Lucbinus omnes Ecclesias et Ecclesiasticas personas regulares et saeculares civitatum, villarnm et terrarum et locorum castrorum
,

quo supra nomine,

animas ipsorum dominorum JoannisetLucbini, quod ipsi domini Joannes et Luchinus non adbccrebunt Ludovico de
et in

prwdiclorum, sua? jurisdictioni et administrationi subjectorum, et subjiciendorum in futurum, gaudere permittent, nec impedient quominus gaudere possint omniliussuisredditibus, proventibus,
obventionibus, juribus et libertalibus universis in

Bavaria damnato, nec alicui antipapa3 vel scliismatico, nec eorum sequacibus vel complicibus, nec eis scienter dabunt auxilium, consilium vel

hujusmodi

civitatibus, castris, villis, terriset locis

districtibns,

favorem, directe vel indirecte, publice culte ; nec eos scienter receptabunt in terris, eorum dominio vel jurisdictioni subjectis vei subvel
jiciendis, quousque ad Ecclesirc Romanaj rediequodque aliquem, qui rint unitatem et gratiam Italifc sub nomine imperatoris, veniret ad partes
:

oc-

eorumque
sias et

quantum

in
:

eis erit

et

csse poterit,

modo

aliquo sive forma

nec Eccle-

personas ipsas impedienti dabunt auxilium, consilium vel favorem per se vel alium seu alios
indirecte, publice vel occnlte, nisi essent sui injusti et notorii inimici vel rebelles

direcle vel

aut regis
rii,

Romanorum,
eo,

vel administratoris impepraidicti

sui,

vel

communium,

civitatum, castrorum, ter-

vel regis

Romanorum
ei

quovis lilulo
in
terris

vel

nomine pro
nec

non receptabunt

prcedictis,

ut tali adiia?rebunt, favebunt

vel obedient in aliquo, nisi prius fuerit per Ro-

manam Ecclesiam approbatus. Et ad promitlendum prffidiclo noniine et jurandum, quod iidem

domini Joannes
caslris
et

rarum etlocorum hujnsmodi injusfe existerent. Item ad promittcndum dicto nomine, ac in animas ipsorum doniinorum Joannis et Luchini jurandum, quod ipsi Bononiensem et Ferrariensem civitates ac eorum districtus, et quascumque alias
civitates,

castra,

terras et provincias

districtus,

Lucbinus de

civitatibus

villis,

comitatus

et loca ac

jnra qua-Iibet ad dictam Ro-

et locis ac terris,

eorum

jurisdictioni et

manam

Ecclesiam pertinentia, vel quse nomine

administrationi subjectis vel subjiciendis, expellere et exterminare studebunt pro viribus bona

ipsius Ecclesioe vel domini nostri

summi

Pontiflcis
;

universos hireticos ab Ecclesia de baeresi denotatos ct denotandos, ac schismaticos manifestos. Et nibilominusad promittendum, quo supra
fide

reguntur, aut ipsorum aliquem vel aliquod necnon communitates eorum et singulares personas
Ecclesiasticas vel soeculares
alia, in tifex

eorumdem, vel aliqua dominus summus Ponquibus prafatus

nomine, ac jurandum, quod ipsi domini Joannes et Luchinus nuntios et gentes prajfati domini summi Pontificis et successorum suorum ac sanctae

vel Ecclesia
sint, et in

Romana
alios,

cumque
se vel

quibuscumque consistant,

jus habuerit, qualiaper

alium seu

directe vel indirecte, pu-

Romante
et

EcclesicT per civitates

castra, villas,

blice vel occulte,

non invadent, capient, usurpatalia facientibus

terras et loca hujusmodi,

dictorum dominorum

bunt, impedient vel depra?dabuntur in toto, vel

in aliqua parte

Joannis tioni subjecta et subjicienda, transeuntcs curialiter recipient et tractabunt, ac recipi et tracfari
facient, ipsosque
B

Luchini jurisdictioni vel administra-

prffstabunt succursum,

nec

eis

dabunt seu auxilium vel favorem in personis vel rebus eorum irrogabunt
;

nec

protegentetdefendent bona fide. Ac insuper ad promittendum et jurandum, quo supra nomine, quod si quse Ecclesia^ et Ecclesiasticffi

injurias vel offensas sine

ciali licentia vel

Romani

Pontificis spe-

mandato.

persona forentetdetinerenlur spoliata; in

civitatibus, castris, villis, terris et locis pridiclis

per ipsos, vel aliquos eorum subditos, bonis vel rebus immobilibus eorum, personas ipsas restituerent et reslitui
facient de plano sine strepitu
judicii et figura in ipsis

a Et niliilominus ad promittendum pra^fatis dominis summo Pontifici et cardinalibus ipsorum dominorum Joannis et Luchini nomine bona flde, quod ipsi domini Joannes et Lucliinus dacia, ga-

bellas

aut collectas seu pedagia vel alia onera

indebite, nec contra jura aliquibus

non imponent

eorum bonis
,

et

juribus ac

Ecclesiis vel Ecclesiasticis personis, nec imposita

rebus;

et eas facient illis pacifica possessione

gau-

dere ac restitutas defendeut

tanquam rectores

speclabit

quantum ad ipsos quodque si aliqua;

conquereren-

exigent directe vel indirecte, publice, nec ea imjionentibus sive exigentibus dabunt auxilium,con-

silium vel favorem

sed ipsas Ecclesias et perso-

Ecclesiae vel Ecclesiasticse persona;

tur, se fore boais mobilibus spoliatas per ipsos

nas Ecclesiasticas in suis juribuset libertatibus conservabunt. Ac insuper ad promittendum et

BENEDICTI XII ANNUS

(landum et solvondum eorum nooflerendum mine, ac pro eis, praefatis dominis summo Pontipro et cardinalibus ac Romana^ Ecclesiaj fici
,

8.

CHRISTl 1341,
;

241

emenda pro omnibus

riis,

et singulis

damnis

et inju-

videbitur, protestandum et specialiter quod ipsi domini Joannes et Luchinus vel eorum successores pro hujusmodi confessione et recognitione civiiatum et districtus earum ad solutiouem ali-

quae legatis, nuntiis et gentibus dictaj Roet et progenitores

cujus census nullatenus

teueantur.
et

manaj Ecclesiae per ipsos dominos Joannem

tendum prsdicto nomine

domini Joannes
dictos,
et

Ac promitjurandum, quod ipsi

et suc-

Luchinum

etagnatos suos, sequa-

Luchinus, ac haeredes

ces, fautores et auxiliatores

eorum

illata et irro-

cessorus sui praedicti civitatem et districtum prEE-

gata dicerentur quomodolibet

usque ad prajsentem diem, quinquaginta millia florenorum auri

eadem imperii vacatione durante, ipsorum-

boni et justi ponderis et cunei Florentini, solven-

dorum ipsi Romanae Ecclesiae in Roniana curia, ubicumque fuerit, in terminis quos ad hoc praefatusdominus summus Pontifexordinabit et pro
:

que civitatis et districtus personas fideliter regent et gubernabunt in bono statu, aequitate et justitiajuxta posse ipsorum. Etnihilominus ad praestandum ipsorum dominorum Joannis et Luchini nomine, et in animas eorum pro civitate et districtu

hujusmodi quinquaginta millibus florenis solvendis in terminis praefatos dominos Joannem et Luchinum ac haeredes et successores eorum mobilia et immobilia, prccsentia et futura, prsfatis dominis dominis summo Pontifici et cardinalibus ac Romanae Ecclesiae obliganda, et fidejussores
,

Mediolanensi

praedictis

prajfato

domino

summo Pontifici et Romanae Ecclesiae illud fidelitatis cum omnibus capitulis ad sancta Dei Evangelia manu tacta corporaliter juramentum, et per
ipsos

dum, ad quod

dominos Joannem et Luchinum observanipsi domini Joannes et Luchinus

idoneos propterea eis

el

dandum, ac promissionem obligationem hujusmodi omnibus pcenis, slipulationibus solemnitatibus et obligationibus

,

tenerenlur imperatori

Romanorum
Pontifici

legitimo, seu

Romano imperio
renter ipsorum

pro eisdem. Item ad supplicanprailibato reve-

dum domino summo

realibus et personalibus et cautelis ac juramento,

dominorum

Joannis et Luchini

ipsorum dominorum Joannis et Luchini nomine et in eorum animas prajstandos vallandum, ipsosque dominos Joannem et Luchinum, ac haeredes
et

nomine, ut ipse dominus ncster rectoriam et gubernationem civitatis, comitatus et districtus Mediolanensis et
et

personarum earumdem cum mero

successores

eorum

poenis et sententiis quibus-

cumque
praefatc

spiritualibus et temporalibus, de quibus

mixto imperio ipsa imperii vacatione durante, sine promissione, solutione aut oblatione alicujus
census vel
servitii
,

sione

domino summo Pontiflci pIacuerit,occasolutionis hujusmodi quinquaginta milintegraliter

faciendae, et
alia

eisdem

summo

Pontiflci

et

Romanae

Ecclesiae faciendi, auctoritate Apostolica

lium

florenorum

concedere
rante, etc.

faciendum, quae circa hoc eidem domino nostro

yisa fuerint.

eos et successores suos,

committere dignetur, gerendas per hujusmodi vacatione duActa fuerunt ha^c Mediolani , et infra,
et

Item ad devotionem et subjectionem ipsorum dominorum Joannis et Luchini erga dictum dominum summuia Poatificem et Roma32.
a

vis xxviii,

anno Domini mcccxxxix, Indictione vui, mensis Octobris .

33. Post varios

die Jo-

demum
,

tractatus extracta res

nam Ecclesiam ostendendam, et ad recognoscendum et confltendum dictorum dominorum Joanniset Luchini nomine, et pro eis et jurandum in animas eorum, ipsos dominos Joannem et Luchinum, civitatem Mediolanensem
nere et debere tenere, imperio
a praefato Apostolica et
et districtum le-

est

in

hunc annum

quo Renedictus vicariam

:

eam
tix

praefecturam dedit Apostolico Diplomate; cui adscripta est dies id. Maii quo Diplomate singulaj
pactiones
'

vicecomitibus propositae sanciunsuis

tur, et

conceptum
haec,

verbis superius Instru-

Romano

vacante,

mentum
conventa

inseritur. Joannes

autein et Luchinus

domino domino summo

Pontifice, Sede

Guidoli oratoris opera inita

cum

Romana
nunc

Ecclesia, ut a dominis et
illis

Pontiflce solemni ritu admisere.

Qua de

re editae

superioribus, et ut ab

ad quos, ipso vacante

publicae Tabula;

imperio, sicut

regimen, disposilio, administratio et gubernatio ejusdem imperii pertinent et pertinere debent: ac dominos Joannem et Luchinum haredes et successores pra;dictos
vacat,
,

l>apam

-, transmissaeque ad Renedictum pendentibus Joannis et Luchini sigillis obsignatae; inquibus diffuse Diploma Pontiflcium
,

cum
fidei,

superioribus procuratoriis

litteris

afferuntur,

ac deinde rei habita^ ratae formula et sacramenta

civitatem et districtum ipsorum domini sumnii Pontiflcis et successorum suorum, ac RomaniE Ecclesii; nomine, et sub eorum dominio el
illos

quibus Joannes
Prffidicta

et

Luchinus Renediclo

et

successoribus se devinxere, subjiciuntur his verbis

:

omnia

et

singula promissa, con-

potestate, dicta

iniperii vacatione durante, velle,

venta, recognita, protestata, confessata et jurata,

acta et quomodolibet actitata, prout in praedictis
Apostolicis litteris seriosius continetur geueraliter

tenere et regere et etiam

gubernare

salvis

tamen

juribus, libertatibus, et privilegiis dictis civitati

Mediolanensi
Joanni
et

et districtui, necuon eisdem dominis Luchino vel successoribus suis, vel aliis quibuscumque in eis competentibus quovis modo
:

Ep. cur. xxvjii.

143.

ii.

Eil. ibid. et in Arcli. arc. S.

p.

Ang.

cl inler
Iit.

coilectaii. IMat. loni.

105 et 405. ct in Ms. Vall.

sigii.

B.

et

super

iis et aliis,

de quibus prafato procuratori

iium. 12. pag

hm.

Touus

XXV.

Rayn. VI.

31

242

BENEDICTI XII ANNUS

8.

CHRISTI 1341.
',

et singulariter, specifice et expresse,

cum
,

gratia-

Corrigia fcedus, refert Joannes Villanus

unaque
auxiliis

rum mus

actione acce[itamus, ratificamus

,

approba-

cum

Roberto rege

et

Gouzaga Mantuano

confirmamus
tacla, ea

et

inuovamus
,

ac

juramus

ad sancta Dei Evangelia

per nos

cor|ioralitcr

manu
et el

omnia

et

singulafirmiler altendere
ac facere observari

Parmain Maslino nepoli suo eriperet sibique subjiceret ; unde Albertus Scaliger in Mantuanum duxit ^ sed submittente Lucbino cofulcivisse, ut
:

inviolabiliter

observare

non conlra facere vel venire . Et insujter B Ego Joannes de vicecomitibus Dei gratia episcopus Novariensis pro domino meo domino
,

Manluano, amissis castris, Mastino Parma, cum Luca ab

pias
ilinera

recessit.
illo

Erepta

ita

ob interclusa

retineri
^

non

j^osset,

Florentini in

spem

veuere

Benedicto papa XII ac sancta

vacanle

Romana

Ecclesia,

Urebat

de ipsa pretio aut armis comparanda. eadem Pisanos cupiditas ac Mastinus

,

Romano

imperio, sicut nunc vacare di-

gnoscitur, civitatis, comitalus et districlus Mediolanensis vicarius, ab hac bora in antea fuklis et

Lucam urbem
licitali

])retio

distrabere constiluit. Florentini eani

evasisse pulaloedere
,

ducenlis quinquaginta aureorum millibus

obediens ero B. Petro

et

eidem domino meo

do-

rent,

cum votorum compotes Pisani inito cum Lucbino

',

cujus

mino Benediclo

])apaj

XU

suisque successoribus

canonice intrantibus, sanclaec|ue Aposlolicai RomauK Ecclesia-. Non ero in consilio aut consensu
yel facto, ut vitam perdant aut

amicitiam Francisco Postierla viroinsigniprodito, quem contra fidem datam Luchiuo querelas de
ipso ad Pontificem relatas vindicaturo

cadendum

membrum,

aut

tradidere

sibi

compararunt ^ valida obsidione

capianlur mala caplione. Consilium quod mihi

crediluri sunt per se aut per nuulios sive litteras

Lucam
reut,

ciuxere.

Cum Florentiui,

ut

illos distrahe-

ad eorum
et
si

damnum, me
in
;

scienle,

nemini pandam:

scivero fieri vel procurari, sive tractari ali-

priiuum in agrum Pisanum iuvecti \ dein solvere obsidionem meditati, repulsi ac profligati subiude trabere in belli societatem Rofuere
'

quod sit posse impediam

quidj
eis

ipsorum damnum, illud pro et si impedire non possim, illud

bertum
in

Siciliaj

regem sunt
:

conati, in

quem

parta

Lucam jura

transfudere % cuin aliter auxilia

significare

turabo.

Papatum Romanum

et

regalia S. Pelri

tam

in civitale, comilatu et dislri-

impetrare uon possenl sed Robertus cum Pisanis, ut solverent obsidionem miuas intentasset, ipsos
lacessere bello su|iersedit.
35. Roberlo

ctu Mediolanensi praedictis,

tia,

quam

alibi

existeu-

adjutor eis ero ad relinendum, defendendum

Trinacriam repetenti Gennenses

Ponlifex.

et

recuperandum,

et

recuperala manulenenduiu

conciliare nilitur

Implicitus sane
;

contra

omnem bominem.
mei procuratorem
per

Universas

el et

singulas

promissiones elobligalionesper
fralris

meum

Luchiui
cou-

faclas et juratas, et

in PedemonAstam illi eritio quidem Montisferrati marchio puerat, alque hostibus accessuri timebantur Joan-

pluribus

aliis bellis erat Siciliffi

rex

ditiones

eumdem

doininuin

Benediclum
ipsis

summum

Ponlificem contentas in

praisen-

Ponlifex nonis Octob.

nes elLucbiuus Vicecomites Mediolaneuses, quos monuit ', ne quam Roberfi

tibus lilteris confectis super concessione et

com-

missioue vicariatus, regimiuis et

l)ra;diclorum, mihi et
faclas, oppositas et

guberuatiouis

regis clientibus ac subditis injuriam inferrent: tum a traclalu dc tradenda ipsis Asta discederenl'",

eidem omnia et
;

fratri

meo Luchiuo

singula, qua; conli-

nentur in eisdem lilteris, plenarie adimplebo et inviolabililer observabo nec ullo uuquain tempore, durante vicariatu praediclo, veniam conlra illa. Sic me Deus adjuvet et ha?c sancta Dei Evangelia . Adjunclum est nuncupalum iisdem verbis a Lucbino sacramentum; tum temporis nolaapposita Dalum et aclumMediolani,etinterjectis testiuiu uouiiuibus, an. Domiiii mcccxli, ludictione ix, die Lunae vi meusis Augusti . Jussi denique sunt a Ponlifice Mediolaneusis priu:

ea urbs ad Robertum jure speclare. Foedabant etiam citeriorem Siciliam publici viarura grassatores, ad quam exscindeudam pestem, pur-

cum

gaudumque reguum idoneos

tifex, cui

viros pricfectos Pon-

ea res ut su])remo regni domino cordi erat, est regi gratulatus. Agilabat etiam Robertus
aliud bellum gravissimum, atque Sicilia; iusulain ex Petri Aragonii injuste regno incubantis mani-

bus vindicare uilebanlur, quem Benedictus, acceplo ingenli ab eo inslruclo bellico apparatu j^ro recui)eranda Trinacria, III kal. Martias ad justa
consiIiai)erducendamagisincendit".TumGenuengrases, quos Petro Aiagonio studere audierat, lilteris estadhorlatus ", ne illi opem fervissimis
rent,

cipalus proceres

ut Joanni et

Lucbino

crealis

a Sede Apostolica pnL-fectis Mediolaui parereut.

34.

tant.

De
el

Ltica

Pisani

el

Flor^etitini discep-

cum

Trinacriaui jure flduciario traditam a

Tum

pacandie Italia studio Benedictus,

vicecomites,

Joannem

Luchinum

quos paulo
el Masli-

anle memoravi, rogavilne

qua Alberluiu
,

Sede A]iotolica Roberli avo Carolo I inique occuparet, ob id in ijjsum edicta Apostolica el omues ipsius sludiosos lala, incussasque ceusuras non:

num

Scaligeros injuria lacessereut

nec excur-

nullos

taiueu Genuenses divini timoris oblitos.

126. Super 128. 129. xi. Jo. Cap. 136. Cap. 133. \i\. Ep. secr. ccxciv. ccxcv.

sione boslili in eoruiii terras ])ra}datum irent, vel

cum ipsorum
cisse anlca

hoslibus auxiliu coujuugerent. Fe5

5

iJo.

Vill.

1.

XI. c. 126.
Flor.

2 Ibid.

c.

c.

anno iueuute Luchiuum cum Azone

Leou.
Cap.

Aret.

Hist.

1.

vii.

Vill.

1.

c.

m.

-~

Cap.
secr.

'

Tom. vu. p.

'

Ibid.

<

Aii. 7.

Ep. tur. XXIX.

11 ibid.

12 ibid.

Ep

secr. cxcvii.

BENEDICTI XII ANNUS

Messatipc,

8.

CHRISTI
vasis

13^.
in

243
ipsius

cum

a classe regis Roberti obsideretur,

corum

navalibu?

primogcniti

commeatus

obsessis intulisse.
filiis,

36. Dilectis

rectori, consiliariis et

com-

muni
a

civitatis

Januensis.
cedat in

Quantum

animarum

salutis dispen-

dium Ecclesiasticam censuram contemnere, quantumve favere indevotis et rebellibus Romanae qui eam a longis retro temporibus Ecclesi.-B
,

ejusdem insulae detentoris illicitum succursum et subsidium accesserunt, in magnum contemptum dictorum processuum ac nostram et Ecclesiae praedictffi injuriam atque damnum, necnon grave dispendiimi dicti regis, non solum propriam, sed ipsius Romanac Ecclesia> causam et justitiam pro,

sequentis, cujus gentes propter amicitiam,

quam

variis et continuatis injuriis affecerunt, noscatur in divina? majestatis ofTensam, nostrum et Apo-

vobiscum idem rex habere dignoscitur dictos vestros cives et vasa navalia eorumdem, cumpotuissent offendere, noluerunt. Praicipit, ut auctoritati

contemptum etinjuriam, ac exempli redundare, vestra non potest nec debet perniciem
stolica;

Sedis

ipsorum obnoxios qui

et afticiant,

foederis

cum

ipsis initi leges

prudentia ignorare. Nostis etiam, sicut

est

toti

imperia Apostolica infrcgerunt,

ineritis

poenis

mundo notorium, quod

dissidium
et

post amarac commotionis

rebellionis

atque

alios

carum

terrore a ferendo oc-

protervae

insultum in
per

cupatoribus

SiciiicE auxilio

suhmoveant: censuras

insula Siciliac contingentia, et subsequentes inva-

sionem

et

occupationem ipsius

quondam

vero Ecclesiasticas se in ipso, ni modum iis posuerint, districturum. a Dat. Avin. non. Decembris,

Petrum olim regem Aragonum attentalas, et per quondam Fredericum ejus genitum cum successione utique continuatas in culpam, niulta prove-

anno
bello

neruntChristianitati

non

faciie

numeranda

discri-

mina, quae guerrarum dissidia, collisiones regno-

rum

animarum

pericula,
et alia

facultatum lapsus
Petrus ejusdem

slrages corporum mala plurima induxe,

De gesto a Roberto rege in Trinacria meminit Joannes Villanus immissamque quadraginta quinque triremium et aliariim navium classem, validaque obsidione ab ea Melacium cinctum, quod sequenli anno expugnatum visuri sumus. Favebant vero regi Roberto Palicii, quos
vii .
'

runt; et quia, dicto Frederico sublato de medio,

Frederici

primogenitus diclam
certa;

insulam etiam contra

moriae Carolum

formam

pacis

et

pacla juramento firmata,

dudum

inter clarse
Sicilicc

me-

Petro Aragonio discessisse ac gessisse in eum arma, referunt auctores -. 37. De censu Ecclesice a Roberto et Aragonio Soliitum porro solulo syngrapha Beuedicti. ApostohCcE Sedi a Roberto rege oclo millium un-

secundum regem

ac Fre-

dericum prsdictum
tatis

inita, prEcsumptuosffi

temeri-

ciarum auri censum accepti beneflcio Pontificio regni ergo, syngrapha Benedicti papa" testatur \
Illatum
et
*

Sedis

magno nostro et ejusdem contemptu occupavit, et detinet in^animaj sucTE periculum occupatam, et se nobis et eidem Ecclesiee inobedientem et indevotum notorie constituit et rebellem; nos nolentes jura ejusdem
audacia non sine

pariter a Petro rege

Aragonum duorum
obtentis.

millium marcharum argenti vectigal pro Sardinia

Corsica jure
beneficiario

Defuerat

Aragonius

officio die

constituta, atque

anathema

contraxeral,

et interdicto

Ecclesiastico
'

regnum
episcopo

Rom.
insula

Ecclesiae

sponsce

nostrfe, ad

quam

dicta

involverat: Perfectaquesolutione, datae

llerdensi partes ut censuras dissolveret.

cum

aliis

insulis sibi adjacentibus et tota

Sicilise

terra citra
nii

farum regni

jure directi domi-

Benedictus, elc. venerabili fratri episcopo

pertinet,

neglecta dimittere, contra dictum

fratres suos, et quoslibet alios

llerdensi.

primogenitum ac

Pro parte charissimi in Christo

filii

nostri

eisdem in detentione ipsius insula) quovis uiodo praestantes auxilium, consilium vel favorem, nonnullos processus
fieri

Petri regis

Aragonum

et Sardiniaj illustris

propo-

fecimus (ea judiciaria acta a

patriarcha Constantinopolitano el episcopo Vasio-

nensi A. S. internuntiis

jam ante
:

confecta attulisententias

extitit coram nobis, quod ex eo, quod ipse censum annuum duarum millium marcharum argenti bonorum et legalium sterlingorum, nobis et Ecclesic-e Romana) in festivitate beatorum

situm

mus) excommunicationis
et pnenas alias continentes
sis

et interdicti

qui publicati in diver:

mundi

partibus solemniter extiterunt

quod-

que, sicuthabet fide

dignorum

relatio facta nobis,

nonnulii ex civibus vestris, Dei et nostra reverentia

Apostolorum Petri et Pauli annis singulis solvendcarum in Romana curia, ubicumque fuerit, debitum pro regno SardinicE et CorsiCcC (quod a nobis et eadem Ecclesia sub eodem censu ac certis vassallagio, homagio ligio et fidelitatis juramento,
aliisque
pactis,

procul pulsis, propriis

commodis inbiantes

ac

conventionibus

el

conditionibus

poenas et sententias contentas indictis processibus

incurrere non verentes; et specialiter

Scursaficu, qui

quidam de

cum quadam

sua navi ad requi-

olim super conexpressis in regni confectis, tenet in feudum) in cesiione dicti termino festi eorumdem Apostulorum proxime
litteris Apostolicis,

silionem et instantiam dicti prin;ogeniti civitatem

jam

elapsi, vel infra

quatuor menses post termi,

Messanensem, tunc galeis charissimi in Christo fllii nostri Roberti regis Sicili;c illustris, obsessam et in magna victualium penuria constitutam conducendo ad eam navim iiracdictam dictis victualibus oneratam victualibus munivit, eisdem, cum

num
'

prcEdictum subsequentes

certis necessita-

Jo. Vill.
1.

fie.

ix el

cxcvii!.

alii.

Sur. I. vii. c. 59. Fazel. de reb. Ibid. Ep. secr. Ep. secr. cii. Ibld. Ep. cxcix. et an. 7. Ep. com. cxi.
si. c. 127.
-

'

Tom.

vii.

244

BENEDICTI XII ANNUS

8.

CHRISTI 1341,

tibus suis, ut ex parte ipsius asseritur, praepeditus

comes Hannoniae, Tornacensem Ecclesiam Pontifex judicio in

non

solvit,

poenas et

excommunicationis et sententias, promulgatas

alias spirituales
et contentas in

illum agi jussit

'.

Et de his hac-

tenus.

litteris supradictis, incurrit el

regnum praedictum

Sardiniae et Corsicao subjacet Ecclesiastico interdicto. Sane cuni res priBfatus de dicto censu pro

eodem lermino

dicti festi

proximo

prsteriti noslrtc

De Pomeranice controversia litterce BeneIn Polonia ad Casimirum Polonia regem vigebat adhuc vetus cum e(|uitibus Livouia; controversia, de qua superius mentio facta est: cum39.
dicti
.

camerai plenam fecerit die data proesentium satisfactionem impendi, prout in litteris nostris inde sub eadem data confectis plenius continetur nos
;

que Casimirus rex a PontiQce flagitaret, ut tentiam ab Apostolicis internuntiis latam in

ciferos

sen-

cru-

coiiQrmaret
caetera

ac Benedictus referentibus carere coniperisset

ejusdem

regis supplicationibus inclinati

absol-

cardinalibus, vitio
inter

eam non

vendi praefatum regem juxta formam

Ecclesia? ab

enini ad

hujusmodi

poenis et sententiis, quas ex causis prae-

nuntiata edixerant,
lus

Folonorum gratiain prout Pomeraniam, quam CaroBoemiae

,

missis incurrit, et interdictum relaxandi pra^di-

Ungariae

et

Joannes

reges

pacis

ctum bac

vice fraternitati

iax plenam concedimus

;

arbitri

atlribuerant cruciferis

Polonis restituelitteris se ex-

non intendentes tenore praesentium facultatem propter boc, vel qufevis alia praecedentia vel subsequentia, sicut nec intelleximus hactenus, contentis in supradictis litteris Apostolicis

rent;

apud Casiniirum ipsum hisce

^

cusavit
a

Benedictus,

etc.

Casimiro regi Poloniae sententiam per dilectos

il-

super con-

lustri. a lios

cessione dicti regni

ut praefertur, confectis, in
;

Cum quamdam

fi-

aliquo derogare, nec immutare aliquid super eis sed ea potius voluinus et inteliigiinus in sui roboris efficacia permanere.
Junii,

Datum

Avin.

XV

kal.

Galhardum de Carceribus prKpositum Tituel Pelrum Gervasii lensis Colocensis dicecesis Ecclesiarum commissarios cauonicum Aniciensis
,

anno vii . Asserendorum etiam Romanae Ecclesiae jurium causa, cum Umbertus delphinus Viennencui Romans nomen indisis nobile municipium tum, oborta de ejusdem municipii dominatione
38.
,

super quaestione inter te, Qli cbarissime, ex parle una, et dilectos filios magistrum et fratres Ordinis
B. Marire

Theutonicorum ex
ducatibus
sive

altera deputatos,
terris

sii-

per certis

infra regnuin

tuuin

Poloniffi, ut asseritur, cousistentibus, auclo-

lite,

bello vexaret, Benedictus

municipum

clien-

telam suscepit, atque archiepiscopo Lugdunensi, episc. Valentino, et abbati S. Ruffi mandavit, ut
iniperatis

latam pro te, ac conlra magistrum, commendatores et fratres pracdictos petereut

ritate Apostolica

a nobis ex nostra certa scientia conQrinari

petitioni

nos

induciis

Apostolica

auctoritate

certa-

mina dirimerent, conquestus

clesiae

violari in ea re EcRomanffi niajestatem. Ut enim lapsis retro

illius vectigale fuisset, his

temporibus
posuit
'

verbis ex-

hujusmodi annuere , si juste valeret fieri, cupientes, processum per dictos commissarios super pra?dictis babitum et eamdein sententiam, nobis per ipsos nuntios, examinari per

Licet villa

de

Romans

Viennensis
patet,

quosdam

ex fratribus nostris S. R. E. cardinales

dicecesis,
clesite

sicut ex registris antiquis

Romanae EcRomanae

alliisque

documentis legitimis clare

;

fecimus diligenter. Et quia per relalionem fidelem inde ab ipsis cardd. nobis factam in dicto processu
notabiles invenimus defectus,

censualis de jure, ac pro parte ipsius

Ecclesiae

ab antiquo fuisset et esset ac nobilis vir Humberlus delpbinus Vieunensis et officiales sui
praemissa,necnon quod archiepiscopus Viennensis
qui est pro tempore, ac
clesiae praedictai villa;

center

non poluimus denec de jure conGimationem concedere postulatam b. 40. Quae vero illa tandem sententiaaGalhardo
capita continuerit, indicat Michovias
:

dilecti

filii

capitulum Ecet dict;c

e Carceribus et Petro Gervasii internuntiis pronuntiata

'

nomine Viennensis

ver-

de

Romans Ecclesiarum, villam ipsam cum mero et niixto imperio, ac omnimoda jurisdictione, alta et bassa, tenuissent ab antiquo sub prffifata Romana
Ecclesia, et tenere
et

bisque amplioribus Cromerus designat * Cum judices a PontiQce delegati Varsaviae cognoscendae
causaj aliquandiu

operam

dedissent, refutata

fri-

non ignorarent; tamenbalivus

vola detrectatione et provocatione cruciferoriim,

ahqui ofQciales et gentes delphiniprffifatiipsius nomine, et eo sciente vel mandante, ac ratuin habente, villam prffidictain de Roinans de inense Aprili proximo pra^teriti hostili de Delpbinatu et
aliunde congregalo exercitu,
et vexillis explicatis

anno

Christi

nati mcccxxxix, adjudicarunt Casi-

obsederunt, etc. Dat. Avinione non. Decembris, anno vii Repetita sunt proxiino anno eadem
PonliQcia iinperia % de ponendis utrinque armis, ut legum aiquitate lis solverelur. Ad vindicandam

miro et Polonis Pomeraniam, Cujaviam, Dobrinensem, Culmensem etMichaloviensem dilioneni cruciferos auteni ad centum nonaginta quatuor niillia et quingentas marchas Polonicas pro damnis datis, iteinque ad mille sexcentas marchas impensarum nomine condemnarunt. Ad haec, ut ii templa ct monasteria, in Polonia superiore bello
direpta et exusta, instaurarent.

Cumque

judicata

etiam ab injuriis
Tom.

et vi,

quaminferebat Guillelmus
1

VII. Ep. secr. ccxcviii.

An

7. Ep.
!.

-'

An.

vm

V.[).

Michov.

IV. c.

^ Toin. vii. Ep. secr. cxxviii. com. ccxxvi. * Crom. 1. sil. in Casim. xi. n.

BENEDICTI XII ANNUS

non
facerenl,

8.

CHRISTI 1341,
episcopi

245
Cracoviensis pelitio

anathemate devoti sunt,

locis,

et sacris

tris

nostri Joannis
,

interdictum oninibus
essent,

qufe in ditione eoruni

continebat

et ad qufc quispiam eorum pervenisset . Hactenus Cromerus. Ad controversiam arduani componendam, qua annis pluribus cruciferorum et

quod dudum recolendae memoriae Boleslaus Cracoviae et Sandomiriae dux de maturo consilio et consensu militum suorum decrevit, et promisit omnes libertates et privilegia
quaelibet, per eum alias et duces Cracoviae et Sandomiriae pracdecessores suos Ecclesiis et per-

Polonorum arma exercuerat, Pontifex

tit.

Guillel-

mum

S.

Stephani in Monte-Ccelio presbyterum

'
:

ac decardinalem legatum in Poloniam misit mum pacem iis legibus sancitam, ut Casimirus

sonis

quibuscumque concessa, perpetuo invioobservare

:

labiliter

ac

nihilominus omissa et
vo-r

Pomeraniam
rus

cruciferis dimilteret, refert

inertise

Crome:

neglecta, seu etiam

immutata a nonnullis prrede-

^ qui ob id tamen prudentia?

convertere, ac

Casimirum notat

cum
arma

cessoribus suis supplere, ac etiam reformare

lens,

fuerit sua in fidei hostes

regnum provinciarum
'

infldelium

Cracoviensi caeterisque collegiatis saecularibusetreligiosis ac aliis quibuslibet Ecclesiis in suo dominio constitutis certas libertates concessit, videlicet ut in villis, possessionibus, ac

Ecclesiae

accessione amplificare. Subegerat

riori

is

anno supe-

Russiam, redactamque in provincia; formaui regno Polonico adjunxerat qua de re (utvidetur) Pontifex subjectis verbis hoc anno est ei gratuiatus *; utque in finitimos qui a fide Catholica dis:

proventibus, et (juibuslibet bonis suis acquisitis,

et in

posterum quocumque

titulo acquirendis,

ab

omni

servitio, scrvitute, angaria, vexatione,

telo-

sentiebant, latius proferret victorias accendit, ac

viros Ecclesiasticos
41. Porro,
in
fili

nio, solutione, collecta et exactione generalibus et

commendavit.
dilectissime, de te

Domino

et

gaudemus plurimum consolamur, quod sicut

quocumque nomine censeantur; necnon a jurisdictione oninium castellanorum, palatinorum et quorumlibet judicum ab ipso duce et
specialibus,

gratis et placidis

admodum

percepimus relalibus,

tu ad

Deum

et

sacrosanctam

Romanam

Ecclesiam

successoribus pariter et nobilibus suis forent perpetuo penitus libera et exempta.

Voluit etiam dictus dux, quod episcopus et capitulum Cracoviense, totusque clerus a qualibet

matrem tuam
circa

ingentis gerensdevotionisafiectum,

colendum, confovendum et manutenendum in regno et terris tuis cultum justitiae studiis virtuosis intendens, ad repressionem et depressionem hostium crucis Christi, nc Catholicee dilatationem fidei magnanimiter et strenue tanquam princeps

expeditione intra vel extra terminos ipsius ducis

essent perpetuo
villis,

liberi

et exeinpti
aliis

possessionibus et

ita quod de bonis suis Ecclesia;

sticis

ad expeditiones personaliter

ire, vel

aliquos

Christianissimus te laudabiliter impendisti hacterus, et jugiter impendere non desistis. Ideoque tuam rogamus excellentiam, et in Domino attentius exhortamur, quatenus consideranter ntfcndens, quod non inchoantibus, sed perseverantibus
est

homines mittere minime tenerentur: excepto dumtaxat, quod tempore incursus subiti Lituanorum idem episcopus de Kyltien et Tarsen castellaniis homines suos ad expeditionem mittere teneretur quos quidem et alias castellanias, olim eidem Ec:

corona gloriae repromissa, tam in devolione

clesiae

Cracoviensi per prredecessores dicti ducis

praadicta, quae te
et

Deo semper acceptiorem

;

efflcief,

concessas, ab
tute,

omni

alia exactione,

servitio, servi-

prosperabit continue facta tua

et

quam

aliis prse-

dictis et caeteris virtuosis

laudabiiibus actibus,

ex quibus

fama

tui

nominiset honoris incrementa

sincera et continuatione
Ecclesias et personas Ecclesiaet
terris tuis consistentes,

angaria, vexatione, statione, solutione, exactione, collecta, telonio et jurisdictione generalibus vel specialibus, quocumque nuncupentur

suscipiet felicia,
solida perseveres
slicas,

mente
:

nomine, dictus dux a

se ac successoribus suis
et

atque castellanis, palatinis

judicibus quibus-

in

eisdem

ha-

cumque
ita

bendo nihiloniinus in suis juribus et libertatibus pro divina et ejusdem Sedis reverenlia, tuapijue obtentu salutis proi^ensius commendatas, etc. Dat. Avin. XV kal. Augusti, anno vii . 42. Episcopus Cracoviensis Ecclesia; siioi
jura
coyifirmari

quod

voluit esse perpetuo liberas et exemptas; dictus episcopus in eis ducali et militari

jure gauderet in venando, piscando et alia quce-

cumque

dem

vellet faciendo, qua prffdecessores ejusducis olim facere consueverant, cum omni

jure, dominio et

honore

postulat.

ac nihilominus ideni

Hic vero silentio

duxjuraet
sibi et suis

stationes, quae in eisdeni castellaniis

pra;tereundum non videtur, Benedictum papam,

ne Polonicre Ecclesiae jura injuria femporum sensim obsolescerent, nonnulla illius vetera privilcgia, quae nimirum Cracoviensi a Boleslao olim
ducepietatespecfatissimo principe collata fuerunt, hoc Diplomate Apostolico confirmasse '
:

servarat,
haec

per

successoribus in signum dominii resuum privilegium relaxavit, prout

et

omnia

singula in eodeni privilegio,

sigilli

authentici ejusdem ducis appensione munito, cujus tenorem de verbo ad verbum pra?sentibus inseri
dicti episcopi

oBenedictus,etc.ad perpetuam rei memoriam. n Exhibita nobis pro parte venerabilis fra-

tecimus, plenius continetur. Quare pro parte nobis extitit humiliter supplicatum
Apostolico fulcire
igitur

omuia et singula munimine dignaremur. Nos

ut prsmissa

hujusmodi

'

Ben.

1.

VII, sup.
>

1.

IV. c.

18.

Ep. cxxviii. Sup. Ep. cxxviii.

Cliro.

1.

xii.

Micliov.

supplicationibus inclinare decrelum,

kn. 1. Ep. com. cccLsxii.

nem, concessionem, voluntates

et

promissiorelaxationem

246
praedicta rata
et

BENEDICTI Sri ANNUS

grata habentes, ea auctoritate

8.

CHRISTl 1341.

sticis

venire personaliter, aut aliquos homines ad

:

Apostolica ex cerfa scientia confirmamus, et prpesentis scripti patrocinio

expeditiones mittere minimeteneantur

taxat excepto,
,

hocdum-

communimus. Tenor au-

quod tempore incursus

subditi Li-

tem

dicti privilegii talis est

nomine Domini. Amen. Cum usus rerum teniporalium, ac eorum spatiosum dominium ad futuram gloriam promerendam nil conA3.
a

In

de Kyltien et Tarsen castellaniis thuanorum episcopus homines suos ad expeditionem, prout

in
alio

quodam

nostro

privilegio

distinximus,

miltere teneantur. Quas etiam castellanias, pariter

et alias,

quatenus ad pias causas seu charitatis opera convertuntiir hoc solere nostrorum pra^decessorum principum providentia diiigenter advertens, pro eadem consequenda gloria divini cultus intuitu mirificas exslruxittam cathedralem, quam collegiatas, qnam etiam religiosorum et regulaferant, nisi
;

per nostros prsdecessores olim praedictae

Cracoviensi Ecclesis attributas, ab

omni

alia

ex-

pedilione, servitio, servitute, angaria, vexatione,

statione, solutione, exactione, coUecta, telonio et

jurisdictione generalibus vel specialibus

quocumsuc-

que nomine nuncupentur, a nobis

et nostris

rium plures Ecclesias mullis possessionibus, proventibus ac bonis

tibus,
aliis
,

cessoribus atque a castellanis, palatinis et judici-

secundum exigentiam
Nos
San-

cujuslibet ipsas copiose dotando, et variis libertapraerogativis et privilegiis decorando.

et

bus quibuscumque perpetuo volumus esse liberas et exemptas ita quod episcopus prorsus in eis
;

etiam Boleslaus, Dei gratia dux Cracovise

volentes,

domiria", tam salnbribus eoruni vestigiisinha^rere

gaudeat jure ducali et mililari in venando, piscando et alia quaecumqne voluerit faciendo, quae nostri prwdecessores olim facere consueverunt,

una cum serenissima

genitrice nostra

cum omni
alio

jure,

dominio

et

honore. Insuper quae

Grimyslava de maturo consilio et consensu nostrorum militum decrevimus et providimuslibertates et privilegia quselibet per nos alias, et per
nostros praedecessores concessas Ecclesiis, et personis
Ecclesiasticis

in dictis castellaniis jura et stationes in

quodam

nobis et nostris successoribus in signum dominii reservavimus expraemissis causis

privilegio

per prsesens privilegium relaxamus. In cujus rei

violabiliter

quibuscumque perpetuo inobservare. Quinimo qufe a nonnullis

, ,

perpetuam memoriam praesentem paginam

sigilli

nostri

authentica appensione per

manum

Twarro-

neglecta seu omissa etiam immutata fuerunt, supplere ac reformare volentes; ad omnipotentis Dei gloriam et hononostris

prsedecessoribus

doslay nostrae curia; subcancellarii

duximus

rem, et B. IUariae matris suae Virginis gloriosae, sanctorumque martyrum Winceslai et Stanislai pontiflcis, Cracoviensis Ecclesia} patronorum, et in remissionem omnium nostrorum peccaminum necnon precum venerabilis patris nostri doniini
;

borandam. Actum et datum in collotiuio, juxta Sandomiriam in Blone celebrato , anno Domini mcclviii, idus Junii, praesentibus nostris nobilibus infrascriptis,

Adam

castellano Cracoviensi,

Segneo palatino Sandomiriensi, Nicolao palatiiio Cracoviensi, Boguslao castellano Sandomiriensi, Boguta castellano ^YisIicensi, Petro castellano Lublinensi; Vislao castellano de Malogosch, Jacobo

1'randothffi,
tiflitis

Dei gratia Cracoviensis Ecclesia? an-

intuitu,

eidem

Ecclesiaj cathedrali, ca?tealiis

risque

collegiatis sfficularibus, religiosis et

quibuslibet Ecclesiis in nostro dominioconstitutis

banc concedimus libertatem, ut

olim
titulo
sibi

in villis,

posses-

sionibus et provenlibus et quibuslibet bonis suis,

acquisitis et in

acquirendis,
vexatione,

posterum quocumque ab omni servitio, servitute,

telonio,

de Woynicz, Petro castellano de CzeJoanne judice Sandomiriensi Nicoiao judice Ciacoviensi, Warshyo dapifero Sandomiriensi, Falislao pincerna Sandomiriensi, Guenomiro dapifero Cracoviensi, Pelca subcamerario Cracoviensi Laurentio subdapifero Sandomicaslellano

chouu

riensi,

Michaele subdapifero Cracoviensi

vii .

et aliis
II id.

angaria,

solutione,

collecta,

militibus inflnitis. Nulli ergo, etc. Dat. Avin.

Maii,

exactione, generalibus vel specialibus

nomine censeantur; necnon

quocumque jurisdictione om-

anno

Migrasse hoc anno ad meiiorem vitam Nan-

nium

castellanoriim, palatiuorum et quorumlibet

sint perpeluo a nobis et noslris successo-

kerum episcopum Wratislaviensem insignem

ctitate tradunt,

san-

judicum
et

ribus pariter et a nobilibus nostris, penitns liberae

exempta?

et sic ea,

qua; dicti praedecessores

impenderunt Ecclesiis, nos in teslamenlum sempiternum generaliter omnibus Ecclesiis impendamus. a Insuper ut episcopus cum clero suo possit
noslri singularibus

quos paulo ante memoravi, historici Poloni, de quo haec digna memoria refert Michovias In morte ejus quaedam religiosa femina suavissimum audivit cantum, cui revelatum est, aniniam Nanlieri episcopi Wratislaviensis ab angelis iu caelum deferri . Et iulra Fertur
'
:
:

hic episcopus mirse devotionisac

tiae

magnae abstinenpoterant in
et

divinis

laudibus liberius insistere

et invigilare,

fuisse,

et

missas quotquot legi

praisertim hostilitalis tempore, orationibusipsum,

Ecclesia, in

qua aderat, audivisse

:

ad quamlibet
ag-

qui per tempora fuerit episcopum, et capitulum

earum specialem oblationem

nus de Occidentalibus rebus grediamur.
'

obtulisse. Hacte-

suum, totumque clerum ab expeditione qualibet intra vel exlra terniinos nostros perpetuo volumus esse iiberos et exemptos; ita videlicet, quod de
villis,

nunc Orientales

possessionibus et

aliis

bonis suis Ecclesia-

Michuv.

i.

IV. c. 23.

BENEDICTI XII ANNUS

44.
fiise

8.

CHRISTI 1341.

247

De

Iiairesibus

in

Armenia pidlulantibus

Leoni regi giieritur, eumque

sollicitat.
'

aderrores abolendos
et illius

Graves in Cypro
Hugonem
regein

cum

prcesulibus

coram nobis fueruiit pro parte regia, pleno collegimus intelleclii cumque ipsi oppressiones, nio:

leslationes et atQictiones varias tibi, Qli charissime,

sunt exorte dissensiones

inter

regno

et regnicolis tuis illatas

ab inDdelibus,

et

generuni Ferranduni e Majoricis Jacobi Baiearium regis fratreni, qui Escliiviam Hugonis
Dliam duxerat uxorem
capitis

quai inferuntur jugiter exponentes, a nobis subsi-

dium super hoc humiliter

postularint, eis duxi-

adeoque creverant odia, ut fugam Ferrandus meditari sit visus, ac rex de

:

mus respondeudum

nos displicibiliter

admodum
inculcalis

nonnullorum Dde dignoruiii relatibus

discrimine

illi

inferendo paene ambigeret.

Revocanda3 vero inter eos mutuae concordiae desiderio 1'onlifex Ferrandum est adbortatus *, ut
quibus par erat ofQciis demissisque obsequiis soHugonem " vero cerum regem prosequeretur
:

auribus nostris sa?pius audivisse, multorumque depositionibus teslium de statu partium illanim
notitiain, ut dicebant,

habentium a nobis pro

in-

forinatione nostra pieniori receptorum super hoc

percepisse, quod tam in majori quam in minoi Armenia nonnulli execrandi errores tenentur a
i

mulcere nisus, ut iras poneret, et generum amore paterno compleclerentur, neve injuria aliqua afticeret rogavit
:

inultis

et

dogmatizantur ibidein contra fidem

Sane,

inquit

lili

dilectissime,

Catholicam,
et

quam
:

tenet, docet et prtedicat sacio-

quia tuam decet excelientiam non solum refra}nare a talibus motus tuos, sed etiam pro ipso nobili genero tuo, qui per te haberi debet ut filius, consilium in suis actibus capere, ut feliciter et
prospere sub tua; directionis culmine dirigantur;

sancta Roinana Ecclesia mater

omnium

fideliuiu

magistra

quamobrem,
nos

si

relatibus

hujusmodi

suffragaretur veritas,
sinceritate et honestate

et

Ecclesia ipsa

cum

attentius

magniflcentiam rogamus regiam, el in Domino exhortamur, quatenus pra;missa, necnon

non poteramus tenentibus et dogmatizantibus crrores hujusmodi auxilium inipertiri. Subsequenter autem volentes juxta saIntarem Domini nostri doctrinam descendere, ac
scire clarius,
preeferlur,
si

quod si coulunderetur idem nobilis, quod averlat Dominus, in tuum et Dliai tuaj uxoris sua; opprobrium et dispendium gaudiumque tuorum aimulorum Ddei bostium orthodoxai, a te non ionge
distantium, redundaret
et
;

praemissa quai audiverajnus, ut

de hujusmodi erroribus veraessent;

per viam inquisitionis judicialis

et solemnis, urgente conscientia, super bis procedentes testes

possenlque inde pericula

et

multos, habentes similiter de statu partium ipsa-

incommoda
absit,

gravia

libi

regno tuo nociva,

quod

subsequi; pra;sertim cum, ut regia

rum rum

notitiam, recepi fecimus et audiri, per quo-

depositiones

Ddeliter in

scriptis
et

redactas

prudentia non ignorat, ipse de jiotentum

domo-

eliam per libros, qui per Armenos

habentur

rum regalium
jacturis
et

prosapia processerit, quae-in ejus

iiroculdubio
laederentur.

communiter, ut
per
in

asseritur,

coram nobis exhibitos;

quibus damnabiliter proh dolor evidenter. Ut autem de

loBsionibus

de ipsis erroribus

pestiferis,

XVI kal. Novembris, anno vii a.Misisse Petrum regem Aragonum in Cyprum ad conciliandas eas discordias oratorem Martinum Lopezium, qui Aragonum arma, si in generum socer pacemque statueret gravius aliquid, intentaret deniuni in regiam Cypriam revocatam refert Surita \ 45. In Armenia foedissimae haereses his temDat. Avin.
;

nonnuUos
illis

aniinae decipiuntur,

partibus, constitit

quos te, Dli charissime, detestari et execrari credimus, tua magnificentia valeat informari plenius, et ad eosextirpandos de illis partibus, prout
illis

ad

te pertinuerit,
;

operam dare commodius

effica-

cem

ecce quod

illos distincte

scriptos in libello

poribus pullularunt, in eamiiue Dnitimi Saraceni

variis

praesentibus intercluso regiae prudentige destinamus . Addit Pontifex gerere se in votis, ut praesu-

excursionibus gravissimasciadesintulerunt.

Exoraturus vero Occideutalium auxilia

Leo Armeniae rex, oratores legavit ad Benedictum, qui gravissimis litteris Armenum monuit, iiullum ad frangendos hostium impetus munimentum fortius
ac piffistantius esse divina clientela, cujus i^romerendae gratia exscindendi essent errores, qui Ar-

Armeni celebrent synodum, in qua, damnatis pia Romanae Ecclesia; iis erroribus dogmata profiteantur ea enim perfecta re, se Armenos arctissima benevolentia complexurum. Ad succidenda etiam errorum germina prasfocandaque
les

pulsisque

consulit Leoni dare operam, ut Decretalium libri

meniam

fcedarant

tum

quai ad restituendain suo

^

splendori

incorruptam Romanse Ecclesiae Ddein

:

prajstanda essent, edocuit

Benedictus, etc. cbarissimo iu Chrislo Dlio

Leoni regi Armeniaj illustri.

a

ab Ecclesia Armena exciperentur, quibus illa in posterum regeretur tum enim hostium potentiam fractum iri, cum orthodoxa religio refioruerit. Suasit eliam, ut viros prudentia conspicuos ad Sedem Apostolicam mittundos curaret, qui de veritate ad discutiendarn errorum caliginem con:

Nuntios patienter, favorabiliter el benigne

et

audivimus,

quee per ipsos proposita et petita

visum scientia excultos legalum

ferrent
:

ac tuin,

si

fuerit, viros theologica

iri,
:

dore Armenos
'

collustiarent

qui doctrinae splenad quae in opus re-

Tom. vn. Ep.

'

secr. cxcix. Sur.

Super Ep. cscix.

1.

\ii. c. 55.

* Sur.

1.

v. c. 55.

vocanda additae ad Leonem preces, ut regia studia

'

Ep. cc. Tom. vii. Ep.

ibid.

in ea re collocaret.
46. Horlatus est aliis litteris

secr. cxjtxvii.

eodem

die,

nempe

248
kal. Augusti, exaratis

BENEDICTI XII ANNUS

Pontifex

8.

CHRISTI 1341,
per parles easdem, sicut

Armononim

ca-

teneri, praedicari et coli

tholicon *, ut diligentiam in celebranda Synodo adbiberet, atque errores io libello descriptos confutatosquedamnaret usque in id studia sua con:

eadem Romana mater

fidei

apud quam ipsius magisterium residere noscitur, praedicat,

Ecclesia,

teoet et docet. Sciturus,

quod

si

tu ac praelati et

ferrent,

archiepiscopos S. Thadaii in majori Ar-

subditi partium praedictarum haec adimpleveritis,

menia, Navarzanensem, Tarsensem et Soldanensem sollicitavit '. Conceptae vero sunt his verbis
ad catholicon datae B Benedictus ,
catholico

recognoscendo effectualiter ejusdem Ecclesiae Romanae primatum, nos et Sedes Apostolica, vobis
paternae charitatis et dileclionisamplexibusnccurrentes, erga vos

litteroe

'

etc.

dilecto

iu

Christo fratri

prompti reperientur

et

propitii

Armenorum, Spiritum

gratirc salutaris.

Dudum

ad audientiam nostri Apostolatus

continue in nuntiis, favoribus et auxiliis opportunis; nempe ad eveliendas amaras, pestiferas et

nocivas errorum praedictorum radices,
rius plantas emittere valeant infectivas,

fide dignorum relaticne perductum, quod tam in majori quam in minori Armenia nonnuUi detestandi et execrandi teneutur
extitit

quorumdam

ne

ulte-

non parum

errores,

et

dogmatizautur contra fldem Catholitenet, docet

et pra^dicat

cam,

quam

sacrosancta

mater omniuni fidelium et magistra. Et licet nos hujusmodi relatibus fidem ab initio nollemus credulam adliibere, postmodum tamen ad credendum ea mentem nostram dicta quorumdam testium, qui de statu partium illaruni plenamsedicebant haberenotitiam, compulerunt. Sed adhuc antequam praemissis fidem vellenius

Rom.

Ecclesia,

opportunum, imo plurimum utile crederetur in eodem convocando Concilio salubriter ordinari, quod libri Decretorum et Decretalium, aliaque dicta sauctorum Patrum et instituta canonum,
prout
illa

habet

et tenet praifata

Romana

Ecclesia,

in ilhs partibus a praelatis et clericis

pro vera in-

formatione fidei ac moruni, et observantiarum salufarium ipsius Romanae Ecclesiae, haberentur. Super quibus tua fraternitas, ut haec ordiiientur
et
et

plenariam adhibere

indagare volentes plenius

veritatem per viam inquisitionis judicialis et solemnis, multos testes, qui siniiliter statum, conditiones et observantias dictarum partium se nosse
dicebant,
recipi

ad eCfectum deducatur efficacem, det operam super hoc nobis scribat. Teneuius quidem indubie, quod si splendor
fidei

ejusdem
licae

sub magisterio
illis

dictae Sedis

Apostoadver-

luceret in

partibus,

errorum quorumfldei

fecimus et audiri

per

quorum

libet

cahgine profugata, hostes ipsius

depositiones fideliter in scriptis redactas, ac per

libros,

sus fideles, qui semper haberent fidem ipsam, eos

potentia divina; dexteraj protegente,
valerent,

quibus

uti

asseruntur Armeni commuuiter,

minime
si

prae-

coram nobis
constitit

exhibitos, de

hujusmodi erroribus

Demum
,

salis

videretur expediens, ac
habita

evidenter.

Desiderantes itaque errores

nobis et eidem Sedi redderetur acceptum,

eosdem, quibus decipiuntur, imo (quod valde dolendum esl) perimuntur animffi, de illis partibus
penitus exstirpari
et

super praedictis
scientia
praediti,

ut praemisimus

deliberatione

Concilii provida et

unanimi,
et

viri aliqui litterarum

fidei

Armenos

teque, frater, ac tuos subditos quoslibet, qui se Christicolas proflten;

veritatis

zelatores

pro

tur, sic esse ac

manere inclusos

in ovili

Dominico,

cujus est unus pastor, ut nosti,acfortesetsinceros

persisterein fide Catholica,
sibilis,

eodem Concilio, sufUcieuti potestatemuniti, ad nos et Sedem mitterentur praedictam cum eis quidem ratiociparte tua et alioram qui fuerunt in
;

quod lupus rapaxinviqui circuire non cessat quos devoret, oves

;

nari circa praemissa polerimus melius et plenius,

ipsique viam veritatis, per nos eisdem ostensam,

clarius et efflcacius

Dominicas, extra illud reperire nequiret quomodolibet oberrantes

manifestare valebunt. Et

si

supradictos errores in

quodam

tunc nobis

et dictae

Sedi expediens videretur, viros

libello distincte scriptos tibi

mittimus prssentibus

alios doctos in lege

Domini, probitatis

et fldelitalis

interclusos,
et utilius

ut ad

eorum exstirpationem melius

,

maturitate conspicuos, pro informatione pleniori

fldei ac

47.

procedere valeas, ut optamus. Ideoque fraternitatem tuam rogamus

et

morum

et

observantiarum Ecclesia; Ro-

manae
partes

praidictae, aliisque virtutibus inserendis ad

monemus

hortamur

in

Domino Jesu

Christo,

quatenus quantum errores pradicti periculosi sint consideranter attendens, prailatis partium Armeniae aliisque viris Ecclesiasticis, de quibus fuerit expediens ad celebrandum Concilium celeriter
,

illas poterimus destinare. Porro litteras, quas quibusdam praelatis Armeniae super praemissis dirigimus, tua prudentia e vestigio mittere

non postponat.

Dat. Avin. kal. Augusti,

anno

vii

48, Describuntur centiim sedecim errores ibi-

convocatis, et in

eodem

erroribus et discussis

illos

Concilio intellectis dictis velut pestiferos, dicta?et

dem
vero
ex

grassantes censura Pontificia notati,

ii

Qui

errores fuerint censura Pontificia notati,

que fidei Catholica; inimicos condemnes, dictum Concilium condemnariet praEscindi

statuendo
et

per
;

if)S0

Benedicti libello
:

'

ad Armenos transmisso

facias

patebit

ordinando fldem ipsani absque mixtioue illorum vel aliorum errorum quorumlibet
Tom. vn. Ep.

In

nomine Domini. Amen.

ad audientiam sanctissimi panostri

Cum dudum
domini

tris et
'

domini Benedicti, divina

Ameaor.
etc. p. 10.

cxnv.

secr. r.xssviii.

Ibid.

Eo. cxxxix,

CXL ad
'

Super Ep. csxxviii.

Exl. in Ms, Axch. Vat. de reb, Tart.

BENEDICTl XII ANNUS

providenlia, papae XII et etiam

8.

CHRISTl 1341.

249
utramque linguam,
intelligere ac
;

diu ante,

dum

tur per certas personas

cet

scili-

erat in cardinalatus officio constitutus, ad audien-

Arrnenam

et

Latiiiam,

loqui

tiam

felicis

recordationis domini Joan. papae XXII

prcxdecessoris sui, ssepissime pervenisset,

quod Arulraque

meni

in et de

liis,

quae ad fldem et credentiam

redigebat et redigit in scri[)tis consequenter ex de|)Ositionibus et confessionibus eorum inventum est dictos Arnienos vel aliquos
scientes,

pertinent Christianam,

Arnienia, vel specialiter in

nia, aut aliquid

communiter una vel in

in
alia

ex eis tenere, credere et docere arliculos infrascriptos

(J)
:

Arme-

de una vel de alia tenebant et docebant, vel etiam prcTdicabant errores varios seu diversos tam contra divinam Scrijituram,
Concilia generalia,

49.

I.

Et primo quod aliqui antiqui magistri

Armenorum

dixerunt

et |)r;edicaverunt

quod Spia Patre,

citra

ritus sanctus procedit a Filio

sicut

et

quam

etiam contra

illa,

qua)

determinavit,
praeilicat

docet et docuit, ac praedicavit et

sancta Roniana Ecclesia, mater

;

omriium

maArmeni de majori Armenia dimiserunt praedicare et dicere, quod Spiritus

sed a sexcentis et duodecim
gistri et praelati et alii

annis

el

magistra

volens idem dominus noster papa

et

sanclus procedat a Fiiio sicut et a Patre, quia diclo

super
venire

prffidictis

eorum

singulis inquirere ac

tempore factuni

fuit

Concilium apud Armenos,

scire plenius veritatem, ad sui praesentiam fecit

ubi fuerunt Catliolicon et episcopi ac magistri

plures Armenos, et aliqui etiam

ex

eis

Armenorum

et [latriarcha

Surianorum,

el ibi

de-

venerunt ad eamdem pnesentiam per seipsos, aliquos etiam ex Latinis qui fuerant in partibus Armeniae, audiverantque dictos Armenos errores
multos dogmatizantes atque tenentes,
venire, a
fecit

ad se

quibus Arnieuis

et Latinis,

videlicet ab

terminaverunt, quod de caetero non diceretur apud eos, quod Spirilus sanctus procedereta Filio et condeinnaverunt antiquos sicut et a Patre doctores Armenorum, qui fuerunt ante dictum Concilium, eo quod dixerant et docuerant, quod
:

aliquibus

eorum,
ab
aliis

papam,

et

dictum dominum nostrum per reverendum patrem domi[)er

tit.

Spiritus sanctus procedit a Filio sicut et a Palre

et

ex tunc onines

Armenos qui lenuerunt

et

do-

num Bernardum
papee

S. Cyriaci in Tliermis prei[)sius

,

sbylerum cardinalem de mandato

receptum

extitit

juramentum
qnae
in

domini quod ipsi

partibus
sci-

cuerunt quod Spirilus sanctus procedebat a Filio sicut et a Patre [lerseculi sunt incarcerando eos
et in vinculis

ponendo. Et

sic a[)ud

Armenos
illi,

nul(qui)

super praedictis et
vel alibi

aliis

dictis

lus audet hoc dicere vel docere, nisi soh reuniti sunt sanclae

ab eisdem Armeuis audiissent vel

Romanae

Ecclesiae: et

si

quan-

rent ipsos tenere, docere vel praedicare,

plenam
uf
testes
itaillis,

doque inveniatur
S|iirilus sanctus

in libris

eorum positum, quod

meram tam de seipsis, quam de aliis personis vivis

et

ut de princi[)alibus
et defunctis,

procedat a Filio, hanc processioejus cxterna,

uem
et

(de)

temporali ad sanctificandam crealuram,

confiterentur el deponerent veritatem.

I[jsis

non de processione

qua

processit

que
qui

sic receptis et eis

postniodum, videlicet
idoneos,
et
aliis

aelernaliter a Patre et Filio in esse personaliler

linguam Latinam nec loqui nec

per
interpretes

intelligere

(intelligendam dicunt).
II. Item quod Armeni articulum fidei in Symbolo positum de Spiritu sancto sic pronuntiant Credo in Spiritum sanctum increatum et
:

sciebant,

qui

utranique linguam, scilicet

Armenam
;

et

loqui et intelligere sciebant, per se

Latinam necnon et

quibusdam libris in Armeua lingua scri|)tis ipsi domino nostro papa) traditis per aIi(|uos de dictis Armenis, quibus ut plures ex eisdem Armenis
asseruerunt etatlhuc asserunt,
tur

perfectum, qui locutus est in lege et proplielis et

in Evangeliis, et descendit in Jordane, et pradicavit in Apostolis et habitat in sanctis
;

nullam

Armeni tam

in

communiter utunmajori Armenia quam minori,

;

mentionem

facientes,

quod

Sjiiritus

sanctus pro-

cedat a Patre vel a Patre et Filio.

diligenter examinatis

ad haec

eis

certo notario

legunt Evangelium Joannis,

tentur

ubi dicitur,

Quando tauien quod

Apostolico assignato, qui depositiones et confessiones,

Paraclitus procedit a Patre, hoc dicunt et confi;

dum

fiebant, et errores certos,

dum

de

sed multi ex eis negant, quod Spirilus

:

praedictis libris

interpretareutur seu extraheren-

sanctus procedat a Filio

et si aliqui

hoc credant.

Iransmissus ejusdem genlis singuls accusatioues expcnsae sunt, et non invalida apologia refutdtiC. ConciUum hoc, quod nec ab annalista nec a colleclonbus productum est, e Ms. Codice bibliolbecs regia eiiiderunl ?l'. Maittne et DuranJ iu co.lectione veter. Monura. tom. vii, col 310. Oireruutsese ibi uomiiia archiepiscoi orum Aruieuia! VI, quihus septimus accedit caiholicoo, uomine Meliquitar. A^ljunguntur Kpiscopi xxii, ex quibus quatuor nulli peculiaii Eicltsia; sunt addi.:ti, lotidemque de curia cailtolicun dicuntur. Ab his patribus liber apologelicus confeclus est, iu quo siugulae accusaliones apia excusitioue uis(1)

Recilaturhic in Annalibus libellus de erroneis

Armenorum

dograatibus, qui ad ipsos

demum Armenos

episcopos in Concilium coegil. In eo vero, quod

eorum re?e Constautino prcxsente

liabebatur,

Armenorum non nihil inlerlucere, ex qno gens illa non plaue ab erraie imuiunis inielligaquod minus recte illos de fiJe seutire demonslret. L'llro t.imen fjteniur Pdties, orllMduxiam se episcoporuui miuoris AruieniE tantummodo tueri ; nec vades se de Bde archiepiscoporuiu ma)HriS Aruieiiia; praibere. Anuus Coucilii illius iiullus in Actis reiditur ; sed cum iu ejus exordio ad Clemeutem, Benedicti successorem, apologiam hanc suam Armeni Palres tleslineul, hinc Couciiiuui illud nou cilius sequeiiti auno. quo Cleinens cccpit, haberi potuil. (Juin et uonnisi pust aunum ucccxliv habitnm ex eo cou:-tLil, quod anuo illo rebus Armeiiicis adhuc praiesset Wido rex, ul ex litteris
pnngunlur. Ceuset P. Mdrtene iu respousis iiisce
tur.

Ego

libellum tolum evolveiis mhil offeudi,

Poatifi' is

tlDus

auno ilio die III id. Sept. datis, et in Anualious ad eumdcm auuum nuin. 1 recuaiis, di-cimus. Coucilio vero liiiic adfuit CoiistanAruienurum rex, Widouis succes^or. Cum ve:o Acta illa Roiua; sibi descripserit Joannes Sulrinus episcopus auuo hcCcxlu, mense Aprili, ul legebatur in Codice, uude ea descrii-sit Martcne; hie Couciiii auuu uonnisi annus MCCcxLiv vel ucccxlv detiuieudus est.
JIansi.

Ann.

ToMus XXV.

Rayn. VI.

32

250

BEXEDICTI XII ANNUS

8.

CHRISTI 1341.
V. Item quod
,

tamen uon audent hoc manifeste dicere. Et licet in Concilio Chalcedonensi non fuerit determinatum expresse, quod S|)iritus sanctus procederet a Filio situt a Patre, sed hoc fuerat determinatum
in Conciliis Constantinopolitano et Ephesino
;

quidam magister Armenorum

qui interpretatur paraclitus,
et docuit,

vocatus Mechitriz

de novo introduxit
filii

quod anima huuiana

quia

tamen ConciHum Chalcedonense approbavil delerminata in diclis Conciliis prioribus, ideo reprobando dictum Conciiium Chalcedonense dicti
Arnieni, reprobaverunt dicta Concilia, quaj per dictum Conciliuni approbata fuerunt, inter quae
erat,
et

propagatur ab aninia patris sui, sicut corpus a corpore et angelus etiam unus ab alio quia cum anima humana rationalis existens, etangelus
;

existens intellectualis naturse

spiritualia, ex se ipsis
:

quod

Spiritus sanctus procedit a Filio sicut

a Patre.

50. a III. Item quod in dicto Concilio reprobaverunt Ccncilium Chalcedonense ex eo principaliter quod in dicto Concilio Chalcedonensi fuerat

sintquaedamlumina alia lumina spiritualia et in lioc sequuulur eum quasi omnes de provincia Argiciensi, quae est magnaprovincia, continens septem diaclas. Alii vero Armeni non dicunt hoc, sed quod Deus omnes animas creat. Et Armeni de dicta provincia habent illum Mechipropagaut
tariz pro sancto.

delerminatum, quodin Domino JesuChristo erant

duaj naturae,

51. VI. Iteni dicunt Arnieni, quod animae puerorum, qui nascuntur ex Christianis parenti-

humana

scilicet et divina, et
:

unica

persona subsistens in duabus naturis el in dicto Coucilio determinaverunt, quod sicut in Domino Jesu Christo erat unica persona, ita erat una natura, scilicet divina, et una volunlas et una operalio, et
et illos,

bus post Christi passionem, si moriantur antequam baptizentur, vadunt ad paradisum terrestrem, in quo fuit Adam ante peccatum aniniae vero puerorum, qui nascuutur ex parentibus non Christianis post Christi passionem, et moriuntur
:

anathematizaveruntdicentes contrarium
qui contrarium dicebant, perseculi sunt,

sine

eos incarcerando, vinculando et morti tradendo.

baptismo, vadunt ad loca, ubi sunt animEe parentum ipsorum. a VII. IlLin quod dicti Armeni dicunt, quod

In dicto eliam Concilio

damnaverunt

B.

Leonem

quas miseratad Concilium Chalcedonense elad Flavianum patriarcham Constautinopolilanum, in quibus B. Leo scripseejus,

papam etEpistoIas

hominum adultorum, qui mortui sunt vel morientur post Christi passionem, vadunt in aere velin terra, quae est juxta paradisum terrestrem, vel alibi ubi Deus ordinat ipsas manere usque ad
animae

quod in Domino Jesu Christo erant duae nauna persona duae voluntates, et duae operationes. In dicto eliam Concilio Dioscorum condemnalum per diclum Concilium Chalcedonense
rat,

turae et

canonizaverunt, et pro sancto haberi voluerunt,

et

adhuc

ter in

anno faciunt festum de eo

laudant ul sanctuni
:

sicul

de

saucto

et

eum

et

maledi-

cunt beatum Leonem etConcilium Chalcedonense, qui damnaverunt dictum Dioscorum. Dicunt
eliam, quod
runt.
IV. Ilem quod Armeni dicunt et tenent, quod peccalum primoruin parentum persouale ipsorum tam j^Tave fuit, quod omnes eorum filii
c(

illi

qui consenserunt determinatis in

dicto Conciho Chalcedonensi,

Christum negave-

diem judicii, sive siut Christiani sive non nulla tamen animaipsorum vadit ad infernum, vel paradisum caeleslem vel terrestrem, usque ad dictum teuipus judicii. Et, ut dicuut, anima; puerorum non baptizaloruin ad generale judicium venient cuui corpoiibus suis, et post judicium ibunt ad paradisuin terrestrem, in quo volabunt sicut columbLc de una arbore ad aliam, et sicut angeli de caeio ad terram, et de una parte terrae ad aliam non taiiien habebunt gloriain nec sustinebunt poenam aliquam. Post generale judlcium aniinae adulturum ihunt ad loca, qua3 eis deputabuntur posl dictum generale judicium. a VIII. Item quod Armeni dicunt, quod animae
: :

ex semiue

propagati usque ad Chrisli passionein merito dicli peccati persoualis ipsorum

eorum

damnali fuerunt, et in inferno post mortem detriisi, non propter hoc quod ijjsiex Adam aliquod
peccatuni origiiiale contraxeriut,
ros

])uerorum baptizatorum, etanimaj multorum perfectorum honiinum post generale judicium intrabunt iu regnum caelorum, ubi carebunt omni malo piEuali hujus vit, quia nec esurient, nec
silient,

cum

dicaut pue-

tient,

nec alios defectus humani corporis sennec nubent necnubentur; sed erunt sicut
Dei in
ca-Iis
:

nuUum omnino habere origiuale peccatum, nec ante Christi passionem, uec post;sed dicta danmatio ante Christi passionem eos sequebatur
ratioue gravitatis peccati iiersonalis,

angeli

nec peccare poterunt, nec

cadere a slalu, in quo erunt. Non tamen videbunt Dei essenham, quia nulla creatura eam videre potesl
:

quod commi-

sed videbuut claiitatem Dei, quse ab

et iu dicta visione diclae

serunt

Adani

et

Eva,
:

praceptum eis datum uem, in qua peccalum primorum pareutum

transgrediendo divinum sed post DoLuini passiodele-

ejus essentia manat, sicut lux solis einanat a sole,

et

tamen non

est

sol

luit, pueri qui uascuntur ex liliis Adam uon suut damuationi addicli, nec iu interno ratione dicti peccali sunl detrudeudi, quia Chrislus tota-

tum

erunt diversi gradus, ita quod perfectius dictam claritatem videbunt angeli quam quicumque homines, et prophetic et Apostoli, ac martyclaritatis

res et virgiues,

quam

pueri baptizati

et in hoc
et

liter

peccalum primorum parentum delevit in sua

passione.

quod consistet sauctorum perfectorum puerorum baptizatorum beatitudo.

dicunt,

BENEDICTI XII ANNUS

52. IX. Ttem

8.

CHRISTI 1341,

251

de piieris non baptizalis et de

honiinibus, qui scilicet non

peccator peccato, quod commisit cruciabitur, et

non perfecte

juslis

secundum quod

plus vel

minus

peccavit, secun-

pervenerunt ad perfectionem Apostolorum, martyrum, confessorum et virginum, Armeni dicunt,

dum
tur
:

hoc plus vel minus a dictispeccatis cruciabiet sic talia peccata

dicuntur esse infernus, in

quod poft generale judicium ibunt ad paradisum terrestrem et non Cfeleslem, ubi carebunt omni
molestia corporali
paradisi
:

quo peccatores post generale judicium cruciabuntur.

53.

et

delectabuntur inter ligna

XII. Item praedicti

Armeni dicunt, quod

non tamen coniedent nec bibent, nec nubent nec nubentur, et ita perpetuo ibi mane-

homines mediocriter mali

in judicio
si

cum operibus
in Ocea-

suls ponentur in stalera, et

plus ponderaverint

bunt, et in hoc consistet

rentia

eorum

beatitudo. DiCfe-

eorum mala quam bona, tunc ponentur

tamen

erit

inter

pueros non baptizatos

num secundum

praedictam opinionem, de qua

Christianorum

filios et

adultosnon perfecte justos,

quia adulti non perfecte justi habebunt coronam

de lumine ignis, quo terracomburetur ante judividebunt etiam claritatem ligni crucis cium
:

supra dictum est,etaffligentur ibi secundumquod demeruerunt. Si vero plus ponderaverint eorum bona quam mala, tunc ponentur in istaterra, quae erit arboribus plena; non tamen ita delectabilis
sicut est paradisus terrestris. Si vero
et

Cbristi, quEe claritas

tunc maxima

erit;

quia

om-

nes clarilafes,

quae sunt in hoc

vel

mundo, adjunperfecti erunt,

et

mala

aequaliter

gentur
dictas

claritati

crucis Christi, et dicti adulti se-

B. Mari;i' et

bona eorum ponderent, tunc ad preces aliorum sanctorum Deus ponet eos in

cundum quod magis

minus

ista terra, in

qua
Item

nuUum malum
licet
illi

afflictivum pa-

coronas luminls diCferentes habebunt,

tientur.
XIII.

dictam claritatem crucis Christi differenter videbunt secundum eorum merita dictas tamen
:

in

ordinario

Armenorum

contineatur,

quod

qui

baptizantur, etiamsi

coronas luminis non habebunt pueri non baptizati nec videbunt claritatem crucis Christi et in hoc
:

pueri sint, qui veniunt ad

servitute,

baptismum de diaboli tamen dicunt, quod tales pueri nullum

;

erit differentia inter eos.

peccatum habent
et

sed sicut

oX. Item dicunt quod mediocriter homines maU Christiani post generale judicium non ibunt ad paradisum caelestem vel terrestrem, sed manebunt in terra, in qua nunc habitant homines, quae
tota erit
stris
:

omni peccato etiam

;

originali

omnino innocentes immunes nec

:

dicuntquod baptizentur, ut consequantur remissionem peccatorum sed ut sint Christiani, et ut post generale judicium intrent cum perfectis san-

plena arboribus sicut paradisus terre-

tamen non comedent nec bibent, nec ex tunc morientur et hic locus dabitur eis ex hoc quod mediocriter mali fuerunt. Vocant aulem homines mediocriter malos bomines conjugatos, ei alios in saeculo communiter viventes.
et
:

regnum cfelorum, et ad haec duo valet eis baptismussecundum eos. XIV. Item quod dicti Armeni dicunt et tenent, quod Cbristus descendens ad inferos praedictis in

cavit ibi, et illas

justificavit
:

animas qux

ei ei

credere voluerunt

aXI. Item de multum malis hominibus, sicut

sunt generaliter

credere noluerunt in suo peccato dereliquit. Exiens autem ab inferis

destruxit totaliter

illasautem que

omnes

infldeles,

et

Christiani

infernum,
sive
et

et

otnnes animas,

malam vitam

et

peccatricem ducentes, habent

est,

quas
malae,

ibi

invenit,

essent bonae sive essent posuit eas in isto aere et

duas opiniones, tunc

eril

quorum una

generale judicium ponentur in

quod tales post Oceannm, quod

inde eduxit

igneum,
ibi

et ibi graviter
ita

cruciabuntur per

vermes, qui

erunt, qui

dracones, et sicut magis vel

ita dicti

magni erunt sicut minus peccaverunt,

dracones vel majores vel minores erunt;

quia, ut dicunt, statim

cal,

quanto homo graviter pecdictus draco nascitur in Oceano et crescil

vel

paradisum terrestrem, ubi eiunt usque ad finale judicium. Interim tamen animae mediocriter malae et malae sinipliciter non patientur aliquam poenam sensibilem, sed soliim patiuntur timorem mediocriter quidem mak-c, quia timent suum periculum, quod erit in die judicii,
terra et circa
:

ut supra scriptum est,

tera
:

quando ponentur

in sta-

secundum quod plus

minus homo peccat

ibi

et et

aliqui ex honiinibus malis, qui

multa peccata

malae vero simpliciter, quia timent poeaam Oceani, ubi ponentur post generale judicium, patiuntur pcsnam timoris, quae eas mulluni
affligit

diversa commiserunt,

plures dracones

habe-

bunt,

quorum unus
ibi

cruciabit eos in oculis, et alter

in auribus, et sic

etiam
illud

de aliis membris. Cruciabuntur daemones, qui ibi cum eis erunt, juxta
est malis
:

mentaliter. Mediocriter vero bonas et perfecle bonas posuit in ista terra vel aere circa paradisum

terrestrem

et

ut dicunt,

tales

quod Dominus dicturus

Ite in

magna

consolatione propter spem,

animae sunt in quam habent

ignem cetenuim, qui paratus est diabolo et angelis ejus : el ita perpetuo ibi mali homines cruciabunvero opinio eorum dicit, qua; magis comnuinis est apud Armenos, quod post generale judicium nullus infernus erit, nec nunc est, nec
tur. Alia
fuit

de remuneratione, quam conseculura; sunt post generale judicium. Et dicunt, quod ante dictura generale judicium non erit remuneratio alia ope-

rum bonorum

dictum Apostoli

postquam Cbristus ad inferos descendil, et interuum totaliter destruxit sed unusquisque

:

malorum, indncentes ad hoc Oportet nos prcesentari ante Iributial Chrisli, ut recipiat nnusquisque prout in corporc gessit, sive bonum fueril sive malum.
vel
:

252

BENEDICTI XII ANNIJS

8.

CHRISTI 1341,
baptizari
,

XV, Item quod dicti Armeni non dicunt, nec tenent, quod Clirisius descendens ad inferos preedicaverit dffinionibus, nec quod diBmones eduxerit de inferno; sed bene dicunt, quod daemones

faciunt eos

ut efficiantur Christiani.

XVill. Itein quod

Armeni credunt
caelo
;

et tenent,

quod Cbristus descendit de

fuit propter
filii

et

incarnatus
eo,

usque ad generale jiidicium sunt in isto aere vel

in terra. Si tanien
ibi

propagati ex

hominum Adam

salutem
et

non pro

quod

Eva

post peccatum eo-

existentes aliquam

poenam
ad
di:

ruin ex eis contnihint originale peccatum, a quo

sensibilem sustinent vel

sustinebunt

usqiie

per Christi incarnationem et

mortem

salventur,

dictiim generaie judicium,

non exprimunt

cum nullum
AdsB
:

cunt tamen, quod patiuntur carentiam

glorife, et

peccatum dicant esse in flUis sed dicunt, quod Christus propler salulem
tale

quod ipsi, qui prius erant clari, effecti sunt nigri; et quod multum tinient pcenam Oceani, in qua
ponendi sunt post generale judicium cum malis hominibus. a XVI. Iteni quod inter Armenos sunt duae opiniones de tempore, quo creati fuerunt angeli, quia eorum aliqui dicunt, quod ante istum mun-

hominum
passionem

est incarnatus et passus,

filii
,

Adam
fuerunt

praecesserunt

quia per suam dictam passionem liberati ab inferno, in

qui

quo erant non ratione

eis

originalis peccati,
gravitatis

quod

in

esset

sed ratione

peccati

perso-

nalis

primorum parentum. Credunt etiam quod

Christus propter salutem puerorum, qui nati fue-

dum
runt,
creati

sensibilem angeli creati fuerunt

alii

vero

dicunt,

quod cum
scilicet

isto

mundo

sensibili creati fue-

cum

caelo
,

diem. Dicunt etiam

fuerunt,

empyreo anle omnem quod omnes angeli boni

runt post ejus passionem, incarnatus fuit et passus, quia per suam piissionem destruxit totahter infernum, et ita posl ejus passionem nuUus ex dictis pueris vadit ad infernum. Credunt etiani,

et in

dicta bonitate steterunt, ut

quod propter saiutem hominum adultorum Christianorum Christus fuerit incarnatus

et

eorum aliqni dicunt, usque ad quartam diem, quando Deus luminaria fecit aliqui vero eorum dicunt quod sexta die quando Adam creatus fuit,
:

passus,

quiasitales pceniteant de peccatis suis post ejus

daemones peccaveru nt et de csclo ceciderunt per illam partem caeli, qus apud eos dicitur Arocea, apud nos vero dicitur galaxia, cum quibus etiam per dictum foramen uiius boniis angelus ceci 'at, et multi aiii cecidifsent, nisi Deus eis dixifset
:

Pax

vobis;

ille

vero bonus angelus, qui ceciiierat,

fuit.

passionem quando moriuntur, non vadunt ad infernum. B XIX. Item quod Armeni credunt et tenent, quod primi parentes et tota eorum posteritas usque ad Christi passionem mortua fuit in corpore, et in anima ad infernum descendit non propter originale peccatum, quod filii Adam con,

ad preces B. Basilii reslilutus in CitIo

Dicunt

etiam

eorum
creatus

aiiqui,
fuit,

quod

feria sexta

de

mane

Adam
fuil

sed circa sextam dicta^ diei Eva

formata, et
fuit

die

per diabolum

secundum aliquos eorum eadem tentata, secundum vero

Dicunt etiam,

Adam, sed ratione gravitatis peccati primorum parentum propter quod, licet eorum filii non peccaverint, tamen propter peccatum primorum parentum passi fiierunt el mortem corporalem, et apud inferos punitseorum
traxerunt ab
personalis
:

alios feria stxta sequenlis septimana;.

quod nullus bonorum angelorum unquam efficietur malus, nec malus bonus. 54. XVII. Ilem quod Armeni communiter tenent, quod in alio saeculo non est purgatorium animarum, quia ut dicunt, si Christianus confiteatur peccata sua, omnia peccata cjus et pcena? peccatorum ei dimittuntur. Nec etiam ipsi orant
pro defunctis, ut eis in alio sseculo peccata dimittanlur; sed generaliler orant pro omnibus mortuis, sicut pro B. Maria, Apostolis, martyribus et
aliis sanclis,

animae fuerunt usque ad dictum tempus. Credunt etiam et tenent, quod post Cbribti passionem, el ante usque ad generalem resurrectionem filii Adam habent concupiscentiam inordinatam carnis
et

mortalitatem propter gravitatem

,

peccati

primorum parentum
peccatiim, quod ex eis

non propter originale contraxerint; a qua concuet

:

piscentia et mortalitate sancti liberabiintur in ge-

nerali resurrectione per

ut in die judicii intrent in

regnum

Christum et in tantum quod dictaconcupiscentia carnis est peccatum et malum, quod parentes etiam Christiani, quando matrimonialiter concumbunt commitdicunt,
,

supra dictum est, et quod ibi requiescant. De animabus vero paganorum dicunt, quod animae eorum sunt super sepulchra i|isorum, vel in sepulcbrisusque ad diem
CBeleste vel in aliis locis, ul

hoc poenitentia eis per sacerdotes, quia actum matrimoimponitur nialem dicunt esse peccatuni et etiam matrimonium. Credunt etiam et tenent, quod si Adam
tunt peccatuni
:

et

propter

judicii, et frequenter auiiiunlur in sepulcbris Sa-

et

Eva non
fuisset

fuissent
inter

transgressi
carnalis

racenoium voces

et

mugitus,

et

ctiam quandoque

nori

eos

Dei mandatum, commixtio, nec

animae eorum vel deemones pro

eis videntur circa sepulchra ipsorum in diversis speciebus aiiima-

per

seminum commixtionem fieret generatio humana; sed homines propagarentur ab hominibiis

commixlione, sicutlumen propagatur quod Deus praesciens lumine. Dicunt etiam
,

lium vel

bominum

propter quod Saraceni non

sine carnali

libenter stant circa sepulchra

Saracenorum,

et

ex

hoc etiam quandoque Saraceni faciunl baptizari suos filios et inuugi in diversis locis, ut post mor-

quod homines transgredirentur ejus

praeceptuni,

membra
catum

genitalia fecit in eis, per quae post pec-

tem non egrediantur de sepulchris

non tamen

fieret

liominum propagatio.

BENEDICTI XII ANNUS

53.

8.

CHRISTI 1341.
:

253
Enoch
:

XX. Item quod Armeni cre:luntet

sibi

tenent,

intrare

sed per Angelos et

et Eliarr; in-

qiiod CEternus Del Filius iiatus de substantia Patris,

in

trare illuc
ctionis

probibitus fuit

sed in die resurre-

lempore

univit

humanamnaturain

et factus

Domini, quando Doininus

paradisi
latronis,

cum
:

aliis

ani-

fuithomo;
nalurae
fiiit

sic

tauien,quod in ipsa unione liumanoe

mabus sanctorum, quas

venit ad portam

exlraxerat de inferno,
terreslris
et

ad Dei Filium humana natura conversa divinam ejus naturam, sic quod post dictain unionem in Chrislo non est nisiuna natura, scilicet divina et non humana, sicut ip?e esl una persona. Et dicti Arnieni maledicnnt omnes iilos et in tantum detestanlur qui contrarium dicunt illos qui dicunt, post unionem duas naturas esse in Christo, divinam scilicet et humanam, quod si aliquis Armenus prius baptizatns secumlum ritum eorum hoc diceret, non communicant cum eo, sed habent eum ac si paganus fuisset; et si vult
in
:

invenit

ibi

dictam aniinam
disset

cum Dominus
Enoch

ostenet Eliac

manus

et

latus Anjielis et

a|)erientes ei

portain paradisi, intravit illuc

dicta aninia latronis et aliorum sanctorum, et

eis dixisset
:

Ecce locus, de quo

exivistis ;

cum cum cum

omnibus

dictis

animabus

exivit

de paradiso, et

eas posuit in terra, vel in aere circa dictum paradisum, ubi eruut usqne ad diem judicii et tunc introducentur in paradisum caelestem. Alii vero dicunt, quod illa hora, qua Adam exivit de
:

sic (ac

Armeiiorum, eum rebaptizant, semper paganus fuisset et post secundum baptismum imponuntei poenitentiam viginti
reverti ad fl<lem
si)
:

paradiso feria sexta,

Dominus
:

posuit

animam

la-

tronis in paradiso terrestri

si

tamen postea inde

annoruin.
XXI. Item quod Armeni credunt et tenent, quod quia secundumeos postunionemnaturarum

vel non, non dicunt. XXIV. Item quod dicti Armeni dicunt et tenent, quod anim^e malorum hominum, quae multa peccala aclualia gravia commiserunt, qui

eduxit

eam
a

56.

in Chrislo

natura

humana
quod
;

conversa

fuit in

natii-

mortui fuerunt anle Christi passinnem

catis suis

fuerunt pro pecpost

dictas

rain divinam, ita

nisi

inCliristo cx tunc

non

fuit

positae in inferno, et ibi poenas infernales

natuia divina

cum

dicta natura divina in

sustinuerunt

sed cuni

Dominus
,

Ciiristo fiiit passibilis et impassibilis,

mortaiis et
placebat

suam passionem infernum

destruxisset

iiiimortalis
sic

secundum quod

Christo

dicunt, Christum fuisse passuni et

mortuum

secundum naturam divinam, quia sic voluit ipse, huiiiana natura in eo non esset quando passus et inorluus fuit. Credunt etiam et tenent, quod in Ddmino Jesu Chrislo post iinionem nou fiiit nisi unus intellectus una voluntas et una operatio, scilicet divina et non humana. a XXII. Item qiiod Armeni dicunt et lcnent, quod ab illa hora, qua Dominus mortuus fiiit in
licet
,

animas posuit in terra vel in aere, el ibi vadunt huc et illuc non patientes aliquam pcenam sensibilem usque ad diem judicii. Ilominum autem malignorum animae qui fuerunt |iost Domini passionem, quaodo mortui sunt dicli homines, angeli mali et terribiles accipiunt eas, et adducunt ad oceanum, de quo snpra mentio facta est, et osfendunt eis oceanum, et vermes veldracones, qui ibi sunt, et dicunt eis, quod post generale judicium ibi ponentur, et per dictum oceanum
,

cruce, ipse descendit ad icferos

struxittotaliter
:

et

infernum defuitinfernus,

et

dracones cruciabuntur

et ex

hoc

dictae

animce
pas-

ila

quodextunc non

iiiultum timent propter dictas

suras sunt post geneiale

pcenas, quas
:

nec aliquae animae

ex

hominum,

vel etiam

daemones
:

tunc fuerunt in inferno, nec erunt postea quando vero Christus resurrexit, educens de inferno sanctorum animas, quae ibidem erant, duxit eas in paradisum terrestrem, et cum ipsis dictum paradisum intravit, dicens eis: Ecce lociis in qiio
/?5<w;
strem.
et

non tamen interim aliam pcEuam sensibilem palientur. Animaj vero hominum bonorum et perfectorum, quando
judicium
mortui sunt, accipiuntur per bonos angelos
ciinlur in ctelum ante
et

thronum

Dei, etvident

dusub

statim

de dicto paradiso eas

ejecit, et

posuit eas in terra vel aere circa

paradisum

terre-

throno Dei, qui thronussunlaDgeli, gloriam quam postgeneralejudiciumhabituraesunt,etdehocmuItum consolantur postea tanien ab angelis ducuu:

tur ad terram vel ad aerem, et sunt ibi usque ad

XXI!I.ItemquoddeanimaIatronis,Christum apud Armenos suiit diversae opiniones: qnarum una est, quod illud, quod ponilur in Evangelio Eodie meciim eris in paradisoly hodie, non tenelur ibi determinate pro illa die, qua mortui fuerunt Dominus et latro , sed tenetur i|uod die finalis judicii, quando sancti perftcti intrabunt iu paradisum cceleslem, quomodo dies accipitiir in psalmo Melior est dies una in atriis tuis : lunc enim, et non ante, latro intrabit in paradisum ca^leslem secundum eos cum aliis sanconfiientis in cruce,
: :

diem judicii, et propter dictam spem requiescere dicuntur. Diciint etiam et credunt, qiiod post generale judicium homines mali, qui fueruut vel

ante Domini passionem vel post, ponentur iu cor-

pore et in anima in diclo Oceano, et

ibi crucia-

buntur perpeluo. XXV. Item quod Armeni dicentes unam solam naturam essein Christo, scilicet divinam et non humanam, respondere non jiossunt ad dicla
posita in Scriplura, per quae manifeste ostendilur

Chriituni habuisse

clis pertectis.

Alia vero opinio

eorum

die

qua dictus latro mortuus fuit, venit ad portam paradisi terrestris volens

quod ejus anima

dicit,

vina nalura non erat, sicut

humanam animam, quas diNon derelinques ani:

mam meam

in inferno

nec ad illud
;

Trislis est

illuc

anima mea usque ad morlem

nec ad illud, quod

254
dicit Petrus,

BENEDICTI XII ANNUS

quod
spiritualiter descendens, precdi-

8.

CHRISTI 1341,

cavit in
dicit
:

inferno; nec ad iilud,

quod Dorninus

Christo post
vina, in

XXIX. Item licet secundum Armenos unionem non fuerit nisi natura

in
di-

Pater, in
:

manus

tttas

commendo spiritum

quam

conversafuit huinana ejus nalura;

et tenent,

meum

et,

inclinato capile, emisit spiritum. Per

Armeni tamen dicunt

ret

quod

voluntati

qua) omiiia uianifeste Scriptura dicit, fuisse in

Cliristo post

Christi subjecta erat divina natura, ut de ea face-

cum

eis

prgedicta

unionem animam humanam. Sed dicuntur non habentes quid

,

quod

vellet

et ita,

ut dicunt
fuil et

quando

voluit

respondeaut, recurrunt ad baculos vel ad poenas corporales, ut male tractent illos, qui talia eis
dicunt.
Christi

etiam mortua, et quando voluit facla fuit immortalis, sicut factum fuit post snam resurrectionem, accipientes
divina ejus natura mortalis

Dicunt etiam

et

credunt, quod
inferos, ne

anima
cognoeratjin

ad hoc probandum illud quod dicitur in Joanne

quando descendit ad

Ego

vivo et vos vivetis.

a

sceretur, induit se deitate, sicut et

vita

quando

XXX. Item Armeni dicunt

et tenent,

quod
in eo
:

prEPsenti,

ne cognosceretur, induit deitatem

ex hoc,
post

suam corpore.
nXXVI. Item quod Armeni dicuntetcredunt, quod licet resurrectio a morte soluni ad carneni tanien in Christo, perlineat, qua? mortua fuerat quia non erat nisi divina natura post unionem, ipsa secundum quod volebat faciebat opera carnis et opera aniniae, quamvis in Chrislo nec caro esset nec aniina post unionem. 57. XXVII. Item quod Armeni credunt et tenent, quod die sabbati post Parasceven hora sexta Dominus resurrexit, et hoc dicunt se habere
;

quod Christus ascendit in caelum, unionem desiit esse humana natura

si

alio-

quin

in ipso fuisset

humana

natura post unio-

nem, non ascendisset

fuisset in

in caium, sed translatus paiadisum terrestrem, sicut faclum fuit de Elia el Enoch. 58. B XXXI. Item quod Armeni tenent, quod
illae

auctoritates prophelae et Apostoli

Ascendens

Chriitiis in allum,
et

captivam duxil captivitatem,

quod Christus

expoliavit firincipatus et pote;

slates, et

transduxit eas in semelipsum

sed intelligunt
,

non

intel-

liguntur quod hoc feceril, quando Christus ascendit in

ex traditione Gregorii, qui

fiiit

anliquus eorum

caium

catholicon

cui, ut dicunt, fuit revelatum,

cum
dict;c

ascendens ab inferis

eduxit

quando Christus, secum animas homi-

esset in sepulchro
diei sabbati

Domini, quod hora sexta

:

num,

quic ibi erant, etposuit eas in ista terra, vel

resurrexerat Dominus et sic apud dettrminatum et dicta hora faciunt festum de resurrectione Domini, et postea endem die comedunt ova et caseum, non tamen carnes. Computant autem tres dies et noctes, quibus fuit Doniinus in ventre terrae sic, quia in nocte sequente feriam quintam Dominus tradidit corpus

aere usque ad diem judicii.

a XXXII. Item quod Armeni dicunt et tenent, quod Christus ascendens (descendens) ad inferos,

Armenos

est

daemones, qui ibi erant, et eliam super terram, ut non possent tentare vel offendere honiines sicut ante faciebant sed sunt jain trecenti
ligavit
:

suum

et

sanguineni discipulis suis, qui terrei

erant, corpus ejus et

sanguinem comederunt
:

et

biberunt, etsic in seipsis Christum sepeliverunt et computant illam noctem et postea diem se-

omnes daemones sunt disligati, et seduxerunt homines a fide Christi per totum mundum, exceptis Armenis sed a triginta annis citra illos homines de minori Armenia, et a viginti quinque annis citra Armenos de majori Armenia
anni, quod
:

quentem usque ad illam horam, qua in die Parasceves tenebrffi factae sunt super universam terram pro prima die et nocte tempus vero ilUid, quo dictae tenehrte duiaverunt, comiiutant pro secunda nocte, et diem, qui fuit post dictas tene:

seduxerunt a
et fecerunt

fide Christi,

quia ut dicunt, ex tuuc

Armeni posuerunt

in

sacriQcio

aquam

in vino,

festum Nativitatis Domini vigesima quinta die Decemhris, et sic a dajmonibus seducti
fidem Christi diiniserunt. a XXXIII. Item quod Armeni dicunt
et tenent,

bras,computant pro secunda die noctem quje praecedit sabbatum, computant pro lertia nocte, et diemsabbati usquead meridiem protertia die: et dicunt quod prsedicta eorum oiiinio confirmata
:

fuit per

beatum Silvestrum papam ad inslantiam

credunt
dicta; opinioni,

dicti Gregorii, et plus

quam

Evangeliis M:irci et Lucae,qui dicunt, quod prima

sabbati, id est,

quod Christus posl suam Ascensionem habuit humanitutem, sed non habuit naturam hunianam, nec voluntatem, nec operationem humanam. Dicunt etiam et tenent, quod Christus in cslum ascendensnon suhitopervenit ad dexteram Patris, sed in decima die post suam Ascensionem,
et

Dominica, Dominus resurrexerit. XXVIII. Ilem quod Armeni nesciunt respondere ad illa, qua; in Evangeliis coutinentur, ubi
manifeste scrihitur, quod Christus post

in

novem
;

diebus, qui sunt a die Ascensionis

suam

re-

surrectionem verum corpus

humanum

habuit,

cum

dicant,

quod

conversa

fuit

unione humana natura in deitatem nisi hoc solum, quod

in ipsa
;

diem Pentecostes, Christus fuit quod per unam diem fuit in uno ordine angelorum, et alio die in alio, et quilibet ordo angelorum, festivavit eum una die decima vero die pervenit ad dexteram Palris, et
ejus
us(jue ad
inter angelos
ita
:

voluntas divina secuudum quod volebat faciebat et oslendebat se corpus humanum habere,

cum

tunc stalim misit Apostolis Spiritum sanctum, et propter hoc Armeni festivant illas decem dies, 59. XXXIV. Item quod Armeni de majoii
.'Vruiema dicuul el leneut,

tamen non haberet.

quod

ipsi

suul Ecclesia

BENEDICTI XII ANNUS

Catholica et Apostolica, et propter hoc ipsi habent
catholicon, et etiam eoruni Eeclesia esl Apostolica, fjuia ipsi

8.

CHRISTI 1341.
;

255

sanctam Ecclesiam
clesia

accipiendo ly istam, pro Eca

Armenorum.
XXXVII. Item quod
tres catholicon in

tenent fideni, iiuani A[iostoli

Giasca vero Ecclesia

pr;ctli-

caverunt; et proiiler
et
sia

hoc sunt Ecclesia Catholica

Aposlolica

non

est Eccle-

Catholica \el Aiiostolica, quia ponunt aquani

tempore Heraclii Arimjieratoris citra fuerunt diversam fidem et diversum bamenia, tenentes nam catholicon Columptismum ab invicem
60. a
;

in vino in sacriGcio, el quia dicunt

duas naturas esse in Christo, et quia faciunt festum Nativitalis Doniini vigesima quinta die mensis Decembris. Dicunt etiam et tenent, quod Ecclesia Romana non est Ecclesia Catholica et Apostolica propter easdem causas, quas dicunt de Ecclesia Graeca, et
etiani
et

barum

dicit,

quod

Pater, et Filius et Spiritus

saiictus fuerunt crucifixi in cruce, et iUi, qui sunt

subjecti ei

baptizant in aqua

Catholicon vero

metiius et subjecti ejus dicunt, quod solus Dei

Filius fuit crucifixus in cruce, et pro majori parte

baptizarunt in aqua, pauci tamen baptizant in

vino,
Patris,

quia corrupit fidem Christianam, faciendo

non tamen
et

baptizatos
et

mergunt, ln nomi/te
:

acceptando Conciiium Chalcedonense ad instantiam B. Leonis papae. Dicunt etiam et tenent, quod
Ecclesia

Filii

Spiritus sancti

catholicon
illiid,

vero tertiusaquinquagintaanniscitra tenet

Romana

et

Gra?ca

esse

desinent ante

quod tenet

Ecclesia Grsecoruin. Conveniuiit tatres calholicon et subjecli

generalem resurrectionem vel tempora AnticliriEcclesia vero Armenorum durabil usque ad finem et quod illi de Armenia minoii, exceptis
sti
;
:

men
istis,

dicti

quod

in Christo est
est

persona, qiise natura

eorum in una natura, sicut una divinri, et quod non po-

rege et

majoris Armeniae, et sunt pejores

jore

quibusdam nobilibus, sunt de Ecclesia quam illi de maArmenia, nec volunt recipere aliquem masit

nunt aquam

in vino in sacrificio, nec faciunt fe-

gistrum, nisi

de majori Armenia. Dicunt etiam,

Domini vigesima quintadie Decembris, excepto catholicon tertio, qui a quinquaginta annis citra in istis a primis duobus est
.stum Nativitatis
quilibet autem de dictis calholicon qnod ipse tenet veram fidein, et verum baptismum habet, et quod alii calholicon ab eo non habent veram fidem nec verum baptisma et sic quia sunt diversi inter se, non est una Ecclesia

quod rex
Gra;ca,
lica.

et

nobiles minoris Armenia}, quia tenent

separatus
dicit,

supradictos articulos

cum

Ecclesia

Romana
et

et

non sunt de Ecclesia Catholica

Item Armeni dicunt

Aposto-

XXXV.

et tenent,

quod

Ecclesia Calhohca fuit per

principio, qui aliqui ex

totum orbem diffusa a omnibus gentibus credi-

inter eos, sed alia et alia.

derunt in Christum
cedonensi
ex eo
fuit tides
ibi

sed postea in Concilio Chal-

tenent,

Ecclesia corruptaet destructa

quod
dua'.

erant

determinatum fuit, quod in Christo naturae et una persona el omnes, qui

; :

dictnm Concilium receperunt (deserueruiit) Ecclesiam Catholicam et quia ditti Armeni dictum Concilium non receperunt sed condemnaverunt,
,

XXXVIII. Item quod Armeni credunt et quod in aliis Ecclesiis ab Ecclesiis Armenorum non datur peccatoruin remissio, quia aliae Ecclesiac negaverunt veram fidem recipieudo Concilium Chalcedonense nec etiain habent verum baptismum, quia miscent aquam in vino in sacrificio, dicentes quod aqua, quae fluxit de latere Christi virtutem tribuit soli sacramento baplismi,

,
:

ideo
ptis

solum apud eos

a

est Ecclesia Calholica,

exce-

et ideo illae Ecclesiae,

quae miscent
:

aquam

in

vino

paucis de Ecclesia minoris Ariuenia^.

nent,

XXXVI. Item quod Armeni credunt et iequod solum apud ipsos est una Ecclesia

baptismum perdiderunt projiter quod peccatorum remissio non fit apud ipsos, sed solum fit in Ecclesia Armenorum et ideo presbyteri Armeno:

Catholica, quia ut dicunt,

faciunt esse

unam
et

apud eos sunt illa, qua; sanctam Ecclesiam, scilicet

et

rum

prohibent subjectis suis, ne sacramenta recijiiant ab aliis, quam ab Armenis, quia illa sacra-

unus baptismus

unica Odes Christi,

Spiritus sanctus, et

unus Deus

et unus Dominus; quae

apud alias Ecclesias qure vocantur Chiisliauffi, non sunt, quia ut dicunt, Armeni habent verum

menta alii non habent. XXXIX. Item quod Armeni dicunt et tenent, quod populus subjectus uni catholicon potest redicta sacramenta ab alio catholicon vel presbyteris ejus, et dicta sacramenta valent dicto popuio sed ejiiscopi et presbyteri unius catho-

cipere

baptismum, propter quod omnes venientes ad

de
aliis

se

Ecclesiis rebaptizant, imo, ut dicunt, ve-

rius

baptizant, quia

baptismum datum

in

aliis

licon

non possunt
eis

recipere sacramenta ab alio

si

Ecclesiis

non reputant

esse veruni baptismuiu.

fidLin,

Catholicon vel subjectis ejus, et

reciperent talia
et tenent,

Habent etiam, ut dicunt, veram

aliae Ecclesia;

quam

sacramenta,
nullus

destruxerunl, recipiendo Concilium Chalcedonense. Habent etiam verum Spiritum sanctum, el veruin Deum et Dominum, qua; alia;
Ecclesiae

non valerent. XL. Item Armeni credunt

quod
pec-

Armenus potestconsequi remissionem

:

non habent, quia negaverunt Deum et Dominuiu in Concilio Chalcedonensi, dicendo quod in Christo sunt duai n:Uur;c et una persona
:

catorum per episcopos vel jiresbyteros Ecclesiae Romanae vel GrcEcae sed aliqui ex Armenis dicunt, quod peccatorum remissio potesl fieri in Annenis
per episcopos et iiresbyteros

Armenorum

alii

propter quae in symbolo

non dicunt
;

simpliciter

vero dicunt quod

episcopi vel presbyteri

Armeno-

Et

in

unam, sanctam Ecclesiam

sed in istam

ruui nihil faciunt ad

peccatorum remissioaem

256

BENEDICTI

XII

ANNUS

8.

CHRTSTI 1341.

nec principaliter nec ministerialiter, sed solus Dens peccata remittit nec episcopi vel presbyteri aiiliibentur ad facieudam dictam peccatorum remissiouem, nisi quia ipsi acce|)erunt poteslatem
:

loquendi a Deo,

et ideo

cum
et

absolvunt dicimt
:

Deus dimitlat
tibi

tibi

peccata ttia;\e\

Ego

dimitto

peccata tua in terra,

61. XLI.

Deus

diynittat tibi

composuerunt, qui apud eos vocatur Radix fidei. 62. XLVI. Item quod dicti Armeni observant discretionem ciborum mundorum et inmiundorum animalium, secundum quod lex Moysi dicit et licet aliqui ex Armenis comedant porcum, tamen secundum eos, si sacerdos comederet de porco, postea non posset expellere da?mones de
obsessis

in

ccelis.

corporibus,

quia

Item Armeni dicunt et tenent , quod postquam aliquis peccando perdidit graliam
Dei,

excellens daemones de

ut dicunt, Dominus duobus hominibus misit

,

eos in ]>orcos.
XLVII. Item quando Armeni jejunant diebus jejuniorum institutis inter eos, dictis diebus non comeduiit carnes, nec pisces, nec ova, nec caseum, nec butyrum, nec lac, nec oleum quia dicunt, quod omnia ista sunt quaedam carnes comedunt autem solum berbas, panem et vinum:
: :

nunquani postea in Epquali gratia resurgit. XLII. Item Armeni dicunt et tenent, quod

sola Christi passio sine

omni

alio Dei

dono, etiam
:

gratiQcanle, suflicit ad peccatorum remissionem

nec dicunt, quod ad peccatorum remissionem faciendam requiratur gratia Dei gratificans , vel
justificans

nec quod in sacramentis noVcB legis

possunt tamen comedere quoties volunt,

illis

die-

detur gratia gratiflcans.

XLIII. Ilem Armeni dicunt et tenent, quod liberum arbilrium luim non sufQcit sibi ad

mum
si

peccandum, sed diaboius ad peccandum ita quod

;

facitet instigat

homines daemones uon essent,

in missa, et
teiiipora-

bus quibus jejunant. Dicuut etiam et praedicant, quod illi, qui in diebus jejuniorum comedunt pisces, ova, caseum, batyrum et oleum, sunt maledicti et infldeles, et contra fidem constiluti, et sunt separati ab ovili Cbristi.
XLVill. Item Armeni dicunt ettenent, quod Armeni committant semel quodcumque crimen, quibusdain exceptis, Ecclesia eorum potest absolvere eos quantum ad culpam et [loenam de dictis
si

nullus

bomo

peccaret.
iicet

aXLIV. Ilem
alias

Armeni orent

pro bouis tani spiritualibus

quam

libus adipisceudis, et

pro malis removeudis pro

mortuis

tamen non

orant, et in praesenti
in fuiuro.

requiem

criminibus

sed si-aliquis ['ostea commilteret

ile-

obtineant, sed

tantummodo

rum

dicta crimina, absolvi

non

posset per

eorum

XLV. Item quod apud Armenos, quando ex eis mortuus est, talis observalio sit, quod de sero ducuntur animalia munda secunaliquis

Ecclesiam.

dum

legeni Moysi, cujusmodi sunt oves, caprae et boves coopertcB panis sericis ad ostium Ecclesiee : ad quem locum exeunt clerici diclae Ecclesiae ; et

sacerdos benedicit
in ore

sai, et de sale benedicto ponit dictorum animalium ; et postea cum oleo

XLIX. Ifem dicunt, quod si aliquis eorum Baptismum acci[)iat primam et secundam uxorem, absolvi potest per eos sed si accipiat tertiam, vel quartam et deinceps, non potest absolvi per eorum Ecclesiam, quia dicunt, quod tale matrimonium fornicatio est et talem habent pro

post

de liuo inuuguntur dicta animalia,

el

deinde

ef-

fuso ipsorum sanguine occiduntur, et de carnibus

dictorum auimalium sequenti nocte

clerici

comedunt

cum

sale

sed sacerdos, qui in crastinum

quod nec in fine eum communicant, nec educunt eum de domo sua ad sepeliendum per portam domus, sed frangunt parietem domus, nec et [ler foramen parietis educuut corpus ejus missam celebrant, nec sepultura Ecclesiastica eum
pagano,
ita
:

debet celebrare pro mortuo, non comedit de carnibus dictorum animalium usque posl missam. Faciunt autem prffidicta, quia dicunt et tenent,

sepeliunt, sed

faciunt de eo sicut de pagano. Si

tamen

ille,

qui recipit tertiam uxorem,

dum vivit,

eam

quod

licet

remissio peccatorum
;

flat

principabter
fieret dicta

per saiiguinem Cbristi

tamen non

remissio peccatoruni, nisi sanguis animalmm pra3dictorum etlunderetur in peccatorum vivorum et

quod postea non revertatur ad eam, recipiunt eum ad pcenitentiam, et imponunt ei quindecim annos pro pcenitentia sic, quod in dictis annis non comedat carnes, pisces et supradimittit sic,

mortuorum remissionem, quia

lex Moysi dicit,

quod remissio jieccatorum fit per effusionem sanguinis aninialium brutorum miindorum, et sine eo uon fit peccatorum vivorum et mortuorum et Dominus dicit in Evangelio, quod remissio ipse non venit solvere legem, sed adimplere, quam
:

solvisset si
sioiie

peccatorum remissio fieret tine effusanguinis animalium brutorum. Et de boc etiam reprebendit eos Damascenus, dicens quod
dicti Ariiieni, acciiiientes

dictam pcenitentiam perfecefaciunt de eo sicut de Cbristiauo alio in vita et in morte. 63. 8 L. Item Armeni dicunt et tenent, quod si aliquis ante susceptionem ordinis sacri cominiserilaliquod peccatum luxuriaecanialis exterioris, quod ille babet conQteri confessori dictum peccatum et deinde episcopus, qui ordiiies facit, interrogat diclum confessorem, si est ille diguus ordidicta lacticinia
rit,
:

et si

et

postea moriatur,

deerroribus Judaeorum, Saracenorum, paganorum et aliorum errantium, de illis erroribus suam fidem composuerunt, et de dicta fide in Coucilio Mauesguerdensi iibrum

et sic Cui sacerdos respoudet, quod noii repellilur a susci|iiendo ordine sacro. Si vero

nari.

luxuriae, oportet

postquam ordinatus est, commiserittalepeccatuin quod si absolvi velit, conflteatur

confessori suo
;

et

tunc

ille

confessor deponit

eum

BENEDICTI XII ANNTJS

ab executione
ordinis
:

8.

CHRISTI 1341.

257

et

si

postea

exequalur

actus dicfi ordinis, (iiclus coiifessor dicil tioc episco|)0 etiani in prspseiitia

aliorum,

quo
tales

peccavit revelat. Mulieres etiam,

peccaverunt, jactant

cum qua vel cum quibus sedicendo Ego deposui

et
:

malibus; non tamen aliter absolvunt illum ab excommiinicatione. LV. Item Armeni dicunt et tenent, quod excommunicationis sentenlia etiam jusle lata secundum Domiui ordiualiouem, quia monilus nou
vult Ecclesiae

talem sacerdotem : ex quo continf;it apud Armenos, quod multi sunt, qui dicta peccata nolunt conflteri

obedire,

nec se de peccato, quod

dum

vivunt, ne repellanlur a susceptione sa:

commisit emendare, non excidit aresno Uei, quia ita bene excommunicatus, sicut nou excommuuicatus vadit ad

crorum ordinum

et si eos susceperint, ne postea deponantur ab ordinis executione. a LI. Item quod Armeni dicuiit et tenent, quod isia [leccata sunt irremissibilia, nec eorum

regnum

Dei

sed fornicatio, adul-

Ecclesia potest liaec peccata reinittere, quia Cliristus

non dedit

Ecclesiae poteslatem (|uod talia jiecscilicet

si

homicidium, et si sacerdos accipiat secundam uxorem, et si aliquis ex Armenis dicat esse in Christo duas naturas et duas voluntates et duas operationes et unam |)ersonam, ista excludunt a regno Dei, et non excommunicatio lata
terium,
propter inobedientiam Ecclesiae
;

cala remitlat,

aliquis

peccalum luxurite
si

unde Armeni

coiiimitlal in ore

liominis vel mulieris, et

,

bla-

parum
valere.
65.

vel

nihil

reputant excommunicationem

sphemat Christum vel fidem christianam aut crucem et tales blasphemos non reputant Christianos, uec Ecclesiastica sacramenta eis ministrant, dum vivunt nec quando moriuntur, faciunt de eis sicut de Christianis nec eorum filios reciperent ad Baptismum, nisi convertantur et
: :

LVI. Ilem quod Armenidicuntettenent,

quod

si

aliquis fuisset ba|)tizatus in Ecclesia

et poslea

Ar-

menorum,
JudaHim,

lapsus fuisset in haeresim vel

in apostasiam a fide, faciendo se

et

Saracenum vel
Ecclesiam
sed solum

deinde vellet reverti ad

rebaptizatur,

poeuilenliam apant.
64. LII.

Armenorum, non
dicti

cum

Item quod
si

Armeni dicunt

et

tenent,

quod

aliquis semel

commiserit pecca-

chrismate inungitur, nec aliter absolvilur: imponitur tameu ei, quod vadat ad locum illum, in

tuni adulterii, sodomiae, bestialitatis vel homicidii,

quo

aut aposlasiam a flde, faciendo se

Jud;eum
sunt

et

etiam

si

aliquis dicat,

Saracenum vel quod in Christo

comiiiisit apostasiam a fide, et ibi coram omnibus conflleatur pcccatum suum , et abneget

illam perlidiam,
fuisset

quam
in

commisit.

Si

tamenaliquis

una peisona, potest absolvi per eorum Ecclesiam; non tamen debet communicare nisi in flne vit^e suae. Et si quis commiserit dicla peccala vel etiam alia [duries, non potest absolvi per Ecclesiam, nisi prima vice etsi postduffi

naturae et

bap.izatus
,

Ecclesia alicujus catholicon

Armenorum
Romanao
uire

et

postea converteretur ad fidem

si

Ecclesiae vel Graecae,

postea veliet ve-

ad Ecclesiam

primam,

in

qua fuerat prius

baptizatus, ilia Ecclesia sic baptizaret

eum,

ac

si

quam semel
peccato, de

coufessus fueril elabsolutusde aliquo

nuiiquam

fuisset baptizalus,
Si

sed

semper

fuisset

pr;edictis iterato commitlat dictum prima absolutio non valet. LIII. llem quod dicti Armeni dicunt et tenent, quod si sacerdos habens uxort;m cum ipsa commitlat sodomiam, non peccat, nec si hoc con-

Saracenus vel paganus.

et postea vellet veiiire
illa
si

vero aliquis fuisset

peccatiim,

prinio baptizatus in Ecclesia Romaiia vel Graeca,

ad Ecciesiam

Armenorum,

Qleatur,

deponilur

sed in hoc dimittitur convel

eum, ac iiunquam baplizatus fiiisset, sed semper fuisset pagauus vel Saracenus. El quia Armeni ideo diEcclesia, ad

quam

veniret, baptizaret

scienliae suae,
sl

quod coufiteatur

non

confiteatur,

cunt, qu')d baptizati in Ecclesia

YUlt.

quaudo veuiunt ad
baptizari debent,

Eccksiaiii

LIV. Item quod inter Arnienos catliolicon et

quia

Romana vel Grasca, Armenorum, reEcclesia Romana et Gracca

excommunicaut Ariiienossine omni culpa excommuuicatorum, etnullaiuoiiitionu praemissa, ul volunt. Et dicunt, quod excommuuicati per eos uon possunt absolvi de aliquo peccato nisi per cathulicon vel episcopos, qui eos excommuuicaTerunt si tamen vadant ad alium catholicon vel
episcopi
:

ex eo, quod dicuut duas naturas esse iu Christo,

fidem negaverunt;

in vino in sacrificio,

quia ponunt aquam non habenlaquam baptismi, quia aqua, quai fiuxit de latere Christi, non potest servire nisi sacramenlo baptismi unde cum poet ex eo,
;

natur in saciiUcio per diclas Ecclefias, e<edem

Ecclesiae

episcopos, alii calholiconsubjectos possuntabsolvi

per eos a dictaexcommuiiicatione et peccatis suis.

non

liabent

aquam

baptismi, sine qua

non

potest fieri b.iplismus; ex eo etiam dictae Ec-

Dicunt etiam et tenent quod excommunicatis non debeiit Ecclesiastica sacramenta niinislrari.
,

clesiae

verum
datur
;

non habent baplismuin, quia uon habent chrisnia, sine quo verum Baptisma non
et

El

si

aliquis
vel
,

excommunicatus
dant
,

nioriatur, amici ejus

(jui

propter prccdicta quia Ecclesia Latiua et

vadunl
nicavit
lenles

miltunt ad illuin,
ei

eum

excouuiiures va:

Groica nou habeut

Ecclesia
bet,
et

verum Raptisuium,

sed

solum
ha-

et

pecuniam

vel alias

Armeua dictum Baplismum verum

et

pecuniam prout couveniiiut cum eo et luuc exconununicans dat eis licentiam, quod ipsuui sepeliant Ecdesiastica sepuitura. Qui faciunt pro eo illa, quae supra dicta sunt de aniA^N.

quia coiitraria didis Ecclesiis tenet

Ecclesia Aiuiena
Grseca,

habel;
in

ideo

baptizat baptizatos

Ecclesia Latina vel

eani.

quando veuiunt ad

TOUUS

XXV.

hAYN. VI.

33

258
66. 8 LVII. Item

BENEDICTI XII ANN (JS

Armeni dicunt el
tenent,

8.

CHRISTI 1341,

quod

Baplismi certa est apud eos, sed quilibet episcopus

vel presbyter ordinat sibi
zet, el

verum

chrismasicconflcilur, quod habentdiversos

formam,

in

qua non

bapti-

flores arumalicos, et alios

quos invenire possunt in die Ramis Palmarum, et illos decoquunt in vino, et deinde diclum vmum accipiuut et per qualuor dies ante diem Coeuai pouunt dictum vinum in oleo, et decoquunt insimul, et adstant
tunc multi episcopi
orationes,
et sacerdotes, dicentes niuitas
flt.

modum
eis,

baptizandi tenet

quem
,

vult. Aliqui

enim ex
naut,
ceuiio
et
;

qui in aqua baptizant

baptizaiit
,

nonii-

dum

tres personas divinas di-

Baptizelur
sancti
;

iste in

nomine

Patris, et Filii

Spiritiis

sed

dum

b;iptizatum in aqua
:

dum

h;ec decoctio

Et deimle die

Jestis

Coenffi accipitur uiius

flascode dicto oleo, et in ipso

flascone ponit cathoiicon

tholicon celebrat

missam

balsamum, et jiostea caet quando catholicon

:

elevat Corpiis Domini, uiius episco|)us qui adstat

ei,

Evaugelium ab illo loco Venit a Galilcea in Jordanem ad Joannem; usque ad illuin locum, et vox facta est dicens: Hicest Filius meus. Alii vero, dum baptizatum lavanl, dicunt: Vox Domini super aquas: Deus majestalis intonuit : Dominns super aquas midtas. Alii vero
lavant, dicunt

elevat dictum flascouem et catliolicon

conlicit

oratioiies.

Et deindede diclo flascoiie ponitur in

diversis vasis, qua3 slaiit ibi juxla aitare, et sic ve-

duin baptiziitum lavaut, dicuiit antiplionam, scilicni: Dum erant Apostnli in coenaculo, repente venit sonitus de cnelo tanqnnm spirilus vehementis

rum

chrisma couflcitursolum per calliolicou

:

modo

cum mngua

voce et accendit eos in igne, sine ar-

praidicto

et sine tali chrisniate,

non

potest dari

dore. Dicunt etiam aliam

anliphonam

Repente
talis

verus Baptismus. Unde contigit apiid eos, quod pueri portati ad Ba|ilismum, quia sacerdos non
habet de dicto chrismate, vel
porlaverunt,
illi,

descendit Spiritus sanctus in simililudinem glorice

super Apostolos

et

aliam eliain, quic

qui

puerum

est

Benedictio in excelsis Spiritus sancti proce-

nolunt tantum dare pro chrismale

de?Uis a Patre, per

quem

inebriati sunl Aposloli

quantum

sacerdos vellet, frequenter moriuntur

:

vino immortali,
Illi

et

invitaverunt terram

ad

ccelum.

sine Baplismate

de quibus pueris dicuntArmeni, quod in die judicii baptizabuntur de sanguine,

Chrislus
nioriebalur in cruce,

vero, qui baptizant in vino,

dum

lavant illum,
vero, qui

qui baptiz;itur, dicuut:

sis forlis et

Ego

te

lavo in vino,ut

qui fluxit de latereChnsti, quia, ut dicunt, quando

ne patiaris

frigiis.

Ulorum

luna descenditet

bai)tizant in lacte,
Alii

accepit sanguineni Christi, qui

adhuc manet

in

non expnmitur aliqua forma. vero, dum lavant baptizandos, dicunt quod ipsi

luna;

et

ex hoc apparet aUqua nigredo in luua,

vellent committere turpia

cum

matre pueri, qui

quai prius

non apparebat

effluet dictus

autem judicii sanguis de luna, de quo baptizabun:

in die

tur Uicli parvuli, ut sic possiut iiilrare in ca-los.

LVIll. Iteni quod Armeni dicuiil et tenent, quod ad hoc. quod si Baptismus verus, ista tria

quando ponunt ba|)tizaiidum in aqua, dicunt: Baptizelurtalis in nomine Palris, et Filii et Spiritus sancli ; et deinde, dum baptiziudum lavaiit, dieunt iterum eadem verba: et deinde quando extrahunt de
baptizatur. Aliqui etiam ex Armenis,

requiruntur, diclo faclum

baptizaret

aqua, chrisma niodo prseEuchanstia; ila quod, si aliquis aqua aliquem, dicendo Ego le bascilicet

et

aqua, dicunt eadem verba et deiude inunguiit baptizandum cum chrismate in oculis, in auri;

plizo in

nomine

Patris, et Filii et Spiritus sancti.

Amen;
non

el poslea

esset

non inuugerelur diclochrismate, baptismus. Si etiam non daretur ei

Eucharistiae

sacramentum,

baiitizatus

non

esset.

Et eliani apud eos non baplizantur pueri anle-

naribus, in ore, in et sub sub genu, in pedibus, in soleis, dicendo certa verba et postea baptizatum conimunicaut de sacriflcio altaris. Et sic ut dicuut homo vere et plene est baptizatus, et aliter non. LX. Ilem quod si aliquis Armenus baptizabus,
in
fronte,

in

axeliis, in

genu

et

quani babeaul octo dies. Et species sacramenti Euchanstia; liqueUuut in aqua vel vino, el ponuntur iu ore

tus in aqua vel vino aut lacle

etiamsi,

dum

baptizatur in aqua,

modis supradictis, dicatur:5a-

pnnium buptizali, et sic accipiunt Euchanstiai sacranieutum el tuuc dicuntur vere esse baptizali. Qu;e tria si non fierent, Armeni

ptizelur iste iu

nomine

Patris, et Filii et Spiritus

sanctt;

transeat ad Ecclesiam latiuam vel gra&-

cam,
ita

et

postea revertatur ad
si

primam

Ecclesiam,
:

nou reputareut puerum vere baptizatum. Dicunt etiam, quod pueri non ba[ilizantur in peccatorum remissiouem, quia millum peccalum habent:ad
ullimuni vero baplizaulur in peccalorum remissioucni, uon quia aqua b.iptizaular, sed quiu

rebaptizatur ac

vero

de

Ecclesia

paganus semper fuisset si unius catholicou traiiseat ad

,

Ecclesiam

alteiius cathulicon

ille

catholicon

ad cujus Ecclesiani vadit, facit eum negare fidem illius catholicon, qui eum buptizavit, et chrismavit

dicto cbrisuiale
ristiae

inuugunlur

et accipiunt

Eucha-

cum mudo

supradicto, dicens quod chrisma

valet
nisi

sacrameutura.

alterius calhulicon nihil

suum

non

Ilem quod Armeni diversimode baptizaut, el quantum ad maleriaiu et quautum ad lormam Bapiismi. Quautum ad materiam qui67.

LiX.

tamen
clesiis

rebaptizat euni, excepto cattiolicon Arine-

niai minoris,

qui baptizatos et clirismatos in Ec-

catholicon majoris Armeniae, venientes ad

dem, quia
puro,
alii

aliqui,

licel

p;iuci,
alii

baplizant in viuo

Ecclesiaui minoris Arnieniae, rebaplizat et chris-

vero in lacte,

vero

commumter

in

aqua.

Quanlum vero ad formam,

nulla forma

mut modo supradicto. (i8. LXl. Iteiu Armeni dicunt, quod

virtute

BENEDICTI
sacramenti Baptismi baptiz^xtus
etefficilur Cliristianus
et post

Xn ANNUS
mem-

8.

CHRISTI 1341,

259

efficitur

cunt

briim Ecclesiae, et (wtest participare sacramenlis

;

et tenent, quod per baec verba posila in eornm canone miss;c, quando dicuntur por sacerdotem
:

finale

judicium,

Accepit

panem

et

gratias agens, fregit, dedit suis

oisi aliud obsistat, inlrabit in

a licet

regnum caelorum.
et tenent,

sanctis electis et recumbentibus discipulis, dicens

LXII. Item
in

Armeni dicunt

eorum ordinario antiquo dicatur, per Baptismum datur remissio peccalorum ipsi tamen hoc sic exposuerunt, quod hoc veritateiu
;

quod quod

manducate ex hoc omnes : Hoc est Coipus meum, quod pro vobis et multis distribuitur in rem'suonem peccatorum, Similiter et
Acci/jite et

calicem accipiens, benedixit

bibit, dedit

et fregit, gratias egit,

non habet de pueris, qui in

zantur infra ffitatem
tales
ipsi

aetate puerili

bapti-

suis electis sanctis et recumbentibus

:

duodecim annorum, quia

:

discipulis dicens

reputant innocentes et sine peccato

quia

Hic

est

Satiguis

Accipite, bibite ex hoc omnes meus noni Testamenti, qui pro

Armeni pro maximo peccato babent peccatum

illis

vobis et multis effunditur in remissionem peccato-

luxuriae,qnodconuiiittire nonpossunt talespueri:

sed de
luxuriae

rum; non
et

conflcitur, nec ipsi conflcere intemiunt

;

qui baptizanlur, postquam

tales

peccda
bapti-

commiserunt, dicunt (|uod

sanguinem Christi sed solum dicunt Corpus dicta verba recitative, recitando scilicet quod Do-

zantur in reuiissionem peccatorum. Tenent etiam

minus fecit, quando sacramentum

instituit.

Et post

Armeni, quod illi, qui noncommiserunt peccatum luxuriae, sunt virgines et innocentes, etiam si non baptizati decederent. LXIlI.ItemapudArmenosutriusqueArmeniae DOn datur sacramentum ConQrmatiouis, quia ut dicunt, illi qui eis fldem praedicaverunt a principio, tale sacramentum eis non dederunt et quamvis Apostoli miserint Petrum et Joannem ad illos, qui baptizati fuerant in Samaria per Philippuni, ut imponerent eis niauus, et acciperent Spiritum sanctum, quod ad sacraineutum Confirmationis pertinere videtur dicunt tamen Aruieni, quod illi, qui baptizati fuerant per Philippum, noa
dicli
:

dicta verba dicit sacerdos multas orationes positas

in eorum canones, et post dictas orationes venit ad locum, ubi sic in eorum canone dicitur: Adoratnus , supplicamus et petimus a te, benigne Deus, mitte in yiobis et in hoc propositum donum

coessentialem tibi Spiritum sanctiim, per quem panem benedictum Corpus veraciter efficies Domini
nostri et Salvatoris Jesu Cliristi. Et
dicit

dicta verba

sacerdos ter. Deinde dicit

:

sacerdos super

calicem et

citer efficies
et

vinum benedictum Sanguinem veraDomini nostri Salvatoris Jesu Christi

,

acceperant

verum Baptismum

quia Philippus

soluni erat diaconus et

non presbyter vel episcopns, qui presbyter et episcopus soUim possunt dare verum B iptismuin et ideo missi fuerunt dicti duo
:

Apostoli ad eos, ut

verum Baptismum

et

Spiritum

quod conficiantur per liaec verba credunt Corpus Christi et Sanguis. Diversum etiam ritum habent dicti Armeni in celebrando missam, quia quidam eorum in altari ponunt duos calices, in quibus ponunt panem et vinum:et qtiidam ponunt soluin unuin, in quo ponunt vinum et calices apud eos sunt vel terrei vel lignei. Et quidam
:

sanctum acciperent. Dicunt etiam dicti Armeni, quod eunuchus baptizatus a Pliilippo in tali Baptisnio non accepit Spiritum sanctum sed poslquam
:

missam quidam induuntur

celebrant
et clausis januis.

in

communibus
:

vestibus,

et

sacris vestibus

et

quidam

ce-

lebrant populo praesenfe,et

Philippus

arreptus fuit ab eo, Spiritus sanctus

quidam excluso populo Sacerdos celebrans solus intrat

penitus non ostendit populo
in pluribus locis
flt

venit super

eunuchum.

Ecclesiam

et exit, et
:

LXlV.Item catboliconminorisArmeniaedicif, quod sacramentum Coufiruiationis nihil valet, et

si

corpus Domini

et

adhuc

isto

valet aliquid, ipse

dedil licentiam presbyteris

suis, ut

idem sacramentum conferant. LXV. Item Armeni dicunt et tenent, quod

modo, quod celebrant sub janua clausa, quousque Respicite ; quando scilicet elevat sacerdos dicit sacramentum, ut populus videat, et tuuc ape:

illa

riuntur januae Ecclesiae.

69.
a

chrismate facta in novem locis, de qua supradictum est, valet Christianis, dum vivuut
inunclio

cum

LXVII. Item ([uod Armeni non dicunt,quod

panis et vini
in
sit

post dicta verba consecrationis

facta

onmibus inunctionibus, quae flunt per Eccleunde apud eos non est sacramensiani Latinam tum Coiiflrmalionis, nec Extremae-Unctionis nec
pro
:
:

transubstanfiatio

panis et vini

verum

Coi pus Christi et

quandoconsecrantur presbyteri vel episcopi, inun-

gunlureorum manus
scopi
vel
altare, et
ibi

vel capita

sed

quanJo

epi-

presbyteri sunt

morlui portantur anle

frontes ac

eorum
:

capita et

manus

Sanguinem, quod natum fuit de passum et resurrexit; sed tenent, quod illud sacrau.eutum sit exemplar vel similitndo aut figura veriCorporis et SanguinisDomini: hoc specialiler aliqui magistri Armenorum et dixerunt, videlicet quod non erat ibi Corpus Christi
Virgine Maria
et

dextrac

latur

inunguntur et tunc popuius venit et oscumanum dextram pra'diclorum, et faciunl

si

vernm

et

Sanguis, sed exeinplar et similitudo ejus.

Uicuut etiam, quud quandoCiiristus sacramenluin

instituit,

oblationes suas, ac

primam missam haberet

Eccletiae
sericis, et

celebrare

et postea

adducuntur ad ostium

corpus
stituit

suum
:

non Iransubstanliavit panem et vinumin sed solummodo inet sanguinem

;

animalia

munda

cocperta pannis

modo
di-

supradicto occiduntur et postea comeduntur.

LXVI. Item omnes Armeni communiter

exemplar et simiiitudinem corpoiis et sanpropterquod ip^isacramentuin altaris guinis sui non vocant corpus et sanguinem Domini, sed

260
hostiam
,

BENEDICTI XII ANNUS

,

8.

CHRISTI 1341.

vel commiinionem. vel sacrificium Qnidam etiam magister vocatus Narces habet in suis libris expressum, quod quando sacerdos dicit Boc est corpus meum ; tunc est ibi haec verba sed quando sacerdos corpus Ciiristi mortuum
: :

in suscipiente, dicunt

quod presbyter, qui accipit non debet phlebotomari postea per triduum; et quia quidam presbyter contrarium fecit, exivit de phlebotoiiiia sanguis et ignis. Dicunt etiam Armeni, quod effectus Eucharistiae
corpus Christi,
sunt, utcustodiafur accipiens a fulgure et gran-

dicit

Perqitem

ut proposilum est, ibi est corpus

expressit
si

Christi

vivum

non tamen
ibi, vel

erat

verum
ca-

dine, et ab

aliis aeris

nocivis impressionibus, elab

corpus Christi
etiani

similitudo ejus. Et quod

in

inflrmitatibus corporis, et talibus malis cor[)oralibus suis vel

Armeni
:

illud,

quod ponilur

eorum

charorum suorum. Et idem dicunt

corporales de sacramenfo

none missss Per quem paim benedictns efficitur verum corpus Christi ; sic ly verum corpus Christi, exponunt, quia efflcitur ihi vera similitudo et exemplar corporis et san.L;uinis Christi. Unde et Damascenus propter hoc reprehendens eos dixit, quod ducenfi tunc anni erant, quod Armeni perdiderunt omnia sacramenta; et quod illa sacranienta, (]Uffi liabebant, non erant eis tradila ab Apostolis vel ab Ecclesia Graeca vel Latina,sed ipsi,
ut voluerant, sibi sacramenlu conflnxerant. LXVill. a l!em Armeni dicuntet tenent, quod
si

quoad

isfas poenalitates
,

pcenifentiae

quod
a

scilicet

homines per dictum

poenalitatibus
cuslo-

sacramentum
diuntur.
a

talibus

sunt,

LXXI. Item quod sexcenti duodecim anni quod Concilium supradictumfuitcelehratum

per Arinenos in civitate Manesguerdensi, et ibi patriarcha Surianorum catbolicon, episcopi ac

fornicationem etiam

presbyter vel episcopus ordinatus committat in secreto, perdit potestatem

et falia

conficiendi et ministrandi onuiia sacranienta, qu;e

determinaverunf, quod in non deberet misceri aqua in vino et nihilominus determinavernnt ibi, quod illi,qui miscent aquam in vino in sacramento altaris, non babent verum Baptismum, quia illa aqua, quoe fluxit de latere Cliristi in cruce, non potestservire
magistri
sacrilicio altaris
nisi

Armenorum

perfinent ad episcopum vel presbylerum

sacramenfo Ba|ifismi

et ideo

qui

aquam

po-

sacramenta per eos confecta nullam elficaciam vel virtutem habent. Si autem publicum sit, quod fornicati fuerunt, nullus Armenus sacranienta confecta per eos acciperet, quia credunt, quod
talia

nunf in vino, perdiderunt sacramentum Baptismi. Deferminaverunt etiam in diclo Concilio, quod si aqua in sacriflcio altaris poneretur, quod illud saciamenfum nulluni esset, quia Dominus post
confectionem sacramenti Eucharisfiee dixif Non bibam de hoc genimine vilis;el ifa solum genimen
:

sacramenta nullam virlutem vel efticaciam halient, eo quod tales fornicatores perdideiunt potestatem sacramenta conflciendi et admuii:

dicunt tamen, quod bonus laicus et fidestrandi Eucharistiam confectam per eiiiscopum vel lis

presbyierum
potest.

hahentem

potestatem
aliis

conficiendi

debet poni in sacrificio, et non aqua. In quo efiam Concilio anatbematizaverunt illos, qui ponebanf vel ponerent aquaiii in dicfo sacrificio et in tantuin hoc delestantur, quod si in aliqua Arvitis
:

sacramentum Euchanstiae, eam

ministrare

menorum

Ecclesia celebretur missa, in qua

nii-

sceatur aqua in vino, aliqua

[lars lecti Ecclesiee

a LXIX. Item dicti Armeni dicunf, quod si episcopus vel presbyter committat fornicationem, vel quamcumque aliam speciem luxuriae secrete

discooperitur, ul radius solis in ea intrare possit,

per cujus introifum consecratio

tollifur,

dictae

Ecclesia?

vel publice, perdit iiolestatem conflciendi et nunislraiidi

dicfa

antequam aliquis Armenus in Ecclesia missam celebret, oportet quod dicfa

et [lostea

sacramenla, quce ad

eum

pertinent

si

Ecclesia reconcilietur.

vero efflciatur htereficus vel aposfata a fide, ul si efflciatur Saracenus vel Juda?us, vel commiffat quodcumque aliud crimen, ut homicidium, perjurium et sic de aliis criminibus, dictam potesta-

LXXII. Ilem Arineni antiqui dixerunt nuerunt,

et te-

quod nullus

noii

ordinafus

iii

presbypoferat
illi,

terum, quantumcumque esset bonae

conflcere sacramentuiii Eucharistiae
:

vifae,

et
si

quod
malas

tem conflciendi et minislrandi sacraineuta non perdit ; sed sufficit quod de talibus peccatis poeniteal, sive dicta peccata commiseiit publice sive
occulte.
a LXX. Item Armeni non dicunt ncc tenenf, quod sacramentum Eucharistite digne suscepfum operetur in suscipiente peccatorum remissionem vel poenarum debitarum peccatorelaxalionem, vel quod per ipsum delur j^rafia Dei, velejus augmentuin sed solum dicunt, quod effectus sacramenti Eucharistiffi sunt isti, scilicet quod ille, qui recipit hoc sacramentum, Christus manet in eo, quia sci;

qni erant
essent,

in

presbyleros ordinati,

vifae

non poterant dictum sacramentum

confiet

cere

sed boni preshyferi hoc facere poterant

non

alii.

Armeiii vero inoderni dicunt, quod boni

et mali [ireshyteri,

dummodo non dimiseriut legem

effecti fuerint

Armenorum, nec

de lege Ecclesiae

Latinte vel Graecff, nec commiserint peccata, de

quibus su[)ia dicfum

est,

possunt conflcere dictura

sacramentum. Sed illi presbyteri, qui dimiserunt legem Armenorum, vel facti sunt de lege Ecclesiae
Grtcc;c vel Latinae,

quia

eam dimiltendo

effecti

suut

hffirelici,

nou possunt conficere dictum

sa-

corpus Christi infrat in ejus corpus, et in ipsum convertitur, sicut et nlia alimeiita converlicet

cramentum.
LXXIII. Item Armeni habent in
si

quodam

ca-

tuntur in alimenlato. Et quia Eucharistia manet

uone, quod

aliquis fuisset baptizatus in quibus-

BENEDICTI XII ANNUS

8.

CHRISTI 1341,

261

cumque
sbyteris

Ecclesiis, quae tenerent,

quod

in Christo

sunt duse naturae et una persona,

et vellet a

pre-

minoris Armeniac, dictus catholicon vocavit praedictos archiepiscopos, et inhibuit eis hoc [irimo,
qiiod

Armenorum

accipere Eucharistiaj sacra-

non celebrarent missain Latinam, sed Armepraecepit eis,

Ecclesiae

idem sacramentum non daretur ei per dictospresbyteros, nisi prius abnegaret Baptismum quod prius acceperat, et maledicerut illos, qui dinientiim,

norum antiquam missam. Secundo

quod non servarent jejunia
antiqua jejunia

Romana;, sed
prfecepit,

Armenorum.

Terlio

cunt duas naturas esse iii Ciiristo, et qui miscent aquam in vino in sacrificio quibus factis rebaptizant euni
charistia;

quod non

de suo Bnptisnio, et veniret ad eos, ad petendum ve-

ba|itizarent aliquem, qui dubitaret

modo Armenorum, et tunc dant ei Eusacramentum pereos modo Armenoruin et qnod presbyteri Armenonim, dum confectuin celebrant missam clausis januis Ecclesia?, secundum quod siipra dictum est, nialedicunt illos, qui
:

rum Baptismum; sed ut dicerent eis, quod Baptismus Armenorum est melior, quam Baptismus
Ecclesiae

Romana;. Quarto

iiihibuit eis,

ne facerent

populum suum
ille

Ariiieniim Latinum, quia dicebat

dictus catliolicon,
siius
si

quod melius

erat,

quod po-

dicunt, duas naturas esse in Christo, et qui miscent

piilus

siciit

Armenus

aquam
a

in sacrificio,

et qui

aliquam revereutiam

quam

fierent Lalini, et

infernum, irent omnes ad paradi-

vadat ad

faciunt iiiiap:inibus Dei vel sanctorum.

Armenia; non
n

LXXIV. Item quod npud Armenos majoris sit imago Crucifixi, necaliae imagi-

nes tenentur sanctorum.

LXXV. Item quod quidam magister Armenorum, cum venisset ad quemdam locum ubi
fiel)at

solemnitas, et sacerdoselevasset Eucharistiai

sacramentum, ut videretiir a populo, dictus magister maledixit eidem sacerdoti dicens, quod mysterium fidei in secrelodebebat teneri et non populo ostendi; etquod,osteiidendodictumsacramei)tum,
sacerdos videatur dicere populo
:

Non

timeatis,

sum. Quarto prwcepit eis, quod non docerent pueros Armenos nec linguam nec litteram Latinam , quia quando addiscerent litteram Lalinam amillerent linguam Armenorum. Et ad testimonium et confirinationem horuiu diclorum est hoc, quod in eodem anno supradictus catholicon consecravit sex episcopos Armenns, et accepit ab eis litteram publicam, quod ipsi non darent pueros de parlibus suis ad addiscendum lilteram Latinam, nec dimitterent aliquem prcedicatorem Latinum, qui praedicaret veritatem Sanctae Romanae Ecclesiae in dioecesi et provincia sua. Item
,

frustum panis est hoc sacramentum. LXXVl. Item quoii fuerunt Bunoniae tres Armeni, qui prius fuerant baptizati in forma Armenorum, et postea fueruiit baptizati in forma Ecclesiffi Latinae (nempe sub conditione, si Baquia

unum

quemlibel episcopiim,
anatlieiiiatizare
veri
Ciitholici
illos

quem

ipse consecrat,

facit

et
eis,

Sexto inliibuit

Armenos, qui volunt fieri obedientes Ecclesiae Romanae. quod non praedicarent papam

Romanum
partibus
:

caput esse Ecclesiae in Orienlalibus

sed ipse se dicit et facit

ptismo non essent

ficiis

rite abluti,

ut ex

litleris

Ponti-

papam

in parti-

consfat)

qui homines cuiu poslea venissent

apud Florentiam,
eos,

duiii Armeni interrogaverunt an fuissent balneati, vocantes balneationem

bus Orientalibus a fine niaris usque ad magnum imperatorem Tartaronim. Et multa alia inconvenientia verba et errorem sapientia locutus fuit, et
eis dictus calholicon et quia obedire in praedictis, gravem jiersecutionem contra eos fecit; propter quod unus ex eis post annum cum dimidio ivit ad insulam Cy:

respnndissent

Baptismum receptum in Ecclesia Latina. Qui cum eis, quod sic, dixerunt eis, quod abnegarent dictam balneationem. Quod cum facere nollent, tantum verberaveriint eos, quod unus ex
post paucos dies decessit aiios veros duos tamdiu in carcere detinuerunt, quousque dicfam balneationem abnegarent, dicendo quod dictam balnealionem reputabant, ac si unuscanis ininxiseis
:

h;pc

omnia inhibuit
ei

noluerunt

pri, et ibi aiidivit,

quod

dictus cathoIicon,consen-

tiente rege Armeniae, illos

quos

ijisi

et aliqui alii

Latini baptizaveiant vel ordinaverant sub condi-

tione in

forma

Ecclesiac

Rom.

capi fecit, el ali(|uos

set

super eos

el

fuerunt per eos,

iit

creditur, re;

baptizati

secundum modum Armenorum alioquin

sacerdotes ex eis degradavit, et in duro carcere regis posuit alios vero incarceravit, et adhucsunt
:

non darent Eucharislieesacrameutum etiam in fine qiiantumcumque peterent. LXXVII. Item cumquidamclericietlaici Armeni fuissent baptizati in forma Ecclesiae Latinae, catholicon minoris Armeni;e eos fecit capi et dehonestari, radendo totaliter eorum capita et niedietatem barbae, et scindendo vestes eorum, et postea in carcerem poni, et cogebat eos saciamentum Baptismi, quod acceperant in forma Ecclesia;
lalibus

carcerati, et eoruin

bona

et possessiones

fuerunt
episcopi

confiscalEe et aliis venditae.

LXXIX.

Iteni

quod presbyteri
poenitenliain

et

Armeuorum imponunt

illis

Aruieiiis,

qui veniunt, ut baptizentur in Ecclesia GrcEca vel Latina, per aliquos annos, ut scilicet jejunent

modo Armenorum.
in
tlicto

iModus autem

talis est,

quod

tempore,

pisces, lac,

debent comedere carnes, caseum vel ova possunt tamen quoties

noii
:

Rumanac, abnegare
fecit

et

quia facere noluerunt, diu

volunt in die comedere.

Illis

vero Armenis, qui

eos in carcere detiueri.

LXXVIII. Item quod

cum duo archiepiscoiii,

dubilantes an essent vere ordinati et baptizati per Arinenos, venissent ad catholicon, qui nunc est

in Ecclesia Graeca vel Latina, iinponunt pcenitentiam quinque annorum, ut scilicet jejunent per dictura tempus

accipiunt Eucharistia; sacramentum

modo

supradicto.

262
a

BENEDICTI XII ANNUS

8.

CHRISTI 1341,
dicitur eis,

LXXX. Item quod

apiid

Armenos

in

Qua-

quando
ipsi

quod morti appropinquant,

et

dragesima, quamincipiunt Dominica in Quinquagesima, non celebratur missa in Ecclesiis, nisi in die sabbati et Dominica; nec dicitur aliis septimanis anni, in qnibus

vel

eorum amici petunt communionem

eam
in

faciunt portari: etquandoquecontingit, q;iod

quando multum
ore

debiles sunt, sacerdotes ponuiit

:

Armeni

jejunaiit.

Magisautem
in aliis die-

eorum communionem

et

quando sunt

celebrant missas in die sabbati

quam

bus

dictis

temporibus, quia communiter omnia

festa,

qune veniunt in septimana, celebrant in die

multum proximi morti fnciiint sacerdotes de communione signum crucis super os eorum, et sic reportanl communionem.

sabbati, exceptis festis Assumiitionis B.

Maris

et

LXXXIV. Item Armeni dicunt

catholicon,
et

et tenent

Exaltationis sanctae Crucis, quse festa celebrant in

die Doiiiinica. Alio vero
iii

quod

Ecclesiis

septimana , ostium Ecclesise et occidunt niodis supradiclis. a LXXXl. Item quod apud Armeuos populus

temporeannicommuniter non ceiebrant nisi dictis duobus in el tunc etiam ducunt animalia ad

rum eamdem

non communicat
die;
ita

nisi

in

vigilia Epiphaniae et in

quod

illi,

qui jejunaverunt per septimaiu

nam

ante dictam vigiliam,

dicta vigilia vel

nocte sequenti communicant, et ibi anathematizaut omnes illos, qui faciuut festum Nativilalis

Armenowqualem potestatem habent ligaudi vel solvendi, quantam et qualem habuit Petrus Apostolus, cui a Domino dictum est Quodcumque ligaveris siiper terram, erit ligatum et in erit ca^lis : et quodcumqne solveris super terram solulum et in ccelis ; nec quoad hoc minorem potestatem habent presbyteri Armenorum, quam eorum catholicon et episcopi. LXXXV. Item Armeni dicunt ettenentquod
episcopi et presbyter
:

usque ad Coucilium Nicaenuni Romanus Pontifex

Domini vigesimo quinto die Decembris. Iq sequenti vero die faciuut festum Epi|iiianiae,
illi

non habuit potestatem majoremquamalii

chae
:

patriarfiiit

et

tunc

sed tunc de voluntate dicti Concilii

or-

de populo, qui voluut, communicant etiam

:

qui non jejunaverunt dictam septimanam conimunicant etiam aliqui in die Coenae et in sabilli,

bato sancto.

dinatum, quod dictus Romauus Pontifex haberet potestalem super alips patriarchas. Quam potestatem habiierunt Romani Poutifices usque ad Concilium Chalcedonense sed quia in dicto Concilio,
:

LXXXII. Item quod quando aliqui commu-

ad
et

instantiam B.

Leonis papae congregato,

fuit

nicaredebeut per sacerdoteni, fitcoufessio generalis, dicendo genera peccatorum, non descendendo ad aliquod peccatumsingulare : et postea populus reiterat dictam confessiouem in secrelo tamen
:

determinatum, quod in Christo erant duae naturae

dictam poteslatem, lio consenserunt
:

una persona, Roniani Ponlifices perdiderunt et omnes illi, qui dicto Conciet

ex tunc

illa

plena potestas
Ecclesiae in

raro,

vel

nunquam

aliquis
si

Armeuus
confitetur,

confitetur

ligandi vel solvendi,

quam

Cliristus

non dicit, quod hoc vel illud singulare peccatum commiserit, sed dicit, quod diabolus dictum peccatuni fecit, vel quod ad suggestionem alterius homiuis dictum peccatum fecit. Diniiltunt autem peccata
sacerdoti sua peccata; et

persona B. Petri (contulerat) apud solos Armenos remansit et hoc etiam Anneni determinaverunt in supradicto Concilio Manesguerdensi, quoil con:

gregatum

fuit ibi

de mandato cujusdam Saraceni

nepotis Machometi.

sua contiteri secrete et siugulariter, quia sacerdotes

oLXXXVI.

Iteni

Armenidicuntettenent,quod

eorum

peccata revelarent, et
eis
:

muitum graves

post Coucilium Clialcedonense

Romanus

Pontifex

poBuitenlias

imponerent propter quod communiter Armeui non confitentur nisi in genere peccatasua. Factaautem dictagenerali conlessioue per populum, sacerdos dicit vel Ego dimitto vobis peccata vestra ; y&\: Deus dimittat vobis ; ei
:

non habet plus de

potestate super subjectos suos,

quam

ille,

qui praeest Nestorianis super Nestoria-

nos, vel

ille

qui prsest Grcecis super Graccos. Diulterius,

cunt etiam
et

aliqui dicunt
te?ra, et

dimitto vobis peccata vestra in Deiis dimittat vobis in cailo. Dicti auteiii
:

Ego

quod papa scit quod potest, Armeni sciunt quod possunt. LXXXVII. Ilem quod rex Armenorum iutersi

rogavit calholicon miuoris Armeniae, an

papa

sacerdotes dicunt,

quod

nisi

dictas

pcenilentias
in via

compleverint,
pra;senti,
iicc

non debent communicare

excommunicaret eum, reputaret se excommunicatum qui resi^oudit quod non, quia papa nihil
:

ingredientur in regnuiu Dei, et erunt exclusi a gratia etbenedictione Dei. Et apud Armenos nullam cerlam formam habent presbyteri

habet facere de eo, nec ipse accepit aliquid a papa. Rex tamen dixit ei, quod si papa mandaret ei, quod dictum catholicon deponeret, ipse deponeret

et sacerdotes absolvendi subjectos

peccatis suis.

Idem quod
dicta

dicti

eorum a Armeni dicunt et

;

eum.
a

LXXXVIII. Item catholicon Armeuorum hoc

eliguntur, instituuntur et confirmantur,
et

tenent quod
oportet,

generalis coufessio sufflcit ad

modo

reuiissionem peccatorum et absolutioneni

nec

potestatem

pertiuentem ad catholicon accipiunt,

:

quod

secrete et in singulari aliquis con:

fiteatur peccata sua sacerdoti

tio

dicta etiam absolu-

generahs valeat ad peccalorum absolutioneui,

si

quia catholiet deponuutur et aliter puniuntur con Columbarum et catholicun Dehactamar viveutes eliguut aliquem de gente ipsorum, quem
volunt,
et

etlam
a

contritio

non

praecesserit.
,

postea consecrant

eum

in catholicon

LXXXIII. Item Armeni infirmi graviter

non tamen utitur hac

potestate,

quo usque mor-

BENEDICTI
tuus

Xn

ANNIIS

8.

CHRISTI 1341.

263

fiiit ille calholicon, qui euin elegit. Postqnam autem mortuus est dictus catiiolicon priiiius, sequens catholicon vailit ad imperatorem Tarlarorum, qui est paganus et ab ipso conflrmatur in

vel ordinali a

Oeo immediate posl consecrationem

accipiunt potestatem lig.indi et solvendi consimi-

lem illi, quam Christus dedit B. Pctro Apoflolo et tantam habent potestatem presbyteri, sicut episcopi et calholicon.
a

catholicon

et

ut confiriiietur per euin, exigitur

ab 60 pecunia,

quantum

solvere pofesl. Qui

mo-

XC. Item Armeni dicunt

illa,
:

et tenenl,

quod

dus eligendi

conflrmandi catholicon introductus fuit in Ecclesia majoris ArnieniiB per Saporem regem Persarum paganum , qui colebat ignem, et durat usque nunc. Qua coiifirmatione
et

potestas

quam

Christus dedit B. Petro, di-

cendo ei Quodcumque lifjaveris super terram, etc. Sunt solum data persona^ Petri et pro ipsosolo, ita

quod

hasc polestas

non

transivit ad

aliquem ejus

facta ier

dictum regem idem rex dat litterassuas,

et

successorem.

quod episcopi

subjecti

ei

obediant, quia est

quod dent ei certas quantitales pecuiii;B, et postea annuatim alias et omnes presbyteri dant ei ad minus valorem unius
confirmatus per
;

eum

et

oXCI. Item quod Armeni diciint et tenent, quod generalis potestas su|ier totam Ecclesiam Christi non fuit data B. Petro, iiec successoribus
ejus a Christo

annuatim, et de quolibet facto Christianorum et subjectorum habet annuatim valorem ad minus sex grossorum argenti et dictus catholiflorcni
:

sed potestas fuit eis data per Concilium Nicffinum; quaiii tamen potestatem postea
:

successores Petri perdiderunt.

nisi tres ordines, scilicet
:

con dicto regi quolibet anno habet daie certam

suminam

pecuni;f

quam

si

non daret

vel aliud

crimen committeret, dictus rex deponit eum, et secundum quantitatem criminis commissi per eum, punit euni etiam ad mortem. Catliolicon vero ArmeniEB minoris sic fit quia morluo ca:

aXClI. Idem quod apud Armenos non sunt acolytathus, diaconalus et presbyteralus quos ordines conferunt episcopi promissa vel accepta pecunia. Et eodem modo
ordines presbyteratus et diaconatus confir-

dicli

mantur, scilicet per manusiiiipositionem,dicendo qusedam verba, hoc solummodo mutato, quod in
ordinatione diaconi ex[)rimitur ordo diaconatus, et in ordinatione presbyteri ordo presbyteratus.

thoiicon, rex
vult,
et
illi

Armenise convocat episcopos, quos eligunt tres episcopos minoris Ariuepraesentant

eos regi
;

niae in catholicoii et

qui rex

Nulius autem episcopus apud eos potest ordinare

coram quolibet electorum praedictorum flectit o-enua et deinde ille de dictis electis, qui plus de pecunia dederit regi, per regem constituitur ca:

alium episcopum
licon

nisi solus catholicon

qui catho-

thohcon,
nit

et

confirrnatur per hoc,

digito
est,

quod rex impo-

penes se Poutificale, ubi continetur modus consecrandi episcopum. Dictus autern cathulicon nuUum in episcupum cuusecrat nisi data
tenet
vel promissa pecunia,

annulum in con, qui nunc

manus

ejus. Et isle catholi-

dedit pro confirmatione sua dicto regi quinquaginta millia grossorum vel va-

secundum facullates consecrandi in episcopum, vel valorem episcopatus. Et in uiajori Armenia consecrantes episcopos, presLyleros, diaconos vel acolythos in

lorem ipsorum, et quolibet anno dat ei vi^inti millia grossorum vei valorem. Dictus autem rex polest depouere dictum Ciholicun et aliter punire,

communibus

vestibus staut,

dum

preedicla laciunt et etiam or-

diuaudi.
a XCIII.

quaudo

episcopi et
nisi

apud Armenos catholicon presbyteri nullum ordinem alicui dant

vult, et
;

Item quod quando aliquis est ordi-

interveniente pecunia, nec chrisma, nec aliquod aliud sacramentum sed omnia talia sunt venalia apud eos. a LXXXIX. Item imperator majoris Armeniae, quando confirmat dictos calholicon dicit eis
;

natus in diacouum, episcopus dat ei licentiam quod cuutrahat matriuionium cuiu virgine quo
:

matrimonio coulracto, ministrat in diclo ordine, el polest etiain stante matrimouio (^romoveri in
sacerdoteiu
sed si existens diacouus accipiat secuntiam uxorem, postea non promovetur ad sa:

Eatis et faciatis officium

secundum fidem vemandamus, quod ijossitis benedicere et maledicere, et ligare et solvtre secundum fidem vestram, prout vobis videbitur : et volumus quod
stram
:

cerdotiura.

et

Armenia majori, quando diaconum, nou datur ei liber Evangeliorum, nec stola sub certa forma verboXLlV. Item
iu

aliquis ordinatur in

si

Christiani, qui sunt sub vobis, obedianl vobis et obedire nolient, volumus quod itli, qui prwsunt
eos cogatit vel

rum

nec quando aliquis ordinatur in presbylerum, datur ei calix cum \ino et patena cum pane
:

terrce,

puniant ;
fit

et

de hoc dat

ei

privilegium. Et eodeiii muLlo

per

regem Ar-

Ecclesia, nec

sub certa forma verborum, quibus utitur Romana inungunlur ei inanus nec quando
:

meniaj miuoris de catholicon minoris ArmenijE et rex rninoris Armeniae eligil episcopos et presbjteros, accepta pecunia ab eis et postea illos
:

aliquis

ordinatur in e|)iscopum

pouilur iiber
;

Evangeliorum
capul, nec
in

in cervice et in spatulis ejus

nec

electos in episcopos

nnttit

ad catholicon, ut cou-

manus ei inuugunlur thrisinale, ut fit Ecciesia Romana. Catholicou etiam majoris

,

secrentur per

eum,

et presbyleros ad episcopos,
:

Arineniie soli consecrant episcopos

tibus eis aliis episcopis.

non

assisten-

ut ordiiientur per eos

pro peciiuia. Eo

qui etiam episcopi et presbyteri ordinantur per cathoiicun et per episco|)OS

autem

ipso,

quod sunt consecrati

nia; dedit

XCV. Item quod catholicon minoris Armepotestatem cuidam presbytero, ut posset

264
ordinare
in

BENEDICTI XII ANNTIS

diaconos quos vellet de suhjectis
;

8.

CHRISTI 1341.

tenent
sed

cuni tamen apud Armenos majoiis Armeniae nullus possit ordiiiare aliquem

diaconum

vei presby-

terum

nii solus

episcopns.

XCVI. Ilem catliolicon minoris Armeniae,

vult consecrare episcopos, induil se vesti-

et dicunt quod Romana Ecclesia errat, Armeni bonam et rectam fidem tenent. C. Item qiiod apud Armenos nulla est certa forma verborum, exprimens consensum nialrimonialem inter virum et uxorem iino uiulli per
ipsi
:

quando

parentes et amicos coguntur venire ad Ecclesiani,

ut matriinoniuin
vel
fiat

bussacris; ipse tamen solus dictam consecrationem facit si et aiiqui episcopi sint ibi prasentes
:

inter eos

et

quamvis unus
fitinter eos

ambo

dicant, quod nolunt inter se matrimo-

propter honorem ejus, non tamen

cum

eo conse-

nialiter copulari,

tamen matrimonium

crant episcopum, sed solum assistunt in missa,

in facie Ecclesite.
CI.

quam

celebrat catholicon, sicutcardinales

quando

Item quod inter Armenos gradus consan-

papa celebrat : nec tenent librum pontiflcalem, nec orationes dicunt, quve dicuntur per episcopos assislentes, in consecratione episcopnrum. XCVII. Item quod catbolicon Armenorum

guinitatis et affiiiitatis,

quod apud eos pro eodem

habelur, observantur usque ad septimuin

si

gradum
et infra,

tamen

aliqui, existentes in lertio

gradu

inter se slare in

conveniunt

cum

episcopis eis sutijectis, qui

non

matrimonium contrahant, permitluntur tali matrimonio, et non inquietantur super

per successionem veniunt de certa quantitale pe-

non solvunt, deponit eos, et consecrat aliiim episcopum in loco ejus, et cuin suis litteris scribit populo, quod ipse primum episcopum deposuit et alium coiistituit ex quo conlingit, quod frequenter propter talem causam in uno episcopalu sunt tres vel quatuor
cuniae aunuatim
ei

danda

quam

si

hoc per episco[)os. a Cll. Item quod apud Armenos, si post matrimonium contractum, eliam carnali copula subsecuta et prole suscepta, viro nou placeat iixor, vel e

converso,
anibo,

ille

cui

non

placet alter conjux,

vel

si sibi

mutuo non

placent, vadit vel vadunt

et

ad episco[ium vel sacerdotem, et dala pecunia,

episcopi viventes simul. Episcopos etiam depositos

secundum quod

inter se

conveniunt, episcopus
tuni altero

per eum ilerum restituit suis episcopatibus, si bene solvant ei pecuniam, de qua cum i|:sis convenerunt. Ilios vero episcopos, qui veniunt per successionem, quando non solvunt ei pecuniam, de qua cum eo convenit dictus catholicon, eos excommunicat, nec dat eis chrisma, quousque solverint ei dictam pecuniam. a XCVIII. Item catholicon minoris Armenite tenetapud se ulnam braehii etmanum adhucinte-

seu sacerdos separat diclum matrimonium, et dat licenliam alteri nubeiidi etiam
juf;e invilo
a CIII.
:

con-

et

hoc

flt

multoties apud Armenos.

Item quod apud Armenos multi sunt, qui

habent mullas uxores siniul, quia viri habenles uxores in uno loco, cum proiiter mercantias vel alias transferuntur ad alia loca , accipiuiit alias uxores in dictis locis, in quibus se transtulerunt. lu locis etiam propriis manenles multi sunt, qui duas uxores viventes siinul habeut, quaruin unam accipiunt post aliam, etiam in facie Ecclesiae taha matrimonia faciontes. Spurii etiam apud eos ita
succeduiit in h.iredilate, ac
si

gram B.Gregorii,qui fuil catholicon,et fuit ordinatus episcopus more Ecclesiee Graecae quam ulnam
:

et

manum
quod
si

dictus catbolicon ponit siiper caput et

manus
cit,

illorum, quos ordinat in episcopos; et didictaj

legitimi essent

et

fieret

manus impositio et brachii non super caput et manus illorum, qui per eum

promovenlur

sine alia dispensalione ad

omnes

or-

dines, et ad episcopatum, et eliam ad stalum ca-

ordiuanlur in episcopos, non essent ordmati in episcopos, quia impositio dicti brachii et manus
faciunt consecraliones episcoporum hoc ipse nullos episcopos ut episcopos
:

tbolicon, sicut de

f.iclo

esl

de nepole Zaehariae,
post

qui erat
qui

filius

coucubinae
est

fratris dicti ZachariaB,

et

propter

promotus
a

in

episcopura

palruum

recipit,

qui

suum,
ClV.Item quod,quia Armeni dicunt,quod in naturahumanaiuChristoconversafuit in deitatem, dicli Armeni, dicuiitetcredunt, quod Chrislus in judicio in forma divina apparebil et judicabil, et non in forma humana. a CV. Item Armeni dicunt et tenent, quod post generale judicium jusli et impii in aeternum vidicunt tamen, vent, quia ex tunc non morientur quod ex juslis hominibus aliqui ibunt in paradiipsa unione
:

ordinati fuerunt per alioscatholicon Armenioe

joris,

ma-

quia nuUus alius catholicon nisi ipse dictum

brachium et XCIX.

manum
Itein

Gregorii habet.

quod episcopi Armeni venientes

ad Italiam dicunt, se fuisse expulsos episcopatibus suis per Saracenos ; cum tamen hoc verum non
sit
:

et

dicunt, se esse archiepiscopos,

sit

cum tamen

in

Armenia nuUus

archiepiscopus, ad hoc ut

possintpro pecunia vendere religiosis mendicantibus episcopalus: et multi ex eis magnas pecunias sic exegerunt, et uiultos episcopos taliler feceruiit,
et in curia

sum
tum

ctoleslem post judicium, et

alii

alii in

paradisuni
dic-

terrestrem, et
est
:

in

terram istam, ut supra

Romana

eliain

ordiuaverunt niullos in

presbyleros et diaconos sine licentia dioecesano-

rum,

in quoruin dioecesibus habitabaut et pro pecunia. Et persecuti sunt et persequuntur illos Ar-

nullam poenam sustiuehuiit. Dicunt tamen, quod vita aeterna etiam in illis, qui ibunt ad paradisum cjelestem, non conin quibus locis
sistit

in Dei visione faciali et fruitione, quia Dei

menos, qui secundum ritum Roiiian;v

baptizantur, et
ilios

Ecclesiae

essentia a iiulla creatura

un(|uam videbitur, sed

qui fldem

RomauLe

Ecclesise

soIummoiJo

claritas ejus.

BENEDICTI
CVI. Iteni
dixit et scripsit,

XII

ANNUS

8.

CHRISTl 1341.

265

quidam catholicon Armenorum quod in Keneraii resurreclione

:

fuerat ordinatum

rentur findendo pellem praepulii, ct

quod primogeniti circumcideniliil amoprimogenitus.

sed

omnes lioniines consuryent cuin corporibus suis tamen in corporil)us eorum non erit sexuum
discretio,

vendo,

et Cliristus fuit

CXIII. Item dicunt,

quod Deus propter amo:

quia
viri

si talis

discretio sexuuin esset inter

rem hominis
nibus non

viclus fuit, quia in suis comiiiiiiatio-

eos,

tunc

rent, cujus

genl viri

ducerent uxores et niulieres nubecontrarium Dominus dicit sed resuret mulieres cuni corporibus suis in alia
:

fuit

inventus verax, sed semi|iartialis

si

quia dixerat homini, quod moreretur

caret fructum vetilum
;

mandu-

et

tanien non fuit totaliter

fructus,

forma, in qua non erit

a
sit

CVII. Iteni

sexuum discretio. Armeni (enerit, quod si

et

mortuus post comeslionem

aliquis

quia anima

in periculo

moriendi,

non

liabeat

cipiendi

communionem, quod

faciunt

tempus recrucem cum

dicta} crucis
:

mortua. Iterum etiani nec in corpore fuit mortuus usque ad nonagiiitesiinum trigesimum annum. Item quia animalia omnia
ejus
fuit

nunquam

manu

in terra, et

de quolibet bracbio

non rebellaverunt
vitio

sibi,

sed necessaria in ejus ser-

accipiunt modicuui de terra et

comedunt et hsec comestio terra; habetur per eos pro communione. CVIII. Item quod aliqui majrni liomines Armeni laici dixerunt, quod sicut bestise in morte espirant et sic moriuntur, ita et homines et sicut
:

bestiae,

cum
;

resurgent
rint,

ita

semel mortupe fuerunt, nunquam nec homines, postquam mortui fueresurgent.

errore,

remanserunt. quod signum posuit CXIV. Itein dicunt Deus non occidendi Cain, et ita fuit ad litteiam, quia secunduin eos nullus euin occidit sed ipse de prajcipitio se submisit. Ex quo innuunt, scripturam Genesis quoad haec esse falsam, quae videtur
,
:

dicere

nunquam

quod Lamecht inlerfecit Cain. CXV. Itein quod cum duo episcopi graves
(laterentur
a

CIX. Item (|uod apud Arnienos nuUus puni-

persecutiones

catholicon

minoris

tur de

quocumque

quem

teneat.

Armeniae, de
tio

quorum

persecutione facta est men-

CX. Item quod apud Arnienos sunt multi

alii

supra, scripserunt supplicationem,

quam micessare
:

errores a praedictis, qui errores conlinentur in

serunt regi,

supplicando

ei,

ut

faceret

infrascriptis libris

Armenoruni quorum primus

id est,

intilulatur,

Tenophacer,

contra festivitates,
et Graeca.

quas celebrant Ecclesiw

Terlius
liber

Romana
,

Secun-

dusliber vocalur, Anadoarmat,

id esl,

radix fidei.

dictum catholicon a persecutione supradicta idem autem rex respondit eis, quod ipsi erant in posse ejus, et non poterant exire de partibus ejus nec per mare nec per terram,nisi irent ad dictiim
catholicon, et ei reverentiam
essent, et de

vocatur

Joannis

Mandogonensis.

exliiberent, et
ei

re-

Quarlus liber vocatur, Joannis Ossinensis. Quintus

liber vocatur,

conciliarentur eidem, et subditi

in

omnibus

unius loculionis. Sextus liber vocatur Michaelis patriarch^ Antiocheni. Septimus liber vocatur, Pauli TaroNENsis. Octavus liber intitulatur, Octavensis. Nonus liber vocatur, Matth^us. Decimus Iiber vocaid
est,

Myascosutum,

hoc darent publicam litteraiii, quam peteret dictus catholicon ab eis dicens quod ipse
:

rex constitutus est per

nos, et

Armenos,
et

et

non per

Lati-

quamdiii viveret debebat pro

calholicon

fide Ecclesiee

Arinenorum laborare,

Araienorum

tur,

Liber canonum Apostolorum, in quo cootinentur omnes errores Armenorum. Undecimus

dicitur Sergniz.

honorare, quia caput ejus erat. Littera autem,

quam

lil)er

Duodecimus

liber
sic

dicitur,
:

Marocha, a nomine magistri, qui

in

vocabatur

petebat ab eis dictiis catholicon, haec continere habebat, ([uod sanctam Ecclesiam Armenorum deberent honorare, et fldem ejus praedicare,
el ei ut catholicon

exponuntur Evangelia. Tertius decimus liber dicitur, Nanam, in quo exponitur Evangelium Joannis. Quartus deciinus uicilur, Ignadius, in quo exponitur Evangelium Lucae. Quintus decimus vocatur Ganazan, id est, liber virgarum. Sextus decimus vocatur, Naguig pataracum, in quo exponitur missa. Decimus septimus vocatur, Tes torquire, id est, liber Epistolaruiu. Decimus octavus dicitur, Aismanorc, id est, martyrologium. Et quod sunt plures alii libri Armenorum, in quibus
libro
-

quo

Armenorum

obedire, et ipsum
:

recognoscere soluni caput eorum esse loco Dei

et

quod nuUuin

baptizaient, et cbrisina

rum

honorarent,

quia illud

soluiii

Armenoest verum
tan-

chrisina; et qiiod omnia, quae

sancla

ipse doceret, de

Ecclesla Ariiieuorum et de regulis,

quam mandata

Dei honorarent.

CXVI. Item quod

cum

rex

Armenorum

vo-

catus Ethom, ut Ariiieni unirentur Ecclesix Romanae, congregasset omnes episcopos Armeniae et magistros, et catholicon, ut disputarent

multi continentur errores.

n

cum
;

le-

CXI. Ilem

Armeni

dicunt,

quod Christus

gato misso

eis

per

Romanam

Ecclesiam

et facta

non deposuil supertlua naturae, et ut dicunt causa est, quia corruiitio talium superfluitatum est peccatorum generalio et (luia Christus peccata non
:

dicta disputatione cogiiovisset dictus rex, (|uod veritatem tenebat sancta Roiuana Ecclesia, et quod

Armeni erranles erant

lue

dominata sibi talis corruptio. CXII. Item dicunt, quod licet Christusfuerit circumcisus secundum legem non tamen fuit ei amputalum praeputium, quia uon licebat a deiQcalo corpore aliquid amputari et maxime quia sic
tecil,

ideo

non

est

a veritate ex lunc reges Armenia; Minoris tenuerunl fidem sancta? Hoiiia;

<

Ecclesiai

Armenorum non

sed episcopi, magistri et principes tuerunt de hoc contenti. Et post

recessum dicli legati quidaiii magisler, vocatus Varlan, de Nigronioute composuit uiuim libruiii
.31

Ann.

Toiius

XXV.

Ravx, VI.

26(1

BENEDICTI XII ANNUS

8.

CHRISTI 1341,

vocatum de Risma, id est, -versus pedem, contra papam et suum legatum, et contra Ecclesiam Romanam in quo vocavit papam Romanum superbum IMiaraonLm cum suis subdilis in mare hacresis submersos, et legatum ejus ambaxatorem Pharaonis fuisse reversum cum maxima verecundia et dixit, quod Ecclesia Romana erat mullum
: :

decepta, quia nativiiatem et

Arlhomono
ministri

recepit, et
libro,

scripsit in dicto

aquam a maledicto multas alias blasphemias qui magnus est. Et mulli

episcopi

succiderent et congregata Synodo condemnarent, illos de cordibus Armenorum aliorum, quos tanquam simpliciores malignus hostis facilius laquoo damnalionis involverat, exstirpando quodque ipsi, praedictis litteris praedecessoris ejusdem filiali devotione susceptis ac per eos Synodo congrcgata, hujusmodi errores abjecerant ulterius eflerenet, prout decuit, condenmarant tes, quod si in libris eorum, quibus communiter
tincte,
:

utuntur, aliqua forsitan reperirentur erronea

fldei

et

Armenorum,

et

ac

presbyleri

repugnantia supradictae, parati erant

illa

de

dictum librum honorant tanquam canonesA|iostolorum.

a

libris

eisdem juxta mandatum ejusdem

.

Ecclesiae

delere penilus, seque institutis Apostolicis in

om-

CXVII. Item quod Armeni non habent

nino verani fidem, quam tenet sancta nec sacramenta ; blasphemantque sanctam Romanam Ecclesiam et papam et cardinales,
Ecclesia,

omRomana

nibus conformare

Exhibuisse etiam se

eumdem
et

catholicon et alios

Armenorum
;

praesules ad jus

Pontiflcium religiose colendum

ac decretales

decreta Aposlolicis legatis tradita, ut ea ad

Arme-

dicentes

eos esse haerelicos

dixit,

minoris Armenia?

et quod catholicon quod papa et omnes car:

nos deferrent, ex
datis constat.

litteris

'

ad catholicon

eumdem

dinales qualibet die plures,

pillos in capite, faciunt

quam

ipse haberet ca-

praedicent,
ipsi

homines occidere. Et licet quod simonia non est committenda,

fa-

Nunc ad Graecos schismalicos, qui fcedissimum Armenorum errorem numero centesimum quintum de ficta quadam claritate corpoeaque divina et increata, quae beatorum objectum esset, hauserant, sermonem traducimus. 71. Monachi Graci fceda hcBresiinfecti ; ejiis Divulsi Gr^ci a Romana; Ecclesiae, cotifutalio. extra quam ut nec doctrinae puritas, ita nec vera
rea,

tamen sine labe simoniae nullas gratias

;

ciunt

et purissimi

singuli (purissimos flngunt)

et ali-

omnes

in

minori Armenia, pntter regem

quos nobiles, qui tenent fldem Romanse Ecclesiae. 70. Cum superiorum errorum Catalogus pervenisset iu regis Leonis

sanclitas constare polest, conjunctione, in

felicitatis

manus,

tulit ille graviter

reguum suum

ea foedilate inquinatum, et Armenos ul haerLticos apud Sedem Apostolicam traduci: quare illius jupsu Daniel monachus ad excusandos
edidit, quem transmiad Renedictum, in quo eos errores ab invidis impositos conquestus est, repertusque is liber est
sit

num

eam inabyssum sunt collapsi, ut qui ab homisegregati commercio rerum caelestium tramonte Atho,
comparandae vacare in quo plurimi
greges lu-

clalioni, ac sanclimoniae vitac

prte se ferebant in

Armenos Commentarium

erant anachoretarum et
dibriis hostis

monachorum

humani

generis expositi,

dum

fundae-

dendis prLcibus erant intenli doriniebantve,

in Archivo Avinionensi legato Octavio

Aquaviva

mone

in

angelum

iucis se transformante, ingenti

cardinale

etRomam

translatus. Caeteruni

non

falso

siilendore circumfunderentur; ex

subornata erant haec crimina in Armenos, nec temere credita a Benedicto falsos euim Clemenli VI Armeniae regis oratores plures errores
:

suavitale delibutos sentiebant

id

quo se magna enim omnibus

Clementem studia sua, sumus. Quin etiam coiniuoti PontiQciis monitis Armeni pra;iules, coacta solemni Synodo, numeratos superius errores Ecclesiastica execratione damnarunt; ac
in

Armenia

pullulasse, et

hisce pseudoreligiosis schismaticis conligisse Massalianorum, quibus dffimon simili modo illudere erat solitus, exemplo ex unius ipsorum, qui Bar-

ut abolerentur,

applicuisse visuri

laamum ejusmodi hominum explorantem

tuta,

inslii

instruentis

verbis apparet

Docuit

nempe montis Atho

paulatim proflcientes

anachoreta,

tum quo

pacto

solitarii, et tranquille preca-

decreta insigni

ad

Sedem Apostolicam
:

legatione

tionibus intenli exullatione auimi, et divina qua-

imperiis se Pontificiis adhacsuros professi sunt, ut e subjectis Clemeutis litteris patet ' Dudum

dam

inexplicabilique voluplate perfundantur,

et

oculis
ciant .

corporeis

lumen

se

circumfulgens adspi-

venerabiles fratres nostri Consolator dictus catholicon scopi

Armenorum, necnon
ac dilecli
fllii

archiepiscopi et epiabbates et ca-teri clerici in

Armenia

constituti per nuntios ei litteras

eorum

nobis intimare curarunt, quod olim felicis recordationis Benedictus PP. XII praedecessor noster,

Non imposita fuit hasc a Barlaamo iis pseudomonachis calumnia, neque ulCaiitacuzenus ad velandam suorum infamiam ait, unius idiotae sed magica illa insania vulgo grasis lapsus fuit sata est, ut coustat ex Leone Allatio ^ viro Grsco et rerum Gra;carum peritissimo, qui Omphalopsy;

dum adhuc

ageret in humanis, eos per litteras suasApostolicas requisivit elmonuit,uterroresaIi-

chos et hesycastas hujusinodi honiines dictos ait; ac vel insanum vel diabolicum secta) auctoris,

quos fldei Catholica; repuguantes, quos periculose uiniium in parlibus illis perceperat pullulasse, quosque praedecessor idem eis descripserat dis'

nempe Simonis

abbatis, praeceptum Latinis verbis

reddituin adducit

'

Ep. xvii.

Apud Canlacuz.
I.

1.

ii.

c.

39.

''

Leo. Alla. de

Clem. VI.

I.

111.

aa. 5. Ep, cur. ni.

Eccl. Orien. et Occid. coaseos.

ii.

c.

tl.

BENEDICTI XII ANNUS

a Omphalopsychi, inquit, dicti sunt a modo, quo preces Deo effiindebant, nontam recens nato, sed multo ante a Simone Xerocerci monasterii

8.

CHRISTI 1341.

267

bis utar,

aexemplum

glorim et splendoris corporis

post resnrrectionem glorificali,

symbolumque

il-

lius naturae occultae et inadspectabilis in eo latentis, et

abbate invento, et Hesychastis scripto etiam tradito. Is in opere, quod de sobrictate et attenlione
scripsit,
tibi dico.

imago tenuis

fulurae gloria;, et

simulacrum

haec

prajcipit

Atlende ut

Clausis toribus, sedeas in

,

facias, quod uno aliquo an-

regni caelorum , divinam et increatam fiiisse, atque adeo ipsam divinitatem, cum quidquid diel increatum est, ipsa sit divinitas; unde Barlaamo doctrince orthodoxo? perito in subjectas voces erumpendi (quamvis Cantacuzenus ab hypocritis illis monachis circumventus Barlaamura traducere nitatur) justa occasio non defuit. Liicem iii Thabor increatam audiens. rem absurdam exclamat fumum enim fugientes, in ignem incidimus. Audi, caelum, et auribus percipe, terra. Lux in Thabor increata? quid ergo illa aliud nisi Deus secundum vos? niliil enim increatum nisi Deus. Si autein lumen ilhid neque res condita neque Dei natura est, Deum enim
!
:

vinum

gulo seorsim

mentemque tuam

abstrahas ab

omni vanitate, re fragili et caduca. Deinde mentum tuum pectori innexum inhfereat, moveasque sensibilem oculum cum tota mente tua in medio quin etiam conventris, iu umbilicum scilicet strin^e attractionem spiritus narium, utnon facile
;

spires

et

inquire intus in visceribus, ut reperias

locum
Et

cordis, ubi

animi lacultates morari solent.

invenies tenebras, et crassituperstiteris, ac

primnm quidem

dinem minime cedentem. Ubi vero

dies noctesque in iioc opere

admirandani

consnmpseris, o rem percipies Ia}titiam,quae luillo puncto

:

nemo
bus

vidit

temporis intermittit

quam primum enim mens

diis servire, et

locum cordis repererit, statim adspicit quee nunquam sciebat; siquidem viso aere, qui inter spatium cordis extat, seipsa tofam luciilam et discernendam pra?bet . Haud dubie daemon misello abbati illudebat. Caeterum impia? superstitionis judicio apud patriarcham et clerum Conslantinopolitanum a Barlaamo appetiti, HesycastjB, Latine Quiescentes, Giegorium Palamam tum monaclium illi opposuere quos quidem daemonum actos praestigiis, non caelesti aliqua luce dum dormiebant somniabantve, circumfuigere solitos, arguit. Adjecta falsitas, qna nempe lucem corpoream, increatam atque adeo ipsam divinitatem esse affirmarunt. Ac ne falsa schismaticis videamur affingere, eorumdem monachorum ex Cantacuzeno ', qui ipsorum doclrinam penitus falsam; ne quid gravius dicam probat, verba referemus
:

quem

unquam, quid reliquum, nisi vos duouni quidem omnium fabricatori, inadspectabilem omnes confitemur alteri
:

vero ex sententia vestra sub adspectiim cadenti, et increato Iumini?Ego vero haud unquam, quid-

quid tandem
discrepaiis,

sit a divina essentia diversum ac increatum arbitrabor. Ex his sermonibns velut a carceribus effusus, contra Gregorium aliosque monachos multa verbo et scripto

Hoc verbo Barlaamum indigne carpit Cantacuzenus schismalicus; pneter cajtera etiam dithejam, id est, divinitatem duplicatam ipsis crimini dans . Verissima erat, et consentiens fidei divinitus nobis propositfe Barlaami sententia, qui
biateravit .

Thessalonica profectus

Joannem Graecorum
niontis
:

pa-

Atho superstitione edocuit, ut refert Cantacuzenus Joaniii, inquit, per id tempus patriarchos Commentarios
triarcham de
suos contra monachos tradit et
sus

monachorum

Synodum

adver-

Posse, inquit, fleri ut oculis corpoieis quiset

eosdem congregari
:

instat, ut

cum

rectis

do-

increatum lumen comtempletur, perspicue demonstrare licere Evangelistam enim scribere,Dominum ante mortem suain prinpiam divinum
:

cipes discipiilos assumpsisse, et

in

cum

ascendisset

montem Thabor, transfiguratum

esse aute eos,

;

gmatibus pugnantia illos senlire ac docere, probaturus in quos verbosius invehens de geminata deitate eos accusabat. Patriarcba; res visa miniine negligenda quare monachos Thessalonica per litteras ad judicium citat illi causam dicturi
; :

resjilenduisseque faciem ejus sicut solem

cnjus

adsunt

fulgorem discipulos, non sustinentes intueri, in terram cecidisse. Si igitiirilli et homines et adhuc imperfecti circumfulgens ipsosdivinum et increatum lumen videre potuerunt, quid mirum, si et nuuc sanctos superne a Deo colluslratos dicamus lumen cernere? Et infra Haec Gregorius et socii Barlaamo per oratorem . Quibus verbis ii pseudomonachi falsuin dogma nimirum divinum et increatum lumen corporeis oculis cerni posse docuerunt. Tum id iiisigin alio errore confirma:

72. Congregata est in S. Sophia?

templo Synosenten-

dus, in qiia non patriarcha, sed iinperator Andro-

nicus ad ferendain de

fidei coutroversiis

tiam
clesiae

prcefuit.

Qua

in re infelicem Gra;coruin Ec-

lugeas, et

sub imperatoribus schismaticis servitutem imperatorum vesanam arrogantiam qui

Chrisli iu terris vicario

non agnito

Romano

Poiiti-

fice, Ecclesia;

capita se constituere

scerent; atque ideo juslo divini

iiuperiali solio deturbati

non perliorreNuminis judicio

ad luendas impietatis poe-

runt, illam lucem,

qua Chrislus in uionte Thabor circumfusus coram Apostolis apparuit, quae quidem creata erat, utque Joaiinis - Cyparissiotae ver-

Mahometanorum diram servitutem decideruut. De iis vero, quse in ea Synodo decrela sunt, Nicephorus enim Gregoras discrepant auctores
nas in
:

negat
'

'

agitata ea, iiua; ad tlieologica mysteria spe-

Caolac. eod Cautac.

cdp

Apud

Poulai;.

.Not.

aJ

c. 39.

I.

li.
'

bisl.

NiccdIi. 016;;.

1.

XI.

268
clabant
:

BENEDICTl XII ANNUS

8.

CHRISTI 1341.
tradit
'

Ne, ut

ait,

Barlaamo rationes reddente,

synodo

cum

ad Latinos se traduxerit,

Palamas etiam blaspheniaeetimportunaetheologiae reiis esse viderelur. Pressa etiam silenlio ea,
quee contra diabolicas
attulerat
:

poslquam triennio Constantinopoli contra schismaticos decertasset, ab eo nimirum tempore, quo

legationem pro instanranda Ecclesiarum conjunctione obierat. Ornatus ' vero est episcopatu Gyracensi, pluresque ad Grcecos fide orlhodoxa infor-

monachorum
Palamam

praestigias

Quae, inquit, ad Massalianam haerealia

sim,

el

quffi

contra

afferebantur

paucos dies dilata , id est, nullatenus discussa. In quo etiam schismalicorum improbitas sese prodit, qui non permisere Barlaamo viro Calholico impietatis et htereseos convincere pseudomonachos. Nec dici jure potest a Gregora
pertiiiebant, in

mandos
est,

conscripsit Commentarios. Insignis ille quogravibus rahonibus demonstrabat ' Boma-

num

Pontificem
,

summum
'

esse

totius

Ecclesife

hierarcham
principio,

nec propter

Spiritus sancti a Patre et

dogma processionis Filio tanquam ab uno

in

compertum illum malevolenlia

popularis
gloriae

et pertinacia et
;

neque ob Eucharistiae
petilis

azymo

conse-

cupidilate,

actum

sed

potius

crationem, ab eo Graecos deficere debuisse;

tum

studio fidei, cujus splendore Graecos coilustrare,

etiam ejusdem primatum,

dentia, quas

ex divina proviredigit,

eosque ad Ecclesiae Calholicae gremium, ut polliin quo cilus erat Pontifici, adducere annitebatur
:

omnia

in

unum

principium
:

argumentis adstruebat

his verbis

labore

annum jam
iis

tertium conterebat. Discussa

in

Ad

aniicos in Graecia constilutos de unione

porro in

coetibus tradit Gregoras nonnulla cri-

sacrosanctae

cujusdam precationis formulam usurpatani a monachis objecisse dicebatur, deque eadem precatione controversa memina, quae Barlaanius
minit patriarcha ' Constantinopohtanus schismaticus, qui addit Barlaamum non tantum quasi male

Bomanae Ecclesiae, etc. Duabus existenlibus partibus, una quae sub

Ecclesia

Bomana
illis

constituta est, altera vero, quse

ab

illa

divisa est, quatuor

in

maxima

signa Dei bene-

placiti

possunt videri, paene voce

magna
:

de ea, sed etiam prave de lumine Thaborio sensisset

clamantia illi Ecclesiae Deum acquiescere opposita vero illis aequalia numero divinae permissionis
et

damnatum

Nostis,

inquit,

omnes neque
congressum,

indignationis, et quasi

ullionis

evidentissima

ignoratis

niaximum illum

in Ecclesia

in quostellae instarpraefulgebat pietatis [)ropugnator imperator nosler celebris ac beatae

signa existenlia in reliqua parte videntur. Et ut a minimo quatuor exordiar. Primum universa illa

memoriae

gens legibus, quibus etiam tenuissima acciden-

pater potentissimi et sancli mei imperatons,

cum

senatus principibus. Et jjrimus quidem Barlaam, tanquam prava sentiens et eloquens tum de inaccessibiii
illa,

transfigurationislumine,
Jesii Clirisle, Fili Dei,
:

tum deoratione
miserere nostri,

tium hominum communitati distincta sunt, regitur et administratur. Nihil indeterminatum apud sed qualiter oportel eos est, nihil inordinalum se gerere et dominantes inter se et cum suo prin:

Domiiie

secundum canones ad accusandum ineptus judicatur. Ne scilicet, si locondemnatur

et sic

quendi

in luce collocaret.

schismaticorum errores ConfirmatautemCantacuzenus^ eam pseudosynodum sensisse, praeside homine laico, lucem iiiam, qua Chrislus in monle Thabor coram Apostolis circumfusus efTuiserat, fuisse, ut Gregorius Palanias perperam effutiebat, gloriam Dei principio carentem, et majestatem ejus, et luliberlas data esset,

qui tantummodo subditi sunt, principium cum omnibus inferioribus in quolibet accidentium, etipsos subditos iuter se, et cum majoribus, et quid a quolibet exigendum est quomodo delicta punienda suut et bene facta praemianda, et quis horum examina-

cipioetcum
atque

iis,

commune

tionis

modus. Haec omnia

et

quaecumque

alia

nien divinitatis, et (leilatem, et naturaie ;eternum-

conmiunilaiem in [)ace maxime conservare valent, legibus apud singulos menibratim instituta et custodita sunt ex qua legum aequitate secundum Deum velle
iuter se societalem et

hominum

que Dei lumen. At contra erroneam hujusmodi sententiam perspicua sunt Birlaami argumenta ' B lllud, inqnit, quod oculis corporeis visum est, non esl increatuni. Lumeu Thaborium corporeis oculis a discipulis visum est. Ergo non increatum est. u. Quidquid oculis corporeis visum est, creatum est Lumen Thaborium oculis corporeis visum est. Ergo creatum est . 73. Barlaami libellus quo Grcecos ad unio;

vivere, et Evangelica servare

mandata

facilius a

Hic autem totum contrarium. Et ne singula dicam, lex est in singulis potentiorum
pluribus
fit.

ut enim quilibet dominantium ad prudentiam se habet et bouitatem, ita ct exquoquotadversa facta subditorum contingunt subsequuntur, non tanlum rempublicam subvertentia, et civilem vilam laedentia, verumetiam
licentia et voluntas
: :

evangelicam. Quid opusestapudscientesrecitare?

nem cum
signis

Ecclesia

Romaua

hortalur

qiiatuor

hanc Ecclesiam veram de>7W7istrans, Ca}terum Barlaamo impositam a Cantacuzeno calumniam putamus, dum illum assensisse pseudo-

Unum quidem
74.
illis

hoc

tale est.

Secuudum vero, et quod majus, quod in quidem Evangelica doctrina ubique vigel,
omnibus divinus sermo

currit et multiphcatur, et

E.\l. cjus
!.

decr.

apuJ Leo.
2

Al!at.
1.

Eccl.

II.

c.

16.

de consens. Orien. et Occid.

iO.

Cantac.

ii. c,

Pontau. iu Not. ad

= Nicepli. Greg. iiist. I. -M. ibid. 1 Canlac. 40. 1. ii CanExl. in Ms. bibl. Vat. sign. nuin. 4008. pag. 2. etc. et apud

Caiitac.

tac.

anliq. lect. loni. vi.

pag

4.

BENEDICTI XII ANNUS

pracdicatur,

8.

CHRTSTI 1341.
:

269

non solum quod quamplurimi omnia

;

secunda reputant erga sacraj Scriplurae studium et meditationem et disciplinam sed et quud ubi-

que sacerdotium ab eo dependet et ipse cum circa se Synodo cum grandi auctoritate et poteslate, nullo prohibituro existente, corrigit omnia,
retractat,
mittit

que multitudiuibus per

et in sacris

civitates, villas,

oppida

confirmat
universas

irritat,

statuit

inhibet

templis,

et

ubicumque inveniuntur
eloquia,

ad

partes

doctores

visitaturos

simul

iiuilti

aggregati, et praesertim festivis diepra>dicant conet loquelseapcrientes

singulas
doctrinae,

provincias, et eos, qui in

eisanimabus

bus, qui

sciunt divina

praesunt; et examinaluros, quis

modus illorum

gruenter audieutium habitui

eis

per totum

annum
:

et historiale et

narrativum

morale divinaj Scripturge veteris et quis erat ante incarnationem Domini liominum status, quae vero hujus sacramenta, et quid boni ex ea nobis effectum est, quae prfficepta et quce consilia et cum his sanctorum vilas in natalitiis, et si quid alterum ad pietateni ila et virtutem spectat et ad noslram salutem
et sententiale et

quomodo sacra tractant mysteria, quomodo se gerunt cum grege Domini, quomodo secundum se vivunt, ut horum relatione facta, et
quod
sit
;

pariter et novcE

deflcit

ab

illa

sede suppleatur, et quod pec-

catur corrigatur. Et

horum
inferre

quodlibet facillime
illi

nemo enim

est,

qui non putet Ecclesiae

animae saluli. Ita quidem facta illorum (nempe Latinorum), ordiadversari

periculum

nata sunt.
76. In
principii, sed

quod illorum illitterati mares et feminae nihil niinus ab his, qui in litteris student, habent certe in his, quae in promptu sunt, et ad salutem necessaria nostrae religionis et fidei. Sed verbo studiosi in superfluis, non in necessariis, a reliquis ditferunt. Ex quo contingit, ut gens illa moribus, ut piurimum, sit simplex et aperta, veritatis aniica,
:

altera vero

parte

non singularitas

pluraiitas principiorum et carentia

:

fraudis inimica, constans in suis judiciis, stabilis

in

quinque enimexistentibus connumerato et adhuc Triballensi archiepiscopo, sub quibus pa;neomnes hujus parlis sunt nuUus horum sex vel de jure vel de facto talis est, ut reliqui quinque ipsum ut suum capul habere velint, et ab ipso et ejus Synodo
principii honorata est

patriarchis Bulgarensi

conventis inter se

fidelis,

non

vertibilis et fa-

corrigi et retractari patiantur; et ad

omnia

ejus

cile

mutabilis; ad perjuriuiu tardissima, et fide

jussa

ita

obedientes sint, ut tanquau divinas voces

quas in Christum est firmissima et ferveiitissima;

illius recipiant

mandala,

et

[lericulum Salutis cre-

hoc opus fuerit, perdere paratissima. Hic autem quid ? studiosi quidem discendi nimis pauci sunt. Horum adhuc pauciores, qui sacrain Scripturam pluris faciunt plurimis paganorum scientiis libentius operam dantibus turba vero illitlerata omuis in communi propositae salutaris sermonis doctrin^e inexpers remanet quare pro uno, qui sciat subet
si
, :
:

pro hac eliam ipsam vitam,

dant illum resistendo offendere. Et quid dico de aliis? Sed neque quicumque sub quolibet sunt

horum
ut

sex, ita

devote se habent ad

suum

caput,

metu non

corporalis damni, sed animae perdi-

tionis, illius

mandata

velint implere. Pontificatus

vero cujuslibet

quomodo Bulgarensis dependet

principe illius gentis, et Triballensis similiter a

suo principe

Autiocheni vero patriarchae Arme-

slantialiora
reperiri

secundum nos
;

pietatis,

multa millia

norum

rex dominatur, Jerosolymitani

autem

et

possunt, qui penitus ignorant Christiaex quo contingit, contrario

Alexandrini ^gyptiorum

inipiissimus

priuceps.

nismi virtutem
illis

more

hanc gentera affectam esse. 75. Tertium autem post hasc nihilominus

NuIIus enim horum pontificatum recepit non probante, et decernente et consentiente suo sajculari
principe; magis aulem ut

plurimum

et

omnibus,

praedictis illud considero,

quod cum divina

provi-

dentia nihil
illius in
tal,

eorum, quae secundum beneplacitum

se careat, nisi

ad quos spectat electio, voluntate renuentibus, et cum principe discordantibus, necessarium est
finaliter
effici.

universo efficiuntur, inordinatum dimit-

omnisque multitudo ordine per

eum, quem vult princeps, pontiflcem Itaquecum sit impossibile, longi temporis
prava

reducantur ad
principiorum
inordinationis.
titudo

unum
et

principium

pluralitas euini

progressu

consuetudine

paulatim

mulla

carentia

principii

similis

sunt

protrahente, non multa contingere, quae desiderent generalem correctionem, generaliterque aliquid corrigi sine generali Concilio difficillimum sit, haec quidem pars posse communem aggregare

Hujus quidem gentis universa mulsub uno est ordinata princi|)io, Ecclesia

videlicet

Romana
et

et ejus

praesule,

quem omnes

metuunt, non tanquam armis et vi dominantem, nec tanquam humana lege vel generis successione vel muUitudinis rumore dominium sumentem; sed tanquam ab ipso Domino Christo ordinatum, et in terris vices gerere ab eo
honorant
constitulum. Ilaque illius mandata cum omni reverentia omnes non tanquam Apostolica tan-

Synodum
licet

principalioribus ejus [lartibus ad

unum
vide-

convenientibus, penitus amisit,

iu ea caput
tale
,

cum non

sit

quod posset necessilate Latinis vero neque alios com[ielIere convenire hoc difficile est. De tertio quidem haec dicta sint. 77. a Venio autem ad quartum, quod et stupefio considerans; cum enim Doniinus nosler ie:

tum, veruai etiam Doininica scripta recipiuiit et adorant; et nihil ita durum ab eo jubetur, ut non quiete paratisint ad implendum et omnes ab illo corrigi sua et retractari suscipiunt, omniuin:

sus Christus

praedixisset

afflictionem
et

habituros
perseculio-

suos fidelcs, et

odium ab omnibus,

nem

passuros

Christianorum genus ex lunc usque

ad impeiium Constantini inagni alfligebatur qui-

270

BENEDICTI XII ANNUS

ut

8.

CHRISTI 1341.

dem

plurimum

et
:

odio habebatur, et persecused

,

jusmodi rationibus non possum aestimare, quod

Latinis in haeresi

tionem patiebatur miraculum, ipsi qui odio

quod

erat

maximum
affli-

non

existentibus, ralionabiliter
Si

et

persecutionibus

hi illorum devitant
esset,

communionem.

enim

lioc

gebantur, de ipsis infligentibus et persequentibus et odientibus multipiicabantur, ipsis affligentibus nam continue sese ad afflictos convertentibus
:

justa

ulique divina providenlia existente,

oportet praedicta quatuor vel principaliora eorum e converso contingere : et cum caput totiusEcciesiae

etsi aliqui

metu tormentorum recedebant

fide,

tamen e converso multo plures ad fidem omnibus sententiis convertebantur. Praesentia vero quomodo? quam miserabilissime ut enim anlised
:

oporteret constitutum cecidisset aiterum caput suscitare sanse utique Dominum parti Ecclesiae ne sine capite etinusitatnm el deor-

ab

initio

dinatum

quiora omittam, ex quo factaj unioni sub primo Palaeologorum acquiescere hujus partis noluerunt, innumerabiles ex ea nuiltitudines ad detestabilissiinain

et deforme magnum et mysticum Corpus Chrisli remaneret. Sed venio ad s|iecialiora. 78. Haec gens propter duo, ut ita dicatur, Latinos accusans, aestimat oportere ab eis se

Maliometicamsectamconversa? sunt,

dividi.

Unum

et principalius

quod aiunt Spintum

non solum
vertis,

his, qui tenerse aetatis erant, necessitate

ad caplivantium et

ementium superstitionem con:

verumetiam perfectioris setatis per aniini moHitiem fidem aspernatis quamvis si affligeretur hapc gens, et non minueretur; vel si minueretur sed per mortem, et non ad impietatem se convertendo, posset utique hoc paternae casligationis esse putari
:

sanclum ex Patre Filioque procedere. Secundum quod per azimos panes sacratissimam ceiebrant hostiam. Ego autem, tempora examinans, video quod schisma quidem nondum quadringentnrum sub Basilio enim Macedone et Phoest annorum
:

tino (Photio) patriarcha, utaiunt, incoepit, a qui-

tot

vero mullitudines permitti

ita

subito ad captivanlium impietatem mutari, boc non paternae disciplinae, sed omnimodae deserlio-

manifestissimum signum est. Facta vero Latinoruni e contrario ex tunc non modicum creverunt, non solum quod Armeni, relictis paternis
nis

bus nonduni praedictorum annorum numerus est completus. Ecclesia vero Romana ante inchoatum schisma pluribus quam septingentis annis per azyma conficiebat sanctissimam teletam, (missam Alexander enim Romanus Pontifex, qui scilicet) sub Adriano, glorioso marlyrio vitam flnivit, ho:

stiam de
ita

azymo

Ecclesiae

Romanae

slatuit .

Non
sta-

erroribus, illis se addiderunt, et alii Orientahum gentium, qui per horum pra^dicationem simililer
his

id

accipiendum, tanquam

id ipse

primus

luerit, sed ut qua3 traditione Apostolica

servaban-

semper consentiunt; sed

et

copiosissimae in

tur a Catholicis, ne qua iire[ieret contraria con-

Machometicae sectae per regem Hispaniae captce sunt; ex quibus non parvae multitudines, fide in Cbristum suscepta, Latinis ailditse sunt et Grfficorum adhuc non pauca miilia ad
Occidente civitates
:

suetudo, fuerint decretis firmata.

Post

quem non

illos

adducta illoriim fidem sponte etiam et hi, qui ad Persas conversi a Haec igilur ego in me ipso minime credere valeo, hos ab illis

receperunt, ut
sunt.

vertens animo,
rationabili ali-

qua causa divisos esse, tanquam illis in aliqua hteresi et mala flde exislentibus si enim pars illa
;

Christianorum, quae concorditer ad constilutum Dei decreto ab initio tolius Ecciesiae principium
ordinata
est,

paucos Romanos Pontifices Deus virtute et martyrio et miraculis glorificavit, ut etiam utraeque parles in sanctis eos connumerarent. Similiter Spiritum sanctum ex Patre Fiiioque tanquam ex uno principio procedere videtur Ecclesia Romana tenere ante inclioatum schisma pluribus quam quadringentis annis : beati enim illi viri divinus Augustinus, Ambrosius Mediolanensis et Hieronymus, qui claruerunt circa tempora Theodosii magni, ex quo praeterierunt usque nunc plures

quam

octingenti anni, quos Latinorum Ecclesia

quffi

legibus regitur, et Evangelico

qiii-

doctores et regulas pietatis duces habuit, hi divi-

sermone

et

multitudine semper crescit, haec

haeresi
:

dem
vivit,

est in

quae vero pars abhacjuste

divisa est per

omnia sana est, haec neque iegibus neque ad unuia ordinata est principium, et semper secundum multitudines ad alienissiiuam Dei gentem converlitur, et in ipsa prorsus, quan-

nam aperientes Scripturam multis locis suorum operum manifeste notant, quod Spiritus sanctus ex Palre Filioque tanquam ex uno principio procedit. Atvero Romanus Pontifex B. Gregorius, qui
dicilur fuisse

sub Justiniano ante schisma pluribus

de Spiritu sancto tradit senten-

quam
tiam
;

trecentis annis, superiores suos et ipse se-

tum ad

illitteratos

Evangelicus exlinctus

est

quens,

eamdem
quare
si

sermo. Deseruit ergo Deus omnimode Christianismum? Sed nullo pacto hoc fieri potest verax
:

rationabile esset propter hascausas

eniin est proniissio dicentis,

nobiscum

ad cousummalionem

sajculi, et

usque portas inferni mifore

a Latinis dividi, oportet utique ab initio hoc facere, et neque sanctos hoc sapientes et azyma im-

molantes putare, neque coinmunia Concilia cuni

eis pali facere.

nime

adversus Ecclesiam esse, et Petri Odein nunquam deflcere quod etiam de omnibus Pelri successoribus in consequeutibus
pra^valiluras
:

Nunc autem

post

una cum

eis ce-

lebrata septem Concilia generalia, et

sacriflcaiites, et

multos azyma

temporibus intelligi dignum.est Domiuica oratione; siquidem o|)ortet credere magnuni aliquid
esse,

praedictam de Spiritu sancto sententiam in suis scriptis manifeste pradicantes, sanctos et ab ipsisGrtecis reputatos, propter eadem
ipsa post

quod ex ea effectum

est.

Ex

his igitur et

hu-

multos annos

velle

ab

eis dividi,

quo-

BENEDICTI XII ANNUS

8.

CHRISTI 1341.
aliis

271
vero in actione quae

modo non
ritii

caret onini ratione ? Qiian(iuam de Spisi

quibus oportet credere,

sancto,

soli iilius linguae

patres boc trade-

rent, nolle credere,

nondum

tantuni esset

malum

nunc

aiiteni el

GrseccC linguac patribus idi|)srim

agendanon distinguunt, et borum rursus aliisdependentibus a Dominico ct Evangelico mandato, aliis vcro non (qua? singulaasludiosis nolatasunl)

pr;edicantibus, scilicet
ticis, S.

magno

Basilio in Anlirrbe-

Albanasio multis
qui

locis, S. Cyrillo, S.

Gre-

quomodo non absurdum eadem cum ilbs saiiiunt, bfereticos reputare? Ego quippe, non babens bujus rei demonstrationem, tanquam existentis super demonstrationem, et videns tantum exercitum Patrum boc sapieutium, atque decreto Dei matrem Ecclesiarum idipsum determinantem, non tutum esse
gorio Nicaeno (Nysseno),
est eos,

cauoMum vero de fide, et quorum est Dominicum mandatum, nullum unquam Ecclesia Romana mutavit, neciue potest boc ostendi quos vero mu;

tavit vel revocavit, hi

sunt illorum canonum, qui

neque de fide sunt, neque a Dominico pendent mandato, boc autem nullum est inconveniens; quae enim ita se babent, etiam si sint per generale Concilium determinata, sed rebus consequenlibus temporibus cadeutibus, et bumanis dispositionibus
mutatis, potesl Ecclesia ipsa gratia meiioris
tare,

cognosco aliter sapere

demonslratio
perceptiva,

quanquam

si

contrarii

muipsis

baberetur, et res bujusmodi esset

sic

ut multa talia reperiuntur etiam

posterioribus
,

in

neque

oporteret piae considerationi

Sedis B. Pelri sententiae bu-

Conciliis

multa priorum
spiritu vel

Conci-

taiitorum

Patrum ac

liorum decreta
irritantibus, vel

cum eodem

omnino

nianam denionstrationem anteponere. 79. At vero de azymis, cum manifestum sit quod ia sacra Scriptura panis nominetur, sive fernientalus sit sive azymus; et quod sero illius
sacrae Coenac

omnino ad melius convertentibus; sed quia illa, quae hujusmodi sunt, propter velocem bumanarum rerum mutationem frequentius contingunt, in quolibet vero non est possibile
vel

prima, utaiuut tres Evangelistse, azyin

non

est facile

generale aggregare Concilium,

qua non tantum comedi panem fermentatuni a quoquam Judaeo non licebat, sed neque omnino in domo Judaei inveniri et quod duo discipuli missi sunt ad pra^paranduni in ccenaculo legale et assuetum Pascba; et quod, ut aiunt Evangeliorum expositores, omnibus quae secundum legem erant consummatis, Salvator,
erat,
;

morum

sed neque est quodlibet tantae difficultatis, ut generali deliberatione indigeat, non oportet furbari,

pane accepto
legale

caelestia

tradidit
illo,

panis intelligilur esse ex

sacramenta, qui qui tunc propter

mater Ecclesiarum cum sola circa se Synodo, bujusmodi sunt, suis teniporibus Apostolica aucturilate corrigit et mutat, vel irrital non enim et quod sit majoris auctoritatis, et magis possit generale Concilium quam Apostolica Sedes, generalia aggreganlur Concilia sed quia incidensi

quffi

tes quacstiones dilficiliores sunt,

et

majore indi-

Pascba praeparatus erat in mensa; et divino Chrysostomo dicente in octogesima boniilia super Matibaeum, nibil cuntrarium legi sero illo Saivatorem fecisse;
ex his
et

geant discussione. Ex his igitur omnibus novissima mea conclusio est illa, quod Ecclesia Romana est

sumnie orlbodoxa,

et

nullam unquam causam

et

quod

si

esset panis ille

fermen-

aliqui dedit, ut rationabiliter ab ea dividatur; et

talus, manifesle

utique hoc contrarium esset legi;

quud qui

ei

sunt uniti

obedientes, et mandata

omnibus indubitanlcr concludi video, per

panem azymum suatradidisseDominummysteria. Quoniam rursus Apostoli, nobis tradentes mysteria, non distinxerunt sive fernientatum sive azy-

Dei custodiunt, in statu salutis sine dubio sunt. Ilaque et quicunique, spretis bis, quibus placel in

scbismate perseverare, ad ipsam toto animo accedunt, hoc salubriter de se deliberare et agere puto . Haec Barlaamus ad Graccos ad obsequium

mum,
gerit

sed Orientalis Ecclesia conlinuo incoepit fermentatum, Occidentalis vero azymum, eo quod

imagiuem puritatis, sinceritalis et veritatis ulraque ego quidem similiier adoro et colo Latinos vero in tantum prudentiores a?stimo, quod illi quidem minime hostiam de fermentato vituperant, sed similiter venerantur borum autem inulti non timent in sancta blasphemare. 80. Adhuc autem multi dicunt se scandalizari, quia multa contra Apostolorum canones et
:

Romanae Ecclesia? pelliciendos scribebat, pluresque alias elucubrationes insignes edidit. Ejus vero
semulus Gregorius Palamas exinde insolentius exultare coepit, ac novas cudere baereses, matrimonia justa rescindere, virosque invitis uxoribus cultu i-eligioso induere tum ritus sacros pro;

fanare adeo, ut postea Graecis

81. Aiidronico

'

damnandus

fuerit.

mortuo succedit Joannes Pal-

ceologus.

septem generalium Concilioi

um

vident in Latinoscandaliipse

flarjitant.

rum

Ecclesia
:

fieri.

Me autem neque boc

Catalani in Ecclesice f/remium redire Blaspbemi autem bujus pseudomonacbi fautor Andronicus imp. justa latae impiae

zare valet

quare?quiaprimumdiscurrenset

sententise

eosdem canones, et ad praisentia respiciens, multa invenio et in bac gente contrario modo, quam ut jubent canones facta, et plura et majora, quam illa quae aiunt Latinos transgredi ut non sint secundum hoc ipsi meliores illis. Deinde et boc considero, quod omnium, quai in canonibus comprehenduntur, aliis exislentibus dogmaticis, et de

synodo
tione,

sibi peperit,

pramia, mortem scilicet in ea [)seudoex vehementiori enim conten-

morbum
tradit

qua dogma erroneum statuere moliebatur contraxit % ex quo paucis post diebus, ut Cantacuzenus, a ad vesperam die Mercurii,

<

de consens. etc.

Ext. de eo Greg. patriarch. decrelum Synud. apud Leo. AUat. ' Cantac. 1. n. c. 40. 1. ii. c. 16.

272
XVII. kal. quintiles
,

BENEDICTI XII ANNUS

anno quadragesimo nono
millia ab orbe condito,
sffivitia

8.

CHRISTI 1341.
;

doininatum retinerent
exceptos autem avide
iis

vectigalia vero

publica

supra octingentos
Indiclioiie nona,

et sex

principi pendi consueta, imperiali fisco inferrent:

morbi
:

confeclus ex

liac

luce imperator migravit .Oppressum vero,scribit

promissa,

cum

Grajci in

eorum legatos, atque auxilia spem venirenl' adjuncta

Nicephorus Gregoras' Junii die, inquit xv, anle solis ortum defunctus est anno sexies niillesimo octingintesimo quadragesimo nono omne vero tempus Ktatis ejus ad anuos circiter quadraginta quinque fuit, cum ante viginti urbem impera^ tricem belli jureoccupassetn.ReliquitAndronicus sceplra Joanni Palaeoiogo, quem tum novennem
:

imperio Peloponneso, Catalanos, qui Atticam et Bceotiam incolebant,3ubaclum iri.Catalanos porro, qui magnae societatis nomine nuncupabantur, ad
Ecclesia%

aqua

censuris ob Gallici generis Latinos

injuste oppressos armis,

cum

ad

illa

in Turcas
erant,

vertenda in Orientem trajecissent,

defixi

gratiam rediremeditatos,atqueHenricopatriarchaB
Constantinopolitano Catholico significasse, constat
litteris Benedicti, quibus eorum oratores ad redintegrandam cum Ecclesia conjunctionem se auditurum paiernoque excepturum sinu pa Te, inquit, pridem de Rotriarchae respondil' curia, et ad tuam Nigropontensem manarecedente Ecclesiam accedente,cum per partes ducatus Athenarum tuum iter prosequendo transires, illorum, qui de magna societate se faciunt nominari, tibi

extitisse refert

Cantacuzenus^

Cum
impar

vero Joannes
esset,

sustinendffi imperii majestati

Canta-

ex

cuzeno publicae rei administratio, quam patriarcha sibi debitam contendebat, commendata est. Aspirabat ' ad id lionoris fastigium Apocaucus imperatorii cubiculi prffifectus atque ob affectatam tyrannidem Joannis Paleeologi inunctionem imperialem in tempus longius extraxit a quo structarum sibi insidiarum occasione Cantacuzenus quamvisanalhema^a Patriarcha rogatu Andronici iis, qui in Joanneni Palaeologum conjurarent, incussum esset, Didymothichi imperialia ornamenta corripuit'; itatamen,ut primum Annse August^e, deiu filio imperatori, tertio ipsi Canlacuzeno et uxori Irene imperatrici, acciamaretur. Ut vero post nounulla bella, quibus imperium, ut citius
:

expositum extitit reverenter, quod ipsi reconciliationem et reductionem suam ad gremium sanctte matris Ecclesiae, ac nostram et Apostolica; Sedis gratiam, devotionem et obedientiam summisdesideriis

affectabant, quaedaui
et fidei

qua3

pro defensione

fidelium

praecipilaret

afflixit, illa
sit,

imperialia insignia abji-

personarum partium illarum utilitate non niodica statuque pacifico confovendo admodum
ac Ecclesiarum et

Ecclesiasticarum

cere

coactus

inferius dicetur. Interea accepto

utilia

esse possent

offerentes nihilouiinus, teque

de correpta a Cantacuzeno tyrannide nuutio Constantinopli, Jo. Palsologus Augusta; jussu a patriarcha Joanne imperiali diademate est redimitus%
ac
proceres, qui celebritatem curaverant, aucti

rogantes instanter, ut super hoc nobis scribere

procurares. Sane quia nos, quibus desuper cura
gregis Domiuici
est

commissa, non solum

illos,

sed quosvis oberrantes alios reduci cupimus ad

ovile

honoribus depatriarcha, qui ad altiorem dignitatis apicem conscendere non poterat, hffic addit Cantacuzenus
:

Douiinicum, exlra quod non

est aliqui gratia

Patriarcha, quia

gradum pernmtare

nequesalus,si procuratoressuosmandatismunitos sutficientibus ad Sedem Apostolicam duxerint super

iis

habitu seaugustiorem fecit,et insubscriptionibuscolorecaeruleo est usus, flammeumjioterat,

non

destinandos, eos libenter et favorabiliter

etc.

que seu tegmen capitis, quod antea patriarchas, si de monachis non essent, album ferre mos erat, ipse auro illustravit, Servatoris nostri et illibatae
ejus genitricis Deiparae ac Joanuis Baptist depictis in eo iconibusB. Exercuisse simultates patriar-

audiemus, anno vn .
83.

Datum Avinione IV

id.

Februarii,

moreretur
lius

tempora^ antequam Andronicus apud Trapezuntinos magna rerum conversio contigit Joannes euim Comnenus Basihffic
,
:

Sub

cham Constantinopolitanum cum Lazaro

patriar-

imperator ab uxore Irene, Andronici imperatoris Constantinopolitani spuria filia, quam regia

cha Jerosolymitano referl idem auctor ', cum in suspicionem proclivioris in Cantacuzenum studii adductus esset. Accesserat ille Constantinopolim vivo adhuc Andronico, ut ab illo confirmaretur. Qua in re tyrannidem ab imperatoribus in patriarchas et praesules Orienlales exerceri solitam

ob vesanos
Ireni delata
sibi

pellicis

catus est, ut tulit rumor,

:

amores exegerat, veneno nesummaque rerum mox

a patre imperatore viruni

quae

cum

ad Trapezuntinorum moderanda sceptra mitti postularet , illeque Acarnanum expeditione di-

videas

et

horum insignem vesaniam,

i-ebus

qui impe-

strictusauxiliaopportuuanon submisisset, adducta in suspicionem prava) cum magno Trapezun-

ratoribus magnis contra divina jura,

quam Ro-

tiorum domestico consuetudinis

pulsa
est.

criminis odio

manis Pontificibus iu
mallent.

sacris obnoxii esse

Hiec pluribus Gregoras.

84.

82. Defecisse paulo anle Latinos Peloponnesiacos

ploma.
cessoris

Absolvimus hunc annum

Bonifacii VIII adversus Fraticellos Diinsigni Boni-

a suo principe ad imperatorem, refert Cantacuzenus* ealege, ut in quibus iiraiessent urbibus,

facii VIII

Diplomate, quod Benedictus ex praedeRegetso exscriptum hoc anno promul-

Greg.

I.

XI.
6

Cantac.

Cap,

9.

Cap.27.

Eod. cap. seq. ni. Cap. 36. 'Lib.iv.c. 14. 8Cap.l2

I.

c. 2.

et

Cap. 12.

'

Tom.

vil.

Ep. secr. xiv.

5 Nic.

Greg.

I.

xi.

in fio.

BENEDICTI XII ANNUS

gavit% ut
in judiciis usui esset. Pra;tern!ittendum
est,

8.

CHRISTI 1341.

273

vero visum non

qui Liberato et

cum

toties a nobis ejus

mentio

facta fuerit, dictaque saeiiius

adversus Fraticelios,

cardinalium, de quorum numero tunc eramus, papatui pure et absolute renuntiavit ejusqueoneri et bonori in ipsis sibi nibil oinnino
S. R. E.

Angelo Clareno auctoribus novam concondere religiosam familiam molili sunt

,

retinens vel reservans

voluit, ut quac per

et

bumiliter postulavit et
facta fuerunt,
|)Ost-

ipsum improvide

firniet et

omnes

fucos a nonnullis ad

eorum
illi

grasi-

futurus ejus successor [)rovide revocaret: ac

tiam compositos,

penitus

detergat
V, a

ex boc

quam fuimus
sumpti, nobis
fudit, ut

ad apicem

summi

A|iostolalus as-

quidem constat Csieslinum

quo

Diploma

dum

adliuc essemus Neapoli preces

Apostolicum elicuerant, sanctissimis quidem moribus et coelestium reruni tractatione excelluisse, jurium vero peritia penitus destitutum, et ob pu-

revocare qua; ipse male fecerat, curare-

nius. Uiide nos, attendentes pericula, scaiidala et

jacturas, qua; ex talibus anlecessoris nostri pra;dicti

rissimum vitae candorem aulicas fraudes suspectas non habuisse inde ob ingenii facilitatem postulata qua;vis, uullo discrimine babito, reque indiscussa
:

actibus
;

l)rovenire
tes,

ac

provenerunt, vel possent in antea animarum saluti providere volen-

omnes

dispensationes super quavis pluralitate

admisisse, ac

praecipue
;

illa,

qu;e pietatis colore

ea de re ac religione

dignitatum, personatuum, officiorum, prajbenda-

(ucala erant, fovisse

fas permisisse
:

ac multa monacbis prteter

tum monitum

runiseu beneflciorum Ecdesiasticorum cum cura vei sine cura oblentorum vel obtinendorum
;

permotum, cum Pontificatu cederet, rogasse successorem, ut male a se coucessa revocarei Bonifacium vero piiinum ejus indulta prcfler morem curiae Romanae edita rescidisse: tum ut majori
:

provisiones
das,

quoque et concessiones ac commende quibuscumque monasteriis, abbatiis, |>rio,

ratibus, liosi^italibus

Ecclesiis regularibus

vei

sascularibus, vel Ordinibus; seu de redditibus et

consilii

maturitate discuterentur privilegia, quae

ab

illo

concessa fuerant, edixisse ut

respectu
iila

omnes

sine

proventibus Ecclesiasticis quibuscumque, aut pecuniarum sumniis percipiendis beneficii seu pensionis, subventionis,
toriini

dignitatis

afferrent,

quo vel

confir-

protectionis, oneris, debiailerius

marentur rescenderenturve. El quidem paruere

prapsules

vel

cujuscumque
titiilo,

revelandi seu
S. R. E.

principes ac religiosi Ordines, exceptis

quovis alio
dinalibus
assuinpti,
,

causa vel nomine

car-

pseudominoritis, qui alieno ut exitus docuit spiritu ducti, obtinuisse

contendebant a Cajlestino, ut

postquam fuerint ad cardinalalum vel aliis, ac omnes pensioiies et subiiliis;

novam couderent familiam, (|uani pauperum Eremitarum saiicti Caelestini, sive fratrum de paupere vita appellasse feruntur. Ex quo patet eos, licet pia fui^seiit eorum exordia, pro[)ter contumaciam tamt-n a vera pietatedtfbCisse maxime cuin Boni;

ventiones de pecuniis qualilercuiiique cardinalibus

vel

necnon exemptiones,

incor(iora-

tioncs, unioues, subjectiones, suppositiones, con-

cessiones

quoruiucumque Ordinum, monasterioregularium vel

rum,

ho;[)italiiim, Ecclesiaruiii,

Diploma ut juste edilum asuccessoribus PontilJtibusClemeiite V, Joanne XXII etBenedicto XII fuerit confirmatum
facii
:

Benedictus, etc. ad perpetuam rei menio-

cura vel sine cura personarum, juriiim stu bonorum ad i[isavel ipsorum aliquid peiiiuenlium liberaliones a submissionibus vel subjectionibus seu censibus qiiibuscumque, et
saecularium,
;

cum

riam.

auctoritates,

potestates seu

facultales conferendi
prae-

Tenorem quarumdam litterarum

felicis re-

quipcumque personatus,

dignilates, officia,

cordationi^ Bonifacii papae VIII praedecessoris nostri

in ipsius Regestis

repertum de verbo ad verbum

bendas, beneticia Ecclesiastica cum cura vel sine cura, et perci[)iendi provenlus proximi anni vel

praesentibus annotari fecimus, ijui talis est

a

Bonifacius episcopus, servus servorum Dei,

ad perpetuam rei
a

memoriam.

Olim Caelestinus papa V antecessor noster, devictus instantia et ambitione nimia plurimorum, ignarus eorum, qua; et juris debitum et gravitas
pastoralis cui pra;fidebat ofQcii requirebant; seductus insuper atquedeceptus per captiosamastutiam et deceptabilem aliquorum, fecit diversa et

alteriustemporisquorumcumquepersoiiatuum,dignitatum,officiorum,pra;bendarum, beneficiorum Ecclesiasticorum cum cura vel sine cura certarum provinciarum, seu regnorum et Ecclesiarum, ac revocandi nonuullas lilteras gratiosas ab antecessore ipso concessas, inquirendi utrum litteras ab

eodem

concessie forent de falsitate vel tacita veri-

tate suspecta; facultateiiii), et infra,

sub quibus-

cumque
tas
,

tenoribus, formis et modis factas, indul-

minus digiie inordinataet insolita, quorum aliqua sublicemus ex causa, sub cujus
concessit varia

Bulia nonnulla, ut fertur, praeter ipsius conscientiani transierunt, qucE

non indigne,

quiniiiio ne-

cessario

Apostolica;correctionis exposcuot. Quapropter antecessor ipse, suam insufDcienliam ad portandum summi PonliOcii onera diligenter
altendens et defectum
pati

limam

commissas, concessas vel datas in fratrum nostrorum pra;sentia VI kal. Januarii, dum adbuc essemus Neapoli, auctoritate Aposlolica et de pocassavimus , testatis [)lenitudine revocavimus irrilavimus et evacuavimus onininoi). Et infra
,
:

quinimo periculum ex boc universalem Ecclesiaiu recognoscens, urgente

,

quia praedicta per nos, ut pru;mittitur, facta Neapoli ante consecrationis nostne solemnia sub Bulla nostra [)Osita non fuerunt,
a

Verum

cousecratione
principis

i[)sa

postmodum apud
solito

Basilicam

coascientia

coram

coUegio

fratrum

suoruin

Aposlolorum de Urbe

more
33

re-

Ann.

ToMus X\V.

lUVN. VI,

274

BENEDICTl

XII

ANNUS

8.

CHRISTI 1341
privilegia, litteras,

cepta, ea pra^sentibus feciinus annotari,

plenam fldem

in judicio vel extra

quibus judicium volu-

nostrorum consilio vcl assensu

gratias, et alia supradicta, qua; nostro et praefatae

mus

adliibiri,

ipsaque de fratruin pra^dictorum

Sedis conspectui praesentari, el ad nostram et

jiedicta;

sae-

consilio ralificamus,

probamus,

et
,

confirmamus, facimus, apetiam innovamus, et ea omnia a

scilicel

Sedis
;

notitiam, ut

prcemittitur,
eis vel

deduci

mandanuis

et

quidquid ex

ob ea secutum

prffidicto die

VI kil.
:

Januarii

plenum

extilerit vel sequetur, Apostolica aucloritate et de

efffclum volumus obtinere et (|uidquid ex tunc per qiiLmcumque, seu quoscumque qnavis auctoritate secus fuerit

potestatis plenitudine cassamus, irritamus, evacua-

uuis

cassas,

irritas

et

vacuas nuntiamus, ipsa

attentatum vel factum scienter

vacuamus. Concedimus quo(|ue, ut reliiiiosae, qnao monasticum nigrum vel canonicorum regiilaiium babilum in
suis monasteriis regularibus, canoniis seu prioratibiis

vel ignoranter, prorsus viribus

omnino carere viribus decernentes; non obstante, si ab eodem antecessore vel aliis Romanis Pontificibus quibuscuiiique Ordinibus, collegiis, Ecclesiis,

vel

personis cujuscuinque conditionis, prae-

eminentiae sive stalus aliquibus vel alicui eorum

deferebant

antequain

ipsa

iiicorporata

uiiita,

supposila vel submissa essent Ordini,

mo-

sub quaciimque forma vel exiiressione verborum sit indultuni quoinodolibet vel concessum, quod

nasteriis, sive locis regulae vel observanliaj

praf ili

anlecesporis ante ejus

assumplionem ad aj^icem

Apostolica; dignitalis, priorem liabitum libere re-

forma concessa et commissa jier antecessorem ipsum vel alios Romanos Pontifices, aut ejus vel eorum auctoritate nequeant revocari jier
prapdicta
litteras Apostolicas, quae

assumant,

et in eo Uomino famulentur. C;tterum ut Sedes ipsa saepedicti anteces-

de indulto seu conces-

sione hujusniodi, aut de ipsorum toto tenore, seu

soris actus reliquos lucidius jiossit discutere, el in

melius reformare, ejusque errata corrigere, omissa sup(dere, ac in irritum revocanda dediicere; omiiia

de verbo ad verbum de Ordiuum aut personarum nominibus plenam determinatam et expressam non fecerint mentionem seu quacumque indul,

privilegia, lilteras graliosas

graliis, vel

superquibuscum-

geiitia,

vel coucessione alia dictae Sedis generali

que

graliosis concessionibus de qui-

vel speciali,

cujuscumque

tenorisexistat,

perquam

buscumque

juribus, rebus vel bonis, quai quo-

effectus pra-seutium

posset quomodolibet impe-

ab eo; necnon
litteris

modolibet processerunt, seu qua; oblenta fuerunt qiia; ab anlecessore ipso verbo seu
facta, conce^sa,

diri. Si quid autem iii praMuissis, vel circa praemissa dubii vel ambiguitatis einerserit, declara-

data vel indulta fuerunt

collegiis, universilati-

tioui et interpretalioni dictie Sedis plenaric

reseret

quibuscuinque ordinibus,
sa^cularibus, Ecclesiaslicis

vamus, semel
oiiinino

el

pluries, quoties

opus

fuerit,

bus, conventiljus, locis vel jiersonis regularibus,

vel

prout expediens viderit, faciendum. Nulli ergo

mundanis

(cujiis-

liomiuum
,

liceat

hanc paginam
factionis,

nostrae

cumque

fuerint Ordiuis, coiiditionis, emineutiLc,

raliflcationis
tioiiis,

confiriiiatioiiis,

approba-

dignitalis aut status) quw. tenore pra;sentium, vel

inuovationis,
,

vacnationis, concessionis
assignationis
,

per alias nostras lilteras revocala nun sunt, et penitus aniiullala quantum ad omntm iffectuin
;

suspensionis

pra?cepli,

mandati,

cassationis, irritationis, nunliationis, con^titutio-

data prffiseiilium sus|iendenles,

stricte

eoium, de ipsorum fratrum consilio el assensu a volumus ac diprajcipimus, ut sequeutes

uiiius, Ilalici vero infra

nis et reservationis infringere, vel ei

ausu temeprae-

raiio conlraire. Si quis

autem boc attentare

Romanam

cu-

riaiii infra

quatuor menqui-

sumpserit, indignatiunem omnipoteutis Dei et bealorum Petri et Pauli Apostolurum ejus se noverit incursuruiii.
Dat. Lateraui VI id. Aprilis,

siuin, et extra Italiam

constiluti infra unius anui

spatium, a data

computandum eadem (quod

Pontiflcalus

nostri

anno

i.

Decrevinius

itaqiie

dem
mus)

teiiipus

pro

peremptorio termino assigna-

tenorem

eumdem

taliter

annotatuui

illain fidein,

ipsa nostro et praifata; Sedis conspectui re-

piaesentent, et ad

noslram

et ipsius Sedis

notitiam
justo

illamque vim ubique tam in judicio qiiam extra judicium iiosse facere et habere; illiusque firmitatis

deducaiit, Apostolics discussionis

judicio
,

examen
;

robur obtinere, qua originales

pr;pdecessoris
nostri

litter;B ejus,

faciente

Domino

subitura

ipsaque

dein

exinde confectae

si

quantum ad omuem eflectum manere suspensa,

quousque per Sedeui
rint approbata.

exliiberenlur, facerent, baberent et etiam oblinerent. Nulli ergo

,

ipsain ex certa scientia fue-

etc.

Dat. Avinione non.

Julii,

anno

vii.

Alioquiu ex nunc de

eorumdem fratrum

CLEMENTIS VI ANNUS

1,

CHRISTI 13 '(2.

275

CLEMENTIS

VI

ANNUS

I.

CHRISTI

1342.

1,

genti
esl

Extrema Benedicti Apostolica gesta. Inbonorum omnium dolore e vivis ereptus

anno
'

Encyclicis hisce

litteris

'

jussit excitare, disciplinae

:

Ecclesiasticae severitate objecta

B

Beneiiiclus XII, Servatoris

niillesimo

trecentesimo quadragesimo secundo, Indictione

Venerabilibus fratribus archiepiscopo Hispalensi ejusque sutfraganeis salutem, etc.

a

decima
sex
sisset

cum annos septeni, menses quatiior, dies summa cum pietatis laude Pontilicatum ges; :

Decet prtelatos quoslibet, qui ad

in

regendum

alios

creatus

enim

est,

ut vidimus XIII kal. Ja-

partem sollicitudinis sunt assuinpti, sic per splendorem vitae ac doclrinam bonorum ope-

nuarii, finem vero vitae fecit VJI kal. Maii,

quem-

ruiii relucere,

De quo nonnulla digna memoria afferenda operae pretium arbitror, quae extremo Pontiflcalu gessit. lisdem

admoduni plerique

scriplores testantur

(1).

imitantes, ipsoruiii

proprios

eorum subditi exempla s.ilubria non solum culpas et excessus corrigant, verum etiam ad operanda siut

igilur prorsus piis studiis restaurandae in oidiiie

Ecclesiastico primaeva;

morum

sanctitatis Ponti-

audieutiam nostram, quod non sine gravi nientis turbatione referimus, fide digna relalione pervenit, quod nonnulli ex vobis fratres suffraganei
teri
,

milia soiertius aniiiientur. Sane ad

ficatum
tus
:

absolvit,

quibus

illum fuerat auspica-

cum

enini in Castelia obsoletlores sacerdotum

clerici

ac personae

EcclesiasticaB

necnon presbyvestrum

mores luxuriae sordibus nondum tersi esseiit, quamvis jam ad id Apostolicam operam contulisset, Toletanum, Bracharensem, Comitostellaiium et Hispalensem archiepiscopos, eorumque sufifraganeos obnoxios
sibi clericos

omnium
iniiiiici,

subditi,

divini timoris obliti pariter et

amoris, ac famae suae prodigi, et bonoris eliam

ex impudicitiae cceno

vitam eorum maculare publice incontinon verentur ex quo fit, quod ilU ex vobis, quos propria culpa damnat, presbyteros et
nentiae vitio
:

clericos
I

eorum

subditos, hujusraodi

vitio

labo-

Gest. Ben. XII

apad Bosq.

et auct.

anoDym. Ms.

bibl. Vat. sign.

>

nniD. 3765. io Ben. Xll.

An.

8.

Ep. cur. et post eamd. Ep.

(I) Hoc anno, mense etdie ab annalista signatis, vilffi mortalis cnrsum absolYit Benedictns XII, quem probiim ac rirlulis eximia; virum insignem probat tum unns scriplorum oinnium consensus, cum eliara sanclimonise documentura illustre, mir^cula videlicet, quibus nost obilum clariiisse afBrmat scriplor anonymus Vitae ejus, quie prinio loco apud Baluzium ia Vit. papir. Avenion. recitalur. Ad sciiptoium

unum aliquod allcram, quod pro miiltis valel apud nie, cum auctoris sit, qm satyrica quaediim valic nia in Rcimanos saeeuli xiii et xiv obtrusit Ih vero de Benedicto : Amator Crucilixi, cultor pacis, altus ingemo In tnbiilalionc tedefende cum Cruce . Lucubrationem hanc vulgavit Eccaidus in corpore Histor. med. aevi, tom. ii, col. ISH. Male apud quosdam Ij.buil qnod ia tcclesiasticis beneticiis conferendiS niorosior fuerit, idque ab eo augendi arani grjtia praeslilum ciimiuabanlur. Sed a la pljue sanelissimo Poniilici mens fuit ; cum enim benelicia EC' lesiastica nisi digmssiuiis cooferre duceret religioni, hinc plures abjecil, raros
vero lestiinouia quud allinet,
Ponliliccs
:

admisit K Tiinens , scnbit Tbeodoricus iSiciins, ne confenet indignis . Id vcro eo qno dixinms consilio ab eo pra^stitum inde disciuius nuod merita viri alicujus nossel, illi aclutum, ne cogitanli quidem, neduiu petenli, absqiie ip-orum scientia, et procuratione pral.turas vacantes in curia pn-videbat , ait auctor quinta; ejus Vitee Baluzi-nas. Pecuniam vero, quam ex diuturna beneficioium vacaiione
si forte

pluri

nam

coUegil, in publiciim Ectlesia; aerarium religiose adeo contulit, ut ej.is successor ingenttm pecuaia: viui in egenos et cardinales prolundere absque a;rani delriinento potuerit, testante, qui tunc in Germauia Chronicon suum scribebat, Joaone Vitoduiano minorita. Quibus ita se habentibus null im tidem merenlur ea qu idem Joannes Viioduranus ex incerto lumorc, ut fertur , scribit Ponliliceui scilicel aegroianlem adiisse quemdam de coniersis Orjinis sui (Ci;teicien,-is) eique denuntiasse Pater sancle , nisi vilain einendes, in brevi moneris ; quod cum gravius exciperet Pontifex, aclutum jussisse in carcere illum recludi, doiiec vaticinii veritas ex eventu probaretur.Fabellain lianc, velab oliosis vulgatam nimis credulisaunbus bonus ille minorita excepit, vel si forle ventali quidem congruebat, ejus auclor Ciblercieasis monachus, cu u in Pontilicem ob tenlatam ejus Ordiuis reformationem esset iniquior, suo potius instinctu quanl Dei afDalu vaticinjtus fuit. Neqne enim esimius tanctimonia vir, tam aspera admonitione ad vita: refurmali.Jiiem incitandus erat.
;

Vacuam

Benedicti obitu
;

eiordia caruerunt invidia

qui sub eo Ponlilice scribebjt, foeda roulla ac prorsus indigna ab ejus oblrectat"nbus spargebantur, jaclantibus impliean illum obscccnis amoiibns, ut C:ium nolhum annorum svi, queiu ncpolem suum cx sorore obten ebat luter cardinales adlegerit. bed atrocem calumniam idem chronista d-peihl, incredibilem id fore ratns de viro quem unaDimis

teste

Sedem occupavit Cli-meus enim .Mariino minorita,

VI, ciijus electionis et

coronationis

die-n

certain recte

no'at

aunalista.

iN'ec

eius

caidmalium

(iffluiam sententia

suuimo Pontiiicata dignum censuerit; cum prjBsertim egregia semper de scieniia

archiepiseopus et cardinalis agerel,
terliae Vitae

cbos meierel,
Jndicis,
in

et

cum

in Ecclesia ubiinueiit.

Cardmahs

fama, vero de qua sycophantae iUi,

el probitate
viri

cnm
is

inter m.uia-

fuii Ouillclinus

quem

aucior

Clemenlis Baluzianus

nepotem ex sorore domini papae appellat , et hoc anno diaconum card. S. Maria:

Cosmedin reuuntiatum

scribit.

Mansi.

276
rantes, punire

CLEMENTIS VI ANNUS
non audent; imo malefacta cogunanimarum ?uarnm periculum palliare
:

1.

3.

CHRISTl 1342.
Religiosissimum in promovendis ad saceret

lur in

dotia

dignilates viris

scientia

virtutibusque
in
haereticis

propter quap pra^iatorum et subditorum pra-fato-

praestantissimis fiiisse Benedictum,

rum
i|iFis

multipiicantur scelera et peccata, et subditls

propter impunitatem
halienas
liujnsniodi
licenliiis

praelietur

insectandis ardentissimum, in propinquis ad Ecclesiasticos honores non evehendis modestissi-

materia laxandi
hnec

nd
:

pracdicla
et prneler

mum,

conteinptusque
ejus
liistoriT

humanarum
'

reruin insi-

facinora, et aiia illicita

\\t<\

comiiiittenda
et

gnem Vitas

anonymus auclor apud Bosquetiim

his verbis
:

piaelali, presbyteri

clerici

a principi-

commendat
slatu

Hic

summus

bus el baroniiius ifisarum parlium propter divulgationem infamiae dicli 'vilii vilipendunlur et contemnuntur, ac Ecclesi.T, quibns pr.Tsunf, patiuntur in temporalibiis non modica detrimeiita. S.oQuia igitur hujusniodi delionestatis vitium,

Ponlifex iuit maxirnus zelator fidei,.ac in oinni

suo ferviilus bTrelicorum et rigidus perse-

cutor. Fuit bonae,

imo
:

et sanctae

intentionis in

omnibus
ipso
fuit,

factis

suis

et

in

CTteris,

quantum

in

dedil

operam

elficacein, ut in beneficiis,

quod enormiter derogat honestati EcclesiT

ST

S[ion-

dignitatibus et prcelaturis suo lemporevacantibus,

Chrisli, in piaMatis pra?sertim et aliis personis

Ecclesinsticistanto eslabominabiliusdetestandum,

sonae.

quanto in eorum et totius cleri et clericalis status majus opprobrium, infamiam ac cunctorum fidelium gravius scandalum noscitur redundare, ac superiorum malefacta trahuntur ab inferioribus
facilius

ponerentur et praficerenlur bonae et honestae perprovidTque et discretae, ac sufficientes in litteratura ac inaturae in moribus, essentque aetatis provectae juxta statum ac conditionem ac qualilatem beneficiorum,dignitatumetpraeIaturarum, ad quae vel quas essent assumendae ; et in hoc
voluit,
res, aliter

damnabiliter in

exemphim;

et

propterea

cupicntes, ut vos presbyteri et clerici vestri subdiii

ab hujusmodi sordibus paternis monitis

sic

effectualiter retrahamini, ut

vos casligationis alterius

stolicae

non expediat contra medelam per Sedis Apo-

quod praeferrentur meliores et sufficientioad quascumque personas aspectum specialiter non habendo et in hoc muUoties se decipi formidavit. Et in hoc antequam provideret de talibus suT disposilioni reservatis, inquirebat
:

per Apostolica scripta mandamus, quatenus

illos

providentiam adhiberi; fralernitati vestrae districte praecipimus et

tu..

summa cum
eos

diligentia de meritis et sufticienlia

:

frater

archiepiscope,

monere
riam

ex dictis suffraganeis auclorilate Apostolica et inducere studeas, ut illi ex eis, qui sunt

vitio prasdicto respersi,

per correctionem volunta:

illud cohibere studeant in seipsis

et nihilo-

minus vestrum

singuli in suis civilate et dioecesi

vestros subditos publicos concubinarios, et alios in talibus delinquenles, sic, prout jura volunt,

quod ipsi hujusmodi vitio, et ad exercitium bonorum operum reducantur vosque de jnobedientia, negligentia et defectu non possitis de cselero rationabililer reprehendi; quinimo vos de vestra et vestrorum subditorum correctione
procurelis solerter corrigere et punire,
subditi retrahanturab
:

hoc sibi nominabantur et cum non reperiebat juxta gustum suum bene idoneos et sufficientes, potius volebat, quod vacarent et remanerent in manibns suis, quam si aiiter provideret propter quod multa beneficia, dignitates et prEcIaturae quamplures diulius in vacatione permanserunt dicebat enim, quod melius et securius erat quod vacarent, quain si habercnt malos vel minus idoneos praeddentes. A. a Ipse enim de suis consanguineisvel propinquis exaltandis vel promovendis nullatenus curavit non enim invenitur, quod aliquem de suo
illorum, qui ad
: ; :

genere ad
nisi

quamcumque
solum, quein

praelaturam promoverit,
praefecit Ecclesiae Arelaet

unum
;

tensi

qui tamen ad hoc alias erat bene dignus

debita, et obedienticT promptitudine in praemissis

sufficiens, et

hoc etiam
exaltavit,

fecit

qucdammodo

precilaicis

commendaredignis in Dominolaudibus valeamus. a Quod si forle vos suffraganei hujusmodi

monitionibus
ritis vel

bus
vero

et instantia

cardinalium devictus. De

nuUum

imo necvoluit quod statum

et

inductionibus Apostolicis nolue-

contempseritis obedire,
cul|ia
si

volumus

et tibi,

frater archiepiscope, praecipimus et

mandamus,

suum, qui satis erat per prius infimus, propter ipsum immutarent unicam enim neptem, quam habebat per plures magnates pro conjugio peii:

quatenus de

inobedieiilia,

ipsorum sutfraganeorum et quas forsan in islis comniitterc eos conlinget, sinipliciter et de plano sine slrepitu
et
te

tam,

eis

dare expresse negavit, dicens in vulgari

suo, quod

non decebat talem equum hanc habere

figura judicii auctoritate praedicta diligentius

informes, et quGEcuuKiue super

iis

inveneris,

demum ipsam nuptui tradidit filio unius inercatoris simplicis Tolosae, dotem sibi secundum statuin ejusdem inercatoris constisellam
:

sed

fideliter in scriplis redacta,

nobis per tuas litleras

tuendo

harum seriem
culpam
et

continentes, fldeliter referre pro-

Conlirmat h;cc Albertus Argentinensis ' qui tradit, illum aliquando porrectas ad consan.

cures; ut tua super relatione instructi adversus

inobedientiam culpabilem in praemissis possimus congruum remedium adhibere, coutradictores per

promoverentur preces Si mei non fuerint dominati, tunc immaculatus ero . Hac in
gratiam
ut
repetito Davidico oraculo refregisse
:

guineorum

tione

postposila,

ceusuram Ecclesiasticam appellacompescendo; uon obstantibus

,
'

GesU

Beueil. Xll.

aifud Bujij.

Alb. Afg.

III

Cliroii.

Aiiiial.

etc. Dat.

Avin. XII kal. Februarii, an.

viii .

lym. XIV.

CLEMENTIS VI ANNTJS
re, ut in pluribus aliis, non modo nominis, sed Christianarum etiam \irtutum hfi?redem se ostendit Benedicli XI, qui matreiii magnifico cullu ad pompam ornatam agnoscere dissimulavit ', humili et ignobili habitu redeuntem est amplexatus: vel eliam imitatorem Clementis IV (ut anticiuio-

1.

CHRISTI 1342.

277

omnes, saltem boni, qui in mundo erant, de ipso bene dicerent et existimarent, et merito nam siiie cujusquam praejudicio loquendo, omnes alios sui nominis, qui ipsum in stalu papali praecesserunt, non reperilur (luod ipsum in meritis excesserint; iino nec per ea, quai de ipsis scnbuntur
;

rum Romanorum Pontiflcum exemi)la prailereamus), quem nullis opibus, quas ipse spernere
pnifitel)atur,

attigerint
alios,

et

si

fas sit

scribere, post martyres et

et colit

quos Ecclesia veneralur

ut sanctos,

suos auxisse vidimus. Divulsum a

nimio in parentes atfectu consentit Ms. Vaticanum Hic fuit homo durus et constans his verbis magnus magister in legibus et divinitate. Hic
: ;

unus fuit, et est merilo reputandus. Qui plenus magnis meritis post multa virinler meliores ipse

tuosa ac laude digna spiritum reddidit Salvatori

muilum Ihesaurum
nihil dare voluit alicui

Ecclesiai

congregavit. Hic

de suo genere vel consan-

guineo. Iste vero non timebat

jus et justitia

quemquam, quin
malos odio haintegritate

observaretur ubique per univerdilexit, et

sum. Hic nimis bonos

buit B.

Non minus vero doctrina quam

emicuit
:

anno Domini mcccxlii, die xxv mensis Aprilis, Pontificatus sui anno vii, fuiUiue sepultus in Ecclesia majore Avinioni, in qua adliuc jacet in capella pro ipso specialiler fabricata, etiam miraculis coruscando . In consignando mortis Beiiedicti et Ponlificatus tempore consentitMs. Valicanum ', Tancujus verba accuratissima adjungimus inquit, anno Domini mcccxlu, indieS.Marci dem,
:

inonumenta ob qua; inter scriptores Ecclesiaslicos annuinerandus est. Ejus Commentaria adversus Frati-

plurimaque

reliquit

illustria

evangelist:c, in Avinione, in palatio (|uod conslrui

fecerat,

ad Christuin migravit

de cujus morte
El
sic sedit

tota curia ac Christianitas coiidoluit.

cellos, quae

parum
',

accurate delibasse

Aymericum
:

nondum vidimus gravissima aliorum operum pra?stanlia et gravitate conjlcimus. Ingens enim ejus volunien Ms. * evolvimus, in quo plures extant illius Homiliae de praecipuis Christi, Deiparae et sanctorum festivitatibus tum Commentariuscomplectens undeobserval Pegna

autem

fuisse

ex

ab electione annis septem, mensibus quatuor et a coronatione ejus sedit annis vii, diebus sex mensibus tribus, diebus xvii, ac vacavit diebus undecim, sepultusque est in Ecclesia cathedrali
:

Avinione
6.

Ei mortito

succedit

Clemens

VI, qui de sus-

ceptis gubernaculis dat litteras

cipes.

ad
,

reges et priii'

praeterea liber cim quaestiones in Durandum amplissimus in sex tractatus dispertitusde visione
:

Defuncto

Benedicto XII

sutfragiis suffectus est Petrus

rei
tis

cardinalium Rogerius tit. SS.Nede

beatifica, etaliis controversiis theologicis, de quibus jam ante meminimus. De struclurarum vero operibus ab eo Aveuioiie excilalis, hajc habet lls. Vaticanum ^ Item dictus papa fieri fecit tolum magnum palatium , ubi ipse residentiam fecit Avinione cuni turribus circumcirca, atque virida:

et Achillei

presbyter cardinalis, qui Clemensibi

VI

nomen

indidit

quo Germanus

auctor

^ de Rohabet Clemens VI , manis Ponlificibus htec nalione Lemovicensis de Malmonte dioecesis, prius dictus Petrus Rogerii, monachus monasterii Casae:

anonymus

ejus temporis in Ms.

rio

bene fabricatis

An

recte in eo de Ecclesia

Dei, Ordinis Sancti-Benedicli Claromontensis dioecesis,

velle

cum ita Sedem Apostolicam constabilire Avinione alicui fortasse videri potuerit, non discepto. Certe ignorabat futurum nidum arcemque schismalicorum pseudopontificum. Insignia porro suiit niemoratuque digna elogia, quffi iu
meruerit,

deinde Parisiis factus magisler in theologia,

et post abbas Festanensis (Fiscanensis), dicti Ordinis, postea episcopusAlrebatensis, deinde archi-

episcopus Senonensis, et posthac archiepiscopus Fiothomagensis . Confirmant hoc Clementis litterae

Benediclum ob
Vitae ipsius

pietatis in

Deum

studia

anonymus

auclor confert, et attexenda visa sunt:

quibus ad decorandam Rothomagensem , Ecclesiam vim auri plurimam contulit '. Addit
Demum perdominum Benediclum praediclum creatus presbyter cardinalis tit. SS. Nerei et Achillei, et tandein, mortuo eodem domino Benediclo, electus in papam vu die Maii, anno

5. a Ipse

insuper mente, verbo et opere totus

auclor

intentus extitit ad ea quae Dei erant posse tenus

exsequenda non tamen propterea illa, quae eliam mundiale regimen sibiconuiiissuin concernebant,
:

neglexit;

imo

in ipsis

bene

et utililer

agendis

et

Domini mcccxlii,
fuit
nioni;

et die

sanclo Penlecostes

(ijuaj

gubernandis debitam adliibuit diiigentiam, provideque se gessit nihil de contingentibus omittendo.

duodeciina) apud fratres coronatus est . His consentanea Clemeiitis

Pra;dicatores Avi-

Mundanam pompam
suis oiiinino

et

vanam gloriam

in se et in

Vilae scriplor

contempsit; sicque fuit re

et

et

nomine
fere

Benedictus, inquam, a Deo, et Benedictus, hocest,

bene nominatus
'

reputatus a
Chi-.

mundo, cum
3J.

apud Bosquetum, Hocsemius S Kebdorlius^ S. Antoninus , et alii referunt; quibus Ms. Vaticanum ' adjungimus, in quo atfertur in Hic fuit vir magnae signe hoc illius elogium
:
'

Anual. loiu. xiv. an.

sign.

aum. 2040.

com. SLii.
biul

in B;in. Xil.

^Uirecl. In
Don. XII.

i:i04.

nuui

.Ms.
iii

bibl. Val.

.M<. bibl.

Val. sign. nui". i040, iu Ben. XII.

lu r.lem. \1.

]uis. ll. p.

quiesl. .wii.

Ms.

bibl. Vat. sign. nuni.

iii

1006

pag. 224.

si-^n'

num. 37Go
I

Ms.

Hotscui.

II.

37.

Vai. sigu

uuui. 2040

x.\i. c.

S. iu priur-.

'

Tom.

iv

Rjlidorf. iu Aiinal.

Ms. Ant.
'

bibi.

V4.

Kp. sccr. xx.ni

lil.

p.

til.

Ms. bibl Val. sign.

num. 2040.

in

Clcm. VI.

278
divinitatis scieutiae,

CLEMENTIS VI ANNUS
atque fons senuocinationuui.
atque in

1.

'

CHRISTI 1342.
Balearium, Alfonsum
et
'

tiam
pie

ac Beatricem
'

Hic largissimus
affabilis,

fuit,

omnibus placidus

et

sitanae, aliosque plures principes

' Luquos ad sceptra

uecnon commeiisabilis, Hic sub mcccxlu fuit electus nonis Maii Avinione ad locum Praedicatorum, coronatus XIV kal. Junii, seditque annis decem, mensibus sex, diebus viginti octo ab electione

moderanda,

conjungenda pro

religionis

splendore augendo regia studia excitavit. Conceptae sunt hac verborum forma, quas Francorum
regi inscriptae

At de tempore Sedis rursus suo loco. Praenuntiatum ilii Pontificatum fuisse, cum
.

Clemens,

etc.

Philipporegi Franciae

illustri.

v Iii

prcTcelso Ibrono diviniculminissapientia;

Lutelia ad nionasterium

suum

rediret, atque a

altitudo, sublimitas potentiae, ac prudentia? pleni-

latroiiibus spoliatus fuisset, refert

Massonus

'

ex
:

tudo consistunt,

et

qualiter disposilione superna

et
,

Hlidiani
<s

monasterii

Couimentariis

bis verbis

detur esse rebus, muteutur

varientur creaturaaliaque gratiarum

Donatus

Lutetiae Parisiorum doctoris theologi

rum

conditiones

et

status

nomineet laurea, qui honosnon exiguus illajetate babebatur, Casam-Dei ad nionasterium suum redire
esset
cupiit.

munera ineffabili mani non capiunt

facta sunt
:

providentia dispensentur, huintellectus.

Supernus namque
et

In

itinere cuni

apud Arvernos jam

Condilor, in omnipotentia sua mirabilis, dixit,

et

non municipium olim fuil, lunc in saltu Randanio

veste,

procul a Claromonte, ubi

incidit
(is

Arvernum

qme

ipse voluit, suntcreata.

Habens

in

latrones, qui
est) viatores

tanquam
el

caeduus

ille, qui cuncta palmo concludit, ad singula polestatem, quandoque facitfortemexdebili,

exspeclabant. Nudatus ab
prcEler

meni

nihil

iis exutusque viatico et lineum indusium, et vitam incolunihilominus iter suum prohabebat
:

nonnunquam

pooit humiles in subliiiii, ac sa-

crosaiiclam Ecclesiaui Calliolicam,

dirigitet gubernat.

quam

sibi

cba-

ritatisinseparabili dulcedine copulavit, salubriter

secutus.

Turetum citissime pervenit. Id nionte distat decem passuum millibus

a Claro,

Siquidem

lelicis

recordationis
,

estque

Benedicto papa XII praedecessore nostro

sicul

modici redditus beneflcium Ecclesiasticum ab Illidii templo apud Claromontem dependens. Qui illi loco praeerat Stephanus Aldebrandus niiseratus spoliati monachi casum, vestem ei et necessaria
vitae

Domino

placuit,

ab hac lucesublracto, venerabiles

fralres noslri episcopi, presbyteri, diaconi S. R. E.

cardiiiales,

de

futuri substitutione
tes in

quorum numero tunc eramus, pro Romani Pontiflcis convenienmoris

est, gratia

benigneque habitus cum discederet; Ecquando, inquit, acceptum beneficium referre Cum eris Romanus potero? Tum Aldebrandus tunc par jiari referes. Igilur Pontifex, inquit multo post Clemens PontiQcatum adeptus, memorque veteris offlcii erga se, Aldebranduni Avenionem ire jubet, eumque cubicularium Pontifldedit,
:

unum,

sancti Spiritus, ut

invocata,

quasi per inspirationem ipsius in nos,

sicut divinaj cleinentitB placuit, vola sua concorditej'

direxerunt, nos

Apostolici culminis, et
totius orbis regiminis

adconscendendamspeculam subeundam gravissimam

sarciuam eligentes. Verum

cuni ad tanlae dignitatisapicem obstuperenuis as-

cium

fecit,

posteaque arcbiepiscopatu Tolosano

sumi, eo quod impotentiae nostrae humeri ad tan-

exornavit, in

num
7.

quo munere is fuit usque ad anmillesimum trecentesinium sexagesimum

.

tum onus non

speianles in

sufficerent

supporlandum

tandem
suuin
et

illo,

qui reddit suave

jugum

terlium
est

onus leve

illa

portantibus, patienter ad ipsorum

'

Redimitus Pontiflcia corona circumductus per Avinionenses vias a Joanne NormanniiG

:

principe, sceptri Gallici hserede, stratorem agente

perfectaque ea iiompa, Encyciicas litteras de

nedicli
culis

Lle-

fratrum instantiam votis acquievimus eorumdem, et colla nostra submisimus humiliter jugo Apostolicae servitutis : et subsequeuter benedictionis et coronationis nostrae solemnia juxta morem, in
personis ielicis memoria; Romanorum Pouliflcum pra'decessorum nostrorum hactenus observatum, suscepimus ad graliaruni fontem, de cujus ac-

XH
'

obitu susceptisque Ecclesiae guberiia-

reges ac reginas Philippum^et Fraucorum Eduardum ' ac Philip* et Isabeilam ' matrem, reginas Anglorum, pam Roberlum ' et Sanciaui ' Siciliie, Alfonsum "' et Mariam " Castellae ac Legionis, Philippum '^ Navarrae, Ugnnem " etAlexiam '*Cypri, Davidem ''
dedit ad

Joaunam

cipiunt
ajterni

pleuitudine

universi,

Pasloris

videhcet
recur-

clementia,

in bumilitatis

spiritu

reutes, ut ipse

non juxta nostrorum meritorum exigentiam, sed secundumsuae superabundantiam

pietatis debililati uostrae sic tribuat roboris fulci-

et

Joannam

'^Scotiae,

Casiniirum Poloniae ", Joan-

"Ungariae,Petrum *' ac Mariam '- Aragonum,Guidonem -' et Constantiam " Armeniae, Jacobum " etConstan-

nem

"Boeniite, Carolum '^et Elisabeth.un

meuluiii,

noniinis, Ecclesia'universalis

quod susceptum onus ad laudem sui bonorem et statum,

ipso coope-

salutem
creditis

et tranqiiiliitalem fidelium,

rante, deferre, ac in populis sollicitudini nostrae

'

Ep. Ep. XIV. " Ep. LX. Ep. V. " Ep. Ep. lix. Ep. Ep. " Ep. Ep. Ep. is. Ep. X. Ep. XV. tp. tp. LSI. " Ep. LXVII. " Ep. xc. Ep. Lxxvii.
Clem. VI. ' tp. n.
1

Masso.

in

Clem. VI Clem an.

1.

'^

Kp. XIII.
'6

1. "

Ms. bibl. Vat. sigu. nura. ;.7G;;. * Ibid. Ep. xu. i. Ep. cur. i.
8
III.

in

tata

Ep. Lu.

quarumlibet dissensionum exinde ampumiuistrare bonuni pacis, ad qute nostra summa adspirat intenlio, valeamus. Adjimateria,

IV.

"2

VI.

'

1*

VII.

Li.

VIII.

'8

'-"

2'

XI.

^2

'

Cleui.au.
'

1.

1.

1.

bp. lxii.
1,

Ep. l.\xvii;.

Ep, Lxxxi.>i.

'

.\ii.

1.

VI. pag.

64, etc.

CLEMENTIS VI ANNUS
cit

CHRISTI 1342.

279

quoqiie in lioc et

aliis spei nostrae

suffraiiium

satis cito post

creationem suain optans, quod giierra

aliorum Calliolicornm consideratio principum, qnos spcramus sic ab ilio|ierquem rcges repugnanl, et polentes in suis regimiiiilnis
tui specialiter et

jam

a diii orta interreges Franciae et Angli;c seda-

retur, misit ad ipsos suos nuntios,Iegationisol'ficio

exercent jusliliam, dirigi

clas noii

quod

ipsis

per vias re-

juvantibus, grex Duminicuscuriae noslnc commissus committentis virtute praeambula, ad

jclerna

fungentes dominos Petrum de Pratis Pi"cnestinum Anibaldum Tiisculanum episcopos cardinales caiisa reformanda) pacis inter eos . Optutior eo
et

erat

Francorum

et

Anglorum concordia, quo Basoldanus ex funesta

gaudia perducatur.
Et quia,
lili

bylonis, Syrim,

yEgyptiqiie

8.

ciiarissime, sicut nosti, inter

eoruin dissensioneelatiis superbia

cutiebat
;

Armeniam

con-

alios

reges et principes,

dum

nos minor status

atque Africae reges superslilione Maliu-

haberet, ad personam et regnum tua semper gessimus prajcipuae dilectionis affectum, et erua te velut speciale ipsius Ecclesise brachiuni |iaterniE dilectionis plenitudinem non solum continuare intendimus, sed augere, tibique et tuis subditis
pacis et pros|ierilatis

melica
nias

inipliciti vires

omnes

et

conatus ad Hispa-

suffi

tyrannidi subjiciendas elTiindebant, ut

deplorat novus Pontifex in litleris ad utrumiiue cardinalem de commissa legatione datis ', quibiis
prapcipit, ut reges, propositis

comnioda
;

indefessae sollici-

tibus rei Christianae cladibus, ad

tudinis studio procurare

gamus

in

Domino

et

serenitatem regiam robortamur, quatenus Deuni

studeant

et

ob oculos impendenpacem adducere oinnes, qui impedimento essent, qiio-

timens, in cujus

manu

cor

tuum

est, et

in ejus

minus concordia conciliaretur, intentalis censurarum Ecclesiasticariim poeiiis repriinerent (irae;

arbitrio vita tua, ipsius studeas custodire

mandala,

stita

justitiamcolereacdiligere in omnibus Eequitatem,

sciens

sacramenla ac foedera de urgendo bello dissolverent, irritaque pronuntiarent

fldei

quod ad

lioc te

ticipibus praetulil Doniinus

hominibus natur;e lux parDeus tuus: et nihilo-

Cleniens, etc. veneraljilibus fratribus Petro

Praenestino S. K. E. vicecancellario, et Anibaldo

rninus in devotione sanctic Ecclesiae tuae matris,

ad cujus defensionem accepisti principaliter a Do-

mino

giadii

polestatem, necnon exallationeui Ca-

Ecclesiarum defensionem, ac conservationem Ecclesiaslicne libertalis tua sublimitas

tholicae (idei,

Tusculano episcopis, Apostolicae Sedis nunliis, salutein et Apostoiicam benedictionem. Sane sicut evidentia facti noloriat, hostis humani generis, pacis a'mulus,et dissensionumac gnerrarum non solum ainator, sed etiam suscitator, inter charissiinos
in Cluislo
fllios

sempcTcrescat, ut exhoc
gratia et

tibi

augealur in praesenti

iiostros

gloria in futuro, illam de nobis

spem
regni

certam

et

fiduciam habilurus, quod tuam

et

Philippum Franciae et Eduardum Angliae reges illustres, et nonnullos alios priiicipes et magnates,
valitores, auxiliatores et seiiuaces eoruni ac adhae-

tui prosperilatLin

palernozelantesatrectu, regalem

magniflcentiam opporlunis curabimus, quantura cuni Deo poterimiis, fulcire favoribus, ac dignis graliis et honoribus pr;L'veiiire. Dat. Avin. XII kal. Junii, Ponlificalus annoi. Conceptae suut niagna ex iiarte eadem veiLjrum foriiuila ad praesules Eiuyclicaj litterae, quos ad fundendas diviiio
Nuniini precesexcitavil' ut bellainlestina pacaret.
9.

rentes eisdem, gravis dissensionis maleriam adeo bcllicosis actibus, et hostilibus congressionibus
terreslribus el niarilimis dure conimuvil,quod ex hujusmodi periculosa discordia, diversis vicibus
et

temporibus eorum
inde strages

conflatis viribus in
eflusio

ununi,

Iiiiic

hominum,

sanguinis

Cliristiani, qui

de terra clamat in ca^lum, depo-

Per

leijatos

ciliare nitilur.
clesiae

Correptis

Gallos Anglis Bdgisqne conigitur universaj Ec-

pulationes et incendia locorum, ac Ecclesiarum

destructiones, rapinae, spolia, facultatum lapsus,

gubernaculis Clemens, magiiis aDimis pia revocanda! in universo orbe Christiano pacis consilla perducere aggressus est, cum cerCatholicac

neret ingentia
Christianae

mala,

qiia?

ex

regum

dissidiis

rei

imminebant, eaqueaverlere exoptaret.

subditorum exilia et oppressiones innumerae;et quod deflendum est |)otius, animaruin pericula,et inflnita enormia scelera hinc inde, proh dolor! sicut est toti niundo notoriuni, sunl secula et, quod pungitdurius menleni nostram, reges, vali:

Atque in primis cum saevissima omnium dissensio Francos Anglosque allideret, sedandae illi primos
conatus addixit, legatione ad Philippum et Eduar-

tores,

auxiliatores, sequaces

et

adhaerentes pra3-

dum

reges decreta, cujus obeundic

munus

Petro

resumendosguerrarum congressus et turbiiies graviores jam se praiparant et disponunt; quodque, nisi liujiismodi eorum |)roi)Osito, ne
dicti ad

Preenestino et Anibaldo Tusculano e[)iscoiiis S. R. E.

cardinalibus iojunxit, de
Vitae

quibus haec Clemenlis

Uic suinmus Pontifex

rantur ex

deducatur in factum, celeriter occurratiir, speiis inulto graviora mala, scandala et

(1).

auctor subjicit

pericula provenire

'

An.

1.

1.

VI.

Ep. com. svii. et Reg. post eamd. Ep.

'

An.

1.

1.

VI. Ep. cur.

l.

(1) Hoc anno Gallia suppeditavit Concilium provinciale Rolhomagense, in quo immunitas sacrornm liominum asserta, poena in conlumaces decrela. Adfuerunt episcopi t:i j, ac lolidem alii per ablegatos. Archiepiscopum Aymcricum, ne adsisleret, prohibuit justa qua;dam causa, forte inorbus, quo eodem ipso anno cxstinctus fuil.Vulgavit Concilii hujus decretum Martenc vet. Monument. loni. vii, nec in Collecliones adhuc transivil ; suum tamen locum ia novao CollectiODem a me adornatam lom. iii, pag. .^37 obtinuit. .Mansi.

280
10.

CLEMENTIS VI ANNUS
Nos
igitur, licet immeriti,

1.

CHRISTI 1342.

Regis

pacifici
offici'

conceditur,

remedium adhibere cum ad

;

nos, qui

in terris vicarii constitiili, ex injuucti nobis

licet insufficientibus meritis potestatis

plenitudine

necessitate
Cliristiano

constringimur
vias pacis

|iro

universo

populo
ei

fungimur, desuper nobis concessae, singulariter

pertineat in universali Ecclesia, cunctave congre-

assidue cogitare, instando

et

supplicationibus, et orationibus insistendo, ut

gatione fldelium pacem quiErere, ac ipsam facere

diligentiusobservari; ad vos viros laudanda; virtutis scientia, et

Dominus

pacis

tempora tranquilla concedat,

conlra undosas tempestates pelagi hujus mundi,

innata prudeatia praeditos, cultores

praesentia nobis et

ne fldelium naviculam obruant, discipuiorum ejus exemplo Jesum omniuni Salvatorem jirecibus assiduis excitare, ut

justitiae,

sedulos pacis amicos, et concordiae zelaveslra

tores,

licet

apud nos
inviti, no-

imperet discordiarum tluctibus, cessintque procell flucluantium odiorum et discrimina guerrarum, ad id operatrices manus sollicite apponendo. Et licet cunclis Chrislicolis, ac Christicolarum singulis regionibus Deo et Apostolicae

Ecclesiae universali perutili

strae

careamus

convertimus deliberationis intuitum; vosque pro vestrarum consideratione virtutum, vobis a Domino in abundantia concessarum, ad praidicta
Franciae et Angliae regua,

ipsorumque

terras, tan-

Sedi devotis, in

iis

nostrae diligenliae stui|isas

quam

dium
latis

debeatur, nosque ad
nostrse

libenter possibili;

pacis angelos de Fratrum consilio pro hujusmodi tractanda et perficienda, concedente pacis

ministerium

extendamus

tamen

auctore, optata pace atque concordia inter eos

quanto praefatos Franciae et Angliae reges, ac inclyta ipsorum regna Apostolici pectoris in singularitate prajcipue dilectiunis habemus, et praccorcirca dialius gerimus in visceribus cliaritalis prosperum slatum eorum fervor vehementius noslrae mentis exuberat et ad tranquillitatem
,
,

providimus destinandos firma tenentes fiducia, quod actus vestros, illo dirigente qui novit prava
;

in directa et aspera in vias planas convertere, per

vestrac

circumspectionis

industriam

praetactis

pei iculis et discriminibus laudabiliter et utiliter

poterit obviari. Quocirca, fraternilati vestrae per

eorum

tolis viribus

procurandam cum

atTtctionis

Apostolica scripta de fialrum praedictorum consilio

plenitiidine singularius cogitamus; propttr guer-

ras praedictas, quae quotidie

nimium

invalescunt,
:

ter attento,

committimus et mandamus, qualenus prudenquod ad negotiuui tam insignetamque

animus noster
et eo potius

dolet

non immerito vehementer

prEemissis alteulis periculis insidens cordi nostro

inlima nostri cordis amaricant acer-

bius, et durioris punclionis aculeo affligunt,

quo periculosashujusmoiii discordiarumet guerrarum

circumstanlias nobis intensioris
discussio elflcacius repraesenlat.
11.

vos confidenter duximus eligendos, vos ad regna et terras pra?dicta personaliter conferentes, reges
neciion valilores, auxiliatores, sequaces et adha;renles praediclos, dictis periculis, discriiiiinilms,

considerationis

atquedamnis
sollicitu-

recitutis

eisdem, ad pacem et conailo

Attendimus elenim paternae

cordiam juxta dalam vobis ex

sollicitis

prudentiam

dinis sludio
et et

incummoda immensa,

qua; ingerunt,

monitis et elDcacibus persuasionibus in-

commoda
utinarn

piaquu Dei negolia, quai imiiediunt,

ducatis, ut faciente jiacis auctore, per ministerium

i|Uod

non exstinguantl Quis enim dubitat, ex talibus discordiis atque guerris nou solum

veslrum juxta desiderium nostrum inter reges ac

valitores
,

auxiliatores

seciuaces
,

et

adha^rentes

Babylonicus hostis, sed et alii reges et reguli Agareni de parlibus Africae ad occujiandasterras Chrislianorum, et religionem Christiaui nominis ex-

eosdem
gloriaiii,

cesset discordia

regnetque concordia,
et et

quies veniat,

et pax resurgat ad Dei honorem animarum profectum, robur fidei,

stinguendam sumpserunt, sicut facli experientia docuit, audaciam transfretandi, et quod continue
acriores solito et perniciosiores molestias inferre

exaltalionem
11

populi

Christiani

etc. Dat. Avin.

kal. Julii,

anuo

Imperavit praeterea Clemens cardinalibus legatis, ut si

Christianorum regibus, atque regnis et populis machinantur? Quis eliam quanlumlibet studiosus conci[>ere poterit, quantum tautorum principum, tanta sanguinis propmquitale et afflnilate conjun-

iidem reges atque

alii

eo impliciti bello
ipsi

inducias inter se inire recusarent,

auctoritate fulti eas indicerent,

Apostolica
:

promulgarentque

clorum perniciosa
sensio,
si

et,

proh dolor! inveterata

dis-

invalescat ulterius, et hoslilis congressio

Christiani sanguinis hauriet, prout exhausit; quas

Vobis, inquit, et veslrum cuilibet indicendi treuguas ad certum tempus, vestro arbitrio moderandum, inter reges eosdem ac fideles, adhsrentes et valitores eorum, et indictas eisdem regibus et
de quibus expediens fuerit, per vos vel alium seu alios nolificandi, ac ubicumque vobis utiliter visum fuerit, soleiiiniter publicandi; et infriiigenaliis,

hominum strages iugessit et ingeret, quae animarum pericula, quot rerum dauuia produxit etiam
et

producet, quot profluvia

sumptuum,

et

expen-

sarum abyssos tantorum principum horribilisgravisque commotio, et ejus prosecutio exegerunt

hactenus

et

tes,

aut quomodohbet non servantes easdem ex-

exigent incessanter ?

Volentes igitur sic perniciosis obviare peri-

communicationis, et ia eorum terras iuterdicti sententias promulgandi, et alia faciendi, qua; circa id fuerint opportuna , et infra, concedimus potestatem
(1) .

culis, eisque

congruum, quantum nobis ex

conciliandum episcopi

alto

(1) Missi in Gallias ad fcEdus

cardinales

Aposlolics Sedis

legati, quoriiiii

liic

iiieuiiiiit

annalista, iiaceni quidem

CLEMENTIS VI ANXUS
Inslruebant inlerea reges ingentes apparalus
beliicos,
(|iins

1.

CHRISTI 1342.

281

ut retardaret Ponlifex, nnatliema

intenlictunKine
cussit,
lias

Ecclesiaslicuin

iis

oinnibus iu(lal-

seque fraudum labe purum ostenderet. Clemens porro ita illiiis pititis assenliendum putavit, ut Belgarnm saluli consuleret: iiui cnm juste censuris ac

qui naves conducerent ornarcntve ad

:

peijnrio devincti essent, Btltiaminum epi-

invndendas ac vicissim ad fiangendos Gallorum Scolornnive inipetus ensdeiu |icenns abji cit
aliis, qiii

sco|iniii

Boiioniensem interniintium

ut eos ad

Clitistianam pQeiiilentiain excitaret, ac resipiscentes rile absolveret, legavit

'

Angliam

lerra vel

mari adoriii auderenf.

ExulceratcT niininm res erant, ut coiicordia revocari

t3.

Clemens,

elc.

venerabiii fratri Bellra-

posset.

Iiiduciae

vero a cardin.ilibus paclo

Ms.
a;-tate in

mino
a

episco|io Boiioniensi, lilterarum

noslrarum

firinala;

sunl, de
' :

qmbus liaecauctoranonymus
et

contrailjclarnm auditori.

Vaticani

Mitlunlur eadem

Fraiiciam

Eodem
;

pradecessore (niinirnm Benedicto)

,

Anibaldus Tusculanus
scopi cardinales firo

Petrus Praenestinus epi-

naturae debitum

prout

Domino

placuit, persol-

guerra sedanda, inter Eduar-

venle

iiobisque deinde, licet iinmeritis, ad apicem

dum

Anglia; et Pliilippum FraucitC reyes orta: qui

Aposlolicae dignitatis assuiiqitis, dileclus lilius vir

laineD,nisi inductis treugis

paucorum dierum,

Joannes
nitus

modicum profecerunt
12.

dicti regis (nempe Francorum) primogedux Normanniae in noslra et fratrum no-

Auxerat

admodum
:

Anglici belli

molem

strorum
tus,

S. R. E.

Flandrorum defectio cumque, bis in gratiam cum Francorum rcge restitulis, spes ingens aflulgeret fore ut externum beilum cousenesceret; Clemens, quo facilius ipsos ad officium pelliceret Bellraminum eiectum Bononiensem suasponte in Belgium legavil, ut ceiisuras, quibus se ob rebellionem irretierant, dissolveret, si rite ab iis se ab,

praemissa

oiiiiiia,
,

cardinalium praesenlia constituquae per diclum regem

ejusque praedictos nuntios ac
praefertur,
fieri

genitorem suum
per nos concedi,

litteras supplicata et petita fuerant, ut

et

regis siipplicavil, et petiit

compleri nomine dicti humiliter et instanter.

solvi postularent.

Nos igilur anim.irum Flamiiiingorum praedictorum, paternis affectihus zelantes salutem, ipsosque ab invio ad viam veritatis, et de tenebrisad liicem
convertere cupientes; ac mitius et favorabilius,

Ineussa;

eae

olim fuerant

maturitate a Clemente

magna consilii Vad vinciendam Belgarum

IV

quam idem
ruit, se

praedecessor noster, qui saepius asse-

fidem, ipsis id enixe a Sede Apostolica flagitanti-

bus,
inili

cum

foederis inter eos et Pliilippuin

:

dictum absolutionis et relaxalionis beneficium ab exconimunicationis et interdicti sentensupradictis nuliatenus

legibus ad id se obslrinxissent

coiitraxerant

tiis

impensurum,

nisi in

vero ob manifestam perduellionem censuras liujusniodi. Qute

cum

intoleianda; videreiitnr

iis

jam
ex

penluellibus piapterito
eas censuras

cum

Pliili[ipo VI bello,

forma Ecclesiac peterelur tantummodo coram ipso cum eisdem agere necnon exemplum illius, qui non exspectato, (|uod ovis ab ovili dispersa rediret
;

novis pacis legibus adegerant

Gallum regein, ut

ad ipsum,

exiit et ivit ut perquireret, et suis

etiam

ab Apostolica Sede re<ciiidendas curaret. Pliilippus itaque suas adhibuerat parles apud Benedictum XII, ut ioterdicti et anatliematis
objeclas,
ret
:

humeris reporlaret eamdem, imitari voientes, te, de cujus prudentia et fidelitate plenamin Uomino
geriuuis fiduciam,ad partes
deliberatioue
iis,

illas, pleiia et iiialura

si

rebellarent, Flandris pcenas

removecoii-

cum eisdem

fratribus habita super

sed Poiilifex ratus

indignum Apostolica

stantia

ob perduellium fuiorem magua consilii

;

providimus destinandum. Quocirca Irateniitali tuac per

Apostoiica

nialuritate lata edicta facile convellere, ac subditos

scripta

committimus
pra-dictas
te

et

mandamus, qualenus ad
vel
alias

suros; respondit, se

jugum princii>um facile excususurum cleuientia in Belgis acensuris liberandis, modo ad regis Francorum
populos ea ratiou

partes

Flandria'

propinquas
etsiiigu-

eisdem,
cos, qui

personaliter conferens,

omnes

los clericos

tam

religiosos

quam
et

SBBCulares ac laiel

obsequiiim rediluros se pollicerentur. Scd cum longe ab eo consilio illi ablioriereiit, Benediclus in suscepla [iriore sentenlia perstitit. Philippus

veniendo contra pacem, conventiones

reges
Francia;
inita,

pacla iuter

Flammingos pro
et contra reges

temporu

eaque infriiigendo,

autem Francorum rex, ut (Idem suam liberaret, cuiii in ullimo loederis colloquio daturum se ad id operam spopondisset, Joannem primogenilum suuni Normauni;e ducemad aulam Avenioneujein misit, ut rem ad Fiaudrorum graliam urgeret,
'

praediclos, vel

eoium

aliqueni rebellaiido, seque

ab ipsorum fidelitate , devotione et obedientia subtrahendu, aut aiia adversus reges eosdem, seu eorum aliiiueiii coiitra forinam pacis pactorum el conventionum liujusmodi commiltendo, excommuuicationis sentenlias iucurreruut; quique a te
'

Mi. bibl. Val. sign. iiinn. Sli

ii.

iii

Ciem

VI.

An.

p. C.
.Vii.

Ep. fur. V.

I.

p. G. Ep. ciir. V.

impetrare luinime valnerunl,

sed inducias diulurniores (quam paucorum dierum, ut cxcidit anonymo Valicano, cujus excerplum hic in Annalibus dalur;, obtinuerual. Inducias eiiim bieuDales iuler ulruiiiqne regein Gallum et Angluiii pactas et slabiliias afiirinat Nangii coulimalor secuudus, qui per hsc lempora ia Galliis agebat. -\n vero ad bienuium ut icribit coiilinualor, vel potius ad Irienuium staluta; fueiinl,
Bl scriplores plures

apud annalislam ad annum sequentem num. 36 afiirmant,

isia

in nota ad

eumdem annum

discutietur

quain eiiam vide pro

JIan.-^i.

auno, quii mducia'

proinuigalje suut.

Amh.

ToMLS XXV.

H.\v?.

VJ.

30

282

CLEMENTIS VI ANNUS

1.

CHRISTI 1342.
sententife sint prolatae, et
:

absolutionis beneflcium ab eisdem sentenliis humiliter implorabunt (competenti, de qiiaexpedire

\ideris, per
clesijE

modi
in

eorum
,

justitiam
,

dubium revocare
diclorum

ac

[iropter

hoc

saluti

eos satisfaclione prtTmissa) juxta Ecle

aniiiiaruiii

Flandrensium
,

formam pcr

vel alium, seu alios absol-

principaliter nostra aspirat intenlio

quod non proviad

ip-

vere, ipsisque poenilentiam injimgcie salularem;

deretur
retur.

salubriler

qiiiiiimo

sententiariim

ac
si

cum
quas

praediclis clericis
sic

super irregularitatibiis,
locis dictae pa-

sarum majori conlemi)tui materia

forsitan pare-

excommunicati, seu in

triffi

Ecclesiastico propler iirEPmissa vel ea tangeninlerdicto supposilis, celebrando divina,

Licelaulem pioememnriaeBenedict. papaXII

pra'decessor noster, aliquein ad partes illas

lia

vel

cum

alias

immiscendo
et

se

iliis

forsitan contraxerunt,

di?pensare, ac interdicta bujusmodi, quibus Inca,

\illa3

terrae

seu cominunitates vel univer-

silates diclae

patriae occasione praemissorum vel ea langentium, sul)jacent relaxare et tollere au-

ctoritate

nostra procures. Dat. A\in.

II id.

Junii,

commissione ac potestate similibus recusaverit destinare nos tamen fralermtati tuEe |)er Aposlolica srri[)ta mandamus, quatenus comniissionem hujusmodi, in magnum favorem et gratiam non modicam dictorum Flandrensium, qiii ad nos et Sedem eaindem pro obtinenda absolulione hujus;

anno

Accedenfe ad Belgium Bellramino, detreclarunt Flandri agnoscere se juste censuris Eccle14.

siasticis

ju"xla i|isius

modi venire ac mittere tenebanlur, tibi factam, formam el declarationem paa?sentium

,

exsequaris diligenter
tcrris

eisdeiii

Flandrensibus
si i[)si

et

devinctos teneri, actantum cautelfpgratia

flagitanint,

eorum

a diclis seutentiis,

ab

eis de-

absoivi

quasi anceps et anibiguum

vote, humiliter ac simpliciler [lelierint se absolvi,

eorum perduellionis crimen esset. Consuluit ilaque Clementem BL-ltraminus internuntius, uti se

juxta Ecclesiae

foimam,

et prffidictai

commissionis
prae-

conlinentiam, beneficium absnliitionis im^iendas,

i[)saque inlerdicta relaxes et dis[)enses, ut

cum

Belgls

in

bis

difficultalibus

gereret.

Cui

Ponlifex respondit
et defectione
;

constare de illorum perQdia

Ecclesia ipsos reslituere ve-

miltitur,
niissis

cum

eisdem

nullum

eis

super

pra;-

ac ni rite alisolvi ceiisuris posce-

absolutionis ad caulelam beneficium

im-

rent, in gratiam
tuil:

cum
elc.

pensurus.

Quod
Clemens,
a

si

forte

dicti

Flandrenses

nolint
a

venerabili fratri Beltramino

pure

et

simpliciler
senteiiliis

juxta
petere

formam
se absolvi,

Ecclesiae
iii

episcopo Bononiensi.
Nu[ier, videlicet

prcEdiclis

eorum

XIV kalend. Novembris

nonnullis ex fra-

obstinata pertinacia remanentes, volumus, quod

proximo

prajteriti, praesenlibus

ad boc, ul nostra clementia et misericordia, quas

in

tribus nostris S. R. E. cardinalibus, tuas recepi-

hac paile ostendiiiius erga

tibi

ip.^^os

et

eornm

[iro-

mus

litteras,

bujusmodi per
:

te

factam prosecutio-

terviam, cunclis fidelibus nolae fiant, biijusmodi

neni negotii recitanles

in quibus iiiler cajlcTa per nos poslulas dLclarari, an virtule commissionis prajJictae libi sit attributa potestas vel non, dictos Flandrenses ad cautelam absolvenJi ab eisdeni

commissionem
[lailes
illas

factam, et missionem de

te

ad

pro rediictione illorum,

motu

jiro-

prio noslro factas, et omnia, quae in negotio ipso

sententiis; ac interdicta liujusmodi relaxandi ra-

animum tuum moveruut ad dubitationem bujusmodi binc inde in eisdem litteris inserendo. Nos ilaque bujusmodi tuarum serie litterarum et eisdem rationibus diligenler inspectis, tuam in iis qus per te in bujusmodi negotiones, quae
,

sunt babila, tt tuis studiis procurata, uecdiclorum Flaiidrensium responsiones in Tornacensi et Morinensi aliisque civitatibus, terris
[ler te

non

et locis circuinviciuis,

de quibiis

tibi

ex[iedire vi-

debilur, per tuas patentes litteras procures publicari

et de publicatioiie bujusinodi , Instrumenta ac deinde ad nos et Sedem eamdein studeas remeare. Datiim Avin. Xllkal. Novembris, anno i . Ex his refellas Meyerum qui ex nimio in suos innato sludio, Flandros ut nuUis ceusuris irretitos excusat. Sane inane perfidia? erat involucrum oblendisse non vioialam Udeni, cum Eduardus regio Francoruni

solemniter

confici publica

tio

facta sunt, circumsiiectionem et iirudentiam

;

comiiiendantes
fuisse

fraternitati
et

lua; tenore

prajsen,

tium respoudemus,
inlenlionis

etiam declaramus

non
ipsis

nostrae

nec esse

quod

Flaiulrensibus, el terris suis, aut alicui vcl aliqui-

bus eorumdem potueris

conimissionis, vel

vel possis ex forina dicta;

aliiis ab eisdem sententiis ad caulelam absolutionis beneficium impertiri nec

:

nomiue
colorari

et insignibus uteietur:

nullo enim niodo

aliis lilteris

eorum

[lerduellionem |)Osse

inlelleximus nec intelliginuis id

nostras, super dicta
lectas fuisse vel esse

tibi libi

pur litteras
facta

ad Beltraiiiiuum nunlium datis Pontifex gravJs-

commissione
conccssum,

con-

sime

disserit

cum

absolulioad

Ad uotionem,

inquil,

caulelam non sit nisi iu casibus dubiis iinpeadenda ; el propterea hocconcedtre aliud nonesset,
nisi
sis

publicaui, et adeo exislit notoriuiii,

potest tergiversatioue celari,
sa![)ius

jam diidum devenit quod nulla eosdem Flammingos

iiia^dictas senteiilias ul

processus, su[ier cau[ler

evidenter uotoriis laclos, et

quos bujus-

conlra conventiones et pacta venisse hujusinodi eaque, rebellando conlra chaiissimuin

;

in Cbristo filium
'

nostrum Phihppum uunc regem

obedienlia et

Aii.

1. p.

C-

F.[).

ci:r.

xii.

Francia'

illustrem, scqiic ab ejus

CLEMENTIS VI ANNUS
devolione debitis subtrahendo, aliaque delinquen-

1.

CHRISTI 1342.

283

familiares ac nobiles et genles pra;dictos, a praeniissis,

do

nuiltipliciter contra

tenores conventionum ct

per qua; DoniinusoffeiidiluruUionum, sua;

honoris gloria maculatur, gravis

pacloruin hujusmoili erga

terea ipsos
nis,

eum

violasse

ac prop-

saliili detrahitiir,

Flammiiigos, eisdem excommunicatio-

nobis et diclaj Sedi paratur offensa, pro divina et

ijisius

ac universitales et communilales

eorum, loca
ex-

Sedis ac nostra reverentia cessare faciat, et

et villas palri>e

Fiandria), interdicli sententiis pro-

penitus abstinere, ac in statum debilum revocet

nuiigalis, ut prsrerlur, sulijacere

litit
lis

dubinm non

quodque contra integritatem

dielis

liberlatis

ejusdem ia
provida

hactenus, nec
inlerjectis,

exislit, etc. Adjunf.Mt,

si

iionnulregis

regno ac

lerris

dignoscitur attentatum soler-

imperia, ut

ad Philippi

ter iiiducere, et etficaciter exhortari

cum

obse()uium redire detrectant, pronuntiant anaterdicto percellat. Molliri

persiiasionisinstanliastudeatis
otficiales,

eosdem ministros,

Flandiium Ecclesiaslico innon potuit Flandrorum ferocia: ipsos enim postha?c temporasensissecum Eduardo Anglorum rege visuri sumus, alque arma
tiiemate devinclos, ac
in Gallos movisse.

familiares, nobiles, subdilos ac geiites

ad

id,

si

necesse fueril, per censuras et alias pcenas

et sententias,

de qiiibus expedire viderilis (super

quibus, plenam vobis et unicuique vestrum iibe-

ram potestatem praesenlium tenore concedimus)

Dat monita Eduardo de Ubertate Ecclesiastica labefactala iii Anglia. Caelerum eorum beliorum occasione labefaclata admodum est in Galliis, ac multo magis in Anglia libertas Ecclesiaslica: ad (|uam in prislinum statiim resliluendani Benedictus Petrum tit. S. Piaxedis et Bertrandum S. Mari^E in Aquiro diaconiiin cardinalcs
15.

per vos, vel alium seu

sila,

alios, appellatione

postpo-

compescendo. Dal. Avin. II kal. Junii,anno i. Hactenus de. Pontificio studio pro restituenda GalliiT,

Belgio et Anglia; prislina pace, tueiidoque

jure Ecclesiaslico.
in

Nunc de

illius Aposlolicis curis

sedandis

Italicis

bellis, retundendis

Ludovici

Bavari eonatibus, et comparanda pro Tiircarum

incuiubere jusserat
ferebantur
his nialls

',

recensitis

omnibus

injuriis,

quae ordini Ecclesiastico ab adminislris regiis in:

cumque ob

bellicos fragores

noiidum

reprimendis excursionibus expeditione dicamus. 16. Italice facliordbiis laceratce, misso intermintio, niedt^ri conatur Pontifex. Laniabitiir

idonea essent admota remedia, Clemens iterum Petro Praenestino et Anibaldo Tusculano
episco[iis cardinalibus partes

conliiiuis factionibus ac bellis inler cajteras llalia;

provincias Insubria

imposuil

ut ea abo-

deraat principatus,
nitate,

magnatum, qui novos condieorumque fines latius proferre

metu
ac potentia

lenda curarent, et magistralus Anglicos, qui atrociler ordinem sacerdotalem opprimebant, censuris
Ecclebiaticis percellerent

annitebanlur, ambitione atque interregni diiitur-

cum

nullius justi regis

ii

Clemens,

etc.

venerabilibus fratribiis Petro

Prcenestino S. R. E. vicecancellario, et Anibaldo

agnoscebant beneficio Sedis Apostolica dignilatum tittilos ad constabiliendas res suas, vel etiam Pontificiis parlibus
eonlra

possent comprimi. Acceptos

Tusculano episc. Apostolicas Sedis nuntiis. a Cum vos ad dictum Angli;^; regnum pro magnis et ardiiis negoliis destinemus, fialernitati vustra;

Bavarum adhaerebanl. Ad eos itaque concialendamque pacem Clemens tardinalem legatum misit; dequoejusdem Clementis
liandos facilius,
scriptor hrec histori.e mandavit' Dictus papa, auiliens guerras, dissensioneset turbationes,
:

per Apostolica scripta uiandamiis, qualenus

Vita;

praefato regi
sito,

(nimirum Eduardo) diligenler expoquod singularis ad personam suam nos urget

ut in praecavendo
iis,

qu;B erant et vigebaiit quasi

communiter
;

in parli.

affectio, specialis afficit charitas,

sibi
luli

bus

non solum a

noxiis, sed etiam ab

qua; sa-

occasione subversio earum. verisimililer poterat evenire et etiani ex aliis raItalia>,

ex

quarum

sua; derogant, et excellentite

nil persuasisse

regalis honori

non congruunt,
suasis

siifficiat,
;

sed per-

semper aestimemus addendum sibique per salubris suggestionem consilii solertius ostendentes, quod quanto inclytum geiius suum ab oliin
plenius fovit,
et

exaltavit

Ecclesias et personas

Ecclesiasticas, nianutere ac illibatam servare slu-

aninium suum moventibus, per idem tempus misit legatum suum de lalere ad partes memoralas dominum Guillelmum Curte tit. Sanctorum Quatuor Coronatorum presbyterum cardiiialem, qui aliquandiu ibidem permansit d. Ptrmoverant plures gravissimae causae Cletionabilibus causis, ad hoc

duil Ecclefiasticam libertatem, tanlo ampiius in ipso nolatur, si Ecclesias vel Ecclesiaslicas perso-

nas opprimi, aut contra liberlatem Ecciesiasticam

violari permitUt quodque per hoc non leve pondus adjicitur prteeininentiae statiis sui, cum exces;

mentem, ut summa studia ad bella Insubria} sopienda converteret eorum enim occasione improbitati fritna impune nefarii qiiique laxabant,
:

religionis obsolesccbat splendor, alflabatur a

tis

mul-

sus in sublimioribus tanto damnabilior habeatur,

hsereseon virus. Praeterea optabat Pontifex Italicosenses, rubentes hactenus Chrisliano sanguine,

quanlo facilius quantoque periculosius derivalur in alios per exemplum ; et ideo iiiinus ab Ecclesia debet, minusque potest urgente conscientia tolerari
;

cum enini Barbari iu Tlirain Tuicas vertere ciam, Achaiam , Peloponesuin, .^Egeique maris insulas excursiones immanes facerent, ad horum
:

eumdem
p.

regem, quod
I,

ofticiales,

ministros.

coercendum furorem nuUis

Clom. Vita apud Bosq.

viribus,

quam

Italicis

'

Bentd. an. 3.

Ep. eur.

.\v.

An.

1.

p. 6.

Ep. cur. iv.

284

CLEMENTIS VI ANNUS

1.

CHRISTI 1342.

cum

Rhodiis Cypriisque conjungendis opportunius uti poterat. Impcndebal eliam Italiae ingenlis

terrasque Christianorum, praesertim partium Romaniffi sicut,

proh dolor

evidentia

facti

notoriat

quippe Ludovicus Bavarus contubernii MargaritEecomitissajcum

alterius belli

tenor

Germania

ingressi, ac parles illas Ciiristianorum, eis subju-

gare, collectis in

unum

viribus salagentes, in eos

F^udovico juniore sjiecie Tirolis comilatiim invaserat', atque ex Alpium jugis ad toliiis llalia! de-

insffivienint atrociter, ac
aetati,

non parcentes sexui nec

populalionem cum Germanicis copiis decurrere iterum minitabatiir, jimgendaquecrant princi[>um arma ad illius conalus comprimendos, ne forte

mullos Christiano?, ferino more posiierunt in ore gladii, et infinitos secum duxere captivos, ac in servilutem perpeluam redcgerunt, ipsasque
parles alias vastarunt, et quasi totMliter destruxe-

novum

iteruni constaret scliisma

decretae

enim

runt, ipsas occupare ac

hujus legalionis Guillelmi cardinalis cau-a ha? omnes expressffi iii Diplomale Apostolico', juncta-

moliendo,

dum tamen

in

eorum dilioni subjicere mentem revolvimiis ob-

stinatas nequitias, et

rebellionem protervam Lui|)se

que provincia, ut
et

iii

Insubria, Liguria, Aquileiensi

et

dovici de Bavaria bostis Dei et Ecclesioe manifesti,

Gradensi patriarchatibus, Dalmatia,

Creta in-

ac de baeresi condemnati, et quod

textu contubernii de
lis,

sub

prae-

sula, qufe ad

luendum

rtligionis

splendorem confir-

filio

suo

cum

comilissa Tiro-

ducerent, sancirel, ha^reseon seniina prajfocaret,

principes ac populos dissentientes conciliaret,

conlra Deum et bonum publicum suarumque animarum periculum per sui facti polentiam publice attentati,

missimo

fffidere

ad repellendum

Italia

Bavarum

comitatum

Tirolis, dictis partibus

una cum Venetis, et aliis de confereiidis contra Turcas auxiliis, ornandaque sacra expeditione pro defendenda Europa agilaret.
copularet, atque
t".

Lombardiae contiguum seu vicinum sua temeritate

dainnabili occupavit, ut per

illum

sibi

ad partes

Clemens,

etc. dilecto filio Giiillelmo tit.

Sanctorum Qualuor Coronalorum, iiresbyterocardinali A. S. L.

Lombardiae praedictas, quas sicut multi fide digni refenmt, se velle intrare asserit, liberior pateat Iransilus et accessus, et [lartes pracdictas, sub noslra et sanctae

Romanae

Ecclesiae obedientia et de-

Licet nos, qui

quanquam

immerili, vicibus

volione manentes, in

suum

deviiim trahere,

et

ab

hnjnsniodi (Dei nimirum) fungimur, pro universo

eisdem devotione

et obedienlia revocare, statum;

populo Cbristiano, cujus ciiram gerimus, pacis et

stalus prosperi cogitationes assidue medifati, etad

que turbare gravius partium earumdem anxiamur immense, cogitalionihus iirofundis immergimur,
ac zelus noster el ignis charilaiis paternae in nostris

hoc, prout Allissimus nobis de sua pietate concesserit,

manus

operalrices apponere teneainur

ta-

men dum
nualis

stalus

partium Lombardia?, quas inveproli dolor

1

terata dissmsio longis,

relro conli-

temporibus piurimum lacessivit, et quas guerrarum tmbines cxposuerunt animarum peri-

personarum ac rerum dispendiis infinitis; quodque propter hacc negkctus cullus dominicus Ecclesianim, et locorum Ecclesiaslicorum jiira
ciilis, et

violenta direptione in pra^dam posita, liberlas Ecclesiastica conculcata fuerunt, et (qiiod

est potius et

diflendum
fidei pii-

dolendum) pullularunt

scbisinata, el

meditationibus exardescil pro dictarum parlium Lombardiae, quas pleniludine dilectionis pateriiae prosequimur, statu dirigendo salubriter, et pace, concordia et unione in eis perfecte actore Domino reformandis, ut incolae p;irtium earumdem eflecti unanimes et concordes, et bono [lacis, quod omnia alia bona siiiierat, in Domino exultaiiles, tam conlra ipsius Ludovici obslinalam proterviam, et rebellionem protervam, (]uam contra dictos infideles Turcos in Christianossic insa^vientesatrociter, etChristianum [lopulum praviseorum
conalibus persequentes, insurgant zelo
nullis interjectis
fidei, et

insurrexerunt ha^reses contra CatboIica3

ritatcm
;

quod, quamvisstatus hujusmoili fuerit in nonnullis locis dictarum partium aliqualiler

et

devolionis fervore virililer et [lOtenter. Et non-

quibus se excusat ob TransalpiIlaliam non-

tranquillatus,

nihilominus tamen
et

inler

multos

narum rerum molem gravissimam

magnales

et

nobiles, universitates civilaliim, ca-

dum

repetere posse, coactumque ob id vices in

strorum, villarum,

aliorum locorum parlium

;

legatum,
subjicit

quem magnis ornat elogiis,

transfundere,

earumdem

solita;

dissensionis fomes, et rancoris

seminariaremanserunt exquibus nascuntur pia;missa, et alia non facile numeranda peiicula animarum et corporum, facullalum lapsus et multa
dispendia provenire nostris pra'sentalurobtutibus;

Tead (lartes illas (videlicel Aquileiensem el Giadensem [lartiiarchalus) necnon Mcdiolanensem,

Januensem, Jadrensem, Spalatensem, Ragusinenscm, Cretensem et Antibarensem [irovincias ac Papiensem, Ferrariensem, Placenlinam, Parmensem, Mulinensem et Reginensem civilates et dioecescs, tibi in eisdtm patiiarchatibus, provinciis,
;

dumque commemoiamus amare, quod

tholica
fidei,

gentesbar-

bara; nationis, videlicet infideles Turci hostes Caet totius i)opuli Chrisliani, ex

pra-

missa

et alia discordia,

quam

incenlor

malorum

civitalibus et dioscesibus vices noslras, ac plena

omnium pacisamulus
sarum ab olim,
sumeulesaudaciam,
'

iuter fidelus piirlium diver-

legationis officium
et

commiltendo, ut

in eis evellas
aedifices et

pcccatis cxigentibus, seminavit,

el

destruas,

et dissi[)es el disperdas,

fineseorumnatiouisegrcssi
An.

plaules, ac statuas salubriter iu

nomine Domini,
tua etiam pro-

prout gratiae
Cotlus.
llist.
1.

caileslis infusio tibi, et

VIU.

c. 1.

1. p. b.

Ep.

cui'.

I.

videntia ministrabit, de dictorum fratrum nostro-

CLEMENTIS
rum
;

VI

ANNUS

1.

-- CHRISTI 1342.

285

consilio destinamus

tibi ut in patriarchati-

bns, provinriis, civitatibus et (lioecesibus pra?liliainter Ecclesiasticas mundanasve personas lis duceset principes, marchiones, barones et nobiles, comniunitates, iiniversitates ac populos ct alios
,

leiensis et Gradensis patriarchae, Mediolanensis, Gennensis, Jaderlinus, Spalalhensis, Ragiisinus,

Cretensis,

Antibarensis
'

archiepiscopi
'

caeterique

provinciae pracsules

ac principes

ad explic.indam
poimiis sacro

pro saiiciendo
in

cum

Vinetis

ct

aliis

univeisos et singulos discordes

bonum

pacis stu-

Turcas foedere, arcendumque Luiloviciim Rava;

deas reformare, ac concordes in fraternae dilectionis glulino confirmnre; ac agere nihiiominus et

traclare qua^ciimiiue ad
Cattiolicoe

rum, qui subacturum se Ilaliam gloriabatiir leg.ito opem excitali. Denique collata' legato, ut
sacra Concilia promovcret, polestas Apostolica ad injustas coitiones rescindendas, dissolvenda con-

cultum

Dei, exaltationem

fidei, Apostolicaj

Sedis honorem. obseret redintepratio-

Tantinm Eccltsiastica? sanctionis,

nem

Ecclesiasticae liberlatis,

honestatis ac
et

cultum, relevationem Ecclesiarum

clesiasticorum et paiiperum,
tranquillitatem

morurn locorum Ecsalutem,

sacramenta, inducias inter disseiitienles, cuin necessilas posceret, indicendas*. Perfunctus est strenue demandato sihi munere Guillelmus
traria

animarum

cardinalis
foedcre

corporum, ac rohur stalus prosperi patriarchatuum, provinciarum ac civitatum ef dioBcesum prffdiclorum qnomodolibel pertincbiint, convocando ad luam pra?sentiam Venetos et aiios quoscumque, de quibus pro utilitate dicti neg:otii expedire videris, accum eis tam dc armata,

conjnnctis

neque enim, Ilalis principihus mutuo Ludovicus Ravarus Italiam

,

ausus

est ingredi,

mare in miniim tempestatem adire

suam factionem potius confirGermania coactus, quam nnvam discri:

Germanorum
Ilalia

quam de
viis

opportunis remediis conlra ippos Turcos adhibendis tractando. et ordinando quihus

aiiis

toria

quin etiam fcederatae ^niiliam depascebant, exactae fuerunt, ut refert Cortusiorum his' promota pariler expeditionis in Turcas
copiae, quae
:

consilia,

de

qiiibiis secuturis

annis fusius agetur.

beiieficio Italicis
Vitae

et

modis, dictum

ncgotium, quod nos eliam

remissionihus

De

sedatis

demum

induciarum

realibiis subsidiis ac indulgentiis et

discordiis

a Guillelmo,
:

Ciementis

scriptor

juvare intendimus contra dictos Turcos, possit actore Domino prosperari, et subveniri fidelibusdic-

meminit ' his verbis a In muitis complevit sibi commissa: et quod ad dissensiones et guerras
pradictas, ipsas per bonas treugas sedavit , 19. His consenliunt, qua? de gestis a Guillelmo

tarum Romaniaj ac vicinarum partium in tanlo

discrimine constitutis, et qua; subsidia a dictis Venelis et aliis in

bujusmodi persecutione negotii

tractindum
:

cardinale

tit.

SS. quatuor Coronatorum A. S. L.

litteris

otferuntur, nobis rescribendo parliculariteret dislincte quidqiiid

ris in

narrat Clemens in

quarto Ponlificatus sui

cnrdin.nlis

et

ordinandum duxe-

anno dahs
a

'

pra^missis

et

nihilominus univcrsos et sinex parte nostra salu-

gulos parlium

pramissarum

bribus persuasioiiibus inducas pariter et hortoris, ipsosque unias, confoederes et conjungas, ul eidem

Ludovico, qui sanctam

ipfosque afficere nititur
scissuris,

Romanam
iirjuriis,

Ecclesiam, et

tandcm comqnod ex discordiis, qua; inter venerahilem fratrem nostrum Joannem archiepisc. Mediolanensem et dileclos filios nobiles viros Joannem et Luchinum de Vicecomiiibus
efc.

Clemens,

Qui

perto ibidem inter alia,

ejus lionorem ex indiirala Jibi pertinaciaoEfendere,

scliismalibus et

ac staium ipsorum, etaliorum fidelium

civitate Mediolanensi nostros et EcdeRomanae vicarios generales, ac iMcolaum de Ebulo comitem Triventi pro charissima in Christo
fratres, in
si;e

parliiim Italia; perturbare, fideIesi[)fossubvertere,

ac cos in

profundum,

in

quo

ipse

demcrsus

est,

nostra Joanna regina Siciliae illustri in partibus Lombardiae et Pedemonlium tunc senescalliim
filia

deniergere

malorum, ne

partes LoiiiLardiae prae-

et caiiitaneum

generalem
et

dictas ingredi,

dem
illis

aul aliquid contra honorein ejusRomanae Ecciesiffi atque nostrum in partibus

dia

principem Achaiae,

ac Jacobum de SabauJoannem Montisferrati.

;

allentare valeat, resistant et obvient remediis oiiportunis ; ac ad hoc se pra^parent totis \iribus, et accingant,
tis

quoquo modo

et Thomam et alios Saluliarum marchiones et dominos de Beccharia, ac populum et universitatem civitatis Papiensis et ejus dislricliis; necnon

eorumque

fidelila-

etfectum devotionis oslendant, prout tranquiUi-

et

de Colmorino, de Ponzano, de Carieto, de Incisia de Ceva marchiones, ac S. Marlini de Valperga

paci eorum, ac honori cjusdem sancta; Romana! Ecclesia; noverint expedire, aliaque circa
lali et

isla tractes, ordines et disponas, sicut temporis el negoliorum ipsorum qualitas, eoruinque circumstanliae suadehunt, elc. Dat. Avin. XIV kal. Au-

et de Mazuro comites; necnon et de Castronionte, de Bischis, de Barrio, de Rivulba, de Biandisio, el de Bonecito, ac Franciscum de Calamendrana, de

Visobisa, de Cothonaco

dominos

ac

omnes

et sin-

gulos Astenses, Taurinenses,

Akxandriac ac de

gusli,

anno

B.

Calus forinsecos et cxtrinsecos,

singulis

cum omnibus

et

d8. Iiislructus est auctoritate Guillulmus cardinalis lcgalus, ut ccnsuras rehellibus incuteret ', religiososque viros ac pra?sules' sibi adversantes,

eorumdem

pra?noiiiiiialorum et cujiislibel
castris,
villis,

ipsorum

civitatibus,

dictriclibus et

solulis contrariis privilegiis, coerccret.

Tum

Aqui
'

Aii. 1. p. 6.

Ep.
l.

II.

'

Ep.

'

Aii.

1. p. C.

Ep. cur.

1.

sCortus.
-

hist.
1.

viii. c. 10.

III.

<

Ep. XLV.

'

Ibid.

Cleiii.

Vil. >cript.

apud Bosq.

Ibid.

Ep. cui.

iv.

' Aii. 4.

iil. p.

12.

286
loci?, ac Tiniversitatibiis el

CLEMENTIS VI ANNUS
communilatibus eoruinet

1.

CHRISTI 1342.

dem,
bus
cis,

\asallisqiie, valiloribiis et subditis, sequaci-

et dislrichialibus

earumdein

cujuslibet ipso-

rum,
et

caeterisqne forinsecis, extrinsecis et intrinse-

civitatiim, castrornin, villarum, districtuum,

nutritis

tionum adversarum proceribus, ac MediolanensiParmensibus Rhegiensibus bus Manluanis Veronensibus , ac Vicentinis admissa; firmataeque sedasse. Occurret inferius sacramento fuerunt crebra de induciis ab eo promulgatis instauran, , ,

locorum ipsorum binc imle longo

tem-

pore, permittente Deo, et instigante diabolo satore discordlm, pacis aemulo, Ciiristianique nominis

inimico, infinita scandala, deproedationes, incendia, rapinae, strage? hominum et animarum perdiliones,

disque inter principes Ilalos mentio, duni novaj discordiarum causae, ac prfecipue rapinarum studiuin, et c:rca ambitio ipsos ad eas violandas impulerunt. Interea addendiim, adhibita etiain Apostolica studia pro conciliandis aliisllalia; populis,

necnon depopulationes Ecclesiarum,

lo-

personariim Ecclesiaslicarum iiinc inde (ex quibus multi ulriusque sexus facultatibus suorum bonorum exuti, cogebantur in terris non

conim,

el

qui mutuis dissensionibus se coUidebant alqiie in primis Rnmanos Encyclicis lilteris, quibns de
:

suscepto Pontilicatu fecit cerliores, ad

mutuam

concordiam, ponendaque odia ac

hortalus
20.
'.

dissidia est ad-

suismiserabiliter mendicare, ad illicilaselaxantes) in grandem diminutionem cultus divini, et nola-

bilem dissipationem earumdem partium fuerant, prob dolor! subsecuta, et nisi iilis occurreretur ceieriler, sequi timebantur de propinqiio pejora et altento per eumdem cardinalem, quod tain ex
;

in

Romani flagitanl per oratores ut Clemens Flagilabant continentibus Urbem redeat.

votis

Romani, ul Sedes Apostolica Urbi

restitue-

retur,

cum

abseulia Pontificuni in extremas cala:

mitates adductos se agnoscerent

utque antea

potestnte sibi per diclas litteras altributa,

quam

crebris oratoribussollicitarantCIementem V, Joan-

ex debito legalionis
erat de illo

officii sibi

imposili sua inler-

nem

XXII, Benediclum XII,

ila

nunc Clemen-

remedio providere, perquod statiis dictarum parlium, et omnium in eis habitantium

persoiiarum subtralierelur a noxiis et ad saliibria
dirigeretur,ad occurrendum
ilii

tem VI ut

Romam

se conferret, rogaruiit. Perfun-

ctum ea

niorbo tam gravi

tamque pestifero, et ad infiindendum vinum et oleum vuineribus fotius patria; tam letbaliier saunecnon ad obvianduin furori olisUnala;maciala; iiciaa infidelium omnium, et maxime Turcorum,
;

legatione Nicolaum Laurentium ob insignem ipsius eloquentiam refert ejusdem gestorum scriptor -, sed male exceptum qui postea restitutus in gratiam a cardinale Columna, ac
,
:

ac damnati Bavari et aliorum haereticorum et rebelliiim sanctae inntris Ecclesia;, qui contra

senatus populique Romani scriba institutus, magnas seditiones Romae coimnovit, uti dicetur. Declamasse illum referunt ' magno eloquentia; apparatu, Romam in eam calamitatnm ahyssum
lapsain, ut ne

ipsam
viam,

quidem ubi

jaceret pojset inspi-

insurrexerant, et fidei

CatholicaB adversabantur,

cere

amisisse enim primuin imperium, ac po-

suae considerationis intiiitum dirigendo; ac

qua; amplius pacis et concordise reprfesenlat ima-

ginem cligendo, treuguas firinas et validas , et infra, Apostolica et sux legationis, qua fungebatur auclorilate sub cerlis spiritnalibuset tempora-

stremo Pontificatum, qua; clarissima Urbis orbisque erant lumina. 21. Funclus est una cum aliis legatione Franciscus Petrarcha, qui egregium

ad ipsum alliciendum in

Urbem

carmen Clementi porrexit, quo ele-

usque ad continuos tres annos, tunc sequentes, a vigesima priina die mensisMaii, Pontificatus nostri anni ii, in antea computandos inclusive, et ultra per unum mensem conlinuum de contramandaniento intelligendum secumium
libus pcenis indixit,

ganler asservata in ea
scribit
'
:

sanclilatis

monumenta

de-

quani]iiam

iibi
:

proiinus uni
doniiuuni licelullimi norinl

Omnia subjaceant

consuetudinem

conlinue duraturas, prout in quibuslam pntentibus Iitteris exinde confeclis, ac ejusdem cardinalis sigillo mnnitisplenius contiiietur, etc. . Eae vero inter
Insubriai principes inducia
tractffi

partium praeJictarum

Reiina siiuni, llerculeis qua consigiiala columnis

llelles|>oiitiai'0 lel!us dis'inguitur

islu.

Hsc

lauien esl tua prima douius, tua

ijiiam sacii lenuere patres,

liiiiociio,
p.irili

maxima sedes qnam corpore Petrus

:

quam

Cleuieus nonuae pressit

Tu Clemi

ns, qni Pelrus eras, lianc ceriiere

sedem

Clementis jussu ex-

Nijune voles, cupiesque CJ|iut conlingere inundi?

fuerunt

tum

in alio

ejusdem

Pontificis de-

Nonue pedis juvat

Vel
qiiffi

iu solida vestijij saio

creto' suo loco adducendo, refertur

memoratum

Fixa salutiferi faciemque agnoscere Chnsti?

fcEniineo servalur coi.dita
quffi visa

panno,

kgatum
rii

lapso ante bimeslri, nenipe sexta Februa-

Vel populo

nim

sub vertice templi

die,Ponlificatusanno primo,aliud bellumatrox,

quod Joannem
cipes,

et Luchinum Mediolanenses prineorumque socios Ludovicum Mantuanum et Simonem Corrigianum inter atque Alberlum et

Emicuit, peisialque niinax borrore verendo ? Quid referam nostrai cumbnla parva salulis,
Et sacros postes, ubi

rerum Conilitnr ingens

Conlicuit, souinus blande suadeule Maria ?

Lac quoque vel puero optatum, vel Virginis almae Leve puerperium, puraque ex carne recisam
Parliculam
iiifanli,

Maslinuni Scaligeros exarseiat, Insubriamquestragibus et hostilibus giassationibus foedaverat, imperatis

pretiosaque fragiuina vestis,

Lt cnstuditos in secula nostra capiibs?

armorum
1.

iuduciis triennalibus, quae a fac'

An.

1. 1.

VI.

Ep. com. xvi.

'

Au. 4.

iii.

Kjj. cur.

xvil.

bibl. Vat. sigu.

num HO.

Mbid.

Nic. Laur. Vilae auct. et

*

Als.

Petrar.

I.

ii.

Ep. p. 91.

CLEMENTIS VI ANNUS
Quid digilum Asnelis, et nunc quoque fulgidus ornel Aunulus imposuitcupida quem meule minisler Prorsus inardesceus, sacroque assensenl illa
Conjusio, ae laU placaril foedero fl^inimas ? Quid Peiri In^pidaniis iter, Dinninique moneutis

1.

CHRISTI 1342.

287

Occursu pcisuis-e fiigam,

et redii-se vnleiitem

Compresso teriore senem, cunctisque paralum Exequar? Ipse oculis speclacula pulclna videbis.
Extit opus, lalcrisque tremit

misso illi legatiouis munere continentur, atque ea>dem ex parte sunt, qnas in superioribus ad Gnillelmum cardinalem Itgalum litleris expressas impendebat nimirum Bavaricae irruvidimus ptionis terror, cum obtento Tirolis coinitiitu Ludo:

Et

testis pictiira rei, cui

domus arcla maxima quamvis

caduci,

vicus belli facem injectiirum Itali;c miiiitarelur, copulaiidiquemuluofoeilereadeum propiilfamlum erant populi. Pullulabant etiam liffireses, ac religio in niullis locis detloruerat, quae ad pristinum

Causa i:0cet, ce'crans im(ieiidet sffipeviator. Nec se viia quidem, sed vivos ceinere vullus, Colloquiumque andire pnlaus, et territus hx'iet. Trisiis ima:o D Rnmana palalia versus : Tendil euin conlra iile liimiilis smiilisiiue precauli.
i

splendorem er.it revocanda. Ardebat praecipue Etruria

intestinis

bellis,

Fleciitur, et pavido gradienlem suscipit ore.

Si morlis secura igilur vesligia flexit

IHe relro, uec peiliuiuit toimenta, crucemque

Pisanis iiiter se et Florenlinis digladiantibus, quae Joannes Villanus ', Leonardus Aretinus -, atque ex

Mcre letens : tn qnid dunitas, cui dnlcia mecum Omnia, cui placidae patet augustlssima vila Conditio, et summi tianquidum culnien lionoris? Quid capila hernuin me iioiem, clardmijue Joannis
Ore ciealricem ri^ido,
diiraiiique Levila;

eo S. Antoninus ' accuralius describunt. Luca bellorum praeniium longa devicta obsidione Pisanis Florentini, qui sexta Julii die deditionem tecit '
:

inanes
stino

illius

oblinenda; spes
reipublic;e

Craticidam, el gemiiio foBcundum marljTe bustum.

Corei!<e cessi^se locum, quo m,ixi;iius hospes

Scaligero

magno pretio a Maemerant, ob rem male gestam

praefecere

TiMditur, immotis
Felices
siiie line

nunc amplexibus ambo jaceut? Quis cuncta Ca!i-ti

ulii

consternali

Gualteruni

Brennensem

Gallici generis

ducem Atlienarum,

Funera diuumeret, ciimuhs surgent^a niiris? Osseus esl paries, i Uc ubi terra cruentis Imbiibus et sacra distiilaiit labe caveruas
:

Qiiisve Vaiicano latitantia corpora claiislro

Expediat? Que, snmme parens, agnoscere corani, Quid nisi cffileslis fuerit legionis imago ?
Condila quin etidm supreuio m-Euia monte
vEsiivffi nivis indicio,

qui brevi vocata concione, coUectaque ob nonnullorum uobilium, qui in publicam rem erant grassati, populari .-ratia ducem Florentiae ad vitam
renunliari
in
iiiultis

artibiis

obtinuit ^
'

Coorta esl
irruentibus
subjicere

etiam eodem tempore Aretii sedilio

Guelfos Gibellinis,
:

delubiaque partu

urbemque

sibi

Obrula virgi'jeo

et foules luiieniis olivi,

Ac Tybridos commisia vadis nova flumina cerues. Quasque dedit scatebras Pauli sanctissima cervix
DuKisaquje
In somuis,
Liquerit,
:

molieutibus
rati

sed

eorum
:

vis vi repulsa, et

conju-

quo Silvesler
i.lem

iatitar't in

antro
crustas

Qua; Conslaotino S(iecies oblata deorum

mveo quas

marmore
giirgite

Laborabat ejusdem factionis ad (]uam pacandam, redpeste reliqua iirovincia integrandamque concordiam Clemens Aymericura
exilio mulctati.

Propeileiis, ut cffipti

inf^mcm monstralo Deo lis

morbum

tete quierit.

Quod maj:us

infdiido maculailt

corpore saxum,

Fluxerit offeuso? Qiiisnam de

Numine

sanguis,

cardinalem paciferi munere ac dignitate exornavit % quem etiam auctoritate munivit % ut coitiones publicae paci adversantes dissolveret, induciasque imperaret,

Quisque sacer tellure cruor, quis viudice ca;lo Sdnclorum capituin per maxima lUffiuij fures Nexibus implicuit, ioribusque avertit apertis, Ae Irepidos meiitam ad moriem circumtulit error? Non ego nunc Aron virgam, ncc fjedeiis aream, Nec Teslamenli veteris mea piguora quot sint,

tum ad restituendum

religionis
bffiietici,

S|iIendorem,

quem nonnulliobscurabant

ut edictis Friderici II in eosageret'" poenarumque incussarum severitatem dislringeret. Altributa

Quotque uovi moLimenla sequar, prius a-Ira screna: Noclis et Oceini uumero strini-eutur areua. elc.

etiam sunt eidem legato " quadraginta aureorum in dies singulos stipendia, ac pr.TSules ad compa-

22. Pontificis excusatio de rebus Italicis.

Oblendebat Clemens
posse,
bella

'

reverti se

cumad

atrocissiina
et

in Italiain nou AnglorumetFrancorum

randos corporis stipatores, quoties itioerapericulis pleua essent, jussi incumbere. Denique ad conciliandam majorem legato gratiam auctoritatemque
permisit
ipsi
'-,

ut sacerdotia, quae iu provincia

coniponenda,

tenda in
aliquo

Hispauiaium pericula averutque Transulpiuis oris distinerelur

:

vacarent, certis legibusconferret.

Ire practerea iu regnum Neapolitanumjussus Aymericus " cardinalis, ut Robertuni regem sed prius quam iu Neafidei sacramento adigeret politanum regiium accederet, Robertum vita functum visuri sumus. 23. Petrus Trinacrice usurpator moritur. Ro:

jubilaum anni centesimi ad quinquagesinium redegit, de quo sequenti anno agemus.

levaret
solalio,

Romano

est

Ad conlinendas vero
siasticse

in officio ditionis Eccle-

provincias, quEe crebris dissensionibus

(lioc ipso

fluctuabant

anno Anconilanos

plebeios,

berli rerjis insifjne pielalis specimcn.

Anniteba-

sedilione mota, nobiles viros in e.\ilium iiepulisse,

Joaunes Villanus * Aymericum S. Marlini in Montibus presbylerum cardinalem legatum crearefert

vit
'.

tur Roberlus divulsas regni parles redintegrare, favisseque ipsi Petri Trinacrii mors, qua? ex labore
caslrensi ad Mylas suscepto accelerata sexto idus

Cui prailerea in Elruria, Sardinia el Corsica

aiise
1

idem munus demandavit. SuLeraut aulem

illius

Joan. VUI.
111.
1.

I.

XI. c. 130.

9.

mittendi causae, qucE in Diploniate de com-

5
"!

Ant.
ibij,

p.

tit,

XXI.

xll. c. I.

c. 7.

^ Ibid. c. 3.

Jo. Vill. eod.

'

An.

i.

I.

VI. I.p. cur.

1.

l.

Jo

Vid.

I.

XI

0.

141.

An.

1.

Ep. xxxiii.
1. 1.

I.

c. 5.

Leon. Aret. Hisl. Flor. I. vi. * Joau. VilL ^uper c. 139. Leonard. sup lib. S. Ant. ib.

"

Ibid.

l. VI.

Ep

clir.

Ep. cur.

VI, vii.

8 An. 1. 1. vi- Kp. cur. iii. " Ep. xuii. Ep. xxxix. ' Ibid. Ep. cur. lu.

1.

Ibid.

'*

An.

288
Augusti obtigerat
',

CLEMENTIS VI ANNUS
enim mox apud Trinaciios auctorilate flnrentis-imi Messanam ad
videbatur. Seculi

1.

CHRISTI 1342.

ac tres personas Stcculares etiam, qure ipsis fratri-

graviorcs tumultus, ac Pdlicii,

opibus et

Roberti regis, de cujus juribiis certissiine conslabat, obsequiuni occu[iata arce S. Salvatnris revo-

bus serviant, et necessaria adminislrent etc. Datimperia, utviros pietata conspicuos eo miltat. Dal. Avin. pridie kal. Decembris, anno i . Flagilanti pnrro reginae Sanciae, ut sibi designando,

carunt

duin tarduis exciia Mylis auxilia ' : sed veniunt, Guillelmus Liidovici patruns, f|nadringentis eiiuilibus succinctus,

rum trium

illoriim

famulorum,
quippe

(jui

Minoritaruni
tri-

obsequiis operam navaturi erant, faciiilalem

bueret, assensit
in
iis
' :

Messanam ingressus

magne
[lietati

felicitati

dabatur

arcem, depulsis

Paliciis, recuperavit,

sacris locis

vacare.

specimen ', a Roberto rege ac iiraetermiltere silentii) non Sancia regina edilum possumus, cum amplissimis laudibus a Ponlifice
Iiisigne pietatis
,

Ul desolatis Syriae Ecclesiis consuleret Cie-

mens Geralduiu

Anliocliiaj,

Eliam

'

Jerosolymoantea
Elias
ipsi

rum

patriarchas creavit.
Ecclesisc,

Praefiierat

elTeratur.

^gerrime ferebant, redacla in servitutem Syria, Saracenorum loca sanctissima, reliii

Nicosiensi

cujus administrationem

permisit

gionis nostrae uiysleriis consecrata

tione destilui
:

justa venera-

atqueadeo ad restituendum in illis divinum cultum magnis sumplibus a soldano sepuiciirum Domini, ac nonnuila aiia sacra loca obtinuere, ut in iis viri religiosi divinam rem
instiurarent
;

gonem quem ob

de quo ad clerum Nicosiensem et HiiCypri extant dalascommendaliliie litterae ^:

';

speclalas virtules

purpuralorum patrum

senatui aggregatum videbiiiius inferius. Conversse

praiterea regiua in

monte Sion mo-

nasterium pro duodecim Minoritis coiuiidit. De quibus certior factus Ciemens , ad supremum Franciscance familiae prsefectum ha5c scripsit*:
Gratias agiinus gratiarum omniuni Largitori, eique dignas laudes exsolvimus, quod ipse cliarissimorum inCliristo filiorum nostrorum Roberti

porro adeo in Syria Christianaj res erant, ut ciiin olim fideles ex universo orbe in eam coiifluere ac latius proferre religionem viderimus, nunc infideles Oceidentem adorirentiir,

Petebatur

regis

el

Sanciie

regiiiae

Siciliai

illustrium erga

victoria de Marrochitanis. prxcipue Africano bello Hispania, atque Marrociusrex, Granatensium fcederatus, ingentem classem adSeplam instruebat. SedNumen divinum suis non defuit; parlae enim sunt plures de hoste maritimae victoriae duodecini Barbaro-

24.

Bispanorum

Redemptoris Domini nostri Jesu Cbristi obsequia

zelura devotionis et fidei sic ferventer accendit,

quod

ipsi

qux

ad Dei laudem et gloriam, ac sacra-

decem Castellaantequam aliis octoginta tribus, qnae ad Septam erant se possent conjiingere
runi triremes in Bullonio portu a
nis

oppressae,

Dominici et aliorum locorum ultra-marinorum reverentiam et honorem redundant, non cessant indefessis studiisoperari.Nuper
tissimi sepulcbri

deinde universa classis

fluniinis

Maurorum ad Gadamecili
:

qua

capta)

oslium victa : triremcs viginti quinque qua mersae Marrochitanus et Granainterfecti.

slquidem eoruindem

regis et

regina* grala iusi-

tensis

prafecti

Alfonsi

regis

Castellae

nuatio nostro Aposlolalui patefecit, quod ipsi non sine magnis sumptibus et laboribus gravibus a

sepulcbrum Dominietalia loca ultramarina, proprio ipsms Redemptosacra ris sanguine dedicata, non sine cunclorum Chrisoldano Rabyloniffi, qui

consilium erat terra marique uno impelu Mauros adoriri sed incertus casus rein discussit, cum nonnullae naves, quai in vado baeserant, ad certa:

stianorum gravi opprobrio

dicti

deliiiet

occupata, obli-

Non inlerfuisse Aragoniam classem, refert Mariana subinissa autem postea a Petro Aragonio tredeadversas classes elicuissent.
illi

men

prcelio

nuerunt quod fratres vestri Ordinis infra Ecclesiam sepukhri possit conlinue coniinorari, et ibidein missarum solemnia et alia divina ofticia
solemniter celebrare,
:

ciin

bostium triremes commeatu onustas

inter-

cepit. Retulisse eliam Geiiuenses gloriae partein in

atterendis maritimis
hislorici

jam certi fratres dicti et quod nihilominus idem Ordinis sunt ibidem soldanus ccenaculum Domini et capellara, in qua
et

et

Afrorum viribus, meminere undecim illorum triremes in novem

Mauritaiiiaj,
(|ui

oneraiias

regis

Hispanias terra
loco, cui Belleet

marique divexabat, incurrisse

iu

Aposlolis Spiritus sanctus apparuit, et aliam ca-

pellam, in qua Cliristus, B. Tboma praesente, post resurreclionem suaiu Apostolis se ostendit, regi quodque ipsa regina et reginae concessit eisdem
:

noce nomeu indituin, iisque profligatis, laude prajda onustas Geuuain reverlisse.
Superatis

mari

Africaiiis
111

et

Granatensibus,
ciiixit '.

Alfonsus rex Castelke

non. Augusti Algezirain

locuiu aidilicavit in

monte Sion,
sita fore

infra

quem

coe-

urbem munitissimam
aerarium ad tolerandos

obsidione
:

Veruin
erat

naculum
dicli

et dictm capellae

noscuniur, pro
iralres

asperiores deinde res evasere

belli

exhaustum
:

dictis fratribus

jam

est diu, ubi

duodecim

sum[ilus

stipendia
:

Ordmis sumplibus propiiis coiitinue tenere intendit ad divinum obsequium in sepulchro, et aliis preedictis locis sacratissimis impeadeudura;

a Pontifice et rege Lusitano conquisita

^gidius
obli-

Toletanus archiepisco()US in Gallias missus a Philippo

rege quinquaginta aureorum

milha

>

Fazell. posl. decad.

I.

III et alii. mon. Ep. UDCcoxxxix.

1.

ix. c. 4.

Jo. Vill.

1.

xii. c. 13. Surn-

'

>

Au.

1. 1.

Ep. com. mdxvi.

Super Ep. mdxvi.

l.

Ibid.

au.

iii.
''

Ep.

Ep. com
iJizar. Hist.

x.vi.

1.

au.

1.

1.

vi,

Ep. coai. cxxxix.

* Ibid

Ep.

Gen.

vi et

alii.

.\x.

Eod.

Reg. \oA eamd.

xvi.
c. 10.

' Jlar. 1.

CLEMENTIS VI ANNtlS
'. Adjutnm eiiam viginti aureornm millibus Clemenle Malabailae Astensis opera, ostendunt a

1.

CHRISTI 1342.
,

289

nuit

exhortationibus solerter inducas ut auxiliante Doniino, qiii est pacis auctor et liumaiiiE salutis

Alfonsi iitlera)

proxinio

anno
:

dataj, qiiibns
a

eam

amalor, tuaque cooperante solerlia, dicta dissensio ulterius

yim auri acceptam

profilelnr

Pro eviduntibus,
re^is, ct pro

non procedat, sed

tolaliler txslingna-

inqnit, necessitalibus [inniicli

domini

sustentatione guerrx-,

qnam

habet sulito dnrioet Granalajrej^ibus;

prout proximitas sangninis, quiE fore dignoscitur inler eos, exposcit, vigeat inter ipsos
fraterna dileclio, et
sit

lur, ac

rem cum
sionis

perfidis

Benamarini

identitas voluiitalnm

ac

et specialiter

pro provisioneetsustenlalioneobses-

vilia; de Algcziia, quam diutiiis lenuit et adhuc tenet obsessam. Actum in exercitu obsidionis villiB de Algezira iv die mensis Julii, anno

eorum unaiiimilatem, et concordiam ipsorum et subditoruiii suorum, statiis tranquillus et pacificus de bono in melius angeatur, etc. Dalum Avin. XIV kal. Julii, anno .
per
i

MCCCXLiii .
inter

Mnltum eliam momenli allulit enata Marrocium regem et Abderramum (iliiim

qune ipsum, nt ad Seiitam se leneret,
interea Algezirani,

Excilati sunt etiiim utrinsqne regni Ecclesia-

dissensio,
adegil.

Obsessi
licilati

Alfonsi regis

caput

prelio,
:

subornatis sicariis, insidias

ut iina cum nuntio Apostolico studia pro sedanda discordia conjungerent atque adeo strenue ab Armando desudatum est '\ ut concordiiE via muniri videretur, Jacobus Bilearis juri
stici,
:

illius vitae

slruxere
texil.

sed divina providentia athle-

slare

velle

est

professus, ac Petrus judiciarium

Caelerum tenuit plures annos hajc obsidio, de qua ilerum inferius dicendum erit

tam

suum

multum(|ue erexit Barbarorum animos

gonii et Jacobi Balearis

Petri Ara-

ordinem ad octavnm diem Augusti extraxit, cumque universam controvcrsiam proximo colloquio sopitum iri speraretur, accessil ad Petrum Bilearis,

regum

dissensio, qui

cum
in

accepta liberi et tuti

commeatus syngrapha.

arma
se

in

Saracenos converlere debuissent,

iila

Veruiii inde atrox bellum

enalnm, unde concordiiE

innluo strinxere,
*

quanquam

nullas partesprae-

spes arriserat
suspicio fuit.

de structis coUoquii specie insidiis

termisit
ciliaret

Christi vicarius, ut ipsos inter sese conipsis illins initiis.

'

sub

Levior eratcausa;

querebatnr

auctoritate Perpiniani

enim Aragonius cusam esse Jacobi monetam contra conventa,

capita, qua; Petrus rex in suis ediclis Baleari objecit, his verbis perslringit Mariana ' Regis euin Aragonii
:

Pracipua accusalionis

imperium

quibus Rnssinonis comitalus jure fiduciario traditus fuerat.

Pro conciliandis regibtis Balearium et Aragonensium Pontificis sludia. Clemens itaque ut dissidentes reges in concordiam adduceret Armandnm archiepiscopum Aquensem ad utrum25.

neque vocatum ad comitia venire: insolenti torma et pondere monetain quod nefas erat, Perpiniani percussam in Aragonii regis necem Barcinone, quo per fidem collodetrectare,
:

quii venenit, conspirasse

index regina ip?a Con:

stanlia Balearis uxor de fralre sollicita

denium

cum

que misil
a

Gallo, Ilalis principibus, ipso Marrocio rege fecisse fuedus adversus Aragonium. H.ec accusa-

Clemens,

etc.

Armando

archiepisc. Aquensi

A. S. N,
d

Cum

nuper ad audientiam nostram non

nostros

fuerunt sive vera sive conficta, ut calamito^i regis exitium fldem conciliavil, injuria fuisse op|)ressum. Haic fatalis
tionis capita

fama

tiilit,

cui

sine lurbatione pervenerit, qiiod intercharissimos

dis!-idii

Petrnm Aragonum et Jain Christo filios Mnjoricarum reges illnstres, humani gecobum
neris inimico

initva qum Romanus Pontifex, Sancia regina Neapolilana utrius(|ue regis propinqua, sopire conali, niliil profecerunt .
,

superfeniinante zizaniain

gravis

occasione cusionis et usns cert;e monelae,

sicut

quam
Ma-

26. Indoluit gravissime Clemens inopino eventu bellum inler cognatos regesinQammalum,

idem rex Aragonum

asserit, prccfatus rex

et

quo

res Christiana

admodum

periclilabatnr

Gra-

joricarum conlracon\enti(ints
suis fieri permillit, dissi nsionis

pacta inter ipsos

natenses

reges habita in comilatu Rotsilionis, etaliis terris

Africaniad Hisjianias invadendas inde vires confirmaturi cumulalurique erant: ulet

enim

maleria est exorta

incoiii-

nos nioie

pii patris,

(luem non pixlereunt

unitatis

qne nascentem flammam reslingueret, Andream til. S. Susanuie presbyterum cardinalem ApostolicaeScdis internuiitinm misit, et ad inducias pro-

moda
diam
,

filioruin,
et

ad hnjnsmodi sedandam dibcorfcedera

;

turbatas
studiis

reforinanda

inulgandas

*,

rescindendas coitiones, ferenda cen-

vigilantibus

inlendentes

ac de circiimfra-

spectione lua gerentes fiduciain pleniorein,

ternilali
et
tiia;

per Apostolica scripta conimiltinms

qiiat(

surarum objecta religione im|)eria, ne quis Baieares insulas ' vel Aragoniam terra marive invadendam naves adornaret, vel operani ad id
locaret, instruxil; ciim inde Saraceni ad Christiana
regiia

inandamus,
te

nus ad diclorum

regiini prae-

sentiam

personaliter conferens, ipsos ad hnjus-

vastanda alliceienlur.
nulis,
est,

Similiter [)roposilis

modi sedationem discordiie, juxta dalam tibi a Deo prudenliam, o|pporluuismouilis et efUcacibus

iiiiminenliljus

delerrere nisus

Aragonum rcgem a bello utque Andream cardiualem

'

Mar.

1.

c. 61 c.

XVI. c. 10.
s
*

21.

' An. I. 1. vi. Kp. eur. vii. Sur. vii Clim. supei Ep. vii. Sur. c. 60. Mar. An. 1. 1. VI. Ep. cur. vii.
1

1. 1.

vii.

'

An.

t.

I.

vi.

Kp.

ciir.
1.

viii.
I.

xvi.

1.

xix. c. 12.

Sur.

I.

vii. c. 61.

* Aii.

VI.

Ep. our. XLV.

3 jijr.

Ibid. Ep. xLi.

Ep. XLil.

Ann.

iouijs

XXV.

Rayn. VI.

37

290
lionorifice exciperet,
esl adliortatiis
' :

CLEMENTIS VI ANNUS
ejiisque consilia admitteret,

I.

CHRISTI 1342.
;

disjungi, seu ad invicem dissidere animum tuum ad pacis solidae unitatem inler te et ipsum regem

l'elro regi
Fili

Aragnniim
ex

illustri.

Majoricarum subinotis impedimentis quibuslibet,

actoie Doniino,

benediclionis et graliae, considerantes

discordia,

reformandam

sic habilites et coet

attentius quanta

quam

inter le et

aptes, qiiod inler te et ipsiim cujuslibet odii

ctiaii^fimum

iii

Chrislo filiiim nostrum Jacoburri

ranioris occasione siiblala, concordia desiderata

regem Majoricarum illustreui consanguineum et cognalum tuuin pacis .Tmuluset zizania; semiiiator noviter sujcilavit, tibi ac ipsi vestrisque posteris

proveniat,

communibus

occurratiir periculis, et
:

comnninibus
stolicae Sedis

utilitalibiis consiilalur

et

niliilo-

uiinus prapfatum cardinalem ob nostram et Apo-

imniinere dispendia

quantaque iioininum

reverenliam, etsuoriim excellentiam

iino nos in ipso,

strajjes,
lia, liae

facultalum lapsus, incendia, rapinrr, spodamna, incomnioda pluruna, oppressio ju^tiet

meritorum,
ejiis

benigne recipiens,

ac debita Iionoiificentia proseqiiens et pertractans,

in

Ecclesiastica!

libertalis concuicatio,

la'sio

pra^missis salubribus monitis et paternis

effectualiter
iis

rei publica', infiniti

sumptiis

et

gravaniina subdi-

exliortationibus

acquiescas

ac ea,

torum, necnon (quod am;irius est dtflfndum) aniinarum infinila pericula possunl ex ipsadiscordia
si

qu;e

tibi

super

ex nostra parte, vivae vocis mi,

nisterio

suggeret

credas indubia

illaqiie

sic

(quod

absit) invalescat ullerius,

provenire

devote suscipias,

et efTeclualiter

exsequaris, quod
et devolio-

ac diiigtiitius atlendentes,

quam

grandis ex vestra

nos tnae bonae intentionis propositum,

nis sinceritaleni erga nos et

unanimilate

utilitas
i:t

sequeretur, intensis desideradices zizaniaruiu inter vos

ramus

affectibus,

siinus per

ffectum operis
:

Sedem eamdem [losdigiiis in Domino laiidipropterea

exslirpentur radicitus, fomes cujuslibel odii exstiiigualur, et pacis inlrgrilas nfornietur, vigeat
fraternalis dilectio, et inlegra ciiaritatis sinceritas

bus commeiidare
[lacis

nobisque

prater

bnnum
tibi

et

commodiim,

qiiod

omne bonum

siiperat,

prxservelur. Ut autem liujusmodi nostrum laudabile

proposilum

oplatiim

et

celert-m

actore

et regno ac terris tuis, actore Dobnjusmodi nostris exhortationibns promino, ex vcnturum, subministres maleriam, te velul bene-

Doniino, sorli.ilur efftctuiii; et

sionibus et scandalis,

prffidictis dissen-

diclionis filium in fiifurum iqiportiinis gratiis et

ne procedant ulterius et diirius invalescant, salubnter olivietur, dilecfum filium nostrum Andieain tit. S. Siizaiinae pra^sbyteruni cardinalem Apostolica? Sedis nunlium, vi-

favoribus prosequendi. Dat. Avin.

111

kal. Januarii,

anno
regi

.
,

Concepta; sunt

quae Jacobo eadem forma Balearium ad i[isum ad |iacis consilia addutran^missae.

Nil

rum

ulique laudanda; virtutis scientia,

justitia?,

et

innata

cendum

vero Pontificia? preces

;

prudentia pra^ditum, cullorem

sedulum

a|)ud reges illos [irofecere

jori viiiiim

ac seqiunti anno mavisuri

amicum

pacis,

et concordife zelatorem, licet ejus

mole repetitum bellum

sumus,

piacsentia, nobis et Ecclesia? generali necessaria,

quo inaxime

teiiipore in Africanos et Granatenses

nimiuni careamus invili, ad partes ipsas pro iiujusmodi sedanda discordia, necnon pace el concordia inter le et ipsum Majoricarum regem, aclore Domino, reformuudis, piovidimus de fraIriim noftrorum consilio tanquam pacis Angelum
destiiiandum.

convertendi oinnes conalus fuissent. 27. Pritssia a Lilhunnis vaslata.

tentrione Bai bari,

In

Sep-

discordiarum qufe inter

fiileles

ardebant occasione usi, graviora damna rei Cliricumqiie Lulhcrus criiciferoruin slianai intulere '
;

eqiiitum
sibi

Ideoque serenitatein tuam reqniriiiius, monemus et horlamur attente, ipsam per Salvatoris nostri aspersionem [)retiosi sanguinis obsecrantes, qualenus diligenter considerans prsdicla et alia, non facile nuineranda dis(iendia, qu;e discordia ipsa pireret necnon dctiiinentum, qiiod Cathoet pra;serlim in licae fidei ejnsque cultoribus fionlaria blaspiieinorum Agarenornm |)arlium
; ,

cum
rum

novam Marcliiam ad eain subjiciendam irrum[)eret, Lithuani valido exercitu Prussiam ingressi cjedibus, spoliis,
magister in
foedarunl,

flamma eam

magiiamque

Cliristiano-

multitudiiiem in servitulem abduxere. Qua clade agiiita, Lutlierus laiito dolore ac furore est
corre[ilus,
iil

[lolestate

menlis dejeclus

sit:

in

cujus locum Henricus Diicemer esl suffectus, ut relert Michovius. Qui addit insigne [lubiicae Clirislian;e |)a3nitenlice a civibusWralisIavicnsibusedi-

Africae constilutis el viciiiis eisdein, ex disseiisione

hujusuiodi proveiiiret; quanlaque uliain audacia

aggiedieiidi
ipsos el terras

tum

eorum, adveisus eos

atrocius
solito

s|iecimen, dum magistratus oh pulsum Nankeruui e[)isLopuui ab ejussucce^sore Pizeczlao

'

exercendi

persicutiones

hostiles

e prailoria urbisdoino niidalis [ledihus elcapitibus

pritberetur; et prudenlercomiiiemoranstranqiiillilatem et infinita coininoda, qua3 tibi et tnis subdilis ex

sine

i)aIlio
:

ac discincti
rite

veniam demisse
fidei

postulacri-

ruut

non

tanien de uecalo

censore

sedatione hujusinodi discoidiae |)rovenitain

est, nec minus perisublimes et tanla consanguinilale
,

meii ex[)iatuin, atque ideo diviuilus Wiatislaviani

conflagrasse

rent,

quantumque indecens
persunas

culosum,
et

Eodeui, inquit

',

anno Przeczlaus dePogor-

afliuitale

auimarum

coulrarietate

zelecz successor Nankeri iu e|)iscopatu Wralisla-

Aii.

1.

1.

VI.

Ep. XLvii

el Lii.

Micliov.

1.

IV. c. 23.

Ibid.

laid.

CLEMENTIS VI ANNUS
viensi, per

1,

CHRISTl 1342.
pendissc
prajdicent
.

291
jEquandus
is

consecratiis, ex ciiria

Benedictum papam XII confirmahis et Rnmana reversus, in Nissam

ati

stata

fuit

snnimis regib
[diim
:

is,

ac posteris statuendus in

exim-

venit:
filio

iibi

iHuni Carolo

marcliinne MoiavitE

Joaniiis de

Lnczemtiurg regis Eoemiai ndveeonue

Canilo

nienle, reconcilialionem ciim eo a>(|uis cnndilionibiis su|ier im^iclo (mterdicto) coiiiposuit

:

cnjiis [ilures clarissimas vii torias ad tidem proi>agandam parlas silent Iiistnrici de qnibus nos ex Pnnlificiis lilleiis meminimus suis locis. RH|i(|nit tres filios Ludovicuin , Andream ac
,
'

ex Nissa in Wiatishivjam

divertenle

et

Stepliaiium, qiiibus Ungaria?, Siciliac et Pulonia!

marchione
liis

eum

concomilantn, coiisules ac jurali

sceptra variis juribusdestinabat

Unfjaricuin vero

Wralislavienses pedilms nudati ac capilibus, pal-

successionis jiire Liidovicus natu mixinius capessivit,

quoque et cingiilis amntis, ex prfetorio usque ad monasterium S. Adaiberli venerunt: et proveniam straii, culpaque simpliciter recognita
,

quem
'
:

a Clianadinn

archie|iisc. Stiigoniensi
liis

regia inunctione delibutum descnbit

verbis

Michovias
tinio

Anno

Doinini

Mcccxm, decimo septertia post

suppliciter deposceljant,
adstringeiites, se

per pliires execrationes

simili rebellione Eccie-

il.

Augusti,

alias

fena

Margaretae

nunquam

Carolo
vicus

rege Ungari.E in castro Vissegrod rebus

in

siam Wratislavieiisem molestaturos, unde et inlerdictiim sustulit. Verum digna piaga inditinam expuisionem e|iisco|)i ac cleri, et ciedem Joaiinis
inquisitoris

liumanis exemido ct
filius

Albaregali condito, Ludo-

ejus

ajiat s

agens annuin

decimum

seiiliinum, in

Wratislaviensis

repente superveiiit:
lota civilas confla-

festum

S.

regem Ungariae Dominico dio ante Jacobi, alias duodecimo kal. Augusti,

casuali eiiim igne octava die Maii in OctavaS. Slanislai in

Wratislavia exorto

per Clianadinum arcliiepiscopum Strigoniensem, assistentibus ei Wladislao Quinquecclesiensi, Nicolao Agriensi

,

grata est, visusque est tempore iiicendii a quadain

religiosa fcen ina

Mieczlavio

Ves[)riinensi

Colo-

apud
,

S.

Mauritium extra muros

manno
et

Jauriensi, Petro Sirmiensi, Vito Nitriensi,

,

Wiatislaviae

inclusa

angelus contra civitatem

Laurentio Bosnensi episco(iis

et

baronum

ac

exertum gestans gladium, et ardentibus carbonibus civitatem feriens et incendensB. De senatus

Wratislaviensis demissione in episcopuui, petita-

nobilium mnltitudine copiosa, coronatus est o. Auctum 29. Cardinales a Clemenle creati. collegium, est a Clemente hoc anno cardinalium

que ab eo venia, necnon W^ratislavia incensa meminit Cromerus

PiBiie
'.

cum

ob gravissimarum rerum molem

difflcilli-

mum
eodem anno
est in-

onns

partiri

cum

[iluribns voluisset. Recen-

qno(]ue consumpta
'

set Vit;Eejusauctor'acciirate

singulorum noinina,
:

cendio Meclillnia

adeo, ut quinque millia

:

domo-

ac gesta ab

iis

munera

his verbis designat

Di-

rum

ptrierint ignibus
(juis

idquc stupenduni accidit,

ut cuin

accurrerel,

doinum ut opein ferret suam mox ardere acci|ieret ac flamad cognali

vicos
:

marum

giobi

transvolare

viderentur

et

domibus, alias remotiores corriperent: cumqiie foeneratorum et iiisigninm improbitale virorum dumibns ignis jtepercerit, Ecclesias
intactis aliis

ctus papa die vigesima mensis Septembris, quK fuit sexta feriaQuatnor-Tf-mporum, annu praedicto qiiailragesimo seciindo, fccit ciealionem decem cardinalium, videlicet octo presbjterorum et duoruin diaconorum. Presbyteri autem fueiuntdo-

minus

frater Elias

de Nabilano Ordinis Minorum,

dicecesis Petragoricensis, tuiic arcliie()iscopus Ni-

depastus

sit,

arte

diabolica occulto

Dei judicio

cosiensis. Patriarcham Jerosolymitanum paucis

excitatuni nonnuili conjecere.

Carolo Ungarice regi snccedit Ludoviciis filius. Luxit eodem anno Ungaria Caroli regisiustauratoris sui atque ampUQcatoris mortem \ qui
28.

ante mensibus ipsum creatum diximus a Dominus Guido de Bolonia, frater comitis Boloniensis,
:

cum

Bonifacii VIII auctoritatecreatusrexfuissetob

haereditaria jura contra alios, qui eleclionis

nova

tunc archiepiscopus Lugdunensis: dominus Aymericus de Castroluci, dioecesis Lemovicensis tiinc episcopus Carnotensis . Demandatam illi amplissimam in Italia legationem su(ierius vidi-

jura induxerant, laniatum

gessit,

regnum

ita

feliciter

mus:
tiiiic

Dominiis Andreas de Florentia

Toriiacensis .
alt

Ilalicu?,

ut ex miserrimo statu ad florenlissimum

fiilei

episcopiis

Dictum Cliinnm

evexerit, lateque edomilis ^oepius

illiiis

hostibus
*

Melpillium
Aiberti

fines protuleiii

de quo Ikfc Bonfinius

in

Joannes Villanus *, nec diu vitae fuisse su()eistit(;m dolet. a Dominiis Sleiihanus
dioecesis

Cum

amins dnos
lt

et ()nadragiiita regnasset, iiigra,

Leinoviceiisis

tiiiic

e()isco()US

vescente

bcis

ae^tu

Vissegrado

mm

sine

Claroinonterisis . Is acce()lo Innocentii VI

iiomine

nominis sni perpelua gloiia XVII

dleiii

kil.

Augnsli

Clemenli

siicce

sit.

Dominns Hugo

Rogerii,

mo-

obiit;qiii'm
ut

ila

inn^e laleqne doininatnm

tiain
,

nachiis Ordinis S. Benedicti,

ili(EC(sis

Leiiiovijia^iJE:

esse ferunt,

Dalm
,

Croaciam,
,

Rnmam,

censis, tunc electusTiitelensis, frati-r i()sius

Serviiim

Galatiam

Lodomenam
et adjecto
,

Cumaniaiii

dominus Ademarus Roberti,

sis,

dicecesis

Lemovicen-

Bulgariam, Ungariam,

Gargano monle,
quotaunis

tunc Sedis

A|)iisti)licae

nolarius; et dominiis

Saleruum

ei

paruisse

et

vectigaha

frater Geraldus de Guardia, dioecesis

Lemovicen-

'

Crom.
*

1.

XII. ia Casim.

Joan.

Vill. 1. xi.

1.

II.

c. 27. in

Adoiph. ep. Leod.

1.

et alii.

c.

140. Hocsem.
I.

Jo. Vill.

'

Jo. Vitl.

xii. c.

fi.

1.

Ben. dec. 2.

ix.

1.

XII.

c. 6.
I.

Bonfin. dic. 2.

Michov.
1.

IX. c. 2.3.

1.

ix.

Sum.

flisl.

Neap.

> Gesta Cleni. VI.

apud Dusq.

' Jo.

Vill.

II.

c. 7.

292
sis, tiinc

CLEMENTIS VI ANNUS
generalis magister Ordinis Pricdicaloriim,

2.

CHRISTl 1343.
Ms. Vaticanum
*

tis

consanguineus ejusdeni papae. Diaconi vero fuerunt doniinus yernardus de Turre in Alvernia, dicecesis Claromontensis, lunc subdiaconus papae,
et

Joanues Villanus aliique raeminere.

de Romanis Pontiflcibus ac Felix Cantelorus inElencho,

'

dominus Guillermus

judicis leguni doctor dioec.

Ms. bibl. Vat, sigo.

7.

num. tOiO.in Clem.

VI.

' Jo. Vill. I.xii.

cesis Lemovicensis,

nepos ipsius pai^ajex sororeB. De decem cardinalibus hoc anno aCieraente crea-

CLEMENTIS

VI

ANNUS

2.

CHRISTl

i343.

lii

Turcas sacram expeditionem

indicit Cle-

,,2ej._ Indicta est a Clemente papa sacra in Turcas

expeditio anno Chrisli millesimotrecentesimo quadragesimo tertio, Indictione undecima, ac lera
natio, in rei Christianae exitium nata, in ipsis pri-

Turchi vocantur, sitientessanguinempopuli Chrisliani, et ad exstinctionem Catholicae fldei anlielantes, colleclis sua; viribus nationis, a cerlis relro

continuatis temporibus

cum maxima

quantitate

iignorum navalium armatorum in parlibus Romania;,

et aliis

mis

suae

tyrannidis

incrementis edomanda erat

si

locis
fliies

fidelium convicinis eisdeni

per

Christi vicarii sollicitudine,

paribus Cbiistiani

Cbristianoruui

reges ac principes studiis concurrissent. Permoverant ad piuni illud bellum cruenta; Orientalium
lachrimae, atque inttrcisa? suspiriis voces Ponlificem, cum niiseraiidas clades acciperent a Turcis,

in Chrislianos et loca ac insulas

citer saevientes,
et

mare fucrunt ingressi, et eorumdera atroper mare discurrerunt hactenus,

non desiiiunt discuriere incessanter, damnifi-

cantes et depopulantes luca et insulas Cliristiano-

qui ingenti naviura classe ac mililnm

numero

rum parlium earumdem,

rabili

Christianorum tines irrupere, ac palantes vaslarunl ' agros plura expugnarunt vel oppresserunt improviso adventu oppida, omnia ferro flauimaque miscuere, fldeles denique coufudere , in servilulem abduxere , et scidere
in
: ,

magno impetu

ipsasque incendio mise(quod nefandius esl) Chrislianos eosdem in praedam abducuiit et subjiciunl

supponenles

et

hoiribili et per|>etu3e servituti, vendenles eos ul

animalia, ipsosque ad
cara compellentes
diversis
;

abnegandum fidem

Catholi-

(quod multo magis flendum

plures
el

et perniciosius erat)

quodque insulam Nigripoutis temporibus et vicibus cum eorum iniqua

si'vissimae
feritalis

parum

constantia pra^ditos,
terrore ct ininis,

promissis,

qua

qua blanditiis ad cjurandam

poteutia el furore

hostiliter

invaserunt, et posldepopulationes, incendia.caedes

el spolia per iofldeles ipsos in dicta et aliis insulis

Chrislianam religionem adduxeruiil. Deplorat hicc aliaquemala PonlifLX in lilleris ad Mediolanensem archiepiscopum ac suflragaueos episcopos datis^,

ac terris diclarum iiartmm iminauiter perpetrata,

quibus pra'cepit, ut populos

cura; creditos ad

i|)Sorum

pastorali
njilitiic

innumerabiles persouas Udelium eorumdem cepisse, ipsasque in servitutem pitedictam redegisse,

dandum

crucesignatEe

nomen,

et

Christianis iu Orientalibus oris labo-

rantibusauxilia ferenda proconcione

2.

omni

sludio,
:

proh dolor asseruntur. Cuin aulem de hiijusmodi pravis conatibus et oppiessionibus, quos luia p.igiuilas in eosdem
1

propositis indulgentiaruin pra^miis cohortarenlur

fldeles
et

sic

exercet alrociter, in Uilinis doleamu?,

,

Clemens,

etc.

venerabilibus fratribiis ar-

propterea

chie|.iscopo Mediolanensi, cjusque sulliagaueis.

el nuper etiani, prout evidenproh dolor nolum reddit, non siiie amaritudine mentis accepimus, quod genles illoa

slaltii

vias et modus exquisivenmus ut diclorum Chiisliaiiurum sic oppressoo posvii ililer

Jauiduduiii

semus

providere

laiidem diligenli trac-

lia

facli,

lum
'

iufldelium paganorum, quee \ulgari liugua

duxanus ordiuandum, ul certa aniiata galeurum pur nos in islo primo anno realibus subsidiis de nostra camera, licet sit
tatu super
his habilo,

multis ex|iensarum oneribus aggravala,

Calcond.
1.

et

deinde

ii.

de reb. Turc.

An. 2.

p.

1.

Ep. cur. xxiv.

spiritualium et Ecclesiasticorum subsidiis adju-

CLEMENTIS VI ANNUS
vanda, necnon charissimmn
iii

2.
4.

CHRISTI 1343.
Conceptge sunt
littera;
',

293
eadem verborum forma

Chrislofilium no-

strum Hiigonem regem Cypri

filios

illustrein, adilectos

pliircs

qu.is aliis archicpiscopis et e|ii-

magislrum

et

fratres hosjiitalis S. Joannis

scopis Ilalia;, Sariinia;, Dalinatia;, Uiigariae, Poloniae, Gailiaruin,

Jerosolymitaiii, et
liaruni, et

nobilem \irum ducem Venealios

iii

Ilispaniarum, Angliae, Germaniae,

pari aret

quosdam

iiistanti

fiat jiro

siic-

Boemia-, Livonia>, Suevia;, NurwegiiE aliarumque

Clirisliani orbis provinciaruin missa;, ut

cursu et dclensione lidelium pnrdiclorum, usi|ue

adlriennium duratura

ctquod hujusmodi

galeae

dore pios infiammarent, vocarentque in laboris

gloritE societatem.

bellaloribus, et aiiis genlibus opporlunis, et aimis

bene muiiila apud diclam insulain Nignpoiitis in JDstanti feslo Omnium Sanctorum debeant conveDJre

contra infideles eosdem, auctore Domino,

3. Licet igitur

viriliter protecturae.

Quamvis vero ad tantum tamque praeclarum opus omnes Christianae nationes invitarentur, at nouuisi a iiaucis ceita exspectanda erant auxilia AiigUim enini ad Gallias invadendas incitabal
:

assidue cogitemus,

quomod

furor
et

et quahter negolium ipsum ad Dei laudem et gloriam, et non solum ad defensionem Catholicse
fidei et

sua tueri vix poterat Castellaniis : Gallus Lusitanus Gianatenses gloriose o[ipugnabant '
:

professorum ejusdem, sed eliam exaltafeliciter

tionem ipsius

prosperetur

et

pro feliciori

Aragonius ad Baharem o|iprimendum incumbeSeplentriobat Germaniacivili flagrabat bello nales Barbari Ungaros, Bohemos, Livones et alios
:

prosecutione ipsiusdecimas reddituum et proven-

finitimos

exercuere

plena

factionibus

Italia

tuum
ciis et

Ecclesiasticoruiii, in certis terris et provin-

Siciliaet Trinacria ancipiti belli nietu erant suspensae. Coiri itaque

partibus consistentium, el aliqua alia sub;

tantum

[lotuit

sacrum adverBertutium

duxerimus concedenda quia tamen negotium ipsum, quod maxima expensarum profluvia
sidia

sus Turcas foedus inter Clementem,

requirit,

majoribus subsidiis noscitur indigere,

coadjuvandum fidelium charitativa plurimum opportuna, fideles eosdem ad hoc quibusdam spiritualibus muniflac ad
illud

Gradenicum ducem Venetoruni, Hugonem regem Cypri, atqiie Helionum e Villanova Rhodiorum equilum magistrum, cuin hos magis quam caeteros Tuicica potentia infeslaret
:

subsidia existunt

Cyprum enim,

Rhodum
vadere
tuenda;

centiis,

indulgentiis

videlicet et

remissionibus

ac Venetic dilionis Orienlales terras inmoliebantur Barbari. Pontificem vero

rel'gionis

providiiims invitandos.

ardor accendcrat. Et quidem

tuni
i

Quocirca fraternitati vestra; per Aposlolica scripta committimus et mandamus, quatunus statum miserabilem Cbiistianoruiii dictarum partium atlendeutes,
videlicet

quod ad Hospitalariosaltinet; inagna

arsere

invidia, qui ad repriinendos Barbarosamplissimis

vectigalibus et possessionibus aucti, abjecta sacri

belli cura, deliciis

tanquain

praicones

Udeles et

iudulgerent. Horuiii vero prin-

fortes athielce fiJei coiitra infideles

eosdem, singuli

vestrum

in suis civiiatibus el dicecesibus

per vos et alias |iersonas Ecclesiasticas saxulares

el

regulares Ordinum quorumcumque, quas ad hoc idoneas fore noveritis, Christi fidelibus juxta

cipem Helionuin Villanovanum Clemens militarem disci[iliuam reslituere, et sex triremes omnibus ad belluiu necessariis egiegie coutra Turcas coinmunibus Ordinis sumptibus instruere
jussil
'
:

quanquam censebaut

aliqui, Hos[iitala-

Deo prudcntiam proponatis pubiice verbum crucis, et venerabile signum ejus

dalam vobis
et eis a

riorum stipendiis universam classem sustentan-

dam

quibusvis Gdelibus illud susci[)ere devote volenti-

5.

Clemens,
cleri

etc.

Heliono de Villanova, mapopuli quasi

bus concedatis,
fideles

ipsorumque humeris impoiiatis, eosdem, quosad audiendum propositiouem

ad loca idonea convosuscipientes

gistro hospitalis S. Joannis Hierosolymitani.

Habet

et

communis

et

ipsain, quolies expedierit,

care possitis; sollicitis exhortationibus el opporlunis instantiis

vulgaris opinio, quae per multos magnos viros sae[)ius extilit iu nostia prKsentia recitata, quod tu,
fili,

inducenles, ut

i|)si

cum

et aliaj personae hospitalis

de bonis iniiumeris
iiisi

reverentia signuin crucis, illudque coidibus iinprimeiites, coiilia iiifideliuui

diaiii

ipsius hospilalis in trausmarinis etcisinarinis [lar-

prajdictorum peififer-

tibus boni facilis quasi

hosiiilalis

nihil

quod personae
gerentes,

insurgant

viriliter, et

negoiium ipsum

ejustlein
et

admiiiislialiones

Venter assuiiiaut el ferveiilius prosequanlur,etc.i)

equos magiKis
argenteis, et

pulchros equilaut, cibis vacant

Addit Poiititex proposita iiidulgeuliarum piaeinia

piain iiiililiam prolessuris, vel
iis

delectabilibus, pdnijiosis veslibus, vasis aurcis et

pretiosis aliis

qui suo suniptu

ornamentis utuiitur,

ac iie puiruiii eleeiiiosyntE ab dinpeientur in Ecclesiis, ^olidiuris foiniai capsam, iu quam immitleieiilur, tribus seiis dili:

milHes subiiiiseriiit

avaris

aves et canes tenent et nulnunt venalicos, pecunias congiegaut el coiiservant innumeras, et raras
vel

modicas eleeinosyiias largiuiitur

et ciiui

bona
fidei

genter niunilaiii,

quaium

claves viris

piobitate

dicti hos|iitalis

pro dcfeiisione ac dilatatioiie

conspicuis coihmiltcrfiUui-, propoui jussil, ulcoiii-

Calliolico;

muui

conseiisu ad Sedein Apostolicam slipem fidelium iiumeralaiii jussi tiausmitteient. Dat.

dioecesis, likal.Octobris,

tuiiioneque Clirislicolarum, praesertim in eisdein liausmariuis parlibus moraalium, de-

apud Villamuovain Aviu. aDQO II .

'

Reg. posl eauid. Ep.

Bos.

liisl.

1.

ii.

'

Tom.

ii.

Ep.

secr.

ccxxxni.

294

CLEMENTIS VI ANNUS
iis

2.
ipsi

CHRISTI 1343.
bis

putata fore fideliiim devotione noscantnr, de

sollicilufliiiem

incunibere, quibus sextam ut adjungeret

'

alii^uam

pcrsona!

dicli

hospitilis

litleris oravit

gerere non
antedictis,

viiienlur.

Propler quod qnandoque

utile fidei et fidelil)us

Clemens,

etc.

dilecto

filio

viro

Bertntio

taclutn est, fore

non paruni
et

Gradenico, dnci Veneliaruin, Caslellanae dicecfsis.

quod

alia militaris religio

crearetur per

Cum

Sedeni Apostolicam,

dolarelur de parte bonosuas rationes

ilii,

nostras,
tiuni

olim (ler litteras tuas responsivas ad quas tibi super succursu fideliuin para

rum

liospitalis

praeilicti,

qui

Romaniae,

Turcis

perfidis

oppressarum

suadebant hujusniodi novam religionem creari, ex iis, quae praemissa sunt. fulcienles et subjungentes niliilominus, quod virtuosiusetutiliusduie
religiones militares in eisdem transmarinis partibus agerent mutuo zelo, quam una, sicut olim Hospilalarii ac Templarii faciebant et etiam, quod ad hoc abunde suIQcerenl bona hospilalis pra;dicti quamvis nos assensum non praebuerimus, de tua pra?dicta reformatione et correctione, utili, sicut prcEmisimus, confidentes . Addit, Iristem famam multorum gemitibus ac suspiriis diffusam increbrescere, Turcas in Romanice fideles magnofurore excurrere ac desaevire ad quorum frangeudos impetus, ne religionem Christianam in iis partibus penitus exstinguant, vertenda sinl arma se;

impendendo direximus, (dene perceperimus, quod tu quartam partem armatae, qnae fieret pro succursu dictorum
multipliciter et desolatarum,

fidelium, offerebas firmiler

le

facturum

ordina-

vimus nuper pro succursu celeri praedictorum, quod certa armata galearum per charissimum in Chrislo filium noslrum Hugonem regem Cypri illustrem, ac dileclos filios magislrum et fralres
hojpitalis S. Joannis jLTOsolymitani, et te usque

numerum

viginti

esse debere

galearum ad miiuis (licet plures credamus, cum nos etiam certa tem-

poralia de camera nostra, licet sit mullis expensarum oneribus pra?gravata, et mulla alia spiritualia subsidia pro succursu
prffisentialiter fiat
:

et

hujusmodi faciamus) quod onmes ipsa; galeae in

qiie,

adbibilis in consilium cardinalibus et aliis

fuluro proximo festo Omiiiiim Sanctoruin convenire debeant apud insulam Nigrijiontis, contra

viris rei militaris periti*,

comparandam adversus Barbaros classem censuisse. Qua vero rationeconfianda esset sulijicit
t).
:

eosdein Turcos viriliter, auctore Domino, profecturcB.

Verumtamen quamvis justa oblationem tuam pra'dictam devigiuti galeis bujiismodiquin,

Dnximus deliberatione provida ordinandum, quod viginti galese armalEe ac munits iu

eisdem partibus pro bujusmodi subsidio, niodo habeantur videlicet per charissimum in Christo filium nostrum regem Cypri illustrem qualuor, el per dileclum filium ducem et commune Venetiarum quinque, ac hospitale sex h;eredes qnoque quondam Nicolai Semita una jier triennium leneanlur, et uos quatuor pro istoanuo
qui sequitur,
:

que

te

ineii,

conlingere dignoscantur nihilouiinus taquia propter terras et insulas, quas tu et

;

Veneti in partibus
netos

illis

habetis,

commoduin

et

iiicommodum hujusmodi

negotii te etipsosVe-

principalius tangunt;

quodque cnm

liu-

jusniodi arinata facla fuerit, alias g.ileas ad defen-

de speciali gralia noslris habeamus expensis

quamvis tam per aliquos

S.

ex fratribus

nostris

sionem et custodiam maris, terrarumet insularum earumdein non expediet, sicut hucusqueoportuit, te tenere; reputamus convenire decentiae et con-

R. E. cardinales,

quam

alios

nobissaepe dictum

sonum
vice,

cEquitati,

ut sex galeas ad
in eis

minus pro
illi

ista

suggestum, quod nedum expensae dictarum qualuor galearum deberent fieri et ministrari per hospilale prcediclum quin potiustotalis armata posset commode ipsius hospitalis expensis
fuerit et
;

Don comiiutata

potentia dictae insulae

Nigripontis (cuin intendamus, quod

de

dicta

insula in armata hujusmodi unain galeain armare

teneri,

sauro
prEEler
tres

cum a pluribns quam alia tota

asseratur te

jilus

de the:

debeant eorum sumplibus, muniri facias ad praemissa.

et tenere)

armari

et

Dei Ecclesia possidere

infiuitas,

et

hoc multi priores ipsius hospitalis

ul tc-rlur, |iecunias

et fraetc.

habent,

Subdit plures conqueri, religiosos equites graves inimicilias inter se exercere, neque iis, qui Ordini suam operam addixere, sacerdclibusve merita sti-

8. B Ideoque nobilitatem tuam rogamus, requirimns et hoi tamur attente, in remissionem tibi peccaminum injungenles, quatenus [ircemissisomnibus in debitam considerationem adductis; et

quod tua
el

et

dictoruin

Venetorum

principaliter

interest ex cansa pra.'dicta defendere dicias paites,

proiude tot mala ememlet, ut ejusdem Ordinis splendur elfl irescat. a Dat. apud Viikimnovam Avinionensis dioecesis, VI id. Aus;usti, anno ii . 7. Veiietorum duci belli parlem siKC/pienli ApostoliccB litterce. Obtukral se ultro Venelorum dux sacrae expeditioni suscipifudac sociuin, el navalis exercilus conliciendi quaitam se partem
:

pendia pr^eberi
prislinus

lum ob hoc, tum ul Venetis ipsis ad navigandum, repressis dictorum paganortim ausibus, tempus quittum arrideat; hujusmodi sex gabas,
sublato imptdiinentj cujnslibel et dilationis obstaculo. bonis capiianf is seu rectoribus, necnon bellaloribus, qtii ad negotiuin alficianlur htijusni.idi,
et ai

mis oppurt

inis

bene munitas ad diflam

insudesti-

lain Nigropontis in

eodem terndno

sludeas

comparalurum Clemenli spoponderat :atqueadeo, cum viginti triremes adoruatum iri conslitutum
esset, Poulifex

nare

ul Deo, cujus causa agilur, in

hac parte

eum

monuit, quinque apparandas

'

An. 2.

I.

V. Ep. cur.

xxiu.

CLEMENTIS VI ANNUS
favente, negotiuni

2.

CHRISTI 1343.

295
peramplius insacviret, regno Sicilife, quod a

ipsiim nd Dei

laudem

et glo-

tentia cresceret et audacia

riam,

quietcm

fi(](;linm.

el i|i5ornm

infidelinm
prre-

didi pagani possent

tibi

et

confusiunem
fatis regi et

feiiciter prosperetur.

Nos etinm

hospitalariis nostras dirigimus litteras

efficnces, nt galeas,

arniare dchent, gintibus el

qnas pro linjusmodi snccursu armis nptiinis bene munitas ad diclam insulam in festo praedicto stndeant deslinnre nam galea?, quse Jannaeelin istis
:

partilius

armabuntur, apud insulam

praedictum

convenient

aliorum prsedictorum in lermino snpradicto. Dat. apnd Villamnovam Avituis et

cum

nionensis dioecesis VI id. Auj^usti,

9.

anno

ii

'

In sacri belli socielalem vocatur rex Cyprius el princeps Achaiw ; decimcc ad ejusdem sumQuod ad Cypri regem altiiiel ptus concedunlur.

Pontifex in liortatoriis litteris ad

dis

eum

de instruendatis, qiiasi

qualuor vel pluribus triremibns

Romana tenes in feudum, et Romaniae partibus niodico intcrmedio freto dislat, ac subditis tnissubilo mnlla inferre dispendia et jacturas: et qiiod tnm ob hoc, tum propter zelum fldei et defensionem fidelium, clarae memoriae progenilorum tuorum inhaerendo vestigiis, teiieris et debes pro diclorum succursu fidelium et represfione moliminuin infidelinm eorumdem snbsidium destinare, etc. Dat. Avin. VI id. Augusli anno ii . 10. Provocatus etiam est Robertus Achaia? princeps, ut fcederatornm classi duas triremes adjiingeret, cum ipsiusmuximi interesset, utTurcae, qui Achaiam excursionibus suis foedabant, reprimerentur: atque illius niatrem Calharinam impenobis et Ecclesia
dictis
'

'

imminentis posl longa annorum curricula Cypro discriniinis prccscius. gravissime Ilugonem admonuil ', ni Turcarum potentiam contunderet, ipsos a Celsituilinem, Cyprum aliquando invasuros inquit, tuam reqnirimns, rogamus et iiortamur attente, ipsam per aspersionem pretiosi sanguinis
:

ratricemConslantinopolitanam
jnssit',

flliiini
filii

ad id horlari

principatum moderabalur, pra^sulum adducta precibus se paratam obtulisset ad navales vires, si bellum jussu Puntiflcio Turcis inferrelur, conjungendas. Coiiipsa

cnm

quo tempore

venit etiam uiia

cum

aliis

printipibus Jamvillius

Redemptoris nostri iu Domino obsecranles, qnatenus prudenl( r considerans qiiantiim tibi et subditis tuis, si diclorum paganorum ferilas ulterius
invalescat, possit periculuin
qiie

imminere; quanlumet
aliis

dux Agriopelagi, triremem milite et commeatu inslructam ad socios submissurum quem ut promissa impleret admonuit Pontifex. Tiim Gemienses*, Perenses' in Asia ex ConstanliSunulus
'
:

commodum

pradictis

fidelibus,

si

nopolis adversa

parle

agentes, quos pluribus a

dolet,

eorumdem hustium
ritas

refraenetur audacia, et teme-

Turcis damnis

afl^ectos

Pisanos^ AnconitaPernsinos,

compescatur, provenire debeat, et honor ac exaltatio Catholicse fldei cuncto Christiano populo
resultare; tu
et

nos, Florentinos, Senenses,

Joannem

tanquam princeps
fidei

Cliristianissimns,

ejusdem

athleta

praccipuus, hujusmodi

quatuor galeas bonis

arniis,
ril

rectoribus, bellatoribns et
facti

proul tanta necessitas exigit, et

requi-

qnalitas,

bene munitas, submotisimpedimentis

in qiio alire
galeir
pr;c-

quibuslibet, studeas sine defectu ad dictain iusulani

iii

eodem termino,

archiepiscopum ac Lncliinum Mediolanenses, Albcrtuin et Mastinnm Scaligeros, Veronenses, Thadaeum a Pepulis Rononiensis fisci praefeclum, sed principi supparem excilavit, ut vel navibus vel milite comparandam in Tnrcas classem pro Christiano nomine defentUndo, ac fidei propaganda gloria angerent. Utque melius rebus Orientalibus fliictuantibns consuleret, Henrico patriarchac Constantinopolitano Latino

ibidem convenient, deslinare; ul Deo, cujns negdlium agilur in liac parte, faveute, negotinm ipsum feliciter prosperetur, etc. Dat. apud Villainnovam Avinionensis dicecesis VI id. Augusti,
dicta;

amplissimum

legatitmis

munus

in

cructsignato exercitu et Oiientalibus

Navalis vero exertilus duci:

proviiiciis iiijunxit'.

bus data iinperia', utei parerent

scnplae
lilterae,
iit

aniio

II

ad Ihigonem' regem Cypri et Venetorum

praefeclos palriarch^

tifex

Cifterum dictisquatucr triremibus, qnas Poninstruendas susceperat, Martinum Zaehariam

quoargumento dncem '" niinirum suarum triremium

Conslantinopolitano legato

Genuensem, ducem ])nestantissimum, gestis pluribus in Turcas praliis clarum, praefetiL '. Quibus
constiulis, augendae classis stiidio

obsequentes essejuberent.

cum

aliis

plu-

Demandalum praelerea est eidem legato mu" ut cuncortliam inler Guallerum ducem Alhenus narum
et sibi societalis magiiae e

ribus principibus, ut navales vires conjungerent,

egit.

Alqiie
^,

in

primis Sanciam

Siciliae

reginuin

Catalanos redintegraret. Iiidideiant ii Romania nomen, qui cum

est,

Joannam reginam ad sociorum Situlis Iriremibus augendum irapelleret: aliisque Iitteris, ut eamdem Joannam ad id flecteret, iinpendens ex Turcurum progresSollicilavil

ut

olim, ut snpra dittum

imperiiiin obruerent,
ticis

sedato bello Trinacrio

classein

aliquibus

missi in Orientem fuisseiit, ut Turcaruin nascens

sollitituti,

immani flagitio, a schismaarma verterant iii Catholitos

;

sibus rcgiio discriiiien ipsi exposuil*. o Clianssi-

dumque

hi

inter

se bello certubant,

Turcaj in

ma, inquit,
si

filia,

debes diligenler atlendere, quod

iu

pagauorum iira^dictorum

parlibus

illis [lo-

- Ibid. Ep. xxi. ' Tom ' ii kn 2. p 1. Ep. cur. xxil. ' Ep. ccclxxiv * Ep. cccxxxviii. Ep. secr cccxxxv. ' An. 2. p. 1. Ep. cur. xv el xxvii Ep. cccxxxix ad cccXLvi.

'

Au.

2.

I.

I.

Ep.

tiir.

xix.

Toni.

'An. 2.

p.

l.Ep. cur

xx

* ll)iil.

ii. Ep. secr. (-ccx\iii. Ep. cur. .Nxv.

Tooi.

II.

cccx.\vni.

Ep. secr. cccxxvi.

Ibid. Ep. ccr xxvii.

'

Ep.

" Ep cDxni.

296
iitrofqiie

CLEMENTIS VI ANNUS
impetus convertere, ac rem Ctirislianam

2.

CHRISTl

1343.
ne

Turcas,

modo

id perfecisset

qnam

armis orlho-

afflixenint.

Cum
et

itaque Binediclus XII ex

illo

in-

doxorum
ret,

auxisset potenliam in Calholicos verteqiio liigeat lector

ter Cat.ilanos, qui plures diicatiis Atlienaruni arces

schismaque confirniaret. In

occuparant,

Gualterum

beilo infidelium -vires

quanla GrLtcis

exilia scliismaaltiilerit,

cum

spretis

in dies confirmari iug:eret, edictis Apostolicis gra-

eorum calamitalibus
tes

a Catholicis, i[isos velut a

viores pcenas belli auctoribus incussit, et vocato

Gnaitero. ciini illum ad

fcBderis dederat:

pacem pronum

reperisset,

Ilenrico patriarcha; provinciam tractandi intereos

Dominico grege aberranlesoves, suumque fugienpnstorem, fera Turcica devorarit. Non passa vero est divina providentia unica Barbarorum
eluvione ipsos mergi, sed crebris excursionibus
urgeri ac lancinari, ut exuerent errores, ac
s;evis-

oppres?erat

agrgressus est,

sed id consiliiim Beiiedicti mors Clemens vero illud perducendum de quo inferius sermo recurret. Nec

simorum carnificum minis ad amantissimum

trem omnium fidelium perfugerent.
12. Fatigabanl porro hoc

pa-

modo

ex ea Christianorum dissensione animatos

Turcas ad vaslandam Peloponesum et finitimas provincias, verum Europce amcenitate ac fcecunditate terrarum illectos, refert Calcondylas'. i\. De instauranda Ecdesiaritm imione ad

GrcBCorum imijeratorem Alexium Megaducam,

et

eorum proccres
litterce.

Suscepto
cum

laieos Ecclesiasticosque Pontificis

socro

illo

ac necessario bello

Pontifex,

foederali,

Cyprius nimirum, Rho-

dius ac Venetus se ad stipendiorum et

sumptuum

bellicorum

molem ferendam

valere opibiis nepa-

temporeGra?cos non ac licet in Turcas ii tantummodo opem poscerent, Pontifex usurus occasione, ut Graicos ad conjunclioneiii revocaret, non modo contra illos, verum contra Tartaros quoque Apostolicum patrocinium cerlisimumest pollicitns' proiiosuitque ob oculos ovilis Dominici uiuim esse paslorem, nec alium quam Romanum Pontificem et Conslanlinopolitaniim imperium, dum iii hiijus clientela et veneratione stesoIumTiirca?, sed etianiTarlari
:

rent; eequunique essel, ut Ecclesiaslica vecligaiia

tit,

scientiac et

armorum

gloria effloruisse:

pro fide propaganda ac debellandis Barbaris eo converterentur ; neque etiam piorum eleemosynae
ad lucranda indulgentiarum pra?miaerogandasufficerent,

Magmfico viro
in fuluro.

Joaiini imperatori

Gniecorum

Palaeologo, gratiam in prixsenli, perquamobliiieat

gloriam

triennaleni

decimam

in

omnibus Chri;

Miinificentire tua; litterasperdilectumfilium

stianis regnis (exceptis Anglia, Gnllia et Hispaniis

Angliam enim Eduardus attriverat, ac sacras inique opes invadebaf, et ad Christianum sanguinem spargenduin effuudebat, contendebatiiue justum
se

nobilem virum Pliilip|ium de sanclo Geniiano nuntium tuum, oiiundiim de parlibus Sabaudiae,
praesentalas benigne recepilam ea, quae contiuebanlnr in eis, quam quaj idem nuntius sub credeiitia sibi concessa per

nostro Apostolatiii

mus,

et

belluin

gerere

exhausta Anglico beilo erat

cxpugnandis Mauris sufflcere non poterant) indixit^ Collocatas hasce decimas fuisse in bello adversus Turcas susliuendo, ex Joanne Villano' colligitur, diim ait sumptibus
Gallia, et Hi>pania3

dictas litleras explicare

coram nobis pro

parto tua
:

curavit verbotenus,

pleno collegimus intellectu

litteras,

cumque tam

per ipsas

quam

ea quae idem
affeel

nuntius verbo, ut

praeiiiittitur,

explicavit,

Ponlillciis

crucesignalos condiictos fuisse

quam

ctum magnoe duvotionis

et revereiitiae nobis

etiam ob causam parta ab exercilu Christiano loca Pontificiap ciislodiae sunt commendata.

Apostolicae Sedi obtuleris; ac expressis diris op[iressionibus, moleslutionibns et atniclioiiibus

Dum

ita

Clirisli

vicarius bellum sacrum in

quas gens

ilia n;itionis

Turcorum
et

foelid;E,

inimica

Turcas apparabat, Constantinopolilanus imperator Joannes Palaeologus, vel potius, cum is ob inibel-

fidei Christianae,

ad confusionem et exterminium
po[)uIo Gia;coruni

Christianiliitis aspirans, tibi

lem aelatem tractMndo imiieiio par non esset, proceres ad quos consilia sunTi a referebaiitur, Turcirco fl.igello vexali, ut ad Roniana; Ecclesiie sinum redirent, Clementis o[ieni fl.igitarunl, suunique
erga

intulil |)i8esum[)luosis el terribilibus ausibus hac-

tenus, et infeire crudelius

tibi et

non

desislit, praeslari

Sedem Apostolicam studiumamiilissimis verj

eisdem Givxcis adversus Turcoruin prcediclorum iiifidel;uiii potenliam et maliliam galearum et vasorum navigabilium armalorum.et mumloruiii Laliiiishominibus, subsidium per nos et Rom. Ecclesiaiu postulaveris; eidem magnificentiae

bis explicuere. Expelieiant

.m antea

sa?i)ius Gr;eci

grali.im,cum res suas in anceps discrimen adduclas inluerenlur, ac vinbus postea atque coiiliimali larvatam pietatem exuebant

Romanae

Ecclesia>

breviter super
sine

dum, non
nibus

iis respondemus, quod nos ducompassione magna et ingenli

etiam Andronicus Joannis PaIa,'ologi

pater, cuin

dolore cordis, audilis diiis

el alflictionibus,

et

gravibus molestutioet fidelibus

eani imperii parleni, quam iu Asiaoblmebat, ainisisset, spem missis oiatoribus dederat, lure ut, si
niilite ac stipendiis

quaspraedicli Turclii,omni

hum;inilale postjiosita, Chrisliauis

maiiiic et ali;irun)
leraiil el

Ro-

ad aniissa recupeianda fulciretur, EcclesiEeCatholicae se agiegarel cui Rumanus Ponlilex ceitissima spoponderat auxilia in
:

Irausmarinarum [lartium intueliam inferebaiil, non valentes pietalis

paternoe viscera claudere super his, nec volentes,

'

Cdlcoud.

1.

II.

ciiv.

de reb. Turc.
1.

Au.

2.

[1.

1.

liji.

ciii'.

L jd

'

''0111.

II.

Ep. secr. CDXiv. ext. etiam in

.Ms. .\rcli

\al. de rebuj

'

Jo. Vill.

sil. c. 38.

Grac

Tartaror. etc. p.

H.

CT.EMRNTIS VI

ANNUS

2.

CriRISTI

297
;

pro (lefensionc fiileliiimctClirilianorinii (liclariim

parlitim,

ac repressioiie

pi\t;raloruin
et

Turcoruni
luijus-

infidelium, cerluin

galearum

vasorum

modi
te

sufflcienter

armatorum

et

munilorum
;

ordi-

ad cum miltorct lum cst ailliortaoperam suam, atquc indiislriaiu ad aggrcgandum Romauic Ecclesio! Imperatorem collocaret a Nobililatem, inquit, tuam in Domiuo atlenSedis lcgatus
tus, ul
:

naviiiius

subsidium exliibendum volentes indubie tenere, quod si lu ac Graccorum clerus et po-

tius

exhortamur, quatenus inlra tua pnecordia

et

diligenter revolvens, et absque dubilalioiie consi-

pulus, rejecta infectione illius execraiidi ac

dam-

derans
fri

attendens,
est

quod

exlra

unicuni ovilo

nandi scliismati?, quod eos damnabiliter a sacrosancta

et

Dominicum, cujus

unuspastorsuccessor R. Pe,

Romana

Ecclesia matre

omnium

fidelium

magisfra di\isit, per

unionem salutarem Deo

placibiiem, uuuulo acceptabileni et saluti aniiiia-

Apostolorum principis Romanus videlicet Ponlifex vicarius Jesu Cliristi, non est alicui grati.i neque salus, ut Graxorum populus extra ovile
damnabiliter errans hujusmodi, se una cum gnifico principe Joaniie Gra?coriiin ipsorum
deiatore PalcGoiogo
ilkislri

rum multipliciter frucluosam ad matrem redirefis eamdem et diligenler attento, quod Dominus iioster Jesus Christus unicum esse ovile ovium
;

mamo-

reducatad
tibi

illud, iirout

suarum

paslorem esse voluit, sicut in Evangelio continetur, et in Apcstolorum symbolo

et

unum

decenter et utililer poteris, dinibus elabores, qiiod inde

quiias
stolicae

sic studiosis sollicitu-

meritorum ac-

fides profitelur
et

Catliolica,

Apostolicam

unam essc Catholicani Ecciesiam, quam ipse Dominus

I'e-

cumulum apud Deum,

vcro
litteris

ac nostram et Apo-

Sedis abundanter gratiam merearis .

Jesus Christus in seipso lapide angulari fundavit,

et ejus

14. Aliis
ratis

paucis post diebus exa-

magisterium principi Apostolorum, B.

certiorem illum

fecit,

quam peramanter
'
:

illi

tro videlicet, cui licct insufflcientibus meritis suc-

paternum sinum

explicaret, utque maturaretgres

cessimus in A|)Ostolatus dignitate, commisit, vos

sus Apostolicis beneficiis provocavit

Nos, in-

sub eodem

ovili, extra

quod non

est alicui gratia et ipsa

quil, tibi ad instar illius [lalris Evangelici, qui fllio

neque
ciesia,

salus,

reducere curaretis; nos

Ec-

de regione dissimilitudinis redeunti

tibi

jucundum

vobis

gaudiosis amplexibus occurrentes,

paravit convivium occiso vitulo saginato, volentes

reciperemus pra^cordia, et ad defensionem vestram non solum contra Turcas ipsos,

intra nostra

occurrere gaudiosis amplexibus, teque gratiis

spiritualibus pnevcuire, ut

sed Tartaros et alios vestros et fidei Catholicae ini-

micos

et hostes,

quantum possemus, defendere

ac

Iractare

tanquam

pra;diIectos et charissimos fllios

amplis favoribus etopportunisgratiis proculdubio studeremus.

a

cum ad eumdem unitalem veneris, devio relicto schismatis bujusmodi et rejecto, confessor tuus Catholicus, quem duxeris eligeudum, plenam omnium peccalorum tuorum, de quibus corde contritus et ore confessus
fueris,

Et utinam tua et populi

Gracorum perpeu-

deret prudentia diligenter,

jiismodi, praeter

quod ex reunione huspiritualia,

commoda
:

qua

vobis

remissionem impertiri aucloritate Apostosic tameu qiiod dehis, dequibusalteri fuerit per te satisfactio impendenda, illam tibi dictus confessor faciendam injungat, quain tu,
lica valeat
;

affiuenter j^rovenirent, exinde

ralia resullareul

multa boiiatempoet vulgaris

dum

vixeris vel hieredes tui,

cum

te

de hac vita

uam,

ut

communis

Iransire contigerit, facere teneamini, tenore pra)-

iiabet narralio et
Grfficia

antiqua gesta testantur, quandiu

sentium indulgemus. Dat. Avin. VI kal. Novembrls,

sub devotione ac unitate ipsius Ecclesia) Roniance se tenuit taiiquam niatris , pra} aliis mundi nationibus scientiarum prfficellentia floruit, et militari potentia victoriose prEefulsit. Dat.

anno

ii

Signiflcarat etiam Clementi litteris atque oratoris

Conradi opera Demetrius

Gra;cia; despota, se

desiderio transvolandi in

sinum Romanei!

Ecclesiae

Avin.

>ill

kal.

Novembris, anno

ii

ardere.

13. Profecto frequentibus

experimentis com-

pertum est, verissimam esse sententiam postreet quia Grsci niis hisce verbis comprehensam
:

Cui Pontifex in pracfixo litterarum quas VII kal. Decembris sunt consignata?, titulo fauste precatus Promereri gratiam in praesenti, qua; perduceret ad gloriam in futuro ; stimulos ad:

in

veteri
,

perfldia

obflrmati

in

deteriora

sunt

didit
illi

lapsi

gravissimo Turcarum jugo premi merue-

runt.
Scripsit

% ut promissa mandaret operi, se paternum sinum aperire, meritisque officiis prosecuturum ut amantissimum fllium tum etiam magi:

eodem

die Pontifex ad

Alexium Me-

gaducam

',

qui siguificarat, sacra se obtineud;e

stratibus Peyrac, qua; ex adverso Constantinopoleos littore in Asia jacet, scripsit ', ut Demetrio, si

RomancE Ecclesise conjunctionis cupiditale teneri cui Clemens spiritum gratite salutaris in praeflxo
lilterarum titulo fauste precatus, adjecit stimulos, ul suscepta pia consilia in opus perduceret, com-

ad Romanee Ecclesiojconjunctionem rediret, opera

et consilio

non deessent: quibusetiam injunxit ut

Ilenrico patriarchae
vel aliis ab

eadem Sede

Constantinopolitano A. S. L. vel patriarcba missis ad

mendavitque Bartholomteum Romanum canonicum Negropontenscm, sive quempiamalium Heiiricus patriarcha Constantinopolitanus ApcstoIic;c

tractaudam Graecorum cum Romana Ecclesia conjunctionem, studium suum explicarent. Ilorlatus
pariter
est

Joannam Andronici imperatoris

vi-

'

Tom.

11.

Ep.

CDXV

et in eod. Ms. p. 43.

'

Tom.

II.

Ep. CDXxiii.

2 11).

Ep. coxcii.

3 ib.

Ep. cdxcii.

Ar>.

ToMus XXV.

Rayn. VI.

38

298

CLEMENTIS VI ANNUS
',

2.

ii

CHRrSTI 1343.

dnam

ut faciles

iis

anres accominndarct, qiim

decus, atque apud rciernum

Numen
XII kal.

prnemia sunt

Jegaliis a filio

Joanne PaUeologo missiis ad Apo-

comparaturi.

Dai.

Av-in.

Novembris,
ad po-

slolicam
:

Sedem !'oniificio nomine illi relaturus essei tnm Isabellam e Rocheta, quaj ad ejurandum scliisma se paratissimam ostenderat, monuil^ ne conceptum pium ardorem defervescere
sineret.
15. Pellicere eliam
cios,

anno

m
Conceptx sunt
simili

IG.

forma

liilerc-c

pulnm Constauiinopolitauum
studuit,

missnc ',quibus pa-

terna! benevoleutiae signis egregiis

mulcere

illiim

ui ad supremi in terris Christi vicarii

blanditiis lai-

gravissimis

litteris patri-

greniium reverteretur. His paternis

senatores ac proceres Graeci imperii ad RoEcclesiac obsequia studuit

felix
:

cos Graecos, ut schisma ejurareni,alliciebat, seque

manfc
litates

et

quanias uti-

promptum
de
ipsis

ei

alacrem ad infideles, qui cruentam

opianda omnium Chrisiianorum conjunclio universo imperio alTerret, quanta schisma invexisset niala, exposuii ' eamque ob causam passam divinam juslitiam, velerem illius diet
;

quotidiecarnificinam exercebant, comprimendos exhibebai. Qui etiam ut clerum moneret

officii,

ne quid intentatum relinqueret, ac ne

ejus

tot

populorum sanguis de

manibus

requirereri-

gnitalem adeo deflorescere. Clemens, etc. nobilibusviris universis principibus, baronil)US ac populis imperii Graecorum graliam in pra?senti, quoe perducat ad gloriani in
fuluro.

tur, patriarcham, archiepiscopos et episcopos Grai-

corum imperii ad reslituendam

pturai oraculis

Ecclesiae conjundiviucTB Scri-

ctionem provocavit% gravissimisque

cui

unicam esseCalholicamEcclesiam,
;

quanta spirilualia el temporalia incommoda scliisma illud, per quod, procurante

Si ei

quol

Chrisli

unus summus pastor sancti Petri successor ex Domini decreto pr^essei neque ex conutilitates, ipso-

junctione Orientalium suas venari

tur
polius splendorem.

qui saluii iuimana; invidens chariiatem unilatis brdere iunata sibi uialitia nou delioste nntiquo,
sistii, GrKCorum populus unicum ovile Dominicum, cujus est unus paslor, et extra quod non est

rumve dignitaiem labefactandam, quorum

tuere-

Conjungereni itaque ex

pastoralis offlcii religione sollicitudinem diligen-

alicui

graiia

neque
])roli

salus,

exiens et aberrans a

sacrosancla

Romana matre
dolor
I

sua Ecclesia

mullum

iiamque omnem ut ex omnibus Chrisiianis populis una Ecclesia sub uno Chrisli in terris suprenio vicario coalesceret ita enim, firinissimo foedere
:

damnabililer,
tuleiil in

se divisit bactenus, at-

conjunctis Orienlalibus et Occidentalibus, Turca-

populo Cliristiano et aCferat eliam incessanlcr, attenta meditatione pensaveritis, el inlra vestra revolverilis prajcordia diligeiiier ; profecto credimus, quod ab eodem damnando schismate, velul a devio periculoso recedere curabitis, ei ad unilatem sacrosanclai Romauae Ecclesiae matris

ruin ferociam facile repressum

et

iri.

i". Dilectis in Christo fratribus

patriarchae,

universisarcbiepiscopis el episcopis Grfecornm,

Salvaior noster

spiritum gralia; salutaris.

9

Dominus JesusChristus,
,

pro

omuium Cdelium
rectam, qua salutis

el magislras
c-eierua!

ianquam ad viam pandiiur aditus, redire

redemptione huniani generis sub forma servi vestem nosira} morlalitalis assumens reprobata

quoudam propter ingratiiudinem

perfldia JucI.to-

properabitis fosiinanier.

Habet siquidem vulgaris et communis opinio, ci antiqiia gesla iestantur,

in sinu

quod cuin

Grtxcia

ejusdem

Ecclesiac unile ac Calholice fove-

retur, victoriose ac gloriose inimicos suos suppeditabal et hostes , prae aliis mundi nationibus
militari polentia el strenuitaie

rum, et oblato synagogre, quaj tempus visitalionis suae non cognovit, libello repudii, sacrosauctani Ecclesiam non habenlem maculam neque rugam, congregatam in unum ex geniibus et Judis, qui oculos illuminatos habenies, viam veriiaiisetfidei cognoverant, ipse lapis angularis ulrumque conjungens parieiem, ei uiraque unum faciens, in sponsam sibi specialiter pr-Teelegii eamque sancliflcans, et mundans aqucT lavacro iii verbo \\lm, gloriosam exhibuit, ac sanctam ei immaculatain effecit, juxta quod in CaniicisCanlicorum legitiir Una est spoiisa mea, electa mea immaculata mea. Ipse quoque Dominus Jesus Chrislus unum esse ovile ovium, et unum pastorem in Evangelio protestatur et in Apostolorum Syinbolo unain esse Catholicam Ecclesiam fides Catliolica profite;
:

armorum

prEeful-

gens, ei florens nihilominus scientiis litterarum, aliisque-variisdecorata viitutum et donorum insigniis, lucidiuscoruscabat. In
f

quo

statu

autem

ipsa

uerit

poslmodum,

ei

nunc

existai Grcxcia, magislra

rerumdocetexperieniia, elvosipsiexiisqucxoccurreruni ei occurrunt habere potestis, si diligenter

Iierpenderitis,

notiliam
pastore

|)leniorem.

Nos igiiur,

quibus a

summo

Domiuo

nostro Jesu Cliriest

sto ejusdeni ovilis sui

cura desuper

commissa,

cupientes vos una cum aliis fidelibus infra iliud includi, ui inde possitis graliam, qu;c jierducat ad

tur,

quam

ipse

Dominus
vivo,

iu se ipso lapide angulari

probato,
bato, a
et

pretioso,

ab cedificanlibus repro-

gloriam, promereri, nobilitatem veslram, etc. Addit preces , ut sludium ad redintegraudam

Orienlalis
EccIesicX
,

Deo tamen electo et honorificato fundavit, ejus magisterium Apostolorum principi, B. Pecui licei insufficieniibus meritis in

cum

Occidentali conjunclio.

nem
'

tro videlicet,

conferant

ex

quo ingens apud homines

-

Tcm.

II.

Ep. CD.\xiv.

Ep. cdxsvi.

'

Tom.

11.

Ep. CDXls.

Eod.

lora. ii.

Ep. sccr, cdxvi.

el

Ms.

Ep. CDXVIII.

(le

reb. Orffic. etc. p. 43.

CLEMENTIS VI ANNUS
Apostolalus successimus dignilate
{|uiens
; ,

2,

CHRISTI 1343.

299

concessit

in-

Tii es Petrus, et

super hanc petram adi-

Ecclesiam meam ; et patilo post subdidit dabo claves regni calorwn : et quodcwn' eiit ligatum et in gtie ligaveris snper terram ccbUs : et quodcumque solveris super terram, erit
ficabo

Et

libi

ejusdem Grscorum poeminentiam praesulatus gerere videmini, ad reunioneiii prKdictam vestra studia dirigentes, tam eumdem impentorem, quam prrcdictos printius attendentes, vos qui

puli

cipes, barones, nobiles et iiopiilos vestris monitis

et exhorlationibus salubribus

ad reunionem hu-

iolutum
nati

et

in ccelis ; et niliilominus

ovium sua-

jusmodi, ut vobis
ex
iis

et ipsis perennis vilae patere

rum curam non solum

,

alicujus gregis determiovile

valeat aditiis,' inducatis; scituri pro certo,

vel aliis vestra vel sua
et

sed

oronium ad
:

suum Dominicum
;

quod non qua;rimus, sed

pertinentium universaliler verbo tertio repetito

conimisit, dicens
fides

tantum vestrarum

Pasce oves meas

et

quod ejus

paterna sollicitudine

sic

ipsorum animarum salutem zelamus, quod si ad uni-

nunquam
in

deflceret, seorassefatetur, loquens

:

ad
ttt

eum
non

Evangelio

Ego pro
et tu

te

rogavi, Petre,

deficiat fides

tua:

aliquando conversus

tatem Ecclesiae praidiclEe redieritis, vestra recipere non intendimus, sed vobis potius dare nostra, et etiam si oportuerit nosmetipsos ac nos et Sedes
:

confirma fratres tuos ; utpalenter oslenderet, non solum ovium, sed etiam pastorum omnium ipsum

Apostolica vos et ipsos reciidemus extensis charilatis

paterna; brachiis

vicarium deputare pastorem. Quod etiam signiQcanter oslendit cum, ipso apparente post resurrectionem discipulis, Petrus per mare, Ccieteri vero discipuli navigio pervenerunt. Cui soli alibi dixisse
ipse

gratiis, et

fideles

in amplexus, privilegiis, opportunis favoribus, et aliassicut alios ejusdeiu Ecclesiae niuilominus prose-

Dominus legilur; Duc inallum:z\.\m enim

sin-

gulideterminalas habeantsibi provincias,soIiPetro

et ejus

successoribus ipsa tota commissa est uni-

'

nempe signum quod non navem unam, ut ca.teri quique suam, sed sa^culum ipsum gubernandum suscepit mare quidem soeculum naves Ecclesiae designantur. Qua3 quidem est Grfecorum populus provide non attendens, aliam sibi confliixit Ecclesiam (cum sit unica tantummodo, ut est dictum) et ab ApostoIicLe Sedis unitate recessit nec constitutionem Domini, nec Petri magisterium imitatur, et inconsulilem veversalis Ecclesia toto

orbe

ditliisa,

singularis PontiUcii Petri, per

quendo, necnon assistendo vobis et ipsis, quantum fleri iioterit, contra Turcos et ali03 vestros et ipsorum oppressores et hostes. Dat. Avin. XII kal. Novembris, anno n . 19. Eodcm exemplo calogeris e monte sancto (ita mons Atho ob innumeros uionachorum greges, qui in eo agebant, vulgo vocitabatur) quorum studium erat in rerum divinarum contemplatione

animum
ces
;

deflgere, scripsit ' adjecitque has preUniversitatem congregationis vestrfe mone-

mus

slem Doniini, cui cruciflxorum

manusin aliarum

et hortamur in Domino Jesu Christo quatenus praemissa, et quod extra unicum ovile Dominicum, cujiis est, ut praemittitur, Dominus pastor, non est alicui gratia neque salus, diligentius attendentes, vos qui, sicut audivimus, zelum aniniarum habentes, in contemplationis altitudine

veslium divisione pepercit, sciiidere usqueadhaec tempora per frusta conatur, non advertens prudenler,

jiigiter persistitis,
caelestis patriaj
affligitis

ac austerilate vitae pro quiete

quam sub uno

tur in
inventi sunt,
18.

quod una Noe tantum extitit arca, intra rectore quicumque fuerunt, legunqui autem extra ipsam cataclysmo salvati
:

acquirenda vos, ut intelleximus, ne lutum damnati schismatis iter vestrum

omnes

in diluvio perierunt.

impediat, et labores vestros hujusmodi evacuet a mercede, ut Graecorum clerus et populus, inter quos principaliter numerari noscimini, ejusdem

Sane quia nos libenter ad instar illius pastoris Evangelici, qui ovem perditam et extra gregem erranlem requirens sollicite et ipsam repertam imponens super bumeros reportavit, ne
,

impedimento rejecto schismatis, ad unitatemsancta; Romanae matris Ecclesiae una vobiscum redeat, et in ovili Dominico prttdicto, ut mereatur
salutem consequi, se includat laborare operosis
sollicitudinibus studeatis .

besliarum dentibus devoraretur, ad gregem, pro Gra;corum ipsorum ad eamdem unicam Ecclesiam
reuuione Deo placida,

Promovendae necessaria; adeo conjunclionis

desiderio Clemens pra;torem Genuensiuni
Perte

mundo

acceplabili el anisi

marum

saluli

non modicum profutura,

ad hoc,

agentium, magistratum Venetorum, Dominicauce

et

gratia praeveniente divina, disponeretur materia,

Franciscanae

familiije religiosos

viros

summa

laboraremus studiis operusis; super iis tam magnifico viro Joanni iniperatori Grajcorum Palaologo
illuhtri
,

opera ad Gracos ad Catholicam Ecclesiam traducendos incumbere jussit -. Sed eorum diligentiam
ac sludia Pontificia, tol iusignibus nutis tautoque
zelo explicila,

quam

principibus,

baronibus

et

nobilibus imperii Graecorum, ac populo civitatis

Constantinopolitanai per lilteras scribimus op[)ortuuas.

nacia

eiusit:

Graecorum schismaticorum pertiquanciuam e.vtremo eliaia anno a

"

Cleiiieute repetilis litteris

Quocirca universitatem vestram rogamus> monemus et hortamur iu Doniino Jesu Christo, quatenus pr<Emissa, el quoJ exlra diclum ovile

cum

VII kul. Decembris, Joanne Palaeologo, hoc iis titulo prieflxo: MagniUco principi Joanni Gra;corum impera-

Dominicum cujus est ut praimitlitur unus paslor, non est alicui gratia ne(|ue salus, diligeu, , ,

Toiii

11.

Kp. secr. ciixvii.

- IbiJ. Ej). secr.

CD.X^Xll,

D.wii.

cdxx,

Ci).\xi,

' lip.

l>.vvil.

300
lori, el

CLEMENTIS VI ANNUS
moderafori Palffiologo
qiiaeducalad
illuslri

2.

CHRISTI 1343.

graliam in

pivTseiili,

.u:Ioriam in fiituro ;

deque

concordia Ecclesiarum inslauranda iterum, cum a Cantdcuzeno tyranno Turcarum auxiliis succincto premeretur idem PakTologus, fuerit agitatum,

que sacerdotes Catholicos divina ibidem celebrare officia, iiiinistrare sacramenta Ecclesiastica, et tam Christianis populis, qnam aliis audire volentibus praedicare libere verbum Dei. Propter quod
Sedes ipsa
tifices,

et

prajdecessores nostri Piomani Ponperfiisi,

Sed de

liis

inferius suis locis dicetur

nunc Arar-

ex his gaudii et exultalionis rore

nienas res aggrediamur. 20. Armenia a soldano invasa.

nunlios imperatorum ipsorumquandoque venien-

Elatus

tes

ad

Sedem eamdem reccperunt

placabiliter,

rogantia soldanus DLibylonius ex Christianorum regum dissensione, eo ferocius insolescebat, quo

eosque

gratiis et favoribus piaevencruut,

regra-

tiatorias, directivas et

amicabiles litteras plerum-

tanquam Saracenorum stipendiis conduclus esset. Francorum regeni, qui Armeniam tueudam ac Babylonium petendum
Eduardus Anglorum
rex,

imperatoribus dirigendo. Et licet iBeta rnente audiverimus , duni status inferiornos haberet, nunc tamen adapicem
praefatis

que

Iirtemissa

sa^pe

bello susceperat, a sacra expedilione distraliebat.

summi
vente,

Apostolatus assumpti,
eis

divina gralia

fa-

Impar
tcntia3

ilaque .'Egyptia;, Syriace, ac

Babylonia; po-

summum
Iristes

Armenitc rex Guido supplices oratores ad Pontificem misil. ', qui multis lacrymis

tam per dileclum filium Eliam de Ungaria Ordinis Minorum illis in parlibus diulius

CUristianorum casus ac Saracenorum ferociam exposuere, rogavereque ut reges ad feren-

dam

fratribus

eodem cum

ipsis

Christi

Domini

sanguine redemptis opem impelleret. Hos vero

Pontifex ad Pliiiippum

Francorum

et

Eduardum
vertenda

Anglorum

reges

dimisit, ut ipsos ad

contra liosles liJei arma, ac feliciores triumplios de Macliometi cultoribus referendos inflecterent,

conversalum, quam alios fide dignos in nostra praesentia, commendabiliter et laudabiliter receiisilis, exinde tanlo amplius exullavimus, quanto curam Christianorum omnium ex injuncto nobis desuper Apostolicae servitutis offlcio magis conspicimus imminere; sperantes in eo, qui nunquam cessat a benedictionibus gratiarum, quod tu laudabilia progenitorum tuorum prasdictorum vestigia imitando, super his erga Christianos eosdem

quos Apostolicis litteris ad tam pium opus proveliendum VII id. Jul. est adhortatus -.
21. Relirjio

exuberare favores
sabis.

et gratias

bujusmodi non

ces-

apnd Tartaros

amplificata.

22.

Tuam siquidem credimus

latere,

magnificen-

Exlerosetiam reges fide Chrisliana nondum excultos devincire amicitia studuit Pontifex, ut ipsos
facilius ad Clirislum alliceret,

tiam non

tum

constitutos in

eorum imperiis

Chiislianos ab infidelium injuriis

vindicaret. Propagata apud Scythas Tartaros erat Christiana fides religiosorum virorum prscipua opera: cumque Elias Ungarus ad Sedem Aposto-

quod in terris et dilionibus nonnullorum charissimorum in Christo filiorum regum Christianorum innuniera Saracenorum et aIiorum,qui fidem Christianam non coIunt,mil!ia commorantur, qui ab eisdem regibus tolerantur
confoventur, ac ab injuriis et oppressionilnis quorumlibet defendentur, nec aliquis Saracenorum ipsorum et fidem eamdem non colentium, vi, metu vel violenlia ritum suum abnegare, ant fidem Christianam susciiiere cogitur;sed si ad
ct

licam ex Tartaria Septentrionali accessisset, exposuissetque rei Christiauffi in iisregionibusslatum, ut Janibechus imperator Christianis profitenda;

Janibechum ipsinu oravit ', ut in defendendis Christianis imperiale sludium explicare pergeret, atquead alendam amicitiam oratores majorum exemplo ad
religionis

usum

permitteret, Clemens

eam

venire sponte et libere voluerit, favorabiliter

recipitur et benigne.

Rogamus

itaque celsitudi-

nem
instar

tuani et horlamur quatenus praefatos Chri-

stianos, in tuo praidicto

commorantes imperio,
injuriis

ad

Sedem Aposlolicam niitteret: principi Janibech Magnifico

Tartarorum
timere.

eorumdem progenitorum tuorum

,

iiabeas
et

imperatori

commendatos

ipsos defendendo ab

illuslri

Deum verum

qui omnia

oppressionibus indebitis quibuscumque, sacerdotesque iiermiltendo pra?dictos divina

tibus
officia per-

creavit de nihilo, devole coguoscere, diligere et

agere, proponereque liberequibusvisaudirevolenscepius cxtitit niul-

Ad Sedem Apostolicam

verbum

torum
et a

relatibus fide dignis perduclum,

quod pro-

litteras, si

Dei. Nos autem nuntios tuos et ad nos miseris, recipiemus favorabiliter

genitores tui Tarlarorum imperatores ex innata

et libenler, ac ea,

quae pro parte tua

,

coram nobis
tibique

Deo

sibi

inspirata clementia, Christianos in

exponere

curaverint

audiemus
si

viam

tuo degenles imperio traclare [irtulerilis temiioiibus favorabiliter et hunianiler curaverunt, eos

charilativis et benignis monilis,

audire volueris,

tam

divinai pietatis intuilu

pie

quam
et

reverenlia

diclffi

vita

Sedis

maiuitenendo,

confovendo in suis
permittcndo (]uo-

ostendemus, per quam tibi gratia in praesenti dabitur abundanter a Domino, et tandem post decuisum vilac, ipsius a^ternai felicitatis gaumereberis adipisci. Dat. apud Viliamnovain

libertatibus, ac ab oppressionibus indebitis, violentiis el injuriis

dia

dcfendendo

Avinioiicnsis dioecesis IX kal. Augusti, anno

lufeceie Saraceni Janibecluun pravis in Christia'

Toiu.
'

II.

1).

secr. f\Aviv.

Ibil.

li.-i

c;sxx;v

v!

lxxxv.

Ibid. \L\K

si.'''i-

tLX.XMl.

uos suspicionibus, atque hoc ijiso anno ad nKrcatoruui Veneloruiu ac Cenuensium in urbe Tana

CLEMENTIS VI ANNUS
amplissiinas opesdiripiendasconcilarunt
'.

2.

CHRISTl

13'i3.

301
(]ua)

Fluxit

inducioe.

At

graviora bella,

Gallos inler et

mali inilium ex contentione inter Chrislianos et

Saraceiios
esset, ac

exorta, in

qua cuin aJ arma ventuin

effe-

Anglos intercedebant, non sustulit Pontifex, sed retardavit. Incubuerat iu P>ritanniam vis bellifa,

\incerent Cliristinni, Tartari in eos

cum Edunrdus

comitis

Miiiiti:;furtis,

ducis Britanfratris in

rati eos partiin

morte, parlim carceribus affecere,

:

ni;u sine liberis defuncli tertii

natu

Anne

bonisque omnibus ac inercibus exuere

neque

gliam profugi clientelam

adversus

Fraiicorum
esset,

comniercium, nisi aliquot post annis, est repetitum. Quibus addit Folieta -, Scytharum Tartarorum imperatorem cinxisse obsidione Theodosiam Genuensium coloniam, vulgo Caphan nuncupatam, Turcasque se iis conjunxisse: sed de eo ite-

regem

suscepisset

'

cumque periculum

adversre acies pnelio conserta; plurimuin sangui-

neui Cbristianum s|)argerenl, cardinales legati

Petrus Pra;neslinus
scopi
a

rum

inferius. 23.

Gemienses

Ponlifex.
vis

Lugendum quidem, infideles

;

cum

Cypriis pacificare stndet

quamin

lingua dissonos, superstitione, moribus, na-

Anibaldus Tusculanus epi' ad ulrinsque princi[iis caslra se conlulere, atque inducias ad triennium sunt pacti ', ut excurrente eo tempore Pontifex utrumque regem conciliaret. De qnibus hffic Ms. Vaticanuni * Misit, (uimiruui Clemens |)apa,)
et

Pontifice missi

lioue dispares, niutua

animorum consensinne

Christianorum exitium conspirasse

Tero
,

Cbristianos

Numinis augenda gloria ac tuenda rehgio esset, in se mutuo arma strinxisse. Qui non suscepti a Pontifice labcres? quae prsterniissa studia, ut non modo Graeccs, de quibus actum esl, cum Latinis; verum Genuensesquoque
divini

cum

dominum Anibaldum Neapolitanumcardinalem el dominum Claromontenseiu cardinalem ad Iraclan dum pacem vel aliquam treuguam, cum regibiis
-

Franciae et Angliae, et ipsorum regnis

qui cardi-

nales in
inter

tanlum operaverunl, quod treuguam dictos reges et ipsorum regna ordinaverunt

:

per tres annos

ducias refert

sed

modicum

fnit

observatnm,

cum Anglis, Aragonios cum Balearibus, Sicnlos cum Trinacriis, Italosinter se, Bavaros aliosque plures Germanos cum Ecclesia
cum
Cypriis,

Gallos

specialiter in Vasconia et Britannia. Pactas in-

Hocsemius^

ut Anglica Gallicaque

arma,

Utque a primis incipiamus; ardebant ira Genuenses in Cyprios nonnulladamnainCypri insula accepisse ad quorum animos leniendos Pontifex, ne sacras expeditioni, qua:- adversus Turcas parabalur, impedimeiitum aliquod ex eorum
conciliaret?
:

in Granatenses in Hispania ad Alfonsi regis Castellae, Aigeziram obsidentis, conflrmandas vires vtTterentur Ciica
si
:

non in Turcas, saltem

principium, inquit, hujns mensis, (nimirum Januarii), inter reges Franciae et Angli;e treuga;
blicata;

pu-

discordiis

iujiceretur

Simonem
si

Bucc-anigra

sunt a festo Michaelis ud trienniuni duralurEe; et ex tunc niulti magnales properant in

(Castellte)

ducem (gubernatorem vocat Clemens) certiorem

fecit

adjutorium regis
cenos
(1).

contra Grauatx' Sara-

Hngonem bus damna illata

',

Cypri regem,

qua? Genuensi-

essenl, sarcienda

curaturum. Et

sane Cyprius rex, Pontilicis contra Turcas foederatus, ad

niiserat
:

redintegrandum loedus oratoresGenuam ii vero, etsi a Genuensibus perhonorifice

:

piicem impetrare non potuerant imo Genuenses ad Cyprum invadendam validam classem instruebant quos ut a nefario consilio abduexcepti,
:

Assensit his induciis Eduardus Anglorum rex non pacis studio, sed cum ob temims bello incommoduin, liostisque potentiam consilia promovere nou posset, bellum distulit, ut anlea apud Cameracum et Tornacum egerat, quo illud majore

apparatu redintegraret
jain iuter
pacta.',

ac Pontifex,

cum

induciae

Francorum

et

Anglorum reges

essent

ceret Ciiristi vicarius, gravissimis exposuit litteris

',

ea consilia in religionis exitium vergere,

in

piuin

Turcas belluin dissoluluni

iri

darent

quibus Scoli erant coinprehensi, et omnes ambarum partium fcederati, ad quos sedaudos, si cousurgerent in arma, ac [iraecipue in Britannia,
reges se obstrinxerant
^*;

DOiniui Christiauo, darent ^'umini divlno, darent

intercessit litteris

apud

Sedi Apostolicae injuriam

:

quae aequitalis legibus

coinpensanda foret accessisse ad aulam Pontiticiam Hugonis oratores, atque regis el Cypriorum nomine de controversia paratos subire judicium ;
atque adeo oratores ipsi ^ruos
tale instruclos legarent.

utrumque regem, ut suinina religione ad muniendam pacis viam servarentur. Constitula ' erat sacra Joaniiis Baptistae Natalitiis dies, qua amborum regum oratores apud Sedem Apostolicam de
concilianda pace agerent
Natalilia
' :

Avenioncm

auctori-

sed illain Eduardus ad

flagitavit
-,

IlaClemenlissoUiciludiue
Initce
Gen.
ii.

Deijiara;
1. 1.

extrahi
1 1

contende-

Cyprium
24.
'

bellum discussum. Inier Gallos el Anrjlos bellum alrox.

illud
1.
1.

rrossard. hisl.

et alii.
'^

11.

Jo. Vi

'

Tom

ii.

Ep. stcr.
*

i.

xi. c. 142. Paiil. .Emil. ia Phil. \I et bn. 2. l. v. Ep. com. iv.

Fiossard. hisl.

i. i.

Jo. \ill.

XII. c. 26. Ms. (iiac. Veiiet.

vji. llist.

i.

M.

roiiil.

fp. secr. a.LXix.

Gsu.

hoc au,

ISizir. Hist.

Boijlb. in Ddvide.

'

Fohet. cod.

lil).

Tom.

pag. 52.

Clein. Vil. aiictor. VValsing. in

Edmr.

(II

Hect.

Hocsem.
i

Ms. bibl. Vat. Mgu. num. 2040. in Clem. VI in Alfons. Lxxv. Rpisl. Leod. c. l8.

* IbiJ. Er..

blviu.

Toai.

Ep. secr.

el lxiii.

'

Super tp.

i.

quo relalse sunt ab snnaHsla num. 2 sed prsDsenti, quo paiiter ab eodem auno MrcfXLViii Chronicou suum de episcopis Leodiensibus daudil. Triennales luisse idem Hocstmius cuiu Fr.assardo aliisque apud aimalislam afliimal. Coatmualor Naiii;ii, qiii tuuc pariter iu fiallia dsebat, aJ biennium determiuat ; sed cum solns id affirmct, cl les auui MCCCXLU et mcccxliii in uuum m:sccdt atque eonfundal, hinc vitiatum ejus tcxium suspicari nicrilo possumus. .Ma.nsi.
(l) Indiicia; inter Gallos et .\iis;los

non quidem anno

superiori,

rcferuutir, saucila; suiit, Jai:uaiio iueunte, teste Hocsemio, qui

cuiu

302

CLEMENTIS VI ANNUS

2.

CHRISTI

13^1 3.

ratque, ut Philippus rexcomitemMontisfortis belli

Britannici initio
lijjertali,

apud Nannetascaptum restitueret ac Davidem rcgem Scotia; iiioneret ut

:

pacem conciliandam impendere jussit '. Reges deniiiue Aragonium et Balearem ' ad muluani
-

servaretinducias.Redintegnndoveropotiusliello, quam paci componend;c intentns erat Eiluardus

riculis eniersuris,

concordiam, propositis ingentibus ex eo bello peAfricanorum Hispaniis immi-

dumque

traclatus diem exlrahebant, plura (\ux turbarunl concordiam, obligere. Hactenusde Pontiticio pro Anglis Gallisque conciliandis studio
:

nentium furore, rei Cliristiana; excidio, est adhortatus. Missarum vero ad Petrum regem Aragonuiu
litterarum
cepta
:

potissima

[tars

his

verbis est coa-

(|ua;

secuta sint, anno

proximo dicenlur, Nunc

et Jacobuiii

28. Serenitatem

qiisD a

Clemente ad Petrum Aragonum

ethortamur

attente,

tuamrequirimus, monemus ipsam per Salvatoris nostri

Baleariuni reges in pristinam amicitiam revocan-

dos gesta nggrediamur.

25. Ret^es

respersionem pretiosi sanguinis obsecrantes, quatenus diligenter considerans praidicta et alia non
facile

AraQonivm

soUicilal Clemcns.

Exorta
,

et

Balcarem ad pacem

mimeranda

dispendia, quLC discordia ipsa

jam

inter ipsos, ut

superiori

anno

vidimus

dissensione

bellum

utrinquc suniraa vi parabatur. Ad quod repellenduni Pontifex Andream primum tit. S. SusanncC presbyterum cardinalem legatiouis munere exornatum niisit '; sed nibil iiliusopera, niliil Antonii
episcopi Cajetani, a Sancia regina SiciliLC Balearis

detrimentum, quod Catliolica; fldei ejusque cultoribus, et prasertim in fronlaria blasphemorum Agarenorum partium Africa) constitutis et vicinis eisdem, ex dissensione hujusinodi proveuit, quantaque etiam audacia aggrediendi Gbristianos ipsos et terras eorum, et adversus eos
parit; neciion

exercendi persecutiones bostiles atrocius exhibelur

;

solito

sanguinis ac regis

Aragonum
is

amitai ad

Petrum
:

et

prudenter

regem

legati profuere;

enim contendebat accead

in ju-

litatem ct infinita
dilis

commemorans commoda, qum tibi et

est,

tranquiltuis sub-

pta a patribus jura regiic Aragoniae infringi

ex sedatione hujusmodi discordia; proveni;

qu!E tutanda Balearem,

dicio,

non comparentem

rent

quantumque indecens
tam sublimes
et

nec

minus

Barcinone sedens pro tribunali princi|ium ac magnatum Aragoniorum corona cinctus, damnavit contumaciae,
niffi

periculosuir.

tanta conjuuctas

consanguinitate et afflnitate personas, animoruiu

contrarietate disjungi seu invicem dissidere; ani-

ac Baleare regnum,

Cerila-

et

Ruscinonis cumitatus, ut regiic Aragoniae

muiu tuum ad

pacis solida; unitatem inler te et

beneflciaria, ad

ipsam revocanda (ironuuliavit

^

"-.

26. Inter caitera, quaj Baleari regi imposuit

crimina, illud non prictermisit

ad Baleares in siumi obseiiuium alliciendos Jacobum regem intolerabili scrvitutis jugosubditosattrivisse, inson-

ipsum regem Majoricarum, summotisimpedimentis quibuslibet, actore Domino, reformandam sic habilites et coaples, quod iuter te et ipsum, cujuhlibcl odii et rancoris occasione sublata, coiicor-

dia desiderata proveniat,

periculis, et
et

communibus occurralur
utilitatibus coiisulalur,

tesque morte affecisse. Et quidem Baleares Jacobo infeubi, misiO oratoie ' precibus Petrum incitaruut, ut ipsos Arugoiiia! aula; restilueret
peilerel ad insulam cuni valida
:

cominunibus
tit.

nibiloininus praifatum

cardinalein (niiniruiu

si

ap-

Bernardum

S. Cyriaci in

Tbermis presbyterum

classe, se

illius

obsequiis addicturos. Instruclus itaque est flurentissimus navalis exercitus a Pctro

:

ac

tum

foi te

Andreas cardinalis ad dirimenda regum prailia ob adversam valetudinem in Majoricam navigare

et Apostolicaj cardinalem A. S. L.), reverentiam, et suorum excellentiam meriSedis torum, imo nos in ipso potius benigne recipiens, ac debila honorificentia prosequenset pertraclans,

ob nostram

ejus in praemissis salubribus nionitis et iiaternis

non

poleiat, ac paulo post Perpiniaui vitaluncius*

exhortatioiiibus effectualiter acquiescas, etc. Dat.

ingruvescentique bello, ac niajonbus peiiculis rei

Christiana; impendentibus,
lici

Avin. V

alii

internuntii Aposto-

legandi fuerunt.
27.

V
idus Junii Ber-

Data ea provincia est

S. Cyriaci in

id. Junii, auno ii . Balearicum regnum adjunctum Aragonio. Exposuerat jam ante Petro regi imminentem Africanorum irruplionem Alfonsus Gastellie ac

29.

nardo

lit.

Thermis presbylero cardiut

si

nali queiii Clenicns inter aliaaniplissiiiia mandata''

Legionis rex, oraveratque ineunte Aprili, ut maritiina auxilia ad arcendos trajectu in Hispanias Sa-

auctoritate inslruxit

',

visum

ita toret,

objecto

racenos cummunicaret. At Petrus, expeditioiiis

Balearis ac proferendi imperii cupiditate ardeus,

anathemate, Ecclesiasticos ac populos, tcrra vel mari Baleare regnum bello pelere vetaret. Gontulit
pariteraucluritatein caidiiiali iuteniuulio* ut
illos,

suaque commoda religionisChristiana;causse

preces de
alia

picE-

ferens, jusla lilius petitarepulerat, Pontificia; vero

qui

ceret, ac pluribus

regnum Aragonum invadere molirentur coertum in Aragonii tuin Balearis regnum ainplissimis muneribus auxil ', et utrius(lue regni pncsules ac proceres buain

non invadendis Balearibus

insulis, et
iu-

de

illius

conatibus dissolvendis cardinali

:

ternuntio data imperia, lardiora extiteie

tanta

operam ad
^
lil.

enim

diligentia

navalem classein instruxit Arago-

nius, ut
1

Tuin.

II,

Ep
>

secr.

XMV.
1.

KuJ. cap.

Eoil.

cup. et .Malth. ViU.

cur

c.xvili.

" Ibid.

Ibid. Ep. cur cx.\i. '' Ep. cur. cxxiv ad cxlh.

i.

c. 1:27.

Kp.

c. tiS.
1.

= Claiii.

au. 2.
eiir.

Eii.

' Ibid.

cxxii.

antequam Cleniens superiora decerneiet,

atque internuutius Aiiuslolicus censuras Majori-

lip. cur.

cxLiii ad c.\LVi.

'

l:|i.

cur. i.\.\.

li)!.

cur. i:.\xi,l.

buper

li|i.

cxx.

CLEMENTIS VI ANNDS
cam oppugnnluris aut naves parnluris incutcro rerum polipo?set, jam ille a rebellibus vocatus
'

2.

CHRLSTl

\'.]'i'\.

303
a

minoris lamen niomenti argumoiita

leari oonlraiia

Jacobo Basan-

adduci: Iiortalusque

est, ul in

luscsset.

giiino

et

affinilate

conjunclissimum

clemenlia

30.

Decimo oclavo

Maii

tlie,

ut referl Surila

ulerelur, neve nepotes cx rcgia ad privatam for-

vela explicuit, et invectus llnrenlissiuia classo iu

tunam

redigoret

ac

Mariam reginam rogavit

;

',

inajorcm Balearem, fruslra illum ab exponcndis in terram copiis arcere moliente rege Baleari, excensioneni focit, ac pra?lio congressus Jacobum

ut pro redintogranda coiicordia inlercedorot

san:

guinis et affinilalis jura eo bello turpiter violari

susceplos e Conslanlia Petri
regis sorore filios

male inslruclis agininibus irruonlem primo impetu fudit: qua clade conslernatus Balearis, suorumque defeclione lerritus, ex insula fuga sesubduxit ^ Prona omnia ad victorem fuere, ac Pontiani,
post tionnulias regi
beilo

rem Cbristianam
illa

in

discrimen addiici. Ciimque

precibus contendisset, ne cardinalislegatusad

Jacobi Balearis gratiam mitlerotur, responditCle-

meiis

III

non.

Julii jani

tum Bernardum

lit.

S.Cy-

riaci in
gali,

Aragonnm de

illalo

immoritis

Tbermis presbylerum cardinalem non lesed Inlernunlii imposilo munef. instaurandi

expositas querelas, intellectis belli causis,

pacti

foederis causa niissum.

Huncvero

curis ancipileiu

Pelrum regern,
nus', adjecla ut
:

amplissima jura liberlales-

c|ue, exceporunt ea lege, inquit MattluTus Yilla-

subjicerenlur

nunquam Jacobo ejusve postoris quibus consenlientia tradilJoannes Mijriana', ac Jacobi calamilalcm nimiaj in populos acerbilati, et injuslis vectigalium exaclionibus tribuil.
31. Erant, inquit,

Aragonum secundis elali successibus inexorabilem animum, ut ad pacem conciliandam summa ope incumberet^, VI id. Augiisti exob
regis
citavit.

33. Praelerea significavit ei

ut Jacobus Baleariumrex, accepla tuti

syngrapba, Potrum rogein

vel

optimum videri, commeatus Aragonum convoniret,

'

ulin e\iguis principalibus

cum

Pelro Ripacurlia; comite concordiae tra-

;flt,

Baleares CEcterique niinulo regi subditi populi novis subinde vecligalibusoppressi quorum cum
;

clalum

agilaret,

seque ad

eam

reges cobortatu-

rum. Extanl co argumento

niitem Ripacurtiic
'

lilleraD

ad Petruiii co-

modum

iion

sperarenl, iinperium mutari

Iiaud

ut pacis inlerpretem agerel,

a-gre laluri erant.

Ventum

ad arma. Petrus Monest.

tum

ad illius nepotem

^cada maris.prKfeclus ab Algezirffi obsidione revo

clementiam

eum

flecteret

catur,

ut paulo anlo dictum

Clasfe

valida

quit, te divina invitat

regem Aragonium ", ut ad a Ad clementiam, inSapientia, qua tosle, firma:

'comparala, in qua centum et sedecim majora mi'noraquenavigiaeranl, ad Rubricali promontorium

Aragonius solvens, majoreni Balearem lenuit. In'Sulani trecenti equites, pedites ad
'lia

tur clementia thronus regis

essc

; et

dicens alibi

Noli

mullum
34.

justus, rigorosam videtur justiliam

proliibere .

quindecim

niil-

Ut victorem ad clementiam,
altioros spirilus,

ita

victum ad

congreganlur

collectillus exercitus

parumque

roboris babiturus. Viclus continuo Balearis Pon-

captandamque regis frangendos Aragonum benevolenliam sollicitavit ^ Edocuit

reexporla calamitas Balearem, ut se dimitteret fertenim Siirita' expeliisse ilerum ilorumque ab
:

liam
in

urbem

se recipit
;

deinJe, rebus desperatis

continonlem abiit

ct eraiit insulaj voluntates

Aragonium propensae, omniaque victori proclivia . Liberam insulae possessionem adeplus

io

Pelrus rex veteribus Aragonia-, Valenfiae, Sardiiiife

el Corsicae

rege Aragonum liberam ipsius adeundi facullatem, nec tamen impetrasse alque ultro obtulisse assensurum se, ut cardinalis, quem Aragonius
;

regiis titulis Balearis

nomen

adjecit

controversiiT arbitrum delcgisset, de Baleari regno

exslinclum Baleare regnum Aragonio conjunclum.

alque
ita

est, et

cum

pronuntiaret, de Coritaniaj et Ruscinonis comitatu,

32. Purgavil se de Balearica confecta expedi-

tione

apud Clementem
'

Petrus rex

Aragonum,
;

ac
re',

modo possessione non abiret, ipse Aragonius ferret sententiam. Sed lardius Balearis Aragonii, ad ejus perniciem aspiranlis, ambiebat gratiam. Promoverat in Ceritaniam et
trus rex, ac

rationes, quae sute favebant causa; exposuit

diiliiue victor

Barcinonem

ut narrat Surila

Ruscinonem exercitum PenonnuUa oppida in suam poteslatem

post ab armis lempera-

Tigesima nona Junii die. Transmisit eliam illi Maria Aragonum regina ad tuenda marili regis gesla,

redegerat'

cumque paulo

tum,

pactis induciis accepisset Ponlifox, urgendai

adjunctum nimirum juslis de causis Aragonio imperio Baleare regnum, senlentiarum formulas a Pelro rege, servalo judiciorum ordine e tribunali adversus Jacobum Baloareni lalas. Perpensis Pelri regis rationibus Ponlifex rescripsit iial. Julii', licet

concordia; sollicitus,

Armandum
ad

archiepiscopum

Aquensem, quem primum

componendam eam

controversiam superiori anno adbibuerat, Bernardo cardinali ad promovendum pacis tractatum

pro tuenda sua causa plura

afforret,

non
Vill.

socium adjunxil'. Sa.ConsumptiporrosuntfrustraBernardicardinalis et Armandi arcbiepiscopi labores pugnan* Ibid. Ep. secr. ccxxxil. II. Ep. sccr. cxxvr. * Ibid. Ep. secr. cclxvi. ' Ibid. Ep. sccr. ccLXiv. " Suril. I. vil. c. 70. 8 Mar. Ep. CCLXVII. Ep. CCLXV. .\n. 2. p. 1. Ep. cur. xiixii. 72. t. XVI. c. 12. Sur, 1. VII. c.
'

'

Matlli. Vill.
c.

1.
1.

I.

c. c.
'

27.

1. 1.

27. Sur.

sign.

num. iOlO.

cxxi.

V.

C7.

Sur.

1.

vii.

c. GG.
I.

Mallh.

Mallli.

Vill.

Mar.

I.

xvi. c. i2.

ibid,

Ep. secr. cxxvi.

i,

c. 27.

Ms. Vat.

Tom.

Tom.
C8.

8 Sur. c.

ii.

Ep. secr.

3 Ibiil.

Tom.

ii.

Ep, sccr. cxxi.

30A

C1,EMENTIS Vr

ANNUS

2.

ciiRiSTi

1343.

tihus iitriusque regis voliiiitatibus, atque altero

amissa recuperare, altero luuri parla annilentibus.

potuit,

Suis vero juribus exui Jacobus Balearis mereri quippe qui Ecclesiarum sui principatus
'.

rex sub Julii mensis finem, commeatu navibus pra;misso copiisque seiiui jussis, magnis itineribus feslinavit, ne pra;lio deesset, quod prope-

num

diem

fore

fama

ferebatur.

Horum

principiim

jura invaserat qua;

Intercesserat

ipsum

inter et Ei-

advenlus regi
fuit: nostris

Caslellae,

ut oporluit, gratissiinus

nensem episcopum ea de causa gravis controversia, cum Ponlificis arbilrlo edito compromisso
illius Ecclesiae,

c.um spe certa victoriaj pugnandi ani-

mus
CEeli

accessit . Sed diulius in castris

maxime ob
Cssaria-

esset peimissa, Jacobus

contra

nondum ea decisa plura ad quam Elnensis urbis im-

gravilalem foederati bairere nou potuerunt,

iis

atque ex

Philippus rex Navarras,

cum

perium speclabat, jura pertenlarat; deque immani sacrilegio ab ejusdem regis militibus, operante
divinis sacerdole, patrato Ponlifex queslus est. Ut

num

de Castella} regis volunlate digressus esset menscSepteuibri, etFuxensiscomesHispaii morbo exstiiicli sunt, atque ulriusque corpus in patriain
relatum.
37.

vero non Elnensi

sit

modo dominatu,

sed lotius Rus-

cinonis atque Ceritaniai coniitatibus Jacobus rcx

exutus, inferius dicelur.

Nunc ad Castellanum
dimicantem, propebello implicitus.

papa.

De

Philippi

rer/is

Navarrcemorte condolct
erigere ad constantiam
ille

Accepta regis Navarnc morte Pontitex,

regem, adversus
rat bistoria.

fidei bostes

Joannam reginam viduam

36. Castellte rex

Manrico

Cbrislianam consolatoriis lilterisstuduit, utque

in expeditione conlra lidei liostes sacramentis rile

Tmpelrarat superiori

annoa

Pontifice Alfonsusrex

munitus

pie obiisset exposuit,

est ipsi pollicitus
etc.

atque Apostolicum
:

nonnullas vectigalium Ecclosiasticorum decimas,

ac duas tertias reficiendis
sacras,
in belli

patrocinium

templorum

sarlis tectis

Clemens,

charissimie in Christo
illuslri.

liiia>

adversus Granatenses tolerandos sumplus derivaudas% tum etiam slipem abindulgentiarum praimia lucraturis erogandam, adjectis
cerlis legibus
ille

Joannaj reginai Navarra?

Non sine cordis anxietale mentisque amaritudine nuper audivimus, clara; memori;c Philip-

ab Alfonso admiltendis: quas

cum

pum regem
Domino
Et licet

Navarra?, virum tuum, fnisse, sicut

habuisset ratas, licet condicto die id Sedi Apo-

placuil,

viam

universffi carnisingressum.

non significasset, oLIatas tamen a Pelro Sabaudo cardinale confirmavit Clemens. Urgebat
stolica;

suarum virtulum magnitudiue,

devolio-

Alfonsus obsldione Algeziram regiam

in llispania imperii

Maurorum
peri-

nisque altitudine, quibus in hoc mundo praefulgebat rex ipse conspicuns, inlenta consideratione
pensatis,

sedem,

in

qua nonnihil

de tanli

tamque

devoti

Ecclesi;e

filii

clitalum

est,

cum

Petrus rex

Aragonum

classem,

subtraclione fuerimus juxta possibilitatem conditionis

ut Baleares invaderet, abduxisset; atque Albobacenus rex florenlissimas copias in Hispanias tra-

humana?

doloris acerbitale respersi; duin

tamen

diligenler atlendimus ipsiusfelicem transiijisius

cum

duccre pararel, adeo ul Alfonsus de concordia Granalensibus agitaret^ modo Afrornm amirenunliarcnt
;

tum, qui tanquam devotus

Ecclesia?

filiiis,

et zelator fidei Calholicae fervidus, iu

Dei et ejus-

citi;c

af

ii,cum

alienis
:

potius

quam

dcm

suis viribus slarenl, delrectaruut

ac tiim Philipel

fidei prosecutione negotii, pro quo ad parles His[ianiarum conlia perfidos Saracenos profectus

pus Navarra; rex pluresque Anglia}

Alfonso allulere
a Classis

Galliarum
*

fuerat, et in

ejusdem confessione
ut intelleximus,

fidei,

rebus
et

suis

principes, induciis inter reges inilis usi

;

auxiiia

prudenler,

disposilis

sacra-

de quibus llispanicarum rerum

scriplor ha?c tradit^:

mentis Ecclesiasticis devole receplis, evocatus de hujus mundi cahimilatibus et miseriis ad perpetuas et lucidas, ul creditur, mansiones sic clausit
laudabiiiter termiiium vita; suae, mullipliciter in

Maurica ad Septam erat numerosa,

universisAfricae viribuscontractis, ad trajiciendum

quoque tempore jiarata. Piccentes ii vcniebant: nostri diuturnis laboribus et difficultatibus fracli. Rem Cliristianam periculo proximam divi
prinio
tulelares Hispaniajsustenlarunt, perpetuaqueregis

Domino consolamur.
dicli viri
filia cbarissima, quia te sublraciione mceroris replelam moestiludine, non sine coinpassione iialerna, cordis oculisconlemplamur;

Sane,

adversus ingruentia mala animi conslantia, alque felicilas: nam uno tempore ex Anglia, Gallia et Vasconibus numero et virtute valida manus venit Eduardi Angli regis permissu coniiles Arbidi et
:

celsitudinem tuam regiaiu attentius in Domino exhorlamur; quatenus consideranter attendens, quod ille supernus Couditor et Creator oinnium,
qui dedil regem ipsum, ad se absque tui
et cu-

Soluzberi, Fnxensis

comes cum

fratre

Bernardo

jusquam

alterius injuria potuit juxla suae volun:

opem ferendam ex locisdisjunctissimis excilati sunt spe veniaj, quam Romanus Ponlifex Cleniens VI Leniovicensis, priori anno in Benedicli
ad
decessoris

tatis beneplacitum revocare quodque morlis judicium, restitutionis beneficium non admittit,

atlcnlis

iis

quaj prfflmisimus, abstersis lacrymis,

te co-

locum subrogalus, omnibus qui

pia

subductis suspiriis, et doloribus mitigatis,

arma caperent
Tom. n. Ep.

pollicebatur. Philippus ipse VascocDxxxr.

aptare dispositioni et voluntati divinae iu hac parte

studeas, et in eoconsolationem assumas, qui totius

< l.

secr.

2 Ibid.

Ep. secr. xlv.

xsvi.c.H. 'Hocsem.c.

28.iuAdolph.

'

Mai.

consolationis

est

pater,

ut tua regalis magnanisicut

Mar.

I.

svi.

c. 11.

milas non demissa, sed fortior et virluosior,

CLEMENTIS VI ANNUS
statiim
(lecet

2.

CHRISTI 1343.

305

repinm, appnroat in

aflversis;

de

gistrum convitinrentur tanquam hujus pessimi

eventus anctorem .
Conflrinalie ernnt inndelinm vires ex Casimiri
regis Poloniae veleribus
S. Mariae

nobis flducinin hnbitura. quoil siiper tuis ac tuo-

rum
nos,

et regis prrcilicli

liberoriim opportnnitalibu^-,

quanliim cuin

Deo potneriiiius, propitios

cum

religiosis equitibus

reperies et benignos. Dat. Avin. VII kal.

bris,

Decemniorte

anno

ii

Collegere ex

Philippi regis Navnrraj

Tlieutonicornm hospilaiis Jerosnlymitani dissensiombus, cum Poloni Pomeraniam alinsque amplissimas terras ut juris Polonici repelereiit,
illi

animos Saraceni, cnmque aiilea Aibohnceno univerfum certamen experiri snaiienti repugnarent: probata salis antea Christianorum \iitiite, qui

ul jure parlas tuereiitur. Qua; controversia ut

':

intercesserit, ita in lilteris Ponliliciis describitur

Super eo, quod dictus rex asserebat, dictos ma-

numero impares
signis

vicissent;

nunc

erecli

congredi

gistru'11,

deirevere.

Sed
'

liivina

ope in trajiciendi
incilati,

Piimerani;e, Cujaviic

commendalores el fratres Culmensem Dobrinensem et Miclialuiien,

PaiiMOnis fluminis conatu deleti siint, de qiiibiis

heec
scribit

sem

terras, ad se pleno jiire spettare, dictosqiie

Mariana

Ea re Miuri

luutato consilio, prailio decernere staluunt. Sexaginta Iriremes Mauricae Ocloliri

mense ad Slepotenuere eo terre-

nam
slres

appulsa)
cojiia^

mox Heracleam

po?uerunt castra.

Ail

Palmnuem am-

magistrumj commendalores el fratres terras seii duciitus hujusmodi occu|)asse ac detinere contra justiliam, et recepisse fructus tempore occupalionis bujusmodi, et adhiic recipere miiiu> juslej seque proplerea miiltas expen>as el dainna varia
subiisse;
dictis

nem

inlerfluentem utrasque copias.

Cum
iion

seinel,
traiis-

magistro

coiimiendatoribiis et

iterum el terlioex intervallis accessisseiil in

ilu prfflio

frntrilius assereiitihus

piapfatas

Culmensem, Pose justo possidere

pugnntuiu
fiiit.

est. Noii

animo,

armis,

iiier;uiensein ac
tiliilo;

Michaloneusem

Don

bellica

disciplina,

non corporis robore par

Dobriiiensem vero et Cnjaviensein teiras

HiS|inno M.iurus
iirbe (Algezira

Brevi victi iusique hostes. In

nimirum), siipreiua annona? penu-

seu ducatus priediclos, vigore privileginrum eis a Sede Apostolica et iiiiperio coiRessurum, ju^te oc-

ria erat

triremes una el altera

.

commeatu
lielixa

oiinstae

cupasse per bellum,

pussidere,

et

occupatos poluisse
gravia et

licite

a nostra classe inleiceptfe

Haec a[iud Algezimin

triumplialia
superstitione polluta

necnon

eis

damna

hocannogesta
crucis signa,
tenipl.i Cliristo

sequenti in ea
Mulioineti

in personis et

rebus eoruiii

innumera perdiclum Casimirum

ac

ac cbiiae

memoriae Wlndislauui genilorem suiim

consecratn sunt.
bello in

38.

Sacro

Lithuanns instante, Polnni

criicife?is dissentiunt.

Pugnatum
damna

reges Poluniae, associalissibi Letuviuis iofideliiius conlra Deum et justitiam iiiluli.-ise ; noa sine gra-

est

eodem

teinpore in

Srptentrionnlibus oris a pUiribus regraviora

ChristianEB rei in

vibus periculis suscilare stiiduerat hostis pacis . 39. Cum graviora inveherel exitia liaec invetenita dissensio, ac Lilhuani
xiliis

gibus ac priiicijiibus pro fide adversus b.iibaros

Lithiianos, qiii

Prnssia ac Livonia inliilerant.

illud belluin
riiE

Suscepere sacrum Jnannes Bnemi.e el Ludovicus Unsiareges, quibus Willelmns Hollandiaj et Hannocuin lectissimis copiis, debeilato in itinere
se
,

Pnlonorum freti auadversus crucif. ros insolescerent, remqiie Christiannm deprimerent, jam aiitea Benedictus
componend;e
discordicB studio, Poloiiorum et cruciferorum auditis oratoribus, Cracoviensi, Culmensi et Misnensi episcopis provinciam dederat, ut si Casimirus Poloniac rex ac magister equitum

ni.e diix

Ultrajecto

coiijiinxil

'.

Penetraiunt reges in
ferruin

Lilliuaiiiam

in

qua

dum

flammamque

circumferrent,

Livoniam

et

Boguslaus Lithuanoriim dnx in Znmbiensein tractiim irrupil, ac pro.

Prussiai consensissenl, Ciijaviae et Dobrina3 ducatus Polonuae regiae, refusis ob iilata damna Polonis

vincinm cladibus foedavit. Adductus est in invidiain crnciferorum magister, atque illius inertioe
mali

ex sententia

decem aureorum miliibus, restituerentur enim a Joanne Boeiiii;c et Carolo Un:

gari;e regibiis arbilris pronuntiala, eas provincias

causa adscripta.

De quo h;ec Micliovias

:

'
:

Casiiniro adjiidicatas vi.limus

ac

si

Pnlonus dc
terris lilem

Anno D.mini
Carolus
lilius

mcccxliii , el infra

Lu

iovicns

Pomerania Culmensi

et Mich;iIovieiisi

Ungariai, Joaniies Luceihbiirgensis Boeiniae reges,

cruciferis int. nderet, pro ea

qua

valeb;int

prudennec

ejus marcliin Moravia;, item couies

tia,.controversiain ex amicitiae legibus

rent. Inter
liacc e

compone-

de Halles
siain

et alii

quain|ilures illnslres
poieiitiis

viri in 1'rus-

vivis deces^erat B. nedictus,

:

cnm eorum
PriissiiB

magislro
LilhUtini

advenerunt, alquecum in Lithuaniam descenierunt.

res operi ninndala fuerat

(juare Clemens, ut exitolleret,

tialem Chrislianae religioni discordiam

ciqiis

aulem

iiitenni, iiuo

eornm tena

vasla-

ilerum Ciiicoviensi. Culmensi Misiiensique epi-

batur, cuin oinnipolenlia

et in

lerram Zninbiensein Livoni.im periexi runt, el eas grassabantur, magislio Livonia.' absente et Samagilas oppuguaute
:

munus

injunxit

'

ut

omiiem diligentiam
lilteris
ii

in

C.isiiniro et m;igistro Prussiffi

miiluo loedere conAposlolidies;idjecta esl.

jungendis collnc;irent

quilius

qua: varielas adeo reges alfluit, ul

mx-

cis VI id. Juii., Poiitilicatus

anni

Mariana de reb. Hisp.

1.

xvi.

Crom.
c. 9.

I.

xu.
k

in Casiiuu-.

II.

c.
^

11.
;j

cum
-

Caeterum transegisse hoc anno Casimirum cruciferis ea lege, ut Cujaviain et Dobriuinm

Lxx.

Michov.

1.

iv. c. 23,
1.

jj

Lcyil.

Carmcl.

x.xvm,
Toiii. II. l"p. si^cr.

Micliov. sup. c. 23.

'

Siiper Ep.

Ann.

ToMus XXV.

Ratn.

VL

39

306
reciperet,

CLEMENTIS VI ANNUS

2.

41.

CHRISTI 1343.

suoque iii alias provincias adductas in controversiam jnre cederct, refert subjectis veriiis Facile Casimirus concessit pelentiCroiuerus
'

Magno
|ier

regi Siiecios monita a Poritifice.

id

Regnabat
provinciis

tempus

iii

Siiecia ac fiiiitimis

bus, ut jureonini,

quodcumque

ipsi (ipse)

ma-

Magnus rex, quem Ponlifex hoc anno paterms monitis erudivit\ ut pietatem sectaretur,
justitiam coleret, Ecclesias virosque Ecclesiasticos
gratia et beneficiis [irosequeretur, miseros susciperet, viduas, orphanos, puiiillos tueretur, ut ca-

joribus suis iiaberel in Pomerania, Culmensi et

Michaloviensi dilione, sese posterosque suos, jure-

jurando interposito

et

consignntis, abdicaret;

monumentis ac de sigillo etiam, quo

litlerarum
,

Diplomata regia signantur

eraderet,
ai) eis

Ponierania)

nomen

quo Cujaviam ac Dobrinensem dilionem

reciperet. Itaque, consliluto

cum

magistro

cruciferorum congressu Inowiadisiavise ad vigesi-

mam
que
vili

secundam diem mensis

Juiii,

comitia quofacta
:

duco regno iramortale adjungeret Clemens, etc. Magno regi Sueci.-e illuslri. Quia te, fili dilectissime, regnumque tuum favore dilectionis pnterna! prosequimur, et per viam salutis et prosperitatis dirigi cupimus gressustuos; tuam regiam excellentiam in Doraino
atlentius

suis iuctixit, ubi abdicatio

illa scrifitis

exhorlaraur, qiiatenus

ad

Deum,

per

Casimiri veronon modoregis,

verum etiam Zemo-

quem

rcgnas et regeris, continue dirigens in huoranibus

Visnensium, Zemoviti Cirnensium et Boleslai Plocensinm Mizoviorum ducum procernm quo-

railitate spiritus studia raentis tuae, te in

aclibus tnis divinis beneplacitis coaptando, ea quae

in oculis divina; rarijcstatisacceptaesse credideris,

rumdam Polonorum et primariarum civiiatum, nempeCracoviensis, Posnaniensis,Seniiomiriensis,

Sandocensis, Callisiensis, Wladislaviensis el Breslensis

jugiter studeas o|ierari

fili,

et

attendcns, dilectissime

et

intra tui regii arcana pectoris seepe revolet justitia

Diplomalibus consignataesl:

e[)iscopi

vero

vens quod, sacra testeScriplura, veritas

ueque ut signarent, neque ut api>robarent adduci ulla ralioiie potuere quo robore animi utinam rex ac ca?teri proceres fuissent. Annus autem,quo liaec acta suiit, fuit mcccsliii . Hactenus Crome:

rfgem cnslodiunt,
ctis tuis,

et firinatur clenientia

tlironus
fa-

ejus, his inha-rere procures jiigiter in

omnibus

ut in regnis et terris tuis juslilia; cultns

rapinis, violenet

Deo grate utique viguat continue,

tiis

riis,

quem parum

iiuriclitautis

rei

Cbristiana; in

et

injuriis

quoruralibet per tu;c virtutis

Se|itentrione statum perpendisse colligilur,

dum

paccm adeo iiecessariam vituperat. Sed brevii nveteratadiscordiam.ignoreligionisdeirimentoncruduit, elusilque

magnanimilatis potentiam inde relegatis penitus ct repressis sic quod commissi a Deo tibi popnli sub tuo fclici regimine in pacis pulchritudine se;

episcoporum quibus conciliauite

Casiiiiiro

deant, in tabernaculis fiduciae habitent et requie

concordiffi provincia eral data industriam conlroversia;

opulenla quiescant. Ecclesias insuper

et

personas

magnitudo: querenteiu enim de

;

Ecclesiaslicas pro divina et Apostolicae Sedis reve-

Poiitificem, auxilia infidelibus praeslitisse contra

rentia habeas in honore, ipsas in suis juribuset

liberlaiibiis

illumque culpam iu cruciferos. (lui i|isum ad id coigcr.int, convLrlentum. 40. Memoralis porio dacoviinsi ' et Culmensi ', ac Posnani^nsi *, Plocensi % Wladislaviensi ' episcopis, Gnesnensupie ' arcbiepiscopo parles imposuit, ut censum appellatum denarinm S. Petri colligendum in subditis provinciis curaciuciferos audienuis
reut, el qua'storit)us designandis in

confovendo, ac

piipillis,

orplianis

et

viduis, aliisque pauperil)us et personis miserabili-

bus

te

pro|iitium,
al)

misericordem
aliis piis

et

defensorem
rrlete

exhibeas, eas

oppressionilms et violentiis

vando

sicque in his el

operihns

pro-

cures benevolissi Uicitudinibiisexercere, tuamqne

circa talia, ex qiiibus

placebis

Altissiino, solides

eam rem

Galbardo Apostolicaj Sedis internuntio studerent, Quod ad Wladislaviensi episcopo obnoxios populos spectat
;

juventulem, quod velul assueta iii dieruiu longitudinem, in quos pertrabi ex iis mereberis, semminis per orbem
stabilis,

devincli fuerant jamdiu censuris

',
:

Wla-

per portes suavius, et inde celebris faina tiii nofelicia suscipiat incrementa
;

dislavienses

quod denarium
deinde

S.

Petri

solvere

tandemque consuiiimato

cur.~u vila; prasentis in-

delrectassent

cum

inter

Joannem regem

ex his etaliis justis operibus tuis deregno

Uat.

Boemia}, cui Wratislavia pareljat, et Galhardum e Carceribus in Ungaria el Polonia A. S. N. concordia e?set inita, ut iu Silesia annis singulis Quadra-

teinporali et corruptibili ad regni gloriam lianseas

gesima recurrenle a
rarius
se

Silesiis in
et

communis
:

forma;
jaui

singula ca|iita deponderis secuturis

apud Villaiunovam Avin. dioecesis, IV kal. Angnsti, anno secundo . Ulinain Suecus Clementis mouila demisissel aniMium, al |ue justiliac lauJeiu non obscurasiu
seiiipilerui,
etc. set
;

leiiiporibus penderetur, negarant Wladislavicnses

feliciter enitn

ngna

proj^igare in

|)ostcros

persoluturos

vero mutata sententia in

potuisset: veruiu quia |)ostea Elisabetham Henrici

gratiam

cum

Ecclesia redituri,

cum censum

pen-

dere constiiuissent, Clemens Arnesto arcliiepisco[)o

quam Aquino Clio Holsiloruin comitis filiaiu NorwigiiE regi desponderat, Iradita ilU Maigareta
,

Piagcnsi provinciam dedit, ut Wladisiavia; templorura el sacrorum

'

Waldeinari regis Daniae

filia,

per

suminam
iis

inju-

usum
'

restitueret.
ii.

riam

rejecit,

ralus

splendidioribus

Aquini
delusus

nupliis res suas niagis

confirmatum

iri,

Croni.
3 6

1.

XI. in Cjsiin.

Ep. CLXI, r.LXIV.

Ep. cLix, r.Lxii.

Up.sec. ccLvri, ccLvni. * Ep. CLV, r.LVI. ' Ep. CLX, CLXIII. " s Ep. ccxvi. Ep. CI.III, cLiv.

II.

Tom.

'

Tiim, ji.Ep. secr. ccvi.

CLEMENTLS VI ANNUS
vana spe et cogitatione juslo Dei judicio ex regno niennt (|ua de re |iluril)us Albeitus
;

2.

CHRISTI 1343.

307

Proli.xa retro series ipsiusque diffusa nar-

depelli

ratio, cui

vix tem|iora longa

suflicerent,

ta'dio

Cr.iiitziiis

'^alililiiueregnum AlljertoducisMugno-

nimium

audienles afticeret,si Ludovici olimducis

polensis
^2.

fiiio

delatum.

Bavariae, et in

regem Romanorum

discorditer, ut

Clemenlis in Uidovicnm

Bavnnim

edicla,

dicebatur,
e.xcessus

elecli

quoe proniiili/aie jubentar pnesnle':.

culpas horrendas el nefaiidos

In Ger:

ac contumacias

cumulatas

auctiis

et

mania oborii novi niotus de creaudoalio Ca?sare consulturus enim rei Chrislianee Ciemens ne
,

continuatas contra Deum.et Romanam commi-sos Ecclesiam , cunctorum fldelium matrein at(|ue

diutiusCatliolico iniper.itorecareret Ecclesia,

cum

magistram

necnim processus

pniviije per felicis

Benedicti praedecessoris beniifnilas

Bavarum uunflectere po-

recordationis

Joaunem

papam XXII

praedeces-

quam
tuisset,

ad Cliristian.Tm pcenitentiam

quamvis jamdiu Ludovicus vi giibernacula tractasset non expectato illiiis obitu, electores principes ad creandum regem Romanoiniperii
;

sorem nostrum,diversistemiioribus liabilosconlra ipsum, ac dautes eidem in prxmissis auxiiium,

consilium vel favorem, pceiiasque
re[ielitio

ipsis

inflictas,

rum

adigere, vel Apostolica auctorit;ite,

si

ii

recu-

sarent,

potuit, creare

qua imperium ad Occideiitales tiaducere imperatorem decrevit. Severitatem

tamen cleinentia temperaturus, ut Bavari sequaces

scbismaticos vel haereticos ad Ecclesiae greiiiium
revocaret,
tilulos,

eumdem monuit
Pontificio

officii,

utque C.esareos

nonnisi
:

assensu

resumendos

abjiceret
sacris
doliis,
ofticio

abstineret
:

basreticorum [latrocinio ac
Calholicos restitueret sacer-

Ideoque pauca sumentes ex multis culpas, excessus atque processus, et poenas ejusdem sermone succincto, proutlamen materia patilur,duximus referendos. Dudum siquidem, cum per obitum Ilenrici imperatoris Rumano imperio vacante Romani principes Ecclesiastici et sieculares, ad quos fuluri Romanorum regis, in imperatorem poslmodum promoveiidum, eiectio perliiiebat, votis eorum in
diversa diversis, dictiim

seriosa et

distmcla narraret.

profaiiaiidis

Luduvicum

Bavarice, et

intrusos

pelleret,

atque ex Christiani viri

quondam FredericumAustriae tunc

duces, in reges

expiaturus

demisse ad Ecclesia; sinum sceiera sua rite rediret. Sacro itaque Ccenaj Domini

num

nova in Bavarum edicta in frequentissimo homicoetu protulit. Qua de re liaec habet Ms.

Ronianorum, ut dicebatur, discorditer elegissent; idemque Ludovicus post aliqua temporum intervalla, quibusdam de haeresi a suis competentibus judicibus per difflnilivam senlentiam condemnatis, et Ecclesiae praifata; rebellibus

Vaticanum
novavit

Aprilis, processus contra

;

Anno Dornim mcccxlhi, II id. Ludovicum Bavarum innimirum Clemens papa. Transmissi ii
^
:

fautorem et

defensorem eoruin

se

exhibuisset et exhiberet,

[irafatus prtedecessor noster

dictum Ludovicum,

ad praesules fuere, ut promulgarentur, extanlque

deea subjectae

litterae

ad patriarchamAquileiensem
^

quia monitus per ipsum [)er [lublicum edictum sub pcena excommunicationis (quam eum incurrere voluit ipso facto,
si

ac sufTraganeos episcopos datae

a Cleiiiens, etc.

infra

venerabilibus fratribus... pa-

ad hoc

sibi

praiflxum, mouilioni

cerlum terminum hujusmo li non

triarchae Aquileiensi

ejusque suffragaueis.
in

parerel) ab ipsis fauloria et defeclione juxta

mo-

Pridem
contra
Ecclesia;

videlicet

die
,

Coena;

Domini,
et

Ludovicum de Bavaria
uianifestum
recensitis
,

hostem Dei

nitionem eamdem non destitit in dictam excommunicalionis sententiam incidisse declaravit ,

ac

de

hteresi

condem-

natum
mulatis

rendis, et
,

sub compendio cul|)is hornefaudis excessibus ac contumaciis cu-

ipsumque eadem seutentia innodatum et velut excommunicatum, [irster casus exceptos a jure nuntiavit ab omnibus evitiiiidum ac subse:

continuatis et auctis contra

Deum
;

et

quenter, dicto Ludovico spretis per

sacrosanclam
processibns

Komauamcommissis Ecclebiam,inaet

nibus

et
et

trem cunctorum fidelium

per
felicis

magistram

necnon

riam
circa

monitiomandatis prffidecessoris prxdicti, fautodefensionem pra^diclas et contumaciam

contiuuante,
et

eum

recordatiouis

Joannem

eam

hujus contumaciae con-

papamXXll praedecessorem noslrum

poribiis conlra

diversis tem-

ipsum, ac dantes eisdeiu in praeconsilium vel favorem habitis, ac pcenis et sentenliis infliclis eisdem, et nonDullis aliis facmorosis et gravibus ac temerariis excessibus, feniiento non carenlibus ha;retica; pramissis auxilium
,

tumaciam ac pejora cumulaiite, dictus praedecessor de fratrum suorum consilio (.[uia idem Ludovicus monitus per ipsum sub piena [)rivatioiiis omnis juris, si quod sibi ex sua electione praedicta ad regnum et imperium Romanumquoquo modo coinpetebat et pusset competere, quod
a [iraedictis

viialis

per

ipsum postmudum d
attentatis
,

imniibililer et
explicitis
;

fautoria et

defensione desisieret ab

contemptibililer

recilatis,

eisdem, desistere

coiitem[)sil)

ipsum Ludovicum
:

quemdjm
tras

moiiitiunis

pmcessum per
:

lilteras

nos-

senientialiter privavit jure pra;dicto

emisimns in bcec verba 43. a Clemens episcoi'US, servus servorum Dei, ad perpeluam rei menioriam.

ipsum monuit,
qua; a

ac deinde injungendo eidem sub l)Oenae.\communicatiQniset privalionisfeudonim,

dislrictiiis

Rumana

vel aliis Ecclesiis seu imperio obti-

Cranlz. Succ
el iliud siga.

I.

v. c. 29. ia

^ .M5.

num. 2040.

Ccm. M.

bibl. Vat. sign. nura. 376.1.

^

nebal ; necnon [irivilegioriim quorumcumque a SedeAi)Ostolica,velRomanisimperatoribus,eidem

vel suis prEedecessoribus, quatenus ejus

Ku.

1.

I.

vi. Ep.

xxiv.

commo-

308

CLEMENTIS VI ANNUS
langerent, quomndolibet concessoruni ul a
:

2.

CHRISTI 1343.
illis

dum

Scriptura sacra recolit, jus

utendi seu ea con-

fautoiia prBcdida rcaliler desisteret

quas quidem
incedecessor

poenas

et

earum quamiibel

diclus

SMUiendi noii compelient, nec illa vendendi seu donandi jus habuerinl, erronea et hajrelica esl
censeiida
;

prsefalum Ludovicum voluit incurrere ipso facto, si pramii-sa contemneret adimplere.

44.

prffidiclus tameii

Ludovicus contra

de-

El qiioniam privfalus Ludovicus a pra;-

clarationem piaedictam pra?sumptione tennraria ausus fuerat, lacta mentione expressa de ipsa declaratioiie,

diclis iioluit alistmere, sed ea

quens,

nianifeslinra solito exhilniit

cfficiis

contumacius j^roseaigumenla;

ejus pra;senlia per alios facere

necnon divinis

audiendis, non absqiiecon-

teniptu clavium, se

ingerebat, et iu locis Eccle-

contrurium asserere publice, ac in publicaii necnon sigiilo suo in eodmi appenso, liliellum qiiemdam, iiiter alia multa f dsa et erronea iiraedictam hac:

siaslico interdicto supnosilis ea celebrari faciebat,

non servanduin inlerdictum bujusmodi inducebat, ac nonnunquam compellebat, cum piNTiiiissa adeo essent noloria, quod nequialiosque ad

resim conlinentem (videlicet quod imo Christo cum Aposlolis in rebus qnae habuerunt nullum jus com[ietiit, sed tanlumii odo usus facti;adjiciens quod dicere coiitiarium censendum, et asserens expresse
erat
in
hffireticum
libello,
et

bant aliiiua tergiversatione celari

dictus praede-

eodem

cessor de fralrnm praidiclorum consilioproeedens, deciaravitet denunliavil eumdem Ludoviciimcontumacem et privatum feudis omnibus, qucC a

se in iiiultorum praesentia jurasse

praemissa,

omiiia alia
vera) per
priiicipes

iii

dicto libello coulcnla se credere esse

certos nuntios ad

diversas civitates et
Itabae
et

Romana

vel aiiis Ecclesiis, seu ab imperio obli-

Iransmiserat Alamannia! et

nebat, et specialiler diicatu Bavariaj, et omiii jiire quod in eodem diicalu, seu ejus occasione seu

|iaitium aliarum, libellum i|isuin

loi is
;

poni

facieiis ia

causa

sibi

(Oinpelebat

aut conipetere

[lolerat

[iiiblicis, et exponi et quod Marsilius de Paduaet Joannes de Jandiino librum quemdam,

qiioquo ii.oiio,exponendis seu coiicedendisCilholiLis,

qiitm coiiiposueiant errorihus

et haeresibus variis

proul St^desApostoiica diicert

privilegiis

priiicipalis

ordinandum, dominii jure semper salvo ; necnon et

t

plenum,eidem Ludovico
in eo, ipso [irasente,

(iraisentaraut, et contenla
et

docuerant

inanifestaveraQt

omnibiis
sibi

Apostolicis et

imperialilnis

in partibus
lici

illis

et

quod

licet nonniilli viri

Calho-

seu eju

pnedecessoribus indultis,
qiioliliet

ipsiimque

sacris

lilleris erinliti,

eidem Ludovico expoluTreticam

,

privavil omnibiis et singulis supradictis. Vasallos

qiioiiue ipsius a
fldelitalis

suissent, doclrinam illam

ipsosque

vinculo

et

juramento

velut liaeretieos puniendos, periciilosiimque fore

sibi
tales

ethomagioabsolvit,el nuntiavit penilus

excomiiiiinicalus pro fautoria

ad suam fauiiliarilalim admittere, aut

haeresi-

absoliitos. Et quia

in terris snae jurisdietioni subditis sustinere, ipse

ha?relicoruni excoiiimunicalioiiis senlentiam sus-

tamen Liidovicus, velut credens illorum

bus.
i|isos in

animd induralo idcirco deciaravit pnefalum Ludovicum fore mauifestum ha?reticoruni fautorem, ipsumque pcenas
linuerat per

bienmum,

et iiltra

familiaressuosreliiiuerat, erroresque

pra;diclos manifeslos
blicari (ex
iiitaiilur,

eldamnatos commiserat pu-

omiies

canonilius

iiifliclas

talibus inciirrisse: et

hoc prudens lectoradvertat, an veritale (|ui Ludovicum negant hccreseos labem

uiliiloiiiiiiuseumdem
spirilualibus et

Ludovicum per edictum

tem[ioralibus
iicenis

pu-

contraxisse) et insuper

quod idem Ludovicus,

li-

blicum monuit tam sub excommunicationis

aliis

quam
conlra

gatus diversis excommuiiicationis sentenliis, in

locis

etiani

interdictis
et

faciebat celebr.iri divina,

il-

fautores el defensnres haTeticorum per sacros ca-

coiitra

reclorum

reiigiosorum voluntatem,
interdictis,

nones impositis et infliclis (quas ipsum, si inoniliont hujusmodi non pareret cum effectu, incurrere voluil et decrevil ipso lacto) ut a fauloria el

lisque interesse noii nietueliat, et alios ad cele-

brandum
interdictis

in locis

excomniunicalis

et

praesentibus, iudticere
citavit

ac coiiqiellere

defensioue dictorum liaBreticorum alque faulorum,

non omittebat; Ludovicum

ediclum lium, iit
[lareret

pradiciumper
fide-

sequacium

et

valiloruin

ipsorum

desisteret, pe-

piiblicuiii,

[iraeseiite

mullitudine

uitus eis vel

eornm

aliquilais,

quamdiu

in

sua

perfldia vel exlra graliam praidicta} Sedis et

com-

certum teruiinum iiersonalilercomcoram eo, super (irtemisEis facturus quod

infra
[iro [lereinptorio

muiiionem

fideliiim persistereiit,nul!atenus adh^e-

esset ratioiiis, etsenlenliam auditurus, ipsuin ter-

surus, uec eos difensurus, vel eisdem pra'stitiirus

niinim eidcm
46.
a

assignaiido.

per se vel alium stu alios directe vel indirecle, publice vel occulte, auxilium, consilium vel favoreni.
45.
B

Verum cum

praediclus Liidovicus infra

terminum pradictum sibi, gnatum coiii|iarere coraiii

nustro
|ier

ul [iramiltitur, assi|)rafato praedtcessore

Rursus dictus pra^decessorjCum ex fama

se vel

jier aliuiii

non curasset;

iilem

publica et niullarum sublimium personarum reialione pervenir-setad

eum,quod licetipsedudum,
fratrilius

pradecessor contumacem reputavit, et dechravit eiinidem. Et cuiii praeinissa adeo forent iiotoria,
qiiod nulla poteraiit tergiversalione celari, i|isum

deliberatione

cum

suis

et

numerosa

pra^latorum et doclorum Iheoiogiaj ac ulriusquc

juris multitudine piuhabila
diligenti, declarasset

Liuloviciuu de fratium

suorum

consilio (oie ba;-

reticum deciaravit; necnon a-sertiones pracdictas

per diclaiu
et scri[)turas

quod

assertio,

qua

peitiuaciler asseritur,
iis,

quoJ

Coiisiitulionein

haerelicas declaralas,

Christo et Aposlolis in

qua; ipsos habuisse

quascumque

continenles easdem, ac

CLEMENTIS VI ANNUS
ipsiim

2.

CHRISTI 1343.

309

Ludovicum reprobavit
:

et

sententialiter
Lii(l<iviciiin

cardinalibns, nc multis Eccles>arum prsclatis, necnoii

coiuii miiavil

et

niliildmimis i(isum

cnm plunbus
;

sacr;e tiieolo^iie niagistris, ac

lis

bonis oiiinibus niobilibus et iinniobiliinis,

el

jiirilnis

utriiisi|ue jiiris

piolessonbus super

habita dili-

junsdictionibus, ac (|uibuscumqiie
et

aliis, iibi-

genti

d>

claravil et seiilentialiter condeinnavit in

cuinqne consisleieiit,
censereiiliir
;

quibuscuiiKjUc ni.minibiis

consislorio publico, priE-ente ihidein

c.npiosa, in
qiiis

niullitudine
si

et S|iecialit(;r

comilatu
vi^l

Pakiliiiutus
illi

eadeiii

senteiitia

hoc adjeclo, quod

Rheiii el oiiini juie, ratione

aiias

occasione,

vel

doctrinam praedictam defendere seu approsta-

quovis

molo
in

a(J

euiiidem Lndovicuin perti-

baie (irccsuineret, cujuscunKjiie dignitatis aul

ticus re(iutari. Sed licet processus

nenie, ac voce
in

electione rtgis Roinanoruiii et

tus exi^teret, deberet ab omnibus, tani(uam haere-

jnsiiiodi

imperatorem promovendi, seu in electione hualiquem ad pracdicta regnum vel iniperium elig(;iidi, seu quoinodolibel nominandi, privatum foie decrevit ac privavit. i7. Ulteriiis, quia Ludovicus pra^dictus in
civitate

hujusmodi in

majoris Ecclesiae Avinionensis

et in

ostiis fuisset affixus,

Urbe Roinana
;

et locis circumviciiiis piibli-

catus

tameii Liidovicus praefalus (uacdictos Maret

siliuni

Joannem, qui sub ejus umbra errores

;

Mediokmeiisi indignus

et

inhabilis et in-

pra'falos et nniltos alios (niblicare et dogmatiz:ire

digne coronam ferreain, quam veri electi et in reges Romanorum perSedeni Aposlolicam admissi
recipere consueverunt, assumere

pncsum^iserant, perlinaciter defensare

praefata (lost lalam praedictam

ac in Urbe

sententiam praedi-

non expavit; ac

cantes (lublice praedictos damnatos articnlos veros

esse, in sui familiaritate recipere

eliam Castrutium de Interminellis, diversarum excommunicationiim senlentiis iniiodatum, ac de

fauloria haTeticoruin per suos judices

non ex(mvit

et

insuper, convocato publice cleio dicta3 Urbis et

po()ulo,

condemnasiibdictoe

tum, ducem Lucaiium publice ordiiiavit; et sequeiiter in Urbe Romaiia a certis civibiis
Uibis depntalis, prout ferebatur, a populo

cus, ac [ilurihus

idem Ludovicus hareticiis et schismatiexcommiinicationum seiitentiis

licebat pa^iam deponere, conlra
de|)o>itioiiis

innodatuf, asserens eirorein (iiaediclum, videhcet

Romano

quod
i[)Siim

iiii()eratoii

coronam imperialem necnon inuiictionein imo

execrationeni a

[)iaedecessorein

senlentiam
(irae-

quodam

schismalico; et insnper

proiiiulgare prcesuiii()sit. Et ideojam diclus

cor.tra Constitutioiiem felicis recordalionis Nicolai

decessor de ipsorum fiatium consilio, (ircPsente

iiiulliiudine copiosa fidelium,
in (iraedictam incidisse
ravit, ac

papae

III

pPcTdecessoris nostri, qnee

incipit

Fnn-

dictum Ludovicum
liceresim decla-

damenta, dominium, senatum seu reginien Urbis de facto recepit, cum iiroemissa adeo essent notoria, quod nulla poterant tergiversatione celari

damnatam

ipsum
:

ut htereticum reprobavit et etiam

coiidemuavit

declarans nihilominus

eumdem

in

idem praidecessor declaravit, Ludovicum prsfatum poenas incurrisse conlentas in processibus et

Constilutionibus prtcdictis; el nihilominus coronationes et inunctionem seu potius execiationem

omnes

(lOenas inflictas schismaticis et ha^reticis, et

easdem cassas, nullas el irritas declaravit, ac ipsas, in quantum de facto processerant, cassavit et irrilavit; et insuper quidquid penitus in contractibus, obligalioiiibus, donationibus, privile-

commiltentibus criinina aiia praedicta, quae idem Ludovicus commiserat, per sacros caiiones et leges Cilholicorum principum incidisse, eosque omnes et singulos incurrisse. Et quia in prolatione sentenlise supradicliE Ludovici pra?fali idem Ludovicus hLcresini su|)radictaiii, sciiicet quod Cliristo et
Apostolis in
petiit,
iis

quae habuerunt, nullum jus com-

giiirum concessionibus, renovationibus

conDr-

sed tantunimodo usus facti, expresse lenuit

mationibiis vei ca-satiouibus, aul alias qualiter-

et a()probavit, et

Conslitutionem super hoc editain

exlitit

comes vei imperator, seu Urbis senator dominus, rector vel adininistrator, ubicumque egisset, seu ipsum contingertt agerein futurum, cassa, nuUa et irrita nuntiavit,
rex, illaque nihiloininiis, quatenus de facto processerant,

cumque tanquam dux,

per praeiecessorem prccfatum visus

im()Uin

guare

idem praedecessor i[)sum Ludovicum

pra'dictam haeresim incidisse, et euin esse ba;re-

casavit

et irntavit.

ticum ex eo capite declaravit. Rursus cum idem Ludovicus Petrura de Corbaria in antipapam assunipsisset, ac eliain
procurasset, qund idem Petrus pseuddcaidiiiales, notarios ac otUciales alios, ac
pa()a,
coiistitiieiet
si

Deinde pricdecessor prfcfatus, cum ad suani lelatione lam verbaliquani lilterali pluriuin sublimuim personarum, necnon fania pulilica
48.

existeret veius

aliaque nonnulla prtesunieret

noioriante, audienliam pervcni^sel,

quod Marsi-

cunctis Catholicis detestanda, (ira:falus [ircTdecessor oiiinid

hus de Padua et Joannes de Janduiio prtidati queindam librum composuerant, inter multa alia errunea conlii)eiiteiii, qnod ad impcratoreni spectal

per eosdeni

Ludovicum
;

et

Petruin
priifilum
diveisis

attentala circa praeinissa vel occasione praemissc-

ruin,

iiulla,

cassa et irrita declaravit

(naediitis,

et

papam

inslituere

et

destituere

et

punire,

Ludovicum tam ex
ca|)itulis

quam

aiiis

ipsuiii

articulum et nonnullos alios ariiculos iu eodein libello contentos fore iKrieticales et erroneos neciioii el pra.'dictos .Marsiliuin et Joanneiu
;

nihilomiiius res()ersuiii baere^ibus tan-

quaiii bcereticiiin et scliismalicum

bu-Tesi el schisiiiate

manifestum de

condemuavit.

hsrelicos,
rios,

imo hajresiarchas manifestos

et noto-

49.

(T

Ideni

quoque pra'dece>sor noster Ludo-

deliberatione

cum

fratribus suis S.

R. E.

vico saepedicto de fautoria haerelicorum et ha;resi

310
jam condemnato,
ries, et

CLEMEXTIS VI ANNUS
et supradictis

2.

CHRISTI 1343.
deponerent
regi
:

ducatu, juribns
iiibibuil plu-

et recepta

nec aliquam subjectionem

vel

et buiiis privato, ut est [iraeniissuin,

eidem

taiiqiiain

elecio,

ant imperatori

inandavit expresse per |iubliLUiii edictum

et
aliis
si

recognoscereiit,
vicariis,

sub pcenis excomnHinicalionis

(qiias

diversis

neque com|ilicibus, f;iutoribus, ininistris vel ofticialibus ejusdem in aliparerent. nec eus reciperent

euin incurrere voluit ipso factu,

iiibibitioni
el

bujus-

qiio inteiiderent vel

modi

(uandato iion parerel) ne de

vel

admitlerent,

aut de juribus vel proventibus

vel

adininistratioiie regni vel imperii Roniani se introiiiitteret

quibuscumque ad regnum

imperium

Roiiia-

qiioquo modo, nec regeni vel iiuperaetiaiii

num

speclaiitibus respoiidit eisdem.

51. a Prc^ecepil etiam,

torein

aut

ducem

Bavarite se noininaret,

quod omiies
,

et singuli

vel ab allis se faceret nominari,

nec aliquid lanquam rex vel imperator, sive etiam dux agerel quovis niodo. Et insuper omnes citationes, ordinationes et constitutiones factas, et sententiaslat;is

ab adhaesione, obfdientia, consilio seu favore dicti Ludovici desisterent omnino suspensionis ab
offlcio et beiieticio in

personas
in

Ecciesiasticiis, et

tam

in

easdem quam

omnes
;

et

singulares
et in ter-

per i|)sum, cassns, nullas

savil et irritavit.

et irritas declaravit, et

personas pra-diciis excominunicationis,

ras et loca eoruni inttrdicti

niliiluminus, quatenus de facto processerunt, cas-

necnon privationis

50.

Ulterius saepedictus pra>dece?sor noster

dignilatum, ofQciorum et beneficioruui Ecclesiasticonim quoriinicumque Ecclesi;isticarum personaruiii

universis Ctiristi fidelibus,

dignitate patriarchaii,

cujuscnmque

coiidi-

priedictaium

et

inhabililatis

ad ea

et

tionis, prffieminenticE sive status existerent, etiam;^!

[loiitificali vel

aliasuperiori

patriarcharum archiepiscopurum, vel episcoporum) iu veiiientes

teniere

similia obtinenda

(proeterquam

sive inferiori seu eliam regali

et
aliis

fulgerciit,

necnon

contra

pra;iiiissa,

vei euruni aliquud, et

,

personis

Eccleslasticis, Sccciilaribns, vel

non

partutes

inumtioiiibus

inhibitionibus et
prae-

regularibus ciijuscumque religionis aiit Ordinis; regibus quoqiie, ducibus, marchiouibus, coinitibus, baronibiis, universitatibusetcommunitatibus

prfficeptis suis in prcemissis

per praedictuiii
;

decessorem

senttntiis

promulgalis
,

auctoritate
ligari

Apostolica decernendo

eosdeni
ac

perinde
si

civitatum, castrornin, ca.'terorumque locoruni, et specialiter universis incolis et habiloribus eorum-

pOBiiis et seutentiis supradictis,

profiriis no-

minibus eorum
expresse
:

nominati
soli

essent specialiter et

dem

regni et imperii

Romani per

diversos pro-

quarum quideni
relaxatiunem

senlentiaruin absolu-

cessus habitos gradatim temporibus diversis inhibuit et mandavit expresse, ne Ludovico pracfalo tanquam regi vel imperutori Roinanorum aut in

tionem
5-2.

et

Rumano
iiraefato

Pontitici re-

servavil S|iecialiter et expresse.

Insuper Ludovico

de

ha;resi, ut
pra;-

regeni

Roinanorum

electo super

illis,

qu;e ad

praedicitur,

condemnato, praedecessor noster

et

administrationem regni vel imperii prajdictorum perliiiebant, nec etiam ei tanquani duci vel comiti

dictus universis et singulis praelatis et

Ecclesiasticis saecnlaribus

persouis

regularibus, cijusconditionis,
in patiiar-

quoquomodo
rent,

assisterent,

parerent seu

intende-

cumque

praeeminenlic^e

dignitdtis,

aut praBstarent eidem auxilium, consilium vel fivorem per sevel alium, directe velindirecte,

stntos seu Ordinis existerent, etiamsi

chali, pontificali, aut

majori vel inferiori pra;ful-

publice ve]occulte,quaciimqueoccasione quacsita,

vel praetextu fidelitatis, vei cujuslibet alterius generis juramenti, aut alicujus homagii, ve! cujus-

gerent dignitate; neciion regibus, ducibus, principibus, marchionibus, comitibus, baronibus, nobililius,

capitaneis
et

rectoribus et

aliis

dominis

cumque
seu

colligationis, coiilojderationis, societatis,

:

temporatibus,

qui aliquo titulo pnfinissorum

cujusvis convcntionis aut ligoe quae etiam oninia relaxavit ac dissolvit ad c;uitelam, et contrahi proh.buit et praestari. Specialiter autem incolis et habiloribus

se intitularent, licet jus

non haberent

in eisdem

ac coiiimunilatibus
castris

universitatibus, civitatibus,

et Aillis, et aliis
,

quibuscumque

inhibuit

eorumdem

regni et imperii

expresse

inhibuit expresse, ue diclo Lndovico vel alii pro eo de redditibus' vel obventionibus, sivejuribus regalibus vel imperialilius seu ratione (imperii et)
regni pncdictorum, autdominii cujusvis pereum usurpati in illis, nec etiam de pertinentibus ad

ne preedicto Ludovico de haeresi, ut pra'dicitur, condemnato adhaerere, commmiicare, participare, vel fivere quoinodocumque directe

vel indirecte, imblice vel occulte praesumerent

ducatum

|inedicluiii respondereiit, vel aliam sub quocumquevelaminesatisfactionemimpenderent; neve privilegia, immunitates, feudavel jura qucecumque, aut dominiuiii vel teiras, potestarias,

nec eidem portarent, mitterent, poitari vel niitti procurarent granum, vinum aut qua'cumque alia victualia, pannos, ligna, ferrum, vel arma, seu qu;evis mercimonia, pectiniain
facerent, aut
,

qiiidquid
vel

aliiid,

quod

posset in ipsius utilitatem

socielates, confus-

conimodiim redundare: nec

,

recturias, vicaiiatus, adiiiinistrationem, seu alia

oflicia

deratidues

colligationes

pactiones
inilas

aut

ligas

qua;cumque

in civitate aliqua,

velquovis

qiiascumqiie
Iirajsertim

cum eodem

vel

conlractas,
vel utilita-

loco alio, niaxiine

iii Urbe Romana, seu in legno Siciluc, vel in teiris aliis Ecclesia; Roiiiaiue subditis ai) eodeiii Ludovico, vel ab alio seu ;.liis

in ejus f.ivorem,

anxilium

tem

observareiit. Aliuquin |ieisonas quasciimque

ejus

?ingulares,excominuiiicationis, iiniversitates vero,

auctorilate vel

mandato reciperent

vel exercerent,

communitates

et collegia, qua;

postquam

[iroces-

CLKMENTIS YI ANNUS
sus didi
prscdccessoris
nostri super

2.

CHRTSTI 1343.

311

hujiismodi

nium complendum,
vexilliim
sis,
;

laborarent, Erclesiaesequendo

inhibitione facli ad

eorum

pervenisset notiliam,

et eis insiiper, qni suis diintaxat

expen-

vel pervenisse probabililer poliiisset, aul per

stelis?et

ipsum

juxla quantilales et faciiltates suas destiniirent

parte otrendissent quovis

loca

quominus pervenisset ad eosdem, in hac modo, necnon terras et

iiloneos bellalores per

et bellaturds

ibidem,

illaiii

dictum tempus moraturos conces-it veniam |iecper

quiirumcuuKiue circa praedicta delinqiientium interdicti sententiis, et generaliter posnis et sententiis omnibns, quibus fautores h;oreticoruin etdefensores et adliaerentes eisdem subjiciuntur
a jnre, vel quiliusvis Constitutionibus, decrevil et

catoriim,

qiia.'

concedi

Sedem Apostolicam

proficiscentibus in Terrnc-Sancta; subsidinm consuevit.

Eos autem, qui non per

annum

inlegriim,
i

sed pro ipsius anni parte in bujumoili Di

tio

servi-

laborarent, jnxta qualitatem laboris et dcvo-

vohiit subjacere

aperlius praGdicens eisdem, se

et

tionis affectiim participes esse voluit indulgentiae

siipradictiE.
iler

ad

earumdem poenarum deciarationem

specialiler,

execu-

Quod

si

forsan ipsoriim aliquos post

tionem processuriim contra delin(|uentes liujussi, et quando, et quotiens expenon ob.staiilibus si iis, veleorum aliquibus comniuniter vel divisim a Sede Aposlolica essel indiiltum, quod inlerdici, siis[iendi vel excommunicari non possent per lilteras Apostolicas non facientes plenam et exj^ressam, ac de verbo ad verbum de indulto hnjusmndi menlioonem, et quibuslibet privilegiis, indulgenliis et

modi

diens videretur;

arreptum in prosecutione dicti negotii ex hac luce migrare contingeret, vel inlerim negotium ipsum congriia terminatione compIeri,eos inlegre
participes csse voliiit iiidiilgentiae meiuoralae. Ipsius etiam remissionis voluit esse [laiticipes jiixta

quantilatem subsidii et devotionis affectum

nes, qui ad expngnationem
seqnaciiim
dieti

om,

Liidovici
siiis

ac

et fautoriim i[isius
;

grue niinistrarent

conmindaus et faciens cnnces-

de bnnis

litleris

Apostolicis

generalibiis vel

specialibiis,

sioneiii hujiisniodi indulgeiitian in pracilictis regio-

quibnsvis personis, locis vel ordinibus, sub qua-

nibiis scdemniter publicari, et fideles per

verbum

cumque vei borum forma

eliamsi de
iliis

vel expressione concessis,

prapdicationis et alias induci, ut suscipientes

cum

fuisset specialis et expressa, ac

in dictis

de

reverentia signum crucis, ipsumque

ct

siiis

humeris

verbo ad

verbum
:

praedecessoris lilteris

mentio facienda per quac nullum contra ipsa vel ipsorum aliquod voluit aETerri sutrragium vel obstaculum interponi proiit oniuia supradicta et
,

cordibus afftgeiites, ?e nccingerent viriliter ad proseqiiendum hiijusmodi causam Dei adversus

Ludovicum pra^dictum.
strl,

mulla
53.

alia

in

processibus

dicti

praedecessoris

sujier eis liabitis latius et seriosius coiitinenlur.

Ut autem sniiradicti (irocessus

dicti

Lu-

Sane iiltra [iraemissa ad Apostolatus nofama publica referente seu potius inf.imia divulgante, pervenit audilum, quod Ludovicus prtefatus pramissis non contentus, sed iniquitates
55.

dovici et aliorum,

quorum

intereral, ad

commupraedeces-

iniquitatibiisadjiciens, et sitim

suam

in

confusione
Seois
,

nem deducerentur
sor cliarbis seii

ni)tili;im, praedictus

reverentiaj

et

auctoritatis

Apostolicee

et

meinbrauas processu? continenti^s

majoris Ecclcsiae Avinionensis
alii.

violatione Ecclesiastuae libertatis, et oppressione

eosdem

osliis

fccit

Ecclesiarum

appendi, ut idem LudoNiciis et

cessiis conliiigebant,

quos

ipsi

pro-

nullam de
dicli

ifisis

possent igno-

et Ecclcsiaslicarum personarum exstinguere nequieiis; quam|)lures episcopos, abbates et alios Ecclesiarum prailatos ad Ecclesias
,

rantiam allegire: ac voluit, et auctoritate Apostolica

decrevil

quod
si

processus

pr.ifatiim

Ludovicum

et alios

snpradictos adeo apprehrnde-

lucorum, iu quibus suaiii exercel tyrannidem, per Sedem eamdem nte promotus, ac gralias in lucis ipsis impttraules ab ea inipedivit in assecutione
possessiunis praElationum et conseculiune efleclus

rent et aictarent, ac

eisdem personaliler publi-

catietintimati solemniterextilissent; Constitutione

gratiarum pra-dictarum, eosque multipliciler

fiixit et

af-

quacumiiue per Komanos Puntifices pr;rdecessores ejus in contrarium edita iion obstante, cum, ut dixit, pro eisdem publicandis et insinuandis processibus ad ejusdem Ludovici praesentiam securus non pateret accessus, nec possentcommode singulorum auribus inculcari et nihilominus dicliis prrcdicessor processus eosdem mandavit et feiit in
:

oppressit, et alios suis iniquitatibus conseulientes el sibi f.iventes in eis intrusit, seu in-

Irudi inandavit, et fecit in Eccle^iis niemoratis, diversa nihilominus inferens gravamina Ecclesus
cunstitntis intra loca pra'dicla.

56.

Adhuc etiam eadcm divulgat

iiifamia,

diversis regionibus, et
publicari.

maxime in

Italia,

solemuiter

quod dictus Ludovicus, de Sedis Apuslulicae coiiteiiiptu et peisecutiune sutiari , et eis niudum
poneie, quia

non

vult,

lusciens cuiispirationes

54.

Denique praedecessor noster saepediclus

tani laitis qiiani clericis vere
poenileiiti-

qumipluriii.as,
iiiivit, et

cuin

pluribus illarum

pailium

onmibns
bus
et

leges nonnuiliis inujuitsiinas, seu [lolius

confessis, qui dictuiii

complices, fautores et receptores,

Aposl.

Ludovicum ejusqiie quamdiu extra

leguni loriupliuiies cdidit uoloiie contra

et libertatem

Scdem

praedictas:

quanquam

eUaiii nulla

Sedis graliam existerent, in jiersonis et sumptibus propiiis, vel iu peisonis propriis et suniptibus alienis expugnarent, et super hoc per annum conlinuum vel interpolatum infra bien-

eidem quasvis leges competeret, proul nec competit, condendi i^olestas. Viros quoque Ecclesiasticos

interdictum Ecclesiaslicum, in loca pra;dicta

canonice proinulgatum, observare volentes expel-

312
lit

CLEMENTIS VI ANNUS
ipsis et

2.
cis

ab

CHRISTI 1343.
ipsis beneflciis

ab

per apostatas, el a suis ordinibus

et irregulares clifecit

prorsus amoveri procurst;

illis
,

profuf^os, ac

excommunicitos
in locis

beneficia et

dignilales

quos

ipsis

dijini-

vina profanari
prseilicta

eisdem. Sed adbuc

prjediclus, pro,

tatibus et beneOciis Sjioliavit, restitiiat; interdicta

divulgat infamia, et notorium ferlur esse

illis,

auctorilate Aposlolica

et a

quibusvis

judicibus

in

parlibus

quod Ludovicus

com|ietentibus
et

opposila

observet inviolabilitcr

qu.T impia sunt et scelesta ac Deo et bominibns al)ominabiiia, Margaritam tunc ducissam Caiinlbisp, quam sua impudicitia non sinit

movens

obseivari

vel iiidirecte ab aliis ad sanctaj matris Ecclesiae, a qua multi|ilicatis haeresibus et schismatibus est prae;

non piohibeat directe

et

nos dilectam liliam appellare,

clinrifsimi

dilecti

filii

Joannis

in

Christo
filii

filii

nostri

Joannis regis

cisus, corde contritus et vere poenitens redeat unitatem necnon pro diversis maximis injuriis
;

Boemise
jugeni,

illustris
filio

legitimam et noloriam consuo primogenito in gradibus consaumatriiiioiiiali

et damiiis
cial
;

Romanae

et aliis Ecclesiis illatis salisfa-

ac

[iro tot

sceleribus, blaspbemiis, contuma[ler

guimtatis et afllnitatis prohibitis notmie, ut fertur,

ciis et

gravissimis cul|iis,
et

i[isum

Ludovicum

Cdnjunctam

s-u polius ince-

adversus Deuin
datis

Ecclesiam

suam commi>sis,

stuopa et adulterina copuia, sanguine, ac

et

canonum

nostiis et Ecclesiae pra'dict;B benejilacilis et nian[lersonaliter veniat, humiliter pariturus, ac

justili.i, et

leguiu sanctionibus, et bonis moribus, timore-

q>ie diviuo
fecit, carnali

contemptis, conjungi
praebens,
et

procuravit et

fucturus et recepturus quod suadebit

inter ipsos copula subsecula;

opem
et

nobis videbitur ex[ieilire: ajierte [iraedicentes

ei-

et

operam

principalis [iiomolor

dcm, quud
praedictuin

si

in olistinala malilia et pristina

coninfra

actor existens, ac luale, ut vidi tur, sentiens de

tumacia perseveraiis, pra?dicla non curaveiit

matrimonii sacramento. qiiod coptila bujusmodi

contialieretur, et committercliir adulteiiiim

terminum

realiter et Ddeliler adiin-

cum

plere, et nostiis et Ecclesia; [inedicta; parere beneplacilis et

incestu per filium

siuiiii el

Miriraritam priedictos.

mandatis, nos ultia su(iradictas poenas

Et insuper praedicla divulg.it infamia,

sae[iedictum, seiisualilati
jecta,

Ludovicum

inflictas

eidem,

cum

crescente contumacia pcena

per ipsum ratione snb-

miilla

alia

piava, qute

quae non

decet, et varia qiiae

non iicet, tiirpia non expediunt, ad

fa< iliter

debeat adaugeri, ad poenas graviores tam S|iirituales quain teinporales, exigeiite ipsius Ludovici
contuniaci
[irout

perlinacia,

et

pertinaci

contumacia,

libitum opciari, non brevi stylo

recitanda.

expediie videriiiius, ac excessuum suoruin

iii

57. a Cum igitur ideiii Ludovicus, in iirofundnm malorum descendens, Pharaonis imitatus

ac contumaciarum,
stri

piaefali

prapdecessoris no-

processibus contentorum suadebit enormitas,

duritiam

el

obtnrans inore aspidis aures suas,

biijusinodi
,

procedemiis, etc.
sigiiificat

Interjectis

nonnulis

quibus
subjicit

processus et sententias
Ecclesiae clavibus, in
et totiiis

contemptis

anathematismos

in Ecclesi;e ostiis alfixos,

graveanimsesuae iiericulum,

ut in

omnium

cognitionem emanarent,

Christianitatis scandaliim, elata obslina-

Clemens:
58. Fraternitati ve-trae per Apostolica scripta
,

lii'ne et ob-lin.ita

serit, et

adbuc

tinaciler

tcmpnre conlem[)contumacia perpersevernns, contemnat ijisas sententias,

elalione lanlo
in siia neqnitia el
iios

committimus et mandamus veslium in suis civitite et

qualenus singuli
linjiismodi
eis,

dioecesi

aniino sustinens indiirato;

noii

v lentes abs-

nostras littera' et contcnta in

quas serialim

qiie gravi illius offeiisa, ciijns

Ecclesiam dictus Ludovicus offendisse tam graviter digiKiseatiir et

laesisse, ijisius iniqnitales

vulgarizari et exponi pojiulis congregatis ad hoc

spccialiter faciatis, solemniter [lublicare curetis,

continuatas, et multipliet

reddituri nos de publicatione bnjusmodi per veslr.is

cata scelera

silentio

Iradere,

poenis,

dictis

palentes litleras, vel Instruiiienta publica,

et finem continenlia praesentium, cerCa-terum quia praesentes litlerae neijuirent

iniquitalibus et cu!|iis corresfiondentibus,

conli-

principium
tiores.

nere;

et

propterea contra prajdietuin

Ludovicum

ad exaggeralionem et aggravationem poeniruin piocedeie, qiiantiim patietiir justilia, intendentes

ut

forsan jiropier viariim |)ericnla vel alia iin|iedi-

eum

quem

malo timnr D.i non revocat,

eiiiiidem LiKlovicum,
ei

menta lcgitima veslriim singiilis pra^sentari volunius, quod per te, fraler patriarclia, hujiismodi
;

rigor deliilae coerceat disciplinae; de fratriim no-

liiterarum tiansiim[ilum, maiiu

[lublic.i

scrqitum,
VdS volu-

slrnriim consilio
ut
iiifia

monemus

tuoi^ue comiiiunitiim sigillo, vobis pi;edictis sut-

trium nieiislum spatium, (juod

[iro

fraganeis traiismitt;ilur, cui adliiberi

nius, velut (irigin;ilibus,
11 id.

[ler

teriiiino

peremptinio assignaniiis, ab omni adini-

idenam fidcm.
Tiansiiiisit

Oat. Avin.

ni-tratione
sistat
:

ngni

et

im|ierii Kum.ini

omiiino deimperaloris,

Aprilis,

aniio

Cleiiieiis ad

nomen

et titulum

regis seu

ducis et cujuscuinque dignilatis de|i(inal; administrationeni, nonuii seu litulnm buiusiiiodi niil-

eorumque suffraganeos Rheinensem, Auxilaniim \ Senoneiisem, Lugdunensein,

arcbiepisco|ios

Burdegalensein
in Italia,

iii

Galliis, Caiituarieiisein el

Ebo-

absque Sedis A|)ostolicae liceiitia ullerius resumplurus : ab omiii favore quoriiuicuiiique

lateiius

racenjeiii in Aiiglia,

Pisanum et Mediolanensem Trevirensem^ C(jloiiienseni, Magdeburv

hareticoruni prorsus abstineat, intrusos

[ler di-

ctum Ludovicum

seu mandalo

ipsius in

qui-

'

buscumque

An. 2.

1.

V. Ep.

ciir.

>id

xiv.

Tom.

11.

Ep. CCCL, cccLl

dignitalibus et beueficiis Ecclesiasti-

et se(|.

CLEMEXTIS VI AXyUS
gensem, Bremenseui corumquo suffragancos in Germania, et alius plures pra^sulcs lincc edictacouira Ludovicum Bavarum, eaque in Ecclesiis praisente populo a Minorilis ', Pradicatoribus -, Cisterciensibus ^ e sacro suggestu promulgari jussit,

2.

CHRTSTI 1343.

313
ct

liltcras nostras
satis cito

moncmlo, cxhortando

mandando

scribere intendamus, ut nd eligendum

rcgem Romanorum, postmodum in impcralorem promovendum, competentes locum et terminum

assignantes ad illos convenire vos propterea disponatis

Clemens in lilteris ad Trevirensem arcbiepiscopum missis c el toti Chrislianitati abominauda scelera clarius eorumdem fidelium notitiffi patefiant . Quibus
f

ut ipsius liorrenda, ita loquitur

',

CO. Ludovicus pra> se fert se redire velle

clesiam.

vero causis ad edenda superiora edicta

:

sit

impul-

o Attendentes, quod idem Ludosus, ita exponit vicus de misericordia et mansuetudine Sedis Apostolicjie diutius exspectatus,sicorde contrito sinum

ejusdem Ecclesiae, a qua velut

membrum

putrihsec

dum
facere

separatus fore dignoscitur repeteret,

;

Bavarus redeundi ad Ecclesiae gremium desiderium prm se tulit, missurum ad Sedem Aposlolicain oratores pollicitus accessitqueeaetiam decausa ad aulam Pontificiam Joannes rex Bobemiae, cum c Lilhuanica una cum filio Carolo et Ludovico rege Ungariae expeditione, de qua actum est, rediisset, atque in propinquis locis haesit, ut cum oratoribus Lu:

His excitatus Ludovicus

ad Ec-

non curabat sed potius tanquam in desperationis Liqueum et profundum malorum demerdeducens preedictas poenas et sententias damnabiliter iu contemptum, alios execrandos excessus prioribus culpis et excessibus damnabiliter supersus,

dovici ageret: Pontificium enim erat consilium, ut Ludovicus iujuriam illi illatam sarciret qua etiam de causa Clemens Carolum marchionem
;

Moravia} VIII kal. Decembris

litteris

invilavit,

ut

addere non cessabat

59.
dictis

Ex

bis

Herwarti Apologias

mendacium
damna-

consarcinatas abuude refutatas, ac Ludoviinjuste a

cum non

Romanis

Pontificibus

proximum Puriflcationis Virginis diem temporis spatio ad Sedem Apostolicam veniret;cum de iis, quae Joanneni regem ipsius parenlem ac Joannem fratremlirolis comitem altingerent, hujus enim uxorem ducissam CharinthiaB
excurrente ad

tum, quivis prudens

acuere, quce

intelliget. Certe a ratione pe-

Ludovicus perperam
xerat
,

filio

suo, ut dictum

est,

jun-

nilus abborret ad illius gesta

defendenda calamos

agitare

meditaretur.

Suberat

alia

altior

ejusdem Ludovici frater Palatinus, ejusdem Ludovici Ludovicus marchio Brandeburgensis et Albertus dux Bavaricc publicis Monumentis, a nobis suo loco afferendis daninarunt. Denique Clemens non sua modo edicta dinecnon
filii

Tulgari jussit

prfesulibus in Ecclesiis

coram
Domi-

circumfusa populi multitudine,

convenisset,

cum

ad sacra

verum etiam

singulis diebus

solemni ritu Ludovicum et illius partium sequaces anathemate defixos, eumdemque

nicis et feslivis

impeLudovicus ad meliorem mentem rediret, pacisceretur qua de re suo loco agetur. Functos oratorum munere Humbertum DelQnum, Ludovici avuncuhim, Augustensis et Babenbergensis Ecclcsiarum priTpositos, atque Ulricum scrinii prafectum, refert Albertus Argentinensis '. Sed quidquid ab his summa consilii maturitate erat gestum, Ludovicus more suo dissolvit, quem deipsius evocandi causa, ul de transfundendo
rio, nisi
:

omni jure
lum,
et

in

regnum

el

imperium Romanum exu-

mum suprema sententia censuris defixum, atque omni houoris gradu dejectum a Pontiflce visuri
sumus.
61.

de h;ereticorum patrocinio ac schismate damnatum, afque etiam baeresi manifeste deviu-

ctum

Davidicum oraculum: Imide facies eorum ignombda, et giicerent nomen tuum, Domine, si flecti ad Chrislianam poenitentiam non
teneri, ut in eo

dovico adhcerens
prcesul redit
vit

Uenricns archiepiscopus Moguntinus Luad curiam evocatur : Trevirensis

ad

Pontificis obsequium.

Poslula-

etiam Clemens papa judicio Ludovici partium

tucatam posset, impleretur. Conceptffi sunt eo ar-

gumento Encyclicae ad Salisburgensem ^ archiepiscopum, ac plures aliorum regnorum archiepiscopos

"

signiferum Henricum e Virnebur Moguntinum archiepiscopum, qui ad principatus iliius fastigium

summis laboribus

Romanis

Pontificibus contra

lilterai.
iis

Balduiui Trevirensis archiepiscopi potentiam, cui

Ludovico Bavaro censuris, de quiagif, de creando novo rege Romauorum agitari cceptum est ac Pontifex
Incussis

ejusdem principalus administratio fuerat

evectus, beneficii

delata,

bus Clementis

Yita? scriptor

immemor

ad Ecclesiac hostem

desciverat, extiteratque

omniumconsiliorum con-

Balduinum archie[iiscopuni Trevirensem arcanis

litteris
* kal. Augusti sollicitavit, ut principem pium, Ecclesiae studiosum, ac gestando sceptro

tra Pontificiam dignitatem auctor pra?cipuus, ne-

que ad Christianam poenitentiam provocalus, ut

criuiina expiaiet, flecti potuerat. Et licet a Benedicto XII in jus vocatus,
prtebuisset, mansiieludine

jam ante
se
le-

Tirtutibus

parem Romano imperio

praeficeret

contuinacem

Cum

tibi,

inquit, frater, et electoribus imperii,

tameu severilatem

gratiam

et

communionem

Apostolicae Sedis obti-

nentibus tam singulariter

'

quam

generaliter per

nire meditalus Clemens, cum archiepiscopatu ob insignem contra edicta Joannis XXII quibus exauctorandos praesules, qui Ludovico ut regi Roma-

' Ep. sxiii. ' Ep. xsiv, II. Ep. secr. xxii. ^ Rcg. ' An. 2. 1. i. Ep. cur. ili. Ep. secr. CCL. ' Gesla post eaind. Ep. ad Ep. svili. et 1. v. Ep. ciir. v ad .^iv. s Toin. ii. Ep. sccr. ccix. Clem, VI .ipud liosq.

Toin.
I.

Tnni.

'

Mb. Avg.

in

Chr. Rebdort. in Annal. Naacl. gen.

iT).

Ba^on.

in

not. Ws. ad

hnnc an.

ANN.

TOMLS XXV.

B\YN. VI.

314

CLEMENTIS VI ANNUS

2.

CHRISTI 1343.
in dictis processibus,

crat, pra>varicationem sine

(litie

iiorum vel impcratori studerent, pronuntialum novo judiciorum ordelurbari

;

tam contentas

quam

a sacris

posset

illum tamen

oflkii decrevit

ac Mogunlinai EcclesiGC,

monendum quam suis

quo
re-

canonibus promulgatas, damnabiliter incurrendo. Rursus idem archiepiscopus nonnullas alienationes bonorum ejusdem Ecclesia; Magunlinoe juramentum per eum pra;slitum dicebatur
in Ia;sioiiem
tina;, etc.

contra
fecisse

foedabat sceleribus, alium pra^sulem a se imposi-

tum
locat

iri

dennntiavit

'

publico edicto, in

enormem ejusdem
Henricum iniqua

Ecclesia;

Magun-

positas ab eo pro beneficiis injurias in luce col:

63. Addit
iniisse edictis

et

impia pacta
collegio

62. Clemens, etc. ad certitudinem prresen-

cum Moguntinorum canonicorum

tium

et

memoriam

futurorum.

Joannis XXII defixo censuris, atque ad in:

Ipse archiepiscopus, sicut

notorium esseper
dicebatur,
et

fringenda Romani Pontificis imperia conjurasse

facti

evidentiam

in

illis

partibus

Inlendens, inquit, ut ex prsBdictis evidenter col-

eidem

prffidecessori

dictorum nuntiorum

relalio

ligitur,

patefecit,

Romana
aiiimffi

praedictorum beneflciorum ab eadem Ecclesia receptorum oblitus, et ingratus

adba?rere potestati tyrannica; in sua;

toris

dictum Ludovicum non tantum imperanomine nuncupare, sed etiam talem eum

acceptor,

ausu temerario reputare . Subdit ut Benediclus XII redigendi ad officium Henrici sludio

ac status periculum magis eligens,

quam

legum acerbitatem
Martii, Ponlificatus

in

eum
iv,

dislrinxerit

kal.

divinae majestati placere,

tias,

eidem

EccIesiLC

non gradictam

anno
:

propositoque publico

sed injurias pariter et offensas retribuere slu;

edicto sistere se Apostolico solio ad excipiendam

duerat

impudenter offendens

Deum

et

sententiam jusserit

illum veronon comparuisse,

Maguntinam Ecclesiam suo commissam

reginiini,

seque pariter miserabili subjiciens servituti, plus innitendo bracbio arundineo favoris transitorii et
caduci,
site

sed ipsius procuratorem inanes excusationes declinandi judicii causa exposuisse, quae a Benediclo
repudiata; fuere,
66.

tum

subjicit

quam
:

spei divini auxilii el

sspefatae

quamvis

pra;fato

Romana? Ecclearchiepiscopo non

habili per su-

Sed idem Henricus archiepiscopus, ut sUtB ingratitudinis vitium erga Sedem pra;[alam
multiplicaret ulterius, et excessusexcessibus, culpas culpis gravioribus damnabiliter aggregaret, ex lunc pejora et detestabiliora prioribus praesumplione temeraria et plectibili committere non cessavit
:

essent incogniti processus

dudum

pradictum Joannem predecessorem contra Ludovicum de Bavaria olim in regem Romanorum in disconlia, ut dicebatur, electum, per quas exigentibus multisexcessibus, coutumaciis, inobedientiis et aliis culpis ejusdem Ludovici omni jure, si quod
sibi

ipse

namque,

sicut

fama seu potius infamia

audituin,

publica perlulit ad
pra?fato

nostri Aposlolalus

IX dicta eleclione ad
esset

regnum

vel

imperium

quomodolibet acijuisilum, privasubsequenter eodem prolabente in diversos detestabiles errores et ha;reses, de diversis hffiresum et schismatum extiterat criminibus coutus fuerat, et

Romanum

Ludovico de Bavaria subsequenter adha;sit, ipsumque pro imperatore, cum imperator nec rex sit, habendo, tenendo, vocando et exhibendo eidem reverenliam sicut tali, sibique ut in suis
excessibus, erroribus,

schismatibus,

culpis, iaconsilia et

demnalus,

etc.

obedientiis et contumaciis perduraret,

interjectis,

63. Nounullis

quibus incussum
Ecclesiaslica vel

favores exhibendo

et ligas et confoederationes

imo

anathema oumibus, quacumque

potius conjurationes et cons|)irationes

cum eodem

umndana

dignitate conspicuis, refert qui vel slu-

derent Ravaro, vel ejus beneflcio juraEccIesiarum intentatum vel dilionum accepta agnoscereut
:

eliam patriarchis et archiepiscopis, ipsos dignitalibus

delurbalum
;

iri,

ac divinis

humanisque

poe-

nis afficiendos

lum

subdit:

64.

Idem tamen Henricus archiepiscopus

contemneus, conlra
lidelilatis

damnabiliter ineundo. In multis quoque parlamentis seu potius damnatis conventiculis, in quibus multa contra Deum et honorem ejusdem Ecclesia; Romaiia; machinata fuerunt, damnabiliter et inique interfuit cum Ludovico prtedicto, adha;rendo, favendo et consulendo eidem, quamvis multi pra;Iati et principes illarum partium,
qui per diclum Ludovicum vocati fuerant ad
illas

dictos processus velul fama! suse prodigus et propriai salutis oblilus

conventiculas

venire contemnerent, sicut nec

debilum,

et

jurameutum per eum

i)ra;[ato

Juanni

l)ri.edecessonejusquesuccessoribus etEcclesia; Roniana; pra;dicta; prieslitum,

participare,

tenebantur venire : aliosque delestandos excessus qui brevi nequirent explicari sermone in divir.cB
majestatis contumeliam,

ac ab eo

memorato Ludovico tauquam imperatore, licet

teniporalia ejusdem Ecillis

iensam,
67.

et

gravem dictae Sedis ofmultorum perniciem committeredam-

non

essel

neque

fuisset,

clesia; recipere et

recognoscere, sicut ia

par-

tibus dicebalur, danuiabili lemeritale

l)Seral,
lilatis

pra;sum-

faciendo sibi

homagium,

el pra^stando fide-

eliam jurameulum, etexiisrealumperjurii, ct exconHnuuicalioais seatenlias, ac poenas alias

non expavit. Et licet nos adversus Henricum archicpiscopum supradiclum, attentis conluinacia hujusmodi et aliis suis detestandis excessibus, juste poiseuius procedere absque citalione aha de prssenti tamen de solila mansuetuduie dicta; Sedis
nabiliter et plectibiliter
;

adhuc
'

exjieriri volentes,

si

aliqua fidelitatis et de-

An.

2.

1.

t.

Ep.

ciif;-

XLVt.

votionis scintilla in eo remanserit, qua; in flam-

CLEMENTIS VI ANNUS

2,

-- CHRISTI 1343.
',

315
quibus
illc

mam
ritatis

devotionis accensa illuminaret, ut

cof,'nosceret,

yiam ve-

chirographo munitas
stituta
strinxit.

ad omnia,
se

mentem suam,

ut ab invio

quro pro ipso in graliam Ecclesiai revocando conac proniissa

mortifero, quo graditur, reducere curaret ad vitai semitam pedes suos, ad praesens providimus agerc mitiiiscum eodem. 68. a Ideoque deliberatione cum fratribus nostris praehabita diligenli, et de ipsorum consilio,
prffisente iiac

fuerant

implenda

ob-

In Lcodiensi ditione graves turbae exorta;

%
,

multitudine copiosa fulelium,

per

cum ad locum, ubi nunc morari dicitur idem arcbiepiscopus, tutus pro citatione hujusmodi faciendaaccessus mininie pateat, eumdem archiepiscopum citamus peremplorie, ut infra quatuor mensium computandorum spatium^ quod eidem pro peremptorio termino assignamus, sub excommunicationis, ac privalionis ab administralione EcclesitC Maguntino)
public citationis edictum,
ac dignitate archiepiscopali et pontificali pcenis,

Adolpho comite Heinspurgensi Lossensem comitatum , ad Ecclesiam Leodiensem devolutum principum finitimoruni studiis et armis freto invadente, atque analhema quadriennio pertinaciter spernente. Implorarunt ' Sedis Apostollcac pra)sidium Adolphus episcopus et canonici Lcodienses contra ducis Brabantia) et Ilannonicc coniitis ac Joannis patrui Adolphi comitis studiosorum potentiam et artes quanquam enim de comitatu compromittere inconsulto Romano Pontiflce se non posse erant professi , adjudi, :

cuto dolo Heinspurgensi

tatu Pontificem,

comiti Lossensi comisollicitarunt

Aposlolico conspectui

personaliter se praesentet,

utrem conflrmaret,

super prasmissis responsurus, ac voluntatem no-

slram

et

processus

quos faciendos duxerimus

et

conlra quos episcopus et clerus Clenientem et cardinales de iis monuere ac rogarunt, ne ipsis

auditurus, ac nostris et Sedis prKdicta) mandatis

et beneplacitis

humiiiter pariturus, ac facturus

et apertius

non vocalis quidquam decernerent suaque in Sedem Apostolicam studia his verbis commemo:

recepturus quod suadebit justitia, etnobis videbi-

rarunt in

litteris

ad cardinales datis

eidem archiepiscopo nihilominus pra^dicentes, quod si in eodem termino vel antea citationi hujusmodi non paruead declarandum ipsum incurrit cum effectu
tur expedire
;

necnon

Vestrum igitur suffragium flexis poplitibus imploramus, ut vestram saltem causam propitius defendatis vestram dicimus, et re vcra nam semper, dum reges et imperatores Theutonici
:
:

risse poenas, in

processibus prajdicti Joannis pra;-

Romanaj

Ecclesiaj

rebellarent

i!lis(]ue

semjter

decessoris nostri contentas et alias prajsertim iu

praefati

assisterent

principes convicini,

Pontiflces nostri

Joannis pra^decessoris contentas processi-

cum

suis subditis resistebant, et

bus intligendas, de quibus exigento justilia_expedire

Ecclesia)

receptabant

partem Romana) quod Chronica Othonis

ctim vel divisim

absenlia
citalionis

videbimus, contra eum procedemus conjunabsque citatione alia ipsius

,

ultimi Caesaris rebellis Ecclesiae clare domonstrat,

ac alia

poslmodum
minas

Frederici, et
terribiles

nunc ultimo Bafautoribus suis

non obstante; decernentes hujusmodi

vari, cujus

cum

edictum perinde valere, ac eumdem Henricum archiepiscopum apprehendere et arctare ac si eidem facta praesentialiter extitisSubjicit id edictum Avinionensis Ecset, etc. clesiae foribus aftixum iri , ne Henricus ipsum
,

Anglicis, ac

quibusdam

terrae noslra!

principibus

confoederatis eidem,

strarum periculis
niatri
iiuis.

cum corporum ac rerum noomnium sprevimus, ut nostrae

Ecclesia)

Romanaj fidem solitam servarevobis narrasse aliqua videamur,

Et ne

ficta

latuisse

possit obtendere.
,

Dat. Avin.

XVI

kal.

lilterarum copias Bavari, minas hujusmodi continentes, vobis duxiuius transniittendas. Data

anno ii. Contempsit ' Pontificias Novembris minas Henricus ^gypti baculo innixus, quare damnatum contumacice, atque in illius locuni Gerlacum Nassovium suffectum visuri sumus. 69. Longe prudentius se gessit Balduinus archiepiscopus Trevirensis, qui cum ab Apostolica) Sedis gratia antea excidisset, oralores idoneos misit,

anno

Domini

mcccxliii, Dominica, xvi die Septembris .

:

Hactenus de Germanicis rebus nuiic ad Italicas decuirimus, atque a Siculis citerioiibus, quaj
tristes

acturbidaj
I/i

admodum

fuere, exordimur.

(I)

Roberlum Sicilice regem elogium. Hoc ineunte anno Roberlum regem, annos
70.

litteras

aSerentes arcbiepiscopali sigillo

et

Tom.

IV. Ep. secr. p. 299.

Naucl, gener. 45.

Hocscni.

Scrar.

I.

v. .Mog. rer. io Henr.

loAdolplio episc. Leod. c. 30.

(1)
eral,

Res Siculas nemo cerlius docere polest, quam Doniinicus de Gravina, qui lunc
iis

et

ulpole qui in

seditionibus, qua; occasioue

uiortis lioberli

regis Siciliam

lurbaverant,

Uorcbat et scribebat, et eorum qu<E narrat conscius Ilnng.irorum partes et forlunam sequebatur.

Obiit Koberlus,
nolal, X,

eoJem leste, die .\iv J,:nuarii anni MCCCXLU, sty!o veteri, novo vero Mccc.fLiii, luJiclione, ut ipse quilem Dominicus quod cum minus cohEreat Indictionibus pro noslro morc suppulatis, nii;c di;cimus Indictiouum ia Sicilia e.xoriliuui aliter slalui consuevissu ac apud reliquas genles : Ipso vero eodem die , prosequitur hisloricus, coronala fuil regioa Joanna, et ab omnibus rogina vocala Dux autcm AnJreas, vir suus, causa oblineuda; corona; regilis ad s:)mmuin Punlilicem deslinavit, qua; sibi vitiis quampluriuin rcgni Biagnalum prorogita extilit usque ad mortem . Tuin addit historicus juvenum re^'um talebin Robi;rti jussugessis.=e Sanciain reginam viduam ejnsdem Robcrli Ecaterinam imperatriccm CP. et Agneteui dncissjm Duralii alqne Cirolum Arlrs. E.t qiio inlpliigimns alios fuisse puerornm, alios regni adminisliatores, qui fere omues ab i.ls diversi enuntiantur. Tum narrat utriusque juvenis princi|iis tlTrenam iu voluplales
Ucenliam, quos

cum

regere non possel Sancia regina, regni et pucroruui adminislratrix (ulraque in

illi

conjuogebantur) ea

abjecta cura.

316
circilcr ocloginla

CLEMENTIS VI ANNUS
nalnmj
deciiiia

2.
priffi

CHRISTI 1343.
succurrere maluisset, seque post sepulchrum

iinna Januarii

die

Neapoli

iiiorbo

correplum, ex hac vila mi'.

tanti conjugis,
sterii sepelissel

mox

iutra sacros parietes

mona-

grasse, scribit Joannes Villanus

clesise

Sludiosum Ec-

ad altiora suspirans. Hoc muliebre

scientias,

principem fuisse, religionis, prudentia^, omninmque virlulnm laude pra?clarum

*

propositum, jampridem cognilum, multa volventis animum angebat, quis habenas rerum post se
flecteret, quis

cum

Villano consentiunt CoIIenulius

et

Snm-

regnum

status acciperet

circumet

montius ', cujus dignammeinoriahanc aliquando fuisse\ocem refert Mariana ^ a dulciores sibi litteras regnoesse. Laudatur etiam a Petrarcha % fuisse et summum regem et philosophum, non
regno quam lilteris clariorem inquit,regemetscienliffiamicum
:

spiciebat scopulos, meminerat procellarum

ab

Quem unicum,
nostra

ab Austro, venturasque prfEfagiens tempestates gubernator egrcLiius, clavum conimissurus inexpertis, quid mirum, si sollicitudinum variarum fluctibus aestuabat? Tot difficultatibus

Aquilone

et

et virtulis

rerum,
suluit.

quffi

vegetum

licet

ac validum fatigare

astas

habuit

quo

se triduo

excussum cum ad

debuissent, moriens indefesso animi vigore con-

poeticam lauream Romam vocaretur, atque dignum judicalum significat; describitque eleganti
stylo

Primum omnium

flentes, ac ejus condi-

extremum
:

illius vitae

actum

Decubue-

rat, inquit,

corpore quidem languidus, sed animo

nullus dolor, nulla consterna-

alacri et infracto
tio,

nullus egrediendi metus, nullum mancndi desiderium in illo prajsertim habitaculo, ulii tanto
corporis ergaslulum
:

fionem miserantes, magniflce castigatos docuit, nil sibi triste, nil asperum, nil miserabile, nil molestum, denique nil nisi suave prorsus et jucundum morle contingere. Satis se juxta Caesaream sententiam, vel natura vixisse vel gloria
:

optare se

jam

ex corporis stalione discedere

spe-

cum honore permanserat

artusque
satis iiliscentes,

rare ab hoc mortali solio digressum, ad stabiliora

velut totideni libertatis

suae vincula cernebat, arebat cutis, et vitalis calor

infra senile pectus

:

jam redactus assidue

decresce-

Minime itaque lugendum, sed prosequendum iter suum. omni gaudio 7t. Quid multa? sic omnium gemifus oraregna
proficisci.

bat ingeminabant morbi, rarescebant spiritus, transibat dies ultimus, extreniffi horaj tempus inslabat
:

nulla;

interim querelae, nullae ipsius

la-

crym;i! flnebant,

cum

alienas abstergeret. Sentio

quidmihiargulus nunc leclorobjiciat.Fortifudinis hoc potius, quara sapieutia) videri. Non inflcior, non contendo, sciens ct virtutibus inessecognalionem quamdam, et huncipsum, de quo loquimur, omuibus usque ia miraculum abundasse. Hoc sane quod sequitur ad hoc, quod per tot pra?ambula tendebat stylus, sapientis etuniversa circumspicientis, atque in extremis solito judiciofruentis

omnem miseriarum morfis opinionem ex audientiuin pectoribus extirpavit, ut nunc usque sese felices arbitrenlur, quibus illum ex ipsa morte concionantemcontigitaudire, nec (morientis) moriens cubiculo ullas philosotione compcscuit, sic

phorum
gula
,

scholas praeferant.

Demum
,

adversus

sin-

quce terribilia providebat

accommodata

remedia, velnti praestitura venenis antidota dictavit, regni gubernacula successoribus, quos matrimonio junxerat tradidit, idenlidem admonens:

Hoc
Sic

istud consilio, hoc illud periculum declinate.

subjectis, sic

cum

cum

amicis, sic

cum

hosii-

Quid enim prohibet, quod in singulis vel regibus vel philosophis miratur antiquitas, in hoc (dicendum est enim sa^pius) et rege
auimi signum
est.

bus

vivite. Ha?c et alia similia,

cum

solita el acuta

niagis majestate dixissef, fofa

menfe

in

Deum

ver-

sus expiravit, et e corporis vinculis laetus excessit.

philosopho posteritas admiraris? Noverat se suis esse charissimuin, seque id merilum gaudebat, quibus gravissimum se niosrorem relinquere certus erat. Videbat adolescen-

simul

et

felicem perfectamque sapientiam inter mortis

angustias,

cum
ita

caeteris

hominibus,

nedum rerum
;

externarum, sed sui etiam ipsius vix ullasuperest

memoria,
superstites

lulos regni successores, etajtatem multisobjeclam

consolari
;

secum omni ex parte consislere fanquam non ipse, sed

ita

ita

hi

periculis

verebatur.

Noverat

sacrum
illo

religioscB

morituri sint
teret,

res suas disponere, ceu rus pein lonin-

conjngis arcanum, fugam e sa^culo

perslite meditautis.

adhuc suillustri

non sepulchrum. Et regno quidem

consuluit,

Tuto quidem poterat

,

gum

pondus cominittere poterat illi animo superaedificare, quantumliLet fundamenta non deerant, nisi ipsa, quod eventus docuit, quamvis miserata casum publicum, saluti profeminae regni

haeserint,
cousiliis

modo voces nec (quod multum

efc. est

abeuntis animis
vereor) externis

vita;

evanescant,
'

Hacfenus Petrarcha.

Sepultus

monasterio S. Ciaiae, ab ipso constructo, bonisque amplissimisiocuplefato. Non

in

desunt lamen, qui totlaudes Robertum obscurasse

Jo. Vill.
1.
I.

XII. c. y. Ms. bibl. Val. sigtt. iium. 37Go. V.

Uist. .Neop.
5 Petrai-cli.

iumm.

1.

in

Prajfat.

iu.

Colleu.
1!.
i.

.Maiiaua

1.

ivi.

c.

avaritia referant, ut Joannes Villanus

-;

qui addit,

Petrarcli.

de rcium memorau.

iii.
'

p. 4U0.

Jo. Vill. et

Summ.

iibi

sup.

Jo. Vill.

1.

i.

c.

29.

religiosam veslcm

iii

ParlUenopeo

S. Ciucis Neapoli iuduit,

ubi
;

eodcm
iiam
i:'

auiio
liiteiis

mcccxliu

decessit,

labente

videlicet,

vel

aiuio

mcccxuv

iueuule,

cuiii

adliuc auuus

rcgni curas

illas

PouliQcis uiense Novembri bujus auui dalis Saucia uoudum deserucrat. Ueliqua ex boc scriptorc in sequentes annos dabimus. Chronicon istud ex .Ms. Codicc primus evulgavit Murato-

mcccslu; ex

veieri sljlo decmreret

rius Rer. llalic.

tom. xii.

Mansi.

'

CLEMENTIS VI ANNUS
thesauros ad

2.

CHRISTI 1343.

317 regnum
devolvere-

recuperandam Trinacriam

illiun

ut ad Ungariac regis posteros

tur. Exa?stuans igitur

coegisse. Sed misere a successoribus fuerunt dissipati.

Qiiod ad regni successores spectat; erant ii Joanna neptis a Carolo fiiio duce Calabriic (quem jam ante in i()S0 juventutis flore exstinclum luxinius)
at(|ue

ambilione Dyrrachii dux, ignarus sibi ea re ignominio.sam mortem parare, a Ponlifice avunculi Talayrandi tit. S. Petri ad Vincula presbyteri cardinalis Agnetis matris fratris
opera Diploma subripuit , quo solutis legibus canonicis, conjuiiclam sanguiiic uxorem ducere
posset; ac

Andreas pronepos ex

fratre Carolo

niajore nalu Caroli II regis Sicilise filio, quos ad sedanda bella impendentia nuptiis junxerat vel,
ut S.

Mariam sororem reginac, ea inconsulta, matrimonio sibi copulavit. Rem fraude gestam,

Antoninus

scribit

Quasi bona fide reco-

cum

ex ea Andrea; regis necis ac regni

exitii

causa

gnoscens, ut ad

eum

rediret

regnum ipsum, ad
Clemenlis scriptor

postea fluxisset, querenli Ludovico Ungaria; regi,

quem
Iradit

prius magis de jure spectabat . Superiori-

respondit
74.

Clemens.

bus consentientia

gestorum

\
Novce in regno Neapolilano conversiones.
et ini-

72.

SublatoRoberto regnum fluctuare ccepit,

calamitas Sicilice citeriori
*

Porro Joanna} imbecillitas ac viri Andrea) ffilasmoderandifamplissimajdilioniimpareserant: ad quam quidem suslentandam Robertus avus rex in extreniis vilsc confiniis testamenlo sanxerat, ut
Philippus Cavallicensis episcopus regiiscrinii prae-

manis qu.Tdam nere-visa.Lugubremetpericulosum rerum statuin

ila

immi-

describit Petrarcha

Quis non

ista

pra^vi-

Philippus de Sanguineto, Gaufridus de Marsano comites, et Carolus Artusius

fectus, Sancia regina,

tam profunde dirum virus infuderat, ut jam nisi mortiferum esse non posset tantum audaciae tantumque licentioe reproborum, tanta piorum desperalio, tanlus moeror
derat? et prKYidisse quid profuit?
eniin
totis

regni procurationem susciperent, donec Joanua

regni

praecordiis

se nequiliai

incesserat. Erant crebra

undique

veliit

instantium

annum altigisset; nec adminislranda publica re, nisi his assentientibus, gerere possel. At Joanna juvenili levitate ab ipsis viris priidentibus regi se non paliebatur, neque ad eos regni consiha refevigesimum quintum
aetatis

Joanna quidquam

in

procellarum signa, graves frontes turbida nubes

obduxerat, et turbida pectora pugnaces urgebant
venli,

rebat

sed regia ad se derivata auctoritate, interconsullo, interdum nonnullis assen-

dum nemine
tieutibus

fulgurabant oculi ardentes, flabant ora

:

nii-

Siculi

regni

jura

pessumdabat.

Ad

nacia tonabaiitque

prope

eral, ut

manus

implae
jain-

Pontiflcem itaque, ut

supremum

Siculi regni do-

fulminarent, a^quor aulicum

jam tumebat,

niinum spectabat

his malis

mederi. Prreterea
ut

cum

que

a;slus

horrisouus

et reciproci fluctus et

ob-

scena; aves et peregrina prodigia veslris lale litto-

reguum Carolo I fiduciario Sedes, conventum fuerat,

SicilicE

jure tradidit Apostolica

Romanus

Pontifex

ribus recursabanl. Morle regis mutataregnifacies,

administrationem,
esset,

dum sceptri

iioeres

annis

anima omnium vigor et consilium evanuisse videbantur. Spectabamus ha3c onines, futurisque non secus ac praesentibus angebamur malis. Loqui autem quis auderet, ubi vix hberi cogitatus erant; et non tantum vocibus,
et

cum unius

viri

minor
ficia

capesseret
illa

neque Robertus Ponti-

jura extrema

sua voluntate labefaclare

potuerat.
75. Edicitur, rege Sicilice mi/iore, procura-

tionem regni ad Pontificem spectare.

Re

igilur

sed nulibus parala supplicia?

viis inuli

Quamobrem

in tri-

omnes, in thalamis inurmur ambiguum, moesta preesagia, et impendenlium nuntii malorum taciti augures nielus ac dolor. Deni^iue sic apertis oculis lorpuerant animi, quasi quos vicini fulminis hix horrenda perslringeret. Nemo, ni fallor, unus hominum me aperlius timuil, doluilque liberius
acutius,
et
:

in deliberationem adducta, Clemens ut regno consuleret, ac Romanaj Ecclesiae jura lueretur, edicto

non ad Sinciam reginam aliosque a Roberto rege desipronuntiavit, regioe Siculae procuralionem

gnatos,

sed
iis

ad
tit.

Sedem Apostolicam
atque
S.

spectare

omnia ab
cardinalem
straiido

gesta rescidit;

Aymericum

Martini in Monlibus admini-

nemo

illa

curia) et introspexit

contumacius aut liugua percussit aut

calamo,

etc.

73. Dijrrachii ducis infaustce nuptioe.

Inquan-

nomine, donec Joanna regina fortiorem aetatem alligissel, regno praefecit ' .\d perpeluam rei memoriam. a Ex ore sedentis in Aposlolicffisoliodignitatis
Pontificio
:

jecta est prinia discordiae fax inler regios princi-

debet ad instar

illius,

cujus vices gerit in terris,

ut a;quo libramine

pes

Carolus eniiu Dyrrachii dux dolo ad Mari;c

illa

gladius procedere bis acutus,

sororis Joanuae reginae nuptias aspiravit,

quain

ex Roberti et Caroli
Ponliflcio
alteri

regum

pactis, de-

creloque

ad declinanda impendentia discrimina erat desponsa '%

fralri

Andreai

cuncta ad examen ipsius deducta [irudenter appendens, jus suum cuique tribuat, et in justitia nulli parcat : quem tunc bene agere nos cognosciinus,

cum tam

nostris quain subditorum,

non

declinandoad

(lexterani vel sinisliam, invigilamus

Jo. ViU. sup. cap. Ant. iil. p. til.

xsi.

c.

8.

4. Collea.

Sumapud

reniediis, futuris occurriimis pcriculis, ac injtistc

iuont. .Mai.

sup. cap. Sur.

Bosj. et
* Feliar.

alii.
1.

1.

vu.

Ant. sup. cap.

ix. F.p. faiu. iri.

'

c. 6i. Vila; C!eai. scriptor

' Vit. Clein. auct. ubi sup. Annal. tom. xv. an. Chr. 1332.

nuin. 19.

Clem. tora. v. Ep. secr. pag. 255. Au. 2. 1. II. Ep. cur. XLlli, XLiv.
'

* Jo.

ViU

XII. c. 9.

318
et

CLEMENTIS VI ANNUS

2.
et

CHRISTI 1343.

improvide attentata, quae partus forsitan se desi

teriores habercnt,

ipsoruni inefficacia in publi-

cum

prajcone jiistitianon prodiret, jusli censura

judicii

reformamus: tuncque, cum majora timen-

tur provenire dispendia, promptiori et uberiori cautela sine personarum acceplione provisionis nostrcC remedio subvenimus. Sane ad Apostolatus
nostri notitiam

terrarum praedictorum propter defectum aetatis hujusmodi minus idoneaexistit; etquod propterea ad nos, qui ejusdem Joanna; immediati superiores exislimus, cttotiusregniet terrarum praedictarum directum et altum dominium obtinemus, cura,
administratio, defensio, gubernatio et bailia regni
et

terrarum prffidictorum regenda per nos

vel

pridem deducto, quod

Siciliae, in ultinio

clara?

me-

alium, seu alios idoneos, quos ad hoc duxerimus

moriaj Roberlus rex

testamento

deputandos,

suo inter caetera ordinaverat et mandaverat, quod venerabilis frater noster Philippus episcopus Caet charissima in Christo filia noslra Sancia regina Siciliae iJlustris, ac dilecti fihi nobiles viri Philippus de Sanguineto Allifluminis, Gaufridus de Marsano Squilaci comites, acCarolus

valicensis,

Artus essent

et

esse deberent gubernatores, dis-

sic plene et in solidum de jure, et diversorum prtedecessorum nostrorum Romanorum Pontificum observaulia pacifica istis dignoscitur temporibus perlinere, quod nec pra^diclus rectores et administralores rex gubernatores hujusmodi pro tempore, quo gubernalio, administrafio et bailia bujusmodi ad nos, ut praemittitur pertinet dictis Joannae et reguo nullo modo pote,

pensalores, rectores et administratores, vel quo-

rat

deputare

et

proplerea praedicti episcopus,

cumque

alio

modo

et

nomine melius poterant de

Sancia, Pliilippus, Gaufridus, et Carolus,

tanquam

jure censeri, cbarissimae in Christo filia; nostrai Joannoereginae Sicilia; illustris neptissua; exunico

dati et deputati administratores et gubernatores

ab

illo,

cui jus dandi saltem propra;dictotempore

el

primogenita, eidera regi in regno Siciliai et terris citra pbarum usque ad conflnla terrarum
filio

minime competebat, administrare, gubernare

talem, consensum seu assensum praetextu vel

regere, seu prtedictaj Joannae in agendis auctorivir-

Ecclesiaj (excepta civitate

territorio
,

Benevenlana

cum

ejus

ad Piomanam Ecclesiam

pertinente)

tute ordinationis pradicti regis prajstare nullate-

juxta conventiones inter ipsani

Romanam

Eccle-

siam

et

clara;

memoriaj Carolum primum regem

Sicilia;,

ipsius Roberti

avum

initas, succedentis

volens et mandans, quod praefata Joanna, donec

complevisset vigesimum quintum

deberet vel posset

annum, nihil quomodocumque et qualiterseu

sine

nus potuerunt, nec dicta Joanna cum auctoritate seu consensu ipsorum, nec etiam per se ipsam sine illis hujusmodi tempore de dispositione et gubernatione regni et terrarum prffidictorum, vendendo, dando, feuda, dignitates et offlcia perinveslituras petua vel temporalia concedendo
,

cumque agere
alias

seu facere in judicio vel extra ju-

faciendo, seu quosvis alios actus legilimos in judiciis, vel extrajudicialibus

dicium, contrahendo, dando vel alienando,

exercendo, se poterant
gestis per
et

quemcumque actum legitimum faciendo

intromittere

quoquo modo; sicque ex

episcopi, Sanciae,
eis auctoritate

expressa conscientia et assensu principaliler dictaj

Sanciae et aliorum prffidictorum, quos gubernatores,

eam cum dictorum

vel

aliorum,

aliquorum ex

seu consensu,

dispensatores, rectores et administratores

et regni

vel per se ipsam, eorurn

non interveniente con-

quod, si ante lapsum praedicti temporis dicta Joanna secus forte faceret, quod non credebat, nec intendebat ipse rex, ut dicebat, ipso jure esset nullum, et prorsus vacuum et inane, quam ordinationem et

dictorum reginae

statuebat

et

sensu, seu per ipsos episcopum, Sanciam, et alios

supradictos, qui

nullum habuerunt nec habent

hujusmodi
potestaalii

dispensationis, gubernationis

tem, decipiuntur subditi et seu cum episcopo, Sancia

cum

dicta Joanna,
vel

et aliis sajpefatis

voluntatem dicta Joanua se inviolabiliter promiserat servaturam intellecto quoque, quod episco;

eorum
tes,

auctoritate vel assensu contrahentes, seu

quaevis alia negotia exercentes, et officia, dignita-

pus, Sancia et

alii

supradicti, post

morlem

dicti

administrationes, investituras,
ipsis

et

quaecumque

regis, virtute ordinationis prajdictaj

multa gessein

alia

intervenientibus obtinentes,

cum

ex

rant et administraverant, gerebant et admiuislrabant, et dictae Joannaj gubernanti et gerenti

administralione, gestione et gubernatione talium,

umbra qua>dam solum

autem
sicut

ostendatur in opere, nuUa

contractibus

judiciis
et

et

aliis

diversis

agendis,

subsit realis veritas in etfectu; ac volentes,

auctoritatem
stabant; ipsa

consensum pra?stiterant et pra3enim Joanna interdum cum prcdiex

ipsis

ctorum vel

aliquorum

auctoritate

et

tenemur, damnis et periculis, quibus regni etterrarum praedictorum incolee, nostri quidemet EccIesia}Romanu3homines principaliter etvassalli,
subjici propterea possint occurrere, acindemnilati
praedictae

assensu, et interdum per se, ipsorum vel aliquo-

rum

ex eis non interveniente consensu gerebat, disponebat et administrabat in regno et terris

praedictis

Romans

Ecclesiae, cui ex prajdictis

ma-

gnum,

nisi sic

praesumptis obviaretur conatibus,

donando, investiendo feuda, dignitates,

et aliter

administrationes, et officia perpetua el temporalia

concedendo,

contrahendo,

et alios actus
;

judicialiter et extrajudicialiler

exercendo

nos

considerantes quod dicta Joanna regina adhuc est

talis ailatis,

prajudiciumpararetur; quantumcum Dco possumus, providere deliberavinius cum fratribus nostris tam periculoso errori, ne eum approbare tacile videamur, resistere, et male inchoatis occurrere, ne tractu temporis invalescant per tolerantiam, et
eisdeiu vires dissimulatio subniinistret.

quod

ipsa

ad administralionein regni

CLEMENTIS VI ANNUS
Ideoqne de corumdem fratrum consilio sancUonis oraculo decrevimus, el ex certa scienlia declaramus, ])ra!dictum regem non debuisse nec jioluisse prsenominatos episcopum, Sanciain et alios gubernalores, dispensaloreS) reclores et adminislratores dictorum Joanna> regina; et regni pro islis saltem lemporilius, quibus
7G.
(I

2.

CHRISTI 1343,

319

pra?senlis

Joanna durante dicto tempore de dispositione, administratione et gubernatione dicloriim regni ct terrarum cum seu sine aucforitate vel consensu
pra;dictorum episcopi
,

Sancifc et aliorum
alii

nec

etiam

ipsi

episcopus, Sancia et

sive per se ge-

rendo

et administrando, sive ipsi Joannem auctoritatcm seu consensum virtute pra;dicta3 ordinalio-

gubernatio, bailia et administratio ad nos, ut

nis ipsius Roberti regis, ut pra;mittitur, pra?stando

nec quosvis aliosdare, ordinare, vel quomodolibet deputare nec ipsos, episcopum, Sanciam et alios debuisse nec poprapmittilur, pertinet, sicut
; ;

directe vel indirecte, se aliqualitcr intromiltanf,

nec se adminislratores seu gubernatores regni seu

regina;, vel quovis alio

nomine occasione ordinaverbo vel scriptura

dicti regni,

tuisse ex ordinatione ipsius regis

et

administralionem
et rcgni reci-

tionis prajdicti regis nullatenus

gubernationem ipsorum Joannae

nominent
80.

vel faciant ab aliis nominari.

pere, vel ad ipsani administrationem et gubernationem sive per seipsos, sive dictaj Joannc-c aucto-

Cicterum ut incola;

quos in
alii,

visceribus gerimus charitatis, vel quivis

qui

ritatem,
extra

assensum in jutlicio vel judicium, seu alias qualitercumque pra;vel

;

consensum

cum

dictis episcopo, Sancia, Philippo,

Gaufrido,et

Carolo tanquam
dicta

cum

administratorihus et guber-

stando, se ingerere

vel ipsi

adminislrationi diprscdicta;

natoribus pra;dictorum regni seu reginaB, vel

cum

recte vel indirecte virtute ordinalionis

quomodolibet immiscere, nec dictam Joannam auctoritate seu consensu ipsorum ; neque etiam per seipsam praedictorum non interveniente consensu, de gubernatione et administra-

cum

Joanna de auctoritate, consensu vel assensu ipsorum communiter vel divisim, vel eorum non interveniente consensu quomodolibet contraxerunt, vel ab ipsa Joanna feuda, investituras, dignitates, offlcia seu adniinistrationes aliquas rece-

tione

pradictorum regni

aliquo
tuisse

modo

istis

terrarum inlromittere temporibus, ut prffimitUtur, poet

perunt vel qui cum ea seu pra^dictis, vel judicibus seu ofncialibus aliis deputalis ab ipsis in judicio
;

nec posse.
gesta rescissa.

vel extra quovis

77. Joaiince

Declaramus

habuerunt,
se Ia?sos

modo aliqua gerere vel agere bonam fidem habentes, ex ignoranUa

;

insuper

omnia

gesta, acta, et administrata quali-

non lugeant seu deceptos

tit.

nos eisdem
filio

tercumque virlute ordinationis hujusmodi prwnominatos episcopum, Sanciani,et alioscommuniter

vel divisim, et per praefatam
ritate el

]irovidere

paterna pietate volenles, dilecto

S.

nostro Aymerico

MarUni

in

Montibus pres-

Joannam cum

auctoeis,

bytero cardiuali Apostolicee Sedis iegato, per nos

in dictis regno et terris administratore, gubernatore et
sentes,

assensu ipsorum, vel aliquorum ex

seu sine ipsorum auctoritate vel consensu, sive sint venditiones, donaUones, feudorum, olflcio-

bajulo

deputato

commiUimus

per ^nx-

rum
lia,

et

dignitatum perpetuorum vel temporalium

quod ea, qua; per saepefatos episcopum, Sanciam et alios, vel per praedictam Joannam

concessiones, investitura?, seu quaevis alia judiciael extrajudicialia

cum

quocumque uomine
esse et irrita,

appel-

etiam vel sine auctorilate, consensu vel assensu eorum seu aliquorum ex ipsis gesta et administrata repererit uUIiter et alias
rite, et

lenlur,

cassa

omnino

uuUumque

non

in

debuisse, nec debere sortiri effectum, nec alicujus

existere firmitalis.

Romana;
sisse,

Ecclesia; seu regni pra;judicium processibi

de palientia toileret vel, prout

videbitur,

78. Et

uibilominus hujusmodi acta, gesta,

auctoritate nostra approbet et confirmet.

disposita et administrata, ut i^raemittitur, per pra;dictani

Joannam quoquo modo seuperaliossupraipsorum aut aliquurum ex

ipsis auctori-

diclos vel
tate,

Per pnedicta autem non intendimus, quin Gaufridus et Garoius ab ipsoRoberto executores eUam

ea, qua; praefati episcopus, Sancia, Philippus,

consensu seu assensu,qualenus processerunt de iacto et quas pro tempore, quo ad nos administraUo, ut praemitUlur, perUnebat , per ipsam Joannam, vei praedictos, vei eorum auclorilate vel
cousensu,

deputati,

duntaxat

tanquam executores et virtute executionis ac prout et in quantum executorum

,

polestas, et

ministerium legitime se extendit, ges-

modo

et

torma

pra;niissis

fleri,

geri et

serunt et administraveruut, seu eos gerere et adminislrare contigerit iu futurum, plenam et per-

adniiuistiari couliugeret in

futurum, nonobstanle

juraniento per saepelatam

Joannam

pra;slito, cas-

sanius el irruamus, et cassa el irrita nuntiamus.

79.

fectam ac per praesentem consUtutionem et ordinationem in nuUo diniinutam obUneant roboris firniitatem. Nulii ergo, etc. Dat. Avin. IV kal. Decembris, anno secuudo . 81. Meminit dc hujusmodi decreto deque Aymerico ad Sicuii regni habenas moderandas
,

Inhibemus quoque prtefaUs episcopo,

Joanuaj, Saucia;, Philiiipo, Gaulrido et Garoio sub

poeaa exconimunicatiouis,
singulos
tiouibus et mandatis,

quam

ipsos et

eorum

non pareutes hujusmodi uostris prohibinou obslanUbus quibuscumque privilegiis, incurrere volumus ipso facto, ne
post habitam
praesentis

extantque de iis misso Ciementis Vitae auctor in Regesto Pontificio amphssima Diploinata ac
'
: :

nedum
'

legati iu Siciiia citeriore

munere exorna1.

decreti

declaralionis
,

ordiualioms et

inhibitionis

nolitiani

praedicta

Cleni. Vtoscriplor

apud Bosq.

An. 2.

i.

Ep. cur. xxxviii.

;'

320
vit,

CLEMEXTIS VI ANXnS
venim
nmplificavit

2.

CHRISTI

13-'i3.

etiam ejns auctorilatem

tisfactionem

in pluribiis
siaslici,

Ilalitc proviiiciis.

Tiim proceres

'

regni,

opprobriis, ct ad statum dirigi

retur.

debitam a suis relevari periculosis prosperum merepropter ba;c, et alia circa pra;-

iirbium magislralus, praisules

ac Joanna regina
* ^

caeterique Eccle-

Cum autem
exislimetur,

legalo

parere jussi.

missa diligentius attendenda opporlunum admo-

Eadem
nitffi,

pra^lerea ac Sancia'' regina vidua

admoatque

dum

quod

in

Ecclesiis,

prfesertim

ut legato crealo a Sede Apostolica

procuratori,

regiffi Si-

cathedralibus, et

aliis locis Ecclesiaslicis

ejusdem

culffi

cum

id

publica

utililas,

insulaj prscipuis praelati et reclores prasflciantur

itlonei,

exigerent jiira, obsecundaSed Joannaj levitas lemerilasque consiliariorum decretis Pontificis se opposuit, quare nova edicla de regni procuratione lcgalo tradenda condita punt. Exlractum' vero est ad Joanna; graliam
Ecclesitc in Siciiiani
rent.

per

quorum

fidelilatem et circumspectam

industriam Ecclesiarum et locorum praidictorum

posse provideri utilitatibus, el salubriter consuli
stalui supradicto speretur
;

nos his

et aliis causis

bonestis et rationabilibus

animum nostrum
Iiac

ad

id

addicendi Ponlifici clientelaris obsequii offlcium cum ad id prastandum unius anni flexu obslricta
teneretur. Solvit porroipsa vectigal

moventibus
stroruin

nonnullorum

praedecessorum noparte

Romanorum

Pontificum in

annuum

octo

vestigiis inhajrentes,

provisiones et dispositiones

millium unciarum auri, in quadraginta millibus florenorum auri, quinque florenis pro uncia qualibet

computatis

ila

enim

refert Pontiflcia syn-

grapha. Atque similia connectamus, numerata sunt a Petro Aragone duo millia marcliarum Sardinia3 et Corsicaj beneficientia Apostolica accepta-

omnium et singularum archiepiscopalium, episcopalium et collegiatarum Ecclesiarum, necnon abbatiarum, monasteriorum et prioratuum conventualium, regularium et srecularium exemptorum et non exemptorum , nunc vacantium et
vacaturorum infra dictam insulam conin quibus praelati, seu rectores consueveruut per eleclionem assumi, si, cum et quotiens casns vacationis emerserit usque ad biennium a prima die Junii proximo instantis, quo terminabitur tempus reservationis perfelicisrecordationis Renedictum papam XII pradecessorem nostrum
in anlea

rum nomine.
82. Reliquerat Joannffi Robertus avus ingen-

sislentium,

tem bellicum apparatum ad Trinacriam ex Aragoniorum manibus vindicandam, cujus terrore Ludovicus Petri Trinacrii successor puer, Elisabetba, mater, ac Joannes dux patruus oratores ad pacem

eblandiendam ad Clementem misere. De quibus Joannam fecit certiorem, pollicitus non passurum se, ut Trinacria ab iiiius imperio divelleretur, nequeulla concordiae colloquia, inconsulta ipsa, initurum quare sua in ea re consilia quamPontifex
:

olim de

illisfactffiin

antea

computandum, nobiset

SediApostoIicceauctoritate Apostolicareservamus;
universis Ecclesiarum, abbaliarnm, monaslerio-

rum
giis

et et

prioratuum prajdictorum

capitulis, colle-

conventibus, ac personis districtius inhi-

primum expediret. Privata jam diu eral Trinacria templorum et sacrorum usu ob Petri et Ludovici injustum dominatum, Romanique Pontifices insulanos ad Gallici generis legitimorum regum obsequium censuris redigere nitebanlur: Fridericus enim, qui tyrannidem corripuerat, ea lege cum Carolo II fcedus pactuserat, ut regnum, dum
superstes esset, relineret; in posteros vero non transfunderct, Gallique verbis fallacibus fidem

bentes, ne in eis,

hujusmodi reservatione duranle,

postulalionem vel provisionem
<

ad electionem

aliquam prKSumant procedere quoquomodo; ac

decernenles ex nunc irritum et inane,
scienter vel ignoranter conligerit super
tari.
si

secus

super ipsos per quosvis alios quavis auctoritate,

iis

atten-

Cffiterum

volumus
reservatio,

et

nostrae
et

intentionis

existit,

quod

inbibitio

decretum
et

hujusmodi, ad monasteria monialium

ratus

aliarum
prio'

adbibuerant.
83. Ecclesiasticarum

religiosarum mulierum, et ad Ecclesias vel

dignitatum collationem

Sedi Apostolicce reservat Pontifex. Quo porro facilius perduelles ad offlcium adduceret Pontifex, sacerdotiorum insignium, atque Ecclesiaslicarum dignitatum conferendorum jus coUationem Sedi
Apostolicffi reservavit

*
:

non conventuales, seu quorum

fructus, red-

summam quinquaginta florenorum auri secundum communem ffislimanullatenus extendatur. tionem non excedunt Nulli ergo, etc. Dat. Avin. III non. Maii, anno i . 84. Describitur horrida in portu Neapolitano
ditus et proventus annui
,

Ad futuram

rei

memoriam.
Sicilise,

tempestas.

Neque in ulteriore modo

Sicilia, ve-

Dum

statum miserabilem insulee

rum

et excessus nefandos Ecclesiam commissos ibidem, interdiclo Ecclesiastico subjacere ac diu subjacuisse noscitur , menlis oculis intuemur eidem more pateruo compatimur, piis desideriis

quffl

propter inobedientias
contra

varios,

Romauam

quoque, ac ditione - Ponlificia ad alendam publicam pacem Ecclesiasticas dignitates a Sede Apostolica collatum iri, sancitum esf. Caiterum agilala fuisse a Joannae reginae senatu sanctiore Trinacriae armis expugnandaeconsilia inin citeriore^'
dicat Petrarclia
'

in tempestatis Neapolitanas dein ea quadringintos latrones,

affectantes,

quod per veram obedientiam

et

?a-

scriptione,

dum

ait

qui erepti fuerant supplicio, ut in Sicula expediAn. 2. 1. 1. Ep. sxxis. s 2 Ep. si,. ' Tom. ii. Ep. xLt. Ep. secr. ccclxxxvii. ' ibid. Ep. sec. c ccclxxxviii. Ibid. Ep. secr. xxxi. ' Ibid. Ep. xliii. An. 1. 1. vi. Ep. xvi.

'

An.

1.

1.

VI. Ep.

xxni

= Ibid.

Ep. XVII.

Pelracli.

i.

v.

dc reb. Fam. Ep, v.

CLEMENTIS VI ANNUS
tioiie

2.

CHRISTI 1343.
ferre

321
,

bostium gladiis objicerentur, aique in nave

iuinc aulein

auxilium valenle

QucUbus

inclusi erant, pereuntibus cccteris,

simos evasisse.

omniuni pesCujus tempeslatis impetu Massiquotquot

:

mergi, nautarum atque vectorum ne uno quidem

salvo,

lienses triremes, et

in

porlu erant naves

procella

generis naves,
sunt. In

vidimus. Alia; quoque majores et omnis qux in portuin velut in arcern

,

hausliB sunt fluctibus

ex qua clade videtur belli-

tutissimam confugerant

pari

fine

coiisuinptiB

cus apparatus dissolutus.

viit,

Adeo vero

sa;-

tam multis

sola superfuit onerata latrofuisse,

ait
jiaiilo

ut adjacenlem
vel everterit,
:

serit

littori Neapolis partem merreliquam adduxerit in discri-

nlbus (quadriiigintns

inferius)

men

quibus justum supplicium reiiiissinn eral, ul in expeditionem Siculam milterentur, et huic gladio
erepti in illos inciderent.

Nox, inquit, aderat,

quam

lux suspecta sevicos plateasque

Hactenus Petrarcha.
ac Venetias

quebalur. Trepidula feminarum turba, periculi

potius

Non

illa

modo

Neapolitana tempestas, sed totius

:

quam

pudoris

memor, per

superi atque iuferi marisfuit

periclitatas refcrunt
',

quidem

discurrere, atque ad ubera pressis infantibus siipplex et lacrymosa

templorumliminibus observari.
Solito
:

concitatam

procellamqueadaemonibus urbem vero sanctorum tulelariiim

Trepidatione igitur publica permotus prima vespera

,

Marci, Nicolai ac Georgii opera liberatam indicio

piscatori ipsos oslendisse cymbam doemonibus plenam inter fluctus in ipsis faucibus portus salientem ostensam, ac sanctorum jussu evanuisse, redditamque mari serenitatem. 86. Gualterus diix Florentiwpulsus. Gerefuit,

domum
cum

redii.

Cfflum eratB. Et infra

quidem tranquillius Vixdum tolus obdor-

mieram,

tum

fenestra?,

repente borribili fragore non tansed murus ipse saxea testudine

impulsus tremit, et nocturnum lumen sopito mihi vigilare solitum exstinguitur. Excutimur slratis, etin locum somni vicinae metus mortis ingreditur. Ecce autem dum
solidus ab imis fundamentis
inter tenebras alter

bat

tum

Reipublicae

Florentina; gubernacula

Gualterus Rrennensis Athenarum dux (inanis erat

is

tilulus, Catalani

enim

ipsi

principalum injuria

alterum

quaerit, et beneficio

eripuerant)

cumque

oolleret viribusin Etruria,ad

dirce hicis ostensos trepidis invicem nos vocibus cohortamur, religiosiviri, quorum a^dibus habita-

opprimendos iu ^Emilifc tyrannos idoneus visns; uigebatque etiain Gualterus Pontificem, ut illius

mus,

et sanctissiinus

eorum

prior, queiii honoris

causa nomino, David, qui ex

Christi

more ad nocturnas laudes surgebant, repentino malo territi,

crucibusque ac sanctorum reliquiis armati, etalta

voce Dei misericordiam implorantes,
ubi ego

cum omnibus vectigaannuo censu imposito, nonnullisque adjeclis legibus, ad vitam vel certum annorum spatium permitteret. Quod cum in deliberationem
provincia? sibi principatum
libus,

thalamum

adduceret Clemens, Aymericum

tit.

S. Martini in

irrumpunt. Revixi lantisper omnes inde ad Ecclesiam pergimus, ibique effusi multis cum gemitibus pernoctamus cum jamjam affulurum finem, et ruitura circum omnia crederemus longius eam, si omnem illius
pr;elatis facibus
: , :

eram

infernac noclis
et

horrorem verbis amplecti

caetera

velini

Montibus presbyteruin cardinalem A. S. L. consuluit 'XlVkal. Julii, an id Ecclesiaeutilitalibus conduceret. Dum vero haec agitabantur, populares tumultus Florentiae in Gualterum sunt excitali ' : plurium enim invidiam sibi crearat, cum omnem in publica re administranda auctoritatem ad se
derivasset, ac

quamvis longe

verum
:

sistat, veri

tamen

plebem

libertati

assuetam, aliosque

fidem transcendet oratio

quae

quis imber, qui venti,

fragor,

fulmina, quis

coeli

quis terrarum

tremor, qui mugitus pelagi, quis

lalus?

hominum

ulu-

honoribus potiri solilos in servilulem redigeret. ConflataB sunt in euin tres conjurationes quaj cum ipsi essent patefactae, ac facile vi aperta opl^rimere tracto in suas partes populo potuisset,
:

Cum in hoc statu quasi magicis carminibus geminato noctis spatio ad auroram vix tandem venissemus, et diei vicinitas magis conjectura
animi,

conjuratorum nuinero

et potenlia territus
:

dolo in

palatium vocatos trucidare decrevit

sed

cum
sum-

insidias parari persensissent, correptis armis,

quam

lucis indicio appareret, amicti sacer-

dotes sacra altaribus

instaurant, et nos coelum

pta ex periculi metu audacia, populum ad seditionem velut in tyrannuin concitarunt, atque ar-

nudum

intueri ausi in
B.

uda
:

et

nuda circum

tellure

matis cinxere palatiuin

priesidiariorum

deniiiue pacti illius et

proslernimur
83.

Et

iiifra

salutem

dimisere incolumeni,

Regina interim junior nuda pedes et inculta comas, et cum ea femineum iiigens agmun, expugnata iiericulis verecundia, regia egrediuntur, et ad reginae Virginis templa festinant, orautes veniam rebus extremis. Sed jam tanti pavoris
,

ipsius tainen opibiis direplis. Subitain ejusmodi

Florentinorum conversionem Pontifex gravissime tulit, ac Floreulinos pacem reipublicae adeo foede
lurbasse perstrinxit
;

hortalusque

est,

ut

damna

duci

illala sarcirent.

Eo

ejecto sediliones recru-

exitum pavide,
terris

nisi fallor, exspectas.

^gre

nos in

duere, caedibusque

et flagitiis
,

evasimus, in alto navis nulla par fluctibus

quibus utcumque compositis

urbs foedata est inter Pisanos et

ll.

inventa, ne in portu

quidem

res.

Massiliensium
Petr. Justin. nist. Ven.
1.

quas galeas vocant, quaj Cypro reduces, el tot maria emensie mane navigaturae in anchoris stabant, illachrymantibus universis, nelongas naves,
Ax?i.

sii. c. 15.

1.

iv. Sabel.

1.

dec. 2.

Tom.

II.

c.

15 et Ib. Leon. Aret.

et 11 ct
alii.

llisl.

Kp. secr. xcii. Flor. 1 vii. Anl.

lil.

Jo. Vill.
I.

* Jo. Vill.

xii.

lll.

p.

xxr. c.7.

10

Tojiis

XXV.

Rayn. VI.

il

322
Florenlinos pax revocata
rentinos
petili.
sil)i

CLEMENTIS VI ANNUS
'.

2.

CHRISTl 1343.

concilianl

Sed diim Pisani FioLucliino bello sunt

liUercs.

Eodem anno

edita Constitutione cavit

ne

quis libellos supplices sedenti Pontiflci in cardl-

87. Ponlificia;
liat is

ad Tjichinum

~ Gerc-

nalium consistorio,
injiceret,

vel

per
;

ni

petiti essent

urbem obequitanti cum nonnullorum ini:

diolanensi

Joanne arcliiepiscopo Meparte inaxima vicariam imperii pracfecturam Pontificia ob interregnum ancloritate, ac decem milliiim aureorum censuni
fiatre
iii

una cum

Insnbria)

pudentia eo prorupisset, ut etiam lapides libellis conderent, de qua ita queritur Clemens ' Sicut frequenter experimenlo didicimus, nonnuUi gravitate

morum

ct

crga nos reverenliacdebito procul

in

in annos singulos ex Benedicti XII fcedere aGrario

pulsis,

cum sumus

consistorio, et alias

cum

pendebat de quo soluto bac forma vcrborum concepta esl Clemenlis syngrapba a Clemcns, etc. venerabili fratri Joanni arPontificio
:

equitamus, coram nobis et quandoque super nos, in eis etiam lapides includendo, ausibus prajsum-

chiepiscopo Mediolanensi,
viro

ct

dilecto

filio

nobiii

centi.nc et
zii

Luchino de vicecomitibus de Mediolano PlaLaudensis civitatum, ac Cremaj Caravaet

non sine turbatione nostra, projicere lemere pnrsumpserunt hactenus et pra?sumunt, elc. Ad coercendam itaque horum impudentiam et tiiendam Apostolicam majestatem inpluosis supplices,
cussee Ecclesiastica? poenLr. 88.
tiores.

Martinengi, etCastrinovi,Buceadua!castrorum,

eorumque comitatuum
nensis,

districtuum

Mediola-

Pergamensis

nostris et

Cremonensis dioecesum Ecclesiai Romana) vicariis,

et

B Dudum felicis recordationis Benedictus papa XII prajdecessor noster vos Placentinai et Laudensis civilatum, ac Crema?, Caravazii, Marli-

nengi,

et

Castri novi
et

Buceadua; castrorum

eo-

rnmque comitatuum
Pergamensis
suos
et
et EccIesiiE

districtuum Mediolancnsis,

Cremonensis dioecesum vicarios Romana?, imperio Romano vacante, sicut tuncvacabat et adhucvacarenoscitur, sub certis modis et formis, paclis, juramentis,
conventionibns
et adjectionibus

Deus hoc anno insigni prodigio-apud Civitatenses in Hispania, quanta episcopos in altera vita maneant supplicia, qui commissorum sihi populorum priEtermissa cura, in delicias se effundunt, quantoque sitmiseris peccatoribus apud Deum prassidio sanctorum patrocinium. Petrus Diaz episcopus Civitatensis voluptatum irretitus illecebris, cum morbo lethali esset implicitus, quanquam monitus a cubiculario ob

Ostendit

Pcence in qnosclam episcopos

negligen-

spectra

dajmonum,

ipsius animpc insidiantium visa,

,

ut sacra confessione crimina expiaret

derisit.

consilia

poenis et condi-

Demum utconvinceretnr non

inania fuisse

tioniluis in lilteris

ejusdem pra?decessoris inde

plenius et cxpressis; ac sub
et

somnia,

coniectis contentis

cum juberetur a quodam Minorita per objeclam speciem cubicularius soliicitare episcoad poenitentiam, illeque signum posceret,

annuo censu deccni millium florenorum boni

fato praidecessori
et

pum

puri auri recti etlegitimi ponderis solvendo pr;c-

jussus digilum in ardentis picis

cacabum

episcopo

successoribus suis canonice

Romanaj praedictse annis beatorum Apostolorum Petri et Pauli, ubicunique Romana curia fuerit duxit
siiigulis

intrantibus, ad Ecclesioe
in feslo

morituro paratum immittere, moxadustum extraxit, eoque impoenitentem convicil, ursitque ut sacerdotem vocaret sed extorta confessio paruni
:

valebat. Excessit in eo statu e vivis, atque in tem-

provida deliberatlone prajhabita super hoc deputandos, sicut in eisdem lilteris plenius continetur.

plum

delatus, quarto die sepulchro rnandandus e

Cum

dictum censum decem millium flurenorum auri pro termino festi eorumdem Apostolorum proximo pra^terito per manus dilec(orum filiorum Guidonis Malabaila civis et mervos,

autem

pheretro capnt erigit, seque ob improbe actam vilam addiviiium tribunal raptum defixis horrore
spectatoribus enarrat, el cruciatibus
ffiternis dain-

natuni

ob suiim tamen singulare

in S. Fran'

catoris Astensis, et Guillermi

dicti

Nigri

de Salivertis alias de Mediolano, videlicet ])er manus

cujuslibet ipsorum

datie pra;sentium nostrae

quinqne millia duxerilis die cameraj persolvendum

;

ciscum sludium, illius precibus flexam misericordiam, ut ad vitam revocarelur, peracta diebus viginti scelerum poenitentia iteruin moriturus cujus sepulchro affixum Epitaphium etiamnuin
historiai veritatem testatur.

nos volentes,

de accepta ea auri vi illicavet. Datum apud Villamnovam Avinionensis V idus Sejilembris, anno secundo .
etc.

89.

Contigisse

eodem

anno memoranduin
alie-

animai Henrici episcopi Lincoiniensis, quae ob

uos agros ad exercendam veiialionem, alque
in septo

feras

CircumcursavithoctemporeInsubriam,alias-

que ItaUajprovinciasinsignis inipostorBertrandus

e Cornelio Lemovicensis, qui nepolein Pontificiuin

agebat, ac iiiodo

mililari,

inodo clericali cullu,

muris campo continendas injusle ereptos torquebalur, visuin refert Walsingamus his verbis^: Circa prajsens tempus Henricus Burghuvash, Lincolniensis ei)isco|)US in Flandna apud

stipatusincedebat, ac lalionibus cx(|uisitissiinis a plerisque magiiain auri vim extorsit quem Pontifex com:

magno equilum pedituinque comitatu

Gandavum diem

clausit

extremum (nimiruin

poe-

nitens sceierum, ut e sequentibus colligilur), cui

prehendi

jussit.
'

Aii. 2.

1.

II.

Ep. cur. X.xxvii.

I.

c.

Wad.

iii

Annal.

iioc ail.

'

Jo. Vill.

1.

xii. c. 24.

Tom.

ii.

Ep. secr. cccv,

Dum.
'

Z\. ex Gonz. Mar. Marc.

vni.

50. Avila de cpise. Civilalen.

Walsini'. in Ednar.

111.

CLEMENTIS VI ANNUS
successit
lens. Iste

2.

CHRISTI 1343.

323

Thomas
et

le

Ilenricus

scopus cupidus
gurst
junctis

Beck clericus nobilis et excelquonclam Liticolniensis epiavarus piiedium suum de Tyu-

gimus notitiam pervenisse, qualiter ab exordio

nascentis Ecclesia;
iii regno nostro Angliai progenitornm nostroruin regum Anglia;, ac procerum

parcum fecerat, et suorum terras contiguas eidem parco adjecerat, et sepibus ac non sine diris illorum increfossatis incluserat
ipsis
:

et fideliuin dicti

regni recolenda prioritas, propter

Ecclesias, et

divini cultus
ipsas

augmentiim construxit

pationibus,

ademerat terras suas. Post mortein

suam apparuit cuidam ex annigeris suis quondam ciim pharetra et arcu, sagittis et cornn,
vero

amplis dotavit inipendiis, et privilegiis communivit, ponens in eis ministros idoneos, qui fidem Catholicam in subjectis sibi linguis et populis feliciter propagarunt, per quam curam et sollicitudinem vinea Domini sabaoth in cultu et fructu ibidem mirifice fcecundavit. Sed , quod

indutus brevi tunica et ipsa viridi, et

ait ei

Nosti

quod non sine Dei oirensa

clauserim islum parcum
sine [icena ad
:

et

injuria

pauperum
igitur

datus

sum

non

dolendum
silva,

est, ipsius

vineae propagines degenera-

custodiam hujus parci, prout vides,

istic inclusas

runt in labruscas,
singularesque

et

exterminant

eam

apri de

quousque

terrae

pristinis possesso-

ribus restituantur.

Vade ergo ad

colnienses canonicos, et
,haec

meos Linroga eos ex parte mea, ut

fratres

per impositiones et provisiones Sedis ApostoIicK, qu;u solito graviusinvalescunt, ipsum peculium contra
fera;

depascunt eam,

dum

omnia pauperibus possessoribus redonentur, aquibus cuni injuria ea tuli. Canonici vero hac audientes et injuriam pra^Iibatam non ignorantes,
miserunt unum de canonicis Wiilelmum Bacheler appelialum ad restituendum suasingulis, et sepes
exlirpaiidas, lossataque complauanda qui rediens, perabbatem de S. Albano Michaelemsibi narravit haec omnia seriatim. 90. Plura ab Eduardo Anglico contrajus Ec:

piam voluntatem et ordinationem donatorum manus occupant indignorum, et praesertim exterorum, et ejus diguilales et beneflcia personis conferuntur alienigenis, plernmque nobis suspectis, qnae non resident in dictis beneficiis, etvullus eis

commissorum pecorum non agnoscunt, linguam non intelligentes sed, animarum cura neglecla, velut merceuarii solummodo temporalia lucra
;

qua;runt

clesice

perteutata.

Labefactala erat in Anglia ab

Eduardo rege, ejusque administris pluribus in

re-

bus inimunitas ordinisEccIesiastici, descriptasque autea injurias ab eo iliatas in litteris ad legatos cardinales

et sic diminuitnr Chrisli cultus, anicura negligitur, subtrahitur hospitalitas Ecclesiarum, jura depercunt, ruunt ffidilicia clericorum, allenuatur devotio populi Christiaiii dicti regni viri magnaj litteraturae et conversationis
:

marum

tum

a Benediclo,

de quibus

cum
ii

tum a Clemente vidimus, objurgatus esset Eduardus^ prie-

honestae, qui curam animarum possent salubriter peragere, et forent pro nostris publicis consiliis

termissiscaeteris,contendit'sacerdotiorum,quibu3
donati erant

opportuni, studium deserunt propter promotionis

cardinales, pra?sules, aliive qui in

auh

Pontilicia
:

versabantur,
et curae

vectigalia a se jure

invasa

et plures

querelas effudit de exteris, prae-

fectis Ecclesiis
utilitate

animarum, qui
neque

sine ulla

ablalam spem,qua! divinae sciinus non esse placita voluntati quinimo in giave nostrum et fldelium nostrorum verlilnr pra;judicium, et grave et inffistimabile periculum . Nisi super hoc cilius et con;

publica sacras abligurirent opes,

iu

cum
regno
plures

sultius

cavemus

nam

jus patronatus, quod noset

lingua; Anglicanaj imperili essent,

moram
fuci

traherent. Conquisiti sunt ab eo

ad

colorandum facinus, quos

detersi fuerint.
patri et
-

afferre

nou
Cle-

habemus beneflciis, enercuria nostra, in quaduntaxat causte super jure patronatus dictoriim beneficiorum fntctari
fideles nostri in talibus
:

vatur

piget,

cum demum
Sanctissimo

domino domino

menti,dignaDei providentia sacrosancta> Roinana) acuniversalis Ecclesitesunimo Pontifici, Eduardus

Dei gratia rex Franciae et Anglice,
nia;,

deberent, deluditur: etjura coronae nostrae regiaj tam probrose tain damnose depereunt, et regni thesaurus ad extraneos, ne dicamus noslros malevolos,asportatursubtili forsanconjectura, utregni
Anglia; depresso sacerdotio, et ejns exhausto Ihe-

dominus Hiber-

devota

pedum

oscula beatorum.

a PensataSedis Apostolicae clementia, qua; de fomento Christi tidelium et animarum salute solet

esse

summe

sollicita,

8ed

potius qu;E

non qua;rens qua; sua sunt, Jesu Christi, tenet probabiliter

in specula

sauroregnum ipsum reddatur debilius in adversis. Quae omnia et singula, et alia qua; ex praeiiiissis sequuntur incommoda, fuerunt nupercoram nobis in nostro parlamento generali per communitatem
dicfi

regni palam exposila

unanimi

et

ferveiiti

noslra fiducia,

quod vestra maluritas

petitione subjuncta, ut pra;dictis dis[iendiis, quce

dictae

solliciludinis Apostolicie prae claritate

et
scientic-e

meritorum
et ani-

divinitus

jam

erecta, ea quae decus

Ecclesiai et

devotionem pkbis attenuanl,

rerum pericula comminantur, misericordilerreformabit. Inpublicam autem nonambiet

marum

communitati videntur intolerabilia, occurramns. 91. Nos autem Anglieanae depressionem Ecclesia;, et exhaeredationem coronfe regiae, ac mala
pra>dicta, quaesic dissimulata adjicerent verisimiliter

'

Esl. de co apud Walsinj.

lil.

lit.

ia

EJuar.
ia7. et

III.

Ms

Arcli. Vjt.

Nic. caril. de Arag. siijn

C.

paj;.

ils. sign. lit.

E. p.2-33.

Eit. exd.

lil.

apud Walsing.

ia tduar.

graviora, palulo cernentes intuitu, ad vos successorem Apostolorum principis (qui ad pascendum, non ad tondendum oves Dominicas; ad confirinandum, non ad deprimendum fratres suos

. :

32/i

CLEJIENTIS VI

ANNUS

2.

CHRISTI 1343.

mandatuin a Christo

suscepit) deferimus volivis

quatenus de praemissis de jure ponderatis; ac considerando, quod creandi sunt de vico populi magistratus, et juxta dictum prophetse, sunt de eodem loco populi vinitores (quod per beatos Apostolos iegitur esse factum,
affuctibus supplicantes,

vero Angliae XVII, anno Domini mcccxliii . Cum aliquandiu politicorum susurris delinitus Eduardus sua et regiorum adminislrorum iniqua gesta
propugnassel, demum intentato illi et administris a Clemente judicio, convictus Ecclesiasticuin jus

dum

gentibus viros linguarum

suarum notitiam

ab ipso praeter fas opprimi, ne feriretur anathemate, missis oratoribus veniam petiit seque
,

hahentes transmiseruni) pensata etiam devotionis

plenitudine,

Pontificiis

quam domus

nostra regia et cleruset

imperiis ad sarciendas injurias, quas iatulerat clero, subjecit; qua de re inferius.

92. Dies S. Martialis AquitanicB apristoli du-

populus

dicti

regni prsstiterunt hactenus in obe-

dientia dictae Sedis(propter

ternus affectus
velitis

quod nou iiaberet paejusonera et gravamina cumulare)

filiis

plici festo recoli jicssus.

luterea absolviinus

hunc annum
tialis

Pontificio Diplomate,

quo

S.

Mar-

ut pater

thesaurizans alleviare dictaet

meinoiia ab Aquitanis
Clemens,

festo duplici

recoh

rum impositionum
vitatem
:

provisionum ac onerum,

jussa est'
etc. ad perpetuam rei memoriam. Nos altendentes praeclara merita sanctitatis, quibus beatus Martialis, Aquitanorura apostolus specialis, in Ecclesia Dei verbo resplenduit et exemplo, necnon et insignia miracula quibus ipse dum adhnc in carne viveret et etiam
a
,

jam per Sedem Apostolicam invalescentium, grapermittentes ulterius, ut patroni patroregni liberas electiones et
:

nalus sui solatium non amittant, Ecclesiseque cathedrales et

alice

dicti

earum effectum habeant

dicti

quas quideni Ecclesias

progenitores nostri in singulis vacationibus

personis idoneis jure regio confere-

earumdem
dictas Sedis

post carnis

molem depositam
;

claruit, et jugiter

bant, et postmoduiii ad

sub

certis

rogalum et instantiam modis et conditionibus confierent in dictis Eccle:

clarere dignoscitur

et

cupientes

eum, quera Do-

rainus glorificavit in

caelis,

in militanli Ecclesia,

cesserunt,
siis

quod electiones

prsserlim
stit

partibus Aquitaniae, cujus incolarum

per capilula

earumdem

quae concessio fuit

concessionis et

l^atronus et patrocinator

apud Deum

specialis exi-

per Sedeni Apostolicam ex certa scientia confir-

tum ob hoc, tum quia ad ipsum sanctum

almi-

mata. Sed quia contra

formam

confirmationis praidictarum dicta Sedes per relentiones et provisiones suas diclis capitulis elecliones

ficum specialem devotionera semper habuimus et habemus, devotissime honorari ; auctoritate Aposlolica prffisentiura tenore statuimus, ipsius beali

adimit supradictas, et nobis jus et prserogativam,

que juxla formani dictae concessionis nobis

Martialis festum

amodo

fore duplex, et

tanquam

comnon

Aposloli de caetero in tota Aquitania celebrandum;

petunt in hac parte

propter quod juxta legem

venerabilibus fratribus nostris universis archiepiscopis, episcopis et dilectis

filiis

regni uosfri, ex quo lex posila in concessione

abbatibus, priori.iliis

servatur, regni slatutum revertitur in prima3vum.

bus,

pra?positis,

decanis

archidiaconis et

Super praemissis itaque dignetur, quaesumus, vestra benignitas ad honorem Dei et salutem animarum, necnou ad tollenda scandalaet praejudicia prselibala festiuum et salubre teraperamentum apponere, ut nos et nostri qui personam vestram sanctissimam, et sanctam Romanam Ecclesiam revereri cupimus ut debemus, cessantibus
a

Ecclesiarum
Ecclesiasticis

praelatis

et rectoribus, ac

personis

laribus,

exemptis

quibuscumque, saecularibus et reguet non exemptis, per ipsum

Aquitaniam
tiae

conslitutis, in virtutesancti! obedien-

tenore praesentium districtius injungentes, ut

festam ejusdera beati Martialis, de caetero singulis

annis duplex, et tanquara Apostoli debeat solemniter honorificentia debita celebrari, ut Altissimus
ipsis ex

dictis malis intolerabilibus in paternae vestrae di-

lectionis

dulcedine, quiescamus, revirescatque

Altissi-

hujusmodi honore,
teterna

dicto beatissimo sancto

nostra devotio per ostensam nobis vestrae moderationis

in praesenti saeculo exhibendo, ipsius pia interces-

clemenliam recreata. Conservet vos

sione ac meritis

preemia, et sempiterna
ergo, etc. Dat.
dioeces. non.

mus
III

ad regimen Ecclesiae suae sanclse per tempora prospera et longasva. Datum apud Vascon ' die

gaudia largiatur. NuIIi

apud

Vil-

lamnovam Avinionensis
secundo
'

Julii,

anno
j

Septemh., anno regni nostri Franciae

NVeslmoriasleviuni.

iv,

regni

'

Ka. 2.

CLEMENTIS VI ANNUS

3.

CHRIJSTI 1344.

325

CLEMENTIS

VI

ANNUS

3.

CHRISTI

1344.

In Turcas sacra expeditio indicitiir. Partaest gemina de hostibus fidui in Oecidente,el

1.

vos vel alios viros Ecclesiaslicos idoneos ministe-

anno Christi millesimo trecentesimoquadragefimo quarto. Indictione duodccima,

Oriente victoria

rium prffidicationis et impositionis dicti regni super humeros illud recipere devote volentium per
nostras certi tenoris litteras, sicut in eis conlinetur plenius, committentes, etc. Dat. Avin. II non. Januarii,
2.

alque

Smyrna

in Asia, in Hispania Algezira Cliri-

slianai religioni,
reslitulae.

pulsa Maliumetica superstitione,

patuit,

anno

Ex quo

quani gloriosns trium-

Ad comparandam vero classem Clemens

Cypri, Rhodiosequites, Venetosac Genuenut triremes certo numero '

phos de Saracenis referre, atque amplissima recuperare regna divino fulti prgesidio potuissent
fideles, si

regem

ses foedere conjunxit

mutuis

sopilis dissensionilnis

afferenda religione,

arma pro nomineque Christlano ampli-

instruerent. Rhodiis equitibus adornandarum sex onus demandatum, ad quos toleramios sumptus

ficando conjunxissent. Excitarunt porro torpentes

Christianos ad circumferenda in Asia triumphalia
crucis signa crebrae et atroces
siones,

Pontifex Hospitalariorum in Gallia, Anglia, Ibernia, Alamannia, Boemia, Lusitania, Castella, Catalonia,

Turcarum excurin
infi-

ad quas reprimendas transferendum

priores ad

Insubria ditione Ecclesiastica, et Pisana quartam vectigalium partem eo deri-

Asiani bellum

visum

est.

Sacrum adversus
',

deles classicum cecinit

Clemens

propositisque

indulgentiarum adipiscendccque felicis seternilatis pramiis, Christianam juventutem e sacro suggestu a prfficonibus Evangelicis ad piam militiam, accepto crucis symbolo, profltendam accendi jussit. Data inter ca?teros Venturino Bergomensi Ordinis Praedicatorum, sacra eloqueutia ad

vandam obstrinxit^ Incubuere Rhodii ca>terique adversus Turcas fcederati ad conflandam classem validissimam, in quam lectissima ex omnibus regnis juventusChristiana cruce dislincta coucurrit,

tum ad Turcas a Graecia propulsandos, tum Armenos adversus flnilimos Barbaros defendendos.
Praerat ' iUi Pontificio nomine Henricus patriarcha Constantinopolitanus A. S. L. cui plura eo-regia facinora fortiter feliciterqueconfecisse Vlllkal.

commo-

vendos ad pietatera populos, ac pietatis et virtutum laude conspicuo, de quo superius nobis sermo
fuil,

Augusti

est

gratulatus Clemens

bellicam vero

ea provincia in Insubria

ac Joannes archisuffragauei

rem

in

classe Pontificia Marlinus Zacharias Ge-

episcopus Mediolanensis et
niti,

alii

admo-

ut

cum promptissima

in Turcas auxilia con-

nuensis* locorum peritissimus, rebusque gestisin Turcas clarissimus, de quo superius mentio est,
curabat. Venetis aulem triremibus Petrus Zenus ' imperabat. Eminebat " etiam in exercitu EduardusdominuseBeliojoco, tum HugonisCypri castrorum pracfectus, atque ab Heliouo magistro Rhodiorum equitum dati duces praeclari. Sed cum haec ita ad augeudam divinam gloriam obterenfacta

trahere opus esset, Venturino

operam commenda-

deque antea indicta a se sacra expeditione ac pra;sulibus superiori anno imposito munere, ut quos pius tuendi Christiani nominis ardor acrent
;

cendisset, rite cruce insignirent,

ha;c scripsit

aAdhujusmodi
Dei

subsidia fortius et virtuosius ad

honorem, ipsorumque consolationem fidelium

et

damque
tiflciae

Mahumeticam

superstitionem

egregie

etiam fulcienda, Christi fldelestamLombardia;, quamdiversarum aliarum partium, concessis eis donis spiritualibus, remissionibus videlicet et indulgentiis, per praedicatioaugenda, sicut expedit,

comparata essent, Martinus Zacharias

praefectus, privati

classis

Pon-

commodi
et

spe delinitus,

apparatum

belli sacri in suae rei

est,

amplificationem

convertere meditatus

nem

verbi crucis viviflcae ac

assumplionem

signi

ab Andronico juniore

ipsi

qua; proditione erepta fue-

Chium insulam,

ejus providimus invitandos; tibi, frater, tuisque

suffraganeis in vestris civilatibus eldioecesibus per

'
'

Toui.

11.

p. secr. dcclxxsix.

Ead. Ep.

' Jo. Vill - Tom. I. .\ii. c. 38. ' Jo. Tom. 111. Ep. secr. CLXiii. 6 Tom. iii. Ep. secr. dcxliv.

ii.

Vill.

Ep. secr. dcclxxxix. Ibid. 1. xii. e. 38.

326
rat
:

CLEMENTIS VI ANNOS

3.

CHRISTI 1344.

', sibi snbjicere sed cum ca res Graccos, qui de repetendo Rom. Ecciesiae gremio agitabant, exasperatura foret in Latinos ut proxinius immi-

celeriler, utexpedit, studeas providere,

quod

ces-

santibus dictis periculisetincommodis, peraliqna cum eisdem galeisfaciendanostrrc intentioni prin-

neret terror, neii se Turcisconjnngerent; Pontifcx

factus certior legatum Apostolicum

monuit

',

ut

crucesignatos a Grsecorum oppugnatione abduceret, et

uuiversos impetus in Turcas effundendos

Venerabili fratri Henrico patriarcbfe Con-

curaret

defensionem fidelium expugnationem infidelium) nullateniis obvietur, etc. Datum apud Villamnovam Avinionensis dicecesis, XIV kalend. Octobris, anno lu .
cipali (quae pie fertur circa

ac

repressionem et

stantinopolitano in partibus transmarinis A. S. L.

Insinuatione percepimus displicibili et in-

3. De recuperata per crucesignalos Smyrna PontifexreoesChrislianos certioresreddit, Anglum ad bellum sacrum sollicitat. Discussatum sunt

festa,

quod licet nos Cbristicolis Romaniae aliarumque transmarinarum partium super afflictioTurchis infidelibus,
fidei Catbolicae inimicis, passi

legati Poutificii studio Martini Zacharia; consilia,

nibus, persecutionibus et oppressionibus, quas a

sunt graviterhactenuset SLTpiuspatiuntur, paterno

compatientes affectu, pro ipsorum defensione fidelium, ac repressione el expugnatione infidelium

pra^dictorum,

certum galearum subsiJium per

quamvis postca Simon Vignosius Genuensi nomini Chium pepererit ', ex quo bellorum semina pullularunt. Vertere autem crucesignati in Asiam arma, ac Smyrnam urbem munitissimam, ex qua erumpebat hostis in fideles, expugnandam susceperunt tantoque impetu et ardore Christiana classis in portum invecta est, ut illo brevi sit
:

nos
vit

aiios

Ecclesiam Roraanam et quosdam fideles ad partes illas procuraverimus, sicut tua noprudentia, destinari, te volentescircapraemissa
et
,

potita

viclo

Marbassano

'

infidelium principe,

qui in eo
stolis

cum

validis copiis versabatur; et cre-

bris impressionibus in

superintendere
parte
;

tibique

parori

tamen dilectus

filius

bac nobilis vir Marlinus

talibus

plenarie in

arcem repetitis, die ApoSimoni et Judae sacra, Smyrna in crucesignatorum potestatem venerit. Edita est maxiina

Zacbariae miles,
et

quem

velut expertum in

nobis

multipliciter

commendatum galearum

Barbaroruin csdes atque adeo saevitum, ut nullo a}tatis sexusve discrimine foeniinaj infantesque
ferro

nostrarum et Ecclesire capitaneum providimus deputandum, non directe ad defensioneni pradictorum fidelium, sed expugnationem potius insulae Cbio,

inhumane

concisi

sint.

victoria certior factus Pontifex ab

De relata porro Andrea Dandalo

eam

quse dicitur detineri per Gra?cos, ut dictus Martinus sibl posset subjicere, stolium
:

duce Venetorum foederato, ad quem magna pars gloriae ob navatam in ornanda classe diligentiam spectabat, cum illo reportati triumpbi laetitiam
hisce litteris communicavit

'

galearum praedictarum direxit et nibilominus tam ipse, quam venerabilis frater noster archiepiscopus Tliebanus, luus delegatus seu commissarius, dilectum filium magistrum hospitalis S. Joannis Jerosolymitani et Cyprenses etiam requisiveruut instanter, ut ad lioc suas galeas destinarent,
id prasfatus archiepiscopus per excomnninicationis sentciitias compellendo. Ex quibus sequitur, ut eadem insinuatio subjungebat, quod Grasci qui ex missione galearum prffidictarum Turcbos prajdictos, suos utique per,

Dilecto

filio

nobili

viro Andrea?

Dandalo

duci Venetiarum.

Audiliset intellectis per tuas

litteras,

nuper

nostro Apostolatui praesentatas, felicibus et lajtabuudis rumoribus de gloriosa victoria, quam su-

eosdem Cyprenses ad

per ereptione de manibus

et

Turcorum

infidelium

hostium
et

fidei

Christiana;, ac captione trium-

pbali et victoriosa illius castri de

Smyrnis

forlis-

simi

insignis

cum

portu maris et

fortalitiis

prostratione

seculores et bostes debiliiari sperabant, et ad se reuniendos cum Ecclesia sancta Catholica disponebant, videntes contra se praedictarum dirigi

corum

foetidce,

que gentis nationis eorumdem TurqucC babitabat seu erat ibidem,

sicut litterae ipsae describunt plenius, in festo bea-

stolium galearum,etquodadutiIitatem publicam, defensionem videlicet fidelium et expugnationem

torum Apostolornm Siinonis et Juda proximo praeterito ille Rex excelsus et potens, qui omnia palmo concludens Cffilestia simul et terrena sua
omnipotentia raoderatur, per ministerium venerabilis fratris nostri Henrici patriarcbae Constanti-

Turchorum

modum

infidelium, destinatum erat, ad comprivatum eonverti a suo proposito reu;

nionis hujusmodi tepescendo, traclant de confcederatione cum Tiirchis facienda pracdictis

:

nopolitani A. S. L. cuni nostris ac tuis et dilec-

quod

lorum
S.

filiorum

magistri

et

fratrum hojpitalis
illas

si

verum

esset, in

detrimentuni

fidei

ejusdera Ca-

Joanni Jerosolymitani galeis ad partes

tbolicai ac dilatationem secta;

perfidi,

damuata) Machometi quod misericordiarum avertat Dominus,

tu,

propterea

dudum
videlicet

missis, et

earum

apparatibus,

redundaret.

Ideoque
taliter

frater,

de cujus circumspecta

prudentia et

fidelitate

plenius in

Domiao

conlidi-

strenuorum Catbolicorum in sua clementia contulit populo , Christiano cor nostrum exultavit in Doniino, et ei pro tanto gratiarum muuere non cessavimus

virorum

eis existentium
;

mus,
'

super praemissis et ea tangentibus

ix.

Nic. Grei;.

1.

Bizar. Hist.
secr.

Gen.

a Ms. arc. Val.

de reb. Gra;C. elc. p. 59.

Ep.

dcsssu.

1.

vi.

2 Jo.

Vill,

sap.

c.

38.

Tom.

111.

* IbiU.

Ep. secr, dcv.

CLEMENTIS VI ANNITS
iiec

3.

CHRISTl 1?44.

327

cessamus vilulum exsolvere labiorum; nobili-

rem manus, sub

in

divina; miserationis auxilio po-

tatem tuam super nunlialis nobis celeriter eisdem

gaudiosis

nentes ad fortia tam per nos,

Christo filium nostrum..
filios..

rumoribus cum gratiarum actionibus

niullipliciter in

Domino conimendantes,

etniliiio-

ac dilectos
S.

quam charissimum regem Cypri illustrem, magislrum et fratres hospitalis

ducem
et

minus altente roganles eamdem,quatenus quacad tuam ulterius de illis partibus deducta notitiam fuerint, nobis nuntiare quantocius luai circumspectionis prudentianon omittat. Dat. Avin. X kal. Januarii, aimo iii . 4. De subacta Smyrna Pontifex Chrislianos
reges certiores
fecit,

Joannis Jerosolymitani..

commune

Venetiarum, et quosdam fideks alios, certum galearum, hominibus armigeris et aliis rebus necessariis
illas

sufficientermunilarum,
et

numerum
,

ad partes

pro succursu

defensione prffidictorum fide-

lium, et repressione hostium

stri

ut ipsos iu sacri belli societa-

et sub principali gubernatione ac regimine venerabilis fralris no-

tem pelliceret, atque inter cJEleros ad Philippum regem Francorum ', Joannam reginam -, atque eorum majorem nalu filium Joannem ducem ISormanniffi ' scripsit exlremo anno. Sequenti vero
ineunle,
victoria;
esset,

Henrici patriarcha; Constantinopolitani, Apopartibus

illis

slolica; Sedis in

legati,

ordinavimus

cum

orator ex Asia ad

Eduardum,

ut

illi

deslinandum. 5. Et licet armata stolii hujusmodi cum nonnullis fidelibus, in auxilium Christianorum et

clarissimoe seriem exponeret, accessurus

conculcalionem dictorum infidelium

devolionis fidei accedentibus,

illuc fervore

Clemensde eodem sacro

bello pluribus

cum

ipso litteris disseruit, ut

in Chrisliauos

ob continuas Turcarum

crudelitatem

et saivitiam

multum represserit hostium eorumdem ta;

excursiones ad coercendam illorum

immanitatem sacrum foedus

nuiltuariis proeliis hostes,
sinia

cum nonnuUis

prin-

men liis diebus praiteritis nunquam cessat in suis

divina Clementia, qua;

Cdelibus, et

spem suam

cipibus pepigisset; utque, post obtritos variis tu-

in ea figentibus a benedictionibus gratiarum, suae

Smjrna urbs munitis-

dextera; potentiam uberius extendente, praifatus

comparata

sit,

ac magnis operibus firmelur,

latius in

patriarcha

cum eodem
ejusdem

stolio et multis viris fide-

quo inde ad proferendas

fidele
pla,
:

Asiam victorias sexcurrant repurgala Mahonietanorum temrituque Ecclesiastico consecrata se quidem

:
;

libus strenuis,

zelo fidei orthodoxa; ac-

censis, ad civitatem Smyrna;, locura utique for-

solemnibus inslructis supplicationibus grates divino Nuniini egisse denique ut Eduardum rei
Christianffi

tissimum et porlum maris habentem optimum, in quibus pra3dictorum Turcorum gens nationis
foelida;

specialiter,

sicut intelleximus,
et

spem

suae

perlurbalorem ad vertenda proChrisfo in Turcas arma flecteret, ad pacis consilia cum rege Francorum, eaque bella gerenda,' quibus

feritalis

ponebat,

inde majora
civitas ipsa

damna

intule-

rant, et inferre potuerant fidelibus antedictis accessit.

Et

quanquam

intra et extra

immortalcm coronam adipiscerelur

tatus
'
:

est

adhorfilio

cum

portu prajdicto munita esset innumera mul-

Clemens, etc. charissimo in Christo Eduardo regi Angliic illuslri.

a

paganorum, inter quos erat Marbaxanus dux et rector magnus ipsorum; felix tamen Christianorum exercitus, in quo pauci erant respectu
titudine

Dudum

altliclionibus varlis et diris oppresilli

multitudinis infidelium pra>dictorum, in virtute

illius,

Turchi videlicel persecutores et blasphemi uominis Chrisliaui, persecuti fueraut immaniler, et persequi
continue non cessabant fideles Christi ejus prctioso redemptos sauguine, iu Komaniai ac partibus aliis transmarinis circumadjacentium regio-

sionibus,

quibus

hostes ferocissimi,

quo

est

omnis virtus

et victoria, intrepide

contra paganorum exercilum ac fortiter et strenue

irruens, post conflictus aliquos, eisdem devictis
gloriosa; fidei hostibus, civitatem

eamdem cum
manibus

porlu

et fortalitiis suis posuit

divina providentia,
fallitur, in

quae in sui dispositione

non

num

degenles, anxiis relalibus sspius repetitis, non sine vehemeuli dolore cordisaudilis, paternffi

populi Christiani

dictusque patriarcha, eliminata

compassionis viscera nequivimus continere , quo minus eisdem Chrislicolis qui ab eisdem Turchis tam per terram quam per mare hosliliter aggrediebautur quasi conlinue, spoliabantur, vuluerabanlur, interUciebantur, el nonpietatis el
,

laudeiu

facit ibidem ad gloriam divini nominis, exaltationem Cathohca; fldei, et consolationem ejusdem populi

exiude paganici erroris spurcitia,

et

Christiani divina officia celebrari, ac fortificari

et

muniri civilatem eamdem

et

ut fideles,

qui ad

acquirendas terras paganorum partium

earumdem

nulli ulriusque sexus

sub caijtivitate Turcorum ipsorum miserabili vendebanlur ul pecudes, et abuegalionem fidei CalhoIic;c, proh dolor cogebaulur pro\idere de succursu aliquo et defen!

sione coulra tani

loli

abominabilem

et

ignominiosam

sub cultu orthodoxa; lidei reducendas, laborare pro suarum animarum salute volueriut, ad ipsam civitatem et portum ipsius applicandi, solidum et optimum valeant reclinatorium reperire. 6. Nos autem tam per litteras ejusdem patriarchce,
et

Chrislianilali saiviliam

curarcmus. Quaniob-

quorumdam

quani aliorum fide dignorum, necnon exinde venienlium relatibus, hu-

'

Tom.

III.

Ep. seCr. bcvi.

III.

- .

dcvii.

'

iip.

dcviii.

jusmodi victoria triumphali,

EoJ. lom.

Ep. secr. dccxviii. Ext

eliain ii super .Ms. Areh.

magnitudinisdeditAItissimus,

quam de Sede suae cum ingenti la^titia

Val. de reb. traDsmar. p. 63.

plenius intellecta, tantorum collatoridonorum, in

'

328

CLEMENTIS

VI

ANNUS

o.

CHRISTI
apud Armenos errores foedissimos
etc.

curavimus \itulum labiorum et lam per processiones quam sermones ad clerum et populum laudes fecimus solemniter Domiiio decanlari.
liumilitate spiritus exsolvere
a

gliscentes

regia

opera exscinderet.
Cleinens,

charissimo in Christo

fiiio

nobilis vir Joannes

illis

Porro de Inijusmodi Tictoria dilectus fllius Bonde domicellus de partibus

Guidoni regi Armenia; iliustri. Quamvis, fili charissime, tam ex propositis per ambassiatores et nuntios, quam aliorum fide

veniens, et ad tua; regalis excellentirD prrcsentiam se conferens, qui pra?sens in ea extitit et su-

dignorum relatibus comperimus nimium displicenter, quod per nonnullos Armenos conlra veritatem
iuater
fidei

eum inibi commendatur, eamdem

per gestis per

laudabilibus multipliciler

Calbolica;,

quam

ad salutem docet,

excellentiam efficere viva

tenet et pra^dicat

sacrosancta

Romana

Ecclesia,

voce poterit plenius certiorem. Rogamus itaque serenitatem regiam, et attentius in

omnium

fldelium et magistra, foventur,

quanta

et

Doniino exbortamur, quatenus qme, qualia principes Catholici ad ejusdem

fidei,

tenenlur et docentur in aliquibus articulis execrandi et detestandi errores in aliquibus parlibus

dicti

regni; speramus tamen, quod tu,

qui sicut Lxtanter

fili

dile-

dilatalionem

ac

suffi

salutis et bonoris
si

au-

ctissime,

admodum
et

intellexi-

gmentum
ris

possent agere his temporibus,

guer-

mns, velut princeps Christianissimus

fidei

ejusdem
et

et dissensionibus suis cessantibus,

intendere

splendore pra?fulgidus ad

eam colendam

circa talia procurareut, consideranter attendens,

tu,
fili

cbarissime,

quem

ad

talia et similia inter

aptum, ad vias convenientem et idoneum reputamus pacificas super guerris tuis aniinum regium diriCceteros principes Catholicos orbis terraj
,

dilatandam studiis devotis et ferventibus te impendis, ad tollendos et radicitus exslirpandos hujusmodi et quosvis errores alios, obnubilanles

claritatem ejusdem

fidei,

de medio fldelium

dicti

regni, operosis tibique

apud

Deum non

pa-

gas, habilites effectualiter et inclines, ut in

iis,

rum

meritoriis soUicitudinibus effectualiter labo-

quae Dei sunt, luisque honori el saluti congruunt,

rabis.

intendere, sicut desideranter affectamus, sicque vires tuae fortitudinis valeas exercere, quod post

Ex quoquidem,si hoc ut desideranter

feceris,

opta-

cursum
obtines,

vitae prffisentis

de regno temporali, quod

mus et efficaciter petimus luus et regni tui praedicti status contiouis prosperabitur successibus
ipsa
:

proculdubio

coronam regni merearis accipere sempiterui. Dat. Avin. kal. Februarii, anno iii . Hscc insequenti anno Pontifex scribebat. Sunt ad eliam de Smyrna expugnata gratulatoriae Henricum palriarcham Constantinopolitanum
'
,

et Ecclesia, qua; sic

communionem habet
in

indivisibilem

cumflde quod
,

honore non habita nequit altera honorari, nec derogatur quomodolibet fldci , quominus

una

Ecclesise detrahatur, tibi

filio

tanquam

praedilectissimo

cujus virtus in hoc bello enituerat,

litlerte.

Tum

intra ipsius Ecclesiae brachia dulciter

recum-

Humbertum delpbinum Viennensem % tum ad Mariam ' dominam de Bellojoco cujus virum Eduardum prsclara explicuisse facinora scribit,
ad
,

benli, aderit

quantum

poterit consiliis, auxiliis, et

:

favoribus
aliis

opportunis

et

tuis

meritoriis operibus,

nihilominus ex his et quibus assistente

atque ad ferendam

illius

quibus mentis

litteris

traditur

eumdem

absentiam bortatur : in patriarcham Cle-

tibi gratia iliius,

qui dat regnare principibus, ut

insudabis, post coronam

in

Domino confldimus

et
:

Ecclesia;

Romanoe nomine Smyrnam

a Pontiflcibus praefectos
:

obtinere

atque

illi

im-

regni teniporalis, quod obtines, coronam perennem ct immarcescibilem regni consequeris sempiterni. Dat.
cesis 111 id.

positos visuri

sumus

quod gestum

est
si

ne

fideles

apud Villamnovam Avinionensisdice-

ex invidia mutuis dissensionibus,

uni addice-

rentur genti, distraherentur.

7.

Ad regem Guidonem

Pontificis inoiuta.

Septemb., anno iii . 8. De Fraticellorum in Oriente malitiis ApoInfuderant stoUcce ad Armenice clerum Utterce.

Dum

furitas

Syri ac finilimi

Turcarum comprimebatur, Saraceni Armenos alflixere ' iinploracli:

simplicibus Christianisin Armeniamajori, Perside

ac vastissimo
critae ex
illo

Orientis tractu nonnulli hypoest,

busque his auxilia, Clemens patriarcba; imperia VI id. Seplemb. dedit % ut Guidoni regi Armeniaj navali exercilu openi contraBarbarosferret. Guido

Fraticellorum, ut argumento

secta,

quam

Caelestini

V temporibus
in Ecclesia

emersisse vidimus,

nequissimum illum
ctitatem

inter cffiteros

errorem, saninteriisse,

enim adeptus Armenorum sceptruiu oratores ad Clementem miserat atque plurimis verborum offlciis eximium suum in Sedein Apostolicam studium explicuerat, deque orlhodoxa fide cum Ro,

omnem

Romana

nec superiorum temporum Poiitiflces, ut Clementem V, Joannem ac Benedictum nonnullosque

alios

Clemenlis VI antecessores instructos

ccelitus
:

mana

Ecclesia

recte

sentire

erat professus. Cui

aucloritate ad

solvendum ligandumve

fuisse

sed

Glemens, coILaudata ejus pietate, benevolentiam Aposlolicam pollicitus, ipsum est adhorfatus ', ut

omnem
meuos
,

in sacris ac divinis potestatem in seipsos

transfusam. Quod

cum

accepifset Clemeus, Ar-

' Tom. III. Ep. sccr. Dccxx. 4 Ibid. Ep. cclxv. Ep. DCXLiv. Ep. sccr, ccLXXiii.

ibid. Ep. dcx,nsii.

^ Ibid.

Ep, cclxiv.

Persas aliosque transmarinos Orientales Ecclesiasticos, Ecclesiae Romanae conjunctos, hor= Ibil.
<

Ibid.
'

Tom

Ti.

Ep, secr. lii.

; ,

CLEMENTIS VI ANNUS
talus est
tes
',

3.

cimrsTi i;Vi4,

329

ut canonicis legibus
aiiiniadverlLTcnt
etc.
:

iii

eos, ac sentien-

zelatores, ailvcrsus falsos et proditores religiosos

pricilictos, ailversarios ipsius fidei,

cum

ips^is

ct

cunclorum

Clemens,

venernbilibus fratribus

ar-

chiepiscopis et episcopis, ac dilcctis niiis elcclis,

profcssorum ejusdem persecutores et hostes poleiitcr ct viriliter exsurgenles, ipsos aut quosvis
fautores, defensores et adjulores eoruin
piatis,

abbatibus, prioribiis, decanis, prirpositis, arcliidiaconis, archipresbyteris, et aliis

latis et rectoribu;;,

non

reci-

Ecclesiarum

pra;-

cicturisque personis religiosis

Persidis,

et sjccularibus in

Armenia mojori imperii

et aliis Orientalibus
stitulis, fulei Ilabet bilis

ac ultramarinis partibus conlicet displici-

nec minislretis eisdem quajcumque necessaria, seu consiliuin, auxilium vel favoreiii quoTiiodolibet impendalis, nec ab aliis, quantuni in seu vobis fuerit, recipi, miiiistrari necesfaria
,

Catholic;e professoribus.
fide

auxilium, consilium vel favorem pra;stari quo-

digna inuitorum,
infesta relatio,

mcdolibet permiltatis
scopi et

sed vos, fratres aixhiepi-

admodum

et

quod nonnulli

episcopi, per vos et alios, quos ad

hoc

pseudoreligiosi, sub pelle oviiia voracitatem gerentes lupinam,

sidis, et aliis
iii

duxeritis

deputandos

eos solerter

et

fideliter
si,

Armenia majori imperii Per-

perquirentes,
et

ubicumque

reperti fuerint,

prout

Orientalibus et ultramarinis partibug erroribus involulus, nunc

quando opporlune

fieri poterit, capiatis, etcar-

fubi

populns, qui oliin inveterali scliismalis feret aliis

ceribus mancijietis,

ipsosque

secundum

slatuta

mento infeclus,
gratia illius, qui

canonum
hoc,
si

corrigatis, et etiam puniatis,

invocatoad

omnem bominem

venientem in

necesse fuerit, auxilio brachii sa;cularis, etc.

hunc

mundum

illuminat^ facionte, per pradica-

Dat. Avin. IV kal. Junii,

9.

anno nr

aliorum Calholicorum virorum, rejecto schismate hujusmodi, eterroribus

tiones religiosorum et

Neophyti

hceretici in Sicilia.

Servandae
tit.

incorrupta; religionis zelo Pontifex Aymerico

S. Marlini

profugatis,
fidei

viam

veritatis agnoscit,

et in unitate

presbytero cardinali Apostolics Sedis

citeriore

Calholicae ac saiicla;

tione consislil) fldeles partiuin

Romanae Ecclesiai devoearumdem, et mafalsas,

in

Sicilia

quosdam

ha;reticos

legato partes imposuit ', ut dictosNeophytosin jus vocatos

fidei.

xime personas simplices, per

a via veritatis hujusmodi,

erroneas et

meritis poenis afficeret. Nec defuit censoribus

denses, in quos

hsreticales prffidicationes, et persuasiones dolosas,

Grassabaiitur in Tolosana provincia nonnulli Wal-

qua; ducit ad vitam

prEccipitiiim

cum
fidei

aeternam, deviare et

secum ad

dam-

Pra;dicatorum
tuisset,
illi

Joannes e Molendino Ordinis censor legibus agere consli-

nationis perennis trahere satagentes, inter ca;leros

errores et haereses hujusmodi, quibus fldeles eos-

pars in

dem

subvertere,

sicut

pra;mittitur,

moliuntur,

pars in

u^merito se supplicio subducerent, Benearniam Fuxensi comili obnoxiaiii ', .\ragoniam ditfugerc. Quo vero de sonti-

falso et ha;reticali

modo

asserere ac dogmatizare

dicuntur,

eamdem Romanam
felicis

Ecclesiam non esse

XII,

bus poenae sumerentur, neve latius spargerentur venena, Clemens Arnaldo episcopo Pa:iipiIonensi

sauctam, nec

recordalionis

Joannem XXII
alios

et

Benedictum

Clemenlem V, quosdamque
nostros

Romanos

Pontiflces

praedecessores

Waldensium lue respersos comprehendendos operam inquisitori navaret tum Petruin regem Aragonum excitavit * ut regia
dedit imperia^, ut ad
:

fuisse veros pastores Ecclesia;,

nec valere qua; facla

lia;re-

polentia ad hujiisuiodi hacreticos vinculis manci-

fUerunt peripsos; sed quod principalis auctoritas

in paucis religiosis remansit. Quic
ticales et falsce

pandos
ret,

eumdem causarum
majorum

fidei

cognitorem

fulci-

quidem i^roesumptiones horrorem in

,

ac pietatem

a^mularetur.
^

cordi-

Similiter sollicitati sunt

Ecopi,

Aragonii archiepi-

bus audientium generant

clesiam,

et

exinde

universa

inferiorisque dignitatis Ecclesiastici,

prtefecti,

tum

congregatio fldelium, quic ipsam

Romanam Ectanquam matrem omnium etmagistram,

,

provinciarum

inagistratus urbium, ac

proceres potentia et auctoritate conspicui, ut fugitivos hocrelicos insectarentur. In Insubria

Catholicam

uiiicam

et

sanctam

pra;falosque

non-

Roinanos Pontiflces veros pastores Christi vicarios, et palres universalis Ecclesia; ac fidelium omniuiii
extitisse,

nulli a fidei censoribus crimine htereseos postulati,

cum

supplicio affecti essent,

eorum bonafisco
;

religione Catholica profitetur,

non mo-

addicta, corporaque

adhuc jacerent insepulta

ac

dicum conturbatur. a Cum autem pivxdicti venenosi

radicitus,

percrebuisset
et mortiferi

rumor

injusta nece affectos, et in

extremo
dedisse,

vita;

actu poenitentiae Christiante signa

errores, et ha;reses sint a cunctis Christi fidelibus

ne in perniciosam possinl crescere

ha;retici,
et inimici
fidei

se-

getem, exstirpandi, et dogmatizatores eoruni tan-

quam

falsi

orlhodoxiE

indeque concitati in provincia ingentes niotus fuissent; Luchinus, (jui imperii Romanaj Ecclesiac auctoritate interregni tempore vicariain pra;fecturain gerebat, quidamqiie alii Clementem
vogarunt, ut necatorum causam discuti juberet. Pontifex itaque Bcrtrando tit. S. Marci et Guillelino
S. Stephani iu Cadio Monte presbytcris cardinalibus iiiunus injunxit% ut acta |)ublica in eos
tit.

persequendi, et poenis debita; ultionis plectendi

universitatem vestram requiriinus, et in Doinino
attentius

cxhortamur, \obis per Apostolica scripta

nihilominus dislrictius injungendo mandantcs quatenus tanquam veri ejusdein orthodoxae fidci
rebus Iransoiar. pag. 57.

'

Tom.

111.

'

Ead. Ep. quaexl. etiam in sup. Ms.

ile

DXXXVIII.

Ep. sccr. ccsxi.

'

Ep. DXSXIX.

Ep. CXL. Ep. DXIX.

*
s

ibid.

'

Kp.

Ans.

ToMiJS

XXV.

Rayn.

VI.

4-2

330
edila,

CLEMENTIS VI ANNUS
ac sentenlia;
lalse

3.

CHRISTl 1344.

a;quitaleni ad

examen

gratia spirante, et eliam moti ex verbis et persua-

revocarent.

sionibus prsepositi su[iradicti, lantam de sanctitate

a

Hoc anno agitalum

canda,
iiiissusque
'

Clemente

est

de LudoMartii

vestra

vico Ba\'aro ab ba^resi ad Ecclesia; obsequia revoea de causa YI

k.il.

concepimus confidentiam, quod non solum ipsum expressatis,sedetiam quibuscumque circa personam, statum el libertates nostras
nobis
iier

Guido de Calma ad Pbilippum regem Francorum, ut cum ipso rem tractarel ac Joannam ^ reginam
et Joannem ducem Normanniae, donem commendatum baberent
,

agendis slare volumus ordinationi et disiiositioni sanctitatis vestr, et a vestra voluntate nuUatenus
resilire
et ab isto noslro proposito averli non possumus, imo etiam omnia complere intendimus, et ad effectum perducere, Deo dante. Supplicamus etiam sanclitati vestra; quatenus a?mulorum nostrorum falsasuggestione remota, in bono et sancto proposito dignemini permanere, et negolium reconciliationis nostra; fine celeri etlaudabililer consummare ad quod tractandum et etiam fiuiendum, statim postlatorem prEsentium
:
:

ut

eumdem

Gui-

pro tractatu Lu-

dovici promovendo rogavit. Pollicituni enim Gallum Bavaro operam seuavalurum, inBenedicti extremo Pontiticatu vidimus. Cumque Bavarodies constitula, ad quam supplex ad Ecclcsiaigremium redire jubebatur, exstracta esset ' ad recurrentem natalem Deipara; diem Pontifex Carolum marcbionem Moravia; Joannis regis Boemia; lilium, de quo ad imperium evebendo agitabatur, cerliorem XYl kal. Julii fecit. 10. Clemens agit de conciliando Bavaro qui ad Pontificem et cardinalinm collegium dat litteras. Lapsis autem ab ea sacra celebrilate aliquot diebus, Ludovicus Bavarus, plenas officiis litteras ad Clementem misit, ac paratum se professus est, ut ad Ecclesim obsequium lediret rogavitque Pontificem, ut ad felicem cxitum tractatum perduceret, pollicitus oratores ad Sedem Apostolicam mox decretum ' iri. Conceptic sunt subjectis verbis ex> lilteras, quas inter velera Mo;

nuntios et procuratores noslros

sufQcienti
,

cum

procuratorio
pra?positi

secundum informationem

antedicti, sanctitati 'veslrae transmittemus, de in-

tentione cordis nostri plenius informatos. Insuper

pelimus, ut sanctitas veslra pripposilo

iiraefato

in

dicendis nostrum ex parte fidem et credentiam

numenta
a

Yallicellanai Bibliolbecffireperi
in Cbristo
,

dignemini adhibere. Dat. in oppido nostro Landesbuc XX die mensis Septembris . 11. Misit etiam aliasad collegium cardinalium litleras, quibus praefatus redundasse jam ante gravissima in Ecclesiam mala, ex ipsius et Joannis XXII dissensione, verendumque ne alia oborirentur, addit decrevisse se suosque apices Pontificis

Sanclissimo
rex

patri

et

domino
etc.

voluntati

omnino

Cbrisliana demissione

'

suo domiuo Clementi

tia

etc.

Ludovicus Dei grare-

committere.

Romanorum

semper Augustus,
devota

Yenerabilibus in Christo patribusetdominis

commeudationem,
torum.

et

pedum

oscula bea-

cardinalibus, totique coUegio

eorumdem, Ludovi
et

cus Dei gratia, etc. voluntatem

fieri

benevolentiam

Sanclitati vestrae

notum
et

quamplurimumreverendai cupimus per praBsentes, quod auditis

de Jadecb de atlectione

in

omnibus complacendi.
Quanta
i)ra;terilis

temporibus ex discordia
recordationis Joannem
1 '

iis el intellectis, qu^cCal...

jamdudum

inter

felicis

benevolentia sanctitatis vestrai in negotio noreconcilialionis plene retulit viva voce, cui

straj

tanquam

persona; fide dignai credidimus in di-

cendis, eliam inter cxtera corporis noslri viscera

papam et nos, prob dolor! incboata, scandala et pericula evenerint, et nisi apponatur remedium, majora verisimiliter provenient in futurum, vestrae reverentia; incognilum non existit. Sed quia
ad officium nostrum tanquam illorum, qui
iiost

ad gaudium sunt commota. Sicut

aspirat ad ubera matris,
stra redire
ita

filius

tenellus

desiderat

anima no-

ad graliam vestra; sanclilatis, ac sacras

sanctissimum in Cbristo patrem dominum noslrum Clementem YI, ad curam et salutem oni-

Komaua} Ecclesiaj, quam recognoscimus matrem fidebum a Domiuc consecralam. Scimus enim, (juod si mediante vestraj sanctitatis gratia uegotium nostra: reconcilialionis, ut speramus, ad finem laudabilem perducatur, leviathan ille, qui nititur scindere unionem et seminare discordias,
confusus superabltur
scandali, qua; heu
!

nium

Cbrisli fidelium dispositione divina jirinci-

palius sunt

vocali

specialiter

pertinet talibus

periculis obviare; ideo ad vos recuriimus coufl-

denter, petentes bumiliter et devote, quatenus iu

isto salubri

reconciliationis negolio velitis inter;

jionere partes vestras

cessabit

onuiis materia

omnibus
et

et

per omnia

pro cerlo scituri, quod in cum integra bumiiiatione

Ecclesia; nos intendi-

discordlam

est

propter suborta, nec est possibile linguis

in universo

mundo

devolione sanctae Romana;

mus

bomiuum
turum.

loqui vel intellectu

bumauo

imaginari

nam

couformare. In quibuscumque circa persoet slatum uostrum agendis stare volumus

et

bona, quaj ex boc evenirent verisimiliter in fuNoveril ergo saactitas vestra, quod di\ina

ordinationi

disposilioni

sanctissimi

patris

et

douiini nostri supradicti, et sibi in

omnibus bu-

die sabbati
>

militer obedire. Dat. iu oppido nustro Landesliuc, Quatuor Temporum. Accessisse ad

To.li. II.
3

Ep. sccr.

DCCSLU

et
^

dcclii.

Toji.

111.

Ep. secr. Lv.

Ep. secr. dlxxii.

Est. iu schedis bibl. Vull.

Sedem Apostolicam Ludovici oratores, atque illius nomine in cardinalium consistorio Pontifici se

CLEMENTIS VI ANNUS
siihmisisse, ex lilteris Clcmcntis papae ad

3,

CHRISTI 1344,.

331

Aibcrut

riipit

quocirca Clemcns ad llumbertnm Uclpliireconciliationis

illius

tum (lucem

Austrite datis

'

colligitur.

num Viennensem
,

cnpidis-

12. Miserat

Albertus

oratorcs

Pontifici

suum

in

Apostolicam Sedem studium cxplicaret,

simuni XVIII kal. Februarias ineunfis sequentis anni scripsit ', jam tliu se consueta mansuetudine

ac nonnulla de conciliando Ecclesinu Ludovico ailjccernt. Cui Clemens, quanto illius ad fidelium

Ludovicum

coimiinnionem adilucendi
siibjcclis

desiderio tcneretur
^
:

linguis, nt aif, loquentem variis, nimiriim assidue secuin pugnantem exspectasse, ut fidelinm ccmmunioni reslitueret, afque etiam

verbis significavit

Tuam volumus

redituros oratores ipsius, recurrente sacro Purificala;

nos abliorrcnles |icriciilum innumerabiliiim animaruic, ciii pro|)rndeiiliam

non

iafere

qiiod

Deiparge die operiri, eoqiie temporis spafio

cvolnto deliberaturum, an ad

Cavanim

ipse Del-

factum ejusdem Ludovici subjiciuntur, proli dolor! et earnm salutem alTectionc paterna zelanet attendentcs statum ipsius Ludovici niisctes
ptcr
;

rabilem

sibi

et

poslerilafi

sut,

nisi sibi festinet

phinus sc conferre debeat. Cffiterum flagitasse Ludovicum, ut Pontifex illi ad expianda praeterita scelera subcunilarum paenarum capita, atque alias ad reconcilialionem nccessarias leges proescriberet,

snpcr eo salubriter consulere, dispendiosum ct

fernnt hisloiici

qurc efiam in supe-

opprobriosum excidium comminanlem, altenle clesideravimus, et adhuc desideramus fervenfcr,

qiiod ipse nperfis rafionis oculis, relictis suis dcviis,

ad

morfem SEternam
gressus suos
:

et

perpeluam confusioet

Albertum ducem Austri;c lilteris exhibitae submissionis et actorum nomine haud obscure indicantur. Sed Ludovicum iis nonassensisse, atque iu pristina animi duritia perstitisse
rioribus ad

neni ducenfibus, reduceret ad viam verilatis,

justitio;

docuit exitus
1-i.

(I).

quia nos, quantum

cum

Francisciis Ascidanus Minorila et Bavari

Deo
(leri

et juslifia,

ac honore sancta; matris Ecclesiae

fautor -pcenitens.
nensis
-

pnsset et poterit, parati fuimiiset

adhuc su-

mus eum benigne

vis

recipere paternis et cbaritati-

amplexibus,

ipsiiniqiie

ad hoc , ut debet, se disposuit, ad ovile reducere Dominiciim, extra

si

quod
llli,

noii est alicui gratia neque salus. Porro fe, nolumus ignorare, quod post submissionem

Agit de his Albertus Argentinarrationemque ad Ludovici Bavari coinmendationem, sugillationem vero Romani Ponti Missis, inquit, per principem ficis concinnat litferis et nuntiis ad curiam et ad Francum ad sciscitandum causam impedimenti reformationis,
:

cnm

ipse

paratus esset oinnia facere quaj sibi

piT snos |rocurafores et nuntios

sistorio

dudnm

in con-

injungerentur a papa; datoqueresponso perFran-

publico iu nos factam, venerunt ad noiis

Ludovici prnsdicti, qni super certis actis nobiscum de noslro beneplacito redeunfesad ipsum, ad eamdem nostram prajsentiam, sicut credimus, sunt
stram prssentiam

diebus

pra^teritis nuntii

cum, quod diceretur per papam, qnod non peteret eo modo gratiam, quo deberet . Non id absque causa dictnm, non enim suffecerat Ludovi-

cum
rite

venturi; sperantes in eo, qui gressus lioininum

dirigit,

inchoari processum prosperum super

etc.

iie-

suaque Pontifici committere, ut sed oportebat, ut damnaret potissimiim promulgatas jam ante ipsiiis edicfis luereses, de quibus suis locis mcmoravimus tum
proQteri, se

culpas expiaret

golio

pra?libafo,

Albertum hortatur, ut

quK
que

in arrogaiula sibi renunliandi exaucforandiPontificis auclorifafe,

operam siiam in re perficienda collocet. Daluin Aviii. 111 id. Decembris, anno iii . 13. Solvi non meruit censuris Ludovicus quippe qni priora cum PonfiHce et cardinalibus gesfa contrariis factis mox, ufi solitus erat, cor,
'

invadendaque solven-

darum legum canonicarum de corjugiis potestate atqiio ideo ad promerendam Eccleatfenfaverat

:

siic

gratiam formula, ut poscebat

rei necessilas.

'

Rfihdoif. in Aonal. Alb. Arg. in Chron. ct alii.

Toin.

III.

Ep. secr. dxlv.

Argenl. in

- Ibid.

Chron.

(1)

OuiJ gcstiim fuerit in Gcrmar.ia

in cau?a conlroversia;

cnm
.M.

Ecclcsia

Romana

nsrrat, qni tiinc in

Geimaoia acebal, Joannes Yilodu-

ile discorlia inter Ecclesiam et imperium, brevi toUenda; sed Aprdi mense famam illam evanuisse penitus, Ex iis vero qus inferius sciiptor ille addii, intclligiinus famara illam iterum impendente ^.slate revi.xisse, opperienlibus Germanis duos legilos cardinaies a Poniifice railtemJos, qui conditiones pacis ab eodem Pouiilice pricscri|ilas defi-rrent. Interiiri vero, ait, Lndovicus apprnpinquanle AuUimno jejuiiiiim Irium fenaium sexlarum in pice et aqua in singulis parochiis epistop .tus Suevia;, Auguslensis, tuin et totius Ravaris indixit . Adjccia; et publica; supplica-iones ad Nuininij

ranus .Mmorita scribens, boc anno circa festum Purilicalionis U.

V. percrebuisse apud

Germanns famain

aiixilium inipetranduin, in quibus

DJaDi urbibus episcopalibus niandavit,

Ludovicus ipse prxibat. Inslante vero colloquii ttmpore, singulis per Germacirca feslum Nativilalis B. M. V. Krancofurluii indictum. Eo cnm fenissent viri lotius imperii principes, lecia; coram omnibns liltera; Ponlificis, qu;bus comlilioncs pacis prnponebantiir : omniura asscDsu, ait Vilodurauus, rejecla; sunt, giavioribusque verbis reprehensus Ludovicus, qiiod leiilata his conditionibus concordia impeiialem

omnibus

liim et in jejuniis

selectns viros inilierent ad convei.tum

dignilalem negleclui exposuisset. Quarc

admonendum

principein

censuerunt ut deiiiceps

vcru publico ruiuore accepi^se se idem sciiplor afllrmat. Addit ta^iiCn

rein aliter a noniiullis refcrri narraiilibiis, e;<m,

postulando cuni Ecclesia foedere abslineret. quam Ludovicus Ro-

mano

1'iiiitifici

cxhibuit olisequii demis;ionem principibus electoribus displicuissc,

vicissim Fridericum reprohasse, atque

nl allerum sibi substiiueret. Substiluisse vero .Marchgravium Brandcmburgeiifein,

eumqne vehit ineptuin impcrii dignilati suslinenJa^coegisse, qucm elecloribus recusaiilihusac iinstulantibus filiiim regis

Bohemia;,

illuin

ila re

crebuisse narrat convcnturos electores priiieipes iM-nncoruitum ad eleclionem novi

inlecta cfrnim dissnlutum. Post fo^lnm vero Omnium Sanctornm rumoroni inimperatons; qiind cum inlellexisset Ludovicus exerci-

lum x.x iiiiliium ad eii< prohibendos parasse, ex quo territos ab incepto abstitisse. Il.cc Viiodiiranus, ex cujus relalione inlelligimus quani wria rerum Gcrmanicarum fama tune spargerctur. Oiiare nec histoncis Gcrmanls ctiam cosvis lides in iis qua; per hos annos narrant satis Mansi. cODStans et rata adhibenda est.

332

CLEMENTIS

VI

ANNUS
carpit

3.'

CHRISTI 1344.

proposita esl, qiiam inemorntus Alberltis

velnli

fatum

dominum Joannem

scripsi,

dixi

vel feci.

acerbissimam. Sed ipse polius perpciidere debuerat, illum esse Chrisfianffi ingenne recenseat si demissionis triumpiium

turpissimam

et

Ef pefo veniam, gratiam vel misericordiam

pracmissis.Ef confiteor
toto fempore,
praifuit,

de

dictumdominum Joannem
Ecclesise
fuisse,
et

quo regimini universalis

et
et

damnelque
lalis

scelera

quae abolere

flagitarit

et

verum

Catbolicum papam
ut

quidquid in ea confessione
suavilate
lesles delicias.

acerl)itatis

fuerit, pie-

ipsum Catholice,

verum

et

fidelem Christiafidei

icmperatam colliquescere
Pccnitenti

in
'

coe-

num

vixisse et obiisse. Et

hanc meae

brevem

tum

Francisco

Ascu-

lano,
in

quem
-,

visa Micliaelis Ca;senatis hreresiarcbae

vitac

confessionem et annofationem juro, et siippono correctioni etemendafioni,ac suppletioni ejusdem

sancfissimi patris et domini nosfri papa? Clemenfis \'I.

cxtremo

actu conversione, resipuisse feconfir-

runt

quidque ad pseudominoritarum
baeresim
lia;c

Secutiim etiam postea hiijus

exemplum

mandam
fuerat
esl (1)
, :

doctrina et ingenio

abusus

Ochamum,qui ad Ludovici grafiam

visiiri

plurascripsit,

poscend.x vcniaj formula porrecta

suinus.

13.
fraler

Clemens, ob interregmim

llalice

admini-

Ego

Franciscus de yEsculo Ordinis

et

strator,

Minorum,recognoscens veram Calbolicani

tolicam fidem, fateor

Apos-

donat.

Interea

Andream

regio

nomine quoad Siciliam

Ilalia

imperii jusfo principe viduati

me

illain

fidem firmitercre-

administrafionem gerebat in

Clemens, ac

quam sacrosancta Romana Ecclesia, quoe mater est omnium fidelium et niagistra, lenuit et docuit, lenet et decet; et quam sanctisdere et tenere,

Joannes episcopus Novariensis

lani, Placenfiae,

et

Luchinus Vice-

comiles accepfce beneficio Sedis ApostolicaeMedioLaudac, Cremae et Caravacili vicariLC praefecturae noinine,

simus

in Chrislo pater

dominus Cleinens papa VI

etiain

decem millium aureoaerario, sacroPefri

'.

cum

sacro collegio cardinalium tenet et docet. Et

Scriptiira

rum censum annuum Pontificio

ef ef

praccipue credo et teneo, ciim

Pauli Aposfolorum die inlulere

Masfinusvero
ac

sacra in plerisque locis hocasserat,

nostrum
asserere
iiihil

et

Redemptorem Dominum noslrum Jesum Christum

nonnulla habuisse
;

Alberlus Scaligeri Verona;

pracfecluram Ferrariie

ef Vicentiie vicarii

vectigales erantconstituti^; Opizo Atesfinus

mar-

cjusque Apostolos

et

quod

chio

quaj Ecclesiasficse

pertinaciler,

quod Cbrislus
:

et

Apostoli
est errojiis

babuerint in proprio vel communi,

et

iieum

liaireticum

et

quod Christus ac

ad decenniuin imposifo decem inillium aureorumcensu, obtinebat^ Hi aufem atque alii principes cum ambifione iiroferendoruin fidilionis eraf,

Apostoli habuerunlin rebus, quibus usi sunt, jus

nium, augendieque

potentiLC etrerrentur, Italiam

utendi, et faciendi ea, quae Scriplura sacra

tatur eos fecisse
jiistus

fes-

turbarunt, cui pacandai operara Clementem navasse plures osfendunt

IG.
lifterai *.

quod usus non possit absque omni jure ufendi et quod in

:

et

esse
prae-

Insigniveral

Andream Clemens

ineunle

missis felicis recordalionisJoannespapa XXlIrecte

{l

Calholice definierit in Constitutione sua, qu;c

incipit

tliolicain, et
1'jus

nonnullos ; quaiii reputo Cacontrarium teiiere post Decretalem et publicationem pertinacilcrore et corde pro:

Cttni inter

anno Siculo fasfigio, ac noinen inuncfionemque regiam e cardinalium consilio decreverat. Rem promoverant apud PonfiUcem, missis aniplissiinis
oraforibus, Ludovicus Ungariae rex ipsius frater,

liteor,

prout ipse in dictaConstifutionedeclaravit,

el lia?reticuin fore.

atque Elisabetha regina illius inater, tum efiam Joanna regina Sicilia) Andreae uxor, afque Sancia
Joannaj avia, denique regni Neapolitani ordines, ut major Andrefe auclorifas conciliaretur, actum
reginte digiiitati publicajque rei coiisulerefur

crroneuin
Jiitet,

Ef doleo et

me

pos-

quod unquam

ali(]uid scripserim vel

fecerim

contra ipsam, et specialifer de verbis excessivis,

quaj credens zelare pro Ordine

meo

adversus

ijr;c-

quo
'

Clemenfe
111.

hai litlerae

; de Andreae regi missae^:

'

Tom.

III.

Ep. secr. lxviii.

Luc.

Wdd. Annal. lom.

lli.

Tom.

aa. 133i. iium. C.

* Eli.

CXMV.

Ep. secr. ccil.

6

Ep_ cLXXVi.

gp, csci.

ToUl.

11.

Ep.

DCLXSU.

(1)

Michael

de CKsena, cujus bic

nieminil annalisia, anno

siiperiori

die

xsis Novcmliris,
non
tictis

lesle

Wadingo

in

Annalibus Minor. ad
iMicbaele

an. MCCCXLiill,
Ilalia;

num. 13

decessit, cjuiato anle

obitum scbisuiale,

et priori scelere

lachrymis expiato. In Colleclione scnplorum

a Muratorio adornala tom. lil, parl. ii, col. 513, exlat e.xposilio quffidam in

psalmum

L,.1/iiere/e tnei,

Ceus etc.,ab eodem

extremo morlis artieulo diclata, in ipia cxacla; viUe seeicra coram Deo coiilitetur, ac vcuiam buniilis implorul. In ea vero assumiitum a se Mmoritarum supreumin icgiiuen notat auno ucccxvi, quoJ in grave Ordinis detriuientum cessisse as;uoscil. Subduxisse euim se fatetur, a Juanue Ponlilice ac venisse 1'isjs, ibique autipapa; adliaisisse et ab eo cpi^copuai Uosliensem renuiitiatum cl consecratum, ac vicissim oumdcm antipapam se Pisis solemui ritu coronasse. Ambo luec ijnorasse bucu^qne sciiplorcs salis constat quanquam epi^copalis diguitalis Cicseuati collaUc uno saltem verbo niemiuit auctir anonymus llist.iriie Pisloiicusis veriiaculo seimoue digostre. Corouationem vero soiemnem
in
;

quo nosscl Poutilicis Roiiiani corouatii nem non ab alio qnam ab episcopo coufessiuuem banc suam prosequens iMichdel, adJit, auctjiem se pia;buisse Ponldici, ut diguilales Ecclesiasticis Mmoritis fi-alribus elarglretur. Ouare reuuutiatos a 1'oiiUlice F. Bereugariuiu Buverium Pisaiium in arcliieiuscopuuj Gcnuensem, !'. Aniisiuum 1'isauum in Luceusem cinscopum, aliosque alibi pcr Etruiiiim se consecrasse. Llenique veuiain deprecatur, quod ad eam usque
ideo forle
lloiiia;
1'isis

antipapa jam

coroiialus rei ctere

voluit,

llosliensi pia;-taudain

foie.

Tum

dicm tilulum et auctoritalem miiu^tri Lciieralis Ordiuis iMii;orilaium, exaucloralus licet a i'outilice, sibi per summam iuipudeniiam vindicasset, cujus diguitatis iudcx sigillum se.-c siatim reimltere mauibiis socii sui ;'. Gulieliia proliletur. Ex quo intelligimus Guilelmum Okaraum, quem luc desiguari uec dubito, jjm iiide ab anuo mcccxlui ledilum suum ad Eeclcsiam maluiasse. lUcc dictavii Muluel, in infiniutate, ut ipse ait, conMutus, quam ultimam fore sibi mctuebat. Obiu vcro leipfa in civilalc Mouacbii, ut cx titulo cidcm lucubralioni in Codice
\ctuslo priclixo, constat.

iNSi

CLEMENTIS VI ANNUS
Andrerc regi
a Mulliiilicafas

3.

CHRISTI

13/|/|.

333

Sicilirc illustri.

nistratione pro
et supplipr.Tdictnc

devotaruiii
,

precum

catioiium

inslantias

nobis per charissimos

in

Cliristo lilios

nostros

;:criiianum tuuin, ac

Ludovicum regem Ungariae Sanciam et Joannam Sicilire

Ungari;'j genitricem tuas

eodem tempore, nostro et EcclesicTi nomine gerendaet exercenda, paruerifis ut indubite speramus etsupponimus, tumeffectu, et non aliter) tu cum eadein regina tanquam vir
ejus coronari debeas et iniingi.
a

conjiigem,

et Elisabetli

Ca^terum

cum

nobis pio parte tua et ejusdem

reginas illuslres, nonnullosque venerabiles fratres

nostros archiepiscopos
filios

reginaj fuerit humiliter siipplicatum, ut alicui per-

et

episcopos, ac dilectos

sonae idoneae coronalionem et iniinclioneni liujus-

nobilcs viros barones regni Siciliae litteraiibus

;

porrectas scriptionibus

et

subsequenter pcr so-

ienines nuntios ad

nostram propterea destinatos

praesenliam,
nostris

tam

in caniera

quam

in consi^loriis

modi facieudas et impendendas in illis partibifs committere dignaremur; nos quamvis hac ardua quamplurimum reputamus, ut tamen mulfis laboribus viarum discriiiilnibus et profluviis expensa-

propositionibus fullas elegantibus, solita

rum

benignitate suscepimus, intercaetera continenles,

parcatur, quibus tu et ipsa regina subjiceremini,si vosvenire ad nostrain pra?sentiam propter

si prcxdicfas protestationes et cauadmiseris et compleveris, tuque ac eadem regina legato super administratione pra;dicta pa-

quod cuni tu, cbarissime fili, ejusdem Joanncc regiiue, ad (juam regimen (regnum) pracdictum ex successione clarae memoriae Roberti regis Sicilice avi sui pervenisse noscitur, vir existas, ut convenientius, decentius, utilius et honorabiiius tuo et

hoc oporteret;
telas

rueritis etTectualiter, ut pra^ferfur,

eidem

legnto,

ejusdem regincC conjugis

esf,

luiE, quaj

una caro tecum

coronatio et inunctio prasdiclaj honorabiliusfieri poterunt, intendimusopportunamsuper

iis concedere polestatem, etc. Dafum Aviiiione IVnon. Februarii.anno ii. Objecti sunt cabiiividis obices Andrea; inunclioni unde ingentia rnala
,

per

quem

provideretur statui et fanti conjupii

rosx prolis exinde, sicut a

et numeDomino petimus, pro;

creanda; consuleretur honori

nos, adhibilis cau-

tehs opportimis et idoneis, te insignire deiiominalione regii

tituli,

fluxere,

necnon ordinare, quod cum

vir

eadem regina velut

suus coronari debeas et inungi, de benignitate Apostolica ilignaremur. a Nos igitur eisdem precibiis et supplicatioiiibus plenc ac patienter auditis, et eliam inteldiligentius, attendentes

a rcrjina Neapoliest solemni ritu Neapoli die vigesima ocfava Augusti hujus anni regina Joanna coram Ayinerico tit. S. Martini ia Montibus presbytero cardinale Apostolica; Sedis
tana Joanna prcnstita.

17. Clientdaris sponsio

Professa

'

lectis

quod

tu,

fili

dilec-

Itssiine,

de prosapia descendisti

domorum

rega-

liuin, quae in fide,

reverentia et devotione sanctae

ob pupillarem regiucx cxtafem tutore atque administratore seu, ut vocant, bajulo, regni Siculi coronam liberalitate Sedis Aiiostol. ia
legato, ac regni
se transfusam, clientisque fidissimae obsequiaCle-

Romanae EccIesicC absquedeviatione qualibet hactenus continue perstilerunt, et sperantes in Domino, quod tu progenitorum tuorum laudabilibus inhajiendo vestigiis, in eisdem fide, reverentia et
devolione persistens, erga nos et

menti Vf ac successoribus devovit

ad cujus rei

commendandam
jectas Tabulas

secutura;

aetati

memoriam sub-

eamdem

Eccle-

clarum meritorum cumulis exliibebis et quodque dilecto filio nostro Aymerico tituh S. Marfiiii in Montibus presbytero cardinali A. S. L. ciii administrationem dicti regni pro teinpore, quo ad nos et Ecclesiam memorafam eadem specfai administratio, commisinius, parebis
siam
te

edendas curavit Joanna Dai gratia Jerusalem et Sicilia; regina, ducatus Apuliae et principatus Ca|)u;e, Pro

gratum

viucia;, et Forcalquerii ac

'fenore praesenfium

Pedemonfis comilissa. notum facimus univer-

efficacilLT

etaliis,

tandim super pricmissis et infendes negotium hujusmodi non parum arduum

;

insjiecluris, fam prassenfibus quod de ligio homagio ef fidelifatis debitaj juramento, pernos de proximo pra;stifis in manibus reverendi in Chrisfo patrisdomini Avmesis

earum seriem
futuris,

quam

rici

lit.

S. Martini in

Montibus presbyteri cardinalis

tangentibus deliberafione

cum

fralribus

nostris

A. S. L. ia regno

ejusdem Ecclesiae cardinalibiis prcX-liabita, prout tanti uegotii exigebat qualitas provida et matura,

pro parte sanctissimi ia Christo patris et domini domini Clementis, divina providentia ejusdem sacrosancfa; Ronianae ac uniSiciliae

decima nona mensis Januarii (sunt eo argumenfo ad Andrtam XIV kaL Febr. datcx- littera; eadem verborum forma conceptae) proximo pra;lerili sub cerlis prolestatioiiibus ac cautelis
die
'

versalis Ecclesiae
siae

summi

Pontificis, et ipsius Eccle-

nomine, auctoritate su])rascriptarum ejusdem domini suiiimi Ponlificis litterarum, pr;cseiitatum estnuper nostris obtutibus quoddam confectum
fieri.

opportunis et idoneis, in
tciilis

aliis

litleris nostris

con-

exinde publicuin histiumeiitum substantiae per

pleiiius et exprcssis, iu nostro consistorio fe

omnia

Lujusmodi regii tifuli denoniinafione insigiuvinius, et ordinavimus (si protestationes et caufelas ipsas admiseris et compleveris, tuque ac dicta regina uxor tua legiito pradicto super eademadmi'

nomine. Amen. Aiino a Nativitate ejusdem mcccxliv, die xxviu ineusis Augusti, duo18. In Dei
'

E\t.

Iii

aice S. Aujjtl. lib.

Plat. jiissu
lit.

1'rivil. Itoiii. Eccl.

1.

loin. iii. p.

202i.
bibl.
1.

el inlei- coll

Sixl. IV. edila

iii.

p. 7i. jn
lit.

Ms.

Vall-

sign.

B. uuiu. 12. p. 140. et io .Ms. sign.

[).

a\xm

Tom.

II.

Ep. Mccxxi.

p. /2. Baron. tom. XI. an.

1097. p. 699.

334
decima; Indictionis,

CLEMENTIS VI ANNUS
Pontificatus snnctissimi
in

3.

CHRISTI 1344.
et

nem

administralionem regni
propter
ffitatis

Christo patris et domini doniini Clementis, divina providenlia papa; VI, anno iii. Noverint universi

dictorum

et ferrarum pr.Tdefectum atatis hujusmodi,

cujus quidem

consuevit esse consilium fra-

prsens Instrumentum publicum

inspecturi,

quod

gileetinfirnium multisquecaptionibus exposilum,

mintis idonea existebat
;

nos infiascripti notarii publici, clinfrascripti testes ad boc vocati specialiter et rogati ad instantiam et
petitionem nobis factam pro parte
lentis
inclyt.^e et excel-

nos qui ipsius Joanna;

reginaj superiores immediali existimus, et totius

regni ac terrarum prajdictorum directumetaltum

domina; dominre Joanna>, Dei gratia Jerusalem et SicilicB regina, ducatus Apuliic et principatus CapUcX', Provinciaj et Forcalquerii ac Pedemontis comitissoc , personaliter accessimus ad monasteriuni S. Clara; de Neapoli et dum esse:

dominium nbtinemus,

et

ad quos cura, dominatio,

administratio et bailia regni et terrarum pra^di-

neos per

clorum regends per nos, vel alium seu alios Sedem Apostolicam deputandum,
et in

idoseii

eliam deputandos plene

solidum de jure. ac
Pontifi-

musinEcclesia ipsiusmonasterii
et

in i|isiusdominaj

diversorum pra:decessoruin

Romanorum

regina; pra^sentia, ac reverendi in Christo patris

cum

observantia pacifica

islis

temporibus perline-

domini domini Aimerici

lit.

S. Marlini in

Mon-

bant, pra^decessorum ipsorum vestigiis inhxrentes,

tibus presbyleri cardinaiis in dicto regno A. S. L.

et

utque paferna benevolentia consilium capientts

pro
filiis

nuntii ad infrascripta per Apostolicas litteras

;

in similibus

casibus salubriter provide-

necnon prKlatorum, comitum, baronum,jurisperitorum, et aliorum quamplurium multitudinis copiosae dominus Aimericus nuntius et lecratus in pra-senlia ejusdem dominaj reginm et nostrorum notariorum et testium, ac prselatorum, coraitum, baronum, jurisperitorum,etquampIurium aliorum mullitudinis
specialiter deputati
;

runt pro bono siatu rcgni et terrarum pradictorum, non parum turbinibus periculosisque fluctibus cxposilorum, et in multis iniquorum et pacis
ffiuiulorum insidiosis perturbationibus conslitiito-

rum

ac pro censura recti judicii et rcclitudine

justitia;

ibidem sub rectore debito confovendis, tam pro jure nostro et ejusdem Roiuanae Ecclesiaj
conservando,
nitate

copiosfe, ostendit et publice legi

lilteras Apostolicas vera, nota,

fecit

prajdictas

quam

pro ipsius Joanna; regina; ac

plumbea pendenli cum filis quas nos etiam vidimus et inspeximus diligenler,
et

consueta Bulla canapis communitas,

et

regni et terrarum praedictorum utilitaleacindemnostri et

incolarum regni et terrarum i|isorum, qui ejusdem Ecclesiac sunt homines princi;

erant per omnia continentiaj subsequsntis

19.

'

paliter et vassalli

et ut nostro fulti pra^sidio sii-

dilecto

Clemens episcopus.servusservorum Dei, filio Aymerico tit. S. Marlini in Montibus

quas nobis
offi-

blata

malorum formidine
prachabita

a noxiis et ab oppres-

sionibus indebitis

pra?servet

immunes,
;

et

deli-

presbytero card. A. S. L. salutem, etc.

Inter sollicitudines varias,

beratione

diligenli

cium
cit,

injuucta? desuper

Apostolicae servitutis indi-

ad hoc nostra vigilat inlentio, et libenfer dirinostrae, ut per

gimus studia mentis

ad

providentiam

ordinavimus gubernalionem, et bailiam dictorum regni et terraruni gubernari et regi debere, ad exercendas esse nostro nomine his temporibus et gerendas; easque tibi, de cujus
circumspecta, matura
et fideli

decrevimus et administrationem

Sedis ApostolicK circunispectam negotia undique

providentia plene

eam

confluentia sic et ordinentur et disponannostra; super eis provideatur,

confidimiis, per nostras certi tenorislifteras provi-

tur mature, quod Iionoribus el juribus Ecclesicc

dimus de fiatrum nostrorum consilio committendas, certisadministratoribus per praEfatum Rober-

Romauae sponsaj

utiliter et spiritualium

ipsius Ecclesiai

filiorum

tum regem

praefatis

Joannae

et

regno riefactodatis

commoditatibusconsulatur. Dumsiquideni mcestis relatibus ad audientiam nostri Apostolatus perduclo, claraj memoriai Robertum regem Sicilia;

(cum de jure, prffiserlim pro fempore quo ad nos eadem administratio pertinet, minime potuisset)
ne de gubernatione
et

administratione hujusmodi

avum

charissimffi in Christo

filiae

nostrae

Joanns

pro dicto temporesequomodolibet intromitlereiil,

reginae Sicilise illustris, sicut illi qui apud omnes rcges terrffi terribilis aufert spiritum principum

ab hac luce subtractum ipsaque Joanna nepte ipsius Roberti regis ex unico filio primogenita regi eidem succedente in regno Sicilitc et lerris citra pharum usque ad confinia terrarum Ecclesia; Romanoe, excepta civitate Beneventana
placuit,

sub diversis poenis in processibus per nos faclis super hoc conlentis plenius et expressis districtius nihilomiuus prohibentes. 20. a Sane cum tu, pro hujusmodi adminisfratione. gubernatione el bailia gerendis et exer-

cendis ad
liter

regnum

et terras praedicta te personalitteris nostris et

conferens, ibidem prsdictis

cum

ejus toto territorio ac

omnibus

dislrictibus

procesfibus solemniter publicatis, easdem administrationem,

el i)ertiuentiis suis,

pcr

Romanum
tali

Pontificem di-

gubernationem

et

bailiam susci-

stinctis, vel in

poslerum distingnendis duntaxat

a-late, sicut

piens et gerens exerceas plene, sicul inlelligiiiuis,

pacifice et quiete,
tibi

exceptis,

qua; Joanna iu

adhuc

per eanidem rei;inam et suos

;

esse dignoscitur constituta,

quod ad gubernatio-

odebientia plenaria pra;stita in hac parte

ac

deinde ipsa regina (cui siiper pracstatione homagii

'

Clem. VI. aD.3.

1.

m.

lit.

divers. form. Ep.

clxxiv.

E.\1.

eliam

inicr collecl. Plat. tora. iil. p. 22.

plenique vassallagii ac fidelitatis juiameuli, ad qua? juxta conventinnes et fiacta, in concesligii,

CLEMENTIS T
sione, per eanuleni

ANNUS

3.
jiro

CHR[STI

13/(-'

335
pbarum Roma-

Ecclesiain de re^^no el terris

regno

et terris

prrcdictis citra

|iratliclis inclyla! ineiiiori.T

Carolo

rejji

Sicilia?avo

nis Pontificibus pra^decessoribiis nostris et Ecclesitc

pra;dicla; prtcslari

pncdicli

Roberli

re;;is

ejusque ban-edibus lacla

et ipsuin

suntbacleiiusconsueta, rucipere

inter eaiiidein

Ecclesiam

Caroluni regeni
ie;;^no et

juxla

babila, nobis quiiibel

lerris praidiclis, et cuilibel

novus successor in novo Uomano

forinam bujusmodi cum omni diligentia studiosa procures et nihilominus forinam jura:

Ponlilici

iiienti,

quod eadem regina

tibi

nomine quo supra

iier

in assuiniitione

sua ad

summi

Apostolatus apicem,

praslabis, de verbo ad

verbum

ipsius reginaj

ut eideni

Ecclesia;

infia

certum terminuin jno

personaliter pra;stare telioc

patentes litteras, et aurea Bulla ejusdem reginae

n'gno
ueUir

et ierris pra^dictis
;

impressa lypario commiinitas nobis e vestigiostudeas fideliter destinare in Arcliivo pra'dicta; Ro-

e.\

cerlis

ralionabiUbus cansis, ad

nos

movenlibus, ipsius regina; supplicationibus inclinali, quasdam dilationes, quarum ultima debet in
festo
15.

mana;

Micliaelis fuluro |)roximo terminari, duxi-

in hujusmodi rei testimonium, memoriani conservandas. Eorma aulein juramenti pranlicti, quod eadem regina,
Ecclesia;

perpetiiaiiKiue

mus

])er

diversas litteras nostras inde confectas,

ul praemittitur, pra;stabit, talis est

22.

sicut in eis continetur, pienius

concedendas) nobis

In

iustanler et buinililer feceril supplicari, vcneiabi-

Dei gratia regina

nomine Domini. Amen. Ego Joanna Sicili;c ad bonorem Dei oninipo-

lem fratrem nostrum Guillelmum arcbiepiscoi)uin Brundusinum, ad nostram iira-senliam pro[iterea

specialiler deslinando,

lentis Patris, et Filii, et Spiritus sancti, et beataiet gloriosLC Virginis Maria;,

ut qualitale inordinati et

slolorum Pctri

impacali prcosenlis temiioris, ajlatisque ipsius reginae

teneritudine,

suisque

aliis

necessilatibus

beatorum quoque ApoRomana;, in pra;sentia reverendi in Cbristo patris doinini Ayiiierici tit. S. Marlini in Montibus presbyteri cardiet Pauli et Ecclesias

paterna et benigna consideratione i)ensatis,biijus-

nalis A. S. L. ad
et fidelitalis

bomagium

ligiuin et vassallagium

bomagii plenique vassallagii et fldelilatis juramenti receptionem tibi coinmittere dignaremur nos attendenles, quod secundum conveninodi
;

juramenlum,

et alia
(lar

omnia

et

siugula
Cle-

infrascripta a

me

recipienda
providentia

sanctissimum in
specialiter
et

Cbristo patrem dominuin

meum dominum
papam VI

tiones et pacla pia;dicla in optione et beneplacito

mentem, divina
Ecclesiae
tis,

regno

succedentem noviler in pra;standum personaliler juramentum fidelitatis et ligiiim bomagium eidem Romano Pontilici et EccIesitC jira;dicla;, dummodo ad boc securum locum slaluat el assignet \el aliquem cardinalem ipsius Eccleexislit

ISomani

l'ontificis,

depulalum, illaque ejusdem domini mei papa;

et terris

pra^diclis \ocare ad

Romanae pra;dictorum nomine recipienligium homagium facio dicto domino meo

Ecclesia;

papae, ejusque successoribus canoniceintrantibus,

el ipsi

Romana; pro regno

:

Sicilia; et tota

terra, qua; est citra

sia;,

aut alium, qui vice

Romani

Pontificis jura-

confinia

pharum usque ad terrarum ejusdem Ecclesia; qua- utique regnum et

civitate

inenlum juxta formam denotatam in lilteris pra;dictis super concessione regni et terrarum pradictorum confcclis, el bomagium recipiat, destinare
ac nihilominus considerantes attente pracdictam

terram (excepta
tcrritorio, ac

Beneventana

cum

toto

suis

omnibus districtibus et pertinentiis secundum antiquos fines territorii, perlinen-

tjusdem regina; obedienliam, nobis et eidem Sedi ulique multum gratam, sua;que coudilionem et
qualitatem personEE, ac
a;tatis

et sexus,

necnon

et districtus civilatis ejusdem, per Romanos PontiUces distinctos vel in posterum distinguendos) clara; meraoriaj domino Carolo regi Sicilia; et hajredibus suis, avo recolendae memoriaj

tiarum,

ilinerum et viarum discriminosa per terram et

niare pericula formidanda,
si

doniini Roberli regis Sicilia; avi mei, cui ego ex

eam

venire ad no;

slram praesentiam personaliter oporteret

lentes

et

\o-

eam super
te

bis favoribus prosequi gratiosis,

unico suo filio primogenilo in regno et terris succedo pra'dictis, pra;dicta Ecclesia Romana concessit. Et recognosco et fateor, quod inter Romanam
Ecclesiam
tiones,
et

cjusdem reginte supplicalionibus benignius super

de cujus providentia fideli, et ; matura circumspectione, et agendorum experienbis inclinati
tia in niultis

pra;dictum

conventioncs,

dominumCaiolum condimodus et forma et pacta

arduis probala negoliis plene confi-

infrascripta intervenerunt, et fuerunt apposita in concessione rcgni, sibi suisque haredibus per Uo-

dimus, ad recipiendum homagium, vassalhigium et jurainentum bujusmodi hac vicc ab eadem

regina juxta conventiones et sua pacta pra'dicla
nostro
et

iiianam Ecclesiam facta, seu' auctoritate ipsius iu pra;dicta concessione pertinentia seu spectanliaad personas eorum, qui successuri erant ipsi domiuo
ctis ct

ejusdem

Romanai

Ecclesia3

nomiiie

providimus de tialrum ipsoruiu consilio defiutanduiii.

Carolo suisque haTedibus in terra et regno pncdieorum, qui in eisdem successurisunt, mihi

meisque lucredibus; necnon ad successionem vcl

Quocirca discretioni tua; per Apostolica

21.
scripta

formam

seii

modum

succedeinli ipsi

domino Ca-

mandamus, quatenus liomagium, vasallagium et juramentum liujusmodi,

coinmitlimus
et

rolo suisque ha;redibus, et mibi meisciue hajredibus in regno et terra jiracfalis : qua; omnia et

qua; juxta foriiiam

pra;sentibus aniiotatam

per

reges

Siciliffi

rum

ipsa ha^res existit,

primogenilores ipsius regina;, (|uoqui faerunt pro tempore,

singula tam me, quaiii meos in dictis regno et terra hauedes servaturos promilto, et contra ea non

venturos. Quffi

talia

sunt

336

CLEMENTIS VI ANNUS
23. a Si in nostro vel haereduni

3.
24.
liae,

CHRISTl 1344.
B

nostrorum

Item ego Joanna, Dei gratia regina Sici-

obilu legitimum, i^rout seqiiitiir, liacreilem nos aut ipsos, quod ybsit, non habere contigerit; re-

gnum

ipsuni

ad

Romanam

Ecclesiam

ejiisque

dispositioneni libere revertatur. Descendentes au-

plcnum et ligium vassallagium faciens dicto domino meo domino Clementi papa; Vlet Ecclesiae Romana; pro regno Siciliac et tota terra, quLB est citra pharum usque ad confinia terraruin ipsius
Ecclesiae (excepta civilate
territorio et

baredibus Sicilia> regibus mares et foemina? in eodem regno succedent sic tamen, quod de Jiberis duobus maribus in eodem gradu similiter concurrentibus primogenilus, et de diiabus foeminis primogenita, et de mari et foemina in eodem gradu siniiliterconcurrenlibus, masculus omnibus aliis praeferatur, Si vero nos, quod absit, sine liberis ex nobis legitime descendentibus niori contigerit, vel si aliquem de aliis successoribus nostris regem vel reginam Sicilia; sine legitima prole sui corporis mori contigerit in futurum, succedent cidem, servatis gradibus,
teni ex nobis et nostris
:

Renevenlana

cum

tolo

onmibus districtibus et pertinentiis suis secundum antiquos flnes territorii, pertinenfiarum et districtus civitatis ejusdem per Romanos
Poutifices dislinctos vel in posterum distinguen-

dos) ab hac hora in antea fidelis et obediens ero

R. Petro, et
pra^fato,

domino meo domino Clementi

Romanae

papa;

ejusque successoribus canonice intranEcclesiae.

tibus,

saucta;que Apostolic

Non

ero in consilio aut consensu vel facto,

ut

vitam |)erdant aut

captione.

membrum,

aut capiaiitur mala

litteras,
:

Consilium, quod mihi credituri sunt

si

su|)erstites fuerint h;e

personffi

videlicet regi

per ipsos aut nuntios ipsorum, sive per

vel reginaj sine prole legilima sui corporis dece-

ad eorum

damnum me

sciente neniini

pandam

denlis frater vel soror, ac collaterales superiores

et si scivero fieri

vel procurari sive tractari ali-

niares

et

foemina?

ulpote patrui et avunculi

aniilic et malerterffi,

sursum usque ad quartum

quid, quod sit in eorum damnum, illud pro posse impediam, et si impedire non possem, illud ipsis
significare curabo.
S. Petri

gradum duntaxat
prscsens
et

illis collateralibus quos uos ad habemus, et dum vixerimus habebimus, qui jiost noslrum obitum ex eisdem forsilau

Papatum Romanum
Siciliaj et terra

et regalia
praedictis,

tam

in

regno

quam

alibi

existentia,
et

adjutrix

eisdem pro ad

orientur, exce|)lis. Collaterales et inferiores suc-

retinendum
recuperata

defendendum
et

ac recipiendum et

nepos usque ad eumdemlautumomodoquartum gradum.QLiod autem de foeminis rectaj lineae et coUateralium superius cst expressum, intelligendum est tam de
et foemina),

cedant similiter mares

utpote

manutenendum

contra omneni hoiui-

vel neptis ex fratre vel

sorore, et inferius

nem. Universas

singulas condiliones contenlas

in praesenti Instrumento seu lilteris, ac

omnia

et

singula qua; continentur in Instrumento seulilte-

nuiitis,

quam

eliam innuptis,
et

dummodo

nuptie

bonae memorite fralris Anibaldi Rasilicae duodecim Aposlolorum presbyteri, Ricardi S. Angeli,
ris

sint

fldelibus,

Ecclesia;

Romana;

devotis. Et

Nicolai S. Nicolai in Carcere

Tuiliano, et Jacobi

sicut inter Iias personas gradus servari

volumus,

S.Mariae inCosmedin diaconorumcardinalium su-

ut scilicet prior gradus posteriori gradui prsferalur, sic in

tibus,

per ipsorum regni et terra;concessione facta dielo

eodem gradu pluribus concurrenanteferri.

superslite,

priorem natu posleriori, et niarem foeminae

hujusmodi successionibus volumus Personarum aulem hujusmodi nulla

in

adimplebo et unquam tempore veniarn contia illa, exceptis duobus capitulis, quae inferius describuntur. Sic me Deus adjuvet,
confeclis plenarie
:

domino Carolo

inviolabiliter observabo

nec ullo

regnum ipsum,
Ecclesiam
et ejus

sicut pra;dicitur, ad

Romanam

et haec

sancta Dei Evangelia.

dispositionem libere revertatur.

23.

Promitto quoque, quod mei in

diclis
et

Quod si forte, deflcientibus masculis, contingeret foeminam innuplam in regno succedere,

illa

regno

et terra ha;redes

hujusmodi homagium

maritabitur persomc, qua; ad

ipsius

regni

juramentum fideliter praestabunt secundum scriptam formam, si Romanus Ponlifex in

fuerit, infra sex

praeItalia

regimen et delensionem existat idouea; Romani tamen Ponliflcis prius super hoc consilio requisilo nec uubet nisi viro Calholico et Ecclesia; Rornana; devolo. Et si contra hoc fieret, licebit eidem Romano Poutifici conlra ipsam ad privationem praidiclorum regni et terra; sine figura judicii, el absque omnljuris solemnilate in quacumqueictale liliaipsa consislet, procedere, si hoc
:

menses,
et

si

vero

eum

extra Italiam

esse contigerit,

infraannum postquamregnidoniisingulis RomanisPontificiEcclesiac

nium
bus
et

adepti fuerint,

renovabimus tam ipsum homagium quam hujusmodi juramentum quod quidem homagium facere et juramentum
fidelitatis pra;stare dicti lia;redes

eidem Romancc

mei, ut pnvdici-

tur, tenebuntur.
erit

In optione autem et beneplacito

ei

videbilur expedire. In

regnum
non

vero et terrani
fuerit de legi-

Romaiiic Ecclesiae,
et ligiuin

me

ethffiredes

meos vocare
fldeliet

jiradicta nullus succedet, qui

tinio

ad i)ra'standum personaliter juramentum

tatis,

n:atrimouio procreatus.
iu

Ad

hvcc

promilto

homagium Romano

Pontiflci

quod tam ego, quani mei

regno el terra praediclis hacredes, regnum et terram prafata nullatenus (lividenius: sed semper illa unus tanlum super ipsis coudilionibLis immcdiate et in capite ab
Ecclesia

eidem Ecclesi;e, dummodo ad hocniihi et eis fantum locum statuant et assignent, vel aliquem cardinalium ipsius Ecclesiai;, aut alium qui vice

Romana

teuebit.

Romani Ponlificisjuramentum juxta eamdem raam et homagium recipiat, destinare.

for-

CLEMENTIS TI ANNUS
26.

3.

CHRISTI 134/1.
Tusciae
inteliigilur

33T
esse

EcclesicC jiiro, ad

Item doniino meo pncdicto et Romanoe pracsens me ad hoc specialili r

minio Lombardi;c vel

dictum.

obligans,

soribus et ipsi Ecclesia^,

quod tam ego singulis ejusdeni succesquam mei in dicto regno

lixredes doniino papa; praedicto et ejus successo-

quando pra?stabimus luijusmodi juramenlum fidelitatis, jurabimus nos ad hoc specialiter obligantes, quod nunquam per
ribus et praedicta; Ecclesiae,

Item promitlo quod pro toto gmerali ccnsu ipsorum regni et terrte octo millia unciarum auri ubiad pondus ipsius regni in festo B. Petri cumque Roinanus Pontifex fuerit, ipsi Romano Pontiflci et Romana; Ecclesia." singulis annis persolvam, etad illum similiter persolvendum,obligo
,

nos vel alios, seu

nuis ut eligamur vel

quocumque modo procurabinominemur in regem vel

omnes
Si

et singulos in dictis regnoetterrahacrede?. vero ego vel mei in dicto regno haeredes quo-

reginam, aut imperatorem vel imperatricem Ronianorum, vel regem aut reginam Theutonia?, seu

cumque modo non solverimus

ipsum,
et

integre

censum

doniinum vel dominam Loinbardite, aut Tuscia;

seu majoris parlis

earumdem,

etc. d

Additae sunt

argumento pactiones, quas olim a Carolo I Joannes XXI exegit, iisdem ferme conceplae verbis et tomo xiv allalae Et si rex non habens filium in imperatorem electus ad imperium Iransire voluerit, et de personis, de quibus suprudicitur liberis non exlantibus, in regno posse
plures in hoc
'
:

duos menses, terminum ipsum immediate sequentes, de illo ad plenum non satisfecerimus, eo ipso erimus excommunicationis vinculo innodati. Quod si in secundo terexspectati per

mino

infra sequentes duos

sum

sine diminutione qualibet

SicilicT;

menses eumdem cennon persolverimus,

totum regnum
in tertio

ac tota terra pra^dicta Ec-

clesiaslico eruiit supposita inlerdicto. Si vero

succedere, aliqui superstites fuerint, qua^, de

et filia

filio

prsordinavimus observentur
poterit

in

illis,

exillis

cepto

emancipationis articulo, qua; in solis

,

procedere

qua3

capaces ernancipationis

nec termino nec infra duos menses proximos per plenam satisfactionem ejusdem census nobis duxerimus consulendum, ita quod transactis eodem tertio termino et duobus proxime sequentibus mensibus non sit de octo millibus hujusmoJi
primi leruiini
ip?i

existent ratione |iatria;

potestatis.

Quod

si

et n:ihi

Ecclesia; integre satisfactum,

reginae SicilicE,

aut alicui
filio

meorum

liceredum in
sit

ab eisdem regno

et terra

ipsorumque jure cadeet terrte

regno prcedicto sine

filia

decedenti, superstes

vel mulier, aliaque juxta praefatam

formani

mus nam

ex toto, et

regnum ipsum

ad Roma-

Ecclesiam integre

et libere revertantur. Si

debeat ad hujiismodi successionem admitti, qua;

ego regina vivam, vel dum nieus haeres rex Sicilia; vivet, fuerit desponsala vel uupta, non succedat in regno. Et si regno sibi^delalo
imperatori,
iniperalori
nisi

dum

autem de censu octo inillium unciarum hujusmodi primi termini infra dictos certum terminum et
duos sequentes inenses plenarie salisfecerimus, nihilominus semper pro singulis octo millibus unciarum singulorum terminorum, si simili modo
in

nupserit, cadat protinus ab eodem,

vir

ejus

imperio prorsus renuntians regno

sit.

eorum

solutione cessaverimus, vel illas

,

non

solummodo contentus
repulsa
servatis
talae
filia

In primo autem casu,

solverimus
aliis

poenas similes

incurremus;

salvis

et

aliis prffidiclis,

ad personas
si

illas

poenis et processibus, qua; vel qui

dejure
Pontiin

gradibus
liberi

regnum

perveniat, qua3 praenoregi prae-

iuferri vel haberi poteruut per

Romanum
,

sunt in regno posse succedere,

ficem

in

hoc

casu.

Item

promitto

quod

mortuo
casu

non supersint. In secundo autem regnum ipsum ad Romanam Ecclesiam depromitto pro

quolibet triennio dabimus ego et mei in diclo

volvalur.
Itein

Yedibus,

ad hoc tam

me et meis in regno ha;me quam ipsos obligans,

regno haeredes Romano Pontifici unum palafredum album pulclirum et bonura in recognitionein veri dominii eorumdem regni et terrae. Promitto insuper, ad hoc tam me quam haeredes

quod regnum Siciliee et terra praedicta impcrio nullo modo subdentur , seu sibi nullo unquani tempore iu eadem persona quomodolibet unienlur et super hoc articulo tam per joenas spirituales, quam per alias cautiones cavebimus tam ego quam mei in eodem regno haeredes juxta
Ecclesia;

Pontifex

voluntatem, quandocumque Romanus hoc duxerit requirendum, cum prorsus

regno obligans, quod quandocumque Rotempore fuerit veldixerit Romanam Ecclesiam indigere, ita quod super indigentia hujusmodi ipsius Romani Pontificis simplici verbo stetur, etc. Qure sequunlur.jam a nobis ante insinuata sunt in formula clientelaris sponsionis a Carolo II praestitaj Nicolao IV usque

meos

in

manus

Pontifex, qui pro

'

inlentiouis sit
lerra

Romanae
nullo

pra^dicta

unianlur, ut scilicet
Siciliae

Ecclesiae, ut regnum et unquam tempore imperio unus Romanus imperator et

ad dimidium primi numeri 10, ut jam ea repetere supervacaneum sit. Postremam ilaque docunienli

publici

partem, qua; a Garoli

:

II

litteris

discrepat, adjuiigemus 27. a

litteras
clesiffi

rex existat.

Quod autem

circa

unionem
est,

ipsorum

regiii et terrae

cum

imperio diclum

praesentes

Ego eliam do de hoc privilegium seu domino papa; et Rumanae Ec-

hoc ipsiim circa unionem regni et terrae cum regno Romano, aul reguo Theutonia;, stu do-

tas, in

memoralis aurea Bulla bullatum seu bullaquo vel in quibus propriojuramentofateoi

XIV. Annal. an. Chr. 289.

'An. Chr. 12:C. num. 10 ad 43.

Tom.

nnm.

i.

AnN.

TOMCS XXV.

PiAYN. VI.

43

338
et

CLEMENTIS VI ANNUS

3.

CHRISTI 1344.

terram,

recognosco expresse regmim Siciline et totam qux est citra iiliariim nsque nd confinia

prfelatorum, comitnm, baronum, jurisperitorum

et

aliorum quamplurium multitudine copiosa,

terrarum Ecclesia5 P.omanffi (excepta civitale Beneventana cum terrilorio et pertinentiis ejus, qu.T, ut dictum est, Ecclesiae remanebit eidem) ex sola

pracfato

domino Aymerico

legato et in pifemissis

nuntio Apostolico priTsente, et secundum formam

pra?dictarum litterarum Apostolicarum recipientes

mera liberalifate Sedis Apostolicfe sa?pedicto domino Carolo, mihi meisque b;rredibus in feudum fore concessa, meque babere ac tenere regnum et lerram hujusmodi a dicta Romana Ecclesia in feudum pro me meisque bpcredibns in
gralia et
dictis

ejusdem domini summi Pontificis et Ecclesiae Romana; nomine) prajfala homagium , vassallagium et juramentum bujusmodi, qua? juxta for-

mam

prTscriplam in

prffidictis

lilteris seriose et
Sicilife et

particulariler continentur,
tota terra cilra

pro regno

regno

et terra et

forma,
aliis,

modo

sub paclis conventionibus

et

condilionibus,

pbarum

praefatis

Romanis

Ponlifi-

qUcT in

lilteris

sub felicisrecordationis Clementis

praedictis, et

cibus et Ecclesiae pra^fntfe prastari sunt haclenus

consuela,

pi\Tstitit

juxla

formam hujusmodi,

et

papae IV plenius continentur, exceplis

pituiis infrascriptis.

duobus ca-

juxta praescriptarum litterarum continentiam et

tenorem, omniaque
teris servare juravit

alia in prTscriptis contentalit-

Caeterum, ut pra?missa omnia et singula, ac insuper ut conditiones et pacta, qua; inter sanclam Ronianam Ecclesiam et sTpediclum dominum
a

atque promisit, pront adstrinconlinentia littera-

gebatur ad

illa

ex

earumdem

rum, piout

in patenlibuslitteris reginalibusaurea
,

Carolum intervenerunt seu fuerunt apposita tempore, quo sa;pedicta terra etregnum dicto domino Carolo suisque bsredibus concessa fuerunt in feudum, proul in lilteris felicis recordationis domini Clementis papae IV plenius continentur, illibata perpetuo maneani, et inconcussam semper
obtineant firmitatem

Bulla reginalis excellentiT impressa typario communitis, quas dicta domina regina pro cautela
sanctae

Romanae matris

Ecclesiae et

ejusdem doet

mini

summi

Pontificis provide concessit, haic

alia seriosius

annotantur. Quas

litteras reginales

in pracscripta
litteris
,

forma

in diclis Apostolicis contenta

(duobus exceptis
solutione

omnia et singuia juro inde capitulis, uno de quinqua;

ipsa

dominus Aymericus legatus et nuntius ab eadem domina regina aurea BuIIa imdictus

ginta millibus marcbis sterlingorum

,

et iliarum

pressa typario recepit el habuit, ad dictum domi-

sanct;e

Romana;

Ecclesiae

debilis

ex

num summum
et niintio

Ponlificem deferendas seu translitteras

convenlionibusmemoratis per jam dictos parentes meos et me bfcredem ipsorum, remissis miiii meisque haeredibus in perpetuum et donatis per ipsam Ecclesiam, acfelicisrecordationisdominum

mittendas, prout dicto domino Aymerico legato

per praescriptas Apostolicas

exlitit et

iii-

junctum
29.

commissum.
praefata

Quibus peractis

domina
,

regina

Clementem pnpam V cum

consilio et assensu do-

requisivit,

rogavit alque mandavit

vobis dicto

minorum cardinalium rum ex speciali grotia

ego
nis
et

de mera liberalitate ipsorelaxalis; et de eis sumus mei hseredes de nexu cujuslibet obligatio,

domino Aymerico
struin

legato et nuntio praesente, no-

super hoc officium, quod cst publicum, implorando ut de pra'diclis et qualiter praedicta
prastita
et

aut poenalis promissionis

,

quibus essemus

jurata,

acta sunt

praiscripto die in

propterea in perpetuum absoluti , et exinde quietati alioque capilulo de personalibus jam dicto domino Carolo impositis de habendis lier eum mille militibus ultramontanis cum certo
adstricli
:

cquitaturarum
stabilitis

et

l)allislariorum nuniero ad ve-

niendum ad proseculionem
terminis et
praefixis

negotii dicti regni in

nostrorum notnriorum et testium praesentia, ac pracdictorum aliorum prffilatorum, comitum, baronum, jurisperitorum, et aliorum quamplurium mullitudinis copiosae pro ejusdemdomina; reginae testimonio et cautela conflceremus publicum Instrumentum. Quorum nos mandato et requisilionibus annuentes, de pra^dictis,
dicta in
et

sub certarum inlimatione poenarum,quia hsc esse conslat impleta)

et

qualiter pra;praesentia,

nostrum nolariorumettestium
et

per slipulationem solemniler promitto, quod

inviolabiliter

ac prasdictorum aliorum prajlatorum,

comitum,

pleuarie adimplebo et

observabo,

nec uUo

unquam tempore veniam

et ha?c

me

Deus adjuvet,

contra illa. Sic sancta Dei Evangelia. In

baronum, jiirisperilorum, rium mullitudinis copiosa;

aliorum quamplu'

pra^stila, jurata et acta

sunt, factum est procautela et teslimonio ejusdem

prsedictorum autem testimonium perpetuamque prscsens scriptum exinde confici jussi, ct aurea Culla regine majestatis impressa typario

memoriam

domina} JoaniuT regina; per manus mei infrascripti notarii publicum Instrumentum, signo meo solito
et

subscriptioue signalum, sigillo el subscriptione

communiri. Datum Avin. calus noslii anno iii.

28.

VII non. Julii, Poulifi-

dicli

domiui Aymerici

legati el

nuntii, ac signo

et

subscriplioue infrascripti notarii

munimiue

robo-

et sic publice, ut

Qiiibus A[)Ostolicis litteris ostensis, visis praadicitur, lectis et per nos ut

inspectis,
praefita

pra?fertur

domina regina
et

ea-

rumdem
pra>scri])to

lilterarum
die el in

Apostolicarum

aucloritate
te-

nostrum notariorum

ratum. Aclum Neapoli in dicta Ecclesia monasterii S. Clara; sub anno, mense, die, Indiclione et Ponlificatu pradictis, |)rasenlibus notario Mendino de Aversa habitalore Neapolis, in notarium ad praedicta assumpto, ac illustri principe domino

stium prcesenlia (prajsente eorumdem, alioruin

Andrea Dei

gratia Jerusalem et Sicilia; rege ejus-

CLEMENTIS VI ANNUS
deni dominas reginae consorle, et inclytis et excellentibus

3.

CHRISTI 1344.
diligant, justitiam

339
amcnt
et

qui

Deum

foveant,

dominis,

doniinis

Rnberto

Romania;

sui et regni

honoris

et
:

commodi

ac sure salutis

despoto AcliaiffietTarenti principe, Carolo principe

Ludovico de Tarento, etc. Interjectis (ilurium pnesulum, procerum ac notariorum teslimoniis, de prfestita a Joanna clientelari sponsione Aymerico A. S. L. ex formula a Cieniente concepta tum subjicit Joanna: 30. a Nos vero eodem Instrumento viso et
Duratii, et
;

augmentum avaritiam odiant et lucra insuum et regni seu aliorum dispendium non veuentur ct cum quorum sanoconsilio quaj
zelentur

propria

agenda tuerint expediat

utiliter, et

ea qune non
;

licebunt vel expedient, respuere non omittat

non

obstante ordinatione avi sui pra;dicti, qua quoad

diligeuter inspecto,

exatninatoque prudenter, et

pro tanta gratia, ab

tifice

eoJem doniino suainio Pon-

hoc ipsam arctari nolumus, et juramento super hoc proestito, super quo etiam secum, si oporteat dispensamus. Nec aliquibus consiliariis quibus

nobis benigne collata,

cum

filiali

reverentia

eidem domino nostro ad gratiarum acliones uberes

consurgentes,
el

omnia

et

singula in proefatis

Instrumento contenta barum serie de nostra certa scienlia ratificamus et acceptamus, et expresse emologanuis, sicut validius possunuis, conlirmamus, taliler nos auctore Uomino ad omlitteris

nia grata Apostolicis atlectibus babituraj,

coUalis,

quod de
;

a nobis gratitudo proveniet, el in confe-

rendis affectus

promptior excitatus exsurgat

ex-

tanlum adhaereat, quod aliorum sapientum et fidelium pra-termittat consilia vel contemnat;ita quod in suam acregni et terrarum prffidictorum gubernationis utilis dispendium personarum acceptio minime vindicet sibi locum ad aliqua, quae magni ponderis existerint, absque maturo consilio et provida deliberatione pra:via nullatenus processura sed potius sic se prudenter et mature in omnibus suis actibus habitura, quod praedictorum regni et terrarum populus in
forsan afficeretur,
,
:

non iutendinms neque volumus recedere quoquo modo a protestatioue per nos facta coram eodem legato super modo et forma ejusdem proestationis, boraagii et juramenti lempore preestationis hujusmodi sed in ipsis prolestationis llnibus persislentes, non intendimus nec volumus illi propterea in aliquo derogare. In cujus rei lestimonium
pressius declarantes,
iioc
:

quod per

pulchriludine pacis sedeat, fiduciae tabernaculis

habitet, et requie opulenta
titice

quiescat, cultu jus-

a se suisque ofQcialibus et subdilis observato.

in

Deum quoque semper habens prae

omnibus

et

per

omnia

oculis,

sacrosanctam Eccle-

siam ejusque ministros reverentia et honore debitis prosequatur, iibertales Ecclesiarum et per-

sonarum

Ecclesiasticarum

regni

sui

ac jura

praesens scriptum confirmationis

nostra; exinde fieri fecimus, et
statis nostrse niri.

et

acceplationis

aurea Bulla^majeimpressa typario jussimus commuDat. Neapoli per manus Arnulphi Cumani de

Neapoli juris civilis professoris

tonotarii regui Siciiiee,

locum

teneutis pro-

prccsentibus reverendo in
gratia Cavail;

Ghristo patre
Hceiisi

domino Pbiiippo, Dei

defendendo et manutenendo, eaque non vioiando quomodolibet, nec permittendo ab aliis violari. Insuper zelatricem justitiie, per quam thronus roboratur et firmatur regius, se reddat continue, subditos suos a potentum oppressionibus protegendo et defendendo et manutenendo, eaque non violando quomodolibel, nec permittendo ab aliis
violari
;

episcopo, cancellario nostro

ac nobilibus
Siciliae

insidiantibus et rapinis
,

bonorum suorum

viris Gottifrido Squilatii

comite regni

am-

perversis

et

damnatis
et

inhiantibus conatibus

inirato,

Tbonino de

S. Severino coniite Marsici,

(regnum)

sic

purgans

mundans, quod potentia

Carolo de .\rtus comite sanctaj Agathes , et infra,

virtuosa regali

sub anno Domini sicccxnv, die ultimo dicti mensis Augusti dictie xii Indictionis, regnorum nostrorum anno ii . lielictis [>aulo posl ad importunas preces Joannce liberis regui habenis Clemens legatuin quem ex regiis vectigalibus

testibus

cia,et illaesa inter

his

coerceatur audaimprobos innocentia perseveret; nihilominus snbjungendo, quod si se consulte,

bumana nocendi

laudenter, et provide nostris acquiescendo exhortationibus liujusmodi gesserit, ut optamus, eidem

opportunis
Alias autein,

et
si

benevolis

favoribus

assistemus.

operi.e

navalce stipendia accipere jussit

,

e Siciiia

Xlli

iial.

praeceptis,
luit
:

Decembris revocavit * additis bisce quibus Joannam a legato informari vo-

contrarium de i[)sa (quod avertat Dominusjsuper his audiremus, cumeam, regnuin

et

terras praedicta specialis diieclionis et favoris

intuitu

Monita Joannce a card. legato tradenda. Glemens, elc. Aymerico tit. S. llartiui in Montibus presbytero card. A. S. L.
31,
a

contemplemur, omiltere non intendimus possemus, ([uominus de opportuno curarenec mus providere in hac parle remedio, sicut prredecessores nostros

Romanos

Pontifices

fecisse in

Adjicimus exhortationi

[)rtediclie,

quod ea-

casu consimili legimus de regnis

aliis,

nequasic

dem
et

regiua tales prtevia matura, et diligenti deliberatioue in consiliarios suos, ac gubernalionis

administrationis regui et lerrarum prajdiclorum
cooi)eratores

quam eidem Romana)

subjectis etc. Dat. Avin.
Pontificalus nostri
3-2.

Ecclesiffi

specialiter

XiV kalend. Decembris,

.

anno

iii

assumat

et retineat

jam assumptos,
sign.

Quanto Siculi regni exitio erepta fuerit Apostohco legato publicae rei administratio, sequentis anni lugebit hisloria
:

'

Ep. cxLiu.
B.

sed fugiunt
:

huma-

li[).

cDLXni.

ct supcr

>ls. b.bl.

Viill.

lil.

Dum.

12. p.

ns.

nam

prudeutiam fuluri rerum exitus

non de-

340

CLEMENTIS VI ANNUS
et

3.

CHIIISTI '1344.

fuitlamen Clemens opera

con?iIio.

ut secu-

tura inala averteret.Inilata erat fastu Joanna, ac

virum contemptui habere

tur
:

cosperat

neque ad

quos sperabamus promptos ad pacem et concordinm invenire, adco procurante satore discordiaj durius sunt comnioti quod eorum molimina
,

regiB auctoritatis socieiatem admiltere dignaba-

exorientibusque inter

iitsos discordiis, qur.s

congregantes, ad hostiles congressus tam marilimos quam terreslres , ac periculosos insultus

regii gynaecei miilierculse levesatqueadolescentes

magis acccndebant
'

certior factus Pontifex

dream regem ac Joannam nd est. Tum etiam illam rem hortatus

Anconjugalem amodocuit %

etiam processerunt, et ad graviora mala damna el pericula altrinsecus inferenda videnlur conti-

nu: se parare, quK formidantur majora discrimina productura nos more pastoris vigilis volen;

quam

rationi ipsiusque

dignitati

foret, ut regiaB poteslails,

consentaneum ac publica; rei adminifieret.

tes

sicut

ex

debito

pastoralis

officii

nostris

Iiumeris incunibit, et

slralionis

Andreas

particeps

Consuluit

etiam ut inducias

cum Ludovico

Trinacriae.

occu-

patore pacisceretur; partis

enim tuendis potius

videri
:

quam
tum

proferendo imperio
acciperet,
si

incumbendum
Trinacria; ad

ab incoeptis desistere rum pericula exinde proventura qua; potius sunt deflenda) neccessarepropter graviorem commolioncm pra^diclam, quin circa ista officii nostri
,

non debemus nec expedit (pra^sertim propter anima-

a^-qui

ad divinum cultum inslau-

debitum exsequamur

. Et infra

randuni sacrorum
aliquod restilueret.

usum

tempus

Discretioni tua; per

Apostolica scripla de

33. Lefjatus missiis in

ctiani

Aragoniam.
r.t

Pclrum
iniret, et

frairum eorutndem consilio commitlimus etman-

rcgcm Aragonnm
S.

cum

Jacobo Daleari

damus, quatenus prudenter altento, quod ad negotium tani insigne, tamque pracmissis attentis
periculis,

concordiffi inirelcolloquia soliicitavit, induciasque

insidens cordi nostro

,

te confidenter
et terras

ad recurrentem

Micbaeli

sacrumdiem

duximus eligendum
liter

ad regna, partes

Arraando Apost. Sedis internuntio assentiretur.

Al frustratos sua exspectalione et opera Ponlificem et jnternuntium , indicat Surila ', qui cliam Armandi meminit; additque traductum a Petro
rege in Ruscinonis comitatum bellum, et regio edicto Balearis regis ditionem Aragoniaj corona? conjunclam fuisse; ac tum cardinalem Ebredu-

pncdicta, de quibus expedire videris, le persona-

conferens, reges necnon valitores

auxilia-

tores, sequaces, adha^renles, periculis et discri-

minibus
rccitatis,

et

scandalis

gnerris et dissensionibus

quae ex atque damnis suut solita provenire

,

eosdem ad pacem

et

concordiam juxta

datam

tibi

es alto prudentiam sollicitis raonitis et

uensem

revocare tentaret.

Clemente missum, ut pacein inler reges Is erat Bertrandus lit. S. Marci

efficacibus persuasionibus aucloritate Apostolica

iiiducas el horteris, ut faciente pacis Auctore per

presbyter cardinalis, ad

quem
'
:

de imposito

ei

mulit.

ministerium tuum
inter

juxta desiderium

neresubjeclffi extant litteras

34. a

reges ipsos et adhaerentes

nostrum eosdem cesset

Clemens,

etc. dilecto filio

Bertrando

difcordia, regnetque concordia, quies veniat, pax

S. Marci presbytero card. A. S. N.

resurgat ad Dei honorem et gloriam,

animarum
populi
ii.

Quamvis immeriti,

in terris a

Domino

vica-

prcfectum, robur
Cliristiani,
ctc.

fidei

et

cxaltationem

rii consliluti,

cupienles ut liujusmodi perniciosa discordiaipsorum regum, tanta sanguinis propin-

Dat. Avin. 11 id. Maii,

anno

Lcgalum porro idurima ad munus obeundum

auctorilate instruxit
'

quitate et affinitate junctorum,

auctore

Domino

ad coitiones dissolvendas

-,

sopiretur, bonas
,

memoria} Andream tit. S. Susannse primo et deinde ipso hujusmodi negotium proscquendo (prosequente) viam universa; carnis ingresso, dilectum filium nostrum Bernar-

ad inducias promulgandas ^ ad discordia; incentores censuris reprimendos *.

36. Et

bus, ac
cral

quidem Jacobus Balearis, impar virimaxima dilionis parle exutus, ad pacem

dum

tit.

Sancti Sjriaci in Tliermis presbyteros

cardinales, et venerabilem fratrem

nostrum Ardiversis

mandum

archiepiscopum

Aquensem

vicibus et temporibus tractalores et reformatores

pacis inler reges

legum aequitate constituendam paratus ^ At Petrus Aragonum rex secundis elatus successibus ad evertendum Balearem aspirabatj et circumferebat [ler Rusciuonis comitatum signa
ex juris et
victricia, ut refert Surila
^
;

eosdem ad regna

el terras

eorum

cum

cardinalis Ebre-

de fratrum nostrorum consilio duximus destinandos : dictusque Bernardus non valens hujusmodi
ipsos reges,

dunensis ipsum de pace sancienda cum Baleari, sed irrito conatu, ,convenit. Elna enim, deiu Col-

discordiam totaliter amputare, sufferentias inter usque ad certi temporisjam elapsi spatium duraturas, cum multis laboribus procuravit.

Aragoniorum potestalem concessere, demura Perpiniani obsesso Baleari rege, legatus

liberis in

cardinalis,

cum
est

victor bcllo absistere, victusque

irrito conatu abscessit. , Jacobus rex in graves angustias,

se subjicere respueret

El quia, sicut displicenter audivimus et displicentius referre cogimur, post lapsum sufTerentiarum hujusniodi diclorum regum animi,
35.

Compulsus

Petro de Exerica principe

'

sermonum
1.

interprete

Tom.

III.

Ep. secr.
*

'

Tom.
1.

ni. Ep. secr.

Sur.

VII. c. 76.

cexsxvi, ccssxvii.
*

Ep. DLXXXII.

pag
p:ig.
1.

10. i:um. oO el 31.

num. L'.

IbiJ.

xu^.
'

el an. 2.

v. pag. .

Eod.

I.

V. pag. 6.

Tom.

iii.

Ep. sccr.

an o ad 26 et ^KaJ. num. 1. ^ Sur. XLVii.

Au. 2.

1.

v. p. 6.

Vli. c. 76,

;;

CLEMENTIS VI ANNUS
el oslentata

3.

CHRISTI 1344.

341

clemenlicc spe delinilus, salute tan-

ria dcdilione

possessionem nactus, ad privatam

lum

et libertale,

ut nec laxiore vel

,

angustiore

carcere includerelur

pactis,
illi

dedilo Petro regi

fortunam miserum regem redigere decrevit ', illumque jussit Balcarici regni, quod Aragoniae
conjnnxerat, insignia abjicere, allributo ad sus-

Perpiniano

se

suaqne

permisit

concepta

falsa exspeclatione,

ercpluni armornni vi

rrgnum
iri.

Aragonii liberalilate et clemenfia restilutum

Sed inanes lantnm
illi

voces dala; erant; venien-

tem enim , precantemque clemenliam regiam Petrus Aragonins simulata humanitate excepit

tentandam vitam tenui annuo vccligali. Expavit ad ejusmodi sentenliam Balearis, leges muilis verbis implorans, abscedensque a rege bcllum rcdintegrare slaluit, nonnullaqueloca occupavit
sud

mox

in Gallias ejectusest

ac de Beleari rege

quem etiam
ctum, qui se

Pontifex ad

mansuetudinem
'
:

in

vi-

hactenus.

illiuj poteslali

commiserat, explicaninflexibilcm

dam

hisce liltcris est adliortatus

37.

Pelrum Arnfjonhim
illnslri.

nicntinm soUicilat Pontifex.

ad

cle-

Petro regi Ara-

CcEterum de Aragonio non prselereundum, ipsum contraxisse^ ob non illatum censum anathema, quo demum, ubi nomcn dissolvit, liberatns impositam addiest. Ulque similiaconjungamus
;

gonum

mus provinciam Raimundo

lium
nia,

Pelegrino', ut dena-

Sicut justitiae debitum exigit debitffi corre-

S. Petri in Anglia, Scotia,

"

Wallia

et

Hiber-

antidotum adhibere perversis, sic misericordia suggerit conversis et humilibas gratiam non negare. Gloriosa qnidem illa merito reputatur iu principe vicloria, quam clemeutia, qua juxtasapicntis eloquium thronus firmutur regius,
ctionis

in Caminensi et Gnesnensi archiepiscopo Lubicensi civilalibus, Arnaldo canonico Titulensi^

in Polonia circumjectisque provinciis colligerent:

comitatur. Ha!c autem,fili cbarissime, pro tanto

prajniillimus, quia sicut
bris atteslatur,

% census annuus qui denarius nuncnpalur, in regno Polonia;, parlibusque circumvicinis nobis et Romana; Ec

Cum,

inquit

S. Petri vulgariter

audivimus

et

fama

cele-

clesicB

debeatur

rex

ille

summus

et aeternus,

qui

39.

Ad Ludovicum insularum Fortunatarum

litterce,

solus est potens,

posita,
sic in

et in

cujus ditione cuncta sunt

praevenit,

principem, Ecclesice vecligalem, Clementis

suis benedictionibus te

ad quas princeps obediens

respondet.

Accessit

quod qufficumque adversus charissimum in Clirislo filium nostrum Jacobum Jlajoricarum regem illustrem tibi, ut asserebatur, rebellem et inobedientem concepisti facere, quasi successerunt pro voto, ut tandem regno Majoricarum et majori parte terrarum regis ejusdem viribus tu;p potentice subjugatis rex idem, certis per dileclum filium nobilem virum Petrum de Cherica sibi promissis; ut fertur ad praesentiam luam regiam veniens, humiliter et devote terram illam in posse tuo posuit, misericordiam implorando; adeo quod aliud circa negotium hnjusmodi restare non videlur, nisi mansuetudo miserationis et clementiaj regalis erga regem ipsum miserabililer sic proslratum. Ad quam, nempe clementiam, exercendam exuberanter et liberaliter in hac parle non solum compassionis affectus , quem casus tanti principis sicque tibi conjuncti nexu propinquo sanguinis et affinilatis, indicit, ac lionoris lui regii slimulus, necnon recolenda clara} memoriaj progenitorum tuorum gesta magniflca debent magniflcentiam regiam inducere, sed tuam non parum brutorum exempla monere nam de ieone
, :

aliorum principum Sedis Aposlolica) vectigaliura numero hoc anno Ludovicus insularum Fortuna-

tarum princeps, ad

illius dignilatis apicem ex comite Claromontano evectus, cum insnlanos ad Christi cullum adiiucturum, superstitionemque Mahumelicam, quam nonnullos tantum infecisse videbitur inferius , se aboliturum polliceretur,

eaque de causa ad Sedem Aposlolicam accessisset do quo Pontifex ad Petrum regem Aragonum hpec
scri[isil'
Eumdem Ludovicum prtedictaruminsularum principem cum concessione temporalis
:

proprietatis et dominii

earumdem

sibi

pro sesuis-

que hEeredibus

et

successoribus facta, sub certis

modis, forinis et condilionibus constituimus et

deputavimus; eumque insigniis dignitatis principatus duximus decorandum, etc. Dat. Aviu. III id. Decembris, anno iii . Conceptum est hac de re cujus exemplum infra Diploma Apostolicum scriptum esl ' Clemens, elc. dilecto filio nobili viro Ludo,

vico de Hispania principi Forluniae.

Sicut exhibila; nobis

tuffi

petitionis series

continebat, iu mari Oceano inter Meridiem et Oc-

rege aninialium legilur,

quod pecori humiliato

et

prostrato miserelur et parcit, etc.Dat, Avin. IV id.

Augusti, anno iii. Ingeminavit easdem preces uonis Novenibris Ponlifex '.
38.

cidentem sunt quffldam insula.-, quarum aliquaj habitalee, aliquas vero inhabitatae fore noscuntur, qua: in communi nominantur insulae Fortunalte,

quanquam earum

qua;Iibet proprio vocabulo, ut

:

Sprevit clementia;

laudem Petrus
:

rex

Aragonum proferendi imperii cu[iidine ac licel Jacobum regem ad meliorum spem blandis verbis
at(jue inaui

quarum aliqua} sequitur inferius, sint distinctiB insulae eisdem adjacent: (juajdain vero alia est in
mari Mediterraneo
>

situala.

Quarum omnium
- T..m. iii.

pri-

mansueludinis ostentatione erexisset,

Mar. sup. cap. Snr.
3
1.

liberam tameu reliquae ilUus dilionis ex volunta-

vii. c.

Tom.

II

Ep. secr. DCLXiv.

SI.
'

Ep. sec. .xlvii.

dxl.

' Ibid.
'

Toui. in.

r.[).

secr. ccv:i.

IbiJ. ti). sccr.

cccxcin.

tp. jccr. Mi.xxvn, An. 3. 1. IV. Ep. cur. is.

' IbiJ.

Toin. ni. Ep. secr. cxvi.

' Ibid. Ep. sccr.

342

CLEMENTIS VI ANNUS

3.

CHRISTI 1344.
et conservabitis, et

ma

Canaria, alia Ningaria, tertia Pluviarla, qiiarta

sempcr manutenebitis

manute-

Capraria, quinta Junonia, sexta Embronea, scptima Atlilantia, octava Hesperidum, nona Cerncnt, decima Gorgones, et illa quse est in mari Mediterraomnesque neo Galefa vulgariter nuncupantur prffidictae insulae sunt a Cliristi Cde et Christianorum domino aliense ex quo lu pro exaltatione
: :

neri etconservari facietis ab

omnibus

subditis ve-

stris dictaque Ecclesia et monasteria ac personae utentur liberc omnibus bonis et juribus eorum-

dem
41. Et ut per concessionem

nostram hujuset

modi

polioris dignitatis titulo reddaris insignis, te

ad honorem nominis Christiani desideras in hujusmodi acquisitione omnium prsedictarum insularum exponere te et tua; dum tamen a nobis
fidei

aucloritate pra;dicla de

ipsorum fratrum consilio

assensu dictarum insularum, quas de caetero fore

decernimus principatum, ipsumqueFortunia^nuncupari principem constituiinus, coronam auream

in

in

eisdem titulus

et

auctoritas, pro quibus nohis

tibi

humiliter supplicasti,
datur.

tuisque ha^redibus et

successoribus tam masculis quam. feminis conce-

signum adeptse dignilatis dicti principatus tuique honoris augmenlum tuo capili nostris maiiibus
;

imponendo

volentes ut tu et illorum quilibet, qui

Nos igilur piutn et laudabile propositum quod te in his habere asseris, plurimum in Domino coinmendantes, et cupientes ut in eisdem
a

tum

erit

in

eodem principatu
tu nobis
jier te, et

haeres atque suc-

cessor princepsFortuniaj debeatis de caeteronominari, ita

quod
tiii

iidem ha^redes

et

insulis orthodoxa fides propagelur et vigeat, cul-

successores
ipsi

ia dicto principatu

nobis, ac tu et

tusque divinus inibi obscrvetur,

supplicationibus inclinati, ad
salutis et

et

quod pertuum
;

singulis successoribus nostris

Romanis

Ponti-

ministeriumChristianitalisterniinidilatentur

tuis

ficibus per vos vel procuratores vestros ad

hoc

insulas et
sit alicui

honorem Dei tuncque status augumenlum omnes pra^dictas earnm quamhbet, dummodo in eisnon
Christiano specialiler jus qua;situm, in

legitime constitutos recognitionem et

homagium

juramentum

ligium facere, et plenum vassallagium et fldelitatis praestare tenebimini jiixla forniam

inferius annotalam. CaDterum
si

forte deflcienlibus

omnibus juribus et pertinentiis suis, ac merum et mistum imperium et jurisJictiouem omniinodam temporalem in eisdeni aucloritate Apostolica, ac nomine nostro et successorum nostrorum Romanorum Pontiflcum et ipsius Ecclesiaj Romanse,
libi et

masculis contigerit foeminam innuptam in dicto

princi[iatu succedere, illa maritabitur viro Catholico et Ecclesiae

Romana^. devoto

Romani tamen
qui-

Ponlificis prius super hocconsilio requisito.

42.

Et insuper tam tu

quam haeredum

haeredibus tuis,

et successoribiis Cathoiicis

iibetet successorum

tuorum

ia dicto principatu et

ac legitiniis, el in devotione ipsius

clesiae persistentibus,

in

Romanoe Ectam masculis quam feminis feudum perpetuum de fralrum nostrorum conet assensu,

pro

ipso

censuni quadringinlorum

florenorum

boni et puri auri, ac conii et ponderis Florentini,

ubicumque RomaausPontifex
Pontiflci, qui
erit

fuerit, ipsi

Romano

silio
tatis

ac ApostoHca; plenitudine potes-

pro tempore, et Ecclesiae Ro-

sub modo, forma, tenore, conditionibus et conventionibus contentis prassentibus, concedimus

et

manae vel

ipsi Ecclesiae,

ubi ipsa fuerit, Sede vacontingente in

inte-

cante, recipienii j^ro fuluro Ponliflce, et pro por-

donanius, teque

pra.'dicto

feudo per sceptrum

tione collegium ii^sius Ecclesiae

feslo

aureum

praesentialiter investimus; dantes nihilo-

beatorum

Petri et Pauli
:

annis singulis

minus tibi, liaeredibus et successoribussupradiclis plenam et liberam polestatem, easdem insulas, absque tamen juris alterius praejudicio, ut preemittitur, acquirendi ac perpetuo possidendi, monetam seu monetas fabricandi, etalia jura regalia,
salva superioritate

graliter persolvelis
titur,

quem censum, ut praemitpersolvendum tam tu, quam quilibet haeread

dum

et

successorum tuorum in dicto principatu

tenebimini et silisadstricti. Si vero tu vel quicumque hffiredum seu successorum tuorum ia dicto
principatu statuto termino non solverilis integre,
ut pra^mittitur,

Romani

Pontiflcis in
iu
cis

eisdem

insulis, exercendi, ac licentiam

et

earum
tibi et

censum ipsum

cxspectati

per

qualibet Ecclesias et monasteria construendi, eijque

quatuor menses, terminum ipsuin [irimum immediate sequentes, de illo ad

ritis,

dotes congruas assignandi, jus patronalus

plenum non

satisfece-

hxredibus ac successonbus tuis, prout conceduat canonica, reservando.

iO. a

inslituta

eo ipso eritis excommunicatioais viaculo in-

nodati.

Quod

si

in

secundo termino

infra subse-

Postquam vero
to

in

eisdem

insulis,

Deo

concedente, per

vel haeredesaut successorestuos

quentes quatuor alios men^es eumdem censum sine diminutione qualibet non persolveritis, totus
principatus pricdictus erit Ecclesiastico suppositus
ialerdicto. Si vero nec ia terlio termino, et infra
alios quatuor menses primos per plenam satisfaclionem ejusdem census tu et haeredes vel successores tui vobis duxerilis coasulendum, ita quod transactis eodem tertio termino et subsequentibus mensibus non sit de hujusmodi censu primi termini ijjsi Ecclesiae salisfactum, ab eodem princi-

constructa seu fundata fuerinl, et in eisdem de pralatis et porsonis Ecclesiasticis sa;cularibus seu regularibus ca-

prajdictos Ecclesia) ac monasteria

nonice ordinatum

extiterit, praelali et personae

ac

Ecclesiae, sivecathedrales sivecollegiata3,sa3Culares

aut regularcs, et monasleria supradicta cnm locls et bonis suis in electiouibus, provisionibus et

omnibus

aliis

plena liberalitate gaudebunt

et

quam

libertatem

tu

heeredes

iidem

et

successores

patu ipso jure cadatis ex

toto, et

principatiis ipse

CLEMENTIS VI ANNDS
ad

3.

CHRISTl

13-'i4.

343
secundum formam
in

Rom;mam

Eccleslam ejusque dispositionem

in-

litatis

juramenfum
nobis
,

prajstiteris
et

tegre et libere revertalur; niliiiominus pro singulis quadringintis florenis

prffidictam, ha^redes

successores tui
et
ipsi

dicto

singulorum terminosolulione cossave-

principafu
nostris

tuque

successoribus

rum,
ritis,

si

simili

modo

in

eorum

et

non solveritis, tu et quivis liaeredum successorum tuorum in dicto principatu poenas

vel illam
peenis, processibus

stare personaliter

Romanis Pontificibus illa facere vel pra;non adstringamini, dummodo

iiifradiclumbiennium
ad hoc plenum

secundumeamdemformam
habentes, recognitiofecerilis ac jurasi

similes incurratis, salvis aliis

et sententiis,

per idoneum vel idoneos subditum vel subditos,

qua; vel qui de jure inferri vel baberi

mandatum

seu proferri poterunt per

vel

Romanum

Pontificem,
:

nem, homagium, vassallagium

Sedem Apostolicam spccialiler in hoc casu sed ad censum ipsum solvendum eidem Ecclusiaj tunc et non ante teneamini cum effccfu, cum tui
vel

mentum prccstiteritis rit Romano Pontiflci

tum pndicta
Pontificis et
vel
facicfis

supradicta. Et
vel

plus placue-

Romana;

Ecclesi;r, recoef

gnifionem, homagium, vassallagium

redes vel successores tui
prffidicti,
illi

juramenet hae-

hseredesautsuccessorestui in dicfoprincipatu, ejusdem principatus vel majorem partem ipsius

atque prajsfabifis fu
Ecclesia?,
vel

nomine summi
illis,

fuerilis

possessionem adepti. Nostra; nihilominus

existit,

Romanne

quem

quod Rom. Ecclesia occasione concessionis hujusmodi ad impendendum til)i,vel

infentionis

quos ad hoc specialiter ipseRomanus Pontifex vel Sedes eadem deputabit quandocumque vero
:

eisdem luxredibus aut successoribus aliquod subsidium in acquisilione seu retenlione dicli principatus ex debito nullafenus adstringatur.
43.

tu vel ha^^redes tui in dicto principatu prffidicfam

recognifionem, obligationem, bomagium, vassal-

lagium ac

fidelifatis

juramentum
alium seu

facietis

atque

Et quia in

quibusdam

articulis seu capi-

praesfabitis per vos vel

alios,

ut superius

tuh's supradicfis expressius continelur,

cerfis

quod

in

continentur, dabitis infra

Poniifici et

mensem

post

Romano

casibus fu, et fui in

eodem

principatu hae-

eidem

EccIesicE patentes lifteras vestro

redes et successores cxcommunicationis sententiam incurratiSj et dictus principatus sit Ecclesiastico

sigillo sigillatas, in

supposilus interdicto

quodque tam

tu

quam

haeredes et successores ipsi cadatis a principafu,

quibus fatebimini et recognodictum principatum a nobis et Romana Ecclesia recepisse in feudum sub condilionibus, conventionibus, modo, et forma ac tenore
scetis expresse
litteris

seu sitis ipso principatu privati, nos ex nunc hujusmodi senfentias, videlicet excommunicationis
in te ac eosdeni haeredes et successores, interdicti

quae praesentibus nostris

a

continetur.

Praeferea tu vel ha?redes aut successores tui

in

principatum, et privationis principatus ejusdem, si tua vel ipsorum culpa hujusmodi

de dictorum frafrum consilio aucforitate Apostolica promulgamus. Forma vero
emerserit,

eumdem

praedicti nullam confoederalionem seu puctionem, societatem aut ligara scienter contra Romanam

Ecclesiam
ranter,
ficis

facietis

et si

eam

forte feceritis igno-

casus

teneamini ad mandatum Roraani Pontiseu Romanaj Ecclesia; penifus revocare.

praedictorum, praesentibus
litteris

homagii ligii, vassallngii et juramenti fidelifatis, quani priEstari et fieri volumus a

recognifionis,
te, et

Omnium aufem
nostris

haercdibus et succesioribus fuis in

eodem

principatu juxta tenorem,

conditionem prffsentis concessionis verbis competenter mutandis, talis est Ego Ludovicus de Hispaniaprinceps
et
:

formam

contenlorum, declaratio et inferpretatio, quoties opus fuerit faciendce, ad Romanum Pontificem seu Romanam Ecclesiam pertinebit, quolies super his, vel eorum aliquo, vel aliquibus ambiguitalis

aliquid vei dubii oriri continget, cujus

Pontificis vel

Fortuniao fateor et recognosco, etc.

Repetetur

Romaui
prout

Romanaj

Ecclesiaj interpre-

inferius in Ludovici litleris hujus sacramenti for-

tationi et declarationi sfabifur

ipsi

verbo seu

litleris,

niuia ad eas
subjicit

44.

usque voces, competiiura in eo. Tum Clemens Similem autem recognitionem, vassalla:

Romano
Kulli

Pontifici vel Ecclesiae placueril

faciendis.

Decembris, anno

gium, homagium ligium

vabis, facies etprffistabis
tiflci,

et

juramentum reno-

Fortunafarum

etc. Dat. Avin. XVII kal. Meminit de creato Ludovico insularum principe Waisinghaiii
.

ergo,

unicuique

Romano Poncompu-

mus
sint,

',

qui in eo errat,

et dictffi

Ecclesis infra biennium a die, quo

electus fuerit,

terraneo mari collocat,

dum eas insulas in Medicum in Athlantico sifai

:

in

Romanum PontiQcem
:

tandum

et

similia praestabit ef facief, et similifer

Hoc, inquit, anno papa Cleuiens in consistorio publico dominum

atque Africae objaceant

renovabit, et facere, pra^sfare et renovare fenebitur

Ludovicum de Hispania

creavit principem insula-

unusquisque ha-redum et successorum tuorum in dicto principatu nobis infrabiennium, ex quoipse haerestuus in hujusmodi principatu fuerit, etunicuique alii Rouiano Pontifici, qui erit pro tem-

rum Fortunafarum,
:

qui tunc fuit unus de ambas-

siatoribus regis Franciae, et assumpsit papa pro lliemate Faciam principem super gentem ma-

Romaua! Ecclesite secundum prsscri[ilam formam, nomen Romani Pontificis qui tunc erit, et suum proprium exprimendo. Sed poslquam tu per te nobis bujusmodi recognitionem, homagium et vassallagium feceris, ac fidepore, et ipsi

autem insulae sunt in mari Mediterraneo (Alhlantico) valde fertiles, quarumincolae nec sunt Christiani, nec de secfa MachometiB. Desufjnam.
llla;

daturos in ea vinea Doraini excolenda viros

reli-

'

Walsing.

in

Eduar.

III

' Ortel. in

voce Fortunalas.

34^

CLEIfEXTIS VI

ANNUS

3.

CHRISTI 1344.

giosos visuri sumiis, qui eo facilius Barbaros ad Christum traduxere, quo nulla propemoclum superstitione erant imbuti. Ita pandi iter ad Indos paulatim coeptum est, eaque sulcata maria a Lusitanis, ut ad extremas Meridiei et Orientis oras

manre Ecclesiae annis singulis in festo beaforum Apostolorum Petri et Paiili persolvendo. Pro ijuibus insulis faciens plenum vassallagium vobis
vestrisque successoribus canonice intranlibus ac
sacrosancta>

Romana;

Ecclesiae proedicta;, ab hac

Evangelium propagaretur.
-io.

liora in antea fidelis el

obediens ero beato Petroet

Professus

est

Ludovicus

solemni

ritu

vobis

earura insularum principatus jure beneficlario auctoritatemque Sedis ApostolicEe se accepisse

,

papae VI vestrisque successoribus canonice intrantibus ac

domino meo domino Clementi

Romanae
Ecclesiae.

sacrosanctae
lio, auxilio,

Non ero

in consi-

ejiisque

vecligalem futurum

cujus sacramenti

aut consensu, vel facto ut vitam per-

ab eo nuncupati formula his verbis concepta in ejusdem principis publicis litteris comprehensa est
'

aut membrura, velcapiamini raala captione. Consilium quod mibi raandaturi estis per vos vel nuntios vestros, sive per litteras, ad vestrum damdatis

Sanctissimo in Christo patri, et clementis-

num
vel

scienter nemini

pandam

et si scivero fleri

simo domino suo domino Clementi, divina providentia sacrosanctae

si8E

procurari sive tractari aliquid,

quod

sit

in

RomauEe ac universalis Eccle-

summo Pontifici , Ludovicus de Hispania, princeps Fortuni;T, obedientiam et reverentiam

et

vestrum damnum, illud pro posse impediam, et si impedire non possem, illud vobis significare
curabo.
4-7.

debitam

devotam, ac pedum oscula beatorum. Ut recognitionis et homagii ligii, ac vassallagii, quse nuper fecisse, ac juramenti, quod vobis,
pater sanctissime,

Papatum Romanum

et regalia S. Petri,

tam
tia,

in praedictis insulis

quam

etiara alibi existen-

adjutor vobis ero ad retin.endum et defendenac

nomine

vestro et successorum

vestrorum Romanorum Pontificum canonice intrantium ac Romanae Ecclesiaj in concessione infrascriptarum insularum et pro eis (quas ex tnnc in antea principatum fore, ipsumque Fortunit-c

dum dum

contra

recuperandum et recuperata nianutenenomnem hominem, Insuper modum,

formam

seu conditiones, etorania et singula, quae continentur in litteris Apostolicissuper bujusmodi concessione confectis, plenarie adimplebo et inviolabiliter observabo,

Quncupatum auctoritate Apostolica decrevistis) per vos nomine vestro ac successorum vestrorum
et Ecclesit-e

veniam contra

ea.

Sic

nec ullo unquam temiiore me Deus adjuvet et hsc

obligo et pra;dictos haere-

meis

facta

j^rffistitisse,

praedictorum mihi et successoribus ac obligationis, qua me et

sancta Dei Evangelia.

Me

des et successores nieos ac principatum prredictum, jura et bona nobis competentia, et competitura in
eo. In

haeredes ac successores

meos

in dicto principatu

de servando contenta in hujusmodi concessione

fateor, cerlitudo

lilteris Apostolicis,

super

quorum omnium testimonium perpetuampraesentes

litteras

confectis

obligasse

me

que memoriam
jussi,

exinde

fieri

plenariaetindubitatainposterum
et

habeatur eorunidem recognitionis

homagii, ac

vassallagii et juramenli, ac obligationis

formam
quae

ejusdem principatus nomina continentis, appensione niuniri. Aclum Avin. in palatio Apostolico anno a
et

sigilU

mei, tam

meum quam

de verbo ad verbum praesentibus inseri

talis est

feci,

46. Ego Ludovicus de Hispania, princeps Fortuniae, fateor et recognosco, me infrascriptas

Domini mcccxliv, Indict. xii, die xxviii mensis Novembris, sanctissimi Pontificatus vestri auno iii . Traxerat Ludovicus ex Ferdinando principe
Nativitate
filio

insulas, videlicet Canariam, Ningariam, Pluviariam, Caprariam, Junoniam, Embroneam, Athlantiam, Hesperidum, Cernent, Gorgonidem, et Galetam cum omnibus juribus et pertinentiis, a vobis

majori natu Alfonsi

filia

Castellae et Legionis

Ludovici genus, cujus filios a patruo regno dejectos vidimus, ac magno animi ardore ad sarciendas avilas jacturas eas insulas
regis atque ex
S.

domino meo domiuo Clemente, divina providentia papaVI, nomine vestro et successorum vestrorum

armis eripere infidelibus cogitabat. Ad cujus juvandos conatus Pontifex Philippum Francorum,
'

Romanorum
Romanae

Poutificum canonice intrantium,

et

Ecclesiae, mihi meisque haeredibus et successoribus Catholicis atque legitimis, et in dcvotione ipsius Romana? Ecclesiaj existentibus, tam

Andream Joannamque Sicilice, Petrum gonum, Alfonsum ' Castellae, Alfonsum

*
'
'^

'

Ara-

Lusita|

masculis

quam

fceminis in

feudum perpetuum
recepisse et tenere

delpbinum Viennensem ', ac Genuensium gubernatorem ' obsecravit, ut milite, navibus commcatu, armis Ludovicum pro conficienda
nife reges,
,

fuisse concessas;

ipsasque

me

sacra

illa

expeditione instruerent, cui denique

et

sub annuo ceusu quadringentorum florenoruni boni et puri auri ac ponderis et conii Florentiui,
vobis doniino nieo

domino Clcmenli divina providentia papae YI vcslrisque successoribus ac Ro-

omnibus, qui ejus signa sequerentur, indulgentiarum praeiiua Pontifex proposuit, addita hac in liiterisad Ludovicum proxinioineunte anno datis'
ratione
:

Cum

lu

zelo

devotionis accensus ad

iii

Ext. in arce S. Ancel. ct ioler collect. Plat. Ms. bibl. Vall. sign. lit, B. niirn. 12. p. 262.
91).

tom.
et ia

iii. p. 6 Ms. sian.

et
lit.

Tom. lu. Ep.

DCiv.

* '

Ep. ncxLi.

D. niim. 1. p.

Ep

setr. d.'ccis.
^

Ep. DXLii.
3.
1.

'

'

Ep. DCii.
Ep. dsliii.

'

Ep. Dciii. Kp. dci.

"

An.

III. lit. divers.

formar. Ep. cc.xcvi.

CLEMENTIS VI ANNUS
ForliinicT cl quasd;im nlin?iiifiilas n Chrisli fiilcrt

3.

CIIRTSTI
occupniit,
et

345
plnnlandnm \ineam Dei

iniilililcr

Chrislinnonim dominio alienas, et illarum partcs

nnpcr

tibi

per nos snb certa forma concessas, pro

dominum Ludovicum consanguineuin noslrum principcm elegistis. Ad quas quidem

dilcclnm,
lillcras

exnltalione fidei Clirislian.x

lidclibus,

cum

nonnnllisChrisli
fulci

rescribciiles,

prout nobis visum

extitil,

lccuni

illiic

ad Calholic;c

ac tui

pcr ordinem

cum

rcverciilia resiiondcmus, qiiod

bonoris

augmcnlum

proplerca

prolicisci

volenJa-

prffidiciarum insularum fuerunt prius noslri regnicoln- invcnlorcs.

tibus, te Iransferre desideres, et in

earum acquiAvin.
id.

silione exponere

te et tua, etc. Dat.

Nos vero atlendentes, quod

praedictajinsulae

nuarii,

anno

iii.

DumseadidbellumLudovicus
pugna ab Anglis
:

nobis plus
existanf,

quam

alicui

principi

propinquiores

accingebit, Cresciatn
Franci, de

delefi

sunt

quodque pcr nos possent commodius

qua dicetur suo loco

'

alqiie ita ingen-

lium auxiliorum e Galliis eliciendorum spes evabibliolbecreVaticanrc nuit qiia de re lia^c in Ms. Ilic dominum Lovytraduntiir in Clemcnle VI sium de Hispania fecerat atque coronaverat de
:

boc oculos direximus nostra; nientis, et cogilatum nostrum jam ad effectum perducere cupientes, gentes noslrns et naves aliquas illuc misimiis, ad illius pntriai conditionem exploransubjiigari, ad

dum

quffi

ad dictas iiisulas accedenles

tam

rcgno insularum Fortunatarum

sed posse nun-

quam
tifici;

babuit,

dum

vixit .

48.

De

his iinulis

queritur rex lAisitanicB Pon-

quam animaliaetresaliasper violentiani occupnrunt, et ad noslra regna cum ingeuli gaudio npportarunt. Verum cum ad prajfatas insulas
liomincs

ptat.

Castel/w rex Alfonsus jus in eaidem disceQiiiil

vero liispani reges ad pra^bendam

sollicitali

Lndovico
litferis

opem

responderint, ex

eorum
:

scquenti

anno

exaratis
rcgis

audiamus

et

in

expugnandas armalam noslram miltere curaremus cum mililuin et peditum multitudine copiosa, guerra primo inter nos et regem Caslella?, deinde inter nos et reges Saracenos suborla nostrum propositum impedivit. Qua> omnia tnnquam notoria sanctilatem vestram lalere minime dubitamus quae insuper ambasciatores nostri, quos nuper
:

primis Alfonsi Lusitani

sunt

producenda; vism

% qnibus post collaudatum Clemenlis fidei proferenda; eximium inter infideles studium ait
Fortiinalas insulas

primum

a Lusitanis repertas

veslra; destinavimus sanctilati, altendentes, sicut

agilatnm a se jamdiu ad eas subjiciendns Lusitanico iinperio expedilionem, sed Caslellano et Sa-

ex

litlerali

relatione

pra^dicti

doinini

Liidovici

racenico bello

dislractum

Lusitania veluti

regno Chrisliano proximo in cas insulas invehenduni vidcri, atque adeo i|)sum ab Aposlolica Sede
ad comparnndas armis

dictarum percepiinus, de vos eidem domino Ludovico insularum facta per existimaverunt nos fore, et non immerito, aggraet hoc vestris auribus intimarunt, consivnlos
provisione et assignalione
:

dehuisse vel

easdem insulas invitari moneri, antequam Ludovicus prin:

derantes quod tam propter vicinitatem quaj nobis est cum insulis sapedictis, quain propler cominodilatem et opportunilalem,
ciBteris insulas ipsas

ccps crearetur
atqiie ad

verum

fidei

propaganda; sludio,

quam babemus
;

prae

Ludovici sibi consanguinitate conjuncli

grntinm nnves, milites, arma,

prctio ac stipendio

commeatus

justo

pra^biturum.

expugnandi ac etiam propler negotium, quod jain per nos et gentes nostras feliciter fuerat inchoatuin, ad ipsum laudabililer
finiendum debuissemus per sanclilatem vestram, priusquam aliquis invitari, vel saltein id rationabililer debuisset nobis veslra sanctitas inlimare.

Sanclissimo patri ac domino domino Clemcnti, divina providentia sacrofandffi et universalis Ecclcsiac
filius

siimino Pontifici, humilis etdevotus

vester Alfonsus rex Portugalliae et Algarbii

cum

revcrenlia debita et devota

pedum

oscula
san-

bealorum.
llle,

qui

summo

angulari lapide

suam

Nos vero, non obslanlibus supradictis, pncdecessorum nostrorum sequi vestigia cupientes, qui seinper curaveruiit mandatis A|iosloIicis obeob dire, vestrae voluntali et dispositioni prKdictis
reverentiam

clain fundavit Ecclcsiani, sic

cam
et

voluit per suc-

vestram

et

Apostolica;

sanclitalis
et

cessores suos in

posterum gubernnri, quod recta

peromniain pondere, numero

mensura

assi-

voluntatem nostrain maxime quia nobilem

omnimodo conforinamus,
el

due salubrioribus proficerel incremcntis, ut augmento fulelium (luolidie dilatata, enervata paga norum perQdia, pcr totum vigent fides Christi.^Et vos quidein dignissiinus successor Dominicus, cui

providum virum doiniconsanguineum nostrum ipsanum Ludovicum divina ruin insularum principem elegistis, qui
sibi

gratiaexistente (assistente) ac clementia vestra pro etSedis Apostolicae eidem adjutiices manus

omnimoda cura

est Christicola; gregis et

sollici-

tanto et

tudo commissa, non solum eum custodire a luporuin morsibus, venim ctiain ampliare curalis

qiiod in litteris a vestra snnctilaie direclis susce-

pimus,

dum

intelices,

ad exslirpaiidos infidelilatis palmites qui totain terrain insularum Forlunaj

tam pio negotio porrigente, circa cultum Domini sabaotb, videlicet Ecclesiac sancta; vineec opcrarium et cultorem, Dei taliter se exbibebit quod per ejus ministeriuin Christianitatis decore futurum. gloria auginenlari valeat in Super eo auleiii, de quo pietas veslra 49.
nosrogat,
et altentius
iii

Domino

exbortntur, vi-

'

Ms. bibl. Vat. sign. nuin. 2010. in Clem. VI.

loiii.

Ext. apud

Cleiii.

III

post

lip. secr.

dxlv.

ct Aposlolicae Sedis revedelicet quod pro divina zdo fidei ii sum princii.em et ejnsdciiuiue

rcnlia,

Ann.

ToMCS XXV.

Rayn. VI.

3A6

CLEMENTIS

VI

ANNUS

3.
ris.

CHRISTI

\^k!).

nefjotium siiprailidum recommendala liabere velimus, cl ipsis. quantiim commode pofsemus, imsallem qnod perliremur auxiiiiiin et favorein
;

quibiis propterea contra prxdiclos blaspliemos

inslilerunt, cnntinue subeuiido ac

qnod

acijuisilio
inil-

regni Afrie;e ad nos, noslrumque jus regium,

diclus princeps possit de regnis et lerris noslris

lumque alium dignoscilur

pertinere; niliilominus

navigia, gentes

armorum,

victualia, et alia pro

prrcdictis nece?saria lialiere ac exlraliere liberc,

ob vestram et Apostolicas Sedis reverentiam ac vinculum sanguinis, quo dictus princeps nobis
adjungitur, grata nobis advenit dictaruin insula-

suis tainen sUpcndiis et jnslis pretiis pro ncgotio

supradicto; vestram benignam clemenliamcertam

rum
in

concessio sibi facta et exeo specialiter sancli-

reddere affcctamus, quod tnm principem,

quam

fali veslrae
iiis

gratiarum referimus aciiones, prompti

aliis,

negotium rccommendatum habemus missorum, et eisdem, si commode possemus, iminkiitu prrc-

et

qna; vcstri

et

Apostolicffi Sedis

beatitudo injunxerit, obedire devote. Sanctilatem

perliremur anxilium

et favorem, etc. Excusat cxhaustuin conlinuis in Saracenosbellis Ecrariiim:

veslram conservare dignetur Altissimus per teinpora longiora. Dat. Alcalse de Fenares xiii die
Marlii, aiino Doinini

cumque
opera
a

sibi regiiE opes non sufficiant, oratorum Clemente decimas Ecclesiasticornm vecli:

mcccxuv, ducto
:

scilicet a

Verlio
in

incarnafo

annorum numero, atque

adeo

non posse pariter naves niiligalium expeliisse tesve Ludovico submillere, cum majoribus ctiam
viribus ad

sequentem

incidit

bic vero ob institutam de

Canariis insulis narrationem conjunximus,

.M. Algezira

edomandos finitimos Saracenos egent, commeafus veroct alianeccssaria, quantiim regni

parta de Mauris; proptcrea

rer/i

facultas tulerit, lubenter snppeditalurum.

San-

Algezirsregis Castellano gratulalur Pnntifcx. noinen in superioribus litleris Caslellanus rex veriuin

clilatem veslram conservet Allissimus per tempora

Jongiora.
XII die

Dat.

in

caslro
.

Montis Majoris Novi,

mcnsis Februarii
cui eliain

eam urbcm longa pluannorum obsidione firmissimis pra?sidiiset molibiis munitam Saracenis Granatensibus erileribus tilulis adjecit, cuin
puisset
'

.^0.

Ilaclenus Alfonsus Lusilania} rex ad Cle:

post multa

cum

Africani?, qui repenlinis

inentem

officii

plenas litleras' paiilo

incursionibus subsidio veniebant, inita secunda

pofl misit Alfonsus rcx Castellac, in quilnis alia

ralione cxposiiit, Fortunataruni insularnm expu-

gnationem ad

se speclasse

egit

tamen ob Ludovi-

cum

Castcllana^slirpis principem crealuniPanlifici

gratias,

scque ad cjus imperia

:

pronum

futuruin

quibus insigne ad Palmarum ainnem quo Mauri a Castellanis ca^si, de quo haec Rex Hispaniaj viribus habet Ms. Valicanum * armorum debellavit regem Bellamarinai Saracenum necnon cepit per obsidionem villam Gecprcvlia, in
fuit,
:
:

spopondit
B

ciiye (Algezira)

Sanctissimo in Christo palri ac domino doac universalis Ecclesiajsnmmo Pontifici,

filius

rex Ilispaniae
circa .

niino Clemenli, digna Dci providenlia sacrosanclaj

super quam fuerat subtus ientoria suo posse per duos annosvel Deditione Algezirensium leges Hispanica-

cum

Romana?

rum rerum

scriplor his verbis affert

'

Marlii
f;icla,

ejus devotus

Alfonsus, Dei gralia Caslelia',

Gallecioe
,

mensis xxvi die, deditio his .condilionibus

ut Gratanensis,
vectigalis
essei

Legionis, Toleli,

Sibillia',

Corduba',

qna anie
:

belli

tempus lege

Castella;
ei

Murcia;, Giennis, Algarbii

et

Algezirs rex, ac
filiali

obsessis

incolumitas,

cum
:

recomniendatione, devota pedum oscula beatorum.

comitatus Molina; dominus,

cnm

Sanctitatis vestrae litteras recepimus, paler

sancte, conlinenlesquod

cbarissimnm consangnide Hispania, dignitatis

et

rebus suis quo velieni discedendi data facultas induciffi decennales cum Mauris regibus paciae. Foedere sancito Mauri in Afrieam frequentes concesserunt. Castellffi rex in urbem solemni supplicatione ingressus VI kal. Aprilis. Proxima luce

neum noslrum Ludovicum

sibi

principatus insigniis vestri clementia decorantes,

templo maximo, Mahomelanffi superstilionis

dibiis expiato, D. Maria;

sor-

pro se suisque ha;redibus

successoribus
partibus

Piilmae

nomen

indidit,

Forluni;c ac

quasdam
:

alias insulas, in

quod Doininicns Palmarum

plo ingenti

dies es;et. in eo temel

Africac consislcnles,

eteidem adjacentes, duxeiatis

omnium

Ifclilia,

graiulalione sacra
;

concedendas ac cum ideiii i^rinceps instanti optimo tempore aggredi inlendat negotium supradictum, nos requirebatis, quod eumdem principcm et negotium hujusmodi haberemus pro divina et
Apostolicaj Sedis reverentia ac zelo fidei
data, et super
iis,

ex rilu Cbrisliano peracta sunt

dati .

agri militibus

coinmen-

Ad excitandum pra^claruinde victa in eaurbe Mahumetica superslilione tropha^um Alfonsus petiit a Clemente, ui sedem episcopalem Algezirae
conslitueret. Cujus precibus assensisseClementem

quantum commode
favorem.

posset, im-

perliri auxiliuin et

Et, pater sanctissime,

quanquam

nulli

du-

qnod progenilores noslri clara; memorim terram istam de manibus perfidorum ac potenlia regum Africs Deo propitio acquirentes, eamdein ab eorumdem perfidorum ferocitate et
exislat,

bium

auctor subjectis verbis referl*: Erexit ctiam ad instantiamregis Castella; villam Algezirm noviter acqnisilam , et de manibus infidelium
Vilae illius

ereptam
'
1.

iu

episcopalem Ecclesiam, dictam villam

Ep. sccr. clv.
1.

Tom

III.

ViL-c

Clem. auclor apuii Bosq. Mar.

iu
liduar. 111 ct alii.

saevis

impugnationibus defensarunt, varia personaruni pericula et cx|)ensarum iirotluvia in guer-

svi. c. II. Sur.

Ms. bibl. Vat

VII. c. 71.

\V,;lsiiig.

Viia;

^ Mar. snp. num. 2040 ia Clem. Yl. Clem. scrip. apud Bosq. VValsin{;. in Eduar. 111.

sign.

cap.

,;

CLEMENTIS VI ANNUS
civilatem conslitiientlo .

3.

CHRISTI 1344.

347
matrem ipsam
filio

Eadem

confirniat

Wal-

sancfa; matris Ecclesia; prcedicti,qua;

siiigamus, at(juellis|)alensi arcliiepiscopatui obno-

xiam esse jussam adiJit. Uem vero ingeuti pompa geslam descriljit Pontifex in litteris ad Ailonsuin

reddunt non indigne de tabundam.

tholicos reges et principes

tali

et tanto

lae-

Profeclo, fili dilectissime, inter ca;teros

Ca-

regem
reatis

CasteJlaj datis

',

se

nimirum
,

accei)tis lau-

orbis

terra;

mullum

regiis litteris,

solemnes supplicationes,

in-

habes,

unde gratiam Altissimo

referas, qui te tot

structo

agmine

religioso

cum

cardinalibus et

pr;pvenit benedictionibus, et donis ditavit mirificis; ex

pritsulibus ad peragendas divino

Numini

gratias

celebrasse; babitaciue sacra concione, Algtziram

episcopali sede insignivisse. Plnrimis etiam egregiis elogiis ob ami^lificatum Christianum imperium Alfonsum ornavit quE ad commendandam tanti regis virtutem silentio dissimulanda non vi:

quibus aj^ud eum crescis meritorum cunmlis, et apud homines fama tui nominis et honoris celebrius per orbem diffundilur, et incrementis felicibus ampliatur. Nos itaque, qui tan-

quam

spiritualis pater tibi

ei

gratulamur in Doniino,
labiorum vitulum

super bonis tuis conqui ea tihi de sua;

dentur
52.

clementia; pietate donavit, in humilitate spiritus

Clemens,

etc.

charissimo in Christo

filio

exsolventes,
et in

magniflcentiam
altentius

Alfonso regi Castella; illustri.

a Respersit rore

tuam regiam rogamus,

inlae-

Domino

gaudiorum spiritualium

lima cordis noslri, ac ingentis consolalionis et

titia;

exhortamur, quatenus pr;edictam etaliasgloriosas Yictorias, quas ipse Rex regum et Dominus do-

materiam CLristiano populo

illa

ministravit

minantium, qui solus

est potens, et

in cujus di-

audila
caelo

gloriosa victoria, cjuam tibi pridem de

exercituum Dominus contulit adversus Sa;

tione cuncta sunt posita, de sua ineffabili clementia tibi dedit, non tuae vel tuorum humaniE, sed

racenos perfldos, blasphemos Christi nominis

Cliristiana;
fidei

ac

potius sua; divinae pofenlia;

cum humilibus

actio-

crudeles persecutores et

liostes.

nibus graliarum adscribas; sibique servire promptius totis viribus non omittas, operando jugiter quiE grata et accepta oculis suaemajestafisfuerint, et qua; ijisum offenderent quomodolibet evitando,

Vox quidem exultationis et laudis in auribus fidelium insonuit, et litterarum regiarum nobis missarum series, quas beta manu jucundoque animo
recepimus, patefecit qualiter post longam
riosam
et

labo-

ut majora de

obsidionem

quam

contra villam

tunc

demque
cessibus,

manu sua merearis accipere; tanper ipsius misericordiam, diebus tuis in

vocatam Algezira, nunc vero civilatem Insula}Viridis, in

et

longa;vum

cum

votivis et felicibus protractis suc-

manu

forti et

poteuti

virtute posuisti,

de regno temporali, quod obtines, ad

tanquam princeps Christianissimus, ji&tens et magnanimus, inconcussa et intrepida constanlia tandem, tecum divina diutino tempore tenuisti
;

cooperante virtute, sub

fusis inimicis
ij^sis

manu
et

tuoe potentia?, contu;t;

gloriam transeas sempiterni. Porro nos tunc auditis de vicloria praedicta rumoribus, referendo gratias Alfissimo, processionem generalem in Romana curia cum clero et
populo
fieri

fidei

sub jugo

ditionis
for-

fecimus, ac

coram nobis

et fratribus

conclusis, civiiatem

eamdem, locum ulique

tissimum, populosum et quasi

humano

ingenio

inexpugnabilem obtinens die Dominica Ramis Palniarum proximo pra;terita una cum prLTlatis, baronibus et aliorum Catholicorum virorum multitudine copiosa, exulfanter ad laudem et gloriam
divini

aliorum fidelium magna multitiidiue, divina officia verbo Dei solemniter proposito celebrari ac subsequenter
:

nostris, pra-sente pra;latorum et

villam de Algezira pra-dicfam in civitatem, (juae vocatur Insula Viridis, ut prafertur, et Ecclesiani

majorem

civitatis

ejusdem, venerando beafa; Mariae

et

nominis, exaltationem
Catholica', tuique
,

et

dilatationem cjus-

semi)er virginis, Genitricis Dei

Domini

nostri

dem
noris

fidei

non modicum ho-

augmentum

civitatem

eamdem

cum

Jesu Christi, vocabulo insignitam, incathedraieni, ut cultus divinus agatur ibidem perpetuis temporibus, solemnius duxinuis, sicut a nobis pro parte
tuu; celsiludinis

triumpliali gloria intravisti, et eliminata exinde

SaracenicjB fcedilatis spurcitia, Ecclesias erigi CaIholicas, et in eis fecisli divina offlcia celebrari

petitum

extitit,

erigendas. Dat.

Avin.

XIV

kal. Augusti,

anno

i .

ut (juia in
ille

Saracenorum mesquitiscolebatur antea

damnatissimus Macliometus, deinceps in Ecclesiis, fidelium domibus orationum effectis, perpeluis futuris temporibus laudeturdivina potentia, praicelss genilricis Dei Maria; domina; nostra; semper Virginis et omnium sanctorum habeatur memoria celebris, eorumimploreturdevotisinlercessionibus patrocininm, et immoletur pro neccatis populi hostia salutaris. Ha;cquidem, Hli charissime, gesta proculdubio sunt inclyta, et opera
laudabilia,

53. ]n bello contra Mauritanics iijranmim Alfonso Portitgallice conceduntnr sitbsidiarice de-

cimw.

Pepigisse Mauritania;
et

tyrannum cum

Casteliano

Aragonio rege inducias ad decennium, ex libello eliam supplicia rege Lusitano

Pontifici porrecto constat
:

in

eo siquidem Lusiin se

tanus exposuit, Maurici belli

vergere,

molem

unum
petiit
:

cum

alii

reges

inito decennali fcEdere

arma
cui

posuisseut,

aurumque subsidiarium

principis

Catholici

et

specialis

filii

defuit Clemens, ut subject;e ostendunt Iitterae, seijuenti anno ineunte exarata; ' :

non

'

Tom.

III. Eii,

secr. r.LV.

'

An. 3.1.

)I.

p. 2. lip.

com, DXLlll.

348
a

CLEMEXTJS VI ANNUS
Clemen?,
etc.

3.

CHRISTI 1344

Alfonso Portugallice et Algar-

bii regi illustri.

Nuper pro parte tua fuit expositum coram nobis, quod treugee inter alios Hispaniarum reges ex parte una, et regem de Bennainarin lioslera

alia, qua; de jure fueinjungenda serenitati tua) tenore proesentiuin indulgemus. Datum Avin. YI kalend. Februarii,

injungere salutares, et
rint

anno

iii

54.

Regem

Castellce

blaspbemum nominisChrislianiexaltera per decennium sunt initae; quodque guerra inttr ex plute soluni et diclum regem de Bennamarin
crucis et

Ecclesiastici oppressores.
nulli ad

monet

adversiis juris

Transmiserant non-

Alfonsum regem Castella; eorum exemplum, quaa Anglicc rex adversus auetoritatem
Pontiflciam in conferendis reservandisve sacer-

ribus et diversis causis, pro parte tua nobis expressis, i^ro Dei servilio et exaltatione Ecciesia; sancta?, necnon fidei Cbristianse extitit radicata ;

novarat quo accepto Clemens, ut Alfonsum ipsum adversus improborum molimina muuiret,
dotiis
:

propter

quam quidem guerram immensas

celsi-

significavit ei debuisse illos

eliara sciibere

quani

tudinem tiiam oportet subire sarcinas expensarum quare pro parle tua nobis exlilit bumiliter
:

acerbe Eduardus a Sede Apostolica ob tentata objurgatus fuisset, quteve

ret, iufligendae essent;
illi

pcena;, nisi resipisce:

supplicatum, ut ad expensarum hujusmodi sup-

tura adjecit

Sane,

flli

portanda facihus onera providere libi paterna benevoleniia de speciali gralia dignaremur.

dilectissime,

si

gesta recolenda clarce memorias

progenilorum tuorum, qui erga

Dcum

et sanctaiu

Nos
et

igitur atlendentes,

quod

status pacificus

Bomanam
tes

Ecclesiara

fervore fidei et sinceritate

regnorum rortugaliiai et Algarbii non popuUirum in dictis regnis degentium, sed solum etiam Ecdesiarum et personarum Ecclesiasticarum ipsorum regnorum incolumitatem respicit, ac in tranquiUitatem et pacem ipsorum noscitur redundare; sperantes qiioque, quod tu, qui velut princeps Caliiolicus et devotus eosdem Ecclesias
tuus
et

devotionis fulgentes, et ipsam Ecclesiam honorau-

tanquam principes

Catholici, sicut

matrem, ab
filii,

oflensis ipsius abslinere, sicut benedictionis

puris et devolis studiis cuiaverunt, revolveris; et

nihilominus attenderis diligenter, quot et quantis benediclionibus tam in oblinemlis gloriosis victoriis,

quam

aliis faclis felicibus

te

auxiliis

personas Ecclesiasticas opportunis favoribus et hactenus confovisli, eas ab oppressionibiis

ipsorum inhffirendo
siaj

vesligiis, et iu

progenitorum ejusdem Eccle-

persistendo graliis et favoribus,

Dominus pra-

et injuriis, aliisque noxiis novilalibus illssas et immunes servare studebis, Deo propitio, In futu-

venerit sponsus suus; et insuper quodanosliae

rani, ac volentes propterea pro tua et dictorum reguorum delensione de benignitate Sedis Anost.
tuis necessitatibus hujusmodisubvenire,etinfra,

te

promotionis ad summum Apostolatum auspiciis sicut prsGcharissimum et singularem filium

gessimus
rilalis,

et

gerere intendiiuus in visceribus cba-

libenter

ad ea, qute tua? commodilatis

decimam omnium Ecclesiasticorum proventuum

leddituum per duos annos,
elc. Dat.
iii

iiicrementa respicerent, paternis afTeclibus intendentes; pro firmo credimus, quod talia et similia,

et

et infra, duxi-

mus concedendam,
anno
baro
erat,
.

Avin.IVid.Januarii,

per quae
contra
te,

Deum

et ipsam Ecclesiam provocares suadentibus nullatenus tua regalis ciretc.

At

quanquam

Castellae rex inducias

cura bar-

cumspectio acquiescet,
jiroljis consiliis

Hortatur ne se im-

non tamen Maurici belli cura solutus cum idem baibarus faciendffi alicujus insiiniit,

subornari, atque ad obscurandam

in infringenda libertate Ecclesiaslica

nomiuis
.

sui
kal.

gnis irruiitionis oceasioni inhiarel; quare ad eum retundendum jiarabat se Caslellanus, atquea Pontifice

gloriam adduci patiatur.

35.

Dal.

Avin. XIV
iii

Augusti, Ponlificatus nostri anno

anno proximo
:

elicuit, ut

ea sacra expeditione stiparent, promererentur Tuis, inquit Clemens

omnes qui ipsum criminum veniam

',

Ad Eduardiim

contra jus Pontificium

Ponlificis
lilterte.

tnachinantem

f/ravissimce

suppli-

cutioiiibus inclinali, ut confessor idoneus,

quem

duxeris eligendum,
tenipore

usque ad decenniura ab eo
terras SaracenoChristiani faciendo eis

numerandum, quo ad

Quod iiorro ai Eduardum altiuet; adinonitus ^ anno superiori, ut iii illos animadverteret, qui Ademari lit. S. Anastasiaj et Geraldi tit. S. Sabinae presbyterorum cardinalium Aquitauorum procuratores

rum iuimicorum nominis

ad

colligenda

sacerdotiorum

iis

pro
allii-

guerrain personaliter accedere te continget, te inibi existente et guerram hujusniodi prosequente,

uiunes Christi fideles ad dictam guerram ex causa devotionis euntes, et singulos eorumdem confessioue ipsorum diligenter audita, ab omuibus |)eccalis, de quibus vere confessi fuerint et contriti in

sustentanda dignitate a Pontifice in Anglia

lerant;

butorum vecligalia missos vel ceperant vel pepuuon uiodo iion obtempeiarat, sed etiamin
regni comitiis de contrahenda Pontificia auctori-

tute,

ne sacerdotia Augliai siue regia volunlatevel

sulTragiis

couferret exteris, vel quai ab electorum aut palio-

omnibus

iUis casibus in

quibus unus de minoribus

si

posnilentiariis

uostris possit eos absolvere,

in

llomana curia pr;cscules exislercnt, auctoritatc

i.ostra licile

possit absolvere, ac eis posuitentias

pendebant Sedis Apostulicx' libeconsilium agitarat. Eaque disseusione improbi quidam usi, ad eani magis augeudam uounulla contra dignitatem Romanae
ralitati

norum

reservaret,

'

Au.

3.

1.

n.

p. -.

lii'

'

Tam.

ai. Ep. secr. cliv.

Ibid.

iii).

secr.

cx.

CLEMENTIS VI ANNUS
Ecclesife,

3.

CIIRtsTI

I3/|4.

3A9

ad sacerdotiorum conferendorum jus

jactare

peclautia,

ac

iiatrare

prtesumpserunt.
'

Deum et omnium
citer
et

sanctam Romanain Ecclesiam, matrem

Quibus permotus
liasce litteras

ad

summus Eduardum

Pontifex gravissimas
scripsit
lilio
:

fidLlium et inagistram, in regiio luo bingulariter attentatis, tam per litteras pluries dulcharilative

scripsimus,

ac

demum

per

Cliarissimo ia
Angliffi illustri.

Cliristo

Eduardo

regi

Nupcr niagnitudinis

cluni lilium

Andream

tua? litteras, per dilede Ollorde cleiicum tuum

dictum episcopum Norwicensem , quem velut ilhim, de quo confidebamus et confidimus, et lui honoiisac comniodi semper reperiimis zelatoiem et promolorem ildelem et fervidum, per nos ad

oobis exliihitas, benigne recepimus, substantiLililer

tuam prccsentiam propterea

liter

mler caitera continentes, quod super provisione Ecclesirc Norwicensis do persona \enerabilis fratrisnostii
jis,

dem

specialiter et Dduciadcstinalum, txplicari viva voce feciimis, eamcelsitudinem tain per scripliones noslras liu-

Willeimi episcopi, tunc

electi

Norwicen-

jiismodi,

Apostolicae Sedis nuntii, virtute reservationis

quam per eumdeui episcopum paternis etsalubribus monitis exhortando, utsupereisdem

novitatibus
,

Apostoiicai diclie Ecclesia; per

nos

facta) cogita-

bundus, ut tuis utamur verbis,

t

fuisti

plurimum

princepsCatliolicus
cessisse

quas de tua conscieutia, cuiii sis Deum timens et diligens, pro-

perpiexus, pro eo quia, ut in tuis dictis lilteris

dicta

isserebas,

concordia in parlameiito tuo generali pro conservatione, ut asseris,

uris coronai tuE regia; luas et
litteras

provisio et

pridem

facta, et

nobis

|ier

minime credebamus, tua regalis curaret tamque salubre reinedium (aiitequam per orbem in tuce famae divulgarentur dispendiuiii) adhibere, quod eis omiiino sublalis,
providentia tale
talia vel siinilia

nobilium ac popularium regni

inlimata,
libi

tui Angliie
:

mutuo

contradicunt

adji-

atlentari

deinceps non audirentiir in legno tam Chrislianissiino sic horrenda, eis-

jiens

nibilominus in eisdem, quod

dum

nobis

dem
quod

:;omp!acere, dictoque episcopo tunc electo fivere

.lupiebas,

exhortationibus uihilominus subjnngenles, illis, qui talia ex quibus saluti, stalui, famae

pntjudicium exalio

lateretibi
;

imminens

ac honori tuis noii

parum

detrahitur, suadcre ni-

ibhorrebat tua regia celMtudo

quodijue

cum

teientur, de coclero

assensum non accumnioJarct

:]uidam praelati et nobiles pro dicti episcopi lunc ilecti evpeditione cum instaiitia te pulsareiil, aliis
|uasi

jonsiderans
luntii
isseris,

omnibus dissuadentibus exadverso, tandem sincerum atrectum in missione dicti

ad ad
te

sed eos potius, qui commiltentLS excommiinicationis vel alias poeiias a canauibus adversus tales inflictas inciduut, repel;

quomodolibet
prffimijsa iu

leres

tanquam tuos

detractores et hostes

de tua

missi, et zeluiii

quem babere

nos

faciendum

bonum temperamen-tum

juper tua et populari conquestione occasione proi/isionum et reservafionum hujusmodi, ut dictaj

:uiE

quampluriinum admiramur, quod nec per lilteras tuas, nec per euiudem episcopum ad nos redeuntem et explicasse tibi pro parte nostra prsmissa, quod nos eidem imposita
regali magnificentia

continebant

littera;

uobis

facla

necnon
tenet

referentem nibil nobis penitus respondisti

sed

nagnum locum, quem idem

i\

episcopus

tibi

mulla
iii

scripsisti per

praedictas

tuas lilleras, quae

tenere poterit in futurum

erat
;

io facla

^eniendi
nissi

et quod dicla provipostquam iiise ad te iter arripuerat lam ob mitlentis reverentiam quam
;

merita

sibi voluisti

gratiam facere specia-

iiiagnum ejusdem Ecclesia; Romana', ac poteApostoliciE praejudicium et libertatis la;sionein Ecclesiasticae, proh dolor cedere dignoscuntur.
slatis et auctoritatis
!

ein, pnemissis quibusdam protestationibus pro 30nservatione, ut asseris, juris tui regii et ordina-

57.
dictae,

Videntur quidem innuere littera; supraquod super reservationibuset provisionibus

ionis

faclaj

jeuerali, et

iam in
egni

in parlamento tuo, ul pra;dicilur, quod hoc non Irabalur ad consequenfulurum, lem[)oralia dicti episcopatus,

Ecclesiarum in tuis
ordinare,

tibi

pariamentis

liceat aliquid

quodque reservutiones
fili,

et

provisiones
in tuo

Aposlolicae a tua dependeant voluntate. Profeclo,

lon sine periculoso

tui
;

iberari

murmure communitatis dicti eidem episcopo tunc electo gratiose fecisti, nobis per easdem litteras finaliter
iit

dilectissime

illa

concordia,

quam

par-

lamento habitam

tua; pnedicttE describunt litlerie,

niniis existeret temeraria et diviuis Coiistitulioni-

a reservatioiiibus et provisionibus piicopatuum ejusdem regni tui supersedere ve-

upplicando,

mus,
les

et capitulis

Ecclesiarum

dicti

regni electio-

bus inimica, per quam Apostolica; Sedis reservationeset |irovisionesdependerentex tua; voluiilatis arbitrio, tuque per ipsas potestatem ejusdeiii Sedis
Apostolica',

libere diiiiitlamus juxta

litorum

tuorum

concessionem progeinde factam et per Sedem

,

quod profanum

est dicere, coarctares

quanquam

nos, qui Ecclesiarum

omnium,

tan-

postolicam, ut asseris, ex certa scientia connriiatam.

56.

Sane,

lili

charissime,

dum

verba

litte-

quain pastor universalis eiirum iuvigilamus comuiodis , uli non intenderimus nec intendainus reservationibus et provisionibus hujusmodi, nisi

arumtuarumiirffiJictarumdiligeiiterdiscutiiiius,

quantum

utilitalibus et necessitatibus

Ecclesiarum

subsequeuter in nostra memoria recensemus lla, qua; tuoc celsitudini super uovitatibus contra
t
'

ipsarum crediderimus expedire. Uualiter aulem

temporibus prcBdccessorum nostrorum RomanoPoiitificum circa reservaliones et provisiones hujusiuodi de multis proelaluris et ahis beneficiis
niiii

Au.

Z.

I.

IV. E;). ciir.

viii. el

tijin.

ii.

t'p. sccr.

cx.

350
Ecclesiasticis dicti regni,

CLEMENTIS
siiper quibiis
,

VJ

ANNUS

3.

CHRISTI 1344.
beneficia,

nunqunm
se

que tuum praedictum magiia

quihus

impeilinientuiii extitit appositum

haljuit,

res gesta

vos ohligavit ad gratitudinis debitum, recepistis.

mayniludinem tuam laterenoncredimus;

Attende quoque ipsam Ecclesiam, cujus pastorali

regimini
licet meritis insufficientibus

nec a tua memoria excidisse, quod a nobis jiro reservationibus iiiibi faciendis aliquibus feceris
sup|)licari
:

praisidemus,

neque,

fili

consiliarii

pceiias divinas et canonicas,

amantissime, ignorant liii quas sta-

non ab Apostolis, sed ab ipso Domino Salvatore nostro primatum super onmes mundi Ecclesias obtinere. Ipse quidem solus eaindem fundavit
Ecclesiam, dicente
et sitper

tuentes, ordinantes, concedentes et consentienles

statui aliiiuid in pr;rjudicium Ecclesiasticae libertatis

Domino Petro

Tit es Petrus,

hanc Petram

cedificabo Ecclesiam

meam.

incurrerunt.
a

Ulterius

autem ad nostram
Ecclesiai

strorum sanctse Rom.

dientiam perlulit
infestus,

et fratrum nocardinalium au-

El qnodcxmque Ugaveris siiper terram, erit ligattim et in ccbUs : et quodcitmqne solveris super
terram, erit soliitum
fidei

et

iti

ccelis

et

super petram

rumor implacidus niiiiiuin et qui jam per orbem esse asseritur divulin

gatns,
in

derogationem

latis

regnotuo prffidicto edicta et brevia et enervationem prajdictae liberprimatus ejusdem Romanai Ecclesiaslica;

quod

non enim c]ua!vis terrena sententia, sed iliud veibum, per ciuod constitutum est coelum et terra per quod denique constituta sunt omnia elementa, eamdem Romanam fundavit Ecclesiam qu;e quidem omnes
nascentis erexit,
: :

mox

Ecclesia!, ac auctoritatis et potestatis ipsius Sedis

patriarchales,
clesias,
instilit
:

metropolitanas

et

cathedrales Ec-

Apostolica', ad diversas partes missa fuerunt

ut

et

de captione et incarceratione muUarum personarum Ecclesiasticarum sacrilega, et impedimentis litterarum et gratiarum Apostolicarum ibidem
appositis taceatur ad prcBsens.
citatis in

ipsarum cujuslibet Ordinis dignitatein ad cujiis paslorem et rectorem Ecclesia;,

videlicet

Romanum
,

Pontiflcem

omnium
,

Ecclesiaet

rum, dignitatum

personatuum

officiorum

Imo ad

tant;E fero-

beneficiorum Ecclesiasticorum plenaria

noscitur perlinere. Cogila,
recogita,
fili,

dispositio

regno eodem audaciam dicitur fuisse deventum, quod vix aliquis audet ibidem litteras
Apostolicas prcpsenlare. Et licet pra-dicta sic enormia vel similia de tua procedere conscientia exi-

quibus

et

quxsumus, insuper el qualibus credis cousiliis,

quibusque te involvis negoliis, et ad eorum ingressum contemplare finalem egressum, cum sil
viri

stimare
tibi

sit

grave,

multum

poterit imputari,
eis

tamen apud Deum et bomines si postquam sic

opportunis
et

prudentis, ut

rerum

exitiis

metiatur.
ro-

Ideoque regalem excellenliam intensis

et

divulgata sunt,
mittitur,

salubribus resa;pe, ut

gamus

hortamur

affectibus, et per Dei miseri-

mediis non obsistas;

maxime quia

pncdi-

more

pii

patris et benevoli

tam per

cordiam obsecramus, quatenus ad cor rediens, et dilectos tibi in paterna dulcedine hujusmodi pia!
nostra;

versas lilteras,
charitative

quam

per tuos nuntios leniler et

pra^charisiiitra

exhorlationis, suavisque

increpationis

et

tuam magniQcentiam exhortaiidam

fili

salubris

inductionis

aflatiis

tanquam Catholicus
et
gratieB

(irovidimus, sicut nosti. Utinam,

princeps et providus, ac benedictionis

filius
siae

sime, alfectioiieni

quam

ad

te

benevolam

devote suscipiens, rationi

paterna viscera gerimus, attenderes, et intra priccordia regia revolveres diligenter, quam graviter ex his, qune circa pra;missa in regno conimitluiiet ne tur praidicto, divina majestas offenditur praeveniendosultionisejiis ipsius irani incurreres,
;

matris tuae

ejusdem Eccledevotioni subjicetemetipsum: qua

et
:

duce tibique propitia et placata proficere poteris qua offensa non valebis, cum inejus offensa offendatur sponsus ejus Jesus Christus Dominus,
prosperari
;

praemissa et alia vergentia in deroga-

vindictam terribilem, onerosis sic studiisevilares, profundisque meditationibus cogitares, quantum

Deo exallati fuerinl hactenus principes orthodoxi, quisacrosanctam Ecclesiam unicam sponsim Clirisli devotionis sludiis honorarunt, eam in suis jua ribus, honoribus et libertatibus confoveiido, et quam turpiter cecideruntet abjecti sunt, qui con-

tionem ejusdem Romana3 Ecclesia; et lihertatis Ecclesiastica; in regno tuo prsdicto coliibendo jienitus et toUendo, nec illa vel similia inibi fieri de cactero permittendo, ut exinde tibi apud Deum

cumulus meritorum proveniat, et regali noiniiii tilulus humanae laudis accrescat, ac nostram et
Apostolicic Sedis benedictionem et gratiam uberius regiae devotionis sinceritas mereatur. Aliuqiii

trarinm attentarunt;

et

deliberatione provida et
liio

matura pensares,
priedicto

si

prajmissa, quaj in regno

cum

ex injunctae nobis desiiper Aposlolica; servi-

adversus

Deum
(qiia;

et

ipsam Ecclesiam

sic

tutis ofCcio

impudice agiintur

utique defendi posse non

cat sicut

creilimus, nisi fidei et sacrorum canonum fundamenla radiciUis evellerentur, quod absit) possunt

de auima tua illi, qui magnuni jndiparvum, et apud quem personarum exceptio non existit, sunius ralionem iii extremo

judicio reddiluri, ac jura et auctoritatem prsfattt

sanclae

per nos sine Dei offensa et Isesione conscientia?

prLeteriri

Romanae
in

Ecclesia;

defendere teneamur;

sub dissimulationis neglectu, vel quotolerari.

modolibet
58.
tui, et

Audi ergo, fili,salubre consilium

patris

intende honori ejusdem Roinante Ecclesiae

malris tuae, a qua tu el progenitores tui regnuni-

tam patenter ejusdem Apostolicae Sedis auctoritas est contempta, et in suis juribus et honoribus conculcata, limam correctionis Sedis ejusdem,et pro niensura excessuum adhibere medclam salubreni procurequominiis
praemissis, in quibus

CLEMENTIS VI ANNUS
mus, nec
annoiii.
dissiiniilare

3.

CHRISTI

i3h'l.
inisisset

351
Ponlifex, collaudato ejus
virtutes

possemus ullerins

nec

ad

Clemcnlem
stiidio,
',

salva conscienlia prfclerire. Dal. Avin.

iJ. Julii,

egregio

ipsum ad scctandas regias

Ex
lificem

Ecclesiai labefactare annilente

Rnmantc conquerentem Ponaudivinuis, nuUus lia?reticiis calnmniariim

iis,

qu.x de Edii-irdo priinalum

atque ad adsciscendos ad sanctiora consilia viros |irobitate ac prudcntia insignes

liortatus est
:

denique prcces

adjecit, ut

cum

Pliilippus Fran-

corum

et

Eduardus Anglorum reges ad Sedem

occasionem arripiat, quasi niale de primatu Romana; Ecclesiaj tum senserint Anpli neque enim
:

Apostolicam oralores pro tractanda pace missuri essent , suos etiain ad rcdintegrandum cum

is

in

conlroversiam ab

ipsis vertobatur, scd

agequa;

Eduardo

foedus legaret
etc.

batur tanlum de

sacerdotiis

confercndis

Clemens,
reverentiaj erga

David regi Scotia;

lilteras,

illustri.

Iransfundi in exteros, ac frequenlius contra patro-

Excellentia;

regalis

devolionis et

norum jura

Sedis
:

Apostolicos arbitrio reservari

Deum

ac nos et sanclam

Roma-

indignabantur ipux eliam ex Eduardi litleris vigesima sexta die Septembris anno regni, ut ipse
jaclabat,

Ecclesiam plenitudinem sub pulchris et decenter ornatis verborum sermonibus describenles,

lcTli recepimus . Et infra: Mrignificentiam luam exhortamur, quatenus ad illum, qui est via, veritas et vita, et per quem regnas et regeris, dirigens jugiter sludia mentis tuae, pra;la-

nam

vero decimo Walsingamus '), perspicue constabunl in iis enim querilur sacerdolia conferri exteris, qui nnimarum saliite negleFrancine qiiarto, Anglijt;
sepliino consignatis

(quas aCfert
:

cla

inbient

divitiis, alque e regno avehendis crebrisetiam Apostolicis reservationibus praesulum liberas elecliones dislurbari, jura pa:

cumulandis

torum regni tem

tui et aliorum sapientum virorum, qui avaritiam odiant, justiliam, pacem et verita-

diligant, tuajque salutis et fama; fervidi zela-

tronatus regii in Ecclesias, qua; a majoribus conditae

tores existant, nec

tuam contra Deum

et

justitiam

auctaique

vectigalibus
,

fuere

labefaclari

rogalqiie
I

Pontificem

ut

seciituris

inJe

malis,

qua; verbis amplissimis atque aculeatis percenset,

vereanlurfaciem, utaris in tuisactibusconsiliis, et eis, in timore et ainore divinis te tenendo, continue acquiescas. Et infra Porro cum charis:

occurrat.
59. In
iis

simi in Chrislo

filii

nostri

Angliam intcrmmtii.

Modum porro
Pelrum
episco-

Philippus Francia; et

Ediiardiis Anglia; reges illustres super tractanda

positurus Clemeiis, atque enatam controversiam compositurus, XYIII kal. Octobris Nicolaum

arcbiepiscoiuim

Ravennatem
:

et

coiam nobis mutua ipsorum concordia debeant, ut pro firmo credimus, infra vigiliam instantis Dominica; Ramis Palmarum ad pra;senliam nostram suos solemnes nunlios destinare si tui, fili dilectissime, nuntii, viri ulique prudentes et pacisufQcienter instructi et idoneo mandato fici sulfulti, tunc ad eamdem, proul tibi et regno tuo praediclo expedire oinnino credimus venerint pncsenliam, eos admitlemus gratanler, et siiper pace tui(|ue slatus tranquillitale, quanlum cum
;

pum
in

Astoricensem. Apostolicae Sedisinternuntios,

Angliam misit quos etiam inslruxit potestate ^, utad ea, qua; adversus auctoritatem Apostolicam
novata erant,
tollenda
:

priTsuIes Anglicanos
el

ad

Synodum convocarent
lilteris
'

Eduardum

repetitis

liortatus est, ut qurc adversus libertalem

Ecclesiasticam gesserat, revocaret. Excilavil' etiam

Isabellam

matrem

ac Pliilippam

uxorem

reginas,

Deo

et

honestate poterimus, inlerponere curabi-

Henricum Derbeya; comitem ^ tum proceres Anglos pra;cipuos, ut Eduarduni ad rem pristino
statui

mus

partes nostras. Dat. Avin.

. Adjecit alias

XVI

kal. Februarii,

auno secundo

versa;

restituendam pernioverent. Habitusest unihujus controversiai auctor Joannes arcbi-

ad Joannam reginam Scoti;e preces % ut virum ad pacis consilia opporlunis monitis adduceret.
61. Qiieritur Ediiardus inducias
violatas.

episcopus Cantuariensis

*, qui cum illius infamia; labem detergere a se pluriniis verborum ambagibus niteretur, Ponlifex ineunte hoc anno ipsum probare se factis innocentem, ac regem ad praiterila rescindenda addncere jassit " ^Villelmus
:

Significavit

'

a Philippo Clementi Eduardus, si

rex Francus male gesla ex juris ralione rescinderet,

eliam arcbiepiscopus

Eboracensis
',

',

Richardus
'"

episcopus Dunelmensis
gali,

aliique pra;sules

ro-

atque injurias infliclas expiaret, se stalulo termino missiirum oratoies ad Sedem Apostolicam, ac paci sancienda; accommodaturum. Quibus audilis Pontifex *, ubi prinium exposuit Eduardo,
qiiantis periculis universus

ut slrenuam ea in re
60.

operam navarent.
in Sedeni

Cbristianus orbis flu-

Scribit Clemens Davidi regi Scotice ut

cluaret, ac
et

oratores mittat.

Vicit observantia
Scotia;

bellum illud fuuestum Anglos inter Francos accensum Ecclesiam gravissime conex sententia
fuisse.

\posloIicam

Ednardum David

rex,

qui

cuteret; rescripsit liberi

a Philippo

sum regno

post varias conversiones et casus resti-

commeatus syngrapham oratoruni Anglicorum

lutus litteras

officiorum et amoris notis refertas

conceptam

Quod
apud Walsiog. in Eduar. III. - Toni. iii. Ep. sec. ccLXvn. ' IbiJ. Ep. cdl.xix ad F.p. secr. cuLXViii et dliv. ' Tom. n. Ep. scc. Dcxxii. UDXClv. 5Ep_ r.ccxxiiiet dxlix. ' Ead. Ep. et toin. iii. Ep. secr. cccxxiv. * Lib. ii. Ep. sec. 9 Ibid. Ep. Dcxxiii. " Ibid. post Ep. dcxxxv. Dcxxiv.
'

ad

Ext.

respoudisse Philippum, ipsos ob

armigerorum suppliciiim pertineret; immania flagilia,

'

IbiJ.

Ep. sec. Dcxxxv.

secr.

MLXS.

Ep. secr.

dcxxxvi.

'

An. 2. Ep.

'

Ep. secr. iiLXXx.

352

CLEMENTIS VI ANNUS
non ad
infrin-

3.

te

CHRISTI 1344
alios

palratas cfcdes, exprcita latrocinia

quod per
hoc
slale

qunn
pia;

sacprdolcs tractari nnn con-

gendas

indiicia?, sed

ab

iis

violandis inelii pccna!

fiiifse
:

venit, tangere qnoties

opportunum

fupiil. et ad

alios siibinovendos incrilic neci nddictos ium adjccisse mtilia cnnlra inducianiin

inducel
ct

devotionis nffeclup,

cnm

hone-

r."Iigio-

lamen

reverentia

quibus decet, valcas;

nem
oravil

ab Anglorum
'

regis prac^idiariis

militibus

lenlata.

Ilerumque Ediiardum belli anclorcm Clcmens, utqiiffi intimo pectore premerel

et cnm per confessorem tuum vel sacerdolem alium sacra communio Corporis Domini noslri

Jesu Christi

tibi

ministrabiliir,

possil etiam pocn-

desideria, sibi ex arcano aperiret,

neque cnim

se

lum
riis

Sinpiuinis, constilutionihu?, slalutis, consue-

cuiquam ea paiefacturum, summoque studio ad pacem conciliandam incubiturum, cum ad coeplam in Turcas cxpcditionein urgendam maximi
interesset.

tudinibus ct observantiis quibuscumque conlra-

nequaquam

obstantibus,
et iu

ministrari
statn
,

iiln

qiiamdiu vixeris,
si

quocnmque

etiam

Cerliorem vero

fecit,

canonicas leges

regali dignitate fnlgeres, fiicris tenore pra!sen-

ad majorem ipsius
liae

natii filiuni

ducisque Braban-

filiam matrimonii
-,

vinculo conjUi:andos sol-

tium de speciali gratia indulgemus, Volumus anlem, quod idem confes.=or vel sacerdos, qiii tilii

spem efferretur, cx affirege Francorum contraliendis nilatibus cum pacein confirmatum iri. Ad eam aulem a diviiio Nuinine impelrandam viros religiosos atque invere dislulisse
ciiin in

communionem
sic secreie se

hujusinodi ministrabit, circa

Iioc

gerat et caute,

quod

in minisira-

tione tibi facienda

de Sanguine

niliil

cxlra vasa

sacra effundi de illo valeat, nec

scandalum quoJulii,

ter

coDteros

Cistercienses
liortabatur

ad solemnia ordinis

modolibet generari. Datum Avin. XI kal.

summis prcciillam deposcerent. Alvolorum compos rsse ]ius non poluit, cum Angli ipsum regi Francorum addictissiinum quererentur. Yerum illos iniqua IiosluIasse,cx alibi dictis haud oLscure colligilur: imo Eduardum fraude iisum videbiiniis, dum
comilia vocatos

^ ut

anno

iii

Aucli eliam

codem
',

faclo

bcneficio
'

Pliilippus rex

Francorum

ac regina uxor

et

Bona

nurus Normannia? ducissa fuerunf. G3. InduiCjentia; fidelibiis Ecclesiam Urbsve'

'

tanam cuhim

visitantibus ob insic/ne Ei/charixtice iniraconces<iCB.

promissa bello Pliilippuin ut incautum opprimeret, appetiisse cx lilleris Pontificiis dicemus.

oslentala pacis spe conlra

Inter ea ad consecrandam hoc sanclissimo EncIiarisiiiT sncrainenlo insignis in agro Urbevetano iniraculi niemoriam, de quo a nobis in Urbano IV dictum
edili oliin in esl
',

02.
regis

Pontificis liltcrw

ad Joaimem

Philippi

priniogenitum.

cum

vini species in cor[ioralia lapsa sangui-'

Dum

porro

Eduardiis
nilebatur,

Pliilippo regi,
ciain

Francorum regnum aut provineripere

aliquam amiilissimam
Del[ihinus

colorem hostiaeque tormam illis impressit, Clemens augendae pielatis siudio indulgentiarum praimia, ab eodem Urbano templum, in qno sacra
nis

Humberlus

Yiennensis

principatum

corporalia divino

illo

cruore tincia cerncbantur,

^
:

sua sponte in Philip[ii posleros Iransfudit. Carcbat Ilumberlus jirole , ac Delphinatium, quos pluribus bellis a Sabaudis attritos vidimus, saluti publicacque paci consulere ineditabatur ac primum quidem Pliilippum regis
;

maximum

adituris concessa, auxit

UniversisChristi fidelibus praescnles

lilleras

inspectiiris.
a

Et

si

devota populi

fidelis

sinceritas ad ve-

neranda sanctorum, quorum

suffragiis indigere

Francoruin
vocaverat
;

filiuin

ad Del[)liinatus successionem
ut

noFcilur, solemnia,quandoquedonisspiritua!ibus,
videlicet remissionibus et indulgenliis, inviietur;

deinde vero,

Francorum
,

rcgum

potentia seculuris temporibus provincia magis ab

ad illius tamen venerationem celeberrimam, qui

hostium injuriis vindicaretur in Joannem ducem Normanniaa ac majores natu Francoruin

sanctorum
generis

omnium

condiior se pro redcin|)iione

humani

dedit in

prelium,
se

el fidelibus

regum

nasciluros

filios

ea lege, ut Dclphini no:

men inditum

iis foret, transfundendum slatuit auclumque ea ratione est in Gallia Lngdunensi regnum Francorum. Quam donalionem Iranslatiouemque Pontifex Diplomate Apostolico ad Joannis ducis Normanni;e gratiam confirmavit \

daturum, esl fideliuiii ipsoruin devotio ampliori hujnsmodi largitione munerum excitanda. Olim siquidem felicis recordaiionis Urbanus papalV praedecessornosier,
suis s|)eratur in pra?miuin
pia consideratione prffimediians et atlendeiis flde-

lium ipsorum
saluii,

devolioni congruere,

et cxpedire

Cajteriim ornavit

eumdem Normanniae ducem

% ut sacra, exceplo
cor-

singulari ea prserogativa

pore Dominico, atlrectare; ac Dominicuin corpus

quod illud salutiferum et dulcissimum sacrameniumCorporis etSanguinis Domini noslri Jesu Christi, quo quotidie in Ecclesia pro salute
noslra pascimur et poiamur, prxier illam vene-

sub utraque specie sumere posset. aJoanni primogenito Philipjii regis Francios illustri, duci Normannia!.

randam memoriam, qiiam

ad hoc cerlum

quoiidie

facit

ipsa

Ecclesia, celebriiatesolemnitaliss|iccialis fulgeret,

Tuis devolis su|i[iIicaiionibus inclinati

ut

annuum

festuin, videlicet quin-

qusesacra sunt, pra;terquam corpusDominicum,

'

Ep. DLV.

secr.

ccsvi.

2
'

Ep. iiLvi.

Ep. cciv.

Tom.

111.

Ep. Lxviii.
XIV. au.
Clir.

Ep.

LXI.1;.

Tom.

iii. F41.

Annal.

loni.

liGi. mini. ^C.

Ep. LXVir.
5

Ep.

Tom.

II.

Ep. secr. lxvi.

secr. Lcciii.

CLEMENTIS
lam

VI

ANNUS

3'

CHRTSTI 1344.
visa
:

353
,

feriain post octavas Pentecostes, providit per-

adducenda
niini

statuendum. Et ut clerus et liopulus ad colendum festum ipsum inducerentur devolius, et ad Ecclesiam, in qua ejusdem festi
|.eluis

teinporibiis

mcccxliv,
et

sunt Anno inquit , Dohactenus Ecclesiam Pragensem

episcopalem

sutfraganeam

Maguntinensi aret

chiepiscopo in archiepiscopalem

metropoliti-

celebrarelur officium, fre(]uentius

convenirent,

cam, Lylhomistiensem vero, qua: abbatialis seu

conventualis S, Benedicti fuerat, exclusis mona-

omnibus vere

poBniteiilibus et confessis, qui

Ma-

ejusdemin Ecclesia, in qua liujiismodi ageretur officium, cenlum; (jui vero Missie, totidem (jui aulem in primis ejiisdem fesli Vesperis interessent, similiter cenlum, qui
lulinali offlcio festi
;

vero in
?ent,

secundis, totidem; eis vero, qui Prima;

Tertiai, SextcB,

Nona; ac Completorii
illius festi

officiis

adesillis

cathedralem Joannes CcBcus Boemiii rex, factum adjuvante, per Clementem [lapam VI, ultima die Aprilis, in Avinione perjiiutari procuravit, et Arnestum Pragensem tunc episcopum arcbiepiscopali et pallii honore insigniri; Oloniucensemque in sutfragacbis, in

Pliilippo Francia' rege enixius

pro qualibet liacipsarum, quadraginta:

ac

autem, qui per octavas

Vespertinis
ofriciis
,

Malutinalibus,

Missoe

prsedictarum

horarum
re-

neam adjici obtinuit sed Wratislaviensem,quam successu temporis Caroltis RomanorumetBoemiaB rex Pragensi arcbieiiiscopo subjici deposcebat, im:

interessent,

centum

dies singulis octava-

rtiin

ipsarum diebus de injunclis poenitentiis

Sane pro parte dilectorum filiorum

pedienle vero Casimiro rege Polonite, tanquam a regibus Poloniae fundatam et dotatam, obtinere

laxavit.

cleri et

populi

civitatis

Urbevetanae, nobis et Ecclesiaj

subjectiB
iii
,

non potuit . Extat hac de re in Regesto Pontificio Diploma ', quod ob Pragensis Ecclesia? ac regni Boemici dignita'em inserendum historiaj visum

Romanae immediate suppiicato, quod cum

nuper humiliter

Ecclesia Urbevetana posl

instilutionem dicli fesli de ipso

rium construclum fuerit, et niiraculum, quod ad consolationem fidelium,

exaltationem Calholica; ibidem clementia mirabiliter operata, tain
fidei

primum oratopropler quoddam

et
extitit

divina

cum in eo etiam dies designentur, quibus novus archiepiscopus pallio usurus sit Clemens etc. ad perpetuam rei memoriam. Attendentes Pragensem Ecclesiam magnaj titulo dignitatis inter alias parlium Ecclesias pra;est,
: ,

de

civitale

fulgere dignitate, rationabile fore conspicimus, ut

ipsa

quam

vicinis

i)artibus

cum

ingenti devo-

tione fidelium multiludo innumerabilis annis singulis in festivilate

hujusmodi ad Ecclesiam conad augendam devotionem convenientium hujusmodi, ampliare dictas indulgentias de benignitate Apostolica dignaremur; nos, qui devolionem et merila crescere populi
veniat supiadictam
,

ipsam Pragensem Ecclesiam et aicbiepiscopos, qui |)ro tempore inibi pracfuerint, spiritualibus gratiarum largitionibus, in iis potissime, qua? ad suum decus et decorem ex ijisius Ecclesiae excellentia dignitatis pertiaeret, honoremus. Nuper
siquidem, suadentibus rationabilibus causis, eamdesn Pragensem Ecclesiam olim sufffaganeam EccIesiiE Moguntinensis, ac tunc de provincia Mogunlina existentis, et venerabili fratre nostro Arnesto episcopo olim Pragensi in arcbispiscopum

Cbristiaiii paternis desideriis

affeclamus, suppliinclinati, de

cationi

hujusmodi benignius
et

omniomni-

potentis Dei misericordia,

beatoruin Apostolo-

rum

ejus Petri et Pauli auctorilate confisi,

Pragensem

electo,

regimini ejusdem I^ragensis

bus vere poenitentibus et confessis, qui singulis annis in eodem festo et per octavas ipsius ad Ecclesiam praidictam causa devotionis convenerint,

Ecclesiae pracsidente, de fralrum

silio et Apostolicae

nostrorum con-

plenitudine polestatis, in ar-

chiepiscopalem et metropolitanam ereximus, et

divina

officia,

sicut superius per horas di,

stincta

sunt audituri

praeter

indulgentias

per

eumdem
lur
,

prffidecessorem generaliter, ut prtefer,

concessas

totidem de gralia concedimus

id.

speciali.

Dalum Avinione
Pragensis

Februarii, anno seevecta

honoribus ac insigniis sedis raetropoliticae duximus decorandam. Et attendentes quod ipse Arneslus in ejusdem Ecclesiae regimine, dum episcopalis existebat, baclenus se gessit fideliter et prudenter; et quod illud in posterum attenlius
gereret, prasfatum

cundo

Arnestum

ipsi

Ecclesiae Pra-

64.

Ecclesia

ad

sedem

gensi in archiepiscopum praefecimus et pastorem,

archiepiscopalem ; archiepiscopns sacrandi rer/em Boemia; jure insigniius. Hoc anno decorata est

cuiam

et

in spiritualibus et temporalibus

administrationem ipsius eidem Arnesto committendo, si-

clesia in

Clemente insignibus prKrogalivis Pragensis EcBoemia cum enim haclenus Moguntinfe obnoxia fuisset, ab illius auctoritate hbera proa
:

bique deinde palliuni, insigne videlicet plenitudinis pontificalis, a nobis ex parte sua humiliter
postulatum, duximus concedendum. a Ut autem idem Arnestus et ejus successores archiepiscopi Pragenses, qui erunt pro tempore,
eo licentius pallio uti possint, quo specialiori Apostolicic

nuuliata

est,

ac sede arcliiepiscopali insignita, dc

'

qua Vitte Clementis auctor, scriptoresque Boemi, Cermani ac Polonici. E quibus Michovia) - verba

Sedis super hoc fuerint privilegio

commuinclinati,

* Vita;
1.

Clcm auct. apuJ

Gos([.

nili,
'
1.

ipsius

Arnesti

supplicationibus

Micbov.

1.

iv. c. 23.
1.

XII. ia Casi(n. Dubrav. Hist.

boem.

xsii. Serar.

v.

Crom. Mog. rer.

'

in

Hcnr. V.

An. 3.

1.

III.

Ep. diversar. forin. 94.

Ann.

ToMus

XXV.

Rayn, VI.

45

',

354
eidem Arnesto
in
el

CLEMENTIS

VI ANNIIS 3.

CHRISTI 1344.

successoribus suis praefalis, ut

ipsa Prngensi et aliis sua? Pragensis provincia?

Ecclesiis, \idelicet in Nativilate

Domini,

et Joan-

66. Singulares pugnce vetitoi in Ungaria. Per idem tempus ad asserendam suo splendori Ungaricam Ecclesiam Pontifex barbarum morem
tolli jussit,

nis evangelistse, S. Stephani, et Circumcisionis ac Epiphaniffi Domini,

quo

viri Ecclesiaslici in

litibus certa-

Ramis Palmarumque, elCcEnoD

men
tur.

singulare probationum loco subire cogeban-

Domini, Sabbato sancto, tribus diebus Resurreclionis, necnon in AscensionisDoniini,Pentecosles, Nativitatis S. Joannis Baptistaj, et oninium Apostolorum, et quatuor B. Maria^ Virginis, in commemoralione Omnium Sanctorum, etS. Michaelis archangeli, et Ecclesiarum Dedicationibus, ac in
principalibus ipsius Pragensis Ecclesiffl festivitatibus,
et

Daumatum
saepius
'.

alias

reprobum hoc

probationis

genus, in quo innocenlia et aequitas furori ac sceleri

vidimus
desceret,
illi

Cum

succumbereut, ab aliis Pontificibus igitur infanda consuetudo recruatque Elisabetham reginani

in ea re officii

Clemens Ludovicum Pauuoniae regem

',

favisse increpuit

matrem

sollicitavit. ut filium regii

:

die

anniversarii

consecrationis ipsius
prffl-

admoneret
sis

tum etiam

StrigoniensisetColocensis

Arnesti, et Ecclcsiarum provincia; Pragensis

diclae,

archiepiscopi et Quinquecclesiensis at(jue Agrienepiscopi Apostolica imperiadeabnlendoinjusto

ubi ipsum Arnestum vel successores ejus

ac etiam in conse-

prEedictosinteresseetmissarumsolemnia celebrare
conligerit, principalibus festis
;

etcrudelimorecontinenteslillerasporrigerejussi*,

regemque ad

id suis

cohortationibus impellere^

crationibus episcoporum, et ordiualionibus cleri-

corum,

in

abbatum elabbalissarum acmonialium

Onerabat prceterea clerum Ungaricum Ludovicus rex gravioribus vectigalibus, quae ut amoveret
rogatus est
riae,
'.

benedictionibus pallio, aUas eis rite concesso ct

Datae etiam sunt ad

eumdeui Unga-

etiam assignato, uli licite valeant, auctoritale Apostolica tenore prcEsentinm indulgemus. Nulli ergo, etc. Dat. apud Villamnovam Avinionensis
dioecesis Vlll kal.

ac Poloniae et Boemiaj reges, praesules procelitlerae % cum Galhardus Arnaldus canonicus Tilu-

resque commendalitiae
electus Senadiensis et

Septemb., anno
Henrici

iii

lensis pro recuperandis

cleri

Romanae

Ecclesiae juribus

Co.

Insignia

archiepiscopi et

Moguntini in Sedem Apostolicam demerila non levem occasionem ad Boemiam illius auctoritali subducendam, quod anteatentatum ab Othocharo

regna legati essent. Neque illud hoc loco praclereundum est, querente ' apud Sedem Apostolicam Joanne episcopo Cracoviensi Casimirum Polouiac regem
in ea
,

sub Innocenlio III ', aculeatas Nankeri episcopi Wratislaviensis verboruin voces temere in Joannem regem Boemios
vidinius
:

porrexere

lum

eliaiu

plurium officiorum

sibi

exhibilorum

oblituni

cum

etiam sedente Beuedicto XII diutius in aula Pontificia pro expediendis regiis negotiis ejusque
Ecclesiam

jactae,

Boemum
:

excilarunt, ut Pontiflcem magiiis

utilitatibus

precibus ad erigendam
citaret

novam

metropoliin solli-

promovendis strcnue operam navasset, Cracoviensem oppressisse Pontifex

;

cum cnim Nankerus episc. Wratislaviensis oppidum Mielitz a Boemo sibi ereplum reposceret, non modo ncganlem analhemate constrinxit, sed etiam insolenti perculerat voce, dum
non regem, sed rcgulum
strictus

regem gravissime monuit, quanlum dedecus

in re susciperet, ac divinas iraslacesseret;

ea

nuliam

ampliorem gloriam, quam in Ecclesiis tuendis ac Numinis ministris venerandis principem coUigere
posse
:

appellaverat.

Quo

per-

Tu lamen,

inquit,
et

fili

diiectissime, tan-

verbo Joannes,
^

cum

rationem ardentis

quam praemisforum

dicterii reposceret,

hujusmodi respousum a Nau-

kero retulit
caret, et

Qui in suo regno metropolitano in coronatione sua prece et pretio alia:

quiorum ulilium tibi sicut asseritur, impensorum

aliorum multorum obseper eumdem episcopum,

oblitus, instiganlibus

forsan aliquibus suis aemulis qui, prout creditur,

rum nationum
est,

archiepiscopos conducit, regulus

Catholicos reges
:

et inter

omnes

minimus

His addit

Michovias

Sugillatio

hujusmodi
irritavitque,

plus lucra sua propria, quam tuum honorem vcnautur; ad ejusdem episcopi et Ecclesia3sua; praedict;c, ac subditorum suorum offensas graviores
et

Joannem regem Boemiae adeo movit

ut ex Pragensi Ecclesia

injurias

te
,

convertens, eisdem intolerabilia

et

metropoliticam creari lemi)oris processu procuraverit . Exornata quidein arcbiepiscopali sede Pragensis Ecclesia a Pontiflce mox eo est privilegio aucta ', ul Pragensi

imponi onera
fecisli
:

varias

oppressiones
et

irrogari auditui)

et

(quod est durius

et

horrendum

quia praefatus episcopus

nonnulli de clero sua-

rum
cum,

civitatis et dioecesis

interdictum Ecclesiasti-

Boemia; regis aucloritas ad secutura tempora collata sit, cum antca is bonos ad Moguntiuum archiepiscopum spectaret; qua de re Aposlolicum Diploma III nonas Maias a
archiepiscopo sacrandi

ex cerlis causis lam Apostolica

quam

ipsius

eplscopi auctoritate ordinaria ibidem apposituin,

ut tcnebantur, inviolabililer observantes, illud ad

niandatum tuum violare quomodolibet recusarunt; adversus eos

Clemente editum
Ecclesia hactenus.

est,

quod Serarius
ait.

in Frauco-

commotus plurimum

ct

ad

furdiana bibliotheca asservari

Sed de Pragensi

iracundiam provocalus, multiplicari

'

fecisli

hu-

An.

Clir.

12S2.
CDLti).

num. 31.

Tom. lU.

Tom. xill. an. Clir. 1204. nuin. 53. ' Scrar. Tcm. n. Ep. secr. ULXXXv.
1

3
I.

Ibid.

Ep.

Ep. CDLiv.

lip.

secr. CDLll.

Supcr Lp. cdlii.

Micliov.

1.

iv. c. 22.

Tom.

v.Mog.

rer. in llcnr.

CDXM.

II.

'

Ep. secr. mxlvi ad mli. et loai. iu. Ep. secr. Toin. III. Ep. secr. cccxLiv.

cdx ad

CLEMENTIS VI ANNUS
jusmodi gravamina contra
ipsos, aliiiuos ex eis

3.

CHRISTl 1344,
multis in

355
locis transitu Vistula;,

tari frustra tentato

relegando a civitate Cracoviensi praedicla de facto, castris, bonis ac rebus eorumoccuiiatis ac dispersis iiequiter et vastatis.

magno cum tumultu populabundi,

igiii

et ferro

atque

obvia qua;que vastantes, per Lublinensem tra-

Et uJterius contra
tuis

jiis

di-

prohibuisse subdilis partinm illarum diceris, ne de fructibus pra^dioruni suorum decimas preesumant episcopo et
et

vinum

humanum

ctum retro abiere, nec arcem Lublinensem ali(iuot ditbus oppuguatam expugnare potuere. llaclenus Cromerus. IIoc anno auctuin 68. Cardinales creantnr.

Ecciesia; solvere

supradictis, etc.

Prircipit,

ut

est a

Clemente collegium novorum cardinalium

episcopo aliisque

bona

restituat. a
iii

Datum Avin.

creatione, de (jua ejus Vit;c scriptor ha;c

monu-

IXkal. Novembris, anno

67.

mentis niandavit

'

Tartarorum

irriiptio in

Russiam.

Anno

Doniini mcccxliv, die

In-

cubuit hoc ipso anno Casimiro regi gravis belli

vigesima sexta mensis Februarii, in (lua fuerunt Quatuor Tempora, dictus papa creavit diios novos
cardinales, videlicet domiiium Petrum Berlrandi juniorem de Columbariis, dioecesis Viennensis, tunc episcopuin Atrebatensem, et hic fuit in presbyterum assumplus, eratque nepos alterius domini Bertrandi senioris, qui adbuc in collegio superextabat secundum vero fecit diaconum, videlicut dominum Nicolaum de Bessia, tunc electum Lemovicensem, de cujus dioecesi oriundus erat, nepos suus ex sorore . Ha;c auctor, cui Pontificiae lilterae consentiunt, quae ad Bertrandum episcopum Atrebatensem scriptae sunt '
: :

moles ex repentina Tartarorum irruptione cuin enim aliquot ante annis Russiam in provinciaj

formam, capta Leopoli urbe principe, uti vitiimus, reiiegisset; Russi nonnuUi scbismatici Catholicoc
religionis in Russia efflorescentis ac

Polonorum

odio Tartaros exsciverunt, duni Casimirus Elisabetha;

pactis
filia;

ex priori conjuge susceptee nuptiis

Boguslao Stetinensi duce celebrandis quam excursionem barbaricam effusa paulo anle ingentia locustarum agmina visa sunt prfEsagire. Ut vero Casimirus contractis raptim copiis Tartaros Vistula; transitu arcuerit, ex
impliiitus esset
:

cum

siae

Dilecto

filio

Petro, sanctae

Romanae Eccle-

Cromero
et

'

Magna

accipiamus vis locustarum ex Ungaria coorta

:

presbytero cardiuali, olim episcopo Atreba

tensi.

mox ingentes Tartarorum copise in Russiam et Poloniam inundare a Dascone, quem rex Pra3mislia; prcefecerat, et Daniele Ostrogio, et nonnullis aliis Russis res novas molientibus evocatae. Nam ii nacti tempus, quo rex Casiniirus longissime aberat cruciferonim colloquiis Silesico
, ,

Moysi legislatoris, qui Jetro cognati sui

,

utili

adhterendo consilio
timentes
,

viros

prudentes

et

Deum

elegisse testatur,

regendam plebem Israeliticara exemplo ducti laudabili, ad onus spiritualis regiminis, quod ex injunctae desuper Apostolica; servitutis offlcio noscitur incumbere,
circa

bello, et
tis

filiffi

nuptiis occui)afus, missis clani legasive Cssa-

auxiliatoreset coadjutores nobis viros ulique potentes in opere et sermone, qui veritatem et justitiam diligant, etavaritiamodiant, nosprofundis

admonuere Tartarorum principem

:

rem, ne tributariamsibi Russiam a Polonis occupari pateretur non defuluram ipsi fidem suam,
operainque

meditationibus perquirentes, pridem ad personam

Habebant autem ii invisum Poionorum imperium, cum quod non libenter fere externis parent bomines, tum quod sectae ritibusque suis, ne callide sensim abulerentur metuebant videbant enim multos de suis nostros
pollicili.
:

tuam,
mentis

quam
:

largitor

bonorum omnium multis

virtutibus insignivit, direximus intuitum nostra;

et

fratribus nostris praehabita, te

tandem matura deliberatione cum pridem a vinculo,

quo Atrebatensi tenebaris

potestatis plenitudine

ritus, et

ad

Romanam

sive adeo Catholicam Ec-

clesiam se transferre, pluresquein dieshonoribus

et aliis

pra;miis a rege oslentatis invitari.

exciti

Ab

bis

adstrictus, per nos de absolutum, ad cardinalatus honorem de dictorum fratrura consilio duximus assumendum. Quocirca discretioni tiiiE per Apo-

igitur

Tartari et adjuti, obiter transcursa

Poloniam magna vi contendunt. De quorum adventu cum tempore Casimirus a suis e

Russia,
in

Russia certior factus esset, coacto celeriter exercitu, in

Sendomiriensem tractum obviara

positis

els pro-

fectus,

in

ripa Vistula; stativis, transitu

fluniinis arcere eos salis habuit, non ausus cum longe majoribus copiis manus conserere. Eminus

modo hinc
in

ballistis, illinc

arcubus velitatum

est

qua

velitalione Albertus

Palatinus Sendomi-

mandamus, quatenus impositum onus hujusmodi suscipiens reverenter, ad nostram et Apostolicae Sedis praesentiam, abstiue cunctatione morosa sludeas, divina pra;via gratia, te conferre, una nobiscum et eisdein fratribus divinis obsequiis et Ecclesiae RomaucE servitiis vacaturus. Datuin apud Villamnovam Avinionensis dioecesis id. Marlii, anno secundo. Insignitum bunc fuisse presbyterali titulo S. Susannoc, Nicolaum S. Mariae iu Via-Lata diaconum creatum,
stolica scripta
tibi

riensis gente

Abdancus

sagitta iclus cecidit. Tar-

Iradnnt.

Cr.iQ).

I.

xii. in Casiiii.

Vit

Cleiii. aiicl.

apud Bosq.

Toin.

ii.

Kp. sec. Dcccxxu.

350

CLEMENTIS VI ANNUS

k.

CHRISTI 1345.

CLEMENTIS

VI

ANNUS

/,.

CHRISTI

13/i5.

1.

De Srmjrna
funesla
iii

obsessa, et de clade ibi acceptn

litlerai.

ad Ednardnm
lucliis,

Ponlificiai

vivunt in ffiternum. Fuit hoc mcccxlYj dio xvii

Januarii
(1)

Ingentes
illati,

Asia clade Clirislianis

Eiatus hac victoria

Marbassanus

Smyrnam

necato a suis infanda proditione Andrea Sicilia} rege, Gallis et Anglis in niutuas strages irruenlibus, invexit annus a Virgineo partu millesimus trecentesimusquadragesimus quintus (ndictione
,

magno

furore iterum oj^pugnavit. At Christi fide-

les cladi superslites,

nam

sibi

quique celeri fuga ad Smyrconsuluerant, non in desperationemacti,

decima tertia. Barbarorum princeps non poterat, quamviscollectis ingenlibuscopiisSmyrnam obsidione cinxissel, ne fideles inleriores oras penetrarent; multisque prneliis ac repentinis eruptionibus haud leves clades acceperat. Conversus itaque ad dolos, reliclis
'

Vinccre

Ti

aperta Marbassanus

sed robore induti, strenue Barbaricos impetus propulsarunt, aliosque fideles in auxilium exsci-

verunt. Proficiscebatur ad ipsos,

ea clade Petrus
'

e Pallude

crucesignatorum delectu, GrBecorum imperalrici, Cypri, Armeniae,

Martias commendavit.
2.

nondum audita cum egregio militum quem Pontifex Joannae

Siciliae

regibus pridie Venetis, aliisque principibus non.

Perluto vero
casu,
tristi

in castris aliquot turmis, se subduxit, et florentis-

simo alio exercitu succinctusin montibusdelituit, rei eventum pra?stolaturus, nostrosque incaulos

et

acerbo tot coDsorum

quem

oppreFSurus. Rcsi>ondit consiliis funestis exitus, describit Cortusiorum historia - de Turcis

pr<Tlocula
:

multitudine armalorum se posuerunl juxta Sinyrnas, et cum

Cum maxima,

inquit,

Clemens Bertrandum Baucio Pontificiarium triremium xMartini Zachariae loco prsefectum ac Raimundum episcopum Morinensem Apostolicffi Sedis legatum creavit -, de quo Philippum regem Francorum % tum etiam Anglorum
,

ducum

trabuchis intrinsecos infeslabant in opprobrium sancta^ Crncis. Ciirisliani, vexillo Crucis prajmisso,

subjeclis litteris fecit certiorem

Clemens,

etc.

Eduardo

regi Angliae.

exierunt subilo pugnaturi, et deTurcis [labuerunt

Licet casus bonae memori;i3 i)atriarchae Con-

victoriam,cteorum niacbinascombusserunt. Dum vero Christiani vagarentur, coUigenles eorurn

spolia et

stantiiiopolitani ApostoIica3 Sedis legati et

aliorum

slrenuorum virorum, de quibus

fit
iii

in ipsis lilteris

dominus legatus missam solemniter ce,

menlio,

sit

gravis, et nientes fidelium ihidem

lebraret
Aciiaiaj

Morbassau

(qui

se

scribit

dominum

prusecutione negotii

Redemptoris nostri exi-

et

imperatoris Orchani coUateralem et

pugiiem)
contra

cum multitudine equitum supervenil quem nohilcs cajiorales pugnaverunt egreab uiiiverso vagante populo deslituli
interjeclis, ut
:

slentium terrore aliquo concusserit, ut probabililer existimamus, nosque dictisauditisrumoribus

dolore nimio fuerimus conturbati ; quia tamen audivimus, quod fideles ipsi, qui terram acquisitam et ereptam ex manibus paganorum custodiunt,
et alii, circa

gie, quasi

Paucisque

sub multitudine succu-

bueriut, subdit

Sic

eo die capita

dominoium

dictum negotium

legali, Petri Zcni,

Marini Zacbariae de Janua, ca-

laborantes,

lanquam

viri

in eisdem parlibus prudentes et slrenui,

pitanei etiam Rhodi, et aliorum viginti

nobilium Morbassano Tiircorum domino praeseutantur. Isti nobiles Christi pugiles et martyres per yloriani
1

uon demissis sed

elevatis cordibus, loco illorum.

Toin.

iij.

Ep. secr. dcccxlix, et ab

- Ibiil.

Jo. ViU.

1.

XII. c. 3S.

Ep.

DCccxLVu.
DCDIX.

dcccxxxvu

ad

DcrcL

3 jbid.

Ep. sec dcdxxii, dcdlxxiii.

Corlus. hist.

1.

viu.

c.

16.

' Ibld. Ep.

(!) Qnanquam boe anuo iiicunle dispendium gravc C.bristiana res in Oriente tulit, tot optimis ducibus Turcarum insidiis inleremplis hanc tamen Turearum victoriam, minorem fuissc quam quod xstimari possit, non inimeruo dcduceremus ex relalionibus qu.-e in Europam et GeriManiam spar^ehanlur. Narrat euim Vitodurnnus ikui ullru xl viros tnnc a[nid Smyrnas Februario iiiense cecidisse. Ouain cladem Christianus cxcrcitus aliunde rcparavit insigni victoria de Turcis rolata. Pugnatum feruut apud quemdain Uuvium . ac de hoslibus ad 3,000 Mansi. ca;sos qui ct in cauipo quodaui , addit idem historicus, etiam fere totidcm perdidcruut .

BENEDICTI
qui (nescitur

XII

ANNUS

4,

CHRISTI 1345
negotium
partibus
feliciter
illis

357
contra hostes

quo Dci occulto judicio) ceciderant, quantum poterunt et in eis fuit, aliis ordinatis, se quodque adversus liostes fortiler muniverunt
,

capitanei, ut Dei

fidei Christiana; in

multi fideles de diversis partibus zelo accensi fidei

Calholicae ad
celeriter se
in

juvandum hujusmodi
;

disponunt
consolati,

nos, exinde

Dei negolium non modicum

ipse post turfide-

Domioo

speramus

in eo, cnjus res in

hac parte principaliter agitur,

biiies proceliosos

quod

serenum ad consolationem
et

lium operabitur

tranquillum. Nos quoque, qui

meritis, in terris
et

ejus vices, licet insufficientibus

gerimus, ad consolationem fidelium,

fulcien,

dum

solidius et forlius

negolium supradiclum

venerabili fratri nostro

Raimundo Morinensi

epi-

scopo, viro utique circumspectione provido, legationis in

illis

tutum nullafenus remancret, et fidelium laborantium in eodem; venerabilem fratrem nostrum Raimundum episcopum Morinensem legatum ejusdem Sedis in partibus praedictis, et dilectum filium nobilcm virum Bertrandum de Beautio galearum praedictarum capitaneum duximus depulandos. Et licet ipsi parati essent ad partes easdem arripere iter suum, nosque super his mullis magnatibus et aliis earumdem partium scripsissemus intellecto lamen per litteras regias nobis missas, quod tibi eosdem episcopum et milifem ad parfes pracdictas remotas accedere non placebat, niox permisimus, ut ipsi
;

incceptum destiad consolationem

partibus,

et dilecto filio nobili viro

Bertrando de Baucio milili

Domino de Cortedono

turus,

Avinionensis dioecesis, experto in rebus bellicis,

capitanealus galearum ofQcia,

magna

et

matura

deliberatione consilii prcevia, de fratrum noslro-

rum

duximus committenda; inlendenfes quod ipsi, quavis morosa dilatione submota, profectnri ad partes iilas arripiant iter suum, etc. Dal. Avin. XV kal. Aprilis, anno iii b. De imposita Raimundo episcopo Morinensi
consilio

hac parte beneplacitis coaptarent scicharissime, quod indulgentias, quas ad partes pradictas in subsidium fidelium ibidem degentium accedentibus concessimus, ad iUos de regno tuo expresse voluimus non extendi nec nobis placet nec placuit, quod aliqui de dicto regno his temporibus, quibus de commotionibus
se tuis in
:

fili

provincia, et collata ei auctoritate extant litlerfc

',

guerrarum timetur, illuc venerunt sive vadant. 4. d Cum autem intellexerimus per litteras regias nobis missas, quod aliqui visi suut auribus regiis iustillare, armatam qnnm mittendam in
subsidium fidelium,

traditaque

illi

potestas

ut

ad

Iractandam inter

Gualterum ducem Athenarum et Catalanos (quos magnaj societatis de Romania nomine designal) concordiam incumberet ', quo viribus conjunctis

rum
in

et ad re|)ressionem Turcoinfidelium praidictorum ordinavimus, magis

damnum

Christianitafis

quam commodum

Turcarum conatus eliderentur.

3.

desisteret, litteris

Philippum, ne ab expeditione in Tiircas monet Clemens. Accingebant

quia propter eam erant infideles ]ira;dicti commoti amplius solito adversus Christicolas, redundabal; excellentiam regiam volumus pro certo tenere
,

quod

talia

ventate

minime

fulciuntur.

se Asiatico itineri

Raimundus
Pliilippus

legatus ac Bertran-

Certr.m quidem

dus e Baucio,
tificium

cum

Francorum rex Pon',

illud

cousilium discussit

questusque
necessarii

est praeclaros viros,

qui sibi vel consilio vel opera

ad propulsandos imminentes
essent, ad alia bella averti
:

Anglos

quod Turchi blasphemi et persecutores crudeles nominis Christiani adeo dure fideles populos, in Romaniae aliisque circumvicinis transmarinis partibus commorantes, veniendo etiam usque ad terras dilecli filii nobilis
est,

tum etiam

superio-

viri

Roberti principis iVcha'a2 nepofis

cceperant ac etiam

tui,

mole-

rem

expeditionem damnavit, ut qui metueret ne Gallica juventus arma potius in Bnrbaros quam Ai^glos corriperet causatus eo bello efferatos magis infideles ad CLristianum nomen
;

in Turcas

stare

devastare

quod Chrialii

slianis iu

vastitate hosfili posifis, et per ignis in-

cendia et rapinas atroces bonis suis spoliatis, per eosdem Turcos ducebantur captivi et

ut

delendum quam repressos. Gui summus Christi vicarius scripsit, Fraucorum glorice tribuendum,
si

Gallici generis legatus Apostolicus crucesignalo

exercitui pra?esset,
in

neque Gallos ad transfereuda

:

Turcasarma

incitari

falsam vero opinionem,

fidei

non suscipiendum fuisse adversus eosdem hostes sacrum bellum, confutavit.

Salvatoris contumeliam, proh dolor! cogebantur; aliqui vero subjiciebautur tributaritc servifuti sicque dicfi hostes se in tantae prccsumptionis audaciam erexerant et audacius erigebant, quod nisi habuissent resi;

pecudes vendebantur, Calholicam in nostri

et

ad abnegandam fidem

stentiam,
regi

quam

eis

fecitarmata praidicta fidelium

Christianitatis, ut
illis

Charissimo iu Ghristo
Sicut

filio

Philippo

illuc missa,

Franciae illustri.

non solum nomen habet Cde dignorum oiiinio, de

;

exstinxissent

pridem

magniflcentice regia^

scri-

psisse recolimus,
riae

nos audita morte bonae

memo-

usquu ad ignominiosam sed Christianitatis confusionem, usque Neapolim propartibus

forsan
cessissent, et ultra. Propter
rali et verbali

Henrici patriarchaj Constantinopolitani Apo-

quop nos audito

litte-

stolicae

Sedis in partibus transmarinis legati, et

Martini Zachariae galearum nostrarum

quondam
'

clamore populi (ihristiani, tam in Romania quam in Gypro et Rhodo, aliisque circumvicinis pnrlibus commorantis, et tactis ex
tanta ipsius |jopuli miseria dolore cordis intrinsecus, paterna nos coegit
jiietas, et

Tom.

III.

DCOLXvi.

K,|i.

secr.

dcdlxih

' ibid.

Ep. ccDLXix.

- Ibiii.

E|i. D'.dl.\m,

Dr.oLxv,

* Ibid. E|i.

mxlviii.

debitum

oflicii

358
pastoralis

CLEMENTIS VI ANNUS
induxit
,

4.

CHRISTI 1345.
praemium, quam mercedem temporalis
exspectantes exinde, fideliter et intrepide
et

iit

super

tot

et

tantis

ejusali-

ajterna;

dem

populi

afflictionibus eis

providere de

commodi
geritis
Iffititia;

quali defensionis et

consolationis remedio cura-

remus. Ideoque regalis circumspectio ponderet

disculiat diligenter,
fuerit,
si

et

constanter. Adjicit etiam hujusmodi hac parte, quod, ut a multis audivimus, divinae pietatis clementia de sede suae magnitudiin

nos decuit, imo necessa:

nis
sis,

negotium hujusmodi respiciens oculis

gralio-

rium bus suggeslionibus veritatis fundamento carentibus, non accommodet de ca;tero regia sublimitas creduias, quffisumus, aures suas. De bis autem
,

armatam ordinare praedictam

tali-

pro ipso in diversis partibus stupenda miracula operatur quorum coruscatione fideles innumerabiles de diversis mundi partibus excitati, et nihilominus remissionibus, et indulgenliis
per nos concessis juvanlibus

iilecti

venerabilis frater noster Petrus episcopus

Claro-

negotium

antedi-

montensis, et diiecti filii nobilis vir Ludovicus de Coquerello Pictavia, ac magistri Firminus de

ctum, ad hoc devotis

Augusti, anno iv .
6.

et ferventibus afl^ectibus et

ellectibus se accingunt.

Datum Avin. XV
submiltendo

kalend.

decanus Ecclesiae

Parisiensis, et Petrus de Verregii,

beria ciericus consiliarii

vocis oraculo certioreui.

veraciler inforvivaj

Intentus

itaque

mati, efficere poterunt celsitudinem regiam

auxiliari

exercitui

Poiitifex,

in Asiam Guichardum Com-

Verum quia

a nonnullis

bornium nepotem

auxiliari

militum

manu

in-

reputabatur honoribus conveniens regiis, si tale tamque pium negotium dirigeretur, et ducerefur per episcopum regni sui, et de suo consilio exi-

stentem

videat regalis providentia,

si

decentius
profici-

struclum submisit ', tum HumberUim Delphinum Viennensem crucesignati exercitus ducem creavit , ad quem datae extant subjectae litterae * Clemens, etc. dilecto filio nobili viro Im:

existeret,

quod prafatus episcopus qui

partes

berto Delphino Viennensi, capitaneo generali sanclae

scendi ad

transniarinas prcedictas licen-

Sedis Apostolicae, et duci exercitus Christia-

tiam a te alias obtinuisse asseruit, et nunc ad tuiE celsitudinis redit praesentiam, ad partes supradictas accederet; maxime quia super hoc

norum

contra Turcos.

Diligenti deliberatione praehabita te, utpote

zelum

ferventis devotionis ostendit.

dioecesis

Vilamnovam Aviniouensis anno iii .

5. Diicibns

Datum apud V id. Maii,

,

ejusdem fidei fervidum zelatorem id devote petentem et etiam requirentem capitaneum sanclae
,

Sedis Apostolica; et

ducem

exercitus Christiano-

rum
prcpprimis

contra eosdem Turcos aucloritate Apostolica

exercitus crucesignati

Imberto Delphino Vieunensi, Pontificis litlerce. Revocatus porro est a legatione ia Turcas episcopus Morinensis ' Philippi Francorum regis importunis

facimus, constituimus et ordinamus,

sequilur, generalem. Arripies

duce, pro transfretando ad

cito poleris
te in niari infra

modo qui namque iler, Deo Turchiai partes, quam

precibus

et Aposlolici

legati vices

datfe

Francisco archiepiscopo Cretensi, qui post Henrici patriarchae

Augusti, et

bono modo. Itaque ad longius pones secundum diem instantis mensls eris, Deo dante, in dicta insula Nigro-

necem strenue

se gresserat

ad

pontis infra

medium

instantis

niensis .Oclobris,

quem
a

et crucesignati exercitus praefectos hje dalae

:

litterae^

Clemens

etc.

venerabili

fratri

Francisco

ducesque tecum ad minus centuin homines tam milites quam armigeros bonos et sufficientes in factis armorum , quos tenebis ibidem
tuis stipendiis
et

archiep. Cretensi, vicelegatoin partibus

et dileclis flliis

Romanis,

expensis per tempus, quo liga

et

tam generali quam ahis capitaneis palronis galearum Christiani exercilus conlra

inter

nos et

Romanam

Ecclesiam

et

charissi-

Turcos.

nustrum Hugonem regein Cypri illustrem, ac dilectos filios magistrum et

in Christo filium
fratres hospitalis S. Joannis Jerosolyii:itani,et

nmm

Gerentes in prapcordiis, et Aposlolicis prosequentes favoribus, Dei et Catholicae fidei negotium, quod per vos geritur contra Turcos, non cessamus, nec cessare intendimus illa promovere, quantum cum Deo poterimus, per qune dictum

cein et

commune

Venetiarum,
si
,

et

dunonnullos alios

de certis galeis contra eosdem Turcos tenendis

dudum
inibi

inita durabil. Et

contingat

tempusseu
ad minus

liga hujusniodi

prorogari

habebis nihilominus

negotium ad laudem
exaltationem
fidei,

divini nominis, ejusdem consolationem fidelium , et depressionem prajdictorum Turcorum infidelium blasphemorum et perseculorum crudelium Christiani

tenere dictos homines

armorum

per tres annos, atempore

ordinationis hujusmodi

computandos, prout hEec omnia in nostra et fratrnm noslrorum S. R. E. cardinalium praesentia

liersonaliter constitutus spoiitanee

nominis, valeat prosperari. Exullat siqui-

promisisti, ac
pra;stitisti cor-

dem

cor nostrum in Domiiio, et eidemin humi-

super

iis

inviolabiliter observandis

litate spirilus

vos, ut habet fide

graliarum referiums acliones, quod dignorum de partibus illis verelatio,

poraliter

juramentum per

te

poslinodum

vivificae

nienlium grata
et strenui circa

tanquam

viri constantes.

signo crucis, ac vexillo sanct;c Roman;c Ecclesiae publice de nostris manibus pro his exsequendis
assumptis. Pec
hffic

diclum negotium, magis

salutis

uuteni

nolumus nos
- .\n.

vel se-

'

Toui.

111-

Ep. socr. sixx.

Toiu. iv. Ep. secr. (;xs.\u.

'

kn.

3.

Ep. DCDXLV ad dcliv.

i.

1.

ii.

Ep. Lur.

11.

CLEMKNTrs VI ANNUS
(lem

h.

CHRrsTi ir?45.
'

359

procdictam

ad

dandam

tibi

aliud

ralione

fusus

quoquo modo adstringi. Nuili crgo, cfc. Datum apud Viliamuovam Avinionensis dioecesis VIII kalendarum Junii, anno iv. De creato Delphino crucesignaii in Turcas
capilanealus ct ducatiis liujusmodi
exercitus
censis
censis,
,

Apostolica auctoritale coufirmatus est. Ca-ferum Delphinus, contractas in Galliis copias aucturus in Italia, commendatus^ est a Pontifice
,

Italis
ficiis

principibusct populis, quos quidem Pontimonitis morem gessisse Joannes Villamis

duce certiores facti Cretensis, PatraAtheniensis, Thebanus; Corcyrensis, Colo'

indicat': quadringentos enim circitcr Florenlinos rubra cruce disfinctos, Senenses Irecentos et quinquaginta Delphinum secutosrefert, ac plures
alias

Nicziensis, Dyrrncin'nus,

Neopacensis et
suffraganei,

cohortes ex
Pontificiis

aliis

Italiai

urbibns ad

illius

Neopatrensis archiepiscopi
prsefecti, tribuni el

eorumque
illi

signa concurrisse, confluxisseque Venetias conducfos

ac moniti ne consilio ct opera

deessent:

tum

stipendiis;

ac

mense

Octobii in

centuriones Delphini imperiis

est

Orienfem

trajecisse.

parere jussi
7.

-.

Data eidem

provincia

'

ut CaffiE a

Turcis et Tartaris obsessas suppelias ferrc anniferelur.

a

Dilecto

filio

Imberto delphino Viennensi,

sancta;

Robertus e S. Severino Cosemeslrem expedilionem cum decem triremibus decrevit; cui Pontifex ad proceres Italos et populos syngiapham dedil *, ut classem apparaturo faveSicilia citeriore

riliani

comes sacram

inire adversus Tiircas

capitaneo

generali

Sedis Apostolicae, ac

rent

ac

Joannam reginam
e

Sicilia;

hortafus est

',

duci exercitus Chrisfianorum contra Turcos.

a Nuper fide dignarelatio ad ncstnim deduxit audilum, quod Saraceni, Tarfari et infideles alii crucis hosies ac inimici nominis Chrisfiani in gravi mulfifudine ad civitatemCaffeusem qua; ne-

ut necessaria

regno educi permifteret.

fecit
*

Tum

etiam eidem

comiti amplioris navalis exercitus

:

contrahendi potestatem
das

caeferum iilum
custodiret
',

obstrinxit ut urbes arcesque bello Turcis eripieu-

Romanae

Ecclesiae

nomine

ac

dum
aliis

Christianis

eam

inhaliitanlibus, sed
illis

etiam

Christi fidelibus in

])artibus fore dicitur

Viennensis supremi crucesignatorum in Turcas ducis imperiis obsequeretur *. Denique

Del|iliini

quodammodo refugium singulare, hostililer accedentes, eam per terram undique obsederunt. Cum
autem
facti

proposita a Clemente sacra indulgentiarum pra?niia

iis,

qui Roberli signis se aggregarent

sacra

jussi,

experienfia te docere possit quid et

que

Barensis et Amalphitanus archiepiscopi

qualiter agere

debeas circa piam et laudabilem

te
feliciter

fideles

arma correpturos

crucis

symbolo

prosecutionem ncgotii per

Deo danle
et

assumpti, nobilitatem tuam requirimus

horta-

mur attente, quatenus si commode et absque impedimento proseculionis ejusdem negotii confra
Turcos
fleri

humeris apposifo disfinguere. Summis etiam Minoritarum ', Pra!dicatorum ", Auguslinianorum'*, et Carmelifarum '^ pra'positis de instituendis in siugulis provinciis quatuor vel
pliiribus coucionatoribus sacra eloquentia florentissimis,

valeat,

eidem

civifati el incolis,

ma-

xime de galeis Janucnsium, prffistare velis consilium, auxilium et favorem. Dat. Avin. XV kal. Januarii, anno iv . Excifati aliis lilteris Genuenses ', tum ejusdem reipublicaiOrientales colonia>, ut ad Caflam confra Barbarorum impetus defen-

quipopulosad suscipiendum crucissym-

boIumcohortarentur,imperiadata.QuibusIitteris, ubi dirasTurcarum excursiones, Immanilatemque

excrcitam in Cbrisfianos, initam
Cypri,

cum

Iliigone rege

Venetis

Rhodiisque equitibus

armorum

dendam

prosilirent;

propositacque universis,

qui

societatem, vocatos ad crucis signa fideles descripsit, subjicit

sacrum crucis symbolum susciperenf, indulgenli.T fuerunf. Denique obsessorum constautia Pontificioque sfudio impetus Barbarorum Caffa propulsali fuerunt
8.
(1).
^

Pontifex

Licet, sicut intelleximus,

Meminere
in

plures scriptores de suscepta

nonnulliex eisdem archiepiscopis et suffraganeis circa prajmissa exsequenda satis se reddiderint diligentes ut pra;dictumtamen negotium, pro quo, sicut habet mullorum fide digna relatio, divina
;

expeilifione

Turcas ab Humberto Delphino

Viennensi, qui se bellosacro devoverat, difionem-

que Franco regi tradiderat; qua de re exfat Dipioma Ponfificium, quo princiitafus ille pritnum Pliilippo Galli regis filio concessus, deinde ob polilicas causas in Joannem ducem Normanniae trans-

pietatis clementia in plerisque mundi partibus sfupenda miracula operafur, quodque ferventibus et sinceris aftectibusprosequimur, amplius valeat, auctore Domino, cujusres agitur, prosperari etc De multis prodigiis, quibus fideles ad dandum

'

'

Ueg. posl camd

cnr. VI.

' Ibid.

Ep. Ep. cur.

Ibid

vil.

Ep.

iii.

Tom.
' Jo.

IV.
Vill.

Eod.
et alii.

I.

ii.

Ep.

Ep. CLX.
'

Ep. secr. cxvi. I. XII. c. 38.

Ei).

CLXI.

'

Ibid.

* Toin. iv.

Ep. r.xxxv usq. ad cxLin. ' Ibid. Ep. secr. CLVi.

* Viia Clein.

auct

apud Bosq,

An.

4.

1. 1.

Ep. com. uxxx.

Ms. Vat.

sii;a. iiuiu.

21)40. ct aliud sign

tum. 37C5

"

IBid. Ep.

cLXXiv.

Ep. CLYIII.

'-

Ibid.

Tom. iv. Ep. clxxv.

'

Ep. " Ep.

8

lip.

CLVII.

secr. cLxxiii.

clxxvi.

(1) SacrK cipeditionis Imberlus Delpliinus Vienna; hoc anno labente venit in Ilaliam, ut annalisla pariler ex Joanne Villano nolal. Sed classem compara=se, quam pro rci neccssitate, minoiem, dcduco ex Annalibus Genuensibus Stella; scriptoris coa;vi, ex quibus discimus appulisse illura Genuaui die xiv Scptembris cum quinque galeis, el alio non magno naviglo . Sequcnli die cx urbc discedens ilcr suum

proseculus est.

Mansi.

3fin
sacrge
coiilra

Cr.EMENTFS VI ANNUS
inilitia?,

4.

10.

CHRISTI 13/|5.
a

acceplo crucis

symbolo, iionien
fili,

Cum

aulein inter caeleros reges et prin-

Turcas

excitali sunleditis in iiluiibus orbis

cipes orlhodoxffi fldei professores tu, amantissimc

et charissimus in Christo filius noster Philippus rex Francia3 illustris polentiores ac eminentiores re|)uteniini non iadigne et propterea partes transmarincc pnediclffi, in quibus CathoIica> fidei viget cullus, conlrahoslesejusdem fidei ipsiusque
;

Cliristiani rcgnis

ineminit

in aliis litteris Pontifex,

ferlurque in Pistoriensi bistoria' apud Aqnilain

regni Neapolitani
alturi

urbem

iu

cujusdam
in

Ecclesiffi

Deiparam gestantem crucem nianu praiferebat

infantes
tulisse.

ulnis Dliuni, qui

se

videndam
:

mullo
etiam

circunifusam splendore objecisse

jilures

oppressores et persecutores atroces exerceretis ve-

imprcssain

humeris crucem ex ulero

in

stram potentiam hujusmodi, diutius exspectaverint et exspectent magnificentiam tuarn regiain

;

Turcas arma vertat soUicitatur aPonlifice. Vocabat sacris iis proiJi^'iis Deus ad religiosam in Turcas militiam Clirislia9.

Eduardus

iit

horlamur atlentius, ac obsecrainus per aspersionem pretiosi sanguinis Jesu Christi, quatenus preemissa intra praecordia regia pia conct

rogamus

nos, ut bostes telerrimos

antequam ingravesceret
:

sideratione revolvens, et considerans diligenler,

magis eorum potentia, religionemqueexstiugueret

in tot tantisque regnis debellarent

quod niundani honores

sfepe dissensiones et
nisi

et

pompce, pro quibus

ac divino im-

guerra; foventur,

non sunt

pulsu acli Jideles ad sacrum bellum procurrissent,

quidani vapor ad

modicum

parens,
sit,

cum

po-

Eduardi Anglorum regis Gallico sceptro inhianlis ambitio Gallos et Anglos in mutuas ca.'des
nisi

tenlia

humana, quantacumque
hactenus
et manifeslat

in pulverem

brevi tempore, ut Scrij)fura tesfatur, et rei manifestavit

concitassel. Quantas porro rei Christiana; calamitates

evidenlia, redigarecla

horum regum
luxere
:

dissensio invexerit, i)lura

jam

tur

quodque

illa,

quK ob amorein divinum

sfficula

ad quas avertendas Ponlifex Edu-

intentione

aguntur, iierpetuas prceparant man;

ardo gravissimis sententiis, accepta e clade Sniyrnensium occasionem proposuit - quantam iniret
a divino

siones in caslis

circa

reformandum cum eodeni

rege pacis et uuitatis concordiam

placibili,

mentem regiam
Deo niultum

Numine

gratiam,

quantum
arma

rei Chrisliana;

eniullias, habilites et inclines, ut a

l)ra;sidium alTerret, quantuni sibi pareret gloriiE

mundo

desiderabili, et necessaria valde

iiiaau

decus,
cas
:

si

stricta in

fideles

verterel in

Tur-

Cliristianitati

obtenta de

Domini, possis
circa defensiotui

gloriosiora

quam
et

ab ipso bella geri non posse, quibus simul terrente coclestesque corona}
;

sicut ferventcr

optamus intendere

nem

et tlilalationem

ejusdemfidei, vindicando

compararenlur
fideles

praicipuas Ecclesiae viresin Gallis

qua3
si

Kedeini)toris opprobria, qui pro tua redemplione

Anglis conslare,

invicein se atteranf,
:

expositum iri conversos ad ipsos Orientahura fideHuni oculos alque exspectalione languere perpenderet animo oinnia humaua quajque augustiora somnii instar
praedaj
,
:

Harbarorum

passiouis ignominiam sustinuit, et mortein subiil temporalem. Et ulinam, fili dilectissiine, tuoruin nuutiorum, quos ad uostram prx'sentiam desli-

nare disposueras, missio dilala vel impedita nullatenus

extitisset,

quia nos, oinni excusatione post-

evanescere, aiterna diademata habenda in pretio

posita et rejecta, parati eramus, sicut

extiturat,

condictum

reponeret Christo

cruoe pendenti gratiaiu,

:

illius-

que

injurias ierro viudicarel

o

super negotio pacis mutua; fidehler ef sedule laborare. Datum. Avin. XV liai. Aprilis,

Clemens,
fili

etc.

Eduardo

regi Anglias illustri.

anno

iii

dilectissiine,

quain foret Redemi^tori

Christianilati

noitro
dieus,

expe, ac Catholicis regibus et principibus apud Deuni ineritorium, et inter homines honorabile,
testaretnr ventas, et

placibile

quamque

Aversus erat a pacis consiliis

Carolum ducem

\{.

Le malis

instaurato bello AngHce

illatis.

fama

celebris

i^raidicaret, si

Eduardus, seque signifia Philippo fuisse lacessitum obtendebat cavilque Clemenli ', iiertentala excurreute induciaruin spatio in Britaania revocata noufuisse;
:

omissis guerris
sine

et

dissensionibus

(in

quibus non

piffilerea

Briianniae et alios navainstruxisse.

maxima

rum
tur

Dei displicenlia et offensa, ac animaevidentibus periculis sanguis iilorum fundi-

lein exercitum contra

rem Anglicani

quos redemit ))retiosissimi cruoris effusio , Corporis Jesus Christi) ad pacis et unilatis concordiatn, in qua delectatur Altissimus, convertentLS
placabiliter corda sua, adversus illos, qui

De quibus Clemeus Philippum regem certiorem fecil ', monuitque ut Anglici oratores Pontificia
proinderebus ipsesuisstrenue impetus consuleret. Ca^terum Eduardum triplici navali exercitu Aquitaaiam, Britanniam et Flandriam adortum referlJo. ViUanus ', cunKjue filium, pulso duce Ludovico, prae:

aula abscessissent contra

hostium

Deum

blasphemant, Christianitatis vilipendunt gloriam, sanguinem fidehum sitiunl, et ad eorum confusiouein et exterminium aspirant, viriuin suarum
polentiam exercerent. lUa quidem propria essent Lella Gatholicorum reguin et priucipuni, per qute

ficere Flaiidria2 auniteretur, illius

foederatum Janepote ac
juslissimas de
Gallica insignia.

cobum Arteveldaui una cum

ainicis

fratre
ita

obtruncalum

atque

regna temporalia noa perdereat, sed augereut,

regui coronas
sibi

et

sceleratissimo viro, qui

Eduardo

acquirerent sem[iiterni.
'

'

Pistorieu. hist.

Tom. ni, Ep.

secr. dcdiii.

Eaii.

Ep.

^ Jo.

Vill.

I.

xli.

Toni.

iil.

supcr Ep. seur. Dcn.v.

c.

4G.

CLEMENTIS
ad

VI

ANNUS

4.

CTIRISTl 1345.

361

committendas iii mutiias crrdes florentissimas mtiones conlirmandamque inter eos tupcenas sumptas multus tyraniiidem snascrat
diias
,

redigat, cardinales nonnullos in Galliam et Angliam decrevisse, instruxissequemandatis amplissiniis, ut coiliones armorum solverent, atque ad-

fnisse

audita vero
in

illius

cffide

Eduardum sua
verlisse.

vcrsa paci consilia sacramento firmala rescinderent.

a

delusum spe

Nornianniam impetus

Dat. Avin.

II kal.

Decembris, anno
Asserenda; etiain

iv .

Dum
rum

ila

furerent Anyli in Galliis, Scoti Franco-

12.

Ob

libertnlem Ecclesiasticam labefactatam

focderati

ad Anglorum distrahendas \ires,

Editnrdns munitus.

causa

conlractis triginta millibus arniatorum, in

An-

libertalis Ecclesiastica;, quae

ob

tot ingentia bella

gliam irruptione
exercuere
'.

facla,

hostilem in Anglos furorem

tot

tum
iit.

in Galliis

tum

iii

Anglialabefactabatur, iidem
:

nialorum iunestus rumor increbresceret in aula Pontificia, Clemens Eduardum ac Philippum regeseorumque proceres
vero
ilerum pluriesque obsecravil ^ ut pacis coiisilia tum, ut refert Villanus ', duos amplecterenlur
:

Cum

inlernunlii missi fuere

S.

quanquam
tit.

eniin Petrus
S.

Praxedis, et Bertrandus

Marioe in

Aquiro a Benedicto

legati essent, ut reges

;

ab op-

cardinales ad eos in concordiam adducendos le-

primendo jure Ecclesiaslico revocarent tantus tamen in mutuum exitium reges furor agebat, ut ad comparandas copias populorum et sacerdotum
opes, nullo sacri profanique discrimine, exsurge-

^ Exlat de horum legatione Regeslum Clementis ', in quo singula mandata,quibus instrucli sunt, describuntur. E multis pauca haec
gatos creavit

rent

clesiastico

delibanda visa

Clemens,

etc.

venerabili fratri Anibaldo

filio

episcopo Tusculano, et dilecto

Stephano

tit.

SS. Joannis cl Pauli presbytero cardinali, ApostoliCcB

Sedis nuntiis.

quare iterum Clemens de violato jure Eceadem pcBne, qua Benedictus formula suo loco ailata, novas querelas fudit *. Nec tuti ab injuriis regiorum Eduardi administrorum cardinales, quorum sacerdotalia vectigaliainvasere; ad quos reprimendos, et ordinis Ecclesiastici dignitatem in suum splendoremvindicandam, datahffic
:

Propter guerras pra}dictas

quae quotidie

cardinalibus internuntiis imperia fuere

a

nimium

invalescunt, aninuis uoster dolet acerhius

nostri cordis

non immerito vchementer; et eo potius intima amaricant acerbius, et durioris puncaculeo,

el

Clemens, etc. Cum vos ad dictum Angliaj regnum pro magniset arduisnegotiisdestinemus,
discrelioni vestra? per Apostolica scripta mandamus, qualenus pra^fato regi diligenter exposito, quod singularis ad personam suam nos urget
affectio, specialis afficit charitas,ut in
sibi

lionis affligunt

discordiarum

quo periculosas hujiismodi guerrarum circumstantias nobis

intensioris considerationis discussio efficacius re-

prcEcavendo
iis,

prssentat. Altendimus etenim paternae sollicitudinis studio

et

non solum

a noxiis, sed etiam ab

quaj

incommoda immensa

quae ingerunt,

saluti suae derogant, et excellentije regalis

honori

commoda piaque Dei negotia, quse impediunt, utinam non exstinguant. Quis enim dubitat, quod ex discordiis atque guerris non solum Babylonicus hostis, sed etiam ahi reges et reguli Agareni de
partibus Africae ad

non congruunt, nil persuasisse sufficiat, sed persuasis semper existimamus addendum sibique
;

per salubris suggestionem consilii solertius ostendentes

,

quod quanto inclylum genus suiim ab

,

occupandas terras Christianorum, et religionem Christiani nominis exstinguendani sumpserunt, sicut facti evidentia docuit, audaciam transfretandi et quod continue acriores solito, et paratiores molestias inferre Chrislianorum
:

olim pleniusfovitetexaltavit Ecclesias et personas

Ecclesiasticas

manutenere ac illibatam servare

si

studuit Ecclesiasticam libertatem, tanto amplius

in ipso notatur,
Ecclesias vel Ecclesiasticas per-

sonasopprimi,autcontralibertatemEcclesiasticam
violari jiermittit
;

regibus atque regnis

et

populis machinaiitur ?

quodque per hoc non

leve pondus

Quis etiam quantumlibelstudiosusconcipere poterit,

adjicitur pra;emineutia; status sui,

cum excessus in
in alios

quantum tantorum principum, tantasanguinis

proh dolor
1

sublimioribus tanto damnabilior habeatur,quanto

facilius

propinquitale et affinitate junctorum, perniciosa

et

quantoque periculosius derivatur

;

inveterata dissensio,

si

invalescat

ulterius,et hostiliscongressio.Christianisanguinis
hauriet, prout exhaurit?
tngessit etingeret? quae

exemplum et ideo minus ab Ecclesia debet, minusque potest urgente conscientia tolerari
per
;

hominum strages animarum pericula, quot

quas

eumdem regem, quod

liares,

officiales, ministros,

fami-

rerum damna produxit etiam et producet? quot profluvia sumptuum et expensarum abyssos tantorum principum horribilis gravisque commotio
et ejus prosecutio

ac nobiles et gentes prajdictos a prffimissis, per qua; Dominus ofi^enditur ultionum, suae saluli detrahitur, honoris gloria maculatur, gravis nobis
et dicta; Sedi

paratur offensa, pro divina et ipsius

exegerunt hactenus et exigunt incessanter? etc. Subdit Pontifex, se incitatum studio Apostolico, ut tot tantaque mala in foinite pra:focet, ac dissentientes reges in concordiam
' Thom. Walsing ' Tom. IV. Ep. secr. ccLxviil, in Eduar. III. CCCXXIX, CCCSXX, CCCLII, CCCLIII, CCCLX ad CCCLXXI, CCCLXXni, * Tom. iv. Ep. secr. 3 Jo. Vill. sup. cap. Dcxxi, DcxEV. 5 Au. 4. 1. II. pag. 4. cccLiv, cccLV.

Sedis ac nostra revercntia cessare faciat, etpenitus abslinere, ac in statum debitum revocet, et quid-

quid

contra integritatem iibertatis ejusdem in sodictis regno et terris dignoscitur atteutatum exhorlari cum provida lerter inducereetefficaciter
;

persuasionis instantia studeatis,

eosdem ministros,

'

Eod.

1.

II.

Ep.

II.

pag. 4.

km.

ToMcs XXV.

Rayk. VI.

46

362
officiales, familiares,

CLEMENTIS VI ANNUS
nobile?, subdilos ac genles

h.

CHRISTl 1345.

ad

id

si

necesse fuerit, pcr censnram Ecclesiasticam poenas et rententias, do quiljus expedire

et alias

snper qnilm? plenam vol)is el unicuique vestrum liberam potestatem prffisentium lenorc conccdimus, per vos, vel alium sen alios, appolJalione pnslposila, compescendo. Dal. Avin.IIkal. Novembris, anno iv . Fulli cliam iisdem mandalis snnl cardinales, iit PliiJippnm Francorum regem ad tomperandas
\'iderilis,

hujusmodi continentem, elc . Illius se petila ad ipsum transmittere ait, ut quid ea in re deliherandum sit exploret, tum snbjicit :aQnid liceat. doceal et expediatdiliexliibuil in effectu proposita

gentcr altendens, infra kal. instantis mensis Martii,

infra

sicut

quas aliquid aliud circa hoc innovare, cidom regi diximus orotonus, non infenditua? saluli anima;, salubri statui regni
lu.i!

mus, quae
tiii,

et

domns

regioe

honori congruunt, plene

prospicere deliberatione matura procures, Scire

neve regii rnanus aliducerent tuendi juris, vel Ecclesiarum clientela sua tegena
sacris opibus
'

darum

specie, eas expiiaret,

neve causas Ecclesia:

sticas ad prof

ma

tribunalia rapi permilterel

tum

quidem tuam magnificentiam minimedubilamus, qnod nos,qui ex jugo servitulis Apostolicae dosuper nobis imposito sumus omnibus in juslitia debitores, quamvis velimns, ut praGmillitur, quantum

censuris administros regios infensos immunitali

sacerdotalisordiniscoercerent.Jussietiam' Gallum

Angiumqne

ob^ecrare, ut funesto bello

modum
el

ponerent, ex quo rcs Clirisliana coliaberelur, et

commode possumus, tuac sublimitali deferre, regi tamen prafato denegare justitiam, salva conscientia,non valemus,e1c. Dat.Avin.XiV kal.Februarii, anno iii . Non regnum modo Jacobo Balcarico
eripuerat Petrus rex
Pontifex restilui jussit

Babylonii Saraceni pracferociores insolescerenl

Afri Hispanii?
:

Aragonum, verum
'.

eliam
viro

imminerent tum pangore indncias,

:

conjugem Constantiam sororem suam, quam

dcque

focdcre pacisci
'

ornati

vero amplissimis

fuere praerogalivis

ut majori

cum

dignitale de-

tnandalum mnnus exercerent.

Prffimillendnm vero
liis

cardinalibns archiid.

Refert porro Mariana ' Balearem ad Gallicam aulam, ex qua exitii primordia emanarant, supplicom confiigisse ac ipretio centum millium
,

episcopnm Ravennatem, VII

:

Septembris cen-

aureorum Philippo Montempessulanum acditio-

snit ' Ponlifex ac nonis Octobris, Hugo arcbiepiscopus Bisuntinus missns ^ qui induciarum viola-

nem circumjeclam
vendidisse
:

de qnibns conlenlio erat

viribus, ac regis Gal-

auclum deinde

tores censuris percelleret

^ Abruptas porro

eas

indncias in Occilania elducalu Britanniajquerilur Clemens. Ilactenns de Francorum et Aiiglornm

beiiis
:

lorum et PontiCcis fretum patrocinio Cerelaniam et Ruscinonem repetiisse. Cum vero nonnuUi. qui antoa jugum excusserant, ad ejusdem imperium
redire parati essent, Pontifex

jam

alias

regnm

discordias, quas Pontilex

Cerilano episcopo

conciliandas suscepit, aggrediamur.

llcm Petrus Aragonins, ut ciim Jacobo BaleariumregeClementeragat. ExutusBalearico regno et Cerit;mia3 ct Rnssinonis principatu a Petro Aragonum Jacobns Balcarium rex ' cum se a vi13.

noxa liboraret. Recuperare regnuin Jacobus non potuit, quem in ipso conatu oppressum ab Aragoniis suo loco dipermisit
'

nt eos porjurii labe et

celur.

clore,cnjusfidei,Petri de Exerica principis l)landis

Interea rem non prcetermittendam addemus, Jacobum rcgem, dum apud Sedcm Apostolicam
ageret, in cardinalium consistorio necis a se
filio

promissis delusus, dedito uitro Perpiniano.salulom

tantum

snaque iiermiseral, indigne babilum regnique jacturam forre aequo

et libortatem pactus, se

Arnaldi domini e Roccafolio

diaj

illata?

poenitentiam
occisi parenli
vila;

puhlicani egisse, fassumque ex praccipiti iracun-

animo non
fugit
'

posset; in Galiias ad

Clementem con:

impetu in

eum
id

irruisse,

seque

ut illius auctorilale regno restituerelur

in

alle et dasse,

est,

dato in regium caput

cardinalium consistorio porrexit quo summum Pontiflcem commune oninium regum perfugium orabat, ut clientelam
,

libollumque suppliconi

necisque imperio, submisisse. Quibus gestis Cle-

ipsius contra Petri regis

Aragonum vim

et

polen-

mens Arnaldum monuit * ut ad clementiam erga Balearem regem animum fleclcret, cuinacla in cardinalium consistorio magno illius honori
vertorenlur.
ii.

liam susciperet. Affici illius calamilate Clemcns visus esl, ac Pelro regi libellum Jacobi transmisit,

nec legum
B

et a?qnilatis
'
:

prasidia imploranli deesse

illnstri.

Polonice reges.

Internuntium pro pace inter Boemim et Eodem anno ad ingenlia aver-

posse significavit

tenda mala, quaj exbellis inler Joannem Boemia!

et

Petro regi

Aragonum
filins

Casimirum

Poloniae
ijisos

Nuper ad Sodem veniens Apostolicam chanoster Jacobus rox Majoillustris, in

Ponlifex inter

reges emersura erant, concordiam omni studio revo-

rissimus in Christo

ricarum

noslra el fralrum nostrorum

prajsentiaconstilulus, alii|uibus
cl suppliciler postulatis,

pereum

proposilis

care nisnsest. Initaj inter eos reges communiuni amicorum opera ad sacrum D. Martino diem hoc anno recurrenfom induciac fuerant% quae anle-

quamdam
ibid. E[), vii.

supplicalionem
pa;,'.

quam

effluercnt,

PontifexGuillelmum e Pusterla

'

Aii.

'j.

Ep. IV,

[lag,

ad

Ep Lxvr.
lliit.

G.

'>

Snp. Ep. cccl'i.

Mar.

' Jo.

2010.

in Clciii. VI.

1.

XVI. c.
iii.

12.

7.

nj. u-q.
'

Tom.

cdlxxii. * Ms. bibl. Vat sisn. nmn. Ep, secr. ucLXix.

'

Ihid. K[i. secr.

Tom.

IV.

Ep.

soci'.

iLl.

- Mai-.

I.

IV. p. 2.

Ep.de

indiil.

dcxxxvi.

I.

xvi.

c.

1?.

Ead. Ep.

'

An.

i-

Tom.

iv.

V.]).

secr. uxxviii.

CLEMEMTIS VI ANNUS
prcBpositum Ecclesifc Possaniensis dioecesis Strigoniensis ApostoIicc-cSedisinlernuntiuni ad Casiiniruin

4.

CHRISTI 1345.
restituisset
:

363

Poloniaj

flainmis foedasset

Zeganensemque ducalum unde tantuni irarum Joannes

,

etJoannem reges

legavit

'

ut

pacem
^

inter

rex conceperit, expedilione

ret, nisi

ut (juamvis coecus et senex ab

eos redintegraret,

instruxifque auctoritate

ut

si

non rediturum sacrameuto affirma-

reges a coeundo foedere aures avertereiit, Apostolica potestate fultus

Cracoviae mo;nia victrice inanu palpasset;

inducias inter ipsos iniliceret,

violatores deDgeret,
'.

atque anatbemate

earum

di-

inferiorem vero bello fuisse, cum Ludovicus Ungariae rex Polouum avunculum magnis auxiliis
instruxisset, ac

lionemque sacris interdiceret

45.

Poloni

cwn

hostibus

iwqua

fcedera.

Ne

Joannem regein

demum

bello

Po-

lonico abstinuisse, cuin filium inajorem natu Ca-

uuteiu interea infestis signis concurrerent reges,

antequam internuntius Apostolicus in provinciani perveniret, liortatiis est Boemite rugem Pontifex *
ut inducias ad illius adventum prolraheret. Eademque verborum forma concept;e litlerae Carolo filio et Casimiro ' regi Poluuiffi, tum Ludovico ' regi Ungariae, ut auctoritatem, qua inter dissen^

rolum Moravice principem evehere ad imperium meditaretur. Ex quibus Ponlificia opera conciliatain iiiter reges concordiaiu facile coiligas, quan-

quam
ctores

navatae ab illo pro sopiendo eo bello dili-

gentiae, ac niissi jnternuntii Apostolici

iidem au-

tientes reges florebat,

ret, transmissae.

ad eos conciliatidos adhibe-

non meinineriiit. Agit de eodem inter Casimirum et Carolum principem MoravicE bello Joannes Villanus lioc anno, apud quem insignis
'

eiTor irrepsit, Cccsum fuisse acie Casimirum, ac

Caeterum Casimirus, ut majora in eo bello auxiliacontraBoemos sibi compararet*, sua com-

moda
fidei

religioni praetulit, atque

hostibus, quos in
afflixisse

unacuin Lilbuanis Prussia fldeles magnis claAlbertus Argentinensis

'

Ludovicum Pannoniae regem, audita illius nece, ut Stephanum fratrem ducem Transilvanire uti conveneraf, ad Polonicum regnum eveheret, Dal,

matia, in qua bellum gerebat

cum

Venetis, in Po-

dibus

refert

loniam
in

praecipiti

cursu se recepisse.

contra Christianos foedus percussit,

deque jun-

cum Ludovico Bavaro Ecclesiae adversario aflinitate egit cumque ejus fama ob hoec iniqua
genda
:

foedera in Pontificia aula traduceretur, ipse ad ab-

17. Belluin inter Venetos et regem Ungarice, quo fvedus interdicit Pontifex cum Ludovico Bavaro, qui crimina expiare detrectat. Eruperat Dalmaficum belium ut referuut plerique

slergendam labem sibi aspersam, dalisad Clemenlem excusatoriis litteris, rescripsit se quidem a
Joanne rege Boemiae, a quo magnis viribus erat lacessitus, ad faciendum cum scbismaticis foedus tractandamque cum Bavaro alQnitatem adactum ;

scriptores
sissent,

cum Jadertiui Venetorum j ugum excusUngaros; debellatos

^

descivissentque ad

vero

demum

a Venetis, Appendicis ad historiam

Andreae Dandali auctor ennarat

facinora collocat,

qui Jaderoiexpu-

gnationem inter pra?clara Andrea; Dandali ducis

ubi ha;c ipsius elogia affert
fuit, divina; et
:

nunquam tamen ad
:

illorum gratiam in Ecclesiam

arma correpturum imo si Boemico bello implicitus non esset, Bavaro et Lithuanis illud illaturum. Cui Clemens nonnullis verborum officiis de
egregio
illo

Hic mirabilis facundia;

scientiae peritissimus, justitia^ et

humancC reipublica; aman-

studio gratulatus significavit, Ludovi-

tissimus; Jaderam rebellem, propulsatis Ungaris, loiiga terrestri marilimaque obsidione deviciti).

cum Bavarum ob
jure,

haeresim et schisma in sacro cardinalium senatu damnatum fuisse, omnique

quod electionis ambiguce ratione ad imperium obtinebat, spoliatum; et ab ipsius dignitate

abhorrere, ut juncta

cum damnato

haerelico affl-

gloriam iuquinaret. Adjecit Apostolicam se operam pro concilianda inter ipsum et Joannem regem Boemiae pace defixurum, atque internuntium ea de causa legasse :
nitate regite Polonicae stirpis

hoc potuit bello Bertrandus paquem 111 id. Decembris Pontifex ad pacem cum Venetis iiieundam est adhortatus '. Caeterum Ludovicus Uugario; rex, Neapolitanam expeditionem cogitans, foedera cum Ludovico Bavaro agitavit, atque illius filiam SteIinplicaii facile

triarcha Aquilegiensis,

pliano fratri duci Transylvaniae,

quem

in Polouici

regni

ordlnum

comitiis Casimiri regis avunculi

conveileret itaque agitata

cum scbismaticis

foedera,

successorem desigiiatum vidimus, matrimonio jungereest medilatus. QucC discufere consilia Cle-

neque illis auxilia contra Catholicos submilteret; quibus litteris XV kal. Novembris dies adscripta. 16. Belli inter liuemos et Polonos causce. Exarsisse id bellum referunt '" inter Boemos et Polonos, cum Joannes rex Buleslaum Suidnicensium principem,qui adhuc in Silesia cum Polonis sentiebat, bello petiisset Casimirus vero Vuschovensem tractum e Poloaico regno olim avulsum

mens studuit * a Regalem, inquit, tuam mus magnificentiam et in Domino attentius

:

rogii-

exhorpceuce

tamur, quaienus
ac sententite
ctos,
,

diligeiiter afteudens

quod

omnes

per processus promulgatie pra;diet singulos participantes seu commu-

cum Ludovico pra;dicto, aut ipsum pro rege vel imperatore habentes seu ei respondentes, aut obedientes ut tali, apprehendunt et penitus
nicautes

includunt;
'

et inserenilate

tiii

nomiiiis et ejusdem

Tom.
'

IV.

Ibid.

Dxxxvi.
r.ioin.
I.

- Sup. DXXVil. ' Ep. dxxviii. Ep. secr. dxxvi. s jijiii. Ep. sccr. E;i. secr. uxxviii, DXXXIV. DSXX.

6 E|i.

* l.p. dx.'lMii.

Dxxix

et

Dxxxv.
iii

' E;i.

9 Alb. .\rg.

Cbron.

dxxxi

el

dxxxvii.
1.

'

Joan.

Vill.

1.

XII. c. 47.

Ms. diar. Hijt. Ven. et

1.

alii.

"

.icu.

iv. c

IS.

.\ppe(i. Eji.

aJ

hiil. .\udr.

xii. in Cjiiuiiro.

socr. Lcxciv.

Danduli lionliu. dic. J. Ibid. Ep. scr. Dsxxii.

ix.

Toiu. iv.

364
prosapice nitore regalis

CLEMENTIS VI ANNUS

4.

CHRISTI 1345.

neqiiaquam ponens maculam deturpanlem, traclalus super iis non admitlas; sedeos,si forsan ignoranter admiseris, quandiu prsefatus Ludovicus sic extra
fidelium et

de Verberia consiharii regii, per nos instructi plene super iis, quibus copiam articulorum a nobis per nuntios dicti Ludovici pehtorum dedimus, subli-

communionem
extiterit, abji-

gratiam ejusdem EcclesiLC tauquam

et

putridum

infeclum

membrum

mitatem regiam reddere poterunt vivae vocis oraculo certiorem. Dat. apud Villamnovam Avinioo. nensis dioecesis V id. Maii, anno

cias et repellas, etc. Dat.

Avin. IV kal. Novembris,

sis
'

Ex

hisce Fontiflciis litteris Alberti Argentinen:

anno vi . Acerba accidere Pontificia monita Ungaro

mendacia confutantur

is

regi,

Ludovici gratiam conscripsit,

quem

enim historiam ad ut magnuin

cum
tate,

fratris

Andreae regis

Siciliae necis

crudelis-

auctorem sequitur
19.

et ostentat

Herwartus.

simae dolore percitus, illiusque ulciscenda? cupidi-

Bertholdo episcopo

Argenlinensi

tum amplissimi
;

regni

potiundi spe elatus

poscenti responsum Po7itificis

vemam
idem

Scripsit

Germanos principes ad belli societatem irahendos de quo dicendum erit inferius. Niinc de putaret
Bavari tandiu exspectala frustra
reconciliatioue

Albertus
tus,

Commentarium de rebus
jugum

Bertholdi epi-

scopi Argentinensis, utque hostium viribus attri-

Ludovici Bavari
:

post varios

conatus
servi-

nonnulla addamus.
18. Allexerat
is

subierit

ut vero

demum

collectis viribus

plerosque principes ad suas

partes,

dum
:

EccIesiaB gratiam consectari pras se

tutem Bavari suis cervicibus depulerit, leviter perstringit. Visae autem aobis suiit ejusdem episcopi allerendae
litterffi,

cumque Philippum Francorum regem sermonum florentem gratia apud Clementem

ferebat
,

quibus

ille

facinus, quod

mullis coloribus subornat Albertus Argentinensis,

iiiterpretem adhibuisset,

ac prohxa protraxisset

Cbristiana demissione

damnat

cum
nium
lusit,

rege oratorum opera colloquia, quos Irientenuisse scribit Rebdorfius

',

promissorum

Sanctissimo in Christo patri ac domino suo benignissimo doinino Clementi, divina providentia

immemor

Pontificem spe sua

et

exspectatione de-

sacrosanctcB

Romana; ac universalis

Ecclesiae

ac minora longe (|uam antea sibi vel praide-

summo

Pontifici, devotus et

bumilis vester Ber-

cessoribus spopondisset, ad promerendam Ecclesiae graliam obtulit; de quibus Clemens apud Philip-

tholdus, Dei et Apostolics Sedis gratia Argentinensis episcopus, cum omui humilitate devota

pum

hisce

litteris (juestus est

pedum
filio

oscula beatorum.
paler sancte, clementissimae sancti-

Clemens,

etc.

charissimo in Christo

a Veslrae,
lati notifico

Philippo regi Franciffiillustri.

quod

Regiam volumus excellentiam non lafere, nos propter salutem animarum, et obtentu precum regiarum nobis pro Ludovico de

licet

per prffiseates, quod ego saiiienlem virum magistrum Henricum Schoerlim officialem curia; mea; Argentinensis, meum certum, verum
et

legitimum procuratorem, ac nuntium specia-

Bavaria s;epius directarum reconciliationem ipsius

ad unitalem sancta; matris Ecclesiae, a qua suis

detestandis delictis enormissiuiis

tanquam mem-

brum infectum

et

putriduni est exclusus, optavis-

lem tenore praesentium facio et constituo; et specialiter ad promittendum et praestandum in aniinam meam, tactis sacrosanctis Dei Evangeliis, corporale juramentum, quod in omnibus stabo et
parebo humililer mandatis sanctae Rouiana; Ec, ac vestris et successorum vestrorum canonice intrantium, necnon super omnibuset
clesiae

semus sinceris desideriis et adiiuc (cum justilia tamen ac honore Dei et Ecclesite totiusque coetus
fidelium) desideremus ferveoter ipseque saepius devotionem confingens, ad eamdem reconciliationem et unionem se velle redire, sicut prcemissum
;

singulis Iransgressionibus, injuriis, contumaciis,

rcbellionibus

fautoriis

et

aliis

inobedientiis,

est,asseruerit, sicutreiprobatexitus,frauduIenter;
et uos,

direcfe vel indirecte, publice vel occulle, per rae

cum

quod in nobiserat, superhis exspectando, de mansuetudine Sedis Apostolica), sicut re;

quoinodolibet commissis, ac sujier quibuscumque

poenis et sententiis, quas incurri ab

galem ignorare non credimus celsitudinem, fecerimus bona fide ipse tamen missis nobis novissime lilteris et nunliis quasi nihil respectu illo-

jure pro))ter supra

et infrascrii)ta, et

homine vel a ea quomodo-

rum, qucc antea nostro

et

praedecessoruin nostro:

parebo sanctitatis vestrae omnimodic voluntati. Nec non ad petendum humiliter et oblinendum ab eadem sanctitate vestra
libet tangentia, stabo et

rum temporibus
tanquam
in

promiserat, obtulit

sed potius

beneficium absolulionis, relaxationis

sationis pro

et dispen-

profundum malorum, et laqueum desi^erationis demersus, omnino videtur divertere quoad reconciliationem hujusmodi ab incoeptis,
uobis et Sedi deludendo praediclis. Super quibus omnibus venerabilis frater noster Pelrus episcopus Claromontensis, et dilecti filii nobilis vir Lu-

commissiontm per sanctitatem vestram faciendam pro hominibus Ecclesiis et

me,
et
,

terris Ecclesiaj

vestrffi

Argenlinensis subjecUs

neciion a sententiis et processibus excommunicationum, suspensionum vel interdictorum, irrcgularitatibus et poenis aliis a

dovicus de Pictavia

ac

magistri Firminus de

moriiB domino et

iiatre

meo

doiiiino Jo. papa

quondain bonae meXXII

Coqueiello dccanus Ecclesiae Parisiensis, et Petrus

'

ArgiMit.

iii

Cliroii.

' lixl.

apuU

Cleui. an. 4.

1.

iv. p. -. Kp.

'

Reljiloif. in

chroa.

TOIU.

111.

lip, seCC.

MXLVI!

Je iaduilis oclxii.

CLEMENTIS VI ANNUS
vul aliis

4.

CHRISTI 1345.

365

quibuslibet priclatis, quas vel quos ego

lioiniiies

vei
iiuis

ipsi
,

Ecclesia)

vel

terraj

iiicurri-

quociim(|ue alio in prsdicta rebellione exisfenli obligalionem, conspiralionein, seu ligaiii faciaiu,
aut aliud quodcuiiique juramentuin bis contra-

et

quibus
el

ligati

suiiuis pro

eo,

quod ego
domini
propter

diclus

Bertlioldus

post

obitum

praedicti

Joannis papiB
inini

teiiipore felicis recordationis do-

rium prastabo. Et generaliter ad faciendiim, promittendum, offereuiium et jurandum oinnia el

singula, qua; in pr:cmissis et circa pramissa, ac

niei

domini
et

Benedicli papa; XII

metum justum
bonorum
sed

legitimum, qui poterat cadere

in constantem, corporis et

bonorum ac

juriiiin et

dependentia ex eisdein fuerint opporluna, etiam si maiidatuiii exigant speciale, et (jutc ego facere
possein,
si

ac Ecclesiaj mea) periculuin et eversioaliter

prasentialiter pritsens esseiii

promit-

nem, quam

cum

evadere non valens non sponte, niagna cordis amaritudine, cuni linaliter

tens per soleinnem stipulationera nolario infrascripto, ut publica; personae

clesia;,

nomine

Roiiiana; Ec-

amplius reluctari non possein, indebite feuda et regalia ipsius Argentinensis EcclesiiE de facto so-

ac
et

omnium

(luoruin interesse poteststipu-

lanti,

sub juramento a

me

in prBesenlia dicti

lum,
aiias
!

cum

tain propter

dictos processus quain

ob
,

notarii et testium subscriptorum pra;stito corporali,

juslas

causas non
a

recognovi
lan(]uam a

illicite

possem nec deberem domino Ludovico de Bavaria

rege et imperatore,
feci,
;

me

grata et rata perpetuo

obligatione et hypolheca oinnium

babilurum sub bonorum meo-

Romanorum

ei-

rum
tum
rei

demque

indebite

Iiomagium

prout pro bujus-

et dicta

quidquid per euindem procuratorem pro ine mea Ecclesia actuni, gestum et procura-

modi regalibus est solituni cum proteslatione tamen expressa, publice in ipso actu per me facta
praesentibus pluribns fide dignis, et per

eum

ad-

minus domino mto summo Pontifici et Apost. Sedi in omnibus obediam et parebo, nec sibi contra Romanani Ecclemissa,

quod per boc non

fuerit quomodolibet in pra;missis. In cujus testimonium prteseutes litteras fieri feci per notarium pubiicuin infiascriptum, et sigilli inei appensione muniri. Acluiu et datum incastromeo

Sullz Basiliensis dioecesis, non. inensis Novenibris

hoia post cantatas vesperas, Pontificatus

vestri,

siam dabo coiisilium, auxiliuin vel favorem. Et etiam ad subjiciendum me et ipsos bomines, Ecclesias et terras

pater clementissimo, aniio quarto, Indictione xiv,

sub anno vero

Nutivilatis mcccxiv.

meas,

et ipsius Ecclesiee

Argenti-

21. Audivit proxiino

nensis praedictas omiii voluntati et dispositioui et

gratiffi

torem Pontifex, atque

illius lapsuni

anno niemoralum oranon volunta'

ejusdem
prtedictis

sanclitalis veslrae ac EccIesiLC

:

Ro-

manae
duiii,

et

pro

me

et ipsis

poenitentiam,

rium mis(;rtus veniara clementer dedit ea lege, ut duo sacella, quce condiderat in Argentiiiensi
Ecclesia, vectigalibus idoneis ad

emendam
et

el satisfactioneiu
iiieo

recogiioscendum publice pro ine, quod ego tenui, teneo et tenebo fidein Catbolicain, ac credo et teneo quod credit et tenet ac docet sancta mater Roiiiana Ecclesia et quod credidi et adhuc firiniter credo et scio, quod non spectat ad imperatorein pa|)am seu suininum Pontificem deponeie, et aliuin eligere vel creare;
,

me elQcaciter dum confitendum

ouinimodam subeunnomine proiiiiltendum et ad illa obligandum. Necnon ad promitten,

ciendam cultumque
iocupletaret
a

divini

divinam reiu faNuminis urgendum

et

Clemens,

elc.

Bertlioldo episcopo Argenii-

nensi.
Attendentes iis, qui non per affeclatam nequiliam, vel alias ex pravitale animi deliiiueruut,

fore

ignosceudum

facilius, el graliosius |Jioviden-

dum; hujusmodi

tonfessionibus, subjeclionibus,
noniiiie, ul prae--

promissionibus, obligalionibus ac juramenlo ab

iino

illud

hiereticum

repulo,

et per

Ecclesiain

eodem Heurico procuiatore, tuo

millilur, factis
;

Komanain

juste dainnaluiii.

el prtcstito

ab ipso Henrico pro-

riO. Iteiii etad prajstanduminanimam ineam super sacrosancta Dei Evangelia corporale jura-

curatore tuo, et prosdicta; Eccletia; Romantc no-

miue

receplis

te

in

persona pra;dicti Ilenrici

et singulis sentenliis

mentum, quod vobis dicto doiuino ineo Clemenli papa;, qui nunc estis, ac veslris successoiibus caiionice intrantibus, et dictae Rumanae Ecclesiae
de ca3tero, vobisque et ipsis debitam reverentiam ex nunc et obedientiam exbibebo ; nec cum prajfato doiniiio Ludovico de Bavaria
fidelis

procuratoris tui ab

omnibus

ac (loenis supradictis, quas [iropter prteinissa, vel

aliquod pra;dictorum tu et pra;dicta Ecclesia Argeiitinensis quoiiiodolibel incurristi,

ero

de (lictorum
:

fratruin consilio Apostolicaauctorilate absolvimus

easque
et

et interdicla qmelibet,
.

propter

te

in

hoc

quandiu
sia;,

slabit iu rebeliione sanctaj matris

Eccle-

dictain

seu quibuscumque ha^reticis vel schismaticis,

vel in

loca

quiecumque
et et

Ecclesiam Argentinensem, et terras et tua, et Argenlinensis Ecclesiie

rela-

aut eorain sequacibus per ipsam Ecclesiam denotalis,

praedictae et eidein EcclesiiE subjecta posita,

posterum denotandis, deinceps eroeis

aliis

xamus,
infamia;

tecum sub

irregiilaritate etcujuslibet

vel

quibuscumque
:

daiido consilium, auxi-

inhabilitatis

nota

quas contraxisti

lium, vel favorem, directe vel indirecte, publice

Vel occulte

quodque nec dicto doniino Luduvico obediam, uec adharebo, nisi ipse prius fuerit per sanctam Romanam Ecclesiara approbatus nec eliam cum eodeui doiuino Ludovico aut cuin
;

propter ea, dispensamus, teque babilitamus et restituimus in iutegruiii. Pro pcenitentia auteiii

oinnium pra;missorum excessuum

'

el

delictorum,

lip.

DCiiX.ll.

366

CLEMENTIS

VI

ANNUS

4.

CHRISTI 1345.
'

ate,utpraeniiUitur,commissoruni, tibiimponimTis et injungimus, ac volumus, uttu incapella, quam

in latere praedictae Argentinensis Ecclesite ad hoet B. Maria^ Virginis sub titulo et vocabulo B. Catharinte virginis construxisse diceris, ullra illas capellanii^is inslituere et ordinare de novo, et pro sustentatione duorum perpetuorura

magnis viribus obsidione premebatur, Folieta quamvis in eo erret , dum illum cardinalem
legatuin vocat
,

ut e

litteris

Pontificiis constat

norem Dei

atque illius opera pactas inducias ait : deinque soluta obsitiione , Luchino viceconiite Meiiiolanensi pacis arbitro foedus redintegratum niense
Julio
iis

legibus, ut

patria;

et

fortunis exules

capellanorum, qui iii instituendis et ordinandis de novo, perpetuo servidelicet cuilibet

eisdem duabus capellaniis

reslitiierentur.

viant laudabiliter in divinis, sufflcienter dotare,

diclarum duarum perpetuarum instituendarum et ordinandarum triginta florenorum auri de florentia annui et
caiiellaniarum
perpetui redditus assignando, infra biennium pro-

Missus etiam a Pontifice' Aposfolicus internuntius Guillelmus episcopus Carnotensis, ut discordias inter Pisanos et Luchinum vicecomitem

nondum
III

sopitas conciliaret

prseterea

demandata

xime secuturum de bonistuis tenearis. Dat. Avin. XI kal. Aprilis, annos iv . Inclinabant ' etiam Ba?ilienses ad exculiendum servitulis injuste a Ludovico Barbaro impositae jugum, et jam ante
ad unius anni flexum Ecclesiastici interdicti sevesed cum promissa ritatem laxari obtinuerant
:

eidem episcopo provincia, ut Insubriffi regulos a mutuis inferendis cladibus abduceret \ Denique anno extremo, cum recrukal, Februarii
,

descerent odia
Italiain

Pontifex

legatos cardinales in

ad

eam pacandam mittendos

aliosque

censuit, ac
foederatos

Luchinum Mediolanensem

quibus Jacobus Carraria accesserat, sollicitavit % ut arma ponerent, donec cardinales legati composituri ipsoruni controversias accessissenf, cutn

nonduin prffstare potuissent, iterum ad aliquot menses extracta dies est, ut ea clementiai significatione provocati ad officium procumbeEccIesiLe

tumultus
23.

Sicilia;

citerioris ipsos cogerent,

ut eo

diverterent.

rent.
22. hi Italia seditiones et motiis.

Joanna

Sicilice

regina monetttr a Pontifice

Affere-

ut viro se conciliat.
tus.

Revocatus^ fuerat ex Siculi

a'tatem spectaret
:

bat interea Italia; gravissimas calamitates diutur-

regni administratione Ayinericus cardinalis lega-

num

interregnum

ambitionis furiis acti, guini assueti, continuis bellis ac rapinis populos

affligerent,
tavii,

cum magnates avariliLC et fundendoque humano sansaevirent.

quamvis

illa

ad Pontificem ob Joannte reginae

sed

imparem rebus gerendis

cum eidem

invicemque

Et quidem Pa-

condiderant principatum, defunclo Uberlino Carraria, Marsilielum illius consortem doininationis ac successorem Jacobus ejusdein Ubertini nepos obtruncavit - Geubi Carrarienses

novum

tantum paritum esset, atque imporlunis Joannae reginae, qua Francorum regem ea in re serinonum ininistrum adhibuit,
legato verbis

precibus urgeretur Clemens, solufa de

lege,
ipsi

pupillis

nuenses inviceni de principatu digladiabantur. Luchinus vicecomes Mediolanensis potentia auctior Pisanos

in

Etruria,

Joaunam reginam

in

Pedemontio, Scaligeros in lusubria oppugnabat. Similiter marcbiones Ateslini, Gonzagae Mantuani, aliique mutuis ThadtBus Pepulus Bonouiensis
,

gubernacula permisit. Cum ea vero regni opes ac jura contra imperia Apostolica dissipare pergeret Pontifex regno consulturus faclas a regina post obilum Roberti donationes convulsit, et Aymerico cardinali regno discessuro ^ et Guillelmo ' episcopo Carr.otensi Apostoregni
,

licae

Sedis internuntio partes dedit, ut edicta ea

cafdibus temperare

Quibus malis ut mederetur Clemens, plures internuntios Aposloac primuni ut Genuenses licos in Italiam legavit dissenlientes sub Monterena duce, qui Genua et

non

poteraiit.

de re Pontificia in regno vel finibus divulgarent. Joannam etiam intentato anathemate regia jura
alienare, atque

jam

distracta rescindere jussit

'.

At neque censurarum religione

tula deterrita
est

levis adolescen-

a dissipandis regni juribus, ac

:

Saona

patritios

pellendos curaverat

'

(1),

unde

atrox bellum exarsit, cuin exules armis patriara

quas

recuperare niterentur, in concordiam revocaret, lldebraudiuum episcopuin Palavinum misit '. Meminil de Patavino episcopo ad Genuenses tumultus

quocirca Pontifex iuldonationes rescidit, atque ad regiam coronam revocavit " : Non obstante , inqiiit,
illas

possessionibus alienandis

quod
'

ipsa Joanna,

propter juveuilem ipsius

aeta-

cumpoueudos

legato,

dum Geuua

ab exulibus

Folieta nist. Gen.

3 Ibid.

I, vn. Ep. secr. dccxliv.

' lip.

Dscii.
1.

vu.

secr.
-

uxLix.
et

3 Fuliel.

Jo
*

Vill.

xii. e
iii.

i. Coilus. hist.

1.

ix. c. 1.

DCcxLVii.

Tom.

Ep. secr. dclx.

CXIU, CXIV.

Ep. CDXXX.
^

^ Toqi. iii. Ep. secr. dccxlv. ^ Ep. Ep. dclxxiv ad clxxix.

lip

secr.

dccxlvi, dccxlvhi.

lom- iv. Ep. secr. coxxx.

3

'

Ep

secr.

s e,;J, tgu,, ;v.

Ep.secr.

Genuenses seditiosos, legendus qui non diu post, ineunte scilicet sfficulo sequenti, scribebat, i.le hoc anno ineunte, scilicet die xii Februarii venisse episcopum PaduauuiB cuidmuiem (non ergo sine veteri assertore li<iuc illi diguilateui adsiruit Foliela apud anualislam liic) et legaium S. A. Tuiu vero disccssisse addit die lil .Vpiilis, ut de seditiouibus Genua; toileudis cum Luchiuo vicecouiite ageret. Inuucia; stabilita;, et promulgat.c die xviii Junii. Uie landem VI
(t)

De agilalo

lioc

anno pacis

consilio inter

Gregorius Slella

in

Aunalibus Genuen.-ibus. Nacrat

Julii redditai

sunl

liltera: Lucliiui

vicecomitis,

quem

pacis arbitrum

utraque civiuoi

factio

constituerat,

iisquc

Gtuuensibus exulibus reditus in pati'iam permitteretur, exccptis seditiosis uoiinuUis, quorum nouiina suum ab urbe imperalur.

rcl'i.ribantur,

pax coniposita ea quibus liiliuni

lege ut
.\M pas-

Mansi.

'

CLEMENTIS
Ifltn

VI

ANNUS
tcrra-

4.

CHRISTI 1345.

3(i7

ad

reuimnn

ol

};iibernaculum

re|j:ni et

rum

pra?dictoruni miiuisidonca existeatc, ad nos,

qni supcrioros cjus exislimus, et lolius regni et

lerrarum ipsarum dircclum

altum dominium oi)tinenius, gul)ernaiio ct rcgimen de jure et diversorum prajdecessorumnostrorum Romanorum

et

jurejurando proliterelur, regnum si nullis susceplis liberis Joanna obiret, ad Mariam ct DyrraNeopolitanique regiii chynos tranfundendiim quod ordines idem sacramenlo firmare jussi
, :

Diploma Clcmentis XII kalend. gnalum.

26.

Octobris, consi-

Pontificum observantia paciQca perlinebat

versas

di-

De Andreoe VnqaricB
exlraxerant

regis crudeli nece.

donationes

et

alienaliones fecerat in ipsiiis

Ilactenus variis artibus Andrea> regiam

inunctioPonlifex

regina; et regni et terrarum pra^dictarum notabile

ncm

adversarii

cumque

detrimentum nos ipsius regince et reipublicffi regni et terrarum prffidictanim volentes indem;

amplius non
cerneret, et

prorogandam pluribus lilteris deJoannain Mariam , Dyrrachinum,

,

nitatibus

providere

daliones et

omnes donationes infeucujuscumque generis alienaliones in

, ,

Tarrentiniim aliosque proceres ad id urgeret imperiis, barbara immanitate necatus fuerat;in

Baronianis enim notis de eo lucc reperio
XVIII niensis
"
:

(luascumqiie
stro publico,

personas factas in consistorio nopra?sente fidelium mullitudine cofactas de fratrum nostro-

Die

Sepleiiib. obiit

Andreas rex JerusaUngaria; et Elisa-

piosa,

tanquam indebite

lem

etSiciIi;E, filius Caroli regis

rum

consilio cassavimus, elc.

Dat. apud Villam-

novam Avin.diaxesis,

XII kal. Octob., aniio iv .

Romaiii veniens ad liniina Aposlolorum calicem aurcum geinmis orbclli, ijuaB

filii

ante obitum

Foeminea eliani superbia et levitate virum a publicarum rerum tractalione indigne repellere Joannn non erubuit de quibus con(|ueslus Pon:

natum donavit eidem Dasilicaj tabulam etiam argcntcam gemmis confeclam, in qua inerat de:

picta figura Aposloli

mullas insuper

est elargita

lifex

Francorum regeni rogavit

',

ut ex sorore

neplem

pracccptis salubribus informaret.

viri

24. Redigeiidi illa in servilutem

cupida

eleemosynas, ob idque stalula illi dies anniversaria pro ipso Andrea defuncto, et pro felici statu regni Ungarici. Hajc habentur in Appcndice ad Martyro-

ad disturbandam illiusregiam iuunclionem suani

exlraliere

decrevit.

At

Ponlifex

redintegrandi

Joannem inter et AndrcaniaiiiorissoUicitus, Joannem causarum sacri palalii auditorem ca de causa legavit, ac reginam horfalus est % utvirum debito amore coni|)leclerelur, nec se eorum susurris, qui auctores erant, ne una cum illo regia ornamenta acciperet, subornari iialcretur; neve tandiu inunctionis ponipam differret. Andreae
vero XII kal. Oclobris leges, quibus solemni rilu

corona cingendus erat, pra^scripsil

et

Guillelmo

episcopo Carnotensi Aposlolicae Sedi internuntio

provinciam dedit
ret,

ut regia illuni inunctione lini-

ubi ex PontiGcio rescripto sacramentuni

nun-

cui)asset,

25.

lum jus

Eo porro dccrelo sanciebat Clemens, nulex nomine regio inunclioneque Andieam

,

logium ejusdem BasilicK Vaticanaj, scilicet ca die, qua supra (1) nimirum quartadeciniakal. Octobris, biduo antcquam quo Andrcam rcgio diademate insigniri jussum vidimus. 27. Describit infandum et crudele inortis Andreae illataj genus inter alios Petrarcha ' oratorio slylo a brevi, inquit, multum mutala Neapovere Aversa, nomen ex re lis! infelix Aversa sumptum Aversa, inquam, prorsus ab humanitate ac fide, qiiarum priiiia homini, secunda regi et juslo domino debebatur in te utriusque sprefa reverentia, utriusquein sacrum gentibus fractum foedus. In te enim fraude impia periit rex tuus, ferro utinam aut virili morte alia, ut bominum nianibus interfectus, non ferarum dentibus atque unguibus laccratus videretur. iniquo con(lita sidere, infauslo signata vomere, CBenientis exlru;
:

ut coniparaturum : ac si casus contingeret Joanna sinc liberis Andrea superslite e vivis abscederet, Siculuni sceptrum ad Mariam JoannfE sororcm ejusque liberos ex inilis cum Carolo I paclionibus devolvendum dalaque Andrea; imperia, ul tum regios apices ponerct : praterca intenlatum anatbema, si in codem casu regnum
;

cta sanguineis, et vipereis habitata

cultoribus, magislra urbs crudelium exemplorum. Abunda;

impietatis et

criminum

erat,

animalam
:

j^rincipis

sacrosanctam effigiem, ad imaginem Deifactam,

violare

non

in

tam atrociter, tamsuperbe nuncid scelus homine quolibet ausa es, sed niilissimum,

innocentissiinum
iudolis

hominum,

et
tui

dominum tuum,
amantem, raiae regem truculen,

affectaret, ac dcvincti objeclis censuris proccres,

et ante annos^tui sollicitum,

ut ab
lex,

Andrea discedercnt. Imposita eliani Andres ut antequam regia consecralioue afficeretur,

Ep. secr. mxlix.

puerum
IV.

niagn;e spei

*
'

Toii). III.

Tom.

Ep. secr. cdv ad CEXXii.

2.
1.

Tom.

iv. Ep. secr. xcii.

hunc an. Uoufln. dec.

ix.

'

Bar. in
1.

iiot.

Ms.

ail

Fetrar. Ep. famil.

vi. n. 5.

ct Sicilia; regis. Nam Dominicus de Gravina, qui tunc (1.) Noscio nndc acccperit Darouins mcnscm el diem necis AndrcK Ilierusalem n Obiil anno Aprunlinuiu Clironicon, rcl)us ipsis pra^scns, scribebat, liistoriara nccis hnjusce, quam fusc prosequilur, fic tandem concludil Doniini MCCCXLV, Indictione xill, de mense Augusti, xx die mensis ejusdein . Horrendi facinoris consciam staluit Joannam ic^lnm, quam el pro viribus obslilisse narrat, ne de impiis Andreae interfectoribus pfcna dcbila sumeretur. Spoudanus, Joannam cxcusarc adnitens, tesles prnducil a;quales Bocacium et Pelrareliam, qui rei inique geslcC invidia procercs regiii oneiant. Scd nec ipse Gravina immuues a ciimine
:

illos

agnoscil, simul

viro,

tamen Joannani ipsam lotius inoliminis consciam se prwbuisse aflirmat ejusdemqne regina; elTrsenis in oranem nequitiam iicenlia.

quod

et crcdibile

eflicit

simnltas usoris

cum

Manst.

368

CLEMENXrS Vr ANNHS

4.

CHRISTl 134.5.

lissime laniasli. Imo non tu, sed in le acres et immites, dicam liomines an beliiia;? an quod adventitii genus monslri qui orbem Italicnm i)arbarica feritate maculanles , tuum suumque rege-ii non gladio, non veneno, dura licet ac solila regum morte, sed velut incendiarium aut litronem infami laqueo peremernnt et cujus vertici debitum ac speratum diadema, diu perfida tergiversalione distulerant ejus collo restem cl nodos miserabiles injeccrunt ut exsequiarum genera alia, et vita longiore dignissimi cor,

feminam innuplam in regno succedere illa maritaretur personae, qua; ad memorato

geret
,

ipsius

regni regimen

et

defensionem

existeret
i

idonea,

Romano tamen

Pontifice prius super hoc

requisito; nec nuberet nisi viro

clesiae
:

Catholico et Ecj
''

et si conlra ba^c fleret, Romana3 devoto quod liceret eidem Romano Pontiflci contra
,

ipsam ad privationem regni et terrarum citra pliarum sine figura judicii, et absque jurissolemnitate, in

quacumque

aetate

ipsa consisteret, proetc. Dat.

tioris

ludibria indigna, prajteream

qufe nostro

hoc expedire videretur eidem, Avin. XI kal. Decembris, anno iv .

cedere
si

posterorum nolitiffi subtrahuntur. Tu quidem, misera civitas, lifcc perpessa tuis in

forte silentio

30. Cffiterum expetiere inter reliquos aPontifice

justa de sontibus supplicia l\Iassilienses,

' ;

flagitii

penetralibus, qupc
Iristi

omnes
quod
,

terras et

omnia

saecula

indignilate comnioti

sint

inquinatura

culpaj expers, nisi

patientia
et

memoria. C.Tterum et criminum sspe

nec obstare poteras polius digna quam

quoruni libellus supplex Clemenli porrectus his conceptus verbis extat in Pontificiis litleris exaralis IX kal. Decembris : Ad
pedes sanctissimi
et et

consensui proxima est

iiec

beatissinii

in

Cliristo patris

ulcisci

miseratione

domini noslri domini Clementis, digna Dei

universalis Ecclesife
et fldelitatem illu-

odio, etc.
28.
riis et

providentia sacrosancta? ac
tanti sceleris nlii JoannjB adultealii

Causam

summi

Pontificis,

ad bonorem

ambitioni tribuunt,
lacessiti,
'

improborum bomiest Clementis hujus sceleris

num
Vitae

audaciffi, qui jactalis

temere ab Andrea voci-

bus fuerant
anctor

inter quos

Occasio, inquit,

domina; nostrae dominae Joannffi, Dei gratia Jerusalem et Siciliaj regina?, venientes et constituti Rernardus Gasqui Petrus de Cepeta ambassiatores, el Petrus Amelii notarius, elecli et
slrissime
,

dicitur, quia ipse tanquam virtuosus et audax verbo et facto monstrabat se velle
specialiter fuisse

niissi

per nobileni virum

dominum Derengarium
et

Audeberti mililem vicarium,

generale

consivicedirae

punire multos, quos videbal criminosos et male

se habentes,

qnamprimum dominium

dicti

regni

lium nomine et pro parte totius universilatis comitalus Massiliac, moestisexpositionibus, et

jiunctionis
flexis

ad ipsum pervenisset, de quo malesibi conscii, et merito formidanles cogitaverunt adversus eum,
et

flagellis dictae

Ponlificali

beatitudini
i

modo pramisso

sibi ipsis

praecavere.

genibus denuntiarunt humiliter et devote, quod, sicut murmur |irapanxians personasuniversas dictae civilalis reginalis fideles planctibus et

In quo discant nova dominia acquirentes quod a principio non exasperent, molestent aut terreant subHlos suos, etiam qnantumcumqne demeritos, neque pandant interiora sui cordis;

ululatibus

tristitiae

nioriae recolendae
SicilicE rex,

sauciavit, vir allissimus medominus Andreas Jerusalem et

reverendissimus dominae noslrae refuit noviter in

et

sed dissimulent, et potius tales alliciant, eisque

gins maritus,
ditionaliler
,

partibus regni pro-

blandiantur, donec habeant dominii sui firmitatem, dederintque ordinem, per quem adversum oos procedere valeant absque sui periculo el tcandalo aliorum quia ex opposito modo simili
;

inliumaniter
Massiliensis

nefandissime inter-

emptiis

quo eventu

Irislissimo reginalis honor,

et

et fidelitalis

aliorum reginalinm

fidelium radicata devotio,

valeant
,

plusquam exprimere
et

aul crudeliori
29.

jieriisse,

aut a dominiis suis dejecli

injuriantur

laeduntur

doloribus

fuisse leguutur .

multo post Joannoc, ad secundas nuptias transvolare meditanti, edixit Clemens, ne ex pactionibuscum Carolo I inilis inconsulta Sede Apostolica virum acciperet, ne sceptrum in principem Ecclesiaenon studiosum aut regiaeimparem dignilati transfunderetur, reguiqi*e amissionem exauctorationemque regii apicis, si contra tenderet,
ita

Haud

quippe afflciuntur dc tanto morli dato.

31.
liter

innocente
devote
el et

domino
humireperiri

Undeeidem

sanctilati

supplicant, quatenus

scrutari

mandare dignetur de casu tam horibili veritatem; et reperta tanquam universalis dominus provideat punitionem acerbam taii eCfectu flcri, rigiditatis
|

pro
tito

summo

in Siciliam
'
:

Clementis edicto

imperio inteniavit, repeClemens papa IV prasde-

cessor noster prudenter attendens, in convcntionibus inter eamdem Ecclesiam et clarae memorice

metas excedendo, ut convenit, contra auctores, et culpabiles quomodolibet dictae mortis, adeo quod, quanlumcunique vindicta agenda tanlo sceleri laesionibus, doloribus, injuriis et offensis, proh
dolor
!

ffiquiparari

non

possit

aliqualiter, licet
satisfiat inju-

Carolum I regem Siciliai in concessione regni ejusdem per ipsam Ecclesiam sibi facla initis et
habitis, illud inter cstera exiiressius voluit contineri, quod si forle deflcieiitibus masculi conlin-

insufficienter
riis,

exsequenda punilione

offensionibus, doloribus et laesionibus ante;

actis

quam

utique

mortem

Massilienses universi,

proprias injurias et offensiones clamantes, repu--

Jo. Vi:l.

1.

XII. c. 50.

To^.

IV. tp. secr.

cvn

'

Tom.

IV.

Ep. secr. dli.k.

CLEMENTIS VI ANNUS
tantes
satiari
et

4.

CHRISTI 1345.

369

habeutes

optant

i^ra;

liesidcriis

ut

possent in \indicta mortis tanti domini in-

nocentis, haberi et dici singulares ultores, eoruni

fideiitatem intrinsecam operibus propalantes
,

nequidquamobstantibus niinistrari,devotioni tuic quandiu vixeris, de speciali gratia tenore prffiscntium indulgemus. Volumus autem, quod idem
confessor vei sacerdos, qui
tibi

ad

communionem

sui et ventris honoreni reginalis celsitudinis remanentis, utfamatenet, pncgnantis; paratos sc

otTerentes

nomine

universitatis prtcdicta civitatis

Massili, ordinationes et

mandala
aliis

dicla; sanctilatis

hujusmodi ministrabit, circa hoc sic secrcte se gerat et caute, quod in ministratione tibi facicnda hujusmodi de sanguine nihil extra vasa sacra effundi de illo valeat, nec scandalumexinde quodlibct generari. Dat.

dominica; super his et

reverenter exsctiui,

Avin.

kalend. Decembris,

verendo

neminem animose.

anno

iv .

Priesertim ctiam supplicant sanctitati pra;ut reginalem excellentiarn et prajgnatum

in Dei potentia speratur tanlae percus-

dicta',

indiclce.

suum, quo

sionis haberi consolationis

rani et fideles

suos universos,

levamen, necnon teret signanter dictam

civitatem

Massiliensem habere dignetur in sui

si

Pro concilianda divina ope publicw preces Postremo neque illud pra;lereundum videtur, Clementem papani vergentc hoc anuo, cum rem Christianam maximis bellorum concussam turbinibus fluctuare plangeret, scissam nimirum factionibus Germaniam, Galliam Angliamque,
33.

favore protectionis et benedictionis gratia propitius

mutuo cruentatas sanguine, Ilispaniam

dissensio-

commendatos. De quihus cum responsione,

quani facere

placuerit dictte dominica; sanctitati

nibus turbidam, Ilaliam pra;ter vetera mala Neapolitani regis csde infectam ultoris iras metuere,

petierunt dicti ambassiatores per dicluin

Petrum

Amehi notarium
cta)

eis

coelectum

civitatis

Massiliensis

pro parte dipubhcura et publica

fieri

Orientem a barharis op[)ugnatum, solemnes precum formulas pro concilianda divina opc indixisse, atque ad eas repetendas, propositis indulgentiis, fideles allexisse

'

instrumenta, ut semper pateat et clareat

et

fidelitas

devotio

hominum

pra^dictae civitatis Massilioe .

et carnifi-

De justo sequenti anno de proditoribus

cibus Andrea; regis
:

Ad perpetuam rei memoriam. Commotum mare mundi hujus,

videlicct,

iropellente

sumpto jnssu Pontificis supnunc a lugubri humanoplicio, dicelur inferius rum casuum narratione ad divina miracula ser-

statu diabolico, procellosis adspicientes turbinibus,

odiis

dissensionibus et guerris in ple-

risque orbis inter Catholicos reges, principes et

monem traducamus.
32. Eiicharislice

Amsterodami miraculum. Hoc anno Amsterodami Eucharistia in ignem projecta in

magnates periculose nimirum partibus

suscitatis,

discipulorum Salvatoris nostri gestis instruimur,

ut pro sedandis intumescentibus, ac strepentibus

mediis flamniis integra nocte iltosa per-

undis tempestatum hujusmodi, quibus commissa

regimini nostro Petri navicula, Ecclesia scilicet
sancta Dei
fidelium,

mansit,
affert
'

mitu a

qua de re Kenerus Snoi hffic brevi stylo Amsterodami inventa Eucharistia vovaletudinario ejecta, inque ignem projecta,
:

mirum magna

relucens:

quam

ex eo in

templum

illatam

hodie morlales in veneratione habent.

ille

Scribebat ha;c

sub Lutheramc haireseos

initia,

coetum cunctorum comprehendens non parum conculitur, Salvatorem ipsum, cujns imperio maria et venti obediunt et qniescunt, devotis precibusexcitemus.Sanedudum fclicisrecordationisJoannes papaXXII pra;decessor
,

antequam
accuratius
ac diem,

illa

pestis

eamdem

Batavos iuGceret. Dcscribit historiam Joaunes a Leydis -,

noster, pie considerans

super similibus

et aliis

turbationibus, hoste procurante

humani

generis,

quoeares admirabilis contigit, nimirum prcceuntem sacrum Palmarum diem hujus anni consignat. Ob egregium porro
feriam

tertiam

tunc imminentibus divina clementia mitigandis esse ad divinum auxilium recurrendum et diligenter atlendens, quod in missarum solemniis
;

Odonis ducis Burgundise erga sanctissimum hoc

devotius ad Dcuni preces consueverunl effundi,

certa orationum
fieri,

sacramentum
prajrogativa
',

pietatis sensuni,

tum ob eximium
esset, quoties

suffragia
;

in

eisdem solemniis

in Ecclesiam studium, Pontifex illuni ea ornavit

ut

dum

in

humanis

posl dictam a celebrante

sacratissimum Christi corpus sub speciebus panis acciperet, etiam sacerdotum more sub speciebus
vini, inter

missarum solenuiia sanguinem hauri-

ret: Tuis, inquit, devotis supplicationibus incli-

ut dum per confessorem tuum, vel sacerdotem alium sacra communio Corporis Domini noslri
nati,

quod in eis, missam Pater mster, etc. (describit earum precum formulam, quam suis conce[itam verbis jam ante inseruiinus ^ Annalibus). Idemque praidecessor Chrisli fideles ad exsequendum pra;dicta promptiusdonis voIenss[)iritualihus aniniare, omnibus vcre |icenitcntibus
ut sequitur, ordinavit
\idelicet
:

et confessis celebrantibus et eis assislentibus,

ob-

Jesu Christi tibi ministrabitur,

possit etiam

libi

per

eumdem
et

contessorem velsacerdotem poculum

contrariis

servanlibus supradicta, et aliis pra;seutibus Domino devolas [ireces effundeutibus, pro iira;diclis
missis singiilis, ([uibus ha;c faccrent, viginti dies

sanguinis, conslitutionibus, statutis, consuetudi-

nibus

observantiis (luibuscumque

de injunctis

cis [)oenis

misericorditer rela>avi!.

'

Rener. rcr. Baluv.

IV.

1.

vm

Jo. a

LcyJ.

I.

xxviii.

c.

'io.

Au. 2.
4(i.

I.

III.

Ep.

C!ir.

VII.

'^

Anoal. lom. sv. aa. Chr. 1328.

'

Tom.

Ep. sccr. Dcxvni

niim.

A^N.

ToMDS XXV.

Rayn. VI.

47

370
a

CLEMENTIS VI ANNUS
Nos igitur liis lem|ioribus, quibus fluctus odiorum, dissensionum et guerrarum
exigentibus,
in

5.

CHRISTI 1346.
servilulem fuerant abducti,
siti

lasset, a Saracenis in

procellosi

carcerisque squalore, ac fame et

bant,
fideles propositis

conlabesce-

peccatis

diversis
!

Christiauitatis

indulgentiarum praemiis

partibus iugruunt, jtroh dolor

et quasi

uuiversa

excitasse, ut eos collata slipe redimerenl.

a

Calliolicorum regna concutiunt, non

minus quam

Clemens,

etc, universis Christi fidelibus.

tunc fuudere preces devotas ad Dominum pium, imo necessarium probabiliter existimantes ; auctoritate Apostolica de

Cum,

sicut

universorum pauperum Chri-

slianorum in carceribussoldani BabyloniK inimici

orthodoxa; fidei existenlium, lacrymabili iusinuatione percepimus, ipsi, qui

fratrum nostrorum cousilio

tenore praesenlium ordinamus, utpreceshujusmodi, prout per eurndem praedecessorem ordinataj fuerunt, ut praemittitur, iu missis celebrandis,addita

jam multis

anuis de

universis

Christianitatis
et

partibus in
et

insula de

Tourtose

pluribus

aliis

parlibus Syria; capli fue-

duabus oralionibus hac, qu;c sequitur Deus a quo saiicta desideria, recta coiisilia etjusta swit opera, da servis tuis illam, quam mundus dare no7i polest pacem, itt et corda nostra mandatis tuis dedita, et hostium sublata formidine, tempora sint tua protectione tranquilla. Per Christum Dominum nostrum: devotius effundatur. Nos enim
prffidictis
:

rint a perfidis Agarenis,

adhuc sunt

in castro

Cadri fame et

siti

pereuutes, et alias pertraclati

nequiter, ejusdem soldani carceribus maucipati,

universitatem vestram rogamus et horlauiur in Domino, in remissionem vobis peccaminum injungentes, quatenus de bouis vobis a Deo
collatis

iusuper Christifideles ad pncdicta promptiusexsequendum donis volentes etiam spiritualibus ani-

pro ipsorum redemptione captivorum pias ad hoc eleemosynas, et grata eis charitatis subsidia erogelis, ut

per subventionem vestram dictorum cap-

mare,

omnibus vere pcenitentibus

et eis
aliis

et

confessis

celebrantibus

assisleutibus

observantibus

supradicta, ac

prcesentibus preces devotas

Deo effundentibus pro prajmissis, in singulis missis, quibus hic fecerint, prseter viginti dies prajdictos de omnipolentis Dei misericordia et dicto-

tivorum necessitatibus consuli, et eorum liberatio valeat de ipsorum perfidorum Agareuorum manibus provenire, etc. Dat. apud Villamnovam Avin. dioecesis VIII id. Maii, anno iii . Turgidi porro
superbia Saraceni Christiauos sacerdotes, qui Salvatoris

mundi

vestigiis consecrala loca incolebant,

rum beatorum

Petri et Pauli

Apostolorum ejus

aucloritate confisi,

decem
iv .

pcenileutiis misericorditer
id.

dies de injunctis eis relaxamus. Dat. Avin.

Novembris, anno

necnon Minoritas, qui divinam rem in sepulchro Dominico et monte Sion curabant, variis injuriis affecere quibus permotus Aragonum rex a Clemente expetiit, ut sibi ad soldanum muueribus
:

Saravisum est, misertum Pontiflcem Chrislianum, qui apud Anteradon insulam Syriae objacentem, ex qua veluti ex arce
cenis.

34. Christiani in insula Syrice capti a

Pra;termittendum non

demulcendum

oralores mitteudi facultas daretur

cujus consilium Pontifex laudavit ', permisitque ut necessariffi ad id merces Syriic inveherentur.
Au. 4. l.iv. Ep. Dr.LV. Je inilalgenliis.

irrunipere in Palasslinam polerant Europaeifideles,

ni funssla dissensio eos in

'

mutua funera

conci-

CLEMENTIS

YI

ANNUS

5.

CHRISTl

i346.

1.

Bavarum analhematc damnatum promid-

gari jubet Clemens, scribcns de ejus frandibus Alberto duci Austriw et Francorum rerji Philippo. Posl diuluruum ac fuueslurn interregnum quo imperium coulinuis bellis lauialum, et Ecclesia suo

millesimo trecenlesimo quadragesimo sexto, Indiclione decima quarta, Romano imperio justum regem Carolum Boemum dedere , cujus virtute
religio ac pietas, quae in Germauia obsoleverant sclusmaticoruuifurore,reflorueruut. Agitatumsaepius a Pontificibus fuerat de conciliando Ecclesiae

orbata defeusore a schismalicis coucussa esl, principcsclectores summi Ponliricisjussu annoChrisli

Ludovico

sed

is

solila iuconstanlia quae pactus

CLEMENTIS
erat, revocarat.

VI

ANNUS

5.

CHRISTI 1346.
anno
iv .

371
inconstantiae
,

Cnjus

rei

indignitate permotus

nuarii,

Non

modo notam

Clemens, ineunte anno, IV nonas Jnnuarias, arctiiepiscopis et episcopis

el

GermanlK,

Itali.T, Siciliai

Galliarum imperia dedit ', ut Ludovicum Bavaruni hajreseos et schismatis convictum daninatunique, ejectum e fideliuni consortio,

Ravarus duin promissa antea ad expianda crimina revocabat, verum etiam majoribus se contaminasse queritur Pontifex in litteris datis ' ad regem Francorum, qui pro ipso
conciliando intercesserat
2. Quanquam, inquit, nos ferventibus et ardentibus desideriis affectaverimus conversionem
dicti Liidovici salutiferam et reductionem ad ejusdem Ecclesiaj sinum, extra quem non est alicui gratia neque salus; et nihilominus tuis, fili charis,

susceperat Ludovicus

omni jure

ad

Romanum imperium

obtenso dejectum, ducatu

Bavaria^el palatinalu Riieni Joannis XXIletipsius

Clementis edictis privalum, solenmi ritu diebus

festis

divulf,^arent

et

Austriaco concordia? inter*

,

preti adhibilo

respondit

paratissimam Sedem

Aposiolicam ad Ludovicum amantissinio sinu ex-

cipiendum,
siaj

si

se ad poenitentiae leges Dei et Eccle:

sime, pro reductione pra^dicla nobis affectuose sa?pe porrectis precibus inclinati eumdem Ludovicum

honori consentaneas demitteret

I

sed illum,

proh dolor
sua>

terga vertisse divino Numini, salutis

immemorem,

atque in tractando

cum Roma-

exspectaverimus diutius, et ad tinctatus super his diixerimus favorabiliter admittendum; ipse tamen, repertus varius et iuconstans, nobis et Ecclesia;,

nis Pontificibus fcedere fallacem

inconstantemque

se prcebuisse : a Clemens, etc. Alberto duci Austrifp. aCirca ne^rotium reconciliationis Ludovici,
tua intentio ad

nihil de

imo potius sibimet illudere non iis, quajcum procuratoribus suis

expavil,
ejiis

no-

mine

tractata fueruntsolemniter, altendendo: sed

Dnem rectum

et

debitum dirigitur
ipse

incessanter

ad hoc tamen ipsius Ludovici propo-

ad pejora tanquam venumdatus, ut malum faciat, se contra Ecclesiam et fidem Catholicam, tenendo in suis comitiva et consortio viros nequissimos de
hTresi et schismate denotatos, et alia nonnulla

situm tendere non videtur,

aversus a Deo, proh dolor
ut apparet,
status
1

cum

tanquarn

de sua; animac salute,

horrenda

et

detestabilia

committendo, absque

non curans, nec sui et posteritatis suac imminens pra?cipitium advertens, alias su-

nostrae conscientise et honoris ejusdein Ecclesiac

laesioneipsumnonpoteramusampliusexspectare.

per tractatu reconciliationis nobis et praedecessoribus nostris, et EcclesiaB

Ex

his ac superioribus refellendus Albertus Ar-

Romana

prfcdicta; illusit

gentinensis,

quem

plures aliisunt secuti, qui non

(quod displicenter referimus) varius, delusoriusetinconstans: quamvis nos et ipsi pracdecessores voluerimus, et nos adhuc desideranter vellemus, ipsum viis honestis et debitis, prout ad honorem Dei et ipsius Ecclemultipliciter, repertus sa?pius
siae

perpensis justissimis rationibus, ob quas Ludovi-

cus Bavarus in Ecclesia; gratiam admissus non fuerit, temere in Pontificem utcrudelem, acFran-

corum regem lanquam Ludovici rem invehuntur.

Desperata
igitiir

causa; prodilo-

valeret fieri, de periculo mortis ai-ternae, cui

;

Ludovici Bavari conversione,

deesset, recurrenle

subjacere noscitur, eripere

ac unitati

corporis

Clemensne Aposlolico muneri

in

ejusdem Ecclesia^, a qua velut membriim mor-

sacro Coenfe Dominica; die, edicta a Joanne XXII

tuum

et

putridum

proecisus est, misericorditer

Ludovicum

lata

renovavit
et

reunire.
a Sed tuam volumus prudentiam non latere, quod idem Ludovicus tam nobis quam eisdeni

imperium, ducatum
illius

% omnique jure ad palatinatum exuit, prius

criminibus, ac pra;cipue haeresi et schismale

percensitis, qua;

Nauclerus breviter perstringit.

in Ludovicura
'

pra?decessoribus ea, qua; continentur in eisdem

articulis

Nova poenarum adjectione vetera

vel

majorem

partetn

illonim,

el

alia

edicta repetita, addit Clementis Vita; auctor

atque

multa sine detractionibus quibuslibet per suos procuratores et nuntios obtulit, prout etiam per
lilteras suas,

principibus electoribus de designandojusto

Roma-

norum

rege imperia dedisse; quod

'
:

Ms. Vaticaip-

quas penes nos habere dignoscimur, plene patet suique procuratores, et nuntii ejus
:

num
sum
lica

confirmat his verbis

Dominus papa pro-

cessus contra

Bavarum pra?dictum innovans.

super hoc mandato suffulti ea pro ipso coram nobis et fratribus nostris obtulerunt etiam solemniter se facturos
et fecisset libenter, si ad illa recipienda noster et fratrura eorumdem consensus tunc temporis acctssisset. Unde his circumspectis
;

penitus reprobavit, monuitque electores, ut ad electionem procedant, alioqum Sedes Apostoprovideret, a

veneral . Assentiuntur

qua ad ipsosjus eligendi perliis auctores alii, quo-

rum

dicta ex subjectis litteris ac publicis

Monucer-

et diligenter altentis,

tua prudentia consideret et

vel

inentis illustrabuntur.
3.

penset,

quantum honorem

vituperium

tibi

Lu-

De

ejitsde?n caiisa

Docnmentnm.

Ad

dovicus ipse fecerit, suggerendo tibi, teque inducendo, ut prredictos articulos petendo illa de ipsis
detrahi, quffi alias oblata per

titudinem praesentium et memoriam futurorum. Olim, videlicet II idus Aprilis, Ponlificatus

ipsum, ul
Avin. V

f.rflefer-

tur, fuerant, destinares, etc. Dat.

id. Ja-

'

Toin.

V.

\-.\t.

fccr.

xLiv.

Toin. iv.

lip.

sccr. siXLii acl

Ms. Gesta Clcm. apud Bosq. Rebdorf. in An Ms. nal. Argent. in Chron. .\aucler. vnl. 2. gener. 45 el alii.

ML\i. Rarnn.
'

in nol.

Toin. IV.

DCDVII.

Ev|.

fecr. iiiii.Lxui

ail

uccLXvii,

el

wxcLX.xviii

ail

bihl.

Val. slgn. nuiii.

37(i5.

in Cleni. VII.

An.

4.

I.

m.

Ep.

Ibid.

Ep. IICCLXMX.

cur. pa;;. 10.

372
nostri

CLEMENTIS VI ANNUS

5.

CHRISTI 1346.

anno primo, nonnullos processus, per felicis recordalionis Joannem papam XXII prcedecessorem nostrum contra Ludovicum de Bavaria dudum in regem Romanorum in discordia, uli
dicebatiir, electum, successivis temporibus habitos,

prffifixum monitioni contempsit parere pracdictat!,

prout etiam fama publica manifestat. Et insuper mala malis accumulans, et in leges divinas im])ie
agens,

nonnuUas

leges, seu potius leguin corrup-

ut ipsoriim in recenliorem

memoriam

creobli-

monitionem prccdictam temere condiderat, dignoscitur edidisse. et

tiones ultra alias, quas ante

denlium ignoranlia veldiulurnitate teiuporis

Tio ab aliquibus nequiret pra?tendi, multitudine fidelium copiosa succincle duximus recitandos;

prohibitiones ac prajcepta fecisse contra Ecclesiasticam libertatem, et in gravem divina; majestatis

offensam, ac in nostrum et Apostolic;c Sediset

monentes niliilominus eumdem Ludovicum, ut infra trium mensium spatium, quod ei pro peremptorio lermino assignavimu?, ab omni administratione regni imperii
ret,

universalis Ecclesiae
et

in

prajudicium non modicum contemptum. Habet etiam fama publica, hic et diversis partibus divulgata, i|)suiu Ludovicum
et con-

Romani omnino
seu

desisle-

nonnullas colligaliones, confoederationes,

rebellionis adversus nos, et

nomen

et

lilulum regis

imperatoris,

spirationesiniisse pro defensioiie sua; pertinaciaeet

ducis et cujuscumque dignitatis deponeret; administrationem , nomen seii tilulum luijusmodi

nullatenus absque Sedis Apostolicffi licentia ulterius

resumpturus

ab omni favore quorumcum:

que bffireticorum prorsus abslineret intrusos per dictum Ludovicum, seu mandalo ipsius in qui-

Sedem ac Ecciesiam memoratas post lapsum termini supradicti. 4-. a Nec silentio duximus omittendum, quod post terminum ipsuin dilecti filii Marquardus Randegge juris canonici professor et Ebrardus
de
ac

Tummate
nobilis

Augustensis Ecclesiarum

praeposili,

buscumque
cis

dignilatibus

-et beneficiis
:

Ecclesiasli-

prorsus anioveri procuraret

illis,

beneficia et di-

gnitates

quos

ipsis dignitatibus et beneliciis

spoliavcrat,resliluerel: interdicta,auctoritaie Aposloiica

et

Imberlus Delphinus Viennensis, necnon Ulricus de Augusta familiaris Ludovici prfffati, tanquam ejusdein Ludovici nuntii, ambaxiatores et jirocuratores comjjaruerunt in puvir

a quibusvis

apposita, observaret inviolabiliter, ut

lieret direcle vel indirecle

judicibus competenlibus non prohi-

blico
ipso

exhibentes pro consistorio coram nobis Ludovicoquamdam litteram j^ro procuratorio

,

ab

aliis

observari

ac

ipsorum subscriptam
ea.

et signatain,

ut legebatur

in

ad

sanclffi

matris EcclesiiX, a qua muUiplicatis

schismalibns erat praccisus, rediret corde contrilus ct veie poenitens unitatem ; neclia^resibiis et

non pro Romanrc

diversis et

maximis

injuriis et

damnis

etaliis Ecclesiis illatis satisfaceret, ac pro

manibus Olhonislmmedof et Ronacii Hemelin deKaiihom clericorum Bambergensis et Constantiensis dioecesis publicorum auctoritate Sedis Apostolicre notariorum, et sigillo, quo dictus Ludovicus utebatur communiter, sigillatam, inter alia
conliiientem, qiiod Ludovicus sicpedictus consti-

tot sceleribus,

blasphemiis, conlumaciis et gravis-

simisculpis, peripsum
ct

Ludovicum adversus Deum

tuebat suos procuratores, ambaxiatores

et

nuntios

sauctam Ecclesiam comrnissis, nostris et Ecclesi;n piffidictffi beneplacilis et mandatis veniret humiliter pariturus, et faclurus et recepturus qiiod

speciales praenominatos pracpositos delpliinum et

Ulricum, dans eisdem ])leuam,

potestatem et speciale
j)erpetratos contra

meram et liberam mandatum coniitendi coram

])er

suaderet juslilia, et nobis cxpediens videretur nihilominus aperte pr.Tdicentes eidem, quod si iu
:

nobis singiilos excessus

eum commissos
Ecclesiam, ac
i])sius

et

Joannem praedecessorem

praele-

obslinala malitia et pristina contumacia perseve-

dictum,

et

sanctam

Romanam

rans pra^dicta non curaret infra pra^dictum terminum realiter et fideliter adimplere, et nostris et
Ecclesia? pia'diclffi parerebeneplacilis etmandatis,

gatos, officiales et ministros

et res et

quoscumque

nos ad pocnas

alias,

exigcnle ipsius Ludovici con-

lumaci

perlinacia et perlinaci
]irout expedire

deremus

contumacia, procevideremus, ac excessuum

]ir3tfali

personam ac statum ejus absolute et limanibus nostris ponendi ac ordioationi et dispositioni nostroe non solum in pra;missis, sed aliis quibuscumque volens, ut in dicta
beraliter in
lillera
strse

continetur, ordinationi et dispositioni noet

suorum

ac contumaciarum, in

pra^deces-

totaliter

in

omuibus obedire,

nihil

sibi

soris noslri processibus contentorum, enormitas suaderet, ]>rout in nostris litteris hujnsmodi reci-

pro])rii arbitrii

reservando, prout hsic alia multa

tationem
tinelur.

el

monilionem coiitiuealibus plenius con-

Sed quanquam recilationein et monitionem iiubiice fecerimus, ut ^inctertur, ac lit. teras ])roxime diclas ostiis seu superliininanbus Ecclesia; Avinionensis apjiendi, et eliaiu ipsas litteras in noniiuUis Alanianniaj et diversis aliis mundi parlibns iiiandaverimus solemniler publicaii, tainen suinadictus Ludovicus, monitionis
])iccdiclas

quam in nostris et Ecciesia; Roman;e arcliivis conservari fecimus, latius exprimuntur. Cujus litteraj seu procuratorii virtute ipsi Ebrardus et Marquardus pra;])0siti, aclmberin dicta littera,

tus

Del|)hinus et Ulricus

pro omnibus malis

(ler

excessibus, criminibus, delictis

dictum Ludo-

vicum contra pradictum papam Joannem, Roma-

nam

ac etiam uuiversalem Ecclesi;im et libertaEcclesiae commissis, et pro

tem ejusdem

emenda

ac satislaclione
sia; facieiida, et

omnium
pro
aliis

prffiinissorum ipsi Eccleiu dicta littera

bujusmodi

sic

])ublicala3 verisimiliter

uou igna-

contenhs

rus, intia el ])Ost

terminiim in monilione eideni

absolute et liberaliter ejusdem Ludovici [lersouam

CLEMENTIS VI ANNUS
et

5.

CHRISTl 1346.
;

373
si

stalum,

necnon

et

bona, prout in maudatis

subjacerc
aliquibus

non obstantibus,

pra^dictis vel eoruin

sit

habebant, in manibus ncstris posuerant, ipsaque

nostris ordinalioni et di?positionis ubrniserunt, nihil in iis proprii

arbitrii ipsius

Ludovici reserpra^di-

vando eidem.
5.

indultum, quod excommunicari vei eorum castra, terr?e, sive loca qua^cumque interdici non possint per litleras Apostolicas non facientes plenam et expressam ac de

a Sede Apostolica

Et ad

majorem roboris firmitatem

,

verbo ad verbum de indulto iuijusmodi mentio-

clorum procuralores

ambaxiatores

et

nunlii

nem

et quibuslibet

privilegiis,

indulgeutiis

et

prainominati, et quilibet

eorum

tactissacrosanclis
in anicl sin-

Evangeliis juraverunt ibidem

coram nobis

generalibus vel specialibus quibusvis personis, locis vel ordinibus sub (juacumlitteris Apostolicis

mam

Ludovici s.Tpedicti, prscdicla omnia

que forma
etiam
si

vel expressione
illis

verborum

concessis,

gula, ut pnefertur, positaet submissa, ac quidquid

de

esset specialis et expressa ac de

super praedictis ducercmus ordinandum, allendcre et coniplere et etfoctualiter observare, et non

contra facere vel venire per se vel per alium seu
alios

verbo ad verbum in pr.Tsentibus menlio facienda, per qu;c nullum praniissis vel pr;cuussorum alicui nolumus afferri pra^judicium vel obslaculum
interponi.
7.

directe vel indirecte,

pubiice vel occulte,

aliqua ratione seu causa.

Et quamvis hujusniodi

Sanc consideranfes atlentius, quod pvx-

submissio, ut prsmittitur, facta fuissct;

ipse

tamen
malitia

falus prffidecessor noster in processibus siiis antediclis

Ludovicus a propria

et

invelerata

excaxalus, et cor impoenilensseostendens Iiabere,

Ludovicum sajpe dictum declaravit schismaticum et hasreticum manifeslum, ac ipsum

nobisque, sed sibi magis illudens, post submissio-

velut hoereticum reprobavitetetiam condemnavit,

nem

pra?dictam, quasi ipsius oblitus, iniquitates,

declarans

eumdem

iii

omnes

poenas inflictas schi-

blaspbemias, culpas, rebelliones, conlumacias et

scelera prsedicta conlinuavitad
bilia

sinaticis et hareticis per sacros

multa

alia detesta-

damnabiliter procedendo.

Nos igitur prcemissa diligentius attendentes, et tantis erroribus, nc non resistendo approbare videamur eosdem obviare volentes omnes et singulas leges, prohibitiones, omniaque prKcepta, necnon colligationes, conftx'derationes
6.
,

canones et licorum principum leges incidisse, easque et singulas incurrisse, aliquas ex poenis tenore praesentium ad cautelam duximus

Catho-

omnes
ipsius

expriet

mendas. Siquidem secundum condemnationem

declarationem pra;diclas pra;decessoris ejusdem praefatus Ludovicus infamisexistit, nec ad publica officia, vel ad eligendos aliquos ad ea, aut ad te-

et

conspiraliones pradicta nullas et irritas, nuilaet irrita

stimonium perhibendum,
successionem alicujus
est

que

pronuntiamus

et

declaramus

et

vel ad ha^reditatem seu admittendus, nec testa;

nihilominusleges, prohibitiones, praicepta; confoederationes, colJigationes et conspirationes hiijus-

modi, quatenus de facto processerunt, cassamus

et

irritamus, ac cassa et irrita nunliamus, juraiis

menta super

vel aliquibusex eis de ipsis obser-

vandis pra^stita, cura vincula iniquitatis esse

non

debeant, relaxantes de Apostolicre plenitudine potestatis. Etinsuper universis patriarchis, arcbiepiscopis,

menti habet liberam faclionem nullusque ipsi super quocumque negotio, sed ipse aliis est respondere cogendus nulla; causa; ad ipsius sunt audientiam deferenda; sententiac quoque per eum latae nullam obtinent flrmitalem nullus advocatus in causis ejus patrocinium pra;slare, nullusque notarius pro factis sive causis ipsius
: : :

publica debet conflcere Instrumenla.

dientia est ipsi in

Omnis

aii-

episcopis,

et

aliis

Ecclesiarum
comitibus,

pra?Iatis

quocumque

negotio deneganda,

atque rectoribus; necnon regibus,

principibus,

ducibus, marchionibus
slicis

baronibus,
conditionis,

militibus, aliisque singularibus personis Ecclesiaet

sfficularibus,

cujuscumque

prajeminentiEe, vel dignitatis existant;

tatibus

communi-

omnisque proclamationis et appellationis beneficium ei est specialiter interdictum universa ejus bona sunt perpetuo confiscata, cjusque filii et nepotes ad nullum sunt unquam beneficium Ecclesiasticum, nullumque publicum oflicium ad:

quoque, universitatibusetcollegiisquibus-

mittendi. Cunctis fidelibus

nisi

cum

dicto Ludovico,
salute,

cuniqueEcclesiasticisetsascuIaribus interdicimus, ipsosque omnes et singulos pra;senlium tenore

pro ipsius conversione et

animarum

est

communio

interdicta; ipseque moriens carere

nionemus, ne leges, prohibitiones, prtecepta, colligdtiones

,

confoederationes sive conspirationes

debet Ecclesiastica sepultura. 0:nnes saeculares potestates ipsum Ludovicum de terris eorum jurisdictioni subjectis pro viribus

pra?dicta ullalenusobserventdirecte vel indirecte,

exterminare

te-

publice vel occulte: alioquin leges, prohibitiones, seu praecepta ipsa contra interdictum et monitio-

nentur.
Ut autem dictus Ludovicus, qui tam gravissime per contenta in processibus supradictis, et alia postmoduni cumulala per ipsum, divinam majestatem et Apostolicain Sedem et universalem Ecclesiam offendit, fidem violavit Catholicam, libertatem Ecclesiasticam conculcavil, remque publicam perniciose nimiuin perturbavit, virus suse

nem nostram

observantes

scienter

singulares

personas excommunicationis, universitates vero, communitales et collegia, terras ct loca ipsorum singularum universitatum, communitatum, collegiurum interdicti sententiis, ac etiam jinjois et
sententiis in supradictis processibus dicti prajde-

cessoris

contentis

eos

volumus

et

decernimus

ferilatis iu

ipsaseffundens, ac furenti rabie furens

374
continue conlra eas,
alias a

CLEMENTIS VI ANNTJS

5.

CHRISTI 1346.

nedum

in pcEnas prsedictas et
et a

contraria per praedecessores nostrosRomanos Pontifices

canonibuset legibus,

pradecessore no-

edita

stro

proedicto

inflictas,

per supradiclos processus eidem se incidisse cognoscat, sed et Dei ultiomultipliciter ut prsedicitur ofTendit,
;

noster hujusmodi,

non obstante. Vt autem processus et omnia in eo contenta ad

et

dictorum Ludovici

electorum ac aliorum, quopotest,

nem, quam
et

rum

interest vel

inferesse

communem
pro-

divinam nostram maledictionem incurrat suppiiciter imploramus potentiam , ut Ludovici praefati confutet insaniam, deprimat et elidat superbiam,
et

notitiam deducatur, cbartas sive

membranas

cessum continentes

eumdem

majoris Ecclesiae
super-

Avinionensis appendi vel

affigi ostiis sive

eum

dextera:' suae virtute proslernat,

ipsumque

in

manibus inimicorum suorum

ei

et

liminaribus faciemus, qua; processum ipsum suo quasi sonoro praeconio et patulo indicio publicabunt, ut contingere poteril, nullam

eum persequenfium
et

concludat. ettradat corruen-

tem ante ipsos. Veniat

maledictus egrediens.

laqueus quem

ignorat,
sit

cadat in ipsum, Sit maiedictus ingrediens,

Percutiat

quos processus ipse contingit, aut possint excusationem pra?tendere, vel ignorantiam allegare, quod ad eos
ipsi,

eum Dominus

amentia et caecitate, ac mentis furore. Cffilum super eum fulgura mittat. Omnipotentis Dei ira, et bealorum Petri et Pauli, quorum Ecclesiam praesumpsit et praesumit suo posse confundere, in lioc et in futuro sKculoexardescatin ipsum. Orbis aperiatur terra terrarum pugnet contra eum et ipsuro absorbeat vivum. In generatione una
:

non pervenerit, vel ignoraverint eumdem cum non sit verisimile, quod apud ipsos remaneat incognitum vel occultum, qiiod tam patenter omni:

bus publicatur. Actum

nensi id.
Aprilis,

in

palatio nostro Avinio-

anno iv . Transmissum hoc edictum est non ad Germanos et Italos praesules modo, verum ad alios etiam, insertumque lilteris
Encyclicis
',

quibus addita imperia, ut illud

rite

deleatur
ria ejus.

nomen

ejus, et dispereat de terra

memoHabi-

Yulgarent.

Cuncta elementa

sint ei contraria.

tatio ejus fiat deserta, et omnium sanctorum quiescentium inerila illum confundant, et in hac vita super eum apertam vindictam ostendant, filiique ipsius ejiciantur de habitationibus suis, et viden-

Proximolempore acelebritate Ccenae Dominicae,

in

9.

ElectoresnovumCcRsarem crenre jtibentiir.

Ecclesia;

qua moniti de creando rege Catholico

ac fidei defensore principes eleclorcs publice fuere,

fibus ejus oculis in

manibus hostium eos perden-

Clemens htteras ad ipsoseoargumento hortatorias misit % quibus exlrema pericula, in qu;c res Christiana adducta esset, exposuit
:

tium concludantur. 8. a Porro quia Romanum imperium propter tyrannidem, iniquitates et impedimenta Ludovici s*pedicii adeo justo judicio reprobati et abjecti, jam per longa tempora dignoscitur vacavisse prout et vacat ad pra?sens et ob hoc sancta Romana Ecclesia per tempora suo caruit , prout adhuc caret speciali advocato et defensore in fidei CatboIicK! et ejusdem Romanae, aliarumque Ecclesiarum et Ecclesiasticae libertatis ac reipublicae grande et multiplex detrimentum, multarumque periculum animarum nos hoc ulterius tolerare nolentes, prout nec velle debemus, ac tantis
, ;
,
;

Christianos reges

plerosque in mutuas caedes consurgere, serpere hacreses, schisma grassari, religionem obsolescere,
insolescere infldeles,

maguam Christianorum multitudinem ob Ludovici Bavari amplexa studia de:

vinctam censuris Ecclesiasticis in aeternum exitium adversus tot mala strenuum et Catholicum trahi principem ad vacans imperium evehendum. Convenirent itaque pro celebranda electione constituendis loco et tempore ac si qui censuris devincti ob praestita Ludovicostudiaessent, ab archiepiscopis solutum iri i omnia vero sacramenta, quibus Bavaro se obstrinxissent, rescissa atque irrita pro;

malis carere cupientes,

omnes

et singulos princi-

nuntiata

vetiti

tamen Ludovicum Bavarum

ju-

pes Ecclesiasticos et sajculares, ad quos

regem

in

niorem ad electorum

numerum

admittere,

cum

imperatorem postmodum promovendum jus pertinet eligendi, praesenlium tenore Apostolica au-

marchionatum Brandeburgensem jure non obtineret.

et legibus

monemus, districlius injungentes eisdem, quatenus sine morae dispendio pro electione regis in imperatorem postmodum promovendi de persouaidonea facienda conveniant, et ad electionem ipsam procedere non postponant. Alioquin Sedes
ctoritate
ipsa, a

Venerabilibus fratribus archiepiscopis

filiis

et

dilectis

nobilibus viris principibus electori-

bus imperii.
tutis offlcium pulsare
,

qua jus

et pote?tas electionis prsdictae

ad

principes pervenit eosdem, super hoc de oppor-

tuno remedio providebii. a Caeterum volumus et auctoritate praedicta decernimus, quod praesens processus noster praefatos

Impositum nobis desuper Apostolicae servinon desinit continue mentem nostram ut circa removenda pericula et scandala de medio populi Christiani curae nostraB commissis eique quielis et pacis procuranda
a
,

commoda,
tur,

intente medititionis studiis, et operosis

sollicitudinibus,

quantum nobis

ex alto permitti-

Ludovicum

et

electores et alios

omues

et

singulos, quos praesens processus noster contingit

et

intendamus. Sed dum intra praocordia nostra revolvimus, et profundis cogitationibus atteudi-

contingere poterit, adeo apprehendat et arctet

si

ac

eisdem personaliter publicatus

,

et insinuatus
'

An.

i.

1.

11.

Up. cur, Lxvii

cl

lxvui,

Tom.

iv. Ep. secr.

solemniter extitisset

quacumque

Conslitulione

MXLII.

CLEMENTIS
mus
utiles fruclus ct ubercs,

VI

ANNUS
et recto
cl

5.

CHRISTl 1346.

375

quos ex justo
si

vel occulte, consilium, auxilium vel favorem, pcr

regimine imperatoris Romaui Cathoiici, Deo

Ecclesise sanclse su.c fidelis et devoti,

processus praidictos

inllictis,

magnis animaruiii

et

pracsideret

statuum periculis expositos, eisque paterno compatientes atfectu; vias et

imperio, tam Ecclusiai Roniana", cujus imperator

ipse advocatus et defensor esse debet i^raicipuus,

modos

libenter exquiri-

mus, per quos super

pracdictis

qnam fideli populo et toti rei[iublicac provenirenl cum i>er ipsius potentiam regiminis, proutad uuni
perlinet, exercendi
clesiastica,

divina suffragante gratia,

deri. Et

omnibus posset, hujusmodi supradictis

deliherationis

periculis et scandalis utiliter et salubriter i^rovi-

libcrtas,

defensari possit Ec-

landemin examine maturic

hoc
facilius et

fides dilatari

Calliolica,

improborum

adducto, quod ad
poterit,

et utilius
si

pandi

excessus reprimi, juslilia; cultus coli, et pacis serenitas defensari

lis otficii,
;

via salubrius aperiri,

vir ali(|uis

ex debito sollicitamur pastora-

strenuus, Catholicus et devotus ad imperii regi-

ut i^rovideri super bis,

quantum ad nos

men
die

pra;ficeretur praedicli

per nostros processus

praeterita,

spectat et

cum Deo

[lossumus, mente \igili pro-

Ccena;

Domini proximo

prajsente

curemus.
Ideoque considerantes attente, quod per prolixam vacationem ejusdem imiierii per obitum clarae memoria; Henrici ullimi Romanorum imperatoris Ludovico de Bavaria, qui post obitum
10.

fidelium mullitudine copiosa, de consilio fratrum

nostrorum adversus

eumdem Ludovicum

suosque

fautores, adhaerentes, valitores, complices et se-

quaces solemniter habitos , vos commonendos duximus et hortandos, ut ad electionem regis, in

bujusniodi dicebatur discorditer in i"egem

Roma-

norum

eleclus, suis detestandis et horrendis exdelictis,

cessibus,

criminibus, culpis, rebellioni-

Romanum postmodum promovendi, dante Domino, celebrandam convenire absque rnorosaa dilationis obstaculo, quae secum, ut ex
imperatorem
])ra;missis colligilur, periculosa traheret dispendia,

bus, contumaciis et inobcdientiis exigentibus, per

processus

felicis

recordationis Joaunis papa; XXII

prffidecessoris nostri
factos et habitos,
aliis

solemniter et publice

dudum

diversis excommunicationis, et

ad eam procedere curaretis. H. o Quocirca vos rogamus, requirimus attentius in Domino exhortamur, quatenus
et

et

his

spiritualibus et temporalibus poenis et sen-

tentiis

innodato

ac jure,

si

quod
,

sibi

ex electione

qua; praemissa sunt, in scrutinio rectae considerationis adductis, ad vocationem venerabilis fratris
nostri Gerlaci archiepiscopi Magunlini, (de co in

hujusmodi conipetere poterat

Bavaria;

necnon ducatu
feudis,

omnibusque
et
aliis Ecclesiis

privilegiis,

bouis,

locum Henrici exauctorati sutfectoageturinferius)

convenire pro electione celebranda hujusmodi, et ad eam, habendo prae oculis solum Deum, procedere, assistente \obis divinae virtutis clementia,
studeatis
;

honoribus

juribus, qua; a

Romana
;

vel quibus-

cumque

vel imperio quomodolibet

obtinebat,

justo

privato judicio

ac diversorum

ha;resum

et sciiismatuni

criminibus, quibusdam-

ita

quod

Deo [iraemium
praeconiis

aeterna; retri-

condemnato sententialiter et etiam denotato, tam Ecclesia Romana, quam uninabiliter se involvit,

butionis consequi, et ab hominibus laudis et com-

mendalionis

attolli

mereamini non

temporibus, quibus (sicut praemissum est) pra;dictum vacavit imperium, prout adbuc vacare noscitur,
versitas fidelium el tota res publica diutinis

indigne, ac nos et Sedes Apostolica providere de alio in hac parte remedio non cogamur.
sis

Ca;terum

cum marchionatusRrandeburgen-

hujusmodi commodis caruerunt, quanquam eis indigerent plurimuni, his pra;sertim temporibus,
quibus peccatis exigentibus inter nonnullosreges,
principes et magnates Catholicos orbis terra; fre-

vacaverit diulius, et adhuc vacare noscatur,

nostrae intentionis existit,

munt, proh dolor

tibus varia;

in diversis Christianitatis par-

dissensiones et guerrte, ba;reses et

quod denullum jus habet in eo, vocetur ad electionem hujusmodi vel etiam admittatur. Nos autem, qui ferventer in volis gerimus, quod tam pium tamque necessarium, et utile reipublicac
tentor illius, qui

nequaquam

schi^niata pullulant,et fidesCatboIicaperinfideles

negotiura auxiliante

Domino

prosperetur, laliter

nominis in plerisque partibus periculose nimium impugnatur; intuentes quoque non sine dolore cordis et anxietate mentis nimia tam Alamanniae, quam partes aliascircumposita; regionis nonnullos Christicolas degenles in eis propter fautoriam, adbajsionem et parlicipationem Ludovici pra;dicti, attentis gravibus spiritualibus et temporalibus pcenis et sententiis
et hostes Christiani
,

providimus ordinandum, quod illi ex vobis, qui propter favorem, adba;sionem et participationem ejusdem Ludovici essent forsitan prffidictis excom-

municationum
illis

sententiis innodati,

desistant

eligi contigerit

omnino de cstero, et (dum tamen gratiam

dummodo ab illi, quem et commu-

nionemApostolic;eSedisobtineat)
et favoribus

consiliis, auxiliis

adversus

quascumque personas Ecclesiasticas vel saeculares, cujuscumque pra;eniiuentia;, dignitatis,

ordmis, status vel conditionis existant, eliamsi
pontificali, regali aut

opportunis assislant, ne dictuni negotium impediri valeat propter hoc, absolventur juxta

formam
a

Ecclesite consuetam. Nec vos crediinus nec volumus ignorare,

majori vel inferiori pncful-

quod quaecumque
pactiones seu

colligationes, confoederationes,

geanl dignitate; necnon communilateset uuiversitates,

liga;,

quae prsfato Ludovico adhiererent, assiste-

forma

vel conceptione
:

renl aut pra;starent directe vel indirecte, publice

vico pra;dicto

quoscumque sub quavis verborum inita; cum Ludonecnon tam fidelitatis et homagii,
per

'

376

CLEMENTIS VI ANNUS
praislita,

5.

CHRISTl 1346.
bujusmodi convenliculas vocati contemnerant, sicut nec ire
:

quain alia quaecumque juramenlaeidem

Ludovicuin ad
fuerant,
illac

cum
lium

sil,

ul pnrferlur, oxtra comiminioiuMn

fide-

ire

hffirclicus et

schismalicus manifeslus, nuUa,

etiam tenebanlur
sus, qui brevi

alios

etiam detestandos exces-

cassa et irrita declarata esse ac fuisse per dictos

processiis fuerunt,

nuliumque ad eoruni observa-

tioneni teneri quomodolibut vel adstriiigi, et qua-

tenus de facto processerunt, exstiterunt annullala, cassala, irritata et juribus penitus vacuata. Dat.
Avin. IV kal. Maii, anno iv . Qua etiam die coneodera argumento ad sinsignala! sunt litterte
'

non possent sermone concludi, in divinai majestalis contumeliam, gravem dictai Sedis oUensam, et multorum peruiciem comiiiittere non expavit . Addit Clemens se, sumpto

luimum
que

post Benedicti

obilum Pontificatu, illum

intenlato judicio redigere ad officium, clemeutiaflectere tentasse

;

ipsumque vocatum
perfidia fefellisse
:

in jus

gulos jirincipes electores

prajcipuos script:c
:

proceres et populos

lioenituisse in
giis, et

speciem, ac promissainanibusdiffu-

quos omnes horlatur, ue

Calholicus extilerit,

aperta

demum

electoribus consilio et industria de=int, atque de-

Pendente teimino

citationis ipsius,

Joannes

signando regi

dummodo
quo
forte

prffipositus Xanctensis,

germanus

dicli Heurici, et

obtemperent

si

jurejurando fidem Lu-

do\ico devinxerinl illud dissolutuni fuisse, ac graviores eliam iioenas cum ipso in posterum senlientibus intentatas,
12.

Conradus scholasticus S. Petri Aschaffenburgensis Ecclesiarum Coloniensis et Maguntina; dioecesum, coram nobis et dictis fralribus nostris in consistorio

comiiarentes,

et
et

asserentes se procuratores

Sacramenta
,

prcestita

Ludovico rescinarchiepiscopatu

ejusdem Uenrici,

per

eum

ad Sedem Apostolihumiliter

duntur

lialduino

Mogimtino

Vocandi erant ad Moguntino archiepiscopo principes eleclores, atque ab eo locus ac tempus ex veteri inore designanda sed cum Henricus Varnemburgensis, a Romanis Pontiflcibus ad Moguntinum princi|iatum contra hostiuni i)otentiam
dejecto sufficitur Gerlachus.
im|ierii comilia a
:

cain destinatos, dicta^que citationis processum ad

eorum notitiam
ipsi

plenarie

pervenisse,

supplicarunt ut hujusmodi terminum prorogare

Henrico de speciali gratia dignaremur, pro-

mittenles prffipositus, ut frater et coujuncta persoiia, et scholasticus pncdicti

tanquam

familiares

juratus dicti Henrici per proprium juramentum,

evectus, Sedi Aposlolicaj atrocissimas reposuisset

injurias, et ad schismaticos defecisset,

expianduni crimen edicto Ponliflcio, altulimus, sollicitatus, vocatusque iu juspontillcias

esset professus;

jamque ad quod suo loco

censuras sprevisset, seque hostem Piomanffi Ecclesiffi

quod idem Henricusinfra terminum, per nos prorogandum eidem, coram nobis personaliter compareret et quod ipsi interim eidem Henrico litteras Apostolicas et processum citationis, hujusmodi pra;sentarent, intise curaturos etfacturos,
;

Pontificia sentenlia VII idus

Aprilis in cardinalium consistorio est daninalus

marent, et realiter assignarent, prout in quodain instrumento publico inde confecto plenius continelur.
13. a Et licet

contumaciffi

atque

archiepiscopalu

deturbalus.
Pouti-

Extat ad perpeluam rei

memoriam editum

idem Henricus expresse

reco-

ficium decrelum % seulentiam complectens aute triennium latam, quam iisdein ferme verbis repe-

gnovisset et asseruisset, se a data litterarum nos-

trarum Apostolicarum

fuisse citatum, ac cilatio;

Clemens, objecitque ha;c inter alia Clemens, elc. Ipse prafato Ludovico de Bavaria subsequeuter (nimirum post acceplum betiit
:

nem ad

ejus notiliam pervenisse

et

nihilominus
et schola-

promissionem per dictos prfepositum

sticum factam
acceptasset,
raliflcasset,

approbasset ac etiam
publico Inslru;

neficio Sedis Apostolicaj

Moguntinum

archiepisco-

confecto super hoc

patum) adha^sit, ipsumque pro imperatore, cum tamen nec imperator nec rex sit habendus, tenendo, vocando et exhibendo sibi tauquam tali
reverentiam; et ut in suis excessibus, erroribus,
schismatibus, culpis, inobedientiis et contumaciis perduraret, consilia et favores exhibendo, ac ligas
et confcederaliones,

mento sigillo dicli Henrici etiani communito tamen Henricus ipse nec in hujusmodi termino prorogato, nec anle, nec post ipsum etiam de benignitate Sedisexspectatus ipsiuscomparere curavit

sed dictum Joannem de sancto Trudone et Henricum dictum Batzeman canonicum EcclesiEB
:

imo potius conjurationes

et

Fritzelarieusis Leodiensis et Maguntina^ dicecesum,

damnabiliter ineundo. In multis quoque parlamentis seu damnalis conveuliculis, in quibus

conspirationes,

cum eodem

procuratores constituil ad petendum terminum

comparitionis suae hujusmodi, utdicitur, proroga-

multa contra

Deum

et

ho-

norem ejusdem
bili

damnamachinatione ordinata fuerunt, cum eodem

sanctcE

Romana;

EccIesicB

Ludovico inique interesse praisumpsit, adhaerendo, favendo et consulendo eidem quamvis multi prslali et

tumsibi deiiuo prorogari.Sed quamvishujusmodi terminus de benignitale dict;e Sedis fuisset ad certuni tempus aliud iterum prorogatus, idemque Henricus recognovisset infra illud se pramissa-

principes illarum parlium, qui

Ep. secr. MXLVir, mxli,':
v.

pereumdem

rum nam

citationis,

promissionis et prorogationis ple-

habuisse notiliam et habere, ac eas acceptasset, et gratas eliam habuisset, prout in qui-

'

Toui. IV.

,1'!

MLXX.
iii

111

ibid.

Ep.

busdam
hnc

alio

publico Instrumeiito,

et

patentibus

secr.

Mxxv, mxxxiii, mxxxvi, Uebdoif.

I.

.\rgeulin.

Cliron. Naucler.
et alii.

eol. 2. gener. 43. Serar.

3

.Moguat. rer. in Henr.

7.

litteris ipsius

Henrici

sigiilo

munitis nobis super

;

An.

4.

1.

III.

Ep. cur. pag.

dircctis

luculenler apparet

tamen

idein

CLEMENTIS VI ANNUS
Henricus in hujusmodi termino, aut ante vel post ipsum etiam contiimaciter comparere neglexit, quanquam dicti Joannubde S. Trudoneet Ilenricus dictus Balzeman mandatum aliud procur;itionis eorum pro parte dicli Henrici archiepiscopi, nec-

5.

CHRISTI 1346,

377

dendum publicari attestationes ipsas ad cerlum peremplorium terminum in audientia pnrdicla citati, nec tunc vel post coram eo comparere curaiitis dictus cardinalis eumdem Henricum ad dicendum quidquid vellet contra attestationes
;

non certas patentes ipsius

saliones conlinentes,

litturas

quasdam excuet

easdem, neciion ad concludeiidum

vel diceiidum
cliidi

in

causa ipsa

coram nobis

eisdem

fra-

tribus noslris in consistorio produxerint, petentes

causam rationabilem, quare connon deberet in ea, citari fucit in eadem au-

concedi aiiam dilationem eidem Henrico arcliiepi-

dientia

scopo de uberiori clementia dicta! Seilis. Nos vero

excusationes liujusmodi reputavinius, prout erant,
frustratorias et

ad certos peremptorios et competentes terminos successive. Et quia dictus Henricus in neutro diclorum terminorum coram ipso cardinali

archiepisco|)uin, in
vel post

non veras; ipsumque Henricuni hujusniodi termino aut aiite

comparere curavit, dictus cardinalis, reputans ipsum Henricum, proul erat, merito contumacem
in

ipsum diutius exspectatum de benignitate non comparentem merito contumacem. Et tandem, cum ipse in hujusmodi sua contumacia pertinaci animo perduraret, ipsum de dictorum fratrum consilio, prajsente tam prailatorum quam clericorum et laicorum multitudine copiosa fldelium, ab officio et beneOcio duximus suspendendum. Et quamvis, attentis hujusmodi con1-i.
Sedis i[isius,

eadem causa,
16.

in dicto

termino ad hoc statuto

conclusit et habuil pro concluso.

Subsequenter vero facta nobis per dichis

omnibus et singulis cum tam per relationem hiijusmodi, quam etiam alias de bujusmodi ejusdem Henrici excessibus, criminibus, inoberelatione plenaria et fideli, nos
dientiis,

tum cardinalem super

contemptihus, rebellionibusatque culpis nobis plenarieconstaret; et propterea noii valentes

salva conscientia, ulterius relinquere

temptibus
jusie, ac

contumaciis

inobedientiis

aliisque

illa,

excessibus et culpis praedicti Henrici, potuisseinus

nita, prgefatum

debereuius digne acrius procedere contra

nobis, el

impuHenricum adcoinparendumcoram ad audiendum sententiam per nos ferri

eum
poris

voientes tanien

adbuc
si

sibi

prolixioris

temipsius

super pricdictis, per

supradicla. Et
vel post

eumdem

cardinalem

citnri

spatium indulgere,
pceniteutiaj

forsan

ipse

ad cor

feciinus pereuiptorie ad

hanc diem

in audientia

rediens
Sedis

signa pritlenderet, et

demum,

prafato Henrico dicta die

misericordiam in humiliatione spiritus imploraret, dilecto filio nostro Bernardo tit. S. Cyvivae vocis, licet ex

coram nobiscomi^arere contumaciter non curante,nos eis, qua; super hnjusmodi criminibus,
excessibus, ingralitudinis
vitiis,

riaci

ut

Thermis presbytero cardinali oraculo superabundanti, comniisimus super hujusmodi excessibus, criminil)us, dein

delictis,

contem-

plibus, rebellionibusatque perjuriiscoram

eodem

liclis,

inobedientiis, contemptibus, rebellionibus

atque culpis auctoritatenostra ex ofQcio diligenter

inquireret, et
se etiam

Bernardo cardinali probata suut, cum diligentia recensilis: et tam super ipsis, quam aliis quampluribus ejusdem Henrici nefandis excessibus

per

inquisitionem

informaret, et quidquiJ hujusmodi inveniret nobis

,

tam

in

Romana

curia

quam

in partibus

illis

noto-

postniodum referre curaret, dictus(|ue cardinalis hujusmodi conimissionis vigore prsfalum Henri-

riisadeo.quod nuliapossent tergiversationecelari, habita cum eisdem fratribus nostris deliberatione

provida et matura, adversus

eumdem Henricum
Deum,
infidelitalem

cum ad respondendum quibusdam

cessus
,

articulis, ex-

propter ipsius gravem multiplicis inobedientia3

crimina

et

culpas continentibus supradictae

contumaciam, perfidiam
in

in

dicta (super

quibus juxta formam

conimis-

Ecclesiam nianifestas,

illicita:!

amiciliaj foedam

sionis intendebat inquirere contra eiiU)) citari fecit

confceJerationem
hosle Dei et

cum

dicto Ludovico haeretico et

in audienlia publica litterarum contradicturum ad

Ecclesiae praedictorum, fautorias et

certum pereniptorium terminum competentem et cum praefatus Hcnricus in eodem termino vel
:

adhapsiones damnabiles eidem hajretico per dictum

Henricum

factas,

conteinptum clavium Apostolicte

post

coram

ipso cardiiiali

diclus cardinalis

minime comparuisset, pitefatum Henricum reputans,

lestes,

polestatis, (luibus

prout erat, exigente justitia, conlumacem, ipsum

ad

parvipenditse a consorlioCatholiccECommuiiionisexcIudi; necnon irreguhirilatum nolas per profanam mysterii sacri conlrectationem
ligatum, etpluries super dictam perjurii labem nc bonorum Ecclesiaslicorum dilapidalionem intole-

videndum jurare quosdam

contentorum

per quos de

verilate

in diclis arliculis se volebat

plenius informari, citari fecit ad cerlum perempto-

rabilem

et

damnosam

pro

gloria confusionis

rium terminuin
in

in audientia supradicta.

15. Et taiidem in

contumaciain
post

dicti

Henrici

coram ipso cardinali comparere contumaciter non curantis, eorumdem testium juramenta recepit: ac deinde, perdictum
dicto termino vel

opprobrium eligentem, et irre|)arabilis ruina; periculuni; disciplimc zelum ad piaculum ultionis acuimus. Et ne arbor, noii lam infructuosa quam
jiestilens

umbra damnabili teriam

tam pnclatorum

ulterius occu-

pet, i)ra;sei)te

(|uain clericorum
in ra-

cardinalemdictisttstibusexainiiiatiseteorumdem
attestalionibus in scriptis redactis, ac publicatis in

et

laicorum mnltitudine

cojiiosa fldelium

postmodum

contumaciam

ipsius Henrici ad vi-

dicem ejus sccurini perpetu;e succisionis injiciet in ipsum Henricum archiepiscopum mus
;

Ann.

ToMUS XXV.

Ravn. Vi,

48

378

CLEMENTIS VI ANNUS

5.

CHRISTI 1346.

absentem corpore, proesentem tamen spiritu de dictonim fratrum nostrorum consilio perpetuae
(lepositionis

Gerlacnm archiepiscopum agniluros, atque Ecclesiae

Mogunlinte jura defensuros.

Dat. Avin.

sententiam proferentes
potestate

eum omni
pri-

IVkal.Maii,an.iVB.Terruit pIuresHenricityrannis,

honore, dignilate,

ac

pontiOcali

vamus;
ejusdem
latas in

infeudaliones, alienationes, quas de bonis post Ecclesiae Maguntinae proesumpsit

eum

excommunicationis

et

suspensionis

sententias, in irritum revocantes. Nulli ergo etc. et revocalionis nostrae prolationis, privationis
,

ne ad EccIesiT castra impietatem execraturi reverterentur. Quanquam vero tum Gerlacus toto Moguntino archiepiscopatu vivo Henrico poliri non potuit, non parum tamen schismaticorum vires repressit atque ad creandum Catholicum Romanorum regem, quae res maxime erat in piorum
votis,

infringere,

etc, elc.

Dat,

Avin. VIII

id. Aprilis,

operam strenuam

collocavit.

anno

iv

18. Controversia

Boemum
delata.

inter et

i". In Henrici exauctorati

locum

suffectus est

reges

ad Pontificem

Polonum
'

Accessere

hoc

Gerlacus Nassovii comitis ritale, ut refert Nauclerus

filius
'

Apostolica aucto-

extatque ea de re

anno ad Apostolicam Sedem Joannes rex Boemiae et Carolus major natu Hlius marchio Moraviae, ut

Diploma Ponlificium ^ Narrat vero Serarius', Henricum, in perlinaciam et impietatem actum prdecipitem, ad confirmandam potentiam Cunonem e Fiilkenstein vi et injuria dignitatis et muneris socium sibi ascivisse contra Gerlacum, pluraque ex hisce duobus a?mulis secuta bella, ac mala emersisse, queruntur nonnulli Germanici scriptores quorum sane culpam Calliolicus et prudens lector non in Romanum PontiQcem, sed in schismaticum et perjurium Henricum derivandam agnoscet. Quid enim aliud Pontifex molitus est,
:

summo
causas

Pontifici fldem obstringerent, se

et

rem

Ca-

tholicam

jura Ecclesiac tutaturos, ac bellorum

cum

regibus
si

Siciliae,

FrancorumelPoloniae

amoturos,

studiis Apostolicis

micte regiae inferretur. De Henrici

Neapolilana regia

imperium Boequidem cuni simultatibus, necnon de conalias

troversis aliquibus juribus in imperii limite Gal-

lum

inter

Germanosque

dictum

est.

Quod

vero ad Polonicam

rem

atlinel, gesserat

diuturna
et Casi-

bella Boemije rex Joannes

cum

Wladislao

quam

restituere, revocareque

hsreses abolere, religionem suo sidendori ad sinum Ecclesise schi-

miro Polonis regibus, de quibus suis locis meminimus, ac Polonis periculum conflari poterat, si Boemus imperio augeretur; eoque metu perfusus
Casimirus coeperat ad Bavari partes inclinare. Ut Casimirum itaque abdiiceret a Ludnvico Pontifex,

smaticos? ad quos censuris solvendos ex concepta subjectis verbis formula, quam poenitentes professuri essent, Gerlaco provincia imposita est'
B

Joanuem regem
tenere
cre-

et

Carolum

sceptri

Boemici

hfflre-

Ego N.

confiteor,

me

tenuisse

et

dem sacramento
licae

adegit, ipsos

omnes suas

contro-

fldem Catholicam,
dit,

et credere ac tenere

quod

versias, quae intercedebant

cum

Polonis, Aposto-

tenet et docet sancta mater Ecclesia, et credi-

Sedis arbitrio permissuros.

Pronum

se ad

adhuc firmiter credere, quod non spectat ad imperatorem papam seu summum PontiQcem deponere, et alium eligere vel creare sed hoc hxdisse et
:

pacis consilia Casimirus exhibuit, ac pollicitus est

oratorem se pro jungendo fcedere missurum cui Clemens gesta cum Carolo et rege Boemiae signifi;

relicum reputo

et hffiresim

damnatam per

Eccle-

cavit

siam prtelibalam. Insuper ad sancta Dei Evangelia juro, ()uod stabo et parebo mandatis Ecclesiae et

Clemens,

etc.

Casimiro regi Poloniae

il-

lustri.

domini nostri papae super

maciis, rebeliionibiis per
tentiis,

illatis injuriis,

contu-

Serenitatem tuam volumus non latere,quod

me
;

confessatis, et sen-

nuper rege pripdicto

et diiecto

filio

nobili viro

quas incurri ab homine vel a jure propler

et

prajmissa et ea tangentia
papae, qui

quod domino nostro

Carolo ejus primogenito marchione Moraviae ajiud Sedem Apostolicam in nostra propsentia constitutis,
concordiac

nunc

est, et

ejus successoribus canonice

intrantibus fidelis ero de caetero, et eis debitam

nos ipsos super hujusmodi reformatione pacis et commonendos duximus et exhortandos. Qui tandem nobis benevole respondentes,se super
Iioc ordinationi et voluntati nostrae

reverentiam

et obudientiam exhibebo nec cum Ludovico de Bavaria, quandiu stabit in rebellione

;

pro se ac om-

diclae Ecclesiae

seu

aliis

haereticis et schismalicis,

aut

cum eorum

sequacibus per dictam Ecclesiain

denotatis deincejjs ero, nec eis seu

aliis

quibuscumque

suiselipsorum quolibet super quibuscumque quaestionibus, quas ipsiconjunclim vel divitim tecum habent, vel habere posnibus vassallis
et subdilis

dabo contra Romanam Ecclesiam consilium, auxilium vei favorem directe vel indirecte, publice vel occuUe; quodque uulli ut imperalori obediam
ille

sunt ex quibuscumque causis vel occasionibus

totaliter

submiserunt, sub poena decem millium

et

marcharum
caciter,

vel adbacrebo, nisi

prius fuerit

per

eamdem

auri nihilominus promittentes effiad sancta Dei Evangeiia manu tacta

et

Ecclesiam approbatus, etc. Adjectae erant aliaj leges, non adhaesuros Heurico e nmnere delurbalo,

juranles,

eidem ordinationi

voiuntati

stare,

parere ac tenere, perficere et

complere quidquid

'

iNaucler. vol. 2. general. 45.

LVi.

An.

i. I.
'

ii.

Ep. de promol.
iv.

'

Tom.
xxv.

V.

ger.

I,

V. rer.

Mog,

iu llcur.

III.

Tom.

Ep. secr.

Araent.
secr.

in

Ep secr. xxv et xliv. Bai-on. in not. Chron. Naucler. gener. 43 et alii.

iMs.
^

ad hunc ao.
v. Ep.

Tom.

MXCV.

CLEMENTIS VI ANNUS
diiximus siiper his ordinandum, confectis niliiloniinus exinde
puLlicis

5.

CHRISTr 1340.

379

principe Moraviae praesentibus, de mandato ejus-

Instrumentis.

Quocirca

dem domini

noslri papa; volenlibus, requiren-

tuam regalem excellentiam rogamus, requirimus et hortamur attente, quatenus his, qUcE praemissa
sunt, consideranter attentis, reformationi pacis et
unitatis

tibus et consentienlibus, fuerunt ibidem lecltC et

publicata; dua; notic el unalittera imperialisBuUa

aurea bullata pcr magistrum Joannum de Pistorio

hujusmodi tuum dirigens animum

et

decanum

EccIesiaeS. Salvatoris Trajectensis, quaet

nihilominus procuratores tuos ad submissionem et obligationem similes, tuo noniine faciendas

idoneo mandato suffultos ad nostram pra^sentiam
e vestigio deslinare

rum notarum

imperialis
liis

litterffi
:

successive te-

nores sequuntur sub

In

verbis

procures, etc.

Addit preces,

versi praesentes pariter et futuri,

nomine Domini. Amen. Noverint uniquod nos Caro-

ut inducias

cum Boemis

ineat. Dat.

XI kalend.
lit-

lus primogenitusregis Boemiae,

Juuii, Pontificatus nostri

leris

anno v. Aliisque

' Gnesnensem archiepiscopum acLudovicum regem Ungariai Casimiri ex sorore nepotem hortalus est, ut Poloniae regem ad induciarum et pacis foedera cum Boemis incitarent. d9. Sponsionis a Carolo Boemo Ponlifici facim, a patre Joanne rege confirmatce et amplificata documentum. Dum reguni utilitatibus ac publicae paci in eo cum Joanne rege Boemi;e et Carolo coUoquio de inferendo regiae Boemicae imperio prospiciebat Clemens, jura Romana) Ecclesiee, ne a Carolo, acceplis imperii Romani scejitris laederentiir, negligere nou debuit qua in re ipsum muneri suo non defuisse, testatur cardi-

marchio Moraviae, domini nostri domini Clementis sacrosancla; Romanae et universalis Ecclesiae sumini PontiQcis conslituti eidem domino nostro papa;, nomine suo, et Ecclesia; RomanfE recipienti; ac nihilominus notariis infrascriptis nomine omnium et singulorum, quorum interest vel interesse poterit iu futurum, recipientibiis et stipulantibus, promisimus etproin prffisentia sanctissimi patris et

mittimus, fecimus
quitur,
et

et

facimus in forma, quae setactis sacro-

juramenta praestitimus,
:

sanctis Evangeliis, et prsestamus

Ego Carolus primogenitus domini

regis

naiis
str33

Baronius

'

in

Manuscriplis Vallicellana; no:

bibliolhecae ab ipso reliclis

Eodem,

inquit,

anno ipse Carolus assumendus iu imperatorem in publico consistorio juramentum plenissimuni praestitit de tuendo jura Ecclesiai Romanaj quod juramentum iterum re[)Iicatum ab eodem anno
:

Boemiae illustris marchio Moravite vobis sanctissimo patri ac domino nostro domino Clementi sacrosanctae et universalis Ecclesia; summo Pontiflci, pro vobis et Ecclesia Romanarecipientibus, promitto bona fide et juro, quod si Deo favente conliugat, me in regem Romanorum eligi, in imstabo,

peratorem postmodum assumendum,faciam, praeconcedam et promiltam omnia juramenta,

MCCCXLviii, ut infra. Hsc habentur libro Priviiegiorum Romana; EcciesiseB.Producenda inlucem

omnes

obedientias,

promissiones, concessiones,
ul-

donationes, ratiflcationes, confirmaliones et caetera

nobis visa sunt ea publica

monumenta tum ad
Ecclesite

omnia quae

clar;e

memoria; dominus Henricus

ornandam historiam, tum ad

jura illustranda sunl
'
:

Romanae

subjectis vero

verbis concepla

tiinus imperator avus meus per se vel per alium vel alios fecit, praeslitit, promisit,concessit et connecnon et omnia alia juramenta, obefiriiiavit
:

In

nomine Domini. Amen. Noverint universi et singuli, quod anno a

dientias, promissiones, concessiones,

donaliones,

ratificationes et confirin;itiones, et ca;tera

(inae

Nativitate
xxii

ejusdem mcccxlvi, Indiclioue xiv, die mensis Aprilis, Pontificatus sanctissimi in

olim

electi in reges

Romanorum

et

omnia, assumpti

Cbristo patris et

domini

noslri doniini Clementis,

ad imperium, sive etiam iion assunipti, sive ante quam assumi^rentur, sive posl per se vel per alios

divina

providente

clementia,

quarto, Avinione in
stri

papce Sexli anno camera ejusilem domini no-

summis

Pontificibus et sancta;
se

Rom.

Eccksiae seu

eorumalturi, per
stitisse

vel

per alios recipiuntibus

pra;-

papcE

praesentibus

reverendis

in Christo

seu recipienti, reperientur suis temporibus

,

patribus
Ostiensi

dominis
Portuensi

Petro Peneslrino,
episcopis

Bertrando

fecisse,

coufirmasse

seu quomodolibet

et Velletrensi,

Joanne
S. Pelri

Gaucelino Albaneiisi, et Talayrando tituli

,

concessisse.

20.

Item promitto
alia,

et juro,

quod omnes

pro-

ad Vincula, Petro
tit.

tit.

S.

Clementis, BerS.

cessus factos, et quaslibet sententias lalas, et

(luae-

trando

S. Marci,

Bernardo

tit.

Cyriaci in
tit.

ciimque

quocumque nomine
alibi gesta

censeantur,

Thermis, Guidone
S. Marlini in

tit.

S. Caeciliae,

Aymerico

Romae seu ubicumque

per Ludovicum

Montibus, Hugone

titul. S.

Laurentii

in

Damaso

presbyteris, et (luilleimo

S. Maria; in

de Bavaria, per Ecclesiam de ha;resi et schismate justo judicio condemnatum, ac privatum omni
jure,
si

Cosmedin diacono

S. R. E. cardinalibus; nobis a

quod per eleciionem

ei

in

regem Romanosub imperiali necnon

ti-

notriisettestibusinfrascriptis, necnonsereuissimis

rum
tulo,

de ipso factam

fuerat acquisitum, seu per

principibus dominis Joanne Boemiae rege

et Carolo

illiistri

alios ejus

nomine
sibi

vel auctoriiate

ejusdem domiui regis

filio

primogenito

quem

usurpavit indebile;

et

'

Toni. V. Ep. secr. sxvii.

'

Baron. in Ms.
i.

iiot. ail

hunc

an.

Eit. lib. Priv.

Rom.

Eccl. lom.

pag. 382.

omnia, qua; per se suu alium in llalia fecit seu gessit, eliam sub regali nomine, et cactera eliam omnia ubicumque gesta ab eo per se vel alium,

380

CLEMENTIS VI ANNUS

5.

CHRISTI 134G.

qua; ex defeclu jurisdictionis vel potestalis facere sibi non licuit, nulla esse, ac cassa et irrita pro-

rum
vel

nuntiabo
cando.

et

declarabo

iila

eliam quatenus proet

vel excessuum in locis eisdem commissorum comuiittendorum, aliquem vel aliquos puniam, vel alias persequar, nisi hoc ad me perti-

cesserunt de facto, annullaudo

penitus revo-

neret de jure ex alia rafione

terrilorii ratione

quam

territorii,

cum

Ifein

promitto

et juro,

quod

si

contingatme

eligi,

ut praiertur, non occupabo, nec recipiam,

nec acquiram, nec quovis modousurpnbo

aut provinciiis,
civitates, opjiida,

Romam

ducatus,

comilatus,

Ferrariam,

hoc ad regem vel imperatorem Romanum , quanfum ad loca praidicfa, nullo modo valeat pertinere et hoc casu promitto et juro, quod talescontra jusfifiam non gravabo, nec eis in casu etiam aliquoreges praGdictoruniregno:

ostra, terras alias,seu territoria

rum, aut

minisfros, vassallos et subditos eoruineis,

vel lota Ecclesia? I^omanac, seu ad ip-am mediate vel immediate spect;intia in Italia vel ubilibet extra Italiam, sicut est comitalus Venusini, qui ad Romanam Ecclesiam pleno jure noscilur perti-

deiu in regnis pra?dlctis, seu pro

vel quolibet

eoruiu parte aliquatenus moleslabo: nec aliquod

dominiuni, jurisdictlonein, superioritatem, servitufem, potestariam, capitaneatum vel aliud offl-

uere, et plura etiam alia ad

eamdem

Ecclesiam

cium, quocumque nouiine censeatur, accipiain

vel vindicabo, vel per
in praedictis

pertinentia extra Italiam constituta:

et specialiter

me

vel per alios exercebo

nec regna SiciliaB, Sardinise et Corsicae, qua; de directo dominio, jure et feudo ejusdem Romana; Ecclesise esse noscuntur ; nec alia feuda, retroleuda seu quaelibet alia loca, ad

Roma,

regnis, provinciis, ducafibus,

oppidis,
casfrls,
villis,

comitatibus,

civifatibus,

terris et territoriis supradicfis, vel in aliquo de

eamdem
; :

Eccle-

siam mediate vel immediate spectantia nec jura, personas, vel res aliquas in eisdem nec aliquibus invadentibus seu occupautibus, vel quovis modo usurpantibus, seu invadere,occupare,veI quomodolibet usurpare tentantibus, seu volentibus praedicfa regna Siciliae, Sardinia? vel Corsicae, sen Romani, ac provincias, ducatus, comitatus, Ferrariam, civitales, oppida, castra, terras
territoria vel loca Ecclesiae
alias,

eisdem nec etiam fidelitatem, recognitionem vel advocationem aliquam quovis modo recipiam per nie vel alium seu alios pro me in Roma, regnis,
:

provinciis, ducatibus, coniitatlbus, civitatibus, oppidis, castris, ferris et terrlforiis supradictis, vel

pro aliquo eorumdem : nec etiaiu pro quibuslibet rebus vel juribus in praemissis Roma, regnis, provinciis,

ducatibus, coniifatibus, civilatibas, oppiterntoriis siipradictis,

seu

dis, castris, locis, terris et

Romanae, seu ad ipsam

Ecclesiam mediate vel immediate spectanlia, sive

sint intra Italiam,

vel in eoruin, seu aliquibus pertinenfiis coiisfitutis, etiam si milii a quibuslibet couuuunifafibus vel

sive extra Italiam, seu aliqua

praedictorum, non juvabo, nec eis adbaerebo, nec

personis singularibus offerrentur: necjusetiam aliud quaieciimque vindicabo, acquiram vel oc-

etiam ipsis dabo aliqualiter auxilium, consilium

quinimo quoscumque invadentes, occupantes, seu quomodolibet usurpantes, seu invel

favorum

cupabo, seu quomodolibet per nie vel alium seu usurpabo, recipiam, vel exercebo ; nec coacedam eliam recipi, vel haberi in Roma, regnis,
aliiis

vadere, occupare vel usurpare volentes, seu

tentantes dicfa regna
et
Sicilia},

at-

Veneysino, provinciis, ducatibus, comilatibus,

vitatibus, oppidis, casfris, locis, terris et
riis

ci-

Sardiniae et Corsic,

territo-

Urbem Romanam,

ac ducatus, comilatus, pro-

supradictis, vel in aliquo de eisdem, et specivitatibus, terris et locis

Iitferis dicti

vincias, civitates, castra et terras, seu qua?vis alia

cialiter in provinciis,

Romanae Ecclesiae, vel aliqua ex eisdem, retrabam et impediam possemeoeisdem,cumarmis meopponendo, et ne conatus talium effecfum haloca
beat,

expressis in

quibusdam

dominiquontenor inferius

dain Henrici imperatoris,

est insertus.

quarum

cum

tota

mea

potentia resistendo

ac vobis

21.

Ad evitandum quoque occasionem

ve-

et Ecclesia;

Roniana;, pro defensione regnorum,

praedicto-

niendi contra pra;dicta vel aliquod pra;dictorum,

provinciarum

et terrarum, et locorum rum, contra quoscumque occupatores,

promitto utsupra, quod ante diem mibi pro coronatione

iuvasores,

mea

imperiali pracDgendam,
:

non

ingre-

seu occupare, invadere seu usurpare atlentantes,

fldeliter assistendo
;

diar Urbein

Romam
;

quudque eadem

die, vero el
reci-

unquam tempore
tilulo

in

nec dabo, nec concedam ullo perpefuum vel ad tempus

vel

legitinio iiiipedimenlo cessante,

piaiii

imperialem

coroiiam

et

quod

sive illa die, sive vere ac

aliquid de praHlictis sub colore, conditione

legitime in)|iedifus die alia, dictam recipiam coronaiu, ipsa die,

quibuscumque: quodque prsedictam Romanam Ecclesiam, aut vos dominum nostrum papaui, seu successores vestios, vel officiales, inini-

qua coronam hujusmodi recepero,

ces-

dictam Urbem, vero ac legitimo imfiedimento

sante, exibo
rit,

stros, vassallos

etsubditos vestros non inquietabo,

genle

cum mea
:

tofa efiam,
et cessanle

quanfum

in ine fiie*

etiam impedimento

vel quoiiiodolibet
ciiiae,

molestabo in

dicfis regnis

Si-

legilimo, continuatis moderafis dicetis extra totam

Sardiniae et Corsicae, nec in

Uibe Roinana,

teiram Roiuanae Ecclesiae nie recto gressu transferaiu versus terras iuiperio subjectas, nunquam posfmodum ad Urbem, regna pradicta Sicilia;, Sardinia;, Corsica, terras

terris, provinciis,

ducatibus, comifatibus, civifased

tibus, castris, oppidis, et aliis terris et territoriis

supradictis,

seu aliquo pradictorum

nec

proviutias, civitates vel alias

nisi

extra loca praedicla, ratione quorumlibet delicto-

Romanse

Ecclesia},

de speciali licentia

CLEMENTIS VI ANNUS
Sedis Apostolicoe accessuriis. Juro

5.

CHRISTI 1346.

381
et expresse, vi-

quoque super

iterum faciam plene, singulariter

delicet

sancta Dei Evangolia, per

tacla, qno(i

me

corporaliler niaiiu

qnod omnia
per

et singula suprascripta et iu-

super liis vel eorum aliquo nullum impedimenlum fingam autpmestabo, aut fmgiaut praeslari per alium vel alios, quantum in me fuerit, permitlam. Ilem promitto, quod contra prfcdicta vel corum aliquod nullalenus per me vel alios

fiascri|>ta

me

promissa, et per

me

pricstilo

juramenlo

veniam
fieri

et si

conlrarium quovis modo conlingeret

per

statim
fuerit,

me vel alios meo nomine quandocumque cum hoc ad meam notitiam deductum illud revocabo et faciam, quanttim in me

approbalioncm meain per Sedem Apostolicam factam bona fide et iiiviolabililer obscrvabo f;iciam implebo et integraliter attendam juxta pra;sentium continentiam et tenorem quodque cuni miltam ad Sedem AiiostoliLam pro dicla mea approbalione habenda, iniltam eliam
valiala, post
, ,
:

fuerit, elTeclualiter revocari, et

et

pro non facto \oIo decerno baberi, et etiam reputari. 22. Ilem si per prEefatum quondam domivel

num Henricum imperatorem avum nieum,

per

jam dictum Ludovicum,seu perquemcumque alium, seu alios ipsorum, vel allerius eorum nomine seu
tafiones

meos cum mandato de omnibus promissionibus, concessionibus, donationibus et omnibus etiam aliis supradiclis, vobis nomine vestro et Ecclesioe Romana; rccipienlibus, per eos pro me ac meo nomine faciendis qui procuratores, meo nomine omnes promissiones, concessiones donationes et omnia alia supraad Sedem
certos procuratores

eamdem

pleno, sufficienti, expresso ac speciali

auctorilate,

aliquae

senlentiaj
facti,

fuerint

scriptaetinfrascriptainpreesentia plene etspecifice

faciant et adimpleant, et adimplere et facere te-

promulgatse, seu processus aliqui

seu arres-

personarum aul rerum,

vel aliqua ad ju-

neantur

et post

approbationem praedictam infra

risdictionem pertinentia, altentata in

Roma, regnis,

provinciis, ducatibus, comilatibus, civitatibus immediate vel mediate subjectis, promitlo et juro,

quo de approbatione ipsa litteras Apostolicas recepero, omniaetsingulaper cosdem procuratores, ul pra;miltitur, meo nomine facta
octo dies, ex

quod
nulla

illa
:

omnia decernam quodque si aliquaj

et

fidelitates,

pronunliabo esse homagia,

expresse et singulariler approbabo, ratificabo, et

et itcrum faciam novo et nihilominus post consecrationem et coronationem meam imperialeminfra octodies, consecrationem et coronationem eamdem imme-

per

meipsum etiam renovabo,

:

obedientise, recognitiones, donaliones, advocationes, occupationes seu concessiones

haec de

qualescumque,
vel

a prwdictis

domino Henrico et Ludovico,

alium, seu alios

eorum

allero per se vel

vel receplae

factai

fuerint,

diate sequentes pro mnjori firmitale

omniumprse-

pro Roma, regnis, provinciis, ducatibus, comitatibus, civitatibus, opfiidis, castris,

locis,

dictorum ipsa omnia et singula ratificabo et etiam renovaho singulariter et expresse et super pra;:

terris et terriloriis supradictis,

vel-

eorum

niissis

omnibus

et singulis,

pro qualibet vice de

ahquo, vel |)ro quibuslibet rebus vel juribus ineis vel sub eis ttiam conslilulis a quibuscunque universitalibus vel personissingularibusquovis
illa

pra;diclis juxla

pra;missam dislinctionem tempo-

rum dabo
ctis

modo,

tenoris patentes et sufficientes, ac sigillo,

omnia nulla

fore

pronuntiobo,
totalitv.r

processerunt de facto,

pro non factis volam et

quatenus et etiam decernam haberi. Item

et

meas quadruplicatas ejusdem quo diutar temporibus, communilas.

litteras

revocabo,

24.
raliter

Item super sancta Dei Evangelia corpo-

promitlo et juro, quod

si

in

regem Romanorum

assumptus fuero, ad imperiiim postmodum assumendus, antequam ingrediar partes Italia;, et ande eis per me vel alium seu disponam, aut quomodolibet adminislrem, apud sanctitatem vcstram pra;dictam et Sedem Apostolicam, approbationem persona; mea)

tequam in

eis vel

tacta juro, quod nullam omnino promissionem, nullum pactum nullumque juramentum, nec aliquid aliud feci, per quod praemissis, vel eorum alicui possil in aliquo quomodolibet derogari. Et nihilominus super sancta Dei Evan-

manu

alios aliquid

gelia corporaliler
et singuia

manu tacta juro,

pra;mis?a

omnia

et caelera, qua; electus in

regem Romanorum

pro-

facturum et complcturum, et nullo unquam tempore per me vel alios contra illa, vel aliquod de illis quovismodo venturum. Etsi (i]uod
absit)

me

moveiidus in imperatorem habet prosequi, prosequar cum effeclu.

23.
a

conlingerel

me

facere, dicere,

promillere

veljurare aliqua vel aliquid, qua; pra;missis, vel

cumque
bardiam

post
et

llem promilto et juro, quod quandoapprobationem pricdictam in Lom-

eorum

alicui

possent quomodolibet obviare, vel

me

ad aliquid secus

agemlum

inducere, vel mihi

Tusciam, vel earum alteram aliquem vel aliquos millam pro terris et juribus imperii gubernandis, quoliens illuin vel illos Iransmiltam,
faciam

occasionem agendi contra prsedicta, vel eorum nihilominus, aliquod quomodolibet ministrare
;

illis

nequaquam

obstantibus, pra;dicta

omnia

et

eum

et eos jurare, ut adjulor vel adjutores sint

domini papaj
et

Romanam

ad defendendum terram S. Petri Ecclesiam secundum suuin posse.

el

singula compiebo et inviolabililer observabo, et ad ea complenda et inviolabiliter observanda ex

promissionibus

et

juramenlis pncmissis semper

Item promitto

juro quod

si

conlingat

ut preeferlur, infra octo

dii s

me eligi, eleclionem meam

me

volo remanere efficaciter obligatum. Et ex

attestor et proteslor,

nunc etiam
ab omnibus

me

velle et intel-

immediate sequentes, omnes supradictas et infiaBcriplas promissiones et juramenla renovabo, et

ligere i)ra;missa

omnia

et singula

sic

exclusa fore

factiset promissionibus ac juramentis

382

CLEMENTIS VI ANNUS

5.

CHRISTI 1346.

specialibus et generalibus, per

posset quomodolibet derogari,

me

quomodolibet

faciendis, per quoe praemisfis, vel

eorum

alicui prte-

quod illorum

hilominus promiserunl praefati dominus rex et marchio et ipsorum quilibet, notariis publicis infrascriptis tanquam publicis personis stipulantibuS
et

lexlu vel occasione miiu nullo

modo

liceat, lice-

recipientibus pro

omnibus

et

nomine omnium,
futurum,

reve possit mutare aliLjuid iu prsmissis, vel facere contra ea vel aliquod de eisdem.
a

quorum
omnia

interest vel inleresse poteiit in

et singula suprascripta

per ipsos promissa,

Ecclesiis infra

Promillo etiam bona fide, quod iutrusos ia proediclaregnum et imperium concontra jus
et

etjurata plene
qualiter

et integre et inviolabiliter obser-

vare, perDcere et complere, et in conlrariuni ali-

sistentibus, et qui eas

libertalem,

superioritatem

et

auctoritatem Ecclesiae Romanaj

si

sic promissis et juratis

delineut occui^alas, vel detinuerint in fuliirum,

non venire. De quibus omnibus et singulis praefalus dominus noster papa mandavit, et jjraefati domini rex et marchio

super hoc per vos

dominum

nostrura papam, vel

provisos per

Sedem Apostolicam fuero

requisitus, expellam ac
illis
:

requisiverunt per nos subscriptos notarios fieri unum, duo vel plura publica Instrumenta. Acta

pro posse faciam expelli de

et

fuerunt haec anno, Indiclione, Pontificatu, mense,

die et loco praedictis, et praesentibus su[)radictis

Sedem

Apostolicaui juvabo et faciam juvari, ut ad

Ecclesias, quibus de eis per Sedem Apostolicam provisuni est vel fuit in futurum, realiter admitlantur, suisque juribus libere uti possint. Tenor autem supradictarum litterarum domini quondam Henrici imperatoris sequitur sub his verbis Sanclissimo, etc. Ferventi, etc. Datuin Lausanae, aano Mcccs . Insertae suat eae litterae a nobis superiori Annalium tomo ' suis conceptae verbis, quare jam repetendffi uon sunt visae confirmatis vero sponsionibus de tuendis Ecclesice juribus, quse iu
: :

doniinis cardinalibus

necnon venerabili palre domino Gasperto Narbonensi archiepiscopo, domini papai camerario, nobili et |)otenti viro domino
,

Guillelmo Rogerii vicecomile

Bellifortis,

dominis

Bernardo Stepbani, Raymundo de Valle uotariis domini nostri papae, Gasberto de Seplem-Fonlibus canonico Ilerdensi, Nicolao decano Olomucensi, Nicolao de Lucemburgo praeposito Sacezensi Pragensis dioecesis, Rodolfo Losse cantore Ecclesiae Cardonensis, ad praemissa teslibus vocatis et rogatis .

iis litteris

coutinentur, subdit

Boemus

rex

25.

Sane quia ego Joannes, Dei gratia rex

et

26. Se praeterea, initis aliis cura Pontiflce pac-

Boemite, praemissa omnia

tibus lilteris contenta, per

sinf?ula, in praeseu-

tionibus,

meum
ipsis

dictum Carolum filium marcbiouem Moraviae piomissa et jurata,

bonesta, et ob boc per ipsum Carofuerit,

Boemus rex et Moraviai marchio sacramento obslrinxere, rescindere omnia foedera quae

antea

cum Ludovico

Bavaro sanciveraut, seque

per nie plenius intellectis, reputo et credo

in

utilia, licila et

illum bello insectaturos, neque unquam amicitiam afUnitatemve cum eo contracluros, dum
fideliura consortio pulsus esset
;

lum,

si

Romanorum regem assumptus

neque

ullos fucos

desidero compleri et irrefragabililer observari in

aut praetextus ad hcec promissa labefactanda accersituros

:

ejusdem
ac

sanctitatis vestrae prasentia pariter cou-

qua de
'
:

re publica haec sunt

documtnta

stitutus, vobis

nomine

vestro et

Romanae

Ecclesiae,

confecla

omnium in praesentibus litteris expressorum, acomnium aliorum, quorum interest vel intererit
seu interesse polerit in futurum, recipientibus promitto, et super sancta Dei Evangelia corporaliter

In

nomine Domini, Amen.

et singuli,

Noverint universi

quod anno a

Nativitateejusdem millesimo trecentesimo quadragesinio sexto, Indiclione quarladecima, die vicesiina

manu

tacta juro,

me toto

posse

meo facturum

secunda mensis Aprilis, Pontificalus sanctis-

et

curaturum bona fide, quod praefatus Carolus omuia et singula, per eum in litteris suprascriplis
promissa
et jurala,

simi in Christo patris et domini nostri doniini Clementis , divina providente clementia , papae
Sexti

plene, realiter et inviolabiliter

anno quarto,
dicto

constitutis

personaliter Avi-

faciet et complebit, et

quod contra ea

vel

eorum

uione in camera ejusdem domini noslri papae co-

aliquod non faciet per se vel alium quovis niodo : et si secus agi contingeret, illud pro posse procurabo ad statum debitum celeriter revocari.

ram

domino nostro summo

Pontifice, prcC-

sentibus reverend. in Christo patribus dominis,

miseratione diviua, Petro Penestrino, Bertrando

OjtiensietVelIetrensi,GauceIino AIbanensi,Joanne

Quibus nolis

et litteris imperialibus,

ut prae-

mittitur, lectis et

publicatis, praefati doniini

mar-

Portuensi episcopis, Talayiando

Viucula, Petro
tit.

tituli S. Petii
,

ad

chio primus omnia et singula in prima nota et

litteris

imperialibus, et subsequenter dictus doet

minus rex omnia

singula contenta in secunda

nota gratis et sponte promiserunt, et ad sancta Dei

Evangelia, tacto libro, ipsorum quilibet juraverunt, se tenere et complere

Bertrando tit. S. Marci, Bernardo tit. S. Cyriaci in Thermis, Aymerico tit. S. Martini in Montibus, Guidone tit. S. Caeciliie, Hugone tit. S. Laurentii in Dainaso
S.

Clementis

omnia

et

singula con-

presbyleris, et Guillelmo S. Maria; ia Cosmedin diacono cardinalibus S. R. E. nobis notariis et

aliis testibus

tenta in nolis et imperialibus litteris praedictissuo

subscriptisad infrascripta vocatis

et

posse, prout in ipsis plenius conlinentur. Et ni'

'

Ext. in arc. S. Aug. et in lib. Privil.

Rom,

Eccl. lom.

il.

p.

350.

Annal. tom. sv. an. Cbr. 1310. uum. 3. etc.

el iater

coU. Plat. tom.

iii.

p.

7.

CLEMENTIS VI ANNUS
rogalis
;

5.

CHRISTI 1346.

383

prcxsentibus eliam serenissimo principe

jiiramus, quod ad

domino Joanne rege Boemiae illuslri, ac doniino Carolo ejusdem domini regis filio primogenito, marchionc Moraviae, de mandatoejusdem domini
nostri papae, volentibus, requirenlibus et consen-

qucmcumque statum pervenerinius nos vcl alter nostrum, quandiu idem Ludovicus in hujusmodi perfidia, haeresi, schismate,
pertinncia, excessibus et criminibus permanebit,

marchione, fuit ibidem lecla et publicata ijusedam papyrea cedula per magistrum Joannem de Pistorio decanum Ecclesia^ S. Salvatoris Trajeclensis, cujus tenor de verbo ad verbum sequitur sub his verbis Uni versis prsesentes lilteras inspecturis Joannes Dei gratia rex Boemiae, et Carolus ejus primogenitus, marchio Moraviae, salutem.
tientibus procfatis
et
:

dominis rege

dicfis,

quandiu subjacebit poenis et sententiis supraet quandiu erlt extra gratiam dictae Sedis, nullam amicitiam, societatem, confoederationem,
et

ciemus
ca;tero

paclionem, colligationem vel liguam cum eo faet si aliquam hactenus fecissemus, eis de
:

non utemur.

27. Item promittimus et juramus quod nullam parentelam, consanguinitatem vel affinitatem cum Ludovico prafato, nec matrimonium,
vel sponsalia aliqua, aut parentelam, consanguini-

Cum,

sicut est per

diversas orbis partes

longe lateque diffusum et

notum ac etiam

divui-

gatum, Ludovicus de Bavaria, propter muiti|ilices, graves , execrabiles et enormes atque notorios
ejus excessus, ofTensiones, injurias, rebelliones,

tatem vel affinitatem cum aliquo vel aliqua seu aliquibus, ab eodem Ludovico pcr masculinam vel fcemininam lineam descendentibus, contrahe-

mus Romano

Pontiflce inconsulto, et absque ipsius

:

contemptus, ac h;ereses et schismala, aliaque nonuulla detestabilia crimina notorie commissa per eum, exigentibus suis demericontumacias
et
tis

Sedis licentia speciali

lium, auxilium vel favorem

vel
vel occulte

nec eidem Ludovico consiimpendemus per nos

et culpis

horrendis, fuerit et

sit

per

Aposlolicam pluribus variis

et diversis

Sedem excommu-

alium seu alio directe vel indirecte, publice quinimo eumdem Ludovicum juxta ipsorum processuum continentiam totis nostrisvi;

nicationum
tentiis
sibi in

et

innodatus, ac

anathematum ac aliis poenisetsenomni jure, si quod unquam

et

ribus impugnabimus, expugnabimus

regno

imperio

Romano competere
feudis, qua; tunc a

po-

tuisset,

necnon omnibus

Ro-

et prosequefaciemus totaliter, realiter et eflicaciter posse nostrum. Qua; quidem omnia et singula, ex causis praedictis et ob eas modo prajdicto recta

mur, super

his

mana

vel aliis Ecclesiis, vel dicto imperio obtine-

et
et

bat, et specialiter

suis aliis

ducatu Bavaris, ac etiam bonis mobilibus et immobilibus, juribus et

perpetuo,
juslitia

pura flde sine omni doloetfraude promittimus, ad sancta Dei Evangelia corporaliter sponte

tacta

juramus, nos
:

efficaciler servaturos et
et

jurisdictionibus privatus

sua-

pleturos toto posse

comquod contra pra;missa vel

dente, ac de haeresi et schismate, et aliis diversis

criminibus

et

excessibus condeninatus, ac haereti;

eorum aliqua per nos vel alium seu alios directe vel indirecte, publice, vel occulte, aliqua ratione,
occasione vel causa, ingenio vel colore nullate-

cus et schismaticus publice nuntiatus

sibus dictae

et

propter-

ea in pcenas et sententias diversas tam in proces-

nusveniemus.

Sedis

hujusmodi occasione

habilis

Qua cedula
mino

lecta, publicata et

eisdem doet sin-

contra

eum

contentas,

quam

in jure contra tales

regi et marchioni exposita, praefati domini

inflictas incidisse, et eas

omnes

incurrisse,

sit

et

rex et marchio et ipsorum quilibet,

omnia

fuerit declaratus,
situs
et

ac etiam Christi fidelibus expo;

impugnandus
Ecclesiac

nos praenominati Joannes rex

Carolus primogenitus
filii,

tanquam

devoti sanctae

gula contenla et narrata iu eodem approbantes, et rata et firma habentes, promiserunt et convenerunt ac juraverunt, prout ineadem continentur
se facturos et servaturos, et non contra facere vel venire aliqua ratione, occasione seu causa. Et

Romana;
prapfali
el

verique cultores Catholica;

Gdei, obstinatam et perciniosam

nimium Ludovici
abhorrentes
ejuset

pertinaciam et perfldiam
altendentes
,

consultius

processus Sedis
contra
et

quilibet,

dem,
tici

ut

praemittitur

habitos

eum

nihilominuspromiseruntet juraveruntet ipsorum se acturos et procuraluros bona fide, quod dominus Joannes pater dicti domini marpraedicta

considerantes etiam,

quod

hacretici

schismaipsis hae,

chionis
jurabit

omnia
forma

et

singula proniittet et

sunt a Calholicis
vel

pro juribus expugnandi,

modo

et

praediclis.

De quibus om-

el

quod eisdem

fidelibus

non

licet

cum
,

nibus, ut praemiltitur, sic aclis, promissis, et juratis

reticis

schismaticis

amicitias

societates
vel

praefatus

dominus noster papa mandavit per

fieri

confcederationes,

pactiones,
vel

colligationes
:

li-

nos notarios infrascriptos

Indictione, Pontificalu,

unum
et

duo,

et

gas aliquas
et

facere

habere

ob
,

zelum

Dei

plura publicalnstrumenta. Acta fuerunt haecanno,

ejusdem fidei, ac ad honorem ipsius sanct Romanae Ecclesiae matris nostrae et ob devotionem,

mense

die

pridictis,

praesentibus dominis cardinalibus, nccnon venerabili patre domino Gasperto iNarbonensi archiepiscopo, domiiii papa; camerario, nobili et potenti

quam habemus

ad ipsam, ac etiam con-

scientia nierito nos urgentes, intendenles

Ludovi-

cum

pracfatum juxla ipsorum processuum seriem, prout nobis erit possibile, impugnare; bona fide

viro

domino Guillermo Rogerii vicecomile

Belli-

fortis,

promittimus,
et

ct

ad sancta Dei Evangelia per nos,

tacta.

venerabilibus viris dominis Bernardo Stephani, Raimundo de Valle nolariis douiini nostri
papae .

noslrum quemlibet corporaliter sponte

384
28.

CLEMENTIS VI ANNUS
Ludovico

5.

CHRISTl 1346.

Boemo. Professi etiara sunt

Bamro

indicitiir

bellum a rege
cardibello

naliiim senalu iidem rex et Ludovico Bavaro infereiido aliqua

coram sacro marchio si in

impugnationis ejusdem, seu quantumcumque prolixitatis, durationis, aut difficultilis impugnationis

et

prosecutionis ac negotii hujiismodi, vel suni-

damna

contra-

ptuuni

herent; vel sumptus maximos susciperent, nunquam se vel praemii vei pactorum, sarciendive damni causa quidquam ab Apostolica Sede repetituros
a
:

et expensarum, vel damnorum aut interesse realiumetpersonaIium,elquorumcumqueaIioruai per nos vel nostrum alteruin propterea subeundorum et sustinendorum, aut ratione destructionis

qua de re

subjeclce TabulcE confectae

'

vel amissionis

quorumcumque bonorum
vel

uostro-

Universis praesanteslitteras inspecturis Joannes Dei gratia rex Boemire, etCaroIus ejus primogenitus, marcbio Moraviae, salutem.

rum mobilium
quantitalis

immobilium, quantfficumque seu quanticumque valoris fuerint, nul-

Nuper Ludovicum de Bavaria haereticum

et

lam restitutionem, refectionem, satisfactionem, vel emendam aut recompensationem , nec aliquod
subsidium pecuniarium, vel aliud quodcumque etiam si ad imperialem vel alium quenicumque stalum nos vel alter nostrum deveneriinus, petemus per nos vel alium, seu alios directe vel indirecte aliquo tempore a vobis praedicto domino summo Pontiflce, vel aliquo successorum vestro-

scbismaticum, persecutorem Calholica; fldei, hos-

tem

Dei suaeque sanctae Ecclesiae

manifestum, de

scbismate, ac aliis multiplicibus execrandis criminibus et excessibus condemnatum,

hffiresi et

ac

aliis

pluribus

et diversis

excommunicationum

et analhematum ligatum sententiis, et privatum omnibus mobilibus et immobilibus bonis suis, ac declaratum prffidictas aliasque nonnullas spirituales et

rum
rata
:

praedictorum, aut a

Romana

Ecclesia

memovos

volentes et consentientes expresse,

quod

temporales pcenas

et sentenlias incurrisse,

vel successores vestri, et Ecclesia supradicti propter pra;missa, vel

ac eliam Christi fldelibus expositum impugnandum per processus Sedis Apostolicae habitos contra

eorum

aliqua seu alia quaecum-

que, ea contingentia quoquoinodo nobis vel successoribus nostris in nullo penitus teneamini, nec
silis

eum; nos
ac

ipsius

Dei et ejusdem fidei zelo

sanctae

succensi, ad
clesiffi,

Romanae Ecob devolionem, quam habemus ad ip-

honorem etiam

propterea in aliquo obligali

eo,

ac ex

nunc ab

omni
dictis

quod ratione

vel occasione praemissorum

saiji,

et

etiam urgente nos conscientia, promisitotis nostris

a vobis vel successoribus vestris seu Ecclesia prae-

mus impugnare
rii

viribus juxta seriera

processuum praedictornm,
vei aliura

etiarasi

ad statum impe-

vos

quemcumque

nos vel nostrum alte-

rum
mus
stris

contigerit devenire, et sponte nos adstrinxi-

nos vel successores nostri possemus petere, successores vestros ac Ecclesiam praedictos onini modo, jure et forma, quibus melius et efflcacius possumus, liberamus, absolvimus et quiet
a Qiias

vinculo juramenli, prout in patentibus nolilleris inde confectis sigillorum nostrorum

comraunitis, haic et alia seriosius

tamus.

quidem liberationem, absolutionemet

alia et fide, et

appensionibus

quitationem, et omnia

continentur. a Cura ilaque ob fervorem zeli et devotionis hujusmodi noslri flrmi et inconcussi propositi, et
inviolabilis

promitlimus bona

singula supradicta ad sancta Dei Evangeha

corporaliter sponte tacta juramus, perpetuo rata,

intentionis

existat

impugnationem
nos Joan-

grata et firma habere, tenere et etiam observare; et contra in aliquo per nos, vel alium, seu alios

hujiisniodi Ludovici praedicti prosequi et exsequi

nostris propriis

sumplibus

et expensis;

nullo tempore facere vel venire directe vel indirecte aliqua ratione, occasione vel causa, ingenio
vel colore. In

nes rex et Carolus primogenilus praedicti coram vobis sanctissinio in Christo palre et domino nostro

quorum omnium fldem

fleri

et

testimoet feci-

niuin pra;sentes litteras

mandavimus,

domino Clemente

VI, divina providentia sa-

mus
niri.

sigillorum nostrorum a|ipensionibuscommuDat. Avin. die xxii mensis Aprilis,

crosanctcE Romanffi ac universalis Ecciesia)

Ponliflce,

summo

anno

propterea personaliter constituti, vo-

Nativitate

Domini

nostri

Jesu Christi mcccxlvi,

lentes ad cautelam veslram et successorum vestrorum Rom. Pontiflcum et ipsius sancta; Rom.
Ecclesia;

Indict. XIV, Pontiflcatus vestri pra;fati sanctissimi

domini
29.

nostri papae an.iv.

proposilum nostra hujusmodi expressius declarare, et super his cavere

intenlionem
et

Eximio adeo

et singulari

in Ecclesiam

idonee, vobis el successoribus vestris et Ecclesia; memoralae promittimus bona fide, vobis praenomiiiato

studio Boemiae rex et marchio Moravia; promeruerunt, ut flagitantibus iis a Clemente Apostolica
studia in exornando Carolo imperialibus infulis, a principibus electoribus Romanorum rex salu-

domino summo

Pontiflci praesenti et no-

si

mine

vestro et successorum ac Ecclcsiae [^raedictostipulanli

rum

solemniter

et

recipienti,

et

ad

tarelur, Poulifex amplissimis verbis sua offlcia sit pollicitus, et omnibus honorum ornamenlis qui-

sancta Dei Evangelia per nos et uostram quemlibet corporaliter sponte tacla juramus, quod ratione

impugnalionis praediclae

et prosecutionis negotii

bus imperalores Catholici redimiri solenlipsum condecoraturum quae ex arcano gesta inconsulto Francorum rege ob superiora ab ipso cum Bavaro
inita foedera,

de quibus suo loco egimus, plures-

Ext. ia eoil. Ub. Piivil.

bibl. Vall. sigu.
lil. IJ.

Boui. Eccl. tom. vii. pag. 315. et

12. p. 501.

que

alias causas.

.Ms.

uuiii.

passira

Ex quo emendandi historici, qui Carolum a Francorum rege elatum ad im-

CLEMENTIS VI ANNUS
perium referunt. Subjectis vero litteris Clemens iactum excusavit apud Pliilippuin \ qui magnis precibus cxpetierat, nt Bavarus in gratiam Sedis
Aposlolicae admitteretur.

5.

CHRISTI 13Afi.

385

Cum mullum

reipublicae utilitati expediat,quod

vir strenuus, devotus, et Catholicus et fidelis, cui

nos et Ecclesia
et defensori

Romana tanquamspecialiadvocato
Ecclesiae

ejusdem

debeamus

favores

Clemens,
siffi

etc.

Advertentes, fjuod tam Eccle-

et gratias impertiri,

ad tanti culminis fastigium

quam

reipublicaiulilitali expediens reputatur,

quod diutinis temporibus vacationis sustinuit incommoda, praesidio regiminis aiicujusviri Calholici fulciatur; landem prafatis regi etmarcbioni respondiinus, noseidem
imiieriuin,

quod

Romanum

assumatur; et inter caeteros principes et magnates earum partium dilectuin tilium nobilem viruni

Carolum primogenitum charissimi

Moraviai,

in Ghristo

filii

noslri Joannis regis BoemiaB illustris,

marcliioni,

si

electio praedicta de ipso celebrari

decoravit

marchionem attentis multis virtutibus, quibus ipsum Altissimus, ad hoc aptum et idoneum

coutingeret,

bujusmodi favorem
fili

et gratiam

imfa-

pensuros.

Hscc autem,

dileclissime,

antequam

ceremus, rcsponsionem hujusmodi tua3 celsiludiiii omisimus intimare, considerantes aliqua, quiB
inter te ac
ciliatione
institeras

existimamus; acceptum Deo et expediens utilitati publica; crederemus, ac nobis et Aposlolica; Sedi admodum proculdubio gratum esset, si praefatus marchio in regem promovendum in imperatorem

Romanorum postmodum

assumalur.

Qiiocirca

eumdem Ludovicum,
alTectuose
saepius

pro cujus reconlilteris

fraternitatem (hoc verbo compellat arcbiepiscopos, laicos vero principes altero consueto, nobili-

apud nos

et nuntiis

iteralis,

dudum

prolocuta vel
rex et marexnos,

acta fuisse dicuntur;

quodque

prsefati

tam plenisatTectibus deprecamur, quatenus ad electionem de iiisomarchione celebrandam

to/ew),

chio, liabentes festinanter recedere de curia,

operosis affectibus et effectibus intendere studeas

diligenter, sciturus,

pectare tanto tempore

et felicis

non valebant;

et (|uia

recordationis Joannes papa XXII praEde-

dem

perennis praemii

quod ex hoc praeter mercequod inde mereberis

,

cessor noster principes electores imperii instanter

diversis

temporibus duxeramus commonendos,

requirendos,
ut ad
in

et

nostram et ejusdem Sedis gratiam tibi plenius et uberius vindicabis, etc. Datum Avinione, IV kal.
Maii,

instantius

electioneni regis

anno

iv .

Conceptae sunl iisdem paene verbis

Romanorum, promovendi

imperatorem, de

litterae

vero Calholico, idoneo et Ecclesiaj Romanaj praidicta; devoto celebrandam procedere procurarent:
et

variae

datae,

ad comilem Palalinum Rheni ducem Baquibus euin adhortabatur % ut in

si

Carolum suffragium conferret

jus spectaret, nulloque ad iilud

septemviratus
irn-

etiam

eorumdem

regis et marcbionis

petitio

exercendum
is

adeo innitebatur

justitiae,

cum solum favorem

pediinento teneretur. Segregatus

erat e fldeliura

debitum peterent, quod nec debebat nec poterat eis quomodolibet denegari. Quare super boc nos
liabeat regalis excellentia,

Dat. Avin. III non. Junii, an.

quacsumus, excusatos. v . 30. De necessitate creandi novum Ccesarem Pontificis monita ; Carolo Boemorum regi in Ccesarem electo gratnlatur Clemens, Diplomate ejiis
electionem confirmans. His conslitutis cum Joanne rege Boemiaj et Carolo Moraviae marchione, Pontifex Walramo Coloniensi et Balduino Trevirensi archiepiscopis, ac

comm.unione, cum in Ludovici schismate sordesceret; neque monitis Apostolicis morem gessit, ut videbitur inferius, quamvis ei ' ac Ruperto' et Adolpho * Bavara; stirpis principibus data essent imperia, ne Ludovico studerent.
31. Ut rite regis
retiir (I),

Romanorum

electio celebra-

Clemens episcopum Acconensem misit^, qui Balduinum archiepiscopum Trevirensem anathemate devinclum censuris exsolveret ad sere-

nandam
sed

illius
;

conscientiam

atque asserendara
:

persuasit,

Rodulpho Saxoniae duci ut Carolum in comitiis a Gerlaco Mo-

dignitatem

causas vero non exprimit Pontifex

non abest conjectura, archiepiscopum ipsum

guntino archiepiscopo indicendis ad sceptra Ro-

manorum
Bavaro
'

vocarent; quo argumento datae horta*,

toriac litterae

in

exauctorato
VI.

quibus posl nonnulla de Ludovico exposita subdit Clemens

:

ob partes Ludovici in nonnullis principura conventibus injuste defensas easdem censuras cuntraxisse. Trevirensi vero partes injunxit", ut
'

Tom.

Ep. secr. xliv.

Tom.
*

IV.

Ep. secr. iixcii.

Ibid. Ep.

mlxsxis, Mic, Mxcr.

Ep. MXLI.

'

Ep. MXCIII.

Ep. Mxssvi!. Ep. MXCIV.

gp. uxl.

Hoc anno reQunliatum regeui Romanorum Carolum, Joannis Bohemiae regis Eliuni, ambigit nemo. Id vero prjcstiton) Julio mense De die non item conslat, nam Arpentinensis diem xxvi Julii, seu feriam iv S. i\larg.irila; festum delinil. Scriptor vero oosevus Vitffi IJalduini Trevirensis archiepiscopi die xi JuUi electum Joannem staluit, quem pariter diem prifcrt Joannes Lalomus, qui Catalogum episcoporum Moguntiuorum exeunte s;eculo xvi scribebst. Extat \ero opus illud in .Menkenii sciiptoribus Ker. GeriH. loui. iii. Hanc diem tenendam suadct luin auctorilas anonymi scriptoris Vitae Balduini, tum quod scripluribus aliis licet coa;vis, ut Ri-bdorfio, rem lianc minus cnmpertam fuijse satis conslat ; non enim certara et definitam dieni dfsignat. .\rj;entincnsi vero, qui diein xxvi Julii nolat, vix fides adhibenda, cum extfut apud annHlistam scripta; ad Carolum jam electum litlene Pontilicis signatic xxx Julii. Vi.\ enim credibilc est nuntium
(I)

nemo

pariler negat.

rei

gesls intra quatriduum .^venionem pcrvenisse, et Pouiificem pratuldlori.is litleras ad nnvum electura dcdisse. Diem vero, qua regia cornna ornalus fuit, Joanncs Villanus, ct Rebdoifius assignant xxv mensis Novemliris, S. Catharins sacram; ncc sane aliam a veteribus scriptoribus nolaiani reperi. 1'onlifcx tainen in l.tleris ad C.aiolum dalis hoc auno die VIII id. Novembris, id est, ante prioribus litteris statim ab ejus electione datis, sed rcgem Homanorum appellat. Id vero eoronationera fere xx diebus, non Electum ut ideo servatum a Pontifice suspicor, quod post acceptam a Carolo Apostolica; Sedis conUrmalioncm, jus plenum in regno etiam anle coronam

adcptam obtinuisse recognosceret.

Mansi.

\m.

ToMCS XXV. R.^YN.

VI.

49

386

CLEMENTIS TI ANNUS

5.

CHRISTI 13A6.
'

lirincipes eleclores, qui censuris obstricti essent,

Balduinum archiepiscopum Trevirensem

hujus

cum

ad electionem celebrandam convenissent, fidelium communioni restilueret. Ex iis Rodul'

phus dux Saxoniae, qui etiam tum ab Ecclesia; gremio exuiarat, ut ex Clemenlis litleris patet,
quibus spiritum consilii sanioris comprecatur, atque ad piornm consortium allicit, Pontificils monitis est obsecutus quem pecunia corruptum
:

patruum, Rodulphumducem Saxoniae% Gerlacum Moguntinum ' et Vralramum Coloniensem ' archiepiscopos de egregio principe Romano imperio dato tum ad novum regem Romanorum Carolum lilteras dedit quibus ut demisse de se ex Chri:

stiana pietate sentiret,

spem

locaret in Deo, regiis

:

animum
est

excoleret virtutibus, hortatus est

illi

una cum Coloniensi, perperam queruntur Albertus Argentinensis et

prosperos

successus, ac

tum ' diuturnum imperium

fllio,

Herwartus

quasi animajsua;

Germania pietatis reique Catholica; studium, divini Numinis timor, sux dignitalis tuenda; cura, atque Apostolica monita ipsuni ad id impellere non potnerint Coloniensem vero sine pecuniarum illecebra ad jussa Apostolica semper pronum vidimus.
salus
,

restituendae in

comprecatus Charissimo
Lffitis et

in Christo

Carolo in regem

Romanorum
Sedem
in

electo.

jucundis rumoribus ad Apostolicam

te, fili

peiduclo, electionem de

charissime,
in impera-

regem Romanorum, promovendum

Vocati

itaque

eleclores

principes Catholici
ex Pontificia

torem, fuisse solemniter et concorditer celebratam, exullavit cor nostrum inDomino,elimmensi

rore gaudii, et
lajtitia perfusa fuerunt prfficordia mentis nostrae, sperantes in eo, cujus providentia in sui dispositione non fallitur, quique ca?Iestia simul et terrena sua omnipotentia moderalur,

Retzam a Gerlaco arcbiepiscopo Moguntinoregem

Romanorum
sententia in

renuntiaturi,
litteris

primum

plurimis a nobis exposita,

orbalum

esse rectore suo

imperium

Romanum

pronunliarunt, ut refert memoratus Argentinensis ^ : a Imperium, inquit, diu vacasse decernentesB. Quo decreto aperle iidem electores Joannis

quiquein
incepit,

te sic

feliciter

suk clementia

pietalis

ipse

qui opus imperfeclionis abhorret,

prosperis perDciet successibus, solidabitque usque

XXII

et

Clementis contraLudovicum

Bavarum

ad perfectionem votivam
cta

ita

quod Ecclesia

san-

sententias juslas professi

illumque jure omni ad imperium ex electione qua?sito ob sua

sunt,
scelera Apostolica auctoritale exui potuisse, jus-

teque fuisse spoliatum

et

si

quBe antea edicta

defensorem et pugilem habebitstrenuura el fidelem ad confundendum et extirpandumschismata, haereses et errores, ac dilalamium cullum fldei orthodoxffi, regnabilque sub tuo felici, pio et
sua
te

contraria in Francofurtensi et Rensensi conventibus iniqua condiderant, plane ac juridice dam-

provido regimine pacis et

excessibus
adilus
;

justitiae
et

pulchritudo

criminibus

deliclis

claudetur

narunt. Progressi deinde ad electionem principes in Carolum marchionem Moraviae, ul in aula Pontificia agitatum fuerat, niense Juliocircadiem
S. Margaritffi sacram, ul scribit Rebdorfius', sive
feria quarta

et te sedente in solio rogalis et imperialis

culminis, dissipabitur

que

filium diutinis

omne malum. Talem namtemporibus avide desideravit

eadem maler
dimus,

Ecclesia,

quem

se,

ut flrmiter creet

ab eodem

festo evoluto,
,

ut clarius

cum

repletione consolationis

gaudii

designat Argentinensis

contulerunt; qua de re ha?c Ms.Vaticanum referlMn Clemente: oHic ratificavit atque roboravit processus et sententias latas contra Ravarum necnon vivente ipso
:

suffragia

laitabilur his

temporibus recepisse.
itaque serenitatem
poteslate

Rogamus
in

tuam

et

bor-

tamur

altentius in

ad illum,

Domino cujusmanu et

Jesu Chrislo, quatenus

omniumjura

ordinavit

cum

suis fralribus cardinalibus de crea-

regnorum

consistunt, et nihil boni vel prosperi

tione novi imperaloris,

quod

et

factum

est et pri-

esse potest alicui, nisi de suae bonitatis clementia

vato archiepiscopo Moguntino, qui dicto Bavaro haeretico adha?rebal. Necnon electores, ad quos
eleclio

largiatur dirigens in humilitale spiritus jugiter

vota tua, et

anchoram
illa,

spei tuae in co solo figere

Romanorum

sensu

imperatoris spectabat, de conet voluntate Sedis Apostolicae elegerunt

non

desistens; ad

quae praemisimus, et
fieri

alia

opera virtuosa, per quae Deosemper

acceptior, intcndere continue,

merearis

atque nominaverunt in regem Alamannia;, et pro imperatore

lum

IV

filium regis Boemiae

Romanorum et dominum Caroquam eleclionem

dictus papa ralificavit et approbavit .

De evecto ad Romanum imperium CaClementem celerrime advolavit III enim kal. Augusti eo accepto, ingenti Ifetilia delibutus Pontifex, nactam demum Ecclesiani pium et strenuum defensorem gratulatorias ad principes eleclores Joanuem Boemia; regem ',
3-2.

rolo felix nuntius ad

:

tuarumque operalionum studia converlere non postpouas sciturus pro certo, quod si haec, ut coufidimus, egeris, teque cum Deo tenueris incessanter, ipse actus tuum exaltando tuos prosperare non desinet terram solium, et prolrahendo in dierum super
; ,

longitudinem cum prosperitatis volivae successibus vilam tuam tandemquepostdecursum hujus laboriosi certaminis de teiuporali regno et corru;

ptibili te

riain provehet
1

cuin corona immarcescibili ad regni glosempiterni. Datum Avin. III kal.

T0.T1. IV.

Ep. jiL
=

in Annal. in

Clem. Vi

Arg. in Cliron.
^

Argcnt. inChron. 'Rebdorf. M5. bjb|. Vat. sigD. Dum. 2040.' Tom. v. Ep. secr. ccsciv.
s

et

Mxci.

<

Tom.

V.

Ep. CCXCVI7I.

2 Ep. ccxcvi. Ep. ccxcv. 5 Ep. ccsc.

'

Ep. ccxcvii.

'

CLEMENTIS VI ANNDS
Augusti, an. V 8. AJjecit alia in iisdem litteris monita ad firmandum soliuni, ut Italos in suas partes pelliceret, ac foedera cum Insubribus perculeret de quibusJoannem regem etiam pra;mo:

5,

CHRISTI 1346.

387
illumque im-

Pontificia studia Carolo impenderet,

perialibus insignibus constituto tempore exornaret,

tuin in illius verba Caroli

nomine jurare pa-

ratos se offerrent, conjunxissenl(|ue

cum

iis

suas

nuit^ ut Ludovici

cum

Insubribus coitiones inire

preces

alii

novi oratores,
jussil)

Pontitex solemni rilu

meditantis conafus occuparet,

sinistras suspiciones

ipsumque omnes

(quanquam

id antea egerat,

dum

Coloni;c corona

de Luchino vicecomile Mediolanensi conceptas ex animo delere jussit. 3H. Confirmand;e eliam ampliQcanda;que Caroli dignitatis sollicilus Ponfifex, ut rei;iis ornamentis quantocius cingeretur, operam dedit ac vigesimam septimam diem Augusti ad peragen;

illum redimiri

discussaCarolielectione,ex-

ploratisque ejus virtutibus,

ipsum juslum regem

Romanorum

ad imperiale fastigium provehendum pronuntiavit, atque oratores fldei sacramcnto ia

sua et successorum Pontificuui verba adegit: qua de re certiorem hisce litteris Carolum fecit, ac
fausta

dara celebrifatem
lica auctoritate,
set, ColoiiiLG

constituit
si

ut

\ sanxitque ApostoAquisgrani instrui non pos*

omnia

illi
'
:

precatus ad dignas imperio vir-

tules excitavit
a

perageretur. Cseterum
et

refenint Joannes Villanus

Rebdorfius

rem peractam mense

'

Charissimo in Christo
illustri.

filio

Carolo regi Ro-

manorum

Novembri

die S. Catharinae sacro, cujus retardataj

Romanus

Poutifex, cui

Rex ajternus etsumaeterna? vitae

gemina contra Leodienses, tum conlra Eduardum Anglia) regem proelia causiE exlitere a Mense Novembri , inquit idem auctor, suprascriptus Carolus eleclus in regem Romanorum coronatus est prima corona in oppido Bonna Colocelebritatis
:

mus

in persona beati Petri Apostoli,

clavigeri, cielestis simul et terreni jura imperii et

plenitudinem potestatis concessit, super cunctos

fldeles suae cura;

commissos invigilans,

et

inten-

dens circa

ea, quaj fldelibus ipsis

ampliora pacis

niensis dioecesis (quia civitas

Aquensis

eum

intro-

justitiai afferre

commoda

existimat; tanto diligen-

miltere noluit) in die B. Catharinre, elapsis

jam
Lu-

xxxu annis
dovici .

tempore coronationis

praedicti

studiis, quanto ad hoc injunctse desuper Apostoliae servitutis offlcium

tioribus se tenetur

impendere

rolus, oratores

Antequam Bonnae corona cingeretur CaErnestum Pragensem arcbiepiscopum, Joannem e Pistorio decanum, Nicolaum e Luxemburgo praspositum, Geraidum e Magnaco,
*

ipsum stimulat et perurget. Et quia regnantium recte ordinata regimina nutrire consueverunt justitiam, et Christiano populo pacem dare, Pontiflcis ejusdem auctoritas, cui dictum legimus a Domino per prophetam Ecce constitui te super
:

de Pictavia aureatum equitem ad aulam Pontificiam auctoritate instructos niisit.

atque

Ademarum

(jentes et

Qui exposuere ut Carolus ab onmibus principibus electoribus, qui debuerant et potuerant interesse,

evellas et destruas, disperdas et dissipes, cedi fices et plantes ;3ideT]geadai et dirigenda hujusmodi regimina, prout ad suam
itt

super regna,

spectat soUicitudinem,

nequaquam debet

tepe-

communibus
fuisset
:

sutfragiis

Romanorum

rex salutatus

scere

sed potius operosasopponere,

cum

expedire

Ludovicus enim Bavarus junior,

cum
obti-

nullo jure

marchionatum Brandeburgensem
:

neret, ad comitia admitti erat vetitus

Henricus Moguntinus exauctoralus, suffeclo in ejus locum Gerlaco, omni honore ac jure exciderat: Palatinus Rheni comes et dux Bavariae dubio et ambiguo
jure erat prffiditus, ut ex litteris Pontificiis iudi-

manus suas. Sane duduni imperio Romano per obitum clarae memoriEe Henrici ullimi Romanorum imperatoris vacante, duo videlicet quondam Fredericus Austria} et Ludovicus tunc Bavarite duces in reges Romanorum in discordia
conspicit,
electi, ut dicitur, extiterunt:

deindeque Frederico
prae-

prcEdicto rebus

humanis exempto,Ludovicus

cavimus, in quibus ea adjecta erant verba,

te et
iii

se

ad

dictus propter ipsius excessus, culpas, crimina et

alia

quantum ad

te perlinet,

cum

ad eligenlicet

demerita detestanda, quasi tolum divulgata

felicis

dum Carolum
ticos

sollicitabatur;

prx'lerea scliisma-

perorbem, per

recordalionis

Joannem

pa-

nexus excutere detrectavit, atque ideo,

,

pam XXII
suorum

prtedecessorem nostrum de fratrum

jus ad

ferendum suffragium obtinuisset tunc tamen eo uti non putuerat. Ex (|uibus confutandi sunt ii, qui Caroli electionem ut non juslam traducere nituntur qui si nefaria ironia ab impiis Carolum imperatorem presbyterorum, ciuii annitente Pontifice creatus esset, dictum efTutiant; na; Carolum Magnum pluresque alios potiori jure imperatores presbyterorum appellaverint. Sed ad institutam narrationem redeamus. 34. Cum oratores adderentpreces,utClemens
:

consilio extilit omni jure, si quod eidem Ludovico ad rcgnuni vel imperium Rumanuni ex electione discordi prajdicta, vel alias competere

poterat

quoquomodo,

judicio justo privatus, et

et

subsequenter de hujresi
liler

schismate sententia-

Toro. v. Ep. ccxc.

'

Jo. Vill.

1.

xn.

c. 11.

^
5

Ep. ccxciv.

Rebdorf.

in

Annal.

Ep. cccxxxiv. Jo. ViU. 1. sii.

condemnatus. 33. Nos autem postmodum, licet insufflcientibus meritis, ad apicem summi Apostolatus assumpti, attendentes quod ex liis regnum et imperium praedicta diu vacaverantet vacabanl, etob hoc sancta Romana materEccIesia per longatempora suo caruerat et carebat speciali advocato et
'

c.

n.

Clein. toni. v.

Ep. secr. dccxxxviii.

Au. 5.

1.

111.

Ep. cur. xsvii. etEp. com. Dccxxxviii.

388

CLEMENTIS VI ANNUS
fldei, et

5.

CHRISTI 13^6.
;

legitimo defensore in Catholicae

ejusdem

nentes
et

ac inter alia

supplicantes, tibi

nostros

RomanaD ac aliarum Ecclesiarum, et libertalis EcclesiasticK, reique public;e grande ])raejudicium, multiplex detrimentum, et multarnm periculum

favores et gratias exhiberi, necnon inunctionem

consecrationem per

manus

nostras
:

impendi,

teque imperiali diademate coronari

se paratos et

offerentesque

animarum

ac hujusmodi discordiis et periculis,

promptos super

te et

animam tuam

quas tolerare salva conscientia non poleramus ulterius, occurrere paternae sollicitudinis studiis cu-

prajstare debitas nobis et eideniEcclesiae fidelitatis

etcujuslibet alterius generis

juramentum. Tanse
et

quam sobcuiares, ad quosjus eligendi regem Romanorum in imperatorem postmodum promovendum pertinepientes, principcs

(am

Ecclesiaslicos

dem autem
una cuni
,

praediclis

procuratoribus per

dilectis filiis et nobilibus viris

Henrico

bat,

Aposlolica auctoritate

monuimus,

eis distri-

comite de Salmis, Gaucherio de Montilio, Geraldo de Ulfla et Joanne de Aspero-Monte mililibus

Trevirensis, Valentinensis,etVirdunensisdioecesis,

ctin? injungentes, ut pro electione regis

Romano-

rum

in imperatorem, ut pra>dicitur, promovtndi,

ac

Rudoipho

dicto Losse officiali Trevirensi, proeis

de persona idonea facienda convenirent invicem, et ad eleclionem hujnsmodi procedere non differrent
:

curatoribus et nuntiis tuis una cuni

litteras

per alias

tuas simtliter constitutis

nos, pra^missis per

haec

omnia

alioqiiin Apostolica Sede?, a

qua jus

et

po-

jduries petentibus, ac devote offerentibus coram

testatem hujusmodi electionis ad principes perve-

nobis
et

eosdem procuralores

super hoc de opportuno remedio provideret. Prafati vero princi(tes, saiutaribus monilis nostris hujusmodi devota se promptiludine conformantes, ac certis die et loco
nisse conslat eosdem,

nuntiostuos propositis diligenter auditis, factaque nobis de hujusmodi electione concordi et

unanimi plena
in

fide,

eaque necnon persona

tua,

quantum tua

patiebatur absentia, diligenter

pro electione hujusmodi celeliranda, illi videlicet qui debuerunt, potuerunt et voluerunt iuteresse, convenientes in unum ; post diligentrm delibera-

examinatis, ac dc tuis fide, probilate ac conditiouibus omnibus, quae requiruntur in illo, qui est
electus ad imperialis cuiminis apicem subliman-

tionem

et tractatus,

prout tanli magniludo negntii

dus,

cum

pluribus praelatis et

requirebat, habitos inter eos, te marchionem Aloraviae, nunc etiam regem Boemia;, in regem (pro-

ritalis viris,

aliis magnae auctoqui tuos mores, couditiones et sta;

tum

plenius noverant, inquisito

ad laudem

et

imperatorem) Romanorum unanimiterelconcorditerelegerunt tuque deliberatione habita super hoc, ad instanliam electorum prwdictorum et aliorum multorum
in
:

movendum postmodum

gloriam omnipotentis Dei Palris,

nis Dei genilricis Mariae,

et Filii, el Spiri-

tus sancti, et beatae ac gloriosaj semiierque Virgi-

bealorum quoque Apo,

stolorum

Petri

et

Pauli

ac exaltationem
et

e.t

electioni

hujusmodi consensisti.

honorem

Ecclesiae el

36. Post hcec autemvenerabilisfrater noster Erneslus archiepiscopus Pragensis, et dilecti filii magistri Joannes de Pistorio decanus S. Joannis

rii praedicti, et

promotionem impeprosperum statum mundi, de fraconsilio te in sjiecialem nostrum

bonum

Irum eorumdem
et

Ecclesiie fllium suscepimus, tibi nostros favoet

Trajectensis, et Nicoiaus de
situs Saczeusis Pragensis

Luczemburgo

praepo-

reui

Magnaco
tiensis

decanus, ac Geraldus de archidiacouus de Ballhesio Constancappeliani

nostri
,

cujus nos

gratiam concedentes; personaque tua, et iidem fratres nostri specialem prius

uotitiam habebamus, idouea repulata, te noniina-

Ecclesiarum

necnon

nobilis vir

Ademarus de

Pictavia niiles, procura-

tores et nunlii tui ad nostram pra?senliam super hoc deslinati (habentes ad infrascripta omnia

vimus, denuntiavimus declaravimus et assumpsimus in regem Romanorum, promovendum in imperatorem, eamdem tuam apiirobantes persouam, ac sufficientem et habilem declarantes ad
,

plenum, sufficiens

et speciale

mandatum,

sicut

suscipiendam imperialis celsitudinis dignitatem;

ac decernentes uuLlionem,consecrationeui etcoro-

per patentes litteras tuo sigillo munitas nobis extitil facta fides coram nobis et fiatribus nostris

nalionem imperialisdiadematis,libi per uianusnostrasopportunis loco ettenijioreimiiendendas, supplentes

R. E. cardinalibus in solemni et publico consistorio, (irffiseute tam preelalorum et clericorum

S.

quoque

omnem

defeclum,

si

quis aut ra-

aliorum,

quam

laicorum

multitudine

copiosa

tione foruicB, seu tuae aut electurum praediclorum

lidehum) conslituti, pro parte tua inter caetera proponere curaverunt , electionem ad regem Ronianoruni de te, nd imperium ]iostmodum pro-

personarum, qui electioni tuas inteifuerunt, sju tx quavis alia ratione, sive causa in eadem electiona
inlerveuerit quovis
Aposlolica;
etiaui

modo

ex certa scientia, et
poteslatis
:

de

movendo, ab omuibus iirincipibus tunc in electioue hujusmodi Yocem habenlibus, qui, ut praevoluerunl interesse, fuiise coiicorditeret unirormitercelebratam, teque ut pra^dicilur, eleclioni hujusniodi conseiisisse, filialem reverentiam et devotionem ,
fertur, debuerunt,
et

pleniludine

prajcipientes

omnibus
,

fidelibus et vassallis regni et imtibi

potueruul

perii pra^dictorum, ut

tanquam

regi

Roma-

imiieralorem promovendo, pareant efficaciteret intendant, et nihilominus ibidem a priHlictis procuratoribus et nuntiis tuis ad haec, ut

norum

in

quam

tu ad nos et

eamdem Romanam

malrem tuam
nis gerere in

gessisti,

Ecclesiam gerebas et geris et propoexiio-

liraennltitur, ]ilenum, sufficieus et speciale

man-

datum habentibus, prout

ipsi

nobis frequenter

lulurum, sinceris affectibus

obtuleraut, fidelitatis recepimus

juramentum.

CLEMENTIS VI ANNUS
37.
raus,
et
ci

5.

CHRISTI 1346.

389

Attende
inlra
et

itaqiie,

fili

charissime, quccsn-

pra-cordia

iua diligenter revolve

qiiil)us

Leodiensibus iterato bellavil, et extitit victor et dein fuit inter ipsos pax reformata . Agit de eo-

dona magnifica
te largitor

nmUiplicia benelicia,
iii
:

dem

bello llocsemius

',

atque

illius

causas levi ex
insectati

bonorum omnium

suis bencdiclio-

re exorlas,
sup|)Iicio,

cum nimirum

viro homicida necato

nibus digiiatus est praevenire ad ejus mandata et

illaque sibi devo-

Hoyenses magistratumepiscopi

tione humili et operosis alTectibus recognoscens,

essent, traxissentque in partes Leodienses cives, et

beneplacita in

coapta, et vitare stude

omnibus te summopere quaesua;offenipsius, et ejus

cpiscopus armata
aijuilate poenas

mauu

de seditiosis ex legum
vellet
:

sumere

derenl oculos majestatis. Pone gressus tuos sumper in

nislros

simum,

in

qiio

Romanorum

et

cumqueflorentisBoemia; reges

semilis

mandatorum

condigna

honorificentia

prosequi

minon
et

omittas.

Praefaiam quoque Piomanam Ecclesiam

iuterna; cliaritatis officio
tui stalus et
filiali

aderant, exercitum admoveret urbi, deque concordia agilaretur, tumultuaria pugna, ex inopino eventu a factiosis concilata, fusum fugatumque
esse majori ignominia quam clade vigesima quinta Julii die D. Jacobo sacra, ut observat Jo.

malrem tuam, quae

affectu
cita

de

honoris augumento
veritatem
;

solli-

redditur,
:

venerari reverentia
:

semper
:

Villanus

'.
'

slude

juslitiam dilige
:

ama

sectare

Corripuerant
ues reges,
exciti
*

iter

Treverim Carolus

et

Joan-

pacem

a?quitatem serva

et

clementiam (qua

amicos et devotos multiplical) amplexare, ut inde laetentur caeli et exultet terra, et de tuis benigiiis
et virtuosis

Francorum rege in auxilium sunt contra Eduardum Anglum. De higua

rei

cum

bri

vero bello,
;

Christianae

perniciosissimo

actibus universa; reipiiblicae populus

:

diuturi

nunc usque veliementer

lua;
:

alflictus hilarescat jugo dominalionis superba; mentes hostium comprimantur contriti et depressi subditorum tuo-

nonnulla primum de nefario illius apparatu abutroque rege instructo pra;iiiittemus.

rum animi ope

virtus
caelestis
faciat, pietas

tua; misericordiae releventur;

gratiae

te

terribilem tuis

inimicis

39. Gallice et Anglice regcs ad pacem hortatur Pontifex missis nuntiis, ab Anglo consilia sper7iuntur. Cumulandis opibus, quas sceleralius ad fundendum Christianum sanguinem ea tem-

felicibus

subditisbenignum ostendat; .tuisque temporibus iu pulchritudine pacis pofiduciae tabernaculis

:

pestate qua bellum cum Turcis pro Christiano nomine susceptuin erat, absumeret sacerdotiorum

pulus Christiauus sedeat, in

habitet, etiu requie

opulenta quiescat tuque his etaliis tuis bonis operibus in cons[)ectu diviiia;
majestatis acceptus,

vectigalia ornandis altaribus pauperibusque alendis sacra, Eduardus invasit quod flagitium plu:

ribus fuciscolorarenisus^ Pliilippus eiiam Gallo-

pustmultorumannorum cur~

regno ad -ca;leslis et aiterni regni provehi gloriam merearis. NuIIi ergo, etc. Datum Avinione VIH id. Novembris, anno v . Consulturus juribus RomaniB Ecclesiae Clericula de terreno ac temporali
uiens, exacto a Caioli

praedonum purpuratorum exagilatus sacerdotum absentium vectigalia occupavit quem principem cum Pontifex antea Ecclesice addictissimum repeiite a majorum pierex,
consiliis,
:

rum

tale descivisse conspiceret, hisce gravioribus

relis

que-

revocare

sequenti auno a coeptis est coetc. regi Franciae illustri.

,

regis
,

Romanorum

oralorie

uatus

bus

fidei

sacramento

magistrum Geraldum

Clemens,

Magnaco, archidiaconum e BaltesioConstantiensis diiRcesis, capellanum Poulificium, de quo paulo ante memoratum est, ad Carolum dimisit pridie non. Decembris ut ex praescripta formula ilium
'

Fili

dilectissime

pra;missa, utique divino

,

et

humano
,

juri coiitraria

claritati

devotionis,

sacramento Sedi Ajiostolica; devinciret.

38. Belli Leodieniis exurdia, ExercuereCarolum adversae res sub adepti imperii initiis, ac gemina clade fusus est, dum pro foederatis pugnabat primum enim Leodii fugatus mox ab electione celebrata. De quo bello Vitac Clemenlis scriptor haec narrat Sugilbertus de Murcha episcopui Leodieusis, habens in sui adjutorium dictum Carolum regem Romauorum et Joanuem regem Boemia; patrem suum cum multis aliis principibus Alamauuia; Leodiensibus guerram
:
:

qiiatutuique piogenitores pia;fulgere studuistis erga Deum et ipsam Ecclesiam hactenus congruere, proh dolor! non videntur. Et utiuam tui consiliarii, qui te induxerunt ad ea, solcrti diligentia maturius attendissent gravia pericula,
qiiibus talia facientes, etiu eisfaciendiscoiisilium

favorem pra;ftantes, olim editi a sanctis Patribus canones evidenter involvunt et nihilominus
vel
:

considerassent attente,
stalis

si

per reges Franciae pro-

genitores tuos talia vel similia, in divime majecontumeliam redundantia, uUis unquam

temporibus, adversus eamdem Ecclesiam et iibertalem Ecclesiasticam adiuventa fuerint, vel eliam
atteutata.

movit, et

cum

eis bello

congressus

est

sed tauve.villo
illa die.

dem Leodienses
lus,

victores fuerunl, dictusque Caro-

Debuisseut

namque
a|iertos

pricfati consiliarii

si

qui primo loco ibidem aquilam

rationis

habcrent

oculos, prospexisse,

cum ea per fugam salvatus esl Sed eodem auno dictus episcopus cum
erexerat,
'

eisdem

Iloc^eui.

II.

c.

33.

iii

Cliiou

Jo.

Vill.

I.

.\ii. c.

61.

Tum

V. t|i. seci.

dcclx.xxiii. ei au. o.

1. ixi.

Kp. cur. xxvui.

MCLXXVU.

Dubiav. Rist Uolui. I. xxi. ^ Toin. V. tp. secr. UCLX.

Alb.
t)p.

Arg.
secr.

^Toin.iv.

390
quod Romanus
siae

CLEMENTIS VI ANNUS
Pontifex, pastoruniversalis Eccle,

5.

CHRISTI 1346.
cujus legationis meminit etiam Joannes Stephani loco Petrum car' quanquam
collocat.
Illi

cessit

Catliolicse

quem

Christique in terris vicarius ad Ecclesiarum omnium plena noscilur dispopralatos et personas Ecclesiasticas
,

Villanus

dinalem
cere ad
silia

vero, cuin in

Angliam

traji-

silio pertinere,

Eduardum

a bello inferendo ad pacis con,

de quibuscumque mundi partibus

et iDos,

in

quibus

Catholicae fidei cullus \'iget, ad se vocare polest,

revocandum pararent tuti et liberi commeatus syngrapham ab Eduardo impelrare non

potuere,
iis

de quibus

sibi videtur,

apud Sedem Aponihilominus ad

,

stolicam

secumque tenere,

et

partes diversas

mundi
exiguiit,

destinare
et

prout incum-

enim transfretaturum se in Repulsam passos ab Anglo belli guinis avido, scribit Villanus % cui Ms.
respoudit.

Gallias
et san-

Vaticare-

bentia negotia
Et infra
:

expedire ccgnoscit.

num'

consentit his verbis:

Eodem tempore

Et

nihilominus considerare aperlius

(lebuisset,

quod bona Ecclesiarum ad ministroet Chrisli

rum ipsorum
lictl

pauperum sustentationem

Franciam D. Annibakius cardinalis, juncto sibi domino Stephano lit. SS. Joannis et Pauli, qui postea fuit Innocentius papa VI, qui
vertitur in

ac pios usus alios specialiter deputata noscuntur,

etiam

modicum

profecerunt .

usus coiiverti alios, etiam propter nec communes,statutis Conciliorum generaliurn proea in

40. Incenderant

Eduardumambilio furorque,
:

hibentibus, ipsius
obtenta.

Romani Pontificis licentia non Et quanquam Ecclesiis ac prselatis et

,

personis Ecclesiasticis

ut administrent jura et

cui Clemens quantaque funesto illo bello patraret mala, de quibus coram divino tribunali in jus vocandus esset, utque nuntios
subjeclis litterisexposuit*quot

ut a concordia penitus abhorreret

bona Ecclesiastica jure suocompetat; ipsi tamen eadem administratio per executionem litteraruni
subtrahitur prajdictarum .

cardinales pacis interpretesaudiiet, estadhortatus:

Clemens,

elc.

charissimo in Christo
illustri.

lilio

Et infra

Prse-

Eduardo regi Angliae

terea tua, quccsunius,serenitasregalis attendat, et intra secreta cordisdiligenti medilatione revolvat,

Cum

nostris

Itesaui

nos inter caetera desiderabilia cordis ictibiis venenosi hostis pru.'dicti

inter vos iuvicem
pacis
et

quod etiam

pra-fali

dubeaat consiliarii

(si

salu-

(nimirum daemonis) charitatera

redintegrari et
restauiari
,

briter vellent iu hac jiarte consulere) atlendisse,

ac

unilalis

cum qua

mater tua (cujiis precibus et suflragiis egere semper nosceris, et pra?sertim his temporibuSj quibus tibi procellosi guurraruin turbines ininiinent, proh dolor et
fiducia ipsa Ecclesia
1

reformari Deo gratam et hominibus desideratain

insurgunt) pro te tuique status prosperitafe ad

concordiam ardenter cupientes, venerabilein fratrem .\nnibaldum episcopum Tusculanum et dilectum filiumnostrosStephanuin tituli sanctorum Joannis et Pauli presbyterum cardinalein Apostolicae

sponsum suum Dominum nostrum Jesum Christum, a quo est omnis viitus, victoria et fortitudo, qui |ier praeniissa graviler offenditur et vehementer

Sedis

nuntios

viros

utique

profunditale

scieiitite praedilos, probitatis et

maturitatis discre-

tione conspicuos, pacis, veritatis et justitia? fervidds

zelatores, ad

proculdubio irritalur, levare poterit suas. Dat. Avin. VI non. Maii, anno v .

manus

tuam
;

et

ejusdem regis praesentiarn

Superiora scribebat Pontifex non ut justo rebus asperis reguum nudaret, periclitanti enira ut ex opibus Ecclesiaslicis succurpraisidio in

proplerea de fratrum nostrorum consilio providerimus deslinandos magniflcentiam tuam regiam

rogamus

et

horlamur

attentius,

te

per Dei niiseri-

reret exlremo

tano archiepiscopis
misit' ut

anno Narbonensi, Tolosano, Auxieorumque suffraganeis perpecuniarum subsidia ex Ecclesiaslicis

cordiam nihilominus obsecianles, quatenus quod ex eisdem guerris et dissensionibus sanguis innoxius

redemptorum preliosocruore

Christi,

clamocessans,

ribus validis ad etlunditur

;

Dominum

vociferari

non

vectigalibus pro tutando regno conferrent ea lege,

ut edicta a S. Ludovico ad Ecclesiasticorum gra-

et pia loca

tiam lata a Philippo conOrmarentur

ita const!tuta,ut

quae subsidia

et Ecclesiae, monasteria et alia sacra destruuntur, vastanlur et dissipanlur; pauperes, orphani, puiiilli, viduae aliaeque mise-

primum

piLtsuIes ea de causa con-

rabiles personaj o[ipriinuntur injusle; divina et

|)ia

venerint, iisque assentientibus concessa erogaiidi

facultas a Ponlifice fuerit, ut e Clementis ad Phi-

negliguntur opera

turbatur et iinpeditur

cultus justiliae

Velabat vero sacras opes profana auctoritate occupari Ponlifex, cuni maxime nulla adhuc verno tempore urgeret ne-

lippum responsis

constat.

dam

et nianutenenregeset prcusidentesconstituti debitoressunt, et inde habent ia stricto judicioreddere rationera)

(quam nutriendam

delinquentibus
et

et

malignantibus praebetur audacia,

cesbitas^ac sacris instructi opibus reges ad

bellum

magis concilaienlur, quod sopire onini studio et conlenlione nitebatur. Legarat ea de causa ApobtoIicosnuiitiosV-ardinalesAnnibaldumepiscopum

unde non iramerilo gravitur provocatur et irritatur Altissimus, subsealia

niala

inenarrabilia,

cuta sunt hactenus et etiam subsequuntur

inlra

praecordia regia diligenter cousiderans, et consi-

Tusculanum

et Stephanum tit, SS. Joannis et Pauli presbylerum, qui in Pontificatu Clementi suc-

deranter revolvens, eosdem nuntios per nos et Sedera Apostolicara pro praemissis tanquam pacis

Tom.

V. Ep. secr. dcccxiv.

ccLxxsii.

dcccxv, dcccxvi.

lliid.

Ep.

'

Jo. Vill.

1.

XII. c. tiS.

Tom.

IV.

p. secr. M.

376j.

2 Ibid.

'>

.Ms. bibl. Vat. siga

nuui.

Clem. tom.

v. Ep. secr. cliii.

CLEMENTIS VI ANNUS
angelos dcstinatos, et ad tuam prsesentiam accedenles, gratanteret benigne recipias, plane,favorabiiiter et

5.

CHRISTI 1346.

391

palienler audias, ac eorum salutaribus monilis et persuasionibus sic clementer et effica-

etiam regem Romanorum addunt cum innumerabilibus ducibus, comitibus, baronibus at(|ue nobilibus, nocnon communilalibus, armorum proelium cum dicto rege An(interfuisse

nonnulli'),

ciler acquiescas,

quod mala

praedicla tollantur de
oijlala; tranquilli-

glia; et suis

genlibus habuerunt. Ultimate pennis-

medio, et tranquillilas arrideat

talis et

pacis
filius,

merito

tuque Regis aeterni et et bealiludinem qum

pacifici vocari
viris pacificis
Ili

pronii ttitur, valeas promereri. Datuni Avin.

non.

Augusti, anno v .
41.

Non valuere
belli

hffic

Eduardus

faces,

monita; injecerat enim neque in Aquitaniam, ut

suffi genles bellum pncdictum obtinuerunt et dictus rex Franciae cum paucis apud Ambianum est recepttis. Dictus autem rex Angliic per duos dies postea subtus tentoria die noctuque in loco, qui dicitur Cresci, in quo fuit hellum commissum, caslra melatus est
;

sione divina dictus rex Angliaj et

cum

suo exercilu. In quo bello mortuus

est rex
fra-

primum

decreverat, sed in

Normanniam subor-

Boemia?, duxLotharingia),comesde Lanciono,

ter dicti regis
et
aiii

natus a Golofredo Haricurioe comitis fratre patria;

proditore, qui conjiirationis
talis

cum

Clissonio socie-

niulti

Francia germanus, comes Flandria, comites et barones ahjue nobiles

crimine postulatus fugerat in Angliam. Plu'

ila(|ue Normannorum defectionis spe adduEduardus, llorenlissima classe invectus, vigesimo Julii die descensionem fecit, ac late provinciam ferro, flamma, rapinis est populalus.Quae mala deflet Pontifex in litleris ad Joannam Francorum reginam, ex eaque hostili excursione de pace colloquiuni abrumpi queritur^: IIoc pro

rium
ctus

Fraiicigena?,necnon, ut dicitur, plusquam duodecim iiiillia hominuni Gallicorum in dicto bello

ftierunt B.

ceciderunt niortui, de Anglicis non pauci mortui Agunt de eodeni proelio universi ejus

temporis historici, nonnullique cssorum ad

ginta millia ascendisse referunl^

tri-

Tanlum

fudit

cruorem Eduardi crudelis ambitio, ut Gallicam tingeret sibi purpuram quam tamen adipisci non
:

tanto, fllia cbarissima, pra^miltimus,

cum

spera-

potuit.
caeso rege Boemiae caeco meminit inter Petrarcha hoc elogio' Eo, inquit, se praecipitem dedit, quo spectare alii, coecumque oculis alios
:

tionis

remus per cardinales, quos pro tractatu reformahujusmodi miseramus, ipsum inchoari tra-

De

clatum,et deinde ad finem deduci votivum displicenler niniis audivimus, regem ipsum Anglia; in

prosequi vix audebant

gloriLE

Et infra

Et quid, oro,
nisi

Normannia3 regnum Francia) intravisse hosliliter, et damna ibidem aliqua intulisse de quo dolore cordis affligimur, verentes traclatum ipsum turbari, vel impediri propter hoc ;,et quia
parlibus
:

viri

forlis

obfuit visus

caruisse,

ut

quem virtus et pendum coecitas

natura mirabilem fecerant, stufaceret? Planxit Pontifex stre-

regnum pra^dictum

quo traxisse noscimur originem, Isdi non potest, non existentibus

Francioe, de

nuum Ecclesia) defensorem amissum, qui una cum Philippo adversus Saracenos pro fide restituenda Syrice vilam fundere decreverat
*,

et

Ca-

nobis hxsis, etc. Uat. Avin.

kal. Seplembris,

vi . Cum vero adducti essent in invidiam a nonnullis nuntii cardinales, male officio suo perfunctos qui Eduardum ab illa irruptione non

anno

rolum Romanorum regem, qui prcelio evaserat ejusque sororem Bonam Normanniae ducissam
consolatoriis litleris
erexit
,

quibus hoc

elogio

Jonnem exornat
Catholicus, forlis,
vicloriose

averlissent,
defuisse, sed

monuit Pontifex%
illius
;

oiiem, qui
et

ipsos opera non imperat ventis et

Rex prudens
:

ipse

tanquam princeps

et strenuus, gloriose ac

cum

celehris famae praBconio, in

mundo,

mari,

implorandam

corda regum in
cladibus

manu Dei

consistere.
42.
prcelio

De Gallorum
Boemice rege.
a

Eduardi

deque cceso in irruptioncm et

viam Domini non deserens, diutius vixit, et regnavit mullis temporibus, ac prolem numerosam et inclylam post se relictam a Domino meruit obtinere tandemque armorum actus, in justo bello
:

bellica facinora

describit

his verbis Ms. Valica-

regnum
nimiter,

Francia; defendendo, exercendo

sicut ad

num

'
:

Sub mcccxlvi, de mense Augusti, rex

suum

speclabal

magnahonorem re-

Eduardus Angliae cum oclingentis uavibus bene munilisad guerram in Normanniatuncapplicavit,

et \iribus

gium,
jnter
vit;c

vires suas, honorabiliter sic

et spe

credimus,
suaj,

Deo devotus ut de misericordia divina concepla,

armorum

villa

cum

Canii innumerabi-

libus villis, castris et

dictum ducatum occupavit, ferro et igne psne devastans usque ad sanctum CIou prope Parisios in quo loco dictus
locis per
:

suorum catervam militum finivit terminum quod pie credi potest de laboribus ad

quietem, de miseriiset rerumnis ad beatiludinem, et ad lucem de tenebris transivisse, elc. Adjecta

est

rex Angliae

cum

suo exercilu per dieni totam

est.

et

iisdem

litteris lioic

temporis nola:

Dat. Avin.

noctem sequentem castra metatus

dies

Per paucos

XII kal. Octobris, anno v .

vero sequentes, videlicet die sabbali xxvi mensis Augusti antedicli rex Francia; una cum rege Boemiai, rege Navarrae, et rege Majoricarum,

Porro de gestis ah Eduardo post parlam memoratam vicloriam subdil Ms. Vaticanum o Ob:

'

L>ub. Ilisl.

Roem.

1.

xxi.

'Ji. Vill.

I.

CDXLv.

XII. c. 62. P.iul. .Eoiil.

3 ibid.

1.

IX.

Tom.

v. Ep. see,

Ms. bibl. Vat. sign. num. 2040. in Clem. VI.

* Clcm.tom. v. Ep.sec. de remcd. utr. forluna Dial. 9G. Dxxvii. ' Ibid. Ep, Dxxix. * Ms. bibl. Vat. sign. num, 2040, pag. S2.

Fross. hist.

1.

i.

peir.

1.

d.

392

CLEMENTIS VI ANNUS

5.

CHRISTl 1346.
apertis

tenlo bello, prBedictus rex Anglise

cum cum

citu versusvillam Calesii iter assumpsit, et

suo exerdictam

villam obsedil, el
filiis

ibi

personaliter

regina et

suo posse in dicta obsidione sletit per undeciiii menses et xxvi dies, donec ex -vi et per compositioneni fame dictam villam liberam ad
al(|ue

eoiumdein Flamingorum rationis lumine illustratis, suis omissis deviis ad iirscipitium damnationis a^leriiai ducenlibus, ad viam veritalis et

quod

oculis, et cordibus divinae claritafis

rectitudinis curarent dirigere gressus suos

post

regressum

dicti

episcopi

(nimiruiu Beltramini
piffidiclis

suam voluntatem
de
Caletii

Sed expugnalione anno sequenli. Subdit

et

mandatum

habuit

Bononiensis), de partibus
jira^fertur, fere

Flandriae, ut

per qualiior

annorum spatium

de-

auctor
43.
glia.'

slitimus a faciendisprocessibuscontraipsos.Nobis

Durante

illa

obsidione gentes regis Anin

vero

sic

eos clementer exspectantibus, superveneet infesti,

debellaverunt regem Scotia; et suas gentes in

ruul rumores im|ilacidi

quod

dicti Fla-

lerrilorio

Eboracensi

quo

bello

plusquam

de-

mingi de mense Augusti proximo

prseterito contra

cem

millia

Scotorum mortui ceciderunt,

:

et dictus

ulramque pacem pra?dictam

in suae damnationis

conductus et positus in turri Londoniarum et boc luit de mense Octobris, anno Domini mcccxlv b. Conrex Scotiae vulueratus et captivatus, atque
solatorias

cumulum
et

ipsamque infringere damnandis temerariis ausibus non verentessequeacdictam

venire,
et

patriam pradictis per Clementem

Joannem Ro-

proximo anno VI

k;il.

Jun. litteras dedit

manos
est,

Pontifices prffidecessores, sicut pra^missum

Ponlifex ad

Joannam

Scotias

reginam de capto Da-

promulgatis, iilterius involventes

regnum

prB-

vide rege, pro eo liberando Apostolica studia pollicitus.

vinffi

dictum Franciae
el

hostiliter invaserunt,

ad rebelregis

Adscripta est a nonnullis ipsius clades diob sacrilegia patrata vindicta', ut qui sacros
diripi
et

liones, inobedientias et offensas et injurias graves

atroces

jirKnoininati

Phiiippi

moderni

D.

Cutberto agros evastari, ac templa

;

Francia^ inconsultismotibus notorie prorumpendo.

inflammari permisisset dequoScoticarurarerum auctor hsec historiaj mandavit: Ferunl in somno

'

Nos

igitur

dissimulare ulterius salva conscientia

regem monilum, ut ab
rel, alioqui
:

agris D. Culberti abstine-

non valentes, quominus tantis discriniinibus ipsorum Flamingorum animarum obviari debitis,
quibus iiossumus, remediis procuremus, discretioni vestrEB per Apostolica scripta commitlimus,

infelicemexitumlemeritatem ejus hased a somno exjierreclum, vana esse biluram somnia dicentem mandasse, ne cuiquam agro nec villa; parcerent, omniaquecorrumperent. Perven-

inandamus etc. Dat provinciam ut si in Belgium ipsis aditus patuerit, velin circumjacentibus
el

tum

tandem cruentissima devastalione Duneleamque adeo violenter pervagatus est, ut omnibus et forlunis et habitatoribus exhaustam reddideest

locis

miam,

cui D. Cutbertus praesidere credilur,

a Clemente

diebusDominicis ac festivis promulgent, lalas V et Joanne XXII Rom. Pontificibus

illos

censurarum sententias
los,

incurrisse, ac siugu-

rit, etc. B

Subdit Boetbius, ut collatis

telis Iransfixus
tibia:,

cum

Anylis
fer-

qui in utroque pacis foederescriptas legesresciderant, anathemate se irretiisse urbes vero ac

;

siguis,
sil

quanquam
infixum

viribus longe superior, victus

;

populos Ecclesiastico interdicto devinciri.

Dat.

ac

duobus
alte

utque alterius
exierit,

Avin, kal.

Septembris, anno v
et religione,

Demum

Belgae

rum

diviuo miraculo, implo-

ralo S. Niniani

nomine, sponte

cum
:

nulla

anlea arle avelli sine periculo poluisset

Telum

autem, inquit,
statim

unum

regis tibiae infixum extrahi

partim reviviscente veteri in avitos principes studio, ad Ludovici comitis obsequium biennio post redierunt', M. Ad tnrbas NeapoUtanas compescendas inpartim censuris

non

potuit, nec

priusquam

S.

Niniauum

iuviseret: visa
riri,

enim tum

est tibia manifesto ape-

ac telum prosilire .

terminiium mittit Pontifex ferens idtricem senIn Neatentiam in Andrece regis interfectores. politano quoque regno graviores motus concitati

Gesta etiam hoc anno plura alia proelia in Bri-

sunt,

alii

in

Joannam

ut viro

illatse

necis reara
alii'

lannia, Aquilania
Gallos, et

et

Occilania Anglos inter et

sceptrisque indiguam rebellionem moverent,

ubique Gallos sub Anglico furore succubuisse, multasque urbes victoris iniperia admisisse

Joannam

ut

puram
:

a crimine tuerentur

in

eam-

deiu Carolus Dyrrachinusregnandispeet illecebra

describunt pluribus

RIs.

Valicanum

-, *.

FrosPronaj

moveret arma
lis

alii

captata ex tumultu publico'

sardus' Gallico idiomate, etalii scriptores

ita

occasione improbitali frosna laxarent. Quibus maut occurreret Pontifex, ad

ad exitium Gallorum res Flandros, qui ad comitis sui obsequium jam erant reversi, in pristina
pertinacia conflrmarunt
:

quem supremum

ia

Apostolicam euim beni-

Siciliam utrainque administrationem Guidoni card. demandavit, sed

spectabat imperium, regni

gnitatem, qua; ad ipsos pateruo sinu excipiendos

cum

id

munus non

annis quatuor exspectarat,delusisse queritur Pontilex in lilteris datis

^

dum tit. S.

admitteret illud in BertraaMarci cardinalem Ebredunensem trans:

ad .\nibaldum etSlephanum
:

fudit% adcujus praeterea augendam auctoritatein

uuiversaj illum in Italia ditiouis Ecclesiasticse vi-

cardinales iuternuutios

Porro nos sperantes,

carium, ac publicae pacis servatorera creavifPon1

Ileclor. Eoet.
1.

1.

xv.

- .Ms.

bibl. Vat.
Pliil.

sign.

Fross. biot.

I.

Paul. .Einil. iu

vi et

alii.

num. 204S. 'STom

v.
'

JLgii. e Roya. an,

13iS. in Chrou. Meyer.

1.

xiii.

Jo. Vill.

Ep. secr. tDLix.

XII. c. 51 ct alii. 3

Tom.

IV.

Ep. sec.DccLXXvii, dcclxxviii.

'

CLEMENTIS VI ANNUS
tifex.

5.

CHRISTI 1340.
in

393

Verum

objecla; alioe ex aliis difficultates, ac

speralum gaudium
ni,

niaxime adversa valetudo eumdem legatum ileliiiuere, ne in regnum Ncapolitanum ad suscij^iendas publica; rei habenas se conferret. Interea ingravescebant publici lumultus exercebanlque
,

sccleratissimi iniquitalis

moerorem. Quidam etenim filii et perditionis alum-

summum

cogitantes et cogitatuin audentes

mulua odia principes

dens
sibi

'
:

cumqueearatione impen',

Andream adolescentem moribus compositum gcslu(]ue moilestum, ac nullam in se machinationem fieri, cum quasi
nefas perficere, pr.Tdictum
retate,

ex Ungaria discrimen ultro accerserent,

in propriis laribus et inter suos securus existere

Clemens ipsos ad concordiam estcohorlatus

Ildebrandino episcopo Patavino

tum

crederet, suspicantem, circa

primum

noctis silen-

munus

injunxit

XVII kal.

Julii,

ut una

cum

Guillelmo episcopo

lium, ut cameram, in quasibi erat nocturna quies, exiret, proditionaliterseduxerunt, ipsumque tan-

Cassinensi regiae stirpis principesin

niutuamcon-

quam agnum ad viclimam

bili

foras

eductum morti

cordiam adduceret. Non Pontificis, nou Apostolicorum internuntiorum, non procerum Siculorum
consilia

turpissimse, cogitatu terribili, dicluque lamenta-

immaniter tradiderunt. OimpietasHerodiana,

perhorrenda, quae innocentis inesic nefanda desaevit
!

apud

illos

valuere, donec iidem vul nesibi

et ifihumanitas

regnoque excidium peperere. Inter haiclulit Clemens adversus

Andrea; regis interfectores, et omnes
illius cocdis flagitio se

ccm, vel exilium, vel vincula

briala sanguine sKvitia

efTrncnata temeritas et crudelis factio,

alios,

qui

considerans illum, qui in

nou regem, etiam a Domino

quae

devinxerant, ultricem Iianc

sententiam
B

Clemens,

etc.

ad cerlitudinem praisentium,
et

elmemoriam futurorum. Detestanda nimium

reprobatum, sine dolo manu injecerat, a David rege mitissimo mortis judicium pertulisse; in regem innocentem dolosa perfidia manus cruentas apponere non expavit nefarium et inauditum
!

infandi nefandique sceleris

horrenda nequitia et immanitas, per viros

scelus,

immane

facinus et piaculare llagitium, in

est impietas, et praedones

quo ab impiis egressa

pietatis

sanguinum et dolosos, innoxium sanguinem silienles, in personam clara; memoria; Andrea} regis
Sicilia;

proditionaliter perpetrata, nos (qui propte-

rea diris

ritcr el compellit, et

dolorum aculeis pungimur) inducit pacommuiiis utilitas fidelium

inlerest,

pietatem , tanquam virum innoxium proditorie ac crudelissime peremerunt, non ipsius adolescentiae, non innocentiae, non tam illustrium,
praedantes nequiter
naturac

hostes

humanac

videlicet

Francia),

Siciliae,

Ungariae ac Poloniae

(quorum
et

peccatanocentiumnotaexistere,
est infausto

regum,

a quibus traxerat originem claritali,

neque
Cujus

criminosos poenas debitas Juere) persuadet ut

regali, quapollebat, excellentiae defereules!

quod apud mullos

rumore

perlato

itaque cor lapideum et penitus sic saxeum,

quod

longe latcque dispersuni, nos silentio, innocentis sanguine clamante ad Dominum, non tradamus
:

de tanto scelere non emolliatur, et commoveatur ad gemitum et dolorem ? Cujus natura tam inhu-

sed

potius

flagitii in

enormitatem sceleris et acerbitalem notionem publicam deducamus, et ipacer-

sius detestabilis crudelitalis acerbitalem, et

bitatis

facinoris crudelitatem,

Deo

et

hominibus

abominabilem, impunitam nullatenus, sicut nec salva conscientia possumus, relinquamus. Dudum siquidem inter Andream el charissimam in Chtislo
filiam riostram

mana, qui non provocetur ad laciymas ? Cujus tam durus animus, qui de tanta impietate tam crudeliter perpetrata, non appetat justitiam, et ultricis poenffi debitum non exspectet? 46. a Sed nec hoc silentio praeterimus, quod in peremptione Andreae regis praefati, ultra divi-

nam

offensam, nostra et Apostolica; Sedis reve-

Joannam reginam

illustrem
,

Sicili;e,

rentia per praedicti facinoris patratoreset ejus participes

pra'cedenle dispensatione legitima

per carniscopulam

niatrimonio

non mediocriter

est

contempta:

cum euim

consummato, nos ipsiAndreaD,

eumdem Andream, quem

affectione singulari et

nomen
ipsum

deliberationecumfratribusnoslrihabita diligenli, et litulum regium, prout ad nos pertinere

in

dignoscitur,

duximus adscribendum, ordinantes rcgem Siciliae una cum dicta Joanna

dictis

paterna benevolentia prosequebamur, speraremus futurum prajdicti regni Sicilia; utilem et pacificum gubernalorem, ac specialem nostrum et Romana; Ecclesiic filium, el fidelem et streuuum et defen-

conjuge sua inungi, et regale simul gibus tribui diaden^.a.

45.
a

conju-

sorem;nunc per sceleratorum hujusinodi

tium spe nostra fruslramur,

flagi-

et de regni ipsius

itaque venerabili fratri nostro Guillelmo episcopo Carnotensi tunc de mandato

noslro in illis partibus existenti commisissemus, quod ad diclorum conjugum honorem et connnuneni nostram et regnicolaruin la-titiam ipsos aucloritate nostra inungeret, et diademate regio coronaret ecce, quod versa est in planctum citbara, et Uachel plorante filium, conversum est
;
'

Cum

turbatione ac periculosis dispendiis verisimiiiter dubitalur. Res etiam publica et universa fideliuui
lioc esl kesa multipliciter et ollensa. locus tutus esse poterit, cuique domus, Quis enim qua; consuevit esse lulissimum refugium, dicetur sccura, cum in habitatione pro|)ria tantus prin-

mullitudo ex

ceps occubuerit sceleribus

Tom.

IV.

Ep. McccLxvi.

loin. V.
I.

III.

Kp. secr. cccxli. elc. Ep. cur. IX.

ibi,i.

ip.

secr.

lom.

v. Ep. ci.

McccLxvii. An.

et 4.

? De quibus quibus fiducialiter se committent, quando rex ab illis, per quos liberari ab aliorum insidiis sperare dcbuerat, proditorie Iraditus esl diriB morti ?

impiorum

audLbunt homines

coiifidere, aut

Akn.

ToMCs XXV.

Rayn. VI.

50

394
47.

CLEMENTIS VI ANNUS

5.

CHRISTI 1346.
Ecclesiasticis,

Cum

igitur praodictum flagitium in gra-

et beneficiis

quantacumque

et qua-

vissimam

divinfc majestatis ofTensam, in

Setlis

et Apostolicfc

contemptum,

et

nostrum cunctorum

liacumquc existant qua; obtinent, omni spe restitulionis adempta ac etiam honoribus et digni:

fidelium scandalum, ut pra^mittitur, ac exempli

tatibus,
et

ac publicis

officiis

et

adminislrationibus

perniciem fueritsicnequiter perpetratum; dignum reputamus et jiistum, ut qui in tot et tantis pra?-

carum

excrcitiis sa;cularibus

privamus eosdem,

ipsos reddentes inhabiles ad similia in posfcrum

sumpserunt otfendere, indignafionis

justa;

non

evadentes aculeos, poena mulliplici feriantur, ut

similium proditorum malitia successorem non inexemplar alios retraliat ab olTensa. Ideoque Salvatoris nostri, qui est Deus ultionum, et justus judex vindicans delicta patrumin filios, vices licet immeriti gerentes in terris, provida consideratione pensantes facinus hujusmodi in regno Sicilia?, quod juriset proprieveniat, et punilaj transgressionis
tatis Ecclesiai

eorum, si quos habent, a fidelitafe, qua tenentur eisdem, absolvimus, juramenta super hoc priTstita de Apoolitinenda. Vassallos etiam et subditos
stolicae potestatis

plenitudine relaxantes.

Decernimus quoque, ut omnia loca, ad quffi dicti rei, postquam per nos vel alios, quibus hoc commiserimus, rei et culpabiles tanti sceleris
48. a

fuerintdeclarati pervenerint,

qnamdiu

inibi scien-

tibus ipsorum locorum dominis, sive rectoribiis

Roinanae, nostraique temporali jurisexistit,

aut universifate

eonim

praesentes fuerint,

nisi

dictioni

subjectum

perpetratum
et

fuisse, et

quam
liter

cito sciverint capiantur, et cajiti

ad nos

fide-

ad nos (attentis pra^dictis

libus) in casu prfesenti
dicti

et aliis

causis rationabi-

deducantur, Ecclesiastico eo ipso sint suppo-

cognitionem
;

criminis pertinere

punitionem ac nolentes, prout nec

sita interdicto.

Ad

hacc universis et singulis civi-

tatibus et universitatibus quibuslibet, et personis

velle

bile scelus

debemus, tam horrendum facinus etdetestaimpunitum relinquere, ne eos impuniin

singulis Ecclesiasticis et mundanis,

dignitatis, praeeminentiae,

cujuscumque
edicto, ut

status,

conditionis aut

tate Irahatur

exempli perniciem, sed potius

;

sexus existant, hoc generali

mandamus

meta similis prasumptionis existai considerantes quoque quod, cum dicfi sceleris enormitati vix, affentis omnibus ejus circumstanliis, poena condecens valeat respondere, non indipoena;

metus

nullus supradictos aliquo ex dictis modis reos, ut

praemittitur, declaratos receplet vel defendat vel,

quantum in eo mitlat nuUa

:

fuerit,

receptari aut defendi per-

eos universifas in

potestateni vel

gnum
modus

existit,

ut ultionis severitas amplius exten-

consules aut rectores recipiat, vel ad quodlibet

aliud
offlcium,
:

datur,et propter enormitatem culparum plagarum

exuberet, nec poenis
solilis

contentemur

admittat

nullus

quocumque nomine censeafur, commercium aliquod aut comnisi forsan

ad infligendas infrascriptas poenas, quas ob maleficia solvi ratio

munionem

quamlibet,

in

illis,

quiB

magna

suadet, contra malefactores

salutem animarum ipsorum respiciunt, habeat

prfedicfos in virfule Alfissimi exsurgentes, delibe-

cum eisdem

nullus eis praestet auxilium

:

vel

ratione

cum

fratribus nostris prwhabita diligenti,

de ipsorum consilio, auctorilate Apostolica et de

plenitudine potcstatis,

omnes

et singulos, cujus-

favorem publicum vel occultum nullus cum eis sub quovis praetextu seu colore societatem, ligara seu confoederationem aliquam inire praesumat
niilla universitas, ullave singularis

cumque

status,

dignitatis, prffieniinentice,

sexus

persona,

eis

vel conditionis Ecclesiastic;e vel sa;cularis existant,

vel

eornm

alicui

quovis jure subjecla, post decla-

qui interfecerunt vel interfici niandaverunt An-

dream regem pra^dictum,

vel interficientibus ip-

Fum

ad hoc dederuntscienterauxilium,consilium velfavorem autinterfectionem hujusmodi eorum Jioniine factam ratam habuerunt, vel interficientium eorumdem in ijisa interfeclione sociietcom;

rationem prajdictam pareataliqualitervelintendat. Alioquin omnes singulares personas, scienter contrarium facientes, sententiam excommunicationis,

quam

ex

nunc
facto.

in ipsos ferimus, incurrere

volumus

ipso

Universilates

autem,

quae

secus scienter fecerint in praimissis vel aliqiio

lilices

extiterunt,

tanquam

fanije

suae

prodigos

pra?missorum,

et terras

eorum, qui fcienler dictos

infamia) perpetu;c nofa damnanius, omnibus legitimis actibus privantes eosdem, ac decernentes,

reos receptaverint, aut defensaverinf, aut societa-

tem

seu

confa?derationeni
Ecclesiasfico

cum
et

ipsis

scienter

quod sint prorsus intestabiles, ut nec lestandi liberam habeant facultatem, nec ex testamento seu
ab intestato succedere vel aliquid ex cujusquam successione percijiere valeant, nec ad reddendum testimonium admiltanlur. Dentur cuncta eorum ;pditicia in ruinam, nec sil qui inhabitet ea, et
|ier|iefuae infamiaj nofam jierpetua ruina testetur, nulioque tempore rcparentur. Nullus eis debita reddere, vel respondere in judicio teneatur. Boiia

iniverint,

supponimus

inferdicto;

ipsasque societatem,
initas et in

ligam

confcederationerti

poslerum ineundas, etiam si poenarum aut juramenli adjectione vel quacumque fuerint alia firmitate vallata, quatenus in ipsis eorum commodum vertitur, omnino viribus vacuamus,
et esse decernimus vacuas, irritas et inanes. Ut in ipsorunl aufem facinoris hujusmodi poena reorum, producenda el duratura ])osleris, in oin,

ijuoque omnia mobilia

nes, jura

et

immobilia, jurisdictio-

nium
eadem

notitiam futuris temporibus diUundalur,

auctoritate statuimus, ut sicutnec ipsis,ita

ipsorum ubilibet consfituta publicamus, eis sub quorum consistimt domiuio siiie juris alieni pra-judicioapplicanda. Oninibus dignifatibiis

nec descendeutibus usque ad secundum graduin ab ipsis unquam porta; pateant dignilatis, nec ad

CLEMENTIS VI ANNUS
dignilatem aliquam Ecclesiasticam vel SBecularem
ipsis

5.

CHRISTl 1346.

395
solum ratione scienreorum proefati facinoris

status aut sexus existanf, qui

tise

vel

eorum

alicui
illius

pamlalar aditus, seu ad

suppllcantibus pro
et

et

non

revelationis

impelrationem

eis vel
:

in hiijusmodi sentcnlias forsitan inciderint, possint

eisdcm praestelur auditus

actibus privantes

omnibiis legilimis

per dictos

cardinales seu

eorum alterum,

[losl-

eosdem, dislriclius inhibemus, ut ad clericalum vel clericorum consorlium, ministerium vel beneticium Ecclesiaslicum seu iu
refcHilaribus

quain de
lutionis

iis,

quie super priedictis sciverint, reve-

laverint veritateni, juxla

formam

Ecclcsia; abso-

doniibus ad eminentiam

prffilationis

cujuslibet,

seu (juodcumque Ecclesiasticum

vul

scBCulare offlcium

publicum nullo unquam tempore ipsorum aliqui assumantur, et ad ea obti-

nenda inhabiles prorsus existant. 49. Monemus iasuper omneset singulos in dicto regno et terris ipsius citra pharum, ac vicinis
eis

Per prajsentem autem processum non intendimus preediclis cardinalibus, quin juxta potestalem per nos eis circa pra;missa vel eoruin occasione concessam, vel in posterum concedendani, per sevel alium seualios ad poenas alias imponendas et per nos ut praiinitobtinere.
tilur,

beneficium

impositas declarandas et executioni

man-

partibus infra unius dicetaj vulgaris spa-

lium commoranles,
mile,
facti

cum

de

illis sit

magis

verisi-

dandas contra reos pru.dictos procedere libere valeant, adimere potestatem. Ut autem processus noster hujusmodi et omnia contenta in ipso ad

quod de

reis prcedicti criininis et veritate

omniuin illorum,
tiaiii

(juos tangere dignoscitur, noti-

possint infrascriptos melius et certius infor-

mare,
stalus
,

cujuscumque

dignitatis,

praeeminentia;
Ecclesiasticfc

deducatur, chartas sive membranas, processum continentes eumdem, in ma-

commuaem

sexus vel conditionis

vel

joris Ecclesiae Avinionensis

saEcular|s existant,
eis,

qui sciunt

illos vel

aliquos ex

qui fuerint facto, opere aut consilio, seu alio

appendi vel affigi ostiis faciemus, quae processum ipsum suoquasi sonoro prieconio et patulo indicio publicabunt, ut ipsi,

quovis
tenus

modo

culpabiles sceleris supradicti, quareos, et

hujusmodi

(|uidquid de crimine
nostris Bertrando

prBediclo
S.

sciunt, dilectis

flliis

Marci et Guidoni S. Caeciliie titulorum presbyleris cardinalibus quos ad partes Italitc cum
,

quos processus ipse contingit nullani [lossint excusationem prtetendere, quod ad eos non pervenerit, vel quod ignoraverinteumdem, cum non sit vurisimile, quoad ipsos remanere incognitum vel occultum, quod tam patenter omnibus publi,

plenae legationis officio

providimus destinandos,
prcTdictum, seu ter-

catur.

Actum

in

palatio nostro Avinionensi kal.

seu

eorum

alteri,

vel ad lioc deputatis ab ipsis,

Februaiii, anno iv .
51. Commisit ' Pontifex III nonas Junii Bertrando e Baucio comili Montis-Caveosi, ut in necis Andrea; regi illala; parlicipes legum severilatem

poslquam
rint, vel

ipsi legati

regnum

ras praedictas ipsius regni cilra

pharum
triginta

intrave-

ab

ipsis

regno vel
,

terris per triginta- niil-

haria

non terminum

distabunt
ex quo

infra

commode

poterunt,

dierum omni

exerceret.

Sumptum

ita(|ue est illius jussu suppli-

cium de

Tralizi et Ebuli comilibus ut regia? necis

traude cessante revelare clare et specifice tenean-

auctoribus, (juorum

postremum magnum

regni,

Alioquin ipsos sententia excommunicationis innodanuis, contra eos et alios praedictos gravius
lur.

ut vocabant, senescalum, turpis

refert Joannes

cum

regina Joanna

spiritualiter et temporaliter processuri,

prout

vi-

deremus expedire supradictis a Sede

seu
loca

non obstante si aliquibus ex sil indultum praedicta, quod

supponi
Ecclesiastico

commercii ignominia ex publica fama nolaluiu ViUanus qui injecto hamo linguae, ne loqui possint (Pontificem enim Bertrando imperia dedisse vidimus, ut si regina regiive
''

excoinmunicari vel inlerdici, sive ipsorum terra;

interdicto

principes criminis participes reperirentur,

silenlio

rem

non
in-

possint per litleras Apostolicas,

non

iacientes ple-

expressam ac de verbo ad verbum de dullo hujusmodi ac eorum personis, locis

et

nam

premeret, Sedique Apostolicae accurate circumstantiis descri[itaiii referret, ne regnum in majores tumultus conjiceret, sibique regina; judi-

et

cium

reservaret) impositi currui lapidibus sunt

noniinibus jiropriis mentionem.

50. Cajlerum picedictas omnes excommunicationum sententias sic firmiter, sic inviolabililer volumus observari, quod absolvendi ab eisvel relaxandi easdem nisi tautuin iu mortis arliculo, tam omnibus poeiiitentiariis nostris, quam qui-

obruti a furente dolore et vindicta populo, flammisijue traditi. Haimundus prtufectus cubiculi

captus ac filius, cui Paace nomen inditum, Andrea; regis interfecti cubicularius publice, deregiuiT!

tractis

forcipibus

carnibus

excarnilicati

llai-

mundus Cabanus

et Nicolaus

Mirazanensisseptimo
in carPhilippareginae
:

buslibet aliis confessoribus geueralibus vel specialibus

,

seu familiaribus qiiorumcumi|ue vel

ubilibet
eis a nobis vel aliquo

Augusti haud dissimili ceres etiamconjecla;duiE

atlecli suiiplicio
fceiniiia;,

quantumcumque sublimium personarum

consistentium,
eliaiii
si

inagistra ac Sancia Canipaiia,

quu;

apud ipsain
patroci-

plurimum
iiiuni

giatia floruerant; sed

harum
,

praedecessorum nostrorum sub

quacumque

vervel

borum forma absolvendi

j^it

a sentenliis

hominis

Joannaenixesuscepit. Etcertepra;termissuin datis ad Beraliquorum sontium supplicium

canonis, seu eas relaxandi geueralis vel specialis

concessa facuitas, adimiiims polestatem. Con-

'

Toiii.

V.

Ep. sccr. XLV. Jo.

Vill.'
1.

1.

xii.

c.

ol.

cediiuus

tamen, quud omiies

illi,,

cujuscumque

I.

st\. c. !>1. Suaiuioul. Uisl. iNcd[).

hi. ViU.

et alii.

396

CLEMENTIS VI ANNUS
lilleris

5.

CHRISTl 1346.

traiidum e P.aucio VII kalencl. Decembris

querilur Ponlifex prajcipitque, ut

ad

quam dictum regnum

existat,

hajreditario et successio-

cum reorum

nis jure pervenit, in possessione pacifica dicti re-

causam jam instruxerit, leges in eos exerceat. 5-2. Joanna in crimen vocata a Ludovico UnNon haec placarunt Ludovicum garicB rege. Eegre ferentem posci quidem Ungaria? regem

gni

pro quo nobis et Ecclesia? Romanai

et

fidelitatem

hommagium

ligiura

prmstitit, et

investituram ipsius a nobis recepit, prout praede-

cessorum suorum tempore

extitit

observatum

administros auctricem dissimulatione praeteriri. Parabat

sceleris
,

ad supplicium

sed

illius

nondum

de dicto scelere convicta

sit

aut confessa,

ita-

que exercitum ulciscendae necis Andrea regis fratris sui cupiditate, ac Joannam reginam in
crinien \ocabat utadulteram. Afferuntur subjectee
aculeatfe et ardentes Ludovici littenc a
tio
' :

CoUenu-

nec judicialiter dicto regno privala , vel quod dictum regnum perdideiit declaratum, et ob hoc nondum sit certum, pi\xdictum regnum ad noset Romanam Ecclesiam ob causam hujusmodi vel alias devolutum; videat et prudenler attendat,

Inordinata \ita praecedens, retentio pote-

statis in

regno, neglecta \indicta, vir alter susceexcusatio subsequens necis viri

.

ptus,

et

tui

te

quiesumus, regia celsitndo, quomodo id, quod ipsa regina tanquam domina possidet, et quod adhuc nostrum esse non apparet, nec ad manum

probant esse participem etconsortem apud Sunimuntium bcPC verba :

Adduntur

nostram

et

Romanac

Ecclesiae pervenisse, possi-

Neminem

mus

tibi

concedere, et in hoc

cum

alterius injuria

bumanive judicii poenas nefario sceleri debitas evasurum. Eadem est litterarum, quas Bonfinius affert % sententia quamvis verbis discrepent. 1'ostulabat Lngarus eodem crimine Carolum Dyrrachii comitem, cum Andreaj regiam inunctionem retardassel; Robertum Tarentinuni
tamen
divini

et laisione justitia?

compiacere.
te

54. In hoc

autem fiduciam

volumus ha-

bere,

quod

si

dictam reginam de nece praedicla

culpabilem reperiri, et ob hoc regnum ipsum ad nos devolvi contiugat, super quibuset aliis supradictis
si

vias aliquas aperias, justitia

et

ratione

principem nuptiaruni

cum

regina spe iu Andreffi

regeret, ac alte-

suilullas, eas

quantum cum Deo

:

et justitia fieri

necem

conspirasse

qua etiam suspicione Catba-

rina imiieratrix,

cum Joannam

rum

ex

liliis

extollere ad

regnum meditaretur

Denique consanguineos reliquos tanquam ejusdem necis participes accusabat, missisque oratonbus ad Sedem Apostolicam verbis acerbissimis, quae fraternse necis dolor exprimebat
perstricta.
,

admittemus ad te enim et directe de domo gernianum tuum pra?dictum Sicilia? procedentes, specialem et paternam considerationem habere intendimus, et inter alios lam
polerit, favorabiliter
,

ex causa prfedicta,
bilis

quam

in consolationis defle-

de Pontifice est questus, qui extracta Andretc regia inunctione, ambitiosis tle corona ac vita fralri
eripiendis

favorem .Vpostolicum sine alterius a Porro super praejudicio exhibere. Et infia dispensatione matiimonii dicta? regina?, superqua nihil tibi scripsisse reperinuis, proqua non flenda
(vicem)
:

de Talayrando occasionem dedisset cardinale, qui ad Dyrrachii principis nepolis gratiam flagitio assensisset de regina Joanna aliis:
:

devotius supplicasti

rescribimus, quod licet pro

et a

obtinenda dispensatione praL'dicta inultoties,

que principibus ut
quos aliosque
sibi

dirae

mortis auctoribus

in
;

sceleris

administros agi legibus

ferri

vero Siculam coronam jure flduciario conpostulavit, iieve ad Pioberti principis Taren-

tini alteriusve eregiastirpe, ut

niatiimoniumcum

Joanna contraheret, leges canonicas soiveret. 53. Ad Ungarorum regem scribens Pontifex
ei

mullis magna? auctoritatis viris nobis fuerit supplicatum; attamen supplicationem hujusmodinohiimus exaudire, nec ad concedendam dispensationein hujusmodi intendimus properare, nec ad ipsam laciendam procedere nisi justic et rationabiles causte suaserint, quae ad concedendam dispensationem praedictam movere merito debeant
servitutis Apostolicie puritatem.
55. lllud
rari

regni Siculi do)iatioiiem negat.

ita
'
:

Ad

qu;e sin-

gula suis capitibus distincta

fex

respondit Ponti-

nempe non omittimus, quod minon debes, fili amantissime, neque nobis
imputare,
si

Ciemens etc. Ludovico regi Ungariae illustri. Super 60, quod postulas, ut tibi et prafato Stephano germano tuo pracfatum regnum Siciiiai dare et locare velimus, breviter respondemus, quod licet desideremus tibi et dicto germano tuo, quantum cum Deo et rationabiliter possemus, istis
prssertim temporibus, quibus vobis
ctis

negotium coronationis Annon per annos, utscribis, sed per menses aliciuos estdilata scis enim, quod negotium de se erat aiduum, insolitum et non propter quod clare sub juris regulis limitatum jure posset hoc fieri, multi magnce auutrum de
aliquid
dreae fratris tui prccdicti
:

ctoritatis

viri

piobabiliter dubitabant, asserentes

sic dire alfli-

quod

coronatio magis ex gratia

:

quam

justiha

et

compatimur, comi)lacere; attamenscire potes debes, fili dilectissime, quod hoc facere sine
:

Dei otlensa et la?sione justitia} praesentaliter nou valemus cum enim dicta Joanna regina Sicilije,

super ordinandis cautelis, quae in coronatione adhibeii debebant, non modica fuit allercatio prout negotii qualitas exigebat. Et ideo tum ex iis, tum eliam quiaanibaxiatorestui super

dependebat

et

'

Collenut.
Iib.

dcc. 2.

llisl.
*

Neap.
iv.

I.

v.

Siiuiui,

I.

iii.

'

Oo.fin.

runt,

Tom.

lip.

secr.

dculsxvhi.

provisione coronationis fienda? vias varias tetigequ;c deliberatione habuerunt necessario prorogare, cum etiam propter diversa negotia, ad

CLEMKNTJS VI ANNUS
Sedem Apostolicam undique confluentia qune intermitli totaliter non decebat, negotium coro,

5.

CHRISTI 1346.

397

nationis

prfpdictrc

aliquandiu

exlitit

necessario

prorogalum. 56. oDenique, lili ciiarissime, mirari coginnir, quod celsitudo regia tlilectum filium nostrum Talayraiulum, tit. S. Pelri ad Vincula presbyterum cardinalem, de scelerata uece germani lui couscium litterarum pra}dictartmi serie descripsisti
:

57. Responsum Pontificis de Joanna Neapoli. tana Elizabetha; Ungnrice regince datum. Cum vero Elisabela Ungariac regina de nuru Joanna sumrndum supplicium instaret, deque Poulificc quereretur patrocinium illiusarripi, haec respondit Clemens

'

etc. charissimo! in Christo Elisabeth reginae Ungari;c illustri.

Cleinens,

filiaj

Quia, sicut alias scripsisse magnitudini tnm

licet

enim

ipse in

negotio dicti regni

institerit,

Sicilia;

pro

nepotibus suis interdum

eorumjusti-

memininms, juris non patitur ffiquilas ncc ratio persuadet, quod execulio coguitionem prscedat,
mirari non debet tua circumspectio, nec est horauditui, si Joanna, donec convicta et condenmata de jure fuerit, noniinetur regina imo

tiamallegando, et
alterius

proeorum

provisione sinc juris

pra:judicio pure in ipso negotio proce-

rendum
si

dendo; non debuisti propterea vel quivis alius quod idem cardinalis qui de \^rxclaro et antiquo genere traliens originem, magna
existimare,
,

fieret aliter, vel regui administratio,

illo

per sententiam

privata existeret,

quousque amoverelur

probitate et litterarum scientia existit

et

pra^ditus,

ab

multiplicibus virtutibus insignitus, tanti sceleris conscius fuerit, vel ei dederit initium, consilium,

alteri, eidem irrogaretur Iirocnldubio injuria manifesta. Etquamviscredas,

ipsa, et

concederetur

filia

prfficharissima, impossibile

et

apud aliquos

auxilium
tia,

vel

favorem

nam

ut

cum

veritale

difficile asseras reputari,

cilia;

(|uod infra
;

regnum
scire

Si-

loquamur, audita nece

scitur

praedicta, indicia evidentristitiiB et

,

posset dicta justitia ministrari

tamen

signa patenlia ingentis

ostendisse.

doloris no,

tuam prudentiam volumus, quod

Eccclesia Ro-

Cessante igitur

quaesumus

mana

prsdicta majora et magis

et in
illo

difficilia,

qnam
quan-

a|iud te suspicione praedicta, qua^ caret proculdu-

sint ista,

regno

et in aliis fecisse nosci-

bio veritate, credas

preedicti

quod pradictus cardinalis

in

tur, et ad effectum plenarie deduxisse. Et

regni vel

quocumque

alio negotio, niliil

scienter ageret,

quod divinam crederet offendere

majestateni, aut
rel, vel

suam

et

maculam in gloriam suam ponedomus suas nobilitatem aliqualiAddidit

quam modus, quem dicta Joamia mortis tempore, et post mortem dicli Audrea; regis viri sui scribitur observasse commendandus proculdubio non
,

existat;

scire

tamen debet tua

excellentia,

quod

ter

denigraret .

Talayrandi Apologiaj

Clemens ad Ludovicum preces, ne qua vindicta; cupiditate ab a^quitate abliorrentia moliretur

;

Ecclesia Romanapricdicta, qua^ veritatem qua;rit, et justitiam in omnibus factis suis non consuevit,
sicut

tum

subdit

nec debet prajsertim in tanto casu, ex pncsumptionibus judicare. Porrosupercuslodia pueri

Postremo serenitatem tuam rogamus. obsecramus et in Domiuo exhortamur, quatenus progenitorum tuorum clara sequens vestigia qui tanquam benedictionis filii devolione purissima
,

supradicti
suscepti)

(nimirum Caroli
diligentiam
et facere

a Joanna ex

Andrea
adhiberi
ac sujier

quam potuimus,
intendinms
:

fecimus hactenus
hoc,

cum rem nostram

et

ejusdem

Ecclesiae repu-

suam sunt singulaconsiderans quoque favores et benelicia, quoc progenitores tui reges Ungariai ab eadem Ecclesia roceperunt, in devotione ejusdem
riter prosecuti
;

Romanam

Ecclesiam malrem

temus agi

principaliter in hac parte, venerabilcm

fratrem nostrum Ildebrandinum episcopum Paduanum specialiter, ut ordinetur quod tua; curtc
ac custodiai Iradatur dictus puer, vel alias taliter ordinetur de ipso, quod cujuscumque periculosa;

Ecclesise studeas perseverareconstanter; et i;<sius

tanquam
tare

pias

matris consiliis el benejilacitis

te

suspicionis tollatur

materia, duximus destinanquffi

coaptans, nibii

minus sano duclus consilio attenprocures, quod posset in oflensionem Dei et

EcclesiBe

dum

intendeutes ea,

fecerit, excelleutiae

tu;e

super hisquomodolibet absque morce dispendio

pra^dictffi

redundare. Dat. Avin.

II

id.

annoiv . Abducere his precibus nitebatur Clemens Ludovicum regem Ungariae, ne fraternaj
Martii,

lium ordinare
58.

nuntiare, ac ulterius juxta tuic provisionis consi. Et infra

:

necis vindicands regni(iue Nea[ioIitaui occupandi

cupidine bello Siciliam adoriretur

tum

edicta

Non omittimus rescribendum, quod quamvis regnum Siciliaj de directo dominio nostro et Ecclesiae Romanae pnedicta; sit, et omnes
regnicola) sub noslra et

Clementis
censura;

et

Joannis XXII

idem regnum

Pontificum, quibus invasuris objecta; fuerant,

cum Henricus imperator et Fridericus Trinacritc rex expeditionem iu illud appararunt, instauravit'
:

ejusdem Ecclesiae generali protectione consistant; tamcn dictus Andreas rex sub alia protectione nostra speciuli nequaquani
extitit interfectus
:

iino, sicut alias scripsimus pro

qua;

tum Genua?,

tuni Venetiis' promulgari,

atque a Bertrando patriarcija Aquileiensi Ungaro regi exponi jussit '.

ac augmento honoris et tam mittendo ad parles illas venerabilem iralrem nostrum (aiillelmum episcopum

conservatione
status sui,

vilae suae

Carnotensem, quam
'

alias

duximus, adhibita

dili-

Aii. 5.
" Ibul.

I.

II. Kip.

divcrs.

icim cxLViil.

-Tuui

V. K|)

CXLVUI
1

E(i.

secr. ccli.

Toiu. V. Ei). secr. cclv.

398

CLEMENTIS VI ANNUS

5.

CHRISTI 1346.
a Guillelmo duce Atbenarum regis essent. At iniquas niuti suis utiiitatibus

genliaquam poluimus, laborandum. Nec sanguis ejus innoxius propter nostram et Ecclesia; negligentiam
inultus,
,

tibus, ducta

Ungariffi

sorore, facienda

sicut

prajtermifsum
et

est

renianebit
jusliliic

mium

leges Ungarus,

con-

cum simus

fuerimus parati
:

trarias, repudiavil. Praeterea tot bostibus adversus

debitum, prout ad nos pertinet, exsequi nec nobis

a

reginam Joannam, ut
cilius avitis

bellis

undique cinctam
spoliarent,

fa-

Deo

vel boniinibus polerit imputari.

itaque

serenitatem tuam regiam, et

Rogamus in Domino
se con-

principatibus

accessere

Joannes arcbiepiscopusMedioIanensis
vicecomiles
',

attentius exliortamur, quatenus super praidictis et

aliis divinis et

qui

ut

ejusdem Sedis beneplacitis

proferrent, indictas a

et Lucbinus Pedemontio imperium Guillelmo tit. SS. Quatuor

in

formans, bujusmodiresponsiones nostras benigne recipias et mature, certam de nobis et Sede pra;dicta fiduciam babitura, quod circa justitiam de
pra;dictis

Coronatorum presbytero cardinale inducias violaruut. Isque erat infelix Joanna; regina; rerum status, in quem post Andreae viri necem collapsa
erat
:

sceleribus, et

eorum

palratoribus tam

ut

cum

antea suce potentice terrorem

Trinacriis,

fini-

per dictum legatum, qui se festinanter pracparat et disponitad regnum proficisci praedictum, quam per preefatum comitem, acalios et alias, sicut melius fieri poterit, ministrandam, adbibere operosa;
sollicitudinis diligentiam

timis injiceret,

nunc ab Insubribus, Genuensibus

,

Vintimilium repetentibus
atque
ipsis
:

Ungaris,
bellis

Siculis

citerioribus

undique

appeteretur

ad qua; pacanda Pontifici desudan-

faciemus;

et

super bis,

dum

fuit.

tuorum et domus praedictae regiaj incrementa commodi respicientet bonoris, reperiemur, quantum cum Deo tieri poterit, propitii et benigni. Dat. Avin. XVI kal. Aug. anno V . Cum legatus Neaiiolim pervenisset, male a Joanna et principibus exceptus est nequeenim
quae tui dictorumque natorum
:

Insnbriam Italiamqite mittuntur legali Caeterum restituendae ad pacem Insubria; pacis desiderio incensus Clemens indi59. In

restituendam.
ante

ctas

jam
'
:

ab

eodem Guillelmo

cardinale

inducias inter Italos principes ad bienniuni extraxit

passi

sunt, ut ex imposita ei provincia in ipsos

:

inquireret

de quo Clemens qustus est Ungarum regem ad ullionem sineullo dignilalis discrimine repelendmn concitatum iri. Abscessit ' itaque Beneventum legatus, qui Bsneventani agri limitis definiendi niunus injunctum erat. Visum vero
'

est Ponlifici

designandos

tum

illius

limites ne,

si

Clemens, etc. ad futuram rei memoriam. Dilectum filium nostrum Guillelnium tit. SS. Quatuor Coronatorum presbyterum cardinalem propter urgentem et evidentem necessilatem praedictarum partium Lombardiae, quibus sperabamus per ejus providentiam circumspectam, illo auxiliante qui potest omnia, in pra;dictis salubriter

Pannouia; rex irrumperet ia Neapolitanum regnum, Beneventanoagro ejusve oppidis vastitatem

inferret
:

consuli et utiliter subveniri,

cum

pleuce

de cujus irruptione ac Joannae fuga

proximo ac altero sequeati anno agetur. Incumbebat allerius Trinacrii belli moles ' ex dissensionibus enim Neapolireginae Joannse tani regni captata occasione Ludovicus princeiis
:

nostrorum consilio ad partes easdem duximus destinandum. Qui tandem comperto ibidem interaIiaquod,fama publica
legationis officio de fratrum

Aragonia;
bat,

stirpis,

qui Iransmissum. injuria a Petro

Friderici regis

filio

sceptrum in Triaacria sustineprocuratoris

Guillelmi regni

opera Mylas

mense Augusto terra marique obsidione cinxit, et arcem quavis milite et conimeatu instructam ad
Clemente indicta; ' erant triennales inducias, bellum ursit. Ambigua erat acsuspensaexsui commodi, etconfirmanda; in Trinacria dominationis inique occupata; spe principum Aragoniorum fides eaque de causa de foedere cum Ludovico Ungarife rege, qui expeditionem Siculam meditabatur, ineundo agitarunt % ac poUiciti sunt quadraginta triremes ad pellendam Sicilia; regno Joannam se instructuros, iis legibus, ut Ludovicus omnibus in Trinacriam
deditionem pellexit
:

et

quamiuam

longe lateque nolorie diffundente, hostisantiquus et pacis acmulus, omniumque malorum incenlor sic in dilectis filiis nobilibus viris Lucbino de vicecomilibus in Mediolano pro nobis et Ecclesia Rom. vicario generali, ac Ludovico de Gonzagaet ejus filiis, ac Simone de Corrigia et ejus fratribus, ac communibus universitalum Mediolani,Mantuae, Rbegii et Parmae ex parte una necnon Albertoet Mastino fratribus, nostris et ejusdem Ecclesiie
;

Romana; in Verona vicariis generalibus, et communibus universitatum Verona; et Vicentiae ex ailera ac in ipsorum praenominatorum et eorum
;

cujuslibet et dictorum filiorum et fratrum suo-

rum, ac communium universitatum ipsarum

ligatis amicis,

col-

valitoribus, vassallis, subditis, bo-

minibus
ras

genlibus et fautoribus binc et inde

suscitarat,

ubilibet constitulis malevolentias, brigas et guer-

innumeras

.juribus

cederet, ac

Rbegium
:

aliasque Calabria;

ad res bellicas erant

notabilis totius patriae,

dis|iositae

quod binc inde manus et quod ad ba;c

;

terras concederet,

quas aliquando Fridericus bello

qua; fcedera afflnita-

grandia mala, periculosa scaudala, ac dissipalio

militer sequi

de Roberto rege pepererat

'

Tom.
1.
1.

V. Ep. secr.

Mccxxvi.
i.

^ jg. vill. siip. c.

l.

70.

'

plurimum
'

in

multaque alia niala veriside propinquo cupiens eorumdem nobilium et singuioi um

polerant,
;

Jo.

Vill.

sii. c. 68. Fazell. de reb. Sic. post. decad.

III. Eji.

au. 5.

cur.

ix.

Clem.
'

'

Jo. Vill. eod. c. liS.

Tom.

V. Ep. secr.

ocLiSXi.

Au.

i.

1.

ni. p. 7.

Cr.EMENTIS VI
ipsorum cordibns verrc pacis ct concordiic
serere, diclique
liostis

ANNUS
soniiiia

5.

CHRISTI 13'iB.

399

antiqni

malitiis

obviare,

60. Imminebat Ilaliic alterins belli terror, ad quod avertendnm, tum ad pacandam dilionem

Ireugas firmas ct validas, et

inter

eosdem nobiles

et

guerrarnm iiiducias eorum singulos binc et

gentes,

Ecclesiasticam, abrumpendosiiiie Liidovico Bavaro

aditus, ne in Italiam

penelraret,

Ebredunensem

inde, ac terras, loca, casfra, colligatos, amicos,

valitores, vassallos, subditos,

cardinalem de quo anlea memoravi, legalum decrevit

B
liis lilleris
'

bomines

et

fautores ipsorum
officio

suaj

lcgalionis

aucloritale
et

ex
S.

Clcmens

elc.

dilccto

filio

Bertrando

tit.

temporalibus poenis indixit usque ad tres annos incliisive, tunc inclioandos a vigesimasc\ta die mensis Februarii, Poiitificatiis nostri anni primi, continue dnraturas. Qiias subsequentcr pra:fati nobiles, et quilibct eorumdem ac nonnulli cniligati, amici, valitorcs,
suosubcerlis spiiilualibus
vassalli, snbditi, gentes,
,

Marci prcsbytero cardinali A. S. L,

Dum anxie cogilamus slatum Tusciae, Romandiote, Marchia; Anconilana', ducalus Spole-

tani, Palrimonii B. Petri in Tuscia,

Marilima; provinciarum

Campaniae ac necnon Ferrariensis, Bo-

noniensis, Perusina;, Tudertiiia?, Narniensis, Reatina?, et

bomineset fanlores ipsorum emologarunt approbarunt et ratificarunt solemniter ct expresse ab eisdem etiam et eorum singulis super treugarnm et induciarnm hujusmodi plena observantia prrcstitis ad sancta Dei
;

Interainnensis civitatum et dioecesum, ac

et

aliarum terrarum
clesiae

provinciarum Romanffi EcItalife

temiKiralitersubjectarum, in parlibus
,

consistenlium et circumpositarum
,

ac aliarum

Evangelia corporaliter juramentis, prout in patentibus litleris

ejusdem cardinalis

sigillo

munilis,

super indiclione trengarum et induciarum pra>diclarum , et quibusdam publicis Inslrumenlis

quas inveterata dissensio vicinarum partium relro continuatis temporibus longis, proh dolor plurimum lacessivit, et quas guerrarum turbines exposuerunt animarum periculis et ])ersonarum
1

ac

rerum dispendiis

infinitis

quodque propter
et

super emologatione, approbatione

et ratificatione

hoc neglectus cullus divinus Ecclesiarum

Ec-

treugarum et induciarum earumdem, ac praestatione juramentoriim dictorum nobilium de illis

observandis confeclisplenius continelur.
a

clesiaslicorum locorum jura violentadire|)tione in

pra^dam
fuerunt

posila, libertas
et

Ecclesiastica conculcata
est polius et dolenet

(quod deflendum

Quia igitur dictorum triuni annorum

linis

dum) puUularunt

schisinata,

insurrexerunt
locis dicta-

inslare dignoscitur,

nondumque

hostis

prscdicti

hEEreses contraCathoIicffifidei puritatem;et quod,

ssviente versutia ad pacis et concordia?

bonum

quamvis hujusmodi fueritin nonnullis

desideratum, quod dolentes referimus, est deven-

rum provinciarum

ac partium aliqualiter tran-

tum

biles viis et

nos cupientes ab intimis inter eosdem nomodis, quibus illo prffistantc", a quo

quillatus, nihilominus

tamen

inter multos

ma-

bona cuncta procedunt, fieri polerit, pacem et concordiam reformari, proedictas treuguas firmas
ct validas el

gnates et nobiles, universitates civitalum, castrorum, villarum et aliorum locorum, provincia-

guerrarum inducias

inter

eosdem

nobiles hinc et inde et

roca, castra, colligatos,

eorum

singulos, ac terras,

rum ac partium earumdem soUlx dissensionis fomes et rancoris seminaria remanserunt, ex "quibus noscuntur praemissa et alia gravia non facile
numeranda
pericula
et

amicos, valitores, subditos,

animarum
;

et

corporum
eliain

fa-

gentes,

homines

et

fautores

eorum

auctoritate

cultatum lapsus,

multa dispendia provenire

Apostolica ex officio nostro usque ad duos annos

inclusive, inchoandos a praedicto fine dictorum trium annorum, conlinue duraturas, sub modis, monitionibus, poenis et formis conditionibus sententiis, sub quibus per cardinalem prccfatum ad
,
,

nostris pra^sentialittr obtutibus

dum

in

mente revolvimus
et

obstinatas nequitias et rebel-

lionem prolervam Ludovici de Bavaria Iioslis Dei Ecclesiffi manifesli, de luxresi condemnati, ct quod ipse sub praclextu contubernii de filio suo

prrcdictostresannos indictaj fuerant, prorogamus

el

cum

comitissa Tirolis contra

Deum

et

bonum pucomitatum

eliam ipsas de novo indicimus per prsesentes.

blicum, ac in suarum
Tirolis, partibus

animarum periculum per

Nulli crgo, etc. Dat. jVvin.lInon. Januarii, an. iv.

sui facti potentiain publice atlentali,

Repetita,

cum

novai turba; oborirentur,

ut

eadem

fucreiinperia',acdemandataprovinciaBellraniino
episcopo Bononiensi
ccnsuris percelleret

chinuni, Jacolium e

induciarum violatores ad eas servandas LuSabaudia, Joannem maicbio',

:

tum

Lombardifc contiguum seu vicinum, sua temeritate damnabili occupavit, ut |)er illum sibi ad pra^dictas et alias llaliie jiartes, quas sicut multi fide digni referunt, se velle intrare
asserit,

liberior pateat transitus

et

accessus, ac

tum Montisferrali, Ludovicum Gonzagam Opizonem Marchionem, Albertum et Mastinum Scaligeros, Tbada-um Pepulum, Jacobum Carra-

nem

fideles et devotos
et sancta;

parlium earumdem, sub noslra

Eccksifc obcdientia et devotione

Rom.

riam
tus
'.

illius

belli

societate implicitos est adhorta-

manentes, in suum devium damnabiliter traherc, el ab eorum devotione et obedicntia revocare,

Non admissaj tum a Lucliino vicecomite inducia?, cuin brevi Parma se potiturum speraret.
' Toiu. V. Ep. secr. cxxxi.\. Ep. sccr. cxLiv ail cli.

necnon dissideules lurbare gravius

parlium statum peivertere valeat
;

el

earumdem

anxiamur inimense, cogitationibus profundis immergimur, ac

'

Ibid.

Ep. cxl, cxLt.

'>

Ibid.

An. 4.

I.

11.

Ep. cur.

I.

legatioDis card. Ebredunensisp. 17.

400

CLEMENTIS VI ANKTTS

5.

CHRISTI 1346.
in ore gladii
,

zelus noster el ignis cbarilalis paternfE in nostris

Agarenorum mullitudine
judicio, interemptis.

digno Dei

medilationibus exardescit pro diclarum

provin-

ciarum et partium, quas plenitudine dilectionis paternw prosequimur, statu dirigendo salubriter, ac pace , concordia et unione in eis perfecte

Et subsequenter idem Chrisli athleta inlre-

pidus considerans, quod civilas Insulaj-Viridis, olim villa de Algezira vocata, et per nos in civita-

Domino reformandis, utincola; provinciarum et partium earumdem effecti unanimes et concordes, ac bono pacis, quod omnia alia l)ona
auctore
superat perfriientes, tam contra ipsius Ludovici

tem

erecta, locus utique

maximus

et

insignis,

Agarenis partium pra?dictarum vicina, et juxta mare situata, portumque habens etiam sinprajfatis

obslinatam proterviam
ipsius pro statu

et

rebellionem protervam,

q'jam contra sequaces et fautores ac auxiliatores

eorum dirigendo salubriter, ac honore ipsius sacrosanctse Romanae Ecclesioe defensando, insurgant tam zelo fiJei quam devotionis fervore viriliter et polenter, etc. Dat. Avin.
idib. Wartii,

gularem, qua; per dictum blaspbemum de Benamarin regem tenebatur, in qua dictus rex de Benamarin velut singulari refugio suum apparatum tam marilimi exercitus, quam terrestris contra
Christicolas faciebat,eratcausa perseculionisCliri-

stianorum

et

damnorum ipsorum quodammodo

suorum

principalis; et propterea volens securitati

fideliuni,et

anno iv. Haec de rebus

fidei

Italicis suffe-

cerint

nunc ad Hispanias traducenda

esl oratio.

propagatori decimas ad belltim contra Marochitanos concedit

61. Alfonso Caslellce regi

Pontifex.
bellici

In Castella inslructi

sunt ingentes

apparatus,

cum

Marrocbitanus rex ad no-

vam irruptionem
compararet
Diplomate
a
'
:

in Hispaniam faciendam se quare Ponlifex postulanti opem Al-

fonso regi attribuit biennales

:

decumas subjecto

aliorum Christianorum etiam illarum partium providere, diclamque fcetidam natiouem extirpare de illa, et eam ad cultum reducere nominis Christiani, suo in manu forti exercitu congregato, dictam villam tani per mare quain per terram potenter obsedit, et eam per viginti menses, vel circiter, arctatam tenult et obsessam. Interim vero, cum idem Alfonsus rex ad hujusmodi negolium, quod maxima requirebat expensaruni onera, prosequendum per seipsum
sufficere

Clemens,

etc.

venerabilibus fratribus

Com-

non

valeret,

coram nobis

et

fralribus

postellano, Toletano ac Hispalensi arcbicpiscopis.

nostris S. R. E. cardinalibus procmissa in consistorio proponi fecit, et nobis etiam supplicari, ut

Dudum

Redem|itor ipse charissimum in

Alfonsum regem Castella! et Lcgionis illuslrem, ex qno ad florentis adolesceutia; sua? annos pervenit feliciter, sic ad ejusdem Redemptoris amoris ardorem allexit , ct
Christo filium nostruni
influxit in

provideresibi de opportunissubsidiisdignaremur.

eum

benediclionis salutiferae uberta-

tem, quod ipse

et piigil

summi

Regis athlela magniflcus

Nosque hujusmodi supplicationeni ejusdem Alfonsi regis adniittentesbenigne,decimamomnium reddituum et proventuum Ecclesiasticorum reterrarum et dominii gnorum , comitatuum suorum, et duas partes terlias decimarum solitae
,

slrenuus, sollicitusque sine intermissione

pro Ecclesiarum in regnis, comitalibus

vari, convertendas, in

et terris

bellator effectus, ad impugnationes et persecutio-

ipsius Alfonsi regis consistentium fabrica reser-

nes hosliles, quas perfidi Agareni partium Africai regnique Granata", hosles fidei orthodoxae contra
Christianos, praeserlim in ipsorum hostium fronlcriis conslitutos,

jugiter exercebant, et alia neilla-

fandissima scelera committebant; abhorrens

que sustinere non valens, divino accinctus et munitus robore ad reprimendum impugnationes nefarias eorumdem, et exterminandum eosdem, ac plantandum cullores ipsius fidei, non parcendo
laboribus etiam personalibus nec periculis, nec expensarum oneribus indulgendo, pro divini no-

hujusmodi prosecutionem sub certis pactis, modis, forniis et conditionibus usque ad quinquennium tunc futurum et nondum elapsum, auctoritale Apostolica de dictorum fratrum consilio, prout in littcris nostris super lioc confectis plenius continetur, duxiinus concedendas. Et demum pra^fatus Alfonsus rex diclam villam de Algezira, et nonnulla castra et
negotii,
loca, in ipsius frontariae partibus consistentia, di-

vino

sibi auxilio suffragante,

suisque laboi ibus

et

devotis sollicitudinibus, operibus atque curispro-

minis gloria,
dis

et

ejusdem Qdei palmitibus dilatandiversis vicibus et

cum

suis

baronibus, militibus et fidelibus

regnorum suorum
doxtera Domini

lemporibus
;

insurrexil viriliter et feliciter fuit progressus

ac

secum

faciente virtutem, conlra

blasphemos de Denamariu Granata; reges, aliosque Agarenos partium et regni iiraidiclorum maxima quani i[)si liostes habebant |iotentia eis
,

nullatenus suffragante, polenler

dicti regis

et felicitertrium;

merentibus ad Dei laudem et gloriam, exaltationem Catholicaj fidei, Christianorum securitateni, utilitateni et paceni dictorumque hoslium confusionem et exterminium, acquisivit expulsa et abolita inde totaliter dictorum hostium natione. 62. Nuper vero venerabilis frater noster Gundisalvus episcopus Seguntinus, et dilectus filius Garsias Fernandi de Bartoso miles, nuntii et ambaxiatores ejnsdem Alfonsi regis, ad nostram
;

phavit, eosque posuit in conflictuni

de Benamarin
IV. p. 2.

cum

primogenito uiaxima diclorum

pra?sentiam accedentes, corain nobis et fratribus

nostris prajdictis pro
ter

parteejusdem regis reverenexponere curaverunt, quod licet idem rex

An.

4.

1.

Ep. de induUis dccxcvi.

ve'ut Catbolicus priuceps et alhleta Doniini stre-

CLEMENTIS VI ANNUS
nmis non solum pro defensione, sed etiam dilatatione Chrislianse fidei ac hostium exterminio pra;dictorum
disfionat
totis

5.

CHRISTI 1346.
pielate

401
alienum ingenli

Olgerdumque ducem a
cladefudit;

quam

Michovias hisverbis dcscribit':

invigiiet

studiis

et

intendat,

ac

Olgeidiis LitliuanicB dux, haheiis

secum copias
in

bono in inelius iiitendere auctore Doriiino, in futurum quia tamen idem Aifonsus rex in obsidione et captione civitalis et locorum picTdictorum sumptus innumerabiles,et (jiiodammodo importabiles (prtTserlim circa maris custodiam, sine qua neqiiivisset negotium hiijusinodi prosperari, nec ad optatum finem deduci) assidiie subiit, et multa debitorum onera pro hujusmodi negotii prosecutione contraxit, regna et terras propria depauperando totaliler, et ad exinanilionem quodammodo deducendo, et consideratis periculis, quibus Christianitas subjaceret si, quod
de
;

Polocensium el die {'uriticationis cum magistro

Smolcensiuiii,
conflixil, et
et Uiitheni

Rutlieiioruiii
et exercitu

ejus

inaxima caede ulriii(|ue edila Litliuani

succubuerunl. Duodeviginti
et

niiilia Li-

thuanorum
in

Rutbenorum

caesa referuntur.
iii

Ma-

gisler et cruciferi spoliis polili

propria reversi,

signum
in

obtenta; victoriaj

moiiaslerium Virgi.

num
gloria

Konisberg dotarunt
principes,
si

Quanla

fulsissent
diicis

caeteri

egregii

hujus

exemplo in hostes divini Numinis arma striiixissent Indictum jam ante fuerat Turcis beilum, ac sacram societatem cum Ponlifice Veneti, Cyprirex
1

absit, civitas

pnedicta in cnjus acquisitione

extilit,

infi-

ac Rliodii equites coieranl, rcpressaque

erat Turcica fcrocia
:

admodum

nitus Chrislianorum sanguis effusus

per(ad

sed

cum

barharus vires in-

deretnr,

euindem Alfonsum regem majores

gentes compararet, atque exercitus, cui pra^erat

quos supportandos per se ipsum sufficere non potest, magnorum debitorum propterea rum oneribus prfcgravatus) subire

Delphinus, confirmandus esset, Ponlifex Cenuen-

contractoincessanter

sium ducem
conjiingeret,

soliicitavit

'

ut vires

cum

Ciiristianis

cum

rei

gerendae opportunum tem-

oporteat pro provisione habitanlium et populan-

pus

airiilgeret

tium eamdem, ac etiam munitione civitalis, et locorum pra;diclorummurorumque civitatis ejiis-

acceplabile, ut

dem restauralione, ac maris ciistodia ad dictorum de Benamarin regis et alioruin perfldorum Agarenorum transitum impediendum, qui die
sinie civitalis

oQuia, inquit, nunc adesse videtur tempus tam per potentiam dilecti filii nobilisviri Humberli, Delfini Viennensis, exercitus fidelium contra Turcoseosdemcapilanei generalis, qui cum armatorum comiliva strenna zelo accenfidei

noctuque ad snpplantationem fldelium, et potiset locorum prscfatorum recuperationem invigilant et intendunt, qiiod iidem ainbaxiatores et nuntii manifeste apparere dixerunt,

sus

ad parles
infiilelitas

pra;dictas

transmarinas est
paganitatis rein ipsis partibus
fidevir-

profectus,

quam aliorum Ddelium

et

primatur

augeatur

ad honorem divini nominis, consolationem

cum idem blasphemus

Ceptae, qui

rex de

Benamarin de

loco

lium

et

salutem animariim,cooperantedivina;
culliisejusdem
fidei

de dicla civitate videri dicitur ad oculum manifeste, post dicta? civitatis captionem se

tutis potentia,

orthodoxae.etc.

Datuni Avinione
citati

XV

kal. Martii,

anno iv. Ex^

mioime
dictos,

absentaverit, continue se munieiido invasi

eodem argumento

conscriptis litteris

fuere

deiulum,

posset, civitatem et

Chrislicolas anle-

treuga quain
et

cum

dicto Alfonso rege ha-

bere dignoscilur, non obstanle, pra^fati ambassiatiores

ad corripiemla in Turcas sacra arma Pisani, Anconitani, Perusini, Senenses, Florentini pluresque principes, atque inler ca^teros Ediiardus Anglo-

nuntii ejusdem Aifonsi regis ex

parte

rum

rex anlentissimis precibus provocatus \ Sed

in

ipsius nobis humiliter supplicarunt,

ut tam pro

illum ambilio

Gallos

ita

efferarat,

ut veros

necessilatibus ipsius regis relevandis hnjusmodi,

trium()hos, ex Dei liostibus debellatis

dos, conlempserit. At
Iriginla

comparan-

elaliiscirca praedicta sumptibus necessariis sibi

incunibentibus supportandis,

quam

persolvendis

Genuenses florentissimam trium triremium classem instruxere duce

debilis supiadiclis hujusmodi subsidium per nos eidem regi concessum ad longius lempus concedere de benignitate Apostolica dignaremur. Nos igilur ejusdem Alfonsi regis sinceritatis affecluni, et proposilum Deo gratum, ac toti mundo perulile, quod ad prosecutionem et Deo auspice con-

Vigiiosio, qui represso in itinere

Fundorum
Sicili<.e

co-

mite, qui Terracinam invaseiat, ac

ris litlore infestato, in

citerio-

in .Egajo

Orienlem conteiidens, plura mari bellica facinora explicuit (|uan:

(juam non

iii

Turcas, ut o[)tarat Pontifex, sud in

schismaticos Graecos vires convertit ^

Gl. Cont?'a

sumniationem feiicem
fidei

praefati negotii

etejusdem
tus

Cantacuzenum imtrnitur cxerci-

exallalionem hahere dignoscitur, debila con-

Christianus.

Iiiterea

Joanna imperalrix

et

Clemens Alfonso biennales decumas ad instruendum Granatensis belli apparatum. Dat. Aviu. II id. Martii, anno iv .
sideratione pensantes, etc. Altribuit
63. In Septentrione bella.
bellico fiagore Septenirio;
Iiifreniuit eliam Henricus enim Duse-

Cantacuzenus imperii invasor civili bello , quo res Grajca scelesti hominis ambitione alflicta esl,
impliciti, ostentita redintegranda; Orientalis

cum

Romana

Ecclesia conjunclionis

spe

Latinorum

auxilia ad suas confirmandas partessibi conciliare.

mer magisler equituin

niain

Prussiaj, conlracto
iii

(luaI

draginta millium arinatorum exercitu,

Mi' li.iv.

I.

XXIV.

Lithuairrupil,
VI.

secr.
*

pro

reiigione

pugnani

initurus

DCDXXviii Tom V. Ep. sccr

c.

24. Crom. in Caiim.

Ibid.

Ep. sccr.

CDXLVlii.

Tom. iv. Ep. II. dcdxxix ad dcdxxxvi.

I.

Cjnlac.

iii. c.

ua.

AK.

ToiiLS

XXV.

Ravn.

51

402

CLEMENTIS VI ANNUS

5.

CHRISTl 1346.
Moesiam irrumperent, cum Alexanhaberet, barbaros rejeprecibus protessos, Moesuni habere hos-

missis ad Delphinum Viennensem foederis interpretibus, sludueriint. De quo certior factus Pontifex

orasset, ne in

drum principem socium

ctis illius

cum

Cantacuzeno

tanquam tyranno

foedus

inire delrectavit:

cum

imperatrice vero ac Joanne

PalcTologo sanciendum, spondendaque pro reliriendo iuiperio auxilia pulavit, si Giaeci ad siimm
EcclesicB essent redituri
:

tem, Christianaiu illam provinciam ferro, flarnma, rapinis, Iibidinefcedasse quae non servivisseCan:

tacuzeno Turcas, sed

dunt.

iUi potius

dominatos oslenrei
Cliri-

qua de

re

lia;c

Delpliino

Viennensi rescripsit ' Clemens, etc. Humberto Delphino Viennensi. capitaneo generali et duci exercitus fldelium coutra Turcos aucloritate Apostolica deputato.

Inde etiam Cantacnzeni proditoris

stianoe flagitium

ex tjus dictis magis se prodit

in

cum enim Amurius Turcarum

lonia princeps

traducere superiores copias ia Graeciam cuperet,

Super credentia, quam praefato nuntio, sicut ipse Dobis retulit, ad te dederunt dilecti filii nobiles viri Nicolaus Pisanns capitaneus galearum Venetorum, et Petrus de Palude niiles circa reductioneiu seu reunionem imperatricis (nimirum

atque Catholicae crucesignatae turma; immissae a

Romano

Ponlifice Bai

barum
:

transitu arcerent, ul

Cantacuzenus ipse refert a Ideo nequibat, quod navale ejus una ciim navibus Smyrnie Lalini cremaverant, castelloque ad lacum occupato, trire-

Joanna?) ac Graecorum Ecclesiae Catholicae procu-

mes habebant, qucB

aedificari
et

illic

discurrentes,

classem

randa; volumus, quod quantum poteris et expedire videris, ac fructum exinde posse prodire conspexeris (proviso tamen, quod non illinlaris,
nec commissum tibi principaliternegolium effectu suo frustretur propter hoc) hujusmodi negotium prosequaris, sciturus quod nos favorem, quem honeste dare poterimus, super hoc exhibtbimus
etinde nihilominus praefalaeimperatriciscribimus,

exercitumque in Thraciam transpurlari impediebant obstaret etiain LydicP

instrui,
;

satrapa Sarchanes, ne per ipsius fines ad Helles-

poiitum

penetraret.

Cantacuzenus ut Turcicam

exhortando per nostras litteras, sicut vidimus expedire, quarum seriem cedula iuterclusa pifesentibus tibi plenius indicabit. Traclare

pestem ad perdendos Chri^tianos exciret, hsc se Sarchanes, inquit, legatos (nimiegisse refert rum Cantacuzeni) comiter excipit, accessioneque illa Amurio reconciliatiis transitum impune concedit simul ei filium una imperatori militaturum
:

autem cum

Catecusino ad praesens honori nostro et Ecclesiae ac tuo propter causas, quas refert idem nuntius,

commendat. Sic per Hellespontum cum vicenis equitum millibus in Thraciam appulsi Dydimoticum ad imperatorem adeunt, ei dona oB^erunt.
Ita

expediens non videtur Non successit id consilium de revocanda ad obsequium Sedis Aposlo.

pam Sarchanem cum

nominis Christiani proditor Lydiae satralonio Aniurio conjunxit, de:

hcBB ConstantinopolitanaEcclesia quod veroCantacuzenus referl, litleras ad Pontificem ea de re

:

nique Turcici exercitus opera Conslantinopoli et maris /Egaei insulis exceptis, quas Latini tutabantur, universuni imperium Cantacuzenus occupavit
'.

deque eliciendis
trice

auxiliis missas

non ab impera-

Qui, ne ingratus erga

Sarchanem

videretur,

Joanna, sed ab Apocauco, ad quem omnia belli consilia referebantur, quique aspirabat ad tyrannidem Joanna" nomine, ut in eam seditionem
concitaret fuisse exaratas, confictum ab auctore
videtur, ut

filiain

suam

Christianissacrisinitiatam Machometi

non perhorruil*, ut in concubinarum numerum accederet. Tottantisque flagitiis viam sibi muniebat ad imperium, quod parcultori prostituere

eocommento

Pontificis

Latinorumque

tiebantur

cum
:

Turcis,

demum

illis

in praedam

studia ad se derivaret.
65. Intuhl porro his temporibus patrife sua3 Cantacuzenus, vocatis in auxilium Turcis, clades innumeras, cum illis facile suasisset, imperatricem Latinam, genere et e principibus Catholicis prognatam, fcedus cum Romauo Pontifice contra

cessurum

tantaque a[iud Constantinopoiitanos ob

,

sectam Mahumeticam coituram , atque adeo ad illam deprimendam efferavil. Sed nec gratis, ut
ementitur, bellum in Joannem Palsologum ad Cantacuzeni graliam gessere, cum prsdam, urbesciue et niisera Cbristiana mancipia cum hoc

qui impietatem flagravit invidia, ut nonnuUi Zelotarum nomen accepere, Anabaplistarum more Cantacuzeni sequaces, veluti profanatos impura ejus societate, iterum baptismo lustrare ' impie ausi sint. Hactenus de rebus Giaecorum, qui adeo extitere infelices, ut quo tempore summus Ponlifex ad Tiircas ab iis avertendos exercitum miltebat, ipsi coeco furore se Turcis conjungerent.

Nec tamen ob illorum perfidiam

Christiana

tuenda re

lum

destitit Dei vicarius

oranti

enim

tyranno (lartirentur
gloriatur,
sure iu
-

nec sub ejus signis, ut ipse

Europam

militabant; sed Cantacuzenum putius iriuptionis socium habuere, quod

Delpbino Vieniiensi, ne classem ex Graco mari Ad revocaret, haec respondil * XVII kal. Julii
:

hoc, (|uod de
tris in

non revocandis per nos

illis

galeis noslit-

ex ingenti copiarum Turcicarum numero apparet, tum quffi ad viginti equitum nuliia ascendebanl
:

partibiis

existentibus tutc priedictae

ierji

continebant, breviter respondemus, quod

si

ex eo constat, ut

cum idem
cxxni.
1.

Cautacuzenus Turcas

galeas ipsas,

commode

fieri

posset,

augeremus

'

Toui. V.
80.

lip. secr.
2

el

iii

.Ms, areli.

Vat.

ilc

reb. Irausiiur.
'

'

Canlae.

1.

III. c. !>U.

lioJ.

!.

c. 95.

Caii.

!):!.

inii;.

Caalac.

lu. c. 8G.

Toin. V. Ep. sccr. cxxin.

CLEMENTIS VI ANNUS
potiiis, qiiam revocaremus vel imminueremus easdem . Promissa opere implevit Pontifex, submisit enim snbsidio Oiientalibus crucesignalis conlra Turcas qiiatuor triremes, quas Genuensi-

5.

CHRISTI
Clemens
,

\'3'\C).

elc.

Humberto Delphino Viennon crealiis

nensi.

Sicut tua; nobilitatis prudentiam

in Fraucia;, Anglia?,

dimusignorare,
Siciliffi

Alemannia;et

bus

iial.
:

Julii

earumque

pncfectos enixe

davit'

tum ad Ilugonem regem

Cypri

commen% Deoda-

regiiis,

ac

Ilalia;

et quasi

omnibus
et

Christianitatis partibiis adeo, peccatis exigentibus,

tum e Gozono caesi olini draconis gloria insignem ' Rhodiorum equituin magistrum *, Bertucium Gradenicum Venetorum ducem^, contra hostes Christiani nominis foederatos datis lilteris eorum
,

vigent

liis

temporibus dissensiones

guerraj

quod illi, qui zelo devolionis accensi ad juvandum negotium Dei, pro quo in partibus transmarinis
adversus hostes
fidei Catholicae peregrinari,

teque

studium

id

gerendo sacro belio collaudavit

cnn-

niultis laboribus

et

[lericulis

cum

expensis et

venitque, ut triremes ex foederis legibus bellico

sumptuum

apparatu egregiac instructae ad ulteriora tempora

tenerentur.

profluviis exponere nosceris, proposuerantetetiam proponebant, nequeuntadimplere super his vota sua, nec decinialia et alia subsidia

Creterum Delphinum Viennensem admonuit

ut missis Graecis

propterea imposita possunt exigi et levari. Qiiain-

impetus in Tiircas converteret ut(|ue fidelium vires augerentur ejus precibus Qexus assensit, ut Catalani, qui ob invasum Galleri Gailici generis ducis Athenarum principatum Odelium communione erant segregati , templis
cerlis

obrem
attente,

his

et

aliis

occurrentibus

consideratis

non solum expediens, sed etiam necessariiim omnino nobis de concordia et unanimi consilio fratrum nostrorum videtur, quod ad treugas,
de quibus fiebat in tuis nobis missis
tio,

litteris

men-

legibus restituerentur stude providere

vel

Tu
,

vero,

fili,

in-

faciendas et ineundas meliori, honorabiliori

quod Grajcos non consumas inaniter tenqius tuiim, cum ad ex|iugnationein Turcorum hostium ejusdem fidei Catholicae, ipsamque fidem defendendain contra ipsos, et ampliandum etiam, dextera Domini faciente virtutem peregrinari
quit,

prudenter

expiignando

alias

modo, quo fieri poterit, procedatur . Addit Pontifex excitis in consilium peritissimis viris, triremiiimque pra?fectis in idomniumjuet tutiori

dicia concurrisse, ut inducia?

tur,

cum

Turcis inireu-

non perpelufe quidem, sed ad certum tem,

pus

ut sopitis intestinis Christianorum bellis,

in eos verterentur
:

principaliler decreveris, et ad hoc tuae potestatis

arma

prsesentes vero populi

oflicium se extendat. Caeterum snper eo,

tentias

quod sende

Christiani angustias aperiendas

olim promulgatas adversus

illos

magna
exi-

societate

Catalanorum

in

ducatu Athenarum
conditionibus,

non esse, ne ex eo ferocirent niagis et insolescerent. Tuni subjicit de Graecis Ulterius, cum negotium praedi:

stentium, et interdiclum ibidem appositum sub

certis

modis, forinis

et

tam

fidei

ctum non ad impugnandum Graecos, sedad reprimendum Turcorum infldelium ausus temerarios,
ne
fldeles

Calholica;

quam

negolio Dei, pro quo laboras in

partium illarum affligerentur per ipsos,

exliterit, sicut nosti,
aliis,

transmarinis partibus,
nobili viro Galtero duci
lit

quam

etiani

dilecto

filio

inchoatum
et Graecis

de

illo

Catecusino
tufc littera;

Athenarum

multipliclter,

de quibus faciebant
factis dictis treugis

rationibus per te in eisdem

litteris

prudenter

et

mentionem,
sicut

fe

intromittere,

subliliter allegatis coUigitur,

accommodis

et expe-

dienlibus, per nos suspendi

postulasti
uiodis,
;

suspensionein hiijusmodi

usque ad triennium siib eisdem

credimus, non oportet. Dat. Avin. IV kal. Decembris anno v . Intermissa itaque est ob bella
civilia expeililio in Turcas,

formis et conditionibus,

quanquam

aii-

nensis susceperat; qua de re

clor ha?c tradit

qiiam Delphiiuis VienVit.-o Clementis au-

quibus nou videreturexpediens, commiltimus per

litteras nostras,

qnas

tibi

etiani mittiinus facien-

proficere potiiit; sed

dam,

etc.

dioecesis

66.
tifex.

apud ViUam-Novam Avinionensis Julii, anno v . Turcis indiicias relentibus assentitur PonDat.

XVII kal.

Deo sic permittente, nihil vacuus rediens deliberavit miindum relinquere, et statum mutare elegitque in habitu regulari Domino deservire . Al de Delphino rursus inferins.

Altriti

iiiullis

cladibus Turcae a Christiaclassis

67. Pio tuendae in

nis

cum

eliam Genuensium

accessisset

studio ductus Pontifex

(qua? licet Gra^cis potius diripiendis,

qu.im Turcis

jetanum

et

invadendis intenta esset

baris terrorem

'

non levem tamen Barinducias a Cliristianis

nuntios in

Armenia incorruplffi fidc Antonium episcopum GaJoannem electum Coronensem intere.is regiones, quae multis errorum
*,

afferebat)

sentibus horrebant, legavit

quibus excolendis
is

flagitarunt

devexo jam anno, quas Pontifex ob civilia Occidentis bella, de quibus non sine luclu a nobis actum est, admittendas Deodato e Gozono Rhodioriim equituni magistro', etmeniorato cru*

Benedicluui XII

jam

ante intentum vidimus;

enim, ut
ex

falce Apostolica cos

facilius succiileret,

Armenorum

scriptis

haereses et errores, qui

puUularaiit, exscripseiat tr.insmiseratque ad catholicon

illos

cesignali exercitus duci Delphino significavit

' Bos. hist. Ilospi= Eo. cxsxi. L^p. cxxxiii. Ep. cxxxii. Super Ep. cxxiii. et Ms. de reb. traDsmar. p. 8. ' Bizar. I. vi. Ep. dcclix. 8 Tom. v. Ep. secr. dcclx, Dr.CLXi. Iiist. Gcn.
'

Tom.

V. Ep.

CLXsxvii.
1.

Ular. equit. p. 2.

ii.

^"

Armenorum, ut coacta iiraesulum synodo, damnaret, ac fide orthodoxa imbucret Armenos, et regem Constantium ad navandam in lam

Gesta Clem. apud Bosq.

Tom.

v. Ep. secr. iii.

404
piaeclara re

CLEMENTIS VI ANNUS
regiam operani
Ecclesiae
excilarat.

5.

CHRISTI 13^6.
Quia, divinai sapientia; testante sacro elo-

Morem

gessit
,

summo
Verum

tolius

pastori

calliolicon

ct

quio,

sapit-nlia Dlii
slultilia

jiairem

Iffiliflcat,

et

malrem
licet

damnata ab Apostolica Sede revocaiida

in Armeiiia, censuit

curnvit.

ejus

reddit iiioe>tain, nos

quibus

ut rulijiionis puritas niagis refloresceret

Clemens

in id

regiuim mil-

Deo universalis Ecclesiae paslorale olficiuinestcommissum,etsanctaRomanaEcclesia

iiiimi'ritis

tendos, qui docti inE Sjjlendore

omnium errorum
liac

domina

et

iiiagistra

omnium
et in

fidelium

spon.sa

tenebras dijcuterent, atque eximpeiiis Apostolicis

noslra de vobis

gaudemus,

Domino admo:

coUapsam pietatem instaurarent, quos

ritate inslruxit
:

aucto-

dum

exullamus,

cum

scilicet fidei Catliolicae,

veraj sapientiai lumine, percipimus vos fulgere

Discretionem, inquit, vestram

monemus,

sed in corde

multum

affligimur,

dum

in

illis

requirimus et bortamur, per Apostolica vobis scripta mandantes, quatenus de divina gratia et
Aposlolico favore confisi onus tani salubris negotii
suscipientes devota niente ac

partibus claritatem

audimus ejusdem
illis

fidei erro-

rum

tenebris obfuscari, affectantes desiderabiliter,

ut hujusmodi profugatis de

partibus tenebris,

animo

reverenti, et

daritas pra:dicla3

fidei

apud vos splendeat, usque

vos dirigens
el

ad
illis

partes

illas

vos conferentes personaliter, ad

ad lucem a;ternani
perducens. Sane
rabiles fratres

caelestis patriae

praedictos et alios errores quoslibet, ac vitia de

litterae vestrae

pridera per veneet

suppulanda partibus, necnon fidem Catboet vittules etiam propagandos operarias manus diligenter ac sollicite apponere studeatis, ipsos prslatos, clerum et popnlum de ipsius fidei veris dogmatibus salutarique doctrina
licam ac mores

nostros

Joannem de Merchar

Autonium

episcopos, ac dilectum filiuin Dauielem

lectorem et vicarium fratrum Ordinis Minorum

in Armenia consistentium , ac nobilem virum Gregorium Cenguiz, vestros nunlios praesenlatae nostro Apostolatui continebant, quod dudum feiicis recordatioiiis

informanles plenius
ita

et

perfectius

instruentes

Domino, de parlibus illisoninis per operationis veslia^ fiuctuosuin sludium erroquod,

ac
|)resente

Benedictus papa XII praedecessor

vos
charitale

noster

per suas litteras

paterna

rum

vitiorum

spiircitia

expietur,

et

eadem
l\e-

requisivit et

monuit; ut qiiosdam errores eidem

fides Catliolica

ad nostri laiidem et gloriain

CathoiiLae Cdei obviantes, qiios periculose

iiivaluisse
in
illis

nimium

demptdris radicetur firmius, diiatelnr difl^usiiis, et forlius roborelur, etc. Uat. Avin. II kal. Decembris, anno v .
68. Internuntiis

parlibus jieiceperat relalibus

curaretis

fide dignis, abolere et exstirpare, illos nibiloininus

per vestram
fideli

synodum condemnando

Bomana:

Ecclesice

Armeniam defcrendos tradit. Armena Ecclesia Pontiflcem ad bos

in

canones

et solerti

adhibita diligentia de

cordibus

l'ermoverat
internuntios

Armenorum.

Et ut hoc plenius et perfectius per-

Ccere valeretis, dictos errores distinctos per ordi-

miltendos

cuin

patriarclia

quem

catholicon

nem

vobis destinavit in scriptis

et

vosque, reve-

vocant, posl babitam synodum, atque in ea reputuin eliain amplexas leges canoDecretorum ac Decrelalium libris contentas, amplissimis oratoribus inissis, cum Roinana Ecciesia conspiralione aniniorum fidei et canonicorum institulorum se suosque consentire significasset, Ciemens igitur Apostolicis inlernuntiis Romana; Ecclesiae canones deferendos iu Armediatos errores,
uicas, in

reiiter

cuin gratiarum actionibus bujusmodi

receptis litteris et scripluris errores continentibus

supradictos, et vestra synodo, prout per vos

com-

mode
et

fieri

jiotuit,

convocata

errores abjecistis
libello,

condemnastis pra;dictos, sicut in

et nuntios,

quem

nobis transmisislis per vestros praedictos ambassialores

continetur; nihilominus in

vestris praedictis lilteris subjungentes,

libris vcslris,
alii

quod

si

in

niam

tradidit,

commendatoque pra?sulum obse'

quibus communiter utimini, errores

ac docliinai ipsius,

quio ac zelo, has clero Armeiiiic lilteras misit (1) a Venerabilibus fratribus Consolatori, diclo catbolicon Armenorum, necnon archiepiscopis et
:

eidem

fidei

quam

eadein

Romana
liantur

et

universalis Catbolica Ecclesia tenet,

profitetur et docet,

quomodolibet obviantes repeet

episcopis,
clericis in

ac dilectis

filiis

abbatibus et cajteris

forsau,

ubolere ac toliere peaitus juxta

Armeuia
III.

conslitutis.

maudatum nostrum

ijusdem

Ecclesia;

Romanae

(cui subesse vos confitemini,

'

ipsamquecognoscitis
et

An. 5.

1.

Ep. cur. xvii.

Ecclesiarum omniuin esse caput,

super omnes

hie anau PontiScis ad Arraenos legatio, quam Anlonius episcopus Cajetaous, et Joannes electus Coronensis obierunl. In veleri quo Con! ilii Arnifii.iium Acla rcperit Mjrieue, ba^c pra-lixa Actis illis Itgit a Anno uomini mccc.\lvi, de meuse Aprili, scriptum fuit tioc opus per me frjtrem J.iannem, Dei grdta episcupum Siitrinuu), quauJo de mauJdto dommi noslii papa; d.bui milti aJ genieiu Aimeiiorum ad portandum eosJem aiticulos QJei elc Cuiu Joannes iste mjuse Aprili liiijus anui destinatum se dical adgenlem Armenoruui, et lilteris Puutiticiis boc ipso auno Augusto meuse labeute scnptis, desliuati aJ ejs gcuies legautur Auionius Cajetauus et Joauncs Coro(1) Mi.-sa in

Codice

nensis; illud consequi;ur, Joauni, qua de causa ii.ceituui, maiiere jusso, amb.s illos Itgdtus substitutos luisse. V.\ htteris apud auijaiiatam discimus, bynoduiu illam Armenoruui nihil liuiJem praiiulisse, quod Romanas aurcs offeuderet Verum , ait 1'ontifei, o quia errores alii valde jierniciosi renianent eitirpandi ; ideo adlegatos suos viros scitutia et probitate insignes, se mitlere signiQcat.
lecitalis
:

Errores

illos

non quidem

in libello

syuodico se

reiien.-se

dicit

1'omifex, sed aliuude forle rescivit. Fallilur ergo

Pontilicis vcrtis, libellum illum iu crroris suspiciouem vocat. l>orro ad legatos

quod

atliuet,

1'. Martene, qui ex lis forle ex Ltieiis Cleiiientis. dalis anuo McccLi, quas

annalista

recidisse, qui

anno lUo num. 2 recitat, inlelligimus Antouium Cajetanum anno mcccl: mnnus llliul jim obierat.
,

in ilinore obilsse,

totumque legationis pondus

in

Joanucm Coronensem
.Mansi.

CLEMENTIS VI ANNUS
tam Arnieuorum quamaliorum licclesiasobtiiiere priiiiatum a tempore B. Gregorii illuminaloris
vestri, el S. Siivestri cilra, ut teneuiini,

5.

CHRISTI 1346.

405

ad cxtirpandos penifus praedictos et alios errores, el de iiienfibiis ac intenlionibus Arnienorum

erraiitiuin evellendus et reinovendos omiiino dili-

veraciter

cognovislis)

quodque

parafi estis uti Decretis ac

geiitem operain
stii

et s^ollicitudinem, sicut

Dei

iiiini-

Decretalibiis,
salis

quibus eatiem Romana et univcrEcclesia ulilur secuiidum tenorem et conilla

necnun Dei doctrinam vene fidei Catholica; super ipsis articulis et aliis ipsam fanailliibere;

tinentiam litterarum praedecessoris nostri prasdicli,

vobis super hoc directarum,
liler

gentibus profiferi

sequi ac docere,

cum omni
ad eos-

postulantes bumi-

sollicitudinis studio elficaciter procurelis,

vobis mitti.
69.

dem
litteris

legatos super hujusiiiodi articulis

si

ejusdem
ut

Nos igitur bujusmodi

uobis
])er

vestris

Udei,

forsan

circa

intelligenliain

eorumdem
:

atlectu solitai beiiignitatis receptis, visoque pra3-

aliquid
vesfras

dubitationis emerserit,
et

recurrenfes

dicto

libelio

diclos
iis,

anibassiatores
ipsi

et

nuntios
explicare

praesentato,

et

quai

dicere ac
;

volueruut,

pleiiius

iiitellectis

et

tam

cum

fralribus nostris

ejusdem Roinana;

Ecclesite
sacrae

ipsorum Armenorum lucrifacientes aniinas Domino, illuslrati verte splendore fldei, et errorum quorumcumque fermento, aditum salutis claudenlium, purgato tofaliter ef rejecto,
de bonis laboribus vestris fructus gloriosos colligere ef vobiscum deferre valeafis, in districto
judicio inde
I)turi
ritis,
:

cardiiialibiis,

quam
el

multis prtelatis

aliis,

Scriplura; doctoribus et magislris, liabita delibe-

ratione

|)rovida

matura

zelum

devotionis

quem ad fidem ipsam

siam

ac nos et pra'fatam Eccle-

Romanam

vos gerere oblulistis, ac diligenet

coronam perennis beatitudinis iiercepio certo scituri, quod si pnemissa feceut speramus, vos in sinu sancta; mafris
vobis graliosis favo-

tiam, qiiam
dictos
in

circa revocandos

condemuandos

Ecclesia; confovebiinus, et

errores adlnbuisse asseritis, niullipliciter

libus, qiianfuin

cum Deo

fieri polerit,

super vestris
detra-

Domino conimendainus. Verum quia errores abi valde periiiciosi et damnandi, quos foite
liostis

o[)portunitafibus
cforibiis,
si

assisfeinus; nec vestris

buniaiia; salutis in

illis

partibus (ut sccta-

qui forsan existerent, credulas praebebimus faciliter aures nosfras. Alioquin poenas et
seiitentias,

tores illorum
tionis

secum trahere valeat in damnapra.^ci|)itium) satagit, remanent extirpandi

;

quas

ipsi leg.iti et quilibet

eoriim

rife

fulerit sive statuerit in rehelbs, rafas

ef facienius,

habebinius,
satisfac-

nos desideranles
si

atteiite,

ut ipsos ac alios errores,

auctore

Doiiiiiio,

usque ad
v
.

animas simplices diabolica fiaude deceptas secum in ffiternaiii prtedam adducat, superseminare conatiir, discernere claquos astutia
satliana;, ul
rius, et

tionein

condignam

inviolabililer observari.

Dat.

Avin.

II

kal. Septembris, aniio

70. Archiep/scopo Soltaiiiensi

provinciam dat

confutare facilius, atque prudenlius va-

leatis,

venerabilem fratrem nostrum Antonium episcopum Cajetanum,eldilectum fllium Joanneni eleclum Coronensem, Apostolico; Sedis legatos,

inquirere in archiepiscopi Selenciensis impia dogmala. Curavit eliam Pontifex rein Chrisfianam

in reguis, qiia; infidelium servitnfi eranf obnoxia

cum enim

viros utique profundae scienfiee ac in lege

Domini

Tephelicensis episcopus a Joanne XXII ad inferendam gentilibus Evangelii lucem, atque

Lapreticos et schismaticos
clesia;

eruditos, et ipsius fldei sinc ros et

fervidos zela-

lores, qui per semitam mandatorum Domini gradienles, ipsum verum lunien de lumine, veram-

ad sinum Roinana' Ectraducendos missus, plures infideles Chri-

stianissacris imbuisset, aliosque fide

tos inslruxisset egregie,

parum

excul-

que sapientiam (quanfuin eis ab ipso permittilur) imifanfur, coinmisso eis et eorum cuilibet plencE legationis officio, ad vos et partes ipsas de dicfo-

nonnulli scelerati perciti

livore neo|)hytos ab illo abalienare, atque alios ad pietafem affeclos relardare nioliti sunt. Quibus
injuriis lacessitus episcopus,

rum

fratruin consilio decreviinus destinandos, ut

confugit ad supreanfislifem

per cos de ipsa fide

ejusque salufari

doclrina

muni
fem
VI,

religionis

Cliristianae

Clemen-

iiiformemini

plenius et

imbuamini

viva

voce,
infor-

quam
niari
;

possetis scripfura insfrui vel

litteris

qui Solfaniensi archiepiscopo, cujus suffraganeus Tephelicensis eraf, iinperia dedit ', ut
censuris
pietafis

ac fenacius cordibus vestris impressa

ma-

Ecclesiasficis
;

nefarios

neanf, qua; ipsorum legaforum sfudio et lingua;

ministerio fuerint propagata.

reprimeret

tum

homines hostes universos fideles Tephemonuif=, ut

pasfori

licensis dioecesis lifteris Aposfolicis

Ideoque universitatem vesfrara moneinus et horlamur, vobis nihilominus distncte pracipiendo mandantes, quatenus legatos ipsos, per quos Decretum et Decretales [lostulafa transmitfi

episcopo

memorato tanquam

animarum

ac patri obsequerentur. Propagandae etiam religionis ardore permotus Clemens pra;fecit nonnullis infer inlideles Ecclesiis constifufis praesules', infer quos duos Minoritas, Danielem' nimi-

mus, imo potius nos in eis, pro nostra et ipsius Sedis reverentia benigne recipientes, ac debita
honoriflcentia prosequenfes, eisque

tanquam

dictse

rum Bosraensem in Arabia majore et Anfonium' de Alexandria llieropoiitanum in Phrygia archiepi'Tom. v. Ep. sccr. ccxxiii. Annal. lioc aD. num. 10.

Sedis legatis

devote ac

humilifer
et

infeudenfes,

eorum salubribus monifis

mandafis, exhortain

tionibus et docfrinK fideliter acquiescere, ac efflcaciter et etfeclualiter obedire, ac

2 ibid.

Ep. ccxxiv.
I.

An.

una cum

5.

i.

Ep. xill.

' 5

Wad.
|bid|

ipsis

Ep. XXXI.

406

CLEMENTIS VI ANNUS

5.

CHRISTl ISAH.

scopos creavit. Intendit ' vero judicium arctiiepiscopo Seleuciae qui pseudominoritarum baeresim
circa pauperialeni Christi et
ptis in

clero et populo congregatis ut

eamdem
fidei

postillam

abjuret et publice detestetur, ac contrarium asseral

et
prai^dicet

Apostolorum conscriiiiipiiB doctriiiaG

secundum ejusdem
post aljjnrationem
,

veritatem

Joannem pnpam venenatis Comnientariis

iue

eflicuciter ioducalis. Alioquin,si

rit,

vosaudire noluedetestationem
ac

spargere in Perside et fideles

chiepiscopo SoltHniensi et
ut coniperta re illum ad

vel

si

inficere annitebatur. Dedil ilaque

provinciam^arsutlraganeis Clemens,

pra;dicalionem hujusmodi in pristinum, quod absit, reiabaturerrorem, vosvel alins vestrum ipsum
ex parte nostra pereniptorie citare curelis, ut infra

rem

adigerent, detrectantique
a

ejurandum pubiice errodiem dicereut

:

Venerabilibus fratiibus archiepiscopo SoltaMolesla et dis[)bcens asserlio nonnullornm

qualuor mensium spalium a citatione nostra hujnsmodi coniputandum Apostolico conspectui

,

niensi ejusque suflraganeis.

personaliter se iiraesentet, facturus et recepturus

qnod

justitia suadebit, contradictores auctoritate

fldelium ad Apostolalus nostri perduxit auditum,

noslra, appellatione

postposita,

compescendo,
.

etc.

quod venerabilis

fraler

Pontius

arcbiepiscopus

Dat. Avin.

II

kal. Augusti,

anno v

Seleuciensis Apostolicae instructionis oblitus, plus-

quam
quibus

expediat sapere satagens

se

non ea
sed
illa

quaerit,

Ad tnendum etiam fidei splendorem, ne Iiebreticorum erroribus obsolesceret, intentus Clemens, cum Fraticelli impune venena diflunderent censorum fidei inerlia, qui ex Franciscano Ordioe
coercendis haereticis priepositi erant, graviter
est

ad utilitatem erudiat

inserere

praesumit ignarus, quibus loquacior appareat, vel

doctior hoiiiinibus videatur. Ipse

namque non

so-

brie sapiens, sed nimia> vanitatis ebrielale desi-

qneslus Encyclicis
lua-fectos datis
'

lilleris

ad sacri

illins sodalitii

super Evangelium composuit et transtulit in iingnam Armenicam, in qua postilla inter alia ausus est contra determinationem et decisionem sanctae Romanae, Catbolicae ac universalis Ecclesiae
piens
,

quamdam

postillam

Nonnulli,

in(|uit, fralres vestri

B. Joannis, ul fertur,

Ordinis,

perniciose inserere, ac pertinaci sua imperitia

af-

quod Redemptor noster Dei filinsJesus Chrisfus ac ejusApostoli nec in comniuni nec in speciali aliqua babnerunt; quodque in iis, qus
firmare,
ipsos babnisse Scriidnra sacra testatur,
eis jus

nequaquam
sibi
sulfi-

ulendi seu consumendi coinpetat seu ex

quibus inquisitionis ha'reticae pravitafis in diversis sibi decrelis provinciisnegoliumauctoritate Apostolica est conimissum, super corrigendis et puniendis Fraticellis eisdem super praedictis ac eisdem erroribus et haeresibus extirpandis se redduutet reddiderunt haclenus nimium negligentes, etc. Excitati sunt pluribus aliis litteris', ad operam in fibris hsreseon evellendis explicandam, quam quidem Pelrus ex eodem Ordine adeo egregie explicuit, ut in Mediolanensi agro caesus
ab brcrelicis marlyrum

ipsis alia acquirendi. Et

non repulaus

numerum

auxerit'.

cere,

quod per boc

,

se praecipitio damnalionis

im-

mergit sed ut eliam alios secum attrahat in gehennam, postillam hnjusmodi, transumptum illius, seu copiam inuItisOrientalium exhibens, in
Iiublicam satagit producere notionem.

Exstin71. Venttirini Bcrgomatis pia mors. anno Smyrnae egregium doctrinae et cluiu est boc quein sanctitalis lumen Venturinus Bergomas
,

decem
tandis

millia poenitentiuin religioso cultu traxisse

Romam
in

Quoniam vero

baec,

si

vera sunt, tanlo nobis

talia, nisi

amplius molesta redduntnr, quanto

vidimus, ac deinde a Clemente VI exciad saciam in Turcas militiam fidelibus praefeclum, de quo ba^c Thomas Bozius ' a Anno
:

eorum exstinguatur

iniliis, latius et

periculosius

niillesimo trecenlesimo quadragesimo sexto, abiit

in caelum Venturinus BLrgomas ex Ordine Dominicanorum clarissimus cetatis siia3 concionator non in llalia modo, sed et in Hispaniis, Galliis,
,

dilatantur, quantoque illarum

partium populi,

utpote divinae legis perfeclam notitiam non habentes, in errorem facilius prolabuntur; nos uolenles boc sub di;?simulalione transire, ne ipsius

Britannia, Germania, Dalmatia et aliquibus Greecia? locis.

insaniam archiepiscopi approbare

silentio videa-

Sajpe ex illius facie,

dum

verba faceret e

mur

fraternitati

vestra;

per Apostolica
his vos et

scripta

superiori loco,

maximus

cunctis cernentibns splen-

mandanius, quatenus super

quilibet

vestrum

communiter

vel divisim diligentius infor-

nietis, el si praecedeute

informatione debita inve-

hujusmodi damnalam et erroneam reputantes, inhibeatis expresse sub poeneritis ita esse, postillam

dor eluxit. In Gallia niortuum suscitavit, qiiod narrare solilns erat Humbertus princeps, ut vo cant, Delpbinns. Innumera edidil iniracula tum vivens, tum defunctus . Percenset ea Leander,
qui ejus

mortem
tendit,

ita

consignal*

nis et sententiis, de

quibus

videritis expedire, oni-

Beatus Venlnrinns

cum

episcopo

Smyrns

nibus et siugulis Cbrislilidelibus, ne quis ea uti, aut ipsani de caelero pro vera tenere vel reputare,
sive praedicare prasuniat
:

Smyrnam
gesiiUtE

quo

kal. Martii, qui fuit Quadra-

primus dies pervenit, ubi diu suminis

quinimo eam tanquam

adjiciant

votis exspectatus fuerat :slalim(iue nullius qnietis

ab eadem Ecclesia
et coufutent.

Romana damnatam

habita ratione concionari coepit et hortari, impel' Tom. V. Ep. Mcxv, Mcxvi.

Praefatum quoque archiepiscopum.

Archiep. Seleucis! novator.

secr.
3

Mcvn.

Ibld. Ep.
i.

secr.

ucix, Miv,
25.

Bozius design. Eccl.

vii. sign.

An. 5. Ep. com

Mcccix,

et

eodera sign. 23. ex Annal. Doinin.

PrEcd.
I.

'

Bozius

'

Le.ind. de viris illust. OrJ.

1.

III.

Ep. cur.

II.

V.

CLEMENTIS VI ANNUS
intlammare ad sanclam expeditionem omnium animos quod ubi publice fecerat, privalim quoque non omiltebat. Vifebat EPgrolos, et remeleie,
:

5.

CHRISTI 13/(6.

407

nibus inclinafi, capitula praedicta rata et grata habentes illa auctoritate Aiiost. ex certa scienlia confirmamus, et praesentis scripli patrocinio com-

diis

corpori
iili

et

anima? salutaribus nulli deeraf.

munimus. Tenoies autem dictorum capitulorum

tales

mora, nulla quies unquam erat. Hinc factum est, ut corpus fatigatum longo ac diflicili
Nulia

sunt
a

In

nomine

Domini
vii,

Amen. Anno
Pontificatus

ejus-

admodum
(|uare

itinere et continuis labdribus ;rgriluilli

dem

Mcccxi, Indictione

domini

dineni contraxerit, quae

vihe finem atlulit

Clementis papae V, anno

iv.

Incipiunt Constitntio-

cum

rpgrolare idibus Martii coepisset, post

in

diem xui sanctissimam illam animam

summo
igitur

nes edifac per reverendum patrem dominuin Gentilem Dei gratia tit. S. Martini in Montibus

omnium moerore B. Venturinus V

Christi

ac luctu efflavit. Obiit

kal.

Aprilis,

anno ab adventn
quadr.igesimo

miilesimo
in

trecentesimo

presbylerum cardinalem in regno Ungariae, Poloniae ac partibus illis conterminis A. S. L. et primo proemium super sfatu regni Frater Genfilis
:

sexto

cujus

felici

egressu perbibent incre-

miserafione divina

tif.

S.

Martini

in

Montibus

dibilem
esse

in ejus facie et toto

corpore claritatem

conspectam, ut minime dubium cuiquam foref, bealam illam animam continuo in csehim
evoJasse, sempiterno

cum

sanctis fevo fruituram .

72. PosonieJisis Concilii

canotm imtmtrati.

rei memoriam. Varietati morborum diversa medici medicamenta propinant, et ipsorum morborum qualifatilius secundum artis peritiam efficacibus

presbyter cardinalis A. S. L. ad futuram

remediis exquisitis aliquibns gravioribus ferrum

adhibent, quibiisdam ignem adjiciunt;
aliis

Contirmata sunt
soniensis

iioc

anno

a Clemente' ad Apetz-

vero,
f.icilia

conis episcopi Lubecensis preces Acta Concilii Po-

qui levi possuntfomentosnnitatem recipere,

jam ante Clemente V

Pontifice celebrati

a Gentile cardinale A. S. L. prfficipue

quoad eam

partem canonum, (jui ad episcopalis ordinis asserendam dignilatem, perpotiendos mores, reiigionemque ab impietatis sordibus vindicandam conditi

medicamenforum antidota subministranf. Sic et Dominus noster Jesus Christus sub figura Samaritani medici formam assumens, vulneribus infudit vinum et oleum sauciali. Nos itaqne, adre-

fuerant, qui Apostolico Diplomati inserti ins:

gnum Ungariae ab eo, qui pacifici Regis et summi medici locum tenet in ferris, cum pleno legationis
officio licet

stauratique fuerunt

Ad perpetuam
Petitio

rei

memoriam.

ipsum infirmitatibus

immerili destinati, attendenfesregnum variis ef gravibus laborare;

pro parle venerabilis fratris nosfri

Apetzconis episcopi Lubucensis nobis exhibita con-

quod dudum bonai memoria? Gefitilis tit. SanctiMarfmi in Montibus presl)yter cardinalis, in regno Ungariae ac provincia Poloniae, infra quam Ecclesia Lubucensis exisfif, acquibuscumque aliis terris eidem regno adjacenfibus auctorifate Sedis Apostolicte plenee legationis fungens ofQcio, in
tinebat,

exemplo Domini Jesu medicorum praecipui, diversitati infirmitatum huju?modi, el si non omnibus, magis tamen lethalibus cupientes diversas et congruas adhibere medelas,
ac propterea informati
infrascriptas Constitiitiones de prael-itorum
dicti

regni, ac per nos Concilii congregati consilio et

assensu, auctoritate qua fungimur, duximus pro-

mulgandas.
73.

Concilio videlicet per

eum apud Posonium

Strigo-

niensis dioecesis constitulum in dicto

riae

regno Unga-

DE NON OFFENDENDIS

PRJiLATIS.

celebrato, nonnullas Consfitufiones pro liber-

fateacufilitate Ecclesiarum,
et

acearum praelatorum
infra

Cum

Apostolicam Sedem, in qua Christus

esse voluerit et magistrain,

aliarum

personarum Ecclesiasticarum

Catholica; fldei posuit

fines legafionis

sua?consislentium, edidit ufiles et

rum matrem
matrem

fundamenfum, Christianonon est

salubres, inbibifiones, prohibitiones, decreti interposiliones, ac excomnmnicafionis, suspensionis et interdicti sentenfias, et nonnullas poenasalias continentes, prout in litferis praefati

duliium quin Christus ipse graviler offendatur, si filius, ef magisframdiscipulus dehonorat.

cardinalis inde

confecfis ipsius sigillo munifis,

quarum quidein

Consfitufionum certa capitulade verbo ad verbum praesentibus inseri fecimus, continentur. Quare pro
parfe dicti episcopi nobis exlitit humiliter suppli-

Quia igitur ipsi Aiiostolicae Sedi non est possibile cunctos filios et devotos mater afieclu etsuo magislerio praesentialiter confovere, debitum Apostolicae servitutis explere nititurmodo per episcopos, imo per arcbiepiscopos nonnunqiiam, etper legatos a latere suo missos, quos (|uia cjus privilegio
Christi fidelibus

catum, ut capifula praedicta

tenta,

et

cum

praefalae

liftertc

omnia in eis contimeanfur vetustate

gaudent, cujus legafioue fnnguntiir, a cunctis tanquam Apostolicam Sedem, iino

eis se reci|)i praedicat et

consumi, fulcire Apostolico munimine dignare-

Christum, qui in
et

audiri,

mur. Nos igitur Ecclesias

tibus ac utilltatil)us,

et

carum

praefatos ac

hoiiorari convenil et foveri.

Verumtamen fuerunt

personas Ecclesiasticas prtedictos in suis liberta-

quautum cum Deo possumus,

sunt nonnuUi, quos teimini noslra legationis includunt, sicut fide digna relatione percepimus,

confovere volenfes, ipsius cpiscopi supplicatio-

\u.

ul. Jivcis. KnKi.

li|i.

cxv.

licet glorientur nomine Cbristiano, ad ipsiim tamen Chrislum et Apostolicam Sedeni debilam revereiiliam non habentes, episcopos, archiepi-

qui

408

CLEMENTIS

VI

ANNUS

5.

CHRISTI 13A6.

scopos et legatos hujusmodi doctores Catholicae

fidei et

aliquibus, aut ipsorum Ordinihus a praefata Sede

concessis, ne ipsi vel

magistros ipsius

Cliristi

vere

vicarios et

eorum

aliqnis vel aliqui cor-

legatos hostiliter insequi, ansu sacrilego capere et

perculere,

quandoque nequiter

carceri manci(iare,

pora illorum, qui sine dignaetdebitasatisfactione decesserint, tumulare aul tumulalioni eorum quo-

nonnunquam
tur. In

inliumaniler perimere non verenChristi fidei devotio minora(]ui

quo modo

interesse

prcesumat. Si quis aulem

quo quantum

prtedictorum contra praeiiiissam inhibitionem no-

tur,

evidenter intelligit

iirudenler attendit.

Proinde nos qui ex injuncto nobislegationisofficio Sedem Apostdlicam licet immeriti repr;c?enlamus,
cupienles
prsesenti

stram venire tentaverit, excommunicationis vinculo se noverit innodatum, majori poena protanla
inobedienlia puniendum, et
loc.i

niliiloniinus, in

omnes
decrelo

et

singiilos

nostrac

Jegalioni

comniissos de tam nefandis excessibus coercere,

statuimus, ut nullus de
Cffilero

quibus talium corpora sepnlta fuerint, Ecclesiastico suppositainterdicto.PublicalaPosonii IVidus

Novembris.
74.
C(

in Dei ciffensam, AiiostolicBe Sedis

contemiitum et Catholicae fldei li-Esioneni priEsumattantumfacinus attentare. Si quis autem propriae inimicus salutis
reverentia religionis rejecta, divinis et
civili

auxilium,

Ut MLLA ECCLESIASTICA PERSONA PR/EBEAT consilium vel favorem alicli laico

humanis damnaiione calcalis; praemissum scelus exercere prasumpserit per se vel per alium publice vel occulte, eum excomnninicutuin et totius Christianitatis consortio separatum publice nuntiantes, qua fungimur auctoritate privainus omnibus privilegiis, indulgentiis, feudis, gratiis et beneficiis quibuscumque eis ab Ecclesia quacumque concessis omnibusadquosperlineteoruni
legibus in
ordinatio seu dispositio,

CONTRA ecclesias ecclesiasticasque personas.

IUi

proculdubio sunt majori poena plectendi

totis suis

qui nituntur offendere, quod

viribus

defendere tenebanfur.
siasticcB

Cum

igitur persona; Eccle-

singulariter teneantur tueri Ecclesiam, a

recipiunt,
praesenti decreto

qua suam tuitionem

vel

statuimus ut nulla Ecclesiastica persona exempla

non exempta, cujuscumque

prfeeminentia?,
si

disponendi

potestatem

slatus

aut dignitatis existat, etiam

pontificali

liberam concedentes, terram suam nihilominus et quamlibet aliam, quae sibi adhaerere prffisumpserit,

fulgeat dignitate, prsbeat alicui laico, cujuscum-

que

dignilatis aut conditionis existat, coutra Ec-

interdicto

Ecclesiaslico

i-up|)onentes.

El ne

clesias Ecclesiasticnsve personas consilium, auxi-

minus vmdicttc quam excessus memoria prorogetur,

decrevimus ut filii talium in clericorum collegium nullatenus admittantur, nec in domihus regularibus alicujus pntdalionis assequantur honorem, quod contra factuni fuerit irritum decernentes, nisi

lium vel favorem publice vel occulte. Si quis autem Ecclesiastico honore postposito contra tain salubre statutum venire praesumpserit, ipso facto sententiam excommunicationis incurrat. Et nihilominus si inferior episcopo fuerit, e|)iscopus suus contra eum ad privationem Ecclesiastici commodi et honoris procedere si vero episcopus melropolitanus, sui suffraganei excessum hujus:

cnm
latere

eis

per

Sedem Aposlolicam
dispensatum.
Et

vel

legatum de

fuerit

quia

dignum

est,

ut

is,

qui

tot

|)raesumit otlendere,

poena mulliplici castigetur, omnes eorum vassallos, castellanos, comites, jobagiones et officiales alios, quovis nomiue censeantur, a fidelitale, ho-

modi teneantur quam

Novembris.
75.

cilo

commode

poterunt
id.

Sedi ApostolicEE nuntiare. Public. Posonii IV

magio

et qualibet alia

praeslatione,

qua

eis tene-

bautur adstricli, qua fungimur auctoritate absolvimus, donec ad gremium sanctiE matris Ecclesiffi
humiliter redeuntes absolulionis beneficium meruerint oblinere. Quod si eis in prajdicta excommunicatione manentibus adhaerere forle praesumpserint, illoseadem cum ipsis poena statuimus excommunicationis involvendi, Cfeterum ul dictorum sacrilegorum poena sit aliorum cautela inhibemus venerabilibus in Chrislo archiepisco|)is
,

Ne

quis recipiat ecclesiasticum

RENEFICIUM VE MANU LAICI.

Praesentis

Constitutionis

auctorilale

sacro

approbante Concilio inhibemus, ne quis archiepiscopatum, episcopatum, dignitatem aliquam inferiorem, personatum, parochialem Ecclesiam cum cura vel sine cura, beneficium aliquod Ecclesiaslicum, seu alicujus praBdictorum adminislratio-

et episcopis, et aliis

Ecclesiarum
et

praelatis,

eorumpersonis

nem

vel detentionem de

manu

laicali

recipere vel

que vicein gerentibus

saccularibus
et

Ecclesiaslicis

jam recepta tenere sub quovis colore praesumat.

Si quis

religiosis,

necnon

Ecclesiarum

autem

contrafecerit, vel sic

iet

receptum

be-

capitulis et conventibus exemptis,et

nonexemptis
Mi-

neficium eo ipso,
tantffi

nisi-Iocum,

quemsubcrimine

Cirterciensis, Pra;monstratensis, S. Benedicti,

inobedientiae

tantaeque auihitionis taliter

recipiet, resipiscendo

norum, Prtedicatorum, S. Augustini et aliorum Ordinum, necnon magistris prasceploribus et fratribus militiae Templi S. Joannis Jerosolymitani,
Hospitalis et B. Maria; Theiitoiiicorum sub nostra legatione manenlibus, non obstanlibus aliquibus
privilegiis,

jam

recepit vel in

futurum

deseruerit liberaliter infra

duorum mensium

spa-

tium a puhlicationeConslilulionis prcesentis quoad jam recepta, a receptionis vero tempore quoad ea,
deinceps continget sic recipi numerandum, ad quodlibct aliud inhabilis ipso facto reddatur,
(luic

indulgentiis et

litteris eis

vel

eorum

CLEMENTIS YI ANNUS
ila

5.

CIIRISTI

IS/iG,

m
si

ut ad difrnitatem vel beneficium Ecclesiasli-

cum

nullo

unquam temporeabsque
quantum
si

dispensalione

debilam impenderint de pra^missis. Quod severantibus in hujusmodi contumacia

teinptu
adha^serint,
(juia eos in

per-

et

con-

ApostolicDG Sedis vel nostra eligi valeat velassumi.

peccatis fovere
ligati, et

Insuper, ut

excesserit pcena docente re-

salngunt, excommunicationis vinculo sint

terra,

cognoscat

quam

dignitatem

personatum

vel
sic

quae eis

beneficium aliquod

cum

cura vel sine cura

Ecclesiaslico

medio tempore obediens fuerit, supposita interdicto, quod interdiprailati, capellae et

recipiens vel detinens, et ut prffimittilur,

non

disit

clum omnes
alii

et singiili archiepiscopi et episcopi et

mittens canonice forsan oblineat ea vel eo

prffisenlis

Ecclesiarum

Constitutionisvigore ipsofacto privatus:

fore

regulares

quam

sa?culares, exempti et

conventustam non exempti

indignum enim
despectiii

censemus ut

Ecclesiastico

Cisterciensium, Pra>monstratensium,S. Benedicti,

beneficio gaudeant; qui

eam

tani nefandis ausibus

ac Prffidicatorum et Minorum, Eremitarum S. Auguslini,

virtute sanctcE obedientiac

babuerunt. Injungimus quoque, ut in necnon sub excommu-

aliorumque approbatorum Ordiniim, necnon magistri et pncceptores, milites Tenipli et

nicationis poena pra;eiiiiendo

et singulis

mandamus omnibus
iaicis, rusticis,

Hospilalis S. Joannis Jerosolymitani ac B. Mariae

tam

clericis

quam

jobaoffl-

Theutonicorum

in

virtute sancta? obedienlia;

et

gionibus, vassallis, castellanis, comitibus et

cialibus aliis
ctis

quocunique modo subjectionis

,

adstritaliter

dignitati

personatui vel

beneficio

occupatis,
in nullo

quod occupatori
si

vel detentori praedictis

pareant vel intendant. Qui vero temere

universitas fuerit, interdicti,
si

sub excommunicationispoenaservareinviolabiliter teneantur. Et nihilominus, si sine debila satisfaclione decesserint, praedictorum omnium corpora perpetuo Ecclesiastica careant sepultura non enim debetilli Ecclesia; beneficium subvenire, qui
:

contra fecerit,

dum

viveret Ecclesiam hostiliter impugnavit. Pu-

autem

singularis

persona

excommunicationis

blicata Posonii IV id.

Novembris.

sententiae se noverit subjacere. Publicata Posonii

IV id. Novembris.

77. DE POENA PLBLICORUM CONCOBINARIORIM.

76.

DE NON OCCUPANDIS ET OCCUPATIS RESTITCENDIS

BONIS ECCLESIASTICIS.

Almae matris Ecclesia

qucC

plerumque

rationabiliter ordinat et consulte qua>, suadente

utilitate, postmodum consultius ac rationabilius revocat aliquando, subtrahit, addit quandoque pariter et commutat in melius, imi-

subjeclorum

multa providentia fuerit olim a felicis recordationis Benedicto PP. XI ApostoIicEe Sedis

Cum

legato,
offlcio,

dum

in bis partibus fungeretur legationis

tantes

exempla,

Constitutionem bona; memoria)

episcopi
,

constitutum, quod nullus invadere, occu-

Pliilippi

quondam Firmani
aliis

in refno

paie, illicite detinere

castra, villas,

prasumeretdecimas, tributa

Ungaria; ac partibus

nostraejurisdictioni sub-

munitiones, possessiones, et bonaad

pia ac religiosa loca et Ecclesias ac

jectis Aposlolica; Sedis legati,

contrapublicoscon-

Ecclesias

et

cuLinarios editam, a

personas Ecclesiaslicas spectantia vel purlinenlia

quoquo modo, sententia excommunicationis prolata in hujusmodi invasores, occupatores et illiquia propter pra;sumptiones et quorumdam cu[iiditates nullus fructus hactenus aut rarus ex prajdicta Constitutione provenit, nos
citos detentores, sed

recordationis Benediclo PP. XI tunc in regno et partibus supradictis legato Sedis Apostolicai confirmatam, quibusdam
additis et subtractis juxta infrascriptam modificationem in poslerum observari pra;cipimus. Ad

felicis

ipsius
zelus,

quidem temperandum rigorem animarum

tantis

ne tam salubre statutum videatur in desuetudinem abiisse et ab hujusmodi praesumptoribus ejus ignorantia praitendatur, prcedictum statutum duximus innovanduni et ipsum in suo robore permanere ac inviolabililer observari volentes adjicimus ut quicumque propler invasionem, occupalionem et illicitam detentionem dictarum rerum excommunicatione auctoritate praedicti statuti ligatum, infra trium mensium spatium invasa, spoliata, occupata et detenta bujusmodi non re-

animarum
,

periculis pro^cavere volentes,

quas ex illius contemptu quasi continuo peccatorum sordibus fcedari conspicimus, nos inducit, spes recuperationis hortatur. Confidimus

enim, quod
sior,

spirituali

pcena, excommunicationis

videlicet, quae quavis sine

comparatione periculo,

minus tamen peccatis exigentibus formidatur, in temporalem mutata vindictam subditorum mutabuntur et mores. Decreto igitur pracsenti statuiinus, ut quicumque clericus contra ipsius Constitutionis vigorem deinceps deliquerit, excommunicationis poena in ea contenta propter
causas praedictas cessante, quarlae partis reddi-

stiluerit spoliatis,

omnes eorum

vassalli, jobagioalii

tuum beneficiorum suorum

tionis auctoritate
nil prodesset

praesentis Conslitu-

nes, castellani, comites et officiales

quocumque

damnationi subjaceat. Quiavero

nomine censeantur,
tione

et quivis alii

eisquoquomodo

jura condere, nisi forel qui ea exe-

obnoxii a Ddelitate, homagio, et qualibet prassta-

cutioni mandaret,

omnibus

episcopis

eorumque

qua

eis

qualibet alia

juramento, pacto, consueludine vel firmitate vallata tenebantur adstricti,

superioribus, necnon singulis Ecclesiarum pralatis de jure vel antiquaconsuetudinejurisdictionen

sint absoluli et liberi prsesentis auctorilatedecreti,

donec ad cor humiliter redeunlus salisfacliouem

Akn.

habentibus in virlute sancta; obedientiaj ac sub excommunicalionis poena, quam si ad hujusmodi

ToMus XXV.

Rayn. VI.

52

^IO
r,oustilutioQis

CLEMENTIS
observanliani

VI

ANNUS
fueriiit

;i.

CHRISTl

346.

negligentes

minationi hujusmodi consentientes seu faventes,

acetiani contraoccupatores regalium generalium
vel Ecclesiasticorum

\el reinissi, ipso facto incurrant, districte prascepi-

mus, qualenus

a subditis suis, qui conlra ipsaui

bonorum, contraeosquoque

Constitulioneni excesserint, ]ioenam pra;fatani in-

quidem parte dimidia parte in pauperum usus seu Ecclesia; exigenti commissae comniodum converlenda. 1'raBdicta autem condemnategraliter exigant: ipsius

qui in regem piaidictum, archiepiscopos, episcopos vel legatos nianus injecerint violentas, necnon

in

e.\igentis,
,

reliqua vero

eorumque

contra occupatores et detentores sacrse coronae fautores edidimus, majoris excommu-

nicationis sententiam in pra?fatis Constitutionibus

tio

tandiu

cum

exactione debita repetatur, quous-

seu aliqua earum contentam, quod absit, incurrerit,

qne niores suos et vitam quoad praemissa curaverint emendare: ad quod etiam corporalis pcena
si

quam
:

citius

commode

polerit,

cum

debita

instantia illius absolutionem efficaciter obtinere

superior suus expedire ciediderit, indicatur.

id.

procuret

qui vero concepta raalitia sive damnosa

Publicata Posonii IV

Novembris.

negligentia

aunum
78. DE PROIlIBlT.i DEPR^D.iTIONE.

sustinuerit

excommunicationem hujusinodi per animo indurato contra eum

prselatum per ad

quem

de jure pertinere dignosci-

tur, seu per inquisitores hasreticae pravitatis, bonis

Cum

Christus vera pax desummisc<eloruin

descenderit, ut
suis
fidelibus

quam niundus dare non

pacem daret
:

potest,

pio facto jure conflscatis ijisius, tauquain contra haereticum procedatur. Publicata Posonii IV id.

profecto

membruin suam non

Christi nec ejus Ecclesiae, qui

non est pacem

Novembris.
80.

recipit vel qui ne alii recipiant, suis

NE ALIQUA FIDELIS ALICUI INFIDELI

M.4.TRIM0N1AL1TER COPULETUR.

perversis actibus

causam

praestat.

Cum

itaque in

regno Ungariae

cum

in pulchritudine pacis ffimu

lus et discordiaBseininator diu procuraverit optatae

Ut

fides Catholica

qui scissuram erroris

pacis exilium immitteudo

et deprajdaliones

guerrarum discrimina,

cujuslibet aspernatur, nuUius schismatis vel fer-

seu disturbationes per perversos

mento
et

jiravitatis hceretica

maculetur, de cousilio

homines membra sua inhumaniter exercendo

propter quae pax et concordia extra dicti regni

assensu praesentis Concilii perpetuo proLibeinus

edicto, ut nullus uostra; legationi subjectus, qui

terminos diu, quod dolenter referimus, e.vulavit, nos, qui praefati regni et incolarum ejusspecialein

vult reputari et haberi Catholicus, praesumat de

ca.'tero

ha;retico
fldei

Patareno,

Gazaro, schismatico,

curam suscepimus,

i|)Sorum pacifico statui provi-

dere desiderabiliter affectantes, statuimus sacro

maxiine alteri , Ruthenis, Bulgaris, Rasciis, Lituanis in errore

vel
sicut flde dignorum testimonia diminutionem Catholica; fidei opprobrium Jesu Christi, et sacrosancta; Romanas Ecclesiffi, quae est verae fidei fundamentum, non solum sacri Baptismatis reiterant sacramentum,

Christianai contrario

approbante Concilio, ut omnes et singuli cujus-

manenlibus (qui
praestantur
,

cumque
rint,

dignitatis

condilionis aut status extite-

in

qui in regno Ungariae pra^ato depra^dationes

seu disrobationes publicas, per quas pax et tranquillitas dicti regni ut

se vel

plurinium impeditur, per

per aliuin publice exercere, vel qui aliter

per episcopum proprium monitus, ad

verum

alia Catholicae Ecclesiae

salutifera

sacra-

ipsius regni statum pacificum impedire praesumpserit, nisi

quod

ipse episcopus in virtute obedientiae teneatur,

menta damnabiliter conteinnenles habent despectui, fidei veritatem, in qua fidelibus salus datur, abnegant, et eis diversis modis et variis injuriain
irrogare conantur) fihain, neptem, consanguineain

infra octo dies vitam

rexerit
,

suam melius
fuerit

consulte cor-

exemptus vel nou exemptus beneficiis privatus, ipso factoexcommunicatione, qua Deus iratus auimas percutit sit
et
si

clericus

suam connubio
copulare,

tradere vel eas eis

sit

modo

aliquo

cum

hoc

in praedicta; fidei Christianae

et

detrimentum non niodicum

Catholica; separati uxores suas

jacturam

nam

ligalus. Publ. ut supra Posonii.

sicut didicimus ab experto, viri ab unitate fidei

quautumvis Calho-

79.

DE HIS QCl CONTIMACITER SUSIINENT

tXCOjniCNICATIONEM.

licas,

instigaute diabolo, ad infidelitalis errorem

trahunt potius quam trahantur. Qiii vero contra inhibitionem prffisentem filiam, nejitem vel con-

Cum peccala tanto gravius deprimant atque laboriosius extirpeutur, quanto invaluerint

sanguineam suara

praedictis pestiferis
est,

hominibus,
\

qui quantuin in eis

Catholicara fidem, sine

prasenti Constitutione consuetudine longiori sacro approbante Concilio duximus statuendum,

,

qua nullus oinnino salvatur, nitunlur confundere,

dederit vel danti consenserit, vel ex proposito
scienter
et

quod

si

quis clericus vel laicus,

cujuscumque

hujusmodi

scelestisnuptiisadstiterit (niu-

stalus aut condilionis existat,

aliquam de Consti-

lier etiain
serit)

data vel tradita, qua; eisdem consen-

tutionibus nostris transgrediens, quas contra recusantes dictum Carolum pro rege naturali Unga-

cum
et

per hoc in Christiana religione scissusatagat

,

ram
tionis

maculam ponere

ac per hoc

r\x recipere

et

habere, vel aliuin advocantes vel

haereticae pravitati favere, eo ipso

excommunica-

noniinantes, seu recusationi, advocationi vel no-

mucroae percussum

se noverit et Ecclesia-

CLEMENTIS VI ANNUS 0.
stica

CHRISTI 1347.
et

111

sepultura privalum.

Volumus autem

et in

repugnare,
niint
los

quasi scelus idololatriaj nolle ac-

virtiite obedientitc districte

pra?cipimus arcliiepi-

quioscere, poena! inobedicnlia; debitaj se suppo-

scopo vel episcopo, in cujus dioecesi contemptor

quod

in terra Poloniaj

niaximepernonnul-

hujusmodi moram trahit quod eum excommunicatum denuntiet et ab omnibus evitandum et si infra mensem corde contrilo et humiliato non
:

pro , aliquibns recipiendis canonicis, nisi de suorum supericrum volunlato proccdat, ab eadcm Sede
vel legato ipsius directis litteris obedire
niint,

episcopos et capitula

qua? pra;sertim

redierit

ad

Ecclesioc unilatem,

de tanta injuria
fidei

irrogata

nomini

Christiano ct

orthodoxa!

ex tnnc contra

condignam satisfactionem etdebilam impensurus, eum tanquam contra fautores ha;et

confemfactum essc frcquentius nostris aiiribus est relatum. Proinde noslro commissos regimini in
iiono perfectt^e obedientia; sine

qua

infldelis quis-

rcticornm

inimicos

fidei Ciiristiana)

procedatur

que

convincitur, etiamsi
et

fldelis

es=e
:

videatiir,

juxta sancliones

canonicas et civiles. Publicata

observari ferventi desiderioaffectantes

monemiis
episcopos,

Posonii IV idus Novembris.

omncs

singulos archiepiscopum

eleclos abbates, priores, Ecclesiarum quoqiic ca81.

DE OBSERVAINTIA MANDATOIIUM APOSTOLICiE

SEDIS, ET LEGATORIJM
IPSIUS.

pitula prffidicta; terra; Polonia;, ut

non obstante
,

suorum siiperiornm voluntale

Sedis legatorumque ipsius

contraria
sic

dicla:

mandata

reverenter

Cuin Apostolira Sedes ad obedientiam om-

nibus singulari privilegio proponatiu-, dolemus

quod quidam
includunt,

quos terinini nostra; legationis

obedientia;pervertentes, ipsius

bonum

Apostolicfe Sedis vel etiam

legatorum ejus, qui in

in obedientia et

quod meriquod si mandata hujusmodi per inobedientiae vitium non duxerint adimplendum, eos totaliter puniemns, quod pcena docente cogno5cent quam grave sit
accipiant et obedientcr adimpleant,

tuin obedienli;e non

amiltant; scituri,

decreta sibi provincia

secundum

reverentia

locum

tenent, ipsius obedientiae debito

eorum Datum

jussionibus contraire. Publicata ut siipra.

Posonii IV idus Novemb., Pont. domini

reverenter subtracto, mandatissive in recipiendis

canonicis, sive in custodiendis sententiis, sive in

Clemenlis PP.
gere, etc.

V anno

iv .

His addit Clenuiis VI IV non.

Nulli ergo, elc. nostric confirmationis, infrin-

quibusvis
tendentus

praeceptionibus

observandis aliorum
et

Datum Avinione

Septembris,

damnabiliter voluntatem prjcponunt;

,

non

at-

anno v

quod quasi peccatuni ariolandi

est

CLEMENTIS

VI

ANNUS

6.

CHRISTI

1347.

De sponsioiubus a Caroto Romanorum Resrege Ponlifici factis publica Documenta.

1.

liam, Sardiniam et Corsicam se nun^iuam invasi qua; ab ncnrico avo iniperatore vel suruin
:

sunt a Carolo IV Piomanoruin rege aniio Christi millesimo trecentesimo quadragesimo septisss

Indictione decima quinta, oinnes leges a Ludovico Bavaro contra Romanae Ecclesiae jura dignitatemque Romae, Pisis, aliisve in locis lalac, tuiu regio vel imperiali nomine ab eo gesta in
iinio,
Italia

tanquam nulla

fulta auctoritate,

cum

adeplo

Ludovico Bavaro occupala aut distracta cssent, revocaturum : imo regiam polentiam in defendendis juribus I'onti(iciis collocaluruni alque excurrente ab acceptis iinperialibus ornamcntis ocliduo promissa coiifirniaturum, nc(]Uo uilo jurejurando devinctum devincienduinve csse, cujus religione ab eo retardetur.
;

ex discordi electione jure privatiis, at^jue bacreseos

et

Spopoiidit

pra;lerea

Carolus

intrusos

vi

et

schismatis criinine damnatus esset, irrita pro-

injuria pracsules depellcre, ac sacerdotes et epi-

nuntiata. Obstricta etiam sacramento ab

pio el Catholico rege fides,

eodem

scopos, Apostolica auctorilate pascendis

jirajfectos, in

animabus
:

ditionem Ecclesiasli-

cani vel regna, vectigalia Sedis Ai)ostoIica;,Sici-

pos^cssionem Ecclesiarum induccre rala babila ab avo iinperatore vcl concessa Sedi

412
ApostolicfP corroboravit
:

CLEMENTJS VI ANNUS
latam vero ab eodem in

(i.

CHRISTI 1347.
etc.

autem hoc,
Post

Dat. Avin.

VIII id.

Novembris,

Robertum
:

Sicilia;

regem ejusque

haredes, ac

Pontificatus noslri

anno

v.

Florenlinosaliosveboriim socios sententiam abrogavit Provinciam, Folkarquerium aut Pedemontium bello se non vexaturum promisit; onines

quarum

litterarum praesentationem el

receptionem , ut praemittitur, reverendus idem magister Geraldus mandavit el fecit ibidem, pra;sentibus infrascri[itis testibus per

denique injuriasillatas imperio abltalicisurbibus

Sedi Apostolicae condonavit.

me

subscriphs

ad officium
stolicis

Ad redigendum vero Ludovicum Bavarum, censuris Apo-

ob infanda scelera irretitum, neque imperii modo, sed etiam ducatus Bavaria; juribus exutum et ad exercendam in eum edictorum Pontificiorumjustamseveritatem, persecuturuni se bello, coram Geraldo de Magnaco archidiacono e
,

notarium legi quasdain alias litteras Apostolicas in chordula canapis more Romana; curia; juxta modum prffilactum bullatas in quibus sibi, ut
:

prima

facie apparebat,

mandabatur quod

certas a
et

pra^falo

domino rege promissiones, juramenta

concessiones reciperet juxta

lillerarum

earumdem
et

litterarum

Apostolicarum continentiam
auctoritate dictus

tenorem. Quarum
magister Geraldus

Balthesio in

Ecclesia

Constantiensi,

Apostolica;

Sedis internuntio,

quem

lum
et

in
,

Pontiflcis

superiori anno, ut Caroverba adigeret 'missum vi-

dimus

pollicitus est,

ac

litteras

regio sigillo

promissorum testes qua; post susceptum Clementi VI transmisit imperiale insigne fuerunt confirniata edito novo Ca;sareo Diplomate. Pactarum vero superiorum Carolum inter ac Pontificem conventionum, reique geslae series accurate describitur in publicis Monumentis, hacverborum formula * tuni editis 2, In nomine Domini nostri Jesu Christi
chirographo
obsignatas
'
:

ibidem secundum formam mandati hujusmodi super prffistandis et faciendis promissionibus, juramentis et concessionibus eisdem praidictum dominum regem attentius requisivit. Qui quidem dominus rex ad lequisitionem hujusmodi ibidem
in instanti reverenter et devote in
dicti mngistri Geraldi

manibus

ante-

de Magnaco, supradicti do-

mini papse, successorum suorum , sacrosanclse Roinana; ac universalis Ecclesia; et Sedis Apostolicae

nomine
et

recipientis,
et

omnes

et singulas pro-

missiones, juramenta
sigillatim

concessiones infrascriptas
corporaliter sacroappro-

Amen.
a

specifice, tactis

Anno

Nalivitatis

ejusdem mcccslvii, Inpatris et doinini

sanclisEvangeliis,renovavil,

fecit, praBstitil,

diclione sv, die xxvii niensis Aprih"s, Ponlificalus

bavit, ratificavit et confirmavit per

omnia

in haec

sanctissimi in Christo

doinini

verba

Clementis, divina providentia papfe VI, anno v, in

])raesentia

mei

notarii

publici el testium

infra-

scriptorum personaliter constitutus venerabilis et diicretus vir magister Geraldus de Maguaco archi-

Sanctissimo ' in Christo patri et domino suo doaiino Clementi, sacrosanctae Roinana; ac universalis Ecclesia; summo Ponlifici, Carolus Dei
3.

gratia

diaconus de Baltbesio in Ecclesia Constantiensi,

mia; rex,

Romanorum rex semper Augustus, et Boecum reverentia debita et devota, pedum

et

cjusdem doinini papa; capellanus,

cum

ea,

qua

oscula beatoruni.
a

decuit reverentia, dedit, praesentavit et assignavit serenisfimo principi et domino domino Carolo,

Summis

ferventibus desideriis in spirilu

Bomanorum regi semper Auguslo, et Boemiae regi cum reverentia debita recipienli, ejusdem domini regis approbationis lilteras '
Dei gralia
Aposlolicas, ^era dicti dumini

humili cu|iientes sanctitalis vestra; pedibus et Apostolicae Sedi toto cordeet aniino zelum nostrae
reverentiaj, fidei et devotionis oflerre, vestris sanctis

disposilionibus,

monilis, exhortalionibus et

bea in
B

filis

sericis

papa Biilla iilunimore Homanae curiae buliatas

:

mandatis nos pro

ter
et

tutis

vnibus coaptando reveren-

quarum

princijiium tale est

manibus discreti viri magistri Magnaco archidiacoui de Balthesio in Geraldi de

devole, in
ctie

Cleuiuns episcopus, servus servorum Dei, tharissimo in Christo filio Carolo regi Roniano-

Ecclesia Constantiensi capellani vestri, vestro san-

Romante ac

universalis

Ecclesia:,

et

Sedis

rum

illustri

salutem

et

Apostolicam benediccui

tionein.

Romanus
vita; clavigeri,

Pontifex,

Rex ajternus

et

nomine, de niandato vestro speciali eidein super hoc facto recipientes, promissiones, juramenta et concessiones omnes et singulasinApostolica;
frascriptas sigillatim et specifice, tactis sacrosanclis

suininus in personam B. Petri Apostoli,

cffilestis

ffiternffi

simul

et terreni jura

im-

Evangeliis, renovavimus et renovamus, fecimus

plenitudinem potestalis concessit su|)ra a Ad cunctos, etc. Fmis vero ipsarum talis est ca.lestis et seterni regni provehi gloriam merearis.
perii et
:

denuo facimus, praestitimus et pncstamus, approbavimus el aj^probamus, ratificavimus et ratiet

ticamus. Et priino facimus, pra;stamus, concedi-

Nulli ergo

omniuo hoininum

liceat, elc.

Si quis

mu3 et

proniiltiinus oinnia juramenla,

omnes obedonationes,

dientias, promissiones, coucessiones,

ratificationes,
'

contlrniationes

et

cictera oinnia,

Ext

in arce S.

Angeli et in

lib. Piivil.

Roai. Eccl. tom.

Si.\l.

iii.

11.

282. et iuter insigniu MnnuaientacoUfCtj a Platiu. jussu

V.

tou). 111. p. ni.

ad (20.
bibl

el

1)1

Ms. bibl. Vall. sigu.

Piivil.

Iit,

15.

num.

12. p.

H3
>

* Ixt. in lib
lit.

Hoin. Eccl. tom.

iii.

p. 2S2. el Ms.

Ext. in arce

S.

Angeli et in

bb.

Privil.

Roin. Ecel. toai. n.

V;ill. sigii.

U. nuui. 42. pag.

:J02.

'

Lxl. au. C.w. lo4ti.

p. 1112. et inter Coll. Plut. loiu. ili. p. 53. et iu

lil.

Ms. bibl. Val!. sigu.

nian. 24.

nuni. 12. p. 113.

CLEMENTIS VI ANNUS
quoe clane inemorige liominus Henricus ultimus imperator avus noster per se vel peralium seu pcr
alios fecit, praestilit, promisit, concessit, et confir-

6.

CHRIST! 13'|7.
invadentes, occupantes

113
seu quomodoli-

cumque

bet usurpantes, seu invadcre, occupare vel usur]iare volentes,

vel attentanles dicla

,

regna

Sicilia;,
,

mavit
tias,

necnon etomnia

alia

juramenta, obedien-

Sardinia; et Corsicaj

et

Urbem Romanam
comitatus,
et terras,

et

promissiones, concessiones, donationes, ratiin reges

ducatus

marchionatiis,

provincias,

ficaliones et confirmationes, et caetera oninin, qua3

oliin
electi

Ferrariam,
alia loca

civitates, castra

seu (ju;evis

Romanorum

et assuinpli

ad

imperium, sive etiani non assumpti, sive antequam assumerentur sive post, per se vel alios

Romana; Ecclesia; vel aliqua ex eisdem retraliemus el impediemus pro posse nostro, eisdem nos cuni armis opponendo et ne conatus
:

summis Pontificibus, et sanctaj Roinanse Ecclesia!, seu eorum alteri per se vel per alios reperienlur
suis

lalem effectuin habeat

resistendo
:

cum

tota potentia nostra

ac vobis et Ecclesiae

Uomano) pro
,

temporibus prastitisse, fecisse et confinnasse, seu quomodolibet concessisse. Item omncs processus factos, etquaslibet sententias latas, et quaealia

defensione regnorum, provinciarum

et

terrarum

locorum praedictorum contra quoscumque oc-

cu|)atores, invasores at usurpatores, seu occupare,

cumque

quocunique nomine censeantur

alibi gesta

invadere vel usurpare attentantes fideliter assistendo.

RomaB seu ubicumque

juslo judicio
jure,
si

per

Ludovicum

de Bavaria, per Ecclesiam de hscresi et schismate

condemnalum, ac privatum omni quod per electionem in regem Romanoei fuerat

quam tempore,

rum

de ipso factam

acquisitum,

seii

per

alios ejus
titulo,

nomine vel

auctorilate sub imperiali

Nec dabimus nec concedemus uUo unin perpetuum vel ad tempus aliquid de praedictis sub colore, conditione vel titulo quibuscumque quodque praedictam Romanam Ecclesiam, aut vos dominum nostrum papam
4.
, :

quem sibi indebite usurpavit; necnon et omnia, quae per se vel alium in Italia fecit seu gessit, etiain sub regali nomine, et caetera eliain omnia ubicumque gesta ab eo per se vel alium,
qua; ex defectu jurisdiclionis vel potestatis facere

seu successores vestros, vel

vassallos et subditos vestros
vel

officiales,

ministros,

non inquietabimus,

quomodolibet molestabimus in dictis regnis Siciliae, Sardiniae et Corsica;, nec in Urbe Romana, terris, provinciis, ducalibus, marchionatu, comitatibus, Ferraria,
aliis

non licuit, nuila esse ac cassa et irrita pronuntiamus et declaramus iila etiam, quatenus processerunt de facto, annullamus et penitus in his scriptis revocamus. Item promittimus, et ad sancta Dei Evangelia corporaliter per nos lacla juramus, qiiod iion occupabimus, nec recipiemus, nec acquiremus,
sibi
:

civitatibus,

castris,

oppidis et

terris

et territoriis supradictis,
:

seu aliquo

prtedictorum sed uec etiam ratione quorumlibet delictorum vel excessuum, in locis eisdem com-

missorum

vel

committendorum aliqueni

vel ali-

nec quovis
vincias,

modo usur|)abimns Romam

aut pro-

ducatus, marcbiuiiatum Anconitanum, Ferrariain, civitates, oppida, castra, terras alias

seu territoria vel loca Ecclesiaj Romanae, seu ad

ipsam mediate vel immediate

naysini, qui ad

s[)ect,intia, in Italia

vel ubilibet extra Italium, sicut est comitatus Ve-

quos puniemus, vel alias persequeniur, nisi hoc ad uos de jure pertineret ex alia ratione quam territorii, cum territorii ratione hoc ad regem vel imperatorem Roinanorum, quantum ad loca praedicta, nullo modo valeat pertinere. Et hoc casu promiltinius etjuramus utsupra, quod tales contia justitiam nos gravabimus, nec eis in casu eliam aliquo reges praidictorum regnorum, aut
ministros, vassallos
et

Romanam

Ecclesiam pleno jure

ail

subditos

noscitur pertinere, et pluraetiam alia

eamdem

regnis praedictis, seu pro eis vel qualibet

parte aliquatenus molestabimus.

eorumdem in eorum

Ecclesiam pertinentia extra Italiam constiluta: et specialiter nec regna Siciiiffi, Sardiniae et Corsicae,

Nec aliquod dominium, jurisdictionem, supotestariam, capitanea-

dominio directo jure et feudo ejusdem Romana; Ecclesia; esse noscuntur nec alia feuda, retrofeuda, seu qua;libet alia loca ad eanidem Ecclesiam mediate vel iiiimediate spectantia nec jura, personas vel res aliqnas in eisdem nec aliquibus invadenlibus seu occupantibus, velquoqna; de
;

perioritatem, servitutem,

tum
vel

vel aliud officium,

quocumque nomine cenin

praedictis

sealur, accipieinus vel vindicavimus, vel per nos

per alios exercebimus

Roma,
castris,

regnis, provinciis, ducatibus, marchionatu, co-

mitalibus,
villis,

Ferraria, civitatibus,
et
;

op|)iclis,

noodolibet usurpantibus, seu invadere, occupare

vel

terris

territoriis

supradictis,

vel

in

quoniodolibet usurpare attentantibus seu voprcedicta

,

aliquo de eisdem

lentibus
Corsica;

regna

Siciliai

Sardinice,

vel

seu marchionatus
Ecclesiffi

Romam
,

aut provincias, ducatus,

comitatus, Ferrariam, civitates,

nec etiain fidelitatem, recognitionem vel advocationem aliquam quovis modo recipiemus per nos, vel alium seu alios pro seu in Roma, regnis, provinciis, ducalibus, marchionatu, comilalibus, Ferraria, civitatibus, oppidis, castris, locis, terris et territoriis supradictis ; vel

oppida, castra, terras alias seu territoria vel loca

diate

vel

Romanae, seu ad ipsam Ecclesiam meimmediale spectantia, sive sint intra

Ilaliam sive extra Italiam, seualiqua prtedictoruin

adhierebimus, nec ipsis etiam dabimus aliqualiter uuiiiimo (luosauxiiium, consilium vel favorein
:

pro aliquo eorumdem, nec eliam proquibuslibet rebus vel juribus in pra;missis Ronia, regnis, provinciis, ducatibus, maicbiouatu, comilatibus,
Ferraria, civitatibus, oppidis, caslris, locis, terris

414

CLEMENTIS VI ANNUS
eornm aliquo seu
;

6.

CHRISTI 1347.

et terriloriis supradictis, vel in

obedientiae, recogniliones, donationes, advocationes, occupationes seu

aliquil)us portinenliis conflifntis

etiam

si

nobis

concessionesqualescumque

a quibuslibet communitatibus vel personis singu-

a prajdictis Hcnrico et Ludovico, vel

eorum

altero

laribus offerrentur

nec jus etiam aliud qualevel occupabivel alium seu

per se vel alium seu alios

pta;

factae fuerint vel rece-

cumque vindicabimus, acquiremus

mus, seu quomodolibet per nos

pro

Roma
,

regnis,

provinciis,

ducatibus,
oppidis,

marchionatu
castris, locis,

comitalibus, civitatibus,
fcrris et terriloriis

aliosusurpabimus, recipiemus, vel exercebimus : nec concedemus etiam recipi vel haberi in noma,
regnis, Venaysino, provinciis, dncatibus, marchio-

supradictis vel

eorum

aliquo, vel pro quibuslibet reltus vel juri-

bus, in eis vel sub eis etiani constilutis, a quibus-

natu, comilatibus, Ferraria, civitatibus,

caslris, locis, tcrris

oppidis,

cumque
quovis

universitatibus vel personis singularibus

et terriloriis supradiclis, vel

;

modo

illa

omnia

fore

nuUa

pronunlia-

in aliquo de

cisdem

et specialiter in provinciis,

civitatibus, terris et locis expressis in

lilteris dicti

quibusdam

quondam

Henrici imperatoris, quave-

runi tenor inferius est insertus.

5.

quafenus processerunt de facto, totaliter revocamus, et etiam pro non factis volumus et decernimus haberi. Ilem promittimus et juramus, qviod quanel

mus,

Ad evitandum quoque occasionem

documque
et

in

Lombardiam

et

Tusciam

vel

earum

niendi conlra pra;dicta vel aliquod prc-cdiclorum,

alteram aliquem vel aliquos mittemus pro terris

juribus imperii gubernandis, qiioties illum vel
illos

promitlimus ut supra, quod ante diem nobis pro priEflgendam non ingrediemur Urbem Romanam , quodque eadem die, vero et legitimo impedimentocessante, im()ecoronatione nostra imperiali
linlem recipiemuscoronam
;

transmittemus, faciemus

eum

et eos jurare,

ut adjutor vel adjutores domini papae sintadde-

et

quod

sive illa die,

sive vere et legitime impediti die alia diclam recipiemus coronam, ijise die, qua coronam hujusmodi reoeperimus, diclam IJrbem vero et
,

fendendum Terram S. Petri et Romanae Ecclesiae secundum suum posse. Item promittimus et juramus ut supra, quod omniaet singula suprascripta
ct infrascripta per
slito

nos promissa,

et

per nos prac-

legilimo impedimento

cessanle

inde exibimus

cum

tola eliam,
:

quantum

in nobis fueril, gente

nostra

et cessante

etiam imiedimento legitimo,

continualis moderalis diietis exlra totam terram

Romanaj

Ecclesiae nos recto gressu transferemus

versus terras

imperio subjectas,

nunquam

|)ost-

modum

ad Urbem, regna prtedicta Sicilia, SardiEcclesia?, nisi

juramento vallata, bona fide ct inviolabiliter observabimus, faciemus et implebiums, et integraliter attendemus juxta praasentium continentiam et tenorem. Et nihilominus ipsaomniaet singula post inunctionem , consecrationem et coronationem imperialem infra octo dies inunctionem, consecrationem et coronationem eamdem immediate sequentes pro majori firmilate

nia; et Corsicae, provincias, civitates vel alias terras

omnium
et

praedictorum ipsa omnia

et

singula rati-

Romana;

de speciali licentia Sedis

san-

ficabimus, etrenovabimussingulariter etexpresse':

litleras nostras

A|>ostolica?, accessuri.

Juramus quoque super

cta Dei Evangelia,

pernos corporaliter

manu

tacta,

super prscmissis omnibus et singulis dabimus quadruplicatas ejusdem tenoris

et
sufficientes
,

quod super

his vel

eorum aliquo nullum impedialios,

patentes

imperialis

majestalis

mentum
prffistari

lingenius aut prEestabinius, aut fingi, aut

typario communitas. Ilem supra sancta Dei Evangelia corporaliter

per alium vel

quantum

in nobis

manu

tacta

juramus, quod nul-

permiltemus. Item promittimus, quod contra prcedicta vel eorum aliquod nullalenus pernos vel alios veniemus et si ccntrarium quovis modo contingeret fieri per nos vel alios nostro nomine
fuerit,
:

lamomnino promissioiiem, nuUum pactum, nullumque jurauientnm, uec aliquid aliud faciemus,
per quod praemissis vel eoruiu alicui possit in aliquoquomodolibet derogari. Et nihilominus super
sancta Dei Evangelia corporaliter

quandocumque, statim cum hoc ad nostram notitiam deductum fuerit, illud revocabimuset faciemus, quantum in nobis fuerit, effectualiler revocari, et pro non faclo volumus et decernimus
haberi
et

manu

tacta ju-

ramus, prfemissa onmia

et

et

singula nos facturos

per

completuros, et nullo
illa

unquam tempore
non

nos vel alios contra

turos
:

vel aliquod de illis ven-

eliam reputari.

et, si

((|uod

absit) conligerit

facere,

Itemsi per pra^falum

quondam Henricum

imperatorem avum noslrum, vel per jam dicliim Ludovicum, seu per quemcunKpie alium, seu alios ipsorum vel alterius eorum nomine seu aucloiitate, aliquae

dicere, promittere veljurare aliqua vel aliquod, qua; |iraeniissis vel eorum alicui possent quomodo-

senlentioe

processus aliqui

facti,
,

rum

aut rcruui

promulgata?, seu seu arrestationes personavel aliqua ad jurisdictionem

fuerint

nos velaliquem et aliquod secug agenduni inducere, vel uobis occasionem agendi contra praedicta vel eorum aliquod quomodolibet
libet obviare, vel

minislrare

nihilomiuus

illis

nequaquam obstan-

tibus praedicta
et inviolabilitcr

omuia

pertinentia attentata in

Roma,

regnis, provinciis,

smgula complebimus observabimus, et adea complenda

,

et

ducatibus, marchionatu, comilatibus, civitatibus

mediate vel inunediate subjectis; illa omuia decernimus, et in his scriptis pronuntiamus esse
uulla;

quodque

si

aliqua;

fidelitates,

homagia,

et iiiviolabililer observanda ex promissionibus et juramentis pr;emissis seniper nos volumus remanere efficaciter obligatos. Et ex nunc etiam attestamur et protestamur, nos velle et iiitelligere

, :

CLEMENTIS VI ANNUS
praemissa

0.

CHRISTI

I3'l7.

415

omnia

el

singula sic exclusa fore ah

riint,(iuatenus processerunt, revocamus, et eos el

oiiinibus faclis et promissionibus ac juramenlis

etfectum
et

eorum annuUamus,

et

tollimus in tolum

specialibus etgeneralibus,
facieiidis,

per qua;

per nos quomodolibet privmissis vel (.orum alicui

(luidquid etiam ex eis secutum est, vul ob eos,

et

insuper oiimes excessus, rebellioncs, inobedieii-

posset quoniodolibel derogari,

textu
\'el

quod illorum pnu-

tias,

occasione nobis nullo niodo liceat, licereve possit niutare aliquid in prajniissis, vel facere
contra ea vel aliquid

iiijuriasetoffensas,qui vel qua) commissi seu coinmissic fuerunt per regem et alios supradictos

de eisdem. Promitlimus

ipsorum ali(|uem, velaliquos, et per civilates, communitates et loca prtedicta in partibus Italix
vel

eliam bona
praedicta

fide,

regnum

quod intrusos in Ecclesiis, infra et imperium consistentibus, et

Ecclesiai detinent occu;

qui eas contra jus et liberlatem, superioritatem

et auctoritatem

Henricum vel suosofficiales, seu contra imperium (|uovis modu, in (luaiitum processeruut et ad iios et imperium pertinere poscoiitra pracfatum

Romana;

sunt; remittimus

et

toUiinus, et peuitus abolepraedicta restituimus

patas, vel detinuerint in

futurum per vos doniinum nostrum pai)am

illis

si
,

super hoc
vel

mus,etin integrum adversus

Sedem
et

omnes

et

singulos suprascriptos,
sic,

ac

civilales

Apostolicam fuerimusrequisitij expellemus

posse faciemus expelli de
et provisos
et

pro

comiiiunitales, et loca pra;dicta

quod illurum

dem Apostolicam juvabimus,

licam provisum
admittantur,
est,

per Sefaciemus juvari,

occasione vel causa ipsi vel successores

cessores, vel per alios nostro vel

eorum
suc-

non possint per nos aut nostros quoslibet suc-

ut ad Ecclesias, quibus de eis per

Sedem Apostoiiossint.

eorumdem

velfueritin futurum, realiter

suisque juribus libere uti

Tenor autem

supradictarum litterarum quondam Henrici imperatoris sequitur sub his verbis

:

Sanctissimo in Christo patri

,

et

domino suo
fa-

Clementi
Ecclesiae

sacrosancta;

Romanae ac universalis
Henricus, divina
im[)erator

summo
cum

Pontifici

vente clementia,

Romanorum

semper
oscula

cessorum nomine uUo unquam lempore impeti seu inquietari, vel etiam quomodolibet molestari nec successores dicti regis Sicilia; ratione vel occasione cujuscumque conimissionis, confiscationis seu incursus, seu exquavis alia causa pro pra;lerito tempore super comitatibus Provinci;c, Forcalquerii et Pedemontis inquietabimus, molestabimus, nec aliquod jus in eis vel aliquo eorum
viiidicabimus ob piaemissa vel aliqua

Augustus,

revereutia dcbita,

pedum

eorumdem.

beatorum,

Dudum antequam

susceperimus imperii

dia-

Item ob reverentiam vestri domini nostri papa;, et propteretiam bonurn pacis, vobis domino
nostro
pai>a;

dema

iu humilitatis spiritu, etc. Repetendae ea;

;

concedimus irrevocabiliter
et

et

da-

uon videntur, cum ipsas in superiori tomo dum ageremus de Henrico attulerimus '. Confirmatisque singulis sponsionibusin iis coutentis, subjungit

nius per praesentes plenam

liberam potestatem,

Carolus
C. a

ctus,

Item nos Carolus rex Romanoruni pra;diquia per clara;memoriceHenricum ultimum

et remittendi omnibus civitatibus et communitatibus quorumcumque locorum omnium partium Ilaliic; necnon et quibuslibet personis singularibus partium earumdem, cujuscumque status aut conditionis existant, omnes iujurias,

quitandi

imperatorem avum nostrum seu auctoritate ipsius

plures processus facti fuisse, et etiam plures sententiic capitales et proscriptiones

icbelliones, iuobedientias et offensas

commissas

nacteuus quandocumque
tra

bonorum etaiiarumpcenarumet nmlctarum diversarum inflictionesdiversistemporibus promulgatcC fuisse dicun-

imperium et reges

quomodocumque conac imperatores Romanorum,

et

seu officiales, ministros vel gentes eorum, ac etiam processus quoscumque et sententias inde secutas

tur

memoriae Robertum regem Siciliae, quam contra quondain Joannem ducem Duratii regisejusdem germanum, ac etiam contra vassallos et alios eidem regi immediate vel mediate

tam contra

clarae

quatenus ad reges et imperatores eosdem qui fuerunt pro tempore, pertinuit cognitio et punitio praBdictorum, et ad nos illorum prosecutio juri reo^ni
velimperii poterunt pertinere, toUendi cassandi, revocandi et totaliter annullandi pcenasque
, ;

subjectos regni Sicilia?, et comitatus provincia;, et

aliarum terrarum regis ejusdem, quam contra nonnulloscives et incolas civitatis Romanae; nec-

quaslibet

corporum

et

bonorum, mulctasetiam

et

non conlra

civilates et

commune
civitatis

Florenlia;, ac

infamias a jure vel homine illorumexcessuum occasione vel causa inflictas, vel infligi possibiles in

potestates, capitaneos, officiales, ministros et

non,

futurum remittendi

et penitus abolentli, et contra

nullas singulares

ejusdem

personas

ac

eliam contra alias civitates et loca,

et contra nonnuUas personas singulares, qua; quidem civilates et persona; tempore dicti Henrici adhaeserunt regi prsefato omnes hujusmodi processus et senteutias propter quoscumque etiam et qualescumiiue
;

praedictos excessus, processus, senteutias, poenas et infamias hujusmodi, in integrum restituendi,

et alias

de

illis et

super
et

illis

omnibus

et singulis,

quandocumque

vobis placuerit in simul vel divisim per vos vel alium or-

quomodocumque

excessus,
ipsi

inobedientias

rebelliones, et

injurias

dinandi, et disponendi alte et basse pro libito Vdluntatisquidquid placuerit vestraj sanctitati, et

processus

facli et seiilentiic

promulgata; fue-

hoc in

scriptis

vel sine scriplis,

nobis etiam ab-

sentibusel non vocatis, nec alio

'

Annal. (om. xv. an

Cbr. 1312. num. 40.

nobjs nec etiam requisitis.

quocumque pro Ratum quoque et gra-

/il6

CLEMENTIS
nos,
ct

Tl

ANKriS 6.

CHRTSTr 1347.
ipsius
et

tum per
turi

pro successoribus noslris habi-

promittimus quidquid super [irsemissis, ct eorum quilibet pcr sanctilatcm vestram reniissum, subiatum, cassatum, aiinullatum, revocatum, restitutum et abolitum fuerit, vel quomodolibet ordinatum et super hocsufDcientes juxta voluntatem vestram patenles vobis concedemus litte:

sancta;

zelum Dei et cjnsdem fidei, ac ad honorcm Romanae Ecclesia; matris nostra>,

ob

devotionem,

quam habemus

ad ipsam, ac etiam

conscientia nierito nos urgente intendentes; Ludovicum praefatum juxta ipsorum processuum seriem, prout nobis erit possibile, impugnare bona
fide promittimus, et ad sancta Dei Evangelia per nos corporaliter sponte tactajuramus,quod quaudiu idem Ludovicus in hujusmodi perfldia, ha;rcsi, scliismate,

ras

noslro nninitas sigillo quoties per vos surequisiti.

Potestateni autem volumus per annum iiitegrum , computandum a tempore quo potestatem hujusmodi vobis concesserimus, et nos cjus-

per hoc fuerimus

praemissani

durare

pertinacia, excessibus,
et

et

crimi-

dem

concessioiiis
:

potestatis

litteras
si

fecerimus
post appro-

nssignari

eo tamen adjecto, quod

,

durante anno pra>diclo, illi velaliqui ex eis, de quibus pra?mittitur, nobiscum amicabiliter convenirent, possimus eis vel pro eis remissionem ac alia prsedicta facere, concessione sanctitatis pra^dictge super bis facta nequaquam obstante : qux' tamen in suo pleno effectu remaneat quoad omnia alia, de quibus sic non

bationem pnedictam

quandiu subjacebit poenis et sententiis supradictis, et quandiu erit extra gratiam diclaj Sedis, nuliam amicitiam, societatem confoederationem pactionem, colligationem vel ligam cum eo faciemus et si aliquas hactenus fecisseinus, eis de csetero non utemur. Item proiniltimus et juramus, quod nuUam
,

nibus permanebit;

[larentelam, consanguinitatem vel affinitatem

cum

Ludovico
salia

nec matrimonium vel sponaliqua, aut parentelam, consanguinitatem

pra^falo,

vel affinilatem

cum

aliquo vel aliqua seu ahqui-

duxerimus ordinandum. 7. Item cum, sicut

est

per diversas orbis

bus ab eodem Ludovico per masculinam vel foemininam lineam descendentibus contrahemus

notum, ac etiam divulgatum, Ludovicus de Bavaria propter multiplices graves execrabiles et enormes atque
,

partes longe lateque diffusum et

Romano
silium,

Pontifice

inconsulto,
:

et

absque

ipsius

Sedis licentia speciali

nec eidem Ludovico con-

notorios ejus excessus, ofTensiones, iujurias, rebelliones,

contumacias et contemptus, ac haereses et schismata , aliaque nonnulla detestabilia crimina notorie commissa per eum, ac exigentibus suis
demeritis
et

auxilium vel favorem impendemus per seu alios directe vel indirecte, publice vel occulte quinimo eumdem Ludovicum juxta eorumdem processuum continentiam
nos vel alium
:

totis nostris

viribus

impugnabimus

et

perseque-

culpis

horrendis,
pluribus,
et

fuerit et
variis

sit

per

Sedem Apostolicam excommunicationum

et diversis
,

super his faciemus totaliter, realiter et efficaciter posse nostrum. Quai quidem omnia
et et

mur,

anatheniatum

ac aliis

singula ex causis praedictis, et ob eas

sine
et

modo
et

omni jure, si quod unquam sibi in regno et imperio Romanorum competere potuisset, necnon omnibus feudis, quae tunc a Romana vel aliis Ecclesiis vel dicto
im|ierio obtinebat, et specialiter ducatu Bavariae, ac etiam bonis aliis suis omnibus niobilihus et

poenis et senlentiis innodatus, ac

praediclo recta et pura flde,

omni dolo

fraude promiltimus,

ad sancta Dei Evangelia

et

corporaliter sponte tacta juramus, nos efficaciter

servaturos et completuros toto posse

quod

contra procmissa vel

eorum

aliqua per nos vel

alium seu

alios directe vel indirecte,

publice vel

immobilibus, juribus

et

jurisdiclionibus, privatus

occulte, aliqua ratione, occasione vel causa, inge-

perpetuo, justitia suadente, ac de hairesi et schismate et aliis diversis criniinibus et excessibus

nio vel colore, nullatenus veniemus. Et ad proe-

dictornm
sanctffi

omnium perpetuam

rei

memoriam,

et

condemnatus, ac haereticus

et scliismaticus

pu-

Romanae

EccIesifE et Sedis Aposlolicae et

blice nuntiatus; et propterea in poenas et sententias diversas tam in processibus dictoeSedis imjus-

Romanorum
sigillo

Pontificum securitatem atque caulitteras, et regiae majestatis

;

telam pra;sentes scribi

gantes nos

modi occasione

habitis

contra

eum

contentas,

fecimus communiri

promitlentes et obliet effectu,

quam

in jure contra lalesintlictas incidisse, et eas

cum omni

efficacia

quod

omnino
Christi

incurrisse
fidelibus

sit et fuerit

declaratus, ac etiam

post imperialis diadematis coronationem suscepprsedicta omnia ratificabimus, confirmabimus recognoscemus et faciemus et servabimus atque jurabimus et de supradictis omnibus infra octo dies nostras patentes dabimus lilteras qua-

expositus
sanctas

tanquam devotus

impugnandus; nos Romanae Ecclesiffi filius

tam
et

verusque cultor Catholicse fidei, obstinatam et perniciosam nimiam Ludovici prajfati pertiuaciam et perfidiam abhorrentes, et consultius attendentes
titur,

druplicatas,

processus Sedis ejusdem, ut pra;mithabitos contra eum et considerantes etiam,

;

petuam

rei

harum seriem continentes, memoriam, et ad securitatem

et

ad peret

cau,

telam vestram
perialis

successorum

vestrorum

et

quod
licet

hiuretici et schismatici

sunt a Catholicis pro

fldelibus

sanctcE Romanffi Ecclesiae et Sedis Apostolica; im-

viribus expugnandi, et

quod eisdem

non

cum

ipsis haBreticisvel schismaticisamicitias,

,

Tridenti

societates

confoederationes
aliquas

pactiones, colligavei

liones vel ligas

facerc

habere

ob

communitas. Datum anno Domini mcccxlvii, regnorum vero nostrorum anno i. Quibus quidem promissionibus, juramentis
majestatis typario
kal. Maii,

CLEMENTIS VI ANNUS
et

6.

CHRISTI 1347.
',

417
illi

concessionibus, iiecnon

omnibus

aliis et singulis

tatum assereret
contendebat
:

quem malerno jure

suam

debitum

suprascriptis per pra^fatum

pneniittitur,
raliter

dominum regem,

ut

redactisque in

potcslatem

sigillatim et speciflce, tactis corpo-

sacrosanctis Evangeliis, renovatis, faclis,

praestitis,
et

approbatis, ratificatis

et

conlirmalis,

magislrum Geraldum ab eodem D. rege receptis idem magister Geraldus de pra;statione ac receptione liujusmodi, necnon
per supradictuni
;

de supradictaruni litterarum approbationis praesentatione, ac prsmissis

cin.\it. Imminente vero Ludovico juniore, Brandeburgensis marchionatus ac Bavariuj viribus succinclo, partim illius metu, pai tim ob annonae pcnuriam post nonnulla levia conserta proelia abscessit, inque Bavariam inferiorem mense Julio irru[)it, quam ferro flammaque foedavit -, cum Ludovicus Bava-

nonnullis arcibus, Tirolum obsidionc

omnibus

et singulis

per

rus senior ex arcano

cum

Nicolao Laurentio, qui

me subscriptum uotarium

fieri sibi petiit

Instrumentum, quod etiam sui sigilli mandavit et fecit roborari. Actum Tridenli in
castro episcopali Boni-Consilii in superiori episco-

publicum niunimine

Romae tyrannidem cuni

tribunitiae potestatis insi-

camera ejusdem castri, anno, Indictione, die, mense ut pontiQcatu, quibus supra, etc. Addita sunt procerum, qui testes adbibiti fuere, nomina. Contenta superioribus Caroli litteris ab eodeni post acceptum augustale insigne conflrmata f uisse, inferius visuri sumus. 8. Ludovici Bavari repenlina morte Caroli aucioritas confirmata. Accesserat Carolus Ropali

gnibus corripuerat, iiijusta foedera ad Siciliam, ex regis Andreae nece lluctuantem, uni ex flliis armis comparandam agitaret \ Ex quo constat quam imprudenter Ludovicus Ungaria; rex cum Bavaro ad ulciscendani fraternam necem contra
Pontiflcia monita coitiones iniret : quem enim ad subjiciendam sibi Siciliam armorum socium spe-

rabat,

hostem erat experturus,

ni Bavari ccusilia

mors oppressisset. Sublatum quidem hoc anno Ludovicum Bavarum ex litteris Clementis idibus Novembris datis constat, quibus Ulrico episcopo
Coustantiensi de illius interitu certiorera se fac-

manorum rex, cum arcana Viennae mense Februario cum Ludovico rege UngariaigeneroetAIberto duce Austrite, (ad quem extant Clementis hortatoriee litterae ', ut Carolo creato Romanorum regi
atque a Sede Apostolica coniirmato adhaeresceret)

tum

testatur*,

additque pluribus malis flnem

impositum.
Exercuit apertam in eo principe divina vindictam ob improvisum mortis genus, de quo saepius illum Romani Pontiflces prasmo9. (1)

justitia

coIIoquiahabuisset-,Tridentum,magnoinstructus exercitu, ut Joanni fratri, quem adeptis regnis

crearat

marchionem Moraviae
Ep. secr.
sxii.

',

Tirolensem comi-

'

Tom.

V.
1.

mclxxi.

Mb. Argen. in-Chroa.

Dubrav.

' - Alb. Arg. in Chron. Rebdorf. in Annal. Alber. ubi sup. ^ Tom. vi. Ep. secr. DCcrLXXXii. ' lliid. Ep. sec. hoc aiino cccLXXXiv. Alb. Arg Rebdorf. Jo. Vill 1. xn. c. 10.t Clem. Vit. scriiil. Mgii. Roya in Annal. Belg. Naucl. generat. 45. Trith. ia Clir. Hirs. Bar. in Ms. not. ad bunc aa. et alii.

hoc anno Ludovicus Bavarns, qui cum imperialem litulum et dignilatem inconsiilto Pootifice invasisset, masnas cum illo .Mensis et dies obitus ab aunalista recle uotantur. Genus mortis a!ii aliud assijnant. Sunt euim qui fubito equi lapsu foede oppressum asserant. Nec saue lapsus ex equo defuit; sed propinato veneno ad necem dispositum quidam suspicantur. Hermannus Cornerus in Chronico, Egghardum scriptorem laudat, quem ad hos usque annos opus suum produxisse oportet, cum non ultra hos ipsos annos ejus memoria extet apud eumdem ; ex eo vero bsc narrat. Ludovicus apud Burchgraviam de .N'uremberg, quam in deiiciis habebat, hilaris cajnans, molestam cordis punctionem famiharis morbi inJicium seusit. Quare familiari usurus remedio consceuso statiai equo venatum
(1} Obiit

iaimicilias eiercuit.

insequitur, in ipso transflgend;c fera; conatu, ei equo deturbatus corruit foedoque lapsu confractus est. In ipso morlis admissorum criminum veniam a Deo postula^it; statlmque decessit. Principem cceteroqui bonum, luilem, iienignum, facilem, potu parcum, sed cibo aliquanto indulgentiorem ait Egghardus apud eumdem Cornerum, corrupit supcrbia, audacia, impietas, violentia, qua in Romanam Ecclesiam debacchabatur. Sed violenli principis impetum retudit optimorum Pontilicum vere sacerdotahs constantia, qua; illum saipissime iteralis Constitutionibus ita repressit, ut veniam ipse implorare sffipius, nimquam se illi demittere Pontifices cogerentur. Cnm vero Constitutionum iilarum historia lolam fere eorum temporum historiam Ecclesiasticam contiueat, juvat hic omnes per Annales dispersas colligere, et ordine chronologico digerere. Joannes XXII sive graviter ferens Luduvicum armis, et potentia sua favere vicecomitibus, qui vicariatui Italico Roberti regis aversabautur, sive jura Pontilicia violari ab eo ralus, quod in discordia ele:tus, nondum discussa a Ponlilice Romano causa, regium tilulum, et potestatem usurpasset, anuo mcccsxiii, Pontificatus sui octava, die VUid. Octobris publicepcr edictum illi denuntiavit, ut causam electionis sua; coram Pontihce acturusintra trimestrem veniret; interim vero regium titulum deponeret, atque a favendis vicecomitibus absisterel ni pareret, censuris cogeudus. Exiant iittera; ilte apud annalistam ad an. mcccxxui, ablcgatos Duui. 30. Ludovicus ut Pontiticem, tempus extrabendo, fallerel, reg.um quidem titulum retinuit, temporis vero dilationem pcr suos petiit et impetravit. Qua de re patentes litteras dedit Joannes signatas die VII id. Januarii sequentis anni, legendas in AnnaUbus ad an. Mcccxxiv, num. 2. Cuai intra hoc tempus Ludovicus nihil movisset, Pontifex die X ki\. Aprilis ejusdem anni edita Bulla, cujus excerperreiit.
arliculo

Ursum dum

conslitutus

ptum
intra

refert annalista ad an. mcccsxiv num. 13, integram dat .Martene AnecJot. tom. ii, col. 652, censuris obligaluai denunliavit usque constitutum tempus sese Apostolico judicio sisteret imperavil, ioterim a regalibus abstinerel; omni jure, si quod electione sua signala liie v obtinuisset, alioqui privandus. Quo et re ipsa privatum denuntiavit, cum jussionibus Pontificis reslitisset, edita Constitutione num. 29. Pontiliciaai sententiam eludendam Julii eodem anno. Recitat illam .Martene col. 6t)0, et cx parte etiam annalista ad an .mcccxxiv,

ralus Ludovicus, provocationem ad futurum Concilium interposuit, l'ontificcm simul annalislam num. 26, signantur anno Mcccxxiv, apud Lunigium vcro in continaat.
Indict. VII, die

reum agens
1.

violentia; Ddei et baireseos.

Acta

illa

apud

Spicilegii

num. 22, dats legnnlur anno ucccxxiv,

xxu

mensis

Constitutio produl, qua Post ha:c cessatum est trieonio ; donec anno Jicccxxvii, die III noa. Apnlis, Ponlificalus Joannis anno ii, impaeto vero crimine hareseos, ut se Ludovicus Bavaria; principatu et feudis omnibus lam Ecclesiasticis, cum imperialibus mulctatur. Ab annalista omissam leg.is apud .Martene col.671 purgarel coram Pontifice, terminus usque ad kal. Octob. pra;stitutu3. Conslitutionem hancab etLunigium num. 13. Nec diu posl, V id. Aprilis ejusdem anni, publice iili denuntiavit Juannes ut Lonsobardia ac tota demum llalia abscequod pariter ediclum apud annaUslam non legas, affert vero Martene col. 6S4 et Lung. num. 16.
deret,

Ejusdem anni die Xkal. Novembrisseateniialia;reseosinBavarum dicituraPontiJice, quamseatenliamrecitataDnalistaadan. mcccsxvii,

nam. 20.
Sequenti anno Mcccxxvill, die XII kal.
Februarii,

crucem

io

Bavarum

indici jussit Ponllfei, litleris

ad Theodorum diaconum cardi5.3

ANN.

TOMCS XXV.

Ratn.

VL

418

CLEMENTIS VI ANNUS

6.

CHRISTI 1347.
allice-

nuerant. Et quidem Joannes XXII ', vel potius Cliristus tredecim jam ante aimis vicarii sui ore
his niorlis

melum, ut ad conversionem accelerandam

ret,

illumque ante octo aunos his salubribus mo:

verbis ad iioenitenliam, intentato repentinse o Attente terrore, niaturandam vocabat

:

nitis inslruxerat'

Tibi cousulimus, et paternis

exhortationibus et salutaribus monitis suadenius,

rccogita, quanta tua; menti infundetur jucuuditas,

dum

infra claustra tui revolves pectoris, quod te

tibi

quatenus diligenler considerans vias tuas malas, et dum tibi vila; tempus superest ab eis convertere, et

cum lauta multiludine

mendi
si

adhsrentium de inimici

ad vias rectas dirigere non differasgressus

Cogitavi vias meas, et converli pedes meos
:

eripueris faucibus, quanloque securius in die trejudicii

tuos, ut possis illa verba prophelica dicere Do-

ante Iribunal Christi recepturus

:

mino

pro nierilis poleris comparere

et

adverte proinde
adhse-

in testimonia tua

non solum
in

ssepe, sed

sspius

quod concepisse

diceris, sed

parum usquenunc
tibi

intra tua prajcordia revolvendo,

es, et tibi,

quod moriturus
ignoras penitus
(quod absit) te

produxeris,

cum quanlo tremore cum

;

qui

jam

annos

processisti plurimos,
et

rentibus,

quorum damnationis

actor extiteris

mortis terminus appropinquat,

dies

comparere poleris quantisque poenis interminabilibus tam pro tuis, quam ipsorum erroribus
merearis te
cito
affligi.

mortis. et quid etiam,

si

Rumpe

itaque moras, et fac

quod

diceris concepisse.

Quid tardas ipsum,

IN TALI STATU ET CUM TALlIiUS OPETERMINDM CLAUDERE VIT^ TU^, EXINDE COM TE TUA SEQUERENTUR OPERA REPORTARES ? PROFECTO

CONTINGERET

RIBUS

quem jam

concepisti, spiritum parturire salutis?

Nil mortalibus est

morte cerlius vel incerlius hora

procrastinare ulterius,

ALIUD NISl PCENAS CRUCIATUS PERPETUI, ET tormenta, etc. Datum Avin. X kalend. Februarii,
NIUIL

morlis. Noli,

quasumus,

anno v

nec de die in diem differre tam salularis inspiralionis

Non

defuerat Apostolico

muneri Clemens VI
poe-

parturire spiritum, ne subito ira dei in

,

prffidecessorum exemplo ineo ad Chrislianam

TE

DESiEVIAT

ET

ESTIKCTO SPIRITU
,

IN

VlNDICT>iE

nitenliam, objecta iuiprovisaj mortis formidine,

TEMPORE TE DisPERDAT
au. xviiii).

ctc.

Dat.

XV

kal. Julii,

Injecerat

illi

etiam

Sffipius

Beuedictus XII vir-

pectus moUire non illum horrenda hac comminatione, ex hypolhesi nempe, quod non ad Deum

provocando
poluisset,

cumque durum

demum

tutum laude praeclarissimus improvisa; morlis

converteretur, frequeutato in Scriptura sacra lo-

'

Jo.

tom. IX. p. 2. Ep. secr. pag. 22i. Annal. tom. xv.an. 1344.

Ben.
5.

tom. V. Ep. secr. cccxcn. Annal. tom. xvi. an. 1339.

num. 21.

nmn.

nalem A. S. L. datis, quas ex Annalibus annoillo num. 4 repetas. Tum et publicis lilteris mandatum est Romanis a Pontifice ut Bavarnm ex Urbe pellerent, quas litteras die 11 kal. Aprilis signalas, cum alia ejusdem diei Bulla, qua coronatio Bavari in imperatorem irrita declaralur, primi produxerunt Martene col. 726, et Lunig. uumero 18 et 19. Veteres sentenlias, piEnas et eensuras innovavit Joannes sequenti anno ncccxxix, die Ccena; Domini, scilicet kal. Maii, quam Consticol.

tutionem jnseruit in litlens Encyclicis ad episcopos Ilalia; die IJI non. Jlair dalis. Publica baic Acta ouiisit Raynaldus, dedit vero Martene IT^. ^feque bis acquiescens Pontifex Ullcris ad episcopos Italia; iterum direclis eodem anno die Ml kal. Jubi institit, ut sacra

cruciariorum militia in Bavaruni, proposito indulgentiarum piaimio, scriberetur. Martene, col. 777. Rursus sequeuti anno Mcccxxx, die VI kal. Februarii vicarios imperiales per Germaniaui a Bavaro destinari intelligens Pontifex, nova Conslitutione, qua c;eteras omues sententias conbrmavit, coercendum illum ceusuil. Uabes apud Martene col. 787 et Lunig. num. 23. Quod
et sequenti anuo, die
11

non. Jauuarii, iterandum duxit. Marleue col. 816.

Cum tamen

tot

promulgatis edictis mbil se impelrasse Pontifex intelligeret, rem totam Deo committens, quiescendum censuit, quievitque

reipsa rcliquis vitae su;c annis.

Cui demmn mortalitatem exulo anno Mcccxxxiv succedens Benedictus XII mitius agere cam Ludovico ccEpit; nam lenioribus verbis demulcere prius elleratum ejus animum conatus est, tum agilata de pace consilia, qua; nuuticirum ultro citroque missitalione dm perlracta, nunquam tamen ad optatum eiitum perducla : sive id Ludovici pervicacia, sive maligu;e invidorum quorumdam artes probibueriut, iucertum,

Nunquam tamea,
ficatu successit

licel toties delusus,

Pontifex inducere in

animum

poluit, ut novis

edictis Ludovici

animum

e.vacerbaret.

Tertius iu Ponli-

Clemeus VI, qui auno mcccxlii exorsus succedeuti auno mcccxliii, die II id. Aprilis Conslitulionem suam in Bavarum promulgavit, qua veteres omues sententias commemorans cOQflrmat, novum Inmestre spatium eonstituit, ut inlra illud regium titulum adoimisirationemque deponeret, latum ab Apostolica Sede interJictum et censuras servaret, ab injurris in Romanam Sedem abstineret; mimtalus alroqui pcenas pro contumacia; moJo graviores. Veruiu cum sm-do se canere inlelligeret, Ludovicum cum Romaua Ecclesia eonciliandum (lesperans, imperatorem alterum assumendum suscepit; quod et prsestitum auno McccxLvi, ut in Annalibus ad eumdem annum
fasius narratur. Ha;c Constiluliouum Poutificiarum in

Bavarum

historia.

Kec

Ea:pe adeo exagiialus a Pontificibus Bavarus quievrsse judicandus est.

;

Quanquam enim
rcliquis

ejus

edicta omnia in Pontificem lala lucem

publrcam minime vidisse facile credo

Pontifice agnovit, coutinuo

licet. Vix enim interpellari se a anno Mcccxxiii, apologiam suam de scripto publicavi!, quam, et appellatione sua ad luturum Concilrum clausit. Vide Annales ad Mcccxxiii num. 34. Sequenti anno Mcccxsiv lidei sua; confessionem publicas in tabulas referens ac promulgaus, agnoscere se profiletur Ecclesiam Romanam magistram fidei, matrem suam, quam semper contra adversarios se defensurum spondet, cujus in obsequium paratum se ad omnia polUcetur. Sed et vicissim imperir Romaui jura se defensurum prolestalur. Annal. ad an. Mcccxxiv. Eodem ipso anuo jura sua couvclli a 1'outifice, quem accusat ba;reseos, querens, appellationem iterum ad futurum Concilium iulerposuit. Anual. ad an. Mcccxxiv, num. 14. Appellatroucm bauc siguatam Reginsburgi mense Auguslo hujus anui exbibet Lunig. Spicileg. Eccl. tom. i, num. 13; sed cum Lalinitatis sit cultioris, quam cujus Excerpla exbibet bic annalisla, novatoris alicnjus opera vitiatam esse aon dubito; nec forte diversa cst ab ea quam .\ventinu3 in Auuabbus Bojorum supposuit, de qua vide adnotationem meam ad an. Mcccxxviu. Sed et idem Lunig. Spicileg. continuat. 1, num. 13 appellationem alteram ejusJem Ludovici recitat, qu;e cum excerplis annalista; congruit, signaturque anno Mcccxxiv, Indict. vil, die xxil mensis banc plane sinceram credo. Secundum ba;c, anno Mcccxxvjii, Roma; agens ac imperiali corona superbiens, edictum promulgavit, quo Joannem XXII a Deo el a se privatum PoutUicia dignitate prouunliabat. Edictum illud apud Lumg. nuii!. 20 signatur anno Mcccxxviii, Indict. XI, die xvili Aprilis. Id vero semel Uoma; publicatum, iterum boc anuo Pisis agens die xii Decembris reproduxit, ut ex Lunig. Spicil. coatmual. 1, num. 22. Post ba?c nulla LuJovici eJicla in Poulifice piomulgata sunt, vel si forle prodic.int, nulla tamen hodic siipersunt. Mansi.

nonuulla lamen supersun:,

ex quibus de

juJicium capere

eodem

illo

CLEMENTIS VI ANNUS
quenili
EI

6.

tO.

CHRISTl 1347.
Aucta
est

419
Roma-

more, superiori anno perculerat. yeniat

IN

atque amplificala Caroli

LAQUEUS QUEM IGNORAT, ET CADAT

IPStJM. SIT

noruni

et Boeinia; regis auctoritas

ex Bavari inte-

MALEDICTUS INGREDIENS, SIT MALEDICTUS EGREDIENS.

rilu, ac fcedcrata;

urbcs plurimnc, quaj anteaerant

Quani quidein sententiam non cecidisse irrilam, orbis expavit. Quis enim funestior laqueus esse
possit,

adyersata;, agnita jusla illius cleclione vivo

Ludo-

vico celebrata,

quam

repenlina mors, quaj peccatorum,

ingressus egressusque tristior

quasiinjeclolaqueo liominumadspectumfugienle,
pra;focavit ? Quis
fingi

ad obsequium partim potentiae melu, partim religionis studio t^diove censurarum, partim promissis ac specerlatim confiuxere.
Describit ejusdem regis progressus, ac virium, et ex affinitatibus principum potentiam Albertus Ar-

queat,

cum

egressus

domo

et

ingrediens

agrum, non

saluti animee, sed

sit

ferarum venatui
?

intenlus, repente

raptus ad divinum tribunal

gentinensis ' : ulque Batispona, Nurombergum, Wittembergensis comitatus, Bamberga, Herbipolis,

De quo hrec ad Bertrandum tit. S. Marcelli presbyterum card. Apostolicae Sedis in Sicilia) regno Credimus ad tuam legatum scripsit Pontifex nolitiam perductum, qualiter inveteratus ille dierum malorum Bavarus, hostis Christi et ejusdem Ecclesiae, subitanea morle de medio sit sublatus,
' :

Argentina, universaque Alsacia in ejus ob;

sequium procubuerint
:

tuniBerthoIdusepiscopus

Argentinensis regali jure ab ipso sit indutus, ita enarrat Argentina; etiam honorifice est receptus,

ipsum episcopum in gradibus

Ecclesife in-

ex cujus subtractione
nostri Caroli regis

charissimi in Christo

fllii

Bomanoruin illustrissperamus,

dutus regalibus insignibus, Iiabens coronam auream in capite et pomum et sceptrum in manibus, de suis regalibus, praestito sibi homagio, solemniter iuvestivit. Gratulatus esl VII id.

auctore
id.

Domino, negotia prosperari. Dat. Avin.

:

Decemb.

Novembris, anuovi. Mortis genus breviler Eodem, inaltingit Albertus Argentinensis quit,

Pontifex Caiolo ipsum plures urbes ac populos exstinclo Ludovico feliciter ad obsequium suum adduxisse,

anno princeps Ludovicus

juxta

in venatione ursi

eumque
:

ad res pivncclare gerendas magis

charissime, acceptabile tempus,

in silvis

Monachum

paralysi percussus, de

accendit

Fili

equo corruens expiravit anno Domini mcccxlvii,

quinto

quod

idus Oclobris,

anno regni

sui trigesimo

tertio finito

niinus octo diebus, imperii vero de-

ille per quem vivis et regnas et feliciter et opportune disposuit, prudenter attendens, ad ea, qua; Deo placita et grata cognoveris, et honorem

cimo nono. Describit fusius

Rebdorfius
I

eamdem

niortem
flagitiis

'

divinoeque ultioni Ludovici

:

exasperataj tribuit

Eodem,

inquit, anuo,

idus

ipsius Ecclesiae matris tua; respiciunt, ac tui status votiva pariter incrementa perducant, erige animuiu, converte studia, et operationes intende ; et
sic

Octobris, praidictus Ludovicus, decivitate sua

naciio, Frisingensis

Mo-

te

sub spe divini

auxilii et favoris accingas,

dioecesis, exiens

ad venatiosua; delec-

quod dextera Domini actustuoset opera

dirigente,

nem ferarum, in qua temporibus vita; tabatur ultra modum, de mane hilaris

et jucundus,quiauxorsua prBescriptasibi peperitinfantem, quia adhuc uon erat baptizatus, cum insisteret venationi et insideret equo suo, subito apoi)lexia percussus circa meridiem ejusdem diei cecidit ad

aspera convertantur in plana, et indirecta qua;libel dirigantur . Addit se ad illius augendas res

absolvendorum Ludovici sequacium, vidua filiisque exceptis, quibusdam Germanis episc. provinciam contulisse, ad quod extant lilterae memi;

nitque de his Rebdorfius^:

Post cujus, inquit,

terram in medio familiaj suae deequo ad duo milliaria de Monacho, et subitanea morte decessit. Et interiit, non sine sic notabiliter divina plaga causa, quia aliquot annis ante obitum suum offlciis et judiciis suis prffiposuit tyrannos et excoriatores

obitum (nimirum Ludovici Bavari), Clemenspapa absolutionem sententiarum latarum in fautores et adhaerentes praidicto Ludovico in Alemannia commisit in solidum dominis archiepiscopo Pragensi et episcopo Babenbergensi: unde nota,quod
absolvendos ab his clericos
et

pauperum, minimam justitiam

facientes. In

laicos inter alia

expeditionibus suis permisit terram et pauperes

excoriari.

In hospitiis, Ecclesiis, monasleriis, sefilii

oporlebat jurare solemniter ex forma commissionis data a Sede Apostolica, se credere, quod non spe-

cularibus et religiosis praelatis ipse et

vissimi

sui gra-

fuerunt. Clerum secularem odio cordis

habuit,
rizaret

imo expresse thesaurum de

pluries dixit,

quod

si

thesau-

luto, collegia secularia

non

fundaret. Et sic iion absolutus a sentenliisexcom-

imperatorem papam deponere et alium sed hoc esse haireticum. Circa hoc vide canonem lxvii d. cap. Adrian. ii et ha;c forma est adjecta propter pactum (peccatum) Ludovici.Item ex eadem forma oportuit jurareabsolvendos, quod
ctat ad

creare

municationis Ecclesioe, quas Joannes papa contra ipsum fulminavit, miserrime expirat, et in parochia B. Virginis in

deinceps nulli ut imperatori obedirent, nisi prius foret per Ecclesiam approbatus et ha;c forma esl
:

Monacho

est sepultus . Ilsc

adjecta propter definitionein principum

nia;,

Alamanpropter

Sunt qui veneno Joanna ducissa Austriai necatum referant

auctor, qui alia prtetermiltit.
'.

de qua supra sub

isto

Ludovico

et

illud,

quod notatur
c.

in Constitutione Clement. de

jurejur.
'

Romaui super

verbo, reges, ubi glos.

Tom.

VI.

Ep. secr.

'

Rebdorf. in Annal.

- Alb. Arg. iii Chron. dcccxxxv. Hocsem. hist. Leod, iii Engelb, Mar. I.

ii.
'

Alb.

Arg. in Cbron.
ia

Toni.

VI.

Ep. secr. dcd.vxv.

n. 35. Naucl. vol, 2. geu. 43. Trilh. ia Chrou. Uirsaug.

Rebdorf.

Anaal.

420
et

CLEMENTJS VI ANNUS

6.

CHRISTl 1347.

etiam deQnitio principuin loquitur de rege . Prsemonuit etiam Pontifex kal. Decembris Caro-

talibus in generalibus studiis observantur, exami-

nare studeat diligenter; eisque,

cientes et idonei reperti fuerint,

lum

'

augendarum

ejus

reram

studio, ut

cum

ex

si ad hoc hujusmodi

suffi-

licen-

obitu Ludovici Bavari senioris effloresceretin dies

ejus potenlia, in Italiam ad

opprimenda nounul-

tiam tribnat, ac honorem seu titulum conferat magistralem. Illi vero qui in eodem studio dictae
civitatis

lorum

consilia, qui

ipsum aditu arcere molieban-

tur, procurreret.

licentiam et

H.

Deinstiliita Pragoe

Academia Pontificium

Diploma.

Neque

|irretereundum videlur Ponti-

examinati et approbatifuerint,acdocendi honorem seutitulum magisterii obtinuerint, ut estdictum, ex tuncabsque examineet approbatione aiia regendi et docendi tam in civitate praedicta,

ficem ad ejusdem regis gratiam Pragensem Academiam inslituisse ' at(]ue archiepiscopo conferendae doctoratus laureiB jus contulit, ut e subjecto Diploniate patet
a

quam

alibi

ubicumque quibuscumalio-

que tam

diclcC civitatis,

quam quorumlibet

rum locorum,

Clemens,

etc.

ad perpetuam rei menioriam.

fidei

bus consuetudinibus

seu generalium studiorum, in quivoluerint regere vel docere, statutis et

contrariis Apostolica vel
alia

Considerantes eximiam devolionis et

quacumque
tibus,

firmitate vallatis
et

nequaquam
habeant

obstan-

puritatem,

quam tam

ipse Carolus et pra?decesso-

plenam

liberam

facultatem.

res sui Boemiaereges,

quam ejusdem

regni incolm
ipsi

NuIIi ;ergo, etc.

Datum Avin.

VII kal. Februarii,

ad sanctam

Bomanam

Ecclesiam gessisse, ac

auno v

. Floruit initio

clarissimorum doctorum

Carolus rex et incolae gerere dignoscuntur, ferventi desiderio ducimur, ut

divina

bonilas

multitudine
fiat

regnum ipsum, quod populi rerumque

auri et argentifore

numero haec Academia, Wicleffique haereses in Boemiam illatas damnavit, deinde a Joanne Hus, Jacobello, et Hieronymo contaminatam obsoleac virus pravissimarum opinionum uniBoemiae infudisse, visuri sumus. Nunc ad Neapolitanos tumultus orationem traducimus. 12. De Neapolilanis tumidtibus. Irrumvisse,

copia praedotavit,

litterarum fertilitate foecun-

dum,

ac in eo

quemadmodum
sic

verscB

dignoscitur,

scientiarum

prfevalentium

sit

abundantia ut viros producat consilii maturitate conspicuos, virfutum redimitos ornatibus, ac diversarum facultatum dogmatibus erudilos, sitque ibi fons irriguus, de cujus plenitudine liauriant uuiversi lilteralibus cupientes imbui documentis. His igitur omnibus, et praesertim amoenitatibus civitatis pra?fata2 diligenti examinatione pen-

pere in Siciliam citeriorem

Ludovicum regem

Ungarife meditantem, ut de Andreae necis auctoribus ultionem repeteret, retardare Clemens annisus est, ne insontes populi publicis calamitatibus

involverentur

ac

Bertraudum cardinalem

lega-

tum

iu

Joannam

et stirpis regiae

principes inqui-

ad bnjusmodi universalem non solum praemissorum ejusdem regni et regionum circumsatis,

rere, Baucii vero

jussit
'.

comitem in alios animadvertere Ingressus Neapolim vigesimo Novembris

adjacentium incolarum, sed etiam aliorum,qui de diversis mundi partibus ad eamdem confluent civitatem, commodum et profectum paternis affectibus anbelantes, dicti
inclinati de

die cardinalis legatus

primum Neapolitani regni ordines ac principes in Caroli Martelli ducis Cala:

regis

supplicationibus

fratrum nostrorum consilio Apostolica auctoritate statuimus, utin dicta civitate Pragensi perpetuis futuris temporibus generalestudium vigeat in qualibet licita facultate
et studentes
:

briae verba sacramento adegil, illum Joanna cedente decedenteve regem culturos quod Pontifex Ludovico regijStephano duci Transilvano, eorum-

et

quod legenles

tibus et

ibidem omnibus privilegiis, libertaimmunilatibus concessis doctoribus, leet

:

que matri et aliis proceribus significavit; addiditque cardinalem demandato illi muneri non defuturum, a comite vero Baucii de pluribus sumptum supplicium acerbissimum; quod postremum
etiam conflrmant historici
^
:

interque alios Caro-

studentibus commorantibus in studio generali gaudeant et utantur quodque illi, qui

gentibus

lum Artubum proditorem nequissimum,

illa facultate, in

processu temporis scientiae margaritam fuerint in qua studuerintj assecuti ; sibique

cui una Joannae tutelam Robertus commiserat, in Beneventano carcere occubuisse, atque ejus filium neci traditum. At Ungarus persuaderi non

cum

aliis

docendi licentiam, ut alios erudire valeant, ac magisterii honorem seu titulum petierint imi)ertiri,

potuit, valere ea auctoritate

cardinalem legatum, utjudiciario ordini Joannam ac principes subji-

per magistros seu magistrumilliusfacultatis,

fuerit facienda
,
,

in

qua examinatio

arcbiepiscopo
prassententur.

Nec vana eum tenebat opinio de regina enim, quamvis sa?pius Clemens rem urserit, ea
ceret.
:

Pragensi, qui est pro tempore

Idem quoque archiepiscopus, doctoribus et magistris in eadem facultate inibi actu regentibus convocatis, illos in
iis,

non penuittente quaestio habita non est ' de quo concepit graviores iras Ungarus, utque sui praesentia leges armaret, cum Germanis Ilalis ac
: ,

quae promovendis ad docloraet

Neapolitanis pluribus

armorum

foedera junxil. In

tus seu magisterii

houorem requiruntur per sevel

consuetudinem, qua; super

Joanuam

itaque, ut sceleris in

Andream

patrati

alium juxta

modum

'

Toui. VI. Ep. secr.

DCCCLXsni.

An. a.

u. Ep. com.

c.

MCLXIX.

Tom. V. Ep. secr. dcd usque ad DCDViii. Summunt. 1. iii. hisl. Neap. et alii. dldlx, mccx.wi. et luui. vi. Ep, secr. cdxh.
'

ol.

Jo. Vill.

1.

xii.

Tom.

v. Ep. secr.

'

CLEMENTIS VI ANNUS
consciain
,

6.

si

CHRISTI 1347.

421

citeriores Siculi

movere

coeperiint.

Sed

Pronisqiie ita inexitium rebus, censuit Clemcns',

regni administrationem Joanna; permittendam.ne

illius

amissi invidia EcclesiBe adliaeresceret. Muni-

vit iter

Ludovico Quinquecclesiensis episcopus,

Italicis

datum erat, ut sic hujusmodi concordia minus molestum nobis est, quod regin?e tantum suoque consilio, si quod minus provide factum est, valcat imputari nos enim super eo, quod Romanam concernit Ecclesiam, proponimus
fieret,
:

conductis

copiis,

cui

Fundorum comes

sicut

erit
est,

expediens providere

nec intentionis

junxit vires, pluribusque locis

qua vi qua deditione occupalis, monuit Ludovicum, ut ad certissimum triumphum,regniqueamplissimi, jamjam

obse^iuium procubituri spem provolaret. Qua de re certior factus Clemens, ut periclilanli regno succiirreret, consuluit legato % principes Neapolitanos inter se foedere consfringendos, ut
in illius

noslr
prffifali

quod regina octo millia, et detentores tria millia unciarum juxla ordinationem
singulis annis

felicis

recordationis Boiiifacii papa; VIII pradecesnostri Apostolicic camerfe

,

soris

solvantur

anno

Novembris, Atque hactenus de rebus Siculis:jam Romanas et theatralis tribuni universum orbem
etc.

Datuni Avin.

idib.

VI .

ab imminenti exitio
livore,

regnum

vindicarent. Sed eos

subigere meditantis, ac leges dantis imperatoribus, molitiones insolentes aggredimur.

13.

Pontiflcio poslhabito consilio,

dum mutuo
Autumno
:

ardent

communi

hosti se dedidisse, visuri

snmus.

Interea Ludovicus adulto

Italiam,

irrupit in

signis impostor

Nicolaus Laurentiiis pseudo-tribumis, in: Pontificis contra eumdem man',

quamvis censurse
incussse
ei

invasuris

Joanne XXII Siciliam objicerentur ' ac Bera

*,

data.

Corripuit hoc anno tyrannidem in Urbe

absentiae

captata

trando cardinaii apud Fulginatessibi occurrenti

intentantique anathema, respondit se
sisG

Pontiflcum occasione, insignis impostor Nicolaus Laurentius, cum popularem

illresa

Eccle-

benevolentiam restituendte antiqua; amplitudini

jura servaturum, et justam causam justo diviiio Numini commendaturum. Motis dein castris

Romanee
set.

reipublicEe

inani

ostentatione collegis-

Natus erat ex obscurissimo genere, matre

lotrice, patre tabernario :in

Aquilam
'

pervigilio

Natalis

Domini

pervenit

pannorum

eamtamen

cujus victorias sequenti anno describemus. In hac

vero Neapolitanarum
nitarentur, missis(jue

rerum consternatione, cum

superbiam elatus est, ut levibus successibus inflatus Cajsarum majestatem aequare, universumque

parte alia Aragonii ex Trinacria irruptionem mi-

jam

ante ad Pontificem oiapolliciti

toribus
vectigale

graliam Ecclesise expetiissent,

orbem sibi subjicere atfeclaret, imperialiaque ornamenta susciperet. Eloquentia fuit is admirabili, insatiabili glorioe animo justitiae vindex acerri:

aurum,

cui solvendo defuerant,

Ponti-

mus

initio,

dum
:

Joannam adegere, ut suis in Trinacriam juribns cederet ex quo foedere Aragonii in Trinacria regium uomea sibi asseficio aerario se illaturos,
:

necessarium

studium populare putavit dolorum mirus artifex, ut cum

sibi

Pontificiam dignitatem oppugnaret, se ad illam

asserendam incumbere
scelestissimus,

gloriaretur
^

hypocrita
^

ruerunt.
Affert illius leges Fazellus his verbis
ficiosa
'^

magnorum
sibi

enim

et

daemonum

Of-

societate inquinatus, pietalis

bat, ut

legatorum relatione atque opera pax demum interJoannam et Ludovicum regem, omnesque Sicilife proceres anno salutis mcccslvh, pridie nonas Novembris, his pactis inita esl, ut Siciliffi regnum |)erpetuo apud Ludovicum esset, qui pro annuo censu ad unciarum triamillia RomanoPonlifici iu festo Apostolorum Petri et Pauli regina; Joannic nomine pendenda teneretur ut idem, si regnum Neapolitanum ab hoste quandoque invaderetur, classem triremium quindecim ad trimestre cum soluto milite auxiliarem mitleret Joanna vero regina jus, si quod in Sicilia et insulis objacentibus habebat, Ludovico in perpetuum cederet, Ro:

sanctorum

larvam sibi asciscevictorias spondentium col-

loquiis frui ementiretur.

Hic igitur cum Caesareos apices volveret animo, mellitis verbis subornare populum ccepit atque secretis et publicis conventiculis ac sermonibus ad libertatem dignitatemque pristinam excitaie adducere in invidiam illos qui justitiam administrabant plura de se poUiceri, propositis emblematibus curiosorum oculos pascere captaque procerum ex Urbe absentium occasione, populum adpublicam rem a tyrannis labefactatam
:
:

et

manus quoque Pontifex Siculos et regem a diris, praiteritorum annorum censibusabsolveret, pacemque probaret. PactcC sunt ene foederis legcs
inconsulto

conslabiliendam vocare ad Capitolium. Ita a ()opulo, quem eloquentia sua subornarat, impetravit sacro Pentecostes pervigilio, ut rector Urbis una

cum Raimundo

episcopo Urbevetano in divinis

'

Pontificio vicario crearetur

ea lege,

si

Romano

summo

Ponlifice.

Quibus auditis Cle:

Pontifici grata res et accepta accederet.

mens ha2c rescripsit * Berlrando cardinali legato aDe tractatu habito inter eamdem reginam et occupatores Siciliae valde miramur, nam per manus nostras tractatum habere poterant meliorem.
'

Potitus
est, se

votis

homo

vaferrimus contestatus

ut Pontificia tantum jura tueretur, ac populi salutem curaret, capessere : ac mollioribus verborum lenociniis, ut iu munere a

rem publicam,

1.

Toiii. V.

3 ibid. Eii.

Ep. secr. iiccxxiv. secr. Dcxii, dclvii

'

xu.

c. lOti.

'

Fazel. ilec.

Cap. 110. ix. 5. poster.

1.

'
atl

Tom.

vi. Ep. sccr.

dclsxviii.

dcccx.wv.
Joan.
Vill.
'

ToDi. V. Ep. secr. mcclvi.

Vila Nicol. Lanr. c.

-

Viia Nicol. c. ull.

H.
'

Tom.

vi.

Ep. sccr. dccclsxxi.

Toui. vi.Ep. sccr. Lifxvi.

s jbij.

c.

Tom.

vi. Ep. scc.

dcccss.vv.

Ep. cdlxix.

: : ;

422
Clemente confirinaretur,
tionis a nefario

CLEMENTIS VI ANNUS
flagitavit
'.

6.

CHRISTI 1347.

Doli ac sedi-

homine

concitatfe

ignarus Pon-

quas consulturus Sedis Apostolicae in Urbe imperio exposuit, promissis a Nicolao Laurentio de tuendo honore Pontificio fainquit, Quanquam ctis adductus assensit ' hujusmodi electio fieri sine nostra licentia minime debuisset, cum praler hoc, quod plenum in dicta Urbe dominium habemus, praefatus populus omnia dictae Urbis officia, prout ad eos pertinebant, nobis in nostrse promotionis primordiis ad apicem Apostolicffi dignitatis concorditer et uuanimiter
tifex, certis legibus,
:

mini mcccxlvii, populus Romanus, nobiliumUrbis regimine tyrannico conculcatus, quemdam Nicolaum Laurentii, notarium Urbis, in tribunum
elegit
:

qui populi fretus auxilio multos nobilium

occidit,

seque lavari faciens in concha, qua olim

est a lepra, ipse die

Constantinus mundatus

sancto

Pentecostes iniles factus, talem tituhim sibi fecit

Candidatus Spiritus sancli miles Nicolaus, severus et clemens, liberator Urbis, zelator Italiae, amator
tribunus Augustus. Iste , gubernando Urbem, pacem multam in ea et vicinis ejus fecit dominum Carolum electum et electores coram se
orbis et
citari

concessisset

mandavit, docluros de jure suo

.

et alia

Arrepta inde Nicolaus tribunitia potestate, neque exspectata Clementis voluntate solemni
,

multa fecit, quae perii derogabant

dignitati et juri Ecclesiae el

im-

pompa instrucla ad Basilicas primum Lateranensem, deinde Yaticanam superbissimo cultu, prEferens manu sceptrum, perrexit' utque imperiales ponipas aequaret, spargi quacumque ibat
:

14. Proposito

vesano edicto Nicolaus, ut su-

perbaconsilia universi orbis sibi sulijiciendiexplicaret, educto e vagina ferro

pecunias jussit. Trahebat hoc splendore ad stu-

porem nonRomanos modo, sed

finitimos poptilos,

quos subornabat hlteris, sui esse consilii Italos ad pristinam dignitatem libertatemque escitare. Ac recurrentibus kal. Augusli equestrem baltheum

aerem ad tres mundi conversus, repetita ter verborum adjeclione Ecec ad me pertinent^ divisit. Stabat ad ha;c vehementi stupore defixus collega Nicolai Urbevetanus episcopus vicarius Pontificius, ac papartes
:

lam

est professus, his se

non

assentiri,
:

neque ea

magna

celebritate

sumere decrevit

',

in

qua non

Clementis papaj conscientia emanare ac publicas illico Tabulas ea de re confici a tabellione jussit^

Christianos ritus, sed sacrilegos, quos sibi finxerat usurpavit. In sacra enim concha, in qua Constantinus

Sed tyrannus, ut
clangere imperavit

illius
:

vocem obrueret

tubis

aspiransque ad majora, sa-

magnus ohm

a S. Silvestro papa baptismo

crum Assumptge
ream

Virgini diem ad

sumendam

lau-

ablutus, atque a lepra

mundalus

fuerat, quae ad

conslituit^,

qua

veteres tribuni olim insi-

commendandam

miraculi

memoriam

religiose

gniri jactabat, atque Ilalicarum

asservalur, ac Pontificibus, imperatoribus et regi-

Romam

convocavit,

cum

persuasisset

urbium syndicos % ad publifelicitatem

bus venerationi fuerat, lotricis et tabernarii filius impurum corpus lavit, ac deinde baltheo militari
a Vico Scotto, prsnobili cive Romanogladio accinclus vesania incredibili lectum splendidum juxta

cam securitatem liberlatemque Italiae ac

poiailorum ase solemnes coetus agitatum iri ; percussitque novum pecuniae genus. De cujus temerariis ausis ila queritur Clemens in litteris ad Ber-

baptismales fontes sterni jussit, ut in loco sacro bomo profanus quiesceret. Vertit vero prodigio
Vitae Nicolai

trandum

card. legatuin datis''

Dicti episcopus et Nicolaus,

antequam

dicfae

auctorMectum

etsi

novum

ac bene

nostvae litterce ad eos pervenissent,

eorum ad nos

compactum mox, atque

in illud sacrilegus insiliit,

:

concidisse, ac Latina verba Italicis interjicit sic in nocte silenti mausit .

Et

nuntios destinantes, humiliter petierunt, ut eos confirmare in tribunatus officio, vel hujusmodi eis de novo concedere officiuin di-

ambaxatores

et

Insequenti die equestri cultu indutus in sacello Bonifaciano Lateranensis Basilicffi rei divinae
quaj solemni ritu peragebatur,

magna procerum

multitudine stipatus interfuit, sed ut profanaret. Inter solenmia enim Nicolaus ad populum progressus sonanti et profusa voce Clementem VI Romanum Pontiflcem, ut Sedem Apostolicam in

Urbem

reduceret, cilavit^

deinde collegium car:

gnaremur. Cumque nos cum fratribus nostris deliberareinus, quid super eo foret agendum, inteiJeximus ex insinuatione multorum, quod dictus Nicolaus concesso per nos ei rectoria; titulo non contentus, sed adhuc intitulans se tribunum, kal. Augusti proximo pra>teritis cum nonnullis concivibus suis cingulum militare susceperal, et ad suscipiendam lauream qua, ut asserit, consueverant antiquis temporibustribuni, proximopraeter-

dinahum, ut titulares Ecclesias curarent ac demum Carolum Boenmm ac Ludovicum Bavarum

iu imperio ajmulos, ut

sua

electionis jura osten-

derent, agnoscerentque electionis jura, intermisso aliquanto tempore, ad Romanos devoluta De quibus plures historici meminere, interque alios subjectis verbis Ms. Vaticani auctor' Anuo Do: : '

Tom.
10.

VI. Ep.

Laur. c. 6.
c.

Cap.

ccxL.

Tom.

U.

2 Super Ep. cdiai.x. ' Vit. Nicol 5 Vil. Nicol. Ep. secr. ccxl. Laur. Alb. Arg. ia Chroii. et alii. .Ms. Ijibl. Val.

vi.

itum tunc futurum, diem Assumptionis B. Mariaj quod ad coronationem hujusmodi omnium civitatum et insignium locorum Italiai syndicos convocavit, quodque monetam novam cudere, ac alia plurima innovare jam coepit et inter alias uovitates nonnuUis communitatibus singularibusque persouis terrarum Ecclesiae diVirginis assignavit; et

'

Vila Nicol. Laur. c. 11.

1.

sigii.

num. 3765.

p. 32.

ViU.

xii. c. 66.

Tom.

v. Ep. secr.

ccxl.

^ Jo.

'

Sup. Ep. CCXL.

CLEMENTI8 VI ANNUS
yersa dicitur direxisse
liura imposuisse

6.

CHRISTI 1347.

423

mandala

eisque vectiga-

eo inire studuerunt rimoUngari et Siculi oratores

onera insueta. Ex quibus \idelur ad occupaliouem et usur[)ationem terrarum ejusdem Ecclusia; tendero, ipsasque terras dominio Ecclesiae prajfata; subtraliere, ac Roraana; subjicere ditioni, etc. Dat.

coram

illius

tribunali multis

accusationibus ac

purgalionibus disceptarunt.

Cum

vero Pontifex

Ungarum

studere Nicolao accepisset, Carolum Cu;-

sarem monuit', ut oratores ad Ludovicum regem

decerneret, qui illum ab omni fcedere cum Nicolao Laurentio abducerent, utpoto qui non ad ipsius
regis

Avin. XII kal. Septembris,

anno

vi .

15. Aspirabat sinedubio ad nefaria ea consilia

honorem, sed ad sua

inhiaret.

fceda et turpia cora-

Nicolaus, atque suo

illo

temerario

et

insano cdicto

moda

kalundis Augusti pronuntiato concessa a Conslantiuo, Carolo, Olbone, S. Henrico, aliisque impera-

FingebatNicolaus Ungarum interac Joannara

futurum pacisinterpretem,utPontifici scribebat':

a

Romana; Ecclesiae resciderat ac tanquam Julio Cajsari suppar illius simium se linxit, et lauream coronam accepturus, ut majori
toribus privilegia
:

Recepti

inquil,

etiam ambasciatores reginae

Joannae ac vicarii regis Ungaria;, Aquila; permanentis de causa dissensionis eorum, compromit-

religionis supercilio

gentilitios

ritus seclaretur,

tendo iu
sciatam
dictos

me

et

super quiete regni misi ambaet

illam in S. Laurentii

Basilica,

quee extra Urbis

solemnem ad reginara
At Nicolaura ipsura
initis

vicarium suprareginara pellere

moenia

Nec scenicus imperator una contentus corona, sumendas septem decrevit, ut nimirum seplem donis Spiritus sancti, totidem
est, sacrari jussit*.

regno raeditatum,

cum

gariae arcanis foederibus, ac

Ludovico rege Uncomitatnm Provinciae

PontiOcia; do-

coronis adumbratis, ornatus videretur.

ritu celebratffi ha; ineptia;

Quo vero

ad Joannam spectantem in Romani populi ditio-

apud Hocsemium describuntur*, quem lector consulal. Idem vero vir

nem
cent
nire,

redacturura jactasse,
'.

littera;

vafer ut Italos deliniret, garrire coepit ad eos polis-

Imo Ludovicum Ungariae regem circumveatque una cum Ludovico Bavaro de subji-

sime Romani Caesaris creandi jus spectare, utque suo jure uterentur excitare. De quo Poutifex Caro-

cienda iUi Sicilia egisse, misso oratore mago,

gravissima; sunt Clementis querela; in datis ad

lum Ca;sarcm ut
-tati

suis rebus
:

Germaniaeque digni-

Bertrandum cardinalem A.
prava;
,

S. L.

litteris': a

Ut

prospiceret,

admonuit^
tibi et

inquit, ac fellita; mentis Nicolai prcefati

Atlende quae

tuis negotiis possent,

iis

clarius cognoscas effectum, nec te affectio

quam

quod

avertat

Dominus, ex

pericula

imminere

habet ad

regnum

Sicilia; lateat; scire te

voluraus,

nara idem Nicolaus, originaria; conditionis oblitus,

fatua insanaque preesumptione, ad fastigium Ca;sarea; dignilatis aspirans, post citationes lierisorias,

per

eum

de

te

ac elecloribus imperii atten-

tatas misit

ad nonnullas civilates Italias nunlios et ambassiatores suos per quos eisdem civitatibus
certas

quod dudum horao iste, ab humanitate qualibet segregatus, tanquam tribunus duos Theutonicos, quorum unus Theodoricus et alter Albertus proprio nomine appellantur, et quorura alter nigroraanticus raagnum habere diabolum ferebatur inclusura ad damuatae memoriae Ludovicum de
,

voces in electione
in se fuit,

quantum

Romani imperatoris obtulil et concessit, uon sine

;

Bavaria tunc viventem,

dentia (in quibus

cum

litteris

suis

de cre-

gravi ipsius Ecclesia;, ac tua et dictorum electo-

rum

injuria manifesta

pelens,quod

civitates ipsa;

quidem litteris eumdem Ludovicum, ut Rom. imperatorem alloqui non erubuit) destinavit. At idem Ludovicus, litleris et nuntiis
receptis hujusmodi, crcdentiam nuntiis praedictis

in feslo Resurrectionis

Dominica; ipsarum nuntios

Romam
inibi
bree

transmitterent pro electione imperatoris

celebranda. Permulsere ea; Nicolai illeceplures Italos, quibus indignum videbatur in

impositam habere voluit, et habuit in vulgari linguu Theutonicaab eisdem,quam translatam postmodum in Latinum interclusa litteris nostris cedula continet seriose. Dat. Avin.
bris,
III

creando
cari
;

Romano

Ca;sare ipios ad comitia

celebralique sociarum

non vourbium conventus

non. Decem-

anno

vi b.

famam et auctoritatem admodum auxere : tantusque paucissimis mensibus comparatus splendor poetas atque oratores ad Nicolai Laurentii
Nicolai

Excepisse Nicolaum Ludovic; Bavari oratores,

Nicolai ipsius Vita; auctor refert
^"

sed sparsisse

in vulgus sollicitatum venisse, ut inter Pontifi-

celebrandas laudes excitavit, inter quos a Petrarcba

elegantissima conscripta oratio panegyrica
terea
'.

cem ad Ludovicumconcordia;

interpresesset. Alia

Proe-

vero ab his consilia agitabantur, et Nicolaus Bavari potentia tyrannidem constabilire nilebatur.

consectaudam ipsius amicitiam traxit". Utque Venelos et Luchinum vicecomitem mittamus, Ludovicus Bavarus, qui Gerraanice magna; parti imperitabat, Ludovicus Ungaria; rex ac Joanna regina Sicilia^, aliique priuplures principes ad
cipes Siculi illius foedus, missis oratoribus,

Novandarum porro
testini

in Sicilia cileriori

rerum

in-

tumultus occasionem pra;buere,

cum

inler

caeteros populos Cajetani cives, missis oratoribus,

cum

suaque Nicolao Laurentio obtulerint ', ac dono etiam decera aureorum millia miserint. Neque
se

'

Nicol. Laur. ia
*

Hocsem.

* Ext. inter

opera Pelrarch.
in.
1.

lil.

ad Raynald. de U.sin.
35.
'>

quE ex apud

Ilocsem.

'

ii. c.

Tom.

VI. Ep. secr. DrDViii.

Ead. Ep. secr. dcdviii.

gelb. e Marc.

' Vita Nicol. Laur. c. 9.

ccLx.xxi.

* Eit.

Tom.

vi. Ep. secr.

ViU

Nic. Laur. c. 9.

apud Ilocsem. c. S. in En' Ibid. Ep. sccr. cdlxix.

Ib.d.

424

CLEMENTIS

V]

ANNUS

6.

CHRISTI 1347.

Urbis dominatu contentus, circumjectam dilionem Ecclesiaslicam proferendi imperii studio sibi
subjicere est aggressus
ficis
:

puli mendaciter fore jactat ac super tractatibus,

ut fertur, secrete habitis

filio

cum

charissimo in Christo
;

tantumque scelus magni-

nostro Ludovico rege Ungariie illustri

citatione charissimi in Christo
filii

nec-

verbiscolorareest nisus, yocari

nimirum

se a

non de

nostri

populis ad publicam
ticB

eorum rem revocandiE

:

jusli-

Caroli regis

Romanorum

illuslris, et

electorum

causa capessendam

quiE dolosis verbis uni ex

cardinalibus significare non estveritus.

Hisautem

auditis Pontifex provinciac praefectum arces forlis-

principum Alamanniae imperii ac Ludovici de Bavaria a Deo et eadem Ecclesia justo judicio reprobati, queni ducem Bavariffi non erubuit poUutis
labiis appellare, ac

simo prsesidio niunire jussit Clemens, etc. Petro de Pinu vicerectori pa' :

de fatue promulgatis per

eum

sine lege legibus, et de generali revocatione hac-

trimonii nostri beali Petri in Tuscia.

a

tenus concessorum in derogalionem primatus, ut

inti-

Nicolaus Laurentii civis Romanus, qui

videtur, et potestatis
facto

ejusdem

Ecclesiae, licet de

tribunum, cuidam ex fratribus nostris litteras destinavit, in quibus inter alia continebatur clausula qu;edam, cujus tenor talis
tulat se

attentare prffisumpsit,

quanquam nullam

quasdam
est
:

substantiam habeant; consulte ac solemniter revocare studeas et alia facias, quae pro tantai culpae ac transgressionis emenda tua? prudentiaj vide-

Noverit palernitatis vestrae benignitas,

quod

hodie primo Septembris quasi

quffi

omnes

terrffi

de Sa-

bina et i)atrinionio propter injusta gravamina, referimus, Deo

ab oflicialibus Ecclesiae, quod cum pudore teste, inferuntur eisdem, et ut

et

buntur. Et si proprios nolit egredi terminos, sed Urbis ejusdem contentus regimine, atteutata per eum, sicut praedicitur, in praejudicium Ecclesiae el
orbis pra;dictorum revocare, nobisque ac succes-

liberentur a rabie tyrannorum, et possint vitam

soribus nostris
voluerit, toleres
ficio,

juramentum

fidelitatis

praestare

ducere in justitia

pace securam, per syndicos

eum

in concesso per nos sibi of-

eorum ad hoc legitime ordinatos nobis eorum regimen cum lacrymis supplices commiserunt quia populorum gravamina quasliquos nos
,

aut solura aut simul

dicitur expulisse, vel

quem

cum prafato cum aliquo

vicario,
alio

ad

bet de compassionis noslree praecordio velut qute-

dam

veuabula procurabimus [non Ecclesiae sanctae praejudicium vel offensam, pro cujus Ecclesiai sanctaj causa fovenda, et pro
transeunt
acuta
,

ejusdem Urbis regimen, si et prout tibi videbitur expedire receptis tamen prius ab eo per te, quod ipsam Ecclesiam debita revereutia prosequetur et quod contra eam ejusque terras et jura nihil
;
:

tuenda

justitia,

ad quaui ardenter aspirat deside-

sufficientibus

rium cordis

nostri,

omne
bere.

salubre

mortem etiam non timemus] quod poterimus, remedium adhi-

omnino pra^sumet, cautionibus juratoriis, et aliis ac proviso, quod sufficienlur se quod ex nunc feratur in obliget et consentiat
; ,

Quocirca discretioni tuae, per Apostolica scripta mandamus, quatenus de terris et locis

commissae

tibi

provinciai soliicite

adhibeas celeriter

curam gerens, omne quod poteris remedium

muniens,
et custodiens

quam ipso excommunicatiouis sententia contrarium eorum quae promifacto incurrat, si quanquam existimemus probaserit attentaret biliter et credamus, quod promissiones suae parum habiturae sint firmitatis. Verura si tibi om-

eum

in pramissis, terras et loca praedicta, sed speciali-

niuo intolerabilis videatur, prives

per nos
titulo

eum commisso
omni
:

ter roccas et fortalitia tute

diligenter, etc. Dat. Avin. XII kal. Octobris,

sexto.

anno

hujusmodi officio usurpato per ipsum vel

ei
,

rectoria;, et

sibi concesso, licet

Antequam

hae litterae ad proviuciaj praesi-

dera pervenirent, jam muIlaoppidaNicoIausinvaserat, ut ipse gloriatur

',

proceresque exagitabat.

Ad quem reprimendum

Pontifex

Bertrandum

car-

ac de facto per dictos populum quovis modo eisdem Uibi et populo de senatoribus forensibus, sive de populo, aut aliis, sicut altentis et pensatis diligenter conditiouibus et circumstantiis negotio-

dinalem iu Neapolitano reguo legatum, de quo paulo ante memoravi, subjectis monitis mandatisque instruxit ' JG. Clemens, etc. Bertrando cardinali A. S. L. Tu quoque praefatum Nicolaum, ut ab hujusmodi suis pravis actibus et profanis excessibus deinceps abstineat, et qure contra dictam Ecclesiam, terras et jura occupando et usurpando, ac subditis illius insolita onera imponendo; necnou contra totum orbem, specialiter contra dictum vicarium, ac dilectos filios nobiles Urbis ejusdem, et charissimani in Christo liliam nostram Joannara reginam Siciliai illustrem quo ad comitatum suum provinciae, quem cameram dictorum po:

rum

et

temporis videris utilius expedire, studeas

providere, etc.

Addit Pontifex ut si Nicolaus in suscepto scelere obfirmatus fuerit, et erepta Ecclesiae reslituere, ac male tentata rescindere detreclarit,
Apostolica Diplomata in
ditionis Ecclesiasticae in:

vasores confecta promulget

accersat illum

lin

judicium apud Sedem ApostoJicam, publicas Tabulas de

patrarit,

ejus flagitiis instruat

et

cum

raulla

ob quae hairesis infamia laboret, perpendat an eo crimine aspersus sit, vel hasreticis
studio inhaeserit, ac

tum

ut in hffireticum cen-

suras distriugat. Cffiterum sciat Nicolaum cavillis superbe monita sibi a Bernardino pcenitentiano
Ponliflcio data elusisse, atque

omnia
:

in Ecclesiae

'

Tom.

vf.
'

c.

35.

Ep. sccr. cccLV.

VI.

la

litteris suis

apud Hocsera.

ac Pontificis

honorem

a se geri mille fucis ac

Tom.

Ep. secr. cdlsix.

verborum

lenociniis venditare

proinde dandam

CLEMENTIS

VI ANTNUS 0.

CHRTSTl

13'l7,

celur

operam, ut malnm, anlciiuain adolescat, prafopra;monenduni populum, ut se a Nicolai

:

exubcrantis crga vos

nostra;

plcnius innotesccret alfe-

clus, ipsos vobis in reclores prajfecimus

usque ad

consorlio ac studio sejungat; ac

rexerit,
ipsis

si

favere

per-

benei^Iacitum voluntantis, credentes pro-

Urbem
,

Ecciesiasticointerdicto, dicta prius

:

babiliter et sperantes,

quod eadem Urbs sub eoct status

percellendam omnia vero sacramenta, quibus Nicolao adacti fueriiit, ne religio impielatis sit vinculum, dissolvenda; atque ha?c
die
el alia ipsius arbitrio

rum

regimine prosperitatis
ac

incrementa

susciperet,

tranquillilatis

et jiacis

commodis

Lefarefur

quodque idem Nicolaus,

estis,

in

quem
et

oni-

ac prudentiae se commitlere.
sit

nium vestrum, qui

liaris

sicut pra;dicitur, pecufilii

Cum
polem

vero armis frangenda

protervi

hominis

populus, ac speciales fideles

devoti

audacia, pra?fecisse se Patrimonio beati Petri ne-

suum Guichardum
se
:

sitas ferat,

e Cambornio. Si necesprincipum auxilia iniploraturum,

neque ipsos defuturos

ac

si

ila

videatur, fcedus

ejusdem, vola convenerant eligenlium, fidem et devolionem erga vos et Eclesiam eamdem respiciens, ac vestram benignitateni in hac parte considerans; nec uiinusbeneficia, favores, praeroEcclesia)

cum

nonnullis

vicinis

Ecclesise

condilionibus

gativas, gratias,

quibus

eum

ultra,

imo

pra^ter

lionestis

percutiat,

saniam infringat.

eorum opera Nicolai veDatum Avin. IV id. Octobris,

ut

merila sua prosecuti fuimus, debifa grafifudine

s\x, jura

anno
card.

vi >.

17. Acceptis Apostolicis imperiis,

Bertrandus

recompensans, fidelis devotus esset eidem Ecclemanuteneret et conservaret illius, eaque aboccupatorum eriperet manibus ct potentiaj

legatus

Romam

se conlulif, atque e Vati-

vesfra; sibi assistentis auxilio teneret.

Verum

ipse

cano palatio Nicolaum Laurentium Romanacastra

favore sibi commissi regiminis intumescens, et

subito nolifiam sui perdens, quas nobis et eidem
Ecclesiae pro
ficiis

tificia

apud Mariniim metatum in Urbem ad jussa Ponaudiendaexcivit ', a quo superbe et impu-

hujusmodi

gratiis,

honoribus

et be-

denter habitus est.

officium

Cum

frangere cleinentia ad

vices et graliarum

actiones
si

exsolverit, ut

Nicolaum non potuisset Clemens, illum

pauca excipiamus ex multis,

ditis,

diligenter atten-

armis edomare agressus, legato copias in

struere, et Ursinos ac
liare
'

eum

in-

perpenditis.
18.

Columnenses

sibi

conci-

tum Romanos admonuit in ipsos universum orbem ac praecipue Germanos si

jussit,
, ,

sicut vulgaris

Nicolai eloquentia subornari se paterentur, conci-

talum

iri.

enim communis habet assertio, sermo denuntiat, sicut fama publica notoriat, praefatus Nicolaus, commisso eidem episcopo et sibi officio non contentus, sed corde vanus vanos litulos im|)rudenler usurpans, ac vestra
Sicut

Clemens,

etc. dileclis

filiis

populo

Romano

postpositaet neglectaulililate
fallacis
;

communi, ad quam
,

nostris et EccIesiK
B

Romanre

fidelibus et devolis.

Decrevimus ex ipsius Nicolai

temerariis
et

fatuisque processibus,
sis

imo gravibus
,

periculo-

excessibus atque culpis

aliqua prjcsentibus
expositis, et per vos

inferenda, ut eis

coram vobis
quot

inexamen providoe ac maturcE discussionis adductis, consideretis qua;,

et

quanta sunt vobis,

nisi

per opporlunae

provisionis

remedium

ante

tempus salubriferoccurratur, animarum etcorpo-

hominis simulata voluntas tendere videbatur ad propria commoda inhians eumdem episcopum, ex cujus collegio conditioni suae multus nimis bonoraccreveraf, ab hujusmodi officio repulit qui ejusdem Nicolai execrabilia facinora execrafus, in eadem Urbe noluit remanere. Ipse spirituales et temporales, quibus invasores et occupatores ferrarum et jurium ipsius Ecclesiae subjacent, pcenas sententiasque non veritus nec
:

rum
lis

inde nascitura pericula, reruinqiie dispendia

;

timens, confra se

proventura

et

ad obviandum hujusmodi pericuimpendatis, quanto ut nostis

per

Deum, nos et eamdem Ecclesiam graviter provocare, ad occupationem tcrra-

afque dispendiis, tanto atfentius operam neccs-

rumetjurium
extendere, ac
Ipse

ipsius Ecclesiae sacrilegas

manus

saria; solliciludinis

subdifis illius grgivia et insolita veexjiavit.

morbis, poslijuam

moram

vires susceperint

ctigalium imponere onera non

medela paratur. Dudum siquidem, fratrem nostrum Raimundum episcopum Urbevetanum in spiritualibus iii Urbe vicarium nostrum,et eumdem Nicolaum ad ipsius Urbis regimen elegisfis defacto fantum, quia prieter id, quod in dicta Urbe plenum spiriluale ac temporale dominium obfinemus, omnia ipsius

minus

utiliter

cum venerabilem

quoque paraonicam pelvim, in qua miserationis divina; potentia diva; memoriaj Conslanlinum per beatum Silvestrum sacra regeneravit unda baptismatis, et a leprae contagio niiraculosemundavit, quaevc in veuerabili Lateraneusi
Basilica velut sacra res venerabiliter conservatur,
originariai

conditionis oblitus
vitiis,

Urbis ofDcia,

prout

et

qua;

ad vos pertinebant,

immundumque

mililare

se contagiosum cingulum suscep-

nobis in promolionis nostiae primordiis ad apicem

Aposlolicae

turus immergens,
superbiffi,

quanfum

in se fuit,

ausu damille

nostram concorditer commisislis, nosque illa sub certis protesfationibus duximus acceplanda; nos id non solum
dignitatis ad vilam

nabili profanavit,ebriosior quippefastu ctelatioue

quam temuleutus

fucrat Ballhasar

vino.
in

aequo

animo tulimus, sed ut

c.

nosfra)

dileclionis

inquam, vasa templi Domini, quod fuit Jerusaleiii, sumendo pocula polluit: hic autem
Ille,

immunda
'

qurelibct et soidida

membra perfundens
51

Vila Nicol. Laur.

12.

Clem.

1.

vi.

Ep. sec. dccclxxxix.

aqua, foedavit vas templi Domini, quod cstRoma;.

Akn.

ToMUS

X.\.V.

Rayn. VI.

426
Ipse CliristiancTc religionis

CLEMENTIS VI ANNUS
mores
abjiciens, et pri-

('>.

19.

CIIRI.STI

1347.

Ipse

omni dolo plenus omniquefallacia,

scos gentilium rilus anipleclens, vanas coronas

diabolifilius, justitisinimicus, bestia monstruosa,

laureasque sufcepit, ac fatuas sine lege leges more

CcEsarum promulgare tentavit. Ipse tanquam pullus onagri, se liberum natum putans, qui subesse non didicit cupit cum nesciat, ambiliose prse,

super capita cujus blasphemia! nomina scripta sunt, contra eamdem sanctam, Catholicam, et universalem Ecclesiam blaspbemare non me-

csse, ac velut ilie Lucifer

pravo corde conscendere

meditatus est
CiTli et

in

cailum, pra>sumptionis suae so-

lium, ut sedeat Aquilonis in latere, super castra

allitudiiiem nubiuni stultus arrogans niti-

tur exaltare. Ipse, cujus interiora iniquitate repleta sunt, et qui peccare

non

cessat,

primatum

prifatam Ecclesiam civitatemque Romaesse asseruit, aliaque plura evomuit impudenter erronea fidei Calholica^ inimica, per quae de schismate ac haeresi suspectum se reddidit, et utinam non infectum. Ipse in alienam messem falcem, quam pra?sumptuosus u?urpat, inimittens, clericos Romanos manentes extra Urtuens,

nam idem

Ecclesiae prsefataj subvertere, ac totius orbis sta-

bem eamdem,

ut ad

eamdem

redeant proposito
pcenas(|ue

tum

nititur conturbare.
o Ipse

edicto citavil:ac sententias

canonum

mum

in

infimum erigens cor ad alta, charissiCtirlslo filiuni nostrum Caroluni regem

illustrem,

non metuens, quamplures

religiosos et saeculares

clericos arctavit et arctat angustia carcerali. Haec

Romanorum

ad imperiale fastigium

sunt ejusdem Nicolai opera

ha?c et

iis

similia
et

eadem Ecclesia approbatum, et inveteratum illum dierum malorum Ludovicum olim duceni Davari.e dudum in regem
electuni legitime, riteque ab

magnifica gesta sua: ha)c utilitates et honores

commoda
jactabat
;

Urbis et vestra,

quibus se insudare

ha}c sunt tributa ejus, qui

tribunum
:

se

Romanorum
a

in discordia (ut dicebatur) electum,

Deo

et

eadem
si

Ecclesia judicio reprobatum, ac

nominat, quae nobis etEccIesiae praefatae retribuit pro tot quae retribuimus nos eidem ul f(Eda
foedera unionis et ligae, per

quod sibi ad regnum vel imperium Romanorum qnomodolibet competebat, omnique

jure,

oumi

Dei hoslem et ab
litteris

eum profanum eodem Ludovico, quem

utique
in suis

honore ac dignitate privatum, cujus memoria in maledictione esl, et quem pollutis labils
tilulo et

non erubuit, sed pra^sumpsit appellare ducem

Bavariae
;

Romanorurn imperatorem alloqui et non metuit, damnabiliter postulata, qua; super lignum sancta; Crucis, juramento prLCstilo,
ut
salutare

ac principes Ecclesiasticos et sacculares

electores imperii generaliter primo, et deinde no-

servaturum; et oblatam libere possessionem regni Siciliae ipsi Ludovico pro uno ex
se obtulit

vicus

minalim de facto citavit, ut videlicet rex et Ludoadostendendumdejure electionum suarum,

et

ipsius viperea3 nationis

stinari petiit,

filiis,

quem

propterea de-

taceamus,

ac electores praedictr de potestate eligeudi coram

eo Romae personaliter,
rent, ac

peremptorie comparecivitatibusKalite,

20. Et licet zelus domus Domini, cujus gubernationem quamvis iinmeriti geriinus, ad ob-

nibilominusquibusdam

viandum tam
nos urgeret
pii patris
:

iniquis tanique

impiis

conatibus

certas voces in electione

tulit vel concessit.

Romani imperatoris ob-

nos tamen desiderantes attente more

quasi sua inlersit de hujusmodi electionum jure ac eligentium potestate cognoscere, et de staiu Romani imperii ordinare, ut

lenimento clementiffiNicolaum

eumdem

ab invio erroris rctrahere, el ad viam reducere veritatis, ne adhibere ferrum ad curationem vulipsius, sl fomentorum spernemedicinam, apud eum per dilectum filiuni nostrum Bertrandum tit. S. Marci presbylerum

favorem veslrum et aliorum populorum Italiai per hujusmodi adulationes subdolas, el derisoria blandimenta sibi attrahat, et ad fastigium CaGsareae
diguitatis, ad

nerum cogeremur

ret

quod

insani hominis aspirat insania

cardinalem A. S. L. palernis inslituimus monilis,

ut hujusmodi fatuitates erroneas atque pestiferas,

futuaque prffisumptio, ruat polius quam ascendat: non attendens Antichristi pra?cursor, homo peccali,

ex quibus vobis et detrimenta gravia spiritualiter

el temporaliter

relevatus in gentibus,

filius perditionis,

qui

imminebant

et

imminent, omnino

adversalur seque cxtoUit super omne, quod dicilur aul quod colitur Deus, quot vobis dispendia
cx
iis

deponeret, et ad salubre ipsius Urbis regimen et

statum prospere dirigendum, contentus propriis

terminis
et
,

congerit, qua; parat pericula, et

incommoda

cogilatus
:

erigeret, converteret

studia

(juanta procurat,

contra vos regis et aliorum principum praedictorum, ac omnium Germano-

dum

opera exerceret

eamdem

Ecclesiam in domierrata corrigeret,

et a

nam

revereretur et matrem,

rum

corda commovet, provocat iram, incitat et furorem, ac nostrum et ipsius Ecclesia; favorem
vobis subtraliere, vosque a uostra et ipsius Ecclesiae avertere devotione laborat. Concessiones quo(jue a conditjE Urbis

pro commissis veniam peteret,

de caelero abstineret
:

committendis

Ecclesia; jura dimitteret, et

occupala per eum ipsius ab occupandis manus

et

sacrilegas revocaret. Sed ipse monita patris obau-

tempore

factas per

populum
dignitali-

diens

et

contemnens, ac medicum respuens

Romanum, quibuscumque
juribus

personis, de quibusvis

medelam, quo eum patientius toleravimus, eo

sit

et jurisdictionibus, lionoribus,

bus, privilegiis alque rebus, de facto,

cum

de jure

intumuit potius, eo amplius superbivit, quasi adeo imminuta potentia Domini, qui Balthazar repost libala pocula

non

posset,

revocare damnabili, imo

damnanda

gem

eadem nocte

jussit occidi,
:

tcmeritate prasumpsit.

reguumque suum

Parlhis divisil etMedis

quiqUg

CLEMENTIS VI ANNUS
Lucifenim ad infernum demersit iu lacum, eumque de sepulcliro suo projicicns velut inulilem
slirpem, sanieque pollutain cuni interfectis gladio

6.

CIIRISTI

1347.

427

Calduino Trevirensi, Walramo Coloniensi, Gerlaco Moguntino archiepiscopis, ducique Saxonia) his
verbis sequenli inquit
-,

anno

signiflcavit

'

Factiim

est,

deputa\it; et Cherub perdidit, de cujus medio, qui eum comederet eduxil: quique subverlentem magum ad vocem Apostoli coecilafe percussit, et
illustratione
interflciet

eo qui superbis resistil et dat gratiam

humilibus disponente , quod cornua elala coiitrita sunt, ac

ab Urbe praedicla
rectoria;

ejusdem
ii)sa,

Nicolai

qua; superbe dejectus

adventus destruet,

ct sfiiritu oris ejus

ac fatue usurpavit, Iribunitia insignia perdidit, et

anlicbristum, besliamque blasphemam

cum ignominia

est

dejecit in

stagnum

ignis et sulphuriscruciandam;

idemque legatus pncfatuiu Nicolaum hujusmodi

])rivavit officio,

ut

non

possit ipsius Nicolai

cornua

elata confriuet

ac suspectum

fore

de

gere,

iniquitati

ponere terminum,

linguam

prohibere blasphemam.

crimine ha;resis sententialiter declaravit. Datum Avin. non. Februarii, anno vi b. Hactenus de
Nicolao Laurentio, quein poslea in Caroli imperaforis

Quocirca universifatem vestram

et

monemus,

requirimus
alia

rogamus

altenle, ac paternis vobis

aula captum, raptumque

at(|ue

Avenionem
;

in vin-

sanisqueconsiliissuademus, quatenus prscinissaet

multa, qusc circa hctc providoe considcralioni

possent occurrere, attenla meditatione pensantes,

ab omni ejusdem Nicolai sequela, consilio, auxilio et

favore penitus desistatis,

et

eum

cujus

nequilia serpit ut coluber,

inficit ut

mordet ut cancer,
contagio

venenum,

in suiserroribusrelinquenles,

ob eloquenliam liberatum, iterum PioniaB tyrannidem exercentem sed dissimili exitu trncidatum, tractum unco, redactumque in cineres, visuri sumus. 22. Belli inter Genuenses et Tenetos exordia. Jacta sunt hoc circiter tempore funestissimi inter Venetos et Genuenses belli seniina levi ex
cula,

ac velut

morbidum pecus totum

suo

causa,cum nimirum Genuenses, qui Capham

felici

sive

gregem contaminans
sia}

repellentes, in ipsius Eccle-

Tlieodosiam Genuensium coloniam incolentes inffimulatione perciti in Venetos, qui ultra Ca-

obedientia et reverentia persisfatis, ejus

mosicut

nita et
ter
,

mandala
et

solito

more

suscipientes humili:

pham

Pontuiu Euxinum uavibus sulcabant, Ve-

ac efficaciler adimplentes

si

enim

nelam navim interceperunt: quam injuriamcum

ulturi essent Veneti, atque
sani,
aiiis
,

speramus
fatffi

credimus, in noslra

et Ecclesia) pra;-

perstiteritis obedientia et

devotione sincera,

ob faclum luenlibus
Chrislianus orbis

unam
aliis

navein invarepetentibus
invasioni

vos velut speciales, devotos et fideles ipsius Ecclesiae

vindictam

Turcarum

filios

gratis favoribus et favorabilibus graliis,

praestante

Domino, paternis

et

sinceris affeclibus

exponendus esset; Pontifex Joannem Murtam Genuensium ducem rogavit ' ut discordia causas
,

prosequemur. Dat. Avinione III non. Decerabris, anno vi . 21. In Nicolaum Lauretittitm conjuratio conflata.

tolleret
a

Clemens,

dilectis
,

filiis

nobili

viro

Joanni
Ja-

Anlequam
,

de Murta gubernatori
nuensis.
a

et

consilio

civitatis

hsec

scriberet

Pontifex

ac

Nicolaum hostem Sedis Apostoliccc pronunliaret, Columnenses qui Prteneste magnis prajsidiis inslruxerant insignem ad Urbis portas cladem accepere *. Ex qua insolescens Nicolaus Laurentius se gulae, luxui, avaritia:-, tyrannidi

paterna

dedidit

litteris vestris, quas nuper affectione suscepimus, intellecto quod praetextu transitus navium dilectorum filiorum.. ducis et communis Venetiarum ultra civilatem Caphensem navigantium, et pro eo quod dilecti filii.. consul

Ex

verum cum Bertraudus

cardinalis legatus illum

et alii

anathemate percussisset, atque ha;reseos infamia notasset, exinde improbi Iiominis existimatio obscurari
,

concives vestri in dicta civitate Caphensi morantes unain ex hujusmodi navibus jam ceperunt, inter vos ac dictos

ducem

et

commune

dis-

nobiles

quorum

odia in se concitarat
intercludere, po:

Urbem
pulus

infestare, et
litteris

commeatus

sensionis niateriam pacis hostis suscilare conatur; nos tanto molestius et displicentius id ferentes,

ab eo abalienari coepere denique Pipinius Minervini comes , quem Nicolaus in jus vocarat, exulum nobilium gratia fretus
Pontificiis

quanto Chrisli et fidci pr;efata; negotia in partibus Orientis adversus Turcos et alios crucis hostes,
inspirante Christi gratia, uliliter inchnala, et ipsius tavente polentia, felicibusque hucusque pro-

coiijurationem in

eum

contlavit ':

quam cum

erat ignavissimus,

animo, potuisset, ut quamvis universi orbis expugnatorem futurum se jactaret, populare studium
opprimere
facile, si valuisset

mota successibus possent, quod avertat Dominus,

poliora detrimenta sentirc, ac malis et periculis,

in se

refrixisse

conspicatus,

abjectis

tribuiiitiis

qucD exinde nascitura probabilis conjeclura minatur, obviare salubriter auctore Domino intendentes, universitatem vestramatlenle requirimus,

insignibus, septimo ab arrepla tyrannide niense

Qens ac gemens fuga ex Urbe se subdiixit '. Cujus eversionem Pontitex Carolo regi Romanorum ac

'^

Adjungit niixtas imperiis preVenetis amicitiam colant, ac sarciant injuriam, ne rem Christianam levi de
et

rogamus,

etc.

ces, ut

mutuam cum

'

ViU Mcol. Laur.

Kp. XIII.

I.

VII.

c
-

12.
Vila

Clem. lom.
Nicol. l.aur.

vi.

Ep. sec. sicvi.. Pelrar.

15,
lli.

^ ibi.l.

'

Toin. vi. Ep. .Mcxii ad acxv.

Siipcr Kp. sicxi.

'

Ibid. c. lU.

'

Ihiil.

Tiini. vi.

Kp. sccr. Mc.\i.

Ep. 5ecr. cccvi.

428
causa evertant.
o

CLEMEXTIS VI ANNUS
Dat. Avin.
III

6.

CIIRISTI 13^7.
illo bello

kal.

Septembris,

anno

vi
aliis

modo innumera mala, quorum auctor esset, perpenderet; verum oculos etiam
:

in Orien-

Delinire

Dandalum cum adeo etiam fum

dreani

lilteris studuit Pontilex ' Anducem ca^terosque Venetos, qui

rei

maritimee gloria floruis-

in eo amplissimos triumphos tem conjiceret de divini Numinis hostibus ipsum referre, ac mortales immortalesque coronas adipisci posse
:

sent, pati non potcrant Genuenses Ponti Euxini imperio inhiare, atque etiam haud tacita erant in eos aemulatione suffusi, insulam Chio invasisse, cum iliius procuratio crucesiguatis foederatis ab

barbaros ob

illius discordias insolescere,

:

nemque

Christianam evertere

Clemens,

etc,

Eduardo

regi

Anglorum
charissime,

illustri.
Si

imperatrice

Anna permissa
baud
leve

esset,

indeque navali
illatum
iri

diligenter attenderes,

fili

in Oriente rei

damnum

me-

tuebant. Permulsit vero eos Clemens resarcienda}

tanquam priuceps Catholicus personarum innumerabilium pretioso Christi sanguine redempta-

a Genuensibus injuriac spe, ac Pontificiam in ea re operam se navaturum spopondit, ipsosque deterruit ab eo bello, ex

rum

quo

versis in

mutua

exitia

Christianis armis, Barbari proemia victoria) erant

relaturi. Perfecit

demum

sua diligentia Pontifex,

ut Genuenses a^quitati assentire sint visi (de

quo

ad

Andream Dandalum
sunt
liltera;

et

senatum

Venetum

Ecripta;

haud

exstinxerit

') discordiamque sopiverit, tamen; reviviscentem enim flam-

mam,
visuri

quae misere

rem Christianam

est depasta,

sumus. Interea ad sedandam aliam inter Genuenses et Hugonem Cypri regem discordiam Apostolicum sludium convertit Pontifex ', cum ad Turcas reprimendosconjungendae, non dislrahendae vires essent, atque ideo Joannem e Murta Genuensium ducem monuit, ut oratores ad coutroversiam

excidia, lapsus rerum, et animarum amarius plangenda pericula, qus dissensiones et guerrae, quae inter te ac charissimum in Christo fllium nostrum Philippum regem Franciae illustrem suscitare pioduxerunt, et producunt quotidie incessanter; necnon gemitus pauperum, pupilloruni, or|)hanoruni, viduarum ac aliarum niiserabilium personarum,.qua3 deprffidata; ac derobata;, famisque subjectae anguslia; clamautad Dominum necnon lacrymis descendentibus ad niaxillas destructiones Ecclesiarum et monasteriorum, et locorum sacrorum, vasorum et aliorum ornamen;

torum depulatorum divino

legas; captiones quoque,

cultui rapinas sacri-

incarcerationes, niace-

raliones, spoliationes, religiosorum et Ecclesiasti-

corum

ac aliarum personarum, ca>teraque innuet

componendam
lioc

instructos

auctoritate

merabilia detestanda
majestatis

execranda mala divinae

intra

ad Sedem Apostolicam legaret.

oculos

offendentia manifeste,
;

Auctam
Corsica,

anno

admodum Genuensium

potentiam, adjuncta Genuensi reipublica; insula

pracordia revolveris regia tuisque considerationibus adjeceris in hac parte, quod ex praedictis
fides catliolica praesertim in partibus Orientalibus

cum

paeue

omnes paribusanimisinsulani

proceres in id consensisseut, refert Joannes Villanus '. Quam insulam a Bonifacio VIH, Jacobo
regi

opprimitur, ac fldeles ibidem degentes,

propter

Aragonum jnre
is
:

vidimus, ut
restitueret

beneficiario traditam ea lege Trinacriam Carolo II regi Siciliac

Cathohdissensioues el Occidentalium destituti, ab inficorum partium delibus , sic turbatam Christianitatem adspicienguerras easdem
auxiliis

verum receptis hisce insulis, Aragonii Trinacriam etiam, cum ita suas res augerent, retinuerant. Affectatum etiam est a Genuensibus alterius iusulaj imperium % belluuique ducibus Auriis gestum cum Aragoniis in Sardinia vario eventu, ut gemino pra^Iio alternante victoria victi
vicloresque fuerint.
23. Clementis ad Eduardtim bello Gallico abducendum siudia. In Galliis premebat tum Eduardus Ilium, vulgo nuncupatum Caletium,

tihus, diris persecutionibussolitocrudelius (quan-

quam
ria

his

temporibusad ipsam fldem ampliandam

fuerit a multis retroaclis temporibus)
;

in ipsis partibus Orientalibus existat parata inate-

plusquam
cor

affligunlur propterea

credimus profecto, crediet

mus quod
niala

tuum emoUies,

quod

tot et tanla

non procedant

ullerius, nec tot bona, quol

pro dilalatione fldei praedicta; fieri possent his temporibus, impediri valeaut, ad pacem et concordiam cum rege reformandam praidicto placa-

ingenti

tur moenia,
pacis

obsidione, strenueque obsessi tutabancum Pontifex revocandae inter reges

bilem diriges animum, et converles. Si enim tibi, dilectissime , arridentem forlunam dederit fili

studio
legatos

Anibaldum
kal.
'
:

et

Stephanum

cardila-

nales

Februarii nullis parcere

si

boribus jussit

ac
'.

non pacem, inducias

:

sallit-

tem
teris

conciliarent

Reges etiam gravissimis

ad
ut

id

est

adhortatus

Philippum

qui-

dem,
diani

Francorum calamitatibus ad concorflecteretur Eduardum autem \ ut non

:

Dominus, potius humiliari quam elevari tuus debet animusetreperiri ad paceni hujusmodi magis promptus, ut domino, qui pacem diligit, et in viris paciflcis delectatur, placere ac ad vitandum qufe ipsam graviter offendere niala prtBdicta non est dubium, curabis dirigere studia mentis tuae, etc. Datum Avin. XVIII kal. Febr., an. v.
,

Tom
I.

VI.

Ep. secr. cccvii.'

Ep. sccr.
Sur.

iiL.v;xxiii.

VIII. c. IC.

DCDLXXV.

Ep. sec. Dcccsxxvi.

I.

4 Jo. Vill.

xil. c. 99.

Tom. v
c.

Pra^tulit religioni
'

24.

Anglus

et G'.d/us in Ecclesiasticos inimici.

commodu Eduardus',

Chri-

Tum.

v. Ep. sec.

Ep. DCCCXCVll.

dcccxcv.

Eod.

99.'

7 Ibid.

En.
Tijui.
\.

Ep. DCCCX'JVI.

Ep. sec

MCXIXIX.

CLEMENTIS VI ANNUS
stiana

6.

'.

CHRISTI 13'i7.
Philippus autem
fidei

429
Francorum
rex, ut Ilien-

enim pietate abhorrebtit, cujus infelicem mortem vitae responUisse contemiitumque a Deo,
,

tiim
siuin

et

constanlia?,

qui nonnisi fame ab

qui

Deum

contempserat, visuri sumus. Inlerea

specioso crediti pnctcxlu, ut
'.
^

Ecclesiasticas opes

Anglo edomari polerant, responderet, ad inferendos mari commeatiisclassem triremiumduodecim

Gallias oppugnaret, invasit

Cnjus exeiniilo, ut
et

Genuensium
sed

ac

navium septuaginta

instruxit

sua luerelur,

Pliilippus rex

sacerJoluni in

regno non agentium (exceptis cardinalibus) vectigaiia, decimasque aliorum sacerdotiorum occupavit, ac jura Ecclesiaslica in pluribus labefactavit
at

ab Anglis conspectoe sunt ex adverso Doverensi Anglife porlu, in Gallicamclassem illi irruerunt tanto iinpetu, ut partim capla, partim fuga dissiputa fuerit alque ita Ilienses
atciue
:

mox

quo plura eripuit

llissi

Ecclesiae, plures clades acce-

summa
fecere
'.

rei

frumenlarisBinopia pressos deditionem

pit.

sunt

"

ad ipsum a coeptis avocandum

Pastor archiepiscopus Ebreduiiensis et Guillelmus

Potitus Caleto
jussit, et

Eduardus

cives alio

migrare

episcopus Carnotensis, et Galli prgesules libertates

''

Ecclesiasticas tueri jussi

denique

intentata;

duxit, ut

Anglorum coloniam in eam urbem trabelli armamentarium esset. Notat vero

post

Pbilippo

ira) PontificiDB, ni

Ecclesiasticum jus pri-

Joannes Yillanus'* exiguuni fuisse illud operac ab

stino splendori restilueret. H;ec Pontifex tiim juris

Anglo
titim,

navalffi

amplissimam victoriam pre-

Ecclesiastici tuendi studio gerebat,

tum nc

reges

invasis sacris opibus

bellum majori furore gere-

ejusque triumphos Anglis exitiales fuisse, quinquaginta enim millia suorum tum morbo tuin
in praoleritis

rent

ad quod sedandum

cum Stephanum

tit.

pugnis ipsum amisisse: ut mittamus

SS. Joannis et Pauli

presbyterum cardinalem ad aulam Gallicam, Annibaldum Tusculanuin episcopum ad castra Anglica misisset, Isabellam ' Eduardi matrem ac Philippam uxorem ac Joan-

in reditu grave iiericulum subiisse% ac nonnullas

naves vi tempestatis mersas inducias vero, aunitentibus jussu Pontificio^ cardinalibus inlere suis
:

nuntiis, de

quibussupra memoravi, ad

S.

nam Francorum
vit,

reginas, tum'' principes ac

ma-

Natalitia percussisse, ut excurrente eo

Joannis tempore,

tronas nobiles utriusque regni IV kal. Maii roga-

missis ad

ut cardinalibus faverent.

Flecti

non

potuit

agitaretur
niilile et

Eduardus,

cum Caletumobsessum
ita

sibi dedi vellet,

oratoribus, de pace arcana vero consilia erant, ut cura a?rario exhaustus esset, dtbilitatas vires
:

Sedem Apostolicam

de quo Poutifex

queritur

'

Miramur admo-

reficeret.

De

initis

inter reges induciis

meminit
festo
ait.

dum, quod cardinalibus Apostolicac Sedis nuntiis ad te dictumque regem jamdudum per nos pro pacis reformalione hujusmodi destinatis te in aliquo nolueris aperire. Profecto tibi repulatur ad duritiam, quod ad treugas eisdem cardinalibus tractantibus denegaveris consentire, nisi castrum Calesii, quod diu tenuisti obsessum, et adhuc lenere diceris , et infra,
his preces,

PoQtifex'',
S.

quas ad decimum quintum a

est

Joannis Baptistae evolvendum diem pactas

Damnatus

Parisiis

doctoribiis

error

insignis Joannis e Mercuria Cisterciensis Ordinis,

qui adeo insaniit, ut

Deum

peccati auctorem,
:

qua

peccatum

esf,

affirmare non perhorruerit

ctijus

receperis . Prajmiserat

ut rei Christiana; ob illius

bella corruentis misereretur

cum
:

rege

nostrorum temporum novatores improbis quibusque ut fraena peccandi laxarent, propinarunt.

doctrinae fa?cem
23.

Francorum

fili

Cantacuzenus cum Palmologo imperhim

dilectissime,

si

consideranter attenrevoiveris diligenter,

deris,

et
et

intra

praccordia

partitur. Constantinopolitaua; pseudosynodi impia doctrina. In Oriente Griecorum res in exi-

ejusdem regis guerris et dissensionibus, ex quibus ira Dei accenditur et vehementius provocatur, secuta sunt, et quot et quanta bona praesertim ad prssens sunt et cmiltunlur, procuIdubiocredimus,quod tu quem ad bona opera hujusmodi zelum ferventem et devotum habere audivimus, ad tuam conscientiam,
quot

quanta niala ex

tuis et

tium versae, Cantacuzenus enim tyrannus, cum jam universum imperium Constantinopoli, Thessalonica, et .fEno exceptis occuparel% conflata in urbe Constantinopolitana conjuratione, perrupta a proditoribus porta aurea noctu ingredilur '". Excivit in auxilium Anna Augusla Galataeos Latinos, qui cum triremibus et lembis ad Blacbernas
applicare niterentur, a Canlacuzeni copiis atque a

ut pacis
ces,

inhaerere procures vesligiis

te

redu-

etc. .

Porrexit

^*

sed irrilo conatu, similes

lilio

populo

telis petiti,

recessere. ita

illa,

cum eorum,

Philippa regincT,

Eduardo

Anglici sceptri

qui [lalatium imperiale praesidio tenebant, prodi-

regem ad concordiain adducereut. At fixum Eduardi animo

haeredi, aliisque proceribus preces, ut

tionem metueret, Cantacuzeni mollioribus verbis

delinita Asanis et Palama?, qiios e cuslodia dimiserat, pacis

erat nisi arce obsessa in

suam

potestalem redacta,

omnem concordia; tractatum respuere ac frustra etiam lectis utrinque quinque proceribus ad cardinalium preces colloquium de concordia agita1

percussit

interprelum opera fanius his legibus Imperarent ambo Cantacuzenus et

<

Jo. Vill.

I.

XII. c. 05.

Cap.
I.

94.
I.

'

M.

Vill. eort
Pliil.

Ms. bibl.
VI. VVal1. .\ii.

Vat. sis".

num. S^ea. Fios.

III.

blsl.

Taul. .Einil. in
xii
1

Tom.

V. K|). secr.

ad Mcx.\xviii.
'

mcxxmx.
et '

Ep. MCLX.

' F,p.

siCMi.

Ep. mcli.

Ep. Mcviii

sing. in Ediiar.

Ep. ucxLii;.
ad

9c.

.Meyer. hisl. Fl.

Iiisl.

I.

alii

' .Meyer.

Flau.

I.

.siii. iu

K|i.

sicxLiv

.nd

MCLiv,

'

tp. MCLiXIV.

M :lix, et mclxxv Ep. UtLXXV ad MCLXXXV.

MCLVi
a'i

mclxxxv.

Ep

stcr.

cLXXXi
cul.

et

ccLxxxix.

bibl. Patr.

13i3.

Lud. .Maleano.
Ep. CDXiii.
1.

'

'

Canlac.

1.

iv. c.

Jo. Vill.
^

Tum

vi.

Toin. iv.
lii. c.

' I.ib.

99.

430

CLEMENTIS VI ANNUS

6.

CHRISTI 1347.

Joannes adolescens Palfeologus, seque ea invicem benevolentia compleclerentur, qua patres et filii solent, juniorque seniori poliores deferret in omnibus, ac propter aelatein

exfernas infernis assimilari? qui

enim

festinat ad

coUigendam mentem
moveri, sed circulari
neqtie

in se,

non debet motu recto

;

nondum
:

firnialam

decem
exactis

annos administratione cederet

a;quali auctoritate

quibus

cum

eo imperaret. In has con-

ditiones et ipse imperator et

filio

Anna Augusta cum

qui
in
palatio

imperatore, ut in perpetuum servandas, jura-

et ab omni erratione libero oculum huc illuc circumducere, sed veluti quodam lirmamento in proprio pectore vel umbilico innixum habere, quippe movere se motu quantum fieri potest, instar externo circulari motiis est mentis, quo studiose mens se ipsam
,

verunt.
erant,

Secundum juramenta
portis
reclusis,

e.xercet

et

suscipiendo exterius per oculos virtu-

Cantacuzenum imperatorem acceperunt VI id. Februarias, anno orbis

conditi sexies millesinio octingentesimo quinqua-

gesimo quinto, Indictione quintadecima

Redactis
victor
in

suam potestatem
tyratinidem

Blachernis,
in

ad conflrmandam

palatio

ornamentis imperialibus redimiri voluit ', ac filiam Helenam Joanni Palocologo matrimonio
junxit
poli in
:

tem mentis, mittet in cor hanc figuram corporis. Hujusmodi igitur perennem Lxtiliam et lumina, (erant h:EC diabolica speclra, qua; pseudomonachis umbilicum contuentibus, illudebant), totamque de his rebus scenam per traditionem acceptam velut qnamdam informem materiam Palamas informavit, atque deificavit . Et infra De his reprehensus ab illo Barlaam, qui etiam ab initio
:

coegitque pseudosynodum Constantinoqua Acyndinus pius monachiis, qui Bar-

eum

delexit
et

cum

manifeste substantiam Dei

visi-

bilem

spirabilem constitueret, devitans nimipejori malo, haerefim curare agatque audet super substantialem exisin

laanii vestigia secutus hseresiarchs Palamffi pseu-

rum absurdum
gressus
est,

donionachi errores depulit, eruditosque

larios

Commen-

una cnm

de simplicitate divincB natura; conscripsit, sibi adhserentium coetu damnatus est,

patriarcha ob

tentiam Dei reali distinctione

dere

essentiam

et

operationem, quin potius operationes multas divi:

ac Joannes

impensum Acyndino
vero
ha^reses
:

atque

ait

in

quadam praedictarum
esse,

oratio-

studium, exagitatosque Palamte sequaces gradu

patriarchali

num
quod

hoc lumen substantiam Dei

heriles

deturbatus

Palamai

etenim inlactibilem illam

non esse, angelum non esse,

:

edicto confirmatae; de

quo ha!C Cantacuzenus ^ De dogmatis tomum edunl in quo confitentur omnes, Acyndinum ejusque ccetum prave atque impie de religione sentire Palamam autem cum sui similibus divinorum theologorum placilis,
:

Lumen

Et rursus hoc intuitum esse non divinae natura;,

characteres gerat .

sed gloriae naturae ejus,

quam
:

etiam dedit DomiEt ad confirmatio-

nus discipulis. Et infra

nem suorum sermonum

in transfiguratione

utitur lumine,

quod

fuit

consentanea sapere

et

confiteri.

Tinctus

erat

Palamae erroribus Cantacuzenus, ut passim ejus scripta cstendunt, fuisseque a Paulo patriarcha
Constantinopolilano^ Latino apud
pravis
,

Domini. Hcec postea sectatores ejus tomo edito secuti, de distinctione substantiae
Dei et operatione htcc aiunt
ris edocli
:

Nos

a sacris Scriptu-

Urbanum V

de

sumus,

et

substantiam habere

Deum

et

inferius visuri dogmatibus accusatum sumus. Quantura vero Palamae placita corrupta essent, discreparentque a theologorum dictis, jam ante a nobis est oslensum, magisque illustrabitur ex Demetrio Conslantinopolitano, qui Palamae errores ex ejusdem foedissimis Iibris decerptos recenset, ac pseudosynodi cum ipso sentientis profanum decretum ex parte adducit, auspicaturque exordium ab ipso harum conlroversiarum,

potentiam atque operationem a divina substan-

imo vero pofentias et operationes. De lumiue vero transfigurationis postea qua?situm est. Dixerunt, osfensum esse a sanctis
tia

differentem,

increatum esse lumen transfigurationis Domini, et omnes ct illud non esse substanliam ejus
:

ferme dixerunt, demonstratum esse. Et in anatbematismis, quos ediderunt contra eos, qui non adducuntur ut credant eorum blasphemias, ubi
seipsos praeconio celebrant, hffic aiunt
:

quae ccecutientem Graeciam densioribus involvere

tenebris,

lis,

qui

fundamento nimiiuin Palamam jiseudomonachos quibus da;mon in angelum lucis transfusus se objiciebat, tuendos et omphalopsy;
,

dicunt, divinam operationem

provenire quidem

ex divina substantia
liier,

provenire vero inseparabi-

cum

per illud provenire ineffabilem distin-

cliorum haeresim amplificantlam suscepisse. o Palamas, iiiquit % in secunda earum oratione, quas
inscribit priores,
testatur, qui circa
ait Quoniam, ut quidam hxc inter valde peritos enumeSimeon abbas Xerocerci , cujus

sefiarabililer,

hoc

ctionem signiflcent, per illam vero particulam, inadmirabilem conjimctionem ostendant, ajterna sit memoria. Et de lumine ii aiunt,
qui confllentur,
biliter in

lumen quod resplenduit

transfigurationis Domini,

ineffa-

ratur,
deliria

(is

erat

monle

suo loco alluli, et ab ipso Demetrio in hoc opere repeluntur), post transgressionem, qui ipso fieri potest, ut non magnopere conducat figuras

esse inaccessibile,

lumen lumen immeiisum,etefTusionem

et

incircumscriptam divini s|ilendoris,

ineffabilem,
ac
divinitatis

gloriam

claritatem

plusquam

Lib.

111.

c,

3 et 4.

iuter opusc. aurea

'

Lib. iv c. 3. Paul. pat. Const. Theolog. tjpis cusa Komai an. 1332. p. 405.

gloriam, ct Dei regnum pulchritudinemque veram, atque in siii amorem allicientem circa divinam et beatam illam naturam et

perfeclam

Filii

Ext. inter oad.

ii|iusf. ;iur.

p. ill).

naturalem gloriam Dei, ac

deitatis Patris et Spiri-

Cr.EMKNTIS VI AXNTTS
lus in

0.

CIIRISTI

13/|7.

'ir?i

rnigenito coriiscanle:ii. Et iH-oplcrea exi-

sliniant increatiini liujusmodi

Uinicn: non lamcn

asscrunt esse super

liam,

substantialem Dei subslan-

et lucem tenebras apiieliitans. Porro orthodoxain doctrinam Uarlaami, cujus nomen ob confulatos Grajcorum errores invidia laborabat, in omnibus

lanquam
:

licipabiiis

sit invisibilis et impardicunt vero potius hoc lumen esse

illa

penitus

non estamplexus Joannes patriarcha

illo

quijipe ia
per-

suo syuodali decreto

'

gloiiam
teni

supersubstantialis

substanliai, el ab ea

strinxit,

proficiscentem inseparabiliter, atque se ostentlen-

mente purgalis pro sua benignitate cum qua gloria Dominus noster et Deus venturus est secundo suo atque Iremendo adventu judicare vivos et mortuos. ^lJterna sit memoria. Et rursus iis, qui non confitentur juxta sanctorum a Deo
:

deque illo luxc ausi sunt idem essentiam Dei et operationem existiniare, aut si operationem aliud esse tenendum cst, non coiPternam illam dicere, neque ejusdem
:

Barlaamum iuiiiue Quidam habet

prlncipii

cum sempiterno

et principio

carente Deo;

sed creatam ct corruptibilem, ut res

ata?,

omnes crequalis in Taborio divinitalis splendor appaaut

alia
illa,

inspiratas

theologias, et

pium

Ecclesiae

sensum

ruif,

quajpasloribus

illuxit, vel

quaecum-

divinissimum illud lumen neque creatum esse, neque subslantiani Dei, sed increatam et naturalem gratiam, et illustrationem atque operationem
ex ipsa divina substantia inseparabililer perpetuo

que

Dei apparilio fuit . Cffiterum Baiiaa-

mus

fldei alhleta, qui hoc tempore Gyracensi episcopatui praeerat a Clemente papa soli Apostolicae Sedi subesse, metropolitanique sui auctoritate

provenienlem

anatliema.

Igitur

universe

lo-

liber

renuntiatus

est,

ut ex

Regesto Pontiflcio

quendo de substantia et operatione increata Dei (quam eliam lumen et gloriam et gratiam, atque illuslrationem deitatemque demissam et aliis multis nominibus nuncu[)arunt) ha-c affirmarunt, singillalim vero mullis eliam modis distinclionis
,

constat.

Ipsum

in controversia de divina essentia

elejus operalioneoplime sensisse demonstrat pluribus Pontanus % iu Notis ad Cantacuzenum, ni-

niirum operationem Dei immanentem idem esse

cum

dlvina essentia re, sed

non

ratione

usi

sunl .
Percenset Demetrius vigintihujusmodi distin-

de transeuiite Dei
confictos a

operatione, qua^

si vero terminus est

:

operalionis immanentis, agatur,

non

esse coacter-

ctionis

modos

Palama garrulo
:

et

im-

nam

perilissimo,

a pietate abhorrentes

tum

alia in-

carentem principio; sed creaturam esse, qualis lux Thaboria fuerit, quae exemplum erat et
et

dogmata eliam adversus distinctionem personarum divinarum quae adeo avide ab ejus sequacibus pseudomonachis suscepla, ut de Iiis hiEc referat idem Demetrius In omnibus impudentes ausi sunt dicere, proportionem esse; ut
fanda
;
:

iuiago corporis gloriflcati. Ilaque Joannes patriarchaperperam Barlaamum traduxit: prudenter au-

tem

Palaniffi, qui hoc tempore novorum errorum caliginem Gra>cis offundebat, vesaniam ejusque sludiosorum dogmata confutavit. Quaenam autem
illa esset, ita describil in a

se

habent mysteria legis antiquae ad tradiliones

memorato suo decreto

^:

Evangelicas, ita etiam praedicationes Evangelica;

Supersubstantialem
in

unam

deitatem, sive

ad nova Palamai dogmata .Conflrmat haec auctor

verbis

unum Deum

Triade sine divisione divisum,

Coccini

principis

mouachorum montis

Alho,
impiis

quem sanctum
Palamas
'

vocitabant. P\etulit porro ab

pntmia; quippe ad Thessalonicensem archiepiscopatum evectus est ejus autem propugnalor Isidorus cognomento Bouchiras a memorata pseudosyuodo patriarchaimpietatis
libus infulis est insignitus.
tulit

uova divisione subdividentes audaces isti mullas quasdam deitates esse, et multos deos prffiter vera dogmata impudenler et temerarie sanciunt, etc. Tum nonnulla subjicit, qua) indicent nionachos
illos

Graccos
:

dirmonum

consortio fuisse contamioperationes,

nalos

Naturales, inquil, has Dei

Illatam sibi injuriam

qucC exlra substantiam

et

secundum

se sunt, et loqui

acerbe Joannes palriarcha, habitaque suoet

consuescere, ac

si

vita priditffiessent

cum

illis

rum synodo Palamae

alias

sequacium impietatem ob

qui

inductas mullas divinilates, alias supereminentes,

demissas; cuni inter divina altributa non

spondent et increatam naturam eorum participesimmutare. Quiuimo et benefactrices vocaut similes deitates beneficas

eorum

sacris initiati sunt,

dislinctionem rationis tautum, seu virtualem, sed

cuicumque

ill;e

voluerint |iroprio

quodam modo
:

realem collocarent, damnavit anathemate. Quem non modo amici, verum eliam pluresCantacuzeno
antea addictissimi
secuti

supersubslantialem vero deitatem parum aut nihil ad similia dicunt conferre . Et iufra Testimo-

sunt

atque

ita

novo

schismate discissa fuit Constanlinopolitana Ecclesia,

maximaque ob

haereseos crimen conflata in-

nium exhibent non pauci eorum qui spiritualem curam animarum gerunt, a delusis per ipsos rem extorqueiites, tum demum ad nos referentes.
Addit hos pseudomonachos,
slitione, qua; plures

vidia est a Joannis patriarchcC sequacibus Canta-

cuzcno, ul ipse de se refert

a veritate se abstrahentes,

Ab

illo,

inquil, et

non ausos palam blasphema ea dogmata edere, ne gentilitia superdeos colebat, infecli dicerentur
;

rabant

ipsum maledictis lacehanc mendacio palrocinautes corrumpebant, Barlaami et Acyudini lalsa dogmata per vestigia insequenles . Ha?c ille tcnebras lucem,
:

et

sed

clam

suis inslillasse, et aliud in rescin-

Ext.

c. G.
'

apuJ Lcon.
>

Alial.

1. ii.
I.

de

F.ccl.

Oocid. cl Orien. consens

Palan. in c. 40.

ii.

Cantacnz.

Jo

iialr.

in

suo ediclo syaod.

j:jt_

gp^j ^n^,]

Cantac.

I.

iv. c. 3.

ubi sap.

432

CLEMENTIS VI ANNITS
:

6.

CHRISTI 1347.

dendis fonjugiis facinus aggressos

inquit,

Nuptiis,

Cantacuzeno snbditos invasere,diripuere, trncidavere, in servitutem abduxere, ut ipse Cantacuze-

hominum manus
filiis

injiciunt, juvenes

muatque

lieres a viris et

intrepicle peregrinis suis

nus sero queritur

ficem

'.

Ita

miseri Gra^ci

dum

Ponti-

absurdis doclrinis

separantes.

tonsuras temerarias et
26.

addunt inconsideratas ex primo

Facinori

Romanum

inique odere, suos carnifices,

Turcas, inquam, ultro ad

nostro genere jiivenum, etc.

gem
inter se

exciverunt.
Christi

edendam ipsorum straQuod vero tum pro Gra-corum

reprimendos

Porro Palamam,
effutiisse liquet,

quem multa

salute

vicarius ad Turcas

pugnanlia

purgare se ab objecfa
illius

gereret, intueamur.

multarum deilatum impietate aiinisum, ex

sequacium
cbi,
ita

Ut mittamus Pontificia studia proconciliandis

scriptis

atque inter
'

alios Davidis

Mona-

Anglis

refert

Ponlanus
'
:

qui Palamitarum ineptias

confutat
:

Yelut ex speculo elucet, quid istos

j^ro:

ut Occidentis bella in Turcas conquibus suo loco dictum est sustentabat navalem exercitum ad ipsorum in Europam
et Gallis,

verteret, de

fallat

concipiunt enim et cogitatione informant

operationem Dei quasi a Deo prodeat, ut lux calor ab igne, aqua a fonte perenni quod pinguius quiddam est, quam ut in subtile beneque purgatum ingenium cadere possit, cui non ignolum, bas locutiones de progressuelfluxu operalionum divinarum esse metaphoricas, et ad
dit a sole,

prKerat Franciscus archiepiscopus Cretensis A. S. L. reportatusque est secundo divino auxilio illustris triumphus. De
excursiones coercendas,
cui

quo
dio
egit

certior Pontifex a legato factus,

magno
Julii

gau-

delibutus
^
:

his

verLis VIII

Ual.

gratias

Receptis gratis rumoribus per lilteras de

dictis partibus

nobis missas, qualiter gentes tuaeis

nostrum
sterius et
in

iiitelligendi

modum

adaptatas, qui ope-

rum

et

unionis praedictje galearuui,

dextra

rationes taiiquam quid substantia et essentia po-

divina; potentiae assistente, in insula

Imbri cenccepe-

ab ea emanans concipimus. Quodtamen Deo re ipsa locum non habet, ubi a parte rei

tum oclodecim vasa navigabiba Turcorum

rant,
et

substantia seu essentia et operatio

unum

prorsus

idemque sunl
divina
fluit,

nec magis operatioDei ab essenlia quam ipsa essentia ab essentia, cum

:

Turcos, qui de diclis vasis ad terram ejusdem insulai aufugerant , circumclusos seu obsessos tenentes, ad eos debellandos et caplivandos facilius miserant pro equis et armis, honiinisubsidiis opportunis, biis et peditibus et aliis
intendentes nobis,
tiare, etc.

essentia et operalio sint

unum idemque

ens sim-

plicissimum, penitusque indivisum. Idem respondens ad argumenta Graecorum, de distinclione

rationis sive virtuaii operationis

quae inde contingerent, nun'

Meminit Bosius

de parta hac victoria

vio-

immanentis ab
^ :

apud Imbrum insulam, quam

latis induciis, instructa

essentia, lianc solulionem pnrmisit

Aliud est

perfidi Turcc centum quinquaginla

na-

subslantia Dei, el aliud operatio non re, sed sola ratione eadem cnim res simplicissima quatenus
:

per se

existit,

substantia est; quatenus

vim agendi

habet, potentia est; quatenus productrix eflectus, operalio et energia est; et basc omnia simul est

propter infinitalem
cis

iinmensitatem essentia} . Observat porro jure Pontanus, inique a schismatiet et Acyndinum exagitatos et merito Pra;teolum, eos in hcereticorum Calalogo reponentem, reprehendit.
:

Barlaamum

numerosissimoque exercitu oppugnabant incensasque hostium naves centum supra octodecim majores minoresve ait denique eos, qui in terram evaserant, ad deditionem coaclos ad quinque millia mancipalos serviluti auctum vero trumphi decus ex eo, si nostrarum triremium exigiius numerus cum hostilis classis magnitudine conferatur. Non defuereviri nobiles,

vium

classe,
,

eliain

Cantacuzenus Turcis conjunctissimus. Quod ad Cantacuzenum atlinet; noii ille modo ob novi bajresiarchai suniptum patrocinium de Gra;cia inale meritus est, verum etiam ob affinitatem arctissimam cum Turcis Gr.xcorum carnificibus,
27.

qui pio accensi ardore adversus Turcas procurrere inter quos Barnabas Gerardus Parmensis
:

trecentis equitibus,

peditibus quadringentis succopias

cinclus suis

slipendiis has
fidei

integro anno

suslentaturustuenda;
se addixit
*
:

studio sacra; expeditioni

quo Smyrnam fortissime propuimplorant

gnalam
28.

visuri sunuis.

qui adeo ipsi amicilia juucti erant, ut illum Orchanes rex gener gratulabundus una cum filiis, quorum natu major erat Solimannus, adierit ';

Armeni vexali a Soldano

et

auxilia.

Vertenda e Turcis in Saracenos Syros,

Babylonios

^gyptios
fuerunt
invasit,
:

crucesignatorum arnia

atque ex adversa Conslantinopolis parlelautissima cum eo convivia peregerit, visaque Constantinopoli ad conceptum expugnanda} tanta; urbis coiisilium magis est inflammatus. Poposcit a Barbaro
auxilia

soldanus enim

Armeniam magno

furore

ut

omnem

Christianae religionis cultum

in Asia exslingueret, ratus everso eo

regoo, Occi-

Canlacuzenus, ut partum scelere impe-

dentales amidius Orientalia bella non meditaturos. Tulere periclitanti Armeniae auxilia Hugo ^ Cypri
rex, et

rium

scelere augeret, ad
illi

Cralem oppugnandum

Deodatus

'

tradilaque

ub Orcbane, duce Solimanno

filio,

niagister,

cum

viclis

Gozono Rliodiorum equitum Armenis par exilium ab infi-

decem

millia

Turcarum, qui

violata fide Gifficos

'

DaviJ. uicnacli. apaJ Ponl. sup. cap, ' Cautac. I. IV. c. 4. Ibid.
'

Ponlan. ubi

siip.

Csnlac.

1.

IV. c. 4.

liisl.

equil. llier. p. 2.

1, ii.

Tom
*

vi.

Ep. sec. lxxiv.

Bosins
' Ibid-

To:n. v. Ep. secr. mxlii.

Ep. CDVII.

Ep. CDVIII.

CLEMENTIS
delibus iriferenduin
ret,

VI

ANNUS

6.

CIIRISTl

1347.

433
gralum obse-

Cyprum Rliodumque iiianeQuorum pium ardorem collaudavit Pontifex,

'

noster, cui prsstabitis in hac parte

quium, mercedis vobis prtemium

tribuat, nos(|ue

atque Francisco

arcLiepiscopo Cretensi A. S. L.
iii

devotionein vestram digiiis graliarum aclionibus

Turcas crucesignati prajfecto VI kal. Oclobris imperia dedit, ut ad retundendos Babyloiiiorum impelus, ac defendendos
et navalis exercitus

Iirosequamur in Domino. Dat. Aviu. VII kal. Octobris,

anno

vi .

29. Legarat Constantius

Armeniaj rex

in Occi-

Armenos in Ciliciam vela exi^iicarent. Expugnatum estab infidelibus Ajacium,inferiorisArmenia;

urbs nobilissiina, ad quam recuperandam, cum rex Conslanlius se accingeret, atque Occidenlalium imploraret auxilia, Clemens Venetos sollicitavil -,
ut maritimas \ires contra Babylonios conjunge-

dentem oratorem ad Philippum Francoruin et Eduardum Anglorum reges, ut expositis Orientalium Christianorum, quos soldanus crudclissiine
insectabatur, calamilatibus,
revocaret,

ad

iiiuluam paceiu

incitaretque ad feliciores viclorias in

:

Oriente colligendas

sed occuparat adeo Eduardi

rent

Dilectis

filiis

nobili viro Andreoe

Dandulo

auimum sceplri Gallici Armenorum ejus aures

rediisset

cupido,

ut ad suspiria

obsurduerint.

Cum

vero

duci, et

communi Venetiarum.

Occurrunt frequenter considerationis nostraj

conspectui devotionis et Qdei studia, quibus insignis terra vestra erga

ad Clementem ex regum aula orator, Pontifex rescripsit Constantino, de majoribus auxiliis Armeniai submittendis se deliberaturum,

Deum
et

et

Romanam
operibus

Eccle:

cum

Antonii episcopi Cajetani et Coronensis electi

siam

evidenlibus

signis

claruit

Apostolicac Sedis legatorum, qui ad exscindendos

occurrit qualiter vos

stianae, ac
viri

pro defensione

fidei Cliri-

eriores in

Armenia exorlos eiant

missi, litteras de

ipsiusculludiffusiusdilatandotanquam

reslituta incorrupta fidei puritaleaccepisset;

eum-

Catholici, et verae fidei pricfataj cuitores ad-

versus ipsius persecutores et hostes labores et sollicitudines subiistis hactenus et

subitis.

demque regem Armenum ad commendandam regiam

gravissimis sententiis
illius iu

tam

prajclaro
'
:

Propler

quod

in his, quoe Christi et ipsius Ecclesiai

,

bene-

opere diligenliam ac potentiam est adhortatus ea enim re diviiium sibi patrociniuni ad retundendos hostium conatus ipsuiu conciliaturum

placitis conveniunt et ejusdem fidei favorem concernere dignoscuntur, tanto fiducialius eadem

quanto sperat in his per vos promptius votis suis. Sane ad notiliam veslram jam dudum credimus pervenisse, qualiter soldanus Babyloiiicp, inimanis persecutor nominis Christiani, ad ejusdein fidei anlielans exitium, post impugnationes hostiles, post vexationes innumeras, post clades, depopulationes et spolia
requirit Ecclesia,
salisfieri

Clemens, etc. charissimo in Christo Dlio Constantino regi Armenire illustri. Roganius serenitatem tuam, et attentius in Domino exhortamur, quatenus prudenter consisalus;

derans, quod nulli est absque flde gratia, nulli quodque figura mundi hujus prceterit
velut funius, pra^fatis legatis in offlcio legationis

hujusmodi
tur,

eis

pro ipsius

fidei negotiis,

ut prxfer-

adversus

Chrislianos

Orientalium

partium per
civitatem

eum, ut
liter,

nostis, a longis retro

temporibus crude-

subditorumque tuorum animarum salute commisso, taiiquam princeps Catholicus et

ac
tuae

peccatis exigentibus, perpelrata,

,

insignem utique locum Armenia;, proh dolor occupavit, et eam delinet occupatam, Christianos illius cives et incolas atfligens jugo

Ajacensem

Evangelicaj veritatis ainicus, tui favoris auxilio potenter et patenter assistas, ut ipsi in hujusmodi officio tuo fulti prffisidio ad Dei et Ecclesia) sanclae

miserabili servitutis.
lione charissimus
stanlius rex
citus
,

De cujus

civitatis

recupera-

in Christo filius
illustris,

noster Con-

laudem et gloriam sic se quod omnis erroris et schismatis de parlibusipsis fugata caligine, lumen
Catholica; sponsa) suae
possiiit utiliter exercere,

Armenia;
,

anxia cura solli-

Catholicae verilatis elTulgeat, luque ipsos subditos

ad vos

quorum

interventionibus apud

tuos
eis

non solum temporaliter regas

ffiterna;

et dirigas, sed

eumdem
exaudiri,

confidit divina favente gratia super

hoc

ad

vitte

gaudia salubriter proibuisse

ut intelleximus,

nuntios suos mittit

ducatum per laudabiliumoperum

beris. Si
tu:c fidei

petiturus a vobis ut pro recuperatione

vel aliqua

cum

hujusmodi eodem soldano super hoc Iiabencia

studia comproenim, proul desideramus attentius, et de

speramus

sinceritale,

talibus te studiis
iile

conventione sive concordia ad praefatum soldanuin

speciales nuntios destinetis. Quocirca universita-

applices, talibus operibus, ut teneris, insistas,

tem vestram
licae

attente

rogamus, quatenus divina;

ac pro nostra et Apostopetitionibus

Rexregum, per quem vivis et regnas, te regnumque tuum ab omnibus prsservabit adversis, vota
tua continue foecuudabitprosperitatesuccessuum,

remunerationis intuitu,
sueti

Sedis reverentia, eisdem regi et regno confavoris

solium tuum
fidei ac

stabiliet, et crucis

hostesadejusdem

auxilia

impendentes

regis ipsius super his et aliis,

ipsi

qua; Deo grata et

ut Redempior

diclique regni extermiiiium anhelautes, dexterae sua; virtute prosternet, tuque no-

tuum

fidei

profutura noveritis, liberaliter conde,

scendere prudentia vestra velit

slrum el ejusdem EccIesireacCalhoIicorum regum et principum in tuis opportunitalibus auxilium et

favorein adesse
tibi

efficacitersentiespereffectum.

Toni. V. Ep. cDix.

Tom.

vi. Ep. cdvi. Eil. eliam in M>.

'

archiv. Vat. de reb.

Transm. pag. 86.

Tom.

VI.

Ep. secr. cdx. el sup, Ms. arch. Val. pag. 86.

Ann.

Touis XXV.

Rayn. VI.

55

434

CLEaiENTIS VI

ANNUS

C).

CHRISTI 1347.

Dat. Avin, VI kal. Oclobris,

annovi. Junxisse
'

illius,

quamvis immerili tamen tenemus

qua^ritsalvosfierijet

qui

ciim Armenis auxiiiares copias Rhodiorum equi-

omnes

neminem
rore

vult perire,
perfusi
,

tum magistrum, refert Bosius ac non modo soldanum Armenia propulsatum, verum eliam arcem insignem quam Isso vocat, olim dictam Alexandretam, parti olim de Dario ab Alexandro triumphi memoria illustrem, aConstantio rege recupe-

exinde gaudii et exultationis

et

eidem, qui rectum

tibi dedit, ut perfertur, spiri-

tum, immensas

gratias in humilitatespiritus refe-

rentes, tua3 salutaris devotionis in hac parle pro-

ratam. Revocandi
fidei,

in

eadem

Armenia

splendoris

positum mullipliciter in Domino commendamus, tuam rogantes excellentiam, et attentius in Domino exhortantes, quatenus conceptum, tibique
divinitus inspiratum propositum

ne qua erroris labe obsolesceret, soliicitus Clemens, Cajetanum episcopum et electum Coro-

hujusmodi non

exstinguas, sed potius magis ac magis ferveas in

nensem ursit -, ut Sedi Apostolicae significarent, quo tandem modo in expugnandis Armenorum erroribus se gessissent, utque fides apud ipsos refloresceret exigebat enim ab Armenis, ut Sedi Apostolicae, qute iliorum clientelam magnis labo:

eodem. oNos equidem more

lici,

illius

hominis Evange-

ovem perditam

requirentis,et superhumeros

reportantis ad gregem, te suscipiemus intra bra-

chia paternffi dilectionis gaudenler, stringendo

charitativis

ribus contra infideles suscipiebat,

mutua consen-

amplexibus
poterit,

te

tanquam
:

fllium prredi-

sione amorisacfideiintegritateresponderent.
infideles exercitu Ponlifex profunderet,

Cum

leclum, tuisque honoribus etcommodis,quantum

vero gravissimos sumptus iu sustinendo adversus

queessef, ut crucifixi
sent ab

cum Deo fleri

dem

intendendo super quibus ei-

aequumopes pro ejus tuenda gloria

certo temporis spatio
^,

episcopo, quemtuffibenevolentiaerecommen-

collocarentur, sacerdotiorum quse conferenda es-

eadem Sederedditus

damus, propensius Cdem credulam poteris adhibere. Ut autem de tua intentione super his operoso effectui mancipanda plenius consolemur, nos velisdeilla,

serario Pontificio reservavit nia, Suecia,

et quaestores in DaNorwegia, Cypro, Anglia, Hiberniaea

*.

quaesumus,

efflcere pertuaslitteras cer-

liores. Dat.

de causa instituit

Avin. VI non. Martii, anno v . Addidit hortatoriasalias ad Rascire principes'

30. Rascice regi

unionem citm Ecclesia expe-

litterasNicoIaum

tenti gratulalur Pontifex.

Concepit
:

Beccham ' protovestiarium, Gre-

pium

Ste-

phanus
tis,

Rasci.-e

rex ejurandi Grgecorum schisma-

ac redintegranda? veteris
conjunctionis desiderium

sia

cum Romana Ecclequod cum Pontifici

inci-

Scutarensis episcopi opera significasset, illum Cle-

tavit,

mens ad perficiendum sacrum consilium Romanaeque Ecclesiaj pro tuendo

ipsius

regno amplissinium studium est pollicitus subjectislitteris, in quibus ubi pluribus de divina Pro-

gorium ^ Gaiubiam regni Rascim Caesarem, aliosque proceres, ut ad pristinam Ecclesiarum conjunctionem revocandam pios regi Stephano adderent stimulos parafissimum enim se ad ipsum pateruo sinu excipiendum omnique amoris significatione ac studiis prosequendum. Meminit * Ms. Vaticani Germanus auctor Rascia; regem ad Romanae Ecclesiaj gremium admilti flagitasse, missumque episcopum Pactensem Ordinis Carmeli:

qutTomnes nationes adejusdem Ecclesire obsequium adducit, deque sua ut supremi omvidentia,

tarum, ut illum

et

Rascios pristinae

cum Romana

Ecclesia conjunctioni restitueret, non

nium Ecclesiarum
:

pastoris in flde propaganda, et

est

congregandis populis sollicitudine haicsubjungit ^

9

prasfatus

tamen rem mandatam operi,visumque pietatis specie illusisse, ul Ungariaj regis arma impetusque retardaret.
3t
.

Eucharistice veritas Cracovice in Polonia

illustrata.

magniflco principi Stephano, regi Rasciae illustri, gratiam ia prffisenli, qus perducat ad gloriam in futuro.
etc.
n

Clemens,

insigni prodigio

Conflrmavit

iioc

Cum

sicut Istanter referente venerabili

Marco episcopo Scutarensi audivimus, tu divinitus inspiratus, et sancti Spiritus gratia illustratus, lu.-e ac populi tui saluti animarum intendens, gregem ipsum ingredi, rejecto
fratre noslro

annodivina Providentia insigni miraculo Calholicam de sanctissimo Eucharistiae sacramento fldem in Polonia: cum enim fures sacram pixidem, in qua erat reposita sacra hostia, coeca lucri cupiditate auro conflatam arbitrati subripuissent, comperissentque seneam, ipsam in paluslrem locum
ubi mox CKlestis lux fulgere die noctuque conspecta est. Excitalus prodigii magnitudine episcopus Cracoviensis instructo aguiine
projecere
: ,

cujusvis pesliferi fermento schismatisdesideras et affectas, et in sinu sanctae Romanae Ecclesia3, maIris

omnium

fidelium et magislras, communitati

religioso eo perrexit, et Eucharistiam reperit.

Ad

fldelium ipsorum salubriter congregari, ut

(is

cum

cujus miraculi commendandamsecuturisaetatibus

portionem integram bonorum

illoruin, qua)

Dominus, ipso donante, abundantius valeas promereri; nos, qui locum

suis fidelibus praeparavit

memoriam Casimirus II rex Poloniae praenobilem Ecclesiam in eodem loco exstruxit quam historiara Michovias enarrat :
;

'

Bo5. p. 2.

liisl.

cq. Hier.

s Ibid.

Ep. ccc.\.\x[.

'

1. ii. Toni. vi. Ep. sec. CDii. ' Tom. Ep. cccxxxii ad cccsxxv. v.
'-

'

Tom.
I.

V. Ep.

Msxv-

Ep. mxs.

bibl. Yat. sign. nuui.

Croi;i.

3763. in Clein. VI,

' s

Ep. mx.\i.
Micliov.
1.

'

Ms.

iv. c. 24.

Ep. sicr. iixix.

xir.

CLEMENTIS VI ANNUS

6.

CHRISTI 1347.
anno
vi,

'(35

Qiiidam nequam, inquit,

et

famelici

la-

prajdicto, Pontificatus vero

anno migra-

trunculi sub octavis Corporis Clirisli

annoDomini

tioniscjusdem sancti xlvi,

stente .
Effulsit

me

tunc Avinione exi-

MCCCXLVU, deEccIesia parochiali Oiiinium Sanctorum in Cracovia delalorium divinissimi sacramenti, vulgo monstranliam, furati sunt
toque (|Uod esset a;rea,
arbuslis
a

ingentibus miraculis, ob qu;c

consilio
is honos ei habitus. nepotem e gravissimi) precibus curatum, Vita;

maturo praesulum

comperillam in pahidem Mothe

; :

Inler ctetera, Pontificium

morbo

illius

apud
,
,

Deum

plenam

Et infra

scriptor tradit

atque etiam Clementi se viden-

Et

cum

plures mortaies luminaria die no-

dum

objecisse

horlatumque ut venerationeni

cluque in palude relucentia viderent, ad pontificem Cracoviensein cjusque venerabile capitulum,

ac deinde ad

beatis exhiberi solitam ipsi decerneret.

Cum vero Philippus rex Francorum suas preces antea ea dc

gesta essent, exposuit
'
:

regem Casimirum rem tanquam proQui

,

re adjecisset, Poutifexqutcasead

digiosam
exacto,

pertulere.

processionibus tolius

divinam gloriain utque in Avinionensi co-

urbis ordinatis, triduano prius jejunio indicto et

cum hymnis et vexillis paludem adeuntes, delatorium cum sacramento divinissimo acceperunt, et illud ad Ecclesiam Omnium Sanclorum, unde
erat ablatum, relulerunt.

mitatu plura sancti sulfragiis a Deo beneficia impelrarentur

:

33.

((

Clemens,

etc.

Philippo regi Francia;.

et consolationis

Ad spiritualis gmentum palefieri

tionis

gaudii
regali

au-

excellentiae

volumus
Christi

Excellentijsimus
vls coenoso et
et tituluni
:

autem rex Casimirus

in

per praesenles, quod nos super negotio canoniza-

loco inventionistam inelTabilis

sacramenti,quam-

almi

confessoris

Domini Jesu

paludinoso, Ecclesiam in

Corporis Christi se

honorem fundaturum vovit.

B. Ivonis videlicet,

quondam

presbyteri dioecesis

Trecorensis, pro qua tuasublimitasinstanter hac-

Nec mora anno altero nobilem choruni et sacrarium cocto latere initiavit et consummavit, parochia

tenus nos rogavit, in nomine

Dommini
,

proce-

dentes, die sextadecima praesentis mensis Junii

quam
,

ex antiquo Ecclesia S. Laurentii habeclenodiis

examinatione diutina, prolixa, provida

et

ma-

bat ei adjuncta, calicibusque ac apparatibus, cru-

tura, sicut exigit tanti negolii arduitas, praece-

cibus

c;eterisque

munificentia regia
Christi,

adornavit, et titulum Corporis

clesia S. Francisci a

quo Ecillu-

primaeva sui fundatione

deute praefatum sanctum, qui vitamsanctam piis exuberantem operibus, castigando et in servilutem redigendo carnem suam, spirilum non
sine multis et

strata fuerat, fratribus

Minoribus, pretio precibus-

que contentatis, ut solidior sua fundatio permaneret, abrogari et exstingui procuravil.Villa

nitentialibus,

quoque

magnis austeritatibus gessisse pcedum in humanis ageret multorumque coruscatione miraculorum, tam in vita
,

Bavol in

suam ditionem

et

proprielatem traducta,

quam

post

felicem

ipsius

transitum, claruisse
pracsente

oppidum de suo nomine Kasimiria nuncupatum processu temporis muris communivit, amplius monasterium insigne in decus sanctarum Margarethae et Catharinae, in quo gunt fratresEreinitae
Ordinis S. Augustini, constituit;

nianifestis probationibus fnit repertus,

fidelis cleri et

populi mullitudine copiosa, observataque solemnitate, quae consuevit in talibus observari, ad

chorum

Ecclesiae

ejusdem monasterii magnifico et liberali sumptu usque ad integrum cum sacrario muro coclili et excelso locavit, et profiindatos annulos, quos ferebat, in jactu fundationis et primi lapidis posuit ex post autem dovotio fldelium corpus Ecclesiae
:

laudem et gloriam divini iiominis, ac consolationem fidelium et maxime regni tui, de quo traxisse noscitur originem, ac tui et ejusdem regni exaltationem honoris, de consilio fratrum nostrorum canonizavimus, et sanctorum Calalogo
adscribendum mandavinius,
ceps a fidelibus venerari
;

et nt

sanctum dein-

festum ipsius dieni de-

cum sacellis
32.

adjecit

His consentientia Cromerus'

cima nona mensis

carnis exula,
ciclicis

Maii,

quo ejus anima inole

etaliidarunt.

Sanctornm catalogo adscriptus. Hoc eodem anno adjectus est' solemni ritu sanctorum Catalogo IvoBritannus, quiapudjudicium Iribunalia viduarum etpupillorumcausainagebat, de quo haec Ms. Vaticani ^ auctor anonymus : Hic etiam canonizavit S. Ivonem presbyterum et confessorem Britonem anno coronationis suae vi XVI kal. Juhi. CuialteriusMs. auctorconsentit': Pra;dictus, inquit, dominus papa canonizavit S. Ivonem presbyterum Trecorensem in Britannia
Ivo
nmltis miraculis clarentem,qui pielatis gratia pro

caelos

petens

cum

scala gloriie

civibus est coujuncta,

statuentes a fideli-

bus annis singulis celebrandum. Ad ipsum quidem sancluni ingentem devotionem gerit partium istarum populus, et jam inulti ad i|)siiis
suffragia devotis orationibus
et emissis votis in

humilitate spiritus recurrentes, exinde sauilatem etalia reniediasuper suis juslis petitionibusreportarunt, et reportare
Dat. Avin. XI kal. Junii,

non desinuntincessanter, anno vi.

vero
ii

etc.

34. liitus servari soliti in tribuendis

rum
riiit,

honoribus.

Qui

Sanctoritus fue'

solemnes

pauperibus causas agebat anno Domiiii

mcc(;s.lvii

describere visum est ex veteri Ms. Vaticano

'

Crom.

iii

Casim. Ms.
lu

II.

Iiist.

1.

.\ii.

Baroii

in iiot

et;ilii.

Gcsla Clfim. VI. a|iud Bosii.

Vat. sigii.

'

3 jis. bibl.

uum. 204U.

siir.

lom.
1.V111

111.

Kp. sccr.
bibl.

K.xi. elijiii iu

diexix MaiiCrant. tccl L i.\. c 34. BuU. lu Clcui. VI Con.-t.

SToiii
iv.
>

vi.
Jls.

' .Mf. .niio.

Clem. VI.

Val

sign. nuin. 4737. paj;. :J0.

436

CLEMENTIS VI ANNUS

6.

CHRISTI 1347.
et

nb auctore, qui hoc tempore in aiila Pontiflcia riluum formulis pra3crat, composito
:

cardinnlium singulariter

sigillatim

leguntur

depositiones testium super vita et miraculis pro-

JIODCS Qri COMMINITER SERVABI

COSIEVIT CIRCA

ductorum. Primo enim leguntur depositiones testium supervita productorum. Lectiset diligenter
auditis per

CANONIZATIONEM ALICLUUS SAKCTI. Audila per

dominum papam

et cardinales, ante-

quam
B

ad aliud procedatur, dominus papa de con-

dominum nostrum papam fama

silio

alicujus sancti, et ab aliquibus honeslis et authenlicis

lentia illius,
:

personis eidem domino nostro papse negotio hujusmodi denuntiato, ac supplicato eidem conti-

nuatis vicibus ac pluries et instanter pro canonizatione

cardinalium determiuat, utrum vita; excelde quo agitur, sit plene probata vel non et ipsa determinatione facla, procedunt modo pra^dicto ad lecturam miraculorum, et depositionem testium super ipsis miraculis productorum.

hujusmodi facienda, dominus noster papa

Notandum tamen, quod

lecta in consistorio depo-

consuevil hoc proponere inter fratres, scilicetcardinales: et de ipsorum consilio commiltit aliqui-

sitione cujuslibet testis super

quolibet articulo,

vel teslium saltem melius probantium,

dominus
illi

bus episcopis
aliis

patria^ illius, qui dicitur sanctus, vel

personis authenticis, honestis, discrelis et in-

papa de consilio cardinalium definit, utrum testes plene probent articulum, de quo agitur,

vel

corruptibilibus, ut inquirant de

fama etdevotione

populi,

quam habent
illi

ad illum qui dicitur sanctus,

et de miraculis et aliis, quae

sunt nuntiata. Et

debent inquirere
populi et
aliis,

et

eidem domino papae quibus commissum fuerit, referre de fama et devotione

vel utrum adminiculentur : et hsec scribi debent ibidem per unum de dominis cardinalibus, de quo domino papae placuerit.

non

36.

Quibus omnibus

finitis, et

diligenter per

qufe super miraculis illius qui di-

citur sanctus, invenerint in genere et in specie et

dominus papa debet requirere consilia ipsorum cardinalium, et petere ab eis, an videantur prfedicta
et cardinales examinatis,
talia,

domiuum papam

quoad famam, non quoad veritatem et an videaeis, quod super veritate et in specie sit requisitio commiltenda. Et si scribant talia, propter qufc inquisitio veritatis committi debeat, dominus
;

propter qua? sitcanonizatio merito facienda:

facienda videatur,

tur

et si

dominus papa ibidem

in

consistorio secrete inter cardinales definit ipsam

canonizalionem esse faciendam. Postea vero,

nitione

defi-

noster papa requirit iterum consilia cardinalium,

et

hujusmodi

facta per

dominum papam,

de-

de ipsorum consilio definit in consistorio utrum

relata
sil

secundum
tafe

inquisitiopraedicta superveri:

bent vocari omnes prselati qui lunc in curia sunt pra^sentes, et dictus dominus papa narrat eis publice in

commitlenda, vel non ct si committenda videatur, iterum scribit dominus papa eisdem vel aliis, de quibus sibi videbitur, quod veritatem de prredictis inquirant, videlicet de fide et excellentia
\\lx et miraculis ac operatione
lius,

consistorio ea

qua

acla sunt et probata

;

secrete, definitione facta pra?dicta suppressa

et re-

quirit consilia

eorumdem prslatorum. Deinde assignatur per dominum papam

aliquem certum locum aptum ad dominus noster

miraculorum

il-

certa dies ad

qui petilur canonizari, exacte,

prudenter,

hoc, ubi habeant convenire idem

diligenter et fideliter

secundum

articulos et inter:

rogaloria, qu?e sub Bulla sua transmittit eisdem

et illi

silione,

quibus commiltitur, facta hujusmodi inquieam remittere debent dicto domino papaj
interclusam.

papa et cardinales, et alii proelati de curia, et clerus et populus: et iterum extra consistorium per dominum papam octo vel septem pralati ad minus,
de quibus eidem domino papae videbitur faciendum, qui dicta die assignatahabeantpublice prsedicare. Habet eliam idem dominus noster papa
ordinare gradus inter ipsos pra^Iatos, qui praedicare habebunt, ut videlicet primo talis prsdicet,
talis

sub

sigillis suis fideliter

35.

Qua

inquisitione sic remissa,

dominus

papa consuevit ipsiusinquisitionisexaminationem commitlere in curia aliquibus capellanis suis, vel

aliis

personis aulbenticis et discrelis, el in talibus

secundo, et

sic

de

aliis

consuevit enim dicta

ante, vel per
praedicti

experlis, qua; ordinent et

forment rubricas super

dies assignari per

tres

unum mensem

inquisitione pra^dicta
diligentia ordinatis

et ipsis rubricis

cum exacta

septimanas ad minus ad finem, quod

et

formatis committitur per

praelati diligenter collationes

potuerint studuisse,

dominum papam
videlicel uni

examinatio ipsarum rubricarum

et totius inquisitionis tribus

dominiscardinalibus,
presbytero, et alleri

episcopo,

alii

quas ipsa die assignata succincte et breviter in publico facere habebunt. Conclusiones vero dictarum collationum debent esse tales, videlicet quod
oslendant per rationes, quod dicta canonizatio est merilo facienda, et supplicetur domino nostro
papai, ut facere dignetur 37.
a

diacono

qui domini cardinalis, visis per eos et diligenterexaminaliscontentis iucommissionibus,

:

rubricisetinquisitionibusprffidiclis, debent referre

in consistorio

eamdem.

plene omnia in genere EUpradicta, et quTs invenerint in eisdem hoc expapa.'

;

domino

Facta vero praedicta definitione secreta

et praelalis vocatis, et die

per

dominum papam

cepto,

quod super

vita el miraculis, et deposilioipsis

cerla ad faciendum collationes

ipsis pra?Iatis, ut

uibus testium super

in specie referunt
:

productorum

nihil lunc

pncmittilur, assignata,

sed postea in consistorio in

prTsenlia domini pap.T, et alioruiu

dominorum

consistorio cardinalibus, potissime religiosis, qui noverint in

dominus papa interim in consuevit committere duobus dominis

CLEMENTIS
sacra pagina,
rit iiiiiis

VI

ANNUS
le-

6,

CHRISTI 1347.

/i37

ipsorum legendam seu

in
ipsis

ctiones ordinet super vita ipsius sancti, et aliqua

de niraculis

probatis

lectionibus reci-

dominus papa, cardinales et pr.xlati et populuspro solemnitate canonizationis hujusmodi facienda. Qua quidem
nire habeant
alii

de curia, ac clerus

tando

alius vero ordinet responsoria et antipbo-

die

adveniente, sternatur tapetis Ecclesia et pa:

nas ac orationem
doniini
torio

enim ordinatis, dicti duo cardinales omnia legere debent in consis:

ipsis

retur, et illuminentur in ea cerei multi

et

mane,

temporibus opportunis. Pervento itaque ad diclam diem assignatam mane hora consistorii, conveniant ad locum ordinatum dominus papa
consistoriali, videlicet

descendente domino nostro papa ad eamdem Ecclesiam, occurrat ei processio cleri illius Ecclesiac,

Cum autem
Ecclcsiae

est itl Ecclcsia, orat aliquantiilum ante altare, deinde ascendil sedem suani in medio

more
viali

rubeo

et

mitra aurifrigiata

omnes cardinales
Testibus. videlicet

cum manto seu plucum perlis, et et praclati cum communibus cum cappis laneis, et etiam cle-

paratam,

et ibi

recipiat

cardinales,
:

et

alios prffilatos

more

solito

ad reverentiam
alii

etipsa

reverentia facta, cardinales et prtclati

parantnr

paramentis

albis.

Quibiis paratis papa, prout de

rus et populus ibi conveniant. Dictus vero

noster papa, veniendo

dominus addictum locum,associatur per cardinales tunc pra:-sentes, duobus diaconis cardinalibus sibi a dextris et a sinistris, utest moassistentibus
:

camera

venit, scilicet

cum

pluviali rubeo, et mitra

aurifrigiata

cum

perlis vadat ad

cathedram emiin ca-

nentem ante
sedendo
pite,

altare

cum

scabello paratam, et ibi

facit

sermonem, mitram tenendo

ris,

et

in dicto loco debet esse fal-

ut est moris, processum recitando et pro-

distorium seu cathedra

cum

scabeilo parata, in
possit.
ei reve:

qua dictus dominus noster papa sedere

Residente vero ipso in dicta cathedra,
renlia sohta per solos
fit

bata, ac inducendo populum ad orandum pro eo, quod Deus non permiltat eum errare in hoc negotio.

dominos cardinales qua reverentia facta, sedeant suo ordine more consistoriali domini cardinales, et duo diaconi cardinales papae assistant, ut superius est
prrclali

39.

Finito vero
pra^dicit se

sermone^ujusmodi, domioraturum,
et hortatur alios

nus papa
mitlat

ut orent, ut supra, scilicet

quod Deus non perPapamet debet

inci-

jam

dictuni
papffi a

eum
fit

errare in hoc negotio. Deinde fiexis

vero

alii

stant ex opposito

domini

genibus

devota oratio

et

Quibus residenlibus surgere habet procurator hujusmodi negotii, existens ex opposito dicti domini papa;, et
dextris et a sinistris, prout locus patietur.

pere, cantando

hymnum
et

Veni, creator Spiritus.

Quo

inccepto genuflectat, et in fine primi versns

surgere debet,

continuatur totus

hymnus ab

assuinpta sibi aliquali auctoritate, narrare debet

aliqua de

hujusmodi negotio,

et supplicare

ipsi

omnibus aliis cantando. Quo hymno canlato, si domino papae placet, diaconus cardinalis dextris
papffi assistens dicit
:

domino

nostro, ut ipsa sanctitas suaaudire digue-

Flectainm genua;
alii

et

doge-

lur aliquos pra?Iatos, qui super praedictis prtedi-

minus
nibus
dicet

papa
flexis

et cajteri
:

basse et

secrete

care intendunt

quod placeat sanctitati suae definire illum, de quo agitur, es?e sanctum, et sanctorum CataIogoadscribendum,et tanquam sanctum esse a fidelibus venerandum ac festum ejusdem anno quolibet perpetuo certa die, de qua ipsi domino noslro papai videbitur, celebrandum. Et hujusmodi supplicatione per
:

et niliilominus

morulam
:

devota oratione facta, post diaconus cardinalis, qui est a sinistris,

orant
et

Levate; et tunc omnes surgant. Quibus

levatis,

dominus papa, tenendo mitram

in capite,

diclum procuratorem facta, surgat ille pralatus, qui primo pra?dicare seu collationem suam facere debet, juxta ordinationem antedictam, et incipiat coUationem suam, et eam prosequatur succincte et breviter qua finita surgat secundus, et faciat
:

dequoagitur, essesanctum, et sanctorum Catalogo adscribendum, et tanquani sanctum esse ab omnibus venerandum, ipsumque sanctorum Catalogo adscribit, statuens ut ab universali Ecclesia in die tali festum ejus et officium
definit publice illum,

dcvote et solemniter celebretur

quam

defini-

tionem facere poterit

sequitur
a

ipse

dominus

noster, ut

simihter, et sic de ahis.

38. a Finitis vero
pradictis,

Ad honorem

Dei omnipotentis

Patris, Filii

omnibus collationibus suet

ct Spiritus sancti, et et Christianae

exaltationem

fldei Catholica;,

dominus noster papasurgit,

;

diaconus

religionis

augmentum,

auctoritate

cardinalis, qui assistit ei a sinistris,

solito
:

dicit

more

ipsius Dei omnipotentis Palris, et Filii,et Spiritus

Confitcor

quo

dicto,

datur indulgenlia
vel

per

dominum nostrum papam de uno

duobus

annis et totidem quadragenis, vel plus, prout domino papae placuerit, qua indulgentiadata, doini-

nus papa, deposita sibi mitra, facit absohitiodeinde pronuntiatur nem, et dat benediclionem dicta iiidulgentia per unum de dominis cardinalibus, et ipsis expletis revertitur ad cameram
:

beatorum Apostolorum Pelri et Pauli et nostrorum consilio decernimus definimus, bonre memoric-c N. sanctum esse, et et sanctorum Calalogo adscribendum ipsumque dictorura sanctorum Catalogo adscribimus, slatuentes ut ab universali Ecclesia anno quolibet in
sancti,

nostra, de fratrum

die

tali

festum ipsius
si sit

et officium
;

sicut pro

confessore,
tyre,
si sit

confessor

vel sicut pro

uno uno mar-

suam.

martyr, devote etsolemnitercelebretur.

Post hsec vero in consistorio ordinatur certa

dies ad

aliquam certam Ecciesiam, in qua conve-

Et si domino papa; placuerit, poterit addere ista Insuper eadem auctoritate omnibus vere verba
:

438

CLEMENTIS VI ANNUS

0.

CHRISTI 1347.
et translationis

poeiiitentibus et confessis, qui annis singulis ad

adituris,
ris,

celebritatem honestatu-

sepulchrum ejusdem
rint,

in

die tali devote accesse-

ut subjectum
'
:

Diploma anno proximo datum

fratri

unumannum

etquadraginta dies,

acceden-

ostendit

tibus vero annis singulis infra octavas dicti festi

Clemens,

etc. venerabili

episcopo

el

ad sepulturam ipsius quadragintadiesdeinjunctis sibi pcEoitentiis misericorditer relaxamus. Quibus

verbis per

capitulo Trecorensi.

Laudabilis et longtevae observationis exem-

dominum papam

prolatis, ipse

domi-

plo imitatione digna decrevit antiquitas dies, qui-

nus papa mitra deposita, incipH cantando liymnum Te Deum laudamns, quem cffiteri cantando
:

prosequuntur.

Quo

fuiito

diaconus cardinalis a

sinistris papae assistens dicit vers.

Orapronobis
:

B. N... alleluia,
fiereta

et ctcteri

respondeant
si

Ut digni

efficiamur gratia Dei, alleluia:

festo omittetura//e/w'a.
:

vero solemnitas

bus primum sanctorum corpora de ipsorum tumulis transferuntur, festivitate celebri venerandos, ut juxta sacra; paginaj verilatem de loco suo laudibus pullulent ossa sanctorum, et sicut in tempore suo tritici acervus infertur, sic sancti post congesta opera recolenda sepulchrum in abundantia
gratiae

Sepluagesima usque ad Pascha, in pra^dicto Deindedominuspapadicit cantando Dominus vnbiscum, et respondetur:'< cum spiritu tuo. Dicat Oremus, et postea orationem, qua; competat illi s^ncto, finiendo ipsam orationem Per Christum Dominum nostrum, et respondeatur Amen. Et ipsa oratione flnita, dictus diaconus cardinalis a sinistris papae assistens
:

comperiantur ingredi,

dum

post

praesentis vitae

pressuras praemia patriai caleslis

iuveniunt. Et non solum

tate veri
t

eorum

spiritus in clari-

luminis, et secreto aeternai gIori;c occul;

intur horreum quasi conservationis ingressi sedeteorum corpora, licet adhuc terrea,de huniilitatis tumulo ad veneralionis cumulum eriguntur. Profecto translalionem hujusmodi justiliae praefi-

dicat

Confiteor, et6, utest moris, et locis debitis,

gurasse videtur
ctu, qui de

scilicet

immediate post Apostoios,

faciat

mentio-

ille accrescens et decorus adspehoc sa^culo transiturus, fratres adju-

nem

dominus papa dat indulgentiam gratiosam septem annorum et septem quadragenarum et data indulgentia per dominum nostrum papam, ac milra eidem deposita, facit absolutionem, et dat benediclionem more solito, dicendo P^-ec/d^/s et meritis, etc. faciendo mentioriem loco suo de sancto
flnita,
:
:

de dicto sancto. Qua confessione

rans, ad proniissionisterram ex yEgypto sua petiit

ossa transferri. Nos igitur novi sancti, sanctorum

noviter congregati collegio,

ex

signorum

insi-

gnium

praiclara congerie,

beati videlicet Ivonis

confessoris, olim

Trecorensis presbyteri, Iransla-

canouizato.
Quibus faciis, accedat dominus nosler papa ad locum cousuelum, ubi recipiat Pontificalia paramenta, scilicet alba et postea more solito mis:

tionem volentes solemniter celebrari, auctoritate Apostolica prffisentium vobis tenore concedimus, ut corpus coufessoris ejusdem congrua temporis
opportunitate captata, convocatis clero et populo Trecorensibus cum debila solemnilate ac honori-

Ccentia digna ad locum transferatis idoneum

sam

honore dicti sancti canonizati. Qua missa finita, ac data iterum indulgentia in fine missae de vii annis et vii quadragenis, et depositis paramentis, ad cameram suam
celebret solemniler
in
sive ad palatiam revertatur cuni pluviali et mitra,

diem

translationis

hujusiuodi

quem

perpetuis

temporibus celebrandum fore decernimus, festivis solemniis celebrantes, etc. Addit nonnullaruin indulgentiarum praemia ad incendendam eoruin
pielatem, qui expiata rite conscienlia, vel celebritati

prout primilus ad Ecclesiam venerat .

40.

5. Ivonis translatio.

intererunt, vel
ejus

sepulchrum
singulis
festo

S. Ivonis recur-

Servatis

hisce

rente

anois

die lustrabunt.

conseciandaB. Ivonis memoria, contulit Poutifex ad fideles ad illius venerationem alliciendos indulgentiarum iira;mia illius sepulchrum
ritibus in

Dat. Avin. IV id. Maii,

amio

vi .

'

T"iii

VII.

V.\\.

stcr. D'JDLX.\l.i.

CLEMENTIS Vr ANNUS

7.

CMRISTI

iri/|S.

439

CLEMENTIS

VI

ANNUS

7.

CHRISTl

1348.

Liidovico Ungaria; regi siia in recjno

rjesta

Nea-

mancipari vinculis imperavit

versus Neapolim jussit,

'.

Attolli

deinde signa

politano

excusanti Pontifex respondet, scribens Bertrando cardinali Apostolico legato.

eamque

instructis

agmi-

Percussus divinae

justitiac flagello

ingemuit Occi-

nibus ingressus terrore complevit, civium contempsit honores, mutavit veteres magistratus, de-

dens anno a Virgineo partu millesimo trecentesimo quadragesimo octavo Indictioiie prima
,

que

fraternae necis
:

auctoribus quaestiones novas

exercuit
fudit,
trati

saeviente

atroci

adeo lue, ut

redaclffi

urbes in

tum graves apud Clementem querelas Joannam universi sceleris in Andream paartificemque

solitudines, et deesse mortuis sepeliendis vivi vi-

consciam

omniiim

sontium

derentur. Et quamvis ea
pervagata, nonnulla
gelio
attrita

omnes

pixne nationes

sit

tamen regna

altero belli fla-

magis iras excepere. Inter quae Sicilia citerior calamitatum exemplum ac theatrum fuit vidil enim prius pulsam reginam, principes vinctos, Dyrracliii ducis fusum cruorem, matronas regia slirpe satas ad mendicitatem redcoelestes
;

vero sibi Neapolitanum regnum oratores ad Pontificem decrevit, qui cxposcerent, ut Bertrando cardinali
Apostolicac Sedis in Sicilia legato, vel alteri ipsius Sicula corona exornandi auctoritatem conferret

testimoniis

convinci.

Ad asserendum

populos a lalronibus spoliatos. Pervenerat, ut vidimus, extremo anno superiori Ludovicus rex
actas,

paratum Ludovicum ad susciAvinionense, ut e Pontificiis manibus Sicula corona exornaretur rogarent efiam Clenientem, ne fcedusconflrmaret pactum inter Joanac significarenf,

piendum

iter

Nativitatis Dominica? die Aquilam , ineunteque anno Neapolitani cives, missis oratopervigilio
ribus,
poli

regnum

ut Caroii

II

majoris natu

filii

ne-

ac justo regi delulerunt'.

Quibus perculsa

ac Ludovicum Friderici olim Trinanepotem, qui insulam Siciliae occupabat, ex quo Joanna suis juribus cesserat; recuperare enim eam insulam ex Aragoniorum manibus mecria; regis

nam reginam

Joanna regina, Ungarisque regem

exercitu
urbis arce, in

cum

ingenli

ditabatur, ac facile

Neapolim pelere accipiens, ex ejusdem

mense

rem i)erficere poferat, cum Aprili Joannes dux, qui insulam egregie

quam

se receperat, impositis trire-

mibus thesauri aviti reliquiis, cum exiguo comitatu in Provinciam velis remisque contendit quam Ludovicus princepsTarentiuus, cum se proditum a patruelibus principibus aliisque videret, magnis ilineribus secutus, mortem aut carcerem
:

adminislrarat, ac nova illius retinends jura pepeEx cujus obilu fanta inler proceres regni procurationem atrectautibus orta
rerat Aragoniis, obiisset.

discordia, ut illud pajne in solitudinem redegerint

*.

imminenlem

effugit.

Ca;teri regiae stirpis principes,

nimirum Rofraler,

bertus imperator Consfantinopolitanus, appellatus

Tarenti princeps, ac Philippus

etiam Ungarus, ut Joanna in cusfoa Provincialibus conjecta fuerat, detineretur; atque in eam ex judiciorum ordine haberetur quaeslio excusaviteorumdem oratorum
2. Institit

dia,

in

quam

minor natu
ofticii
:

Carolus Dyrrachii dux ac Ludovicus el Roberlus

fratres,

pluribus
Aversffi

stipati

proceribus

causa

opera sua in Siciliam gesfa fransmissum ad paternam aviaiu Carolum Marfellum educandum Caroliim Dyrrachii ducem jure caisum accessisse
:
:

Ungarum

agentem convenere
et

quo ad

vocafum

mutuos aniplexus

oscula regiasque dapes ad-

missi.Sed moxproditione Ungarus fraternam pro-

in Siciliam fralerna;que necis ullionem justissimam repetiisse. Denique significavit nullo succincfum exercitu Avenionem se accessurum
:

dilionem ulcisci meditatus, Carolum Dyrrachii

modo Carolum Martellum

vel

Stephanum ducem

ducem

necari in
,

eodem

loco, in

quo Andreas fueSiculw

'

rat pra^focatus

ac principes alios regiaj

Jo. Vill.

1.

XII. c.
I.

111.

.Mallli.
I.

Vill.

1.

c. 35. Collenut.
'

v.jiumm.
1.

Jii et alji.

I.

c. 10.

Flocse.
1.

ii.

Fazell.

i.\

decad'

Jo. Vill.

1.

sii. c. 110.

posler. c. 0. .Malth. Vill.

i.

c.

31.

AfiO

CLEMENTIS VI ANNUS

7.

CHRISTl 13A8.

Transilvanioe regni Siculi moderatorem crearet. Adjecere oratores nonniillas in Talayrandum cardinalem querelas, precesi]ue ad Clementem exo-

sione dicti regni inter

memoriffi Carolum
in

eamdem Ecclesiam et clara: primum regem Siciliae tunc

praefato regi facta per

humanis agentem
Ecclesiam,

eam-

randum, ut Apostolica benevolentia Ludovicum praedecessorum more complecteretur. Quibus respondit Pontifex, se Ludovico Siculi regiii iusignia
jure tribuere
victa

dem

regnum

i|)sum ad dilectum filium

nobilem virum Carolum Martelli primogenitum

dictce reginaj

ducem

Calabrite successionis jure

non

posse,

cum Joanna

sceleris con:

spectare

et aliqui tenent,

regnum

prtefatum fore

non

esset,

ac

si

ea damnaretur

censere

ad

eamdem

Ecclesiam devolutum. Et nos libenter

at-

nonnulios ad Carolum Martellum ex veteri pacto

vellemus, quod idem rex Ungariae diligenter

tenderet, qualiter
spectata

regnum

spectare, alios vero ad Ecclesiam devolvi

eum

qui

rem aliquam non

arbitri

ex-

et Ludovicum Trinacrium quibus illa suis in insulam juribus cesserat, neque contirmatas fuisse, neque visas ab Sede Apostolica constitutos nonnullos cardinales

initas inter

Joannam

sententia judicialis

auctoritate

fcederis leges,

propria occuparit, tain civiles

quam

canonicae

sanctiones rei occupatae privant dominio et jure,

si

quod
4.

sibi in

ea vel ad

eam quomodolibet

coin-

ad excutieudam Joannac causam judices Marlellum in Ungariara sine Pontificia voluntate

:

Carolum

petebat.

Ad

ea etiani, quae per dilectura fllium

et Siculos

nou debuisse cssum injuria insontemque videri Carolum Dyrrachii ducem , nec servatum in illius supplicio judiciorum ordinem Talayrandi accusationes meras esse calunmias nullam dissidentiaj de Apostolico studio cansam injuste quibusdam ditionis Ecclesubesse posse
transmitti
:
:

Martini clericum suura scripsit, ut tractatum in-

terreginam praedictam

habitum

confir-

mare nollemus, poterit regi responderi praifato, quod licet iidem Siculi multos traclatus, nobis et eidem Ecclesiae forsitan utiles, diversis successive
vicibus oblulissent, suos ad nos propterea
fre-

siaslicae

arcibus praefectoseum imposuisse

favisse

quenter nuntios destinando

verumtamen, quia
et regi-

Apostolicae Sedis bostibiis, ac praesertim Nicolao

eorum

in

hac parte causa inter Ecclesiam

Laurentio,

quem

ipsa capi jusserat

regnum

nam

praefatas conjuncla et

eadem quodammodo

duce ca^dibus, latrociniis, neque jure Roberlum Constantitiopolitanum imperatorem aliosque principes, in vincula conjectos. De quibus singulis ad Bertrandum cardinalem, Apostolicoe Sedis in Siipsius
:

Wernero Suevo

libidinibus fcedatum

eosdem Siculos exaudire noluimus; nec traclatus eorum, quos ut praemittitur, frevidebatur,

quenter obtulerant, duximusadmittendos. Verum tamen, quod regina ipsa sine scitu nostro, et absque eo, quod siguificaverit aiiquid nobis, inde
est

cilia

legatnm, nonis Maii scripsit

Eequitati,

assentiendum

', ut regem ad atque injuste prfesumpta

:

revocanda pro sua sapientia adduceret 3. Clemens, etc. Bertrando cardinali A. S. L. Primo ad id, quod idem rex (nimirum Ludovicus Ungarus) nobis scripsit suppliciter postulans, ut tibi vel alteri coronationem committeremus ipsius licet velimus et desideremus attente memorato regi in omnibus, quantum cum Deo possinuis, liberaliter et favorabililer complacere debent tamen idem rex et consilium ejus diligen: ;

cum eisdem Siculis dicitur haquos tractatus nec unquam vidimus, cum nec nobis oblati fuerint et nos ad approbationem vel reprobationem ipsorura procedere nullo modo proponimus pra^termissa ipsius Ecclesiai graviIractatus aliquos,
;

buisse

tate.

Respondeatur etiam diclo regi ad

per

id,

quod
super

nobis

Martinum

descripsit

eumdem,

quod nos dudura inquisitionem super praemisso criraine non solura

ipsius arreslalione reginaj,

contra reginam
cieteros

eamdem,

sed et
tibi,

contra regales

ter

attendere,
id

et

attenta

meditatione

pensare

utriusque sexus

cum adhuc eadem

et

utrum magna
Christo

possimus

facere
:

sine offensa

Dei et

regina in ipsis partibus moraretur,

postquam

conscientiae laesione
filia

cum

charissima in

nostra Joanna reglna Sicilise ilhistris,

clarae

regina ipsa huc applicuit, venerabili fratri BerIrando episcopo Ostiensi, et dilectis fiiiis nostris
S. Stephani in Coelio Monte presbyGalhardo S. Luciae in Silice diacono cardinalibus contra prasfatam reginam commisimus faciendam qui, tanquam veri justitiae zelalores, ad inquisitionem hujusmodi et alia contra ipsam reginam, si invenialur culpabilis, procedent, prout fuerit suadente justilia faciendum et cum inquiri comraode in Joannara non possit, sollicilandum

quee
regis

tam ex testamento
Siciliae

memorite Roberti
ut

Guillelmo
tero, ac

tit.

avi sui,

quam

alias

proximior

dicto regi in regno Siciliaj successisse dignoscitur,

quaeve pro
est

eodem regno per nos ad homaginm non interveniente Ecclesiaj Romana; judicio, eodem regno per ipsius regis
recepta, et quaj

Ungariae potentiam se queritur spolialam, ac su-

per

hujusmodi petil sibi justitiam De crimine morlis clara; exhiberi. Et infra memoriaj Andrea; regis Siciliaj viri sui nec condemnata sit nec convicta et esto quod esset de hujusmodi crimine condemnata nonnuUi assespoliatione
;

precibus Ungarias regera,

ut publicas labulas a

Bertraudo comite Montis Caveosi de crimine illataj regi Andreae necis confectas, vel earum exempla
transmitteret.
5. Rursus ad ea, quae venerabilis frater noStephanus archiepiscopus Colocensis, et dilefilius

runt,

secundum conventiones
VI.

babitas in conccsster

'

Tom.

Ep. secr. ur.ccxcvii.

clus

prffipositus Ecclesiaj

Budensis Strigo-

, ;

CLEMENTIS

VI

AXNTS

7.

CIIRISTI

1348.

441

uiensis dioecesis nobis pro parle regis Ungari;c oxposuerunt ipsius, ac alia quajcian), quiu Joannes de Campello archidiaconus Orodiensis eliam tetif{it
:

de eo lierel

iiiipie

suo

fuerat

lam

ejusdem

Caroli

quod de memorato rege patre per()etralum tamen Marlelli caplio et extra diclum
iie(|uiter
;

videtur suprascripta refponsio facienda.

eo,

primo super

quod

suppiiciler peliverunt,

Ac quod

regnum
facta?, in

transmissio, pnelerconscienliam nostram

nostrum

et

ejiisilem Ecclesiaj praejudi-

sicutad reges alios, affectum dilectionis e.vliibere-

cium

musad ipsum

detali petitione

miramur, cumnos

contemptum attentata; noscuntur: nec scimus, utrum expedierit moderno tempore, et

et

eumdem regem

Ungariae inter cseteros Catholicos

an i)lacuerit vel displiciierit gentibus

G.

dicli

regni.

principes orhis terrae dilexerimus, et ostenderi-

Ad

id doniqiie,

quod de morle quondam

nius signa charitatis et dilectionis eideiii, nimtios

Caroli ducis Duratii

rit

proponere curaverunt: poteiiualiter prae-

suos recipiendo benigne, ac honeste tractando et lionorando, et quantiun

luiiiius,

responderi, quod libenter vellemus diclos re-

cum Deo

et justitia

po-

gem
fatus

ojusque consiliuin altendisse,

expediendo

feliciter;

supplicationesque

dux Duratii

in captioiie et punilione prodtdicti

suas

ditionis

sufier episcopatihus, quam aliis ad exaugratiam favorabiliter admittendo super negotio (juoque dicti Andreaj regis Siciliic, dum

tam

torum ac patratorum
viriliter,

criminis se virtuose ac

ut inlellexiuius, habuit: et (lualiter

nou
nisi

erat
dicti

forsan possibiie,
ducis, ut ferlur,

quod

illi

capi

tunc,

quidquid honeste potuimus faciendo intitulationem, inunctionem et coronationem regias ei liberaliter concedendo, ac hujusmodi coviveret,

interveniente
si

ministerio,

potuissent. Propter qiiod attendant

verisimile

videatur, quod dictus

ronationeni venerabili fratri nostro G. Carnotensi cpiscopo committendo, rnultosque solemnes nun-

pro ipsius Andrese regis prosperitate ad regiium destinando praefatum ac penes reginam eamdem, ut eum ad administrationem dicti relios
;

dux ad captionem et punitionem proditorum processisset hujusmodi , si tanti sceleris conscius extitissef. Nec debuit dictoruin regis et consilii consideratio praeterire, quod patratorum hujusmodi sceleris ad nos duntaxat pertinebat et pertinet, sicut nos etiam duximus
per nostras litteras specialiter declaranduin; insuper utruin in morte ipsius ducis formam juris
servaverint, aut ex toto

gai
I

reciperet,
et

et

inaritali

affectione

tractaret;
,

er nuntios

litteras

sa^pius

insistendo

illos

insuper, qui dicebantur reginam ipsam ah ejus-

dem
a

regis

dilectione

avertere

processus Apo-

debuerunt:
7. a

cum

id etiam,

etolicos
dictffi

graves poenas et sentenlias continentes,

reginoe consorlio repelli

|)lura juste pra^cipiat

eam omiserint, attendere quod est justum, scriexsequendum . Et infra:

mandando

et

Item ad

id,

post

ejusdem regis prodiloriam morlem advermortis patratores, tractagravissiet

stalione reginae, respondeatur

est,

quod proiiosuerunt de arreutsupraresponsum

jus oiiines luijiismodi

lores

conscios, processiis generales,

mas
<t

et iusolitas

quodammodo

poenas et sententias

quod nos inquisitionem facieiidam contra reginam pra^dictam episcopo et cardinalibus commisimus supradictis, qui, sicut de eorum virtutibus et probitale confidiiiius, facient super lioc qiiod jiistitia suadehit. Item super
dicti regis
filiuin
iis, quae noinine Ungariae proposuerunt contra dilectuin

spirituales et temporales

faciendo nihilominus inquisitionem super tanto crimine faciendam prsefato comiti (quem credebamus ei-

continentes,

dem

regi Ungariaj

pilium,

magis favorabilem atque proquique nonnullos, quos repereral tanli

nostrum Talayrandum cardinalem,

etc. .

As|ierserant

eum

regis

oratores

patrati

in

An-

criminis reos atque culpabiles, ultiuio deputavit

supplicio)

dream homicidii suspicione

eo
:

et infamia,

quam ab

committendo te quoque ad inciuirensuper hoc non sohim contra reginam, sed et CcEteros regales praedictos ad partes ipsas, commisso tibi in eis plenae legationis officio, transinit;

dum

delergit Pontifex alienum [lenitus tam iminane criinen a tanto viro, tot virtiitibus praedito, atque adeo illustri prosapia sato: illum acerbis-

lendo:

nec recordamur aliquid

memoralo

regi

Ungariae denegasse,
scientiaj

absque remorsu conac offensa Dei potuerimus conccssisse.

ei

quod

simo dolore audita Andrea; necesauciatum fuisse. Viderent porro qui has calumnias ipsi suggererent, quanto dedecore sacrum cardinalium colle-

gium

afficerent, qui

horrendum

flagitium Talay-

Adverlant igitur
silium,
dissidere

dicti

rex Ungariae ejusque conut de

utrum rex idem de nobis conqueri aut

juste
iu

ipsum

tam muUis

oteamdem
a

iis, quae adversus magnis, in quihus nos Ecclesiamoffendisse dicitur, omisimus

possit,

et

usque nunc facere, taceamus

Et infra:

Super eo etiam, quod de missione dicta Caroli Marlelli in Ungariam exposuerunt nobis: legi respondeatur prafato, quod licet alias institerimus penes reginam eamdem, ut pia?fatum Carolum Marlellum ad charissimam in Christo tiliam nostram Elisabetli reginam Ungariac illustrem aviam suam mitteretnutriendum, ne forsaa
Amn.

rando afflngerent. 8. a Item ad ea, qua;dixerunt, quod idem rex Ungaria; libenter solus venisset ad nos, dum tamen vel eumdem Carolum Martellum, aut dilectum filium nobilem virum ducem Poloniae suum respondeatur eidem, quod vicarium ordinasset noslibenter videremus et honoraremus eumdem, et pro eo quidqiiid possemus absque Dei offensa, et pra?judicio parlis ac juris injuria faceremus. Asseruerunt etiam dicti archiepiscopus et prspo:

situs

nomine

dicti

regis,

quod idern rex paratus

,

nos personaliter ad suscipiendum coronam regiam pro regno Siciliae, si per nos ad
erat venire ad
:i6

ToMis XXV.

Rayn. VI.

442
id

CLEMEWrs

VI

ANNTTS 7.

CHRIST!

1/i'l8.

Ad qiiod ipsi responderi poleril, potestconsidenirecircumspectio regia, quid nobis liceat, quidve deceat in hac parte. Nunc igitur videtur responderi posse pra;scri[ito modo ad omnia, qufc ideni rex nobis tam per litvocarelur.
(jiiod satis

queipsius stipendiarii
indicto bello, fanto

Siciliae intuiissent, qui,

non

fiirore

irruperant, ac nullo

sexu aetalisve discrimine ferinam iu

lilatem exercuerant
:

omnes crudeabsisterent.

quos

si

rex tot caedibus temflagitiis

perare juberel, facile a tantis

Pergit Clemens
;

leras,

quam

per nuntios intimavit.

9. a

modo
in

prsedictum
;

Ostendatur insuper memoralo regi, quoregnum nullo modo juste potuit

et offeratur
sibi credit

occupare

eodem regno

modo

eidem, quod si aliquod jus competere, quoquo parati snmiis exhibere sibi super hoc celeris

Item cum punitio omnium qualitercumque culpabilium de morte Audres regis ejusdem ad nos duntaxat pertineat, ut praefertur, ipseque Ludovicus rex charissimum in Chrislo fllium no-

slrum Robertum imperatorem Constantinopolita-

et favorabilis justitia;

complementum
quse contra

et

requiEccle-

num

illustrem,

et

dilectos

fllios

nobiles

viros

raturetiam quod

ea,

eamdem
et aliis

siam in

terris

suis

domanialibus

pleno

jure spectantibus ad
praejudicialiter

eamdem,

sicut mittendo vi-

Philippum deTarento, acLudovicum etRobertum de Duratio occasione hujusmodi criminis auctoritate propria ceperit, et captos in Ungariam, sicut
praemittitur, destinarit;

carios ad civitates et castra

sia?,

quaedam

ipsius Eccle-

attendat

circumspectio

ndmodum

dicitur atlentasse,

regia
filius

utrum nobis

et

eidem
super

Ecclesiae

tanquam
:

velit efflcaciter et effectualiter

tyrannis ac inimicis et
Ecclesiac, sicut decet

quod persecutoribus ejusdem

revocare
;

et

devotus et reverens detulerit in hac parte

niiiil fuerit
iis

maxime cum
clum
justitia;,

per nos subdusicut et

principem Catholicum et fidelem, nullum omnino prtebeat auxilium, cousilium vel favorem reducendo ad memoriam dicti regis,
;

nosque parati simus,

si

semabs-

per extitimus, facere de prajdictis regalibus

que cunctatione qualibet,

et

prout culpabiles

quot et quanta eadem Romana fecit Ecclesia in favorem clarae meinoriae Caroli regis Ungarise patris sui, mittendoad parlesUngariffiin auxilium
quffi,

reperti fuerint, de prcxmisso crimine

quod

justitia

suadebit, etc. Prscipit legato, ut

si

Urbis, Patri-

monii aliarumque rerum, quae

ipsi

commissae

Caroli

regis

ejusdem legatos Sedis

S.

Apostolica;

ipsius, videlicet

R. E.

cardinales, et adjudi-

sunt status patiatur, ad Ludovicum se conferat, ut ha2c in ipsius cculis et animo defigat : sin vero
illuc

cando

sibi prffidictum

regem Boemiae ac

quorum
et

quilibet

regnum Ungaria) contra ducem Bavariae, qui tunc erat, se regem intitulabat Ungariaj,
:

contendere non possit

eam provinciam

Petro episcopo Viterbiensi, atque alteri praesuli de

omnihus egregie ab
11.

ipso instructis transfundat.

ejusdem Ungaria; regni susceperant diadema et inducatur prudenter et provide, quod horum aliorumque favorum multiplicium, quos eidem patri ac progenitoribus suis eodem impendit sludio,
piffi

Dat. Avin. non. Maii,

Ludovico

in

anno vi , Ungariam

recesso,

Joanna

e carcereemissa nubit

matrisEccIesiae esse velit recognitor de;

Ludovico principi Tarentino, Sollicitatus iterum CleNeapolimque rspetit. mens , ut Siculum regnum Ludovico Ungariae

votus etgratus
vel

et

attendere diligenter, quod raro

regi conflrmaret, ac regia insignia

illi

conferret,

nunquam

alius adversus

eamdem

Ecclesiam

negavit

'

id jure perfici

posse,

neque ad devin-

supra firmam petram, quac est Christus Jesus, stabili firmitate fundatam, contra quam, teste ipso
Clu-isto, portae inferi pracvalere

ciendam eo

scelere
:

conscientiam se

unquam

ad-

ductum

iri

restituendae

tamen

concordiae Siculo

non possunt,

legitur

erexisse calcaueum, quin Oualiter divina majestas

dexterae suaa virtute illum dejecerit, contriverit-

regno varias rationes attigit, si Ludovicus regni custodiam Sedi Apostolicae permitteret, ac sententiam de controversis in regnum juribus exciperet
:

que dejectum.
10. a

autsi

regnum Carolo

Martello tribueretur,

Item requiratur ipse rex, ut devotus ip-

atque a Sede Apostolica ex antiquis

pactis

cum

Carolo

I
:

sius Ecclesia; filius

operum experimento probelur,

auxilio et favore viro
illi

quod ab omni juvamine,

administrando regno legatus praificerelur vel denique si Ludovicus cousuetum censum Sedi
Apostolica; penderet,

nequam

Nicolao Laurentii, civi

Romano excommuhaeresi, ac uti-

neque

Ecclesiaj hostibus stu-

nicato et suspecto

vehementer de

deret in regni possessione tolerari posse ea lege,

nam non
ribus

infecto, ejusque sequacibus atque fauto;

ut Sedes A|)OStolica
iniret,.

cum

ipso

nullas pactiones
et adversae parli

impendendo prorsus abstineat quiniiuo Nicolaum eumdem, qui per aliquodtempusfertur

in civitate Neapolitana mansisse, capi faciat, etca-

suave firmaretauctoritale,

|.tum ad nos vel ad

te
;

miltere studeat, pro suis

demeritis recepturum

culosum esseteidem,
bileni
ret, si

quam periquam gravem etinextricaquodammodo maculam in sua gloria poneostendendosibi

et

ipsum in jus vocanti ex legum et judiciorum ordine non deesset. At nullam ex iis propositam concordite rationem Ludovicus Ungaria; rex iniit cum Pontiflce, cum antequam litterae a cardinale jam ille saevientis epidemiae legalo afferrentur metu iu Ungariam avolasset.
,

suspeclo de haeresi, ut
absit,

prseferlur, faveret,

Interea Joanna, ciistodiae tradita

in Aquensi

quomodolibet adhaerereto. Dedit vel, etiam legato Pontifex imiieria, ut Ludovico regi exponeret quot et quanta mala dux Wernerus alii-

quod

arce, ad Ludovici Tarentini, qui Provincialium

'

Tom.

VI.

Kp. cecr. mcccxcis.

= Jo. Vill.

I.

xii. c

Hl.

CLEMENTIS VI ANNUS
metu anfugerat, preces, jussu Pontificio dimissa Avenionem se contulit, ol)tinuitque a Pontifice,
ut solutis de consanguinilato canonicis legiluis Ludovico, ex quo uterum jam gerebat, connubio jungeretur '. Postulata * vero judicio ab Ungaria;
regis oratoribus, objecta exceplione, ad
vici, a

7.

CHRISTI 1348.

443
Ungaris, perdomuit
'
:

ceres, qui sentiebant

cum

multa Ungarorum
plures ex
sinerent.
iis

praesidia arcibus dis|iulit,

cum

peste assumpli,
alii

plures stipendiorum

inopia fuga lapsi,

ferro vol auro se vinci facilo

quo regno pulsa

respondit

esset, vi
:

vim Ludoretundendam in-

Quos felices successus cum Joanna regina signiDcasset Ponlifici, Clemens illam ad agendasdivino Numini grates excitavil, atque effusam
liberalitatem

cumbendum

excitaque a Neapoiilanis
pretio

prudentia

coercere jussit,

Decreti

absente Ludovico, ut pecuniam pro recuperando

amplissimo regno conficeret, Avenionem

distraxit,

quam

editis

publicis Tabulis emit Cle-

mens

',

oblinuitque a Carolo
II

Romanorum

rego,

autem fuere duo cardinales legati a Clemente ad pacem Neapolitano regno restituendam, (luorum altor Guido llt. S. Caicilia; in Ungariam pridie kal. Decembris missus ', ut Ludovicum mulceret alter
;

cum

ea urbs imperii esset beneOciaria (quod in

Frederico
beret,

vidimus)

'

ut

emptionem ratam

iia-

vero Anibaldus Tusculanus episcopus SicuH regni slatum foedissime bellis proeterilis labefactalum

atque etiam regia liberalilale ab imperio divelleret, adeo ut supremo ab Ecclesia jure teneretur, uti Clementis Vitai auctor narrat Iiis verbis':
Civitatem Avinionensem cum suo territorio a Joanna regina Sicilise, ad quem per prius speclabat, tenebaturque in feudum ab imperio, Romana;
EccIcsitB dato
et

compouere jussus ^ de quo dala; ad Joannam reginam ' regnique ordines ' extant litferae. Cui etiam demandata provincia " ut Reneventani agri
:

ad dilionem Ecclesiasticam spectantis limites definiret, sed ea de re deque Anibaldo inferius. Nunc
Ulterioris Sicilisc rcs perstringamus.

magno

pretio einit, consensu lanien

Flagilarat

voluntate memorati Caroli regis Roiiianorum

:

anni
illud,

initio

imperatorem electi qui etiam auctorizando, approbando et confirmando emptionem hujusmodi, voluit et concessit, quod in perpetuum
jn

a Cleinente oratorum opera sub Ludovicus Ungaria; rex ne foedus quo Joanna Trinacria; insulam a Sicilia;
,

regno sine ullo fructu atque

confinnaret
:

ulilitate divulserat,

sed illum, ut dixi, pestis ex regno

pertineret ad jus et proprietatem dictae Ecclesias,

prffifati

papse,
:

suorumque successorum canonice

et

dejtulerat ac Trinacrii Ungarorum metu, missis oratoribus, institere paulo post, ut Apostolica auctoritate

intrantium

quodcjue per eos libere teneantur

Trinacriam a Neapolitano regno disgrc-

possideantur in franco allodio, nec pro ipsis ho-

gariconfirmaret. Respondit Cleinens,

doliberarent
iu consilium

parum

Sedis

magiuin seu fldelitatem, servitium seu rccognilionem, cuiquain facere in posterum teneatnr et
:

Apostolicse in tanta re juribus ac dignitati

ii

cautum;
ipsis

hac do re

se,

cum

pestis ferocia

in

signum

adeptae

possessionis

et

tran^Iationis

remisisset, rediissentque cardinales,

rem cum

dominii eorumdem, de domo cominuni sita jnxta Ecclesiam S. Petri Avinionensis arinadicta; reginai
in ea affixa

adduclurum;

interea

amota fuerunt,

et

in

ipsoru u loco

teniplorum usum insulae Siciliae sacrum Epiphanice diem restitutum

Trinacris! calamitatibus sequenti

sacrorum et ad recurrentem
iri
:

sed

de
re-

arma

ipsius papae apposita et affixa .

anno sermo

12. Instructi auri vi ex venditione Avinionis,

curret.

Jam

alias Italicas res

conjiingamus.
est

tum ex sacerdotiorum

Provincisc decimis, necnon

13. In

Nicolaum Laiirentium turbas molien-

ex oppigneratis monilibus ac

gemmis*

redacta,

tem judicio agitur,

depulsus:
riaj,

Movere nisus

novas turet

Ludovicus Tarentinusac Joanna regina decem Ge-

bas Nicolaus Ijaurentius tribunatus officio

Urbe

nuensium triremes, tum Warnerum Germanum cum mille ducentis equitibus conduxere': utque
majori auctoritateinregnum Ludovicus accederet,
regis Jerosolymitani
stolica auctoritate
blicis Actis

cum

ad Liidovicuiii regem Ungaquo foedus ad Siciliam citeriorem inva-

cum enim

dendam

junxeiat, profugissot (de quo apud Uiiga-

(cum

Sicnli

nomen

sine

Apo-

ruin Clemeiitem questum vidimus) Werneriducis

usus

est

nonposset) corripuit, quo in puinvectusque triremibus Ge:

Germani, qui dissoluto a Ludovico rege exercitu

nuensibus prope Neapolim Ungarus pro tuendo regno

cum nullam classem magna imprudenlia

ti-

Campaniam se subduxerat, opera amissum tribunatum recuperare contendebat. Adveisus utriiisin

comparasset, exceptusque ab obviis procerihus effusa gratulatione ac urbein ingressus, parlim

more

partim viduas arces Neapoli imininentes recepit deinde Warneri Germani a quo baltheo * niilitari, ut illum sibi magis devinciret, cingi
, :

que conatus Pontifex Rorlrandum legatiim Perusiuorum, Florentinorum ac Senensium opem sibi conciliare jussit': cumque in Urbo plures Nicolauiii Laurentium reslituere pristimo dignitati alfectareiit" ob concoplam de illiiis a'quitate, et in rebus gorendis peritia opinionein (ex quo dejectus
infesta erant latronibus itinera, qu;cipse ab ea peste expurgarat) legatum admonuit, antea

voluit, equestribus copiis instructus

'

nonnullos pronum. 3765.

Vill.
I.

fueiat,

Tom.
in
I.

V.

Ep. secr. cclviii. Ms.

et

Tou). VII. Ep. secr.

2040.
el
'

Clem. VI
iii

' Ms. bibl. dccclsxxix. aliud sign. num. 37G3. iMatlh.

bibl. Vat. sigo.

ut diligentiam

omnem
c.

in

viarum grassatoribus

Vat. sign. ninn.

i.c. i8.

Sbmm.
32

et alii.

Annal. lom.

ct an. 1230.

num. 31.

Toui. vii. Ep. seer. cc.

'

iii.

an. Clir. 1226, nuin. 31

Gesta Clem. VI. apud Bosq.

I.

Malth.

Mallh. Vjll.

i.

c.

J8, 19, 20.

cLXViii.

Vill. ^

I.

I.

30
II.

et

alii.

ld. -0 21.

Ep. LX.\i.

Ep. cur.
'

An.

7.

Ep. XLviii.

Ep. cur. lxx.xiii ad 5 Ep_ xlvii.

Toin. VI. Ep. secr.

MCcLviii.

lip.

hcccxcix.

M4

CLEMENTIS VI ANNUS
ila

7.

CHRI.-STl

1348.

comprimendis collocaret;
])uno

enim Romanos
adjecit, ut

B. Petri in Tuscia parlamento per pnblica citalionis edictum, debita sibi securitate concessa, nl excusationem aliquam praetendere non valerel, peremptorie citari fecit, ut in tertio termino tunc

Nicolai Lanrenlii sludio, \el ab alio creando

tri-

adductum

iri

denique

prapo,

lenlem aliquem virum probitate insignem nec genere Romanum senatoria dignitate ornaret. Non

exprcsso coram eo in castro MontisflasconisBalnecregiensis dioecesis comparere curaret, dicturus

el

muneri Bertrandus, coaclis enim apud Montemflasconem ordinum coelibus, Nicolaum Laurentium judicio haereseospostulavit, neque comparentem decretoria sententia defixit quam postea Clemens papa ab Anibaldo card.cum jllum vergente anno Italicae legationi, ad dilionis Ecclesiaslicffi motus componendos procfecisset ',
defuit imposito

allegaturus causam rationabilem,

ret,

jiromulgari jussit

Clemens elc. venerabili fratri Anibaldo episcopo Tusculano A. S. L. a Dudum Nicolaum Laurentii civem Romanum, qui Iribunum se nominabat, rectorem Urbis ejusque dislrictus una cum bonae memoriae Rai-

quare proptcr excessus per hujusmodi recloria ac aliis officiis et honoribus quibuscumque, qua? sibi in Urbe el districlu praefatis quomodolibet usurpaverat, privari non deberet, ac pronuntiari incidisse in uonnullas excommunicationis sententias, tam a canone quam ab bomine promulgatas pro eo, quod certos clerico.':

quam habeeum commissos

si

ceperat ac carcerali fecerat custodia) maucipari,et

diversa castra, terras et villas, ad prajdictaui Ro-

mundo
dicta

episcopo Urbevetano, in spiritualibus in

Ecclesiam pertineutia occupaverat. Et quia supradiclus Nicolaus nec in dicto termino, nec post, per se vel alium coram dicto

manam

Urbe vicario nostro, duxinius usque ad nosIrnm beneplacilum depulandum, sperantes quod
ipse nobis et Ecclesia;

Berlrando episcopo comparere curavit, idem Bertrandus episcopus eumdem Nicolaum reputavit
exigente juslitia contumacem, ac ipsum sententialiter

exisleret, et dileclos

pace

et juslilia

Romanaj fidelis et devotus filios populum Romanum auctoritate noslra una cum dicto quibuscumque
molestiis et inju-

perpetuo omni bonore, dignilate, administradis-

tione et oflicio, quae in praedicta Urbe et ejus

trictu

Raimundo

episcopo gubernaret, et terras ac jura

usurpaverat

et

susceperat, ac duxerat quo:

ipsius Ecclesiffl a
riis praeservaret.

modolibet exercenda, privavit

vit,

ac etiam declara-

Sed idem Nicolaus perceptoriim ab eadem Ecclesia afque a nobis, bonoris et benefi-

cioruni oblitus, datus in sensum

nulla contra
in

eamdem

reprobum nonEcclesiam et rem publicam

excommunicationis sententias promulgatas a canone iro eo quod, ul praefertur, nonnullos clericos et personas Ecclein diversas
siasticas ceperat,
todiffl

eumdem

seu capi et carcerali fecerat cus:

gravem laesionem dicti populi allentare praesumpserat. et solus commissos per nos eidem Raimundo episcopo et sibi, ac nonnulla alia officia et titulos usurpaverat. Nos super
Dei offensionem et

mancipari

et

quod eliam diversa

castra,

terras et villas, ad supradictam

Rom.

Ecclesiani

pertinentia, contra processus per felicis recorda-

de opportuno remedio providere, ac ipsius Nicolai temerariis conatibus obviare volentes, veneiis

Joannem papam XXII, praidecessorem nostrum contra iuvasores et occupatores terraruni

tionis

ejusdem
dissc. El

EccIesicB factos

et et

rabili fratri

tunc

tit.

noslro Bertrando episcopo Sabinensi, S. Marci presbytero cardinali in pncdicta

postmodum confirmatos

habitos, ac per no^ eliam roboratos, inci

nihilominus dictusBertrandusepiscopus
et
alios,

Urbe
uoris

et ejus districlu

A. S. L. per uostras cerli

et

te-

memoratum Nicolaum apud eum

nonnullos bonos
et

per

litteras

commisimus

mandavimus,

ut

graves de hsresi vehementer

eumdem Nicolaum
sibi in

ab bujusmodi rectorioe per nos Urbe el districtu prafatis, ut prscmittitur, comniissa, necnon quibuscumque aliis ofliciis teu
titulis

suspectum
etiani
fecit,

et graviter

diflamatum, per simile

ci-

taliouis edictuni
ipsi

in consimili parlamento, debita

securilate concessa, |ieremptorie citari

quocumque nomine censeantur, per euni-

ut in certo peremptorio termino, tunc etiam

dem

alium seu

quomoriolibet usurpatis, autalias per nosvel alios quovis modo concessis eidem sus-

expresso,

coram eo

iu

prsfato castro Montisflasresponsurus,

conis personaliter comparere curaref, super facto

fldei et certis haereticalibus articulis

penderet, privaret et amoveret ad tempus vel in perpetuum, sicut expediens videtur, proul in pradictis nostris indeconfectis lilteris prffimissa serio-

sius continentur.

Idemque Berlrandus episcopus,

(li-

receptis noslris lilleris anledictis, de pra-missis

cet essent in
illis

partibus notoria) plenius infor-

matus, tam ipsarum vigore quam et legationis et sibi per nos in dicta Urbe el districtus ejusdem, ac diversis terris aliis et provinciis comTicariatus,

quod ordoexigeret rationis. Sed cum idem Nicolaus neque ante terminum, neque in praedicto prafixo terniino curaret coram ipso Bertrando episcopo comparere pricfatum Nicolaum reputavit, exigeute justilia, contumacem. Volens tamen mite agere cum eodem, ipsum post prajdictum lerminum ad eju; malitiam convincendam, priusquam ad proferenac alias facturus et recepturus,
,

rum

missorum, eumdem Nicolaum in publico diversopraiatorum, nobilium et subditorum civitatum et aliarum terraruni provinciaj Patrimunii
'

dam in eum excommunicationis sententiam propterhujusmodi contumaciam veniret, duxit per die^ aliquot exspectandum. Etquiaidem Nicolaussuam praesentiam coram dicto Bertrando episcopo in
praedicto castro Montisflasconis seu alibi exhiberi'

Xn

7.

1.

III.

E;'. cui. i.

CLEMENTIS VI ANNUS
contumaciter non curavit, idem Bertrandus episcopus iii ipsmu Nicolaum si, ut pr?cmillitiir, iii
faclo fulei

7.

CHRISTI 1348.
:

445

conlumacem propter

ipsius

contuma-

regno evectum quem gravissimis lilteris Apostolicam Sedem exleros in omnibus rcgnis moderandis Ecclesiis posse imposius

docuil Pontifex,
nere.

ciam excommunicalionis senlentiam promulgavit, ipsumque mandavil et fecil excommunicatiim publice nunliari, prout in diversis lilteris inde
confectis, ipsius Bertrandi episcopi sigillo munitis,

Clemens,

etc.

Alfonso Castella) et Legionis

regi illustri.

Dum tuam

prccmissa seriosius continentur.

B

tiouis et fidei puritalem,

progenitorumque tuorum devoqua erga Dcum el Pioma-

Cum autcm

prffifatus

Nicolaus sufc salutis

illi-

oblitus,
citis

nesciens aut potius nolens a vetitis et

nam Ecclesiam claruistis, diligenler allendimus, dumque speramus, quod tu in hac devolionis et
fidei puritate persistens, illam non solum conliuuare debeas, scd augere; miramur (]uomodo sic tuam per aliquoscircumveniri prudenliam passus fueris, sicque illorum qua^renlium sanctuarinm

abslinere,

tanquam

in

profundum malorum
mole
de-

prolapsus, mentis sua) oculos peccatorum

pressos non curet ad veritalis el rectitudinis semitam redire sed magis in sua dauuiabili pertina;

obduratione persistens, ac pcjora facultas et voluntas affuerit, pcrverso studio satagens cumulare, adluic statum
cia et execrabili

prioribus,

si

ei

Domiiii ha;redilario possidere inordinata; condescenderis voluntati, ul ipsius Romana; Ecclesi;e matris lua) ordiualionem providani circa provi-

Urbis et regimen, sicut habet fide digna assertio ct

sionem ejusdem Cauriensis

ris,

Ecclesia; molesle tule-

manifesla probant indicia, conelur subvertere,

et

Ecclesiam Dei matrem cunctorum fidelium pro;sumptione lemeraria , quinimo execrabili insania,

eam tanla maturitatc digestam levibus aliquorum allegationibus, quas non ralionum efficacia roborat, sed noxii
affectio,

potius

appetilus confutat

perturbare, et (ut
et

suum venenosum

proposi-

tum

perniciosum affectum eo potius perducere

valeat ad effeclum,

quo
,

sueb pertinaciaeetfactionis

iniqua} plures consortes habuerit et faulores) clandestinis

illicilis

impugnans. Numquid, fili charissime, Apostoli Domini, quorum doctrinafulget Ecclesia, et Chrisliana fides incrementa suscepit; imo iii quibus jacta sunt fidei fundamenla, et quoruni
sunt episcopi successores, exlra proprias nalione^ et genles provincias alias alque regna in sortem pra;dicationis, disponenle Domino, non susceperunt? Numqiiid B. Jacobus, per
Evangelica? veritatis

tractatibus
et

subdolis machinationibus

quasimplerenon

posset promissionibus,
et

et

mendosis seductionibus diversos comilatus

singulares personas a devotione Ecclesiaj nititur

retrahere, ab utililate reipublicic revocare, averlere,
et

quem

Hispaniis

eas

secum

traliendo in pr;ccipilium ad

subversionem statusUrbis pra;dicla! in nosljum et Ecclesiae prBedicta: grave dispendium, multorum scandalum, et exempli perniciem colligare propterea nos volentes tam perniciosis ausibus et [)eri;

lumen resplenduit, et sacri Baptismatis innotuit sacramentum in Ilipaniis orlus est ? Quid igitur mirum, si Romanus Pontifex, ad exsequeudum ministerium servitulis injuncla; illius, cujus vices gerit in terris, et apiid quem non est Juda;i Groecique distinclio, neque

culosis temeritalibus obviare, ac indemnitali nostrae et

acceptio personarum, instructus exemplo perso-

reipublicaj quanlo salubrius

fraternitati
tua;,
etc.

possumus

pro-

nas idoneas

eligit,

et

quanquam

alienigenas va-

\idere,

Imponit provinciam, ut edicta Bertrandi cardinalis adversus Nicolaum Laurentium in decreta; legalionis Italicfe
locis

canlium Ecclcsiarum re;;imini praeficit, deputatque paslores ad Dominici grcgis curaiii ?

a clesiis

promulgauda curet: neque illum modo, sed omnes ejus sequaces, qui ipsum quopiam in loco receperint, vel qui eo cognito eumdem non dclulerint
,

CcBterum si inler pra;latos exlraneos in Ecdictorum regnornm tuorum ex Aposlolic.x'

Sedis auctoritate

aliquibus placuit, hoc

analhemate deflgat.
.
ila

Dat.

Aviu.

II

k;il,

Decembris, anno vu

Perfectum

est

Pontificia sollicitudine, ne

Nicolaus Laurenlius, vel alius rei|)ublicae perturbator ad tribunatum a

schisma confiarelur,

Romanis excitaretur, neve ad quod nonnulli conteude-

bant, ut ex lilleris Pontificiis constat: a

Ad quoschisma
Hispa-

rum

inquil Clemens',

alterum
inferius

et

qutesumus, non phreneticorum more languentium medelam el medicinam respuerunt, imputet potius ad delictum cum ipse idem, si attente moresejusel vilam inspicias, et in libra recUe considcralionis appendas, occurrat libi clarus meritis atque virtulibus, ac scientia doctriuaque pra;lucidus velut quoddam luminare magnum i;i Dei Ecclesia co: :

unus minus forsan tua puritas ad vitiuni, adscribat sed subdilis suis, qui
proiiiotos
illi

eliam procuraudum
intentio .

quorumdam

laborare ferlur
:

ruscasse.

De Nicolao iterum

jam

erga

te

Quapropter, Uli charissime, siiicerum matris Ecclesise zelum et amorem consi-

nicas res deiibemus.

derans et atlendens,

Clemenlis ad Alfonsiim Castellce de jure Ecclesiastico disceptantem responsum. Questus

1-4.

molcsluni non habeas, si vacantibus Ecclesiis rcgnorum tuorum pra'dictoruiii inlerdum Apostolicie Sedis proeficil aliquas
pcrsonas idoneas ex plenitudine
tcslatis, etc.

est

Alfonsus rex Castelkn apud Clenientem, exte-

sibi credito; |)o-

runi

hominem ad episcopalum Cauriensem

VI. tii.

in ip-

Datum

Aviii.

XV

kalend. Novembrij

anno
'

vii .

Tom.

scr.

sicccxcix.

15.

Caroli imperatoris aucloritas in Germa-

446
nia aucla.

CLEMENTIS VI ANNUS

7.

CHRISTI 1348.
quseconfessussum,
et propteJ-

In

Germania
post
,

Caroli

Romanonim

et

me

coiitra prsedicta,

Boomoriim

regis
res

admodum
tns his

aucise
III
'

Ludovici Bavari obitum atque amplificatse sunt;

quae incurri sententias excommunicationis,

pensionis et interdicti prolatas ab
jure, vel

susvel a

homine

non. Februarii est ipsi gratula Omnipotenti Deo laudes et gratias aginius, quod eo tua negotia dirigente cuncta tibi, de quo gaudemus immense, in partibus ipsis feliciter prospereque .succedant . Eruperat Carolus e Boemia , validoque succinctus

quod Pontifex

verbis

eorum aliquod ulterius facere, contra juramentum per me praestitum veniendo, in praedictas senfentias reincidam ipso facto. Dat. Avi-

nione

XV

kal. Martii,

anno

vi . Consenlit

omnino

his ea formula,

exercifu

Germaniam peragrabat %

et

qua armoEcclesia

benbergensi etiam Ulrico

Pragensi
*

'

Alberfus Argentinensis Baepiscopo traditam repetit ^ quae episcopo Constantiensi et Ernesto

quam

'

rum

terrore,

qua censurarum religione devinctos

populos, ostensa veniae et

gratiac spe,

cum Romana

in suas partes adigebat.

enim

episcopis Pontifex, ut ad Caroli regis

Commiserat impearclii-

Ca^terum addit memoratus auctor illam Basiliensibus, qui de amplectendis Caroli regis partibus agitabant, acerbiorem visam, afque
data.
ita regiis

obsequiis accessisse, ut a Joanne Pisto-

ria redeuntes, expiato rite pra^terito crimine, ab-

riensi internuntio Apostolico totius populi

nomine

solverent

qua de re formula Balduino

liis

a censuris liberari

episcopo Trevirensi data

verbis concepta est^:

Forma

confessionis faciendae, et juramenti

pra?slandi per illos,

qui absolventur,

talis est.

templorum et et tum episcopns Basiliensis Morbacensisque abbas, acceptam Caroli liberalitale suam ditionem
tutus
:

magistratus poposcerint, ac sacrorum usus Basileae fuerit resti-

Ego... confltcorrae tenuisse et tenere fldem

solemni ritu sunt professi

rarunt. Addit auctor
Nativitatis
^
:

et in

ejusdem verba

ju-

Catbolicam, et credere et tenerequod credit, tenet

et credidisse et et docet sancfa mater Ecclesia adhuc flrmiter credere, quod non spectat ad im;

In die

quoque

sancfo

rex

peratorem papam seu summum Pontificem deponete et alium eligere vel creare sed hoc heereticum reputo et bajresim damnatam per Ecclesiam supradictam. Insuper ad sancta Dei Evangelia jufo, quod stabo et parebo mandatis Ecclesiop ac
:

Domini, (nimirum superioris anni,] fuit, legitque inmissa in GalliCantu alta voce, babens in manu evaginatum gladium, evangelium Exiit edictum a Ccesare Au-

communicatus

gnsto . Digressus Basilea,

tienses,

Spirenses,

Worma-

Moguntinos

adiit,

ab iisque regia pompa

exceptus.
16. Eenriciis archiepiscopus

domini nostri domini Clementis, divina Providentia papffi

riis,

VI

et Ecclesia;

Romanaesuper

illatis inju-

sttdatur judicio.
vicus, qui

contumaciis, rebellionibus, fautoriis et

aliis

Moguntioc agebat, Henricus exaucloratus ac Bavari principes Ludo-

Dum vero

Moguntinus po-

commissis confessatis et non confessatis, ac csteris poenis, quas incurri ab homine vel a jure propler praemissa, et quod eidem domino nostro vel ea tangentia successoribus canonice intrantibus papa> ejusque fidelis ero de ca;tero, eisque debitam reverentiam et obedientiam exhibendo. Dumino pra;terea Caimplicite vel explicite per
;

me

marchionatum Brandeburgensem

obti-

nebat, Rudolphus, ac duo Ruperti palatini Rheni

cum

Erico duce inferioris Saxoniae ab Eduardo

oratoribus in
comitiis, Roih

rege Anglia? sollicitati proximo ab Epipbania die

Eduardum Anglum ', habitis ab arce, cui Constein nomen inditum,

manorum regem

salutarunt

unde magnos

rolo regi

Romanoriim tanquam
et reliclffi et

regi

Romanorum,

per

eamdem
;

parebo
iato
ticis

Ecclesiam aiiprobato, obediam et filiis dicti Ludovici, quandiu

regi

in rebellione ipsius Ecclesia; perstiterunt, et pra;-

Germania concitatos motus refert Argcntinensis, ac regem Carolum Moguntia Wormatiam se recesed omnes schismaticorum conatus irritos [lisse cecidisse, quamvis alios atque alios reges elege:

domino Carolo
et

non obediverint ac

hfere-

rint ac

triumphasse de suis hostibus

Romanam

schismalicts aut eoruni

sequacibus per

Ecclesiam, Carolo
potito, visuri

quem

ipsa constituerat reruni

dictam Ecclesiam denotatis non adhsrebo, neque favebo, nec quibuscumque aliis contra dominum papani, Ecclesiam ac regem praedictos dabo auxilium, consilium vel favorem directe vel indirecte, publice vel occulle:

sumus. Atque in primis Clemenfe

adversus Henricuni exarchiepiscopum Moguntinum dum amissa; ob scelera dignitatis dolore

,

furebat,

harum discordiarum
auctorem,

in

Germania

praeci-

quodque deincepsnuili
adhccrebo,
nisi
ille

puum

Ecciesiasticarum censuraruni
haeresis infamia;

ut imperatori

obediam

vel

contemptorem, neque
in jus vocavit
;

inimuneni
illius

primitus fuerit per

tus.

eamdem
aliis in

Ecclesiam approbaLudovici,
rebellione ipsius Ec-

ut de fldei articuiis

coram Sede

Nec cum eisdemrelicta

existenfibus contra

et flliis dicti

Aposlolica responderet. Data est accersendi

S. Mauritii et S. Joannis

aut quibuscumque
clesife

in judicium provincia'' praeposifo S. Victoris ac

Ecclesiam

et

regem

Ecclesiarum

scbolasticis.

prmdicfos colligationem, obligationem, conspirationem faciam sive ligam. Volo etiam et consentio,

'

Reg. post eamd. Ep.

aii.

quod

si

contingat (quod absit) in posterum,

l.iv.

6. E|t.divers.
i.

' 6

Scg.

II.
1.

* Cleni. 2. p. - .Mb. Arg. in Chron. form. ccLXCix.et lom. vi. Ep.sec. McccLXVili. ^ Alb. Ar;;. in Chron. post Ep cnm. dcclxcix

Jo. Vill.

XII. e. lOi. Alb- Arg. in

Chrou. Rebdorl'.
rer.
1.

in Anual.

'

Tmn.

1.

II.

MXC. Ep. com. DCCLXCix.

VI.

Ep.

scei'.

k\\\. .irg.

111

Cliicu.

.\ii.

(j.

Gest. Clem. VI.

et alii.

Serar.
G.
I.

iii

Henr. Mogunt.
1.

v. Trilh. in

Chron.

"

Au

i.

p.

Ep. cur.

i.

CLEMENTIS
:

VI

ANXITS

7.
fide

CHRISTI i;<4S.

atque edicti Pontilicii divulgaiuli in quo ubi noiHiulla Pontifex de Ludovico Bavaro est praifatus, ut a Joanne XXII ob scelera adeptis ex discordi, ut
fuerit,

digna relatione deducto, quod iduin llenricus,

jirtemissis

omnibus per eum

perpetratis

non concompli-

tentus,

cum

(|uibusdam suis in

iiac parte

fama ferebat, electione juribus exutus atque omnibus iiatriarcliis, archiepiscopis

cibus, fautoribus, et ei adhierentibus, ipsani Ec-

dignitalum privatione, ipso opere sine prsvia monitione contrabeuda, iiiterdictum ne in illius verba jurarent, vel Ecclesiarum suaruiu ditionem ipsi acceptani referrent; Henricus tamen, spretis Apostolicis cdictis, clienlelarem

et episcopis, intentata

clesiam Maguntinam et administratioiiem ejusdem, necnon oppida, castra, villas et loca alia, et

nounulla ornameuta

Ecclesiaslica

Pontificalia

vasa argeutea, et bona et jura ad Gerlacum archi-

episcopum

et Ecclesiaiu

Maguntinam

prajfatos spedeti-

ctantia, occupabat, usurpabat,

consumebat,et

sponsioneni

Ludovico addixerit, seque

perjurii et anatheniatis

nexu

irretierit,

ac postu-

nchat indebite occupata in nostrum etcjusdem contemptum, suje salutis dispendium, ct eorumdem

latusjudicio in contumacia obduruerit:

dit

tum

sub-

quas subjecta

earumdem
: ,

litterarum pars popraeposito

cturam,

Gerlaci et Ecclesioe Maguntinae intolerabilem Jaet scandalum plurimorum; nos volentes

tior

complectitur

17. Cleraens
S. Victoris extra
ritii

etc.

dileclis

filiis

muros Maguntini, etc... S. MauJoannis Maguntini scholasticis Ecclesiarum, salutem.

ac... S.

hujusmodi tam deteslandis ausibus, et perversis conatibus obviare, et eisdem Gerlaco archiepiscopo et Ecclesiae Maguntinajprovidere dereraedio
opportuuo, venerabilibus fratribus nostris... Treverensi, et... Ravennati archiepiscopis, ac dilecto
filio

Comparere contumaciter non curavit (nimiHenricus) sed ut susc ingratitudinis vitium erga Sedem pra-dictam multiplicaret ulterius, et

archidiacono Treverensi,

eorum

propriis nolitteris in

rum

minibus non

expressis, nostris

dedimus

excessus excessibus, et culpas graviores culpis

liora prioribus comniittere peruiciosa

dam-

mandatis, ut priefato Gerlaco archiepiscopo assistcrent, et Henrico jam dicto suisque sequacibus,
fautoribus
,

nabiliter cumularet, ex tunc priora et detestabi-

et

ei

adhaerentibus

resisterent

viis

temeritate

omnibus

et

remediis opportuuis.
Nicolao Patra-

pra;sumpsit

ipse

namque

praefato

Ludovico sub-

19. PrcEsentatis itaque litteris Apostolicis su-

sequenter adhaesit contiuue, ipsum pro imperatore, qui tamen nec imperator, nec rex fuisset

pradictis venerabili fratri nostro

censi, tunc Ravennatensi archiepiscopo, ipse INi-

habendus tenendo vocando et exhibendo sibi lanquam tali reverenliam, et plures alios detestandos excessus qui brevi non possunt sermone concludi, in divinae majestatis contumeliam, gravem diclae Sedis oflensam, et multorum perniciem committere non expavit propter guae eumdem Henricum, in sua pertinacia indurato animo contumaciter perdurantem, repuiavimus contumacem, et in ejus contumacia de fratrum nostrorum consilio, praesente praeialorum, clericorum et aliorum multitudiue fldelium copiosa, ipsum ab officio et beneflcio duximus suspendendum et tandem de dictorum fiatrum
,

colaus solus in hujusinodi negotii executione procedens, prout sibi vigore lilterarum nostrarum

hujusmodi competebat, nonnulios processus contra eumdem Henricum ejusque sequaces, fautores et adhxrentes eidem fecit; quosetiam postmodum
aggravavit,nionitiones etexcommunicationis, suspeusionis et interdicti sententias continentes

prout haec omnia in

eorumdem prtedecessorum
litteris et ipsius

nostrum, ac nostris

cessibus inde confectis

Nicolai proplenius continetur. Sed

iniquitatis et perditionis

idem Henricus, tanquam

fllius,

tias

mandata et sentensupradictas pluribus annis sustinuit, et adhuc

processus, monitiones,

nostrorum consilio,
copiosa, in

adstaiite simili

multitudine

pertinaciter sustinet

eumdem

Heuriciini tuncarchiepisco,

redire ad Ecclesiaj unitatem,

haereticae pravitatis.

animo indurato, nec curans non sine scrupulo

pum

contumaciter absentem

ad hoc citatum
dignitate
:

legitime^ perpetua; depositionis proferentes sen-

Nos

igitur nolentes, sicut nec velle

debemus

lentiam,

eum omni

honore, potestate,

pra?missa tam detestanda facinora conniventibus

oculis pertransire,
iie

ac offlcioPontificali privavimus, justitia exigente

ipsius facti perversitas aliis

ac feudationes, alienatioues et obligationes, quas

de bonis ipsius Ecclesiae Maguntinae post latas in

eum excommunicationis
tias

et

suspensioiiis seirten-

attentare prcesumpsisset, in irritum duxinius

:

exemplum, discretioni vestrae per Apostolica scripta mandamus, quatenus vos, vel duo, aut unus vestrum, per vos vel alium seu alios eumdem Henricum olim archiepiscopum Maguntrauseat in

revocandas
vacauti,

ac eidem Ecclesice Maguiitinx' tunc ne longae vacatiouis subjaceret incommodis, de persona venerabilis fratris nostri Geriaci archiepiscopi Maguutini, de dictorum fratrum nostrorum consilio, auctoritate Apostolica duximus providendum, curam et administrationem ipsius tam in spiritualiljus, quam temporaiibus sibi

tinuin

ex parte nostra citare curetis

ut infra

certum terminum peremptoriuiu competentem,

quem

ei duxeritis praifigendum, se conspectui Apostolico personaliter repraesentet, super Catho-

licae fidei articulis

debite respoiisurus, et auditu-

rus, recepturus et facturus super prcTmissis,

justitia

quod

plenarie couimittendo.
18.

dem,
notitiam nostram

suadebit; aperte Henrico praedicentes eiquod nisi iiifra praedictum terminum per
ut pra;mittitur, statuendum coinparuerit

Postmodum autem ad

nos

ei,

448

Cr.EMENTrS VI

ANNUS

7.

iis

CHRISTI 134.
Sedi Apostolica; injurias pro acceptis bene:

|iersonaliler, ul praererliir, iios conlra cum, prout nobis expediens videbitur, medianlejuslitia pro-

ab

ficiis

rependi

cedenius, ipsius conlumacia non obstante.

Diem

Clemens,

etc.

dilectis

filiis

generali et pro-

vero hujusuiodi cifalionis et formam, et quidquid super hoc duxeritis faciendum, nobis per veslras
lit(eras liaruni

vincialibus ministris, ac caeteris fratribus Ordinis

Minoruni.

seriem continentes intimare curetis.

tio

Molesta nobis et displicens

mullorum

rela-

Volumus
ia

quod processum vestrum, super bujusmodi citatione babendum, peredicta publica

insu|ier

locis proponenda, et afligenda publicetis, de quibus verisimibs habetur pra?suniptio, quod ad

ad nostrnm perduxit auditum, quod nonnulli ex confratribus vestris partium earumdem (nimirum Germania^) qui ejusdem Ludovici fautores,
consiliatores et ei adhaerentes extiterant,

non

so-

ipsius Henrici possit pervenire notitiam, vel alias,

lum Deo

et Ecclesiae

per poenitenliai debitum re!

prout melius et ulilius vidcbitur, ratione praevia

faciatis.

conciliari,

proh dolor

non curantes sed velut

;

in

Datum Avin.

IV

id.

Februarii, an. vi .

profundum malorum demersi,

praicipitium

ut sibi et
,

aliis

20. Depressam Henrici superbiam, atque Gerlacum contra ejus vim Ecclesiam Moguntinam tum ope Caroli Ronianorum regis consecutum, referl Serarius his verbis Hic Geriacum electum et a Ponlifice confirmatum, ut ei Moguntinus clerus ac populus, deserto Henrico, pareret,
'

damnationis

existant

quamplures

volentes

ad gremium Ecclesiai

prtefataj reverti,

valde adjuvit, et Falelvensteinium

Cunonem

de

quod idem Luimperator extilerat pollutis ac mendacibus labiis ac pra?sumptione ac quantum in eis eraf, damnabili asserentes nonnullos se ad charissimi in Christo fllii nostri
ab

eorum

proposito retraxerunt,

dovicus verus

Romanorum
:

quo iterum
cesi

poslea, rebus quas e

Moguntina

'dioe-

Caroli
el

Romanorum

regis

illustris,

rite

pronioti

omnibus exuit. Fuerat autem moris, ut propter tantam temporum difficultalem amicla stola crux in summi iempii medio poneretur, et coram ea quolidie a clero caneretur Media vila ; et psalmus Deiis laiidem meam. Sublalo autem
tenebat,
: :

ab eadem Ecclesia legitinie approbati, obedien-

tiam disponentes, ab
Hi

eorum

proposito revocantes.

sunt frnctus, quos ex laboribus eoruindem confratrum ipsa metit Ecclesia? Haec sunl opera
sanctitatis,

quibus quaerunt Deo populum acce?

Ludovico,
tantibus
libus

fuit

et
:

illa

solemniter sublata, can-

ptabilem reddere, quibusque vacant profectibus

omnibus

Carolo IV,

Te Deum laudamus ; pra^senMogunlino nostro, Treverensi,

Spirensi, Argentinensi

animarum

acerbius et gravius sauciant

Coloniensi,
et

Herbipolensi,

Bambergensi episcopis, aliisque plurimis prin-

simplicium ac proinde
nullatcnus

cipibus el viris nobilibus, ut habet M. S. L.

movendis novis lurbis ferox Henrici animus , Eduardo enim oblatum a schismatis perduellibus imperium respuente, spondente tamen ipsis regium studium, ut Carolum regem Boemiae regis Francorum studiosum dejiceret, Henricus Moguntina sede deturbatus ac liavari princi))es Friderico marcbioni Misnia; abdestitit

Non

monemus,
tes,

Quia vero Iutc tanto nos pungunt quanfo plurium animas ruinae damnationis exponunt; pati ea sub dissimulationis velamine intendentes universitafem vestram requirimus et horlamur attente, per
,

Apostolica scripta districfe pra?cipiendo

mandan-

super hocremedio providere curetis, per quod talia similia de cactero conquiescant, et ad correctionem eorum non oporteat limam apponere Apostolica) potestalis. Dat. Avin.

quatenus de

illo

VIII kal. Junii,

anno

vii .

nepoli ex

fllia

Friderici

II

imperatoris ineunte

mense Junio
est,

in oppido Bavariic, cui Kaus nomen tyrannidem detulere -. Sed is cum injustam

Lacessitus porro Bavarorum principum

22. Caroli imperatoris in Bavaros expeditio.

injuriis

electionem perpenderet, quanlisvese objiceret peliculis, Carolo regi, acceptis decem niarcliarum
millibus, clientelare ofQcium solemni rilu prajstitit.

Carolus rex signa adversus eos exlulit ', perque Ruperti ducis ac Palatini ditionem ferrum Boemicum flammasque circumtulit. Quibus ipsi cla-

21.
tificice

guerelce.

De pseudominoritis Ecclesiw infestis PonNon defuere ex sacro Minori-

tarum Ordine

viri hypocritaj superiori

Corbariano

dibus acceptis, paucis post mensibus ejusdem Caroli gratiam expetiere, concordia3 interprete Alberto Austriic duce, ac solemnes ea de causa Patavii coetus habitos refert Henricus Rebdorfius' legatusque est a Carolo ad Sedem Apostolicam

scbismate, infecli, qui his tumultibus faces addidere, ac plures egregie ad Carolum regem Roma-

norum agnoscendum comparalos a

lio

suscepto consiavertere, et contra edicta Pontificia declamare,

Joannes Boemus ' ex Dominicana familia religiosus vir, ut pro adducendis in Aposfolicae Sedis gratiam Ludovici Bavari filiis Clementem oraret.
At
nullas illius ineundae expressas leges citissimeque redirejussusesset, nuliuin certum responsum Pontifex dedit, quippe qui uon potuit ea de re deliberare cum cardinalibus,

cum

is

adschisinaticorum gratiamnon perhorruerunt: de quibus Clemens, datis ad sui^remuui Minoritarum pricpositum et alios, qui sodalibus in singulis provinciis prteerant, litleris gravissime est questus
',

altulisset,

quos

pestilentiae disperserat

metus

ac

Romano-

'

Ser. Mog. ver.

1.

v.

Mb.

.\is. ubi siip.

Toni. vii. Ep,

Rebdorf.

in

Annal.

Clem.

loni.

vii.

Ep.

secr.

rtl.

secr. XXXII.

3 Ibid.

CLEMENTIS VI ANNDS
runi regi Iktc rescripsit
:

7.

CHRISTI 1348.

4V!)

fratribus nostris propter pestem

Quia nonnulli ex ciuae, ut ad luam

que

in Litliuaniam, ac Pastri evastata spoliis one(1).

stus rediit

Vix dissolverat exercilum,

Lilhuania^
fratribus
copiis
valiilis

cum
ct

credimus pervenisse notitiam, patriamhanc inaudita et increilibiii clade

Ojgerdus

dux

Keystud
irrupit

vastavit, a curia secesse;

Patrikyg stipalus cuiu

cst

in

runt, nec

adhuc redierunt ad illam

et

quidam

ex eis, qui in curia pracfala remanserant, infirmitate

Prussiam, ac ferro flammaque in obvia quajque debacchatus. Quo abeunte, Smolecensis dux
cinctus turmis penetravit

graventur, elicere vel deliberare nequimus

tibi

Russornm Lithuanorumque

quid
liter

super hujusmodi nuntii tui ambassiata

tibi

similiter in Prussiam, ac ferox signa cir-

respondere possemus. Et ideo, ut

certitudina-

respondeamus ad

illa,

significa nobisspecifice

ac extense quae et qualia sint, quae

inter te ac

prsdictos ipsius Ludovici

filios tractata sint et tra-

ctantur, et quee et qualia nobis et EcclesifG

Ro-

manae pro
per
irrogalis,

tot injuriis,

opprobriis et contumeliis

cumtulit in tractu, cui Labiovu nomen inditum. Adversus hoslem comparavit se provincia3 prsfectus, ac licet militum numero longe impar, hostem tamen in tumultuaria pugna, dum flumen trajiceret devicit, haustusque vorticibus undarum dux Smolecensis clarissimara victoriam
,

eosdem patrem
ut
nosti

et filios
,

Deo

et

eidem

Ecclesiae

reddidit.
24.

pro satisfactione

condigna
ticos

Suecorum

exercilus

contra Russos.

et

eidem reconcilientur Ecclepacem tuam etiam mereantur, in quibus puritas tua, prout decet et expedit, mature procedat ita quod eidem honorificentia debita deferatur Ecclesiae, et fama tua cekbris conservetur et consuUe prospicias, utrum cum hostibus et perseofferunt, ut nobis et
siae,

Duxit

'

per haec tempora etiam adversus schisma-

ac

Moschovitas exercitum Magnus Suecia;

Norwegiac rex, ut latius Christianaereligionisfines

ornaret expeditionem, sanvidua divina luce collustrata, e caelo acce|iit tristem exitum habiturum, nisi eos dimitteret ab exercitu, qui non divinm gloriae studio, sed rapinarum, hbidinum, furorisve exercendi
proferret
:

quam dum

cla Birgitta,

cutoribus Ecclesiae mafristuae,

tenearis
prislintE

cum

et tu

persequi

eosdem,

eis in

persecutionis et inimicitiae

pertinacia

persistentibus,

excellentiam

causa sumebant arma

ac Danos et
vitiis

Germanos

tuam deceat concordiam habere vel pacem. Dat. Avin. kal. Septembris, anno vii . Adactum sacramento Carolum superiori anno
vidimus, Ludovicum

stipendiarios assuetos proeliis ac

dcsignavit,

Bavarum

et filios bello inse-

monuitque divino Nuniini hos acceptos in sacro eo bello non esse sed suos Gothos ac Sueones, qui nihil aliud ab hostibus quam licentiam male
;

ctaturum, donec
rent,

illalas

Ecclesiae injurias sarci-

faciendi auferrent, ductaret. Contempsit rex con-

admissaque scelera rite expiarent. Cum vero de pace colloquium minime perfectum tradat Rebdorfius ad detrectasse Bavaros principes
'

silium,

vimque
'

vaticinii est expertus

addit

enim

Magnus
vestigia

Moschovitas, contracto ingentiexercitu,

illius

junctisque Litliuanis et Tartaris,

secutos

Christianam poenitentiam se dimittere, colligitur

quare

vere, ut vel

novas in Carolum regem coitiones iniipsum everterent, vel meliores pacis eamque ob causam Guntheleges extorquerent rum comitem Swarzenburgensem in Thuringia
illi
:

una

cum
23.

foederatis injustis suffragiis

ad tyranni-

incautum ferme oppressisse, ut vix fuga praecipiti e periculo evaserit. a Imprudens, inquit, rex non solum hanc, verum etiam omnes aliasrevelationes a Deo inspiratascontemnens, colluviem ingentis atque inconditae militia; secum trahens, primo insultu magnam Moschoviae partem victrice

dem anno insequenti

evexere.
in

manu

Lilhuaniam expeditio. InPrussia, exslincto cruciferorum equitum magislro, die Epiphaniae sacro prafectum Ordini qui ut refert Michovias ' Venrichum e Kniprode
Cruciferorum

subjugavit, occupata eorum praecipua arce Pechense. Sed non deerat vaferrimis Moschovitis

ingenium, quo liosUum

missis illuderent
:

avaritiaj callidissimis pro-

cum enim

intelligerenl

regem

speciraen virtutis adepta dignitale ederet, exerci-

nimia auri faine laborare, tantum auri et argenti se quantocius allaturos spondebant, quantum ipse

tum adversus
>

infideles finitimos collegit, excurrit>

Magnns

Dist.

Gotb. Sneonumqoe

I.

xxi. c.

3.

Magn. eod.

Rebdorf. in Annal.

Michov.

1.

iv. c. 24.

c. 3.

illam,
feri

hoc anno a Tentonicis equitibus insignis de Litnanis triumphus, de quo hic pariler in Annalibus. Accuralius victoriam Cruciimo duplicem victoriam describit Joannes ViloduKious Minonta, qui cum hoc anno Chronlcon soum claudit. Ila enira ille Teutonici, Domini in vulgari vocitali, in Pruscena provincia dominantes, lempore hyemah, more consuelo, paocornra auiiliatorum
(I) Relatus
:

fidelinm

pugnatorum

suffragio pro lunc suffulli Lyta

gatos ad

belbndum cum

eis irruentes, ut fertur, xii circiter millia

oniam (Liluaoiam) ad paganos conterendos intraverunt; in quos praparatos et congreex ipsis cum duobns vel tribns regibus eorum, usque ad internecionem

perdnxerunt plus solilo . De alia vero Christianornm vicloria haec inferins subdit : Cruciferi, praiscnticnles propinquura paganorum adventum, prsmunili, collectis incolis seu habilaloribns Christicolis fotius terra; circumadjacentis, destituti pro tunc aoiilinm dominorum fidelium, in loco nemoroso a latere ipsos de hoc inconsideralos aggrediuntur, et pravalenles eis xx miliia in ore gladii perememnt; XX quoque milliaeorutn in aqois, el paludibus mersi sunt; pauci vero, ut fertur, de exercilu lidelium, fere \\ viri in illo proBliocorraerunl .
Ilffic

sunl, eos vero rtferre hic opera; pretium censeo

Viioduranus, qui paulo superius in eodem Chronico rilum eiponil, qno urbes et loca Germania ad Ecclesia; lnjunxerunt hominibus tam urbanis quam villanis processiones
:

communionem receptae cum ceris seu lumina-

ribus;

injuuxerunt

MMationem
el clericis

quoque jejunia et eleemosynas, el bac laicis impouebant. Clericis vero cuni orationibus et jejnniis imposuernnt Communiter autem ix dies, vel ad majns secundum aliquorum relalionem, ix hebdomadas sacerdotibns, religiosis Mansi. non celebrandas injunsemnt, quatenus pro ix annis male celebratis novem diebus bene facerent .
divini otBcii.

Ann.

ToMCs XXV.

Rayn. VI.

57

450

CLEMENTIS

VI

ANNUS
Scd

7.
aliis

CHRISTI 1348.

et totus exercitus ejus \ix optare

jioluisset.

enim

prffirogativis antecessoribus suis

;

impe-

quid accidit
schisHiaticis,

Credidit infelix rex perfidifsiiuis

ratoribus libentissime cedere

alacritate auteui ad

qui

prius credere noluit Birgitta?

res honeslas, et desiderio videndi Barbaros

pati,
quffi

eadem

mulieri sanctissima?. Confestim igitur sua; temeritatis

Christianis

tamdiu nefarie

inlulissent,

pcenas luens,
et

vidit

intinitam

Moscliorum,

nulli cedere ,

Lithuanorum niultitudinem advolare, non aurum aut argentum, sed ferrum in aculeos sagittarum conversum afferre, et mortem inferre paratam. Ilaque cum ad extrema et pane
Tartarorum
'

26.

in Turcas
ratio,

Permoverat Cautacuzenum ad Pontificem soUicitandum commodorum suorum ipsum enini mortuo Orchane, quem sibi
adsciverat,

generum
hostem

Solimanum

filium acerrimuni
:

inevitabilia pericula deductus esset, a solis Sueo-

sensisse, tradit Calchondylas'

cnm

etiam

nibus, quos in

postremo slipendio coUocaverat,

antea vivo ipso Orchane Turcarum perfidiam esset

expertus, qui adversus Triballos conducti in Can-

Hi enim magno hibore et non minore industria vicini fluminis meatum effodientes, regem quamvis male meritum a mille periculis non sine omniuni admiratione eduxerunt. His addimus Pontiflcem, cui pietatis in omnibus regnis augendae incumbebat cura, cum in amplissimo Ungarise regno (illius enim fines Oricntem versus latissime se porrigebant) plures inDdelesCumani videlicetautTartari versarentur,

servatus evasit.

tacuzeni ciienles hostiha

pedit vero Ponlifex
tores,

omnia

exercuissent. Exora-

humanissime Cantacuzeni

reque in deliberationem cum cardinalibus adducta, de Grfficis ad Romanaj Ecclesiae sinum revocandis consilium suscepit: adqnod urgendum
internuntios ad Cantacuzenum mittere statuit, additis subjectis litteris
^
:

Joanni Cantacnzeno imperatori Graicorum

Minoritis Ungaris auctorilate praecipuis pridie kal,

gratiamin pra)senli, quaa perducalad gloriam in futurum.

illuslri,

Jun. niandasse

-,

ut religiosos viros ad eos fide

:

Viros nobiles, providos et discretos Geor-

Chrisliana erudiendos constituerenl

Altenden-

gium

prolovestiaritam Spauopolum, et Nicolaum

tes, inquit, quod in partibus Cumani;e ac aliarum plurium nationum infidelium, infra flnes regni Ungariai constitutis, eo quisalutisaucloretlumen de lumine verus Deus est illustrante, lumine

Sigero ad

magnum

interpretem imperii

tui,

ac Frante

ciscum de Perluxo miiitem nuntios tuos, per

Sedem Apostolicam

destinatos, etmagnitudinis

tua; lilteras

aurea Bulia bullatas, nobis pro parte

ipsius fldei elucescere

jam

cnepit,

multis ex

infi-

tua exhihitas per eosdem, benigne rece|)imus, et

quae dicti nunlii pro parte tua nobis prudenter et provide reserarint, intelleximus diligenter. Super

delibus ipsis ad ipsius agnitionem fldei jam conversis .

Cantactizenwn legati decreti. Eolegationem ad Clementem VI decrevit Cantacuzenus ', qua Georgius Spanopolus prolovestiarius, Sigerus populi pra^tor, ac Franciscus Latinus genere perfuncti sunt, ut susceptam ob Turcas excitos in auxilium contra Grffcos labem detergeret, ac paratum se ad juagenda cum Latinis in Turcas arma poliiceretur.
23.

Ad

dem anno amplissimam

quibus habita cum fratribus nostris sancta Romana; EcclesiBe cardinalibus deliberatione matura

proponimus per nuntios

transmittendos,
jirffistante

nostros, ad te propterea

Domiuo, respondere.

Datum Avin, XVII kal. Maii, anno vi , Concepta3 sunl eadem verborum forma litterse ad Joanneni Palaeologum imperatorem Cantacuzeni generum cumque Graeci oratoresreditum Constantinopolim
:

Qua; legationis capiia ipse hisce verbis describit

a

adornarent,

illos

Pontifex Andreaj Daudalo duci

Legalionis capita erant, ut deleret ex

quam
belli

de eo o|)inionem

ille

animo ejus conceperat non enim

:

ignorabat auditum a

Romano

Pontifice,

quomodo
qui

Veuetorum commendavit', Delegatis in Orientem sequenti anno internuntiis Apostolicis, deque celebrandos OEcumenica; synodi pro conjungeuda
utraque Ecclesia tractalu
iiabito dicetur inferius.

tempore Barbarorum usus

esset auxilio,

Romanos

occidissent et caplivos rapuissent quoti-

Nunc

qua; gesla sint in Turcas conjungemus.

die. Idcirco

nimio opere desiderabalpapamcausas

gesta erant, edocere

27, Cretensi archiepiscopo de parta victoria

eorum, qus

preniente necessario id fecisse,

nempe bello non quod commu;

gratulalnr Pontifex.

Flagitaranl Turca; a

foede-

nionem Barbarorum amplecteretur, Deinde rogabat

ad quas Ponlifex ob continua bella in Occidenle suborla propendebat;

ratis fidelibus inducias,

quam

ipse papa et

cum

eo Ilalia et Occidentis

principes contra Barbaros crucis hosles expeditio-

atque inter earum leges pro|iositum fuerat, ut Smyrna; arx, quam Christiani primo belli impetu
ceperant, solo a^quaretur
:

nem
renl

meditati essent, se
;

nunc imperatore
se

susci[)e-

qua de re cum Fran-

plurimum enim
iffitari,

illorum

jieste et inter-

ciscus archiepiscopus Cretensis Apo^tolicae Sedis

necione

seque adjutorem fore

maximum

legatus in Oriente, et Deodalus e Gosono equitum

in non solum transitum expeditum Asiam concedendo, sed cum suis quoquecopiis proficiscendo, et una certamen cupide obeundo :

exercitui

Joannis Jerosolymitani magister, Clementeni consuluisseut, respondii* quamvis ut exscindeS.

retur initio conduxisset,

cum parum
'

utililatis

'

Cnp.

4.
I.

Ep. cur.

Tom.

vii. Ep. secr. Lxvili.

1.

etan. vii.

1.

iv. p. l.
-

'
"^

CalcUo. de reb. Turc.

Ibid.

I.

'

Cantac.

iv. c. 9.

Ep. iicccxLVii.

l.

Toni. vi. Ep. secr. ucccxlvi.

* Ibid.

Ep. mxci.

CLEMENTIS VI ANNUS
afferret, cverli

7.

CHRISTI 1348.

^51

tum

sine Chrisliani nominis dedeet

core
joci

non

posse, ac

Delphinum

dominum

Bellibell.i,

ac Venetos sentire ob Christianurnm

diorumequitum magistri legatique Ponlificii oratores ad Sedem Apostolicam accessuros illique de pretiosissiuiis muneribus ac pannis aureis
:

recenter ab Ungariai rej^e occiipatam, exliaustumque a?rarium inducius ea lege admittendas, ul Smyrna relineatur. De porlus dimidia parte Barbaris concedenda, habere ratum, cuin etiani Ciuisliani in Turcarum portubus ea praerogaSiciliam
tiva

phrygia arte elaboralis

sibi

missis gralias egit'.

Cumulari
aliis,
si

ille

Smyrnensis triumphus clarioribus

evertique tyrannis Turcica facile poluisset,

Occidenlales stricta iu nmtuas caides

arma

in

eos converlissenl.

fruerentur in speni se adduci Francorum et Anglorum reges interea ad concordiam revocatum iri, et utrumque oratores pro ea tractaLida niiltere
:

quibus conciliatis, instaurandum sit majore virium apparatu bellum in Turcas. Tum
pollicitum
:

29. Clementls de Syria liberanda stiidia. Nec pronre modo ad exilium Turcarum, verum etiam Babyloniorum ns erant ac tum appetiisse tempus, non modo Chrislianorum earum par:

tium, verum etiam iiifidelium teslimonio videbatur,

ab

iis,

qui

Turcarum
:

vecligales fuere, exquirere

quo Syria ex impiorum

servitute liberanda,

jussil,

qua; beUica auxilia in

connnunem hostem
nona Februarii

et Chrisliana; religioni

reslituenda esset. Venere

essent coilaturi
dies adscripta.

quibus

litteris

ea de causaad
oris

Sedem

Ajiostolicam ex Orientalibus
et

Antoninus archiepiscopus Hieropolitanus

28.

Dum

ita

extrahebatur

Smyrna; occasione, in nominis Chrisllani agi censebat Ponlifex, Marbassanus Turcarum dux, ejus o|ipugnalioneni \i aggressus, magna clade a Barnaba Parmensi Smyrnensis arcis prajfecto deletus est quaj victoria ipsius Marbassani ca;de clarior exlilit. De cujus vicloricB parlae gioria Clemens Cretensi arctatus
reni
:

induciarum traqua retinenda honois

Joannes River mililia clarus, ut Ponlificem de soldani Babylonici rebus facerent certiorem, atque
Occidentales ad parandam in Pala>stiiiam expedi-

tionem incitarent. Ad quorum promovenda pia coiisilia Clemens Encyclicis lilteris Christi fideles docuit% egregiam rei in Syria gerendae occasionem porrigi, utque ad tam praiclarum opus se
strenue accingerent, est cohortatus
8
:

chiepiscopoA. S. L. ac BarnabBe egregio religionis

alhletffi est

Clemens,
Sicut

etc. universisChristifidelibus prae-

gratulatus
etc.

'

sentes litteras inspecturis.

Clemens,

archiepiscopo Smyrnensi et

multorum prajlaforum
filii

dictae Terrae,

Barnaba! de Parma domicelloParmensi, capitaneo

civilatis

necnou

dilecti

consulis Babylonia; et aliarum

Suiyrnensis.
litte-

Christianorum

inibi

commorantium, qui

soldani

Grata nobis occurrit vestrarum series

Babyloniae gentisque suae statum, conditiones et

rarum, quoe nobis habitam per vos adversus nefandos Turcos hosles crucis et nominis Christiani

mores, modumque vivendi plene norunt, insinualione comperimus, soldanus idem gravi paupertate ac egestate laborat, et atate juvenis, ac

Marbassanum Turcorum ipsorum ducem occubuisse cum illis insinuans, gaudium quod exinde conceperamus per litteras dilecli filii Deodati de Gosono magistri hospitalis S. Joannis
victoriam, et

sensu et mente junior, atroci et rusticali gente

gubernatur

et regitur,

ac fraterni cruoris etfusor

Jerosolymitani missas nobis super hoc, qua; vestras prcBvenerant, duplicavit. Itaque Ouinipotenli,

in conspectu

cujus non est diflereutia in

multis liberare vel paucis, laudes et gratias agi-

mus, qui manus vestras ad bellum, et digilos ad prcelium instruens, Turcos ipsos in manibus vestris conclusit,

immanis habetur odio cuuctis illarum partium gentibus, ipsffique gentes ad ipsius soldani mortem laborant assidue, et callida machinatione conspirant. Nobiles quoque seditiosi sunt, et asmuli invicem ac divisi, et interse, (|ui post eumdem soldanum succedere debeat, adhuc ipso vivente conlendunt. Ubi pra^terea apud soldanos
Babyloiiiaj, qui fuerunt pro

vobisque de

illis

virtuose trium-

tempore, gentesque

phare concessit. Ad
str<E

eum

itaque levate menlis ve|ionalis

suas subtilissiuium
divitia;, florere

vigere consilium,

abundare

oculos, in eo

spem fiduLiamque
finis,

juvenlus, ac legalitas observari soibi

agenles, sicut decet, virluosos viros polenter et

Iebant;ibi uunc rusticitas,

betudo,
ibi

pauperlas, ibi he-

strenue, ut tanlis talibus principiis

ut cupi-

ibi

proditio, fraus et deceptio regnant

mus et de virtute Altissimi confidimus et speramus, succedat optatus summo studio providendo, quod castrum et locusSmyrnarum a ruina qualibet pra;servetur, nec pra;textu quarumcum;

livor,

invidia et odia dominantur, adeo, ut

ipsimet publice fateantur et dicant advenisse

jam

que treuguarum aut

nullo

pacis,

demolitionis (quod

modo

ferremus) perferant delrimenta. Dat.

Avin. XVI kal. Septembris, anno vii , Deviclis Turcis, tractatus de induciis iueundis redintegratus
est,

tempora, iu quibus de ipsorum in proximo eripienda sit manibus dicla Terra. Eia ergo, Christi pugiles et athlela;, acceiilabde tempus, dies salutis illius Terrae miserandae pensate : ad illius recuperationem erigite auiuium, excitate mentem, dirigite et afl"ectuin, ut
tiosa,

eadem
et
et

Cliristi luereditas

pre-

ac Pontifex Hugoni

regi Cypri si^nifl-

de jugo servilutis

oppressionis erepta, et
foeditatibus expurgata,

cavit-VI kal. Octobris, brevi Turcarum ac RhoTom.

Ep. secr. cxcix.

quibuslibet spurcitiis

VII.

Ibici.

Ep. secr. cclx.

'

Tom.

VII. Ep.

ccLXix.

Tom.

vi.

Ep. secr. mcxci.

452

CLEMENTIS VI ANNUS
in ea

7.

CHRISTI 1348.
religione se irretiissent, ita Pontifex absol-

I
pro Aragoniis, Petro e

nomen
a

coUaudetur Altissimi,

et cultus Chri-

rarum

stianaj fidei

amplietur.

vendos permisit, ut lucrum injustum

episcopo Barcinonensi'

Caeterum quia, sicut praelalorum et consulis ac Christianorum praedictorum frequens descriptio nos instruxit, venerabilis frater noster Antoninus archiepiscopus Hierapolitanus per viginti quinque annos praedicando Dei Evangelium infidelihus ipsis, eorumque plures convertendo ad
fidem Catholicam et sacri regenerando unda baptismalis, reparando et sedificando Ecclesias religiosorumque conventus, aliaque loca divinis obsequiis deputata
;

in bellum Turcicum converterent. Quo argumento Michaeli

Gaudavo

Ai^ostolicae Setlis internuntio^ pro Danis,

Suecis ac Norwegis in gratiam

tuendis datse
litterte.

cum Ecclesia

resti-

Permisit autem juslus scelevetiti

ruin vindex Deus, ut

cum

Saracenis comscilicet

mercii dignalucraavari Christiani, pestem

qua paganos perculerat, ad Occidentalium

ctenda
flagitia ex

ple-

Oriente relulerint'.

ac

dilectus filius nobilis vir

30. Pestilentia in Occidente.

Facta

saepius

Joannes de River miles Wrigorinensis dioecesis (de cujus actibus et operalionibus virtuosis, et quod velut pugil Christi strenuus et fidelis armalus militaribus

jam

a nobis ex litteris Pontiflciis pestilentia;,

qua

soldani captus

armis suis, in loco, uhi prsedecessor dicti extitit, conlra eum vexillum suum
litteris

hoc anno Occidentis plura regnaest depasta mentione, nonnulla memoria digna ex Cortusiis' afferenda visa sunt Deus omnipotens, qui non vult
:

mortem

peccatoris, sed ut convertatur et vivat,

intrepide ac constauter erexit, praelatorum et consulis ac

Christianorum pra?dictorum

ante

ipsius Joannis de transniarinis partibus reditum

primo minatur, secundo vero percutit ad correctionem humani generis, non interitum, volens affligere huraanum genus, plagis maximis inauditis

fuimus

pUiries informati) per multa tempora explorando, investigando et indagando non sine

primo

iu extremis partibus

mundi

in Orientis

plaga coBpit

suum judicium horrendum. Cum vero

multis periculis proprii corporis apparatuni ejus-

jam

percussisset Tartaros, Turcos et genus infi-

dem

suum, necnon ipsius soldani, gentisque sure niodum armorum et pugnee; applicationes quoque portuum maris, necnon caslrorum, civitatum et villarum aliorumque locorum fortalitia et alia multa, ad votisoldani infraet extra palatium

deliumuniversum,in MCccxLviii,diexxv Januarii, hora xxMi, fuit maximus terra; motus per horam

mediam ad terrorem Christianorum

pestis inaudita trausivit

post

quem

vum

ingressum et recujierationem dicta;Terra>, in eisdem partibus transniarinis morati sunt ipse;

mare, scilicet in partes Venetiarum, Lombardiae, Marchiae, Tusciae, Alemannia;, Francia; et fere per muudum universum.

Hanc quidam

infecti venientes

de partibus Orientis

que miles, poslquam sacrum sepulchrum DoMsinicum Jerosolymitanum, ubi nonnullos nohiles
mililari singulo decoravit, beata; Catharinee virginis et martyris, aliaque oratoria et loca dictae
terrffi

detulerunt. Hi solo visu, vel tactu,vel flatuomnes occidebant. Erat haec infectio incurabilis; non
poterat evitari
viri, pater
filii,
:

frater fratris

uxor fugiebat amplexum chari et e converso taliura

;

ipsius

Redemptoris nostri nativitate,

pree-

domus
tes

et vestes occidebant. Sepelientes, portan:

sentia et passioue corporalibus consecrata, et ipsius beatffi Catharinae oratorium

vel tangentes subito multoties expirabant

sic

denuo

visitavit,

ovis infecta inficit

totum gregem

sic unius docaeteri

contra Turcos

perfidos crucis

hostes,

sicut

Dei

mus decedentem unum semper moriendo

athleta forlissimus per

mare ac per terram laudaproinde praemissa

biliter ac strenue mililavit; et

sequebantur usque ad canes. Corpora etiam nobilium manebant insepulta. Multi pretio a vilibus
sepeliebantur sine presbyteris et candelis. Veneti

omnia, sicut habetur, nobis exposuerunt fideliter, sic vohis potuerunt explicare eos ad vos providi;

mus

destinandos, ut tanquam Dei ministri atque prcEcones htec fidelium infundant plenius et se-

vero ubi centum millia perierunt , navibus redemptis magno pretio corpora ad insulas portabant

civitas erat quasi desolata.

Uuus

solus inco-

riosius auribus inflgant, forlius mentibus, eosque

guitus venit

Paduam

qui civitatem infecit in

toto

ad pacem et concordiam

habendam mutuo, quo

negotiis et

tantum, quod forsan in

comitatu

tertia pars

melius

et liberius Dei possint vacare

defecit. Ctvitates cupientes evitare

talem pestem,
:

ad redemptionem terraj ac populi pradictorum, ac passagium propterea praistante Domino facien-

duni excitent,
Aprilis, anno tani, non ejus

et inducant, etc. Dat. Aviu.

XVI

kal.

vi .
socii

Non

archiepiscopi Hierapoli-

Joannis Riveri ducis egregii adhortationes Occidentales principes ad reuovanda sacra vetera hella incitare potuere atque hac:

sic omnibus extraneis prohibebant ingressum mercatores de civitate ad civitatem non poterant ambulare. Hac clade fuerunt destituta; civitates et castra non audiebantur voces, uisi heu, dolores et planctus. Tunc cessavit vox sponsi et sponsse,
:

sonus cvlharcB, cantus juvenum et laetitia. Pestes vero imminentes tempore Pharaonis, David, Ezechiffl,

tenus Chrislianorum
bent.

arma

mutuo

cruore ruto-

Gregorii papae respective jjossuut

pestis circuit

nunc

pro
orvix

Neque
ties

silentio

pra^tereundum

est, vetitos

totum nihilo reputari, haec enim Noe tantas animas bem Deus enim tempore
:

fideles

commercia cnm ^gyptiis Syrisque

Saracenis habere, caduca lucra

praeferre

animarum damno
'

Tnm vn.
1.

E|).

non perhorruisse

quo

facto

cum

censu-

Vili.

sii. c. 83.

secr.
'>

cccis.xix.

'

IbiJ.

Ep. cccxc.

Jo.

Coi-t. liist. 1. IX. c.

1-4.

CLEMENTIS VI ANNUS
consumpsit, cui po;sibile est etiam de lapidibus restaurare.
a

7,

CHRISTI 1348.

453
posteritas credet, fuisse

liumauum genus
aiii

prosequitur.

Quando hoc

tempus, sme ckII aul

infecti

telluris incendio, sine bellis,

Hujus

pestis erant

pessime

ut

supra,

quidam evomendo sanguinem expirabant subito, alii morbo cancri vel verniis. In signum vero mortis quasi omnibus nascebantur glandulai
circa gf nitalia, vel sub bracbiis, vel aliis partibus,

aut alia clade visibili, quo non ha?c pars, aut illa terrarum, sed uiiiversus fere orbis, sine habitatore remanserit?

Quando unquam

tale

aliquid

visum aut fando audilum ? Quibus hoc unquam Annalibus lectum est, vacuas domos, derelictas
urbes, squalida rura, arva cadaveribus angusta,

venenosis febribus sociata^. Hi prinia vel secunda

die expirabant. Posttertiam, licetraro esset aliqua

spes salutis, aliqui soauio capti transibant. Contra

se

nunquam

excilati

bocmedici palam profitebantur nescire remedium,quorum hac peste potissima

:

horrendam vastamque toto orbe solitudinem ? Consule historicos : silent. Interroga physicos humeros obstupescunt. Qua;re a philosophis
: :

pars defecit . Et infra

a Hffic pestis

durabat sex

contrahunt, frontem rugant , et digitulo labris impresso sileutium jubent, Credet ista posteritas,

mensibus communiter a sui principio in qualibet regione . Et infra oAudi tamen niirabile, quod tempore hujus cladis non obiit rex, princeps, nec dominus civitatis, Hoc tempore Christianitas in guinque locis furebat in armis primo contra Turcos juxtas Smyrnas, et rex Anglias conlra Franciam, rex Ungaria; in Apuliam rex vero
:

cum
mus,

ipsi

qui vidiinus vix credamus, somnia creaperlis haec

diluri, nisi experrecti

et

ocuhs cernere-

lustrata urbe funeribus suis plena, do-

mum
mus?

reversi, exoptatis pignoribus

vacuam

illam

reperieiites, scirenius ulique vera esse qua; geuii-

Boeniiae electus imperator contra Bavariam, tri-

bunus vero Roma oppressus a patribus fugit iu Apuiiam. Humanum genus sic affliclum, sciens se non posse addere vel auferre iis, qua; Deus faciat, ut timeant, sanctorum limina visitabat,
orationibus, eleemosynis et jijuniis se juvabat .

Hactenus Cortusiorum historia.

Mirum

est

quod de hujus
auctor
'

pestilentiee strage
:

refert his verbis Ms. Vat.

Hujus

(scilicet

Clementis), tempore fames validoe fuerunt pa^ne

per totum universum. Item

annov
et

suae corona-

tionis mortalltas terribilis et fortissima inccspit

per

totum universum
pora
ita et taiiter,

mundum,

duravit per tem-

populum pronepolum, qui has non agnovit, et fortassis testimonium nostrum iuter fabulas numerabit. Meremur haic quidem et graviora, non inficior sed et majores nostri meriti sunt, atque utinam non et posteri mererentur. Quid est ergo, judicum juslissime, quid est, quod insigniter adeo iu nostrum tempus ultionis tua; fervor iucubuit? Quid est, quod cum culpa; non desint, desunt exempla supplicii? Cum omnibus peccavimus, flagellamur soli soli, inquam, audeo enim afflrniare, quod si omnium saeculorum flagella post arcam illam faniosissimam, reliquias mortalium informi pelago circumferentem, cum praesentibus aistimentur, deneque enim liciae fuerint et ludus et requies
felicem
miserias
:
: :

quod de centum personis tam marium quam mulierum, et tam juveuum quam senum, vix supervixerunt in exitu dictai moi talitatis sive epidimiaj decem personae, et in aliqua parte mundi paeue quinque de centum . De lempore quo steviit hajc babet alius auctor anouynnis
*
:

malis conferri decet bella quantalibel, in quibus et remediorum multa sunt genera, et est (quod ultimum est) viris saltem mori licet
his
:

cum

autem solamen mortis eximiuni, bene mori. Hic

remedii nihil prorsus nihilque
solatii est
:

cumu-

Haec pestis duravit ultra

et

annum

praj-

loque cladis additum,mali causas, principiumque nescire, nam nec ignorantia, nec ipsa quidem
peslis

dictum

imo

per duos sequentes

in diversis

odiosior magis ac fabulis

parhbus, ubi non fuerat, se dilatando . His consentiunt qua; Petrarcha

peste
,

minum

qui professi

'

lugubri stylo de hac

tanien ora, licet

silent, et

omnia, sciunt nihil assuefacta meudaciis

quorumdam hoquorum
;

quam

plures

mortales

quam

universale
:

quae impudentia

primum

ex

tandem more laxa,

diluvium absunipsisse cum aliis * scripsit 31. Jam, iu(|uit, annus integer, jamque
terius

verat, ad
al-

ultimum

clausi stupor,

boua pars abiit, ex quo nihil viro dignum, non dicam facere, sed ne loqui quidem contigit, tonante uudique ac fulminante ferociter fortuna. Qua in re, benigno sub judice forsan excuser, si ad examen venerit. Illud quoque non leve aliquid,
sed

Sed ad inquisitionem meam redeo, sicut longum iter agentibus evenit, ut

An

vero,
viae

alia;

pars fatigationem faciat, alia fateatur; sic nobis accidit, ut lenitas tua, Deus, humanis paulatim
lassata criminibus et jugi accessione pragravata,

nunc potissimum

victa

subsederit

tuque uos,

ucccxLviii

sexta;

a;tatis

annum
si

esse,

lugeu, qui

uon solum uos

amicis, sed

quem munduni

vector optime, tolerare amplius non valens, in terga projeccris, atque a nobis misericordiae tu;e

omnem

gentibus spoliavit. Cui

quid defuit,

sequens ecce annus illius reliquias demetit, et quidquid illi procellae superfuerat, moilifera falce

oculos iralus averteris ? Quod si csl, non nostrorum modo , sed pateruorum simul criminum
poEuas
miseriores,

damus an pejores illis nescio, sed certe An illud fortasse verius, (|uod magna
:

'

Ms. bibl. Vat. sign.

aBUd Bosq. I. I. c, 2 et

num. 2040.

iiiCleui. VI.

Petrar. Ep. faui.

I.

vui. Ep. vii.

Gesla Cleui.
*

VI.

Mattb.

Vill.

alii.

quaedam ingenia suspicata sunt, Deum mortalia non curare? Sed absit a mentibus nostris haec amentia. Si iion curares, illa non subsislerent.

454

CLEMENTIS VI ANNUS
de
liis,

7.

CHRISTI 1348.

Nam

qui nostri ciiram non Deo tribmmt,

sed naturffi, quid sentiendum nobis sit, \eritalis tuaj studio dedilis , cum Seneca ingratissimos

deflenda crimina
,

mortis imagine omnes consternatos , se pie ad ac sacramenla frequentanda

, :

omnium

appellet, qui

mutalo nomine dissimulent,

comparasse referunt et quod mirum est adeo pietatis sensu plerosque delibutos, divino mulcente

Dei niunus, et cavillando impie, supernae debitum abnegent majeslatis? Curas profecto nos et
nostra, Deus
:

Numine mortis
a^ternae
:

acerbitatem levi
pra?gustu
fuisse
,

quodam
ut mori

proximae

felicitalis

sed aliquid iatitantis et ignotae nobis

gauderent

Ferunt solatio
',

huic tanto

causae est, cur ex

omnibus

seeculis dignissimi visi

luctui, inquit Nauclerus

Eumus, qui acerrime plecteremur, non idcirco niinore justitia, quod occulta est namque judiciorum tuorum imperscrutabilis, et humanis sen:

quod pueri innocentes morituri plerique et jubilando et gaudendo laudes Dei dixerint peccatores priusquam sentirent vim
:

pestilenliae, totis

animis poenituisse, adeo ut etiam

sibus inaccessa profundifas. Vel ergo pessimi

om-

ultro

mortem

exspectarent.

niuni

vere

sumus, quod
:

negare velim potius

quam ausim
vel

vel ad

futura bona praesentibus

Hujus
num

33. Circa Judceos Pontificis Decreta paterna.

malis exercitaliores

purgatioresque

servamur

omnino aliquid est, quod ne cogitare sufficimus. Cffiterum qufficumque sint causee, quantumlibet abditae, effectus apertissimi sunt, etc.

divinitus immissse auctores sunt Judaei, sparsumque in vulgus ', eos convenisse magno nurnero in Hispania ad

calamitatis

existimati

componenda

exquisitissima veneficia, ut Christialethi-

nonien delerent, sacculosque veneno

:

32.

Describitur

eliam eadem
*
:

pestilentia

fero plenos in puteos fontesque injecisse

atque

Joanne Canlacuzeno

neque alii, qui borum temporum historiam litteris consignarunt, silere eam possunt *. Tradunt vero Pontificem, cum illa maxime Avinione sseviret, aditum sui negasse,
atque in thalamo multis ignibus purgandi aeris qua eliam industria Nicolaum IV gratia usum
:

adeo alrociter calumniac fax

sceleratis, qui exercendi

illis

adhaesit, ut vel a

inde latrocinia captarunt

occasionem, vel a simplicibus hoininibus magno ubique furore injustissime necati bonisque exuti
fuerint; de quibus Clementis Vilae scriptor haec

mandat
aliud
,

historiaj

Roma;, fervente eliam mcdia a^state, accensis in palatio pluribus ignibus , ex epidemia evasisse

nam

insurrexit

Huic malo superadditum est quaedam vox quod eranl

aliqui malefici, et specialiter Judaei, qui in aquis

et

vidimus
illa

'.

Explicuisse vero

Clementem

in fune.sta

fontibus potiones mitlebant, cujus occasione

sic

tempestate Cbristianam iiberalitateiii, utsegrovaletudini et

pestis praedicla

grassabatiir

propter quod

rum
a

morientium corporibus consuconsignat historiae

*

multi tam Christiani

quam

Judcci

innocentes

et

leret, Vita; illius scriplor ita

inculpabiles fuerunt cremati, trucidati, et alias in

rem

Hac durante tempeslate, dictus papa in Avenione fecit maximaj charitatis nam pro pauperibus
:

primis male
Suscepit

tractati,

cum

revera hoc non esset

aut divinac ullionis
.

nisi ratione constellationis,

visitandis certos ordinavit medicos, et alios qui

eis in suis

miserorum patrocinium

Pontifex, et

necessitalibus subvenirent in vita, et

edicto Apostolico Judaeos injuriis injuste violari

vetuit
'

cum

decedebant, eliam necessaria ad sepulturam

vel invitos ad

baptismum cogi

Nullus

ministrabant
(sepelienda)

mortuorum corpora capienda emit unum magnum campum, in

:

ad

Christianus Judaeos eosdem invitos vel nolentes

quo coemeterium

fecit consecrari,
:

ubi generaliter
personae
ei

ad baptismum per violentiam venire compellat sed si quis eorum sponte ad Christianos fidei causa confugerit, postquam voluntas ejus fuerit
patefacta, efficiatur

oranes possent sepeliri

in

quo

infinitae

ex tunc sepultoe fuerunt, fuitque

nomen impo-

absque aliqua calumuia ChriChristianitatis fidem ha-

situm, quod usque in CAMPUS FLORIDUS . Ad erigendos ad Christianam constantiam

licis

diem hodiernum dural,

fe-

stianus

veram quippe

bere uou creditur, qui ad Christianorum Baptisma

non sponlaneus sed invitus cognoscitur pervenire.

NuIIus etiam Cbristianus eorumdem Judaeorum personas sine judicio domini regionis civitatis
,

immorlalitatis spe fiJeles in tanta calamitate

Ponlitex, cunctis sacerdotibus

crimina solvendi, abolendas labes beneficium morituris impertiendi

auctorilatem coutulil
'
:

omnia poeiiiteutum atque indulgentiarum adomnes

extatque eo argumento

seu

terrte,

in

qua habitant, vulnerare aut

illis

occi-

dere, vel suas

Datum
tita

pecunias aiiferre praesumat, etc. Avinione IV non. Julii, anno vii . Repe-

DipIomaXIV

hujus anni exaratum, quo Clemens pietatis sensu in miseros permotus, nonnuUa indulgentiarum piaemiasacerdotibusquoque qui Ecclesiaslica sacramenta percussis peste subminislrarent, necnon iis qui pium aliquod officium obsequiumve pra;slarent, veletiam defunctos
kal. Juiiii

sunt paucorum

mensium

flexu

eadem imperia,

cum

popularis furor calumniai fiabello accensus

in Judaeos inardesceret.

sepulturae mandarent, proposuit

CanUc.

\ Proxima; vero
IX.
'

Clemens itaque novo Apostolico edicto docuit, nullam immanis adeo suspicionis causam subesse posse, cum lues Juda;os etiam absumeret atque ubi nonnulla prajfatus est, non licere Judaeis, etsi
:

1.

IV. c. 8.

Clir.
i.

-.

Corl. bist.

I.

Annal. tom. xiv. au.

128>i. uuiu.
c. 3.

Bosq.

Maltli. Vill.

1.

1.

c.

14 et

alii.

'

Aa.

7.

1.

Gesta Cleui. apud x. p. 2. Ep. i. di-

iNaucl. gener. 45.

alii.

Arg. in Chron. et

'

Gesla Clem.

VI apud Bosq.

Gesla Clem. apud Bosq.

STom.

' Alb.

vli.

\ers. for.

bp. secr. cclxxx.

CLEMENTIS VI ANNUS
incredulis, inferri injurias,

7.

CHRISTI 1348.
illi

455
conjuiictus
'

neque justuin sublra:

nus propinqua

cognatione

est

Lendum
stus

prffisidiiim,

cum

ex Judaico genere Cbri-

prosecutus. Incredibile dictu

infideles

est

quot myriades
:

Uominus genus

tiaxeril

seque in ea re pnu-

myriadum paganorum peremerit

quo

flagello

decessoruni Calisti, Eu;?enii, Alexandri, Clementis,

CEElcstini, Innocentii,
et Nicolai

ob superstilionem veterem se percussos

-

Gregorii, Nicolai, Honorii,

:

divinitus rali ad Ciiristiana sacra pcrfugerunt, ut

refert

IV vestigiis insistere subdit

Nuper ad

Walsinganuis, qui addit

in secta Clirisliana

Sed comperlo,

noslrum fama publica, seu infamia verius, perduxit auditum, quod nonnulli Cbrisliani pestem, qua Deus populum Clnistianum ipsius peccalis po[iuIi provocatus affligit, Judacorum falso tossicationibus seducenle diabolo impulantes, nonnullos

quod

eadcm

pestis invalescit,

iterum ad vomitum revertunfiir . Ita miseri, cum non perpenderenl apud Cbristianos deesse non debere supplicia, qui suis etiain sceieribus

non carerenl

non deferentes ajlati vel sexui, impie peremerunt quodque licet iidem Juda;i super hujusmodi iniposturafacinoris parati sinl subire judicium coram judice competente ob hoc tamen Christianorum ipsorum impetus non tepescit, sed eo furor saivit in majus eorumdem quo videtur error eorum, dum eis non resistitur, approbari. Et quamvis Judaeos eosdem nulli culpabiles aut conscii forsan essent
ex Judffiis ipsis temeritate propria,
:

sed fidelium calamiias runi calamitale conferenda non fiiit \

:

cum

i|jso-

34. De honim temporum calamitatibus. Grassante porro inter Orientales peslilentia, mercalores Itali ac praesertim Genuenses ex consortio infide-

lium labem traxere

ornassent,

maxima

: qui cum reditum tardius ex parte in reditu obiere, et

omnia

loca, in

quibus agros exposuere, niox ea

Siculi

pestis infecit.

primi vini

mali
:

sensere

experti inde Pisani ac Genuenses

brevique

Ita-

tanti flagitii, cui vix excogitari possel

pcena suffl-

ciens,
percelli

digna
;

veilemus animadversione quia tamen per diversa mundi climata

et severa

liam, Gallias, Sardiniam, Corsicam depasci, atque in alia regna se dilTundere coepit ; de qua iterum

Juditos ipsos ac alias nationes plurimas,

qus

co-

sequentibus annis recurret serino. Hic addemus Pontificem viros religiosos ad fundendas Deo preces sollicitasse, ut flagellum a suis placatiis averteret.

habilationem Juda;orum
pestis hffic

eorumdem non

noverant,
occulto

ubique

fere

cominunis
prajdicti

afflixit

Quo argumento

Praedicatoiibus

*,

Minoritis^,

Dei judicio et affligit; proinde verisiniilitudo

recipit,

non

Augustinianis

datae litterae,

quaruni exeraplum
magistra
et fra-

(]uod

Judaei

flagitio prssliterint sive

occasionem tanto causam, elc. Addit imaiiiELclesiarum

infra scriptum est

Clemens,

etc. dilectis filiis

peria, ularchiepiscopi, episcopi et

tribus Ordinis Prsdicatorum,

rali

Lugduni

in gene-

pra>sules populis ad

Jivinam rem convenientibus

atque ab Apostolica Sede
laeserint, incuti:

capitulo in proximo congregandis.

denuntient, Judaeos non esse percutiendos, sau-

Licet

ciandos dandosve neci

tatis

igne succensi

speremus indubie, quod vos charipaternum quem erga vos ,

anathema
si quffi

iis,

qui ipsos atrociter

iis

vero

cum

intercedat controversia, ipsos

gerimusfilialidevotionerecompensantesaflectum, vestrarum nos orationum continua opilulatione

juvetis

injus vocenl, et coram jud;ce litem disceptent. Quae littercc VI kal. Octobris consignataj. Non
potuit Apostolico sedari infamia
:

hoc studio inusta inique Judaeis ubique enim, excepto comitatu

'

anxie tamen et non sine gravi ainaritudine animi altendentes, qualiter peccatis exigentibus in universis fere orbis terra; partibus guer;

rarum calamitatibus
laniatur
,

atteritur, et intestinis odiis

1

Avenionensi, tanquam venefici ad necem qua;siti

ac sequenti etiam anno in Germania,

quam

lues

depascebatur, hacc
ad

calumnia adeo inliaesit, ut una urbe Moguntina morti tradila testelur Rebdorfius. Albertus vero Argentinensis ^ scribit, ipsos ex populi tumultu in furorem versos, se suaque, injectis facibus, incendio
illis

duodecim

millia in

populus Christianus ac super inducta mortalitatis peste senes, juvenes, magni et parvi subito et improvise tela vitaj succisa quasi conimuniler de medio subtrahuntur, bujusmodi orationum vestrarum patrocinia instantius
htec et procellas

proh dolor

imploramus atlentius deprecantes, ut tempestatum varias uos circum;

concremasse.

De
scribit

illius

vero pestis,

quam

porlendisse duobus

dantium intuentes, et intumescentes fluctus undique filiali nobiscum compassione pensanles

illum cujus imperio quiescunt fluctus, et stat spiritus prccellarum, pulsetis precibus, et clainoribus excitetis, ut ipse, qui cuin iratus fuerit non obhviscitur misereri, populo suo, queni sui pretiosi

ante annis

mensc Augusto cometam insignem

Joannes Villanus ", causis atque initiis horrenda tradunt auctores *. Memoratus vero Villanus,

dum lues Fiorentiae grassabatur, ea correptus obiit,

longiore vita dignior ob singularem diligentiam

sanguinis aspersione redeinit, misericordiae

fidemque in
historia, cui dis

temporum suorum nos plurimum debere

conscribenda
in

suae

componen-

sinum placatus ajjcriat, et guerris ac odiis quibuscumque sedatis, concordiam paret, tribuat
pacem, pestem auferat, conferat salutem
1

Annalibus fatemur. Coeptum ab illo opusvirtutumet diligentiae hccres Mattba;us Villanoslris

sicque

Malth.
1.

Vill. 1. I. c.

Jo. Vill.
'

XII. c. 83.

Rebdorf. ia Annal.
* Matlli. Vill.
1.

c.

Arg. in Chron.

Jo, Vill.

1.

xti. c. 97.

c. 2.

'

Tom.

Jo. Vill.l. x(i. c. 83. Malth. Vill VII. Ep. secr. xxi. < jbid. e Ep. xxii.
'

1.

>

Walsing. Hist. Angl.

in

Eduar

111
1

i'

ibid"

I.

8 et aUi.

Ep.

.xxiii.

456

CLEMENTI VI ANNUS
et

8.

CHRISTl 1349.
Auxere conceplum ex
pestilentia

orationuni veslrarum suBragiis populum Ecclesiam in tantis angustiis constitutos

ipsam

terrorem

[lotentise

crebrl terracmotus, ex quibus homines deliquium cordis passos, refert Albertus Argentinensis
'.

su.x' dextera protegat et defendat, quod temporibus nostris eidem populo pax et tranquillitas optata proveniat; et tandem cum Redemptor noster uniuscujusque merita lance discussionis
,

Adeo

vero horrendi in Alpium nonnullis locis extitere,

ut oppida urbesque conciderint, montes aquarint

extremffi libraturus adveniTit

nol)is credito

nosunacum
munere

grege

cum

benedictionis

ad parli-

cipium regni
ann. ui

ca^lestis

invitans dilecta siia taber-

nacula introducat,
.

elc. Dat.

Avin. IX kal. Junii,

fluminum cursus interque Villacum caiamilatis exemplum in Istria fuit-, omnibus enim illius urbisdomibusfimdilus eversis, sola hominis justi addictique eleemosynis domus slelit. Dalnm porro est imminentis mali
valles, interrupti sint
:

caetera

Tantum religiosorum virorum numerum hac epidemia absumplum ferunt ', ut exhaustis
monasteriis pristinaj austerioris
vilae

signum
nainque
ac
36.

incolis, ut fugerent a facie

arcus

diffusa crucis,
'.

est in

medio

foro tellus iu

formam

relaxandaj

primum

sanguine, deinde aqua sudavit

sumptasitoccasio,atqueadmodum
sit

disciplina vetus

dissoluta,
in

cum

prrecipua sanctitatis et scientia;

Petrus Rogeriiis creatus cardinalis. Interea Clemens papa mense Maio sacro purpura-

Ordinibus iis sacris exstincta essent. Beruardi Senensis ex Ordine Olivetanorum mors. Migravit tum e vivis inter alios
33. B.

lumina

torum senatui
fratre

adscripsit

Petrum Rogerium ex

insignes religione viros Bernardus, sodalilii

tis

montam-

Olivetani conditor, Senis hoc anno,

dum

quam bonus
neret, de

pasfor animani pro suis ovibus expo:

quo ha;c Ferrarius ' Bernardus, ubi sui Ordinis confirmationem ab eodem Pontifice, (nimirum Joanne XXII) quam etiam aClemente VI obtinuisse testatur Diploma amplissimum ', Avenionem profectus obtinuisset, annosque viginli septem ei optimis legibus communito preefuisset
Senis,

nepotem, qui postea Urbano V datus successor, accepto Gregorii XI nomine, ob restilutam Urbi Sedem Aposlolicam immortalem sibi gloriam Anno prffidicto quadragesimo octavo , peperit inquit Clementis Vifge scriptor *, mense Maii extra Quatuor Tempora dictus papa assuinpsit in diaconum cardinalem dominum Petrum nepotem suum ex fratre, Sedis Apostolicae tunc notarium,
:

qui tunc erat valde juvenis et tenera;

judicio

aetatis, cum communi nondum annum octodecimum

:

complevisset

erat tanien lotus humilis et beniet subti-

dum

suis

monachis

peslilentia, qufc

tunc

gnus, bonaeque indolis aptus, ingeniosus

lis,

grassabatur in ea urbe infectis, propriis manibus

inservirct, et ipse

ac ad studium litterarum
civili

multum

intenlus,
circa

percussus peste spirilum Deo reddidit aiino salulis mcccxlviii, XI kal. Septem:

etiam in jure

secundum tempus, quo

idem Ferrartius hanc nolam Et beatum in monte Oliveto, ubi corpus asservatur, venerantur haud tam officio Ecclebris . Iiis addit
si

eum

uti

bene sapiebat . Plura eliam egregia ipsius elogia continet Apostolicum Diploma' de collato illi cardinalatu a Clemente

ipsum versatus

fuerat,

exaratum
'

III

kal. Junii, Pontiflcatus

anuo

vii.

siastico colunt,
late
'

nondum ab

Apostolica Sede faculAlb. Arg. in Chron.

III.

impelrata
iii.

.
sxi.

Jo. Vill.

I.

xii. nuni. 122.

* ilesla
^

Eoi).

XXI. c. 8. 4. Bosq. et Ms. bibl. Val.sign. num. 2010.

c.

1^2. et Ant.

p.

tit.

Clera. VI. apud

vi. Ep.

Tom.

LXlil.

Ant.
3

p.

til.

hoc an. nura. 2.

c. f.

3. et
.-isii

Ferar. die

ex eo Wad. Annal. lorn. iri. Aug. ex Ms. Chr. Ord. Olivet.

Eit. in Bull. in Clein

VI. Const. 2.

CLEMENTIS

VI

ANNUS

8.

CHRISTI

i349.

4.

De regno Neapolitatio cladibus

et

altrito

papoi studia

decreta.

Servatoris anno quadra-

dibus regnum Neapolitanum a Ludovico rege Ungariae Conradi Lupi ducis opera armis sibi asse-

gesimo nono supra millesimum trecentesimum,

Indictione secunda, attritum est gravissimis cla-

Ludovico Tarentino et Joaniia regina recuperare annitentibus. Ad quce propulrere, vicissimque

CLEMENTIS VI ANNUS
sanda mala Annibaldus episcopus Tusculanus
Siciiiam
,
'

8.

CHRISTI 1349.
obruebatur, regem permoveret
:

457
ad arces
se

iii

liliiiuiii

Guido tit. S. Ca?ciIicT presbyler cardinalis 'in Ungariam, ut Ludovicuni regem mulcerel, coeptoque abduceret beilo, properarunt. Attingebat Guido cardinalis propin()uilate ' Ungari regis uxorem, eamdemque Caroii Romanorum regis filiam.Nequein
ul concitatos tiiinultus sopiret,
Uiigaria

quas
fidei

ibi

pra^sidiario milite instructas obtinebat,

:

Scdis A[ioslolicae |ieriiiiltendas adduceret

[lariter

Joannam reginam ad

id

adacturum,deque

regno Sedis Aposlolicac beneficiario, ut suaderet aiquitas, sentenliam laturum 2. a Guidoni tit. S. Ciccilia presbytero card.
:

modo,quanquam
in

i'0

praecipuemitteliatiir,
Ilaliae
,

A. S. L.
a Dilecti
filii

verum
tionem
dunt.

nonnullis eliam
suscepit
*

partibus

iega-

Nicolaus electus Nitriensis, et

obeundam

ut Pontificis

com-

nobiiis vir Georgius

comes de Eweswinar, nuntii

mendatitiae littera;

ad Insubriaj principes oslen-

cliarissimi in Christo

Ungariae

illustris,

filii noslri Ludovici regis ad Sedem Apo.*tolicam venien-

Hortatus etiam est Carolum^ ut auctoritatem suam apud socerum ad Siculos principes regio

tes, quasdam nobis ex [larte i|isius regis de credentia litteras detulerunt, multa sub liujusmodi

sanguine satos ex Ungarico carcere dimittendos adhiberet quorum bberandorum gratia Philippus
:

credentia proponentes. Et primo, quod re.v idem mirabatur, nos sicut et datum eiat intelligi, ad-

rex

Francorum, Petrus Barbonesiidux, ac Jacobus

BorboniccE famili;E princeps oratores in Ungaricam

versus ipsum pro eo, quod regnum Siciliae sine licentia nostra intraverat, fore turbatos, cum sibi
praefatum

regiam missos Pontificio legato adjunxere". Puros

regnum non proliibuissemus

ipse

ingres-

quidem ab

illala;

Andres

regi necis scelere eos

:

sum,

et

nou dispendium

sanctae

Romanae

principes repulabat Ungariae rex Ludovicus

sed

cum parlam
ternam

juslo,

ut coiilendebat, bello ad fra-

matris Ecclesiae, ut eorum verbis utamur, sed ex ea causa illud intrasset, ul de morte claraj memoria?

necein ulciscendam suscepto Siciliam (quam hareditario etiam jure, quippe qui ex Caroli II majore natu filio avo tiaxerat originem, Joanna ex secundo natu, quam eliam ob inlerfectum virum ad supplicium postulabat caeteri autem principes ex Joanne et Philippo tetate minoribus sati essent, debitam conlerKiebat) sibi asserere vellet, atque ideo urgeret ' Clementem, ut
,

Andrese regis

Sicilia}

gerinani sui sumeret

ultionem.
Baiicio
agenti,
tis,

Nam

licet

nos

quondam Bertrando
tunc
in
lilteras

de

comiti

Montiscaveosi,

dedissemus per nostras

et

ut ipse de patratoribus et consciis

humanis in mandamortis hu-

jusmodi,

de

illa

quomodolibet cuipabilibus

auctoritate nostra inquireret, et justilia; faceret

Siculam

ipsi

coronam confirmaret;
illi

laxare e cu-

complementum tamen charissimam in Christo filiam nostram Joannam reginani Siciliae illustrem,
;

slodia Siculos principes sine gravi periculo se

non

quam

princi|ialem factricem et caput tanti faci-

posse obtendebal, ne

regno a Joauna et citatos augerent : missisque oratoribus Nicolao electo Nilriensi, et Garsia comite e Veswmar ea
lege liberamlos

tumultus sui absentia in Ludovico Tarentino marito con-

noris asserentes,

pellabanl, aliosque regales

eam viricidam communiter apdomus Siciliac duxera-

mus

a jurisdictione ac potestate [irffidicti comitis

consensurum

se Pontifici

signifi-

cavil', ut datis fideijussoribus Siciliam citeriorem

eximendos. Secundo, quod mirabatur etiam praefatus rex, quod (sicut audiverat) nos de morte quondam
specialiter
a

nou ingressuros pollicereiitur

ac [laratum ad
et

omnia regni
pr;estitisseiit,

Siculi

promptumque se nomine officia

Caroli ducis Duiatii

ritudinis coutra

obsequia Sedi Apostolicse addicenda, quae un-

conceperamus causam amaeum, cum ipse rex Ungariae juste motus contra pra;fatum ducem pro eo, quod (ut
:

quam majores
tifex,

excusationem plura addidit.

tero

tum ad sui omnia PonHugone tit. S. Laurentii in Damaso presbyac Guillelmo S. Mariae in Cosmedin diacono
exhibuit;
quae

dicebant) conscius fuernt bujusmodi mortis dicti

regis Siciliee, illique consenserat
et

Ad

pro eo etiam,

quod

in
in

morte

regis Ungaria; conspirans ipsius,

eum

ingressu civitatis Neapolitaiu-e ordinaverat

niandasset ac fecisset occidi.
erat, sicut

cardinalibus assidentibus, respondit diffusa oratione , cujus singula arguraenta ad refutanda

interfici prodilorie,

Tertio,

quod idem rex paratus

ineundamque concordiaj rationem descriptainlitterisad Guidonem cardinalem legatum afferemus ac regem Ludovicum' etEIisabetam"' reginam matrem certiores fecit, Guidonem sinobjecta,
:

dudum
lum

nobis intimavit, per dilectum filiumCaro-

gulis

quic Ungarici

oratores

Sedi Apostolica;

servientem nostrum armorum, quem, eumdem regem hactenus misimus, su|ier Iiberatione dictorum regalium; recepta lamen prius ab eis, seu pro eis securitate idonea
Jorii

sicut nosti, ad

exposuerant, ipsis responsurum. Hlum verosummo

studio

modum

dare opeiam innumeris malis,

jussit ", ut

ponendum quibus regnum Neaiioad

condesceudere volis nostris. qiiod [irafatus rex mirabatur et a Quarto conquerebatur, ()uod nos prsefatam reginaiii dudum ad Sedem venientem eamdein sustinueramus
,

Tom.

VI.

* Ibid. Ep. secr dcxlviii ^ Ibid. tp. ccclx.\ii. ad DCXLVU. Ep. Ep. dc.\ci. ad DCLUi, et dclxxvii ad dllxxxiii, ' Tom. vii. Ep. * Ead. Ep. ' Ep. dccclxxxix. Dcxcvi. " Ep. dccclxxxix. ' Ep. DCDV. Secr. DCDIV.
=*

Ep. secr.

cdxxxu

ad cdxcviii.

' Ibi.l.

Ep. dcxliv

Ilomanam

intrare

cunam, eamque fueramus

sic

benigne sicque bonorabiliter prosecuti;

regiua, coiitra rabant,

cum

ipsa

quam

viricidae

verbum

sae[iius ite-

rea convinceretur seu

criminarelur de
58

An.

Touus XXV.

Rayn.

VL

458

CLEMENTIS

Vl

ANNUS

8.

CHRISTI 1349.
si

hujusmodi morte prsefati regis Siciliac viri sui per confessiones oninium, qui causa mortis ejusdem ultimo fuerant supplicio, suadente justilia, deputati,

ramus ingressum: quod

litteras nostras

diligenter inspexissent

multas, quas eidem regi, ut

eum

Quinto et ultimo petierunt, quod nos praBfatum regnum, ut \erbis utamur ipsorum, dicto regis confirmare vellemus, cum ipse paratus semper fuisset et esset pro dicto regno eidem Ecclesia? facere quaecumque praedecessores sui pradictge
facere consueverunt Ecclesioe, et etiam ultra

illa.

ab ingressu retraheremus hujusmodi, miseramus, honestius erat eis super hoc tacere, quam loqui subjungentes ad eorum in hac parte convincendum errorem,qualiter nos hactenus Joanni electo
Vesprimiensi, tunc nuntio
dicti

regis

Ungariae

Ad

quae oninia praefatis

nunfiis, conferendo

apud Sedem constituto prsefatam, post multa verba, quibus eumdem electum induximus, ut praefatum Ludovicum regem ab ingressu in dictum regnum viis el niodis quibus posset omnibus, revocaret,
etiam processus habilos per
felicis

lantum (cum in tantis negotiis sine deliberalione matura finale responsum eis exhibere nollemus)
praesentibus
S. Laurentii
dilectis
et
filiis

recordationis

Joannem papam XXII praedecessorem nostrum,

qui in Registrispraedecessorisejusdem, quae in Ar-

nostris

Hugone

tit.

Damasi presbytero, et Guillelmo S. Mariae inCosmediu diacono cardinalibus duximus, utsubsequitur, per ordinem respondendum
;

cbivo ipsius conservantur Ecclesiae, de verbo ad

et

primo.

verbum conscripti sunl (quos idem praedecessor vim perpetuae Constilutionis habere voluit, et per quos adversus invadentes vel occupantes regnum
ipsum, aut aliquam partem ejus graves spiriluales temporales poenae ac sententiae sunt prolatae) monstraveramus, quos ille perlegerat seriose: et qualiter idem etiam rex processuum praedictorum
et

3. Ad primum, quod praefatus rex mirari non debuit nec debebat, si ingressus ejus in idem

regnum

nobis displicuerat, ac nos et

,

Romanam
fuerat

Ecclesiam
sive zelo

utpote quibus

in
:

eo

magna

irrogata injuria, conturbarat

nam

praefato regi,

sumendse

ultionis, sicut ipsi

si

proposuerant
in

nuntii, sive pro jure,

quod idem rex

eumdem

regno competere
intrare hostiliter

sibi

praetenderet conservando,

ad nos

et

prffidicti

non licuerat dictum regnum, cum eamdem Ecclesiam sicut ad superiorem regni dominum, non ad pnefatum regem,

ignorantiam allegare non poterat, cum fuissent in diversis partibus per quas veniendo ad dictum regnum ipse quoque rex transitum habuit, et in ipsius regni locis pluribus publicati: ilem quod ipsa quoque rei nalura regi praefato in dictum

regnum prohibKatingressum, cum regnum ipsum

pleno
per,
jiire

ac immediate ad nos et

eamdem

Eccle-

qui privata persona duntaxat in ea parte cense-

siam, sicutetpertinet, pertineret.Adjecimus insuintrare praedictum,

batur atque censetur, hujusmodi ultio pertineret, quodque rex idem non debuerat admirain, si nos reginam et regales eosdem eximendos a jurisdictione proefati Bertrandi comitis duxeramus,
lioc fuissetconsulta cautela

quod uon debuit idem rex jure suo regnum quoniam sibi non licuerat, ut praeferlur; cum ei, sicut et quibusvis aliis, quod

cum

in propria sibi causa jus diceret,

nuUo

foret jure

provisum, ne videlicet

idem comes, qui utpote

vassallus \n terra
facere de majoribus

ipsius reginae subditus et

diclse regiuae justiliam

maxime

uon audebat,

in ea minis-

permissum: et regina praefata (quae tam virtate conventionum inter eamdem Ecclesiam etinclytae recordationis Carolum primum regem Sicilia; dudum iu concessione dicti regni eidem Carolo regi
facta per

aliis impediobstaculum forsitan pateretur. Nec idem Bertrandus comes de hujusmodi majoribus

tranda etexsequenda de inferioribus

eamdem

Ecclesiam babitarum,

quam

mentum

vel

vigori testamenti (consentientis

nimirum Bonifa-

ciano decreto), bonae memoriae Roberli regis Siciavi dictae reginae haereditario jure in regno succedebat eodem) de hujusmodi crimine mortis dicti Andreae regis nec couvicla nec confessa existeret, et per consequens nec competenti sibi in
liae

justitiam facere ullatenus potuisset,

quod

satis

ex

comes processum per eum adversus uonnullos, quos ultuno damnavit auctoeo patuerat,

quod

ipse

rilate nostra supplicio, quanquam requisilus et jussus nobis mittere, seu venerabili fratri nostro Bertraudo episcopo Sabinensi, tunc tit. S. Marci

eodem regno jure privata et quod etiam eocasu, quo regina ipsa de hujusmodi crimine confessa
:

presbylero cardinali A. S. L.

quem

ad diclum

existeret et convicta, et per decisioneui definitivae

regnuin pro justitia favorabiliter ministranda de diclis regina et regalibus miseramus; quique tanquam zelator juslitiae ac abomiuator hujusmodi sceleris, si processum babuisset bujusmodi,

sententiae

hujusmodi jure

privata,

regnum ipsum
eam-

non ad

eumdem regem

Ungariae, sed vel ad

dem
si

Ecclesiam, vel ad proximiorem praefataj requodque ginae debebat sine dubitatioue devolvi
:

cum

aliunde probationes sufticientes habere uon posset, ad executiouem justitia, sicut a uobis in
et

prx'fatus rex Ungaria? de declaratione facta per

VIII,
dicti

mandatis habuerat

gerebat in votis, nou defefavorabiliter

memoria3 Bonifacium papam sorem nostrum super successione

piae

praedeces-

regni connobis,

reudo generi, diguilati vel sexui

processisset, timuit assignare.

queri forte vellet, debebat jus

sicut
dice, ordine JLidiciario

suum coram
et

coram superiore domino

competenli ju:

Uixiums etiam eisdem nuntiis ad id, quod proposuerunt, quod nos pra;lalo Ludovico regi

prosequi et petere
temeritate

non

illud sibi auctoritate seu

propria per

hujusmodi

in i)ra;diclum

reguum uon

proJiibue-

potentiam et violeutiam, quas jura deteslantur et

CLEMENTIS VI ANNUS
prohibent arrogare; maxime cum recolendae memoriE Carokis rex Ungarise pater dicti Ludovici
regis
ciiiae

8.

CHRISTI 1349.
tibi a

459
des sollicite operam,

datam

Domino gratiam

sic labores instanter, et sic efticaces

promotionis

eunidem Robertuin regeni verum regem

toto vitte suae

Si-

studia solerter impendens,

tempore nominasset, ac etiam

oc-

reputasset.
4.

quod super hoc, sicut de gratia divina confidimus, et speramus de tuis operationibus virtuosis, fructus ex eisdem laboribus
tuis colligas, ac

Ad secunduni respondimus, quod de

quod nec
ipse

eamdem

ad nos referasexspec-

cisione prajfati ducis Duratii turbali merito fuera-

tatos.
5.

mus:
seu

el

Ludovicas rex circa hoc

Ad quartum quoque respondemus, quod

nobis placuerat, imo displicuerat, quod
intraret

aliquid rationabiliterad excusationis suse

velamen

nunquam

pallium

poterat aliegare,
in

persona

eumdem ducem,

cum ipsi privata quem jurisdictionem

eadem regina curiam

eamdem

et

quod

aut potestalem ordinariam vel delegatam aliquain

nos eidem reginae dissuaseramus per nuntios et litteras, ut ab ingressu in dictam curiam penitus
abstineret: et

non habebat; et alias omni juris ordine omnino non solum postposito, sed corrupto, utpote non
auditum, necconfessum, nec
ei

quod eamdem, cum ad ingressum omnino vohintaria videretur, te ac bona? memo-

alias

convictum, nec

causa cognita, vel exposita suae morlis, in

prnefatai

ma;

gnam nostram etEcclesice

suae famaj

conlumeliam ac
et

Petrum tit. S. Clementis presbyterum card. tunc in humanis agentem, miseramus ad ipsam, ut eam ab inlrandi proposito retraheretis induriae

notam

et

maculam

fecisset occidi

ctionibus opportunis

quodque cum

ipsa,

nostris

quod noneratverisimile, quod idem dux prcemissi criminis reus aut conscius extitisset, cum ii, qui
de hujusmodi crimine suspecti fuerant reputati,

inductionibus et exhortationibus circa hoc obauditis,

omnino curiam

intrare vellet

eamdem,

sibique

ejusdem maxime ducis opere, auxilio et favore capti fuissent; et tandem, ab ipsis per tormenta
iilata eis violenterelicila
:

prohibere non possemus ingressum, cum Avinionensis civitas tunc temporis sua esset; fuerat fra-

ventate,

ullimum

suppli-

trum nostrorum consilium, quod eadem regina, qn p de patrato crimine nec convicta erat, sicut
pni^dicitur, nec confessa,recipi ut regina debebat:

cium subiissent et quod in cor alicujiis sanae mentis nuUo mode cadere potuerat sive debuerat, nec poterat nec debebat, quod idem dux vir tantarum virtulum, qui pro vindicta sumenda de mortedicti Andrcce regis non sine multorum odio
et

et

unde contigit, quod nonnulli ex eisdem fratribus quidam ex familiaribus nostris etiam occurrerunt eidem, et nos etiam recepimus in consistorio

juxta consuetudinem,

quam

in

receptione per-

malevolentia, quee contra se proinde concitavepatenter, sic constanter et intrepide

sonarum regalium

laudabilis ipsius ritus Ecclesiae

rat, tanta sic

servavitet servat: et

quod eam, postquam curiam

quique non armatus, sed inermis Ludovico regi prsefato, in tanto comitalu armatorum procerum ac militum et peditum exisfuerat operatus;
tenti,

praedictam intraverat, nec honoraveramus velut exigebat ipsius clara prosapia, nec prout incumben-

tium

sibi

negotiorum qualitas requirebat, fuera:

cum admoduni

paucis familiaribus et ipsis

mus

favorabiliter prosecuti

imo

sic

eam

nobis

quoque fratribussuisinermibus etiam occurrerat, in tantum facinus, mortem' scilicet dicli Ludovici regis vesana mente famse ac honoris sui prodigus
proditorie conjurasset.
a

ab omni auxilio fecerat alienam, quod ipsa per solemnes nuntios seipsam, quam ut vassallam ejusdem Ecclesiaj in tot et
praefati regis consideratio

tantis angustiis constitutam Ecclesiae praefatae ju-

Ad

tertium respondendo institimus, quod

vandam

esse prajsidio et

protegendam juvamine

ipsi

nobis securitates, quas idem Ludovicus rex

asserebat, et suppliciter postulabat; contra

spem

pro liberatione dictorum regalium peterent, aperirent;

suam quereretiirabjectam,

et ipsius

lamentaretur

super quo,
id

licet

saepius reiteravissemus

instantiam, scire

admodum

cupientes; nun-

quam tamen potuimus quam cum

excutere aliquid ab eis-

dem, discentibus quod idem Ludovicus rex nunconsilio siio deliberaverat aliquid in

hac parte. Idem tamen Nicoiauselectus post multa verba dixit, (juod nulla praefato Ludovico regi posset plena esse securitas de praedictis regalibus,
si eis

Rursus quod nos ipsam ante recessum suum de dicta curia per venerabilem fratrem nostrum Slephanum archiepiscopum Arelatensem camerarium nostrum citari feceramus, utcoram nobis responsura super hujusinodi crimine in certo termino, quem ei per eumdemcamerariumassignaveramusperemptorie,
Ecclesiae faA'oribus destitutam.

foret opportunitas libera ullo

unquam temreintrandi.

pore prffidictum

regnum

Siciliae

Tu

tamen,

flli,

hasc intra pectoris tui claustra revol-

personaliler compareret. Propter quae regina ipsa, de nobis, ut verisimiliter credimus et demonstravit effectus, male contenta, nobis, prout decuerat et debuerat, non visitatis seu visis, de curia discesserat antefata.

vens, et vias ac modos, quibus circa liberationeni

Quamobrem

praefatus

Ludovicus

dictorum regalium
solerler

noslri.e

ac tuae intentionis con-

sequamur effectum,
exquirens,
filium

diligenter considerans

ac

rex de nobis in hac parte conqueri nec poterat, nec debebat sed palientiam nostram potius, quod
:

Christo

tam apud charissimum in nostrum Carolum regem Rom.

videris expedire, sic juxta

nec

illustrem, quani alios, de quibus in schola experienliae positus utilius

temporalitercontra eum, qui praidictum regnum, peculiarem videlicet terram etspecialem haereditatem ipsius Ecclesiae, non sine
spiritiialiter iiec

suae salutis et status ac faraae dispendio,

quod

sibi

460
ex
(liclis

CLEMENTIS VI ANNUS

8.

CHRISTI 1349.

ejusdem prsedecessoris Joannis (procesimminebat et imminel, ac in nostrum et ejusdem Sedis opprobrium et contemptum sic afsibus)
et

flixerat

affligebat,

mirari potius debuerat et

peremus ad manum nostram, et sub ea realiter teneremus. Et ha^c verba multis vicibus et diebus continuarunt et reiterarunt, pracsentibus interdum diclisHugoneet Guillelmocardinaleinvicem,
et

debebat.

quandoque
B

aitero

eorumdem.

Denique ad quintum et ultimum respondimus, quod nos dictum regnum praefato Ludo\ico regi confirmare, aut quovis alio niodo concedere, nuilatenuspoteramus:etquod mirabamur
6.

Nos autem, quibus haec, nec mirum, satis a principio placuerunt, eisdem pra;fati Ludovici
regis nunliis sinceritatem devotionis et fidei dicti

Ludovici regis

erga nos et
,

eamdem

Ecclesiam

admodum, quod ipse rex, utpote quem credebamus et credimus circumspectum principem et
prudentem, prudentum uti consilio, talia peteref, quibus et contrarientur omnino jura, et aequitas
penitus dissentiret
:

commendantes

respondimus et diximus, quod afTeclionem acvoluntalem dicti regis gratam admodum habebamus, offerentes nos paratos de praedicta regina facere super hujusmodi crimine justiliae

cum

ipsa regina, quae

regnum

complementum; acsubjungentes,quodsiantef;itus
Ludovicus rex instruere officium in hac parte, ac luijusmodi processum per eumdem Bertrandum comitem habitum, ut prffifertur, mittere nobis
vellet, id

preedictum tanquam
tenuit et possedit;

praefati

Roberti regis hasres

dilecto

legitima tenet et possidet, et per muita tempora

quseve pro
S.

illo

filio

nostro Aymerico

tit.

Martini in Montibus pre-

gratum admodum haberemus

assentiret,

sbyterocardinali, tunc A. S. L. habenti superhoc

apud eamdem reginam, ut

quodque quod dic:

per speciales nostras litteras potestatem, noniine nostro et ip?ins Ecclesise recipienti, ligium fecit

tum reguum juxta voiuntatem Luilovici regis et petitionem nuntiorum suorum prtedictoruin ad

homagium el tum, seque

fidelilatis debitae praestitit

juramenin

manum
mus

nostram poneretur,

et

realiter (ut prae-

far,turam

et

prsestiluram nobis
si

mitlitur) teneretur, instaremus efficaciter, facererealiter posse

persona sua propria obtulit,

nos ad id recipere vo-

nostrum: quin

id

alilerjuste

luissemus: eamdemjuresibi in eodem regno compelenti, ordine juris postposito, sic prEecipitanter privanda non foret et quod, si ipsa quoque regina
:

facere

nou possemus. anno vn ,

7. Sollicitatus

Dat. Avin. X, kal. Aprilis

ad resiituendam citeriori Sicia

veiut rea hujusmodi criminis, servato tamen ordine judiciaiio, prout tanti negolii quaiitas exigebat, privanda veniret, exspectandus
diffinitivae sententife, cui

l\<s

pacem Ungariae rex

Guidone cardinale

iegato,

cum
avo
deret,

Pontificem hferedilaria ex Carolo Martello

erat calcuius

executionem permittere non licebat: quodque, ubi etiam circa hoc juris
solemnitatibus omnibus
rite servatis dicta

majore natu Caroli II filio jura refellere vijam Roberto Joanne avo ab ipsius Ludovici

parente Carolo agnito justo rege; alias concordiae

leges proposuit, ut

regiua

nimirum Maria

Caroli Dyrra-

eodem regno
pcena sua in

privata

jam esset, non propter hoc poenam aliorum innocentium, ad

chini vidua Joannae soror Stephano duci Transilvaniae

ret;

connubio jungendadotaiia regni jura

in

aCfer-

quos regnum praedictum devoiveretur et pertineret, esset quomodoiibet retorquenda.

tum

Joannam judiciorumseveritas

distrin-

Hujusmodi autem quatuor primis articulis ulterius non deductis, praifdti nuntii dicti Ludo

vici regis

dixerunt nobis circa pra?dictum articuet

lum quintum

ullimum,

se

ab eodem Ludovico

geretur, qua tradita custodiae, vel contumaciae damnata, quas praesidiario milite tenebat arces, traditurum se cardinali iegato exercitumque revocaturum, spopondit. Ad quae singula responsurus Pontifex eumdem legatum his lilteris in,

rege in mandatis habere, quod ubi hujusmodi sibi confirmationem seu concessionem de dicto

struxit

':

Clemens,

etc.
S. L.

Guidoni
in

tit.

S. Caeciliae pre-

regno Sicilia" facere negaiemus, tunc nobisetnon ante super hujusmodi quinlo arHculo regiae intentioni:- propositum aperirent. Ac tandem inter caetera multa et puichra verba dixerunl, quod pra3fatus Ludovicusrex,sicut fideiis et devotus noster
et ipsius Ecclesiaj filius,

sbytero card. A.

Ad arliculum,

quo prsfatus rex

ipsius

petit,

ut

dilectain Christo

filia

nobilis mulier Jlaria ducissa

dilecto
filio

Duratii, aut aliqua filiarum

nobiii viro Stephano duci Traiisylvano

juris Siciliae

cum

dote

paratus erat in manibus

nostris iibere cedere omni juri, quodcurnque sibi in regno competeret antefato, et armigeram gen-

tem,

quam

in

eodem regno ad sua

ab inde

stipendia tene-

matrimonio copuletur, tibi sub comte volumus, quod de petitione hujusmodi, quantum ad matrimonii copulam, ut pote grata nobis plurimuni contentapendio respondentes; scire
et

bat et

tenet ad se

revocare; quodque

mur:
litteras

volebat et contentabatur, quod de dicto regno disponeremus iibere, sive illud retinendo pro eadem

dudum

nos etiam, sicut tibi per alias nostras scripsisse recolimus, dilectis flliis
et nobili viro

Nicolao eiecto Nitriensi,

miti

Georgio co-

concedendo juxta nostra' arbitrium voiuntatis ita tamen quod de praefata regina super diclo crimine mortis praifati Andrea; regis viri sui, sicut de rea hujusmodi crimiS\\s, faceremusjustitiam, dictumque reguum reciEcciesia, aut alii
;

Eweswmar

nuntiis

dicti

regis, tunc

apud

Sedem
mus,
'

A|iostolicam conslitutis, hanc viam tetigi-

inlerpositis Apostolicte ac opportuna; dispen-

1'i.iiu.

VIII.

lip.

seci'.

LXiii.

CLEMENTIS VI ANNUS
gratiam offerentes; et nunc inaxime apud ducissam eamdem instare inslantius, et operam efficaciorem pro viribus dare proponimus, ut negotiuni Deo propitioad finemperducaturoptatum: sed quoad dotem juris regni ipsius determinate non possiimus respondere . Dicti ralionem subjungit, Joannam reginam Roberti bctredem scepIrum multis annis jure tenuisse; atque Aymerico carilinali veluti slipendiariam se fidei sacramento
sationis

8.

CHRISTI 1349.

461
fa-

per eunidem comitem habitus, ut pra,>fertur,

ciemus

venerabilem fratrem Bertrandum Ostiensem el Vellelrensem ejiiscopum, ac dilectos filiosnoslrosGuillelmum lit. S. Stephani in CaclioMonle presbyterum et Galliardum S. Luciae in Siper
lice

diaconum cardinales, commissarios per nos in hujusmodi negotio, sicut nosti, specialiter depuin negotio ipso diligenler favorabiliteniue
:

talos,

procedi

devinxisse, ac Poiitifici clientis officia

jusserit,

omnia,cum

amplius,

cum nns noii minus, imo quoilammodo quam ipse (|unque rex Ungariae inchoaeffectum perduci
flagitii,

exhibituram: etlicet mortis Andreae regis crimine devincta feratur, nondum tamen damnatam quare exsjiectandam judicis sententiain, ac
:

tum processum hujusmodi ad

debitum
clemus, ut
si

celeriter (quantiim justitia patitur) affe-

qui

rei

aut culpabiles tanti

non leve suboriri dubiuu), an regnum ad Jlariam spectaret, an ad Sedem Apotunc

iis

rite j^eslis,

quod mentem noslram gravi continue vulnerc

auciat, reperti exliterint, sic proiit facinoris qualitas et

stolicam devolveret

quanlitas exigunt, animadvcrsio digna jus-

Ad arliculum de inchoato conlra

reginani

titia

dictante percellal,

quod

eis sit

ad pffinam

et

eamdem
sic

supcr crimini ipsocontinuando processu,

caeteris

perpetuis temporibus

transeat in

exem-

ducimus respondendum, quod sicut memoria Ludovicum in propria persona citavimus, et reginam praedictos, tunc apud
tua tenet, ut credimus,

plum. Terminum tanien certum, infra quem processus hujusmodi finiri et compleri debeat, non

Sedem

conslilulos

eamdem,
cilari

per venerabilem fra-

trem Stepiianum archiepiscopum Arelatensem ca-

merarium noslriim

mandavimuset fetimus,

possumus assignare pr<Tcise, cum in progressu causarum, quantumcumque levium atque civilium, multa (sicut te longa experientia docuil) plerumque continganl, propter quae causarum
exitus finisque differtur.
8.

ut certa die responsuri inquisitioni, faciendae per

nos seu de mand.do nostro contra eos de dictocri-

Ad arliculum
qiioil

illum, in quo praefatus rex

arrestata seii reputata con-

mine, personaliter comparerent. Sed ipsi, qui de curiaRomana nobis, sicut a tuanon credimus memoria excidisse, noii visitalis abscesserant, in hujusmodi tuniiino, eoram nobis et fratribus nostris
in

Ungariae obtulit,

tumace regina
citra

pra;dicla,

idem rexUngariae omnes

regno
Siciliae

terras, fortalitia, et loca alia, quae in

farum

praeseutialiter detinet, realiter in

ma-

consistorio

per procuratores
et

vel

exciisatores

comparentes eorum excipiendo proponere curaverunt, quod dicti regina

regis Ungaria;, seu

nibus nostris ponet : rcscribimus, quod nos oblationem regis circa hgec acceplantes ipsius, volu-

Luclovicus notoriis et

mus

ut

eum

ad id sine condilione
in

continuis invasionibus et impugnationibus praefali

vel ea

omnia

manibus

praefati legati

complendum, omnino
a

propter
rio

imminens

eis

gentium suarum, quibus periculum resistere necessaeis

ponendum
spectionis

inducas, juxta profunda; tuae circuni-

industriam, et datam

tibi

Domino

cogebantur, arctati coram nobis in slaluto

gratiam

et

termino comparere personaliter minime potuerunt, proemissis nonnuilis allegalionibus per solemnes advocatos factis eoruui inslantius postularunt, et ut reginam et Ludovicuni prEedictos a
personali comparitione
'es,

enim
qiiod
cilari

illa

virtulem efficaciler et solerter (nos faciemus diligenter et tute, auctore Doregi) nihilominusofferens,
ipsa,

mino, custodiri eisdem

quamvis regina

quam

sicnt praedicitur,

fecimus, el quoe illicentiata discessit, facile

ipsorum excusatos haben.

arrestari

non

possil,

faciemusprocessum initiatum

procuratores seu excusatores ipsorum hujusaduiittere

hujusmodi,

sicut pra;dicitur, contra

et accelerari,
:

eam

conti-

modi
lentes,

dignaremur

Nos auteni cuin

nuari favorabiliter
limites patientur
siiper

quanlum

juslitiae

eisilem fralribus nostris consultius delibeiare vo-

et

nisi

inquisitioni faciendae

utrum exceptione hujusniodi, quaiu excu-

satores seu procuratores iidem fulciebant multis

juribus et rationibus,non obstante, regina et Ludovicus praedicti reputari potuerint aut debuerint
juste ac rationabiliter

memorato crimine contra ipsam respondere curaverit non solum reputabilur contumax quinimo prout negotii merita exigent, et justitia> debitum suadebit contra eam ulterius proce,
,

conlumaces et hac de causa, el pro eo etiam, quod processum per quondam Bertrandum de Baucio comitem montis Caveosi, dum viveret aucloritate Apostolica habilum contra patratores hujusmodi criminis, quorum aliquos ultimo supplicio deputavit, ut nosti, qiieni
;

detur.

Ad oblationem denique factam per memo-

ratum regem de
Siciliae

abeodem

rege, penes

quem

esse dicitur, frequen-

stipendiariis suis, de dicto regno absque damno eideni regno et aliis terris ejusdem Ecclesiae quomodolibet irrogando, acceptata hujusmodi treugua per te inter regem Ungari.e ac reginam praedictos (ut praifertur) indicta,
:

ter pelivimus, et per le ac alios liabere

nequivimus,

processus hahendiis contra reginam

eamdem

iii

hujusmodi negotio necessario est dilatus. Verumtameii sive habeatur, sive non habeatur processus

effeclualiter revocandis ducimus respondendum, quod nos oblationem hujusmodi gralam nobis ailmodum acceptantes, eidem regi proinde ad dignas graliarum assurgimus actiones utinam
:

462
tamen iidem
stipendiarii,
qu;t'

CLEMENTIS VI ANNUS
qui non qiiae dominosua sunt poiius semper quae-

8.
et

CHRISTI 1349.

Ecclesiam commissas, diversos processus contispiri-

rum sunt, sed runt, et qui praedae et qusestui semper prompti

venantur propria commoda,instipendiis aliorum,

nentes diversas excommunicationumetalias

ac interdictorum in

tuales et temporales poenas insingulares personas,

easdem insulas promulgatas

ipsius regis in bac parte jussionibus pareant et

pcenas et sententias successuris temporibus ha-

intendant, elc. Dat. Avin.

XVI kalend. Septemb., anno viii . Ad perducenda facilius haec consilia Pontifex Carolum Romanorum et Boemorum regem ora',

buerunt.
silio
et

Cum

autem, sicut accepimus, detentores

iisdem pcenitentis animi ducti con-

et habitatores

vit

ut

Guidoni cardinali pro componenda re

ad nostram et ipsius Ecclesiae obedientiam reverentiam se disponant nos more pii patris volentes agere misericorditer cum eisdem, charis;

Sicula regiam
litteris

operam porrigeret,

et ea quae ipsi

simae in Christo fihae nostrae Joannae reginae

illustris, et dilecta? in

Siciliae

aut verbo exponeret, impigre perticeret.

Ungariae regis

Christo

filia^

nobilis mulieris

Cumque

animum

ad arcium Sicu-

Mariae ducissae Duracii, nobis super hoc humiliter

larum ciistodiam Sedi Apostolicae inflexisse videretur, si Joanna quas tenebat arces pariter traderet, ut ab eadeni Sede velut supremo
controversiae judice ferretur sententia, convertit
studia

committendam

supplicantium, ac dictorum detentorum et habitatorum supplicationibus inclinati, omnes hujus-

modi excommunicatioimm
alias poenas et sententias,

et interdictorum, ac

per hujusmodi eorum-

sententiam adduceret
abscissas
fere

Clemens ut reginam ipsam ad eamdem proposuilque ob oculos

:

dem
alios

praedecessorum

et

nuntiorum, ac quosvis
processus, quavis

quorumcumque aliorum
prffimissorum

omnes

alias

spes,

nec meliora ad

auctoritate

occasione

habitos in

excitandas res suas suscipi posse consilia,

Apostolicis

quam si

manibus ad revocandam in regnum concordiam ab adversis partibus arces Iraderentur. Paclae denique inter Ungaros duces el Neapolitanos induciae fuerunt

^ Et quidem opera GuiCortusiorum Guidus comes Bonouiae de

donis cardinalis conciliatas tradit

historia his verbis
^
:

easdem personas et insuias quomodolibet promulgatos, usque ad festum Assumptionis B. Mariae Virginis futurum proximo inclusive auctoritate Apostolica praesentium tenore suspendimus de plenitudine Apostolicae potestatis. Volumus autem et auctoritate pra^dicla decernimus, quod elapso tempore suspensionis hujusmodi, nisi per Sedem
Aposlolicam super his aliud
fiierit

supra mare

tit.

S. Luciae (Caecilia) presbyter cardi-

interim ordinain

nalis Rom. Ecclesiae legatus, occurrentibus dominis Paduoe et laicis cum toto clero intravil Paduam, et sedem posuit in palatio dominorum cum trecenanno mcccxlix, tis equis expensis dominorum
,

tum,

relabantur pcenas

easdem quodque hujusmodi poenaeacsententiaeperinde plenum robur et efficaciam habeant, ac si hujusmodi

insulae

ac

personae

pracdictae

et sententias ipso

facto

die IX Martii. Postea ivitVenetias,etperTarvisium

ivit

suspensio facta nullalenus exhtisset. Nulli ergo,

Dat. Avin. kal. Martii,
10.

etc.

in

Ungariam,
et
ita est

et

treguas

fecit inter

regem

anno

vii .

Ungariae

Ludovicum maritum ApuUae

reginaeo.

Clementis pro conciliandis Venetis Ligu-

ob acerbissimo bello interior SiciTrinacriae sacrorum usus ad lia. Quin etiam Joannae reginae preces, quaecum Aragoniisinsulam
Recreata

ribusque curce.

Ad asserendani

praeterea

Italiae

pacem,

cum Ludovicus

BavarusexstinctiLudovici

senioris filius Tridentum, pulso Joanne episcopo

occupanlibus ad firmandas suas partes nonnulla concordiae fcedera coiverat, a Clemente fuit restitutus ad ahquod tempus, ac praidecessorum Pon-

Joannem et Luchinum vicecomites Mediolanenses, Ubertum e

Tridentino, occupasset, Pontifex

Carraria
praefectos,

Patavinum
atque
sollicitavit
',

Scaligerum

Veronensem
Ve-

lificum

et

internuntioruni
*

sentenliaj

subjeclo

Andream Dandalum ducem

auxilia

temperatae Diplomate
9.

netorum

ut episcopo ad recuperan-

Clemens,

etc.

ad perpetuara rei

memoriam
Poniifices

dam urbem Tridentinam

submitterent.

Duduni

felicis

recordationis JoannesXXlIet
alii

Benedictus XII ac nonnulli

cius
tit.

Romani

Confirmandae praeterea pacis non in Italia modo, verum in reliquoorbeChristiano, ob imminentem

saecularis anni

praedecessores nostri, necnon bonae memoriae GoS.

Priscffi

ad quinquagesimum redacti celeut videbitur in-

presbyter cardiiialis tunc pa-

britatem, in gratiam Urbis sacra loca adeuntiura,

triarchaConstantinopoIitaniis,etRateriusepiscopus

pro Anglis

et Gallis conciliandis,

Vasionensis ApostoIiccB Sedis nuntii, auctoritale

litterarum dicti praeJecessoris Benedicti adversus
detentorus et habitatores iusulae
Siciliae

ac aliarum

Provinciam VI kal. Maii misit Philippum * Cavallicensem episcopum Apostolicae Sedis internuntium, ut inducias inter Massilienses
ferius, desudavit. In

eideni insul cohaereulium insularum, ad nos et

eamdem

Ecclesiam pleno jure ac immediate spectantium, propter deteiitionesinsularum ipsarum,

ac rebelliones et inobedientias per detentores et

comitatus Folkarquerii urbes adversus ipsos foederatas, inducias promulgaret. Memoratum etiam eamdem ob causam Joaiinem
et alias Provinciae et

inhabitatoreseosdein coulraeosdem praedecessores

archiepiscopum Mediolanensem Mastinum Scaligerum " Mantuanos, Opizonem Atestinum mar-

Toni. VIII. Ep. secr. lxxiv.

'

'

.Mattb. Vlll.

I.

i.

c.

."jU.

Coitus.

Iiist. 1.

X. c.

1.

An.

7. 1. v. p. 2.

Ep. divers. form 341.

i An. 7. dcllxviii.

1.

V.

p.

2.

Ep.

DCCCLXXU

ad

DCCCLXXV.

Ep.

Ep. DCCCLXVIl.

CLEMENTIS VI ANNUS
chionem
est
:

8.

CHRISTI 1349.

A63

',

Jacobum

et

Joannem

e Pepulis

Bono-

contra memoratos cives Januenses quomodolibet

facienda
VIII
kal.

nienses pra>fectos, ut inducias inirent, hortatus'

prorsus abstineas

etc.

Dat. Avinione

Joannem etiam archiepiscopum

de quo

Decemb., anno vui

',

. Praeterea

eumdem

paulo ante niemoravi, ne coeptum a fratre Luchino

in

ducem

ac

Joannem Murtam ducem Genuensium

ut excurrente

Genuenses bellum promoveret, missoqne Alioto

ut PontiQciis voluntatibus
studuit
:

excitavit

ad

festum Puriflcatae

Lucii

accommodaret

Virginis temporis spatio

oratores pro tractanda

animum adducere

legavit'

eumdem

in-

pace millerent.
II. Z)e Jttdilm

ternuntium ad Joannem Murtam Genuensium ducem, eosque ad pacis consilia flexit. Sentiebat ea respublica hostes acerrimos nonnullos exules, qui ob contraria studia, suspectamque potentiam patria; conspectu bonisque privati erant ad quos
:

ficium Diploma.
tione

quoque omiii conlenoperam Pontifex' ut ob Jiibilaci, quod ad Romanorum gratiam quinquagesimo quo(]ue anno
Dedit
,

mmo

qtdnquagesimo Ponti-

Joanni Murlae conciliandos Clemens Stephanum archipresliyterum Seravallis Aposlolicum inter-

nuntium misit precesque gravesaddidit

monitis obtemperarent,

',

ut illius

recurrente indictum erat celebrilatem, limina Apostolorum adeunlium saluti ac itinerum libertali prospicerelur. De redacto in quinquagesimum annum JubiK-co meminit anonymus auclor Germanus'his verbis o Eodem anno de mense Ja:

Recrudescentibus praeterea Venetos inter ac Genuenses veteribus dissensionibus occasione na-

vium ac Iriremium, quae

talia

onustse mercibus Orienmaria sulcabant, incendente iras et odia niercatorum avarilia, jam ante exortis Clemens, cum praevideret ea dissidia utramque rempublicam, quse adversus intideles instar propugnaculorum erant, debilitatura atque Orienti allatura exitium studia Apostolica ad redintegrandam
:

dominus papa, praeseiiUbus ambaxiatoribusRomanorum in anno quinquagesimo futuro omnibus visitantibiis Urbem concessit
nuarii praedictus

Jubilffium

indulgentiam (denariam, et in perpetuurn

:

annum quem

illum statuit

olim Bonita-

cius VIII statuerat de cenlesimo in

iste

centesimum,

de quinquagesimo in quinquagesimum commulavit . Extat de eo subjectum ClementisDi-

ploma*quod AnibaiduslegatuscardinalisRomanis
attulif,
orbis ChrisUani, ut illud

inler
lavit

eosconcordiam convertit:
preces, ut ob

tumetiam cumujubilaei sa-

imminentis anni
^

crum tempus
forma
a

bello parcerent. Conceptae suut hac

transmissumque est ad prssules' toUus proniulgandum curarent: Clemens etc. venerabilibus fratribus archi-

littera;

Venetis missse
elc.

episcopo Burdegalensi ejusque suffraganeis.

a

Ciemens,

Andrese Dandulo duci Vene-

tiarum.

plenitudine Apostolica^

Duduiu de fratrum nostrorum consilio et potestatis induIgenUam

felicis

Perduxit nuper ad audientiam nostram quaedam molesta nobis, sed fide digna relatio, quod inter te et dilectos filios Venetos ex parte
una,

quara

recordationis Bonifacius papa VIII

praedecessor noster
confessis, qui

omnibus vere pcenitentibus

et

Januenses ex aitera ex causis aliquiprinmm schisma suscitavit in caelo, suborta dissensio uon solum
et cives

bus, procurante patre zizaniat', (jui

beatorum Petri et Pauli Apostolorum Basilicis de Urbe in anno a NaUvitate Domini mccc, et ex tunc quolibet anno centesimo
seculuro cerlo
statuentes,

modo

visitarent concessit, ad an-

utrique parti,
fidelibus

sed

toti

Christianitati,

preecipue

num quinquagesimum
Uam
hujusiiiodi

OrientaUum partium, gravia dispendia comminatur. Quibus nos ex affectu patemae charitatis, quo utrosque vestrum veiut dilectos fllios attente prosequimur, ante tenipus occurrere cupientes, nobilitatem tuam mouemus, requirimus et hortamur, altentius deprecantes, qualeuus hujusmodi nociva dispendia, et quot et quanta corporum aniniarunique pericuia disseusio hujusniodi, si progressum haberet, quod avertat Dominus, proculdubio parturiret, prudenter altendens et considerans etiam diligenter quatenus in hoc futuro proxnno, acceiitabih et salutifero tempore, anni scilicet qumquagtsimi Jubilaeo, in quo pro universaii salute fldeUum omnibus veuerabiies beatorum Apostoloruni Petri et Pauli Basilicas ac Lateranensem Ecclesiamde Urbe visitantibuscerto
;

duximus reducendam quod puicumque voluerit indulgenassequi,

Basilicas

praedictas ac

Lateranensem Ecclesiain in anuo aNaUvitateejusdem Domiui mcccl proxime secuturo, et ex tunc de quinquagiuta annis cerlo modo visitare deberent,
prout continelur pleuius in confectis super hac
litteris nostris,
a

quarum

tenor

talis est.

Cleiuens episcopus, servus servorum Dei,

ad perpetuam rei memoriam. a Unigenitus Dei Filius de sinu Patris in uterum dignalus est descendere matris, in qiia et ex

qua

nostrae mortalitatis

substanUam divinitaU sus

in suppositi unitate ineffabili unione conjun.xit, id

quod

fuit

permanens,

et

quod non

erat

assumens,

ut haberet unde

redimeret, et pro eo saUsfaceret Deo Patri. Ubi enim venit ple-

hominem lapsum

modo indulgentiam plenam

induigenliae

omnmm

suoruni
novilate

nitudo teinporis, misit Deus Filium

Ep. secr. civ. et posl camd. Ep.

suum natum

concessimus peccatorum, in consecutione tantae

impediret; ab

omni uoxia

>

Tom.

VIII.

>

An. 7.
'

1.

V. p. 2. Ep.

Ep. DCCCXLV.

DCLXXXIX. DCCCLXX. > Ep. DCCXCIV. ^ ToiD, vni. Ep. CIV. Ep. Dccscv.

' Ms. bibl. Val. de Rom. Pont. sign. nuin. 3665. Ep. secr. Lxx. ' An. 8. 1. 1. par. 1. Lp. cur. i. et Eitrav. Vnigemius de paen. s au, ^ Tom. vii. Ep. secr. p. Dcccxcix. et remis. 8. 1. i,

Toni. viii.

p, 1. Ep. cur.

l.

et

Bc?.

|!Ost

eamd.

464

CLEMENTIS VI ANNUS

8.

CHRISTI 1349.

ex niuliere factum sub lege, ul eos qui sub lege

erant redinieret, et adoptionem

reciperent

filio-

voluit aperire
consilio, ut

pro excitanda et remuneranda devotione fideliuin decernens de fratrum suorum

;

rum

ipse

namque

factus nobis a

Deo sapientia,

omnes, qui
et

in

anno a

Nativitate Do-

justitia, sanclificalio et redeniplio

non per sanguinem hircoium aut vilulorum, sed per proprium sanguinem inlroivit seniel in sancta, aelerna redemptione inventa non enini corru|ilibilibus
:

mini mccc,

quolibet nnno centesimo ex tunc

seculuro, ad dictorum Apostolorum Basilicas de Urbe accederent reverenter, ipsasque si Roinani

ad minus triginta,

si

vero peregrini aut forenses

auro et argento, sed sui ipsius agni incontaminati et immaculati pretioso sanguiiie nos redemit,

quindecim diebus continuis vel interpolatis saltem semel in die, dum tanieu vere pccnitentes et

quem
tus,

in ara crucis

pro nobis iniiocens immolaqiiae

modicam, unionem ad Verbum pro redemptione totius humani generis suffecisset sed copiose velut quoddam profluvium noscitur effudisse, ita
sanguiiiis

non gultam

tamen

suorum oninium obtinerent plenissimam veniam peccaconfessi existerent, personaliter visitarent,

propter

torum.
Nos autem attendentes, quod annus quiaquam non venit quagesimus in lege Mosaica
,

ut a planta pedis usque ad verticem nulla sanitas

Dominus
bilaeus

solvere, sed spiritualiter adimplere, juet

inveniretur in ipso.

Quantum ergo
tbesaurum

exinde, ut nec

remissionis

gaudii,

sacerque dierum

supervacua,
siae

inaiiis

aut supeiflna tanlai effusioiiis

miiilanti

niiseratio redderelur,

Ecclepius

numerus, qiio lege fitremissio, censebatur;quodque ipse quinquagenarius numerus in Testamentis,

acquisivit, volens suis Ibesaurizare

filiis

veteri quidein ex

legis datione,

in

novo ex

pater, ut sic sit iiifinitus Ibesaurus

hominibus, quo
effecti
I

visibili sancli

Spiritusin discipulos missione, per

qui usi sunt, Dei amicitice parlicipes sunt

queui datur peccatorum

remissio,

singulariter

non in sudario repositum, nou in agro absconditum sed per B. Perum caeli clavigerum ejusque successores, suos
,

Quem quidem tbesaurum

in terris vicarios,

conimisit fidelibus salubriter

honoratur; quodque buic numero plura et grandia divinarum adaptantur mysteria Scripturarum et clainorem peculiaris populi nostri, Romani videlicet, hoc bumililer supplic;intis, ac nos ad
;

dispensandum,

et
,

pro

piis et rationabilibus causis

inslar Moysi

et

Aaron per proprios

:

el

solemnes

nunc pro

totali

nunc pro

partiaii

remissione

nunlios ad hoc specialiler destinalos orantis pro

pcenae temporalis pro peccatis debitaj

tam generaiiter quaiii specialiter, prout cum Deo expedire cognoscerent, vere poenitentibus et confessis misericorditer applicandum. Ad cujus quidem Ihesauri

populo et diceiitis Domine, aperi thesaurwn tiium fontem aqum vivm; desiderantes benignius exaudire, non quidem ut sicut
tolo Cbristiano
eis

illius
tio,

populi Israelitici indurati cesset

murmura-

cumulum

beala; Dei

Genitiicis et

omnium

sed ut istius praedilecti

populi et cunclorum

electorum a primo justo usque ad ultimum merita adminiciilum praistare noscuntur, de cujus

fidelium augeatur devotio, fides si)lendeat, spes

consumptione seu diminutione non est aliquatenus formidandnm tam propter infinitaChristi, (ut pra^dictum esl) merita, quam pro eo, quod quanto
plures ex ejus a|iplicatione trahuuturadjustitiam,
tanto

magis accrescit ipsorum cumulus torum.

meri-

vehemenlius incalescat; volentesque quamplurimos hujusniodi indulgentiae fore participes, cum pauci multorum respectu propter vitae hominum brevilalem valeant ad annuui centesimum pervenire de fratrum nostrorum consilio praedictam concessionem ejusdem indulgenvigeat, thaiitas
;

tia3

ex suprascriptis et

aliis justis

causis ad

annum
statuen-

QuodfelicisrecordationisBonifaciuspapaVIII praedecessor nosler pie, sicut indiibie credimus,

considerans; et attenta
meditatione

quinquagesimum ducimus reducendam,

tes

de fratrum consilio praidiclorum,

et Apostolica;

revolvens,

plenitudine potestatis, ut universi Christi

fldeles,

quanta apud homines gloriosi principes terra) Petrus et Paulus (per quos Evaugelium Christi Romae resplenduit, et per quos Ecclesia religionis sumpsit exordium, qui facti Cbristiani populi per

qui vere poenitentes et confessi in anno a Nativi-

Evangelium genitores, gregisque Dominici pastores,

fidei

lucerna;,

Ecclesiarum columnai, prae

pra3rogaliva in ipso Sal-

caeteris peculiari

quadam

vatore fidei virtute praecelluut, quoruin uni, scilicet

bono dispencommisit, alteri tamquam idoneo doctori magisterium Ecclesiaprincipi, sicut

satori,

Apostolorum

claves regni

caelorum

ejusdem Dumini mcccl proxime futuro et iierpetuis futuris temporibus de quinquaginta anuis praedictas eoiumdem Apostolorum Petri et Pauli Basilicasac Lateranensem Ecclesiam (quam inclytae recordationis Constantinus, postquam per B. Silvestrum sicut per eosdem Apostolos Deo revelante cognovit, renatus fonte baptisuialis fuerat, et a conlagio leprae mundatus, in honorem Salvatoris construxisse; quam(|ue idein B. Silvester novo sanctificationis et clirismationis
tate

deiuceps

eruiiitionis injunxil) in speciali veneiatione baberi debcant et debita honoiiticeiitia venerari, pro ipsorum iiiemoria recolenda crebrius el reverenlia a cunctis Chrisli Cdelibus eis devotius exhislicifi

gcnere dedicasse legunlur,

parielibiis

et in ciijus Ecclesiae

prajfali Sal\aloris

imago depicta

prii

niuni

loti

populo

Romano

visibiliter apparuit de-

votius veneranda, quain ex his et aliis certis et

benda, ipsorumque patrocinio favorabilius assequendo inconsumptibileni thesaurum hujusmodi

rationabihbus causis, ut ipsa Ecclesia pariter indulgentia; prffidictae privilegio decoretur, et devo-

CLEMENTIS VI ANNUS
lus

8.

CIJRISTI 1349.

465

populus ab eodeni Salvatore, qui in

praefatis

popnlus, ut mutuas discordias ad praslandalibera

Apostolis mirabilis praidicatur,

eorum

meritis et

precibus indulgentia; mereatur percipere largila-

tem, in hac censuimus bonorandam) causa devotionis niodo prffimisso visilaverint plenissiniam
;

Neque hoc loco silentio [irajtereunduni videtur llagitasse plures reges CastellcD nimirum, Aragoniae Lusitaniaj et C^\n\, aliosque [irincipes, inler quos Albertus dux Auilinera ponerenl.
, , ,

omniuni peccalorum suorum veuiam conse(|uantur

strite

fuil,

ut

cum Romam

adire pro lucrandis

quicumque voluerint bujusmodi indult;entiam assequi, si Roniani, ad minus

:

ita videlicet,

ut

iudulgentiis
iamilia)
sibi

non possent,

ipsis ac

nonnuUis

regiaj

addictissimis Pontificia

liberalilate

triginta conlinuis vei interpolatis saltem

semei in
simiii
et Ecii

concederelur, ut

eadem prajmia
:

sacra conse(|ui
posfulatis aa-

die; si vero

peregrini aut forenses,

modo

alia ratione liceret

quorum

piis

quindecim diebus ad pradiclas Basilicas

clesiam accedere teneantur
:

nuere Clemens

distulit, rescri|)sitque AustricC duci,

ac adjicientes, nt

rem

se in consilium

cum

cardinalibus adduclu-

etiam, qui pro ea consequenda ad

easdem Basilicas et Ecclesiam accedentes post iter arreplum impediti legilimc quoniinus ad Urbem illo anno
valeant jiervenire, aut in via vel dierumprtetaxato

rura.
12. Graves in Germania tnrbce. (1) Recruduere hoc anno graves in Germania dissensiones, cum Bavari principes et alii, qui Ludovici exstincti partes erant secuti, pra;cipuo auctore Henrico Moguntina sede depulso, quamvis aniio superiori

numero nou completo

vere

in

dicta

Urbe decesserint
,

pcenitentcs

ut prsemittitur

et

confessi

eauidem inJulgentiani consequantur; omnes nihilominus et singulas indulgentias, per nos vel
prajdecessores

nostros

Romauos

Pontifices

tam
de

preenominatis
dicta

quam

aliis

Basilicis et Ecclesiis

Urbe concessas

ratas etgratas babentes, ipsas

auctoritate Aposlolica
Hius, et eliam

confirmamus et approbainnovamus, et pnesentis scripti

Nulli ergo, etc.

patrocinio

communimus.

Dalum
i.

Eduardo regi Angliae, deinde Friderico marchioni Misniae lyrannidem frustra detulissent, respuenlibus iis plenum periculis at(|ue injustum honorem iterum audacem virum, tumidum ambitione, ac manu promptum, nimirum Guncherum comitem Schwartzburgensem inTliuringia mense Februario ad solium exlulere', ut Carolum regem everterent. Impendebat inde grave periculum, ne
;

Avin. VI

lial.

Februarii, Pontificatus nostri anno

Quocirca fraternitali vestra? per Apostolica scripta mandamus, quatenus singuli veslrum in singulis
veslris civitatibus, et dioecesibus praedictas litteras

scbisma velus confirmaretur insolescebatque adeo fastu Guncherus ob adeptam tyrannidem, ut

;

se

nostras subditis vobis clero et [opulo publicetis et

intelligibiliter exponatis, ut

Carolum Romanorum regein dejecturum solio eum locum, in quo Carolus congregatum iri copias siiis edixerat, ad hastiludia
praesideret, atque

annuente Domino ad promerendam hujusmodi indulgentiam se disponant, Caterum quia praesentes lilterse nequirent forsitan propler viarum discrimina vel alia impedimenta legitima singulis veslrum
sentari,

exercenda suis designaiit^. Sed brevi regis theatralis instar exutus purpura est, ipsiusque ad fun-

deudum humauumsanguinem promplissiniae manus, qucE injuste sceptrumRomanum attrectarant,

non
siue juslo Dei judicio sunt contracta;, de
'
:

commode

prae-

quo

volunms quod per te, frater archiepiscope, dictaruni lilterarum transumptum manu publica

scriptum, tuoque

muuitum

sigillo

vobis, fratres

utraque pars se prcxpararet ad bellum, subilo infirniitas invasit illum de Schwartzburg, et contractus est manibus quod
hoEC Rebdorfius
a
:

Cum

suffraganei, transmittatur, cui velut originalibus

litleris

adbiberi volumus plenam fidem.

Datum

Avin. etiam

XV

Excitati kal. Septembris, anno vni urhani niagistratus , viri pra;nobiles lc

d.

' Rebdorf. in Annal. Alb. Arg. in Chron. Gcsla Clem. VI apud Bosq. Naucler. gen. 45. Bar. in not. .Ms. Aventin. in Anr.al. Boior. ' Kebdorf. ubi sup. et Ms. bibl. ' Alb. Arg. ibid. I. VII et alii.

Vat. sign.

num.

:!76b. in

Clem.

VI.

vero sopilum dicit ex redacto in Caroli poteslatem (1) Annalista toto hoc paragrapho schismatis in imperio exitum describit; illad Gonehero, seu melins Gunthero, ut scribit Martinus Minorita in Chron. vulgato ab Eccardo inter script. med. avi tom. i, col. 1640. Qua; annalisla: verba indicare videntur victoriam aliquam a Carolo relalam de eujuIo. Revera tamen nihil inter eos belli inlercessil; quinpotius Guntberus sponte se principatu demisil, cerlis quibusdam condilionibus utrim jue stipulatis. Legendos .Martinus Miuorita, qui Carolo adhuc snperstite (adhuc vivit) opus suum absolvit : Hajrcdes, ait, Ludovici defuncti, et cepote; sui palatini Rheni, et episcopus .Mogunlioensis, (Henricus) quem papa deposuil, elegerunt in regem Romanorum Guntherum coniilem de Scliwarzburge, quem receperunt civitales in
Francofuit, Friburg, Wetzseler, Geyluhu<eu, et etiam Nuremberg. .. Rei itaque Carolus considerans, quod nequaquam regnum valeret posfidere, nisi componeret cum marchione (Brandemburgensi Ludovici filio) el cum suis germanis et consobrinis palaiini Rtieni, et eum Guntnero invasore regni, infeod;ivit Ludovicuin, et suos fratres de Ducalu Carinthia; el de Marchionatu Brandeu.burgensi... Reddidit ergo Carolus palatinis Rheni quamdam terram dictam Runckingen... Ilem marchioni Gunlhero deJit ad diem

Welravia,

scilicet

poteuler et pacilice

Titae su3e

unam terram opulentam, qua: dicitur Lusena. Item rex dederal civi i;. marcarnmargenti; iteiu satisfccit ei de omnibus cipeniis quas fecerat pro habemlo reguo. Item promisit sibi procurare absolutionem excommunicationis defuncto Ludovico impeiatore, ac eliani hsredibus suis ac coadjulonbns uciversis . Integram narrali'.ne[n .Martini hne transferrc visum Cst, tum quia auctoris est, qui tunc scribebat,

causas qua; Carolum impulernnt, ut

partem explicat. Ei co enim discimus Guutheri electionem, imperii ejus amplitudinem, conveniret, quibus dein couditionihus impcrii titulum dcponere acquievit. (jna; simul omnia, nec ex RebdorOo, nec ei .\lberto ArgeadncDsi comparari possenl. Porro Guntherus hoc anno antequam imperio decedcrel, Conslitutionem edidit, qua sanctam ratamque asseril lalam olima Ludovico Bavaio legem, ut slatim ac princcps aliqnis rei Romanorum ab electoribus

tum quod nemo mclius totam hanc

hisioria;

cum eo

renuntialus

fueril,

impcrii jus

tutioncs imperiales Goldasti

Nartii

anno millesimo

plenum obtineat, nulliusque coiiCrmatione, ne Pontificis qmdem, indigeat. Ilabes illam intcr Constitom. lU, pag. 414 cdit. Francofurt. anni UDCCXill. Dala est Constitutio cx oppido Francofurt, VI idus trecenlesimo quadragcsimo nono, anno vcro regm nostri (Guntheri) primo . Ex qno intelligimns ei die prsfientis
dimisisse.

annl

Gunlherum nondam regnum

.Mansi

Akn.

ToMUS XXV.

Rayn. VI.

59

A66
factum
infra
:

CLEMENTIS VI ANNUS
sibi

8.

CHRISTI 1349.
et

plures

asserebant ex veneno . Et

tuum semper humiles,

mandatorum, quod

tua devoveas vota

sibi,

Mulli

autem

dicebant vindicla divina

sicque tuos gressus in semitam

ipse,

suorum

dirigas

illura de Scliuvaiizburg tam subito decuinbere . Et quidem juslissime, cuin boc anno VI id. Martii

qui fldelibus suis

po-

tenter assistit, et eos favore prosequitur opportuiio, sic actus tuos et

Marsilii hffiresiarciiffi ac Ludovici Bavari

haTesim

sectalus

sanxissel

'

Rom. Ponliflcem secundum

huinana debere subesse im\sisx

propilius piocessiLus faveat,

Ecclesia; sulc sancta;
lapsi

opera dirigat, sicque tuis quod ad ejus et i[isius

et

omnia jura divina

et

honorem

gloriam

et col-

perio, et contrarium sentientes

majestatis

status reparationem

imperii, ac pacein et

crimine damnasset, uiia cum pra^cipuis illius signiferisHenrico Moguiitino exauctorato, Ludovico majore natu filio Ludovici Bavari defuncti, ac
Rui)erto duce
in Caroli regis potestatem est reda-

tranquillilalem

populi Christiani

confringas in

virtute sua elala cornua superboruin, eisque sub

potentias suse dextera humiliatis et domitis,

de

bono semper

ctus. Cujus felicis victoria;,

quam

nulla; strages
litteris

melius jirospereris. Caelerum super eo, quod de adducendo, ut

iu

funestaruni, laureatis Caroli regis

accepto

litlerarum tuarum verbis utainur, eodein flliodi-

nuutio Pontifex, ingenti gaudio delibutus victori

gratulatus est-, atque ad cultum divini
ac regias sectandas virtutes
13.

Numinis
et

eumdeni adhortalus

Clemens

etc.

Carolo

Romanorum

Boemiae regi

illuslri.

Excelsus super

omnes

gentes Dominus, qui

Ludovici pro honore iiisius Ecclesite ad nostram prasentiam praediclce litterae contiuehant; tuffi erga nos et caiiidem Ecclesiam sincera; ac solita; devotionisalfectum dignis prosequimur actionibus gratiarum tu tamen, fili, qualitate negotiorum graiulium incuniLentium tiLi, quoruin
cti
:

liumilia resjiicil et alta de longe cognoscit, sicut

prosecutioni favit et favet divina potentia, et pra;-

liumilibus gratiain
l)rofecto

suam benignus impendit,

cogitantibus alta resistit,

sic

sentium temporum conditione pensatis attente

prospicias et provideas diligenter, qualiter Ala-

superbis

et

pra\a studia eorum annihilat, ac adversos perversosque conatus elidit. Probavit hoc in humilitale

maniiige

partes

(quBB

utpote i)ra;teritorum
,

flu-

mira dignalio his diebus, dum Guncherum comilein Wartzboui t, qui ad instar luciferi superbia nimia intumescens, sedem ad ruinam potiusquam ascensum ab Aquitua, charissime
fili,

potenlia; sua;

cluum conquassatione lassata; ad a;grotanliuin instar in recidivum, quod Deus avertaf, possent
rclabi) facile sis

hoc tempore siue periculo, quod

ex ahsentia tua pos?et cisdem forsitan

negotiis, qua; feliciLus
velii,

loue ponere, solium

ritate

tuum

everteresalagens, teuie;

dimissurus. Dat.

imminere cupinms successiLus proAviiiione XIV kal. Junii,

damnabili prffisumebat et Henricum olim archiepiscopum Moguntinum, qui non allendens ad petram, de qua scissus fuerat, sed in superLiam leviter elevatus, immemor beneflciorum a

aiino VIII .
14. Parfa est

hoc iriumpho Germania; pax,

adversus justiim regem ab

cum

tentala scelere

Apostolica Sede conflrmaium

tyrannorum

trina

tergum ei vertit, non faciem, ne superbus huuiili Deo sacerdotio

Romana

Ecclesia perceptorum,

ekctio aLorsum fecissei

regis

atque universi iu Caroli

fungeretur, merito reprobalus, et

dum
,

elevaretur

oLsequium procubiiere; et Guncherus comes, tyrannide vanisque juriLus cedere coactus ', frenicns
millia
licet, a

abjectus est; necnon fllium et nepotem damnattc

memoria; Ludovici de Bavaria

Ecclesia;

Dei

et

ipsius

suisfuit desertus. Viginti tamen duo marcharum, ac duo oppida imperialia in

persecutoris et hostis , qui tanqiiam squainnue, per quas uou transit vittc spes, se invicem colligaraiit, et se tibi, ut erigereut ido-

Thuiingia ad vitam accepisse ferunt quiLus non diu polilum, cum duobus circiter posi mensibus
exstinctus
sit.

Ca;terum Carolus Aquisgrani iterum

lum, quem
tuisque
genti

coiiflarant,

oljviare

superbe nimis o])ponere processibus couabantur ; sicut

die Jacobo Apostolo sacraredimiri voluit argentea

corona, uon quod rite Runna; regiis ornamentis

fuisset insiguitus, cum Aquisgrani peragenda poinpa decreto Poniificio Bunuam translata essei sed ut discordiarum causas aucupaiuris calumiiiaeque ora obstruerei uiide non ab hac secunda,

uoLis per celsituJinis tua; litteras, quas

ItEtitia et

cum

ininli-

non

exultatione

magna recepimus,
effusione

masti, iu
sine

mauu

tua mira omnipotenti sua virtule

conclusit.

humani sanguinis
ei,

De

quo quo
ria;

datur regnare priucijiibus, et a esl omnis victoria, laudes et gratias refeper

quem

sed a prima jussu Pontificio perfecta, regni annos

est auspicatus.

De exorta vero

inter Juliacensem

rentes, el immolaiites pro

;

Iriumpho

tanta; viclo-

vilulum labiorum serenitatem tuaiii inonemus, requirimuset hortanuir iu Doinino, atleutius deprecautes, qualeuus tantae tiLi gratia; collata; a

coiniiem et marchionem Braiideburgensem in ea celebritaie de sceptro tenendo dissensione ha;c

Rex Carolus, commuuiter scribit Rebdorfius' recognitus ab omnibus principibus et civitatibus
:

Domino
tuis, et

in vicloria hujusniodi, qua;

nou virihus

in

Alamauniarex Romanorum,cum regina uxore

:

sed ipsius polius adscribatur potentiic,gratus

sic te

sua nuper ducta transit Aquisgranuin

ubi se-

devolus acceptor,

ante ipsum crealorein

cundocoronalur
per

et

reginasecum

iu iesloB. Jacobi

dominum archiepiscopum

Coloniensem. la
Rebdorf. in Aanal.

'

Ext.

illncl

eiUclum apud Goldast.

toin.

ni. pag. 414.

jom.
'

VIII.

Ep. secr. p. vi.

Alb. Arir. Rebdorf. Naucl, ubi sup.

;:

CLEMENTIS

VI ANNTJS 8.

CHRISTI 1349.

467

qua coronatione, cuni tnarchio Jnliacensis sceptrum teneret regale, Ludovicus uinrcliio Brancleburgensis recipere voluit
officium
est sibi

qui ab

mandamus, quatenus vos vel alter vestrum eos, eodem Ludovico honores et offlcia, sicut
,

de

mnnu

dicens ad

praemittitiir

suum hoc

spectare; propler

quod rumor

honores
alios

et officia diniiserunt,

rcceperunt; postquam hujusmodi ac lam ipsos quain

inter

eosdem dominos

suscitatus

qnem

rex

intercepit, et per principes extilit definilum,

quod

quando rex Piomanoruni coronatur, tunc ad ofRcium marchionis Brandeburgensis spectat scesin autem feuda regalia ptrum regale tenere
:

clericos sa'culares et regulares, poslquam publice confessi fuerint coram vobis, se tennisse et teiiere fidem Catliolicam, et ciedere ac tenere

quod
sia;

credit, tenet et docet sancla

Romana

Eccle-

concedit, tunc ad officium

alteriiis

marcliionis

hoc spectat. T>ex autem non ab hnc coronatione, sod a prima annos regni sui scribit . Porro Ludovicum majorem natu filium allerius Ludovici exslincti, de fjuo toties
,

necnon credidisse et credere, quod non spectatad imperatorem, papam seu Romanum Pontificem depnnere et alium eligere vel creare,
qiiinimo

hoc
per

repulant

dainnatam

ha^ieticum et hajresim Ecclesiam menioratam ac iu

;

sermo fuit, Brandebiirgensi quem non juslo marchionalu titulo antea post Waldemari obitum comparasse
ex edictis PontiQciis

ninnibus vestris
injiiriis illatis et

super commissis per eos contumaciis,

(nostris) juraverint, (luod
,

rebellinnibus, adliaesionibus
salis

fautoriis

et

aliis

vidimus, a Carolo rege

l{o-

implicile vel explicite confessalis et

non confes-

prete concordiae
tino

nianorum ut imperii beneficium accepisse, interRudolpho duce Bavariai et PalaRheni, ac sacra imperii insignia, quae pater

per ipsos, ac caeteris poenis et sententiis spi-

ritualibus et temporalibus, quas propter praemissa

vel

eorum occasione
ejusdem
et

ut pra?dicitur incurrerunt,

obtinuerat, reslituisse refert Dubravius his verbis'

noslris et
et

Ecclesiae

mandatis parebunt

Consueverunt Caesares insignia Caesarum cum sanctis quibusdam reliquiis npud successores deponere, qua; tunc omniaLudovicus post obitum
:

quod nobis,
nobis et

successoribus nostris Romanis

Pontificibus canonice intrantibus fideles erunt,

et
illis debitam et devotam reverenliam obedientiam exhibebunt; et quod cum fautoribus et sequacibus dicti Ludovici, quandiu erunt

patris in
roli

sua potestate habuit

clavo, et

gladius

magni Ca-

et

erat, lancea Christi,

dextra porlio S. Crucis

cum uno

mini strata fuit, talium rerum contemptores,

mappa qua ultima mensa Donon magni cuncta pretii apud

iu

in rebellione ipsius Ecclesiae,

et

aut

aliis

htereticis

schismaticis, \el

cum

sequacibus

eorumdem

simum Carolum
nuUa

apud Christianistanto prelio posita, quanto

at

per dictam Ecclesiam denotatis de catero non erunt, nec eis aut quibuscuinque aliis contra

res profana vel

pretiosissima. Proin consi-

eamdem

Ecclesiam dabunt auxilium, consilium

aut administratori imperii seu regni obedient vel adba;rebunt, nisi ille

liuni Palatini fuit ut

Ludovicus naclus reliqnia-

vel favorein; quodiiue nulli imperatori seu regi

rum tantum
pace

a;sliniatorem, ilias pro rodiniemla quietaque marchionatus Brandeburgensis possessione permutarel quod ubi ille fecit, Carolus sine ulla cunctatione illum vestibus mar:

Romanorum, Romanorum
fuerit

primitus per

eamdem

Ecclesiain

apprc-

batus, et

cum

aliquo vel aliquibus in rebellione

chionis el ornanientis solemniter investiit . In

ejusdem

Ecclesia; existentibus, contra

ipsam Ec-

revocando

illo

ad Ecclesia; gratiam, abolendisque

edictis Apostolicis in

ipsum
:

lalis

non
ad

leves diffi-

cultates intercessere

qutc

demum,

frangente di-

cksiam colligationem, conjurationem, conspiraconfoederalionem non facient neque tionem ligam ab hujusmodi poenis et sententiis, si hoc
,
;

vino Nuiuine
fuere

duritiem

animi,

Chrislianam

humiliter petierint, juxta

vatis,

formam
et

'

Ecclesia; absol-

poenitenliam, ac palerno schismate rite damnato,

victffi;

ac poenas et interdictum
injunctis
clericis

hujusmodi repersouis
laicis

de quibus suo loco.

laxetis,

lo.

Flagitantibus jam ante a Sede Apostolica veniam clero populoque Worinatiensi, ob secutas Ludovici Bavari parles, habituni cum illo commercium, contractas censuras Ecclesiasticas, violatum interdictum, profanala divina, accepta ab eo publica munera, gestasque dignilates; Pontifex paternum redeuntibus sinum explicuit, ac Balduino Trevirensi et Gerlaco Moguntino arcliieunt.

Bavarici schismatici ad Ecclesiam red-

eisdem pcenitentia salutari et aliis, qu;c dejure fuerunt injungenda necnon cum eisdem clericis et personis Ecclesiaslicis super irregularilate, per
:

eos contraclce sicut pra;dicilur, dispenselis.

Datum

Avinion.

kalendas Aprilis, anno vu d. Acerba ha;c poenilentiee formula visa est Mogunlinis ' ad Ecclesiic graliam redituiis, quain

XV

episcopis partes dedit

jecla

',

ut ipsos e prajscripta sub-

formula absolverent Clumens, etc. Balduiiio Treverensi laco Moguntino archiepiscupis.

ante Basiliensibus, Argentinensibus, et aliis ex Alberto Argentinonsi - asperiorem visani dixiinus; ac plures pudebatse niale de fide sensisseconfiteri quare Carolus rox apud Cleinenlem interpretoni
egit

et

Ger-

Fraternitali vestrae per Apostolica scripta

moUioreni formani pro restituondis pnesulibus, magnatibus, ac populis prislina; Ecclesia; giati;e componeret. Cui Pontifex VIII id.

ut

'

Uub.

liisl.

Hcictu.

I.

xxil.

luii.

an. 8.

li|i.

sccr. pag. 2i..

'

loui. VIII. t|i. secr. p. 8.

Alb. Arg. in

cbr.

Toin. viii.

'

Toiii. VII.

Ep. stcr. DCCCLSXXvi.

l'.|i.

secr. p. S.

j68
Jiinii

CLEMENTIS VI ANNUS
re?pondit, videri

8.

CHRISTI 1349.
parebo mandalis Ecclesia;
illatis injuriis

admodum

difficile

eam

et

et

domini nostri

formam, absoivendorum schismaticorum Germanorum Joannis XXII tempore compositam ot

imniutare : ail Friderici etiam tum servalam lamcn marchionis quem tyrannidem oblatam detrectasse vidimus, Langravii Hassia?, et aliorum procerum et insignium populorum graliam cum
, ,

papte super
riis et
aliis

et

contnmaciis, fauto-

implicite vel explicite per

me

confes-

satis et
tentiis,

non

confessalis, ac cEeteris posnis et sen-

quas incurri ab homine vel a jure propter

:

prffimissa et ea tangentia

et

quod dnmino

papae,
in-

qui niinc est, et ejus successoribus canonice

trantibus fidelis ero de.caetero,

cardinalibus se deliberaturum.

eisque debilam

tela

Germanornm principum clienOchamus et impielatis socii pseuGuillelmus

16. Destitnti

obedientiam
sibus,

dominoritffi

quos

ad

Franciscana?

censuris solvi rcmisse flagilarunt, familioc preces piorum

pi\Tfcripta ejurandae hacreseos forjussit, dato

reverentiam exhibebo; nec ha^reopinionibus seu rebellionibus contra dictam Ecclesiam Ludovici quondam de
el

erroribus,

Bavaria
siiis,

el

Michaelis de Ca3sena, vel fautoribus

bterelicis ac

cffliii restiUii

sive ei adluTrenlibus, aut ejus sequacibus in

aliis

muiaClemens
8

hocDiplomate

'

rebellione dictai Ecclesiip, seu

schisniaticis adhicrebo,

Clemens, etc. dilecto filio ministro generali Ordinis fratrum Minorum. B Petilio pro parte tna ct dilectorum filiorum capituli generalis lui Ordinis nobis cxhil)ila conlinehat,

aut

cum

eoriim sequa-

cibus per dictam

ero
:

Ecclesiam denotalis deinceps

nec

eis

seu

aliis

quibuscumque dabo contra

,

quod

nliqui fratres vestri Ordinis,

quam-

vis paucissiiiii, qui

ct

(juondam Michaeli de CTsena

auxilium vel favorem directe vel indirecte, publice vel occulle, nec cum qiiocum(|ne in prajfala? Ecclesiae rebelEcclesiam consilium
lione
existenli

Romanam

Ludovico de Bavaria obediverunt, et spccialiter AVillelmus de Anglia dicti Ordinis professor in

nem

sive ligam.
.

faciam alligationem, conspiratioDalum Avinione VI id. Junii,

Monacho remansisse noscuntnr, idemque

Willel-

anno vui
17.

mus sigillum antiquum

habuit,
fratres
tibi

dicti

Ordinis, quod diu

Fui'Se

Ochamum

in

remisil; et iam ipse

quam

alii dicti

conciliatum
seos

Ecclesia;

ferunt

exlremo vitas actu contenduntque

residui

ab excommunicationis, suspen-

nonnulli, qui ejus apologiam texnnt, in se hoGre-

sionis el interdicti sententiis atque poenis in tales

maculam
ab

nunquam

suscepisse,

quaiiivis
vi-

per processus Apostolicos promulgatis,quasiidem AVilielmus et alii fratres, adhcxrendo seu obe-

proterve et imprudenter se gesserit. At non

detur

Ludovico prEdictis incurrerunt, desiderant se absolvi, sunique parati nostris quocirca el ejusdem Ecclesia? mandatis obedire pro jiarte tua et ijjsorum capiluli nobis cxlitit humililer supplicatum, ut eisdem fratribus, qui ad
diendo Michaeli
et
:

hujusmodi hajreseos labem posse detergi constat enim quod Guillelmus Ochainus contra decretum fidei, Cum itiler nonjiiillos pertinacissime contrarium errorem tenuit, judicio postulalus non paruit ^ Ecclesiae,
lioniine
:

defixus lia^rcseos sentenlia

eamdem
:

scriptis

pro-

Romanain curiam,

sicul asserunt,

commode

ve-

pugnavit, et Michaelis ha;resiarclia2 impiis

Com*

nire non possunt, i[isorumque statui super hoc

mentariis se subscripsit

'

Cliristi

vicarium in
etfutiil

providere de benignitate Apostolica dignaremur.

edendo
juuxit
^

fidei

decrelo se haeresi maculasse

Nus Lac

itaquc

votis

eorum

volentcs annuere

in

se foedere heeresiarchis Michaeli et

Mar-

parte, vestris supplicationibus inclinali, dis-

silio, el

anlipapa; Petro e Corbaria impostori, qui

qua specialem iu Domino fiduciam gerinnis, Willelmum et alios fratres pra;eosque a dictos eidem Ecclesia; reconciliandi
crelioni tuae, de
,

Nicolai

V nomen
ex

invaserat.

Nec modo adversus

Joannem

livore ct raijie, sed etiam adversus

dictis senlentiis

atque pcenis juxta formam per nos super hoc ordinatam, ac de verbo ad verbum prwsentibus annotatam, infra annum a dala \nxsentinni, si hoc humiliter peticrint, absolvendi

Benedictum XII fidem Calholicam propugnantem, impias provocationes ad synodos futuias edidit ^ Uuomodo aulem tot tantaque facinora ab baeresi excusari possint, non apparet. Debent ilaque prius
illius

encomiastffi

judiciarias sentenlias
noii

tum

plenam

et

liberam concedimus aucloritate Aposto-

Joumie papa, a quo

soluin hserelicus, sed

lica teiiore

prasentium facultatem. Forma autem

:

absolutionis talis est

Ego N. Ordinis fratrum Minorum

professor,

confileor

me

tenuisse et tenere fidera Cathoiicam,

credere et tenere quod credit, tenet et docetsancta

maler Ecclesia Romana

credere,

ac credidisse

quod uon
:

spectat ad

et adhuc imperatorem papam el

hceresiarcha appellatur Ochamus ', tum a Minoritarum familia in publicis comitiis editas ' infriugere. Neque contendere quis polerit sanam fuisse et Calbolicam Ochami doclrinam, cum lata sit ab Ecclesia senteulia ^ illam circa paupertalem Chrisli et Aposlolorum fuisse ba;relic;im, etcouWad.
Aanal. tom.
au. Chr. 1347.
sigu.

seu

summum

Pontificem

deponeie,

aliuni

'

Trilhe. de script. Kccles.

iii.

eligere vel creare

^ed lioc h;erelicuiii repulo, et

uuta. 21.
'

Tom.
'J:l.

vi. Kp. secr. p. 197.

^ .Ms. biDI. Viit.

UHui. 41108. p.
Ibid.
[).

hieresim

damnatam

per Ecclesiam supradictam.

1

lOS. et

Insuper ad sancta Dci Evangelia juro, quo

Au.
lip. CUUl.

slabo

1331. uuui. 15.

' Jn.

' IbiJ. 4010. p. 47. Acla Miuorit. judiciaUa Auual. toiu. xv. ail. Clir. ' Ms. bibl. Vat. sigu. uuui. 400S, p. 1S7.

et Ms. sigu. uuui.

XXll. an. 14. Kp. iv.

lii.

1331. sup. uuui.

'

elc.

* txl.

s"p

" K.xlrav.

Auiul. tom xv. aii.Chr. {)um tjuonimdum de verb.

2.

1.

11.

UDXLIU.

signif.

CLEMENTIS VI ANNTJS
stet
'

8.

CHRISTI 1349.

469

censores
ille

fidei in

imbutos pjusmodi pestifera

distringerc jussos.
hffiresim,

sinrcha; collegam et

doctrina

legum

ft.veritaleni

ex ejus scriptis

'

defensorem acerriuiuin fuisse, perspicuum cst. Suspicienda vero

Neque
usutn

niodo pervicacissime
in rebus

Cbrislum
pugnavit; daninatus
vici

et Apostolos sine jiire aliquo

qua simplicem

miscricordia , quK illum a gravissimo lapsu cxcifalum ad salutis tramifem et Ecclesia;

divina

facti

habuisse disceptabat, prosacro Minoritarum Ordine

gremium
18.

revocavit.
'.

De tempore vero

cjiis

obitus

verum
fuit

ct a

hand plane constal

danuiatio.

ob

alins haereses

aJ gratiam Ludo-

Bavari propugnalas. Has autem fuisse, refejii

Flagellantium pia exordia, defectio et Hoc anno trnnsgressa Alpes ac Rhe-

runt

eorunidem Minoritarum Acta ' Primus (nimirum error), quod imperalor

liciaria
:

num
tifex,

peslis,

ualia depasci coepit.

Gerninniam aliaque regua SeptentrioQuo tristi audito nunlio Ponvilacerigeret,

S. Cecilia; prcsbylero, canlinali

depositnm declarare. populus UrbisRoma? potest papam deponere et depositum declarare.Tertiusest,quodilludaliasinauditnmfacinus,quodadversussanctissininmpntremetdominumdoniinum Joannem papam XXII in Urbe prjedicta per aliquos perditionis et dissidentis filios de factoatlentatuni exlitit, de jureac legilime aclum fuit. Quartus est, quod Constitutiones per Romanum Pontificeni canonice inlrantem edilae de consilio sacri ac
potest
et

papam deponere
est,

ut

Germanos ad spem melioris

tit.

Secundus

quod clerus

et

Gnidoni

Apo-

stolicaeSedisIegatoauctoritatemconcessifVIIlkal. Octobris, ut cum pestilentia, quae plures orbis

[larles vastarat,

Salisburgensem provinciam popuin

laretur, morituris in fide orthodoxa tribucret, ut

sacerdoles

criminum plenam condonationem

extremo

vita;

discrimine conscientiam sacra con-

fessione expiaturis conferrent. Absumpsisse

eodem
homi*
:

anno cpidemite ssvitiam sexdecim

miilia

fidelis

collegii

dominorum cardinalium
illi,

sunt
et

num

Argentina^, refert Albertus ArgLutinensis

a

hoeretica?.

Quinlus esl quod obeilire

.

cui uni-

Quo tempore
gravissimo

plerique nierito mortales, arbitrati

versalis Ecclesia obedit, est

se

animam damnare

iilo fl.igello

Deo ob criinina

corripi,

ha?reticum confiteri

ille est, quo OchaMichaele contendit % Chrisli vicarium in dirimendafideicontroversia errareposse;

Ad

lios

errorcs referendus

ad pa?nitentire arma confugere, seque flagris caedere coeperunt, ut voluntaria corporis inaceratione Cfelestes iras placarent.
nitentiaD

mus una cum

neque ab
ille

Neque

contenti poe-

eo, sed a Concilio, ad

fidei

decretoriam
seos

ferri

posse sententiam.

quod provocabat, Neque

:

opera privatim exercere, ad excilandos ad simile pietalis genus alios prodiere in pnblicum,
el

instructis

religiosis

agminibus, pra^euntibus
:

soluni Joanni, veruni et Benedicto XII bsere-

vexillis sacris,

urbes ac provincias obiere

a qui-

calumniam cum sociis impiis impeglt ' in quo non fidem Joannis odio, sed JoanneTn odio
fidei

orthodoxoE, cui sua delira figmenta prfefe-

rebat,

oppugnasse visus
illius

est

vanaque penitus

sunt

adversus Pontificiam auctoritalem scripla, cujus hoslem se professus est. Ilaec et alia
ignorasse videtur Nitelae Franciscanse auctor, qui

bus servatos ritus accurale his verbis describit idem Albertus Argentinensis a Incipiente paulatim pestilentia in Alemania, cceperunt se populi flagellare, transeunles per et venerunt ducenti de Suevia Spiram terram
: :

anno
nii,

praedicto

quadragesimo nono

in

habentes inter se

unum

principalem,

medio Juel duos

pare-

illius

exislimationem
',

conquisitis

variis

fucis,

alios magistros,

quorum mandatis omnino

liora

eumdenique pium prasdicat, ob quem in consortium admissum Ludovicus Bavarus inler

tuelur
alia

bant. Et

cum

prima Rheuuni

transissent,

accurrente populo fecerunt circuluin in civilate

Spira anfe mouasterium, latum valde, in cujus iiiedio se exuentes, dcposilis vestibus et calcea-

imperio indiguus judicatus

cst

suo consortio , inquit Joaunes in

Tenet iu datis ad prin:

cipes electores litteris ^ o Guillelmum Ocham Auglicum Ordinis Iratrum Minorum hffiresiarcham, qui hsereses varias dogmatizabat publice,
et scripta fecerat

mentis, habentes in

modum

braccae camisias a

femore ad talos praetensas, circumiverunt unusque post alium in circulo se in modum crucifixi
prostravit,

haeresibus el erroribus plena

quilibetque

eorum super

quoslibet

propler qua' fuerat vocatus ad curiani, ejusque

scripta fuerant pluribus doctoribus assignata,

transeuntes passibus,

et leniter prustratos flagellis

ut

tangentes. Ultimi, qui se primo straverunt, primo

ea deberent exaiiiiuare

cum

diiigentia, et

qu;e

surgentes se flagellaverunt

flagellis

habentibus

invenireut ha?retica seu errouea declarare;

qui

nodos

cum qualuor
:

aculeis ferreis, transeuntes

jam multos arliculos- declaraverunt Qui quidem male sibi conscius fugae
tare

heereticales.

pra-sidio vi-

ultiouem . Cuniulatos poslea eos errores aliis, sal diclum esl. Ex quibus Ochanium lapsum iu htercsim ab Ecclesia et Grvoluit

canonicani

dine Fraucitcano
'

defeciise,

et

Michaelis haere-

cautu vulgari invocalionis Dominicae , habenie multas invucaliones et stelerunt tres in medio circiili souori valde pra;cinentes flcigellando se [lost quos alii canebant. lu quo diu immoranles, ad unum pra^ceutum oinnes genuUexi in modum crucifixi in facies suas corruerunt, cum singultu
:

ADDal. tom. XV. an. Clir. 1331. nuni.

Val. sign.

num. iOUS.
p.

Ms. bibl.

aucl. q.

xvu.

Val. iium. iOOS. 434. Au. 14.

'>

i.

.Ms. bibl. Vat. sign.

sign.

p. 1S7.

Exl. Ms. uum. i040. 227. Nil.lu Ffaufis-.

-

ia

bibl.

p.

'

tit. in Ms. sup. Val. sigu.

10.

an. uuin.

num. 1010.

p.

108.

'

Tom.

viii.

Ep. secr. xcii.

'

' Wad. hoc Mh. Ari;. in

lip. iv.

Cbrou. Ms.

bibl. Vat. sigu.

uum. 37UU.

in Clem. Yl.

470

CLEMENTIS VI ANNUS

8.

CHRISTI 1349.

orantes; transierunt ju\ta circuium magistri

nenies eos,
iit

mo-

Doniinum proclementia super populum, item super omnes eorum benefactores et malefactores, et omnes peccatores et
orarent ad
in

manseruut. Ingressi sunt fralernitatem eorum humillime centum et plures de civitate Spirensi, circa mille Argentinensium, proraittentes per luaedictum tempus obedientiam pra?dictis magistris.
Nullns recipiebatur,
in die ad
et nisi
et

purgatorio

e.xistentes,

et

pluribus
in

aliis.

Posl

nisi

promitferet servare preedenarios, ne mendicet;

baec se levantes, extensis

manibus
:

celum

ge-

dicta per prfeiliclos dies, et nisi haberet expendere

nuflexi canebant, et iterum surgentes diu se fla-

minus quaUior

quibusseinduenlibus, alia pars eorum, quae indumenta et substantiam suam custodierat, se exuens idem fecit . H.tc licet pietalis speciem rcdolerent, superstitione quidam enim impostor tamen non cnruerunt seclaD auctor finxerat delatam ab angelo in teii:plum Jerosolymitanum Epistolam, qua ferebatur,
gellabant, euntes ut prius
:

promitteret se essecoufessum etcontritum,

remisisse

omnem

injuriam inimicis,

et

haberc

uxoris su^e assensum . Ua;c aliquo pietalis colore fucala mox in manifestam impietatem defecere
:

scribit eiiim

Rebdorfius

'

laicos absolvere socios

:

a peccatis pracsumpsisse
19.

(1)

Isti,

inquit, Flagellatores

cum

multas
et

Christum a B. Virgine flexum veniam iis pollicitum, qui triginta quatuor diebus ex instituto Flagellantium ritu peregrinarentur et quasi ingens crimen objecisse, ferise sextas jejunium non servari. Porro impostura simili prBeterito elapso seeculo credulos nimium et faciles animosfascinatos fuisse jam ante vidimus ', ostendimusque divinum Numen hujusmodi Epistolam caelo in Jeroso;

superstiliones attentare prfflsumerent, inviceiu se

absolvere a
similia
:

peccatis

pra^dicantes
laici

apocrypha

propter quod

sunt clero graviter

indignati . Jactasse etiam, caclestes virtutes ab

ipsis edi,

ac pelli dfemones, fceminasque rei testes

^
:

circiimduxisse, refert Ms. Vaticanum

Ad

tanse

tam, inquit, insaniam ha}c secta excrevit, ut

dicebant,

signa facere crederet, et dfemoiiibiis expulsis, ut

lymilani templi allare non demisisse. Pergit Albertus

foeminas circumducebant, qua; in

testabantur.
,

eis

actum

esse

Habebant autem cansae-

Post haec surrexit

:

teram Cujus

unus sonorus legens litquia aliqui fuerant inter eos sacerdotes et

nobiles et ignobiles, mulieres et pueri.

tum specialem
gendo
:

quem

flagellando cantabant

pius cadendo in faciem contra terram et sur-

litterati,

videntes ad lacrymas provocabant. Haec

lilterse

fenor similis in sententia esse dice-

secta coepit in superiori

batur, in Ecclesia S. Petri in Jerusalem per ange-

rem
venit

descendit

et

lum

praesentatee, in

qua narrat angelus, Christum

diei

translato cantu, et
:

Alemannia, et ad inferioad partes Gallicanas vicinas, modo gestuque servatis, per.

offeiisum contra niundi pravitates, plurima expri-

mens crimina violationum

DominiccB,

et (|uod

violentiam se facturos

non jejuuetur feria sexta, blasphemias, usuras, adulteria, Christumque rogatum per B. Virginem
angelos pro misericordia, respondisse quemlibet per friginta quatuor dies se debere exulando flagellare, ut misericordiam Dei consequantur . Hffc impostura simplices quosque ad sectam
et

minabantur memoratus Rebdorfius, foeminas ad hujusmodi vita) geuus pellectas nudato pectore turmatim incessisse, imo etiaiu immixtas seque flagris diverberasse hominibus austerioris pcenitentise speciead turpia
et si prohibiti fuissent a clero,

Tradit etiam

lenocinia delapsas, indicare videtur Clemenlis

scriptor
'
:

Vitee

Insurrexit,

inquit,
{|ui

(|uacdam secla
poeni-

attraxerat, ut alacriter corpus

maccrarenl

subtlit

pessima cruceflagellatorum,
tentiae et

sub specie

eniui

auctor

civitate, vel in

Hoc faciebant bis iu die aut in campis et (luiiibet clam semel

:

boni multa mala occulte perpelrabanti). De Flagellantium secta, quaj pielatis oliin specie
grassata brevi exslincla
fuit,

Nou ioquebanlur mulieribus, nec super plumis jacebant. Omnes gestabant cruces ante et
in nocte.

bus alias dictum

'

est, a

deque eorum erroriquibus iii nonnuUis his

retro in veste et pileo, habentes flagella vestibus appensa, nec in una parochia ultra unaiu noctem
'

Rebdorf. in Annal.

Clem. VI.
1

Ms. bibl. Vat.

Gesij ciem. VI apud Bosii.

10.

siga.
*

num. 3765.

in

Annal. lom.

xiv.

Annal. lom. xiii. an. Chr. 1201. num. 34.

an. Clir.

num.

{{) Eiorti

Pra:ter
iu

ea

(lua;
,

hoc anno in Gerniania Flagellanles, rc;ionem ilara universam ail superslitiosa illa poenitudinis sigiiificamenla commoverunl. ex Alberto Argeutineusi et Rebdorlio de iliis narrat annalista, peculiaria quadam occurrunt apuil Hermaniium Cornerum

tradidit,

qui licet scriptor est receatior, cum hisloriam suam cum anuu mcd.v.xxv claudat; ea lam<>n qua; de Flas-.ellanlibus desumpsisse se inuuit ex Henrico de Horvordia, lesle oculato. Asserit vero ille coetum hune hoininum, Cruciferos, Flagellalores et Acepliiilos appellari, eo quod priciata cruce incederent, tum quod in crucis modum se prosternerent oraturi, luiu denique quod ciucis insigne

ChrOBico

vestibus assutimi haberent. Flagellantium nomea accipiebant ex flageliis coustjulibus ligneo quodam manubrio, unJe fuuiculi prodibant tres, quorum singuli tum modo asperali ferreis item cuspiJibus quatuor armabantur. Acephali vero quod caput aulhenlicum sua; secta; non

habebant . Biuo ordine disposili, per urbes procedebant, flagellis se interiiu proscindealcs, canentesque hymuos, in quibus de passione Uomiui quolies menlio ineldebat, loties tolo procumbenles corpore bumi prosiernebautur, mauibus in luodum crucis proteusis. lirrores vero sectie huic imputat llenricus, quoJ pricdicatiouis oflicium indocti rudesque homines sibi usurpareut ; de religiosis et clericis, ac Ecclesiai sacramenlis uon sobrie senlirent nec loquerentur objurgationes, ct correcliones respuereut . Quiu et monachi cujiisdam Ordiuis Pra;ilicatorum objurgaliones, nece monaclio illala, ferociter ulti fueruut. llffic Cornerus lu Cbronico, ex quo Annales expUcari atque eincnaari in
;

nonnullis po.-sunt.

Has hominuin coitiones brevi dissipatas evaniiisse scnbit auualisla hic uum. 22. Verumtamen si vera tradit Andreas Ratisponensis Chronico vulgalo ab Eccardo in corp. hist. I, col. 2112 toto fere triennie Germaniam turbarunt. Duravit paine ad triennium , Mansi.

in

CLEMENTIS YI ANNUS
(liscrepariinl.
flagitia

8.

CHRISTI 1349.

471

Neque enim occulte

:

iiiodo

imimra

trahente cortinam, periculosius formidatur, (juod

se per socielates el conventicula, licet caudas in-

commisere, sed palam crudelitatem ac laIrocinia exercere sunl aggressi uon enim solum ob supradictam causam Judiorum sanguinem
inimauiler effudere
diripuere
; ,

viceni colligatas habeat, divideus, diversas circuivit patrias,

caeterorum vitam

et

statum contem-

neque eorum niodo spolia

nendo:sejustiricaul, elclavesEcclesiaevilipendunl; ac in

sed

Christianorum eliam lura laico-

conlemptum
ante et retro

disciplina; Ecclesiaslica:

runi

lum Ecclesiasticorum opes iuvaderenonerulla

Dornini ante se, et habitum certum,

licet,

buere'.

quac a supersliliosa pielate duxere ini-

ii^sius vivificjc

crucem nigrum videcrucis appeusum

tium, in manifestam impietatem degenerarunt.

Quare
esset,

cum

ea secta nefaria Germaniam pervagata pervaderelque alia regna (ex Ungaria in

vexillis, ac

habentem signaculum, sine superioris licentia deferenles, sub nomine poeniteutiae, vitam gerunt
insolitam: congregaliones conventuales, et coadu-

Poloniam, prajeuntibus

misericordiam divinam tristiLus ululatibus implorantes, penetrasse seminudos, scribunt Polonici historici ',
Pontifex, ad
ut uialis

quaiajure sunt prohibitae, faciuut; et ad alios actus prosiliunt, a vita et moribus communibus et observantia fidelium alienos ordinanationes,
:

cura speclat, ingenlibus, qua; enasciexeasuperstitione

,

quem rerum sacrarum

,

tiones et etiain statuta, quibus utuutur, seu verius

abutuntur, propria temeritate fecerunt, erroris

suspicione non vacua,
sed, tain
et

ccBperaut

occurreret

Flagellaotium
si

sodalilia

judicio careiitia rationis,

quos poenitentise ardor ad voluntariam corporis macerationem accendedaninavit

;

sanxitque ut

Deo quam

et

homiiiibus ampliiis odiosa.

Turbamur

acerbius, et durius anxiamur,

quod

ret,

]iio

illi

exercilio in privato loco vacarent

Epistolam illani, quam ab angelo delalam hebetes illi Flagellatores ementiebanlur inipostur arguit graviter de religiosis viris, qui
ficlitiam
:

quidain religiosi, prssertim de Ordinibus Meiidicantium, qui alios ab invio revocare debuerant,

etad viam reducere

clesiae,

veritatis,

velut maledictionis

filii

ab utero matris Ecnequiter aberran-

vel

circumvenissent simpiices, vel auctoritatem

couciliarent, est questus; ac

slullae seclo!

maniim-

tes, linguas suas ut alios pertrahant in errorem, acuunt, quibus corda debilia vulnerant iufirmo-

festam liorum

hominum,

qui a daemone in ange-

rum,
ii)

et

ignorantes Dei justitiam, et sua; prudentiae

lum

lucis transformato deludi se passi erant,

innitentes,

dum

iegi Dei

nolunt esse subjecti, alios

sapientiie verbis praeli-

pielatem in profanando poeuitentige sacrameuto,

persuasibilibus
et

humancB

insontium sanguine, avaritiam in rapinis exercendis in oculis

crudelitatem in fundeudo Judseorum

dicando,

dogmatizandocontraEccIesiasticam
ab ipsa

bertatem
veritate

et fidei Catholicae puritatem,

fidei

omnium
et

defixit.

Tum
et

patriarchis, archiepisco-

subducere moliuntiir. Et ut

etficacius

pis

episcopis

munus

injunxit % ut

dissipanda hac secla,

velito cultu

zejum in hypocritis uovo illo ac

conceptum virus lalenter elTundunt, blandis prius sermonibus auditores, quasi bonuin
offlciant, et

incedentibus, judiciorum severitate

vinuni

piimum ponendo, satagunt

quod

irretire,

ut

comprimendis explicarent 20. Clemens, etc. venciabilibus.. archiepiscopo Magdeburgensi ejusque suffraganeis.
Molesta nobis, licet fide digua,
relatio, et

cum

inebriati fuerint, illud

est deterius in-

gerentes
gantur.

cum

ipsis in perditionis

laqueum
pariter

inci-

dant, ac in

profundum raalorum

demer-

magnorum
et

multoruu) assertio nostrum

noslrorum non mediocriter lurbavit quod in partibus Alamanniaiet ei convicinis qua;dam sub prastextu devotionis, et ageudiB poenitentite vana religio, et superstitiosa adinventio procurante satore
Flagellatores

fratrum auditum

21. a Nos igitur

tam pernicioso

et periculoso

principio,perquodultradivinaeMajestalisoffensam,

magnum

reipublicaj paratur periculum, et

apud

fidelesscandalum generatur, ne deteriores processus pariat et successus, obstare volentes; et consi-

malorum

iusurrexit,

per

quam
qui se
et

derantes quod
tes

cum

plerique ex ipsis seu adha;ren-

profana niultitudo simidicium

hominum,

eisdem sub

pietatis colore

ad impietatis opera

appellant, decepta verbis

tictis

laxantes crudeliler

nieudacibus malignorum, asserentium Salvatorem

Kostrum Jerosolymis patriarchae Jerosolymitano apparuisse (cum tamen a longis citra temporibus nullus ibidem pra;sentiaUter fuerit patriarcha)
et sibi

Juditorum (quos pietasChristiana recipitetsusliuel, offendi eosali(juatenus non permitteiis) et frequenter Ciiristiasuas,

manus

norum sanguinem
tata,

effundere, opportunitate capet

bona clericorum

laicorum diripere, et suis

aliqua dixisse, qua; Colorein

non habentia

nec saporem, in quibusdam Scripturae sacrae obviare noscuutur; in illam cordis vesaniam, et inane damuationis praecipitium est deducta, et de

juribus applicare, ac superiorem jurisdiclionera usurpare, et ad multaalia illicita prorumpere mi-

nime vereantur, timendum esl, quod tam prssumpta temeritas, et temeraria praesumptio, nisi
ei

diem suggeslione hostis antiqui se,ut Dominicum gregem devoret, transferentis in lucis angclum , nimium succrescendo deduci, cortina
die in

per salubre antidotum occurratur, paritura sint

et

non levem perniciem,

lis

aliquorum morbi lethaplurimos, sero recipiat

conlagio

serpens in

'

'

Tom. vni. Ep. seer. p. 95. Tom. viii. Ep. secr. p. 94.

Crom.

I.

xi. ia Casimir. elalii.

raedicinam; attendentes insuper, quod error cui non resistitur, quodammodo approbari videtur,
et

quod ex

officio

nobis injunclo compellimur, ut

472
quos per
iter

CLEMENTIS VI ANNTJS

8.

CHRISTI 13/|9.
. Est in Ponlificio

devium errando currere, et plures in praecipitium secum traliere prospicimus, ac in dispersione multarum gentium ambulare, revocemus a devio, et ut in viam veritatis, et justitiae
gressus suos dirigant providere per opportuna

anno vni
talogus
'

Regesto prolixior Caet

archiepiscoporum

episcoporum Gersecta data

maniffi,PoIonia>,Sueci[e, Anglia;, et Galliae, quibus

de exstinguenda Flagellatorum
peria.

im-

remedia studeamus; fraternitati vestrae per Apostolica (scripta) committimus, et districte praecipiendo mandamus, quatenus singuli vestrum in
siiigulis vestris civitatibus et dioecesibus,

Excitati etiam reges ad praesules regia potentia

pro ea abolenda fulciendos: quo argumento

ad

Eduardum

Anglite regein extant liltene

in

per vos
et

velalium,seu

alios adinventiones

hujusmodi,

quibus hcEc scribit de Flagellatorum exordiis: Nuper in Alamaniae partibus sub praetestu pietatis et

ritus profanos, (quos

una cum

societatibus, con-

agendae poenitentiiE superstitiosa et vana

venticulis, et congregatiouibus, ac statutis et or-

societas insurrexit

atque ubi pluribus exposuit

dinationibus per supradictos, qui se, ut prsemittitur, Flagellatores appellant,

tis
,

eam

Apostolico edicto

damnatam
non
ergo,

esse,

jussosque

temerarie attentaconsilio

patriarchas et archiepiscoposvenenatam plantam,

de fratrum

nostrorum

perpetua;
illicita

quam

ctelestis

agricola

plantarat, evellere,
fili

prohibitioni subjecimus, et

tanquam

re-

has preces adjicit:

Tu

charissime, eos-

probavimus) auctoritate nostra reprobos

publice nuntietis: ac
res et regulares,
stiliosa secta

et illicitos

dem nequam homines,

bus
dicti

si

forsan ad

regnum tuum

omnes tam
laicos

clericos, saecula-

se conferre pra^sumerent,

quam

de prasdicta super-

non solum arceas a finiregni, verum etiam ipsos, ut ab eorum

fidei Catholicae puritas

seu societate,
et

nomine

existentes vel

quocumque appellentur eam sectantes, auctoritate

et

fatuitatibus et erroribus resipiscanf, modestia servata,

compescas: ut
eniteat, ac

utique

praedicla

monere

inducere studeatis, ut ab hu-

semper
bus
III

fermentnm
confutetur.

malitite

hominuni

jusmodi observantia, secta

vana

gloria, taliter

eorumdem
tuis

per tua; providentiaj studium ab onini-

desistere et resilire procurent,

quod nullus

dein-

subditis

Datum Avinione

ceps prasdictam sectam seu conveuticulum prtesu-

mat inlrare, aut ritus et statula societatum hujusmodi observare contrarium facientes pur censuram Ecclesiasticam coercendo necnon eos in quos lemporalem jurisdictionem habetis, per pce; :

non. Decembris, anno viii . Conceplas sunt eadem verboruni forma ad Philippum Francoruni rej;em littera; % quae aliis etiam regibus ac principibus niissa; videnlur
:

perfeclumque

est

Apo-

stolico studio, ut ha;c secta inipso ortu

ierit:

mox

inter-

nas teniporales, de quibus expedire videritis, appellatione postposita compellatis.

puduit enim

quemque

velsua; simplicitatis

vel impietatis,

cum

sePontificia censura notatum

22. Sane, ut religiosi, et

alii

errorum ma-

gistri, qui praedicando et dogmatizando simplices

decipiunt, et caeciducatum caecis praebentes, ipsos

in

audisset nec laici aniplius criminuin nexus solvendi praesumptam impie auctoritatem sibi arrogarunt,de quo ha^c habet Ms. Vaticanum ^ Fina:
:

non divino amore, saltem humana confusione a tam iniquo proposito revocentur; omnes et singulos cujuscumque sint
foveam secum trahunt;
etsi

liter,

nisiquoddominuspapasubsententia anathematis id prohibuit, mala plurima per eos altentata

23. Criiclferi
ficis

fuissent.
in Lithuania viclores.

Ordinis, religionis, dignitatis, prceeminentiae, sive

status,

Ponti-

quos in

pra;dictis

vobis constiterit deli-

quisse, capi (non obstante

quocumque

privilegio

vel indulto,
faciatis, et

quod in hoc eis suffragari nolumus) tam diu captos detineatis, donec aliud
ad hoc, Per prce-

ad Lithuanos et ad Casimirum Polonioe regem de conversione Lithuanoriim litterce. Quo studio ad inanem superstilionem exscindendam, eo ad veram pietatem propagandam

a nobis receperitis in mandatis, invocato

si

opus

fuerit, auxilio brachii siecularis.

collustrandosque luce Evangelica infideles , Clemens incubuit qui cum Lithuanos ad divinos
:

dicta

tamen nequaquam intendimus prohibere,

sibi

satus excipiendos egregie comparalos accepisset,

quinChristi fidelesimpositam
tentiani vel etiam

canonice pceni-

Gnesnensi archiepiscopo
Lithuaniani mitteret

partes

imposuit % ut
inquit, tuae
ali-

non impositam (dummodo recta intentione etpura devotione ad illam peragendam

procedant) in suis hospitiis, vel alias absque superstitionibus, congregationibus, societatibus et
conventiculis supradictis possint facere, et se in

sacerdotes sacris litteris ac probilate excultos ia

:

Fraternitati,

per Apostolica

scripta

mandamus, quatenus

quos presbyteros, viros probos, Deum timentes, et in lege Domini eruditos,ssecuIares vel regulares^

bonis operibus exercendo , virtutum Domino, prout ipse inspiraverit, in humilitatis spiritu deservire. Caeterum^quia prajsentes litlera; nequirent singulis vestrum propter viarum discrimina com-

cujuscumque

sint religionis vel Ordinis,

de qna-

cumque

civilale sive dicecesi, qui aucloritate nos-

tra diclos et

aliosLithuanosin eadem

fide fideliter

iiistruant, salubriterdirigant, recteque informent,

et

mode

volumus quod (per) te, frater archiepiscope, earuni transumptum publica manu
pra;sentari,

baptismatis renovent sacramento; ad partes

'

illas

scriptum, ettuo communitumsigillo, vobis suilraganeis transmittatur,cni adhiberi volumus plenam

fidem.

Ro^'. post
'

eamJ. Ep. etan.

8.

1. 1.

Uatum Aviuione

Xlll

kal.

Novembris,

^ IBid. p. UH. * Gtsla Ep. secr. p. 104. ^ Ws. bibl. Vat. siijii, mim. 376S. in Clem. Vla|!i)d Bosq. et alii. Michov. I. iv. c. 23 et alii. Clem. VI

Tom.

vii.

p. 1.

Ep. cur. Lviad l.vxvii.

CLEMENTIS
eadem auctoritate transmitlas,
Dnl.

VI

ANNUS

S.

CHRISTI

1349.

473
:

apiu! Villamkal.

misit, clientelamque Apostolicam est pollicilus

novam Avinionensis
anno
viii

dicecesis

XVI

Octobris,

tuin gravissimis sentenliis, ut discussis gentilitiae

superstilionis erroribus Christiaiia sacra

Cliristianoniiii

ailduci potuerant ad fiileni Lilliuani,

historici
',

armonim cum

terrore
referant

una cuin

populis ^iiiiplcclerenttir, est adliorlatus

Venriciiuin cruciferoium e^iiiitiim

ma-

gistrum quadraiiinta millibusarmatonim, in quibus Galli et Angli erant, qiii ob inducias inler

a Ndbilibus viris Keystulo ejusijue gerinanis ducibus Lithuanoruni, veram fidem agnoscere et agnitam custodire.

Philippum

et

Eduardum

reges initas jain ante feipse,

Gaudemus

et

exullamus

in

Domino,

(luod

hciores triumphos de Christi hostibus referendcs

qui est vera lux, illuminans oninem homiin

conlluxerant, succinctum in Lilhuaniam excurrisse, late

nem venienlem
stris

hunc nuuulum, cordibus

ve-

populatisagris

duinque

spuliis

onnstus

luinen vera; lucis infundens,

nostro

sic illa verilalis

redibat, Keystutuin
copiis

ducem

Lilhuania; contractis

radios iliustravit, quod, sicut charissimo in Chiisto filio

iiobis

Christianos insecutum, collatisque signis

Casimiro

rege Poloniai illustri

vigesima quarta Januarii die aniissis octodecim suorum millibus profligatum a cruciferis; ex his
vero

intimante percepimtis, vos coec;e paganitatis

veritateni

expurgatis erroribus et tenebris efTugatis, ad CathoIiciE

fidei

Gerardum

e Stegin

sem

pracceptores in

Gedanensem, et Gobienpugna cum aliquot aiiis ejus

una curn

subditis vobis

po[)ulis concilis gressibus properatis.

De quo

ei,

Ordinis insignibus viris desideratos.

qui ad liberanduin
obser-

suscepturus hoininem nou

cieloruiii,

Meminit de parta eadem victoria Albertus

Argentinensis',
vat,

horruit ergustula uleri virginalis, (juique devicto

remque dignam memoria

Barbaroruin
glacie

morlisaculeo aperuit credentibusregna

laudes
et

nimirum Keystutum

ducem
flumen
niedi-

gratias referentes, ipsuin in humilitate

exspectasse, ut fideles
trajicerent, ac

concretum

spiritus suppliciter

exoramus

et peliinus, ut vus

tum magno impetu

adoriri
:

in hac zeli rectiludine, in

hoc fervore

spirilus, iu

tatum ut iu aquas nostros iinpelleret

fluvio in

Christianos

hac veritatis
vera; fldei

puritate confortans, det

vobis sic

vero visis hostibus, conversis signis e vincto gelu

lumen vere agnoscere,

una cuin eisdem

ut renati fonte

apertum campuni rediisse, instructisque agminibus congressos cuiii adversariis, arteque militari usos trusisse in glaciem Lithuanos, alque ex ipsis ad sex millia aquis mersisse, alia duodecim circiter millia concidisse ferru, reliqtios in
silvas

Da(itismatis

populiscailestis regni

gaudia
deiii

possitis in

Doinino promereri.

Agite itaque, viri fortes, quod de vobis eo-

aufugisse, insequentibus Chrislianis

duos

veio Lithuani principis fratres, ut nostrorum

ma:

percepimus. Agite id ad quod, gratia divina prffiainbuia, dicimiui vos pra;parare. Feslinate ad sempiteruLE salulis praemia ad gaudia felicitatis ffiternaj coucite properate, ut
rege siguificante
:

Dus fallerent, in arbores ascensu celeri evasisse quas

ille,

a ([uo

omnis ubi(|ue polestas

vita;

esl, et

in lioc
in-

cum

nostri ferro pararent succidere, in ra-

mundo

vos potentiores

efficiat, et post

hujus

biem

actos, correptis cingulis

pro laqueo usos, ex

certae ac labilis

cursum

inter sanctos et ele-

arborum ramis

se suspendisse,

ne in nostrorum

ctos suos in tabernacula sua; indeficientis gioriic

polestatem venirent.
24. Cruenla ea clade debilitatos Lilhuanos iavasit

pius et misericors iiilroducat

lenentes indubie,
receperitis

(juod vos diclosque populos, postquam purificati

Casimirus rex Poloni;e, ut parleni

KfVi-tutus et Lubartus Lilhuani
sibi subjiceret.

P.ussiae,
iiriiicipes

unda Baplismatis
munire
pra;sidiis,

noslra;

fidei

docu-

quam
votis
:

meiita, inlendimus pr;estante Deo Apostolicis coni-

occupabant,

Consensit
et

felix exitus

favoribus prosequi

et auxiliis

Luscum, Waladimiria, Breste

victoris

Chelmuin

confovere,

vosque ac successores vestros

tilulo

subacta, reliqua in
sere'.

potestatem conces-

regio insignire, et regalibus insigniis decorare, ac

in vestris
tueri.

Atque ita Casimirus, Valyniam, ac Belzensem et Brestensem tractuin Polonico iiiq^erio adjecit, et cuin rege Ungaria?, ([ui nonnulla obteiidebat
in

manutenere et conservare juribus, et Ut autem adagnitionem ejusdem fidei citius

pervenire possitis, veiierabili
fralri iiolit-

et rectius

provinciam debellatum jura transegit

tum

stro archiepiscopo Gnesuensi per alias noslras

etiain

cum

cruciferis, Ungariae rege controversia;

teras

damus

expressius in mandatis, quod

ipse

arbitrio ac judice constituto.

riaiii alio

illustriori

fuDgique in
slolico

Cumuiare eain g!otriumpho nisus est Polonus, convertendis ad fidem Lithuanis Apo:

sacerdotes Dei erudilos in lege Domini ad voscilo

mitlere studeal, qui vos baplismatis uiida regenereiit, in

eadem
ut, jactis

fide instruant, dirigant et

infor-

munere

vistisque Lilhuanus illius nionilis

ment;

per eos in vobis ejusdem fidii

unda ablui, et Ciiriimbui flagitavit. Qua. de re cerlior factus Clemens, supremus religionis anlistes Keygerere, Baptismi sacra
stiana religione
stuto ac fratribus LithuaniaD priucipibus redire ad

morem

solidis fundanieiitis

sanclum

Doiniiii crescatis in
filii

teiiiplum et qui

dudum

eratis

tenebrarum,
,

nunc per
lucis
filli

vestra; regeneralionis lavacruiii

et hiEreditatis

sitis

Uomini colueredes. Dal.

fidem pne se ferentibus Evangelicos concionalores

afiud Villamnovain Aviuioneusis dicecesis

XIV

kal.

Oclobris,
'

anno viu

Mictinv.

1.

IV. c.
II.

23 el
Jlich.

alii.
1

Alb. Arg. in Cliron.

Ctom.

23. Gratulatus etiain

est

Pontifex Casimiro

1.

xii. ia

Casim.

iv. c. 25.

regi PoloniGB, qui ad traducendos ad fidem Christi

Ann.

ToMus XXV.

Rayn. VI.

60

4/4
LiUnianos slndiuni, ut

CLEMEXTIS VI ANNUS
dixi, collocarat
:

8.

CHRISTI 1349.

atqne ad

coepit.

Quem

tristem
:

rei

successum

his

verbis

urgendum gloriosissimum coeptum

immortales
studuit'
:

sibi

quo coronas compararet, permovere

opns, ex

narrat Michovias'

Anno Domini mcccxux, com-

parato nunieroso exercitu, rox Casiinirus terras

Russia;, casfra et civitates, quae

nondum

sno

iin-

Clemens,

etc.

Cazimiroregi Polonia;

illustri.

perio parebant, expugnavit et sulijugavit Luczko,

Magnificat anima nostra Doniinum, et in

Brzescze,

Chelm
:

et

eorum

viciuia in

suam

ditio-

Deo

salutari nostro jubilat et exultat,

qui est lux vera iliuminans

omnem

quod ipse, liominem ve-

nom

redegit

hisque secundis successibus olatus

nientem in hunc

mundum,

corda nobilium viro-

ad incontinentise impatientiffque pestes divertil et regina Adleyda consorte sua moribus honesta
spreta,

rum

Korstuti

el

germanorum suorum dncum

concuhinarum amplexibus publice

utein

Lilluianorum, tuo cooperante sludio, lumen veroe

lucis infundens, sic ilia verilatis sua: radio illustravit,

batur,

quarum greges

in Opeczno, in

Czchouu,
et

Crzeczouu

et aliis iocis quasi

quasdam

turpitudi-

quod

ipsi

prout

te

insinuante percepimus,
veritatem una

nis officinas locaverat,

pontificumque

baronum

coRca; paganilatis expurgatis erroribus, et tenebrls effugatis, ad

suorum
a

nionita negligehat.

Catholicae

fuloi

cum

Summi

subditis

populis concitis gressibus venire festiEt

iiifra
:

severo processu

ergo Ponlificis Clementis VI papas suggestione Ecclesiai Polonicae

est,

nant

Serenitatem tuam requirimus

tuicque salutis

prffsulum monitus
liotis,

ut

omnibus concubinls

re-

et liortamur, attento rogantes, tibi

in thoro continentiaque conjiigali

perma-

obtenlu nihilouiinus injungentes, quatenus diclos animare ac accendere duces in his confortare
,

neret, sed et villas episcopales Zloteu potestatis

studoas; et considerans provide quanta; tibi glo-

riK titulos in hoc nuindo, et

quam magnum mequantumque

propo Sandomiriam, violando libertatos EcclesiaOlhoneni de Pilcza palatinum et capitaneuin Sandoniirionsem de domo Bipeniiium, Irislicas per

rilum in gaudinni

ca>Iesli palria erit

coniparabis,

butis et laboribus servire cogebat.

Quam

injuriam
pri-

Dei angelis (qiiihus, Evangelica ve-

Bodzantha episcopus Cracoviensis rescimlens,

super uno peccatore pcenilentiam agente, quain super nonaritate testante,

majus gaudium

est

inum Olhonom de

Pilcza, deinde

regem Casimi:

rum

censuris Ecclesiasticis

percellit

ad quas
Ecclesiae

ginta

novem

justis,
tot

qni non indigent poenilenlia)

niillium peisonarum, quas tu

exsoquendas Martinus Baricka vicarius

Cracoviensis per

in conversione

Bodzantham episcopum Craco-

promolor
bora
]iilio ttile,

fidelis et

oporalor sedulns ad salutem

vionsem missuserat.

Tam

otsi

rex Casiniirus iratus

dirigens perduces ad gauilia paradisi, persta, lasollicite et

annilere forliter, ut opus Deo protiio, vir-

tunc a Baricka oontineret, ox post tamen sateliitum suorum suggestioneinflamniatus, praefatiiin

m inus

inclioatnm, ipso praeslante, studio

sine laudahili ot felici exitu
j;)ctis

Marlinum Baricka
et sequenti

in die S. Luci;p

compreper Co-

consummetur.

hondi

noi te in flumiiie

Istiila

LU aulem opus hujusmodi

(lanientis in

solidis fidei fun-

chanum

familiarein

suum

siiffocari

mandavit.

structuram crescat auctore Domino

fralri

firmiorom, venerabili

nostro archiepisoopo

Gncsnensi

aliis nostris lilleris

damus

jn mandatis

expressius, ut

ipse sacerdotos

Dei, viros utique

Post hoc Deo puniente omnis prosperitas a rege Casimiro et populo suo abscessit, et stirpem ojus vindexjustus de regno Polonis ejecil Lilhuani etenim in terrain Lukoniensem et Radomiensem
:

timoratos el in loge Doiuini eruiiitos, ad eosdem

]iostea

ducem et populos celeriter Datum apud Villamuovam

ccfis

miltere studeat, etc.

,

runt, et eas affligentes, raptam praedam

et

Avinionensis dioeviii .

Sandomiriensem im]ietum fecehominuin pecorum abduxerunt . Meminit de Martino

in

quoque

XVI

kal. Oclobris,

anno

norum
coepla

Tanta tamque prajclara convorsionis Lithiiaspes evanuit, et Casimirus rex egregia

tristi

Baricha Vistula flniiiine jussuregis Casimiri, indignantis fuisse monitum, ut lihidines eflraenatas
coercoret, ac lononum impudicissimorum suasu merso Cromerus-, additquo niox Poloniam }iercussam jieste, ex qua fobrecuiii sputo sanguineo homines emoriebantur divinaeque vindictae id flagellum versum. 26. Clementis pro concilianda inter Gallos An(jlosque pace internuntii. Excusserat superiori anno pestis ex furenlium Anglorum Galloruinque manibus arma, deque concordia cogitare coegerat cunique Gallici et Anglici oralores Calesii de pacis legihus colloquium essent habituri, Clemens
:

exitu coiifndit

partis

euim

in Russise

ea parle,
flatus,

quam

eripuerat Lilhuanis, victoriis invitia, libidines

gontilium

nimiruiii ellusas

sectalus esl, ac spreta conjuge Adleydo scortorum

gregem
nionita;

alero et colore coepit, alque a Pontifice ad

'

conjugalem

contineatiam

redire jussus sprevit

versusque ia

tyrannum

Ecclesias di-

vexare coepil: iino Cracoviensis Ecclesiaj vicarium censuras intentantem Vislula mergi praecepit. Di-

vinum

itaque
illo

numen

ejus

flagitiis

provocatum

suain ab

clientelam suhduxit, el a Lithuaiiis,

magnis cladibus affecerat, privarat ditioue amplissima atque ad fldera Christianam amplexandam psene coegerat, jam impius divexari
quos pius
, 1

rem promovendam levigandasque difflcultates Pastorem archiepiscopum Ebredunensem et Bernardum episcopum Senetensem misit % tum regiad
'

iMiehov.

1.

IV. c. 19.

-Crom.

I.

xn.inCasim.

II.

^Tom.

VII.

Tom.

viil.

Ep. secr. p. 80. et Ma. Arch. Vat. p. 88.

Ep. secr. Dccxr.vii.

CLEMENTIS VI ANNUS
biis

8.

CHRISTI 1349.

475

Philippo

et

Eduardo
:

'

gravissimis

litteris

proposuit ob oculos qniintum

suis (liscordiis fudissent
tlngellis

humanum cruorem
ac

percussa divinae vindicUe

eorum regna lugere

suorum misereri

atque Aragonum reges sancito, accersenda cum liostis munitione loci frelus nostrorum impetus elnderet: rogatusque Ponlifex,ul Apostolicum studium ad trahendosin
fella;

erant ixterna auxilia,

monuit. At asperiora in dies omnia ad pacem ac prona ad belium fiebani, Anglo aliena atfectante, sua
relinere Gallo annitenle
:

lalioris et gloriie

societalem fldeles collocaret, non

'

defuit, ac

Joannem Murlam

Geiiuensium diicem,

ut subfidiariam classein
instrueret,
laneiisein

Aifonso submiltendani

ac

dum

utriusque regni
Pontifex fre-

populi ad luutuasCcPdesferruni parabant,utrosque

tum Joaniieni arcliie|iiscopiim Medio% Anlonium el Caroluni Grimaldos',

ac nonnullas Liguriii! arces tenetiiiu

Deus vindex peste conficiebat.

Cum

qui

Monachum

quentissimis adliortationibus urgere

non

destitit

bant, florebantque rei niaritinia; gloria, ut inari-

et Eduardum *, ut Iristissimo mortis depascentisomnesspectaculo flexi beilo parcerent, et Eduardum iternm iteruinque ut oiatores Avenionem mitteret est deprecatus^: Habentes, inquit, fiduciam nostram in sinu ejus repositam, incujus manu sunt corda regum, nequaquani ab

Philippnm'

timas vires conjungerent,

deferri

ut

vetarenl, excitavit. Vicisset

arma Saracenis barbarum Al-

fonsus, ni peslis illius invasisset exercitum,

qnem

dum

victoria; spe reniovere

ab Heracle;B obsidione

negaret, lue infeclus in ipso vincendi conatu gloriose cecidit*

:

de quo sequenti aniio.

inchoati

tractatus desistere

prosecutione propo-

28. Debilitavit

veroadmodumChristiani exer-

inlendimus eum efQcacius et solertius promovere, quanto status miserabilis

nimus

sed

tanto

citus impetus Aragoni?c intestina discordia,

cum
sub-

Petrus rex paruin Alfonsum juvaret, decem enim

orbis

terrae,

quem

universaliter inaudita; pesti-

tantum triremes
sidio niisit.
et

et quadringentossagittarios
is

peccatorum inultitudine (quam non operit charitas, sed auget odium) provocatns Deus zelotes, et dominus ultionum in furore consumit, tuam et praefati regisconcordiam polissime exigit,
lenticB clado

Implicitus veio

fnerat et Balearico

surrexisse in

Valentinorum, quos ad tulanda patriae jura conarma vidimus, bello quorum fce:

dera

cum

dissolvisset,

sibi(]ue {larere coegisset,

et

ea

quam maxime

noscitur indigere; ne, quod

absit, pusillus

grex quem quasi seminis instar Salvator omnium, qui vulnerat et medetur, ab hujusmodi voragine pestilenti;e praeservavit, coia-

motionum mergalur
miserabili

in tluctibus, et absorbeatur
,

tempestate

etc.

Dat.

Avin.

XV

kal.

nimia severitate usus, gravioribus vectigalium et mulctarum imperiis ipsos oppressit qua ex re cum is subditos, qui potius mulcendi videbantur, magis exasperaret, efficeri;tque ad rebellioiiem proniores, Pontifex illum ad clenientiam, qua potissimum flrmantur imperia, est adhortatus. Prie:

Decembris,anno vui. 27. Redintegratum

terea exercebat Pelrus rex inimicitias tacitas

in

cum

Mauros sacrum bellum:

fratre

In Castella Alfonsus Alfonsus rex peste obit. rex acerrimus religionis Christianae defensor pro-

ob subortam de regni successione, quod in filiam, cum mascula prole careret, novis legibus transfundere affectasset. Sublatus vero brevi est
:

pagatorque,

Maurorum

fa^cem ex Hispaniisejicere

meditatus repelitis oratoribus Clementi stinuilos addidit, ut extremos conatus ad sopienda rabida

Auglorum et Fiancorum odia adliiberet de Alviiro enim Garsia' de Ilhas ineunte Vere, et Garsia Gomesio' media ^E^tate exceptis benevole, a quibus
:

Petrus enim accepta^ hoc anno Eleonora Ludovici Trinacrii sonore natu maxima in conjugem, sequenti anno filiuin suscepit, Praeterea confirmavit potentiam caeso in acie

odiorum fomes

Baleari rege
facta in

is

enim ad recuperandum regnum

de expedilione Granatensi ceitior est factus, ad

Balearem maximam insulam exscensione post atrox pra?Iium est oppressus'; de quo Clementis Vita; scriptor haec inandat hisloria; ^ : Jacobus rex Majoricarnm per Petrum regem Aragonuni nominatnm tam a regnosuo, quam comitalu Rossillionis i^rius tolaliter expulsus, Avenione
existens, et

Castellanum ac Mariam' reginam datte sunt Pontificiae litterae. Incitarat ad ea pia et generosa con-

Alfonsum Maurorum discordia, Abohaneiius enim patri Albohaceno, cum quo Castellanus desilia

cennales inducias fecerat, Phutense

puerat, atque Heracleam in Hispania,

et

regnum eriArundam
:

per dictnin

papain aliquandiu sola

liunianitate sustentatiis, vendidil locuni et baro-

reliqua in eo traclatu occuparat% creata patri

invidia, objectaque

ob rem male geslam ignavia

niam Montispessulani regi Fraucite, a qiio etiaiu per ipsum in feudum tenebatur, et de pretio inde
aggregavit gentes armigeras in numero satis magno, cum quibus intravit terras, a quibus fueral expulsus, eas vi recuperare intendens b. Et
habito
infra
:

tum injecta de affligenda a se Maurorum aninins allexerat. Ad

conatus,
belluin

re Christiana spe,

ejus prohibendos ab Hispanis sub Alfonso rege

:

communi sententia decretuni

itum
'

conflatoque piornm

Dictus Jacobus victus exlitit et interemptus,

filius

exercilu reiigionis proferendie causa in Bcelicam

est,

suusque

captus

et

denium diu

in carceribus
sibi praelen-

et Heraclea obsessa. Foedere inter Cas-

detentus. Et sic qui injuriam,

Toin. viil. Ep. secr. p. 2. Mar. 1 xv;. c. 15. * Sur.

quam

c.

Tom.
'
b)|).

VII.

Lxxui.
I.

Ep. secr. p.
15. Sur.

30.

Ep. Dccci. Ep. cn.

>

Ibiil.

Eii.

Dcccxi.

tp. DCLii.v, DCDX.

'

Tom.

vii. Ep. secr.

Toui. vm. xvi. Mar. dcdx.

'Ib. lip. lx.xii.
'

'

1.

Ibid. p. 2.

Mar.

' Ibid. p.
1.

23.
14.

'

viii. c. 36. in

xvi.

'

I.

Ms. bibl.
VI.

Vat.

siga.

num. 1240.

Clem. VI.

c.
'

Gesta

VIII. c. 33.

Clem.

apud Bosq.

A76

CLEMENTIS VI ANNUS
eam supra
et

8.

CHRISTI 1349.

debat illalam, vindicare tentavit,

conlra se duplicavit,
didilet personam
fllii

dum

post terras et bona per-

ad Sedem Apostolicam in Turcico bello collocandas transmitterel, Papiensiqne episcopo injunxit, ut

eas in

. Ipsius et

Ferdinandi

fratris

Cypro

colligeret.

Nonduin

flrmatae

cum

vagi, exlorres forlunisque

:

omnibus
Sicilias

spoliati

fuere

demum

ex

iis

Jacobus a

citerioris

Turcis erant inducia;, quamvis de iis, ut snpra diximus, constituendis agitatum fuisset, cum non
ita

regina Joanna in conjugem acceptus fuit; de quo

mullo posl Chalabi Turcarum princeps do-

suo locodicclur.Nunc resOrientalesaggrediamur. 29. Pontificis acl rer/em Cypriinn de impiis

soldard
cipcs
consiliis
litterce.

Babylonia^

Syria;

jflgyptique soldanus, forino in Clirislianos prin-

imbulus odio,

sicarios ad

rcges necandos subornavit.

omnes Cliristianns Quod immane consilitleris,

minus Alliloci oralores ad Clcmentem misit', qui earum leges inler ipsum et Frauciscum archiepiscopum Cretensem Aposlolics! Sedis in Oriente legatum atque Deodatum Gosonium Rhodiorum equitum magistrnm initas attulere a PontiGce confirmandas. Quibus Clemens respondit, nonduni
,

Jium Ikigo rex Cypri Ponlifici regiis

de singnlari ejus
graiias egil'

quas

a se corroborari posse, ni prius principes fcederalos an eas vellent admittere certiores fecisset convenilque cum Turcicis oratoribus stato tempore utrinque ab armis discessum iri, dum ipsos

Percivaliu^ oralor reddidit, patefecit. Cui Poiilifex

rei

Cliristiana;

cnra ac sludio

Clemens.

elc.

Hiigoni regi Cypri illustri.

de re tota consulerel
Turcas scripsit^
(I

quo argumento

hcec Cbalabi

Serenitalis tuas litteris, per quas nobis conper-

ceplum pravum soldani Babyloniae, quem ad

Clemens,

etc. nobili

viro Chalabi

domino
custo-

dendos Calholicos principes orbis, ordinatis et deslinatis ad executionem lam execrabilis atquedamnabilis ministerii assasinis, in partum producere satagebat, filiali ollicitudine intimasti, benigne recepimus, et inde tibi debitas graliarum refe-

Altiloci,

veram fidem agnoscere, etagnitam

dire.
a

Cum

fratribus nostris S. R. E. cardinalibus

et

habita deliberatione matura, visum fuit nobis

illis

decens

et

congruum, quod antequam ad conprocederetur ipsorum,

rimus acliones, speranles

Altissimi
allidit
,

in virlute omnipolentis
praefocat,
et

firmalionem tractatuum
rissimi in Christo
illustris, et
filii

qui conceptus

conatus

pro eo, quod habiti fuerant sine conscientia chanostri

adversos, quod ipse bujusmodi pra^fati solilkesos. Itaque vota

Hugonis
habilse

regis Cypri

dani conceptum ad nihilum rediget, et fideles suos

diiecti

filii

nobilis viri ducis Veneto-

ab omni periculo pr;cservabit

regia, qua;

rnm, qui ratione unionis

prffidictis

invicem
regi
et

tan-

quantum cum Deo possumus

anno

inten-

guntur principaliter in bac parte,

duci

dimus

favorabiliter jirosequi, secura nobis fiducia

viii .

hsc oninia

fierent

nota prius, et

cum

innotescas. Dat. Avin. XYll kal. Julii,

Non permisit Dens tam atrox

insidifB.

et

impium consol-

silium ad ojius perduci, liissipalceque suntsoldani

Caiterum impelli

in

eum fnrorem

ob incredibilem pa^ne infidelium nuiltitudinem lue consum|)tam dissideret alque etiam superiori anno Encyclicis Pontiflciis litleris fideles ad atterendam ipsius po~ pertimueralque retentiam excilatos viderimus

danus

potuit,

cum

suis viribus

ipsorum conscienlia ad confirmationem procederetur tractatuum praedictorum. Qiiamobrem deliberavimus dictos regem et ducem requ:rere, ut eorum nuntios intra mensem Maii futurum i>roximo ad nos mittant, ut cum eo super iis consultius deliberare possimus quibus convenientibus coram nobis, et super jirremissis deliberatione ha:

bita

ges Occideulales lam idonea) recuperandjE Asiae occasioni nun defuturos. Quam etiam ob causam

cum eisdem, nobilitati tuae quidquid super hoc deliberavimus, rescribemus. Interim tanien ordinavimus volentibus et
antediclis,

consentientibiis tuis nuntiis

quod ex
proximo anniun

Constantinus' Arnicnia; rexConstantium oratorem ad Dei vicariuin legavit, quo principes Occidenlales in

nunc usque ad festum

flant sufferentite

Nativitalis Doniini

seculuriim, et ex tunc usque ad

unum
,

soldanum commoveret. Flagitanti vero ut

hinc

et

inde

ita videlicet,

quod

Aposlolici interuuulii in

Armeniam milterenlur
aiite

duranlibus sufferentiis hujusmodi

liarlium

ab uiraque

Clcmens
30.

polliciius est,

quos jam

decreverat,

penilus abstine.itur a

guerra, et nihil

brevi aggressuros iler.

altentetur |)eralleruin contra alterum noxi;e novi-

Inducioe a Turcis posttilatce,

tt,iii|)e.~t<ile

Infeslarei

tatis.

banl

'

ea

Europaiii

magno
:

Chri-

rimus

Quocirca nobilitalem tuam nionemus, requiet hortamur, quatenus per te ac subditos

stiana' discrimiue Scevissimi TurcEe

adversus quos

tuos, durante

tempore suDerentiarum, ab oinni

Pontifcx

jam

aiite,

ut vidimus, fideles concitarat,

gueira
iios

et

qnalibet noxia novilate contra Christia-

alque ad suslinendos bcllicos sumptus Iriennales primum, bienuales dein decumas in oinnibus regnis imperaral. Hoc vcro anno VI kal. Feb. Andrete Tuderlino
|)riori

quoiiiodolibet lacienda protiuus abslinerepro-

cures, etc.
31.

Datum Avm.

kal. Julii, aiiuo viii .

Augustiniaao provinciani

Monuit Clemens Hugoiiem

d;ea;ii
'
'

iunestcB ex

l/ellu

AngloGailico
'

seqicelcB.

dedit, ul coUectas in Liguria et Etruria deci^ias

regem Cypri, AnDandalum ducem Venetorum, ac Deoda-

<

Tom.
secr.

VIII.

Ep. secr. p.So etSO.

et
I.

Ibid, p, lul,

roiii. VII.

Tou). VIII. lip. seer. p. 36.

Ibid.

3 Ibid. p.

38 et 87.

Ep.

dccx.

viii. p. 83.

Ead. p. 87.

CLEMENTIS VI ANNUS
tum
'

9.

CHRISTI 1350.
Ila

477
ob
Turcas
in

de re tota

Gosonium Rhodiorum equitum mngistrum cum Chalaiii Turcarum iuincipis orato-

retur.

susceptam
incitalos(|ue

Grreciam

advectos

coutra

fideles

maculam
prresenti

ribus gesta, ntquc absisterent a lacessendis Turcis

rogavit. Agit de his Bosius

contrariis facinoribus eluere velle videbatur Can-

ac fluctuasse nnciiii-

tacuzenus.
sieculo
,

Cui

Ponlifcx,

gratiam in

tem Romanimi Pontificem ait, neque certa explicuifse consilia an bellum cum Turcis gerere pergeret an foedus pacisceretur cum enim
: :

qua;

ad

gloriam

precatus, rescripsit i^ridie

fuluram pcrduceret kal. Jiinii nullos adhuc

niagno
funesla

fidei

am|ilificandai

arderet

stndio

ob

Anglorum etFrancorum
;

belia ad indncias

fixumque eral animo, ut si eos reges conciliare poluisset ad edomandos Turcas omni conlentione incumbere, atque adeo exlrahere ieves inducias constituit, De redinlegrato vero inTurcas foedere sequenti anno agenius. Incendebant porro Ponlilicem ad bellum iliud sacrum Cantacnzenus et Joannes PalaBologus impropendebat
peratores, qui repetitis litleris flagitarunt a Cle-

missos tum ob gravissiniam incumbentium rerum molem, tum ob inteinpestivam celebLrrimoruni virorum, quos primum legarat, morlem tantnj vero rei daturum se operam atque ad conjun:
;

ctionem Ecclesiaj Orienlalis cuni Roinana redin-

tegrandam
regis

est

illuni

adliortalus.

Hic

addemus
ea ra'

Cyprii

filios

patenio regno discedeutes

nflicisse,

magno mcerore Hugonem

quem
si

tione delinire studet id. Septemb. Pontifex

ipsos

luslrandi orbis cupiditate aufugisse, ac

ad

Sedem

A|iOstoIicam diverlerint, Pontilicin sollicitudinead

mente, ut nuntios Aposloiicos quoserat pollicitus legaret, quo de fcEdere in Turcas sanciendo agitaTom. vin.
p. 85.

Cyprum revocalum
1

iri.

Tom. vni. Ep.

secr. p. 01.

'

Bosius part. 2.

1.

bisl. Ilosp.

eq.

CLEMENTIS

VI

ANNUS

9.

CHRISTI

1350.

rens.

Muliiludo ad limina Apostolorum concitrAffulsit laeius piis annus a Virgineo partu quinquagesimus supra niillesimum trecentesimum, Indictione tertia, ex Aposlolica Cleinentis
\.

sles

tempore

iiltra octies

centena millia

quolidie

adulta/Estate,

numerum

imiiiinutiim, hand

tamen

adco, ut ad ducenta millia quolidie conspecl.i iion sint. De pietatis sensu, ([uo tidelcs erant in liistrandis sacris Urbis locis deiibuli, haec habet Petrarcha ' B Quam dulce est Christiano animo Urbcm cernere caeli inslar in terris sacrosanctis martyrum nervis atque ossibus confertam, et veri testium pretiosa caede respersam. Videre venerandam po|)ulis Salvatoris imaginem, et in saxo durissimo aelernuui geiitibus adoranda vestigia, ubi ad lilte:

Sexli papte Constilutione jubilaeus,

quo maximi ex

omiii Cliristiani orbis parfe concuisns

:

hominum

de quibus accuralibsime utriusque sexus facli pra; Ccxteris auctoribus, quos recensereoniisimus,
Mallhaius Villanus, qui tum temporis scribebat, Chrisli lideles amplissimaB pecc.lorum vereferl
'

nite,

quam summus
iter
,

Dei vicarius dabat, conse-

quendee cupidiiate permolos, incredibili alacnlate

sacrum

liosthabilis,

omnibus et incommodis aggressos tanto numero confluxisse

peiiculis

Komam,
festo

ul

communi

consen.<u existimalujii

sit,

Domini

Natalitio superioris aniii, el

Quadra-

ram luce clarius iiiipeluin cernitur illud Esaiae * El venient ad te curvi fiiii eorum, qui hnmiliaverunt te, el adurabunl vestigia pedum tuorum omues qui dctrahebant tibi. Circumire sanctorum tumulos, vagari per Aposlolorum atria melioribus jam
cuiis comitibus .

gesima ac sacru Domini(.2e Resurreclionis die decics circiler ad duodecies centena peregrinorum millia coutinuo euntiuin ac redeuiitium in Urbe esse versata sacro Asceusionis DominictE, et Pcnteco:

Sudarium Domini Domiuicis ac diebus festis solemnibus populo oslendi consiievisse in Basilica Vat. subdil Matlhicus Villanus confertam autem
:

'

MaUh.

Vill.

1.

I.

c.

58.

Petr.

1,

II.

Ep. fam. ix.

Isa.

Lx.

478

CLEMENTIS VI ANNUS

9.

CHRISTI 1350.
,

adeo visendi studio fuisse multitudinem, ut nonnulli elisi proe turba exstinclique reperti sint. Quae res etiam ab Henrico Rebdorfio, qui aderat, con In Dominica, inquit, Passionis Dofirmatur * qua canitur, Judica me, primo ostensum mini,
:

nullatenus voluerunt. Sed credimus

invenietur via, per
subditi poteritis

quod

cito

sudarium Doniini sive imago Veronicam et tunc ex nimia pressura

fuit
:

delata

per

in Ecclesia

S. Petri,

me

prsesente, mulli sunt suffocati

Plures

snnt Pontificise litterEe * de Veronica nonnullis ad quam ornandam viris insignibus ostendenda insigne munus nonnullos patritios Venetos obtu:

Baronius bis verbis ^ Tres nobiles Veneti accedentes ad limina Apostolorum attulerunt pro ornatu sancti siidarii vultus tabnlam
lisse,

refert card.

crystallinam auro argentoque ornatam, iocandam

indulgentiam consequi, duce Deo. Dat. Avin. XIX kal. Septemb., an. ix . Potilum proximo anno Hugonem eo beneficio putamus, quo plures principes, interque alios Eduardum Augliaeregem ejusque filium Henricum ducem Lancastrise, tum Isabellam et Philippam Anglias Elizabelhamque UngarisB reginas, pluresquin etiam Joanni que alios affectos reperiinus archiepiscopo Brundusino internuntio Apostolico in Sicilia eam dalam auctoritatem, ut triginta fideles jubilsei munere donarel, hac lege - addita, si adeundae Urbisad venerandasacralocadesideriuni nec justis districti impedimentis concepissent
'
:

quam eamdem

iu et consideratione tui

ante ipsum, prout babetur in Appendicead librum

Martyrologii
Maii a.
2.

S.

Petri Basilicae

sub septimo idus

implere potuissent, tum auri vim in itineris universi sumptibus coUocandam numerarent, quse in
pios

usus ampliflcationemque

fldei

ex Pontificia

His addit Villanus

:

'

remisso astu auctum

prsecipue trans-

volunlate vertenda esset. At consecutistemporibus

abolita est omui ex ea re qu.Tstus suspicio, nec recurrente jubilsei celebrilate Pontifices aliena cor-

peregrinorum

numerum actum
,

alpinospluresnobilitate generis conspicuosutrius-

que sexus
Flandria

concurrisse

inter

quos

Mariam

radere, sed sua profundere consueverunt.

3.

matrem Guidonis cardinalis Boloniae comitissam, tum Insularum Fuxique comitissas,

,
,

Piorum

conferenda.
stipe

liberalitas in sacra stipe Ecclesiis

Eluxit piorum liberalitas in sacra

', quae ad earum ornaatque eliam sacris munusculis

marchionissam Montisferrati, vicecomitem Caramagni Elnensem episcopum ac plures alios spectatae dignifatis, Pontificiae testantur litferse ^ Eodem anno adulto Ludovicum Ungariae regem
Urbis Basilicas lustrasse, refert Bonfinius
'

Ecclesiis conferenda

tum
lis

derivata est

altari B. Petri

imponendis, de quibus
Basilicae,
:

cum

poslea
et

oborta esset inter ara: ornandse prfetectum

multiloca

canonicos ejusdem

ea ab Innocentio VI

que reges

alii

et

principes sacra

Romana

adituros professi sunt, ni

distinerentur,

rerum publicarum mole

ut

idemque

a Pontifice flagitarunt,

ipsos ejus beneficii participes remisso peregrinationis imperio, efficeret.

cum

Percivalli e

E quibus Hugo Cypri rex, Rhegio oratoris opera id eblandiri

'

niteretur, hoc responsuni accepit

hoc decreto dirempta est ' o Volumus et etiam ordinamus, quod dicti archipresbyter et capitulum ad restituendum ulterius aliquid dicfse cameree de perceptis per eos in anno jubileo pra^dictae minime teneantur. Praeferea si qna vasa, si qua ornamenta vel indumenta Ecclesiastica super ipsum sacrum ac venerabile principis Apostolo-

Clemens, etc. Hugoni regi Cypri iliuslri. Scire te volumus, charissime fili, quod licet
terrse

rum majus
ria,

altare de csetero offerri contigerit ad

offlciis et

cultum Dei divinis

nostri

ministeriis necessa-

te inter caeteros Catholicos principes orbis

ad instar B. Leonis papje IX praedecessoris

geramus

in

visceribus

charitatis

et

vota

tua

favoribus Apostolicis prosequamur; inindulgentia

anno quinquagesimo jubileeo, Apostolorum et beati Pauli Basilicas, et Lateranensem Ecclesiam de Urbe visitanlibusconcessam per nos pro salute fidelium animarum pro qua concedenda tibi remaneuli in regno tuo

tamen

praesenli

principis

ea omnia eidem Basilicse volumus inibi perpetuum permansura in usum et salarium ibi Deo et dicto Aposlolorum principi servientium et serviturorum; reliqua vero vasa, ornamenta ac indumenta, dictis offlciis et ministeriis non necessaria, necnon et totum aurum et argentum non monetata nec laborata et in massa exislentia, quae

Percivallus

idem devote

ac simpliciter

cum omni
;

super prsedicto majori

allari fuerint oblataaltara-

diligentia et sollicitudine institit, multas rationes

et causas,

quare id fieri deberet, adducens tuae non possumus annuere voluntati. Licet enim
alii

rius ejusdem Basilicae, qui pro tempore nostro et camerse nostrse nomine recipiat
servet
:

fuerit,
et

con-

reliquse vero

oblationes, quse in

eodem

plures

petierint,

principes, sicut tu etiam, id devote venerabiles fratres nostri, attendentes

ipsa,

quod indulgentia

rum
nisi

salute, sic pro

est,

ratione concessa

sicut pro ipsarum animahonore (sanctorum) ac venecousentire quod daretur alicui,

et

altari in pecunia et rebus aliis, prrelerquani in superius exfiressis, fleret pro tempore, per ipsum altararium et quatuor annales dictorum

majori

capituli camerarios, per ipsos capitulum secun-

easdem Basilicas
iii
iii

Ecclesiam

visitareut

duin formam statutorum ipsius Basiliitc ordinatos, in loco tuto niore solito couimuniter repo-

Rebdorf.
3 5

Anual.

^ Toiii.

ix. Eii. secr. p. yi, 113,

Baroii.

nol. .Ms. ad

hunc au.
x.

:S, lol.
'

'

.\lallh.

ViU. super c. oB.

p.

Toni. )x. Ep. secr. cxcvii, ccxLix, cllxxiii.

Tom. vni. Ep.

131.

secr. p. 298, et tom. ix.

1.

Boiilin. dec. 2.

Kp.secr

113,

M8.

ccxLis.
Urb. VI.

1.

ibjj.

Ep.

'

Tom.

VIII.

Ep. secr. p. 110,212.

Innoc. VI apud

'

Tom.

ix. Ep. secr. Lxxviii.

u. papyrac. p. 266.

, :

CLEMENTIS VI ANNUS
nantur, certis
liividendae
:

9.

CHRISTI 1350.

templum
pergebat,

modo el temporibus,
quod de

prout sequitur,
obla-

viilelicet,

ipsis reliquis

lionibus, quae in dicto majori aitari pro

fuerint,

tempore
annis

ob Nicolanm Laurentium in vincula conjectum Clemens Carolo regi grates agit. Adiit etiaiii idem cardinalis grave discriinen, dum e Vaticana
Basilica ad

quinque duntaxat vicibus partitiones seu

sacrum

S. Pauli

divisiones et
(iant, nisi

monetarum

electioiies singulis

imuiissis in

eum

ex insidiis duabiis sagittis qua-

Doiiiinica

necessitas immineret, quaruni prima in prima post octavam F-piphaniae, secunda in Sabbato ante Dominicam de Passione, tertia vero feria secunda vel tertia posl Pascba, quarta in crastino Ascensionis Domini, et quinta in crastino Dedicalionis Basilicarum beatorum Pelri et
Fauli, tiant . Et infra
:

rum

altera ejus

pileum

transfixit.

Cujus sceleris
:

auctores comperiri nunqiiatn

potuere

invidia

tamen Nicolao Laurentio adlucsit, ipsum ejusmodi comparasse insidias, ut sublato e medio legato tyrannidem Urbis tribunitiae dignitalis specie invaderet, adeo ut Anibaldus adversus ipsum censuraruin Ecclesiasticarum gladium distrinxerit de quibus pluribus Vaticanus Codex ' veteri ser-

Ad haec volumus et etiam ordinamus, quod decimam partem ipsarum omnium reliquarum

oblationum, qua? in pecunia et rebus aliis, prceterquam in vasis, indumentis, ornamentis, auro el argeuto non monetatis laboratis, et in massa
consistenlibus, ul proemittitur, fleret de caetero in
niajori
altari pra;dicto
;

mone quem

Italico

ac

recenti

charactere exscriptus

manibus habui. Et quidem nefarium ac turbulentum hominem Romanos sui studiosos traliere ad defectionem meditatum pluresque
pra;
,

pervertisse, ostendunt Clementis papae ad Anibal-

quae

quidem decima

ipsis

dum

archipresbytero et capitulo ex privijegio

deberi

jubet

pro lumiuaribus et fabrica dicta; Basilicae dicebatur, deinceps pro juribus canonicalibus per se vel

-, quibus illoriim conatus infringi adeo enim ad rebellionem erant Romani comparali , ut amplissimi lucri tautum causa,

litterae
:

quod annus
rent.

jubilaeus afferebat, scelere abstine-

dictos

eorum camerarios
ipsa;
sic

teniporibus, quibus divi-

fieri debent de toto ipsMrum oblatiodividendarum cumulo vel acervo, archil>resbyter et capitulum recipiant antedicti. Ac ctiam volumus quod tempore partitionis seu divifionis hujusmodi, secunda vel terlia feria post Pasclia ut praemittur faciendae, priusquam ad

siones

num

Anibaldo episcopo Tusculano A. S. L. Vidimus quaj super facto illius pestilentis bominis Nicolai Laurentii civis Romani missa? nobis tuae lilterae continebant: et jam ante rela

tum

nobis a fide dignis extiterat, qui dilecti

filii

divisionem deveniatur
cnniaria

eamdem,

provisio seu pe-

onerum

refusio, quae in

duodecim

inte-

totidem mediis stationibus, ac in fonlium et palliorum benedictione, necnon in catheet quibusdam aliis ad drrc B. Petri portione
gris el in
,

populus Romanus adhaerere ei denuo dicuntur quadam cceca nimis et prcecipiti voiuntate, quodque jani reassunipsissenteiimdem,nisianni bujus salutari tempori non pro salutis obtentu sed
,

divinuiu cultum pertinentibus, in ipsa Basilica

fleri

captandi lucri gratia detulissent. Et ideo studii tui sit, propositum dictorum populi circa hoc modis omnibus impedire , ne fiaiit novissima

consuetis, archipresbyl, v et capitulum piae-

dicti

de pra?fato niajori altari recipere conjueve-

runt, recipiatur per supradictos capituli camera-

de toto ipso cumulo vel acervo eisdem archipresbytero et capitulo assignanda, etc. Datum Avin.ll id. Januarii, Pontificatus nostri anno iv .
rios,

hominis illius, per quem venerunt non solum scandalum, sed scandala plurima, pejora prioribiis, si (quod avertat Dominus) reascendat sciimis enim, arguinentum ex pra;teritis suis actibus col:

Ex hisconstat quanto antiquituspopuli Christiani erga principem Apostolorum studio pietatis essent delibuti, Ex eadem vero sacra stipe conduci milites eliam jusserat Clemens ', ut peregrinorum incolumilati et commodis prospiceret. Ca-lerum praefecerat idem Pontifex Urbi Anibaldum cardinalem legatum, ut publicae quieti
et peregrino-

quod quanquam ipse ad redintegrationeni ejus mulla promitteret, tandem sibi arridente forluna, pauca vel nulla servaret, sicut est bomo
ligentes,
rarae fidei, et constantiae rarioris. Dat. Avin. IV id.

Junii,

anno ix. Anibaldus

litteraB
:

jiorro

nefarium homi-

nem

legibus et jure judiciario, ut testantur Pon',

tificiae

iusectatus,

ipsum vertere soliim

coegit

Nicolaus enim ad explorandas novas artes simulato cultu mense Julio in Germaniam contendit, sed

rum commodis consuleret: verum cum is numerum dierum ad lustrandas Basilicas antea pra;schptum ex Ponlificio Diplomate imminueiet quod noQ modo ob plurium difficultates sed etiam quod Urbs peregriuis continendis impar
, ,

mox

astutus vir

iii

astutia siia com|)re:

esset, necessitas posceret,

auctor refert
cerunt.
4.

utNicolai Laurentii Vitae nonnulli avari Romani probris ac familiam verberibus vulneribusque afle-

% ipsum

hensus; de quo Clementis Vitae scriptor * a Tandeiii, inquit, post multa fatua qu;i' gessit, alienum habituin induens dicti {Caroli nimirum), RomaDorum regis, curiam adiit, ipsius statum et animum scrutaturus. Sed coguitus caplus at(|ue eideiii regi praesentatus . A quibus non discre,

pant, quae in Nicolai Gestis

Meguntur, clam

in

Cardinalis in Urbe leyatus potitus

itisidiis;
'

'

Tom.

VIII.

Ep. secr, p.

I(i6.

^ Vil.

Nicol. Laur. c. 17.

Ms. bibl. Vat. sign. num. 5522. 'Toai. viii. Ep. secr. p. 82. s Vit. Nic.Laur. c. 16eU9.

Tom.

Gesta

ix. Ep. secr. xxvi. Clem. VI apud Bosq.

480
Boemiam

CLEMENTIS

V\

ANNUS

9.

CHRISTI 1350.
'
:

ad Carolum e contiilisse, versatiimque

mandavit
l't

Demum

ad Avinionem

eum

papa)

Pragae aliquandiu, et honoriflcae

datum

custodicT.

transmisit, ubi diulius incarceratus permansit.

5. Mancipatum vinculis deterrimum irnpostorem, jactantemque se Henrici imperatoris ex spu-

vero Nicolaus

postulatns crimine

haereseos,

rio nepotetu,

Carolus Ernesto archiepiscopo Pra-

qu.imvis a duobus cardinalibus legatis damnatus, illtid deterserit, evaseritque e carcere, ac demum

gensi tradidit: iicet

enim ob dictam

ipsi

de gesto

imperio diem
set;
et

laesae

majestatis lege postulaii pos-

necatus exustusque fuerit, suis locis dicetur. Nunc de aliis tyrannis, qui Pontificiam dilionem laniaruiit

ob impactam tamen reo hqeresim Bertrandi

edictis

ob iiitempestivas Clementis
,

in

Avenionensi
exer-

Anibaldi cardinalium Apostolica; Sedis legaloillum Ecclesiastico judicio reservancensuit.

secessu moras

illiusque curas

admodum

rum

cuerunt, dicanuis.
0. Extulisse

dum

Qua accepta

re, Pontifex

Carolo regi

hoc anno in Ponfificem perduel-

de vincto

Ecclesiffi

hoste aclis gratiis, de legibus

lionis signa pliires ditionis Ecclesiasticffi jirocefes,

et injustos

judiciario ordine in

eum

exercendis, convincendo-

principatus condidisse, describit inter

liis

que tiKreseos vel adducendo ad Sedem Apostolicam, hafc scripsit

'

pkires alios Ms. Vaticani auctor

verbis

HuRoet

jus tempore fere

omnes

civilates,

terrae et castra
et

Clemens,

etc.

Carolo regi

Romanorum

illu-

Patrimonii S, Petri, Marchiae Anconitanae,

mandiolae se rebellaverunt Sedi
ipsius in
illis

slri.

Aposlolicffi,

Omnipotenti Deo gratias aginius, quod ipse intumescentes fluctus adversus Ecclesiam suam sanctam, quam solus ipse fundavit et rexit, comprimeus tempestive, illum lilium Belial uequitiae patrem Nicolaum Laurentii civem Romanum perniciosum utique ac nocivum (ijui contra eamdem

parlibus rectoribus et offlcialibus.

in in

Omnes deveuerunt
licet

manibustyrannorum:

vide-

Patrimonium
:

fecti Viterbii

manus Juannis de Vico praeMaichia in manibus dominorum de

;

Malatesta et Galiotti de Arimino, Nolfli atque Gal-

Ecclesiam et fidem Catholicam , sed contra se potius erronea multa procaci lingua impudenter evoniens, per venerahiiis fratris nostri Bertrandi
Sabinensis, tunc
et bonae
tit.

atque suoruin fratrum nepotis comitis Conde Moutefeltro, doniini Alogiti de Fabriano, uepotum Burgarutii de Matelica, Tsinidacii de S. Severino, nepotum domini Gentilis de Varano:
lasii
raili

S.

Marci presbyteri cardinalis

memoriae Anibaldi Tusculanensis episcoporum, tunc Sedis Apostolica; legatorum sentenquae nulla prorsus appellatione suspensa; iu
,

niini

iiepotum Mapelli de Moutemillouo, nepotuin doPagitis de Cingulo Nicolai de Boscareto,

:

filiorum domini

Raimundi de

."Esio,

Peloni

de
et

tias,

Ayofredi de

Macerata, Gentilis de Moliano,

rem transiverunt de haeresi meruit condeumari) in manibus tuis miraculose concluindicatam

sit.

quamplurium aliorum tyraniiunculorum. Roinandiola vero in mauibus prEedicloruiu Malatesta?,

Fraucisci (OrdelatTi) Sinibaldi capituiei Furolivii,

Sed

et

serenitatem tuani,
fratri

quffi

illum detineri,
ar-

ac

tandem venerabili

nostro Ernesto

chiepiscopo Pragensi assignari mandavit et fecit, 60 uberioribus prosequimur actionibus gratiarum,

eoque
in

attollinius

laudis
et

pra'Conio

poliori

(juo

devotio,

qua nos

eamdem

revereris Ecclesiam,

hoc sincerior puriorque resplenduit.

quove

domini Juanuis de Manfredis de Faventia, Bernardini de Polenta: quas provincias prac-dicti lyranni cum aliis ipsorum sequacibusoccupatastenuerunt ])er tempora, ipso papa vivente . Emicuere inter alios flagitio Joannes et Guillelmus Ricciardi Manfredianae familia; spurii, qui
ad defectionem
populos de
iis

Creatori tuo, per

et

quem

vivis et regnas, ac nobis

et

eidem Ecclesias majus

praestitisli.

gratius acceptiusque
praefato
ar-

queritur Clemens iu

Faventinus traxere, de (|uibus Iitteris ad Italia; princijics ac

obsequium
ut

Cum autem

comprimendis deprecaloriis ^
Joanues
et

Ad

chiei)ifCopo per alias uostras lillera

injungamus,

vestram, inquit, jam crediraus pervenisse notitiaiu, (lualiter

ad nos sub flda et tuta cuipsum caute custodire prucuret, nobisque iudilate rescribat quidquid egerit in pramissis, ut vel pro illo huc perducendo secure mittamus aliquos, vel eidem archiepiscopo destinemus articulos, super quibus contra Nicolaum
slodia mittere, vel
et faciat aulefatum, serenitatem tuam attente ac aflectuose precamur, quatenus eidem archiepiscopo super praeniissis sic

eumdem Nicoiaum

Guillelmus Ricciardi de
fidelitatis

Manfredis milites Faventinenses, debilae

obliti ac

inquisitionem formet

Ecperceptorum, civitatem nostram Faventinam, ofUcialibus et gentibus nostris abinde ignominiose dejectis, proditioneoccuparuntetdetinent occupatam, ul quibus ex naturae vitio et pudore
a
clesia

immemores beneficiorum

Romana

originis purificari

non poterant, possent per

ty*

rannideni dominari.

Datum Avin.
illi

IV non. Martii,

tuum

inipartiaris

auxilmm

el

favorem, quod idem

anno vui
quos

Captarant

rebellundi occasioneiu

tilius Beliai

uuilius fraudis astutia, vel alia via

ex Astorgii Durofortii praesidis Flaminiai absenlia:

qualibet liberlalis beneficium cousequatur. Dat. Avin. XVI kal. Sept., anuo ix . Carolum vero morem gessisse PontifiLi, ex historicis colligitur,
e

cum

reversns e Galliis, coutiacto exercitu,

redigere ad officium anuitLrelur, Joaunes et Jaco-

quibus Clementis
*

Vitae scriptor

ha^cmonumentis
'

Gesta Clem. VI. apud Bosq.

p. 51.

Ms. bibl. Vat. sigu. mini. 20i0.

Tom.

VIII.

Ep. secr. p. 169.

Matlh. ViU.

1.

i.

Toni. IX. Ep. secr. p. 82.

c.

52

et 53.

CLEMENTrS VI ANNUS
bus Pepuli Bononiensis fisci prfefecli ad constabiliendnm tyrannidem Joanni et Gnilielmo Maiifredianis se adjunxere. Quorum detectas fraudes ac

9.

Hoc,

CIIRISTl

135').

/i81

cembris diviilganda
B.ironius

iii

niisit.

Consenliunt

Iiis

qua;
'

M-'.

notis ad liiinc

annum

apposuit

Joannem Pepulum (diim

exercitus Ponlificii, qui

apud Salaroluni castra erat melalus, niilites auro promissisque subornare studebal) comprelieiisum, describit Clemens in litteris ad Perusinos datis,
quos ad lutandas Ecclesiae partes boi tabatiir '. Mancipato custodia; Pepulo, Aslorgius omissa Favcntia,

nnno Pontificatus, CleinensVI moiiuit |M'r publicas BuUas Joannem arcliiepiscopum Mediolanensem et Galeatium nepotein suuni
inqiiit, aiino

ad dimittendaiu civitatem Bonoui;c,

piirant,

quam occuarguens eosdem de maxima ingratiliidine

:

adversus Ecclesiam jussit(|ue illas Biillas afligi in valvis Ecclesia3 Avinionensis. II;cc in libro Priviie-

qute tuta nuinitionibus, praesidioqiie

lir-

giorum Romaiia;

Ecclesia} .

Delibavimus nos ex

mata erat valido, Bononiam versus

ut trepidanlem
pelleret.

sij;na exlulit,

Jacobum

Cum

Pepiiliim lyrannide deJoannes arcliiepiscopus Mediola-

eodem Privilegiorum libro^ potiorein eorum publicorum Monumentorum partem, quam afferen-

dam duximus:
Clemeus, etc. ad futuram rei memoriam. Joannes archiepiscopusMediolanensis, quem venerabilem fratrem non decet nos propler ejus demerila nominare, Deum non timens nec homi

nensis, proferenda; tyrannidis ambilione incensus,

subjicienda; sibi Bononia; spe rebellionem in Apo-

slolicam

Sedem

est medilatiis,

quamvis rogatus a

Clemente-, ne copiasecastrisFonliliciis revocaret,

neve ullas

cum

Pepulis coitiones jungerel: ad ob-

terendos enim rebelies a se Caroli

et

Romanorum
;

nes reverens, pienas etsentenlias (iiimirum Joannis XXII adversus Ponlificiarum urbium invasores
latas), in

Boemorum regis auxilia imploratum iri ' de quo etiam Opizo Atestinus marchio raonitus est '.
Pontificia imperia ac

clarant sequentia,

hujusmodi contentas processibus, ut denon est verilus incurrere, et

Romanorum

regis
,

po-

tenliam sprevit Joannes

archiepiscopus

utque

plures in pnccipitium secum traliens, diversis aliarum poenarum laqueis se pcriculose nimium
irretire.

facinus coloraret, Astorgio Durofortio proditionis

Cum enim
multa

propter extorsiones et tyran-

crimen ob vinctum Joannem Pepulum impegit % bellumque, ni restitucrel libertali, illi denuntiavit. Potuisset Astorgius Bononiam ad Ecclesia; ditionem revocare, si castra ad urbem promovisset sed dum cunclatur, Joannes illins conatus anlevertit, submissis trecentis equitibus* neque ita multo posl Malalcsta Arimiiiensis, et Warnerus
:
:

enormia, (lua; Jacobus et Joannes de Pepulis cives Bononienses (quibus administrationem jurium fiscaliumin civilale, comialia

nides,

et

tatu et districtu Boiioniensibus, ad

nos

et

Eccle-

siam

eamdem

spectantibus, ad

tempus modicum

duxeramus sub cerlis pactis et convcntionibus committendam) contra pacta et conventiones hujusmodi temere venientes,
mitalu
et dislrictu, in

Suevus cum quingentis mililibus fluctuantem urbem, an rediret ad obsequium,in rebellione confirmarunt.
7.

in

eisdem

civilate,
et

co-

EcclesiE pra^dictm

subdi-

torum nostrorum
l>o?iontani

Archiepiscopus Mediolanensis

affectans
latur.

Audita arcbiepiscopi
eum
'
;

cwn

Pepulis judicio a Ponlifi.cc postuinvasione, Pontifex

"^

intolerabile pra;judicium exercebant nos adniinistrationem eorum reprobam, et perniciosum abusum, perquoscivitatem pra;falam

cum

legibus et arniis in

agere coustituit

utque

suo districtu ad exterminium quodammodo deducebant, toleraresalvaconscientiaulterius non

valentes, cum rum ipsorum

judiciario jure reprimeret, gravissima in

edicta tulit

in quibus universa

ipsum ejusdem scelera

civitatem ipsam pro bono subditostatu

vellemus ad

manum

nostram

percensuit',

utnimirum olim

hceresiac schismate

infectus fuerit adeo, ut etiamanticardinalem Petri

e Corbaria pseudopontificis se
flagitio

gesserit,

ac tanto
ac

reducere, et per alios officiales nostros iu stalu pacifico, et cullu juslitia; sublata omni tyrannide gubernare; pra;fati Jacobus et Joannes, assumpto
rebellionis spiritii, conati sunt possessionem ejus-

venia deleto a Joanne XXII admissus in

gratiam

crealusque episcopus

Novariensis

deiu civilatis nobis intervertere, et ipsam contra

deinde ab Clemente ipso ad archiepiscopatum Me-

volunlatem nostram
retinere.

sibi

cum arraorum

potentia

diolanensem traductus, injurias pro beneficiis rependerit, et

:

Bononiam

injusta; venditionis spccie

occuparit in Galeatium, Bernabonem et Maffeoluiu Stephani vicecomitis filios vetera Juannis quin etiani una ciiui iis papa; edicta renovata
:

8. Quoruminiquasoperationesdileclusfilius Aslorgius de Duroforli miles, Romandiolaj rector

advertens, ad reciiperationem civitatis, comilalus

et districlus

pra;dictorum,etad reducendum ipsos

Joannem

Jacobum Pepulos, qui fisci Pontilicii pr;efectorum nomine Apostolica indulgentia rem
et

ad

manus

nostras, sollicile laboravit. Et

cum

labor

Bononiensem administrarant, atque insigni scelere

hujusmodi oiitatum (diclis Jacobo et Joaiine resistere non vaieiilibus) jam sorliretur tiTectum, et

eamdem urbem
Quffi edicta

vendiderant, censuris deUxit

'".

archiepiscopis et episcopis XII kal. De-

manus reduci Ecclesirc verisimiliter speraretur, pra;fatus archiepiscojius per Romanam

civilas ipsa ad

Ecclcsiam diversis honoribus

'

el

niagnis dignitali-

Tom,

p. o7.

is. Ep. secr. p. 01.

6

I.

IbiJ. p. 30.

Maltli. Vill.

Ep. secr. cLsi. Gp. CLXI.

I.

I.

c. C3.

' IbiJ.

Ibid. c. C4.

Malth.

Vill.

i. c.

76.

"

IbiJ.

'

Ibid.
IX. ix.
I

"

'"

Tom. Tom.

Baron. in nol.

Ii.xt

' Lib. Priv. Ilom. Eacl. .Ms. lom. i. p. 393. cliam in arc. S. Ang. ct inter coll. Plat. lom. iii. p. i3. PUt.

Ann.

TOMDS XXV.

Rayn. VI.

61

482
biis exaltatus,

CLEMENTIS VI ANNdS

9.

CHRTSTI 1350,
praismnentes,
\it

converlens in ingTatiliidinis viliuni grandia beneficia qua} ioce|ierat ab cadeni (queni

pra'stiti
]ier

ta'ia

j)rncmitlitur,

promulgalis

dainnabiliter involvendo.
dO.

euni eidem Ecclesia!

fidclilalis

juralac,

Et quainvis propter hujusmodi occupailli-

iiienti violatio

proculdubio arguil infidcleni)

tioneni dicta; civitatis Bononiensis, et niulla

cila ijisius, occupationis
iii

quod ex

niatris siixciat uberiiiuf, in uiytcrnain sic

occasione commissa (quoe

nostruin et ipsius
et

ojiproljriose evoinuitoCfensam,

pradictam ad recuperationeni
juvare debuerat,
cl

quod ubi Ecclesiam civilalis ejusdem

jiro

divinie majeslalis offcnsam,

Ecclesia; gravc

damnum,

enorme prajjudicium

eidein

rectori

Ecclfsia

circa hoc assistcre auxiliis opportunis; adversariis

rebeliibus ipsius polenler el patenter adluesil

inissa per

et

et contemptum, circuiupositarum regionum j^ericulum, exemi^li jierniciem, et mullorum scandalum cedere dignoscuntur, cum sic evidenter se

enm

diclis
et

Jacobo

ct

Joanni ad eorum

exhibeant

et

existant notoria,

quod nulla possunt

sustinendam rebellionem el Ecclesiae prajjicla; offensionem inagna niultitudine armatorum, recuperalionem, reduclionem et asseculionem civitatis, comitatus et districlus pra;(lelendendani
dictoruin
cx
liuju^niodi

tergiversatione ceiari,

quam

eliam occuiiationem
nos

noinine el de mandato ipsius archiepiscopi factam

fuisse, ipse nobis

per suas
et

litteras inlimavit)

ad declarationein
scrijilarum

auxilio

et

frauduleiilo

publicationem |iceiiarum et sententiarum spiritualium et temporaliuin jira^conlra

jiia;falos

consilio impedivit.

Cunique

i)ra;diclis

ad nolitiain

arcliicjiiscopum

et

noitram deduclis, liequenter arcliiciiiscopo scripsisseinus eidem, ipsum salutaribus nionitis et paternis exboitationibus inducendo, quod niemor gratiaruin et honorum, quihus Sedes Apostolica ipsum fueral prosecula, et fidelitatis, qua eidein eral adstrictus, genlem armigerani, quam Bouoniam in diclorum Jacobi et Joannis subsidium miserat, revocaret, nec ipsis in Ecclesiae ])ra;dicUe tam grande ]irajudicium daret cousilium, auxilium vcl favorem; ijise, velutaspis surda, inonila hujusmodi aiiribus obluralis obaudiens, et jicrtinocia confiruiata conlemncns, non soluin coiitinuavit temerarie et imprudenter incoeiila sed
,

Galeacium, ac comjilices, auxiliatores, consiliatores et fautores eosdem possemiis procedere justilia mcdiante tamen de benignitate solila dictae Sedis exspectare volentes, an dicti archiepiscujms ct Galcacius ad corredeuntes i.b hujusmodi suis iniquitalibus resijiiscant, et proinde agere mitius cum eisdein de Iratrum nostrorum con; ;

silio aicliiLjiiscopuiu et Galeaciuiii el

quoscumque
occujiatam

alios,

civilalem

nostram

jiradictam

suo vel alieno nomine detinenles, ac eorum in hac jiarle complices, auxiliatores, consillalores et
faulores eosdem, jirtesente hac muU;tudine fidelium copiosa, requirimus et moncmus, eis districliiis injungentes, ut dicti archieiiiscojius ct Galedcius, et quivis
alii

etiam ad deteriora suai nialiliai telam, et profanos conatus extendere nou exiiavens ijise, qui ]irius faulor el adjutor fueral rebellium Ecclesia; sapehiiv, postquaiii eidein scriiisimus, iiatenter ij)sius

occupatoies civilalcm pra;,

diclaiu Boiioniensem

ac castra, villas et

loca,

comitatus
tiuiii

et districtus civitalis iutcdicta;

occupata

liostem se consliliiit jiiincii^alem,

civitatem pra^-

per ipsos, infra quadraginta dies a data pi^eseiinobis, aut dicto rectori
aliis,

dictain cuin ejus dislrictu Labitis cuin dictis Ja-

cobo
sibi

et

Joanne

illicitis

coinmerciis, quasi divisis

jier

EcclesiK vestimentis,

Galeacium de vice-

computaudos, pure, libere et simplicitcr Romandiokc, seu alii vel ab eo specialiler deputato seu dcpulatis,
ijisius noiniiie

coinitibus de Mcdiolaiio nejiotem

suum

grandisti-

nostro et

jdene, realiter et integre,

paluin exercilu lyrannidem occupando, quain ad-

omni dolo

et

fraude cessanle, cuni efTectu red-

occupatam. quod prffifatus arcbiepiscopus, ut caulius et opportunius virus intrinsecum evomeret, et iniquitatem quam jirius
digiuiscitur
silentio i)ia;terimus,

huc relinere 9. Ncc

daut, etc. Addit impcria, ut liberam possessio-

nem
si

et Galeacii

Bononia; tradant, ut foederati arcbieiiiscojii ab coruin societate se subducant ac

:

aicliiepiscopus et Galeacius in pertinacia perstiobfirmati, nec labente quadraj^iiita

conceperat jiarturirel,
torcs

iii

curia

Romana

ainbaxia-

teriiit

dierum

tempore occuiiationis

pra;dicta; civilatis ha-

S|ialio

Bononiam

restituerint ijisos ac llagilii par-

bebat, qui

cum

aliquibus cardinalibus, per nos ad

instantiuin deputatis, super
jiraidiclaj

ticipes anatheinate,

ditionem vero ip;oruiii inter-

earum
nomine

iinjiorlunain

dicto Ecclesiaslico percellit. Pergit

11. a Et nihiloininus

Clemens

recu[)eratione et slalu civilalis nostra^

et

piiedictos archiepiscoet singiilos

de mandalo

pra?fati

archiejiiscopi, ut

pum

ct

Gakacium, ac omnes
slatus,

cujus-

missa' nobis jier

eum

liUera; credenlia; innuebaut,

cumque

gradus
in

et

conditionis existant, qui

tractatum habebant. Q'jo iieiidente, non sine aliquali ajiud graves personas prodilionis nota, non erubuit nequiter ad occupationem jirorumjiere
su|irailictani, se jier

ul j)radicitur,

occupatione praedicta

eisdem

arcbieiiiscopo et Galeacio dederunt auxilium, con-

hac

el alia

illicita

in hujus-

silium vel favorem, per hoc publica; cilationis edictum, queiii cilandi modum ex certis et rationabilibuscausiseli gimus, peremptoriecitamus, ut
die Aigesima mensis Jauuarii

modi occupatione
et singulos,

iierniciose
jiradiclis

qui

iii

commissa, et oinnes per se vel alium seu

proxime secuturi,

eidem aicliiejiiscoiio jira^stiterunl coiisilium, auxilium vel f^vorein pnblice vel occulte, poeiiis
alios et scnleiiliis [lereunideni [iianiecessorem adversus

quam
corani

eis

[iro

peremjitorio termino assignamus,

nobis personaliter comparere procurent,

visuri et audituri

pnediclarum poenarum

et sen-

CLEMENTIS VI ANNUS
tentianim declaralionem, in cjusdem prccdecessoris processibiis, iit

9.

CHRISTI 1350.
Italis
iii

483
Joannem
archiepiscoiniret,

ciim principibus

pniiiillitur, contentarum, ac

pum
:

Boiioniic

invasorem coitioncs

tuin

inflictionem et impositionem aiiarum pcenarum,

quaseisjuxta ipsorum dcmerila duxerinius imponendas, ac nobis et eidem Ecclesisc pro injuriis,

quos possct Insiibres ad Ecclesia) partcs traduceret atquc Andream Dandaliim diicem Veneto-

rum
ad

et

alios

principes

Ilalos

'

inferquc

alios

damnis illatis emendam et satisfactionem debitam pra^stiluri, et alias facturi et recepturi quod suadebit jnslilia, et nobis vidubitur expedire aperte prjcdicenles eisdem, quod sivein
offensis et
;

Opizonem Atestinum
aiiiid

(cui Ferrariensis

pra;fecliira

prfcdicto

termino venerint, sive non, nos ad dcet poeiiariim luijusmoili,

dccenniiim extracla, imposito decem milaiiniio) ad patrocinium Ecclesia; suscipiendum concitare studuit '. 13. Manttiani ad Ecclesia; obsequiiim reversi.
liiim

aureoriim vectigali

claratiunem sentenliarnui
et alias

contra eos, nou obstaiite eoruni absentia,

,

exigente justitia procedemus

elc.

Monet Me-

Rediit hoc anno Ludovici Gonzagae auspiciis Mantua ad Ecclesia' obsequium, a (|uo jam anteLudovici Bavari partes
secuta,

Conciliiim Palavii celebratwn.

diolanenses, Regiiienscs, Parmeiises, Mantuanos,

pressaque Raynaldi
:

Passarini

lyraiinide

Novarienses, Bergomenses, Placentinos, Astenses,

desciveral

earumque urbium magistratus, proceres et populos,ac pagorum oppidorumque circumjaceiilium, ne ullum

Albenses, Terdonenses, Cremonenses,

coacto eniin in urbis prajtorio ordinuin ccctu celeberrimo, cives decrevere oratores

ad Clenientem

((iios

amplissimis mandafis ad

auxilium Joanni el Galeatio in retinenda Bononia conferant atque analhema et interdictnm non
:

petendam superioris ab Ecciesia defectionis veniam, et censiirarum, (|iiibus erant impiicili, abrogationem
;

neciion ad Apostolicam sententiam

parituris intentat, conlrariave foeiiera dissulvit

:

in controversiis Pontificii Ca'sarei(|iie juris,

qnas

denique Pepulos his verbis in judicium vocat 12. a Quia prt-efali Jacobus et Joannes de Pepulis, qui contra fidelitatem debitam et juramenta
per eos pra;stila,
lioneni

Gibellina factio moverat, excipiendam inslruxere.

Exlant ea dere prolixiora Acta Mantuaeedila', quae nos, praitermissis levandi LTdii grafia pluribus

dum

eis

hujusmodi administra,

vocum

repelitionibus et formulis, quas tabelliones

commisimus,
tractatibus
et

ut praefertur

contra nos

solent inserere, delibavimus

rebellionis spiritum assumpserunt, et (ut de perniciosis

: quae consentiunt pluribus documenlis alias memoralis, ab aliis Ita-

proditoriis
Ecclesice

aclibus,

quos
et

cum
et

inimicis ejusdein

contra nos

officiales

nostros ipsos in

Roniandioia

habuisse

exercuisse fule digna habet relatio

taceamus)

populis nomen Ca;sareum colentibus editis, recondilisque iu molis Adrianae Tabulario et passim intoino H Monumenlorum,qu;c Plalinajussu Sixti IV collegit, et in libro Privilegiorum Roniana;
li;c

occupationi prtedictae

causam

principaliter ]>vx-

Ecclesiae reperiuntur

stilerunt, ac caslra aliqua comitalus et districtus

In

nomine Domini
.Mantuanae
et

nostri

Jesu
et

Christi.

pra;dictorum asseruntur juxta conventiones,

cile inter ipsos el
las,

ilii-

Amen. Generale consilium communis

civitatis

populi

pra;falum archiepiscopum habi-

et

infra

ordinaverunt

in usus proprios rctinere, et per

hocin poenas

syndicos

procuratores et nuntios speciales Azo-

et sententias in pra-diclis

contentas processibus et

diversasaliasinciderunt,adquarumdeclarationem et publicationem pro eo, quod prcxdicta suntnotoria, quod nuUa possent simulatione vel tergiversa[irocedere possemus; attainen ad mansuetudinemsolitam ostendendam, ac ipsorum malitiam convincendam, per hoc publicum citationis edictum eosdem Jacobuiu et
lione
celari,
dictae Sedis

nem deManzis de Itegio, legum doctorem, etJoannem quondain Agliinolfl de Aretio, civein Mantuanum, ad
in
se

pra^sentandum coram sanctissimo

et

Christo

patre

domino domino Clemenle

'

papa VI divina providentia sacrosancta; ac universalis Ecclesia3

summo Pontifice, et reverendissimorum palrum dominorum cardiiialium sacro

:

collegio ad jietendum , et infra

revocationem

Joanneiii

peremptorie citamus,

iit

die

vigesima

a (|uibuscum(]ue senlenliis, pcenis et processibus

mensis Januarii proximo secuturi, quem eisdem pro termino peremptorio assigiiamus, coram nobis
personaliter comparere procurent, visuri et audituri

tam

a jiire

inflictis,

quam ab homine latis, positis seu quos vel quas ipsi constiluenles incurreet

runt pro eo

ex eo, quod cuni

quondam

Passa-

declarationem

et

publicationem poenarum

et

sententiarum, in prEedicti prjedecessoris jirocessibus conteiitaruni . Adjectis nonnullis, quibus judiciorum intentatur severitas, ac edictuin Pontificium publice affigendum decernitur, hrec tem Actuiu et datum Aviii. lioris nota apposita est
:

renus de Benacolsis ab Ecclesia de hx'resi damnatus sua tyrannide subjugarel homines, poiiulum
el

civitatem prccdictam et distiiclum, ipsis [lopulus

obediverunt eidem ante damnalionem pnediclam

et post; videlicet ejiis persoiia;,
resi,

m
vir
VI

palatio uostro Apostolico XIII kal.

Decembris,
illius

Pontificatus nostri aiino ix.

Contempturus erat
uisi

sed noii ejus lio;ante damiialionem per vigiiili aniios in dicta civitate lyrannizaret. Ilem pro eo et ex eo quod dictus Passareiius sentes quondam damnali

cum

iniquus PontiQcia edicta, atque vis

frangi posse videbatur, quocirca Pontifex llde'

brandinum

episcopum Patavinum Sedis legatum creavit. munusque ei

Apostolicae
injunxit, ul

Tom

IX.

l-ii.

s.MT.

rcxxxvi.

secr. p. 181, 182, 183.

'

Cleni. 1.
1.

Ext. apu.l Innoc. VI.

aii.

VI aii. ;). Ep. u. Ep. diveri!

loi. l.DX.\l.

484

CLEMENTJS VI ANNUS

9.
dotia
cis,

CHRISTI 1350.
irrepserunt, colendis inlernuntiis Apostoli-

1
jactura,
si

Ludovici de Bavaria receptavit, maxime dicto populo non valento resistere commodo. Ilem pro eo et ex eo, quod dicti populus et universilas

peudendis mulctffi nomine duobus aureorum

millibus, faoienda

bonorum Actum

a promissis

eidem quondam Ludovico damnato paruerunt, auxilium ojus personae, sed non ojus haeresi prrestando, duiii prope civitafem Mantuae per quinde-

desciverinl. QiiaeActa hac loci ettemporisformula

consignata sunt
piaedicti

in curtivo ancianoruni

comnuinis
liis

Mantiiae, die Veneris,

vmensis

cim
citii

niilliaria

Lomliarda existeret
;

cum

ejus exer-

Octob, MCCCL, quinla ladictione ,

copioso
,

conimode
a

maxime non valentes ei resistere NonnuUisque interjectis de cxcipien:

Fretus
vici

mandutis Mantuanorum ac Ludoet

Gouzaguo principis orator Joannes Aghinolfus

dis Aposlolicis imperiis, subdilur

coram Clemente
et in

cardinalium ccetu superiora

Item ad jurandum nomine

,

animas

oinnia sacramentoprofossus esl', etCIemons,XVII

kal.

quod ipsi constituenles et eorum quod ad imperatorem nou spectat papam deponere et alium facere sed hoc reputanl erroneum el hffiresim damnatam per Eccleprsedictorum
quilibet credunt,
:

Decembris,

Pontifioatus

anno undocimo,

Maiituanos censuris omnibusliberavit ea lege, ui

ad criinina expianda sacellum conderent, quod

triginla

aureorum annuo

vecligali et necessario

siam,

quam

et ipsi

constiluentos et

eorum

quilibet,

sacro ornalu locupletarent, ut in eo sacerdos sa-

jure divino et

est, damnatam reputaiit omni humano. Ilem ad confitendum, quod vacante imporio dominus papa habet adminislra-

quanlum

in eis

tiouem, jurisdiclionem et regimen ipsius imperii ubique terrarum. Item ad jurandum nomine et
in animas pncdictorum, quod ipsi constituentes non erunt cum sequacibus oliin Ludovici de Ba-

operaturus Deum placaret de quihus cum ob prascipitem Clementis obitum Diploma confecluin nou fuisset, Innocentius a praedecessore gesta confirmavit, et Mantuanos Sedis Apostolicae gratiae restitutos promulgavit, edito Diplomate his
cris
:

verbis consignato
Pontificatus noslri

Daluin. Avin. kal. Martii,

i

varia damnati, nec

ticis,

cum

aliis hffireticis et

schisma-

nec

cum
aliis

nec

cum

qnibuscumque

sequacibus olim Pelri de Corbaria, ])er Ecclesiam dam-

natis

vel condemnandis; nec eis auxiiium vel favorem dabunl in futurum directe vel indirecte,

publice vel occuIte,donec reconciliati fuerintcum

Ecclesia
:

anno . Quae licet discreta sint temporibus, in hunc annum, quo geri coepta, congerenda visa sunt, ne eadem repetere cogeremur. lloc anno verno tempore celebratum est Patavii a Guidone tit. S. Cacciliae presbytero cardinale A. S. L. Concilium de quo Joannes
;

sed Ecclesia; ac

eidem domino

summo

Pontiflci otsuccessoribusejuscanonice intrantibus

archiopiscopus Mediolanensis graves suspiciones suscopit % ne ille Carolo Romanorum regi in

Italiam

Item ad promittondum nomine et animas pra^dictorum, quod ipsi non receptahunt in civitate Mantua;, nec in ejus comitatu vel
fideles erunt.

munire viam

pararet,

cum
litteris,

Carolus in
videretur

iu

Italiam ad recuperanda imperii jura ingressum

adornare, ut pluribus sparserat

districtu soquaces olim dicti Ludovici de Bavaria, vel aliquos alios, qui venient

sub nomine rogis

vol alterius tituh,
dicti

nietuebat vero Joannes, ne a Carolo priiicipatu Mediolanensi, quem ipsius pater ac fratres dissensionis Ecclesiam inter ac

vel imperatoris
vel

Romanorum
sine

Ludovicum Bavarum
:

eorum
;

altero

mandato

domini

occasione

invaserant
illuin

depelleretur

seque ad

summi

Pontificis vel

successorum ejus canonioe

essent per
:

tuendum

munire armis

constituit.

Non

leves

intrantium

vel nisi

Sedem Apostonec pro

eis

licam approbati et confirmati

vel

eliam de eodem Carolo rege suspiciones adversas Pontifex conoepit, cum nonnullos Ecclesiae subdilos clientes imporii appellassel
:

eorum

aliquo mittent, nec per se vel alios pubhce

praelerea ingra-

vel occulte eis vel

eorum

alicui

pra;stabunt vel
:

tum

dabunt auxilium, consilium vel fdvorem

sod

Carolum Ludovico duci Bavariic eidemque marchioni Brandeburgensi, antequam

illi

extiterat,

erunt, slabunt et perseverabunt in rebellione di-

ctorum
regis

olini

sequacium

Ludovici

pisedicti

et

terras, qiias vi
politica ars

censuris Apostolicis solverelur, beneficiario jure obtinebat, contulisse ad id vero

:

aliorum, qui venirent sub nomineimperatorisvel

Romanorum,

vel alterius tituli, vel

eorum

altoro, nisi ad et dicli doinini

inandatum

sancljc matris Ecclesiae

summi

Pontificis et
,

successorum
ad

ejus

canonice intranlium

donec

mandata

sancta) matris Ecclosiic venorint,

vel

per Sedein

Carolum adegorat, ut se e gravissimo bello explicaret, de quo superiori anno egimus. Denique cuin Carolus Sedem Apostolicam de sua in Italiam expeditione certiorem non fecisset, Ciemens Guidonem cardinalem (|uidquaiii in synodo Patavina decernere vetuit, praeler illa, quse
ad divina specfarent.
14. Reliqiiiariim

Apostolicain approbati fucrint et confirmati. Itom

ad promitteiidum et jurandum noinine el in aniinas piaediotorum, quod ipsi de terris, quaeoorum

adniinistratioui subjioiuutur et in
cieiitur,

postorum subji-

De celebrata a Guidone oardinale synodo meminit Corlnsioruin ' historia his verbis:
translatio.

B. Antonii Ulyssiponensis

universos hLoreticos ab Ecclesia coiidemelc.

Menso Madii,

reversus

Padnani

(ex

Roiiiaua

natos et condeinnandos pro viribus oxpeliere et

cxlorminare curabunt,
p'!!('!i'lis iis

Addiiiitur alia de

l'i,

ICp. s'i|ie'.
I.
.^;

rnxxi.
c.
1.

Tom\. vi'i. Kp. sccr pac. "05.

qiii Petri

Corbariffi vitio

ad

sacei-

'

Corlus. his!.

CLEMENTIS VI ANNUS
nimirum peregrinatione), de
lionis celcbravit in eo slatuta sinl proetermittit

9.

CHRISTI 1350.
:

485

praelatis

sua; lega-

aurem. Dux miralur

Concilium generalei). Qnoe vero

:

sed
,

illa

ad perpo-

tunc prodigii (]uaTif causam. Filius ducis refert facti seriem. Diiin dux mente agitat quid agat ca;lesti lumine illiis,

liendos

cleri

populique mores

ac spleiidonnn

Irafus

ait

Ille

cum

precibus

imploretur,

qui

religionis
ficiis

tuendum
Ante

spectas?e, colligitur e Pontilios

percussit.

Qui statim peccatorem

coram sepuldevolissime;

litteris.

episcoporum

coeiiis

nlios

chro B. Anfiinii confessoris personaliter pr.xsenfavil

tf
:

eliam coactos ad sacra B. Aiilonii Ulyssiponensis

qui effusis lacrymis oravit

locum honorificenliorem solemni pompa transferenda , meiiiiiiit eadem liistoria hisce verhis Corpus B. Antoiiii confessoris Iranslatum fuit die XIV Februarii. Tunc supra arcam ejus dominus legatus missani celebravit, pra^fentitius
lipsana in
'

tantum, quod oralio B. Antonii transivit in ca-lum , cujus prccibus et amore pia;dictus nobilis a Deo pristiiiam rehabuit sanitalem. Diix miratur et gaudet cum eo tota civitas exultavit. Fif concursus civium, sanclus in orationibus et
in
:

(loniino
Jadra?,

patriarcha

Aquiieiensi

archiepiscopo

Aldrovindino episcopo Padua, efiiscopo Veronae, et mulfis aliis epijcopis ef pra;lalis .

oblatioiiibus collaudatur ciii honor in sjEcula sa?cuIorum. Fuit hoc eodem an. (nimirumMccCL), die X Aprilis .
:

Editas ad

sepulcrum ejusdem

ca^lesfes virtiites,

viri sancti plures ineminit eadem historia, et anle

Agitatum etiam
Irandiim

16. Patriarchae Aqidleiensis ca;si vitaillustris.

P;ilavii

annos quatuor patratum hoc niiraculum

refLrt

Quidani, inquit, nobilis Vicentinus,

et

qui propter

fracturam cruris claudicabat,

dolores sspissime

de ineunda inter RerAquileiensem et ducem Goritia? concordia, sermoniim inferprefe litisque arbifro Guidone cardinale legato colloquiiim.
pafriarcham
,

sustinebat, nec polerat liberari, in soiimio

admovisi-

nitus corpus B. Antonii Paduae solemniter

lavit;

referunt prseler Corrusios' Villanus ' RebdorCus' et alii, sed irrilo exitu dissolutum patriarcha ni-

qui

pristinam obtinuit sanifatem . Pau:

mirum
parato,

cisque interjectis subdit

flunt
Irices

Per B. Anloniuni Padua?

visis,

ad jura Ecclesiae suo sanguine firmanda comife vero ad augendum principalum

multa miracula, quibus

(1)

multee pecca-

ad pcenitentiam sunt converso! .

anhelante. In quo conventu singularis modestiae ef observanlia; in legatum Aposfolicum exemiilo

db.

Hoc autem
qui

ipso
,

anno post memoratae

in

translatioiiis

celebritatem

quodam

Poloni

principis,

Roniam

jiietatis

ergo i)rofecturus

Pafavium accesserat, familiaii insigne miraculiim edifum est cum enim is scommate B. Antonium
:

Berlranduni, observaf ejus Vitaj auclor* : Quanta, inquit, humililatc ac mansuefudine venerandus princeps irradiaverit, loqiiantur legati de latere Concilium Padus celebraturi qui cum mulfis et variis lacesseretur injuriis, opprobriisque
fulsisse

perslrinxisset,

moxdivina ultione (iercussusest,ac

^
:

resipiscens pristina? valetudini restilufus

inquit,

Cum,

fanquam mitis silebaf huiuiiiter . Commendat eumdem ut virum iirobuin et saiuentem

diversis

ante voluit

dux Polonise esset Padua? Romam iturus, beatorum Prosdocinii et Juslina; liHic mirafus pulchritudinem templi

Cortusiorum hisforia^additquecjcsumex insidiis: Dominuspatriarcha,inquiuiit, eiiuitavitSacilum,

ifurus

mina

visitare.

Ulinum cum ducentis

galeatis.

Conlra eiim
capti

B. Anfonii confessoris, postulans didicit tsse

fem-

pugnaverunf ejus rebelles cum

ritia, et

genfibiis de Go:

plum

patris

urbis.

Qiiiilam
:

vero socius ducis,

ille

debellatus fuit dominiis pafriarcha

deridendo sanctum

Antonius, cujus noniine porci porfant caiiipanella? Qui sfatim Dei judicio judicatur nam manus cum brachio debiEsfne
:

fuerunt niulti divites

et nobiles castellani, in

quo-

rum numeio

fuerunt Gerardus de Cucagna et Feduricus de Savorgnano. Ipse vero patriarclia

captus fossus gladio a

litatur in
dit

totum,

quam

in prolalione verbi osten-

quodam de

Villalta

obiit

contra templum, cujus os extenditur usque ad

1

'

Cortus. hist.
1.

1.

s. c. 1.

Lib. IX.

c. 8.

ad an. 1346.

Coilus. liin.

I.

dorf. in Annal.
hist.
1.

X. c. 2.
*

2 Maltli. Vill.

Ms. bibl. Val.

1.

i.

c.

87.

Reb-

'

Guill. et Albriger. Cortus.

'

Cortus. hist.

x. c. 2.

X. c. 10.

Guido presbyler cardinalis S. Cicilis hoc anno duplicera Ecclesiasticum convenlum Paduam ccndiiit ; quorum priorem ex clero et Marchia; Anconitaoa, ut scribit auclor f hronici Eslensis Uer. Ilalic. loin. xv coactuin, solcinneiii Reliijuiar. S. Antor.il Patavini t.rans'at onein celebrasse iioiat historia Corlusioruni, iu qua et dies xiv Februarii translalioni illi assignatur. Allera vcro episcnporuni coi'io fuit ad SyuoJum celebrandam, quae annalisia; ex una historia Cortu^iorum inn.ituit. Nubis vero eamJem prodidil ano(1)

Longobardia; Fori-Julii,

mense Maio habiiam tradit, addens in eadem Synodo remissas fuisse censuras, qua; Mulinenses verba anonjmi Dominus IfLatus ivit Paduam, ubi generale Concilium celebravit sua; legalionis cum multitudine pra:laloium et ilericorura, ac mulias ^ratias doujvit |ietentil)us, et relaxavit c.xcommiinicationein, el inlerdictum praidicta; civiialis Mulinje . qiia de re legendusanonymus aoclor Lhrouici Rhegi^nsis vulgalus Rer. ab inlerdito Hhegienses In eodem pariler Concilio so utos cred llalic. tom. xviii, qui htc nolat : Die xxii Maii liherati sunt Rhegicuses ab iulerdicto Ecclesiic. qui slelerant inierdicii post morlem

njmus

scriptor Chronici E>tensis, qni pariter

diutius obligaveraiit.

Hkc

lectoris Kcclesia;

usque
1

histore vulgalo rer.

Diulta peteniibus

alic.

prEsens tempus . Oiera quaConcilium istud coepit, nemo alius indical, nisi liartholomaBus Ferraricnsis iu Polyille ctiiin cap. 33 scribit celebraluin Coucilium die s .Maii, alque in eo multa cODsliluta, lum el lom. xxiv
:

concessa notat.
;

''c olim

scripseram

-II. et iterum ao. udclii, sub. titulo

-lice

bono Numine favenle, integra ejusdem Concilii Acla reperire licuit in libro bis Ticini edito, semel : S. Ticineinis Ecclesia; Conslitulionea ante annum UCDIII edita: Ei eo vero libro ad tomum iu Supplementi Co-cilioniin a ipovul.sali pag. 1395. Certum ibi lempus habili Concilii, dies dominica
at dcin,

Mansi.

A86
statim.

CLEMENTIS VI ANNUS
Fuit hoc mcccl,
est

9.

CHRISTl 1350.

die vii mensis Jnnii .

sanclimonialibusfedes condidisse ac locupletasse

Miruin

quod refenint

terram, qurc cruorem

Concilium provinciale Aquileiae celebrasse, afque

in eo contra foeneratores
,

viri sancti hausit, nullius fjeneris

lierbam poslhac
fulgebat

bonorum
ad

Ecclesiasli-

protulisse. Scripsit post ejus

mortem dum

corum
:

ejusdem pae quo nonnulla delilianda triarchffi capelJanus visa sunt, cuni in co intcgcrrimi pracsulis exem Berlrandus, inquit, ex noplar expressum sit bili gcnere oriundus de Sancto-Genesio dia'cesis
miracnlis
,

illius

gesta
,

familiaris

mores excoiendos Ifges tulisse annis paene singulis Synodos coegisse maximum pietatis ardorem in babendis
invasores
:

tum

sacris
festis

concionibus, pascendo grege

divina re

diebus peragenda, fundendis noctu precibus, macerando senili corpore, ducendis in templo

Caturcensis, ulriusque juris doctor, sacri palalii

decem seplem annis causarum

citudinis
et
\igilia}

auditor, conlinen-

tissimre vila; et sobrielatis exiniije, rnagnac solli-

concubia Parasceves nocte vigiliis, explicuisse. De eleemosynis vero ha^c addit Hic pater pauperum agnatos non dilavit, iiec tliesaurum Ecclesia; ad
:

pro subditorum cotiimodis

:

alienas partes traiismisit

sed

iuter Christi paudivisit, propriis

noctestransibat insomnes

circa

divinum

officiuin

peres suae dicecesis,

oculis vidi,

iil

Laurenlius,

devctus ac

fidelis

minisler erga sacra

et

mysteria

nuUo labore

poterat faligari, potissime in Eccle-

siarum consecralionibus

Ecclesiasticarum per-

dam rum

meisque manibus coiilreclavi. Quonfamis et pemiriK tempore duo millia paupe-

siuguiis diebus alimoniae perfectione susten-

sonarum ordinationibus: uefanda scelera Simonis et Iscariotis Jude nomine nuncu[)ala semper abominando in consecrationibiis et beneficiorum collalionibus . Et infra
circa septingenlos
:

tabat: continuo

suis propriis manibus,

aulcm tempore quolidianis diebus duodecim inendicantes ob

Ajiosloloruin cibariis, quibus
reficicbat;

honorem duodecini
illa

Ordinavit (empore suo

,

die

vescebatur,

demum

bencdilittera-

sacerdoles

ad reliquos vero
millia et ultra
:

tione facta

cum

devota comitiva polissime

sacros et inferiores ordines

cullui

duo

toriim virorum discumbebat. Virgines comphires

diviuo intentus,
seriosus

in
.

Ecclesiarum
Interjectis

augu-

Deo dedicavit, aliasque non paucas jugali malri-

meulationibus

nounullis

monio
lavit,

propriis et Ecclesiac

stiae

facultatibus copu-

de Ecclesiis sacris ornamentis locuplelatis, aucto divino cultu, instruclis rebus necesjariis inona^teriis, et

ut a

quodam

ejus poeuileiitiario post ipsius

In
his tiispensavit ultra duode-

inortem

percepi.

muneribus

in aras congestis, subdit de

:

cim

millia florenorum, qiiod

bellis

ab eo pie geslis

sciri veluit sicut

homo

qiii,

tempore vilae suee humanae laudis favore

17.
|iro

EcclesiK

Compellebatur frequenter pastor boniis sua juribus recuperandis aut etiam

quibus interdum
in
et

contempto, ad divinam gloriam suas eleemosynas

referebat .
19.

conservandis expeditiones bellicas instiuere contra

hosles, in

De

illius

adversus juris Ecclesiastici invapartisque

suis

Quadragesiinaj constitulus,
tavit

hebdomada sancta ab Ecclesia sua movelociter equi-

sores

coustantia,
in

insignibus \ictoriis,

dum

dicum elongatus per totam noctem

sub
arniis, nulla

eum

hoslium formidineaut
,

pugnaulibus, supplices ad Ccelum iiianus expandebat, haec refert Iinperialis priuceps patriarchah dignitale insignitus ia
acie,
:

media

aeris intemperie relrahente ut feria quinta in CoBua Domini posset in sedesuacouficere sanctum chrisiua. Considerabat enim quod spiritualia
,

festo

leiain,

Apostolorum Simoniset Judae pervenit AquicurrentibusDominicis aiinismille trecentis

conlra Rizardum coniitein de

quatiior el triceiiis, conlra gentes

Istria,

lanquam diguiora et praecipuaerant magis aceptabilia apud Deum unde quo^cumque alios spiii;

Venetorum iii Camino juxta

luales actus in

illis

sacialis

diebus

eum

facere

Sacilum, contra comitein Goritia; juxta Bragulinum pro defemlendis EccIesicB sui.e juribus pu-

oportebat

cuiu mira devotione el aEdiflcalione atque consolatione populi exercebat. In illis quo,

gnare coactus, Dei dextera mediante, ac ejus precibus et orationibus suiTragantibus adeo viriliter
egit, ut principismilitiffisuic

que diebus, signanter

cilialionem

ciica poenitentium recon-

iudustriacooperante,

curam
:

impendebat
partibus
illo

omni diligentia nam cum de sua dioecesi non solum

sollicitam cuni

Sclavi, sed etiam Theutonici et Latini de diversis

sancto tenipore Aquileiam propera-

rent ad reci|iiendum pceuitenliae remediuni op-

gloriosum trium|)hum de iniiiiicis mirifice reiiorquaruin cerlationum descriptiunessingutaverit lares Regum, MachabiEorum, et Paralipomenon librorum iiarralionibus fere adaequari merereutur; Moysis eniiii vestigia sequebutur, dum bel:

portununi pro removendis suorum gravaminibus peccalorum, providebat jiastor sollicitns, qui siiper

luin per imlites indiceretur, signoqiie ad dato, nudis genibus in

capite,

pugnam
nudato

lerramque

deflexis,
,

gregem suum uculos nou claudebal, de quodaiu

fratre PreBdicalore litleralo ac conscientiato viro

mauibus ad caelum
optalus.

levatis

oratioiiibus

insistebal continuis,
veiiiret

trium supradiclarum linguaruin pleuaiie erudito, qui aucturitate ipsius audiebat hujusmodi poenitenles, ac eis

Ex

donec ad eum flnis belli perhis Iriumphis teinporibus

Ecclesiae sute Aquileiensi diu

diversis

Veuzonum

unde

illud

imponebat poenitentias salulares : quod per seipsum facere non valebat;

per idoneos minislros exsequi satagebat . 18. Addit illum Caelestinis monaslerium, et

occupatum, Cadubrium, et Cavolanum sub suo pacifico merito possedit dominio . Formavit mores ad antislitis tanti exemplum clerns, et piorp' doctorumque virorum numero effloruit. '"

CLEMENTIS VI ANNUS
(lis

9.

CHRISTl 1350.

487

vero diviiio Nuniini

iit

precibns adeo impi^Te

;

vacavit,

niedia nocte eas pie funderct

illuce-

scente vcio die sacris operarelur, ac dein divinie

rei

que piorum lacrymis, ae solemni pompa funebri in tem|)lo Utinensi sei)ulcro traditum el quamvis nullis aroiualibus coudilum fueril, flectente aniio,
:

ab

aliis

sacerdolibus peragenda;
inleresset.

magno
iilius

|iie-

caclestimonitu aperto scpulciiro a successore Nicolao,

talis

studio

Forojulienses
:

fanue

rejierlum esl a corruptioiiis labe

deiraiientes vicit clementia

tios

Aiioslolicosinternun:

cumque
ratum
suin
est

multis miraculis ad ejns

immune nomen implo:

dilos

maxiniis prosequebatnr bonoribns in subperhuniaiius, in vestium cullu modeslus

:

edilis fulgeret illius gloria, iteruni refos-

sacrum

corjius, ac (lost

diviuam rem pur-

aberat a ]>ompatico luxu ut inopes tegeret

nec

niinus a deliciis abhorrcbat; quin potius corpus

actam, niaxinio Italorum, Sclavoruin, Uugarorum Germanoruniqueconcursu inaracollocatum inte-

suum
0|iuin,

jejuniis statis

temporibus alterebat. Denique

a Gui-

grum

adeo, ut vivus stare

magna omnium admiest.

ut a tyrannis el deiinedatoribus EccLesiasticarum

ratione videretur,

umuibus oslensum

Adjecit
iii

cum

a praedicta Patavina Synodo,

ejusdem patriarcha;

Vita; auctor lilielluin,

quo

done A. S. L. cardinale celebrala rudiret, trncidatus

sit,

calestes virtules Bertrandi ope edilce iiarrautur

publicis exceiitic Tabulis, gravissimorum virorum

describil iiiemoratus auclor

Rediens pater incIylusaCoucilioPadua?, celebialo amiisDominicis decies centeuislreceutis

20.

testimoniis, oninibusque loci, temporis, persona-

rum
varia

circumstantiis confirmala}

ubi

narrautur

quinquayinta lluenlibus, requiei Patris diviui die Junii sexta, sui spiritus vaticiuiomoram illo inane contrahens in Sacilo, per inusitatam viam nitebatur ad patriam
:

humanam opem respuebant, Bertrandi apud Deum suffragiis fuisse re]iulsa atque inter alia c;ccis oculorum usum
morborum genera,
:

qua;

taiidein

mililum suoruni, timoris

fuisse reslilutiim.

Quibus Tabulis
Francisci

alia publica

do-

periculum exuere conantium, deviclus instantia, alta voce verbuin eniisit Vado immolari ]iro vobis. Quain veritalem haec habueiit prophelia
:

cumenla addila sunt recentioribus teniporibus

conscripta
,

quae

Barbari

iiatriarchae

Aquikiensis

sigillo,

exeunte decimo sexto saiculo,

testetur sui

marlyrii Iriumphalis victoria; licet

iu

corroborata sunt.

eniin
ret
:

dum Deum

humanis

ageret, sa;pissiine assere-

oro, el dissolvi o\do pro Ecclesia; inem

juribus conservandis

tro])lia;o, qim gloriosus Thomas pro suae EcclesiLC juribus militavitAItissimo, quein magnis venerabatur uhseciniis singulis auteni Jlalutiuarum Ves])erarumque horis completis, i|)sius gloriosi Thomae commemoiationem agebat devotam tamen ceruens in spiritu su<e proximi' resolulionis eveutum, ex humanitatis
,
:

Audita Bertrandi caedis fama Alberlus dux contracto raptim exercitu, Forojulium siibegit ', de quo meminit Cortusiorum histoAuslriae,

ria-,

atque Aquileiam Utinumque Austriaco se

:

subdidisse refert

ducalis

enim

scrinii

pra;fectus
irrita,

ad patriarchatum annilebatur', spe tamen

cum
ditio

Nicolaus Caroli Caesaris frater ad

]iatriarchalis

illins

Ec-

clesia; soliuui

a PontiQce evectus' fuerit, a quo

maxima

ex parte

recuperala,

fragilitate

agonizabat in meute.
diviua,
celebrari jussit,

Demum

gralia

pcenxque de pradecessoris interfectoribus repetilae

conforlatus
horis,

missam
:

jam completis suis canonicis eamque devotisob gloriosa;

vir-

\
21.

Extremo anno Jacobus Carraria

Palavii

siine audivit

|)ersouaIiter etiani

princeps inter medias epulas a Guillelmo Carraria

cacsus est, cujus

humili confessioue praecedente, missam celebravit. Elapso sabbato proginis Mariae reverentiam,

necem Petrarcha

elcgauti ora-

tione de[)lorat, atque e subito et insjieralo casu

se ad

ximo

die

prffimisso

sanctae

Crucis signaculo

humanac
:

felicitatis

contem|)lnm addnci

te-

equum

ascendit, Chrisli

nomine iuvocatc, pergcns

statur"

Quoties,

inquit,

rationis fiassibus ad

usque ad nonam ad plauitiem quamdam a Sperninbergo per quatuor niiiiiaria distantem. Et

infra
:

altissimam illam arcem ajtherea; mentis asccudo,

Inimici autem irruerunt in eos in

aiiis

conveisos, aliquibus cajitivatis,

fugam ab eorum
lethiferis

unde non minus quam e summis Olympi jugis nubes sub pedibus ceriiuntur, video qua hinc rerum caligiue, qua errorum nube circuniducti
quaulis in tenebris ambulenuis. Video nihil csse,

manibus

liberis factis. Ipse

fuit,

vero captus ad vicli-

mam

ductus

quinque vulneribus

saucialus

Qiadidatis.

non oleo et viuofolis, sed pluvia niaxima Quaudiu caro tenuit spirilum devotis-

simis oralionibus animum habebat intentum suisque carnificibus indulgendo pro eis Deuin suppliciler exoravit. Tandem dicto In manus tuas, Domine, spiritum meum ccmmendo ; ductore Deo migravit ad Christum, hora quasi vespertina Completorii, verisimiliter suo rutilanti sanguine pro
:

quo passim gaudemus aut dolemus in hac vita, nihil quod tautoiiere cuiiimus vel horremns nugas meras, quibus angimur, larvas quas pueri senes expavescimus, auramque levissimam, (|ua
;

\ideo

dejicimuraut levamur, prorsusarundinea levilale eam ipsam, qua; mortalium felicitas dicilur praeler virlutem solidi nihil esse, eam solam beatos facere, quos amplectitur, miserosquc quos de:

serit, elc. d

suis defendendis
sociatus, cujus
tari B.

Ecclesiae juribus Thonu-c beato

llagitabat

semper

martyrium imis

Malth. Vi:l
is.

1.

viii. c. 87.

crusnlum corpus, ablulum1.

Tom.

Elatuni est illius

* Ibid. * Matlh. Vill. sup. c. 87. Ep. secr. p. 271. 6 Petrarcli. variar. 1. xxi. Cortus, 1, x. c. 4. Bonif. hisi. Tarv. ^ EaJ. Ep. xsi. X.

Corlus.

Iiisl.

I.

x. c. 3.

488
22.

CLEMENTIS VI ANNUS
De Benevnntance provinciw finibus Ponti-

9.

CHRISTI 1350.
dieti Ciiroli et

.
omnium
et

In Neapolitano regno Ludoficium Diploma. vici regis Ungariae improviso adventu, domesiicis

communitis
juramenti

successorum
praestatione

suorum super receptione homagii

concessionis praedictae
23. Licet

fidelitalis et vassallagii, in

quibus

teiior
et

dissensionibus Joannani regiuam ejusque virum

cum

suis pactis,

modis

Ludovicum Tarenlinum,
proilitione

ac loeJa Hugonis e Baucio

conditionibus inseritur, latius continetur.

in gravissimiuii

publica res adducta

fuit restituta.

autem

Ecclesia

Romana

pra^dictam

discrimen Pontiflcia soUicitudine

tegratis induciis, paulalim

demum, Deman-

rediu-

civitatem Beneventanam pleno jure ex tunc in-

data

primum

e?t

Gnidoni

tit.

S. Ceecilia^

presby-

tero cardinali ad e Dalmalia in

excussit

Ludovicum regem Ungariaj, qui Aprutium trajecerat, legatio sed ea vice impositum onus ardnum Guido,
:
:

concusse possederit pacilice et quiete ; atlauien propter diversas occupationes, qua; uudi.iue Romanis Pontificibus occurrentes non sinunt accom-

modcT provisionis remedium adhibere, et condiquae tionem regni et terrarum pra?dictorum

,

quodPontifex Anibaldo episcopoTuscuIanoA. S. L. imponere est meditatus' a quo etiam de Beueventani agri spectantis ad ditionem Ecclesiasticam liniitibus edoctus, eos designalis vicorum oppido-

diversis turbalionibus saepius fluctuarunt, territo-

rium, seu tenimentum, aut districtus hujusmodi

per prajdecessores noslros liuiitala non fuerunt,

neque

distincta
et

(quamvis ipsorum aliqui ad

territorii

dis-

rumque mens IV
a

noiuiuibus Apostolica auctoritate, ul Cleantea

tinctionem

limitationem

seu tenimenti

cum

Carolo primo erat pactus,

:

cir-

cumscripsit edito subjecto Diplomate'

Cleniens, elc, ad perpetuam rei

memonostram

et districlus eorumdem procedere intendentes, informatione super limitibus hujusmodi rile recepta, morte pra?venti non potuerunt coeptum

riam.
a

Charissimam in

Christo

filiam

Joannam reginam Sicilis illustrem latere non potest, quod in prsstatione juramenti fidelitatis et homagii, noslro et Ecclesiae prredictae nomine receptorum, ratione regni Sicilire per eam proestitorum, ipsa confessa est (prout prsdecessores sui
fecerant)

negotium terminare) nosque olim attendentes, quod ex omissione limilalionis ac distiuctionis districtus et tenimenli seu territorii pnrdictorum multa Ecclesiae praefatae ac civibus seu incolis civitatis subditis nostris

incommoda evenerunt,
in

et

reccgnoverat, et in iUis

partibus tan-

posterum evenire, si limilatio seu dislinclio hujusmodi ulterius differretur; ac volentes, prout tenemur,
dubitantur verisimililer ampliora
periculis futuris occurrere, et Ecclesite pr;pdictae

quam
existit,

in

publicam deductum noliliam notorium

felicis

quod

recordationis Cleniens IV, prfE-

sponsa? indeuinilatibus providere

tri

venerabili fratit.

decessor noster, in concessione

per ipsum facta

nostro Bertrando episcopo Sabinensi, tunc

sub cerlis pactis, modis et conditionibus clanB memorice Carolo comiti Provincia? et Andegaviaj de regno Siciliae et terris citra pharum usque ad conflnia terrarum Romanai Ecclesioe supradiclae
expresse et nominaliui excepit, et a prsedicta concessione exclusit civitatem Beneventanam, quam
in

S.

Marci presbylero card. A. S. L. commisimus,

praedictis
et

ut de tenimeuto, territorio et districtu

et

eorum

flnibus

se

diligentius informaret,

informatione recepta, fines territorii, tenimenti et districtus procdictorum nomine et vice noslris
distingueret, terminis

evidentibus

apjiositis

in

signum

directi et majoris

dominii regni

et ter-

eisdem. Et

licet dictus

episcopus se per testes ido-

raruni iira?dictarum sibi et praefatai Rom. Ecclesiffi retinebat cum toto ejus tenimento, districtibus, pertinentiis suis, distinguendis et limitandis

ncos omni exceplione mnjores de tenimento, terriloriis, districtibus et fiuibus prasdiclis

diligenter iuformaverit, vocala ad hoc proedicta regina legi|ier se

per

Romanum
:

Pontificem pro ejus beneplacito

lime, et comparere
rante
:

vel

idoneum non cuiuflrmilate et

alias

voluntalis

cui distinctioni et limitationi, semel

iamen

ipse

legatus,
fines

bona
tione

fide faciendis, ipse Carolus et successores sui

legitime

impeditus,

procdictos distiuguere

stare deberent

absque contradictione

et

refraga-

quacumque, prout
tolo

ipsa distinctio
:

per Apout

stolicas litteras appareret

quam

civitatem Beneet

ventanam cum

tenimento

dislriclu,

non potuil, nec hujusmodi territorium terminare. Propterquod poslmodum venerabili fratri nostro, Auibaldo episcojio Tusculano A. S. L. commisimus, ut super pracdictis informatione recepta,
auctoritate Apostnlica et vice noslra, fines, terri-

solum et in solidum ad jus et proprietatem, et in dominio ac demanio Romanae Ecclesiae remanere, ut nec reges
pra^mittitur, distinguendo voluit
Siciliie,

nec quicumque

alii

in dicta civitate et

ipsius territorio et pertinentiis et

possent sibi jus

aliquod quomodolibet vindicare, acquirere, recipere, vel habere seu eliam reliiiere, prout in litteris Apostolicis dicta; concessionis super hoc confectis ac regislratis,

torium et districlus prajdicta distinguere procuraQui licet se diligenler informaverit, ad distiuctionem et limitaliones tamen hujusmodi procedere noluilnobis super hoc inconsullis sed informationes per eum super iis receptas nohis destinare curavit ac nos, nolenles quod negotium pra>diclum tanlo tempore pericuiosedilatum
ret.
:

aurea Bulla impressa typario

ulterius

retardetur, informationes praecedenles per aliquos ex fratribus noslris S. R. E. cardinali-

Tom.

IX. Ep. secr. p. 4,

il)id.

Ep. secr. p. 8. et ia

lib.

papyiacco p. 8.

bus videri etexaminari fecimusdiligenter; nihilominus nuntiantes eisdem, quod ex superabun-

CLEMENTIS
daali se pcr teslcs idoneos,
liiiiiiiii

VI

ANNUS

9.

CHRISTI 1350.
Sorgiie et prope
et

A89
Avenionem,
in

pricdiclorum

ponlem
slitiierat

quocon-

babentes notitiam, de praediclis amplius informarent.

21.
a

Facta itaque per eos de praedictis infor-

fundaverat coenobium fratnmi Cxlesliiiorum, pro (|uorum sustenlatione condecenti tnm in vineis, pratis, molendinis, domibiis et censibus circuimiuaiiue, et etiam Aveiiioni existenli-

niationibus relalione
consilio

fnleli, de fratrum nostrorum nrdinamus et decl.irainus, fineset limites, tenimenlum et districtum seu territorium civitatis

bus multa aciiuisiverat,

deiailaverat de bonis a

et

ipsorum usui perpeluo

datis sibi pro

Deo
.

suorum
in

nostrai praedictte Beneventanoe existere et esse de-

remissione peccalorum
26. Ludovicus
recjno

bere ex certa scientia limilata per

modum

et ter-

minos
bani,

infrascriptos.
et

inhabitatum,

In priinis castrum Pontis inde ascendendo caslrum Casal-

Neapolitano.

Lngarus

motus concHat

Iiilerea, Aversa dedilione

castrum campi Lactarii, castrum Frangeli Monfortis, castrum Franf,'eti abbatis, castruin Montisleonis, castrum S. Severii, castrum S. Georgii molinarii, castrum S. Andreac de Molinaria, castrum Petrfcmajoris, castrum Padulce cum suo
castrum Moncastrum Apicii cum casalibus, castrum Merroni caslriim Venticani castrum Montismilitum, castrum Montisaperti, castrum Montisfiisculi cum casalibus, caslrum Riifi, castrum Altaville, castrum Capellan, castrum Petresturmini, castrum S. Martini, castrum Ceminarie, castrum Montissarculi, castrnm Totii cum casalilius, castrum Terlicosi cum casali Papisuburgio sive
casali

S. Arcbanfreli,

Ludovicus Ungariae rex Neapolim castra promovit cumqueNeapolitani deditionem pacisci meditatos durioribus verbis corripuisset imprudenter, ea res Neapolilano populo signilicata, magnosin ipsis irarum motus concitavit,' adeo ut bello prius decernere ac focos defendere armis constituerint. AugeLat Neapolitanorum animos,
capta,
:

tismari, casale Timplani,

conspectum esse Ungaricum exercitumadmodum ut vix fame, morbis ac squalore deformatum in Aversana equites haerere in equis possent
,
:

quippe cbsidione, cuin

illa

exlraiieretur,

dira

fame

attritus fuerat exercitus.

Cumque
ac

in his

an-

giistiis res essent,

Ludovicum

Joannam conten-

disse a Clemenle, ut legatos milteret, qui Ungari

regis impetus atqueirassua prudentia frangerent,

sii

et aliis

casalibus et locis ac

aliis supradiclis,

ad

ad eosdem dalae
sua
fefellit

litterae

ostendunt ^ Neque

i|isos

jus et

proprielalem Romanae Ecclesiae pertineant

si

exspectatio:

Guido enim episcopusTus-

pleno jure, hoc salvo, quod

alii

aliqui nobiles vel

et aliis
prcTdictis,

in castris, casalibus, locis

sor, et

culanus, Anibaldi defuncti in ea dignilate succesGuillelmus S. Mariae in Cosmediu diaconus

vel intra ea et civilalem

prietates

praedictam aliquas pro-

S. R. E. cardinales

cum

oratoribus regis Ungariaa

non

habeant acquisitas legilime, jier hoc eis infendimus derogare. Niilli ergo, etc. Dat.

Avin. VII kal. Junii, Pontiflcatus nostri anno ix . Data est archiepiscojio Beneventano provincia, ut

conventus habuere ', in quibus de concordia agitatum est, ac nonnullfc propositae leges, parlim a Ponlifice, partiin a rege Ungariae, partim a Ludovico

Tarentino
:

et

Joanna

Siciliae et

regibus imacceplae Cle-

hoc decretum mandaret operi, adversantesque, nuUodignilalisdiscrimiue habito, censuris percelleret.

plendae

quae

admodum
;

gralae

Verum

recruduit postea iterum

lis

hsec de

limitibus Benevenlani agri.

25.

net

cum

Quod vero ad Anibaldum cardinaiem attijussus esset proficisci ad Ludovicum

accinxissetque
est,

menli cecidere quae enim suarum eranl partium in opus perducturum Ungaro est pollicitus, ac suo exemplo ad servanda conventa illum provo Cum nos, inquit, prout pertinet ad nos, cavit '
:

articulos ipsos observare, ac observari facere inviolabiliter

regem Ungariaj, ut eum ab expeditione Neapolitana abduceret,

se ilineri,

in eo
lit-

ter

morte oppressus
teraj
'

ut Pontificiae testantur

pridie idus Augusli exaratae.

:

De quo

Cle-

intendamus serenilatem tuam instanrogamus, quatenus quid in hac parte honesti convenial, quidve honoris lui debitum exigat, in debitam consideralionein adducens,
;

et

altente

mentis
obiit

a Eodem anno Vita; auctor haec narrat * dominus Anibaidus de Cecano episcopus

sic

progenitorum tuoruin imitanda

quaris, etc. Dat. Avin.
II

ea quae ordinata sunt observes et iinpleas, quod vestigia prosekal. Januarii,

Tusculanus cardinalis, qui

sus fuerat per diclum
ut
et
ibi

Romam

per prius mispreEsideret,

anno

ix .

papam
illo

legatus et vicarius,

27. Quai vero leges ad restituendam Siciliae

Cileriori
et

loco et vice sui pro

tempore

pacem
iis

initae,

narrat Matlhaeus Villanus',

ad ipsum pro suis necessitatibus recursum haberent. Dicitur autem,

ubi
expediret peregrini
est .

quod toxico interemptus

vino
infiiso,

Sublatum veneno

consentiunt, quas ineunte hoc anno sancitcB nimirum induciaj ad agitatas vidimus insequenlis, quo regnum, diukal. Aprilis anni

cum

consentiunt Mattha;us Villanus ' et Nicolai Laurentii Vitae scriplor, ex quo qui hauSlum sumpsere interierint. Addit * gestorum Cle-

turno evastatum bello, levi hoc solatio recrearetur, conslilutumque ut vocaretur in jus regina Joanna de viri Andreae regis nece, ac si Aposlolica
senlentia damnaretur,
regi de

mentis auctor de

piis

Anibaldi operibus

Ipse

regnum Siculum Ungaro

(censendum

domiuus
Tom.

aedificaverat

locum de

Gentiliaco juxta

manu
1.

Pontiflcis traderetur

'

IX.

Ep. secr. p. 2G.

1.

Malia. VUl.

1.

88.

'

Gesta Clein. VI

apud Bosq.

Gesta Clem. VI apud Bosti.

Summon.
3

3. liist.

ibid. p. 193.

Neap.

Ibid.

'

Tum.

ix.

Ep. secr. p. "6, 77.

1.

Mallh. ViU.

l.

c. 94.

Akn.

ToMcs XXV.

Rayn. VI.

490

CLEMENTIS VI ANNUS

9.

CHRISTI 1350.
exer-

quippe tuni erat ad Sedein Apostolic^un dcvoluluni, nec successione ad Joanna? conjunclissiinos sanguine spcclare) si autem a criiniiie alisoluta
pronuntiaretur, oinnes regni arces et urbes, quas

verbum de indullo hujtismodi inentionem)

nnis tenore prwsenlium
idib.

cendi vobis et utriqne veslrum |ilenam concedipotestatein.

Dat.

Avin.
his

Feb. anno
'

viii .

Aposiolicas

quoque de

una cuni aliis reginffi restiluerentur, refusis ab ipsa Ungaro ob bellicos suinplus treceniis aureorum iniliibus: denique ut Ludovicus Ungarus ct Ludovicus Tarenlinus ac Joanna e cileriore Sicilia digrederenUngarus
in suatn

potestalein redegerat,

litkras

dedit ad Grtccorum iiatriarcliain, borla-

iusque

esi

ut studia sua pro rediniegranda Eccle-

lur

'.

His conslitutis

Ungarum

Apulia abscessisse,

siarum conjunctione collocarel. Francisciim etiam e Periuxo, Gallum genere, dioecesis S. Flori, pliirima in aula Consianiiiio[iolitana pollentem gralia, quem oraloris munere apud Poniiflcem |ieitun-

ac iiriinuin Roinain ad Aposlolorum limina el alia

sacra Urbis loca lustranda, proinerendamque cri-

minum
libertati

e.xpiationein, deinde in
'.

Ungariam

se con-

clum vidimus, rogavit ', ut suam pariier taniae rei operam addiceret alque Assanem Conslaniinopolitanaruin copiarum praefectiim adpromoven;

tulisse, testantur hislorici

Restituti postea sunt

dum

o|iiatissiinuin

Sicula regiac principes. Aitulit vlto Roberto imperatori diuturnitas carceris gravioia

priiposita

Ecclesiarum foeJus exciiavit', immortali gloria, quam apud Deuin et

boniines colligerei
29.
B

dainna, Achaiam eniin ac nonnullas Graecia? terrasveieris imperii tenues reliquias, quas oblinebat in Orienle, ac
nulli

Nobili viro Coloranno Assani, capitaneo

civitalis ConslanlinopolilanLe, gratiain in prcesenli,

Tarentinum princiiialuin
:

noii-

quas perducal ad gloriam in futuro.

Si consideres,
flli,

armis

et |iroditione atfeclarunt

ad
'.

quorum
Ca;terum
jicies

quantum
si

tibi in pra;senii

repriniendas moliiiones Pontifex Roberii dilioncm

in

accresceres ad fainre pracconium, et in fuiuro ad-

clientelam

Apostolicam adscivil
a

ad meritnin ei salulein,

negoiium unionis

Peloponnesum
vilibus

Manuele

filio

despoia occupaiam
*,

Latina; ei Gra-ca; Ecciesiarum (quas antiquo schisinate inlroducto divisionis caput et aucior scandali

his teinporibus, testatur

Caniacuzenus
,

dum

ci-

dissensionibus ardebat Turcwque Rarbaricis populationibus foedabant.

eam

28. Pontifex per legatos ad RomancB Ecclesice obsequinm Grcecos revocare stiidet. Neque in

iirimum schisina siiscilavii iii ca-Io, non sine damnatione innumerabilium aniinaruin ab hacteiius separavit) illo sumino lapide angulari Christo
qtii

Jesu, qui iiarieiem

uirumque conncxuil,

operalio-

Peloponnesum inodo cxcursiones hosiiles agebant Turcffi, verum in Thraciam quoque et alias Conslantinopolilani imiierii ierras. Ad qiios propulineundo sociali bello oratores Joannis Cantacuzeni Gra^coruin imperaioris ad Apostolicam Sedein superiori anno, ut vidimus, venissent eosque bonoriQce exceptos habiiosque Clemens in Orientem dimisisset, pollicilus Ponliiiro
;

nibus tuis infuiidenie graliam et proinolioni ]ira;slante viriutem, per tua) direciionis siudium liuem profecio ad lierfticliunis atiigerit, ut speramus
;

sandos

cum

felicem
nullis

tam

saluiaris

ojieris
,

consuinmaiionem
exhortationibus

exciiatis
,

]irecibus

nullis

provocaius
curres,

nullis

]ira?venlus

monilis

sponle

operarias maiuis ajipones, sollicilus con-

veries sludia, iinpendes eliam et labores. Siquidem

ficios legaios brevi

eorum

vesligia secuturos,

hoc

cum, Evangelica
sit

veritate iesiante,

anno promissa
inensi

perfecii,

missis Guillelmo Cliissi:

Dei Angelis su]ier

majusgaudium uno peccalore pceniienliam

et Gasiierlo Ceneiensi episcopis quibus pra:cipuam injunxit' provinciam, ut Graecos ad Romana} Ecclesiffi obsequium revocare studerent: B Venerabilibus fratribus Guillelino Cliissimensi, el Gasperio Cenetensi episcopis, Apostolicae

agente,

quam

super nonaginta
esi opns,

novem

justis, quiilla

bus pcenilentia non

la^litia, ei

quantis

ca^lestis

aula perfundeltir gaudiis, jucundabitur quauta

quantis triiiudiis exultabit, eisdem Gra;-

Sedis nuntiis.
a

Cuin vos ad

jiaries

Romaniae

]iro

negoiiis

ad Romana; ac univcrsalis et unicae sanclac Dei Ecclesia; redeuntibus uniiaiem,super conversione tantae multitudinis ]ieccalorum? Cuin autein, lili,
cis

unionis Lalinge

GrcTca;que Ecclesiarum, auciore

principaliier

pro ipsius promotione Deo graii negotii venerabi-

Doinino

promovendis

transmiita-

mus; nos cupienies

sperari,
in

aiteniius

negoiium ipsuin,
feliciter

Guillelmum Chissimensem et Ceueiensem e]iisco]ios A|iostoIica; Sedis Gasperium

les fraires nostros

submoiis impedimenlis quibuslibei,

pro-

nuniios exhibitores

pracsenliiim

viros

ulique

omnes

et

singulos ejusdem
eis

negotii

probaia} virtutis, eininentis scienliae, et in quibus

turbaiores et
cain

im|ieditores censurain Ecclesiasiisi

(non obsiante

aut

eorum

aliquibus
s:t in-

communiter
dultum, quod
cari

vel divisiin a Sede Apostolica

interdici, siispendi vel
,

ad Joaunein timor Doinini sanclus |ierinanel Caniacuzeuum et Joannein Pala;oIoguin imperaiores illubires el pairiarcham Grfficoruin ijisoruin
,

non

possiiii

per lilteras

excommuniAposlolicas non

sub

siie

diviiii

lavoris

duxerimus destinandos;

facienies

plenam

et

expressam, ac de verbo ad

nobiliiatem tuam monemus ei hortamur in Domino, atteutius depiecantes iibique in remissionem peccaininum expressius injungentes, quaie-

'

Toin
2.
1.

IX.

Ep

secr. p. 22y.
iii
1.

doc

p. 187.

X,

Bjrou.

notis
iv. c.

ail

Caalac.

Mailh. liuue an. 13. Tom.

-

nus
Vill s
I.

dictos nuniios vel

eorum alierum pro

nostra et

c. 49.

Gonfin.

Xom.

viir.

Kp. secr.

viii. Ep. sec. p.

m.

Ead.

1.

VIII.

Ep. secr. p. 149.

Ibid. p. :o.

' Ibid.

CLEMENTIS
dictae Sedis reverenlia

Vr
el

ANNUS

9.

CHRISTI 1350.

491

benigne recipias,
dirigas

eos circa
foveas,

hiijusmocli eis

commissum negolium promovenconsiliis

,

dum

feliciter

auxiliis
:

sibique assistas favoribus opportunis

pra-stante Deo, nej;oliuniipsum

quod, votivum perducaita

tur ad exilum, tu(jue tanti princeps 0()eris famae

gloriani, et salutis prtBmia consequaris. Dat. Avin.
idib. Feliruarii,

multum super eo cum omncsquc liortatnm comniimilerad opus unde Christianorum liberlas a Barbaris asseratur; et quod ad se attineat ad pecuniam et copias (inautas niaximas possit, omninoque ad sumptus non niodicos pro sua parte
longe magis, crebroque ac
dynastis egisse,
Italiae

coiiferendos
ejus,

anno

yiii .
litleris

paratum esse nuiic etiam amplius (nempe Canlacuzeni.) legatornmque verbis

:

30.

Pruvocati simillimis

ad conatus
sciiismatis

exarsisse et gratias agerc,

cum
si

se ad

Barbaros pro

omnes pro abrumpendis

vinculis contendendos

infelicibus

Christi fldelibusexpeditione lacessendos adeo pro-

plures viri

imperatoria)

pensum demonstret. Quod

qua; Homanis,
(ila

prater alia bona,

auhe proceres , tum Joannes Pala'ologus ac Joamies Cantacuzenus imperatores cerliores facti

Grfficos vocat,) conciliare eni-

talur, etiam Ecclesias concordia dovincire conetur,

Guillelmum ac Gaspertum episcopos ad ipsos ct patriarcham mitti, quos hisce litteris, inscriptis subjecta forma, Canlacuzeno commemlavit Joanni Cantacuzeno imperatori Gra;corum
illnstri,

ut divulsa Chrisli
tur,

membra

per

eum

conglutinen-

gratiam in praesenti, quaj perducat ad

lilteras plures,

non hominibus duntaxat universis, sed cslestibus eliam potestatibus, ipsique Deo id magnaj voluptati futurum. Hoctenus papa per legalos episcopos. Ad haec plura cumulat Joannes Cantacuzenus, ut Orientalis l.cclesiajallomanadisjunctionis

gloriam in futuro.

quas nobis sublimitas tua misit, quas benigne recepimus, tibi per venerabiles fratres nostros Guillelmum Chissimensem et Gaspertum Cenetenseni episcopos Apostolicae Sedis nunlios exhibitores prffisentium, viros utique probalEe virtutis, eminentis scienliae, et in quibus limor Domini sanctns manet, providimus respon

Ad

crimen extenuet

internunliis
Palffiologo

non

cohicsisse

responditque Apostolicis fentatam a Joanne

imperatoreconjunclionem Ecclesiarum,

cum

id imperiali

tantum

auctorilale enisus esset;

nec Lugdunensi Concilio Orientalis Ecclesiac prajsules, sed [lauciores oratores interfuissent
:

cele-

brandam OEcumenicam
prcEsulibus

ex

ulriusque

Ecclesiae

dendum
que
dicti

serenitatem tuam altente roganfes,

tibi-

Synodum

in Latini GrcEcique imperii

sinceris affeclibus suadentes,

quatenus quai
contentis in

conflnibus videri, et qua; in ea fuerint de

tibus constituta, sancta ab utrisque

dogmairi

nuntii vel alter

litteris et
ilia

eorum

libi sujier

habitum

bujusmodi

ambassialis per tuos nuntios

neque
a

alia
:

ratione

populos de veteri

sentenlia

nobis factis, et

tangentibus, pro parte nostra

:

discessuros

retulerint, credas iiidubie

illaiiue sic,

prout

s[ie-

Nec mihi , subdit Cantacnzenus, aliquando persuaderi patiar, ut aiiletjuam con-

ramus
saluti

et

tionis adducas,

credimus, ad effectum debilae prosecuquo tUcE subditorumque tuoruni

Dat.

gregata Synoilus OEcumenica, quajsecurecreden-

consulas, provitleas et quieti.

Avin.

dasint decernat, etiani ipse novitates consecler, et alios ad id cogam idiiue noii propter Ecclesiam
:

idib. Feb.,

anno

viii .

Habitos a se honorilicen-

tissime cultosque internunlios, refert Cantacuze-

nus

',

atque

ex Ordine Minoritarum,
deditissimos fatetur.

horum alterum Guillelinum nomiue Hugonem vero de Spert

Christianorum modo, sed et ipsum, etenini sic sum comparalus, ut credere velim omnia, quae cummuiieepiscopornm
et

universitatein

propttr

me

judiciiim et sententia de flde constituerit. Exlra

ex PnEdicatoruiii familia fuisse, viros quos virtuti

Dum

vero in profanis

lilteris

hoc nulli me novilati addicam, et cum episcopos omnes, tum alios Ecclesiasticorum dogmaUim defensores ac patronos lioc piopensissiine facluros

appriuie versatos

ait, sacris

vero excullos pr;eler-

mittit, id schisinatici

hominis invidiajtribuendum
doctrinae laude tlorenlissi-

est

theologica;

enim

opinor; sin auctoritate imperiali coiiipellantur, aures obturaturos, ut nec primam vocem excipiant.

mos

ipsos exlitisse necesse est, qui ad tantuiii

:

opus

Quanquam nec apud

iri

vos mihi fldem liabi-

designati

tunc maximesacrarum lilterarum studiuin apud Latinos floreret, obsolevissetque apud Graecos, ut ipsonim de Thaborio luniine
iinpia ac imperita

cum

tum

pulo,

si

ita

leviler
:

dogmati vestro subscri[)sero

constanter
inhaeret,
et

nulloque e.xamine qui enim parum

paratns est deserere

iii

qme
Quo-

decreta ostendunt. Qua; vero

majores

illi

tradiderunt, et

(|uibus est educatus,

Apostolicoruin internuntioruin ad GriEcosde bello

sacro Turcis inferendo, deque Graecis ad Ecclesis
Cathoiicic

quam,

quEBSo, teneat de recentibus fldem?

si

circa necessariiim arbilror,

bitur, super rebus

ideiu vobis proba-

gremium

revocandis ad

imperatores,

patriarcham et Graecos habitafueritoratio, exCantacuzeno accipiamus ' :

31.

iiiim

adeo iiiagni moinenti OrientuOccidentaliumque episcoporum convenlum

celebrari d.

OEcumenicum
Concilii

Quod de

bello Barbaris

inferendo ani-

32. Subjecit

Cantacuzenus de loco celebrandvideri o()portuniorem, ((uam

nium suuni
et aliis
i'l

significarit,

(niniirum Cantacuzenus,)
Uoinanis episcopis fuisse
scilicel,)

nullum

mai

quidem

aiite ipsiiiii
:

rilimum

in ulriusque imperiiliiiibus,quo Pontifex

nptatissimum
Caulac.
IV. c. y.

sibi

lumeu, (Clenienti

cum

corum cuni
'

Occidentalibus ()ru;sulibus, (tatnarclia Gra;Orientalibus accederenl. Ex()etita jam

1.

Ibiil.

anl hujusmodi Synodns fuerat a Renedicto XII,

492

CLEMENTIS VI ANNUS
',

9.

CHRISTI

1350.

urgente Andronico imperatore, ut vidimus

ne-

cum Andrea
esl, ut

que eam
mafe
in

laiidarat Pontifex,
si

cum pluraincommoda
literesi

rege Cyjiri ac Rhodiis equilibus

Dandalo duce Venetorum, Hugone constitutumque

:

oriri viderentur,

Grceci infecti

et scliis-

decidendo dogmate calculum ferrent; elinm decisa jam ab aliis Conciliis fidei atque admissa capita revocari in dubium viderentur autem est a Clemente cupidissimo abolendi veteris schis'i!alis conditio, cum veritas orthodoxa non revocanda in dubium esset a Catholicis, sed expo:

Veneti triremes tres, Rbodii tolidem, Cyprius duas instructas egregie tenerent quem nu:

meruni noiinulis aliis Pontificem ut sacri auctorem belli auclurum fuisse, haud dubiuin videri debet; de quibus haec ad Hugonem Cyprium Clemens
scripsit
a
'

nenda schismaticis

argumentisque tbeologicis

confirmanda. Non potuit hujusmodi Synodusc<'lebrari a Clemente, cum prinium ob bella [faiica extrahenda in aliud tempus fuerit ', deinde pium

hujusmodi
habila
est,

desiderium

mors

oppresserit.

Post

Clemens, etc. Hugoni regi Cypri illustri. a Convenientibus tuis, fili charissime, et dilecli filii magistri et conventu? hospitalis S. Joannis Jerosolymilani,ac nobilisviri ducisVenetorum nuntiis et ambassialoribus pro negotio unionis inter te ac illos faciendae invicem coram nobis et tan;

longa denuim
rediere, de

annorum

curricula ab Eugenio IV

dein post tractatus varios super hoc habitos,

eis

ac famen Graeci paulo post ad

vomitum

volentibus et consentientibus, sub infra scripta

qua suo loco fuse agemus. Ad significanda Pontitici qurc apud Constantinopolim intcr
imperatores, patriarcham et internuntios Apostolicos de cogenda Synodo atque aliis agitata Canla-

cuzenus Bartholom.Tum Anconitanum oratorem

ad Clementem legavit; cui rescripsit Pontifex, jam

forma per nos uuione facta, quod tu duas, et niagister et conventus tres, ac dux prasdictus alias tres galeas gentibus et armis bene munitas, quae infra kalend. Januarii proximo futuri apud insulam Nigripontis conveniant invicem per decennium continiium, ex lunc in antea com[)ulanduni pro
custodia et defensione fidelium Orientaliuin par-

eam ob causam Joannem Coronensem

pandi pos?e significavit

'
:

et

Antonium

Cajetanum episcopos missos, quibus arcana auimi

Joanni Cautacuzeno imperatori Grfficorum illustri, gratiam in prDEsenti, quae perducat ad

tium

et repressione
;

Turcarum infidelium tenere

debetis

nosdesiderantes attentius, quod negotium

uuiunis hujusmodi felicem haberet, Deo juvante,

gloriam in fuluro.

Venientem ad nos dilectum filiiim Leonardum Bartholomaei de Ancona,civem Constantinopolitanum, nuntium tuum, familiarem nostrum,
a

progressum, venerabilem fratrem noslrum Raimundum episcopum Morinensem Apostolicae S. L. ad partes illas commisso sibi pleuce legationis officio duximus destinandum, indulgentias et remissiones, alias transfretantibns in Terrae-Sanclae

exhibitorein
exhibilas, per

pra^seiitium, el

litleras

tuas

nobis

eumdeni contemplatione tua beni-

gne recepimus,et qaajipse pro parle magnutidinis audivimus et inlclleximus diligenter. Super quibus eidein maguitudiiii respondemus, quod nos jamdudum veneraet biles fratres nostros Joannem Coronensem Antonium Cajetanum episcopos Apostolicae Sedis
tuce nobis exposuit viva voce,

subsidium concedi solitas, pro felici ejusdem prosecutione negotii concedere disponenles, etc. Datum Avin. XIV kal. Septembris, anno ix . Rogavit- eumdem regem ut ad Smyriiae praesidiarios milites sustentandos quartam sumptuuin partem conferret cumque fama disseiisionis inter ipsum ac i'etrum filium comitem Tripolilanum exorla}
:

ad Pontiflcem pervenisset, ad illam diligentissirne

sopiendain
regio

nunlios el Leonardum praedictos, sicut praemittitur, ad te duximus destinandos; quibus luum

securc ai^erire

animum,

et ])er

quos tuam nobis

voluntalem.
Dat.

eum horlatus est' tum flagitanti, ul nomine triremes adversus infideles conduceret, na^aturuii) seoperam est pullicitus*: In
:

significare fiducialiter

poteris

conduclione,

inquit,

galearum tuo noinine ad

Avin. IV kalend. Julii

annoix. Conceptae sunt

partes infidelium facienda, petilioni tuae

duximus
Casterum benigne

eadem verborum forma ali;e ad Malth;eum, Cantacuzeni majorem natu Olium, Androiiicum Assanem, Joannemet Manuelem hujus filios, ouctolitate in
;i3.

aniiuendum

parali,quantum

cum Deo possumus,

tuis.

ad aha quaslibet convenientia votis

munera
res

tua per
et

eumdem

Percivallum

Armoriim foedus

Gra'Corum imperioflorentissimos, dalffi*. ia Turcas redmtef/ra-

recepimus,
gralias

provide serenitati tuae ante uberio-

tum,

Pontificis hac de re curoe.

Inter ha.>c auin

tem ad retundendos Turcarum impelus, ne

quanto per illa devotiouis, quain ad nos et Romanam geris Ecclesiam, affeclioiiein cognovinius aiiipliorein, etc. Dat. Avin.
aginius,

Euioiiam copias trajicerent, ac Smyrnam in ora Asiae defendendam, dum ad eosdem Barbaros majori virium mole invadendos cum Graecis foedus
tractabatur, novaiii

XIX
ctas

kal. Sei)tembris,

auno ix.
bellisumptus mul-

34. Derivatas in sacri illius

pecuniarias, quae ob injustis arlibus parlas

armorum

societalein pro sus-

tendanda in yEgajo mari atque Heflesponto classe rudinlegrandam censuil Clemens ad decenniuin

opes poenitentibus infligebautur, oslendiml litturae ad Andream priorein S. Pauli A. S. N. scriplae', cuidata provincia csl, ulEtruscos ac Ligurcs, qui

Aii

Clir. 133;i. nura.

38.

'

Tnm.

IX. Ep. secr. p. 109.

Cantacuz.

1.

iv. c. sui cr.

*

'

Toiii. IX.

I';|i.

' Ibid.

Ibid. p. 78.

secr. p. 81.
s

Ibid. p.

'7.

* Ibid. p.

7U

Tom.

viii.

Ep. se;r. p. 215.

CLEMENTIS VI ANNUS
in vetito taxilloriim liido lucra quaesierant, aliqua

9.

CHRISTl 1350.

4^

pecunicB vi in bello Turcico collocanda mulctatos

absolveret, et Andreas Diindalus

Venetorum dus
in

unione facieuda vel instauranda contra Turcofe eosdem potestatem inter caetera se habere dicant; nos desideranles altente, quod biijusinodi unio
instaiiretur
;

vim

auri ingentem,

quam
^

Berlrando olim paconvertere. De trire-

et speranles,quo(l lu,

pront tua ijuo-

triarcbfE
sacri belli

Aquileiensi solvere obstrictus erat,

que
nus

interest,

cum

nostra circa hoc voluntate con-

sumplus jussus

curras, nobilitatcm
velit

tuam

attente rogamus, quatesulficienti

et

Smyrnensi prssidio supjieditanda quartastipendiorum parte, designato in Orienteiii letrato, ad eumdem Venetorum ducem ac Rliodiorum equitum magistriim
niibus vero instruendis
in

Turcas,

ali(|Uus

nunlios

[lotestate

suffultos ad

inslaurandam hujiismodi liuc trausmittere, vel nuiitiis tuisapud Sedem Apostolicam constitutis eamdem illam tractandi et faciendi

unionem Iractandam

extant littera;-.

legalionis provincia

Demandata ilaqiie est Orienlalis Raimundo Morinorum episacri

scopo'. In Diplomate vero Apostolicode legatione

in Oriente

obeunda ingentem

inTurcas

beJli

necessitatem exponit, cuniTurcae calamitates suis

excursionibus Cbristianis intulerint, atque

pressi sint

ita

re-

Barbarorum conatus, ut nisi in coepla egregia incumbant fideles, majorum malorum

terror ab

plenam tribuas potestatem, etc. anno viu . 35. Lugeantac discantCliristiani, quanta ipsis intercedebant exitia mutua; atferant discordia; Genuensibus odia cum Tartaris Ponti Euxini accolis, Veneti vero cum Turcis Asiaticis neque amboadversns hos infideles auxilia sibi invicem, sed Tur(^;e Tartaut par erat, communicarunt
Dat. Avin. non. Maii,
:

illorum furore impendeat. In quibus

veroregnislegatimunussit Raimundoimposituni, his verbis Ciemens^designat* Tibi in tolo regno Cypri et in Cretensi, Patracensi, Atheniensi, The:

rfque ad utrosque ex Oriente depellendos foedera firmissima inter se coierunt: ut Cbristi oraculum'

verissimum eniteat
res
filiis

Filii

hujus sccculi prudenlio-

lucis in generatione

bano,

Corinthiensi,

Colossensi,

Nixiensi,

Cor-

se mutiio impellerent in exiliutii,

sua sunt. Imo ii, ut Barbaros in fusocietatem

|iiiieiisi,

Duracensi, Neopasensi el Neopatria' ar-

roris

et

Christianorum
belli,

carnificinie

chiepiscopatibus, et
et alias

eorum

[irovinciis antedictis,

exciveruut, ut suis locis deflebimus. llorret vero

in toto

patriarcbatu Constantinopolitano

animus cruenti
lus, pessiimdata

quo uterque
et

altritus
in

popu-

praedicto pro subsidio lldelium et

partium earum-

dem

plenae legationis officium auctoritate

Apo-

stolica

committimus per pra^sentes

ut ibidem,

Turcas a Pontifice bellum dissolutum est (quod quidem a Christi vicario non sine divino impulsu agitatum,
religio,

coeptum

aucloreDomino,rectaregens,et dirigensindirecta, et aspera convertens in plana, sicut diligens cultor

aedifices et
et

plantes, evellas et destruas,-dissipes

disperdas quae pro

et

promotione

dicti

negotii,

ob ipsum intermissum tot amplissima Christiana regna a Barbaris subacla ostendunt) meniinisse funesta initia, quaehoc anno, insectanlibus aperto bello Genuenses Venetis, eruperilnt jussu Andrefe
Dandali ducis, de quo Pelrarcha arctissimo necessitudinis vinculo conjuiictus, ac belli dissuasor

morum,
sonarum

Ecclesiarum, ac Ecclesiasticarum perregni et provinciarum praedictarum

reformalione ac statu, et alias ad legati officium

pertinent, el sicut tibi

Dominus

ministrabit. Dat.

vehementissimus, enumeratis a Uno tanlum otfendebat, quod

virtiitibus

addit*:

Avin. VI kal. Junii, anno ix . Commendatitia;

sunt de

eodem

legato ad

vinciarum praesules
pendii nomine, ut

eorum regnorum ac pro% quibus stidecem aureos in dies singulos

scriplae littene

Genuenses nimirum i.emuIos), ardentior erat, quam naturae et suis moribus conveniret . Sed nec minus JoannesValentinusGenuensium praefectus cenbelli studio (in

sura dignus, qui

cum

potuissel belli causas prte-

suppeditarent, data imperia. Aliicere ad

sacrum

cidere, Pontificia sequi monila neglexit

memoratum
excitavit* ut

foedus in Turcas conatus est Pontifex

dignitate arcano Dei judicio

unde sua ob rem male gestam

;

Genuenses, ac Joaniiem Valentem eorum ducem quem fidei amplificanda} pium ardo-

deturbatum relerunt
ut oratores ad

Sedem Apostolicam

rogatuseiiim ineunte vere, legarel ad com-

rem conceperat,
ipsis

explicaret

paratos

enim Andreae

Dandali oratores ad socielatem

armorum cum

ineundam

nionio fide

Novimus, inquit, fili, testidigno multorum, qiiain magnam ad

:

exaltationem Catbolica;

fidei,

et

repressionem ac

ponendas cum Venetis coutroversias, ineundumque in Turcas fosdus, cum ad id Veneti parati quare iterum kal. Aug. Cleessent, conlempsil Valentium ipsum, ac senatum el populum niens Genuensem, piopositis ob oculos rei Christiana;
:

exterminium
qui adversus

iiifidelium, et specialiter

Turcorum,

eamdem fidemel

lideles Cbristicolas

conatus suos indesinenter exercent, habeas vuluntatem propter quod te ad btec promptiorem in:

iuecibus pulsavit^ ul oratores mitteAttendentes, inquit, quatenus ex veslra et ipsorum, ducis et communis Venelorum pericuexcidiis, bis

renl

losa discordia dispendia

ir.ala et

pericula, qua;

venire

cunfidimus

et

speramus.

Cum

ita(|ue

avertat

Dominus, nascentur
;

et pra;serliin et

Chri-

ambassiatores dilecti

filii

ducis Venetorum, qui

stianis fidelibus transmarinis

cialis charilatis zelo,

provide ac ex speel illos affiritniir.

apud Sedem Apostolicam morantur ad pra;sens de

quo ad vos

'

Tom.

IX. tp. secr. p. 142.

Ibid. p. 38.

Ibid. p.

lU

Tooi.

i.\.

Ep. secr. p. 89.

!bid. p.
'

76.

'

Luc. XVI.

Pelrarch.

lib. vai'iar.

Ep.

.'iviii.

Toui. li.

Ibid. p.

398.

tp. seer. p. 66

494
summopere
cupientes
,

CLEMENTIS VI ANNUS
quod
inter vos et
illos

9.

CHRISTl 1350.

liberarunt suos captivos, et post

magnam

praedam

sublata qualibet occasionediscordioe, paxet unitas perseverent; ac sperantes, quod vos in his pro

comniuni debeatis promplioribus studiis consentire, universitateni vestram requirimus et borfamur. adente deprecantes, quatenus aliquos
utilitale

omnia coinbusserunt mense Novembris. 37. Errores apud Armeiws sparsos exscindenEx secutis inde cladibus, ncn dos curatClemens.

modo

Gr;ccia Turcico furori

:

prostifuta, scd

Ar-

menia exposita Babyloniis

a quibus oppressus

nuntios

et

ambassiatores vestros ad

bffic,

auctore

Deo, complenda feliciter habentes plenariam potestafem ad nos sine dilationis studio destinetis.

Constanfinus rex crebris ejulatibus Occidenlalium opem imiilorabat. Ntque vero Armeni divinte
jusfitiaj

in ipsos exercendae ultionis

levem occa-

Datiim Avin. kal. Augusti, anno ix(l)

36. Interea in Orientali

sionem dederant,
ribus puritatem

cum

religionis accepfae a majoinfecissent.

in alias

mari Venet;n triremes Genuenses onustas mercibus incurrere.

,

novis erroribus

Ad

Idque funestum aperti belli fuit initium cum antea tacitum esset, atque a privatis pofius quam ac Pontifex ne a senatu po()uloque gereretur erumperet hactenus obstitisset. Cur vero Veneti belhim Geuuensibus, quos oratores ad Sedem A[iosto!icam pro controversia sedanda mittere distuhsse vidimus, intulerint, enarrat Cantacuzenns imperator \ repetitis primis illius exordiis, lifis causam eam fuisse, cum Genuenses arcerent Venetos Tanae emporio commercioque cum Scythis, a quibus gravem acceperantinjuriam apuil Tanam
:

quos expurgandos Ponlifex, ut ca^lesti gratia conciliata Barbarorum impetus fortius retunderent,
iiiternuniios Apostolicos miserat
:

qui

licet sfreprisli-

nuam

navarint operam, aut tamen penitus

num

splendorem resfifuere poluerunt, nonnullis erroribus nondum evulsis, quos Pontifex a Constanlino rege atque Armenis damnari jussif
religionis

opemque exposcentibus nonnuUa

sidia ex aerario Apostolico

pecuniaria sub-

ab OJone episcopo Pa:

phensi suppeditari jussit

Nicosiensique archiest

episcopo injuncta provincia

ut eos errores

ex rixa
bello,

cum

Saracenis oborta, ac dein gravissimo

petiti

ejurandos ab Armenis, liosque slipendiis in Babylonios niilitaribus levandos ciu-aret.

quo Caffam oppugnatam vidimus, fuerant; de quo hffic habet Cortusiorum

ria
'
:

Clemens,

etc.

venerabili frafri Philippo ar-

histo-

chiepiscopo Nicosiensi.

Inter eos coepit discordia mcccl,

neganper

Consfanfinus

rex

illusfris

et

catliolicos
litteras

tibus Januensibus

Venetos debere navigare

causis,
:

Armenorum, jamdndum nobis

supplicaruiif,

per suas

mare magnum rationibus et coram papa fuit disputatum

superbiam
ejus belli
niliil

de quibus

ut adversus insultus et iiersecu-

sed propler

eorum

tiones paganicae feritatis, quibus se ac

populum

potuit exjiediri . Trilmit etiam

'.

suum

indesinenfer op|)rimi asserebant, providere

causam superbiae Bizarrus

primaj-belli faces
fuerint,

Ut vero
galeae

accensae
Corfusii
:

describunt

Mense Sepfembris quadraginta

Venetorum contra quatuordecim Januensium pugnaverunt; decem capiuntur, qualuor fugiunt,

et plebei carcerantur in Punfehoc exercitus Venetorum ducitur contra Peram Januensium. Post hanc victoriam Januenses armavernnt (|uatuor galeas cum probis

multi nobiles
Post

Nigro.

sibi de alicujus subventionis auxilio dignaremur. Nos autem inemoratis regi etcatholicon ac populo, quos involufos multis erroribus aliqui asserebant, spiritualiter primo subveuire voleules, venerabilem fratrem nostrum Joannem archiepiscopum Pisanuin, tunc electum Molhonieusem et bonae meuiorice Anfonium episcopuniGaetanum Aposfolicae
cisti,

Sedis legafos, vjros, sicut experientia didi-

profundae scientiae, commisso eis plenae

Je-

vasis. Hi

cum

signis

Venetorum

incogniti Nigro-

gafionis officio, ad

eosdtm regem

et

catholicon el

pontem intraverunt

furtive, (]ui fractis carceribus

populum duximus

destinandos, ul ipsi rex et ca-

tholicos ^alutaribus eoruiiuiem legaforum monitis

1.

Canlac.

X. c. 7.

1.

iv. c. 2fi. iMatth. Vill.

' Bizar.

1.

i. c.
I.

83.

Cortus.

liist.
'

de bello Veneto

ii.

Tom.

IX. Ep. secr. p. 131.

(1)

Agendum
tidei

hic suscipit anoalisla

suiit

scribal quae

nuenses concepla

in

de bello quod Venetos inter et Genuenses hoc anno ardere coepit sed eam nonnulla de illo rem toiam exiiandere ante lectorum oculos visum est. I?itur non ante multos annos Veueti ac GeTariHros siuiiiltate, luter se conveneranl, ne quam deinceps navigatioiiem ad illos suscipereut. Sed non diu post Veneti
:

sublesta,

ideo

pactorum
fuit,

obliti,

rebus

cum

Tartaris clam coiiipcjsiiis,

inleruiissain

coucilavit; ex

quo

iiata;

ioter eas gentes

insectaliones, dein in

navigalionem palam resumpseruot. Quae res in eos odimn Genuen^ium belium piorupeiunl. Priuio quidem dissidiorum arbiltr Poutifex qua.'silos

qui per destinalos ju lices

tres ad

pronuntiavit

communein

fore

ulrique nationi

Veuetorum triremes
Venetiuaves
.\v

Tartaros hoc anno velilicanles

in

cum

navicationem ; sed cura id grave Geuuensibus visuiu esset. triremibus xii ajrgressi eas vicerunt occupaveruntque. C adem lianc ulturi

viribus et nuiiiero,

Li-usiicum mare excurreutes, Ligurum urbes et pagos lerrore, igne et cailibus compleveruul. Tum auotae .\adiiio ad DanJulum in Codice .\mbrosiano, et xxxv Stella in .\unal. Genuens. in Gra-ciam iler direxerunt, qua in navigalione in classem Gemiensium navium xiv incurrenles deceiu ex ea naves eripueruiit. Quaiuor reliqua; Chium eva-

armarunt qus

nam xxv supputat

uibem
e

sere.

Veueti Peram
Danduli

regione

Bisautii

Gtnuensbus frciinentalam retenderuul

sed urbe frusira teulala regressi sunt Veuelias,

ait

conlinuator

.\mbro;ianus.

cap. xxxvii) novein in

Genuenses iriremes (quod inilio sequenlis anni accidissc scribil Ferrariensis in Polyhistore insula Chio annarunt, duxeruutque Nigropi.mtem, Venetorum urbem, quam furlive ingressi, depopulali sunt una
Interim

secum

in insulam Chium transferenles. Ha;c ouiuia lu unam liistoruT seriem dedusimus ex us per partes singuli tradiderunl. Selecta suut autem ex Polyhislore Barlholomaji Ferrariensis, qui ad annum usque 1367 pertingit, vulgavilque .Muratorius Rer. llalic. lomo xxiv, et contiuuatore Danduli Ambrosiauo, ct Stella in Annal. Genuensibns.

prffidam ingeulem

cum

Venelis navigiis xxiii

quai scriptores varii et coa;vi

Mansi.

CLEMENTIS VI ANNUS
ab ciroribus ad viam reclitudinis revocali et adjuncti Calbolica; unilati potentiis eisdeni pag.inis
resistLTent el nos eis oiieni salularis auxilii favo-

9.

CHRISTI 1350.
et

A95
lilii

miles
tiuni,

nuntius charissimi in Christo

iiostri

Constantini regis Armeiiia; illustris, lator procsensiiper calaniilatibus et angustiis plnrimis,

in
illis

rabibus pneberenius.
arcbiepiscopus
teniporis

Cumque

dicti

legati

se ad

(liiilius

parlibus jiressus est et premilur

partcs illas personaliter coululissent, et pra>falus

eodem Antonio
relatione

intcrim, sicut Do-

graviter sub jugo Babylonia; tyrannidis residuus et pusillus poinilus ('bristianus, quas seriose

niino placuil, sublato de medio, ad nos successu

rediisset;

i]uod

dicti

rex,

calbolicos et

sua comperimus populus adbuc in

aberrabant. Sed
iideni rex,

nobis explicuit, ad pra^sentiam tuam veiiit. Quocirca serenitatem tuam rogamus et hortamur in

Domino, quatenus euindem nuntiuiii pro

majestalis

divina;

luultis a veritate Catbolicffi tidei

reverentia

et

nostnB

interventionis

quamvis ex tuuc ab eorum erroribus

caUiolicos et populus
sicut

minime

resi[misse dicantur,

obtentu ac tus quoqiie consideratione salutis benigne recipias, et de innala culmini regio pietate
honestis iietilionibus ejus circa btec favorabilem,
quaiituiii
cuiii

per quasdam litteras missas etscripturam exbibitam nobis luculenter apparet ipsis lanien
;

Deo

poleris, iinpartiaris assensuin.

adjicieiilibus

|irioribus

supplicationibus
Paler

ileratai

suppl.cationis

inslantiam, nos pie compatientes

illc

eisdem, etsperantesquod

luminum.qui

anno viii . Non Anglum modo adibat Constantius, sed Philippum etiain Francorum regem, cui pariler esedem preDat. Avin. IV id. Jaiiuarii, ces a Clemente porrectaj Gallica aula rediret in
'. Cumque ex Anglica et Armeniam orator, Pontifex

spiraculum inspirabit, ul diabolica; fraudis confulatis erroribus, ad viam

via, verilas est et vita, ipsis

perveuiat veritatis, fraternitati h\x per Aposlolica

scriiila

ad Constantinum regem scripsit, ipsum aConstan-

mandamus, qualenus eidem

loque,

cum

ipse ac dicti calbolicos et

popupopulus aliregi

quas recognitiones super aliquibus, quibus ab

ejusdeni fidei discrepant verilate,
fecerint juxla

formam, quam
tiuni, auctore

nunDomino, transmittenius, per venerabilem fratrcm nostrum Odonem episcopuin Paphensem Apostolicae Sedis nuntium, sex millia
tibi

per proprios nunlios seu

accepturum quae studia a se essent posita, ut votorum compos fieret, auxiliaque in Armeniam compararentur. Desudatum ob id summa contentione fuit a Clemente, ut Eduardum ac Pbilippum conciliaret dataque XIII kal. Aprilis Guilleimo Bracbarensi et Joanni Brundusino artio
ille
:

cbiepiscopis provincia' ut pacis foedera iiiterreges

tractarent.

Visus

est

Eduardus ad concordiam
lilteris colligebat

florenorum auri de pecuniis cameraj nostrae trndi

et assij.'nari

propendere, ut ex ejus

Pontifex:

facere

non omiltas
luam

nos eniin diclo

episcopo
datis,

damus per

alias nostras litteras in

man-

ut ad requisitionem

dicta sex millia

qua ex re perfusus gaudio iisdem arcbiep. significavit ', ut magnis animis ad tractanduin fcedus incumberent, de quo siiis etiam Eduardus imperia daret. Graves porroPbilippi et

florenorum eidem regi tradere

curet. Dat.

et

assignare proix .

Eduardi regum

XYI

kal. Ocfobris,

anno

contioversisB hoc coUoquio dirimi

non potuere

38. Levia erant ha?c contra

loniac,
lia
:

immanem

Baby-

^gypti Syrisque soldani potentiam auxi-

constitutumque est ut excurrentibus induciis reges ad Sedem Aposed biennales inducia} pact;e
*

atque ideo majora Armenis comparare omni

stolicam pro foedere coeiindo oratores millerenf.

39. Regi
filius

studio annitebalur Pontifex,

et

Anglorum nimirum
in Barbaros.

Francorum arma convertere

Cum

Joannes,

Francorum Philippo morliio succedit ad quem Pontificis consolaloricc

ha.'c

itaque anno superiori Constantinus rex Constan-

tilterce.

Verum inter

Philippus e vivis est

tium ad Sedem Apostolicam ac reges misisset, Clemens hoc ineunte Eduardum Anglorum regem, quem Gallos ab expedilione .\sialica conjungendisque cum Armenis, Cypriis acHliodiis in Babvlonios relardasse vidimus, hortatus est ', ut
Arnieni oratoris postulatis facileni se imperliret a Diluclus, inquit, fllius nobilis vir Constantius
:

ereptus (Ij^dequo baGcCIementisVitKscriptor '; Philippus recepit in uxorem Biancam filiam regis
Navarra; (Caroli

nimirum
:

defuncli),
infra

dicotemporemansit

nam

cum qua inoannum atempore

3
'

' Tom. VIII. Ep. secr. ^ Tom. ix. Ep. secr. p. 138. p 125. * Tom. ix. Ep. secr. p. 25. Tom. VIII. Ep. secr. p. 184. Tom. IX. bp. secr. p. 97. .Ms. bibl. Vat. sigQ. uum. 2040. Malth.

Vill.
'

I.

1.

c. 75.

<

Gcsta Clem. VI apud Bosq. Frossard.

liisl.

1. 1.

Toin. VIII. Ep. sec. p. 123.

Paul. .Emil. ia Pbil. YI.

Ecclesiasticas quod attiDCt, sub ipsis lcctorum oculis exbibens Spondanns (1) Decessil bo'- anno PhilippasGallorum rex cujus gesla, ad res ad hunc annum, satis demonstrat Ecclesiaslicorum homiuum jura minus sancle servasse, nam prilerquam qiiod Ecdesiasticas decimas corrosU, manus etiaui baud ab^tiuuit ab ipsis Ecclesiae prxsulibus, Pelro uempe, Bcrnardo alii^uc nonuuliis S. R. E. caroinalibus, eo quod adveisarios illos eiperiretur in edictis nonnullis conlra Ecclt-sia; jura latis Quibus pra;poslcre geslis earum rerum gloriam, qua; pro isis episcopis collatum promcrueraGt, Ecclesio; juribus servaudis tub i^so regni exordio pra^sliteral, qu;eque illi uomen Opttmi Cutholici ab

Jus

Spoadanum ad a. 132!). 15. Obiit die xxili Aujiusti, ut Spondiuus cailerique notant, liberis duobus es priori Joanua Burguoda relictis ; Joanne scilicet repni successore, et Phibppo, quem vivens pater Aurelianensem ducem reuuuliavel, murieus vcio, el Valesii comitem iiistituit. Ex Rlauca Navanca, allira conjuge, liliam unicim pott palris obituiu uatam leliquit. Vacuum Uiictus c^t m rcfem aie jxvi Sepsolium occupavit Joanues II, cui Boni cognomen virlutes omncs, sed majime sincentas proraeruerunt. die corona donatum Joannem ferens, tcmbris, boc anno iu Dominicam lucidente, ex quo corrigeudus cuutinuator Naiigii, qui Dou.iuica diem tamen sxv Septembris signat; Itgendum esse enim diem xxvi ex modo diclis satis constat. Verum licel ca primum die plenum rcgui diem scriptis, et ab annalista bic relatis, uon obtenta rcgui corona accepit, Clemens tamen Pontifex ic littciis ad illum ante eam
nonnibil obscuravit. Videsis

conjuge

electum regrm, ut mos obtinebat Romanorum PonliBcum, sed regem sine addilo appellat, quod admiratione djgnum

esl.

Mansi.

496
contractus
,

CLEMENTIS VI ANNUS
videlicet

9.

CHRISTl 1350.
anno
ix.

anno mcccl mortuus est, remanente. Cui successit in regnoJoannesduxNormanniaesuusfilius primogenitus . Delinire illius de morte palris conceptum
dicta Blanca sravida

Sept.,

Fuisse Philipum in cogendis pe'

cuniis versatissimum, refert Malthaeus Villanus

nionttas soepius iiumutasse,

decumas quinquen-

nales exjieditionis Asiaticaespecie invasisse,nobiles

Gallos redegissead inopiam, atque in lantis bellicis

dolorem nisus
teris
',

est Pontifex coiisolatoriis liisce

lit-

atque ad regias virtutes amplectendas proCliarissimo in Christo

filio

sumplibus abundasseauro, ut
glus
ipsi

dum

parte alia

An-

vocavit

plura eriperet, plura ipse regno adjiceret:

Joanni regi Fran-

ciae illustri. u

Aniaricavit nos,

fili

charissime, ac turbavit

in intiniis, clane memoria; Philippi regis Fraucia:

patris tui de hac luce transitus,
litterae

Monteni enim Pessiilanum coemisse vidimus, ac Delphinatum Viennensem Uinberti principis dono comparasse; quem quidem principatum ut sibi assereret Joannes successor, antea Normanniae dux,
Delphinus, qui inter Praedicatores vitae reditum ab expeditione Turcica inglorius reversus se addixerat, sacris ordinibus
jierfecit ut

reserarunt:

quem luae noljis memores enim quanto nos ille

religiosae

post

minoribus conslitutos charitatis adspectione dipostquam divina gratia ad gerendum offlcium Apostolicae servitutis evexit, devotionis fuit sincerilate reveritus dolemus nec immerito vehementer. Sed et tibi quoque, fili
in
lexit, et quaiita,
,

hoc extremo anno

Vitx' scriptor

a Ponfiflce initiaretur, Piliemen-

sique Ecclesiae prasficeretur, ut narrat Clementis

anonymus

quem in tanti tamque tenerrime te amantis patris occubitu immensi doloris scinuis acerbitate conspersum, ex paternae charitatis officio
charissime,

condoIemus.Verunitamen quoniam amarffi mortis immiti sententiae juvenes parere compelluntur et senes, nos attendentes, quod ex recisa vite fructuosi

Deo sic permittenle nihil proficere potuit, sed vacuus rediens deliberavit munduin relinquere et statum mutare, elegitque in liabitu regulari Douiino deservire prius tamen disposuil et ordinavitde suo Delphinatu modo subsequenti videli40.

: :

cet,quod eoipsuinrelinquente,sibi ineo succederet

rex Francite et sui perpetuo in regno successores,

palmites

Domino concedente supersunt;

quodque idem rex velut princeps Catholicus antecessorum more suorum in timore Domini laudabiliter in illius etiani timoredecessit, postquain
dolori,

hac adjecta etiam conditione, quod semper remaneret in manibus et regimine regis vel filii sui primogeniti, qui erit vel sperabitur esse in regno
successurus. Facta autem luijusmodi ordinatione,
religiosus efTectus est, et

quautum

licuit,

ex humanitate indulsimus,

habitum PrtEdicatorum

in eo, qui deditet abstulit,

consolamur sperantes,
post taedia

assumpsit. Dictus vero papa

et

demum,ipso
FrancicC
,

instante

quod

ipse post curas et soUicitudines,

procurante Joanne

rege

etlabores, quae in vilie hujus mililia velut in agone

jam suo

successore effecto

fecit

memorfito patriarcham

quodam

susceptus inter choros et agmina Angelorum, et in Abrahce sinum deduest,

expertus

Alexandrinum et Ecclesiam Rheinensem sibi perpetuo commendavit: etcausa ipsum magis honorandi, ne forte a praemissis in posterum
resilire, in

ctus, ajterna; felicitatis gaudiis fruitur, et quietis

possit

perpetua;
cantes,

munere

gloriatur. Quapropter serenitain

propria nocte Natalis Domini ipsum ad

ordinavit .
'.

tem tuam hortamur

tua indiscussa

Domino, attentius depreet

alia,

omnes sacros ordines uno contextu

crepat ab
iis

quatenus haec

quae consideratio

His consentanea referuntur in Ms. Vaticano

Dis-

non praeterit, intuens; et considerans etiam, quod fastigium regium, ad quod te successio iJaterncC haereditatis admisit , sicut multorum bonorum fascibus illustratur, sic laborum plurium pondera sustinet, et curarum moerorem
abjicias,

cham
in

Henricus Rebdorfius *, dum patriarAnliochenum ait creatum. Servatum vero

sacris

eo

initiando
fecit

ordinem

ita

distinguit:
et

Papa ipsum

patriarcham Antiochenum,

in prccdicto festo Nativitatis

Domini, quod

fuit in

dolorem

pellas, et

moeslitlam quamlibet

sabbato, ipsum promovit ad tres sacros ordines:

omnino

depoiias, ac virilem

animum,

ut princi-

pem

decet, assumens, regni tui primordia in jus-

titiaet aequitatestabilias,

thronum tuumclementia

robores

confirmes, Ecclesias et personas Ecclesiasticas honores, earum jura custodias, imet pietate

prima missa galli cantus ordinat ipsum in subdiaconum, in secunda missa ortus diei ordinat ipsuin in diaconum, in summa missa in sacerdotem, et eodem die ipse delphinus missam celebravit, et post octo dies papa ipsum episcopum conin

munitate serves,

tuorum,

et praecipue

reas, injurias

ac virtuose te

subditorum pauperum, gravamina hordetesteris et sic in omnibus strenue regem exhibeas, quod omnia salubriet
: ;

augeas libertates

secravit .

Agunt de eodem Delphino

Matthffius

Villanus

Alberlus Argentinensis % et alii quem injuria vilis ingenii nota ob principatum abjectum
',

aspergunt, quasi vero ingentibus potius animis

ter et provide regensetdirigens, operibus

impleas

ad

taiitas 0[)es
sit

contemnendas opus non

reliquisse,

fuit,

ac

nomen

regis,

quatenus

et

in

prssenli prosperis

non

admiratione dignius, acceptum priucipa-

successibus affluas, et in futuro perpetua; beatitudinis gaudiis, prasstante Doniino

electis suis perfrui

tum

virtutis

amore

quam

si

virtute

cum

sanctis et

merearis. Dat. Avin.

XV

non.
'

Mattli. Vill.

super

c.

73.

Gesta Clem, VI

apiiil

Bosq.

in

3
'

Ms. bibl. Vat. sign.

Tom. u. Ep.

sccr. p. 100.

An'ial.

num. 3765.
I.

Matlli. Vill.

I. c.

26.

in

Clem.

VI.

'

Rebdorf.

Alb. Arg. in Chron.

CLEMENTIS VI ANNUS
liollicasibi peperisset. Illo vero sacrato palriarclia. Delphiiiatus Gallico^ regiio sine iillo mutationis nietu coiiffisit. Delibuluni r.emis balsanio rei^io

0.

CHRISTI 1350.

497
ipso rege

recuperandae arcis

quam

mus, fideique propagand;c

cendebal, ac pra;teritae

sttiditim

felicitatis

amissam vidiAlfonsum inmemoria niten-

Joannem mox a

patris obitu refert Cleinentis Vila; auctor, nescilicct Eiluardus ex intempestiva niora

regnum turbarut niultum profuit ad constabiliendum solium numerosa proles *, quatuor enim
:

dtim contra adversa, strenuis viris lespondit: Nullibi lionestius,quam iii castris profide pugnanti moriendum occurrere. Correptus igilur lue paulo post, inaxima rei Christianic jaclura, e vivis subtractus est

filios

ac tres

filias

susceperat. Arreptis

ita GaIIica3

de qtio h;cc Mariana

'

gubernaculis a Joanne rege, Poiitifex tuendarum inter Francos et Anglos induciarum cupidus, ne ob novam rerum conversioiiem vetiis bellum
rei

eo

Hunc ergo vit;E Dnem AlfonsusCastella) rex nomine XI, octavo et trigesimo Eetatis anno
si

fervesceret, internuntios Apostolicos ad

utruniqne
*

regem

legavit

qui Pontiflciis votis assensere

;Maurorum magnisque principibus comparandus rerum gestaruin magnituvita

iiabuit,

longior

contigisset,

reliquias excisurus in Ilispania,

induciffiqtieinteripsossunt conflrmata?etextracta).

dine, scientia inilitari, civili prudentia.

Eduardus tamen,quanquam rogatusa Pontiflcc *, utadSedem Apostolicam pro ineundo foederecum

Joanneoratoresinsigniauctoritatemitteret,excusa-

Una domestica incontinentia ad reliquarum virtutura injuriam non levem accessit. Vindicis nomen justitia;

commeatus syngrapha regis Francorum fidendnm non videri, cum jam ante Anglicus fevit
"

liberi

tasse

conciliavit, aliquandofornimius. Exstincti regis corpus, obsidione soluta, Hispalim relatum, et in regum sacello
uti

amor ad populum

ciulisobtruncatusesset

sed interBononiam atque

conditum; inde Corduba),

caverat .

Itium locum colloquii designandum.

Interea celebratam ingenti
S.

Eodem etiam

cavisse, ut vetera

moriens testamento Templa-

pompa
:

in Anglia

riorum bona, qute Hospitalariis equitibus addicta

ab ipso partim regiaj gazs, partim charissimis
aulicis adscripta fuerant, restituerentur rehgiosis

Thomae Herefordensis episcopi translationem, refert Walsinghamus his verbis Eodem anno

cum magna
S.

veneratione

facta

est

translalio

equitibus,

Thomce llerefordensis

episcopi, rege prsesente

cum nonnullis Ecclesiae Anglicana? praelalis regnique nobilibus, et aliis plebeis in multitudine copiosa B. Tradit idem auclor initum hoc anno ab
Eduardo maritimum proelium dubia diu et ancipiti victoria cum Hispanis Cantabris. Causa belli fuit, Hispanos infestasse Anglicas naves in mari
Aquitanico,

quo animam eo onere levaret, narrat verumsuccessoreseorum bonorum dulcedine delinitos, pradam e manibus non dimisisse; quanquam ipsis ira divini Numinis intentata fueBosius
^;
rit.

Defunclo tanto rege, Christiano

est

e.vercitiii

ani-

musconcidit, solutaque

Heracleae

obsidio,

Sparsa vero Alfonsi obitus fama, non illum Hispani modo, sed universi fideles luxere, ac prje
ca^leris jure

damnaque gravissima intulisse. Quam ullurusinjuriam Eduardus in Hispaniae oramcum

instructa classe conlendit: cujus adventu cognito

merito Christi vicarius immaturara

mortem

deflevit, ut subjectaj litteraj consolatoriae

Hispani ad bellum se impigre compararunt. Atrox

fuit et

ad Mariam reginam viduam datae testantur ' 42. Clemens, etc. charissima^in Christo
Mariffi

filice

diuturnum prcelium, ac demum Eduardus cruentam victoriam retulit quarto kal. SeptemConfirmantur ha?c a Matlhaeo Villano ' ejus temporis auctore quanquam Meyerus victoriam Hispanis tribuit. Qua; quidem clades sub Petri
:

regin

Castellac ac Legionis illustri.

bris.

a Non miramur, charissima filia, si clarae memoriae Alfonsi regis Castelte ac Legionis viri

tui

de hac luce transitus praematurus

tuum conet viscera

sternavit

animum,

turbavit

mentem,

novi regis

initiis conligit.

quffique mcerore conspersit:

cum

et

ad Eeracleam reginam et filium Petrum succesReliquerat magnum sui sorem consolatur papa. desiderium et luclum Alfonsus Castellae et Legionis
41. Alfonsus Castellce rex liie
:

subtractione tanti et tam clari

majestatis voluntate

filii,

nos etiam in tainque utilis

eorreptus obit

athletae fidei Christiana;, qtiantuni licuit, superna;

servata,

menter. Quis enim

principis casu

fidei zelator ipsius in

?

doluerimus veheejusdem

rex mense Martio,cui si vita longior superfuisset, Mahumeticam superstilionem e Granatensi regno ejus virtute excisum iri, spes ingens pios omnes manebat. Premebat tum obsidione Heracleam arceni

non doleat

non

tristetur ? quis oculos

quis in illius occubitu compescet a lacrymis ?

quis a moerore poteritcontinere? Ipse

tione

namque

in-

fatigabilis pugil fidei meiiiorata} pro illins cxalta-

tione

munitissimam, illiusque potiundae exspectabellum urgebat; cum lues castra invasit erexilque obsessos Saracenos. Suadebant Joannes Lara ac Ferdinandus Emanuel cedenduni inopiat natoe calamilali ac dissolvendura exercitum
:

ab annis teneris adversus hostes ejus et

ajiiiulos

tam strenue, quam

utiliter dimicavit

ipse,

de inimicis ejusconculcatisetdoniitis triumin Dei virtute reportans,

phum nobilem

dum

ad

eorum exterminiuni

acciuctus robore virtutis et animi sollicite laboraret, et laboribus suis spes

>

Mallh. ViU.

1.

I.

c.

7o. Gesla

in Cliron.

einu.
c.

Paul.
s

.-Eaiil.

in Jo. rege.

Ibid. p. 197. in
c.

IbiJ. p. 178.
III.

99.
1.

Walsing.
I.

Eduar.
15.

Clem. VI apud Bosq. Alb. Arg. ^ Toiu. u. Ep. secr. p. 175

quasi certa fructura polliceretur optatum, succisa

Matlh.
1.

Vill.

1.

i.
'

'

.Mallh. Vill.

i.

c.

41. Jo.
'

Mar.

1.

XVI.

c.

13.

Bosius

1,

II.

hist.

IIosp. Ilierosol.

Mar.

XVI.

xvi.

Toui. IX. Ep. secr. p. 5.

Ann.

ToMDS XXV.

Rayn. VI.

G3

498
lela vite,

CLEMENTIS VI ANNUS

9.

CHRISTI 1350.
'

quam nondum annosa

promiltebat,
avarse

aetas

longiorem

cum

de his spuriis ad

verisimiliter

mortis severo

agitatum.
causa, ut

Gusmania

regnum evehendis esset pellex eorum malorum

,
i

judicio,

quod nulla prorsus appellalione suspenditur, parere compulsus cst. In cujus obitu et si doleamus, immensius dolenti tibi, quasi ex sub-

nunquam
cscsa
'.

dititurna est prava felicitas, in

carcere

Adha?sit facinoris invidia Mariae

reginae vidua^, dolorem zelotypia; ex

impuro
:

diu-

tracla tibi allera tui parle, totique populo Christiano condolere charilas nos compellat ; atten-

turnoque

viri

conlubernio ulciscenti

inde orta

bella civilia, omissaque

Granatensi expeditione,
j

misericordiarum pater, et totius consolationis Deus, ex abducto patre tibi ex ulero tuo fllio, qui sub eodem viro tuo composuit virlutes et mores, quibus credita sibi regna et poille

dentes tamen, quod

Hispani in mutuas caedes ferrum exarcuerunt.

44. In Lusitania jus Ecclesiasticum

non parum

violatum est rcgis regiorumque administrorum

injusta vi
:

contempla enim ab

iis

est

anathematis
car-

pulos regat et dirigat ad salutem, in eo qui dedit

et abstulit o

sentenlia incussa ad afferenda Ecclesiarum jura,

consolamur.

atque in eos, qui edicta Pontificia afferebant,

cere
vel
exilio

Quapropter serenitatem tuam rogamus ct obsecranius in Doniino, quatenus prajmissa in examen debilaj considerationis adducens, et ad flnem universae carnis et mortalitatis legem, indictam generi humano communiter, retorquens aciem tiune mentis, ahjice lacrymas, compesce suspiria,

saevitum. De quilms

gravissime

Pontifex questus est apud Alfonsum * ac monuit, ne acceptama majoribus defensijurisEccIesiaslici gloriam labefactaret

Clemens,
lustri.
8

etc.

Alfonso regi Portugalliae

il-

moerorem prorsus omitte, sperans quod

re-

Quanto devotionis

tributor

bonorum omnium,

cui

nunquam

sine

manam
grala
tu,

affectu erga Deum et RoEcclesiam malrem tuam progenitores tui

remuneratione servitur, eiciem tiorum impendiis stipendia ipsum post labores etangustias, quiis prompta voluntate ac

viro tuo pro servi-

recordalionis incljta; regesPortugalliae claruerunt

digna
sincera

rependens
devotione

memoria

recensentes, et attcndentes quanla

illis

quos in ejus obse-

fili

charissime,

sicut in regni solio, sic in

et

virtutum operatione succedens, nos

eamdem

subivit, ad BeterncG quietis et felicilatis gaudia introduxit, ac inter sanctos et electos suos in sinu
patriarchffi sui

Ecclesiamespuritate fidei et devotionis sinceritale reveritus et continue revereris, speramus indubie,

et probabiliter cerli

natus tuus, sicut in regio solio,

cetur
et ille

Abrahas collocavit, Ut aulem idem sic in virtutum

sumus quod

in

regno tuo

li-

exercilio dicti viri tui successor laudabilis prcTdi;

bertatem Ecclesiaslicam, quam sicut princeps Catholicus defensare teneris, opprimi sub tuo praesertim nomine sive titulo non permittes; et quod,
si

principibus,

Rex regum, per quem datur regnare thronum tuum roboret et conflrmel,
el salutaribus

quid adversus

eam

in

eodem regno
,

aliqui mi-

ipsum maternis quod ipse regni

tate

monitis exhorteris,

sui primordia in justitia et ajquiet

stabiliat, Ecclesias

personas Ecclesiasticas

honoribus

ampliet

favoribus

prosequatur

et

earum
tatem

custodiatlibertates: subditorum

gravamina

nus provide fieri remedio celeriter et favorabiliter corrigetur, Habet siquidem insinuatio fide digna multorum, quod dum in aliquossubditos tuos proejusdem EccIesicE recuperatione jurium excommunicationis senlenprovisionis tUcB
tia rite

tentaverunt

relevet,

et

bonos promoveat, malos exterminet, pieclementiam amplectatur. Nos enim, ad

quantumcumque
licet

profertur, statim

cum in

vocem

frivolae appellalionis

erumpitur, per

charitatis debito

honoris ejusdem nati tui incrementa ex palerna; habentes affectionem et animum

tuis, ac ejus

litleras regias expresse

mandatur, quod nullussic

excomniunicatos pro excommunicatis habeat, aut

prompliores, in his et

quibuscumque

beneplacitis, qu;e Apostolico favore prosequi Deo juvante proponimus per dilectum filium nobilem

tanquam excommunicatos evitet; et quod clerici, qui nuntiorum nostrorum litteras super hocexsequunlur, aut ab eodem rcgno exulenl, aut experiantur angustias carcerales
:

virum Raimundum de sancto Michaele, servientem armorum nostrum, exhibitorem praesentium, et

quoties
fiducia

et alia

mulla
;

fiunt,

quae relinquimus ad praesens silentio

libertati

ex quibus

o|)portunitas
filiali.

exiget

Datum Avinione
ctiam
est aliis

requirere poteris VI kalend. Junii,

litteris

anno

ix .
'

43. Solatus

Clemens

non modicum derogatur. Et credimus (ut) pra;ter conscientiam tuam fiant quia tameu nomine tuo fieri asseruntur, decet magiiitudinem tuam tanto
Ecclesise

quanivis hacc

verisimiliter
;

parum

a superioribus verbis sententiisque discre-

corrigere

illa celeriter,

quanto

(si

vera sunt) ho-

panlibus novum regem Petrum, et ad virtutes regias seclandasest adhortatus. Verum ipse prima
regni sui auspicia a crudelitate duxit, srevireque coepit in fratres spurios ^ Odiorum causa fuit nimia; illorum opes ac potentia, quse suspicionem
afferebant. Et

nori tuo derogant potius et saluli, etc. Dat. Avin.

XA'I kal. Septembris,

eaedem
45.

querelffi

anno ix. Repetita; ' sunt Hl non. Septembris, atque Alfonjuris Ecclcsiastici
lcsi

sus tanlo mederi malo jussus.

Regem Ararjonum
litteris

rege in

quidem susceptum olim a Lusitania; Alfonsum regem Castella^bellum vidimus,

sorem Clemens

monet.

In Aragonia

'

Tora. ix. Ep. secr. p. 6,

Mar.

1,

XV,

c. 16.

'

Tom.

jx. Ep. secr.

p. 81.

Ibid.

Mar.

I.

xv.

c.

17.

p. 105.

CLEMENTIS VI ANNUS
eliam Cc-Bsaraugustae atroci facto Ecclesiastica dignitas
est

9.

CHRISTl 1350.

499

labefactala

cum enim

interiuintius

arbifrii prosecufor praefatum Bernardum, poenas eoruindem canonum senlentiasque noii verifus,

Poulilicius regios administios sacras opes inique

iiiandasti

teferrimo carceri mancipari, ubi velut

exlorquentes deflxisset anatliemate, ac vocatus a Pctro rege constanti aniino gesta rescindere detrectasset,

multorum criminum reus ignominiose detentus, tandem de illius ergastulo non concedenda sibi
libertafis grafia, sed ut parafa sibi gravia inliuma-

contumeliis proscissus a rege ac gra-

vissimis [icenis iniquissime affectus esf.

Ob quam
caelesti

inipietatem
ira,

Pontifex
'

Pelrtim

intentata

admonuit
:

ut

administrorum grassationes
Petro regi Aragonura
iliustri

coerceret

formenfa seiitiret vel subiret, morfis supplicium, nisi in hujusmodi revocatione deferens homini confra Deum tuis jussionibus pareret, eductus; cum ille virlufis constaiilicerobore comniter

Clemens,

etc.

spiritum consilii sanioris.

In regnis etterris tuis, Dei timore posfposito
et

canonum

reverenfia vilipensa, opprimunfur

munitus, post sumenda de patre suo et ipso quoque opprobriosx ac dira; niorfis supplicia, quae ministiorum tuorum immanis furor comminabatur, eidem inflexibilem ad id inclinari animum
nullatenus pateretur, ministri iidem, affecfionein

Ecclesiaj Ecclesiasticaeque personae, jura

usurpan:

tur earum, et libertas Ecclesiasfica conculcafur

efenini

tuam super hoc

cum

aliqui rescripfa Sedis Apostolica; con-

sentienfes, illum ad cujnsdam eminentioris turris prfccipitium adduxerunt (ad

tra quosvis tibi

subditos laicos ad Ecclesiasticos

cujusetiam turris pedem

miserabilis pater infelicem

stare
fllii

judiccs in dictis regnis et terris impetrent (sicut

eis licet in

sui

compulsus idem casum, quem

multis casibus de jure

communi

et

ansius

consuetudine approbata)

offlciales tui juris ordi-

nem

subverfentes, impetrantcs rescriptis uti hu-

et conslernatus animo exspeclabat) vestimenfis post heec Bernardus idem clericalibus denudatus est, et gravioribus terroribus utpote vi-

jusmodi, et judices impetratos eosdem ipsorum rescriptorum vigore procedere non permittunt et
:

cinae mortis exacfus, ut firocessus habitos revoca-

dum pridem

dilectus filius Bernardus Alanhani

canonicus Valentinus A. S. N. contra quosdam laicos subditos tuos pro eo, quod sibi nomine camerae per eosdem sohere contumaciter contemnebant, excommunicatioaissententiam profulerat,
et

ac illo flrnio adhuc proposito assensum pra;here imporlunis et tremendis jussionibus recusante, praefati ministri tui, sed crudelifatis deteret
;

standae pofius,

eum

deflexo capite pedibus reti-

eamdem impie demiserunt ubi aliquandiu pendens immaniter post viscerum

nenfes, extra turrini

quosdam processus

alios fecerat,

prout in forma

evacuationem

et

intolerabilem voinitum

quodam-

dictaruin litterarum poteiat contra eos; tu prae-

modo

fatum Bernardum, missis ad eum nuntio etlitteris regis, ad tuam prapsentiam accersilum, et'in conspectu regio constifutum post injurias, contumequibus transgressus limites lias et opprobria , modestiae regiae ipsum, sed nos potius, ad quem respectum habere debueras (cum hoiiorem et injuriam, qui deferunfur missis, certum sit mittentibus irrogari, sicut ipsa Veritas, quae Apostolos,
id
est

factus exanimis, metu, qui in constantem utique cecidif de facto, cum de jure non posset,

processus hujusmodi revocavit, sic(|ue minisfri ipsi eum vittc superstitem servaverunt sed liber:

beueflcium nec pater nec fllius iidem potuerunt consequi, nisi prius ab eodem patrc (quilicet
tatis

innoxius confra Dei prceceptum dicentis

i?iiquitatem
filii

Pater

non portabit

propter fllium,

jubente

nuntios suos Evangelium

:

omni

creaturae

tenebantur in vincuIis)quoad pra;fatus Bernardus omnes processus , quos auctoritale

te,

pra;dicare transmittens
recipit,

Omnis, inquit, qui vos

me

recipit, attestatur) lapsa iiimis licentia

Apostolica fecerat, revocaret; et nihilominus illos tibi traderel infra mensem tunc proxime secu-

Iacessisfi,adrevocationem hujusmodi processuum

turum

gravium incussione niinarum cium induxisti (subditque) dum ipse minarum et terrorum illalione hujusmodi ad eorumdem processuum revocationem flecti nequiret, sicut non
et

terrorum atro-

alia impie ab ipso contra libertatem Ecclesiasticam patrata; incussas fitroces minas episcopo Vcilenfino, ne Aposfolica impcria

Exprobrare pergit

capesseret, viros Ecclesiasticos ad Scccularia Iribu-

debebat; tu lenitatem regiae gravitatis rigore levitafis exasperans, et mansuctudinem convertens in

iram, gladium

nalia rapi jussos, duos clericos ab ipsius administris

Ccxsaraugusfffi
alia,

extremo supplicio

affecfos,

atque
Eccleet

laudem vero
concessit, ut

quem tibi ad vindictam malorum, honorum divina potentia porfare

perimeres,

qua; ipse dissimulatione prajferit.

Deni(|ue

invehilur acerrime ob sprefas censuras

siaslicas,

eumdem Bernardum

non

quibus ob non solutum Sardinicc

:

Cor-

metuens tremendam illani senlentiam, quam per Evangelicam vocem Doniinuscomminatur: Onmis qui ferit (jladto, peribit (jladio; &\cm\%\.i cuinque iracundiam tuam expleri, et circumslantes aut
:

sicic vectigal se irretierat

Tuinsuper, utasserfiomonstraYiteadem,claves Ecclesia;, quibus salutis via infidelibus clauditur,

et

fidelibus aperitur,

perperam vilipendens

(quod vcrisimiliter credimus)

hibereiit, tu

ijisa

iiiodestia iiro-

adhuc

tui

contra Deiim etjustitiam

(quanquam propter neglectam aut, quod absit, contemptam solutionem annui census, in quonobis et
Ecclesi;c Roiiiantc
praifafa;

pro regno SardinicC et

'

ToiD. IX. Ep. secr. p.

lliU.

Corsica?, quLC a nobis ef Ecclesia ipsa tenes in feu-

500
diim,
cl

CLEMENTIS VI ANNUS
pro quibus nobis et
illi

9.

CHRISTI 1350.

subditus et ligius

invicta castrorum. Quapropter serenitatem

tuam

vassallus existis, tencris, ut nosti, ac propler coni-

monemus, requirimus

et

hortamur

in Doniino

missionem etassensum tam gravium excessum pracdictorum,

tiis
si,

attentius obsecrantes, tibique tua; salutis intuitu

ut prsmitlitur, excessus luijusmodi

injungentes, quatenus pra?missa omnia si,utpr8emitlitur, vera sunt,

verisiiit, sis diversis

excommunicalionum senten:

pro divinac majesfatis reveet

innodatus) coram te facis divina solemniter,non

rentia, nostra; interventionis obtentu,

tuae consideratione salutis
et

ipsius

sine injuria Catiiolica; fidei, officia profanari

cum

emendans prudenter,
eis

tamen tanto

quisqiie

debeat abslinere a

licitis,

corrigens studiose, ab his et

;

similibus abs-

quanto se meminit illicita perpetrasse, donec reconciliatus Deo, dignos pcenitentise fructus aflerens, capax gratise sis effectus .

tinens

et

officiales ac

ministros ipsos aliosque

Ecclesiis et per-

subditos tuos

omnino compescens

Ex his colligitur, Petrum regem qui diu ob intermissum tribus annis prEEteritis Sardinis et CorsicE censum duopendi Ronianae Ecclesiae
,

sonis eisdem pro injuriis et offensis

hujusmodi

eis,

sed et nobis etiam (ut pra;fertur)

illatis,

emendam
anno
ix .

et satisfaclionem debitas exhibeas, et facias exhi-

rum millium marcharum

solitum
,

beri, etc. Dat. Avin. YI kal. Decembris,

censuris devinctus fuerat

',

et

IV

lial.

Februarii solutus

nexibus auathematis ea lege,

Correptus Apostolica censura Petrus rex Aragonum oratores ad poscendam veniam proxiino

ut recurrentibus singulis annis sex proximismille marcas una cum aliis duobus ex Gduciariistabulis

promissorum lideni hoc Clemens te blaiidis sermonibus intuorura 46. Nullus quinimo iu successuum prosperitate sustollat Dei tui, tanto humilior semper appareas, conspectu quanto ille te benigniori prospexit intuitu, quanconstitulis

persolveret;

ipso

anno

violasse. Pergit

toque processus tuos felicioribus successibus

cundavit
:

foe-

meinor quod ille Nabuchodonosor princeps magnus sit commutatus in belluam, quia nimia felicitale successuum in superbiam elevatus
nulluin sua^ potentiae posse resistere inaniter co-

anno ad Sedem Apostolicam decrevit '. 47. CardinaUiim creatio. Auctum'est hoc anno a Clemente cardinalium collegium, de quo Vit;i3 illius scriptor Dicto, inquit, anno scilicet ^quinquagesimo, prccfatus papa fecit creationera duodecim cardinaliura, videlicet decem presbyterorum et duorum diaconorum, et hoc die decima septiraa mensis Decerabris, qua fuit feria sexta Quatuor Temporum. Presbyteri autem fuerunt isti dominus i^ilgidius Alvari Hispanus tunc

archiepiscopus Toletanus
stor de Sarestudio,

dominus

frater

Pa-

dioecesis Vivaiiensis,

Ordinis
:

Minorum

tunc archiepiscopus Ebredunensis

Deus enim humillimus superborum quibus sed apud humiles, quiresistit corda non incolit bus suam largilur gratiam, suam elegit mansionem et quamvis misericors legatur et paliens, describitur tamen Deus zelotes, et Dominus ultionum. Noli ergo noli adversariorum Ecclesia;
gitavit.
:
:

dominus Raimundus de Canilhaco,

dioecesis Mi-

raatensis, canonicus regularis Ordinis saucti

gustini, tunc archiepiscopus Tolosanus
;

Audominus

Pictavinus de Montesquivo (Portantinus de Montesino) Vasco,

tunc episcopus Albiensis

dorainus
dioecesis
:

Nicolaus de Capocia
Urgellensis
;

Romanus, tunc episcopus

noli sub contra illam pravis assentire consiliis conservandoruiu tuorum jurium conflcto pra^textu pati Ecclesiarum jura discerpi, et libertatem Ec:

dominus Petrus de Crosso,

Lemovicensis, tunc episcopus Anlissiodorensis

doiiiinus Pontius (Arnaldus) de Villarauro, Vasco,

clesiasticam

conculcari

noli in

membris

suis

sustinere ipsius persecutionem Ecclesia^, quoiiiam

omnipotens Doniinus, qui cuncta largitur, ex

prospiciens,
facit

alto

Appamiarum monachus S.

canonicus Ordinis S. Augustini, tunc episcopus dominus Guillelmus de Agrifolio

:

Benedicli, tunc electus Cacsaraugu-

plerumque propriis careat, qui concupiscit indebite aliena; et Pharaonem illum, persequentem diebus illis Ecclesiam, id
ut

stanus, consanguineus et cubicularius ipsius papae

dominus yEgidius Rigaudi, tunc abbas

S. Dionysii

congregationem tunc fidelium Judaeorum, exercitu suo excussit in mare. Redemptor etiam noster adversus eamdeiu Ecclesiam, quam
est,

cum

prope Parisios, Ordinis S. Benedicti, et dominus frater Joannes de Molendino, dioecesis Lemovicensis, tunc generalis magister Ordinis Pra^dicatorum.
Diaconi vero fuerunt, dominus Raynaldus de Ursinis Romanus, tunc Sedis Ajioslolicae notarius, et

solus ipse fundavit et consecravit cruore proprio, quiqueregit, gubernat et protegit, portas inferi,id
est,

doniinus Joannes, filius vicecomitis de Caramanno,

neiios Joannis papa; Vigesimi Secundi,

abusum sa;cularium potestatum,

sinit.

prajvalere

tunc Sedis

non

Quinimo, viigam

sua; virtutis emittens

:

Aposlolicae notarius .
litterie,

Sunt
,

in Regesto Pontificio

scabellum

pedum suorum

ipsius posuit inimicos

nam

in

fundamento
si
:

solido angularis lapidis, qui

niissus est Chrislus,

stens, et

quatilur,

eadem Ecclesia firma consinon conleritur turbinibus po-

testatum quinimo, conquassatis in terra multorum capitibus superborum cervicem erigentium

coutra eam, cunsurgit quolidie fortior, velutacies

extremo anno data; ad Amalvinum, quem Porlavinum in Codice Pictavinum ab auctore regio appellatum vidimus, Albieusem episcopura, quibus ipsura de adepta una cum aliis cardinahtia dignitale certiorem factum, ad aulain Ponliflciam
jubel accedere
'

'

Inter quos, inquit,

toiii.

nimirum
Tom.

Lil).

l'riv.

Hom. Ecd
li>7.

lii.

p.

22.

Ms. bibl. Vat. sign.

num.
1

20'i(l. in
p;:i,'.

Clcin. VI et gcstaClcai. VI aiiudBosq.

ix.

Toiu. VIII.

lip. :ec]. piij.

in.

Ep.

SCCI'.

CLEMENTIS VI ANNUS
viros electos ex milllbus assiimptos ad adjuvan-

10.

CHRISTl 1351,

501

tera;

aLicet, inquit, imitanda servarit anliquitas,

dum

Pontificem in gubernatione navis, quoe est

te,

ut ad
capello

bonorem cardinalatus evectus non

rubco uteretur,

prius

Ecclesia,

quem tuarum monile virtutnm

ido-

quam
:

illum de

manu

neum

tanto ministerio nostris pra3;entatobtutibus,

numerantes, ad cardinalatus bonorem duximus

promovendum.

Festina

itaque

fili,

festina,

et

Romani Pontificissuscepissel attendentes tamen, quod tu, quem ad lionorem bujusmodi duximus assumendum quique assumplionis tempore de
,

suavi jugo levique oneri

Domini

colla

submissu-

Romana
tiis

curia absens cras, habes pro certis negoGlii nostri

rus accede, ut sicut bonoris factus es parliceps,

sic

arduis charissimi in Christo

Joannis

oneris et mercedis participium

kal. Januarii,

merearis. Da-

regis

Francorum

illustris,

in

quibus idem rex

tum Avinion. XiV

48.
littera?

anno ix.

prtesentia iua indigere se dixit, diebus aliquibus

in partibus ipsis de nostra licentia remanere; cjusdem regis supplicationibus inclinati capelhim hujusmodi per dilectum filium nobilem virum Nicolaum Judicis domicellum, dominum
,

Conceplfe sunt

eadem verborum forma

Antissiodorensem,
su-

ad Petrum episcopum

Arnaldum episcopum Appamiarum, Joannem

premum Ordinis Prscdicatorii magistrum, atque /Egidium monasterii S. Dionysii Parisiensis dioecesis abbatem. Cum vero bujus postremi opera Francorum rex egeret, Clemens singulari beneficio pileum rubeum illi tradendum Parisiensi, Laudunensi et Carnotensi episcopis transmisit, quo argumento sequenti anno tum ad hos episcopos, tum ad /Egidium ipsum scriptae suut lit-

de Launeria Sancti-I*ontii, Thomeriarum direcesis, nepotem nostrum, venerabilibus fratribus noslris

Parisiensi et

Laudunensi
tibi

et

Carnotensi episcopis,

exbibendum

per ?os vel alium

eorumdem,

providimus destinandum. Dat. apud Villamnovam Avin. dioec. XVIII kal. Aprilis, anno ix .

CLEAIENTIS VI

ANNUS

10.

CHRISTI

1351,

1.

Ad exstingmndum Armenorum errores, Clepatriarchce fidei

;

missa a Pontilice

mens eorum

Romanae cupita per

superioribus
annis

litteras transmittit

regemadunionem instauranpuritatem

dam

hortatur.

Susceptas
fidei

formulaunacum aliis nonnullis expunxisset partriarcha, ac profiteri etiam subterfugisset, malignos s[)iritus non natura, sed pravo liberi arbitrii usu ab ea dignitate, in qua boni
criminum maculas fuso animalium cruore non deleri jejuniaesu piscium et olei non violari Baptismum non repetendum infantes ante octavum diem baptismo posse ablui neque illum alio liquore (]uam aqua elenientari conferendum in Eucharistia Christi corpus idem numero, quod e Virgine natum affixumque in
erant creati, descivisse
: : :

in revocanda ad
clesia,

Armenorum Ec,

discutiendisque erroribus

quos ofiudeRassus, ac
,

rant Dioscorus,

Eriscartus, Jacobus,

Vartan insignis impietate baeresiarcha

qui ad

evertendam Romanae Ecclesiae doctrinam plures sacrilegos Commeutarios scripserat, curas Apostolicas urgere Clemens VI perstitit, anno Cbristi millesimo trecentesimo quinquagesimo primo, Iddictione quarta. Sensisse quidem male Armenos de processione Spiritus sancti ex Patre Filioque, de
peccato originali ex primis parentibus contracto,

neminem nisi sacerdotio iniliacruce existere tum, quantovis sanclitatis fastigio conspicuum Christi corpus conficere posse sacram exhomolo:
:

de essentiai

divinffi

intuitiva visione,

qua anima;

gesim omnium peccatorum lethalium ad salutem adipiscendam necessariam. Ad plura etiam alia a
Pontifice proposita Gdei orthodoxa} capita, nimirum B. Petri erga alios Apostolos auctoritatem

ab omni labe libera; segregata;que a corporibus potiuntur, de animarum in peccato lethali per-

eunlium

in inferno suppliciis, de virtute Baptisiiii

delentis origine et actu suscepta peccata, de non destructo a Christo infimo inferno ; gravem suspi-

cionem injecerant,

cum

ea fidei capita ex trans-

ejusque successorum in omnes Ecclesias primatum ex processioneSpiritussanctiPatre Filioque duas in Christo voluntates ac naturas, personjeque unitatem ; alque alia ad superiora spectanlia ob-

502

CLEMENTIS VI ANNUS 10.

CHRISTI 1351.

scuris sententiis responderat patriarcha sive suo

sive interpretum vilio. Ut itaque missis ambagibus,
fldei

vel imperfecta, et ex nonnullis, forsitan scriptoris

vel interpretis vitio,

veritatem
putavit
flilei

puram
aiaul
',

iu luce collocaret, mullis

interrogationibus

illum

instandum circa
clare expromeret,

singula

ut

mentem

confessio maniprovidimus salubriter subnectendas, ut tu et eadem Armeniae Ecclesia non in lenebris, sed in luce, ad illas pure
feste colligitur, interrogationes
filii

minus vera

tum

illa

capita, quce

ex transmissa formula
(1)

et simpliciter respondeutes, effecti lucis

illius

omiserat, profiteri jnssit Pontifex

2. a

Venerabili fratri Consolatori, dicto calho-

luminis veri de lumine, quod indeflciens perseverans, omnem hominem venientem in hunc mun-

licon

Armenorum.
Super quibusdam capitulis, quse pro pleeruditione tua et Ecclesiae

dum
Armenorum
in

illuminat, inaeternae beatiludinis patria felici

visione perfrui valeatis.

3. In primo igitur capitulo responsionis tuaj, quo pro fundamento ipsius Catholica; fidei praeniittis, quod tu et Ecclesia Armenorura, quae tibi

niori

vera sancta; Romanse ac universalis Ecclesiae, quae favente Domino (qui eam fundavit,
flde recta et

in

rexit et

regit,

quique ut

fides ejus

non

deficeret
calle in-

obedit, creditis et
dicilis

tenetis, promittitis tenere, et

exoravit) per veritatis

cessit et

viam impolluto

tu

et tota Ecclesia

Armenorum

tibi

obe-

graditur,

dudum

per venerabilem

fra-

trem nostrum Joannem archiepiscopum Pisanum^ tunc electum Coronensem, et bonte memoriae Antonium episcopum Cajelanum (quos ad partes
ipsas,

dientium, quod eadem Ecclesia Romana, cujus summus Ponlifex est papa Romanus, est sola Catholica, et in ea sola est vera salus et una vera
fides, et unum verum Baptisma, peccatorum, quacrimus Primo,
:

et
si

vera remissio
creditis tu et
illos,

commisso

eis in illisplenailegationis offlcio,

signanter propterea misimus) responsiones tuaset Ecclesiae Minoris Armeniae, per eumdem Joannem

EccIesiaArmenorum, quae tibiobedit, omnes

qui in Baptismo

eamdem

fidem Catholicam rece-

archiepiscopum, praefato Antonio episco|)0 in sui prosecutione itineris, jubente Deo, naturic debi-

perunt,etpostmodumacommunionefideiejusdem Ecclesiaj Romanaj, quae una sola Catholica est,

recesserunt vel recedent in futurum,esse schi-

tum

exsolvente, sub certiscapitulis comprehensos benigne recepimus, et super eis, cum venerabilibus
fratribus
nostris

smaticos
ipsius

et

ha^reticos, si pertinaciter divisi a fide

sanctaj

Romanae

Ecclesiae

Romanaj
si

Ecclesiae perseverent.

Secundo peobedientes,

cardinalibus, et nonuullis patriarchis,

archiepi-

timus,

creditis

tu et

Armeni

tibi

scopis, et episcopis, aliisque praelatis Ecclesiasticis,

quod nullus homo viatorum

Ecclesiffi, et

extra

fidem ipsius

ac sacrae theologife

magistris decretorum docto-

obedientiam Ponliflcum Romanorum,

ribus habita deliberatione matura,

non potuimus nec possumus ex responsionibus hujusmodi quo ad plura elicere, quid tu et eadem Ecclesia Minoris Armenia^ sincere et pure credatis, ac etiam
teneatis. Et ideo, quia confessio sancta; et Catholicai

poterit finaliter salvus esse.

B

In secundo vero capitulo dicis te credere et

tenere,

simplex esse debet et clara, sicut Salvator et Redemptor noster nos edocens Qiii facit, inquit, veritatemvenit adiucem, ut manifestentur
fidei
: :

quod solus Pontifex Romanus habet plenitudinem potestatis, quam beatus Petrus Apostolus habebat, et quod ipse Pontifex Romanus solus est universalisChristi vicarius; etquod tucatholicon

Armenorum

es et esse

debes obediens Pontifici

opera ejus, quia in Deo facla sunt. Et e contra Qui male agit, odit lucem, et non venit adlucetn, ut fiant ejiis opera manifesta ; nos de tua Cccterorumque Armenorum, sicut aliorum quoque fldelium, quorum curam Providentia nobis divina
commisit, ex
liciti,

Romano, propter hanc tamen obedientiam non yis te vel tuam Ecclesiam in aliquo miuorare vel
perdere, nec diminuere gratias, libertates, curas,
dioeceses, jura, et potestatem

jubendiomnibusAr

menis, quai tui praedecessores et Ecclesia Armenorum receperunt et tenuerunt ab ipsa Romana
Ecclesia
;

paterna.^ cliaritatis affectu allente sol-

imo deprecaris, quod

tibi et

Ecclesia3 tuae

hac parte debitum impleamus, quibusdani ex ipsis tuiset ejusdem Ecclesiae

ut nostrum in

remanentibus, nos qui sumus Romanus Pontifex accrescere faciamus libertates et jura tna
praedictis
et tuaj Ecclesiae,

Minoris Armeniffi responsionibus, ex

quarum

ali-

quibus conditiouata, ex quibusdam vero diminuta

potest, ad uostri
dicis, te

quantum secundum Deum fieri memoriam sempiternam. Iterum

'

Tom.

X. Ep. secr. p. 72.

et

Ms. arch. Vat, de reb. Tarl. Armeii.

tholica et

credere et tenere, quod antistites de CaAposlolica Ecclesia debent esse obeVontifici,

Grffic. et alior.

ia iidel. et schis. p. 89.

dientes

Romano

quia Christus plenitu-

(1)

sationes Latinorum espenduut,

Qua; in Annalibus bic recitanlur lilters Ponlificia; ad catbolicon Armenorum dubias eorumdem Armenorum responsiones ad accuexplicent, edicuiit. Qua oecasione animadvertere bic juvat responsiones 'et ambiguitates illas ut Armeni

hasce Armenorum, qus a Poutiiice discutiuntur, louge diversas esse ab illis quas Aruieui in pleno Coneilio, anno 1343 celebrato, et a nobis in Nola ad an. 1341, 48 relato, in scriptis redactas ad Clemeutem Poutificem transmiserunt. Nam praiterquam uihil eorum, qua; in his Poulificis litteris ex Armenorum apologia referuntur, in Concibo Armenico occurrit; constat pariter apologiam Concilii Armenici Romam transmissam fuisse ante annum 1346, cum anni ilUus Aprili niense Joannes Sutrinus episcopus illam Ronve sibi deseripserit, quod

adnotatum repent P. Martene in suo Codice vet. mouum., tom. vii, col. 311. Apologiam vero quam Poutifex iu his litteris vexat, retulit ad Pontificem Joannes Corouensis archiepiscopus, qui anno 134G in Armeniam missus uon diu aute huuc annum 13ol rediisse ceusendus est. Gemina; ergo Armenorum Apologi distinguenda; sunt ; iilia a Concilio Armenorum anni 1343, altera vero a calholico, ut arbitror, noii Mansi. diuante auuum 1331 data.

CLEMENTIS VI ANNUS 10.

pro Item dicis.te credere,quod quilibet Pontifex Romanus, qui summusest, pr.Tlenentil)iis ejus.
terilus, prfcsens et futurus, erat, est et erit

CHKISTl 1351.

503

dinem locum

potestatis tledil beato Petro pro se et

chas,catbolicon, arcbiepiscopos,episcopos,abbatcs
et

quoscumque

prajlatos alios de dignilalibus, in

qiiibiis fuerint conslituti, possit

niajciris vel

ad aiias dignilales

locum-

tenens beati Petri

quia

fuit et est et erit

immeomncs
:

diate universalis Christi vicarius.

Item promittis

minoris jurisdiclionis transferre, vel exigentibus eorum criminibus, ipsos degradare et dcponere excommunicare et Sathanai tradere.
,

quod,

quantum
et

in te

erit,

facere curabis

subditos tuos Ecclesiaslicos et sajculares pra^dicta

Septimo, si credidisti et adbuc credis, Ponlificialem auctoritatem non posse nec debere subjici

omnia
his

singula firmiler credere et tencre

:

super

ergo qusrimus

Prinio,

si

credidisti, credis

cuicumque imperinli et regali, aut alleri saiculari I)otestati, quantum ad inslitutionem judicialem,
disti et credis,

vel credere es

paratus

cum

Ecclesia

Armenorum

quod beatus Petrus plenissimam potestatem jurisdictionis acceperit super omnes fideles Christianos a Domino Jesu Christo et quod
quae libi obedit,
:

correctionem vel destitutionem. Octavo, si crediRomanum Pontificem solum posse

omnis potestas

jurisdiclionis,

quam

in cerlis terris

et provinciis, et

diversis partibus orbis specialiler

sacros generales canones condere, plenissimam indulgentiam dare visitantibus limina Apostolorum Petri et Pauli, vel ad Terram-Sanclain accedentibus, aut quibuscumque fidelibus vere et

et particulariter
teri

babuerunt Judas Thadaius

et

cx-

plene poenitentibusetconfessis. Nono,

et credis,

si

credidisti

Apostoli, subjecta fuerit plenissime auctoritati

omnes qui

se conlra

et potcstati,

credentes in

supcr quoscumque in Christum omnibus partibusorbis bealus Petrus ab ipso Domino Jesu Christo accepit et quod nullus Apostolus, vel quicumque alius super omnes
;

quam

clesiae

erexerunt

et in finali

fidem Romana! Ecimpoenitentia mortui

si

fuerunt, damnatos fuisse, et ad perpetua inferno-

rumsuppliciadescendisse. Decimo,

credidisti et

adhuc

credis,

Romanum

Ponlificem circa admi-

Christianos, nisi solusPetrus plenissimam potesta-

tem

accepit.

Secundo,

si

credidisti,

tenuisti vel

nistrationem sacramentorum Ecclcsiaj, salvissemper illis, qua; sunt de integritate et necessitate sa-

credere ac tenere paratus es

subjectis,

cum Armenis tibi quod omnes Romani PontlQces, qui

cramentorum posse diversos

Undecimo,
si

ritus

Ecclesiarum

Christi tolerare, et etiam concedere, ut serventur.

beato Petro

succedentes canonice intraverunt et canonice intrabunt, ipsi beato PetroRomano Pontifici

credidisti

et

credis,

Avmenos, qui
obe-

Romano

Pontifici

in diversis partibus orbis

successerint et succedent in
poleslatis,

eadem
ipse

plenitu-

dine, jurisdictione

quam

beatus

Romanac Ecclesia in adminislratione sacramentorum, et in Ecciesiaslicis

diunt, et formas et ritus
officiis,

Petrus accepit a
et

Domino

Jesu Christo super totum

si

universum corpus

Ecclesiae militantis: Tertio

cum

credidistis

et creditis

tu et

Armeni

tibi subjecti,

jejuniis et aliis caeremoniis studiose et devotione observant, bene agere et illa agendo vitam a;ternam mereri. Duodecimo, si cre,

Romanos
Ponlifex
cessive

Pontiflces, qui fuerunt, et nos qui sumus Romanus, ac illos qui in posterum sucerunt, tanquam legitimos et potestate ple-

didisti et credis, neminem de dignitate episcopali ad archiepiscopalcm, patriarchalem vel calhoiicon

posse

transferri

auctoritate

propria, nec eliam

saecularis, sive

nissimos Cbristi vicarios,

risdiclionem,
in

omnem

polestativam ju-

auctoritate

cujuscumque principis

quam

Cbristus ut caput conforme

rex fuerit, sive imperator, vel quicunique aiius

fnitus

humana

vita habuit,

immediate ab ipso Christo

credidisti et credis,

qualicumque
si

potestate et dignitate terrena.

super lotum ac universum corpiismiiitantisEcclesia;

Tertiodecimo,

credidisti et

adhuc

credis,

solum

accepisse. Quarto

si

quod

Romanum
theiiticam

omnes Romani
sumus,
et alii

Poiitifices

qui fuerunt,

nos qui

Pontificem, dubiis emergcntibus circa fldein Catholicam, posse per determinatioiiem au,

qui erunt in posterum, ex plenifuet auctoritatis praemissa;

cui

sit

inviolabilitcr

dine potestatis

potuerunt,

fluem imponere

et

esse

verum
:

et

adha;rendum, Catholicum

possumus et poteruut immediate per nos et eosde omDibus tanquamdejurisdictioninostraeaceorum subditis judicare, et ad judicandum quoscumque
voluerinuis Ecclesiasticos judices conslituere et
delegare. Quinto,
si

quid(iuid ipse auctorifate clavium sibi traditarum a Christo deterininat esse verum ct quod detersi censendum. Quartodecimo, si credidisti et credis novum et vctus Testamenluni in omnibus libris, quos Homanae Ecclesiae uobis tradidit auctoritas,veritatem

miiiat esse falsum et haereticum,

credidisti et credis,

quod in
Ponti-

tantum

fuerit, si et erit

suprema

et

pra^eminens
et

auctoritas et juridica potestas

Romanorum

indubiani per omnia continere.

Respondendo vero ad articulos etiam Minoris Armenia; Ecclesiae, per nos missos, pracmittis quod quae diclurus es, sunt de doctrina veteris et

ficum qui fuerunt, nostri qui sumus,

tuerint,

illorum

qui in posterum erunt, ut a nemine judicari po-

potuerimus, neque in posterum poterunt

sed soli Deo judicandi servati fuerint, serveniur,

et

novi Testamenli, Thadai et Rartholonia-i Aposlo-

servabuntur

noslris

quod a non potuerit, neque

:

et

seutenliis et judiciis
possit,

lorum,

et universalis consilii

sanctac CalholiciE et

nec poterit ad

Apostolicae Ecclesiac tradita, ut credenda et tenenda

Ecclesiffi

aliquemjudicemaliumappellari.Sexto, sicredidisti
et

Armenorum,

etc.

Super quo a
si

te

qu;e-

adhuc

credis,

plenitudinem potestatis Romani

rimus, quae sequuntur. Primo,

credidisti,

quod

Pontificis se extendere in taatuui,

quod

patriar-

doclrina novi et veteris Testamenti a beatis Apo-

504
stolis

CLEMENTIS VI ANNUS 10.

Thadspo
et

CHRISTI 1351,

Bartlioloinrco

fuerit edita,

vel

solis illis

prmlicantibusEcclesiaeCatholicae per eos

manifestata. Secundo,
dffiuni

Judam,
et

et

ThaBartholomfeum Andreee, Jacobo

si

credidisti et credis

non manet nisi una natura, quemadmodum non est nisi una sola persona et si tu et Armeni, qui tibi obediunt, delestamini Eutychen
sto
in eo
:

et

Dioscorum, ac
Christi

caeteros

eorum complices
;

hsere-

majori

minori, Joaniii Evangelistse, ac ca:teris

a Petro Apostolis praefuisse, vel majoris auctoritatis fuisse.

a

Secundo capitulo

scribis, te et

Armenos

tibi

obedientes credere, quod Spiritus sanctus procedit

a Patre et Filio, et tu et

quod usque nunc

particulariter

carnem et divinani essenliaiii in unam confundentes naturam vel dicentes, Christum nihil maternae substantia; suscepisse, sed tantum Dei naturam sub habitu latere liumano, quemadmodum latet homo sub indumento et beatum Leonem, sub quo celebratum est Chalcelicos,
:

Armeni tibi obedientes dixistis, sed deinceps quantum poteris, facies hoc generaliter dici. Circa quod capitulum per te ad sequentia volnmus responderi. Primo,
si

donense Concilium, et praedictam haeresim et ctos haereticos condemnavit, firmiter creditis,

didi-

vinam essentiam
es paratus,

inter sanctos alios clare viiiere

credidisti et tenuisti, esse de

et beatifice ea frui. Tertio, si credidisti vel

credere
et et

necessitate salulis credere,

quod

Spiritus sanctus

Macarium Antiochenum episcopum

non

a solo Patre, sed etiam a Filio ab reterno pro-

ejus complices socios, qui

unam

voluntatem

cedit.

Secundo,

si illos,

qui expresse negabant Spi-

operationem adstruebant in Christo, per

Pontificem
tana Synodo

Romanum

ritum sanctum

a Filio procedere, pro schismalicis

et liffircticis iiabuisti,

habes
si

et es

semper

in poste-

rum
sia;

habiturus. Tertio,

in officio missa?, diebus

Agathonem in sexta Constantinopolicum eorum hsresi juste et Catholice condemnatos et anathematizatos fuisse. Quarto, si
credidistis et creditis tu et

quibus secunduni consuetudinem Romanae Ecclecantatur

Armeni, qui

tibi

obe-

primum symbolum,
et

es

j^aratus et

diunt, Vartan,

quem

(prout nobis a pluribus est

promptus cantare,
in dicto

coram populo

proflteri

quod

relatum

et

assertum) Armeni pro speciali doctore

et

Spiritus sanctus a Patre Filioque procedit, prout

habuerunt,

qui multos de Armenia Minori labe

symbolo continetur. Quarto, si credidisti et credis, Spirilum sanctum procedere a Patre et Filio tanquam ab uno principio per unam spirationem prout docent Romana Lcclesia, Concilium generale, et doctores Catholici, quos eadem Ecclesia
,

haeresis infecit,

docens

et scribens,

quod

Spiritus

sanctus non procedit a Filio, sed a solo Patre, et

communem

Patri

et

Filio

existentem,

quod Chrislus non habet ram, et quod non dedit

polestatem l*etro

nisi

unam solam
Aposlolis,

natu-

ipse Christus
aliis

quam

majorem et quod

Romana
et

Ecclesia

non habet jurisdictionem nec

fuerint insi-

\eneratur ut sanctos. Quinlo,

dis,

si

credidisti et cre-

aliquam potestatem super Ecclesiam Armenorum,

Spiritum

unum
state,

sanctum cum Patre el Filio esse Deum, el eis per omnia esse aequalem pote-

quod

spiritus

omnium homiuum

nml

a Deo creati, et quod animae salvandffi et

voluntate, immensitate, et in

omni

perfe-

ctione

:non inferiorem gradu, nec tempore posteaeternitale

damnandffi usque ad diem judicii manent extra paradisum et extra infernum, nec sanctae animoj

riorem; sed eadem

quia
sti,

ffiternum. Sexto,

quod usque nunc particulariter dixiSi>iritum sanctum procedere a Patre et Filio,

scribis,

Deum per essentiam beatiQce videbunt, neque fruentur eo usque ad diem judicii ; nec illai, quae cum peccato mortali a suis corporibus recessead prsediclam diem finalis judicii cruciabantur in inferno et quod pro animabus beataj Virginis, beatorum Petri et Pauli Apostolorunt, usque
:

sed deinceps,
dici;

quantum

poteris, facies generaliter

quaerimus a te, si per particulariter intelligis, quod ad partem et non in publico dicebas vel quod aliqui ex Armenis, licet particulares et pauci, credebant et dicebant Spiritum sanctuui
:

rum

et

omnium sanctorum martyrum

et

illorum,

procedere a Patre et Filio

generaliter tanien Ar-

qui decesserunt siue culpa quacumque et absque omni obligatione ad purgalorii pccnas, ab Ecclesia
Catholica est

meiiiae Minoris communitas, quod a Filio Spiritus sanctus procederet, non credebat, nec dicebat,

dum humanitatem
mullis
liber
aliis

ncque videtur ad diceudum parata tu scribis, quod quantum i)oteris,

liter dici.

faciliter

quia

quod Christus secunDeo Palri;sicde erroribus, quibus est unus magnus

:

oraudum

et

est aequaiis

facies

genera-

Secundo capitulo scribis, te credere et quod in una sola persona Christi sunt dua; natune, humana scilicet et divina unita3. Super quo scire volumus si credis vel credere es paralus tu et Armeni qui tibi obediunf, in Christo solam personam a?ternam esse Dei filii, in duabus perdivina siquidem quam fectis et integris naluris habuit, et humana quam ex tempore Beternaliter devirginali utero beala; Mariae matris suas assumpsit. Secundo si reputas omnes illos ha;reticos, qui creduntet credent in futurum, quod in Chri-

4.

dictus Vartan composuisse adversus fidem sancta; Romana; Ecclesiae dicitur, per totum respersus, fuisse haerelicum et hferesiarcham pes-

quem

tenere,

simum, ac ipsum cum diclis haeresibus et aliis quibuscumque in libro illo, vel in aliis scripturis, aut doctrinis ejusdem contentis, in quantum scripturae illa3, aut qua;cumque ejus doctrina;, vel
dicta contraria sunt
scripturaj et

doctrinaj fidei

Jesu Christi,
sia;
et

quam Romana

docet et tenel Eccle-

omnia Armenorum Concilia, ubicumque et per quoscumque fuerint congregata contra fidem Romana; Ecclesia; et arliculos fidei Clirisliancc,

quos docet

et tenet

Romana

Ecclesia repu-

CLEMENTIS VI ANNUS
tatis
,

10,
rei.

CHRISTI
quod

135-!,

505
si

credltis

et

tenetis

fuisse

hspreticorumet adveisariorum
Jesu Cliristi
ticos et
:

fldei

et

si

eos, qui

talia

congregationem Domini noslri docuirunt lia.'re-

Circa

voliiinus a te scire. Primo,

cre-

didisli et credis,

quod vera

felicitas

non

consistit
;

in visione Dei por speciilum

in

a;nigmate

sed in

eorum

doctrin.uii ut ha;reticarn analhe-

visione,

qua
si

facie ad

faciem Deussicutest vidctur.

matizatis, et detestamini ut fidei Jesu Christi ve-

Secundo

credidisti et credis,

quod vera

felicitas

uenum.
5.
a

In tertio
et

capitulo dicitis,

vos credere,

sine dilatione correspondente (correspondens), faciali Dei visioni non (mox) habelur.
8.

quod

nati

nascituri ex viro et muiiere con-

Circa

oclavum

capilulum querimus.

trahunt originale peccatum, pra?ter peccata personalia, quae primi parentes, comedendo de fructu
ligni vetito contra

l^rimo,sicredidisti et credis, quodChristus secun-

praeceptum

eis

datum

Domino,

dum humaniiatem non excedit inflnita peifeclione omnem creaturam, nec beatitudocreata, qua ejus
aniinaest beata, infinita perfectione excedit beatitudinem angelorum, vel beatarum animarum.

contraxerunt. Circa quod capitulum a te et ab Armenis qui tibl obediunt, scire volumus. Primo si creditis quod actualia primorum parentum
,

peccata nati et nascituri ex eis contraxerunt, et

Secundo, si credidisti et credis, Ciiristum secundiim humanitatem, qua minorest Patre, excedi

in

contrahent in futurum,

quemadmodum

ab

ipsis

contrahunt originale peccatum. Secundo si creditis, quod propter omnia aclualia peccata primorum parentum contrahatur originale peccatum,
Tertio
si

infinitum et sine turmino a perfectione, quani habet secundum divinitatem, in qua Patri et saucto Spiritui est a?qualis.

Circa

decimum capitulum quaerimus,

si

creditis,

quod

circa

aperlionem regni

credidisti et credis,

Cfflorum tanlum operaretur circumcisio ante institutionem baptismi, et omnium hominum per propagationem a primis parenlibus descenden-

Purgatorium esse, ad quod descendunt aniina; decedentium in gratia, qutE

nondum piTcompletam

poenitentiam de suis sasi

tisfecerunt peccatis. Ilem

credidisti et credis,

tinm

ulroque sexu obligationem ad ipsam, quantum ex tunc operatur bapti.-mus.

in
6.

quod igne crucientur ad tempus, et qiiod mox purgata; etiam citra diem judicii ad veram et
a>teruam beatiludinem perveniant, quae in faciali Dei visione et diiectuineconsistit.

Sexto capitulo dicis, te ciim Armenis

toto purgalae a peccalis pcst

tibi

obedientibus credere, quod

omnes animae defun-

ctorum ex

Passionem vadunt ad regnum ca;lorum, ubi Deum manifeste vident et anima? decedentium in peccato mortali vadunt in infernum damnaChristi slatim
:

In xucapitulo, dicis,

cundum formam
tione

quod Baptismus seEcciesia; receptus sine sinmla-

tionis, ubi
suali scire
es

nunquam Deum videbunt; sed senpurgatione ibidem puniunlur. Circa quod

te.

delet omnia peccata illorum, qui semel baptizantur, sive originalia sint, sive actualia : sed cum aliqui baptizantur bisineodemBaplismo,

volumus a paratus, quod

Primo

si

credis vel credere

post Passionem et

Domini Jesu
gabile

Christi, animae

runt in Christi gratia, et in

Ascensionem eorum, qui decessequibus nihil fuit pur-

non delentnr peccala illorum imo potins adduntur et committuntur per secundum Baptismum. Circa quod primo volumus a te scire, si credis, quodBaptisnuis susieptus secundum formam Roman;e Ecclesia;, qua; est Ego te baptizo in ko;
:

quando decesserunt, ascenilant in cajlorum regnum et paradisiim cffilestem, et cum Christo et sanctorum Angelorum consortio congregataj, divi-

MiXE Patris, et FiLii, ET SpiRiTLs Sancti in qui non simulate nec ficte suscipiunt, deleat
;

illis,

om-

nia originaiia et actualia,

si

insiint

illis,

peccata.

nam

essentiam videant visione

faciali,

sicut

est

Secundo

si

credis,

praidiclam foiniam, qua Ro-

ipsa divina essentia, se

aperte eis

immediate, nude, clare et oslendente. Secundo, si credidisti vel

mana

Ecclesia utitur, Christum instituisse et tradidisse Apostolis, etipsamaChristoetperApostoIos

fuisse
est,

quod eadem fruantur essentia animae nihii habentes purgabile a suis corporibus
credere es paratus,
separatae
:

impositam Catholicfe

Ecclesiae, quie

Romana

et

essentiae sint

vere beala;

quod ex visione et fruitione divin;c et quod hujusmodi in:

ad servandum. Terlio si credis, quod a quocunique mortali homine, habenle fidem sacramenti, etiam non sacerdote vel clerico, sed laico

tuitiva et facialis, clara et aperta yisio et fruitio in

vel muliere Baptismus conferatur in forma, utitur

qua

eisdem animabus sine aiiqua intercisione seu evacnationecontinuata existit, et conlinuabitur usque ad flnale judicium, el ex tunc usque in sempiler-

Romana

Ecclesia,

verum

Ba|itismaesse, nec

posse scienter iterari ab aliquo ministro, nec suscipi ab illo, qui in dicta forma Roman;c Ecclesie

num.

Tertio,

si

credis vel credere es paralus,

quod

animae decedentium in actuali mortali

peccalo

semel fueril baptizatus, sine morlali peccato. Quarto si credis, posito quod Iicitum esset inter
proiationem verborum formap, Baptisinietlotionem cum aqua baptismali Evangelium vel aliqiias orationes interponere,

mox

post

mortem suam

ad inferna descendunt,

ubi pcenis infernalibus crucianlur sine remedio et

sioe exstiiictione ignis
tiae

cum

perpelua
te

|ioena

caren-

visionis et fruitionis beatap.

7.
a

onlinate

fiat

si,

quod multo melius, et mugis quaiido proferuntur verba B.ip-

Septimo capilulo
et

dicis,

cum Armenis
felicitas stat

tisini, lotio siiiiul fiat

cum aqua
si

baptisinali illius,

tibi

obedientibus credere, quod vera

;

qui baptizatur. Quinto

cui a Catholico
sit

credis ulla auctoritate,

efficaci ra-

in visione Dei

non

in visione alicujus alterius

adhaerendum, aut

Akn.

ToMus XXV.

Rayn. VI.

64

506
tione posse probari,

CLEMENTIS YI ANNUS 10.

quod forma, qua
sit

CHRISTl 1351.
in diebus jejuniosi

utitur Ro-

una comeslione contenti sunt

mana

Ecclesia baptizando,
usi

dubia

et

incerla

et

rum

quaerimus priino a
Ecclesiae

te

credis,

non
in

esse

quod Apostoli ea

Quod pro tanto a te sciie volunius,quiamisisti quasdam raliones debiliter conciudentes pio eo quam maxime, quod supponis in omnibus illis rationibus,
non fuerint
bai^tizantes.

mandatum

Catholicae,

quod

diebus

jejuniorum, omnesjejunanles abstineant piscibus et oleo, nec quod talis abstinentia sit de necessitate jejunii a sanctis Patribus instituti.

quae deberes probare.

Circa xvii capilulum in quo dicis te crequod Matrimonium est sacramentuni EcclesiaB, et quod actus matrimonialis si congruo
9. B

Secundo si quod qui pluribus vicibus in die quam una comedunt, violant jejunium a Romana Eccredis,
clesia et sanctis Patribus institutum.
B

dere,

In capitulo xxxix, dicis

quod

rite baptizati

modo

-volumus a te scire, si credis, Slatrimonii sacramentum perfectum et per

flat,

est

meritorius

in Ecclesia CatholicaetAposlolica nullo

modo

sunt

carnaiem
per

copulam

posse dissolvi

consummatum, numquam quanlum advinculum aliter, quam

:

iterum baptizandi. Circa quod quffirimus a te, si per Ecclesiam Catholicam et Apostolicam inlelligis Ecclesiam Romanam. Secundo,si insymbolo,
ubi nos
ul et

mortem

allerius conjugis vel aniboruni di-

cente

Domino

Quos Deus conjunxit, honio non

si credis, quod uxore mortua, possit nubere cuni secunda, et

babemus iti unam sanctamCatholicam; Armeni qui tibi obediunt habelis Et in hanc
:

separet.

Secundo

sanctam Catholicam
in

et

si estis

parati dicere

Et

qui fuit vir ejus,

illa

nnam,
11.
B

ut

Romana
Christi

Ecclesia dicit.

mortua cum

tertia, et sic

deinceps
:

placuerit sibi, et fuerit conjugio aptus

simili

quamdiu et quod

In xLii capitulodicistecredere ettenere,

quod Corpus

natum de

Virgine, et mor-

modo

uxor, suo primo viro mortuo, possit

similiter, et sic

tuum

in cruce,

quod nunc
est in

est in caelo

vivum, post
:

secundo nubere, et tertio mortuo de aliis mortuis viris primis.

Circa

verba consecrationis panis, quae sunt

Doc

est

Corpus

meum ;

sacramento
:

altaris

sub spe:

xxin capituhim, in quo dicis te crequod nalura humana assumpta a Verbo, est substantialiter unita Verbo in unitate personae, quffirimusa te, si credis unitatem naturae Immanae et diviuae in Verbo non esse sub^tautialem, sed personalem nec naturas divinain et bumanain
dere,
:

unitas esse substantialiler, sed suppositaliter in unilate j^ersonae.

Circa

ex quo quaerimus a te primo si credis, quod panis transubstantietur in Corpus Cbristi. Secundo si post illa verba, Boc est Corpus meum, sacerdotes in Ecclesia Armenorum utuntur orationibus, per quas videantur orare, quod panis convertatur, ettranseat in Corpus Christi, vel quod fiat in Corpus Christi et si hujusmodi orationes es lu, et Armeni qui tibi
cie etsimililudine panis
:

sxiv capitulum, in quo dicis et profacere, ut subdili tui

nisi

obediunt, paratus saltem corrigere

mittis,

quod curabis

non

omnino et ex toto dimillere, vel quantum ad hoc, quod optando

fiat

recepiant

manuum
libi,

impositionem
credis,

ab

iis, qiii
;

oratur ut Corpus Christi

in

altari,

poslquam

obediunt

sicut et tu Ecclesiffi
te, si

rimus prinio a
ab
si

Romanje quaequod illi, qui Romanae

per verba consecrationis, vere et realiler in ipso

Ecclesiie et tibi obediunt, a

aliis

Romano

Pontiflce vel
Pontiflcis

episcopis auctoritate

Romani

sacramento est Corpus Christi. Tertio qmerimus a te, quibus verbis uluntur sacerdoles Armenorura in consecratione Sanguinis Jesu Christi. El pro
conclusioue eorum, qua? scripsisti incapituIisLiii,

possunl recipere

imposilionem. Secundo credis, quod omnes, qui tibi obediunt, teneanet principalius

manuum

voluinus a
tis

te scire, si

turimmediutius

quam

tibi,

Roma-

correctioni

nostra;,

omnia scripla pertesubmittanquam veri vicarii Jesu

omnes, qui
;

no

Pontifici obedire. 10.

Christi et successoris beati Petri principis A|)Oslo-

Circaxxxetxxxi capitula, in quibus dicis primo, quod carnes animalium, qnae occiduntur pro sepulturis defuucloium ut adjuventur per eleemosynas, et quod distinctio de inundis, et immundis animalibus quantum ad esum, quae
praecipiebantur in lege veteri, cessavit elevacuata
est per
dis,

lorum

in plenissima

potestate super

invocant

nomen Domini

nostri Jesu Chrisli

et

correctioni etiam successorum nostrorum, ac

Ro-

mans

Ecclesiae, qucE

uunquam

potest delicere in

credendis.
12.
a

Rursus circa responsiones tuas ad in-

fiunt de carnibus probibitis in iege, prosiut animabus defunctorum plusquam si fierent de nou prohibitiset quam proflcerent eis, si de |)ane, vino vel panno' seu rebus aliis, quibus sacerdotes et alii pauperes tantum, vel amplius indigerent.

adventum Christi quaerimus a quod bujusmodi eleemosynae, quae

,

te si cre-

strucliones datas libi, et Arinenis qui tibi obediunt,

nium

per sajiiedictos Juaniiem archie[iisco|)um et Antoepiscoiium, responsiones dedisti, quae nos

te

inducunt, ut a

sequentia requiiamus.
si

Primode

consecratione chrismatis,

credis,

quod per nul-

lum sacerdotem,

qui non est epi.-copus, chrisma

potest rite el debite consecrari. Secundusi credis,

Circa xxxii capitulum, in quo scribis, non

consueludineArmenorum, piscesetoleum comedere in diebus jejuniorum, imo per mandalum Ecclesiae Arnieuorum j)rohibitum est comedere pisces et oleum, et quod laudatisilios, qui
esse de

quod sacramentum ConUrmationis per alium quain per episcopum, nun potest ex olticio ordinarie minislrari. Tertio si credis, quod soliim per

Romanum
habeutem,

Poulificem,

plemtudmem

polesiatis

possit dispensatio sacrameuti Coufir-

CLEMENTIS VI ANNUS 10.

mationis
niilli.

CHRISTI 1351.

507
re-

presbyteris, qui
si

non sunt episcopi, coni-

dum

Kalendarium Armenorum. Circa quam

si

Quarto

credis qiiod clirismali por (juos-

si)oiisioneni qiiirrimus,

es paratus tu et

Armeni
:

cunKiue sacerdotes, qui non siint episcopi, neque a Roniano Pontiflce siiper hoc coiumissionem seu concessionem aliquam receperunt, iterumper episcopum velepiscopos siut clirismandi.
Circa inslructioneni secundam, {juod parquando baptizantnr, non debet dari Corpus Chrisli nec poni in ore eorum respondes, quod

tibi subdili celel)rare festivilates

iioiiorat et
si

sanctorum, quos veneratur ubique I\omana Ecclesia et

vulis,

Kalendarium, quo utitur Roniana Ecclesia, estis parati recipere, ut utamini eo in venerando et honorando sanctos, (|uos veneratur et lionorat Roinana Ecclesia diebus ad lioc per Romanam
Ecclesiam
inslitiitis.

dabilur

solummodo

illis,

qui in

a;tale

adulta bapsi

Iii sexta

deciuiainstructione respondes,quod

tizantur. Circa
credis,
sit

qiiam responsionem qua;rimus,

illos sanctos,

quos Catholica

et Aposlolica Ecclesia

quod anteusum rationis, niilli niinislraiida hostia consecrata. Secundo si a^latem aduitam,
nullus
sit

jam

acceptavit et iionoravit, tu et
:

Armeni

acce-

ptafis et bonoralis siiiiiliter

et sanclos, qiios ac-

in {[ua

idoneus recipere Corfius

et

San-

ceplat et lionorat Ecclesia

Romana,

acceptatis et

guinem Jesu

Christi,

non credis usquequo saltem

bonoratis, et de cajtero,
rabilis sicut

cum

acceptabilis et hono-

compleverit se|itiinum annuin.

Circa quartam insfruclionem, in qua agitur

desacramentoExtremae-Unctionis; si credis, (]uod omnis honio mortalis adultus in eo solo casu, quo
graviter est inflrmus, et in mortali periculo con-

dumtaxat in eadem infirmitate sacramentum Exlrema;-Unctionis requirereetsuscipere quodsi non habens Odem hujusmodi sacramenti omitteret, vel sacerstitutus,
et fideliter

debet devote

seniel

sanctum, facietis de volunlate et scitu Romana;. Circa quam responsionem primo quserimus a te, si credis Catholicam et Apostolicam Ecclesiam esse eamdem vel aliam quam Romanam Ecclesiam quod pro tanto cogimur quffirere, qula in responsione immediate praemissa, sancfam Calholicam Ecclesiam videris distinguere a Romana, ac si crederes Ecclesiam Romanam non esse Cathoiicam. Secundo si credis,
Ecclesia;
:

dos ex

eademcausa administiare noUet, peccarent

graviteret errarent in fide.
Circa instructionem

baereticos

et

hsresiarchas, sicut dicuntur fuisse

ambo

Dioscorus, Eriscartus, Jacobus et Rassus et plures

erat,
;

nonam, quae

quod

alii,

non

esse per Ecciesiam Cathclicam

;

honoran-

Armenis, qui rationabiliter dubitabunt utrum veraciter in forma, (]ua Armeni bajitizant, fuerint baplizati, non probibeantur baptizari secundum

dos et venerandos ut sanctos matizandos et detestandos.

sed potius anathe-

14. Circa instructionem xix deiilegitime natis,

formam
spondisti,

Ecclesiic

Romanfe conditionaliter requod rite baptizati in Ecclesia Armeno;

rum,

quocumque
sunt

baptizantur,
:

nullo

modo

iterato baptizandi

sed qui dubitabunt ralio-

quod uon promoveantur ad sacros ordines sine dis|)ensatione Romani PontiQcis; respondes quod cathoiicon Armenorum usque nunc dispensavit, et vis, quod de csetero ita flat, quamvis raro cum
talibus

nabiliter,

debent dubitationem suam deferre ad

dispensetur.
a te scire,

Circa

sapientes pra?latos Ecclesite

opiis fuerit, ba])tizabunt eos

Armenorum,
resjionsionem

qui

si

volumus

cum

dispensatio

quam responsionem cum iiiegiPon-

secundum formam
priiiio

time natis, ut ad sacros ordines valeant promoveri, sit casus inter alios specialiter Roiiiano
tifici

Armenorum
quierimus a

circa

quam

te,

in casu,

Armenorum
noii, et
jiro

diibitarent,

quo baptizali in forma an essent baptizali ve)

reservatus,

si

tu

vis,

ut

Cceleri

episcopi

obedientes

Romano

Pontifici in prsdicto casu

non
.

dubitalione anijiutanda de cordibus eorum ad Roiiianam Ecclesiam recnrrerent, si

paratus es credere

possint dispensare sine speciali priviiegio et con-

cessione PontiQcis Romani.

verum

esse,

terminaret Ecclesia. Secundo

tes

de forma Bai)tismi, in

quod Romana deArmeni, dubilanqua baplizal Ecclesia

si
:

quibus utitur Ecclesia

Circa instructionem xx quae est de libris, Armenorum respondes,

;

quod

in

iliis

non sunterrores, sed laudes

et gloria

Arnienorum, ad sapientes praelatos Ecclesiaj Armenorum suam dubitalionem deferreiit volumus a te scire, utmm tales benigne et charitative susciiiereiit, et

Dei, et in quibus necesse esset eos corrigere, cor-

rigerentur. Circa

quam responsionem qua;rimus

mi>sarum
et

a te, quare libros, quibus in officiis

et

dubitationi

eorum per sacra;

;

Scriitura)

instructionem
flagellarent,

satisfacerent

vel

potius

dubios
sicut

incarcerarent
est,

et

occiderent,

horarum, et ordinationum episcoporum utitur Ecclesia Armenorum, non exliibuisti, nec etiam ad legendum exhibere voluisti interpreti

consecrationum

quod fecerunt de illis Armenis qui secundum formam Romanae Ecciesiae per
nobis relatum
dictos

archiepiscopi etepiscoid pnedictote scire, si

rum. Secundo, volumus a

inlegre

fideliter et

nostros

nuntios sub conditione baplizati

es paratus eos exhibere nostris nuntiis,

fuerunt.
13. a Circa

cum
instructionem xi qua;
in
;

per eos fueris requisitus. Tertio, tu non reslibris

est,

ut Ar-

pondes de

illoruin,

quos apud Armenos

meni

fesfivitates celebrent

diebus per
sicut

Roma-

nam

Ecclesiaiii

inslilutis
ita

respoiides,

quod ca-

reputas doctoies, in quibus ut nobis delatum est, sunt mulli errores et baereses contra eaindem
fiilem Calholicaui,
ler Ecclesia.

pitales

festivitates
:

celebratis,

Romana

quam

tenet et docet sancta niasi

Ecclesia

alias

autem

festivitates celebratis secun-

Volumus

igilur a te scire,

es para-

508
lus ad
rit,

CLEMENTIS VI ANNUS 10.

et

CHRISTI 1351.

mandatum nostrum, quando

ad

te

perve-

libros hiijusmodi exhibere.

pluribus sint dubiee, cavillosae, obscurae et suspecta;, scias quod non possemus nos, qui salutem

13. a Post pnrdicti omnia, mirari cogimur vehementcr, quod in quadam Epistola, quae inciHoNORABiLiBus iN CBRiSTO PATRiBUs, subtrahis pit
:

tuam

Armenorum,

sicut

tenemur, ardenti de-

siderio sitimus, finem impouere, nec a labore et

fatigationecessare, nisi prius pure, clare, perfecte

el iiitegre tu

de

Liii

primis capitulls capitula xvi.

Primum,

et

Armeni de tua obedientia fidem

quod

Sjiirilus sanctus

procedit a Palre et Filio.

illam receperilis,
cet Ecclesia,

quam

ipsa

Romana

tenet et doniater estet

Tertium, quod pai vuli ex primis paruntibus contrahuntoriginale peccatum. Sextum, quod aniinge ex toto purgala; separatae a suis corpnribus manifeste

quffcunctorum fldelium

magistra.
et

Adhuc cum canonizationes sanctorum,

tantummodo Romano

promotiones illegitimorum ad sacros ordines

ad

Deum

vident.

Nonum,quod animae deceden-

sint casus, qui inter alios

tium in mortali peccato in infernum descendant. Duodecimum, quod Biptismus deleat originale et acluale peccatum. Decimum tertium, quod Christus non destruxit descendendo ad inferos, inferiorem infernum. Quintumdecimum, quod angeli a Deo fuerunt creati boni. Trigesimum, quod effiisio sanguinis animalium nuUam operatur remissionein peccatorum. Trigesimuin secundum, quod non judicent comestores piscium et olei in diebus jejuniorum. Trigesimum nonum. quod in Ecclesia
Catholica baptizali,
si

Pontifici reservanlur, et

nuUum

alium

pra^la-

tum

Ecclesi;B pertinentes, nisi ipse

Rumanus Ponduos casus au:

lifex specialiler

aliquibus duxeiil commiltendos;

te

miiamur, quod

dicis pra^dictos

cloritate propria velle penes teretinere

quod

nul-

lum signum

est

obedientia; et reveientiie, quas ad

te
te

Romanum

Pontificem in praemissis capitulis

praetendis habere. Quapropter ad hoc

cogimur
si

requirere, ut nobis in scriptis respondeas,

traditiones

vis

orlhodoxoium Palrum, ac Dtcretales

efficiantur infideles et post-

seu Constitutiones sanctae et Apostolicae ac

nae

Roma-

modum

convertantur, non sunt iterum baplizandi.

Sedis reverenter suscipere, docere atque ser17. Caeterum, quia fide

Quadragesinium, quod parvulianteoctavum diein possunt baptizari, et quod baptismus non potest esse in liquore alio, quam in vera aqua. Quadragesimum secundum, quod Corpus (^hristi post verba consecralionis sit idem numero, quod corpus natum de Virgine et immolatuin in cruce. Quadragesimum quintum, quod nullus etiam sanctus, Corpus Christi potest conficere, nisi sit sacerdos. Quadragesimum sextum, quod est de
,

vare.

dignorum plurium,
relalio
et

etquorumdam etiam Armenorum

ter noslris auribus instillavif,

frequenanteces-

quod tu
ac

sores tui calholicon

Armenorum,

tibi et eis

obe-

dienles

Armeni

ea, quae circa

ipsius fidei nostrae

cullum nobis

et praedecessoribus nostris

Ronianis

Pontificibus tuis et
proniisistis etiam

eorum

litteris

descripsistis, et

vos facturos, in

nullo penilus

necessitate salutis, confiteri proprio sacerdoli vel

observatis:
plius

et distincte .

de licentia ejus, omnia peccata mortalia perfecte Quis autem proprius sacerdos intelsit,

imo (quod esldetestabilius, et nos amdeploramus) nunliorum et legalorum dictae

salule

Sedis, qiios ad te ac illos Sedes ipsa de tua et illo-

ligendus

jam

in superiori toino contra erro-

rum

anxia curiositate soUicila deslinavit,

demonstratum est ', nimirum non paroehum modo, sed e|)iscopum et

rem Joannis

e Poliaco

et

suinmum Pontificem maxime qui a Sede

instructi,

et eos, qui vel ab episcopo

Apostolica fuerint ea auctopro[irios sacerdotes,

ritate

censendos

sanam Catbolicamque doctrieosdem logatos et nuntios tibi et tuis antecessoribus,ac obedientibus tibi et eis Armenis eisdem communicata et tradita contempsistis, et abjecistis omnino, ac fidem ipsius Ecclesia; Rosalubria monita, et

nam

jier

id est, jurisdictionem
scilicet

habentes, et
pcenitentis

nullo

noxarum

non alienos, solvendarum

manae, extra

quam

nulli est gratia, nulli salus, ha-

buistis damnabiliter in

derisum.
tibi tuae

jure praeditos.

Quia igitur verba

illius EpisloIa3,

Et ideo fraternilatemtuam monemus,requiet

inqua

sciibis,

capitulis per diclos archiepiscopuni et

tibi exhibitis, et

quod diminuisti xvi capilula de liii episcopum

ad siiigula per te
illis

rimus
per
te

hortamuratteute,

salutisintuitu
res[)onsiones
et oin-

sanis consiliis

suadentes, quatenus

in scriptis

ad interrogationes nostras faciendas

responsionibus datis,

intricata sunt

el

obscura
si

nia, quae tu et

iidem obedientes

tibi,

ut praefertur,

ideo volunius clare et sine velamine a te scire,

praedicta xvi capitula diminuisli de liii

Armeni

circa

ipsius fidei noslrae negotiuin pro-

pro eo,

mitletis et dicetis, vos credere ac

tenere (quan-

quod non credis ea esse vera, neque Catholica: vel ex qua causa ipsa capitula diininuisti.
16.
et
B

quam speremus indubie quod simplicia verba tua etArmenorum ipsorum pura et vera tuaet eorum
conscientia, quiJquid
illi

Ilem in scriplis rogasti archiepiscopum

antefalos, ut esset inter eos et te
fiiiis: et

vei

illi

conenlur asserere,

episcopum

comitetur)

tactis

sacrosanctis Evangeliis, juramen:

verborum

in verbis instructionis, ad quein

quod amplius non laborarelis laborem iidem

tis solemnibus roboretis et nihilominus sub juramentis similibus [iromitattis, quod nobis et suc-

archiepiscopus et episcopus per

Romanam Sedem

cessoribus nostris

Romanis

Pontificibus, canonice

fueiant ad

te niissi.

Et

cum

tua; responsiones in

inlrautibus, et eideui Ecclesiae Romanae, ac nostris

et

eorum

picxceptis et jussionibus, sicut vere obe-

'

An. Chr. 1321. mmi. 20.

dienles, parebitis

cum

effectu,

ut ora de te et

CLEMENTIS VI ANNUS 10.

Armenis eisdem sic graviter sicque notabiliter obloquentium obstruas et Armeniac cleri et populi pastor bonus sic eis salutis ducatum et pascua
;

CHRISTI 1351.

509
:

dem

fldem non obliquus, sed rectus appareat

est,

et

sic ipse,

inoffenso vestigio et recto calle simililer

gradiens, aeterna; lucis, qua; Cbristus

splen-

praepares,
rit,

quod

dum tempus
:

resolutionis advene-

ad sancta sanctorum purificatis cum ipsis inlroiremenlibusmerearis nosque laborum nostrorum, qnos cuni tauta cordis afftictioue ac sinceritate

dore lustratus erroris cujuslibet se gaudeat amisisse caliginem; ac tandem, Armenorum populo parans salulis pabulum et ducatum, una cum eis ad sancta sanciorum menlibus purificatisiutroeat,
ffiterna;

subivimus

et

subimus, fructus

utiles et

bealitudinis indcficientibus gaudiis peren-

diu ac anxie concupitos, pra?stan(e

sciturus pro certo,

Domino
salutis

nostro

niter potiturus.
Quapropter serenitatem tuam monemus, requirimus et bortamur in Domino, tuac salutis obtentu attentius obsecrantes, quatenus prudenter

Jesu Cbristo, qui est caput EcclesicT, colligamus:

quod

praeler

aiternce

prfemia, et faniiT titulos, quae provideconsequeris,

dabit tibi Deus, ille

omnium

opulentissimus retrigraliis
et

butor,

unde

in [iracsenti

quoque seculo

attcndens, quodCatholicorum principum opusest, pro augmento Cliristianoe religioniset fidei labores
auiplecti,

beueOciisaltluas: et nos, licet insufficientibus nieritis,

dignatione sua ejus in terris vicarius, qui honori et statui Ecclesiae sedisque tua; non de-

tare; apiid

curas suscipere, sollicitudines non vieumdem catholicon, qiiod salutaribus

nostris obtemperans,

monitis

et exliortationibus

trabere,

quinimo

adjicere

tuis,

ut

si^eramus

exigentibus meritis, Deo favente, proponimus,

ma-

non in corde et corde, sed pure et simpliciter et secundum exigentiam Catholica; verilatis eisdem
interrogationibus respondeat, et responsionessuas jurisjurandi adjectione confirmet, pro divinae majestatis reverentia, nostrae inlerventionis obtentu,

gnis et amplioribus privilegiis, gratiis et libertatibus te ac ipsum tuani Ecclesiam bonorare. Dat.

apud Viilamnovam Avinionensis dioecesis, III kal. Octobris, anno x . 18. Ex his animadverti potest in quantos quamque foedos errores prolabantur facile, qui se

insuper cousideratione salutis efficaciter et ut eo cum universo Armenorum clero et populo tuo felici tempore hujusmodi reaget tuae

solerter insistas

Romange Ecclesioe conjunctione segregarunt. Nec possunt novatores jiire gloriari de suarum jactareque ad imperitos ha>reseon antiquilate subornandos, Armenos aliosque Orientales cum
a
,

gregatis unitati Ecclesia; memorala;, obstruantur

ora obloquentium

plurium Catholicorum etiam

et

Armenorum,
alios

qui catholicon ipsum

veritatis
fidei

Armenos
;

non

in

simplicitate,

sed fictione

ipsis sentire

tueanlur,

licet enim aliquos ex his erroribus non tamen omnes admittunt, atque in
;

gravissimis capitibus discrepant. Divina Tero potius justitia suspicienda, qua; his

erroribus infectos
servitu-

Armenos
tem.

redigi passa

sit

in

Barbarorum
illis

negotium prosequi imo et amplius deploramus) communicatam eis per legatos ejusdem Sedis saiutarem doctrinam ipsius fidei in contemptum et derisum habuisse firmiter asseverant tuque
ipsius

quadam

(quod detestabilius est

Quam

ut averteret calamitatem Clemens,

in regnisreli-

omne studium pro instauranda

boni procurator et auctor claris attollaris ubique preeconiis, et solium regni tui in terris
tanti

gione contulit, Constantinumque regem Occidentalium auxilia implorantem excitavit

',

stabilius robores, et

cum tempus

resohitionis ad-

ut patriar-

venerit, ad participium aeterna} gloriae in regno

cffilesti

cham ac prsesules Armenos ad orthodoxam fidem, quam Romana Ecclesia colit, et omnes ambages, quas error, dum videri erubescit, aucupatur, amputandas adduceret

cum

sanctis et electis Dei ab eo, per

quem

regni

sceptra suscepisse ac gerere nosceris, ad-

mittaris; pro certo sciturus,

quodnosquisalutem

tuara et tui subditi populi in hac parte prosequi-

Clemens, illustri gratiam riam in futuro.

etc.

Constantino regi Armenigc

in pra)senti, qua;

perducat ad glofiducia ro-

Dei, cujus perfecla sunt opera,

borati et freti auxilio, nolentes

seri,

imperfectum de-

quod pro

tot

tantorumque salute deditdivina

salubriter et

bonitas inchoari, ad hujusmodi responsiones ipsius

catbolicon

quasdam interrogationes
deliberatione

cum magna

formari fecimus, et

eidem catholicon per alias nostras litteras destinavinius, ad quas singulis singulas, cum sint in
ipsius fidei veritate flrmatfe, per
licon,

mur et simpliciter qusrimus, teregnumquetuum non solum spiritualibus gratiis, sed etiam temporalibus favoribus atque subsidiis disponimus prwstante Domino, multipliciter coufovere. Quod ut ex nunc aliqualiter sentias, de pecuniis Apostolicae camerae sex millia fiorenorum in regno Cypri tibi seu procuratori tuo maudavimus exhiberi. Dat. apud Villamnovam Avin. dioecesis XVIH kal. Octobris, anno x . d9. Ad hffic perducenda ad optatum finem
Guillelmo
patriarcha;

Jerosolymitano

Pbilippo

eumdem

catho-

archiepiscopo Nicosiensi, Odoni Paphensi et Leo-

uon sub

obscuritatis

nube aut

duplicitatis

pallio, vel sub incerlitudinis vel imperfectionis cujuspiam detrimento; sed nude, clare, pure et aperte volumus responderi, ut zelus suusad eam-

degario Nimoliensi episcopis Apostolico pro imperio injunxit, ut saiiientem virum Catholica; Ddei
studio inflauimatum ad

Armeuorum

catholicon,

abjecta
inquit,

omni mora, transmilterent eCypro: Qui, ab illo cum ea, qua decet, gravitate pru-

'

Tom.

X. Ep. secr. p. 81. et eod. Ms. arch. Vat. de reb, p. 95.

denter et provide responsiones exigat ad hujusmodi

510
articulos

CLEMENTIS VI ANNUS 10.

non circumfusas velamine; sed lucidas
ad Catholicam fidem

CHRISTI 1351.

ac simplices circumvenirent. Quos sectarios Cle-

et apertas, ut qualis sit ejus

mens

a Dyrrachino ac Ragusino archiepiscopis et

an rectus, documentis et ubi, sicut de nianifestioribus cognoscamus

zelus, an scilicet obliquus
:

ab episcopo Traguriensi coerceri, fidemque orlho-

doxam de processione

Spiritus sancti, illum nimi-

dignatione divina confldimus,

ille

pater

luminum
dono

rum

ex Patre Filioque

tanquam unico

principio et
;

Christus Jesus, lucernam ponens dicti calholicon

spiratore
alia sacra

unica inspiratione procedere

pedibus

verbum suum,

sic

eum

gratiae suffi

necnon dogmata promulgari, discutiqne erro*

repleverit,

quod ipsecalholiconnostrissalutaribus monitis excitatus, errorum tenebras respuens et

rum

tenebras jussit, dato subjecto Diplomate

a

videns clare, mentis intuitu

culos ipsos

lumen

vitae

ad arti-

responderit clare,

aperte et lucide,

Clemens, elc. venerabilibus fratribus Antonio Dnracensi et Eliae Ragusino archiepiscopis, ac Bartholomaeo episcopo Traguriensi.
a

prout expedit et speramus. Quia non spiritualibus

Inter cstera,

que Apostolatus officio, cui

modo, sed et temporalibus quoque auxiliis catholicon ipsum et Armenos alios ipsius fidei nostraj robore confirmatos inlendimus, Deo propitio, confovere, etc. Dat. apud Villamnovam Avinionensis dicecesis X kal. Oclob., anno x . Affulsisse hoc tempore egregias spes revocandae ad fldem Catholicam universee Armenorum Ecclesiae, scribit Bosius ', atque Deodatum Goso-

quanquam
ris nostris

imraeriti, disponente

Domino,

praeside-

mus, imminent perngenda,

illud potissime

hume-

incumbit, ut contra schismalicorum et

et alios,

haereticorum venena pestifera, quibus Catholicae

fidci

puritatem conantur inficere, per nos

prout locorum et

temporum

qualitas exigit, partes

Apostolicffi sollicitudinis

apiionamus. Nuper siqui-

nium supremum
nis

equestris Hospilalariorum Ordi-

nostram non sine gravi mentis turbatione perduxit auditum, quod noninfestus ad
nulli iniquitatis
filii,

dem rumor

magistrum

a Pontiflce excitatum, ut eos

magnis

se Christianos solo

nomine

adversus Saracenos instrueret, quo majoribus officiis Romanae Ecclesiae devinciret. Exlant
auxiliis
esB

profitentes,

fidei

Christianaj

prorsus adversi, in

nonnullis regni Rassiae, Albaniae et Sclavoniae, et

in

Regesto Pontificio ad Gosonium

se

litterae

'

quibus

optime de

Armenorum

conversione

Ac non Rhodii modo, Smyrnensis quoque praefectus et Hugo verum Cypri rex ' soliicitati, ut opem Armeniai laboranti
sperare Ponlifex indicat.
ferrent.
teret,

circumadjacentibus parlibus inconsutilem tunicam Domini nostri dividere et lacerare conantes, ac peruiciosa schismata suscitantes, novas inducunt sectas, variosque seminare moliuntur
aliis

errores

ex quibus, ut aliquos recitemus,

asseruut,

falso

Ut vero intestinum a Cypro bellum aver-

pertinaciler

Spiritum sanctum non a

procedere
:

cujus metus gravis ob Petri regni hffiredis

patre

Filio, sed a solo Patre

cum

Hugone

dissensiones imminebat,

omne
egit

quod

sicut sacrosancta

Romana

non atlendentes, Ecclesia, mater

studium ad eos conciliandos addidit, ac regi

gratias
*

fidelium

omnium

et

magistra, tenet et docet, ac

filium

e vinculis liberasse,

summisque
filio

contendit precibus, ut
aleret
;

mutuum cum

amorem
^;

orlhodoxorum Palruni atque doctorum Latinorum pariter et Grcccorum habet incommutabiliset vera
sententia,

tuni de muneribus ad

Sedem Apostolicam

sacrique Concilii declarat auctorilas,

Nicosiensis Ecclesia3 quaestoris opera transmissis

rogavitque ut Nicosiensem archiepiscopum ad au-

idem Spiritus sanctus feternaliter ex Patre et Fiiio tanquam ex uno principio unica inspiratione procedit.

lam Pontiflciam accedere permitteret ^

20. In

Item mendaciter asserunt contra

ea, quae

convertendis schismaticis in Servia,

CaeMacedonia et Dahnalia Pontificis opera. terum non modo exscindendis Armenorum erroribus navata a Clemeute Aposlolica opera, sed etiam ad Graccorum schismaticorum haereses, quce

pra'fata

Romana
nou
in

teuet et docet Ecclesia, Corpus

Christi

conflci debere, et

Macedonia et Dalmatia grassabantur, comprimendas studium conversiim est nonnulli enim veterem de processione Spiritus sancti ex
in
Servia,
:

azymo, sed in fermentalo pane quod in azymo confectum est, esse denegant Corpus Christi, iiiudque in suae damnationis cumulum blasphemiis inclamare deturpare manibus, et (quod sceleratius est) con,

culcare pedibus

non verentur. Dicunt etiam

et

for-

mam
quem

Baptismatis
prajfata

Conflrmationis juxta ritum,

servat Ecclesia,

errorem tuebantur. Tum livore in Latinum nomen efferati effutiebant, sacram Eucharistiam in azymo non confici, Baptismi et Conflrmalionis sacramenta Latino ritu collata non valere; atque Anabaptistarum deliria sectabantur.
solo Patre

Romana

flamen

fore, ac

ipsos vero Baptismate baptizatos Bapti-

smati etConflrmationi,

secundum ritum praefatum

susceptis, damnabiliter renuntiare et rebaptizari

NonnuUi etiam

prajsules in conferendis ordinibus

compellunl. Praeterea damnabili detestatione dicuntur asserere, eamdem Romanam Ecciesiam,

cui universae Chrislianae fidei professores subesse

solvendaqne iege de conjugiis disciplinam Ecclesiasticam labefactabant nec deerant pseudonio:

noscuutur, ejusque tenentur instituta servare, in

pierisque
aliis,

nachi

emungendarum pecuniarum
splendorem

artiflces,

qui

quae praL'sentibus exprimere non

fidei

legationis Apostolicae

sibi arrogareut,

curamus, a verae

tramite deviare.

Bos.

li.

83.

bist. Hospital.
' Ibid,

Jeros. p. 2.

I.

ii.

'-

Ibid. p. 65.

Tom. s. Ep.
66.

Ibid. p.

secr.

'

An.

2.

1.

11.

p. 1.

Ep. cur. 2. Ms. arch. Vall. de reb. Tartaror.

'

Vi-. 65.

Armeuor.

et

Schism. p. 97.

CLEMENTIS VI ANNUS 10.

CHRISTI 1351.
Licet, inquit,

511
pra;-

Intelleximus etiam, quod nonnulli arcliiepi-

adversus pontificali dignitate

scopietepiscopi partium earunidem sacrosOrdines indecenter et contra sanctorum

ditos gravitas et reverentia

facile

canonum

accusationes

canonum

inslituta

non admitlant
fraternilati

quia tamen

loci et

tempodispo-

conferunt, et super Matrinioniis contrahendis iu

rum

conditio exigit, ut caulius

,

hac negotia

gradibus
religiosi

prohibilis

dispensare

contra instituta
:

nantur

tua;

per Apostolica scripta

prafata propria temeritate pra;sumunt

quodque quamplures mendicantium Ordinum

sibi fore

mandamus, quatenus

commissum

ab ApostolicaSedein eisdem

partibus legationis officium

minus

veraciter asse-

per te vel alium seu alios timentesdescendasad locum et si ea, qux clamor, qui de arcliiepiscopo ipso ad nos us(|ue pervenit insinuavilque, te in vicino posilum la-

Deum

runt, eoque prtetextu nonnuUa illicita temere attentare praesumunt in suoruin el alioruni ani-

tere

non possunt, vera compereri^,

tanto sludeas

marum
21.

periculum

et

Cupienles igitur

scandalum plurimorum, hujusmodi ejusdem

periculis, prout ex
,

super hoc celerius providere, aliquem virum probum, fidelem etstrenuum, prout necessitasexigit, capitaneum deputando ad ejusdem custodiam civitatis,

orthodoxffi fidei et

animarum

quanto perniciosi
sil

viri si,

(ut

pra;mittitur)

deblto prffimissi

tenemur

ofQcii

opportunis

et

veritas

comes

relatibus, actus et opera graviora

efficacibus studiis obviare, ac de vestri-c

circumvestrae

pericula Christi fidelibus illarum partium

com-

spectionis industria gerentes in his et aliis fidu-

minantur. Dat Avin.

22.

ciam

in

Domino specialem

fralernitali
et

anno ix . Venetonim ac Genuensium dissentientes

id.

Januarii,

per Apostolica scripta committimus

manda-

muSj quatenus vos vel duo aut unus vestrum ad loca dictarum partium, de quibus vobis magis
expedire videbitur, vos personaliter conferentes,
et

ad pacem hortantur Pelrarcha et Pontifex, at Contenderal Raimundus legatus in incassum. Orientem, ut classi sociali pro defendenda Smyrna

contra euntes

prfesumptores

et

attenlatores

hujusmodi pro Ecclesia sancta Dei vos defensionis

murum

vinliter opponenles, praemissa schismata

seclas dissolvere,

Turcisque reprimendis praeesset , sed Pontificia consilia turbavit lugenda Genuensium ac Venetorum dissensio Andreas enim Dandalus Venetiarum dux qui ad triremes numero tres egregie ad
:

dissipare,

errores evellere, ex-

cessus corrigere, deformata informare, eterrantes

instructas mittendas se obslrinxerat, metuens ne a Genuensibus invadLrentur, se de ser-

pugnam

veram ipsius Catholicae fidel unitafem dictaeque Romanae Ecclesiae ritus et mores reducere, quantum vobis inspirabit Altissimus auctoipsos ad
ritate nostra fideliter studeatis,

vandis promissis excusavit apud Pontificem. Qui repetitis litteris ipsum ursit ', ne prsclare coeptis
desisteret
grandffi
:

se

paci

cum
:

Genuensibus

redintestipen-

invocatoad hoc,

si

operam daturum

tum quartam

opus

fucrit,

auxilio brachii secularis ;-contradi-

ctores quoslibet et rebelles,

nentiae,
stalus,

cujuscumque pra>emiexislant,

ordinis vel conditionis

aucloritate noslra per

censuram Ecclesiasticam, appellatione postposita, compescendo. Qua^cumque vero in pra?missis duxt itis facienda, et quee
;

diorum partem pro alendo Smyrnensi pra;sidio suppeditaret. Qua etiam de re ad llugonera Cypri regem initi in Turcas foederis socium scripsit' ineunte anno, rogavitque ut una cum Rhodiis
equilibus triremes, de quibus constitutum erat, mitteret. Andreas porro Dandalus adduci non
potuit ad triremes ex foederis legibus submitten-

nobis alias circa ea videanlur agenda, nobis fideliler

et

solerter intimare curelis, ut super ipsis

providere salubriter, auctore Domino, valeamus.

Dat. Avin. kal. Septumbris,

erroribus
alius

anno x . Infeclos iis non Servios modo et Macedones, sed

'

etiam Grajcos confirmat Alvarus Pelagius, qui eosdem errores in Graecanicarum haEresum Catalogo recenset.

quod Genuense bellum arderet, atque hostes maximas vires contraherent. Dissolutum ilaque est ' sacrum in Turcas fcedus, (luo Pontifex, Hugorex, Andreas Dandalus, et equites Rhodii illorum victorias represserant de quo gravissime conquestus Pontifex infelicem casum Christianorum pecdas,
:

catis adscripsit.
cilis

Cum

itaque jurata societas,limpIicareret,

Ardebat pio studio Clemens Gra!C0S, detersa veteri caligme, orthodoxa; veritatis luce colluslrandi revocandiquead sinum Ecclesiae: sed illud cum Canlacuzeno imperatore coeptum colloquium ob secutas discordias consenuit, vergereque in
exitium res Christiana coepit. Adducta est per hoc teu.pus in grave pericu-

novo bello Venetis, exilu

equites

Rhodii a triremibus instruendis in bello liberi VI id. Seplembris, pronuntiati * sunt: tum antea idibus Maii admouiti, ne ad Venutorum Genuensiumve partes iucliuarent '. Concepisse deRhodiis ne Genuensibus Venetos adversas suspiciones
,

studerent, refert Bosius'

ac

Deodatum Gosonium

lum Smyrna % ue

a fidei bostibus, quibus plurimo

Chrisliauo cruore ere|>ta fuerat, expugnaretur, archiepiscipi Smyrneusis niaximo vilio, in quem Ponlifex exercendae qua-slionis jirovinciau) Uai-

respondisse, iu neutram partem se propendere: sed cum equesler Ordo ex plunbus nationibus
conflatus
esset
,

Ligures suoruin partes

tueri

neque

id

mirum, cum Veneli generisequites suos

mundo
'

episcopo

Morinorum A.

S.

L.

dedit

'

etiam defendereut.
1

Alvar. Pelag.

in Colijr.

adversus

lijeres.

num. 1139.

Tom.

ix. Ep. secr, p. 198.

Ms. bibl. Vat. sign.

' Ibid.

Ep. secr.
e

Toiu. IX. Ep. secr. p. 199. Ibid. p. 53.

'

' Ibid.

p.

198,

Tom. r.

Tom.

ix. Ep. secr. p. 278.

Bos. hist. Hospital.

1. ii.

512

CLEMENTIS VI ANNTJS 10.

CHRISTl 1351

Quod attinet ad exitiale Venetos inter ac Genuenses hutnani generis liostis afflatu anno superiori accensum bellum, quo res Cliristiana conflagravit, atque

vide non tam generosae fiduciae,

quam

incuriosae

dementiae signuni

sit.

Sane vos

videritis, viri

innumera

niala ad secuturas setates

illud

potentes

populi:

magnanimi et praequod enim uni dico, dictura

polissimum
et

emanarunt; exccrabantur
prudentes
\iri, e

boni

omnes ac

ambobus
ha!C

intelligo, nisi quia, ut ad te

quibus Petrarcha, doctrinae laude florentissimus, in litteris ad Andream Dandalum ducem Venotorum datis, utrumque populum ad

scripta

perveniant,

devota lamiliaritas,
videritis

quae mihi
vicinitas

cum

virtutibus tuis est, et ipsa locorum

:

causam praebuere vos (inquam)

pergatis animo, quis
sit

mutuani concordiam irasque vertendas adversus

infldeles ita hortabatur

'
:

quorsum

irarum modus,

quis terminus odiorum, quid de salute propria,

Franciscus Petrarcha Andrea? Dandulo VeS.

illustris, et

netorum duci
B
et,
si

Moveor, vir

valde permoveor,
exigis,

proprium

afiectus

mei nomen

per-

quid denique, cujus non parva portio pendet ex vobis, de statu publico cogitatis. Modo ne illud excidat quod nisi gliscentis belli ardor fonte aliquo pietatis extinguitur, de vulneribus, quae
,

nietuo frementes in circuilu procellas, et quos undique cernimus rerum niotus. Sed, ut totius humani generis lamenta ])reteream, Italicus homo ad Italicam querelam venio. Surgitis nunc ad arma duo potentissimi popuii, dua3 florentissimffi urbes, duo (ut dicani breviter) ItaliEP luminaquai, ut niihi quidem videtur, peropportune adeo hinc illinc circum Ausonii orbis claustra disiribuit natura parens, ut vobis ad Arclou et ad Ortum solis, illis ad Meridiem etad Occasum versis, vobis superum, illis inferum mare fraenantibus post debilitatum inclinalumque jam, ne dicam prostratum prorsus et extinctum, Romanum imperium ad reginam Italiam quadripartitus orbis etsi quarumdam forte agnosceret. De qua re in terris litem factura videatur, gentium superbia in alto certe nuUius unquam impudentia controversiam movebit. Cceterum si iu vosmetipsos quod nedum spectare, sed ominari horreo, victricia nunc arma convertitis, haud dubie vestris propriis manibus saucii perimus, vestris propriis manibus spoliati et nomen et multis quaesitum laboribus imperium maris amittimus: ita tamen, ut quod saepe alias malorum solamen habuimus, non perdamus calamilatibus euim nostris gau, , :

parantur, non Numanlinusaut Poenus, sed Italicus

sanguis

fluet, et
si

eorum

ingruat, aut

qui, si qua repentina vis qua barbaries, qiiod interdum,

est, fines

sed nuiiquam gratisausa

pat,

nostros irrum-

primi vobiscum arma pro communiiim fortunarum defensione suscipient, qui siinul pectora
siia

morli atque bostilibus

telis

objicient, qui

et

vestris tegentur, et vos clypeis et corporibus suis

tegent, qui profugos hostesclassibus piosequt ntur,

pariter viveut, pariler morienliir, pariler pugna-

bunt, pariter triumphabunt

Et infra

Quanto

aulem cum dolore (ne quid omnino tibi subtraham) audisse me putas, recens vobis cum Aragonum rege fcedus initum ? Ergone ab Italis ad Italos evertendos Barbarorum regum poscuntur auxilia? Unde infelix opem speret Ilalia, si parum est, quod certatim a filiis mater colenda discerpilur, nisi ad publicum parricidium ahenigericB
concitentur ?

Dicet aliquis

idem mali genus prius ab

dixi, et
si

hoste tentatum.

Jam

unum

alloquor,

utrumque redarguo. Quanto dignius fuerat, irarum detersa rubigine, a qua non ullius amicitiae
sinceritas,

mum
nis

parentis ac

non fraternus amor, non siiprema denatorum pietas prorsus immu-

dere poterunt hostes, sed

minime

gloriari. luter

est,

Venetos

cum

Januensibus
Italiai

unum
;

fieri,

cuncla nimirum, quibus angor aut terreor, nil

quam formosum
Occidentalium

corpus

lacerari

vobis

magis quam
pavesco
dico
.

intractabiles,
:

Et infra
Italica

et concilia juvenum Nemo, qusso, vos fallat,

et

iUis, ut audio, dextras

Orientalium

tyrannorum

cuni asperrima atque invictissima,

,

quod

tristius

cum

gente bellum geritis. Utinam

parlem furoris implorantibus? malevolentiae ferales et supervacuas cautelas genus ultimum, quod manu propria non possis,
in
!

inimicae urbes vobis essent

Damascus aut Susis

!

ad id circumspicere quod
odii

irrites, et

argumentum
subro-

Utinani Memphis potius aut Smyrna, Ulinam adversus Persas aut Arabes

quam Janua!
Utinam ad!

pr^bente vicinia

vicinos scelerum

versus Thracas aut Illyricos pugnaretis Nunc vero quid agilis ? Si qua Latini nominis reverentia esl,

gare! A.tqui multarum hinc injuriarum fluxere primordia, dum indigno el nescio unde prodeunte
fastidio

quos delere molimini, fratres sunt. Et, heu nou tantum apud Thebas fraterna; acies, sed per Ita!

mur

nostrarum rerum, in admirationes rapiexternarum, et jam pridem consuetudine

fideni Barbaricse pertidia postin venalibus

peslifera Italicam

liam inslruuntur, amicis speclaculum. Quis autem

ctores
fueritis,

flebile,

laelum hoslibus

belli flais?

Ubi seu vi-

fortuna), necesse est ut alterum e

enim alea duobus Italias luminibus extinguatur, obscuretur alterum. De tanto enim hoste incrueutam sperare victoriam,
seu
victi,

anceps

est

animis fldem desperamus. Quo effectum est, ut jure optimo in has calamitates iuciderimus, quas serojam et inefflcaciter lamenlamur, postquam Alpes et maria,

babemus. Insani, qui

quffirimus,

quam

in

propriis fratribus

quibus nos moenibus natura vallaverat, et interjeclas obseratasque divino munere clauslrorum
valvas, livoris, avaritiae superbiaeque clavibus ape-

Petrar, varlar.

1.

i.

Ep.

i.

CLEMENTIS
riendas
Gallis,

VI ANNtlS

10,

CliRISTI 1351.

513
nobiles viros du-

duxinms Cymbris, Htimiis, P.mnonii-, Teutonis, Hispanis. Et infra:

(liiorum popuet

Gr.ivis iiitcr dilcctos filios

cem Veiietiarum
niiinia,

el giibernatorein Janiiensiiim,
et

Hocnniiniin tinnm cnram

lorum duciljus affusus
Iiifesta

iiccnnn Janueiisis civilatis

Venetiaium com-

laiiirymnsus obsecro.

niiscete oscula,

manibus nrma projicite, date dexlras, animos animis, signis signa con-

procnrante pacis wmulo, suborta dissensio, amaricat graviter mentem nostram, piingit animiim et viscera quapque conturbat. In ea
,

jungite. Sic navigantibus Oci aiius el Euxini maris ostia patebiint, nuilusqiie regum aut popuiorum,
nisi

venerabiindus, occurret. Sic vos Indus, sic Brilannus ^lliio|>S(|ue permetuet. Sic Taproba-

dissidentium partium ilamna dispendiaque diflenius in ea communia Catholicac fidei detrimenta in ea Christiani populi, maxinie partiiim Oiiinlis, pericula deploramus.
|iarliciilaria
: :

namque

Forlunalas insulas, famosamque, sed omnem Aiistralem atque Hyperliorcam piagim securus vester naiita transic

nem,

Qnis eiiim zelator Christiani nominis

et
|ier

honoris
dissen-

inco{;nitam Tyiem, el

non

dcfleat eos

invicem di?sidere, ac
effici,

sioiiis

htijiismodi pericnlosa?

siliet

modo
est.

invic(

ac dispeiidiusac di-

tuti sitis, nil

aliunde trepl-

scrimina debiliores
et tiifelam
fidei et

quod ad exaltationem

daiidum
Patavii

Vale

ducum

ac virorum

optime,
'

popiili

XV

kil.

Aprilis mcccli . Rescripsit

Pe-

pufiiles patenfer asjiexit?

prcDdiclurum gratiosos Qui non universaiia defldei

dux multisque verbis suscepti a se belli amovere studiiit,additis in litlerarum calce his sententiis Bellum ita suscepimus, ut nihil aliud, qiiam pacem honorabilem patriae, qu;E vita
trarcbge

trimenfa

et

pericula

eorumdem

et populis

ciilpam

nostra

nobis est charior, qiiaerere videamur, et

quemadmodum
(agercmiis),
si

superbe ac violenter nos agere

spernemur (sperneremus) placatum cedentemque hostem sic nunc cum prope con;

fractum resistentem ac lergiversantem traxerimus, nuliaverecundiasumusobstricti,sibellahoscontra

permittinius, qui

quos pagana gens, captata hinc opportunitate nocendi, velut effiaenis sa;vit immanius, furit licentius et liberius debacchatur . Ul a bello hos populos revocaret Clemens, Forlaneriura patiiaicham Gradensem, quem ' ad eani Ecclesiam ex Ravennale paucis ante mensibus, permissa ejusdem Ravennatis adminisfratione ', traduxerat, IX lcal. Novembris ad Genuenses ac Vedefleat, in

pacem

pati

niinime potuerunt.

Venetiis xxii Maii mcccli .

23. Mulcere Andrea' Dandali animum, quem vehemenli ira in Genuenses percilum indicant

netos legavit^ cui hajc data imperia Merito itaque ad ipsam perniciosam supputandam discordiam et radices ipsius, ne venenosis
:

ex ea succrescentibus surculis priora detrimenfa restauret, lunditus evellendas, et pacem propaga-

ejus litferae,

nitebalur Pontifex
ut ad
'

ac pridie non.

tricem

et

inatrem

bonorum omnium reforman-

Julias Justinopolitano episcopo ad

eum

transmisso,

obsecravit

raret. Miserat

pacem conQciendam se compajam is in Graeciam viginti trireprope confractos pu-

indiicimur, et ab intimis pra:cordiis excitamur, ut dissidentes iidem pace mutua gaudeact,

etipsa pagana gente a persecutionis impetu refraenata, idem populus Christianus ab angusliis et pressnris eis per usum veteribus, et per augmen-

dam

mes;
tarat,

cum Genuenses, quos

ostentandse sua; potentiffi gratia sexaginta

quatuor triremium classem, praefeclo Paganino Auria, adornarunt. In quo tanto apparatu id lu-

tum

novis ufcumque respiret. Ideoque fraternifati

gendum

occurrit, eos qui antea repudiarant in Turcas foedera, alque ad ulciscendas Christi do-

mini injurias
suas

unam

vel duas triremcs instruere

tui, de qua in magnis et arduis multa experientia, el claris operum titulis approbata, pleiiam in Domino fiduciam gerimus, per Aposfolica scripfa niaiidamus, quatenus ad parfes illas sub spe illius,
qui concordiam in sublimibus suis parat, et ad cujus nutuin sfat spirifus procellarum, te personalifer conferens, sfudeas salutaribus mnnilis, et salubribus induclionibus tuis juxta datam tibi
a

detrectarant, tantum

maritimum exercitum ad
Ingressi

vindicandas

conflasse.

Adriatiinlu-

cum mare Genuenses multa

lere
:

Venetis

damna

indeque flexo in Orientem cursu viginti triremes Venetas siint insectati. Terrifa classis Venela impar potentia tiibus in aitum fuga lapsis,
in Crette

Domino graliam et virfufem siiccidere hujus. modi pestilentcm omnino discordiain ac radices
illius exlirpare

portum

se subduxit,

quam

classis

Ge-

nuensis ad insulam apfiulsa terra marique, egregie defendentibus se Venetis, obsidioiie cinxit '.

ad coiicordiam

sollicite

fundifus studeas, discordes ipsos revocaie, etc, Datumapud

di.ecesis

Dum

tanlo conatu, atque

armorum

fragore a

Villamnovam Avinionensis Novembris, anno decinio b.

XI kalendas

Inslruxit

quoque

pa-

Venetis ac Genuensibus bellnm geritur, proleren-

tibusTurcis victorlas, ac reliqiio orbe Christiano

bellis

triarcham auctoritafe *, ut [lacem componeret, inducias prcmulgaret, coiiiones confiarias (tracfos

quassato,

Pontifex

profusis

lacrymis, ut
'
:

enim
visuri

iii

belli

societafem reges et

imperatores

saepe antea, Orientis exitium planxit

Clenitns, etc.

fumus) rescinderet, dissolveiet armoruin

venerabili fiatri Fortanerio

foedcra ac discordiarum incentores censuris repriraeret.

palriarchae Gradensi A, S. N.
'

Pelnr. variar.
l.

1.

i.

Ep.

>

Matth. Viil.

II. c.

25.

ii.
'

Tom.

Ibid. c. 26.

x. Ep. secr. p. 26.

= Toiii.

'

x. Ep. secr.

An

10.

I.

p. 106.

secr. p. 166.

II.

p. 329.

Mbid.

1.

I.

p.

321. 'Tom.

x Ip.

' Ihid.

A>:<.

TOMUS XXV.

Ravn. VI.

iilj

iUt

CLEMEiNTJS Vl
24. Gravissiinis eliam litleris

ANNUS

10.

CHRISTI 1351.
sollicitati

dalum Vinetoruni ac Joannem

iiuensium duces in

mutuam

Andrearn D.mValenlium Geadducere concordiam,

'

ao tempus se consumere agnovissent,

ne ex eorum futuris cladibus

slaluerent, annisus est

tropliaea inlideles

Cleiiens, etc. Sic vos et dicti

dux

et

com-

mune

oplalae quietis et pacis dulcedine

perfrui

valeatis, ut ex unitate et coiicordia vestra Ciiri-

ab Anna imperatrice Sabaudi generis, ut filium Joanmm Pahieologum imperalorem, qui una cum ipsa Thessalonicae agebat ne Canlacuzeno invasore propagandi in filium Matthaeum imperii ambitione veneno tolleretur, Constantinopolilano imperio (quod tyrannus administrabal) restituerent, imminenle classe Venela contendere Thes,

stianus populus parlium Orientis,

et

quem

ex vestra

salonicam, ut Palajologum classe exciperent,

at-

dictorum ducis et communis dissensione opportumtale captata immanius persequitur et affligit durius furor paganica; feritatis, laclali respirent, et in

que Constantinopolim ipsi amicorum opera subjicerent quo facto et slipendia amplissima se
:

recepluros, et ampliflcaluros vires sperabant. At

eorum

opportunitaliluis ac necessita-

adolescens iniperator

prioris consilii
se

peitacsus

tibus niultis preesidia veslra solita senlientes, per-

cxterorum

potestati

committere

perlimuit,

sequentium dolos et macliinamenla confulent ac noinen \eslrum fama celebre miiioralionis detrimeiita non sentiat sed feiicibus successibus seiiiper adanclum sit eidem diclarum partium Orienlis pusiilo ufique populo gloria et tutela sit, et perse luentibus illos terror. Dat. apud Villamnovam Avin. dioec. IX liil. Novembr., anno x.
:

ob rem indignati Genuenses, invecti in Tenedum insulam improviso eam adventu opppresserCj prccdasqtie ex Gra?cis agere
recusavitque.
coeperunt. Veneta vero classis in Turciam mense

Quam

Decembri ad Altumlocum et palatium contendit, iisque in portubus hyberna duxit. Confluxere

eo
aliaK
'.

Iriremes, atque ad septuaginta recensilae

Adhibiti praetera Nicolaus episcopus Caslellanus

apud Dandalum, Bertrandus arcbiepiscopus Geiiuensis ^ apud Joannem Valenlem, ut jiacis consilia promoverent. Utinam saluberrimis Cbristi
vicarii monitis

ipsos cum Turcis iniise foedus, ac Barbaros sprevisse, refert Cantacuzenus % ex quo indignatus Orchanes Januensibus socium se ad-

sunt

NuIInm

junxit

sed de his postea, ne luctus tristes anle

horum populorum
quanlo
I

priuciites ob-

temperassent

felicius

sibi

ac

nomini

Christiano prospexissent

Cerlior factus Andreas Dandalus de validissima Genuensium classe, de Euboea insula oppugnata suorumque periculo , armorum foedera
,

Aragonum infenso Genuensibus ob exagitatam Sardiiiiam pepigit, qua de re hixc in Corlusiorum hisloria legunlur ' Fit societas
Petro rege
:

cum

tempus accersamus. Quis non defleat Christianorum stuporem ac furorem tanto ajiparatu in mutuas cades irruisse, et crudeles Saracenorum injurias, quae universo nomini Christiano hoc ipso anno illatae sunt, dissimulasse? Praefectus Damasci opprimendae religionis, atque opum cumulandaruni furore percitus, immane hoc anno lacinus patravit. Subjici faces urbi jussit ' ir duabus regionibus, ac niox
Christianos ad tornif nta rapuit, quasi ejus sceleris
auclores, ut
teslatem.
extorsit
:

regis

Aragonum

et

Venetorum contra Januam

:

armantur per hos nonaginla galea vix unquam in mari tales et tauta? copia^ convenerunt (1) . Meminit Malthajus Villanus ^ de instructa ab Andrea Dandalo duce maxima classe, deque aliis
triremibus, quas iu Cataloniam
milite vacuas
,

Damascum

in

suam

redigerent poimpatienlia

Id a

nonnullis ex

doioris

ad

mox omnes crucis supplicio damnat, vel Mahometum deflcere jubet. Piurimi numerum
:

exhausta ob paeterilam luem viris Veneta ditioue, deduci jusserat. Quibus omnibus apud insulam
Siciliae

mense Novembri, sjiretis temere Orientem contendit classis funesto quidem cursu, cum septem Venetae ac dua; Catajunctis
in
procellis,

lanae triremes Uuctibus haustai fuerint.

25. Christiani in Oriente oppressi.

At Ge-

nuenses
Tom.

cum

Eubceae

portum

frustra tentassent,

alii magnitudine tyranni ferociam permulsere viginti fidem Christianam infeliciter ejurarunt duo, qui superfuere, crucibus afflxi. Hos anle parentum et filiorum ora tyrannus adduci jussit ut constantiam eorum labefactaret sed tantum potuit divina gratia, ut pater filii lachrymas sperneret, filius patrem apostatam argueret inconstantiae, ob poenas corporis a vera religione descivisse, vocarentque hostem qui sibi eripere aelernitatis
,
: ,

prEemia niteretur. Sufflxi in crucem Iribus diebus

'

X. Ep. secr. p. 105.

1.

Corius. hisl.

x.

c.

7.

2 Ibid.
I.

p.
11.

106.
c.

Ibid.
1.

vil
1.
'

MalUi. Vill.

27. Foliet.

iMatth.

vm.

1.

11. c.

33.

Cantac.

1.

iv.

Matlh. Vill.-

et alii.

n. C.53.

jam inde ab anno siiperiori constitutura fuil, ut non obscure indicai continuator DanJnli Ambromiisum a \enetis legalum cum rege Aragouum fffidus iu Genuenses in urbe Perpiuiaiii strinxisse. Prx-enti vero anno foederala illffi genles classem compararunt Irireinium, non quidem nouagmta, ut ex Cortusiis notat annali^la, sed Veneioium xx.^, qua de le cnnlinualor Danduli el Ferrariensis Polyliislor conveniuni, et Calaiauorum vii, ut scribit continuator, vel x.\.\iii, ut Ferrariensi-, qiiibus acce^serunt triremes xv Venetorum, qnK iiisulam tuboicam defeuderant, ait continuator Ambrnsianus.
(t)

Venetorum cum Aragoniis

foeiJiis

sianus, tradens iu ipso expeditiouis hujus exordio

Aqno

lariicr discimii hoc ip.-o anno missum a Venelis legatum veuisse Constautinnpolim, ejusqne opeia focdns cnm ini|iira(ore conciiatum contra Junuenses; quK lorle causa fuit cur iniperalor Geuuensium auiilio uli uoluerit, qua de re in Aunalibus. INisi foite reputaverimus Joannem quidcm Palaeologum, cui gustum iaperium obvenerat, Genuenses sibi socios adscivisse; Cantacuzenum vero lyrannum, ut vim v,

opponeret, Venetos sibi adjunxisse.

Mansi.

CLEMENTIS VI AXXUS 10.

a Cliristianis et

CHRISTI 1351,

515

Saracenis

magno

constantiae exeni-

plo

mortem oppetere
patefacta

conspecti sunt. At tyrannus

sensit
:

brevi

dignasscelerum pcenns

solilani

jussu,

Cliristianorum

innocentia,

enim me-

lempore debilo ralione dicli regni Sardiniic et Cor.<ica; concordatiim asseritiir a revereiulo patro doiiiiiio Tusculano (|uam concordiam paratus
:

dius difsectiis est.

Haclenusde

Orientalilius rebus:
tradiicimiis.

rex prajdictus, facto siiper boc sufficienti procuratorio, inviolabililer observare. Per pr.Tdicta
erit

nuncad
cis,

Occidentales

sermonem

26, Aragoiiiusrex, violatisjtiridus Ecclesiasti-

veniam

poscit.

Correptiis superiori
in

anno

Petrus rex

Aragonum de tyrannide

Pontificium

internuntinm exercila,
demisse

I5ernardum deque jure

autem non intendit domiiius noster, quod delrahalur juri suo et Ecclesia3 Romana;, seu regis praedicti. Supplicatur autem pro parte dicli regis, quod pro ntilitate Eccksiariim et consolatione

suorum

fidelium, qui propter defectum praclato-

Eclesiastico violato, nec soluto

Pontiflcis gratiam

Sardico vectigali,

rum absenlium

expetiit, interpretibus

coiicordiae nonniillis cardinalibus et regii consilii

in spiritualibus incommoda innumerabilia et aiiimarum pericula patiuiitur, jirailatos in curia existentes digiietur sanctilas domini

sanctioris participibus viris,

quos ad Sedem Apuse

nostri ad Ecclesias suas remitlere, et eos cogere

stolicam oratores decrevit, poliicitus sanctissime

inflictam a Pontifice

pcenam
:

suscepturum, cen-

ad faciendum in dictis suis Ecclesiis residentiam personaleni quodque de piailaturis et beneficiis

:

sumque

Sardiniae liberalitate Apostolica acceptaj

Ecclesiasticis regni et

terrarum suarum dignetur

ergo persoliitnrum

de quibus subjecta publica

:

personis idoneis
esset
a

illarum partium, quod

tus

summe

Documenta
Sit

'

conscripta fuere

gratum
Idcirco

regnicolis, providere.
di(

cunctis notum, quod in mei notarii et subscriptorum pra?sentia serenissimus ac magnificus princeps el dominus dominus Pe-

dominus de

fide, indiislria et

testium

legalitate venerabilis et religiosi

fratris

Hugonis

trus, Dei

gratia rex

ricarum, Sardiniae

et Corsica;,

Aragonum, ValeiiticB, Majocomesque Burciii-

abbalis monasterii Rumpulli Ordinis S. Benedicti, nobilis viri B. de Capraria, cl Lupi de Goirea ca-

merarii minoris militum, Bernardi de Ulzimillis

le-

noniae, Rossiiionis et Ceritania) attendens, ut dixit,

gum

doctoris tliesaurarii, Cdnsiliariorum

liujiis piiblici

snorum,

quod super controversiae exortie inter dominum papam ex una parle, et ipsum dominum regem ex altera, per noiinullos reverendos dominos cardinales et

plene confidens, teiiore

Instrumenti
constituit et

sponte

et

de certa conscientia

fecit,

quosdam de

consilio doniini regis prse-

ordinavit certos et indubitatos procuntores suos ac numios speciales dictos venerabilem abbatera
et iiobilem B.

dicti de voluntate dicti doinini papai et ipsiiis domini regis fuissetractataet concordata capilula, quae sequuntur. Tangitur retenta deliberatione domini nostri, qiiod doiiiinus rex Aragonum, seu ambaxialor suus ejus nomine et cuin sufficieiiti mandato, promiltet quod non impediet nec im-

Bernardum de
non
existat,

de Capraria, Lupiim de Gorrea, et Ulzimillis, et qiiemlibel ipsoriim

in soiidum, ila

quod occupantis condilio

potior

ad promittendum pro ipso doiiiino

voluerit,

rege dicto domino sumnio Pontilici, seu cui ipse quod idem dominiis rex non impediet,

pedire faciet, seu permitlet in regiio et terris sibi

subditis jurisdictionem Ecclesiasticam, ad

seu impediri faciet seu permittet in regnoetterris

subdilis jiirisdictionem Ecclesiasticam ad Ecclesiam de jure seu consuetudine pertinentem,
sibi
,

Eccle-

siam de juie vel consuetudine pertinentem, quomiiuis libere exercealur ibidem per judices Ecclesiastitos

quo minus

competentes, nec etiarn colkctores et offlciales domini paps. Item quod dictus rex asserens quod illa, quae facta sunt contra collectorem
Perpiniano, non fuerunt facta in
vitu|)erium
dicti
,

dem
tilicis

(ut praBtangitur) libere exercealur ibiper judices Ecclesiasticos competenfes, nec

et officiales
:

etiam collectores

domini summi Pon-

in

domini
recipere

memorati domino summo

eo

et

etiam ad obtinendum a dicto

nostri
petet

seu

contemptum

luimililer

absolutionis beneficium,

paratus

omnem
et

pcenitentiam iinponendam eidem. De ab-

Pontifice, vel alio quocum(|ue ab habente de et super sententia exconimunicationis, si (|nam dictus dominus rex aut officiales vel geutes sua; ratione eorum, quae

potestatem

solulione vero et pcenitentia

suorum

officialium

facta fuerunt

quod dominus papa duxerit ordinandum. Item quod dominus noster ad necessitates regni et terrarum ejusdem regis, prcesertim regni Sardiniae et Corsicae, quod ab Ecclesia Romana tenet in leudum, gratiose concedat, quod
lamillarium
fiet

dum

de Alajano coilectorem

apud Perpinianum conlra Bertrandicli domini pap;e,

:

incurrerunt, absolutionis beneficium ad caulelam et alias etiam ad obtinendum absolutionis beneficium ab

eodem domino
et

teslatem babente, de
nicationis,

jiapa, vel alio ab eo posuper sentenlia excommu-

pra^lati

pro se

et

subdilis suis, ac etiam

alii

viri

quam

dictus

dictorum regni et terrarum possint eidem regi de aliquo temporali subsidio subvenire, et ratum habeant subsidium, si quod sibi per ipsos ad cerlum teinpus jam factnm est vel concessuni. Item quod super censu pro pra;terilo
Ecclesiastici
'

taxalorum solutionum census seu

sancta;' Ecclesia;

dominus rex prstextu tributi, quod

:

annis singulis dare tenetur pro

et

dicto Sardiiiiae et Corsic;e regno incurrit

ad impelrandum
cl

obtinendum

a dicto

necnon domino

Kxl.

iii

lib.

1'rivil.

Honi. Eccles.

AIs.

arcb. Vdl. loin.

m.

p. \22.

papa et sacro collegio cardinalium remissionem gratiam ejus, (|uo(l per ipsum dominum regem debetur ex tribulo jam diclo, seu exparteejusdem

516
et elitiui ad

CLEMENTIS
faciendum solutionem
et

VI

ANNUS

10.

CIIRISTI 1351.

solutioiies

ter iiibacserat, erigens,

magnis evexit honoribus,

ea
et fidelitalis

dicli iribuli et

pro soivendo eo, quod ad solvendum restat ex podem liibulo, diclum doiniiium regem et ejus bona efticaciler obiigandum, et su-

dignilatibus extulit et beneficiis ami)liavil;

omiiia ingratiludiiiis nola praeteriens,

del)ila3

juramentum
lac

praeslitum

per

eum

eidera

per eo pacta, promissiones, obligationes facien-

Ecclesi;^ infidelitatis labe niaculando, se violare

dum,

quibiisvis

recipiendum ab eodem domino papa et aliis, ab ipso potestatem habentibus, super contentis in capilulis memoratis et nibilominus ad supplicandum dicto doniino papae, ut
et
:

non verens,
siic

quod suxerat ex ejusdem

Eccle-

nialris

uberibus, in ejusdem matris oppro-

briose adniotium evomuit offensam.

Cum enim
civi-

Ecclesiam ipsam juvare ad recuperatiouem

tatis

contentaindicliscapituliscumefficaciaexequatur,

debuisset ipsius,

(id est,

Bononiac,) et iiiemo-

dando

et

et cuilibet

concedendo eisdem procuratoribus suis, ipsorum in solidum plenariam potestapraedictis

rato rectori, (scilicet Astorgio e Duroforti iEmiliae

pnesidi,)

pro

eadem

Ecclesia circa id
;

assistere

lem super

omnibus

et singulis,

eorum-

auxiliis et

favoribus opportunis

adversariis et

dem

promissiones, pacta, conventiones et obliga-

rcbellibus ejus,
haesit
:

(nimirum

Pepulis,)
dictis

patenter ad-

tiones faciendi et recipiendi, et inde firmandi et

et

missa per

eum

recipiendi publica Instrumenta et alia rescripta

papalia et alias scripturas praedictis necessariasseu

ad eorum defendendam

et

Jacobo et Joanni suslinendam rebelliooffensam armatorum

et reduclio-

nem

et Ecclesia; praedicta;

etiam opportunas

et

absolutionum beneflcia ob-

multitudine copiosa, recuperationem

tinendi, et pro solutione dicti tributi seu partis

nem

civilatis et

comitatus jiraedictorum auxilio

ejusdem dictum doniinum regem et ejus bona necnon jurandi in animam ipsius doobligandi mini regis de parendo mandatis sancta) matris Ecclesia; ac ipsius domini papae vel deputandi ab 60 et subeundi super prffidictiseteorum singulis
:

hujusmodi et fraudulento consilio impedivit. Cumque his ad notiliam nostram deductis, archiepiipsum scopo frequenter scripsissemus eidem
,

salutaribus

monilis et paternis

exhortationibus

cujuslibet alterius generis

juramentum

nibilo-

inducendo, quod memor bonorum et beneficiorum, quibus eum eadem Ecclesia fuerat, sicut
prsmitlitur, prosecula; et Gdelitatis, qua ille juramenti interveniendo vinculo tenebatur, gentem armigeram quam in dictorum Jacobi et Juannis auxilium miserat, revocaret, et ipsis in
,

minus promitlendi et jurandi in animam ipsius regis, quod idem dominus rex satisfactionem et
pcenitentiam faciet et complebit, quas ideni dominus papa, \el deputandus ab eo ipsi domino
regi duxerit

imponendas

et

onuiia alia faciendi,

prsedictis, quae

Ecclesiic praedictcB taui graiide

|)rapjudicium nul;

gerendi

et explicaiidi in

et

super

lum

daret auxilium, consilium vel f ivorem

ipse

pro obtentu pradiclorum et singulorum eorumdem necessaria fueriut seu eliam opporluna

velut aspis surda monila auribus obturalis obaudiens,

et

pertinacia

obslinata conteiiinens,
et

non
in-

etiam

si
:

taiia

essent quae
si

mandatum

exigerent

solum
et

coiitinuavit

temerarie

impudenter

majora essent superius speciale expressatis. Et promisit idem dominus rex se gratum et firmum perpetuo babiturum quaeet

etiam

coepla, sed eliam ad deteriora suae maiitiae teJara

profanus conatus exlendere non expavens, ipse

et

qui prius fautor

clesiae i-aepefatae,

adjutor fuerat rebellium Ec-

cumque

in praedictis et circa praedicta per dictos

procuratores suos vel eorum quemlibet acta, gesta fuerint, seu etiam procurata , eliaiii nullo

postquam eidem scripsimus, patenter ipsius hostem se constituif principalem,

civitatem praedictam

cum

ejus dislrictu (habitis

tempore revocare. Et idem dominus rex huic Instrumeiito publico suae majeslatis sigillum in pendenti jussit apponi in teslimonium praemissorum. Actum et dalum Gunde (Gerundae) vigesima quarta

cum

Joanne illicitis commerciis, qua divisis sibi ejusdem Ecclesife vestimentis) per Galeatium de vicecumitibus de Mediolano
dictis

Jacobo

et

Domini mcccli. Signum Petri, Dei gratia regis Aradie

,

mensis Septembris

anno

Nativitale

gonum,

Valeutiae, Majorica, Sardiniae et Corsicae,

nepotem suum grandi stipatum exercitu tyrannice occupaudo quam adhuc detinere dignoscilur occupatam . 28. Subjungit alias illius arles, quibus Sedem
:

coinilisque Barchinoniffi, Rossilionis et Ceritaniae, qui baec concessit et firmavit .

27. In

Apostoiicam delusit, misisse niinirum oratores, ut de revocanda ad Roiiianai Ecclesiae ditionem Bononia cunsilium agilarent;
ctareiit, ad
licet patialo

Joannem archiepiscopum MediolanenLombardicB actio judiciaria

dumque una

cuin car-

sem Pepulosqite

Piaefracliorem Aragone stauralur a Pontifice. Joannes archieiiifcoiius Mediolanensis, se praebuit

in-

dinalibus, quibus ea proviucia data erat,

rem

tra:

proditionem repente prurupisse

sct^Iere
iii

ac

arcliiepiscopum, Galeatiuni

qui Bononiam lyrannidi suae subjecerat; quare in eum distringenda fuit judiciorum severitas cujus ingratum animum ac sceius summus Pontifex
:

alios(iue, ejus conjurationis

exerceri posset, se Apostolica

edixisse,

socioslegum seveiitas usum mansuetudine

ut dierum quadraginta flexu

Bononiam

ita

deplorat

'

Praefatus arcbiepiscopus,

quem

Ecclesia ipsa de lulo foecis, cui

dudum impuden-

aliasque comilatus urbes, oppidaac luunicipia Ecni parerent, anatheclesiae Romanae restituerent
:

ma
'

et alias poenas iuteiidisse

tum archiepiscopum
imminentis mensis

lom.

IX. Kp. secr.

ii.

210.

et

Galeatium die

vigesinia

CLEMENTIS v: ANNUS
Januarii
cersi.-se,

10.

CHKISTI

1351,
facturi
et

517
recepturi

nunc

elapsi ad tribunal

Apostolicum ac-

infligendas;

ac alias

quod
,

ul jnri parerent: nionuisse etiani Medio-

justilja suadcbit,

compareanl coiam nobis. Alioet

lani, [\liegii, Parnia?,

Placeiili.T, Aslre,

ManluoB, Novarice, Bergonii,

quin

coiitra
et

arcliiepiscupuiu

Galeatium

ac

Albae, Terdonai, Cremonaj, aliaet

Joannem

Jacubiim, et alios cilatos eosdem cle-

rumque urbium
tus ac viros

lucorum praftctos, magislraiie

ricos et laicos,

omnes

el singulos

ad inflictionem

auctoritale spectatissimos,

archie-

pcenarum bujusmodi, prout jiistum fueritet uobis

expedire videbilur, procedenius, eorum absenlia seu contumacia noii obslante, elc. Acluiii etdatum

piscopo ac Galeatio in Bononiensi comitatu deti-

nendo quoquo modo studerent

traherent.
lapsis

qui

si

imperia

Apostolica respuerent, censuras Ecclesiasticascon-

Avinione, in palatio nostro Aposlolico

bruarii, aiino ix .
29. Scaligero

II

non. Fede

Cum

vero archiepiscopiis

et

Galeatius,

diebus quadraginla, occupata Ecclesiae re-

morluo snccedwit

ejits filii :

stituere detrectarint, et archiepiscopi orator

Ludo-

rebus in Etntria gestis.

esent,

Cum legibus pariturus

sit, archiepisco[)i nomine Bononiam occupatam afferendi EcclesitE juris studio, ne pravo exemplo alii inficerentur, pronuntiasse Joannem, Galeatium vicecomites, Jacoi)um ac Joannem Pepulos, et alios conjurationis illius

vicus e Gusiano fassus

iion videretur arcliiepiscopus tyraiinus, nisi

t:G

arma-

commovebat
',

Pontifex episcopi Ferra-

rieiisis Apostolicae

Sedis internuntii opera Italicos

principes

ut

armorum

socielatem ad illum com-

participes anathema, ac latas a Joanne papa in jurium RomanK Ecciesise invasores pcenas incurrisse,
a

primendum constarent: inilaque erant oratorum comilia cum Perusinorum rem extrahentium
,

culpa, audita Maslini Scaligeri, qui illud sociale

Subdit denique

debet

Verum quia crescente confumacia, crescere et poena, Joannem archie|>iscopum menio-

bellum maxime promovebat, niorte sunt dissoluta ex qua qiiidem maximo dolore alTectum
:

Pontificem teslanlur
filios

ejiis

litterae consolaloria)

ad

ratum suspensum fore ab adminislratiune spirituaiium et temporalium Ecclesiae ac archiepiscopatus Mediolanensis, dedictorum fratrum consilio
auctoritate deceriiimus antedicta
:

Veroiiensis principalus successores

Canem-

grandem

ipsuiiique nec-

et Canemsignorium dalie '.Caeterum non aequarunt hi principes paterna Mastini in Ponlificeni studia. Contrahebat vero Joannes maxiinas

non Galeatium, ac Joannem

aiitediclos,

ac

omnes

et

Jacobum de Pepulis singulos, cujuscumque

et

copias,

non ut Bononiam modu tueretur, sed Etrusibi

riam etiam

subjicerel, ferenda} opis siiecie

'

slatus, gradiis et ordinis, dignitatis et

tia'

prseeminenalius directe

oppressis Praten?ibus

et

Pistoriensibus

,
;

quos
affe-

fuerint, qui per se vel

alium seu

Fiorentini in suain |iotestatem redegt-raul

vel indirecte,

publice vel otculte, dictis archiepi-

rendicque
Elruscis

liberlatis

fiicata

ostentalione

parabat

scopo

et

Galeatio in pra?missis dederunt auxilium,

vel
;

favorem pra^sente hac fldelium multiludine copiosa citamus per hujus pubiicie
consilium
citationis

jugum servitutis. Cujus tamen dolos conatusque evanuisse, meminit Ms. Vaticani auclor'
:

in Cleiiiente VI his verbis

edictum, ut octava die mensis Aprilis proxime futuri, quam eis pro peremptorio termino assignamus, arcliiepiscopus legitime, ac pra^dicti
alii

chiepiscopus Mediolanensis
diles

Hiijus tempore artyiannus transmisit

circa qiiinque millia barbulas, et lanluindeiii pe-

omnes

et singuli personaliler

compareant co-

cum consensu et adjulurio nubiliorum Gibellinorum de Tuscia ad occupandum civitatem et

:

ram

nobis, visuri, audituri et recepturi, archiepi-

luca Tusciae, quae erant in coinmuiii

sed ultiino

scopus videlicet, di-positioms ab archiepiscopali et

inodicum

relevavit, el dicloe cumniiinilates

pacem

quacum(|ue
et

alia Ecclesiastica dignitate, el clerici,

cum
rum

diclo archiepiscupo habiierunt . Describit

",

privationis dignitatum,

persunatuuin, ofncioruni
;

Leonardus Arelinus

ciii
',

beiu ficiorum Ecclesiasticoruiii alioruin

ac

tam

spectator consentit

siiigiila

Mallha;us Villaims hoeo bello gesta,

archiepiscopus et clerici

quam

praidicti

alii alia-

ut pluies Giliellini jiruceres in Florentinos conjurarint,

rum pcenarnm
piscopus et deni
aul

quas eis(nisi archieGaleatiuscivitdtem BnnoMieiisem eamiiiflictiunem,

pra-ilictis,

conMliumque

iiiierit liosiis

dn Pisinis,

(|ui-

cum

diciis ejus coinitalu, territorio et di^trictu

nobis et Ecclesla' Romanae, seu rectori

alii vel aliis

bus cum Floientinis pax inlcrcedebat, cuncilamlis' ad bellum. Sed dolus aperuil^ FranciscliinusGambacurta ea oratione, quain S. Antoninus alferl '",

deputalo vlI dejiutandis ab ipso

nostro et Ecclesiffi

Humanae noniine,
pncdicti alu ab

libere ac rea-

liter resliluerint, et

onmi

auxilio

per se vel aliuin seu alios directe vei indirecte, publice vel occulle, quovis titulo. pallio,
et favure,

cum Floreniinis concontmuit a Addidil, imiiiit, rationem irrefiagabilem , videlicet quia si non pravaleret tyrunnus (quod inipossibile non erat, cum varius sit belli eventu^) pei (leUios hostes habilun essent
populuiiique in concordio;
:

staiilia

seu colore quaesito, diclis arch:episcopo et Gakalio aut quibusvis aliis eorum, aut alicujus eorum aut

Florentinos eoruiu viciuus; et ju^te quideni fide

cujusvis alterius noinine civilateni BoDoniensein, comitatum, terrilorium et dislnctum, aut eorum

'

Malth. Vill.

1.

7t>.

1.
I.

Toin. J. Kp

perf;. arth.
' Ibid. c. 6

Val

aut alicujus

eorum

parleni,

quocumque modo,
ellectu)

98.

fign
'

nuin
bibl.

942.
Vat.

c.

secr. p. 29. el rolu!.

Vill.
j.

' .Mallh.

i.

c.

73.
VI.

Mi
sl,

sigii.

num. 204U.
ex eo
et 7. p.

iu Cleui
iii.
\>.

titulo, colore, pallio,

occasione vel causa, detinen-

l.eouaid. Aiel.

tibus occupata desliterint

cum

duxerimus

c.

8
-'

6.

Hor.
Vill.

vii. ei

Aul.

' .Malth.
1.

Leuiiard. Arel.

vii.

u.
'

tit.

lit.

xxi.
7.

Ibid. c. 29. elc.

Aut.

lll.

xxi.

c. 8.

518
violata.

CLEMENTIS VI ANNUS 10.

Sed
et
si

CHRISTI 1351,

\incat praesul, et sibi subjiciat

ipsi

Florentinos, nunquid

postea liberi a servitute

remanerent,
sit

cum

cupidilas et ambitio dominandi

?

tyrannis

immensa

Discessere Pisis non levi indignatione perciti

oratores Mediolanenses, ac Joannes archiepiscopus

graves
silia,

cuni meditata non succederent conconcepit. Pontifex vero datis ad Pisanos litiras,

teris,

eorum prudentiam
illorum
artes
,

ornavit' Jaudibus: delubellis

sisse

qui ex ipsorum

ac

piendo Romanl imperii diademate profecturus. Nos autem, propositis peripsos pleniiis inlellectis, altcndentes, quod, licet ipsius regis ad partesillas accessus vobis isto piassertim tempore non placeret, attamen ambassiatoribusipsisfirmam ipsius et altendenregis^ ad id asserentibus volunlatem tes, quod accessum ipsum nec prohibere nec expresse dissuadere ex honestatis debito poteramus et timentes verisimililer, si rigide responderemus eisdeni, quod idem rex ad favorem (quod absit)
;

suarum rerum ampliflcalionem aucuparentur, magnoque ob servatum cum Florentinis fuedus gaudio se cumulatum significavit. Coiere etiam cum Florentinis tyranni metu fcedera
dissensionibus
alii

liostis

Dei et Ecclesiae

suiii

sanctae archiepiscopi
;

Mediolanensis inclinari se forsitan pateretur

bassiatoribus ipsis
seriosius

ostendimus

amquod

idem rex grande negotiumetnon carens

nisi aliter esset disposita materia,

periculo,

finilimi jiopuli, alque oratores ad

*

Pontificem

assumebat. Et

misere

ut

ipsum ad armorum societatem pro

retundendo hosle concitarenl. Uti vero cum iis se ' gesserit Clemens, describit ex Leonardo Aretino S. Antoninus hisce verbis: o Demuin Rom. Ponfifux Cl<mens VI ab oratoribus Florenlinorum et
aliarum Etruiife civilalum, qufe erant in foedere, assidua prope flagitatione ptilsatus, tria iis proposuit
;

cum cum

dicti

ambassiatores adjicerent, quod ipse rex

majus pericnlum imminere, juxta voluntalis nostraearbitriumservandum inviolabililer concordaret nos eisdem respondicivitatibus el lerris Guelfis, de quibus
et verisimilius poterat

dubium

mus, quod

civitalibus aliis Tuscia? scriberemus,

ut sine morae dispendio ad nostram prfesentiam

vidt licet societatem

iu

itum

Ualiam Caroli

Romanae EcclesiLC trausad imperium delecti

:

ambassiatores super his mitterelis.

dicti

Cum

igilur

pacem cum pra?sule Mediolanensi. Hurum trium quod mallent oralores eligerent sese eoruiu vo:

ambassiatoresad regem saejiefatum redierint, breviter cum pleno et sufficienli mandato super
his ad

Ronianam curiam

reversuri, honori vestro

luntalem et electionem secuturum. Legati vero inter se cogitare tandem praBstare aestimarunt ad
arbilrium ejus totnm referre. Quod cuui fecissent, suscepta opiione Pontifex, mitissimam innocen-

credimiis convenire, quod deliberafo per vos pru-

denler, quid in tam aiduo negotio

sit

agendum,
et

ambassiatores vestros, jdene instriiclos

infor-

malos de inlentione vestra, ad

Romanam

curiain

tissimamque partem

sibi

placeredixit
aliuil

esse vero

eam pacem dare

Ponlificem,
itaque
si

neque enim
illi

Ronianum
:

optio
se

detur, eligere decere

daturum
.

operam ut pax probabilis ha-

beatur
30.

Carolo dejuribus in Italiam reciiperaiidis Optabat Caroius in Italiam descendere, ut imperii jura a tyrannis diulurno interregno occupala recuperaret, atque
mediinnti Pontifex respondet.

apud Villamiiovam Aviiiiouensis dioecesis VI kal. Aprilis, anno IX . Reversi autein ex Pontificia aula oratores Senensium acFlorentinorum, iiulignati Joannem arcbiepiscopum Mediolanensem latius tyrauad eam coercendam arcana nidein proferre consilia de evocando in Italiam Carolo rege
curelis quantociiis destiiiare, elc. Dat.
,

Romanorum cum
tarunt nenses
'.

imperialis scrinii pra>fecto agi-

more ornaretur miseratque ad Pontilicem oratores, qui suscepta ab ipso consilia aperirent. Quibus Clemens, cum nietueret, ne ejus adventus Ualiam magis commoveret, graves difficullates exposuerat, ac Senenses,
imperiali diademale in Urbe de
:

31. Metuentes

Carolum vicecomites MediolaNec mora, Joannes arpacem expetunt.

chie|iiscoiais

Mediolanensis

nepotesijue

viceco-

mites difficillima in ipsos conflari bella suspicali,

ut imminenti discrimini se subducerent, illataruin

Florentinos,

Perusinos, aliosque piures populos

Romanae

Ecclesife

injuriarum

veniam poposce:

de Caroli regis votis, certiores factos monuerat *, ut oratores ad Sedem Apostolicam mitterent. Quo argumento hae datce ad Senenses litlerae ^
B

runt, professi

Bononiam

juris esse Pontificii, ac

Clemens,

etc.

dilectis
civitatis

consilio et

communi

fiiiis regiminibus, Senensis :

danina quae feceraut resarcituros oratoresque ut conciliarentur Ecclesiae, misere amplissimis man^ datis fretos ut subjecta publica iMonumenta
,

aiiaque his

omnino consentientia nepotum Joan-

Venientes nuper ad nostram

Caroli
regis

|)raesentiam
filii

nis jussu confecta, docent

lu nomine Domini. Amen. Anno Nativitatis ejusdem mcccli, Indictione v, die sabbati xxiv mensis Septeuibris, reverendus in Cliristo pater
,

ambassiatores
nostri
caelera quaj

soleiiiiies charissinii in Cliristo

Romanorum

illustris,

inter

coram nobis proponere curaverunt ex

pr;e[atus rex propo-

ipsius parle, dixerunt (juod

et

dominus dominiis

.loannes vicecomes de Megratia

nebat inlrare Ilaliam, inde ad

Urbem

pro reci-

diolano,

Dei et Apostolicae Sedis

sanctae

Mediolaneusis Ecclesiaearchiepiscopus, acejusdem

1

Toin. x.

Ep

secr.
I.

p. 88.

'
lil.

Matlh. Vill.

1.

ii.

Leouarii. Aret.

vii. ADt. iii. p.

Ep. secr. p. 2GS,

:;G9.

ssi.

e. 8.

10.

52. *Tom. IX.

c.

'

Matlh. Vill.

I,

II.

c.

68. Ant.
I.

ill.

p.

lit.

xsi.

c.

tO.

Ibid. p.

2B8.

Ext. apud Clem. VI. au. 10.

ill.

p. 2.

Ep. divers.

forui. 713.

CI.EMENTIS VI
civilatis et

ANNUS

10.

CHIUSTl

13.")!.

,tf)

pliirium aliaruiii clvitatum ia partibus

arcliiepiscopi constiluentis, iiuud

pnclalus

(loiiii-

Louiliaiditc

gubfrnator

goiieralis,

suo |iroprio no-

mine

fecit, crcavit, constiluit et

ordinavit discre-

tos viros

doniinuin Guillelmiim de Arimoiidis de

et

Parma legum doctorcm,

S.

Joannem de

Silva de
,

nus Joannes vicecomes et arcliieiiiscopiis illi vel illis que:ii vel quos prtcdiclus dominiis p;ipa nomine ipsiiis vl Romanre Ecclesiic depiilaverit ad recipiendum realem et corporalem possessio-

Mmiate Lucanae
ad

dioecesis

cancellarium siium
et

nem
et

pr;cdict;c civitalis Bononiac et

et infra, a

comparendum
patre et

pro eo et ejus iiomine

reverentifc

tatus, terrilorii et districlus, cuiii

suoriim comiomniliusjuiibus
simiiliciter et
;ili(|ua

cum omni

pleniludine devotionis

perlinenliis suis;

ptire,

libere,

coram sanctissimo

domino nostro domino Clemente, digna Dei providenlia sanctiE Romanae

ac uiiiversalis Ecclesi;p digiiissiino
tifice,

absolute, et realiter

cum

eflectii, et alisciue

condilione resliluet et dimittel

fuerit ex parte
;

qiiandocuiiujue

summo

Pon-

coram sacro collegio reverendissimorum patrum et dominorum ejiisdem sanctai Romanae Ecclesias cardinalium, et coram (luibuscumque
et
alii-

requisilus

ddminis auditoribus, judicibus, commissariis

qui
,

et

aliis,

per pra^fatum

dominum summum
revcrendissimos

domini papK vel Roman^c Ecclesi;c iiifia tempus, quod ipse dominus papa ad hoc duxerit ordinandum, 32. Et ad promitlendum solemniter nomine ipsius doniini Joannis arcliiepiscopi, quod ipse dominus Joannes archiepiscopus exercitum, quem
seu
habet, vel

Ponlificem

seu

per

pra?fatos

cum

ejiis

favore seu aiixilio liabetur

dominos cardinales super negotiis infrascrifitis fuerint deputati. Et ad sponte recognoscendum et humiliter confileiulum nomine quo suprn, qund merum et mixlum imperium, et omnimoda jurisdictio

circa civilateiii Imolae, ad

Romanam

Ecclesiam
et

pleno jure spectantem, faciet realiter amoveri:

genlem armigeram
sil( civitas

in

obsidione dict;c civilatis

:

existentem faciet lolaliter ^ocari

alias

el

si

(qiiod

ab-

temiioralis in civilate Bononiae et ejus di-

ipsa Imolensis interim capla esset, seu

strictu, dicecesi et comitatii, ac

doininium eorum-

quomodolibet occupata, seu aliqua; convenslatu

dict;c civitalis facta

juribus et pertinentiis ab antiquo pertinuerunt, et nunc pertineut, et pertinere debent in solidum ac sanclam Romanam

dem cum omnibus

tiones vel pncla super

forent, ipse

Ecclesiam

el

pr;cfatum sanctissimum palrem doet

dominus archiepisco|)Us civitatem jiraedictam Imolensem cum comitatu Imola;, de quo mulla castra nccuiiavit, et omnia et singula occupata per
ejus

Hiinum Clementem VI

omnes Romanos

Pontifi-

ipsiim

dominum

archiepiscopum, vel

ces successores suos canonice inlrantes esse veros

dominos pleno jure prajdictorum

nis, et

civilatis

Bono-

nomine et favore dicto domino papae et Romanae Ecclesiae plene et libere et integre restiluet
tenutam dictorum
supradictae;
civit;itis et

suorum comitatus,
et

territorii et districtus.

seu reslitui faciet; ac possessioneiii, detentionem

et

recognoscenduni ore et corde contrito humiliteretdevote omnes excessus,

et et

Et

ad confitendiim

comitatus dimiteffeclu faciet Ec-

tet,

seu dimitti pacifice et

et

cum
cum

omnia

delicta ac injurias, ofTensas, rebelliones

clesiae

pactis

inobedientias contra praefatos

dominum sum et

faclis

renuntiabit per omnia

(|uocumque modo effectu, et quod

mum

Pontificem, doniinos cardinales,

, et iulra
:

Ronianam Ecclesiam

et sanclam ad recipien-

etiam castrum Lugi libere et expedite restituet arcliiepiscopo Ravenn;iti seu gubernatori Ecclesiae

dum humiliter, et receptam realiter peragendum omnem poenitentiam et poenam, quam idem dominus papa

ipsi

pradictis duxerit

domino Joanni archiepiscopo pro imponendum.

Ravennatis infra tempus, quod idem dominus papa duxerit ordinandum. Et ad promittendum solemniter et bona fide de dando et solvendo pro
satisfaclione

Item ad libere et reahter ofTerendum, reslituendum et resignandum eidem sanclissimo

omnium expeusarum factarum pef dominum papam pro recuperanda civitate Bononiensi, necnon damnorum et inleresse, qu;c dominus papa et Ecclesia Roniana occasioiie favorum impedimentorum, occupalionum, defensalio-

memorata?, vel cui seu quibus idem sanctissimus pater mandaverit praedictam civitatem Bononiensem et suum comitatum, territorium et dislrictum, per ipsum dominum archiepiscopum seu ejus nomine occupata et delenta. Et ad redinlegrandum pure, simpliciter et absolute et absque aliqua conditione pnifalum domipatri et Ecclesiae

et

num

et aliarum ofTensarum, injuriarum, inobedienliaruiiijdelictorum etexcessuum pr;cdictoriim

pertuleruiit

ac injuriarum, ollensaruin et alio-

rum omnium prajmissorum emenda

miiio papaj et

pncdicto dofiierint, pry;-

camene

Aposlolie;e omiii exceptione

num summum
quasi
tatus,

Pontificem et

Romanam

Ecclesiam

remota
dicti

in

Romana

curia,ubicumqiie
periculis

ad plenam, integram et pacificam possessionem et

iiracdictaj civitatis Bononiffi et

(lomini arcliiepiscopi
millia

et

expensis,
et

suorum comi-

cenlum

fiorenorum boni

auri

legalis

territorii

et

districtus

etiam in Ri)m:ina

ponderis de Floreiitia in diiobus terminis infra-

curia per assignationem ct Iradilionem clavium

civitatis

prwdictae, tradend.irum in
restitulionis
et

signum huredinlegra-

jusmodi traditionis,
tionis

medietatem diclac suinmas infra duos menses proxime fuluros, et aliani medietate infra aiiiiuin proxime secutuiiim. Et ad pescriptis, videlicet
II

praediclae corporalis pnssessionis vel quasi.

et

tendum humililer
et

et reverenter,

ac iiii|ielrandiim

Et ad promitlendum solemniter

jurandum no-

mine

et

in

animani

praedicti

domini Joannis

oblinenduiu pro praefalo domino Joanne archiepiscopo plenam et integram absolutionem, cum

520
sentenliarum

CLEMENTIS VI ANNUS
et excoijimiinic^lionuiii, suspeiisio-

10.

CHRISTI 1351.

nefaria opera, gratiam ac

retuleril, dicetur
tificiis

demum

justa supplicia
asseiisit

num

et

intenliclonim,
persoiiEe
et

piivationis

bonorum

et

suo loco. Cfelerum

Ponatque
Cui

inhabilitatis

omnium
per

sententiarum
recordatio-

decrelis Ludovicus Uiigariae rex (adeo insi-

latarum elimpositarum tam perdictnm clominum

gnis illius in

Clementem observantia
a se restilutum
iri

fuit)

summum
nis

Ponlificem,

quam

felicis

regiie Siculae principes libertati

regnoque Neapoesl |iollicitus.

dominum Joannem papam XXII

in

et

per suos

lilano

pacem

praedecessores . El infra:
et

Et ad promittendum

Pontifex ob tanta amoris et sludii signa gralias

egit
',

jurandum

animam
Ponlificis,

ipsius

domini Joannis

ipsumque

rogavit,

utoralorem ad reliquani
iuitteret: horlatus

archiepiscopi de conservando slatum et

honorem

controversiam
est ad

componendam
qiiae

dominoriim cardinalium, et sanctse Romanae Ecclesi8e,etde non occupando, invadeudo seu damnificando terras sanclae Rom. Ecclesiae mediale vei immediate subjectas et incolas earum et de non dando invadentibus,
:

domini summi

arma

in Tarlaros, ul meditabaliir vertenda,

atque Ungaricas copias,

plures urbes et arces

obiinebant, in Sicilia citeriore, ne ulla inferrent

populis damna, regiis jus^is comprimendas.

33.

Poloni

et

Ungari contra

Tartaros.

occupantibus vel damnificanlibus et invadere, occupare et damnificare volentibus ipsas terras et subdilos ipsius Ecclesioe, consilium, auxilium vel favorem. Et ad promillenduin et se obligandum efficaciter de abstinendo ab omnibus ipsorum domini summi Pontificiset dominorum cardinalium
et

Addiici se passus esl facilius Ungarus ad Siciliam

dimiltendam, cuin multorum in Rarbaros bellorum moles ei incumberet: Casimirus enim Poloniai rex, qui in regiam Ungaricam sceptrum Polotitiis

uicum transfundere decreverat, a Lilbiianis appebelloUnganirum auxilia implorabat quippe

:

sanclae

Romana;

Ecclesia;

injuriis,
:

molestiis et offensis . Et infra

damnis, Et ad consen-

Lithuani, excitis Tartarisac Rhutenis, lale ferrum

tiendum nomine ipsius domini archiepiscopi, et prn eo quod iu hujusmodi coiicordia et reconciliatione includanlnr pro

flammaniqiie per Poionia; provincias circumlerebant % ac Relzensem, Waladimiriensem, Chelmen-

sem,
et
iii

et

Rrestensem agros Polonico imperio

eri-

pnrte Eccle?iae

illi

de

la

puerant.Contractis itaque copiis propulsati hostes

Scala et marcliio Estensis, et pro parte

dicli

do-

mini archii |)iscopi includantur illi de Gonzaga, de Mantua el illi de Pepulis de Rononia, elc.
Interjectis

pliiribus, quibus

Joannes vicecomes

gesta ab oratoribus rata se

habiturum spondet,

publicaque documenta ea de re quadrimestri labente traditurum, loci in qiio data h;TC niandata
fuerunt, nola apponitur
piscopi
:

Aclum Mediolani
.

in

curia habitationis praefati domini Joannis archieMediolanensis, etc

Ut [lorro Mediola-

nenses oratores in

publico cardinalium senatu

perfecerint haec imperia, pepigerinlque pacem,

proximo anno dicetur. Nunc ad res Neapolitanas sermonem converlimus. Flnctuabat Sicilia citerior novorum malorum

Lilhuaniamsigna promotasunt',atqiieinKeyducem Liltiuanuin dimicatum. H;i'C enim refertMichovias ', qui rem boc anno consignat de Casimiro rege Poloniae Waladimiriensem ferram castrumque conquirens etiam Keystutonen:, ducem Lithuanix in quodam particulari certamine, ca}sis Lithiianis, cepit. Qui cum omnibus fratribus LithuaniK ducibus et suis terris fidem se Chrisli suscepturnm jurejurando promiltens, a regibus comiter et honesle detentns est. Sed reges deludens nocle eflugit . In eo discrepat a Michovia et DIugosco Cromerus % dum non Keystutum, sed fratrem Lubartum captum ail. Ciijus belli fremitu excitatus Pontifex ad arcemlos Christiani imperii limitibus infideles, tum ob singularem clienlelam,
stiilum
:

impendentinm terrore licet enim inducia' supeanno PoiiliGcia opera initae tenerent, regia tamen Neapoiilana domesticis dissensionibus laborabat 'i Ad quas componeiidas *, tum ad solemnes ordinum rtgni conventus pro expediendis
:

qiia Polonia

riori

sam
sacra

iiiililiam

Ungaria
miis

el

Romana; Ecclesiae addicta est, religionon in Polonia modo, verum in Boemia promulgari, ac fldeles quos ad
corripientia (iroposilis caelestibus prs-

arma

allexit, crucis

in rebus arduis saluberrimis consiliis cogendos

'

jussit, dato sequenti

symbolo triumphili distingui anno hoc Diplomate'

:

Clemens Joanuem archiepiscopum Rrundusinum legavil, tum Elisiljetham reginam Ungari;e, ut

filium a bello

Clemens,
episcopis.

elc.

venerab libiisfratribusarchie-

piscopo Gnesnensi, et Cracoviensiet Wratislaviensi

Neapolitano revocaret, addiixil

interea jiidiciariam actioneni
',

*.

Inslruebat

ille

uti

aNiiper charissimus in Chrislo

filius

nosfer

jam

conventum erat, de Joanna regina, ut sonlem damnaret, insontemve alisolverel, nec constilulo temporedepiompta est sententia. Cumque extracla Iile majur invidia Joanna; coiifl.ireaiite

Casimirus rex Pokmire illiistris per lilteraset nuntios suos noslro Apostolatui patifecit, qnod gens perfida Tartarorum in tenebiis ambulans, carensqiie

lumineCatbolicae

veritatis,

profanacogitatione

eam demum insuntem pronuntiatam refert Malihffius Villanus ^ Ut veio illa KccKsik improtur,

consideians, quod
libus

regnum
est

Poloni;i',

quod

a fide-

habitatum

in

ultimis Chiislianorum

bam
'

uavata

couflando

schisuiati

atroci^simo

Tom.

IX. [p. secr. p. 21(i

Fag. 197.

n.

= Ibid. p.

'"

Alatlb. Vill.

1.

e.

2i.

233.

Paj. :i2i.

1.

Tom. s. Ep. Mi. in Cas;m.

'

ibirl.

sap.

I.

xil.

secr.

p. il.

* Ibid.
I.

Midiov.

1.

iv.

i;i.

.Micliov. sup. c.

19.

Crfinci-.

'

C.romer.

!
'

Ad. 10.

VI. p. 2.

Ep.

diver.^. foroi.

GIO.

CLEMENTIS VI ANNUS
finibus conslitutmn
;

10.

CHRISTI 1351
affigalis,

521
vestris

quod piopterea ad impugna-

humeris
et

eosdem

cxhorlatiombus

eisdem T.irtaris absque Catholicoruiii principumetalioriiin ruicliuni obice juxla profanos conceptus ipsoruui facilior via patct (iictum regnuin et Christianos habitulorcs
pr.Tifati
;

tionem

regni

instanliis inducentes, ut pracdiclum

negolium
ferventer
ipsi

coiilra

Tartaros et iiifidolcs
et

prtefatos

asHimant

viriliter

prosequanlur.

Et ut

fideles tanto ferventius ac libentius

prosequi pra;-

ipsius invadere praesuiiipserunt, ad

desolationem

fidelium habitanliuin in

eodem
:

et

religionem Ga-

Iholicam
rex,

ibi

protanandam

contlatis potentia,' suae

potiorem noverint perceptuios, nos de omiiipotentis Dei misericordia et heatorum Petri et Pauli
t^ratiaiii se

inissa studeant, luanto ex suis laboribus

viribus hostiliter inlendentes

fatus

propter quod pra3est Ecclesias

et

attendens quod

regnum

Komana; immediate subjectum

et

etiani censuale,

quod, tain ipsi quam habitatores regni praedicli sunl ejusdem Ecclesia) peculiares filii et lide-

quod ex iinpugnatione ipsorum non soliim dictum regnum ejusque incola, quinimo fidelLS cfeteri dicto regno tam proximi quam remoti proles, et

Aposlolorum aiictorilale confisi, etc. Sacrarum induigentiarum pra^miis eos afficit, qui, indicta excurrente triennio a Polono rege expeditione, ejus signa fuerint seculi. Dat. apud Villamnovam Avinionensis dioecesis, idibus Maii, anno x D.Conscriplus est pracipue in Ungaria auxiliaris exercitus fidelium vivifica cruce insignilus,

quem

Liido-

vicus

rex

ad

avunculum Casimirum

adduxit.

nostrum promptuin fldehum alioruui subsidium huiniliter iiuploravit. Nos igitur attendentes quod in hujus-modi defensione et tuitione non soluin dictorum regis et regni, sed aliorum fideliuiu vicinorum et etiam, ut proemitcul duliio diris adversitatibus la;derentur,
in hac parie et per nos
,

Suscepto autem Lithuanico belioUngariic rexgravissimo alio conlra Tartarorum imperatorem ho-

stium socium
3't.

esl

implicitus

'.

Qualiebant etiam ad Septentrionem Catholicam Ecclesiam Rulheni infideles, qui odio ia

religionem nostram etTerati Careleos et Ingros, qui in Evangelii liberlalem se asseruerant, Magni-

titur,

remotorum
i^ropitio, in

salubriter agitur, et securitas

procuratur, et Barbaricae feritatis audacia facilius,

que regis Sueciae clientelam

tina irruptione

sibi asciverant,

repen-

Deo

suis

poterit refrsenari et collidi

oppressere, atque in Sueones et

principiis,

quam

si niillo

parato resistentite obice

permitterelur liberius in Christianum sanguinem

consideranles etiam urgentem et probahilem ejusdem regis suppUcalionis instantiam,

dcstpvire
;

Gothos, qui pro neophylisdefendendisexcubabant, immanem carnificinam exercuere: neophytos vero ad exuendam religionem compulere. In quos cum
pararet expeditionem Suecus rex, Dei vicarius fideles
et

votis ejus

super praemissis eo libentius

illa

annuendum

ad

eam obeundam

sacris indulgentiis excitari

fore

providimus, quo

Apostolici favoris ful-

cienda et juvanda preesidiis magis utile et expediens

cruce insigniri jussit ': a Clemens, etc. archiepiscopo Upsalensi ejusn

existimamus.
Prcemissis igitur attenta medicalione pensa-

que suffraganeis.
Quia,
sicut charissimus
in

Christo

filius

hac parte benignius admittentes, ut idem rex versus eosdem Tartaros, qui dudum, sicut infanda experientia
tis,

supplicatioiiem ejusdem

regis

in

noster

Magnus rex

Sueciae illustris per suos spe-

ciales nuntios et litleras intimavit,

docuit,

dictum regnum
et

et

nonnull.is alias terras

qumdam gentes, quae Kareli et Ingri nuncupantur, regno suo vicini, imo ex una parte conligui, recognito suce infidelitatis

fidelium et personas
tionis

expugnationis

divino

(ut

crudelis impugnaexcidium destruxerunt, speramus] fretus auxilio, et aliorum

eorum per

errore, diclo rege,

quem

pro suscipienda
specialiter in-

fide Christiana in

eorum anxilium
fidei

vocarunt,

ipsos

ab insullibus

et oppressionibus,

fidelium crucis Christi signaculo

sidio

munitorum pne-

quibus Rutheni Catholicae

quentius atfligebant
,

inimici eos fre-

communitus, defensionem ejusdem regni et iiicolarum ipsius contra dictam Barbaricam nationem potenter assumere valeatetfeliciter exercere;
prcedicationem crucis in regis et regni pradicto-

manu

valida protegente

eamdem fidem susceperant et Baptismum; iidem Rutheni ex hoc ad eorum exterminium aspirantes,
el

rum auxilium
scripta

per nostras litteras

duximus conce-

posl ejusdeni regis ab inde recessuin ex inopinalo in eos ac alios Christianos parlium earum-

denda. Quocirca fraternitati vestrae per Apostolica

dem, pro

diolae novella; plantationis

defensioue de

mandamus,
et

quatenus vos et quilibet vealias

ipsius regis
sffivientes,

strum per vos

personas

Ecclesiasticas

mandato iiiibi consistentes, crudeliter alios eorum gladiis, alios suspensos ad

Ordiuum quorumcumque, quas ad hoc idoneas esse noverilis, in eodem

SJECuiares et regulares

arbores, alios vero

canum

inorsibus laceratos, et

alioseorum iMcredilulihustormentorum generibus

occiderunt, et reliquos Gareleos et Ingros superstites in

Poloniae

et

Ungariae ac Boemia'

regiiis

contra

praefatos Tartaros et

quoscumque

alios infideles

crudelem

et

horrendam servitutem redamorlalilalis

invadentes, seu ofTendenles iinrdictum

regcm

et

ctos redire ad erroris ca>citalem pristinam coniiui-

regnum
juxta

Poloniaj et habitatores ipsius, proponatis

lerunt

idemque rex propter nimiam

illis

datam vobis a Deo prudentiam verbum crucis, et venerabile signum ejus tam ejusdem re,i,'i3, quam aliorum fidelium incolarum regnoruin
praedictorum
,

pestem, qua; in

partibus his temporibus su-

'

Mallh.

Vill.

I.

i(.

c.

72.

An. 9.

1.

iii.

p. 2. Ep.

divers

illa

devote suscipere volentium

form. DCDix.

Ank.

Touus XXV.

Rayn. VI.

66

522
pervenit, adeo est

CLEMENTIS

VI

ANNUS

10.
ret

CHRISTI

1351.

hominibus deslitutus, quod ad propulsandum eorumdem inimicorum molimina non sufCcit per seipsum. Cam igitur contra hulidui

sed cuni eventus

omnia

probasset, tuucratis
et

triginta sex de

conventu fralribus
venerant,

duobus, qui
edixit quse

de

Hamburgo

jam palam

jusiuodi

inimicos tanto etficacius

sit

a viris

ante vidisset .
36. Admiratione etiam dignum est, quod Joannes a Leydis Carmeliia refert apud Delfos conspectum prodigium, ex quo commendatam bominibus Deiparse venerationem colligitur
'

Deum

limentibus insurgeudum, quanto majoribus Ecclesiam Dei damnis affligere cupiunl, qui fidem

eamdeni confundere tam

nati,

detestabili

crudelitate

nituntur; nos, ipsius regis supplicationibus inclifraternitati

vestra?

per Aposlolica

scripta

mandamus, quatenus
prffidicto

viros Catholicos in regno

et vicinis insulis positos, ut contra eos-

dem

viriliter et potenter

signaculum assumentes ipsos expugneut, exhortationibus salutaribus inducatis nos enim attendentes, quod tanto gralior est defeusio fidei, quanto ca;teris virinfideles crucis
:

tutibus animae fldes debet pretiosior reputari, de

anno frater Suicon Col, et alius Joannes filiusAndreae famulus cujusdam pelliflcis in oppido Delfensi ambulantes pariter in fori campo ejusdem oppidi, cernebant quamdam pulchram Ecclesiam in sublimitateaeris super locum illum, in quo nunc stat nova Ecclesia in Delfft. Ista visio per triginta annos circa festum Purificationis B. Mariae semper in aere apparuit. Taninquit,

Eodem,

omnipolentis Dei misericordia et beatorum Petri

dem
rem
riffi

fabricata est ibidem lignea Ecclesia in honoB. Mariae Virginis, et

Virgiiiis

Apostolorum ejus auctoritate conflsi, illam ob id assumuntibus signum crucis concedimus veniam peccatorum, et ipsos ea volumus immuet i'auli

imago ejusdem

B.

Ma-

per miraculum inventa ponitur in

eadein Ecclesia .
Tradit idem auctor -, apud Walachriam insulam HoIIandiaB objacentem maritimo et cruento
praelio

nitate gaudere,

quam

habituri essent,
se

si

in Terrae-

Sanctae subsidium
Dat. Avin.
II

personaliter

transferrent.

anno ix . Data eadem Lundensi^ archiepiscopis eorumque sufTraganeis episcopis, ut e Norwegia

id.

Martii,
'

certatum

inler

Margaritam

comitissam

imperia Nidrosiensi
et

et

Hannoniae, atque ejus fihum Willelmum Hollandiae

Dania crucesignati exercitus subsidiarii ad restituendam rem Cbristianam educerentur, cum

Suecia ob eiiidemiae ssevitiam viris exhausta esset.

versae

comitem, in quo fllium mater delevit adenim Hollandorum facliones impulerant, ut

:

naturae leges violarent.

victos, ut

Inflammavit ea clades

ultionem expetituri majori furore bel:

luin instaurarent
33. Pestis in

jiaiilo
',

Germania

et

pralia.

Grassaapud
Prse-

enim

post

npud Mosam
editae.

iterum collata signa

tantaque pertinacia ani-

tam

in Septentrionalibus oris

hoc anno pestem,

morum,
matrem

ut mutuae maximae strages sint

refert etiam Albertus Crantzius', atque

Willelmus

demum

alternante victoria Margaritam

quodam pbantasmate a virorum religiosorum numerum praedictum narrat Annus, inquit, erat quinquagesimus prinius post mille trecentos, cum grandis ubique per Germaniam saeviret epidemia. Lubicae
dicatores

Lubicenses

profligavit, quae in

Angliam ad Philippam
Tantus vero

moriturorum

reginam sororem fuga

est,

se coutulit.

Cbristianus sanguis in hoc funesto prcelio effusus

ut tribus diebus Mosa in aGstu ac recessu

cruentus fluxisse conspectus feratur.

adversae commissae essent
acies,

Dum

vero
beatae

tum prassagium
extitisse in

mirabile

ferunt

cunventu Prffidicatoruni,

moriturorum quod novitate

certamen

Gertrudi divinitus significalum, atque ejus precibus partam Willelmo victoriam refert subjectis
verbis Vitae illins auctor
siiuo trecentesimo
*
:

sua narrationem a nobis impetravit, Audivit frater ex couversis, qui curam haberet prae caeleris
coquinaj, nocte una subler se,
in hospitali

Anno

salutis mille-

cum
:

in strato esset,

domo strepilum et iuterea vocem loquentis ad fenestram coquins Coque, para cibum
Et
:

quinquagesimo primo, imperatrix, (nimirum Ludovici Bavari vidiia), cum filio suo duce Willelmo in Mosa praehum commisit. Sentiens auteiu Gertrudis in
spiritu

abituris fratnbus.
transituri
et
?

ille

deintus

Quot sunt
ille

peri-

Tum

ille

Triginta sex de conventu,

profecturi. Miratus
illi

duo advenaj cum

illis

culum, quud tum imminebat (erat vero per id tempus cum sororibus in urbis templo) toto corpore se prosternens, hortabatur sorores, ut orarent : jam enim, inquit, praeliumad Mosam committitur et orandi tempus est. Paulo post, commisso
praelio, ait

irater

de intempestae noctis cibo, et quod

ta-

lium rerum curam habenti nihil tale esset a priore insinuatum, coepit cum horrore cogitare esse phantasticam rem, quae gereretur. Tum curiositate duclus deque lecto surgens intuetur per foramen, quod visum admiltebat in donmm hospitalem. Videt assidere mensae in albis nume,

ad Beghinas

Laudemus Domiscriptores,

num,

soroies meae, nostris enim cessit victoria .

bello
prteter Batavos

Agunt de hoc

rum
fieri

fratrum,
solet

quem

audierat velatis fronlibus, ut

Albertus Argentinensis % Henricus Rebdorfius ' et alii ', e qnibus Meyerus addit ' tumullus graves
Leodii cuiicitatos civibus adversus Engelbertum
'

jani

forma, redit

m
29.

tunmtandis. Hornns de visionis slraturei, nec irat cui rem detege-

Jo. a

'

An.

9.
1.

1.

111.

p. 2.

Ep. WM-\.

Ibitl.

Ep. DCDXi.

3 r.raatz.

e. 19.
6

Leyd.
* .^ipud

I.

xxix.
Annal.
alii.

c.

20.

Eod.

I.

Sur. lom. vii. die vi. itiu.

Rebdorf.

iu

Waiid.

vni.

c.

Chron. Sponheim et

xviii.
'

Eod.

lib.

Alb. Arg. in r.hr.

1.

'^

Meyer.

bist. Flan.
lib.

siii. Tritbem.

Meyer. super

CLEMENTJS VI ANNUS 10.

episcopum principem rebellioneni moventibus obsequium coinpulsos. Exorlum etiam grave bellum in Westravia inler Mariam ducissam Lotharingife, et lolandam comiiissam Barrensem hujusque foederatos Me:

CHRISTI 1351.

523

postquam diclus rex

et ipsius in regnoSiciliae hae-

sed victos praclio ad

redes habere desiiTunt dictos comitatus et terras,

liiffifatum inqiijsitionis officium

dubitanint

et

du:

bitant in

dictis

terris et

comitatibus exercere

propter quod in eis errores et haereses possent

multipliciler pullulare.

quod cuni plures aiios principes quadam contagione correpturum videretur, Pontifex ut malis imminentibus mederetur, Guillelmum Puichon Moguntinae EcclesicC prspositum Apostolicum interuuntium creavit ', et ad sopiendamque
tenses
:

Nos

igitur

attendentes
si

quod plurimum

periculosum

existeret,

respersi (quod absit) in

hujusmodi pravitate eorum pertinacia locum

refugii invenirent, diiectis Dliis Guillelmo militis

dicti

discordiam IV non. Decembris jussit iucumbere.

37.

Ordinis professori et in sacra theologia

dicti

ma-

In

Galliis

tribunalia.
stolicos

Adbibuitetiam Christi vicarius Apodum

pacis rationes
unitae

adversus hoereiicos instituta

gislro, ac aliis fratribus

Ordinis inquisito-

ribus pravitalis ejusdem in regno Francia;, qui

conatus ad pacem Anglos inter et Francos

conciliandam. Sed
plorat Pontifex
violattc
,

omnes

ex-

nunc sunt, et quos in posterum vigore giorum hujusinodi deputari conligerit,

fertur,

Privile-

ut praterris

induciae antea

ab Anglo
in Ponti-

qui

in

dictis

coiiiitatibus

atque

sunt

-,

Guisnarum arce dolo occupata. Ex

est.

dictum inquisitionis
pra^missis

officium

contra

ha>reticos

quo nova controversia recruduit, qua

ticia

nequaquam

obstanlibus, servatis

tamen
Apo-

curia agitata

Viennensis Concilii
Galliis

et aliis Constitutionibus
editis,

Nec minus asserendae in

religioni,

stolicis

super hoc

exercere valeant, prout

Pictaviai,
est
fieri

quam

restituendae paci studuit Clemens. Florebat

in vicinis terris, Turoniae videlicet et

Ludovicus clarissinnim regum exemplara Piomano Pontiflce induci curaverat, ut censoresfidei ad subnascentes haereseseveilendas e Galliis excubarent. Cujus propagandi moris ergo, cum apud Andegavienses intermissns fuisset, Clemens causarum fidei in Gallia cognitori Domipius mos,
S.

quem

per Privilegium
;

ipsius
et

praedecessoris

consuetum plenam
lica

liberam auctoritate Apostotenore prajsentiuni licentiam elargimur. Nulli

ergo, etc.

Datum apud Viilamnovam AvinionenVI kal. Octobris, anno x .

sis dioecesis

Dum

viguit

censorum

fidei

auctoritas, religionis splendor ab

;

nicanae familiae religioso viro jus contulit

^,

ut

haereticis obscurari

Andegavis,

quemadmodum
:

in Qnitimis provinciis

rum

vitio
est,

fldei exerceret quod Diploma nobis afferendum visum est, ad obstruenda eoruiu ora, qui temere eflutiunt, inquisitionis sacrae tribu-

ceusuram

missa

non pofuit at ubi polilicospargendarum ha;reseon licentia permaduit suorum cruore Gallia, innu-

nalia
a
a

nunquam
Clemens,

in Galliis posita fuisse

etc,

ad perpetuam
filii

rei

memoriam.

Nuper pro parte dilecti

dicti

prioris fratr u

m Or-

dinis Praedicatorum provincialis provinciae Franciaj

meraeque simplices anima? erroribus irretita; quotidie tristes inferorum exuvia; praida; fiunt. Accendat Deus pristino pietatis ardore eos, qui sacrum veterem morem in Gallias revocare, immortalesque ex eo triumphos sibi coniparare possunt. Sed ad institutam historiae seriem redea-

juxtamorem
quod
set
licet...

Ordinis nobisextitit intimalum,

mus.
gorii

prior dicti Ordinis

ejusdem provincia;
privilegia Sedis

Franciae, qui est pro

tempore ab antiquo, potuisspecialia

(prout

potest)

per

Apostolicai Ordini praedicto concessa

cerlum nudeputare

nierum fratrum
regno Franciae
quia tamen
laus papa

dicti

Ordinis ad exercendum in
;

inquisitionis offlcium
felicis

postmodum

reconlationis Nicodicti

IV prtedecessor noster fratribus

Ordinis inquisitoribus pravitatis ejusdem, tunc in

dicto regno deputatis auctoritate Apostolica et ex

Clemens rjrammorbo tentatns legem Gretemperat. Vergente anno Clemens correptus gravissinio morbo, parlo ex maligno humore, quo sufTusa facies admodum intumuit,et in discnmen salutis addiictus, ex quo tamen evasit, ut felicius ad piam mortem se compararet, exeni|)lo Joannis XXil, edito Diploinate promulgavit ', a se omnia, si qiuB forsitan ante adeptum Ponlificatum vel eo gesto non consentientia cum
38.

fide Catholica ex linguae

lisset,

praecipilis lapsu protu-

lunc in posterum lieputandis, hujusinodi offlcium comitatus et terras inquisitionis committens

,

revocari

clarae

memoriae Caroli regis

dilecti
fllii

SicilifB

tunc viventis

excepit;

inquisitores

pravitatis ejus-

etc. xVd futuram rei memoriam. Quamvis ille pius omnium Conditor et Redemptor in se sperantium informet et dirigat

Clemens,

II

dem

per dictum priorem tunc, et qui fuerunl in

actiones, et mentis nostric tenebras luce sua; veritatis illustrans,

posterum ad hujusmodi inquisitionis officiuin in dicto regno vigore privilegiorum hujusmodi depulati iu Andegaviae et Cuiioinanensi coinitatibns atque terris in dicto regno consistentibus, qui
tunc ejusdem regis existere noscebantur, etiam

eas ab invio

praeservet erroris

(juia

tamen quandiu carnis hoc velaininetegiinur, aiitiqui bostis, cuiu (jiio nobis assidua pugna est, dolos et artes sic confutare nim possumus, quin interdum ex carnis fragiiitate peccemiis, cum
infans,

cujus unius diei super terram vita est.

123.

'

Toui, X.
1. i.

L.1).

seci. p.

II.
alii.

his'..

Paul. .Emil. ct

Jlalth. Vill.

1.

ii.

c.
:;.

49. Frossar.
'

^ .\ii.

lu.

iii. p.

Toni, X. Ep. secr.

pai.'.

524
j)eccati

CLEMENTIS VI ANNUS 10.

labem evitare non
possit
:

CHRISTI 1351,
cardinalibus ipsis in

nos qui inter

nonnulli ex

observatione
conclavi

peccatores peccatorviximns, inflrmitalem noslram

poenitenliai passibus metientes,

Constitutionis ipsius gravati alias nimiuni extite-

minoribns
tius

conslituti,

et

si qua duduni iu postquam ad fastigium

runt, multique ex ipsis duos in

dicto

Apostolicaj dignitatis divina bonitas dignanter po-

quam
,

digne provexit, nos disputandn,

le-

habuerunt servientes non absque scrupulo conscientiee propter ambignitatem dictorum verborum, videlicet quibus ex patenti necessitate duo
permittuntur haberi, in dicta Conslitutione, ut contentorum ; nos providere super iis cupienles, ex his et certis aliis causis rationabipraemittilur,

gendo
guffi

prffidicando aul alias contra Catbolicam

et

veritalem

fidem, vel bonos mores ex lapsu linforte

praicipitanter

protulimus
:

revocamus
ea

et

volumus pro

revocatis bal)eri

et

omnia

libus,quae nostrum in id

animum

induxerunt,

ri-

Sedis Apostolicae auctoritati supponimus et subinittinuis corrigenda. Nulli ergo, etc.

gorem

Constitutionis ipsius, et etiam ad fratruni

in his proviilimus

Datum Avi-

nostrorum supplicationem

tem-

Decembris, anno x . Neque ex hoc obganniendi occasionem sumant novatores, Poniiione Vll id.

perandum

auctoritate Apostolica statuentes,

quod

ejusdem teslinionio errare posse; ut privatos enim, cum suam proniunt senteiitiam ex
lificeni

postquam conclave hujusmodi seu clausuram pro dicta celebranda electione intraverint, singuli duos servientes tantum clericos vel
cardinales,
laicos,

imbecillitate bumani intellectus eos falli posse non repugnat, ut jam dictum est; nullatenns vero

prout duxerint eligendos, ac insuper sin-

gulis diebus prteter

errare

posse,

cum

tlecrctoriam fidei sententiam

prandio

unum

el in

ccena

panem, vinum et aquam in unum dumtaxat fercu-

ab universa tenendam Ecclesia proferunt, ob siugulare Spiritus sancti prKsidium, quod a Cbristo
Petro

lum carnium unius speciei tantum, aut piscium seu ovorum cnm uno potagio de carnibus vel piscibiis prinei|ialiternon confectis,et

ejusque successoribus promissum

tlieologi.

est,

de

decentibus

sal-

quo pluribus

samentis habere valeant

ultra carnes salitas et

\

39. Consulturus etiam

tum

fuluri successoris

herbas crudas ac caseum, fructus seu electuaria,

ex (juibus tamen nullum specialiter ferculum conficiatur, nisi ad condimentnm fieret vel saporem. Nullus vero eorum de alterius fercuio vesci possit. Liceat etiam eis ex decentia honestatis habere in

electioni celebranda;, Constitutionis a Gregorio

latffi
'

vigorem temperavit, sanxitque ad cardinalium gratiam, ut in conclavi famulum haberent, alque eornm mensa3 unum fcrculum carnium vel qua de re baec ejusdem pisciuni apponeretur
;

clausiira

hujusmodi,

cum

in

ieclis

causa quie-

Pontificis VitaB auctor

laxavit, seu verius
rii

Praefatus insuper papa

scendi vei dormiendi esse voluerint, dumtaxat

mutavit Constitutionem Gregocardinales

intermedia seu velamina simplicium solummodo

[lapajX. Ubi majusAe. Elect. libro sexto editani

illis,

super

babent observare, uaudo suut inclusi in conclavi pro electione Romani Pontificis celebranda, etc. Recensere perqucE
gil

cortinarum prfedicta felicis recordationis Clementis papae V praedecessoris nostri et aliis Constitutionibus Apostolicis conlrariis, quibus per hoc in aliis derogari nolumus, non obstanlibus qui,

auclor

prascipua

capita illius Conslitutionis,

:

buscumque. Nulli ergo,

Decembris, anno x
40.
.

etc. Dat.

Avin. VIII idus

quam

ex Pontificio Regesto

Clemens,

etc.

adducimus ad perpeluam rei memoriam.

Licet in

Conslitutione a felicis recordationis

Migravit
Netinam
:

De

B. Conradi Placentini mirifica morte.

in

calos hoc anno B. Conradus Pla-

Gregorio papa
tione

praedecessore nostro, super elecedita in Coucilio

Lugdunensi, inter catera caveatur expresse, quod si eumdeni Pontificem in civitate, in qua cum sua curia residebat, diem claudere contingat extremum, cardinales in palatio, iu quo idem Pontifex babitabat, omues conveniaut, et in eo singuli singulis tantummodo (nisi illi quibus ex patenti necessitate dno pennitluntur) hujusmodi contenti
Poiitificis

Romani

nemore apud urbem diu coluit, ubi magnis miraculis ac sanctitatis apud omnes opinione ciaruit cujus gesta ad cardinaleni Baronium ex Netinae Ecciesice Monumentis subjecta formaconcentinus, qui vilam eremiticam in
Siciliffi

cepla transmissa sunt

'

Beatus Conradus lieros urbeni

Siciliae

Placentinus apud
naturae cessit
tali

Netum

celebrem
Nasuaj

undecimo

Martii

anno

a Christi

MCCCLi. Cujus vita a rebus gestis fuit vehe-

servientibus

clericis

vel

laicis

prout elegerint

menter admirabilis. Innotescere coeperunt

virtutis primordia,

conclave,

nuUo intermedio
in

pariete vel alio vela-

cum

seipsuin prodens, iuno-

muie, inbabitent
ccrtis

coiiimnni, et

quod diebus

centeni

virum

servavit a laqueo, qui

metu quae-

uon

lacta

provisione de pastore decursis,

panis, viauiii et

aqua tantummodo eisdem cardi-

Conrado commissi confessus trahebatur ad necem. Ut primum vero

stionis incendii criinen a

nalibus, donec subscquatur provisio, niinistrenInr; quia tainen, sicut frequenti multoruni asserlione,
el

damnum passis jura persolvit, ita cum uxoreegit, ut in monasterio dimissa, caeterisque rerum temporalium curis
accinxerit.
abjectis,
piae

in

cardinaiatu constituti percepimus,

peregrinationis
Siciliffi

se

Panormum

priinam

urbem

ap-

'

Gostd Clcm. VI ainid Uos(|.

pulsus
-

auditoque Netinos mullarum virlutuni

Tom. x. tp
it in

iccr. p. Iiii.
iii

iu

Ms. C-.TCin.
IJ.

V;il.

51^11.

iiiim.

4737.

Bullar.

Ccm.

\l
i

Coiist.

M?.

bilil. V.,11.

CLEMENTIS VI ANNUS 10.

gloria prae cfeteris

CHRISTI 1351
,

525

commendari, apud hos

arduani

sibi vi-

vendumduxit,

et in

eremum

extramcenia

gnanimus sermone gravis et facundus. Ejus corpus in argentea arca reconditum apud Netinos
in ornatissimo

ad tertium lapidem se contulit; uude raro aut Netum aut Hihlam cibi emendicandi gratia prodibat. Multos ibi annos, humi cubans jejunio,
,

tumulo

et sacello conservatur, ubi

quotidie di\ina;
infra
:

virtutis

signi

experimur. Et
domini
Ctcsari-

Pro

veritalis certitudine et informalionc

et

oratione aliisque corporis et spiritus exercitationibus adeo profecit, ut enutritus pane cselesti non
oportuerit aiiiplius exire. Nec defuere mira nobilissimae virtutis signa, et acquisitte divina} gratia;
effectus,

illustri^^simi

reverendissiuii

Baronii S. R. E. cardinalis [iraesens suiiiiiiarium vitae et mortisct iiiiraciiloruin beatiConradi transcribi,

et

urbis Neti sigillo

dum

communiri fecimus.

varias

dcenionum tentationes,

et

carnis oblectamenta fortiter exsuperat atque do.

mat. Piurima longe abdita pra;sensit pra;dixitque: morbo gravatos mirabiliter sanavit, esurientes panibus angelico ministerio formatis refecit, et ab

die xi mensis Propagata est annorum flexu B. Coniadi gloria innumeris beneficiis ejus ope populis ad illius reliquiarum venerationem confluentibus collatis (|uas cum Guil-

Dalum

Neti dioecesis Syracusanae,

Januarii, iv Indict, mdcvi.

imminentibus
praenovit, Neti

certae

cladis

periculis suos devolos

vita;

subduxit. Et ubi mortali

finem impendere
confessa-

Eucharistia desumpta,

rium suum rogavit, ut perinde in erenium se conferret quod ubi effecit, detegit iili Conradus imminere suas mortis horam, aperuitque funeris consiliuui, fulurum enimerat, ut Hiblipi etNetini,
:

lelmus Syracusanus et Jacobus Scularensis episcopi, sepulchro reserato ex data ipsiusa Leone X provincia, inspexissent circumfusa cleri populique niultitudine illius corpus corruptioiiis expers inventum, atque ex eo fragrantissimum odorem
,

halasse publicis

documenlis
et

testati

sunt

Cum

clero,

inquiuut,
,

intra

quorum

fines

fueratconimoratus, decorpore

apud

se sepeliendo contenderent, inonetque

quopru-

capsam in centtsimum

populo processionaliter ad qua corpus ipsius Conradi supra

et

sexagesimum annum repositum

:

modo certamen ad arma progressum

dentia dirimeret
:

sua

seque velle

asserit, ut Neti in

fuerat accedentes, cajisam ipsam aperiri jussimus qua reserata, tanta odoris fragrantia per totum

divi Nicolai ipsius urbis

patroni

tumulo mandaLo-

templum

illud
ibi

diffusa est,

utomnium aromatum

retur.
a

odoramenta

Dum

haec colloquuntur,

praesenliens

recondita viderenlur. Vidiinus et inanibus nostris contrectavimus caput el bracliium

ram, redit in antrum

imagine, lotum se splendore locum illustranle,

Perterritus auteni

coram Crucifixi Deo commendat. Tum, mirabili

et

suum

animam Deo

reddidit.

unum duntaxat a corpore separatuui (quod ()uidein brachium theca argentea coopertum in ejus honorem populo ostendi religiose consueverat)
reliquum vero corpus cum csteris iiiembris suis iutegrisad invicem cohaerentibus et annexis carne
vestitum a die depositionis
radi supra
et obitus

presbyler accessit,

divumque

genuflexum, ac si adhucoralioni instaret, reliquo vero corpore erectum coniperit, gravique luctu affliclus tanti viri jacturam deplorabat. Inlerim Neti et Hiblae campana;, nuUo pulsante, crebro concursu defunctum lugebant. Netiuos inde ac
Hiblenses, qui

ipsius Con-

campanarum

ac sese

sonantiuni

ceutesimum et sexagesimuin annuni, ut superius dictum est. Has itaque beatas reliquias in eadem capsa itfrum recondilascum clero et omni populo processionaliter eU^erri jussimus,
et

strepitu perciti accurrerant, et de cadaveris pos-

honorifice conduci

ad templum sacratissimi
'

nec tamen uUa sanguinis effusione kedunlur Conradi precibus, ut autea praedixerat , presbyter verbo et opere sedavit.
sessione

dimicabant,

Crucifixi, ubi Salvator noster JesusChristus mira-

cula evidentissima ostendere dignatus est uam nonnullos, qui fracturas et viscerum dissoluliones
:

Cumque Netum

gestaretur, plures agroti etiam

viri

in

ab hernia laborantes beali

jora edita suiit miracula,

opeui iuiplorantes
:

pristinam recepere valetudmem

episcopus Scutarensis
pto,

multoque ma-

iuguine patiebantur, sub capsa reliquiarum devote orantes stalim sanilatuni benefitia receperunt. Nos itaque Apostolica aucloritate, qua io

cum Leonis X

Jacobus

Humana

Pontiflcis rescri-

quo concessum est divi Conradi reliquias posse coli, et per urbem circumduci, et festum celebrari, dato Koniae XI. Julii, anno salulis mdxv, primum festum inslituit. Nec cessat quotidie di-

hac parte funginiur, tam ipsis habitatoribus prtecivitatis Neti quain omiiibus (luibuscuinque aliis Cbristi fidelibus utriusque sexus, ut eumdem B. Conradum, iuoul caeteros beatos conlibatae
,

fessores

nondum

canonizatos venerari, illiusque

vinae virtutis operatio hujus beati merila patefucere, praesertim

festum die xix niensis Februarii, in quo die inigravil ninc ad Dominum, per nos deputatum celebrare, et
circa prsmissa
et siiigula alia in pra;missis et necessaria seu quoniodolibet opporluna facere libere et licite possinl et valeant,
:

cuni XI kal. Martii per urbem Netinam circumducitur; unde vel extra Syracusanam dioecesim ejus festuui, ut aliorum beatorum, quos nondum in sanctorum numerum Ecclesia retuleiit, posse celebrari et venerari, Paulus III mandavit. Datum est Diploma anno salutis MDXLiv. kalend. Novembris. Fuit Conradus statura procerus, form') elegantissimus, aspectu

omnia

licentiam et lacultatein perpeluo concessiinus

ac eliam, quod diclum beatnm corpus efferri et processionaliter per civilatem ipsam Neti couduci
possit, etc. Dat. Neti xxviii dic

mcnsis Angusti,

iii

ma-

Indiclione,

mdxv

526

CLEMENTIS VI ANNUS 11.

CHRISTI 1352.

CLEMENTIS

VI

ANNUS

II.

CHKISTl

1352.

reynu aiudilica, deque Luduvico \neunie. Tarentino coronando Clementis litterw. quinquagesimo secundo anno a Virgineo partu quinta Indisupra niillesinium trecentesimum Pontificia aula Clementis VI ctione, conciliata est in
1.

De pace

in

indixil,

et

calamilaiibus, quibus occasione coin-

motionis hujusmodi
liter

fluctuavit,

regnum nostrum miserabihucusque terminum posuit, et

ipsius regis Ungariae

animum

inclinavit ad pa-

inter Ludovicum et Joannam conjuges Ludovicum Ungariae reges iis pactioniSiciliae, ac bus, ut regina Ungaro trecenta aureoruni millia ob sumptus in bello factos refunderet, Ungarus vero omnes urbes et arces, quas etiam tum in Citeriore Sicilia obtinebat, Pontificiae fidei commit-

studio

|)ax

cem, ipsumque nostris beneplacitis conformavil, quod priori tractatu, cujus vobis formam et copiam misimus, non obstante, omnem summam
pecuniae, quae vel pro parte sua petifa vel sibi
oblata fuerat, pro nostra et Apostolicae Sedis reve-

repudiavit omnino et per venerabilem fratrem nostrum Joannem episcopuni Vesprimienrentia

:

teret, praesidiariasque copias e

regno evocaret
et

ac

tam Robertus princeps Tarenlinus

fiater,

Pliilippus

quani Ludovicus

et
:

Robertus Dyrrachini
quse leges rata? ha-

in libertatem vindicarentur
bilae a

Clemente, atque Apostolica auctoritate concompositis , pr^ter omnium firmatae. Quibus exspectationem Ludovicus Ungariae rex magnifice

sem ac nobilem virum Ulricum de Wolford comitem Castriferrei nuntios et procuratores suos quos cum sufficienti et speciali mandato ad infrascripta omnia peragenda ad nos et Sedem Apostolicam destinavit, promisit nobis, quod ipse
civitates,

castra,

forlalitia

et loca

quaelihet alia

dicti regni, quae

per ejusdem regis stipendiarios

regiam liberalitatem explicuit;

res ex arcanis iuiperiis regio
fessi,

illius enim oratonomine sunt pro-

et gentes, aut quosvis alios

nentur,
in

cum

suo nomine inibi detimunitionibus existentibus in eisdem

Rracharensis
et

Ungariae regem
vindictffi

non auri

cupiditate, sed

manibus

nostris seu venerabilis fratris nostri

dilecti

justissimae

de Andrea; fratris nece pe-

Guillelmi
fllii

arcliiepiscopi

tenda3 voluntate ad belliim

concitatum

iraque

jam

placata, et bello absistere, ac sibi pacta tre-

centa

aureorum

millia repudiare

ex qua niagnicollegit.

ficentia

magnum

apud omnes decus

Re-

censentur ha?c fusius ac Matthaeo Villano ' Pontiflciisque ad Ludovicum regem ac Joannem regi-

nam

Sicilice

litteris

kal.

Februarii datis confirliberalitatem

et

mantur, quibus restitulam inquieto regno serenitatem

ac
regis

Uugariiu

tum
e

Rracharensem
S. Martiale

archiepiscopum

Petrum

ad recipiendas in Pontiflciam fldem arprajsidio militari

:

ces, quas Ungari

occuparent,
Joannae re-

missos signiflcavit

Clemens,

etc.

Ludovico regl

et

ginae Sicilia; illustribus.

domini de S. Martiale militis Lemovicensis dicecesis, quos ad hoc duximus deputandos, vel alteriuseorum recipientium nomine nostro expedite ponet ad faciendum, disponendum et ordinanduni de illis libere pro nostrae arbilrio volunfatis el quod bona flde curabit et faciet cum effectu, quod stipendiarii Ungari et alii equites et pedites, ac genfes hujusmodi et quicumque alii in eodem regno, praefati regis nomine commorantes, de dicto regno et qualibet ejus parte recedent infra tres menses a data lifterarum nostraruu! super hac confectarum niaferia computandos, quodque dilectos fllios nobiles viros regalis domus vestrae, quos ipse detinet, et quos dicti episcopus et comes procuratorio nomine
nobilis viri Pelri
;

Miserator Dominus, qui misericordias suas

etiam

cum

iratus fuerit continere nescit, sollicituet

dinibus et curis innumeris, quas inter vos

cha-

praefati regis ex tunc verbo libertatis beneficio donaverunt, plenarie ac effectualiter pristiiiae resfituet libertati, etc. Datum Avin, kal. Februarii,

rissimum in Chiisto flliuin nostrum Ludovicum regem Ungariac illustrein exorta commolio nobis
I

anno x
2.

Adjecta ea creteris foederis legibus fuerat,

Mallli.

Vill.

I.

II.

(i).

Tiira. X.

Ep. Stcr. p.

il.

ut Poiitifex censuras omnes dissolveret, quibus Ludovicus rexLiigaiiu.', illato bello Sicilia:: reyno.

CLEMENTFS VI ANNUS
Sedis Apostolicae beneficiario, contemplis Poiititiciis conlrariis ediclis, se

CHRISTI
quod jus

\'My2.

527
succedendi in regno
ad di-

expresse,

et inoilus

irrelieral;

quani lcgein

et lerris eisdeiii in eodeiii

slatii, (|iiaiitiim

Clcmens iniplere non

plomate,
inflictas

distulit;

(Jatoque

mox

Di-

lectani in Christo Qliaiii nohileni

mulierem Fran-

omnes

injurias Ecclesise rei SicuK-c causa

remisit;

ac

tum Ungarirc regem, tum

*
;

ciscam regis et reginae filiani, el quosvis cx ipsis rege et regina liberos nascituros, quorum caiisaro
seu jura in siiccessione regni ipsius juxta

omnes

illius sequaces cunctarum censurarum nexu solutos pristinis juribus reslituit addiiiitque daturum se operam, ut Ludovicus Sicilia; rex et Joanna regina omnes injurias iis remitterent,

formam

conventionum

constiterit poliora,

ipsum regem

ac dilectam in Christo filiam nobilein niulierem

Mariam sororem

regina; pra;dict;c, liberos suos

qui partes Ungari;p regis essent amplexi

cissim

eic

vi-

seu quosvis alios remaneant, et in

omnibus

et

per

Ungarum

sollicitavit, ut

Ludovicuni regem

omnia perseverent,
Carolum regem

in

quo

et

sicut essent juxta

Siciliae,

l)enevolentia, complecteretur

utsanguineconjunctissimum,qua par erat '. Tentarunt Ungari

pacta et conventiones inter Ecclesiam et dictum

Siciliie

liabila,

ac

si

concessio

duces

qui arces pra;sidio militari insederant, ac proceres Neapolitani regiii, qui Ungaricis partibus
',

prredictorum per nos facta

minime

extitisset, el

dictus Ludovicus inunctus et coronatus per con-

se addixerant, Ludovici

abducere

verum

ilie

ab inito fcedere Pontificiis votis et monitis

animum

morem gessit, de quo actae illi aClemente gratiae* conversaeque Apostolicae cura3 fuerunt ad restituendum
Siciliae

cessionem nostram hujiismodi non fuisset. Item ordinamus et volumus, quod si contingat supradictaiii reginam sine liberis ipso Ludovico superstite decedere, et regnum et terras

in priniis Pontiflcis edicto

pristinum splendorem. Revocata ad regios apices ^ jura,

:

eadem ad prajdictam Mariam,

quosvis alios debere juxta pacta
praedicta vel alias

liberos suos seu

et

conventiones

quae a Ludovico et Joanna fuerant alienata

adacti

iterum sacramento in Joannic verba regni ordines"; et Guillelmus archiepiscopus Bracarensis,

Apostolicae Sedis internuntius, solemni ritu Ludo-

quomodolibet pervenire, dictus Ludovicus se tunc de regno Siciliae et terris praedictis directe vel indirecte per se vel

alios

nulla-

vicum
3.

et

Joannam

sacro linire baisamo ac regia

'.

corona redimire jussus

tenus intromittat, nec virtute seu praetextu inunctionis et coronationis praRdictae se regem Sicilia verbo vel litteris nominet, vel faclat per alios no-

Ad praefocanda vero

in ipso fornite civilium

juriitus ob-

minari
et

salvis

tamen eidem Ludovico juribus

de jure haoreditario vel

in

bellorum semina, quae ex ambiguis

oriri possent,

terris suis, seu

alias debite

successionis

cum

Carolo

promulgatum abeodem internuntio, pactionibus haereditariae ordinem initis constitutum non confunden-

dum, nullaque Ludovico ex regia inunctione nova jura comparatum iri. Tum sancitum a Clemente,
si

aliis quae ipsum justis tiregno et terris acquirere legitime contingeret in futurum. Ferimus etiain in ipsum Ludovicum excommunicationis sententiam et imponimus eidem pcenam privationis omnium,

legitime acquisitis, et

tulis in dictis

reginam sine liberis praeniori contingeret, sceptrum ad Mariam et liberos transmittendum exactum etiam a Ludovico, ut ante regia sacra
suscepla
profiteretur,

quae habet et est habilurus infra

pracdicta,
si

regnum
Siciliae

et terras

in casu illo se de

regno

et terris eis-

dem
verit

intromiserit, vel se
vel
fecerit

regem

nomina-

nunquam

a se,

si

quid

nominari.

Mandamus insuper
praelatis

humanitus Joannae regina; accideret, Franciscae

fiiia;,

omnibus

venerabilibiis fratribus nostris archiepiet csteris Ecclesiariim

filiis

aut Mariae, aut liberorum jura labefactatiim

est
elc.

scopis, episcopis

iri

de quibus omnibus Apostolicum hoc decre

et personis Ecclesiasticis, ac dilectis

principi-.
aliis sin-

tum editum
A. S. N.
In

bus, ducibus, comitibus et Itaronibus, et

Clemens,

Guiilelmo episcopo Bracarensi

gularibus personis sub excommunicalionis, necnon universitatibiis civitatum, castrorum et alio-

primis declaramus, quod non est inten-

rum locorum

regni et terrarum pnedictorum, sub

tionis

nostrae,

quod per concessionem

lituli

et

interdicti poenis,

quas eos

et eas,

qui

et

quae con-

denominationis regiae dignitatis, ac inunctionis et coronationis obtinendae, per nos factam, et per te,

trarium fecerint, incurrere voluimus ipso faclo, ut in casuni illum dicto Ludovico tanquam regi
directe
vel

dictum archiepiscopum Beneventanum mandandam, ac per obtentam et habitam per dictum Ludovicum regiae dignitatis denorainationem, inunctionem et coronationem, quae liberaliter et benigne per nos conceduntur eidem, aliquod jus sibi in regno et terris praedictis in dofrater, vel

indirecte,

puldice vel occulte, non

executioni

obediant, pareant vel intendant, vel eum pro rege Siciliae facto, scripto vel verbo habeant, teneant

nominent quoquo modo. i. Q Item volumus et ordinamus, quod dictus Ludovicus, antequam inimgatur et coronetur, sub
vel

niinio

proprietate

seu

possessione
et

aliqiialiter

propterea acquiratur
'

imo volumus
et

declaramus
p. 18.

publico Instrumenlo, sigillo tuo regio sigillato confiteatur et recognoscat, quod ipse, qui ex benignilate nostra et Sedis Aposlolicae asscquitur et

Tom. X. Ep. secr. p. 166.

p. 156.

^Tom.xi. Ep

lom. xi. Ep. secr.

Ep. secr. p. 169.

secr. p. 161.

sec. pag.

52.

*II'id. p.

38.

Tom.

xi. Ep. scii-. p. 111.

STom.
'

' Ibid.

obtinet
latis, et

vili.

Tom. x. Ep.

virlute

dennminationem et titulum regia; digniinunctionem et coronationem praedictas, inunctionis et coronationishujusmodi non

528
intendit

CLEMENTIS VI ANNUS 11.

aliquod
terris
jiis

CHRISTl 1352.

sibi
:

propterea
et vult

iti

eisdem

regno

et

acqiiirere

quod jus suc-

sunt per gratiam Dei, et inlerposilionem iiouiaube Ecclesia; matris tua' liberi cito in regnum tuuin

cessionis ipsoruui regni et terrarum in illo statu,

quanlum ad

[irtxdictas

ipso cl dicta regina in

riam, liberos suos

et

Franciscam el liberos ex posterum nascituros, et Maquosvis alios remaneat, et

Ludovicus inunctus

Domino, rediluri. Dat. Avin. undecimo kal. Januarii, anno primo . 6. Ludovico Ungarice regi de Tartaris victori,
sunl, praestante
nt provincias ab i)ip,delibus ereptas suo regno adjiceret,

per omnia perseverel, in quo erat antequam prcCdicla concessa fuissent, clipse
el

annuit Cle^nens.
attinet
;

Quod
licet

ad Ludovicum
foedere

regem Ungariaj
prrelensa

superiori

coronalus auctorilate Sedis Apostolicaeextitisset.

antea in

Siciliae
II

regnum

jura quod e
filio

Et ullerius ipse Ludovicus se obliget efQcaciter, juramenlo prasstilo, ad observalionem pra?dictorum, Et niliilominus ad perditionem omnium,

Carolo Martello Caroli

tralieret, dimiserit; is

majore natu

genus

tamen Salernitanum prin-

qua3 babet et est babilurus infra

pra;dicla,
recipiat,
si

regnum

et terras

cipatum, et Honorem Montis S. Angeli, quem avus ac pater, tum etiam ipse gesserant, retinuit

sententiam excommunicationis
in

in

se

casum, quo eo superstite dicta regina sine liberis decederet, et ad sa-pefatam Mariam liberos suos, seu quosvis alios eadem
,

regnum

et lerrai

secundum
regno
vel

pacta et conventiones,
terris ipsis abqualiter
Siciliae

quod etiam ejus oratores sunt contestati coram Clemente papa qua de re Diploma divulgatum est '. Expedire autem se e Siculo bello voluit, cum arma adversus infldeles et schismaticos majori emolumento vertere,acDei bostespotiusquam
:

ut pra;dicitur, facla et babita, vel alias contingeret devenire, de

sibi

conjunctissimo vexare finitimas

provincias

se intromitteret, vel se

regem

nominaret,

vel

ab

aliis se

faceret nominari, elc.

Datum Avin.

adjungere quam disjunctum mari ac longo terrarum tractu regnuni sibi subjicere meditaretur '. Lacessiverant etiam ipsum
Ungaricaj ditioni
,

kalendas Februarii, anno decimo . 5. Ut borum libertati ac juribus Pontifex con-

Tarlari

-,

quorum conatus

erant

retundendi

atrox
tbffius

enim fames

ipsos coegerat, ut refert Mat-

sullum voluit ad prstocanda bellorum semina, ita ipsius Ludovici alia jura non Ia?sum iri sanxit;
pronuntiavitque' Ludovicum
filiis

Joannae regina?

superstitibus sine prole obeunlibus in regno suc-

Villanus ' pristinas sedes abjicere, atque in Prosclaviam magno terrore bellico irruperant qui, ne interiores terras penetrarent, vocatus in auxilium a Prosclavo rege infideli cliente Unga:

cessurum

Si

conlingat, inquit, dictam regi-

ricae

regis Ludovicus, qnadragintaequitum millia

nam

pra^fata Francisca vel aliis liberis relictis te

subsidiaria misit, consertoque

lio,

cum

Barbaris prae-

superstite tolli de medio, ipsique Francisca seu

alii liberi

sine prole legitima morerenlur, succes-

et

adeo acriler certatum, ut in ca;dendis Tartaris vires militi, et arcubus sagittae, et acies ferro
;

regno et terris juxta tenorem dictorum pactorum et convenlionum ad te tanquam ad proximiorem debeat perlinere. Dat. Avinione XII kal. Februarii, anno x . Nec defuit tuendis Ecclesiae juribus Pontifex Ludovicum enim regem ac Joannam reginam
sio in dictis
:

defuerint

ob

niultitudinem, non sine

innumeram tamen Tartarorum mutua clade, absceden-

dum
tari

fuit, ut majores copia; contraberentur. Tarob penuriam commeatus cassorum carnibus sustentarunt famem : cumque reges Prosclavia;

et Ungaria;

maximo cum
illi

exercitu irruere pararent

:

obstrinxit-,

ut in

regiae

iuunctionis celebritate

in Tartariam,

signa reflexerunt

cujus certa-

sacramento sponderent, ea se servaturos, qua; ipse de limitibus Bencventi definiendis uti in paTabulis cautum erat, constiluisset ac Guillelmo Bracbarensi et Petro Beneventano arcbiepiscopis munus demandatum, ut id sacramentum exigerent '. Perfectam porro
ctionuin

minis famam Florentia; mense Aprili hujus anni

percrebuisse, scribit idem Villanus. Et

quidem

in

cum
:

Carolo

Tartaros belliim boc tempore adornasse Ludovi-

cum
gitur

Ungariae regem, e Pontificiis

:

litteris colli-

ut quas urbes ac provincias infidelibus eriperet Ungarico

is

cum

Clemente

flagitarit,

solemni rilu regiam inunctionem Neapoli vigesimo septimo Maii die, narratMattbaeus Villanus';
ac vergente anno dimissos
principes,
terae

adjiciendas imperio, Aiiostolica auctoritate confir-

maret. Cujus votis Clemens annuit

nulli principes Catbolici ali(|ua in

'

ea lege, ut

ex Ungarico carcere
lit-

eam ditionem,
filio

quod etiam Clemenlis successoris

^
:

digna nobis insinuatio patefecit, quod charissimus in Cbristo fiiius noster Robertus imperator Constantinopoli

ostendunt

Fide,

inquit,

ab ipso domandani armis, jura obtinerent : Clemens, etc. cbarissimo in Cbristo

taniis illustris, et dilecti

tilii nobiles viri Philippus de Tarento germani, et Ludovicus ac Robertus de Duratio consauguinei germani lui a carceralibus angustiis, quas innocentes sine causa diutius passi

Ludovico regi Ungaria; illustri. a Ad ampliationem Cbristiana; fidei, Cathoiicorum principum, ex quibus trahis originem, sequens imitanda vestigia, sicut prout habet fide

dignorum assertio accendis et excitas zelum tuum, ut divinae potentiae fretus auxilio, ad propellendum scbismaticos et infideles alios regno
,

'

Tom. X. Ep.
Vill.
4.5.
1.

secr. p.
c. 8.

4
I.

Matth.
III. c.

m.

M7. Summ.
i.

-'

ibid.

1.

IbiJ. p.

Hist.

Ncap.
6.

iir.

U8.

'

Matth. Vill.
3

Tom.

.X.

Ep. sccr. p. 1S4.

Tom.

'

Tom. w. Ep.

seci- p. 18.

6 Iiin.

tom.

Ep. cur. p.

MaUh.

Viil. 1. II. c.

72.

'

XI. Ep. secr. p. 18.

CLEMENTIS VI ANNUS
tuo finitimos (ex

11.

CHRISTI 1352.

529

frequenter
passi

quorum prfesumptuosa nequilia regnum ipsuin et habitatores ejus

sunt detrimenta) in manu forti proponas exsurgere, et ad eorum elata cornua conterenda

Mediolanensis mandata omnia superiori anno a ipsi dala impleverit nimirum in publico cardinalium senatu provolufus in genua, Joannis et nepotum illius Matfluei, Bernabonis et

vicecomitibus

tuam potenliam exercere. Nos igitur hujusmodi fuum laudandum in hac parte propositum multiphciter in Domino commendantes, illudque favoribuset rependiis Apostohcis prosequentes, omnia
et

Caleafii

nomine, de commisso

in occupata

Bono-

nia tenfafaque Imola crimine veniam flagifarit

exercifum ab Imoke ohsidione revocare, Boiioniam Ponfiflcis prrpfectis tradere spoponderit, iiique
rcdditffi

singula provincias, civitates, castra,

villas,

for-

possessionis

speciem

claves

porfarum

aha qnaBlibet loca, quae (praestante Deo) de manibus schismaticorum et infideUumeorumdem potentia et manibus eripere, et potestati tux subjicere, favente tibi dextera Domini, te continget, dummodo ex largitione Apostohca vel alias in eis non sit alicui speciahter jus qusesitum, tibi
talitia et

Bononiae consignarit ea ferme verboruni forniula, quibus concepta mandata a Joanne oiutoribus data superiori anno affulimus exfanfque alia
:

Galeafii, Matfhaei

ef

Bernabonis his omnino con-

sentanea

'. Ea vero officioriim sij.;niricafione flexus Cleinenscensuras, quibus vicecomifes seocciipafa

ac

hseredibus et successoribus

tuis

auctoritate

Bononia
et

irretierant, dissolvit

et

eorum

clienfes

Apostohca concedimus etdonamus.Nuniergoetc.

Dat, Avin. id. Jiihi,
7.

sequaces venia donatos sacrorum commiinioni

anno

xi .

sice

Mediolanensi archiepiscopo gratiam Eccleflagitanti pnctiones proponit papa. Occu-

'

pato

ita

felicioribus bellis Ungariae rege, quievit

Sicilia citerior.

At Pedemontio incubabat

Joan:

restituif. Caeteruni superiori Diplomati hcec loci et temporis nota adjecta est. Daf. Avin. V kal. Maii, PonUficatus nostri anno x . 8. Ut rife etiam pafrafa facinora expiaret Joannes archiepiscopus, cum Ecclesiasticum ordi-

Provinciamque quatiebat ' ob Bononiam vero ereptam Ecclesiae sacris ejectus Sedis Apostolica; gratiam ambiebat ', ut Caroli

nes Vicecomes,

nem attrivisset exuissetque illius summo sacrorum anUsUti bellum

tafis suse

opes

quibus
-

contra dignia
resli-

decus et officium inferret, jussus est

fiagitio eisdein

Romanoruni regis Italica jura recuperaturi sociorumque Etruscorum impetus eluderet tum in;

Clemenfe rapfa

sacerdoUbus

vasa flagitio pactionis specioso htulo sibi vindicaret;

de quo tradunfur haec ab

*
:

anonymo Ms.
(ni-

tuere. Solufi ita censuris Vicecomites, oratoris opera a Clemente pra!fecturam Bononiensem sunt eblandiU ad annos duodecim, polliciti numma-

VaUcani auctore

mirum

Hujus tempore, inquit, Clementis VI), dominus Luchinus

a

de

vicecomilibus tyrannus Mediolani

civitates et terras

paena
:

omnes

rium ' et militare vectigal necnon ad fuenda juia Ecclesiastica singulare sfudium et constantiam ; confecfa?que sunt plures alice pacUones,
;

Pedismontis occupavit paulo post moritur. Dnminus Joannes suus germanus archiepiscopus Mediolanensis efficitur dominus

quas ex
hisforiae

prohxiore Diplomafe Pontificio

*

de

iis

conscripfo

decerpemus,

cum

ex his plurima lux

ob secuta bella conversionesque rerum

etc.

omniiim terrarum occupalarum per suas tyrannides. Hic papa ipsum archiepiscopum
Mediolani
et et

aspergenda sit Clemens,

venerabili fratri Joanni aret Ecclesiae

nepoles excoinmunicavit propter occiipationem

chiepiscopo Mediolanensi, nosfro

dislrictu ad

Ro-

factam per ipsos de civitate el comitatu Bononiensi

et

nianae in civitate Bononiensi ejusque comifatu et

Pedismontis

et postea

pro pecunia ipsos ab-

eamdem

Ecclesiaiii
filiis

immediafe spenobilibus viris

solvit .

ob sumptus

Refusa Pontiflci centum aiireorum millia in bello pro recuperanda Bononia

Mattiiaeus Villnnus
iis

cfanfibiis vicario, ac dilectis

Matlhaeo, Bernaboni et GaleaUo de vicecomiUbus

fratribus milifibus Mediolanensibiis.
In primis pnefato nomine (nimirum Vicecomitum) nobis obtiilerunt et efficaciter promiserunt, ac in vestras animas ad sancta Dei Evangelia manu facta corporaliter juraverunt, quod pro

faclos, tradit

^ quod

Pontiflcia

syngra|)ha de

ncceptisaCIemente Joanni tradita

litterae''.
;

confirmat', et adstipulanfur plures ejus

Subdil vero Ms. Vaticanum de Clemente

Nec-

non concessit
annis futuris,
clesiae,

eis dictain civitatem

pro duodecim

dominium et regiiiien nomine Ecsolvendo duodecim millia florenori.m in

vicariafu, regimine seurectoria, adminisfratione

et

gubernatione

praedictis,

si

ea vobis, ut pra^mit-

anno quolibet camerse Ronianae Ecclesiaj . De pefita demisse a Jnanne archiepiscopo Mediolanensi patrati
flagifii

Utur,

duxerimus commiftenda; ac pro einolu-

venia extant plura Diploinafa

illud
'

mentis ef proventibus prsdicforiim civitatis, comititus et districtus, qua; ad eamdem Romanam

Ecclesiam perfinenf per te, archiepiscope. aut illos vel illum, qui ex vobis nepoUbus seu ha;redibus supradictis dictum vicariatum seu regimen pro

Ponfiflcia*, ex
rei

quihus prajeipuuin

esf,

quo

gestae

series fuse

descnbitur, ulqtie orafor

'

Ms. bibl

el 91.

Val. sign.

num. 2040.
I

I.

fempore exercebunt, per idem tempus habendis

'

Malth. Vili.

sign

num. 2040.

secr. p. 34.

i.

in.

e.

el 3.

Totn. xi. Ep. secr. p. 90 ' Super.Ms. bibl. Vat.

c. 4.

Mattb.

Vill.

"

Ibid. p.
i.

227

et

229.

iii.

Tom
I.

x. Ep.
'

Tom.
'

ix. Ep. sec. p. 227

iii.

et 229, et an. 10.

p. 2. Ep. cur. i.

An. 10.

p. 2.

1.

I.

Eil. post eamd. Ep. ea de re quatuor Instruraenta. ' Ad. 10. ' Ibid. et toiii. XI. Ep. secr. xlvi. p. 2. Ep. cur. IX.

Ep. divers. form. dccxiii.

'

An. 10.

1.

III.

p. 2. Ep. divers. fonn,

dccxv.
f.7

AnN.

TOMDS XXV.

R.AYN. VI.

530

CLEMENTIS VI ANNUS
seu iidem exervicariatus,

1 1

CHRISTI 1352.
et collegio fideliler eritis, et

et percipiendis, tu, archlepiscope,

eisdem Ecclesia

centes vel exerceiis pro tempore vicariatum et

et ipsis Ecclesiae et collegio et

fldeliter adhaerebilis, ac

nobis pro posse vestro

et

regimen supradictum, singulis annis

jusmodi
clesiae

slatum

honorem noquodque
ter-

regiminis, gubernationis et administrationis hurealiter dabitis et solvetis, seu

et

fetrum Ecclesiae et collegii prsdictorum bona flde

inviolabiliter curabilis conservare
:

dabunt

et

solvent pro censu

census nomine nobis et Ecac

collegio

ras

ejusdem Romanae, seu aliarum

in terris ipsius

Romanae

prgefatae

eorumdem

fratrum noslrorum, necnon dicta Sede vacante, Apostolicae camerae et collegio praelibalis, duodecim millia flurenorum boni auri et legalis ponderis

de Florentia in

Romana

curia,

ubicumque

Romauae consistentium Ecclesiarum, seu eidem Romanae Ecclesiae immediate vel mediate subjectas, et specialiter regnum Siciliae et terras citra pharum, quae ad ipsam Ecclesiam jure dicti dominii pertinere noscuntur, et earum incolas non
invadetis, nec etiam damnificabitis, nec ipsas ter-

fuerit, singulis

rum

annis dictoruin duodecim annotuis, archiepiscope, seu existentis velexisten-

ras occupabitis, nec

tibus

tium vicariatuuiii hujusmodi praedictorum periculis et expensis, medietatem videlicet in bealoruni Apostolorum Petri et Pauli, et reliquam medieta-

illas vel illa invadere seu damnificare aut occupare attentantibus seu niten-

quoquo modo

dabitis seu praestabitis auxi-

lium, consiiium vel favorem.

a

tem in Nativitatis Domini festivitatibus solvendorum. Promiserunt etiam solemniter et expresse dicti procuratores et nuntii nomine tuo, archiepiscope, ac iii tuam animam etiam juraverunt, quod cum pro tempore, quo civitatem, comitatum et districtum Rononiensem praedictos, ut praemittitur, tenuisti et etiam pro futuro tempore, quo illos usque ad festum dictorum Apostoloruni Petri et Pauli proxime secuturum tenebis, duodecim millia et nihilominus in ipso festo Apostolorum pro |)rima solutione medittatis hujusmodi census primi anni illius temporis tunc futuri, pro quo vicariatum, regimen, gubernalionem et admini:

Promiserunt quoque nobis solemniter

et

expresse dicti procuratores et nuntii

nomine

sae-

pedicto, et in animas vestras similiter juraverunt, quod vos nullam conjuratioueiii, conspirationem seu ligam contra nos et eamdem Roinanam Ecclesiam, nec ad nostrum et ejusdem Eccclesiac da-

mnum

directe vel indirecte facietis cura quibus-

cunique rebeliibus, inobedientibus seu inimicis nostrisRoiiianaeEcclesiae supradictae seu damnatis ab ea nec eis seu eorum complicibus, sequacibus seu fautoribus adha^rebitis neque praestabilis
;

auxilium, consilium vel favoreui contra nos et

Romanam

Ecclesiam supradictam: quotque uni-

stralionem praedicta

tibi,

archiepiscope, vobisque

versos haereticos, de haeresi ab

eadem denotatos
cito reqnisili vel

nepotibus et haeredibus supradictis duximus com-

seu denotandos Ecclesia,

certificati

quam

mittenda, sex millia florenorum auri dabis et solves, seu dari et solvi facies realiter cum effectu
nobis, Ecclesiae et collegio et in curia praelibatis
tuis, archiepiscope, periculis et expensis.
a Praeterea

fueritis

de eisdem, quantum in vobis

erit, bona fideexterminare studebitis posse vestro. Promiserunt etiam nobis solemniter dicti procu-

ratores et nuntii

nomine

antedicto, ac in vestras

procuratores et nuntii saepedicti

et

praefato

nomine nobis sponte obtulerunt

solem-

animas ad sancta Dei Evangeiia tacta corporaliter juraverunt, quod vos libertatem Ecclesiasticam
pro posse vestro ubicumque poteritis
conservabitis
clesiasticas,
fideli

niter promiserunt, ac in vestras nihilomiuus ani-

studio

mas

similiter juraverunt,

quod pro defensione

infrascriptarum terrarum, videlicet Romandiolae,

civitatis

quodque earumque
:

Ecclesias et personas Ecres et

bona quaecumque

Ferrarice,

marchiae Anconitanae, Massae

Petri

tam
quas

in civitate, comitalu et districtu Rononiensi

Trabariae, ducatus Spoletani, Patrimonii R.

saepedictis,
et

quam

in aliis civitatibus, terris et locis,

in Tuscia, Romae, Campaniae et Maritimae et co-

qute sinml vel divisim regitis seu guber-

mitatus Venaysini, quae ad nos et praefatam Romanam Ecclesiam una cum diversis aliis terris et
provinciis pertinere noscuntur, ac terrarum totius

natis, et

quas seu qu32 per vos regi vel gubernari

,

contigerit in futurum, favorabiliter tractabitis

tractari

et

etiam

facietis,

eaque

in

sua libertate

resti-

etiam patrimonii ejusdem Ecclesiae et ipsi Eccleimmediate subjectarum et pro illarum etiam recuperatione, ubi Ecclesia ipsa ad hoc cum posiae
;

tuetis et
et

dimitti

etiam dimittetis, ac restitui facietis etiam ipsasque Ecclesias et personas Eccle:

siasticas suis bonis et juribus

gaudere libere per-

tentia

armorum

intenderet , etinfra:

Dabitis

Irecentos equites bene armatos, qui nobiseteidem

non impedietis , nec impediri permittetis quominus gaudere possint privilegiis,

mittetis
,

et
,

eas

mensibus singulorum annorum, quibus mensibus vicarialus regimen et administratio hujusmodi perdurabunt. Et infra 9. Rursus procuratores et nuntii praelibati
Ecclesiae servire debeant qualuor

libertatibus,
et

beneficiis, redditibus, bonis, juribus

proventibus
vel

eorumdem nec
;

aliquas exactiones
eis

directe

indirecle

quovis quaesito colore

eis,

imponetis, nec petelis vel exigetis ab

etc.

NonnuIIis

interjectis

de legatis

et

internuntiis

dicto

nomine nobis solemniter promiserunt, ac

animas
tactis corporaiiter

in

Poutificiis honorifice

Bononiae excipiendis, subdi-

veslras etiam

Evangeliis

tur haec conventio ob secutas couversiones

insignis:
a

rerum

juraverunt, quod conlra nos, Ecclesiam el colle-

gium

pra;libala

non

eritis,

sed nobiscum et

cum

Voluerunt quoque ac consenserunl expresse

CLEMENTIS VI ANNUS 11.

procuratores et nuntii nomine sirpedicto, quod propter praemissum cen?um duodecim mildicti

CHRISTI 1352.

531

cle?iaslicam sibi subjiciendam

insigni jjerfidia adspiraret; paucis

lium florenorum, ve! propter hujusmodiadjutorii trecentorum equitum praestatlonem, vel propter aliquod praemissorum, nos et Romana Ecclesia sive coilegium Scxpedicta non teneamur nostris et
Ecciesiae seu collegii pia>dictorum

sibus

in

patrinionio

B.

una cum nepotibus enim post menPetri Urbemveterem

sumptibus \el

expensis civitateni, comitatum et districtum Bono-

niensem prsedictos defendere aut vobis quodcumque corporale adjutorium exbibere nec teneamur vel intelligamur iu eisdem in vos vel aliquem veslrum aliquod jus transferre ullra vel aliter,
:

quam supra
tione
et

de vicariatu, regimine, adminislraguberuatione praedictis vobis commissis contineatur nec vobis in aliis quomodolibet obiigari, quam superius sit expressum.
,

Bictoniumque in ducatu Spoletano occupavit '. Tiun Perusinorum agros, immisso exercitu, vatavit ^ tentavitque Tifernuni '. Ex quo Pontificum secuturorum acquitas in vindicandaex Bernabonis manibus Bononia nondum annis illis duodecim evolutis enitescit. Interea Clemens tanta injuria a Joanne archiepiscopo lacessitus, internuntios Apostolicos ad ipsum a perfldia revocaudum legavit, quos etiam instruxit aucforitale \ ut Mediolanensem archiepiscopum ac nepotes si redirent ad officium, censuris, quibusse iterum devinxerant, exsolverent.

H.
rem

In Joannem e Vico, provinciaritm tnvaso-

<s

Praeterea nuntii et procuratores praefati

quo

et consortes

anathema.

Non profuere

aliter
,

supra nomine promiserunt nobis solemniter et expresse , qnod vos in civitatem, comitatum et
districtum Bononiensem praefatos

Pontificia

pro recuperanda Urbevetere studia

quani quod servifutis genus ea urbs mutavit:

nullum

princi-

neque enim
Vilerbium
et

Ecclesiae reddita est, sed Joannis e

seu notabilis priTeminentiae, potentia; seu polestatis personani ; de quoseu qua possit verisimiliter
vel

pem

Vico tyrannidi subjecta ^ Invaserat isjam ante

Tuscanam, latiusque injusfum impe:

dubitari

seu praesumi mutatio

status

rium proferebaf

parique scelere Ordelaffus

et

occupatio
,

civitatis,

comitalus
sine

et

districtus

praedictorum

recipietis

Apostolicae

Sedis

licenlia speciali, etc. Additae alije

pactiones de

Manfredi Pontificium principatum laniabant. Quos omnes Clemens anathemafe deQxit . Clemens, efc. ad futuram rei memoriam.
Urbis appellat,

restituendis patriae exulibus, asserendis legibus,

non imperandis acerbis vecfigalibus tum ab iisdem Vicecomilum oratoribus conventum, ut si qua in memoratarum pactionum interprefatione
:

ambiguitas oboriretur, ea PontiDcio decreto solvenda esset. Quae convenla sancita a Glemente fuerunt praescriptaque ab eodem formula sacramenti,quodVicecomitesobsusceptaniBononiensem praefecturam nuncupaturi erant: deinde censurm aliaeque pcenae inteniatae, si promissa non servassent. Praeterea documenta publica mense Septembri, superioris anni lum a Joanne ', tum a MatIhaeo ^, tum a Bernabone ^ et a Galeatio * Vicecomitibus confecta, quibus oratores Mediolanenses ad superiora paciscenda amplissimis mandatis fulti fuerant, inserta sunt Diplonati PontiOcio; quod demum hac loci et temporis nota consignatuni est. a Dat.

Joannes de Vico, qui se praefectum jamdudum civitatem Viterbiensem, et Tiiscanensem et alias terras in Patrimonio beati Petri in Tuscia existentes, et ad nos et Romanam Ecclesiam pleno jure spectantes ausu temerario occupaverit et adhuc eas tyrannice detineat occupatas; et ob hoc seutentias excommunicationis et universas alias, per felicis recordationis Joannem papam XXII praedecessorem

Cum

nostrum contra occupatores

ef

detenfores terraspecfan-

rum

ad

praefatam Ecclesiam
latas,

Romanam

tium generaliter

notorie incurrisse noscafur,

prout in processibus ejusdem praBdecessoris, per nos approbatis, confirmafis et etiam innovafis, ac
in
illis

partibus publicatis, lafius confinetur, quas

sentenfias per sex annos et ultra,

contemnendo
;

claves Ecclesife

animo

sustinuit pertinaci

ef

IV kal. Maii,

apud Villamnovam Avin. dioecesis, Pontificatus nostri anno x .

ita

propterea idem Joannes tanquam de fide suspectus, auctorifate nostra citatus fuerit, ut coram
nobis certa die, super causa fidei responsurus, personalifer compareret; qui contumaciler comparcre contempsif, et etiam niala malis accumumulfa postea terras et loca, ad nos et eamdem

10. Inita

pax haec

fuit a

Clemente, ut regis

Romanorum
fiduciariam
rescripserit
'\

juribus, (]uas in Insubriam imperii

obtendebat, At discussa

nil

detractum, Caroio
societate, qute

armorum
iis

lans.

Pontiflcem inter Caesaremque adversus vicecomites agitata

sua repeteret, solutus metu Joannes archiepiscopusaperleillusit

^
:

fuerat, ut quisque ab

Ecclesiam Romanam pleno jure spectantia, temerarie occupavit et adhuc detinet occupata; nos, ex praedictis et aliis caiisis praedictum Joannem dc.
flde

Pontifici

tantum enim aberat,

colere,
ct

ut fidem

datam

Ecclesiae

elapso

annorum duodecim

Coence

merito suspectum habentes, pridem in diu Domini videlicef quinta die mensis Aprilis
prajterito, in publico, praesenfe praelato-

spatio restituere

Bononiam

constitueretut, confir-

proxime

mata polius audacia, ad reliquam dilionem Ec-

rum

et

aliorum fidelium mulfitudinc copiosa

'

Eil. iQ super Eii.

Ep. p. 182.
Vill.
\.

i.

nti.

lu cad.

la ead. Ep. p. 18*.

' ibid.

Ep. p. 179. p. 231.

^ln ead.

.Malih. *

'

Lib. XI. p. 46
XII.

.Mailii.

Vill.

1.

Tom.

Ep. secr.

p. 46.

m.

c.

17.

I.

Csp. 34.

' .Mallti.

VUI

ni. c. 32.

111.

0. 3.

Toai. XI. Ep. secr.

p. 40.

532

CLEMENTIS VI ANNUS 11.

peremptorie citavimus
,

CHRISTI 1352.

eumdem Joannem
infra trium

ut

inter se gerebant, instructasque validissimas clasin Orientem superiori anno miserant. Et quidem Veneti Petrum regem Aragonum ob Corsicam occupatam a Genuensibns, tum Graecoses
'

mensium spatium coram

nnbis perso-

naliter compareret, respoiisnrus de tide, et alias

facturus et rece|iturus quod justitia suaderet. Et quia prsedictus Joannes in termino et infra termi-

rum
festos

imperatorein ob Galateorum potentiam in;

hujnsmodi comparere contumaciter recusavit, nec adhuc, de gratia exspectatus, comparere prociirat; ideo nos attendentes, quod contumacia
in causa fidei suspicioni praesumptioiiem adjicit

num

Genueiises vero, ut potentissimis hostibus

pares essenl, Turcas' sibi adjunxere.

Exquo

bello

cum

vehemenfem, etexspectare uIterius,salvaconscientia non volentes, ipsum Joannem de Vico, ut pra;miltitur, in

periculum adduceretur in Oriente, Pontifex ducein Venetorum summo conatu ad bellum incumbentem ad pacis consilia traducere,
religio in

niisso oratore ac litteris. est conatus

a

causa

fidei

personaliter citatum

et

non comparentem,

praesente hac fidelium multi-

tudine copiosa,repulamus exigente justitia, contumacem et tanquam contumacem in causa fldei

Clemens, etc. dilecto filio nobili viro Andreae Dandulo duci Venetiarum. a Cupientes irreparabilibus damnis et jacturis
gravibus, quae orta inter teet dilectos filios,tuum

excommunicationis senteiitia innodamus. Item quia Franciscus de Ordelaffis de Forlivio

ac Januensium Christiano

communia

gravis et

amara

discor-

dia non solum partibus

illis,

sed universalitertoti
,

civitates Forliviensem, Csesenatem et Foropopiliensem in provincia Roinandiolae existentes, et ad nos et Romanam Ecclesiam pleno jure spectantes, primo et subsequenter castra insignia Bretenorii, Melduise et Castricari et nonnulla alia ejusdem provinciae, ad nos et eamdem Ecclesiam

populo comminatur

remediabiliter

obviare
fllius

ac sperantes, quod tu votis nostris, sicut

benedictionis et gratiae, in
et

omnibus

te

con-

formans in tua
stris

eorumdem coinmunium con;

pertinentia, ausu

occupata;
filii

et

temerario occupavit, et delinet quia etiam Joannes et Guillelmus

Faventia

bono fidei Christianae, a nonon debeas beneplacitis discrepare nobilitatem tuam attente rogamus, per viscera misericordia, tanlo scilicet
cordiae

quondam Richardi de Manfredis de

civitatem Faventiam et alia loca ad dictam Ro-

manam

Ecclesiam spectantia ausu simili occupa-

runt, et adhuc tyrannice detinenl occiipala, sen-

tentiam excommunicationis, per praefatum praedecessorem nostrum et nos in occupatores civitatum,

Dei affectuosius obsecrantes , quatenus animuin tuumadpacem habilitans, aliquem uuntiiim tuum ad charissimum in Christo filium nostrum Petrum regem Aragonum illustrem, cum quo fcedus diceris inivisse, transmittas ut ipse tanto bono, quantum ex hujusmodi concordia speratur, auctore Domino, nasciturum velit pie;

castrorum et terrarum ad diclam Roinanani Ecclesiam pertinentium , ut praemittitur latas quas sententias per plures notorie incurrendo annos sustinuerunt animo pertinaci ; ideo nos eosdem Franciscum, Joaunein, et Guillelmum, sic claves Ecclesiae contemnentes, merito de fide su, :

tatis

intnilu consentire
te

et

nos etiam mittendo

per

nuntios nostros, auctore Domino, adjun-

gemus ut, eo praestante daninis et jacturis hujusmodi occurratur. Et speramus ineo, incujussunt manibus corda regum, quod ipse praefati regis

spectos habentes, prffidicta die Coenae

Domini per-

animum sic dispoiiet, quod in hac parte noslris et communibus fideliuin Chrisli votis per desideratam concordiam
filius

emptorie citare curavimus, ut infra trium mensiuiii spatium coram nobis responsuri de fide, et
alias facturi et recepturi

satisfiet

super quo dilectus

Caracii
familiaris

nobilis vir Guillelmus

quod
:

juslitia

suadeiet,

personaliter comparerent
jnfra
citer

et

quia in term no et

noster lator praesentium, cui locuti sumus, tibi nosiram aperiet plenius voluntatein. Dat. Avin.

terminum hujusmodi comparere con'umarecusarunt, nec adhuc de gratia exspectati,

; ,

IV kal. Martii, anno x .

13. Respondere Veneti propensos se quidem ad pacem animos gerere verum ob sancitum cuin rege Aragonuin arinorum fcedus eo incon;

ideo nos praedicios hoclecomparere procurant nus exspectare amplius salva conscientia, non valentes, eosdem Franciscum de OrdelafTis, ac

suilo de ea tractare

non

posse.

Genuenses pariter

Joannem

et Guilleliiium

de Manfredis, ut

praeiiiit-

titur, in causa tidei peisonaliter citaios et

non

comparentes, praesente hac fidelium copiosa, re-

de ea poslulati, pronos ad pacem pr;e se tulere. Vertit ilaque Clemens sludia ad Aragonium flectendum ad concordiam quantaque malorum
:

putamus, exigente justitia, contumaces; et tanquani contumaces in causa fldei, exconnnunicaetc. tionis sententia innodamus. NuUi ergo
,

moles ex eo bello Orienti

suit
*
:

incumberet, expofllio

Clemens,

etc.

charissimoin Christo
illuslri.

Pe-

Actum
cimo
.

et datuni Avin. in palatio nostro Aposto-

tro regi

Aragonum

lico VII id. Julii,

Pontiflcatus nostri

anno unde-

Cum ajiud dilectos fllios Januensium et Venetorum communia inslaremus pro reforma-

12.

gonum

Venetos et Genuenses conciliare, et Araregem ad concordiam cum iisdem fovendam

tione pacis,

quam
X.
*

inler eos, peccatis exigentibus,

incitareaduititur Poniifex.
llalicas spectat
;

Quod ad reliquas res

mutuo bellum

'

C.iilus.

Iji^l. 1.

Veneli ac Genuenses

Ep. secr. p. 197.

c. 7.

MaUli.

Vill.

1.

II. c.

75.

Tom.

i.

Toiu. x. Ep. secr. p. 203.

CLEMENTIS VI ANNUS
non sine gravibus periculis Christifidelium proesertini Oiientalium parliuni pacis a^nulus vulneravit; utranique partem satis inveniuius ad bt-neplacila nostra promptam. Sed dicli comniune Venetiarum, asserentes se tibi specialis unionis
fcedere junctos esse, responderunt sine te super

11.

CHRISTI 1352.
enixe

533
commendavit
,

chiepiscopo Genuensi
suaiii
illi

ul

operam

in

utruque senatu explica-

rent.
14. Obsessa

tinopoli, pro

a Turciset Genuensibus Constanpace desudat Pi.ntifex. Verum

dum

Christi vicarius ac

Francorum rex

pari slu-

hujusmodi negotio aliquid deliberare non posse propter quod idem negolium (quod dolentur referimus et fenmus dispiicenter) reuiansit et remanet in suspenso. Sed nos in tam uliii et necessario
:

dio, ut consulerent Orienli,

Venetos ac Genuenses

adducere in concordiam nitebantur, missi superiori anno ab iis navaliiim exercituum duces impatientes pugnse,

maximo

rei Christianae

damno

fidelibus ipsis negotio, sperantes te velut

regem
roga-

pacificum proinptum et conforuiem nostris desideriis invenire, serenitateni

gaudioque infidelium, nondum exacta hyenie, noii procellarum veriti pericula crueiitissimo
,

tuam

atlente

inter se pra>lio Constantinopolim et

Chalcedonem
verbis
'
:

mus, per visceramiseiicordiae Dei ac aspersionem ipsius pretiosi Sanguinis attentius obsecrantes, quatenus quantum eisdem fidelibus ipsarum prcCcipue Orientalium partium favor decresceret
,

inler decertanint.
riae

Quod

breviter Appendlx hislohis

Andreae Dandali

perstringit

Unione

cum

Petro

Aragonum

rege inita, navale

quantumque adversus
minus)
tatis
e.x

eos et fidem Catholicam

prcelium apud Gonstantinopolimcum Januensibus committitur adeo durissimum, qiiod salvo utrius-

si (quod averlat Doinvicem congredientibus partibus contingeret alteram succumbere alteri, intra pie-

fervor accenderetur hostilis,

ipsis

que
nuit

partis vexillo
:

neutra partium victoriam obti-

sed nonnulli probissimi viri virillter pugnantes strage mutua perierunt. Capitaneus tunc Ve-

tuae

claustra revolvens, tantis maiis, quanta

ipsa nascitura timentur

amara

discordia, pro

divinae majestalis reverentia suae consideratione

salutis, ac nostreeinterventionis

nelorum erat Nicolaus Pisani. At Genuenses hislorici * inclinasse ad ipsos victoriam tradunt. Et quidem Paganinus Auria,
qui fcedus
acceptis ab

obtentu studiosius bono, quantum ex concordia ipsa proveniet, quod ex te solum dependere noscitur, non solum consentiens faveas, quinimo, ut ad ipsius tuae salutis adjicias meriluiii, et ut
occurras
:

cum

Turcis adversus Greecos inierat,

et tanto

Orchane barbarorum rcge sexaginla

fama; clarioris titulis attollaris, illius te coustituas

promotorem. Super quo nobisperdilectum filium Ralerium Rogerii servientem armorum et familiarem nostrum latorem prfesentium, quem ad te signanter propterea mitlimus, voluntatem tuam, quam cum nostra speramus et tenemus indubie
affectione concurrere, velit fua rescribere celsi-

navibus auxiliaribus, Constantinopolim adortus est ' destitutusque Venetorum et Catalanorum ope Cantacuzenus sexta Maii die fasdus cum Januensibus iis legibus percussif, ut Veneti, qui func versabantur Constantinopoli, salvis rebus
:

dimitterentiir,

neque

ipsis

aut Catalanis in pofte-

rum

aditus pateret;

liber vero ac totus

Genuenvictores
his

sibus esset, adjecta vectigalium immunitate. Qui-

bus perfectis Genuenses

seu
victis

redieiunt seu
licet

simillimi

seu

enim ex

Ge-

apud Villamnovam Avinioncnsis dicecesis, XII kal. Aprilis, anuo x . Adhibitis itaque apud Aragonium pro instauranda concordia Apostolicis curis, Clemens tum Fortanerium patriarcham Gradensem apud Andream Dandalum ac senatum Venelum, ac BerIranduni archiepiscopum Genuensem ^apud Joannem Valentem ducem, ut utrumque populum revocarent in concordiam incumbere, tiim ab iis
tudo. Dat.
'

nuense nomen
taiiien

admodum

increbesceret, maxiira

Genuensium multitudo funesto eo bello aut absumpta est unde non latitia, sed planctu Gfuua ex cruenta et funebri
ferro, aut mari, aut peste
:

victoria

completa

est.

Agit de his Cantacuzenus

*,

sed

qui suos vicloriam retulisse mentiatur,

(|ui

tamen pugnaiii
sinate agit,

callide detrectarunt, Uiide colligas

quae fides auctori, ubi de suis rebus vel de schi-

adhibenda
res in

sit.

Caeterum ex eo contlictu

explorare jussit, an indictas Apostolica auctoritate inducias admitterent ; tum ipsos ad mittendos ad

Chrisliana

Oriente

admodum

proslrata,

atque ex fidelium mutuis cladibus aucta Turcica

potentia.

Sedem Apostolicam

oratores aucloritate

vel

ad

pacera conficiendam, velinducias, inientata

fragis graviore nmlcta,

foedi-

Perlato ad Apostolicam
cladis
trisli

Sedem

miserandae
Ligiires

firmandas instruclos permoverent. Conjungebat etiam cum Pontifife ad Genuenses ac Veiietos inter se conciliandos Joannes

nuntio, Clemens papa ac Joannes Fran-

corum

rex ad

pacem

inter Venelus et

redintegrandam majori conteiilione incubuerunt:

Francorum rex

studia regia

'

ac

Joannem

commeantibusque hinc inde

taliiio

Apostolicis et regiis

Millonio equitem et consiliarium

ad Andream Damlalum et Joannem Valentium duces pacem suasurum misit quem Clemens tum For:

suum

internuntiis agitatum est, ut sacro B. Virgini nadie, regis

Aragonuiii et ducis Venetorum

oratores in aula Pontificia pro agitanda pace

cum
vii. Bi-

tanerio patriarchae Gradensi,

tum Bertrando
206.

arAppend.
Anilr. DanJal. lu Andr. Uandal.
bell.

'

ToDQ. X. Ep. secr. p. 205. 216.

Ead. pag. el

p.

Ibid.

zar.
1.

1.

II.

>\i

Venet.

' Foliet. 1.

.Malth. Vill.

1.

n. c. 73.

Caolac.

IV. c. 30.

534

CLEMENTIS VI ANNUS 11.

:

CHRISTI 1352.
dare similem potestatem, ut nuUa su-

de quibus Joannem Genuensibus convenirent Valentem Pontifexcertiorem fecit, utque paci adeo
rei Cbristianac pernecessariae

fato rege

persit occasio, quaj

bonum

pacis valeat impedire

animum accommo'.

daret mitteretque oratores, est adhortatus

super quos vobis per Guillelmuni de Languillia, quem ad vos signanter propterea mittimus, celeriter rescribatis. Dat.

Clemens
Jauuensis.

etc.

dilectis

filiis

nobili

viro

Avin.

III id. Julii,

annoxiB.
poenasJo.

Joanni de Valente gubernatori, et consilio

a

civitatis

Non admissarum Pontificiarum precum

Valentem amisso sumus,
15.
Incitatus
dignitatis

gradu dedisse, visuri

Quia hujusmodi negotium, damna, dispendia quibus occasione discordise vestrae ac regis et ducis praedictorum subjacet populus Cbristianus, et praecipue Orienlalium paret

pericula gravia,

etiam Fortanerius Gradensis Venetos ad oratores condicta die mittendos, belloque lamentabili ponendum mopatriarcha, ut

tium atlendentes

et

memores quam
,

graviter po-

dum
ribus

stimularet
litteris,

tum
,

Petrus rex

Aragonum

plu-

pulum ipsum

in

congressu partium Dominus,

diebus proximo preeteritis apud vos et gerimus summo cordi flagellavit, memoratum regem et ducem pro bujusmodi reformatione concordiae providimus denuo insistendum, sperantes quod ille, qui mari et ventis impeccatis exigentibus
;

perat, et cessare facit spiritum tempestatis, vestra

et regis et

ducis praedictorum corda, gratice suae

quibus expositae atrocis hujus discordiae calamitates rogatus ne suis partibus deesset, De misso Rogerio Pontificio oratore ad Petrum regem Aragonum pro concilianda ipsum inter ac Genuenses pace meminit Surita '. Denique post multos adhibitos a Pontifice irrito conatu labores, pax conciliari non potuit, accusatque adversarum partium arroganliam, quam a

liquore moUificans, disponet ad

pacem

et

ad con-

Deo vindice atterendam Ciementem

refert subjectis verbis

prfedixisse,
(1)

cordiam praeparabit. Et ideo universitatem vestram monemus, requirimus et bortamur, attente

rogantes, ac per viscera misericordiae Dei etaspersioiiem ipsius pretiosi

Cortusiorum bistoria'

Anno Domini

mccclii,

mense Februarii, pautraque parle occi-

rum

longeacivitateveterisConstantini validissimi
:

Sangumis

attentius obse-

exercitus pugnaverunt

fuit ex

crantes, quatenus ea, quae compendiose praemisi-

mus

ex

quibus plurima circumspectio vestra

sorum tanta clades, quod nullus victoriam reportavit. Hoc puto Dei judicium, qui humanum genus
visitavit

potest elicere, intra claustra vestrorum

pectorum
prae-

mortalitatibus

inauditis parvo
saevire,

tempore
flagellis

revolventes, et considerantes
stabitis

quam gratum

jam

elapso. Videns

vero eos

nec

obsequium

in

hujusmodi concordia Deo

recipere disciplinam,

iratus juste

gladio

voluit

vestro, et

(quod

quam graviter offenderetis eumdem, si absit) bouum pacis occasione vestra continprobos, zelum Dei

partium superbiam castigare. Beatus homo, qui

cito recipit disciplinam. dilectus Dei est et flagella
justitiae

geret impediri, aliquos viros

ejusque timorem habentes,

cum

pleno sufficienti

mandatoadtractandum,ordinandumetopportunis firmitatibus roborandum hujusmodi concordiam super omnibus, quae occasione discordiae praestiterunt, ad nos mittere procuretis ita quod in festo Nativitatis B, Mariae Virginis fiituro proximo infal;

non timebit; scriptum est enim Gloria pax hominibus bonce yo/2i?;aas; unde conversus ad Deum quaerat pacem et justiliani, ut sic bravium virtutum acci:

in Altissimis Deo, et in terra

piat et

gant,

coronam. Coram papa legati partium litiinsimulconquerunturse pariter accusantes,

Venetis. Papa
et

sed nihil potuit terminari, quia contradicebat rex

libililer hic intersint,

ut ipsis vestris ac dictorum

Aragonum, qui tunc pugnabat pro

legatis
;

regis et ducis nuntiis, quos ad

idem festum ad

vero consideravit partium superbiam

tavit humiles. Ile
et audistis, et

aiteorum
et

nos per speciales litteras et nuntios similiter evocamus, convenienlibus invicemcoram nobishujiis-

Deposuit Deits potentes de sede,

exal-

nunc

et renuntiate qua; vidistis

scitis

modi negolium, praestante pacis auctore, feliciter terminetur. Csterum quia memoratus rex Aragonum non solum occasione unionis et confoederatiouis factee cum eodem duce, sed occasione occupationis
factae,

secunduni quod
artificem.

facite

jam
et

enim

0[>us lauilal

Forsan creditis
est

speratis

in

vanum
;

contra Dei justitiam

et sti-

mulum

calcitrare

scriptum

enim

Qui

se

ut asserit, per vos de regno Cor-

humiliat exaltabitur. Sic admonili legati de curia

sicae et certis locis

regni Sardiniae, ac alias contra

;

redierunt .
Discussitillud de paceVenelosinteret Ligures

vos querelam deducit

velitis

nuntiis vestris et

eisdem super his omnibus concordandi

Tom.
XI.

cum

prae-

ineunda coUoquiuin Pelrus Aragonius,

'

cum

su-

'

Ep. secr. p. Jl.

Surit. 1. VIII. c. 48.

* Cortus. hist.

I.

s. c. 7.

(1)
tis

Quanquam Genuenses

bistorici,

nec ipso exceplo eorum temporum aquali scriplore Joanne

Stella,

memorabile

illud

prcelium

cum Vene-

comraissum, secundum Geiiuensibus cessisse jactitant, quibus fidem adslruit auctor Historia; Miscella; Bonuniensis; adhuc tauien concors aliorum scriptorum sentenlia dubio utrinque Marte (lugnatum consentit. Idque satis indicat vetus Genuensium De hoc enun tnumpho histoncus GeorgLus Stella, tradens Genua nulla paudii signilicatione pugn huic cum Venetis applausum fuisse
ia freto Coustantinopolitano
:

non
et

vidi per

annum

agi

memoriam, nec ex eo JanuK

in re

praisidciu, ut moris est, teuiiilo alicui aliqualem oblationem

impendere

Puguae diem

mensem

assignat

nonam Martii diem, qua

tamen

alii

dissident, Februario

mense gesla

scribentes. Addit iJeiu scriptor Gra;corum

imperatorem cnm xiv Iriremihus ad bellnm instrnctis

adfiiisse,

sed a pusua se continentem, taiidem recessisse.

Mansi.

CLEMENTIS VI ANNUS
perioris consilii tenax Genuenses nrgeret, ut ab affectando Sardiniaj Corsicajque imperio abstinerent : quare sequenti anno belli !i oles in Sardi-

11.

CHRISTl 1352.

535

missorum consideratione, ac nostrae interventionis obtentu mandes, et facias lihere ac effeclualiter

restitui et dimitti.

Datum

Avin., kal. Septembris

niam incubuit insigni

rei

Genuensis clade, nec

anno
ficis

xi .

obscura Dei vindicta ob spretas ipsius vicarii preces. Pontifex vero in Sardica controversia studebat, ob sequitatem

17.

In Anglorum regem pcenitentem Ponti-

causee Aragonio

cumque

anteabiennalesdecimae regi Petroessent concessae ea lege, ut tertii anni decumge ad Ecclesiae levanda onera derivarentur , sumptuum tamen in bello
Sardiniaj tuendae causa coiiocandorum gravitatem conquerenti, media tertii anni decumarum pars donata est'. Quibus addimus pensitatum^ ab eo-

Desudatnm pariter est a Clemente pro tuenda in Anglia libertate Ecclesiastica invaserat enim Eduardus futillbus praetexbenignitas.
:

tibus cardinalium

atque aliorum qui aberant

eorumque vecligalia in suos usus, ad furorem nimirum exercendum in Gallos derivabat.

sacerdotia

Cumque

a Benedicto XII et Cleniente saepius ad-

dem
cem

rege Aragonum
millibus, ut ait

sterlingorum censum

duorum millium marcharum Romano Pontifici h In de:

et trecentis triginta tribus

monitus in scelere obduresceret, in eum demum censurae dislrictae sunt. Quibus ille stimulis excitatus, atque ad saniora revocatus consilia, veniam postulavit, ac se ad faciendam injuriam paratum
est

florenis et tertia parte

deris, qualibet

unius floreni auri boni pon-

marcharum ipsarum pro quinque

professus. Poenitentem expaiiso sinu excepit Pontifex, paternaque benevolentia complexus coe-

florenis auri et

genti

et

duobus grossis Turonensibus arunoquoque florenorum ipsorum pro

grossis

ptum

severitatem hoc

duodecim
16.

Turonensibus argenti

etiam

computatiSB.
Compostellance Ecclesice jura tuetur. Delapsi sumus ad res Hispanicas, in quibus id praetereundum non videtur : Alfonsum Castellae

judicionim ordinem intermisit, ac D plomate temperavit' Clemens, etc. ad futuram rei memoriam. Dudum flde digna relatione percepto, et (ler
in

eum

regem jam ante defunctum

jura restituerentur
:

codicilio cavissc, ut

erepta Ecclesiae Compostellanae in Compostellam

quse mandata

cum

segniter

mundi climata communi notitia divuiquod charissimus in Christo fllius noster Eduardus rex Angliae illustris, transgressus terminos regiae honestatis, fructus oinnium dignitatum, personatuum, officiorum et alioruni beneficiorum Ecciesiasticorum, qua; nonnulli ex fradiversa
gato,

perflcerentur, Pontifex
dignitatis gratia

asserendae illius Ecclesiae

patriae
a Licef,

tribus nostris S. R. E. cardinalibus,

ac offlciales

Petrum novura regem, ut

:

familiaresque nostri, et
aliis

alii

qui studiorum, seu

voluntati obsequeretur, est adhortatus'"

inquit, olim

rationalibus causis a personali residentia fa-

memoriae Alfousum regem Castellae et Legionis genitorem tuum,tunc in humanis agentem institissemus precibus, ut civitatem Compostellanam, qua dicebatur Compostellanam Ecclesiam, ad quam civitas ipsa plenojure perlinere fertur, ad suggeslionem quorumdam
clarae

apud

cienda in

Ecclesiis, in quibus dignitates personatus, et officia ac beneflciaconsistunt hujusmodi,

excusabantur, prout etiam excusantur, in regno

Angliae obtinebant, prout obtinent, per offlciaies

etministros suos occupaverat, et detinebat func temporis occupatos, cardinales et offlciales, necnon
familiares et alios
sujiradictos, seu

oeniulorum ipsius Ecclesice spoliasse, restitueret

Ecclesiae

procuratores
offl-

memoratffi, ipseque rex velut [irinceps

eorum hujusmodi dignitatum, personatuum,

ciorum
et

Calholicus nostris in hac parte precibus annuens,

civitaiem eanidem praedictae restitui Ecclesiae praecepisset; tamen, sicut accepimus,

quiamandatum

beneficiorum gandere fructibus non perniittens ; nos de occupatione ac detenlione hujusmodi tanquam notoriis certiores effecti,eisdem
cardinalibus, offlcialibus, familiaribus et
justitia deesse nolentes,
aliis

hujusmodi, obsistentibus eisdem aBinulis, a debita fuit execulione suspensum, anlefatus rex in ultiniis

in

eumdem regem

nionui-

constitulus in

quodam

codicillo inter caetera

voluit et mandavit,

quod civitatem eamdem

el

plene,

libere ac effectualiter Ecclesiae restitueres antefatae.

mus, hortati fuimus et obsecravimus, sibique sub excommunicationis poena districte prfficepimus, ut infra quatuor menses, ex func in anfea numerandos, caidinales et
tores

Et ideo quamviscredanius

teneamus indu-

omnes

alios,

seu procura-

bie, te

ad ejusdem genitoris tui voluntatem et man-

eorum

piaedictos dignitatibus, personatibus,

datum exsequenda hujusmodi monitis et exhortationibus non egere quia tamen te velut fllium
;

officiiset beneflciis
et

hujusmodi,aceorum fructibus

praedilectuni libenter ad ea dirigimus, quaj divina

sunt placita voluntati, et quae te ipsumque geni-

proventibus plene, pure, libere ac pacifice bona flde gaudere faceret et permitteret, nec eis seu eorum procuratoribus in administratione libera
dignitatum, personatuum, officiorum et beneficiorum praedictorum, et perceptione fructuum, reildiluum, proventuum eorumdem ex tunc in
antea

torem tuuni ad salutisaeternae gaudiaintroducant,

serenitatem

tuam

atlente

rogamus

quatenus
Ecclesiac
pra;-

eamdem

civitatem

ejusque

dominium

memoratic pro divinae majestatis reverenlia

uUam

violeutiam,

molestiam, sive

inju-

riam uUumque impedimentum

' Tom. XI. Ep. secr. - Ibid. p. 37. p. .36 et 37. * Tom. xi. Ep. secr. p. 58. Ep.secr. p. 205.

praestaret seu per

'

Tom.

x.
'

Tom.

XI. Ep. secr. p. 70.

)36

CLEMENTIS VI ANNUS 11.

CHRISTI 1352.

alios praestari faceret, sustineret sive permitteret,

manuin suam
tibus, otficiis

a
et

jiraedictis

dignitatibus, persona-

, contra eum procedereinus ad interdictum in dictum rei^num

obedire effectualiter non curaret

beneflciis,

ac eoruni domibus,

|iroferendum, et pcenas alias, de quibus nobis

possessionibus, fiuctibuset aliis juribusrealiter et

efftctu.Uiler
,

expediens videretur, prout

19. a Sperantes igitur

in litteris nostris

inde

amovendo;

et

quamcumque

prohibi-

confectis plenius continetur.

constitutionem et ordinationem circa tionem perceplionem, detentionem seu occupationem quamcumque aliam dispositionem fructuum et
,

quod memoratus

rex,

sicut nobis per nuntios suos, ad

nos et Sedem

proventuum praedictorum
et

vei

dependentia

ex
:

eisdem quomodolibet facta, totaliter revocando nibilominus infrahujusmodi quatuor mensium spatium de omnibus et singuiis fructibus, redditibus et proventibus hujusmodi per eum vel alios

Apostolicam propterea destinatos, significare curavit, reatum suum in hac parte saniori consilio persuasus agnoscens, mandatis et monitionibus
nostris

hujusmodi

in

hac parte devote parebit;

et

propterea volens milius et gratiosius agere

cum

ejus

mandato

voluntate seu
ut

permissione

sive

ratiliabitione,

pra?mittitur, occupatis et per-

ceptis, et qui percipi potuerunt,

libus,

eisdem cardina-

necnon superstitibus

et haeredibus ac suc-

cessoribus et executoribus illorum cardinalium,

eodem, hujusmodi terminum usque ad primam diem consistorialem, festum Ascensionis Domini proxime futurum immediate sequentem inclusive, Apostolica auctorilate suspendimus ac etiam prorogamus. Volumus autem, quod hujusmodi festo Ascensionis elapso, nisi interim memoratus rex
monitis
et

qui a tempore occupationis hujusmodi tuncusque

decesserant, pro
ficia

mandatis nostris eisdem paruerit

(ut

tempore, quo hujusmodi benepersonis

aliis

tenueranf, ac

supradictis in-

tegre et

cum

effectu satisfacere procuraret.

commissarii, procuratores, negotiorum gestores et administratores pra}dicti, et quicumque alii culpabiles

praefertur) rex, thesaurarii, coliectores,
in praemissis,

18.

Monuimus insuper
gestores

universos etsingulos

thesaurarios, collectores, commissarios, procuratores

,

negotiorum
et

et

administratores
censerentur, ac

regis ipsius,
alios
et

quocumque nomine
undecunque

excommunicationis incurrant senergo omnino hominum, etc. Dat. Avin. id. Octobris, anno xi , De exceptis Eduardi Anglorum regis oratoribus, ditentiam ipso facto. Nuili missisque honorifice exlant datae IV non. Novemhris
litterffi
'

omnes

singulos de dicto regno oriundos,

forent,

alieuigenas

cujuscunque
etiam
si

ad

Eduardum

qui

cum

etiam oratores

status, ordiiiis vel conditionis existerent,

pontificali vel quavis alia

pro agitanda pace missurus essel, Pontifex aFran-

dignitate fulgerent, eis

sub eadeni excommunicationis poena districte mandantes, ut thesaurarii, collectores, commissarii, procuratores, negotiorum gestores et administratores prsedicti per se
vel

corum rege Joanne contendit ^ IV non. Octobris, ut incolumitalis et liberi commeatus sacrameBtum iis |)raestaret.
De
cejitae

bello inter

Anglos

et

Francos gesto narrat

aUum

seu alios
et pro-

iHatthaeus Villanus

% Gallos Guinensis arcis inter:

hujusmodi beneficiorum fructus, redditus

ventus nomine
dicti regis, vel

ahas petere, exigere,

recipere, levare,

colhgere aut occupare nequaalii,

quam

praesumerent; nec

quicumque

forent,

ab Anglis recuperandae cupidos illam valida traductas autem clam ex Anglia Caletum copias noctu in Gallorum castra irruisse tanto impetu, ut territi inopino casu Gaili
obsidione cinxisse

proventus a rege seu thesaurariis, collectoribus, commissariis, procuraloribus, negotiorum gestoribus et administra-

eosdem fructus, redditus

et

toribus supradictis, aut

cialibusdicti

aliis

quibuscumque ofQ-

rcgis,quocum(iuenomine vocarentur, emerent aut ad firmam reciperent seu couducerent nec eos colligerent, levarent, aut reciperent regis nomine antefati nec ipsi regi in eorum
;

obsidionem solverint : patefactam deinde conjurationem ab Anglo in Joannem composilam, cujus formidine is conferto satellitio regium latus munivit. Missum vero Guidonem cardinalem ad redigendos in concordiam reges, sed irrito exitu
rediisse,
quit,
* a Anno, indominus Boloniensis cardinalis mittitur leg.itus in Franciam sed tunc non proticiens, et interim niortuo domino Cle:

miininit Ms. Vaticanum

mccclii,

Uomini

occupatione, collectione, levalione et detentione

praestarent auxilium consilium vel favorem. Alioquin in prafatum regem ac thesaurarios
,

coUectores, curatores, negotiorum gestores, administratores,

alios

mente, post creationem domini Innocentii VI papae iterum reversus est, pacem reformare cupiens iuter reges . Intereversus Avinionem, satis cito
rea

emptores

et

conductores prasdictos, ac

liemandatee

^'

sunt Pliilippo

Ferrariensi

et

quoscumque

culpabiles

quomodolibet

in

Francisco Clasiuo episcopis ApostoIicaeSedis internuntiis partes, ut Carolum

sein,

prsmissis, cujuscumque status, ordinis vel conditionis existerent,

Delphiuum Viennen-

etiam

si

pontilicali vel alia

qua-

Joannis regis Francorum filium, inter atque

cumque

si hujusmodi nostris non curarent effectuahujusmodi momtione praemissa, liter obedire excommunicalionis sententiam duximus promulgandam eidem regi praedicentes expresse, quod si monitionibus et mandatis noslris hujusmodi

dignilate fulgerent,
et maiidatis

AmedeumSabaudiae comitemsubortum heliumsopirent

;

momiionibus

cujusimminentescladesdeplorat Clemens.

'

Tom.
c.

.\i.

Ep. secr. p. 76.

1. I.

!.

111.

23. Fross.

Clr.n. VI.

Ibid. p. 09.

muh.

Vill.

Ms. bihl. Val. sign. num. 3795. in

Tnm.

xt. Ep. socr. p. 63.

CLEMENTrS VI ANNUS 11.

Waldensis haresis Ebrediini repullulat. in Ebredunensi provincia Waldeiihaeresis cum Ponlifex ad eani abolendam
20.
' :

CIIRrSTI

1352.

537
:

Repullulabat
sis

quem croavit Spiritus sanctus, adducens illud Formavit Deits hominem de limo terrw, et spiravit spiracntum vita;, et faclus est in animam vivenlem.
Qiiampliira alia posuit lioerelicalia, erronea,
teineraria et periculosa
:

curas Apostolicas delixit, et Caroli Delpliini Viennensisac Ludovici reyis et Joannse regina) SiciliiT,

f.ilsa,

propter quae ut reiapsus

procerum piuin ardorem excitavit ', ut fidei opem ad eain luem exstingueiidam porrigerent. Emersisse quoque circa hunc aniuim observat Pegna in notis ad \icolaum Eymericum
tuni

traditus est brachio sicculari .

censoribus

Proetermissis iKTreticoriim deliriis, consignanhistoria) arbitramur quod circa ritus Romanic Ecclesiic lioc aiino a Clementc instilulum refert veteris c;creiiionialis scriptor a Anno, inquit, a Nativilate Domini mccclii in die fesli Calhedraj S. Petri, qua; fuit prima dies Quadragesimaj, dominus Clemens papa VI, Pontificatus sui anno x, .Vviiiione in capella magna, quai est in palatio Apostolico,ad pcrpeluam rei memoriam constituit et mandari fecit in sermone per illum, qui illa die sermocinabat corain dicto doiiiino papa, cardiiialibus et aliis pra^latis, quod quandocunique festum veniat ipsa prima die Quadragesimaj, quod hujusmodi festum ad sequentem diem transferatur b.
'
:

dum

foedissimum hffiresiarcham in Hispania, Gundisal-

vum nomine,

qui

inler ca;teras

blasphemas

et

insanas bcereses, Spiritum

manam induturum
conditorem

sanctum carnem humentiebatur, novccque legis

:

futurum jactabat
a dicto

quam
fidei

hajresim

cum

Nicolaus Calaber in Calalonia disseminare

esset ausus,

Eymerico

'

censore ac

damnatus est, cujus errores ab eodem Eymerico in directorio a Primus error, quem posuit, ita recensentur est quod quidam Hispanus et hajresiarcha magnus
vicario

episcopi Barchinonensis

vocatus Gondisalvus, de episcopatu Conxensi (Gonchensi) oriundus, erat Dei filius in ccelis aeternaliter

generatus, licet videretur patrem

habuisse. Secundus error,

et

matrem
dictus

genle hoc eodem anno Clemens

pra^cipiti

in terris

quod

VerApostolicum soliuin annos dccem, menses septem tenuissef,

21. Clementisobilus^ gesta et virtutes.

cum

Gondisalvus

nusquam moreretur,

sed viveret in

morbo ex humanis ereptus

'
:

est

(1),

ut

quod Spiritus sanctus debebat futuris temporibus incarnari, et tunc ipse Gondisalvus totum mundum converteret. Quartus error, quod in die judicii Gondisalvus ille oraret pro omnibus mortuis in peccato mortali et damnatis in inferno, et ejus precibus libeseternum. Tertius error,
rarentur et solverentur. Quintus error, -quod in

traditur in Ms. Vaticano his verbis

Pauco tempore languens insperate obiit Decembris die vi, anno Domini mccclii, Pontificalus sui anno xi, in
a

palatio

Apostolico

Avinionensi . Pra^ter alios %

inter quos Mattha;us Villanus prBenuntiatam illius

mortem cometx

atri

conspectu putat

*.

Consentit

homine sunt

tria

anima quam formavit Deus

ejusdem Pontiflcis Vita; scriptor ', ejusque pietatem in extremo vita; actu commendat Infirmitate,
: '

Pater,corpus quod formavit Deus Filiusetspiritus

.\l5.

bibl. Vat. siga. nua).

4737.

'

Ms. bibl. Vat. sign. nuni.

'Toia. X. Ep. secr. p. 198.

inquis. q. xi.

2 Ibid.

3703. in Clem.
3

Ejmer.

ii.

p. direct.

1.

X.

c.

S.

VI. et aliud .Ms. sign.

num. 2040.
43.

'

Slatlh.

Vill.

1.

iii. c.

'

Cortus.

liist.

Gcsta Clem. VI apud

Bosq.

(1) Inler res Ecclesiasticas

anni hujus

primas

sibi

vindicat obitus Clemcnlis,

qui, die

quem

die,

mense

el

anno ab annahsla notato dccessisse

signanles, sequenti luce,

veteres ooines
VII Decembris,

scriplores

coDveniunt, quanquam non desunt

emurtuali negleclo, diemque

depositionis

sublatum scribunt. Funeri tanti Pontificis insigni laudura encomio parentant coajvi fere omnes scriplores, quos longo ordine aunalisla lecenset. .Memoria fuit ad miraculum felici, ut nibil eorum, qua; semel legendo didicerut, oblivisceretur. Eximio lanien virlutum fiilgori, maculs quaidam non defuerunt. Nam et propinquorum plus nimio studiosior visus esl, cum inter S. 11. E. piincipes cardinales fratrem, nepotes tres et consanguineum unicum adlegerit, et magnam partem thesauri Ecclcsia; dislribuit in amicis suis , ait scriptor coa;vus Chronici Estensis. Rer. Italic. to. xv, col. 473, cui Matthsus Villani cap. 43 aliique adstipulantur. Sed ha;c, quanquam in principe Ecclesiastico non laudo, tolerabiliora lamen fecit ingenium ejus in omnes effusum, nam in alienos a:que ac in suos, in egenos pariler ae
locupletes

aurum

Ecclesia!

effudisse
in

notal, qui

lunc in vivis agebat, Joannes Vitoduranus, literalem fuisse viruvi scribeus. Gravior est
arguitur.

quorumdam
bigo,

accusatio,

qoa de turpi

Venerem propensione

Eo nomino dicam

illi

struit

auonymus

Estensis, et

ffiqualis .Matlhaeus

Villanus cap. XLiii, qui de suspecta Pontiticis

cum

mulieribus consuetudine raulla narrat.

An vera
:

illi

nam eorum temporum inter multos felieilatis sua; assentatores, osores pariter mullos experti snnt Ponlilices hominum genus, sicut in laudaudo facilis, ita in obtreclando paratum est; pra;sto etiam interdum laudes in accusationcs converteie, prout Avenion. privali commodi opportunitas poscit. Legendum cst apud Petrum de Herental in Vita Clementis vulgata a Baluzio in Vitis papar. epigramma a vate quodam ita de industria compositum, ut si Poniifex vatis cjusdem poslulala concessissel, recto ordiue legeretur, et
insignes Pontificis

eorum temporum eiprobrent, amquorum ulrumque

laudes esprimeret; secus vero relrogrado ordice leclum Pontificem vituperirct. En illud

Laus tua, non tua fraus, virtas, noD copla rerum Scandcre te (ccic hoc decos eximium. Paaperibus tua das nunquam satis stat jaoua clausa Fundere res qOEevis, nec tua multiplicas. CoDditio tua sit stabilis non temporo parvo Vivere te faciat hic Deus omoipoteDs.
Vila: Clemenlis Baluzianus qui Ponlificis hujus vitia aque ac virlutes Quis crgo fidem sycophantis hisce addidcrit? lusuper auctot prioris necessariis suis dod siiet, nihil tamen in moribus pro uiore scriptoiis ingenui exponit, quanquam immodicum ijus studiuiu in promovendis gratum Domino et omnihus appeliat ; et in clogio, urpe seu inverecuudum notat ; quin ct auctor tertiae Vita: Baluzianua Pontiflcem hunc exemplarcdchnl : qua> sanc qno apud posteros Pontificis ejusdem memotiam commendat, illum ceu modestix normam el retigionis Ma.nsi. crimiQatiODibus Villaui non cobxrCDt.

Akn.

ToMis XXV.

Rayn. VI.

68

538

CLEMENTIS

VI

ANNUS

CHRISTI 1352.

inquit, gravalus humiliter poenitens

sis,

de commisdevoteque receptis Ecclesiasticis sacramentis,

manorum, confirmata emptione, supremi in eam urbem dominatus jura in Ecclesiam transfuderit,
de Clementis studio in publica concordia inter reges principesque concilianda subjicit

in veritate et sinceritate fidei, ac unitate sanclse

mafris Ecclesia? se ipsum

Domino commendavit
vi

anno Domini

mccclii, die

mensis Decembris,

Hic

summus

Pontifex tofo tempore suo valde

anno xi . Ornat Clenientem pluribus elogiis idem scriptor, ex quo nonnulla illius gesta decerpemus. Occurrunt nobis primum
Pontificatus sui

fuitintentus ad

qua; de insignibus aedificiis ab

excitatis,

eodem

Pontifice

Avinioneusi nimirum palalio aucto, consistorio picturis eleganter adornato, ac monasterii

Casae-Dei sacris

sdibus ab eo magnifice
:

exstruclis,

procurandum statum pacificum et tranquillum suorum omnium subditorum, et praesertim regum et principum,et aliorum potentium, ex quorum discordiis inferioresbabent commoveri et turbari quod satis demonstravit in quasi assidua missione legatorum et nuntiorum suorum, de qua supra fecimus mentionem. Nec
:

refert bis verbis

Ipse,

inquit, palatiuni Avinioparte,

curavit se

cum

aliis in

guerris involvere, aut

ali-

nis ampliavit recte de

media

cum

per prius

ter dissensionibus infricare, nisi in

quantum consibi

per Benedictum
licet

papam XII prasdecessoremsuum,

fuisset de

sorvafio juris et honoris Ecclesiae

commissffi

solemne factum

duobus angulis,
aliis

ipse

tamen ipsumperficiendofecit qnadrangulare,

allis et

totam plateam muris aequalibus claudendo

parte licet

turribus

et circuiendo. In

primis hac autem

ipsnm prascise arctarunt quandoque ad propositum, et adhuc tunc per viam justitiae processit, factum possetenus evitando propter quod satis quiete et pacifice vixit cum omnibus, considerata
:

omnia

sedificata sint

seu constituta ad-

tunc temporis urgenti qualitate

vacavit, et perfecfius

et

ob hoc liberius

solemnia et adspectui valde decora, tria sunt tamen, quaj reliqua valde specialiter excedunt, videlicet capella major, audientia et terracum quoad id, pro quo constitulaj cia; superiores
:

modum

ad actus papales exercendos. In his enim multum solemniter se

intendit

habuit, utpote consistoria et concilia debitis tem-

poribus inde faciliter (indefectibiliter) tenendo,

divina officia celebrando, sermones et collationes
in quibus temporibus forte quandoque babuerit sibi pares, excedentes vero raro, prout talium tenor adhuc penes plures permanens indi-

et ordinatae

sunt, forte

non

est in

mundo

pala-

tium, in quo non dicam solemniores, imo nec pares

excellentissime etiam saepe faciendo

tamen eorum contiguitate, cum de una ad aliam sine medio ascensus vel transitus
existant; attenta
facilis existat.

etiam

si

retroactis

Consistorium insuper in

alia parfe

per dictum prffidecessorem

niter ffidificatum,

suum multum solem-

cat raanifeste 22.

quia remanserat quasi tabula rasa, in qua nibil depictum erat, miris picturis decoravit et scripturis mirabilioribus adornavit:

Subdit
in

auctor

insigne

mansuetudinis
a

exemplum
injuriis

veterem iniraicum

quo atrocibus

quo considerationem habendo, quo locus ille solum ad justitiam poscendam et reddendam dein

olim affectus fuerat: de quo non modo vindictam expetiit, sed beneficiis ornavit, ut non frustra Petrarchacecinerit in carrainead Joannem

ditus et ordinatus extitit, in pingendo per picto-

cardinalem

Columnam

'

rem hunc ordinem

observari, videlicet

voluit, et in propria descripsit

Nulli majorinest cleinenlia,

premo tbrono
effigies

quod divina majestate in sucircumquaque lateraliter sanctorum et sanclarum acaliorura, qui in

depicta,
c(

nomen ab

ipsis

Dii^num rebus habet.

veteri

Testamento aliqua notabiliter in judicio,

sicut
et

Fuit insuper (verba sunt Vita; scriptoris),

jure, justilia et a;quitate aut veritate scripsisse vel

dixisse leguntur, pingerentur
effigie
;

sub cujuslibet

nomine, ita et re Clemeus, raisericors et benignus: non enira invcnitur contra aliquem pro
interesse proprio,

seu figura, aut in rotulis, quos sui gestare videntur in manibus, sua dicta seu scripta super
praemissis, aut altero

quantumcumque

sibi

inimicus

eorumdem,

litteris

grossis
in

et legibilibus scriberentur, libros et capitula,

aut contrarius extilerit, aliquam ultionem exercuisse aut expetiisse vindictam. In cujus rei exemplum esl boc notabiliter inserendum, quod unus, qui per prius eoinminoribus existenti sibi aliquas injurias irrogaverat etiara personales, qui asstimans ipsum aliis variis magnis occupatum de
ipso aut injuriis

quibus continentur, rubeis litteris designando: quse omniavidentibus et legentibus non modicum proficere eosque allicere debent, ut ab ipsis non devient : sed potius ad eorum observationem intendant. Ipse praeterea monasterium Cassc-Dei, in

non recordari,

sibi

quadam

die

quo a principio professus magnis dotavit honoribus, et

vetustate

extiterat, multis

et

privilegiis decoravit,

supplicationem unam porrexit, in qua petiit aliqua pro se ipso. Qui licet supplicationem hujusmodi benigne in propria recepit, tamen in suo secreto
exisfens,

ac proventibus ampliavit, ejusque Ecclesiam, quia

solo

dum eam

perlegisset,

super vindicta de

consumptam ac a;dificavit, tamen in

satis

ruina proximam

raullo solemniori statu

quam nam

nione ab ipso magnaauri

interjectis de Aviempta, qua; ad Joanreginam pertinebat, utque Carolus rex Rovi

prius . Nonnullisque

assumenda per petitionis denegationera, aut alias quodaramodo tentatus, ipsara projecit ad terram pedibusque conculcavit: quam demum jam
ipso
1

Petrarcli. in

poem. ad

Jo. Card. Col.

CLEMENTIS VI ANNUS
sumit, etsero primosimillime fecitetea postremo

1 1

CHRISTI 1352.
testimonio

raloris

sumnuc

laudi

dandum
in

est,

reassumpta
dixit

sibi

ipsi

loqiiendo

audientibus

ipsum abolendi Gra;corum schismatis

cupidis-

lamen aliquibus
:

suis cubiculariis ibi adstantibus,

simum OEcumenicam Synodum

utriusque imjierii, ad (juam Gra;ci

confinibus

Vade, diabole, quod bodie facere nou poteris, quod me vindicem de quocumque: et boc dicto, supplicationem praedictam illico ut petebatur signavit,necaliam unquam molestiam intulit
ipsam olTerenli. Habiiit pnuterea banc bumanitatem, pietatem seu benignitatem ac liberalitatem generaliter ad omnes ad ipsum recurrenles, seu

et Latiiii epi-

scopi contluerent, celebrare constituisse, cum diceret Cantacuzenus, Gr,ecos,ni id fieret, nunquam

ad conjunctionem Ecclesiarum adducendos, ne([ue

cceptam olim a Palxologo conjunctionem ob illud

coalescere poluisse. Postiilata

jam

ante a Benedicto

hujusmodi Synodus

luerat,

sed negata, ne fldei

suum praesidium seu juvamen implorantes, quod nunquam vel raro aliquem a se emiserit sine conrem, quam ad verba intendens. Pauperum egenorum, prffisertim iliorum qui alias abundaverant et mendicare erubescebant, necessitatibus largiflue subvenit, considerans in iis omnibus, quod mites et beati misericordes, quoniam ipsi misericordiam consequentur quam pie speraudum est ipsum jam consecutum vel consecuturum in futurum, si bumana fragililate, ipsum adbuc impellente, ia
:

nostrffiarticuli in Conciliis OEcumeiiicisdelinili iu

soiatione reali autverbali; saepius tanien ad

controversiam vocarentur censebat vuro Clemens Grtecos ad disceptalionem admittendos, noii quod Calholici de iis anibigerent, sed errantes edocerenl: ob bella vero Italica, extracta Synodus in tempus
:

commodiusob Clementis mortem cogi non potuit, ut ait Caiitacuzenus a Dum, inquit, in his tem'
:

pus volvitur, Clemens papa viveredesinit, etcura de Synodo in nibilum recidit . Agitatum quidem postea ab Innocentio cum Cantacuzeno de Ecclesiarum conjunctione visuri suinus: cumque hoc
dejecto, geiier Palaeologus ad Urbani

eo aliquid culpabile exstiterit .

ohsequium

23.1nsignem remsilentionon praitermittendam de illius memoriae tenacitate narrat subjectis verbis Petrarcha Clemens VI egregius nunc Ro:
'

accedens hujusmodi Synodum, ad quam Grteci cum Latinis convenirent, congregandam posceret, negavit Urbanus iisdem de causis, quibus Benedictus petita repulerat. Denique reversi iterum ad

mulei gregis pastor, tam potentis et invictae memoriLC traditur, ut quidquiJ vel semel legerit oblivisci, etiam si cupiat, non possit. Hoc sibi et studiorum nutrix alma Parisius etorbis universus tribuit. Ego enim, etsi soepe anle pedes ejus fuerim, tamen de hac re nihil prteter famani habeo,

vomitum
tarent,
is

Gra^ci,

cum

ab Eugenio

Synodum

flagi-

ipse secutusmeditata Clemeiitisconsilia,

eam celebravit: de quibus suo loco. NuncdeClementisexsequiisaddemusea,quaeMs.VaFlorentia;

ticani auctor
* Corad Ecclesiam B. Mariae Virginis cathedralem, ubi stetit usque ad aestatem; el deinde asportatum ad monasteriumCasa;-Dei, ubi
:

anonymus mandathistoria;
fuit

non _noviler tributum, sed ante diu, quam hoc fortunae culmen ascenderet, in quod evecti circumstrepentibus
cui facilius accedo, recolens id sibi

pus portatum

adulantium turbis verae laudis judicium amiserunt. IUudadditurmiracuIo, hanc tantamsibi mecapitis ictu (cujusadbuc ingenssupremovertice cicatrix) pervenisse. Memorabilis casus, si modo verus : hoc enim habet inter mulla clarorum admiratio viam fabulis aperire solet . His addit Massonus - Fuisse excellentis memorahilisquememorias Clementem, tesfatur Bernardus Dominicanus, in ejus Vita, et
testio extat
: :

pridem

fuit

monachus, quinque cardinalibus co:

moriam magnoquondam

mitantibus ipsum, in capella ab ipso constructa depositumettumulatum cuj us animarequiescat Curavit autem successor illud funus, erogatisaniio iusequenti aureorum quinquu millibus, ut illius

tadaver ad idem m.onasterium, in quo Clemens religiosa olim discipliua excultus sepeliri optavetransferretur. Extat ^ enim de iis acceplis ab Innocentio Hugonis tit. S. Laurenti in Damaso,
rat,

alii

Annalium

scriptores

id vero

novum non

est,

Guillelmi

tit.

S. Maria; trans

Tyberim presbyteroCosmedin,
et Nicolai

talem enim fuisse Simplicium, libro quarto de

aninia tradit Augustinus .

rum,

Guilleluii S. Mari;e in

Neque pratereundum encomium insigue, quo auctor, qui adBernardum Guidonem Appendicem adjecit, Clementem exornat, dum ipsum vocat' clementiffi speculum, charilatis

S. Maria;

Nova; diaconoruiu cardinalium sj'ngrapha niense Marlio anni proximi Pontificatus In-

nocentii

anno primo consignata; fuereque

*
: :

aitVittelnnocentii auctor
et

hi, ut Frater, Ires nepotes

hospitem

misericodiaj

alumnum,

liberalitatis

patrem , pietatis ministrum, justitiai pugi-

lem, aequitatis athletam, concordia; satorem, pacis

unus consanguineus sui quos ipse consortio cardinalium aggregaverat duni vivebat . De translatitio hoc funere consentieutia tradil Masso,

amatorem, modestiae normam, religionis exemplar, amicitiffi fomitem, spei anchoram, fidei hasim complacentia; morem, eloquentiic florem,
,

nus

'

additque monachos Casae-Dei, utacceptorum

a Clemente beneficiorum

memores

se esse testa-

honorem generis
2-i.

et patriae decus.

renlur, sex rosas suis insiguibus permiscere consuevisse violatum deinde ab ha;reticis Calvinianis,
:

Id etiam ex Cantacuzeni*

Graecorum impc'

Cantac.

I.

'

Pelrar.
10

1.

ii.

ler.
'

pso

Clem. VI.

* Masson. ei dc meinoria. Apijend. ad Bernard. liuid. ' Cant 1. iv. c. 1

meuiorab.

c. 1.

C.lem. VI.
ipuil

Bosq.

iv. c. JO.

i.

'

Innoc. tODi.
5

' Ms. bibl. Vat. sign. Dum. 3"6.5. in Gesta Cleoi. v Ep. sec. cxxviii.

Masson. ia

Ckm.

VI.

540
lapsis

CLEMENTIS VI ANNUS 11.

duobus
post saeculis, illius sepulclirum, ac
:

CHRISTI 1352.

Moreligionis odio corpus flammis injectum (nimirum Casa;-Dei iiiquit, ipsum naslerium,

Arvernorum
millesimo

genlis Vellaunis populisvicinae),anno

cum

obsideretiir

quiiigentesimo sexagesimo secundo Anicium Vellaunorum, capitura

habeat de omnium cardinalium tunc superexistentium seu duarum partium eorumdem consilio boc tamen salvo, quod extante nuet consensu mero qui nunc est, vel forsitan pauciore, assumat papa, si voluerit, duos cardinales de consilio
:

omnium

Moniove sororio Blasconis Allobrogis, cujus milites plusquam barbari templum diripiunt, statuam ejus marmoream confringunt, sepulcbrum violant at-

fratrum, seu majoris partis eorum. Item quod papa non procedat ad depositionem, seu
personEC captionem alicujus cardinalis sine consi-

ho

el

consensu

omnium

fratrum, nemine discrevel aliam ccn-

que diruunt, ubi Clemens ipse pa?ne formidabilis

jacebat armati enim hominis statuam exbibere \idebatur, quia singula; corptiris partes plumbo nibil prater tectffi erant, Cadavere igitur nudato, eaque in flammas miossa et cineres repererunt,
:

panle, nec ad

excommunicationem

suram Ecclesiasticam, ad suspensionem

vocis vel

consistorii seu portationis capelli, nec ad priva-

tionem, nec etiam ad suspensionem beneficiorum

sere militari loco clamantes An te putas, magne Pontifex, plumbeis armis cacodaemonem victurum. At ea impiorum ludibria Clementis ver:

ipsorum cardinalium sine consensu omnium fratrum aut duarum partium eorumdem. Item quod papa nullo modo ponat manum in bonis quorumcumque cardinahum eis viventibus vel defun,

tuntur
25.

gloriae.

Cardinalium in conclavi conspiratio. Sublato porro Clemente conclave ingressi cardiPontiflce vota nales, dum una de creando novo tantoque muneri vir insignis probiconterrent, de Joanne tale admovendus qua?reretur, illatam magnaj Birellio, qni Cartliusianis praeerat, ac lum
sanctitatis opinione florebat, ut Pontiflcatu

ctis. B

Item quod papa, provincias,

vel
et

civitates, castra

aut terras alias Ecclesiae Romanai non alienet, aut

in

feudum
:

emphitheosim, aut sub certo censu

concedat
prffidictas

ubi alienationem seu concessionem justa et rationabili causa fieri expediret,

et

de consilio

consensu

omnium

fratrum seu dua-

summo

mentionem refert Cartbusiensium bistoria, sed Talayrandum cardinalem, caducarum rerum amore devinctum, verilum ne is luxum
dignissimo
,

rum partium eorum ad prsedicta procedat. Itera quod coUegium cardinalium percipere et habere

in curdinalibus pia asperitate resecaret, obslitisse ; ac deinde, cum Birellius e vivis exces-

omnem

omnium fructuum, reddituum, proventuum, mulctarum, condemnationum et censuum, et omnium aliorum obventionum et emolumentorum, ad Ecclesiam Romadebeat jure suo medietatem

ac miraculorum ingenti gloria inclaresceet Cartbusiaret, culpam suam planxisse acerbe, complexum, quibus apud nos singulari studio
sisset,

nam
el

spectantium, in quibusvis provinciisac terris

locis

Romana;

Ecclesia;,

prout

in

Privilegio

felicis

recordationis Nicolai

papa; IV super lioc

Petracborios nobile coenobiurn Vallis-Clarae magis auctum vectigalibus condidit. Demum cardinales
in

plenius continefur. Item quod lam in

curia,

Romana

quam

in terris et provinciis

Romanse Ec-

aliam abiere sententiam.utecardinalium coetu

,

clesiae, officiales in
silio el

Pontiflcem deligerent privatique tebra delinili, ad cardinalitiam

'

commodi illeaugendam ma-

jestatem PontificicC delrimento conspirarunt, pluin sua commoda vertendas pacti, quas res leges

temporalitate majores de conconsensu cardinalium omnium seu majoris partis ipsorum, instituantur et destituantur, prout in dicto Privilegio seu Constitutione praetati domini Nicolai papae IV noscitur apparere. Itera

rcnunliandusab ipsis Pontifex sacramento conflrmaturus esset. Ese vero conceptaj erant his verbis: 26. a Deliberatione plena habita pro bono
pubhco, concordant omnesdomini cardinales, ne. mine discre|)ante. In primis quod summus Pontifex, Domino provideute, creandus, nullo unquam tempore ex quavis causa procedat ad crea-

quod ad offlcium marescalli Romana; curiae, el rectorum terrarum seu provinciarum Romanae
Ecclesia; nullus de consanguinitate vel afflnitate

Romani

Pontiflcis

assumatur.

Item quod

summus

Pontifex nulli regi vel

provinciis, seu
tertias deci-

principi seu cuivis alii in regnis

terris

eorum coucedet decimas, nec

seu subsidia alia
:

tionem cardinalium

nisi

secundum
:

modum

et

iormam

inferius denotatos

videlicet

quod non

donec numerus treet seu venerit ad numerum sexdecim carcardinalium dinalium, aliis qui essent supra numerum sexdefaciat aliquos cardinales

cim de medio jam

sublalis

el

tunc assumat,

si ei

videbilur, tot quot ascendant ad plus usque ad

numerum

viginli et
si

non
forle

ultra, prasdictis

sexdecim

tunc superessent, in viceuo numero conipulalis. Quos quidem cardiuales per papam creandos, ipse creare et ordiuare
aul paucioribus,
VI. a:i. 1.
I. li|i

nec etiara caraerae suaj reservabit sine consilio et cousensu onmium fratrum vel saltem duarum partium eorumdeni, et lunc causa justa et rationabili suadente. Itera quod papa non impediat, quin omnts et singuli cardinales in consulendo, et consentiendo liberum habeant arbitrium in agendis. Item quod omnes domini cardinales, qui hodie supersunt, jurare habeant, quod ille ex dictis cardiualibus, qui ad papatum, praestante Domino,assumetur, pra;dicta

marum

minus
'

dihgenter et inviolabiliter observabit : et nihiloille, qui ad papatum assumetur, sive car-

Exl. apiid

liinui-.

1.

i'ur.

v.

diiialis sive alius

assumptus fuerit

et a cardinali-

CLEMENTIS
bns receptus, eadem die omnia
dicta
et

VI

ANNPS

CHRISTl

TiT)').

541

singula supra-

profiteatur

fideliter

observare, et
vel inciderit

ralum
si ali-

pro gerendo miinere pcrnecessariam cst prrefatus, illos ad eam ipsi comparandam ardentissimis precibus

.-^ollicilavit.

babeat pra?stilum juramenlum. Item quod

quod dubium occurrerit

videbilur in pracdictis,
et

vel papa3

Innocentius

cpiscopus, servus

servoruiii

dominus papa cum

consilio

Dei, venerabilibus fratribus archiepiscopo Rhe-

consensu saltem duarum partium cardinalium

mensi ejusque suffraganeis,

benedictionem.

salutem

et

Apost.

habeat declarare .
27. Sancitas has pactiones se servaturos alii nullo adhibitodiscrimine sacramento spoiiondere,
alii

Pra;dicator egregius, qui vas electionis fac-

hypothepim,
:

si

jure nilerentur, jurisjurando

adjunxerunt

quas ut Sedis Apostolica; dignitati

Domino, altitudinem sapientia; et scienDei cuiu stupore considerans, rpiam incomprehensibilia sttnt, in(|uit, jttdicia ejtis, et investitus est a
tia;

adversantes convulsas anno insequenti visuri sumus. Cum vero accepissent, Joannem Francoruni

Avenionem intendere, ut Pontificem acceptissimum creandum curaret, tuenda) sibi libertatis Ecclesia} studio, quamvis ipsi addictissimi, ut ejus adventum armatasque preces anteregem
iter

via; ejus ! Probat hoc quotidianorum eventuuin successio varia probat leriim ipsa diversitas, et accidentium casuum contrarietas

gabiles

quorum ministeria mcns nequit humana comprehendere, ratio investigare nonsufflcit, et ad contemplalionem quarum obsiliis calimanifestat,

verterent, electionem maturarunt, ut ait Matthfcus

gine mortalis oculus non attingit

communibus duodecimo post Clementis obitum die, nimirum xviii Decembris ^ Stephanum Albertum Ostiensem episcopum ad Apostolicum solium evexere de quo hxc haVillanus
',

ac suffragiis

probat hoc etiam nostra; infirmitatis humilitas, per quam,

:

dum

nullis

suffragantibus meritis

ad fastigium

Apostolicae dignitatis evehitur, quid aliud indicatur, nisi

bet Ms. Vatic.

Innocentius VI, Stephanus no-

ut

mine
nales,

, et infra, a electus est in

papam per

cardi-

anno Domini

mccclii, die Martis xviii, de-

dicti

cima hora tertiarum, et coronatus die penulhma mensis Avinione in Apostolico palatio . Ab
his

quod occulto nobis Dei judicio agitur, plerumque promoveatur iinmeritus et quandoque assumatur indignus. Nuper siquidem felicis recordationis Clemente papa VI, prajdecessore nostro, tcla vifa; succisa, in

Domino

quiescente, et ipsins funeralibus

non discrepat

altcrius Ms. Vat. auctor

',

gesta-

exsequiis

que ante Ponlificalum perstringit, cui Vitcc illius scriptor apud Bosquetum consentit Hic, inquit, prius vocatus est Stephanus Alberti, doctor legum existens, judex major seneschalliae Tolc^ana; ab inde vero promotus ad Ecclesiam Nemausensem et deea translatus ad Ecclesiam Claromonlensem, demum per dictum Clementem papam VI assumptus in presbyterum cardinalem, habuitque titu: :

bisque

cum honorificentia debita celebratis, nouna cum fratribus nostris S. R. E. cardinumero tunc
eranius, temin

nalibu?, de quoruni

pore debito convenientibus

invicem

palatio

Aposlolico Avinionensi, in quo idem pra?decessor

tempore
pasloris
ille
;

sui obitus habitabat, pro futuri electione

landem post

dies aliquot, licet paucos,

lum SS. Joannis

apices,

et

Pauli .

Dum

eos gerebat

summi summus, qui eamdem Ecclesiam sponsam suam proprii cruoris adspersione lundavit, et supra petram fiilei mox nascentis
Pontifex
erexit illaque solidilate firmavit, ut nullisimpul-

legationem ad Francorum Anglorumque reges una cum Anibaldo cardiuale pro exstin-

sionibus qualeretur, diutina; vacationis ipsius Ecclesiffi

guendo funeslissimo
ante vidimus
slea
'.

bello

ipsuni

obiisse
:

jam

dispendia resecans, in

eum

sua iiiunera

Pergit

memoratus auctor

Po-

autem

fuit factus

episcopus Ostiensis et Vel-

letrensis et poenitentiarius

major. Postremo vero,

ut pra;mittitur, electus in

papam

Quibus con-

non iuvenit:' et eorumdem fratrum corda informanset dirigens sic aftlavit, ut in imbecillitaleni nostram (qnanquam essent plures, in quos concurrure [loluiscontulit,

inquo meritorum

suffragia

sentanea scribit Albertus Argentinensis '% corrigendus tamen, dum die Epiphania; sacro tiara
PonliQcia redimitum afflrmat pariterque einendandus apud Bosquetum anonymus auctor, qui
:

sent

et,
,

ut credimus, consullius et utilius) convenosiiue tunc episcopum Ostiensem, cujus

nirent

vigesima
littercE.

tertia

eam pompam celebratam

scribit.

ad lantcE dignitatis honorem et onus vires et iiierita nec suppetebant necsuppetunt, ad uiiiversalis Ecclesiie fascem regiminis eligerent supportanduni.
29. a Nos
et

2S. Innocentii VI creali Pontificis Encyclico:

Susceptis Ecclesia;

Catholica; gubernadiei,

autem

infirmitatis

nostra;

couscii

culis,

Innocenlius postridie ejus

quo

Pontifi-

cias infulas

de inore accepit, orbis universi archi-

imperleclionis etiam non ignari, attendentes quod nihil lam insolitum, tam pavendum, quain

episcopos et episcopos de Clementis VI obitu ac Pontificatu sibi delato certiores fecit ^ atque ubi
:

labor

fragili,

sublimitas humili

et

dignitas

non

pluribus de se demisse senlire, ac divinani

'Mallh.
in.

opem
m

merenti, ad lantae molis sarcinam suscipiendam expavimus. Sed demum debita consideratione
pensantes, (|uocl de (|nalitate uostrorum operum nequaquain pendet ccelestium mensura bono-

Vill.

1.

GesU
Cliroa

Iniioc.

Inuoc. VI

M. apuJ
'

Ms. Ms. Bosq.

c.

44.

bibl.

Vat sign. num. 2040.

sijiu.

'

bibl.

Val.

''

Au. CUr. 1345. nuui. 11 et 12. Toin. i. Ep. sccr. p. 1 ol 4. an. 1.1

i.

num.
'

3<(i5.

Alb. Aig. in
l.

ruin

ac sperantes, quod

ille,

qui est oneris actor,

Ep. cur.

erit adminislratlonis adjutor, et

ne sub magnitu-

542
dinis gratia

CLEMENTIS VI ANNUS II.

succumbat infirmus, dabit virtutem
;

CHRISTl 1352.

tionis existit, et latori praesentium expresse inhi-

qui tribuit dignitatem

gentes, qui

et

in eo

fiduciam eri-

ovium suarnm curani licet multis pastoribus delegarit, sui tamen dilecti gregis custodiam non reliqiiil, quique B. Petro Apostolorum
deret, et
pnustitit, ut in undas descendexteram porrexit auxilii, ut dubitans non periret colla subjecimus jugo AposlolicfB servitutis. Ad quod gerendum utilius, orationum

buimus eunique jurare fecimus, quod ad exigendum vel obtinendum aliquid prseter ea, quae
pro expensis suis necessariis per alias

forma

litteras,

ei sub certa quas vobis exhiberi mandavimus,

principi flduciam

ministrari praecipimus, talibus instantiis et

muretiam

murationibus non utatur, nec recipere

tioni et beneplacito

oblata prtesumat. Ideoque, ut nostris in hoc inten-

concurratis, laijusmodi ab-

vestraruni sufl^ragia

implorautes,

universitatem

vestram monemus, rogamuset obsecramus inDomino Jesu Christo, quatenus diligentius attendentes, quod ad tanti ponderis sarcinani supportandam, pervigiles cooperatores esse vos exigit
vobis in vestris gregibus soUicitudo commissa, in bujusmodi cooperationis ministerio exsequendo

eis, quod non est verisimile ut pra?sumerent contra proprium jurameutum, contemplis oiunino,vosuIlra

usionibus caeterisquesimilibus,si forsan

praemissa sibi vestro rainistranda mandato,

tri-

buendo aliquid non

gravetis,

cum non

iper extor-

siones hujusmodi, sed alia retributione congrua

super gregeseosdem sollicitevigiletis, et debibtati noslrae devotarum orationum et placationum uberum frequenlibus oblationibus assistatis ab eo, qui nobis sarcinam eamdem imposuit, seu potius
;

intendamus ipsorum laboribus respondere. Dat. Avin. II kal. Januarii, Pontificatus nostri anno i Scriptai sunl eodem argumento litterai ad Carolum
Caesarem aliosque reges ac principes Catholicos, ut sua cum ipso studia in tuenda religioae aniplificandaque conjungerent.
31.

forsan imponi permisit, supplicalionibus

et sedulis

devotis

implorantes, ut qui ex eisdem nostris

Postremo his addiraus,

Citizensi,

statuisse

hoc anno
in

defectibus sub illius onere

premimur,

ipsius

mu-

divinam
episcopo

justitiara insigne severitatis

exemplum
prcxsules

nere sublevemur

nobisque ipse

bonorum largitor

omniura

sic illam

ad sui noaiinis laudem et glo-

riam, nostram populique sui salulem portare sua pietate concedat, quod eadem mater Ecclesia filios suos

noa lascivire, sed ad gregis sui salutem proraovendam diligenter incurabere e niedia enim saltatricum
:

quo doceantur

numero
30.

et

merito nostris multiplicari teni-

chorea ad tremendum Dei tribunal abreptus esl, ut ex pluribus Annalibus refert Paulus Laagius*

poribus glorietur.

Aano,

inquit,

Domini mccclu

Et infra

Cajterum eflectum vobis charitativae besolilai

nignitatisexitandimus, et siuum charitatis

quibus cum Deo poterimus, bonori vestro deferre ac veslra et Ecclesiarum vestrarum commoda, pro quibus ad nos recurrcre cum securitate poteritis, in promptitudine benevolenliai promovere. Cum autem, sicut intelleximus, portatores hujusmodilitterarum interdum esse consueverunt contra intentionem mit-

aperimus proponenles,

in

Joannes episcopus noster, ut in multis legitur Chronicis,in die JoannisEvangelista; ob honorem noraiais sui complures dominas speciosas et no-

duas medius, quas ipse manibus tenebat, repente cadens miserabili morte expiravit anno ordiaatioais suae quinto mortuus, inquam, non ut episcopus, non ut sacerdos, sed velut historio vanus et vir saculo
biles invitaverat, chorizaasque inter
:

deditus
tro,

mortuus, inquam, non in

in loco

atrio, sed thea-

tentium exactores, nunc importunce petitioni instanlia, nunc etiam murmurationum susurris, et detractionum et querelarum comiiiinutioiiibus exigendo scire vos voluimus, quod nostne inten,

uoa

sacro, sed

profano, non in Ec-

clesia, sed

chorea .

'

Paul. Laijg. iu Cliron. Cilizen.

INNOCENTII VI ANNUS

1.

CHRISTI 1353.

INNOCENTII VI ANNUS

1.

CHRISTI

1353.

Italice

Innocenlius.

Anno
,

a lyrannis laniata mederi conatnr

salutis millesinio trecente-

dinalem, ut circa reductionem et recuperationem praedictorum inteiideret et vacaret .

Tulit

simo quinquagesimo tertio, Indictione sexta, noadduclaj in gravissima pericula vus Pontifex
Christianse rei consulturus, Apostolica studia ad Angios cum Gallis conciiiandos, Genuenses ac Venetos ab exitiali abducendos bello, propulsandos Tiircas, Graecos ad schisma ejurandum cxcilandos,

iniquiore

animo

Petrus

Castell.-c

rex

^gidium cardinalem,

meditabatur, in Italiam milti; atque apud Pontiflcem precibus institit, ut ab Italica legatione revocaret. Ciii
uti

cujus opera

Innocentiusextremas Ecclesicedifficultates, quibus

pares
alii

non

forent, exposuit

'

Tantum enim,

pacandos intestinos Castellae motus, componendam aulam PontiOciam, atque Romanae Ecclesiaj dilionem a tyrannis penitus fere occupatam ex

inquit, pra^sumpsit et prffisumit in eisdem parli-

eorum manibus v.indicandam

Pontificuni

convertit.

Accen-

debat tyrannorum ambitionem atque audaciam

busadversus Ecclesiam et Ddeles etdevotoseosdem ambitio tyrannorum, qua; jam majorem partem terrarum ipsius Ecclesia; temerariis ausibus occupavit, et ad occupandum residuas studia erigit,
iiitendit et

Romanorum
quam

absentia

ac

si

eorum

curas

consiliis successus respondissent, nil aliud moliri

prcX'fati legati

nedum non

propter quod necessario expedit differre, sed accelerare

videbantur,

ut vocati

tam ardentibus voUs

PontiQces Italiapenitus excluderentur, Adspirabat inter caeteros Joannes e Vico ', multarum urbium
Ecclesiae

discessum. Dat. apud Villamnovam Avinionensis dicecesis, IV id. Augusti, anno primo .

Meminere de eadem legatione ^Egidio cardinali imposita, plures

historici
' -

ereptarum dominatione tumidus ad Ro-

hujus temporis
haec habet:
<t

mam
dam

sibi subjiciendani,

quem

plures conjurati

inter

quos Ms. Vaticani auclor

Ilic

ad tyrannidem efferebant. Ad cujus frangendos conatus alque Ecclesiasticam dilionemrecuperanInnocentius ^Egidium Alvarum Albornotium

ordinavit et transmisit anno prinio sua; coronationis D. .^^^gidium

Hispanum cardinalem

in lega-

lum

genere Hispanum patria Conchensem, quem in sacro adversus Saracenos AfricanosetGranatenses bello, magna cum laude versatum in Alfonsi regis
castris,

ex latere in Italia ad recuperandum dictas provincias et terras et jura Ecclesiae occupata; per
:

letano

tit.

atque a Clemente VI ex archiepiscopo ToS. Clementis presbyterum cardinalem

quod et factum est manu potenti per dictum domiuum canlinalem infia quatuor annos cum multis laboribus etexpensis Ihesauri Ectyrannides
clesiae
2. Floruisse ^gidium antequam se clero aggregaret, equeslri gloria, tradit iNicoIai Laurentii Vila; auctor *. Exlant Innoconlii liltene ', quibus

creatum vidimus, ampIissiniDc legationis munere auctum in Italiam misit. De quo ha;c luuocentii
Vitae

auctor Monumentis consignat'

a

Tunc temporis

fere

omnes

civitates

cum

ad jus et proprietatem Romana; Ecclesiae, in partibus Italiae erant tenebanturque, seu verius deextra manus suas
:

castris et locis, quae spectabant

arduum hoc munus ilh demandatum est, ut enascentes nimirum ha;reses pra;focaret, coerceret
scelerum licentiam
,

sacerdotalem

splendoreni

tinebantur et occupabantur per tyrannos in dictaj Ecclesiae praejudicium, detrimentum et jacturam.

Circa quod volens dictus Innocentius papa providere, dareque ordinem, ut ad dictam Ecclesiam

reslitucret, instauraret divini cultus majestalem, bella componeret, subveniret miseris animarum-

que salutem promoveret: cujus Diplomatis rem partem subjicio

Innocenlius, elc. dileclo
S.
filio

potio-

^gidio

tit.

reducerentur, in sui regiminis principio misit ad parles illas legatum suuni de latere .^gidium Alvari

Clementis presbytero cardinali A. S. L. Licet nos, qui, quanquam immeriti, vicibus

Hispanum

tit.

S.

Clementis presbyterum car' Tom. I. Ep. secr. p. Ifi2. > Ms. bibl. Mc. Laur. c. 18.

Innoc. totn.

i.

Ep.

secr. p. 171.

Gcsla lunoc. VI apud

nuui. 3165.

* Vila

Nic. c.

Malih. ViU. m. Val. sign. uum. 2040. IS. An. p.

5
i.

c.

84. Vil.

el aliud si".

1.

I.

i.

\.

Ep.

i.

Re-

Bosq.

gesli legalionis ^gidii card.

544
hujusmodi (nempe

INNOCENTII VI ANNUS
Christi) fiingimur,

1.

CHRISTI 1353.

pro uni-

specialem, quamvis nos et fratres nostri tanli viri

verso populo Clivisliano, cujus

tari,

curam gerinms,
medite-

pacis el stalus prosperi cogitationes assidue

et

ad

lioc

prout Aitissimus nobis de sua

pietale concessit)

manus

operatrices apponere

neamur; tamen dnm anxiecogitamusstatum tam

Lonibardia?

quam

Tusciae partium, ac nonnulla-

rum

])rovinciarum et terrarum circum adjacen-

tium, et praisertim Ecclesiffi Romanae niediate et

immediate subjcclarum, quas inveterata dissensio proh dolor relro continuatis temporibus jilurimum lacessivit, et quas guerrarum turbines cxposuerunt animarum periculis, et personarum ac rerum dispendiis infinitis quodque propler
longis,
!

lioc

neglectus cultus divinus, Ecclesiarum

el lo-

corum Ecclesiasticorum jura

fuerunt,
et

violenta direplione

in jira^dam jiosita, libortas Ecclesiastica concuicata

Romanse necessaria careamus inviti tamen propterurgentem et evidentem necessilatem parlium, provinciarum et terrarum praidiclarum, quibus speramus per tuam providentiam circumspectam, illo tibi auxiliante qui potest omnia, in |)reniissis saiubriter consuli et utiliter subveniri, te tanquam pacis angelum ad dictas partes, videlicet Lombard\vc. acAquileiensem et Gradensem patriarchatus, ac Mediolanensem, Ravennatensem, Januensein, Pisanum, Spalatensem Ragusinum, Antibarenseai et Jadrensem archiepiscopatus eorumque provincias, ac Papiensem, Placentinam, Ferrariensem, Perusinam, Urbevetanam, Tuderlinam, Reatinam, Interamnensem, Narniensem et Gastellanani civilates et dioeceses necnon Tusciaj,
pra3sentia nobis et Ecclesia;
et perutili
;
, :

(quod deflendnm

est potius et dolen,

dum) pullularunt schismala

et

insurrexerunt

luTreses contra Catholica? fidei puritatem, et

quod

marchia3 Tervisinaj provincias, ac terras Ecclesiae Romana;, videlicet Marcham Anconitanam, Massam Trabariam civitatem Urbinatem ejusque
,

quarnvis status hujusmodi fueritin nonnuIUslocis

dioecesim et districtum,

Romandiolam, ducatum
I*etri

partium et terrarum aliqnaliter tranquillatus, nihilominus tamen inter niultos magnales et nobiles, universitales civilaInm, castrorum, villarum et aliorum iocorum, parlium, provinciarum et terrarum earumdem solita; dissensionis fomes et rancorum seniinaria renian^crunt, ex quibus noscuntur prtcmissa et
dictariim
,

provinciarum

Spoletanum, Sabiniam, l^atrimonium B.

Tuscia,

in

circumadjacentes parteset terras eideni Ecclesia; mediate vel immediate subjectas, infra tua; legationis terminos constitutas, excepto regno Siciiiae, et Saret alias

Campaniam, Maritimam

diniae et Corsica;
et

insulas, tibi in eisdeni partibus

provinciis ac terris, civitatibns et dicecesibus

alia gravia

rum

et

non facile numeranda pericula animacorporum, facultatum lapsus, et multa

vices nostras ac plenae legationis officiumcommit-

tendo; ut in
ter in

eis

evellas et destruas,

dissipes et

dispendia provenire;

dum

praimissa praesenlan-

disperdas, a;difices et plantes, ac statuas salubri-

lur nostris obtutibus, anxiamur immense, cogilatiouibus iirofundis immergimur, ac zelus noster
velut ignis charitatis paternte in nostris meditationibus exardescit, pro prBcdictarum parlium

nomine Domini, prout

tibi

gratiae ca?Iestis

infusio, et tua eliam providentia minislrabit, de

dictorum fratrum nostrorum consiiio destinarnus, ut in praidictis proxime nominatis partibus, provinciis, terris, civitalibus et dioecesibus et insulis

provinciarum
lubriler,

et

ctionis i)atern;c

terrarum, quas plenitudine dileprosequimur, stalu dirigendo sa,

inter Ecclesiasticas

concordia et unione in eis perfecte (auctore Domino) reformandis, ut incola; parlium, provinciarum et terrarum earumdem
effecli

ac pace

principes, marcbiones, comites et nobiles,

mundanasve personas, duces, com-

munitates, universitates ac populos ac alios universos et singulos discordes,

bonum

pacis studeas

unanimes et concordes , ac bono pacis, quod omnia alia bona superat, perfruenles pro

reforniare, ac concordes in fralernae dilectionis et nihilominus agere et traglutino conservare

;

statu

honore ipsius sacrosancta; Uomana) EccIesiLC defensando insurgant tam zelo fidei, quam devotionis fervore
\iriliter et potenter.

eorum dirigendo

salubriter hoc

ctare

qua^cumque ad cultum Dei

et

exaltationem

Catholica; fidei, Apostolicae Sedis lionorem, obser-

Nos vero diligentius attendentes, quod proet ardua, quaj nobis in partibus.citramontanis incumbunt , ad partes illas , ubi niente sumus, accedere personaliter pro hujusniodi nostro exsequendo desiderio non valeamus
;

vantiam Ecclesiastica; sanctionis, et ad redintegrationem Ecclesiastica; libertatis, honeslatis et morum cultum, relevalioneni Ecclesiarum et loco-

pter

magna

rum

Ecclesiasticorum

et

pauperum salutem,

ani-

niarum tranquillitatem, corporum ac robur

prosperi

status

partium

provinciarum ac terrarum

civitatum, dicecesum et insularum pra^dictarum

et

quod personam tuam gratiarum dator

scientia;

Altissi-

mus
aliis

magnitudine, industria;

claritatc et

mullis virtutibus insignivit

geritur pacificare

atfeclu

seminaria serere, opere et sermone mittamus ad fortia, et tuis robustis bumeris gnera grandia imponamus, duxinius dirigendum. Ideoque gerentes de tuis claris
meritis et virtuosis operibus fiduciam in

; ad te, in cujus discordes et virlutum nostrum intuitum, ut fortem

quomodolibet pertinebunt. Et ut bujusmodi commissum tibi legationis officium ad nostrum et ApostolicaeSedis honorem,

commodum et tranquillitatem et pacem incolarum partium earumdem, etpricsertim terrarura et locorum nobis et eidem Romanae Ecclesiae subet

jectorum in eisdem partibus consistentium

utilius et efficacius juxta cor
ler.s,

eo

nostrum gerere vafavoris et gralitc

Domino

quo majoris prarogativa

INNOCENTII Vr ANOTTS
fiieris

1.

CHRISTI 1353.
a

545

communitus,

te

zelatorem pacis, ainatoreni

iii

inquit Innocentiiis, ex quibus,

si

nobis nnva felicia rcferunl

JLisliliic,

ac verilutis amicuin, et

arduis negotiis

clara fldeiitate iirobatuni, reformatoreiii partium,

provinciarum, terrarum, civitalum, dioeci'Sum et insularum [irEEdictariim in spiritualitms et teiiiporalibus

crodimus, ac S|ieramus in B. P-tro Aposlolorum principe, quod ille inimicus Dei et Ecclesi.csuoesanctjEcoiitinuus
sint, vcrisimiliter

vera

peiseciitor Ju.uines

tenore

propsentiLun

specialiter

ordinaut

Urbis
cito

mus,
eos,

etc. B

Amplissima
illius

instruit auctoritate,

de Vico, (]iii se pncfeitum sub polenti nianii ipsius Ecciesia; bumiliatus et domitus contundetur . Siigapiieilat,
aliis lilteris III

qui contra

tenderent impiTia, censuris

gessileliam
ratis

non. Septembris exasequenti anno felices

omnibus proerogativis, quitjus se fulios contenderent. a Datum apnd Villamnovam Avinionensis dicecesis II kal. Julii, anno .
percelleret, solutis
i

easdem

spes, iiuibus

exitus consensere.

Yenienli in Patrimonium legato Monlisflasconis, AqiicTpendeiilis et Volsiiiii arces se

Tributa etiam
tionis
siiiiis

illi

est alio Di|iIoinate

:

'

universa;dituin
ainplis-

EccIesiasliCcB administratio

dedidere, ut relert Nicolai Laurentii Gestoruin aiiclor '. A

piaerogalivis

'\

ut dignitatem tueretur in-

quibus non dissuntit

Iiiiioceiilii

Vitie scriptor

structus,

de quibus Regesluin extat;

illi

interque

alia potestas

collata ut
:

reileuntesadobsequium

qui tristem ditionis Ecclesiastica; ob Pontificum absentiam laniata! imaginem ita depingit a Cum
:

censuris absolveret
prius

Pontiflcii

enim

erat consilii^

ad partes praedictas pervenisset, non invenerat in

mansuetudine rebelles allicere, quam ad pertinaciam obterendam arinorum vim experiri. Euindem vero legatum commendavit Italias magnatibus
*

omnibus

terris

et

doniiniis dict;c Ecclesite loca

coiisistentia,
iii

sub regimine ejus

quilms caput
in

suum

posset tute

reclinare,

nisi

Patriinoiiii

Joanni

archiepiscopo Mediolanensi

Canigrandi Veronensi , Aldobrandino Atestino, Joanni Montisferrarensi, Jacobo Taurinensi, Francisco et Jacobo Carrariis Patavinis, Andrea; Dandulo Venetorum ac Joanni Valentio Geniiensiuin ducibus, tum insignibus populis Florenlinis, Pisanis,

castrum Montisflasconis, et in ducatu Spoletano locum de Moiitefalco sed ab iiide per Dei gratiain successivis temporibus satis dilatavit flmbrias suas, prout ex sequentibus apparebit. Occuparat tyrannus Joaniies e Vico Iiiteet
:

provincia

locum

ramnam

Aiiieliam

Nariiiam,

Urbemveterem,

Senensibus, Perusiois, quibus eadem verborum forma concepta; transmissEe sunt litleras ^
3.

Viterbium, Martam et Caninum, atque etiam Perusiuin ad defectionem urgebat ', cujus nefariis
consiliis

Valuere plurimum Pontificise preces apud

:

civium favebat dissensio. Ad quain so-

bos populos ac principes

nis
in

^gidius enim
Joanne

legatio-

piendain Innocentius

munus

ex Apostolico imperio obiturus,

,

cum

Insubriam venisset
est largo

arcliiepisco[)0

Perusinos horfatus est *, propositisingentibus nialis, quic intestina discordia pareret , ut florentissimas urbes redegisset

Mediolanensi magnis benevolentiaj significationi-

bus exceptus
ratu
;

sumptu ac magnifico appaipse Joannes, ut legatum Bononiain

ad

qua

in re Ponlifex postea illius magnificen^

:

liam laudivit
ingredi

quanquam
',

utque mutua concordia civiuin ipsas decus et splendorem adduxisset. 4. Romanos officiimonet. Nec Perusii modo tentandi civium discordia, veruin etiam Romanae
in cineres,

magnum

scribil MatthjEus Villanus

Urbis afl^ectanda; injecerat Joanni e Vico occasio-

non

est passus,

ne

illius prajseiitia

novas

nem Romanorum
Ursinum
tem,
coiijilem,

dissensio

qui

iii

Bertoldum

res atferret, civesque ad

libertatis spes excitaret.

iter tenuit,

ac Steplianellum
^

Columnam

Quocirca legatus Pisanuin

atque un:

senatores concitata seditione

ob annonae cbarita-

decima Octubris

die Floreiitiam

pervenit

quem
,

quam non

sine avaritia; nota ingravescere.

Florentini solemni

pompa

obviain etfusi instructo

agmice religioso, ingenti populi acclaniatione festo campaiiarum clangore, pratenso ejus capiti umbraculo praedivite ac nobilissimis civibus
,

Bertoldum saxis oppressere niense Februario, Stephanellus aulem popularem furorem ex adversa a;diufn parte egressus, mulato
eraiit passi,

cultu et capite obvoluto elusil. Exiiule graviores

bellis,

paratam ffidem deduxere donarunt muneribus; denique discedenti centum quinquaginlaequites auxiliares
fra?na

equi tenentibus
:

honorifice

in

concessere,

quae

descnbit Villanus
'

*.

Contulisse

Urbe discordia; exorta; *, viris principibus SaUrsinis et Columnensibus inter se digladiantibus civiumque suorum sanguine Roma imbiita est. Nonnullos porro conjurasse iii patriam,
in
,

illum se in patrimonium B. Petri, docet Nicolai

Laurentii Vila; auctor

ut Joannis e Vico

tyrannidi

illam subjicerent,
officii

ad quod antequam accederet, increbescenteejus adventus fama, debilitari ccepisse Joannis e Vico potentiam, ostendunt Pon:

docet Innocentius, qui

Romanos
illi

monuit'

ac pietalis in patriam, ne

servitutis telerrimae

jugum imponerent
a

tificiiE

littera;

ad legalum ipsum XIV

kal. Sept.

Innocenlius, etc, dileclis

Noslis

flliis

populo Roet

datae

De Palrimonio

B. Pelri iu Tuscia, plures

mano.
a

quod
c.

post

innumera exhortaliones
*

1.

Eod. Ree. Kp.

-

ii.

IbiJ

xxvvui.
p. 141 et

usqiie ad Ep. LX.\xil et aii. 1.

3

Ext. eliam in Bnllar. in Innoc. VI, Const. l. Ep. ciir. x.\xv et I. li.
Ep. secr. p. 107.

Vita Nic.
Vill.
iii.

Laur,

18. c

xoui.

1.

VII. c. 84.

Reg. post eamd. Ep. 8 Eod. c. 84.

'

Ibid. p. 202.

Ibid. p. '

202.

Ibid.

3
'

Vila Nic. Laur.

sup.

!S.

I.

Gesla Inaoc. VI apud Bosq. ' Toui, i. Ep. secr. p. 192.

' Mallli. Vill,

Malth.
I.

I.

iii. c. 5. et Vita;

Vila Nic. Laur. c. 18.

Vill.

c.

18.

Nicol. Laur. auct. c. 18.

.Matlh

'

Tom,

Ep. secr. p. 111.

Ann.

ToMis XXY.

Rayn.

VI.

69

::

546

INNOCENTII VI ANNUS
filiimi Belial

1.

CHRISTl 1353.

monita, quibus eadem Ecclesia erga

publicum Dci et ipsius Ecclesiaj inimicum, et hostem vestrum etiam manifestum Joannem de
Vico,

poliicebatur, consilium iniit ', cujus opera tyrannos alios depressum iri sperabat,cum adhuc illius noraen magna apud pluresgratiaet laudefloreret.
Hffic

qui

se prajfectum

Urbis appellat, usa est

enim ad Hugouem ipsum

scripsii

Circa

studio \)\x matris, et quaj ipse obstinatus in malo

damnabiliter omnino contempsit, etiam et contemnit. Nos ejus ulterius dissimulare nequitiam

remedia exquirentes, dilectum filium nobilem virum Nicolaum Laurentii militem Roraanum ab omnibus poenis et sententiis, quibus
iioc sollicite

nequeuntes, ad radicem non solwm infructuosae,

sed pestilentisarborissecurim potestatisApostolicaj

erat ligaius, absolvi fecimus, ei a vinculisliberum

cilo

ad eamdera Urbem, dante Domino, remilte:

duximus apponendam. Nec latere yos credimus qualiter idemDei et Ecclesiae prsdictorum. ac vesler hostisetaBmulus,videns se sub virga nonpersequentis,sed castigantisEcclesiseruinse
et

sperantes, quod ipse ex vexatione inielleet prioribus suis phantasticis clum susceperil novilatibus omnino depositis, malignorum ipso,

mus

proximum

rum

iniquis et pravis conalibus per industriam et

vicinum

ac perire potius

quam

eligens salvari,

sagacitatem ejus, quae ulique

magna

est,

ac popu-

superba cervice ad dolosas et fraudulentas artes, quibus ab annis teneris suam dedicavii setateni,
convertit se

lorura et nobilium plurium dicta? Urbis quietam

cupieniium ducere vitam ac utilitatem publicam,

toti

quosdam ex nobilibus concivibus vestris adeo concitavit, quod ipsi beneficiorum ab eadem Ecclesia perceptorum inimemores, patria?, pro qua concivis ille vester Cato pugnandum jubet, persecutores effecli, cum me:

ac etiam

cupidiiati

et

inordinaiae ac roxiae affectioni

quorumdam
praestante

praeponentium, assistentem favorem,

Domino, salubriter obviabit, etc. Dat. apud Villamnovam Avinion. dioecesis XVil kal. Octobris anno i . Adduxerat secum ^^gidius
cardinalisIegatusinltalianiNicolaumLaurentium, ut ejus opera uiereiur, cum in Italicis rebus ac

morato Joanne consiliis et tractatibus nnillis prashabitis ad vestrum et ipsius civitatis exterminlum
adspiranles, prffifataj civitaiis

usurparedominium

tentaverunt, ut in vobis solitam possint exercere

tyrannidem,

et Ecclesiae

memoratae negotia, qux

vestra quoque sunt siciit specialium filiorum ipsius, et qute per meritum B. Petri Apostolorum principis felix principium habent et feliciorem, Deo favente, sunt exitum habitura, possinl per
excogitatas nequitias impedire. Et ideo licet vos

Romanis praecipue versatissimus esset honeslae quem Pontifex a taraen custodiae comraendatum legato relaxari jussit ^ ac Ronianis commendavii " siisceptam(]ue ab eo Romanae rei administratio;
:

nein inferius visuri suinus.

ejus imitator,

Interea Baroncellus

cum mensibus quatuor tyrannidem

odium
*

exercuisset. populari gratia in

versa, ar-

reptae digniiatis insignia suo cruore foedavit.

Mead

concivium praedictoruin cognoscentes plane ac plene venena ialentia admonitione circa hoc minimeindigerecredamus; quia tamenamor
Joannis
et

minit de Baroncello Innocentius

Januarii insequentis anni datis.

in

litteris

Joannem arcliiepiscopum Mediolanensem kalend.

Accessit aliis tyrannis Monsregalis de Albarno
Italici scripiores) eques Rhodius, natione Provincialis, qui ad ^gidium cardinalem legatum se conferens, adversus hostes

plena solliciti, nos ex affectu charitatis, quam ad vos gerimus, ad cautelae suffragium praeniuniendos esse decrevimus, etc. Addit
est res timoris

(vulgo Morealem vocant

preces,

ut

improborum

consilia

elidant,

neque

eoruui artibus subornari se atque in periculum

Dat. apud Villamnovam Aviconjici patiantur. VIII kal. Septembris, anno i . nioneusis dioccesis 5. Dum ad reprimendara Joannis e Vico quam in Urbe confirmare nonnulli factiosi annitebantur, tyrannidem Pontifex incumbebat,novus
,

Ecclesiae signis adscriptus egregia

primum

bellica

quera Pontifex, id ei gratulaius, ad conslantiam est adhortaius ". Sed corrupit brevi eas spes, quas de sua virtute bellica conciiarai: rapinis enim atque effrsnata^ iicentiae hafacinora explicuit
:

benas laxare assuetus,

litteris

plurimis sicarios,

tyrannus Franciscus Baroncellus ex obscuro genere, arte scriba senatus, conciliatis sibi ingentibiis

latrones ac veteranos milites rapto vivere assuetos,

promissis civibus, ac spe restituendac a se

digniiatis

veteris libertatis ac

concitata,

Urbem
*

scelerum impunitate r.c stipendiorum amplitu ad sua signa factaque in Picenum irruptione, provinciam expilareac diripereccepit
dine pellexit
;

oppressit, seque vocata concioae populi

tribunum
pro

secundum
insignibus

ei

consulem Romai

dixit

accepit

primus socialium turmarum, quae postea Italiam universam et Gallias diutissime afflixeruni, infelicissimus ductor;
carnificis

globum

cajlestem laenia oleaginea cin-

quem demum

divinaj justitiae

ctum, in qua senatus populique Romani nomina descripta erant. Tum etiam plura in Pontificiam
auctoritatem novavit-.

manu

poenas dantem visuri sumus.

SicilicB

Nunc

reliquas Italicas res prosequamur.

6.

Ad Joannam

reginam Apostolicce
ut jura

De

iis

cerlior factus Pontifex ab

Hugone Ar-

litlercB.

In Neapolitano regno Ludovicus rex

pajonio Apostolico internuntio,Iiberandi ecarcere Nicolai Laurentii , qui Poutiflciae dominationis

asserendae

fcedabat

injustitice

labe regium decus,

acerrimuin

defeusorem

se

futurum
'

Tom.
'

.'.

Mallll. Vill. c. 78.

IbiJ.

p. 18.

Ep. seer.

p.

188.

= Ibid.

Tom.

II.
I.

Ep. secr. p. 1.
c.

^ ibid. Ep. secr. p. ISC. Toai. i. Ep. secr. p. 189.

MallU.

vm.

III.

81.

: ;

INNOCENTri VI ANNUS
non administraref,sed ad studia sua justitiffi lancem inclinaret. Quem Iimocentius gravissimis sententiis ad sua cnique jura servandii liortatus
casle
est
'
:

1.

CHRISTI 1353.

547
super terram
sobolis

praeficitur, byssina stola vestitur, et

/Egyi)ti

conslituitur universam. Sic sanctus Job

et foecunditate

inter Orientales locuplos,

firmari ju?titia reguni solia

ipsum

ea

gloriosus, nudaliis rebus

et

divinorum beneficiorum fiitiirum vacuum una virlute abjecta, ca^teras oinnes abjici de iis in jus vocatum iri ad Dei tribunal denique lionorem regiiim infici, ac male sustentari sceptra, si subditorum obsequiis justitia; recta adiiiinistratio non respondeat. Tum hosce ad virtutem
spreta,
liac
: ;

omnibus, orbatus filiis ipsa carne insuper flagellatus non peccavit

,

Deum sed benedicens. et bona et malade manu ejus animo ;cquo suscipiuns ami?sa jaiii recipere meruit duplicafa. Sic Susanna (iniqiiid locutus est contra
:

nec stultum
ipsius

glorioso

noiniui

quorum
juslo

et

voluptuosorum senum sententia

puei-i

falsa

stiniulos

subdidit

Considera,

fili

considera

judicio

junioris

cujus

suscitavit

utriim haec regiae famae conveniant, utriim hono-

Dominus

rem tiium deceant, expediant et saluli. Considera, quod sicut

es caput, sic et ipsi facti

statui,

congruant
datus
Consitibi,

exclamans ad

spiritum) irritataerectisadca;Ium oculis Deum impositi criminis pccnam

suliditis tuis

sunt

membra

lapidationis evasit. Sic efiam Anastasia gloriosa Chrisfi iiiartyr et virgo s;uvitiain sacrilegi Publii
illustris ejus

dera,
bris,

quod sicut impossibile est ut bene sit memqiiorum capul est languiduiu, ita niniirum impossibile est ut, niale se habentibus membris, se
:

patrimonii abusoris, cui fuerat so;

ciata

conjugio

cujusque thorum declinavit

alii,

iufir-

mitate mentita, compressif. Sic etiam

habeat bene caput

bitae

quia,
et

si

haec discussionis de-

multitudo
tempfis

quam magna

est,

quorum ejusdem mundi con-

censura dijudices,

eisdem subjectis multa

omnino

blandifiis et terroribus superatis,

patientibus coiupatieris utique, ac ipsis dolentibus

in carne positi

condolebis
ipse

sicque dolor et passio, quos senseris

cum

illis,

ad providendum
etc.

tibi et eis

prom-

et mundo mortui habiti sunt, et habentur hoc in sa;culo memoria celebres, el vitfe possessionem adepti feliciter gloriantur aeternte.

ptius excitabunt,

Datum Avinione non. Depariter

cembris, anno

i.

Jnstruxit

Innocentius
-

salubribus monitis reginam

Joannam

atque ad

Horum, filia, et his similium accendaris exemplo, vestigiis eorum inluereas, imiferisacfus, ample.veris et mores. tixc dum exacti femporis

humane \\ix incommoda ferenda Christiana constantia, pluribus adductis, sacris oraculis exemplisque sanctorum,

felicitas

pulsat, titillat et

deceptrix et fallax tentat aiiimiim, cor mentem, recogites ha;c ad me:

quorum virtutem

et palien-

moriam

revoces
:

et

hffic

tiam adversa exercuere, excitavit.

7.

tione perfracfes
Siciliaj.

et

hac

assidua fecum meditaaiite oculos tuos ponens,

Innocentius, etc. Joannae reginte

Si rectee

considerationis indagine perscruet

teris

cursum immundi utique rnundi hujus,

tibi

sufferentiam habeas, et acciiicta fortifudinis robore mansuescas, spem in eo poiiens, qui pro inansuetis terrae arguit; et in illotuum jacienscogifafum,

fallacis

ejus statum instabilemdiligenterattendas,

occurret

luculenter et plene, cbarissima

filia,

qui eos erigit in salutem. Ef quoniam, uf idem Job aif, qui afflictus et humilialus est, erit in

quod mundus

ipse habitalores suos instar pelagi

campus quidam certamiiiis contlictu pugnae durioris exercet quamvis etenim illis lEBtiorem interdura faciem mentiatur, et serenus quandoque videatur arrisor infert tamen celata sub hilari vultu lugubria, et
fluctuantis exagitat, et velut
:

quoque cum psalmista psallas etdicas : liomtm mihi, Domine, quoniam humUiasli me. Licet enim tribulationes jusforum mulfcc sint, tamen de omnibiis eis liberat ipsos Deus et te
gloria; tu
:

etiam,

et

si

tibi

tribulationes

multas
,

et

inalas

ostenderit,

conversus vivificabit

ac

secundum

inter gratae ac placida^ charilatis

niiscet

applausus imut post

nubila, et turbida subministrat,

praetensaiii felicitatis

imaginem,

et

umbram

pro-

speritatis oblatam, sentiatur adversitatis

acrimo-

multitudinem dolorum tuorum suis te litificare consolalionibus non postponet immo miserationes ejus, quK super oiiinia opera ejiis siint, super te quoque opus iiianuum ejus erunt. Glo:

nia succedentis amarius, et sequens durius i'erferatur calamitas

rieris

ergo

cum

eodein,

filia

glorieris

iii

angustiis
ut in

eventuum sinistrorum. Verumsaeculi

,

fuis, quae te infiriiiitatum instar exercifant,

te inhabitet virtus Cbrisfi,

tamen
el

id
:

aliter
illi

aliter

Dei

suscipiuiit

sciens

quod

tribuiafio

amatores
deficiente

namque secundo applausu

:

molles,

patientiani operalur, patientia vero probationem,

debiles statu niodicae tempeslatis simul

felicitate deficiunt

cum

autem adversa quaelibet exercilationem propriam existiniantes, et cum Apostolo seutientes, quod virtus in infirmitate perticitur quo iiiipelluntur ab iinpefu
hi
,

probatio autem spem spes vero non confundit ut cuni B. Jacobo coaposlolo ejus exultans (imne
,

gaudium

existimes, ciini in tent;itionem incideris

(juoniam qui suffert tentationem, beatus est, quia cuni probafus fuerit, coronam vitae reci|iief,quam
te

incursantis turbinis gravius, eo robustius stant,

eo fortius invalescunt. Sic adolescens

ille

speciosus
foeiiiinaj

Deus se diligentibus repromisit. Nos quoque ad paternam cbaritatem habentes, proponimus in

opportunitalibus tuis
ribus, et votu regia,
tibi

forma

et

decorus ailspectu

impudic;e

Aposfolicis adesse fuvo-

devicta malitia, solutus vinculis

domui Pharaonis

quautum cum Deo poterimus,

i

'

Tuui.

1.

Ep. secr. p. 23i.

IbiJ. p. 218.

eo pra^stante beuigna semper exauditione coinplere. Datuiii Avin. XV kal. Deccmbris, aiino .

, ,

548
8. Dissiparat

INNOCENTII VI ANNUS
Joanna
regise Siculae

1.

CHRISTl 1353.
contra libertates homi-

jurapartim

efl^ectualiter obviantia, ac

fceminea leTitale, partim una ciim viro Ludovico

acerbitate

niim

dicti

regni, et in evidentem mutilationem

Ecclesiae ac honoris regii et

lemporum

adiiucta, ut plures liberali-

feudi, et

manifestum

tatis ostentatione promissisque in asperis rebus

re^ni praejudicium praedictorum facta, prffisertim

sibi deviEciret;
tate,

partim etiam clientum improbi-

cum

ex

hisregnum

in suis facultatibus

diminutum
et fiat
:

qui nbellionem, ni placarentur muneribiis,

contra hostiles incursus et alios casus, qui possunt

inlcrminati dolo et vi pluraextorserant. Cum vlto exinde regia potentia admodum exinanita esset,

emergere debilius

et

impotentiusreddatur

aucloritate Apostolica ex certa scientia de fratrum

ac regni Sedis Aposlolicfe fiduciarii majestas defloresceret adeo, ut ad propulsandos hostes

csset,

impar

nosliorum consilio cassamus, irritamus, toUiuius, revocamus et viribustotaliter vacuamus, ac irritos

et

privati sua

jam ante Clemens iniquum reputans, ut commoda ex pubJicae rei exitio compararent, omnia regia jura quovis prnetexlu alienata ad Siculam coronam revocavit, si annui
viginli

inanes nulliusque roboris vel

momenti

fore de-

cernimus et etiam declaramus. Et insuper juramenta quaelibet per dictos Ludovicum regem et Joannam reginam vel eorum alterum de non revocaudis donationibus, dationibus, concessionibus, infeudationibus, venditionibus, obligationibus, assignationibus et quibusvis alienationibus,
absolutionibus, liberationibus et contraclibus hu-

vectigalis

uncias auri excederent.

Cum

vero illam Clementis VI sanctionem variis fu<;is tum Ludovicus et Joanna, tum importuni boinines ex regni spoliis privatas opes cumulantes elusissent, Innocentius, ad retinendum Siculse

supremum in id regnum dominatum, pra>sumptas a Ludovico et Joanna donationes rescidit, eosdemque intentato anathecorona> splendorem ob

jusmodi, seu de non veniendo contra ea, quomodolibet pra>stita, necnon sacramenta fidelitatis et

homagia
infra

et infia,

penilus relaxamus . El

male,

si

deessent officio, alienata jura recuperare

',

Caeterum eisdem Ludovico regi

et

Joannae
(nisi

jussit, subjecto edicto

tum etiam censuras

iis,

reginac sub excommunicationis poena

quam

qui accepla contra fas restituere

oljjecit
B
:

detrectarent

mandatis nostris paruerint cum etfectu) prteler nostram et Apostolicae Sedis indignationem iucurrere

lunocenlius, etc. ad perpetuam rei

Nos, qui in eisdem regno (nempe

memoSiciliae)

riam.
et terra directum dominium oblinemus, nolentes

pra^cipimus et
irritationem,

volumus eo ipso, tenore praesenlium dislricte mandamus, quatenus cassationem,

revocationem, inhibitionem,
praeei

cepta

dccreta nostra praedicta realiter et

cum

sicut nec

velle

debemus, tanta

regni ct lerrre pra'diclorum et dispendia conniventibus oculis suslinere

])otius volentes, ut

tam evidentia Romanie Ecclesia.'

et
:

effectu ]ier se et alios observent, et sludeant ac

faci.int

ab

aliis

observari

et infra

duos menses
nos, ut

sed

praefatum trium
pra^mittitur
,

mensium terminum per

tenemur, in tantorum periculi et necessitatis articulo super bis salubriter providere, revocationem, cassationem, irritationem
iuhibitionem, ordinationes, decreta, praecepta seu

immediate sequentes (quos quiiiem duos menses eisdem regi et reginae ad boc pro peremptorio termino assignamus) civiassignatiim
tates, castia,
villas, loca, insulas,

merum

imjie-

mandata, poenarum et sententiarum iDflictiones ])er diclum praidecessorem super his (ut pracmittilur) facla, et
Iitleris rata et

riiim, jurisdictionem, magistratus, jurarias, bajulatus, castellanias, custodias, officia, jiensiones,

omnia

in

j^raedictis

ejus contenta

provisiones, servitia, proventuset alia bona et jura

jiraedicta,

grata habentes el etiam approbantes,

dationes, conces-

per eos vel allerum

assignata,

eorum

(ut i)ra?mit-

omnes
siones,

et singulas donationes,

titur)

donata, data, concessa, infeudata, vendita,

alienata, ad se et ad

infuudaliones, venditiones, obligationcs,

obligata,

eorum
lilte-

assignationes, liberaliones, exemptiones, privilegia

regni curiam revocare, dictaque ])rivilegia,

ras, instrumenta et alia

quoscumque contractus quocumque colore, titulo, modo vel causa, et sub sub quacumque forma vel expressione verborum
et litterus

bujusmodi,

et

munimenta recuperare

jirocurent. Et nibilomiaus eis et utrique i|)sorum

districtius

inhibemus, ne donationes, daliones,

vendiliones,
,

in pra^missis vel de pracmissis aut aliquo praBmis-

concessiones,
tiones,

obhgationes, assigna-

sorum
viginti

uilra iinedictam

summam

annui redditus

remissiones

liberationes,

exemptiones,

unciarum, quomodocumque et qualitercumque tam ante quam post revocationem priedictam, quibuscumque personis tam clericisquam cujuscumque piaieminentice, slatus vel laicis conditionis existant, eliamsi pontificali, aut im,

pensiones vel provisiones aliquas de civitatibus, castris, villis, locis, insulis, inero imperio, jurisdictione
,

magistratibus

jurariis,

bajulatibus,
|.roveuli-

castellaniis, custodiis, officiis, collectis,

])eriali vel

regia seu quavis alia dignitate praeemi-

bus aliisque bonis et juribus supradictis ullra summam prsdictam facere aut su])er illis privilegia vel lilteras concedere, aut coutractus iuire

uuaul, facla, concessa seu babila, utpote conditiouibus, conventiouibus, slatutis, ordinatiouibus,

quoquo modo

praesumant,
si

excommuuicationis
dicecesis,

declarationibus

et

consuetudinibus

supradictis

sententiam eo ipso,

secus fecerint, incursuri, etc.

Dalum apud Villamnovam Aviuionensis

'

Aii. 1.

I.

I.

p.

1.

tp.

ciir.

VI.

VI idus Maii, aiino i.

INNOCENTII VI ANNUS
9.

1.

CHRISTI 1353.
'

549

legatoH

Petrus AragonicR rex officii monitus pcr Pontifici respondet. Nc(|ue lioc loco

subjeclis lilteris
slruxit

Pelrus ipse rex aucloritate in-

praetereuiidmn est Petrum Beneventnnnm arcliiepiscopum Apostolicae Sedis internuntinni vectigal

Sanctissimo ac bealissimo in Cliristo patri

et
tia

domino, domiiio Innocentio, divina Provideusacrosanctic Bonian;e et universalis Ecclesiaj

Pontifiii, Petrus Dei gralia rex
,

anniium aLudovico'regeetJoannaregina aliisque

fiduciariis principibus exegisse. lllata
^

etiam

in

summo

.\ragonum,
Corsica;
,

a;rarium Pontificiiim ab Aldobrandino, Nicolao, Fulcone, Hiigone et Alberto fratribiis marcliioni-

Valentiac

Majoricariim

Sardinia;

et

bus Atestinis,
feclura
inillia
:

(jui

Opizoni iiarenti in vicaria prae-

comesiiue B.uchinona;, Rossilionis et Ceritana^, ejus humilis filius el devotus, pedum oscula bea-

Ferrariensi successerant, sex

aureorum
lcgibus,

lorum.
Sanctitati vestr;i; littcrarum nostrarum sorie
patefiat,
felicis

atque

alia
'

totidem a Joanne arcliiepiscopo

ut

Mediolanensi

obtenti ex concordia;

vidimus. a Clemente papa Bononiensis principatus ad annos dnodecim nomine soluta, recurreiite

quod nos sullicile cogitantcs, qualiter recordalionis doniinus Doiiifacins pajia VIII
clara;

pra^decessor vester coiiccssit et dcdit illiistrissimo

Domini die, cum par auri vis sacro principum Apostolorum die pendenda esset:de qua persoUila extat syngrapha Pontificia ^ Defutrat Petrus rex Aragonuin Sedis Apostolicae ob Sardiniae et Corsicfe regna vecligalis solvendo duarum millium marcbarum argenti jusli
Natalitioriim

dominoiacobo,

memoria;

regi

Aragonum,

avo nostro, suisque h;i'redibus in feudum perpetuum regiium Sardinia; ut Corsicte cum juiihus et pertinentiis sub cerlu servitio, cerlis(]ue conditionibus
conscriptis

plenius in papali Rescripto

snper hujusmodi concessione

lcclo,

ponderis et fornigesterlingorum censui

evolutis

postreiiio

et donatione contenorem qui sequiiur coiitinentem, Boni-

duobus annis, nec perjurio modo, verum

ob
violatam

facius episcopus,
litterae

anathemate

fidem

se

devinxerat.

Ouem
verbis

nomine Innocentius gravissimis hisce officii admonuit ^ Nosli vel nosse debes,
eo
:

num
tum
quod
ris

etc. Inserunlur Bonifacii VIII de tradilis jure fiduciario regibus AragoSardinia et Corsica suo jam loco iii Aiinales

a nobis relatae
his

qiiae

reiietendae

non videntur

qiiod jnxta conventiones

habitas inter

eamdem

subjungit Pctrusrex:

Et attcndcntes
et

Ecciesiam

et

clar;^

memoriai Jacobum regem

nos, qui ut uiiiversalis et legitinius hacres

filii

Sardiniae et Corsicae

avum tuum,

in

concessione
tiio,

serenissimi domini regis Alfonsi

dicti

successoavi

de regno Sardiniae et Corsica; dicto avo

tu in

cui

regis Jacobi, recordationis inclytte

eodem regno

succedis, per ipsam Ecclesiam

nostri,

in dicto Sardinia; et Corsica; regno eideiu

dudum
Petri et

facta, teneris

pro

eodem regno
in festo

Ecclesia;

domino
et

genitori nostro successimus, juxta

formam
con-

memorata; solvereannuatim
Pauli in

Apestolorum

coudihones

in rescrijito dictac donationis

Bomana curia censum diioriim millium marcharum argenti bonorum et legalium

sterlingorum: nec oblivioni dedisse
te

tentas

sanctissimo in Christo patri ac

domino

credimus,
ef-

sanctae

domino Benedicto divina Providentia ejusdem Bomana; Ecclesias summo Pontiftci [iraedecessori vestro

quod
ipsius,

in

festo

hujusmodi venturo proximo

homagium

ligiuiii,

vassallagium
tenebaniur,

Qiixerint

duo anni, per quos a solutione census non sine gravi Ecclesiae prai^fatae gravaprater perjurii
,

plenum,

et fidelitatis

juraiiientum,

iit

personaliter iiraestitimiis, ct alia fecimus et

com-

niine, ac tuae salutis et fainae prsjudicio, cessa-

labem, quam conexcommunicationis quoque sentenlia innoderis, etc. Additmonitaac preces,

visti
:

cuni

plevimus, quae juxta tenorem Rescripti pra;inserti facere et complere tenebamtir; prospicientes insuper,
papalis ex

traxisti

propterea

quod juxta formam |ir;einserti Bcscriptiquo semel personaliter priedicta lioma-

ut vecligal illud quantocius exsolvat.

Dat. apiid

Villamnovam Avinionensis anno i b.

dicecesis,VIII kal. Maii,

ginm ligium, vassallagiiim pleniim, et fidelilatis juramcntum pra;stiliinus, alia ex tuiic propter novam successionem vcstram vel alterius summi
Pontificis

Obstrictus etiam erat Petrus rex

Aragonum

in vita nostra concurrentia

possumus

inlentata Sardinite et Corsica} privalione, ea regiia

singulis Pontificibus

Bomanis Apostolicum solium

se

coiiscensuris

evolvente

primo Pontificatus

pcr procuratorem seu piocuratoies noslros ad prajdicla legitime constilulos sanclilali vestnc facere et praestare, ob quod, juxta forniam praeinserti Bescri[iti,

aniio accepta solemni rilu referre ex Bonitaciand

atque ideo ut transfusa in se ab Constilutione Alfonso et Jacobo jura assererct, cuiii jam ante Clemeiiti VI, ut vidimus, pnesens fiduciarii prin:

sanctissimo in Christo patri ac dodoniino Clemcnti, divi.ia providentiasacromino

sancta;

Romaua; ac

univcrsalis Ecclesia;

summo

Pontifici, praedecessori veslro

cipi officia praestitisset,

nuuc oratores ad

ea in-

stauranda Innocentio VI transmisit. Data ea provincia ab ijiso est Lupo GuerrcLC et Beniardo de Cous, quos ad id iuunus, datis ad Puntificem

gium ligium ct lis jurameutum

in

immediato, homavassallagium plenum, ac fidelita[ler

nostros s(jeciales procuratores

praeslihsse
;

uova sua creatione nos rccolimus

Ext.
in
lib.

'

Privil.

Rnm.
i'lal

Eccl.

im.

ii.

p.

\l'i.

cl

iii

arcc
.Ms.

'

Toin.

I.

l'au.

2U4.

Ep. secr. p. S5. spjg. 84.

'-

Ibid. p. 203.

'

Vii. 14.

S. .Mi;:tli
bibl.

cl

iulcr collecl.
lit.

jussu Sixl. IV. Cullccl. cl

Vall. sign.

B. nuui. 12. p. 71.

iii

Anual. lom. xiv. an.

Clir.

1297. nuu).

1.

550

INNOCENTI! VI ANNUS

1.

dO.

CHRISTI 1353.
in

idcirco in nova creatione vestra volentes implere conditiones jam diclas , viso. lecto et plenarie intelleclo dicto papaii Resciipto donationis dicti
regiii

de bello Genuenses inter ac Petrum regem

Sardinia gesto addit.

Genuenses Ungarice regem in

:

Venetos

Sanlinia- et Corsicae supra inserto,

et

Lupum

concitant

Pontifexpacisstudiosus.

Exarsit illud
:

de Guerra
stros ad

Bernardum de Cous
vice et

milites consilia-

funesta contagione Genuensis et Veneti belli(l)

Apostolicis adhortationibus obtinuerat

rios noslros, dilectos nuntios et procurafores no-

quod cum Clemens sopire anno superiori studeret,

nomine nostro vobis dicto doniino summo Pontifici et Romanae Ecclesiae liomagium ligiuin, plenum vassallagium et fidelitatis juramenlum pro dicto regno Sardiniae
prastandum
et Corsicae
tis vestrae

id

',

ut quae inter Venetos et Genuenses controversiae

intercedebant, conciliatae essent

truin

quae vero Pe-

legitime constitutos, ad pedes sanctilaprovidinms destinandos.

Genuenses enatae, componi non potuerunt, Genuensibus proposilas a Cle-

regem
leges,

inter ac

mente

cum
,

Petro rege in Sardiniae re nimi-

Propterea, sanctissime pater, lias fieri litpatentes BuUa nostra aurea builatas, cleteras menliffi vestrse per jam dictos procuratores nostros

rum

servandas, repudiantibus. Inter quae oppresso

morte Clemente
vertit,

Innocentius successor

studia

Apostolica ad redintegrandam concordiam ea

con-

tradendos decrevimus, prout prseinserti Rescripti Apostolici tenor inducit per quas quidem nunc ut ex tunc modos , conventiones, conditiones, tenorem el formam in dicto papali Rescripto con:

ac Venetos et Genuenses, ut oratores pro

componenda mitterent (ob Clementis enim mortem disconles abscessisse refert Matth;eus Vil'),

lanus

soUicitavit, pollicitus

summa

se conten-

scriptos

acceptamus expresse et per quas etiam fatemur et recognoscimus expresse dictum regnum Sardiniae et CorsicaB a dicto domino papa
:

tione in id incubiturum. At Genuenses elati ob

partas in Oriente de Yenetis, Aragoniis, et Graecis

victorias,

magno

rei Christianae

damno

nec minore

Bonifacio et

Romana

Ecclesia

praefatum dominum

suae libertatis jactura,

de pace

cum

Venetis inter-

regem Jacobum pro

redibus rece|iisse

se et successoribus suis

hx-

prete

summo

Pontifice agere detrectaruut: sed,

convenlionibus,

in feudum sub conditionibus, modo et fornia alque tenore,

ut majus accenderent bellum,

nonia;
in

Ludovicum Panregem infensum Venetis ob erepta ei |>Iura

quae in dicto ejusdem domini papae Bonifacii praedecessoris vestri Rescriplo continentur. Quos te-

norem modum conventiones conditiones et formam promittimus nos inviolabiliter servatu,

, ,

Dalmatia loca concilarunt. Misit itaque ad Venetos Ungarus ' oratores, qui urbes ibi occupatas reposcerent et recusantibus bellum indicerent. Quibus auditis, Veneti Dalmatia; arces mi-

ros.

Pro

quorum

observantia

nos

regnum

Sardinia; et Corsicae, jura et

dictum bona nobis

et

in eo competenlia et competitura obligamus. Dat. an. a Nativitate Valentiae quinta die Oclobris Domini mcccliu. Perfunctos suis partibus oratores, ac jurasse in Pontificis verba, acceptasque
,

liberalitate Sedis Apostolicae Sardiiiiae et Corsicffi

insulas professos, lioc

refert

cardinalis Baronius

nimirum extremo anuo, Anno his verbis

'
:

coinmealu et opere muniverunt '. Titillabat vero Genuenses ea spes, occupatis Ungarico bello Venetis, Sardiniam regi Aragonum se erepluros , in qua Marianus Arboreai regulus aperte defecerat, atque Aragonios iasula depellere muliebalur \ Sed contrarii successus spes inanes elusere Veneti enim, missis oraloribus, Carolum regem
Iite
,

telis

Romanorum

sollicitarunt

^,

ut

Ludovicum regein
:

Cbristi mccclui, Indiclione

ii,

Petrus rex Aragofecit

num,

filius

Alfonsi,

homagium

ipsi

papa;

Ungarite a bello inferendo abduceret nec dissensit Unganis, cumjustiora illi bella adversus infldeles

Innocentio de regno Sardinia; et Corsicae, sicut olim sui pra?decessores egerant. Habetur libro

Privilegiorum Romame Ecclesiae sub hoc anno . Meminit etiam de oratoribus fldei sacramento
Pontifici regio

incumberent: eaque fefellit Genuensesexspectatio, proiiiiseratenimUngarus in Dalmatiam cumexercitu se irrupturum, ac tum classem mari imposituri erantGenuenses, qui obarmorum societatem

nomine devinctis Surita

huuc annuni.

ac plura
1

Surita

'

Bai-onins

iu

Ms. Nolis

ail

Surila

lib.

II.

;. c 34.

1.

ii.

c. 50.

Eod. cap.
68.

Matth. Vill.
Surita
l.

1.

ui. c. 34.

viii.

An.

c.

3n.

Super

e .Maltli.

cap. 54.

Yill.

1.

iil. c.

(1) Ouanquam in rebus anni hujus nihil ferme su5pensis"ab Hun^-aro aiiuis, iu Venelos ex coi.dicto

addendum succurrit iis quae annalista deduxit, corrigenda tamen suspicor ea qua de cum Genueusibus movendis, nanat. Neque enim obstricta; Genuensibus liJei defuit Hungarus, uam hoc i|js.) anuo in Zaram Dalmatia', quam uibcm a Venetis sibi pra^replam querebatur, espeditionem suscepit, tesle anouymo tcriploie Chrouici Eslensis, Rer. Italic. to. sv, eorum lemporum a:quali, el qui illum expilavit F. Barlliolomffio della Pugliola in Ferrariensis in PolyHiJtoria Miscella Couonicusi rer. Iialic. to. sviii, ac denique eadem non impanbus veibis scribit F. Bartholomaus
bislore vulgalo Ber. Italic, 10. x.xiv.

inier classes Venetas et Genuenses coramissi, quod secundum prioribus, siniverba Genuensibus accidit. Locum cerlaiinnis signant scriplores coffivi mare Sardiui;e ad insulnm Ga/iayti apud Ligenum, qua; Valu-.auus apud R,.yualdum hic cum Corlusus sunt Ferrarieusis in Polvhistore. Uies pugna; in coniroversia esl ; quamvis euim auouymus scripsil, diem xxviii diem xxv Auausti sigiiat ; alii tameu alius uies prffiferuut; uam Stella, qui inilio sequeutis ssculi Auuales Genuensts arbilror, puguatum ejusdem mensis slaluit ; terraieusis diem xxvii, auclor Miscelke Bonouiensis diem xxvi. Illud ergo unum eoustare

Succedil apud auualislaiu Histoiia memorabihs prcelii

stium

fuisse

Augusto exeunte,

die

tjmeu

incerla.

.Manei.

rNNOCENTn VI ANNUS
Ungarica insignia
vexillis suis adjecere
'.

1.

CHRISTI

^53.

551

Concur-

rere' inter se adversge classes vigesima nona

gusli die in sinu Calaritano, etqui

Au-

laborantihus invicem, multos profundum absorbuit, mullos gladius devoravit. In quo, etsidetri-

pacem exoptaverant, et Ciiristi vicario obtemperare se paratos

pnTebueranf, ingentem ac pa>ne incruentam victoriam retulere. De quo lia?c habet Ms. Vatican. in

menta defleamus tcmpornliter populi

Christiani

animarum lamen

periciila potius et

amarius dc-

ploramus. Et quamvis eisdem gentibus vestris

lnnocentioVP:aAnno

sufe coronationis,die

xxv

Aug. Januenses fiierunt (lebellati in Sardinia in mari per Venetos et Catidanos, in quo bello dicti Januenses xxxiii galeas perdiderunt et submersa;
fiierunt

minus dicatur prospcre succcssisse, sperantes tamen, qiiod vos sicut viri prtidenles et sapientes bona ct mala de manu Doiiiini, ajquo suscipicntes
animo,
ritis,
si

vos ad ndversa et prosiicra pnrpaiaveillis,

ut nec consterneiuini in
;

nec in his elerequirimtis et

rogantes, qua-

cum hominibus.

Consenlit his Cortn:

vemini
lit.T

iiniversitatcm vestram ex paterna; ac soatfectu

siorum historia * ac subjicit Ex hoc triumpho non solum Veneti, sed Padua etiam exuitavit, congaudens prosperis Veuetoruni.Oinscia futurorum series, quid gloriaris in prosperis? Haec decipiunt
:

charitalis

monemus,
illani attenle

hortamurin Doiuino,

tenus piudenter considerantcs quot et (junnta dispendia, pcricula, et mala spiritualiter et tcmporaliter discordia ipsa, dcflenda uti^iue, intulit
;

adversa instituunt.
fallit.

Summa infimis

et in-

et

fima

summis

fequa lance disponit Dei judicium,

quot

et

quanta probabiliter

et

evidenter illatura,

quod non

Aragonii

cum

Venetis victoriam

regulum Arboreae douiiluros bello rati qua vi, qua deditione nonnulliscaptisarcibus Arboream petiere^: sed MarianusregulusSardorum viribussuccinctus
adepti exscensionem fecere in litus, ac

quod avertal Dominus, timetur consultius attenquod in se omnia bonacontinet, placide amplexemiiii, et ad concordiamcum
dentes, boiium pacis,

obvius

iis

occurrit,vicloresque ingeuli proelio fudit

:

Septembri mense

ad queni

mox prona omnia

regeacducehabendameisdem inclinelisanimum, mentem, etc. Datum apud Villamnovam Avinionensis dioeces. III kalendas Octobris, anno prinio .
disponatis et
12. Geimenses clade affeclt Joanni archiepiscopo Mediolanensi se snhjiciiint. Dejecti adeo sunt animis ex ea clade Genuenses, qiiippe qui

fuere adeo, ut excepta arce Castri universainsuia,

Aragonios pepulerit: ac tum plures Genuenses bello capti e vinculis evasere cerlatum deinde est
:

majori aniuiorum ardore

magna utrinque
fusum

ca;de.

universasviresuniuscertaminisalea;exposuissent,

HiEC igitur inSardinia secuta postGenuensium cla-

dem qua
:

accepla, Pontifex

in ea Christia-

cum antea Tyrrheno mari, ^jja-o ac PontoEuxino dominarenfur, et vires cum Gnvcoriim
ut

num cruorem
desiderio

planxit, redintegrandseque

pacis

Petrum Thomam Oniinis B. -Maria; de Monte-Carmelo religiosum virum sanclimoniae gloria clarum ad Genuenses misit, ut ipsos ad pa-

imperatore ac rege Aragonum conferrenf,Joaniiis archiepiscopi Mediolanensis servifuti Liguriam

siibjpcerint' paui-is exceptis,

Monacho

niiiiirum,

Melhone, ac Rnccabruna,

qiia;

loca Carolus Gri-

cem cum
etiara,

Venetis et Aragoniis adduceret:

quos

maldus obtinebat.

Pracfectus est Gcnuae ab archi-

ubi pluribus

magno ob acceptam cladem

cohorlatus
dilectis
'

episcopo Joanne Palavicinus, qui

dolore affectum se ostendit, ad concordiae admit-

rem

capessivit, exauctoratis

mox publicam Joanne Valente pnxqui

tenda consiiia his

il.
a

litteris est

tore, qui reipublica; prrefuerat, atque aliis sena-

Innocentius, etc.

filiis,

nobili

toribus (erat Cantacuzenus

',

viro Joanni de Valente gubernatori, et

civitalis
a

communi

canigram
niqiie

collocat).

Quanto
fuisset

rei

Simonem BucGenuensi, nomiDei

vicarii

Januensis.

Christiano

consultius

Verebamur utique, fllii, verebamur quod verebamur ex vestra et charissimi in accidit

:

lacrymosis precibus atque imperiis, ut pacem cum Venetis, arnia in Turcns proChristi Domini tuenda
glorin jungerent, obtemperassenl?
1 3 Venetos adpacem sollicitat Innocentius. Cacterum Andi^as Dandalus ac Veneti, tam pul-

Christo

filii

noslri Petri regis

filii

Aragonum

illustris,

ac dilecti

nobilis

viri...

ducis Venetiarum

amara

discordia, Christianfe geulis excidium, et

efTasionem cruoris tiniebamus humani, quae discordia ipsa felicis recordalionis Clementis papa? VI,
pra^decessoris nostri,nostrisque deinde laboribus,

chram

et S|iectabilem

consecufi victoriam, salu-

berrima pacis consilin amplecti recusnrunt. Ponebat ipsis ob oculos Romanns Ponlifex, qiiain
dignuiii esset eoriiin celsitudine elatos coercere
spirilus, referregloriam

quos pro
et

illa

sedanda subivimus, vacuatis

effectu,

intuebamur anxie imminere quasi pra;foribus;

nunc, proh dolor palpabiliter contigisse sentimus. Pertulit siquidem ad nos multorum nobis
!

divinoNumini,temperare
coiiver-

bello in fideles,
tere, ut

armaque contra Turcas

amara

et

infesta

relatio,

quod nuper

vestris, ac

Barbaricam saivitiam ac licentiam reprimerent; et ut oratores ad Sedem Aposlolicam |iro

iinivorsa sednndadiscordiamiltercnt, hisce lilteris
'

regis et ducis praedictorum genlibus navali praelio

obsecrabat

Matth.

Vill. 1. iTi. c.

67.

Eod.

1.

iii. c.

:9. Canlac.

I.

iv.

GenueQ. Bizar. de bello Ven. 1. ii. Cortns. ' Ms. Vat. sign. num. 2040. Surila 1. vili. c. 52. Tom. u. Ep. Malth. VUl. 1. ill. c. 80. hist. 1. X. c. 7.
c.

32. Petrar. Fuliel.

1.

vii. hist.

'

Cortns. bisl.
1.

1.

1. c. 7. Cant.
1.

1.

c.

86. Foliet.

vii. Bizar.

vii.

iv.

c. 32.

.Vallh. Vill.
1.

I.

m.

Ganlac.

iv.

c. 3i.

8cr. p. 193.

Tom.

I.

Ep. secr. p. 194.

' :

552

INNOCENTri Vr ANXUS
Innocentius, etc.
diici

1.

CHRISTl 1353.

dilecto filio

nobili

viro

sed bellum archiepiscopo inferendi; cui vertebat

Andreae Dandiilo

Venetiarum.

crimini,

iiostes

Veneti

nominis suo

patrocinio

Licet fjentibus ipsius regis

(uimirum Arasuccessisse

texisse

gonum)

ac tuis feliciter prospereque

ad

mox universa pajne Italia et Germania armorum societatem sollicitata;. Non tamen
:

ac

dicatur, et perconsecutionem victoriff cuin

mundo

ideo defecit
et

animo

Christi vicarius, sed

precibus

sentientibus

honor videatur adauclus; credimus tamen, quod tu, sicut vir Calholicus Deum timens, eidem Christiano populo in jactura tam gravi compatiaris, et quod
litulis dicli regis et tuis

adhortationibus extremo anno repetitis, egit

apud Joanneiu archiepiscopum Mediolanensem,

Petrum regem Aragonum, elAndream Dandalum

ducem Venetorum,

animus tuus nulla propterea

nullo protinus intumescat:

elatione tentetur, in

ut oratores pro concordia tractanda circa Natalitia Dominiad PontlDciamauIam

imo speramus, quod

(iiio

mitterent: in eoque Innocentius sequenti anno

eo potius et promptius disponatur ad pacem,

conteutione

hujusmodi a Deo victoriam in humilitate spiritus, ut conQdimus, recognoscis. Sub hujusmodi itaque fiducia nobilitatem tuam monemus, requirimus et hortamur iu Domino, illam attente rogantes, et
per viscera misericordite Dei attentius obsecrantes,

magna desudavit. Eadem de re meminit etiam Cortusiorum hisloria his verbis " Joannes vicecomes archiepiscopus Mediolani
nio Januce, per nobiles legatos rogavit

quasi domiiius totius Lombardiae, acquisito domi-

pacem a

Venetis denegatam. Hic de causa legati partium

quatenusea, qucS compendiose pra^misimus, pura

iverunt Avenionem coram papa in mcccliv, mense

Februarii
db.

mente recogitans,

et atlente considerans,

quanpusillo

.Non respondit

exitusPontificiis votis.

tum

ex discordia ipsa

favoris adimitur

Eamdem commendat

Gallis

Anglisque

gregi Dominico, populo scilicet Christiano

tiuui Orientis,
net,

par-

quantumque

illi

discrimen immi-

dum

[jersecutores ejus infideles, pagani vide-

Dedit prseterea operam qui mittunt oratores. InuocentiusineuntePoulificatu, utfunestum aliud bellum exstingueret,quod diuturno temporeFran-

licel,

intueutes eos,

quorum

polentia et virtule

corum
que
est

et

Anglorum arma
Christiana?

exercuerat,
:

inuumera-

ipsorum reprimi consuevit audacia, invicem dissidere, ac per hoc eumdem populum consuetis
auxiliis et pnBsidiis destitutum captata opportu-

missusque Guido cardinalis Portuensis episcopus % ut

rei

mala pepererat

industria sua pacis consilia promoveret, fultusque

auctoritate, ut pactiones foederis a regibus
sas,

temporis, in ipsum immaniler seeviunt, et licenter insurgunt; cum ipsis commuui Januensi pacem el concordiam pro divina et noslra
nitate

admis-

iisdem sacramento adactis, sanciret

'

ad versas

paci

armorum

coitiones rescinderet

et censuris

ac Apostolicaj Sedis reverentia, et prajmissorum intuitu benignus admitlas, mittens ad Sedem

quosvis contra tendentes nullo dignitatis discri-

mine
a

percelleret

Apostolicam circa festum beati Andreae Apostoli futurum aliquos viros probos, timentes Deum et zelum pacis habentes, nuntios tuos, cum quibus plenam potestalem habentibus , con-

Innocentius, etc. venerabili fratri Guidoni

episcopo Portuensi. Inter alia, quaj ministerio Apostolicae servitutis nobis

incumbunt,

illud

desideramus

prae-

dictorum regis et communis nuiitiis, quos ad dictam Sedem similiter convocamus, hujusmodi (prsestante Deo) inealur pax, el concordia roboretur, memor quod ille verus victor
est,

nientibus

etiam

cipue, ul inter charissimos in Christo filios nostros Joannem Franciaeet Eduardum Anglia; reges
illustres,

sublata

dissensionis materia,

pax

et

qui

i^ietate

dominus comprobatur.

viucilur; et qui pietati servit, vere Dat. apud Villamnovam

concordia reformentur, vigeat tranquillitas, bealitudo quietis exuberet, ac stalus pacificus perseAttendentes igitur, quod lu, qui utpote fervidus prfemissorum zelator ad partes regni
veret.

Avin. dicecesislll kal. Octobris, anno primo . 14. Excitatus etiam est aliis litleris repetitis Petrus rex Aragonum ', ut paci assentiretur, qua^

Franciee de nostro beneplacito accessisti, et inibi

prffisentialiter
cis et

quidem non teves ei utilitales erat allatura qui enim mari vicerat, terrestri praelio deletus plura in Sardiiiia, ut dictum est, amiserat. Joannes
;

commoraris, ad reformationem paconcordi hujusmodi tuum ferventer stuinterponis; desiderantes

dium

quoque

ut,

si

eo

porro

archiepiscopus

Mediolanensis,

qui

sine

faciente, quisalutis et pacis est auctor, lua nostrs conformis circa praimissa intentio votivum sor-

pugna ac periculo, Venetis magnis antea cladibus

aOectis, obtritisque

tiatur effectum, illa

qme

fieri

contigerit solida

Genuensibus, universi

belli

firmitate perdurenl; fraternitati tua;, de

qua in

praemia, Liguriam scilicet retulerat, correpla Genuensium clientela, oratores misit ' ad Venetos,

qui pacem rogarent, ac pollicerentur Genuenses in posterum Venelis fratrum loco futuros. lis auditis

his et aliis plenam in Domino Qduciam obtinemus, conQrmandi, approbaudi, et ratificandi aucloritate Apostolica tractatus et convenliones auctore

Dandulus dux vocato senatu,

stianffi fldei

silium

exitiale Chriac rei Venetaj periculosissimuni consuscepit, scilicet non admittenda; pacis,

hujusmodi pacis et concordige inter reges pra;valitores, dictos , necnon principes, magnates
,

Tom.

I.

Ep. seer. p. 194.

= Mallli.

Tom. I. Ep. sccr. Tom. I. Ep. secr. p.

1

p. 227, 228.

I.

Cortiis. hi=t

1.

.x.

c.

22. el an. 1.

Aa.

1 . l.

II.

Ep. cur. xxix.

n. Ep. cur. xxis, xxs, xxxi.

' Ibia.

Ep. cur. xxx.

Ibid.

VUJ.

1.

ni. c. 93.

Ep. cur. XXXI.

INNOCENTir
auxiliatores
et

VI

ANNUS

I.

CHRISTI 1353.

553

sequaces ipsorum ac adhncrentes post(|uam hujusmodi tractatus et conventiones, auctore Domino, facti, ot a
eisilein niliilominus,

regibusac

Ob rescissum, antequam coalesccret, hujusmodi foedus magno dolore affectiis Innocentius, componenda; pacis cupidissimus, reges eoruinque
proceres,

aliis

supradictis sponle

ncepli

et

ap-

sanctioribus consiliis adhiberi

solitos,

prol)ati fuerint,ab eis et

eorum

singulis de tractainviolabiiiter

tibus et conventioiiibus

hujusmodi

iterum iV id. Julii est cohorlatus ', ut populorum quos beila attriverant, misererenlur averterent
:

observandis pacta, juramenta, et etiam submissiones recipiendi, contractores (iuo(|ue per censuram Ecclesiaslicam appellatione postposila com-

imminentia discrimina, et supienii regis in pace curanda imitatores essent. Inscripta; sunt regi

Francorum

liac

forma

ea; littera;

"

liberam concedimus auctoritate praedicta tenore praesentium facultatem; non obstanlesi eisdem velquibusvis aiiis communiter vel divisim a Sede Apostolica sit indultum, quod interdici, suspendi velexcommunicari non possint
et

pescendi,

plenam

Innocentius, elc. Joaiini regi Francia;

il-

lustri.

Non

sine gravi displicenlia et amaritudine

intellecto,

quod negotium ipsum,

(juod flni proet lauda-

ximum credebamus, cujusque

celerem

non facientes plenam et expressam et de verbo ad verbum de indullo hujusmodi mentionem.Dat. ap.ud Yillamnovam Avinionensis dioecesis III id. Maii, anno b. Plures etiam praesules pro ea pace compoper litteras Apostolicas
i

bilem exituin exspectabamus desideriisanxiis, per prorogationes et terminos nocive nimium ac periculose
ditfertur; et qiiod nuntii, qui in ultimo

nenda, ineundisve induciis missos ab lunocentio papa ad utrumque regem refert Ms. Valicani
auctor
'.

termino ac prorogationibus illius convenire debuerant, non convenerant; quodque treugo; tempus sic breve inita; asseruntur, quod non poterit

commode

Demum

post varios labores

Guido cardiagitavit

infra illud de pace tractari, dolenter audito; nos cupientes et desiderantes attentius in-

nalis, assentiente

Francorum

rege,

cum

Henrico comite Lancastrice de ineunda concordiai

ratione
;

et

ulerque convenit

-,

ut constituta die

Eduardus
subinde

et

Joannes reges suos oratores ad paci:

scenda foedera mitterent

res extracta,
alterius regis,

sed in longiora tenipora

choato negotio prosecutionem iitilem non deesse, ac speiantes,quod ille Rex pacificus, ciijus in pace factus est locus, super tot tantisqiie alflictionibus, quot et quantis ulriusque regnorum iiisorum populos prffiteritorum teinporum calamitas fatigavit,

ac postremo designata die,

oratores abfuere.

nimirum Eduardi,
'

motus in hujusmodi tam anxiic tamque desiderabiliter concupita; pacis negotio nostris et
pietate

Ac
qui

sugillat Ms. Valicani

f(]ederis
:

auclor Gallum regem,

communibus eorumdem
monemus, requirimus

legibus Guidone interprete initis stare

fidelium Christi volis misericorditer condescendet sereiiitatem tuam

:

Hujus, inquit, tempore D. Guido Boloniensis cardinalis de consensu papa) et suo motu proprio ivit in Franciam suis expensis ad
detrectarit

et

hortamur

in

Domino,

illam attente rogantes ac per viscera iiiisericordiaD suae attentius obsecrantes , quatenus prudenter

tractandum pacem
rege Anglise
:

cum dicto rege et Eduardo quem tractatum dux Burbone pro parte regis Francice cum aliis ambassiatoribiis dicti regis, dux Lancastria) cum aliis ampropter
bassiatoribus

considerans quod nil pulchrius relucetin regibus, quam ut se pacificos verbo et opere, per quod

Regis

pro

parte

regis Angliaj

venerunt

Avinionem tempore Innocentii VI, anno coronationis sua; primo, ad perficiendum ea, qua; ordi. nataerant per dictum dominum cardinalem circa
dictam pacem inter dictos reges habendam
de curia dicti duces
:

Redemptoris sortiuntur titulum , patenter ostendant et diligenter attendens quot et quantis periculis obviabis, quantaque popuiis ipsis maxime ac aliis |diiribus bona prospicies, si pacis bonuin beiiignus et pius' (sicut de gratia divina confidimus) amplexeris,
imitentur
et actus,
;

omnium

sed

animum tuum
ad pacem,
stolicee

habilites ad concordiaiii etdisponas

ultimate concordare non potuerunt, et discordes

etc.

Addit

Rainmndum

PelegriniApoiis,

cum eorum
:

ambassiatoribus ad

Sedis internuntium mitli, cui in

qu;B

eorum regna recesserunt

regis Francix parlis, ut
illo

et

hoc propter defectum

communiter dicebatur,

tuncdenegante, ea qua erant tractata, scripta et sigillata per ipsos, atque jurata in manibus et pra;sentia dicti domini cardinalis dc voluntate et
assensu dicti regis Francia;, et sui consilii
funestas inde Joannes rex clades sibi
.

nomine aperiet, fidem adhibeat. Dat. apud Villamnovam Avinioneiisis dicecesis, IV id. Julil, anno i . Induciarum cum Joanne rege specic involutum bellum gerebat Eduardus, nonnullasque in
Ponlificio

Quam

Aquitania

et

pepererit,

lert Matlha3us Villanus

Britannia arces dolo subegit, ul re' quibus Gallus lacessitus

:
;

non dispariexilu quam cum

pactas

iliius

pater Philippus

cum

Anglis oratoribus concordia; formulas

revocavit, ex
nius,

quo Anglicum bellum

exarsisse dixi-

Anglo apertum bellum mense Maio indixit sed Guido cardinalis Bononiensis et alii prxsules, inter quos apud Eduarduin Simon archiepiscopus
Eboracensis
et

quo

tot

annis Gallia conflagravit, vidcbitur

Villelmiis episcopus Norvicensis ab

adliibiti
,

inferius.

Innocentio pafia

stienuam adeo

in so-

'

Ms. bibl. Vat. sign. num. 2040.

Tom.

l.

Ep. secr. p. U'J.

>

Super. Ms. 2U40.

Tom.

I.

Ep
Vill.

secr. p. 120,
I.

130,131, 133, 131.

Mallh.

III.

c. Uti.

'

Su]!.

\>.

1J9

Tom.

i.

Ep. secr. p. 8s.

An.n.

ToMCS XXV.

Rayn. VI.

554

INNOCENTir VI ANNUS

1.

CHRISTl 1353.
:

piendo bello operaiii navarunt, ut induciae redintegratre fuerint

:

alqiie eliam,

iit

Pontifex magnis

votis contenderal, Henricus Lancaslrius ab

Edu-

mientem cum sicariis adortus ferro confodit ex quo aliisque flagiliis Mali iiomen sibi peperit, in ipsumque Joannes rex legibus agere consliluit.

ardo,

a Joanne dux Borbonius missi ad

Sedem

Aposlolicam accesserint, ul Ponlificia opera pix firmaretur qua de re ha;c Innocentii Vita} scri:

16. Petrus Caslellce rex in vilia pnnce/is. HomiciJa; regi Navarr;e sceleribus par fiiit Petrus
Castella} rex,

qui adulteriis et cmJibus Hispanias

ptor

'

Prffterea

dictus papa, desiderans pacis

reformationem inlor reges Francia) et Anglia?, circa ipsam traclandam et prosequendam intendere voiuit in propria credens plus proflcere, quam si per alios fieret. Eliam ob boc operatus est, qiiod dicti reges tunc ad ipsum hac de causa miserunt duces Borbonii et Lancastriae, qui aliquandiu super hoc secum fuerunt sed poslmulta nibil faclum est, quoad effeclum de quo agebatur et quairebatur . Verum de his iterum anno inse:

Philippi ducis Borbonii filiam, re^io Gailorum sanguinesalam, uxorein ducerel, Maria? Padillia; amoribus irretitus

loedavit. Is

antequam Blancam

adeo
tale,

erat,

ut molesle ad
:

conjugem adductam e

Galliis accesserit

peiactaque nuptiarum celebri-

Blancam deseruerit, quanquam Maria maler regina alque Eieonora amila ipsum maximis precibus urgebant, ne tanto dedecore regium nomen
inficeret,
taret.

quenti.

neve justa Gallorum arma in se conciSed effra^nata) libidinis juvenis rex vesania; habenas laxavit conculcatoque divini Numinis
,

Reslituendae eliam Belgio publicae concordia^

soUicitus Pontifex,
(iiia;

iiietu,

ad scorlum,

abjecla regina, est reversus.

regix' salulis

cum

inler

Ludovicum
,

Flan-

Cujus turpitudine audita, Ponlifex

sollicilus,

comitem
kal. Maii

el

Margarelam comitissam HannoInnocentius

Petrum

officii

conjugaiis kal. Maii admo-

n\x gravis

dissensio exardesceret

nuit', ne auctorem conjugii Creatorem in male

XVI

Pelrum episcopum Canieracensom

inlernuntiumplurimainstruclum aucloritale transmisil '. Mentio fit in AdJitionibus apud RebJorfium de tontroversia inter ducem
A[)oslolicie Sedis

habenda conjuge injuria atficeret: ac Mariam reginam, ut filium ad fiacnandas divinarum legum
iiietu

cujiiditates perpelleret, hortalus

est; tuin

comilem exorla, ac Willelnuim ducem HoUandiaj, comilissae Hannonia; ipsuinque ol) insigne filium, delectum arbitrum in ferenda sententia perjurium divinitus funesla niorte affectum. Quod ad Flandriae comiteni attiBrabantia; ac Fiandria;
:

Blancam reginamviri graliam caplare, ejusque voluntatibusmorem gererejussit*. Alrex impudicus nec Ponlificiis, nec maternis, lucprincipum suo-

rum monilis flecti

flammaque

potuil

sed principeset pra^sules,

qui sacra matrimonii jura tuendasuscepere, ferro

est indeque civili bello Ferunt ' injectam Petro niagico carmine amentiam Judri opera aJ Mariaj

insectatus

nel

is

eral regi Francoruiii addictissinius,

eum-

Castelia conflagravit.

demque

B^lgas ad Joannis regis obsequium addu;

xisse signiflcat

Meyerus ' atque eliani indicat Walsiiighanius Angloruin regis partes abjecisse.
'

Padillia; preces,

cum

glnadonatus

fuerat,

zona, qua Pelrus rex a requaque ob cultus elegantiam

in draconis

anatbemalis et interdicti Ecclequibus ex veteribus Clemenlis V siaslici edictis ob perduellionem se irretierant, erant soac se ob secutas Eduardi regis Anglorum luti partes, qui ad ipsos, ut vidimus, alliciendos eludendaque edicla Apostolica Francoruni regis novero
illi

Nondum

adniodum oblectabatur,
17. Pontifex

speciem

mu-

poenis,

tala, praecinctus visus esset.

Carolo Romanoriim regi gra-

lulanti respondet.

Moguntinus archiepiscopus su-

bitanea morte sublatus.

deli clementije

Contrariam Pelro cru-

lauJem

tuiil in

Germania Carolus
,

men

invaserat, perjurio devinxisse, censurasque

Romanoruin
riffi

ac

Boemorum

rex

quem

ingenti

contraxisse fateri detreclabanl. Innocenlius aulein

prelio liberasse vinculis

Rupertum ducem Bava:

eoruin salulis cuiiidissimus Cimeracensem acTornacensem episcopos dare operam jussil\uteos ad flagitandam Ecclesia gratiam permoverent. Patravit inter ha;c atrox facinus Carolus Navarrae

in Marcbia Brandeburgensi a duce Saxoniae captum, scribit RebJorfius adJitque* euiiidein

regem morum suavitale Germanos omnes tum proceres tum urbium cives et populos sibi devinxisse
;

rex , ex quo magnis tumullibus Callio; is enim Engolismensi comitatu a sunt confusae Francoruin rege socero donatus, ut illum contra Angloruin regis polenliam defenderet, cum nonnisi magnis sumptibus a finilimi hosUs irruplio:

ac

publicam paceni

el felicitalem,
:

sopitis

regia mansueludine discorJiis.aJdiixisse

cto vero

exstin-

mense Se(itembri socero Rodulpbo duce

Bavaiiae plures urbes suae ditioni aJjecisse.

Cum-

nibus vindicari posse doleret, ut suo parceret ffirario, illum regi Joanni restituerat, quem rex Carolo Hispani generis magistro equitum, viro fortissimo, contulit.Tuin igilur Navarrus rexodio
et

in^iJia incensus

novum comitem

noctu dor-

que Moguntiam Moguiitinorum lacrymosis precibus flexus accessisset, ut desolata; niinirum Moguntinoe Ecclesiae consuieret, quam vastabat Henricus scbismalicus exauctoratus in Gerlacum arcbiepiscopum iia frendens idem Ilenricus repentina morte ad divinum tribunal raplus est diabolicte eniin illius pertinaciffi humanEe poBnae
,

'

Gesta Innoc. VI apud Bosq. Meyer. Annal. Flaud. 1. xiii. Toin. l. Ep. secr. p. 79.

Tom.

i.

'

Walsing.

Ep. secr. p. 7S. in Eduar. 111.

'

Tom.

I.

Eosq. Mar.

1.

Ep. secr. p. 89. svi. c. 18 etalii.

ibid.
'

luaoc.

Vil. aucl.

apad

Rebdorf. in Annal.

'

INNOCENTII
pares esse
'
:

VI

ANNUS

1.

CHRISTI 1353.

;)o

non poterant. De quo haec memoratiis Eodem anno, mense Decembri, idein rex Moguntiam venit, cui populus et clerus ibiauctor

mitati ture propria similiter manu rescribere, et prementis nos sarcina; onera stylo domestlco dif-

fusius aperirc

scd imfiediti pro^sentialiter id exe-

dem cum
vindictam
stain

vexillo Cruciflxi occurrebant, petentes

de Henrico quondam archiepiscopo Moguntino deposito, etdoniino Cunonede Faliienipsiusprocuratore, qui niullis gravaniinibus
in personis et

qui noii valemus. Datum apiid Villamnovam Avinionensis dicEcesis, IV id. Juiiii, anno 0.
1

18.

liarbarorum excitrsiones in Poloniam.

Missi vero a Carolo ad Iiinocentium fuere repetili

rebus ipsos flagellabant

el sic rege

oratores
fuit,

una cum Gerlacoarchiepiscopo Moguntino, a Sede

Apostolica proviso, cogitante de stalu Ecclesiae et

', inter quos episcopus Wratislavieiisis de quibus meminere historici * Poloni tra:

duntquo Carolum
sed

contendisse

Pontificc,

ut
:

Moguntinensis, ipse Henricus praidictus ex improviso in vigilia Nativitalis Domini morilur . Exstincto iilo, Carolusrexrestituenda; pacis
dioecesis

Wratislaviensem Ecclesiam Pragensi

siilijicerct

Casimirum Polonia; regem

legatis ad

Scdem
in-

Apostolicam oratoribus
liberalitate

obstilisse,

cum

ea Ecclcsia

studio

Cunonem, qui

tristes illius

exitus, cujus

regum Polonorum
:

vectigalibus

scelera erat imitatus,

perhorrescere potuit, brevi

^

structa ac locupletata fuisset

cum

Gerlaco archiepiscopo

conciliavit; ut nimi-

rum, pacata universa Germania, Itulicam expedi" tionem felicius conficeret. Adeo vero Cuiio ad
Caroli gratiam aditus caplavit, ut sacerdotiis
plissimis auclus fuerit, ac
rite

quos ctiam accessisse referunt, ut Innocentins Casimiruin regem in gratiam cum Ecclesia, dclelis venia ejus criminibus, restitueret
:

is

cnim pluribus cladibus

am-

Lithuanis iufidelibus atlritus,

tates (livino judicio

omnes

eas calami-

demum

expialo autea

superiori crimine, Trevirensem archiepiscovita functo

patum

proximo anno Balduino, subsit.

ob sacenlotem, a quo de coerimpudicis cupiditalibus alque Adleyda regina thoro reslituenda admonitus fuerat, mercendis

latoque paulo post ejus successore consecutus

sum

flumino, et violatum jus Ecclesiasticum

:

fri-

Non pnttereundum de Carolo

exaratis regia

videtur, ipsum,

buebat

accepto evecti ad Pontificatum Innocentii nunlio,

manu

litteris
',

gratulatoriis, Ponti-

ficem cohortatum esse

ut gubernacula Ecclesise
saluti sluderet

ab eo namque tempore Barbari, (|uos pluribus antea victoriis altriverat, aucti animis ac secundis successibus extreiua omnia intentabant quos etiam hoc ipso anno Poloniam suis
:

magna
eliam

sollicitudine ac divini iNuminis gloria

deraretur,

animarumque

moquod
alios

vexasse excursionibus, ac manubiis

stos in

et spoliis onii-

Lithuaniam
'
:

rediisse, narrat Miciiovias his

offlcium praestitisse

novo

Pontiflci

verbis

'

reges, ostendunt Innocentii ad

rum

*,

Carolum Navarrae
et

',
'

Joannem FrancoLudovicum Ungaria;

regi transmissBB, hac

Lubardus dux Lithuaniojsecrete ad

civita-

reges, aliosque principes

datae litter. Qua) vero

Romanorum
a
filio

Boemorum
'

tem Halicieiisem, qum per Casimiruin teuebatur, septima die Juliianno Domini mcccliii perveniens, induciis inter regem Casimirum et Litliiianos
jurejurando flrmatis iniqiie
viulatis,

forma concepta; sunt

Innocentius,
Carolo regi
a

eamimpu-

etc.

charissimo in Chrislo
illustri

gnavit, et

Romanorum

salutem,etc.

mullitudine civium atqiie mercatorum occisa, civitatem succendens, cum spoliis

magna

Magnitudinis turo

litteras, regia

manu

scri-

veloci fuga in Lithuaniaiii rediit

pra^iiaiiue

ptas,

per quas nos ad salubrem gubernationem et

universalis Ecclesiae mira exliortatione ac

in tuguriis deposita,

cum

majoribus copiis versus

'

curam
filiaii

studio

excitasti,
:

benignitate

ac affectione

Zavichok nona die Sei^tembris venil, et villas atque rura in quatuor milliaribus a siiigulis [lartibus consiftentes
et
s|ioliis,

plenas recepimus

et

inde

tibi

tanto

uberiores

ca;de et igne vastavit;

gratias agimus, quanlo filialem charitatem tuam erga nos per eas cognovimus ampliorem, dum

antequam

milites

Polonorum arma sumerent,

raptain praeikuii in latibula Liliiuaiiorum deduxit.

absens corpore, mente prajsens salutaribus consiliis nos informas. Itaque omiiipotenti Deo devotas
et

Haec mala propter scelera regis Casimiri a;stiiuaii-

tur provenisse,

humiles preces etfundimus, ut ipse, cujus vices (licet immeriti) gerimus, sic imperfectum supplere, sicque actus nostros dirigere in beneplacito

suo pia miseratione dignetur, quod Ecclesiara ipsam, ad sui laudem et gloriam, ac salulem populi

maxime propter culpam in Cliristi domiuos Bodzantham episcopum Cracoviensem et Martinum Barizkam pafratain, Ad quam delendam anno pra;cedenti, scilicet .mccclu, Albricum cancellarium Dobyzinensem ct plebanuin Bochnensem rexCasimirusad Clementem IV in .\vinionem
misit, simul(|ue ne Wratislaviensis Ecclesia a suo

Christiani, eo praestante, regere valeamus.

salute

De

slatu

quoque tiia, solliciti reddimur

et et

prospero imperii tui

Gneznensi

eum, perquem
decreveranius

viviset

enim Bomanorum

regnas,utinamsicutiliter sicutefficaciler, propterea

exoramus.

Cajlerum

subli-

alienarelur Carolus Boemiic rex, missis solemnibus uuntiisad papam, Pragensi archiepiscopo eam subjici deposcebat. Suscepitque ac sustulil, ac de:

metropolitano
et

vote rex Casimirus oiiines conditiones penitentia;

'

Rebdorf. in Annal.
18.

Ibid. p.

2 ibi.i.

Pag. 19.

Tom.

I.

Pag. 127.

Ep. secr. p. 122. ' Pag. sup. 19.

injuuctas peregit.

'

Sap. pag. 122.

Tom.

I.

Kp. sec. p. 47 el 120.

Mich.

I.

iv. c.

19.

'

Ibid

556
a

INNOCENTIl VI ANNUS

1.

CHRISTI 1353.

Primum enim

jus libertatis universis villis

Ecclesiee Cracoviensisreddidit,EcclesiamqueVisli-

tium Dominum pia exinde religione deleta, colendus ibidem inferatur abominabilis Machometus.
Quae nos anxiecogitantes,etsupereiscompatientes

cienseni quadra et polila petra

priori Ecclesia

sumpluoso opere, humiles muros bubente demolita, item Ecclesiam S. Mariae Sandomiriensem, item Stobnicenseni, Szidlovien;cm, in Zagosz et Gar-

ab intimis fidelibus anlefatis

ipsis

et attendentes,

quod

adversus Turcorum
et

eorumdem

etrrajnem

audaciam,

gow

Ecclesias in satisfactionem sceleris et suppoenitentiffi

tectionis et defensionis

audacem insaniam necessariae proimpendenda prajsidia, et

et custodiae

plementum
tifice,

pulchris nmris formavit.

quod insuper recuperationi

ipsius Ecclesiae,

Obtinuit eliam prafatus Albricus a ut per

Poloniffi clerus

summo Pon-

quarum magnam

terrarum partem tyran-

decimam quadriennalem universus contra subitos Lilhuanorum inObtinuit

nica sibi subjecit ambitio, et residuas subjicere

tenlat,

etiam ne Ecclesia Wratislaviensis a corpore Gneznensis metropolitico scinderetur, deducendo in consistorio Apostolico evidentibus probationibus, a regibus et dusultus

subveniret.

quibus deesse non possumus, prout nec intendimus nec debemus, sufficere non possimus per nos ipsos pro eo, quod camera nostra, qua; in
propriis est

admodum

atlenuata redditibus, alio-

cibus Poloniffi

superius dictum

eam fundatam et dotatam, prout est. Sub eo quoque tempore Ca-

simirus rex Poloniffi, certo privilegio Ecclesiae et dicecesi Cracoviensi concesso, omnes colonos et
ruslicos ad

loca per

ducendum manipularem decimam ad dominos decimarum electa perpetuo esse

infideliura Li-

rumque negotiorura emergentium undique sarcina et inevitabilium sumpluum onere pracgravata ac dignum reputantes et ajquum, quod eadem Ecclesia in suis et eorumdem fidelium necessitatibus abEcclesiisaliis, quibus eam fundator ejus Jesus Christus in dominam praefecit et ma;

trem, sentiat relevamen

consulta

cum

fratribus

adstrictos decrevit . Expiatis Christiana poenitentia

cuipis, Casimirus vires adversus

nostris ipsius Ecclesiae cardinalibus super hujus-

modi habita deliberatione malura, de ipsorum

consilio decimani

thuanorum potentiam

coUegit,

eorumque contu-

omnium

Ecclesiasticorum protres

narrabimus. Nunc addimus, Pontificem sequenti anno decumis Ecclesiasticiseunidem Casirairum iustruxisse ', ut
dit ferociam, ut suis locis interius

venluum
tensi,

duximus exigeniiam per

annos

continuos a venerabilibus fratribus nostris Arela-

Aquensi, Ebredunensi, Viennensi, Lugdu-

facilius bellicos
19.

sumptus

toleraret.

nensi, Tarantasiensi, Bisuntino, Trevirensi,

racensi, Patracensi,

Du-

ctcB.

Interea cum insolesceret in diesTurcarum

Pro

sacro in

Tiircas bello decimcB indi-

Cretensi, Corinthiensi, Cor-

phiensi, Thebano, Atheniensi, Neopacensi, Neopatriae,

barbaries ex Cliristianorum insanis dissensionibus, Dei vicarius, ut Orieutalibus oris consuleret,

sacras Ecclesiarum opes ad fidem defendendam derivandas censuit, nonnuUisque in regnis trien-

Nixiensi, Feiselensi, Colossensi, et Nico-

siensi archiepiscopis,

eorumque suffraganeis et aliis

personis Ecclesiasticis secularibus et regularibus,

etc. Dat.

Avin. kal. Decembris, Pontificatus nostri

nales decimas indixit. Extat ea de re subjectum

anno

Ad munieridam commeatu Smyrnam

onustas,

Diploma ', in quo, ubi nonnulla de foedere a Clemente VI cum Venetis, Rhodiis equitibus, et rege Cyprio in Turcas inilo, deinde ad biennium
extracto, est prsfatus, has causas imperati Ecclesiastici vectigalis
((

Pontifex duas naves suis ac foederatorum princi-

pum sumptibus frumento

daudum
in arce

tum ad

susten-

Sniyrneusi praesidiarium niilitem

adjungit

Innocentius, etc, ad futuram rei

Licet

memoSmyr-

', Andreamque Dandalum Venetorum ducem, Di^odatum Gosouiuni Rhodiorum equitura magistrum atque Hugonem Cypri re-

stipendia submisit

riam.
a

gem
hujusmodi negotiura
(scilicet

sacri in

Turcas fcederis socios

sollicitavit, ut
^
:

parem auri vim

singuli conferrent

docuitque

nense) favente Deo, cujus est proprie proprium, satis hucusque successus felices habuerit; tamen

quanto discrimini

Smyrna

exposita esset, quan-

tumve
in

ex illius ex[iugnatione dedecus ac

damnum

Turcorura
les ipsos

ipsoruni

furor

immanis
et

et

hostiiis

persecutio compesci adeo nequiverunt, quin fidesolilis

Christianum nomen redundaturum esset. 20. Philadelphisad Sede77i Apostolicam recurlitterce.

incommodis

damnis

afficiant,

rentibus Pontificis
populi, ut missis ad

Conjecti

quoque

in

pressuris satient, lacessant injuriis, gravent

lestiis,

mo-

tantas a Turcis anguslias erant Philadelphii Asiae

angustiis atterant, et temporaliter ac spiri-

Sedem Apostolicam

oralori-

tualiter intolerabilibus detrimeutis affligant, sata-

bus, Innocentio papae Philadelphis principatum

assidue loca partium earunid(;m, quis pusillusgrex Domini, populus scilicet Christianus inhabitat, et pra?cipue civitalem Smyrnarum (pro

gentes

qua de
gio

iiifidelium ipsorura savis eripienda

maui-

Turcarum baibariem atque assiduas irrupasserendum obtulerint. Excepti fuere humanissime, atque a Pontifice responsum datum, ipsorum clientelam contra effracnalos Turcarum
contra
tiones

bus, et ab ea gentilitatis errorum abolendo conta-

lantum Chrisliani

sanguinis

fuit

effusum)

eorum
I

tyrannica; subjicere potestati, ut laudau-

impetus susceptum iri: sed cum multo amplius ipsorum aaimabus quara corporibus esset cousuleudura, ad schisma damnandura ipsos provocaTom.
Ep. sccr. p. 214.

Tum.

1.

t|i. secr.

ji.

2H.

Ibiil.

p. 23G.

'

I.

Ibid. p. 213.

INNOCENTII VI ANNUS
vit
'
:

1,

CHRISTI 1353.

557

religionis spiendore, felicius

comparata enim divina gralia, ac restituto hostem fldei propulClero et populo civitatis Philadelphia; veet

cardinalibus personaliter accersitos interrogavi-

sandum

mus, utrum super spiritualium negotio, scilicet super abjuratione schismatis et errorum, necnon recogiiitioneprimatus ipsius Ecclesioe, et regressu
vestro libero, puro, simplici et etfectuali ad ipsius

ram fidem agnoscere,

Felicis

agnitam cuslodire.

recordationis Clemente papa VI prasdecessore nostro adhuc in humanis agente, vene-

runt ad Sedem Apostolicam Emaniiel Maguln, referendaiius Ecclesitc Philailelpliia?, etnol)ilisvir

Emmanuel Theodorucanus
nuntii et ambassiatores vestri

miles Philadelphi,
;

unilatem Ecclesiac liaberent aliquam iiotestatem: cumque ipsi dicerent, se super hoc potestatem aliquam non habere; nos atlendenles, ([uod salus corporibus flrmaesfe non poterat, quorum aiiimaj languoribus praegravatae ac tenebrarum caligine
obsita^

et hoslilibus pcrse-

cutionibus ac impugnationibus gravibus, quibus

infidehum Turcorum nefanda crudelitas et soeva impietas vos incessanter afflixerantet inhumaniter
affligebant, insinuatione piovida recensilis,

ipsum verum lumen de lumine, qui omin hunc mundum illuminat, vera et irrepercussa non possunt acie in-

nem hominem venientem

tueri,

cum eisdem

fratribusnoslris deliberationem
:

eidem

super hoc habuimus diligentem

nostra et

et denuiin, licet

praedecessori humiliter et lachrymabiliter suppli-

carunt, ut ipse ad vos pietatissuai viscera clemen-

tcraperienj, adversus
offerentes pro

eorumdem Turcorum

sajvi-

liam vobis opemferresalutaris auxilii dignaretur;

parte vestra eidem prsedecessori, quod vos civitatem vestram, necnon castra, fortalitia civitatis ipsius, et aha quae possidetis ac vos ipsos quoad temporalia subj iceretis et daretis eidem proedecessori et sancta} Romanae ac universali Ecclesiffiin perpetuum juredominii: et quod illi vel illis, quem vel quos idem pnedecessor deputaret

fratrum nostrorum corda super tot tantisque afflictionibus vestris multa fiierunt pielatc commota, et ail impendenduiii vobis super eis auxilium nostra et eorum vota communiter

omnium

tamen utilius, imo necessarium ampliusvisum fuit, ut prius negotium spirilualium hujusmodi soliditatem reciperet, quam vobis auxilium temporaliter prajberetur.
resedissent;
a

Sperantes igilur, quod

illius

Spirilus, qui

ubi vult spirat, spiramine inspirali

animarum

ad

id, piaedecessoris et Ecclesi;e prffidictorum

no-

vestrarum salutem protectioni et defensioni corporum praeferatis; etquod illa inspirationis vestraj
principalis intentio fuerit, ut

mine

hujusmodi teinporalibus pareretis, Idem vero proedecessor hujusmodi miserabili et calaniitoso statu vestro non sine affectu multffi compassionis audilo.cogitabat anxie qualiter vobis non solum tempoialiter, sed et spiritualiter etiam subveniret, ut iniquis Turcorum ipsorum conatibus in virtule Domini superalis, et abdicatis erroribus, quibus antiquum schisma vos a gremio ipsius Ecclesiac, extra quain nulli est gratia, nuUi salus
in

cum
quod

tuitione corpo-

rum
hunc

salvalionem quoque
confisi etiam,
pietatis suoe

animarum
ille,

salubriter

peteretis, et

rore

qui vobis infudit et insidravit affe-

ctum, vos
et solide

efflcacia virtutis suae iu eo constanter

:

roborabit

universitatem vestram requi-

rimus

et

hortamur in Domino, illam attentius de-

precantes, ac sanis vobis consiliis suadentes, qua-

(seducente
caelo)

illo,

qui

primum schisma

suscitarat in
adjuli

fecerat alienos, sicut temporalibus

suffragiis
sic

triumpharetisde femporalibus hostibus,

vagantes, in caulam Doniini, ipsam

quod ille princeps coeleslis dux aHherei principatus, in conspectu cujus non est differentia in mullis liberare vel paucis, si relictis omniuin errorum et schismatenus attendenles,
exercilus, ille

readunati spiritualiter fldelium ccetui, velut

tum

tenebris ad Catholicai

ac indivisibilis fldei
et

pecudum more
scilicet

limpidam veramque lucem

redeatis, paucitatem

unitatem Ecciesia)'

Ecclesiam congregati, aeternos cruciatus

prffidiclarum puris cordibus et sinceris mentibus

etiam nescirelis.
mortiflcat,

Sedquoniam

ille,

qui viviflcat et

vestram adversus mullitudieo

fortillcabit

quique ducit ad inferos et reducit, terminos qui praeteriri non possunt, ipsius praedecessoris vitae constituens, eum de tenebris mundi hujus ffiternam vocavit ad lucem, cogilatus suus, quem super hoc in Domino ipse jactaverat, efifectum debitum habere nequivit.
21. a

nem Turcorum ipsorum

robore,

eaque fortiludine roborabit, quod ipso |)ra2stante unus vestrum mille persequetur ex illis, et duo decem millia transmovebunt; pra;dictos, qui ad
vos de nostro beneplacito revertuntur, vel alios nunsios vestros cum pleno etsufficienli|mandato ad

Eodem

itaque proedecessore in

Domino

abjurationem
nos

et

quiescente, nos (permittente Deo) licet insulflcien-

simpliciter,et absque

recognitionem hujtismodi, pure. omni velamine faciendas,ad

apicem Aposlolic;c dignitatis assumpti, hujusinodi negotio necessariam et utilem prosecutionem deesse nolentes; attendentes, quod juxta doctrinam Domini salutarem regnum Dei primo quaerendum est, ut adjiciantur omnia
tibus

meritis, ad

cum omni

celeritate ac festinantia remitlatis,

hoc sufficienler, ut opporluna potestale munitis, ad consuinmationem votivam et felicem et prospeiam tam salutaris negotiidebita prosecuut eis regredientibus super

prafertur,

instrumentis

et

post haecvobis; nunlios et anibassiatores ipsos co-

tio sollicite

iiiipendatur: sicciue vobis ipsius verae

ram nobis
'

et fratribus nostris

ejusdem

Ecclesiae

lidei

luuien resplendeat, et sicut spirilualiter, sic

et teinporaliter

vobis a
fial.

Domino per nostrum mi-

Tom.

1.

Ep. secr. p. 26.

nislerium salus

Intendinius enini eo casu ad

558

INNOCENTIl

\^I

ANNUS

1.

CHRISTI 1353.
prudente'r considerans,

vos, faventeDeo, transmitterealiquos viros timentes

dentes, quatenus

quod

Deum,et

in ipsius lege plenius eruditos,

quo-

probatio affectionis cujuslibet ipsaexhibitiooperis

est,

runi sana doclrina errores confutare quoslibet, et

ad veram ipsius
possilis
:

fldei

notiliam reclo tramile venire

natur attendens:
nisi post

etquod uuumquodque opus ab exitu denomiquodque currentes in stadio,

et

niiiilominus proponimus sic vobis,

praestare
et favorem,quod in virtute Pharaonem Dei populum perse-

quantum cum Deo poterimus, commode

temporaliterauxilium
dextera? ejus, qui

ceptione bravii
nis

consummationem instantis cursus acminime praemianlur, afTectionem

effectu operis impleas, et ad unio-

tuam hujusmodi

quentem et ipsius exercitum demersit in mare, Turcorum ipsorum compescelur audacia, comprimetur furor, conleretur iniquitas,et dolosis machinationibus superatis conatus improbi elidentur:
sicque vobis erit sicutanimarum, sic et corporum

hujnsmodi perfectionem votivam operarias manus, sublato pracjudicio morosa; dilationis, apponas ut eo, cujus in hac parte negolium agitur, operalionibus tuis infundentegratiam et praestante virtutem, negotium ipsum ad optatae consumfnationisexitum perducatur, tuque in prajsenti thro:

pax

et quies. Dat.

Avin.
i

XIV

kal. Februarii,

PonTur-

num tuum
in futuro

forlius robores et stabilias firmiter, ac

tificatus nostri

anno

. Ha^sere in schismatis at-

cum

universo populo tuo, cui ad a;terpraebes

et

que ha^reseos volutabro Philadelphii

atijue in
':

nam vitam ducatum

paras, ad

vehiculum

prae-

carnm teterrimam servitutemsunt

de re postea.
22.
tiits

redacti

qua

sancta

sanctorum

purificatis

inlroire

Cantacuzeno avxUia postulaiiti Innocen-

respondet favorahiliter.
a Turcis Cantacuzenus

tum
tor,

Oppressus eliam Gra;corum impera-

quos

ille

antea socios ad flrmandam tyran-

nidem sibi cam opem

asciverat, lilleras ad

Sedem
:

Apostoli-

flagifaturus transmisit

spondebatque

seGrfficamEccIesiam adRomanae obsequium revocaturum, quem Innocentins propositis ingenlibus

prEemiis, quaj in cffilo colligeret, ad sacrum desiderium in opus perducendum hisce litteris excitavit ' seque Clementi non minus in conjungen:

mentibus merearis. 23. Misit Cantacuzenus alias adulto jam anno ad Innocentium litteras, atque oratorem, religiosum scilicet virnm ex Ordine Pra^dicalorum, qui coeptum negotium promoveret. Ex quo felici nuntio ingenti delibutum se laetitialnnocentiuseisignificavit, atque ad ipsum et Graecos in gremium Ecclesiae admittendos paratissimum rescripsit Joanni Cantacuzeno imperatori Gra?corum illustri, gratiam in praesenti perducat ad , quaB gloriam in futuro.
'

Magnitudinis tua?

litteras pracsentatas

nobis

darum Ecclesiarnm

studio,

quam

in

dignitate

per dilectum filium Joannem

Ordinis fralrum

successisse significavit
a Joanni Cantacuzeno imperatori Groecorum illustri, gratiam in prssenti, (Iuk perducat ad glo-

riam in futuro.
Affectionem
,

Prffidicatorum ambassiatorem etnuntium tuum, latorem prajsentium, et ipsum quoque ambassiatorem consideralione tua benigne recepimus et tam eisdem litteris seriose perlectis, quam his,
;

quam

habere monstratis ad

quae

pra?fatus
et

unionem Latinorum et Graecorum Ecclesiarum, auctoreDomino faciendam, adhuc in minoribus quos ad Sedem conslituti, nunliorum tuorum
, ,

prudenter
tuit

ambassiator pro parte tua nobis provide reseravit, diligenter auditis,

innoluit nobis desiderii fervor, et affeclionis paplenitudo quibus niens tua indesinenter
,

Apostolicam
relatione

felicis recordationis

Clemenlis papae VI

exffistuat,

tempore propterea destinasti, cognovimns et litterae tua) aureaj Bullae magnitudinis tua" appensione signatse, quaseinem
prffidecessoris nostri
:

ut inveterati schismatis purgata rubigine, ac errorum tenebris effugatis, ad unitatem

sancta;

Romanae ac universalis Ecclesiae, et agnitionem Catholicae fidei, quam Ecclesia ipsa veritatis

pra?decessori direxeras,ac nobilis viri Nicolai Sigero pra4oris populi Romania; transmissai nobis, ad

magistra et nescia

falsitalis

tenet, docet et

prasdicat;

quamqueRedemptoromnium
:

Christus,

Apostolalusapicem jam assumptis, recentiori quadam memoriaindicarunt: exquo ingentis la;tilia2

qui auctor est ejus, dividi non patitur, una cum populo tibi subdito revertaris sicque tibi et eis

roreperfusiRedemptori nostro,qui hunc

tibi for-

mavit animum et infudit affectum, debitas laudes referimus,etuberesgraliarumexsolvimuEactiones; sperantes, quod ipse lapis angularis abscissus de monle sine manibus, qui parietem utrumque connexuit,etqui concordiam insublimibussuis parat,

ducatum praebeas ad salutem. Ex quo magnificavit anima nostra utique

salubriter cousulens,

Dominum,

et in

Deo

salutari noslro spirilus

no-

ster in eo potius exultavit,

quo

verisimiliter cre-

xuit,

dimus, et in eo, qui parietem utrumque conneconfidimus amplius et speramus quod

;

tam salutan tam utili efficacis prooperam dono sua; gratiae sociabit, et damotionis bit promotionis iustantiae fruclum anxie a Chrisli fidelibus concupilum. Et ideo serenitatem tuam rogamus et obseciamus iu Domino, tibi in remisatfectioni tuae

uniouis utriusque Ecclesiae

Graecae,

LatiniB

scilicet

et

sionem tuorum peccaminum sanis

I

consiliis sua-

negotium, in cujus prosecutione multorum praidecessorum nostrorum pia studia quam maxime laborarunt, ad oplatae consummationis exitum perducetur sicque temporibus nostris Dominicus grex, praestante illo qui eum nobis
:
'

Clialcon. de reb. Turc.

I.

ii.

Tom.

i.

Ep. secr. p. 04.

Tom.

I.

Ep. secr. p. 210.

INNOCENTII y\ ANNUS
pascenduniregendmnquecommisit, anliquihoslis uno solum paslore pascelur, uno laiiluniiiiodo quiescct ovili.
a

1.

CHRISTI 1353.

)59

etiani

liujusmodi Canlacuzcni consilii Catholicos

fecit
',
,

superalis fraudibus,

principes

atijue

inter

caeleros

lIu,i:onem

Cypri rcgem

ut adversus Barbaros imperatori

Eia i^Mlur, i^rinceiis inclyle

foilinca

animum

ro-

promovcndu;
exi)licarct.

s|)crata;

conjunctiouis stiidio auxilia

boia,

niciilem

et

considcrans quod,
sufficit,
;

lcstanle Veritale, inclioare

non

sed pcrse-

Innoccntius, etc. Hugoni regi Cypri.

\erare

expediat

ad salutem
nisi

quodque nuUus
\'icloii;c

ccrlanlium pugilum,
natnr, opus
(|ui

com|)os

coro-

tam

salutaris negotii, confisus in eo,

Aiulivimus , quod Joanues Canlacuzenus imperator Cr;L'corum illuslris desiderat adniodum, relictis errorum tencbris, quibus ab unilate
sancta;

imbecillia qua;que roborat et firmat infirma,

Romanoe

Ecclesia; inimici iiominis fallens

instantius opcrare; iniple inclioati ministcrii par-

nequitia scparavit

eumdem,

redire ad hujusmodi
:

caulam Domini, ubi nec lupi rapaces insidias paveant, nec rugitus leonis limeant devorantis, oves congrega oberrantes. Fer ad aream Domini manipulorum copiani, ut inde paleis ct
tes,

et in

ejusdem

Ecclcsia; unitatem

cnjus nos laudabile

et

votuin, et acce|)lum Deo propositum favorabihter

])rosc(|Ucntes
;

et

cupienlcs tuo

aliorum Christi

aristis trilura et

ventilabro veritatis excussis, in-

fidclium uuxiliis adjuvari, serenitatem luam attente rogamus, attentius in Domino obsecrantes,
(luatemis
voli

feralur in

liorrea

divina

frumentum

firmiter

mcmoruto

imi^cratori
si

in

excculione
ex hoc

credens et indul)ie tenens, quod ab uo, per queni reges regnant el curvanlur imperia, et in prxsenti, i|uibuscumque procellarum et tempestalum adversum te conuuolis flnctibus nutu sua; potentia)

sui hujusmodi,
auxiliis et

ad

tc

rccursum habucrit,
:

assislas

favoribus opportunis
glori;e pneinia, et

enim
gralia;

pra;ter a;lerna;

humanae
kulcnd.

laudis pr^tconia, Ai^ostolica; quuciue plcnitudinem

quiLdalis, status tui robur, et in futuroa^teruLC

uberius consequcris.
i

Datum Avin.

beatiludinis gaudia nierccdis i)r3cmiumconsequeris,

Aprihs, anno
ali;i;

Concepta; sunt iisdem scntenliis

quodque
tibi

nos, qui vices illius (licel immeriti)

Iitler;c

gerimus,

velut

filio

de regione dissimilitu-

pni;torcm

cum nondum

ad Joaunem Valentcm Gcnucnsium ob rem mule gcstam acclades exauctoratus esset

dinis venienti,

cum

ingunti Itctitiaaperlis bracliiis

ceptasque a Vcnetis

occurrentes, noii solum spiritualibus, sed lcmporalibus

quoque
,

pra'sidiis

quantuiu
prajtendis

cum Deo
,

alque ad Deodatum Gosonium Rhodiorum equitum summum magistrum, ut opporlunis auxiliis

poteriums
o[)eiis,

te

quod

affectu

effectu
fa-

Gra;corum imperium

instruercnt.

Abiupta de-

ut Dduciaiiler credimus,

exequentem

mum

vorabiliter

prosequemur.
ijuod

sunt agitata redintegraud;c veteris Ecclesiarum conjuncliouis consilia, cum Cantacuzenus

Cffilerum,

de promotione nostra ad

imperio

arreplo

dcpulsus fuerit a Joanne Pa-

apicem Apostolic;c dignilalis exultans, uflectum lua; circa nos indicas cLaritatis, debilas tibi gralias

agimus

sed utide

tibi

orilur materia gaudii,

terret nos inde

Ia;ologo, a quo ea postea instaurata visuri sumus. 2.J. De restiluenda apud Armenos fide PontiIn Armenia reflorescere coeperat ficis curcB.

timor : siquidem honoris fastigium, oneris niolem liabet annexam; ad quam supportandam imbeciUcs nobis humeros intuemur, de propria virtule diffidinius et de qualilate nieriti desperamus. Sed in eum, qui fuit oneris auctor, s|)erantes alniinislralionis eliam adjulorem ipsum suppliciter exoramus, ut infirmilatem nostram sic roboret,
,

inde nos pavor concutit,

orthodoxae fidei splendor, cum Armenus calholicon caelerique pra;sules, damnatiscrroribus, quos

Sedes Apostolica censura notaverat, Catholicum

dogma

coacta synodo professi essent, ac decreta Pontificum Decretalesque pie suscepissent. Cum \ero Cleinens jam ante ad fidei veritalcm magis^ illustrandani nouuullas qua;stiones ad palriarcluc

sic

nosiros suppleat imperlectus,

prafalam Ecclesiam ad sui riam, ac salutem ejusdem commissi, ut

slante,
tilur,

quod uo pra;laudem el giopra>n)it-

Armeni litlcras circa divina mysteria, apud Armenos controversa jam ante a nobis allalas '
,

ipso

nobis gregis utiliter regere, ac tandem cuni populo ad sancta sanctorum puris inlroire

idonei inlerpretis penuria responsumapatriarchaesset, Innocentius Ncrsem archiepiscopum Armenorum utriusquelingua; i)e-

proposuisset,

necdum

ritum ad

eum

proficisci jussit

*,

nientibus

mereamur. Datum Avin. VI

i

li.al.

NoIn-

Innocentius, etc, venerabili fratri Ncrses

vembris auno

.
litteris

archiepiscopo Mannesguerdensi.
n

24. Hortalus etiam est gravissimis

Dudum,

sicut fralernitali

tua; forsan

inno-

noceutius Joannem Assanem, \irum principem alque alteruni ejusdem noniinis aucloritate florenlissimos, qui se ad Graicorum cum Latinis conjunctionem redintegrandam pio Oagrare studio praj se tulerant, ut ad coeptum opus sludiose

tuit, fclicis

recordationis Clcmens pana VI pra;de-

cessor noster ad

bonum

Chrisliana; fldei et

rum
latori

salulem intentis studiis elaborans,

dicto

animaConso-

catholicon

Armcnoruni

quosdam
in fide

articuios pro pleniori cofroboratione 6l ^(jntlrrria-

quantive utilitales in Orientale incumberent imperium essent emanalura;, exposuit '. Certiores
: '

tione sui et sibi obedientium

Armenonnn

Tom.

1.

Ep. secr. p.63.

Tom.
*

I.

Aa,

1.

1.

* Ibid. Ep. sccr. p. 72. I. p. . Kp. cur. vii.

Ad. Chr. 13oC. n. 37.

560
Catholica,

INNOCENTII VI ANNUS

1.

CHRISTI 1353.
et

quam

sancta

Romana mater

Ecclesia

mus, quatenus ab eisdem archie|)iscopo

terarum
ipsius

Pa-

teuet, docet et praedicat, per venerabilein fralrem

phensi episcopo pra-missoruni articulorum

prfedecessoris

et lil-

nostrum Joannera archiepiscopum Pisanum tunc electum Coroiiensem, et bona^ memorise Antoniuni episcopum Satarensem (Scularensem), tuuc
legatos Sedis Apostolicae,
destinavit.

copia

et

super

agendis circa prajfatuni negotiura plena informatione recei)tis, cumillis, quos dicti archiepiscopus

Deinde quia
sufficien-

ipse Consolator ad ipsos articulos

ler et niinus clare,

minus

etepiscopus ad hoc duxerint deputandos, in illius nomine, cujus res agitur, spontaneum tibi ac Deo
nobis acceptura onus

minusque plene responderat,

hujusmodi

laetanter assu-

idem

praidecessor, cupiens ipsos a ruina seternai

raens, etad ipsos Consolatorem et

regem

te

perso-

damnationis eripere et ad viam reducere veritatis, praifatum Consolatorem duxit suis litteris exhortandum, ut ad ipsos articulos clare et non sub involucro aut duplicitatis pallio responderet et nihilominus venerabilibusfratribus nostris Guillelmo patriarchae Jerosolymitano, et Philippo archiepiscopo Nicosiensi ac Oddoni Paphensi et Leodegario Nimosiensi episcopis dedit per suas litteras in mandatis, ut ipsi vel duoexeisaliquem vel aliquos probos viros zelum Dei habentes, quos ad applicationem tanti negotii sufficientes et ido: ,

naliter conferens, negotiura petitae per nos expli-

exigendarum ab ipso Consolatore responsionum hujusmodi illo tibi iuspirante ac prajstante sermonem, qui repente Aposlolos linguarura varietatem edocuit, juxta informationem ab eisdem archiej^iscopo et episcopo, ut pra'mittitur, exhibendam ad laudera divini nominis, exalcationis et
,

tationem Calholicoe
fideliter

fidei,

animarumque
ita

profectura

et

sollicite

prosequaris;

quod inde

adeo perennis

vitae, et

a nobis et Apostolica Sede

uberioris favoris et gratiae praemia merearis. Dat.

cum fldeli iuterprete ad Consolatorem mittere festinarent, quodque ab eo cum gravitate decenti prudenter et
neos esse cogiioscerent,

eumdem

Avin. kal. Octobris, anno . 26. De Bekardis in Germania

i

bit

ad

prcesules Pontifex.

hcereticis scri-

Ne

fidei

etiam ma-

provide hujusmodi responsiones exigerent lucidas

etapertas, dictique patriarcha, archiepiscopus. et

jestas in Occideulalibusorisdefloresceretsollicitus

Innocenlius, cura Begardos seu Beckardos repullulare in

Paphensis episcopus, sicut per litteras eorumdem archiepiscopi et episcopi Paphensis eidem pra^decessori

Germania

accepisset, censores fidei ut ia

:

ipsos animadverterent creavit

cipes,

ac praesules, prinraixtis

directas nobis innotuit,

cum

ipsi

inibi

urbiuraque magistratus
',

precibus
haere-

tunc interpretem idoneum, quera ad diclum Consolatorem mitterent, invenire non possent, praj-

imperiis obstrinxit

ut religionis

causam sua
iis

auctoritate fulcirent, carceresque ut in

eidem Consolatori per fidelera nuntiura destinarunt, ipsum Consolatoremad prsmissa per eorum litteras seriosius exhorlando, quodque postmodum non solum ipse Consolator, sed chafatas lilleras

seos rei tenerentur, coraraodarent.

Innocentius,

etc, venerabilibus fratribus

universis archiepiscoitis et episcopis, ac dilectis

filiis

principibus, ducibus, marchionibus, comiti-

rissimus in Christo

filius

noster Coustantinus rex

bus, civitatum ac locorum dorainis, et conimuni-

Armenorum

iUustris ipsis per

ipsi

eorum

litteras re-

sponderunt, quod

cum

eorura subditis parati

firmiter obedire, et

tatum rectoribus per Alemanniam constitutis. Injuncto nobis circa gregem Dominicum ex
officio pastorali solerter vigilare

erant raandalis Apostolicis

nos convenit, ne

omnia, quae

ipsis

per dictum

praedecessorem in:

juncla fuerant, plenarie

et effectualiler adiraplere

lupina rabies haereticae pravitatis, sub ovino vellere sponte latitans, mactet crudeliter et disperdat

sed quia ipsi sufficientem

habebant, qui
soris

eis

tunc interpretera non dictaruni litterarum praedecesplenarie

quod

fidei vivificat

sacramentum.

Cum

ita-

ejusdera intellectura

declararet

que, sicut accepimus, hujusmodi pestifera rabies specialiter illorum, qui Beckardi vocantur in Ale-

non poterant responsiones ad

praefatos articulos

manniai

partibus,

procurante
:

requisilas perfecte facere, prout intendebant effi-

inimico, exarsisse dicatur

ofQciura inquisilionis

cere quani priniurahujusmodi eis interpres adesset. Propter quod postmodura archiepiscopus et

pestis ipsa de caulis fideliura

humani generis nos cupientes, quod propellatur, et quoJ

filio

dilecto

Joanni dicto

episcopus supradicti eideni praedecessori rescripserunt, quod ipsi adhuc in regno Cyprisufficienleiu inlerprelera, qui propter praemissa

Schandelant Ordinis fratrum Praedicatorum, sacrajque theologia; professori, inquisitori haereticae

ad partes illas accederet, nequiverantnec poterantinvenire: nisi te dumtaxat, qui Armenicara originariara tibi
ipsius fidei

stris

linguam perfecte noveras et Latinam et ob zelum et Apostolicae Sedis reverentiam

, ,

Apostolicacommissum, uotemporibus ad profectum fidei et aniniarum salutem auctore Domino prosperetur, universitatem vestrara rogaraus et hortamur attente, per
pravitatis, auctoritate

Apostolica vobis scripta in virtute sancta; obedientia;

pro executione dicti negotii, qualenus de beneplacito dictae Sedis procederet, te sponte obtuleras accessurum.
illas
a Nos itaque devotionem et oblationem tuas hujusraodi dignisin Domino laudibus prosequentes, fraternitati tuae per Apostolica scripta manda-

ad partes

firmiler pra^cipiendo mandantes, quatenus

et

ob

nostram, sicut Dei et Apostolicac Sedis vultis effugere ultionem, ipsi inquisitori favorabiliter assistentes, et in prosecutione

reverentiam divinam

'

An. 2.

lit,

divers. form. Ep. CLXvii.

INNOCENTII

VI

ANNUS

1.

CHRISTI 1353.

501

dicU negotii fidei consilium, auxilium et fa\orem

totis

viribus,

tota

uiente,

omnitiue

occasiono

largilionem, et aiia fidei et charilalis opera se patenter oslenderint Catliolicos et fideles; ac in

postposita

impendalis, prtcstantes eidein vestros

inquisitionis

morlc

vel jiixta

morlem

constituti vera;

fiiiei

et

carceres quibus in eisdeui parlibus carero dicitur

conUitionis ac
2!l.

pa'iiiteuli;c

signa

tanKjuaiii veri

officium

pradiclo de certis carceribus

et

bujusmodi, donec officio sit provisum preces

;

Catliolici Chrisliani ostenderint .

Piictiones

cardinaltbics

in conclavi

mandata noslra

taliter

imiileluri,

ut

causam

conflutai rescindunlur.

IIoc aniio

lunocentius

videamini ex animo assumere ac fovere, ct apud Deum et Sedem Apostolicam possiti? eximie merito commendari. Dat. apud Villamnovaui Avinionensis dioecesis id. Julii anno i .
fidei

pactiones iniquas Scdisciue Apostolicce majeslali

aversantes, antea a cardiualibus privati
illecebra delinitis
in

commodi
gravitalis
a

couciavi

editas, rescidit in

noniiullorum

cardiiuiliuui
:

pricciima!

27. Paruere

Pontificiis

imperiis

Germani
fidei

ac doctorum ccetu

cum

nefds

sit, collataiii

Deo

paucis

enim post annis ha.'resiarcbam

:

cen-

potestatem nuilis circiimscriplam finibus liumana

arte doloque certis limitibus definire, silque ve-

sorum imperio rogis traditum Spiroe, clerus ', (lui illius errores enumerat
inquit,

refert

Nau-

Post hsec,

titum cardiuales, vacuo sacrosancto

re,

teinpora

judicabatur

Spira;

Beghardus

quam
'

solio, alia de de creando Pontiflce quidquam decer-

Bertoldus de Rorbach.

Hic antea in Herbipoli

nere

quosdam
lictus,

arliculos

reclamaverat, videiicet quod

Innocentius, etc, ad perpetuam rei

Sollicitudo pastoralis

memo-

Christus in passione sua sic fuerit a Patre dere-

riam.

officii

quod

rine aniina sua deberet.

Christus in

nimio dolore dubitaverit salvaSecundus articuius quod cruce propter nimiam passionem et
prx'

sicut exigit ut

prospiciamiis, ne Ecclesisc in juribus suis

rationis

mino-

detrimentum

suscipiant, sic profeclo re-

dolorem maledixerit B. Marite Virgini. Tertius quod maledixerit terra>, qua3 suscefut ejus san-

quirit ut Ecclesia;

Romanae, cui auclore Doniino

et

prtesidemus, honores, libertates

diiigentiae studio

jura solertioris

guinem de cruce. Propter praemissa

asseruit. Addidit etiam,

fugiens, ad

dioecesim Spirensem venit, ubi articulos hos veros

bet illibata.

servemus a diminulione qualiDudum siquidem, per obitum felicis

Clementis papa; VI pracdecessoris Sede vacante, venerabiles fra-

quod homo in hac vita in tantum proficere possit, quod nec orare nec jejunare eum oporteret. Item quod laicusiiluminatus
possit plus proficere in

recordationis

nostri, Apostolica
tres

credendum, quam
cra; Scriptura;.

docendo, et plus sit sibi Evangelio aut doctoribus sa-

nostri S. R. E. cardinales, de quorum numero tuuc eramus, ad tractandum de iis, quae circa electionem Romani Poutificis incumbebaiit,

Item quod

homo

devotu'^ in per-

ceplione cibi

tantam gratiam, ac si acciperet Eucharistia sacramenluni . Et u quia relapsus, tradebalur curia; sa;cupossit percipere
lari, et est

communis

Avinione in palatio Apostolico, ubi praidecessor idem obierat, insimul congregati, in scriptura

quadam, cujus tenorem deverbo ad verbum

sentibus inseri fecimus, concordarunt
:

pra3-

et

inde

incineratus .

28. Vigebat
in

hoereticos

autem tum adeoEcclesiasticarum legum observantia, ut licet Joannes

arcbiepiscopus Mediolanensis regiam potentiam in Insubria ajquaret, non auderet tanien Malthiei,
Galeatii

quidam eorum simpliciter juraverunt, ac nos et quidam alii sub baccondilione juraviimis, scilicet scrijitura hujusmodi de jiire si et in quantum procederet, quod illc ex eis, quem assumi contingeret ad papatum, omnia in eadem scriptura contenta inviolabiliter observaret
die,
;

Marci ac Stephani vicecomitum, qui ha;reseos nota a Joanne XXII et Bertrando card. legato inusli obierant, corpora sepulttirae Eccle,

et qiiod

eadeiir

qua

foret, ut praefertur,

assumptus profitereeis

tur, ea et

oninia et singula se fideliter servatuprastita jura-

siasticaj

mandare

alque apud Innocentium judifide

rum, rataque habiturum super

menta.
30.
a

cio disceptarit,

ipsos a

Catholica

in

morte

non

dissensisse.

magno dedecori

Cujus potentissimi principis, qui vertebat, parentes et cognatos

Poslmodum vero nos ad

licet

officiiim

hu-

jusmodi,

insufficientibus

meritis,

divina

insepultos jacere, precibus a Pontifice id datuni qua; cst, ut duo cardinales de re inquirerent
:

dispositione vocati, prajmissa

et atlendentes,

omnia recensentes,
iideiii

quod

licet

cardinales

provincia Bertrando Sabinensi episcopo et GuiU lelmo lit. S. Stephani in Monte-Ca^lio presbylero
cardd. data est *. Fulciebat porro Joannes causam suam hoc argumento ' n Cum dicti Maltha'us, Galealius, Marcus et Slephanus tam ante quam post inchoationem dictorum processuum per justitiaj ministrationem, divinorum officiorum, et sacramentorum devotionem, ac eleemosynarum
:

faciendum habueruut rectum zelum,

etiam videretur, nos debere
eis,
illa et

et

ad ea aliquibus
qiiia

pncslita super

ut

prffiinittilur,

juramenta

servare

tamen

dicti cardinales,

prohibentibus Conslitutio-

nlbus felicis recordatiouis Grcgorii X et CleinentisV pra;decessorum uostrorum Romanorum Pontificum, quibus cavetur, quod cardinales, eadera Sedevacante, de quibuscumque negotiis pnter-

(luam de provisionc Romaua: Ecclesia;

faciciid.i,

NjucI. vol. 2. Gener. 46.

Toin. i.

E^. secr. pag. 57.

>

Au.

t.

1.

I.

l>.

I. E[i.

cur. V.

Akn.

Toucs XXV.

Rayk. VI.

562
certis

INNOCENTII VI ANNUS
dumtaxat exceptis casibus, dequibus tamcn conlentus in scriptura iHijusinodi non
intromitlere neqneant, ad ea procedere
el considerantes attente,
et

1.

CHRISTI 1353.
iilurimum divinus cultus minuifur, imminet, ciira negligi-

docuit, ul

aliquis

animarum

in eis, qiiibus

existif, se

lur; Iiospitalilas consuefa et debita non servafur,

ruinis aedificia patent, ipsorum jura in spirituali-

minime potuerant;
scriptura ipsa in

quod
soll

diminulionem
ex ore

priTJudicinm
collafffi

bus

et

temporalibns collabuntur
praelaturis,

ac propterea

pleniludinis

potestalis

Dei

Iiujusmodi malis occurrere,

steriis,

et Ecclesiis ef

mona-

dumtaxat Romano Pontifici dignoscilur proeuldubio redundare, cum per eamdem scriptiirani prsefafce Sedi firande ac perpetuum praijiidicium immineat manifeste, dum potestas liujusmodi adimitur eidem Romano Pontifici, cerfisque regulis et limifibus sibi praifixis ab liomine coarcta-

beneficiis
et

et

aliis

pra>dictis

talifer

commendatis

refentis de pastoribus et

rectoribus propriis, qui eis pracesse velint et valeant, providere ex praemissis ct aliis certis ratio-

nabilibus causis ad boc

animum nostrum

indu-

centibus

tur

nec minus infuentes, quod esset apud Catbo-

nonnuUorum quoque praedecessorum nosfrorum Rom. Pontificum in hac parte vestigiis

;

temerarium et insanum asserere vel sentire, quod Romanus Ponfifex, successor Petri et vicarius Jesu Ciiristi, non sit vocalus et assumiitus in plenitudinem potestafis,qua; profectoapud ipsum non esset, si ex aliorum consensu, arbitrio vel adniiniculo (iependeret quodque ilia juramenta non canonica, imo temeraria sunt censenda, quae non solum in Romanae, quinimo in cujuslibef alterius Ecclesire praejudicium iTsionemque pra^licos
;

inbaerentes, digesta super hoc deliberatione etiam

cum

fratribus nostris S. R. E. cardinalibus prae-

Iiabita,

siones

omnes et singulas connnendas et conceshujusmodi dequibuscumque cathedralibus

personatibus, adniinistratiolocis Ecclesiasticis

vel aliis Ecclesiis, monasteriis, pr;elaturis, priora-

tibus, dignitatibus,

nibus,

olficiis

et beneficiis, ac

secularibus et regularibus
auctorifate

qiiorumcumque

ordi-

num, quocumque nomine censeantur

, et infra,
et

slantur; habita super bis et nonnullis

aiiis,

qua;

Apostolica penitus revocamus,

nostrum ad id

animum

rationabiliter induxerunt,

cum quibusdam
tione malura, ad
jn

ex eisdem etiani cardinalibus, ac

aiiis

pluribus doctoribus et jurisperilis

delibera-

omnino viribus vacuamus, etc. Dat. apud Villainnovam Avin. dioecesis XV kal. Julii, anno . Gerere quidem ipsum coepisse magna cum ini

omnem scrupulum

et dubiuiii

tegritatis

bac parfe toUendum, auctoritate Apostolica tenore pra^sentiiim declaramus, eosdem cardinales contenfa in scriptura bujusmodifacere nullatenus potuisse, ac illa et oninem eorum ellectum nullius fuisse ac esse

auctor subjecfis verbis

laude Pontificatum refert Ms. Vaticani ': Hic fuit vir justiis, et

dnrus
stica.

in coucedendo beneficia et jura EcclesiaSubito post suam coronationem multas re-

servafiones factas per

Clemenlem praedecessorem
prwlatos et alios be-

penitus roboris vel momenti

suum
illac

suspendil;

et constituil

nosque vel successores noftros Romanos Pontifices seu cardinales ipsos ad illorum et juramentorum prffidiclorum observanfiam non fuisse, nec esse obligatos quomodolibet vel obstrictos, tenor
vero
dicfae scriplura? falis est infrascriptus
:

neficiatos in curia

tunc moraiites

unumquemque

ad

suum beneficium

personaliter applicare,

et ihi

residentiam facere sub poena excommunica-

tionis:
et

Deli-

quod et factum esf. Hic diminuit expensas famiIiaressuos,eteliam omniumcardinalium.

32. Editae efiam suiit

beratione plena, etc. . Allatae superiori anno a

hoc anno ab Innocentio

:

nobis fuere

cee

pactiones suis concepfae verbis

',

nonnullce

aliae utiles

Constitufiones

in primis ad

quibus

recensitis et abolitis adjecta est ba^c for-

submovendos

scelere fundendi

alieni

sanguinis

mula

NuUi
II

ergo, etc, nostrce declarationis in

avidos sustulit^ corruptelam, qua vilissimo inter-

fringere, etc.
dioecesis

Dat.

kal. Julii

apud Villamnovam Avin. anno i .

dum
rei,

pretio innoxius cruor emebatur,

cum

lucri

illecebra absolverentur a Pontificiis administris

31.

Qucedam

PontificicB sanctiones.

Revo:

modo cum caesorum consanguineis

etiam
est

transegis',

cata etiam est Clementis Constilutio

S qua non-

sent. Vetitus
prajcipiti

taxillorum ludus

cum

ex

nuUas dignitates cardinalibus

collegiatis
et

in

catbedralibus,

animorum motu

lusores in blasphemas

regularibus Ecclesiis reservarat

voces ora laxarent. Abrogatum

interdictum ne majores post pontificales capesserent, nisi in Apostolico Diplomate expressa de ea

cium

vectigal,

' quoque meretriquod administri ab infelicibus mu-

lierculis turpiter abradebant.

mentio fieret abrogafaeque ' Ecclesiarum et monasteriorum (ut vocant) commenda), exceptis
re
:

quae cardinalibus concredilaj fuerant ; cum precibus improbis exlorlae essent, indeque divini cultus majesfas obsolesceret.
iis,

hoc anno Innocentium cardinalium numero Andoinum nepotem, refert ipsius Vitae scriptor: Hic factus papa, die xv mensis Februarii, quae fuit feria vi Qualuor-Temporiim anni liii jam inchoati, fecit presbyterum cardiAdjecisse
^

Attendentes, inquit, quod occasione

et

mendarum
mendafis

concessionum hujusmodi
retentis

in

comcom-

nalem dominum Andoinum Alberti dioecesis Leniovicensis, nepotem suum ex fratre, tunc episco-

et

eisdem, sicut

experienfia

An.
i.

r.lir.
1. II

13j2. iium. 2G.

Tom,

I,

Ep. secr. pag. 122.

Ms. bibl. Vat. sipn. num. 2010.

^

Ibid.

Tom.

1.

Ep

secr. p. 137.

Ibid.

p.

141. et

1.

papyraceo

miscellaii. p. 58.

3 Aii.

Fp

""r.

xx\il.

Gesla Innoc. VI apud Bosq. Contelor. in Elencli. card. etalii.

INNOCENTII VI ANNUS 2.

CHRISTl 135A.

563
secuta est tanta hyemis

pum Magalonensem,

cui assignavit titulnm san-

duas tioras.quam
asperitas, ut fluvii
:

ctorum Joannis et Pauli, quem prius habuorat ipse. Additideni auclor dc nalunilibus lioc anno

demum

temporum insignibus mutatinnibus dccjue eclipsi solari Anno eodcm, scili;cl xvii die mensis De:

magni per plures dies stelerint congelati et successive tanta aquarum inundalio, quod pontes, imo et turres quamplures subvertit B.

cembris,

fuit eclipsis

solis, et

duravit

quasi per

INNOCENTII VI ANNUS

2.

CHRISTl

1354.

1 .

mors.

De rebus Annus

Italicis

Nicolai Laurentii fuvesta

trecentesimiim,
felici

a Virj^ineo partu quartus et quin-

Apostolorum
sperala;

qiiagesimus supra miliesimum

Indictione septima, insignis est

brachio excelso Ecclesi;e sanctw Dei, favente ipso (irincipe tuis operationibus, sic penitus conteratur, ut amplius non resurgat; et nos
laetitiaj

tum

Ludovici
partis

jubilo in restituta pace Ecclesia;

Ungariae regis in Tarlaros expeditione:

tum

memoratie

ab^-Egidio Albornotiocardinale Hispano, Apostolic;e

Sedis legalo, adversus tyranuos, qui ditionem

Ecclesiasticam supd subjecerant servituti, tropiisis.

Is

Datum Avin. IVid.Aprilis.anno secundo. Navarunt egregiam legato operam ad frangendos ad obsequiuin rebelles, educto ingenti exercitu, Romani '. Promota
Vilerbio ad Urbeinveterem castra a legato fuere, cuiii Joannem e Vico in ea urbe tyrannidis sedem
fixisse

lidelibus, gloriemur, etc.

enim

in

primis
'

sum

edictis

Joannem e Vico sacris percusPatrimonium B. Petri occupantem

,

latiusque tyrannidein proferre molientem

redi-

didicisjet:

qu;e

cum

cincta

fuisset

obsi-

gere in ordinem meditalus, ex Pontillcio consilio

primum mollibus

verbis ad cequitatein revocare

dione, iiertimuit tyrannus, ne a civibus, quorum flagrabat odiis, laniaretur; mollesque aditus ad
/Egidii cardinalis gratiam captans dedilionem fecit
'.

annisusest, ac deinde ejus |ierfidiam ferro

aggressus, Tuscaiicllam et alia loca
restituit
lifex

domare

Ecclesiastico

Ita potitus

Urbevelere legatus cardinalis Viet

imperio
liis

de quibus certior factus Pongratulatus

tilio
'

terbiuin,

mox Marlham
;

Caninum
eliaiii

in Ecclesiae

a legato

litteris est ipsi

poleslatem redegil'
tituli

Narnia

atque Ainelia,

Innocentius, etc. dilecto

tuas,
qiias

/Egidio

S. Clenientis
a

presbytero cardinali A. S. L.
|)er

e.xcussaJoannise Vico tyraniiide, Ecclesi;e imperiis se addixere ' ; Eugubiuiii (juoque a Joanne Cantucio restitutuni legalo
liati
'.

Litteras

significasti

nobis

Tudertini denique conci-

successus prosperos, cjuos adversus abominationis

Ecclesiic fuerunt.
2.

idolum Joannem de Vico, (jui se extoUit adversus omne quod colitur aut quod dicilurDeus, per intercessionem et merita
principis, cujus
suscepisti,
beati Petri

clesiae

Revocalis ad officium his populis atque Ecconflrmata potentia, .^^gidius" cardinalis

servi-

causam agis, benigne recepinius:

Apostolorum de manu Domini

et tanto inde

majora aggressus, Picenuin ex tyrannorum

tute
viiidicare

ineditatus est

dumque

bellicos

ma-

jori exultaviinus gaudio, lantoque ipsi omnipotenti

apparatus apud Fulginates instrueret, convenit i|)sum Gentilis e Moliano, {|ui apud Firmanos imperiuni scelere corripuerat
poteslate
',

Deo gralias egiinus ampliores, quanto per

seque
". .Vt

in

Ecclesia;

minislerium tuum spei nostra; uberi partus initia uberiora succedant, quantoque illa feliciori exitu terminanda siiie dubitalione tenemus. Sic ergo,
ftli,

futurum
fecit

est poUicitus
',

i)03tea

iterum

rebellionem
miiiis, sud

utpote (|uem non divini Nu-

tyranni potentiorismetusiafidus Hdei

laboribus et solliciludinibus tuis operam pro-

seculionis et solertiaj diligentioris adjicias,

ipse

quod
'

.Malth. Vill.

1.

immicus Dei

et

hominuni

in

maiiu

forli

et

Ep. secr.

'

An.

L>.

1.

I.

Ep. nir. vii.

Nic. Laur. c. ill.

Mauli.

Vill.

I.

III.

c. 108. Vit.

' .Maltli. Vill. Ep. secr. p. 130. ' Nic. Laur. Vila; auct. 1. IV. c. 10. Vila Nic. Laur. c. 18. sup. ' Vil. Nic. Laur. c. 18. * .Mallli. Vill. 1. IV. c. 13. c. 18. > Iiinoc. an. 2. 1. I. Ep. cur. Xll. .Matlh. Vill. 1. iv, c. 33

p.

58.

IV. c. 9. Vit. Nic. Laur. c. 18. et luuoc.

'

Tom.

ii.

lom

ii.

'

Tim. u.

Ep. secr. p. 73.

Tuiu.

II.

E|). secr. p. 2i.

'

56/i

INNOCENTII VI ANNTJS
Is erat

2.

CHRISTl 1354.
,

cuslosad officium adcluxisset.

qui

Malatesla

',

Firmum

proferendoe tyrannidis sludio

antea

tum Ecclesia siam exortis ut tum imperiiim Rom. suis juribus, quibus tyranni incubabant,
pari jactura spoliarentur. Caoleros vero tyrannos

obsederat. Ipsum atque Galeotlum e Malateslis Ariminum, Anconam, Asculum, Fanum, Pisauruni, Forum Sempronium, Humanam, Senogalliam,

scelere vicisse

Franciscum Ordelaffum, notat

Vitae

Laurentii auctor,

dum

ait,

illum

Poiitiflcia

dam-

Auximum, Recinetum. atque

alias plnres

natum

sententia, eflutiisse

urbeset oppidain^miliaet Piceno fceda servitute opprimentes, Innocentius in jus vocatos -, cum subire judicium dccinia Octobris, die peremptoria
constituta, atque partos flagitio principatiis Eccleperculit sicT restituere detrectareut, anatliemate

delicatos et conquisitissimos cibps ad

non minus quam anle gustum sa-

pere: sed brevi divinam expertum severitatem atque legati cardinalis arma narrat idem auctor.

Decembris: alqne ^gidio cardinali \ ut Apostolicam in eosdem tyrannos sentenliam divulgaret. ^quarat hos ambitione Bernardinus Polenlanus, qui Ravennam, Cerviam aliaque in Exarcliatu loca Ecclesiae eripuerat ^ Cum vero accersitus in judicium ad causam dipridie id.

De Nicolao vero Laurentio pluribus disserit, ut jiEgidium cardiualem in expeditione Tusciae stiparit, et ab eo creatus Romae senator, avide a populo Roniano triumphantis more exceptus publics
rei

partes dedit

administralionem susceperit
',

jussu

nimirum

Innocentii, qui

dedil imperia
ret
:

^gidio legato V id. Septembris ut ipsum in eo munere conflrmain

ac Nicolao de adepto honoris fasligio est

cendam ad

Pontiticia subsellia se

non

contulisset,

gratulatus,

eumque ad gratum animum

hortatus est,

Deum,

sed missis oratoribus ac litteris plures obtruderet excusationes, Innocentius nieritam anatliematis ])oenam ex clementia Apostolica illi infligere disluEcclesiae ruiuis novos lil . Excitarant eliam in princiiiatusCKmente VI Pontiflce Joannes et Guil-

a qiio ex humili conditione ad

summam

dignita-

tem

'

fuerat excitatus,

ne se inani

gloria efferri sineret, justitiiE vero

lancem

aequis

ponderibus libraret
3.

Innocentius, etc. dilecto

filio

nobili viro

lelmus Manfredianaj stirpis spurii Faventini, ac patriam et circumjtcta loca in suam servitutem
redegerant: qui judicio
postulati
',

Nicolao Laurentii militi, senatori Urbis.

B

Habes,

fili,

si

absque ingratitudine tempora

cum

leges

jam

censurasque Ecclesiasticas habereut ludibrio, ob

spretam Pontiflciam auctoritatem haereseos infa-

exacta recenseas, et pra?sentium instautiam discntias diligenter, unde Creatori tuo devotior

mia

nolati fuere. Ilis faverat ad

audendum

scelus

Franciscus Ordelaffus * una cum Pepulo ' Bouoniensi, ut ex Matlliso Viliano vidimus, votisque nefariis potitus Forolivii, Caesenaj ac Foropopilii
arrepla?tyrannidi Brittenoriuni,MelduIam aliaque '". In euni itaque legibus actum loca adjunxerat establiinocentio, ac publicisedictis denuntiatum, ut eas urbes Ecclesiastico imperio restitueret. Contempsil Ordelaflus dicta die legibus se subjicere : atque ideo Innocenlius, severitatem coactus distringere, analbemate alque hsereseos nota illum
deflxit

semper existas, unde illi ad humiles grates assurgas, undeque persolvas laudalionum debita vota sibi. Ipse namque te multis dotavit abunde virtutibus
ipse te humili loco natum multis praeesse ipse quod debes majoribus benigne concessit aslimare peramplius, cum honorum fascibus sublimatus, et ob hoc ipsum, quasi notiliam tui quai perdens, extra temetipsum inanis gloria;
: :

incaulis
illicita

mullum

surrepit,

vento raptus ad aliqua

fla-

prcrupisses, castigans castigavit te ac

gello ejus diutius flagellatum, a

morte prjeservans,

"

(1).

Aucuparant
ex

hi

omnes

ditionis Ecclesiastica;

invasores lyrannidis corripiendae occasionem

tum

tandem [irffiter spem fere omnium, et contra vota multorum, sub alis Romanfe Ecclesia; matris tuae ad status pristini culmen evexit. Tu ergo haec omnia et alia plura, qux ex paucis, quae scribimus,
potes colligere, ante oculos tuos ponens,

Pontiflcum in Galliissecessu, tuin ex imperii atque Ecclesiai dissensiouibus ; atque ad conflrmandam potenliam earum urbium pnefecluras a Ludovico Bavaro acceperant iique tri-

Uomanorum

Deum

timeas, ipsam honores Ecclesiam

suiierioribus

reverens, affabilis paribus, benignus inferioribus,

pupillo et orphano
sis

adjulor
et

divitem

et

paupeabsit,

stes erant exilus e bellis

'

imperium
=

inter el Ecclei.

rem

pari loco

recipias,

aequo judicio causas

Maltli. Vill.

super

c.

33.

diffinias
Innoc. an. 2.

eorumdem, ne personarum, quod

3 Tom u. Ep. sec. Ms. bibl. Vall. sigu. lit. B. num. 12. p. 334 Ibid. p. 193. et an. 2. 1. i. Mbid. p. 236 et 239. p. 205. ' Pag. 40, el 1 l. ' Tom. ii. lip seci-. p. 137. Ep cur. X. Pag. 39, ^ Pag. 40. Pag. 202 et 205. 2. Ep. cur. vi.

an."

1.

Ep. cur. siii.

noteris

acceptor. Sentiant te justi favorabilem,

miseri pium, egeni propitium, placatum bumiles, mansuelum mites, austerum superbi, rigidum

et

1.

I.

an 2.
18.

lip. cur.

v. "

Tom.

l.

Ep. secr. p

205. Viti

.Nic.
'

Laur.

c.

Tom.

I.

F.p. secr.

pag.

Pag. 174.

>

ll)i(i.

illE Guelforum et Gibellinorum factiones, funesla Italis nomina cadere cceperunt. Cum enim iniperiura ct (1) Per hos annos infests Carolo iV am.ea sacerdolium ad hxc usque tempora mutuas inter se simultales jam iude a Fnderici 1 iclate exercuissenl, ae uunc primuin in imperio dccerlaliaut, taudcm societate c.iivissent; hinc etiam faelum est, ul dua illie fictiones, quaruiu uua pio Ecclesia, ha.'C vero pro Umiullujndi occasiones aucupareutur. Neque enim cessantibus illis dissidiorum causis, vel ipsae pariter convenire cogcreulur, vel alias

quod

Gibelliui et Guelli silueriut, idco

rcs Italic quieveruut,

esl, \it in singulis

c'iuimodo subslituerentur, ex quibus factum

inlellisiiraiis.

cum publicis causis cessantibus, singularum lamen urbiuiu lyranui privalo pjenc urbibus freqnens concursus lieret ad aruia, quemadraoduni cx annalista
Mansi.

INNOCENTII VI ANNUS
conhimaces,
severnni.
re^as,
et
injiisti
,

2.

CHRISTI 1354.

565

clementia temperante,

Ad executionem jiistiti;B posilus juste justilia etenim, si eam ipsius diligens cuab insidiantium
ac
tihi

probissimo viro damna, bona illiiis omnia in id abjue ideo provinciaiii illi dat, ut sexaginta aureorum millia a[)ud Patavinos trape-

converlenda

stos observes, custodiet te, et

zitas exhiberi jnbeal.

Dat.

Avin. XIII kal. Nov.,

faucibus

pmeservabit illtBsum,
si

cicnlur libi \\xc (imnia,

a|uid

tandem adjicum bealo Augustmo

Dat.
i<al.

Pontificalusnostrian.il D.Magiiam aliarum

vel

opum

partem, quas Monsregalis vel in Urbe deposuerat,

attulerat

Deum, ut ipsum et te noveris, supplex ores. Villamnovam Avinionensis dioecesis III

ii

secum

quae in levanda egeiitiura

inopia
millia
',

erant collocanda; ad

centiim aureorum
:

Se|ilembiis, anno
A. Praefectus

diripuil Nicolaus Laurentius

quocirca

Romanae

rei

Nicolaus Laurentius

cii|iiditate

exercuisse justitiam creditus.

Gum

ve-

severitatemia polentioresexererecoepit, eorumc|ue jicentiam reprimere. Staluit etiain justitiae exem-

ro innoxium etiam

plum

insij.'ne

inMonleregali Proviiiciali llospitala-

cruorem securi feriri jusso Pandulpho Paiidulphucci magnae existimationis viro, fudisset ac nova vectigalia Romano populo
impoiieret
ut

rio eiiuile, vel putius apostata,ac

latronum principe,

milites
et

conduceiet

firmaretque
lan-

qui superiori anno coUectis sicariorum ac stipen-

adversus Sabellos

Columnenses polentiam,
:

dinriorum militum turmis plurimis, barbarico furore Piceiium vastarat suique ingenteiii ter,

lum sui odium concitavit, ut ipsum [ilebem commoverint

fossus
',

facile adversarii in

qua

gladiis con-

rorem universae

Ilalia;

incusserat. Agit de his plu'.

tractus, suspensus, ac

demum
fuerit.

a Juda>is

ribus Mattbaeus Villanus

Cum

vero

Romam

se

exustus redaclusque in cineres

Urbana;

conlulisset Nicolaus Laurentiiis, im()acto seu vero

seu falso proditionis crimine, ipsum capi jussit et

torqueri
aliai|iie
;

[)orro rei sollicitus Innocentius ^Egidio cardinali A. S. L. munus injun.xit HI id. Novembris * ut

ac rapinas,

incendia, ca;des, latrocinia,

capitis sententia

senatorem,
magistratus

et
iii

immania crimina fassum

:

ductorem agmiiium atque alios Urberenuntiaret. Pra;lerea ei coin-

damnavit

ila

Monsregalis carnificis

manu exlremo
attulisse
et

Aiigusto periil

% qui moriturus

opes, quas tantis

mendavit' ut Carolum Romanorum regem Romanorum regem Romam accessurum officiis prosequeretur.
5. De divm Otiliw in Germania reliquiis. Comparabat tum iile se ad Augustalia ornamenta

sceleribus pepererat,

mortem

sibi

quecruet

rebatur. Tot vero

delilatis

ille

tantaque flagitiorum
iis

exempla ediderat, ut

Holofernem

Totilam aequasse vel vicisse in litteris ad Raimundiim abbateni S. Nicolai Aposlolicai Sedis inter-

soleiiini poni[)a

accipienda; cujiis varia per GerVenit rex ad civitalem Metensem, ibi diebus permanex comilatu Lulzemburgensi du:

maniam

itinera describit Albertus Argentinensis

'
:

nunlium apud Venetos Pontifex aifirmet ' a Non potest, inquit, latere te, cum longe
:

his verbis
sit

ubi honorifice receptus mullis

sit,

lateque notorium,
soiyinilani

qualiter infelix

ille

quondam
,

faciens ibi
,

Monsregalis de Albarno hospitalis S. Joannis Jero,

desertor observantia; regularis

se

catum et ex comitatu Rarensi marcbionatum non tamen eum receperunt tanquam regem

totum sceleribus pra?cipitanter immergens, congregatis equitibus et peditibus, quos par in scele-

dicentes se soli imperatori ad plura jura teneri. Deinde in hebdomada sancta Reisersberg Alsatiic

libus et in flagitiis similis voluntas et affectio

reversus, ibi Pascha peregil, et venit in monaste-

inquinabat, in multitudine copiosa, diu per mullas partes Italiac,

sed [)ra?cipue per terras Ecclesiae

rium Hohenberg quinto non. Maii, et tumbam B. Olilis! una cum Joanne episcopo Argentinensi
reperto paulisper aperuit, tollens ex inlegro corpoie ibi paitein brachii dextri fldeliter ipsum
,

et rajiiens,
:

Romana; iminediate subjeclas, velut leo rugiens omnia devorarequaerens, distinuit hostiliter et quasi alter Holofernes, imo illo crudelior nulli

recludeiis. Coiitulit se inde in llelvetios

exercitu, utTigurinos, Suitzenses

'

cum
foe:

parcens hos peremit gladio, hos carcere maceravit, hos aiflixit incendio, hos rapina vexavil et spoliis,

eorumque

deralos ad

Alberti

ducis

obsequium revocaret

exilium
puit,
et

egit,

hos depopulatione vastavit, hos in hos orbavit flliis, hos patribus ma:

sed irrito exitu susce[)lus labor. Felicius Herbipolenses, quos episcopus obsidione cinxerat, nieiise
Julio ei conciliavit

tribusque privavit

viduavit nuptas, virgines ratot

conjugatas abduxit, et
,

viduas, |iupiIlos
et

orphanos
et

clericos

religiosos
attrivit
et

laicos

ca-

lamitatibus et [iressuris
juriis,

Uicessivit in-

Pacare Germanicas res studebat, ut llalicam expeditionem ea cura solulus conflcerel com()ositisque demuin cuin Ludovico Bavaria; duce
:

ipsam

Romanam
et

ac alias Ecclesias ia

bonis et juribus ac rebus

ut impiuin
Clirisliaiio

earum dainnis

atfecit,

rebus, trecentis tantum sli(iatus equitibus Aquileiam, indeque Utinum decima quarla Octobris
die
1

illum populo

flagellum Dei Totilam, in

impietate ac

[lervenit
Coctus.
hist.

"

cum
c.

()rius

ab Aposlolica Sede
1

debaccbantem

sievitia superarit, etc.

late niotiiiii

Subdit se miseruruin piestatuisse ad rcflcieada inflicta ab im-

I.

ix.

12.

jiatih. viil.

iv. c. 23.

3
I.

Malllj

Vill. 1. IV. c.

2B. Vila; Nic

.Mb.

'

IX. c. 12. Albert. Arg. ia Cliroo.

5 Ibiil. [).

2i:..

Laur. auct. c.
*

ull.

Tom.
iii

ii.

Corlus. bist. Ep. secr. p. 87."

.\ri:.

liosq.
.Mallli.

I.

'

Alb. Arg. iu Chron.

.)ls.

in Chroii.
Rebiiorf.

Ccsta liiuoc.
Auiial.

Vill.

1.

iNic.

Laur

e.

J2

IV. c. 14,
^

Ib, 10. Corlus.

].

l^. c.

1.:.

Vita

hial.

XI. c. 1.

blbl. Vdt. siga.

Corlus. nuui. 2040. Mallh. Vill. 1. jv.

VI

apud

Tonj,

Ep, sea. p. 125.

c.

27. Uebdorf. iu Aunal. Alb. Arg.

Chron. et

alii.

566

INNOCENTII VI ANNUS 2.

CHRISTI 1354.

oratorum suorum opera ingrediendse Ilaliae poteslatem impetrasset, ut referl Mattlisens Villanus '. Adjunxit se Carolo socium illiusfrater patriarcha
AquileieMsis
'

nientls occursu dulcissimerecreavit: tantoque nos ampliori gaudio, et copiosiori exultatione perfudit

uberius, tantoque petitionis bujusmodi favorabi-

cuni quo magnis itineribus

:

Pata-

exceptusque quarta Novembris die perhonorifice, confirmata Carrariensibus Pa-

vium contendit
(avina

promptius exaudilionis impetravit effectum, quanto liinc universorum generalia commoda,

lius et

largiente Deo, nascitura probabili ratione confldi-

priTfectura,

Mantuam

iter est

prosecutus,

mus,
dia,

et parlicularia Ecclesiae

memoratai compenutilitatem re-

Scaligeris illum intra Vicentije aut Veronae mcenia

adniiltere recusanlibus ac metuentibus ne ab ipso

quns nihilominus

communem

spiciunt, ipso propitio proventurasinedubitatione

exauclorarentur.
6. Carolo posiiilanti ut per legatos Pontificios

speramus.
7.

Post gratias igitur in humilitate spiritus

coronaretur limocentius respondet.

Ilaliam Carolus,

Ingressus

devote redditas, et laudationum vota debita persoluta ei

,

Theodoricum episcopum Minqui oratorem ad Innoceutium misit densem jusla ei de suscipiendo Roma> imperiali diademate vota exponeret, et legalos cardinales ad id rau,

per
et a

quem

reges regnant,

principes

quo omnis ad imperii Romani culmen

imperant,

potestas est, quique te

evexit,

quod

pra3stante

ipso dies nobis desideratus, dies qui exspectalio-

quo Pontifex honoriflce nus mitli deposceret exci-pto, Carolo de fausto adventu estgratulatus % seque ob rerum molem ad conferenda illi ornamenta imperialia Romam adire non posse excusa:

nibus nostris terminuiu posuit, serenus illuxit, quosdam ex tratribus nostris sanctae Roinana) Ecclesiae

cardinalibus, quos honoris et status tui et

experientia

tuorum

multa

palpasti

sinceros et

vit

verum
a

legatis regii honoriscupidissimis

iri
:

eam
filio

fervidos zelatores, ad hujusmodi unctionis, consecrationis et coronationis, auspice Deo, celebrila-

provinciam a se demandatum
Carolo regi

tris

Innocenfius, etc. charissimo in Cbristo

tem

agendaiii, feliciter

duximus statuendos; ut

Romanoriim

illustri.

Licet

fama prajnuntia, quae venerabilis

fra-

noslri Theodorici episcopi Mindensis advenet

tum,

litlerarum tuarum prffisentatioiiem anli-

cipans, optabilem nobistuumiu Italiam transitum animum nostrum per dies aliqnot divulgarat vehementer ad gaudinm excilasset, et continuis incremenlis adaucla sic fnlem adstrueret, ut de
,

quod, urgentibus negotiis variis praepediti, nequimuscontradesiderii nostri vota personaliter exsequi, hoc ministerio eorum, agentium nostri vices officii suppleatur et nihilominus dilecto filio nostro ..Egidio tituli S. Clementis presbytero car:

dinali Apostolicaj Sedis legato

lilteras,

per alias

nostras
effica-

quas

tibi

defert

idem episcopus,

citer scribimus,

et

mandamus eidem,
opportunis

ut efficaci-

rei

nou deberet ambigi veritate tameu quia hoc humanae cupiditatis inest affectui, hoc habet communiter proprium, quod in desideratisquibusque rebus moras non palilur, imo ceieritatem ipsam
;

bus

tibi adsit auxiliis,

assistat favori-

bus, pra>sidiis faveat, et consiliis te

dirigat et iuformet . Extant eae ad

salularibus

diualem coinmendatitiae
tiflcio
a
,

littera;

yEgidium carin Regesto Pon'

quasi reputat tiirdilalem, suspendebat et augebat in nobis qiiodammodo considerationibus alternis

quarum

haec

praecipua sententia

est

Cum,

sicut ad le pervenisse

jam credimus, chaDeo dirigente, de-

conceptam lalitiam tuarum exspectatio litterarum. Cumque in re hujusmodi mens avida, variis opinionibus ;rstuaret, et nunc his rationibus victa consentiret famaj relalibus, nunc vero considerationibus motacontrariis in ambiguumdeclinaret tandem supervenit idem episcopus, qui nos de ipso tuo transilu (quem Deus faciat esse felicem)
litterarum
JLetanter

rissimus in Christo Dlius noster Carolus rex Ro-

manorum
scenderil,

illuslris in Italiam,
et

pro coronationis, consecrationis et

inunctionis suaecelebritate,

more Ccesarum Romae,

feliciter,

auctore Deo, solemnizanda

sit

Deo

propitio,

venturus; volumus ut

eum

sicutopus

manuum

Rom.
liis

EcclesiK consiliis informes et dirigas, auxi-

tuarum

(quas et

eumdem

episcojium

foveas, ac favoribus ei efflcacibus et opportu-

admodum

j^Iacideque

viv;e vocis attestalione certitlcans, et

suscepimus) ac ad uuctionis,

nis assistas. Dat.

Avin.XI

l<al.

Decembris, an. ii.

Favit Carolo .Egidius in corona im()eriali susci-

consecrationis et coronationis tua;inBasiIica prin-

Apostolorum de Tlrbe (auctore Deo) feliciter, juxta imitandas antiquorum traditiones celubranda solemnia concedi magnitudini tua? cardinales alicipis

duelles Ecclesia^

Carolus ^Egidium ad peredomandos magnis auxiliis inslruxit, ut sequenti anno visuri sumus. Regredimur nunc ad litteras Innocentii, qui ipsum his
liienda
:

ac vicissim

quos, modeste,

sollicite ac

prudenter exposcens;

verbis ad

ornandum

virlutibus imperiale

fasti-

velut bonus de longiuqua terra nuntius,

animum

giuin, amplificandam fldem,

tuendam Ecclesiam,
,
,

nostrum, successus prosperosamantissimi filii, ac patroui et defensoris Eccksiae coucupita iiriesidia

sitienteni,
scilicet

reiirimendos improbos, haereticos exscindendos,

obtereudos rebelles
regiis studiis

quodam

quasi potu aijuae frigida?, tui

cunctis gentibus recenter ve-

desiderati

Deum
suppliciter

viduas inopes orphanos prosequendos est adhortatus * itaque boiiurum operum directorem
,
:

exoramus
secr. p. 215.

et

pelimus, ut ipse in adjn-

'

Maiii. viii.

1.

111. c.

m.-

Lib. IV. su|icr c. 27.

^ Toiii. 11.
'

tp. secr. p. 213.

Tum

II.

li[i.

ll'id.

p. IVi.

INNOCENTII VI ANNUS
liiriuni
tiiiini propitius dignelur intendere, el ad ponderis sareinam ad laudem ejus, ipsiiis

2.

kal.
9.

CHRISTI 1354.
adliibeas

567
fidem.
ii

tibns

tanti

XI

plenam Decembris anno

Uaiuin Avinione
liltercv

o.

honorem
sliani
tiae
tuffi

Ecclesi.T,

ac

prosperum statum Chrimenlis tus oculos gralia

te

populi porlandam utiliter, humeris poten-

ficis.

Consulturus etiani rogiis lionorihus Innocum

Carolus anlequam aurea corona
ferrea in

De

tribiis cornyiis

Cmsareis

Pnnli-

robur

adjiciat,

centius,

suc-e

viam dirij^at prosperitatis elpacis anf,'eUim suum, qui comilalus est TobiiT? filium, tibicomitem tribuat cuncta tibi
visiiationis illustret,
:

in

Roma; ornaretur,

Insuhria cingendiis

esset in Ecclesia B. Joannis Modoetiie

ab archiepi-

adversa summoveat, concedal prospera aspera convertat in plana, anle te contumaciuni cervices
,

scopo Mediolanensi, alque in ea re aliquce occurrerent difficullates; l'ontifex, utpote ad quem pro

lemporum
spectiit,

ratione veteris moris

iminutandi jus
et

huniiliet, conterat elata

jiciat

cornua superborum, sub:

Carolo |iermisit, ut Ires patriarchas Con,

jugo tuo collarebellium

:

in

manu

tua, qnae
tibi faciat

stantinopolitanum
chis ipsis
postulati

Aquileienseni
:

Gradensem

bella volunt, dissipet gentes

subditas

in ea celebritate adhiberet

de (]uo etiam patriarapices

omnes Cdiam

ipsins nationes imperii, augeat fidem, pertollal,

imperia dedit', ul a Carolo de ea re

ferre;e

cunclis

mundum

purget erroribus

corona;

illi

conferrent.

diesque tuos et longcxvos faciat, et in optata tis et corporis pace disponal.

8.

men-

Cavit

tamen Mediolanensis
ne quid detrahi
,

Ecclesiae juribus ac

dignitati,

ijisi

inde censerctur

Eia ergo, inclyte princeps, excita Caesarei

Innocentius

elc.

venerabilihus fratrihus

throni polentiam in

manu

forti

et

excelso bra:

Constantinopolilano et Aquileiensi et Gradensi patriarcbis.

chio

conculcatam erige Ecclesiasticam liberlatem Romana; ac aliarum Ecclesiarum jura custodi

:

personis

earum pro reverentia illius, cujus ministri sunt, honorem impende, et jura earum eripe de manibus direplorum ut proberis charitate filius, patronus effectibus, et operibus nomen im,

ditio,

Antiquorum servavit posteris imitanda traquod Romanorum rex in imperatorem postmodum promovendus, antequam imperiale susciM

pleas defensoris.
perii

Resarcire lacerata ejusdem im:

piat diadema, corona du(ilici myslice insignitur, quaruiu priinam, argenleam videlicet, in Ecclesia B. Mariae de Aquisgrani Leodiensis dicecesis per

latera

satage

ruinpe vincula tyrannicae

manus

archiepiscopi Coloniensis, qui est pro temscilicet

potestatis: leva in nationibus

virgam
sidio de

eniitte

fac

signum virtutis tuae, populum tuum salvuin, et

pore suscipit: alteram vero

Ecclesia

ferreani, in

protege plebem, ut

ipsi potentia; tuae salutari pra?-

Joannis de Modoetia Mediolanensis dioecesis Cssareo capili Mediolanensis antistes imB.

prisco moresoleindiadema hujusmodi materialiter aureum de manibus Romani Pontificis, vel alterius, cui Pontifex idem ad id committendum duxerit, in Basilica principis Aposlolorum
ponit.
his peraclis
niis, rex idein

jugo inveleratae servitutis erepti, et conseculi quasi novae beneficium libertatis ac pacis,
Iffitentur corani te

Ac deinde,

Romam

corde perfecto,

et

non
in

sit

timor

ulterius in finibus

eorumdem. Deduc

semitam

niandatorum Domini gressus tuos, et in ipsius, qui sanctus permanet in saeculum saeculi, limore
persislens, esto in justitiae administratione sollici-

suscepturus accedit, ut hac

rus,
et

triplici varietale

decoac

sub
,

triplicis

figura

mysterii sancta^

tus

eslo pietatis

amicus

esto,

qua thronus
:

re-

individu;c Trinitatis signaculo insignitus et adjutus

gius roboratur, clementia) custos

diic

esto misericoret pupillo

:

auxilio

triplicata

mundo
et

pretiosa

munera
signat

observator

esto adjutor

orphano

conferens, eloquentia
nitor argenteus,

sapientia,

quam

indigentibus subveni, succurre egenis, oppressos

releva,

gravatos allevia,

affliclis
;

compatere, reet considerans,

fove

debiles, miseros consolare

insanam ha;reticorum repriniat et confutet audaciam et malleo forlitudinis, quam ferri duritia denolat, conterat cornua elata rebel;

quod ad bonorum laudem nialefactorumque vindiclam, gladium a Domino suscepisti, adjuva bonos
prosequere favoribus jnstos, adesto pra;sidiis mansuetis acin facinorososetreprobos,
auxiliis,
;

hum

et praesidio potentia;,

quani fulvor metalli autuealur.

rei pricfigurat, libertatem Ecclesiasticam

munera, bis maxime opportuna temporibus, largiente Domino, conferenda

Ad

haec sane

temperanteclemenlia,zelumtuaeaccendasetacuas ultionis, ut juvanle Deo sic terreni regni gubernaculis praesidere possis utiliter, quod post hujus
occiduae
vitae

salubriter et copiosius eroganda, charissimus

in

Christo filius noster Carolus rex

stris,

Romanorum

illu-

prout

sibi speciale

decus principum fides

cursum exceptus Abrahae

sinu inter-

esse choris Angelicis,

gloria;

cum

beatissimis spiritibus

((juam ex genere derivat) indicit, sincera; mentis contirmat integritas, ac virlutum amor et studia

Conditoris assistere, ac pra^sentem

majeconsi-

statis divinae inlueri

stit

faciem, in

quo summa

persuadent, accendens Christianissimi animi sui zelum, velut princeps Calholicusse accingit et
:

nostrae bealitudinis,

merearis. Caeterum

ad

post susceptam per

eum hujusmodi coronam

ar-

honoris et status tui promovenda jugiter paternis

studiis

genleam
ferrea et

intravit

jam

potenler llaliam, ut corona

incrementa ex aflectu charitatis iutima; promptiores eidem episcopo commisiinus aliqua magnitudini tua; viva; vocisministerio exponenda,
rogantes ut ipsius episcopi, pro parte nostra rela-

diademale (bujusmodi ordine servato)

susceplis, ac unclionis et consecralionis sua; so-

'

Tom. n, Ep.

secr. p. 214.

568

INNOCENTII VI ANNUS

2.

CHRISTI
:

135'l,

lemniis, auspice Deo, rite ac felicilcr celebralis, ad deforniati reforniationem imperii et ruinas, quas in eo mtilliplicavit exacti malilia temporis,

enumeratae ac demum iu iios versus, quibiis humauffi felicitalis ludibrium detegitur desinere
:

reparandas sicut necessitas exigit sub assistrice

dextera Domini se impendat utiliter, et Romanac
Ecclesia;

QuiJ

niihi divitiic, quiJ lala palatia prosunt.

Cum

mihi

sufliciat

quod parvo

niarfflore

claudor?

matri sua2
patrocinii

filialis

diiectionis
prffstet

affoctum

exbibeat,

debiti

oflicium, et

Ut vero

is

tyrannis successerat,
ei

ita

tyrnnni
,

defensionis optata prajsidia devotus impendat. 10 Sed quoniam corona ferres traditionem
et

qui ipsum vicere sceleribus

successere

Mat-

thaeus, Bernabo, et Galeatius nepotes,

quos pro-

impositionem hujusmodi

alibi,

quani in dicla
Mediolanensi

nepotes ex Stephano nepote vocat Matthaeus Villa-

Ecclesia S. Joannis, et ab alio,

quam

nus

'.

Ad
*,

arcbiepiscopo celebrandam posset forsitan dilecti

lilii

dedit

eos vero Pontifex consolatorias litteras ipsosque salubribus pra^ceptis instruxit,

Roberli electi Mediolanensis voluntas (quod

impotentia suadere
;

ul divinum

timorem amoremque insererent

ani-

absil) vei

nos, cupientes favere

mis, atque ad confirmandam dignitatem concor-

nieniorati regis in bac parte commoditatibus in quibus utilitatis publica; incrementa sjte fertili confidimus promovere fraternitati vestrffi per
,

diam
cita

cum

Carolo rege
,

Romanorum

inirent. San-

pax est

quam

Augustali indignam fastigio

Apostolica scriptacommitlimusetmandamus quatenus,

si

|)ra?falus
officii

electus
sui

requisitus nequiverit
in traditione ac

aut noluerit

debitum

impositione coronffi forsan exsolvere meniorata',

vos vel duo aut unus vestrum, qui super hoc ab

eodem rege

fueritis requisitiseu

etiam requisitus,

'. Antequam Mantua discessuin ob eam celebritatem ornaret, Gambacurtae praefecti Pisarum veriti, ne concitata seditione a populo Ca.'sarei nominis studioso exauctorarentur, inissis oratoribus *, se suaque Carolo subjecere ea lege, ut publicae rei gubernaculis non pellerentur, triginla aureorum miiliain apparatum conferendi

fuisse Villanus ait

prsedictam coronam ferream in

vel alia Ecclesia, sicut,

eadem S. Joannis rerum et temporum com,

imperialis insignis, tolidenique alia pro asserendo

sibi Lucffi

dominatu

polliciti.

moditate ac opporlunitate provida consideratione

pensatis
,

12. Petrarchcc oratori

pro pace

inter Venetos

expedire viderilis

auctoritate

nostra

(servatis alias soleninitatibus,

quaj consueverunt
ac imponere

Agitavit
Mantuae

ac Genuenses respondet Venetorum

^

dux Dandalus.
rex,

etiam Carolus

Romanorum

dum

iu tanta celebritate servari) tradere

substitit,

inter Venetos

ac Vicecomiles,

sludeatis. Per boc

nensi, qui pro

ipsius

autem arcliiepiscopo Mediolatempore fuerit, aut aliis, qui se in impositione ac traditione coronae jus babere

partisque utriiisque

foederatos concordiae

nego-

lium, quod antea Pontifex Avenione, excitis Vene-

torum
Adducit

ac
:

Genuensium oraloribus, promovere

sed novae suborta res illud dirimere.

prKlenderent, ac pra^fats Ecclesiai S. Joannis, quoad liujusmodi coronam per reges Romanorum, qui pro tempore fuerint, ab eisdem arcliiepiscopo vel
nis
,

studuerat
iu

crimen Villanus
:

Genuenses, qui
inferius,

elati

ex parta victoria, de
tarint conventa

qua dicetur

immu-

aliis et in pra:dicta

Ecclesia S. Joan-

inducia} vero confectae a Carolo

prout ad eos

pertinet,

suscipiendam suis

rege ad

mensem Maium
eo

insequentis anni, quo

imperialis

temporibus, nullum volumus

generali. Dat. Avin.

alias pra-judicium Decembris, anno ii . dl. Joannis archiepiscopi Mediolanensis mors. Excesserat paulo ante iv Octobris e vivis Joan-

excurrente

tempore

inunclionis

lial.

poinpae celebrand;c vacaret. Consuluisset felicius

Andreas Dandalus Veneti

flexisset

nominis
:

dignitati,

si

ad pacem

animum
obiit

quo illum tempore

nes arcbiepiscopus Mediolanensis, cui Robertus successor erat datus, morte repentina abreptus,

Petrarcba, qui pro ea exstinguenda discordia oratoris

tiis

etiam

munus

his gravissimis senten*

:

qua interdum justum Nunien insignes improbitate bomines afficere, docet Annalium series cujus
:

ad funestum bellum sopiendum stimulabat

Andreae Dandulo Venetorum duci.

moitis genus describit Mattha^us Villanus

',

enalo

Cum jam
nostris

bis acie

decertatum, jara Helles-

nimirum

in fronte carbunculo,

quem cum parum

pontiacum
cladibus
veri esset,

aequor

atque

Tyrrbenum

geminis

curasset, jussissetque ferro exscindi, repente eo

infectum, et jam

siinillimum

amputato exaniinem concidisse, neque animas suk

saluti consulere, aut rite procurari

sacramentis

lentescere, ab boc
lis

irarum flamnias longo cruoris imbre nuper Italoruin maximo, Gde-

potuisse, illumque ingentibus vitiis notat, fuisse

heu

sed inefficax tractator pacis ad te civesque

luxu ac deliciis dissolutum, tumidum superbia, proferendajque tyrannidis cupiditate Ecclesiam cppressisse, quod in Bononiaj invasione vidimus.

tuos missus, quibus nec dux

usquam

consultior,

Meminit Ms. Vaticani auctor * insculptum sepulclirali marmori insigne Epitapbium, quo singula ejus gesta recensita, et urbes, quibus imperitavit,

nec gens uUa tranquillior, quanta pra>sens in consiiio, cui preesides, quanta tecum solus in thalamo verba feci, puto propter vicinitatem adhuc (ut ita
dixerim) in auribus tuis sonet.
1

Nequidquam
Ep. secr. pag. in2.

ta-

V.M\\. Vill. l.ix. c. 3S.

Vill.

MaUh.

Vill.

1.

IV. c. 25, Corlus. Uist.

I.

x. c, 7.

3 Mdllli. 2

Ms. Dibl.

6 Ibid

c.

38.

1.

IV. c. 38.

Toiu.

II.

* Ibid. c.

35.

' Ibid. c.
1.

29.

Pc-

Andr. Dand. apud Pelrar. var.

u. 3.

Vat. sigD. nuni. 2040.

trar. lib. var.

Ep.

INNOCENTII VI ANNUS
men, naiii moduni
et

2.

13.

CHRISTI 1354.
s.Tviliae,

569
V
kii. Junii iicc<'liv<>.

procerum luorum,

et

qnod

niiniin

tiicnta

elc. Vule,

in

stiipen, pectus eti.im

tuum

saliibribus

Haec Petiarcha.

monitis, precibusque

jnstis.iniis beili

fervor alqne
:

At

illi

dnx Venetorum parta jam

in Calari-

arniornm fra{Tor obstrnxerat . Et infra Accesserat ab Aquiione quoedam novarnm rerum aura pertenuis, qnae licet adversus id, quod intendebant flaret, perfeceritcine qnod tiiiiui (pace sit dictum tna) tantam tanien gravilatem aveitere ac saniora dissipare consilia non debebat. Uuousqiie enim miseri in jugulos patriae, et in publicam necem barbarica circumspiciemus anxilia?quousque qui nos strangulent prelio conducemus?
Et infra
ferat.
slis
:

tano sinu superiori anno victoria respondit iii haec verba Ad ex|)Iicandam cum Januensibus
'
:

causae

nostrac

justiliam

non nimis innitimur,

accumulata
felicitas

quam

ipsa ex se veritas salis nota et prosperorum

snccessnum
abundantius

cKlitus nobis

sunt

professae . Faverat

quidem
cae-

Deus superiori anno Venetis,

lestes iras, rejecta

cum Genuenses
:

pace concitassent

sed

eorum

calamitatibus non edocti Veneti, deceptique fugienlis felicitatis

noii amplex;i pacis consilia luerunt

Nostiexpertus qnid pax,quid bellum seciim Vidisti faciem utramque forliinae. Victi fui:

umbra, poenas gravissimas ob de quo ha;c

; :

habet Petrarcha
fuisse
vicli,

'

Beilo

cum

Januensibus sus-

et vicistis

quamvis ut

est

mens hominum

cepto dicam an deteclo, latens

enim bellum de-

indomita vincendique pi\Tcupida, primnm forte negaveris, non conlendo : nt viceritis semper compnta, quaeso, quid libi, quid reipublicae victoriis accesserit. Minus profecto auri, minus est
sanguinis, et (juod pessimnm est, plus sceleruin ac maiornm. Qua; si vicloribus accidiint, quid sperare debent victi ? Incipe jam, precor, in hanc

nunquam puto, intra brevetempus primum mox viclores, rursum majore proelio victi
Et infra
:

siint b.

Utinam dux Andreas,

qiii
:

re-

rum summae tunc praeerat, hodie viveret exagitarem eum litteris, et omnes aculeos inciilerem,
ac tota uterer libertate . Et infra Uti enim fortunae testimonio solebat , nec dubitare quiu sicut illa prosperior videretur, sic jiistior causa
:

rem
si

ocnlos aperire, quos vigiiantissimos ac lynsi

ceos habes in caeteris,

damni quam
flagilii
si

lucri plus,

plus mali
boni,

quam
si

boni, plns

quam

virtu-

tis, si

lucri nihil in belio est,

contrario-

sna esset . Et infra Seu morbo corporis seu animi praeventus, quod per eos dies, conlra suam atque omniuin fpem animosissime ad littusVene:

rum
tibi
illo

infinita congeries, desine oro jain

tandem

et

tum
sit.

etiam, cui ex parte Trojanus est sanguis, ab

ipsa eadeiii quam penitus victam atque exterritam existimabat Januensiiim classis acces,

duce Dardanio dictum puia

Ptojice tela

tus
manu, sanguis
ineus.

Pnx
nisi

ulilis est
illis,

saria,

ambobus, imo cunctis necesqui rapto vivunt, et exiguum

:

Huic tuimiltui dux ipse prster morem armainterfiiit nec post eum diem fere aliquid gessit, quasi festinans impendentibus caput malis malura morte subducere . Et infra o Post quae stalim apud Achaiae insulam, cui Sapientia; nomen est, Veneti ab eadem illa vaga classe Janucn:

censnm multo menantur sanguine nus hominiim, si tamen homines

iiumani nihil
est praeter effigiem.
et

immane

ge-

siuin

sunf, qiiibiis
qiii in-

eum

Hi sunt,

deprehensi, ingentique prcelio fusi sunt; honorern duci oiilimo deferente fortuna, ut, sicut dixi, delatam patriae suae cladem in carne
pnsitus

fami slipendio calamitosam trahnnt jure ilaque pacem,

:

miserain vitam
pace

non

videret. Cerle ubi potissimura vince-

et in

famem

reiilur divinilus evenisse crediderim,

quo

scilicet

metuuiit, belluni amant, et hipi velut ac vultures

strage

Hisne tu belluis

hominum ac cadaveribus delectantur. morem geres^.-Eque carnem et

:

vocabulo loei saltem reliqui duces admonerentur, ut sapientiam quain fortunam sequi maHent, et a rafione abcuntibns rerum elicerent argumenta .
Consentiunt Petrarchae Caiitacnzenus % Matlhaeus Villanus ', et alii, qui fusius cladem illam Venetoruin describnnt adduntque ' datum corvorum
:

c;csorum exuvias esuriunt aeque sanguinem sitiunt atque aurum . Et infra a Quid exspectas igilur? Ad cor redi,etsi
:

externi displicent, tnos aina

in
et

si

qiiid
est,

animo

rubiginis,

si

quid odii

autem fnrle amore patri;e

inter se concurrentiuni,
tiuin

suoque cruore aspergenfriste

Venetam classem,

malornm communium
:

miseratione deterge.

sus

Genuam

prassagium. ReverPagaiiinus Auria Ligustics classis

victoria;

Nec libi persuadeas, pereunte Halia, Venetiam salvam fore est enim pars illius, et natnra partis
ea
est,

praefectus

non diu

gloria

frui

licuit,

paulo enim posl ejus amiilitudo in titulum sepulchri abiit.

14.

ut sequatursui lotius vel subsistentiam vel

sa^pe
in

ruinam. Hoc tecum

optime,

recogitans noli, diix

rernm summam
miserum

extremum adducere,
vincere sceleratum,

p.ipa.

AragonicB regi Sardns subjicienti scribit Ncc modo Auri e mors, verum etiain
in

ubi

et vinci

est, et

adversae
laelitiam

Sardinia

res
'
:

effusam
insigni

eoque ipso miserius est, quam vinci. Melius in nostros hostes, quibus utinam careremu?, quain in nosmetipsos haec tela verterentur. Meiius hx divitiae vel necessariornm praesidia bellorum, vel pacis fuerint ornamenta, quam voluntariae instruAnn.

temperarunl
'ib.
1

Genuensium enim miHtari

Petrarch. vsr.
I.

A,u.l Pe'r.ircli.

.wili.
5 C.

var. lib. Ep.

IV. c. :i2.
1.

iti.

Caniiic

.M.iUii. Vill.
1.

Bizar.de bello Venelo

21
et 34.

'i.Fcict.

vii.

'

I^p.

iv.

c.

.):!.
1.

Ma:th.

Vill.

iv.

ToMUS .XXV.

Ravn. VI.

7-2

570
dolo usus Petrus rex

INNOCENTII VI ANNUS
Aragonnm, cum amissa mamense Julio ad Novembrem,
erat,

2.

CHRISTI 1354.
',

Neapolitaiius

redeuntibus ultro ad
qiio felici

illius

obse-

xima

insulae parte, a

qiiium proceribus ac populis, qui ferro domari

arccm, cui Loiera

\ictoria,

nomen

pressisset

obsi-

non poluerant. De
ipsi esl

successu

Pontifex

dione, cerlior factus de Geiiuensium in Oiiente

gratulatus

pt.Uicitusque sacroruinusum,
resti'
:

mox famam
;

sparsit contrariam, deletos

qiio privata fuerat

ob perdiiellionem insula,
re extaut subjeclae litteraj

mari Genuenses paratu bostem delusit qui metu consternatus defectionis a Genuensibus consilia iniit. Rex vero retepta Loiera, adacto in sua veri)a Arborese regulo, alque arcibus milite, telis et comnieatu
atqiie ingenti laetitiaB effnsfe ap;

tutuni
a

iri

qua de

Innocentius, etc. venerabili fratri archiepi-

scopo Neapolitano.
Dudum tam per felicis recordationis Joannem XXII primo, qnam subsequenter per piae

egregie munitis, victorabscessil. Favit in ea expeditione Pontifex Aragonio, ut Sardiniam et Corsi-

memoriaj Benedictum
tit.

XII

Romanos

Pontiflces

praedecessores nostros, ac bonae memoriae

S. Priscae

Gotium

cam

liberalitale Sedi Apostolicae acceptas ex Ge-

nuensium manibus vimlicaret, dimidiam enim

decumarum

Ecclesiasticarum in

iis

regnis trien'.

presbyterum cardinalem, tunc jiatriarcham Constantino|iolitanum, et Raterium eiiiscopum Vasionensem Apost. Sedis nuntios auctoritate litterarum dicti

nio colligendarum partem attribuit

Detulerant

pra'decessoris Benedicti

paulo ante soleinni ritu Cbristi vicario clientela-

adversus detentores
et

et

habitatores insulae Siciliae

rem sponsionem

Petri oralores, veteresque pactio-

aliarum eidem insuiascoliaerentiuin insiilarum,

nes, a Bonifacio Vlll

Jacobo regi diclas, sacra-

mento sanxerant, de quibus Monumentum hoc

extare voluit Innocentius

stri.

el Ecclesiam eamdem spectantium, propter detentionem insularum ipsarum, ac rebelliones

ad nos
et

inobedientias

per

detentores

et

habitatores

Innocenlius, etc. Petro regi

Aragonum
filii

illu-

eosdem contra

dictos praedecessores et Ecclesiam

Significamus

tibi,

quod
et

dilecli

nobiles

viri

Lupus de Gurrea
tui,

Bernardus de Thous,
procurate

commissas, diversi processus, diversas excommunicationum in singulares personas et interdictorum in easdem insulas promulgatas poenas el
sententias continentes,

milites Oscensis et Vicensis dioecesum,

tores el nuntii

successive

habiti

extite-

habentes a

ad iiifrascripta

omnia plenum,

sufficiens et speciale

mandatum

autem, sicut per litteras et nuntios charissimorum in Christo filiorumnostrorum Lurunt.

dovici regis et Joannae reginic Siciliae illustrium

Cum

per patentes Iitteras tuas, sigillo tuo regio in pendenti sigiliatas, et publica

manu

facie a|i|)arebat, in nostra et

prima fratrum nostrorum

scriptas, ut

nobis nuper innotuit, nonnulli comites, barones,

nobiles et milites, necnon

quarumdam

civitatum
et

pra'sentia personaliler constituti,

obtulerunt se
tenes in

communia,

et

quamplurium terrarum

castro-

paratos nomine tuo nobis pro regno Sardiniaj et

Corsicae,

quod
et

a nobis el Ecclesia

Romana

feudum,

pro quo noster etipsiusEcclesiailigius

vassallus txislis, facere ligium

stare fidelitatis debita)

homagium, etprejuramentum juxta formam

siam

conventionum habitarum inter eamdem Eccleet claraj memoriae Jacobum regem Arago-

num avum tuum

memoralo Jacobo

in concessione de ipso

regno

regi

per

eamdem

Ecclesiam

et quod nos hujusmodi oblatione procuratorum tuorum audita benigne, ipsorum ac subsequenter de mandato noslro lectis convenlionibus ipsis coram dictis procuratoribus seriose, ipsisque illas quo supra nomine se offeren-

dudum

facla

aliorum locorum universitales, ac singulares personae tam clerici quam laici de insulis supradictis, quae a nobis et Ecclesia Romana sub homagio ligio tenentur in feudum, diviiia inspirante gratia, pedes suos ab invio retrahentes erroris, saniorique ducti consilio ad nostram el Ecclesiae ac regis (utpote ejusdem reginae viri) et reginfe praedictorum obedienliam et mandata redierint, et reliqui, annuenle Domino, sperentur de proximo redituri, nos admodum de hujusmodi eorum conversione gaudentes, ac volentes eis
et

rum

more

patris benevoli Apostoiicae pietatis

januam
i|isorum

reserare et de circumspeclione tua gerentes inhis

et aliis in

Domino fiduciam specialem

bujusmodi
et

tibus servaturos; nos ab eis hujusinodi

et juramentuui juxta tionum recepinuis praedictariim, in testiinoniiim receplionis hujusmodi m; gnitudini tuae prcTsentes lilteras concedentes. Dat. Avin. U kal. Februarii,

homagium hujusmodi formam conven-

etiain

regis ac reginac in hac parte supplicationi-

bus

inclinati, onines

quoscumque

alios processiis , et infra,

noslra usque ad

unum

suspendi auctoritate annum a data pra;sentium

compiitandum (quoad

ipsos duiitaxat, qui

et alios,

jam ad
liberam

anno

ii

Monuit eumdem 15. De regno Neapolitano. regem Innocentius ', ne ad principum Aragoniorum, qiii Trinacria;' coiitra las insideliant, gr.itiain, Joannam reginain bello lacesseret maxima uim
:

dictam obedientiam redierunt, inlra dictum annum redierint)

frateriiitali

qui eliam
et

pknam

tuse

concedimus lenore prKsentium

facultateni, etc.
bris,

Dalum Avinion. X

kal.

Decem-

anno

ii

.
*

insulai Sicilia3 parle iiolitus erat

Ludovicus rex
<

Consuluit Ludovico regi Pontifex

Mallli. Vill.
1.

ut in Calaseci'.

IV. c
ilivcrs

2 el 3.
for.

Tom.

ii.

'

Lib.

II

X.\ix.

M.fcell. p. 121.

An. 2

1.

il.

lit.

divci'5.

form. Ep.

5 ,\ii

2.

I.

II.

lii.

Kp. crcsxxii.

Ep.
'>

p. f)3.

Toui.

ii.

Ep

isef.

Tom.

11.

Ep.

S'.ci'.

p. 'iS.

p.

103.

INNOCENTII VI ANNUS 2.
quo ad recuperandum avilum incumberet. Verum hos secundos successus nonnulli ad versi confuderunt subiiiiss;t! enim ab eo ad inferendum Panormo commeatnm naves ab boste captae ' ac nova; turba? a fcEderalis
se conferret,
forlius

CHRISTl

135'

571
;

briam

regnum

in bac parte supplicationibus inclinali el du circumspectione vestra in his et aliis specialem in Domiiio fiduciam obtinentes, absolvendi hac vice
aucloritato nostra jiixta

tuin prajdictuiii ab
nis,

formam Ecclesia; Alberomnlbus sentenliis atque \\ai-

latronum turmis, qucc prcdilorum arle ad pra?dam illect.x- sunt, concitatae*. Male autem merilus est de PontiCce Ludovicus ', inlermissa annui census pensitatione cui anatbema aliasque pon:

incurrisset,

quas occasione pracmissoriim quomodolibet si hujusmodi absolutionem humiliter

nas graviores
objecit

ni

illum

solveret,

Innocentius

\ Ut vero ea
sit,

irretitus

noxa magis calamiPonlificiam miseri-

forinasubscriptaconfessionem recognilionem fecerit, et corporaie juramentum per seipsum pra?stiterit, ac imponendi sibi pro modo culpfe super iis, in quibus eum inveneritis
petierit, et prius in
et

tatibus involutus

moxque

deliquisse

pcenitentiam salutarem

ipsumque

cordiam exoraverit, inferius dicetur. 16. Albertum Bavarice ducem Ecdesiw gratiam exoptantem conciliari jubet Pontifex ritiiin Diplomate exposito. Interea reslitui in Ecciesia; gratiam exoptavit Albertus Bavaria; dux, Ludovici

Albertum ac ejus

liberos et posteros ad statum et

famam et alia nam vobis et

quaclibet plenarie habilitandi, plecuilibet vestrum, per vus dunlaxat

seu vestrum alterum

tatem.

exercendam

auctoritale

Apostolica concedimus tenore praesentiuni facul-

antea Ca;sareo apice exauctorati

scelera
in
:

filius ac

paterna

damnavit quem sacro ritu, descripto subjecto Diplomate conciliari Innocenlius

,

Jussit

Innocentius,

elc.

venerabilibus

fratribus

Herbipolensi
Bavariae

et Spirensi episcopis.

Nuper pro

parte nobilis viri Alberti ducis

quod licet ipse tempore obitus quondam Ludovici de Bavaria genitoris sui adhuc esset impubes; nihilominus tamen pro eo, quod post et contra processus per Sedem Apostolicam adversus et contra dictum Ludovicum de haeresi etschismatecondemnalum,
nobis fuit expositum,

Volumus autem, quod si dictus Albertus postquam per vos absolulus et habililatus fuerit, ut praefertur, contra ea vel aliquod eorum, qu;c promitlet vel jurabit, veniret, eo ipso in easdem poenas et sententias relabatur. Ac etiam volumus, quod confessio et recognilio, juramenti prffistatio et absolutio ejusdem Alberti supradicti in vestra vel alterius vestrum prae.enlia et clericorum, et laicorum multitudine copiosa solemniter et publice fiant
:

et ([uod

de

ipsis confessione,

recogni-

absolulione confici facialis per bonos et authenticos notarios publica Instrumenla,

tione,
et

juramento

ejusque complices et fautores , ac adha!rentes eidem, et cuin ipso eliam parlicipantys, habitos, eidem Ludovico adbaesit et obsecutus fuit, et participavit etiam

qu;e vestris
lios

sigillis

miinita nobis per fideles nun-

destinare curetis.

Forma autem
talis est

confessionis

el recognitionis facienilse, ac

juramenli praestandi

cum eodem,

exconimunicationis
talia

per Alberlum pncfatum

17.

sententiam,

per [irocessus eosdem contra

,

praeter praesumentes generaliter promulgafam poenas alias, quibus occasione ipsjusLudovici tim

EgoAIbeilus dnx Bavaria; nalus quondam domini Lndovici de Bivaria, oJim pro Ro-

mano imperatore
sanclae

se gerentis, [ler jndiciuiii

tamen
quas
et a-d

de jure

quam

per processus eosdeni

;

subjacere
[iro

Romanae

Ecclesia; reprobatl, desiderans et

et

dignoscitur, se dubitat incurrisse

quare

parte

requirens hun.iliter a poenis

sententiis,

ipsius Alberti, qui pubes factus existit,

fiiil

nobis

pro|iter praemi.^sa incurri, absolvi et unitatisanctae

humiliter supplicatum, ut curn ipse cupiat esse et persistere in obedientia et devotione sancta; matris
Ecclesiae,
sibi

matris Ecclesia; reconciliari misericorditer,

ejus
ovile

sententiis

tam de absolutionis ab omnibus atque pcenis, quas propter pra?missa

;

reduci; jiiro ad sancla Dei Evangelia stare et obedire mandatis sanct;e matris Ecclesiae
supradictae, et

domini mei domini Innocentii, Dei

:

quomodolibet incurrisset
missa opportunis
giiitate
ei

quam

aliis

circa pra;-

providentia papae VI seu alterius,

beneficiis providere de beui-

boc duxerit de[iutandum

abjuro,
et

et

insuper

quem ijise ad omne schisma

et

Sedis Apostolicae
,

misericordiler

digna-

promitto,

me

in veraobedientiapraefala;
[)a|ie,

qui vices illius in terris remur. Nos igitur (quamvis immerili) gerimus, qui omnes qua?rit
salvos
fieri,

Ecclesiae, et pnefati

domini mei

succes-

et

neminem

vult perire, volentes in

eumdem Albertum
nonnullis
cere
aliis

praemissis

conditionibus et

boneslis considerationibus atteute

pensatis, Apostolicae benignitatis clementiain exer;

sornm suorum canonice intrantium, sine fictionc qualibel perpetuo permansurum. Confiteoreliam, me lenere et credere, quod credit, tenet et docet sancla Romana maler Ecclesia. Illam quoque detestor damnatam assertionem, quae damnabiliter
asserit,

Caroli

charissimi quoque in Cbristo filii nostri Pomanorum et Boemis regis illustris nobis

im|ieratorem

Romanum
et sibi

posse

Romanum

PontiCcem deponere,
Avinion.
II

alium subrogare. Dal.

ii

super hoc humilitersupplicanlis, acipsius Alberli

kil. A|irilis,

anno

\i. Lancece, clavo et parti Crucis assignatus

1

Matlb

Vill.

1.

IV. c. 30.

Ep. secr. p. 142, 186. 'An. 2.

1.

Ibid

^ Ibid.

31 et 58.

festus dies.
3 Toiii.

Damnatum etiam a Ludovico

mar-

p. 131. et lib. Miscel. p. 118.

ii.

11.

diveis. fur. Ep. cxxvil.

chione Biandeburgensi bujus fratre natu majore Ludovici Bavari schisma, dicetur inferius. Addi-

572

INNOCENTII VI ANNUS 2.
Alberlo Argentinensi
regi lanceam, clavos,
',

CHRISTl 1354.
plagas

mus iiunc ex Romanorum

illumCaroIo parlem Crucis

sed et nos etiam per ipsoruin salutiferas

dulcedinem tantam
piinus, ut

ipsius divinae charitatis acce-

Chrisli, ei alia insignia, qusG imperii dicunlur, a

patre accepla rcslituisse,

tium Waldemarum

ab eo adversus Cctimarchionalus iuvasorem prin:

cum

cipatui assertus tuisset

has vero sacras rehqiiias

Pragam
exceptas,

delatas ingenli

Boemorum
littercE

gralulatione

Exlant Innocentii

hoc anno ad

manus nostrae apeccali solutae nexibus pedesque nostri a mortis laqueo fueriut liberati,sunt devotissime recolendi. Quid enim vulnere ac plagis hujusmodi sanctius, quid eis saiubrius, ex quibus salus nostia processit, et in quibus assidue curare se possunt auimae devotornm? Licet igitur lancea
et clavi
praedicti aliaque ipsius Passinnis saluti-

Carolum
sionis

dataj % quibus sacra illa Dominica pasmonumenta in altari venerationi fidelium, quorum pietas sacris etiam indulgentiis auctaesl,

fera instrumenta sint a

cunctis Cbristi fidelibus

ubilibet veneranda, et de ipsa etiani Passione in

tulit

exponendi solemni die recurrente potestatem con'. Decretum autem ad Caroli preces ab Innocentio festum

eadeni Ecclesia solemnia annis singulis officia ce-

kbrentur

et

fiant;
si

dignum tamen

et

conveniens

diem ad recolenda sacra

'
:

illa

pignora,

reputanius,

de ipsius Passionis specialibus in-

meaiinit Henricus Rebdorfius

Hic papa, in-

strumentis, et praesertim in partibus, in quibus

quit, ad supplicationem regis Caroli S;>eciale fe-

stum

in

honorem inslrumentorum Dominicas

clavorum
et alioruni

passionis, videlicet hastae,

in partibus Alemanniae et

BoemiK solemniter

ce-

lebranduiii indixit feria vi post octavam Orationis

(Resurrectionis) Dominicae: et super hoc indulgentias dedit .

instrumenta ipsa dicuntur haberi, solemne ac speciale festum celebretur el fiat: nosque illos Christi fideles, qui aliqua ex iiistrumentis ipsius habere se gaudent, in eorum devotione diviuis officiis atque muneribus specialiter foveamus.
a

Sane oblata nuiier nobis pro parte charisfilii

Aclum

id

indicat auctor Galloruni

simi in Christo
BouiniiE regis
i[)se

uostri Caroli
petitio

Romanorum

et

pioexempIo,qui Corona^SpineffiJesuChristi, quam magna religione custodinnl, festum diem celebrant. Conflrmantur Rebdorfii dicta Innocentii Diplomale % quod ob rei dignitatfm subjicimus. a Innoceulius, etc. ad perpetuam rei memoriam.

illuslris

continebat,

quod

inter sacras reliquias, quae imperiales vulga-

per

quem

Redemploris noslri Domini Jesu Chrisli, salvati et liberati sumus, sacratissima

ii)sius

Passione sicnos gloriari opoitet, ut

nis cuucta mysteria

Passioin

dinumeranles

el

merila,

singulis etiaiu ejiis salularibus

instrumentis et

fructibusgloriemur, inter quaBillud celebiiter me-

moranduin est, quod ipse Salvator, emisso in cruce jam spiritu, sustinuit perforari lancea latussuum,
ut inde sanguinis et aquae profluentibus undis, forniaretur unica etimmaculata,ac vir^to sancla mater
Ecclesia sponsa sua.

nuucupantur, qufeque tanquam pretiosissiRomani thesaurus consueverunt per Romanorum regem seu imperalorem, qui est pro tempore, couservari ac reverentissime etiam honorari, habet in sua custodia praedictam sacralissimam lanceam, necnou unumexclavis praedictis, prout prcedecessores sui clarae memoriae Catholici Romanoruni reges seu iMiperatores etiam hibueruut:etquod ad ipsas reliquias habetur in illis partibus magna devotio et concursus etiam populorum quare dictus rex velut princeps Catliolicus
riler

nius imperii

zelo devotionis accensus nobis humiliter

cavit, ut

suppli-

de

ipsis

lancea et clavis tani pro

eorum
imperii

veneratione majori,

quam

pro Romani

bealissima ipsius sacii lateris

favore et honore piaecipuo, festuni in Alamanniae

et

apertura,undenobis totettanladivinae pielatisdona fluxerunt : hinc si quidein nostrae redeinplionis

prelium
:

Boemitc partibus perpetuo celebrari statuere ac

praecipere dignaremur.

hinc ablutionis

et

regeaerationis lava-

crum
inus.

hinc ipsius Ecclesiaj sacrameuta suscepifelix luncea,

qme

tot

bona nobis

effecit, et

triumphi gloriam superaddilain, hoclalus ijjsuin aperiendo sanctissiuium, januas nobis regni ceelestis aperuit. Hxc vulnerando jam inorad
lanti

Nos itaquecupientes,quod ipsi lancea atque quibus habentur et etiam conservantur, tanto ab ipsis Chrisli fidelibus devotius venerentur, quanto pro ip.qs celebriorem
clavi in partibus maxiine, in

Altissimocultum viderintexhiberi ;devotisquoque

ejusdem regis siipplicationibus

lica

inclinati,

Aposto-

luum, vulnera nostra sauavil , vitainque nobis reddidit et salutem. Hsc innoxium transGgeuJo, illius sanguine culpas nostras abstersit, et deinum eisdem undis sacralissimis iirigata Ccccitatis nostrae

auctoritate

statuimus

et

etiain

ordinamus,
gloriosam,

quod ad ipsiusSalvatorisnostri laudemet gloriam,

diclajque Passionis suae reverentiam

tenebras

subtiilit, et

tis fluviis inuudavit. Illique

nos ipsius divinae pielaeliain dalces clavi,

de prajmissis lancea et clavis et sub eorum vocabulo proiirium festum cu:ii speciali ofiicio, peraliquos praelatos Catholicos et alios pagiuLc divinae
peritos,

cumquibusipse Salvator eidein cruci fuit affixus, quique non solum ejus immaculato respergi saaguine, el molein ferre lauti pon Jeris merueruut,
1

quos idem rex ad eos eligendos duxerit

Alb. Arg. iaCliion.

3 ibid.

Ep.cxvii.

'

ordinanJo, sexta feria post oclavam Resurrectionis Domiuicte annis singulis a Chrisli fidelibus in eisdem Alainania^ et Boemia^ partibus perpetuo
soleinniter celebretur. Et ut fideles ipsi ad veue-

'

Au. 2.
'

1.

ii.

Ep. diseis. f..)rm.cxvi.

Ar;;. in

RebJo.f. in Aai.al. Alb.

Vit. lunoc. auct. aijud Bosq.

Chroo.
foriu.

An. 2.

1.

lil.

divers

Ep. cxxxv.

ratiouem ipsorum lanceae et clavorum ferventius animcntnr, eoqne ad Ecclesiam vel capellam, in

INNOCENTII VI ANNtlS
qna fiierinl, et ad celebralionetii festi et officii prsdiclorum libentius confluant, ijuo ibidem uberius dono cailestis gratia; conspexerintse refectos; de omnipotenlis Dei misericordia el beatorum
Petri et Pauli Apostoloruni
flsi,

2.

CHRISTI 135'

573

ad

summum

splendorem effloruisse: deinde vero,

infici

ubi ha^resi se

passa

est,

uua

illius dignila-

tein obsolevisse.

Nunc ad Francorum ressermonem

ejus auctoritale con-

traducimus. 10. Paxinter Galloset Anglos agitata; dissidia

inter
peiisi

in die

omnibus vere poenitentibus et confessis, qui festi hujusmodi ipsam Ecclesiam \el caipsi fuorint,

Gallum

et

Navarrum

reges.

In Galliis sus(I).

fuereomniumanimie.\spectationecoiicoriliac,

pellam, iu qua tunc laiicea et clavus

ut pncfertur,

quaj Pontificia cura et solliciludine agitabatur

devote visitaveriut annuatini, tres

festi

annosettres quadragenas, singulis videlicet ipsius diebus, quilms Ecclesiam vel caiiellam ipsam

Ac sane Guidonis episcopi Portuensis cardinalis suinmo studio impetratum est ab utroqiie
'

rege),

ut induci;e extraherentur

miltereiitiirque

visitaveriii(;eisvero,quieademdieinmissaetsingu-

insignes aucloritate
tores;iit Pontificis

ad

Sedem Apostolicam oraad adduci pos-

lishoriscanonicisubicumquein provinciadictiregis et successorum siiorum Catholicorum Romanorum

foederi? interpretis opera

mutuam consensionem voluntatum

sent.

regum

seu iinperatorum,qiii pro tempore fuerint,

in missa

diviiiis intererunl,

tam horis eisdem, centum

et siogulis horis

quam

in singulis
videlicet

dies, in qualibet

Quo accepto, Innocentius Guidonem cardinalem, ciijus industriam erat expertus, ad Apostolicam aulamrevocavit *. Attulere autem ingentem
trepidationem Caroli regis Navarraj

missa
tia

eisdem, quibus in i>ra?sen-

cum Joanne

regis vel

successorum suorum prjedictorum

misericordiler

Francorum

rego exorta; simultates, ne civili beilo

divinis ipsis intererunt, ul praefertur, de injunctis

eis

regnum
inferret.

poenilenliis Dat.

relaxamus.

Nulli
ii.

cruentarent, exquo Anglusgraviora mala Cujus propiilsandi discriminis sollicilus

ergo, etc.

Avin.

id.

Februarii,

anno

Ponlifex,

Extant de eo ad Magdeburgensem, Pragensem, Coloniensem, Trevirensem, Moguntinum, Salis-

nire, atque ad

Caiolum moUissiinis hisce verbis delipristinum in regem Francorum

'
:

amorem

revocare studiiit

Licet speraremus,
et te

burgeusem, Bremeiisem, Rigensem archiepiscopos, eoriimque suffraganeos Encyclicae lilterae '. Quae de lancea qua Christi latus in cruce transverberatum est, retulit Innocentius, haec ex Caroli imperatoris relalione re[ietivit. Fuisse autem illam
lanceam,

quod verus amor, qui

erat et est, sicut

inter

regem

fuerat,

qux

in

thesauro Aiigustali servabatur,

ex aliqua parte chivorum Duminicoruiii conjuncto

alio furro elegantiopere
Italiae

elaboratam,et a Sampsone

naturam dolebamus tamen dici posse in modico et ad modicum vuineratam alterutram cliaritatem. Itaque Deum, qui charitas est, et in (|uo manet, qui in charitate permanet, deprecamur atlentius, iitipse inter ulrumque vestrum dilectionem adaugeat,
confirmelet roborelcharitntem: sicque ad laiidem et gloriam suam, honorem utriusque vestrum, et subdiloriim illi et sibi saliitem et statum det cuncta disponere,

de facili ad propriam revertitur, deberet fortius instanrari

res, quae

comite Rodulpho Bjrgundionum regi dono traditam, et ab hoc Henricum regem Othonis Saxonum ducis filium tamdem miuis extoisisse,
oslenJit cardiiialis Baronius
'-.

Verum autem

fer-

quod

diligeiitibus illum et te

ma-

rum
alia

lanceai,

quo Christus

in

cruce transfossus

teria exultationis et

gaudii uberius inde crescat.

Aprilis

est, in Basilica

Valicana a populo Christiaiio inler Dominica; P.issionis sanctissima moiiumeula

Dat.

Avin. XVII

kal.

anno

ii

. Gessisse

tum morem
rex
:

Aposlolicis consiliis, visus estCaroIus

colitur.

Qua autem

ratione

delalum

fuerit,

in

cum

Innocen;io VIII, Deo dante, dicemus.

Nunc ad Caest oratio,

siiset,

eniin Avenionem ad Pontificem coram canlinalibus est contestalus,

accesse ad

rolum IV imperatorem, a quo digressa

regis soceri graliam,

pretio, captare

quam maximo
adilus paratum

haberet in
:

redimus. O.navil qiioque Piagam Carolus rex pluribus

aliis sacris reliquiis % quas ex variis partibus a coDciliandam sibi multorum sanclorum clientelum, ac pietatem Boemorum augendam cumularal, quas Innocentius in PontiGcio Diplomate reI

omnes

redinte-

graodeequeinlerregespaciscupidissimus Pontifex, cum Navarrus Gaugeriiim oralorem ad Joannem regem mitteret, illum regi enixe commeiidavit ',
horlatus ul

Navarrum
:

pristina

gratia et beuevo-

lenlia prosequeretur

censet
tant

*. Hvc non pra?termitleiida Boemi, tum Biemiam, cum

visa,

quo adver-

Innoceutius, etc. charissimo

Jo.Tnni regi

iii

Christu

filio

pietale floreret,

Francorum

illustri.

' neg. post eainJ. Ep. et Ep. cdii tom. X. au. Ctir. 9-0. num. 2 e'. 3.

et cdxii.
^

'

Baron. .\nnal.
'

Gesla Inuoc. VI apuJBjsi.

>

Eud.

1.

II.

ht. divers. for.

Ep cxm;.

.Mallli. Vill

IV. c. aiJ.

' Ibid.

Ep. secr

41.

Tom

ii.

Ep. secr.

p.

97 el 109.

lliid

p. 221.

(1) Iloc

anno

tnrbala; res J mjstiia;

in

GalLa

oborla; iuter Caroluai Navarra;

et

JtauDom Gallorum rsgem

siraaltatcs.

CHuam

odii

feruns

Francia; comitem slahuli furen-, piabuit cruJele [.jcinus Caroli Navarrai, qui ex ignola qiiadam causa iu Cardum de Hisjiania niagnum Caroli Navarrai soceru-, id inermcni et luiautum a si^ariis apprtbcuJi alqne necari su pra;seute curavit. Joaunes rex, quau.iuam ejusdeui Guid.nis cjrdinalis, et J.janna; vidua indigne, a. ti.ue n judcia'e;ii in iCuui institui jussit. Rcs u.tcrius processissel, n;si inleiventu

liatam asseiii coutioualor Nan;;!!

olnn Gallia; regis, reduetis animis, p.x tanlLiu conciliala fmsset. Ilair iiacem coaluissc negat annallsla, re ipsa lamen conciQuanquam nou diu qu.T; quidem recoiicilialio multum placuit toii re^no : Pacera e,us impetrarunt .Mansi. Sed prob dolor! non diu stclit. post odia ilemm exaisisse notal
reliclie Caroli,
:

>74

INNOCENTir VI ANNUS
Attendentes. quod
licet

2.

CHRISTI 1354.
lenocinia ac
illa

divisio et scissura

diliae

formam Petrus
,

rex cceperat

quaclibet

domus

et

regni cujuslibet,
sit,

altestante

atque

vel sceleris

utpote qua desolationem semper faciatDeus alienosl) compendiis comminatur, domui tamen et regno luis, quod avertat ipse Dominus eo ten:poribus bis periculosior esse posset, qnod dicti regni tui

Domino, periculosa

regium contemptum
seque religiosa
qua, ut ad

horrore perfusa, vel ob repudium dare niundo

includere decreverat
consilii
',

et casuni (quos a tuis

domo

in

Pontiflcem scripseral, anteactcC

vita'

macnlas deleret lacrymis, piique

factus

particeps Castella? rex, flagitavit lilteris ab Innocentio, ut condendi monasterii Ordinis S. Clarae,

prosperitas plures

contra se hostes et cTmulos,

concitavit
;

peccatis exigenlibus, per invidiam

ac

sperantes,
pietatis

quod

tu,

sicut princeps

providus et

quo Maria Padilia una cuni sanctimonialibus operam rebus divinis daret, potestateni permittein
ret.

gem indignationem
et

amicus, conceptam adversus eumdem reet iram temperabisclementia,

atet

quam

Cui Innocentius ex utriusque conversione, prtE se ferebat, recreatus annuit ', ac Pesententiis ad injiciendum cupi'
:

Miansuetudine superabis, serunitatem tuam

trum gravissimis

tente

requirimus

attentius

deprecamur, per

ditatibus fra?num, est adliortatns

viscera misericordiae Dei affectuosius obsecrantes,

Innocentius, etc. Petro regi Castellae et Le-

quateuus prudenterconsiderans, (juod ab eo es rex in gentibus constitutus, qui misericordiarum pater est, et cujus miserationes snper omnia opera ejus incessanter abundant, quique provocatus quamtumlibet, aperitpius humilialispeccatoribus misericordiffi januam, et veniam supplicibus benignus indulget; ac intuens, quod si ex more quemvis opiTicem conservatio sui operis afficit, te quoque prajfati regis, quem propriam filiam ei dando in conjugem filium effecisti, debet conservalio animare et quod bac etiam etaliis conside;

gionis illustri.

Age,

flli,

et

sicut ipsius mulieris

(nimirum
sic

Mari;e Padiliae), favisti desiderio,

precibus

ad

hujusmodi

operis,

quod

est

Dei, cujus perfecla

sunt opera, perfectionis operani solerter impende, ut ouinis in te aboleatur infamia, et omne fiat a
te

periculum alienum
causa,
et

mulierum etenim forma

prcX-

deceptrix et demulcens persuasio, mullisfuit

cipitii

multorum gloriam offuscavit. Nani paradisi colonum de possessione sua mulier exiiulit, et Samson fortis et validus, qui leonem
suflocavit, dissolvit

rationibus pluribus,saeviendo in
majestalis

eum,

in tesccvire

quodammodocensereris, eumdem Gaugerium pro

divirjae

reverentia,

publicae

utilitatis

bostium vincula, et alienas messes incendit, quoniam aniorem sutfocare non potuit, et cupiditatum suarum nexus explicare
nequivit,
Dalila?

benigne clementer audias, et humilia dicti regis vola, quoe per ipsum mililem magnitudini tuffi
recipias,

intuitu, et no?trae intercessionis obtentu

accensus igniculo virtutis sUcX

amisit. David

messem indecenter
propbeticB
,

quoque rex de
polleret spiritu

posl foetanles acceptus,

quanquani

suppliciter offert, a separata ac expedienti

gratia

quia in Bersabeae concupiscentiam

non

repellas. Dat. Avin.

XVI
'

kal. Januarii,

anno

exardescens,

amoris

illiciti

faces neglexit exstin-

secundo . Conciliari concordia inter generum et Carolus eniin excepti socerum reges non potuit potius capitalis judicii ob magistrum equitum regiae Hispana; principem insidiis Engolisniae cffisum,
:

guere, in innoceutis
sffiviit.

UricTE

Salomon pnelerea,

necem immanitLT dequi velut quoddam

luminare

magnum

prae caeleris regibus sapientia;

luce resplenduit, et usque ad senium in semitam

quam
in rei

vita}

condonatae

memor, consiliacum Anglo

:

mandatorum Domini ambulavit,

Aslartem

aelate

jam

frigi-

Gallicae

exitium clandestina agitavit

ad

dus, sed flammis amoris incensus, ad adoranduni

et Achamos et Moloch Sidoniorum et Moabitarum ac Ammonitarum surda et muta si-

quem

reginae viduie, ut

Joanni conciliandum Joanna et Blancha incumherent, rogatae'; Cata':

launensisque episcopus adhibitus

sequenli vero

mulacra, oblitus gloriui prspotentis Doniini, ge-

anno ab Innocentio Elnensem eidscopum et abbatem Cluniacensem missos visuri siuiius. 20. Castellce regem viiiis dedilum monet pa/ia
binis litteris.
et

nua incurvavit propter quod regnum ejus scidit et divisit Dominus indignatus, et duodecimam
:

Exorienlibus etiam Gallos inter Hispanos novis bellorum causis, cum Galli

tantuin
filio

ejus,

suo

quffi rem Roboam David

msit, regnanti post

patris ejus merita

eum

impe-

trarunt. Multi et multi etiam

et

illatam Blancha reginae Castellic et Legionis, Philippi ducis

casus describere

Borbonii

filia,

injuriam ulcisci medita-

rum

rentur, et

civili bello in Castellu effervescenti,

cum

dignitatem
essent
*
;

proceres regis sui Saracenicosmoresexosi, reginae tueri Gallisque adliaerescere parati

,

nec celebris abrupta vagantes prcxcipites corrueruut. Hacc tibi licet pauca libenter exempla descripsimus,
ptatis

alii, quorum nomina longum esset, et plures, quomemoria est, per effrajuis volu-

ut in eis (juasi
et quantis

quodam

in speculo intuearis, quot

Christi vicarius

Senecensem

in

Bertrandum episcopum Casteliam misit, qui Blancham

discriminibus subjacent sectantes imprffifatae

provide im|iudicitiam mulierum.

regio thoro restituendam curaret, dissensionum-

Ad hujus
tibi

Mariae,

proculdubio nedesiderii

que motus componeret. Fastidire tum Mariae Pa-

cessariam

et

ei

consummationem

'

Frossjr. hist. Gall.

1.

secr. p. 220.

ii.
*

Paul. -Emil

^ ibi.l.

\u Joan.
I

Tom.

ii.

Ep.

'

Au

2.

I.

II.

lil.

divers. for. Ep. cc.Kiii elcccx.\.

IbiJ.

Malth.Vill.

iv. c. 18.

' Toui. II. Ep. secr. p. 67.

INNOCENTII VI ANNUS 2.
nvillas

CHRISTI

1354.

57;

moras
:

teniporis patiaris, ne prseoccupatus

[loenitentiBe

die niorlis

spatinm

qnscrasetnequeas

invenire freqnenter enim exspectans temjius lemporis consccutione frandatur, et quod ire non
ititellijiit,

denium

sentit

necessitate cogente ulti-

Innocentius efc. charissimo in Cbristo filio Petro regi Castellaeet Legionisilluslri. Ecce jam quasi orbis scelerum tuoruni rumoribns perstrepit. Ecce peccatorum faiiia vulgat.i anribus fere omniiim iiisonat, quibus absorbetiir

nium

tr.msiisse ac immutabilis sententiain morlis

salus,

obtenebratur claritas,
digtiilas,
fit

obscuratur gloria,
et
,

excepit saepe juvenis ante senem. Et

quoniam

pro-

denigratur

honor inglorius,
tu,

fama
vulgi

peranti cuilibel ad salutem non snfficit a se mala qiiaeque prEescindere, nisi studeat bonis operibus

regia, ante sni ortus primordia suCfocata

labiis laceratur.

Porro

dum

qui

quadam
Chrislo

tua

magnitudini tus necessario expedit, ut cbarissimam in Cbristo Gliain nostram Blancham reginam Castellae et Legionis illustrem uxorem tuam, quam antefatae mulieris demnlcentibns illectus et deceptus blanditiis, non sine gravi Creatoris tui contumelia, salnlis ac famae dispendio, regnorum

iiisudare, oportet, inclyte princeps, et

pellectus a pellice,
illicitam

quam
,

ad amplexus nefarios cl
in
filia;

copulam

charissima;

nostrae BlanchcB regina; Castella;

stris

et Legionis illn-

uxoris tuae pudico thoro impudicis moribus

diutius derelicto, in
plalis

campum

quasi publica! volu,

egressus,

patenter admiseras

credereris

exemplo detestabili, contemcontemptam diinisisse diceris, omnino recipias, et receptam sicut eam, quam divince dispensationis nmnere sortitus es, uxorem et sociam et qua; tecum divina; logis indissolnbiii sententia facta est una caro, prout decet tanti sanpericulo, et
psisse
et
;

tuornm

quod, ad cor rediens et spiritum compunctionis assumens, mentemque tuam in illius virtute cor.
roborans, qui te ipsainque reginam indissolubili vinculo, matrimonii scilicet foedere, copulavit,

eamdem

pellicem prorsus abjiceres,

et

velut vipela-

ram luorum

corporis et anima; corrodentem

tera abhorreres, ac praifatam reginam, qua; di-

copulatam,
tia

guinis principissam, et lanto principi matrinionio sic amabiliter tractes, et bonorificendebita prosequaris, qnod ipse Rex regum, per
libi

citur verecundia gravis, faceta moribus, honestatc

matura,
sfris

et

conversalione laudabilis,
praerutila,

et sicut illu-

sanguinis fulgore

sic

virtutem
re-

quem

regnare concessum

est,

et

quem,

ejus

omniuin monilibns adornalur, ad Ihalamum

praecepta conteninens, in ipsius uxoristuae dimissione offendisli et oBendis graviter , snfficienti

salisfactione pacatus, et propitius tibi factus, te ac

gium

revocares, ac tractares honorificentia digna et affectione debita revocatam; subito quasi actus
in rationis exilium, eadem non dimissa pellice, sed retenta, dictaque regina non solum non M^missa, sed abjecta turpius, et majori confusionc

eamdem reginam de solio sno sancto respiciens, tollat de domo tua, in qua velut unicum lumen
irradias,
sterililalis

opprobrium;

et

populoruin
et

tuorum exspectantinm de fcemore tuo ducem

tor adulteram,

contempta, qnamdani aliam superinduxisti peccacum qua ad pallium prasumpti

facinoris, ac iniquitatis attentalte

principem, qui (te tuis dormiente cum patribus) eos regat, foecuuditate numerosffi prolis beniTue concessa desideriis annuat, roboret thronum et
sceptra tua tuque haereditatem luam vertendam ad alienos non metues; quiniino Itelestabiliat
:

velamen, extor-

tis

prius a praefata regina per

nedumin
que
viri

et melum, qui fragilitatem feminei sexus, sed in cujus-

vim

constantiani cecidissent,

quibusdam reco-

ris te

illam propriis haeredibus relicturum, etc.

gnitionibus et confessionibus frivolis, ac insuper quadam tua nugatoria, quam tamen licet nullam
contrariis subsequenter operibus irritasti, proles-

Datum Avinione VIII id. Aprilis, anno ii , 21. Ob contempla bctc Pontificis monita Petrum misere periisse visuri sumus interim ille vitiorum volutabra commutans, in conjugii spe:

tatione conficta in

giavem

lui crealoris

contume-

liam,

confusionis tuae cumultim, et opprobrium

dignitalis regia; splendor illustrat, fucto cou-

omuium, qnos

ciem Castriam

sibi

junxit

paucisijue apud

eam

matriinonium, imo contnberuium de

trahere pra;suinpsisti
:

diebus moratus, expleta libidine, ad Mariam Padiliam reversus ' est. Quibns auditis, Ponlifex Bertrando episcopo Senecensi, Pontificio internunlio
dedit imperia, ut Sanctio Abulensi et Joanni Salamanticensi episcopis, qui Petri cum Blanca matri-

non advertens quod

tan-

tam vim habet, tantaeque virtulis est Matrimonii sacramentum a Domino iustilutuin, ut ejus nnllus rumpere vincula, nullus nodos valeat explicare.
a scelus, nefas! Princeps ad aliorum corrigendos errores constitntus a Domino, alios facis tuorum exemplo facinorum delirare et gladium,
:

nionium dissolvere erant ausi, diem diceret, eosque causam suam acliiros ad Sedem Apostolicam Petrum ad Blancam revose conferre juberet ^
:

candam censuris compelleret; ac tum in eum tum in proceres, qui regiis cupiditatibus lenocinarentur, legibus et jure judiciario ageret subjectasque gravissimas lilteras ' regi porrigere
:

quem tibi ad vindictam maletactorum laudem vero bonorum porlare concessum est, innocentis
,

mulierculae converlis in metuin.

fasl

scelus, o ne-

jussit

'

Rex populos , quos dirigendos susceperas, trahis in devium, et reclas justitiae vias obliquitate corrumpens, non in cujuslibet hoininis, sed
in
alterius

'iMar.
3

1.

SVI.

c.
1

iS.

1bid.p.94.

Toai. lI.Ep. secr. p. 70, 83, 88.

proprii

corporis tui parlis injuriara

ibid. p.

8i;

praeceps ruis. Revertere ilaque, reverlere de re-

576
gione dissimilitudinis
et
:

INXOCENTir VI ANNUS 2.
solve vincula peccatoruni,

CHRISTI 135'i.

de jugo ^gy|itiaccc potestalis egr^^diens, ad terlibertatis

et

ram

salulis accede.
:

tionis cinere

caput tuuui

Asperge coutriexpurga illud impin-

rum, qui culpa lua labuntur in devium, de nostris manibus requiratur. Dat. Avin. IV kal. Maii, anno ii (1) . 23. Ad Ahdalum Clarornm-Monthim in confiniis Tiirchioi

guaule oleo peccalricum. Ablueconscienliaesordes

com[iuntionis lacryuiis, et maculas mentis ab^ter-

Poniificis littercB.

regem, fidem suscipere molientem Dum porro amoribus imjiuris

gens aqua poenitentia) salutaris, tiuiorem Domini reassume, quoniam beatus vir, qui metuit Domi-

Petrum regem dajuiou irretitum tenebat, non modo

gravissimis illum calamitatibus mersit, verum ne Abdalas rex ClaroruuiMontium a Mahumetica superstitione ad Ciiristianam religionem Castellanis armis fretus tnnisvolaret obstitit. Agitarat Barbarus sacrum illud consilium cum Alfonso rege, quem in Heracleae obsidione morte abreplum luximus:acdeinde in pia suscepta senteutia
,

num,

ne si (quod absil) in peccato quasi soporatus, obdormias, Deus zelotes adversum te ad ultionem exciet potens in

terra

semen

erit i[)sius,

suum, quasi umbram, cum declinat, te auferat, et de terra uiemoriam tuam perdat. 22. Sperantes igitur quod ea, quse praemisimus, sic benigne recipies, sicque in filiali tua meule dulcescent emanantiaex paternae dulcedine cbaritalis quod auctore Deo fructus afTerent exspectatos maguitudinem tuam monemus, requirimus et hortamur in Domino, illam attente
tans zelum
,

constans, missis oratoribus ac

fllio

dato obside,
suscipien-

Petrum regem ad sacramexpeditionem

dam

provocarat. Tanti o|ieris gloria

slimulatus

Petrus, Christi vicariuin de Abdalae regis conver-

sione ac promissis

rogantcs, tibique tuae salutis et honoris intuitu

expressius injungentes, quatenus priorem et se-

cundam
las,

adulteras ipsas

omnino

abjicias et repeltot

illi auxiliis cerliorem fecit, alque necessaria couficiendo bello sacro subsidia, ac vexilhim Romanae Ecclesiaj cruce et clavibus insignitum poposcit tum ut in Aragonia, Navarra,
:

expletam contumeliis, totque o|iprobriis saluratam etiam humanitatis gralia pia debescompassione moveri, honorificentia , quae ad te reversus admittas tantaj principissae tantoque principi matrimonio
;

dictamque reginam ad quam

Castella, Legione, Lusitania fldeles propositis in-

dulgentiarum pracmiis ad pia arma corripienda e

sacro suggestu incenderentur. CoIIaudavit Ponlifex

sacrum consilium, atque ardui operis ad optainodos

tum flnem perducendi

quibus
ex[)Ioralis
et

omnes exquirere

copulatae

conveniat,

prosequaris

et

hucusque
:

tepescentem ad eam exciles zelum luum sicque tu et ipsa invicem juncli sicut matrimonio, sic eliani charitate maneatis in Deo, et in vobis etiam Deus manens, concedat vobis longaevae ac felicis vitae spatia et prolem, per quam culmen regium,
translationis ad
stabiie

auxiliis, sludio

queSedi Apostolicffi , opera ad sacram expeditionem

relatis

[iromovendam se non defuturum est pollicitus. Abdalam vero propositis religionis Christianae sanctitate, ac divinis praemiis, ad excutiendam superstitionisMahumetica'servitutem,acbaptismaIiasacra suscipiemla est adhortatus' :
Abdalae regi Montium-Clarorum
illustri,

exteros vitatis

omnino

periculis

maneat, largiatur. Denique precibus

et exhortationibus

no-

gratiam in praesenti, quae perducat ad gloriam in

fuluro.
a

stris adjicimus,

ut ea, quaj venerabilis frater no-

ster

Bertrandus episcopus Senecensis, Apostolicae Sedis nunlius, lator praesentium, quem ad te propter haic et alia quaedam ncgotia destinamus, pro

Ex charissimi

in

Chrislo

filii

nostri Petri

regis CasteIIa3 et Legionis illustris, et tuis lilteris

prffisentalis

nobis per dilectum filium

Didacuin

parte nostra retulerit, credas indubie

illaque ad

etTectum consummalionis volivae ac celeris, per

quam Romanam Ecclesiam matrem tuam, quce ex materna; dilectionis afTeclu super his anxiatur,Iaetiflces,perducerenon postponas.AIioquin ea super
hiscurabimusremediasalubriter adhibere, quaeeis
debitaconsideratione [lensatisvidebimusexpedire,

socium Ecclesiae Hispalensis et nuntium regni ipsius, quas benigne grateque recepimus, et ejusdem nuntii relalione placida nobis innotuit, quod olim tu verae lucis, quae oninem hominem venientem in hunc mundum illuminat, splendore
Garsiae
lustratus,

paganae

caicitatis

abjurare tenebras

et

erroribus abrenuntiare Satlianae

omnino propo-

cum non

sit

deferendum liomiui contra Deum

'

nec exspectare velimus, quod sanguis tuus etalio-

Tom.

11.

Ep

secr. p. 4C.

Hoc anno ia Hispania Coiicilium provinciale celebravit Blasius arehiepiscopus Tuletauus, Hispaniarum primas el regni Caslells Toletum indiclum, die prima measis Octobris desiit. Nulli episcopi, sed tanlum a suffraganeis uiissi procuralores adfuerunt, communique assensu slatuerunt ut Cons']tut)oaes previnciales pracedeulmu; Conciliorura, et qus in fulurum condendos obvenirent insi ttliler expiesse fuerit ordiuatum, ud pcenam quidem, non ud culpum ob.Urin!;ere censcreutur. Id vero prajserliio ca.et de Constilulionibus Guillelmi Sabiuensis episcnpi, et \. S. L. lalis in Coucilio Valemoleti dia?cesis Valentiu<i;, auno Mcccxxil, qua? Coucibum provinciale Toletanum auni Mcccxxiv una cum aliis nonnuliis a se adjeclis servan maudaverat. Has ergo ieges, qnae pra;ceptum in se uon
(1)

cancellarius,

continent, non ideo ad cuUiaiu obligare, quia

pra:senlis Patres declarant.
edit.

iu

Concilio

eodcm Toletaao anni MCtcssivearum obedientia

dederit,

injungitur, Coucilir
alii

loietani anni

Aa vero

aiii

prater geaiinos hosce canoaes Concilium hoc

Coacilio legimus
ia

pag. "82 legantur, igiioro. ijuanquam ei suspicor

vicarios

utramque Cinslilutionem aliunJe

Praifalione ad

cum quam ex

nulli
ipsis

apud

Labb. lom. x\ nov.

Concihi Actis edilores accepisse;

nam

suffraganeorum

assedisse

legilur

eisdem Constilutionibus

subscriptus; sed

ea

solum

Constitutionem, e quibus tamea ne uaus quidcm lestium nomiaa apparent, qui solemui earum Coastilutionum promulgationi

eamiem

adfuerunt.

Mansi.

INNOCENTi:

VI

AXNUS

'2.

CHRISTI 135/1.
:

i77
el is

nens,ac desiderans, ut renafns fonte baptismatis

et ruilinienlis

multa; sunt, non succnmbit, recipitur

suaiii nuill()iiim(|ue

qui

Catliolica}

fiilei

inlorrnalus, libi et

falutem procurat,

et cuslodit

snbditis tuis populis ducatnni pra;bL'res, f.ivente

streniuip, altiori
a

Domino, ad

salutetn

cum

clarae inenioria;

Alfonso

rege CastelKt

et Legionis,

certos traclalus habuisti,

tunc in liumaiiis a,t,'ente, per quos sperabas bu:

jusmodi negotium felicem exitum habilurum

quodque memorato Altonso rege,

telavila; succisa,

Domino quiescente;
lutaris

ac propter hoc ipsius

tam

sa-

negotii prosecutione suspensa, tu ab ipso

,

gradu el miinere insignilur. erunt glori;e tiia;, quanla rcpendia, qiianlaqiie insignia et fasces hoiiorum, si tot millia iiersonarum, jier abrupta vitiorum et devia peccutorum pecudum more vagantium, a freniunlium bestiaruni iiicursibus liberes, subducas morsibus et in caulain Domini reinducas ? Profeclo nec oculus vidit, nec auris audivit, nec
Quanlae
igitiir

Palre
et

lumlnum a quo omne datum oplimum omne donum perfectum est roboratus ac
,

sancti Spiritus inspiratus gralia, et rore perfusus

in

humanae linguas possetministerioenarrari. Exulta ketare princeps magnifice tantorum fiducia prajmiorum gaude ac jubila, quoniam et
igitur et
, , :

bono proposito persistens firmus et constans, cbarissimum in Cbristo filium noslrum I*ttrum
Casteliae et Legionis iilustrem,

lerreni

regni

clarificabis

solium, roborabis et

sceptra, et /Eterni sinu potentissimo exceptus, in-

regem

ipsius Al-

fonsi regis

natum,
adjiceret

ut

habitis per te

cum eodem
De magni-

Alfonso rege tractatibus hujusmodi operam prosecutionis

deQcientibus operibus el deliciis potieris. Dat. Avin. VIII kal. Aprilis, annoii . Qui ad Abdalam ad Christum adducenduin expedilionem facrain
iii bello sanguinem pro religione ampIiQcanda fundere paratum se praclulerat Petrus Castella; rex Saracenicos mores in effusa libidinum licentia imitatus, beilo intestino se

cum

instanlia requisisli.

ornare, atqne

quo anima nostra

ficat

lanto potius laudat et

Doniinuni, tanto spiritus noster in eo exultat

et

jubilum Iffititis majoris erumpit, quanto speramus certius et crcdimus firmius, quod omnipotens Deus, cujus perfectasunt opera, cujusque dona imperfectionis detrimenta non norunt, perficiet benignus in te, quod tuis praecorin
diis misericors inspiravit.
a

amplius,

iiiiplicuit.

23. Crucesignati in Lithuanos.

ria ac felicitate

Majori glo-

Livlovicum Ungaria; regem una cuin Polonia; et Prosclavias regibus inagno stipatum exercitu ad proferendos Cliristiani imperii
fines irrupisse in Tarlariam,refertMatlhii'us Villa-

Eia igitur, princeps inclyle, accinge fortitu:

dine

mentem tuam armaconslantia

firmitatis

cor,

aniinum

iavicta;

virtute

corrobora, et intuens

quod non sufficit inchoare, quinimo continuare usque in Qnem expedit ad salutem, conceptum pium atque laudabilem, saiularem producas in
partum,
ut, te rectore,
te

nus \ ac barbaruiii ad sacrorum rituum amplectendorum sponsionem adegisse. Revocasse porro Casimirum regem Poloni;!: Plocensem principalum ad regiam Polonicam, duce Casimiro sine liberis exstincto, scribit Cromerus'; quem eliam a
Lithuanis fatigatum bello, ac sacerdoliorum de-

duce, populus gentium,

qui in tenebrisambulat

tt in

umbra mortis

sedet,

cumis ad eos reprimendos instructum, ostendunt

Innocentii ad
l)us Poloni

lucem magnam, lucem, inquam, aBlerna; et immarcescibilis vita; ins|iicere, et in viam pacis Domini qua; omnem sensum exsuperat, ptdes suos dirigere (praestaute illo sine quo nullus regit aut regitur,
nullus ducit vel ducitur) mcreatur.

eum

lilterae

'

tuin etiam

aliae,

qui-

pra;sules Gnesnensis archicpiscopus,

et Cracoviensis ac Wratislaviensis episcopi, ad rc-

ligiosam niilitiam fideles, proposita venia; spe, quam Sedes Apostolica pia arma correpturis pollicebatur, concitare crucisque
jussi

aSane quia firmiter credimus, et sine duquod sicut ex rnore quemvis opificem conservatio sui oiieris afQcit, sic magnitudo tua etiani ad consumniationem ejusdem inchoati negotii animatur apud te propterea non
24. bitatione tenemus,
;

symbolo insignire

sunt, ad retundendos

impetus,cum rex

eorum Barbarorum Casimirus PontiQciam opem flaInnocentius bis verbis

:

gitasset, ut testatur

Nu-

exhortationibus
tionibus
60, cui

multis insistimus
et

sed

retribu-

per cbarissimus in (^hristo Qlius noster Casimirus rex Polonia; illustris per litteras et nuntios suos

meritum

coronam

gloriae,

qus ab
imo

qui fidelibus

nunquam sine remuneratione servitur, suis, quorum merita excedit et vota, multo majora retribuit, quam ipsi promereri valeant, percepturus es ex ipsius exilu et consuni-

quod gentes perfid;c Lithuanorum in tenebris ambulantes, carentesque lumine Catholica; veritatis, profana cogitatione putantes, pro eo quod regnum Poloni;c, quod a fidelibus hdbitatur, est in ultimis
nostro Apostolatui patefecit,

Tarlarorum

et

matione

felicis negotii,

poUiccmur.

Nam

sicut in

mundana
liostibus,

republica, qui salutem

suam tuetur ab
meriiericulis eripit,

commendaluret

recipit pro labore

cedem, etqui seipsum ac patriam

rependii pra;miatur
quae
;

praeler clarioris fama; lituios, uberioris collatione

sic in illa

niagna repubiica,
Cbristian;c rc-

Christianorum finibus constitulum, propterea ad impugnationem .regni prcefati eisdem Tartaris et Lithuanisabsque Calholicorum principum et aliorum fidelium ope... juxta profanos conceptus ipsorum facilior via patet; dictum regnum et Chrislianos habilatores ipsius jam pcr tres annos

sursum

est,

omnis miles, qui

ligionis

armis adversus latentis hostis fallaciam intrepidus dimicans ipsius impugnationibus, quaj
A^N.

'

MjUIi.

Vill.

1.

IV. c

5,

'

Croiii.

I.

XII.

inCasim.

~>

To.n.

11.

Ep.

sccr. p. 211.

TOMCS \XV.

TiAYN.

M.

'

578

INNOCENTII VI ANNUS 2.
et

CHRISTI 1354.
el

elapsos invaserant,et invadere ac impiignare continue moliuntur, ad desolationem fidelium habi-

Graecorum habet incommutabilis

vera sen-

tentia, sacrique Concilii declarat aucloritas,

S|)iritus

idem

tantium profanandam, conflatis potentiae suae viribus, hoin eodeni, et

religionem Catholicam inibi

sanctus seternaliter ex Patre et Filio tan-

quam
cedit.

intendenles propler quod prfefalus rex, qui ex hoc per dictum triennium, et prassertim anno proximepraeteritotam in gentibussuis, exquibus,
stiliter
:

prohdoior nonnullos saeva infidelium eorumdem impietas peremit gladio, et alios in miseram serI

ex uno principio unica inspiratione proIlem mendaciter asserunt conlra ea, quae praifata Romana tenet et docet Ecclesia, Corpus Christi non in azymo, sed in fermentato pane confici debere et quod in azymo confeclum est,
:

esse

vitutera abduxil,

quam

in thesauro et aliis bonis

suisinaestimabiliadamnasustinuit.attendensquod

regnum
diate
ipsi,

prffifatum est Ecclesiae

et

Romanae imme;

denegant Corpus Cbristi, illudque in suae damnationis cumulum blasphemiis inclamare, deturpare manibus, et quod sceleratius est, conculcare pedibus non verentur. Dicunt etiam for-

subjectum

quam

eliam censuale et quod tam babilatores praedicti sunt ejusdem Ec-

mam
quem
juxta

Baptismatis et Confirmationis juxta ritum,

pra?fata

servat

Ecclesia,

falsam esse

ac

clesiae pecuiiares tilii et fideles; et quod ex impugnatione ipsorum non solum dictum regnum quinimo fideles cfeteri dicto ejusque incolaj regno, tam proxinii quam remoti, proculdubio
,

formam hujusmodibaptizatoset confirmatos Baptismati et Confirmationi sic susceptis damnabililer reimntiare,

et rebaptizari et

reconfirmari

compellunt. Pra;terea damnabili detestatione di-

diris

adversitatibus laederentur,

nostra in
et

hac

cuntur asserere,
Cliristiana;
fiilei

eamdem

Ecclesiam, cui universi

aliorum subsidia humililer imploravit, etc. Dal. Avin. IVidus Novembris, anno ii . Ferociebant adeo Lithuani, ut iu Prussiam cum maguo exercitu hoc anno peparteet per nos prom[)ta fidelium
netrarint, et obvia quacque ferro,
fcedarint.

professores subesse noscuntur,

ejusque tenentur instituta servare, in plerisque

aliis,

quae praesentibus exprimere non curamus, a

Ja-

verae fidei Iramite deviare. Dat. .\vin. VI kal.

flamma, rapinis

nuarii,

anno

ii

In quos cum Yinricus Kniprodensis equitum cruciferorum magister ad retardandos hostiles progressus copias contraxisset, ob eorum potenliam acie decernere non est ausus atque ifa ii spolia et nianubia Ddelium in Lilbuaniam retulerunt. Hos vero praeferoces adeo populos divinagralia ad mansuetudinem Christianam revo:

27. Instruxit nuntios Apostoiicos Innocentius

pluribus privilegiis, ut
:

munus demandalum
' :

stre-

nue obirent divinis operarentur in locis, quibus centum dierum sacrorum usus esset interdictus sacras ipsorum conciones audiindulgentiam
,

turis, vel divina celebraturis, adstantibus

imper-

tirentur

''

canonicas leges de quarto

affinitatis

catos, et ex acerbissimis boslibus, in strenuis-

consanguinilatisve gradu ad quorumvis gratiam solverent

;

simos
locis.

fidei

defensores mutatos, visuri

sumus

suis

sacerdotes', qui secundas nuptias inilustrassent

turos sacra prece

ab

irregularitate

26.

Stephano Rascice regi

imitatem cum Ro-

expiarent

'

censuris ob violatos sacros canones

:

Ecclesia anhelanti Innocentius respondet et Interea Stephanus Rasciae rex ejugratulatur.

mana

irretilos conciliarent'

devinctos anathemate ob
resti-

sacerdotes affectos

verberibus in gratiam
inquit,

randi Graecorum missisque oratoribus se redintegrandse veteriscum Roniana Ecclesia conjunctionis cupidissimum
significavit
:

scbisniatis speciem prae se tulit

tuerent'

Dummodo,

mors

vel

membri

mutilatio, seu debilitatio secuta, el alias excessus

difficilis

vel enormis, ac in

e|)iscopum vel alium

repressisse

scbismaticorum licen-

tiam qui sacerdotes et praesules Catholicos dignitatibus deturbabant, aique in eam proruperant vesaniam, ut Baplisnio et Conflrmalione ritu Latino initiatos consecratos Christo negarent, ac ritu
Graeco, repetitis
iis

manus injecla; non Commendavit vero eosdem internuntios Innocentius in Rasciam profecluros omnibus Capraelatum proprium violentae
fuerint .
tholicis praesulibus', et

Ludovico Uogaria; regi

ac

Venetorum duci

'.

Tum

Joannichem

Service

sacramentis, contaminarent.

Neque

iis

schisniatici Rasciani.

centius

verum aliislaborabaiit Ad quos evellendos InnoBartholomaeum Traguriensem et Petrum

hffiresibns m.odo,

tios

Pactensem episcopos ApostoIice Sedis internunjussit incumbere, serpentesque in Rascia,

Albania
psit
'
:

patriarcbam ad Ecclesiae Romante obsequium pellicere annisus est '", utque internuntiis Pontificiis, quos Rasciffi rex a Sede Apostolica expetiisset in exscindendis erroribus et schismate dissolvendo studia explicaret hort;itus, incorruplam fidei integritatem in Ecclesia Roniana semper ser-

Sclavonia errores his verbis descriFalso et pertinaciter asserunt Spirilum

et
;

vatam, gravissimis hisce sententiis edisserit

Mediator Dei

et

hominum

Christus Jesus iu
et

sanctum non a Filio, sed a solo Patre procedere non attendentes, quod sicut sacrosaucta Romana, Catholica et Aposlolica Ecclesia, mater fidelium

Petri petra,

stolica Ecclesia

Romana videiicet et Cathulica omnium fidelium Christi

Apo-

niatre,

quam solus ipse fundavitetrexitacregit, etqutesuTom,

Ibid.
10 PdiT.

omnium rum Patrum

I

et niagistra, tenetet docet,ac ortbodoxo-

atque doctorum Lalinoruni pariter

II.

Tom.

II.

Ep. secr. p. 227.

^ Pag. 228. Ep. fecr. p. 227. s Ibid, Pag. 229, 230.

''

Ibid.

I'ag.

238.

* Ibid. Ibid.

225.

INNOCENTII VI ANNUS 2.
per cunctas alias orbis Ecclesias oblinet divina dispositione

CHRISXl 1354.
et

579
monasleriorum
Ecclesiae erant

dito,quod quidam Ecclesiarum

praelati regni tui

primatum

fidei,

cujus idcm ipse Christus

et

auctor

est, sic

solide funilamenta locavit, sicque

Ecclesiis et

ejusdem monasteriis, in quibus

fideles
;

caiionice insti-

iliam insolubiii

vinculo

copulavit eidem, quod

clesisB

licet

inseparabili unione multos ab ipsius Ec-

tuti fuerant, per quosdam abominationis Hlios contra justitiam destituti et qiiod alii quidam

corpore, fallunle diabolo, vel contagiosus

eisdem ac
et

aliis

fidelibus S. R, E.

Catholicae

et

hferesis

niorbus abjecerit, vel scissura daninali

:

Apostolicae in eodein regno moranlibus injiirias

schismatis separarit
lata sinceritas,
biiiter

ipsius tamen fidei iminacuapud eamdem Ecclesiani inseparapermanens, velut granum tritici quod per

bus

contumelias irrogarant, et (luosdam ex fideliipsis ad reiterandum Baptismatis et Con-

firinationis per eos rite susceptairreiterabilia sa-

abscessuni palese purgatius remanet, et lux fulgenlis sideris

,

cramenta invilos coegerant, non sine gravi offensa

Dei et lasione fidei Christiana)
;

quee apparet clarior, per excus-

tu velut sincerus

sionem offuscantium nebularum, semper purior elucescit B.Et infra Ideoque discretionem tuam nionemus, requirimus, et hortaniur in Domino, illam attentius deprecantes, tibique in remissionem tuorum peccaminum injungentes, quatenus prudenter considerans, quod sicut fides, qua; non nisi una est, in nuUo potest sui esse dissimilis, apud eam:

ipsius fidei zelator et cullor id moleste ferens, ac

gerens (prout debueras) admodum displicenter, et cupiens pro reverentia Redemptoris tui, qui

ejusdem auctor
\iare

estfidei,et pro salutis

tu,'e

merito,

tantis malis provisionis tuae studio salubriter

,

ob-

sub

indignationis

tuae

poeria

districte

pra^ceperas, pralatos destitutos

sias et

eosdem ad Ecclemonasteria ipsa, quibus fuerunt (sicut prae-

dem Ecclesiam inseparabiliter (sicut praemittilur) permanet, sic qui extra ipsius Ecclesiae communionem fuerit, est proculdubio extra fldem, et
qui extra fidem manserit, divinse gratiae particeps
esse

mittitur) destituti, restitui

cum

effectu

sex

mo-

nasteriis tunc expressis duntaxat exceptis,

quibus

non
;

poterit,

ruiu
geris

ac intuens quod

nec adoplionem recipiet fiiiospecialiter tibi, qui in

propriis abbatibus ad evitanda scandala et pericula imminentia tunc restitutio non poterat fieri, et quae postmodum temporisopportunitatecaptata
illis

restitui procurasti

quodque publice ac papersona

Latinos

grege Domini, ipsa videlicet mullitudine, pastoris

officium
est,

tenteret sub formidabilibus poenis edixeris, quod

ostium, id
sed
prius

(quanquam illicite, cum non per peripsamEcclesiam inovile ovium,

nulla Ecclesiastica saecularisve

vel alios fideles

aiiunde intraveris) incunibit ex debilo, ut

viam

veritatis intelligas et custodias intel-

ejusdem Ecclesiae, secundum verum et Catholicum ritum ejus baptizatos et confirmatos, rebaptizare seu reconflrmare, aut eisdem
fldelibus

lectam, et sic per illam incedens puris et rectis

gressibus eidem gregi vita, nioribus et doctrina

injuriam seu violentiam irrogare, sive

et

ducatum praebeas ad salutem

aeternae
vitae

sicque illam ad
,

pascua
'

introducas
ii

etc.

Datuni

quoquo quod omnes episcopi, abbates et alii Ecclesiarumetmonasteriorum prffilati, presbyleri,

ipsos persequi vel molestare presumeret

modo

Avin. IX

id.

Januarii, anno

et clerici

ssculares et regulares fldeles ipsius Ecet

28. Excitati

etiam ad Servios

cum Romana
:

clesia?,

ubicumque

quoniodocumquc

in

regno

Ecclesia conjungendos plures Serviae principes

detenti prsedicto restituerentur debitffi libertati,et

tum
que

Albaniae
'

Sciavoniaeque

proceres, denique

ad Ecclesias, monasteria

et Ecclesiaslica beneficia

Steplianus

Rasciae rex ac regina Helena'

eorum-

filius Orosius * ad consilia de schismate abolendo suscepta perducenda incitati ac proniissa regi Slephano, i]ui ducem ab Ecclesia Romana
:

sua quaelibet libere ac sine impediniento redirent, divina in eis celebrarentur ofDcia, et prout alius ad eas pertineret, niinistrarent eisdem, ac aliis
Christi fldelibus juxla Ecclesiae pracfata; consuetu-

Christiani
auxilia,

in

Turcas
se

exercitus

creari fla^nlarat

dinem rectam
siastica

ct

observanliam salutarem Eccle:

cum
:

una cum

Rasciis Ecclesiae

Romanae

aggregasset

sacramenta et quod licitum esset omnibusin diclo regno morantibus fidem, quaiii ipsa
Ecclesia tenet, docet et pracdicat, tenere libere,

Innocentius,

illustri,

etc. Slephano regi Rassiae gratiam in pracsenti, qua3 perducatad gio-

ac prout eis competeret, illam docere voce libera

et publice

riam in futuro. a Per dilectos ^ filios nobiles viros Bossidarium judicem generalem et Nestegium Cephi.liam Geren. acDanuanum deCatara civem Catarensem
apocrisiarios et procuratores

praedicare

et

quod ut sinceriorem

te

probares verioribus argumentis ipsius Catholicae fldei aniatorem, eos qui secundum hujusmodi

ritum
et vi

et

formam

Ecclesiaj pracdicta; Baplismatis

niagnitudinis tu;c,

Confirmationis susceperant sacramenta, et vel

nietuve coacti, sicut
praedicitur, vel

ad nos

et

Sedem Apostoiicam diebus non longe

deslmatos
,

forsan

praeleritis

et

praesentatas

nobis

i)er

errore devii hujusmodi sacramenta juxtausum,

apocrisiarios ipsos litleras regiasaurea lua Bulla

munilas, nostro Apostolatui intimasli, quod au-

imo abusum veriusetabominationemaliam, damnabiliter iterarent, arbilrio eorum libertalique relinquens, ipsis ab hujusmodi reatu beneficium
absolutionis impendi, eosque reaggregari unitati

'

Toin
'

II. lip.

Ibid.

secr. p. 227.

pjg.

1.54 et

222.

' Pau'.

22!.

Pag. 222.

ejusdem

Ecclesiae

devota menle petieras ac pio

580
studio

INNOCENTII VI ANNUS
procuraras,
et

2.

CHRISTI 1354,
suadentes
,

ac landein Ecclesiam ipsam magistram Christianorum omnium, ac Romanum Pontificem universalem Christianorum ipsorum i^atrem, et verum ipsius Christi \icarium, ac B. Petri Apostolorum principis successorem firmiter asserens, simpliciter confitens et

minum

dominam

pro nostra

et Apostolicae Sedis

quatenus eosdem episcopos reverentia benigne

recipias, et favorabiliter prosequaris,

ipsorumque

salularibus nionilis et doctrinae devotius ac(juiescas

:

ac inluens,

opera, et

quod Dei nostri perfecta sunt quod juxla Evangelicam veritatem non
erit,

humiliter recognoscens
casti,

devota instantia suppli-

qui incoepit, sed qui perseveraverit salvus

ipsius

ut tibi Apostolica benedictionis

munus

per

Apostolicas litleras mittere, et nihilominus desti-

nare ad

regnum ipsum
et
iii

aliquos viros probos,

ti-

Redemptoris nostri actiones pro viribus imiteris, ac in bono constanter opere perseverans, ad ipsius feliciter inchoati negotii votivam con-

mentes Deum,
Traguriensis

lege ipsius plenius eruditos,

summationem
intendas,

sic

velut diligens operator solerler

prcestante

qui venerabilis fratrisnostriBartholoniffii episcopi

quod

in eo,

Domino

et

tuo

dudum

in

partibus

iliis

Apostohcae

Sedis internuntii felititer, favente Deo, inchoatis prosecutionis adjicerent studium, per optatum perducerentur exitum, dignarequod ad

cooperante ministerio studioso, nostris et communium fidelium Christi votis et exspectalionibus

satisfiat
:

operibus

ipseque retributor

omnium bonorum

latibus adhiberi lidem per

mur. Idemque Traguriensis episcopus, cujus reeasdem litteras petiisti,

afflictionibus
et

Deus, cujus est idem negotium proprie proprium, et cui nunquam sine remuneralione servitur ejusdem regni tui terminos ampliet, dilatet fines,
ac thronum corroboret, et sceptra confirmet tandem te subjectosque libi populosccElestisregni faciat cohceredes, nosque nonsolum in hujusmodi capilaneatus offlcio, sed in quibuscumque aliis honestis et licitis vola tua, quantum cum Deo
:

nobis exposuit,quod tu populo Christiano partium

Orientis super

persecutionibus

duris, quibus eos

sinenter angariat, viscera pietatis regioe ad

Turcarum furor immanis indecom-

passionemaperienSjCt ad opprobriaexprobrantium

nomini Christiano tollenda et auferendam perfldam gentem credentium de finibus, atlendens et excitans potentiam regia animi tui zelum
,

poterimus, Apostolico favore prosequamur. Dat.

Avin. IX kal. Januarii, anno
rex,
ii

Descivit a susce-

pto ejurandi schismatis consilio Stephanus Rasciae

retardato
',

diguitatis,desideratas ab eademEcclesia matre tua contra Turcas ipsos capitaneus ordinari, ut ipsius Ecclesiffispirituali adjutus auxilio et directus con.
silio

iterum, ut antea in Clemente VI

bello Ungarico, de

meminimus

quo eliam Acla

B. Petri ThomcT? Carmelitae episc. Pactensis' supr.i

in virtute

Altissimi, qui piis favet libenter

niemorati \ Quocirca impietatis odio a Ludovico

Ungariffi rege ingenli bello petilum

operibus,

gregem Domini ipsum, velut populum de luporum eorumdem, scilicet Turcarum, faucibus potenter erueres etsubaclam jugo uiiserabiiis

Rascium

vi-

suri

sumus

tum
si

a Turcis

delere poterat,

noudum

quos faciie confirmata in Europa eoaffligi

servitulis Christianam absolveres libertatem.

rum

tyrannide,

cruceata signa, auctore belli

extulisset.

Quibus omnibus intellectis cor nostrum in Domino, lcetatus est

29.

exultavit

sacri Pontifice, in

Barbaros

spiritus, et
:

30, Turcce Grcecis cladem inferunt.

Hoc

mens ipsa in jubilura gaudii potioris erupit ac eadem Ecclesia mater tua ei, qui ubi vult spirat, et corda regum in manu suai continet potestatis,
quique huixc tibi formavit aninium el infudit affectum, suppliciler agens huuiiles gratias, et laudationum debita vota persolvens, ipsum oravit et orat assidue, ut te in hac zeli rectiludine, in hoc fervore spiritus, in hac puritate fidei, in hac devotionis sinceritate conservet, diesque tuos longaivos faciat, et post bella Doniini, adqua? robur tua;
potentiae

porro anno, Vere ineunte, Turcas inopino casu usos Gri-Ecis scbismaticismaximas clades inlulisse,
refert

Matthccus Villanus
ingenti

'

cum enim
in

kalend.
Graecia

Martii concussis

terraemotu

urbibus

et oppidis adeo, ut

eorum moenia magna

ex parte concidissent, Turca; Graecos pavore consternatos invasere, ac per ruinas ingressi res diri-

puere,
retectis

hominesque abduxere

in servitutem, ac

moenibus validis plures arces prcEsidiis muniverunt excurrisse etiam ad Constantinopo:

animose ac strenue
tibi

obtulisti, feliciler

lim,

eamque obsidione
et

tentasse

cum gemina

Caniis

consummata,
acsubditas

in sua pace disponat, sicque tibi te,

tacuzeni
vires in

PaIa;ologi faclione fluctuaret; sed

nationes regere

et

gubernare con-

cedat, quod posthujusmodilabilisperegrinationis excursum una cum eis ad sancta sanctorum puris

hostem conjungentibus, abscessisse. Ac tum quidem temporis, quo is terraeCantacuzenum ad firmandam motus contigit
,

communem

introire
jectis,

mentibus merearis, etc. Pluribus interquibus rogat, ut internuntios Apostolicos

suam pofentiam,
rat
' ;

quae nutabat, de Matlbcco

filio

insignibus iniperialibus ornando egisse ipse naret

in erroribus atque haeresibus discutiendis, et schi-

detrectantem ejusdem volis assenliri pa-

smaticis in

sinum

Ecclesife

adducendis regio stupristinus religionis

triarcliam Callistum sede depulisse, ac subrogasse

dio ac potentia fulciat,

quo

Phiiotheum Heracleae episcopum, qui Matthaeum

-iii;
ii''

splendor efflorescat in Rascia, subdit B Quapropter serenitatem tuam monemus, re-

hortamur in Domino, iflam atlente rogantes, tibique in remissionem tuorum peccaquirimus

et

'

An.
>

t;iii'.
'

Thom.

rjl7. i.uin
\\\.
1.

oO.

Pnilipp. .Mazer

Chr.
IV. c.

I.).">t.

nnn.. 2G.

in

Vila U. 1'etii
I.

.\1allh. Vill.

iii. c.

103.

Cjiilac

37 et 3S.

INNOCENTII VI ANNUS 2.
diademate
cinxit.

CHRISTl 1354.
:

581

Do eodem
',

|)orro

terrcemotu

agere videtur Calchondilas

diim

ait

Turcas ex

Europa
terra?

in

impeditos

Asiam redire paratos, subilo motu quos cum urbium nioenia dirula
:

vidissent, hfcsisse in Europa,

rore excurrisse, ut ex Villano vidimus.

tristem casum,

eamque magno fuQuemsane

modi Fralicellorum contagione liberarenl et ad Pisanum arcliiprajsuiem ut quos in carcerem compegerat Fraticellos, legum severitati subjicerot. Simililer inha^serat eadem lues Gallia; iNarbonensi, ad quam purgandam in similes bypocritas, cum ad saniorem menlem reduci non possent,
'

qui meminerit Groecos in eum furorem versos, ut Eucharistiam ritu Latino conrent, divina;

flammae adbibita', ut narratur in Ws. bibliotheca) Valicanffi his verbis ' : Hujus anno secundo, duo
fratresOrdinis
pertate,

secratam discerperent nianibus, ac pedibus calcanifices

Minorum propter ha^resim de pau,

omnino justitia^ adscribet, quoe carad reorum supplicium Europa abire non
facile

et alia quo) iiiale senserunl

Avinioiie

sit passa, ultroque arces scbismaticorum, ut expugnarentur, subruerit.

combusli sunt feria terlia post Pentecostem . Consentiunt Vita; Innocentii typis impressaj aiiclor atque Henricus Rebdorfius *, qui eliam

31.

pcencB.

Inflcere

In Fraticellos Orientem impie inficientes Orientem etiam moliebatur su-

eorum
ejusdem
et

haereses refert

papa;, multi de

Anno, inqnit, secundo Ordine Minorum fratres

o

perstitio Fraticellorum, quisanctitatis fallaci cultu

inceperunt dogmatizare,

haereseos virus simplicibus afflabant, et eversam

et disputare de proprio pauperlate Christi et Apostolorum conlra difflet

Romana) sanctitatem , fldemque apud tantum superstitem florere effutiebant in quos Pontifex Caffensem episcopum animadvertere jussit, atquead fideles ab eorum insidiis muniendos incumbere necnon memoratorum hseEcclesiae

nilionem

ipsos

asserentes,

determinatiouem Joannis papa3 XXII, quod papa non potuit revocare Consti:

tutionem Nicolai papa) III, quae incipit Exiit qtu seminat, de hsres. lib. vi, et de verborum significationibus. Item quod papa ex quacumque causa

reticorum impietatem hisce verbis descripsit':

nostrum noviter turbavit auditum, quod in tuis civitate et dioecesi nonnuUi

a

Rumor

infestus

superstitiosi viri, Fraticelli vulgariter nuncupati,

et

etiam

alii

per pianam viam veritatis et

gressus suos
;

justitiai

non possit delere Ordinem fratrum Minorum. Unde duo apostata; |)raedicti Ordinis capti sunt in Monte-Pessulano, unus sacerdos, alter conversus. De iis ad Sedem Apostolicam perducendis extant ad clerum Gallicanum littera; % tum Amedio de Lingonis Ordinis Praedicatorum
',

nescientes dirigere

nec instituta

fldei

canonica observare curantes sed lupinam rapacitatem ferentes interius ut alios per indirecta et
invia in damnationis praecipitium
in

censuram

in Franciae

regno Apostolica auctoritate

secum

tratiant,

exercenti, data imperia, ut tabellionibus reos ducturis ex aere Ecclesiastico collatitio slipendia nua Cum, inquit, nuper mandaverimus, quod Joannes de Castellione, et Franciscus ad Arquata Ordinis Fratrum Minorum hceretica, sicut

ovium veniunt

vestimentis, temeritate propria

meraret

offlcium sibi prttdicationis usurpant, et contra

ipsius Catbolicae fldei veritatem
sectas, variosque

novas inducuut

errores damnabiliter seminant,

:

accepimus, labe respersi

detenli, ad
iniis

in civitate Carcassonensi

edocfent et observaut

per quos multos simplices

Rouianam curiam, ubi deipsisvolu-

simulatae humililatis habitu, flclisque sermonibus

ministrari justitiam, adducanlur . Paritum

decipiunt et seducunt, aliaque plura,

pericula patientia, sub
talis

animarum
sancti-

quodam velamine

Apostolico imperio, quisve judiciorum fuerit exitus, docere pergit Rebdorflus

esl
:

faciunt et

commiltunt
fidei

in divinae majestatis

Ducti Avinionem,
libello,

et

de mandato ejusdem

offonsam, prrefatce

elApostoIiceSediscontem-

papae exaniinali, coiifessionem

suam

in

quodam
quod

ptum

et

scandalum plurimorum. Hi sunt siquidem

longo

mullos circa pramissa articulos con-

pseudofratres seu proplieta', a quibus Veritas ipsa

tinente, legerunt.

Imo publice

afflrniabant,

attendendum. Hi sunt quos doctor gentium caute vitandos admonuit, dicens Nemo vos
praecipit
:

papa Joannes praenominatus et omnes successores sui, ac etiam ipse papa [nnocentius, conlrarium
assertioni

sediicat inaiiibus verbis. Hi sunt qui juxla psalinistaj

eorum

afllrmanles, fiiorint et essent

lia;-

vaticiniuin

nescieruut neque intellexeruiit,

etc.

retici et perversi, et

et

ambulantes in tenebris erraverunt.

ii

Dat.

Avin. XII kal. Januarii, anno

in

. Distringi

jussa

dignitatem vel beneflcium Ecclesiasticum, titulum nullum haberent. Projiler qiiod iidem Minoies degradali
traditi

ad

quamcumque

Occidente
:

in

eosdein
'

haerelicos

judiciorum

acerbitas

transmissai sunt

enim iisdem ferme

sacerdotes (sacerdolio), in pi<esentia domini papce sunt curia; s^culari, et cremati infra ocla-

verbis conceptae littera'

tit.

ad

^gidium cardinalem
censores fidei in Urbe
:

vam
alta

Pentecosles

et
:

S.

Clemenlis A.
'%

S. L. ut

voce

ciaiiiabiint

duni irent ad supplicium, Gloria in excelsis Deo. Et

plures professiOrdinis

circumpositisque locis in eosdemconstitueret

ad
*

dicebatur pubiicc, quod

iilius fueriiit

Neapolitanum

archiepiscopos,

Capuanum ^ et Beneventaiium ul regnum iXeapolitanuni hujus-

traditi curi;e seculari, et

cremali in

Vasconia

et iu Italia, projiter

pru;missos arliculos.

'

CiIiudJ.
2.
1.

de ;eb.
|).

Tur.

^'

.\n

i.

1.

i.

Ip.

'

.\ii.

i:i.

I.

Kii.cur.iv.
.t.

cur. x.\iii

* Ibid
I.

Kp.

vii.

.\;i

I.

iii.

tp.

III

lu' oc.

VI
''

Au

I'.

I.

K|i.

i.\.

',Ms. bibl. Vjl. sigu. uuui

I

'
1.

Gesta Innoc. VI apu

I.

Itiisq.
I.\.

:ri(i5

Kebdorr. iu

el !om.

II. Eii.

secr. ^.

\n. 2

iii.

p. 1.

Ep. cur. vi.

A::nal.

2.

tp. cur.

ll.

Ep.

582

INNOCENTII VI ANNUS

3.

CHRISTI 1355.
semel labitur vel deperdi-

quos praemissi duo dicebant verds martyres. Imo etiam dicebatur, quod quamplures esseut, eliam
litteratae personae,

haeresis, Charitas, quce

tur,

nunquam

fiiit

vera charitas; a suo auctore

est;

Ordinis praefati, qui prGedictam

impietatis

damnata

tum ab

eo addituni
vel

o Si

quaestionem de proprio et paupertate Christi et Apostolorum defendebant . Dum vero adversus

haereticos in Gailiis

iegum distringebalur

severitas,

aliorum videantur ad opposilum, intelligendae sunt de charitate flnali, qure manet in patria, de qua loquitur
quae vero auctoritates Augustini

plures ex Ebredunensi (irovinciain Calabriam diffugere, quos inquiri ac rapi ad supplicium Pontifex,

AposloluSjCor. l3:Charitas

nunquam excidit
secundum

vel

datis ad

Ludovicum regem

Siciliae

litteris,

intelligendum est de charitate ciam, utMagistermet videtur glossare etiam ab eodem

aliae

effica-

. Pievocatae

jussit

'. Disseminatos quoque, ac deinde revocatos nonnulios errores a Guidone ex Ordine Eremitarum S. Augustini iii Parisiensi academia, refertur

propositiones obscuris invo-

in Bibliotlieca

Patrum

',

inter

quos insignis hsc

lutae verbis impietatem vel falsitatem subolentes '. Superiorem porro hsresim, a nonnullis jam ante temere effusam damnatamque avide hausere no-

vatorcs.
>

Toni.

II.

Ep. secr.

p.

el 10.

Bibliolb.

Pair.

tom.

]V.
1

col. 1331.

BibliotU. Patr. lom. iv. col

1320

INNOCENTII

VI .\NNUS

3.

CHRISTI

'(355.

Carolus (errca corona Mcdiolani redimitus lustrat Vrbis Ecclesias, scribit Innocentio referens
1.

sis

',

illos vectigal

annuum

i
Caesareo asrario illatu-

ros se spopondisse. Confirmat haec Ms. Vaticanum

litteras Pontificias

de coronationis ritibus deque

ac subjungit, ut universa Etruria venienti cervices placide submiserit: Carolus, inquit, anno Domini mcccliv intravit Italiam, et se concordavit cum tyrannis Lombardiae meliori modo quo potuit: et assunipsit coronam ferream apud Mediolanum. Et deinde recessit, et ivit in Tusciam, et
Pisani, Senenses,,Lucani, Volterrani, Sanctiminiafenses, Montipolitiani se totaliter

pactionibiis juratis.

humanae salutis millesimus trecentesimus quinquagesimus quintus, Indictione octava, solemni novi imperatoris,

Insignis est annus

imperialibus
perfecta: in

Pontificio jussu

insignibus

exornati.celebritate

Roma;

qua ante-

quam aurea corona a legato cardinale cingeretur, ferream apud Insubres die Epiphaniaj sacro accepit
',

pactus antea

cum

vicecom.ilibus foedus, de
^
:

rum dominum naturalem

in suis

tanquam manibus

in veet

do-

quo baec narrat Cortusiorum historia

rerunt nobiles Mediolani,

Ei occur-

minio submiserunt; quos ipse gratiose recepit

sed ipsis et i|isorum cuilibet
cessit
aliis

et tere toiius

Lombardiic.
Medioet die

Qui per

Cremonam

et alias civitates et loca

paulo post. Florentini vero

alligatis

malum statim succum ipsorum

lani transiens,

summo

honore receptus, die ivJa-

nuarii intravit Mediolanum.

Epi[>haniae
in

Eodem mense

Ecclesia B. Ambrosii de

licentia

archiepiscopum Mediolani corona ferrea honorifice coronatur . Iniisse ipsos antea foedus cum Carolo, alque ab eo ob MaUliKi

summi

Pontificis per

concordaverunt se et pactis habitis inter ipsos, et pecuniamediante . Pacti sunt illi aureorum, ut refert Matthaeus Villanus ', centum millia mulctaeque nomine ob praleritam in
residuisdeTuscia
dicto Carolo

cum

cum

conditionibus

Henricum avum perduellionem

persolvere, pro-

vicecomitis in

turae Mediolanensis

Henricum avum offlcia in pra^fecmunere confirmatos, tradunt

missisannuis quatuor miilibus vectigalis nomine. Jurejurando quidem Carolus Pontifici se devinxerat,

iidem auclores% additque Albertus Argentinen-

ut vidimus,

antequam Romaoorum rex crea-

retur, Florentinis injurias ac mulctas pecuniarias

'

jn Amial. Alb

Ms. bibl. Vat. sign. nuin. 20i0. Mallli. Vill. I. IV. c. 39. Rebil. - Cortus. bist. 1. xi. c. 2. Arg. ia Chron. et alii.

'Aig.

in

Clbron.
I.

M.^;.

bibl. Vai. sign.

luiiii.

2010.

p. 53.

Eod. cap.

3Matth.

Vill.

IV. c.

73en6.

INNOCENTII VI ANNUS
remissiiruni
:

3.

CHRISTI 1355.

583

sed Diploma Pontificium transmis'.

sum

serius, addit auctor

Et quidein in Regesto
^

tyrannos implicitum, ad Urbeni se conferre jussit ': a Negotiuni, inquit, coronationis et iniinctionis
charissiitii

Pontificio Innocentii ad

Carolum regem

de abro-

in Chrislo

filii

nostri Caroli regis Rofratri

ganda

iata in

Florentinos ab Henrico avo impera-

manorum

illustris tlbi et venerahili

iiostro

tore sententia, tuni ad

Petrum episcopum Ostien-

sem

',

cui illiusimperiali diademalecingendi data

Petro Ostiensi Aposlolica; Sedis nuntio, et cuilibet veslrum per alias nostras litteras duximus com-

erat provincia, ul ad id

ad Florentinos

',

ipsum permoveret, tum quibuscertiores de iis pcenis re-

niittendis fecit, extant lilteia?.

fos concilaie.

Tentarunt Gibellini ' Caroli animum in GuelSed ipse eorum petita insigni prudentia retudit: Gibellinos, qui sua in imperium
officia

mitlendum. Et ideo volumus, ut pro hujusmodi negotii solemnilate, auctore Domino, celebranda festine ad Urbem (si tamen ahsque prarjudicio negotiorum, quorum promotioni deputatus es, poteris) studeas teconferre; ita quod die, quani
pra;falus rex ad

hoc duxeril eligendam,

ihi

una

conimemorabant, non imperii decns

sed

affe-

cum eodem
personaliter

episcopo, qui propter hoc ducit se

ctare,

commoda
:

sua etiam

cum

illius

de-

conferendum

prajstante Deo, valeas

F^ebruarii,

decore venari
silia

avum Henricum eorum consecutum maximo exitio se objecisse. Favisse

atque
EcclesicT

interesse. Dat. Avin. IV id.

aiino

iii

Extant

autem

Carolum dicetur

inftrius.

Supe-

ad hos cardinales de Carolo insignibus imperialibus exornando, quibus

eE
lilterae

Innocentii

rioribus consentanea de Caroli prudentia in pertractandis Guelphis, antea ab iniperio alienis,

subjectis verbis

singuli sacri ritus in anta celebritate servandi ex

pervetustoRomanseEcclesiEeTabuIario
scribuntur, insertae in
aliis

petiti prae-

Leonardus Aretinus refert:

,

Ad

publicis Caroli regis

hunc Senis existentem (in eain urbem, cujus administrationem, exauctoratis veteribus magisVerbo in visceribus Virginis incarnato sacra, magna civium gratulatione vetratibus, suscepit die

Romanorum
imperialia

litteris inferius alTerendis.

*

Luslravit Carolus

ante suscepta ornamenta

Urbis

Ecclesias,

magna

procerum

nisse refert Matthceus Villanus)

",

Florentini

pe-

cuniis ex fide missis contra

rum

pra?cipua

spem ac vota inimicobenevolentia in sinum ejus irrepuni populo per Italiam

multitudine stipatus, feriasexta etsabhato majoris hehdomada! ingenti pietatis sensu atque exeinplo, seposita regia pompa: sacramenti enim, quo se Genildo episcopo Tridentino, tunc archidiacono e
Baltesio
in

sere, ut

neniini

magis

Ecclesia

Constanliensi

devinxerat,

fldere videretur:
tate, sed praesenii

non enim antiqua

[)artium levi-

Urbem

commodo

res aistimabat. Itaque

est,

plus ab una civitate per amicitiam adjutus

quam
qiiod
si

a csteris simul

omnibus

Italicl

generis:

qua ornamentis imperialibus decoraodus foret, non ingressurum, religione solutus fuerat Innocentii litteris ' tum etiam ipsi concessa erat auctoritas, ul dies memorata, in qua
se
nisi die
:

inimicitia, ut avus

quondam

ejus certare

voluisset, magngedifficullates erantilli siibeundffi:

nunc autem et militibus et pecunia a civitale adjutus, nemine penilus repugnante, Romam pervenit, soleninibusque peractis, tranquillissime co-

pompa celebranda, quae a Pontifice constiluenda erat, ab ipso designaretur a Nos, inqiiit, ad tuce comnioditatis augnientum favorasoleinnis ea
:

biliter intendentes, libi

jusmodi

quam

diem pro coronatione huad hoc duxeris eligendam, pra;fispuciali.

ronatus

est.

Ha^c facta sunt in

fuit

principio

anni

gimus de
3.

gratia

Dal.

Avin.

II

kal.

subsequentis, qui

quinquagesimus quintus
absente Pontifice, imcui Vitoe
o

Februarii, anno tertio.

supra
2.

niille trecentos .

Designata a Carolo peragendae celebritati

Data

fuit provincia,

perialibussacrisinitiandiCaroli cardinali episcopo

Ostiensi. ut scribit Matthseus Villanus
',
*
:

Innocenlii auctor consentit his verbis

Eodem

tempore Carolusrex Romanorum in imperatorem electus de voluntate et consensu dicti pap^e intravitHaliam, Romam proDciscens, coronam imperialem ibidem recepturus; pro quasibi iinponenda fuit missus per eumdem papam Petrus Bertrandi
junior episcopus Osliensis cardiiialis. Ei vero adjunctus est collega yEgidius tit. S. Clementis
presbyter cardinalis, qui ea tempestate Italica legatione fuogfbatur; datis utrique imperiis, ut alter,
altero

quam mensis Aprilisquintam fuisse notant historici *: clerus populusque Romanus instructo religioso agmine ohviam effusus magiio tripudio ac triumpho venientem excepit, atque in Urbem et Basilicam principis
Doniinicae Resurrectionis die,

Apost. deduxit. Qui, edita prius

professione,
nia Pisas ad

fldei

orthodoxac
e

una cum Anna uxore, qu;e

Germa-

eum

venerat

',

sacratus est a Petro

cardinale Ostiensi, ut vetus Ms. Vaticanum' Vitaeque Innocentii auctor ' testantur servato nimi:

rum
erat.

eo ritu, qui in Ponlificiis

lilleris

descriptus

QucB ex

veteribus
:

monumenlis confirmat
a

cardinalis Baionius'

Anno, iuquit,

Christi

impedimento etiam

fortuito districto, Caro-

MCCCLV, Indiciione

viii,

Carolus IV imperator coro-

lum

sacra inunctione in Basilica S. Petri solemni

ritu liniret,

/Egidium autem Piceno

1.

bello

contra
'

Tom.

111.

Toai.

lii.

E;i.
I.

Ep. secr. p. 23. secr. p. 26.

'

^ .Malih.

Vill.

I.

iv.

c. 93.

Ms.
I.

bibl.

Vai.

sign.

MalUi.

Vill.

Ibid.

p. 37.
c.

iv.
'

c.

'3.

6 IbiJ.

SO

et 81.

IbiJ.

'

Toni

ili.
I.

Ep. secr. p. 36.

iv et v.
c.

.Maitli.

Vill.

21.

num. 3765.
Chron. RebMallh.
Vill.

Mattb.

Vill.

V. c. 2

Corliis. hisl

iv. Alb. Arg.

lJos.|.et alii.

dorf. in Anual.
1.

' Ibid. c.

11. elOesla Innoc. VI apud Boiq.

IV. c. 66.

GesU

Innoc. VI

apud
sign.

' Gesla Innoc.

VI apud Bosq.

VI apud Bosq.

iMs. bibl. Vat. '

num. 2040.

iii

s '

Gesla Innoc.

BaroQ. io not. Ms. ad fauDC ano.

584

INNOCENTII Vr ANNUS

3.

CHRISTI 1355.

aatur Romae in Basilica Valicana, die Paschatis, a Petro episcopo cardiiiale Ostiensi, legalo Ronianihoc anno omiiia quae et confirniat PontiQcis
:

nostro Carolo rege

Romanorum

illustri

celebratam
,

concordiler
eleclione

per principes regni Alemanniae

in

regisRomanorum vocem habentes, cuni

olim ante coronationem pollicitusfueratClementi

imminet
lioiiis

Habeturipsum Diplomaaureo sigillo signatum libro Priviiegiorum Romanae Ecclesiae. Hapapae.

et pro tempore facienda, felicis recordaClementis papaj VI prajdecessori nostro per solemnes dicti regis ambassiatores et nuntios, ad

benlur

lilterae

ipsiuslnnocentii papaeindicto libro

ipsius praedecessoris praesentiam destinatos, electionis

Priviiegiorum, ubi late de omnibus casremoniis

ejusdemCaroli faciendis: nam absente papa fuil coronatus . Ex his reiellas niendacium a Matthajo Vill. traditum historia; ',
servatis, iu coronalione

ipsius

ejusdem prasentato decreto ac tam super electionis forma, quam super idoneilate
;

personae dicti regis informatione habita diligenti,

per

nimirum Joaunem

e Vico pra:fectum Urbis coro-

de

quosdam ex fratribus praedecessoris ipsius, quorum numero tunc eramus, quibus idem
;

nam imperatoriam
qui enim

atque ab eodem Caroloiinperatricem diademate redimitam,

Carolo imposuisse,
niajor esse

prajdecessor iuformationem hujusmodi

commiltendam

duxerat hac per commissarios hujusmodi

horum

tcslis

possit,quam

facta praedecessori

memorato

in praesentia diclo-

ipse Carolus, qui

cum

honores Christo Domino in

rum

ejus vicario veteri

a Caesaribus

more et instituto praeslandos non abolere, sed potius confirmare

litteris
-,

cuperet, subjectis promulgavit

ficis

ex Pontiiri
;

fratrum de informatione habita super his relatione fideli dictus pradecessor de fratrum consilio praediclorum ad devotae ac humilis supplicationis instantiam, perdiclos ambassiatores et
;

absentia nil

illiiis

dignitati

detractum

nec

nuutios eidem praedecessori frequenter etfusam,

secuturos imperatores

Pontificibus

Augustali
soli prae-

insigni exornandos, quae essent

iu hac celebritate

prafatum regem in specialem filium suum Ecclesiae memoralas suscepi, sibi suos favorem

et et

ab Apostolico legato praitermissa, utpote

senti

exhibenda
:

Ponlifici,

in

exemplum adduc-

turos
a

gratiam benigne concedens, ac ipsius regis persona idonea reputata, eum nominavit, assumpsit et declaravit regem Romanorum ; et approbans

Sanctissimo in Christo palri ac domino suo

Iiinocentio, digna Dei providentia sacro-

personam

ipsius,

eum

sufficientem

et

habilem

domino
sanctae
Pontifici

declaravitad suscipiendum
et

iiiiperialis celsiludinis

Romanai ac
,

uuiversalis Ecclesiae

Carolus
et

Dei gratia

semper Augustus
debita ac devota,
8

Boemiae

summo Romauorum rex rex cum reverentia

dignitatem, decernens unctionem,consecrationem

regi opporlunis loco et

coronalionem imperialesper manussuaseidem tempore impendendas, ac

et

pedum

oscula beatorum.

suppleus ex certa scienlia

stolicae

Sanctissime pater et
in Christo
patris

sime, litteras sanclitatis

rendi
episcopi, Apostolicae

domine reverendisvestrae de manibus revedoniini

Petri

polestatis

omnem

defeclum,

de plenitudine Aposi quis aut

aut

ratioue fomicp,

aut ratione regis praedicti,

Ostiensis

Sedis

nuntii,

amici nostri

charissimi,

cum
:

reverentia debita et honore con-

iu haec

gruo devote suscepimus, quorum tenor sequitur verba a Innocentius episcopus, servusservorum Dei,
et

electorum suorum personarum, seuexquavis alia ralionevel causa in hujusmodi electione intervenerat quovis modo :ac praecipiens omnibus fidelibus et vassallis imperii, ut praef ito regi sicut regi Romanorum, in imperalorem promovendo, inteaderent efficaciter et parerent.
4..
sicut

venerabili fratri Petro episcopo Ostiensi A. S. N.

salutem

Apostolicam benedictiouem.
filiis

Postmodum vero praedecessore ipso, Domino placuil, naturac debitum exsolvenle,

,

Speciosus forma prae

honiinum Jesus
regimen

nobisque
fratrem

(licet

immeritis) ad fastigium Apostolicae

Chrislus militantem Ecclesiam sponsam suamsicut

potestatis plenitudine ad salutare orbis

dignitatisassumptis, prsfatus rexper venerabiiem

nostrum Theodoricum episcopum Minet

communivit,

sic

etiam,ut decoro gloriae sponso

deusem nunlium
tes
lis

ambassialorem, ac

litteras

juncta pulchrior appareret,

honorum

fascibus et

ejus, nobis intimare curavit,

quod

ipse Italis paret

schematedignilalumquasiquibusdam renitenlibus margaritis ornavit. Sed illud ei concessit gloriae polioris insigne, quod ipsa sublimioribus quibusque poteslatibus, quibus idem ipse Christus eam praetulit universaliter omnibus, velut sol copiosus
proprii luminis erogator ad

eidem imperio subjeclas intraverat,

ab inco-

ethabitatoiibus civitatum aliorumque locorum

fjombardiae honorifice paciQceque receptus, unctionein et diadematis imperialis insignia in Basilica

principis

ornatum adjiciens, quo largius de plenitudiue bonorum suorum communicat

aliis,

suscipere in

Deo pro|iitio Apostolorum de Urbe proximodisponebaf. Elintuens, sicut

,

eo refulget amplius, eo resplendet

princeps discretionis et circumspectionis virtute conspicuus, quod nobis in parlibus Cismonlanis

potius, eo est

honoratior in seipsa.

Dudum

siqui-

mulloruin
involucro
sent
ei in

dem
'

post electionem decharissimo in Christo Ulio

uigentium negotiorum hujusmod; unctionis et coronalionisinsignia per uianus nostras non pos-

gravium

et

praepeditis,

Matih.
tccl.
111.

Vill.

1,

V. c. 2.

Exl.

iii

Rom.
tom.

lom.

i.

p. GS. et inter eoll.

Arce S. Aiil'. et Plat. jussu Sixt.

lil.

!ili.

I'riv. eiiita

Basilica

memorata concedi
nostris

per dictos

IV

p. IIS et 149, ct ia Ms. Vall. sign.

B. nuui. 12.

pag.

episcopum

et lilleras nobis hurailiter supplicavit,

434

et 46t). et D. 1. p.

55.

ul per aliquos de fratribus

hujusmodi

, ,

INNOCENTII VI ANNUS 3.
unclionis etcoronalionis aliaque insignia in dicla

CIIRISTI

1355.

rm

impendi
5.

ei Basilica

facere dignaremur.
et

camerarii ejus missilia spargentibus ante ipsuni et praefecto Urbis gladium prajferenle. Cum autera pervenerit ante Basilicam in platea

Nos autem, qui ad ipsius regis honoris

gerimus

qua

cor-

status incrementa ex paternae cliaritatis instinctu

tina vocatur, dextrandusest

a senatoribus usque

affectionem

promptiorem
,

antefati regis litterarum serie, et qUcE

hujusmodi idem epiintellectis

ad gradus prajdictos, ubi eo descendente, tradendus est equus, cui rex insederat, illis. Interim

scopus verbo subjunxit

attendentes quod, sicut

diligentius

idem quoque rex consideravit prudenter et provide, sic hujusmodi negotiorum pondere premitur, et eorum nobis implicitis implicamur, quod coronationis et unctionis, et aliis solemniis peragendis eisdem non posse-

autem sumraus Pontifex cum omnibus ordinibus suis pra;parat se in secretario Itanquam celebraturus divina, et processionaliter exiens usque ad suggestura araj superioris, quae est in capite graduum, super faldistorium ibi sedeat, consedenti-

bus super gradus a parte dexlra episcopis

byteris,

et pres-

mus nostram
in

praisentiam exhibere

et

cupientes
,

sinistra vero diaconis cardinalibus, et in

executione solemuiorum ipsorum quibus mente aderimus per ministros, quos tanti negotii
celebritas
exigit
; ,

proxiniiori gradu subdiaconis et acolytis, primicerio et

cantoribus adstantibus circa

et nobilibus,

illos

cum

suppleri
te

corporalis absentiae

magnatibus
et

officialibus et ministe-

nostrffi vices

ad
S.

ac dilectum filium nostrum

rialibus aula; papalis.

Tum rex cura

archiepiscopis
suis,

^gidium lemA.S.

tit.

Clementis presbyterum cardina-

episcopis,

principibus et raagnatibus
,

quos virtutura grandium splendor illustrat, quosque in magnis et arduis operarios uliles multa experientia comprobavit, consideraL.
tionis

ascendens ad suramura Pontificem reverenter osculetur pedesipsius ; etotferens eiaurum quantura sibi placuerit, benigne recipiatur ab eo ad

nostrae direxiraus

oculos

et

sperantes

osculum

et

amplexum

quo

demum

surgente,

quod industria tua et legati prsefati, quae in quibuscumque semper operibus emicuitclarior, hoc etiam insigne opus ad Dei laudem et gloriam, ac honorem et decus ipsius Ecclesiae sponss suae,
ipsoprajstante qui bonarumdirectorestactionum,
laudabiliter

rex ipse a parte de.xtra et prior diaconorum a

parte sinistra deducanl eura usque in Ecclesiam
S. Mariae in

Turribus

ubi ante altare subdiacono

Evangelii textum tenente, rex super iilum corpolus rex

exsequetur, memorati regis devotis

supplicationibus inclinati, te dictumque legatum

ad

celebritateni

agendam
6.

ministerii

hujusmodi honorabiliter deputamus.

per-

Quocirca fraternitati tuae per Apostolica

conferens, ac ibidem die

hujusmodi juramentura: EgoCaroRomanoruni, futurus, annuente Domino, imperator promitto, spondeo et polliceor coram Deo et B. Pelro, me de cstero protectorem et defensorem fore summi Pontiflcis et sancta; Romanai Ecclesia^ in omnibus necessitatibus et utilitatibus
raliter praestat

scripta

mandamus, quatenus ad eamdem Urbera

,

suis custodiendo et

te personaliter

quam

nores
et

et

conservando possessiones, hojura ejus, quantum divino fultus adju-

idem rex ad hoc duxerit eligendam, cum legato conveniens memorato, tu in dicta Basilica missam
celebres, et

torio fuero

secundum

scire ac posse

meum

recta

regem inungas eumdem

Annae reginae

et tu dic-

tusque legatus regi praefato et charissima; inCbristo

tilia;

nostraj

Romanorum

illustri

Deus adjuvet et haec sancta Dei Evangelia. Forma autem juramenti prajsfiti in Avenione per procuratores et nuntios pra;dicti regis Roraanorum temporesuae coronationisrenopura
fide. Slc

me

uxori suaemitras et diademata imperii, ac eidem regisceptrum,pomum etgladium acaliasolemnia,

vandi

talis est

7.

Vobis sanctissirao patrietdorainodomino

prout infra pateutius clariusque distinguitur,

buatis;

tri-

Cleraenti, divina providente cleraentia

paps VI,

ipsorumque

inclytos

vertices

insigniis

eorumdem, adhibitisvetustaeconsuetudinissolemhujusmodi peragendis solemniis error possit intervenire, quod absit, modum et formam agendorum, et ubi ac per quas personas agenda fuerint, particulariter
nitatibus, decoretis. Et ne quis in
et distincte

nos Arnestus archiepiscopus Pragensis, Aderaarus comes Valentinensis, Henricus comes de Salinis,

duximus pnesentibus inserenda, prout

in archivio ipsius EccIesiiE acPontificali Ordinario

Gerardus de Grandi-Prato de Eusalisia, Gantherus de Montilio, et Joannes de Asperomonte, Geraldus de Magnaco archidiaconus de Balthesio in Ecclesia Constantiensi , Rodulphus dictus Loys officialis Treverensis, Joannes de Pistorio decanus Ecclesiaj S. Salvatoris Trajectensis, et Nicolaus de Luceni-

continetur,
n

quorum forma

'

talis est

burgo

praeposifus Ecclesiaj Sanctensis

Pragensis

Cum

rex in imperatorem electus pervenerit

est

dicecesis, nuntii et procurafores serenissirai principis doniini Caroli

ad portam CoIIinara, quae

centii,

juxta castellum CresUrbis

recipiatur honorifice a clero

et thuribulis
:

cum

crucibus

et processionaliter

deduetc.

catur usque ad gradus Basilica; S. Petri, canlantibus universis

:

ad omnia et speciale mandatum ab liberam potesfatera prout constat per pridictas patentes lifcodem,
infrascripta
,

Romanorura regis, habentes plenam et generalem ac

Ecce mitto angelum meum,

teras, et per aliud

publicum Instrumentum quo:

rum
' Exl. etiam io Cerimonial. Ms. Bibl. Vat. sigu. imm. 4727. p. Itcm apud Oaldast. ia coUect. CoDst. imperial.

tenores superius continentur

ipsius promiltimus et

ipsius vice et

nomine domini
'JO.

nostri regis pra;dicti, et in ani-

mam

juramus per Palrem,

74

Ann.

ToMCS

XXV.

Wxm.

VI.

580
Filium
et

]NNOCENTII VI ANNUS
et

3.

CIIUISTI 1355.

Spirilum sanctum,

et

per hsec sancta

Ilem aliam oralionein

'.

Deus

Dei

filius

Dei Evangelia, et per hoc liguuni viviDcae crucis,

Jesus Christus, etc.

8.

per has reliquias sanctorum, quod

nuuquam

His
:

ita

peractis, ascendat rex ad altare

facta confessione,

\itam, aut

membra, aut

ipsius

honorem quem
perdetis
:

S. Petri

ubi

summus Pontifex,

habetis, sua voluntate aut suo consensu aut suo

recipiat

consiUo aut sua

exhortatione

et

in

Roma nullum

placilum aut ordinationem faciet de omnibus, qu ad vos pertinent, aut ad Romanos sine vestro consilio aut consensu et quid:

ad osculum sicut unuin ex diaconis, ipseque procedat ad pulpitum vel ambonem, ubi thalamus constructus de lignis, et ornatus de palliis

eum

debet

ei esse

paratus, et

cum

suis archiepisco-

pis et episcopis, principibus et

magnatibus secunPrimicerius auanle altare

quid de terra Romanse Ecclesia^ pervenit ad ipsum aut perveniet, vobis reddet quam citius poterit. Et

dum
tem

capacilatem
et

loci consistat.

schola cantorum
:

in choro

quandocumque

in

Lombardiam aut Tusciam

ali-

decantent introitum

quem

mittet pro terris aut juribus suis gubernandis, quoties mittet, faciet jurare eum, ut adjutor vester sit ad defendendum terram Romanas
EcclesifB et

num
nem

el hymAngelicum decantata, summus Pontifex dicit

et post

Kyrie eleison
diei, et

Romanam
si,

Ecclesiam secundum

suum

posse

permitlente Deo, dictus dominus noster rex Romam venerit ; sanctam Romanam
:

et

Ecclesiam

et

vos rectorem ipsius et successores

hanc oratioDeus regnorum otnExtant harum precum formulae in vetusto nium Pontificio Cerimoniali -, ex quo ipsas describere Deus regnorutn omnium, et Chrivisum est stiani maxime protector imperii, da servo tuo N.
orationem, quse competit
illi
:

pro ipso imperatore

.

vestros exallabit

secundum suum

posse

et

cum

imperatori nostro triumphum virlutis tucescienter

cxcolcre: ut qui tua constitutione est princeps,

Roma;

vel alibi per vos in

imperatorem

fuerit co-

ronatus dominus noster rex prajdictus, diclum juranientum et alia fieri consueta ad requisitionem vestram tempore coronationis suee personaliter

tuo semper munere

sit

polens. Per, etc. Item aliam

orationem
clesice tuce
et

preces et hostias Ecpro salute famuli tui N. supplicantis,

;

Suscipe,

Domine

renovabit.

protectione fidelium

popidorum antiqua brachii

DeindesummusPontifexcum ordinibussuis ad altare procedit, el facta ibi oratione, ad sedem

ascendit, rege
Osliensi
ct

tui operare miracula, ut superatis pacis inimicis,

secura sibi serviat Christiana libertas.

cum

suis tribus episcopis, videticet

et

Portuensi

Albanensi in Ecclesia

Turribus renianente, ubi a canonicis imperiaUhus induatur insigniis, dato ipsius pallio camerario domini papffi. Qui, prfficedentibus illum canonicis et canS. Mariae in S. Pelri receptus in fratrem

Item aliam orationem ; Deus qxd ad pradiceterni regni Evangelium Romanum imperium prceparasti, pratende famulo tuo impe-

candum

ratori nostro

N. arma

ccelestia, ut

pax

Ecclesia-

stica nidla turbetur tempestate bellorum.

9. a Cum lecta fuerit Epislola, et Graduale decantatum, imperator ascendat processionaliter ad altare, ubisummusPontifex imponitei mitrani clericalem in capite, ac supra mitram imperato-

tantibus,
Basilicte

Petre

amas

t7ie? elc.

cum

ad ostium

principis Apostolorum pervenerit, qute portaargenteanuncupatur,deducentibus eum hinc inde comite Lateranensis palatii, et primicerio ju-

dicum Romanorum, Alhanensis episcopus ante

ipsam portam argenteam hanc super eum benedictionem effundat Deiis, cujiis manu corda sunt regum, etc. K Cum autem inlra Ecclesiam in
:

rinm diadema, dicens Accipe signum glorice, diadema regni, coronam imperii, in nomine Pa:

tris f et Filii f et Spiritus sancti f , ut spreto antiquo hoste, spretisque contagiis vitiorum om-

nium,

sic

justitiam,

misericordiam

et

judicium

medio

roU-e pervenerit,

orationem super eum bilis auctor mundi, etc. ^. Qui, cum ad confessionem B. Petri pervenerit, prosternat se pronus in terram, et prior diaconorum supereumfaciatletaniam. Quafinita, prior presbylerorum dicat orationem Dominicam
:

Portuensis episcopus hanc decantet Deus, inenarra-

diligas, et ita juste, misericorditer et pie vivas, id

sanctorum

ab ipso Domino nostro Jesu Christo in consortio ceterni regni coronam percipias. Qui

cum

Patre, etc.

capitulis istis Salvum fac servum tuum, Bomine. Mitte ei aiixilium de sancto. Domine, salvum fac regem. Ac deinde dicat orationem istam Actiones nostras, quwsumus, Domine, etc.
: :

cum

Post ha3c

procedant ad altare

S.

Mauritii,

ubi

Deinde sceptrum et pomum aureum tradat post cffitera gladium, ila dicens Accipe ^ gladium de super beati Petri Apostoli corpus sumptum per nostras manus , licet indignas vice tamen et auctoritate beatorum Apostolorum consecratas, imperialiter tibi concessum, nostrceque bene f dictionis officio in defensionem sanctce matris Ecclesiai divinilus ordinalum ad vindictam
ei, et
:
,

ungat ei de oleo exorcizato brachium dextrum et inter scapulas hanc orationem dicendo Domine Deus omnipotens, cui est omnis
Ostiensis episcopus
:

tnalefactorum, laudem vero bonorum ; et memor Accinesto de quo psalmista prophetavit, dicens
:

gere gladio tuo super

femur tuum, potentissime

potestas, etc.

ut in hoc vim cequitatis per

eamdem

exerceas,

'

E\\. Aniwl. lom. sin.

iliid.

an

1200. num. IS

' Exf. ibid.

'

E.\t.

Aniial. lom.

xm.

an. 1209. nitm. !9.

" E.xt.

iinni. lO.

Vat. ?ign. nuin. 4737. p. 90.

Ccreni. Ms. bibl.

'

Pag. 93.

INNOCENTII VI ANNQS

3.

CHRISTl 1355.
ita

5.^7

molem
tegas
:

iniquitalis potenter deslruas, et

fideles

Dei Ecclesiam, ejusque

sanctam propugnes ac pro-

ronam,

dicendo

Accipe coronam imperialis

excelle^itice, etc.

Fundi prius nonnnllas preces

nec minus sub fide falsos,

quam

Christiani

in ipso ingressu Ecclesia^, describit Cerimoniaic

nominis hostes exseces ac dispergas : viduas et pupillos clementer adjttves ac defendas, desolata
restaures, restaurata conserves, ulciscaris injusta,

Pontificium
prece,
illi

'
:

tuni etiam in ea lustranda sacra

necnon oleo perlinenda, denique corona

confirmes bene disposita : quatenus in hoc agendo

virtutum triumpho gloriosits justitice cultor egregius cum mttndi Salvatore, cujus trjpum geris in

iinponeuda, plura recensentur accuratissime, quai delibanda exipso, et jucunda fore lectorivisa sunt. a In benedictione reginaj vel imperatricis ad

ingressum Ecclesiae

sic

oratur

nomine
Deo,

sine

fine

regnare

merearis.

Qtti

cum
Oratio.

etc.

Qui coronatus incedens porlet in dextra

manu p6mum, in sinistrasceptrum, et sic ad thalamum redeat; ipsoque ibi cum priucipibus suis consistente, prior subdiaconorum cum subdiaconis

Omnipote7is sempiter^ie Deus,

/oits

et

origo

totius bo7iitatis, qucR fa;7ni7iei sexus fragilitatern

Romana;

curioe et capellanis aulaj imperialis

nequaquam repi-obando averti'i,

probando potius
ge7xdo, fortia
eligis, et

sed dignariter comeli-

ad pectorale dextrum ante Crucifixum argenteum laudem imperatori alta voce decantent hoc modo Exaudi, Christe. Scrinarii vero Urbis sericis cappis
induti, ante

qui infirma mundi

quacumque

confu7idere decrevisti

pectorale consistentes in choro, re-

quique etia77i glorim virtutisque tum triumphum in ma7iu fceminece JudaiccE oli^nplebide hoste smvissimo resig^iare voluisti, respice, quwsumus, ad
preces hitmilitatis nostra;, ut super ha/ic

spoiuleant
tori
ria.

Domino Carolo

invictissimo impera-

Romanorum et semper Augusto

Qua laude
suis

salus et victo-

famulam

tertio repelita, prior

subdiacono:

tuam N. qua7n
dona

supplici devotio7ie in reginam vel

berie i dictio7ium tuarum eamque dextera tum potentia; circumda, et ut dono tui muni-

rum cum
77iundi.

tribus vicibus

dicat

Salvator
:

imperatricem elegimus,
mitltiplica,

Et scrinarii vicissim respondeant

Tii

illum adjitva. Deinde iste cum suis duabus vicibus dicat ^S. Maria. Et illi vicissim respondeant Tu illum adjuva. Et sic deinceps: S. Michael. S. Ga: :

semper et iibique mi7iis undique fir^niter protecta

sibilis hostis

visibilis seu invinequitias triumphaliter expugnare

briel.

S. Raphael. S. Joannes Baptista. S. Petre.

etc.

S. Paule. S. Agnes. S. Ccecilia,

isti

Quibus

finitis,

cum Sara atque Rebecca, Lia atque Rachele beatis reverendisque fa:mi7ns fritctu uteri
vateat, et itna

bis dicant

Kirie

eleiso7i.

Et

illi

vicissim re-

spondeant: Christe eleison. Ac deinde simul omnes Kyrie eleison. Post hoc, Evangelio decantato,
:

imperator corona

et

manto

depositis, accedat ad

ad decorem statumque sanctce Dei Ecclesice regendi, 7iecno7i proteqe^idi. Per Christum Donmium 7iostrttm, qui ex i7itemeratce B. Marice
totius regni vel imperii,

sui f(BCU7idari seu gratulari 77iereatur

summum

Pontificem, et offeral ad
sibi placuerit
:

pedes ejus

Virginis alvo nasci, visitare

dignatits est mtitidttm
:

aurum quantum

ipsoque Pontifice

, ac revocare htinc qui tecum vivit et gloria-

descendente pro perficiendis missarum mysteriis ad altare, imperator more subdiaconi offerat ei calicem et ampuUam, et stet ibi, donec Pontifex
ad sedem reversus communicet.', sacramque com-

tur, Deus, in iinitate Spiritus sancti per

immor.

talia smcula. Et post

coronationem imperatoris de-

ad altare ante summum PontificemJ amicta regalibus indumentis, et summus Pontifex

ducatur

raunionem de manu ejus suscipiat cum osculo et sic ad thalamum rediens in ambone pacis resumat mantum pariter et coronam, missaque
:

det hanc benedictionem dicens:

Oratio.

finita,

Pontificalem benedictionem reverenter ac-

cipiat.

Et statim procedat ad locum, ubi debet

equitare
:

summus Pontifex equum ascenderit,

et

cum

ipse Pontifex

teneat stapedium sella) ejus, ut

Deus qui sohts habes im^nortalilatem, lucemque habitas i7iaccessibilem, cujus providentia in sua dispositio7ie 7ion fallitttr, qui fecisti ea quce
futtira stmt, et
qua77i

arrepto fraeno, aliquantulum ipsum adextret, mox-

vocas ea
qtti

qtta;

7ion

sunt,

ta7i-

que suum equum ascendens procedat juxta sumnium Pontificem usque ad Ecclesiam S. Mariae in
Transpadina (Transpontina), ubi, dato sibi osculo, ad invicem non corde, sed corpore separenlur. iO.a Si vero regina coronanda fuerit, debetsuperlectorium ex opposito thalamus prajparari, ubi
cuni

ea qua; sunt,

superbos
,

aquo modehumile^

ramitte

de

principatu

dejicis
,

atqtte

digttanter in sublime provehis

itieffabilem mise,

ricordia7n

duabus ad minus puellis et aliquabus ex tam Ecclesiasticis quain mundanis resideat. Et post coronalionem imperatoris
principibus imperii

tttatri supplices exoramiis ut sicut Esther regi7iam Israeliticam causa saltttis de capticitatis stia; co77tpede solutam ad regis Assueri thalamum regnique sui cotisortitim tra^isire fe-

cisti,

hatic famulai7i

N.

htimilitatis
saltttis

nostrce

be-

7tedictione

Christiana;

plebis

gratia

ad
mi-

deducatur ad altare ante summum Pontificem amicta regalibus indumentis cui summus Pontifex milram imponat, ita quod cornua mitrcu sint a
:

digna77i sttblimemqtie regis vel imperatoris tiostri

copula77i, et regtii vel imperii sui participium

dextris et a sinistris et super

mitram imponat co-

'

Ms. bibl. Val.

siijn.

nuui. 47j7.

; ,

588

INNOCENTII VJ ANNUS
:

3.

CHRISTI 1355.

sericorditer transire concedas

et

ut imperialis vel

regalis fcedere conjugii semper perma^iens pudica,

tibique

proximam virginitati palmam continere queati Deo vivo et vero in omnibus et super omnia
,

jugiter placere desideret, et te inspirante

tibi placita sunt, toto

quce

corde perficiat. Per Chris-

11. Quia vero propter nostram absentiam nonnulla solemnia ex prEedictis, personam nostram tangentia, expedit intermitti volumus atque decernimus, quod non obstantibus his, qua; superius describuntur, in gradibus scalarum diclae Basilicae principis Apostolorum idem rex Roma;

ium,

etc.

norum
In SACRl OLEl LNCTIONE.
tes in

solemnitate et honorificentia debitis reci-

pialur ad osculum per te ac legatum

vialibus processioualiter obviantes

eumdem,

stan-

ordinibus vestris, induti tamen omnes plu-

eidem cum sub-

Spiritus sancti grotia nostro humilitatis officio in te copiosa descendat, ut sicut manibus nostris, licet

diaconiset acolythis, primicerio etcanloribus, adstantibus circa te dictumque legatum magnatibus,

nobilibus, officialibus et ministerialibus aula; nostrae.

indignis,oleo materiali oblinita pirigttesitaejus invisibili itnguine delibuta im,

cis exterius,

Aurum

vero quod rex in eisdem gradibus

pinguari merearis ejusque spiriluali ttnctione perfectissime semper imbuta, et illicita declinare
tota

Apostolico consuevit offerre post genuflexionem

et
tibi

mente

et

spernere discas

et

valeas, et utilia

deosculationem pedum, omissis illis, quas nec nec dicto legato faciet idem rex, quia soli RoPontifici

animce tuce jugiter optare, atque operari queas et opereris, auxiliante Domino nostro Jesu Christo;
qui
Patre et Spiritu sancto, etc. Deinde sunimus Pontifex ei mitram imponat, ita quod cornua mitrse sint a dextris et sinistris. Tum coronam imponat, dicendo Officio nostrce indignitatis in reginam vel imperatricem

mano

loco per

competunt et debentur, in eodem eunidem regem tibi et dicto legato humiita

cum

liter offeratur,

dicentem: Si sanctissimus pa-

ter

dominus noster dominus Innocentius summus

Pontifex esset hic praesens, sibi offerrem

istud praesentialiter
otfero sibi
:

aurum

sed propter ejus absentiam

aurum

istud vobis dominis episcopo et

solemniter benedicta, accipe coronam regalis vel

legato recipientibus illud, vice ac

nostri papae.

ab indignis episcopalibus tamen manibus capiti tuo imponitur: unde sicut auro et gemmis redimita jiites, ita et interius auro sapientice virtutumque gemmis decorari concedas, quatenus post occasum hujus sceculi
imperialis excellentice
,

qitce

licet

nomine domini existensinmedio tui et dicti legati, veniat cum utroque vestrum ad altare S. Mariae in Turribus: et cum ibidem fue-

Quo factoidem

rex,

rit,

pubiice in prajsentia tui et dicti legati, reci-

cum

prudentibus virginibus sponso perenni Dojanuajn,

miJio Jesu Christo digne et laudabiliter occurrens

regina, ccelestis aulce jnerearis higredi

auxiliajite

pientium nostro et ipsius Ecclesiae Romanas nomine, praestetidem rex sacramentum suoexpresso proprio nomine de verbo ad verbum, prout superius continetur. Renovet etiamsacranientum, per
procuratores suos praestitum suof; approbationis tempore, coram nobis secundum tenorem supra
si in adventu suo in gradibus, ubi eidem tu et legatus obviabitis antefalus, renovationem prsdictam facere praeeligeret, contenta-

eodem Domino Jesu Christo, qui cum

Deo Patre et Spiritu sancto vivit et regjiat per swcula sceculorum. Amen . Hactenus infijiita
Cccremoniale Pontificium. Reliquos ritus Innocentii papa;

litterffi

descriplum, Et

ita

describunt.

Coronata vero regina reducatur ad thalamum, et post Evangelium deducatur ad oblationem, summo Pontifici exhibendam, stetque in gradibus juxla obsidiam (absidem) versus altare S. Leonis, donec de manu summi Ponlificis post

mur.
et
Tu vero ut praemittitur, missam celebres regem praedictum iuungas, prout in Ordinario
,

continetur.
celebranti

Litanias
in

dicat

diaconus

qui

tibi

missarum

solemniis

ministrabit.

imperatorem sacrani communioneni accipiat et tunc ad thalamum reducta pernianeat usque ad finem missae. Consuevit autem imperalor larga presbyteria omnibus ordinibus exhibere, quibus
:

ea,

cum

coronatur

summus

Pontifex, elargitur

videlicet episcopis, presbyteris et diaconis, cardi-

nalibus, primicerio et cantoribus,

basilicariis et regionariis,

subdiaconis
cleri

Orationem autem, quam dicere debet prior presbyterorum cardinalium, dicat idem legatus. Pra;slito autem in capella S. Mariaj de Turribus juramento, pradictus legatus cum rege remaneat memorato. Orationem vcro, quaj dicenda competit episcopo Albanensi, tu dicas loco et tempore debised orationem quam deberet dicere Portuensis tis
:

universitati

Ro-

episcopus,
ceptio
|iost

mani, capellanis et caeteris officialibus et ministerialibus curiae; praefecto Urbis, senatoribus, judi-

si adesset, dicat praefatus legatus. Reautem ad osculuminter diaconos cardinales

confessionem in

altari B. Pelri

factam, quia

cibus, advocatis, et scriniariis ac praefectis nava-

soli

Romano

PontiQci competit, et concurrit

cum

lium. Consuevit etiam rex, quando descendit de monte Gaudii, et venit ad ponlicellum, pra;stare

osculo pectoris, omittatur.

Tu autem

et praedictus

legatus imponatis mitras suo

modo

regi

hoc juramentum Romanis

Ego Carolus

rex, fu-

reginae prffidictis, prout in dicto Ordinario de

suaque sum-

turus imperator, juro me servaturum Romanis bonas consuetudines suas. Sic me Deus adjuvet,
cl hffic

mo

Pontifice contiiietur, et

ginaj pra3dictis.

diademata regi et reVerba vero dicenda, in impositione

sancla Dei Evaugelia, etc.

diadematum, ?,\:iYiQ.t\.:Accipesigjiumglorice,(\uoaid

INNOCENTII VI ANNUS
regem ilem Accipe coronam imperialis excellentice, fjuoad reginam, dicat idem legatiis alte at^iue sonore, ita quod ab assistentibus audiantur: licet enim ratione prioratus lioc eidem legato non competat; quia tamen ipse in legatione nostram repraesentat personam, lioc per eum volumus adimpleri et tu verba eadem voce submissa dicas sic, ut nequaquam audiri possint, sicut in conse; : ;

3.

CHRISTl 1355.

589

dictum legatum ab eodem tam regc coronando

quam

imperatore coronato, expresse his noslris

prolestationi et decreto consentiente, recipi patentes litteras

quadruplicatas de verbo ad verbum, tenorem prasentem continentes, suo regali pri-

mum
alter

sigillo, et

poslmodum sua
:

imperiali Bulla

aurea communitas
assignetis.

(]uas tu et idein legalus, aut

fideliter

veslrum nobis aut camera; nostra)

crationibus prffilatorum

fleri

consuevit per coas-

Quod

si te

vel dictura legatum, cui si-

sistentes principaliter consecranti. Verba autem competenlia in assignatione gladii posl sceptrum
et pomum aureum ipsumque gladium, per te et legatum eumdeni tradita, scilicet, Accipe gladium ad vindictam malefactorum, tu idem alta et so-

miles

litteras,

mutatis mutandis,dirigimus, contivacare poluerit

II ival.

geril forsitan impediri, ille vestrum, qui execulioni

prccmissorum

ea

onmia

exsequatur. Dat. Avin.

tus nostri
ris,

Februarii, Pontiflca-

anno

lu . Repetitis his Innocenlii lilte-

nora voce dicas et proferas, prajdicto legato submissa voce eadem verba dicente, prout in verbis

subjicit Carolus

li.

Cum

igitur, sanctissime pater

etdomine

impositionum mitrarum et diadematum superius est expressum. 12. Decantato autem Evangelio, rex coronandus offerat aurum , quod ad pedes Romani
altaris,

reverendissime, propter vestra; sanctitalis absentiam circa imperialis coronationis nostra; solemnia nonnuUas observantias et multa solemnia, variasque reverentias et honoriflcentias, quae Romano Pontifici competerent, ut ex ejusdem sanctitatis

consuevit ollerri, ad pedem majoris quod tu et legatus idem nostro recipietis nomine. Ceetera vero solemnia peragantur cum omni solemnitate et honorificentia, prout in OrPontiflcis

vestrae litteris

reverendo in Christo patri

domino Petro

Ostiensi episcopocardinali, Aposto-

licaeSedisnuntio, amiconostrocharissimo, directis

coUigitur, contingat oniitti; et ob hoc fueritis in eisdem Apostolicis litteris protestati , volueritis

dinario continentur. Oblatio vero calicis et

am-

puUa; per imperatorem jam coronatum, decantato Evangelio, corona et manto depositis, more subdiaconi

quoque,

Romano

facienda Pontiflci,

et

assistenti

eidem facienda per imperatorem, donec Romanus Pontifex ad sedem propriam revertatur, quia soli Romano Pontifici competunt, omittantur. Ideni tamen imperator, si voluerit, sacram communionem de manu recipiat celebrantis osculo tamen omisso. Quibus peractis, ad thalamum rediens, in
;

decerex hoc nullum Romana; Ecclesiae, vobis et vestris successoribus juris vel facti praeju-

et auctoritate Apostolica duxeritis

nendum, quod

dicium generetur; quin occurrente casu, quo rex Romanorum in imperatorem fuerit coronandus,

omnia exhibeantur et fiant per coronandos reges Romanis Pontiflcibus, sicut in fornia superius
descripta, quLC in Archivio Ecclesia; et Ponliflcali ordinario continetur, clarius, ut praemittilur, est

amboneresumatmantum pariteretcoronam.
cessus

Pro-

autem hujusmodi imperatoris ad locum,

Pontifex equitaredeberet, et detentio
insideret,

expressum
supradictis
vestrae

ubisummus
manus

manorura rex seraper Augustus,

stapedii sellae ejus, et arrepto freno eqiii, cui Ro-

nos qui supra Carolus Dei gratia Roet Boemia; rex protestationi et decreto sanctitatis

Pontifex

adextratio

offlciique

stratoris exhibitio, qiiia

soliRomano

Pontiflci

com-

consentimus expresse, omnia et singula juramenta in litteris sanctitatis vestrae praedictis

petunt, et praesentiam ipsius exigunt corporaleni,

contenta, tactis sacrosanctis Evangeliis in manibus

omittanturomnino: reliquaautemsolemnia, prout exprimuntur in Ordinario, solemniter el honorifice compleantur. 13. a Quia autem, ut ex praadictis apparel, multa; observanti, multaque solemnia, multffique
reverentioe et
honoriflcentice

Romano

Pontiflci

domini cardinalis Ostiensis nomine Romana; Ecclesiae, Sedis Apostolica;, atque vestro, et de mandato vestro recipientis, juravimus ct juramus, prffistitimus et pra^stamus, promittimus et spondemus de qua receptione tam per noslras pr<esentes, quam ipsius domini cardinalis reciprffidicti
:

competentia propter nostram absentiam omittuntur, protestamur et volumus, et Apostolica auctoritate decernimus, quod nuUum ex hoc juris vel
facti

pientis lilteras plene constat. Et ad pr;cdiclorum

omnium perpetuam
mana;

rei

raemoriam,

et sanclae

Ro-

Ecclesitc, ac Sedis Apostolica', et

Pioniano-

Romana;

Ecclesiaeac nobis nostrisque succes-

rum

Pontiflcum securitatem, juris conservatio-

soribus prtejudicium generetur, quin

regis

cum

casus

imperatorem coronandi occurerret, omnia exhibeantur et fiant per coronandos reges Romanis Ponlificibus, sicut in forma,
in

Romanorum

nem atque cautelam, pra^sentes lilteras quadruplicatas tenore pra;dictarum Htterarum sanctitatis
vestra; eis de verbo ad

verbum

inserto scriptas, et

regicc

majestatis nostra; sigillo raunitas

vestrae

eidem

quai in archivio Ecclesiae et Pontificali ordinario

sanctitati

concessimus,

et

eas etiam per

continetur eisdem superius descripta, seriosius est

eumdem dominura Ostiensem cardinalem duximus

transmiltendas
;

expressum. Ad ejusdem autem Ecclesiae Romanae, nostram et successorum nostrorum conservationem juris atquc cautelam volumus, per tc ac

cum

onuii efficacia et ctlectu,

promittentes et obliganles nos quod postimperialis

djadcmatis coronationem susceptam pra;dicla om-

590

INNOCENTir VI ANNUS

3.

CHRISTI 1355.
Sanctissime
pater
et

nla ratiflcabimus, jurabimus et renovabimus, et

domine reverendisquas cleinentia

de bis omnibus nostras patentes dabimus litteras quadruplicatas, de verbo ad verbum prcEdictarum litterarum vestrarum seriem continentes ad perad securitatem, juris conservationem etcautelam vestram, successorum
petuaiu rei
et

sime,
vestra

litteras sanctitatis vestra^,

nobis curavit transmittere, de manibus

reverendi in Christo patris domini Petri Ostiensis

episcopi A. S. N. amici nostri charissimi in civitate

memoriam,

nostra
tia

Senarum

in imperiali palatio

cum
:

reveren-

vestrorum, sancla;

Romanac

Ecclesiaj

et

Sedis

debita et bonore congruo devote suscepiinus

Apostolicae, imperialis majestatis typario communitas. Datum Romre ante susceptionem imperiaiis
nostra; corona;

quarum tenor

sequitur in haec verba

Innocentiusepiscopus, servus servorum Dei,

filio

anno Domini mccclv,

Indict. viii,

charissimo in Christo
illustri,
a

Carolo regi

Romanoruin

Don. Aprilis, regnorum nostrorum anno

Joannes Dei

et Apostolicfc Sedis gratia

Ego Luthomusis.

salutem, etc.

Sicut filius benedictionis et gratia;, humilia Doinino virtute praeventus, devotionis et

lensis episcopus, aulae regiae cancellarius, vice reverendi in Christo patris domini Guillelmi Co-

tatis

fidei tua;

loniensis archiepiscopi, sacri imperii per Italiain archicancellarii, recogiiovi et inanu propria subscripsi
alise eadem verboruin formula susceptum insigne Augustale datae, iisque ad calcem lu-ec adjecta, quibus superiora Nos qui supra Carolus IV, divina corroborat favente Clementia, Romanorum iinperatorsemper

otlerens, reverenter

15.

Extant

'

zelum Romanae Ecclesia; matri tua3 olim juramentum, quod series infrascriptarum litterarum, tuo pendenti munitarum sigillo, continet seriose, dudum in manibus bona; memoriae Geraldi episcopi Tridentini, tunc
archidiaconide Balthesio in Ecclesia Constantiensi,

conceptffi post

capellani Sedis Apostolica;, de

mandato per

felicis

recordationisCIeinentempapamVI,praedecessorem nostrum, eidem Geraldo facto, praedecessoris et

Ecclesia) praedictorum ac Apostolicae Sedis

Augustus,

et

et decreto, sicut ante

Roemiae rex supradictis protestationi coronationem nostram im-

nomine

recipientis, tactis per te sacrosanctis Evangeliis,

perialem consensimns, ita denuo sanctitati vestriB consentimus expresse necnon omnia et singula
;

sicut per

easdem
;

litteras

plene constat, corporali-

ter praestitisti

promittens teque firmiter obligans

jurainenta, in

litteris

sanctitatis vestrse prajdictis

cum

oinni efficacia et etfectu, quod post imperialis

te

contenta, ante dictam coronationem per nos praestita, et

diadematis a

coronationem susceptam omnia in

contenta pra;dictis ratificares,

consensum pra;dictum renovamus,

et

de

juramento

et litteris

novo jurainus,

tactis sacrosanctis Evaiigeliis, in

confirmares, recognosceres, faceres, servares et

jurares, ac de supradictis

manibus prcedicti doinini cardinalis Ostiensis, nomine Romanffi Ecclesiae, Sedis Apostolicae atque de qua vestro, et de mandato vestro recipientis receptione jam per nostras pra3sentes quam ipsius
:

omnibus

infra viii dics

tuas patentes litteras dares quadruplicatas prcedi-

ctarum litterarum seriem continentes ad perpe-

domini cardinalis recipientis litteras plene constat. Et ad prajdictorum oinnium perpetuam rei memoriam, et sanctaj Romanae Ecclesia?, ac Sedis Apostolicas, et Roinanorum PontiOcum securitatem, juris conservationem, atque cautelam praesentes litteras quadruplicatas, tenore praesentium litterarum sanclitatis vestrai eis de verbo ad verbum inserto, imperialis majestatis typario com-

tuam rei memoriam, et ad securitatem et cautelam dicti praedecessoris et successorum ipsius, ac RomancC Ecclesije et Sedis Apostolica; pracdicto-

rum

imperialis majestatis typario communitas.

Quare magnificentiam regiani paterno rogamus et hortamur alTectu, quatenus ut devotionis et fidei ac reverentiae fervore hujusmodi cum tufe promotionis et exaltationis augmento per clarae tuae celsitudinis gesta erga nos et praefatam Ecclesiam

munitas, eidem sanctilati vestrai concessimus, et eas per eumdem domiuum Ostiensem cardinalem

crevisse demonstres, in
dii tit. S.

manibus

dilecti

fllii

Mgi-

Clementis presbyteri cardinalis legati,

duximus

transniittendas. Dat.

Roma;
,

post susce-

venerabilis fratris nostri Petri Ostiensis nuntii

anno Doptionem imperialis nostrai corona; mini mccclv, Indictione viii, non. Aprilis, regnonostroruin anno ix, imperii veroprimo. Confirmavit etiam - singulas pactiones, quas antea cum Clemente VI iniverat

Sedis Apostolica;, vel alterius eorumdem, quos ad tui pra;sentiam duximus destinandos, quibusve
et cuilibet

rum

eorumdem

in

solidum juramenti

et

Sanctissimo in Christo patri et domino suo domino Innocentio, digna Dei providentia sacrosanctie Romanae et universalis Ecclesiaj summo
Pontifici,

aliorum pra;dictorum omnium et siiiguloruiii receptionem per nostras litteras speciales commisimus, post susceptum per te, ut pracmittitur, ipsius imperii difidema omnia in juramentoet litteris

contenta praedictis

ratiflces,

confirmes, recosiinile

Carolus IV, divina favente clementiaRo-

gnoscas,

facias ac praestes

de novo

jura-

imperator semper Augustus et Roemia) rex,cumreverentiadebita,pedumoscuIabeatorum.

'

manorum

p.

txt. iu eod.
2 |,_xt.

Ceremon. Ws.
S.

bilil.

Vat. sign.
Privil.
loiii.
lit.

num. 4737.
liccl.

p. 2i)6.
iii.

mentuin, nobisque super his omnibus et singulis juxta tuam promissionem et obligationem easdem prffidictas litteras quadruplicatas, ejusdem imperialis majestatis typario communitas, in eistenore
prLcdiclarum tuarum lilterarum inserto concedas, illasque noLis per eosdem vel allerum eorumdem

in aiTe

Ang. et
12.

in lib.
l'lat.

I^oni
iii.

tom.

1118,128, 15(iet iiitercollect.

lit.

p.

lUS, et Ms. b.bl.

1.

Vat. bigu.

U.

uum.

p.

33B. et

U. niui.

p.

.jj.

INNOCENTII VI ANNUS

3.

CHRISTI

1^5''}.

591

Tenorem aulem prsdictarum litterarum tuarum, ut de ipsis plenam certitudinem habeas, de verbo ad verbum prtesentibus inseri fecitransmiltas.

archicancellarii, recognovi et
scripsi .

manu

propria sub-

17.Assertis
signi

ita

mox

a correpto Augustali in-

mus, qui
a

talis est

domino suo domino Clementi, sacrosanctm Romanae ac uniSanctissimo in Cliristo patri

et

versalis Ecclesiae

summo

Pontifici, Carolus Dei

gralia

Romanorum

rex semper Augustus et Boe-

mia; rex, cumreverentiadebita, ac devota

pedum

oscula beatorum.

Summis

et ferventibus deside-

novus imperator Apostolorum egressus conscendit aurea corona conspicuus gcnerosnm equum, gestans dextra aureum sceptrum, sinistra orbem, in quo crux ex auro eminebat, stipantibus Roinanis principibus, atque imperatrice proxime sequente ad Lateranensem magnapompa perrexit',

Romanaj

Ecclcsia; juribus,

Basilica drincipis

riis in spiritu huniili

cupientes sanclitatis vestraj

Sedi toto corde et

pedibus

et Apostolicae

animo

zelum

nostra; reverentia;, fidei et devotionis of-

Repetuntur litterae Caroli jam ante a cum ', quibus RomanffiEcclesiaejura, Pontificium decietum, quo regia clectio rata habita est, ab internuntio Apostolico illi traditum est, confirmavit, atque hac temporis nota consignatee sunt Datum Tridenli V kalend. Maii,
ferre, etc.

nobis allataB

tanto apparatu et concursu, ut Germanorum ad quinque, Ilalorum ad decem equitum millia et eo amplius illam ornarent. Post solemnes vero epulas venatus specie ex Urbe se subduxit ' ad S. Laurentii Basilicam extra Urbis ejusdem moenia, ut
Pontifici obsequeretur, neiiuia

anno D. mcccxlvii, regnorum vero anno Quibus subjicil Carolus

i
.

nostrorum

Romanis novarum rerum cupidis tumultus concitarentur qua de a Eodem anno (nempe re haec Ms. Vaticanum ^ MCCCLV,) dominus Carolus rex pr;cdictus descendens in Italiam coronam imperialem suscepit, et
; :

uxor ejus

cum

oTanto itaque fervenliusad sanctitatem vestram, Romanam Ecclesiam et Apostolicam Sedem zelo fidei et devotionis accensi, quanto sumus amplius per susceptionem imperialis diadematis
16.

sancto Paschaj, slalim

eo in Basilica sancti Petri in die Romam exiens eo die .

Commendat quidem Dubravius ' Caroli in Pontificem fidem, qui Romanos summam reipublicac
Instant; inquit, Rodeferentes represserit mani, ut Augustus Urbem augustam tanquam

sibi

divinae gratiae

munere sublimati

omnia

in jura-

mento

et

litteris

contenta praedictis ratificamus,

hffireditatem

suam jure

invadat, aut

Romanos

in

confirmamus, recognoscimus et ea servabimus et etiam faciemus ac similia juramenta, prout in eisdem continelur litteris, de novo praistamus, facimus et renovamus ac prsedicta omnia et sin;

antiquum statum restituat. Deliberaturum se ilie respondet, Urbeque per venandi simulationem
egressus in castra tetendit, severissimum inde mandatum dans, utfinem tandem Romani mulandis

et

gula inviolabiliter observare et observari facere, nullo unquam tempore contravenire denuo

sacramenti apud
positi B.

innovandisque dominis imponant, memores Romanum Pontificera semel de18. Digressus

juramus ad sacrosancta Dei Evangelia, corporaliter tacto lib ro, in manibus supradicti reverendi in Christo patris domini Petri Ostiensis episcopi A. S. N. amici nostri charissimi, nomine Romana;
EcclesicB

Roma

Senas,

eam urbem
^
:

Nised

colao iratri patriarchaeAquileiensi tradidit brevi illius

jugum Senenses

excussere

gravis-

ejusdem, Sedis Apostolica;, ac vestro et de mandato vestro speciali recipientis : de qua

simeque inter se de urbis principatu dissensere'. Nec pacatae fuere Pisae, insidiis enim Carolus appetitus
',

receptione,

tam per nostras praesentes quam

ipsius

ac

primum

palatii

incendio deinde
:

recipientis litteras plene constat. Et ad praedicto-

aperta seditione mota, tentata ejus vita

sed a

rum omnium perpetuam rei memoriam,

Romanae

et sancta;

Marquardo episcopo Augustensi

Discussa ea proditorum factione,
soli,

factiosi repressi,

Ecclesiae, ac Sedis Apostolicae et

Roma-

et praecipui conjurationis auctorescapitetruncati.

Italici

norum Pontificum

securitatem atque caulelam,

imperialis

pertajsus

prEBsentes litteras quadruplicatas tenore pra;dicta-

marchionem

Montisferrati

proregem Ca!sa-

rum

litterarum nostrarum eis inserto,

majestatis typario conimunitas, juxta promissio-

reum creavitinllalia % et Marquardumepiscopum Augustensem Pisanajurbi pra;fecit: Forsan , inquiunt Cortusii

omissis
'",

nem

et

vestrffi

obligationem nostras praedictas sanctitati concessimus, et eas etiam per eumdem

trans-

Italia

formidans insidias,

Lombardorum

dominum Ostiensem episcopum duximus

mittendas.
dictione

Datum Romae

post susceptionem im-

perialis nostra; corona;

viii,

anno Domini mccciv, Ini.

nonis Aprilis, regnorum nostrorum

dominus eodem anno mense Junii, transitum faciens per Lombardiam, intravit vallein Valcamonica;, qui per Alemanniam Pragam est reversus. Quid Deus sit
facturus per ipsum, ipse novit, cui honor et gloria
1

infestationibus et querelis, imperalor cogitavit redire Boemiam. Sic

anno

ix,

imperii vero anno

Ego Joannes, Dei

et

Apostolica; Sedis gratiaLethomusIensis episcopus,

sacra; imperialis aulae cancellarius, vice reverenMalth. Vill.
I.

V. c. 2.

aliiid sign.

num. 3765.

dissimi in Cbristo patris domini Guillelmi Coloniensis archiepiscopi,

sacri

hist.
'

lioem.

imperii per Italiam

Cap. 55. num. 3765.

>

An. Chr. 1347. num.

1.

etc.

Cap. 37. iMs. hibl. Val. sign. num. 2040. et aliud Alb. Arg. iu Cliion. Ccsta Iunoc. VI apud liosq. Corl. Ms. bibl. hisl. 1. XI. c. S.Rebd. in Annal. Duhr. 1. xxii. Vat. '" Cortus. hist. I. XI. c. 5. sicn num. 3765.

I.

xxii.

'

'-

.Ms.

bibl.

Vdl.

sifrn

num. 2340

Ms.

sign. rium.
I.

3765.

Matth.

Vi!l.

v. c. ^O.

ct

Dubrav.
46.

Cap

'

592
in ssecula

INNOCENTir VI ANNUS
saeculorum
. Ilaec

1.

CHRISTI 1355.
et

de Caroli reditu conjungenda visa sunt, ne eadem subinde repelere cogeremur. Nunc de auxiliis ab ipso Ecclesiae, ut mutuo officiis cum ipsa certaret. pro revocandis ad Apostolicaj Sedis obsequia perduellibus pra;stilis

quas Malatestaj
et

Galeoli de Malatestis

militum

Ariminensium,etquorumdam aliorum rebellium

proditorum ipsiusEcclesim tyrannica occupavit
devotionis ardore succensus erga
Ecclesiain

ambitio, recursum fiducialiler habuisset, tu fihalis

sermonem

instituatnus.

antefatam, licet consiliariorum tuorum deliberareverso

19.
fici

Carolo in Germaniam

Pontiinimicis

mixilia pro reciiperanda ditione sua pollicenti

tio responsionem super hoc differendam in diem aliam suaderet, in respondendo moram non pa-

Innocentius gratias refert,

monet.

eumque de

tiens,

et

consilium non exspectans, post grates

Gerebat

cum

tyrannis, qui ditioneni

redditas de recursu habito, et multa verba, quae

Pontiflciam discerpserant, bellum j^Igidius cardi-

de armario pectoris tui educebat sincera devotio,

et quae te filium gratitudinis, filium

spesque ingens affulserat ex Caroli in Italiam adventu felicessuccessusnon defuturos. Quam exspectationem de eo conceptam Pontifex
nalis legatus,

utique benegraipsius Eccle-

dictionis

et

gratiaj

indicabant, respondisti

tanter et placide,
sia;

quod cum negotia

exaratis IV
suit*
:

idus Februarii

litteris

Carolo expo-

Legatus, conduclis armigeris gentibus,

equitibus et peditibus in

recuperationem

bujusmodi

numero copioso, circa a magno tempore

per gratiam

citra solerter ac vigilanter intendens,

tua propria reputares, intendebas illa non solum gentium tuarum destinando pracsidio dirigenda suscipere, sed potentiae tuae virtute in persona propria promovere et patentius explicans Catbolici animi tui zelum adjecisti, quod in iis et
:

Dei et merita B. Petri Apostolorum principis, cujus prosequitur in hac parte negotium, multum profecit, et profuturus amplius, postquam Deus
te in

quibusUbet

aliis

necessitatibus ipsius Ecclesia; sic

adesse propitius, sicque favorabiliter assistere pro-

Italiam descendere sua benignitate concessit,

.

nemine dubilante speratur

Malatestat!

Premebantur bello

opera Gentilis e Moliano, qui

restituerat
:

Firmum
metuens

ponebas eidem, quod etiam tua differres promovenda negotia, ut eidem Ecclesiae incumbentibus quibuscumque promotionis operam adhiberes. Haec sane, Christianissime princeps, quanta sit
tuae sinceritas devotionis

Ecclesiae

cum

Ordelaffus

Malatestis dejectis, belli

Gentilem subornavit

',

molem in se versuni iri, ut Firmanam tyrannidem

nuant

haec

ad Deum patenter insiquanto ad eamdem Ecclesiam affectu

:

charitatis

attenderis manifestant

haec

in nobis

iterum corriperet, sua ac Malatestarum auxilia poUicitus. Is etiam Gibellinae factionis signifer, ut imperialis nominis asserendi specie Ludovici Bavari nomine tyrannidem corripuerat, ita Caro-

mulliplicant gaudia, Ia;litiam augent, et ad laudes

Creatori nostro, qui banc libi

mentem
,

formavit,
etc.

exhibendas
Avin.
III id.

indesinenter

accendunt

Dat.

Februarii, anno

m .
III

lum,

dum Pisis agebat, vindicandae in suum

splen-

20.

Praemonuerat Carolum Pontifex

non.

dorem imperialis dignitatis colore facile se corrupturum ralus, ipsiusque patrocinium eblanditurum Pisas contendit. Sed ne in conspectum quidem ipsum,utpote deGxum Pontiflcio anathemate, admittere Carolus voluit *. Neque etiam Malalestis favit cum enim j^^^gidius cardinalis ad:

Januarias, ne se Malatestarum illecebris ac dolis

irretiri sineret;
tis

ipsosque JoannisXXII et Clemen-

VI edictisincussas poenas contraxisse, et in eos,

signiGcarat.

ut hasreseos uota inustos judiciario jure animad-

versum
a

iri

De spreta vero ab iisdem

:

tyrannis ApostoUca mansuetudine, haec habet,'

versus eos auxilia ab ipso flagitaret, ac suaderent

aliqui, ut

Mansuetudine

ipsius Ecclesiae abutentes in su-

rem

extraberet, Carolus qui

politicae

perbia et contemptu, non solum civitatem (nimi-

Gibellinae artes perspectas habebat, respondit

non

rum Ariminensem

),

et loca ipsa

per eos, ut prE-

modo submissurum

se copias ad perduelles edo-

mittitur occupata (in Flaminia scilicet), dimittere

mandos, sed bellicos quoque labores ad Ecclesiasticam ditionem Ponlifici restituendam, eripien-

non curarunt, prout nec curant

imo ad

civitates
in-

el alia loca residua ipsius Ecclesiae

occupanda

damque

cx invasorum manibus in castris subituipso pronuntiatas

illi

jicientes cupidos oculos, erigentes avaros animos,

et

rum. Quas egregias voces ab

manus

avidas extendentes, civitates et terras ac

cum
egit
'"

audisset Innocentius, gratias

:

hisce litteris

loca fere

omnia marchite Anconitanae, quae ad

medio perUnent, occupa-

ipsara Ecclesiam nullo

filio

Innocentius, elc. charissimo in Christo

Caroli regi
a

Romanorum

illustri.

Dilectus filius noster

/Egidius

tit.

S. Cle-

detinuerunt per annos plurimos, prout detinent, occupata in animarum suarum periculum, et scandalum plurimorum , etc. Dat. Avin. III
runt
et

mentis presbyter cardinalis A. S. L. per suas litteras scripsit nobis, quod cum ipse ad magnitu-

non.Januarii,anno

iii

Instructus legatus Caroli Germanico equitatu,

dinem tuam pro

auxilio revocando circa recupeture.

rationem terrarum Ecclesiae Romanae matris

magnisque sociorum auxiliis '; Malatestas ad officium revocavit, recuperatum ' est Firmum, excutientibus ultro Gentilis e Moliano,

quem

Pontifex

Maltb. Vill.
tit.
1.

1.

V. e. 40.

p.

XXI. c. 9. 3.
IV. c. 51.

Vill.

LeoQ. Arclin.

Tom.
43.

III.

* Ibid. c.

1. viii. hisl. Flor. Ant. ni. ^ Matth. Ep. secr. p. 38. ' Tom. v. Ep. secr. p. 23.

'

Tom.

Iil.

Ep. secr. p.

1.

Hiid. p. 35, 35.

-'5131111. Vill.

I.

v. c. 57.

'

mNOCENTII VI ANNUS
ob prodilionem jiidicio posUilarat ', jugum civibus Recinelum liberatum obsidione, et Galeoltns Malatesta repulila clade deletus captusque - quo
:

3.

CHRISTI 1355.

593

cura erat demandata, superius designatas, nimirum Forum Livii, CaBsenam et Foruni Populii, Castriim-(;arum, Meldulam, Brittenorium ab Or,

fralerno casu consternatus tyrannidis socius, ciuii

Ludovicus
ficiani

Sicilia?

rex Acciaiolum proeo Ecclesia}

',

Faventiam a GuiUcIino vA Joanne in servitulem redacta: trium Pontificum Joannis, Cledelaffo,

conciliando misisset

clementiam potius Ponti-

mentis, et Innocentii censuras contemptas, alque

Ecclesiajcleiiientiain

quam
;

severitatem experiri Malatesta de-

habitam ludibriu:

dam1

de quo Pontifex ad /Egidium cardinalem gratulatorias lilteras dedit *. Admissus in gratiam

crevit

nationis et

irae filii

perdilionis et caiamitatis

ad decennium pra;feclura Arimini, Pisauri, Fani ac Forisempronii, sex millium aureorum censu imperato ',
est Malatesla, traditaque
illi

semen Chanaan, semen nequaiit Ouid eadem Ecclesia facereet non fecit, de contingentibus nil omiltens? De throno Dei judicium prodeat, et cunctorum fldelium oculi vialuinni!
ultra potuit eis

Anconam
rentii, ac
:

vero,

quam ab
ait

vidimus, restitutam

ereptam Ecclesia; auctor Vits Nicolai Lauiis

deant aequitatem
tes,

a Exsurgant, qui Et infra I peregrinas lustrantes provincias, maria transeun.

:

duabus arcibus flrmissimisalegato munitam praefectos etiam eosdem exercitui EcclesiaslicoadversusFranciscum Ordelaflumtyrannum Foroliviensem, quem perfldum canem, Patarenum, Ecclesiaeque perduellem appellat annis jam triginlaanatliematisnexibus devinctum ;tum adversus Maufredianos spurios, qui Favenliam scrvitutis jugo oppresserant, ejus pertinacia imilatos, quos populorum, quorum incumliebant cervicibus sanguinem exfuxisse, describit Pontifexin
,

novos adeuutes populos,

et

regiones extraneas

peragrantes, pro fldei dilatatioue praefata;, idolatras et infldeles alios in remotis expugnant: et hos
pullos vipereos, imo ipsis pestilentiores periculosioresque viperis, matris Ecclesia; latera corrodentes, in ipsiusEccIesiKuteio, eorumdem scilicet

fldelium ccetugrassari ullerius non permiltant,etc. Dat. Avin. XVI kal. Jauuarii, anno iii .

Non tantam
frediani

ac Franciscus Ordelaffus et Manin

pertinaciam

defendenda

tyrannide
'

lilteris

ad

1 .

Ludovicum Ungariae regem datis '. Ad edomamiam porro psorum pervicaciam

i

praetulere Bernardinus et Guido Polenlani

,

Ra-

Innocentius sacram expeditionem indixit, fideles-

que

indulgentiarum pra^miis, veluti qua de re ad Venetos, Florentinos aliosque Italiae populos

propositis
in hostes religionis concitandos censuit
;

vennates, qui Ravennam et Cerviam aliaque nonnulla oppida et arces occupabant, atque in scelere Eustachio Polentano invasori successerant.

Qnamvis vero

et

rnagnates baec scripsif

Habita

cum

fratribus

hi censuras a Joanne XXII Ecclesiasticam ditiouem occupantibus incussas, atque a Benedicto XII et Clemente VI renovafas con-

nostris deliberatione matura, contra ipsos (Orde-

traxissent, ac spretis

iis

ha;reseos nota potui.<sent

'

laifum

scilicet

et Manfredianos), praeler

carnem

inuri

in jus

tamen

vocati

comparuere apud
clemen-

de humanitate nihil habentes, verbum crucis cum indulgenliis et remissionibusconsuelisperltaliam

et cerlas

Pontiflcia subsellia, Ecclesiaeque imperiis paritu-

ros se spopondere. In quos Innocentius

partes

alias

mandavimus

pnedicari

Non

sine causa hos tyrannos nil praeter

carnem

habuisse humanitatis queritur Pontifex,

ferat Vitac Nicolai Laurentii auctor

cum

re-

tiam explicandam ratus, censuras omnes, quibus erant devincti, publico Diplomate dissolvit'. Describit pluribus Hieronymus Rubeus ' quo ritu

\ Ordelaffum

septem sacerdotes, quiEcclesiasticum interdictum violare recusabant, laqueo pr;efocari, ac septem alios nudari cute jussisse, ut horrendo illo martyrii genere caeteros terreret,cumque se percussum censuris audisset, Pontiflcis et cardinalium effigies, rogo excitato, concremasse: jactasse Pontificum anathemata ciborum exquisitissimorum sapores non mutare. neque corpora ullo mali genere offendere. Et qui impius in Pontiflces, ac religionis
contemptor
erat, tigride ferocior, fllios.

Ravennates postea Ecclesiae conciliati, ac poeuis, quibus legibus superiorum Pontificum de perduellionibus tenebantur, exempli fuerint.
22.

Joanna

et

Ludovicus in Siciliu regnantes

postulantur jndicio ab Innocentio.

Hoc anno

Innocentius ad supremi in Siciliam imperii jura asserenda, Joannam reginam Siciliac, clientelarem

sponsionem solemni ritu exhibere subferfugientem, nec solventem annuum vectigal,auathemate

perculit, Siciliamque citeriorem sacris interdixit

dum

ip-

tiim

suni cum lacrymis rogabant, ne se manifesfo exitioexponeret, necavit, ut videbitur inferius. Superiora porro flagitia,

quamvisnon

referat Pontifex,

Ludovicum regem negligentia;in [)rocuraiiiia ejusdem census solutione reum sacrorum communione submovit qua de re edicla Innocentii prolixiora postea Urbanus Quintus ejus successor
:

immania tamen
indicti sacri

patrasse indicat,
belli

dum

describit

brevi hac narratione coiiegit

'

hujus ad ^gidium cardinalem A.

causas in litteris scriptis

S. L. cui illius

Urbanus,

etc.

ad perpefuam

rei

memoriam.
Iiindcentius
iii,

gerendi

Dudum

felicis

recordalionis

papaVI, praedecessor nosler,Ponlificatus sui au.

'

Tom.

ui. Ep. secr. p. 24 ct 125.

c.

et Vita

Nic Laur.

Ep. secr. p. 108. 7 Ibid. p. 249, 250. secr. p. 218.

18.
^

Mallh.

Vill.

Matlh.

Vil!. 1. iv

Ibid. p.
s

123

et 153.

c.

92.

1.

C. 18.
Iii.

Tom.
932.
iil

Vila Nic. Laur. c. 18.

Ibid. p.

' 5

'

Tom.

III.

Ep. secr.

p. 17.

Toin.

Ep.

Lib. miscell. papyr.

pag. 137.

Rub. Rub.

Iiisl.
Iiisl.

navcn. Haven.

\.

vi. vi.

1.

Crb. V. an. 1. Ep. com. cscv.

Ann.

ToMus XXV.

Rayn. VI.

594
allendeiis,

INNOCEXTII Yl ANNUS 3.
quod
I

CHRISTI 1355.
;

iu

concessione facta clarae me-

nioriae Carolo

regi SicilJEr de

regno

Sicilia?

et

noscebantur idem praedecessor dictam reginani excommunicationisvinculoinnodatam.acregnum

et

terra citra
in dictis

pharum

per Ecclesiam

Romanam,

qua;

majus dominium obtinet, inter alia coiitinetur, quod pro toto generali censu ipsorum regni et terrae octo millia unciarum auri ad pondus ipsius regni in festo B. Petri Aposloloregno
et lerra

terram praedicta interdicto Ecclesiastico suppofore, prout erant, auctoritate Apostolica declaravit. Et nihilominus ipsam reginam, volens
sita

cum

ea benignius agere in hac parte, auctoritate

praedicta peremptorie citavit per publicne citationis

rum
foret,

principis
ipsis

ubicumque
et

Romanus
si

Pontifex

edictiim, ut

nonagesima

die postcitationem

hu-

Romano

Pontifici et

EcclesicT annis

singulis
ipsius in

soiverentur;

quod,

hgeredes regis

jusmodi,si consistorium esset, alioquin sequenti ex tunc immediate proxima die, qua consistorium
foret,

eodem regno quocumque termino non solverent integre censum ipsum, etexspectati per duos menses dictum terminum immediate sequentes, non satisfacerent plene de illo, eo ipso

hora consistoriali,

quem

terminuin

sibi

pro

essentexcommunicationis vinculo innodati; quodque, si secundo termino infra duos menses proximos per plenam satisfactionem ejusdem census lia?redes iidem sibique non ducerent consulendum, ita quod Iransacto eodem termino, et duo-

peremptorio termino assignavit, compareret personaliter coram eo, auditura sententiam declaralionis super commissione facta eidem de dictis regno et terra per eumdem pra;decessorem, prout de jure existeret, procedendum. Et etiam quia
clnrae

memoriae LudovicnsrexSiciliae, post contra-

bus proximis subsequenlibus mensibus, non esset de hujusmodi octo millibus unciarum ipsius primi termini eidem Ecclesiae integre satisfactum, ab eisdem regno et terra ipsorumque jure caderent
ex toto, ac ipsa

ctum per eum matrimonium cum eadem Joanna regina, et susceptam per eum ab eadem regina et una cum ipsa regina administrationem regni et
terraj

praedictorum

quam susceplionem

Sedes

Apostolica apjirobavit; non fecerat nec curaverat,

regnum

et terra integre

et libere

reverterentur ad Ecclesiam antefatam, et insuper homagium ligium dicti haeredes ipsius Caroli
facere, et

tempore hujusmodi solverat censum, proutper solemnes promissiones et obligaqiiod dicla resina solveret, nec ipse etiam
gestffi

administrationis

juramentum
Pontifex

fidelitatis

praestare secunsi

tioneseliam vinculoprepriijuramenti etexcommunicationis pcena se adstrinxerat, quanquam etiam

dum
ses,

forraam in dicta concessione contentam,

in Italia
foret, infra sex
si

Romanus

men-

vero

eum

extra Ilaliam esse conlingeret,

dicti hseredes

super hoc fuisset per dicti pra^decessoris lilteras legitime monitus; eumdem Ludovicum declaravit fore excommunicationis vinculo innodatum
:

jnfra annum, postquam

fati

regni praePontifici et

et

dominium

adepti forent,

Romano

nihilominus super praemissis missorum nonnuilos processus

et

el

occasione pra;-

alios

contra eos-

Ecclesiae Romanae tenerentur, etsiiigulis Romanis Pontificibus ac eidem RomanLC Ecclesiae innovaquam hujusniodi rent tam ipsum homagium juramentum, et quod in optione et beneplacito esset Romanae Ecclesiae ha>redes ipsos vocare ad
,

dem reginam

regem

fecit,

prout in diversis
inde confectis ple-

ejusdem praedecessoris
nius conlinetur

litteris

etc. Dat.

Avin. VI idus Februarii,

anno

d.

Interdicto sacris regno

mox

sociales praedo-

praeslandum personaliter juramenliim fidelitatis, et faciendum ligium bomagium Romano Pontifici et eidem Ecclesise, vel aliquem cardinalem ipsius Ecclesiae aut alium, qui vice Romani Pontificis juramentum juxta eamdeni forniam et honiagium
reciperent
,

num

Dyrrachino duce et comite Pipino, quasi jussu Pontificio in perduellem Ludovicum signa extulissent. Quo casu Joanna et
turmae sunt
excitae a

Ludovicus
fuere
',

attoniti

solvendo

tum

censui non de

atque Innocentius populos monuit

ne a

deslinare

quodque

charissima

in

Ludovico desciscerent,
restituit,

Christo

filia

nostra Joanna, regina

Siciliae illustris,

templorumqueusumregno transmisitque ad regem Ecclesias vexilsub

illus tutela

quae in dictis regno et terra juxta formam concessionis ipsius memorato Carolo regi successit, haec
inconsulte praeteriens,

lum%

iit

et auspiciis

hostem deinsi-

bellaret: Sicut fania refert, et te

quoque

nec hujusmodi censum in continuis et pluribus ulterioribus terminis tribus solvere, nec biennio tunc elapso, ligium homagium facere, nec fidelitatis juramentuin praestare,
prout personaliler tenebatur, ipsis praedecessori et Ecclesiae pro regno et terra praedictiscuraverat,

nuante, percepimus, quidam ex invasoribus regni

Siciliae,

quod

hffiredilas,

est Apostolorum principis peculiaris ininvasionehujusmodi praitendiint no-

meu

ettitulum, et insuper

Ecclesiae matris tua;.

signum ferunt Romanai Nos disseminantium ei tendestruere,

tanlium haec figmenta

praesumptio-

imo negligenler ac

conteniplibiliter

(quanquam

super haec saiiius requisita

fuisset) praeterniiserat,

nemque damnandam elidere cupientes, vexilium arma exprimens ejusdem Ecclesia;, claves scilicet, quae

propler quod ipsa hujusmodi excomnmnicationis sententia innodata, et regnum et terra praBdicta
interdicto
Ecclesiastico

illaium clavium typum gerunt, quibus

subjecta fore, ipsamque

et terra; eo ipso

aperitur ad salutem fidelibus, quibusque salutis janua infidelibus clauditur, destinamus, ut sub

reginam a jure dictoruiu regni

ex toto cecidisse, dictaque regnuni et terram ad Ecclesiam ipsain inteyre et libere reversa fore

rrb

aQ. iu\). Ep.

;.

Milth. Vi

1.

IV. c. 79.

fom. r.scv. 3 Tom.

m.

Tom.

iii.

Ep. secr.

p.

Ep. secr. p.4, 115.

INNOCENTII VI ANNUS
vexilliejusdemumbraculoexpugnesimpugaantes, Avin. non. Junii, anno iii . Repetitis litteris eumdein hisce mouitis, ut victoriam referret, instruxit: Age, inquit ', et Dei amoreni ad te cLuritate reciproca recompensan!:, dilige Doetc. Dat.

3.

CHRISTI 1355.

505
vitia facile

corrumpendossibi asclscerent, qui sua

in ipsos transfunderent,

23. Pelriis Aragoiiius oratores mittit

tificem.

minum Deum tuum

teni, cor

ex toto corde: et in

ipsius

ac pars in ipsius Ludovici Neapolilani regis potestateiii concesserat, pars in alterius Liidovici Ara'

ad Pon-

Fluctuabat

tum insula

Siciiiae,

semper timore persistens, accinge fortitudine menmagnauiniilate corrobora, et

in
iinpietas, qiiasque
iid

goniiobsequio hierebat. Usi veroCatalaiii

Siciiiae

iiitestini

extermi-

citerioris

belli

quod, ut

dixi,

nonnulli

nium gentium nefandarum, quas

unain congregavit
invidia et
iiiiibitio et

societatem
te

principes ac turmaj sociaj invexerant, occasione,

adversum

Catania

unacum

Ludovico movere exercitum, ac

ex eis causatum

odium

exci-

flnilimas terras in priorem servituleiu redegerunt.

tarunt. Exime giadium, (|uem ad vindictam malorum, laudem vero bonorum a Domino suscepisti,

Tentarunt etiain

Panormum urbem regiam

non
iis

sed

cum

valida classe

pollerent, propulsati fuere:

(juaiu

ut subditos

tibi

populos defendas
kal. Julii,

et protegas,

successit

tamen

conjuratio,

Syracusis

etc.

Datum Avin. XIV

anno

ni . Di-

strinxit

etiam Innocentius- in preedatrices turmas earumque ductores severitatem Ecclesiasticam, ac

gravi suspicione angeretur, ne rex Aragonius, qui Sar-

sunt moliti

Inler hicc Innoceutius

cum

diniam

omnia, quie a quibusvis magnatibus cum iis pei^cussa essent, vel sacramenlo firmata. Tum Cssarem ursit ' ut Siculum regnum ab invasorum grassationibus vindicaret, necnon Italos coDJungere foedere annisus * est. Repressit demum bostes Ludovicus rex, ac Joannem Pipinum turmarum sociarum ducem,
dissolvit foedera

et Corsicam a Sede Aposlolica beneDcio acceperat ea lege, ut Trinacriam regibus Sicuiis Gallici generis restituendam curaret, Ludovico

Trinacrio Aragonia) stirpis principi ad transfusam a niajoribus tyrannidem tuendam auxilia submilteret, ipsum sacramento adigi voluit, nec Ludovico Trinacrio, nec Friderico hujus fratri studia in eoregno retinendo impensurum. Assensit PontiQci

qui Apuliae regis

nomen

affectabat,

captum me-

Pefrus rex, ne Sardiniam amitteret, atque

litteris
'

rito affecit supplicio:

quod

Nicolai Laurentii Vit

oratores hisce

instruxit auctoritate, ut ea

auctor

accurate describit, circuMiductum niinineci,

reUgione se devincirent.
Pateat universis, quod nos Petrus, Dei gralia rexAragonum, Valentia, Majoricarum, Sardinis et Corsicae, comesque Barchinonia!, Rossilionis et

rum, antequaiu traderetur

tuli erant exarati
:

corona papyracea
illo

redimitum, in qua gestorum ab

boiiorum

ti-

deinde laqueo e patibulo

siis-

pensum ac pra?focatum. Neque illum tristes

si

preces,
:

CeritanitE,

tenore

prcEsentis publici
et

Instrumenti
et spe-

ut niinore ignominia vita orbaretur, juvere

Apostolica monita demisisset in

qui

facimus, constituimus

ordinamus certos

animum, ex

ciales procuratores nostros vos dilectos consiliarios nostros Bernardum de Thous militem, et Jaspertum de Tragiirano promotorein noslrorum negotiorum ad jurandum in animain nostram in

impendenti exitio evasisset. Sopitum etiam est intestiuum bellum, a principe Dyrrachino concitatum.Excitavit vero Ludovicum Pontifex^^ac Joannam reginam, ut ad temperandum probe regnum
justitiam

manu

et posse sanctissimi in Chrislo

patris et do-

magna

integritale administrarent: Ju-

mini domini Innocentii, divina providentia sacrosanctae

stitiam, inquit, qua;

pacem

parit et nutrit,

acom-

Romanae ac
;

universalis

Ecclesia3

summi

nia bonamultiphcat,
ferenter, sine
subjectis.

diligatis et ministretis indif-

Pontiflcis

personnarum qualibet acceplione,

Timeatis
sunt,

Deum,

Ecclesias et

personas
pu-

jurameali virtute ac religione nostro nomine ac pro nobis proinittendum, quod nos per nos, vel ahum seu alios illustrem Ludoet dicti

Ecclesiasticas pro
ipsae

reverentia

Dei, cujus personee

Sitis viduae,

cum

Trinacrise regem, nec

Fredericum fratrem

ministri

honoretis.

pillo et

orphano adjutores. Bonis praemia, poenas reprobis tribuatis. Sentiant vos justi mites, placabiles, humiles: injusli rigidos etsuperbi,
:

suum, vel successorem aut successores suos non juvabimus in detentione insulic Sicilia;, nec eisdeiu prffistabimus in detentione ejusdem insulac

auxilium
inini

vel

favorem, quamdiu, conlra ipsius doPoiitiflcis

clementia teiiiperante
consilia
et

severos.

Sequamini sana

summi

seu Romanie Ecclesia; vo:

acquiescatis

malos, qui
ritati
,

multum

eisdem: et consiiiarios principum surrepunt puvestro

latere
repellatis.

luntatem, pra;fatam iusulam detiuebunt

dantes

et concedentes vobis dictis procuratoribus uoslris

velut pestem

plenam

et

liberam potestatem, dicturn jiiramen-

Datum apud Villamnovam Avinionensis dicecesis, XVI kal. Oct., anuo iii . Qui vero et quibus virtutibus otnati sanctioribus consiliis adhibendi essent descripsit in
aliis litteris
',

quibus

eum

ad-

et promissionem , pra^missam prout coutiuelur superius, faciendi et iade flrmandi publicum Instruinentum (|uouiaiu nos juramentuiu prajslandum, et promissioneiu dicto

tum

prcestandi

hortalur, ne juvenes, adulalores, aut

muneribus

domino sumnio
ratam
et

Pontiflci

fiendam super

praedictis

flrinam habere proinittimus sub bouo-

Tom.

111.

91 et 1U7.

Ep. secr.
*

\i.

122.

IbiJ.

p. 56, 90.

Tom.

111.

Ep. secr. p. 179.

^ Ibid. p. ^

47.

3 ibid. p.

56,

Vita Nic. Laur. c.

IC.

Fazel. postdecad.
loiii.
1.

I.

il.

' Ibid.

Ext. in Ep. secr. In-

'

Ibid. p. 181.

noc. VI.

papy. paf.iye.

596

INNOCENTII VI ANNUS
obligatione. In cujus rei
fieri
jiissi-

3.

CHRISTI 1355.
excitavit, ut suos oratores

rum nostrorum omnium mus

ducem Venetorum
veteri

pro
jus-

testimonium praesens Instruiiientuni

nostrae nuijestatis sigillo
in

controversia
est

componenda
pacis

lejjarent

munilum.
anno
a

Dat. et

susque etiam
cha, ut

Fortanerius Gradensis patriarconsilia impelleret.

actum

quadnm camera

palatii papalis

Avinion.,
Nalivitate

Marinum ad
',

die vigesima octava Decembris,

Iiiclinasse iJlum ad

concordiam, refert Cortusioostentatae

:

Domini mccclvd. Adjecta sunt testium nomina,

atque a Matth.-eo Adriano regii sigilli praefecto consignata, et gesta ab oratoribus regis Arago-

rum

historia

dum

pacis

illecebra

plebem ad se pellexisse ait a Marinus, inquit, Falerius dux cum quibusdam viris audacibus et
plebeis conspiravit habere

num

Pontificia auctorit ite confirmata sunt.

dominium

offerebat

decimo sexto Octobris die Ludovicus, qui Trinacrium sceptrum

erat e vivis
'

Ereptus jam

tum

injuria gesserat, ac fratri Friderico Neopatriae et

Athenarum duci

transmisit

cum

vero Aragonii
iri,

oratores sacramento spopondissent, nuUis auxiliis

enim populo pacem cum Januensibus a nobilibus denegatam . Honestus is erat fcedissimi consilii fucus quippe in amentiam actus ex indignatione, quod nonnulli auctoritate flnrentissimi patritii in moderanda ad libidinem publica re sibi obsiste;

Trinacrios principes a Petro rege sustentatum

rent,

conjiirationem

cum

factiosis iniit
',

'

In

utinjustam coronam detinerent; Innocentius publico Diplomate, sequenti ineunte anno, rem vulgavit
*,

loco celeberrimo

inquit Petrarcha

omnium-

ut de perfidia constaret,
et

si
,

vires adversus

Ludovicum

Joannam reginam

ne recupera-

que clarissimo atque pulcherrimo eorum, qute ego viderim, ubi majores sui saepe laetissimos honores pompis triumphalibus deduxerunt, illic
ipse servilem in

rent Trinacriam, communicarent.

modum

concursu populi tractus,

et palatii festis in-

Parum
gonii reges

juvit Pontificia soilicitudo,

ita

cum

Ara-

capitetruncus occubuit, templique fores

rem

gesserint,

ut post obtentam

aditum, scalasque marmoreas, saepe vel

fcedavit proprio.

Sardiniam,efiam Siciliam in suam redegerint potestatem.

signibus vel hostium spoliis honestatas, snnguine

Cnm

vero defuisset

'

Petrus rex infe-

Locum

signavit,
;

tempus signo.

anno duobus millibus marcharum argenti vectigalis nomine ob acceptam jure flduciario Sardiniam, Innocentius ne Ecclesiae Romanae jura obsolescere sineret, ilium officii admonuit. 24. Quem quidem extremo anno ad Sedem
rendis hoc

ab ortu Christi mccclv dies fuit, ut ferunt, XlVkal. Maii)5, et infra Ducibus, qni per tempora fuerint, edico positum sibi prae oculis
est
:
:

Annns

sciant, ubi se videant duces, esse

non dominos,

imo vero nec duces

historici
*
:

sed honoratos reipublicae

servos esse . His consentientia scribunt Veneti

Apostolicam accessisse,

et clientis officia Sardiniae

qui

elCorsicce Ponlificia liberalitate

acceptarum ergo
'
:

reipublicae gubernaculis

addunt, Joannem Gradenicum admotum, atque ab ipso

Innocentio solemni ritu retulisse, describit subjectis verbis Vitae

Innocentii scriptor

Eodem

pacem cum Genuensibus redintegratam, rei Christiana- omnino necessariam pro fide in Oriente
defendenda
:

anno Petrus rex Aragonum venit Avenionem ad dictum papam; fuitque secum in festo Natalis Domini
:

oratores etiam a Joanne Gradenico

in cujus nocte in matutinis certos

nobiles

suos, qui

secum venerunt,

in praesentia dicti papae

homagium eidem, et in forma debita de regno Sardiniae, quod in feudum

militavit. Fecit insuper

ducead Aragonium regem pro ipso in foedus adducendo missi fnere ^ meminerant enim Veneti, ipso post rejectam pacem, quam victores spreverant, magnis calamitatibus fuisse attrilos, ac terror impendebat, ne Ludovicus Ungariai rex graviori eos bello involveret de quo haec habet
;

tenet a
25.
Italice

Romana
Ducis

Ecclesia .

Veneti

servilis status.

in

patritios

conjitratio
erat

Cortusiorum

Implicitus porro

graviore belio

cum Genuensibus
sollicitus

Petrus
sibi

rex,

ut
:

Sardiniam ex ipsorum manibus

cujus sopieiidi

assereret

Ductu Januensium rex Ungariac erigitnr contra Venetos, et infra, et coram imperatore fuit de juribus partium litigatum, Asserebat rex Ungariae Jadrain et Istriam esse
historia :
sui juris, et

Pontifex

eumdem

Pe-

hac de causa Tarvisium iuvadere mi-

trum^regem, Genuenses % ac Marinum Falerium

'Matth.
c. 20.
*
VjII.
2
1.

nabatur
<

(I) .

Super pag. 96. Gestalnnoc. \I apud Bosq.

V. c. 87. Fazel. post. dec.

T..m.

m.
iii.

Tom.

1. ix. Marian. 1. xvi. Ep. secr. pag. 2i4. Ep. secr. pag. 72 6173.

Cortus.
1.

trarch.
et alii.
c. 7.

variar. Ep.

^ Mallh. Vill. = hisM. x. c. 7. v. c. 13. I. Pexviil. - .4ppend. And, Dand. Diarium Venel. = Tom. lli. Ep. secr. Coitus. h sl. 1. \. p. 201.

Mbid.

p. 73.

(1)

augent, et ab historia; Ecclesiasticffi

luisse inter fienuenses et Venelos,

Quandoqnidem de rebns Genuensibus hic apud annalistam sermo ioducitur, addere qusdain .-tudio.o non negligerentur. Igiiur primo omnium adnotandnm est

lubet,

qua

inclyla; t,alionis

ipsa die kal.

decus Juniaium pacem coa-

, vicecomiles principes .Mediolani sanxeruui, teste Georgo Slel a in Annalibus Genuens. Rer. Ilaiic, lom. svii. Hoc ipso lariter anno Geuuensiura triremes xv Philippo de Aiiria classis prajfeclo Tripolira barbarorum prcelUmdo cejierunl, ait ideu. Stela cujus in-isms el intenti spoliorum copia diviiis vi. lors diem festam B. lieor-ii xxiv Api^ilis sjguat,

quam

renuutiati

utiinque

arbitri,

Q.i;cin-uper ad hunc

auimm
in

Ga'a!ixi, civis Jauus, pnceploris,

Jmperium occup.bat, expulit,

el

nolat Stella prat. reunda miiiime duco. Kalojoaniies impei..tor Gracorum, auxilo viri Frji.cisci et patroni gale uniiis, quemdain no;i.ina'um Catacoxiuo (Cantacuzenum nipeiii inv:,soieiii , iii.i sibi fousuelum doo.iniura redieiis. I|ise aultm imptratorca causa ijSi Fraucistoin u.\oiem uedil surLiem snaui,

wMU

insulam quae Lesbos seu .Metelinum (Hylileuesab urbe melropoli) vocatur.

Imp..rium iusul.e

apud iaclylam hanc

Genuensium

familiam

INNOCENTII VI ANNUS
Sedato autein Veneto bello, pristiaa libertas Amisere etiam pari

3.

'

CHRISTl 1355.
et

597

tusii

Matthacus Villanus

Geniiae postea restituta est.

scelere,

gerjE

familiae

', Frignanum, Scalispurium, affectantem tyrannidem,

quo pepererant, Boiioniani vicecomites

,

',

denique

periisse, ac reliquos conjuratos supplicio

Joanne Olegiano tyiannidem corriitiente

taretur.

cum

atrtclos.Reciiperatoilaprincipatu

Matthaeus prwfectura urbis illum depellere medi-

Nec diu post

MatthcTeus ipse a fratribus e

:

vita veneiio suiilatus est

cuin

is,

expiignata vi

Canem Gnin<lem Scaligerum Mantuano seditionis auctori ac foedifrago bcllum inovisse. His excitati tumultus in Pedemontio, in quo marchio Monstiferrati pliira
Galeatio
Italicis
eri|iiiit luca ', possenl adjnngi sed de lumultibus haec suffecerint. Gallicos nunc aggiediamur.
:

nobilium matronarum pudicitia, Mediolanenses ad seditionem prope ageret; nullis(|ue Kcclesi;e sacrameutis procuratus noctu e leclo ad divinum tribunal raptus est familiari vicecomitum exemplo, qui cuni
*

crudelem

in

sacerdoles exercerent

Accesserant
cipes

20. Gravis delli An/)los inter el Gallos camce,

tyrannidem a sacerdotibus sacramenta moriluri non perciperent (I). Dejectus eodem anno Patavino principatu
Jacobus Carraria a Francisco nepote ', qui patruo crimen impegit veneficii sibi parati, ex quo
liberos suscepisset.
Italiae

* superiori anno ad Sedem Apostolicam missi ab Gallo Angloque regibus viri prin-

Borbonius

et Lanclastrius

duces

sed

cum

pertinacissinie regis sui juradignitatemque singuli

tuerentur, ad concordiam adduci non potuerunt. Queritur Matthaius Villanus ' de non adhibita ab

Nec pacatiores erant

reliquee
his

provinciae,
'
:

quarum motus Petrarcha

et

Innocentio Apostolica auctoritate in controversiis eorum dirimendis, etarcanojudiciodivino pacem

verbis attingit

Nullis Annalibus comprehendi

non coaluisse

ait.

Cteternm nullas diligentissimi

posse crediderim, qui Pisis

qui Senis populo-

concordiae interpretis partes ab Iniiocentio praetermissas, ostendunt ejus litterae

',

rum motus, quod in latus revolutaBononia, quisnam patriae meae status, utinam et florentis semper, sic aliquando fructiferae quid fleat Roma
:

cum

ad

eam

quid Parlhenope metuat, ut regibus

ipsis
:

men suum
cEstibus

Terra-Laboris

EEijuaverit

cognoquibus
:

redintegrandam Joannem episcopum Elnensem et Andronicum abbatem Cluniacensem ad reges miserit, ut difncultates, quae Eduardo graviora postulante, negante Joanne intercesserant, removerent. Data etiam iisdem est provincia'', ut gravis-

odioium ferveat sulphurea Trinacria quid agat Janua quid paret Liguria quid ^Emilia cogitet aut Picenum quam insomnis et labo: : :

simam dissensionem
Joannem Francorum

inter

reges,

Carolum Navarra; et erupturam ' in atrox

hortatoria; litterae',

riosa

sit

Mantua,

quam

meticulosaFerraria,
in

quam

incendinm, sopirent. Extant plures ad Joannein

Verona miserabilis Actaeonis

niorem

suis ipsa

regem Francorum Innocentii

poneret
:

canibus laceretur : ut Barbaricis semper incursibus pateant Aquileia et Tridentum postremo, pudorum inaximus qui prcedonum coetus per Italiam pervagantur, utque de provinciarum do:
!

ut cuin genero Carolo controversias exorlas

com-

saepiusqueNavarraeo proposuit

'",

quanti

sua interesset regife Gallicae dignitatem sustentare, ex qua genus duxisset, atque illius ruinis et

mina servorum sit facta provincia, etc. Datum XI kaL Maii , nimirum anno uccclv. Laceratam suis canibus Veronam ait Petrardia, cum refeiantCor3

Cortus
in

hist.

1.

Lib.

VI, c. 3.

X. c.
'
III

10.

'

.Maltli.
1.

Vill.

1.

lii.

c.

99 ad 102.
in

Matth.

Nenst. et
'Malll).
'

VUl.
1,

1.

V. c. 12.

Mallh.

Vill.

V. c. 66.

Toin. ui. Ep. secr. dag. 53.

var.

p. yi.

Eduar.
7 ibid.

Vill.

iv.
c.

c.

p. 11.

* Vill.

eod.

36.
I.

36.
*

Walfr.

Ypod.

Frossart.

I.

Gaugnin.
liO.

Petrarcli. lib.

Ep. xvui.

in

eod. Mass. in cod.

Ep. sec. Paul. .Emil. in Joan,

iii.

Tom.

'

Tora.

ill.

Ep. secr. p. 84, lOlj

' Ibid.

p.So, 86, 102, 111.

mansit usqne ad an. mcdl'5II quo Mahometi II armis cessit. Hanc historiam in dubiuui vevocat P. Jacobus Ponlanus in nolis ad lib. ii, cap. x.Ki.\. Ganlacuzoni, si enlium cjusdem Canlacuzeui in eara rem expenden?, ratus praferendum illud esse auctoritali Bisari, Genuensis hislorici, quem ex .Enea Sylvio id accepisse suspicaUir. Sed veritatis hujus lides nec ab .Euea Sylvio, nec a Liizaro, histoncis recenlioribus; sed aGenrgio Stelb et Mallhaio Villani, lib. IV. cap. -16, pendel, quibus, utpole cnaivis scri|itoribus, Ddes addicendii esl. Ipse pariler Cantacuzeuus hist. lib. 4 cap. 39, quanquam Genuensis nouieu haud esprimit, satis lamen hisloiiain hanc de ope allala Pala,>ologo a
uniiis triremis prafecto indical, cum scribit, Palaeologum uua quam h.bebat triremi insiructa, et aliquot con(|nisilis Teuedo derepentc ignaris omnibns, Bizanlium versus cursuni instiluisse . QuEenam vero fuerit toror illa Pala:ologi, qus Genuensi nup.-it, historia silenle, arduum est delinire. Qus enim e Gra?ca historia innotescunt Anua et Theodora Pala;olngi sorores, 'lla qindcm Mofsorum regi nupla, vivoadhucMichaele parente obiit; ha;c vero Nicephon .\rcanania; despota; uxor, eo defunclo, Michaeli Moesoium regi sociaU fuit.

quopiam

Neulra ergo Francisco

scripta a

Calalaxio juacta. Csterum liac semel epocha liberati a Paliologo imperii conaituta, facile dedncimus quousque Cantacuzeuo hisloria producta sil. iNam hoc ipso, quo exauctoratus fuit, anno, Canlacuzcnus monaihum inJuit, ut e.v ejus hisloria facile intelligimus. Ea vero, qnae sub hac narrantur ab illo usque ad Mallha;um debellatum, et deinccps usque ad demandatum summum seiitem periodum referunt; quare Ecclesi;c C. P. sactidotmin Callislo iialnarclia; (in lesjatione quadam fatis functo Philolheo) annorum cura annn MccCLxn Canlacuzenus hi.-toriam suam. cceptam ab anno Mccrx.xi, claudit. Ihcc plane annorum pcriodus conlirmatur ex an. .\u pilriaichatusCallisli, quot illi as-isu.inlur in Vetustis Catalogis apud Caudurium in Corament. ad anliquit. C. P. Iib. 8, pag. 687, cdil. Veuet. Cmpti enim ai.ni illi ex anno mcccl, Grcgora teste, annum reddnn! MCccLii. Falsus est ergo Jacobus Poutanus, qui in Piiefatione Ma.nsi. ad Caatacuzciiuin cx niera conjecinra fli.em hirtoiia; hujus euin anno mcccl coniponil.

XXLX .^priiis Joa.ims ab Olegio c vicecnmitibus Mediolanensibus principatum urbis Bononia;, eiclnso subinde ,Maliha'US frustra re-ligere illum in ordinem valido collecto exercitu leiilavit; hoc ipso lamen anno, cum M;)itha;us die xxvi Seplembris vita jam cessi.-set, ejusque tetrarcliia ticrnaboo vicocumiti obliiiissel, pacem cum eodem ab Olegio com; osnil, ea conditior.e, ut Joanni dnminium Bononia; ad vitam maneret, Bernaboo vero integrum esset suum Bononia; praetorem (Potesta), con;tiiucie. Pax ista, ab utroque signaia, prnuiulg.ila fuit Bonom;c die iv Uecembiis. Haec omnia ex Chroaico Miscello Bononiensi F. Bar(I)

Ouanquam hoc anno

vicecOMnte, inva.il,

die

Mattlia;ii

qm

tholomai della Pugliola, Rer.

llalic.

lom. xv deduxi.

.Ma.nsi.

598

INNOCENTII VI ANNDS

3.

CHRISTI 1355.
,

calamitatibus ipsum pariter involvendum obnien-

Henricus Lanclastrius Brilanniae

cujus

dumque

fore

qutm demum,

simulata amicitite

Carolum tenebat

in

vinciilis

',

graviora

ducem damna

pristmae redintegratione ob siispectas insidias rex

inflixit^.Ediiardusju nior Tectosagesferroflamma-

socer in Rotiiomagensi arce intercepit.

maque vexabat
tans
,

ab Anglo bellum attinet hanc refert iliius causam Walsingaiiius ', addictum fuisse a Joanne Caroli regis mnjoii natu filio Aquitani;B ducatum.ciini Anvlus

Quod ad redintegratum
;

in Galliis

hostili

seuior vero rex Caletum adven' Picardiam ad Ambianum usque furore omnia popul itus, cum regem Francorum
:

imminere cuni

flore

Gallicae
*
:

nobilitatis audiret,

ad Caletum se recepit

quem etiam

Scoti Fran-

fiduciarium se regise GailicEe piofiteri recusaret.

Hoc vero
cipe, in

iras exarsisse, ut vocato filio

Eduarduni Angliai regnm adeo in Eduardo Wallire prinipsum coram proceribiis Aquitania? ducaaudito,

corum foederati, qui ernperant in Angliam, ac Warvicum urbem praenobilem ceperant, redire in regnum coegerunt \ Peperere hac bella ingentia rei Christianae damna, cum, redeuute ad sinum
Ecclesiae Constantinopolitano imperatore, Anglo-

tum

transfuderit, contractisque co|)iislransfretare

jusserit, ut

principatum

novum defenderet

amplifl-

rum

et

Francorum arma
Eceresis in

in Turcas converteuda

appulsum cum audisset Pontifex, Joannem archiepisc. Capuanum et Petrum episc. Tirasonensem Apostolicae Sedis interauntios ad reges misit % ut ipsos a bello avocaret
caretve. Cujus
:

fiiissent.

28.

Anglia.

Inter hos bello-

rum

Anglia haereses nonuullique novatores adversus merita bouorum

fragores

pullulabant iu

27. a Innocentius, etc. Joanni archiepiscopo

Capuano etPetro episcopo Tirasonensi,

Sedis nuntiis.
a

Apostolicae

operum dogmata
runt
lica
:

et in

circa originale

peccatum

nefaria

Eboracensi

archiepiscopatu sparse-

quos errores mox Innocentius Aposto-

exspectaremus anxie, quod ille Rex pacificus, cujus in pace factus est locus, et qui concordiam in subhmibus suis parat,calamitatibus et angustiis, quas in discordia charissimorum in
Christo filiorum nostrorum Joannis
et

Dum

censura damnavit, atque archiepiscopo Ebo-

racensi dedit imperia', ut illos pastorali diligentia

exscinderet

Innocentius, etc. venerabili fratri archiepi-

Francorum

scopo Eboracensi.
a

Eduardi Anglia;regum illustrium perpessusest Christianus populus, miseratus discordiae hujusmodi finem pius imponere dignaretur, insonuit auribus nostris rumor implacidus, quod dilectus primogenitus dicli filius nobilis vir Eduardus regis Angliee princefis Walliae ciim inagno gentis
armigera;
uegoliis

Ad nostrum, non

sine gravi mentis pertur-

batione, pervenit auditum,

quod inimico humani

generis

procurante, nonnulli in tuis civitate et

dioecesi Eboracensidiaholicafraudedecepti, varios

et diversos contra fidei

puritatem asserere

et fir-

miter tenere sua doctrina sacrilega, hteretica

perversa non verentur errores.
eis asserunt,

et

numero inVasconiam
;

bellicis

vacaturus

et quod pio parte dicti regis declinavit Francorum ad obviamium principis ejusdem processibus et conatus elidendum ipsius, armatorum

Quidam enim ex quod per quaecumque opera, quau-

tumlibet virtuosa et bona, etiam per gratiam inforniata seu ex gratia procedentia, nullus potuit,
potest seu poteritvitam aeternam mereri. Alii vero

multitudine congregata,de congiessu inter utra-

rumquegentium

exercitus ineundo, et per conse-

patenteraffirmant, quod pcena damni, quae est carentia visionis

divinae,
:

quens gravi Christianae gentis excidio probabiliter formidatur. Cupientesigiturhujusmodi etaliispeet grandibus riculis multis qua3 hujusmodi
,

non

est alicui debita pro

peccato origiuali

et

quod, originali macula in

parvulis deleta, visio divina

non

est eis debita

amara

discordia, peccatis exigentibus, illatura

ti-

quoilque primus parens fuisset de facto corporaliter

metur, Deo propitio salubriter obviare, fraternitati vestrae,

moituus, etiam

si

nunquam

peccasset

etin-

quae in inagnis

et

arduis comprobata

virtuosior

semper

enituit, per Apostolica scripta

mandamus, quatenus ad
ipsae sunt,

partes illas, ubi

geiites

super quod peccatuin originale non est culpa, et quod pro ipso nullus est culpaudus : et multa alia similia asserunt ettenent, qua; sanae doctriiiae
et quod quod plerique talibus pestiferis doctrinis in posterum seducentur, iiisi super hoc provideatur de remedio opportuuo. Quocirca fraternitati tus per Apostolica scripta

vos persoiialiter conferentes, easdem

fidei

Catholicae

plurimum adversantur
,

ad pacem et coucordiam salutaribus momtis et exhortationibus sollicite inducatis, etc. lustruit

internuutios ipsos ea auctoritate, ut coitioues

verisimiliter

formidatur

om-

nes paci contrarias possint dissolvere, censurisque

belli incentores coercere. Dat. Avin. non. Novembis, anno iii. Flagrabant' bello multiplici Galliae ad distrahendas enim regis Francorum vires Anglus
:

praecipimus et

ad officium

mandamus, quatenus prout etiain tuum pertinere dignoscitur, ad exstirstudiosius in chaabjectis.

pandum de
ritate Dei,

tuis civitate et dicecesi supradictis haj-

reticae pravitatis zizania, tanto

plures provincias simul bello iufestabat

*,

atque

omni timore etfavore prorsus

'

Wols.

in
I.

Ypod. Nfuslr.
i.

Tom

iii.

Frossar.

Gaguin.

io

Joan. et alu.

Ep. secr. pag.

* iMattli. Vill.
1.

22:i.

^
1,

Tom.
|,.

iii.

v. c. 84

cap. ^6.
II.

Kp. secr.
'

p. 54.

Cap. 75.

^ Jlatth. Vill.

siiper c. 85.
111.

Walsing. in Eiluar.

3.

' .\n.

et85.

1.

Ep. cur. xxis.

INNOCENTII VI ANNITS
viriliter

3.

CHRISTI 1355.

599
rex ac

res eamdem

consurgens, quanto perniciosius negligein messem Catholicc fidei pervagari,

liaeretica labe

asseritur, pacis acmulo procurante, iidem

Maria monitionibus

et

mandatis hujusmodi mi-

contra hujusmodi viros pestiferos et

nime

parueriint, ea penitus

contemnendo

pro-

respersos,ipsoriiniquefautores, receptoresetdefensores procedas,juxtacanonicassanctiones,etc.r)at.

pterquffidictassententias iiicurrisse dicunlur, etc.

Datum Avinione

VIII kal. Junii,

anno

iii

apud Villamnovam Avinionensis dioecesis, XV Ival. Septenibris, anno iii . Prafocata tum fiiit illa haeresis adversus nierita bonorum operum, quam
recentiores

arma ad sanandam Petri regis vesaiiiam, atque etiam Mariam reginam filii flagitia aversatam una cum
30. Coiripuisse priiicipes Castellanos

novatores iteruni ab inferis revoca-

glore Alienora regina, Petri amita, ac Toletanis,

runt

sed

eorum pratermittimus

deliria, jirope-

ratque ad res Castellanas narratio.

29.

Regi Castellw vitam castam incidcat,

sibi rcferenli respondet

ei-

demque de pace
tius.

Luxit

Innocen,

sacrorum privata

solatio Castella

cum

Bertrandus episcopus Senecensis, Apostol. Sedis internuntius, Pontificio jussu ob Petri regis
adulteria

quos Blasius archiepiscopus pio studio fnlciebat, malrimoiiii sacra el hiimana jura defendenda ferro suscepisse, Joannes Mariana refert quod Ponlificiae confirmant litterae ^ Ad componendos vero hosce motus, ac restituendum Castellac Ecclesiasticae disciplinae splendorem, necnonsustentandam labantem Christianam rem. Innocentius Guillel'
:

conjugii

specie
fas
,

patrata

ac regiiiam
et

mum

Blancham contra
binas anathemate
verbis

repudiatam, illum

concu-

ejusque ditionem interdicto

Ecclesiastico perculisset, ut narrat Innocentius his

'
:

inCosmedindiaconum cardinalem et Legionem decrevit hac enim causa permotum se refert in litteris ad Petrum regem, quibus squalidam Castella) faciem
S. Mariae

legatum in Caslellam

hominum
percepit,

relatione flde

Idem episcopus ex quampluriiiiorum dignorum, fama publica

ipse
rex,

ita

depingit

'

Dum,

inquit, anxie cogitamus,

qualiter pacis hoslis, quietis impaliens, et invidus

charitatis,
et

etiam super hoc existente, pro vero comperit et

dolorum machinamenta conglutinans,

Blancha regina uxore sua minime recepta, ad amplexus illicitos Mariffi de Padella redierat, et per multos dies secum fuerat, conversando et habitando cum ea. Eapropter episcopus praefatus regem ac Joannam de Castro superinductain et Mariam de Padella pra^dictos simui et successive monuit primo, secundo, terlio peremptorie, ut infra certum pedicta

quod

fomenta discordiae clandestinus interserenssupplantator, statui Castellae et Legionis ac aliorum regnorum et terrarum tuae ditioni subditorum vulnera dolendae corruptionis inflixil; illumque per tempestuosos guerrarum fluctus et turbines
dissentionibus multiplicibus suscitatis et scandalis,
nititur

deformare

majoris perferimus doloris in

per-

animo punctiones, fidelium causas propterea

ditioni

reiiiptorium competentem

terminum, quem eis et eorum cuilibet duxit peremptorie assignandum videlicet dictum regem quod dictam Blancham

lugentes expositas, et corpora discriminimultiplicatis facultalum

in

bus

periclitari continuis,

dispeiidiis deplorantes.

Dolemus, inquam, quod

uxorem suam
fectione

legitiinam reciperet et maritHli afaliis

tractaret,

miilieribus

cum

effectu
:

dimissis, et a seetsuoconsortio penitusseparatis

praefatas

eisdem regnis et terris cullus divinus iieglectus reperitur, Ecclesiarum et personaruiu Ecclesiasticarum jura, duiii in eisdem regnis et terris receditur a justitiae cultu, depereunt, etboua violenlis

vero Joannam de Castro et Mariam de Padella et quamlibet earum per se, ut a dicto
rege et ab ejus consortio recederent,
sibi

praedationibus

exponuntur;

et

(quod nos acer-

et

deinceps

biore turbatione molestat) fidelium regnorum et

non adhaererent; nec darent seu

dari ei face-

rent per se, vel alium seu alios consilium, auxi-

lium vel favorem

Blancham reginam
ritali

ejus

quominus uxorem

ipse

rex dictam

reciperet, et
si

ma-

terrarum praediclorum aiiimi demittuntur, et redduntur adversus persecutores Christiani nominis segniores, ipsorunique persecutorum impietas ra. bidiori furore in fideliumeorumdemextinctionem
accenditur, et crudelius in eosdem, opportunitate per truculenlam innatam eis raliiem captata
,

affectione

tractaret. Alioquin,

prBDinissa

ipsi

terminum adimplere non curarent cuin effectu, in regem et Joannam ac Manam prfedictos et eorum quemlibet,
rex et mulieres infradictum

desaevitur, etc.

Instructus est legalus

ut disci-

plinam Christianam in pristinum stalum assereret,

esl,

trina et

canonica monitione pra?missa, ex tunc excommunicationis sententiam promulgavit in

scriptis,

amplissimis mandatis, interque

alia

jussus

Petrum ejusque
dissolvere.

pellices,

si

flagitii
',

veniam
interdi-

regnaque

et

terras ipsius regis, exceptis

poscerent, ritu Ecclesiastico absolvere

certis locis et terris expressis in suis processibus,

ctumque
31.

Ecclesiastico snpposuit interdicto

aliosque pro-

cessus super praemissis

cari

fecit,

monitiones, poenas
et publi-

fectione, visus et Petrus rex

Resipisceredemum, explorata suorum deutque ad obsequium

:

et sententias continentes,

quos publicavit

princi[ies ac populos revocaret, de restituenda re-

mandavit

taliter,

quod ad

regis et Joanna> ac
alio-

gio thoro Blanca per interpreles pacis pactus est

Mariae

praedictorum

quamplurimorumque

rum
'

notitiam pervenisse dicuntur. Sicut autem

3.

An.

1.

I.

p.

1. Ep. cur.

LV.

- Toin. lii. Ep. secr. p. 10, II, 98. 108, ' Mar. 1. XVI. c. 2n. An. 3. 1. il. Ep. 138, 142, 144 et gesta Inn. VI apud Bosq. ' Ibid. Ep. Lv. * Ibid. ab. Ep. xi ad lix. cur. LVi.

600
ac

INNOCENTTl VI ANNDS
meliorem friigem

3.

CHRTSTI 1355.
ita

mox Castellani , illius ad ostentata conversione recreati,

leti

transfunderet,
erat partiius
,

illud inter filium

igitur,

arma abjecere. Toqus urbs defectionis exemplum cacexcepUis regipnpa^

:

uf ipse

generumque quidem Conslanlinopoli re-

rum snmmam modeiaretur, MaUliaeum

poll,

teris prapbuerat, honorificentissiiiie

AdrinnoThi ssalonicac Joannem PakTologum teneret,

nam

in

aulam revocavit

ac

mox Innocentio

totius rei seriem litteris

ptis Ponlifex, aclis

significnvit.

Deo graliis, quo par eratamore prosequeretur, est adliortatus quo ex ea Castellani sceptri relinqueret successores, flrmaret

Quibus accePelrum ut uxorem

ne coepta inler eos dissensio invalcscerct. At Joannes cum se in Tliessalonicensi regno velut in exilio iletineri indignaretur, certior ab amicis factus,

solium, atque ad Saracenos expu-

Cintacuzenum facile tyrannide depulsum iri, si Conslantinopolim ingrederefur, Francisci Catalusii Genuensis pradivitis opera Constantinopolim occulle accessit
:

gnandos

vires colligeret.

sollicifatisque ad res novas amicis,

Innocentius, elc. Petro regi Castellae et Legionisillustri.

Litteras luas,

imperiale solium

communibus procerum

et

po-

puli sfudiis recuperavit. Cantacuzenus vero parfa

per quas ingressum

tuum

in

scelere tyrannide pulsus monasticis instifutis se

civitatem Toletanam, etcharissimae in Christo

filiaj

noslrae Blancliae reginae Castella et Legionis illustris

uxoris tuse revocationem ad

te,

ac decentem

abdicafionem imperii non coacfam, diuque anfe medilafam ipse , oslentare nititur . Monachus itaque uf vitam
:

addixit

quam

sed

sponfaneam

honeslamque tractationem
intimasti,

ipsius nobis diffusus

.

redimeret, effectus Joseph, uxor veio Irene

mo-

benigne recepimus
et

Et infra
fe in

Tu

nachali pariter induta habitu, atque imperatorio

exuta, Eugeniaappellari voluere.Caeterum Palaeo-

ergo,

fili

charissime, tui Creatoris erga

te

dona

considerans,

intuens quod eo

conspectu

logus accepfi bineficii

memor

Cutalusio sororem

ejus humiliare decet peramplius, eoque in semi-

suam matrimonio
insulam,
a
ipsi ac

conjnnxit, elLesbumiEgei maris

ejus noininis dicfa esf,

tam mandatorum ipsius rectius inccdere te oportet, quo ejus ad le graliaet beneficia plus abundant; reginam ipsam, quae divina lege tecum facta est una caro, sic amabililer tractes, sicque honoriQce prosequaris, quod verbis facta respondeant, et praeceptum Apostoli, cujus per os Dominus loquebalur, implevisse proberis sicque fe ipse Domi:

qus

eliam Mytilene, vulgo Melellinum

praecipua insulae iirbe

successoribus jure fiduciario tribuit. Ha3C

pluribus laudat Villanus

scriptores et
alii.

rerumque Genuensiura
habenas Joannes Palaeoa Turcis,
fllio

33. Ubi liberas imperii

logus capessivif,

cum

hinc premerefur

nus, per

quem

reges rcgnant,
stabiliaf

te

foecunditafe

laetiflcet,

numerosae prolis scepfrum, solium;

binc

a Mdtflireo

Cantacuzeni

aeniulo, qui

An-

que tuum roboref

tior

et

confirmet
;

perpetua sint pace quiefa

atque liberior ad
et

ef ipsa regna fua fuque reddaris expedi-

drinopolim atquealia finitima loca a patre acceperat, agilata anteauiiacumCaiitacuz^noconsilia de

conjungenda
ducere
ejiiscopo

cum Roniana
induxit
:

Ecclesia Orientali perac vocato Paulo archi-

infideliuin

Saracenorum
elata corniia

inanimum

hostium crucis

nominis Chrisfiani

conferenda, etc.

Datum Avinion.
:

VIII idus Junii,

Caeteruramemorata Petri cum regina reconciliato brevi rescissa iferumque daemon prioribus laqueis devincfum regem ad Padilliam

anno

III

Smyrnensi Apostolicae Sedis internuntio, sacramento se devinxit, Romano Pontifici Cafholicorum imperatorum etregum more obsequenlem fufurum prosecufurum debifis honoribus lega:

tos Apostolicos,

daturumque operam revocandis

paulo post e pai tus doloribus extinclam volupfafis vetifai luisse supplicium, narrant auctores. Addit Mariana, Pefrum regem furapuit
;

quam

ad Romanae

rentem

vindictae

cupidifate in

eos, qui reginae

obsequium, ac fidem orthoManuelem haeredem imperii ad aulam Apostolicam missurum obsidem, ut auxiliares copias a Pontifice
Ecclesiffi

doxam

Graecis. Pacfus practerea est, se filium

belloque hos vero faga salufem redemisse, ac partim ad crudelilafem illius et tyranniinsectari c(episse
:

partes defenderant, saevifiam exercere,

ad Turcas

et

perduelles Graecos, qui

nimirum

Mat-

Ihaco adhferebant, edomandos. Spopondit etiam a se legalo Aposfolico palatium Constantinopoli at-

expedivisse. Ex quo intemalaque innumera fluxerunt capfum quidem sub his initiis Petrum episcopum Seguntinum regio jussu ac vinculis mancipatum ,
stina bella,
:

dem averfendam arma

tribufum
ditis

iri

ac

dignitates Ecclesiaslicas

illius

arbitrio Graecis docfrina ef

morum

probitate prae-

conferendas. Quae promissa ubi multis cau-

tionibus firmavit, a Pontifice exigit, ut exercitum

ostendunt ad regem
jubet.

Pontificiae
datn;,

litteraj

pridie kal. Aiigusfi

restitui

quibus

illum liberfati

adversus infideles submitleret, cujus diicem et vexilliferum Ecclesiae ipsum crearef. Haec inter

Palsologum, qui maternum genus ex Sabaudiae

32. Paloeologus restitiitus in imperio

Comtan-

principibus Catholicis ducebat, afque Apostolicae

Sedis

tinopolitano foedus
tur.

Hoc anno restifutus

cum liomana
,

Ecclesia pacisci-

nuntium extremo annoconventa

in publicas

est Constanfiuopolitano

tabnlas redacta ad Pontificem transmissa sunt, de

imperio Joannes Palajologus

ad

quem

licet sce-

ptrum jure hffiredifario spectaret, Cantacuzenus tamen socer non contentus una cuin ipso imperium gerere, nisi tyrannidem in filium Matthaeum

quibus cardinalis Baronius haec in schedis suis Quo anno item Joannes Palsologus adnolavif
*
:

*Baroii. ia Ms. uot. ad

huuc an.

INNOCENTII VI ANNUS 3.
imperator Conslantinopolitanus juravit obedientiam ipsi Roiuano Pontifici. Extant littera; in liljro Privilegiorum Romana? Ecclesia;. Pollicitus iteni dare Conslantinopoli palatium magnimi legato Apostolico illic commoranti . Quae publica documenta ob rei gravilatem ex eodem libro Priviiegiorum, quem una cum aliis peene innumeris
'

CHRISTI 1355.

601

dilecto familiari megateriarcha imperii noslri do-

niino

Nicolao Sigeros,
et

per quos

me

facturiim,

observaturum
et

complelurum

prccdicta piomisi
prae-

spopondi

videlicet,

(juod sanclissiimis

dominus pater remiltat enmdcm arcliiepiscopum Smyrnensem et pnedictum faniiliarem nostrum cum galeis tribus et quando ipsi venedictus
:

singulari Innocentii

Pontificis beneficentia evol^

rint in Constantinopolim, per

feci,

jusjurandum, qiiod

vendum
nalis

per otium habui, atque ex Mss.

cardi-

Baronii nobilissimis congregationi nostrae

jure hffireditario relictis decerpendas adducendas-

promitto dare fllium meum gloriosissimum ac felicissimum despotam dominiim Manuelem Pala>ologum praefato dominoarchieiiiscopo Sniyrnensi ad |)raediclum

que duximus 34. Ego Joannesin Deo Christo Odelis imperator et moderator RomKorum PalcEologus,
:

dominum nostrum papam cuin

una

juro ad sancta Dei Evangelia, tactis sacrosanctis Scripturis, et per sanctam Trinitatem Patrem et Filium, et Spiritum sanctum, unum Deum ve-

rum et tres personas, et per Jesum Deum nostrum et Salvatorem, et per

Mariam Dei genilricem, et ficam crucem Christi et per sanctos Apostolos omnes alios sanctos, quod absque dolo, fraude defectu, toto meo posse, omnibus viribus meis

Christum virginem per sanctam et viviet

et

mihi duas galeas et alias duas armabit in partibus istis, et dimittet eas sub nostro pifficepto ad defensioncm istarum parlium. 33. Item dominusnoster papasubceleritate, qua poterit, postquam filium meum habuerit in manibus suis, mittet mihi usceria quindecim cum
galea, et dimittet

eqnitibus quadringintis, et alios

cum
citus

navibus, et mille pedites

ita
,

centum equites qnod erit c.ver-

totus usceria quindecim galete subtiles quinque, equites quingenti , et pedites mille.

et

Quando

diclus exercitus applicuerit in Constanti-

cuncto conatu observabo flrmiteret integre, etadimplebo ego ipse et per alios faciam adimpleri et
observari

omnia

ista et

singula qua; sequunlur

quae promisi reverendissirao in Christo patri ar-

nopolim pur Dei gratiam, erit ad nostrum praeceptum, pugnando contra Turcos et Graecos inimicos nostros usque ad menses sex; in quo lumpore legatus domini noslri papae dabit beneQcia et
dignitates
Ecclesiasticas

chiepiscopo Smyrnensi domino Paulo, nomine et

vice sanctissimi
in Christo patris et doniini do-

personis

sufflcientibus
Ecclesiae
et

Graecis, qui ad

mini Innocenlii divina providentia sacrosanctce Romanae ac universalis Ecclesiae papa^ VI, et ila Deus et omnes sancti ejus me adjuvent, sicut ego
observabo
adimplebo, et faciam per alios observari et adimpleri omnia et singula, quae sequuntur In primis quod ero fidelis, obediens, reverens et devotus beatissimo patri et domino domino Innocentio sacrosanctae Romanae ac uniet
:

unionem et obedientiani sponte redibunt, secundum quod sibi

nobis

melius videbitur. Ubi vero iufra sex menses post-

quam

exercitus Coiislantino[)olim applicuerit per

benignitatem et gratias vestras Graeci s[)onte ad obedientiam Ecclesiac noluerint redire, quod non credimus, promittimus ex tunc pro tunc, quod faLiemus cum consilio et deliberatione legati domini nostri papae quod omnino erunt obedientes.

versalisEccIesiae, et digna Dei providentia

Pontifici,
et ejus

summo
et

successoribus

et

observabo

Item dabimus legato domini nostri papa;

complebo debitam obedientiam et reverentiam ad ipsum sanctissimum dominum papam et ejus

successores, et recipiam
legatos
et

palatium
bit
:

magnum,

in

quo

ipse

cum

suis habita-

nuntios suos

cum omni
a

reverentia et devotione.

consequens dictum palatium erit domini nostri pa[iae et legatorum ipsius in perpetuum. Item dabimus sibi pulchrani et venerabiet sic per

natu, quod

Item quod faciam toto posse meo et toto coomnes populi sub nostro imperio con-

lem Ecclesiam,
postea venient a

in

qua dictus legatus et alii, qui domino nostro papa tanquam in

stituti , et nostra; jurisdictioni subjecti, sive sint laici

siveclerici,

cujuscumque conditionis

et status aut

propria Ecclesia celebrabunt divina officia et Ecclesiastica sacramenta. Item dabo filio meo [)rimogenito

dignitatisexistant, erunt fideles, obedientes, reve-

unum magistrum
dicti

Latinum, qui docebit

rentes et devoti eisdem

domino nostro

et

summo

eum

litteras et

Pontifici, et ejus successoribus. Et

quia diutur-

voluntate

lingnam Latinam de consilio et legati. Ilem dabo hos[iilia tria

nitas temporis induravit et aggravavit aiiimos po-

pulorum, et vix possent a consuetisretrahi, etper viam novam incedere, nisi cum modo sapientiae et moderatione prudentia3 istum modum, qui se;

quibus tenebuntur scholai litterarum et ego dabo operam efficacem et favorem cum corde sincero, quod filii magnatum et potentum Graecorum ibunt addiscere lilturas

magna,

in

Latinarum,

quitur, deliberavi, tractavietordinavi

venerabili patre archiepiscopo Smyrnensi, et

cum eodem cum

Latinas.
a

In casu, ubi praedicla

et

observarem (quod absit

tum malum
Eccl. lom. ui. p. 233. ct in Arce S. Ang. ^ .Ms. et ialer collccl. Plat ju>su Sixt. IV. edila lom. ili. p. li^i. Vat. sign. li!. li. niiiij. 12. p. 27'.
'

!)

omnia et singula non Deus avertata me tanex nunc pro tunc judico auctori-

Exl.

lib.

Priv.

Rom.

tate

me indignum imperio, et privo memeti[)3um jure imperii, et transfero, do, cedo

im[)eriali

Ann.

TojiLs .\XV.

l\.\.\\.

VI.

602

INNOCENTII VI ANNUS
prx-

3.

CHRISTI 1355.

1
quod si forte sucomplerem pro eo,
deficeret, et

jus et potestalem imperii et imperandi in

partes citramarinas transierint, vel stipendiali per

dictum filium

meum

stituo, facio, creo, et

nunc pro tunc conordino ipsum in imperato:

et ex

rem

et

casu,

quem Deus

moderatorem GrcTCorum. Item in praedicto avertat, ex nunc pro tunc do,

Ecclesiam vel per alios ex mandato et indulgentia Ecclesiae, vel qui sponte venerint pro salute animarum suarum. Item in casu, ubi ego omnia supradicta complerem, dominus noster papa remittet mihi filium meum cum honore et apparatu convenienti. Et est intelligendum,

cedo, transfero jus palria; potestatisin pra^dictum

dominum nostrum summum Pontificem super dictum fllium meum, quem ex nunc pro tunc
ejus potestati subjicio,

pradicta
qiiod

omnia

et

singula non

ipsum eidem

in

adoptioet

potentia et

non voluntate

ego

nem

tribuens et concedens

omni modo

quibus melius de jure possum. Item et trado potestatem et auctoritatem eidem domino

forma, do, concedo

personaliter accederem ad ipsum

dominum no-

strum papam,

in illo casu

dominus noster papa

quod possit acquirere, petere et capere imperium nostrum pro dicto filio nostro tanquam pro vero et legitimo imperatore, et dare eidem filio meo uxorem, bajulos, tutores et curatores usque ad praefinitum tempus
Pontifici,

summo

me ad recuperandum imperium meum sicut pro filio meo fecisset, me ad ipsius praesentiam personaliter non acceteneatur defendere et adjuvare
dente, et

non videar

in

aliquam pcenam

incidisse,

vel contrafecisse, sinecessitate impotentiae, et

non

voluntate supradicta omnia non complessem.

Ad

a jure et [lossit de prfcdicto imperio ordinare et disponere tanquam de imperio sibi de jure debito
:

quorum omnium

securitatem et evidentiam ple-

vice etnomine

praedicti

filii

nostri,

quem

ex

nunc

niorem pra^sens sacramentale privilegium, aurea BuIIa munitum fieri jussit imperium nostrum
litteris

pro tunc a nostra propria et palria potestate eximimus et liberamus, et in patriam potestatem per adoptionem eidem domino papae subjicimus et

rubeis

manu

nostra propria

more

solito

subscriptum, etaureaBuIIa imperii nostri inferius appensa munitum. Actum in urbe magna Con-

donamus

renuntiantes omnibus exceptionibus,

quas possemus contra prsedicta objicere, et omni juri et legi, quibus contra prsedicta non observanda et complenda possemus nos aliquo modo
defendere
36.
B

et tueri.

Blachernarum, anno a constitutione mundi sex milleno octavo centeno sexagesimo quarto, a Nativitate autem Domini mccclv, die xv Decembris . 38. Rhodios ut m Turchiam vires sedemque
stantinopolis in nostro sacro palatlo

Item in casu, ubi praedictus archiepitribus galeis vel pluribus, et

transferant

litteris

hortatur Pontifex.

ProfePontifex

scopus veniret cum nos non darenius sibi dictum filium nostrum, ut
duceret eum ad dominum nostrum summum Pontificem, obligamus nos et omnia bona nostra et omnes nostros Grfecos et bona eorum, quod do-

rebant late in Europa tyrannidem Turca;, cum superiori anno plures urbes terra} motu dirutas
refecissent.

Ad quos reprimendos, cum

varia consilia exquireret, prieter Iriennales sacer-

minus noster papa

et sui

nuntii seu procuralores

possint capere et petere super dictis bonis et per-

sonis usque ad valorem quatuor millium floreno-

rum

pro qualibel galearum, quas prajdictus dopra;fatus familiaris noster

doliorum decumas indictas, de quibus ad Tarantasiensem archiepiscopum extant litteraj ', nullum melius occurrit, quam quod antea Joannes XXII, Bonedictus XII, et Clemens VI Iaud;iranl, ut nimirum Hospitalariorum equitum Ordo ex Rbodo
insula in

minus archiepiscopuset

Turciam sedem

transferret

ex quo

duxerint in Constantmopolim, in omni loco, et sub quolibet judice Ecclesiastico, seu civili in Pera, Rhodo, Chio et Cypro, et omnibus aliis locis,

plures affulgebant

utilitates,

defixo in continente

eorum

denda Europa repressum

, ;

non obstante qualibet exceptione seu jure quo

vel

nos vel nostri Gra;ci possemus nos defendere ad non solvendum praedictam summam florenorum. Et in casuvero, ubiomniasupradictacomplerem, volo quod diclus dominus papa me adjuvet contra omnes inimicos meos, et maxime infideles cum majori exercitu et multitudine Christianorum, qui resistere possent uuiltitudini infideliumet eos expellere de terris Christianorum, quas injuste
per violentiam sufe iufidelitati subjecerunt. 37. Item quod dominus noster papa provideat nobis de expensis fiendis et de stipendiis

non modo Barbaros ab invairi contrariis equitum verum latius Christi imperium excursionibus in insula vero positi nullum amplificarl posse
domicilio,
:

ingens facinus adversus fidei hostes edere poterant ila censebant Pontifices. At equites ea in re pareredetrectarunt Rhodioenim regno contenti, ac voluptatibus indulgere assueti, cnm se in insula munitissima facile adversus Barbarorutu impetus defensuros ac tuto deliciis potituros putareat,
:

continuis bellicis laboribus Barbarorumque insullibus se in continente exponere pertimuurunt.

erogandis pro aliqua parte exercitus, cum imperium nostrum i^ro prssenli non posset expensas

Quos Innocentius prredecessorum exemplo ad traducendas in Turciam vires sedesque exstimulare contendit hisce litteris ad Petrum Connlliauium supreuuun magistrum, qui in ea dignitate Gosonio successerat, datis
'

sustinere.Itemquod euo simprincipaliscapitaneus,

et

signifer et vexillarius sancta^ matris Ecclesiae

1

supra

cum mero et mixto imperio, et plenaria potestate omnem exercitum Chrislianorum, qui ad

Tura.

111

Ep. secr.

i-.

2'ji

Tliiii.

miscoU. ppyi'.

[i.

IC"

- 3 liad.

)i-^.

; ,

INNOCENTII VI ANNUS

3.

CHRISTI 1355.

()()3

Innocentius

etc. dilectis filiis

Petro de CoJoan-

milhano mapristro
B

et

conventui

liospitalis S.

tamque salubritermandaverunt; ac considerantes, quod tam grandia l)ona

decessores tam provide

nis Jerosolymilani.

temporalia, qua; gratiosa concessione ipsius Eccle-

Dudum

Ferdinandi

Joannes de Redia castellanus Emposta;, ac

intellecto,
dilecti
filii

quod

siae et

pia largitione

fideiium

possidetis,

non ut

rodantiir in Rhodo, ejiisque iiiuri inutiliter incolantur, sed ad

prior Casfellce et

Legionis,

necnon Raimundus

exercendam contra eosdem nefarios

noslri ultramarini populi contra

Berengarii castri Saraceni, ac Petrus Comilliani

Vallispugeti vestri hospitalis

hostes laboriosam Christi militiam, sunt concessa;

domorum

prece|)toeis

quodque exinde

res ad vestram erant praesentiam accessiiri,

vos clamitantet debita) remedia provisionisexpos-

exposuimus qusa de
hospitahs
prffifati

vestris et

aliorum fratruni

cunt;etquod

principes ac populi cisiiiarini, vi-

perniciosis negligentiis et into-

lerabilibus desideriis intra nostra praecordia,

non

dentes vos infructuosos esse palmites in vinea Domini Sabaoth, non solum de vestrac religionis
devotioiie exposcunt, sed contra vos de tanta per-

sine multse

amaritudinis acrimonia
,

versaban-

tur

ut vobis exponerent injungentes eisdem ex parle nostra, quod nobis et fratribus nostris S. R. E. cardinalibns non erat ignotum qualiter
;

bonorum quasi universaliter obloqiienles, adversus tantam negligentiam flagitant per dictain
dilione

vos et prgedecessores
hostes sacrae fidei

vestri

neglecta

jam diu
et

Christi militia, qucE olim vigens in vobis contra

,

Sedem salubriter provideri eidem Joanni pra;cepimus, ut vobis ex parte nostra districle inandaret, quod luijusmodi translationem conventus
;

vos Deo reddebat amabiles

penitus facere
Dei negotium

curaretis

alioquin quod

(anlum

in ipsius Ecclesia gloriosos,

corporalibus afTluebatis

modernis temporibus deliciis, quas ex honestate

nolentes (sicut nec debemus) siib

omitlimus praesentibus explicare, nec ex vobis apparebat opus laudabile, quod fructum [)roduceret et quod propterea Christi fidelibus juvativum vobis ex parte nostra mandarent, ut circa praedictorum correctionem et emendationem realem
:

dissimulatione ulterius praiterire, aut de bonis, qua; fuerunt domus Temi^Ii, eidem hospitali con-

cessisalium crearemusOrdinem, qui sicut novella

providere realiter curaretis, quod vobis cederet

ad meritum et honorem, et Apostolica Sedes posset exinde merito contentari alioquin quod nos tale intendebamus in hac parte adhibere remedium, quod cederet ad Dei laudem et gloriam,
:

imbribus irriganda, speincrementa susciperet, et fructus copiosiores et amabiliores produceret: aut super domibuset bonis, qux dicte domus Templi fuerant, alium cumdebitisordiuationibus crearemus et praeficereniusmagistrum, qui templum Domini,
plantatio, caelestis gratiae
ratae perfectionis

quod

est

Christianus popiilus, ab

ipsiiis

impugna-

toribus potenter et virtuose protegeret, ipsosque

viriliter iinpugnaret: et quod vos nihilominus intendebamus cogere ad trasnferendum conventnm vestrum in Turchiam, ibidem cum gratiie divinae

dictse Sedis

honorem,

et totius Christianitatis

con-

solationis

augmentum.

Pra?fatoqiie

castellano

quem noscebamus redimitum dono

devotum,
et

prudentite,

ac nobis et Apostolica; Sedi praecipua sinceritate

boni status ejusdem

speciali

iiospitalis pra>-

(auxilio) suo acquisituros et recuperaturos Terram, quam Turcoruin imi)ietas detinet occupatam,

cipuum zelatorem,
infrascripta
:

fiducia

aperuimus

ut altera religio alterius provocata exemi^lo, prout

videlicet

quod nobis
felicis

certa informa-

antiquis contingebat temporibus, eo felicius quo

tione constabat,
et

quod

recordalionis Joannes

Benedictus et Clemens Romani Pontifices, im,

animosius in Cbristi exercitu mititaret. a Demum idem Joannes ad dictam Sedem refratribus et dicto

mediati praedecessores nostri

liberatione,

non

sine

multa dene-

pro evidenti

utilitafe, et instanti

vertens pra;sentibus quibusdam ex eisdein uostris Raimundo Berengarii nobis ex

parte vestra humiliter retulit,

cessitate fidei ChristianGe, vos seu pr;idecessores

quod vos hujusmodi

et

vestros
litteras

tam verbotenns, quam per Apostolicas duxerant admonendos, quod vires et vir-

nostra mandata
tionis

cum

multie humilitatis et devo;

affectibus

recepistis

qnod ad proviper vos

ijisos

tutes

vestras contra abominabileni Tiucorum perfidiam extendere satagcutes, terram quani illi

dendum super
hospitalis
setis,

bis efficaciter,

cum

sine consilio et auxilio

in injuriam

Crucifixi

et

Christianitatis

opproea ve-

priorum et fratruni dicti lantum promovere negotium non posde

ipsis

brium ac formidabile periculum truculenta rabie tyrannizant, invadere tentaretis, et

iii

niaiidastis

prioribus et fratiibus

cismariuarum

piirtiuiii

generalem congregalioiKm

strum
sit

transferrelis

et

stabiliretis
:

ibidem de caetero permansuri

executioni

conventum quod (|uoiiiodo

de |)roximo celebrari, quaiii iios iu civilale Nemausensi vel in Montepessulano pra;cepiinus (ieri
in principio

mandatum, imo

etiain inclioatum,

vos nostis; et

cum

sit

quasi

toti

mundo nolorium,

iO.

mensis Jaiiuarii proximeseculuri. Nu[ieraiitem Ode digna relatioue (lercedicli

Sedes eadem non ignorat. 39. a Et propterea nos, praecipuis desideriis cupientes, ac finniter intendentes, auctore Dco,
cujus negotium agitur, quique vobis prosecutio-

pimus, (juod quidam

ctibus

hospitalis vestris alle-

quam

noslra; intentioni et veritali,

non sine
quiedaiu

adulationis specie,

placere

qua^rentes,

nem realem

pnefati ne.wtii reservasse noscitur, in

vestris teinporibiis

nostra verba, qiue ex ore nostro audivisse se alTerant, indiversuni, imo adversum praidictis intellectuin,
conati siint

aclum deduci

quod

pnefali pne-

minus

veraciler,

qiiiiiiiiio

r>()i

INNOCENTII VI ANNUS

3.

CHRISTl 1355.

lemerarie retorqiiere, vobis scribendo, quod prae-

sitis

praetendere, praesentium serie decrevimus

eidem Joanni non imposueramus vobis, ut pra?dicitur, exponenda et quod de nostra indicta
:

repetenda, non intendentes de caetero vobis,

citer

cum

facto sit opus, insistere; sed circa pranlicta effica-

dignatione

minime

dubitantes, curaretis in sola

si

quiete manere. Ex quibus,

vcra

sint,

cum

ex eis

stram.
nostri

apponere, auxiliante Domino, manum noDalum Avin. II id. Octobris, PontiQcalus

super iis, qus nostra hujusmodi mandata cordibus vestris suggesserunt, possetis forsan (quod absit) tepescere, bujusmodi relatis per dictum Castellum ex parle nostra fidem minus credulam adhibendo, nostra viscera non immerito sunt tur.
bata.
41
.

anno

iii

42. Posthabita sunt aeque Innocentii atquean-

tecessorum Pontiflcum imperia de transferenda in

Asiam pro reprimendis Turcis Ordinis Sede. Verum qui magna sua cul|ia Turcarum augeri potentiam ]iermisere, ab
iis

postea, arcano Dei judicio

Piget siquidem referre, sed aestuante

interius

non possiimus ulterius

retinere,
et diclae

mente quod ex
militia}

Rhodo depulsi

sunt.

Monuit practerea eosdem Rhodios equites Hu-

ndipe vestrarum, iino

gh"gentiffi,

pauperum

Jesu Christi divitiarum iniquitas lethalis saltem neut ad prBesens taceamus de reliquis, vi. detur egressa, de qua culpabiles supernus judexin

gonemque Cyprium regem Innocentius ut pro defendenda Smyrna triremes in portu instructas
'

tenerent. Deferbuerat

porro Cyprii regis ac Rho-

diorum equitum
bello, Veneti

in bello adversus

Turcas gerendo

extremo judicio

districtius objurgabit,

et

(quod

ardor, ex quo, inter Venetos et Genuenses exorto

estformidabilius) condeiunabit;

namduni

miiiori-

promissa auxilia coiiferre detracta-

bus abundaretis opibus,

subventione pauperum eadem militia et religionis observantia virtuosius agebatis. Suntne ista lucra, qusederecep.
iii

rant: cunique exinde periclitaretur Smyrna, In-

nocenlius dalis ad Carolum Ronianorum impera-

lis

lalentis, qua?

abscondisse videmini,

Domino
sibi

re-

torem Turcas

litteris,

in

quibus
initi

foederis inter

sacri illius adversum Sedem Apostolicam, Venetos,

portalis?

Suntne digna rependia quae

et

de tot
in

Cyprios et Rhodios

leges et

causas aperuit,

habitis gratiis exhibetis? Pugnaslis

quidem

um-

ecce quod sequens religio, viTheotonicorum, quae non longe lapsis temporibus erat absque coinparatione in omnibus minor vestra, quse laborare non des-

bra deliciarum,

delicet B. Mariae

ipsum paulo post suscepta imperiaUa insignia rogavit, ut pro tuenda Smyrna, ne jam Cliristiano cultui addicta Mahumetana spurcitia contaminaretur, ac pro potentia Turcica

fr;enanda auxilia

suppeditaret

tum Nicolaum patriarcbam Aquifratrem

,
,

vos dormilantes eximiis meritis, devotionis abundantia, felicibus successibus ac gloriosis actitit,

quisitionibus antecedit: et quanta ista

illi

cedunt
el prae-

ad gloriam, tanto vobis ad ignominiam

et

pudorem.

Ernestum Pragensem Joannem Olomucensem, Marquardum Augustensem episcopos, et Joannem marchionem Montisferrati, qui plurimiim apud
leiensem
illius

arcbiepiscopum

Ideoque ut exposita vobis per castellaiium

ipsuiii gratia et auctoritate poterant,

hortatus

'

est,

ceptores eosdem cognoscatis esse verissima, et ut sentiatis hujusmodi nostrum propositum incon-

ut

Carolum ad
To;n.
111

id incitarent.

cussum manere, ea sub

noslrae Bulla?, ne

indubitabili

testimoiiio

>

Ep. secr. p. 20U.

Pag. S2.

Ibid.

excusationem in hac parte pos-

FINIS TOMI VIGESIMI QUINTI.

^:
B3ri-liuci;.

Typis

Ludovici Gueri.n.

--'-

^y
c
y

^/
/^

^/^. X.K

:^
/.

<^{

^v

}:\ 1

tv^

^^\

y^f

-sciL.